El Tribunal Constitucional Peruano y Los Derechos Fundamentales de Las Personas Jurídicas PDF

ANUARIO DE DERECHO CONSTITUCIONAL LATINOAMERICANO
AO XVIII, 2012, PP. 117-137. BOGOT, ISSN 1510-4974
117
Ricardo Beaumont Callirgos (Per)*
El Tribunal Constitucional peruano

y los derechos fundamentales de las personas jurdicas
RESUMEN
A partir de un anlisis de las decisiones judiciales del Tribunal Constitucional de Per y de
otras disposiciones normativas de este pas, el autor discute en torno al reconocimiento
de la titularidad de los derechos fundamentales de las personas jurdicas. En defensa de
esta ltima, el texto desarrolla un esquema argumentativo a partir de cuatro ejes principales: la cuestin de los derechos innominados, los derechos y la relacin entre las personas naturales y jurdicas, el enfoque constitucional de los derechos fundamentales de las
personas jurdicas y las posturas del Tribunal Constitucional peruano al respecto.
Palabras clave: persona jurdica, derechos fundamentales, Constitucin poltica, interpretacin del derecho, jurisprudencia, Per.
ZUSAMMENFASSUNG
Ausgehend von den Entscheidungen des Verfassungsgerichts von Peru und anderen
Rechtsvorschriften des Landes befasst sich der Autor mit der Anerkennung der Grundrechttrgerschaft von juristischen Personen. Zu ihrer Verteidigung entwickelt der Beitrag
ein auf vier Grundlagen beruhendes Argumentationsschema: die Frage der unbenannten
Rechte, die Rechte und das Verhltnis zwischen natrlichen und juristischen Personen,
der Verfassungsansatz hinsichtlich der Grundrechte von juristischen Personen und die in
dieser Frage vom peruanischen Verfassungsgericht vertretenen Auffassungen.
Schlagwrter: Juristische Person, Grundrechte, Staatsverfassung, Rechtsinterpretation,
Rechtsprechung, Peru.
ABSTRACT
Starting with an analysis of the judicial decisions of the Constitutional Court of Peru
and other legal regulations of that country, the author discusses the recognition of
.BHJTUSBEPEFM5SJCVOBM$POTUJUVDJPOBM1SPGFTPSQSJODJQBMEF%FSFDIP$PNFSDJBMEFMB6OJWFSTJEBE/BDJPOBM.BZPSEF4BO.BSDPTkSCPNPOUD!UDHPCQFl
EL TRIBUNAL CONSTITUCIONAL PERUANO Y LOS DERECHOS... / RICARDO BEAUMONT CALLIRGOS
118
fundamental rights to legal entities. In defense of this possibility the article develops four
lines of argument: the issue of unnamed rights, the relationship between individuals and
legal entities regarding rights, the constitutional approach to the fundamental rights of
legal entities and the Peruvian Constitutional Courts stance on this matter.
Keywords: legal entity, fundamental rights, political constitution, interpretation of law,
case law, Peru.
1. Introduccin
&MBSUDVMPPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDBEFM1FS FOBEFMBOUFcp
FTUBCMFDF
-BEFGFOTBEFMBQFSTPOBIVNBOBZFMSFTQFUPEFTVEJHOJEBETPOFMOTVQSFNP
EFMBTPDJFEBEZEFM&TUBEP
$POWFOHP prima facie RVFDVBOEPFMBSUDVMPPQSFTDSJCFRVFi5PEBQFSTPOBUJFOF

EFSFDIP<y>w ZIBDFMVHBSFOMBWFJOUJDVBUSPJODJTPTZFOFMMUJNPEFFTUPTBPDIPQBSHSBGPT TFFTUSFSJFOEPBMBQFSTPOBIVNBOB QFSPTPMPSFQJUPDPNPBQSFDJBDJO
QSFMJNJOBS prima facie UPEBWF[RVF
"&OQSJNFSUSNJOP FMNJTNTJNPBSUDVMPUFSDFSP BIOPNT SFFSF
-BFOVNFSBDJOEFMPTEFSFDIPTFTUBCMFDJEPTFOFTUFDBQUVMPOPFYDMVZFMPTEFNTRVFMB$POTUJUVDJOHBSBOUJ[B OJPUSPTEFOBUVSBMF[BBOMPHBPRVFTFGVOEBO
FOMBEJHOJEBEEFMIPNCSF PFOMPTQSJODJQJPTEFTPCFSBOBEFMQVFCMP EFM&TUBEP
EFNPDSUJDPEFEFSFDIPZEFMBGPSNBSFQVCMJDBOBEFHPCJFSOP
4PO MPT RVF MB EPDUSJOB Z MB KVSJTQSVEFODJB EFOPNJOBO derechos innominados o no
enumerados,ZTVVOJWFSTPOPFTQPTJCMFQSFWFSMPBIPSB QVFT DPNPCJFOEJSBFMNBFTUSPZQSPGFTPSBSHFOUJOP(FSNO#JEBSU FOFTUPTUJFNQPTNPEFSOPTTFEBOPQSFTFOUBO
iEFSFDIPTOVFWPTwOUJEPTZDMBSPT BCTPMVUBNFOUFOVFWPT13FDPOP[DPRVFUBNCJODPMBCPSBODPOMBUFTJTEFMBRVFEJTDSFQPMBDVBSUBEJTQPTJDJOOBMZUSBOTJUPSJBEFMBcpZFM
BSUDVMPvEFM$EJHP1SPDFTBM$POTUJUVDJPOBM FOBEFMBOUFcpc
&TUFQSFDJTB
-BTOPSNBTSFMBUJWBTBMPTEFSFDIPTZBMBTMJCFSUBEFTRVFMB$POTUJUVDJOSFDPOPDFTFJOUFSQSFUBOEFDPOGPSNJEBEDPOMB%FDMBSBDJO6OJWFSTBMEF%FSFDIPT)VNBOPTZDPOMPTUSBUBEPTZBDVFSEPTJOUFSOBDJPOBMFTTPCSFMBTNJTNBTNBUFSJBTSBUJDBEPTQPSFM1FS<y>"TDPNPEFMBTEFDJTJPOFTBEPQUBEBTQPSMPTUSJCVOBMFT
1
1FUFS)CFSMFEFTUBDBNVZTJHOJDBUJWBNFOUFFTUFBSUDVMPUFSDFSP TFHOFYQSFTBBMDPNFOUBSTV
QSFDFEFOUFOPSNBUJWP RVFGVFFMBSUDVMPDVBSUPEFMB$POTUJUVDJOEF ZDPOTJEFSBRVFFTUF FOFM
NCJUPJOUFSOPEFM&TUBEP iSFRVJFSFUPEBMBBUFODJO UPEBWF[RVFOPTFFODVFOUSBMJNJUBEPQPSFMQSPDFEJNJFOUPEFJOUFSQSFUBDJOw5BMQMBOUFBNJFOUPQVFEFTFSDPOTJEFSBEPDPNPMBversin ms moderna
EFDMVTVMBEFEFTBSSPMMPEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFT i&MDPODFQUPEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFT
&MDPODFQUPEFMPTEFSFDIPTIVNBOPTw FO+PT.BSB4BVDB<FE>Problemas actuales de los derechos
fundamentales,.BESJE6OJWFSTJEBE$BSMPTiii QQ

119
JOUFSOBDJPOBMFTTPCSFEFSFDIPTIVNBOPTDPOTUJUVJEPTTFHOUSBUBEPTEFMPTRVFFM
1FSFTQBSUF
&SHP EFSFDIPTEFMBQFSTPOBGTJDB QFSTPOBOBUVSBM EFSFDIPTIVNBOPTOBEBRVFWFS

DPOQFSTPOBTKVSEJDBT
#"QFTBSEFFMMP FMBVUPSEFFTUFBSUDVMPPQJOBRVFIBRVFEBEPBCTPMVUBNFOUFDMBSP QPSSFJUFSBEPTQSPOVODJBNJFOUPTEFMTVQSFNPJOUSQSFUFEFMB$POTUJUVDJO RVFMB
IFSNFOVUJDBDPOTUJUVDJPOBMTFGVOEBFOMPTQSJODJQJPTEFVOJEBE FDBDJBJOUFHSBEPSB
ZDPODPSEBODJBQSDUJDB EFNPEPUBMRVFOPFTQPTJCMF QVFT IBDFSVOBMFDUVSBMJUFSBMZ
BJTMBEBDVBMDBTJMMFSPTFTUBODPTEFMB$BSUB.BHOB.VZQPSFMDPOUSBSJP BNJKVJDJP
EFCFUFOEFSTFBVOBQFSDFQDJOVOJUBSJBZIFSNUJDB TJOFTQBDJPT TJOWBDPT TJOBOUJOPNJBT ZEFQSFTFOUBSTFFTUPT QPSTVQVFTUP DPOUBSZUFOFSBMBNBOPWMJEPTZFDBDFT
FMFNFOUPTKVSEJDPTQBSBFOGSFOUBSMPTZTVQFSBSMPT EFNPEPUBMRVFMBMFDUVSBZDPNQSFOTJOEFMB$BSUB'VOEBNFOUBMTFBTJFNQSFVOJUBSJB DPIFSFOUF SFMBDJPOBEB SB[POBCMF
BDPSEF DPOHSVFOUFZDPOGPSNF
4J MB NJTJO EFM 5SJCVOBM $POTUJUVDJPOBM FO BEFMBOUF tc
FT TFS SHBOP DPOUSBMPS
Z HVBSEJO EF MB PCSB NYJNB EF MB "TBNCMFB $POTUJUVZFOUF UBNQPDP DSFFSBNPT OJ
BDFQUBSBNPTBIPSB QPSFKFNQMP
MPTOVFWPTEFSFDIPTRVFIBDSFBEPFMtcPMPTDPOUFOJEPT OVFWPT P BEJDJPOBMFT B EFSFDIPT FYJTUFOUFT RVF FO FGFDUP IB EJTFBEP Z RVF
NTBEFMBOUFTFDJUBO OJ
MPTBUSJCVUPTRVFFMDPMFHJBEPIBBSNBEPQPTFFSQBSBIBCFS
TPTUFOJEPFOMBTFOUFODJBhc/tc fj FOUSFPUSBT UFOFSMJCFSUBEQBSBDPOHVSBSFMQSPDFTPDPOTUJUVDJPOBMFOBRVFMMPTBTQFDUPTRVFOPIBZBOTJEPSFHVMBEPTQPS
FMMFHJTMBEPSZRVFTPO IBOTJEPPTFSOOFDFTBSJPTQBSBMBSFBMJ[BDJOEFMBTGVODJPOFT
RVFMFIBOTJEPFYQSFTBNFOUFFODBSHBEBTQPSMB$POTUJUVDJOZTV-FZ0SHOJDB OJ QPS
TVQVFTUP BDFQUBSBNPT
MBNJTNBTFOUFODJBSFDBEBFOFMFYQFEJFOUFaa/
tcfj NFEJBOUFMBDVBMFMtcBENJUFFMSFDVSTPEFBHSBWJPDPOTUJUVDJPOBM FOBEFMBOUF
rac
DPOUSB sentencias estimatorias DVBOEP FM 1PEFS +VEJDJBM IB EFTDPOPDJEP VO QSFDFEFOUFWJODVMBOUF
QFTFBRVFFMUFYUPDPOTUJUVDJPOBMFOTVBSUDVMPFYQSFTBRVF
DPSSFTQPOEFBMtcDPOPDFS FOMUJNBZEFOJUJWBJOTUBODJB MBTresoluciones denegatorias
EFICFBTDPSQVT BNQBSP ICFBTEBUBZBDDJOEFDVNQMJNJFOUP
4PCSFFMUFNB RVJ[TFMDBTPNTFNCMFNUJDPEFMBBQMJDBDJOEFMBSUDVMPUFSDFSPEF
MB$POTUJUVDJOTFQVFEFFODPOUSBSFOMBTFOUFODJBSFDBEBFOFMFYQFEJFOUF
hc/tc SFGFSJEBBMBDSFBDJOEFMJNQPSUBOUFEFSFDIPBMBWFSEBEZSFQBSBDJONPSBM%F
PUSPMBEP FTQFSUJOFOUFUPNBSOPUJDJBEFRVFFMtcIBEJDUBEPEPTTFOUFODJBTRVFSFDPOPDFOOVFWPTEFSFDIPT VOBEFMEFOPWJFNCSFZPUSBEFMEFEJDJFNCSF BNCBTEF
NFSFFSPBMPTFYQFEJFOUFTphc/tcZaa/tc-BQSJNFSB
/PEFCFDPOGVOEJSTFFMQSJODJQJPJOUFSQSFUBUJWPEFunidad de la ConstitucinDPOFMEFmtodo
sistemtico de interpretacin&TUFMUJNP BQBSUFEFTFSVOPEFMPTNUPEPTEFJOUFSQSFUBDJOUSBEJDJPOBMFTQMBOUFBEPTQPS4BWJHOJ TVQPOFRVFVOBEJTQPTJDJOTFJOUFSQSFUBFOGVODJOEFTVVCJDBDJOFOFM
TJTUFNBPTVCTJTUFNBKVSEJDPBMDVBMQFSUFOFDF&MQSJODJQJPEFVOJEBEEFMB$POTUJUVDJO QPSTVQBSUF
DPNQPSUB NT CJFO RVF VOB EJTQPTJDJO DPOTUJUVDJPOBM OP QVFEF JOUFSQSFUBSTF BJTMBEBNFOUF TJOP FO
GVODJO TPCSFUPEP EFMDPOUFOJEPFTFODJBMPDMVTVMBTGVOEBOUFTEFMBQSPQJB$POTUJUVDJO DPNPMPT
BSUDVMPTPZQPSFKFNQMP
BMNBSHFOEFMBVCJDBDJOEFMBEJTQPTJDJODPOTUJUVDJPOBMBJOUFSQSFUBS
FOMBFTUSVDUVSB QSFNCVMP QBSUFEPHNUJDBZQBSUFPSHOJDB
EFMB$POTUJUVDJO
120
SFDPOPDFBMBpersonalidad jurdicaDPNPOVFWPEFSFDIPIVNBOPOPFOVNFSBEPFOMB
$POTUJUVDJO QFSPTFOFMBSUDVMPPEFM1BDUP6OJWFSTBMEF%FSFDIPT$JWJMFTZ1PMUJDPTZFOFMBSUDVMPPEFMB$POWFODJO"NFSJDBOBTPCSF%FSFDIPT)VNBOPT-BTFHVOEBSFDPOPDFFMderecho al agua potable,MFHJUJNBTVFYJTUFODJBFODBMJEBEEFBUSJCVUP
GVOEBNFOUBM UBNQPDPFOVNFSBEP ZGVOEBNFOUBTVSFDPOPDJNJFOUPFOWBMPSFTDPNP
MBEJHOJEBEEFMTFSIVNBOPZFM&TUBEPTPDJBMZEFNPDSUJDPEFEFSFDIP&MtcEJTQPOF
RVFFM&TUBEPTFPCMJHBBHBSBOUJ[BSMP DVBOEPNFOPT FODVBOUPBMBDDFTP MBDBMJEBEZMB
TVDJFODJB
2. Anlisis: persona natural y persona jurdica

