Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
Esta apostila destinada aos alunos dos cursos tcnicos do IFSP campus
Presidente Epitcio.
O contedo desta apostila foi retirado de sites como Brasil Escola
(www.brasilescola.com) e do livro Introduo anlise de circuitos, oitava edio, do
autor Robert L. Boylestad. O autor desta apostila apenas compilou a informao contida
nessas fontes de uma maneira mais direta para facilitar o entendimento dos alunos de
nvel mdio.
SUMRIO
1.
1.2
1.3
2.
TENSO
ELTRICA
OU
DIFERENA
DE
POTENCIAL
ELTRICO (DDP).................................................................................. 6
3.
CORRENTE ELTRICA........................................................................ 7
4.
5.
5.2
5.3
6.
6.2
6.3
7.
8.
7.2
EXERCCIOS ................................................................................................... 21
1. NOES DE ELETROSTTICA
1.1 tomos e sua estrutura
A unidade fundamental da matria o tomo, sendo assim, constitui-se da menor
partcula de um elemento. O tomo composto de um ncleo central contendo prtons
(carga positiva) e nutrons (carga nula). A regio ao redor do ncleo, chamada de
eletrosfera, orbitam os eltrons (carga negativa), tal como ilustra-se na Figura 1.1:
(1.1)
(1.2)
4
sendo n a quantidade de prtons ou eltrons excedentes no corpo.
EXEMPLO: Um corpo que inicialmente tem carga eltrica equilibrada (carga nula)
Q = +1,6 10 19 5 Q = 8 10 19 [C]
1.2 Eltrons livres
Como dito anteriormente, os eltrons orbitam o ncleo atmico. Acontece que os
eltrons mais afastados podem ganhar energia do meio externo e desprender-se do tomo
de origem, passando se chamar eltrons livres. E so os eltrons livres que constituem a
famosa corrente eltrica, assunto a ser tratado mais adiante desta apostila. Materiais
condutores possuem grande quantidade de eltrons livres.
1.3 Potencial eltrico
Uma carga eltrica gera em seu redor um campo eltrico. D-se o nome de
potencial eltrico a medida associada ao nvel de energia potencial de um ponto de um
campo eltrico. Colocando uma carca de prova q em um ponto P de um campo eltrico,
essa carga adquire uma energia devido ao potencial eltrico deste ponto. A unidade de
medida do potencial eltrico o volt (V) Apresenta-se na Figura 1.2 uma carga eltrica e
o seu potencial eltrico.
Figura 2.1: Smbolos de fonte de tenso. (a) Fonte de tenso contnua. (b) Fonte de tenso alternada.
Quando uma carga de prova submetida a uma tenso eltrica, ela move-se da
regio de maior potencial para a regio de menor potencial. A tenso eltrica a grande
responsvel pelo surgimento da corrente eltrica.
3. CORRENTE ELTRICA
O deslocamento de cargas eltricas para uma determinada direo e sentido o
que se chama de corrente eltrica. A corrente eltrica origina-se por meio de uma tenso
eltrica aplicada entre dois pontos distintos no espao. Ilustra-se na Figura 3.1 a corrente
eltrica gerada por uma bateria. Normalmente utiliza-se a corrente causada pela
movimentao de eltrons em um condutor, mas tambm possvel haver corrente de
ons positivos e negativos (em solues eletrolticas ou gases ionizados).
I=
Q
[A] (ampre)
t
(3.1)
4. RESISTNCIA ELTRICA
A resistncia eltrica est associada a oposio do fluxo de carga (corrente) em
um determinado circuito. Essa oposio chamada de resistncia.
Um resistor, um componente eletroeletrnico que cuja funo adicionar
resistncia eltrica ao circuito. Seu smbolo indicado na Figura 4.1
Figura 4.2: Oposio do fluxo de cargas eltricas. (a) Isolante. (b) Condutor.
MATERIAL
o Condutores: Alumnio (Al), cobre (Cu), ouro (Au), etc.
9
o Isolantes: Madeira (seca), borracha, etc.
A seguir, apresenta-se na Tabela 4.1 a resistividade de alguns materiais.
TABELA DE RESISTIVIDADE
MATERIAL RESISTIVIDADE (m)
Cobre
Alumnio
Ferro
Carbono
1,72 E -8
2,82 E -8
13 E -8
3,5 E -8
Tabela 4.1: Resistividade.
