UNIVERSIDAD DE BUENOS AIRES

FACULTAD DE FILOSOFA Y LETRAS

DEPARTAMENTO DE LENGUAS Y LITERATURAS CLSICAS

LENGUA Y CULTURA LATINA I

CTEDRA
MARA EUGENIA STEINBERG

TRABAJOS PRCTICOS
JTP: ADRIANA MANFREDINI, GUSTAVO DAUJOTAS
Ayudantes: MELINA JURADO, MARIANA BREIJO,
SOLEDAD BOHDZIEWICZ, VIVIANA DIEZ, SARA PAULIN

EJERCITACIN
de Morfologa y Sintaxis

2015
PRIMER CUATRIMESTRE

TRABAJO PRCTICO N 1
(Prosodia y acentuacin, primera declinacin, pres. ind. 1 y 2 conj.)
Analizar y traducir
1) Puellae rosarum coronis deae aram ornant.
2) Video, deae, vestram curam.
3) Vulpecula ungulis gallinam captat.
4) Ancillarum cura dominae laetitiam praebet.
5) Italiae incolae agricolarum vitam amant.
6) Ancillae, fabulas puellis narratis.
7) Formicarum diligentiam laudamus.
8) Filiabus reginae cenam apportas.
9) Non laudo tuam diligentiam, Catilina.
10) Ferae insularum incolas semper terrent.
11) Nautae, procellas non timetis.
12) Poeta, dominae litteras habes.
13) Paterfamilias filiae nuptias parat.
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural los
siguientes sustantivos
Puellae, rosarum, coronis, deae, curam, vulpecula, ancillarum, puellis, filiabus,
nautae, poeta, litteras, cenam, incolas, fabulas, cura, insularum, procellas,
formicarum, paterfamilias, nuptias
Declinar los siguientes sustantivos: filia, nuptiae, diligentia.
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural las
siguientes formas verbales:
Ornant, video, captat, praebet, amant, nocemus, narratis, habes, laudamus,
terrent, laudo, apportas, timetis, parat
Conjugar el presente del modo indicativo (voz activa y pasiva) de los
siguientes verbos: laudo, timeo

TRABAJO PRCTICO N 2
(Segunda declinacin, adjetivos de 1 clase, pronombres personales y posesivos,
verbo sum, infectum de indicativo de 1 y 2 conj. voz pasiva, oracin
compuesta coordinativa)

 Analizar y traducir (pasar a voz pasiva las oraciones marcadas con asterisco)
1) Graeci et Romani palmis supinis deos orabant.
2) Litterae tuae gratae sunt mihi.
3) Secundum Vergilium, agricolae fortunati sunt.
4) Philosophia bonum consilium est.
5) Dominus terrae et caeli Saturnus erat.
6) Plenum est forum, plena templa circa forum.
7) Tu mihi stacta, tu cinnamum, tu rosa, / tu crocinum et casia es, tu telinum.
(Pl. Curc. 100-101).
8) Sunt multae fabulae Romanae.
9) *Magistrorum verba discipulorum animos ad studium incitabunt.
10) *Morbos medicus curabit, natura autem sanabit.
11) *Nautas peritos procellosum numquam terrebat pelagus.
12) Tullus Hostilius saepe contra finitimos pugnat. Albanos superat et Albam
Longam expugnat. Postea cum Albanis amicitiam confirmat.
13) Semper auarus eget (Hor. Ep. 1.2.156).
14) Sordebant tibi vilicae, / concubine, hodie atque heri. (Catul.61.136-137)
15) Nunc meae puellae ocelli tua opera turgiduli rubent.
16) Tuis litteris delector. (Cic. Att. 4. 11. 2)
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural los
siguientes sustantivos
Philosophia, consilium, Romani, Etruriam, socios, bellum, argumentum, rosa,
telinum, templa, modio, forum, trimodio, amicitiam, colonis, Romanos, Albanis,
finitimos, morbos, victoriam, medicus, Tarquino, studium, magistrorum,
animos, verba, concubine, Saturnus, pelagus, ocelli.
Declinar conjuntamente
Bonum consilium, plenum templum, nauta peritus, pelagus procellosum,
turgidulus ocellus, palma supina, sacer focus, deus domesticus, alta fagus.
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural las
siguientes formas verbales. Pasar a la voz pasiva.
Horreo, dabo, es, cenabis, collocabant, reportabant, est, sordebant, terrebat,
sanabit, curabit, erat, rubent.

