Sunteți pe pagina 1din 59

UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO

FACULTAD DE MEDICINA HUMANA


ESCUELA PROFESIONAL DE MEDICINA HUMANA
MANUAL DE PRACTICAS DE FISIOLOGIA
AUTOR:
Dr. NOE A. LEON
QUIROZ
TRUJILLO - PERU
2014
DEDICADO A:
MIS PADRES
RAFAEL Y ANGELICA
MIS HERMANOS
RAFAEL, AURORA Y NELLY
MI ESPOSA
GLORIA TERESA
MIS HIJOS
SYLVIA, JENNY, GLENDA Y
MARTIN ALEJANDRO
En reconocimiento a su ane!aci"n,
com#rensi"n e inmenso Amor$
P R E F A C I O
La Fisio%o!&a como ciencia 'ue trata %os mecanismos (e re!u%aci"n (e %as (i)ersas
*unciones cor#ora%es, inte!ra(as en %a +omeostasis, tiene 'ue ser estu(ia(a com#ren(ien(o
, e-#%ican(o (ic+os mecanismos, %os mismos 'ue sir)en (e ase #ara %a inter#retaci"n (e
%as a%teraciones mor*o*isio%"!icas ,, %o 'ue es m.s im#ortante, #ara e% en*o'ue tera#/utico
(e (ic+as a%teraciones$
0a1o esta "#tica, %os Fun(amentos Fisio%"!icos #ara %as 2r.cticas (e Fisio%o!&a, 'ue
#onemos a su a%cance, constitu,e una *uente (e orientaci"n #ara %a re)isi"n es#ec&*ica (e
(istintos t"#icos (e %a Fisio%o!&a, con un en*o'ue (e su a#%icaci"n en %a #r.ctica c%&nica$
Son o1eti)os (e este te-to
Orientar a% estu(iante en %a 3s'ue(a (e %a in*ormaci"n (e %as ases *isio%"!icas 'ue
#ermitan %a e-#%icaci"n (e %os mo(e%os ,4o casos c%&nicos, as& como su correcta
inter#retaci"n, *ormu%aci"n (e %a +i#"tesis , e% en*o'ue tera#/utico$
Re)isar %os *un(amentos *isio%"!icos m.s re%e)antes 'ue #ermitan a% estu(iante con(ucirse
en e% (esarro%%o (e sus acti)i(a(es #r.cticas
Re*or5ar, con %as (emostraciones , e-#erimentos #r.cticos, %os as#ectos te"ricos
*isio%"!icos$
Esta ora inc%u,e %os *un(amentos #ara e% (esarro%%o (e t"#icos sore 6emato%o!&a, Sistema
car(io)ascu%ar, Sistema res#iratorio, A#arato urinario, A#arato (i!esti)o ,
Termorre!u%aci"n, a1o %a *orma (e seminarios, ta%%eres o #r.cticas (e %aoratorio$ En ca(a
t"#ico se +ace una re)isi"n (e %os *un(amentos te"ricos , su a#%icaci"n en %as
(emostraciones #r.cticas
A% e%aorar este te-to nos anima %a es#eran5a (e #o(er contriuir a %a me1or com#rensi"n ,
a#%icaci"n (e %a Fisio%o!&a #or %os estu(iantes (e Ciencias M/(icas 'ue inician su
*ormaci"n #ro*esiona% , ser. (e muc+o )a%or contar con %as oser)aciones , a%cances 'ue se
#ue(an +acer #ara su #er*eccionamiento$
EL AUTOR.
I N D I C E :
I. SISTEMA CARDIOVASCULAR
II. SISTEMA RESPIRATORIO
III. SISTEMA URINARIO
IV. SISTEMA DIGESTIVO
PROGRAMA CALENDARIO DE LAS ACTIVIDAS PRACTICAS
ASIGNATURA MORFOFISIOLOGIA II
Semana Prctica / Seminari
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
7ra$ ECG$ Tra5a(o e inter#retaci"n
8(a$ Determinaci"n (e %a #resi"n arteria%$ 2u%so )enoso$ 2resi"n )enosa
9ra Micro circu%aci"n
:ta$ Re!u%aci"n (e %a 2AM
;ta$ Re!u%aci"n (e% !asto car(iaco , (e% retorno )enoso
<ta$ 2rueas res#iratorias$ Es#irometr&a
=ma$ Aire a%)eo%ar$ EMF$ S+unt A>V
1ra. EVALUACION PARCIAL TEORICO-PRACTICA
?)a$ Re!u%aci"n (e %a res#iraci"n
@na$ Funci"n !%omeru%ar , *unci"n tuu%ar rena%
7Ama$ E-amen (e orina$ 2ruea (e concentraci"n , (i%uci"n urinaria$
Ac%aramiento #%asm.tico
77)a$ Re!u%aci"n (e% e'ui%irio aci(o>ase
78)a$ Moti%i(a( !astro>intestina%
79)a$ Asorci"n intestina%
7:)a$ 0ases *isio%"!icas (e %as a%teraciones (i!esti)as$

2da. EVALUACION PARCIAL TEORICO- PRACTICA
A.L.".
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PR#CTICA
A$tr% Pr&. N' A. Le(n "$ir)
PROTOCOLO DE PR#CTICA
EL ELECTROCARDIOGRAMA NORMAL
SU LECTURA E INTERPRETACION
INTRODUCCION%
En esta #r.ctica %os a%umnos a#ren(en %a t/cnica (e tomar un ECG , %os #rinci#ios #ara %a
inter#retaci"n (e% mismo$ Uti%i5an(o tra5os (e un ECG 'ue se toma a un a%umno se i(enti*ica ,
nomra a ca(a uno (e sus com#onentes$ Se #roce(e a rea%i5ar me(iciones ta%es comoB c.%cu%o (e
%a *recuencia car(iaca, (uraci"n e intensi(a( (e %as on(as, (uraci"n (e %os se!mentos e inter)a%os ,
se (etermina e% e1e e%/ctrico me(io (e %os )entr&cu%os$ Fina%mente estar. en con(iciones (e
conc%uir sore su inter#retaci"nB es un ECG norma% o es anorma%$
$
COM2ETENCIAS
7$ Rea%i5a %as cone-iones correctas #ara tomar e% ECG en un a%umno
8$ En e% ECG ca%cu%a %a *recuencia car(iaca
9$ Mi(e %a (uraci"n e intensi(a( (e %os com#onentes (e% ECG, se!3n corres#on(a$
:$ Ca%cu%a , tra5a e% e1e e%/ctrico me(io (e %os )entr&cu%os
;$ Inter#reta e% ECG , +ace %a e)a%uaci"n *ina%$
MATERIAL
7$ 0io%"!icoB a%umno )o%untario o #ersona a e)a%uar
8$ Materia% (e %aoratorioB
a$ E%ectrocar(i"!ra*o con sus accesorios
$ 2a#e% #ara ECG
c$ Cami%%a
($ Crema con(uctora
e$ A%!o("n, a%co+o%
2ROCEDIMIENTO
2re)iamente e% e'ui#o se ca%ira (e ta% manera 'ue %a )e%oci(a( (e% a#arato es (e 8;
mm #or se!un(o , una (e*%e-i"n e'ui)a%e a 7 cm$
U0ICACICN TO2OGRAFICA DE LAS AREAS 2ARA
LAS DERIVACIONES ELECTROCARDIOGRAFICASB
7$ DERIVACIONES 0I2OLARES DE LOS MIEM0ROS
D I B 0ra5o (erec+o D > E , 0ra5o i5'uier(o D F E
D II B 0ra5o (erec+o D > E , 2ierna i5'uier(a D F E
D III B 0ra5o i5'uier(o D > E , 2ierna i5'uier(a D F E
8$ DERIVACIONES 2RECORDIALESB
V>7 B :to es#acio intercosta%, en e% or(e esterna% (erec+o
V>8 B :to es#acio intercosta%, en e% or(e esterna% i5'uier(o
V>9 B Se uica entre V>8 , V>:
V>: B ;to es#acio intercosta%, en %a %&nea c%a)icu%ar me(ia i5'uier(a
V>; B ;to es#acio intercosta%, en %a %&nea a-i%ar anterior i5'uier(a
V>< B ;to es#acio intercosta%, en %a %&nea a-i%ar me(ia i5'uier(a
AE Re!istro (e% ECG
7$ In(icar a% a%umno 'ue se (escura e% t"ra- , re#ose en #osici"n (e (ec3ito (orsa% sore %a
cami%%a
8$ SeGa%ar %os (i)ersos #untos (on(e se a#%icaran %os e%ectro(os en %as (istintas (eri)aciones
9$ Lim#iar con a%co+o% , a#%icar %a crema con(uctora a ca(a #unto (e cone-i"n
:$ 6acer %as cone-iones (e %os e%ectro(os #ara %a toma (e% ECG en %as (i*erentes
(eri)aciones$
;$ In(icar a %a #ersona a e-aminar 'ue #ermane5ca en re#oso *&sico , menta%
<$ 2u%sar %a tec%a (e re!istro autom.tico (e% e%ectrocar(i"!ra*o$
=$ Otener e% tra5a(o , #roce(er a su %ectura e inter#retaci"n$
0E Lectura e inter#retaci"n (e% ECG
En %a e)a%uaci"n !enera% se ana%i5aB
7$ E% ritmo car(iaco, )ien(o %a a#arici"n re!u%ar (e %as on(as 2
8$ La con*i!uraci"n (e% tra5a(o, tanto #ara %as on(as como %os se!mentos D en es#ecia%
%a on(a H, e% com#%e1o HRS, e% se!mento ST E$
9$ Ca%cu%ar %a *recuencia car(iaca$
:$ Me(ir %a intensi(a( D)o%ta1eE , (uraci"n (e %as on(as
;$ Me(ir %a (uraci"n (e %os se!mentos e inter)a%os$

