Sunteți pe pagina 1din 13

SISTEMAS DE UNIDADES

Wilson Miguel Salvagnini


Escola Politcnica da Universidade de So Paulo
jackwilluol!co"!#r
Na Engen$aria %ode&se %ara'rasear o grande 'il(so'o )$acrin$a* & +,ue" no "ede- %ara se
estru"#icar %ede. / Esta"os se"%re "edindo algo- co"%ri"ento- te"%eratura- %resso etc!
Mas o ,ue "edir0 Medir nada "ais do ,ue 'a1er u"a co"%ara2o! 3uando "e2o o
co"%ri"ento de u" duto- %or e4e"%lo- 5 "etros- na verdade estou co"%arando o
co"%ri"ento da,uele duto co" u" %adro de co"%ri"ento c$a"ado Metro- ento o "eu
duto 5 ve1es "aior do ,ue o co"%ri"ento de algo c$a"ado "etro!
67 ,ue "edir co"%arar- ,uando ,uiser"os "edir algo %ode"os co"%arar co" ,ual,uer
coisa! Assi"- %osso di1er ,ue eu ten$o u"a altura de 8 %al"os 9de "in$a "o direita:- "ais
; cai4as de '(s'oros- 9de co"%rido:- e 5 larguras de %alitos de '(s'oros- da "es"a cai4a!
<utro e4e"%lo* < rei =eorge III da Inglaterra decidiu ,ue o galo- "edida de volu"e
%adro %ara co"%ara2o- deveria ser igual ao volu"e do seu urinol! >e" da? o +galo
i"%erial.! Ele enviou o urinol de sua es%osa %ara as col@nias %ara servir de %adro! E ve"
da? o +galo a"ericano.! Isto u"a loucuraA )ada u" escol$e o ,ue ,uiser %ara servir de
co"%ara2oA B %reciso racionali1ar os %adrCes %ara co"%ara2o!
)o"%ri"ento
U"a das %ri"eiras tentativas 'eitas %ara esta#elecer u" siste"a "ais racional de "edidas e
,ue deveria ser universal- surgiu e" "eados do sculo D>II- ,uando o %adre =a#riel
Mouton- vig7rio da Igreja de So Paulo- de EFon- Gran2a- sugeriu a ado2o co"o unidade
de co"%ri"ento o arco de u" "eridiano terrestre co"%reendido %elo Hngulo de IJ 9u"
"inuto: cujo vrtice se situa no centro da terra! Este co"%ri"ento seria de
a%ro4i"ada"ente IK5I-K "! As suas su#divisCes deveria" ser e" escala deci"al! A
sugesto de Mouton no 'oi adotada na %oca! <utra %ro%osta se"el$ante 'oi consagrada
I5L anos "ais tarde- ,uando- e" IM8L- e" %lena Nevolu2o Grancesa- a Acade"ia de
)iOncias de Paris- co"%osta %elos "aiores cientistas da %oca- 'oi encarregada de
esta#elecer u" siste"a de "edidas uni'icado! Nasceu assi" o siste"a ,ue deveria ser
adotado %or todos!
A unidade de "edida de co"%ri"ento- dissera" os cientistas da a Acade"ia de )iOncias
de Paris / no %recisa ter co"o re'erOncia "edidas $u"anas co"o as unidades %recedentes
9#ra2o- %- %asso etc!:! Deve- ao contr7rio- re'erir / se a algu" co"%ri"ento 'i4o e
invari7vel da nature1a! < ,ue ter?a"os "el$or do ,ue o %laneta e" ,ue vive"os0
B certo de ,ue a Terra u" %ouco grande %ara ,ue a sua "edida sirva co"o unidade-
%or" %ode&se to"ar u" co"%ri"ento caracter?stico do glo#o %or e4e"%lo a distHncia
entre o %olo e o e,uador e dividi lo %or u" nP"ero su'iciente"ente grande %ara se o#ter o
co"%ri"ento 'i4o- a unidade de "edida %rocurada! Por este ca"in$o se c$egou ao "etro-
de'inido- a %rinc?%io- co"o a dci"a "ilionsi"a %arte da distHncia do %olo norte ao
e,uador no "eridiano ,ue %assa %or Paris!
Por volta de IKLL o "etro %assou a ser de'inido co"o o co"%ri"ento entre dois tra2os
gravados nas e4tre"idades de u"a #arra de %latina de%ositada no instituto Internacional de
Pesos e Medidas e" Paris- Gran2a! E" IKML u"a nova #arra- agora de Platina co" Ir?dio-
Platina Iridiada- %ara evitar desgaste co" o te"%o! Atual"ente- a de'ini2o do "etro data
de I8QL- #aseada no co"%ri"ento de onda lu"inosa e"itida %or u"a 'onte considerada
%adro- o )ri%t@nio KQ!