 Conjugar el pretrito imperfecto y el futuro imperfecto del indicativo (voz

activa y voz pasiva): ceno, horreo.

TRABAJO PRCTICO N 3
(Infectum de modo indicativo voz activa y pasiva de 3, 4 y 5 conjugaciones,
circunstanciales de lugar, enunciado completo de los verbos)
Analizar y traducir
1) Densa iuba dextro recumbit in armo.
2) Acerba fata Romanos agunt (Hor.Epo. 7.17)
3) Galli ad forum veniunt.
4) Iam Catullus obdurat nec te requiret nec rogabit invitam.
5) In atrio deae Vestae et diis domesticis sacer focus semper ardet.
6) Romani per Italiam colonis collocabant: in Galliam victoriam saepe
reportabant.
7) [Hercules] per silvas ad antra venit. (Ov. Fast. 1.560)
8) In foro oppidi nostri pulchra templa videmus.
9) Alius exercitus per agros siluasque fuga errabat. (Liv. 23.40.5, adapt.)
10) In templo simulacrum stabat aureum iconicum... (Suet. Cal. 22)
11) Inimici silentio ex oppido egrediunt. (Caes. Gal. 7.11.7, adapt.)
12) Varus praesidium ex oppido educit ac profugit. (Caes.Civ. 1.13.2)
13) Decedit ex Gallia Romam simul Naevius. (Cic. Quinct. 16)
14) Venit Romam Quinctius, vadimonium sistit. (Cic. Quinct. 30)
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural las
siguientes formas verbales. Pasar a la voz pasiva.
Recumbit, agunt, accipiebam, aget, vivebatis, requiret.
Conjugar el presente, pretrito imperfecto y futuro imperfecto del indicativo
activo y pasivo de los siguientes verbos: ago, accipio, servio.

TRABAJO PRCTICO N 4
(Perfectum de modo indicativo voz activa Tercera declinacin: temas
voclicos)
Analizar y traducir

1) Romani exiguum oppidum vallis et muro muniverunt.

2) Sabini, propter raptarum iniuriam filiarum, arma adversus Romanos
sumpserunt.
3) Egregius poeta magnan victoriam reportaverat.
4) Terrebant patricios plebeiorum minae: multa in Curia disseruerunt.
5) Armis non superavimus, consilio superabimus.
9) Strenuus civis magna diligentia equos exercebat et per prata ad horrida bella
ruebat.
10) Magnae nubes caelum ex nautae oculis eripiunt.
11) Mane naves inimicum imbrem accipient et ad vesperam in vasto mari arma
virorum dispergentur.
12) Olim terra colebatur et vastum mare velivolis navibus florebat.
13) Nauta acerbos imbres non timet.
14) Mare causa est nubium et imbrium.
15) In alpibus magna copia ovium pulchrarum erat.
16) Agricolae fessi sitim gelida aqua sedant.
Enunciar, analizar morfolgicamente, pasar al singular o al plural las
siguientes formas verbales:
Muniverunt, interfecit, transiluit, sumpserunt, reportaverat, pugnaverant,
superavit, disseruerunt, superavimus, collocaverint.
Conjugar los siguientes verbos en pretrito perfecto, pluscuamperfecto y
futuro perfecto del indicativo activo y pasivo: munio, interficio, sumo, transilio,
reporto, colloco, supero, pugno, dissero

TRABAJO PRCTICO N 5
(Tercera declinacin: temas voclicos y consonnticos)
Analizar y traducir
1) Rota calcarium ferreos dentes habet.
2) Reti multos pisces e mari nautae captant.
3) Callida vulpes in alta vinea uvam videbat et appetebat.
4) Tullus Hostilius hostes bellis superavit et urbem ampliavit.
14) Legatus ad latos fines Germanorum venit et trans Rhenum castra collocat.
15) Muri oppidi delentur et sacra altaria a Graecis incenduntur. Aeneas solus e
viris troianis effugiet cum patre, filio et sociis.
5) Malus clandestinus est amor, damnum est merum. (Pl. Curc. 49)