La intensi(a( o )o%ta1e se mi(e en %a %&nea )ertica% D e1e (e %as or(ena(as E$ Ca(a mm
)a%e A$7 mV , %a (uraci"n en %a %&nea +ori5onta% D e1e (e %as ascisas E$ Ca(a mm )a%e
A$A: se!un(os$
La *recuencia se ca%cu%a (i)i(en(o %os <A se!un(os (e un minuto entre %a (uraci"n (e un
cic%o car(iaco D inter)a%o R>R E FC I <A se! 4 inter)a%o RR
CE Determinaci"n (e% )ector me(io (e% HRS
7$ Trace %os e1es (e %as (eri)aciones D>I , D>III en e% sistema +e-a-ia%
8$ Mi(a %os )o%ta1es (e %as on(as H, R , S, #ara ca(a (eri)aci"n$ Como %os )o%ta1es
(e %as on(as H , S son ne!ati)as se suman , este resu%ta(o se resta a%!eraicamente
(e% )o%ta1e (e %a on(a R$
E% resu%ta(o *ina% se tras%a(a a% res#ecti)o e1e (e %a (eri)aci"n en e% sistema +e-a-ia%$
Ten!a cui(a(o 'ue %a #o%ari(a( (e% )o%ta1e corres#on(a con %a (e% e1e res#ecti)o$
Trace #er#en(icu%ares #or e% #unto (e %os )a%ores *i1a(os en e% e1e (e %a (eri)aci"n$
Una e% #unto (e interce#ci"n (e (ic+as #er#en(icu%ares con e% #unto centra% (e%
c&rcu%o , tiene e% )ector me(io (e% HRS$ A+ora (etermine %a (es)iaci"n en !ra(os,
asumien(o 'ue D>I est. en AJ , se a)an5a en e% senti(o +orario$
RESULTADOSB
Se otiene e% tra5a(o (e% ECG (e uno o m.s a%umnos e-amina(os, se e)a%3a en *orma r.#i(a , se
secciona #ara (ar a ca(a a%umno e% tra5a(o (e a%!una (eri)aci"n$
ACTIVIDAD DE LOS ALUMNOSB
a$ Toma (e% ECGB Un !ru#o (e a%umnos +ace %as cone-iones en un com#aGero #ara %a toma
(e% ECG en to(as sus (eri)aciones , %os (em.s oser)an con atenci"n$ Este #aso se #ue(e
re#etir se!3n sea necesario$
$ Lectura (e% ECG$ Ca(a a%umno, en un tra5a(o (e a%!una (eri)aci"n, +ace %as si!uientes
(eterminacionesB
7$ Frecuencia car(&aca >>>>>>>>>>>> %ati(os #or minuto
8$ Mi(a %o si!uienteB
Duraci"n Intensi(a(
se!$ mV
On(a 2 B >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Com#%e1o HRS
On(a H >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
On(a R >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
On(a S >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
On(a T >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Duracion en se!$
INTERVALOS
2H " 2R >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
HT >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
R>R >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
2>2 >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
SEGMENTOS B
2H " 2R >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
ST >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
OTRAS
CARACTERISTICAS >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
9$ Vector me(io (e% HRS o >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> !ra(os
E1e e%/ctrico (e% cora5"n
DIAGRAMA DEL EJE ELECRCIOB DOten!a e% tra5a(o con %os (atos (e su ECGE
AUTOEVALUACION
7$ Con*eccione un tra5a(o (e ECG , nomre sus com#onentes
8$ Di!a a 'u/ #rocesos *isio%"!icos corres#on(en ca(a uno (e %os com#onentes (e% ECG
9$ Cu.nto es %a (uraci"n (e% inter)a%o 2H$ Hu/ re#resenta K
:$ D"n(e se uican %os e%ectro(os en %as (eri)aciones D>I, aVL , V>: K
;$ Hue si!ni*ica un se!mento ST o 2unto LJM *uera (e %a %&nea isoe%/ctrica K
<$ Si e% inter)a%o R>R es (e 7 se!$ N Cu.% es %a *recuencia car(&aca K
=$ Trace e% e1e (e %as (eri)aciones D>III , aVL en e% sistema +e-a-ia%$
?$ En %a +i#ertro*ia (e% )entr&cu%o i5'uier(o, (ei(o a en*erme(a( +i#ertensi)a cr"nica, 'u/
camios se #resentar.n en e% ECG K Cu.% ser. %a uicaci"n (e% e1e me(io (e% HRS K $
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. N' A. Le(n "$ir)
PROTOCOLO DE PRACTICA
DETERMINACION DE LA PRESION ARTERIAL * EL
PULSO ARTERIAL EN ADULTOS JOVENES
INTRODUCCION%
En esta #r.ctica %os a%umnos a#ren(en a tomar %a #resi"n arteria% , e% #u%so arteria% en a%!unos
com#aGeros, en con(iciones (e re#oso , com#ruean %os e*ectos (e% e1ercicio *&sico sore estos
(os si!nos )ita%es$ Se re!istra %a #resi"n sist"%ica, %a #resi"n (iast"%ica , %a #resi"n (i*erencia% $#or
e% m/to(o auscu%tatorio$ Se e-#%ica %as t/cnicas (e (ic+a me(ici"n , %os mecanismos (e %as
res#uestas car(io)ascu%ares a% e1ercicio *&sico$
COMPETENCIAS
7$ Tomar %a #resi"n arteria% en a(u%tos 1")enes con e% m/to(o auscu%tatorio, en (i*erentes
#osiciones cor#ora%es $
8$ Tomar e% #u%so arteria% en a(u%tos 1")enes, #recisan(o sus caracter&sticas c%&nicas$
9$ 6acer %os re!istros (e 2A , 2u%so arteria% en con(iciones (e e1ercicio *&sico$
:$ E-#%icar %os +a%%a5!os oteni(os
MATERIAL * METODOS
I$ MATERIALB
7$ 0io%"!icoB a%umno )o%untario o #ersona a e-aminar
8$ Materia% (e %aoratorioB
> Es*i!moman"metro (e mercurio
> Estetosco#io

NOTAB La #artes , *uncionamiento (e estos instrumentos ser.n e-#%ica(os (urante %a #r.ctica$
II. PROCEDIMIENTO%
aE M/to(o auscu%tatorio #ara me(ir %a #resi"n arteria%B
La #ersona #ue(e estar senta(a o en (ec3ito (orsa%, #ero +a, 'ue cui(ar 'ue e% ra5o , e% cora5"n
est/n a% mismo ni)e%$ Se co%oca e% ra5a%ete en e% ra5o , se #a%#a e% #u%so ra'uia% 'ue sir)e (e
re*erencia #ara co%ocar %a cam#ana (e% estetosco#io (ea1o (e% ra5a%ete$ Se insu*%a aire con %a
#era (e% ra5a%ete +asta una #resi"n 'ue +a!a (esa#arecer a% #u%so ra(ia%$ Se a*%o1a %entamente %a
).%)u%a (e %a #era (e insu*%aci"n, con %o 'ue sa%e aire , e% ra5a%ete se (esin*%a (isminu,en(o %a
#resi"n sore %a arteria$ L%e!a un momento en e% 'ue em#ie5a a *%uir %a san!re #or %a arteria
estrec+a(a , se escuc+a un #rimer rui(oO a me(i(a 'ue se )a (esin*%an(o e% ra5a%ete , %a #resi"n
en /ste a1a, %os rui(os camian (e ca%i(a($ Fina%mente, cuan(o %a #resi"n en e% ra5a%ete a#enas
com#rime %a arteria, %os rui(os camian a un soni(o (e car.cter sor(o , %%e!an a (esa#arecer #or
com#%eto tras ; a 7A mm (e re(ucci"n en %a #resi"n (e% ra5a%ete$ En este momento e% ca%ire (e %a
arteria , e% *%u1o san!u&neo se +an norma%i5a(o$
Se anota %a #resi"n 'ue in(ica e% man"metro (e mercurio a% momento (e escuc+ar e% #rimer rui(o ,
es %a #resi"n sist"%ica , a% momento 'ue camian (e car.cter D o (esa#arecen E %os rui(os, se re!istra
%a #resi"n (iast"%ica$
Los rui(os 'ue se escuc+an son %os rui(os (e PorotQo**, (/i%es a% inicio, se intensi*ican (es#u/s
#ara a#a!arse , (esa#arecer$ Son #ro(uci(os #or %a corriente san!u&nea turu%enta crea(a cuan(o
una arteria es estrec+a(a, #ero no oc%ui(a$ Desa#arecen cuan(o e% ca%ire (e %a arteria se norma%i5a
, e% *%u1o es ,a (e ti#o %aminar$
E T/cnica (e %a toma (e% #u%so arteria%B
Se e%i!en arterias su#er*icia%es #$e$ ra(ia%, ra'uia%, *acia%$ *emora%, #e(ia, car"ti(a etc$ $ Se re'uiere
%a correcta #osici"n (e %a mano , (e %os (e(os sore %a arteria e%e!i(a$ Se co%oca %a mano en *orma
(e #in5a (e manera 'ue e% #u%!ar 'ue(e situa(o en e% (orso (e %a muGeca mientras 'ue %os (e(os
centra%es asientan en %a corre(era ra(ia%, #or (on(e #asa %a arteria$ Con e% (e(o anu%ar se #resiona
un #oco %a arteria , con %os (e(os &n(ice , me(io se #a%#a %a arteria , se (etermina %as
caracter&sticas (e% #u%so arteria%B
FRECUENCIAB n3mero (e #u%saciones #or minuto D =A a ?A #or minuto E
RITMOB inter)a%o entre (os #u%saciones D re!u%ar o irre!u%ar E
AM2LITUDB a%tura (e %as #u%saciones D #e'ueGa, me(iana o am#%ia E
DE2RESI0ILIDADB !ra(o (e (ure5a (e %a #are( arteria% D *.ci% o (i*&ci% (e com#rimir E
ELASTICIDADB esta(o (e %a #are( arteria% D e%.stica o r&!i(a E
SINCRONISMOB #u%saciones simu%t.neas en #untos e'ui(istantes $ D sincr"nico E$
CE Re!istro (e %a #resi"n arteria% , #u%so arteria% en e% e1ercicio *&sico
Me(ir %a 2A , #u%so arteria% en e% su1eto en re#oso, senta(o$
Or(ene a% su1eto 'ue +a!a unas 9A cuc%i%%as en :A a <A se!$ sin 'uitar e% ra5a%ete$ 2ue(e suir ,
a1ar %as esca%eras +asta 'ue se a!ite$
Tome %a 2A , #u%so arteria% inme(iatamente (es#u/s (e termina(o e% e1ercicio , %ue!o ca(a 8
minutos +asta %a recu#eraci"n$
RESULTADOS
7$ 2resi"n arteria%, en re#oso , (i*erente #osici"n cor#ora%B
2A 4 #osici"n 2osici"n senta(o 2osici"n DD 2osici"n (e #ie
RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
2resi"n sist"%ica RRRRRRRRRRRRRR RRRRRRRRRR RRRRRRRRRRRR
2resi"n (iast"%ica RRRRRRRRRRRRRR RRRRRRRRRR RRRRRRRRRRRR
2resi"n (i*erencia% RRRRRRRRRRRRRR RRRRRRRRRR RRRRRRRRRRRR
8$ 2u%so arteria%, en re#oso
2osici"n senta(o 2osici"n DD 2osici"n (e 2ie
Frecuencia RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
Ritmo RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
Am#%itu( RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
De#resii%i(a( RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
E%astici(a( RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
Sincronismo RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
9$ 2resi"n , #u%so arteria%es antes , (es#u/s (e% e1ercicio *&sico
Momento 2$ S$ 2$ D$ F$ C$
Antes (e% e1ercicio
Inme(iatamente (es#u/s
A %os 8 minutos
A %os : minutos
A %os < minutos
A %os ? minutos
2$ S$ I 2resi"n sist"%ica
2$ D$ I 2resi"n (iast"%ica
F$ C$ I Frecuencia car(iaca
Fi!$ NJ Camios en %a 2resi"n arteria% D Sist"%ica, Diasto%ita , Di*erencia% E , en %a *recuencia
(e% #u%so arteria% en 1")enes someti(os a e1ercicio *&sico intenso
ACTIVIDAD DE LOS ALUMNOS%
aE Los a%umnos oser)an , (escrien %os a#aratos a usarse, i(enti*ican(o sus com#onentes$
E Los a%umnos se (is#onen #or #are1as , usan(o ca(a a%umno a su com#aGero como su1eto
e-#erimenta%
cE Ca(a a%umno toma e% #u%so arteria% , anota %os resu%ta(os $
(E Ca(a a%umno toma %a #resi"n arteria% , anota %os resu%taos$
eE Un a%umno #or !ru#o toma %a #resi"n arteria% , otro e% #u%so arteria% (e su com#aGero
someti(o a e1ercicio *&sico$ To(os anotan %os resu%ta(os
*E Ca(a a%umno con*ecciona sus ta%as , *i!uras con %os resu%ta(os oteni(os $
AUTOEVALUACION
7$ Mencione ; arterias (on(e se #ue(e tomar e% #u%so arteria%
8$ N Hu/ camios #resenta e% #u%so arteria% si aumenta e% !asto car(&aco , %a *recuencia
car(iaca se mantiene constante
9$ N 2recise 'u/ in*ormaci"n %e #ue(e rin(ar %a #a%#aci"n (e% #u%so arteria% K
:$ N Hu/ son , c"mo se !eneran %os rui(os (e PorotQo** K
;$ N Hu/ caracter&sticas (e% #u%so ra(ia% se mo(i*ican (urante e% e1ercicio *&sico K
<$ N Si ocurre +emorra!ia a!u(a (e% 8AS c"mo se mo(i*ica e% #u%so arteria% K
=$ N 2or 'u/ en e% e1ercicio *&sico %a #resi"n (iast"%ica #ue(e inc%usi)e a1ar K
?$ N 2or 'u/ sue %a #resi"n , e% #u%so arteria%es (urante e% e1ercicio *&sico K

UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
Autor: Pro. No! A. L!"# $u%ro&
PROTOCOLO DE PRACTICA
PROTOCOLO DE SEMINARIO-TALLER
DINAMICA CAPILAR
INTRODUCCION:
Esta actividad trata de consolidar aspectos importantes de la microcirclaci!n"
Empleando modelos #siopatol!$icos del EDEMA se reali%a el estdio de los
&actores ' mecanismos (e determinan la #ltraci!n del l)(ido plasm*tico+
en el e,tremo arterial del capilar+ o la rea-sorci!n del l)(ido intersticial+ en el
e,tremo venoso del capilar" Si se precisan los cam-ios en el o los &actores
implicados en dic.o edema+ podemos esta-lecer las posi-les casas ' por lo
tanto &ormlar n dia$n!stico desde (e los &actores de la din*mica capilar
$ardan relaci!n con al$na &nci!n primaria de n te/ido+ !r$ano+ aparato o
sistema corporal"
COMPETENCIAS
0" Precisar los &actores (e determinan la din*mica capilar en condiciones
normales"
1" Esta-lecer el o los &actores de la din*mica capilar comprometidos en n
determinado tipo de edema
2" Esta-lecer las -ases #siol!$icas del tratamiento de dic.os edemas
MATERIAL3

Modelos o Casos de sitaciones #siol!$icas o patol!$icas (e $arden relaci!n
con la micro4 circlaci!n"
PROCEDIMIENTO3
Cada $rpo de almnos anali%ara ' disctir* no o dos modelos 5casos6 de
edema" Para cada sitaci!n cmple con la tarea si$iente3
0" Con&ecciona n dia$rama del capilar con las &er%as de Starlin$+ en
condiciones normales
1" Con&ecciona ss ta-las ' dia$ramas del caso (e se le asi$ne+
precisando el &actor o &actores comprometidos+ 3
a6 Amento de la presi!n capilar 5 Pc 6 en el lado arterial del
capilar
-6 Amento de la Pc en el lado venoso del capilar
c6 Amento de la permea-ilidad capilar
d6 Amento de la presi!n coloidosm!tica del l)(ido intersticial
e6 Disminci!n de la presi!n coloidosm!tica del plasma
&6 Disminci!n del 7/o lin&*tico
2" Los modelos de Edema est*n relacionados con3
En&ermedad .ipertensiva cr!nica
Ins#ciencia cardiaca
Ins#ciencia .ep*tica
Ins#ciencia renal con proteinria
Ins#ciencia renal sin proteinria
In7amaci!n local
Lin&adenitis
Desntrici!n proteica
So-re.idrataci!n
8ipedestaci!n prolon$ada"
AUTOEVALUACION
0" Precise los &actores de Starlin$ en el movimiento del l)(ido a nivel
capilar
1" 9: &actores modi#can la presi!n capilar;
2" 9e &actores modi#can la presion coloidosm!tica del plasma ;
<" Por (: el amento del $asto cardiaco pede ocasionar edema;
=" Precise los &actores de la din*mica capilar comprometidos en el edema
de la
4 Ins#ciencia cardiaca+
4 Cirrosis .ep*tica
4 Tramatismo en la cara
4 Lin&adenitis"
>" 9e medidas terap:ticas recomendar)a para cada na de los edemas
estdiados"
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
Autor: Pro. No! A. L!"# $u%ro&
PROTOCOLO DE PRACTICA
REGULACION DE LA PRESION ARTERIAL EN
MAMIFERO
INTRODUCCION:
Esta actividad esta orientada a consolidar aspectos &ndamentales de los
t!picos acerca de la re$laci!n de la circlaci!n+ revisados en la clase+
mediante el estdio e,perimental en animales de la-oratorio 5ca-ritos6 o el
estdio de modelo #siol!$icos o #siopatolo$icos (e permitan identi#car el o
los &actores implicados ' los mecanismos (e e,pli(en los cam-ios o
rea/stes (e se presentan en dic.os modelos de estdio"
COMPTENCIAS
0" Esta-lecer el rol #siol!$ico del SNA en el control r*pido de la presi!n
arterial media 5 PAM 6"
1" E,plicar el mecanismo -arorreceptor+ (imiorreceptor ' la respesta
is(:mica del Sistema Nervioso Central 5 SNC 6+ como na respesta
re$ladora rapida de la PAM+ &rente a sitaciones #siol!$icas '
#siopatol!$icas dadas"
2" Indicar el en&o(e terap:tico de las sitaciones #siopatol!$icas+ en
-ase al &ndamento te!rico del control nervioso de la PAM"
PROCEDIMIENTO3
ANALISIS DE MODELOS
Para el estdio en Modelos+ la e,plicaci!n en cada no de los mecanismos de-e
inclir el analisis del estimlo+ el estado 5actividad6 del centro vasomotor ' la
respesta re$ladora+ si es e&ectiva o no"
Se anali%aran los si$ientes MODELOS 3
a6 Pin%amiento de na o am-as arterias car!tidas
-6 Estimlaci!n del nervio va$o o la administraci!n de acetilcolina 5 Ac. 6
c6 Estimlaci!n del sistema simp*tico o la administraci!n de noradrenalina
5 Nad 6
d6 Estimlaci!n de n nervio sensitivo
e6 ?emorra$ia a$da 5 san$rado del 0= @+ 2A @ ' del >A @ 6
&6 Trans&si!n san$)nea 5 l Litro 6
$6 E/ercicio &)sico intenso
.6 Cam-ios de posici!n corporal+ de decB-ito a de pie ' vice4versa
i6 Cam-ios respiratorios3 inspiraci!n ' espiraci!n pro&ndas"
/6 Administraci!n de CO1 5 0A @ ' 2A @ 6
C6 Anestesia ra()dea
ESTUDIO EDPERIMENTAL3
0" Material -iol!$ico3 ca-rito saneado ' en a'nas
1" Material de la-oratorio3
4 Estimlador electr!nico
4 Man!metro de mercrio
4 F*rmacos3 solciones de acetilcolina ' noradrenalina+ .eparina
4 Material de vidrio de so $eneral
4 E(ipo de disecci!n
MODUS OPERANDI3 la preparaci!n del animal se .ace si$iendo el si$iente
protocolo3
0" Anestesiar con solci!n de Nem-tal" A dosis de 2A m$ E F$ de pc"
1" Canlaci!n de la vena sa&ena
2" Reali%aci!n de na tra(eostom)a
<" Aislamiento de am-as arterias car!tidas
=" Aislamiento de am-os nervios va$os
>" Aislamiento de n nervio crral
G" In'ectar =AA U"I" de .eparina 5 li(emine R6 via endovenosa
H" Canlaci!n de na arteria &emoral ' cone,i!n al man!metro de
mercrio+ para re$istro directo de la presi!n arterial"I
FASE EDPERIMENTAL3
Si$a ordenadamente los pasos tal como se indican en el cadro si$iente"
Anote los resltados o-tenidos en los casilleros respectivos
NOTA3 ten$a presente (e antes de e,traer la san$re 5paso J6 determine el
volmen total de san$re del animal so-re la -ase de >A ml E F$ p"c" ' calcle el
0= @ + 2A @ ' >A @ del volmen de san$re (e se va a e,traer"
Preste atenci!n a los cam-ios ' anote los resltados (e se presentan desp:s
de cada e,tracci!n de san$re ' al rein'ectar el correspondiente volmen de
a(ella"