< siste"a "trico trou4e algo de "uito #o" co" rela2o aos "Plti%los e su#"Plti%los*
u"a escala deci"al de grande1as ! Naciocinar de IL e" IL "uito "ais '7cil %ara o ser
$u"ano- ,ue na %ior das $i%(teses %ode usar os dedos da "o %ara ajudar a raciocinar!*
Mil?"etro 9"":!!!!!!!!!L-LLI "
)ent?"etro 9c":!!!!!!!!!!!!L-LI "
Dec?"etro 9d":!!!!!!!!!!!!!L-I "
Metro 9 " :!!!!!!!!!!!!!!!I "
DecH"etro 9da":!!!!!!!!!!!!!IL "
Rect@"etro 9 $" :!!!!!!!!!!!ILL "
3uil@"etro 9 k" :!!!!!!!!ILLL "
Ne%are co"o o siste"a "trico deci"al "ais racional ,ue o siste"a anglo&sa4o 9inglOs:
de "edidas de co"%ri"ento*
I %olegada 9;5-S c": deve ser igual ao co"%ri"ento de trOs gros de cevada alin$ados!
I jarda 9L-8IS ": deve re%resentar a distHncia entre a %onta do nari1 e o %olegar- co" o
#ra2o estendido- do rei Renri,ue I- Sculo DIIT
I % igual a I; %olegadas 9L-UL5 ":!
Siste"a ,ue os Ingleses tentara" i"%or ao "undo e ,uase conseguira"!
Massa
Se "edir co"%arar ento- ,uando "edi"os a "assa de u" deter"inado o#jeto utili1ando
u"a #alan2a de dois %ratos- co"o "ostrado na 'igura I- 'ica evidente ,ue "edir
co"%ararT co"%arar o %eso do o#jeto co" o %eso de u" cor%o to"ado co"o %adro! Mas-
%or acaso no esta"os ,uerendo "edir a "assa de u" o#jeto0 )o"o esta"os co"%arando
%esos0 Na verdade- neste ti%o de #alan2a co"%ara"os %esos* peso do objeto = peso
padro! )o"o o %eso igual ao %roduto da "assa %ela acelera2o da gravidade no local
9g:- %ode"os escrever*
GI=! I& Valan2a de %ratos
massa do peso padro . g = massa do objeto . g
cortando g
massa do peso padro = massa do objeto
Assi" co"%ara"os as duas "assas! A vantage" deste ti%o de #alan2a est7 no 'ato de ,ue a
"edida a "es"a e" ,ual,uer %onto da Terra- no litoral ou no to%o do Evereste- onde a
acelera2o da gravidade da Terra "enor! Por outro lado- as #alan2as ,ue "ede"
direta"ente o %eso- %or "eio de a distenso de u"a "ola- ou outro dis%ositivo eletr@nico-
no a%resenta" a "es"a "edida e" %ontos di'erentes da Terra! < %essoal ,ue vive nos
Andes rece#e "uito "ais %ei4e dos ,ue a,ueles ,ue vive" e" Santos ,uando co"%ra"
Ikg de %ei4e- desde ,ue a #alan2a ten$a sido cali#rada e" Santos!
GI=!; / Valan2a de "ola
As #alan2as anal?ticas de la#orat(rio- a%esar de %arecere" eletr@nicas- co"%ara" o %eso de
u" dado o#jeto co" %esos %adrCes ,ue esto e"#utidos dentro da #alan2a!
Mas ,ual a "assa ou o %eso %adro co" o ,ual %ode"os 'a1er co"%ara2Ces0 Pode"os
eleger ,ual,uer coisa co"o u" %adro de %eso- %or e4e"%lo* MLL gros de trigo ,ue %or
orde" do rei Renri,ue >III no sculo D>I- na Inglaterra- seria o %eso %adro ou a li#ra!
Mas era u"a unidade "uito grande %ara ser utili1ada na %esage" de ouro ou %rata- %or isso
ele dividiu a li#ra e" IQ %artes dando o no"e de on2aA Ainda $oje a on2a utili1ada %ara o
ouro! De'initiva"ente os reis da Inglaterra no gostava" de raciocinar e" escala deci"al!
<s 'ranceses- na "es"a %oca ,ue de'inira" o "etro- IM8L- teria" elegido co"o o %adro
de "assa o gra"a co"o a "assa de I c" cP#ico de 7gua destilada W SX)! A%enas %ara
constru2o de %adro re%resentativo da unidade ter&se&ia adotado %or conven2o a "assa de
ILLL gT o ,uilogra"a! Esta#elecera" ta"#" ,ue os su#"Plti%los deste %adro de "assa
deveria o#edecer a u"a escala deci"al- assi"*
gra"a 9g: decagra"a 9dag: $ectogra"a 9$g: ,uilogra"a 9kg:
L-LLI kg L-LI kg L-I kg I kg
Isto #e" "el$or do ,ue utili1ar a li#ra- a on2a ou ,ual,uer outra 'era!
Te"%o
Na idade "dia usava&se a a"%ul$eta co"o "edida de te"%o- o#via"ente cada u"a tin$a
a sua %r(%ria "edida- segura"ente a contage" do te"%o era #e" ca(tica! < "es"o
racioc?nio 'oi 'eito %ara a "edida %adro de te"%o- co"e2ou&se dividindo o dia e" ;S
%artes iguais- a $ora! >eri'icou&se ,ue a $ora era u"a "edida "uito grande %ara #oa %arte
dos eventos corri,ueiros %or isso- dividiu&se a $ora e" u"a outra unidade de te"%o QL
ve1es "enor- c$a"ada de "?ni"a- o nosso "inuto! Nova"ente- 'oi necess7rio se
esta#elecer u"a +segunda. e "enor unidade de te"%o dividiu&se o "inuto e" sessenta
%artes W ,ual se deu o no"e de segundo- devido justa"ente ser u"a segunda su#diviso de
te"%o! Goi este segundo escol$ido co"o unidade %adro de te"%o e de'inido co"o sendo a
'ra2o IYKQSLL do dia solar "dio! Mas co"o a dura2o do dia te" varia2o ao longo dos
anos 9o dia te" au"entado a sua dura2o de L-5 s %or anoA: e" I8QM se esta#eleceu u"a
de'ini2o "ais rigorosa %ara o segundo* + B a dura2o de 8 I8; QUI MML %er?odos da
radia2o corres%ondente W transi2o de u" eltron entre os dois n?veis do estado
'unda"ental do 7to"o de )sio IUU.! <s rel(gios at@"icos %ode" "edir o te"%o co"
"uita %reciso 'ornecendo o %adro de co"%ara2o de te"%o segundo "uito con'iavel!