6) Fulsere vere candidi tibi soles (Catul. 8.8)

7) [Pater Ianus] multa dixit de magnitudine deorum (Sen. Apoc. 9.3)
8) Laudas fortunam et mores antiquae plebis.
9) [Caligula] cum omnibus sororibus [] consuetudinem stupri fecit.(Suet. Cal.
24.1)
10) me [] perfide, deserto liquisti in litore, Theseu? (Catul. 64.133)
11) O philosophia, tu inventrix legum, tu magistra morum et disciplinae fuisti.
(Cic. Tusc. 5.2)
12) Procles et Eurysthenes, Lacedaemoniorum reges, gemini fratres fuerunt.
(Cic. Div. 2.90)
13) Verberavisti patrem atque matrem. (Pl. Pseudolus 367)
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural los
siguientes sustantivos:
Faucibus, fores, dentes, calcarium, reti, piscis, mari, vulpes, hostes, urbem,
fines, civis, imbres, nubes, naves, imbrem, altaria, navibus, patre.
Enunciar adjetivo y sustantivo y declinar conjuntamente en singular y en
plural:
Festiva foris, ferreus dens, multus piscis, callida vulpes, validus hostis, latus
finis, strenuus civis, acerbus imber, magna nubes, vastum mare, sacrum altare,
velivola navis.
Enunciar, analizar morfolgicamente y pasar al singular o al plural:
Amore, coniugis, virgines, litore, cupidinibus, pectore, flumina, frigus, furor,
tepores, cuspide, florem, virgo, corpore, lumen, legum, vocem, soles,
sororibus, magnitudine

TRABAJO PRCTICO N 6
(Revisin tercera declinacin)
Analizar y traducir
1) O funde noster, fui libenter in tua suburbana villa malamque pectore expuli
tussim.
2) Otium, Catulle, tibi molestum est: otio exultas nimiumque gestis. Otium et
reges et beatas urbes perdidit.

3) Non falx frondatorum arboris umbram attenuat.

4) Pulvinar deae geniale locatur in mediis sedibus.
5) Bacchantium pars tecta cuspide thyrsos quatiebant, pars e divulso iuvenco
iactabant membra, pars tortis serpentibus incingebant, pars obscura orgia
celebrabant cavis cistis.
6) Iam ver egelidos refert tepores, iam caeli furor iucundis Zephyri auris silescit.
7) Fortunate senex, ergo tua rura manebunt. (Verg. B. 1.46).
8) Fortunate senex, hic inter flumina nota/ et fontes sacros frigus captabis
opacum. (Verg. B. 1.51-52)
Enunciar los sustantivos y adjetivos, y declinar conjuntamente los siguientes
sintagmas:
Senex fortunatus, mala tussis, fons sacer, pars magna, urbs beata, rex notus,
mos antiquus, consuetudo vana, frigus opacum, plebs sordida.

TEXTOS PRIMER PARCIAL

1) Analizar (morfologa y sintaxis) y traducir:

Validae opes populorum armis Romanis non resistent et Roma caput orbis
terrarum erit.
2) Declinar conjuntamente el sintagma validae opes en singular y plural.
3) a) Enunciar el verbo resistent; b) conjugar el futuro imperfecto del modo
indicativo voz activa; c) conjugar el presente de modo indicativo voz activa y
pasiva.
1) Analizar (morfologa y sintaxis) y traducir:
Romani publice priuatimque auspicium more vulgato sumebant; impigri
auspices fidem nuptiis saepe interponunt.
2) Declinar conjuntamente el sintagma impigri auspices en singular y plural.
3) a) Enunciar el verbo interponunt; b) conjugar el pretrito imperfecto del modo
indicativo voz activa; c) conjugar el presente de modo indicativo, voz activa y
pasiva.

