Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
1. Jun
2. Kiib
3. Oxib
4. Kaahib
5. Oob
6. Waqib
7. Wuqub
8. Waqxaqib
9. Beleeb
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
Lajeeb
Junlaju
Kablaju
Oxlaju
Kaalaju
Olaju
Waqlaju
Wuqlaju
Waqxaqlaju
Beleelaju
Jumay
Jun Xkakaal
Kiib Xkakaal
Oxib Xkakaal
Kaahib Xkakaal
Oob Xkakaal
Waqib Xkakaal
Wuqub Xkakaal
Waqxaqib Xkakaal
Beleeb Xkakaal
Lajeb Xkakaal
Junlaju Xkakaal
Kablaju Xkakaal
Oxlaju Xkakaal
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
Kaalaju Xkakaal
Olaju Xkakaal
Waqlaju Xkakaal
Wuqlaju Xkakaal
Waqxaqlaju Xkakaal
Beleelaju Xkakaal
Kakaal
Jun Roxkaal
Kiib Roxkaal
Oxib Roxkaal
Kaahib Roxkaal
Oob Roxkaal
Waqib Roxkaal
Wuqub Roxkaal
Waqxaqib Roxkaal
Beleeb Roxkaal
Lajeeb Roxkaal
Junlaju Roxkaal
Kablaju Roxkaal
Oxlaju Roxkaal
Kaalaju Roxkaal
Olaju Roxkaal
Waqlaju Roxkaal
WuqlajuRoxkaal
Waqxaqlaju Roxkaal
Beleelaju Roxkaal
Oxkaal
Jun xkaakaal
Kiib xkaakaal
Oxib xkaakaal
Kaahib xkaakaal
Oob xkaakaal
Waqib xkaakaal
Wuqub xkaakaal
Waqxaqib xkaakaal
Beleeb xkaakaal
Lajeeb xkaakaal
Junlaju xkaakaal
Kablaju xkaakaal
Oxlaju xkaakaal
Kaalaju xkaakaal
Olaju xkaakaal
Waqlaju xkaakaal
3. Waqxaqlaju xwaqkaal
4. Beleelaju xwaqkaal
5. Jumay xwaqkaal
6. Jun Xkakaal xwaqkaal
7. Kiib Xkakaal xwaqkaal
8. Oxib Xkakaal xwaqkaal
9. Kaahib Xkakaal xwaqkaal
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Kakaal xwaqkaal
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
Oxkaal xwaqkaal
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
Kaakaal xwaqkaal
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
Lajeekaal
86.
Jun xjunlajukaal
87.
Kiib xjunlajukaal
88.
Oxib xjunlajukaal
89.
Kaahib xjunlajukaal
90.
Oob xjunlajukaal
91.
Waqib xjunlajukaal
92.
Wuqub xjunlajukaal
93.
Waqxaqib xjunlajukaal
94.
Beleeb xjunlajukaal
95.
Lajeeb xjunlajukaal
96.
Junlaju xjunlajukaal
97.
Kablaju xjunlajukaal
98.
Oxlaju xjunlajukaal
99.
Kaalaju xjunlajukaal
100.
Olaju xjunlajukaal
101.
Waqlaju xjunlajukaal
102.
Wuqlaju xjunlajukaal
103.
Waqxaqlaju xjunlajukaal
104.
Beleelaju xjunlajukaal
105.
Junmay xjunlajukaal
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
"BIENVENID@"
holuis.globered.com
GRACIAS POR ENTRAR AQU
busc
55
Red social
Vista foro
Imgenes
Privados
Vista grupos
Navegacin
MI ALBUM
FOTOS
SE HACEN INVESTIGACIONES
Lo ltimo
Pginas para descargar cuentos,lectura
Curriculum
Diccionario Q'eqchi' (Xtusulal Aatin Sa' Q'eqchi')
Seeraq', TILBA RUUJ AQ
B'ich
Xyu'am laj Q'eqchi'
Chaab'il
Pginas de mineduc
Li ch'ol tz'iib' El Alfabeto Q'eqchi'
NMEROS EN Q'EQCHI' 1-200
Descargar- Leer.Q'eqchi'...Aprender Q'eqchi'
Pginas para descargar obras de teatro
BIENVENID@
B'ANYOX NAQ NOKOERULA'ANI
EXPRESIONES EN Q'EQCHI' PAG. 1
EXPRESIONES EN Q'EQCHI' PAG. 8
EXPRESIONES EN Q'EQCHI' PAG. 7
EXPRESIONES EN Q'EQCHI' PAG. 6
EXPRESIONES EN Q'EQCHI' PAG. 5
EXPRESIONES EN Q'EQCHI' PAG. 4
q tal profe
Usuarios
Principal
Diccionario Q'eqchi' (Xtusulal Aatin Sa' Q'eqchi')
Cerrar
| #Cont:1
Guatemala 2004
Guatemala, 2004
XCH'OLOB'ANKIL
Li aatinobaal Qeqchiaan raatinobaalebli xkihal laj Q'eqchi' wankeb'
sa' xteepal Alta Verapaz, ut naabal aj winakeaatinank re aran Peten,
Izabal,
Kicheut bayaq sali xteepal Belice.