Siste"a Mtrico Deci"al
Neunindo&se os %adrCes de co"%ara2o %ara "edidas de co"%ri"ento- "etroT "assa-
,uilogra"aT te"%o- segundo e "ais u"a unidade de volu"e- o litro- igual a ILLL c"
U
- e
utili1ando "Plti%los e su#"Plti%los desses %adrCes e" escala deci"al te" se o c$a"ado
Siste"a Mtrico Deci"al! Note ,ue o siste"a "trico deci"al te" de %er"eio u"a
unidade de volu"e- o litro- ,ue %oderia "uito #e" ser su#stitu?do %or c"
U
ou "
U
! Mas o
siste"a "trico deci"al no u" siste"a %r(%rio da engen$aria ou ciOncia "as algo
voltado "ais %ara as transa2Ces co"erciais e $oje e" dia ele utili1ado ,uase ,ue
universal"ente- a%esar da resistOncia de Ingleses e A"ericanos!
=rande1as Gunda"entais e Derivadas
A e4istOncia do litro c$a"a a aten2o %ara o 'ato de ,ue %oder&se&ia racionali1ar "ais os
siste"a de "edidas ,ue seria "ais a%ro%riado %ara a engen$aria e %ara a ciOncia! A todo
rigor no seria necess7rio de'inir o litro co"o u"a unidade %adro %or,ue ele %ode ser
colocado co"o u"a unidade derivada do "etro 9ZL-LLI "
U
:! Se o "etro to"ado co"o
u"a unidade 'unda"ental- a unidade de 7rea 9"
;
: u"a unidade derivada assi" co"o a de
volu"e 9"
U
:! Se o "etro e o segundo so to"ados co"o unidades 'unda"entais- a
velocidade 9"Ys: e a acelera2o 9"Ys
;
: so derivadas! A idia esta#elecer o "enor nP"ero
de unidades- ditas 'unda"entais- a %artir das ,uais ,ual,uer outra unidade %ode ser o#tida
atravs de rela2Ces alg#ricas! A escol$a ar#itr7ria- "as o #o" senso esta#eleceu algu"as
co"o 'unda"entais! Para a "ecHnica- ,ual,uer grande1a %ode ter a sua unidade dada %ela
co"#ina2o da unidade de co"%ri"ento- "assa e te"%o! Ento escol$endo o "etro- o
,uilogra"a e o segundo te"&se*
>elocidade 9"Ys:- acelera2o 9"Ys
;
:- 'or2a 9kg!"Ys
;
:- energia 9kg!"
;
Ys
;
:- ,uantidade de
"ovi"ento 9kg!"Ys:- %resso 9kgY9s
;
!"::- etc! Este siste"a 'oi consagrado na "ecHnica e
rece#e o no"e de +SISTEMA M[S. 9"etro- ,uilogra"a- segundo:! Neste siste"a algu"as
unidades derivadas rece#e" no"es es%eciais* Para a 'or2a Newton- %ara a %resso- Pascal!
Para a energia o 6oule!
Entretanto a coisa no to si"%les assi"! Goi "uito usado e ainda se encontra-
%rinci%al"ente na engen$aria- unidades de u" siste"a no ,ual e" ve1 da "assa ser u"a
grande1a 'unda"ental- a 'or2a escol$ida co"o 'unda"ental! Este siste"a o M[S
tcnico ou M[S\! Neste siste"a a grande1a 'unda"ental o ,uilogra"a / 'or2a! Ento no
M[S\ te"&se "etro- ,uilogra"a / 'or2a- segundo
Para entender o ,uilogra"a & gra"a 'or2a i"agine ,ue u" cor%o so'ra a a2o de u"a 'or2a
igual a I kg' e ad,uira a acelera2o de I "Ys
;
- ento- a sua "assa igual a I unidade neste
siste"a*
I kg' Z I 9unidade de "assa: 4 I "Ys
;

Assi" a unidade de "assa deste siste"a 'oi #ati1ada co"o Unidade Tcnica de Massa o
'a"oso utm ,ue %erdeu "uito es%a2o %ara o kg 9e $oje ,uase es,uecido:!
)o"%are co" o M[S- neste siste"a a 'or2a u"a unidade derivada ento o Newton
de'inido co"o a 'or2a ,ue atua e" u"a "assa de Ikg ,uando este ad,uire u"a acelera2o
de I"Ys
;
I9unidade de 'or2a: Z Ikg D I"Ys
;

Esta unidade de 'or2a o Newton!