TRABAJO PRCTICO N 7
(Adjetivos de segunda clase Cuarta y quinta declinaciones Pronombres
demostrativos)
Analizar y traducir
1) In foro infimo boni homines atque dites ambulant; in medio propter canalem,
ibi ostentatores meri. (Pl. Curc. 475-476)
2) Pelle humum pedibus, manu / pineam quate taedam. (Catul. 61. 14-15).
3) Caesar omnem equitatum praemittit (Caes.Gal.1.15).
4) Mihi a spe, metu, partibus rei publicae animus liber erat (Sall. C. 4)
5) Stultum consilium ad perniciem mortales devocat (Phaed. 1. 20)
6) Fundamentum autem est iustitiae fides, id est dictorum conventorumque
constantia et veritas (Cic. Off. 1.23)
7) Post meridiem in Academiam descendimus (Cic. Tusc. 2.3.9)
8) Sed lingua torpet, tenuis flamma sub artus demanat, sonitu proprio tintinant
aures, nox gemina lumina tegit.
9) [] et durae quercus sudabunt roscida mella (Verg .B. 4.30)
10) Iam nova progenies caelo demittitur alto (Verg. B. 4.7)
11) Crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt (Lucr. 351)
12) Nos patriae fines et dulcia linquimus arva (Verg. B. 1.3)
13) Domum romanam videbimus et eius partes nominabimus. Ad eam
intrabimus ex via.
14) Hic est sepulcrum haud pulcrum pulcrae feminae (CIL VI. 15346)
15) Et homini et animali hi sunt: visus, auditus, gustus, odoratus et tactus.
16) Hirundines reditu suo veris reditum nuntiant.
17) Haec vox fortasse misericordiam vestram movebit.
18) Itaque verae amicitiae difficillime reperiuntur in iis. (Cic. Lael. 64)
19) Cur eorum spem exiguam reliquarum fortunarum vi extorques? (Cic.
Div. Caec. 21.6, adapt.)
20) Unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser? (Ter. Phorm.
534)
20) Matrem hic salutat suam, haec autem hunc filium. (Pl. Poen. 1144)
21) Anus praecipue lippa [...] canem ingentis magnitudinis catena trahit
instigatque in Eumolpon. (Petr. 95.8)
Enunciar adjetivo y sustantivo y declinar conjuntamente en singular y plural
Homo diues, dulce vinclum, imminens luna, omnis equitatus, paucus dies,
tenuis flamma, sonitus proprius, tenera manus, cursus menstruus, res publica,
dura quercus, nova progenies, dulce arvum, mite pomum.

TRABAJO PRCTICO N 8
(Grados de significacin del adjetivo y del adverbio Pronombres
demostrativos)

Analizar y traducir

1) Sol multis partibus maior atque amplior est quam terra universa. (Cic. Nat.
2.36)
2) Carinae navium Venetorum aliquanto planiores quam nostrarum navium
sunt. (Caes.Gal. 3.13)
3) Nihil gratius amicitia, nihil virtute melius in vita habemus.
4) Senex benevolentior iuvene est.
5) magna voce iuravit verissimum pulcherrimumque iusiurandum (Cic.
Fam.5.2)
6) Omnium Gallorum fortissimi erant Belgae.
7) Saguntum, oppidum Hispaniae opulentissimum, Hannibal expugnavit.
8) Mores Graecorum et Persarum dissimillimi erant.
9) Peiora praecepta iuvenes facile audiunt.
10) Summum consilium nostri maiores appellaverunt senatum. (Cic. Sen. 6).
11) Itaque illa duo, morbus et aegrotatio, ex totius valetudinis corporis
conquassatione gignuntur; vitium autem integra valetudine ipsum ex se
cernitur. (Cic.Tusc. 5. 4.13, 29).
12) Suffenus iste, Vare, [] homo venustus est et dicax et urbanus, idemque
plurimos facit versus. (Catul. 22.1-3)
13) Ipsa se virtus satis ostendit (Sal. Jug. 85.31)
14) Ille, iudices, nullum scelus fecit, sed probam vitam semper egit. Iste tamen
in ius illum vocavit ; in ipso foro omnes cives ad illum oculos vertunt.
15) Igitur saluberrimum ver est, proxime deinde ab hoc hiems; periculosior
quam salubrior aestas, autumnus longe periculosissimus. (Cels. 2.1.1)
16) Iam fames quam pestilentia tristior erat (Liv. 4.52.5)
17) Luce sunt clariora tua [nobis] consilia omnia (Cic. Catil. 1.6)
18) Non faciunt meliorem equum aurei freni (Sen. Ep. 41.6)
19) Maiorem noctis partem in convivio exigebat ; usque ad horam sextam fere
dormiebat (Sen. Ep. 83.14)
20) Ferrum magis necessarium est quam aurum ; huius autem cupidiores sunt
homines quam illius.
21) Aristides unus omnium iustissimus ab Atheniensibus habebatur.

