Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
375
DfaillancesetLoid'usure
Lesdfaillances
*
Accueil
Mthodesdemaintenance
DEFINITIONS
DfinitiondeladfaillanceselonlanormeNFX60011:altrationoucessationdunbienaccomplir
safonctionrequise.
Synonymesusuelsnonnormaliss:failure(anglais),dysfonctionnement,dommages,dgts,anomalies,
avaries,incidents,dfauts,pannes,dtriorations.
Causededfaillance:circonstanceslieslaconception,lafabrication,linstallation,lutilisationetla
maintenancequiontconduitladfaillance.
Mcanismededfaillance:processusphysiques,chimiquesouautresquiconduisentouontconduitune
dfaillance.
Modededfaillance:effetparlequelunedfaillancesemanifeste.
Panne:tatdunbieninapteaccomplirunefonctionrequise.
Dgradation:volutionirrversibledescaractristiquesdunbienlieautempsouladuredutilisation.
LanormeNFX60011proposeplusieursmisesenfamilledesdfaillances:
Suivantleurcause:
Dfaillancesdecausesintrinsques:dfaillancesduesunemauvaiseconceptiondubien,une
fabricationnonconformedubienouunemauvaiseinstallationdubien.Lesdfaillancesparusure(lies
laduredeviedutilisation)etparvieillissement(liesaucoursdutemps)sontdesdfaillances
intrinsques.
Dfaillancedecausesextrinsques:dfaillancesdemauvaisemploi,parfaussesmanuvres,duesla
maintenance,consquencesduneautredfaillance.
Suivantleurdegr:dfaillancecomplte,partielle,permanente,fugitive,intermittente,etc
Suivantleurvitessedapparition:soudaineouprogressive
Exemplesdemodlededgradation:
LESMECANISMESDEDEFAILLANCE
Dfaillancesmcaniquespardtriorationdesurface:fatigueetusure:
Usure:enlvementprogressifdematirelasurfacedespicesduncouplecinmatiqueenglissementrelatif.
Frettingcorrosion:usureparticulireapparaissantaucontactde2picesstatiques,maissoumisesdepetits
mouvementsoscillants(vibrations).Cestlecasdespicesfrettesoudesclavetages.
Lcaillage:enlvementdegrossescaillesdematire.
Grippage:souduredelargeszonesdesurfacedecontact,avecarrachementmassifdematire
Abrasion:actiondimpuretsoudedchets(poussires,sable,etc)
Cavitation:implosiondemicrobullesdegazincondensablessouslactiondunebrutalechutedepressionausein
dunliquide.Londedechocgnredescratresdanslazonedecavitation(pompes,hlices,etc)
Erosion:enlvementdematireparlimpactdunfluideoudeparticulessolidesensuspension,oudephnomnes
lectriques(arcs)
Faenage:rseaudecraqueluressuperficiellesdueslafatiguethermique
Marquage:enfoncementlocalisduunechargeponctuelle
Rayage:tracelaisseparlepassageduncorpsdur
Roulementetfatiguedecontact:roulementsbillesetaiguillessedtriorentintrinsquementparfatiguede
contact.LapressiondeHertzaucontactbille/cheminderoulementfaitapparatredescontraintesdecisaillementsur
lesbaguesentranantdesfissuresensurfacepuisdbouchantes(piqres).
Frottementetusure:
Cemodededfaillanceestinexorabledslorsque2surfacesencontactontunmouvementrelatif.Latribologieest
lascienceexprimentalequitudiecesphnomnes.
http://tpmattitude.fr/defail.html
1/3
1431711564555.608
DfaillancesetLoid'usure
Dynamiquedelusuredesloisdedgradation:
Apartirde2surfacesinitiales:
LaphaseIestconstituedelabrasiondesprincipalesasprits:cestlapriodederodageaffectantles
ondulationsetlarugositliesaumodedobtention.
LaphaseIIestconstitueduneusurestable,linairedansletemps.Lusureestreporteprincipalementsurlune
dessurfacesdecontact.
LaphaseIII,diteusurecatastrophique,consisteenmissionsparticulairesdbrisengendrantunlabouragedela
surfacelaplustendreetunedgradationrapide.
Lanalysedeslubrifiantsmetenvidencecettesuccessiondephasesencaractrisantlenombreetlataillecroissante
desparticulesmtalliqueslibres.
Dfaillancesmcaniquespardformationsplastiques:
Dformationsplastiquessouscontraintemcanique:duesundpassementdelalimitelastiquedumatriau.Une
inspectiondespicesvrifiantlapparitiondunezonedestrictionpeutprvenirlerisqueduneruptureprochaine.
