Sunteți pe pagina 1din 37

Sance1LaMditerrane(07/01/2014)

Nouveaurglementfinancier(20072013).

L'UE/CEEetlaMditerrane,leTraitdeRome.

LaPEMesttrsanciennedsleTraitdeRome(1957).IdentitMditerranennedelaCEE.
Sixtatsmembres.LItalieerlaFrance(pluslAlgrie)sontmditerranens.1973,premire
largissement(UK,DanemarketIrlande).Implications:Lescoloniesbritanniquesetles
protectoratsrentrentdanslesrelationsEuroMditerranennes.Troisimelargissement,la
Grce:attentionlaMditerraneorientale.PortugaletEspagne(1986)Portugal:identit
mditerranenne+oldolive:unproduitmditerranen.LaCEEvadevenirindpendantpour
lesproduitsalimentaires.Celaagnrdeconflits(guerredestomates).Sude,Autricheet
Finlande:rledanslaMditerraneproduitsagricoles.Lebigbangde2004:Slovnie,
Chypre,Malte,paysmditerranens.Chypre:art.49TEUetlecritregographique.Estil
Chypreunpayseuropen?Isral:identiteuropenne?2007:BulgarieetRomanie.
Bulgarie:productionsdetypemditerranen.LaMerNoireetlaRussie.

1957:l'Algrieestfranaisejusqu'lesaccordsdEvian(1962).Art.227TraitCEE(1957)
AlgriecommepartiedelaCEE.
Anciennescolonies:LybieAssociationslaCEErelationsprfrentielles.Association:en
topdelapyramidedesprivilges.
Maghreb:M.occidentale.Mashreq:M.orientale.
1969:premiresaccordsavecleMarocelaTunisie,accordsdassociationtrslimits.19
articles.Essentiellementdispositionsconomiques.PaysduNorddelaM.:Turquie,Grce,
Chypre,Malte.Quellediffrence?Ilssontconsidrscommeeuropens.Ilsavaientune
vocationadhrerlaCEE.AccordsdassociationsquitablissentuneUnionDouanire.

19571969:Politiquem.duTraitdeRome
19691972:Accordsdassociations
19721992:Politiquem.globale(PMG).TraitdeParis,avantllargissementde1973,ds1972
approcheplusglobalauniveaupolitique.LaCEEvaaudellesrelationscommerciales,aussi
cooprationtechniqueetfinancire.

Accordsd'association(AA)+PF(ProtocolesFinancires).UnapprochedjprvuparleTrait
deRome.

1975:AccordavecL'Etatd'Isral.Pasbassurlart.238(basepourlAA)maissurlart.113
(cooprationconomique).Cetaccordtablitdjunezonedelibrechange(ZLE),mais
limite.
1976:paysduMaghreb.
1977:paysduMashreq.

Cesaccordssontfondssurl'art.238maislespaysrefused'utiliserlemotassociationpour
desraisonscommerciales.Lemotcooprationestutilis.

Onapasdedialoguepolitique.Pourquoi?ParcequelaCEEapasdecomptences(pasde
Maastrichtencore!).
IlyapasdintgrationrgionaleetapeutdevenirunproblmepourlaCEE(immigration,
pauvret,).Instabilitconflits.Grosproblmesentermesdeperceptiondescuriton
arrivepasadialogueretacommuniquersurlarelevancedelaM.entermesdescurit.

1989:laPMGn'existepas.Ensaplace,laPMR(PolitiqueM.Renouvel),unepolitiquede
transitionavantlePartenariatEuroM.Augmentationde47%pourlenveloppefinancire.
ProgrammeMed:programmesrgionaux,onvacrerderseaux.Parexemple:Med
Campus,etc.Cestunecooprationhorizontale,lunedesideslabaseduTraitEuroM.Un
rseaudelasocitcivilem.Unchangementradicale.
AjustementfinanciremisenplaceparlesInstitutionsdeBrettonWoods.LaCEEmetenplace
unsoutienauxajustementsfinancires.

1989:risquedmarginationdelaM.LaNouvelleEuropesemblaitplusattirante.
Questiondelidentit
Anciennetdesrelations
Relationsvolutives
Problmedeladiffrentiation(Maghreb,MashreqetM.duNord+Isral)
PMG,cooprationtechniqueetfinancirenestpastrsefficace:unenouvellepolitique

1995:PEM(PartenariatEuroMditerranen).Contexte:lePEMestlaplusimportantepolitique
m.jamaisdveloppe.1)FindelaguerrefroideetpremireguerrecontrelIraq.LimitesdelUE.
LAM.taitunterraindaffrontementindirecteentrelesdeuxblocs.
ProcessusdeMadrid:1993.
ProspectivedlargissementlEst.
1994:OMCcrationdel'Organederglementdesdisputes.Lesaccordsconclusen1976et
1977ntaientpascompatiblesaveclart.XXIVduGATT,ilyavaitdesprfrencesetpasde
rciprocit.LUErengociaitunenouvellegnrationdaccordscompatiblesavecleGATT.
Maastrichtentreenvigueuren1993.LEcontextearadicalementchang.

1995:ConfrenceEuroM.Politiquemajeurepourplusieursraisons.ActefondateurduPEM.Un
succsaveclaparticipationdepartiesdiffrentes.ParexempleM.YassirArafatpourlAutorit
Palestinienne.
LaDclarationdeBarceloneapasunvaleurjuridique.Troisparties:PolitiqueetScurit
(Espacecommunedepaixetdestabilit)Voletconomiqueetfinancire(ZLEestpasun
objectifmaisespacecommune)domainesociale,culturaleethumain.LaTroka
FranceEspagneItalieaunrletrsimportant.
Troislments:dialoguepolitiquemultilatral,complmentaireaurenforcementdesrelations
bilatrales.Ds1995onadjunvoletmultilatraldclarationdeprincipesvaleurs

universels,pasdelUE,maisDclarationUniverselleetONU.DvelopperlEtatdedroitetla
dmocratiedansleurpropresystme.ConvergencenormativemaispassurlesvaleursdelUE
scuritrgionale,nonprolifrationdesarmeschimiquesetbiologiques.Unpacteeurom.en
matiredescurit.Problmatique:dfinitiondeterrorisme.Aussi,armeschimiqueset
biologiques.LaDclarationtaitjamaissigne(?).
Idedemultiplierleseffortssectorielles(environnement,).Runirtouslesministreseurom.
pourdiscuterlesquestionsdepertinence.