&M$EJHP$JWJMFTUBCMFDFFOTVBSUDVMPP
-BQFSTPOBIVNBOBFTTVKFUPEFEFSFDIPEFTEFTVOBDJNJFOUP-BWJEBIVNBOB
DPNJFO[BDPOMBDPODFQDJO&MDPODFCJEPFTTVKFUPEFEFSFDIPQBSBUPEPDVBOUP
MFGBWPSFDF-BBUSJCVDJOEFEFSFDIPTQBUSJNPOJBMFTFTUDPOEJDJPOBEBBRVFOB[DB
WJWP
-BTQBSUFTQFSUJOFOUFT BMPTFGFDUPTEFFTUFUSBCBKP EFMPTBSUDVMPTP PZPEFM

BDPUBEPDVFSQPMFHBM JOEJDBO
-BFYJTUFODJB DBQBDJEBE SHJNFO EFSFDIPT PCMJHBDJPOFTZOFTEFMBQFSTPOB
KVSEJDB TFEFUFSNJOBQPSMBTEJTQPTJDJPOFTEFMQSFTFOUF$EJHPPEFMBTMFZFTSFTQFDUJWBTMBFYJTUFODJBEFMBQFSTPOBKVSEJDBEFEFSFDIPQSJWBEPDPNJFO[BFMEB
EFTVJOTDSJQDJOFOFMSFHJTUSPSFTQFDUJWP TBMWPEJTQPTJDJOEJTUJOUBEFMBMFZMB
QFSTPOBKVSEJDBUJFOFFYJTUFODJBEJTUJOUBEFTVTNJFNCSPTZOJOHVOPEFFTUPTOJ
UPEPTFMMPTUJFOFOEFSFDIPBMQBUSJNPOJPEFFMMBOJFTUOPCMJHBEPTBTBUJTGBDFSTVT
EFVEBT
&MBSUDVMPPEFMB-FZ(FOFSBMEF4PDJFEBEFT FOBEFMBOUF lgs

TBODJPOB
2VJFOFTDPOTUJUVZFOMBTPDJFEBEDPOWJFOFOFOBQPSUBSCJFOFTPTFSWJDJPTQBSB
FMFKFSDJDJPFODPNOEFBDUJWJEBEFTFDPONJDBT4
-BTQBSUFTQFSUJOFOUFT BMPTOFTEFFTUFUSBCBKP EFMPTBSUDVMPTP PZPEFFTUB

lgsQSFTDSJCFO
5FNBRVFQPSDJFSUPWJFOFTJFOEPPCKFUPEFMNBZPSJOUFSTQBSBMBEPDUSJOBDPOTUJUVDJPOBMDPNQBSBEB$G"OUPOJP&NCJE*SVKPEl derecho al agua,1BNQMPOB"SBO[BEJ
"EWJSUBTFRVFFMMFHJTMBEPSOPIBEFOJEPOJEFTDSJUPBMBsociedadDPNPTJGVFSBVOcontrato OJ
UBNQPDPFOFMFOUFOEJEPEFRVFQFSTJHBfines de lucro,HBOBODJBTOJVUJMJEBEFT DPNPPDVSSJUBOUPFO
FMBSUDVMPEFM$EJHP$JWJMEF MB-FZEF4PDJFEBEFT.FSDBOUJMFTEFPFMEFDSFUP
MFHJTMBUJWP -FZ(FOFSBMEF4PDJFEBEFT EF
121
-BTPDJFEBETFDPOTUJUVZFDVBOEPNFOPTQPSEPTTPDJPT RVFQVFEFOTFSQFSTPOBTOBUVSBMFTPKVSEJDBTMBTPDJFEBETFDPOTUJUVZFQPSFTDSJUVSBQCMJDBMPTBDUPT
SFGFSJEPTTFJOTDSJCFOPCMJHBUPSJBNFOUFFOFM3FHJTUSPMBTPDJFEBEBERVJFSFQFSTPOBMJEBEKVSEJDBEFTEFTVJOTDSJQDJOFOFM3FHJTUSPZMBNBOUJFOFIBTUBRVFTF
JOTDSJCFTVFYUJODJO
$POTUF OBMNFOUF RVFFMEFDSFUPMFZOPSFHVMBMBempresa individual de responsabilidad limitada,-BEFOFDPNPQFSTPOBKVSEJDBRVFTFJOTDSJCFFOMPT3FHJTUSPT

QCMJDPT TFGPSNBMJ[BZOBDFQPSFTDSJUVSBQCMJDB BVORVFFMMPPDVSSBQPSWPMVOUBEEF
VOBTPMBQFSTPOBOBUVSBM
&MBSUDVMPPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDBEFFTUBCMFDB
-PT%FSFDIPT'VOEBNFOUBMFTSJHFOUBNCJOQBSBMBTQFSTPOBTKVSEJDBTQFSVBOBT FODVBOUPMFTTPOBQMJDBCMFT
-B$POTUJUVDJO1PMUJDBEFOPIBSFQFUJEPFMUFYUPEFMB$BSUBQSFEFDFTPSB&M
BSUDVMPPJODJTPEFMB$BSUBWJHFOUFFYQSFTB
5PEBQFSTPOBUJFOFEFSFDIP"QBSUJDJQBS FOGPSNBJOEJWJEVBMPBTPDJBEB FO
MBWJEBQPMUJDB FDPONJDB TPDJBMZDVMUVSBMEFMB/BDJO-PTDJVEBEBOPTUJFOFO
DPOGPSNFBMFZ MPTEFSFDIPTEFFMFDDJO EFSFNPDJOPSFWPDBDJOEFBVUPSJEBEFT
EFJOJDJBUJWBMFHJTMBUJWBZEFSFGFSOEVN
&OVOBOMJTJTFMFNFOUBMZQSJNBSJP OPQBSFDFHVBSEBSNVDIBMHJDBRVFBMBQFSTPOB
IVNBOB OBUVSBM MB$BSUB.BHOBMFDPODFEB QSJNFSP FOUSFVODPOKVOUPEFEFSFDIPT
FMEFQBSUJDJQBSBTPDJBEBFOMBWJEBFDPONJDB TPDJFEBE
ZTPDJBM BTPDJBDJODMVC
Z
OFHBSMFEFTQVTMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTBMFOUFPMBQFSTPOB KVSEJDB
DPODFCJEB
DSFBEB EJTFBEB GVOEBEB PSHBOJ[BEB HPCFSOBEBZQPSMUJNPEJSJHJEBQPSMPTNJTNPT
GVOEBEPSFTP TFHOMBWPMVOUBEEFMHSVQPQSPNPUPS TPDJFEBEPBTPDJBDJODMVC
QPS
RVJFOFTBRVFMMPTIBZBOEFDJEJEP DPOBSSFHMPBEJTQPTJDJPOFTFTUBUVUBSJBTSFEBDUBEBTZ
BQSPCBEBTBMFGFDUP
-PTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTEFMBQFSTPOBKVSEJDBTPOMBDPOTFDVFODJBPEFSJWBDJO
EFMBWPMVOUBEPSJHJOBMEFMBQFSTPOBIVNBOB EFMBQFSTPOBOBUVSBM BRVJFOMBNJTNB
$BSUB'VOEBNFOUBMMFDSFBFMDBVDFQBSBFMMPHSPEFTVTOFT EFMPTQSPQTJUPTRVFFOTV
QSPZFDUPEFWJEBZFOTVGVFSPOUJNPEFTFBMPHSBSPDPOTFHVJS&YJTUFVOTJOONFSPEF
NFUBTZPCKFUJWPTRVFMBQFSTPOBOBUVSBMOPQVFEFDPOTFHVJSOJMPHSBSTJOPFTDPOPUSPV
PUSPT FNQF[BOEP SFDPOP[DNPTMP QPSMBNJTNBGBNJMJB RVFPCWJBNFOUFOPFTQFSTPOB
KVSEJDB QFSPFTDMVMBTPDJBMQPSFYDFMFODJBZDPNPFKFNQMPDPODFQUPFTWMJEP&MDMVCZ
MBFNQSFTBTPOMPTNFEJPTEFBNQMJBSOVFTUSPTMB[PTQFSTPOBMFT GBNJMJBSFT TPDJBMFT ZEF
FYUFOEFS TPMJEBSJPT USBCBKP QSPQJBSFBMJ[BDJOZNFEJPTFDPONJDPTQBSBMBDPCFSUVSB
EFOFDFTJEBEFTEFUPEBOEPMF"QBSFDFFWJEFOUFMBOFDFTJEBEEFRVFFMQSJODJQJPEFM&TUBEPEFNPDSUJDPEFEFSFDIPFJODMVTPFMEFMBdignidad de la persona humanaQFSNJUBO
DPOTJEFSBSVOEFSFDIPBMSFDPOPDJNJFOUPZMBUVUFMBKVSEJDB FOFMPSEFODPOTUJUVDJPOBM
EFMBQFSTPOBKVSEJDB
122
4FHOFMQSPGFTPSGSBODT(FPSHFT3JQFSU BMBUFPSBEFMBQFSTPOBMJEBENPSBMPQFSTPOBMJEBEDUJDJB 4BWJHOZ *IFSJOH FUD

TFMFDPOUSBQPOFMBDPODFQDJOEFMBQFSTPOBMJEBESFBM (JFSLF
ZFTRVF DPNPMBSNB MBTQFSTPOBTKVSEJDBT TPDJFEBEFT
UJFOFO
UPEPTMPTBUSJCVUPTEFMBQFSTPOBOBUVSBM&OFGFDUP UJFOFOB
OPNCSF C
OBDJPOBMJEBE
D
EPNJDJMJP E
DBQBDJEBE F
QBUSJNPOJP G
WPMVOUBE KVSEJDB OPQTJDPMHJDB
H
DBMJEBEEFDPNFSDJBOUF ZMBDPNQBSBDJOMMFHBIBTUBI
QBSFOUFTDPPSFMBDJPOFTEFGBNJMJB
BMIBCMBSTFEFTPDJFEBEFTNBUSJDFT NBESF
ZMJBMFT IJKPT
TVCTJEJBSJBT FUDUFSB FO
MPT HSVQPT FDPONJDPT P HSVQPT EF FNQSFTBT UBO GSFDVFOUFT FO MB WJEB NPEFSOB &M
BVUPSEFFTUFBSUDVMPPQJOBRVFJODMVTP TJNCMJDBNFOUF FOMBTTPDJFEBEFTUBNCJOIBZ
VOQFSPEPEFDPODFQDJO GBTFFORVFTFBDBSJDJBFMaffectio societatis. .TUBSEFZBTF
QSPDFEFBMOBDJNJFOUP DPOMBSFTQFDUJWBDPOTUJUVDJOQPSFTDSJUVSBQCMJDBFJOTDSJQDJO
SFHJTUSBM
3. Enfoque constitucional de los derechos fundamentales

de la persona jurdica
"CPSEBSZDPNFOUBSMPTTJHVJFOUFTBSUDVMPTEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDBRVFWFSTBOTPCSFMPTUFNBTRVFTFJOEJDBO
BSUDVMP EFSFDIPEFBTPDJBDJO
BSUDVMP EFSFDIPEFQBSUJDJQBDJO
BSUDVMP EFSFDIPEFDPOUSBUBDJO
BSUDVMPP EFSFDIPEFQSPNPWFSZDPOEVDJSJOTUJUVDJPOFTFEVDBUJWBTUPEBQFSTPOB OBUVSBMPKVSEJDB
BSUDVMPP QFSTPOBTEFEFSFDIPQCMJDP
BSUDVMPPEFSFDIPEFQSPQJFEBEQFSVBOPTZFYUSBOKFSPT TFBOQFSTPOBTOBUVSBMFTPKVSEJDBT
BSUDVMPP #BODP$FOUSBMEF3FTFSWB QFSTPOBKVSEJDB
BSUDVMPP DPNVOJEBEFTDBNQFTJOBTZOBUJWBT QFSTPOBTKVSEJDBT
BSUDVMPP EFGFOTBOBDJPOBMUPEBQFSTPOB OBUVSBMPKVSEJDB FTUPCMJHBEBB
QBSUJDJQBSFOFMMB
(FPSHFT3JQFSUTratado elemental de Derecho comercial,#VFOPT"JSFT5JQPHSDB&EJUPSB"SHFOUJOB QQ
:FMTNJMDPOMBTBTPDJBDJPOFTDMVCFTFTUBMBNBOP
&MBSUDVMPPEFM$EJHP$JWJMEJDFi&MDPODFCJEPFTTVKFUPEFEFSFDIPQBSBUPEPDVBOUPMFGBWPSFDFw&MBSUDVMPEFMB-FZ(FOFSBMEF4PDJFEBEFTEJTQPOFi&TJSSFHVMBS<y>MBTJUVBDJOEFIFDIP
RVFSFTVMUBEFRVFEPTPNTQFSTPOBTBDUBOEFNBOFSBNBOJFTUBFOTPDJFEBETJOIBCFSMBDPOTUJUVJEP
FJOTDSJUPw&MBSUDVMPFTUBCMFDFi-PTTPDJPT <y>PMPTBENJOJTUSBEPSFTQVFEFOTPMJDJUBSBMUFSOBUJWBNFOUFMBSFHVMBSJ[BDJOPMBEJTPMVDJOEFMBTPDJFEBE DPOGPSNFBMQSPDFEJNJFOUP<y>w
123
3.1. Artculo 2.13: Toda persona tiene derecho a asociarse y a constituir