10
R=
l
[]
A
(4.1)
11
V =RI
(5.1)
I=
V
R
(5.2)
R=
V
I
(5.3)
P=
W
t
(5.4)
P =V I
(5.5a)
P=RI2
(5.5b)
12
P=
V2
R
(5.5c)
P = EI
(5.6)
W = P t
(5.6)
13
6. CIRCUITO SRIE
Um circuito dito srie quando todos os elementos esto conectados no mesmo
ramo, ou seja, a corrente que flui no circuito a mesma para todos os elementos, tal como
ilustra-se na Figura 6.1. Em (a) tem-se um circuito srie e em (b) tem-se um circuito que
no est em srie.
Req = R1 + R2 + R3 + K + Rn
(6.1)
14
Em seguida, pode-se calcular por meio de (5.1) a queda de tenso sobre cada
resistor, uma vez que em circuitos srie a corrente que passa pelos elementos a mesma.
Pode-se, ainda, calcular a potncia dissipada em cada resistor. Para tal, basta
aplicar (5.5a).
15
Caso seja de desejo, pode-se calcular a potncia fornecida pela fonte, bastando
aplicar (5.6) ou somando o valor de todas as potncias dissipadas no circuito.
16
7. CIRCUITO PARALELO
Dois ou mais elementos, ramos ou circuitos esto ligados em paralelo quando
possuem dois pontos em comum, tal como se ilustra na Figura 7.1
1
1
1
1
Req = 1
+
+
+K+
R n
R1 R 2 R3
(7.1)
Req =
R1 R2
R1 + R2
(7.2)
Req =
R
n
(7.2)
17
sendo n a quantidade de resistncia iguais.
18
19
8. CIRCUITO MISTO
Por definio, circuito misto aquele que contm componentes ligados em srie
e em paralelo.
O mtodo mais utilizado para anlise de circuito misto o mtodo de reduo e
20
Uma vez descoberta essa corrente, volta-se ao circuito da Figura 8.1 e calcula-se
a tenso que sobra a associao R B||C :
V RB||C = 54 2 10 3 9 10 3 = 36 V
IB =
36
= 3 mA
12 10 3
IC =
36
= 6 mA
6 10 3
21
EXERCCIOS
1) Qual a corrente eltrica (I) sabendo que 22,5 C atravessam a seco transversal
de um condutor durante 15 s.
4) A cada 2 minutos 12C passam por uma seco reta de um condutor. Calcule a
corrente eltrica, em ampres, neste condutor.
22
R = 162
I=?
V = 15 V
Figura 1 Exerccio 9.
23
12) Uma lmpada com resistncia de 200 conectada a uma fonte de 100 V
(Figura 4), calcule:
a. A corrente
b. A potncia da lmpada
14) Calcule para os resistores a seguir, a tenso mxima da fonte na qual o mesmo
pode ser conectado diretamente, assumindo que ele deve operar na potncia
nominal, sem sofrer danos. Qual a Corrente que a fonte fornece nesta tenso?
Ilustrado na Figura 5.
I=?
24
a.
b.
c.
d.
1 k e 1/4W
10 k e 1/4W
1 k e 1/8W
10 k e 1/8W
O resistor equivalente
A corrente da fonte e indique na figura o sentido da corrente
A queda de tenso sobre todos os resistores, indicando a polaridade
que cada resistor assume.
Aplique a LKT (Lei de Kirchhoff das Tenses), provando-a.
Calcule a potncia total da fonte e a potncia dissipada em R3.
25
O Resistor Equivalente
No n A, aplique a LKC (Lei de kirchoff das correntes de Kirchhoff)
comprovando-a.
Calcule a potncia dissipada em R2
O Resistor Equivalente.
As correntes I, I1 e I2.
A queda de tenso e a potncia dissipada no resistor R1.
A tenso Vab.
26
O Resistor Equivalente.
As correntes I, I1, I2, I3, I4 e I5.
A queda de tenso e a potncia dissipada nos resistores R1, R4 e R6
A tenso Vab
O Resistor Equivalente.
As correntes I, I1, I2, I3, I4, I5 e I6.
A queda de tenso e a potncia dissipada nos resistores R1, R4, R6 e
R7
A tenso Vab e Vcd.
27
22) (1,0) Os LEDs (Diodos Emissores de Luz) mais comuns funcionam geralmente
com tenso de 2 V e necessitam tipicamente de uma corrente de 20 mA. Se
precisamos alimentar este LED atravs de fontes de tenso de superiores a 2 V
torna-se necessrio conectar em srie uma resistor com o objetivo de limitar a
corrente do circuito. Este tipo de circuito est ilustrado na Figura 12.
u. Calcule o valor do resistor necessrio para os circuitos abaixo (Dica:
Use a LKT)
Figura 12.b
Figura 12.a