Sunteți pe pagina 1din 10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

Webartigos.comPublicaodeartigosemonografias
Ttulo:AEducaoEAsNovasTecnologias
Autor(a):EdsonAlvesBezerra
Endereodapublicao:http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/

Publicadoem12dedezembrode2007,s00h00minemEducao

AEducaoEAsNovasTecnologias
1.INTRODUO
Norestadvidadeque,nosdiasdehoje,autilizaodenovasformasdeinteraoonlineatendes
novasnecessidadesdosalunosoincentivoaprendizagemativaesignificativaaoalunojpodeser
comprovadapormeiodevriosprojetosjdesenvolvidosemtodopaisevidenteoacessorpidoe
eficientenaobtenodeinformaesrelevantesediversificadaseamelhoriadaqualidadedacomunicao
entreprofessoresealunossoviabilizadaspelasferramentasinterativas.
Hojeatecnologiatilaoaprendizado,poisoseudesconhecimentovemgerandonomundoatualomesmo
tipodeexclusoquesofreoanalfabetonomundodaescrita.Masagoravemaseguintepergunta,oque
necessrio?Estaumaperguntadifcildeserrespondida,poisdependedocontexto,darealidadeemque
seviveedaautonomiadecadaum.Oquesepodeafirmar,semerro,queprecisoentenderqueo
essencialacreditarnopotencialcognitivodecadaum."essencialdescobertadaalegriado
conhecimento,poiselabasedaautonomiaedasubjetividade".
Umaoutramedidaimportantenodarouvidosaosmitos.Aquestooscomputadorestomaroolugardos
docentes?Vemsendosemprecolocada,oquefazcomquesereforceaidiadequeodocenteserecusaa
inovarse.Masoqueexistedeverdadeafaltadeconfortocomousodatecnologianosambientes
educacionais,quedecorrentedoescassoinvestimentogovernamentalempolticasdeformaoe
atualizaodoprofessor.
Paraodocentequevnatecnologiaumaformadequalificarmelhorsuasprticaspedaggicas,
fundamentalenxergararealidadeeprincipalmentelutarcontraodiscursoneoliberalparalisantequedomina
omeioeducacional.precisoconheceraspolticasequivocadasquefazempartedahistriadautilizao
dainformticanaeducaonoBrasil.
Evitararesistnciapelodesconhecimentoentenderqueocomputadoreosoftwareeducacional,sejaele
qualfor,umaferramentaauxiliardoprocessodeaprendizagemdoaluno.Umaaularuimruimcomou
semtecnologia,eumaaulaboasersempreboaindependentementedatecnologiautilizada.Istosignifica
dizerque:aqualidadeestnocontedoquedeveserbemplanejadoedisponibilizadodemodoqueseja
possvelaaquisiodeconhecimentopeloaluno.
Amdiadeveseradequadaaocontedo,poisestevememprimeirolugar.Atecnologianocriaambientes
queprescindemdoprofessor,precisoqueoprofessortomeparasiatarefadeprojetaromaterialdidtico
eapedagogiaaserutilizadanoprocessodeensino.Noinovarnaproduodomaterialdidticoenas
metodologiasdeaprendizagem,significadeixaracargodeprofissionaisdareatecnolgica,atarefade
ensinarpormeiodesoftwaredesenvolvidosemovisdaeducao,oquedeummodogeralvem
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