fundaciones y diversas formas de organizacin jurdica sin fines de lucro,
sin autorizacin previa y con arreglo a ley. No pueden ser disueltas por
resolucin administrativa
&M EF BTPDJBDJO FT VOP EF MPT EFSFDIPT IVNBOPT FMFNFOUBMFT : FT RVF MBT QFSTPOBT
OBUVSBMFTOPQPEFNPTQPSSB[POFTPCWJBT FWJEFOUFT PCKFUJWBT FMFNFOUBMFTDPOTFHVJSUPEPTOVFTUSPTQSPQTJUPTZNFUBTTPMPT JOEJWJEVBMPBJTMBEBNFOUF1SFDJTBNPTEFM
HSVQP EFMBDPMBCPSBDJOEFBNJHPTVPUSBTQFSTPOBTQBSBFMMPHSPEFDJFSUPTPCKFUJWPT
POBMJEBEFT&MIPNCSF MBQFSTPOB OPFTVOBJTMB TPMB BMFKBEB&T QPSFMDPOUSBSJP VO
BOJNBMTPDJBM4FFYQSFTBZTFSFBMJ[BTPMBNFOUF EFTEF DPOZBUSBWTEFPUSBTQFSTPOBT
&NQF[BOEPQPSMBGBNJMJBNJTNBZEFTEFFMOBDJNJFOUP QPSDJFSUP
4JOBEJFQPOFFOEVEBMPTEFSFDIPTIVNBOPTEFMBQFSTPOBOBUVSBMZBFTUBMFDPODFEF
MB$POTUJUVDJO1PMUJDBFMEFSFDIPEFBTPDJBSTF BEJDIBQFSTPOBOBUVSBMPGTJDB BTPDJBEB JOUFHSBEB GPSNBOEPPUSPTVKFUPEFEFSFDIPBMRVFMBMFZEFOPNJOBpersona jurdica,
EFCFNPTSFDPOPDFSMFUBNCJOBFTUBEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFT/PIBDFSMPFRVJWBMESBB
TFBMBSMFBEJDIBQFSTPOBOBUVSBMVOBSVUB SFDPOPDSTFMBZMVFHP ZBFODBNJOBEBEJDIB
QFSTPOB OFHBSMFTFHVSJEBEKVSEJDBBMSFGFSJEPEJTDVSSJSZBTVDPNFUJEP ZBTVMPHSP
3.2. Artculo 2.17: Toda persona tiene derecho a participar, en forma

individual o asociada, en la vida poltica, econmica, social y cultural
de la nacin. Los ciudadanos tienen, conforme a la ley, los derechos de
eleccin, de remocin o revocacin de autoridades, de iniciativa legislativa
y de referndum
2VJFSP SFGFSJSNF B MB QSJNFSB QBSUF iB QBSUJDJQBS FO GPSNB JOEJWJEVBM P BTPDJBEB FO
MB vida econmica EF MB /BDJOw 1BSUJDJQBS FO GPSNB JOEJWJEVBM P BTPDJBEB FO MB WJEB
FDPONJDB EF MB /BDJO TVQPOF DSFBS FNQSFTBT TPDJFEBEFT PSHBOJ[BDJPOFT DPO OFT
FDPONJDPT&MBSUDVMPPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDBFTUBCMFDFi&M&TUBEPSFDPOPDFFM
QMVSBMJTNPFDPONJDP-BFDPOPNBOBDJPOBMTFTVTUFOUBFOMBDPFYJTUFODJBEFEJWFSTBT
GPSNBTEFQSPQJFEBEZEFFNQSFTB<y>w5BNCJOBTVUVSOPFMBSUDVMPPEJTQPOFi&M
&TUBEPFTUJNVMBMBDSFBDJOEFSJRVF[BZHBSBOUJ[BMBMJCFSUBEEFUSBCBKPZMBMJCFSUBEEF
FNQSFTB DPNFSDJPFJOEVTUSJB<y>w
&O1FSSFDPOPDFNPTBMBempresa unipersonal, BRVFMMBGPSNBEBQPSFMDPNFSDJBOUF
JOEJWJEVBM BRVFMBRVFTFSFFSFFMBSUDVMPQSJNFSP JODJTPQSJNFSP EFOVFTUSP$EJHP
EF$PNFSDJPEF RVFBMBMFUSBEJDF
4PODPNFSDJBOUFT QBSBMPTFGFDUPTEFFTUF$EJHP
P
-PTRVF UFOJFOEPDBQBDJEBEMFHBMQBSBFKFSDFSFMDPNFSDJPTFEFEJDBOBM
IBCJUVBMNFOUF<y>
124
-BDBQBDJEBEMFHBMZMBIBCJUVBMJEBEMPDBSBDUFSJ[BO4PCSFMBiDBQBDJEBEMFHBM SFWTFTF
FMOVFWP$EJHPEFM/JPZEFM"EPMFTDFOUF MFZOP QPSRVF EBEBTOVFTUSBTDJSDVOTUBODJBT MPTKVFDFTQVFEFOBVUPSJ[BSFMFKFSDJDJPEFMDPNFSDJPBNFOPSFTEFEJFDJPDIP
BPT QFSPDPOEFUFSNJOBEPTDPOEJDJPOBNJFOUPT ONFSPEFIPSBTZGPSNBEFMUSBCBKP
5BNCJOSFWTFOTFMBT-FZFTEFMBT1FRVFBTZ.JDSPFNQSFTBT MFZOP
&MJODJTPTFHVOEPEFMBSUDVMPQSJNFSPEFM$EJHPEF$PNFSDJPSFFSF
P
-BTDPNQBBTNFSDBOUJMFTPJOEVTUSJBMFTRVFTFDPOTUJUVZFSFODPOBSSFHMP
BFTUF$EJHP
%FTFPSFDPSEBSRVF DPOBSSFHMPBMBSUDVMPPEFM$EJHP
&MDPOUSBUPEFDPNQBB QPSFMDVBMEPTPNTQFSTPOBTTFPCMJHBOBQPOFSFO
GPOEPDPNOCJFOFT JOEVTUSJB PBMHVOBEFFTUBTDPTBT QBSBPCUFOFSMVDSP TFS
NFSDBOUJM DVBMRVJFSBRVFGVFTFTVDMBTF TJFNQSFRVFTFIBZBDPOTUJUVJEPDPOBSSFHMPBMBTEJTQPTJDJPOFTEFFTUF$EJHP
&OPUSBTQBMBCSBT MBDPNQBBNFSDBOUJMFTFMBOUFDFEFOUFEFMBTPDJFEBE
-FTJHVFMBempresa individual de responsabilidad limitada
DSFBEBDPOMBMFZ
OPEF RVFFTQFSTPOBKVSEJDBDPOTUJUVJEBQPSWPMVOUBEVOJMBUFSBMEFQFSTPOB
OBUVSBM4FGPSNBMJ[BQPSFTDSJUVSBQCMJDBZTFJOTDSJCFFOMPT3FHJTUSPTQCMJDPT4VTSHBOPTTPOFMUJUVMBSZFMHFSFOUF&ONJDPODFQUP FTUBMFZ RVFFTCBTUBOUFCVFOB EFCFSB
BKVTUBSTFBMPTUJFNQPTNPEFSOPT"MHVOPTBQPSUFT
B 5BNCJO EFCFSB QPEFS DPOTUJUVJSTF QPS WPMVOUBE EF QFSTPOB KVSEJDB &T UPOUP
UPSQFZWBFODPOUSBEFMBDSFBDJOEFFNQMFPFODBSHBSMBGVOEBDJOEFeirlTPMBNFOUF
BMBTQFSTPOBTOBUVSBMFT2VFFTUPIBZBPDVSSJEPFO DVBOEPFYJTUBOMBTDPNVOJEBEFTMBCPSBMFTZTFUFOBUFNPSEFRVFQPSBMMTFMUSBSBOMBTVUJMJEBEFTPHBOBODJBTEF
MBTFNQSFTBTFOBHSBWJPEFMBDPNVOJEBEJOEVTUSJBMFSBFYQMJDBCMF QFSPFOFM DPO
MBUFDOPMPHBEFMBTDPNQVUBEPSBTZMPBMJTUBEBRVFFTUMBsunat FMMPDBSFDFUPUBMNFOUF
EFTFOUJEP
C%FCFSBMMBNBSTF-FZEFM&NQSFTBSJP*OEJWJEVBMDPO3FTQPOTBCJMJEBE-JNJUBEB-B
FNQSFTBOPFTTVKFUPEFEFSFDIPFMFNQSFTBSJP T-BFNQSFTBFTPCKFUPEFFTUVEJPEFM
EFSFDIP QFSPOPTVKFUP:MBFNQSFTBOPFTEFSFTQPOTBCJMJEBEMJNJUBEBTJOPconSFTQPOTBCJMJEBEMJNJUBEB MJNJUBEBBMQBUSJNPOJPEFMBFOPUSBTQBMBCSBT OJFMQBUSJNPOJP
QFSTPOBMEFMUJUVMBS FMGVOEBEPS
OJFMEFMHFSFOUFSFTQPOEFOQPSMBTPCMJHBDJPOFTDPOUSBEBTQPSMBFNQSFTB
&OUFSDFSMVHBS QPEFNPTIBCMBSEFMBTPDJFEBE&YJTUFOTFHOMBMFZOPIBTUB
TJFUFGPSNBTTPDJFUBSJBT DJODPNFSDBOUJMFTZEPTDJWJMFT -BTNFSDBOUJMFTTPO
1 MBTPDJFEBEBOOJNB RVFJODMVZFOPTPMPBMBTPDJFEBEBOOJNBiPSEJOBSJBw TJOP
UBNCJOBMBTPDJFEBEBOOJNBDFSSBEBZBMBTPDJFEBEBOOJNBBCJFSUB

2 MBTPDJFEBEDPNFSDJBMEFSFTQPOTBCJMJEBEMJNJUBEB
3 MBTPDJFEBEDPMFDUJWB
4 MBTPDJFEBEFODPNBOEJUBTJNQMF Z
5 MBTPDJFEBEFODPNBOEJUBQPSBDDJPOFT
125
-BTDJWJMFTTPOEPT
6 MBTPDJFEBEDJWJMPSEJOBSJB Z
7 MBTPDJFEBEDJWJMEFSFTQPOTBCJMJEBEMJNJUBEB
/PFTUEFNTBHSFHBSRVFMBMFZUBNCJOSFHVMBBMBTTPDJFEBEFTJSSFHVMBSFTP DPNP
TVFMFO MMBNBS MPT TPDJMPHPT FDPOPNJTUBT Z QPMUJDPT sociedades informales, FT EFDJS
BRVFMMBTRVFOPTFIBODPOTUJUVJEPFJOTDSJUPDPOBSSFHMPBMBMFZ QFSPRVFPQFSBOZGVODJPOBODPNPTJMPIVCJFSBOIFDIP
4FHOFMBSUDVMPQSJNFSPEFMB/VFWB-FZ(FOFSBMEF4PDJFEBEFT OP
2VJFOFTDPOTUJUVZFOMBTPDJFEBEDPOWJFOFOFOBQPSUBSCJFOFTPTFSWJDJPTQBSB
FMFKFSDJDJPFODPNOEFBDUJWJEBEFTFDPONJDBT
"EWJSUBTFRVFOPTFEJDFiQPSFMDPOUSBUPEFTPDJFEBEw RVFIBTJEPMPDMTJDP/P
TFBETDSJCFMBOVFWBMFZBMBUFTJTDPOUSBDUVBMJTUBOJ QPSTVQVFTUP BMBJOTUJUVDJPOBMJTUB
5BNQPDPEJDFiDPOFMOEFSFQBSUJSTFMBTVUJMJEBEFTw/PIBZNFODJOBManimus lucrandi. &TUBTTPOOPWFEBEFTJNQPSUBOUFTGSFOUFBMBOUJHVPBSUDVMPPEFM$EJHP$JWJM
EF FMBSUDVMPPEFMB-FZEF4PDJFEBEFT.FSDBOUJMFT OP ZFMBSUDVMPPEFM
EFDSFUPMFHJTMBUJWPOP5BNCJOUNFTFFODVFOUBMPRVFFYQSFTBFMBSUDVMPPEFM
$EJHP$JWJMDVBOEPFYQSFTB
5PEPTMPTDPOUSBUPTEFEFSFDIPQSJWBEP JODMVTJWFMPTJOOPNJOBEPT RVFEBOTPNFUJEPTBMBTSFHMBTHFOFSBMFTDPOUFOJEBTFOFTUB4FDDJO TBMWPFODVBOUPSFTVMUFO
JODPNQBUJCMFTDPOMBTSFHMBTQBSUJDVMBSFTEFDBEBDPOUSBUP
3.3. Artculo 2.14: Toda persona tiene derecho a contratar con fines lcitos,
siempre que no se contravengan leyes de orden pblico
4FHOFMBSUDVMPPEFM$EJHP$JWJM
&MDPOUSBUPFTFMBDVFSEPEFEPTPNTQBSUFTQBSBDSFBS SFHVMBS NPEJDBSP
FYUJOHVJSVOBSFMBDJOKVSEJDBQBUSJNPOJBM
-PTDPOUSBUPTTFQFSGFDDJPOBOQPSFMDPOTFOUJNJFOUPEFMBTQBSUFT DPOFYDFQDJPOFT
$POGPSNFIFNPTFYQVFTUPFOFMQBSHSBGPBOUFSJPSZTFHOFM$EJHP$JWJM UPEPTMPT
DPOUSBUPTEFEFSFDIPQSJWBEPRVFEBOTPNFUJEPTBMBTSFHMBTHFOFSBMFTDPOUFOJEBTFOEJDIP DVFSQP MFHBM 4J OPTPUSPT IVCJTFNPT QVFTUP FO FM QSPZFDUP EF MB -FZ (FOFSBM EF
4PDJFEBEFTRVFMBTPDJFEBEFTVODPOUSBUP MBIBCSBNPTIFDIPDBFSFOFMBSUDVMPP
MPDVBMOPFSBOJFTDPSSFDUP QPSRVFBVORVFOPQPEFNPTOFHBSRVFFOTVOBDJNJFOUP
MB TPDJFEBE FT VO DPOWFOJP VO BDVFSEP EF WPMVOUBEFT VO DPOUSBUP ZB JOTDSJUB FO FM
3FHJTUSPFTNTRVFFTPFTVOBFOUJEBE FTVOBQFSTPOB VOBQFSTPOBKVSEJDB RVFUJFOF
OPNCSF EPNJDJMJP OBDJPOBMJEBE QBUSJNPOJP PDVQBDJOPOFTRVFQFSTFHVJS SHBOPT
DBQBDJEBE WPMVOUBE Z DPNP EJSB 3JQFSU IBTUB MB[PT GBNJMJBSFT DVBOEP IBCMBNPT EF
TPDJFEBEFTNBUSJDFTZTPDJFEBEFTMJBMFT
126
4FHOFMBSUDVMPPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDB
-B MJCFSUBE EF DPOUSBUBS HBSBOUJ[B RVF MBT QBSUFT QVFEFO QBDUBS WMJEBNFOUF
TFHOMBTOPSNBTWJHFOUFTBMUJFNQPEFMDPOUSBUP-PTUSNJOPTDPOUSBDUVBMFTOP
QVFEFO TFS NPEJDBEPT QPS MFZFT V PUSBT EJTQPTJDJPOFT EF DVBMRVJFS DMBTF -PT
DPOJDUPTEFSJWBEPTEFMBSFMBDJODPOUSBDUVBMTPMPTFTPMVDJPOBOFOMBWBBSCJUSBM
P FO MB KVEJDJBM TFHO MPT NFDBOJTNPT EF QSPUFDDJO QSFWJTUPT FO FM DPOUSBUP P
DPOUFNQMBEPTFOMBMFZ<y>
&WJEFOUFNFOUF TFUSBUBEFVOEFSFDIPDPOFYPBMBEFDJTJOEFBTPDJBSTFBRVFTFSFFSFFMBSUDVMPP JODJTP EFMB$POTUJUVDJOZBMEFQBSUJDJQBSFOGPSNBJOEJWJEVBMP