Cu'(ro N) : V'*or!+ (! r!,u!#,%' (!* -u*+o 'rt!r%'* . -r!+%"#
'rt!r%'* !# ,'/r%to+ /'0o *'
%#1u!#,%' (! !+t23u*o+ #!r4%o+o+5 2+%,o+ . (!/%(o '
*' 6!3orr'7%'..
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
Autor: Pro. No8 A. L!"# $u%ro&
PROTOCOLO DE PRACTRICA
LA REGULACION DEL GASTO CARDIACO 9 DEL RETORNO VENOSO
INTRODUCCION
En esta actividad anali%aremos el $asto cardiaco+ el retorno venoso ' so-re
todo las interrelaciones de estas dos varia-les .emodin*micas+ mediante el
an*lisis de las crvas de $asto cardiaco ' crvas de retorno venoso+ tra%adas
simlt*neamente para diversas sitaciones #siol!$icas ' patol!$icas+ aplicando
el m:todo $ra#co" Las -ases te!ricas acerca de estos t!picos las pede
revisar en el ac*pite respectivo+ sin em-ar$o la in&ormaci!n (e le -rindamos
le &acilitara a desarrollar la tarea"
COMPETENCIAS
0 E,plicar los &actores ' mecanismos de la re$laci!n del $asto cardiaco+
a,ili*ndose del m:todo $ra#co
1 E,plicar los &actores ' mecanismos de la re$laci!n del retorno venoso+
a,ili*ndose del m:todo $ra#co
2 En -ase a crvas simltaneas de $asto cardiaco ' retorno venoso
esta-le%ca el pnto de e(ili-rio para am-as varia-les en diversa
sitaciones #siol!$icas ' patol!$icas""
PROCEDIMIENTO3
La actividad se desarrolla en -ase a las tareas (e se le asi$ne" Previamente
de-e revisar los conceptos -*sicos
CONCEPTOS 8ASICOS
A" Contractilidad" Permisividad del cora%!n" E#cacia del cora%!n como -om-a
estos
conceptos est*n estrec.amente relacionados" Contractilidad es la
capacidad para
contraerse+ determina la permisividad o e#cacia cardiaca
Fer%a de contracci!n (e el cora%!n desarrolla por elon$aci!n de ss
#-ras 5Le' de
Starlin$6
8" Factores del $asto cardiaco
a6 Frecencia cardiaca"
-6 Kolmen sist!lico o volmen latido
Retorno venoso 5 Le' de FranC Starlin$6
Contracci!n cardiaca
4 Contracci!n cardiaca se$Bn tono simp*tico o .ipertro#a cardiaca
4 Contracci!n cardiaca se$Bn tono va$al o .ipotro#a cardiaco
TAREAS3
0" Con&eccione na crva de $asto cardiaco normal ' patrones de crvas de
$asto cardiaco
.ipere#ca% e .ipoe#ca%"
1" La estimlaci!n simp*tica eleva el $asto cardiaco di$a por (e LLLLL"
Cal es la di&erencia entre contractilidad cardiaca ' &er%a de contracci!n
cardiaca;
Con&eccione la $ra#ca para este caso
2" La estimlaci!n del va$o derec.o dismin'e el $asto cardiacoM di$a por(e
LL
Con&eccione la $ra#ca para este caso
C" Factores del retorno venoso3
a6 Presi!n del atrio derec.o 5PAD6
-6 Presi!n de llenado sist:mico 5PLLS6 o Presi!n circlatoria media
5PCM6
4 Kolemia
4 Adapta-ilidad vasclar 5 tono simp*tico 6
c6 Resistencia al retorno venoso 5 RRK 6
4 Tono arteriolar 5 atorre$laci!n meta-!lica6 ' venoso por acci!n
simp*tica
TAREAS3
0" Con&eccione na crva de retorno venoso normal
1" Con&eccione crvas de retorno venoso -a/o la in7encia del incremento o
disminci!n
de la PLLS
2" Con&eccione crvas de retorno venoso -a/o la in7encia del incremento o
disminci!n
de la RRK
<" Con&eccione crvas de retorno venoso -a/o la in7encia del incremento o
disminci!n
simltanea de la PLLS ' de la RRK"
=" Con&eccione la crva de retorno venoso para el caso de la estimlaci!n
simp*tica

D" Pnto de e(ili-rio en las crvas de $asto cardiaco ' de retorno venoso
TAREAS3
Con&eccione las $ra#cas respectivas para cada caso3
0" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
normales"
1" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
para el caso de la trans&si!n de n litro de solci!n salina al = @
2" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
para el caso de .emorra$ia del 1A @
<" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
para el caso del e/ercicio &)sico intenso"
=" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
para el caso de in&arto a$do del miocardio
>" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
para el caso de la ins#ciencia cardiaca compensada"
G" Esta-le%ca el pnto de e(ili-rio de las crvas de $asto cardiaco ' de
retorno venoso
para el caso de la ins#ciencia cardiaca terminal
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
Autor: Pro. No8 A. L!"# $u%ro&
PROTOCOLO DE PRACTICA
PRUE+AS DE FUNCION RESPIRATORIA
EVALUACION DE LA IVO . DE IVR
I. INTRODUCCION.
Con %a *ina%i(a( 'ue %os a%umnos se *ami%iaricen con %a a#%icaci"n (e ciertas #rueas (e
%aoratorio c%&nico (iseGa(as #ara %a e)a%uaci"n (e %a )enti%aci"n #u%monar , #o(er (etectar
casos (e insu*iciencia )enti%atoria (e ti#o ostructi)a , restricti)a, DIVO e IVRE, a %a )e5
'ue conso%i(ar e% estu(io (e %a mec.nica res#iratoria, )a%e (ecir (e %os *actores , %os
mecanismos in)o%ucra(os en %a )enti%aci"n #u%monar, en esta acti)i(a( %os a%umnos
a#ren(en a rea%i5ar e inter#retar %a #ruea (e es#irometr&a , %a #ruea (e *%u1ometria en
a%umnos )o%untarios , (e ser #osi%e en su1etos con a*ecci"n #u%monar ostructi)a ,4o
restricti)a$
COM2ETENCIASB
7$ Rea%i5ar %a #ruea (e es#irometria en 1")enes (e uno , otro se-o, con %a asesor&a (e%
2ro*esor 8$ E1ecutar %a #ruea (e *%u1ometria en 1")enes (e uno , otro se-o, con %a asesor&a
(e% 2ro*esor
9$ Con*eccionar %as cur)as (e es#irometria e inter#retar%as$
:$ Con*eccionar %as cur)as (e *%u1ometria e inter#retar%as
;$ Con*eccionar %as cur)as (e una IVO e IVR , esta%ecer %as (i*erencias , (ar %a
e-#%icaci"n res#ecti)a$
PROCEDIMIENTO:
MATERIAL3
a6 8iolo$ico3
Almnos volntarios
-6 Material de la-oratorio
Espirometro de a$a
Fl/ometro di$ital
Los almnos de-en prepararse con la revisi!n de los t!picos seNalados"
0" Proceder a tomar la Pre-a de espirometr)a en n volntario+ con
asesoramiento del Pro&esor
1" Tomar la Pre-a de 7/ometria en n almno+ con asesoramiento del
Pro&esor
2" Para cada Pre-a los almnos re$istran los resltados o-tenidos 5 datos
nm:ricos6
<" Con los datos nm:ricos cada almno constr'e las $ra#cas respectivas 3
a6 Espiro $rama
-6 Fl/o $rama espiratorio para caso normal
c6 Fl/o $rama espiratorio para caso de IKO
d6 Fl/o $rama espiratorio para caso de IKR
=" En cada caso esta-lece cada no de los componentes3 FEK40 M FKC M
Ondice de
TiPenea"
>" E,plica cada na de las $ra#cas+ so-re las -ases te!ricas revisadas+ dando
e/emplos
de casos concretos asociados con las alteraciones encontradas 5reales o
spestas"6"
AUTOEVALUCION
0" Precise = &actores -io4&)sicos (e .acen posi-le la inspiraci!n plmonar
1" En n .erida penetrante del t!ra, 5.emo4nemotora, 6 en el lado derec.o+
di$a (e
ocrrir* con la mec*nica ventilatoria" Fndamente s respesta"
2" Realice el tra%ado espiro$r*#co de los volBmenes plmonares"
<" Con&eccione el tra%ado espiro$r*#co correspondiente a na IKO ' seNale el
FEK40
=" Con&eccione el tra%ado espiro$r*#co correspondiente a na IKR '
esta-le%ca el
Ondice de TiPenea
>" De#na FEF 1= @ M FEF =A @ + FEF G= @ + FEF 1=4G= @" Cal es s
si$ni#cado;
0" 9e si$ni#ca ATPS ' 8TPS Cal es la importancia en la evalaci!n de
las pre-as respiratorias;
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
Autor: Pro. No8 A. L!"# $u%ro&
PROTOCOLO DE PRACTICA
LA RELACION VENTILACION PULMONAR : FLUJO SANGUINEO
PULMONAR ;VA : $, < : EL ESPACIO MUERTO ALVEOLAR .
DERIVACION DERECHA I=$UIERDA PULMONAR
INTRODUCCION
Esta acti)i(a( esta orienta(a a conso%i(ar e% estu(io (e %a (i*usi"n (e %os !ases res#iratorios
DO8 , CO8 E a tra)/s (e %a memrana a%)eo%o>ca#i%ar, uti%i5an(o mo(e%os *isio%"!icos o
*isio#ato%o!icos, 'ue #ermitan i(enti*icar e% o %os *actores im#%ica(os en (ic+o #roceso,
(an(o /n*asis a %a re%aci"n VA 4 Hc 'ue en (e*initi)a son %os mecanismos 'ue (eterminan
%os camios en %as #resiones (e %os !ases res#iratorios en e% a%)eo%o$ E% conocimientos (e
estos +ec+os sir)en (e ase #ara a(o#tar %as me(i(as correcti)as , #o(er (ar %a so%uci"n a
%os #ro%ema #resenta(o$
COMPETENCIAS %
7$ Esta%ece %a com#osici"n #orcentua% (e% aire atmos*/rico, aire es#ira(o , aire a%)eo%ar$
8$ E-#%ica %os camios en %as #resiones (e %os !asesB #O8, #CO8, #68O, #N8, en e% aire
ins#ira(o, aire es#ira(o, , aire (e %as )&as a/reas en un su1eto en con(iciones norma%es
(e re#oso, a ni)e% (e% mar$
9$ Esta%ece %os )a%ores (e %a #AO8 , #ACO8 #rome(ios , %os camios 'ue ocurren
(urante e% cic%o res#iratorio en e% su1eto norma% res#iran(o aire atmos*/rico a ni)e% (e%
mar$
:$ En ase a% nomo!rama #O8>#CO8, VA 4 Hc (i*erencia %a re%aci"n VA 4 Hc I Cero
, VA 4 Hc I in*inito (an(o a%!unos e1em#%os (e casos concretos$
PROCEDIMIENTO:
0" Preparaci!n de los almnos con la revisi!n de los t!picos seNalados3
Las -ases te!ricas de la di&si!n alveolo capilar+ &actores (e determinan
dic.o proceso" Los &actores ' mecanismos de la KA ' de la per&si!n alveolar
" Los conceptos de espacio merto anat!mico ' espacio merto alveolar" La
relaci!n KA E 9c "
1" Los almnos con&eccionan ta-las donde se o-serva los valores nm:ricos '
ss variaciones
de pO1+ pCO1+ p?1O+ pN1+ en el aire inspirado+ aire espirado ' aire
alveolar"
2" En n di-/o de la estrctra alveolo4capilar precisa la pAO1+ pACO1+
pvO1+ pvCO1+
paO1 ' paCO1 normales ' en presencia de espacio merto alveolar '
derivaci!n A4K
:$ Con*ecciona un nomo!rama #O8>#CO8, VA 4 Hc , esta%ece %a re%aci"n
VA 4 Hc I Cero
;$ Con*ecciona un nomo!rama #O8>#CO8, VA 4 Hc , esta%ece %a re%aci"n
VA 4 Hc I In*inito
>" E,plica los conceptos de espacio merto alveolar ' derivaci!n A4K+ dando
e/emplos de casos
concretos asociados"
AUTOEVALUCION
0" Precise = cam-ios (e s&re el aire atmos&:ricos al in$resar a las v)as a:reas
1" Precise las presiones del O1 ' CO1 en el aire alveolar ' en la san$re (e
lle$a ' sale de los
alv:olos" Fndamente s respesta"
2" Con&eccione n dia$rama alveolo4capilar de espacio merto alveolar
<" Con&eccione n dia$rama alveolo4capilar de derivaci!n A4K
=" Con&eccione n nomo$rama de la relaci!n KA E 9c normal
>" Con&eccione n nomo$rama de la relaci!n KA E 9c Q cero
G" Con&eccione n nomo$rama de la relaci!n KA E 9c Q in#nito
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
Autor: Pro. No! A. L!"# $u%ro&
PROTOCOLO DE PRACTICA
REGULACION DE LA VENTILACION ALVEOLAR
EN DIFERENTES CONDICIONES FISIOLOGICAS 9
PATOLOGICAS
INTRODUCCION.
En esta acti)i(a( se ana%i5an %os mecanismos (e re!u%aci"n (e %a res#iraci"n, (an(o /n*asis
a %a re!u%aci"n 'u&mica, me(iante e% estu(io e-#erimenta% en e% anima% (e %aoratorio
D#erroE ,4o uti%i5an(o MODELOS *isio%"!icos o *isio#ato%"!icos en (i)ersas situaciones
concretas, 'ue #ermitan i(enti*icar e% o %os *actores im#%ica(os as& como e-#%icar %os
mecanismos (e %a res#iraci"n en ca(a casoO as& como %as consecuencias en e% 2ATRON
RES2IRATORIO, cuan(o e% contro% (e %a res#iraci"n no es a(ecua(o$$
COMPETENCIAS %

