Sunteți pe pagina 1din 121

No Brasil, as nicas especialidade reconhecidas pelo Cofto na rea de

Fisioterapia so:
1. Acupuntura
2. Quiropraxia !steopatia
". Fisioterapia #neu$o Funcional %&espirat'ria(
). Fisioterapia Neuro Funcional
*. Fisioterapia do +ra,alho
-. .sporti/a
0. +rau$ato1ortop2dica Funcional
3. A F454!+.&A#4A 2 u$a ci6ncia da 5ade 7ue estuda, pre/ine e trata os
distr,ios cin2ticos 8uncionais intercorrentes e$ 'r9os e siste$as do corpo
hu$ano, 9erados por altera:;es 9en2ticas, por trau$as e por doen:as
ad7uiridas. Funda$enta suas a:;es e$ $ecanis$os terap6uticos pr'prios,
siste$ati<ados pelos estudos da Biolo9ia, das ci6ncias $or8ol'9icas, das
ci6ncias =siol'9icas, das patolo9ias, da ,io7u>$ica, da ,io8>sica, da
,io$ec?nica, da cinesia, da siner9ia 8uncional, e da cinesia patolo9ia de 'r9os
e siste$as do corpo hu$ano e as disciplinas co$porta$entais e sociais.
! F454!+.&A#.@+A 2, portanto, u$ #ro=ssional de 5ade, co$ 8or$a:o
acad6$ica 5uperior, ha,ilitado A constru:o do dia9n'stico dos distr,ios
cin2ticos 8uncionais %Bia9n'stico Cinesiol'9ico Funcional(, a prescri:o das
condutas =sioterap6uticas, a sua ordena:o e indu:o no paciente ,e$ co$o,
o aco$panha$ento da e/olu:o do 7uadro cl>nico 8uncional e as condi:;es
para alta do ser/i:o.Ati/idade de sade, re9ula$entada pelo Becreto1Cei
D"3-D, Cei -."1-0*, &esolu:;es do C!FF4+!, Becreto D.-)E3), Cei 3.3*-D).
+ipos de ser/i:o onde o #ro=ssional Fisioterapeuta atua:
1. Fisioterapia Cl>nica: %Fospitais e cl>nicas, A$,ulat'rios,
Consult'rios,Centros de &ea,ilita:o, Cl>nicas de est2tica e 5pas(
2. 5ade Coleti/a %#ro9ra$as institucionais, A:;es Bsicas de 5ade,
Fisioterapia do +ra,alho,Gi9il?ncia 5anitria(
". .duca:o %Boc6ncia e$ n>/eis secundrio e
superior, .xtenso,#es7uisa, 5uper/iso t2cnica e ad$inistrati/a, Bire:o e
coordena:o de cursos(
). !utras ati/idades: 4ndstria de e7uipa$entos de uso =sioterap6utico,
.sporte
.stas ati/idades esto di/ididas e$ di/ersas reas de atua:o co$o:
H !rtopedia e +rau$atolo9ia
H &eu$atolo9ia
H Ieriatria e Ierontolo9ia
H Cardiolo9ia e An9iolo9ia
H #neu$olo9ia %#neu$o18uncional( Adulto e #editrica
H Neurolo9ia %Neuro18uncional( Adulto e #editrica
H Ber$ato18uncional .st2tica
H .r9ono$ia e 5ade do +ra,alhador
H 5ade #,lica
H @rolo9ia Iinecolo9ia e !,stetr>cia
H Bis8un:;es da A+J e Bor !ro8acial
H
H K u$a ci6ncia aplicada, cuLo o,Leto de estudos 2 o $o/i$ento hu$ano, e$
todas as suas 8or$as de expresso e potencialidades, 7uer nas suas altera:;es
patol'9icas, 7uer nas suas repercuss;es ps>7uicas e or9?nicas, co$ o,Leti/os
de preser/ar, $anter, desen/ol/er $ou restaurar a inte9ridade de 'r9os,
siste$a ou 8un:o. %&esolu:o C!FF4+! 1 3E, e$ 21E*1D30(
H #ara alcan:ar os =ns e o,Leti/os propostos, utili<a recursos 8>sicos e naturais,
de a:o isolada ou conLunta e$ eletroterapia, crioterapia, ter$oterapia,
hidroterapia, 8ototerapia, $ecanoterapia e cinesioterapia.
H
H K o pro=ssional da rea de 5ade, a 7ue$ co$pete executar $2todos e
t2cnicas =sioterpicas, co$ a =nalidade de restaurar, desen/ol/er e conser/ar
a capacidade 8>sica do paciente %Becreto Cei n. D"3, de 1" de outu,ro de 1D-D(.
H
H 5e$ d/ida nenhu$a, a Fisioterapia, ocupa hoLe u$ lu9ar de desta7ue
entre as in$eras pro=ss;es da rea de sade. #oucas ti/era$ u$
desen/ol/i$ento to rpido e si9ni=cati/o nos lti$os de< anos.
H A Fisioterapia 9anhou espa:o e$ e$presas pri/adas, associa:;es
esporti/as,
centros de sade, cl>nicas particulares, e principal$ente e$ hospitais, onde o
=sioterapeuta $antinha1se ti$ida$ente circuncrito a situa:;es ,e$ $enos
co$plexas do 7ue as atual$ente desen/ol/idas. #assou a ser reconhecido e$
sua rele/?ncia pro=ssional, tornando1se presen:a o,ri9at'ria no atendi$ento
hospitalar, de todas as especialidades cl>nicas e cirr9icas, al2$ dos ser/i:os
de ur96ncia e de terapia intensi/a, $ini$i<ando, so,re$aneira, as
co$plica:;es decorrentes dos lon9os per>odos de interna:o.
H A Fisioterapia, hoLe, /e$ se apri$orando paulatina$ente, de 8or$a a
desen/ol/er, a cada dia, no/os $2todos de trata$ento, o 7ue te$ le/ado seus
pro=ssionais a ,uscar u$a $elhor 7uali=ca:o de seu tra,alho e $aior
participa:o no ensino e pes7uisa.
H
H Na anti9Midade , per>odo co$preendido entre ).EEE a.C. e "D* d.C. ha/ia
u$a 8orte preocupa:o co$ as pessoas 7ue apresenta/a$ as cha$adas
Ndi8eren:as inco$odasNO este ter$o era ento utili<ado para a,ran9er o 7ue na
2poca era considerado de Ndoen:aN. Fa/ia u$a preocupa:o e$ eli$inar essas
Ndi8eren:as inco$odas Natra/2s de recursos, t2cnicas, instru$entos e
procedi$entos. !s a9entes 8>sicos L era$ utili<ados para redu<ir essas
Ndi8eren:asN.
H !s $2dicos na anti9Midade conhecia$ os a9entes 8>sicos e os e$pre9a/a$
e$ terapia. P utili<a/a$ a eletroterapia so, 8or$a de cho7ues co$ u$ peixe
el2trico no trata$ento de certas doen:as. ! h,ito de utili<ar as 8or$as de
$o/i$ento co$o recurso terap6utico re$onta h /rios s2culos antes da era
crist.
H Nessa 2poca acredita/a1se 7ue o uso da 9instica esta/a unica$ente nas
$os dos sacerdotes e 7ue era e$pre9ada so$ente co$ =ns terap6uticos, ou
seLa, os $o/i$entos do corpo hu$ano, 7uando estudados, racionali<ados e
planeLados
era$ utili<ados no trata$ento de dis8un:;es or9?nicas L instaladas.
H No ano de 2-D3 Q C. o i$perador chin6s Foon91+i criou u$ tipo de 9instica
curati/a 7ue continha exerc>cios respirat'rios e exerc>cios para e/itar a
o,stru:o de 'r9os %Cinde$an, 1D0E, p. 100(.
H Na $edicina +rcia e Ire9a a terapia pelo $o/i$ento constitu>a u$a parte
do trata$ento $2dico. Ialeno %1"E a 1DD d.C.( conse9ui atra/2s de u$a
9instica plani=cada do tronco e dos pul$;es corri9ir o t'rax de8or$ado de u$
rapa< at2 che9ar condi:;es nor$ais %C4NBJAN, 1D0E, p.103(. ! 7ue se
pretendia era ,asica$ente curar os indi/>duos 7ue 8osse$ portadores de
al9u$a doen:a ou de8or$idade.
H Na idade $2dia as Ndi8eren:as inco$odas Nera$ consideradas co$o al9o a
ser exorci<ado. Foi u$ per>odo onde ocorreu u$a interrup:o dos estudos na
rea da sade.
H A interrup:o desses estudos parece ter tido dois aspectos principais: o
corpo hu$ano 8oi considerado co$o al9o in8erior e as ca$adas superiores da
no,re<a e do clero co$e:ara$ a despertar o interesse pRr u$a ati/idade 8>sica
diri9ida para u$ o,Leti/o deter$inado 7ue era o au$ento da pot6ncia 8>sica.
H As ordens eclesisticas era$ ini$i9as do corpo. !s hospitais da idade $2dia
tinha$ carter eclesisticos , locali<a/a$1se Lunto aos $osteiros e suas salas
de en8er$os esta/a$ ao lado das capelas, ha/endo inclusi/e altares na sala
dos en8er$os, no ha/endo local apropriado para a reali<a:o de exerc>cios
%Cinde$an, 1D0E, #.103(.
H No &enasci$ento /olta a aparecer al9u$a preocupa:o co$ o corpo
saud/el. ! hu$anis$o e as artes desen/ol/era$1se e per$itira$,
paralela$ente a reto$ada dos estudos relati/os aos cuidados co$ o corpo e o
culto ao N8>sicoN. Jercurialis apresentou princ>pios de=nidos para a 9instica
$2dica
7ue co$preendia$: 11( exerc>cios para conser/ar u$ estado saud/el L
existenteO 21( re9ularidade no exerc>cioO "1( exerc>cios para indi/>duos en8er$os
cuLo estado pode exacer,ar1seO )1( exerc>cios indi/iduais especiais para
con/alescentesO *1( exerc>cios para pessoas co$ ocupa:;es sedentrias.
%Sheller, 1D01, p. D(.
H Nessa 2poca nota1se u$a preocupa:o co$ o trata$ento e os cuidados
co$ o or9anis$o lesado e ta$,2$ co$ a $anuten:o das condi:;es nor$ais
L existentes e$ or9anis$os sos. No =nal do renasci$ento o interesse pela
sade corporal co$e:a a especiali<ar1se.
H Na 8ase de transi:o entre o renasci$ento e a 8ase de industriali<a:o o uso
de recursos 8>sicos passa a ter inTuencia no $undo ocidental. Bon Francisco U
!ndeano A$or's %100D113)D( 7ue no era $2dico, di/idiu a 9instica e$
7uatro pontos, e u$ deles era a cinesioterapia co$ a =nalidade de
$anuten:o de u$a sade 8orte, trata$ento de en8er$idades, reeduca:o de
con/alescentes e corre:o de de8or$idades. %Cinde$an, 1D0E, p.10D(.
H NI. 5te,,in e B. JesendiacN /6e$ co$o =nalidade de seu siste$a de
pre/en:o de les;es corporais e sua corre:o, %o siste$a Jesendiac d
i$port?ncia ao tra,alho de sustenta:o $uscular atra/2s da =sioterapia(.
H Cin9, u$ pro8essor sueco de 9instica e $assa9ens correti/as te/e seu
tra,alho di/ul9ado atra/2s de disc>pulos co$o &othstein, u$ o=cial prussiano
7ue utili<a/a exerc>cios pre/enti/os e correti/os nos cuidados co$ o corpo, na
Ale$anha.
H Na 2poca da industriali<a:o /olta o interesse pelas Ndi8eren:as inco$odasN.
! no/o siste$a $a7uini<ado, oti$i<a/a a crescente produ:o industrial trouxe
o excesso de tra,alho, onde a popula:o opri$ida era su,$etida a exausti/a e
excessi/as Lornadas de tra,alho, as condi:;es ali$entares e sanitrias
era$ precrias pro/ocando no/as doen:as co$o as epide$ias de c'lera,
tu,erculose pul$onar, alcoolis$o, e os acidentes do tra,alho
H 5ur9e ento a preocupa:o das classes do$inantes para no perder ou
di$inuir a sua 8onte de ri7ue<a e ,e$ estar 9erados pela 8or:a de tra,alho das
classes ,aixas.
H ! exerc>cio 8>sico e as outras $aneiras de atuar caracteri<a$ a Fisioterapia
no s2culo VV. Wlapp desen/ol/eu e$ sua t2cnica a posi:o de 9ato para o
trata$ento dos des/ios laterais da coluna /erte,ral %escolioses( e Wohlransch
%1D2E( situa a cinesioterapia so,re todos os $2todos relaxadores e distensores
e desen/ol/e o trata$ento de en8er$idades internas e 9inecol'9icas.
H Burante a 9uerra sur9e$ as escolas de cinesioterapia, para tratar ou
rea,ilitar os lesados, ou $utilados 7ue necessita/a$ read7uirir u$ $>ni$o de
condi:;es para retornar a u$a ati/idade social inte9rada e produti/a.
H A Fisioterapia passa a 8a<er parte da cha$ada NXrea da sadeN e 8oi
e/oluindo no decorrer da hist'ria, te/e seus recursos e 8or$as de atua:o
7uase 7ue /oltada exclusi/a$ente para o atendi$ento do indi/>duo doente,
para rea,ilitar ou recuperar as ,oas condi:;es 7ue o or9anis$o perdeu.
H As 8or$as de atua:o da =sioterapia L e/idencia$: Atua:o terap6utica
atra/2s do $o/i$ento %cinesioterapia(O atra/2s da eletricidade %eletroterapia(O
atra/2s do calor %ter$oterapia(, do 8rio %crioterapia(, da $assa9e$
%$assoterapia(.
H No Brasil, a utili<a:o dos recursos 8>sicos na assist6ncia A sade iniciou1se
pRr /olta de 130D, na 2poca da industriali<a:o , de/ido ao 9rande n$ero de
acidentados do tra,alho, e seus o,Leti/os era$ /oltados para a assist6ncia
curati/a e rea,ilitadora.
H .$ 1D2D o $2dico Br. Saldo &oli$ de Joraes, instalou o ser/i:o
de =sioterapia do 4nstituto &adiu$ Arnaldo Gieira para atender aos pacientes
da 5anta Casa de Jiseric'rdia de 5o #aulo. #osterior$ente or9ani<ou o
ser/i:o de =sioterapia dos Fospital das Cl>nicas de 5o #aulo.
H Na d2cada de *E a incid6ncia de polio$ielite atin9ia >ndices alar$antes e
co$o conse7M6ncia o n$ero de indi/>duos portadores de se7Melas $otoras e
7ue necessita/a$ de u$a rea,ilita:o para a sociedade. ! n$ero de pessoas
aco$etidas p6los acidentes de tra,alho no Brasil se apresenta/a co$o u$ dos
$aiores da A$2rica do 5ul, e essa expressi/a 8aixa populacional precisa/a ser
rea,ilitada para reinte9rar o siste$a produti/o do pa>s.
H .$ 1D*l sur9e no Brasil o pri$eiro curso para a 8or$a:o de t2cnicos e$
=sioterapia. .$ 1D*- sur9iu o pri$eiro curso co$ dura:o de dois anos para
8or$ar =sioterapeutas 7ue atuasse$ na rea,ilita:o %5anche<, 1D3), p."1(.
H .$ 1D-D a =sioterapia no Brasil 8oi re9ula$entada co$o pro=sso atra/2s
do decreto1lei n% D"3 de 1" de outu,ro de 1D-D.
H
H Bentre as especialidades $2dicas e$ 7ue atua a Fisioterapia, se$ d/ida
al9u$a, 2 nos distr,ios de orde$ $sculo1es7uel2ticos 7ue encontra a sua
$aior expresso.
H Atua e$ todas as 8aces da /ida de u$ indi/>duo, tanto na pre/en:o, 7uanto
na recupera:o 8uncional, passando por todas as etapas de cresci$ento e
desen/ol/i$ento osteo1articular, at2 as doen:as caracter>sticas da senilidade,
onde o des9aste articular e as de9enera:;es 'sseas esto presentes.
H A inte9ra:o da Fisioterapia Lunto A e7uipe interdisciplinar 2 indispans/el
para atin9ir os o,Leti/os co$uns ao trata$ento, pois a troca $tua de
in8or$a:;es rele/antes s' /e$ a9ili<ar o processo de recupera:o e
independ6ncia ,io1psico1social.
H .ntre as patolo9ias $ais 8re7uentes
destaca$1se:
H H .$ ortopedia peditrica e trau$atolo9ia:
H 1 Cuxa:o con96nita de 7uadril
H 1 Boen:a de Ce991Cal/21#erthes
H 1 .scorre9a$ento epi=srio
H 1 BesarranLos da coluna /erte,ral
H H .$ ortopedia e trau$atolo9ia 9eral:
H 1 Fraturas de extre$idades superiores e in8eriores
H 1 .ntorses
H 1 Cuxa:;es
H 1 Contus;es
H 1 Bistens;es
H 1 4nsta,ilidade li9a$entares
H 1 Boen:as ortop2dicas relacionadas ao tra,alho
H 1 !steoartroses
H 1 Artrite &eu$at'ide
H 1 #eriartrites e$ 9eral
H
H A necessidade e$ a$pliar os estudos /oltados A &ea,ilita:o Neurol'9ica
/e$ contri,uindo co$ a $elhoria dos recursos t2cnicos, proporcionando tanto
na rea aplicada A Neurolo9ia 4n8antil co$o Adulto, independ6ncia cada /e<
$aior aos portadores de se7Melas neurol'9icas.
H .$ /ista da 9rande de$anda de pacientes, da conscienti<a:o $2dica e
popular, torna1se cada /e< $ais necessria a presen:a de pro=ssionais
capacitados para este =$.
H ! =sioterapeuta atua direta$ente e$ u$a 9rande /ariedade de patolo9ias
neurol'9icas. ! enunciado a,aixo apresenta u$a id2ia aproxi$ada dos
pacientes 7ue necessita$ de trata$ento especiali<ado1
1 Fe$iple9ias por Acidente Gascular Cere,ral %AGC( ou +u$or %+@(,
1 5e7Melas $otoras por +rau$atis$o Cranio .nce8lico %+C.( e
&a7ui Jedular %+&J(,
1 #araple9ia,
1 #aralisias #eri82ricas,
1 #olineuropatias,
1 #arYinson,
1 Ataxias,
1 .nce8alopatia 4n8antil,
1 5>ndro$es Bes$ielini<antes,
1 5>ndro$es Ien2ticas,
1 Neuro/iroses. Z
H
H As altera:;es $otoras encontradas pode$ /ariar desde u$a incapacidade
parcial ou total %paresia, paralisia, ri9ide<, tre$or, incoordena:o dos
$o/i$entos e a ataxia(.
H ! paciente neurol'9ico
de/e ser tratado e$ .7uipe Jultidisciplinar. ! #rocesso de &ea,ilita:o se
estende desde o atendi$ento do paciente no Ceito Fospitalar, Centros
.speciali<ados, 5er/i:o #,lico e Bo$ic>lio.
H ! enunciado a,aixo espec>=ca al9uns dos recursos Fisioterap6uticos
utili<ados no paciente co$ co$pro$eti$ento neurol'9ico1
1 +er$oterapia,
1 .letroterapia,
1 Fidroterapia,
1 Jecanoterapia,
1 Cinesioterapia, a,ran9endo u$a in=nidade
de $2todos e t2cnicas espec>=cas. Z
H
H A &ea,ilita:o Neurol'9ica ,usca desen/ol/er no paciente independ6ncia,
$oti/a:o, autocon=an:a e auto1/alori<a:o, apesar das di=culdades
encontradas, propiciando u$a $elhoria na 7ualidade de /ida.
H
H A Fisioterapia respirat'ria 2 u$a especialidade e$ expanso, 7ue o,Leti/a a
pre/en:o, rea,ilita:o e cura de en8er$idades li9adas ao aparelho crdio1
respirat'rio.
H A,orda todas as patolo9ias 7ue pro$o/a$, direta ou indireta$ente, danos
ao aparelho respirat'rio, relacionadas a distr,ios o,struti/os, restriti/os e
/asculares, estendendo1se, ta$,2$, As de ori9e$ neuro$uscular. A atua:o
co$preende as reas intensi/a, se$i1intensi/a e a$,ulatorial, nas 8or$as
a9udas e crRnicas, ,e$ co$o na aten:o pr2 e p's1operat'rias.
H Bentre as doen:as $ais 8re7uentes, encontra$1se as:
H H Boen:as #ul$onares !,struti/as CrRnicas:
H 1 As$a
H 1 Bron7uite crRnica
H 1 .n=se$a pul$onar
H H Boen:as da #leura:
H 1 #neu$ot'rax
H 1 Berra$e pleural
H H Altera:;es da #arede do +'rax
H 1 Ci8oescoliose
H 1 .spondilite an7uilosante
H H Altera:;es do #ar6n7ui$a #ul$onar
H 1 Fi,rose 4ntersticial Bi8usa
H 1 4ntoxica:;es por dro9as, /enenos e irradia:;es
H 1 #neu$onia
H H Boen:as !cupacionais

H 1 5arcoidose
H 1 5ilicose
H 1 As,estose
H 1 Blasto$icose
H H Jol2stias 4n8ectoconta9iosas
H 1 5>ndro$e da 4$unode=ci6ncia Ad7uirida
H 1 +u,erculose
H H Boen:as Card>acas
H 1 4n8arto A9udo do Jiocrdio
H 1 4nsu=ci6ncia Card>aca Con9esti/a
H 1 Coronriopatias
H 1 Gal/ulopatias
A Fisioterapia 2 ati/idade pro=ssional re9ula$entada da Xrea da 5ade 7ue
estuda, dia9nostica, pre/ine e trata os distr,ios da cinesia hu$ana
decorrentes de altera:;es de 'r9os e siste$as hu$anos. Capacitada a e$itir
ou prescre/er dia9n'stico, pro9n'stico, prescri:o, inter/en:o e alta, dentro
de sua tipicidade assistencial.
K ad$inistrada e$ consult'rios, cl>nicas, centros de rea,ilita:o, asilos,
escolas, clu,es, acade$ias, resid6ncias, hospitais, e$presas, unidades ,sicas
ou especiali<adas de sade, pes7uisas, entre outros, tanto por ser/i:os
p,licos co$o pri/ados.
.sta tipicidade assistencial atua nas $ais di8erentes reas co$ procedi$entos,
t2cnicas, $etodolo9ias e a,orda9ens espec>=cas 7ue te$ o o,Leti/o de tratar,
$ini$i<ar e pre/enir as $ais /ariadas dis8un:;es.
Al2$ disto, a co$plexidade da pro=sso reside na necessidade do
entendi$ento 9lo,al do ser hu$ano atra/2s da =siolo9ia, anato$ia,
proped6utica e se$iolo9ia 8uncional do corpo hu$ano, ,aseado na Bio8>sica,
Bio7u>$ica, Cinesiolo9ia, Bio$ec?nica e outras ci6ncias ,sicasO e na
cidadania, antropolo9ia, 2tica e outras ci6ncias hu$anas.
@$a 8or$a:o curricular consistente per$ite ao =sioterapeuta, e$ sua
a/alia:o ou consulta, a 8or$ula:o do dia9n'stico =sioterap6utico %cin2tico1
8uncional ou cinesiol'9ico18uncional(, de acordo co$ a nor$ati<a:o
pro=ssional do Brasil.[1\
A Fisioterapia 8oi re9ula$entada o=cial$ente no Brasil pelo Becreto1Cei n]
D"31D-D e pela Cei Federal n] -."1- e$ 1D0*.

#&.G.N^_!
A aten:o =sioterap6utica propicia o desen/ol/i$ento de a:;es pre/enti/as
pri$rias, secundrias e tercirias. Jes$o antes da doen:a atin9ir o hori<onte
cl>nico, ou seLa, de exi,ir sinais e sinto$as, pode$ ser desen/ol/idas
inter/en:;es pre/enti/as.
.$ indi/>duos so, aten:o do Fisioterapeuta para recupera:o 8uncional de
les;es eou dis8un:;es, a:;es pre/enti/as $ais co$plexas pode$ ser
desen/ol/idas, co$o por exe$plo, a pre/en:o de incapacidade respirat'ria
nu$a />ti$a de u$ dado 7uadro neurol'9ico.
No ?$,ito da sade co$unitria, pode$ ser desen/ol/idas a:;es pre/enti/as
/isando a $ini$i<a:o de dis8un:;es decorrentes de doen:as crRnico1
de9enerati/as, pre/en:o de condi:;es ,io$ecanica$ente des8a/or/eis,
escola de postura, dentre outras a:;es. K crescente a solicita:o da sociedade
para 7ue o .stado disponi,ili<e co$ $aior e8eti/idade a aten:o
=sioterap6utica.
No Brasil, a 1".Q Con8er6ncia Nacional de 5ade reali<ada e$ Bras>liaBF de 1)
a 13 de no/e$,ro de 2EE0 apro/ou por unani$idade u$a pol>tica p,lica de
5ade Funcional pelo 5iste$a `nico de 5ade.

&.C@&5!5 +.&A#a@+4C!5

!s procedi$entos da Fisioterapia contri,ue$ para a pre/en:o, cura e
recupera:o da sade. #ara 7ue o =sioterapeuta eleLa os procedi$entos 7ue
sero utili<ados, ele ter de proceder A ela,ora:o do dia9n'stico Cinesiol'9ico
Funcional identi=cando a a,ran96ncia da dis8un:o, assi$ co$o aco$panhar a
reposta terap6utica aos procedi$entos indicados pelo pr'prio pro=ssional.
Conhe:a os $ais conhecidos recursos da Fisioterapia A sua disposi:o:
H Cinesioterapia 1 +erapia por $o/i$entos. 5o procedi$entos onde se usa o
$o/i$ento co$ os $sculos, articula:;es, li9a$entos, tend;es e estruturas do
siste$a
ner/oso central e peri82rico, 7ue t6$ co$o o,Leti/o recuperar a 8un:o dos
$es$os. A reeduca:o postural 2 u$ princ>pio da cinesioterapia: tratar
de8or$idades da coluna ou pro,le$as de postura co$ exerc>cios de
alon9a$ento e de 8ortaleci$ento $uscular. @$ dos ca$inhos 2 o
popular$ente conhecido no Brasil co$o &#I, por2$ pouco di8undido na
.uropa, aonde se pre8ere os ter$os Cadeias Jusculares de Je<ibre ou Cadeias
Bia9onais de Bus7uet %o,l>7uas, trans/ersas(, entre outras.
H .letroter$o8ototerapia 1 #rocedi$ento co$ aparelhos 9eradores de sinais
el2tricos, co$o o @ltra1so$ +erap6utico, o CA5.&, +.N5, dentre outros. Facilita
a recupera:o de estruturas e 8un:;es co$pro$etidas.
H Jecanoterapia 1 #rocedi$ento co$ aparelhos $ec?nicos para 8ortalecer,
alon9ar, repotenciali<ar a $usculatura e reeducar $o/i$entos co$pro$etidos.
H &ecursos $anipulati/os 1 5o a,orda9ens terap6uticas /isando a
$o,ili<a:o$anipula:o de se9$entos articulares, $usculos, ner/os e 8scias
e tra:;es se9$entares e axiais. !s procedi$entos $anipulati/os esti$ula$ a
din?$ica circulat'ria e a $o,ilidade dos tecidos e se9$entos.
H Fidroterapia 1 Cinesioterapia reali<ada e$ a$,iente a7utico.
H +er$oterapia 1 #rocedi$ento co$ ad$inistra:o de $odalidades
,iot2r$icas.
H Crioterapia 1 .$pre9o de 9elo co$o procedi$ento terap6utico, 9eral$ente
e$ se9$entos para trata$ento de contus;es e tor:;es.
A&.A5 BA F454!+.&A#4A
H Fisioterapia Ber$ato1Funcional 1 .specialidade da Fisioterapia 7ue
dia9nostica, estuda e trata as a8ec:;es der$atol'9icas e interte9u$entares.
@tili<a procedi$entos pr'prios para doen:as der$atol'9icas co$ CA5.&,
in8ra/er$elho ou ultra/ioleta para e/itar ou redu<ir retra:;es $usculares e
acelerar os processos de repara:o e cicatri<a:o.

H Fisioterapia do +ra,alho 1 atua e$ e$presas eou or9ani<a:;es detentoras de
postos de tra,alho, inter/indo pre/enti/a$ente eou terapeutica$ente de
$aneira i$portante para a redu:o dos >ndices de doen:as ocupacionais.
+a$,2$ conhecida e$ associa:o co$ .r9ono$ia.
H Fisioterapia Ierontol'9ica 1 .studa, pre/ine e trata as dis8un:;es
decorrentes do processo de en/elheci$ento, $ediante a ad$inistra:o de
condutas =sioterap6uticas, pre/enindo 7uedas e pro$o/endo a recupera:o
8uncional 9lo,al de pessoas idosas.
H Fisioterapia @ro9inecol'9ica e !,st2trica 1 Ad$inistra procedi$entos
pr'prios 7ue /isa$ a conscienti<a:o corporal, eletroterapia, cinesioterapia e
outros recursos na incontin6ncia urinria e 8ecal $asculina e 8e$inina, no
Ga9inis$o, na .ndo$etriose, na +enso pr21$enstrual, na Bis$enorr2ia, na
Bor #2l/ica CrRnica, entre outros. A atua:o =sioterap6utica 2 $uito
i$portante no per>odo 9estacional, a =$ de tratar as altera:;es posturais e
al9ias decorrentes da 9esta:o, a $ini$i<a:o do ede$a 9estacional co$
aux>lio da Brena9e$ Cin8tica $anual e, ainda, a prepara:o da 9estante para
o per>odo p's1parto, co$ exerc>cios de 8ortaleci$ento de per>neo e $sculos
a,do$inais. +odo o cuidado durante a 9esta:o /ai aLudar na recupera:o da
pu2rpera.
H Fisioterapia Neuro8uncional 1 Xrea da =sioterapia 7ue /isa o estudo,
dia9n'stico e trata$ento de distr,ios neurol'9icos 7ue en/ol/a$ as 8un:;es
neuro$otorasO por exe$plo, pacientes 7ue so8rera$ u$ Acidente Gascular
.nce8lico %AG.(. A Fisioterapia Neuro8uncional indu< a:;es terap6uticas para
recupera:o de 8un:;es, entre elas a coordena:o $otora, a 8or:a, o e7uil>,rio
e a coordena:o. A terap6utica e$ =sioterapia neurol'9ica ,aseia1se e$
exerc>cios 7ue pro$o/a$ a restaura:o de 8un:;es
$otoras, de 8or$a a resol/er de=ci6ncias $otri<es e aper8ei:oar padr;es
$otores, co$ i$portante 8unda$enta:c\ao nos princ>pios neuro=siol'9icos da
Facilita:o Neuro$uscular #ropriocepti/a.
H Fisioterapia Jusculoes7ul2tica 1 .studa, dia9nostica e trata as dis8un:;es
$usculoes7uel2ticas, de ori9e$ ortop2dica, reu$tica ou decorrente de
trau$atis$os. +e$ co$o recursos a cinesioterapia, eletroterapia, ter$oterapia,
hidroterapia para au$entar a capacidade de $o/i$enta:o, esti$ular a
circula:o e di$inuir as dores de pacientes co$ 8raturas, trau$as $usculares
e entorses.
H Fisioterapia &espirat'ria 1 @tili<a t2cnicas e $ano,ras 7ue /isa$ $elhorar a
din?$ica respirat'ria e a distri,ui:o do ar inalado no pul$o, re$o/er
secre:;es ,rRn7uicas, o,tendo assi$ u$a $elhor 8un:o respirat'ria. Al2$
das t2cnicas $anuais, existe$ di/ersos e7uipa$entos 7ue auxilia$ na
o,ten:o destes resultados.
H Fisioterapia da A+J 1 Atua principal$ente na 5ade Bucal e$ conLunto co$
a !dontolo9ia, tratando de dis8un:;es da A+J %articula:o
te$poro$andi,ular(.
H Fisioterapia #editrica 1 .specialidade 7ue utili<a de $2todos e t2cnicas
pr'prias para o trata$ento de en8er$idades neurol'9icas e cardiorespirat'rias
de crian:as. Bentre elas pode$os citar o ,a,d ,o,ath, o au$ento do Tuxo
expirat'rio 1 AF., a expira:o lenta e prolon9ada 1 .l#r, a deso,stru:o
rino8ar>n9ea retr'9rada, a 9lossopulsso retr'9rada, o posiciona$ento no leito
e o ree7uil>,rio t'raco 1 a,do$inal 1 &+A.
H Fisioterapia .sporti/a 1 Atua direta$ente nas ati/idades esporti/as, na
prepara:o, pre/en:o e recupera:o de les;es no processo de rea,ilita:o de
atletas e$ clu,es, ti$es, acade$ias, etc.