Promouvoirlacooprationetl'intgrationrgionale.
InstauresuneZLE.Moyendeparvenirlobjectifdeprospritpartage.Intentiondecrerla
plusgrandeZLEaumonde.Maiscommentlamettreenplace?
AEMA(AccordsEuroMdAssociation):unnouveltypedaccords.OnalUEaucurduneroue
devlo,lieaveclespaysm.avecdesaccordsbilatraux.Cespaystaientlisentreeuxpar
desaccordsbilatrauxaussi.
Deplus:accordsaveclEEA(EuropeanEconomicArea).
Unrseaud'accords(anetworkofagreements).Ilyacertainsaccordsquimanquent.
Thoriehubandspoke.Sionfaitrecoursdesaccordsverticaux,onaunedpendance,une
relationverticaleasymtrique.Unedpendancequiserenforce.
Uneerreur:idededire:oncreuneZLEetdesinvestissementsquivontcompenserdes
pertespourlespayspartenaires.Maiscesinvestissementssontjamaisarrivenraisondu
risquepays.Finalement,iltaitpasleseuropensquiinvestissentencespays,maisles
chinoises,

Troisimevolet:cooprationsociale,culturaleethumaine.ProgrammesMed.Lasocitcivile
estimportantepasseulementdesONGmaisaussidebanquiers,desinvestisseurs,Suivi
delaConfrencedeBarcelone:luttecontreleterrorisme.Maisaussicriminalitinternationale,
Unprogrammedetravail.
RegardelastructureduPEMsurlesyllabus(enanglais)!
EspritduPEM:aspiritofpartnership.Ensembleondcide.
SeniorOfficials:lesdiplomates.RseauEuromescoexpertslatablequidiscutent.Human
rightsnetworkbasBruxellesettrsactif.Institutions:AssembleParlementaireEuroM
AnnaLindhEuroM.Foundationpourledialoguesdescultures.

AccordsdAssociation:unmodlesimilairepourtouteslesaccords.Diffrentesdatesdentre
envigueur:modificationsdescomptencesauseindelUE.
PasdaccordsaveclaSyrie(seulementngocietparafr).

Accorddassociation:laccordleplusprivilgidanslapyramidedesprfrences.Cessontdes
accordsmixtes:ratificationaussiparlesEtatsmembres.Importancedesprotocoles.

AccordEuroTunisien:

Dialoguepolitiquebilatral,diffremmentqueledialoguemultilatraleduPEM.
Encouragerlintgrationmaghrbine.
Art.2:ConditionnalitlaPEVainstitutionnalisuneconditionnalitpositive.Icionaune
conditionnalitngativeuneclausedmocratiquedroitsdelhomme/lmentessentiel.
Suspensiondelaccordencasdemanquederespectdelaccord.
Librecirculationdesmarchandise:priodedetransitiondedouzeans.RfrenceauGATT
1994.Celasignifiequeaucunproduitdoittreexclu.Maisquoideproduitsagricolesetdela
pche?
Titresurlesservices,pastropdvelopp.
Titreconcurrence:cestjuridiquementcontraignant,diffremmentquelesautresaccordsdela
PEV,quisontdesoftlaw.
Rapprochementdelgislation.
DiffrentiationentreleMaghrebetleMashreq:lestravailleursduMaghrebontdesdispositions
plussophistiques.AussilaTurquie,membrefondateurduPEM,maispasincluedanslaPEV.
LeConseildAssociationpeutprendredesdcisionscontraignants.Celaexistepaspourles
paysdelEst,cestpourquoicestimportanteconclureunaccorddassociationaveclUkraine.
Souscomitsthmatiques:ilsmettentenuvrelaPEV(migration,droitsdelhomme,).

Accordavecl'Algrie:

Diffrencesaveclaccordtunisien.Parexemple,unarticlesurlerenforcementdesinstitutions
politiquesquinexistepasdanslaccordtunisien.Circulationdepersonnes,coopration
judiciaireetdepolice,

Etantconclusenpriodesdiffrentes,lesaccordsdassociationssontsouventtrsdiffrentes.

ProgrammeMEDA(19952006):voletunilatral,cestlUEquiadopteleprogrammeetlles
partenairesontriendire!Unrglementfinanciredapplication(ParlementetConseil)quiest
unemesureunilatrale.
AvecMEDAilnyaplusdeProtocolesFinancires:ilyaunrglementfinancirequiressemble
leTACIS,etc.
MEDA1:lapriode1995/19961999.MEDA2,20002006.
Evaluation:problmedabsorption.

SommetdeBarcelone2005,auniveaudechefsdtatetdegouvernement,pasdeministresde
ltranger.UK:dclarationdelaprsidencedveloppementauniveaudesNationsUnies:
ArabHumanDevelopmentReportsdelUNDP.Vraiesquestions:womenempowerment,La
prsidencebritanniqueaintgrecesquestionsdanslapolitiquemditerranenne.
Quatreactesprincipaux:partenariatpolitiqueetdescurit,dveloppementsocioconomique
durableetrformes,enseignements,!LEGGI!!!

Concurrenceinternationale:chinoises,EtatsUnis,
MarginalisationdelaMditerranecausedesaconditionconomique.

Dialogueculturelleproblmatique.
Politiquedescurit:dialoguesoutenu,jusquSarkozy.afonctionnebien!Avoirautourdela
tableplusieursacteurs.

2002:7aout2002,ChristopherPattenandJavierSolana,LalettreSolanaPatten,Wider
Europe.
Pattentaitcommissairellargissement.LaprioritcestdabordlEst:initialfocuson
easternneighbours.
Mais,Prodi,ConseileuropendeCopenhague,Unionlargieetsesvoisins:Relationsavec
lespaysvoisinssurlabasedevaleurspolitiquesetconomiquescommunes.Pasde
nouvellelignesdedivisionenEurope,stabilitetprosperit.
Paragraphe24:LlargissementresserreralesrelationsaveclaRussie.Donc,laPEVtait
dsignpourlaRussie.Etseulementaprspourlesautresvoisins.AucurdelaPEV:les
rformesdmocratiquesetconomies.

Ractions:entreSolanaPattenetCopenhague,Prodi:nepasseconcentrerseulementsurla
Russie.VoisinsduMaghreblaRussie.Prodiestunmditerranen.Toutsauflesinstitutions
:pasdeparticipationauprocessusdcisionnel,shaping,notmaking.

"Uncercledepaysamis":aucentrelespaysmembresquiparticipenttouteslespolitiques,
puislesautresmembres,puislescandidates,puislEEA,puislesamislaPEV.