< es,ue"a da GI=! U %ode ajudar a entender o Newton e o ut"*
GI=! U ut" e kg
A "assa de Ikg no M[S %esa 8-KN "as no M[S\ %esa Ikg' %or,ue*
No M[S* o %eso de Ikg Z Ikg D8-K"Ys
;
Z 8-KN
No M[S\* o %eso de Ikg' Z "D8-K "Ys
;
" Z IY8-Kut"!
< 'ato de Ikg no M[S %esar Ikg' no M[S\ 'oi e ainda u"a grande 'onte de con'usoA B
"uito co"u" se 'alar ,ue u"a dada "assa %esa Ikg- (#vio ,ue se est7 o"itindo o ' do
kg'! )uidado- "uito '7cil "isturar siste"as de unidades di'erentes co" o kg e o kg'!
Nos siste"as de unidades inglesas acontece a "es"a coisa ou %ior! Ta"#" e4iste u"
siste"a inercial onde as unidades 'unda"entais so* co"%ri"ento- "assa e te"%o!
)o"%ri"ento* % cuja a#reviatura ft 9do InglOs 'eet:
Massa* li#ra "assa cuja a#reviatura l#" 9e" InglOs a#revia&se l# "as c$a"a&se %ound:
Te"%o* o nosso con$ecido segundo 9s:!
< %ro#le"a ,ue e4iste" U ti%os de li#ra*
+%ound avoirdu%ois. %ara grande1as co"erciais e,uivalente a L-SU5kg e divida e" IQ
on2as 9o1:!
+%ound troF. %ara "etais %reciosos e,uivalente a L-UMUkg su#dividida e" I; on2as!
+%ound a%ot$ecaries. 9li#ra a%otec7ria: %ara %esage" de drogas e %rodutos 'ar"acOuticos
ta"#" e,uivalente a L-UMUkg!
Nor"al"ente e" engen$aria se utili1a a avoirdu%ois!
Assi" a unidade de 'or2a neste siste"a de'inido e" 'un2o das unidades 'unda"entais*
I unidade de 'or2a Z Il#" D I'tYs
;
essa unidade de 'or2a c$a"ada de +%oundal.
Portanto %oundal a unidade de 'or2a no siste"a inercial de unidades inglesas!

Ao lado do siste"a inercial inglOs de unidades e4iste o %onderal onde as unidades so*
co"%ri"ento- 'or2a e te"%o*
)o"%ri"ento* % 9't:T Gor2a* li#ra 'or2a 9l#': e Te"%o 9s:
Usa&se co"o unidade 'unda"ental a li#ra 'or2a! A li#ra 'or2a de'inida co"o o %eso de u"
cor%o cuja "assa Il#"! B a "es"a coisa ,ue acontece entre o M[S e o M[S\
Assi"- neste siste"a- a "assa u"a grande1a derivada*
Il#' Z Iunidade de "assa D I'tYs
;
Esta unidade de "assa rece#e o no"e de +slug.
Ento* Il#' Z Islug 4 I'tYs
;
A acelera2o da gravidade da Terra no n?vel do "ar - e" unidades inglesas* U;-; 'tYs
;
!
< %eso de u" cor%o e" Il#' ser7*
Peso e" Il#' Z Massa e" slug 4 U;-U'tYs
;
Peso e" Poudals Z Massa e" l#" U;-; 'tYs
;
A 'igura S %ode ajudar a entender o ,ue acontece co" estes siste"as*
GI=! S / Ei#ra "assa e slug
Siste"a )=S
Ao lado do siste"a de unidades M[S e M[S\ ainda se usa o siste"a )=S onde as
unidades 'unda"entais so o cent?"etro- o gra"a e o segundo! B u" siste"a inercial onde
a 'or2a- u"a unidade derivada e de'inida co"o*
Iunidade de 'o2a no )=S Z Ig 4 Ic"Ys
;

Essa unidade de 'or2a c$a"ada de +dina.
IkgZ ILLLg I"Ys
;
Z ILLc"Ys
;
ento IN Z ILLLg 4 ILLc"Ys
;
Z ILLLLL g!c"Ys
;
IL
5
dina
ou I N Z IL
5
dina!
< GAMI=ENAD< g
c
E" "uitas '(r"ulas- %rinci%al"ente e" livros "ais antigos- se encontra o ter"o g
c
!
Este 'ator- a%arece ,uando $7 "istura de di'erentes siste"as de unidades- assi"- e"
ve1 de se escrever*
G Z "!a
G Z 'or2a e" Newtons- " Z "assa e" kg e a Z acelera2o e" "Ys
;
- escreve&se*
G Z "!aYg
c
G Z 'or2a e" kg'- " Z "assa e" kg e a Z acelera2o e" "Ys
;
! Mistura"os o M[S
e o M[S\ - %ode se encarar co"o sendo u" tru,ue %ara evitar o uso do ut"! < valor
de g
c
%ode ser o#tido sa#endo ,ue Ikg %esa Ikg' no local onde a acelera2o da
gravidade da Terra 8-KLQM"Ys
;
ento-
Ikg' Z Ikg 4 8-KLQM"Y9s;!gc:
da? g
c
Z 8-KLQMkg!"Y9s
;
!kg':
Pro#le"a idOntico ocorre entre os siste"as inercial e %onderal ingleses! Deve ser
utili1ado o g
c
,uando se te" a 'or2a e" l#
'
e a "assa e" l# e ele vale U;-IMSl#!'tY
9s
;
!l#
'
:
UNIDADES DE ENEN=IA
E" todos os siste"as vistos anterior"ente a energia u"a grande1a derivada- Partindo da
de'ini2o de tra#al$o- ,ue energia- 'or2a 4 desloca"ento %ode&se escrever*
Siste"a )=S &&&&& dina!c" Z erg
Siste"a M[S &&&&& N!" Z 6oule
Siste"a M[S\ &&&&& kg'!" Z ,uilogra"agrH"etro
InglOs inercial &&&&& %oundal!'t Z se" no"e es%ecial
InglOs %onderal &&&&& l#'!'t Z se" no"e es%ecial
U" erg "ais ou "enos a energia ,ue vocO gasta %ara dar u" %iscada!