.specialidades reconhecidas pelo Cofto no Brasil

H Fisioterapia #neu$o18uncional
pela resolu:o n.] 133, de ED12D3, no$enclatura su,stitu>da por Fisioterapia
respirat'ria pela resolu:o n.] "13, de "EE3E-.
H Fisioterapia Neuro18uncional pela resolu:o n.] 13D, de ED12D3.
H Acupuntura pela resolu:o n.] 21D, de 1)12EE, no1exclusi/aO 8oi
precedida pela nor$ati/a pioneira de 22E-3*, a hist'rica resolu:o n.] -E, e
as co$ple$enta:;es de n.] D0 e 2E1.
H Quiropraxia e !steopatia pela resolu:o n.] 22E, de 2"E*E1.
H Fisioterapia trau$o1ortop2dica 8uncional pela resolu:o n.] 2-E, de
11E)E), co$ple$entada pela resolu:o n.] 20D, de 1*EDE).
H Fisioterapia esporti/a pela resolu:o n.] ""0, de E311E0.
H Fisioterapia do tra,alho pela resolu:o n.] "*1, de 1"E-E3O 8oi precedida
pela nor$ati/a inicial de n.] 2*D, de 1312E", 7ue listou atri,ui:;es na rea.
%A resolu:o n.] ")3, de E2E)E3, reconhece a .7uoterapia co$o recurso
terap6utico a ser utili<ado pelo =sioterapeuta, por2$ ainda no a reconhece
co$o especialidade(
H &#I 1 A &eeduca:o #ostural Ilo,al %&#I( 2 u$ $2todo da Fisioterapia 7ue
/isa a sade inte9rada a partir do aLuste entre as estruturas do corpo. Apesar
de ser co$u$ente relacionada ao trata$ento de dis8un:;es do aparelho
loco$otor, a &#I e$ sua ori9inalidade contri,ui para reeduca:o do ser
inte9rado, a9indo portanto so,re todos os siste$as do or9anis$o hu$ano, seLa
direta ou indireta$ente.
A9ora, estas especialidades /c poder encontrar e$ /rios sites e$
uni/ersidades, pois esta$os a/an:ando cada /e< $ais, e se$pre co$
ino/a:;es, por isso 8alei no 9eral...
A Fisioterapia pode ser de=nida co$o u$a ci6ncia aplicada A pre/en:o e
trata$ento da sade por $eio de recursos 8>sicos. 5ua aplica:o necessita do
entendi$ento das estruturas e 8un:;es do corpo hu$ano. .la estuda,
dia9nostica, pre/ine e trata os distr,ios, entre outros, cin2tico18uncionais %da
,io$ec?nica e 8uncionalidade hu$ana( decorrentes de altera:;es de 'r9os e
siste$as hu$anos. Al2$ disso, a Fisioterapia estuda os e8eitos ,en2=cos dos
recursos 8>sicos co$o o $o/i$ento corporal, as irradia:;es e correntes
eletro$a9n2ticas, o ultrasso$, entre outros recursos, so,re o or9anis$o
hu$ano. K a rea de atua:o do pro=ssional 8or$ado e$ u$ curso superior de
=sioterapia. ! =sioterapeuta 2 capacitado a a/aliar, rea/aliar, prescre/er
%trata$ento =sioterap6utico(, dar dia9n'stico cin2tico18uncional, pro9n'stico,
inter/en:o e alta =sioterap6utica.
K ad$inistrada e$ consult'rios, cl>nicas, centros de rea,ilita:o, asilos,
escolas, do$ic>lios, clu,es, acade$ias, resid6ncias, hospitais, e$presas,
unidades ,sicas ou especiali<adas de sade, pes7uisas, entre outros, tanto
por ser/i:os p,licos co$o pri/ados.
A Fisioterapia atua nas $ais di8erentes reas co$ procedi$entos, t2cnicas,
$etodolo9ias e a,orda9ens espec>=cas 7ue t6$ o o,Leti/o de a/aliar, tratar,
$ini$i<ar pro,le$as, pre/enir e curar as $ais /ariadas dis8un:;es.
Al2$ disto, a co$plexidade da pro=sso reside na necessidade do
entendi$ento 9lo,al do ser hu$ano, por $eio da anato$ia, citolo9ia,
=siolo9ia, e$,riolo9ia, histolo9ia, ,io8>sica, ,io$ec?nica, ,io7u>$ica,
cinesiolo9ia, 8ar$acolo9ia, neuroci6ncias, 9en2tica, i$unolo9ia, al2$ da
antropolo9ia, 2tica, =loso=a, sociolo9ia, deontolo9ia, e outras ci6ncias de
8or$a:o 9eral.
Burante o curso, o aluno entra e$ contato co$ di/ersas reas $2dicas a =$
de associar as patolo9ias co$ o trata$ento =sioterap6utico ideal. #ara isso,
8a<1se necessrio o conheci$ento e estudo das reas de: cardiolo9ia,
pneu$olo9ia, pediatria, urolo9ia, 9inecolo9ia, neurolo9ia,
9eriatria, ortopediae trau$atolo9ia, reu$atolo9ia, der$atolo9ia, oncolo9ia
entre outras reas.
@$a 8or$a:o curricular consistente per$ite ao =sioterapeuta, e$ sua
a/alia:o ou consulta, a 8or$ula:o do dia9n'stico =sioterap6utico
%cinesiol'9ico18uncional(, de acordo co$ a nor$ati<a:o pro=ssional do Brasil.
[1\
A =sioterapia 8oi re9ula$entada o=cial$ente no Brasil pelo Becreto1Cei n] D"3
e$ 1D-D e pela Cei Federal n] -."1- e$ 1D0*. 5anta Alphais 2 considerada a
padroeira dos =sioterapeutas.
endice [esconder\ H 1 #re/en:o H 2 #rocesso de rea,ilita:o H "
&einte9ra:o H ) &ecursos =sioterap6uticos H * .nsino e est9ios H - Xreas
da =sioterapia H 0 .specialidades reconhecidas pelo Cofto no Brasil H 3
&e8er6ncias H D Ci9a:;es externas Z
[editar\ #re/en:o
A aten:o =sioterap6utica propicia o desen/ol/i$ento de a:;es pre/enti/as
pri$rias, secundrias e tercirias. Jes$o antes da doen:a atin9ir o hori<onte
cl>nico, ou seLa, de exi,ir sinais e sinto$as, pode$ ser desen/ol/idas
inter/en:;es pre/enti/as.
.$ indi/>duos so, aten:o do Fisioterapeuta para recupera:o 8uncional de
les;es eou dis8un:;es, a:;es pre/enti/as $ais co$plexas pode$ ser
desen/ol/idas, co$o por exe$plo, a pre/en:o de incapacidade respirat'ria
nu$a />ti$a de u$ dado 7uadro neurol'9ico.
No ?$,ito da sade co$unitria, pode$ ser desen/ol/idas a:;es pre/enti/as
/isando a $ini$i<a:o de dis8un:;es decorrentes de doen:as crRnico1
de9enerati/as, pre/en:o de condi:;es ,io$ecanica$ente des8a/or/eis,
escola de postura, dentre outras a:;es. K crescente a solicita:o da sociedade
para 7ue o .stado disponi,ili<e co$ $aior e8eti/idade a aten:o
=sioterap6utica.
No Brasil, a 1".Q Con8er6ncia Nacional de 5ade reali<ada e$ Bras>liaBF de 1)
a 13 de no/e$,ro
de 2EE0 apro/ou por unani$idade u$a pol>tica p,lica de sade 8uncional pelo
5iste$a `nico de 5ade.
@$ =sioterapeuta esporti/o. A Fisioterapia esporti/a atua no atendi$ento
i$ediato a atletas e ta$,2$ de 8or$a pre/enti/a
[editar\ #rocesso de rea,ilita:o
+rata1se de u$ processo $ultipro=ssional /isando a reinser:o ,io1psico1social
do paciente. ! =sioterapeuta e$ por o,Leti/o restaurar os $o/i$entos e
8un:;es co$pro$etidas depois de u$a doen:a ou acidente. Nesse $o$ento, 2
o +erapeuta !cupacional 7ue ir atuar co$ esse paciente para 7ue o $es$o
possa estar se reinserindo na sociedade, ou o $ais perto disto %$ais
8uncionalautRno$o poss>/el(. No se pode a=r$ar 7ue a rea,ilita:o 8oi u$
sucesso se o indi/>duo recuperado total ou parcial$ente no conse9uir retornar
A sua 8un:o social de ori9e$, i9ual ou pr'xi$o ao dese$penho anterior ao
acidente ou doen:a. ! =sioterapeuta tra,alha ta$,2$ co$o inte9rante de
e7uipes $ultipro=ssionais de sade 8uncional Lunta$ente co$ en8er$eiros,
terapeutas ocupacionais, educadores 8>sicos, 8onoaudi'lo9os, psic'lo9os e
$2dicos. Na resolu:o CN5 n.] )) de 1DD" no Brasil, na 9esto do $inistro
Pa$il Faddad na 5ade e inspirado nos princ>pios do 5@5, optou1se pela
desi9na:o de pro=ssional de sade no lu9ar de para$2dico nos docu$entos
o=ciais, e e$ extenso a expresso e7uipe de sade $elhor de=ne o tra,alho
e$ e7uipe interdisciplinar e$ 7ual7uer rea, cuLa autono$ia dos pro=ssionais
en/ol/idos no 8ere a e7uipe $as, ao contrrio, 2 a ,ase de u$ tra,alho e$
respeito $tuo.
[editar\ &einte9ra:o
A 8ase =nal do processo de rea,ilita:o de 9randes incapacitados, reinte9rar a
pessoa A sociedade 2 no,re o,Leti/o %no exclusi/o( da aten:o
=sioterap6utica, ap's u$a terapia resoluti/a. .$ pessoas 7ue so8rera$
se7uelas irre/ers>/eis %perda de $e$,ros, paralisias por les;es ner/osas
centrais ou peri82ricas ou a8ec:;es $usculotendinosas incapacitantes(, tal
reinte9ra:o se d $ediante o treina$ento e adapta:o dos pacientes As suas
potencialidades %co$ uso ou no de 'rteses eou pr'teses(, para u$ 9rau o
$aior poss>/el de autono$ia pessoal e co$unitria e conse7uente intera:o
social.
[editar\ &ecursos =sioterap6uticos
!s procedi$entos da Fisioterapia contri,ue$ para a pre/en:o, cura e
recupera:o da sade. #ara 7ue o =sioterapeuta eleLa os procedi$entos 7ue
sero utili<ados, ele ter de proceder A ela,ora:o do dia9n'stico Cinesiol'9ico
Funcional identi=cando a a,ran96ncia da dis8un:o, assi$ co$o aco$panhar a
resposta terap6utica aos procedi$entos indicados pelo pr'prio pro=ssional. .is
os $ais conhecidos e utili<ados recursos =sioterap6uticos:
H Cinesioterapia 1 +erapia pelo $o/i$ento. 5o procedi$entos onde se usa o
$o/i$ento co$ os $sculos, articula:;es, li9a$entos, tend;es e estruturas do
siste$a ner/oso central e peri82rico, 7ue t6$ co$o o,Leti/o recuperar a 8un:o
dos $es$os. A reeduca:o postural 2 u$ princ>pio da cinesioterapia: tratar
de8or$idades da coluna ou pro,le$as de postura co$ exerc>cios de
alon9a$ento e de 8ortaleci$ento $uscular. @$ dos ca$inhos 2 o
popular$ente conhecido no Brasil co$o &#I, por2$ pouco di8undido na
.uropa, aonde se pre8ere os ter$os Cadeias $usculares de Je<ibre ou Cadeias
dia9onais de Bus7uet %o,l>7uas, trans/ersas(, entre outras.
H .letroterapia 1 &ecurso 7ue utili<a a eletricidade e$ in$eros trata$entos e
esti$ula:o, co$o o +.N5 e o F.5.
H +er$oterapia 1 +erapia 7ue utili<a o calor co$o 8or$a de tratar di/ersas
patolo9ias.
H Fototerapia( 1 @tili<a aparelhos 9eradores de lu< e$ di/ersos trata$entos.
H Jecanoterapia 1 #rocedi$ento co$ aparelhos $ec?nicos para 8ortalecer,
alon9ar, repotenciali<ar a $usculatura e reeducar $o/i$entos co$pro$etidos.
H Jassoterapia 1 ConLunto de a,orda9ens terap6uticas /isando a
$o,ili<a:o$anipula:o de se9$entos articulares, $sculos, ner/os e 8scias
e tra:;es se9$entares e axiais. !s procedi$entos $anipulati/os esti$ula$ a
din?$ica circulat'ria e a $o,ilidade dos tecidos e se9$entos.
H Fidroterapia 1 Cinesioterapia reali<ada e$ a$,iente a7utico.
H Crioterapia 1 .$pre9o de 9elo co$o procedi$ento terap6utico, 9eral$ente
e$ se9$entos para trata$ento de contus;es e tor:;es.
H .7uoterapia %ou Fippoterapia( 1 reconhecido o=cial$ente co$o recurso
terap6utico por resolu:o do Cofto de n.] ")3, de 20E"E3. +rata1se do
trata$ento co$ aux>lio do ca/alo: este inTuencia o paciente, ao in/2s do
paciente control1lo. ! paciente 2 colocado so,re o ca/alo e responde
ati/a$ente aos seus $o/i$entos, en7uanto o terapeuta, co$ o aux>lio do
auxiliar 9uia, deter$ina a dire:o do percurso, a posi:o da ca,e:a e a
/elocidade do ca/alo, assi$ co$o analisa as respostas do praticante 8a<endo
os aLustes necessrios para cada situa:o.
Al2$ destes recursos, h /rios outros $ais recentes e $enos conhecidos e
utili<ados, entre eles esto:
H AcupunturaO
H Cro$oterapiaO
H Ja9netoterapiaO
H Ar9iloterapiaO
H IeoterapiaO
H FelioterapiaO
H +alassoterapiaO
H Jicro=sioterapiaO
H 5piral +apin9O
H Cristalterapia, etc.
[editar\ .nsino e est9ios
!s pri$eiros cursos de Fisioterapia no Brasil re$onta$ A d2cada de 1D*E e a
partir dos anos 1D-E so pri$eira$ente reconhecidos co$o superiores na @5#,
na ABB& %&P(, na FCJJI, na @F#. e na Baiana. Atual$ente, esto catalo9ados
)DD cursos e$
todo o Brasil. A AB.NF454! 1 Associa:o Brasileira de .nsino e$ Fisioterapia 2 a
entidade representati/a do se9$ento e 8oi 8undada durante a reali<a:o do
1).] Con9resso Brasileiro de Fisioterapia de 5ACGAB!&1BA e$ 1DDD, ele9endo
sua pri$eira diretoria e$ a,ril de 2EE1, e$ 5antos5# 1 @nisanta, durante o
).fF'ru$ Nacional de Bocentes e$ Fisioterapia.
.st9ios e$ Fisioterapia su,$ete$1se As exi96ncias da lei 8ederal n.] 11.033,
de 2* de sete$,ro de 2EE3, nos aspectos 9erais da ati/idade, e en7uadra$1se
nos aspectos espec>=cos, en7uanto rea assistencial da sade, na resolu:o
nor$ati/a do C!FF4+! n.] 1*"D",[2\ 7ue co$ple$enta a de n] 1"DD2 e 7ue
esta,elece u$a rela:o de no $xi$o - alunos para u$ preceptor, e nas
reco$enda:;es da AB.NF454! do Foru$ de Poo #essoa de 2EE- para u$a
ade7uada super/iso docente.
[editar\ Xreas da =sioterapia
H Fisioterapia peditrica, Neonatol'9ica e Fe,etrica 1 .specialidade 7ue
utili<a de $2todos e t2cnicas pr'prias para o trata$ento de en8er$idades de
rec2$1nascidos, crian:as e adolescentes.
H Fisioterapia 9eritrica e 9erontol'9ica 1 .studa, pre/ine e trata as dis8un:;es
decorrentes do processo de en/elheci$ento, $ediante a ad$inistra:o de
condutas =sioterap6uticas, pre/enindo pro,le$as 8uncionais e pro$o/endo a
recupera:o 8uncional 9lo,al de pessoas idosas.
H Fisioterapia der$ato8uncional 1 .specialidade da Fisioterapia 7ue
dia9nostica, estuda e trata as a8ec:;es der$atol'9icas e interte9u$entares.
H Fisioterapia uro9ineco8uncional e !,st2trica 1 A Fisioterapia aplicada A
uro9inecolo9ia te$ co$o principal o,Leti/o a pre/en:o e o trata$ento de
dis8un:;es urinrias, 8ecais e sexuais, por $eio de recursos di/ersos, entre eles
a reeduca:o do assoalho p2l/ico e $usculatura acess'ria, os 7uais sero
su,$etidos a exerc>cios de 8ortaleci$ento. A Fisioterapia !,st2trica se ,aseia
e$ pro$o/er u$a $elhor adapta:o da $ulher As $udan:as do seu corpo no
per>odo de 9esta:o, preparando todas as suas estruturas para o parto.
H Fisioterapia neuro8uncional 1 Xrea da Fisioterapia 7ue /isa ao estudo,
dia9n'stico e trata$ento de distr,ios neurol'9icos 7ue en/ol/a$ ou no
dis8un:;es $otorasO por exe$plo, pacientes 7ue so8rera$ u$ acidente
/ascular ence8lico %AG.(. A =sioterapia neuro8uncional indu< a:;es
terap6uticas para recupera:o de 8un:;es, entre elas a coordena:o $otora, a
8or:a, o e7uil>,rio e a coordena:o. A terap6utica e$ Fisioterapia neurol'9ica
,aseia1se e$ exerc>cios 7ue pro$o/a$ a restaura:o de 8un:;es $otoras, de
8or$a a resol/er de=ci6ncias $otri<es e aper8ei:oar padr;es $otores, co$
i$portante 8unda$enta:o nos princ>pios neuro=siol'9icos da 8acilita:o
neuro$uscular propriocepti/a.
H Fisioterapia trau$ato1ortop2dico18uncional 1 .studa, dia9nostica e trata as
dis8un:;es $usculoes7uel2ticas, de ori9e$ ortop2dica ou decorrente de
trau$atis$os, al2$ de doen:as de ori9e$ reu$atol'9ica. @tili<a os recursos
terap6uticos para au$entar a capacidade de $o/i$enta:o, esti$ular a
circula:o e di$inuir as dores de pacientes co$ 8raturas, trau$as $usculares
e entorses.
H Fisioterapia respirat'ria 1 ConLunto de procedi$entos =sioterap6uticos 7ue
/isa$ $elhorar a din?$ica respirat'ria e a distri,ui:o do ar inalado no
pul$o, re$o/er secre:;es ,rRn7uicas, o,tendo assi$ $elhor 8un:o
respirat'ria. Al2$ das t2cnicas $anuais, existe$ di/ersos e7uipa$entos 7ue
auxilia$ na o,ten:o destes resultados.
H Fisioterapia oro8acial 1 Atua principal$ente na sade ,ucal e$ conLunto co$
a !dontolo9ia e Fonoaudiolo9ia, tratando de dis8un:;es da articula:o
te$poro$andi,ular, al2$ de tratar dis8un:;es relacionadas pro,le$as
oculares e pr2 e p's1operat'rio de cirur9ias plsticas 8aciais.
H Fisioterapia esporti/a 1 Atua direta$ente nas ati/idades esporti/as, na
prepara:o, pre/en:o e recupera:o de les;es no processo de rea,ilita:o de
atletas e$ clu,es, ti$es, acade$ias, etc.
H Fisioterapia $anipulati/a 1 A Fisioterapia Janipulati/a Jusculoes7uel2tica
ou +erapia Janual !rtop2dica 2 u$a rea de especiali<a:o da Fisioterapia 7ue
lida co$ o $aneLo de condi:;es neuro1$sculo1es7uel2ticas, e$,asada no
racioc>nio cl>nico, usando a,orda9ens de trata$ento alta$ente espec>=cas
incluindo t2cnicas $anuais e exerc>cios terap6uticos. A +erapia Janual
!rtop2dica ou Fisioterapia Janipulati/a Jusculoes7uel2tica ta$,2$ a,ran9e e
2 condu<ida pelos dados cient>=cos dispon>/eis, e/id6ncia cl>nica e pelo 7uadro
,iopsicosocial de cada paciente.
H Acupuntura e =sioterapia 1 K u$a especiali<a:o reconhecida pelo C!F4+!
desde 1D3* e consiste na aplica:o da acupuntura e de outras t2cnicas
corporais da $edicina tradicional chinesa aos pro,le$as $sculo1es7uel2ticos
tradicional$ente a,ordados destacando1se aspectos da terapia e dor,
co$porta$ento depressi/o e a reor9ani<a:o das sensa:;es corporais.
H Fisioterapia onco8uncional 1 A Fisioterapia !nco8uncional te$ co$o o,Leti/o
preser/ar, $anter, desen/ol/er e restaurar a inte9ridade cin2tico18uncional de
'r9os e siste$as do paciente, assi$ co$o pre/enir os distr,ios causados
pelo trata$ento oncol'9ico.
Al2$ dessas, h outras reas e$ constante cresci$ento e desen/ol/i$ento
co$o:
H Fisioterapia cl>nicaO
H Fisioterapia he$atol'9icaO
H Fisioterapia $astol'9icaO
H Fisioterapia an9iol'9icaO
H Fisioterapia endocrinol'9icaO
H Fisioterapia
cardio8uncional %ou cardiol'9ica(O
H Fisioterapia intensi/aO
H Fisioterapia pre/enti/a 1 +e$ co$o principal 8un:o pre/enir pro,le$as e$
todas as reas da =sioterapiaO
H Fisioterapia hospitalarO
H Fisioterapia do$iciliarO
H Fisioterapia pericialO
H Fisioterapia le9alO
H Fisioterapia do sonoO
H Fisioterapia da 8a$>lia e da co$unidade.
[editar\ .specialidades reconhecidas pelo Cofto no Brasil
H Fisioterapia pneu$o8uncional pela &esolu:o C!FF4+! n.] 133, de D de
de<e$,ro de 1DD3, no$enclatura su,stitu>da por Fisioterapia &espirat'ria pela
&esolu:o C!FF4+! n.] "13, de "E de a9osto de 2EE-.
H Fisioterapia neuro8uncional pela &esolu:o C!FF4+! n.] 13D, de D de
de<e$,ro de 1DD3.
H Acupuntura pela &esolu:o C!FF4+! n.] 21D, de 1) de de<e$,ro de 2EEE,
no1exclusi/aO 8oi precedida pela nor$ati/a pioneira de 22 de Lunho de 1D3*, a
hist'rica &esolu:o C!FF4+! n.] -E, e as co$ple$enta:;es de n.] D0 e 2E1.
H Quiropraxia e osteopatia pela &esolu:o C!FF4+! n.o 22E, de 2" de $aio de
2EE1,
7ue deter$ina sere$ a$,as, dentro do Brasil, atos pri/ati/os e exclusi/os do
pro=ssional =sioterapeuta, ,e$ co$o este,elece 7ue a car9a horria $>ni$a
para o,ten:o de t>tulo, 2 de 1.*EE $il e 7uinhentas horas, sendo destas, 1"
de prtica super/isionada est9ioO
H Fisioterapia trau$o1ortop2dico18uncional pela &esolu:o C!FF4+! n.] 2-E,
de 11 de a,ril de 2EE), co$ple$entada pela &esolu:o C!FF4+! n.] 20D, de 1*
de sete$,ro de 2EE)O
H Fisioterapia esporti/a pela &esolu:o C!FF4+! n.] ""0, de 3 de no/e$,ro de
2EE0O
H Fisioterapia do tra,alho pela &esolu:o C!FF4+! n.] "*1, de 1" de Lunho de
2EE3O 8oi precedida pela nor$ati/a inicial de n.] 2*D, de 13 de de<e$,ro de
2EE", 7ue listou atri,ui:;es na rea.
H Fisioterapia
der$ato8uncional pela &esolu:o C!FF4+! n.] "-2, de 2E de $aio de 2EEDO
H Fisioterapia e$ sade coleti/a pela &esolu:o C!FF4+! n.] "-", de 2E de
$aio de 2EEDO
H Fisioterapia onco8uncional pela &esolu:o C!FF4+! n.] "-), de de 2E de
$aio de 2EEDO
H Fisioterapia uro9ineco8uncional pela &esolu:o C!FF4+! n.] "-*, de 2E de
$aio de 2EED.
H #ara alcan:ar tais o,Leti/os, a =sioterapia utili<a recursos 8>sicos e naturais,
de a:o isolada ou conLunta. co$o a eletroterapia, $assoterapia, crioterapia,
ter$oterapia, hidroterapia, 8ototerapia, $ecanoterapia e cinesioterapia.
H Na eletroterapia os aparelhos utili<a$ u$a intensidade de corrente $uito
,aixa %$ilia$peres e $icroa$peres( co$ =nalidades terap6uticasO so
aplicados eletrodos direta$ente so,re a peleO ! local selecionado de/e per$itir
7ue a esti$ula:o seLa 8acilitada ao 5N# %5iste$a Ner/oso #eri82rico( e ao 5NC
%5iste$a Ner/oso Central(O A pele de/e ser li$pa antes do uso de 7ual7uer
corrente el2trica, para di$inuir a resist6ncia da pele %i$ped?ncia( e os
eletrodos de/e$ estar ,e$ =xados ao tecido tratado. #ode$ conter /rias
correntes e$ u$ nico aparelho %praticidade, $enor custo e precisa$ de
$enos espa:o 8>sico( ou pode$ ser indi/iduais, u$a corrente e$ cada aparelho
%$aior custo, $aior espa:o 8>sico(.
H Bentro da eletroterapia encontra$os /rias correntes, cada u$a contendo
seu e8eito terap6utico indi/idual.
H Corrente Ial/?nica ou cont>nua: K 9erada por u$a 8onte de tenso cont>nuaO
possui u$ p'lo ne9ati/o e outro positi/o %polari<ada(O no produ< contra:o
$uscular. 5eus e8eitos so $eta,'licos co$o:
H A:o esti$ulante 1 au$ento do $eta,olis$o de/ido a li,era:o de
$ediadores 7u>$icos e assi$ preparar o local para a ati/idadeO
H Bissocia:o 4Rnica 1 conse7M6ncia
da polari<a:o da corrente onde ?nions so atra>dos para o p'lo positi/o e os
ctions atra>dos para o p'lo ne9ati/o. .sta caracter>stica proporciona o uso
desta corrente para endos$ose %desloca$ento de l>7uidos intersticiais1
ede$as( e ionto8orese %ad$inistra:o de dro9as /ia corrente(O
H #rodu:o de calor local 1 decorrente do au$ento do $eta,olis$oO
H Au$ento da per$ea,ilidade celular1 de/ido a li,era:o de $ediadores
7u>$icosO
H Fipere$ia e Gasodilatao 1 ocasionado pela /asodilata:o e li,era:o do
$ediador 7u>$ico hista$inaO
H #arestesia 1 de/ido a $udan:a do pFO
H Anal9esia 1 deter$inada pela aco$oda:o das ra><es ner/osas pelo est>$ulo
el2trico.
H Corrente Fardica: Corrente alternada, de pulso ,i8sico e assi$2trico %$ais
curto, dando u$ $aior con8orto(, te$ a:o de eletrodia9n'stico e de produ<ir
contra:o $uscular. ! 7ue seria istog .letrodia9n'stico 2 u$ $2todo usado
para sa,er se o $sculo est sadio ou no.
H 5eus e8eitos =siol'9icos:
H .sti$ula ner/os $otores e sensiti/osO !casiona contra:o dos $sculosO
Fa/orece o retorno /enosoO Au$enta o aporte san9u>neoO #ro/oca a:o
$eta,'lica.
H 5eus e8eitos terap6uticos:
H Au$ento do tRnus $uscularO Januten:o da inte9ridade da placa $otoraO
&ecupera:o da capacidade de contra:o $uscularO Bescon9estionante.
H 4ndica:;es:
H .sti$ula:o de ner/os e $sculosO #arestesias %altera:o de sensi,ilidades(O
.st2ticaO Fipotro=a por desusoO FraturasO .de$asO Ceso tend>nea.
H Contra1indica:;es:
H Xreas card>acasO Neuro$asO .spasticodadeO Gari<es tro$,osadasO
JarcapassoO `tero 9ra/>ticoO IenitliaO +u$or $ali9no.
H Correntes Biadin?$icas: .sta corrente 2 u$a /aria:o da corrente senoidal
reti=cada. #ode$ ser $ono8sicas %reti=cada e$ $eia
onda (, ,i8sicas % senoidal reti=cada e$ onda co$pleta (. Nos dias atuais no
te$ tanta aplica:o e seus e8eitos so de /asodilata:o e de pro$o/er
aco$oda:o das =,ras ner/osas pro/ocando, te$poraria$ente, anal9esia
H Correntes 4nter8erenciais: 5o e=ca<es e utili<adas tanto para o,ter
contra:o $uscular co$o anal9esia. .sta corrente se ,aseia na aplica:o
transcut?nea de correntes el2tricas alternadas de $2dia 8re7M6ncia. A
8re7M6ncia ideal para esti$ular os $sculos 2 de -E F< por2$, esta 8re7M6ncia
2 $uito ,aixa para recrutar u$ n$ero ideal de =,ras $usculares e
8re7M6ncias $aiores do 7ue esta i$plicaria na sua trans8or$a:o e$ calor.
.nto, utili<a1se correntes transportadoras sendo u$a de ).EEE h< e a outra de
).E-E F<. .las so aplicadas atra/2s de dois pares de eletrodos 7ue se cru<a$
e dentro do corpo, no ponto de intercesso das correntes %tre/o(, ir se ter a
di8eren:a entre as duas correntes transportadoras, isto 2, -EF<. As
caracter>sticas anal92sicas sero discutidas adiante na +.N5.
H 5eus e8eitosindica:o:
H Al>/io da dor, pro$o:o da cicatri<a:o, reparo nos tecidos e a produ:o de
contra:;es $usculares.
H +.N51 Neuroesti$ula:o .l2trica +ranscut?nea: K u$a t2cnica 7ue utili<a
correntes de ,aixa intensidade e ,aixa 8re7M6ncia %1EEF<( para pro/ocar
e8eitos anal92sicos de at2 )3 horas. .ste e8eito da +.N5 2 o,tido pela sua a:o
no ,lo7ueio da despolari<a:o do se9undo neurRnio de condu:o do est>$ulo
da dor e pela li,era:o de endor=nas end'9enas. !s eletrodos pode$ ser
colocados de 8or$a local %li$itando o ponto doloroso(, radicular %o eletrodo
ne9ati/o 2 colocado na e$er96ncia do ner/o e o positi/o no ponto $ais
distante at2 onde a dor che9a( ou so, 8or$a cru<ada %8or$ando u$ 7uadrado
co$ os 7uatro eletrodos(.
H 4ndica:;es:
H Anal9esia da dor %a9udas e crRnicas(, artrose, =,ro$ial9ias.
H Contra1indica:;es:
H Basica$ente so as $es$as de todas as outras correntes: #essoas 7ue
usa$ $arcapassosO 5o8re$ cardiopatia ou disrit$iasO Apresenta$ dor no
dia9nosticadaO epilepsiaO Nos tr6s pri$eiros $eses de 9esta:oO No usar na
,oca, no seio carot>deo, pele anestesiada, proxi$idades do olho.
H F.51.sti$ula:o .l2trica Funcional: K utili<ada para produ<ir contra:;es e$
9rupos $usculares 7ue desencadeia$ $o/i$entos e ati/idades da /ida diria
%AGB( no $o$ento e 8or$a 7ue o paciente deseLar, tais co$o: =car e$
ortostase, dea$,ular, coordenar $o/i$entos di=cultados pela espasticidade,
trocar a postura. .sti$ula a $usculatura despro/ida de controle $otor ou co$
insu=ci6ncia contrtil ou postural, co$ o o,Leti/o de produ<ir u$ $o/i$ento
8uncional e utili</el eou su,stituir u$a 'rtese con/encional #ode ser de=nida
co$o u$a ati/a:o ner/osa controlada por $eio da aplica:o de u$a corrente
de ,aixa 8re7M6ncia 7ue produ< respostas e$ deter$inados $sculos
paralisados. K utili<ada co$o u$a $odalidade de eletroterapia aplicada e$
$sculos pl29icos ou par2ticos decorrentes de leso do neurRnio $otor
superior, co$ a =nalidade de executar $o/i$entos 8uncionais. #ortanto, a
esti$ula:o el2trica 8uncional 2 reali<ada no neurRnio $otor in8erior intacto.
