Sunteți pe pagina 1din 48

I - O Oramento das Receitas

a) Quais as regras de discriminao oramental das receitas?


a. Especifcao (art. 8) individualizao sufciente de cada receita, proibindo a
existncia de fundos secretos (8! nulidade dos cr"ditos ora#entais $ue possibilite# a
existncia de dota%es para utilizao confdencial ou fundos secretos, salvo se&urana
nacional)'
b. (o co#pensao (art. !) inscrio das receitas no ora#ento de for#a bruta e no
l)$uida'
c. (o consi&nao (art. *) todas as receitas deve# servir para cobrir todas as
despesas (salvo reprivatiza%es, recursos pr+prios co#unit,rios tradicionais, se&urana
social, transferncias da -E, deter#inados subs)dios ou donativos, ou expressa estatuio
le&al ou contratual ve.a/se os benef)cios fscais).
b) O que distingue as receitas correntes das receitas de capital? 0apital / 1ltera#
a situao activa e passiva do patri#+nio duradouro do Estado 0orrente no altera# a
situao activa e passiva do patri#+nio duradouro do Estado
c) O que so transferncias de capital? 2esultados de aplicao de capitais
#ovi#entos unilaterais se# contrapartida $ue no so .uros ou re#unera%es afecta#
o patri#+nio duradouro do Estado por$ue pode# afectar a participao nu#a e#presa
d) Qual a diferena entre activos e passivos fnanceiros? E#pr"sti#o titulado
(obri&a%es do tesouro)e#pr"sti#os (contraco de e#pr"sti#o no confundir co#
a#ortizao de e#pr"sti#os seria despesa de capital)
e) A apresentao das receitas no oramento feita ex ante ou ex post? 3isti&uir
a previso ora#ental da execuo ora#ental
f) O que distingue as receitas positivas das negativas? 1s receitas ne&ativas so
inscritas e# #apa pr+prio o #apa 445 e no so vinculativas. 3istino das receitas
positivas (inscritas no #apa 5 (servios inte&rados), 6, 65 (servios e fundos aut+no#os), 4
(7e&urana 7ocial) , 4555 (7ubsiste#as) 88) e receitas ne&ativas (inscritas no #apa 445
89)
g) O que distingue a apresentao formal das receitas !conta"il#stica) da
apresentao su"stancial !com "ase em critrios)?
a. 1ctivo patri#onial do Estado o ora#ento corrente e o ora#ento de capital
b. 0rit"rio cl,ssico receitas nor#ais (patri#oniais e tribut,rias) e no nor#ais
(credit)cias)
c. 1ctivo de tesouraria receitas efectivas e no efectivas alterao do patri#+nio de
tesouraria / ex: pa&a#ento de i#postos " receita efectiva contraco de e#pr"sti#os
receita no efectiva por$ue i#plica u#a inscrio nas despesas co#o a#ortizao de
e#pr"sti#os (; .uros encar&os correntes da d)vida p<blica)
d. =ra#ento ordin,rio receitas ordin,rias e extraordin,rias (repetio $ualitativa das
receitas nos v,rios ora#entos)
$) Quais as formas de enunciao oramental que con$ece?
a. Esti#ativa apresentao #era#ente indicativa'
b. >i#itativa apresentao de #ontantes $ue no pode# ser ultrapassados'
c. ?rovisional #ontantes $ue pode# ser reforados por crditos suplementares (ver art.
8@ despesas no previs)veis e inadi,veis)
d. =ptativa (p,&. 8!A) crditos bloqueados, $ue pode# ser afectos consoante a
con.untura econ+#ica.
i) O que distingue a tipicidade qualitativa da quantitativa? B o &rau de enunciao
ora#ental a tipicidade $ualitativa encerra a enunciao #era#ente esti#ativa, a
tipicidade $uantitativa encerra a enunciao li#itativa, provisional ou optativa. =
ora#ento das receitas apenas encerra a tipicidade $ualitativa (ACA da >E=) o
proble#a $ue se coloca " relativa#ente ao endivida#ento: os passivos fnanceiros so
inscritos de for#a bruta, en$uanto $ue o li#ite do endivida#ento " feito de for#a l)$uida
neste caso o au#ento dos passivos fnanceiros no au#enta o endivida#ento l)$uido.
%) &lassifcao das receitas ! econ'mica( de acordo com o )* +,-+..+( de /0
de 1evereiro) 2 e# cap)tulos, &rupos, arti&os, subarti&os e rubricas.

II 2 O Oramento das despesas

a) &omo so apresentadas as despesas dos servios integrados? 0lassifcao
or&Dnica (Eapa 55), funcional (Eapa 555) e econ+#ica (Eapa 56).
") O que so crditos oramentais? 7o todas as verbas, e# contabilidade, $ue se
destina# F satisfao de u#a despesa.
c) Que tipo de crditos oramentais e3istem?
a. Esti#ativos apresentao indicativa'
b. >i#itativos verbas co# #ontantes #,xi#os'
c. ?rovisionais cr"ditos suple#entares'
d. optativos ou cr"ditos blo$ueados (ou cativos)'
e. a#pli,veis (!! da >eG Heneral ?resupuestaria) $ue pode# ser reforados pelo
Hoverno e# funo dos #ontantes arrecadados de receitas (consi&nadas ou de
co#pro#issos).
d) Que classifcao de despesas?
a. )espesas o"rigat'rias e no o"rigat'rias4
i. O"rigat'rias 2 resulta# da lei ou de contrato (zona vinculada do
ora#ento) Iaver, necessidade de votao anual pelo ?arla#ento (ver ora#ento das
0o#unidades Europeias e ora#ento francs, $ue distin&ue Jactividades e# cursoK de
Jactividades novasK). Le#os de distin&uir as despesas consoante a #ar&e# de
discricionariedade " de conferir a al&uns dos cr"ditos u# re&i#e especial (despesas
obri&at+rias de #ontante certo).
1l&uns casos:
8. 3otao para pa&a#ento de inde#nizao a $ue a 1d#inistrao 0entral se.a
condenada'
M. 6otao anual das despesas no obri&at+rias (co# u#a a#pla #ar&e# de
discricionariedade).
ii. 5o o"rigat'rias 2 so a$uelas $ue resulta# de deciso
discricion,ria do Estado
b. )espesas certas !vencimentos de pessoal( %uros de d#vida consolidada(
encargos das opera6es amorti78veis( t#tulos de renda vital#cia) e vari8veis
!aquisio de material( pagamento de frias( gratifca6es e3traordin8rias e no
especifcadas na lei( a%udas de custo) !Regulamento da &onta"ilidade 9:"lica de
/;;/) 2 complementam a primeira distino

e) Que repercusso tem o regime dos crditos oramentais na disciplina dos
encargos plurianuais?
a. Apenas podem ser assumidos os encargos quando a respectiva e3ecuo d
in#cio no ano de autori7ao 2 ver< Art< 0+= da *>O
f) =s activos e os passivos fnanceiros e a contraco (a#ortizao) e
concesso (e#pr"sti#os a conceder) de e#pr"sti#os.
g) 0lassifcao das despesas:
a. =r&Dnica (de acordo co# a lei or&Dnica do Hoverno e# vi&or) por cap)tulos, divis%es e
subdivis%es. Existe#, por"#, cap)tulos especiais, $ue abran&e# contas de orde#,
investi#entos do plano (estes inscritos e# $ual$uer Einist"rio), proteco social, d)vida
p<blica, despesas excepcionais e recursos proprios co#unit,rios (estes inscritos no
Einist"rio das Ninanas)'
b. Nuncional (3> 8*8C9, de M9 de OunIo) e# fun%es e subfun%es'
c. Econ+#ica (3> M!MPPM, de 89 de Nevereiro), ateno $ue esta classifcao no "
vinculativa e# a&rupa#entos, suba&rupa#entos, rubricas e al)neas.
III - )iscriminao e Anualidade
a. (o co#pensao ! >E=
i. 2eceitas e despesas deve# ser inscritas no =E de for#a bruta e no l)$uida'
ii< Existe# li#ita%es de receitas (passivos fnanceiros) #as essas li#ita%es
so l)$uidas e no brutas as receitas t# u#a enunciao esti#ativa.

b. (o consi&nao * >E=
i. Lodas as receitas deve# cobrir todas as despesas sur&iu co#o
reaco ao tipo de 1? tradicional e# $ue cada servio ou Einist"rio constitu)a u# #undo
F parte, co# receitas e despesas pr+prias isto per#itia $ue se escapasse a u# controlo
&lobal das receitas e despesas excep%es *M da >E= (exe#plo os bfQs so receita
ne&ativa consi&nadaR)
ii. 2eceitas pr+prias so ad#itidas por lei ao servio dotado de
autono#ia ad#inistrativa e fnanceira e no pelo ora#ento le#bre/se $ue o facto de
ter receitas pr+prias d, direito ao estatuto de autono#ia ad#inistrativa e fnanceira'
iii. 2eceitas consi&nadas so atribu)das pelo ora#ento a u#
deter#inado servio para u# deter#inado efeito'
iv. 7ervios #istos dotados de autono#ia ad#inistrativa e fnanceira
t# receitas pr+prias e consi&nadas peri&o: endivida#ento &asta# as receitas
pr+prias (99A da >E=) e depois as &erais (999 da >E=) / 3esde o 3ecreto de Execuo
ora#ental $ue os saldos dos anos anteriores deixara# de transitar para o ano se&uinte
peri&o: &astar as receitas se# $ual$uer cuidado vinculao dos trs EQs: econo#ia,
efcincia e efc,cia (AC / execuo ora#ental).