1/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

ocorrendocomfreqncia.
fatoqueosperfisdosprofissionais,quehojeplanejamsoftwareeducacional,sodeprogramadoresde
computador,quedesconhecemareaeducacional.Oplanejamentodeumbomprojetonecessitada
formaodeumaequipemultidisciplinar,cujosparticipantescomplementamoprojetoutilizandosuas
competnciasespecficasediversificadas.
Hojemuitosefaladanecessidadedeseeducarparaosmeios,ouseja,educarparaousodaferramenta
prpriadomundodigital.Masmuitosefalaepoucosefaz,arespeitodapreparaodeprofessoresna
orientaodoalunodiantedessesnovosconceitosenovasrelaes,quesurgemnessemundo
tecnolgico.nessecontextoqueinformaesprovenientesdediversasdireeschegamaindivduoscuja
realidadenolhespermitedesenvolvercapacidadecrticadeanlise,competnciafundamentalparaevitar
ocolapsodevaloresimportantesparaodesenvolvimentodacidadania,daticaedasolidariedade.Por
meiodessaabordagem,ousodatecnologiaintegranovossaberesprticaeducacionalproporcionandoao
professorumamaiorcapacidadecrticadesuaaopedaggicaeumlequemaiordepossibilidadesna
buscapelointeressedosseusalunos.
2.AEDUCAOEASNOVASTECNOLOGIAS
Nareadaeducaoacontece,naturalmente,coisasmile.Oeducadorsempresentiuanecessidadedese
atualizar,nosomentenocampodeseuconhecimento,comotambmnasuafunopedaggica.Os
mtodosdeensinotradicionaissoaquelesconsolidadoscomotempo,quedominamnasinstituiesde
ensino.Aindapersiste,commuitosprofessores,omtodoondeoprofessorfala,oalunoescutao
professordita,oalunoescreveoprofessormanda,oalunoobedece.Amaioria,porm,jmaismalevel:
oprofessorfala,oalunodiscuteoprofessordiscursa,oalunotomanotaoprofessorpede,oaluno
pondera.Emcasosespecficos,oalunofala,oprofessorescuta,ogrupodebateetodostomamnota,
inclusiveoprofessor,procurandoiraoencontrodasnecessidadesquesurgem.
Istoeoutrasquesteslevamcrisedoensino,desdeoprimrioatauniversidade.Popularizousemuito,
nasinstituies,ousodoretroprojetor,ouprojetordetransparncias,quemereceuoapelidode
"retroprofessor".Facilitouumpoucoavidadoprofessor,noprecisandoescreversemprenoquadronegro,
principalmentequandoodocentelecionaamesmadisciplinaparamaisdeumaturma,contemporaneamente
ouno.Alis,atoquadroeogizsemodernizou:hojejmuitocomumalousabrancacomopincel
especialcancelvel.Masoqueprejudicanoousodoretroprojetor,comoemoutrasaplicaes
tecnolgicas,massimomauusodomesmo.
Antesdequalquercoisa,temosquetercuidadocomosexcessos:oprofessornodevesomenteler,ou
ditar,ouescreveroumesmoprojetartransparnciasdurantetodaaaula.Deveofereceralternativa.Ouso
deumatcnica,comodoretroprojetor,pormaisdeumahoracontnua,tornasecansativo,eosalunos
perdemaconcentrao.Outroprojetor,quenotousadodevidoqualidadedaprojeo,oepiscpio,
ouprojetordeopacos.Elepermiteaprojeodeimagensoutextosdeumlivro,semanecessidadedecriar
transparncias.Masparaprojetartextosnoaconselhado,pornecessitardeumasalaescuraeperde
muitoaqualidadenavisualizao.
23
Oaparelhodevdeo,comummonitor(TV),estcadavezmaispopular.Amaioriadasuniversidades,
escolaspblicaseparticularespossuem,nosetordeaudiovisuais,televisoresde20polegadascomvdeo
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