BTPDJBEBFOMBWJEBFDPONJDBEFMB/BDJOEJTQVFTUBUBNCJOQPSFMBSUDVMPP QFSPFO
FMJODJTP BRVFOPTIFNPTSFGFSJEPFOMPTQBSHSBGPTQSFDFEFOUFT
3.4. Artculo 15.o: Toda persona, natural o jurdica, tiene el derecho

de promover y conducir instituciones educativas y el de transferir
la propiedad de estas, conforme a ley
&TUFFTFMQSJNFSBSUDVMPFOFMDVBMOVFTUSB$POTUJUVDJO1PMUJDBBMVEFFYQSFTBNFOUFB
MBTQFSTPOBTKVSEJDBT&OFMBSUDVMPP JODJTPTZ DPOFYPDPOFMBSUDVMPP JODJTP
BQBSFDFDMBSBZFWJEFOUFMBHVSBEFMBTPSHBOJ[BDJPOFTZQFSTPOBTKVSEJDBTBDZB
OPTPMPFTPCWJB TJOPFYQMDJUBZ BEFNT BCTPMVUBNFOUFPCKFUJWB
.VZCJFORVFMB$POTUJUVDJOBMVEBOPTPMPBMBTQFSTPOBTOBUVSBMFTTJOPUBNCJOB
MBTKVSEJDBT USUFTFFTUBTEFBTPDJBDJPOFTsin fines de lucroDPNPTFSBVODPMFHJPEF
IFSNBOPTNBSJTUBTFOMBDJVEBEEF.JSBPSFTPEFNPOKBTFOFMEJTUSJUPEF#BSSBODPP
EFVOBTPDJFEBEBOOJNBDFSSBEB FWJEFOUFNFOUFDPOOFTFDPONJDPT"OUFT UBMWF[B
QSJODJQJPTEFMTJHMPxx IVCPDBTPTEFGPSNBDJOEFJOTUJUVDJPOFTFEVDBUJWBTQPSQBSUFEF
QFSTPOBTOBUVSBMFT%FTQVT BNFEJBEPTEFMTJHMP ZBTFUSBUBCBEFJOTUJUVDJPOFTFEVDBUJWBTQSPNPWJEBTZDPOEVDJEBTQPSBTPDJBDJPOFTTJOOFTEFMVDSP1FSPBOFTEFMTJHMP
FM4VQSFNP(PCJFSOPBEWJSUJRVFNBOUFOFSBMBFEVDBDJODPOGPSNBTBTPDJBUJWBTTJO
OFTEFMVDSPOPSFTVMUBCBMPNTDPOWFOJFOUF1BSBQSPNPDJPOBSMBTIBCBRVFPSHBOJ[BS
WFSEBEFSBTFNQSFTBT ZQBSBFMMPOBEBNFKPSRVFMBTTPDJFEBEFTBOOJNBT&TBTRVFFO
MBEDBEBEFMPTOPWFOUBZBFM1FSDPOUBCBDPOWBSJBTFOUJEBEFTFEVDBUJWBT JODMVTPVOJWFSTJEBEFTDBTPEFMB6OJWFSTJEBE4BO*HOBDJPEF-PZPMB usil
MB6OJWFSTJEBE1SJWBEB
EF $JFODJBT "QMJDBEBT
MB 6OJWFSTJEBE 1SJWBEB EFM /PSUF
MB 6OJWFSTJEBE
1SJWBEBEF5BDOB
ZPUSBT RVFTPOTPDJFEBEFTBOOJNBTDFSSBEBT
-BOPSNBDPOTUJUVDJPOBM DPNPTFIBEJDIP
<y> QFSNJUF RVF MPT QBSUJDVMBSFT CBKP EFUFSNJOBEB PSHBOJ[BDJO EF DBSDUFSTPDJFUBSJPPBTPDJBUJWP QVFEBOFMFHJSZEFEJDBSTFBFTUBTBDUJWJEBEFT/VFTUSB
$POTUJUVDJO OP SFDPOPDF B MPT TVKFUPT EF EFSFDIP OP QFSTPOJDBEPT MB DBQBDJEBEQBSBDPOEVDJSJOTUJUVDJPOFTFEVDBUJWBT&OGVODJOBFTUFFTRVFNB TFQVFEF
%FSFDIPEFBTPDJBDJOZPUSBTGPSNBTEFPSHBOJ[BDJOKVSEJDBTJOOFTEFMVDSPQBSUJDJQBS FO
GPSNBJOEJWJEVBMPBTPDJBEB FOMBWJEBFDPONJDBEFMB/BDJO ZDPOUSBUBSDPOOFTMDJUPT
127
DPMFHJSVOEFGFDUPJNQPSUBOUFFOMBOPSNB QVFTTFEJTDSJNJOBBMHSVQPEFQFSTPOBTPSHBOJ[BEBTDPOVOOWBMJPTP DPOSFDPOPDJNJFOUPQBSDJBMZTVCKFUJWJEBEQBSB

FMEFTBSSPMMPEFFTUBTBDUJWJEBEFT/PQVFEFNPEJDBSTFOJFYUFOEFSTFFMBMDBODF
EFMUFYUPQPSWBJOUFSQSFUBUJWBOJQPSOPSNBEFSBOHPJOGFSJPS&TUBTBDUJWJEBEFT
FOUPODFT TPMPQVFEFOFKFDVUBSTF BEJDJPOBMNFOUFBMBQFSTPOBOBUVSBM QPSFOUFT
PSHBOJ[BEPT DPMFDUJWBNFOUF Z SFDPOPDJEPT DPNP QFSTPOBT KVSEJDBT NFSDFE BM
QSPDFEJNJFOUPFTUBCMFDJEPQPSFM&TUBEPFODBEBDBTP EFTQVTEFDVNQMJEBTMBT
OPSNBTDPSSFTQPOEJFOUF4JOFNCBSHP FOMBQSDUJDBFTUPOPPDVSSFBT
3.5. Artculo 63.o: La inversin nacional y extranjera se sujetan a las mismas

condiciones. []. En todo contrato del estado y de las personas de derecho
pblico con extranjeros domiciliados consta el sometimiento de estos
a las leyes y rganos jurisdiccionales de la Repblica y su renuncia a toda
reclamacin diplomtica. []. El Estado y las dems personas de derecho
pblico pueden someter las controversias derivadas de relacin contractual
a tribunales constituidos en virtud de tratados en vigor. []
&TUBNPT IBCMBOEP BD EF QFSTPOBT EF EFSFDIP QCMJDP Z EF DPOUSBUPT EFM &TUBEP DPO
EJDIBTQFSTPOBTEFEFSFDIPQCMJDP&MQSPGFTPS.BOVFM0TTPSJPMBTEFOFDPNP
$VBMRVJFSB EF MBT DPSQPSBDJPOFT RVF EBO FTUSVDUVSB B MB DPOWJWFODJB IVNBOBDPOQFSNBOFODJB OPSNBUJWJEBEZDPBDDJO5BMFTTPOFMEstado, la Regin, la
Provincia, el Municipio ZMBTFOUJEBEFTMPDBMFTNFOPSFT3FTVMUBOEFDBUBMPHBDJO
EVEPTBFOFTUBFTQFDJFMBTNaciones Unidas QPSDVBOUPFMBDDFTPBFMMBTZMBQFSNBOFODJBFTEJTDSFDJPOBMQBSBMPTEJTUJOUPTQBTFTJOEFQFOEJFOUFTZQPSOPDPOTUJUVJS
VOTQFS&TUBEP
1PSTVQBSUF EFOFpersona de derecho privado DPNP

%FOPNJOBDJORVFBMHVOPTBVUPSFTSFTFSWBOBMBWBSJFEBEEFpersonas abstractasRVFGVOEBOMPTQBSUJDVMBSFTZFOJOUFSTJOEJWJEVBM1FSUFOFDFOBFTUFHOFSPMBT
TPDJFEBEFTZBTPDJBDJPOFT
3.6. Artculo 71.o: En cuanto a la propiedad, los extranjeros, sean personas

naturales o jurdicas, estn en la misma condicin que los peruanos, sin
que, en caso alguno, puedan invocar excepcin ni proteccin diplomtica.
Sin embargo []
-B$POTUJUVDJOEF FOTVBSUDVMPP ZMBEF FOTVBSUDVMPP DPOUFOBO
EJTQPTJDJPOFTBOMPHBT
.BY4BMB[BS(BMMFHPT FO8BMUFS(VUJSSF[ EJS

La Constitucin comentada,UPNPi -JNB(BDFUB+VSEJDB Q
.BOVFM 0TTPSJP Diccionario de ciencias jurdicas, polticas y sociales, #VFOPT "JSFT )FMJBTUB
Q
128
4FHOFMQSPGFTPS+PSHF"WFOEBP ZUPEBWF[RVFMBOPSNBEFDMBSBMBJHVBMEBEFOUSF
QFSVBOPTZFYUSBOKFSPTFODVBOUPBMBQSPQJFEBE FOPDBTJPOFTPDVSSFBMSFWT
<y>MPTFYUSBOKFSPTTPOBWFDFTFYDMVJEPTEFBMHVOBTBDUJWJEBEFTFDPONJDBT
MBTDVBMFTRVFEBOSFTFSWBEBT FYDMVTJWBPNBZPSJUBSJBNFOUF BQFSVBOPT&TUPUBNQPDPFTQPTJCMFDPOGPSNFBMBOPSNBDPOTUJUVDJPOBMCBKPDPNFOUBSJP<y>OPTPO
DPOGPSNFTDPOMB$POTUJUVDJOBRVFMMBTOPSNBTEFNFOPSSBOHPRVFFYDMVZFOBMPT
FYUSBOKFSPTEFEFUFSNJOBEBTBDUJWJEBEFTFDPONJDBTPRVFSFTUSJOHFOFMQPSDFOUBKFEFTVUJUVMBSJEBE
%JDFMBOPSNBRVFOPQVFEFOMPTFYUSBOKFSPTQPTFFSiQPSUUVMPBMHVOPw MPDVBMEFTDBSUBMBQPTFTJONFEJBUBFJONFEJBUB ZBTFBDPNPBSSFOEBUBSJPT VTVGSVDUVBSJPT DPNPEBUBSJPT DPODFTJPOBSJPT FUDUFSB