c. ?istema de gerncia e sistema de e3erc#cio / = $ue " abran&ido no =ER
i. =ra#ento de &erncia neste inclue#/se no =E todas as receitas a
cobrar efectiva#ente durante o ano e a despesas a realizar efectiva#ente,
independente#ente do #o#ento e# $ue .uridica#ente tenIa# nascido'
ii. =ra#ento de exerc)cio neste inscreve#/se todos os cr"ditos e
d"bitos ori&inados na$uele per)odo ora#ental, independente#ente do #o#ento e# $ue
se viro a concretizar.
iii. 7iste#a portu&us siste#a de &erncia, co# u#a concesso ao
siste#a de exerc)cio, ad#ite/se o fecIo de despesas nu# per)odo co#ple#entar at" 8@
de Nevereiro (nor#al#ente), #as nos <lti#os anos, te# sido at" M8 de Oaneiro, isto " a
efectivao dos cr"ditos ori&inados ou autorizados at" A8 de 3eze#bro pode# ser
realizados at" M8 de Oaneiro do ano se&uinte, relevando para efeitos de execuo
ora#ental do ano anterior. 5sto est, estabelecido no 3ecreto de execuo ora#ental,
pois a deter#inao do siste#a faz parte do poder de execuo ora#ental.
6anta&ens do siste#a de &erncia:
8. " f,cil e clara a execuo, #as difculta a responsabilizao de cada Hoverno pela
elaborao e execuo dos ora#entos $ue lIe so i#put,veis'
M. (o entanto os ora#entos de exerc)cio t# u#a desvanta&e# nu# deter#inado
ano no sabe#os ao certo $ual a situao de tesouraria, no sabe#os ao certo $uais so
as despesas $ue t# de ser pa&as durante esse ano.
?ara obviar os inconvenientes do ora#ento de &erncia (difculdades na
responsabilizao de cada Hoverno, pela elaborao e execuo dos ora#entos $ue lIe
so i#put,veis) o le&islador previu:

iv. $ue a elaborao do ora#ento fzesse u# en$uadra#ento da perspectiva
plurianual (Eapa 4655 2esponsabilidades contratuais plurianuais ver art. MC da >E=)'
v. $ue os ora#entos dos or&anis#os do sector p<blico ad#inistrativo
inte&re# pro&ra#as, #edidas, pro.ectos ou ac%es $ue i#pli$ue# encar&os plurianuais,
prevendo:
8. a despesa total de cada pro&ra#a'
M. as parcelas desses encar&os relativos ao ano e# causa'
A. co# car,cter indicativo, as despesas de cada 8 ou M anos se&uintes.
(1LE(ST=: #es#o $uando a lei prev a existncia de #apas plurianuais, as verbas neles
inclu)das deve# ser inscritas no =E de cada ano, sob pena de no podere# ser realizadas
por falta de cabi#ento ora#ental 8P!8 da 02?)
I@ 2 O >quil#"rio oramental
8. O princ#pio do equil#"rio foi introdu7ido no sc< AIA do ponto de vista
formal( conta"il#stico !fnanceiro) s+ depois da 8U Huerra Eundial " $ue as doutrinas
intervencionistas depurara# o seu sentido para transfor#,/lo e# princ)pio econ+#ico
(substancial).
2. >quil#"rio formal 2 estrita i&ualdade entre as receitas e as despesas, o $ue traduz
a interdio dos d"fces de receitas e excedentes de receitas:
A ) Interdio dos dfces 2 se#pre $ue a totalidade das despesas exceda a totalidade
das receitas (tribut,rias, patri#oniais). =s d"fces sero fnanciados:
i< 9elo recurso ao emprstimo $ue ve# a&ravar as
difculdades fnanceiras do Estado pois ve# criar u# i#posto suple#entar (as
a#ortiza%es ; os .uros) o e#pr"sti#o " u# i#posto diferido e a&ravado, $ue no
extre#o pode conduzir o Estado F bancarrota'
ii< 9elas manipula6es monet8rias as despesas p<blicas v#
a&ravar u# #al $ue " a inVao, $ue conduz F desvalorizao da #oeda nacional'
W) Interdio dos e3cedentes 2 #ais dif)cil de co#preender, por$ue o au#ento
das receitas contribuiria para o au#ento da poupana estadual, #as:
i< 5nterveno #)ni#a do Estado'
ii< =s i#postos deve# ser criados de acordo co# a sua
indispensabilidade'
iii< J= excedente de receita de Io.e " o d"fce de a#anIK por$ue o
excedente de receitas per#ite a perdurao das receitas.
Este e$uil)brio for#al foi sendo abandonado $uando a unidade ora#ental sofreu al&u#as
inVex%es e e# virtude do conse$uente au#ento da interveno do Estado,
funda#ental#ente ap+s a MU Hrande Huerra.

3. >quil#"rio su"stancial 2 baseia/se e# duas teorias:
a. Beoria do dfce sistem8tico 2 elaborada por Xillia# Weverid&e e#
8C99 baseia/se no facto de o dese#pre&o ser u# #al social $ue no
desaparece espontanea#ente. ?ara a teoria dos d"fces siste#,ticos
funcionar " preciso o Estado saber co# ri&or $ual a situao
con.untural da econo#ia / por$ue o Estado est, a #exer co# as
expectativas dos su.eitos $ue o co#p%e#, pelo $ue as expectativas
pode# inverter o cl,ssico .o&o da oferta e da procura'
b. Beoria do oramentos c#clicos elaborada por ?erroux e
7cIu#peter receitas au#enta# e# per)odos expansionistas (e#
per)odo de vacas &ordas), e receitas di#inue# e# per)odos de
recesso (e# per)odo de vacas #a&ras)'
c.
QC>?BDO4 >E QC> &O5)IFG>? ?> 9O)> R>&ORR>R A >E9RH?BIEO? ?>E
@IO*AR O >QCI*IJRIO?
9. &ritrio cl8ssico receitas nor#ais (patri#oniais e tribut,rias) e no nor#ais
(credit)cias) $uando as receitas nor#ais cobre# todas as despesas:
a) = d"fce ora#ental s+ era ad#iss)vel para os fnanceiros cl,ssicos no
caso de sobrevivncia nacional (&uerra ou cala#idade p<blica)'
b) (as restantes situa%es dif)ceis era prefer)vel o a&rava#ento de
i#postos ao a&rava#ento de e#pr"sti#os'
c) =s e#pr"sti#os apenas tinIa co#o funo o fnancia#ento de bens
reprodutivos ou duradouros.
d) 3ifculdades pr,ticas no e$uil)brio das contas, por$ue o recurso ao
e#pr"sti#o apenas para bens duradouros " e# certa #edida
$uestion,vel o dese$uil)brio era a situao nor#al.
@. Oramento ordin8rio $uando as despesas ordin,rias so cobertas pelas
receitas ordin,rias, e as despesas extraordin,rias so cobertas pelo excedente das
receitas ordin,rias e receitas extraordin,rias, v,rios crit"rios:
a) receitas e despesas ordin,rias e extraordin,rias (repetio $ualitativa das
receitas nos v,rios ora#entos)'
b) receitadespesa ordin,ria, a sua prestao de utilidade es&ota/se no per)odo
anual, receitadespesa extraordin,ria a sua prestao de utilidade
prolon&ava/se no te#po'
c) despesas ordin,rias e extraordin,rias'
d) despesas certas e vari,veis consoante o #ontante no sofra ou sofra
varia%es'
e) Yona vinculada do ora#ento no su.eita a apreciao parla#entar e Yona
no vinculada no =ra#ento su.eita a apreciao parla#entar ($ue inclui
despesas ordin,rias vari,veis e despesas extraordin,rias).

6. &ritrio do Activo patrimonial do >stado o ora#ento corrente e o ora#ento
de capital as despesas correntes t# de ser cobertas pelas receitas correntes, en$uanto
$ue as despesas de capital so cobertas pelas receitas de capital ou pelo excedente das
correntes o dese$uil)brio depende da cobertura das despesas correntes pelas receitas de
capital:
a. R-) capital altera# a situao activa ou passiva do patri#+nio do Estado
b. R-) correntes no onera# ne# au#enta# o valor do patri#+nio
duradouro do Estado (diferente do patri#+nio de tesouraria).
*. &ritrio do Activo de tesouraria receitas efectivas e no efectivas alterao
do patri#+nio de tesouraria / ex: pa&a#ento de i#postos " receita efectiva contraco
de e#pr"sti#os receita no efectiva por$ue i#plica u#a inscrio nas despesas co#o
a#ortizao de e#pr"sti#os (; .uros encar&os correntes da d)vida p<blica):
a) 23 efectiva representa u#a efectiva di#inuio do patri#+nio #onet,rio do
Estado'
b) 23 no efectiva e#bora di#inuindo o patri#+nio de tesouraria provoca
nele u# acr"sci#o idntico.
c) ?ara Iaver e$uil)brio as despesas efectivas s+ pode# ser fnanciadas por
receitas efectivas as despesas no efectivas pode# ser fnanciadas por
receitas efectivas e por receitas no efectivas (a$uelas e# $ue a reduo do
patri#+nio #onet,rio se.a co#pensada por u#a liberao de posi%es
passivas)'
d) = recurso a u# e#pr"sti#o s+ serve para a#ortizar outro e#pr"sti#oo
recurso a u# e#pr"sti#o para outros fns (co#pra de u# i#+vel) ve#
reduzir o patri#+nio #onet,rio do Estado.
e) 1ctivo de tesouraria:
i. 7aldo total: 2E Z[3E inclui as necessidades de fnancia#ento e
cu#ula co# os encar&os da d)vida p<blica'
ii. 7aldo pri#,rio: va#os analisar as re&ras do e$uil)brio consa&radas na
>E= exclui o servio da d)vida p<blica os encar&os, os .uros apenas
reporta/se Fs necessidades l)$uidas de fnancia#ento.
8. Beoria do impasse 2 desora#entao dos e#pr"sti#os ree#bols,veis (no
defnitivos) e ora#entao das despesas defnitivas de investi#ento (no
ree#bols,veis)'
9. Beoria do oramento desco"erto 2 o saldo ne&ativo das opera%es de car,cter
defnitivo (no ree#bols,vel) cIa#a/se d"fce e a so#a do d"fce ao saldo ne&ativo das
opera%es de car,cter te#por,rio (op. 2ee#bols,veis) cIa#a/se de desco"erto.

QC>?BDO4 >E QC> &O5)IFG>? ?> 9O)> R>&ORR>R A >E9RH?BIEO? ?>E
@IO*AR O >QCI*IJRIO?
Lodos eles do respostas diferentes:
a. @iso est8tica - =ra#ento ordin,rio =ra#ento de capital: as despesas de defesa e
de se&urana pode# ser fnanciados por recursos extraordin,rios (receitas de capital,
incluindo os passivos fnanceiros) se alterare# o patri#+nio duradouro do Estado'
b. @iso dinKmica - 0rit"rio cl,ssico1ctivo de tesouraria ideia de li$uidez &lobal
relaciona o ora#ento co# os efeitos econ+#icos das v,rias opera%es.

8P. >quil#"rio do oramento dos servios integrados (art. MPU):
a. 7aldo pri#,rio (activo de tesouraria) esti#ula o &asto desordenado da
d)vida p<blica, por$uanto exclui os encar&os (.uros)'
b. B u# $uebra/cabeas proble#a das inde#niza%es co#pensat+rias.
c. 0l,usulas de salva&uarda con.untura do per)odo .ustifcada#ente o no
per#itir .ustifcao pelo art. MPM e# relat+rios no I, .urisprudncia situa%es de
recesso " u#a concesso para o ora#ento c)clico, aplic,vel a situa%es de
abranda#ento econ+#ico'

88. Equil#"rio do oramento dos servios e fundos aut'nomos (art. MM):
a. 7aldo corri&ido (activo de tesouraria) excluso activos e passivos
fnanceiros ; saldo da &erncia anterior visa evitar d"fces siste#,ticos'
b. (o pode ser entendido co#o o re&resso ao crit"rio cl,ssico por$uanto
exclui, adicional#ente, o saldo da &erncia anterior'
c. 0o# cl,usulas de salva&uarda se a execuo ora#ental o per#itir o EN
poder, dispensar a aplicao da re&ra de e$uil)brio estabelecida pelo MM8, Iavendo a$ui
lu&ar a u#a alterao ora#ental nunca dispensa dada natureza dos servios e fundos
aut+no#os (Nundo de No#ento 0ultural te# de ser ali#entado pelo =E).

