Sunteți pe pagina 1din 9

Revi si n

VOL. 20 / NM. 4 / OCTUBRE-DICIEMBRE 2001


INMUNOLOGA, 2001; PP 216-224
216
ABREVIATURAS UTILIZADAS
D I G s: G li co esfi n go l p i d o s i n so l u b les en d eter-
g e n t e .
G P I : G li cosi lfosfati d i li n osi tol.
F R E T : F lu orescen ci a p or tran sferen ci a de en ergi a d e
reson an ci a.
M D C K : C lu las d e ri n can i n o M ad i n -D arby.
T G N : R ed d el trans-G olgi .
O G : O cti l-glu csi d o.
G F P : P rote n a verd e flu orescen te.
H A: H em aglu ti n i n a.
I T AM : M o ti vo s d e acti vaci n d e los i n m u n ore c e p -
t o res basad os en ti ro s i n a s .
T C R : recep tor d e clu las T .
B C R : R ecep tor de clu las B .
SM AC : C o m p lejo d e acti vaci n su p ram olecu lar.
C SD : D om i n i o d e an d am i aje d e la caveoli n a. N O S:
Si n tasa d e xi d o n tri co.
E G F r: R ecep to r d el facto r d e creci m i en to ep i d r-
m i c o .
I AP : P rote n a asoci ad a a i n tegri n as.
Estructura y funcin de las balsas lipdicas (rafts),
dominios de membrana ricos en esfingolpidos y
colesterol
F. MARTN-BELMONTE, J. MILLN
C e n t ro de Biologa Molecular Severo Ochoa, Universidad Autnoma de Madrid-Consejo Superior de
Investigaciones Cientficas, Cantoblanco. Madrid
R E SU M E N
C u an d o se gen eran li p oso m as con u n a m ezcla d e d i s-
ti n to s l p i d os se p u ed en fo rm ar d o m i n i o s sep arad o s co n
d i f e ren te co m p osi ci n li p d i ca. L a p osi b i li d ad d e q u e las
m em b ran as celu lares u ti li cen esta p rop i ed ad p ara fo rm a r
d o m i n i o s h etero gn eo s d e l p i d o s h a fasci n ad o a lo s
i n v e s t i g a d o res d u ran te m u ch os a o s. M ed i an te d i fere n -
tes ap ro xi m aci on es se h an acu m u lad o reci en tem en te evi -
d en ci as a fav o r d e la ex i sten ci a d e d o m i n i o s en ri q u eci -
d os en gl i co esfi n go l p i d o s y co lestero l d en tro d e las
m em b ran as celu lares, d en o m i n ad o s b al sas o rafts .
C o n si d eran d o su fi ci en tem en te d em o strad a la exi sten ci a
d e estos d o m i n i os en las clu las, n o s vam o s a cen trar en
esta revi si n en su estru ctu ra, su com p o si ci n d e l p i do s
y p ro te n as, y en el pap el d e lo s rafts tan to en el tran sp o r-
te p olari zad o d e p ro te n as en las clu las ep i teli ales com o
en l os p ro ceso s d e se al i zaci n en clu l as d el si stem a
i n m u n e .
PA L AB R A S C L AVE : R afts/ T r a n s p o rte ap i cal/ Si stem a
i n m u n i tari o/ Se ali zaci n .
AB ST R AC T
It is well known that separatedomains with diff erent lipid
compositions areformed in liposomes containing mixtures of
d i ff erent lipids. Thepossibility that cellular membranes use
this pro p erty to formlipid domains has intrigued res ea rc h er s
for a long time. Diff erent approaches have recently pro v i d ed
evidenceon theexistenceof sphingolipid and cholesterol-based
s t ru c t u res called membranerafts. Assuming that theexisten-
ceof rafts in thecells is sufficiently demonstrated, wewill focus
in this review on the stru c t u re, protein and lipid composition
of the rafts, and the roleof rafts in cellular processes such as
p rotein sorting in epithelial cells and signalling in immune
systemcells.
K E Y WO R D S: R a f t s/Apical sort i n g/Immune systemcells/
Signalling.
STRUCTURE AND FUNCTION OF LIPID RAFTS,
CHOLESTEROL AND SPHINGOLIPID ENRICHED
MEMBRANE DOMAINS.
INMUNOLOGA F. MARTN-BELMONTE Y J. MILLN
ESTRUCTURA DE LOS RAFTS
L
o s gli colp i dos se asoci an por su s largas cade-
n as aci lad as form an d o agru p aci o n es m u y
co m p actas estabi li zadas p or los p u en tes d e
h i dr gen o q u e se p ro d u cen en tre su s cabe-
zas azu carad as. D e h ech o, los esfi n golp i dos,
esp eci alm en te los gli coesfi n gol p i d os, ti en en tem -
p eratu ras altas d e fu si n d ebi d o a qu e su s cad en as
de h i dro carb on os p resen tan u n grad o alto d e satu -
raci n . E l colestero l se i n tercala en tre las cad en as
h i d rocarbon ad as d on d e p rovoca u n a di sm i n u ci n
de su flexi bili d ad y d e esta form a com pacta la bi ca-
p a lip di ca revi sado 1 ) . E ste em paqu etam i en to late-
ral d e los esfi n go l p i dos y el colesterol con du ce a la
f o rm aci n d e d o m i n i os d i sp ersos q u e se en cu en -
tran en u n a fase si m i lar a la fase l q u i d a ord e n a d a
2) , qu e se d en om in an balsas o rafts , den tro de la
bi capa d e las m em bran as F ig. 1 ) .
L a estru ctu ra pecu li ar d e los rafts les con fi ere la
p rop i ed ad de ser i n solu bles en d etergen tes n o i n i -
co s T ri t n X-1 00 ) a b ajas tem p eratu ras. D e esta
f o rm a las p rote n as y l p i do s de los rafts p u ed en ser
ai slad o s bi oq u m i cam en te p or cen tri fu gaci n d e
eq u i li brio com o co m p lejos d e b aja den si d ad i n so-
lu bles en el d etergen te Tri tn X -1 0 0 D I G s 3) .
L os D I G s, si n em bargo , al ser ai slad o s ap are c e n
com o agregad o s m s gran d es q u e los rafts i n trace-
l u l a res. L os lti m o s d atos i n d i can qu e el tam a o
d e lo s rafts es co n si d erab lem en te p equ e o y p or
d eb ajo d el p od er d e resolu ci n d e las tcn i cas
m i c roscp i cas ap li cad as h asta el m om en to 1 ) . E l
217
Figura 1. Modelo deestructura delos rafts. La bicapa lipdica es asimtrica en los rafts, con la esfingomielina y los
glicoesfigolpidos enriquecidos en la cara exoplsmica dela membrana y los glicerolpidos (p.e. fosfatidilcolina) en la
cara citoplsmica. El colesterol est presenteen las dos caras y seintercala entrelas cadenas hidrocarbonadas.