H ! paciente no de/e apresentar altera:o de sensi,ilidade no local da
aplica:o, pois esta 2 $uito intensa e pouco suport/el. !s locais pr'xi$os A
aplica:o ta$,2$ de/e$ estar >nte9ros $or8ol'9ica e 8uncional$ente. K $uito
usada e$ pacientes co$ hist'rico de AG. %acidente /ascular ence8lico(,
erronea$ente ou costu$eira$ente cha$ado de AGC.
H X&.A5 B. A+@A^_!
H h 1. Fisioterapia Cl>nica
a(
Fospitais e Cl>nicas
,( A$,ulat'rios
c( Consult'rios
d( Centros de &ea,ilita:o
H h 2. 5ade Coleti/a
a( #ro9ra$as 4nstitucionais
,( A:;es Bsicas de 5ade
c( Fisioterapia do +ra,alho
d( Gi9il?ncia 5anitria
H h ". .duca:o
a( Boc6ncia %N>/eis 5ecundrio e 5uperior(
,( .xtenso
c( #es7uisa
d( 5uper/iso %+2cnica e Ad$inistrati/a(
e( Bire:o e Coordena:o de Cursos
H h ). !utras
a( 4ndstria de .7uipa$entos de @so Fisioterap6utico
,( .sporte
i2EE". Conselho Federal de Fisioterapia e +erapia !cupacional.
H h Fisioterapia na +erceira 4dade
A di$inui:o da capacidade 8uncional dos di/ersos 'r9os e tecidos 2 a
principal caracter>stica do en/elheci$ento, e acarreta u$ risco au$entado de
doen:as, na sua $aioria crRnico1de9enerati/as, 7ue esto se tornando cada
/e< $ais pre/alentes e$ nosso pa>s. 5o a8ec:;es 7ue no t6$ dia9n'stico de
resoluti/idade rpida e a,sor/e$ 9randes 7uantidades de recursos $ateriais e
de pro=ssionais especiali<ados.
A pro$o:o e a aten:o A sade do idoso en9lo,a$ $edidas
pre/enti/as, restauradoras e rea,ilitati/as, /isando preser/ar, $anter,
recuperarrestaurar ou desen/ol/er 8un:o, 7uer seLa por distr,ios $otores ,
sensoriais , co9niti/os, ps>7uicos , sociais ou por /ari/eis $ltiplas
associadas , co$ o intuito de proporcionar 7ualidade de /ida.
H h Fisioterapia Ber$ato Funcional %.st2tica(
A Fisioterapia Ber$ato Funcional te$ co$o o,Leti/o pro$o/er u$
trata$ento est2tico /isando principal$ente A sade e o ,e$1estar do paciente.
#ara isso so usados al9uns &ecursos Fisioterap6uticos co$o:
Jassoterapia 1 Brena9e$ Cin8tica Janual, Crioterapia, +er$oterapia,
.letroterapia, Cinesioterapia entre outros.
Al9uns desses distr,ios est2ticos
so: !,esidade, Flacide<, .n/elheci$ento, Celulite, .stria entre outros.
Be/e$os dar $aior aten:o a esses distr,ios est2ticos, pois no se
resu$e$ na ,ele<a 8>sica e si$ na sade 8>sica$entalpsicosocial. A auto
i$a9e$ te$ u$ i$portante papel. K preciso conhecer1se, ,uscando se$pre
o,Leti/osresultados para u$a $elhor aceita:o no seu 9rupo social. 4sso tra<
,ene8>cios para o seu cresci$ento pessoal e pro=ssional, o,Leti/ando $elhorar
a 7ualidade de /ida e$ todos os seus aspectos.
. 2 isso 7ue a =sioterapia /isa proporcionar, resultados to satis8at'rios
7ue, al2$ da e/idente $elhora no aspecto 8>sico e est2tico, h ta$,2$ u$a
resposta ,astante positi/a na auto1esti$a e, conse7Mente$ente, reali<a:;es
pessoais, a8eti/a e cresci$ento pro=ssional, pois pessoas satis8eitas e 8eli<es
produ<e$ $uito $ais e todos sae$ 9anhando.
H h Fisioterapia e$ !,stetr>cia
A Fisioterapia e$ !,stetr>cia /ai atuar no per>odo pr2 e p's1parto,
8a<endo u$ aco$panhando dessa $e<inha, co$ os se9uintes o,Leti/os:
#reparar a 8utura $a$e co$ in8or$a:;es 9erais so,re a 9esta:o,
parto e p's1parto.
Que ela consi9a aLustar1se As $udan:as 8>sicas do in>cio ao =$ a
9ra/ide< e no puerp2rio, co$ a =nalidade de ter$os Je e ,e,6 saud/eis.
A Fisioterapia no #r2 e #'s #arto: Gai ser u$ planeLa$ento de pro9ra$a
espec>=co, co$ exerc>cios terap6uticos $oderados, 7ue $elhore a Texi,ilidade
e a resist6ncia no preparo para 9ra/ide<, parto e p's1parto.
H h Fisioterapia e$ @ro9inecolo9ia
Ainda pouco conhecida, essa rea da Fisioterapia tra,alha ,asica$ente
co$:
! trata$ento da incontin6ncia urinria 8e$inina e $asculina, 7ue t6$
u$ resultado $uito ani$ador, pois de acordo co$ o
9rau, dispensa$ a cirur9ia e pode$ ser resol/idas atra/2s de exerc>cios para o
per>neo e aparelhos espec>=cos para essa re9io.
Atendi$ento As $ulheres su,$etidas A cirur9ia de $a$a de/ido a
c?ncer.K u$ tra,alho 8unda$ental para per$itir o $o/i$ento co$pleto do
,ra:o do lado aco$etido e principal$ente e/itar a instala:o de lin8ede$a e
sero$a.
H h Fisioterapia e$ Cardiolo9ia e #neu$olo9ia
A Fisioterapia e$ #neu$olo9ia e Cardiolo9ia, utili<a t2cnicas $anuais e
8>sicas, 7ue cola,ora$ para u$a ,oa recupera:o do paciente, tendo co$o
o,Leti/o a ,usca de u$ ree7uil>,rio das 8un:;es a8etadas e a $elhoria na
7ualidade de /ida do paciente co$ dano cardiorrespirat'rio.
Al9u$as das patolo9ias a,ordadas so: en=se$a pul$onar,as$a,
,ron7uite crRnica, #r2 e p's1operat'rio de cirur9ias card>acas e pul$onares.
H h Fisioterapia Besporti/a
A Fisioterapia desporti/a te$ co$o o,Leti/o 8a<er u$ tra,alho utili<ando
t2cnicas espec>=cas para pre/enir les;es esporti/as %entorses, 8raturas,
luxa:;es...( nos atletas, ou ainda tratar e recuperar esse atleta, para 7ue o
$es$o esteLa apto a treinar e co$petir no/a$ente.
Burante a Fase Curati/a, o =sioterapeuta te$ 7ue al2$ de recuperar o
atleta, 8a<er co$ 7ue o $es$o no perca total$ente a 8or$a 8>sica usando de
t2cnicas e ou exerc>cios para 7ue o condiciona$ento 9eral e ta$,2$
espec>=co no di$inua co$ o per>odo de repouso 7ue o atleta /ai per$anecer.
A 8ase pre/enti/a $uitas /e<es pouco usada no esporte te$ co$o
o,Leti/o atuar conLunta$ente co$ o treina$ento dirio /isando recuperar,
ree7uili,rar e reestruturar o atleta.
A atua:o do =sioterapeuta 2 reali<ada nas " 8ases do treina$ento:
antes, durante e dois $o$entos ap's o treina$ento
%at2 duas horas ap'sap's duas horas(.
H h Fisioterapia e$ !rtopedia
A Fisioterapia e$ !rtopedia e +rau$atolo9ia tra,alha a pre/en:o, cura
e recupera:orea,ilita:o das patolo9ias ortop2dicas e trau$ticas.
@tili<ando1se de recursos e t2cnicas di/ersas no trata$ento dessas patolo9ias.
Al9u$as das patolo9ias so: Altera:;es posturais, Altera:;es na
coordena:o $otora, p's operat'rio ou p's i$o,ili<a:o de Loelho, coto/elo,
$o, o$,ro, torno<elo etc, C.& %Ces;es por es8or:os repetiti/os(B!&+ %doen:a
ocupacional relacionada ao tra,alho(, politrau$ati<ados, etc.
H h Fisioterapia e$ &eu$atolo9ia
A Fisioterapia e$ &eu$atolo9ia /isa principal$ente: ali/io da dor,
recupera:o dos $o/i$entos, au$ento da 8or:a $uscular etc.
!s recursos usados pela =sioterapia so: cinesioterapia,
eletroter$o8ototerapia %laser, ultra1so$, $icroondas, inter8erencial, corrente
russa, correntes diadin?$icas de Bernard, +.N5, etc.(, reeduca:o postural
9lo,al, o=cina de 'rteses, hidroterapia, $anipula:;es osteopticas, se
necessrio =sioterapia respirat'ria e cardio/ascular, atendi$ento de
rea,ilita:o do$iciliar, adapta:;es ao a$,iente de tra,alho e ati/idades da
/ida diria entre outros.
Al9u$as dessas patolo9ias so: Artrite &eu$at'ide, Iota, Artrose,
Fi,ro$ial9ia, Fe,re reu$tica, 5>ndro$es dolorosas, !steoporose, +endinite,
Bursite, !$,ro Con9elado, C.& % leso por es8or:o repetiti/o(, etc.
H h Fisioterapia e$ Neurolo9ia Adulto#ediatrica
!s o,Leti/os da Fisioterapia Neurol'9ica so analisar os d2=cits e
deter$inar o trata$ento ade7uado para cada paciente. !s pacientes co$
incapacidades neurol'9icas pode$ apresentar distr,ios de $o/i$ento
co$plexos e extensos, al2$ de danos
sensoriais e co9niti/os.
A solu:o destas dis8un:;es pode ser considerada e$ a$,os os
contextos: tanto o do =sioterapeuta, 7ue identi=ca os pro,le$as do paciente e
lan:a $o de recursos e t2cnicas =sioterap6uticas para o trata$ento 9lo,al do
indi/>duo, 7uanto o do pr'prio paciente, 7ue aprende a lutar co$ o d2=cit de
$o/i$ento atra/2s de estrat29ias co$pensat'rias.
A recupera:o das 8un:;es perdidas 2 o o,Leti/o =nal e, /rios so os
$eios para alcan:1la.
A Fisioterapia e$ Neurolo9ia pode ser di/idida e$ duas 9randes reas:
adulto e in8antil. Al9u$as das patolo9ias a,ordadas so: #acientes co$
Acidente Gascular .nce8lico %A.G..(,#acientes co$ +rau$atis$os Cranianos
%+.C..(,#acientes co$ +rau$as &a7ui1Jedulares %+.&.J(,#acientes portadores
de #aralisia Cere,ral,#acientes co$ Ceso e$ #lexo Bra7uial, #acientes
portadores de #aralisias Faciais, dentre outros.
H h Fisioterapia do +ra,alho
! au$ento espantoso dos casos de doen:as ocupacionais, 7ue /e$
N$utilandoN seus e$pre9ados, 9erando para e$presa altos 9astos co$
assist6ncia $2dica, processos Ludiciais e perda do apro/eita$ento da
7uali=ca:o de seus e$pre9ados 7ue so a8astados por apresentare$ 7uadro
l9ico intenso i$pedindo1os de reali<are$ suas tare8as no tra,alho, no lar e at2
$es$o no la<er.
A presen:a do Fisioterapeuta dentro da e$presa 8acilita as a:;es
pre/enti/as e curati/as das doen:as ocupacionais, $ediante u$a s2rie de
dados colhidos, conse9ui$os tra,alhar distinta$ente tr6s 9rupos dento da
e$presa: assinto$ticos, 9rupo de risco %pessoas 7ue apresenta$ pr21
disposi:o a desen/ol/er patolo9ias( e sinto$ticos, e desta 8or$a aplicar$os
as $edidas ca,>/eis de pre/en:o e cura.
No 7ue di< respeito As a:;es pre/enti/as,
n's =sioterapeutas atua$os incenti/ando os e$pre9ados a no/os h,itos de
/ida, desen/ol/endo dentro da e$presa u$a no/a cultura saud/el de
consci6ncia corporal e postural, 9erando u$ ,e$ estar 8>sico e e$ocional no
a$,iente de tra,alho.
H h Fisioterapia no #ro9ra$a de 5ade da Fa$>lia
! #ro9ra$a de 5ade da Fa$>lia, tratando1se de tra,alho ,aseado na
atua:o direta$ente co$ a co$unidade, possi,ilitando 7ue os pro=ssionais de
5ade /i/encie os pro,le$as da popula:o. !,ser/a1se, cada dia co$ $aior
clare<a a necessidade de $udan:as dos ca$inhos na ,usca das solu:;es dos
pro,le$as de sade, onde a de$anda seLa redu<ida e e8eti/a$ente seLa
9arantido u$ ser/i:o e=ca<, hu$ani<ado e de 7ualidade a popula:o, co$ isso
redu<indo a de$anda hospital, atra/2s de a:;es de controle so,re patolo9ias
pass>/eis de controle na rea de aten:o ,sica. Co$ isso tere$os u$a
redu:o nas taxas de $ortalidades e $or,idade, nos 9astos do siste$a de
sade e dos enca$inha$entos de pacientes co$ patolo9ias pass>/eis de
resulta,ilidade na unidade de sade.
A presen:a de Fisioterapeutas 2 i$portante para: au$entar a e=ccia
desse pro9ra$a, e 7ue esse possa prestar assist6ncias espec>=cas e $ais
co$plexas. Colocando1se e$ pratica os recursos =sioterap6uticos Lunta$ente
co$ os recursos utili<ados por toda e7uipe $ultidisciplinar. Gisando resultados
co$o: o au$ento do n>/el de conscienti<a:o do indi/>duo, 8a$>lia e
co$unidade 7uanto ao auto1cuidado e li$ita:;es das de=ci6ncias,
proporcionando $aior autono$ia e independ6nciaO pre/en:o de />cios e
pro,le$as posturais e doen:as osteo1articulares relacionadas ao tra,alhoO
pro$o:o da 7ualidade de /ida e res9ate da cidadania atra/2s da incluso
socialO introdu:o do conceito de co1responsa,ilidade
social, ,e$ co$o a possi,ilidade de res9atar a condi:o do indi/>duo ser
assistido inte9ral e interdisciplinar$ente, independente da condi:o social.
H &ecursos +erap6uticos
!s procedi$entos da Fisioterapia contri,ue$ para a pre/en:o, cura e
recupera:o da sade. #ara 7ue o =sioterapeuta eleLa os procedi$entos 7ue
sero utili<ados, ele ter de proceder A ela,ora:o do dia9n'stico Cinesiol'9ico
Funcional identi=cando a a,ran96ncia da dis8un:o, assi$ co$o aco$panhar a
resposta terap6utica aos procedi$entos indicados pelo pr'prio pro=ssional.
Conhe:a os $ais conhecidos recursos da Fisioterapia A sua disposi:o:
Cinesioterapia 1 +erapia por $o/i$entos. 5o procedi$entos onde se usa o
$o/i$ento co$ os $sculos, articula:;es, li9a$entos, tend;es e estruturas do
siste$a ner/oso central e peri82rico, 7ue t6$ co$o o,Leti/o recuperar a 8un:o
dos $es$os. A reeduca:o postural 2 u$ princ>pio da cinesioterapia: tratar
de8or$idades da coluna ou pro,le$as de postura co$ exerc>cios de
alon9a$ento e de 8ortaleci$ento $uscular. @$ dos ca$inhos 2 o
popular$ente conhecido no Brasil co$o &#I, por2$ pouco di8undido na
.uropa, aonde se pre8ere os ter$os Cadeias Jusculares de Je<ibre ou Cadeias
Bia9onais de Bus7uet %o,l>7uas, trans/ersas(, entre outras.
.letroter$o8ototerapia 1 #rocedi$ento co$ aparelhos 9eradores de sinais
el2tricos, co$o o @ltra1so$ +erap6utico, o CA5.&, +.N5, dentre outros. Facilita
a recupera:o de estruturas e 8un:;es co$pro$etidas.
Jecanoterapia 1 #rocedi$ento co$ aparelhos $ec?nicos para 8ortalecer,
alon9ar, repotenciali<ar a $usculatura e reeducar $o/i$entos co$pro$etidos.
&ecursos $anipulati/os 1 5o a,orda9ens terap6uticas /isando a
$o,ili<a:o$anipula:o de se9$entos articulares, $sculos, ner/os e 8scias
e tra:;es se9$entares
e axiais. !s procedi$entos $anipulati/os esti$ula$ a din?$ica circulat'ria e a
$o,ilidade dos tecidos e se9$entos.
Fidroterapia 1 Cinesioterapia reali<ada e$ a$,iente a7utico.
+er$oterapia 1 #rocedi$ento co$ ad$inistra:o de $odalidades ,iot2r$icas.
Crioterapia 1 ! ter$o crioterapia 2 usado para de=nir di/ersas t2cnicas e
procedi$entos na $edicina. ! uso $ais 9eral da de=ni:o 2 o uso local ou
9eral de ,aixas te$peraturas na terapia $2dica. Wni9ht de=ne crioterapia
co$o Nterapia co$ 8rioN a aplica:o terap6utica de 7ual7uer su,st?ncia ao
corpo 7ue resulte e$ re$o:o do calor corporal, di$inuindo, assi$ a
te$peratura dos tecidos. .la a,ran9e u$a 9rande 7uantidade de t2cnicas
espec>=cas 7ue utili<a o 8rio na 8or$a, l>7uida %9ua(, s'lida %9elo( e 9asosa
%9ases( co$ o prop'sito terap6utico de retirar o calor do corpo indu<indo a u$
estado de hipoter$ia, para 8a/orecer u$a redu:o da taxa $eta,'lica local,
pro$o/endo u$a di$inui:o das necessidades de oxi96nio pela c2lula. #ara
7ue seLa atin9ido o res8ria$ento $uscular e$ indi/>duos $a9ros, necessita1se
de u$ te$po curto, sendo 7ue e$ o,esos o per>odo de aplica:o de/e se
prolon9ar. 4sso i$plica 7ue o tecido adiposo ser/e co$o isolante t2r$ico
di=cultando o res8ria$ento
do $es$o. K aplicada ao corpo atra/2s de $2todos co$o: sprad, ,olsa de
9elo, co$pressas, crio$assa9ens,crioalon9a$ento, criocin2tica, aparelhos de
8rio e i$erso.
Jassoterapia oriental 1 al>/io da dor
A dor 2 u$a sensa:o penosa e desa9rad/el e$ deter$inada parte do
or9anis$o, causada por u$ a9ente 8>sico, 7u>$ico ou $ec?nico, $as 7ue
apresenta u$a condi:o su,Leti/a pois, apesar de apresentar i$portantes
su,stratos =siol'9icos, h necessidade da $ente consciente para perce,61la.
Na prtica da $assoterapia %$assa9e$
terap6utica( /eri=ca1se 7ue a dor 2 u$a das $ani8esta:;es cl>nicas $ais
8re7uentes e $uitas /e<es di8>cil de tratar.
Be u$a $aneira 9eral, pode$1se apontar seis causas principais de dor 7ue,
atuando e$ conLunto ou de 8or$a isolada, a8eta$ o or9anis$o hu$ano:
H 4s7ue$ia tecidual 1 di$inui:o ou ,lo7ueio do Tuxo san9u>neo causado por
espas$o $uscularO
H #ontos ne/rl9icos %tri99er points( 1 reas no tecido $io8ascial 7ue, /ia de
re9ra, cont2$ u$ excesso de res>duos $eta,'licos e 7ue excita$ se9$entos
da $edula espinhal, causando sensa:o dolorosa ou dor re8erida e$ outras
partes do corpoO
H Co$presso de ner/os 1 presso nos ner/os causada por estruturas
adLacentes, co$o $sculos, tend;es, li9a$entos, ossos, 8scias e peleO
H Bistor:o postural 1 des/io do corpo da posi:o anato$ica$ente corretaO
H Nutri:o 1 aporte insu=ciente de nutrientes para o $eta,olis$o e a
reprodu:o celularO
H Fator e$ocional 1 n>/el de estresse: co$o a pessoa rea9e e se adapta 8rente
aos desa=os da /ida diria.
Quando o corpo 2 de al9u$a 8or$a a9redido, ocorre a esti$ula:o de
receptores espec>=cos, nocicepti/os, locali<ados 9eral$ente na pele, estruturas
$usculo1es7uel2ticas e />sceras. .sses est>$ulos sensoriais so trans$itidos
pelo siste$a ner/oso peri82rico ao siste$a ner/oso central, 7ue o decodi=ca e
ela,ora u$a resposta: percep:o da dor.
!s est>$ulos da dor so lesi/os para o c2re,ro e pode$ pro/ocar desde le/es
distr,ios de co$porta$ento at2 u$ estado de exausto total. Na /iso da
Jedicina +radicional Chinesa, 8unda$entada no conceito da polaridade
ener92tica entre o Uin e o Uan9, o or9anis$o hu$ano 2 u$ $icrocos$o
representati/o do $acrocos$o uni/ersal. #artindo do princ>pio 7ue a har$onia
entre os princ>pios polares depende da circula:o
ade7uada de Qi %ener9ia( e san9ue nos canais e colaterais do or9anis$o, a
Jedicina Chinesa postula 7ue a dor 2 causada por u$ ,lo7ueio, oriundo de
8atores externos ou internos, na circula:o dessas su,st?ncias 8unda$entais.
A Jassoterapia !riental al2$ de e$pre9ar u$a s2rie de $ano,ras, al9u$as
se$elhantes As adotadas no ocidente, atua ta$,2$ so,re canais de ener9ia e
pontos de acupuntura. #ortando, al2$ dos e8eitos apontados aci$a, pro$o/e o
e7uil>,rio ener92tico entre o din e o dan9 e o li/re Tuxo de Qi e do 5an9ue,
sendo a$pla$ente e=ca< no trata$ento e controle da dor.
Bi/ersas t2cnicas pode$ ser e$pre9adas /isando a esti$ula:o dos canais de
ener9ia principais e dos colaterais tendino1$usculares, os 7uais se distri,ue$
pela pele, tecido su,cut?neio, tend;es e $sculos, tais co$o: alisa$ento e
8ric:o da pele, rola$ento so,re u$a rea, a$assa$ento so,re os $sculos,
percusso e presso. A esti$ula:o dos canais de ener9ia des8a< ,lo7ueios,
re$o/e excessos e preenche de=ci6ncias, exercendo 9rande inTu6ncia
ta$,2$ nos 'r9os internos, aos 7uais esto ener9etica$ent econectados.
A esti$ula:o, atra/2s da $assoterapia de di/ersos pontos de acupuntura
produ< u$ e8eito anal92sico e anest2sico, pois re8or:a os processos ini,it'rios
do c'rtex cere,ral e ele/a o li$iar da dor. Grios pontos, co$o por exe$plo,
"-., )4I e -EB entre outros, pro$o/e$ a esti$ula:o do siste$a de anal9esia
cere,ral, co$ a conse7uente li,era:o os opicios =siol'9icos, endor=na e
ence8alina, principal$ente.
Cada /e< $ais popular, a $assoterapia atua no or9anis$o e$ di/ersos n>/eis,
exercendo, ,asica$ente, tr6s e8eitos:
1. .8eitos $ec?nicos 1 Bi/ersas t2cnicas co$o: rola$ento, presso,
a$assa$ento, 8ric:o e outras, exerce$ u$ 9rande e8eito $o,ili<ador so,re a
pele, tecidos su,cut?neos e $sculos. A presso exercida co$pri$e os tecidos
$oles e esti$ula os receptores sensoriais %super=ciais e pro8undos( locali<ados
na pele, $sculos, tend;es, li9a$entos, cpsulas articulares e 'r9os
pro8undos. Al2$ disso, espa:o interno dos /asos san9u>neos e lin8ticos
au$enta$, 8a/orecendo a circula:o capilar, /enosa, arterial e lin8tica.
2. .8eitos psicol'9icos 1 A dor 9era i$portantes su,stratos =siol'9icos, $as h
necessidade da $ente consciente para 7ue seLa perce,ida. #ortanto, o al>/io da
dor o,tido pela $assa9e$ 2 tanto u$ e8eito =siol'9ico co$o psicol'9ico. !
estado 9eral de relaxa$ento, o al>/io do estresse e a redu:o da dor, t6$ o
e8eito de indu<ir u$a sensa:o de ,e$ estar no paciente 7ue pode estar
li9ada, inclusi/e, A li,era:o de anal92sicos cere,rais. #artindo do princ>pio 7ue
a si$ples su9esto de al>/io pode exercer u$ i$portante e8eito anal92sico e
7ue a expectati/a da dor 2 capa< de indu<>1la $es$o se$ u$ est>$ulo noci/o,
2 de su$a i$port?ncia a con=an:a do paciente no to7ue do terapeuta. 5e
adotar$os a pre$issa de 7ue a $ente hu$ana te$ o poder de controlar todos
os aspectos das 8un:;es corporais, passa a ser ,astante conce,>/el 7ue
ta$,2$ possa pro$o/er altera:;es 8>sicas positi/as no corpo, inclusi/e a cura
e o controle da dor.
". .8eitos =siol'9icos 1 ! e8eitos $ec?nicos da $assoterapia ori9ina$ u$a
s2rie de e8eitos =siol'9icos i$portantes, tais co$o: au$ento da circula:o
san9u>nea e lin8tica, au$ento do Tuxo de nutrientes, re$o:o de su,produtos
indeseL/eis %co$o ur2ia, o C!2 e a$Rnia(, esti$ula:o do processo de
cicatri<a:o, resolu:o de ede$as e ha$ato$as, au$ento da extensi,ilidade
do tecido conLunti/o e da a$plitude de $o/i$entos das articula:;es,
8acilita:o da ati/idade $uscular,
esti$ula:o das 8un:;es autonR$icas, esti$ula:o das 8un:;es /iscerais,
pro$o:o do relaxa$ento e, potanto, al>/io da dor.
Calor ou 8riog
As terapias usando calor %ter$oterapia( ou retirando1o %crioterapia( das reas a
sere$ tratadas so excelentes coadLu/antes nos trata$entos de /rias
patolo9ias ortop2dicas e neurol'9icas. .las di$inue$ o espas$o $uscular e a
sinto$atolo9ia dolorosa, preparando a re9io a8etada para aplica:o das
t2cnicas terap6uticas.
! trata$ento co$ a ter$oterapia se 8a< pelo uso: 1 1 do calor pro8undo: ondas
curtas, $icroondas e ultra so$, 2 1 do calor super=cial: in8ra /er$elho, ,olsa
de 9ua 7uente, ,anho de para=na e ,anho de contraste. 5eu e8eito pro$o/e
altera:o nas propriedades 8>sicas dos tecidos 7ue co$p;e$ os tend;es,
cpsulas articulares e cicatri<es, $elhorando suas respostas ao alon9a$ento.
! trata$ento do$iciliar pelo calor 2 8eito usando1se ,olsa de 9ua en/olta e$
toalha u$edecida na 8re7u6ncia de " /e<es ao dia durante 2E a "E $inutos na
re9io a ser tratada. 5eu uso 2 contra indicado no caso de trau$atis$o pois
au$enta o ede$a.
Na crioterapia o trata$ento 2 8eito pelo uso do 8rio 7ue pode ser aplicado
atra/2s de ,olsas t2r$icas especiali<adas onde coloca1se 96lo, ,olsas 8rias 7ue
usual$ente cont2$ 9el de s>lica e pode$ ser 9uardadas no 8ree<er, pan7ueca
8ria 7ue se prepara co$ u$a pe7uena toalha $olhada recheando1a co$ 9elo
$oido e $assa9e$ co$ 96lo. 5eu uso di$inui o espas$o $uscular, ali/ia a
dor e per$ite a $o,ili<a:o precoce. Nos trau$atis$os %entorses, contus;es,
distens;es $usculares, etc( pre/ine o ede$a e di$inui as rea:;es
inTa$at'rias. Neste caso, o res8ria$ento de/e ser aplicado i$ediata$ente
ap's o trau$a antes 7ue o ede$a esteLa 8or$ado usando1se ,olsa 9elada ou
u$ saco co$ 96lo,
tendo1se o cuidado de prote9er a re9io co$ u$a toalha $olhada. 5eu uso 2
contra indicado nos casos de artrite por7ue au$enta a ri9ide< $uscular.
! uso da ter$oterapia ou crioterapia 2 $ais co$plexo do 7ue o exposto, tendo
e$ al9uns casos se/eras contra1indica:;es. +irando os casos corri7ueiros do
nosso dia a dia, u$ =sioterapeuta de/e ser consultado para se sa,er 7ual 2 o
$ais indicado.
+erapias alternati/as
H 5hiatsu 1 5i9ni=ca Npresso co$ os dedosN. @tili<a t2cnicas de depresso,
percusso, 8ric:o, /i,ra:o, pin:a$ento, i$posi:o de dedos e $os e$
pontos e reas espec>=cas do corpo. Jo/i$enta:o das articula:;es e
$anipula:o de estruturas $usculo1es7uel2ticas co$ o,Leti/o de atuar na
circula:o ener92tica atra/2s das t2cnicas de toni=car, sedar, re9ular, puri=car
e a7uecer pro$o/endo assi$, a ho$eostase or9?nica, psi7uica e so,retudo
ener92tica.
H Bo14n 1 +2cnica oriental de auto1$assa9e$ a ser reali<ada diaria$ente se$
inter8er6ncia do terap6uta, o,Leti/ando ,e$ estar, relaxa$ento, des,lo7ueio
dos canais de ener9ia, proporcionando assi$, u$a $elhora na 7ualidade de
/ida.
H +erapia Toral 1 !s Torais a9e$ e7uili,rando os pensa$entos e as e$o:;es
e, e$ conse7u6ncia disso, seus e8eitos se torna$ /is>/eis a n>/el
co$porta$ental. .$ ra<o de sua atua:o nos corpos $ais sutis %$ental e
e$ocional(, os Torais 8unciona$ co$o excelentes pre/enti/os de $ales 7ue
poderia$ se instalar a ni/el or9?nico8>sico. !s Torais a9e$ e$ nossas
potencialidades latentes. Be certa 8or$a poder>a$os di<er 7ue no so eles
7ue cura$ e si$ 7ue aciona$ o nosso poder de auto cura, 8a<endo $ani8estar
e$ n's as /irtudes 7ue esta/a$ ador$ecidas.
Fisioterapia do$iciliar
H +rau$ato1ortopedia 1 4n/esti9a, pre/ine e trata doen:as dos ossos,
$sculos,
articula:;es e li9a$entos. Atua e$ trata$entos p's 8raturas, tor:;es,
a$puta:;es e les;es $usculares.
H Jassoterapia 1 &elaxa$ento da $usculatura presa. #ara al>/io das dores
$usculares e articulares. Ati/a a $usculatura e $elhora a circula:o.
H Brena9e$ lin8tica 1 +2cnica especial de $assa9e$ cuLo o,Leti/o principal 2
direcionar e au$entar o Tuxo lin8tico, pro$o/endo assi$, a re$o:o $ais
rpida do excesso de l>7uido intersticial. Apesar de sua a:o ser so,re o
siste$a lin8tico, seus e8eito ta$,2$ pode$ ser o,ser/ados so,re a circula:o
san9u>nea, o tecido $uscular, a pele e o siste$a ner/oso autRno$o.
H Cinesioterapia 1 +erap6utica do $o/i$ento para pessoas portadoras de
li$ita:;es $ec?nicas nas articula:;es, $sculos ou ner/os, L esta,elecidas.
@tili<a t2cnicas e exerc>cios terap6uticos 7ue, de acordo co$ as necessidades,
8ortalece$ a $usculatura 7ue est 8raca, alon9a$ a 7ue est tensionada e
traciona$ e $o,ili<a$ articula:;es presas.
H Bola sui:a 1 +ra,alha alon9a$ento, e7uil>,rio 8>sico e $ental, 8or:a,
Texi,ilidade, resist6ncia, postura, auto$assa9e$, consci6ncia corporal e
coordena:o $otora.
H +erapia alternati/a 2 toda e 7ual7uer 8or$a de trata$ento 7ue di8ere dos
$eios tradicionais usados na $edicina con/encional, tais co$o re$2dios,
cirur9ias ou procedi$entos in/asi/os considerados padro para deter$inadas
doen:asO no trata$ento dessas 7uando dia9nosticadas por u$ $2dico,
,aseadas nu$ c'di9o internacional %C4B(.
H .$,ora se utili<e o ter$o Nalternati/aN, no se de/e con8undir co$ a
$edicina tradicional, 7ue trata e /isa a cura da Ndoen:aN descrita. .ntretanto, a
terapia alternati/a trata da NpessoaN de $aneira inte9ral. 4sto 2, se$pre
olhando os aspectos 8>sicos e e$ocionais da $es$a, e aci$a de tudo,
respeitando
suas concep:;es de /ida e cren:as pessoais.