8M. >quil#"rio do oramento da segurana social (art. M@)
a. 7aldo total ou &lobal (activo de tesouraria)'
b. Exclu)do o saldo da &erncia anterior'
c. 7e# cl,usula de salva&uarda.
@ 2 O 9rocesso oramental
/< \ue# elabora o =ER
a) B o Einistro das Ninanas $ue defne a pol)tica fnanceira do Estado no do#)nio
ora#ental e fscal (art. M, n. 8, a) e b) do 3> 8@8C!, de AC >ei =r&Dnica do Einist"rio
das Ninanas)'
b) B a 3H= (3ireco Heral do =ra#ento) $ue coordena a preparao do =E, para al"#
de participar na elaborao da proposta de lei (3> A99C8, de 988 >ei =r&Dnica da 3H=,
arts. M, n. 8, a)), e# concreto cabendo aos se&uintes servios as tarefas de elaborao:
i. 3ireco de 7ervios do =ra#ento'
ii. Habinete de Estudos de Ninanas ?<blicas para a elaborao dos
estudos necess,rios F preparao das pol)ticas ora#entais e das contas
p<blicas.
+< Qual o conte:do da proposta de lei de O>?
a. 1rticulado (M* e M8 da >E=)'
b. Eapas ora#entais (M* e MC da >E=) ao todo M8 #apas:
8. Eapas ora#entais de base (vinculativos):
1. Eapas 5 a 555, 6 a 6555, 4, 45 e 46.
M. Eapas ora#entais derivados (no vinculativos) os restantes.
c. ?ara al"# disso, a proposta de lei " aco#panIada por:
8. desenvolvi#entos ora#entais (AM da >E=) $ue cont"# a estruturao das
receitas e das despesas at" ao n)vel #,xi#o de desa&re&ao'
M. relat+rio (AA da >E=) $ue cont"# a .ustifcao da pol)tica ora#ental
i#ple#entada'
A. ele#entos infor#ativos (A9 da >E=) todos os ele#entos necess,rios F to#ada
de op%es no D#bito da pol)tica ora#ental.

L< 1presentao da proposta de lei do =E (A@ da >E=) a exclusividade do direito de
iniciativa &overna#ental
a. 2e&ra at" 8@ de =utubro de cada ano'
b. Excep%es
8. (o prazo de CP dias a contar da to#ada de posse do Hoverno (A@,
n. M e A da >E=):
a. (o caso de o Hoverno se encontrar de#itido no dia 8@ de
=utubro'
b. (o caso de a le&islatura ter#inar entre o dia 8@ de =utubro
e o dia A8 de 3eze#bro'
c. (o caso de a to#ada de posse ocorrer entre o dia 8@ de
OulIo e o dia 89 de =utubro.
M. (o prazo de CP dias a contar da re.eio da proposta de lei pela 12
(no previsto na >E=).

0< )iscusso e votao do O> (A! da >E=)
a. ?razo 9@ dias ap+s a data da sua ad#isso pela 12'
b. 6otao:
a. (a &eneralidade re&ra &eral, salvo al&u#as situa%es de votao
obri&at+ria na especialidade'
b. (a especialidade:
i. 3e car,cter obri&at+rio (A!, n. @ da
>E=):
8. criao de i#postos'
M. alterao a i#postos'
A. extino de i#postos'
9. e#pr"sti#os e fnancia#entos.
ii. 3e car,cter facultativo nas restantes
situa%es.
c. ?ublicao (A* da >E=) " condio de efc,cia, e te# u# prazo, at" ao M #s da
entrada e# vi&or do =E.
M< A prorrogao da vigncia do O> anterior o Oramento provis'rio (A8 da >E=)
a. E# $ue casos sur&eR
i. (o caso de re.eio da proposta de >=E'
ii. (o caso de to#ada de posse do Hoverno entre o dia 8@
de OulIo e o dia 89 de =utubro'
iii. (o caso de caducidade da proposta de >=E e# virtude da de#isso do
Hoverno proponente ou de Hoverno anterior no ter apresentado $ual$uer
proposta'
iv. (o caso de no votao parla#entar de proposta de >=E.
b. 2e&ras de execuo do ora#ento provis+rio:
i. \uanto Fs receitas autorizao para arrecadao'
ii. \uanto Fs despesas autorizao para realizao, de acordo
co# a re&ra dos duod"ci#os das despesas apresentadas de acordo co# a
classifcao or&Dnica'
iii. 2e&i#e transit+rio i#putao das receitas e despesas Fs contas do novo
ano econ+#ico iniciado e# 8 de Oaneiro.

,< = 3ispositivo/Lravo e a exclusividade do direito de e#enda parla#entar
a< Origens
a. >ei de MP de Earo de 8CP* art. 8A previa $ue no era l)cito nenIu# dos
#e#bros da 0D#ara apresentar pro.ectos de au#ento de despesas e de
di#inuio de receitas
b. 1 lei de C de 7ete#bro de 8CP8 ve# li#itar o poder das 0D#aras $uantas Fs
iniciativas do au#ento das despesas e di#inuio das receitas'
c. 1 lei de 8@ de Earo de 8C8A veio per#itir $ue durante a discusso do
ora#ento pudesse Iaver iniciativa parla#entar, no sendo a #es#a per#itida
durante a vi&ncia do ora#ento'
d. = art. C* da 0onstituio de 8CAA, veio consa&rar o #es#o princ)pio previsto
na >ei de 8C8A'
e. = art. 8!*, n. M da actual 02? #anteve/o.
f. = re&i#e actual o $ue est, e# causa " a estabilidade do consenti#ento
parla#entar, a estabilidade da execuo ora#ental e o direito exclusivo de
iniciativa pertencente ao Hoverno:
&. 3urante a discusso do ora#ento o ?arla#ento det"# a exclusividade do
direito de e#enda parla#entar'
I. 3urante a vi&ncia do ora#ento " proibida a iniciativa parla#entar $ue
incida sobre au#ento de despesas e di#inuio de receitas. 1ssi#:
i. ], iniciativa parla#entar $ue provoca
au#ento de despesas e di#inuio de receitas (art. 8!*, n. M da 02?)
a proposta " inv,lida e, conse$uente#ente, inefcaz, salvo se traduzir u#
au#ento de despesas e di#inuio das receitas apenas para os anos
subse$uentes'
ii. ], iniciativa parla#entar $ue provoca
di#inuio de despesas e au#ento de receitas a proposta " v,lida
por$ue no contraria o 8!*, n. M da 02?, #as inefcaz, por$ue carece da
iniciativa &overna#ental para inscrio no =E, $ue " exclusiva.
@I 2 As altera6es oramentais 2 esquema do regime legal !arts< 0,= a M0= da
*>O)
8. 1s altera%es ora#entais existe# dois tipos de altera%es ora#entais:
8. 1s altera%es do ora#ento das receitas'
M. 1s altera%es do ora#ento das despesas.
(o confundir as altera%es ora#entais co# o direito de iniciativa, conferido
exclusiva#ente ao Hoverno, e co# o direito de e#enda, conferido exclusiva#ente F 12.
1ssi#, #es#o $ue este.a#os perante altera%es ora#entais da co#petncia da 12, "
se#pre da co#petncia do Hoverno a iniciativa e# apresentar propostas de alterao. 1
interveno da 12 apenas ve# &arantir a transparncia e a clareza fnanceira e nunca
poder, por e# causa a estabilidade da lei ora#ental.