ESTRUCTURA Y FUNCIN DE LAS(RAFTS), DOMINIOSDE MEMBRANA RICOS EN ESFINGOLPIDOSY COLESTEROL VOL. 20 NM. 4 / 2001
e n t re c ru zam i en to qu m i co en clu las vi vas h a
su geri d o q u e las p ro te n as an clad as p o r G P I re s i -
d en en m i crod om i n i os d e, al m en o s, 1 5 m olcu las
4 ) . D e h ech o, u ti lizan d o la tcn ica d e flu ore s c e n -
ci a p o r tran sferen ci a d e en erg a d e re s o n a n c i a
F R E T ) se h a esti m ad o q u e el d i m etro d e los rafts
es m en or d e 70 n m 5) .
D esd e qu e se p o stu l p o r p ri m era vez la exi s-
ten ci a de los rafts 6) , h a h abi d o u n a gran con tro-
versi a sob re si ex i st an realm en te o eran si m p les
a rtefacto s p ro d u cto d e la u ti li zaci n d e d eter-
gen tes p ara su ai slam i en to. Se h an reali zad o n u m e-
ro so s exp eri m en to s, tan to in vivo co m o in vitro ,
qu e con fi rm an su exi sten ci a, p ero qu i z u n o d e los
m s d efi n i ti vos h a si d o el ai slam i en to d e rafts en
au sen ci a d e d etergen tes 7 ) . E l p osteri o r an li si s
d e estos m i cro d om i n i os ai slad os si n d eterg e n t e s
d eterm i n qu e p resen taban la m i sm a com p osi ci n
qu e los ai slad os p or el m tod o trad i ci on al.
LOS RAFTS EN EL TRANSPORTE APICAL
Si m on s y Wan d i n ger-N ess p rop u si eron en 1 990
u n m od elo d e tran sp orte ap i cal b asad o en d i sti n -
tas ob servaci on es i n d ep en d i en tes. Se con oc a qu e
la m em b ran a ap i cal d e las clu las ep i teli ales est
en ri q u eci d a en gli co l p i d o s y co lestero l 8 ) . P or
o t ro lad o , se h ab a o b servad o q u e ex i ste u n co -
t r a n s p o rte d e gli co l p i d o s y p ro te n as a la m em -
b ran a ap i cal d e las clu las M D C K 9 ) . E l m od elo
b asad o en los rafts p ostu la q u e el m ecan i sm o d e
t r a n s p o rte ap i cal est fu n d am en tad o en las i n te-
racci on es l p id o -l p i d o y l p i d o -p ro te n a F i g. 2 )
qu e ti en en lu gar en m i crod om i n i os esp ec fi cos con
u n con ten i d o elevad o en gli col pi do s y co lestero l .
D e esta form a, los gli coesfi n golp i do s se asoci an y
form an agru p am i en tos en las m em bran as d e la red
d el tran s-G olgi T G N ) , d on d e p o d r an actu ar
com o p latafo rm as p ara la i n clu si n d e p ro t e n a s
c a rga d esti n ad as a ser tran sp ortad as a la m em bra-
n a ap i cal, m i en tras qu e las p ro te n as con d esti n o
a la m em bran a basolateral ser an exclu i d as.
E stos l p i d os y p ro te n as p od r an en sam blarse
ju n to co n p rote n as accesorias en la cara ci to p ls-
m i ca d e la T G N p ara form ar u n su bd om i n i o cap az
d e fo rm ar ves cu las q u e en glo b en la m aqu i n ari a
n ecesari a p ara asegu rar u n a d i stri bu ci n esp ec fi -
ca a la m em bran a ap i cal. L as p rote n as basolatera-
les, cu yo tran sp orte est basad o en i n teracci o n es
p ro t e n a - p rote n a, n o son cap aces d e acced er a
estos d o m i n i os y so n ex clu i d as esp ec fi cam en te
d e las ves cu las d e tran sp orte ap i cal.
C u an d o la fracci n d e los esfi n gol p i d os y coles-
t e ro l en u n a m em b ran a au m en ta, co m o ocu rre
cu an d o las ves cu las d e carga se m ezclan con la
m em b ran a p lasm ti ca al fi n ali zar la ru ta exo c ti -
ca, la fase l q u i d a ord en ad a se h ace co n ti n u a. L a
m em bran a ap i cal p od r a rep resen tar, p or tan to, u n
gran m i cro d om i n i o li p d i co d e rafts d on d e lo s
d o m i n i o s d e l p i d o s en fase l q u i d a d eso rd e n a d a
form an agru p aci on es ai slad as 1 0) .
Candidatos a formar parte de la maquinaria de
los rafts en el transporte apical
E l p ri n ci p al cri teri o p ara d eterm i n ar si u n a p ro-
te n a se asoci a espec fi cam en te a los rafts es an ali -
zar su resi sten ci a a ser solu bi li zad a p or d etergen tes
218






Figura 2. Modelos deformacin devesculas detransporte. El transportebasolateral est fundamentado en interac-
ciones protena-protena. El mecanismo propuesto para el transporteapical, sin embargo, sebasa en interacciones lpi-
do-lpido y lpido-protena.
INMUNOLOGA F. MARTN-BELMONTE Y J. MILLN
n o i n i co s su aves com o el Tri tn X -1 00. E l p oste-
ri o r an li si s con d etergen tes n o i n i cos i n term e-
d i os, co m o el octi l-glu csi d o O G ) , p erm i te d i fe-
ren ci arlas d e prote n as asoci adas al ci toesqu eleto,
q u e so n si em p re i n so lu b les. E n p ri m er lu gar, es
i m p ortan te d i feren ci ar las p rote n as qu e son tran s-
p o rtad as u n i d i recci o n alm en te p or lo s rafts, es
d eci r, p rote n as carga, d e aqu ellas qu e estar an for-
m an d o p arte d e la m aqu i n ari a d e tran sp ort e
m ed i ad a p or rafts, ci clan d o en tre la T G N y la m em -
bran a p lasm ti ca. P ara i d en ti fi car las p rote n as qu e
f o rm aban p arte d e la m aq u i n ari a d e tran sp orte se
i n m u n o a i s l a ron ves cu las de clu las M D C K desti -
n ad as a la su perfi ci e ap i cal 1 1 ) . E l an li sis p oste-
ri or d e estas ves cu las d efi n i u n a seri e d e p osi bles
can d i d atos q u e p o d r an fo rm ar p arte d e d i ch a
m aq u i n ari a. L a caveoli n a es la p roten a asoci ad a a
rafts m ejor caracteri zad a. E sta p rote n a se h a vi sto
q u e se u n e al colesterol, p u d i en d o estar i m pli cada
en su tran sp o rte a la m em bran a p lasm ti ca 1 2 ;
1 3) . L a caveo lin a form a h om o -o li g m ero s qu e se
i n corp oran en las ves cu las api cales y q u e p od r an
estabi li zar lo s rafts en el T G N 1 4 ) . O tras p ro t e -
n as tran sm em b ran a aso ci ad as a rafts so n las an e-
x i n as X I I I a y b . L as an ex i n as son u n a fam i li a d e
p rote n as qu e se u n en a las m em b ran as en p re s e n -
ci a d e calci o. Se h a d escri to qu e la an exi n a X I I I b
se lo cali za ap i calm en te en las clu las M D C K ,
m i en tras q u e la an exi n a XI I I a se d i stri b u ye en las
d o s m em b ran as d e estas clu las, estan d o am b as
i m p li cad as en el tran sp o rte ap i cal d e p ro t e n a s
m ed i ad o p o r rafts 1 5 ; 1 6 ) . R eci en tem en te se h a
d em o strad o qu e las p ro te n as si n tax i n a 3 y T I -
VA M P estn aso ci ad as a rafts en clu las M D C K , lo
qu e p arece i n d i car qu e lo s S N A R Eson p arte d e la
m aqu i n ari a d e tran sp orte d e los rafts 1 7) . D e i gu al
f o rm a, el p ro teol p i d o M A L tam b i n se aso ci a
esp ec fi cam en te a lo s rafts d e clu las ep i teli ales
p olari zad as y d e li n foci tos T 1 8; 1 9; 20) . D e h ech o,
M AL es la n i ca p rote n a asoci ad a a rafts qu e se h a
d em ostrad o qu e ti en e u n a fu n ci n esen ci al com o
com p o n en te d e la m aq u i n ari a p ara el tran sp ort e
ap i cal d e p rote n as d e m em bran a y secretad as en
las clu las ep i teli ales 21 ; 22; 23) .
