a) Quais as regras de discriminao oramental das receitas?
a. Especifcao (art. 8) individualizao sufciente de cada receita, proibindo a existncia de fundos secretos (8! nulidade dos cr"ditos ora#entais $ue possibilite# a existncia de dota%es para utilizao confdencial ou fundos secretos, salvo se&urana nacional)' b. (o co#pensao (art. !) inscrio das receitas no ora#ento de for#a bruta e no l)$uida' c. (o consi&nao (art. *) todas as receitas deve# servir para cobrir todas as despesas (salvo reprivatiza%es, recursos pr+prios co#unit,rios tradicionais, se&urana social, transferncias da -E, deter#inados subs)dios ou donativos, ou expressa estatuio le&al ou contratual ve.a/se os benef)cios fscais). b) O que distingue as receitas correntes das receitas de capital? 0apital / 1ltera# a situao activa e passiva do patri#+nio duradouro do Estado 0orrente no altera# a situao activa e passiva do patri#+nio duradouro do Estado c) O que so transferncias de capital? 2esultados de aplicao de capitais #ovi#entos unilaterais se# contrapartida $ue no so .uros ou re#unera%es afecta# o patri#+nio duradouro do Estado por$ue pode# afectar a participao nu#a e#presa d) Qual a diferena entre activos e passivos fnanceiros? E#pr"sti#o titulado (obri&a%es do tesouro)e#pr"sti#os (contraco de e#pr"sti#o no confundir co# a#ortizao de e#pr"sti#os seria despesa de capital) e) A apresentao das receitas no oramento feita ex ante ou ex post? 3isti&uir a previso ora#ental da execuo ora#ental f) O que distingue as receitas positivas das negativas? 1s receitas ne&ativas so inscritas e# #apa pr+prio o #apa 445 e no so vinculativas. 3istino das receitas positivas (inscritas no #apa 5 (servios inte&rados), 6, 65 (servios e fundos aut+no#os), 4 (7e&urana 7ocial) , 4555 (7ubsiste#as) 88) e receitas ne&ativas (inscritas no #apa 445 89) g) O que distingue a apresentao formal das receitas !conta"il#stica) da apresentao su"stancial !com "ase em critrios)? a. 1ctivo patri#onial do Estado o ora#ento corrente e o ora#ento de capital b. 0rit"rio cl,ssico receitas nor#ais (patri#oniais e tribut,rias) e no nor#ais (credit)cias) c. 1ctivo de tesouraria receitas efectivas e no efectivas alterao do patri#+nio de tesouraria / ex: pa&a#ento de i#postos " receita efectiva contraco de e#pr"sti#os receita no efectiva por$ue i#plica u#a inscrio nas despesas co#o a#ortizao de e#pr"sti#os (; .uros encar&os correntes da d)vida p<blica) d. =ra#ento ordin,rio receitas ordin,rias e extraordin,rias (repetio $ualitativa das receitas nos v,rios ora#entos) $) Quais as formas de enunciao oramental que con$ece? a. Esti#ativa apresentao #era#ente indicativa' b. >i#itativa apresentao de #ontantes $ue no pode# ser ultrapassados' c. ?rovisional #ontantes $ue pode# ser reforados por crditos suplementares (ver art. 8@ despesas no previs)veis e inadi,veis) d. =ptativa (p,&. 8!A) crditos bloqueados, $ue pode# ser afectos consoante a con.untura econ+#ica. i) O que distingue a tipicidade qualitativa da quantitativa? B o &rau de enunciao ora#ental a tipicidade $ualitativa encerra a enunciao #era#ente esti#ativa, a tipicidade $uantitativa encerra a enunciao li#itativa, provisional ou optativa. = ora#ento das receitas apenas encerra a tipicidade $ualitativa (ACA da >E=) o proble#a $ue se coloca " relativa#ente ao endivida#ento: os passivos fnanceiros so inscritos de for#a bruta, en$uanto $ue o li#ite do endivida#ento " feito de for#a l)$uida neste caso o au#ento dos passivos fnanceiros no au#enta o endivida#ento l)$uido. %) &lassifcao das receitas ! econ'mica( de acordo com o )* +,-+..+( de /0 de 1evereiro) 2 e# cap)tulos, &rupos, arti&os, subarti&os e rubricas.
II 2 O Oramento das despesas
a) &omo so apresentadas as despesas dos servios integrados? 0lassifcao or&Dnica (Eapa 55), funcional (Eapa 555) e econ+#ica (Eapa 56). ") O que so crditos oramentais? 7o todas as verbas, e# contabilidade, $ue se destina# F satisfao de u#a despesa. c) Que tipo de crditos oramentais e3istem? a. Esti#ativos apresentao indicativa' b. >i#itativos verbas co# #ontantes #,xi#os' c. ?rovisionais cr"ditos suple#entares' d. optativos ou cr"ditos blo$ueados (ou cativos)' e. a#pli,veis (!! da >eG Heneral ?resupuestaria) $ue pode# ser reforados pelo Hoverno e# funo dos #ontantes arrecadados de receitas (consi&nadas ou de co#pro#issos). d) Que classifcao de despesas? a. )espesas o"rigat'rias e no o"rigat'rias4 i. O"rigat'rias 2 resulta# da lei ou de contrato (zona vinculada do ora#ento) Iaver, necessidade de votao anual pelo ?arla#ento (ver ora#ento das 0o#unidades Europeias e ora#ento francs, $ue distin&ue Jactividades e# cursoK de Jactividades novasK). Le#os de distin&uir as despesas consoante a #ar&e# de discricionariedade " de conferir a al&uns dos cr"ditos u# re&i#e especial (despesas obri&at+rias de #ontante certo). 1l&uns casos: 8. 3otao para pa&a#ento de inde#nizao a $ue a 1d#inistrao 0entral se.a condenada' M. 6otao anual das despesas no obri&at+rias (co# u#a a#pla #ar&e# de discricionariedade). ii. 5o o"rigat'rias 2 so a$uelas $ue resulta# de deciso discricion,ria do Estado b. )espesas certas !vencimentos de pessoal( %uros de d#vida consolidada( encargos das opera6es amorti78veis( t#tulos de renda vital#cia) e vari8veis !aquisio de material( pagamento de frias( gratifca6es e3traordin8rias e no especifcadas na lei( a%udas de custo) !Regulamento da &onta"ilidade 9:"lica de /;;/) 2 complementam a primeira distino
e) Que repercusso tem o regime dos crditos oramentais na disciplina dos encargos plurianuais? a. Apenas podem ser assumidos os encargos quando a respectiva e3ecuo d in#cio no ano de autori7ao 2 ver< Art< 0+= da *>O f) =s activos e os passivos fnanceiros e a contraco (a#ortizao) e concesso (e#pr"sti#os a conceder) de e#pr"sti#os. g) 0lassifcao das despesas: a. =r&Dnica (de acordo co# a lei or&Dnica do Hoverno e# vi&or) por cap)tulos, divis%es e subdivis%es. Existe#, por"#, cap)tulos especiais, $ue abran&e# contas de orde#, investi#entos do plano (estes inscritos e# $ual$uer Einist"rio), proteco social, d)vida p<blica, despesas excepcionais e recursos proprios co#unit,rios (estes inscritos no Einist"rio das Ninanas)' b. Nuncional (3> 8*8C9, de M9 de OunIo) e# fun%es e subfun%es' c. Econ+#ica (3> M!MPPM, de 89 de Nevereiro), ateno $ue esta classifcao no " vinculativa e# a&rupa#entos, suba&rupa#entos, rubricas e al)neas. III - )iscriminao e Anualidade a. (o co#pensao ! >E= i. 2eceitas e despesas deve# ser inscritas no =E de for#a bruta e no l)$uida' ii< Existe# li#ita%es de receitas (passivos fnanceiros) #as essas li#ita%es so l)$uidas e no brutas as receitas t# u#a enunciao esti#ativa.
b. (o consi&nao * >E= i. Lodas as receitas deve# cobrir todas as despesas sur&iu co#o reaco ao tipo de 1? tradicional e# $ue cada servio ou Einist"rio constitu)a u# #undo F parte, co# receitas e despesas pr+prias isto per#itia $ue se escapasse a u# controlo &lobal das receitas e despesas excep%es *M da >E= (exe#plo os bfQs so receita ne&ativa consi&nadaR) ii. 2eceitas pr+prias so ad#itidas por lei ao servio dotado de autono#ia ad#inistrativa e fnanceira e no pelo ora#ento le#bre/se $ue o facto de ter receitas pr+prias d, direito ao estatuto de autono#ia ad#inistrativa e fnanceira' iii. 2eceitas consi&nadas so atribu)das pelo ora#ento a u# deter#inado servio para u# deter#inado efeito' iv. 7ervios #istos dotados de autono#ia ad#inistrativa e fnanceira t# receitas pr+prias e consi&nadas peri&o: endivida#ento &asta# as receitas pr+prias (99A da >E=) e depois as &erais (999 da >E=) / 3esde o 3ecreto de Execuo ora#ental $ue os saldos dos anos anteriores deixara# de transitar para o ano se&uinte peri&o: &astar as receitas se# $ual$uer cuidado vinculao dos trs EQs: econo#ia, efcincia e efc,cia (AC / execuo ora#ental).