{1VFEFVOFYUSBOKFSPTFSBDSFFEPSEFVOQFSVBOPDPOMBHBSBOUBIJQPUFDBSJBEFVO
JONVFCMFTJUVBEPEFOUSPEFMPTDJODVFOUBLJMNFUSPT $SFPRVFT QFSPTJTFFKFDVUBSB
EJDIPCJFOOPQPESBFMBDSFFEPSFYUSBOKFSPBDDFEFSBTVQSPQJFEBEPQPTFTJO
{2VPDVSSFKVSEJDBNFOUFTJVOFYUSBOKFSPSFTVMUBQSPQJFUBSJPPQPTFFEPSEFVOCJFO
VCJDBEPEFOUSPEFMPTDJODVFOUBLJMNFUSPT -BSFHMBEJDFRVFFMFYUSBOKFSPQJFSEF FO
CFOFDJPEFM&TUBEP FMEFSFDIPBERVJSJEP{1VFEFEFDJSTFRVFFMBDUPEFBERVJTJDJOFT
OVMP -BSFTQVFTUBQBSFDFSBTFSBSNBUJWBQPSUSBUBSTFEFVOBDUPDPOUSBSJPBMBMFZ1FSP
DPNPMBQSPQJBOPSNBEJDFRVFMBQSPQJFEBETFQJFSEFBGBWPSEFM&TUBEP OPTQBSFDFRVF
FTUBFTMBTBODJO-BBERVJTJDJOQSPEVDFFGFDUPTQFSPEFJONFEJBUPTFQJFSEFFMEFSFDIP
BERVJSJEP FMDVBMQBTBBM&TUBEP
-B OPSNB DPNFOUBEB DPODMVZF RVF MPT FYUSBOKFSPT TPMP QVFEFO TFS QSPQJFUBSJPT P
QPTFFEPSFTEFOUSPEFMPTDJODVFOUBLJMNFUSPT DVBOEPTFUSBUFEFVODBTPEFOFDFTJEBE
QCMJDBEFDMBSBEBQPSEFDSFUPTVQSFNPBQSPCBEPQPSFM$POTFKPEF.JOJTUSPT-B$POTUJUVDJOEFOPDPOUFOBVOBSFHMBDPNPFTUB-BEFUFOBVOBEJTQPTJDJOTJNJMBS
BMBBDUVBM QFSPDPOEPTEJGFSFODJBTMBFYDFQDJOOPTFCBTBCBFOMBOFDFTJEBEQCMJDB
TJOPFOMBOFDFTJEBEOBDJPOBM ZMBEFDMBSBDJOOPEFCBFTUBSDPOUFOJEBFOVOEFDSFUP
TVQSFNPTJOPFOVOBMFZ
%FTQVTEFMPFYQVFTUP DBCFQSFHVOUBSOPTTJMBTQFSTPOBTKVSEJDBTFYUSBOKFSBTUFOESBOPOPEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFT*NBHJOFNPTFMDBTPEFRVFFOBMHVOBTEFMBTTJUVBDJPOFTEFTDSJUBTQPSFMQSPGFTPS+PSHF"WFOEBPTFIVCJFTFBGFDUBEPFMEFCJEPQSPDFTP
MBUVUFMBQSPDFTBMFGFDUJWBPFMEFSFDIPBMBEFGFOTB QBSBMBTSFGFSJEBTQFSTPOBTKVSEJDBT
{QPESBOFTUBTBDDFEFSBMPTQSPDFTPEFBNQBSPDPOUSBUBMFTSFTPMVDJPOFTKVEJDJBMFTQFSKVEJDJBMFTZMMFHBS WBFMSFDVSTPEFBHSBWJPDPOTUJUVDJPOBM BMNYJNPJOUSQSFUFEFMB
$BSUB.BHOB
11
+PSHF"WFOEBP7BMEF[i*HVBMEBEZMNJUFTBFYUSBOKFSPTFODVBOUPBMBQSPQJFEBEw FO8BMUFS
(VUJSSF[ EJS
La Constitucin comentada,UPNPi -JNB(BDFUB+VSEJDB Q
129
3.7. Artculo 84.o: El Banco Central es persona jurdica de derecho pblico.

Tiene autonoma dentro del marco de su Ley Orgnica
-BOBMJEBEEFM#BODP$FOUSBMFTQSFTFSWBSMBFTUBCJMJEBENPOFUBSJB4VTGVODJPOFTTPOSFHVMBSMBNPOFEBZFMDSEJUPEFMTJTUFNBOBODJFSP BENJOJTUSBSMBTSFTFSWBTJOUFSOBDJPOBMFTBTVDBSHP ZMBTEFNTGVODJPOFTRVFTFBMBTVMFZPSHOJDB
&M#BODPJOGPSNBBMQBT FYBDUBZQFSJEJDBNFOUF TPCSFFMFTUBEPEFMBTOBO[BTOBDJPOBMFT CBKPSFTQPOTBCJMJEBEEFTVEJSFDUPSJP
&M#BODPFTUQSPIJCJEPDPODFEFSOBODJBNJFOUPBMFSBSJP TBMWPMBDPNQSB FO
FMNFSDBEPTFDVOEBSJP EFWBMPSFTFNJUJEPTQPSFM5FTPSP1CMJDP EFOUSPEFMMNJUF
RVFTFBMBTV-FZ0SHOJDB12
$PNPOPQPEBTFSEFPUSPNPEP BM#BODP$FOUSBMEF3FTFSWB
TFMFBTJHOBMB
DBMJEBEEFQFSTPOBKVSEJDBEFEFSFDIPQCMJDP DPOMBBVUPOPNBRVFTFBMFTVMFZPSHOJDB"T MBGVODJOFYDMVTJWBEFFNJUJSCJMMFUFTRVFTFSFTFSWBQBSBFM&TUBEPTFFKFSDF
BUSBWTEFFTUFFOUFQCMJDP TJOQPTJCJMJEBE QPSUBOUP EFEFMFHBSFTBGVODJOBUFSDFSPT
QBSUJDVMBSFT4FHOTVMFZPSHOJDB FMBDUVBMEFDSFUPMFZOP BSUDVMPP
FTUFPSHBOJTNPQCMJDPDPOTUJUVDJPOBMUJFOFBVUPOPNBFOFMDVNQMJNJFOUPEFTVOBMJEBEZ
GVODJPOFT
5BOUPMB$POTUJUVDJODPNPMB-FZ0SHOJDBEFMbcrTFBMBORVFMBOJDBOBMJEBE
EFMCBODPFNJTPSFTQSFTFSWBSMBFTUBCJMJEBENPOFUBSJB QBSBDVZPFGFDUPTFMFBTJHOBOMBT
GVODJPOFTEFSFHVMBDJOEFMBNPOFEBZFMDSEJUPEFMTJTUFNBOBODJFSP BTDPNPMBGVODJOEFBENJOJTUSBSMBTSFTFSWBTJOUFSOBDJPOBMFTRVFJHVBMNFOUFFTUOBTVDBSHP5BMFT
GVODJPOFTTFFODVFOUSBOSFMBDJPOBEBTEJSFDUBNFOUFDPOTVMBCPSEFMPHSBSMBFTUBCJMJEBE
EFMTJHOPNPOFUBSJPOBDJPOBM
5BNCJOUFOFNPTQSFHVOUBTTJNJMBSFTBMBTBOPUBEBTBMOBMEFMBTFDDJOBOUFSJPS&O
FGFDUP {QPESBOBDBTPFM1PEFS+VEJDJBMZFM5SJCVOBM$POTUJUVDJPOBMOFHBSFMEFSFDIPB
OVFTUSP#BODP$FOUSBMEF3FTFSWBEFBDVEJSFOVOQSPDFTPEFBNQBSPBOUFSFTPMVDJPOFT
KVEJDJBMFTRVFMPQFSKVEJRVFOFOTVTMFHUJNPTEFSFDIPT :BFOPDBTJOBOUFSJPS FM5SJCVOBM$POTUJUVDJPOBMTFQSPOVODJFOVOQSPDFTPDPNQFUFODJBMTFHVJEPDPOUSBMB4VQFSJOUFOEFODJBEF#BODBZ4FHVSPT FOMBTFOUFODJBSFDBEBFOFMFYQFEJFOUFOPcc
&OFTBPQPSUVOJEBETFBM
-BSB[OQPSMBRVF<y>TFDPOTJEFSBJNQSFTDJOEJCMFTPMJDJUBSQSFWJBNFOUFMB
PQJOJOQSFWJBEFMbcrFOMPTTVQVFTUPTEFUSBOTGPSNBDJOEFVOBTVDVSTBMEFVOB
FNQSFTBOBODJFSBFYUSBOKFSB FOVOBFNQSFTBDPOTUJUVJEBFOFM1FS OPSFTJEFFO
MPRVFUFSJDBNFOUFFTUBUSBOTGPSNBDJOQVFEBSFQSFTFOUBS TJOPFOMPRVFFOMB
QSDUJDBQVFEBHFOFSBS:FTRVFVOBDPTBFTMPRVFVOBFNQSFTBEFMTJTUFNBOBODJFSPBOVODJFRVFQSFUFOEFIBDFSZPUSBMPRVFFOMPTIFDIPTTVTPMJDJUVEDPODSFUB
JNQMJRVF
$JFSUPFTRVFEFTEFVOQVOUPEFWJTUBUFSJDP FOQSJODJQJP VOBTJNQMFUSBOTGPSNBDJO TPDJFUBSJB OP EB MVHBS B VOB WBSJBDJO FO MBT PQFSBDJPOFT RVF QVFEB
"SUDVMPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDB
3PMBOEP$BTUFMMBSFT"HVJMBS FO8BMUFS(VUJSSF[ EJS
La Constitucin comentada,UPNPi -JNB
(BDFUB+VSEJDB Q
130
JODJEJSTPCSFMBFTUBCJMJEBENPOFUBSJB QFSPFTQSFDJTPRVFFMMPTFBDPSSPCPSBEPQPS
VOFTUVEJPZVOBQPTUFSJPSPQJOJOUDOJDBEFUPEBTMBTFOUJEBEFTDPOTUJUVDJPOBMNFOUFDPNQFUFOUFTFOFTUFDBTP OPTPMPMBsbs TJOPUBNCJOFMbcr
3.8. Artculo 89.o: Las comunidades campesinas y las nativas

tienen existencia legal y son personas jurdicas
4POBVUOPNBTFOTVPSHBOJ[BDJO FOFMUSBCBKPDPNVOBMZFOFMVTPZMBMJCSF
EJTQPTJDJOEFTVTUJFSSBT BTDPNPFOMPFDPONJDPZBENJOJTUSBUJWP EFOUSPEFM
NBSDPRVFMBMFZFTUBCMFDF-BQSPQJFEBEEFTVTUJFSSBTFTJNQSFTDSJQUJCMF TBMWPFO
FMDBTPEFBCBOEPOPQSFWJTUPFOFMBSUDVMPBOUFSJPS
&M &TUBEP SFTQFUB MB JEFOUJEBE DVMUVSBM EF MBT $PNVOJEBEFT $BNQFTJOBT Z
/BUJWBT14
-BQSJNFSBQBSUFEFMQSJNFSBDQJUFEFMBSUDVMPPSFQSPEVDFFOTVFTFODJBMPEJTQVFTUPQPSMB$BSUBBOUFSJPSSFTQFDUPEFMBBVUPOPNBEFMBTDPNVOJEBEFT1FSPMBTFHVOEBQBSUFDPOUJFOFVOBJNQPSUBOUTJNBNPEJDBDJOTPCSFMBQSPQJFEBEEFMBUJFSSBDPNVOBM QVFTGBDVMUBTViMJCSFEJTQPTJDJOw DPOMBJOEVEBCMFJOUFODJOEFMPHSBSTVSQJEB

FYUJODJO QVFTMBUJFSSBFTVOPEFMPTFMFNFOUPTFTFODJBMFTEFTVFYJTUFODJB%FTDPOPDF
RVFFTUBTDPNVOJEBEFTEFCFOTFSWJTUBTDPNPHPCJFSOPTMPDBMFTNTRVFDPNPQSPQJFUBSJBT EBEBTVBVUPOPNBZTVTGBDVMUBEFTKVSJTEJDDJPOBMFTDPODFEJEBTQPSFMBSUDVMPP
EFMBQSPQJB$POTUJUVDJO
&MTFHVOEPBDQJUFEFMBSUDVMPPEFDMBSBRVFi&M&TUBEPSFTQFUBMBJEFOUJEBEDVMUVSBMEFMBT$PNVOJEBEFT$BNQFTJOBTZ/BUJWBTw FODPODPSEBODJBDPOFMJODJTPEFM
BSUDVMPPEFMBNJTNB$BSUB RVFFTUBCMFDFFMEFSFDIPEFDBEBVOPEFTVTNJFNCSPTB
TViJEFOUJEBEUOJDBZDVMUVSBMw
-BFYJTUFODJBMFHBMEFOVFTUSPTQVFCMPTBNB[OJDPTGVFJHOPSBEBQPSFM&TUBEPQFSVBOPIBTUBCJFOBWBO[BEPFMTJHMPxx-BMFZOP EFMEFNBZPEF MBTDPOTJEFSiUSJCVTBCPSHFOFTwZEJTQVTPRVFTFMFTBEKVEJDBSBOFOQSPQJFEBEMBTUJFSSBTRVF
PDVQBCBO3FDJOSFDPOPDJEPTDPOFMOPNCSFEFcomunidades nativasQPSFMEFDSFUPMFZ
OP -FZEF$PNVOJEBEFT/BUJWBTZEF1SPNPDJO"HSPQFDVBSJBEFMBT3FHJPOFTEF
4FMWBZ$FKBEF4FMWB BNQMJBEPQPSFMEFDSFUPMFZOP -FZEF$PNVOJEBEFT/BUJWBT
Z%FTBSSPMMP"HSBSJPEFMB4FMWBZ$FKBEF4FMWB EFEFNBZPSEF RVFEFTDPOPDJ
TVQMFOPEPNJOJPTPCSFMBTUJFSSBTDPOBQUJUVEGPSFTUBMEFTVUFSSJUPSJP IBOTJEPTPNFUJEBTBMNJTNPSHJNFORVFMBTDPNVOJEBEFTDBNQFTJOBTQPSMBT$POTUJUVDJPOFTEFZ
ZTFFODVFOUSBOBNQBSBEBTQPSFM$POWFOJPEFMBoit SBUJDBEPQPSFM$POHSFTPQFSVBOPFMEFEJDJFNCSFEF
$PNP CJFO TF IB EJDIP i&M UFSSJUPSJP SFQSFTFOUB QBSB MPT QVFCMPT JOEHFOBT EF MB
"NB[POBTVGVFOUFEFWJEBZTVDVMUVSBw
)BSBNPTMBTNJTNBTQSFHVOUBTRVFFOPDBTJPOFTBOUFSJPSFT{1PESBOFM1PEFS+VEJDJBMZFM5SJCVOBM$POTUJUVDJPOBMOFHBSFMEFSFDIPBOVFTUSBTDPNVOJEBEFTDBNQFTJOBTZ
"SUDVMPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDB
"NSJDP+BWJFS"SPDB.FEJOBComunidades campesinas y nativas en el nuevo contexto nacional,
-JNBcaaap Q
131
OBUJWBTEFBDVEJSFOVOQSPDFTPEFBNQBSPBOUFSFTPMVDJPOFTKVEJDJBMFTRVFMBTQFSKVEJRVFOFOTVTMFHUJNPTEFSFDIPT
&OFTUFTFOUJEP FMTVQSFNPJOUSQSFUFEFMB$POTUJUVDJO FOMBTFOUFODJBSFDBEBFOFM
FYQFEJFOUFOPai FOGBUJ[
-B$POTUJUVDJOSFDPOPDFMBFYJTUFODJBMFHBMEFMBTDPNVOJEBEFTDBNQFTJOBT
ZOBUJWBT BTDPNPTVQFSTPOBSBKVSEJDB BSUDVMPEFMB$POTUJUVDJO
1FSP
UBNCJOEFCFSFDPOPDFSMBFYJTUFODJBEFQPCMBDJPOFTBGSPQFSVBOBTZEFPUSBTUSBEJDJPOBMNFOUFBSSBJHBEBTFOFM1FS
3.9. Artculo 163.o: El Estado garantiza la seguridad de la Nacin