Dformationplastiquesouscontraintethermiqueetdansletemps:cestlefluagequiestunedformation
apparaissantsouscontraintemcaniqueassociedestempraturesdeservicesuprieures40%delatempraturede
fusion.
Dfaillancesmcaniquesparruptureductiles,fragilesoudefatigue:
Ruptureductile:elleprovientaprsunephasededformationplastiqueapprciable,allongementdumatriauet
strictionauniveaudelarupture.
Rupturefragile:ellesurvientaprsunetrsfaibledformationplastique.Elleestsouventleffetdunchocetest
favoriseparlafragilitintrinsquedumatriau.
Ruptureparfatigue:cestquandunepiceatteintsalimitedendurance.
Lesmodesdedfaillanceslectriques:
Rupturedeliaisonlectrique:cestleplussouventlaconsquencedunecauseextrinsque(choc,surchauffe,
vibration).
Collageouusuredescontacts:lescontacts,pardiffrentsmodesdedfaillances,sontsouventlesmaillons
faiblesduncircuitlectrique.
Claquageduncomposant,telsquedesrsistances,destransistors,etc
Cesmodesdedfaillancesprsententuncaractrecatalectiquequilesrenddifficileprvenir.Parcontre,ilest
possibledagirsurlesphnomnesextrieursquilesgnrent,telsquelesactionsthermiquesetvibratoires.
Dansledomainelectronique,ledverminageapourbutdliminerlescomposantsayantunpointfaiblequi
risqueraitdapparatreenfonctionnement.
MODESDEDEFAILLANCEPARCORROSION
Corrosionlectrochimique:
Elleaffectelesmtaux(souventlefer)en
milieuaqueux.
Lacorrosionatmosphriqueentredans
cecadre(llectrolytetantapportpar
leaucontenudanslatmosphre).
Ractionanodique:Fe?Fe+++2e
Ractioncathodique:2H+2e?H2
http://tpmattitude.fr/defail.html
2/3
1431711564662.63
DfaillancesetLoid'usure
Lesionsferreuxtantensolutiondans
leau.
Lacorrosionchimique:Lamiseencontactfortuiteounormale,temporaireoupermanente,dquipementsavecdes
produitsagressifsentraneunecorrosionchimique:ractionchimiqueavecperterguliredematire,formations
piqres,oufissurationparcorrosionintergranulaire.Lesagentscorrosifspeuventtredesacides,(sulfurique,nitrique,
chlorhydrique,etc),desdtergentsvoiremmedeslubrifiants(dontlamissionestlaprotectiondessurfacesmaisdont
lesadditifscrentcertainesincompatibilitsetdontloxydationproduitdesacidesorganiques).
Lacorrosionlectrique:sousleffetdecourantsvagabonds,2surfacesmtalliquesvoisinespeuventtre
soumisesuneDDPsuffisantepourcrerunarclectrique,entranantuneabrasion.Lesoriginespeuventtreune
mauvaisemiselaterre,descourantsinduitssurlesmachineslectriques,deschargeslectrostatiquesprovenantde
frottements(courroies,textiles,etc.).
Lacorrosionbactrienne:leshuilesdecoupeetleseauxindustriellescontiennentsouventdesferrobactries
sedivisanttoutesles20minutes(1bactriedonnenaissance1milliarddebactriesen12heures).
Lacorrosiondecontact:ellesurvientlorsque2picessontencontactetsoumisesdesvibrations.Ex:bague
extrieuredunroulementdanssonlogement.Dansceprocessuscomplexe,ilseformeduFe2O3enpoussirerougetre
trsabrasive.
Lacavitation:ellesemanifestesurdespicesencontactavecunezonedeturbulenceliquide.Desbullesseforment
danslamasseduliquideencoulementturbulent.Sousleffetdelapressionexterne,cesbullesimplosent,gnrantune
ondedechocaccompagnedunetempratureponctuelleleve.Ainsisexpliqueladgradationdesturbines,dhlices,
dechemisesdemoteurs,etc.
Conclusion:chacunedecesfamillesdecorrosioncorrespondentdessymptmesetdesremdesparticuliers.Le
techniciendemaintenance,aprsavoirobservaumieuxlessymptmesetanalyslesconditionsdapparitiondela
dgradation,doitserfrerdesspcialistespourlaprconisationdactionscorrectivesouprventivesefficaces.
Lesloisdedgradationduesdescorrosionssontmoinsbienconnuesquelesloisdusure.Denombreuxparamtres
sontencause,etlamthodeexprimentalesemblelamieuxadaptepourconnatrelesvitessesdecorrosion.
*
.
http://tpmattitude.fr/defail.html
3/3