M. Regra "8sica / art. 98 da >E=:
8. 0o#pete# F 12 todas as altera%es dos #apas ora#entais de base,
salvas as excep%es previstas por lei (arts. @P a @9 da >E=)
M. 0o#pete# ao Hoverno, desde $ue as re&ras &erais f$ue# defnidas
por 3ecreto/>ei:
i. 1ltera%es dos desenvolvi#entos
ora#entais $ue no i#pli$ue# altera%es dos #apas
ora#entais de base'
ii. 1s altera%es do #apas derivados'
iii. 1ltera%es referentes a transi%es de
saldos'
iv. 1s de#ais altera%es per#itidas por lei
(arts. @P a @9)
A. O Oramento das receitas:
8. 7itua%es poss)veis:
i< Eodifcao dos #apas das receitas:
/< #apas ora#entais de base da co#petncia da 12'
+< #apas derivados da co#petncia do Hoverno'
L< desenvolvi#entos ora#entais da co#petncia do
Hoverno, desde $ue no i#pli$ue# alterao dos #apas
ora#entais de base.
ii< Eudana dos servios de u# Einist"rio para o
outro transferncias:
/< so da co#petncia da 12, se i#plicare# u#a alterao
dos #apas ora#entais de base'
+< so da co#petncia do Hoverno, nos restantes casos.
iii< 0riao de novas receitas a sere# arrecadadas
pelo Estado:
/< 2eceitas de direito privado o Hoverno " co#petente
para alterar'
+< 2eceitas coactivas, se#pre da co#petncia da 12, desde
$ue se.a# deter#inadas por altera%es dos respectivos
ora#entos das despesas da co#petncia da 12 (art. @P, n.
8, al)nea a) da >E=)
a< 0riao de i#postos e taxas'
"< 0riao de receitas consi&nadas.
L< 1u#ento do d"fce ora#ental, " da co#petncia da 12,
desde $ue no ora#ento das receitas este.a e# causa u#
acr"sci#o dos respectivos li#ites do endivida#ento l)$uido
fxados na >=E respectiva (art. @P, n. 8, al)nea b) da >E=).
0< 2estantes verbas o Hoverno " co#petente art. @P, n.
M da >E=.
9. O Oramento das despesas:
8. B u# siste#a de altera%es #ais r)&ido e# causa est, a unidade
oramental fundamental, deli#itada pelo ora#ento por pro&ra#as
e pelo ora#ento por actividades:
i< (o ora#ento por pro&ra#as, o pro&ra#a " o
li#ite de interveno do Hoverno, o $ue $uer si&nifcar $ue a 12 te# a
co#petncia:
/< para criar novos pro&ra#as'
+< para au#entar o #ontante total das despesas de
cada pro&ra#a'
L< para transferir verbas entre pro&ra#as, co# as
li#ita%es previstas no art. @8, n. @ da >E=.
ii< (o ora#ento por actividades:
/< o cap)tulo (desa&re&ao pr+pria da classifcao
or&Dnica) " o li#ite da interveno do Hoverno'
+< a funo (desa&re&ao pr+pria da classifcao
funcional) " o li#ite da interveno do Hoverno.
1ssi#, o au#ento ou a di#inuio dos poderes conferidos ao Hoverno,
passaria, respectiva#ente, por criar #uitos cap)tulos dentro de u#
pro&ra#a ou por criar #uitos pro&ra#as dentro de u# cap)tulo.
M. 1 12 apenas te# a co#petncia para alterartransferir verbas $ue se
reporte# a #ontantes &lobais inseridos e# pro&ra#as, cap)tulos e
fun%es, salvo:
i< (o ora#ento dos servios inte&rados (art. @M da >E=):
/< 0riao de verbas:
a< $ue i#pli$ue# u#a di#inuio total do #ontante de cada
cap)tulo'
"< $ue i#pli$ue# u# au#ento total de cada cap)tulo ou
altera%es funcionais, desde $ue as verbas tenIa#
contrapartida:
i< e# au#ento de receitas
consi&nadas'
ii< e# saldos de dota%es de anos anteriores
cu.a utilizao se.a per#itida por lei'
iii< e# reforo ou inscrio
de receitas de transferncias provenientes dos
servios e fundos aut+no#os ou do ora#ento da
se&urana social'
iv< na dotao provisional.
+< Lransferncia de verbas:
a< Lransferncias entre cap)tulos, desde $ue decorrentes das #odifca%es das leis
or&Dnicas do Hoverno ou dos Einist"rios ou da transferncia ou sucesso de
co#petncias entre diferentes servios'
"< Lransferncias entre cap)tulos ou de natureza funcional desde $ue tenIa#
contrapartida na dotao provional.
c< Lransferncias entre rubricas do #apa da classifcao econ+#ica das despesas
(#apa derivado).
ii< (o ora#ento dos servios e fundos aut+no#os (art. @A da >E=):
/< criao de verbas:
a< $ue i#pli$ue# u#a di#inuio total do #ontante de cada cap)tulo ou rubrica de
classifcao funcional'
"< $ue i#pli$ue# u# au#ento total de cada cap)tulo ou altera%es funcionais,
desde $ue as verbas tenIa# contrapartida:
i< e# cobranas efectivas de receitas pr+prias de cada 7N1, $ue no
provenIa# de recurso ao
cr"dito, superiores aos valores previstos no respectivo ora#ento'
ii< e# saldos de dota%es de anos anteriores cu.a utilizao se.a
per#itida por lei'
iii. e# reforo ou inscrio de receitas de transferncias provenientes dos
servios inte&rados ou do ora#ento da se&urana social'
iv. na dotao provisional.
+< Lransferncia de verbas:
a< Lransferncias entre cap)tulos, desde $ue no i#pli$ue# transferncias de natureza
funcional.
iii< (o ora#ento da se&urana social (art. @9 da >E=):
/< criao de verbas:
a< au#ento das despesas cu.as presta%es constitua# direitos dos
benefci,rios do siste#a de se&urana social
"< au#ento das despesas &lobais $ue tenIa# contrapartida:
i< e# au#ento de receitas efectivas
consi&nadas'
ii< e# saldos de dota%es de anos
anteriores cu.a utilizao se.a per#itida
expressa#ente por lei'
iii< Lransferncia de outros subsectores da
1d#inistrao ?<blica.
+< Lransferncia de verbas:
a< 1s transferncias de verbas entre diferentes rubricas do #apa da classifcao
econ+#ica das despesas do ora#ento da se&urana social.

@I 2 As vincula6es e3ternas do O>
8. = =E " elaborado de acordo co# as H=? (Hrandes =p%es do ?lano), as obri&a%es
decorrentes de lei e de contrato'
M. 1rt. 8P@M da 02?
A. 1rt. 8A (despesas obri&at+rias) e 89 (vincula%es externas) da >E=
9. Eodelo de vinculao e# cascata:
a. 0onver&ncia e Estabilidade da -E'
b. ?lano'
c. ?ro&ra#ao fnanceira'
d. =ra#ento.
@. ?lano:
a. (atureza do ?lano " u# acto sui generis, $ue cont"# preceitos de
opti#izao, no defne os actos, #as co#o a&ir'
b. 5nstru#ento .ur)dico co# reduzido alcance pr,tico'
c. 6inculao do =ra#ento e no apenas da proposta de lei, co#o
resultava do re&i#e anterior (art. C da >E=C8)'
d. B obri&at+ria a votao da >=E depois da votao das H=?Qs (co#o
resulta do art. MMM do 2e&i#ento da 12).
8. >ei e contrato:
a. 6inculao do =ra#ento e no apenas da proposta de lei, co#o resultava do
re&i#e anterior (art. C da >E=C8)'
b. =utras fontes de obri&a%es: lei, contrato, actos ad#inistrativos, sentenas
.udiciais, e outros factos &eradores de obri&a%es de despesa'
c. 2econIeci#ento da existncia de despesas obri&at+rias'
d. 2econIeci#ento das obri&a%es decorrentes do Lratado da -nio Europeia:
i. B irrelevante saber $ue# deve aprovar os planos de
conver&ncia e de estabilidade'
ii. = #odelo constitucional portu&us no prev a
interveno do parla#ento nos assuntos co#unit,rios'
iii. =s ?lanos de 0onver&ncia e de Estabilidade so u# #ero
docu#ento ad#inistrativo ou pol)tico a >=E no est, assi#
subordinada a u# parD#etro $ue no te# estatuto .ur)dico defnido:
8) os indicadores de conver&ncia no se reporta# apenas a
a&re&ados ora#entais'
M) os a&re&ados so defnidos e# ter#os de contabilidade
nacional e no contabilidade p<blica'
A) respeita# a todo o sector p<blico ad#inistrativo e no
apenas F 1d#inistrao 0entral do Estado.
iv. EelIor soluo u#a lei de pro&ra#ao fnanceira plurianual (A9, n. 8,
al)nea b) da >E=):
8. Lipo de avaliao dos crit"rios e#p)ricos (avaliao directa,
pen<lti#o exerc)cio, corri&ido ou no, e #"dia dos <lti#os
exerc)cios) aos crit"rios econ+#icos (#odelos de previso
pro.eco no te#po dos dados e de deciso conse$uncia )
M. decorrncia l+&ica dos co#pro#issos do Estado portu&us
perante a -E'
A. " u# $uadro &eral de orientao $ue per#ite disciplinar o
ora#ento anual'
9. " u# instru#ento de racionalizao da deciso fnanceira o $ue
se $uer saber " se o ora#ento e$uilibrado ou defcit,rio corporiza
u#a deciso racional, o $ue torna a &esto fnanceira Vex)vel'
@. B diferente do ?lano trata/se a&ora de racionalizar a to#ada de
deciso fnanceira e de disciplinar as N? (estabelecer pressupostos e
cen,rios, avaliando as repercuss%es sobre as receitas e despesas)'
!. B u# #ero docu#ento ad#inistrativo, se be# $ue seria
vanta.oso conferir o estatuto de lei, na #aior parte dos ora#entos,
#as $ue autovincula as 1d#inistra%es dois #odelos:
a. ?erspectivas r)&idas pro&ra#ao fnanceira para
eli#inao &radual do d"fce at" u#a deter#inada
data (#odelo francs)'
b. ?erspectivas deslizantes (entre A a @ anos) por
exe#plo estabelece/se todos os anos para os pr+xi#os
9 anos (e# cada ano I, u# ano novo $ue entra e
outro $ue sai da an,lise) #odelo norte/a#ericano,
italiana, sueco, dina#ar$us.
*. ^#bito central, re&ional e local (do vinculativo ao esti#ativo, indicativo)
a. 6inculao depende de sere# aprovadas co#o lei as perspectivas, #as
seria de aplicar apenas relativa#ente ao ano 8 e deveria respeitar apenas a al&uns
a&re&ados de despesasendivida#ento co# possibilidade de reviso no
=rdena#ento portu&us a pro&ra#ao no vincula, #as faria sentido aproxi#,/lo:
i. do #odelo italiano do ora#ento trienal dezlizante'
ii. do #odelo an&lo/sax+nico #inuciosa pro&ra#ao
plurianual das despesas p<blicas de todos os
sectores da 1d#initrao 0entral.
b. Esti#ativa nos restantes anos'
@II 2 A >3ecuo Oramental
/< 9rinc#pios !art< LN= da *>O)
v. 3uod"ci#os:
8. re&ra de disciplina e de &esto ora#ental'
M. te# excep%es $ue a >E= re#ete para a execuo ora#ental (no s+ no =E,
co#o na prorro&ao da vi&ncia do =E anterior)'
A. re&i#e da libertao dos cr"ditos (le&islao da contabilidade p<blica)
necessidade de .ustifcao da libertao ; vinculo da realizao das despesas dos
cr"ditos libertados.
vi. Hesto Vex)vel dois instru#entos:
8. con&ela#ento e cativao de verbas no te# cobertura na >E=
&esto restritiva'
M. Nundo de estabilizao con.untural cr"dito condicional $ue poder, ser
inscrito no =E, tratar/se/, de u#a dotao $ue apenas poder, ser utilizada se
a con.untura assi# o per#itirobri&ar &esto expansionista.
vii. ?er)odo co#ple#entar ., falado seria vanta.oso $ue a >E=
#encionasse de for#a expressa o per)odo co#ple#entar, #as " o
3E= $ue o fxa, e# detri#ento da disciplina ora#ental.
viii. 7e&re&ao de fun%es (art. AC8 da >E=) distino entre o ordenador e
o pa&ador de diferentes servios " u# #ecanis#o funda#ental de controlo
8. ora#ento das receitas $ue# te# interesse na li$uidao (repartio), no deve
ter interesse e# cobrar'
M. ora#ento das despesas ordenador " diferente do pa&ador abandono do controlo
pr"vio .udicial e ad#inistrativo e# ?ortu&al, seria prefer)vel u# siste#a de Ieterocontrolo
interno, si#ples e leve por recurso ao siste#a infor#,tico.
ix. 0ontabilidade de co#pro#issos (e no apenas contabilidade de caixa
#ontante &lobal dos cr"ditos libertados) resulta do 21NE (3> 8@@CM, de M8*) art.
8P:
8. pri#eiros #ovi#entos assu#idos pelo estado e discri#inados por actividade, co#
indicao da rubrica de classifcao econ+#ica institu)da'
M. encar&os assu#idos durante a &esto'
A. encar&os assu#idos nos anos anteriores.
x. Eora nos pa&a#ento do Estado e se Estado no procede ao
pa&a#ento das d)vidas ate#pada#enteR Naria sentido i#p_r ao Estado
o pa&a#ento dos .uros le&ais a contar de u# deter#inado per)odo de
no pa&a#ento (9@ da >ei Heneral ?ressupuestaria espanIola).
+< )ecreto-*ei de >3ecuo !art< 0.= da *>O)
a. E en$uanto no for aprovado o 3E=R 1plicao do 3E= do ano anterior, F
se#elIana do caso previsto no =ra#ento provis+rio.
"< )ecreto 2lei de >3ecuo oramental
xi. 7u.eito a apreciao parla#entarR 8!C, n. 8 da 02? e 8CC,
n. 8, al)nea b) (co#petncia ad#inistrativa e no le&islativa)'
3ii< Naria sentido sustentar o conte<do re&ula#entar da
execuo ora#ental'
c. Cnidade 2 u# <nico decreto contendo 75, 7N1 e 77 (salvo $uando se
.ustif$ue o contr,rio, exe#plos: altera%es ora#entais)'
d< &onte:do do )*>
i< Indicao das dota6es no su"metidas ao regime
dos duodcimosO
ii< Indicao das dota6es cativas ou condicionadasO
iii< Indicao das despesas que dependem da
interveno dos servios centrais
iv< 9ra7os para autori7ao de despesasO
v< )emais normas necess8rias 2 e3emplo4 per#odo
complementar<
e< 9u"licao at ao fnal do ms seguinte ao da entrada em vigor do
O> !fnal de 1evereiro)<