Aanebain li xpoopolil bar wiqaxal na'aatinamank li Qeqchixteepal
Alta Verapaz: Koban, Karcha, Chameelk, chi Kajbom, Lankin, Las
Kaas,
chi Haal, chi Sek, Pansos, Senahuq, SeTint ut Tukuru.
Wan chaq kila chihabanaqwan li Xmolamil li Aatinobaal Mayab' re
Watemaal yo chaq chi xkuubankil li Xtusulal Aatin sa' Qeqchi', aatin
a'in ak
xpuktasimank jun sut. Laj Q'eqchi' yook chi k'ihank, ut wankatqeb'
naab'al li
ch'uut nake'k'anjelak chi rix roksinkil ut xk'utb'al li aatinob'aal eb' a'in
nake'patz'ok
naq t-elq wi' chik li hu, hab'anan xk'eeman reetal naq aajel ru wi' chik
rilb'al jun
sutaq re xtuqub'ankil ru kiib' oxib' li xch'a'ajkilal.
Saxkabaaan naq li Xmolamil li Aatinobaal Mayabre Watemaal ut li
Xmolamil li Aatinobaal Qeqchixtuqub' wi' chik ru kiib' oxib' li aatin,
jo' li xtz'iib'ul,
li xtz'iib'ankil jo' chan ru nake'xtaw ru laj Q'eqchi' ut li xjalb'al ru sa'
kaxlan aatin.
Wan sali hu ain naabal chi aatin, jokokaatin ut wan reetalil chan ru
xkutbal roksinkil.
Chi kamain xbaanumank xb'aan naq t-ajmanq naq li t-oksinq re
tnaw
roksinkil li aatin wank sali tasal hu ain, tkanjelaq aj wichi ru li
natzilok rix li
aatinobaal re naq t-ril bar nakanjelak li aatin malaj ebli kokraqal
aatin.
Tkanjelaq aj wi re naq wanq bar naru xtawbal li aatin malaj re
sajunaq
kutan naq t-uxmanq xyiibankil junaq xhuhul siklebaal xyaalal aatin
sali aatinobaal
Qeqchi, sakapaayil ru aatinobaal, maraj jalan chik xk'uub'ankil.
Q'eqchi'
Kaxlan aatin
/
Q'eqchi' Kaxlan aatin 17
(
)
Q'eqchi' Kaxlan aatin 19
1
=
sus gallinas.
Aj kay pekinbil ha. Vendedor de
helado. Qeq xtibel laj kay pekinbil
ha. El vendedor de helados es moreno.
Aj kay saqbach. V e n d e d o r d e
granizadas. Baq xtibel laj kay
saqbach. El vendedor de granizadas
es delgado.
Aj kay xaab. Vendedor de zapatos.
Laj kay xaab. El vendedor de
zapatos.
Aj kayanel. Espectador, observador,
testigo. Xwar laj kayanel. El observador
se durmi. Inkachik naaatinak laj
kanawinak. El testigo ya no habla.
Aj k ehol esil. A l a r m a , s i r e n a .
Mensajero. Laj kehol esil re aj
chupunelebxam kaw naeekank. La
sirena de los bomberos suena fuerte.
Us laj kehol esil. La alarma es buena.
Aj kehol kas. Campen, acreedor,
ganador, el que Puntea. Chinaal laj
kehol kas. El ganador es nio.
Aj kehol naleb. Consejero, asesor.
Xooxqus laj kehol naleb. E l
consejero nos llam la atencin. Aj
kehol naleb li wikan. Mi to es
consejero.