P rotenas carga que podran utilizar los r a f t s
para su transporte apical
E l n m ero de p roten as carga d escu biertas qu e se
asoci an a r a f t sse h a i n crem en tad o extraord i n a r i a-
m en te en los lti m os a o s. E n gen eral ti en en ten -
d en ci a a asoci arse a r a f t slas p rote n as qu e estn
an clad as a la m em bran a, en la cara ex op lsm i ca o
ci top lsm i ca, por cad en as aci lad as satu rad as. L as
p rote n as an clad as p o r G P I estn u n i d as a la cara
exteri or d e la m em bran a p or el gru p o glicosi lfo sfa-
tid ili no sito l con d os o m s cad en as de cidos grasos
satu rad os 3) , m i en tras qu e la fam i li a de ti ro s n c i -
n asas Src d oblem en te aci lad as, se u n e a la cara ci to-
p lsm i ca d e las m em bran as d e los rafts 24) . I n cluso
u n a sola cad en a aci lad a, com o el ci d o m i rsti co, se
h a vi sto qu e es su fi cien te p ara relocalizar la p ro t e n a
solu ble G F P en los rafts 25) . H asta el m om en to, son
pocas las prote n as tran sm em bran a cu ya asociacin
a r a f t sh a si d o dem ostrad a bi oqu m i cam en te. L as
p rote n as h em aglu ti n i n a H A) y n eu ram i n i dasa
N A) d el vi ru s i n flu en za, am p li am en te u ti li zadas
co m o m od elo d e tran sporte en clu las po lari zad as,
son p rote n as tran sm em bran a asociad as a los r a f t s.
Se h a d escri to qu e se asoci an a los r a f t spor su s dom i -
n i os tran sm em bran a, au n q u e, la p rote n a H A tam -
bi n est estabi li zad a en los r a f t spo r palm i ti laci n
26) . E n cu alqu i er caso, n o pu ed e d escartarse qu e
otras p rote n as transm em brana estn realm en te aso-
ci ad as a los rafts au n q u e d e form a m s lb i l, p or lo
qu e p od r an d isociarse d u ran te el p roceso de extrac-
ci n con d eterg e n t e s .
Se h an d escri to p ocas p rote n as secretad as qu e
se aso ci en d e form a esp ec fi ca a lo s rafts d e l p i -
d o s. E s p o si ble q u e las p rote n as so lu bles q u e se
s e c retan ap i calm en te en las clu las ep i teli ales
p o lari zad as, sean tran sp ortad as en el i n teri or d e
las ves cu las d e r a f t squ e, su p u estam en te, m edi an
el tran sp orte a la m em bran a ap i cal. E l p ro ceso d e
aislam i en to d e rafts, con o si n d etergen tes, p od ra
d e s t ru i r la i n tegri d ad de estas ves cu las, li beran d o
su co n ten i d o y, d e esta fo rm a, d estru i r la aso -
ci aci n . A u n as , reci en tem en te se h a vi sto qu e la
t i ro glob u li n a se aso ci a esp ec fi cam en te a estos
d o m i n i o s d u ran te su tran sp o rte ap i cal p o r la v a
exoc ti ca 27) . E s p osi ble qu e la i n teracci n d e sta
y o tras p rote n as secretad as co n lo s rafts se p ro -
d u zca p or su asoci aci n a u n recep tor d e m em bra-
n a qu e est esp ec fi cam en te i n co rp o rad o en estos
m i c rod o m i n i os, com o o cu rre co n la p ro te n a car-
boxi p ep ti d asa E qu e es el recep tor p ara p roh orm o -
n as d el ti p o d e las p ro-op i om elan ocorti n as 28) .
FUNCIN DE LOS RAFTS EN LA
SEALIZACIN EN CLULAS DEL SISTEMA
INMUNITARIO
R eci en tem en te se h a ob servad o q u e lo s rafts
d esem pe an u n a fu n ci n esen ci al en los p ro c e s o s
d e se ali zaci n a travs d e re c e p t o res d e m em b ra-
n a, en p arti cu lar en los re c e p t o res d e las clu las
d el si stem a i n m u n i tari o d e ti p o m u lti cad en a .
E stos re c e p t o res estn form ad o s p or vari as su bu -
n i d ad es, u n as d e recon o ci m i en to, d e ti p o i n m u -
n oglobu li n a, q u e en tran en co n tacto m ed i an te la
fo sfori laci n d e su s d o m i n i o s I T AM s i mmu n o re-
ceptor tyrosine-based activation motifs co n su b u -
n i d ad es tran sd u cto ras, co m o las ti ro s n c i n a s a s
su bm em bran ales d e la fam i li a S rc o Syk. stas i n i -
ci an el reclu tam i en to d e m s su b u n i d ad es se ali -
zad oras y d e en sam blaje, form an d o fi n alm en te u n
co m p lejo su p ram olecu lar q u e regu la fi n alm en te
la tran sd u cci n d e se ales 29) .
219
ESTRUCTURA Y FUNCIN DE LAS(RAFTS), DOMINIOSDE MEMBRANA RICOSEN ESFINGOLPIDOS Y COLESTEROL VOL. 20 NM. 4 / 2001
A esta catego r a d e re c e p t o res m u lti cad en a
p e rten ecen los re c e p t o res d e clu las B y T B C R y
T C R ) y el recep tor d e alta afi n i d ad p ara la I gE en
basfi los y m astocitos F cR I ) . Ad em s de la org a-
n i zaci n si m i lar de su s d i feren tes su bu n i d ad es, en
lo s tres re c e p t o res se p rod u ce el m i sm o fen m en o
en resp u esta a u n a o li gom eri zaci n m ed i ad a p or
li gan d o: algu n as d e las su b u n i d ad es d el re c e p t o r
so n reclu tad as en lo s r a f t s, d o n d e resi d en con sti -
tu ti vam en te algu n o s co rre c e p t o res C D 8, C D 4 ) ,
su bu n i d ades de tran sd u cci n d e ti p o ti ro s n c i n a s a
L yn , L ck , F yn ) o co n u n a fu n ci n co n ectora
L AT ) . P or tan to , es en esto s d o m i n i o s d on d e el
com p lejo m u ltim ri co d e tran sd u cci n es en sam -
b lad o y d esd e d o n d e se p rod u ce la se ali zaci n .