c. ?istema de gerncia e sistema de e3erc#cio / = $ue " abran&ido no =ER i. =ra#ento de &erncia neste inclue#/se no =E todas as receitas a cobrar efectiva#ente durante o ano e a despesas a realizar efectiva#ente, independente#ente do #o#ento e# $ue .uridica#ente tenIa# nascido' ii. =ra#ento de exerc)cio neste inscreve#/se todos os cr"ditos e d"bitos ori&inados na$uele per)odo ora#ental, independente#ente do #o#ento e# $ue se viro a concretizar. iii. 7iste#a portu&us siste#a de &erncia, co# u#a concesso ao siste#a de exerc)cio, ad#ite/se o fecIo de despesas nu# per)odo co#ple#entar at" 8@ de Nevereiro (nor#al#ente), #as nos <lti#os anos, te# sido at" M8 de Oaneiro, isto " a efectivao dos cr"ditos ori&inados ou autorizados at" A8 de 3eze#bro pode# ser realizados at" M8 de Oaneiro do ano se&uinte, relevando para efeitos de execuo ora#ental do ano anterior. 5sto est, estabelecido no 3ecreto de execuo ora#ental, pois a deter#inao do siste#a faz parte do poder de execuo ora#ental. 6anta&ens do siste#a de &erncia: 8. " f,cil e clara a execuo, #as difculta a responsabilizao de cada Hoverno pela elaborao e execuo dos ora#entos $ue lIe so i#put,veis' M. (o entanto os ora#entos de exerc)cio t# u#a desvanta&e# nu# deter#inado ano no sabe#os ao certo $ual a situao de tesouraria, no sabe#os ao certo $uais so as despesas $ue t# de ser pa&as durante esse ano. ?ara obviar os inconvenientes do ora#ento de &erncia (difculdades na responsabilizao de cada Hoverno, pela elaborao e execuo dos ora#entos $ue lIe so i#put,veis) o le&islador previu:
iv. $ue a elaborao do ora#ento fzesse u# en$uadra#ento da perspectiva plurianual (Eapa 4655 2esponsabilidades contratuais plurianuais ver art. MC da >E=)' v. $ue os ora#entos dos or&anis#os do sector p<blico ad#inistrativo inte&re# pro&ra#as, #edidas, pro.ectos ou ac%es $ue i#pli$ue# encar&os plurianuais, prevendo: 8. a despesa total de cada pro&ra#a' M. as parcelas desses encar&os relativos ao ano e# causa' A. co# car,cter indicativo, as despesas de cada 8 ou M anos se&uintes. (1LE(ST=: #es#o $uando a lei prev a existncia de #apas plurianuais, as verbas neles inclu)das deve# ser inscritas no =E de cada ano, sob pena de no podere# ser realizadas por falta de cabi#ento ora#ental 8P!8 da 02?) I@ 2 O >quil#"rio oramental 8. O princ#pio do equil#"rio foi introdu7ido no sc< AIA do ponto de vista formal( conta"il#stico !fnanceiro) s+ depois da 8U Huerra Eundial " $ue as doutrinas intervencionistas depurara# o seu sentido para transfor#,/lo e# princ)pio econ+#ico (substancial). 2. >quil#"rio formal 2 estrita i&ualdade entre as receitas e as despesas, o $ue traduz a interdio dos d"fces de receitas e excedentes de receitas: A ) Interdio dos dfces 2 se#pre $ue a totalidade das despesas exceda a totalidade das receitas (tribut,rias, patri#oniais). =s d"fces sero fnanciados: i< 9elo recurso ao emprstimo $ue ve# a&ravar as difculdades fnanceiras do Estado pois ve# criar u# i#posto suple#entar (as a#ortiza%es ; os .uros) o e#pr"sti#o " u# i#posto diferido e a&ravado, $ue no extre#o pode conduzir o Estado F bancarrota' ii< 9elas manipula6es monet8rias as despesas p<blicas v# a&ravar u# #al $ue " a inVao, $ue conduz F desvalorizao da #oeda nacional' W) Interdio dos e3cedentes 2 #ais dif)cil de co#preender, por$ue o au#ento das receitas contribuiria para o au#ento da poupana estadual, #as: i< 5nterveno #)ni#a do Estado' ii< =s i#postos deve# ser criados de acordo co# a sua indispensabilidade' iii< J= excedente de receita de Io.e " o d"fce de a#anIK por$ue o excedente de receitas per#ite a perdurao das receitas. Este e$uil)brio for#al foi sendo abandonado $uando a unidade ora#ental sofreu al&u#as inVex%es e e# virtude do conse$uente au#ento da interveno do Estado, funda#ental#ente ap+s a MU Hrande Huerra.
3. >quil#"rio su"stancial 2 baseia/se e# duas teorias: a. Beoria do dfce sistem8tico 2 elaborada por Xillia# Weverid&e e# 8C99 baseia/se no facto de o dese#pre&o ser u# #al social $ue no desaparece espontanea#ente. ?ara a teoria dos d"fces siste#,ticos funcionar " preciso o Estado saber co# ri&or $ual a situao con.untural da econo#ia / por$ue o Estado est, a #exer co# as expectativas dos su.eitos $ue o co#p%e#, pelo $ue as expectativas pode# inverter o cl,ssico .o&o da oferta e da procura' b. Beoria do oramentos c#clicos elaborada por ?erroux e 7cIu#peter receitas au#enta# e# per)odos expansionistas (e# per)odo de vacas &ordas), e receitas di#inue# e# per)odos de recesso (e# per)odo de vacas #a&ras)' c. QC>?BDO4 >E QC> &O5)IFG>? ?> 9O)> R>&ORR>R A >E9RH?BIEO? ?>E @IO*AR O >QCI*IJRIO? 9. &ritrio cl8ssico receitas nor#ais (patri#oniais e tribut,rias) e no nor#ais (credit)cias) $uando as receitas nor#ais cobre# todas as despesas: a) = d"fce ora#ental s+ era ad#iss)vel para os fnanceiros cl,ssicos no caso de sobrevivncia nacional (&uerra ou cala#idade p<blica)' b) (as restantes situa%es dif)ceis era prefer)vel o a&rava#ento de i#postos ao a&rava#ento de e#pr"sti#os' c) =s e#pr"sti#os apenas tinIa co#o funo o fnancia#ento de bens reprodutivos ou duradouros. d) 3ifculdades pr,ticas no e$uil)brio das contas, por$ue o recurso ao e#pr"sti#o apenas para bens duradouros " e# certa #edida $uestion,vel o dese$uil)brio era a situao nor#al. @. Oramento ordin8rio $uando as despesas ordin,rias so cobertas pelas receitas ordin,rias, e as despesas extraordin,rias so cobertas pelo excedente das receitas ordin,rias e receitas extraordin,rias, v,rios crit"rios: a) receitas e despesas ordin,rias e extraordin,rias (repetio $ualitativa das receitas nos v,rios ora#entos)' b) receitadespesa ordin,ria, a sua prestao de utilidade es&ota/se no per)odo anual, receitadespesa extraordin,ria a sua prestao de utilidade prolon&ava/se no te#po' c) despesas ordin,rias e extraordin,rias' d) despesas certas e vari,veis consoante o #ontante no sofra ou sofra varia%es' e) Yona vinculada do ora#ento no su.eita a apreciao parla#entar e Yona no vinculada no =ra#ento su.eita a apreciao parla#entar ($ue inclui despesas ordin,rias vari,veis e despesas extraordin,rias).
6. &ritrio do Activo patrimonial do >stado o ora#ento corrente e o ora#ento de capital as despesas correntes t# de ser cobertas pelas receitas correntes, en$uanto $ue as despesas de capital so cobertas pelas receitas de capital ou pelo excedente das correntes o dese$uil)brio depende da cobertura das despesas correntes pelas receitas de capital: a. R-) capital altera# a situao activa ou passiva do patri#+nio do Estado b. R-) correntes no onera# ne# au#enta# o valor do patri#+nio duradouro do Estado (diferente do patri#+nio de tesouraria). *. &ritrio do Activo de tesouraria receitas efectivas e no efectivas alterao do patri#+nio de tesouraria / ex: pa&a#ento de i#postos " receita efectiva contraco de e#pr"sti#os receita no efectiva por$ue i#plica u#a inscrio nas despesas co#o a#ortizao de e#pr"sti#os (; .uros encar&os correntes da d)vida p<blica): a) 23 efectiva representa u#a efectiva di#inuio do patri#+nio #onet,rio do Estado' b) 23 no efectiva e#bora di#inuindo o patri#+nio de tesouraria provoca nele u# acr"sci#o idntico. c) ?ara Iaver e$uil)brio as despesas efectivas s+ pode# ser fnanciadas por receitas efectivas as despesas no efectivas pode# ser fnanciadas por receitas efectivas e por receitas no efectivas (a$uelas e# $ue a reduo do patri#+nio #onet,rio se.a co#pensada por u#a liberao de posi%es passivas)' d) = recurso a u# e#pr"sti#o s+ serve para a#ortizar outro e#pr"sti#oo recurso a u# e#pr"sti#o para outros fns (co#pra de u# i#+vel) ve# reduzir o patri#+nio #onet,rio do Estado. e) 1ctivo de tesouraria: i. 7aldo total: 2E Z[3E inclui as necessidades de fnancia#ento e cu#ula co# os encar&os da d)vida p<blica' ii. 7aldo pri#,rio: va#os analisar as re&ras do e$uil)brio consa&radas na >E= exclui o servio da d)vida p<blica os encar&os, os .uros apenas reporta/se Fs necessidades l)$uidas de fnancia#ento. 8. Beoria do impasse 2 desora#entao dos e#pr"sti#os ree#bols,veis (no defnitivos) e ora#entao das despesas defnitivas de investi#ento (no ree#bols,veis)' 9. Beoria do oramento desco"erto 2 o saldo ne&ativo das opera%es de car,cter defnitivo (no ree#bols,vel) cIa#a/se d"fce e a so#a do d"fce ao saldo ne&ativo das opera%es de car,cter te#por,rio (op. 2ee#bols,veis) cIa#a/se de desco"erto.
QC>?BDO4 >E QC> &O5)IFG>? ?> 9O)> R>&ORR>R A >E9RH?BIEO? ?>E @IO*AR O >QCI*IJRIO? Lodos eles do respostas diferentes: a. @iso est8tica - =ra#ento ordin,rio =ra#ento de capital: as despesas de defesa e de se&urana pode# ser fnanciados por recursos extraordin,rios (receitas de capital, incluindo os passivos fnanceiros) se alterare# o patri#+nio duradouro do Estado' b. @iso dinKmica - 0rit"rio cl,ssico1ctivo de tesouraria ideia de li$uidez &lobal relaciona o ora#ento co# os efeitos econ+#icos das v,rias opera%es.
8P. >quil#"rio do oramento dos servios integrados (art. MPU): a. 7aldo pri#,rio (activo de tesouraria) esti#ula o &asto desordenado da d)vida p<blica, por$uanto exclui os encar&os (.uros)' b. B u# $uebra/cabeas proble#a das inde#niza%es co#pensat+rias. c. 0l,usulas de salva&uarda con.untura do per)odo .ustifcada#ente o no per#itir .ustifcao pelo art. MPM e# relat+rios no I, .urisprudncia situa%es de recesso " u#a concesso para o ora#ento c)clico, aplic,vel a situa%es de abranda#ento econ+#ico'
88. Equil#"rio do oramento dos servios e fundos aut'nomos (art. MM): a. 7aldo corri&ido (activo de tesouraria) excluso activos e passivos fnanceiros ; saldo da &erncia anterior visa evitar d"fces siste#,ticos' b. (o pode ser entendido co#o o re&resso ao crit"rio cl,ssico por$uanto exclui, adicional#ente, o saldo da &erncia anterior' c. 0o# cl,usulas de salva&uarda se a execuo ora#ental o per#itir o EN poder, dispensar a aplicao da re&ra de e$uil)brio estabelecida pelo MM8, Iavendo a$ui lu&ar a u#a alterao ora#ental nunca dispensa dada natureza dos servios e fundos aut+no#os (Nundo de No#ento 0ultural te# de ser ali#entado pelo =E).
