Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
UN POSEEDOR
VARIOS POSEEDORES
1 Persona
noster,-tra,-trum
2 Persona
vester,-tra,-trum
3 Persona
(Reflexivo)
SINGULAR
ste
este
MA
SC.
FEM
EN.
NEUTRO
PLURAL
MAS
C
FEM
EN.
NEUTRO
NOM.
ACUS
.
hic
hae
c
hoc
hi
hae
haec
hu
nc
han
c
hoc
hos
has
haec
GEN.
hui
us
DAT.
hui
c
ABL.
ho
c
hac
NOM.
ACUS
.
MAS
C.
FEM
EN.
iste
ista
istu
m
ista
m
GEN.
ABL.
hoc
his
PLURAL
NEUTRO
MASC.
istud
isti
istud
istos
FEME
N.
istae
istas
istor
um
istar
um
isti
isto
ista
ista
ista
istorum
istis
isto
istis
PLURAL
MASC.
FEMEN.
NEUTRO
NOM.
ille
illa
illud
ACUS.
illum
illam
GEN.
illius
DAT.
illi
ABL.
NEUTRO
SINGULAR
aqul
aquel
his
isti
us
DAT.
horum
har
um
SINGULAR
se
ese
hor
um
illo
illa
illud
MASC.
FEMEN.
NEUTRO
illi
illae
illa
illos
illas
illa
illorum
illarum
illorum
illis
illo
illis
APUNTES
Evidentemente, su funcin principal es la dectica: sirven para sealar objetos en el espacio.
Hic es el demostrativo de los objetos ms prximos al emisor (1 deixis), iste remite al entorno
del destinatario (2 deixis), ille (3 deixis) seala los objetos lejanos (fsica o mentalmente). Este
sistema tripartito sin embargo no es vlido para el latn clsico que, en cuanto al valor
puramente demostrativo, presenta ms bien un sistema repartido entre dos formas: hic, para
los objetos cercanos al emisor y al destinatario; ille, para los objetos lejanos.
Los demostrativos pueden presentar tambin funcin enftica- y, en ocasiones, sta ser su
funcin principal-. Iste, que qued fuera del sistema de demostrativos, se usa con valor enftico
negativo, como peyorativo:
Iste grex, 'esa (despreciable) pandilla'.
Dentro de este uso despreciativo hay que considerar el uso de iste en el lenguaje forense para
designar a la parte contraria.
Por su lado, ille, el demostrativo de la lejana, se usa con valor enftico positivo, para referirse a
personas o cosas muy conocidas:
Medea illa.
Xenophon, Socraticus ille.
- In Sagunti oppugnatione Hannibal ipse vulnus accepit.
- Hannibal cum Romanis pugnavit eorumque exercitum vicit.
- In Carthaginiensium castris magna praeda a nostris invenitur.
- Te his manibus necabo.
- Utinam ille omnes secum suas copias eduxisset.
- Romae dies lustricus sollemniter celebrabatur. Eo die infantes nomen accipiebant.
- Pater non sibi laborat, sed liberis suis.
- In te ipso fons omnium divitiarum fuerat, sed luxuria te corripuit.
- Equites et pedites processerunt; hi acriore animo pugnabant quam illi.
- Hannibal fratrem Hasdrubalem ad Italiam cum omnibus copiis evocavit. Is in insidias
Romanorum incidit.
- Scipio exercitum Carthaginem movit eamque oppugnare coepit.
- Amicorum epistulae magnam laetitiam mihi important.
- Miles sibi mortem dedit, gladio se occidit.
- Nemo vestrum me, cum hinc excessero, consequetur.
- Melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria; haec in tua, illa in deorum manu est.
- Multi laudem amittunt, quoniam eam de se praedicant.
- Nosce te ipsum.
EL PRONOMBRE FRICO
SINGULAR
NOM
.
ACU
S.
MAS
C.
FEM
EN.
is
ea
eu
m
eam
GENI
T.
eius
DAT.
ei
ABLA
T.
eo
ea
NEUTRO
PLURAL
MASC.
FEME
N.
NEUTRO
id
ei, ii
eae
ea
id
eos
eas
ea
eorum
earu
m
eorum
iis o (eis)
eo
iis o (eis)
APUNTES
Como su nombre indica, su funcin principal es la frica: sirve para sealar en el texto, para
referirse a algo que ya se ha nombrado (anafrico) o a algo que se va a nombrar (catafrico).
Pero puede presentar tambin una funcin enftica, sobre todo cuando equivale a los adjetivos
Non sum is qui morte terrear, 'no soy una persona tal que la muerte me aterrorice'.
Hannibal cum Romanis pugnavit eorumque exercitum vicit, 'Anbal luch contra los romanos y
venci a su (de los romanos) ejrcito'.
E civibus eligi debet is qui civibus imperaturus est, 'debe ser elegido de entre los ciudadanos el
que va a gobernar a los ciudadanos'.
EL PRONOMBRE FRICO-ENFTICO
SINGULAR
MA
SC.
FEM
EN.
