Sunteți pe pagina 1din 13

Gua de Referencia

Rpida
Diagnstico y Tratamiento de
Pancreatitis Aguda

GPC
Gua de Prctica Clnica
Nmero de Registro ESPACIO PARA SER LLENADO POR CENETEC

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

Gua de Referencia Rpida


K85 Pancreatitis Aguda
GPC
Diagnstico y tratamiento de Pancreatitis Aguda
ISBN en trmite

DEFINICIN
Pancreatitis aguda: proceso inflamatorio agudo del pncreas que frecuentemente involucra tejido
peripancretico y puede involucrar rganos y sistemas distantes

DIAGNSTICO

Para establecer el diagnstico de pancreatitis aguda se requieren al menos dos de los siguientes tres
criterios:
1. Cuadro clnico sugerente (dolor abdominal localizado en epigastrio, y con irradiacin a la espalda,
intensidad progresiva acompaado de nusea y vmito,
2. Alteraciones bioqumicas (elevacin de lipasa y/o amilasa al menos tres veces por encima del valor de
referencia y,
3. Alteraciones estructurales tanto del pncreas como de estructuras adyacentes vistas en los estudios de
imagen
Debido a que la pancreatitis aguda leve en la fase temprana puede progresar rpidamente a
pancreatitis grave, es necesario mantener una evaluacin continua, principalmente dentro de los tres
primeros das de presentacin del cuadro clnico
Las dos pruebas que en el momento de la admisin ayudan a distinguir entre pancreatitis leve y
grave son: Sistema de Clasificacin APACHE II y el hematocrito, el primero durante los tres primeros
das de hospitalizacin, y el segundo en el momento de admisin, a las 12 y 24 horas posteriores
para evaluar la adecuada restitucin de volumen
Los factores etiolgicos de la pancreatitis aguda se deben identificar de forma temprana y con
exactitud, siendo particularmente importante diferenciar entre pancreatitis aguda asociada a litiasis y
secundaria a alcoholismo, debido a que ambas requieren procedimientos de manejo distintos
La edad mayor de 55 aos, ndice de masa corporal (IMC) > 30, falla orgnica en el momento del
ingreso y la presencia de derrame pleural y/o infiltrados constituyen factores de riesgo de severidad
que deben ser registrado en el momento del diagnstico

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

SIGNOS Y SNTOMAS

La presencia de los signos de Grey Turners (equimosis en la pared lateral del abdomen), Cullens
(equimosis alrededor de la pared abdominal) y Foxs (cambio de coloracin sobre la porcin inferior
del ligamento inguinal) aparecen nicamente en el 3% de los pacientes e indican datos de gravedad.
Suelen observarse 48 a 72 horas despus de la presentacin de pancreatitis
En la fase inicial de la pancreatitis aguda el paciente puede presentar hipotensin, taquicardia y
oliguria

EXAMENES DE LABORATORIO Y GABINETE

En el momento de la evaluacin clnica del paciente con sospecha de pancreatitis aguda se