Sealar el comparativo y superlativo de los siguientes adjetivos o adverbios:

Gratus, fortis, opulentus, pulcher, taciturnus, venustus, amplus, magnus,

malus, benevolus, dissimilis.

Declinar conjuntamente en grado comparativo y superlativo

Mos dissimilis, homo venustus, salubre ver, pulchrum ius

Declinar conjuntamente hic magnus codex ipsa pulchra femina idem
vetulus homo-

TRABAJO PRCTICO N 9
(Participios atributos y predicativos - Perfectum voz pasiva)

Analizar y traducir

1) Castra sunt in Italia, in faucibus Etruriae, contra populum romanum

collocata (Cic. Cat. 1.5)
2) Reliqua pars exercitus dimissa est (Caes. Civ. 1.87.5)
3) Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,/contactum nullis ante
cupidinibus. (Prop.1.1.1-2)
4) Pulcherrima templa in foro romano aedificata erant.
5) Duo exercitus a Caesare ex Italia ad Hispaniam ducti sunt.
6) Omnis equitatus in cornibus ab imperatore collocatus est.
7) Subito vi ventorum et aquae magnitudine pons est interruptus (Caes. Civ.
1.40.3)
8) Sed Caesari futura caedes evidentibus prodigiis denuntiata est (Suet. Jul. 89)
9) E plebe homo nocte media iuxta cubiculum eius cum pungione deprehensus
est (Suet. Cl. 13)
10) Remus autem per iocum vallum transiluit et Romulus ira commotus statim
interfecit eum.
11) Coniunctio est pars orationis conectens ordinansque sententiam. (Diom. GL
1. 415K. 16354. 1. 1. 7a)
12) Dux clemens victis ignovit.
13) Brutus cultrum, ex vulnere Lucretiae extractum, manantem cruore, prae se
tenebat.
14) Necessitas egentem mendacem facit. (Publ. Syr. Sent.)
15) Catilina inter hostium cadavera repertus est, paululum etiam spirans
ferociamque animi in voltu retinens. (Sall. Cat. 61. 4)

16) Senex avarus vix sibi credens Euclio / domi suae defossam multis cum
opibus / aulam invenit, rursumque penitus conditam / exanguis amens servat.
(Pl. Aul.1-4).
Conjugar los siguientes verbos en la voz activa y la voz pasiva de los tiempos
del perfectum de Indicativo: rescindo- mitto- conficio- posco- educo- do
relinquo-

TRABAJO PRCTICO N 10
(Ablativo Absoluto- Usos del infinitivo - Acusativo con Infinitivo)
Analizar y traducir
1) Ipsaque tellus omnia liberius, nullo poscente, ferebat. (Verg. G. 1.127)
2) Caesar, exploratis regionibus, omnes copias castris eduxit. (Caes. Gal.68)
3) Bello Helvetiorum confecto, principes civitatum ad Caesarem gratulatum
convenerunt. (Caes.Gal. 1.30)
4) Caesar, reducto exercitu, partem ultimam pontis rescindit. (Caes. Gal. 6.29).
5) Difficile est dicere de futuris rebus.
6) Naturam ipsam definire difficile est (Cic. Inv. 1.34)
7) Difficile est dolori conuenire cum patientia. (Pub. Sent. D.23)
8) Peccare nemini licet.
9) licet ad philosophiam sine viatico pervenire. (Sen. Ep. 17.7)
10) Ego vero omnia in te cupio transfundere, et in hoc aliquid gaudeo discere
(Sen. Ep. 6.4)
11) Caesar Fabium cum sua legione remittit in hiberna, ipse cum tribus
legionibus circum Samarobrivam trinis hibernis hiemare constituit, et []
totam hiemem ipse ad exercitum manere decrevit. (Caes.Gal. 5.53.3)
12) Incipit parvus puer risu cognoscere matrem (de Verg. B. 4. 60)
13) Anus hic solet cubare custos ianitrix, / nomen Leaena est, multibiba atque
merobiba. (Pl. Curc. 75-76)
14) Helvetii angustos se fines habere putabant.
15) Legem brevem esse oportet.
16) Nate, licet <te> tristes animo deponere curas. (Verg., G., 4.531)
17) Hieronymus dolore vacare <esse> summum bonum dixit. (Cic., Tusc., 2.15)
18) Alexander dicebat se esse filium Iovis.
19) Constat leges ad salutem civium inventas esse.
20) Hoc animo decet animatos esse amatores probos (Pl. Men. 203)