8M. >quil#"rio do oramento da segurana social (art. M@) a. 7aldo total ou &lobal (activo de tesouraria)' b. Exclu)do o saldo da &erncia anterior' c. 7e# cl,usula de salva&uarda. @ 2 O 9rocesso oramental /< \ue# elabora o =ER a) B o Einistro das Ninanas $ue defne a pol)tica fnanceira do Estado no do#)nio ora#ental e fscal (art. M, n. 8, a) e b) do 3> 8@8C!, de AC >ei =r&Dnica do Einist"rio das Ninanas)' b) B a 3H= (3ireco Heral do =ra#ento) $ue coordena a preparao do =E, para al"# de participar na elaborao da proposta de lei (3> A99C8, de 988 >ei =r&Dnica da 3H=, arts. M, n. 8, a)), e# concreto cabendo aos se&uintes servios as tarefas de elaborao: i. 3ireco de 7ervios do =ra#ento' ii. Habinete de Estudos de Ninanas ?<blicas para a elaborao dos estudos necess,rios F preparao das pol)ticas ora#entais e das contas p<blicas. +< Qual o conte:do da proposta de lei de O>? a. 1rticulado (M* e M8 da >E=)' b. Eapas ora#entais (M* e MC da >E=) ao todo M8 #apas: 8. Eapas ora#entais de base (vinculativos): 1. Eapas 5 a 555, 6 a 6555, 4, 45 e 46. M. Eapas ora#entais derivados (no vinculativos) os restantes. c. ?ara al"# disso, a proposta de lei " aco#panIada por: 8. desenvolvi#entos ora#entais (AM da >E=) $ue cont"# a estruturao das receitas e das despesas at" ao n)vel #,xi#o de desa&re&ao' M. relat+rio (AA da >E=) $ue cont"# a .ustifcao da pol)tica ora#ental i#ple#entada' A. ele#entos infor#ativos (A9 da >E=) todos os ele#entos necess,rios F to#ada de op%es no D#bito da pol)tica ora#ental.
L< 1presentao da proposta de lei do =E (A@ da >E=) a exclusividade do direito de iniciativa &overna#ental a. 2e&ra at" 8@ de =utubro de cada ano' b. Excep%es 8. (o prazo de CP dias a contar da to#ada de posse do Hoverno (A@, n. M e A da >E=): a. (o caso de o Hoverno se encontrar de#itido no dia 8@ de =utubro' b. (o caso de a le&islatura ter#inar entre o dia 8@ de =utubro e o dia A8 de 3eze#bro' c. (o caso de a to#ada de posse ocorrer entre o dia 8@ de OulIo e o dia 89 de =utubro. M. (o prazo de CP dias a contar da re.eio da proposta de lei pela 12 (no previsto na >E=).
0< )iscusso e votao do O> (A! da >E=) a. ?razo 9@ dias ap+s a data da sua ad#isso pela 12' b. 6otao: a. (a &eneralidade re&ra &eral, salvo al&u#as situa%es de votao obri&at+ria na especialidade' b. (a especialidade: i. 3e car,cter obri&at+rio (A!, n. @ da >E=): 8. criao de i#postos' M. alterao a i#postos' A. extino de i#postos' 9. e#pr"sti#os e fnancia#entos. ii. 3e car,cter facultativo nas restantes situa%es. c. ?ublicao (A* da >E=) " condio de efc,cia, e te# u# prazo, at" ao M #s da entrada e# vi&or do =E. M< A prorrogao da vigncia do O> anterior o Oramento provis'rio (A8 da >E=) a. E# $ue casos sur&eR i. (o caso de re.eio da proposta de >=E' ii. (o caso de to#ada de posse do Hoverno entre o dia 8@ de OulIo e o dia 89 de =utubro' iii. (o caso de caducidade da proposta de >=E e# virtude da de#isso do Hoverno proponente ou de Hoverno anterior no ter apresentado $ual$uer proposta' iv. (o caso de no votao parla#entar de proposta de >=E. b. 2e&ras de execuo do ora#ento provis+rio: i. \uanto Fs receitas autorizao para arrecadao' ii. \uanto Fs despesas autorizao para realizao, de acordo co# a re&ra dos duod"ci#os das despesas apresentadas de acordo co# a classifcao or&Dnica' iii. 2e&i#e transit+rio i#putao das receitas e despesas Fs contas do novo ano econ+#ico iniciado e# 8 de Oaneiro.
,< = 3ispositivo/Lravo e a exclusividade do direito de e#enda parla#entar a< Origens a. >ei de MP de Earo de 8CP* art. 8A previa $ue no era l)cito nenIu# dos #e#bros da 0D#ara apresentar pro.ectos de au#ento de despesas e de di#inuio de receitas b. 1 lei de C de 7ete#bro de 8CP8 ve# li#itar o poder das 0D#aras $uantas Fs iniciativas do au#ento das despesas e di#inuio das receitas' c. 1 lei de 8@ de Earo de 8C8A veio per#itir $ue durante a discusso do ora#ento pudesse Iaver iniciativa parla#entar, no sendo a #es#a per#itida durante a vi&ncia do ora#ento' d. = art. C* da 0onstituio de 8CAA, veio consa&rar o #es#o princ)pio previsto na >ei de 8C8A' e. = art. 8!*, n. M da actual 02? #anteve/o. f. = re&i#e actual o $ue est, e# causa " a estabilidade do consenti#ento parla#entar, a estabilidade da execuo ora#ental e o direito exclusivo de iniciativa pertencente ao Hoverno: &. 3urante a discusso do ora#ento o ?arla#ento det"# a exclusividade do direito de e#enda parla#entar' I. 3urante a vi&ncia do ora#ento " proibida a iniciativa parla#entar $ue incida sobre au#ento de despesas e di#inuio de receitas. 1ssi#: i. ], iniciativa parla#entar $ue provoca au#ento de despesas e di#inuio de receitas (art. 8!*, n. M da 02?) a proposta " inv,lida e, conse$uente#ente, inefcaz, salvo se traduzir u# au#ento de despesas e di#inuio das receitas apenas para os anos subse$uentes' ii. ], iniciativa parla#entar $ue provoca di#inuio de despesas e au#ento de receitas a proposta " v,lida por$ue no contraria o 8!*, n. M da 02?, #as inefcaz, por$ue carece da iniciativa &overna#ental para inscrio no =E, $ue " exclusiva. @I 2 As altera6es oramentais 2 esquema do regime legal !arts< 0,= a M0= da *>O) 8. 1s altera%es ora#entais existe# dois tipos de altera%es ora#entais: 8. 1s altera%es do ora#ento das receitas' M. 1s altera%es do ora#ento das despesas. (o confundir as altera%es ora#entais co# o direito de iniciativa, conferido exclusiva#ente ao Hoverno, e co# o direito de e#enda, conferido exclusiva#ente F 12. 1ssi#, #es#o $ue este.a#os perante altera%es ora#entais da co#petncia da 12, " se#pre da co#petncia do Hoverno a iniciativa e# apresentar propostas de alterao. 1 interveno da 12 apenas ve# &arantir a transparncia e a clareza fnanceira e nunca poder, por e# causa a estabilidade da lei ora#ental.