PremireCommunicationdelaCommissionen2003:RelationsaveclesvoisinslEstetau
Sud.
RecyclerlestaffdelaCommissionquiavaittravaillaitsurllargissement(?).
Premierparagraphe:conditionnalit(intgrationconomiqueencontrepartiedurespectdes
valeurs)etprocessusdepradhsion(alignementdelalgislationsurlacquis).LaRussie,le
premiertatmentionn.Librecirculationdepersonnes,desbiens,desservicesetdecapitaux:
lesquatreliberts!TransferdelamthodologiedellargissementlaPEV.Participationau
marchintrieur,cesttropvague.
Conditionnalitdetypepradhsion,diffrentiationutilisdanslecasdellargissement
(commedanslecasdelaRomanieetlaBulgarie),acquiscommunautaire.

OnsedemandesilaPEVestunalternativel'adhsion,permanent?Ukraine!Quelestla
carotte?
Toutcequitaitpropostaitdjdanslesaccordsdassociations.
GoldenetSilverCarrot:lalignementlacquiscoutebeaucoup!afallaitunaidede
voisinage.Logiquedebonetmauvaislve.

2004,PEV,Documentdorientation,Commission:

Plansdactionadoptsconjointement

Identificationdesvaleurscommunes:Etatdedroit,labonnegouvernance,respectdes
droitsdelhomme,droitsdeminorit.

Leniveaudecoopration(monnaie)augmenteselonduniveauderespectdesvaleurspartags.
Quivavaluer?Desorganes,Conseiletcomitdassociationetlesouscomitstechniques.

LenyetRusse:unpartenariatstratgiquebassurquatreespacescommunes.LaRussie
voulaitpastredanslemmepanierdelUkraine,laPalestine,MAIS,enrponse,inclusion
despaysduCaucasemridionaledanslaPEV.Pourquoi?Biensurlimportancenergetique,
maisaussielaRvolutionderosesenGorgie(2003)etaussienraisondelestatutdecandidat
delaTurquie(maispasinclusionpourlIraqetlIran).
Appropriationcommune:prioritsdfiniesdecommunaccord.
Diffrenciation,parlesplansdaction.

ValeurajoutdelaPEV:surtoutpourlespaysdelaM.quiavaitdjunaccorddassociation.
adpend!
OnnestpasplusdanslecadredesProtocolesFinancires,maislUEpeutmodifierlargent
destinauxbonsoumauvaislves.
Algrie:commelaRussie,ellentaitpastropconvaincuefairepartiedelaPEV(elleestriche
nergiquement).Elleadechoix.
Diffrentiation:pourIsralcestbonparcequeilnedoitplusserapporteraveclespaysarabes.

Caucasemridionale:rfrencelaStratgiedeScurit.
MentionduConseildelEuropeetdelOSCE.Promotion(imposition?)desvaleursdelUE,pas
desvaleursuniversels!

LirelaCommunicationde2006surlaPEV!

Sance314/01/2014

'Ownership'/Appropriationcommune:conceptdfiniauniveaudelapolitiquededveloppement:
lebnficiairedelaidedoittreassocilamiseenplaceetenuvredelapolitique.
Lappropriationcommuneestlabasedupartenariat.
1995,Barcelone,touslesparticipantssontinvits.Leprocessusviseunappropriation
commune.
Pland'Action:iltaitperucommeundevoirfairelamaison,parlesdiplomates
mditerranens.
Focussurlegouvernement.LaPEVM.estlapolitiquedevoisinagedetouslestats
mditerranens.Parexemple,lesautrichiens,entantquevoisinsdesitaliens,sontpartiedela
PEV!

Miseenuvre,cestlapplicationdumodeldepradhsionpluslesobjectifssontdtaills,
plusleprocessusestefficace.


Faiblesses:1)Niveaucommercialeetconomique:AccorddeLibrechangecompletet
approfondi(ALECADCFTA/Agreement,notArea!).Mais,agreementestpastoutfaitexact.
AA(Associationagreement)includingaDCFTA.DanslecasdelUkraine,onaunAAquiinclue
enDCFTA.UnenouvellegnrationdeAAqueremplacelesAccordsdePartenariatet
Coopration(APC).LeDCFTAestlechapitrecommercialedelaccord.LesAPCtaientconclu
pourlaPMed.Maintenant,onadesZonesdelibrechangecompletsetapprofondiessurla
basedesDCFTAs.ZLEcomplte:Industrie,agricultureetservicesaccordsbilatraux
sectoriellesenchaquedomaine.
Onadesaccordsgnralesquisonpasplusuptodateetunesriedaccordssectorielles.
Danslecassuisse,lamultiplicitdesaccordssectoriellesestingrable.Donc,lancessitde
nouveauxaccordsdassociationquicomprennentdesclausesdmocratiquesetsurlesdroits
delhomme.
LEstetleSudsontpasaummeniveau.AlEst,lesAAsontplusrcentes.AuSud,lasituation
estplusconfuseparcequeilestdifficiledengocierdesclausespolitiques,lUEapasde
carottes.PourleSud,nouveauavantages:conclusiondaccordssurlagriculture,visas,mobilit
voilquelquechosequiintresseauxpaysM.:exportationsetmobilit.Maisceschosesl
existaientdj.
Barriresnontarifaires:convergencenormative,totale(adhsionpourLannon!)aumilieu
phytosanitaire,propritintellectuelle,etc.aestlesignificatdeapprofondialleraudeldes
accordscommercialesclassiques.Mais,alors,questcequelaDCFTA?Poutine:diffrence
entreUniondouanire(CustomsUnion)etZLE.UD:territoiredouanierunique.UD,laTurquie
napaslapossibilitdeprendrededcisions.UD,dlgationdesouverainetfondamentale!
EstcequelUDestsoutenablesanslaprospectivedadhsionparcequelesbnficessontsi
importantesqueonpeutfermerunyeuxsurlaconcessiondesouverainet.Poutineapropos
lUkraineetautresladhsionuneUD.Souverainet:questionfondamentale.Jusquoules
paysquipeuventpasadhrerlUEsontprtesallerdansleprocessusdintgration?La
pertedesouverainetdanscescasesestpascompenseparladhsion!

QuelestlobjectifdelaPEV?

(Syllabus3,Ch.2,Gense)

Unecommunautconomique.LaCommission,encrivanta,estalleunpetitpeutroploin!
NEC:NeighbourhoodEconomicCommunity!Ilfautquetouslesvoisins,donc,adhrentcette
NEC!

ObjectifsdanslaCommunication:Visas,gestiondelamobilitetdelamigration.
Conditionnalit!
Questionmigratoire:toutcequitouchecettequestionestpolitique!Ilyatellementde
politicisationquelesEMrsistentlapplicationdesprovisionsdesaccordsdevoisinage!
Accordderadmission:exemple:Espagne,Maroc,Sngal:dlguerlaresponsabilitau
paysdetransition.LeMarocjouaitlacartedelaccorddepche!Politique!