TRABAJO PRCTICO N 11
(Pronombres relativos, indefinidos e interrogativos - Proposiciones adjetivas)
Analizar y traducir
1) Cuncta tuus sepelivit amor, nec femina post te/ ulla dedit collo dulcia vincla
meo. (Prop. 4. 15)
2) Nulla domus tales umquam contexuit amores, nullus amor tali foedere
coniunxit amantes.
3) Est enim amicitia nihil aliud nisi omnium divinarum humanurumque rerum
cum benevolentia et caritate consensio. (Cic. Lae. 19-20)
4) Haec utraque manu conplexuque adsere toto. (Mart 1. 15. 8-9)
5) Bella es, novimus, et puella, verum est, / Et dives, quis enim potest negare?
(Mart. 1.64.1-2)
6) Qua nunc arte graves tolerabis inutilis annos? / Quid facit infelix et fugitiva
quies? (Mart. 7.64.5-6)
7) In Tusco vico, ibi sunt homines qui ipsi sese venditant. (Pl. Curc. 482)
8) In hac insula est fons aquae dulcis, cui nomen Arethusa est. (Cic. Verr. 2.4.53)
9) Arbores seret diligens agricola, quarum baccam ipse nunquam aspiciet. (Cic.
Tusc. 1.14)
10) Nemo liber est qui corpori servit. (Sen. Ep. 92. 33)
11) Caesar ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia
convenerant, a lacu Lamano, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem
Iuram, qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit, murum fossamque
perducit. (Caes.Gal.1.2)
Declinar los pronombres
qui quae quod/ quis quae quid / quidam quaedam quodam- alius alia aliudnullus, -a,-um

TRABAJO PRCTICO N 12
(Proposiciones relativas: adjetivas, sustantivas y adverbiales)
Analizar y traducir
1) Vetus est haec opinio, iudices, quae constat ex antiquissimis Graecorum
litteris ac monumentis ... (Cic. Ver. 2.4.106)
2) Veni in illum locum in quo lapidea vestimenta erant facta, (Petr. Sat. 62.13)
3) Non qui parum habet, sed qui plus cupit pauper est. (Sen. Ep. 2.6)

4) Tempus delere solet quod homines fecerunt.

5) 'Sed tu quod facies, hoc mihi, Paete, dolet.' (Mart. 1.13.4)
6) Nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat. (Mart. 1.57.4)
Ruris bibliotheca delicati, / Vicinam videt unde lector urbem, (Mart 7.17.1-7)
7) Hic ubi conspicui venerabilis amphitheatri / Erigitur moles, stagna Neronis
erant. (Mart, Sp. 2.5-6)

TEXTOS SEGUNDO EXAMEN PARCIAL

1. a)Anlisis morfolgico y sintctico.
b)Traduccin
Germanicus, qui vir fortissimus inter omnes erat, ex nobili Augusti genere
provenerat. Saepe in provincias liberos1 secum ducebat. Unus e liberis1, Gaius,
apud milites educatus est. Omnes videbant eos cum puero ludere, etiam fabulas
ei narrari. Puer caligas parvas portare solebat, itaque ab omnibus 'Caligula'2
vocatus est.
2.

c) Enunciado completo del verbo subrayado.

d) Formacin de los participios del verbo enunciado en c)