recomienda solicitar de forma orientada y razonada: determinacin de lipasa, amilasa, biometra
hemtica completa, glucosa en ayuno, urea, creatinina srica, nitrgeno ureico, gasometra arterial y
venosa, deshidrogenasa lctica, alanino aminotransferasa, aspartato aminotransferasa, bilirrubinas
totales, bilirrubina indirecta, bilirrubina directa, fosfatasa alcalina, protenas totales, albmina,
sodio, potasio, cloro, magnesio, calcio, tiempo de protrombina, tiempo de tromboplastina,
colesterol, triglicridos y protena C reactiva
El mejor parmetro bioqumico para diagnstico de pancreatitis aguda lo constituye la
determinacin del nivel srico de lipasa, tiene una sensibilidad del 90-100% y especificidad 99%
La hiperamilasemia se asocia con otras enfermedades no pancreticas (obstruccin intestinal,
peritonitis, perforacin de ulcera duodenal, insuficiencia renal) por lo que es necesario medir
enzimas extrapancreticas con alta especificidad para apoyar el diagnstico de pancreatitis
La protena C reactiva sigue siendo el estndar de oro en la valoracin del pronstico de la gravedad
en pancreatitis aguda y como marcador comparativo para estudios de gravedad, el punto de corte
de 150 mg/ l a las 48 h tiene sensibilidad de 80% y especificidad de 75%, valor predictivo positivo
de 86%. La determinacin de protena C reactiva a las 48 horas de evolucin es tan buena como la
determinacin de interleucina 6 y superior a interleucina 1, interleucina 8 y factor de necrosis
tumoral alfa
Los niveles en sangre de elastasa-1, tripsina y fosfolipasa A2 se determinan por mtodos
inmunolgicos, por lo que su medicin requiere ms tiempo y dificulta su uso como mtodos
rutinarios. La elastasa-1, tiene la ventaja de que sus valores permanecen altos un tiempo mayor que
otras enzimas pancreticas
Aunque la sensibilidad y especificidad de la radiografa de trax y de abdomen (de pie y en
decbito) son bajas, se recomienda solicitar estos estudios ante su utilidad para orientar en el
diagnstico diferencial
El ultrasonido es uno de los procedimientos diagnsticos que debe realizar en primera instancia en
todo paciente con sospecha de pancreatitis aguda
La tomografa axial computada (TAC) en las primeras 24 horas permite hacer una primera
clasificacin radiolgica que detecta las formas leves, e indica los casos potencialmente graves que
requieren mayor vigilancia. Para completar la clasificacin radiolgica y conocer un factor
pronstico como la extensin de la necrosis se debe realizar o repetir una TAC con contraste entre
las 72 a 120 horas

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

La puncin percutnea guiada por TAC con tincin de Gram y cultivo es la mejor forma de detectar
infeccin de necrosis pancretica. Los datos clnicos, el empleo de mediadores de la inflamacin
como pre-procalcitonina o las imgenes obtenidas pro una TAC-D pueden por s mismos establecer
el diagnstico de infeccin. La puncin debe repetirse al quinto o sptimo da cuando existe la
sospecha clnica de sepsis y la puncin inicial fue negativa. S el cultivo de la muestra aspirada es
positivo el tratamiento de eleccin es la ciruga
Se consideran criterios de gravedad radiolgica de la pancreatitis aguda la existencia de necrosis
pancretica (definida como la falta de realce del tejido pancretico tras la administracin de medio
de contraste yodado endovenoso en la tomografa computada) y/o la existencia de colecciones
lquidas agudas extrapancreticas
La resonancia magntica es uno de los procedimientos de imagen ms importantes para establecer
el diagnstico de pancreatitis aguda y la presencia de complicaciones intraabdominales, es til en
situaciones especiales como el embarazo y la insuficiencia renal crnica. Sin embargo no debe
considerarse un estudio de rutina
En ausencia de ictericia obstructiva, pero con pancreatitis aguda grave debido a sospecha o
evidencia confirmada de litiasis biliar se debe realizar colangio pancreatografa endoscpica (CPRE)
dentro de las 72 horas de presentacin de los sntomas
Ante ictericia obstructiva y pancreatitis aguda debido a sospecha o evidencia confirmada de litiasis
biliar se debe realizar CPRE dentro de 72 horas de presentacin de los sntomas

TRATAMIENTO FARMACOLGICO

La correccin rpida y correcta del volumen intravascular y de la PaO2 reduce el riesgo de la necrosis
pancretica y la aparicin de disfuncin multiorgnica , se deben administrar de forma temprana y
adecuada lquidos por va intravenosa con la finalidad de corregir el dficit de volumen que permita
mantener un equilibrio y evite el desarrollo de hipovolemia, choque, falla renal aguda
Los cuidados de soporte, con especial nfasis en las medidas de prevencin de la hipoxemia, es un
factor fundamental en el cuidado de los pacientes con pancreatitis aguda. El control mediante
pulsometra debe mantenerse durante 48-72 horas. Si la saturacin de oxgeno es 95%, deber
realizarse una gasometra arterial
La analgesia es fundamental en el tratamiento de la pancreatitis aguda grave. No existen estudios
que demuestren la mayor efectividad de unos respecto de otros. Los frmacos deben elegirse de
forma escalonada, en funcin de la intensidad del dolor, incluyendo desde analgsicos no opiceos
hasta la morfina
La succin gstrica a travs de sonda nasogstrica es innecesaria en pacientes con pancreatitis
aguda a menos que la enfermedad este asociada con leo paraltico y vmito frecuente.
No hay evidencia suficiente que sustente el uso rutinario de profilaxis antimicrobiana en el paciente
con pancreatitis aguda leve o moderada. En el caso de administrar antibitico profilctico la
duracin puede ser hasta de 14 das o ms si persisten las complicaciones locales o sistmicas no
spticas, s los niveles de protena C reactiva se mantienen > 120 mg/dl
Si se decide el empleo de antibiticos profilcticos se sugiere administrar los de amplio espectro y
con buena penetracin al tejido pancretico para prevenir la infeccin, tales como imipenem,
ciprofloxacino, ofloxacino y pefloxacina