Echangesculturelsetdesjeunes.Intressant.Participationdelasocitcivile.Djpartiede
Barcelone1995.
Formationdesfutursmembresdesautoritsrglementaires.Granddfi:commentgrerces
technicits?

DimensionthmatiquedelaPEV:
Multilatralisation:nergie(traitsurlacommunautnergtique),transports,rseauxdu
transportetdelnergie.ParticipationdespaysPEVauxtravauxdecertainesprogrammeset
agences.

Cooprationrgionalepolitique:

Participationdesmissionscivilesetmilitairesdemaintiendelapaix:E.g.EUFORLibya,
conueaumomentdelaguerreparAshtonquetaitdjaudpartunproblme.Assister
missionshumanitairesdesNationsUnies.Letextetaitadoptmaisiltaitunnonsens
juridiquementetquiestjamaistmisenuvre.

PossibilitdalignementdespaysPEVlesdclarationsPESC:Turquie?Estcequelle
saligne?

Runioninformelleen2007:undsastre!

Cooprationparlementaire

Prsencediplomatique

Questionturque:ilfautassocierlaTurquielaPEVparcequeelleestaucurdesrseaux
nergtiques,migratoires,etc.

Commission:proposdunedimensionsubrgionaledelaMerNoire!RussieetTurquie!
DiffrenceentresynergieMerNoireetPartenariatorientale:cooprationsubrgionalepour
dvelopperlesrelationsentrelesvillesetlesrgions.Dcentralisations,maisamarchepas.
Deplus,onapasconsultlespartenairesturquesetrusses.

Problmedelaproximit:lesvoisinsdesvoisins!

Cooprationfinancire:laPEVdoittreplusattractive.Lefinancementdemeurera
relativementmodeste.
Dufinancementlaconditionnalit.Aufindercompenserleprogrsdanslecadredes
reformes:conditionnalitpositive!Ngative:sanction(Art.2delaccord,droitsdelhomme,
suspension).Positive:rcompense!
Deuxmcanismes:20072013,300millionsdeuros,rformesnotammentauniveaupolitique.
MarocetUkraine,logiquedelapradhsion,rcompenserlesbonslves.BEI(Banque).Ilfaut

maximiserlimpactmultiplicateur.Maissilenveloppementestdfinietonrcompense
seulementquelquespartenaires,quoidesautres?Ilssontpnaliss.Etquiestplusenbesoin
daide?Quoidelasocitcivile?Logiquesopposes.
Relanceruneidedeconfrence,parcequecelade2007taitundsastre!
Bilatralistes:leasaccordsfacetofacesontplusefficaces.
Maislecadremultilatralestcomplmentairecebilatral.

Communicationde2007:

Unpetitbilan,cestplusconcrte.
Diffrenciation:plusenplusimportante.Plusieursniveaux:1)adaptationlaconditionpolitique,
conomiqueetsociale2)Degrdambitiondupartenaire,siilyaunevolontpolitique3)A
lenvers,sicertainesnesontpasintresss,unaccsmoinsfacileauxprogrammes
europens,etc.:logiquedelavantgarde,lesbonslves,benchmarking(avientde
lindustrieautomobilistique,lesbonnespratiquesquidevientlesbonsexemples)logique
locomotive:auSud,lalocomotiveestleMaroclEst,iltaitlUkraine,maintenant,laMoldavie.
Caucase:Gorgie.
Maisapeutconduireladiscrimination.

Processusrgionaux:cooprationmultilatral.RenforcementmutuelentrePEVetprocessus
subrgionaux.
Maislesaccordsbilatrauxsontplusimportants!

Sarkozy:invitationunerunionenjuin2008.LaCommissionenprendacte.

AccordrenforcaveclUkraine,maiscestenfaitunchangementdtat.

UE:contributionautourdesconflits.Autour?Questcequeasignifie?Frozen
conflicts.

Payssansplansdaction:Algrie,ellearefusdefairepartiedelaPEV,unanaprslaRussie.
Aussi,Libye,Syrie(?),

IEVP(InstrumentEuropendeVoisinageetPartenariat),20072013IEV(20142020).

Partenariat,letermetaitajoutlademandedelaRussie,parcequeellevoulaitprofiterdes
fonds.
Art.1(3):valeurs.Ambigut,partags,communes.Ici,unerponse.Rfrenceauxvaleursde
lUE!(Pasuniversels,duConseildelEurope,etc.).
1.IEVP,instrumentunilatral,adoptparcodcision,cestunrglement:lespartenairesont
riendire.
2.Art.2(2):portedelassistance:domainetrslargeetlongue.Lireaumoinsunefoislaliste!
Promotiondeladmocratieetcofinancement.


MedaI,II,rglements.

Clausedurgence(Art.7)etdesuspension(Art.28).
Art.7(6),encasdecriseetmenacepourladmocratie,procduredurgencepourunervision
adhocdesdocumentsdelastratgie.
Diffrenceentreclausedesuspensionetuneclausetraditionnelledeconditionnalit.Clause
essentielle,cesttraditionnelle.Procduredurgence?aestbeaucoupplusflexible,alorsque
celleclassiqueestpluslourde.

Documentsprogrammatifs(PINetPIR,onlesretrouvedanstouslescasesdecoopration).
Reportspays,Plansdaction,RS(RapportdeSuivi).

Laconditionnalitclassiqueresteauniveaudesaccordsbilatraux.

Acteursnontatiques:aussilesglisesetassociationsreligieuses.

Enveloppefinancire:11milliardsdeuro.LaCommissionasoulignequecestpassuffisant.
95%:programmesnationauxetmultinationaux.5%cooprationtransfrontalire.
PrioritlEstouauSud?70%auSudetlerestelEst.Maisavarieselonlescirconstances,
proposedeChirac.
Changementsserontapportparlenouveauinstrumentdevoisinage.Lemoreformore
commencecemoisici.

Onacombin,danscerglement,instrumentsintrieursetextrieurs.Cestlecasdela
cooprationtransfrontalire.

RapportPays:ilfaituntatdelieu(thestateofplay).Benchmarking:niveauconomique,par
exemple,sidansleRapportPaysleproblmeestlechmagedesjeunes,jedoitretrouverune
mesuredeluttecontrelechmagedanslePlandAction!
ObjectivitdelaCommissionsurltatdelieuetlvaluation:plusstrictecommeaveclUkraine
ouplusouverte?
RPetRSsontunilatraux,lePAetlAAsontbilatraux.

Droitsdelhommeetfondamentaux.
PourlaTunisie,untatdelieurelativementobjectif.

RapportPaysGorgie:
RfrencelaRvolutiondesRoses.
Critresdobjectivit:rfrenceTransparencyInternationalandsonTransparencyand
CorruptionIndex.
MentionduConseildelEurope,delOSCE.