2/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

incorporado,facilitandootransporteeusodosmesmos.Umdatashow,queprojeteaimagemdovdeo
numatela,comonumcinema,vocencontraemdeterminadassituaes,comoemsalasdeconfernciase
cursosdepsgraduao.Terumavideotecadisponvelnauniversidadeseriaideal,maspoucas
instituiesorganizamumsetordognero.Almdedocumentriosmuitointeressantesproduzidos
principalmentepelastelevisespblicas,temosfilmesquesoclssicosdeliteraturaouquetratamde
temaspolmicosoudeinteressecultural.
Quemfazumauniversidademelhor,nosomenteumreitor,mastodosparticipamdoprocesso.Os
professoreseosalunossograndesresponsveisporisso.Talveznosejamconscientesdisso.Quando
seexigedeumainstituio,elapodeficarindiferentenoincio.Pormseasexignciaspersistemas
instituiesnopodesefazerdecegaesurda.Assim,porexemplo,seumauniversidadenopossuiuma
videoteca,provavelmentenosedemonstroutalnecessidade.Osequipamentosparausodidticoesto
cadavezmaissofisticados.Osnovosretroprojetores,porexemplo,projetamaimagemmaisntida,se
regulamcommaiorfacilidade,possuemcomandosdefocoetamanhodetelamaissensveis,oumesmo
comandoremoto.
Osvdeosmodernospossuemcabeas,sendoquatroparaimagemetrsparaudiopermitemparara
imagemsemdistoro,voltarouavanar"frametoframe",isto,estocadavezmaisparecidoscomuma
ilhadeedio.Masjestoficandoobsoletos,comosurgimentodosDVD.Os"DatasShow"eprojetores
demultimdiapermitemprojetaraimagemdeumvdeooucomputadornumatelagrande,podendousarfita
devdeo,disquete,cd,Dvdouoprprioharddisk.Elesestosubstituindotodososoutrosequipamentos,
ficandobemmaisfciltrabalharcomeles.Asimagenssomelhores,sejaelafixaouanimada,coresou
pretoebranco,textooufoto.
Atecnologiamudaosmeiosdecomunicaodemassae,paralelamente,osmeiosdeensino,nosomente
dentrodasaladeaula,comofaleiatagora.Estmudandoinclusiveaprpriasaladeaula,coma
introduodoensinoadistncia,porexemplo.Primeiroforamoscorreiostradicionaisqueincentivaramo
ensinoemdomiclio,porcorrespondncia.Asaulasparticularesjnoprecisavammaisdapresenado
professor.Depoisveioordio:oprofessorfalacomvocsemestaraoseuladofisicamente,noimporta
ondevocestejadesdequeestejacomumrdioligado.Osdiscosdevinileasfita"K7"fizeramoseu
tempo,atoaparecimentodosCds,contemporaneamentecomatelevisoeovdeo,facilitandoaindamais
oensinoadistncia:someimagemaoseudispor.Agoratemosainternet,comumavariedadequase
infinitadepossibilidades.Ocorreioaindacontinuapresente:enviandofitasediscos,deudio,imagense
multimdia,almdasapostilas.Ainternetaospoucosestcadavezmaisconfivel.
3.TRABALHOEFORMAODOCENTE
"Globalizao"etrabalhodocente:noenredodastecnologiassejaaglobalizao,objetodosestudosde
Torres(1998,p.28),caracterizadacomoconstruoideolgica,seja,comoqueralguns,postacomo
conceitoexplicativodeumanovaordemmundial,umaspectodestarealidadenopodeserignorado:a
educaocomoumtodoeotrabalhodocente,emespecial,estosendoreconfigurados.
Emoutraspalavras,naperspectivada"globalizao"edo"globalitarismo",termocunhadoporRamonet
(1999)paradarcontadaespciededitaduradopensamentonicoqueregulaaconstruoideolgica,a
escoladeverompercomasuaformahistricapresenteparafazerfrenteanovosdesafios.Apretenso,
nestetrabalho,analisarasdeterminaes(concretasepressupostas)eossentidos(hegemnicoseem
disputaporhegemonia)dessareconfigurao,tomandoporbaseosdiscursosqueintroduzemejustificam
asatuaispolticasdeformaodeprofessores.
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