DE LA PRACTICA
7$ En ase a %as caracter&sticas (e %a )enti%aci"n #u%monar en e% anima% en con(iciones
asa%es,
i(enti*icar %os *actores causa%es , %os camios en e% 2ATRON RES2IRATORIO en ca(a
uno
(e %os e-#erimentos (e %a #ractica$
8$ E-#%icar %os mecanismos im#%ica(os en ca(a eta#a (e% e-#erimento , %os rea1ustes
#ro(uci(os
como res#uesta a %os (i)ersos ti#os (e est&mu%os$
DEL SEMINARIO ,MODELOS-%
7$ E-#%icar %os *actores , mecanismos (e% contro% res#iratorio tanto neur"!eno como
'u&mico en un su1eto en con(iciones norma%es (e re#oso, a ni)e% (e% mar$
8$ Ana%i5ar e% mecanismo (e% contro% (e %a VA (ei(o a %os camios en %a #resi"n (e% O8 ,
CO8 en e% aire ins#ira(o$
9$ E-#%icar e% mecanismo (e% contro% (e %a VA (ei(o a %as a%teraciones en %as (i*erentes
eta#as o *ases (e %a res#iraci"n, ta%es como e% com#romiso (eB
aE La mec.nica toraco>a(omina%
E La (i*usi"n a%)eo%o>ca#i%ar
cE La re%aci"n VA 4 Hc
(E E% trans#orte (e O8 , CO8 en %os %&'ui(os cor#ora%es
eE E% sistema ner)ioso centra% Dcentro res#iratorioE
:$ Esta%ecer e% L#atr"n res#iratorioM D *recuencia res#iratoria, am#%itu( (e %a res#iraci"n
, res#uesta (e% CR #ara ca(a una (e %as a*ecciones re)isa(as$
PROCEDIMIENTO%
En ase a MODELOS re#resentati)os (e un SITUACION CONCRETA Dsu1eto sano o
en*ermo en (i*erentes con(icionesE, se ana%i5ar. , e-#%icar. e% FACTOR CAUSAL, e% o
%os EFECTOS 2RODUCIDOS , %as RES2UESTAS REGULADORAS, tra(uci(as en e%
2ATRON RES2IRATORIO

7$ SUJETO SANO
Aumento (e %a VA
a#nea #ro%on!a(a
Res#iraci"n (e O8 #uro
Res#iraci"n (e CO8 D ;S, 7AS, 8AS, T9AS E
SueGo #ro*un(o
Ascenso r.#i(o a %a a%tura
E1ercicio *&sico
.. SUJETRO CON COMPROMISO INTRINSECO DE LOS PULMONES
IVR
IVO
IV MIUTA
/. SUJETO CON COMPROMISO DEL TRANSPORTEE DE GASES
Anemia
Lenti*icaci"n (e% *%u1o san!u&neo
Into-icaci"n #or mon"-i(o (e carono DCOE , Cianuro
6emorra!ia se)era
0. SUJETO CON COMPROMISO DEL SNC
Anestesia !enera%
Anestesia ra'u&(ea
Traumatismo ence*a%ocraneano D TEC E, o Verterome(u%ar D TVM E
Into-icaci"n #or +i#n"ticos o arit3ricos
Aci(osis
Ca(a mesa (e traa1o (esarro%%ar. un caso (e ca(a una (e %as : situaciones$ Con*eccionara un
es'uema (e% mecanismo inte!ra(o (e re!u%aci"n (e %a V$A$ , en ase a (ic+o es'uema, #ara ca(a
caso, e-#%icara %a causa (e% estimu%o o (on(e , como se ori!ina este estimu%o , como )a actuan(o,
%os camios , e*ectos (e %a #aO8, #aCO8 en e% CR$ As& mismo esta%ecer. %os camios (e %a VA ,
e% 2atr"n res#iratorio$ Fina%mente se +ar. /n*asis a %as (i*erentes *ormas (e acti)aci"n (e%
mecanismo (e re!u%aci"n (e %a V$A$
AUTOEVALUACION
7$ En un es'uema (e% centro res#iratorio seGa%e %as )&as a*erentes centra%es , #eri*/ricas
8$ 6a!a un es'uema (e% mecanismo inte!ra(o (e re!u%aci"n (e %a VA , seGa%e como act3an %a
+i#o-ia, %a +i#erca#nea , e% ion 6F sore e% CR$
9$ En ese mismo es'uema seGa%e e% mecanismo (e re!u%aci"n (e %a VA #ara %a IVO e IVR$
:$ Esta%e5ca como act3an e% CO , e% cianuro en %os camios (e %a VA$
;$ Como se e-#%ica %a +i#o)enti%acion en casos (e TEC e into-icaci"n con arit3ricosK$
Hue (i*erencia +a, en %a estimu%aci"n (e %a VA en casos (e aci(osis res#iratoria con %a aci(osis
meta"%ica
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. Ne A. Le(n "$ir)
PROTOCOLO DE PRACTICA
I. E1CRECION DE SUSTANCIAS POR LOS RI2ONES% ANALISIS DE
GRAFICAS SO+RE LA CANTIDAD * LA CONCENTRACION DE
SUSTANCIAS E1CRETADAS
INTRODUCCION
E% estu(io (e% traa1o tuu%ar rena%, )a%e (ecir, e% mane1o rena% (e ciertas sustancias, en (i*erentes
con(iciones *isio%"!icas o #ato%"!icas, se +ar. en ase a% an.%isis !r.*ico , %a e-#%icaci"n (e %os
camios en %a canti(a( ,4o %a concentraci"n (e (ic+as sustancias a %o %ar!o (e% tuo urin&*ero$ A
ca(a !ru#o (e estu(iantes se (ar. un m&nimo (e (os sustancias 'ue #ue(en ser e%ectro%itos,
com#uestos or!.nicos, inor!.nicos D sa%esE o sustancias (e uso L(ia!n"sticoM #ara su an.%isis a1o
con(iciones norma%es o #ato%"!icas como es en esta(o (ia/tico, a%teraciones +ormona%es D AD6,
a%(osterona E u otras con(iciones$
Se (esarro%%ar.n a%!unos e1em#%os (e ac%aramiento #%asm.tico, con (atos #re>esta%eci(os$
ACTIVIDAD DE LOS ALUMNOS
Los a%umnos se (is#onen en !ru#os$ A ca(a !ru#o (e traa1o se %e asi!na %a re%aci"n (e sustancias
'ue (ee ana%i5ar$ E% !ru#o #re#ara su materia% #ara %a sustentaci"n$
7$ Con*ecciona %as !ra*icas #ara %os camios en %a canti(a( (eB PF$ !%ucosa, inu%ina
8$ Con*ecciona %as !ra*icas #ara %os camios en %a concentraci"n (eB PF$ !%ucosa, inu%ina
9$ Con*ecciona %as !r.*icas #ara %os camios en %a canti(a( (eB NaF, amino>.ci(os, creatinina,
2A6
:$ Con*ecciona %as !r.*icas #ara camios en %a concentraci"n (e B NaF, amino>.ci(os, creatinina,
2A6
;$ Con*ecciona %as !r.*icas #ara camios en %a concentraci"n (e B creatinina, urea en con(i
ciones norma%es , en ausencia (e AD6
<$ Con*ecciona %as !r.*icas #ara camios en %a concentraci"n (e B PF, NaF en con(iciones
norma%es , en ausencia (e AD6 o (e a%(osterona$