ProcduredadoptionduPAUEMaroc:PA.

Al'origine,CommissionproposaitdadopterlePAauseindunConseildassociationavecune
dcisioncontraignante.MaisilyavaitpasdeConseildassociationpourlEst!
Recommandations,pasjuridiquementcontraignants:softlawparleConseil.Cestcommentle
PAestadopt.
LePAestbilatral.Ilfautcomprendrelaprocdure:d'uncotilyaunpays,dautrecotilya28
pays!
1.DfinitiondelapositionconjointedelUE(28tatsmembres).
2.DiscussionauniveauduConseild'associationaveclespartenaires.
3.Maintenant,collaborationentreleSEAEetleCommissairepourlaPEV(M.Fule).La
CommissiongrelargentetleSEAEplanifiestratgiquement.
4.AdoptionduPA.

AdoptionduPAUETunisie(20132017):
Partenariatprivilgi!
Encomparaison,ilestplusdetaill.Verslinstaurationdunespaceconomiquecommun(ce
quiexistaitpasauparavant).Lideestquondveloppelevoletintgrationcommercialeet
conomique.
NouvellesprioritspourlaTunisie(regarde!).
Partenariatprivilgi:cestuneconditionpolitique,bonlve.Auniveauconcret,ilyaun
sommetdehautniveau,auniveaudeschefsdtat:participation,aussi,audecisionshaping,
pasdecisionmaking.
Priorits:systmelectoraldmocratique,indpendancedelajustice,reformesconomiques,
dveloppementdurable.
Socitcivile,consulte.Maisilfautquelasocitcivilesactivepourtreinclusedansles
ngociations.

Algrie,ellearefus.MaintenantellesestredisposerdigerunPA.

PAUEGorgie,vieillegnration,diffremmentquelaTunisie.
Rsolutiondesconflits(Abkhazie,Osstie,etc.).

PAcestpourlespriorits!

RapportdeSuivieMaroc,ledernieradoptenMars2013.
Renforcementsignificatifdanstouslesdomaines.Tonalit:cestpotique!Etadiffredansle
casdelaTunisie.Bonlve!Lideestdegnreruneconcurrenceentrelespays
partenaires.amarchepourlaTunisieetleMaroc,maispaspourlAlgrie.
Maroc:mmelangagedelaprocduredadhsion!

Tunisie:RSpastropdurparcequelaTunisieabesoindaide.Maisestcequeilestcorrect?
Onvadonnerdupouvoirungouvernementqui,peuttre,estpaslgitime.

Commission:onseraplusstrictesaveclePartenariatOriental:unestratgiedepr
pradhsion.

LeRSestimportantpourlapplicationdelaconditionnalit.

OnpeutavoirunRPquiestenfaitunRS!Faitattention!

DocumentStratgiquePays(DSR)etProgrammeIndicatifNational(PIN),documents
programmatifs,quisontutilisspourunerorientationdespolitiquesselonlecas.

Maroc,DSP20072013(lePINest20072010,20112013).LeDSPdnotelaspectstratgique.
Objectifsdugouvernementdupartenaire.Focusonthepolicyagendaofthepartner!

PIN,questionsconcrtes:lebudgetestdistribuentreemploi,intgration,entreprises,justice.
LePINetleDSPneconcernentquelUE,ilssontunilatraux.

Sance4(21/01/2014)

Niveau:rgional,interrgional,CTF(cooprationtransfrontalire).

Niveaurgional:voletMditerranenetPartenariatOriental.
Cadremultilatral:auniveauorientalilnyavaitpasderunionsmultilatrales,etc.
ParticipationdelaRussielENPI,surtoutauniveaudeCTF.
LacooprationmultilatralelEstestenfaittrssimilairecellelauSud(comparaisondes
DSRdocumentstratgiergionaleetdesPIRplanindicatifrgional).

PIR20102013:Dmocratie,bonnegouvernanceetStabilit.IntgrationaveclUEet
cooprationrgionale(possibleprospectivedadhsiondespaysdupartenariatoriental).

Dimensionnordique,afaitpaspartiedelaPEVmaisestunepolitiquesubrgionalequi
intresselaRussie.

Dimensionmultilatrale:part.oriental,onacommencdoucement.Maismaintenant,
dynamiquesdeprpradhsion.

Cooprationentrelesdeuxrgions?Non.
4domainesprioritaires:1)promotiondesrformes:souspriorit1TAIEX(Technical
AssistanceandInformationExchangepourlapromotiondesrformes,uninstrument,facilit

techniqueetjuridiquequitaitconupourlespayscandidatspolitiquedlargissement!a
fonctionnelademande:cestlepayscandidatquidemandeassistance.Souspriorit2
SIGMA(OECD),bonnegouvernanceadministrative,jointinitiativedelUEetdelOECD.Cest
aussiuninstrumenttechnique.
2)Mobilitdestudiants:avadevenirdeplusenplusimportante.
3)Promotiondelacooprationentrelesacteurslocauxdanslespayspartenaires:
dcentralisation.
4)MisenoeuvredelaPEVetdupartenariatstratgiqueaveclaRussie:mais,enfait,???

Ilyapasdepontsentrelesdeuxrgions!
Deuximephase,201113:
6priorits:nouveauts:cooprationentrelespartenairesetlesagencesetcoopration
interrgionaleaumilieuculturale:possibilitdecombinerlevoletEstetlevoletSud!Maispas
encoresuffisante.
Ondveloppedeplusenpluslevoletmultilatral.
AucoeurdelaPEVilyalesreformes.
Instrumentpradhsion,TAIEX.

CTF:miseenplaceplusdifficile.Pasdeclart.
Possibilitdecombinerdefinancementsinternesetexternes.
Nouveauinstrumentfinancier,ilvamodifiercettesituationetsurtoutlapositiondelaRussie.
FrontiredelUE:CTFestextrieurelafrontireextrieuredel?UE:laPEVadfiniles
frontiresdelUE.Miseenuvredcentralisparlespartenaireslocauxeuxmmes:unefaon
depromouvoirladmocratie!
Lesfondssontconditionnaurespectdecertainscritres.
Elmentpolitique:capacitinstitutionnelledesautoritsdespayspartenaires:questionde
reformedesgouvernementsnationaux.Ontravailletoujourssurlesreformes,maismaintenant
surtoutsurlesreformesadministratives.
Exportationdumodeldesmacrorgions,pluttquelesdpartements.
Onadesprogrammespourlesroutesterrestres,maritimesetpourbassinmaritime.Centralit
delaRussie.LaCommissionavaitoubliaudbutqueilyavaitaussidesfrontiresmaritimes.
AussiauSud:frontiresmaritimesenthousiasmeitalieninitial.