E a caloria0
A caloria u"a unidade de energia- cujo uso no reco"endado "as ainda "uito utili1ada!
Ela de'inida co"o a ,uantidade de energia necess7ria %ara elevar de IS-5]) a I5-5]) I g
de 7gua! Por ser I g designada co"o +caloria&gra"a.! A caloria&gra"a e,^ivale se"%re -
a u"a ,uantidade de energia "ecHnica de S-IKQ6- o e,uivalente "ecHnico do calor! B
interessante notar ,ue u"a unidade de'inida co" grande1as "uito dis%on?veis- Ig de 7gua
e te"%eratura de IS-5X) ,ue a te"%eratura "dia da 7gua l7 na Euro%a!
S( ,ue os Ingleses no 'icara" atr7s- ta"#" tO" a sua unidade de energia* o VTU 9#ritis$
t$er"al unit: e e,^ivale a ;5; calorias / gra"a- note ,ue esta unidade "uito usada e" e"
siste"as de ar condicionado!
Te"%eratura
A te"%eratura u"a grande1a cuja unidade no %ode ser o#tida %or rela2Ces alg#ricas a
%artir do co"%ri"ento- "assa e te"%o! B descon$ecida a orige" de ter"@"etro- "as de
,ual,uer 'or"a- e" "eados de IQLL- o ter"@"etro j7 era a"%la"ente con$ecido na
Euro%a! E cada 'a#ricante tin$a a sua %r(%ria escala de "edida! Era co"u" ter"@"etros
tere" no "eio u"a "arca +l. %ara "ostrar a situa2o de te"%eratura con'ort7vel- aci"a
desta "arca $avia K graus de calor e a#ai4o- oito graus de 'rio e cada grau %or sua ve1 era
su#dividido e" QL "inutos! )o"o toda "edida teve u" co"e2o ca(tico- %or"- Isaac
Newton j7 intuiu ,ue deveria acontecer u"a racionali1a2o %ro%ondo u"a escala de
te"%eratura na ,ual o %onto de congela"ento da 7gua 'osse to"ado co"o 1ero e a
te"%eratura do cor%o $u"ano co"o I;X! Mes"o assi"- e" IKLL- %odia&se co"%rar u"
ter"@"etro co" IK escalas di'erentesA
< desenvolvi"ento de u" ter"@"etro co" u"a escala %adroni1ada co"e2ou co" Daniel
=a#riel Ga$eren$eit! Inicial"ente Ga$eren$eit adotou co"o te"%eraturas de re'erOncia U;X
%ara a te"%eratura de congela"ento da 7gua e 8QX %ara a te"%eratura do cor%o $u"ano!
)o"o o cor%o $u"ano %ouco con'iavel 9algu"as %essoas a%resenta" sangue ,uente
outros so %essoas "uito 'rias: a "arca de 8QX no 'oi u"a #oa re'erOncia %or isso ele
%assou a usar a te"%eratura de e#uli2o da 7gua co"o sendo ;I;X! Nesta escala a 7gua do
"ar congela a ILLX e o cor%o $u"ano %assa ater u"a te"%eratura de ILLX! )o"o o
ter"@"etro de Ga$eren$eit vendeu #e"- sua escala tornou&se larga"ente aceita!
67 na Gran2a a escala de Ga$eren$eit no 'oi aceita inicial"ente! E7- Nau"urT construiu
u" ter"@"etro a%ro%riado %ara os 'a#ricantes de vin$o! Sua escala ia de LX %ara o gelo
'undente e KLX %ara a 7gua e" e#uli2o! Se"el$ante 'oi o caso do sueco Anders )elsius ,ue
%ro%@s u"a escala dividida e" ILL divisCes 9cent?grados: adotando u"a escala e" ,ue a
7gua congele a ILL] e entre e" e#uli2o a LX! Por coincidOncia- Eineu- a"igo de Anders-
,ue era can$oto- utili1ou o ter"@"etro de Anders de ca#e2a %ara #ai4o- assinalando L] %ara
o congela"ento da 7gua e ILLX %ara a e#uli2o e- ento- se" %erce#er o erro reco"endou o
uso desta escala!
Mais tarde Willia" T$o"son- %osterior"ente lorde [elvin- i"aginou u"a escala de
te"%eraturas #aseado no conceito da "7,uina de calor ideal revers?vel de Sadi )arnot!