L< >3ecuo Oramentos
a. 2eceitas:
i. Lipicidade $ualitativa necessidade de inscrio e
classifcao (ACA), autorizao para a$uele ano
ii. =pera%es:
8. >i$uidao deter#inao do #ontante concreto $ue o
Estado te# a receber de outre# servios li$uidadores de
receitas 3H05 e 3H15E0'
M. 1rrecadao e cobrana entrada efectiva dos #ontantes
nos cofres do Estado cabe ao Lesouro (3HL).
b. 3espesas:
i. Lipicidade $uantitativa vinculao relativa#ente F
inscrio e ao li#ite dos #ontantes inscritos'
ii. 2e$uisitos (AC@):
8. le&alidade nos ter#os da lei'
M. inscrio pr"via e cu.o #ontante no exceda
cu#ulativa#ente o $ue est, previsto (cabi#entao)'
A. princ)pio da execuo estrita respeito ri&oroso das re&ras
de execuo, as verbas no pode# ter aplicao diversa'
9. duod"ci#os'
@. =E condiciona encar&os assu#idos pela 1d#inistrao'
!. Econo#icidade e pr"via .ustiifcao (efc,cia, efcincia e
econo#ia) an,lise custo/benef)cio.
iii. Nases da realizao da despesa:
8. autorizao pela autoridade co#petente'
M. processa#ente titulao nu#a folIa de cr"dito'
A. verifcao le&alidade e cabi#ento'
9. li$uidao deter#inao do #ontante exacto'
@. autorizao de pa&a#ento declarao diri&ida ao cofre p<blico
para $ue pa&ue'
!. pa&a#ento da despesa " o acto de despesa.
0< >3ecuo dos Oramentos !*ei de Jases da &onta"ilidade 9:"lica e RA1> 2
)* /MM-N+)
a. 3HL 3> 88!C8, de * de OulIo art. 8, n. M te# co#o #isso:
i. asse&urar a ad#inistrao da tesouraria
central do Estado'
ii. prestao de servios conexos a entidades do
7?1'
iii. opera%es de interveno fnanceira do Estado'
iv. estudo, preparao e aco#panIa#ento das #at"rias
respeitantes ao exerc)cio da tutela fnanceira sobre o 7?1'
v. accionista'
vi. E$uil)brio da tesouraria do Estado 3HL
articula as suas fun%es co# o 5nstituto de Hesto do 0r"dito
?<blico acciona#ento de siste#as de fnancia#ento de curto
prazo (art. A do 2LE).

b. 3> 8C8CC, de @ de OunIo 2e&i#e da Lesouraria do Estado:
i. Cnidade de tesouraria art. M / 3HL
executar o ora#ento dos 75 e asse&urar aos 7N1 a prestao de
servios e$uiparados aos de actividade banc,ria (atrav"s de contas
abertas na 3HL).
ii. Extenso da unidade de tesouraria 21 e
1utar$uias locais possibilidade de contas abertas'
iii. 1s contas abertas so re#uneradas.
iv. Entrada e sa)da de fundos
8. Entrada:
a. 0obrana efectuada por servios p<blicos co# fun%es de
caixa (art. * / 3HL, Lesourarias da Nazenda ?<blica e outros
servios p<blicos autorizados)'
b. 0obrana efectuada por outras entidades colaboradoras
(art. 8) prestao de servios de cobrana'
c. 3-0 /art. 88 / obri&ao pecuni,ria entre o Estado e
devedor
d. ?a&a#ento 8@ (#eios) #oeda corrente a outros #eios
de pa&a#ento co# as caracter)sticas dos utilizados pelos
bancos.
e. ?a&a#ento efectuado nos ter#os previstos na lei constitui
efeito liberat+rio (art. MP).
M. 7a)da:
a. 2ealizao co# os #eios de pa&a#ento do tesouro (art.
M9) e estes obedece# F lei &eral ver art. 8@ / re#isso'
b. 1utorizao 3irector Heral (art. M@)'
c. 2estitui%es e ree#bolsos (art. M!) c,lculo do i#posto
ou receita indevida#ente cobrada.

c. =s 7ervios 5nte&rados
i. 988 a) e 9A da >E=
ii. 1utono#ia ad#inistrativa re&i#e re&ra
pr,tica de actos pr+prios no D#bito da &esto corrente art. A do
21NE.
iii. 3uplo cabi#ento art. MP do 21NE
8. receitas consi&nadas'
M. pa&a#ento a efectuar por conta destas'
A. fca# condicionados ao #ontante da receita arrecadada e dos cr"ditos inscritos no =E.
iv. Especifcao e dotao provisional (8@ da >E=)
8. utilizada para cobrir os pa&a#entos dos venci#entos da funo p<blica, na parte
correspondente aos au#entos anuais acordados co# os sindicatos depois de iniciado o
ano econ+#ico'
M. utilizada para fazer face ao pa&a#ento de inde#niza%es a $ue o Estado " condenado
(cala#idade p<blica e visitas de representantes estran&eiros do Estado)'
A. funo de J&uardio do tesouroK do EN s+ liberta as verbas se os reforos de verbas
no pudere# ser asse&urados atrav"s de altera%es co# contrapartidas noutras verbas
dos ora#entos dos #es#os servios.
9. o art. 8@ no " feliz o $ue so despesas i#previs)veis e inadi,veisR Lalvez fzesse
sentido distin&uir as previstas no =E (co# aplicao na dotao provisional) das no
prevista no =E (nestas <lti#as talvez fzesse sentido criar cr"ditos provisionais ou &lobais
ex: no EE " inscrito u#a Jdotao a desa&re&arK pelas v,rias -niversidades, esta
desa&re&ao est, dependente de autorizao ad#inistrativa.
v. = proble#a do princ#pio da segregao de fun6es o 21NE
supri#iu o princ)pio da se&re&ao de fun%es entre ordenador e pa&ador de diferentes
servios s+ a circular da 3H= " $ue deter#ina# tal princ)pio i#pondo $ue, dentro de cada
servio, as fun%es de ordenador e pa&ador se.a# dese#penIadas por diferentes a&entes
(0irculares da 3H0?, 7"rie W, n. C!8, de M8 de Eaio de 8CCA e 7"rie 1, n. 8MM@, de 9 de
Earo de 8CC9) / a >E= voltou a receb/lo no art. AC8.
vi. 7ervios inte&rados as opera%es do Lesouro:
8. =pera%es ora#entais:
a. ?revistas no ora#ento'
b. 7u.eita#/se aos processos pr+prios de execuo dos ora#entos de
receitas e despesas'
c. Esto su.eitas ao controlo ad#inistrativo'
d. 3o ori&e# F inscrio defnitiva na 0HE'
e. ?rovoca# sa)da irrevers)vel de fundos dos cofres p<blicos.
M. =pera%es de tesouraria (=pera%es espec)fcas do Lesouro =EL) para suprir
difculdades na execuo do ora#ento:
a. 2ealizadas F #ar&e# do =E'
b. Eovi#enta# fundos $ue reverte# na afectao nor#al da execuo do
ora#ento'
c. (o esto su.eitas F re&ra da anualidade'
d. 7o i#prescrit)veis'
e. Essas sa)das de fundos daro ori&e# a u#a nova entrada nos cofres at" F
concordDncia do cr"dito.
A. Lipos:
a. antecipao de receitas do Estado'
b. &esto de li$uidez ou valorizao dos recursos de curto prazo colocar .unto
de institui%es banc,rias de eventuais disponibilidades de tesouraria'
c. &esto de caixa de curto prazo / &esto de fundos a car&o do Lesouro.
9. 2e&i#e:
a. docu#entao obri&at+ria'
b. precedncia de ordens de pa&a#ento relativa#ente Fs opera%es de
tesouraria activa'
c. fscalizao do L0'
d. incluso na 0HE e nas contas #ensais pr+prias do Lesouro.
@. Nun%es principais:
a. antecipao de receitas e despesas satisfao oportuna de encar&os
ora#entais (art. AP, n. 8 b) do 2LE) deve ser efectuada por via ora#ental
por conta do ano econ+#ica e# $ue tivere# lu&ar'
b. antecipao fundos do =ra#ento da -E (art. AP, n. 8 c) do 2LE) at" ao f#
do per)odo co#ple#entar'
c. antecipao fundos das autar$uias locais e 21 (art. AP, n. 8 d) do 2LE) at"
ao f# do per)odo co#ple#entar'
d. colocao .unto de institui%es de disponibilidades e# excesso'
e. &esto de fundos'
!. utilizao de instru#entos de pol)tica #onet,ria re&ulando a oferta e procura de
#oeda poss)vel nos casos dos WilIetes do Lesouro ver noo de opera%es de #ercado
aberto.

