Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
DESTAQUES
VDEOS
ESPORTES
CIDADES
ENVIEFOTOSEVDEOS
GRUPORIC
Florianpolis
19c
24c
18deoutubrode2015
Notcias
Esportes
Plural
Colunas
Assine
ClubeND
LTIMASNOTCIAS
PoliciaisfazemrondaparacoibirataquesanibusecarrosnarodoviaSC401emFlorianpolis
Notcias
Florianpolis
SantaCatarina
Chuva
Palhoa
Clima
Acidente
Previsaodotempo
Segurana
Temperatura
SoJos
Leiamais
Esportes
Minuto
Futebol
Brasileiro
SoPaulo
Santos
Palmeiras
Corinthians
Flamengo
Vasco
UFC
Leiamais
Plural
Florianpolis
Teatro
Show
Arte
RockinRio
Exposio
Morte
Livro
AFazenda
Cinema
Leiamais
Colunas
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html
1/6
18/10/2015
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
CapasdoND
CarlosDamio
CozinhadeEstar
CrnicasdoPC
Economiasclaras
Esplanada
Expresso
Gente
HlioCosta
JogoRpido
LaranjasNews
MedeCachorro
MrioMedaglia
ObiturioND
Opinio
Panorama
Po&Vinho
PauloAlceu
PensandooBrasil
RobertoAzevedo
Leiamais
Especiais
Automotor
NegcioJ
ClubedoImvel
ITS
Programese
CurrculoEmprego
Perfil
Carnaval2012
Eleies2012
Londres2012
ClubeND
RICMais
NossasBaas
Leiamais
Cadernos
ClubedoImvel
Florianpolis
ClubedoImvel
Joinville
Home>Noticias>HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaram
sambaquisemcal
Formadassobrestiosarqueolgicosprhistricoscomunidadessorefernciaprimeiraetapadeurbanizaodolitoral
brasileironoperodocolonial
EdsonRosa
Florianpolis
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html
2/6
18/10/2015
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
Curtir
121
Tweet
2
0
AscaieirasfornalhasprimitivasparaproduoartesanaldecalfuncionaramatodovapornaorladaIlhaentreosculo17eadcadade1960.Elas
estoentreastradiesperdidasequaseesquecidasdaculturailhu.Masonome,apesardonmerocadavezmaisreduzidodepessoasquesabeseu
significadoeoquerepresentava,continuaemuso,comomostramossinaisdetrnsitoqueindicamaCaieiradaBarradoSul,pertencenteaodistritodo
RibeirodaIlha,eaCaieiradoSacodosLimes.
MarcoSantiago/ND
Conchasextradasdesambaquisforamtransformadasempparaformarabasedaargamassaquerevesteparedesdeigrejasefortalezas
Conchasdemoluscos,principalmenteberbigo,extradasdesambaquisforamtransformadasempemisturadasaleodebaleiaparaformarabaseda
argamassaquerevesteparedesdeigrejas,fortalezasecasariohistricodeFlorianpolis.Importantesparaaprimeiraetapadeurbanizaodacostabrasileira,
ascaieirasabriramcaminhoparadoistiposdedegradaoambiental:ocortedervoresnativas,inclusivemangue,usadascomolenhaeadestruiode
stiosarqueolgicosprhistricos.
Tambmserviramcomoaterrodasprimeirasruasurbanas,acrescentaoarquelogoJefersonBatista,doMuseudoHomemdoSambaqui,doColgio
Catarinense.Asituaosmudanasegundametadedosculopassado,quandocientistasnacionaiseestrangeirosalertaramsobreaimportnciadoestudoda
prhistria.Em1961,aLei3.924proibiuadestruiodosstios,comdesativaogradualdosfornosdecal,minriohojeextradoderochascalcrias.
Pontosfumegantesseespalhavamtambmpelaorlacontinental,deGovernadorCelsoRamosaPauloLopes,comgrandeconcentraonasembocadurasdos
riosImaru,MassiambueCubato,emPalhoa.EmFlorianpolis,snoSacodosLimeseramoito,contaopesquisadorNereudoValePereira,87.A
produodecaleratransportadaembarcaaspelabaa.Aspessoasacreditavamqueocheirofortequeexalavamcuravatuberculose,emendaGelciPeninha
Coelho,60,pupilodeFranklinCascaes.
EmsuasandanaspelaIlha,Cascaesmapeoucaieirasinteiraserunas,trabalhoextraviadoantesdapublicao,lamentaPeninha.Talvezapesquisadele
inclussemascaieirasdoJococa,doModesto,doVenncioetantasoutrasqueosartesosVilsonXavier,80,eEmdioFerreira,66,conheceramentrea
CosteiradoPirajubaeaBarradoSul.