=$ Ca%cu%a e% ac%aramiento #%asm.tico (e %a creatinina, a#%ican(o %a e-#resi"n B

V Creat W Or - Vo% Urinario
A2 DcreatE I >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
V Creat$ W 2

(atos B
Creatinina en san!reB 8 m! 4(%
Creatinina en orina 8 ! 4 L
Vo%umen urinario 78A m% 4 8 +s
?$ Em#%ean(o (atos (e su te-to encontrar e% ac%aramiento #%asm.tico (e %a urea, !%ucosa, inu%ina,
2A6 $ E-#%icar su a#%icaci"n c%&nica$
AUTOEVALUACION
7$ 2recise cuatro sustancias or!.nicas , cuatro inor!.nicas #resentes en una orina norma% ,
esta%e5ca %os #rocesos 'ue (eterminan su e-creci"n$
8$ Esta%e5ca cuatro *actores 'ue (eterminan %a *i%traci"n (e% NaF , (os #ara %a !%ucosa
9$ 2recise cuatro *actores 'ue (eterminan %a secreci"n (e% PF
:$ Cu.% es e% #6 (e %a orina , c"mo se e-#%ica ta% reacci"n K
;$ Cu.nto es %a car!a tuu%ar (e !%ucosa, urea, creatinina, PF , en %a orina norma%$ D Use %os
)a%ores (e su te-to E$
<$ Di!a c"mo )ar&a %a intensi(a( (e *i%traci"n !%omeru%ar D A, D, NVE siB
aE Se contrae %a arterio%a a*erente
E Se contrae %a arterio%a e*erente
cE Aumenta %a concentraci"n (e #rote&nas #%asm.ticas
(E Aumenta %a #resi"n arteria% sist/mica
=$ E-#%i'ue c"mo se mo(i*ica %a canti(a( (e creatinina, NaF, inu%ina en e% tuo urin&*ero en
un su1eto norma%$ Con*eccione %as !r.*icas res#ecti)as
?$ E-#%i'ue c"mo se mo(i*ica %a concentraci"n (e urea, 2A6 en e% tuo urin&*ero en un
su1eto norma% o con %o'ueo en %a secreci"n (e AD6$ Con*eccione %as !r.*icas
res#ecti)as
@$ E-#%i'ue c"mo se mo(i*ica %a concentraci"n (e PF en e% tuo urin&*ero en un su1eto
norma% o con %o'ueo en %a secreci"n (e a%(osterona$ Con*eccione %as !r.*icas
res#ecti)as
7A$ E-#%i'ue #or'ue e% ac%aramiento #%asm.tico (e inu%ina , (e 2A6 se a#%ican en %a
e)a%uaci"n (e %a *unci"n rena%$
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. Ne A. Le(n "$ir)
PROTOCOLO DE PRACTICA
ANALISIS DE LA ORINA
I. PRUE+A DE CONCENTRACION * DILUCION DE LA ORINA
INTRODUCCION%
Con %as ases te"ricas re%aciona(as con %os mecanismo in)o%ucra(os en %a re!u%aci"n (e %a
osmo%ari(a( (e% me(io interno, en esta #ractica #on(remos en e)i(encia e% ro% 'ue 1ue!a e% riG"n en
estos mecanismos, estu(ian(o %as mo(i*icaciones en %a canti(a( , (ensi(a( (e %a orina e-creta(a
#or su1etos 1")enes someti(os a %a in!esta (e a!ua so%a o (e a%imentos sa%a(os $
2ara estu(iar esta #arte (e %a *unci"n (e% riG"n, %o cua% !uar(a re%aci"n con %as acciones (e %a AD6
sore e% t3u%o rena%, rea%i5amos e% an.%isis (e %a orina, en cuanto a sus caracter&sticas *&sicas, su
com#osici"n 'u&mica, )o%umen , (ensi(a(, (e *.ci% , r.#i(a #ractica en e% %aoratorio (e an.%isis
c%&nicos$

COMPETENCIAS

7$ E-#%icar %os mecanismos (e *ormaci"n (e %a orina, #recisan(o su )o%umen , caracter&sticas
or!ano%/#ticas D co%or, o%or, as#ecto, reacci"n , (ensi(a( E (e %a muestra (e orina ana%i5a(a$
8$ Rea%i5ar e% estu(io (e% se(imento urinario
9$ E-#%icar %os *actores , mecanismos im#%ica(os en %a *unci"n (e concentraci"n , (i%uci"n (e
%a orina #or e% riG"n
PROCEDIMIENTO%
aE Materia%B
0io%"!icoB a%umnos )o%untarios
A%imento sa%a(oB #o# corn, man& sa%a(o, c+i5itos, #an con 'ueso, etc$
Materia% (e )i(rio (e uso !enera%
E T/cnicaB
La #ruea se rea%i5a en estu(iantes (i)i(i(os en tres !ru#osB
aE Gru#o contro%
E Gru#o e-#erimenta% con in!esta (e a%imento sa%a(o
cE Gru#o e-#erimenta% con in!esta (e a!ua a(iciona%
Los a%umnos (e ca(a !ru#o se!uir.n #aso a #aso %as in(icaciones si!uientes
ACCIONES A REALIXAR GRU2O A GRU2O 0 GRU2O C
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
7$ =$AA am
E)acuar %a )e1i!a Dco%ectar %a orinaE si si si
0eer ;AA m% (e a!ua si si si

8$ ?$AA am
E)acuar %a )e1i!a De%iminar %a orinaE si si si
0eer ;AA m% (e a!ua si si si
9$ ?$9A am
0eer ;AA m% (e a!ua no no si
In!erir a%imento sa%a(o no si no
:$ Reco%ectar %a orina si si si
@$AA am
@$9A am
7A$AA am
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
II. ESTUDIO DE LA ORINA
aE Materia%B
0io%"!icoB a%umnos )o%untarios
Uro (ens&metro
Tiras reacti)as #ara an.%isis (e orina$
Cintas (e #6
Materia% (e )i(rio (e uso !enera%
E 2ROCEDIMIENTOB

3. Otener una muestra (e orina (e uno (e %os a%umnos )o%untarios, en con(iciones norma%es
.. Otener muestras (e orina (e a%umnos a %os 'ue se +a #ractica(o %a #ruea (e
concentraci"n , (i%uci"n (e %a orina$
/. Rea%i5ar e% estu(io (e %as caracter&sticas *&sicas (e %a orina como B )o%umen, as#ecto, co%or,
o%or, (ensi(a( , reacci"n (e %a orina en amos !ru#os
0. Rea%i5ar e% estu(io (e %a com#osici"n 'u&mica (e %a misma, em#%ean(o tiras reacti)as en
re%aci"n a %as sustancias (e ma,or a#%icaci"n en me(icina$
4. 2re#arar un *rotis en *resco con e% se(imento (e %a orina , oser)ar %a #resencia (e
e%ementos *ormes san!u&neos, c/%u%as e#ite%ia%es, crista%es, ci%in(ros, otros e%ementos$
3. Ur an5i6i6
A. Caracter76tica6 &76ica6 8e 5a rina%
Oser)e , (escria %as caracter&sticas *&sicas (e %a orina$ Determine e% #6 D con %a cinta (e
#6 E , %a (ensi(a( con e% uro (ens&metro$ Anote %os si!uientes (atos

Vo%umen RRRRRRRRRRRRRRRRRRR Co%or RRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
O%or RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR As#ecto RRRRRRRRRRRRRRRRRRRR
Densi(a( RRRRRRRRRRRRRRRRRR Reacci"n RRRRRRRRRRRRRRRRRR
+. Cm96ici(n :$7mica 8e 5a rina%
Intro(u5ca %a tira reacti)a en %a muestra (e orina , (etermine %as sustancias #resentesB
Anote %os resu%ta(os como #ositi)o 4 ne!ati)o
C. Se8iment $rinari%
Centri*u!ue una muestra (e orina , oten!a e% se(imento$ 2re#are un *rotis con (ic+o
se(imento , oser)e a% microsco#io %a #resencia (e crista%es, ci%in(ros , e%ementos *ormes,
c/%u%as e#ite%ia%es, microor!anismos etcY
.. REGISTRAR LOS RESULTADOS
Tome nota (e %os resu%ta(os$ Con*eccione ta%as o !ra*icas , (ar e-#%icaci"n (e (ic+os
resu%ta(os$
AUTOEVALUACION
7$ 2recise %as caracter&sticas *&sicas , %os com#onentes 'u&micos (e una orina norma%
8$ 2recise cinco sustancias inor!.nicas , cinco or!.nicas #resentes en %a orina norma%
9$ Esta%e5ca %os e%ementos *ormes 'ue #ue(en oser)arse en e% se(imento (e %a orina norma%
:$ SeGa%e 'ue ci%in(ros #ue(en oser)arse en e% se(imento urinario$ Cua% es ori!enK
;$ E-#%i'ue #or'ue no e-iste !%ucosa en %a orina norma%$
<$ Cua% *ue %a (ensi(a( (e %a orina norma% , como )ario %a (ensi(a( (e %a orina (e% a%umno
someti(o a %a #ruea (e (i%uci"n , concentraci"nK
=$ Hue im#ortancia tiene %a AD6 , como act3aK
?$ Cua% es e% ro% (e %a urea , NaF en %a concentraci"n , (i%uci"n (e %a orinaK
@$ Hue es mecanismo (e contracorrienteK

UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. N' A. Le(n "$ir)
PROTOCOLO DE PRACTICA
REGULACION DEL E"UILI+RIO ACIDO!+ASE
INTRODUCCION%
Uti%i5an(o mo(e%os acerca (e %os (i*erentes (es"r(enes (e% e'ui%irio .ci(o>ase, ca(a !ru#o (e
a%umnos +ar. e% res#ecti)o an.%isis, ten(ien(o en consi(eraci"n %os (istintos mecanismos (e (e*ensa
'ue e% or!anismo (is#one #ara e)itar %os camios ruscos en e% #6 (e %os %&'ui(os or!.nicos$ Dic+o
an.%isis se +ar. usan(o e% m/to(o !r.*ico, as& como e% em#%eo (e e-#resiones matem.ticas sim#%es
#ara re#resentar %as re%aciones *&sico>'u&mico>io%"!icas$
PROCEDIMIENTO%
Ca(a a%umno en su res#ecti)o !ru#o, (esarro%%a e% an.%isis (e% mo(e%o 'ue se %e asi!na, en un %a#so
(e 9A min$ 6ace %a e-#%icaci"n (e %os mecanismos (e %a re!u%aci"n (e% e'ui%irio .ci(o>ase
re)isa(os$
La sustentaci"n (ee rea%i5arse en ase a %a e-#resi"n 'u&mica (e% #rinci#io iso+&(rico, e% (ia!rama
sore re%aci"n #6>)enti%aci"n a%)eo%ar , e% (ia!rama (e %os mecanismo (e secreci"n (e 6F en %a
c/%u%a tuu%ar, %&'ui(o tuu%ar , ca#i%ar #eri tuu%ar, #ara ca(a caso es#ec&*ico$
2ara ca(a mo(e%o consi(erarB
En %a san!reB
E% #6
La #aCO8
E% 6CO9> en e% #%asma
La #ro#orci"n 6CO9> 4 CO8
En %a orina
E% #6
E% 6CO9>
E% Na682O:
E% Na862O:
E% N6:CL
Otros
La )enti%aci"n a%)eo%ar
MODELOS%