NO
M.
ide
m
AC
US.
eun
de
m
PLURAL
NEUTR
O
MAS
C.
FEM
EN.
ead
em
idem
eide
m,
iide
m
eaed
em
eadem
ean
dem
idem
eosd
em
easd
em
eadem
eoru
nde
m
earu
nde
m
eorundem
GE
NIT
.
eius
dem
DA
T.
eide
m
NEUTRO
eisdem, iisdem
AB
L.
eod
em
ead
em
eodem
eisdem, iisdem
APUNTES
Tambin llamado pronombre de identidad, tiene como funciones la frica (seala a algo que ya
ha aparecido en el texto) y la enftica (recalca lo designado). Su traduccin es 'el mismo, la
misma, lo mismo...'
Omnes eadem porta intraverant, 'todos haban entrado por la misma puerta'.
Se forma sobre el pronombre frico (con ligeros cambios fonticos) ms la partcula invariable
-dem (que insiste en la idea de identidad [~'precisamente']).
Se emplea frecuentemente para aadir una nueva calificacin a un sustantivo, bien anloga bien
contraria:
Vir honestissimus idemque doctissimus, 'un hombre muy honrado y al mismo tiempo muy sabio'.
EL PRONOMBRE ENFTICO
SINGULAR
PLURAL
MASC.
FEMEN.
NEUTRO
MASC.
FEMEN.
NEUTRO
NOM.
ipse
ipsa
ipsum
ipsi
ipsae
ipsa
ACUS.
ipsum
ipsam
ipsum
ipsos
ipsas
ipsa
ipsorum
ipsarum
ipsorum
GENIT.
ipsius
DAT.
ipsi
ABLAT.
ipso
ipsa
ipsis
ipso
ipsis
APUNTES
Su funcin principal, y casi exclusiva, es la enftica: refuerza la unidad gramatical con la que
concierta. Se traduce 'mismo' o 'propio'.
A veces se usa como pronombre de tercera persona, marcando el originario valor de oposicin
que tena este pronombre:
Caesar milites in proxima municipia deducit; ipse ad urbem proficiscitur, 'Csar conduce a sus
soldados a los municipios cercanos; l, por su parte, parte a Roma'.
EL PRONOMBRE RELATIVO
SINGULAR
PLURAL
MASC.
FEMEN.
NEUTRO
MASC.
FEMEN.
NEUTRO
NOM.
qui
quae
quod
qui
quae
quae
ACUS.
quem
quam
quod
quos
quas
quae
quorum
quarum
quorum
GEN.
cuius
DAT.
cui
ABL.
quo
qua
quibus
quo
quibus
APUNTES
El pronombre relativo tiene como funcin exclusiva la frica, pues remite siempre al
antecedente, con el que concierta en gnero y nmero.
Sallutius bellum scripsit quod Populus Romanus cum Iugurtha fecit, 'Salustio escribi la guerra
que el pueblo romano hizo contra Jugurta'.
EL PRONOMBRE INTERROGATIVO-INDEFINIDO
SINGULAR
PLURAL
MAS
C.
FEME
N.
NEUTRO
MASC.
FEME
N.
NEUTRO
NOM.
quis
(qui
)
quae
quid (quod)
qui
quae
quae
ACUS
.
que
m
qua
m
quod
quos
quas
quae
quoru
m
quaru
m
quorum
GEN.
cuiu
s
DAT.
cui
ABL.
quo
qua
quibu
s
quibu
s
quo
APUNTES
Se suele decir que las formas quis, quid del masculino y neutro singular se utilizan como
pronombres interrogativos, mientras que las formas qui, quod aparecen como adjetivos
interrogativos:
El pronombre interrogativo se usa para introducir tanto interrogativas directas (sirvan de ejemplo
las frases anteriores) como interrogativas subordinadas o indirectas:
El pronombre indefinido quis tiene como funcin fundamental la enftica negativa, ya que
marca la indeterminacin del emisor del mensaje. Algunos indefinidos pueden tener adems
funcin frica, como alius y alter, que remiten a cosas o seres ya nombrados o conocidos.
Este indefinido quis es menos usado que algunos de sus compuestos (aliquis), y suele aparecer
detrs de subjunciones como si, nisi, ne y la partcula interrogativa num:
Si quis hoc dicit, errat, 'si alguien dice esto, se equivoca'.
Si qui mihi deus vestram ad me audiendum benevolentiam conciliarit..., 'si algn dios me
concede vuestra buena disposicin para escucharme...'
Caveant consules ne quid detrimenti res publica capiat, 'cuiden los cnsules que la repblica no
sufra ningn dao'.
OTROS INDEFINIDOS
quivis, quaevis,
Compuestos
quidvis (quodvis):
de quis:cualquiera.
quisquam (masc. y fem.), quicquam (quidquam): alguien, algo (aparece sobre todo en frases
negativas o dubitativas).
Otros indefinidos:
nemo: nadie (slo aparece usado en nominativo -nemo-, acusativo -neminem-, y dativo
-nemini-).