mediante el Sistema de Defensa Nacional
-B %FGFOTB /BDJPOBM FT JOUFHSBM Z QFSNBOFOUF 4F EFTBSSPMMB FO MPT NCJUPT
JOUFSOPZFYUFSOPToda persona, natural o jurdica, est obligada a participar en la
Defensa Nacional, EFDPOGPSNJEBEDPOMBMFZ16
"MSFTQFDUP &EVBSEP5PDIFQSFDJTBMPTJHVJFOUF
&MPCKFUJWPEFMBEFGFOTBOBDJPOBMFTMBTFHVSJEBEOBDJPOBM EFOJEBDPNPMBDBQBDJEBEPDPOEJDJOMPHSBEBQPSVO&TUBEP BMBEPQUBSVODPOKVOUPEFQSFWJTJPOFT
ZBBDDJPOFTRVFUJFOEFOBGPSUBMFDFSFMQPEFSOBDJPOBMZFWJUBS FMJNJOBSPQBMJBS
WVMOFSBCJMJEBEFT EFNBOFSBEFRVFEBSFODPOEJDJPOFTEFFOGSFOUBS DPOSB[POBCMFTQPTJCJMJEBEFTEFYJUP BNFOB[BTZBHSFTJPOFTEFPSJHFOJOUFSOPZFYUFSOP RVF
QVFEBOBGFDUBSMBDPOTFDVDJOEFMPCKFUJWPOBDJPOBM
%FTEFFMQVOUPEFWJTUBFTUSJDUBNFOUFUFSJDPZUFOJFOEPBIPSBDPNPQFSTQFDUJWBMB
TFHVSJEBEEFMB/BDJO FMDPODFQUPEF%FGFOTB/BDJPOBMRVFFNQMFBFTUB$POTUJUVDJOZ
TVQSFDFEFOUFQSPWJFOFEFVOBMBSHBFMBCPSBDJO RVFTVSHFEFMPTBPTDJODVFOUB DVBOEPTFDSFBFM$FOUSPEF"MUPT&TUVEJPT.JMJUBSFT caem
-BEPDUSJOBNJMJUBSTPCSFEFGFOTBOBDJPOBMEFTBSSPMMBEBFOFM1FSDPOFMcaemDPOTJEFSBRVFFMOTVQSFNPEFM&TUBEP
FTFMbien comn BMDVBMEFCFOBBEJSTFEPTOBMJEBEFTDPNQMFNFOUBSJBTMBTFHVSJEBE
JOUFHSBMZFMCJFOFTUBS
&MCJFOFTUBSQFSUFOFDFBMNCJUPEFMBQPMUJDBZEFMBFDPOPNB5JFOFDPNPQPMUJDB
QSPQJBMBEFMEFTBSSPMMP-BTFHVSJEBEJOUFHSBMFTEFOJEBDPNPBRVFMMBTJUVBDJOFOMB
RVFFM&TUBEPHBSBOUJ[BTVFYJTUFODJBZMBJOUFHSJEBEEFTVQBUSJNPOJP BTDPNPTVGBDVMUBEEFBDUVBSDPOQMFOBBVUPOPNBFOFMDBNQPJOUFSOPZMJCSFEFUPEBTVCPSEJOBDJOFO
FMDBNQPFYUFSOP4FMPHSBNFEJBOUFMBEFGFOTBOBDJPOBM
&M PCKFUJWP EF MB EFGFOTB OBDJPOBM FT MB TFHVSJEBE OBDJPOBM -B EFGFOTB OBDJPOBMFTFOFTFODJBVOBQPMUJDBRVFDPOEVDFBMBTFHVSJEBEJOUFHSBM&TVOBDPODFQDJO
"SUDVMPEFMB$POTUJUVDJO1PMUJDB DVSTJWBTBBEJEBT
&EVBSEP5PDIFi%FGFOEJFOEPBM&TUBEP"QSPYJNBDJOBMBTJEFBTEFEFGFOTBZTFHVSJEBEFOFM
1FSEVSBOUFFMTJHMPxxw FOModernizacin democrtica de las Fuerzas Armadas, -JNB$PNJTJO"OEJOBEF+VSJTUBT Q
132
QSFEPNJOBOUFNFOUFNJMJUBS BVORVFDPODPOUFOJEPTQPMUJDPT FDPONJDPTZTPDJBMFTRVF

JOWPMVDSBOBUPEBMBTPDJFEBEDJWJM-BTFHVSJEBE UBMDPNPIBTJEPEFOJEBFOFMNCJUP
DBTUSFOTF UJFOFVOBMUPDPNQPOFOUFEFQSFWJTJOEFMDPOJDUPBSNBEP/PQPEBTFSEF
PUSPNPEP EFTEFRVFMBHVFSSBZTVQSFWFODJOBUSBWTEFMQPEFSPQSPQJPTPOFMPCKFUJWPEFUPEBTMBT'VFS[BT"SNBEBTEFMNVOEPNPEFSOP&OFMQBTBEPFMPCKFUJWPQVEPTFS
EJTUJOUP QPSRVFOPTFQFSTFHVBMBQB[NVOEJBMDPNPVOBQPMUJDBTPTUFOJEBZEFTFBCMF Z
QSPCBCMFNFOUFUBNCJOQPSRVFMBHVFSSBOPQPEBDBVTBSUBOUPEBPDPNPFMRVFDBVTB
FOMBBDUVBMJEBE
&OMBNFEJEBFORVFMBHVFSSBFTJOUFHSBM MB%FGFOTB/BDJPOBMEFOUSPEFFTUBDPODFQDJOUFOESUBNCJORVFTFSJOUFHSBM FTEFDJS BCBSDBSBUPEBQFSTPOB UJFNQPZFTQBDJP
BVORVFMBJOUFOTJEBEEFMBEFGFOTBBQMJDBEBEFQFOEFEFMBHSBWFEBEEFMBTBNFOB[BTRVF
QVFEBOFYJTUJSFOVOQFSJPEPEFUFSNJOBEP
"MSFTQFDUP FM5SJCVOBM$POTUJUVDJPOBM FOFMQSPDFTPEFJODPOTUJUVDJPOBMJEBESFDBEP
FOFMFYQFEJFOUFOPai JOEJDFOFMGVOEBNFOUP
&M&TUBEPFTMBFTUSVDUVSBRVFDPODFOUSBFMQPEFSQPMUJDPEFMFHBEPQPSFMQVFCMPTPCFSBOPQBSBRVFDVNQMBDPOEFUFSNJOBEPTOFTFOQSPDVSBEFMCJFOFTUBS
HFOFSBM&TQPSFMMPRVFMFDPSSFTQPOEFFMBCPSBSQPMUJDBTQCMJDBTDPOFMPCKFUJWP
EFMPHSBSFMEFTBSSPMMPTPDJBM FDPONJDPZDVMUVSBMEFMQBT BTDPNPHBSBOUJ[BSMB
QMFOBWJHFODJBEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFT&OUSFFMMBT VOBEFMBTNTJNQPSUBOUFTFTMBDPODFSOJFOUFBMBTFHVSJEBE QVFTFTUBDPOTUJUVZFOPTPMPVOQSFTVQVFTUPQBSBFMEFTBSSPMMP TJOPUBNCJOFMFTDFOBSJPEFOUSPEFMDVBMMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTQVFEFOFKFSDFSTF4JOTFHVSJEBEOPIBZEFTBSSPMMP OJFKFSDJDJPQMFOP
EFMPTEFSFDIPTZMJCFSUBEFTGVOEBNFOUBMFT"NCPT TFHVSJEBEZEFTBSSPMMP
TPO
OFDFTBSJPTQBSBBMDBO[BSFMCJFOFTUBS%FBIRVFFMBSUDVMPEFMB$POTUJUVDJO
FTUBCMF[DB DPNPVOBEFMBTUBSFBTGVOEBNFOUBMFTEFM&TUBEPQFSVBOP MBEFHBSBOUJ[BSMBTFHVSJEBEEFMB/BDJO BUSBWTEFVO4JTUFNBEF%FGFOTB/BDJPOBM
4. Las sentencias del Tribunal Constitucional

&OMBJOUFSFTBOUFTFOUFODJBQSPOVODJBEBQPSFMtcFOFMFYQFEJFOUF4972-2006-pa/tc,
Corporacin Meier sac., EFM EF "HPTUP EF TVTDSJUB QPS MPT NBHJTUSBEPT 7DUPS
(BSDB5PNB $TBS-BOEB"SSPZPZ$BSMPT.FTB3BNSF[ FMDPMFHJBEPDPOTJEFSQFSUJOFOUFQVOUVBMJ[BSRVFMPTDSJUFSJPTEFTBSSPMMBEPT FTQFDJBMNFOUFMPTRVFHVSBOFOMPT
GVOEBNFOUPT Z TF TVTUFOUBO FO MB KVSJTQSVEFODJB QSFDFEFOUFNFOUF FTUBCMFDJEBQPSFTUFNJTNPUSJCVOBM&TUBDPOTUJUVZF EFDPOGPSNJEBEDPOFMBSUDVMPviEFM
UUVMPQSFMJNJOBSEFMcpc QBSUFEFTVEPDUSJOBDPOTUJUVDJPOBMWJODVMBOUF BUPNBSTFFO
"MCFSUP0USPMB1FBSBOEB FO8BMUFS(VUJSSF[ EJS

La Constitucin comentada,UPNPii -JNB
(BDFUB+VSEJDB
iArt. vi.- Control Difuso e Interpretacin Constitucional.$VBOEPFYJTUBJODPNQBUJCJMJEBEFOUSF

VOB OPSNB DPOTUJUVDJPOBM Z PUSB EF JOGFSJPS KFSBSRVB FM +VF[ EFCF QSFGFSJS MB QSJNFSB TJFNQSF RVF
FMMPTFBSFMFWBOUFQBSBSFTPMWFSMBDPOUSPWFSTJBZOPTFBQPTJCMFPCUFOFSVOBJOUFSQSFUBDJODPOGPSNF
B MB $POTUJUVDJO -PT +VFDFT OP QVFEFO EFKBS EF BQMJDBS VOB OPSNB DVZB DPOTUJUVDJPOBMJEBE IBZB
TJEPDPOSNBEBFOVOQSPDFTPEFJODPOTUJUVDJPOBMJEBEPFOVOQSPDFTPEFBDDJOQPQVMBS-PT+VFDFT
133
DVFOUBQPSUPEPTMPTKVFDFTZUSJCVOBMFTEFMB3FQCMJDB ZEFCFFOUPEPDBTP TJOQFSKVJDJP

EFMPSFTVFMUP JODPSQPSBSTFFYQSFTBNFOUFBTVQBSUFSFTPMVUJWB&OFMfjTFFYQSFTB
4JFOEP DPOTUJUVDJPOBMNFOUF MFHUJNP FM SFDPOPDJNJFOUP EF EFSFDIPT GVOEBNFOUBMFTTPCSFMBTQFSTPOBTKVSEJDBT DPOWJFOFQVOUVBMJ[BSRVFUBMDPOTJEFSBDJO
UBNQPDPTJHOJDBOJEFCFJOUFSQSFUBSTFDPNPRVFUPEPTMPTBUSJCVUPT GBDVMUBEFTZ
MJCFSUBEFTSFDPOPDJEBTTPCSFMBQFSTPOBOBUVSBMTFBOMPTNJTNPTRVFDPSSFTQPOEFOBMBQFSTPOBKVSEJDB<y>QPSEFQSPOUP JNQPOFFOFMKVF[DPOTUJUVDJPOBMFM
SPMEFNFSJUVBEPSEFDBEBDBTP TFHOMBTDBSBDUFSTUJDBTPQBSUJDVMBSJEBEFTRVFMF
BDPNQBFO
&OFMfj TFBENJUFO FOUSFPUSPT ZEFTEFVOBQFSTQFDUJWBTJNQMFNFOUFFOVODJBUJWB