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

En todos los pacientes con sntomas persistentes y necrosis pancretica > 30%, as como en
aquellos con reas pequeas de necrosis y sospecha clnica de sepsis se deben someter a aspiracin
con aguja fina guiada por imagen, con la finalidad de obtener material y enviar a cultivo con
antibiograma y Tincin Gram, dentro de un perodo de 7 a 14 das de presentacin de la
pancreatitis. Si el germen es gram negativo, debe mantenerse el tratamiento con imipenem,
ciprofloxacino, ofloxacino o pefloxacina . Si por el contrario, se trata de una bacteria gram positiva,
una eleccin razonable es vancomicina
Se recomienda la administracin de antibiticos profilcticos antes de realizar CPRE en pacientes
con alto riesgo de infeccin pancretica (protena C reactiva elevada y tomografa computada con
necrosis de ms del 50%) y con estancia hospitalaria prolongada
Las alteraciones electrolticas del calcio, potasio y magnesio debern corregirse de acuerdo a su
dficit, as como la hiperglucemia se corregir con insulina de acuerdo a requerimientos del paciente

TRATAMIENTO NO FARMACOLGICO
APOYO NUTRICIONAL

Los pacientes con pancreatitis leve pueden ser alimentados por va oral, posterior a un perodo de
ayuno (48 horas), a la ausencia de dolor y disminucin de los valores de amilasa y lipasa
En pacientes con pancreatitis grave la nutricin enteral debe iniciar lo ms temprano posible,
particularmente cuando el alcoholismo es la causa de pancreatitis
Si la alimentacin gstrica no es tolerada, o existe presencia de leo se puede utilizar la nutricin
enteral yeyunal en pequeas cantidades y complementar con nutricin parenteral. En casos de
ciruga puede dejarse una sonda de yeyunostoma para administrarla durante el postoperatorio
La nutricin parenteral total se debe utilizar cuando existan complicaciones locales (hemorragia
digestiva, necrosis infectada, absceso pancretico, obstruccin intestinal, fstulas digestivas) o
sistmicas graves (choque, disfuncin multiorgnica) que limitan el empleo de la nutricin enteral,
cuando la va gastrointestinal no es permeable, cuando la nutricin enteral no es tolerada, cuando la
nutricin enteral aumenta el dolor, la ascitis o la amilasa y cuando no se cubren las necesidades
calricas del paciente, en cuyo caso de complementarn la nutricin enteral y parenteral nutricin
mixta
La nutricin parenteral aislada debe reservarse para casos de intolerancia a la nutricin enteral. Si se
utiliza la nutricin parenteral, dado el riesgo de hiperglucemia e infecciones asociadas, se
recomienda su inicio al quinto da de ingreso
Los requerimientos nutricionales en el paciente con pancreatitis aguda incluyen:
a) Aporte calrico de 25-35 kcal/kg/da
b)Aporte proteico 1.2-1.5 g/Kg/da
c)Carbohidratos 3-6 g/kg/da (ajustar de acuerdo a glucemia)
d)Lpidos hasta 2 g/kg/da (ajustar con el valor de triglicridos)