Notas:
1.
Liberi, -orum: hijos
2.
Caligula: Diminutivo de caliga
1. a)Anlisis morfolgico y sintctico.
b)Traduccin
Caius Iulius Caesar, nobilissim famili genitus, annum sextum et decimum
agens, patrem amisit. Paulo post, Corneliam duxit uxorem, cuius pater erat
Syllae inimicus; Sylla voluit Caesarem eam dimittere. Caesar bonis1 spoliatus
est2: noctu, mutata veste, elapsus est3 ex urbe. Sylla existimavit multos Marios4
in puero inesse.
c) Enunciado completo el verbo subrayado.
d) Formar los participios del verbo enunciado en c)
Notas
1. bona,-orum: bienes
2. spoliare + Abl: despojar de
3. elabor: v. deponente: traduccin activa

4. Marios: Alusin a Cayo Mario, enemigo de Sila en las guerras sociales del
primer cuarto del siglo I a.C.

TRABAJO PRCTICO N 13
(Modo subjuntivo y modo imperativo)
Analizar y traducir
1) Vivamus, mea Lesbia, atque amemus. (Catul.5.1)
2) Cedant arma togae (Cic. Phil. 2.8)
3) Secreto amicos admone; lauda palam.
4) Boni coniuges, bene vivite et munere adsiduo valentem iuventam exercete.
5) Amemus patriam, [...] consulamus bonis, [...] futurae gloriae serviamus.
(Cic.Off. 1.26).
6) Da mihi basia mille, deinde centum (Catul.5.7)
7) Voca, voca cocum in medio (Petr. 49.4)
8) Nunc argumentum accipite atque animum advertite. (Pl. Men. 5)
9) Ne bella laudemus.
10) Credant nobis et amittant timorem: nos omnibus periculis eos liberabimus.
11) Utinam fortuna ne nobis adversa sit!
12) Mala morte intereat dominus meus qui me invitum tantis periculis obiicit!
13) Agite, bibite, festivae fores; / potate, fite mihi propitiae. (Pl. Curc. 88-89)

TRABAJO PRCTICO N 14
(Proposiciones sustantivas con ut e interr. indirectas: presentacin)
Analizar y traducir
1) Imperat militibus Caesar ut naves faciant. (Caes. Civ. 1.54.1)
2) Iudices a reo quaesiverunt utrum solus an cum aliis hoc scelus fecisset.
3) Te oro ut de hac miseria cogites (Cic. Att. 11.23.3)
4) Oro vos ut mihi auxilio sitis et hominem demonstretis qui carum thesaurum
meum abstulit.
5) Per fortunas tuas, Cicero, per liberos te oro et obsecro ne quid gravius de
salute et incolumitate tua consulas (Cic. Fam. 8.16.1)
6) Quid sit in iis [his] litteris nescio, sed mihi valde Quintus frater gratulatur
(Cic. Att. 11.23.2)
7) Nihil video, caecus eo, atque quo eam, aut ubi sim, aut qui sim scire non
possum.

TRABAJO PRCTICO N 15
(Proposiciones adverbiales: presentacin)
Analizar y traducir
1) Ubi Romani Tarquinium in Etruriam fugant, Etrusci contra Romanos pro
Tarquinio coniurant et socios ad bellum vocant.
2) Quamquam plebeii pro patria pugnaverant et Volscos superaverant, non
tamen promissa praestabant patricii.
3) Cum impigri agricolae insidias collocaverint, callidum lupum capient.
4) Iam Cytherea choros ducit Venus, imminente luna,/ iunctaeque Nymphis
Gratiae decentes/ alterno terram quatiunt pede, dum graves Cyclopum/
Vulcanus ardens urit officinas.
5) Cenabis bene, Fabulle, apud me paucis diebus, si tibi di favent. Tu, dea, cursu
menstruo rustica tecta agricolae bonis frugibus exples.
6) Bellissimum vidi et taciturnissimum, / numquam ullum verbum muttit: cum
aperitur tacet, / cum illa noctu clanculum ad me exit, tacet. (Pl. Curc.20)
7) Alimenta, quae accepimus, quamdiu in sua qualitate perdurant et solida
innatant stomacho, onera sunt. (Sen., Ep. 84. 6).
8) Scribam aperte, sicut mea natura et nostra amicitia postulat.
9) Locus hic apud nos, quamvis subito venias, semper liber est. (Pl. Bacch. 82)
10) Postquam aurora inluxit numquam concessavimus (Pl. Poen. 218)
11) Tantus subito timor omnem exercitum occupavit, ut non mediocriter
omnium mentes animosque perturbaret. (Caes.Gal. 1.39, 1)
12) Aliquid huic responde commode, ne incommodus nobis sit (Pl.Poen.401-402)
13) Fulsere quondam candidi tibi soles, /cum ventitabas quo puella ducebat
(Catul. 8.3-4)
14) Dumnorix [] Helvetiis erat amicus quod ex ea civitate Orgetorigis filiam
in matrimonium duxerat (Caes. Gal.1.9.3)
15) Quoniam iam nox est, [] in vestra tecta discedite (Cic. Cat. 3.29)
16) Uxor me excruciate quia vivit (Pl. Cas. 227)