H !s dese7uil>,rios na sade e 7ualidade de /ida de u$a pessoa /istos so, a
'tica da terapia alternati/a so retratados atra/2s da a/alia:o dos pontos de
reTexo %reTexolo9iaexplico a,aixo(, acupuntura, H7uiropraxia, etc.
H As terapias ditas alternati/as so a7ueles procedi$entos no exclusi/os
co$o acupuntura, HHauriculoterapia, terapia por Torais %de Bach ou Brasileiros(,
cro$oterapia %explico a,aixo(, colorpuntura %explico a,aixo(,
HHH$a9netoterapia, ,anda9ens 8uncionais, reTexolo9ia, iridolo9ia %explico
a,aixo(, aro$aterapia %explico a,aixo(, terapia por cristais entre outras.
H A =sioterapia se utili<a dessas t2cnicas /isando se$pre co$preender
pro8unda$ente o indi/>duo co$o u$ todo, tendo co$o 8oco: o corpo, a $ente
e o esp>rito. Ao co$preender essa 8or$a de /i/er, ,usca a har$onia entre
esses ele$entos para o,ter resultados satis8at'rios.
H +erapia Toral
H A terapia Toral 2 u$ desdo,ra$ento da $edicina /i,racional 7ue considera
no apenas o corpo 8>sico, $as ta$,2$ os corpos ener92ticos sutis associados
ao corpo 8>sico. +e$ a capacidade de reor9ani<ar e$o:;es 7ue possa$
desencadear doen:as. A7ui o ser hu$ano 2 /isto de 8or$a inte9ral e$ seus
aspectos 8>sico, $ental, e$ocional e espiritualO todos interli9ados e
interdependentes 8uncionando co$o u$ siste$a onde os desaLustes ou
dese7uil>,rios de u$ dos aspectos atin9iro os de$ais.
H Cro$oterapia e colorpuntura
H A cro$oterapia 2 a ci6ncia 7ue utili<a a cor para esta,elecer o e7uil>,rio e a
har$onia do corpo, da $ente e das e$o:;es. . a colorpuntura 2 a utili<a:o
das cores nos pontos de acupuntura, /isando a har$oni<a:o e e7uil>,rio
ener92tico do ser hu$ano.
H Acupuntura
H A acupuntura 2 u$ $2todo terap6utico
anti9o, utili<ado h aproxi$ada$ente * $il anos no !riente. Foi criada na
China, sendo $ais tarde incorporada ao arsenal terap6utico da $edicina e$
outros pa>ses orientais co$o o Papo, Coreia e Gietn. A pala/ra acupuntura
ori9ina1se do lati$, sendo 7ue acus si9ni=ca a9ulha e punctura si9ni=ca
puncionar. A acupuntura se re8ere A inser:o de a9ulhas atra/2s da pele nos
tecidos su,Lacentes e$ di8erentes pro8undidades e e$ pontos estrat29icos do
corpo para produ<ir o e8eito terap6utico deseLado. Jas, na /erdade, acupuntura
2 u$a tradu:o inco$pleta da pala/ra chinesa Pin Fuo %ou +sen +sio( 7ue
si9ni=ca $etal e 8o9o.
#ara tornar u$a lon9a hist'ria curta: os pontos de acupuntura distri,u>dos pelo
corpo pode$ ser puncionados co$ a9ulhas ou a7uecidos co$ o calor
produ<ido pela 7uei$a da er/a Arte$isia /ul9aris, %$ais conhecida co$o $oxa
ou $oxa,usto(. #ode$ ainda ser esti$ulados por /entosas, presso,
est>$ulos el2tricos e, $ais recente$ente, lasers, acutones %inser:o de notas
$usicais nos pontos de acupuntura atra/2s de u$ aparelho cha$ado acutone(,
$a9netos ou colorpuntura. Acupuntura e $oxa,usto 8a<e$ parte da cha$ada
$edicina tradicional chinesa 7ue inclui ainda u$a =toterapia ,astante
so=sticada.
H Fitoterapia
A =toterapia, alis, ta$,2$ 2 outra 8or$a de terapia alternati/a ,astante
utili<ada na =sioterapia, seLa na sua 8or$a pura %terapia por er/as( co$o na
8or$a de 'leos essenciais para $assa9ens ou usados e$ aparelhos pr'prios
para aro$aterapia.
H Aro$aterapia
H K a arte e a ci6ncia de utili<ar os 'leos essenciais e aro$as das plantas
co$o recurso terap6utico para as $ais /ariadas doen:as, dese7uil>,rios e
pro,le$as dos seres hu$anos. !s aro$as exerce$ u$a inTu6ncia sutil na
$ente e no corpo. !s 'leos essenciais so
co$postos or9?nicos /olteis das plantas extra>dos por destila:o a /apor ou
extra:o por sol/entes /olteis das 8olhas %alecri$(, Tores %ca$o$ila(, cascas
de 8rutas %li$o(, $adeiras %cedro(, ra><es, etc.
H &eTexolo9ia
H K u$a t2cnica de trata$ento por $eio de est>$ulos e$ u$a rea reTexa.
&eTexolo9ia 2 o estudo das deli$ita:;es dessas reas, assi$ co$o as suas
8un:;es e a:;es diante das patolo9ias hu$anas. As principais reas reTexas
tra,alhadas so: as $os %7uiroreTexo ou reTexo pal$ar(O os p2s %reTexo podal
ou reTexolo9ia podal(O as orelhas %reTexo auricular ou auriculoterapia(O a
coluna %reTexo /erte,ral ou 7uiropraxia(O a 8ace %reTexo 8acial(O e o cr?nio
%reTexo cranial(.
H 4ridolo9ia
H A iridolo9ia 2 u$a 8or$a de dia9nose %na et$olo9ia: conhecer atra/2s da
>ris( na 7ual a anlise de padr;es, cores e outras caracter>sticas da >ris per$ite
7ue se conhe:a as condi:;es 9erais de sade ,aseada na suposi:o de 7ue
altera:;es na >ris reTete$ doen:as espec>=cas e$ 'r9os. !s praticantes
dessa t2cnica se utili<a$ de N$apas da >risN ou ainda Ncartas topo9r=casN 7ue
di/ide$ a >ris e$ <onas 7ue esto relacionadas a por:;es espec>=cas do corpo
hu$ano.
H j Quiropraxia: 5iste$a terap6utico dedicado para corri9ir $ecanica$ente,
por $eio da destre<a $anual do terapeuta, di/ersas de=ci6ncias or9?nicas das
articula:;es, $sculos e coluna /erte,ral. Foi desen/ol/ida por Ba/id Baniel
#al$er para =ns do s2culo de V4V.
j Auriculoterapia: K u$a t2cnica de dia9n'stico e trata$ento ,aseada no
pa/ilho auricular. Aur>culo %orelha( k terapia %trata$ento(, ou seLa, u$
trata$ento atra/2s da orelha
j Ja9netoterapia: K u$a terapia praticada pela $edicina alternati/a ,aseada
na suposta inTu6ncia dos ca$pos $a9n2ticos estticos so,re o corpo hu$ano
2 se9unda e$presa
Benunciar
Z
CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
5o #aulo 1Q .di:o 1 2EE*
eNB4C.
@J AC.&+A A! .J#&..NB.B!& .................................................................. 0
#A&A N_! F&ACA55A& .................................................................................. 3
5!B&. !#!&+@N4BAB. .............................................................................. 1E
#CAN! B. N.IlC4!: ! Q@. Kg C!J! .CAB!&A&g ................................. 11 !
Q@. C!N54B.&A& N@J #CAN! B. N.IlC4! %#N(g ............................ 12
IA5+!5: 4NG.5+4J.N+! 4N4C4AC, C@5+!5 . B.5#.5A5 .............................. 1*
4NG.5+4J.N+! 4N4C4AC ............................................................................... 1-
C@5+!5 ........................................................................................................ 13
#&.^! B. G.NBA ........................................................................................ 2)
C@C&! K ! Q@. 5!B&A .............................................................................. 2-
#!N+! B. .Q@4CeB&4! . JA&I.J B. C!N+&4B@4^_! ........................... 20
#!N+! B. .Q@4CeB&4! .............................................................................. 2D
A+&A^_! B. CC4.N+.5 ................................................................................ "2
&.+!&N! B! 4NG.5+4J.N+! .................................................................... "*
FC@V! B. CA4VA .......................................................................................... "D
A#@&A^_! B. &.5@C+AB!5 ....................................................................... )2
A+4G4BAB. B.5.NG!CG4BA .........................................................................
)- A5 F!&JA5 B. A+@A^_! N.5+. &AJ! B. A+4G4BAB. .............................. )-
A@+mN!J! . 5!C4.BAB. 54J#C.5 ........................................................... )3
4BAB. JeN4JA #A&A 5.& .J#&.5X&4! ....................................................... *E
#&!F4554!NAC &.5#!N5XG.C ...................................................................... *1
&.I45+&! B! .5+AB.C.C4J.N+! ............................................................... *1
4N5+ACA^n.5 ............................................................................................... *2
4NF!&JA^n.5 4J#!&+AN+.5 5!B&. &.I45+&!5 ...................................... *2
ClB4I! B. B.F.5A B! C!N5@J4B!& .................................................... *" A
.5C!CFA B! #!N+! #A&A AB.&+@&A B! N.IlC4! .......................... *) C!&#!
B. B!JB.4&!5 1 G45+!&4A B! 4JlG.C ....................................... *- C!N+&A+!
B. C!CA^_! C!J.&C4AC ...................................................... *-
#&!C.55! B. AB.&+@&A . C.IAC4oA^_! B! N.IlC4! ......................... *3
C!N+&A+A^_! B. .J#&.IAB! ................................................................ -*
+.&C.4&4oA^_! B. 5.&G4^!5 ..................................................................... --
+&4B@+A^_! . .NCA&I!5 5!C4A45 ........................................................... -0
!B&4IA^n.5 AC.55l&4A5 ........................................................................... 02
.NC.&&AJ.N+! BA 5!C4.BAB. ................................................................ 0" A
4J#!&+pNC4A B! C!N+AB4C45+A ...........................................................
0) 4NF!&JA^n.5 C!J#C.J.N+A&.5 ............................................................. 0*
.NB.&.^!5 `+.45 ....................................................................................... 0-
#A&+. 4 @J AC.&+A A! .J#&..NB.B!&
#A&+. 4 1 @J AC.&+A A! .J#&..NB.B!&
A leitura deste $anual indica, $uito pro/a/el$ente, 7ue /oc6 est e$ /ias de
a,rir seu pr'prio ne9'cio. 4ndica ta$,2$ 7ue /oc6 co$e:a certo, pes7uisando
e o,tendo conheci$entos 7ue sero decisi/os e$ todas as etapas da7ui para
8rente. N's do 5e,rae 7uere$os aLudar /oc6 nesta e$preitada. Neste $anual
apresentare$os u$ es,o:o do 7ue /oc6 precisa sa,er e praticar para $elhorar
suas chances de sucesso. #ortanto, no 2 poss>/el, ne$ 2 o prop'sito desta
pu,lica:o apresentar u$a receita co$pleta para explora:o de qCl>nica de
Fisioterapiar. A=nal, esta receita no existe. Jas cha$are$os sua aten:o
para os aspectos 8unda$entais 7ue /oc6 precisa sa,er e para as ha,ilidades
7ue precisar desen/ol/er ao atuar co$ este tipo de ne9'cio. Considere todas
estas in8or$a:;es co$o ponto de partida, e ,us7ue, co$e:ando por este
$anual, o conheci$ento necessrio para u$a explora:o co$petente deste
ne9'cio. No 2 exa9ero di<er 7ue este $anual 2 di8erente, pois seu o,Leti/o 2
clarear as coisas 7ue precisa sa,er para ter chances reais de sucesso.
Acredita$os 7ue se /oc6 sou,er o 7ue te$ de 8a<er /oc6 encontrar u$ $eio
de 8a<er o 7ue precisa ser 8eito. Nosso o,Leti/o 2 desa=a1lo para o,ter do$>nio
so,re os aspectos i$portantes deste ne9'cio. #ortanto, neste $anual /oc6
encontrar desa=os relacionados co$ os aspectos de 9esto
7ue precisa entender e aprender, L 7ue resposta padro de co$o explorar o
ne9'cio qCl>nica de Fisioterapiar e ter sucesso si$ples$ente no existe. Juitos
so os ca$inhos 7ue le/a$ ao sucesso destas e$preitadas. Contudo, ta$,2$
so $uitas as possi,ilidades de 8alhas. Assi$, procure identi=car o $aior
n$ero poss>/el de e$presas 7ue atua$ neste ra$o de ne9'cio e descu,ra
tudo so,re a 8or$a de co$o opera$. GeLa a se9uir 7uais aspectos so
real$ente rele/antes para o seu proLeto de u$a qCl>nica de Fisioterapiar.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
0
.$ pes7uisa de 2EE", o 5e,rae15# constatou 7ue "1s das e$presas
8racassa$ no pri$eiro ano de opera:o, e -Es no conse9ue$ che9ar a *
anos de /ida. .$ co$u$, estas e$presas apresentara$ sinais de 7ue 8ora$
de=cientes principal$ente e$ duas 7uest;es 8unda$entais: planeLa$ento
pr2/io ou estrutura:o do ne9'cio e 9esto. 5o aspectos para os 7uais /oc6
real$ente precisa se desa=ar. +odo es8or:o 7ue =<er para aprender, tanto co$
as e$presas 7ue alcan:ara$ sucesso ou co$ as e$presas 7ue 8racassara$,
ser o seu $ais i$portante in/esti$ento, o 7ue real$ente sustentar a
/ia,ilidade de seu ne9'cio. Quere$os di<er 7ue 2 necessrio conhecer o
$elhor poss>/el este ra$o de ne9'cio.
#A&A N_! F&ACA55A&
5e /oc6 L atuou no ra$o de qCl>nica de Fisioterapiar co$o e$presrio ou
co$o e$pre9ado, no pense 7ue sa,e tudo. Gisite o $aior n$ero poss>/el de
Cl>nicas de Fisioterapias, con/erse co$ os proprietrios e e$pre9ados, 8a:a
a$i<ade co$ o $aior n$ero poss>/el de e$presrios, tro7ue id2ias, con=ra
as di8erentes percep:;es so,re o $ercado, so,re as di=culdades etc.
C!J.C. C.&+!
1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
A9ora, se no 8or do ra$o, ter de aprender $uito e o $elhor ca$inho 2
pes7uisar, con/ersar co$ as pessoas do ra$o e 7uestionar at2 entender o
$elhor poss>/el co$o se 9anha dinheiro co$ qCl>nica de Fisioterapiar. !
o,Leti/o 2 este $es$o, aprender co$o se 9anha dinheiro co$ a explora:o
e$presarial de qCl>nica de Fisioterapiar. K nor$al pensar 7ue 8a<er a$i<ades
ou intera9ir co$ e$presrios do ra$o 2 di8>cil, pois estes no daro
in8or$a:;es so,re as caracter>sticas do ne9'cio para u$ q8uturo concorrenter.
No 2 /erdadet As pessoas 9osta$ de trocar id2ias e 8alar das di=culdadesO
,asta ser 8ranco na con/ersa, se apresentando e explicando sua situa:o. #ara
co$e:ar ,us7ue e$presas e$ ,airros distantes ou at2 $es$o e$ cidades
/i<inhas pois assi$ nin9u2$ se sentir a$ea:ado.
3
! resultado desta 8ase de aprendi<ado e pes7uisas 2 /oc6 8or$ar id2ias e estar
con/icto so,re o proLeto de sua e$presa e co$o ser sua qCl>nica de
Fisioterapiar. Ao contatar outras e$presas /oc6 de/e ,uscar ele$entos para
responder as se9uintes 7uest;es: j!nde ser locali<ada sua qCl>nica de
Fisioterapiarg jCo$o ser o processo de qGendar, isto 2, co$o conse9uir
clientes na 7uantidade necessriag jCo$o ser o processo para ocupa:o do
espa:o no $ercado co$ clientes, concorrentes e 8ornecedoresg jCo$o ser a
opera:o da Cl>nica de Fisioterapia de 8or$a a satis8a<er e surpreender os
clientesg jCo$o ser sua e7uipe de 8uncionriosg jCo$o ser seu 8or$ato de
9estog %4sto inclui =xar $etas, ela,orar planeLa$ento para reali<1las, apurar
resultados, corri9ir ru$o, o,ter a cola,ora:o da e7uipe de 8uncionrios e
desen/ol/er
capacidade para apro/eitar as oportunidades do dia1a1dia(. jQuando sua
Cl>nica de Fisioterapia esti/er 8uncionando /oc6 pretende ter 82rias re9ularesg
Que$ cuidar do ne9'cio neste per>odog Goc6 =car tran7Milo durante as
82riasg jGoc6 pretende $ontar outros ne9'ciosg !utras e$presasg j.ste
real$ente 2 u$ ,o$ ne9'cio para o tipo de pessoa 7ue /oc6 2g .$ resu$o,
responder a estas 7uest;es per$itir a /oc6 u$ $>ni$o de do$>nio so,re este
ne9'cio e o aLudar a ter chances reais de /ia,ilidade. Co$ pes7uisas, estudo
e identi=ca:o da prtica do diaa1dia /oc6 construir suas pr'prias respostas.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
D
5!B&. !#!&+@N4BAB.
.ste real$ente 2 u$ ,o$ ne9'ciog ! pri$eiro ponto so,re o 7ual /oc6 precisa
ter certe<a, 2 7uanto A oportunidade de ne9'cio 7ue identi=cou. 5er 7ue /oc6
real$ente te$ u$a oportunidade de ne9'cio nas $os ou apenas u$a id2ia
na ca,e:ag
Q@AC A B4F.&.N^Ag
Be $aneira ,e$ si$ples e direta, pode$os di<er 7ue se existe al9u2$
7uerendo co$prar os ser/i:os de u$a qCl>nica de Fisioterapiar, existe ento
u$a oportunidade de ne9'cio. A=nal de contas pode$os resu$ir a ati/idade
de qCl>nica de Fisioterapiar nu$a a:o de /ender e lucrar. 5e 8or co$pro/ada a
possi,ilidade de /ender os ser/i:os da qCl>nica de Fisioterapia 7ue pretende
$ontarr e de lucrar, ento /oc6 encontrou u$a oportunidade de ne9'cio. Note
,e$, /ender e lucrar. No ,asta so$ente /ender. ! 7ue real$ente 2
deter$inante de u$a ,oa oportunidade 2 a 7uantidade de lucro. No ser/e
7ual7uer lucro. Jas so$ente u$ $ontante 7ue co$pense toda a e$preitada,
isto 2, 7ue supere e$ 9anhos o 7ue poderia ser o,tido e$ outros ne9'cios
e in/esti$entos. Assi$, u$a 7uesto puxa a outra. j#ara co$e:ar, /oc6
precisa con=r$ar a exist6ncia de interessados e$ co$prar os ser/i:os 7ue
pretende o8erecer na qCl>nica de Fisioterapiar. j#or u$ pre:o 7ue co$pense
todos os seus custos e d6 lucro. j.$ 7uantidade 7ue acu$ule no =nal de u$
per>odo de te$po u$ $ontante de lucro 7ue co$pense a e$preitada. j. 7ue
estas condi:;es dure$ por te$po 7ue co$pense a $onta9e$ do ne9'cio. 4sto
2, d6 o retorno 7ue /oc6 deseLa. j. ainda, 7ue /oc6 real$ente esteLa disposto
a en8rentar e co$andar o dia1a1dia desta opera:o, si9ni=ca 7ue /oc6 e sua
8a$>lia adaptaro o estilo de /ida As condi:;es 7ue este ne9'cio necessitar,
caso esteLa no co$ando da opera:o da Cl>nica de Fisioterapia.
1E
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
4denti=car estas 7uest;es, reTetir so,re elas, o,ter resposta para cada u$a
delas e conse9uir as condi:;es necessrias para reali<1las 2 o 7ue cha$a$os
de planeLa$ento pr2/io do ne9'cio. .nto, o pr'xi$o passo 7ue
reco$enda$os, ap's a leitura deste $anual, 2 7ue /oc6 inicie a prepara:o de
u$ q#lano de Ne9'cior.
#CAN! B. N.IlC4!: ! Q@. Kg C!J! .CAB!&A&g
! q#lano de Ne9'cior do seu e$preendi$ento e7ui/ale a u$ proLeto de sua
e$presa, no 7ual cada u$a das 7uest;es anteriores de/e ser es$iu:ada,
estudada, co$preendida e do$inada para 7ue /oc6 seLa h,il o su=ciente para
to$ar decis;es corretas co$o e$presrio do ra$o de qCl>nica de Fisioterapiar.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
@$ #lano de Ne9'cio pode ser entendido, ento, co$o u$ conLunto de
respostas 7ue de=ne os ser/i:os 7ue sero o8erecidos, o 8or$ato de qCl>nicar
$ais ade7uado,
o $odelo de opera:o da qCl>nica de Fisioterapiar 7ue /ia,ili<e a
disponi,ili<a:o destes ser/i:os e o conheci$ento, as ha,ilidades e atitudes
7ue os respons/eis pela qCl>nica de Fisioterapiar de/ero possuir e
desen/ol/er.
11
! Q@. C!N54B.&A& N@J #CAN! B. N.IlC4! %#N(g
#er9untas 7ue de/e$ ser respondidas co$ #lano de Ne9'cio Quais ser/i:os a
qCl>nica de Fisioterapiar /ai o8erecerg Be=ni:;es 7ue de/e$ ser 8eitas por /oc6
.sta 2 a pri$eira de=ni:o. .la 2 a $ais i$portante, pois condicionar todas as
de$ais. ! 8unda$ento a7ui 2 7ue os ser/i:os de/e$ atender necessidades de
pessoas ou e$presas. No caso dos ser/i:os 7ue /oc6 pensa e$ o8erecer, co$o
desco,rir se existe interesse de pessoas ou de e$presasg ! estudo do
$ercado, ou seLa, da concorr6ncia, dos 8ornecedores e dos clientes e$
potencial ser a parte principal do seu proLeto de e$presa, do seu #lano de
Ne9'cios. K necessrio 9arantir o do$>nio tecnol'9ico, contar co$
especialistas nos ser/i:os 7ue o8erecer, especialistas co$ ha,ilita:o
pro=ssional, licenciados para tal, con8or$e a le9isla:o exi9ir. P disp;e destes
pro=ssionaisg 5o os pr'prios s'ciosg 5o e$pre9adosg 5o prestadores de
ser/i:osg Qual 8or$ato 2 $ais ade7uado A sua Cl>nica de Fisioterapiag Co$o
a9e$ seus 8uturos concorrentesg !s trun8os da concorr6ncia de/e$ ser
identi=cados. ! 7ue de/e ser o8erecido aos clientes 7ue seLa u$ di8erencial,
7ue seLa $ais atrati/o do 7ue a concorr6ncia L o8ereceg Qual /anta9e$ ser
o8erecida aos clientes 7ue supere a concorr6nciag . 7uanto aos no/os
concorrentes, existe a possi,ilidade de sur9ir no/os de $aior capacidadeg
!,ser/e 7ue se$pre 2 poss>/el ser $elhor
ou se i9ualar aos $elhores concorrentes. 5e o n>/el tecnol'9ico i9ualar as
e$presas, supere e$ ser/i:os a9re9ados, isto 2 no atendi$ento ao cliente. !
$ercado co$prador de/e ser esti$ado. Be/e ser conhecido. Que$ 8re7Mentar
sua Cl>nica de Fisioterapiag #or 7ue 8re7Mentarg Quantos sero estes clientesg
!nde esto estes clientesg Co$o che9ar at2 elesg Co$o inTuenciar na deciso
de 8re7Mentar sua Cl>nica de Fisioterapiag Co$o ser sustentada a 7uantidade
de clientes necessria para /ia,ili<ar a Cl>nica de Fisioterapiag
Co$o sero prestados estes ser/i:osg
! 7ue de $elhor ser o8erecidog
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Que$ 2 e onde est o clienteg
12
!nde ser instalada a e$presag
Quais aspectos de locali<a:o de/e$ ser considerados para 8acilitar a atra:o
de clientesg .staciona$ento para clientes 2 rele/anteg .xiste$ restri:;es
le9ais para instala:o deste tipo de e$presa na localidade escolhidag Que
n>/el de conheci$ento t2cnico 2 necessrio para co$andar u$a qCl>nica de
Fisioterapiarg Quais so as ha,ilidades 7ue de/e$ ser desen/ol/idasg Co$o
ad7uirir experi6ncia neste ra$o de ne9'cio %se L no possuir(g Qual de/e ser o
per=l de e$presrio neste ra$o de ne9'ciog Co$o desen/ol/er este per=lg
#ara este tipo de ne9'cio 7ue estrutura de opera:o adotarg Quais
responsa,ilidades de cada u$g ! 7ue ser exi9ido de cada 8uncionriog. Co$o
estes sero treinados para cada 8un:og #ara a ad$inistra:o 9eral do
ne9'ciog #ara a 8un:o co$ercialg #ara presta:o dos ser/i:osg #ara a 9esto
=nanceirag Co$o siste$ati<ar estas 8un:;es para se inte9rare$ nu$ processo
de 9esto 9il e econR$ico para u$a qCl>nica
de Fisioterapiarg Qual a necessidade de 8atura$ento 7ue a e$presa proLetada
ter g Quais sero seus custosg Quais sero suas possi,ilidades de pre:og
Quais pre:os a concorr6ncia praticag Co$o superar os pre:os da concorr6nciag
K i$portante superar os pre:os da concorr6nciag Qual lucro pode ser 9eradog
! 8or$ato de e$presa proLetado 9erar lucrog Co$pensar o in/esti$entog
Que outras alternati/as de 8or$ato de qCl>nica de Fisioterapiar pode$ ser
adotadasg Qual pre/iso de 9asto inicialg . nos pri$eiros $eses de
8unciona$entog P te$ disponi,ilidade =nanceirag Necessitar de cr2dito
adicionalg 5'cio 2 a op:o escolhida para au$entar o capitalg Qual o per=l do
s'cio idealg Qual o papel de cada s'ciog
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Qual de/e ser a co$pet6ncia dos diri9entes da e$presag
Co$o ser a e$presag
Que pre:o ser co,radog
Que resultado ser o,tidog
Qual in/esti$ento ser necessriog Quando /iro os resultadosg #or 7uanto
te$po suportar $o/i$ento 8racog
GeLa 7uantas per9untas, 7uantas d/idas aparece$ no proLeto de sua e$presa.
. isto 2 apenas u$a a$ostra. Co$ certe<a, ao se apro8undar no estudo das
caracter>sticas do ne9'cio qCl>nica de Fisioterapiar, $uitas outras 7uest;es
sur9iro. .la,orar u$ plano de ne9'cio 2 o passo $ais i$portante 7ue /oc6
pode dar. .xiste$ $uitos cursos no $ercado 7ue ensina$ co$o ela,orar u$
plano de ne9'cio. +anto para de=nir as 7uest;es certas do ne9'cio escolhido
co$o para
1"
o,ter as respostas $ais ade7uadas. Goc6 ta$,2$ pode estudar as di/ersas
pu,lica:;es e li/ros 8acil$ente encontrados e$ li/rarias. No 5e,rae /oc6
encontrar cursos, in8or$a:;es
e orienta:;es de 9rande e=ccia se$pre 7ue necessitar. Jas seLa 7ual 8or o
ca$inho 7ue resol/er trilhar para $ontar seu plano de ne9'cio, o resultado
precisa ser o $es$o, isto 2, /oc6 de/er ter respostas con/incentes para as
7uest;es i$postas pelo ne9'cio qCl>nica de Fisioterapiar. Al9u$as das
respostas /iro e$ 8or$a de estrat29ias, planos de a:o, $2todos de tra,alho
e outras sero conclus;es nu$2ricas 7ue $ediro o e8eito de cada deciso 7ue
/oc6 to$ar para a 8or$ata:o de sua e$presa. Bentre todas as 7uest;es 7ue
/oc6 se dedicar e$ esclarecer, reco$enda$os aten:o especial para as
se9uintes: jIastos %in/esti$ento inicial, custos e despesas(O j#re:o de /endaO
j.scala 1 #onto de e7uil>,rio e Jar9e$ de Contri,ui:oO j&etorno do
in/esti$ento. .stas 7uatro 7uest;es so decisi/a$ente i$portantes, pois elas
reTetiro as conse7M6ncias do conLunto de respostas 7ue o,ter para todas as
7uest;es 7ue identi=car. +odas as decis;es 7ue 8ore$ to$adas na 8or$a:o da
e$presa tero i$pacto direto no /olu$e de /endas, no /olu$e de 9astos, no
pre:o, e principal$ente na lucrati/idade da e$presa e na renta,ilidade do seu
in/esti$ento. 4sto 2, 7uanto de lucro /oc6 o,ter na reali<a:o de /endas e
7uanto /oc6 poder o,ter de /olta da e$presa co$o pa9a$ento do
in/esti$ento 7ue 8ar ao $ontar sua qCl>nica de Fisioterapiar.
Co$preenda 7ue a anlise destas 7uatro 7uest;es 2 a 8or$a direta de a/aliar
todas as respostas de todas as de$ais 7uest;es, e de proLetar a /ia,ilidade da
Cl>nica de Fisioterapia.
1)
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
IA5+!5: 4NG.5+4J.N+! 4N4C4AC, C@5+!5 . B.5#.5A5
.sta 2 u$a 7uesto so,re a 7ual /ale a pena
in/estir te$po e$ pes7uisa e e$ estudo. 5eLa 7ual 8or a $etodolo9ia utili<ada
para ela,ora:o de seu plano de ne9'cio, no a,ra $o de se con/encer so,re
a realidade de 9astos 7ue en8rentar no ne9'cio. No 8a:a suposi:;es e no
seLa oti$ista de$ais, trate esta 7uesto co$ seriedade e /eracidade. Antes de
seus s'cios, antes das 8ontes de =nancia$ento 7ue por /entura /ier a utili<ar,
2 /oc6 7ue precisa ter certe<a da co$posi:o de 9astos 7ue resultar na
qCl>nica de Fisioterapiar 7ue /ai $ontar.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
4nicial$ente separe os 9astos con8or$e tr6s conceitos: 4n/esti$ento, Custos e
Bespesas. !s /alores despendidos para a $onta9e$ da e$presa, at2 7ue ela
esteLa e$ condi:;es de 8uncionar, de/e$ ser tratados co$o 9astos de
in/esti$ento inicial. Ba> para 8rente tudo 7ue 8or necessrio para 7ue a
e$presa possa 8uncionar, so custos de opera:o, ou para 7ue possa
co$erciali<ar os ser/i:os, so despesas co$erciais. Custos de opera:o e
despesas co$erciais repete$1se diaria$ente, $ensal$ente e
per$anente$ente. A 7uantia 7ue /oc6 aplicar co$o in/esti$ento inicial
de/er, se a e$presa der certo, ser recuperada ap's u$ per>odo de te$po.
4sto 2,
1*
ap's al9uns $eses de 8unciona$ento da e$presa, ela de/ol/er para /oc6 e$
8or$a de lucro todo o /alor 7ue 8oi 9asto para $ont1la, e da> para 8rente
de/er continuar a 9erar lucro de 8or$a adicional. P a 7uantia 7ue ser
aplicada na presta:o de ser/i:os da Cl>nica de Fisioterapia aos clientes e na
sua $anuten:o, de/er ser recuperada e$ cada /enda, correspondente a
cada unidade de /enda. #or isso 2 decisi/o 7ue /oc6 sai,a co$ anteced6ncia
7uanto /ai
9astar e$ custos e despesas e$ cada ser/i:o 7ue prestar aos clientes e
durante u$ deter$inado per>odo de te$po.
4NG.5+4J.N+! 4N4C4AC
No caso do in/esti$ento inicial, $uitas so as situa:;es a considerar. Jas,
antes de dese$,olsar o pri$eiro &eal, pes7uise, estude e relacione todas as
despesas 7ue ter, por exe$plo, co$ o i$'/el, instala:;es, e7uipa$entos,
contrata:;es de ser/i:os, contrata:o de e$pre9ados, treina$ento,
docu$enta:o, le9ali<a:o da e$presa etc. #or $ais $inucioso 7ue 8or na
de=ni:o dos 9astos 7ue ir co$por seu in/esti$ento inicial, tenha certe<a
7ue, ao iniciar a $onta9e$ da Cl>nica de Fisioterapia, sur9iro situa:;es de
9astos 7ue no 8ora$ i$a9inadas antes. #ortanto, reser/e u$a ,oa 7uantia de
dinheiro para estes i$pre/istos. Ce$,re1se ta$,2$ do qcapital de 9iror, para
os pri$eiros $eses de opera:o, isto 2, do dinheiro 7ue precisar para pa9ar
e$pre9ados, alu9uel e despesas co$o lu<, tele8one etc. Al2$ disso, ser
necessria u$a reser/a de capital para suportar per>odos iniciais co$ ,aixo
/olu$e de clientes.