3/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

Nomovimentodereconfiguraodetrabalhoeformaodocente,outroaspectoparececonstituirobjetode
consenso:apossibilidadedapresenadaschamadas"novastecnologias"ou,maisprecisamente,das
tecnologiasdainformaoedacomunicao(TIC).Essapresenatemsidocadavezmaisconstanteno
discursopedaggico,compreendidotantocomooconjuntodasprticasdelinguagemdesenvolvidasnas
situaesconcretasdeensinoquantoasquevisamaatingirumnveldeexplicaoparaessasmesmas
situaes.
Emoutraspalavras,asTICtmsidoapontadascomoelementodefinidordosatuaisdiscursosdoensinoe
sobreoensino,aindaqueprevaleamnosltimos.Atualmente,nosmaisdiferentesespaos,osmais
diversostextossobreeducaotm,emcomum,algumtipoderefernciapresenadasTICnoensino.
Entretanto,aessapresenatmsidoatribudossentidostodiversosquedesautorizamleiturassingulares.
Assim,seaparentementenohdvidasacercadeumlugarcentralatribudosTIC,tambmnoh
consensoquantosuadelimitao.
Lvy(1999)afirmaque,nolimite,asTICestopostascomoelementoestruturantedeumnovodiscurso
pedaggico,bemcomoderelaessociaisque,porsereminditas,sustentamneologismoscomo
"cibercultura".Nooutroextremo,oqueasnovastecnologiassustentamumaformadeassassinatodo
mundoreal,comaliquidaodetodasasreferncias,emjogosdesimulacrosesimulao(Baudrillard,
1991).
ParaMoran,(2004)noentremeio,podemconstituirnovosformatosparaasmesmasvelhasconcepesde
ensinoeaprendizagem,inscritasemummovimentodemodernizaoconservadora,ou,ainda,em
condiesespecficas,instaurardiferenasqualitativasnasprticaspedaggicas.Emsntese,apresena
dasTICtemsidoinvestidadesentidosmltiplos,quevodaalternativadeultrapassagemdoslimites
postospelas"velhastecnologias",representadasprincipalmenteporquadrodegizemateriaisimpressos,
respostaparaosmaisdiversosproblemaseducacionaisouatmesmoparaquestessocioeconmico
polticas.
NaspalavrasdeMattelart(2002,p.9),asegundametadedosculoXXfoimarcadapela"formaode
crenasnopodermiraculosodastecnologiasinformacionais".Mesmoque,emprincpio,pareaingnuo,
esteltimomovimentoestinscritoemummododeobjetivaodasTICinextricavelmenteligado
concepode"sociedadedainformao".
4.AsTICparaaEducaoaDistncia
ParaFonseca(1998)osorganismosinternacionaistmforado,pormeiodoestabelecimentode
"condicionalidades"paraaconcessodecrditoseaaplicaodesanespeloseudescumprimento,a
incorporaodasTICcomoelementocentraldequalquerpolticaeducacionalatentastransformaes
engendradaspelachamadarevoluocientficotecnolgicaesnecessidadesdaeconomia.
NaspalavrasdeBarretoeLeher"Umadmirvelmundonovoemergecomaglobalizaoecomarevoluo
tecnolgicaqueaimpulsionarumoaofuturovirtuoso".(...)Apartirdessapremissa,organismos
internacionaisegovernosfazemecoarumamesmaproposio:precisoreformardealtoabaixoa
educao,tornandoamaisflexvelecapazdeaumentaracompetitividadedasnaes,nicosmeiosde
obteropassaporteparaoseletogrupodepasescapazesdeumaintegraocompetitivanomundo
globalizado".(2003,p.39).

http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

4/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

Nessemovimento,temsidoanunciadoumnovoparadigmaeducacional.Oannciorecorrentenositedo
MEC,cujaformulao,valeinsistir,levouodiscursodosorganismosinternacionaissltimas
conseqncias,posicionandoastecnologiasnolugardossujeitos.Esseparadigmaconstitudopela
substituiotecnolgicaepelaracionalidadeinstrumental,estinscritona"flexibilizao",especialmentena
precarizaodotrabalhodocente,sendocoerentecomalgicadomercado:quantomaiorapresenada
tecnologia,menoranecessidadedotrabalhohumano.
Chaui(1999)prevcadavezmenosprofessoresemaisalunos,sobaalegaodequeodesempenhodos
ltimosdependemenosdaformaodosprimeirosemaisdosmateriaisutilizados.Arigor,odiscursodo
MECoperaduasinverses:substituialgicadaproduopeladacirculaoealgicadotrabalhopelada
comunicao,nacrenadeque,"semalteraroprocessodeformaodeprofessoresdoensinobsicoe
semalterarseussalriosaviltantes,tudoirbemeducaodesdequehajatelevisesecomputadores
nasescolas".
AindanafaladeMattelart(2002)aspropostasdosorganismosinternacionais,"oacessoviaInternetao
'saberuniversal',quenecessariamenteterasuafontenosmonopliosdesaberjexistentes,resolveriao
problemanoapenasdafraturadigital,mastambmodafraturasocial"(Mattelart,2002,p.164).Nestes
termos,formuladaapropostade"tecnologiasparatodos",comosuperaodochamado"divisordigital".
Emcontrapartida,comoafirmaLeher(1997,p.130),oprprioBancoMundial,aoassinalarqueautilizao
dastecnologiaso"instrumentoprivilegiadoparainserirospasesnofluxohegemnicodoTempo",
tambmreconheceainviabilidadedequeospasescaracterizadospelostemposlentos(em
desenvolvimento,perifricos,doSul)venhamaserinseridosnoritmoaceleradodospasescentrais(do
Norte).
Dessemodo,aopassoquesoapregoadasnovaspossibilidade,comoasuperaododivisordigital,
instituda,combasenasuaprpriaressignificao,umaespciedeapartheideducacionalemescala
planetria.Aopassoqueodiscursotratadademocratizaodoacesso,asprticassociaisevidenciamque
essaespciedelinhadivisriaentreosincludoseosexcludosnodizrespeitoaacessoouausnciade
acesso,masaosmodoscomoeleproduzidoeaossentidosdequeinvestido.
5.Tendnciasatuais
ParaFreitas(1992),asformulaesdaviradadosculo,aindaqueemnovasbases,nodeixamde
constituirumaretomadadaspropostasproduzidasnadcadade1970."Mantmseaquisuacaracterstica
fundamental:umaanlisedaeducaodesgarradadeseusdeterminanteshistricosesociais".Portanto,
assumemcunhomarcadamenteneotecnicista,dogerenciamentodaeducaoapartirdecompetncias,
passandopelaapostanosmateriaisditos"autoinstrucionais",atasalternativasdeumasociedadesem
escolas.
Oquehdenovosodiscursosmuitomaiselaborados,sobosmaisdiversospontosdevista,assimcomo
maisgeisnaconquistadematerialidademaisespessa.Assim,nasrelaesentrediscursoemudana
social,a"comodificao"dodiscursoeducacionalultrapassaoslimitesdadimensosimblicaeinstaura,
concretamente,olugardasobremercantilizaodaeducao:oscursoscomopacotes,aprestaode
servioseducacionais,ogerenciamentodaOMC.Ou,poroutrongulo,ocampodaideologiateriasido
reconfiguradoparapromoverascondiesmaisfavorveissmudanaspretendidas.