M. Regra "8sica / art. 98 da >E=: 8. 0o#pete# F 12 todas as altera%es dos #apas ora#entais de base, salvas as excep%es previstas por lei (arts. @P a @9 da >E=) M. 0o#pete# ao Hoverno, desde $ue as re&ras &erais f$ue# defnidas por 3ecreto/>ei: i. 1ltera%es dos desenvolvi#entos ora#entais $ue no i#pli$ue# altera%es dos #apas ora#entais de base' ii. 1s altera%es do #apas derivados' iii. 1ltera%es referentes a transi%es de saldos' iv. 1s de#ais altera%es per#itidas por lei (arts. @P a @9) A. O Oramento das receitas: 8. 7itua%es poss)veis: i< Eodifcao dos #apas das receitas: /< #apas ora#entais de base da co#petncia da 12' +< #apas derivados da co#petncia do Hoverno' L< desenvolvi#entos ora#entais da co#petncia do Hoverno, desde $ue no i#pli$ue# alterao dos #apas ora#entais de base. ii< Eudana dos servios de u# Einist"rio para o outro transferncias: /< so da co#petncia da 12, se i#plicare# u#a alterao dos #apas ora#entais de base' +< so da co#petncia do Hoverno, nos restantes casos. iii< 0riao de novas receitas a sere# arrecadadas pelo Estado: /< 2eceitas de direito privado o Hoverno " co#petente para alterar' +< 2eceitas coactivas, se#pre da co#petncia da 12, desde $ue se.a# deter#inadas por altera%es dos respectivos ora#entos das despesas da co#petncia da 12 (art. @P, n. 8, al)nea a) da >E=) a< 0riao de i#postos e taxas' "< 0riao de receitas consi&nadas. L< 1u#ento do d"fce ora#ental, " da co#petncia da 12, desde $ue no ora#ento das receitas este.a e# causa u# acr"sci#o dos respectivos li#ites do endivida#ento l)$uido fxados na >=E respectiva (art. @P, n. 8, al)nea b) da >E=). 0< 2estantes verbas o Hoverno " co#petente art. @P, n. M da >E=. 9. O Oramento das despesas: 8. B u# siste#a de altera%es #ais r)&ido e# causa est, a unidade oramental fundamental, deli#itada pelo ora#ento por pro&ra#as e pelo ora#ento por actividades: i< (o ora#ento por pro&ra#as, o pro&ra#a " o li#ite de interveno do Hoverno, o $ue $uer si&nifcar $ue a 12 te# a co#petncia: /< para criar novos pro&ra#as' +< para au#entar o #ontante total das despesas de cada pro&ra#a' L< para transferir verbas entre pro&ra#as, co# as li#ita%es previstas no art. @8, n. @ da >E=. ii< (o ora#ento por actividades: /< o cap)tulo (desa&re&ao pr+pria da classifcao or&Dnica) " o li#ite da interveno do Hoverno' +< a funo (desa&re&ao pr+pria da classifcao funcional) " o li#ite da interveno do Hoverno. 1ssi#, o au#ento ou a di#inuio dos poderes conferidos ao Hoverno, passaria, respectiva#ente, por criar #uitos cap)tulos dentro de u# pro&ra#a ou por criar #uitos pro&ra#as dentro de u# cap)tulo. M. 1 12 apenas te# a co#petncia para alterartransferir verbas $ue se reporte# a #ontantes &lobais inseridos e# pro&ra#as, cap)tulos e fun%es, salvo: i< (o ora#ento dos servios inte&rados (art. @M da >E=): /< 0riao de verbas: a< $ue i#pli$ue# u#a di#inuio total do #ontante de cada cap)tulo' "< $ue i#pli$ue# u# au#ento total de cada cap)tulo ou altera%es funcionais, desde $ue as verbas tenIa# contrapartida: i< e# au#ento de receitas consi&nadas' ii< e# saldos de dota%es de anos anteriores cu.a utilizao se.a per#itida por lei' iii< e# reforo ou inscrio de receitas de transferncias provenientes dos servios e fundos aut+no#os ou do ora#ento da se&urana social' iv< na dotao provisional. +< Lransferncia de verbas: a< Lransferncias entre cap)tulos, desde $ue decorrentes das #odifca%es das leis or&Dnicas do Hoverno ou dos Einist"rios ou da transferncia ou sucesso de co#petncias entre diferentes servios' "< Lransferncias entre cap)tulos ou de natureza funcional desde $ue tenIa# contrapartida na dotao provional. c< Lransferncias entre rubricas do #apa da classifcao econ+#ica das despesas (#apa derivado). ii< (o ora#ento dos servios e fundos aut+no#os (art. @A da >E=): /< criao de verbas: a< $ue i#pli$ue# u#a di#inuio total do #ontante de cada cap)tulo ou rubrica de classifcao funcional' "< $ue i#pli$ue# u# au#ento total de cada cap)tulo ou altera%es funcionais, desde $ue as verbas tenIa# contrapartida: i< e# cobranas efectivas de receitas pr+prias de cada 7N1, $ue no provenIa# de recurso ao cr"dito, superiores aos valores previstos no respectivo ora#ento' ii< e# saldos de dota%es de anos anteriores cu.a utilizao se.a per#itida por lei' iii. e# reforo ou inscrio de receitas de transferncias provenientes dos servios inte&rados ou do ora#ento da se&urana social' iv. na dotao provisional. +< Lransferncia de verbas: a< Lransferncias entre cap)tulos, desde $ue no i#pli$ue# transferncias de natureza funcional. iii< (o ora#ento da se&urana social (art. @9 da >E=): /< criao de verbas: a< au#ento das despesas cu.as presta%es constitua# direitos dos benefci,rios do siste#a de se&urana social "< au#ento das despesas &lobais $ue tenIa# contrapartida: i< e# au#ento de receitas efectivas consi&nadas' ii< e# saldos de dota%es de anos anteriores cu.a utilizao se.a per#itida expressa#ente por lei' iii< Lransferncia de outros subsectores da 1d#inistrao ?<blica. +< Lransferncia de verbas: a< 1s transferncias de verbas entre diferentes rubricas do #apa da classifcao econ+#ica das despesas do ora#ento da se&urana social.
@I 2 As vincula6es e3ternas do O> 8. = =E " elaborado de acordo co# as H=? (Hrandes =p%es do ?lano), as obri&a%es decorrentes de lei e de contrato' M. 1rt. 8P@M da 02? A. 1rt. 8A (despesas obri&at+rias) e 89 (vincula%es externas) da >E= 9. Eodelo de vinculao e# cascata: a. 0onver&ncia e Estabilidade da -E' b. ?lano' c. ?ro&ra#ao fnanceira' d. =ra#ento. @. ?lano: a. (atureza do ?lano " u# acto sui generis, $ue cont"# preceitos de opti#izao, no defne os actos, #as co#o a&ir' b. 5nstru#ento .ur)dico co# reduzido alcance pr,tico' c. 6inculao do =ra#ento e no apenas da proposta de lei, co#o resultava do re&i#e anterior (art. C da >E=C8)' d. B obri&at+ria a votao da >=E depois da votao das H=?Qs (co#o resulta do art. MMM do 2e&i#ento da 12). 8. >ei e contrato: a. 6inculao do =ra#ento e no apenas da proposta de lei, co#o resultava do re&i#e anterior (art. C da >E=C8)' b. =utras fontes de obri&a%es: lei, contrato, actos ad#inistrativos, sentenas .udiciais, e outros factos &eradores de obri&a%es de despesa' c. 2econIeci#ento da existncia de despesas obri&at+rias' d. 2econIeci#ento das obri&a%es decorrentes do Lratado da -nio Europeia: i. B irrelevante saber $ue# deve aprovar os planos de conver&ncia e de estabilidade' ii. = #odelo constitucional portu&us no prev a interveno do parla#ento nos assuntos co#unit,rios' iii. =s ?lanos de 0onver&ncia e de Estabilidade so u# #ero docu#ento ad#inistrativo ou pol)tico a >=E no est, assi# subordinada a u# parD#etro $ue no te# estatuto .ur)dico defnido: 8) os indicadores de conver&ncia no se reporta# apenas a a&re&ados ora#entais' M) os a&re&ados so defnidos e# ter#os de contabilidade nacional e no contabilidade p<blica' A) respeita# a todo o sector p<blico ad#inistrativo e no apenas F 1d#inistrao 0entral do Estado. iv. EelIor soluo u#a lei de pro&ra#ao fnanceira plurianual (A9, n. 8, al)nea b) da >E=): 8. Lipo de avaliao dos crit"rios e#p)ricos (avaliao directa, pen<lti#o exerc)cio, corri&ido ou no, e #"dia dos <lti#os exerc)cios) aos crit"rios econ+#icos (#odelos de previso pro.eco no te#po dos dados e de deciso conse$uncia ) M. decorrncia l+&ica dos co#pro#issos do Estado portu&us perante a -E' A. " u# $uadro &eral de orientao $ue per#ite disciplinar o ora#ento anual' 9. " u# instru#ento de racionalizao da deciso fnanceira o $ue se $uer saber " se o ora#ento e$uilibrado ou defcit,rio corporiza u#a deciso racional, o $ue torna a &esto fnanceira Vex)vel' @. B diferente do ?lano trata/se a&ora de racionalizar a to#ada de deciso fnanceira e de disciplinar as N? (estabelecer pressupostos e cen,rios, avaliando as repercuss%es sobre as receitas e despesas)' !. B u# #ero docu#ento ad#inistrativo, se be# $ue seria vanta.oso conferir o estatuto de lei, na #aior parte dos ora#entos, #as $ue autovincula as 1d#inistra%es dois #odelos: a. ?erspectivas r)&idas pro&ra#ao fnanceira para eli#inao &radual do d"fce at" u#a deter#inada data (#odelo francs)' b. ?erspectivas deslizantes (entre A a @ anos) por exe#plo estabelece/se todos os anos para os pr+xi#os 9 anos (e# cada ano I, u# ano novo $ue entra e outro $ue sai da an,lise) #odelo norte/a#ericano, italiana, sueco, dina#ar$us. *. ^#bito central, re&ional e local (do vinculativo ao esti#ativo, indicativo) a. 6inculao depende de sere# aprovadas co#o lei as perspectivas, #as seria de aplicar apenas relativa#ente ao ano 8 e deveria respeitar apenas a al&uns a&re&ados de despesasendivida#ento co# possibilidade de reviso no =rdena#ento portu&us a pro&ra#ao no vincula, #as faria sentido aproxi#,/lo: i. do #odelo italiano do ora#ento trienal dezlizante' ii. do #odelo an&lo/sax+nico #inuciosa pro&ra#ao plurianual das despesas p<blicas de todos os sectores da 1d#initrao 0entral. b. Esti#ativa nos restantes anos' @II 2 A >3ecuo Oramental /< 9rinc#pios !art< LN= da *>O) v. 3uod"ci#os: 8. re&ra de disciplina e de &esto ora#ental' M. te# excep%es $ue a >E= re#ete para a execuo ora#ental (no s+ no =E, co#o na prorro&ao da vi&ncia do =E anterior)' A. re&i#e da libertao dos cr"ditos (le&islao da contabilidade p<blica) necessidade de .ustifcao da libertao ; vinculo