Esta escala de te"%eratura- ,ue 'ornece a unidade de te"%eratura ter"odinH"ica- o
+kelvin. teve a sua de'ini2o esta#elecida ,uando se 'i4ou convencional"ente a
te"%eratura do %onto tr?%lice da 7gua igual a ;MU-IQ graus kelvin! Note ,ue a escala
%ro%osta %or lorde [elvin u"a escala a#soluta- esta unidade no leva o s?"#olo de graus
co"o as outras unidades- assi" escreve&se ;MU-IQ[ e no ;MU-IQ][! Al" disso a varia2o
de I[ igual W varia2o de te"%eratura de I])!
Assi" a converso de graus [elvin 9T: %ara graus )elsius 9t: o#edece a rela2o*
t Z T&;MU-I5
Ne%are ,ue no ;MU-IQ e si" ;MU-I5- esta#elecida %or de'ini2o! Assi" o 1ero a#soluto se
d7 a /;MU-I5X)!
Nankine ta"#" 'e1 u"a escala de te"%eraturas a#soluta cuja unidade o grau rankine
,ue esta#eleceu o 1ero a#soluto e" /SQLXG e a varia2o de IXN ser igual W varia2o de I]G
A seguir so dadas as rela2Ces de conversCes entre as di'erentes unidades de te"%eratura*
Para trans'or"ar kelvin %ara celsius t Z T&;MU-I5
Para trans'or"ar celsius %ara kelvin T Z t_;MU-I5
Para trans'or"ar celsius %ara 'a$eren$eit9G: G Z I-K\t_U;
Para trans'or"ar 'a$eren$eit %ara celsius t Z 9G&U;:YI-K
Ne%are ,ue a varia2o de I]) corres%onde W varia2o de I-K]GT ,uando u" cor%o te" a sua
te"%eratura au"entada de I]) na escala )elsius- ele te" a sua te"%eratura au"entada de
I-K]G na escala 'a$eren$eit! Isto costu"a dar con'uso- a varia2o de te"%eratura
di'erente de te"%eratura- assi"*
Para trans'or"ar varia2o de graus celsius e" varia2o de graus 'a$eren$eit t Z I-K\G
E vice versa* G Z IYI-K 4 t!
GI=! 5 / >aria2o de te"%eratura
EEETNI)IDADE E EU`
)o"%letando a 'auna de unidades %reciso di1er algo so#re eletricidade e lu1! Para
unidades na eletricidade #asta a de'ini2o de corrente eltrica!
Diversas unidades eltricas- ditas internacionais- %ara a intensidade de corrente eltrica
$avia" sido introdu1idas %elo )ongresso Internacional de Eletricidade- reunida e"
)$icago e" IK8U e a de'ini2o do a"%are internacional 'oi con'ir"ada %ela )on'erOncia
Internacional de Eondres de I8LK!
+< a"%are a intensidade de u"a corrente eltrica constante ,ue- "antida e" dois
condutores %aralelos- retil?neos- de co"%ri"ento in'inito- de sec2o circular des%re1?vel e
situadas W distHncia de I" entre si - no v7cuo- %rodu1 entre estes condutores u"a 'or2a
igual a ; 4IL
&M
newton %or "etro de co"%ri"ento!
A unidade de intensidade lu"inosa +)andela. de'inida co"o* A intensidade lu"inosa-
nu"a dada dire2o de u"a 'onte ,ue e"ite u"a radia2o "onocro"7tica de 're,^Oncia 5SL
4 IL
I;
$ert1 e cuja intensidade energtica nesta dire2o IYQUK wattt %or esterradiano.! No
se %reocu%e co" estas de'ini2Ces co"%licadas- di'icil"ente u" engen$eiro ,u?"ico
tra#al$ar7 co" candelas!
SISTEMA INTENNA)INAE DE UNIDADES SI
Ajuntando as unidades* "etro- ,uilogra"a- segundo- graus kelvin- "ol- a"%are e a candela-
%ode&se co"%or ,ual,uer outra unidade de grande1a da '?sica! Este gru%o- ,ue est7 sendo
aceito universal"ente c$a"ado de Siste"a de Unidades Internacionais ou SI! Deve"os
%rocurar se"%re usar a unidade de ,ual,uer grande1a neste siste"a! A Gigura Q "ostra
atravs de u" diagra"a a interrela2o entre os di'erente siste"as de unidades*
GI=! Q / Interrela2o entre di'erentes siste"as
P<TbN)IA
< conceito '?sico de %otOncia- energia %or te"%o- "uito si"%les +"as.- se"%re $7 u"
"7sT e" alguns casos surge" con'usCes! No SI %otOncia jouleYsegundo 96Ys:! Se todo
"undo usasse jouleYsegundo estaria tudo resolvido- %or" a%arece" coisas co"o cavalo
va%or 9 cv ou $% & $orse / %ower e" inglOs: B u"a unidade de %otOncia "uito usada
,uando se trata de "otores! Esta unidade 'oi introdu1ida %or 6a"es Wattt- nu" te"%o e"
,ue o tra#al$o nas "inas era reali1ado so"ente %or $o"ens e cavalos! De%ois de "uitas
e4%eriOncias Wattt esta#eleceu ,ue- e" condi2Ces nor"ais- u" cavalo %oderia tra#al$ar
se" c$egar W e4austo- co" a %otOncia necess7ria %ara levantar u" %eso de UULl#" 9I5Lkg:
a u"a altura de ILL %s 9cerca de UL": e" I "inuto* 'eito os c7lculos de converso esta
"edida e,^ivale a L-M5 ,uilogra"awattt ou- usual"ente e"%regado ,uilowattt 9kW:!