b. =s 7ervios e Nundos 1ut+no#os
i. 988 b) e 99 da >E=
ii. 1utono#ia ad#inistrativa e fnanceira art. ! da >ei 8CP, de MPM,
receitas pr+prias nu# #)ni#o de MA das despesas totais ; .ustifcao para
a ade$uada &esto necessidade de 3> ou >ei, salvo i#perativo
constitucional (exe#plo -niversidades) 99 do 21NE personalidade .ur)dica
e de autono#ia ad#., fnanceira e patri#onial 5nstitutos ?<blicos
contabilidade di&r,fca (patri#onial), so disposi%es #uito escassas:
8. " necess,rio o estabeleci#ento de u# re&i#e .ur)dico/fnanceiro claro'
M. I, $ue encontrar for#as de controlo e de aco#panIa#ento da execuo ora#ental
destes servios'
A. I, $ue encontrar for#as $ue asse&ure# a &esto de tesouraria #ais racional e
encontrar u#a for#a de co#pensar a re&ra da unidade de tesouraria reforar as
transferncias do Estado para estes servios.
iii. 0ate&orias:
8. 3e car,cter ad#inistrativo
M. 3e car,cter co#ercial, industrial e fnanceiro
iv. 1bandono das re&ras da contabilidade p<blica e adopo da contabilidade
di&r,fca (pri#eiros 50E?, 51?EE5 e 5(E):
8. ?lanos de contabilidade sectoriais a consolidao tornou/se
dif)cil e #uito pouco f,vel'
M. ?roble#a resolvido pela aprovao do ?=0? e defnio das
passa&ens entre os diversos planos'
vii. Lodos os 7N1 esto obri&ados a u#a elaborao de u#a
contabilidade p<blica e# no#e da consolidao ora#ental:
8. acata#ento das re&ras de execuo ora#entalR 0abi#ento e duod"ci#osR
M. acata#ento das re&ras de elaborao do ora#ento na l+&ica da
contabilidade p<blicaR
viii. 1s contas de orde#
8. =bri&atoriedade de inscrio das verbas e# contas de orde# por$uanto no
I, unidade de tesouraria'
M. 0onstitui u#a for#a de as verbas dos 7N1Qs transitare# pela tesouraria do
Estado'
A. 0ontas de orde# ou unidade de tesourariaR (e# se#pre constitue# as
contas de orde# u#a for#a de col#atar a falta de unidade de tesouraria, dadas
as #<ltiplas derro&a%es casu)sticas'
9. 0ontas de orde# ou plenitude ora#entalR (o I, conVito principal#ente
por$ue I, previso das verbas dos 7N1Qs nos #apas ora#entais'
@. ], al&u#a relutDncia e# os 7N1Qs #antere# os dep+sitos no Lesouro:
!. aos dep+sitos se&ue#/se se#pre os levanta#entos'
*. os dep+sitos no so re#unerados faria sentido criar re#unera%esR B u#
proble#a de incentivo...
ix. 1presentao dos pro.ectos de ora#entos
8. =bri&atoriedade de apresentao do ora#ento:
M. sano pecuni,ria para os diri&entes dos servios'
A. sano aos 7N1Qs i#pedir o levanta#ento de transferncias do =E
en$uanto no for apresentado o ora#ento para o ano se&uinte.
x. Execuo dos ora#entos
8. 2e&i#e pouco claro baseia/se na contabilidade di&r,fca'
M. 0o#pensao da unidade de tesouraria reforo das transferncias para estes
servios'
A. 2eforo dos #ecanis#os de autocontrolo obri&atoriedade de participao nos +r&os
da direco destes servios de u# representante do EN'
9. Eandato dos representantes da Nazenda ?<blica deve estar li#itado te#poral#ente.
xi. 2eposio de saldos
8. 7aldosR
a. 2eceita pr+pria dos 7N1R
b. Ninancia#ento de despesas de car,cter reprodutivo (despesas de
investi#ento)R
M. ], nor#as $ue per#ite# a transio de saldos de u# ano para o
outro sectores da sa<de e educao'
A. (outros casos (5N131? e 51?EE5) I, u#a obri&ao de reposio
dos saldos de &erncia aos cofres do Estado e#bora volte# a
receber isto cIa#a/se de controlo de verbas F sa)da'
9. (outros casos ainda I, a re&ra de reposio dos saldos de
&erncia.
@. 7oluo adoptada dever, obri&ar/se os 7N1Qs a repor (transferir
os excedentes para o EstadoR 2epare/se o $ue sucede co# o 57? 3>
8@!8A, de 899 obri&atoriedade de repor a diferena entre receitas e
despesas ap+s aprovao das contas. 5sso passa por u#a redefnio
das fun%es do Lesouro de &erar excedentes de tesouraria.
c. 1 execuo da 7e&urana 7ocial
i. 988 c) e 9@ da >E=
ii. 2e&i#e especial de execuo
8. aplicao supletiva do re&i#e &eral da execuo do =E'
M. re&ras especiais $ue respeite# F execuo do ora#ento da 77
A. =ra#ento das receitas
a. 0ontribui%es depositadas F orde# do 5HN77 (so receita do 5nstituto)'
b. = 5HN77 ali#enta e fnancia outras institui%es de 77, co# base e# ora#entos de
tesouraria, confor#e se prev no 3E='
c. 9@@ da >E= / 5HN77 (plano de tesouraria) ; outras institui%es ($ue t# os seus
planos de tesouraria) na +ptica do L0 a pr,tica do 5HN77 viola a >ei de Wases da 77,
por$ue tais verbas deveria# estar e# poder dos 0entros 2e&ionais da 77 assi# os
centros fca# i#pedidos de &erire# autono#a#ente as dota%es ora#entais'
d. -nidade de tesouraria / pertencente ao 5HN77, e# no#e da racionalidade na realizao
das despesas absoluta#ente essenciais, al"# disso as receitas dos 0entros 2e&ionais so
insi&nifcantes face ao #ontante &lobal das receitas (co#participa%es dos utentes dos
servios de sa<de, venda de i#pressos e #ultas).
e. =ri&e# da unidade de tesouraria (8C** e 8C*8) / 88 0entros 2e&ionais (cada u# deles
" u# distrito) $uatro excedent,rios (>isboa, ?orto, 1veiro e Wra&a), os restantes
defcit,rios da) a razo de ser da unidade de tesouraria do 5HN77'
f. ]o.e e# dia:
i. 5HN77'
ii. @ 0entros 2e&ionais ((orte, 0entro, >isboa e 6ale do Le.o, 1lente.o e 1l&arve)'
iii. 7ervios sub/re&ionais da 77 subdivis%es dos 0entros 2e&ionais.
9. =ra#ento das despesas
a. (o faz sentido a aplicao do re&i#e duodeci#al presta%es sociais aspecto
conte#plado no 3=E (9P@ a) da >E=).
b. (o I, per)odo co#ple#entar o siste#a de contabilidade di&r,fca da 77 no "
co#pat)vel co# a existncia de per)odo co#ple#entar nu#a +ptica de tesouraria, ou de
caixa todos os #ovi#entos realizados a partir de 8 de Oaneiro pertence# ao novo ano:
i. ?a&a#entos depois de A88M so do ano se&uinte'
ii. ?a&a#entos $ue transita# de u# ano para o outro sur&e# no
balano do ano anterior co#o responsabilidades (relativas a
presta%es no pa&as at" A88M) a orientao do L0 " diferente I,
$ue voltar a ora#entar essas verbas no ano posterior e proceder ao
processa#ento dessas despesas.
iii. 7aldos sero utilizados #ediante pr"via autorizao a conceder pelo
Hoverno, atrav"s de despacIo con.unto do EN e do LrabalIo e
7olidariedade.

@III 2 A Responsa"ilidade fnanceira

/< O que gera a pr8tica de actos fnanceiros ilegais e irregulares?
a. 1 pr,tica de actos fnanceiros ile&ais e irre&ulares pode# acarretar dois tipos
de conse$uncias:
i. (o plano do valor .ur)dico do acto fnanceiro (inexistncia,
invalidade, inefc,cia ou irre&ularidade):
8. no plano ad#inistrativo
a. opera%es ora#entais
i.
arrecadao de receitas
ii.
realizao de despesas
b. opera%es espec)fcas do tesouro
c. actos de &esto patri#onial, activos e passivos.
M. no plano .urisdicional
a. visto do Lribunal de 0ontas deter#ina a inefc,cia do
acto (poderia deter#inar inexistncia e invalidade)'
i.
= visto do Lribunal de 0ontas
8. ^#bito (99, n. 8) actos, contratos ou
outros instru#entos &eradores de despesa
ou representativos de responsabilidades
fnanceiras directas ou indirectas'
M. 5ncidncia (art. 9!)
a. 1ctos no $ual resulte u# au#ento
da d)vida p<blica fundada dos servios
e fundos aut+no#os e de#ais
entidades 21, 1>, 5nstitutos ?<blicos e
institui%es de 77 excepto (art. 9*):


i. actos e contratos
praticados pelas entidade do
art. M, n. M e A'


ii. actos do Hoverno e
do &overno re&ional $ue no
deter#ine# encar&os
ora#entais ou de tesouraria e
se relacione# exclusiva#ente
co# a tutela e &esto dessas
entidades'


iii. t)tulos defnitivos de
contratos precedidos de
#inutas visadas'


iv. contratos de
arrenda#ento, forneci#ento de
,&ua, &,s e electricidade ou
afns (li#peza, se&urana,
assistncia t"cnica)'


v. contratos de
recuperao de cr"ditos do
Estado'


vi. outros actos
previstos na lei.
b. 0ontratos escritos de obras
p<blicas, a$uisio de bens e servios,
be# co#o a$uisi%es patri#oniais
$ue i#pli$ue# despesa'
c. Einutas dos contratos fxados e#
valor i&ual ou superior aos fxados nas
leis do ora#ento nos ter#os do art.
98 / celebrados por escritura p<blica
e co# encar&os a sere# satisfeitos no
acto da sua celebrao.
A. 2ecusa e efeitos:
a. Nunda#entos:


i. nulidade'


ii. encar&os se#
cabi#ento e# verba pr+pria ou
violao directa de nor#as
fnanceiras'


iii. ile&alidade $ue
altere ou possa alterar o
resultado fnanceiro.
b. Efeitos:


i. inefc,cia a partir
da data da notifcao da
deciso aos servios e
or&anis#os interessados'


ii. os trabalIos
realizados ou bens ad$uiridos
podero ser pa&os at" F data
da recusa.
b. fscalizao conco#itante ou sucessiva.
ii. (o $ue se refere ao a&ente $ue o praticou, ou
a outros relacionados e F licitude do acto su.eio a diversas san%es
ou investido e# obri&a%es diversas, resultantes da violao da lei a
isto cIa#a#os responsabilidade pela pr,tica de actos fnanceiros.