da realizao das despesas dos cr"ditos libertados. vi. Hesto Vex)vel dois instru#entos: 8. con&ela#ento e cativao de verbas no te# cobertura na >E= &esto restritiva' M. Nundo de estabilizao con.untural cr"dito condicional $ue poder, ser inscrito no =E, tratar/se/, de u#a dotao $ue apenas poder, ser utilizada se a con.untura assi# o per#itirobri&ar &esto expansionista. vii. ?er)odo co#ple#entar ., falado seria vanta.oso $ue a >E= #encionasse de for#a expressa o per)odo co#ple#entar, #as " o 3E= $ue o fxa, e# detri#ento da disciplina ora#ental. viii. 7e&re&ao de fun%es (art. AC8 da >E=) distino entre o ordenador e o pa&ador de diferentes servios " u# #ecanis#o funda#ental de controlo 8. ora#ento das receitas $ue# te# interesse na li$uidao (repartio), no deve ter interesse e# cobrar' M. ora#ento das despesas ordenador " diferente do pa&ador abandono do controlo pr"vio .udicial e ad#inistrativo e# ?ortu&al, seria prefer)vel u# siste#a de Ieterocontrolo interno, si#ples e leve por recurso ao siste#a infor#,tico. ix. 0ontabilidade de co#pro#issos (e no apenas contabilidade de caixa #ontante &lobal dos cr"ditos libertados) resulta do 21NE (3> 8@@CM, de M8*) art. 8P: 8. pri#eiros #ovi#entos assu#idos pelo estado e discri#inados por actividade, co# indicao da rubrica de classifcao econ+#ica institu)da' M. encar&os assu#idos durante a &esto' A. encar&os assu#idos nos anos anteriores. x. Eora nos pa&a#ento do Estado e se Estado no procede ao pa&a#ento das d)vidas ate#pada#enteR Naria sentido i#p_r ao Estado o pa&a#ento dos .uros le&ais a contar de u# deter#inado per)odo de no pa&a#ento (9@ da >ei Heneral ?ressupuestaria espanIola). +< )ecreto-*ei de >3ecuo !art< 0.= da *>O) a. E en$uanto no for aprovado o 3E=R 1plicao do 3E= do ano anterior, F se#elIana do caso previsto no =ra#ento provis+rio. "< )ecreto 2lei de >3ecuo oramental xi. 7u.eito a apreciao parla#entarR 8!C, n. 8 da 02? e 8CC, n. 8, al)nea b) (co#petncia ad#inistrativa e no le&islativa)' 3ii< Naria sentido sustentar o conte<do re&ula#entar da execuo ora#ental' c. Cnidade 2 u# <nico decreto contendo 75, 7N1 e 77 (salvo $uando se .ustif$ue o contr,rio, exe#plos: altera%es ora#entais)' d< &onte:do do )*> i< Indicao das dota6es no su"metidas ao regime dos duodcimosO ii< Indicao das dota6es cativas ou condicionadasO iii< Indicao das despesas que dependem da interveno dos servios centrais iv< 9ra7os para autori7ao de despesasO v< )emais normas necess8rias 2 e3emplo4 per#odo complementar< e< 9u"licao at ao fnal do ms seguinte ao da entrada em vigor do O> !fnal de 1evereiro)<
L< >3ecuo Oramentos a. 2eceitas: i. Lipicidade $ualitativa necessidade de inscrio e classifcao (ACA), autorizao para a$uele ano ii. =pera%es: 8. >i$uidao deter#inao do #ontante concreto $ue o Estado te# a receber de outre# servios li$uidadores de receitas 3H05 e 3H15E0' M. 1rrecadao e cobrana entrada efectiva dos #ontantes nos cofres do Estado cabe ao Lesouro (3HL). b. 3espesas: i. Lipicidade $uantitativa vinculao relativa#ente F inscrio e ao li#ite dos #ontantes inscritos' ii. 2e$uisitos (AC@): 8. le&alidade nos ter#os da lei' M. inscrio pr"via e cu.o #ontante no exceda cu#ulativa#ente o $ue est, previsto (cabi#entao)' A. princ)pio da execuo estrita respeito ri&oroso das re&ras de execuo, as verbas no pode# ter aplicao diversa' 9. duod"ci#os' @. =E condiciona encar&os assu#idos pela 1d#inistrao' !. Econo#icidade e pr"via .ustiifcao (efc,cia, efcincia e econo#ia) an,lise custo/benef)cio. iii. Nases da realizao da despesa: 8. autorizao pela autoridade co#petente' M. processa#ente titulao nu#a folIa de cr"dito' A. verifcao le&alidade e cabi#ento' 9. li$uidao deter#inao do #ontante exacto' @. autorizao de pa&a#ento declarao diri&ida ao cofre p<blico para $ue pa&ue' !. pa&a#ento da despesa " o acto de despesa. 0< >3ecuo dos Oramentos !*ei de Jases da &onta"ilidade 9:"lica e RA1> 2 )* /MM-N+) a. 3HL 3> 88!C8, de * de OulIo art. 8, n. M te# co#o #isso: i. asse&urar a ad#inistrao da tesouraria central do Estado' ii. prestao de servios conexos a entidades do 7?1' iii. opera%es de interveno fnanceira do Estado' iv. estudo, preparao e aco#panIa#ento das #at"rias respeitantes ao exerc)cio da tutela fnanceira sobre o 7?1' v. accionista' vi. E$uil)brio da tesouraria do Estado 3HL articula as suas fun%es co# o 5nstituto de Hesto do 0r"dito ?<blico acciona#ento de siste#as de fnancia#ento de curto prazo (art. A do 2LE).
b. 3> 8C8CC, de @ de OunIo 2e&i#e da Lesouraria do Estado: i. Cnidade de tesouraria art. M / 3HL executar o ora#ento dos 75 e asse&urar aos 7N1 a prestao de servios e$uiparados aos de actividade banc,ria (atrav"s de contas abertas na 3HL). ii. Extenso da unidade de tesouraria 21 e 1utar$uias locais possibilidade de contas abertas' iii. 1s contas abertas so re#uneradas. iv. Entrada e sa)da de fundos 8. Entrada: a. 0obrana efectuada por servios p<blicos co# fun%es de caixa (art. * / 3HL, Lesourarias da Nazenda ?<blica e outros servios p<blicos autorizados)' b. 0obrana efectuada por outras entidades colaboradoras (art. 8) prestao de servios de cobrana' c. 3-0 /art. 88 / obri&ao pecuni,ria entre o Estado e devedor d. ?a&a#ento 8@ (#eios) #oeda corrente a outros #eios de pa&a#ento co# as caracter)sticas dos utilizados pelos bancos. e. ?a&a#ento efectuado nos ter#os previstos na lei constitui efeito liberat+rio (art. MP). M. 7a)da: a. 2ealizao co# os #eios de pa&a#ento do tesouro (art. M9) e estes obedece# F lei &eral ver art. 8@ / re#isso' b. 1utorizao 3irector Heral (art. M@)' c. 2estitui%es e ree#bolsos (art. M!) c,lculo do i#posto ou receita indevida#ente cobrada.
c. =s 7ervios 5nte&rados i. 988 a) e 9A da >E= ii. 1utono#ia ad#inistrativa re&i#e re&ra pr,tica de actos pr+prios no D#bito da &esto corrente art. A do 21NE. iii. 3uplo cabi#ento art. MP do 21NE 8. receitas consi&nadas' M. pa&a#ento a efectuar por conta destas' A. fca# condicionados ao #ontante da receita arrecadada e dos cr"ditos inscritos no =E. iv. Especifcao e dotao provisional (8@ da >E=) 8. utilizada para cobrir os pa&a#entos dos venci#entos da funo p<blica, na parte correspondente aos au#entos anuais acordados co# os sindicatos depois de iniciado o ano econ+#ico' M. utilizada para fazer face ao pa&a#ento de inde#niza%es a $ue o Estado " condenado (cala#idade p<blica e visitas de representantes estran&eiros do Estado)' A. funo de J&uardio do tesouroK do EN s+ liberta as verbas se os reforos de verbas no pudere# ser asse&urados atrav"s de altera%es co# contrapartidas noutras verbas dos ora#entos dos #es#os servios. 9. o art. 8@ no " feliz o $ue so despesas i#previs)veis e inadi,veisR Lalvez fzesse sentido distin&uir as previstas no =E (co# aplicao na dotao provisional) das no prevista no =E (nestas <lti#as talvez fzesse sentido criar cr"ditos provisionais ou &lobais ex: no EE " inscrito u#a Jdotao a desa&re&arK pelas v,rias -niversidades, esta desa&re&ao est, dependente de autorizao ad#inistrativa. v. = proble#a do princ#pio da segregao de fun6es o 21NE supri#iu o princ)pio da se&re&ao de fun%es entre ordenador e pa&ador de diferentes servios s+ a circular da 3H= " $ue deter#ina# tal princ)pio i#pondo $ue, dentro de cada servio, as fun%es de ordenador e pa&ador se.a# dese#penIadas por diferentes a&entes (0irculares da 3H0?, 7"rie W, n. C!8, de M8 de Eaio de 8CCA e 7"rie 1, n. 8MM@, de 9 de Earo de 8CC9) / a >E= voltou a receb/lo no art. AC8. vi. 7ervios inte&rados as opera%es do Lesouro: 8. =pera%es ora#entais: a. ?revistas no ora#ento' b. 7u.eita#/se aos processos pr+prios de execuo dos ora#entos de receitas e despesas' c. Esto su.eitas ao controlo ad#inistrativo' d. 3o ori&e# F inscrio defnitiva na 0HE' e. ?rovoca# sa)da irrevers)vel de fundos dos cofres p<blicos. M. =pera%es de tesouraria (=pera%es espec)fcas do Lesouro =EL) para suprir difculdades na execuo do ora#ento: a. 2ealizadas F #ar&e# do =E' b. Eovi#enta# fundos $ue reverte# na afectao nor#al da execuo do ora#ento' c. (o esto su.eitas F re&ra da anualidade' d. 7o i#prescrit)veis' e. Essas sa)das de fundos daro ori&e# a u#a nova entrada nos cofres at" F concordDncia do cr"dito. A. Lipos: a. antecipao de receitas do Estado' b. &esto de li$uidez ou valorizao dos recursos de curto prazo colocar .unto de institui%es banc,rias de eventuais disponibilidades de tesouraria' c. &esto de caixa de curto prazo / &esto de fundos a car&o do Lesouro. 9. 2e&i#e: a. docu#entao obri&at+ria' b. precedncia de ordens de pa&a#ento relativa#ente Fs opera%es de tesouraria activa' c. fscalizao do L0' d. incluso na 0HE e nas contas #ensais pr+prias do Lesouro. @. Nun%es principais: a. antecipao de receitas e despesas satisfao oportuna de encar&os ora#entais (art. AP, n. 8 b) do 2LE) deve ser efectuada por via ora#ental por conta do ano econ+#ica e# $ue tivere# lu&ar' b. antecipao fundos do =ra#ento da -E (art. AP, n. 8 c) do 2LE) at" ao f# do per)odo co#ple#entar' c. antecipao fundos das autar$uias locais e 21 (art. AP, n. 8 d) do 2LE) at" ao f# do per)odo co#ple#entar' d. colocao .unto de institui%es de disponibilidades e# excesso' e. &esto de fundos' !. utilizao de instru#entos de pol)tica #onet,ria re&ulando a oferta e procura de #oeda poss)vel nos casos dos WilIetes do Lesouro ver noo de opera%es de #ercado aberto.