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

TRATAMIENTO QUIRRGICO

La pancreatitis aguda leve no constituye una indicacin para ciruga


Cuando la indicacin de la ciruga es la colangitis aguda, la ciruga debe limitarse a las vas biliares
Deben intervenirse quirrgicamente los pacientes con necrosis pancretica estril mayor del 50% y
con datos de deterioro clnico, o aquellos que despus de la segunda o de la tercera semana de
evolucin con pancreatitis necrtica estril persista el dolor abdominal, aumente el leo o s el
paciente no puede alimentarse
Pacientes con necrosis pancretica no infectada, cuya condicin clnica no mejore (infeccin clnica
que no puede ser excluida) son candidatos a intervencin quirrgica
El tratamiento indicado para la necrosis infectada es la necrosectoma y el drenaje, que debe
aplicarse lo ms tarde posible (no antes de la tercera semana). El tratamiento antibitico adecuado
permite, en ocasiones, retrasar a indicacin quirrgica o eventualmente hacerla innecesaria
El absceso pancretico suele aparecer tardamente en el curso de la pancreatitis aguda. Debe
tratarse en cuanto se detecta. La tcnica de eleccin es el drenaje percutneo o endoscpico
dirigido, en ocasiones, debe completarse con ciruga
Se debe indicar drenaje en casos de pancreatitis aguda con complicaciones, as como ante
pseudoquiste pancretico cuyo dimetro se est incrementando
Los pacientes deben intervenirse quirrgicamente cuando existe la sospecha de perforacin o de
infarto intestinal o cuando ocurre hemorragia por ruptura de un pseudoaneurisma no controlable
angiogrficamente
En pancreatitis biliar con acumulos lquidos agudos se recomienda esperar su resolucin y en caso
en la formacin de un pseudoquiste, esperar seis semanas para realizar colecistectoma y drenaje del
pseudoquiste en un solo tiempo
En caso de ciruga de urgencia en que se encuentra una pancreatitis hemorrgica es aconsejable
realizar slo exploracin, colocar catter para lavado retroperitoneal postoperatorio y sonda de
yeyunostoma para nutricin enteral postoperatoria
La CPRE+ esfinterotoma endoscpica est indicada en toda pancreatitis aguda biliar cuando haya
obstruccin manifiesta de coldoco o signos de colangitis aguda
Debe realizarse CPRE teraputica de forma urgente en pacientes con pancreatitis aguda debido a
litiasis biliar que satisface los criterios de pancreatitis aguda severa. Es ideal llevar a cabo este
procedimiento dentro de las 72 horas posteriores a la presentacin de dolor
Ante casos de pancreatitis aguda asociada a litiasis vesicular leve, se recomienda realizar
colecistectoma tan pronto como el paciente se haya recuperado e idealmente durante la misma
estancia hospitalaria

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

CRITERIOS DE INGRESO A LA UNIDAD DE CUIDADOS


INTENSIVOS (UCI)
El ingreso a una unidad de cuidados intensivos lo requieren los enfermos que requieran una vigilancia
estrecha de parmetros hemodinmicas, disfuncin respiratoria y signos de gravedad: Ranson > 3,
APACHE II > 8 e insuficiencia orgnica. Los pacientes con mayor gravedad son los que presentan
insuficiencia orgnica mltiple y persistente y que en la clnica son los que cursan con: sndrome de
respuesta inflamatoria sistmica persistente (pulso >90 x, frecuencia respiratoria >20x o PCO2 <32
mmHg, temperatura <36 oC > 38oC, leucocitos < 4,000 > 12,000 o 10% de bandas). Otros
factores tiles en la evaluacin de la gravedad son: edad > 55 aos, obesidad (ndice de masa corporal >
30) y la existencia de comrbidos. Despus de las 48 horas todos los sistemas de evaluacin
proporcionan la misma utilidad y deben utilizarse los ms accesibles y con los que se este ms
familiarizado como son los criterios de Ranson, los de APACHE II, los niveles de protena C reactiva o los
criterios tomogrficos de Balthazar

CRITERIOS DE REFERENCIA
Se debe referir a la UCI a todo paciente con evidencia de pancreatitis aguda severa, necrosis pancretica
extensa o que presenta otras complicaciones que requieren cuidado intensivo, intervencin radiolgica,
endoscpica o quirrgica

VIGILANCIA Y SEGUIMIENTO

Los factores pronstico que predicen complicaciones en pancreatitis aguda son: obesidad, APACHE
> 8 en las primeras 24 horas de admisin, protena C reactiva > 150 mg/L, Escala de Glasgow 3 o
ms, y falla orgnica persistente despus de 48 horas en el hospital
La combinacin de dos o ms de los siguientes factores pronstico son tiles para predecir
gravedad: en las primeras 24 horas: impresin clnica, APACHE II >8; a las 48 horas: 3 criterios de
Ranson y Glasgow, protena C reactiva > 150 mg/dl, hemoconcentracin y su modificacin con
fluidoterapia; al cuarto da falla orgnica