M. = valor .ur)dico dos actos e o visto do Lribunal de 0ontas
A. 1 responsabilidade pela pr,tica de actos fnanceiros
a. Lipos:
i. 2esponsabildade pol)tica atrav"s da 0HE e al&u#as disposi%es
constitucionais.
ii. 2esponsabilidade cri#inal associados F pr,tica de diversos cri#es
relacionados co# a actividade fnanceira:
8. cri#es de responsabilidade
a. corrupo activa e passiva arts. 8! a 8C da >ei
A98*, de 8!*.
b. violao de nor#as de execuo ora#ental art.
89 da >ei A98*, de 8!*.
M. cri#es fnanceiros:
a. peculato (si#ples, de uso ou por erro de outre#)'
b. recebi#ento de contribuio no devida'
c. recebi#ento de e#olu#entos no devidos'
d. aceitao de interesses particulares e# servio
p<blico'
e. abuso de confana.
iii. 2esponsabilidade disciplinar $uando co#etida por funcion,rio ou a&ente
ad#inistrativo ou outra entidade su.eita a poder disciplinar o poder
disciplinar " u# poder discricion,rio e as san%es so at)picas por
vezes " a lei fnanceira $ue disciplina e $ualifca directa#ente certos
co#porta#entos.
iv. 2esponsabilidade civil os pre.u)zos causados pela pr,tica de acto fnanceiro
ile&al so inde#niz,veis, co#o $uais$uer outros pre.u)zos
consa&rao de responsabilidade civil para o EstadoR 1rt. A! do
3ecreto n. MMM@*, de M@ de Nevereiro de 8CAA.
v. 2esponsabilidade fnanceira $ue interessa destrinar F frente.
b. 0aracteres das v,rias responsabilidades:
i. 0ar,cter cu#ulativo por$uanto no exclue# u#as das outras.
c. 2esponsabilidade fnanceira:
i. 1s entidades so respons,veis pela reinte&rao dos fundos,
valores ou dinIeiros p<blicos'
ii. 1s san%es so de dois tipos: #ultas ou reposi%es (da) a distino
entre responsabilidade fnanceira reinte&rat+ria e sancionat+ria)'
8. Nunda#ento da responsabilidade: reinte&rao da Nazenda (acional por valores'
M. =b.ecto: valores ob.ecto de leso e no o pre.u)zo causado.
A. 3ois tipos de san%es: #ulta ou reposio.
iii. 1 responsabilidade fnanceira " pessoal solid,ria ou subsidi,ria / e nunca
dos +r&os, or&anis#os ou servios ($ue esto adstritos ao dever de
prestar contas)
iv. 3istin&ue/se da responsabilidade civil " independente do pre.u)zo efectivo da
1d#inistrao pode ser cu#ulada co# a inde#nizao " u#a pura responsabilidade
ob.ectiva, co# excepo nos casos e# $ue I, i#putao por culpa'
iv. B efectivada pelo Lribunal fnanceiro co#petente e nunca pelo Lribunal
.udicial
vi. 3ecorre da pr+pria lei, independente#ente da averi&uao de
$uais$uer pre.u)zos'
vii. Neio preventiva e punitiva e# face da responsabilidade civil
pode de certa for#a substituir a responsabilidade civil.
d. 2esponsabilidade reinte&rat+ria
i. =bri&ao ex le&e (art. @C, n. 8 da >=?L0):
8. alcance as contas dos respons,veis dos servios p<blicos so
or&anizadas na for#a de conta corrente:
a. se no saldo fnal o cr"dito for i&ual ao d"bito o respons,vel "
declarado quite e ilibado de responsabilidade fnanceira'
b. se no saldo fnal o cr"dito for superior ao d"bito " credor da
Nazenda'
c. se no saldo fnal o cr"dito for inferior ao d"bito est, o infractor e#
alcance esta situao &era responsabilidade fnanceira desde $ue:
i. Iouver atraso na entre&a de fundos'
ii. subtraco de
valores'

iii. o#isso de receitas'
iv. $ual$uer falta no cofre, erro de
c,lculo ou outras causas $ue no possa# atribuir/
se a infdelidade do a&ente, arrebata#ento, perda,
destruio de valores e dinIeiros p<blicos e outros
casos de fora
#aior'

v. $uando o tesoureiro da Nazenda ?<blica no tenIa e#
cofre $uantia $ue devia estar nele e# funo da
escrita.
M. desvio de dinIeiros e outros valores perda, absoluta ou relativa por acto intencional
do infractor'
A. pa&a#entos indevidos pa&a#ento efectuado contra lei ou
re&ula#ento.
ii. = D#bito da obri&ao abran&e apenas Jas
i#portDncias abran&idas pela infracoK'
iii. 1 efectivao da responsabilidade " por sentena (art. C9 da
>=?L0
8. o .uiz no est, vinculado ao #ontante indicado no re$ueri#ento do E?
pode condenar e# $uantia inferior ou superior'
M. o .uiz poder, avaliar a culpa ver art. !9 da >=?L0 e# caso de
ne&li&ncia pode reduzir ou relevar a responsabilidade e# $ue tiver incorrido o
infractor devendo .ustifcar a respectiva deciso.
iv. \ue# so os respons,veisR B necess,ria a #era culpa (art. !8, n.
@ da >=?L0):
8. 1&ente ou a&entes de facto (art. !8, n.8 da >=?L0) "
responsabilidade directa.
M. 7ubsidi,ria (per#isso, indicao ou no#eao, ou pelas fun%es de
fscalizao art. !M, n. A da >=?L0), e solid,ria (art. !A da >=?L0),
se existire# v,rios respons,veis:
a. Herentes ou #e#bros de conselIos ad#inistrativos (art. !8, n.
A da >=?L0)'
b. Nuncion,rios $ue nas suas rela%es co# os a&entes
ad#inistrativos, no esclarea# os assuntos da sua co#petncia de
Iar#onia co# a lei.

e. 2esponsabilidade sancionat+ria (art. !@ da >=?L0)
i. Nunda#entos
ii. Lipos
8. 5nfrac%es fnanceiras
a. (o li$uidao, cobrana ou entre&a nos cofres do Estado de receitas
devidas'
b. 6iolao das nor#as de elaborao e execuo do ora#ento, assuno,
autorizao ou pa&a#ento de despesas p<blicas'
c. Nalta de efectivao ou reteno indevida dos descontos le&al#ente
obri&at+rios a efectuar ao pessoal'
d. Nalta de apresentao de contas nos prazos le&ais'
e. 1dianta#ento por conta de pa&a#entos no previstos na lei'
f. -tilizao de e#pr"sti#os p<blicos e# fnalidade diversa da le&al#ente
prevista'
&. -tilizao indevida de fundos #ovi#entados por opera%es de tesouraria
para fnanciar despesas p<blicas.
M. 5nfrac%es processuais fnanceiras (art. !! da >=?L0):
a. Nalta de prestao de infor#a%es pedidas'
b. 5ntroduo nos processos ou contas de ele#entos suscept)veis de
introduzire# o Lribunal e# erro'
c. Nalta de apresentao te#pestiva de docu#entos $ue a lei obri&ue a re#eter.
A. 5nfrac%es alIeias ao do#)nio da responsabilidade fnanceira sobre $ue# i#penda
o dever de colaborao.
iii. Eedida le&al das penalidades:
8. &raduao e# funo (art. !*, n. M da >=?L0)
a. &ravidade do acto'
b. conse$uncias'
c. &rau de culpa'
d. n)vel Iier,r$uico'
e. situao econ+#ica'
f. antecedentes'
&. #ontante #aterial dos valores p<blicos.
M. >i#ites das infrac%es fnanceiras:
a. >i#ite #)ni#o #etade do venci#ento l)$uido #ensal'
b. >i#ite #,xi#o venci#ento l)$uido anual dos respons,veis ou, caso
no aufra venci#ento, o correspondente ao 3irector/Heral.
c. 0asos especiais:
i. 3olo li#ite #)ni#o " i&ual a 8A do li#ite
#,xi#o
ii. (e&li&ncia li#ite #,xi#o " reduzido a
#etade.
IA 2 O &rdito 9:"lico e a )#vida 9:"lica
8. 0r"dito p<blico corresponde F existncia de u#a situao e# $ue se verifca u#a
dilao te#poral entre duas presta%es $ue deveria# ser si#ultDneas, derivando
da) u# benef)cio para u# dos su.eitos da operao:
a. Ele#ento sub.ectivo o ente p<blico " titular da posio .ur)dica passiva na
relao de cr"dito (no confundir co# a noo de cr"dito interp<blico
opera%es entre duas entidades p<blicas (ex. Estado e 2e&i%es 1ut+no#as)
ou co# a noo de cr"dito das entidades p<blicas / e# $ue o Estado
e#presta e provoca,conse$uente#ente, despesa)'
b. Ele#ento ob.ectivo:
i. 0r"ditos e d)vida principais o Estado "
devedor de u#a deter#inada $uantia'
ii. 0r"ditos e d)vida acess+rios e# $ue o Estado
responde subsidiaria#ente'
iii. 0r"ditos e d)vida efectivos o Estado " devedor
a outra entidade estranIa ao sector p<blico'
iv. 0r"ditos e d)vida fct)cios o titular do cr"dito "
ta#b"# o pr+prio Estado, atrav"s, por exe#plo, dos servios e fundos
aut+no#os'
v. 3)vida corrente ou ad#inistrativa / o Estado "
devedor devido a u#a espera de preos, forada ou volunt,ria, de
al&u# dos seus credores'
vi. 0r"dito e d)vida vital)cia / atribuio pelo
Estado a entidades do direito a presta%es se# base fnanceira, e#
virtude da pr,tica de servios considerados excepcionais, relevantes
ou distintos (ex. pens%es de san&ue)'
vii. 0r"dito e d)vida e#presarial resulta# da
actividade e#presarial das pessoas colectivas p<blicas e nela se
inte&ra#'
viii. 3ivida p<blica a$uisitiva recurso ao
fnancia#ento privado resultado da a$uisio de bens pelo recurso
ao leasing ou por project fnance'