1-
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
K de 8unda$ental i$port?ncia ter certe<a de 7uanto /ai 9astar para $ontar a
qCl>nica de Fisioterapiar e 7uando ter de e8etuar cada pa9a$ento. GeLa o
exe$plo do 7uadro a,aixo:
4n/esti$ento 4nicial 1 Antes da inau9ura:o %os /alores so si$,'licos(
Betalha$ento 4n/esti$ento e$ instala:;es 4n/esti$ento e7uipa$entos
4n/esti$ento e$ /e>culos 5er/i:os de terceiros Jat. de consu$o e utens>lios
Iastos co$ a a,ertura da e$presa e inau9ura:o &eser/a para 9astos no
pre/istos 5u,total &eser/a para capital 9iro +otal 1).EEE,EE ).EEE,EE 0.EEE,EE
1).EEE,EE
).EEE,EE 3.EEE,EE *.EEE,EE 1".EEE,EE Bese$,olso Bese$,olso Bese$,olso
no 1] $6s. no 2] $6s. no "] $6s. 1.*EE,EE 2.*EE,EE ".EEE,EE 1.EEE,EE
2.EEE,EE 1.EEE,EE 2.EEE,EE 2.EEE,EE 1.EEE,EE 1.EEE,EE 2.EEE,EE 5u,total
).*EE,EE -.*EE,EE *.EEE,EE 1.EEE,EE 2.EEE,EE 0.EEE,EE 2-.EEE,EE *.EEE,EE
"1.EEE,EE
#ense neste 7uadro co$o u$ 9rande $apa, 7uanto $ais co$pleto e detalhado
8or, $ais acertado ser seu planeLa$ento, redu<indo chances de surpresas
desa9rad/eis co$ 8alta de recursos. 5ai,a 7ue erros no di$ensiona$ento do
in/esti$ento inicial, 7ue pro/o7ue$ 8alta de recursos, costu$a$ ser causas de
insucesso de $uitas iniciati/as. No caia nesta ar$adilha.
10
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.ste 2 u$ 7uadro exe$plo para or9ani<ar os 9astos co$ o in/esti$ento inicial.
! ideal 2 7ue /oc6 8or$e u$ 7uadro co$o este co$ o $aior detalha$ento
poss>/el, e / co$ple$entando1o na $edida 7ue 8or se inteirando dos
aspectos reais do e$preendi$ento nesta 8ase de estudo do ne9'cio.
C@5+!5
.$ sua qCl>nica de Fisioterapiar, 7uando co$e:ar a 8uncionar, /oc6 ter ainda
tr6s 8a$>lias de 9astos: custo /ari/el, despesas =xas e despesas co$erciais.
.$,ora nas pes7uisas e estudos 7ue 8ar para entender e do$inar
co$pleta$ente este assunto, /oc6 /ai deparar co$ outras express;es co$o
qcusto diretor ou qcusto indiretor, qcusto =xor etc. Jas para u$a ade7uada
a/alia:o e 9esto do ne9'cio, ,asta a estrutura:o e$ custos /ari/eis e
despesas =xas, al2$ das despesas co$erciais 7ue /ere$os a se9uir. No
entanto, co$o esta 2 a 8ase de ela,ora:o do q#lano de Ne9'cior, a 8ase de
a/aliar se o ne9'cio 7ue deseLa $ontar ser lucrati/o ou no, se
ser /i/el ou no, 2 necessrio reali<ar esti$ati/as dos custos e despesas 7ue
ocorrero co$ o 8unciona$ento da Cl>nica de Fisioterapia. Quando a e$presa
esti/er 8uncionando ser necessrio desen/ol/er u$ processo se9uro para
apurar e $anter estes 9astos so, controle. A ra<o de toda esta tra,alheira 2
si$ples de entender: sua qCl>nica de Fisioterapiar ser /i/el e co$pensadora
se 8or capa< de 9erar lucro. Ce$,ra1se do 7ue a=r$a$os no in>ciog 5eu
ne9'cio precisa 9erar u$ $ontante de lucro 7ue /oc6 possa considerar
co$pensador.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Cucro u &eceitas 1 %custo /ari/el k despesas =xas k despesas co$erciais(
. o lucro acu$ulado e$ u$ per>odo de te$po 2 u$ res9ate do in/esti$ento
7ue /oc6 8e< na $onta9e$ da Cl>nica de Fisioterapia. Beno$ina1se q&etorno do
4n/esti$entor. !s qCustos Gari/eisr so 9astos 7ue ocorrero e$ 8un:o da
presta:o dos ser/i:os da Cl>nica de Fisioterapia aos clientes e /oc6 conse9uir
%te$ 7ue conse9uir(, nesta 8ase de q#lano de Ne9'cior, esti$ar o /alor do
custo /ari/el para cada ser/i:o. . 7uando a e$presa esti/er 8uncionando /oc6
conse9uir apurar estes custos ta$,2$ por ser/i:o. .x.: pa9a$ento de
pro=ssionais especiali<ados.
13
P as qBespesas Fixasr so todos os 9astos 7ue a Cl>nica de Fisioterapia ter
e$ sua opera:o, no relacionados direta$ente a nenhu$ ser/i:o. 4nclui
alu9uel, 9astos co$ $anuten:o, custo da ad$inistra:o %co$o salrios,
$ateriais de consu$o, lu<, 9ua, tele8one etc.(. As qBespesas Co$erciaisr so
os 9astos 7ue ocorrero todas as /e<es 7ue sua Cl>nica de Fisioterapia o,ti/er
$ais clientes etc. #ortanto, so despesas 7ue /aria$
con8or$e o /olu$e de /endas e o /olu$e de clientes. Nor$al$ente, so os
i$postos, as contri,ui:;es e a co$isso dos /endedores. Jas, pode$ ocorrer
outras despesas co$o taxa de ad$inistra:o de carto de cr2dito %se rece,er
pa9a$entos co$ carto(, a C#JF para /alores rece,idos e$ cr2dito na conta
corrente entre outros. Be/e1se dar aten:o especial aos i$postos e
contri,ui:;es. Jais adiante, na #arte 1 44 deste $anual, /a$os detalhar este
assunto. &eco$enda$os 7ue desde L, desde o #lano de Ne9'cio e ta$,2$ no
8unciona$ento da e$presa, /oc6 procure entender e praticar clculos dos
i$postos e das contri,ui:;es. #rocure ainda, entender per8eita$ente a
$ec?nica de clculo, de apura:o e os e8eitos so,re o pre:o de /enda dos
ser/i:os. jQuais so os i$postos e contri,ui:;es 7ue incidiro na opera:o da
Cl>nica de Fisioterapiag jCo$o so apuradosg j.$ 7ue $o$entog jQuando
de/e$ ser pa9osg jQuais so as op:;es para pa9ar $enos i$postosg jQuais
os riscos de calcular errada$ente os i$postosg jCo$o tratar os i$postos e
contri,ui:;es no pre:o de /endag No entanto, tudo 7ue sua e$presa 9astar e$
custos e despesas /oc6 de/er rece,er de /olta co$ a receita o,tida nas
/endas. Jas, a receita de /endas 2 resultante da /enda de cada ser/i:o ou
co$ cada cliente. 4sso si9ni=ca 7ue cada unidade /endida de/e pa9ar parte
dos custos e despesas, tal 7ue, ao alcan:ar u$ certo /olu$e de /enda, seLa
produ<ido u$ /olu$e de receita su=ciente para co,rir todos os custos,
despesas e ainda 9erar lucro.
1D
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Assi$, a per9unta 2: 7uanto de custo /ari/el, de despesas =xas, de despesas
co$erciais e de lucro de/e
ser qalocador no pre:o de cada ser/i:o prestado aos seus clientesg !u seLa,
7uanto 7ue cada /enda de/e qcontri,uirr para pa9ar estes custos, despesas e
aLudar a 8or$ar o lucrog &aciocine assi$: suponha 7ue e$ sua Cl>nica de
Fisioterapia /oc6 tenha ) q9a/etasr co$ as se9uintes identi=ca:;es:
Ia/eta n] 1 1 identi=cada co$o qFornecedoresr %representando os Custos
Gari/eis(. Ia/eta n] 2 1 identi=cada co$o q4$postos e Co$iss;esr
%representando as Bespesas Co$erciais(. Ia/eta n] " 1 identi=cada co$o
q.strutura da .$presar %representando as Bespesas Fixas(. Ia/eta n] ) 1
identi=cada co$o qCucror.
4$a9ine 7ue a cada &eal 7ue rece,a de u$ cliente /oc6 L 8a:a a di/iso. Que
parte deste &eal /oc6 de/eria colocar e$ cada 9a/etag %para 7ue, no =nal do
$6s, possa ter e$ cada u$a o e7ui/alente ao 7ue de/er pa9ar aos
8ornecedores, ao 9o/erno, aos 8uncionrios e todas despesas =xas e acu$ular
lucro(.
Be cada real rece,ido 7uanto de/eria depositar na 9a/eta n] 1g
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Quanto na 9a/eta n] 2g Quanto na 9a/eta n] "g . 7uanto na 9a/eta n] )g
! /alor 7ue /oc6 colocar na pri$eira 9a/eta de/er ser exata$ente a7uele
7ue sua e$presa 9asta ou 9astar direta$ente co$ a execu:o do ser/i:o
prestado. Besde L, /oc6 precisa ter destre<a para apurar rapida$ente este
/alor. 5a,er 7ual o custo /ari/el de cada ser/i:o 2 u$a o,ri9a:o do
e$presrio, e esta o,ri9a:o co$e:a a9ora, antes de a,rir a e$presa. #erce,e
por7ue esta$os insistindo tanto para 7ue /oc6 estude ,e$ e conhe:a ,e$
este ne9'cio de qCl>nica de Fisioterapiarg
2E
! /alor 7ue /oc6 colocar na se9unda 9a/eta de/er ser exata$ente o
7ue sua e$presa 9asta ou 9astar co$ i$postos para /ender. Co$o disse$os
no caso da pri$eira 9a/eta, desde L, /oc6 precisa ter destre<a para apurar
rapida$ente o /alor das despesas co$erciais. 5a,er 7uais os i$postos, taxas e
co$iss;es 7ue a e$presa pa9a ou pa9ar 2 ta$,2$ u$a o,ri9a:o do
e$presrio. .nto, /a$os repetir: .sta o,ri9a:o co$e:a a9ora, antes de a,rir
a Cl>nica de Fisioterapia. ! /alor 7ue /oc6 colocar na terceira 9a/eta de/er
ser su=ciente para co,rir todos os de$ais 9astos, isto 2, as despesas =xas.
Co$o as despesas =xas so apuradas para u$ per>odo de te$po, $6s ou ano
%por exe$plo, o /alor do alu9uel(, e no e$ 8un:o de cada /enda, /oc6
precisar desen/ol/er u$a siste$tica de aloca:o destes custos e$ cada
ser/i:o. Quanto de alu9uel est no custo de cada ser/i:og Quanto de lu<, de
9ua, de tele8oneg K o,/io 7ue a /enda de u$ nico ser/i:o de u$ nico
cliente no ser su=ciente para pa9ar o alu9uel do $6s, $as de/e aLudar e$
7uantog .$ resu$o, o total das despesas =xas de u$ per>odo precisa ser
co,erto pelas /endas reali<adas no $es$o per>odo, seno, 8altar dinheiro
para pa9ar o alu9uel, a lu<, o tele8one etc.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.$ especial, o qrateior das despesas =xas para cada ser/i:o, ou, a de=ni:o de
7uanto cada ser/i:o contri,uir para pa9ar estas despesas da e$presa, exi9ir
u$ estudo A parte. Goc6 co$o e$presrio precisar 9arantir, nesta 7uesto,
dois o,Leti/os: jQue as receitas de /endas daro co,ertura plena ao
pa9a$ento das despesas =xas. jQue o /olu$e de despesas =xas de sua
Cl>nica de Fisioterapia seLa co$pat>/el co$ a nature<a deste tipo de ne9'cio, e
7ue
cada &eal 9asto e$ despesas =xas real$ente contri,ua para a Cl>nica de
Fisioterapia ter $o/i$ento $aior, prestar $ais ser/i:os e ter $ais clientes.
.ste 2 o 8unda$ento da produti/idade de u$a e$presa se$ desperd>cios.
21
.nto, a o,ri9a:o de conhecer e de do$inar as despesas =xas 7ue sua Cl>nica
de Fisioterapia ter co$e:a a9ora, antes de a,rir a e$presa. Goc6 so$ente
sa,er lidar co$ despesas =xas desde a9ora se e so$ente se estudar ,e$,
conhecer ,e$ os detalhes operacionais, os q$acetesr deste ne9'cio, qCl>nica
de Fisioterapiar. ! /alor 7ue colocar na 7uarta 9a/eta ser o 7ue so,rar para
a acu$ula:o de lucro. Bi<e$os qso,rarr pois, se al9o der errado, a pri$eira
9a/eta 7ue =car /a<ia ser esta. Assi$, a per9unta anterior /ale ta$,2$
para o caso do lucro:
Quanto cada ser/i:o prestado ou produto /endido de/er contri,uir co$ a
acu$ula:o de lucrog
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.sta per9unta te$ resposta 8cil 7uando expressa apenas u$ deseLo seu. Jas
ser di8>cil respond61la dentro da realidade de $ercado. .ntretanto, /oc6
conse9uir de=nir a resposta $ais ade7uada para sua e$presa se: jconhecer
e do$inar todos os seus custos e despesasO jdo$inar o a$,iente e$ 7ue /oc6
/ai operarO jdesen/ol/er criati/idade para atrair e $anter clientesO jti/er
capacidade de $anter se$pre ,o$ $o/i$ento na Cl>nica de FisioterapiaO
jti/er ha,ilidade para ne9ociar co$ 8ornecedores e para $anter seu processo
de tra,alho alta$ente produti/o, co$ ele/ado apro/eita$ento das despesas
=xas. ! $ais interessante nesta 8ase de ela,ora:o do q#lano de Ne9'cior 2
7ue, para conse9uir esti$ar os custos /ari/eis e as despesas
co$erciais de cada produto ou ser/i:o, de=nir 7uanto cada ser/i:o ou produto
contri,uir para pa9ar as despesas =xas da e$presa e para acu$ular lucro,
/oc6 precisar se apro8undar no estudo das caracter>sticas do ne9'cio qCl>nica
de Fisioterapiar.
22
!,ser/e 7ue: j.ste ne9'cio certa$ente no 2 padro. #or isso no lista$os
a7ui os custos deste tipo de ne9'cio. #ois no seria$ os custos de sua
e$presa, seria$ apenas custos exe$pli=cados neste $anual, o 7ue poderia
condicion1lo a achar 7ue so exata$ente os custos 7ue de/eria$ ser
considerados e$ sua Cl>nica de Fisioterapia. jNas Cl>nicas de Fisioterapias 7ue
/oc6 /isitar, perce,er di8eren:as deter$inantes da oportunidade 7ue o
e$presrio decidiu explorar. jCada di8eren:a introdu<ida, seLa na 8or$a de
atender ao cliente, na disposi:o e co$,ina:o dos e7uipa$entos e a$,iente,
ter conse7M6ncia nos custos. j. a sua Cl>nica de Fisioterapia ta$,2$ ser
di8erente, pois, se9uir seu estilo e ser 8ruto de suas percep:;es e decis;es,
as 7uais inTuenciaro direta$ente os custos. #ortanto, nesta 8ase de
ela,ora:o do q#lano de Ne9'cior no utili<e nenhu$a lista padro de custos
ou despesas 7ue por /entura encontrar e$ li/ros ou cursos. K i$portante para
seu e$preendi$ento 7ue /oc6 aprenda a identi=car, reconhecer e calcular
cada ite$ de custo e despesa da Cl>nica de Fisioterapia 7ue pensa $ontar. No
in>cio da ela,ora:o do q#lano de Ne9'cior isto parecer di8>cil, $as no 2. Na
$edida e$ 7ue /oc6 8or es7ue$ati<ando, 8or delineando o 8or$ato da Cl>nica
de Fisioterapia 7ue deseLa $ontar e, na $edida e$ 7ue 8or estudando e
co$preendendo esta 7uesto de 9astos, identi=car,
esti$ar e apurar estes 9astos ser u$a opera:o rotineira. 5eu $aior ini$i9o
a9ora 2 sua qansiedader e$ /er o ne9'cio 7ue est na sua $ente co$e:ar a
8uncionar. No caia nesta ar$adilha. &eser/e u$ te$po para este
planeLa$ento inicial e esta,ele:a u$a $eta de 7uando seu proLeto de e$presa
estar conclu>do. ! te$po 7ue /oc6 in/estir nesta 8ase de planeLa$ento ser
seu $elhor in/esti$ento. +r6s $esesg 5eis $esesg No i$porta. ! 7ue i$porta
2 /oc6 ter consci6ncia de cada passo, ter u$a dire:o certa a se9uir, ter ,oa
/iso e co$preenso do 7ue /ir e das condi:;es ad/ersas 7ue ter de
resol/er.
2"
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.nto, re8or:ando: j.stude ,e$ co$o 8unciona u$a qCl>nica de Fisioterapiar e
7ue oportunidade de ino/a:o /oc6 poder explorar na sua Cl>nica de
FisioterapiaO jBescre/a co$o ir 8uncionar a sua Cl>nica de FisioterapiaO jJonte
u$a pri$eira lista dos custos /ari/eis e das despesas =xas 7ue podero
ocorrer no 8or$ato de e$presa 7ue i$a9inou. .xplore todas as possi,ilidades
le9ais da co$posi:o das despesas co$erciaisO jJelhore esta lista na $edida
e$ 7ue pro9redir seus conheci$entos so,re o ne9'cio e so,re o 8or$ato de
Cl>nica de Fisioterapia 7ue /oc6 /ai $ontarO jFa:a cursos 7ue a,orde$ custos,
no se contente apenas co$ u$ nico curso. Ce$,re1se 7ue seu o,Leti/o 2
do$inar os 9astos de sua e$presa, no apenas ter seus /alores calculados
u$a nica /e<. #or isso $es$o 8u9i$os A tenta:o de incluir a7ui u$a lista
padro de 9astos, por sa,er$os ser inade7uada para sua e$presaO j@tili<e1se
dos /rios pro9ra$as do 5e,rae, inclusi/e das orienta:;es de seus t2cnicos,
espec>=cas para seu caso,
9ratuitas e per$anentes.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
#&.^! B. G.NBA
! estudo para deter$ina:o do pre:o de /enda /isa responder a todas as
per9untas anteriores, pois, se /oc6 co$e:ar a operar se$ este conheci$ento,
pode ser 7ue no consi9a qdepositarr o su=ciente e$ cada 9a/eta, e co$e:ar
a ter pro,le$as =nanceiros i$ediata$ente, in/ia,ili<ando a e$presa. Co$o L
disse$os, e /ale a pena repetir, todo dinheiro 7ue sua e$presa precisar
$ensal$ente e diaria$ente para pa9ar as contas %os custos /ari/eis, as
despesas =xas, as despesas co$erciais( ou, e$ outras pala/ras, pa9ar os
8ornecedores, suprir a estrutura da e$presa co$ pa9a$ento de 8uncionrios,
das concessionrias de lu< e ener9ia, 9ua, tele8one, i$postos, taxas e
contri,ui:;es, al2$ de 9arantir
2)
a reco$pensa dos s'cios, /oc6 o,ter do 8atura$ento da e$presa. 4sso
si9ni=ca 7ue 2 preciso 9arantir 7ue o pre:o adotado para os ser/i:os, seLa, no
acu$ulado, su=ciente para pa9ar estas contas. 5ur9e$, ento, $ais duas
no/as per9untas 7ue seu q#lano de Ne9'cior precisa responder: j7ual o pre:o
ideal 7ue se de/e co,rar para cada ser/i:og j7ual de/e ser o 8atura$ento
$>ni$og ! pre:o de /enda costu$a ser a cha/e do sucesso de $uitos
ne9'cios. #ortanto, reco$enda$os 7ue no use 8'r$ulas i$pro/isadas para
=xar o pre:o de /enda do 7ue sua e$presa /ender. K $ais u$ ite$ do #lano
de Ne9'cio so,re o 7ual /oc6 precisa ter do$>nio co$pleto. A co$preenso da
oportunidade de ne9'cio 7ue encontrou e o do$>nio so,re a co$posi:o de
custos de sua Cl>nica de Fisioterapia, /o per$itir 7ue desen/ol/a sensi,ilidade
para =xa:o do pre:o de /enda. Goc6 ter de decidir
por u$ e7uil>,rio entre duas e7ua:;es ,sicas:
Cucro %unitrio( u #re:o de /enda 7ue o $ercado pratica 1 %Custo Gari/el k
Bespesas Co$erciais k #arcela de Bespesa Fixa(, ou seLa: %C u #G$ 1 %CG k BC
k BF(
!u
#re:o de /enda deseLado por /oc6 u Custo Gari/el k #arcela de Bespesa Fixa
k Bespesas Co$erciais k Cucro, ou seLa: %#Gd u CG k BF k BC k C(
Q@AC A B4F.&.N^Ag
! sentido da pri$eira e7ua:o 2 7ue o pre:o 2 =xado pelo $ercado, e se /oc6
8or pratica1lo, $uito pro/a/el$ente, ter di=culdades para co,rir al2$ dos
custos /ari/eis e das despesas co$erciais, as despesas =xas e ainda
acu$ular lucro. 4sto 2, $uito pro/a/el$en1
2*
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
te seus custos /ari/eis e despesas co$erciais sero se$elhantes aos dos
seus concorrentes, $as suas despesas =xas deri/adas da estrutura adotada
para sua e$presa e sua inten:o de lucro, 7uase se$pre estaro aci$a dos
praticados pelos seus concorrentes $ais experientes na explora:o do
$ercado. #ara aco$panhar o pre:o i$posto pelo $ercado /oc6 precisar
$anter as despesas =xas redu<idas para ento ter qlucror, pois, se o #re:o 8or
$enor 7ue os Iastos no ha/er qCucror, e pior, di=cil$ente ser poss>/el
au$entar o pre:o, pois o $ercado no aceitar. A alternati/a ser ,aixar os
custos e despesas.
Jentali<e a 8'r$ula q#G 1 CG 1 BF 1 BC u Cucror.
C@C&! K ! Q@. 5!B&A
! sentido da se9unda e7ua:o 2 7ue o pre:o poder ser =xado por /oc6 co$o
resultado da so$at'ria de seus custos, das despesas e do lucro 7ue deseLa ter.
Assi$, /oc6 ter certe<a de 7ue /endendo, o,ter lucro na /enda. Jas a
7uesto 2 7ue seu pre:o, 7ue 2 ,o$ para /oc6, poder
no ser aceito por $uitos clientes. . para 7ue /oc6 consi9a pa9ar todas as
despesas =xas e acu$ular o $ontante deseLado de lucro, precisar /ender u$
deter$inado /olu$e e conse9uir u$a certa 7uantidade de clientes. .ste
/olu$e poder ser to 9rande, 7ue so$ente ser alcan:ado se $uitos clientes
aceitare$ seu pre:o. .nto, co$o resol/er este dile$ag Certa$ente, 7uanto
$ais /oc6 do$inar os aspectos do seu ne9'cio, $ais h,il ser para encontrar
solu:;es. .n7uanto isto, e e$ te$po de ela,ora:o do seu q#lano de Ne9'cior,
pode$os su9erir o se9uinte: jAprenda co$ preciso calcular o pre:o de /enda
7ue qseriar con/eniente para sua Cl>nica de Fisioterapia, 7ue possa co,rir
todos os 9astos e 9erar lucro. .stude ,e$ este assunto, 8a:a cursos, inclusi/e
procure o 5e,rae onde encontrar orienta:o se9ura, detalhada e 9ratuita,
tantas /e<es 7uanto /oc6 necessitarO
2-
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
jBescu,ra 7ual pre:o 2 praticado pelo $ercado %pela concorr6ncia(, para
ser/i:os si$ilares aos seusO j5e o pre:o calculado 8or $aior 7ue o pre:o de
$ercado, ento /oc6 sa,er 7ue precisa encontrar op:;es de redu:o de
9astos. 4sto 2 rui$, $as no i$poss>/elO j5e o pre:o calculado 8or $enor 7ue o
pre:o de $ercado, ento sua e$presa te$ poder de co$peti:o co$ a
concorr6ncia. 4sto 2 'ti$o. .stas 7uest;es nos le/a$ a tr6s outras: q#onto de
e7uil>,rior, qJar9e$ de Contri,ui:or e qAtra:o de Clientesr.
#!N+! B. .Q@4CeB&4! . JA&I.J B. C!N+&4B@4^_!
GeLa 7ue interessante: Ga$os supor 7ue u$a e$presa conse9uiu u$ pre:o de
/enda de u$ produto considerado ,o$ para ela, e 7ue os clientes o aceita$
pelo pre:o de &v 1E",EE. .ste
e$presrio, de=niu 7ue o qlucror 2 1Es %9a/eta n] )(, o custo /ari/el -),*s
%9a/eta n] 1(, as Bespesas Co$erciais totali<a$ 1E,2s %9a/eta n] 2( e este
produto contri,ui co$ 1*,"s do seu pre:o para pa9ar as Bespesas Fixas
%9a/eta n]"(. 4sto 2: &v 1E",EE u &v 1E,"E k &v --,)) k &v 1E,*E k &v 1*,0-.
#ois ,e$, se esta e$presa /ender apenas u$a unidade deste produto, co$ os
&v 1E",EE 7ue rece,er conse9uir pa9ar os custos da $at2ria pri$a,
co$ponentes, $o1de1o,ra etc, re8erentes a esta unidade do produto %isto 2, o
custo /ari/el de &v --,))(. Conse9uir ta$,2$ pa9ar os i$postos e despesas
de /enda %ou seLa, as Bespesas Co$erciais de &v 1E,*E(. Jas no conse9uir
pa9ar as despesas =xas da e$presa, 7ue 9eral$ente so $ensais. #or
exe$plo: alu9uel, lu<, 9ua, salrios de 8uncionrios, retirada pr'1la,ore etc.
#ois, cada /enda apenas qcontri,uir co$ sua parcela para co,rir estes 9astos
$ensais, da> /e$ o conceito de qJar9e$ de Contri,ui:or.
20
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Jar9e$ de Contri,ui:o 2 7uanto cada ser/i:o ou produto /endido contri,ui
para pa9ar as despesas =xas $ensais e 7uanto contri,ui para 8or$ar o qlucror.
GeLa, ento, a co$posi:o do pre:o de /enda do exe$plo:
Co$posi:o do #re:o de Genda Custo Gari/el Bespesas Co$erciais #arcela da
Bespesa Fixa #arcela para Cucro Jar9e$ de Contri,ui:o @nitria +otal u #re:o
de Genda 1E",EE Galores --,)) 1E,*E 1*,0- 1E,"E s de #articipa:o -),*s
1E,2s 1*,"s 1E,Es 1*,"s 1E,Es 2*,"s Jar9e$ de Contri,ui:o
#ortanto,
Jar9e$ de Contri,ui:o #re:o de /enda 1 %Custo /ari/el k Bespesas
Co$erciais( u wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww x 1EE #re:o de
/enda Neste exe$plo
2 2*,"s do pre:o.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
4sso si9ni=ca 7ue toda /e< 7ue /ender este produto, o e$presrio de/e
9uardar &v 2-,E*, Luntando at2 co$pletar a 7uantia 7ue precisa para pa9ar as
Bespesas Fixas da e$presa. .nto, /e$ a per9unta: Quanto este e$presrio
precisar /ender para ter dinheiro su=ciente para pa9ar os custos /ari/eis, as
despesas co$erciais e toda a despesa =xa da e$presa no $6sg Quantas
/endas ele de/er reali<arg Qual de/e ser o 8atura$ento $ensal desta
e$presa para co,rir tudo 7ue precisag A 7uesto 2 7ue o pre:o pode ser ,o$,
$as o 8atura$ento pode ser 7ue no. ! lucro 7ue real$ente i$porta no 2 de
u$a unidade de /enda, $as a7uele acu$ulado e$ u$ per>odo de /endas,
ap's co,rir todos os custos e despesas. Qual o /olu$e de 8atura$ento ideal
para o ta$anho da e$presag
23
.sta anlise utili<a a t2cnica de qponto de e7uil>,rior.
#!N+! B. .Q@4CeB&4!
#onto de e7uil>,rio representa a 7uantidade de /enda 7ue precisa ser reali<ada
$ensal$ente para 9erar receitas su=cientes para pa9ar todo o custo /ari/el
9erado, todas as despesas co$erciais 9eradas e todos as despesas =xas 7ue a
e$presa ti/er no $6s. 4sto 2, qe$patarr. No ter lucro acu$ulado no $6s, $as
ta$,2$ no ter preLu><o. j5i9ni=ca 7ue u$ /olu$e de /endas in8erior ao
qponto de e7uil>,rior le/ar a e$presa a ter preLu><o. #ois, no =nal do $6s, no
ter dinheiro su=ciente para pa9ar as contas das despesas =xas. j5i9ni=ca 7ue
u$ /olu$e de /endas superior ao qponto de e7uil>,rior per$itir acu$ular
lucro. K este lucro 7ue real$ente i$porta, o lucro acu$ulado e$ u$ per>odo,
no so$ente o qlucror proporcional de u$a /enda.
Note 7ue, $es$o 7ue tenha sido calculado qlucror e$ cada /enda, pode ser
7ue o pa9a$ento das despesas =xas do $6s consu$a todo este qlucror e no
=nal dele, o resultado da e$presa seLa nulo ou preLu><o. Juitas e$presas
entra$ nesta situa:o, pois reali<a$ /enda co$ qlucror, $as nunca so,ra
dinheiro no =nal do $6s. #or 7ueg #or7ue as despesas =xas le/a$ tudo. A
7uantidade /endida 2 in8erior ao 7ue necessitaria /ender.
2D
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
#ara acu$ular lucro 2 necessrio /ender aci$a do ponto de e7uil>,rio. .xercite
da se9uinte $aneira:
Bespesas Fixas Golu$e de /endas u
wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww %s Custo Gari/el k s Besp.
Co$erciaisk s Cucro( 1 1 wwwwwwwwwwwwwwwwwwww 1EE
Neste clculo, se no considerar a porcenta9e$ de lucro, ento o /olu$e de
/endas resultante ser o /alor do ponto de e7uil>,rio. 4sto 2, o /alor $>ni$o
7ue ter de /ender para no ter preLu><o, $as ta$,2$ no ter lucro. Jas, se
8or considerada u$a porcenta9e$ de lucro, ento o resultado ser o /olu$e de
/endas 7ue precisa ser conse9uido para o,ter o deter$inado $ontante de
lucro. 5i$,olica$ente, so$ente para exe$pli=car, i$a9ine u$a e$presa co$
Bespesa Fixa $ensal de &v ).02*,EE, o Custo Gari/el che9ando a -),*s do
8atura$ento e as Bespesas Co$erciais alcan:ando 1E,2s do 8atura$ento.
Qual de/e ser o 8atura$ento $ensal desta e$presa, 7ue seLa su=ciente para
pa9ar &v ).02*,EE de Bespesas Fixas al2$ das Bespesas Co$erciais e do
Custo Gari/el 7ue 8ore$ 9eradosg
5e aplicar$os a 8'r$ula, o #onto de .7uil>,rio u ).02* 11 %-),*s k 1E,2s(,
#onto de .7uil>,rio u ).02* 1 1 0),0s, ou 8a<endo a trans8or$a:o dos
/alores
percentuais, ).02* 11 E,0)0. .nto, ).02* E,2*" u 13.-0*,DE.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
! #onto de .7uil>,rio, isto 2, o 8atura$ento, de/eria ser de &v 13.-0*,DE
$ensais para pa9ar os &v ).02*,EE de Bespesas Fixas e o $ontante de
Bespesas Co$erciais e do Custo Gari/el 7ue 8or 9erado para se o,ter este
/olu$e de 8atura$ento. Note 7ue $es$o assi$ no 9erando lucro nenhu$.
"E
5e 8osse deseLado u$ lucro de 1E,Es, ento, o /olu$e de /endas seria
calculado assi$:
Golu$e de /enda u ).02*,EE 1 1 %-),*s k 1E,2s k 1E,Es(. Golu$e de /enda
u ).02*,EE 1 1 3),0s, ou 8a<endo a trans8or$a:o dos /alores percentuais,
).02*,EE 11 E,3)0. .nto, ).02* E,1*" u "E.332,)E
#ara o,ter u$ lucro de 1E,Es %&v ".E33,2)( de/eria e8etuar u$ /olu$e de
/endas, isto 2, u$ 8atura$ento de &v "E.332,)E, cerca de &v 12.2E-,*E aci$a
do #onto de .7uil>,rio. .nto, de no/o cha$a$os sua aten:o: jAprenda co$
preciso a calcular o #onto de .7uil>,rio de sua Cl>nica de Fisioterapia.
