Sunteți pe pagina 1din 2

07/07/2015

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

Imprimirpgina
Voltar

Lutapormoradia

Aestticadacrueldade
EmBraslia,apsadestruiodamatanativaedomododevidadosindgenasqueaindaresistem,divulgaseaconstruo
noSetorNoroestedeespaosecolgicos,comoomuseuinterativoPlanetrioIndgenaeoMuseuVivodoCerrado.O
recadonopodiasermaisclaro:naturezaeindgenasdevemserpeasdemuseu
porRafaelMoreiraSerradaSilva

Nodia30deabrilde1955,aComissodeCooperaoparaaMudanadaNovaCapitalnomeadapelogovernador
de
Gois,JosLudovicoAlmeida,desapropriouaprimeiraterratornadadeutilidadepblicaparaaconstruode
Braslia,aFazendaBananal.ElalocalizavaseentreosriosTortoeBananal,estendendoseatareaonde
atualmenteestoaEsplanadadosMinistrios,oCongressoNacionaleaPraadosTrsPoderes.Partedesse
territrio,situadaprximadoParqueNacionaldeBraslia,agorapalcodeumdosmaissimblicosconflitosno
DistritoFederal.Deumlado,umacomunidadeindgena,emprocessodereconhecimento,oriundadetrabalhadores
daconstruodeBrasliaquealiseinstalaramhquasecincodcadas.Deoutro,aprojeodobairromaiscarodo
pas,oSetorNoroeste,planejadoparaocupar313hectaresdoquehpoucosanoseracerradonativo.A
especulaosobreasterrasanterioraosalicercesdaconstruodacapital,econtinuavoraz.
Paraalmdosimpactosdessedesmatamento(comimplicaesatmesmonoParqueNacional),foiincludanessa
reaoSanturiodosPajs,comoficouconhecidoolocalondeviveessacomunidadeindgena.Vindosdeguas
Belas(PE),osrepresentantesdopovoFulni,IncioSevero(caciqueZumba),JosRibeiro,JosCarlosVerssimo
eEliLciochegaramparatrabalharnoscanteirosdeobradeBrasliaem1957,1 constituindooncleoformador
dessacomunidade.Contudo,apresenaindgena,longedeserrecente,temumlongotrajetohistrico.
DeacordocomohistoriadorPauloBertran,atacolonizaosetecentistadaregio,essareafoidomnio
incontestveldoJoTapuiadelnguaprpria,especializadoemvivernoscerrados.2 Semquereraprofundaros
vriosmeandrosdoconflitoemquesto,esteartigotratadealgomaismodesto.Ainvisibilidadeindgenanacidade
setornaparadoxalmentehipervisvelapartirdoolharsobresuaarquiteturaeurbanismo.MonumentosdeBraslia
algunsbastanteconhecidoseoutrosnemtantoexplicitamacoexistnciadeumahistriaperifricaeoutra
histria,porassimdizer,monumental,nostraadosurbanosdacidade.Balanceandoonguloentreumaeoutra,a
fotografiadeBrasliaquesaiestlongedocartopostal.
Santxi,umindgenaFulni,parentedosindgenaspioneirosdacidade,queresideatualmentenareaemlitgio,
denominaseTapuia.EleperspicazaoapontarumconflitomnemnicoprofundonoespaourbanodeBraslia:dois
monumentosfrenteafrente,oMemorialdosPovosIndgenaseoMemorialJK,ambosdeOscarNiemeyer.Em
relaoaoltimo,elesublinha:Defrente,vocvocolonizadorJuscelino,emcimadeumatbua,emcimadeum
prdio,maslemcima.Eembaixotemocolonizadormorto.3 AocontrriodoMemorialdosPovosIndgenas,
poucoaparente,semdestaquenocenriourbano,oMemorialJKseavistadelonge,temfotos,imagens,uma
memriaviva.Poroutrolado,oMemorialdosPovosIndgenassugereamemriadocolonizado,imperceptvel,
morta.Otamanhofsicodecadaumdenuncia:nodeJK,estahistriaescrita,grande,imponentenodos
indgenas,ahistriasobrequempoucoseescreveunacidade,menor,residual,umahistriaoral.
Conversandocomumamigosobreacidade,elemerelatoualgoquesvimapensarbemdepois.Naalturada
Superquadra502Sul,apoucasquadrasdaFundaoNacionaldondio(Funai),umbarmantmumaviso:Proibida
avendadebebidaalcolicaparaindgenas.Emoutraspalavras,talmensagemsignificaquenoqueremossua
presenaincmodaporperto,umcdigodecondutaqueseestendeaooutro,quenoseajustaaoespelho
modernista.
Em1997,Galdino,umindgenadaetniaPataxHhhe,foiassassinadoapoucasquadrasdaliporumgrupode
https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=1100