b. =s 7ervios e Nundos 1ut+no#os i. 988 b) e 99 da >E= ii. 1utono#ia ad#inistrativa e fnanceira art. ! da >ei 8CP, de MPM, receitas pr+prias nu# #)ni#o de MA das despesas totais ; .ustifcao para a ade$uada &esto necessidade de 3> ou >ei, salvo i#perativo constitucional (exe#plo -niversidades) 99 do 21NE personalidade .ur)dica e de autono#ia ad#., fnanceira e patri#onial 5nstitutos ?<blicos contabilidade di&r,fca (patri#onial), so disposi%es #uito escassas: 8. " necess,rio o estabeleci#ento de u# re&i#e .ur)dico/fnanceiro claro' M. I, $ue encontrar for#as de controlo e de aco#panIa#ento da execuo ora#ental destes servios' A. I, $ue encontrar for#as $ue asse&ure# a &esto de tesouraria #ais racional e encontrar u#a for#a de co#pensar a re&ra da unidade de tesouraria reforar as transferncias do Estado para estes servios. iii. 0ate&orias: 8. 3e car,cter ad#inistrativo M. 3e car,cter co#ercial, industrial e fnanceiro iv. 1bandono das re&ras da contabilidade p<blica e adopo da contabilidade di&r,fca (pri#eiros 50E?, 51?EE5 e 5(E): 8. ?lanos de contabilidade sectoriais a consolidao tornou/se dif)cil e #uito pouco f,vel' M. ?roble#a resolvido pela aprovao do ?=0? e defnio das passa&ens entre os diversos planos' vii. Lodos os 7N1 esto obri&ados a u#a elaborao de u#a contabilidade p<blica e# no#e da consolidao ora#ental: 8. acata#ento das re&ras de execuo ora#entalR 0abi#ento e duod"ci#osR M. acata#ento das re&ras de elaborao do ora#ento na l+&ica da contabilidade p<blicaR viii. 1s contas de orde# 8. =bri&atoriedade de inscrio das verbas e# contas de orde# por$uanto no I, unidade de tesouraria' M. 0onstitui u#a for#a de as verbas dos 7N1Qs transitare# pela tesouraria do Estado' A. 0ontas de orde# ou unidade de tesourariaR (e# se#pre constitue# as contas de orde# u#a for#a de col#atar a falta de unidade de tesouraria, dadas as #<ltiplas derro&a%es casu)sticas' 9. 0ontas de orde# ou plenitude ora#entalR (o I, conVito principal#ente por$ue I, previso das verbas dos 7N1Qs nos #apas ora#entais' @. ], al&u#a relutDncia e# os 7N1Qs #antere# os dep+sitos no Lesouro: !. aos dep+sitos se&ue#/se se#pre os levanta#entos' *. os dep+sitos no so re#unerados faria sentido criar re#unera%esR B u# proble#a de incentivo... ix. 1presentao dos pro.ectos de ora#entos 8. =bri&atoriedade de apresentao do ora#ento: M. sano pecuni,ria para os diri&entes dos servios' A. sano aos 7N1Qs i#pedir o levanta#ento de transferncias do =E en$uanto no for apresentado o ora#ento para o ano se&uinte. x. Execuo dos ora#entos 8. 2e&i#e pouco claro baseia/se na contabilidade di&r,fca' M. 0o#pensao da unidade de tesouraria reforo das transferncias para estes servios' A. 2eforo dos #ecanis#os de autocontrolo obri&atoriedade de participao nos +r&os da direco destes servios de u# representante do EN' 9. Eandato dos representantes da Nazenda ?<blica deve estar li#itado te#poral#ente. xi. 2eposio de saldos 8. 7aldosR a. 2eceita pr+pria dos 7N1R b. Ninancia#ento de despesas de car,cter reprodutivo (despesas de investi#ento)R M. ], nor#as $ue per#ite# a transio de saldos de u# ano para o outro sectores da sa<de e educao' A. (outros casos (5N131? e 51?EE5) I, u#a obri&ao de reposio dos saldos de &erncia aos cofres do Estado e#bora volte# a receber isto cIa#a/se de controlo de verbas F sa)da' 9. (outros casos ainda I, a re&ra de reposio dos saldos de &erncia. @. 7oluo adoptada dever, obri&ar/se os 7N1Qs a repor (transferir os excedentes para o EstadoR 2epare/se o $ue sucede co# o 57? 3> 8@!8A, de 899 obri&atoriedade de repor a diferena entre receitas e despesas ap+s aprovao das contas. 5sso passa por u#a redefnio das fun%es do Lesouro de &erar excedentes de tesouraria. c. 1 execuo da 7e&urana 7ocial i. 988 c) e 9@ da >E= ii. 2e&i#e especial de execuo 8. aplicao supletiva do re&i#e &eral da execuo do =E' M. re&ras especiais $ue respeite# F execuo do ora#ento da 77 A. =ra#ento das receitas a. 0ontribui%es depositadas F orde# do 5HN77 (so receita do 5nstituto)' b. = 5HN77 ali#enta e fnancia outras institui%es de 77, co# base e# ora#entos de tesouraria, confor#e se prev no 3E=' c. 9@@ da >E= / 5HN77 (plano de tesouraria) ; outras institui%es ($ue t# os seus planos de tesouraria) na +ptica do L0 a pr,tica do 5HN77 viola a >ei de Wases da 77, por$ue tais verbas deveria# estar e# poder dos 0entros 2e&ionais da 77 assi# os centros fca# i#pedidos de &erire# autono#a#ente as dota%es ora#entais' d. -nidade de tesouraria / pertencente ao 5HN77, e# no#e da racionalidade na realizao das despesas absoluta#ente essenciais, al"# disso as receitas dos 0entros 2e&ionais so insi&nifcantes face ao #ontante &lobal das receitas (co#participa%es dos utentes dos servios de sa<de, venda de i#pressos e #ultas). e. =ri&e# da unidade de tesouraria (8C** e 8C*8) / 88 0entros 2e&ionais (cada u# deles " u# distrito) $uatro excedent,rios (>isboa, ?orto, 1veiro e Wra&a), os restantes defcit,rios da) a razo de ser da unidade de tesouraria do 5HN77' f. ]o.e e# dia: i. 5HN77' ii. @ 0entros 2e&ionais ((orte, 0entro, >isboa e 6ale do Le.o, 1lente.o e 1l&arve)' iii. 7ervios sub/re&ionais da 77 subdivis%es dos 0entros 2e&ionais. 9. =ra#ento das despesas a. (o faz sentido a aplicao do re&i#e duodeci#al presta%es sociais aspecto conte#plado no 3=E (9P@ a) da >E=). b. (o I, per)odo co#ple#entar o siste#a de contabilidade di&r,fca da 77 no " co#pat)vel co# a existncia de per)odo co#ple#entar nu#a +ptica de tesouraria, ou de caixa todos os #ovi#entos realizados a partir de 8 de Oaneiro pertence# ao novo ano: i. ?a&a#entos depois de A88M so do ano se&uinte' ii. ?a&a#entos $ue transita# de u# ano para o outro sur&e# no balano do ano anterior co#o responsabilidades (relativas a presta%es no pa&as at" A88M) a orientao do L0 " diferente I, $ue voltar a ora#entar essas verbas no ano posterior e proceder ao processa#ento dessas despesas. iii. 7aldos sero utilizados #ediante pr"via autorizao a conceder pelo Hoverno, atrav"s de despacIo con.unto do EN e do LrabalIo e 7olidariedade.
@III 2 A Responsa"ilidade fnanceira
/< O que gera a pr8tica de actos fnanceiros ilegais e irregulares? a. 1 pr,tica de actos fnanceiros ile&ais e irre&ulares pode# acarretar dois tipos de conse$uncias: i. (o plano do valor .ur)dico do acto fnanceiro (inexistncia, invalidade, inefc,cia ou irre&ularidade): 8. no plano ad#inistrativo a. opera%es ora#entais i. arrecadao de receitas ii. realizao de despesas b. opera%es espec)fcas do tesouro c. actos de &esto patri#onial, activos e passivos. M. no plano .urisdicional a. visto do Lribunal de 0ontas deter#ina a inefc,cia do acto (poderia deter#inar inexistncia e invalidade)' i. = visto do Lribunal de 0ontas 8. ^#bito (99, n. 8) actos, contratos ou outros instru#entos &eradores de despesa ou representativos de responsabilidades fnanceiras directas ou indirectas' M. 5ncidncia (art. 9!) a. 1ctos no $ual resulte u# au#ento da d)vida p<blica fundada dos servios e fundos aut+no#os e de#ais entidades 21, 1>, 5nstitutos ?<blicos e institui%es de 77 excepto (art. 9*):
i. actos e contratos praticados pelas entidade do art. M, n. M e A'
ii. actos do Hoverno e do &overno re&ional $ue no deter#ine# encar&os ora#entais ou de tesouraria e se relacione# exclusiva#ente co# a tutela e &esto dessas entidades'
iii. t)tulos defnitivos de contratos precedidos de #inutas visadas'
iv. contratos de arrenda#ento, forneci#ento de ,&ua, &,s e electricidade ou afns (li#peza, se&urana, assistncia t"cnica)'
v. contratos de recuperao de cr"ditos do Estado'
vi. outros actos previstos na lei. b. 0ontratos escritos de obras p<blicas, a$uisio de bens e servios, be# co#o a$uisi%es patri#oniais $ue i#pli$ue# despesa' c. Einutas dos contratos fxados e# valor i&ual ou superior aos fxados nas leis do ora#ento nos ter#os do art. 98 / celebrados por escritura p<blica e co# encar&os a sere# satisfeitos no acto da sua celebrao. A. 2ecusa e efeitos: a. Nunda#entos:
i. nulidade'
ii. encar&os se# cabi#ento e# verba pr+pria ou violao directa de nor#as fnanceiras'
iii. ile&alidade $ue altere ou possa alterar o resultado fnanceiro. b. Efeitos:
i. inefc,cia a partir da data da notifcao da deciso aos servios e or&anis#os interessados'
ii. os trabalIos realizados ou bens ad$uiridos podero ser pa&os at" F data da recusa. b. fscalizao conco#itante ou sucessiva. ii. (o $ue se refere ao a&ente $ue o praticou, ou a outros relacionados e F licitude do acto su.eio a diversas san%es ou investido e# obri&a%es diversas, resultantes da violao da lei a isto cIa#a#os responsabilidade pela pr,tica de actos fnanceiros.