MPTEFSFDIPTHMPTBEPTFOMPTJODJTPT Z
EFMBSUDVMPP Z ZEFMB
&MQSPGFTPS&OSJRVF1FTUBOB6SJCF BTPDJBEPEFMB"DBEFNJBEFMB.BHJTUSBUVSB SFDPOPDFFMEFSFDIPal honor y a la buena reputacin RVFFMDPMFHJBEPDPODFEJFOMPTFYQFEJFOUFTaa/ fjZ BMB$BKB3VSBMEF"IPSSPZ$SEJUP4BO.BSUO Z
aa/tc B'VMM-JOFsa DPOUSB)PNCSFDJUPTEF$PMPSsaZ5FMFGOJDBEFM1FSsaa
&M NJTNP QSPGFTPS EF MB 6OJWFSTJEBE /BDJPOBM +PT 'BVTUJOP 4ODIF[ $BSSJO TJO
FNCBSHP QPOF FO UFMB EF KVJDJP MPT EFSFDIPT EF MBT personas jurdicas B MBT libertades
de opinin, expresin y difusin del pensamiento RVF DPOTJEFSB BCTPMVUBNFOUF QFSTPOBMTJNPTZQSPQJPTEFMPTTFSFTIVNBOPT1PSTVQVFTUP EJTDSFQBNPTEFTVQBSFDFS-BT
BTPDJBDJPOFT B USBWT EF TVT KVOUBT EJSFDUJWBT Z BTBNCMFBT HFOFSBMFT Z MBT TPDJFEBEFT
NFEJBOUFTVTEJSFDUPSJPTZKVOUBTHFOFSBMFT FYQSFTBOMBWPMVOUBEEFMFOUF4POWFSEBEFSPTSHBOPTEFMBTQFSTPOBTKVSEJDBTNFEJBOUFMPTRVFTFFYQSFTBMBWPMVOUBEEFFTUBT
/PTPOTVTSFQSFTFOUBOUFTOJTVTNBOEBUBSJPTFOUPEPDBTP BEFNT QVFEFOTFSMP QFSP
MBUFPSBQSFWBMFDJFOUFFTRVFTFUSBUBEFWFSEBEFSPTSHBOPTEFMBTFOUJEBEFTSFGFSJEBT
5BNCJOFMQSPGFTPS1FTUBOB QPOFFOUFMBEFKVJDJPEFRVFMBTpersonas jurdicasHPDFO
EFMEFSFDIPZMBMJCFSUBEEFcreacin intelectual, artstica, tcnica y cientfica DVBOEPKVTUBNFOUFFOFMindecopiZFOPUSPTDFOUSPTNVOEJBMFTEFQBUFOUFT EJTFPTJOEVTUSJBMFT
NBSDBTZOPNCSFTDPNFSDJBMFTTFIBMMBOSFHJTUSBEPTOVNFSPTPTEFSFDIPTJOUFMFDUVBMFTEF
HSBOEFTJOEVTUSJBTZMBCPSBUPSJPTDPSSFTQPOEJFOUFTBFNQSFTBTNVMUJOBDJPOBMFTZUSBOTOBDJPOBMFT/PQPEFNPTUBQBSFMTPMDPOVOEFEP1PSMUJNP DPTBQBSFDJEBQBTBDPOFM
derecho de reuninPFMEFnacionalidad EFMPTRVFUBNCJOEVEBFMQSPGFTPS1FTUBOB%F
VOBQBSUF MB ZUBOUBTPUSBTPSHBOJ[BDJPOFTEFEJTUJOUBOBMJEBEZSBJHBNCSFFKFSDFOFMEFSFDIPEFSFVOJOFOOVNFSPTBTPDBTJPOFTZFOEJTUJOUBT
NPEBMJEBEFT&ODVBOUPBMBOBDJPOBMJEBE FTUFFTVOUFNBBOBDSOJDPZZBTVQFSBEP-BT
TPDJFEBEFTUJFOFODPNPOBDJPOBMJEBEMBEFMQBTEFMMVHBSEFDPOTUJUVDJO FJOTDSJQDJO
JOUFSQSFUBOZBQMJDBOMBTMFZFTPUPEBOPSNBDPOSBOHPEFMFZZMPTSFHMBNFOUPTTFHOMPTQSFDFQUPTZ
QSJODJQJPTDPOTUJUVDJPOBMFT DPOGPSNFBMBJOUFSQSFUBDJOEFMPTNJTNPTRVFSFTVMUFEFMBTSFTPMVDJPOFT
EJDUBEBTQPSFM5SJCVOBM$POTUJUVDJPOBMw
&OSJRVF1FTUBOB6SJCFi-BOVFWBDPOHVSBDJOEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTEFMBTQFSTPOBT
KVSEJDBT"QSPQTJUPEFMDBTP$PSQPSBDJO.FJFSsacw FOix Congreso Nacional de Derecho Constitucional,UPNPi "SFRVJQBadrus Q
134
SFHJTUSBM FOTVDBTP
IBDJFOEPBCTUSBDDJOEFMBOBDJPOBMJEBEEFMBTQFSTPOBTOBUVSBMFT
PKVSEJDBTGVOEBEPSBT EFMBQSPQJFEBEEFMDBQJUBMTPDJBMRVFHVSFDPNPTVQBUSJNPOJP
EFMEPNJDJMJPPTFEFTPDJBMFTUBUVJEBFOTVDBSUBEFGVOEBDJOPEFMMVHBSEFMDVNQMJNJFOUPEFMPCKFUPTPDJBM
&OMBTFOUFODJBEFMFYQFEJFOUFOPpa-puno EFMEFPDUVCSFEFM
MB&NQSFTBEF5SBOTQPSUFT.POUFDBSMPsrlJOUFSQVTPEFNBOEBEFBNQBSPDPOUSBMB.VOJDJQBMJEBE1SPWJODJBMEF1VOPQSFUFOEJFOEPRVFMBEFNBOEBEBMFQFSNJUJFSBUSBCBKBS
FOFM5FSNJOBM5FSSFTUSFQSJWBEP VCJDBEPFOVOB[POBBMFEBBBM5FSNJOBM;POBM&Mtc
EFDMBSJNQSPDFEFOUFMBEFNBOEBQPSGBMUBEFMFHJUJNJEBEQBSBPCSBSBDUJWBEFMBFNQSFTBSFDVSSFOUFZ BEFNT QPSMBOBUVSBMF[BEFMBQSFUFOTJO4FBSNBFOFTUBSFTPMVDJO
RVF FOUBOUPQFSTPOBKVSEJDB OPUJFOFEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTTBMWPFODBTPTFYDFQDJPOBMTJNPT UVUFMBVSHFOUFZBVTFODJBEFPUSBTPQDJPOFTQSPDFTBMFT ZBRVFMPTRVF
FYJTUFOFOMB$POTUJUVDJO1PMUJDB FTUBOEPBMPEJTQVFTUPQPSTVTBSUDVMPTP PZDVBSUB
EJTQPTJDJOOBMZUSBOTJUPSJB ZvEFMUUVMPQSFMJNJOBSEFMcpc BTDPNPUSBUBEPTJOUFSOBDJPOBMFT FTUOEJSJHJEPTBQSPUFHFSBMBQFSTPOBIVNBOBZOPBMBTMMBNBEBTQFSTPOBT
KVSEJDBT MBTDVBMFTUJFOFO QBSBMBQSPUFDDJOEFTVTEFSFDIPT MBKVTUJDJBPSEJOBSJB&O
FMUFSDFSQSSBGPEFMfj TFIBDFVOBBQSFDJBDJONVZMJHFSBRVFOPTFDPSSFTQPOEFDPO
MBMFZ OJDPOMBTVTUFOUBEBZVOJGPSNFEPDUSJOB OJUBNQPDPDPOMBKVSJTQSVEFODJBTPCSF
MBNBUFSJB&OFGFDUP TFEJDFi1PSFTPTFBSNBFOFMMFOHVBKFNFSDBOUJMRVFMBQFSTPOB
KVSEJDBNTRVFVOBTPDJFEBEEFQFSTPOBTFTVOBTPDJFEBEEFDBQJUBMFT<y>w DPOMPDVBM
TFMBQSFUFOEFEJTUBODJBSEFMBTQFSTPOBTOBUVSBMFT
$POTUF QBSB FWJUBS TFTHPT Z FSSPSFT RVF FO MB lgs FYJTUFO TJFUF GPSNBT TPDJFUBSJBT
TPDJFEBEBOOJNB PSEJOBSJB
RVFJODMVZFBMBTPDJFEBEBOOJNBDFSSBEBZBMBTPDJFEBEBOOJNBBCJFSUB
TPDJFEBEEFSFTQPOTBCJMJEBEMJNJUBEB
TPDJFEBEDPMFDUJWB
TPDJFEBEFODPNBOEJUBTJNQMF
TPDJFEBEFODPNBOEJUBQPSBDDJPOFT
TPDJFEBE
DJWJMPSEJOBSJB Z
TPDJFEBEDJWJMEFSFTQPOTBCJMJEBEMJNJUBEB-BTDJODPQSJNFSBTTPO
NFSDBOUJMFTZMBTEPTMUJNBT DJWJMFT5BNCJOFTOFDFTBSJPQSFDJTBSMPMBTEPTQSJNFSBTTPOiDBQJUBMJTUBTw ZMBTDJODPSFTUBOUFT FODBNCJP iQFSTPOBMJTUBTw4FEFOPNJOBOBT
FOPQJOJOEFMNBFTUSPGSBODT(FPSHF3JQFSU QPSRVFFOMBTKVOUBTHFOFSBMFT FOVOPT
DBTPT MPT TPDJPT UJFOFO UBOUPT WPUPT DPNP capital IBO BQPSUBEP NJFOUSBT RVF FO MPT
PUSPT DBEBTPDJPUJFOFVOWPUP DPOBCTUSBDDJOEFMDBQJUBMRVFIBZBBQPSUBEP&OVOPT
QSFWBMFDFFMDBQJUBMFOMPTPUSPTTFIBDFBCTUSBDDJOEFMDBQJUBMBQPSUBEPZDBEBRVJFO
DBEBQFSTPOB UJFOFVOWPUP-BTQSJNFSBTEPTTPDJFEBEFT BOOJNBZEFSFTQPOTBCJMJEBE
4PCSFMBEJGFSFODJBDJOFOUSFMBUJUVMBSJEBEEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTQPSQBSUFEFMBTQFSTPOBTKVSEJDBTZMBMFHJUJNBDJOQBSBSFDVSSJSFOBNQBSP DGOHFM(NF[.POUPTPi-BUJUVMBSJEBEEF
EFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTQPSQFSTPOBTKVSEJDBTVOJOUFOUPEFGVOEBNFOUBDJOw FORevista Espaola de
Derecho Constitucional,OP FTQFDDBNFOUFQQ
&MEJTUJOHVJEPQSPGFTPSFTQBPM+PBRVO(BSSJHVFTBSNBRVFMBTPDJFEBEBOOJNBOPFTNTRVF
VOQBUSJNPOJPDPOQFSTPOBMJEBEKVSEJDB4POGPSNBTTJNCMJDBTEFBSNBS FOBQSFUBEB NFSJUPSJBZUBMFOUPTBDBQBDJEBEEFTOUFTJT BMHOBTQFDUPJNQPSUBOUFEFTVDBSBDUFSJ[BDJO ZQVOUP-BDPODFQDJOEF
MBTPDJFEBEDPSSFTQPOEFBQFSTPOBOBUVSBM-BQFSTPOBIVNBOBFTUFOFMOBDJNJFOUP EJSFDDJO DPOUSPM
EJTUSJCVDJOEFCFOFDJPTZBTVODJOEFQSEJEBT BDVFSEPTFOMBKVOUBEFTPDJPTQBSBMBUSBOTGPSNBDJO
MBGVTJO MBFTDJTJO MBEJTPMVDJOZMBBENJOJTUSBDJOEFMBMJRVJEBDJO)BTUBQBSBQSFTFOUBSMBTPMJDJUVE
BM3FHJTUSPQBSBRVFJOTDSJCBMBFYUJODJO
"TMBEFOPNJOBFMBSUDVMPEFM3FHMBNFOUPEFM3FHJTUSPEF4PDJFEBEFT
135
MJNJUBEB TPODBQJUBMJTUBT BVORVFPCWJBNFOUFIBZSFTQFUPBMBQFSTPOBFOUBOUPUBM ZFO