1/2

07/07/2015

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

jovensdaclassemdiaaltadeBraslia.Sadosdeumbar,atearamfogonoindgena,quedormianumaparadade
nibus,apstersidorecusadoemumahospedariabaratanaW3Sul.Eleteve97%docorpocarbonizado.
Pensemossobreaestticadacrueldade.SegundoohistoriadorPaulVeyne,ospovosditossemhistriaso,
simplesmente,povoscujahistriaseignora,equeosprimitivostmumpassado,comotodomundo.4 Tendoisso
emmente,consideremos,napraaemqueGaldinofoimorto,aesttuaqueencenasuamorte.Umafiguraem
labaredasrepousanumaplataformadeaoeconcreto:umcorpoemchamas,agonizando,semnome,endereo,
histria.Umindigente,comoassimoolhavamosautoresdocrime.OEstadotransplantouosolhosdoscriminosos,
omonumentodeGaldinoestnaperspectivadoassassino.AduplamortedeGaldino,pelosjovensepeloEstado,
expressaocasopelomesmongulo,grosseiramente,umzningum.

IndigentismoemBraslia
OSetorNoroesteoexemplomaisrecentedessalongapolticadeindigentismoemBraslia,dacriaodeliberada
dascondiesdeindignciaporpartedopoderpblicoedaelitelocal,endereadaaboaparceladapopulao,por
meiodaviolnciaedasegregaosocioespacial.EmreasnobrescomooSudoeste,moradoresjfizeramabaixo
assinadocontraescolaspblicase,atualmente,fazemcampanhacontraadoaodeesmolasparamendigos.No
LagoNorte,impediramaconstruodeumaponteligandoapennsulacomreasperifricasdacidade.NaAsaSul,
organizaramseparaevitaraconstruodeumaestaodemetr.Todosutilizandooargumentodasegurana,da
cidadaniaedobemestar,obviamentedeseuspares.
OSetorNoroestesurgidodoprojetoBrasliaRevisitada,escritoporLucioCostaem1987visava,entreoutras
coisas,inserodapopulaodebaixssimarendanareadoPlanoPiloto.Ourbanistadesenhou,
especificamente,apartamentosnosformatosproletrioefavelado,destinandoaessafaixapopulacionalmoradias
econmicas.
SegundodadosrecentesdoIBGE,Brasliacontacom36favelas.Asegundamaiorfaveladopas,ocondomnioSol
Nascente,localizadanaCeilndia(nomeprovenientedeCEICampanhadeErradicaodeInvases),cresceuem
umperodoconcomitantediscussodoSetorNoroeste,efeitodiretodaespeculaoimobilirianacidade.Esse
novobairroemconstruonareanobredacapitaljometroquadradomaiscarodopas.Almdeagravaro
severoquadrodedesigualdadesocial,eledemonstraummovimentodeperiferizaointerno,ouseja,transformao
PlanoPilotonumsubrbioprivilegiadodaclassealtadeBraslia.
Hipocritamente,apsadestruiodamatanativaedomododevidadosindgenasqueaindaresistem,divulgasea
futuraconstruonaquelareadeespaosecolgicos,comoomuseuinterativoPlanetrioIndgenaeoMuseu
VivodoCerrado.Orecadonopodiasermaisclaro:naturezaeindgenasdevemserpeasdemuseu.
AssassinatosesculturaisocupampraasmrbidasnoPlanoPiloto.Oestadodaartenacidademonumentoda
humanidadeencenaamortepblicadeumasociedadequeritualizaseusmonumentos,sacrificandotodaalteridade
foradeseueixocapitalemtrocadesmbolosarquitetnicoseurbansticospstumosdepoder.
RafaelMoreiraSerradaSilva

FormadoemCinciasSociaiseAntropologiapelaUniversidadedeBraslia(UnB),pesquisadordoInstitutoNacional
deCincia,TecnologiaeInclusoSocialnoEnsinoSuperioremembrodogrupodeapoiadoresdoSanturiodos
Pajs

1FredericoMagalhes,TerraindgenaBananal:territorializaotapuyaeamaterializaodapresenaindgenaem
Braslia,UniversidadedeBraslia,CDS,2009.
2PauloBertran,HistriadaterraedohomemnoPlanaltoCentral:ecohistriadoDistritoFederalBraslia,SoloEditores,
Braslia,1994.
3JliaHolanda,EntrevistacomocaciqueSantxiTapuya,RevistaFilosofiaCapital,MemorialdosPovosIndgenas,
Braslia,2007.
4PaulVeyne,ComoseescreveahistriaeFoucaultrevolucionaahistria,EditoradaUnB,Braslia,2008.

Palavraschave:Moradia,luta,mata,indgenas,ndios,ecoloia,meioambiente,musealizao,museus,Cerrado,Braslia,poltica,Distrito
Federal,diversidade,sociedade,colonizao,cultura,Estado,Galdino,violncia,impacto

https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=1100

2/2

S-ar putea să vă placă și