RefernciahistricanaLagoa
Paraquemjpassoudos30anos,aestradavelhadaLagoadaConceio,aatualRitaLourenodaSilveira,aindaaruadaCaieira.Comeaaoladoda
praaBentoSilvrioeseguepelaorla,paralelamargemoeste,atalcanaraJooPachecodaCosta,nasubidaparaaLaurindoJanuriodaSilveira.A
caminhodaPontadasAlmas,pesqueirofrequentadodesdeainfnciapeloaposentadoAcelinoManoeldeMedeiros,99,omoradormaisidosodafreguesia,
brincavanoquesobroudaestruturadavelhafornalhaondecascalhosdemoluscoseramamatriaprimadacalusadanaconstruodacapela,doscasarese
doprimeirocomrciodafreguesia,naencostadomorrodoPadreDoutor.
Amobilidadenoamesma,compatvelaquemchegaaocentenrio,masamemriadecausarinveja.Ofornoeradotempodosmeusavs,meuspais
aindaviramqueimar.Ficavaondehojetemaescoladevela[kitesurfe].Opovovinhabuscardecanoa,dizAcelino.Depoisdadesativaodacaieira,as
eiraslocalizadasemterrasmaistardeherdadaspelocomercianteDamioOliveira,umdosmaisrespeitadosnafreguesia,foramutilizadasparasecagemdo
cafsombreadocolhidoalimesmonavizinhana.
Napoca,issoeratudomatoaltoeotrilhopelapraia.Agentesaaparapescarcamarocomluzdapombocadequerosene,recordase.Foijuntos
runasdacaieiraqueAcelinoconheceuMaria,91,comquemestcasadoh73anosecriounovefilhos.
Degeraesmaisrecentes,osirmosAri,72,eAroJosSimo,64,tambmconheceramaruazinhadechobatido,massouviramfalardacaieiraem
tornodaqualafreguesiaseconsolidou.Notinhanadaconstrudoainda,eraumlugarermo.Meupaicontavaqueretiravamconchasdabeiradalagoae
dosstiosarqueolgicosparaqueimarnofornoefabricarcalparaconstruodecasas.SpararamquandodescobriramocemitriodaPontadasAlmas,
repeteAro,policialcivilaposentado.
Confiramaisfotosdascaieiras
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html
3/6
18/10/2015
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
CaieiraemJaguaruna|Foto:Divulgao/ND
Timemantmnomedeorigem
Fundadoem1979pelosirmosArieAro,otimeamadordaruaadotouonomequeaindarefernciaparaosmoradorestradicionaisdaLagoa.OCaieira
[Caeira,comofoiestampadonouniforme]FutebolClubetricolorbranco,pretoelilsetemcomoescudoomartimpescador,avesmbolode
FlorianpoliseumadasmaisabundantesdaorladaIlha.umaformadenosmantermosvinculadosaopassado,dizErliFredericoMartins,54,umdos
veteranosdoCaieira.
BemmaisjovemCaroldeMedeiros,37,netadopescadorAcelino,nostemposdemeninatambmouviufalarnacaieira.Masnosabiadoquesetratava.
importanteconnhecermosahistriadolugar,emenda.Redutodefamliastradicionaisdobairro,aregiohojeumadasmaishabitadasdalagoa.
ACaieiradaruaRitaLourenodaCosta,conformeosestudosarqueolgicosdaUFSC(UniversidadeFederaldeSantaCatarina)noperodocolonialserviu
paratransformarempasconchasretiradasdosambaquidafreguesiadaLagoa.LocalizadoemterrasdedeLaurindoJanuriodaSilveiraeDamio
Oliveira,a200metrosdapontedaavenidadasRendeiras,media525metrosquadradoseoutrosquatrodealtura.Inadvertidamente,foidestrudoatabase
pelaantigaindstriadecal.OmesmoocorreunaPontadasAlmas,nosambaquisituadoemterrenosdeWalmorFlorentinodosSantos.Atacadopor
vndalos,ostiofoipesquisadopelohistoriadorWalterPiazza,daUFSC,comrecolhimentodesepultamentoshumanos.Foidatadoem4.200anos.
Aterrosalterampaisagemdaorla
CercadopelosmaciosdaCruzedaCosteira,oSacodosLimesumdosmaistradicionaisbairrosdeFlorianpolis.Cresceunaplanciecosteirabanhada
pelabaasul.
Otraadourbanocaracterizasebasicamentepelaruaprincipal,aJooMotaEspezim,eviassecundriastransversais.
ComoaterrodaavenidaPrefeitoWaldemarVieira,apraiapassouporgrandemudana.Outroaterro,paraaViaExpressaSul,fezdesapareceraantigapraia.
AViaExpressaSul,apartirde1996,mudouoperfildobairro.Aumentouaplanciecosteiraedistanciouasconstruesdomar.Ranchosdepescadores
foramdemolidos,eumanovapraiaestredefinindoapaisagemdaorla.Almdascaieirasedapesca,aagriculturabaseadanocultivodemandioca,caf,
canadeacar,limeselaranjasformaramabasedaeconomialocalnoinciodosculo20.Obairrohojetem15milhabitantes.
NarotagastronmicadoSul
ACaieiradaBarradoSulestlocalizadanoextremosuldeFlorianpolis,noltimotrechotransitveldarodoviamunicipalBaldiceroFilomeno.Banhada
pelasguasabrigadasdabaa,foiimportantepoloeconmico,naagricultura,napescaenaproduodefarinhademandioca,acarecachaa.