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

DIAS DE INCAPACIDAD CUANDO PROCEDA


Pancreatitis Aguda CIE10 K85X Tratamiento Mdico
Clasificacin del Trabajo
Sedentarismo
Ligero
Medio
Pesado
Muy pesado

Mnima
7
7
14
14
14

Optima
14
14
21
21
28

Mxima
28
28
42
42
56

Pancreatectoma Subtotal CIE9 5259 Tratamiento Quirrgico


Clasificacin del Trabajo
Sedentarismo
Ligero
Medio
Pesado
Muy pesado

Mnima
28
28
42
56
56

Optima
42
42
56
70
70

Mxima
56
56
70
84
84

Pancreactectoma Total CIE9 526X


Clasificacin del Trabajo
Sedentarismo
Ligero
Medio
Pesado
Muy pesado

Mnima
42
42
56
70
70

Optima

Mxima

56
56
70
84
84

70
70
84
112
112

Optima
28
28
42
56
56

Mxima
42
42
56
70
70

Pseudoquiste Pancretico CIE9577.2


Clasificacin del Trabajo
Sedentarismo
Ligero
Medio
Pesado
Muy pesado

Mnima
14
14
21
28
28

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

ESCALAS
Cuadro 1. Marcadores sricos para determinar el diagnstico y pronstico de pancreatitis aguda
Prueba de
Tiempo de
Objetivo
Observaciones clnicas/limitaciones
laboratorio
Presentacin
(Horas)
Alanino
12 a 24
Diagnstico y
Asociada con pancreatitis por litiasis biliar, una
transaminasa
etiologa
elevacin 3 veces o mayor en presencia de
pancreatitis aguda tiene un valor predictivo positivo
de 95% en el diagnstico de pancreatitis por litiasis
vesicular
Amilasa
2 a 12
Diagnstico
Mayor exactitud cuando existe una elevacin 2
veces mayor al lmite normal, su sensibilidad
Disminuyeron relacin al tiempo de evolucin
Protena C
24 a 48
Predice severidad Altos niveles se asocian a necrosis pancretica
reactiva
Interleucina 6
18 a 48
Predice severidad Indicacin temprana de severidad
Interleucina 8
12 a 24
Predice severidad Indicacin temprana de severidad
Lipasa
4a8
Diagnstico
Incrementa sensibilidad ante pancreatitis inducida
por alcohol, es un marcador ms sensible y
especfico que amilasa para determinar pancreatitis
aguda
Fosfolipasa A2 24
Predice severidad Asociada con el desarrollo de necrosis pancretica y
falla pulmonar
Procalcitonina 24 a 36
Predice severidad Deteccin temprana de severidad, existen altas
concentraciones ante necrosis infectada
Pptido
Dentro de
Diagnstico y
Marcador temprano de pancreatitis aguda y
tripsinogeno
pocas horas
predice severidad correlacin estrecha con severidad
Fuente: Carroll JM, Eric B, Gipson T. Acute pancreatitis: Diagnosis, prognosis, and treatment. Am Fam Physician, 2007,75:15131520

Cuadro 2. Caractersticas que permiten predecir gravedad en pancreatitis aguda


Al ingreso

A las 24 horas

A las 48 horas

Valoracin clnica
ndice de masa corporal < 30
Derrame pleural en la radiografa de trax
APACHE II > 8
Valoracin clnica
APACHE < 8
Escala de Glasgow 3
Disfuncin orgnica mltiple
Protena C reactiva > 150 mg/l
Valoracin clnica
Escala de Glasgow 3
Protena C reactiva > 150 mg/l
Falla orgnica persistente por ms de 48 horas
Falla orgnica mltiple o progresiva

Fuente: Modificado de Working Party of the British Society of Gastroenterology; Association of Surgeons of Great Britain and Ireland;
Pancreatic Society of Great Britain and Ireland; Association of Upper GI Surgeons of Great Britain and Ireland. UK Guidelines for the
management of acute pancreatitis. Gut 2005;54:1-9