M. 3)vida p<blica contrapartida do cr"dito p<blico, $ue en&loba o con.unto das
d)vidas do Estado $ue representa# u#a rubrica do passivo
i. 2epresenta todas as situa%es passivas de $ue o Estado " titular'
ii. 1bran&e todo o con.unto de situa%es derivadas do recurso ao
e#pr"sti#o p<blico co#o de todas as outras opera%es de cr"dito:
8. 3)vida principal ou directa opera%es de cr"dito praticadas no interesse do Estado'
M. 3)vida acess+ria opera%es de cr"dito e# $ue o Estado " su.eito acess+rio, co#o
&arante de outros su.eitos p<blicos ou privados.
iii. 3)vida ?<blica fnanceira (" diferente da d)vida nacional, por$uanto
esta representa todas as d)vidas da co#unidade nacional a todos os outros pa)ses ou
institui%es internacionais de cr"dito) o Estado " devedor e# virtude de u#a operao
fnanceira, pela $ual lIe fora# prestados activos fnanceiros, devendo ree#bols,/los e
pa&ar .uros ou rendas:
8. 3)vida ?<blica Vutuante a$uela e# $ue o per)odo de venci#ento " inferior a u# ano
resultante do cr"dito de curto prazo'
M. 3)vida ?<blica fundada de durao superior a u# ano, resultante do cr"dito a lon&o
prazo:
a. ?erp"tua ou consolidada (ou apenas consolidados) se# prazo de
ree#bolso (re#)vel, se I, lu&ar a ree#bolso, ou irre#)vel, se no I, lu&ar a
ree#bolso) e# ?ortu&al todos os consolidados so re#)veis a 8P anos'
b. Le#por,ria co# prazo de ree#bolso:
i. 6enci#ento e# #o#ento incerto'
ii. 6enci#ento e# #o#ento certo (a#ortiz,vel).
A. `r&os de &esto da d)vida p<blica:
a. Ounta dos Ouros (8*C*)'
b. Ounta da 1d#inistrao das 2endas (889!)'
c. Ounta do 0r"dito ?<blico (>ei 8CAA, art. 8.)
d. 5nstituto de Hesto do 0r"dito ?<blico (a partir de 8CC* re&ulado pelo 3>
8!PC!, de 9 de 7ete#bro) corresponde ao #odelo #ais actualizado de
&esto da d)vida p<blica ?ortu&al foi o 9 pa)s no #undo a criar este
5nstituto (F se#elIana da (ova YelDndia e 5rlanda) e te# co#o principais
fun%es a &esto da d)vida p<blica funcionando co#o u#a instituio
banc,ria, co# as vanta&ens das decis%es podere# ser #ais especializadas e
#enos dispersas e# ter#os pol)ticos.
e. 1 3HL &ere a d)vida Vutuante ver o conceito de opera%es espec)fcas do
Lesouro (=ELQs).

9. E#pr"sti#o ?<blico " o acto pelo $ual o Estado benefcia de u#a transferncia de
#eios de li$uidez, constituindo/se na ulterior obri&ao de ree#bolsar e pa&ar .uros
(" #ais a#plo $ue o cr"dito privado, pois pelo #enos este no abran&e
consolidados):
a. E#pr"sti#os forados e volunt,rios
i. Norado caracteriza/se por, no #o#ento da
contraco do e#pr"sti#o, o devedor p<blico praticar u# acto
unilateral de autoridade, i#pondo u# sacrif)cio $ue consiste na
privao de deter#inados bens. B diferente do i#posto, por$uanto no
e#pr"sti#o forado I, direito a ree#bolso no e#pr"sti#o p<blico
no fala#os e# e#pr"sti#o forado'
ii. 6olunt,rio acto .ur)dico bilateral o Estado recolIe
fundos co#pro#etendo/se a realizar e# contrapartida diversos tipos
de presta%es correlativas (ree#bolso e pa&a#ento de .uros ou de
rendas):
8. patri+ticos e#itidos e# situa%es de &rave crise
nacional.
M. volunt,rios s.s. e#itidos e# $uais$uer
circunstDncias.
b. E#pr"sti#os perp"tuos e te#por,rio
i. ?erp"tuo e# relao ao $ual se no contrata a restituio do
capital, #as apenas o pa&a#ento pelo Estado de .uros ou rendas'
ii. Le#por,rio so a$ueles e# $ue existe u#
prazo certo para o ree#bolso fnal, $ue p%e ter#o ao e#pr"sti#o.
c. E#pr"sti#os a curto e a lon&o prazo
i. 0urto prazo venci#ento no per)odo ora#ental
8. 7a$ue ao abri&o da conta/corrente do Estado .unto do Wanco
0entral'
M. 7upri#entos .unto de institui%es banc,rias e de cr"dito'
A. WilIetes do Lesouro so t)tulos a curto prazo $ue o Estado
lana nos #ercados #onet,rios (pol)ticas de #ercado aberto)
so lanados bilIetes do Lesouro at" CP dias e# no#e da
re&ularizao do #ercado #onet,rio'
9. 0ontratos de d)vida Vutuante co# o Wanco de ?ortu&al
$uando " insufciente o li#ite da conta corrente &ratuita.
ii. >on&o prazo venci#ento para al"# do per)odo
ora#ental:
8. 0onsolidados confere# ao credor o direito de receber .uros
se# li#ite te#poral, e#bora nunca Ia.a ree#bolso de capital
<lti#o caso e# ?ortu&al Jos consolidados dos centen,riosK e#
8C9P para absorver a li$uidez excessiva da econo#ia e
relanar a d)vida p<blica'
M. 2endas perp"tuas so esp"cies idnticas aos consolidados
constitue# for#as de aplicao obri&at+ria de dinIeiros de
certas pessoas colectivas perp"tuas de utilidade p<blica
recebendo, e# troca rendas anuais
A. 2endas vital)cias (curto prazo) at" F #orte do presta#ista:
a. 5ndividuais
b. 0olectivas (tontinas introduzidas pelo ban$ueiro
italiano >orenzo Lonti) vo acu#ulando at" F #orte
do <lti#o presta#ista'
9. =bri&a%es e#pr"sti#o a#ortiz,vel t)pico
a. 1nuidades ter#in,veis ou obri&at+rias pa&a#ento de presta%es,
co# .uros e a#ortizao do capital (prev encar&os da d)vida p<blica):
i. 1nuidade constante
ii. 1nuidade vari,vel
b. 7iste#as de caixas de a#ortizao criao de u# 5nstituto, co# direito a
verba fxa, destinado F a$uisio de t)tulos, para destruir ou conservar.
c. 7iste#a de saldos ora#entais a#ortizao " feita pelos excedentes
ora#entais $ue se consi&a# acu#ular " u# siste#a irre&ular'
d. 1#ortizao por sorteio todos os anos o Estado ree#bolsa u# deter#inado
n<#ero de t)tulos, deter#inados por sorteio, por for#a a $ue o e#pr"sti#o se.a
total#ente a#ortizado nu# deter#inado prazo'
e. 2ee#bolso si#ultDneo o Estado a#ortiza todo o e#pr"sti#o nu#a
deter#inada data'
@. 0ertifcados de aforro t)tulos venc)veis a #"dio prazo, destinados F captao de
pe$uenas poupanas e forte#ente personalizados'
!. ?ro#iss+rias de No#ento (acional (anti&as) for#a de re&ular as reservas de caixa dos
bancos e institui%es de cr"dito'
*. 1bertura de linIas de cr"dito possibilidade de Estado sacar sobre deter#inadas
institui%es de cr"dito'
8. E#pr"sti#os consi&nados e#pr"sti#os feitos por 5nstitui%es de cr"dito ao Estado
para realizao de deter#inados fns (ex. e#pr"sti#os do Wanco Eundial).
@. 1 $ue# co#pete autorizar as opera%es da d)vida p<blicaR 1 $ue# co#pete
estabelecer o re&i#e da d)vida p<blicaR
a. 3ois n)veis diversos o da criao da d)vida p<blica e o dos efeitos da criao
da d)vida p<blica
b. 1 criao da d)vida p<blica
i. 3)vida p<blica Vutuante (por corporizare#
apenas receitas de tesouraria), renda vital)cia e perp"tua (por
dependere# da vontade do presta#ista ou rentista) no depende# de
autorizao da 12'
ii. 8!8, al)nea I) da 02? d)vida p<blica fundada
., ve# da 0onstituio de 88MM (art. 8PM, n. 4)
iii. 1 autorizao no pode ser u# cIe$ue e#
branco
8. i#plica a defnio das condi%es &erais art. 8C da >ei 8CAA:
a. Eontante a ree#bolsar'
b. ?razo'
c. 2e#unerao.
M. =nde esto previstas as condi%es &eraisR
a. (a >=E o Hoverno est, autorizado'
b. ?ara al"# dos li#ites da >=E necessitar, de lei Iabilitante $ue defna as
condi%es &erais.
iv. ?ublicao o EN publica a =bri&ao Heral do E#pr"sti#o $ue se
trata do reconIeci#ento constitutivo da d)vida de i#posto'
v. 7ubscrio o interessado ad$uire t)tulos do e#pr"sti#o,
constituindo/se credor do Estado (a d)vida pode ser titulada ou no
entre n+s a d)vida " titulada s+ a d)vida Vutuante " no titulada, por u#a $uesto
de rapidez e li$uidez)
c. =s efeitos da criao da d)vida p<blica art. 8P@, n. 9 e >ei *C8, de A de
Nevereiro, $ue ve# estabelecer a &esto da d)vida p<blica, co# al&uns casos
di&nos de nota:
i. 0onverso de e#pr"sti#os existentes (art.
8A) nos ter#os e condi%es da e#isso e do contrato ad#itidas a
volunt,ria e a facultativas (co# respeito pela lei e desde $ue tenIa a
#es#a di&nidade for#al), proibida a forada.
ii. ?rescrio dos e#pr"sti#os (art. 89) rendas
perp"tuas e vital)cias no caso de o credor as no exi&ir @ anos a
partir do venci#ento e 8P anos nas rendas vital)cias I, abandono a
favor do Nundo de 2e&ularizao da 3)vida ?<blica.

!. = aval do Estado e# especial (3)vida ?<blica acess+ria)
a. 1plicao da teoria dos dois n)veis
b. (oo de aval acto unilateral, pelo $ual o Estado &arante o cu#pri#ento de
d)vidas de outras entidades, assu#indo, e# caso de incu#pri#ento as
respectivas responsabilidades perante os credores a noo de aval
abran&e:
i. 1val ca#bi,rio assinatura pelo 3HL dos
t)tulos representativos das opera%es de cr"dito avalizadas re&ulado
na >ei 88MC*, de 8!C'
ii. Niana / re&ulada na >ei 88MC*, de 8!C'
iii. =utor&a de contratos relativos Fs opera%es de cr"dito
avalizadas e e#isso de declarao de aval autenticado co# o selo
branco da 3HL, desde $ue dentro dos li#ites defnidos na >=E (actual
art. @*.), ou previstos e# lei especial Iabilitante.
c. Entidade avalista
i. 3et"# a responsabilidade extra/ca#bi,ria'
ii. 1 responsabilidade " acess+ria'
iii. 1 responsabilidade " no subsidi,ria.
d. 2e&i#e ou efeitos do aval ou $ual$uer &arantia pessoal re&ulados na >ei
88MC*, de 8!C:
i. 1utorizao do EN'
ii. 0ont"# al&u#as &arantias do Estado (arts. 8C a
MM)
8. Entre&a de co#provativos da a#ortizao'
M. prestao de contas pelos benefci,rios'
A. 3HL fscalizao'
9. 3e acordo co# o art. MM o Estado det"# u# privil"&io credit+rio #obili,rio &eral sobre
os bens das entidade benefci,rias das &arantias'
@. ?restao de contra&arantias (art. 88).

S-ar putea să vă placă și