A j k e h o l s a q e n k . L a m i l u z ,
iluminador. Naj xteram laj kehol
saqenk. El iluminador est en alto.
tejedora.
A j k e o l p e k . C o m p r e s o r ,
trituradora. Xpoelinkeol pek. Mi
trituradora se descompuso.
Aj ketol tib. Carnvoro (a). Aj ketol
tiblintzi. Mi perro es carnvoro. Aj
ketol tibli hix. El tigre es carnvoro.
Aj kiiresihom ketomj. Granjero.
Wank xtzilaj kiiresihom ketomj. El
granjero tiene perros. Aj
kiiresihomat ketomj. T e r e s
granjero.
Aj kiiresihom wakax. Ganadero.
Kaw riblaj kiiresihom wakax. El
ganadero es fuerte.
Aj kokobresinel. Amarrador. Aj
kokobresinelin. Soy amarrador.
Xkaano ru laj kokobresinel. El
amarrador enloqueci.
Aj kolonel. Salvador, protector. Aj
kolonel qawaKalich. Don Carlos es
protector.
Aj kolonel sa c h a q r a b .
Procurador General de la Nacin.
Inkanakooxtenqa laj kolonel sa
chaqrab. El procurador general de
la nacin no nos ayuda.
Aj kulul ula. Recepcionista, el que
recibe visitas en las fiestas o
cofradas. Sa naril seek laj kulul ula.
La recepcionista le gusta rer. Aj
kulul ula li Xpet. Petrona es
recepcionista.
Aj kutunel. Gua, maestro. Xooxchiila
laj kutunel. El maestro nos rega.
Chaabil laj kutunel. El maestro es
bueno.
Aj k uub anel kaxlan xaml.
Electricista. Xkat riblaj kuubanel
kaxlan xaml. El electricista se
electrocut.
Aj loq ol tz i . C o m p r a d o r d e
cardamomo. Kubenaq naloqok aj
loqol tzi . E l c o m p r a d o r d e
cardamomo compra muy barato.
Aj loqonel. C o m p r a d o r. Maajun
xtumin aj loqonel. El comprador no
tiene ni un centavo. Aj pixeblaj
loqonel. Los compradores son muy
tacaos.
Aj may. Tabaquero, fumador. Kaq seru
laj may. El fumador tiene los ojos
colorados. Aj may li was. Mi hermano es
tabaquero.
Aj nawonel choch . G e l o g o .
Laainaq aj nawonel choch. Yo ser
1
1
Q'eqchi' Kaxlan aatin 21
1
2
escultor.
linkomon. M i s f a m i l i a r e s s o n
leadores.
Aj tap. Cangrejero. Yo chi numxik laj
tap. El cangrejero est nadando.
Xxiwak laj tap xbaan li kok. El
cangrejero se asust por la tortuga.
Aj taqlanel, xb eenil. R e c t o r,
director. Sa naaatinak laj taqlanel re
tzolebaal. El director de la escuela es
muy amable.
1
3
Mara es compositora.
Q'eqchi' Kaxlan aatin 23
1
4
Aj tz ul. E s p e c i e d e h o r m i g a
colorada, apellido de la regin.
Xinxtiw jun aj tzul. Una hormiga
colorada me pic. Aj tzul xsum
inkaba. Mi apellido es Tzul.
Aj tza. Diablo, Satans, demonio.
Kamanat aj tza. Pareces diablo.
Aj tzaam tumin. Limosnero. Inka
na atink laj tz aam tumin. E l
limosnero no se baa. Yo xpatzbal
Aj tzolom. E d u c a n d o , a l u m n o ,
e s t u d i a n t e , d i s c p u l o . Laao aj
tzolom. Nosotros somos estudiantes.
Nakebatzunk chi qeq laj tzolom.
Los estudiantes juegan de noche.
Aj tzolonel. E d u c a d o r, m a e s t r o .
Naxk u t c h i q u l i t z i i b a k l a j
tzolonel. E l m a e s t r o n o s e n s e a
a e s c r i b i r. Ch i n a us li t u j i x q
laj tzolonel. L a m a e s t r a e s
bonita.
Aj tzulul chakach. Cestero (a). Yo
chi tiqobak laj tzulul chakach. El
c e s t e r o e s t a s u d a n d o . Aj Yaak
xkaba laj tzulul chakach. E l
cestero se llama Santiago.