E %or 'alar e" ,uilowattt- o ,ue o ,uilowattt&$ora0 < ,uilowattt / $ora no %otOncia
energia! Unidade "uito usada na co"erciali1a2o de energia eltrica! Assi" o tra#al$o
e4ecutado %or u" siste"a ,ue 'ornece I ,uilowattt de %otOncia durante u"a $ora- o ,ue
e,^ivale a ILLL wattts 4 I $ora ou ILLL joulesYsegundo 4 UQLL segundos ,ue d7 U QLL LLL
joules- "uita energiaA
U" c$uveiro te" u"a %otOncia de Q kw 9seis ,uilowattt:- vocO gasta ;L "inutos 9IYU de
$ora: %ara to"ar u" #an$o e ad"itindo ,ue o ,uilowattt / $ora custe Nc L-UL ento vocO
vai %agar*
Q 4 IYU 4 L-UL Z Nc L-QL 9sessenta centavos:
>ocO %aga %or energia e no %otOncia!
Ac$o ,ue d7 %ara to"ar u" #o" #an$o at e" 5 "inutos!
PNESSd<
Ginal"ente u"a %alavrin$a so#re a %resso! De'inida co"o 'or2a %or 7rea- no siste"a
internacional a %resso dada %or newtonY"etro
;
,ue rece#e o no"e de %ascal 9Pa:-
entretanto "uito usada a unidade at"os'era 9at":- ,ue a %resso at"os'rica ao n?vel do
"ar! Todo "undo sa#e ,ue Iat" corres%onde a %resso e4ercida %or u"a coluna de MQL
"" de MercPrio W LX)- assi" %ode&se esta#elecer u"a rela2o entre o Pa e a at"!
Ee"#rando ta"#" ,ue a %resso dada %ela rela2o P Z $!!g onde P a %resso de u"a
coluna de l?,uido co" u"a altura $- co" densidade e g a acelera2o da gravidade da
Terra! A%licando&se %ara o MercPrio te"&se* densidade W LX) Z IU585-I[gY"
U
- acelera2o
da gravidade da Terra ao n?vel do "ar 8-KLQQ5"s
;
- ento*
P Z L-MQ" 4 IU585-I [gY"
U
4 8-KLQQ5"Ys
;

P Z ILIU;5 kg!"Ys
;
4IY"
;
P Z ILIU;5NY"
;
Portanto I at" e,^ivale no Siste"a Internacional a ILIU;5Pa!
3ual a altura de u"a coluna de 7gua a SX) ,ue e4erce u"a %resso de I at"0 G7cil*
ILIU;5NY"
;
Z $ 4ILLLkgY"
U
4 8-KLQQ5"Ys
;

$ Z IL-UU"
A%esar de ser u"a unidade no reco"end7vel usa&se "uito "etros de coluna de 7gua 9"ca:
ou cent?"etros de coluna de 7gua 9cca: %ara %ressCes e" tu#ula2Ces onde escoa ar!
IL-UU "ca &&&&&&&&&&&&ILIU;5NY"
;
L-LI"ca&&&&&&&&&&&&&&D NY"
;
ento- D Z Icca 9L-LI"ca: Z 8K-LKK NY"
;
<utra unidade de %resso ,ue era "uito usada e ainda "uito encontrada a #7ria 9#ar:! A
#7ria de'inida co"o dinaYc"
;
! A "ilsi"a %arte do #7ria- "ili#ar- era u"a unidade de
%resso "uito usada na "eteorologia - $oje ela %erde terreno %ara o $ecto%ascal 9$%a Z
ILLPa:! As rela2Ces de converso so* I#ar Z I\IL
5
NY"
;
e Iat" Z ILUU"#ar!
U"a unidade de %resso- "uito usada e ,ue "istura siste"as de unidades di'erentes o
kg'Yc"
;
- "uito usado e" engen$aria e e,^ivale a 8KLQQ-5NY"
;
! Ga1endo as contas constata
se ,ue I-LUU [g'Yc"
;
e,^ivale a Iat" %ortanto IL" de coluna de 7gua e4erce" u"a
%resso igual a Ikg'Yc"
;
- %or isso esta unidade "uito conveniente! B "uito "ais '7cil
visuali1ar u"a coluna de 7gua co" I" de altura co"o %resso do ,ue 8KLK-K NY"
;
! Muitas
dessas unidades so 'isica"ente "ais %al%7veis do ,ue as unidades das "es"as grande1as
no SI- %or isso 'ora" "uito usadas e ainda anda" %or a?!
Para ajudar a trans'or"ar unidades- assunto nor"al"ente no dos "ais agrad7veis- so
'ornecidas ta#elas de converso de unidades das %rinci%ais grande1as da Engen$aria
3u?"ica! Note ,ue essas ta#elas converte" ,ual,uer outra unidade %ara o siste"a SI
a%enas "ulti%licando a unidade da grande1a e" u"a outra unidade %elo 'ator dado! As
ta#elas so agru%adas %or grande1as e no e" orde" al'a#tica co"o co"u" se
a%resentar!
