Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
Amor,doena,morte:avidanaobradeLeonilsonCulturaEstado
Retrospectivacomcercade300obras,algumasinditasnoPas,propeumaanlisedaricatrajetriadoartista
ESPECIALPARAOESTADO
Desdequeelemorreuprematuramente,aos36anos,em1993,doisterosoumaisdasvivnciasdiantedeumaretrospectivadeLeonilson
tornaramsecomunsatodomundo.Primeiro,ainfalvelbelezaeaconscinciadequesetratadeumgrandeartista.E,logo,arevelao
daforajovem,loquaz,docomeo,versusodespojamento,ointimismo,oincrvelpoderdecomover,depoisqueoautor,em1990,se
descobresoropositivo.TudoissoaparecenaatualexposioemSoPaulo,cujottulo,SoboPesodosMeusAmores,vemdeumpequeno
desenhodesseano.Aexposiopropriamenteditatemdefeitos,comoainexplicvelmontagemsobreparedesdecompensadonuque
deixammostraasdivisesentreaschapasosquadrosseatravessandoporcimadetalrudo.Simplesparedesbrancasteriamfeito
melhoroservio.
http://cultura.estadao.com.br/noticias/geral,amordoencamorteavidanaobradeleonilsonimp,711776
1/4
17/08/2015
Amor,doena,morte:avidanaobradeLeonilsonCulturaEstado
LeonilsonSoboPesodosMeusAmores
1/9
Jogosperigosos,1990
EduardoBrando/Divulgao
Haver,tambm,conflitosdeleitura.Talvezsejaconcessomodaafirmar,numdospainis,queLeonilsonpraticouuma"artedo
incmodo".Logoele,cujacircunspeco,senotimidez,detestariaincomodarquemquerquefosse.fatoqueaproduoaps1990
tratadetemasincmodos,comodor,solido,doenaemorte,masmesmoousobretudoentosedistinguepelasobriedadeelimpidez
(sendoesteumdossegredosdeseuenormesucesso).Comove,fazpensar,perturba,atoquenoequivaleaincomodar.Tambmno
seioquesequerdizer,exatamente,com"colocaremrisconossasemoes".Ativlascomraraeficciaporcertoocontrriodecoloc
lasemriscoaprpriafunodasemoes.Deresto,temseumaclaravisodiacrnicaquedcontadasdiferentesfases,tcnicas,
facetas,mudanasdetemaelinguagemedofortecomponenteautobiogrfico.EmLeonilsonaquestoseapresentademaneira
exemplarelimite.Valeapenareexaminla.
Emquemedidaavidadeumautormotivaefazpartedaobra?Aolongodossculos,nenhumarespostasurgiudefinitiva.Paraos
clssicos,seaarteimitaavida,issonosignificanemdelongedarvazoaexperinciaspessoaistratasedarepresentaodoobjeto.
Aindaassim,amimesegregajumaimitaocorretora,destiladapeloconhecimentoefazerracionais:homoadditusnaturae.Oscar
Wildeinverteuovetoredeclarouqueavidaimitaaarte,commuitomaispertinnciadoquesupemosqueslheconhecemafrase
soltaprecisoirllanocontexto(TheDecayofLying,1889).Enfim,emseuquasebatidopoemaFernandoPessoaassegura:"Opoeta
umfingidor./Fingetocompletamente/Quechegaafingirquedor/Adorquedeverassente".Arteevidaseriam,pois,estanques
entresi.OprprioPessoailustracomperfeioessatesenostocantespoemasemquelembraorio,osrebanhos,osinodesuaaldeia:"
sinodaminhaaldeia,/Dolentenatardecalma,/Cadatuabadalada/Soadentrodaminhaalma.(...)Acadapancadatua,/Vibrante
nocuaberto,/Sintomaislongeopassado,/Sintoasaudademaisperto".Ora!PessoanasceuemLisboa,nuncaviveunocampo,eem
cartaaJooGasparSimesesclarecequeseusinoeraodaIgrejadosMrtires,noChiado,esuaaldeia,oLargodoTeatrodeSoCarlos.