Combinaisondesprogrammesinternesetexternes:participationauxprogrammesetagences
delUE.
Communicationde2006etensuitetransfrladeuximepriode.
Agencesouvertesoupas:chaqueagenceasaproprespcificitquiseretrouveauniveau
durglementtablissantlagence.Estcequeilyalapossibilitdeparticipationpourlespays
tiers?
FRONTEXetsesactivitsvontdevenirdeplusenplusimportantesaveclarvisiondelaPEV.
Aussilagencemaritime(?).
Cestlepartenairequidoitdemanderdeparticiperacesprogrammesetagences!

PEV:
Objectifsgnraux
Objectifsspcifiques
Mthodologie/
Principes
Instruments

Scurit(lundespiliersdelaPEVestlastratgieeuropennedescurit!) Rforme
(politique,administrative,conomique,etc.)aucurdelaPEV!Plusdediffrentiationet
conditionnalit,maislarformeesttoujoursl.
Pradhsion Spcifiques:ilyaune
hirarchie!
lesaccords(AAetALECA)!Ilssonbilatrauxquionvaleurdaccordsinternationaux

lIEVP,unilatral

RP,PA,RS(spcifiquesdelaPEV)

Documentsdeprogrammation:DSPPIN/DSRPIR

Stabilit
Rationalisation:idedavoirunseulinstrumentfinancierestpoursuiteparla
Commission! PrincipedeConditionnalitpositive(silvercarrot)lesavantages! Niveau
multilatral:CTF,cooprationrgionale,cooprationinterrgionale!
Prosprit
Intgrationconomique(astakeintheinternalmarket,participationau
marchintrieur)Accordsdelibrechange
Lepartagedesvaleurs!(Sharedvalues
).

Benchmarking

PrincipedeCoappropriation,levoisindoitsapproprierdesinstruments

Principedediffrentiation(niveauxdiffrents:1)adaptationdelacoopration
selonlesspcifispolitiquesdespays2)diffrentiationselonlvaluationlebonlvereoit
plusquelesautres!

RvisiondelaPEV:

MaintenantonvatudiercequilestpassaprsLisbonne!
2011,CommunicationpartagdelaCommissionetduHautreprsentant:Partenariatpourla
dmocratieetlaprospritpartag:Printempsarabe!
Lannon,iltaittrscritique:laCommunicationparlaitdeintensifierlacooprationavecla
Tunisie,delarcompenseravecunpartenariatprivilgi!ABruxelleslesfonctionnairesnavait
pascompriscequepassaitauSuddelaM.

JustetroismoisaprsledbutduPrintempsarabe!Mais,enfait,larvisionprcdaitle
printemps!Ilsagissaitdunervisionentantquelle!
PrioritsencoreunefoisprioritsdelaPEV.
Rformeconstitutionnelle:unlmentnouveau!
RvisiondelaPEV+adaptationauxchangementsdanslemondearabe.
SEAE:importanceduniveauconomique:l'instabilittaitcreparlechmage.
Ractionsimmdiatesauprintempsarabe:enpremierlieu,Libye.Refugies.
Dfinitiondumoreformore:p.53!Passeulementconditionnalitpositive,maisaussiun
aspectngatif:possibilitderallocationdelaide:quelquesunsauramoinsquelesautres!
Etablissementd'unecooprationpolitiqueplustroite!
Critres:logiquedepradhsion,critresdeCopenhague.
Volontdorganiserdeslectionslibres,rguliresetcontrlesdemanireappropri
constitueralaconditiondeladhsionaupartenariat:manireappropri:questcequea
signifie?Etsilepartenairerefuse?Cetteconditionestridicule!Elleesttropdangereuse!
Ledangerestdtablirdeconditionstroitesquipeuventtrerespecteparlespartenaires.

BERD:2choses:1)Estcequeonadesnouveauxmoyensfinanciers?Non,allerlaBERD
EuropanisationdelaPEVpluttquedesautresinstitutionsfinanciresmondiales.2)
RivalitaveclEst!

Communicationdemai2011:Unestratgienouvellelgarddunvoisinageenmutation

Nouvelapproche:dmocratie,letypededmocratiequidure.
RenforcementdusoutiendelUEestconditionnel!Progressiondelaideselonlesprogrsdes
reformes.
Rapportsdesuivi,utilispourdterminerlesdotationsfinancires.LeRSestlabasepour
l'octroiedelaidefinancier.
Stratgiepourladmocratieetlesdroitsdelhomme.

Ona:conditionnalitpositiveetaussiconditionnalitsanction(classique)oungativedansle
sensderallocationdelaideselonlesprogresses(moreformore).

Approfondissementdeladmocratie:5critres.OnapaslescritresdeCopenhague.
Dmocratiesolideetdurable(Deepdemocracy):
Critres:lalisteestpascomplte.
1)Electionslibresetrgulires
2)libertdassociationetexpression
3)Administrationdeltatetpouvoirjudiciaireindpendants
4)luttelacorruption
5)reformedesforcesarmesetdelapolice,secteurdescurit.

Cescritressontassezstrictes,aussiparrapportCopenhague.Maisoestlerespectdes
minorits?Ilestpasl!Maisilestabsolumentfondamental.

Ilsagitpasseulementdunecommunicationparcequelanotiondedmocratiedurableetsolide
estdjappliquauniveaudelacooprationtechnique!

Partenariataveclasocit:
Idedemettrel'accentsurlasocitcivile!
Rlejouparlesfondationsallemandes,lesStiftungdanslestransitionsenEspagne,
Portugal,etc.SoutenirlacrationdunFONDSEUROPEENPOURLADEMOCRATIE!
Europanisation,aussipourlamditerrane:cooprationpasseulementaveclaBERD,mais
aussiavecleConseildelEurope.

LundesobjectifsdeFuleestderenforcerlascurit.ataitlundeschecsdelaPEV
rvise:pasdementionduMali,Sahara,etc.!
PESC,niveauintergouvernemental!

Sance6(21/01/2014)

Art.8TUE:Principedebonvoisinage:relationsprivilgiesaveclesvoisins.Objectif
gnraldeprosprit,rfrenceauxvaleursdelUE,relationspacifiques.aestlabase
juridiquepourlesrelationsaveclesvoisins.
Accordsspcifiquesaveclespaysintresss.Concertationpriodiquepourlamiseenuvre.
Cestunebasejuridiquealternativeetcomplmentairepourlesaccordsdassociation.Art.8(2),
accordspermettantdtablirdesrelationsprivilgies.Pourquoi?ParcequeavantLisbonneon
yavaituneridiculisationdesAA(parexemple,AAavecChile).Unetentativedertablirdes
relationsspcialesaveclesvoisins.