Beter$inar o /olu$e de 8atura$ento $>ni$o para no ter preLu><o. .stude
,e$ este assunto, 8a:a cursos, inclusi/e procure o 5e,rae onde encontrar
orienta:o se9ura, detalhada e 9ratuita tantas /e<es 7uanto /oc6 necessitar.
jA 8'r$ula de clculo 2 si$ples, $as o 7ue i$porta para a sua e$presa 2 7ue
/oc6 tenha do$>nio so,re todos os aspectos en/ol/idos nesta 7uesto de
/olu$e de 8atura$ento, no so$ente calcular u$ /alor. A pri$eira $eta 7ue
desa=a$os /oc6 a ter, 8oi ela,orar u$ #lano de Ne9'cio 7ue desse total
/isi,ilidade A prtica do ne9'cio qCl>nica de Fisioterapiar, su=ciente para
perce,er e to$ar as decis;es 7ue precisa$ ser to$adas. A se9unda
$eta 7ue a9ora desa=a$os /oc6 a ter, 2 a de estruturar o seu ne9'cio para
8aturar aci$a do #onto de .7uil>,rio. ! si$ples alcance destas $etas ser a
di8eren:a entre ter sucesso, se ultrapassar o #onto de .7uil>,rio, ou 8racassar,
se seu 8atura$ento =car a,aixo do necessrio. Gender, /ender, /ender, esta 2
a lei. #ara isto /oc6 precisar aprender co$o atrair clientes para seu ne9'cio.
"1
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
A+&A^_! B. CC4.N+.5
Co$o disse$os no in>cio, o ne9'cio pode ser resu$ido e$ /ender e lucrar. .
isto depende da exist6ncia de interessados e$ co$prar. !u seLa, clientes. Goc6
L te$ u$ ponto i$portante a seu 8a/or, 7ue 2 a certe<a de 7ue pessoas
8re7Menta$ Cl>nicas de Fisioterapia, portanto, L co$pra$ estes ser/i:os. 4sto
2, o ne9'cio 7ue deseLa $ontar no 2 in2dito. No est sendo in/entado por
/oc6 Lusta$ente a9ora. P existia antes. .xiste$ pessoas interessadas e$
co$prar estes ser/i:os. Jas onde esto estas pessoasg
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.nto /oc6 aca,a de rece,er seu terceiro desa=o: 8a<er co$ 7ue as pessoas
7ue L co$pra$, 7ue L 8re7Menta$ Cl>nicas de Fisioterapia, passe$ a
8re7Mentar a sua, e 7ue outras pessoas 7ue ainda no 8re7Menta$ nenhu$a,
co$ece$ a 8re7Mentar a sua Cl>nica de Fisioterapia. 5e /oc6 /ai iniciar este
ne9'cio, antes de $ontar /oc6 precisa sa,er o 7ue 8a<er para 7ue as pessoas
seLa$ atra>das para a sua Cl>nica de Fisioterapia. j! 7ue de/o 8a<er para 7ue
8re7Mente$ $inha Cl>nica de Fisioterapiag A expresso 7ue se usa para isto 2
estrat29ia de $ercado. Goc6 precisa ter a sua. Goc6 no poder escapar desta
o,ri9a:o 7ue
"2
te$ para co$ sua
e$presa, ou seLa, de=nir, aplicar, $elhorar e e/oluir u$a estrat29ia de
$ercado. j! 7ue /oc6 8ar para in8or$ar aos interessados e$ Fisioterapia 7ue
a sua e$presa existeg j! 7ue /oc6 8ar para despertar a aten:o e interesse
delesg j! 7ue /oc6 8ar para 7ue u$ n$ero su=ciente destes clientes /enha
para a sua Cl>nica de Fisioterapia ou 8re7Mente ta$,2$ a sua Cl>nica de
Fisioterapiag j! 7ue /oc6 8ar para 7ue u$ n$ero su=ciente de clientes deixe
de 8re7Mentar Cl>nicas de Fisioterapia concorrentes, ou deixe de 8re7Mentar
so$ente seus concorrentes, isto 2, use ta$,2$ a sua Cl>nica de Fisioterapiag
No ser exa9ero di<er 7ue nestas respostas est o se9redo do sucesso deste
ne9'cio. .ste se9redo ser des/endado aos poucos, na $edida e$ 7ue /oc6
o,ti/er $ais conheci$entos e desen/oltura no ne9'cio qCl>nica de
Fisioterapiar. #ode$os arriscar di<endo 7ue seus 8uturos clientes 7uere$
/anta9e$. Fre7Mentaro sua Cl>nica de Fisioterapia se o,ti/ere$ $aiores
/anta9ens. Besco,rir estas /anta9ens 2 8ruto de percep:o e de sensi,ilidade
para co$ o $ercado. Jas o 7ue so /anta9ensg Ieral$ente, so pe7uenos
detalhes. jCo$odidade e ,ele<a 1 7uando d pra<er 8re7Mentar o a$,iente de
sua Cl>nica de FisioterapiaO jBo$ atendi$ento 1 o cliente =ca se$pre satis8eito
$es$o 7uando sua no disp;e do 7ue ele deseLaO j4nteresse e$ satis8a<er,
resol/er 1 o cliente 2 se$pre ou/ido e suas opini;es consideradasO
jBi8erencia:o 1 o cliente perce,e al9o de especial na Cl>nica de FisioterapiaO
j#ersonali<a:o 1 a id2ia de 7ue este cliente 2 especialO jCon=an:a e
credi,ilidade 1 /oc6 passa a id2ia de 7ue a satis8a:o dele 2 $ais i$portante
para /oc6 do 7ue
a /endaO
""
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
jFi9iene 1 perce,ida e$ detalhesO j.xposi:o 1 o cliente perce,e 7ue para se
satis8a<er no depende de a:o sua, $as do 7ue ele perce,e na sua Cl>nica de
Fisioterapia, da 8or$a co$o ela 8uncionaO jCr2dito e 8acilidade de pa9a$ento 1
sua e$presa se adapta ao n>/el de renda do seu p,licoO j5er/i:os adicionais 1
na prtica /oc6 entre9a satis8a:o, no so$ente produtos ou ser/i:os pelos
7uais o cliente L pa9aO jGalori<a:o do cliente, respeito e seriedade 1 os
direitos do cliente /oc6 reconhece e$ todos os detalhes de sua opera:oO
jFlexi,ilidade e adapta,ilidade 1 de al9u$ Leito sua Cl>nica de Fisioterapia de/e
satis8a<erO j4no/a:o 1 sua Cl>nica de Fisioterapia 2 atuali<ada %esta i$a9e$
te$ de ser constante(O jIarantias 1 para o cliente ter certe<a e con=ar 7ue no
ter preLu><os. +e$ ta$,2$ a7uelas q/anta9ensr tradicionais 7ue $uitos
pensa$ 7ue so decisi/as $as no so, depende$ de co$o /oc6 as utili<a:
j#re:o 1 ne$ se$pre $enor pre:o si9ni=ca capacidade de atra:o de clientesO
jGariedade 1 ne$ se$pre in/estir e$ /ariedade de e7uipa$entos, ser/i:os e
produtos 2 atrati/oO jCocali<a:o 1 o ponto por si s' no 2 8ator de sucesso, u$
,o$ ponto pode ser 8eito. Beste $odo, as 7uest;es a,aixo so decisi/as no
$o$ento da ela,ora:o do seu plano de ne9'cio: j! 7ue /oc6 8ar para atrair
clientesg j! 7ue /oc6 8ar para tirar clientes de seus concorrentesg j! 7ue
/oc6 8ar para co$partilhar clientes co$ seus concorrentesg Goc6 encontrar
respostas para todas estas 7uest;es se o,ser/ar e$presas existentes, se
aprender co$ 7ue$ L est 8a<endo, co$
")
C!J.C. C.&+! 1
CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
7ue$ est 8racassando ou co$ 7ue$ est tendo sucesso. No pode, de
$aneira al9u$a, i$a9inar 7ue ,asta qa,rirr 7ue os clientes /iro. No /irot
Goc6 precisa ir ,usc1los. Cada e$presa desco,re u$ Leito. .ste 2 seu terceiro
desa=o. 5ua terceira $eta a ser alcan:ada. .nto, de no/o cha$a$os sua
aten:o: j#es7uisando e o,ser/ando seus concorrentes, conhecendo ,e$ o
9osto de seus clientes /oc6 conse9uir desen/ol/er di8erencia:;es e$ sua
Cl>nica de Fisioterapia para $aior atra:o de clientes. jK necessrio estudar
,e$ o assunto estrat29ia de $ercado para poder desen/ol/er sensi,ilidade e
Texi,ilidade para rpida adapta:o As necessidades e encanta$ento de
clientes. Fa:a cursos, inclusi/e, procure o 5e,rae, onde encontrar orienta:o
se9ura, detalhada e 9ratuita se$pre 7ue precisar. .nto, nossa concluso 2
7ue o ne9'cio qCl>nica de Fisioterapiar 7ue deseLa $ontar, se resu$e na a:o
de /ender e lucrar. Jas a $arca de sucesso deste ne9'cio 2 o per$anente
retorno do in/esti$ento. ! 7ue 2 istog
&.+!&N! B! 4NG.5+4J.N+!
&etornar o in/esti$ento si9ni=ca 7ue $ensal$ente sua e$presa de/ol/e parte
do in/esti$ento 7ue /oc6 8e< inicial$ente ou durante a /ida da e$presa. .sta
parte 7ue retorna, 7ue pa9a o in/esti$ento 8eito, 2 o lucro acu$ulado no
per>odo. Gerdadeira$ente, o ne9'cio s' 2 /i/el se 8or capa< de retornar ou
de/ol/er o in/esti$ento reali<ado. Ba> sur9e A expresso taxa interna de
retorno. 5i9ni=ca o percentual, co$o se 8osse u$a presta:o $ensal, 7ue sua
e$presa pa9a $ensal$ente, re8erente ao in/esti$ento 8eito. Co$o
co$para:o $ais i$ediata, o ne9'cio 2 ,o$ se 9erar u$a taxa de retorno
superior
ao 7ue outro in/esti$ento proporcionaria para /oc6.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
"*
Na ela,ora:o de seu #lano de Ne9'cio, aprenda e utili<e a co$preenso so,re
retorno de in/esti$ento para a/aliar a /ia,ilidade do ne9'cio. Co$o exe$plo
si$,'lico, i$a9ine u$a e$presa 7ue necessitou de u$ in/esti$ento inicial de
&v "1.EEE,EE esteLa proporcionando u$ lucro $ensal de &v ".E33,2). %/eLa na
#arte144 deste $anual, as op:;es le9ais para apura:o do lucro, dos i$postos e
contri,ui:;es incidentes(. .la est proporcionando u$ retorno de 1Es ao $6s.
Co$o che9ar nesta conclusog Fa:a a conta para entender $elhor:
Cucro x 1EE 4n/esti$ento ".E33,2) x 1EE "1.EEE,EE &etorno so,re o
in/esti$ento u wwwwwwww u wwwwwww u 1E,Es
Co$ u$a taxa de retorno so,re o in/esti$ento de 1E,Es ao $6s, si9ni=ca 7ue
os &v "1.EEE,EE in/estidos sero total$ente recuperados e$ 1E $eses.
4n/esti$ento Cucro $ensal "1.EEE,EE ".E33,2) #ra<o de &etorno u
wwwwwww u wwwww u 1E $eses
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Besconsiderando a co$para:o de riscos entre as possi,ilidades de
in/esti$ento existentes no $ercado, no 2 8cil encontrar u$ in/esti$ento
co$ taxa de retorno superior ao nosso exe$plo si$,'lico. ! 7ue nos le/a a
concluir 7ue a e$presa si$,olica$ente representada e$ nosso exe$plo
tradu< u$ ,o$ ne9'cio. Jas isto nos a,re u$a outra 7uesto i$portant>ssi$a,
7ue 2 a sua necessidade de renda. A necessidade de renda do e$presrio 2
outro 8ator 7ue causa $uito insucesso nas e$presas.
A renda: entender o qBinheiro da Fa$>liar de 8or$a di8erente do qBinheiro da
.$presar.
"-
As $icro e pe7uenas e$presas 9eral$ente so e$presas
8a$iliares, isto 2, so ad$inistradas e operacionali<adas pelos $e$,ros de
u$a $es$a 8a$>lia. 5ua operacionali<a:o costu$a ocupar todo o te$po das
pessoas, exi9indo delas, dedica:o exclusi/a. +a$,2$ 2 nor$al 7ue a renda
destas pessoas /enha exclusi/a$ente desta e$presa 8a$iliar. q. ai 2 7ue $ora
o peri9or. K $uito co$u$ as pessoas con8undire$ a necessidade 8a$iliar de
renda co$ a possi,ilidade de re$unera:o da e$presa para co$ as pessoas
7ue tra,alha$ nela. .stas so duas coisas co$pleta$ente di8erentes. .nto,
cuidadot ! 8ato da 8a$>lia se dedicar A opera:o da e$presa no si9ni=ca 7ue
a e$presa conse9uir sustentar a 8a$>lia. A e$presa poder apenas 9erar
recursos co$pat>/eis co$ a nature<a do ne9'cio, co$pat>/eis co$ o
in/esti$ento reali<ado. @$a e$presa 9era dois tipos de recursos para os
proprietrios %sua Cl>nica de Fisioterapia ta$,2$(: j5alrios 1 para os $e$,ros
da 8a$>lia 7ue 8ore$ e$pre9ados da e$presa, e pr'1la,ore para os s'cios 7ue
tra,alhare$ na e$presa. jCucro 1 para ser distri,u>do aos s'cios ap's
apura:o do resultado. #ois ,e$, os salrios, necessaria$ente, nunca de/ero
ser superiores ao 7ue se pa9aria para e$pre9ados no 8a$iliares na $es$a
8un:o. Al2$ disso, a e$presa no de/e ser utili<ada para e$pre9ar 8a$iliares
cuLo tra,alho 7ue prestare$ seLa desnecessrio. Ba $es$a 8or$a, o pr'1la,ore
2 o pa9a$ento 7ue o dono ou s'cio rece,e por tra,alhar na e$presa. 5e o
s'cio no tra,alhar, no de/e rece,er pr'1la,ore. . do $es$o $odo, o /alor
do pr'1la,ore no de/e ser superior ao salrio 7ue seria pa9o a u$ 8uncionrio
7ue dese$penhasse a $es$a 8un:o. .nto, e$ nosso exe$plo anterior,
suponha$os 7ue
a e$presa tenha dois s'cios 7ue tra,alhe$ na e$presa. Cada u$ retira
$ensal$ente &v 1.EEE,EE co$o pr'1la,ore. Jensal$ente a e$presa te$
9erado lucro de &v ".E33,2), 7ue 2 distri,u>do entre os s'cios, e$ partes
i9uais de &v 1.*)),12 1. Assi$, cada s'cio rece,e da e$1 5o,re apura:o e
distri,ui:o de lucro, in8or$e1se co$ conta,ilistas, no 5e,rae ou nas
pu,lica:;es 7ue o 5e,rae disponi,ili<a.
"0
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
presa u$ total de &v 2.*)),12, ou seLa, &v 1.EEE,EE de pr'1la,ore $ais &v
1.*)),12 de lucro distri,u>do. Jas estes s'cios t6$ despesas 8a$iliares
superiores a &v ).EEE,EE cada u$. Be onde eles co$pletaro a necessidade
pessoal de rendag Co$ certe<a no ser da e$presa, pois se retirare$ da
e$presa $ais dinheiro ela se tornar in/i/el. GeLa, no entanto, 7ue a e$presa
de nosso exe$plo 2 $uito lucrati/a. .la conse9ue pa9ar 1Es ao $6s ao
in/esti$ento reali<ado. ! 7ue d para cada s'cio &v 1.*)),12 $ais o pr'1
la,ore. !s s'cios no pode$ di<er 7ue pelo 8ato de se dedicare$ todo te$po A
e$presa esta te$ 7ue suprir a renda deseLada de cada u$. No 2 assi$ 7ue
8unciona. Cada e$presa, cada in/esti$ento te$ u$ li$ite de 9era:o de
recursos para os s'cios, independente de suas necessidades. Considera$os
7ue nesta nossa e$presa =ct>cia:
A /enda total de/e che9ar a ........................................................ &v "E.332,)E
! Custo Gari/el alcan:a ............................................................. &v 1D.D1D,1-
As Bespesas co$erciais alcan:a$ ............................................. &v ".1*E,EE !
pa9a$ento das Bespesas Fixas che9a a ................................ &v ).02*,EE
wwwwwwww #ortanto, o total de 9astos desta e$presa che9a a ..................
&v 20.0D),1-
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
&eceita de /endas %1( total de 9astos, isto 2, &v "E.332,)E &v 20.0D),1-,
resulta nu$ lucro ,ruto de &v ".E33,2). .ste 2 o lucro 7ue pode ser distri,u>do.
. no nos es7ue:a$os, parte deste lucro de/eria ser rein/estida na e$presa
e$ $oderni<a:o ou expanso. .nto, de onde os s'cios retiraro $ais
dinheiro para co$pletar a renda 7ue deseLa$g #erce,a 7ue se os s'cios
retirare$ $ais dinheiro certa$ente 8altar para pa9ar al9u$a conta. #ode ser
7ue no dia1a1dia isto no seLa perce,ido, se 8or intenso o Tuxo de entrar
dinheiro co$ as /endas e sair dinheiro co$ pa9a$ento de contas. Jas 2 assi$
7ue sur9e o tal de qro$,or nas contas da e$presa. .sta prtica le/a e$
poucos dias a 9era:o de d>/idas se$ condi:;es de sere$ saldadas.
"3
5e ocorrer retirada aci$a do poss>/el nesta e$presa 7ue utili<a$os co$o
exe$plo, acontecer o se9uinte: jNo pa9aro 8ornecedores, 7ue 2 u$a conta
do custo /ari/el, co$ &v 1D.D1D,1-O j!u, no pa9aro o alu9uel, 7ue 2 u$a
conta de despesa =xa, co$ &v ).02*,EEO j!u ainda, no pa9aro al9u$
i$posto, 7ue 2 u$a conta das despesas /ari/eis, co$ &v ".1*E,EE. Qual7uer
/alor a $ais 7ue 8or retirado para pa9ar al9u$a conta da 8a$>lia, criar u$
des8al7ue na e$presa 7ue resultar e$ d>/idas. 5e as d>/idas acu$ulare$, a
e$presa ser in/i/el e ter 7ue 8echar as portas. .$ resu$o, e$ te$po de
ela,ora:o do seu #lano de Ne9'cio, /oc6 precisa decidir so,re a ori9e$ da
renda 8a$iliar 7ue /oc6 /ai precisar, pois pode ser 7ue no consi9a retirar o
7ue precisa dos resultados
de sua Cl>nica de Fisioterapia, $es$o 7ue ela seLa /i/el e lucrati/a. 5e retirar
da e$presa $ais do 7ue ela pode dar, /oc6 7ue,rar a e$presa e$ poucos
$eses. .ntre os /rios instru$entos de 9esto 7ue precisar adotar e$ sua
e$presa, para aLudar /oc6 a to$ar decis;es corretas co$ o dinheiro da
e$presa, dois instru$entos so 8unda$entais: qFluxo de Caixar e qApura:o
de &esultadosr.
FC@V! B. CA4VA
No in>cio deste $anual pedi$os para 7ue /oc6 no =<esse suposi:;es e no
8osse oti$ista de$ais nas pre/is;es do seu q#lano de Ne9'cior. As esti$ati/as
de/eria$ representar co$ a $aior exatido poss>/el a realidade do $ercado.
+odas as esti$ati/as 7ue =<er no seu q#lano de Ne9'cior, de u$ Leito ou de
outro, resultaro e$ pre/is;es =nanceiras. #ortanto, desde a 8ase do proLeto da
sua e$presa, e e$ todo $o$ento, /oc6 precisar ordenar as pre/is;es de
entrada de dinheiro co$ as pre/is;es de sa>da de dinheiro.
"D
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
No q#lano de Ne9'cior /oc6 precisar si$ular o 8unciona$ento de sua
e$presa, co$ o $aior realis$o poss>/el, nu$ es8or:o para antecipar o 7ue
acontecer de 8ato ap's a inau9ura:o. #ois, tenha certe<a 7ue 7uando sua
Cl>nica de Fisioterapia co$e:ar a 8uncionar, a disponi,ilidade diria de recursos
a curto pra<o, ser o 7ue $ais cha$ar sua aten:o. +o$ara 7ue no seLa u$a
das suas $aiores preocupa:;est #ortanto, aprenda a $ontar o qFluxo de
Caixar, ele ser seu 9rande aliado na to$ada de decis;es dirias en/ol/endo o
dinheiro da e$presa. 5e$ ele, tudo ser con8usoO co$ ele, /oc6 ter u$a
esp2cie de q,ssolar para 9uiar suas decis;es. Assi$, nesta 8ase de
ela,ora:o do q#lano
de Ne9'cior, e ta$,2$ no 8unciona$ento da e$presa, /oc6 ter dois
i$portantes processos. A entrada e a sa>da de dinheiro. .stes dois processos
pode$ ser desdo,rados e$ outros, 7ue so a pre/iso de entrada e a pre/iso
de sa>da de dinheiro. Goc6 lo9o perce,er 7ue o 7ue real$ente i$porta nesta
7uesto so as pre/is;es, e sua capacidade de qenxer9arr os aconteci$entos
8uturos e$ te$po de to$ar decis;es. No caso de criar condi:;es para 9erar
entrada de dinheiro e$ contra partida As sa>das dele, o instru$ento qFluxo de
Caixar sur9e co$o a 8erra$enta certa para e7uili,rar as sa>das co$ as
entradas. Juitas decis;es /oc6 de/er to$ar para e7uili,rar as sa>das co$ as
entradas de dinheiro. 5e sua e$presa 8or /i/el, nesta 7uesto de dinheiro
tudo se resu$ir e$ datas. 4sto 2, pri$eiro entra dinheiro para depois sair
dinheiro. #ri$eiro /oc6 rece,e de clientes, depois /oc6 pa9a a seus
8ornecedores. .sta de/e ser a re9ra. Jas se o seu /olu$e de ne9'cios 8or
$uito 9rande, ou seLa, $uitas entradas co$ $uitas sa>das, $uitas /endas a
pra<o, co$ $uitas co$pras a pra<o, $uitos co$pro$issos 8uturos, ento /oc6
conse9uir or9ani<ar as =nan:as da e$presa so$ente sendo $uito h,il no
uso do qFluxo de Caixar. Bois 8or$atos /oc6 precisar adotar: jA or9ani<a:o
de rece,i$entos L co$pro$issados co$ pa9a$entos L co$pro$issados. 4sto
2, co$pro$issos 7ue sua e$1
)E
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
presa L assu$iu 7ue le/ar a dese$,olsos 8uturos, ,e$ co$o rece,i$entos
8uturos re8erentes a /endas L reali<adas. j. a or9ani<a:o de $etas de
rece,i$entos de /endas 7ue sua e$presa de/e se e$penhar para reali<ar no
8uturo, ,e$ co$o
co$pro$issos 7ue sua e$presa de/er assu$ir e 7ue le/aro a dese$,olsos
no 8uturo. No pri$eiro caso, o 8or$ato de qFluxo de Caixar de$onstra a
situa:o =nanceira de sua e$presa, co$o u$a 8oto9ra=a de 8atos L ocorridos
%por exe$plo, as /endas e as co$pras reali<adas(. Goc6 perce,er 7ue este
8or$ato de qFluxo de Caixar exi9ir u$a atuali<a:o diria, ou pelo $enos
se$anal. No se9undo caso, o 8or$ato de qFluxo de Caixar de$onstrar a
situa:o =nanceira proLetada, co$ os co$pro$issos 7ue /oc6 sa,e 7ue
podero ocorrer no curto pra<o, e 7ue ,e$ or9ani<ados 8a/orecero decis;es
acertadas. .ste 8or$ato de qFluxo de Caixa #roLetador pode ter u$a
atuali<a:o se$anal ou at2 $es$o $ensal. Na ela,ora:o do seu q#lano de
Ne9'cior /oc6 ter de ela,orar u$ Tuxo de caixa proLetado, si$ulando a
opera:o da e$presa, L 7ue ela ainda no est e$ opera:o. Jas ele ser/ir
para /oc6 a/aliar 7ual co$,ina:o de decis;es =nanceiras %de rece,er e
pa9ar(, le/ar a u$a rotina de sade =nanceira da e$presa. .nto, re8or:ando:
jAprenda a $ontar qFluxo de Caixar, por $ais tra,alhoso 7ue pare:a no in>cio,
entenda 7ue 2 a $ais i$portante 8erra$enta de deciso de todos os
e$presrios. Besde L, na $onta9e$ da sua Cl>nica de Fisioterapia e ta$,2$
e$ todos os dias de sua opera:o. jAdote ta$,2$ o 8or$ato de qFluxo de
Caixa #roLetador, al2$ de ser u$ i$portante instru$ento de =xa:o de $etas,
per$itir ante/er desaLustes =nanceiros 8uturos, e$ te$po de to$ar decis;es
pre/enti/as. Besen/ol/a o h,ito de 8a<er pre/is;es de receitas, de /olu$e de
/endas e ta$,2$ pre/is;es de 9astos. jFa:a cursos 7ue a,orde$ 9esto
=nanceira da e$presa. Que a,orde$ controle
do Tuxo de caixa. No se contente co$ apenas u$
)1
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
curso. Ne$ se contente e$ apenas dispor de qinstru$entos
co$putadori<adosr 7ue apenas aLuda$ a $ontar controles =nanceiros.
Ce$,re1se 7ue seu o,Leti/o 2 do$inar a situa:o =nanceira da e$presa e
9arantir sua ade7ua:o. #ortanto, desen/ol/er ha,ilidade nesta 7uesto e ser
capa< de to$ar decis;es e=ca<es, 2 u$a prioridade. Co$ece a praticar a partir
de a9orat j@tili<e1se dos /rios pro9ra$as do 5e,rae, dos /rios Januais e
4n8or$ati/os +2cnicos 7ue pu,lica$os so,re estas 7uest;es, inclusi/e das
orienta:;es espec>=cas dos nossos t2cnicos, 9ratuitas e per$anentes.
A#@&A^_! B. &.5@C+AB!5
5e o qFluxo de Caixar 2 a ,ssola dos e$presrios, o qBe$onstrati/o de
&esultador, isto 2, a apura:o de resultados e7ui/ale aos $o$entos de parada
para con8erir e acertar o ru$o, a dire:o. Na $onta9e$ do seu q#lano de
Ne9'cior, ,e$ co$o no diaa1dia da e$presa, $uitas esti$ati/as /oc6 ter de
8a<er e duas so poderosas: jpre/iso de /endasO jpre/iso de lucro. #raticar
estas duas pre/is;es 2 sa,er para onde ir. .stas duas esti$ati/as inTuenciaro
todas as de$ais. Cu$prir estas esti$ati/as si9ni=ca si$ples$ente /ia,ili<ar a
e$presa, /ia,ili<ar sua Cl>nica de Fisioterapia.
)2
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
#or isso, a9ora, no q#lano de Ne9'cior, /oc6 de/er reali<ar u$a apura:o de
resultados para cada alternati/a 7ue /oc6 criar. A prtica da apura:o de
resultados o,ri9ar sua e$presa a $anter toda a opera:o ,e$ or9ani<adaO
$uito ,e$ docu$entada. No =nal do $6s /oc6 con8rontar as /endas
reali<adas, co$ os custos /ari/eis,
co$ as despesas co$erciais, co$ as despesas =xas e con8erir se o,te/e
resultado positi/o 1 lucro, ou ne9ati/o 1 preLu><o. Puntos, o qFluxo de Caixar e o
qBe$onstrati/o de &esultadosr so os dois instru$entos $ais i$portantes da
9esto =nanceira da e$presa. #or isso todo e$presrio de/e do$inar sua
prtica, interpreta:o e to$ada de deciso. .nto, re8or:ando: jAprenda a
apurar o resultado da e$presa, por $ais tra,alhoso 7ue pare:a no in>cio.
.ntenda 7ue depois do Tuxo de caixa, a apura:o de resultado 2 a $ais
i$portante 8erra$enta de deciso para e$presrios. K i$portante desde a9ora
na ela,ora:o do #lano de Ne9'cio e por toda /ida da e$presa. jGoc6 s'
sa,er se a e$presa 2 /i/el conhecendo o resultado de sua opera:o.
#ortanto, 8a:a cursos 7ue a,orde$ 9esto =nanceira da e$presa. &ecorde o
7ue disse$os antes, no se contente co$ apenas u$ curso, ne$ co$
qinstru$entos co$putadori<adosr 7ue apenas aLuda$ a $ontar controles
=nanceiros. .$ te$po de ela,ora:o do #lano de Ne9'cio e no dia1a1dia da
e$presa, a 9esto =nanceira ser sua $aior ocupa:o. 5er ha,ilidoso no trato
destas 7uest;es 2 parte do qse9redor do e$presrio co$petente. j@tili<e1se
dos /rios pro9ra$as do 5e,rae, dos /rios Januais e 4n8or$ati/os +2cnicos
7ue o 5e,rae pu,lica so,re estas 7uest;es, inclusi/e das orienta:;es
espec>=cas dos nossos t2cnicos, 9ratuitas e per$anentes. A se9uir, na se9unda
parte deste $anual, apresenta$os u$ i$portante detalha$ento so,re os
procedi$entos le9ais para a,ertura de sua e$presa, inclusi/e todas as op:;es
dentro do qBireito .$pre1
)"
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
sarialr re8erente ao No/o
C'di9o Ci/il. +a$,2$ detalha$os a i$portante 7uesto de i$postos e
contri,ui:;es especi=ca$ente para u$a qCl>nica de Fisioterapiar. Jas /ale
ainda, antes de ter$inar$os esta pri$eira parte 7ue trata$os do conLunto dos
principais pontos para co$e:ar certo, le$,rar da i$port?ncia da op:o de ser
e$presrio. .$ ter seu pr'prio ne9'cio, sua pr'pria e$presa. Basta notar 7ue
qe$pre9or co$o n's conhece$os hoLe, te$ cerca de dois s2culos apenas.
#ortanto, 2 $uito recente. #ode$os di<er 7ue o nosso natural no 2 depender
de e$pre9o para so,re/i/6ncia e acu$ula:o de ri7ue<as. ! ho$e$ se$pre
8oi e$preendedor no sentido de apro/eitar oportunidades para criar ri7ue<as.
Ade$ais, u$ excelente e$pre9o 2 coisa se$pre pro/is'ria. 4$a9ine assi$,
al9u2$ co$ u$ excelente e$pre9o so8re u$ acidente e /e$ a 8alecer. ! 7ue
deixou para a 8a$>liag @$a poupan:ag 5e9uro de /idag #ode ser, $as no
deixou o e$pre9o. #ois, este 2 pessoal e intrans8er>/el. K co$o se co$ a $orte
da pessoa sua 8a$>lia =casse qdese$pre9adar. Jas, se esta pessoa ti/er u$
ne9'cio, u$a e$presa, a 8a$>lia ter a op:o de continuar co$ elaO so$ente
dependendo dela pr'pria e de seus $e$,ros, le/1la para 8rente, $antendo
sua /ia,ilidade e usu8ruindo de seus lucros e de sua renta,ilidade. Alis, no
depende s' da 8a$>lia, $as ta$,2$ depende do e$presrio, 7ue de/e se$pre
preparar a 8a$>lia para co$andar a e$presa e$ sua 8alta. #ense nisso, desde
Lt
))
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
#A&+. 44 A5#.C+!5 C.IA45 BA A+4G4BAB.
#A&+. 44 1 A+4G4BAB. B.5.NG!CG4BA
A =sioterapia 2 a ci6ncia da sade 7ue estuda, pre/ine e trata os distr,ios
cin2ticos 8uncionais intercorrentes
e$ 'r9os e siste$as do corpo hu$ano, 9erados por altera:;es 9en2ticas, por
trau$as e por doen:as ad7uiridas. 5uas a:;es so 8unda$entadas e$
$ecanis$os terap6uticos pr'prios, siste$ati<ados pelos estudos da Biolo9ia,
das ci6ncias $or8ol'9icas, das ci6ncias =siol'9icas, das patolo9ias, da
,io7u>$ica, da ,io8>sica, da ,io$ec?nica, da cinesia, da siner9ia 8uncional,
patolo9ia de 'r9os e siste$as do corpo hu$ano, al2$ das disciplinas
co$porta$entais e sociais. A Cl>nica de Fisioterapia so$ente poder 8uncionar
atra/2s de pro=ssional de/ida$ente ha,ilitado, co$ 8or$a:o acad6$ica
5uperior, ha,ilitado A constru:o do dia9n'stico dos distr,ios cin2ticos
8uncionais %Bia9n'stico Cinesiol'9ico Funcional(, a prescri:o das condutas
=sioterap6uticas, a sua ordena:o e indu:o no paciente ,e$ co$o, o
aco$panha$ento da e/olu:o do 7uadro cl>nico 8uncional e as condi:;es para
alta do ser/i:o. .sta ati/idade est re9ula$entada pelo Becreto1Cei D"3-D, Cei
-."1-0*, &esolu:;es do C!FF4+!, Becreto D.-)E3), Cei 3.3*-D).