)<MPNIMENT< MASSA
Unidade SI Multi%licar %or Unidade SI Multi%licar %or
n9nano: !" IL
&8
!g kg L-LLI
9"icro: !" IL
&Q
Ton kg ILLL
D" !" L-I l#" kg L-S5U58;UM
)" !" L-LI Slug kg IS-58S
!"" !" L-LLI o1 9on2a:avoirdu%ois kg ;K-U5!IL
&U

[" !" ILLL =ro kg Q-SK!IL
&Q

Gt !" L-ULSK Tonelada 9inglesa: kg ILIQ
In !" L-L;5S Ut" kg 8-KLQQ5
Fd 9jarda: !" L-8ISS Arro#a kg IS-QKK
eNEA ><EUME
Unidade SI Multi%licar
%or
Unidade SI Multi%licar %or
Are !"
;
S-LSM!IL
U
#arril 9%etr(leo: "
U
L-I58
Acre !"
;
ILL c"
U
"
U
IL
&Q
Rectare !"
;
ILLLL gal 9galo a"ericano: "
U
U-MK5!IL
&U
k"
;
!"
;
IL
Q
gal 9galo i"%erial: "
U
S-5S58QU!IL
&U
P
;
9't
;
: !"
;
L-LQS5I litro 9E: "
U
IL
&U
Polegada ,uadrada 9in
;
: !"
;
8-;8LULS P cP#ico 9't
U
: "
U
L-L;KUIM
Polegada cP#ica 9in
U
: "
U
L-LLLLIQU8
G<NfA PNESSd<
Unidade SI Multi%licar
%or
Unidade SI Multi%licar %or
Dina N IL
&5
at"os'era 9at": Pa I-LIU;5!IL
5
[g' N 8-K Var Pa IL
5

li#ra 'or2a 9l#': N S-S5 Varie Pa L-I
Poundals N L-IUK;5 "" Rg Pa IUU-U;;
"ca 9"etro de coluna de 7ua: Pa 8-KLQQ5
Mili#ar Pa IL
;

l#'Y't
;
Pa
l#'Yin
;
Pa
>IS)<SIDADE )<NDUTI>IDADE TBNMI)A
Unidade SI Multi%licar
%or
Unidade SI Multi%licar %or
)enti%oise 9c%: kgY9"!s: IL
&U
)alY9c"
;
!s!X)Yc": WY9"
;!
![Y": SIK
Poise 9P: kgY9"!s: L-I VTUY9't
;
!$!XGY't: WY9"
;!
![Y": I-MULMU
l#"Y9't!$: kgY9"!s: ;-IS8I [calY9"
;
!$!X)Y": WY9"
;!
![Y": I-5LSK!IL
5
E#"Y9't!s: kgY9"!s: Q-MI8M!IL
&S
[gY9$!": kgY9"!s: L-LLUQ
DENSIDADE >A`d<
Unidade SI Multi%licar %or Unidade SI Multi%licar %or
gYl !kgY"
U
I EY$ "
U
Ys ;-MMK!IL
&M
!kgYl !kgY"
U
ILLL 't
U
Y$ "
U
Ys ;-IQ!IL
&Q
!gYc"
U
!kgY"
U
ILLL galY"in 9g%": "
U
Ys Q-ULK!IL
&5
!l#"Y't
U
!kgY"
U
IQ-LIK
!l#"Yin
U
!kgY"
U
;-MQK!IL
S
DIGUSI>IDADE )<EGI)IENTE )<N>E)TI>< DE
TNANSP<NTE DE )AE<N
Unidade SI Multi%licar %or Unidade SI Multi%licar %or
c"
;
Ys "
;
Ys IL
&S
"
;
Y$ "
;
Ys UQLL
't
;
Y$ "
;
Ys ;-5KI!IL
&5
"
;
Y$ c"
;
Ys L-LUQ
A %ro%(sito de "edidas- encerra"os este artigo co" u"a %itada de $u"or 9in'a"e- "as
$u"or:- recol$endo algu"as situa2Ces inusitadas de "ensura2o*
Estava eu %elejando %ara "edir a altura de u"a escada- "as a di'iculdade ,ue ela era
real"ente "uito alta e so'ro de vertige" das alturas! A? veio u" a"igo e "e disse* gPor
,ue vocO no deita a escada no c$o e a "ede a?0g A esta asneira- eu s( %oderia l$e dar u"a
res%osta W altura* g>ocO "uito #urro "es"oA Estou tentando "edir a altura e no o
co"%ri"entoAg
< 6u,uin$a c$ega %ara a sua "e e conta u" tre"enda #ravata! MeA Roje andei ;L "etros
,uadradosA A "e res%onde! Pu4aA "es"oA0 Estou to orgul$osa de vocO!
< #O#ado- #e" #O#ado "es"o- entra no #ar e %ede %ara o dono* +Me d7 u" "etro de
%inga.! < dono do #ar no teve dPvidas- %@s o "etro e" ci"a do #alco- a#riu a garra'a de
%inga- e derra"ou de u"a estirada e" ci"a do #alco e4ata"ente I" de %inga! =lorioso-
'icou ol$ando %ara o #O#ado es%erando a sua rea2o! < #O#ado- se" ceri"@nia algu"a
disse* & agora e"#rul$a ,ue eu vou levar!
Vi#liogra'ia
PerrF- 6! R! )$e"ical EngineerJ Rand#ook
Si Siste"a Internacional de Unidades In"etro 9I8KS:
Enciclo%dia )on$ecer
No1en#erg- I! M! < Siste"a Internacional de Unidades / SI ;h edi2o /Instituto Mau7 de
Tecnologia

S-ar putea să vă placă și