Moreformoreprinciple:hautniveaudediffrentiation.
LIEVestpourlentiervoisinage.
Complexityandlengthoftheprogrammingprocess:enmoyenne18mois.
Improvingcoherence!

CTF:cestlemilieuoleschangementsplusimportantesavraientplace.

Gradualpoliticalassociationandprogressiveeconomicintegration.
Russia:theonlybeneficiaryoftheENPIthatwillnotbecoveredbytheENI(also,inreality,Libya,
Algeria,SyrianoActionPlans!).
RussiaisnotgoingtobementionedanymoreintheENI.ItcanstillparticipateinCTFbutnotas
abeneficiaryoffunding.

ENI:15billioneuros.ENPI:around11billioneuros.

Perspectivesfinancires20142020,regardeles!


DclarationduPEsurlasuspensiondelassistance:comptencesduPE.Lemoreformore
estdevenulundescls.CestlePEetleConseilquiadopteunedcisiondesuspension.Mais
ilyaunrisquedemodificationtoutelallocationfinancireenconsquencedunedcisionde
suspension.

LaPEVdevientdeplusenpluspolitique.

Combiendepolitiquedeproximit?

1.Pradhsion/largissement(cestexternalrelations!)
2.PEV
3.EEE(espaceconomiqueeuropen)Prodi!
4.Partenariatstratgique(maiscestbilatral)Russia
5.SuisseelledevaittredanslEEE,maisensuiteunreferendum,ellefaitpartiedelAELE
(associationeuropennedelibrechange)maispasdeladimensionmultilatraledelEEE.
Relationsbilatrales.
6.AELE
7.SAP(StabilisationandAssociationProcess),potentialcandidates,linkwithlargissement.
Turkeyisanegotiatingcountry,itismorethanacandidate.
8.Microstates:CustomsAgreements!Liechtenstein,Vatican,SanMarino.Andorrais
discussingthepossibilitytonegotiateakindofframeworkagreementwithmicrostatesonthe
basisofArt.8TEU.SanMarino,AAestablishingaCustomsUnion.
9.Countrieswithoutanyrelationship:Syria,Belarus,
10.StrategicPartnershipwiththeMediterraneanandtheMiddleEastractionlastratgiede
BushduWiderMiddleEast!PeaceandOrdertrack(?).Rponseunestratgiequi
imposaitladmocratieaveclaforce!(2004)

PEV:NorthernDimension:EaP,EMP/Barcelona,UfM?,PartnershipforDemocracyand
Prosperity?,BlackSeaSinergy(differencewithEaP:focalpointistheBlackSea,whereas
BrusselsisthefocalpointoftheEaP)proposedbytheCommissiontoreintegrateTurkeyand
RussiawithEaPstatestakingintoaccountenergyand
maritimeborders.EaPandUfMwereproposedbyMSs.SwedenandPolandtriedtousetheEU
frameworktoreassesstheirroleininternationalrelations(Russia!).UfM:Sarkozy:attemptto
limittheparticipationtomediterraneancountries(UnionOFtheMediterranean)andtoprovidean
alternativetoTurkeysmembership,ideaofpriviledgedpartnership.TurkeyjoinedtheUfMbut
askedforastatementclarifyingthatthiswasnotanalternativetomembership.Also,Sarkozy
hadanewstrategyforAfrica(militarybases,etc.).

ThetwosubregionaldimensionsaredangerousbecausetheyareproposedjustbysomeMSs!
Andwhatsthestateofplay?

TheCommissiontakesintoaccounttheGENERALinterest.InthecaseofEaPandUfM,there
arehiddenobjectives,instrumentalisation.Theproblemisabouttheperception.Hegemonic
perception.RussiaperceivestheEaPasathreat.
Moneyandeconomicinterestsareatthebasisoftensionsinthesharedneighbourhood.

UfM:TheUnionfortheMediterranean

Juillet2008,dclarationtaitcopiecolledeceladeBarcelone.Acquisduprocessusde
Barcelone.

Bonslments:projetsvisiblespourlescitoyennormale!acestpasmal!
Aussi,remonterleniveaududialoguepolitiqueetledialoguemultilatral.
OleSecrtariatGnral?Barcelone!Unsecrtariatdenaturetechnique.
FinancementsdesinfrastructureetdnergieparlaBEIavecsesressourcespropres,avecson
processusdcisionnel,alorsquelaCommissionariendire!
CequelUpMfaitessentiellementcestdulabeling!
LeSecrtariatGnralestenchargedesconfrencesmultilatrales,redynamisationdecet
lment.

SocitCivile:

AveryimportantdimensionintheframeworkoftherevisedENP.
We'retalkingaboutorganisedcivilsociety.JustNGOs?Alsotradeunions?
Destabilisationissometimestheobjective!
Dialogue:thisisthemostimportantthing.Civilsocietyforum,itshouldnotbeunderestimated!
Focusingonlyongovernmentscanbeaproblem
(Whataboutgovernments'perceptionofcooperationwithcivilsocietybytheEU?)
Itisnecessarytodefinecivilsociety.Whatiscivilsocietyandwhytoengagewithit?Mutual
understanding!Dialoguefollowedbyconcreteproposals,includingprogramsoninstitutions.

PEVcommestratgiedereforme.LunedesconsquencesdudernierlargissementdelUE.
DfinirlesfrontiresultimedelUEavectoutcequecelaimplique(CTF,dfinitiondes
frontires).CasdelaTurquie:accschangeraitcompltementlasituation(socitcivile,Ghezi
Parc).
PEV:centralitdelaREFORME!
IlsagitdelinstrumentdereformeaprsleTraitdeRomeetllargissement.
Objectifssontambitieux.
Miseenplace:laborieuse(difficult).Premirescommunicationstaientconfuse.
OnaeulerefusdelaRussieetdelaTurquie.
2006:clarificationdesinstruments,mthodologiedelaPEV.Mthodologiequisinspirela
pradhsion.Convergencenormative.Lundesgrosproblmesestlemanquedeadhsion,la
goldencarrot.

Instruments:trsnombreuxetcomplexes.Etilsdeviennentdeplusenpluscompliquset
techniques.
Beaucoupdevoisinssontentraindesedemandercequipasseraitdanslefutur.
OvercomingnationalismandachievingpeaceisthekeystoneoftheEuropeanintegration
process.
Ilfautavoiruncadrestratgiquepluslarge:lesvoisinsdesvoisins.
LUEabesoindevolontpolitique:onatouslesinstruments,toutelamthodologiepossible!