TEXTOS DE PRCTICA VARIADOS DE MAYOR COMPLEJIDAD

1) Nunc argumentum vobis demensum dabo, / non modio neque trimodio,
verum horreo. (Pl. Men. 14-15).
2) O tempora o mores! Senatus haec intellegit, consul videt; hic tamen vivit.
Vivit? Immo verum etiam in senatum venit, fit publici consili particeps, notat et
designat oculis ad caedem unumquemque nostrum (Cic. Cat.1. 3).

3) Thais habet nigros, niueos Laecania dentes./ Quae ratio est? Emptos haec
habet, illa suos (Mart. 5.43)
4) Omnes autem perturbationes animi morbos philosophi appellant negantque
stultum... [quemquam] his morbis vacare; qui autem in morbo sunt, sani non
sunt ; et omnium insipientium animi in morbo sunt : omnes insipientes igitur
insaniunt. (Cic. Tusc. 3.9).
5) Divitias alii praeponunt, bonam alii valetudinem, alii potentiam, alii honores,
multi etiam voluptates. [] Qui autem in virtute summum bonum ponunt,
praeclare illi quidem, sed haec ipsa virtus amicitiam et gignit et continet, nec
sine virtute amicitia esse ullo pacto potest. (Cic. Amic. 20)
6) Deum te igitur scito esse, siquidem est deus, qui viget, qui sentit, qui
meminit, qui providet, qui tam regit et moderatur et movet id corpus, cui
propositus est, quam hunc mundum ille princeps deus. (Cic. Rep. 6.26).
7) Nescit vitane fruatur an sit apud manes. (Ov. Met. 1. 585-586)
8) Itaque [Titus Pomponius Atticus] die quinto, postquam id consilium inierat,
pridie Kalendas Apriles, Cn. Domitio, C. Sosio consulibus, decessit. Elatus est in
lecticula, ut ipse praescripserat, sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus
bonis, maxima vulgi frequentia. Sepultus est iuxta viam Appiam, ad quintum
lapidem, in monumento Q. Caecilii avunculi sui. (Nep. Att. 22.3)
9) Peras imposuit Iuppiter nobis duas:/ propriis repletam vitiis post tergum
dedit,/ alienis ante pectus suspendit gravem./ Hac re videre mala non
possumus:/ alii simul delinquunt, censores sumus. (Phaed. 4. 10.1-5).
10) Virgo, dum intacta manet, dum cara suis est; cum castum florem amisit
polluto corpore, nec pueris iucunda manet nec cara puellis.
11) Non amo te, Sabidi, nec possum dicere quare / Hoc tantum possum dicere:
non amo te! (Mart. I 32).
12) Et hic qui poscet eam sibi uxorem senex, / is adulescentis illius est
avunculus, / qui illam stupravit noctu, Cereris vigiliis. (Pl. Aul. 34-36)
13) Personam tragicam forte vulpes viderat./ O quanta species, inquit,
cerebrum non habet!/ Hoc illis dictum est, quibus honorem et gloriam/ fortuna
tribuit, sensum communem abstulit. (Phaed. 1. 7.1-4).
14) Et ubicumque multitudo esset, ibi et legitimum rectorem multitudinis
censebant esse debere. (Liv. 39.15.11)
15) 'Ego uero' inquam 'nihil impossibile arbitror, sed utcumque fata decreuerint
ita cuncta mortalibus prouenire. (Apul. Met. 1.20)