http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

5/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

Dequalquermodo,asrelaesentrediscursoemudanasocialprecisamserobjetodeatentaanlise
poltica,comofimdarcontadenovosclichsque,circulando,contribuemparaaproduodeum
imaginriooqualfazcomqueumainterpretaoparticularapareacomosendoanecessria,aosustentar
alegitimaoeafixaodesentidoshegemnicos.
Valelembrarque,dopontodevistadiscursivo,ideologiacorrespondeahegemoniadesentido.Osentido
hegemnicodasTICapontaparaoprimadodadimensotcnica,apagandoasquestesdefundo.Emse
tratandodasuaincorporaoeducacional,parecenohaverespaoparaaanlisedosseusmodose
sentidos.
Naperspectivamaniquestade"plugadosouperdidos",quaisquerobjeespodemseralvoda
desqualificaoquemarcaosegundogrupo.Enquantoisso,noprimeiro,asdiscussespodemsertravadas
apartirdequestescomoasdiferenasentreaprendizagemcooperativaecolaborativa,ouentre
construtivismoeconstrucionismo(Papert,1993),noslimitesdaesferaditapedaggica,semremeters
suasdimenseseconmicas,polticasesociais.
Nestecontexto,importanteverificaraafirmaodeum"novoparadigma",recorrentenositedoMEC,ou
paradigmaemergente,emgeralassociadoaoafastamentodasobjetivaessupostamentemarcadaspela
simplicidade,emdireocomplexidade(Morin,1998).inegvelahegemoniadomovimentode
virtualizaodoensino,naperspectivadeelearning,cujatraduomaiscomumtemsido"educaoa
distnciaviaInternet":umaformadeaprendizagememqueamediaotecnolgicadestacada,nosmais
diversos"ambientesdeaprendizagem".
Mesmosementrarnomritodapolissemiadestaexpresso,importantepontuarqueeladeixade
contemplaroensino,concentrandosenosegundoelementodopar:aaprendizagem.quebradaaunidade
ensinoaprendizagem,quetemdadosustentaoaosmaisdiversosestudosacercadasprticas
educativas,supondoaaprendizagemsemensinoou,ainda,oensinointeiramenteidentificadoaosmateriais
quesustentamasalternativasdeelearning.Emqualquerdashipteses,essaquebranopodeser
desvinculadado"novolugar"doprofessor,nacondiodeprofissionaldoensino.
Aindaquantoaosclichsemcirculao,possvelverificarumdeslocamentosignificativode"nose
aprendeapenasnaescola"para"noseaprendenaescola",namedidaemqueremetetendnciade
desterritorializaodaescola.Noapenastodaanfaseestsendopostanosambientesdeaprendizagem,
masostextosjcontemplam"educaes"diversas,materializadasnasexpresses"educaoacadmica"
e"educaocorporativa".
Retomandoopontodepartidadesteconjuntodereflexes,possvelafirmarqueadesterritorializao
propostanopodeserpensadaforadosparmetrosmercadolgicosedopressupostodequeaescoladeva
rompercomasuaformahistricapresenteparafazerfrenteaosdesafiosda"globalizao".Rejeitandoesta
lgica,odesafiomaiorfazerfrentetentativadeapagamentodosdeterminanteshistricosesociaisda
escola.NaspalavrasdeAlves(2004,p.218):
Oqueestemjogonosodiscursocompetente:"Aquelequepodeserproferido,ouvidoeaceitocomo
verdadeiroouautorizadoporqueperdeuoslaoscomolugareotempodesuaorigem"(Chaui,1989,p.9).
,entreoutrasquestes,areduodasTICEAD,comoformamaterialda"comodificao".Soos
embatescontemporneosentreapropostadeeducaocomomercadoriaeasuadefesacomodireitoe
prticaemancipatrias.
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