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

Cuadro 3. Pancreatitis aguda grave definida en el Simposium de Atlanta


Signos pronstico tempranos
Criterios de Ranson 3
APACHE II 8
Falla orgnica y/o
Complicaciones locales
Necrosis
Abscesos
Pesudoquiste
Fuente: Banks P, Freeman M, and the Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. Practice
Guidelines in Acute Pancreatitis. Am J Gastroenterol 2006;101:2379-2400

Cuadro 4. Comparacin de las tcnicas de imagen para determinar pancreatitis aguda


Estudio
Efectividad
Tomografa computada con medio de contraste
Sensibilidad 78% y especificidad 86% para
pancreatitis aguda grave
Utrasonido endoscpico
Sensibilidad 100% y especificidad 91% para litiasis
Colangiopancreatografa por resonancia magntica 81 a 100% de sensibilidad para detectar litiasis en
conducto biliar comn
98% de valor predictivo negativo y 94% de valor
predictivo positivo para litiasis del conducto biliar
comn
Exactitud similar a tomografa computada con
medio de contraste para predecir severidad e
identificar necrosis pancretica
Resonancia magntica
Sensibilidad 83% y especificidad 91% para
pancreatitis aguda grave
Ultrasonido abdominal
Sensibilidad 87 a 98% para deteccin de litiasis
vesicular
Fuente: Carroll JM, Eric B, Gipson T. Acute pancreatitis: Diagnosis, prognosis, and treatment. Am Fam Physician, 2007,75:15131520

Graduacin

Cuadro 5. Criterios tomogrficos de Balthazar en pancreatitis aguda


Puntuacin
Descripcin morfolgica de la lesin glandular

Grado A
Grado B

0
1

Grado C

Grado D
Grado E

3
4

Pancreas normal
Aumento de tamao pancretico focal o difuso, alteracin del contorno
glandular, sin evidencia de enfermedad peri pancretica
Alteraciones intrapancreaticas con afectacin de la grasa peri
pancretica
Coleccin liquida nica mal definida
Dos o ms colecciones liquidas mal definidas. Presencia de gas
pancretico o retroperitoneal

Fuente: Balthazar EJ, Freeny PC, Van Sonnenberg E. Imaging and intervention in acute pancreatitis. Radiology. 1994;193: 297-306.

10

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

Cuadro 6. Criterios de gravedad de Balthazar


Grado de lesin por tomografa
Puntuacin
Grado de necrosis
computarizada
A Normal
0
0%
B Agrandamiento difuso del
1
< 30 %
pncreas
C Anomalas intrnsecas del
2
30-50%
pncreas asociado a cambios del
tejido peripancretico
D Presencia de una coleccin mal
3
> 50%
definida
E Presencia de 2 o ms colecciones
4
lquidas mal definidas

Puntuacin
0
2
4
6

Nota: ndice de severidad topogrfico (0-10)


0-3 (8% morbilidad y 3 % mortalidad)
4-6 (35% morbilidad y 6% mortalidad)
7-10 (92% morbilidad y 17% mortalidad)
Fuentes:
Navarro S, Amador J, Argello L, et al. Recomendaciones del Club espaol Biliopancretico para el Tratamiento de la Pancreatitis
aguda. Gastroenterol Hepatol 2008;31:366-387
Toouli J, Brooke-Smith M, Carr-Locke D, et al. Guidelines for the management of acute pancreatitis. J Gastroenterol Hepatol
2002;17:S15-S39

Cuadro 7. Criterios de Ranson


A su ingreso o diagnostico:
Edad
Cuenta leucocitaria
Glucosa sanguinea
Deshidrogenasa lctica
AST
A las 48 hrs:
Disminucin del hematcrito
Incremento del nitrogeno ureico
Calcio srico
Deficit de base
Secuestro de lquidos
PaO2

>55 aos
>16,000 por mm3
>200 mg/dl
>350 U por L
>250 U por L
> 10%
> 5 mg/dl
< 8 mg/dl
> 4 mEq/l
> 6,000 ml
< 60 mmHg

Fuente: Ranson JH. Etiological and prognostic factors in human acute pancreatitis: a review. Am J Gastroenterol 1982; 77:633-