Simetricamente,verdadequeemabrilde1327ojovemPetrarcaconheceuajovemLauranamissamatinalsemela,teriamsidooutras
suapoesiaetodaaliteraturadoOcidente.Jestdemonstradoqueanocheoscuradelalma,anoitepassivadoespritodeSoJooda
Cruz,aperfeitadescriodeumadepressoendgena,doenaclaramentesofridaporvriosmsticosilustres,daIdadeMdiaat
SimoneWeil.Aincipientemedicaopsiquitricadadapelodr.GachetaseupacienteVincentvanGoghtinha,comoefeitocolateral,a
xantopsia,distrbiodevisoquefazenxergartudoamarelo.SeNapoleonosetivessecoroadoimperador,atraioandooprogresso
polticodaEuropa,BeethovenprovavelmentenoteriaescritoamarchafnebredaEroica,nasinfoniamaisrevolucionriadahistria
http://cultura.estadao.com.br/noticias/geral,amordoencamorteavidanaobradeleonilsonimp,711776
2/4
17/08/2015
Amor,doena,morte:avidanaobradeLeonilsonCulturaEstado
damsica.EseBeethovennotivesseficadosurdoseriamcomosoosltimosquartetos?
Comcertezanoporcausadepeculiaridadesouacidentespessoaisqueasobrasdeartenascemecrescemadespeitodelas,porcima
delas,nutridasporoutrasforasfsicaseespirituais.Depresseshmuitas,massumSoJoodaCruzecostumamserimobilizantes,
nofecundadoras.Aenergianecessriacriaonopodeserdispersadanacuradeumadordecotovelo,nemprovocadaporela.Pode
seragenciadaoucatalisadora,dentrodelimites.Certosartistasconseguemexpressarmais,outrosmenos,afetoseexperinciasprprias.
Mascomoverdadecomumparatodos,comoconclusofilosficoesttica,assisterazocinquentenriaedefinitivaadvertnciade
SusanneLanger:aobradearteexprime"sentimentoseemoesqueoartistaconhece,noossentimentoseemoesqueeletem".O
artistanoselimitaatratarde"seusprpriossentimentosreais,esimdoquesabesobreosentimentohumano".bemmaisprofundoe
bonito.
Ardemaldio
NemLeonilsonnem,civilizadamente,suafamliafizeramsegredosobreaoposexualeacausadamortedoartista.Noplanoda
recepomaisimediata,ambasatcoloriramseulegado,criandolheemtornoumcertoardemaldiooqueaindafunciona,juntoa
plateiasromnticas.Presenteotempotodo,oelementoautobiogrficoavultaapartirdaidentificaodadoena.Entreoutras
mudanas(todasnorumodaeconomiaecontenoformais),Leonilsonqueatentoforaumartistafigurativo,membroda"gerao
80",ligadogrrulatransvanguardaitalianapassaacriartambmobrasabstratas,compostasdequadradosouretngulosdecor,
resultantesdacosturadetecidosdiferentes.Oquedelasfazocontrriodaabstraogeomtricaestrita,comsuareivindicaode
impessoalidade,ainscriodepalavrasetextosdepuraconfisso,escritosoubordadosemletrasmidas.Noapalavracomo
elementoplsticodacomposio(procedimentovindodoscubistas),masapalavrapoticaplena,portadoradesignificadoessencial.
SaltaaosolhosqueLeonilsonpoderiatersidopoetadeprofisso,sequisesse.Seudomnioeusodapalavrasodessanaturezaoque,
alis,osingularizaemtodaaartebrasileira.Atravsdostextosqueaconfidnciasetornapreeminente,aindaquesemprecomextrema
discrio.Nemamaisremotasombradeativismogay,ouqualqueroutroativismo.Nenhumareivindicaoougritoaindaquealguma
revoltaeprotesto.Refernciasaosamores,realizadosouperdidos,incomunicao,solido,morteanunciada.Escritonodesenho
quedttuloexposio:"Sobreopesodosmeusamores/Euvejoadistncia/Euvejoosatalhos/Euvejoosperigos/Euvejoos
outrosgritando/Euvejoum/Euvejoooutro/Noseiqualamomais/Sobopesodosmeusamores".(Atenoparaojogode
preposies:sobreesob).Bordadonumtecidorendado:"Apaixonado/OZigzag/5minutos/Aporta/Prolas/Abraossem/Beijos".