M. = valor .ur)dico dos actos e o visto do Lribunal de 0ontas A. 1 responsabilidade pela pr,tica de actos fnanceiros a. Lipos: i. 2esponsabildade pol)tica atrav"s da 0HE e al&u#as disposi%es constitucionais. ii. 2esponsabilidade cri#inal associados F pr,tica de diversos cri#es relacionados co# a actividade fnanceira: 8. cri#es de responsabilidade a. corrupo activa e passiva arts. 8! a 8C da >ei A98*, de 8!*. b. violao de nor#as de execuo ora#ental art. 89 da >ei A98*, de 8!*. M. cri#es fnanceiros: a. peculato (si#ples, de uso ou por erro de outre#)' b. recebi#ento de contribuio no devida' c. recebi#ento de e#olu#entos no devidos' d. aceitao de interesses particulares e# servio p<blico' e. abuso de confana. iii. 2esponsabilidade disciplinar $uando co#etida por funcion,rio ou a&ente ad#inistrativo ou outra entidade su.eita a poder disciplinar o poder disciplinar " u# poder discricion,rio e as san%es so at)picas por vezes " a lei fnanceira $ue disciplina e $ualifca directa#ente certos co#porta#entos. iv. 2esponsabilidade civil os pre.u)zos causados pela pr,tica de acto fnanceiro ile&al so inde#niz,veis, co#o $uais$uer outros pre.u)zos consa&rao de responsabilidade civil para o EstadoR 1rt. A! do 3ecreto n. MMM@*, de M@ de Nevereiro de 8CAA. v. 2esponsabilidade fnanceira $ue interessa destrinar F frente. b. 0aracteres das v,rias responsabilidades: i. 0ar,cter cu#ulativo por$uanto no exclue# u#as das outras. c. 2esponsabilidade fnanceira: i. 1s entidades so respons,veis pela reinte&rao dos fundos, valores ou dinIeiros p<blicos' ii. 1s san%es so de dois tipos: #ultas ou reposi%es (da) a distino entre responsabilidade fnanceira reinte&rat+ria e sancionat+ria)' 8. Nunda#ento da responsabilidade: reinte&rao da Nazenda (acional por valores' M. =b.ecto: valores ob.ecto de leso e no o pre.u)zo causado. A. 3ois tipos de san%es: #ulta ou reposio. iii. 1 responsabilidade fnanceira " pessoal solid,ria ou subsidi,ria / e nunca dos +r&os, or&anis#os ou servios ($ue esto adstritos ao dever de prestar contas) iv. 3istin&ue/se da responsabilidade civil " independente do pre.u)zo efectivo da 1d#inistrao pode ser cu#ulada co# a inde#nizao " u#a pura responsabilidade ob.ectiva, co# excepo nos casos e# $ue I, i#putao por culpa' iv. B efectivada pelo Lribunal fnanceiro co#petente e nunca pelo Lribunal .udicial vi. 3ecorre da pr+pria lei, independente#ente da averi&uao de $uais$uer pre.u)zos' vii. Neio preventiva e punitiva e# face da responsabilidade civil pode de certa for#a substituir a responsabilidade civil. d. 2esponsabilidade reinte&rat+ria i. =bri&ao ex le&e (art. @C, n. 8 da >=?L0): 8. alcance as contas dos respons,veis dos servios p<blicos so or&anizadas na for#a de conta corrente: a. se no saldo fnal o cr"dito for i&ual ao d"bito o respons,vel " declarado quite e ilibado de responsabilidade fnanceira' b. se no saldo fnal o cr"dito for superior ao d"bito " credor da Nazenda' c. se no saldo fnal o cr"dito for inferior ao d"bito est, o infractor e# alcance esta situao &era responsabilidade fnanceira desde $ue: i. Iouver atraso na entre&a de fundos' ii. subtraco de valores'
iii. o#isso de receitas' iv. $ual$uer falta no cofre, erro de c,lculo ou outras causas $ue no possa# atribuir/ se a infdelidade do a&ente, arrebata#ento, perda, destruio de valores e dinIeiros p<blicos e outros casos de fora #aior'
v. $uando o tesoureiro da Nazenda ?<blica no tenIa e# cofre $uantia $ue devia estar nele e# funo da escrita. M. desvio de dinIeiros e outros valores perda, absoluta ou relativa por acto intencional do infractor' A. pa&a#entos indevidos pa&a#ento efectuado contra lei ou re&ula#ento. ii. = D#bito da obri&ao abran&e apenas Jas i#portDncias abran&idas pela infracoK' iii. 1 efectivao da responsabilidade " por sentena (art. C9 da >=?L0 8. o .uiz no est, vinculado ao #ontante indicado no re$ueri#ento do E? pode condenar e# $uantia inferior ou superior' M. o .uiz poder, avaliar a culpa ver art. !9 da >=?L0 e# caso de ne&li&ncia pode reduzir ou relevar a responsabilidade e# $ue tiver incorrido o infractor devendo .ustifcar a respectiva deciso. iv. \ue# so os respons,veisR B necess,ria a #era culpa (art. !8, n. @ da >=?L0): 8. 1&ente ou a&entes de facto (art. !8, n.8 da >=?L0) " responsabilidade directa. M. 7ubsidi,ria (per#isso, indicao ou no#eao, ou pelas fun%es de fscalizao art. !M, n. A da >=?L0), e solid,ria (art. !A da >=?L0), se existire# v,rios respons,veis: a. Herentes ou #e#bros de conselIos ad#inistrativos (art. !8, n. A da >=?L0)' b. Nuncion,rios $ue nas suas rela%es co# os a&entes ad#inistrativos, no esclarea# os assuntos da sua co#petncia de Iar#onia co# a lei.
e. 2esponsabilidade sancionat+ria (art. !@ da >=?L0) i. Nunda#entos ii. Lipos 8. 5nfrac%es fnanceiras a. (o li$uidao, cobrana ou entre&a nos cofres do Estado de receitas devidas' b. 6iolao das nor#as de elaborao e execuo do ora#ento, assuno, autorizao ou pa&a#ento de despesas p<blicas' c. Nalta de efectivao ou reteno indevida dos descontos le&al#ente obri&at+rios a efectuar ao pessoal' d. Nalta de apresentao de contas nos prazos le&ais' e. 1dianta#ento por conta de pa&a#entos no previstos na lei' f. -tilizao de e#pr"sti#os p<blicos e# fnalidade diversa da le&al#ente prevista' &. -tilizao indevida de fundos #ovi#entados por opera%es de tesouraria para fnanciar despesas p<blicas. M. 5nfrac%es processuais fnanceiras (art. !! da >=?L0): a. Nalta de prestao de infor#a%es pedidas' b. 5ntroduo nos processos ou contas de ele#entos suscept)veis de introduzire# o Lribunal e# erro' c. Nalta de apresentao te#pestiva de docu#entos $ue a lei obri&ue a re#eter. A. 5nfrac%es alIeias ao do#)nio da responsabilidade fnanceira sobre $ue# i#penda o dever de colaborao. iii. Eedida le&al das penalidades: 8. &raduao e# funo (art. !*, n. M da >=?L0) a. &ravidade do acto' b. conse$uncias' c. &rau de culpa' d. n)vel Iier,r$uico' e. situao econ+#ica' f. antecedentes' &. #ontante #aterial dos valores p<blicos. M. >i#ites das infrac%es fnanceiras: a. >i#ite #)ni#o #etade do venci#ento l)$uido #ensal' b. >i#ite #,xi#o venci#ento l)$uido anual dos respons,veis ou, caso no aufra venci#ento, o correspondente ao 3irector/Heral. c. 0asos especiais: i. 3olo li#ite #)ni#o " i&ual a 8A do li#ite #,xi#o ii. (e&li&ncia li#ite #,xi#o " reduzido a #etade. IA 2 O &rdito 9:"lico e a )#vida 9:"lica 8. 0r"dito p<blico corresponde F existncia de u#a situao e# $ue se verifca u#a dilao te#poral entre duas presta%es $ue deveria# ser si#ultDneas, derivando da) u# benef)cio para u# dos su.eitos da operao: a. Ele#ento sub.ectivo o ente p<blico " titular da posio .ur)dica passiva na relao de cr"dito (no confundir co# a noo de cr"dito interp<blico opera%es entre duas entidades p<blicas (ex. Estado e 2e&i%es 1ut+no#as) ou co# a noo de cr"dito das entidades p<blicas / e# $ue o Estado e#presta e provoca,conse$uente#ente, despesa)' b. Ele#ento ob.ectivo: i. 0r"ditos e d)vida principais o Estado " devedor de u#a deter#inada $uantia' ii. 0r"ditos e d)vida acess+rios e# $ue o Estado responde subsidiaria#ente' iii. 0r"ditos e d)vida efectivos o Estado " devedor a outra entidade estranIa ao sector p<blico' iv. 0r"ditos e d)vida fct)cios o titular do cr"dito " ta#b"# o pr+prio Estado, atrav"s, por exe#plo, dos servios e fundos aut+no#os' v. 3)vida corrente ou ad#inistrativa / o Estado " devedor devido a u#a espera de preos, forada ou volunt,ria, de al&u# dos seus credores' vi. 0r"dito e d)vida vital)cia / atribuio pelo Estado a entidades do direito a presta%es se# base fnanceira, e# virtude da pr,tica de servios considerados excepcionais, relevantes ou distintos (ex. pens%es de san&ue)' vii. 0r"dito e d)vida e#presarial resulta# da actividade e#presarial das pessoas colectivas p<blicas e nela se inte&ra#' viii. 3ivida p<blica a$uisitiva recurso ao fnancia#ento privado resultado da a$uisio de bens pelo recurso ao leasing ou por project fnance'
M. 3)vida p<blica contrapartida do cr"dito p<blico, $ue en&loba o con.unto das d)vidas do Estado $ue representa# u#a rubrica do passivo i. 2epresenta todas as situa%es passivas de $ue o Estado " titular' ii. 1bran&e todo o con.unto de situa%es derivadas do recurso ao e#pr"sti#o p<blico co#o de todas as outras opera%es de cr"dito: 8. 3)vida principal ou directa opera%es de cr"dito praticadas no interesse do Estado' M. 3)vida acess+ria opera%es de cr"dito e# $ue o Estado " su.eito acess+rio, co#o &arante de outros su.eitos p<blicos ou privados. iii. 3)vida ?<blica fnanceira (" diferente da d)vida nacional, por$uanto esta representa todas as d)vidas da co#unidade nacional a todos os outros pa)ses ou institui%es internacionais de cr"dito) o Estado " devedor e# virtude de u#a operao fnanceira, pela $ual lIe fora# prestados activos fnanceiros, devendo ree#bols,/los e pa&ar .uros ou rendas: 8. 3)vida ?<blica Vutuante a$uela e# $ue o per)odo de venci#ento " inferior a u# ano resultante do cr"dito de curto prazo' M. 3)vida ?<blica fundada de durao superior a u# ano, resultante do cr"dito a lon&o prazo: a. ?erp"tua ou consolidada (ou apenas consolidados) se# prazo de ree#bolso (re#)vel, se I, lu&ar a ree#bolso, ou irre#)vel, se no I, lu&ar a ree#bolso) e# ?ortu&al todos os consolidados so re#)veis a 8P anos' b. Le#por,ria co# prazo de ree#bolso: i. 6enci#ento e# #o#ento incerto' ii. 6enci#ento e# #o#ento certo (a#ortiz,vel). A. `r&os de &esto da d)vida p<blica: a. Ounta dos Ouros (8*C*)' b. Ounta da 1d#inistrao das 2endas (889!)' c. Ounta do 0r"dito ?<blico (>ei 8CAA, art. 8.) d. 5nstituto de Hesto do 0r"dito ?<blico (a partir de 8CC* re&ulado pelo 3> 8!PC!, de 9 de 7ete#bro) corresponde ao #odelo #ais actualizado de &esto da d)vida p<blica ?ortu&al foi o 9 pa)s no #undo a criar este 5nstituto (F se#elIana da (ova YelDndia e 5rlanda) e te# co#o principais fun%es a &esto da d)vida p<blica funcionando co#o u#a instituio banc,ria, co# as vanta&ens das decis%es podere# ser #ais especializadas e #enos dispersas e# ter#os pol)ticos. e. 1 3HL &ere a d)vida Vutuante ver o conceito de opera%es espec)fcas do Lesouro (=ELQs).