11

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

Cuadro 8. Sistema de Clasificacin APACHE II


(Puntaje Fisiolgico Agudo)+(Puntos por Edad)+(Puntos por Enfermedad Crnica)
Rango alto normal
Rango bajo normal
+4
+3
+2
+1
0
+1
+2
+3
Temperatura
>41
393836343230rectal C
40.9
38.9 38.4 35.9 33.9 31.9
2
Presin arterial >160 130- 1107050media mmHg
159
129
109
69
3
Frecuencia
>180 140- 110705540cardiaca x m
179
139
109
59
54
4
Frecuencia
>50
352512106-9
respiratoria x
49
34
24
11
m
5
Necesidad de
>500 350- 200<200
oxigeno mL/m
499
349
6
PO2 mmHg
>70
615570
60
7
PH arterial
>7.7 7.67.57.37.25- 7.157.69
7.59 7.49
7.3
7.2
8
Sodio srico
>180 160- 155- 150- 130120- 111mmol/L
179
159
154
149
129
119
9
Potasio srico
>7
6-6.9
5.53.53-3.4 2.5mmol/L
5.9
5.4
2.9
10
Creatinina
>3.5 2-3.4 1.50.6<0.6
srica mg/dl
1.9
1.4
11
Hematcrito % >60
5046302059.9 49.9 45.9
29.9
12
Cuenta
>40
201531-2.9
leucocitaria
39.9 19.9 14.9
103/mL
Puntos por edad
Edad
Puntos
<44
0
45-54
2
55-64
3
65-74
5
>75
6
Puntos por enfermedad crnica
Historia de severa insuficiencia de rganos
Puntos
Pacientes no operados
5
Pacientes con emergencia postoperatoria
5
Pacientes con cirugia electiva
2

+4
<29.9
<49
<39
<5

<55
<7.15
<110
<2.5

<20
<1

Fuente: Banks P, Freeman M, and the Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. Practice
Guidelines in Acute Pancreatitis. Am J Gastroenterol 2006;101:2379-2400

12

Diagnstico y Tratamiento de Pancreatitis Aguda

ALGORITMO
ALGORITMO 1. DIAGNSTICO Y TRATAMIENTO MDICO Y QUIRRGICO DEL PACIENTE ADULTO CON PANCREATITIS AGUDA
P a c ie n te a d u lto c o n s o s p e c h a d e p a n c re a titis a g u d a

E n e l m o m e n to d e la a d m is i n :
- In ic ia r h id ra ta c i n in tra v e n o s a e fe c tiv a (N iv e l 1 b , G ra d o A )
- R e a liz a r e s tra tific a c i n d e la s e v e rid a d (F a lla o rg n ic a y s n d ro m e
d e re s p u e s ta in fla m a to ria a g u d a )
- E v a lu a r e tio lo g a (in v e s tig a r fa c to re s d e rie s g o ) (G ra d o A )

In v e s tig a r c o n p rio rid a d :


- D a to s c ln ic o s (d o lo r a b d o m in a l e n e p ig a s trio d e p re s e n ta c i n a g u d a , d o lo r a b d o m in a l c o n irra d ia c i n a e s p a ld a , n u s e a , v m ito , a n o re x ia ,
m e te o ris m o , fie b re ) (N iv e l IV )
- E v a lu a r e s ta d o d e c o n c ie n c ia , p re s i n a rte ria l, fre c u e n c ia c a rd ia c a , fre c u e n c ia re s p ira to ria , te m p e ra tu ra , g a s to u rin a rio y s a tu ra c i n d e
o x g e n o (G ra d o A )
- E s tu d io s b io q u m ic o s (a m ila s a to ta l, a m ila s a p a n c re tic a , lip a s a , b io m e tra h e m tic a c o m p le ta (a te n c i n e n h e m a to c rito , le u c o c ito s y c u e n ta
d e p la q u e ta s ) p ro te n a C re a c tiv a , tra n s a m in a s a s , b ilirru b in a s , e le c tr lito s s ric o s y tie m p o s d e c o a g u la c i n ) (N iv e le s 1 b , 2 a , G ra d o A )
- R a d io g ra fa s e im a g e n : R a d io g ra fa d e t ra x y a b d o m e n (N iv e l IV , G ra d o D ), U ltra s o n id o a b d o m in a l (G ra d o A ), T o m o g ra fa c o m p u ta d a
d in m ic a (N iv e l 1 b , G ra d o B ) y re s o n a n c ia m a g n tic a (N iv e l 2 b , G ra d o B )