E ste m od elo d e reclu tam i en to de los re c e p t o res en
rafts h a si d o re f ren d ad o en los lti m o s a o s p or
d i f e ren tes o bservaci on es i n d ep en d i en tes. A s ,
p ocos m i n u tos d esp u s de la esti m u laci n , au m en -
ta la i n solu bi li d ad en d etergen tes n o i n i co s d e
algu n as d e las su bu n i dades d e estos re c e p t o res, en
p a rti cu lar la d e las fo rm as m s acti vas - C D 3
h i p e rfosfori lad o, p . ej.) , qu e p asan a colocali zar con
m a rc a d o res de r a f t s F i g. 3 ) 30 ) . Ad em s, la alte-
raci n d e lo s r a f t scon frm aco s qu e red u cen lo s
n i veles d e co lesterol, com o la m eti ll-- c i c l o d e x -
tri n a , m od ifi ca la capacid ad estim u lad ora de estos
re c e p t o res, bi en i n h i bi n do la en el caso del T C R y
el F cR I 31 ; 32 ) o b i en i n crem en tan d o algu n o s
p a r m e t ros, com o la m ovi li zaci n d e calci o, en el
caso d el B C R 3 3) . As m i sm o, la alteraci n d e la
locali zaci n d e L ck o L AT, m ed i an te la eli m i n aci n
220
CD4
TRC
raft
CD28
?


P
P
P
CD4
TCR TCR
CD28
Activacin de la sealizacin
(Ptyr, PLC Ca
2+
, Ras/ERK)


Figura 3. Modelo para la activacin declulas T mediantela agregacin dereceptores en los microdominios derafts.
(a) Las clulas T en reposo presentan raftsdepequeo tamao, con una seriemolculas asociadas. CD45 inhibela acti-
vidad quinasa deLCK. (b) La ligacin del TCR producela agregacin delos receptores en los raftscon las molculas
sealizadoras asociadas, lo queinducela activacin dela sealizacin al interior celular.
INMUNOLOGA F. MARTN-BELMONTE Y J. MILLN
d e su s an clajes aci lad o s, i n h i b e la tran sm i si n d e
la se al esti m u lad o ra d esen cad en ad a p o r el T C R
34, 24) .
E n lo s li n foci to s T se h a d escri to q u e algu n o s
d e lo s com p on en tes m ayo ri tari o s d e los r a f t sp o -
seen cap aci d ad co esti m u lad ora. L a oli gom eri za-
ci n d e p roten as an clad as p o r G P I com o C D 59 o
C D 4 8 co n an ti cu erp os en tre c ru zan tes, o d e u n o
d e los gli col p i d os m ayori tari os d e estos d om i n i os,
el gan gli si d o G M 1 , con la su bu n i d ad B d e la toxi -
n a colri ca, p rom u eve u n au m en to de la fosforila-
ci n en ti rosi n a en p resen ci a d e can ti d ad es su bp -
ti m as de an ti cu erp o s fren te a C D 3 en li n focitos T
3 5 , 3 6 ) . E sta cap aci d ad co esti m u lad ora d e los
com p on en tes m ayori tari os d e los r a f t sh a au m en -
tad o n otablem en te el i n ters p or con ocer la org a-
n i zaci n d e lo s rafts en la su p erfi ci e d e la clu la.
Au n q u e C D 59 y G M 1 son ai slad os en las m i sm as
fracci on es i n solu bles o D I G s, el an li si s d e su d i s-
tri b u ci n en la su p erfi ci e celu lar, su ci n ti ca d e
i n t e rn ali zaci n en resp u esta a la o li gom eri zaci n
y la au sen ci a d e com od u laci n d e u n a m o lcu la
sobre la otra, revela u n agru p am i en to en d om i n i os
d i f e ren tes. P o r otra p arte, esto s d om i n i os coesti -
m u l a d o res carecen p or s m i sm o s d e la cap aci d ad
p ara reclu tar el T C R en lo s r a f t sy es n ecesaria la
a g regaci n d irecta d el recep tor p ara qu e este p ro -
ceso ten ga lu gar 37) .
E n los li n fo ci tos T , to d o el en sam b laje su p ra-
m olecu lar qu e se fo rm a en torn o al recep tor cu an -
d o recon oce u n an t gen o p resen tad o p or u n a AP C ,
h a si d o d en om i n ad o si n ap si s i n m u n ol gi ca o
SM A C supramolecular activation complexes .
Ad em s d el recep tor m u lticad en a y lo s r a f t s, el
ci toesq u eleto d e acti n a es el tercer elem en to qu e
p a rti ci p a en la fo rm aci n d e este co m p lejo. E l
reclu tam i en to d el T C R en los r a f t ses d ep en d ien te
d e u n ci to esqu eleto d e acti n a fu n ci o n al, p u esto
q u e p u ed e ser blo q u ead o con el i n h i b i d or d e la
p o li m eri zaci n d e acti n a ci to calasi n a D 3 8 ) . L a
coesti m u laci n con an ticu erpo s fren te a la p ro t e -
n a an clad a p or G P I C D 4 8 i n crem en ta a su vez la
aso ci aci n al ci toesq u eleto d e acti n a d e - C D 3
36) . L a reorgan i zaci n d el ci toesqu eleto y su aco -
p lam i en to al com p lejo d el T C R esti m u lad o es
regu lad o p or R h o G T P asas co m o R ac1 , C D c4 2 o
R h o A , o p o r p ro te n as i n tercam bi ad o ras d e G T P
d e la fam i li a R h o com o Vav1 . L a p roten a ad ap ta-
d ora C b l-b n o s lo regu la n egativam en te la fo sfo-
ri laci n d e Vav1 y la red i stri bu ci n d e la acti n a p ro-
m o vi d a p or la esti m u laci n d el T C R 3 9 ) , si n o
tam bi n la segregaci n d el recep tor en los r a f t s, lo
q u e i n d i ca la exi sten ci a d e u n a relaci n d i re c t a
en tre am bos su cesos 38) .