9. E#pr"sti#o ?<blico " o acto pelo $ual o Estado benefcia de u#a transferncia de #eios de li$uidez, constituindo/se na ulterior obri&ao de ree#bolsar e pa&ar .uros (" #ais a#plo $ue o cr"dito privado, pois pelo #enos este no abran&e consolidados): a. E#pr"sti#os forados e volunt,rios i. Norado caracteriza/se por, no #o#ento da contraco do e#pr"sti#o, o devedor p<blico praticar u# acto unilateral de autoridade, i#pondo u# sacrif)cio $ue consiste na privao de deter#inados bens. B diferente do i#posto, por$uanto no e#pr"sti#o forado I, direito a ree#bolso no e#pr"sti#o p<blico no fala#os e# e#pr"sti#o forado' ii. 6olunt,rio acto .ur)dico bilateral o Estado recolIe fundos co#pro#etendo/se a realizar e# contrapartida diversos tipos de presta%es correlativas (ree#bolso e pa&a#ento de .uros ou de rendas): 8. patri+ticos e#itidos e# situa%es de &rave crise nacional. M. volunt,rios s.s. e#itidos e# $uais$uer circunstDncias. b. E#pr"sti#os perp"tuos e te#por,rio i. ?erp"tuo e# relao ao $ual se no contrata a restituio do capital, #as apenas o pa&a#ento pelo Estado de .uros ou rendas' ii. Le#por,rio so a$ueles e# $ue existe u# prazo certo para o ree#bolso fnal, $ue p%e ter#o ao e#pr"sti#o. c. E#pr"sti#os a curto e a lon&o prazo i. 0urto prazo venci#ento no per)odo ora#ental 8. 7a$ue ao abri&o da conta/corrente do Estado .unto do Wanco 0entral' M. 7upri#entos .unto de institui%es banc,rias e de cr"dito' A. WilIetes do Lesouro so t)tulos a curto prazo $ue o Estado lana nos #ercados #onet,rios (pol)ticas de #ercado aberto) so lanados bilIetes do Lesouro at" CP dias e# no#e da re&ularizao do #ercado #onet,rio' 9. 0ontratos de d)vida Vutuante co# o Wanco de ?ortu&al $uando " insufciente o li#ite da conta corrente &ratuita. ii. >on&o prazo venci#ento para al"# do per)odo ora#ental: 8. 0onsolidados confere# ao credor o direito de receber .uros se# li#ite te#poral, e#bora nunca Ia.a ree#bolso de capital <lti#o caso e# ?ortu&al Jos consolidados dos centen,riosK e# 8C9P para absorver a li$uidez excessiva da econo#ia e relanar a d)vida p<blica' M. 2endas perp"tuas so esp"cies idnticas aos consolidados constitue# for#as de aplicao obri&at+ria de dinIeiros de certas pessoas colectivas perp"tuas de utilidade p<blica recebendo, e# troca rendas anuais A. 2endas vital)cias (curto prazo) at" F #orte do presta#ista: a. 5ndividuais b. 0olectivas (tontinas introduzidas pelo ban$ueiro italiano >orenzo Lonti) vo acu#ulando at" F #orte do <lti#o presta#ista' 9. =bri&a%es e#pr"sti#o a#ortiz,vel t)pico a. 1nuidades ter#in,veis ou obri&at+rias pa&a#ento de presta%es, co# .uros e a#ortizao do capital (prev encar&os da d)vida p<blica): i. 1nuidade constante ii. 1nuidade vari,vel b. 7iste#as de caixas de a#ortizao criao de u# 5nstituto, co# direito a verba fxa, destinado F a$uisio de t)tulos, para destruir ou conservar. c. 7iste#a de saldos ora#entais a#ortizao " feita pelos excedentes ora#entais $ue se consi&a# acu#ular " u# siste#a irre&ular' d. 1#ortizao por sorteio todos os anos o Estado ree#bolsa u# deter#inado n<#ero de t)tulos, deter#inados por sorteio, por for#a a $ue o e#pr"sti#o se.a total#ente a#ortizado nu# deter#inado prazo' e. 2ee#bolso si#ultDneo o Estado a#ortiza todo o e#pr"sti#o nu#a deter#inada data' @. 0ertifcados de aforro t)tulos venc)veis a #"dio prazo, destinados F captao de pe$uenas poupanas e forte#ente personalizados' !. ?ro#iss+rias de No#ento (acional (anti&as) for#a de re&ular as reservas de caixa dos bancos e institui%es de cr"dito' *. 1bertura de linIas de cr"dito possibilidade de Estado sacar sobre deter#inadas institui%es de cr"dito' 8. E#pr"sti#os consi&nados e#pr"sti#os feitos por 5nstitui%es de cr"dito ao Estado para realizao de deter#inados fns (ex. e#pr"sti#os do Wanco Eundial). @. 1 $ue# co#pete autorizar as opera%es da d)vida p<blicaR 1 $ue# co#pete estabelecer o re&i#e da d)vida p<blicaR a. 3ois n)veis diversos o da criao da d)vida p<blica e o dos efeitos da criao da d)vida p<blica b. 1 criao da d)vida p<blica i. 3)vida p<blica Vutuante (por corporizare# apenas receitas de tesouraria), renda vital)cia e perp"tua (por dependere# da vontade do presta#ista ou rentista) no depende# de autorizao da 12' ii. 8!8, al)nea I) da 02? d)vida p<blica fundada ., ve# da 0onstituio de 88MM (art. 8PM, n. 4) iii. 1 autorizao no pode ser u# cIe$ue e# branco 8. i#plica a defnio das condi%es &erais art. 8C da >ei 8CAA: a. Eontante a ree#bolsar' b. ?razo' c. 2e#unerao. M. =nde esto previstas as condi%es &eraisR a. (a >=E o Hoverno est, autorizado' b. ?ara al"# dos li#ites da >=E necessitar, de lei Iabilitante $ue defna as condi%es &erais. iv. ?ublicao o EN publica a =bri&ao Heral do E#pr"sti#o $ue se trata do reconIeci#ento constitutivo da d)vida de i#posto' v. 7ubscrio o interessado ad$uire t)tulos do e#pr"sti#o, constituindo/se credor do Estado (a d)vida pode ser titulada ou no entre n+s a d)vida " titulada s+ a d)vida Vutuante " no titulada, por u#a $uesto de rapidez e li$uidez) c. =s efeitos da criao da d)vida p<blica art. 8P@, n. 9 e >ei *C8, de A de Nevereiro, $ue ve# estabelecer a &esto da d)vida p<blica, co# al&uns casos di&nos de nota: i. 0onverso de e#pr"sti#os existentes (art. 8A) nos ter#os e condi%es da e#isso e do contrato ad#itidas a volunt,ria e a facultativas (co# respeito pela lei e desde $ue tenIa a #es#a di&nidade for#al), proibida a forada. ii. ?rescrio dos e#pr"sti#os (art. 89) rendas perp"tuas e vital)cias no caso de o credor as no exi&ir @ anos a partir do venci#ento e 8P anos nas rendas vital)cias I, abandono a favor do Nundo de 2e&ularizao da 3)vida ?<blica.
!. = aval do Estado e# especial (3)vida ?<blica acess+ria) a. 1plicao da teoria dos dois n)veis b. (oo de aval acto unilateral, pelo $ual o Estado &arante o cu#pri#ento de d)vidas de outras entidades, assu#indo, e# caso de incu#pri#ento as respectivas responsabilidades perante os credores a noo de aval abran&e: i. 1val ca#bi,rio assinatura pelo 3HL dos t)tulos representativos das opera%es de cr"dito avalizadas re&ulado na >ei 88MC*, de 8!C' ii. Niana / re&ulada na >ei 88MC*, de 8!C' iii. =utor&a de contratos relativos Fs opera%es de cr"dito avalizadas e e#isso de declarao de aval autenticado co# o selo branco da 3HL, desde $ue dentro dos li#ites defnidos na >=E (actual art. @*.), ou previstos e# lei especial Iabilitante. c. Entidade avalista i. 3et"# a responsabilidade extra/ca#bi,ria' ii. 1 responsabilidade " acess+ria' iii. 1 responsabilidade " no subsidi,ria. d. 2e&i#e ou efeitos do aval ou $ual$uer &arantia pessoal re&ulados na >ei 88MC*, de 8!C: i. 1utorizao do EN' ii. 0ont"# al&u#as &arantias do Estado (arts. 8C a MM) 8. Entre&a de co#provativos da a#ortizao' M. prestao de contas pelos benefci,rios' A. 3HL fscalizao' 9. 3e acordo co# o art. MM o Estado det"# u# privil"&io credit+rio #obili,rio &eral sobre os bens das entidade benefci,rias das &arantias' @. ?restao de contra&arantias (art. 88).