MBTDJODPSFTUBOUFTOPJOUFSFTBFMDBQJUBMBQPSUBEPDBEBTPDJP DBEBQFSTPOBIVNBOBUJFOF
VOWPUPQBSBOFTEFMPTBDVFSEPTQPSBEPQUBS
&OFTUFFYQFEJFOUF DPOTUF FYJTUFVOGVOEBNFOUPEFWPUPEFMNBHJTUSBEP&SOFTUPMWBSF[.JSBOEBFOFMDVBMSFDPOPDFRVFTVTDSJCFMBSFTPMVDJORVFEFDMBSBMBJNQSPDFEFODJBEFMBEFNBOEB FTUBOEPEFBDVFSEPDPOFMTFOUJEPEFM'BMMP BVORVFQPSGVOEBNFOUPT
EJTUJOUPT&OFGFDUP BSNBFOFMfj
<y>TJFOEPFMQSPDFTPEFBNQBSPEFOBUVSBMF[BFYUSBPSEJOBSJBZSFTJEVBM SB[O
QPSMBDVBMOPQSPDFEFDVBOEPFYJTUBOWBTQSPDFEJNFOUBMFTFTQFDDBT JHVBMNFOUFTBUJTGBDUPSJBTQBSBMBQSPUFDDJOEFMEFSFDIPDPOTUJUVDJPOBMBNFOB[BEPPWVMOFSBEP DPOTJEFSPRVFMBEFNBOEBEFCFTFSEFTFTUJNBEBFOFTUSJDUBBQMJDBDJOEFM
JODJTP
EFMBSUDVMPPEFM$EJHP1SPDFTBM$POTUJUVDJPOBM
&O PUSBT QBMBCSBT GPSNVMB EFTBDVFSEP DPO MB GBMUB EF MFHJUJNJEBE BDUJWB EFM
EFNBOEBOUF
&O FM FYQFEJFOUF pa/tc 1SPNPUPSB F *ONPCJMJBSJB 5PXO )PVTF sac
FMtcEJDUBVOBTFOUFODJB EFGFDIBEFPDUVCSFEF RVFDPODJFSOFBMBEFNBOEB
JOUFSQVFTUBQPSEJDIBTPDJFEBEBOOJNBDPOUSB.JSUB7JPMFUB$PSUF[4JMWB TPMJDJUBOEP
RVFFMtcPSEFOFBFTUBTVTQFOEBFMJNQFEJNFOUPEFUSOTJUPBUSBWTEFMBBWFOJEB-PT
MBNPT RVFBUSBWJFTBMB6SCBOJ[BDJO$VTJQBUBEFM%JTUSJUPEF$IBDMBDBZP QSPWJODJBEF
-JNB$POTJEFSBRVFUBMSFTUSJDDJOBGFDUBTVTEFSFDIPTBMBlibertad de trnsitoZEFQSPQJFEBE-BQSFHVOUBFTMBTTPDJFEBEFTBOOJNBT MBTQFSTPOBTKVSEJDBT {UJFOFOEFSFDIP
EFUSOTJUP {/PFTFTUF BDBTP VOEFSFDIPDPOFYPBMBMJCFSUBEJOEJWJEVBMZ QPSFOEF
OUJNBNFOUFWJODVMBEPBMBGBDVMUBEMPDPNPUPSB FYDMVTJWBEFMBTQFSTPOBTOBUVSBMFT
&OFGFDUP FMtcBQSPWFDIBFTUFFYQFEJFOUFQBSBFYQMJDBSFOTVratio decidendi MPRVF
TJHVF
$PNPQSFNJTBEFCFDPOTJEFSBSTFRVFMBTQFSTPOBTKVSEJDBTQVFEFOTFSUJUVMBSFTEFEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTTJOFNCBSHP FMMPOPTJHOJDBRVFEJDIBUJUVMBSJEBE
QVFEBQSFEJDBSTFSFTQFDUPBUPEPTMPTEFSFDIPT ZBRVFFMMPFTUBSDPOEJDJPOBEPB
RVFBTMPQFSNJUBMBOBUVSBMF[BEFMCJFOQSPUFHJEPQPSFMEFSFDIPFODVFTUJO&O
FGFDUP la titularidad de derechos como el de propiedad, defensa, debido proceso,
tutela jurisdiccional, libertad de contrato, libertad de trabajo, de empresa, igualdad,
entre otros, resulta indiscutible en atencin a la naturaleza del bien protegido por estos derechos4JOFNCBSHP FOFMDBTPEFMBMJCFSUBEEFUSOTJUPOPQVFEFQSFEJDBSTF
UBMUJUVMBSJEBE<y>
-BFNQSFTBNBOJFTUBRVFDPOMBNFODJPOBEBUSBORVFSBTFMFJNQJEFFMJOHSFTPBTV
QSPQJFEBE
4PCSFFMQBSUJDVMBSWBOTFMPTBSUDVMPT Z
/PEFCFODPOGVOEJSTF
136
&TUBBSNBDJOEFCFTFSFOUFOEJEBDPNPSFGFSJEBBMJNQFEJNFOUPEFJOHSFTP
BMPTSFQSFTFOUBOUFTEFMBFNQSFTBZ FOHFOFSBM BMPTNJFNCSPTRVFGPSNBOQBSUF
EFMBFNQSFTB FODVBOUPQFSTPOBKVSEJDB<y>&TUBOFDFTJEBEEFEFTQMB[BNJFOUP
EFCFFOUFOEFSTFRVFTFQSPZFDUBUBOUPDPOSFTQFDUPBMPTNJFNCSPTEFMBQFSTPOB
KVSEJDB FTUPFT BMBCBTFTPDJBMRVFMBIBDPOTUJUVJEP DPNPSFTQFDUPBMBTQFSTPOBT
RVF USBCBKBO FO EJDIB FNQSFTB Z DPO MBT RVF BRVFMMB USBCBKB oDMJFOUFT QFSTPOBT
JOUFSFTBEBT UDOJDPTPQSPGFTJPOBMFTRVFEFCFOSFBMJ[BSUSBCBKPTFOMBQSPQJFEBE
EFMBFNQSFTB
&OFTUFFYQFEJFOUFIBZVOWPUPFOEJTDPSEJBEFMNBHJTUSBEP7FSHBSB(PUFMMJ RVJFO
TVTUFOUBTVQBSFDFSFOMPTBSUDVMPTPZPEFMBcpZvEFMUUVMPQSFMJNJOBSEFMcpc FM
NJTNPRVFTFSFNJUFBMB%FDMBSBDJO6OJWFSTBMEFMPT%FSFDIPT)VNBOPTZBMPTUSBUBEPTJOUFSOBDJPOBMFT3FFSFRVFMB$POWFODJO"NFSJDBOBTPCSF%FSFDIPT)VNBOPT
1BDUPEF4BO+PTEF$PTUB3JDB
FYQSFTBFOFMBSUDVMPP JODJTP RVFdebe entenderse
que persona es todo ser humano,IBDJFOEPSFGFSFODJBNBSDBEBBMQSFDJTBSRVFMPTEFSFDIPT
SFDPOPDJEPTFOMBTFBMBEBEJTQPTJDJOJOUFSOBDJPOBMFTUOSFGFSJEPTTPMPBMBQFSTPOB
IVNBOB5BNCJOSFFSFFOFMQVOUPin fineEFTVWPUPTJOHVMBS
&MQSPDFTPEFBNQBSPFTUEFTUJOBEPFYDMVTJWBZFYDMVZFOUFNFOUFBMBEFGFOTB
EFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTEJSFDUBNFOUFSFMBDJPOBEPTBMBQFSTPOBIVNBOB
&OFMQVOUP JODMVTP FYQSFTB

%FMPFYQVFTUPRVFEBDMBSPRVFDVBOEPMB$POTUJUVDJOQSPDMBNBPTFBMBMPT
EFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTMPIBDFQFOTBOEPFOMBQFSTPOBIVNBOB FTUPFT FOFMTFS
IVNBOPGTJDBZNPSBMNFOUFJOEJWJEVBMJ[BEP
'JOBMNFOUFSFFSF
4JCJFOTFIBFTUBEPBENJUJFOEP QPSFMtc
EFNBOEBTEFBNQBSPQSFTFOUBEBT
QPSQFSTPOBTKVSEJDBT FTUPEFCFTFSDPSSFHJEPZBRVFFMMPIBUSBEPDPNPDPOTFDVFODJBRVFMBTFNQSFTBTIBZBOiBNQBSJ[BEPwUPEBQSFUFOTJOQBSBMBEFGFOTBEF
TVTJOUFSFTFTQBUSJNPOJBMFT VUJMJ[BOEPMPTQSPDFTPTEFMBTFEFDPOTUJUVDJPOBMEFTUJOBEPTFYDMVTJWBNFOUFBMBTPMVDJOEFMPTDPOJDUPTTPCSFEFSFDIPTEFMBQFSTPOB
IVNBOB<y>
1FTFBRVFMBTFOUFODJBIBDFNFODJOBMPRVFUQJDBNFOUFTFIBEFOPNJOBEPiura novit curia

FMKVF[DPOPDFFMEFSFDIP
FOFTFODJB FOFTUFDBTP TFIBEFTBSSPMMBEPMPDPOPDJEPDPNPsuplencia de
queja.&OFMGVOEBNFOUPEFMBTFOUFODJBSFDBEBFOFMFYQFEJFOUFac/tc TFSFGFSBBRVF
FTUBBUBF i<y>DPODSFUBNFOUF BMBTVQMFODJBEFMPTBDUPTQSPDFTBMFTEFDJFOUFTZ QPSUBOUP BBTQFDUPT
FTUSJDUBNFOUFGPSNBMFT QFSPOPOFDFTBSJBNFOUFEFTQSPWJTUPTEFSFQFSDVTJPOFTEFPSEFOTVTUBODJBM5BM
GBDVMUBEFTPUPSHBEBBMPTKVFDFTDPOTUJUVDJPOBMFTFOOVFTUSPPSEFOBNJFOUPKVSEJDP QBSBBEFDVBSTV
QSFUFOTJOBOEFPUPSHBSQSPUFDDJODPOTUJUVDJPOBMBMRVFKPTP FOBRVFMMPTDBTPTFOMPTRVFTFBEWJFSUB
VOFSSPSPVOBPNJTJOFOFMQFUJUPSJP<y>w1FTFBIBCFSTFBOBMJ[BEPTPCSFMBCBTFEFMBMFHJTMBDJOBOUFSJPS QSFWJTUBFOMBMFZ
JHVBMDPOMBWJHFODJBEFM$EJHP1SPDFTBM$POTUJUVDJPOBMTFIBTFHVJEP
VUJMJ[BOEPFTUBHVSB UBMDPNPQVFEFPCTFSWBSTFFOFMDBTPDPODSFUP DVBOEPBMFHBRVFMPTGBWPSFDJEPT
DPOMBSFTPMVDJOFNJUJEBQPSFMDPMFHJBEPOPGBWPSFDFBMBFNQSFTBEFNBOEBOUF TJOP QPSFMDPOUSBSJP
BTVTSFQSFTFOUBOUFTZNJFNCSPT
137
2VFEF DPOTUBODJB EF RVF FO MBT TFOUFODJBT EF MPT FYQFEJFOUFT OPT pa/
tcZpa/ GFDIBEPTFMEFFOFSPZFMEFGFCSFSPEF DPNPFOFM
OPpa/tcZEFCFTFS FOUSFPUSPTWBSJPTPNVDIPT UBNCJOFMNBHJTUSBEP
7FSHBSB (PUFMMJ TF GPSNVMBO TFOEPT WPUPT TJOHVMBSFT DPO NVZ TJNJMBS TVTUFOUBDJO
3FTQFUBCMFQVOUPEFWJTUB QPSTVQVFTUP
&OFMFYQFEJFOUFOPpa/tc BRVFTFSFFSFFTUFQBSHSBGPiv FMNBHJTUSBEP
&UP$SV[IBDFVOGVOEBNFOUPEFWPUPFOMPTUSNJOPTTJHVJFOUFT
<y>4PNPTEFPQJOJORVFMBQSPUFDDJOEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTBMDBO[BBMPTTFSFTIVNBOPTDVBOEPFTUPTBDUBOEFNBOFSBJOEJWJEVBM DPNPDVBOEPFTUPTEFDJEFOQBSUJDJQBSEFBDUJWJEBEFTRVFJOWPMVDSBOMBOFDFTBSJBQBSUJDJQBDJOEFPUSPTTFSFTIVNBOPT DPNPTPOQPSFKFNQMP MBWJEBQPMUJDB TPDJBM FOUSF
PUSPT&MMPUJFOFTVTVTUFOUPDPOTUJUVDJPOBMFOFMBSUJODJTPDVBOEPFTUBCMFDF
RVFToda persona tiene derecho: <y>A participar, en forma individual o asociada,
en la vida poltica, econmica, social y cultural de la Nacin.
.TBEFMBOUF FOFMQVOUP SFFSF

&YJTUFOEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTRVFOJDBNFOUFQVFEFOTFSFKFSDJEPTFODPODVSSFODJBDPOPUSBTQFSTPOBT DPNPMPFTQPSFKFNQMPFMQSFWJTUPFOFMBSUJODJTP
EFMBcp DVBOEPTFBMBRVFToda persona tiene derecho; <y>14.- A contratar con
fines lcitos, siempre que no se contravengan las leyes de orden pblico.
&OFMFYQFEJFOUFOPpa 4FSWJDJPT1PTUBMFTEFM1FS FNJUVOGVOEBNFOUPEFWPUPSBUJDBOEPNJQPTJDJOSFTQFDUPBMBUJUVMBSJEBEEFMPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTEFMBTQFSTPOBTKVSEJDBT FOFMTFOUJEPTJHVJFOUF

$PNPQSFNJTBEFCFDPOTJEFSBSTFRVFMBTQFSTPOBTKVSEJDBTQVFEFOTFSUJUVMBSFTEFEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTTJOFNCBSHPFMMPOPTJHOJDBRVFEJDIBUJUVMBSJEBEQVFEBQSFEJDBSTFEFNBOFSBHFOFSBMSFTQFDUPBUPEPTMPTEFSFDIPT ZBRVF
FMMPFTUBSDPOEJDJPOBEPBRVFBTMPQFSNJUBMBOBUVSBMF[BEFMCJFOQSPUFHJEPQPS
FMEFSFDIPFODVFTUJO&OFGFDUP MBUJUVMBSJEBEEFEFSFDIPTDPNPFMEFQSPQJFEBE
EFGFOTB EFCJEPQSPDFTP UVUFMBKVSJTEJDDJPOBM MJCFSUBEEFDPOUSBUP MJCFSUBEEFUSBCBKP EFFNQSFTB JHVBMEBE FOUSFPUSPT SFTVMUBJOEJTDVUJCMFFOBUFODJOBMBOBUVSBMF[BEFMCJFOQSPUFHJEPQPSFTUPTEFSFDIPT3FTQFDUPBMBTQFSTPOBTKVSEJDBTEF
EFSFDIPQCMJDP JHVBMNFOUF TFBENJUFQSJNBGBDJFMBQPTJCJMJEBERVFQVFEBOTFS
UJUVMBSFTEFBMHVOPTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFT DPNPFMEFSFDIPBMEFCJEPQSPDFTP
ZBMBUVUFMBKVSJTEJDDJPOBMFGFDUJWB/PPCTUBOUF MBQPTJCJMJEBEEFBUSJCVJSMFPUSPT
EFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTEFCFBUFOEFSTJFNQSFBMBOBUVSBMF[B BDUJWJEBEZGVODJPOFTRVFEFTFNQFFFMFOUFQCMJDPRVFTPMJDJUBUVUFMBDPOTUJUVDJPOBMBUSBWTEFM
QSPDFTPEFBNQBSP2VFFOFMQSFTFOUFDBTP TFFWJEFODJBRVFFOFMGPOEPMPRVF
TF QSFUFOEF FT DVFTUJPOBS FM DSJUFSJP KVSJTEJDDJPOBM BTVNJEP QPS MPT NBHJTUSBEPT
EFNBOEBEPT MPRVFOPFTUEFOUSPEFMBTDPNQFUFODJBTSBUJPOFNBUFSJBFEFMKVF[
DPOTUJUVDJPOBM"NBZPSSB[OTJFMEFNBOEBOUFOPIBMPHSBEPBDSFEJUBSGFIBDJFOUFNFOUFRVFTFIBZBWVMOFSBEPBMHVOPEFTVTEFSFDIPTGVOEBNFOUBMFTFOFMQSPDFTP
PSEJOBSJPRVFDVFTUJPOB QPSMPRVFMBEFNBOEBEFCFTFSEFDMBSBEBJNQSPDFEFOUF

El Tribunal Constitucional Peruano y Los Derechos Fundamentales de Las Personas Jurídicas PDF

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

El Tribunal Constitucional Peruano y Los Derechos Fundamentales de Las Personas Jurídicas PDF

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

ANUARIO DE DERECHO CONSTITUCIONAL LATINOAMERICANO

AO XVIII, 2012, PP. 117-137. BOGOT, ISSN 1510-4974

Ricardo Beaumont Callirgos (Per)*