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
A5 F!&JA5 B. A+@A^_! N.5+. &AJ! B. A+4G4BAB.
5e /oc6 pretende a,rir u$a Cl>nica de Fisioterapia, sai,a 7ue /oc6 poder
atuar co$ u$ ou $ais s'cios, ou indi/idual$ente, se$ s'cio. 5e /oc6 pre8erir
assu$ir os riscos do ne9'cio so<inho, /oc6 de/er se re9istrar co$o
A@+mN!J!. #or2$, se /oc6 optar por $ontar o e$preendi$ento co$ outra
pessoa, co$partilhando os riscos do ne9'cio, /oc6 de/er constituir u$a
5!C4.BAB. 54J#C.5. ! re9istro co$o A@+mN!J! de/er ser 8eito na
#re8eitura local e na #re/id6ncia 5ocial co$o contri,uinte indi/idual. P o
re9istro da 5!C4.BAB. 54J#C.5,
de/er ser 8eito no Cart'rio de &e9istro das #essoas Pur>dicas. A /anta9e$ de
/oc6 atuar indi/idual$ente co$o AutRno$o, 2
)-
7ue /oc6 ter toda autono$ia para to$ar as decis;es relacionadas ao seu
ne9'cio, se$ ter 7ue su,$et61las A aprecia:o do s'cio. !corre, por2$, 7ue a
responsa,ilidade pelas o,ri9a:;es assu$idas pelo pro=ssional AutRno$o 2
4C4J4+ABA. 4sto 7uer di<er 7ue, caso /oc6 no tenha recursos su=cientes para
honrar co$pro$issos assu$idos co$ seus credores %Fisco, e$pre9ados,
8ornecedores, ,ancos etc.(, /oc6 poder ter 7ue responder co$ seus ,ens
particulares para suprir o /alor restante da d>/ida, $es$o 7ue /oc6 tenha
a9ido co$ cautela e ,oa182 na condu:o dos seus ne9'cios. #or outro lado, se
/oc6 pre8erir atuar co$ u$ ou $ais s'cios para explorar a ati/idade, /oc6s %os
s'cios(, de/ero constituir u$a sociedade e$ 7ue todos de/ero contri,uir
co$ recursos su=cientes para 7ue possa$ constituir u$a 5ociedade 5i$ples e
dar in>cio As ati/idades. Neste caso, a 5ociedade 5i$ples, 7ue 2 96nero de
sociedade, poder adotar u$a das esp2cies de sociedades ad$itidas e$ lei, ou
ento, utili<ar o societrio 7ue lhe 2 peculiar, ou seLa, a cha$ada 5ociedade
5i$ples #ura. #ortanto, o 96nero 5ociedade 5i$ples poder adotar u$a das
se9uintes esp2cies de sociedades: 5ociedade e$ No$e Coleti/oO 5ociedade e$
Co$andita 5i$plesO 5ociedade Ci$itada. !u ainda, con8or$e disse$os, no
adotar nenhu$ dos tipos aci$a, caso e$ 7ue ela ser auto$atica$ente re9ida
pelas re9ras pr'prias esta,elecidas As 5ociedades 5i$ples 1 ta$,2$ conhecida
por 5ociedade 5i$ples #ura. Bentre as op:;es o8erecidas, as $ais
reco$end/eis aos pe7uenos ne9'cios
so do tipo 5ociedade Ci$itada, ou ainda, adotar as 7ue possue$ re9ras 7ue
so pr'prias da 5ociedade 5i$ples %#ura(, pois os s'cios no responde$ co$
seus ,ens pessoais caso a sociedade no possua ,ens su=cientes para honrar
seus co$pro$issos. Neste caso, 2 i$portante 7ue /oc6 sai,a 7ue para 7ue a
responsa,iC!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
)0
lidade dos s'cios da 5ociedade 5i$ples seLa li$itada, 2 preciso 7ue conste e$
seu Contrato 5ocial clusula co$ a se9uinte reda:o: qNos ter$os do arti9o
DD0, G444, do C'di9o Ci/il ,rasileiro, os s'cios no responde$ su,sidiaria$ente
pelas o,ri9a:;es sociaisr. .ntretanto, se os s'cios to$are$ decis;es contrrias
ao interesse da sociedade ou 7ue $ani8estada$ente /ise$ preLudicar
interesse de terceiros, podero responder co$ seus ,ens pessoais para co,rir
os preLu><os causados. ! no/o C'di9o Ci/il disp;e clara$ente 7ue os s'cios
t6$ o de/er de exercer suas 8un:;es co$ responsa,ilidade, assi$ co$o
costu$a$ e$pre9ar na ad$inistra:o de seus pr'prios ne9'cios. Quanto A
escolha pelas re9ras pr'prias da q5ociedade 5i$plesr, ou pelo tipo societrio
q5ociedade Ci$itadar, /oc6 de/er a/aliar os 8atores 7ue $elhor atende$ suas
expectati/as, tais co$o: o 7uoru$ para deli,era:o social, altera:o do
contrato social, retirada e excluso de s'cios, altera:;es do capital social entre
outros.
A@+mN!J! . 5!C4.BAB. 54J#C.5
#ara $elhor co$preenso do 7ue /e$ a ser AutRno$o e 5ociedade 5i$ples, se
8a< necessrio con8erir$os o conceito de e$presrio, e dos 7ue no so
considerados e$presrios, con8or$e pre/isto no no/o C'di9o Ci/il ,rasileiro
7ue est e$ /i9or desde Laneiro de 2EE". ! conceito
de e$presrio encontra1se pre/isto no arti9o D-- do no/o C'di9o Ci/il:
qK e$presrio 7ue$ exerce pro=ssional$ente ati/idade econR$ica or9ani<ada
para a produ:o ou circula:o de ,ens ou de ser/i:osr.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
)3
Goc6 se le$,ra da =9ura da qFir$a 4ndi/idualrg Nog #ois ,e$, era$ as
pessoas 7ue atua/a$ indi/idual$ente, se$ s'cio, so$ente para exercer
ati/idades relacionadas A indstria ou ao co$2rcio. Co$ o no/o C'di9o Ci/il, a
Fir$a 4ndi/idual deu lu9ar ao de .$presrio, co$ a di8eren:a 7ue este, a9ora,
ta$,2$ poder atuar co$o prestador de ser/i:os, al2$ das ati/idades de
indstria e co$2rcio.
A@+mN!J! Na se7M6ncia, o par9ra8o nico do arti9o D-- %aci$a transcrito(
esta,elece exce:;es A re9ra e deter$ina 7ue certas pro=ss;es no so
consideradas ati/idades t>picas de e$presrio:
qNo se considera e$presrio 7ue$ exerce pro=sso intelectual, de nature<a
cient>=ca, literria ou art>stica, ainda co$ o concurso de auxiliares ou
cola,oradores...r
#ode$os a=r$ar 7ue se considera autRno$o o suLeito 7ue atua por conta
pr'pria %se$ s'cio( co$o pro=ssional li,eral %ad/o9ado, dentista, $2dico,
/eterinrio, en9enheiro, ar7uiteto, conta,ilista etc.(, 7ue, na /erdade, /ende$
ser/i:os de nature<a intelectual, isto 2, atua$ co$ seus conheci$entos. Nada
i$pede 7ue estes pro=ssionais conte$ co$ o aux>lio de e$pre9ados.
5!C4.BAB. 54J#C.5 5ociedade 5i$ples 2 a reunio de duas ou $ais pessoas
%7ue, caso atuasse$ indi/idual$ente seria$ consideradas autRno$as(, 7ue
reciproca$ente se o,ri9a$ a contri,uir co$ ,ens ou ser/i:os, para o exerc>cio
de ati/idade econR$ica e a partilha, entre si,
dos resultados. .C.J.N+! B. .J#&.5A ! C'di9o Ci/il esta,elece 7ue o
e$preendedor, o autRno$o ou a sociedade si$ples 7ue deseLare$ a9re9ar
outras ati/idades econo$ica$ente or9ani<adas 7ue no seLa$ de nature<a
intelectual e$ seus o,Leti/os sociais 1 pr'prias de e$presrio, sur9ir o
ele$ento de e$presa. Neste caso, o e$preendedor de/er se re9istrar co$o
.$presrio ou 5ociedade .$presria. ! AutRno$o, por sua /e<, passa a ser
.$presrio, en7uanto 7ue a 5ociedade 5i$ples passa a ser 5ociedade
.$presria. A7ui, os interessados de/ero ade7uar seus re9istros constituti/os
perante os 'r9os co$petentes.
)D
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
GeLa no exe$plo a,aixo, o exato $o$ento e$ 7ue sur9e o ele$ento de
e$presa. +rata1se de cl>nica de =sioterapia 7ue se trans8or$a e$ cl>nica de
est2tica corporal. ! 8ato das pessoas procurare$ u$ pro=ssional e$ ra<o do
conheci$ento e da con=an:a 7ue este inspira nelas, 2 deter$inante no sentido
de 7ue ele no exerce ati/idade t>pica de e$presrio, $as u$a ati/idade de
cunho intelectual e, portanto, 2 considerado autRno$o %7uando atua por conta
pr'pria( ou sociedade si$ples %se ti/er s'cios(. Caso este pro=ssional au$ente
o e8eti/o de pro=ssionais e auxiliares, resol/endo trans8or$ar o ne9'cio e$
u$a cl>nica, ele continuar sendo autRno$o ou sociedade si$ples %con8or$e o
caso(, pelos $es$os $oti/os expostos anterior$ente. .ntretanto, caso ele
resol/a trans8or$ar seu consult'rio ou sua cl>nica e$ u$a clinica de est2tica
corporal, ou e$ u$ hospital, a> si$ sur9ir o ele$ento de e$presa. .nto, ele
passar a ser e$presrio ou sociedade e$presria, pois, neste caso, no
pre/alecer
$ais o carter pessoal do pro=ssional, $as si$ o ele$ento de e$presa co$o
or9ani<a:o econR$ica para a produ:o ou circula:o de ser/i:os. !,ser/e
7ue, a7ui, al2$ do conheci$ento do pro=ssional e$ =sioterapia, h outros
ele$entos concorrentes 7ue inTuencia$ a pre8er6ncia dos clientes, tais co$o:
estrutura 8>sica ade7uada, ,o$ atendi$ento, a li$pe<a e se9uran:a do local,
e7uipa$entos $odernos, 8acilidade para estacionar seus /e>culos e, claro, ,ons
=sioterapeutas.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
4BAB. JeN4JA #A&A 5.& .J#&.5X&4!
Co$ o ad/ento do no/o C'di9o Ci/il ,rasileiro a capacidade ci/il para ser
e$presrio passou de 21 anos para 13 anos. A idade para e$ancipa:o do
$enor ta$,2$ 8oi redu<ida e a9ora poder se dar entre 1- e 13 anos.
Ce$,ra$os 7ue pode$ exercer a ati/idade de e$presrio os 7ue esti/ere$
e$ pleno 9o<o da capacidade ci/il e no 8ore$ le9al$ente i$pedidos.
*E
#&!F4554!NAC &.5#!N5XG.C
#ara 7ue u$a Cl>nica de Fisioterapia possa 8uncionar re9ular$ente, a le9isla:o
e$ /i9or exi9e 7ue ela seLa diri9ida por =sioterapeuta 7ue exercer a ati/idade
na 7ualidade de respons/el t2cnico, de/ida$ente ha,ilitado para o exerc>cio
das 8un:;es. A+.N^_!: ! exerc>cio da ati/idade na rea de =sioterapia 2
per$itido A#.NA5 aos portadores de ha,ilita:o pro=ssional, pois esta
ati/idade de sade 2 re9ula$entada pelo Becreto1Cei D"3-D, Cei -."1-0*,
&esolu:;es do C!FF4+!, Becreto D.-)E3), Cei 3.3*-D). +ratando1se de #essoa
Pur>dica: A( &esponsa,ilidade +2cnica pelo ser/i:o da e$presa perante o
Conselho &e9ional de Fisioterapia e +erapia !cupacional 1 Cre=toO B(
Co$pro/a:o do re9istro do pro=ssional
no Conselho &e9ional de Fisioterapia e +erapia !cupacional Cre=toO C( &e9istro
da e$presa no Cre=to. .$ se tratando de #essoa F>sica: A( &e9istro do
#ro=ssional no Cre=toO B( Cadastra$ento do seu consult'rio no Cre=to. Jaiores
in8or$a:;es, consulte o site do Conselho &e9ional de Fisioterapia e +erapia
!cupacional da +erceira &e9io 1 5# no se, 9uinte endere:o:
xxx.cre=to.co$.,r.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
&.I45+&! B! .5+AB.C.C4J.N+!
+odo esta,eleci$ento cuLa ati/idade re7uer a participa:o de =sioterapeuta,
co$o 2 o caso das Cl>nicas de Fisioterapia, est o,ri9ado a se re9istrar no
Conselho &e9ional de Fisioterapia e +erapia !cupacional da +erceira &e9io 1 5#
. .$ 5o #aulo, o Conselho &e9ional =ca situado no se9uinte endere:o: &ua
A8onso Celso, 1*31 1 5ade 1 C.#: E)11D1E-2.
*1
4N5+ACA^n.5
As Cl>nicas de Fisioterapia de/ero ser $antidas nas $ais per8eitas condi:;es
de orde$ e hi9iene, inclusi/e no 7ue se re8ere ao pessoal e ao $aterial. !
Centro de Gi9il?ncia 5anitria da 5ecretaria de .stado da 5ade esta,elece,
entre outras coisas, as instala:;es $>ni$as necessrias para o 8unciona$ento
de u$a Cl>nica de Fisioterapia, 7ue so: 4 1 sanitrios para 8uncionrios,
separados por sexoO 44 1 /estirio co$ ar$rios indi/iduais %7uando 8or
necessria troca de roupas dos 8uncionrios ou pacientes(O 444 1 la/at'rios
exclusi/os e e$ posi:o estrat29ica para 7ue os 8uncionrios 8a:a$ a
hi9ieni<a:o das $osO 4G 1 sanitrios para p,lico %pacientes(, separados por
sexoO 4G 1 todas as reas e instala:;es de/ero estar re/estidas de $aterial
liso, i$per$e/el, de cores claras, de 8cil hi9ieni<a:o
%piso, paredes, 8orros e tetos, portas e Lanelas(O G 1 a$,iente co$ ilu$ina:o
uni8or$e, ,oa /entila:o. #ara $aiores in8or$a:;es, consulte o Centro de
Gi9il?ncia 5anitria da 5ecretaria de .stado e da 5ade:
http:c/s.saude.sp.9o/.,r.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
4NF!&JA^n.5 4J#!&+AN+.5 5!B&. &.I45+&!5
#reste $uita aten:o: F le9isla:;es 7ue re9ula$enta$ as Cl>nicas de
Fisioterapia 7ue /oc6 de/er atender. No deixe de consultar o Conselho
&e9ional de Fisioterapia e +erapia !cupacional da +erceira &e9io 1 5# e a
Gi9il?ncia 5anitria %.stadual e Junicipal(. No , econo$i<e es8or:os, colha
todas as in8or$a:;es poss>/eis, 8a:a seu plano de ne9'cios e Co$ece Certo.
GeLa os endere:os teis no =nal deste $anual. 4$portante: A $icroe$presa
%J.( e a e$presa de pe7ueno porte
*2
%.##(, assi$ consideradas pela Cei D.3)1DD %.statuto da Jicro e #e7uena
.$presa(, rece,e$ trata$ento di8erenciado e$ /rios 'r9os 9o/erna$entais,
inclusi/e 7uanto A redu:o ou isen:o das taxas de re9istros, licen:as etc. #ara
tanto, re7ueira o en7uadra$ento de sua e$presa no 'r9o de re9istro p,lico
de e$presas %Cart'rio ou Punta Co$ercial( nos ter$os da lei $encionada. 4sso
lhe ser til.
ClB4I! B. B.F.5A B! C!N5@J4B!&
As e$presas 7ue 8ornece$ ser/i:os e produtos no $ercado de consu$o
de/e$ o,ser/ar as re9ras de prote:o ao consu$idor, esta,elecidas pelo
C'di9o de Be8esa do Consu$idor %CBC(. ! CBC 8oi institu>do pela Cei n] 3.E03,
e$ 11 de sete$,ro de 1DDE, co$ o o,Leti/o de re9ular a rela:o de consu$o
e$ todo o territ'rio ,rasileiro, na ,usca do ree7uil>,rio na rela:o entre
consu$idor e 8ornecedor, seLa re8or:ando a posi:o
do pri$eiro, seLa li$itando certas prticas a,usi/as i$postas pelo se9undo. K
i$portante 7ue /oc6 sai,a 7ue o CBC so$ente se aplica As opera:;es
co$erciais e$ 7ue esti/er presente a rela:o de consu$o, isto 2, nos casos e$
7ue u$a pessoa %8>sica ou Lur>dica( ad7uire produtos ou ser/i:os co$o
destinatrio =nal. Jelhor di<endo, 2 neces1
*"
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
srio 7ue e$ u$a ne9ocia:o esteLa$ presentes o 8ornecedor e o consu$idor,
e 7ue o produto ou ser/i:o ad7uirido satis8a:a as necessidades pr'prias do
consu$idor, na condi:o de destinatrio =nal. #ortanto, opera:;es no
caracteri<adas co$o rela:o de consu$o no esto so, a prote:o do CBC,
co$o ocorre, por exe$plo, nas co$pras de produtos e $ercadorias 7ue sero
utili<ados na presta:o de ser/i:os de sua Cl>nica de Fisioterapia. !,ser/e 7ue
nestas opera:;es, as $ercadorias ad7uiridas se destina$ A presta:o de
ser/i:os a terceiros e no ao consu$o de sua Cl>nica de Fisioterapia. +ais
ne9ocia:;es se re9ula$ pelo C'di9o Ci/il ,rasileiro e le9isla:;es co$erciais
espec>=cas, e no pelo CBC. A =$ de cu$prir as $etas de=nidas pelo CBC,
/oc6 de/er conhecer ,e$ al9u$as re9ras 7ue sua Cl>nica de Fisioterapia
de/er atender, tais co$o: 8or$a ade7uada de o8erta dos ser/i:os,
8orneci$ento de or:a$ento pr2/io dos ser/i:os a sere$ prestados, clusulas
contratuais consideradas a,usi/as, a responsa,ilidade pelos ser/i:os
prestados, os pra<os $>ni$os de 9arantia, cautelas ao 8a<er co,ran:as de
d>/idas. #ortanto, =7ue atento ao CBC. .le esta,elece u$a s2rie de direitos e
o,ri9a:;es ao 8ornecedor e ao consu$idor. ! 5e,rae15# disp;e de in8or$ati/os
e palestras 7ue trata$ do assunto, orientando1o na ado:o de prticas
pre/enti/as 7ue /isa$ e/itar 7ue sua e$presa tenha pro,le$as co$ clientes.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
A .5C!CFA B! #!N+! #A&A AB.&+@&A B! N.IlC4!
*)
Antes de alu9ar u$ i$'/el para a,ertura de sua Cl>nica de Fisioterapia, /oc6
de/er o,ser/ar os se9uintes detalhes: a( Certi=7ue1se de 7ue o i$'/el e$
7uesto atende as suas necessidades operacionais 7uanto A locali<a:o,
capacidade de instala:o, caracter>sticas da /i<inhan:a 1 se 2 atendido por
ser/i:os de 9ua, lu<, 8or:a, es9oto, tele8one etc. GeLa, ainda, se o local 2 de
8cil acesso, se possui estaciona$entos para /e>culos, local para car9a e
descar9a de $ercadorias e se possui ser/i:os de transporte coleti/o. ,(
Cuidado co$ i$'/eis situados e$ locais suLeitos a inunda:;es ou pr'xi$os As
<onas de risco. Consulte a /i<inhan:a a respeito. c( Geri=7ue se o i$'/el est
le9ali<ado e re9ulari<ado Lunto aos 'r9os p,licos $unicipais 7ue possa$
inter8erir ou i$pedir sua 8utura ati/idade. d( Con=ra a planta do i$'/el
apro/ada pela #re8eitura, e /eLa se no hou/e nenhu$a o,ra posterior
au$entando, $odi=cando ou di$inuindo a rea pri$iti/a, 7ue de/er estar
de/ida$ente re9ulari<ada. e( Geri=7ue ta$,2$ na #re8eitura Junicipal: j se o
i$'/el est re9ulari<ado, ou seLa, se possui FAB4+.15.O j se as ati/idades a
sere$ desen/ol/idas no local, respeita$ a Cei de oonea$ento do Junic>pio,
pois al9uns tipos de ne9'cios no so per$itidos e$ 7ual7uer ,airroO j se os
pa9a$entos do 4#+@ re8erente o i$'/el encontra$1se e$ diaO j no caso de
sere$ instaladas placas de identi=ca:o do esta,eleci$ento,
ser necessrio /eri=car o 7ue deter$ina a le9isla:o local so,re o
licencia$ento das $es$as.
**
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
C!&#! B. B!JB.4&!5 1 G45+!&4A B! 4JlG.C
Atendendo aos con/6nios co$ os $unic>pios, toda edi=ca:o no .stado de 5o
#aulo s' conse9ue o qFa,ite1ser da #re8eitura local se possuir a apro/a:o do
Corpo de Bo$,eiros. .sta apro/a:o 2 ,aseada na anlise pr2/ia do proLeto do
edi8>cio, onde so exi9idos n>/eis $>ni$os de se9uran:a, pre/iso de prote:o
contra inc6ndio da estrutura do edi8>cio, rotas de 8u9a, e7uipa$entos de
co$,ate a princ>pio de inc6ndio, e7uipa$entos de alar$e e detec:o de
inc6ndio, al2$ de sinali<a:;es 7ue oriente$ a locali<a:o dos e7uipa$entos e
rotas de 8u9a. Na 8ase de /istoria, so /eri=cadas no local as exi96ncias dos
proLetos pre/ia$ente apro/ados durante a 8ase de anlise no Corpo de
Bo$,eiros. %4n8or$a:;es extra>das do site: http:xxx.pol$il.sp.9o/.,rcc,
pa9ina".ht$l(.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
C!N+&A+! B. C!CA^_! C!J.&C4AC
*-
Neste ite$, aponta$os as principais pro/id6ncias 7ue /oc6 de/er o,ser/ar
antes de alu9ar u$ i$'/el para instalar sua Cl>nica de Fisioterapia. Contrato de
Coca:o: 2 o instru$ento Lur>dico cele,rado entre locador e locatrio 7ue
esta,elece re9ras claras e o,Leti/as no sentido de 7ue o locatrio rece,a e
utili<e o i$'/el cedido pelo locador, so, deter$inadas condi:;es, $ediante o
pa9a$ento de u$ alu9uel. #artes Contratantes: No contrato de loca:o te$os
de u$ lado o locador e de outro o locatrio. Cocador 2 o proprietrio ou o
representante do proprietrio 7ue d o i$'/el e$ loca:o. Cocatrio ou
4n7uilino
2 a pessoa 7ue rece,e o i$'/el e$ loca:o. Clusulas do contrato: ! contrato
de loca:o de/er constar: a 7uali=ca:o das partes, o o,Leto, o /alor do
alu9uel, o >ndice de reaLuste, dura:o da loca:o, 8or$a e local de pa9a$ento
do alu9uel e outras 7ue di<e$ respeito A 9arantia locat>cia %,en8eitorias a
sere$ reali<adas no i$'/el pelo in7uilino, $ultas e Luros 7ue incidiro e$ caso
de atraso no pa9a$ento do alu9uel, o,ri9a:;es do locador e do locatrio etc.(.
Ce$,re1se: estas clusulas de/ero ser pre/ia$ente discutidas e a/aliadas
pelas partes. Ceia o contrato atenta$entet Bocu$enta:o: .xiLa do locador, ou
de seu representante, a docu$enta:o atuali<ada co$pro,at'ria de
propriedade do i$'/el expedida pelo Cart'rio de &e9istro de 4$'/eis. #ra<o do
Contrato: Juita aten:o neste pontot Goc6 de/er ne9ociar u$ pra<o de
loca:o do i$'/el 7ue seLa co$pat>/el co$ o retorno do seu in/esti$ento.
5ai,a 7ue ap's o t2r$ino do pra<o de loca:o, o locador poder pedir a
restitui:o do i$'/el. ! locador no est o,ri9ado a prorro9ar o pra<o da
loca:o e, caso o i$'/el no seLa desocupado, ele poder in9ressar co$ a:o
de despeLo. Caudo de Gistoria: Geri=7ue o estado de conser/a:o do i$'/el,
tire 8otos e 8a:a u$ relat'rio de /istoria Lunta$ente co$ o locador e assine$.
No deixe$ de relacionar tudo 7ue se encontra no i$'/el: aparelho de
tele8one, torneiras, cha/es, portas, Lanelas, lu$inrias, $esas, /asos, ar$rios
entre outros.
*0
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Caso seLa necessrio re8or$ar o i$'/el para ade7u1lo As ati/idades de sua
ati/idade, /eri=7ue se so o,ras 7ue i$plica$ na se9uran:a do i$'/el e se
so ,en8eitorias
7ue re7uere$ autori<a:o expressa %por escrito( do proprietrio.
#&!C.55! B. AB.&+@&A . C.IAC4oA^_! B! N.IlC4!
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Be$, ap's /oc6 ter escolhido o i$'/el $ais ade7uado As suas necessidades e
=r$ado o contrato de loca:o co$ercial co$ o locador, /oc6 precisar
constituir e le9ali<ar o seu ne9'cio. Co$o /i$os no co$e:o, /oc6 poder atuar
co$o qautRno$or %se$ s'cio(, ou co$o qsociedade si$plesr %caso /oc6 pre=ra
atuar co$ u$ ou $ais s'cios(. ! processo de re9istro de autRno$o 2 u$
pouco $ais si$ples, con8or$e /ere$os a,aixo. P o processo de a,ertura de
u$a qsociedade si$plesr 2 u$ pouco $ais co$plexo, pois exi9e anlise e
re9istro por parte de al9uns 'r9os p,licos. #ara tanto, su9eri$os 7ue /oc6
,us7ue a assist6ncia de u$ conta,ilista para auxili1lo nestes procedi$entos.
GeLa$os a9ora os procedi$entos necessrios, co$e:ando pelo processo de
re9istro de qAutRno$or e, e$ se9uida, de constitui:o de u$a q5ociedade
5i$plesr. &e9istro de autRno$o #rocedi$entos para re9istro no Junic>pio de
5o #aulo: ! pro=ssional autRno$o necessita apenas do re9istro na #re8eitura
Junicipal e na #re/id6ncia 5ocial. Nesta condi:o no ter carto de
*3
CN#P, entretanto, poder solicitar a con8ec:o de Notas Fiscais 7ue co$pro/e$
a presta:o de ser/i:os e 7ue ser/iro co$o ,ase para a apura:o dos tri,utos
de/idos, entre os 7uais destaca$os: ! 4$posto 5o,re 5er/i:os %455( 1 *s &e9ra
Ieral no Junic>pio de 5o #auloO ! 4$posto de &enda &etido na Fonte, 7ue te$
co$o ,ase a +a,ela #ro9ressi/a do 4$posto de &enda, a sa,er: At2 &v 1.1-),EE
................................. Aci$a de &v 2."2-,EE
........................ 1 isentoO 1 20,*s 1 Bedu<ir &v )-*,"*.
Aci$a de &v 1.1-),E1 at2 &v 2."2-,EE 1 1*s 1 Bedu<ir &v 10),-EO
a 1 Bocu$entos necessrios para inscri:o no CCJ 1 5o #aulo. j Iuia de
Bados Cadastrais 1 IBCO j C'pia do 4#+@ do i$'/el co$ o endere:o do
interessadoO j C'pia do C#F e &I. , 1 4ncid6ncia de tri,utos 1 co$ incid6ncia
anual %/eri=car le9isla:o Junicipal(. j 4$posto 5o,re 5er/i:os de Qual7uer
Nature<a 1 455 1 de acordo co$ a ati/idade exercidaO j +axa de Fiscali<a:o de
.sta,eleci$ento 1 +F.O j +axa de Fiscali<a:o de Anncios 1 +FA %caso exista
anncio ou placas(O j 4&#F 1 Beclara:o anual. c 1 #re/id6ncia 1 &ecolhi$ento
$ensal 4N55 1 atra/2s de I&C4, recolhi$ento o,ri9at'rio, con8or$e a ta,ela
pu,licada e$ Lornais.
*D
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
A inscri:o pode ser 8eita pelo #re/Fone, atra/2s do tele8one E3EE03E1D1. !
interessado de/er 8ornecer os dados da carteira de identidade ou da certido
de nasci$entocasa$ento ou, ainda, da Carteira de +ra,alho e #re/id6ncia
5ocial. A li9a:o 2 9ratuita e o ser/i:o 8unciona de se9unda18eira a s,ado, das
0h As 1Dh. As pessoas 7ue L tra,alhara$ co$ carteira assinada no precisa$
se inscre/er. Neste caso, ,asta preencher a I#5 %Iuia da #re/id6ncia 5ocial(
e$ papel %7ue pode ser co$prada e$ papelarias especiali<adas(, ou pelo site
do Jinist2rio da #re/id6ncia 5ocial na internet: %xxx.pre/idenciasocial.9o/.,r(.
!s pro=ssionais autRno$os e$ 9eral de/ero cadastrar1se no 4N55. .xiste a
o,ri9atoriedade por parte dos AutRno$os, $es$o 7ue isentos, da entre9a da
Beclara:o de 4$posto de &enda da #essoa F>sica. As e$presas 7ue contrata$
ser/i:os de autRno$os de/ero recolher A #re/id6ncia 5ocial o /alor
correspondente a 11s, a ser aplicado so,re o /alor da Nota Fiscal ou reci,o
e$itido pelo autRno$o. Constitui:o de 5ociedade 5i$ples A sociedade
si$ples ad7uire a personalidade Lur>dica co$ o re9istro de seus atos
constituti/os no Cart'rio de &e9istro de +>tulos e Bocu$entos das #essoas
Pur>dicas.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
1] #asso 1 .scolha do tipo societrio A le9isla:o ,rasileira esta,elece " %tr6s(
tipos de sociedade, dentre as 7uais a q5ociedade 5i$plesr de/er optar: 1.
5ociedade e$ No$e Coleti/oO 2. 5ociedade e$ Co$andita 5i$plesO ".
5ociedade Ci$itada. !u, nenhu$ deles. Caso e$ 7ue estar suLeita As re9ras
pr'prias da q5ociedade 5i$plesr.