Au n q u e los r a f t sf u e ron d escri tos en las clu las
d el si stem a i n m u n i tari o a p ri n ci p i o s d e los a os
9 0 , es en esto s lti m o s tres a o s cu an d o se h a
com en zad o a com p ren d er su relevan ci a en los p ro-
cesos d e tran sd u cci n d e se ales d esde la su p erf i -
ci e celu lar. U n a vez si tu ad os en este con texto, qu e-
d an a n , si n em bargo , vari as i n cgn i tas por elu ci -
d ar: o rgan i zaci n d e los r a f t s, h etero g e n e i d a d ,
tam a o y co m p o si ci n ; m aqu i n ari a p ro tei ca qu e
regu la estos d o m i n i o s, tan to en su lo cali zaci n y
o rgan i zaci n en el lu gar ad ecu ad o d e la clu la,
com o en su p arti ci p aci n en los p roceso s di n m i -
co s d e acti vaci n ; con tri bu ci n de los r a f t s, d esd e
su faceta coesti m u lad ora, al i n crem en to y so sten i -
m i en to d e la se al, etc. E n este lti m o asp ecto,
qu ed a p or co m probar cm o co n tri bu yen los rafts
a la trasm i si n d e se ales p or aqu ellos com p on en -
tes, com o las p rote n as an clad as p or G P I , qu e care-
cen d e los segm en to s tran sm em bran a y ci to p ls-
m i cos n ecesari o s, a priori, p ara co n ectar
d i rectam en te con las m olcu las d e tran sd u cci n
i n traci top lsm i cas. E n d efin i ti va, u n con ju n to d e
p regu n tas q u e estn p ro vocan d o, tam b i n en el
rea d e la i n m u n o log a, u n creci en te i n ters p o r
estos d om i n i os d e m em bran a.
LAS CAVEOLAS
L as caveo las fu ero n i d en ti fi cad as ori gi n alm en -
te com o i n vagi n aci on es d e la m em bran a p lasm -
ti ca en clu l as en d oteli ales y ep i teli ales co n u n
tam a o d e 50 -1 0 0 n m 4 0) . E n real i d ad , las ca-
veo las p u ed en ser i n vagi n aci o n es, estru c t u r a s
li sas d en tro d el p lan o d e la m em bran a p lasm ti ca
o ves cu l as li b res. L as caveo las, ad em s, se p u e-
d en fu si on ar p ara form ar estru ctu ras ti p o raci m o
y t b u lo s co n tam a o s si g n i fi cati vam en te m s
gran d es d e 1 00 n m . L as caveolas son ab u n d an tes
en el en d oteli o, en clu las m u scu lares, en ad i p o -
ci to s y en clu las ep i teli ales d el p u lm n re v i s a-
d o en 4 1 ) , p ero estn au sen tes en otras co m o los
li n focitos T . L as caveolas son esp eci ali zacio n es d e
lo s r a f t s. T an to su co m p o si ci n com o su s p ro p i e-
d ad es b i o qu m i cas so n exactam en te i gu ales q u e
lo s r a f t s, d e tal form a qu e p u ed en ser ai slad as p or
los m i sm os p roced i m i en to s d escri to s p ara el ai s-
lam i en to d e lo s r a f t s. D e h ech o, las cav eo las se
p u ed en d efi n i r co m o r a f t sq u e co n ti en en la p ro -
te n a caveoli n a.
L as caveoli n as son u n a fam i lia de p roten as i n te-
grales d e m em bran a d e 21 -25 k D a. Se con ocen tre s
gen es d e caveoli na. L as caveolin as 1 y 2 se expre s a n
u bi cu am en te, m i en tras qu e la exp resi n d e caveo-
li n a 3 es esp ec fi ca d e clu las m u scu lares y astro c i -
tos 41 ) . L a caveoli n a-1 u n e co lesterol dire c t a m e n -
te, lo qu e estab i liza la fo rm aci n d e com p lejos d e
h o m o - o l i g m e ros. C om o los r a f ts estn m u y en ri -
qu ecid os en colesterol, es m u y p robable qu e la ca-
veoli n a se aso ci e a estos m i crod o m i n i os p ara for-
m ar las caveo las a travs d e su i n teracci n d i re c t a
con el co lesterol. L os h o m o-oli gm eros d e caveoli -
n a p od r an in teracci on ar u n o s con otro s den tro de
los r a f t spara form ar las i n vagin acio n es de los d om i -
n i os d e m em bran a qu e p o d em os ver co m o caveo -
las. E n con clu sin , los r a f t sexi sten i n d epen d i en te-
221
ESTRUCTURA Y FUNCIN DE LAS(RAFTS), DOMINIOSDE MEMBRANA RICOSEN ESFINGOLPIDOS Y COLESTEROL VOL. 20 NM. 4 / 2001
m en te d e las caveolas, p ero d eben ap arecer con
an teri ori d ad a la form aci n d e las caveolas p ara la
i n s e rci n d e la caveoli n a en su s m em bran as. E n este
sen ti d o, en las clu las d on d e la caveoli n a se exp re-
sa, los r a f t sfu n ci on ar an , en tre otras co sas, com o
p re c u r s o res d e las caveolas 42) .
L as caveolas h an si d o i m p li cad as en n u m erosas
fu n ci on es com o la i n tern ali zaci n d e d eterm i n a-
d as p equ e as m o lcu las en u n p roceso con oci d o
com o p otoci tosi s qu e es i n d ep en d i en te d e la en d o -
ci to si s 43) . Se h a vi sto qu e los co m p lejos to xi n a
colri ca-G M 1 se i n tern ali zan en la clu la m ed i an -
te u n p ro ceso d e en d o ci to si s m ed i ad o p o r caveo -
las 4 4 ) , si en d o ad em s u n p roceso d e en d o ci to -
si s co m p letam en te d i feren te al m ed i ad o p o r
cu bi ertas d e clatri n a. L a caveoli n a-1 , com o d escri -
b i m o s an teri o rm en te, u n e colestero l y se p i en sa
qu e est i m p licad a en tran sp ortar colesterol d esde
el ret cu lo en dop lsm i co a la m em bran a p lasm ti -
ca 1 2; 1 3) .
H ay evi d en ci as qu e su gi eren qu e la fam i li a d e
m i e m b ro s d e la caveo lin a fu n ci on a com o pro t e n a s
d e an dam i aje qu e organ i zan y co n cen tran determ i-
n ad o s l p i d o s co lesterol y gli coesfi n gol p i d os y
m o lcu las se ali zad oras m od i fi cad as p o r l p i do s
4 5 ) . L a caveoli n a p resen ta u n d om i n i o d e an d a-
m i aje caveolin scaffolfding domain C SD ) p or el
qu e i n teracci on a d i rectam en te co n las pro t e n a s
se ali zad o ras, co m o las ci n asas d e la fam i li a Src
4 6) , la xi d o n tri co si n tasa N O S) 47 ) , el re c e p -
tor d el facto r d e creci m i en to ep i d rm i co E G F r
48 ) o las su bu n i dad es G d e las prote n as G h ete-
rotri m ri cas 4 9) , y las m an ti en e en u n a con fo rm a-
cin i n acti va revi sado en 42) . L a u n in de u n li gan -
d o, co m o el factor d e crecim i en to G F ) , a su
recep to r E G F r i n d u ce su d i m eri zaci n y fosfori -
laci n d esen cad en an do la cascad a de se ali zaci n
d e la M A P cin asas qu e prom u eve, en ltim a i n stan -
cia, la p roliferaci n celu lar. L a caveoli n a act a com o
u n i n h i bi d or de este p roceso al u n irse po r su d om i-
n i o C SD al d o m i n i o d e i n teracci n co n caveo li n a
del receptor qu e, en gen eral, est locali zado d en tro
d e su d om i n i o catal ti co acti vo . Adem s o tras p ro -
te n as d e esta ru ta se ali zadora, com o E R K , G rb-2,
ras raf se h an en co n trad o locali zad as en r a f t s re v i -
sad o en 4 1 ) , e i n clu so algu n as d e ellas i n teracci o-
n an d irectam en te con caveolin a, com o es el caso d e
E R K 5 0) . Ten i en d o en cu en ta qu e m u ch as de estas
m o lcu las se ali zad o ras p u ed en cau sar tran sfo r-
m aci n celu lar cu an do se activan con sti tu ti vam en -
te, es razon able pen sar qu e la caveolin a pu ed e p ose-
er po r s m ism a acti vi dad com o on cosu p re s o r.