Noaltodeumatelabranca,deumladoeoutrodeumapequenacruz:"Sim/No"maisabaixo,apenas:"It"syou/deepinme".Do
papeloutecido,suportebidimensional,apalavrapodeextravasarparaobjetos.Bordadonabarradeumasaialongadevoile(costurada
peloartista):"Oquevocdesejar,oquevocquiser,euestouaqui,prontoparaservilo".Maiscontundentemente,sobreafronhacorde
rosadeumpequenotravesseiro:"Ningum".
Emoespossveis
AssimcomonofoiadepressoquefezdeSoJoodaCruzoqueele,tampoucoforamossofrimentosquefizeramLeonilson.
Contudo,nohnenhumadvidadequeadescobertadadoenalheacrisolaalinguagemealevaaalturasatentoinsuspeitadas,
juntandooaunspoucosgrandesartistas(Farnese,IberCamargo,Krajcberg)que,noBrasil,defrontaramamortecomotema.Ao
mesmotempootornaumcasolimite,nadireoopostadooutrocasolimitequefoiFernandoPessoanenhumadesuasdores
fingida.Serqueistoconstituiistopodeserusadocomocritriodevalor?Parahaurirtodasasemoespossveisdamarchafnebre
daEroicanonecessrioconhecersuafiliaoantinapolenica.DiantedeLeonilson,porm,assaltameadvida:esenada
soubssemosdesuatragdia,aobraseriaigualmenteeficaz?Senopudssemoscontextualizareentendersuasconfidnciasseria
igualmentepungente?Igualmentebela?Noumadvidaquantoaomritodaobraumadvidasobrecomoprocessla.
Noousoterumaresposta.Remetendonos,apenas,aumcasoanlogo,recorroaumpoemadeKavafis,opoetafavoritodeLeonilson,
queigualmenteseserviudesuasexualidadecomomotordacriao.ALeonilsonsnoseaplicaoadvrbio:
Eumeponhoacismar.Sensaesedesejos
foioqueeutrouxeArteapenasentrevistos,
algunsrostoselinhasdeamoresincompletos,
saincertalembrana.AElaentregome,
quesabeafeioaraFormadaBeleza,
equaseimperceptivelmente,completaravida
unindoasimpresses,unindoosdias.
QUEM
http://cultura.estadao.com.br/noticias/geral,amordoencamorteavidanaobradeleonilsonimp,711776
3/4
17/08/2015
Amor,doena,morte:avidanaobradeLeonilsonCulturaEstado
JOSLEONILSONBEZERRADIAS
PINTOR,DESENHISTAEESCULTOR
NasceuemFortaleza(1957)emorreuemSoPaulo(1993),paraondesemudouem1961.EstudoucomJulioPlaza,NelsonLeirner,
ReginaSilveiraeDudiMaiaRosa,entreoutros.Sualtimaobra,umainstalaocriadaparaaCapeladoMorumbiem1993,alude
fragilidadedavida.
SOBOPESODOSMEUSAMORESItaCultural.AvenidaPaulista,149,telefone21681776.9h/20h(sb.edom.,11h/20hfecha
2).Grtis.At29/5.
LGLED55polegadas
LGBP126
LGLED43polegadas
TabletSamsungGalaxyTab
ASMP5554G1...
SamsungSrie5LED50
polegadas
APARTIRDE:
APARTIRDE:
APARTIRDE:
APARTIRDE:
APARTIRDE:
10xR$549,90
vistaR$254,32
vistaR$1.899,00
vistaR$1.451,12
vistaR$2.526,09
http://cultura.estadao.com.br/noticias/geral,amordoencamorteavidanaobradeleonilsonimp,711776
4/4