1
7
Q'eqchi' Kaxlan aatin 27
1
8
Anab ej. H e r m a n a d e h o m b r e .
Josq li wanab . M i h e r m a n a e s
e n o j a d a . T i n s u m l a a q r i k i n
laawanab hulaj. M a a n a m e
casar con tu hermana.
Anaqwan, anajwan, anajwank.
Ahora. Ok we chi waak anaqwan.
Ahora voy a comer. Inkachik naqaj
xik anajwank. Ahora ya no queremos
ir.
Anchal. Parece, con todo. Anchal
inchool nakatinra. Te quiero con todo
mi corazn. Tchalq anchal li ixq.
Parece que viene la mujer.
Ani. Quin?. Ani laawanab?. Quin
es tu hermana?. Ani xyehok re naq
tooxik. Quin dijo que nos fueramos?.
Ano. Inclinado. Ano li kabl. La casa
est inclinada. Anookex chi ru li
tzak. Ustedes estan inclinados sobre
la pared.
Anum. Espanto, fantasma. Xooxibeek
xb aan anum sa b e. F u i m o s
asustados por un espanto en el
camino. Anum aawu. Eres espantoso.
Anumiik. Ser objeto de mal agero.
Xinranumi li mes. El gato me hizo
seales de mal agero. Xqanumi qib.
Lo que hemos hecho son seales de
mal agero para nosotros mismos..
Anumink. Actuar con mal agero.
Anumink yookeb li warom. Lo que
estan haciendo los tecolotes indica
1
9
Q'eqchi' Kaxlan aatin 29
1
0
es agotador.
Aqpan. Jilote. Numtajenaq li aqpan
sali kal. Abundan los jilotes en la
milpa. Yookebxlowbal li aqpan li
chejej. Las xaras estn comiendo los
jilotes.
Aqpanok, Aqpanok. Jilotear.
Junaber anajwank ak xaqpanochik
li kal. Hoy hace un ao ya jilote la
milpa.
Aqu. Vstelo!. Aqu a laawiitzin.
Ponle ropa a tu hermanito!.
Aqunk. Vestir, arropar. Xraqu li
kuulaal li wanab. Mi hermana
arrop al beb.
Aqej junaj xbonol. Uniforme. Toj
akraqebjunaj xbonol aj puub. El
uniforme de los soldados todava est
nuevo.
Aqej, baatal. Vestuario, ropa. Mo
aj chik li waq. Mi ropa ya est llena
de moho. Ke xbaatal li chinaal re
naq inkatreeka ke. Ponle ropa al
nio para que no sienta fro.
Aran, arani. All. Wain wank aran li
wa. Come la comida est ah. Aran
xintane. Ah me ca.
Arin, ayi. Aqu. Aj ayiin. Yo soy de
aqu. Arin xewanjeli qanaqayuwa.
Aqu vivieron nuestros padres.
As iitz in. P r j i m o , h e r m a n o s .
Xeaanilaak li qas qiitzin xbaaneb
aj puub. Nuestros hermanos fueron
30
1
!
Q'eqchi' Kaxlan aatin 31
1
Baasukunk, b aasink. D o b l a r
rpidamente, accin inmediata.
baasuku laawaq!. Dobla tu ropa! .
Baatal, tikr. Ropa, manta para
cubrirse. Chaqal ru baatal xloqli
qanachin. La ropa que compr la
seora est elegantsima. Xpeje
linbaatal. Mi ropa se rompi.
Baax. Laja, piedra lisa y delgada.
Naabal baax xqaxok chaq chi re
nima. En la orilla del ro recogimos
muchas lajas. Chinaus li baax. Que
bonita es la laja.
Babay. Pequeo (a). Babay aj wi
tibxexsi we. Slo poca carne me
regalaron. Toj babay li chinaal. El
nio todava est pequeo.
Bach. Tipo de rbol, palo suave (sirve
para construir casas y balsas). Saqsaq
ru li bach. El palo suave est muy
blanco.
B ach . T u r c e l o ! . B a c h l i
chekaam wank aran. Tuerce el
bejuco que est all!.
Bach b ach . Arrogante.
Bachbachru li ixq aan. Esa mujer
es arrogante. Bachbachaawu. T
eres arrogante.