6/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

6.AUtilizaodasNovasTecnologiasnaEducao
Estudosdemonstramqueautilizaodasnovastecnologiasdeinformaoecomunicao(NTICs),como
ferramenta,trazumaenormecontribuioparaaprticaescolaresemqualquernveldeensino.Essa
utilizaoapresentamltiplaspossibilidadesquepoderoserrealizadassegundoumadeterminada
concepodeeducaoqueperpassaqualqueratividadeescolar.
importantesalientarque,desdeoiniciodadcadade90,asescolaspblicasdevriosestadostmsido
equipadascomumverdadeiroarsenaldetecnologias:TVEscola,vdeoescola,centraisdeinformtica,etc.
Todosessesprojetostmapretensodeensinarcomoapoiodasmquinaseassimmelhoraraprtica
pedaggica.Certamentetaistecnologiastmauxiliado,emalgummomento,oprocessodeensinoetalvez
odeaprendizagem,masoresultadotemsidopoucoobservvelnaprticaeaeducaoformalcontinua
essencialmenteinalterada.
ParaLOING(1998),aintroduodasNTICsnaeducaodeveseracompanhadadeumareflexosobrea
necessidadedeumamudananaconcepodeaprendizagemvigentenamaioriadasescolasatualmente.
SegundoLITTO(1992),oatualsistemaeducacionalumespelhodosistemaindustrialdemassa,ondeos
alunospassamdeumasrieaoutra,numaseqnciadematriaspadronizadascomosefosseumalinha
demontagemindustrial.Osconhecimentosacumuladossodespejadosemsuascabeasalunoscom
maiorcapacidadeparaabsorodefatosecomportamentosubmissosocolocadosemumatrilhamais
veloz,enquantooutrossocolocadosnatrilhadevelocidademediana.
"Produtosdefeituosos"sotiradosdalinhademontagemedevolvidospara"conserto".Estamosvivendo
emumaeradetransformaes,umaeradeinterdependnciaglobalcomainternacionalizaodaeconomia
easupervalorizaodacomunicaoeinformao.Organizaesdasociedadeindustrialestruturadas
paradesempenhartarefasdenaturezahierrquicasdecomandoecontroleestosendosubstitudas,devido
competitividadeecomplexidade,pelaformaodegruposemtornodeprojetosespecficos.
Comandoecontroledolugaraprendizagemeresposta,numatentativa,porpartedecadaorganizao,
deseraprimeiraachegaraomercadocomprodutoouserviodeboaqualidade.Oambienteapropriado
paraarealizaodessetipodetrabalhotemsidooqueprivilegiareuniespresenciaisdegrupos,mas
tambmforneceacessoinstantneoredeInterneteaosdiscosedisquetescontendorespostaspara
permitirastomadasdedecisesdogrupo.Comprovandoassimqueoambientedeaprendizagemou
trabalhodetermina,emparte,anaturezadoproduto.
Comarevoluotecnolgicaecientfica,asociedademudoumuitonasltimasdcadas.Assima
educaonotemsomentequeadaptarsnovasnecessidadesdessasociedadedoconhecimentocomo,
principalmente,temqueassumirumpapeldepontanesseprocesso.Osrecursostecnolgicosde
comunicaoeinformaotmsedesenvolvidoesediversificadorapidamente.Elesestopresentesna
vidacotidianadetodososcidados,quenopodemserignoradosoudesprezados.
Emborasejapossvelensinareaprendersemeles,asescolastminvestidocadavezmaisnasNTICs.
PelaenormeinflunciaqueessasNTICs,especialmenteacomputao,tmexercidoatualmentena
educaoquetornasenecessriaumareflexosobreaconcepodeaprendizagemquedever
perpassarautilizaodessatecnologianaprticaeducativa.
UmaidiamuitodifundidanaeducaoqueasNTICs,principalmenteainformtica,servemparafacilitar
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