Temessadenominaopelomesmomotivodeoutrascaieirasdolitoralbrasileiro.Comoempraticamentetodaorlasul,havialaproduodecalapartirda
torrefaoemoagemdeconchasdemoluscosmarinho,principalmenteberbigo.
AtualmentehabitadaporherdeirosdosprimeiroscolonizadoresaorianoseforasteirosencantadoscomaquelapartedaIlha.Fazpartedarota
gastronmicadoRibeirodaIlha,comdestaqueparaostrasemariscoscultivadosemcativeiro.Socercade3.000moradoresfixos,segundoocenso2010.
FogueirasprimitivasnoSacodosLimes
UmadasprimeirasatividadeseconmicasdaIlhacolonial,ascaieirasforamdescritasporVirglioVrzeanolivroSantaCatarinaAIlha,editadoem1900,
comodiscoelevadoeamploefeitascomcertaarte.AfabricaoartesanaldecalnaregiocentraldaantigaDesterro,segundoohistoriador,se
concentravaemterrenosmaisaltosepreparadoscomoeirasnaencostadoSacodosLimes.
[...]Estascaieiras,emcujoservioseocupapartedosmoradoresdoSaco,sopreparadaspordoisoutrshomensacostumadosnessetrabalho,noespao
deumadoismeses.Sodispostasemformacircular,eaconfecodecadaumacomeaporgrossacamadademanguedaalturadeump,cujasvaras
bemajustadasemcomprimentodispemse,unidasemraios,sobreumcentrooueixocompostodeummolhodepausfinosesecoslanadoemposio
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html
4/6
18/10/2015
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
vertical.
Sobreestacamadademangueassentaumadeconchas(emgeralaschamadasdeberbigo,muitoabundantesemtodaacostadaIlhaedocontinente,
embocaduradosriosenosmontculosdesambaquisexistentesemprofuso)comamesmaespessuradaoutraemordemsimtricaeassimalternadamente
conchaemangueataturadequatrometros.
Prontaacaieira,queficacomoimensaegrossarodadeitada,formandoumamassagrisalhapeloescurodomangueeopintalgadomiudinhodasconchas,
prendeselhefogo,emcimaeembaixo,ecomeaafabricaodacal,queduradedoisatrsdias,numacrepitaodeondeseergueumcheiroacre,por
entrelabaredasvermelhasenovelosdefumaa.Cadacaieiradcomumentedeseisaoitomoiosdecal.(sic)
Sambaquis
Aorigem
*Sambaquis,outamba(concha)eki(amontoado),comoeramdenominadosemtupi,socamadassobrepostasdeconchas,areia,ossosdepeixes,restosde
fogueira,ferramentaseesqueletoshumanos.
Eramplataformaselevadasocupadasporgruposprhistricosqueviveramhcercade8.000anosnoBrasil.Conhecedoresdomar,formavampequenos
grupos,deatumacentenadeindivduos.
Dominaramolitoralbrasileiroatachegadadosndiostupis,agricultores,porvoltade3.000anosatrs.Almdeberbiges,ostrasemariscosencontrados
comfartura,opratoprincipaldeleserapeixe.
Sambaquispodemtersidoamontoadossobreoqualviviaumapopulaoconfusa,quelargavatudosobsi(comida,restosdemortos),cemitrio,ouambiente
mistoeloteadoparadiferentesfuneserituais.
*Apartirdosuldopas,ossambaquisestopresentesnumafaixacontnua,desdeobalneriodeTorres/RSaCaboFrio/RJ.Maisacima,osregistrosso
pontuais,nolitoralbaiano,Piau,MaranhoePar.
*Amaioriadasplataformasfoidestrudapelohomemcivilizado,utilizadascomomatriaprimaparaproduodecalounaurbanizaodecidadescosteiras.
Outraspodemtervariadodenveleficadosubmersas.
Stiosarqueolgicos
Cadastronacional
Litoralcentral:88
PortoBelo:4
Bombinhas:1
GovernadorCelsoRamos:9
Biguau:1
Florianpolis:64
Palhoa:6
PauloLopes:2
Garopaba:1
Semregistro
Florianpolis:16
PauloLopes:1
Fonte:UFSC
Publicadoem18/10/1510:16
Matriasrelacionadas
0comentrios
Classificarpor Principais
Adicionarumcomentrio...
FacebookCommentsPlugin
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html
5/6
18/10/2015
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
NDOnline
75.734curtidas
Curtiu
Faleconosco
Voceoutros22amigoscurtiramisso
GrupoRICSC|Faleconosco|AnuncieConosco|AssineNotciasdoDia|ParceriaCAASC|LivroSantaCatarina:Inverno2013
CopyrightNDOnline.com.br2015Todososdireitosreservados.proibidaareproduodocontedodesteportalemqualquermeiodecomunicao,
eletrnicoouimpresso,semaexpressaautorizaodeNDOnline.
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html
6/6