Bachbachil. Arrogancia. Moko
chaabil nalebta li bachbachil. La
arrogancia no es buena costumbre.
Bachbo. Torcido. Bachbo rix li
che. El palo est torcido.
Bachek. Ser torcido. Xbacheli
wix xbaan li xtenom li che. M i
espalda fue torcida por el golpe del
rbol.
Bachink. Retorcer, enrollar pita, lazo
al rededor de algo. Xqabachi li kaam
chi rix li tixl. Enrollamos la danta con
lazo. Xqabachi qibsaisb. Nos
retorcimos en la chamarra.
Bachok. Torcer. Xqabachli mama
li qa li beelebaal chiich. La
camioneta torci el puente.
Bajbajink. Pegar con palo o rama
(accin frecuente). Xinbajbaji chi
cheli tzi.Le pegu al perro con palo.
Bajok. Pegar con una rama o con palo.
Xooxbaj chi chelaj kalajenaq. El
borracho nos peg con palo.
Ba k aamil. Ser amarrado
repentinamente, accin sorpresiva.
Bakaamil li tzinaq xreeka. Cuando
sinti el perro ya estaba amarrado.
Bakaamil laj Kuqabaan. Domingo
fue amarrado sorpresivamente por
nosotros.
Bakbakink. Amarrar (accin
r p i d a ) . Xqabakbaki li si .
Amarramos la lea rpidamente.
Bakbo. Amarrado. Bakbo li
kuulaal chi ru chaat. El nio est
amarrado en la cama. Bakbooko.
Estamos amarrados.
Bakek, Jitek. Ser amarrado.
Xbakeli tzixbaan naq natiwok.
El perro fue amarrado por que muerde.
Xjitechi us li xa'an wakax re naq
inkatkoqrib.Fue amarrada bien la
vaca para que no se suelte.
Bakleb. Instrumento para amarrar.
Naabalebbaklebxinsik. Busqu
muchas pitas para amarrar. Xqa
linbakleb. Mi pita para amarrar se
pudri.
1
/
Q'eqchi' Kaxlan aatin 37
1
1
)
Q'eqchi' Kaxlan aatin 39
2
=
El metal que est sobre la mesa sirve
para curar.
Banlebaal ixq. Clnica de mujeres.
Xkam li wechkabal sabanlebaal
ixq. Mi vecina se muri en la clnica
de mujeres.
Banlebaal kokal. Clnica para
nios. Numtajenaqebchi kuulaal sa
banlebaal kokal. En la clnica para
nios hay un montn de bebs.
Banlebaal re winq. Clnica para
h o m b r e s . X oso l i b a n s a
banlebaal re winq. En la clnica para
hombres se acab la medicina.
B anleb aal. P u e s t o d e s a l u d ,
hospital. Toj sabanlebaal ru li
wanab naq kiyajer. C u a n d o m i
hermana se enferm fue a dar hasta
el hospital. Inkaus nakebanok sa
banlebaal. En el hospital no atienden
bien.
Banok. Curar, tratamiento. Xqaban li
xa'an tzi. Curamos a la perra. Xban
Baq
laq chiich. Bicicleta. Xinxbito
chi najt jun baqlaq chiich. Una
bicicleta me avent lejos. Xiwxiw
beek sabaqlaq chiich. Andar en
bicicleta es peligroso.
Baqlaq, bajlaq. Olote. Naabal
baqlaq oqakat ewer. Ayer quemamos
muchos olotes. Moko nakat ta li
baqlaq naq taqtaq. El olote no se
quema cuando est mojado.
Baqlaqk ot, b aqlaq xul.
C o m a d r e j a . Xooxx i b e s i j u n
baqlaqkot eqela. En la maana nos
asust una comadreja. Wank jun
qabaqlaq kot sakabl. En la casa
tenemos una comadreja.
Baqobresiik. Adelgazarse por algo.
Xoobaqobresiik xbaan li ban
xexke qe. Fuimos adelgazados por la
medicina que nos dieron.
Baqobresink. Adelgazar a alguien o
algo. Xinxbaqobresi li maakuy. La
hierba mora me adelgaz.
Baqsank. Tipo de hormigas. Ra
nakextiqli baqsank. La picadura de
las hormigas es dolorosa. Kamaanat
li baqsank. Pareces hormiga.
Baqx. Mojado. Jwal baqx linyuwa
naq xkulunk chi qeq. Cuando mi