7/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

oprocessodeensinoeaprendizagem.Essaidiaestligadaaofatodequeatecnologiaentrounavidado
homemparafacilitar.DessamaneiraautilizaodasNTICsestfundamentadaemumaconcepode
aprendizagemBehaviorista,ondeaprendersignificaexibircomportamentoapropriado.Assimoobjetivo
principaldaeducaoserestringeatreinarosestudantesaexibiremumdeterminadocomportamentoe
controlloexternamente.
Umasegundaidiaousodocomputadornaeducaocomodispositivoparaserprogramado,realizandoo
ciclodescrio
execuo
reflexo
depurao
descrio,quedeextremaimportncianaaquisiode
novosconhecimentos.SegundoVALENTE(1998),diantedeumasituaoproblema,oaprendiztemque
utilizartodasuaestruturacognitivaparadescreverparaocomputadorospassosparaaresoluodo
problema,utilizandoumalinguagemdeprogramao.
Adescriodaresoluodoproblemavaiserexecutadapelocomputador.Essaexecuoforneceum
"feedback"somentedaquiloquefoisolicitadomquina.Oaprendizdeverrefletirsobreoquefoi
produzidopelocomputadorseosresultadosnocorresponderemaodesejado,oaprendiztemquebuscar
novasinformaesparaincorporlasaoprogramaerepetiraoperao.Dessaforma,ocomputador
complicaavidadoaprendizaoinvsdefacilitla.
Comarealizaodesseciclo,oaprendiztemaoportunidadedeencontrarecorrigirseusprprioserroseo
professor,entenderoqueoaprendizestfazendoepensando.Portanto,oprocessodeacharecorrigiro
erroconstituiumaoportunidadenicaparaoalunoaprendersobreumdeterminadoconceitoenvolvidona
soluodeumproblemaousobreestratgiasderesoluodeproblemas.
Arealizaodociclodescrio
execuo
reflexo
depurao
descrionoacontecesimplesmente
colocandooaprendizdiantedocomputador.Ainteraoalunocomputadorprecisasermediadaporum
profissionalagentedeaprendizagemquetenhaconhecimentodosignificadodoprocessodeaprenderpor
intermdiodaconstruodeconhecimento,paraqueelepossaentenderasidiasdoaprendizecomoatuar
noprocessodeconstruodoconhecimentoparaintervirapropriadamentenasituao,demodoaauxililo
nesseprocesso.
EssaidiaestfundamentadanosprincpiosdateoriaconstrutivistadePiaget,quepartedapremissaqueo
conhecimentonoprocedeapenasdaprogramaoinatadosujeitoenemdesuanicaexperinciasobreo
objeto,masresultadotantodarelaorecprocadosujeitocomseumeio,quantodasarticulaese
desarticulaesdosujeitocomesseobjeto.Dessasinteraessurgemconstruescognitivassucessivas,
capazesdeproduzirnovasestruturasemumprocessocontnuoeincessante.
Portanto,ousodasNTICsnaeducaodevetercomoobjetivomediaraconstruodoprocessode
conceituaodosalunos,buscandoapromoodaaprendizagemedesenvolvendohabilidadesimportantes
paraqueeleparticipedasociedadedoconhecimentoenosimplesmentefacilitandooseuprocessode
ensinoedeaprendizagem.ParaqueasNTICspromovamasmudanasesperadasnoprocessoeducativo,
devemserusadasnocomomquinasparaensinarouaprender,mascomoferramentapedaggicapara
criarumambienteinterativoqueproporcioneaoaprendiz,diantedeumasituaoproblema,investigar,
levantarhipteses,testlaserefinarsuasidiasiniciais,construindoassimseuprprioconhecimento.
AutilizaodasNTICsnaeducaonogarantirporsisaaprendizagemdosalunos,poisasmesmas
soinstrumentosdeensinoquepodemedevemestaraserviodoprocessodeconstruoeapropriao
doconhecimentodosaprendizes.Aintroduodessesrecursosnaeducaodeveseracompanhadade
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