7$ En un #aciente 'ue est. +i#o )enti%an(o, #or causas atriui%es a% sistema res#iratorio , (i!a
c"mo )ar&an %os #ar.metros #re>esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes mecanismos
(e re!u%aci"n (e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
8$ En un #aciente 'ue est. +i#er)enti%an(o, #or (/*icit (e O8 en %a atm"s*era, (i!a c"mo
)ar&an %os #ar.metros #re>esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes mecanismos (e
re!u%aci"n (e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
9$ En un #aciente (ia/tico 'ue se (escom#ensa , su #6 es (e =$9 , (i!a c"mo )ar&an %os
#ar.metros #re>esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes mecanismos (e re!u%aci"n
(e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
:$ En un #aciente 'ue +a in!eri(o, #or acci(ente, una so%uci"n (e NaO6, (i!a c"mo )ar&an
%os #ar.metros #re>esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes mecanismos (e re!u%aci"n
(e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
;$ En un a(u%to 1o)en 'ue est. con )"mitos (e conteni(o !.strico, (i!a c"mo )ar&an %os
#ar.metros #re>esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes mecanismos (e re!u%aci"n
(e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
<$ En un #aciente 'ue #resenta (iarrea intensa, (i!a c"mo )ar&an %os #ar.metros #re>
esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes mecanismos (e re!u%aci"n (e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
=$ En un niGo 'ue +a in!eri(o una ta%eta (e LDiamo-M Din+ii(or (e %a an+i(rasa car"nicaE,
(i!a c"mo )ar&an %os #ar.metros #re>esta%eci(os, tenien(o en cuenta %os (i*erentes
mecanismos (e re!u%aci"n (e% E'$ A>0

Fun(amente su res#uesta$
AUTOEVALUACION
7$ En ase a %a Ecuaci"n (e 6en(erson 6asse%a%c+, #recise cu.%es son %os *actores 'ue (eterminan
%as situaciones (e aci(osis o a%ca%osis$
8$ 2recise e% ro% 'ue (esem#eGan %os (i*erentes mecanismos (e re!u%aci"n (e% E'$ A>0
9$ En un #aciente 'ue tiene %os resu%ta(os (e %aoratorio si!uientes,
#6 I <$@: #aCO8 I 89 mm 6! 6CO9> I ; mE' 4 L
Esta%e5caB
7$ Hu/ camios en e% E'$ A>0 se +a #ro(uci(o , c"mo se e-#%ica K
8$ Hu/ mecanismo (e (e*ensa entran en 1ue!o K
9$ E-#%i'ue me(iante un (ia!rama e% mecanismo (e amorti!uaci"n 'u&mica
:$ E-#%i'ue me(iante un (ia!rama e% mecanismo (e re!u%aci"n res#iratoria
;$ E-#%i'ue me(iante un (ia!rama e% mecanismo (e re!u%aci"n rena%
<$ Cu.% es %a res#uesta com#ensatoria K Uti%ice un es'uema
=$ Di!a como )ar&an %os si!uientes #ar.metrosO
a$ En %a san!re B $ En %a Orina
E% #6 E% #6
La #aCO8 E% 6CO9 >
E% 6CO9> en e% #%asma E% Na682O:
E% N6:C%
c$ La )enti%aci"n a%)eo%ar
AE En un su1eto 'ue ascien(e a %a a%tura en *orma rusca
0E En una emara5a(a con +i#er/mesis !ra)&(ica$
CE En un %actante 'ue #resenta (iarrea se)era$
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. N' A. Le(n "$ir)
EL SISTEMA DIGESTIVO
FUNCION MOTORA DEL APARATO DIGESTIVO:
REFLEJOS DEL TUBO DIGESTIVO
INTRODUCCION
2or me(io (e %a (iscusi"n , e-#%icaci"n (e a%!unos mecanismos re*%e1os 'ue o#eran en e% tuo
(i!esti)o se am#%iara , #ro*un(i5ara as#ectos te"ricos .sicos (e %a *unci"n motora (e% a#arato
(i!esti)o$ Sore %a ase (e% mecanismo (e %a contracci"n #erist.%tica (e% tuo (i!esti)o , (e %os
*actores 'ue contro%an %a moti%i(a(, sean (e natura%e5a ner)iosa ,4o +ormona%, se aor(ara e%
estu(io (e %a moti%i(a( (e% es"*a!o, estoma!o e intestino, (an(o /n*asis a %a re!u%aci"n ner)iosa
(e (ic+os #rocesos, toman(o como re*erencia situaciones *isio%"!icas o #ato%"!icos 'ue se
#resentan con *recuencia en %a #ractica me(ica$
COMPETENCIAS
7$ Descrie %a estructura , *unci"n (e% sistema ner)ioso ent/rico
8$ E-#%ica %as caracter&sticas (e% sistema ner)ioso e-tr&nseco (e% a#arato (i!esti)o
9$ E-#%ica e% mecanismo (e %os mo)imientos #erist.%ticos (e% a#arato (i!esti)o 'ue sir)a (e
L#atr"n (e contracci"nM, sus caracter&sticas (e #ro(ucci"n , su mo(i*icaci"n #or *actores
ner)iosos , +umora%es
:$ E-#%ica e% mecanismo (e (i*erentes ti#os (e re*%e1os 'ue ocurren en e% a#arato (i!esti)oO re*%e1o
(e %a (e!%uci"n, )aciamiento !.strico, re*%e1o !astroco%ico, !astroi%ea%, entero !.strico,
enteroi%ea%$
;$ E-#%ica e% &%eo #ara%&tico, sus causas , consecuencias$
<$ E-#%ica e% mecanismo (e %a (e*ecaci"n norma%, *aci%ita(o e in+ii(o$
=$ E-#%ica e% mecanismo (e %a #ar.%isis (e %a (e*ecaci"n , %a (e*ecaci"n autom.tica$
a$ MATERIALB
Casos (e situaciones *isio%"!icas o #ato%"!icas 'ue com#rometan %a acti)i(a( motora (e%
a#arato (i!esti)o #ara ser ana%i5a(os , e-#%ica(os$
$ 2ROCEDIMIENTOB
A ca(a !ru#o (e a%umnos se (ara uno o (os Mo(e%os DcasosE como tarea$
CASOS DE ESTUDIO%
7$ Con*eccione , e-#%i'ue un (ia!rama inte!ra% sore e% sistema ner)ioso ent/rico , sus
cone-iones con e% sistema ner)ioso e-tr&nseco Dauton"mico sim#.tico , #arasim#.ticoE$
E-#%i'ue %os e*ectos (e %a estimu%aci"n sim#.tica , #arasim#.tico , seGa%e (os a!entes
'ue %o'uean (ic+a acti)i(a($
8$ Con*eccione , e-#%i'ue una (ia!rama sore e% mecanismo (e %a contracci"n #erist.%tica (e%
tuo (i!esti)o 'ue se toma como L2ATRONM (e contracci"n #erist.%tica$
E-#%i'ue %os e*ectos (e %a atro#ina sore %a acti)i(a( motora (i!esti)a
9$ De*ina %as contracciones (e %uc+a$ NCua%es son sus causas, como se #ro(ucen , 'ue
consecuencias #ue(en !enerarK
:$ Con*ecciona un (ia!rama , e-#%ica su mecanismoO %os *actores 'ue %o a*ectan , sus
re#ercusiones (i!esti)as ,4o !enera%es (e %os si!uientes re*%e1osB
Re*%e1o (e %a (e!%uci"n
Re*%e1o (e )aciamiento !.strico
Re*%e1o !astroi%ea%
Re*%e1o !astroco%ico
Re*%e1o co%icoi%ea%
S&n(rome #i%"rico
Z%eo #ara%&tico
;$ Con*eccione , e-#%i'ue un (ia!rama (e% re*%e1o (e %a (e*ecaci"n norma%, (e %a (e*ecaci"n
autom.tica , (e %a #ar.%isis (e %a (e*ecaci"n$
<$ E-#%i'ue con e1em#%os e% s&n(rome (e estreGimiento$ SeGa%e cusas , #%antee a%!unas
me(i(as tera#/uticas$
AUTOEVALUACION
7$ E-#%i'ue %as *ases (e %a (e!%uci"n , mencione %os #ares cranea%es 'ue inter)ienen en %a *ase
re*%e1a$
8$ Di!a 'ue camios se #resentan en %a moti%i(a( !.strica (es#u/s (e in!erir una co#iosa
comi(a$
9$ E-#%i'ue 'ue camios se #resentan en %a moti%i(a( (e% intestino (e%!a(o (es#u/s (e in!erir
una comi(a aun(ante$
:$ Como e-#%ica %os camios en %a moti%i(a( (e% intestino (e%!a(o (es#u/s (e una
inter)enci"n 'uir3r!ica a(omina% K$
;$ Comente acerca (e %os camios en %a moti%i(a( (e% intestino !rueso (es#u/s (e in!erir una
comi(a$ Hue (i*erencias +a, entre un a(u%to , un %actante K
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. Ne A. Le(n "$ir)
EL SISTEMA DIGESTIVO
PROTOCOLO DE PRACTICA
DIGESTION * A+SORCION DE LIPIDOS EN EL MAMIEFERO
INTRODUCCION
En %a #resente #ractica e% estu(io (e %a (i!esti"n , asorci"n (e %os %&#i(os en e% mam&*ero es (e ti#o
e-#erimenta%, (on(e )amos a ana%i5ar %a #resencia (e %os #ro(uctos (e %a (i!esti"n no en e% %umen
intestina%O sino mas ien, consi(eran(o %a asorci"n (e e%%os, su #resencia en e% #%asma san!u&neo
oser)an(o %as caracter&sticas (e% #%asma san!u&neo en coa,os 'ue recien o no una car!a ora% (e
aceite$
La #ractica a(em.s esta orienta(a a (emostrar e% ro% (e %a i%is en (ic+a (i!esti"n , asorci"n (e %os
%&#i(os, 'ue como se sae es necesario #ara o#timi5ar (ic+os #rocesos, #ara %o cua% ana%i5aremos,
com#arati)amente, %as caracter&sticas (e% #%asma san!u&neo (e coa,os contro%es res#ecto a
coa,os con %i!a(ura (e% co%/(oco , 'ue recien una car!a ora% (e aceite$
I. MATERIAL