OTRAS FUNCIONES PROPUESTAS PARA
LOS RAFTS
E l m o d elo o ri g i n al d e Si m o n s y Wa n d i n g e r-
N ess 1 990) fu e fo rm u lad o para exp li car el tran s-
p o rte ap i cal d e l pi d os y gli co pro te n as en las clu -
las p ol ari zad as. P o steri o rm en te este m od elo h a
si d o exten d i do a otros p rocesos en los q u e el re c l u -
tam i en to esp ec fi co d e p ro te n as es n ecesari o .
R eci en tem en te, se h a su geri d o qu e los r a f t sp o d r -
an ser i m p o rtan tes en el tran sp o rte d en tro d e la
ru ta en doc ti ca tan to d e l p i d os 51 ) co m o d e p ro-
te n as an clad as p or G P I 5 2 ) . L o s r a f t sp o d r a n
s e rvi r co m o si ti os d e an claje p ara la en trad a d e
c i e rtos p atgen os y to xi n as 53 ) . E l p ro c e s a m i e n -
to ab erran te d e la p ro te n a p recu rsora del am i loi -
d e qu e con tri b u ye a la en ferm ed ad d e Alzh ei m er
p od r a ocu rri r en r a f t s 4 1 ) . L a p ro te n a asoci ad a
a i n tegri n as I AP q u e regu la la fu n ci n d e las i n te-
gri n as y las p roten as G h eterotri m ri cas fo rm a n
u n co m p lejo estab le d ep en d i en te d e co lestero l
q u e se en cu en tra en ri qu eci d o en lo s r a f t s 5 4 .
T am b i n se h a vi sto qu e lo s r a f t sse p o lari zan en
el fren te d e clu l as d e ad en o carci n o m a q u e
m i gran en u n grad i en te q u i m i o tcti co 5 5) . E n
estas clu las, el d esarrollo d e la p olari d ad an tero -
p o s t e r i o r, q u e es n ecesari a p ara la m i graci n
d i recta, es aboli d a cu an d o se red u cen lo s n i veles
d e colestero l .
AGRADECIMIENTOS
Al D r. M i gu el A . Alon so, A li ci a B ati sta y M aica
d e M arco p o r lo s co m en tari o s ap o rtad os a este
m an u scri to. A la fu n daci n R am n Areces p or su
ap oyo i n sti tu ci on al.
Bibliografa
1 . B rown D A , L o n d on E . Stru c t u re an d F u n cti o n o f
Sp h i n go li p i d - an d C h olesterol-ri ch M em bran e R afts. J
B i ol C h em 2000; 275: 1 7221 4.
2. B ro wn D A, L o n d on E . Stru c t u re of d eterg e n t - re s i s t a n t
m em bran e d om ai n s: d oes p h ase sep arati o n o ccu r i n
bi ologi cal m em bran es? B i och em B i op h ys R es C om m u n
1 997; 240: 1 -7.
3. B ro wn D A, R ose JK . Sorti n g of G P I -an ch ored p rotei n s to
glyco lip id -en ri ch ed m em bran e su bd om ai n s d u ri n g tran s-
p o rt to th e ap ical cell su rface. C ell 1 992; 68: 533-44.
4. F ri ed ri ch so n T, K u rzch ali a T V. M i cro do m ai n s of G P I -
a n c h o red p ro tei n s i n li vi n g cells revealed b y cro s s l i n -
k i n g. N atu re 1 998; 39: 802-4.
5. Va rm a R , M ayo r S. G P I -an ch o red p ro tei n s are org a n i -
zed i n su bm i cro n d o m ai n s at th e cell su rface. N atu re
1 998; 394: 798-801 .
6. Si m on s K , Wan d i n ger-N ess A. P olari zed sorti n g i n ep i t-
h eli a. C ell 1 990; 62: 207-1 0.
222
CORRESPONDENCIA:
Fernando Martn-Belmonte
Centro deBiologa Molecular Severo Ochoa
Universidad Autnoma deMadrid-Consejo Superior de
Investigaciones Cientficas, Cantoblanco, 28049 Madrid.
E--mail: fmartin@cbm.uam.es
INMUNOLOGA F. MARTN-BELMONTE Y J. MILLN
223
7. S m a rt E J, Yi n g Y, M in eo C , A n d erso n R G W. A detegen t-
f ree m eth od for pu rifyi n g caveolae m em bran e from tissu e
c u l t u re cells. P roc N atl Acad Sci U SA 1 995; 92: 1 01 04-8.
8. Si m on s K , van M eer G . L i p i d sorti n g i n ep h i teli al cells.
B i och em i stry 1 988; 27: 61 97-202.
9. Sk ib ben s JE , R oth M J, M atli n K S. D i ff e ren ti al extracta-
b i li ty o f i n flu en za vi ru s h em agglu ti n i n d u ri n g i n trace-
llu lar tran sp ort i n p olari zed ep i th eli al cells an d n on p o-
lar fi broblasts. J C ell B i ol 1 989; 1 08: 821 -32.
1 0. R i etvel d A, Si m o n s K . T h e d i ff e ren ti al m i sci bi li ty of
li p i d s as th e basi s for th e form ati on of fu n cti on al m em -
bran e rafts. B i och i m B i op h ys Acta 1 998; 1 404: 1 25-35.
1 1 . Wa n d i n g e r-N ess A, B en n ett M K , An to n y C , Si m o n s K .
D i sti n ct tran sp ort vesi cles m ed i ate th e d eli very of p las-
m a m em b ran e p ro tei n s to th e ap i cal or b asol ateral
d om ai n s o f M D C K cells. J C ell B i o l 1 99 0 ; 1 1 1 : 9 87 -
1 000.
1 2. M u rata M , P eran en J, Sch rei n er R , Wi elan d F,
K u rzch ali a T V, Si m on s K . VI P 21 /caveoli n is a ch oleste-
ro l-bi n d i n g p ro tei n . P ro c N atl A cad Sci U SA 1 995 ; 9 2:
1 0339-43.
1 3. S m a rt E J, Yi n g Y, D on zell WC , An d erson R G W. A ro l e
for caveoli n i n th e tran sp ort of ch olestero l fro m en d o-
p lasm i c reti cu lu m to th e p lasm a m em b ran e. J B i o l
C h em 1 996; 271 : 29427-35.