8/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

umaslidaformaodosprofessoresparaqueelespossamutilizlasdeumaformaresponsvelecom
potencialidadespedaggicasverdadeiras,nosendoutilizadascomomquinasdivertidaseagradveispara
passarotempo.
7.Ainformticacomoobjetodeestudo
Devemosproporainformticacomoobjetodeestudoenoapenascomorecursodeensinoaprendizagem.
Esteestudodeveriaserinformadoporpesquisasnareaqueinvestiguem:
Aquestodoprpriousodainformticanaeducao,apartirdaexperinciaeprticasno
desenvolvidaspeladefesaaprioridequeesseusoestmelhoriadoprocessoensino
aprendizagemeaprendizagemsignificativa
Culturadainformticaesuasrelaescomaculturaescolareoutrosuniversosculturais.
Cabeperguntar:emquemedidaouso,porexemplo,dainternetfavoreceaconstruodeumaperspectiva
interculturalnaescolaouofortalecimentodeposturasmonoculturaisoudepreconceitosemrelao
culturadosdiferentes,ouainda,emquemedidaousodainternetimplicaumaculturadiferente,no
entrecruzamentodasculturasnaescola.
Deveseaindaestudar,nosprocessosdeeducaodistnciamediadapelocomputador:
Arelaodaflexibilizaodotempoparaasatividadesdeensinoaprendizagemcomquestesde
intensificaodotrabalhodocente
Asnovascaractersticasdopapeldoprofessoredosprocessosdeavaliao.
Devese,finalmente,lidarcomosrecursostecnolgicosdasociedadedoconhecimentodeformacrtica,o
queenvolveoentendimentodeque:
Essesrecursosestoinscritosnasrelaescapitalistasdeproduo,numcontextoderedefinio
dateoriadocapitalhumano,quereconceptualizado,nasnovasorganizaes,comcapital
intelectual
Essesrecursossearticulamcomquestesatuaisdodesempregoestruturalesubemprego
Noentanto,oconhecimentooconhecimentoeodesenvolvimentotecnolgicosoforasmateriais
tambmnaconcretizaodevaloresqueserelacionamcomosinteressesdosexcludos,
contradizendoosvaloresprpriosdaacumulaocapitalista
Emtodocontextodiscutido,aeducaoassumepapelcrucialnasocializaoeconstruodo
conhecimentoedacultura,podendoultrapassarocarterinstrumentaldoconhecimento,tendoem
vistaaformaodecidadoscomprometidoscom:aigualdadeeainclusosociaisatolernciaeo
dilogointercultural.
8.CONSIDERAESFINAIS
Astransformaesnasformasdecomunicaoedeintercmbiodeconhecimentos,desencadeadaspelo
usogeneralizadodastecnologiasdigitaisnosdistintosmbitosdasociedadecontempornea,demandam
umareformulaodasrelaesdeensinoeaprendizagem,tantonoquedizrespeitoaoquefeitonas
escolas,quantoacomofeito.Precisamosentocomearapensarnoquerealmentepodeserfeitoa
partirdautilizaodessasnovastecnologias,particularmentedaInternet,noprocessoeducativo.Paraisso,
necessriocompreenderquaissosuasespecificidadestcnicaseseupotencialpedaggico.
AsNovasTecnologiaseEducaovisadiscutiraspossibilidadesqueociberespaoofereceparaacriao
denovospadresdeaquisioeconstruodosconhecimentos,aopermitirousointegradoeinterativode
diversasmdias,aexploraohipertextualdeumvolumeenormedeinformaeseacomunicaoa
http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

9/10

10/03/2015

AEducaoEAsNovasTecnologias

distancia.
9.REFERNCIASBIBLIOGRFICAS
ALVES,N.Imagensdetecnologiasnoscotidianosdasescolas,discutindoarelao"localuniversal".
In:ROMANOWSKIetal.(Org.).Conhe1199Educ.Soc.,Campinas,vol.25,diversidade,mdiase
tecnologiasnaeducao.Curitiba:Champagnat,2004.
BARRETO,R.G.LEHER,R.Trabalhodocenteeasreformasneoliberais.In:OLIVEIRA,D.A.(Org.).
ReformaseducacionaisnaAmricaLatinaeostrabalhadoresdocentes.BeloHorizonte:Autntica,2003.
BAUDRILLARD,J.Simulacrosesimulao.Lisboa:Relgiod'gua,1991.

PorEdsonAlvesBezerra
Endereodapublicao:http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/
Webartigos.comPublicaodeartigosemonografaisPubliqueseuartigoem
www.webartigos.com/autores/cadastro/

http://www.webartigos.com/artigos/aeducacaoeasnovastecnologias/3050/print/

10/10

S-ar putea să vă placă și