D ia g n s tic o d e
p a n c re a titis

No

D ia g n s tic o d ife re n c ia l:
C o le d o c o litia s is , lc e ra p p tic a , a p e n d ic itis , lc e ra
p e rfo ra d a , o b s tru c c i n in te s tin a l, is q u e m ia
m e s e n t ric a , le s i n p o s t-tra u m tic a , in fa rto d e l
m io c a rd io , e n tre o tro s (G ra d o D )

S
Leve
C rite rio s d e R a n s o n = 3
A P A C H E II < 8
n d ic e d e g ra v e d a d to m o g r fic o < 7
(N iv e l 1 , G ra d o A )
M a n e jo :
- H id ra ta c i n a d e c u a d a (N iv e l 1 , G ra d o A )
- A liv io d e l d o lo r (N iv e l 2 b , G ra d o A )
- S o p o rte c o n n u tric i n e n te ra l (p o s te rio r a c o n tro l d e
d o lo r y e s tu d io s d e la b o ra to rio c o n n o rm a lid a d ) (N iv e l
1 a , G ra d o A )
- C o n s id e ra r in h ib id o re s d e b o m b a d e p ro to n e s (G ra d o
C)

G ra v e
C rite rio s d e R a n s o n = 3 , A P A C H E II = 8 ,
F a lla o rg n ic a y c o m p lic a c io n e s lo c a le s
n d ic e d e g ra v e d a d to m o g r fic o = 7
(N iv e l 1 , G ra d o A )

No

M e jo ra ?

S
- R e a liz a r s e g u im ie n to /v ig ila n c ia h e m o d in m ic a y d e e s tu d io s d e
la b o ra to rio
- M o d ific a r fa c to re s d e rie s g o y c o n tro l e n U n id a d M e d ic in a F a m ilia r

- In g re s o a U n id a d d e C u id a d o s In te n s iv o s (N iv e l 1 , G ra d o A )
- E lim in a r in g e s ta o ra l la s p rim e ra s 4 8 h o ra s (N iv e l 1 a )
- H id ra ta c i n e fic ie n te y e fe c tiv a u rg e n te (N iv e l 1 , G ra d o A )
- S o p o rte n u tric io n a l (id e a lm e n te e n te ra l) (N iv e l 1 a , G ra d o A )
- A liv io d e l d o lo r (N iv e l 2 b , G ra d o A )
- Id e n tific a r n e c ro s is p a n c re tic a y c o n s id e ra r a n tib i tic o s
p ro fil c tic o s (N iv e l 2 b , G ra d o B )
- A n te n e c ro s is p a n c re tic a > 3 0 % (re a liz a r a s p ira c i n c o n a g u ja
fin a g u ia d a p o r to m o g ra fa p a ra T in c i n G ra m y c u ltiv o c o n
a n tib io g ra m a ) (G ra d o B )
N o ta : L o s a n tib i tic o s d e a m p lio e s p e c tro y b u e n a p e n e tra c i n a l
te jid o p a n c re tic o s o n : c a rb a p e m e n s y q u in o lo n a s (G ra d o A )

P a n c re a titis b ilia r

C o n d u c ta :
- V a lo ra c i n C iru g a G e n e ra l o G a s tro c iru g a (G ra d o A )
- In v e s tig a r O b s tru c c i n y c o la n g itis (N iv e l 1 )
- R e a liz a r c o la n g io p a n c re a to g ra fa re tro g a d a
e n d o c p ic a (C P R E ) o e s fin te ro to m a e n d o s c p ic a
u rg e n te (N iv e l 1 a )
- D e s c o m p re s i n q u ir rg ic a d e la v a b ilia r c o n o s in
c o le c is te c to m a (G ra d o B )

In v e s tig a r c o m p lic a c io n e s y c o n d u c ta te ra p u tic a (G ra d o B )


- A b s c e s o s , p s e u d o q u is te (d re n a je p e rc u t n e o o m a n e jo q u ir rg ic o )
(G ra d o A )
- N e c ro s is in fe c ta d a (N e c ro s e c to m a ) (G ra d o B )
- S e p s is , c h o q u e
- C o a g u la c i n in tra v a s c u la r d is e m in a d a
- F a lla o rg n ic a m ltip le

13

S-ar putea să vă placă și