aE 0io%"!icoB coa,os
E Materia% (e %aoratorio
Centri*u!a Estuc+e (e (isecci"n
Son(a !.strica tuos (e ensa,o
Ca1as #etri 1erin!as +i#o(/rmicas
Nemuta% +e#arina
Aceite )e!eta% !ra(i%%as
II. PROCEDIMIENTO
Se%eccionar %os coa,os mac+os moti)o (e estu(io, con caracter&sticas (e e(a( , #eso simi%ares
Formar !ru#os (e tres coa,os$ 7E contro% 8E E-#erimenta% no %i!a(o 9E E-#erimenta% con
%i!a(ura (e% co%/(oco$
La %i!a(ura (e% co%/(oco se rea%i5a un (&a #re)io a %a #ractica, se!3n t/cnica (e% %aoratorio$
2ermitir su recu#eraci"n
E% (&a #re)io a %a #ractica D 8: +oras antesE se a(ministra %a (osis (e aceiteB ; m% (e aceite a% !ru#o
e-#erimenta% 8 , 9 (e anima%es, me(iante %a son(a !.strica$ A% !ru#o contro% a(ministrar ; m% (e
a!ua corriente$
E% (&a (e %a #ractica se a(ministra una 8(a (osis (e aceite a% !ru#o e-#erimenta% (e coa,os, (os
+oras antes (e %a e-tracci"n (e %a san!re a %os anima%es$
2or #unci"n car(iaca se e-trae san!re (e to(os %os coa,os, a#ro-ima(amente ; m% con
anticoa!u%ante$
Centri*u!ar %a san!re , !uar(ar %os tuos sin a!itar #ara oser)ar %as caracter&sticas (e% suero$
Lue!o a %os coa,os se #ractica una %a#arotom&a me(iana #ara +acer %as oser)aciones #ertinentes
, #o(er %%enar e% cua(ro si!uienteB
Cua(ro NJ B 6a%%a5!os en e% suero san!u&neo , en %a ca)i(a( a(omina% (e coa,os (e% !ru#o
contro% , e-#erimenta% (es#u/s (e reciir una car!a ora% (e aceite$
C O 0 A Y O S
O0SERVACIONES GRU2O 7 GRU2O 8 GRU2O 9
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
SUERO SANGUIENO
As#ecto >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Co%or >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
CAVIDAD A0DOMINAL
Co%or (e% #eritoneo >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Mesenterio >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Vasos %in*.ticos >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
ESTOMAGO
#6 (e% conteni(o >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
2resencia (e !rasa >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
INTESTINO DELGADO
#6 (e% conteni(o >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
#resencia (e !rasa >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
VESICULA 0ILIAR
#6 (e %a i%is >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Co%or (e %a i%is >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Canti(a( (e i%is >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
TAREAS
Los a%umnos son %os res#onsa%es (e %a #r.ctica, en cuanto a %a otenci"n (e %os resu%ta(os$
7$ Inter#retar , e-#%icar ca(a uno (e %os resu%ta(os$
8$ Esta%ecer %os camios 'ue se encontrar&an en %os resu%ta(os secun(arios a
aE Insu*iciencia +e#.tica
E Ostrucci"n (e% co%/(oco
cE Insu*iciencia #ancre.tica
(E S&n(rome (e ma%a asorci"n intestina%
9$ SeGa%ar cua% (e %as a*ecciones seria mas !ra)e, comente #or 'ue K
AUTOEVALUACION
E% a%umno (es#u/s (e +aer (esarro%%a(o %as tareas (ee con)a%i(ar su traa1o con %os
as#ectos #ertinentes (e su te-to$
7$ Di!a 'ue camios se #resentan en %a moti%i(a( !.strica (es#u/s (e in!erir una co#iosa
comi(a$
8$ E-#%i'ue 'ue camios se #resentan en %a moti%i(a( (e% intestino (e%!a(o (es#u/s (e in!erir
una comi(a rica en !rasa$
9$ Como e-#%ica %os camios en %a moti%i(a( (e% intestino (e%!a(o (es#u/s (e una
inter)enci"n 'uir3r!ica a(omina% K$
:$ Comente acerca (e %os camios en %a moti%i(a( (e% intestino !rueso (es#u/s (e in!erir una
comi(a$ Hue (i*erencias +a, entre un a(u%to , un %actanteK
UNIVERSIDAD PRIVADA ANTENOR ORREGO
FACULTAD DE MEDICINA HUMANA
GUIA DE PRACTICA
A$tr% Pr&. N' A. Le(n "$ir)
EL SISTEMA DIGESTIVO
REGULACION DE LAS FUNCIONES DEL APARATO DIGESTIVO Y
ALTERACIONES DIGESTIVAS
INTRODUCCION
2or me(io (e% an.%isis , %a (iscusi"n (e a%!unas situaciones #ro%em.ticas (e% a#arato (i!esti)o, (e
ma,or *recuencia en nuestro me(io, se #ro*un(i5ar. en %os as#ectos te"ricos sore %a *unci"n
motora , secretora (e (ic+o a#arato, (an(o /n*asis sore %a re!u%aci"n ner)iosa , +ormona% (e
a'ue%%as *unciones, %as cua%es con(icionan %os #rocesos (e (i!esti"n , asorci"n !astrointestina%$
COMPETENCIAS
7$ E-#%icar %as ases mor*o *unciona%es (e %os mecanismos ner)iosos , +ormona%es 'ue
re!u%an %a *unci"n (e% a#arato (i!esti)o
8$ I(enti*icar %os mecanismos ner)iosos , +ormona%es 'ue #ro(ucen (etermina(as res#uestas
*isio%"!icas
9$ 2recisar %os e*ectos 'ue (een es#erarse como res#uestas a situaciones *isio%"!icas o
*isio#ato%o!icas sore %a ase (e %os mecanismos conoci(os (e re!u%aci"n ner)iosa ,
+ormona%$
ORIENTACIONES
Como se sae %os #rocesos (e (i!esti"n , asorci"n son (e natura%e5a io'u&mica , *&sico>'u&mica
#or %o 'ue su re!u%aci"n no es (e ti#o +ormona% ni ner)iosa, a e-ce#ci"n (e unas #ocas +ormonas
'ue tienen e*ecto sore %a asorci"n (e a%!unas sustancias$ De otra #arte, %a moti%i(a( , %a secreci"n
si tienen una am#%ia re!u%aci"n ner)iosa , +ormona%$ De to(os mo(os, %a re!u%aci"n (e %a moti%i(a(
, %a secreci"n in(irectamente tami/n re!u%an %a (i!esti"n , asorci"n$ 2or to(o %o anterior, en este
seminario se aor(ar.n esencia%mente %a re!u%aci"n ner)iosa , +ormona% (e %a secreci"n , %a
moti%i(a( (e% a#arato (i!esti)o , a(em.s %os #rocesos (e (i!esti"n , asorci"n en con(iciones
norma%es , (e en*erme(a( (e% a#arato (i!esti)o$
PROCEDIMIENTO
Se (ar.n a%!unas situaciones *isio%"!icas o *isio#ato%"!icas Dcasos c%&nicos E #ara 'ue (escria %os
e*ectos sore %a (i!esti"n , asorci"n (e %os nutrientes, as& como %as consecuencias (e or(en
nutriciona%$ En otros casos se rin(ar. +ec+os, *en"menos o acontecimientos D +a%%a5!os c%&nicos
,4o (e %aoratorio E #ara #%antear %a o %as +i#"tesis 'ue e-#%i'uen (ic+os +a%%a5!os$
Ca(a a%umno (ee (esarro%%ar %as si!uientes tareas
7$ Con*eccionar es'uemas o (iu1os e-#%icati)os, #recisan(o %as causas, e*ectos,
consecuencias, res#uestas *isio%"!icas #ara ca(a tarea asi!na(a$
8$ En ase a un (ia!rama (e *%u1o (e% mecanismo *isio%"!ico o *isio#ato%o!ico im#%ica(o
esta%ecer e% en*o'ue tera#/utico #ara e% caso estu(ia(o$
CASO I$
Es un a(u%to (e 9A aGos (e e(a(, (e(ica(o a %a acti)i(a( em#resaria%$ Mu, (esor(ena(o en %a
in!esta (e sus a%imentos$ E% e-amen (e secreci"n !.strica 'ue %e #racticaron conc%u,o 'ue tiene
+i#oc%or+i(ria$
Di!a 'ue a%teraciones en %a *unci"n (i!esti)a #resentara K , 'u/ consecuencias #ue(en es#erarseK
CASO II
Se trata (e un #aciente con (ia!n"stico (e #ancreatitis cr"nica$
Di!a 'u/ camios se #resentar.n en %a (i!esti"n , asorci"n (e %os #rinci#a%es nutrientes , 'u/
consecuencias #ue(en tener K
CASO III
Di!a 'u/ a%teraciones se #resentar.n en %a (i!esti"n , asorci"n (e %os nutrientes (e un #aciente
'ue a(o%ece (e insu*iciencia i%iar $
Hu/ en*o'ue tera#/utico recomen(ar&a U($ K
CASO IV
6a!a un estu(io com#arati)o (e %as (e#osiciones (e un #aciente con un s&n(rome (e ma%a
asorci"n !astrointestina% , otro con insu*iciencia #ancre.tica$$
CASO V
U($ tiene %os si!uientes +a%%a5!osB
Into%erancia a %as !rasas
Di!esti"n #ro%on!a(a
2ro#ensi"n a san!ra(os
Osteoma%acia
6eces aun(antes con #resencia (e !otas (e !rasa

Di!a #osi%es (ia!n"sticos$ Fun(amente
CASO VI
Se trata (e un #aciente 'ue *ue o#era(o (e% a(omen$ 2osteriormente #resent" (o%or a(omina% ti#o
retorti1"n , )"mitos (e conteni(o !astrointestina%$
Di!a #osi%es (ia!n"sticos , %as consecuencias (eri)a(as (e este cua(ro$ E-#%i'ue e% mecanismo
(e% )"mito$

S-ar putea să vă placă și