1 4. M on i er S, P arton R G , Vo gel F, B eh lk e J, H en sk e A ,
K u rzch ali a T V. VI P 21 -caveoli n , a m em b ran e p ro t e i n
con sti tu en t of th e caveo lar co at, oli gom eri zes i n vi vo
an d i n vi tro. M ol B i ol C ell 1 995; 6: 91 1 -27.
1 5. L afon t F, L ecat S, Verk ad e P, Si m o n s K . An n exi n XI I I b
associ ates wi th li p i d m i cro d om ai n s to fu n cti on i n ap i -
cal d eli very. J C ell B i ol 1 998; 1 42: 1 41 3-27.
1 6. L ecat S, Verk ad e P, T h i ele C , F i eld er K , Si m on s K ,
L afon t F. D i ff e ren t p ro p e rti es o f two i sofo rm s o f an n e-
xi n XI I I i n M D C K cells. J C ell Sci 2000; 1 1 3: 2607-1 8.
1 7. L afo n t F, Verk ad e P, G alli T , Wi m m er C , L o u vard D ,
Si m on s K . R aft asso ci atio n of SN A P recep tors actin g i n
ap i cal traffi k i n g i n M D C K cells. P roc N atl Acad Sci
U SA 1 999; 96: 3734-8.
1 8. M i lln J, P u ertollan o R , F an L , R an ca o C , Alon so M A.
T h e M AL p roteo li p i d i s a com p on en t o f th e d eterg e n t -
i n so lu b le m em bran es su b d o m ai n s o n h u m an T- l y m p -
h ocytes. B i och em J 1 997; 321 : 247-52.
1 9. M a rt n -B elm o n te F, K rem er L , A lbar JP, M arazu ela M ,
Alon so M A. E xp ressi on of th e M AL gen e i n th e th yroi d :
th e M AL p ro teo li p i d , a co m p on en t of glycoli p i d -en ri -
ch ed m em b ran es, i s ap i cally d i stri b u ted i n th yro i d
folli cles. E n d ocri n ology 1 998; 1 39: 2077-84.
20. M i lln , J, Alon so M A. M AL , a n ovel i n tegral m em bran e
p rotei n of h u m an T lym p h o cytes, associ ates wi th gly-
c o p h o s p h a t i d y l i n o s i t o l - a n c h o red p rotei n s an d Src - l i k e
tyrosi n e k i n ases. E u r J I m m u n ol 1 998; 28: 3675-84.
21 . P u e rtollan o R , M art n -B elm on te F, M i lln J, d e M arc o
M C , Alb ar JP, K rem er L , et al. T h e M AL p ro teo li p i d i s
n e c e s s a ry for n o rm al ap i cal tran sp ort an d accu rate so r-
ti n g of th ei n flu en za vi ru s h em agglu ti n i n i n M ad i n -
D arb y can in e k id n ey cells. J C ell Bi ol 1 999; 1 45: 1 41 -51 .
22. C h eon g K H , Z acch etti D , Sch n eeb erger E E , Si m on s K .
V I P 1 7/M AL , a li p i d raft-associ ated p rotei n , i s i n volved
i n ap i cal tran sp ort i n M D C K cell s. P roc N atl Acad Sci
U SA 1 999; 96: 6241 -8.
23. M a rti n -B elm o n te F, P u erto llan o R , M i lln J, Alon so
M A . T h e M AL p ro teo li p i d i s n ecessary fo r th e o verall
ap i cal deli very o f m em bran e p rotei n s i n th e p olari zed
ep i th eli al M ad i n -D arby can i n e k i d n ey an d fi sch er rat
th yroi d cell li n es. M ol B i ol C ell 2000; 1 1 :2033-45.
24. Z h an g W, Sl oan -L an caster J, K i tch en J, T rbl e R P,
Sam elso n L E . L AT p alm i toylati on : i ts essen ti al role i n
m em bran e m i crod o m ai n targeti n g an d tyrosi n e p h o sp -
h o rylati on d u ri n g T-cell acti vati on . I m m u n i ty 1 99 8; 9 :
239-46.
25. M a rt n -B elm o n te F, L p ez-G u erre ro A , C arrasco L ,
Alon so M A. T h e am i n o-term i n al n i n e am i n o aci d
sequ en ce of p oli ovi ru s cap si d VP 4 protei n i s su ff i c i e n t
to con fer N -m yri stoylati on an d targeti n g to d eterg e n t -
i n solu ble m em bran es. B i och em i stry 2000; 39: 1 083-90.
26. N ai m H Y, Am arn eh , B, K ti staki s N T, R o th M G . E ff e c t s
i n alteri n g p alm i to ylati o n si tes on bi o syn tesi s an d fu c-
ti on of in flu en za vi ru s h em agglu ti n i n . J Vi rology 1 9 92 ;
66: 7585-8.
27. M a rt n -B elm o n te F, A lon so M A, Z h an g X, A rvan P.
T h y roglob u li n i s selected as lu m i n al p ro tei n cargo fo r
ap i cal tran sp ort vi a d eterg e n t - resi stan t m em b ran es i n
ep i th eli al cells. J B i ol C h em 2000; 275: 41 074-81 .
28. D h an van tari S, L oh YP. L i p i d raft asso ci ati o n o f car-
box yp ep ti d ase E i s n ecessary fo r i ts fu n cti on as a re g u -
lated secre t o ry p ath way sorti n g re c e p t o r. J B i o l C h em
2000; 275: 29887-93.
29. L an glet C , B ern a rd AM , D revo t P, H e H . M em b ran e
rafts an d si gn ali n g b y th e m u lti ch ai n i m m u n e re c o g n i -
ti on recep tors. C u rr O p I m m u n ol 2000; 1 2: 250-5.
30. M on ti xi C , L an glet C , B ern a rd A M , T h i m o n i er J,
D u b oi s C , Wu rbel M A, et al. E n gagem en t of T cell
recep tor tri ggers i ts re c ru i tm en t to lo w-d en si ty d eter-
gen t-i n so lu ble m em bran e d om ai n s. E M B O J 1 99 8; 1 7:
5334-48.
31 . Xavi er R , B ren n an T , L i Q , M cC o rm ac C , Seed B .
M em bran e com p artm en tati on i s requ i red for effi ci en t T
cell acti vati on . I m m u n i ty 1 998; 8: 723-32.
32. S u rvi lad ze Z , D raberova L , K ovarova M , B o u beli k M ,
D rab er P. D i ff e ren ti al sen si ti vi ty to acu te ch olestero l
lo weri n g o f acti vati o n m ed i ated vi a th e h i gh -aff i n i t y
I gE recep to r an d T h y-1 gl ycop ro tei n . E u r J I m m u n o l
2001 ; 31 : 1 -1 0.
33. P etri e R J, Sch n etk am p P P, P atel K D , Awasth i -K ali a M ,
D ean s JP. Tran si en t tran slo cati o n of th e B cell re c e p t o r
an d Src h om ology 2 d om ai n -con tai n i n g i n osi tol p h osp-
h atase to li p i d rafts: evi d en ce to ward a role i n calci u m
regu lati on . J I m m u n ol 2000; 1 65: 1 220-7.