-E
2] #asso 1 No$e da sociedade ! passo se9uinte 2 a escolha do no$e da
sociedade. Bependendo do tipo de sociedade escolhida, o no$e pode ser e$
8or$a de deno$ina:o social ou =r$a. A sociedade li$itada pode adotar tanto
=r$a co$o deno$ina:o social, tanto 8a<, $as ao =nal do no$e de/e constar
a pala/ra qli$itadar ou sua a,re/iatura qCtda.r. 5e a 5ociedade 5i$ples #ura
%7ue no optar pelos tipos societrios aci$a( ta$,2$ poder adotar =r$a ou
deno$ina:o social. A =r$a ser co$posta co$ o no$e de u$ ou $ais s'cios,
desde 7ue pessoas 8>sicas, de $odo indicati/o da rela:o social. .x.: Cl>nica de
Fisioterapia 1 Pos2 +erra e Cuis Carlos Jarte. %5ociedade 5i$ples #ura( .x.:
Cl>nica de Fisioterapia 1 Pos2 +erra e Cuis Carlos Jarte Ctda. %5ociedade
Ci$itada( A deno$ina:o de/e desi9nar o o,Leto da sociedade, sendo
per$itido nela =9urar o no$e de u$ ou $ais s'cios. .x.: #hdsio 1 Cl>nica de
Fisioterapia. %5ociedade 5i$ples #ura( Cuidadot A o$isso da pala/ra
qCi$itadar ou de sua a,re/iatura qCtda.r %na sociedade do tipo C4J4+ABA(,
deter$ina a responsa,ilidade solidria e ili$itada dos ad$inistradores 7ue
assi$ e$pre9are$ a =r$a ou a deno$ina:o da sociedade. A inscri:o do
no$e da sociedade %=r$a ou deno$ina:o social( no respecti/o 'r9o de
re9istro p,lico %Cart'rio das #essoas Pur>dicas(, asse9ura o seu uso exclusi/o,
no $es$o ra$o de ati/idade, nos li$ites do respecti/o .stado e$ 7ue a
sociedade 8or re9istrada. .ntretanto, caso /oc6 7ueira estender a prote:o e o
uso co$ exclusi/idade do no$e %$arca( de sua sociedade para todo o territ'rio
nacional, /oc6 de/er re7uerer o re9istro no 4nstituto Nacional de #ropriedade
4ndustrial 1 4N#4.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.x.: #hdsio 1 Cl>nica de Fisioterapia Ctda. %5ociedade Ci$itada(
-1
.scolhido o no$e da sociedade, 2 preciso 8a<er o pedido de ,usca no Cart'rio
para /eri=car se no h outra sociedade re9istrada co$ o $es$o no$e. K
$uito i$portante ta$,2$ 7ue /oc6 8a:a u$a pes7uisa no 4N#4 para sa,er se
existe al9u$a $arca re9istrada se$elhante ao no$e de sua sociedade. "]
#asso 1 #ro/idenciar os se9uintes docu$entos Fotoc'pia do 4#+@ do i$'/el
onde ser a sede da Cl>nica de FisioterapiaO Contrato de loca:o re9istrado e$
cart'rio %se o i$'/el 8or alu9ado(, ou declara:o do proprietrio %7uando o
i$'/el 8or cedido(O Fotoc'pia autenticada do &I e C#FJF dos 5'ciosO
Fotoc'pia autenticada do co$pro/ante de endere:o dos 5'ciosO Geri=car as
exi96ncias do Conselho &e9ional 7uanto A ela,ora:o do Contrato 5ocial,
especial$ente so,re 8or$a:o societria
e responsa,ilidades t2cnicas. )] #asso 1 Contrato 5ocial #ara o re9istro da
sociedade, 2 preciso ela,orar e apresentar o contrato social no Cart'rio de
&e9istro Ci/il das #essoas Pur>dicas. #ara se ter u$a id2ia so,re a i$port?ncia
do contrato social, ele representa para a sociedade %pessoa Lur>dica(, o 7ue a
certido de nasci$ento representa para as pessoas 8>sicas. Neste contrato
de/e$ constar clusulas exi9idas pela le9isla:o e$ /i9or, 7ue esta,ele:a$
re9ras a sere$ o,ser/adas pelos s'cios, inclusi/e os direitos e de/eres de cada
u$. &eco$enda$os 7ue ele seLa ela,orado por u$ ad/o9ado, entretanto,
$uitos conta,ilistas possue$ $odelos para este =$. Ao =nal, o contrato de/e
ser assinado por u$ ad/o9ado, exceto se tratar de $icroe$presa ou e$presa
de pe7ueno porte nos ter$os da Cei n] D.3)1DD.
!,s.: Goc6 de/er pro/idenciar a a/er,a:o do contrato social Lunto ao
Conselho &e9ional antes de re9istr1lo no Cart'rio de &e9istro Ci/il das #essoas
Pur>dicas.
j j j j j
-2
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Clusulas necessrias de u$ contrato social %5ociedade 5i$ples #ura( 4 1
No$e, nacionalidade, estado ci/il, pro=sso e resid6ncia dos s'cios 1 se
pessoas naturaisO e a =r$a ou a deno$ina:o, nacionalidade e sede dos s'cios
1 se Lur>dicasO 44 1 Beno$ina:o, o,Leto, sede e pra<o da sociedadeO 444 1 Capital
da sociedade, expresso e$ $oeda corrente, podendo co$preender 7ual7uer
esp2cie de ,ens suscet>/eis de a/alia:o pecuniriaO 4G 1 Galor da 7uota de
cada s'cio no capital social e o $odo de reali<1laO G 1 As presta:;es a 7ue se
o,ri9a o s'cio, cuLa contri,ui:o consista e$ ser/i:osO G4 1 As pessoas
naturais incu$,idas da ad$inistra:o da sociedade, e seus poderes e
atri,ui:;esO G44 1 #articipa:o de cada s'cio nos lucros e nas perdasO G444 1 5e os
s'cios responde$ ou no, su,sidiaria$ente, pelas o,ri9a:;es sociais. K
ine=ca<, e$ rela:o a terceiros, 7ual7uer pacto separado contrrio ao disposto
no instru$ento do contrato.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
+ratando1se de sociedade si$ples do tipo li$itada, /oc6 de/er incluir outras
clusulas i$portantes, co$o, por exe$plo, a 8or$a de con/oca:o das
reuni;es ou asse$,l2ias. #ara o,ter in8or$a:;es co$ple$entares, consulte os
t2cnicos do 5e,rae15# ou solicite pu,lica:;es so,re este assunto. 4n8or$ese
ta$,2$ no Cart'rio de &e9istro Ci/il das #essoas Pur>dicas $ais pr'xi$o de
/oc6. *] #asso 1 lr9os de &e9istro *.1. &e9istro no Cart'rio de &e9istro Ci/il
de #essoas Pur>dicas ! pedido de ar7ui/a$ento de contrato constituti/o ser
instru>do co$ os se9uintes docu$entos:
-"
j Quatro /ias do contrato social, co$ todas as 8olhas autenticadas pelos s'cios,
de/endo a lti$a ser assinada por todos os s'cios e por duas teste$unhas,
co$ todas as =r$as reconhecidasO j C'pia do &I e C4C dos s'ciosO j #a9ar
taxa de Constitui:o da 5ociedade %con8or$e capital social(. *.2. &eceita
Federal %Cadastro Nacional da #essoa Pur>dica 1 CN#P( +odas as pessoas
Lur>dicas, inclusi/e as e7uiparadas %e$presrio e pessoa 8>sica e7uiparada A
pessoa Lur>dica(, esto o,ri9adas a se inscre/er na &eceita Federal. +odas as
in8or$a:;es e docu$enta:o necessrias ao cadastro pode$ ser o,tidas no
se9uinte endere:o na internet: xxx.receita.8a<enda.9o/.,r. #rocure no site: j
Cadastros da &eceita Federal
j Cadastro Nacional da #essoa Pur>dica 1 CN#P j !rienta:;es ao Contri,uinte.
Caso no seLa poss>/el acessar o site, diriLa1se ao posto da 5ecretaria da
&eceita Federal $ais pr'xi$o. *.". 4nscri:o na #re8eitura Junicipal de 5o
#aulo .sto suLeitas A inscri:o no Cadastro de Contri,uintes Jo,ilirios %CCJ(
do Junic>pio de 5o #aulo, as pessoas 8>sicas e Lur>dicas esta,elecidas no
Junic>pio 7ue desen/ol/a$ al9u$ tipo de ati/idade. 5e /oc6 pretende atuar no
$unic>pio de 5o #aulo, /isite o site da 5ecretaria de Finan:as de 5o #aulo e
o,tenha $aiores in8or$a:;es:
http:xxx.pre8eitura.sp.9o/.,rsecretarias=nancasser/icos
9uiaydoycontri,uintetri,utosy$o,iliariosyiss.asp. A inscri:o 2 9ratuita,
dispensa inter$edirios e de/e ser procedida no pra<o de "E %trinta( dias
contados do in>cio da ati/idade. 5e no 8or poss>/el acessar o site, diriLa1se ao
Beparta$ento de &endas Jo,ilirias da 5ecretaria das Finan:as do Junic>pio
de 5o #aulo %&ua Bri9adeiro +o,ias, -D1 1 5o #aulo(.
-)
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
*.".1. 4nscri:o e$ outro Junic>pio 5e sua Cl>nica de Fisioterapia 8or constitu>da
e$ outro $unic>pio, consulte a #re8eitura local para o,ter in8or$a:;es so,re a
inscri:o da $es$a.
C!N+&A+A^_! B. .J#&.IAB!
#ode ser 7ue /oc6 necessite contratar pessoas para auxili1lo nos ser/i:os
essenciais de sua Cl>nica de Fisioterapia, tais co$o: tele8onista, 8axineira,
=sioterapeutas, /i9ilante, ofce ,od etc. #ara reali<ar estas e outras
contrata:;es /oc6 de/er o,ser/ar o 7ue disp;es a le9isla:o e$ /i9or.
Bependendo do tipo e da 8or$a 7ue os ser/i:os 8ore$ prestados, /oc6 ter 7ue
contratar estes auxiliares
e cola,oradores so, o re9i$e da CC+ %Consolida:o das Ceis +ra,alhistas(, isto
2, co$ carteira de tra,alho assinada. Neste caso, ser preciso re9istr1los co$
o salrio $ensal co$,inado 1 no podendo ser in8erior ao piso salarial pre/isto
pela Con/en:o Coleti/a de +ra,alho da respecti/a cate9oria sindical, pa9ar o
FI+5, 82rias, 1"] salrio, Bescanso 5e$anal &e$unerado %B5&( etc. +rata1se de
u$a aut6ntica rela:o de e$pre9o, co$ />nculo e$pre9at>cio, e$ 7ue =9ura
de u$ lado o e$pre9ador e de outro, o e$pre9ado. 5ai,a 7ue, se9undo a CC+,
o />nculo e$pre9at>cio caracteri<a1se pela rela:o de tra,alho se$pre 7ue
esti/ere$ presentes os se9uintes ele$entos: su,ordina:o, horrio,
ha,itualidade e pessoalidade, $ediante pa9a$ento deno$inado salrio.
5u,ordina:o: 2 a principal =9ura da rela:o de e$pre9o. Na su,ordina:o
hierr7uica, o e$pre9ador $ant2$ o e$pre9ado so, suas ordens, distri,uindo
tare8as, $odo de execu:o etc. Forrio &>9ido: se$pre 7ue hou/er u$ controle
no horrio de tra,alho do e$pre9ado no 7ue di< respeito A entrada, horrio de
al$o:o e sa>da do esta,eleci$ento ou 8ora dele.
-*
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Fa,itualidade: caracteri<a1se pelo tra,alho cont>nuo, reali<ado por u$ $es$o
tra,alhador, de 8or$a ha,itual. K o tra,alhador 7ue se apresenta
rotineira$ente no local e horrio esta,elecido, colocando1se A disposi:o do
contratante. #essoalidade: con=9ura1se a pessoalidade co$ a i$possi,ilidade
do e$pre9ado se 8a<er su,stituir por outra pessoa. 5i9ni=ca di<er 7ue se o
e$pre9ado no puder co$parecer ao tra,alho, no poder en/iar outra pessoa
e$ seu lu9ar. 5alrio: 2 a contrapresta:o
de/ida pelo e$pre9ador ao e$pre9ado pelos ser/i:os prestados por este e$
u$ deter$inado te$po. !u ainda, 2 o pa9a$ento dirio, se$anal, 7uin<enal
ou $ensal 8eito pelo e$pre9ador pelos ser/i:os prestados pelo e$pre9ado.
+.&C.4&4oA^_! B. 5.&G4^!5
#ode$os conceituar a terceiri<a:o co$o sendo a contrata:o 8eita por u$a
e$presa %contratante(, de ser/i:os prestados por u$a outra pessoa
%contratada(, seLa 8>sica %pro=ssional autRno$o( ou Lur>dica %e$presa
especiali<ada(, para 7ue esta reali<e deter$inados ser/i:os de apoio da
contratante %ati/idade1$eio(, se$ a exist6ncia dos ele$entos caracteri<adores
da rela:o de e$pre9o: su,ordina:o, ha,itualidade, horrio, pessoalidade e
salrio, con8or$e /isto anterior$ente. Ati/idades1$eio so todas a7uelas no
essenciais da e$presa, ou seLa, A7uelas 7ue do suporte As ati/idades
principais constantes e$ seus o,Leti/os sociais. As ati/idades principais esto
descritas na clusula o,Leto do contrato social das e$presas e so cha$adas
de ati/idades1=$. Neste sentido, a Lusti:a tra,alhista =r$ou entendi$ento de
7ue a contrata:o de $o1de1o,ra terceiri<ada 9era />nculo e$pre9at>cio
se$pre 7ue os ser/i:os repassados en/ol/a$ a ati/idade1=$ da e$presa
contratante. Ce$,ra$os 7ue a contrata:o de e$pre9ado de 8or$a irre9ular
pode 9erar 9randes a,orreci$entos A contratante, tais co$o:
--
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
j &ecla$a:o tra,alhista 1 onde o e$pre9ado poder pleitear todos os direitos
e encar9os tra,alhistas pre/istos na CC+ e outras leis pertinentesO j Autua:o
do Jinist2rio do +ra,alho %J+,(O j Aus6ncia do se9uro pre/idencirio e$ casos
de acidentes. Assi$,
a sua Cl>nica de Fisioterapia poder contratar u$a e$presa especiali<ada, ou
$es$o u$ pro=ssional autRno$o 7ue tenha conheci$entos e$ in8or$tica
%contratado(, para lhe prestar ser/i:os de $anuten:o e$ suas instala:;es
el2tricas e e7uipa$entos de in8or$tica, por exe$plo. Goc6 ta$,2$ poder,
se 7uiser, contratar e$presa 7ue lhe preste ser/i:os de /i9il?ncia. GeLa 7ue os
exe$plos 7ue $enciona$os so ati/idades 7ue ser/e$ de apoio aos o,Leti/os
sociais de seu ne9'cio, e no te$ 7ual7uer rela:o direta co$ os ser/i:os
prestados por sua Cl>nica de Fisioterapia 7ue so as ati/idades1=$ dele. Besta
8or$a, co$ a terceiri<a:o das ati/idades1$eio de sua Cl>nica de Fisioterapia,
/oc6 poder dedicar1se co$ $ais a=nco nas ati/idades essenciais t>picas e$
7ue ela atua. Jas le$,re1se, nesta rela:o no pode ha/er os ele$entos
caracteri<adores do />nculo e$pre9at>cio, certog ! />nculo e$pre9at>cio 2
pr'prio da rela:o patro1e$pre9ado, con8or$e de$onstra$os anterior$ente.
+&4B@+A^_! . .NCA&I!5 5!C4A45
! siste$a tri,utrio ,rasileiro esta,eleceu ) %7uatro( $odalidades di8erentes
de apura:o e recolhi$ento dos principais tri,utos
-0
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
8ederais aplic/eis As pessoas Lur>dicas e$ 9eral. GeLa$os sucinta$ente estas
$odalidades: a( 5i$ples Federal: +rata1se de u$ siste$a 7ue con8ere
trata$ento tri,utrio di8erenciado, si$pli=cado e 8a/orecido, aplic/el As
$icroe$presas e as e$presas de pe7ueno porte, assi$ de=nidas pela Cei n]
D."10D- %Cei do 5i$ples(, relati/o aos i$postos e contri,ui:;es 7ue $enciona.
As al>7uotas do 5i$ples /aria$ entre "s a 3,-s e sero aplicadas so,re a
receita
,ruta au8erida $6s a $6s pela pessoa Lur>dica %,ase de clculo(. A al>7uota
ser acrescida de *Es caso a receita pro/eniente de presta:o de ser/i:os
corresponda a $ais de "Es do total da receita ,ruta da pessoa Lur>dica. 5e$
d/ida nenhu$a, o siste$a 5i$ples de tri,uta:o 8ederal te$ se apresentado
co$o a $elhor op:o para as $icro e pe7uenas e$presas, tanto na econo$ia
tri,utria co$o ta$,2$ na si$pli=ca:o para recolhi$ento dos tri,utos.
A+.N^_! A presta:o de ser/i:os de =sioterapia necessita de u$ pro=ssional
re9ular$ente ha,ilitado, ou seLa, u$ =sioterapeuta, para o exerc>cio re9ular da
ati/idade. Assi$, de acordo co$ a Cei D."10D- 1 art. Do, qNo poder optar
pelo 54J#C.5, a pessoa Lur>dica 7ue preste ser/i:os pro=ssionais de
=sioterapiar.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
,( Cucro Ar,itrado: &e9ra 9eral, o lucro ar,itrado 2 u$ $ecanis$o adotado
pela autoridade tri,utria 7ue ar,itra a ,ase de clculo do i$posto das pessoas
Lur>dicas, se$pre 7ue estas deixa$ de cu$prir suas o,ri9a:;es acess'rias
%escritura:o, por exe$plo(. Besta 8or$a, esta $odalidade no se apresenta
co$o op:o co$u$ a ser adotada por sua Cl>nica de Fisioterapia. Besta 8or$a,
sua Cl>nica de Fisioterapia poder apurar o i$posto de renda de/ido pelo Cucro
&eal ou pelo Cucro #resu$ido.
-3
4&#P 1 4J#!5+! B. &.NBA BA5 #.55!A5 P@&eB4CA5 c( Cucro &eal: Cucro real 2 o
lucro l>7uido do per>odo de apura:o aLustado pelas adi:;es, exclus;es ou
co$pensa:;es esta,elecidas e$ nossa le9isla:o. .ste siste$a 2 o $ais
co$plexo de todos, entretanto, dependendo de u$a s2rie de 8atores 7ue
de/e$ ser a/aliados co$ seu conta,ilista, o lucro real
pode ser a $elhor op:o para a sua Cl>nica de Fisioterapia. #ara se che9ar ao
tri,uto de/ido, a pessoa Lur>dica de/er aplicar a al>7uota de 1*s so,re a ,ase
de clculo %7ue 2 o lucro l>7uido(. Fa/er u$ adicional de 1Es para a parcela
do lucro 7ue exceder o /alor de &v 2E.EEE,EE $ultiplicado pelo n$ero de
$eses do per>odo. ! i$posto poder ser deter$inado tri$estral$ente ou
anual$ente. Neste lti$o caso o i$posto de/er se recolhido $ensal$ente
so,re a ,ase de clculo esti$ada. d( Cucro #resu$ido: K o lucro 7ue se
presu$e atra/2s da receita ,ruta de /endas de $ercadorias eou presta:o de
ser/i:os. +rata1se de u$a 8or$a de tri,uta:o si$pli=cada utili<ada para
deter$inar a ,ase de clculo do 4$posto de &enda %4&( e da Contri,ui:o 5ocial
so,re o Cucro %C5CC( das pessoas Lur>dicas 7ue no esti/ere$ o,ri9adas A
apura:o do lucro real. No re9i$e do lucro presu$ido a apura:o do i$posto
ser 8eita tri$estral$ente. A ,ase de clculo corresponde a 1,-s, 3s, 1-s ou
"2s da receita ,ruta con8or$e a ati/idade principal desen/ol/ida pela pessoa
Lur>dica. A al>7uota 2 deter$inada e$ 1*s a ser aplicada so,re a ,ase de
clculo encontrada. Fa/er u$ adicional de 1Es para a parcela do lucro 7ue
exceder o /alor de &v 2E.EEE,EE, $ultiplicado pelo n$ero de $eses do
per>odo. C5C 1 Contri,ui:o 5ocial so,re o Cucro j #ara as pessoas Lur>dicas 7ue
optare$ pelo siste$a do Cucro #resu$ido %re9ra 9eral(:
-D
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Base de Clculo: Al>7uota:
12s da receita ,ruta %indstria e co$2rcio(. "2s da receita ,ruta %ser/i:os(.
Ds 1 Apura:o tri$estral.
j #ara as pessoas Lur>dicas 7ue optare$ pelo siste$a do Cucro
&eal: Base de Clculo: Cucro l>7uido. Al>7uota: Ds, podendo a apura:o ser
tri$estral ou anual. No caso de apura:o anual a pessoa Lur>dica recolher co$
,ase e$ esti$ati/a. #45 1 #ro9ra$a de 4nte9ra:o 5ocial Base de Clculo:
Fatura$ento Bruto. Al>7uota: E,-*s 1 &ecolhi$ento Jensal 1 For$ulrio BA&F 1
C'di9o 31ED. #essoa Lur>dicas tri,utadas pelo Cucro &eal: Al>7uota de 1,-*s 1
co$pens/el. C!F4N5 1 Contri,ui:o para o Financia$ento da 5e9uridade
5ocial Base de Clculo: Fatura$ento Bruto. Al>7uota: "s 1 &ecolhi$ento Jensal
1 For$ulrio BA&F1 C'di9o 2102. .$presas tri,utadas pelo Cucro &eal: Al>7uota
de 0,-s 1 co$pens/el. 4N55 1 #re/id6ncia 5ocial j Galor de/ido pela #essoa
Pur>dica 1 2Es so,re a 8olha de pa9a$ento de salrios, pr'1la,ore e autRno$osO
j Contri,ui:o a terceiros %entidades(: /ari/el, sendo o $xi$o *,3sO j 5.A.+.
1 5e9uro de Acidentes do +ra,alho 1 al>7uotas /aria$ de acordo co$ a ati/idade
da e$presa, de 1s a "s.
0E
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
jGalor de/ido pelo .$presrio e AutRno$o 1 A pessoa Lur>dica ta$,2$ de/er
descontar e reter na 8onte, 11s da re$unera:o pa9a de/ida ou creditada a
7ual7uer t>tulo, no decorrer do $6s, ao autRno$o e e$presrio %s'cio ou
titular(, o,ser/ado o li$ite $xi$o do salrio de contri,ui:o. %! recolhi$ento
do 4N55 ser 8eito atra/2s da Iuia de #re/id6ncia 5ocial 1 I#5(.
455 1 4$posto so,re 5er/i:os &e9ra 9eral: Base de Clculo: /alor dos ser/i:os.
Al>7uota: *s %recolhi$ento $ensal(, $unic>pio de 5o #aulo.
!,s. !utros $unic>pios 1 /eri=car al>7uotas da ati/idade na #re8eitura Cocal.
!@+&!5 .NCA&I!5 . +AVA5 B.G4BA5 #.CA5 #.55!A5 P@&eB4CA5 .J
I.&AC: +F. 1 +axa de Fiscali<a:o de .sta,eleci$ento &ecolhi$ento anual 1
/eri=car Lunto A #re8eitura o /alor da taxa, pois esta /aria anual$ente de
acordo co$ a ati/idade.
01
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Aten:o: al9uns ser/i:os possue$ al>7uotas redu<idas ou di8erenciadas, desta
8or$a reco$enda$os 7ue /oc6 analise a le9isla:o co$ o seu conta,ilista a
al>7uota ade7uada ao seu ser/i:o suLeito a esse tri,uto. Gale di<er 7ue os
Junic>pios podero pro$o/er altera:;es nas al>7uotas, portanto =7ue atento
As poss>/eis $udan:as.
FI+5 1 Fundo de Iarantia por +e$po de 5er/i:o Base de Clculo: +otal das
re$unera:;es de/ida a cada tra,alhador no $6s anterior ao dep'sito. Al>7uota
de 3,*s so,re as re$unera:;es $ensais. C!N+&4B@4^_! 54NB4CAC #A+&!NAC
A contri,ui:o sindical patronal 2 de/ida pelas e$presas e$ 9eral, e$ 8a/or do
sindicato representati/o da respecti/a cate9oria. 5e no hou/er sindicato da
cate9oria, a contri,ui:o de/er ser pa9a A Federa:o correspondente. ! /alor
da contri,ui:o sindical patronal corresponde A i$port?ncia proporcional ao
capital social da =r$a ou e$presa, re9istrado no Punta Co$ercial ou Cart'rio
das #essoas Pur>dicas. C!N+&4B@4^_! 54NB4CAC B!5 .J#&.IAB!5 5eu
recolhi$ento 2 o,ri9at'rio e o /alor corresponde a u$ dia de salrio por ano,
ca,endo ao e$pre9ador reali<ar o desconto no $6s de $ar:o e e8etuar o
recolhi$ento no $6s de a,ril de cada ano e$ 8a/or do respecti/o sindicato da
cate9oria pro=ssional do e$pre9ado. 4nexistindo sindicato representati/o, a
contri,ui:o ser creditada A Federa:o correspondente A $es$a cate9oria
econR$ica ou pro=ssional.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA
B. F454!+.&A#4A
!B&4IA^n.5 AC.55l&4A5
5ai,a ta$,2$ 7ue a pessoa Lur>dica de/er cu$prir ainda u$a s2rie de
o,ri9a:;es acess'rias exi9idas pelas le9isla:;es =scais, tra,alhistas,
pre/idencirias e e$presariais, tais co$o:
02
a( .scritura:o e &e9istro dos Ci/ros Fiscais e Cont,eisO ,( Ce/antar Balan:os
#atri$onial e de &esultado .conR$icoO c( .$isso de Notas FiscaisO d( .$issor
de Cupo$ FiscalO e( .ntre9a da Beclara:o do 4$posto de &enda da #essoa
Pur>dicaO 8( .ntre9a da &ela:o Anual de 4n8or$a:;es 5ociais %&A45(O 9( .ntre9a
do Cadastro Ieral de .$pre9ados e Bese$pre9ados %CAI.B(O h( 4nstituir o
#ro9ra$a de #re/en:o a Acidentes %C4#A(O i( &eali<ar .xa$es J2dicos nos
e$pre9ados %#CJ5!(, anlise do Jeio A$,iente do +ra,alho %##&A(, e ela,orar
relat'rio =nal %###(O L( Ci/ro de 4nspe:o do +ra,alhoO Y( Adotar Ci/ro, Fichas ou
5iste$a .letrRnico para controle da Lornada de tra,alho.
.NC.&&AJ.N+! BA 5!C4.BAB.
F /rios $oti/os 7ue pode$ le/ar u$a e$presa encerrar suas ati/idades: a(
! =nal do pra<o de dura:o estipulado e$ contrato socialO ,( #or deli,era:o
dos s'ciosO c( Falta de pluralidade de s'cios %a continuidade da sociedade
pressup;e a exist6ncia de dois ou $ais s'cios(, no reconstitu>da no pra<o de
13E diasO d( .xtin:o de autori<a:o para 8uncionarO e( .$ /irtude de
re7ueri$ento LudicialO 8( #ela declara:o da 8al6ncia %e$ caso de sociedade
e$presria(O 9( !utras causas, con8or$e pre/iso contratual.
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
0"
5e a extin:o da sociedade 8or de interesse dos s'cios, estes de/ero se reunir
para deli,erar so,re tal interesse. A deciso dos s'cios se dar e$ reunio
ou e$ asse$,l2ia, con8or$e o caso, especial$ente con/ocada para deli,erar
so,re este assunto, 7uando ser la/rada u$a ata de dissolu:o relatando a
deciso =nal. Con8or$e disp;e o no/o C'di9o Ci/il, o processo de
encerra$ento da sociedade so$ente se concluir ap's o cu$pri$ento de tr6s
etapas distintas e sucessi/as: A pri$eira re8ere1se ao ato de deciso dos s'cios
%seLa ela sociedade e$presria ou sociedades si$ples( e$ encerrar as
ati/idades, a 7ual a le9isla:o deno$ina de B455!C@^_! BA 5!C4.BAB.. A
se9unda etapa re8ere1se a todo u$ procedi$ento pr21esta,elecido e
or9ani<ado a ser se9uido pela sociedade, deno$inado C4Q@4BA^_! BA
5!C4.BAB.. A terceira e lti$a etapa deno$ina$1se .V+4N^_! BA
5!C4.BAB., 7ue 2 o ato 7ue =nda todo o processo $encionado, possi,ilitando,
conse7Mente$ente, e8eti/ar a ,aixa da e$presa nos 'r9os de re9istro. Be
8or$a sucinta, relaciona$os as o,ri9a:;es 7ue a pessoa Lur>dica ter 7ue
cu$prir neste processo:
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
.$ pri$eiro lu9ar a sociedade de/er no$ear u$ li7uidante, 7ue nor$al$ente
ser o pr'prio conta,ilista. .ste li7uidante de/er arrecadar os ,ens, li/ros e
docu$entos pertinentes A sociedade, e ela,orar in/entrio e ,alan:o 9eral da
pessoa Lur>dica. Be/e ainda ulti$ar os ne9'cios da sociedade, reali<ar
asse$,l2ia se$estral e de encerra$ento e, =nal$ente, proceder a a/er,a:o
da ata de reunio.
A 4J#!&+pNC4A B! C!N+AB4C45+A
+oda e 7ual7uer e$presa de/er contar co$ a assessoria de u$ escrit'rio
cont,il. Co$o /oc6 pRde perce,er, a nossa le9isla:o esta,elece /rias
o,ri9a:;es 7ue as e$presas de/e$ cu$prir, tais co$o, o,ri9a:;es co$erciais,
tri,utrias,
=scais, tra,alhistas, pre/idencirias
0)
etc. #ortanto, 2 8unda$ental 7ue /oc6 procure u$ conta,ilista para 7ue lhe
possa auxiliar nesta i$portante e di8>cil tare8a. Nunca contrate u$ pro=ssional
le/ando1se e$ conta so$ente o pre:o co,rado. A i$port?ncia do conta,ilista
para a e$presa se e7uipara A do $2dico para as pessoas. #rocure indica:;es
co$ a$i9os ou parentes so,re u$ ,o$ pro=ssional 7ue lhes presta$ ou L
prestara$ ser/i:os. Con/erse co$ o conta,ilista e /eLa os ser/i:os 7ue ele
pode lhe o8erecer. @$a /e< escolhido o pro=ssional, exiLa u$ contrato escrito
7ue esta,ele:a todas as o,ri9a:;es das partes, /alor dos ser/i:os, 8or$a de
pa9a$ento etc. 5ai,a 7ue e$ 7ual7uer pro,le$a 7ue sua e$presa /enha a ter
co$ o Fisco, ela ser a respons/el, $es$o 7ue o erro seLa causado por culpa
do conta,ilista. Neste caso, pri$eiro /oc6 ter 7ue se acertar co$ o Fisco para,
so$ente depois, in9ressar co$ a:o Ludicial a =$ de se apurar e/entual
responsa,ilidade do pro=ssional. #ortanto, escolha ,e$ o conta,ilista 7ue ir
cuidar da qsader de sua e$presa. A=nal de contas, este 2 o procedi$ento
7ue /oc6 de/e adotar se$pre 7ue 8or contratar u$ pro=ssional para lhe prestar
ser/i:os, seLa ele conta,ilista, $2dico, ad/o9ado, en9enheiro, ou $es$o
e$presas de co,ran:a, in8or$tica, /i9il?ncia, li$pe<a etc.
4NF!&JA^n.5 C!J#C.J.N+A&.5
Goc6 poder o,ter in8or$a:;es $ais detalhadas direta$ente nos 'r9os
$encionados ao lon9o desta cartilha, nos endere:os da internet listados
a,aixo, pessoal$ente, ou ainda, no .scrit'rio do 5e,rae15# $ais pr'xi$o. !
5e,rae15# possui /rias cartilhas, $ateriais i$pressos, 8Rlderes, li/ros,
al2$ de auxilia1lo e$ atendi$entos pessoais reali<ados e$ nossos escrit'rios,
palestras, cursos e se$inrios. Aten:o: .ste $anual te$ por o,Leti/o alertar
/oc6 so,re as principais o,ri9a:;es 7ue sua e$presa est suLeita, entretanto,
existe$ outras exi96ncias le9ais 7ue /oc6 de/er atender. #ortanto, =7ue
alertat 4n8or$e1se, consulte o 5e,rae15# seu conta,ilista e os 'r9os en,
0*
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
/ol/idos e, se$pre 7ue necessrio, contrate u$ pro=ssional 7uali=cado 7ue
possa lhe assessorar nos casos $ais di8>ceis. Ce$,re1se de 7ue o ,arato pode
sair caro.
.NB.&.^!5 `+.45
A96ncia Nacional de Gi9il?ncia 5anitria: xxx.an/isa.9o/.,rO Associa:o dos
cart'rios de 5o #aulo 1 AN!&.I5#: xxx.anore9sp.or9.,rO Centro de Gi9il?ncia
5anitria 1 5#: xxx.c/s.saude.sp.9o/.,rO Corpo de Bo$,eiros do .stado de 5o
#aulo: http:xxx.pol$il.sp.9o/.,rcc,pa9ina".ht$lO Io/erno do .stado de 5o
#aulo: http:xxx.saopaulo.sp.9o/.,rho$eindex.ht$O 4nstituto Nacional de
#ropriedade 4ndustrial 1 4N#4: xxx.inpi.9o/.,rO Punta Co$ercial do .stado de 5o
#aulo 1 P@C.5#: xxx.Lucesp.sp.9o/.,rO Jinist2rio da A9ricultura 1
http:xxx.a9ricultura.9o/.,rO #oupate$po 1 5o #aulo:
http:xxx.poupate$po.sp.9o/.,rO
0-
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
#re8eitura Junicipal de 5o #aulo: xxx.pre8eitura.sp.9o/.,rO #rocon 1 5o #aulo:
http:xxx.procon.sp.9o/.,rO &eceita Federal: xxx.receita.8a<enda.9o/.,rO
5ecretaria da Fa<enda do .stado de 5o #aulo: xxx.p8e.8a<enda.sp.9o/.,rO
5er/i:o de Apoio As Jicro e #e7uenas .$presas de 5o #aulo:
xxx.se,raesp.co$.,r.
00
C!J.C. C.&+! 1 CCeN4CA B. F454!+.&A#4A
Gisuali<ar co$o $ulti1p9inas
Citar .ste +ra,alho
A#A
%

S-ar putea să vă placă și