34. K abo u ri d i s P S, M agee A I , L ey SC . S-acyl ati o n of L C K
p rotei n tyrosi n e k i n ase i s essen ti al for i ts si gn ali n g
fu n cti on i n T lym p h ocytes. E M B O J 1 997; 1 6: 4983-98.
35. Vi o la A , Sch roed er S, Sak ak i bara Y, L an zavecch i a A . T
lym p h ocyte co sti m u lati o n m ed i ated b y re o rg a n i z a t i o n
of m em bran e m i crod om ai n s. Sci en ce 1 999; 283: 680-2.
36. M orn M , M i celi M C . E n gagem en t of G P I -li n k ed C D 48
con tri bu tes to T C R si gn als an d cytosk ek etal re o rg a n i -
zati on : a role fo r li p i d rafts i n T cell acti vati o n .
I m m u n i ty 1 998; 9: 787-96.
37. M i llan J, Q ai d i M , Alon so M A. Segregati on of co-sti m u-
l a t o ry co m po n en ts i n to sp eci fi c T cell su rface li p i d
rafts. E u r J I m m u n ol 2001 ; 31 : 467-73.
38. K rawczyk C , B ach m ai er K , Sasak i T , Jon es R G , Sn ap p er
SB , B o u ch ard D , et al. C b l-b i s a n egati ve regu lato r of
recep tor clu steri n g an d raft aggregati o n i n T cells.
I m m u n i ty 2000; 1 3: 463-73.
39. B ach m ai er K , K rawczyk C , K o zi erad zk i I , K on g YY,
Sasak i T , O li vei ra-d os-San tos A, et al. N egati ve re g u l a-
ti on of lym p h ocyte acti vati on an d au toi m m u n i ty by th e
m olecu lar ad ap tor cbl-b. N atu re 2000; 403: 21 1 -6.
40. B ru n s R R , P alad e G E . Stu d i es o n blo od cap i llari es I .
G en eral o rgan i zati o n o f b lo od cap i llari es i n m u scle. J
C ell B i ol 1 968; 37: 244-76.
41 . Sm art E J, G raf G A, M cN i ven M A, Sessa WC , E n gelm an
JA , Sch erer P E , et al. C aveo li n s, ord e re d - l i q u i d
d o m ai n s an d si gn al tran sd u cti o n . M ol C ell B i ol 1 9 99;
1 9: 7289-304.
42. O k am o to T, Sch legels A, Sch erer P E , L i san ti M P.
C aveoli n s, a fam i ly of scaffold i n g p rotei n s for o rg a n i -
zi n g p reassem bled si gn ali n g com p lexes at th e p lasm a
m em bran e. J B i ol C h em 1 998; 273: 541 9-22.
43. An d erson R G , K am en B A, R o th b erg K G , L acey SW.
P oto cytosi s: seq u estrati o n an d tran p ort o f sm all m ole-
cu les by caveolae. Sci en ce 1 992; 255: 41 0-1 .
44. P a rto n R , Joggerst B , Si m on s K . R egu lated i n tern a l i z a-
ti on of caveolae. J C ell B i ol 1 994; 1 27: 1 1 99-21 5.
ESTRUCTURA Y FUNCIN DE LAS(RAFTS), DOMINIOSDE MEMBRANA RICOSEN ESFINGOLPIDOS Y COLESTEROL VOL. 20 NM. 4 / 2001
224
45. Sargi acom o M , Sch erer P E , T an g Z , K bler E , Son g K S,
San d ers M , et al. O li gom eri c stru c t u re of caveo li n :
i m p li cati on s for caveolae m em bran e organ i zati on . P roc
N atl Acad Sci U SA 1 995; 92: 9407-1 1 .
46. L i S, C o u et J, L i san ti M P. Src tyro si n e k i n ases, G alp h a
su bu n i ts, an d H -R as sh are a com m on m em bran e-
a n c h o red scaffold i n g p rotei n , caveoli n . C aveoli n b i n -
d i n g n egati vely regu lates th e au to acti vati o n o f Src
tyrosi n e k i n ases. J B i ol C h em 1 996; 271 : 291 82-90.
47. Ju H , Z ou R , Ven em a VJ, Ven em a R C . D i rect i n teracti on
o f en d oth eli al n i tri c-ox i d e syn th ase an d caveol i n -1
i n h i b i ts syn th ase acti vi ty. J B i o l C h em 1 99 7 ; 2 72 :
1 8522-5.
48. C o u et J, Sargi aco m o M , L i san ti M P. I n teracti on o f a
recep tor tyrosi n e k i n ase, E G F -R , wi th caveo li n s.
C aveoli n bi n d i n g n egati vely regu lates tyrosi n e an d seri -
n e / t h reo n i n e k i n ase acti vi ti es. J B i ol C h em 1 9 97; 27 2:
30429-38.
49. H u an g C , H ep ler JR , C h en L T, G i lm an A G , A n d erson
R G , M u m b y S.M . O rgan i zati o n of G p rotei n s an d
ad en ylyl cyclase at th e p lasm a m em bran e. M ol B i ol C ell
1 997; 8: 2365-78.
50. E n gelm an JA, C h u C , L i n A , Jo H , I k ezu T, O k am o to T, et
al. C aveoli n -m ed i ated regu lati on o f si gn allin g alon g th e
p 42/44 M AP ki n ase cascad e in vivo. A role for th e caveo-
l i n - s c a ffoldi n g d omain . F E BS L ett 1 998; 428: 205-1 1 .
51 . M u k h erjee S, Soe T T , M axfi eld F R . E n d ocyti c sorti n g of
li p i d an alogu es d i fferi n g solely i n th e ch em i stry of th ei r
h yd rop h obi c tai ls. J C ell B i ol 1 999; 1 44: 1 271 -84.
52. D an i elsen E , D eu rs B A. tran sferri n -li k e G P I -li n k ed
i ron -bi n d i n g p rotei n i n d etergen t-i n so lu ble n o n caveo-
lar m i crod om ai n s at ap i cal su rface o f fetal i n testi n al
ep i th eli al cells. J C ell B i ol 1 995; 1 31 : 939-50.
53. F i vaz M , A b ram i , L , Van d er G o ot. L an d i n g on l i p i d
rafts. Tren s C ell B i ol 1 999; 9: 21 2-3.
54. G reen JM , A h elesn yak A , C h u n g J, L i n d b erg F P, Sarf a t i
M , F razi er WA, et al. R ole o f ch o lestero l i n form a t i o n
an d fu n cti on of a si gn ali n g co m p lex i n volvi n g alp h av-
b eta3, i n tegri n -asso ci ated p rotei n C D 47) , an d h etero -
tri m eri c G p rotei n s. J C ell B i ol 1 999; 1 46: 673-82.
55. M a es S, M i ra E , G m ez-M ou tn C , L acalle R A, K eller
P, L abrad o r JP, et al. M em bran e raft m i cro d o m a i n s
m ed i ate fro n t - rear p o lari ty i n m i grati n g cells. E M B O J
1 999; 1 8: 621 1 -20.

S-ar putea să vă placă și