Prof.LaureDelcour

Sance1(31/01/2014)

LancementduPO(PartenariatOriental):trsliaucontextergional.Pourquoi?
1)PEV:elletaitmiseenplaceen2004.De2006laCommissionprsenteunvisagemitig
pour:a)pasdincitationssuffisantsoutangiblesb)laPEVapasdinstrumentsadquatpourle
thmeduconflit(etilyaplusieursdeconflitsdanslePO).Certainpaysmembresproposent
lideduneplusgrandediffrentiationentreleSudetlEst.
Lorsquedellargissementde2003,ilyavaitdjunprojetdePEVpourlUkraine,la
Bilorussie.PasconcrtiseparcequelEspagne,lItalie,laFrancetaientpasdaccord.
2007,prsidenceallemande:propositionspourrenforcerlaPEVetlancerunenouvelle
Ostpolitik,spcifiquepourlEst.
Delemilieudesannes2000,idequ'ilfautrenforcerlelienaveclEst.

Deuxfacteurvonts'ajoutersurcetteidepourconcrtiserlinitiativePOpourlafaciliter:1)la
crationdelUnionpourlaMditerraneinitiativefranaisequiouvreunefentredopportunit
pourrenforcerlengagementlEst2)conflitRussoGorgienenaot2008laRussieest
rentreenterritoiregorgienlaprsidencefranaisefaisaitdemdiation.

InitiativePolonaiseenmai2008,juin2008leConseildemandaitlaCommissiondeformuler
unepropositionetlespaysmembrelanaitlePOofficiellementenmai2009Prague
(propositionrdigeendcembre2008).
PaysBilorussie,UkraineetMoldavie+Gorgie,AzerbadjanetArmnie:adresserlasituation
politiquedvelopperlconomiepromotiondelastabilitrgionaleetlerenforcementdela
confianceentrelessixpaysduPO.

4grandspiliers:1)AccordsdAssociation(diffrenceentrelEstetleSud:lespaysduSud
avaitdjdesAAcesdelEstavaitdesAccordsdePartenariatetdeCooprationdesannes
1990instaurationdudialoguepolitique,dveloppementdecooprationconomiqueavec
harmonisationdestandardsmaisilstaientpluslimitsdesAAmoinsdepossibilitsque
pourlespaysduSud.2)Zonesdelibrechangecompletetapprofondi(DCFTA)asuppose
uneharmonisationdelalgislationetunereprisepartielledelacquiscommunautaire.3)

Libralisationdesvisas:lUEproposedliminerlesvisasSchengenpourcespaysvisas
courttermeceslongtermeseronttoujoursretenus.4)Energieettransports:beaucoupplus
concretetplusattractifpourlesvoisinsPEV:unenjeudanslemarchintrieurmais
commeetcomment?Uneoffreextrmementvagueavecdesavantagespastangibles.Avecla
POloffreseconcrtiseparcequeilyauncadrecontractueletleprojet,parexemple,de
cooprationnergtiqueconcrte.

Cadreinstitutionnel:

Dimensionbilatral:principedediffrentiation,enfonctiondesreformes+conditionnalit
appliquenotammentdanslecadredelaZLEetdelalibralisationdesvisas(renforcementde
conditionnalitquineportepasncessairementladmocratieetlesdroitsdelhomme).

Planmultilatral:troisvolets:1)gouvernemental(SommetdeVilniusp.e.)2)
nongouvernementalsocitcivileetONG,assemblparlementaire(EURONEST)2)projets
rgionauxquiportentsurlestransports,lnergie,etc.

Financement:20102013600millionsdeuro.
Programmesderenforcementinstitutionnel:programmesquisontdestinaccompagnerles
partenairesdanslamiseenuvredesAA.TAIEXetCIB(ComprehensiveInstitutionBuilding).
Dimensionmultilatrale:objectifderenforcerlasolidaritentrelespaysenfaonrgionale.

VoisinsdelEst,commecesduSud,fontpartiedelIEVP.Diffrentiationenfonctiondes
reformesetaussidelapauvretetlesbesoinsdedveloppementconomique.Bilorussie,
fondsseulementlasocitcivile.
Cooprationtransfrontalire:aussicooprationavecdautresinstitutions,BERD.
LefinancementpourladimensionbilatraleestdiffrentquelIEVP(???).

PO:unepolitiquepragmatique

Principedirecteur:flexibilitetvolution
Processusdapprentissage:leonstiresaveclaRussie.
Finalit:laquestiondel'adhsionn'estpastrancheUkraine,payspionnier.Lesngociation
taientsidifficilesquelasuitedesngociationslUEdciddemettredeprconditionspour
ngocier,desprconditionsquelUkrainenavaitpas.
MaislePOestenmouvementetquiabeaucoupdepointsdinterrogation.

LesdemandesdelUE:

Reformespolitiques(dmocratisation,droitsdelhommeetdesminorits).

HarmonisationpourZLECA(DCFTA).Harmonisationdanslessecteursclefsdelacquis
(partiecommerciale,etc.).

Miseenuvredelacquis:renforcementdescapacitsinstitutionnelset
dadministration.Mcanismedepradhsion.

Demandescompltesliesdescarottes(accorddelibrechange)etconditionnalit.
Demandesquiportentmodernisationenlongterme.Aummetemps,cesreformesvontavoir
unprixconomiqueetpolitiquecourtterme.Unprixduralorsquecespayspartenairesnont
pasuneprospectivedadhsion.

Barriresnontarifaires:standards,quotas,etc.Approximationlgislativedanslessecteursde
laconcurrence,propritintellectuelleetindustrielle,TBT(obstaclestechniquesaucommerce),
SPS(standardssanitairesetphytosanitaires).Alignementlalgislationeuropenne.

Lesngociationsontportessentiellementsurladuredesdrogations!Lesreformessont
couteuseparcequeilsagitdereformesapprofondies.
Lesbnficessontlongterme,prixcourtterme.

Diffrences,4facteurs:

1)EstcequelesincitationsproposesparlUEsontsuffisants?Aussi,Effetsdela
conditionnalit
2)ConditionsdomestiquesparexemplelaGorgieavaitdjreformavantlePO.LaGorgie
devaittoutchangerdanssonttrajectoiredereformes.Existencedesoligarques,pasdintrt
lerapprochementlUE(maispastous!)
3)Existenced'autresplesd'attractionrelationsrgionales.Rivalitdeplusenplusouverte
avecdesprojetsincompatible.Relationsentrelessixpartenairesdifficiles(Armnieet
Azerbadjan).

Trajectoiresderformesdiffrentes:
1)Ukraine:unstatutinitialdebonlveperduenraisondeladedmocratisation.
2)Moldavie,arriveaupouvoirdunealliancephiloeuropenne.Maisinstabilit.
3)Gorgie:premierpayspostsovitiqueavoirunervolutioncouleuravecSakaashvili.Mais
pluttligneamricaineultralibrale.Mais,aprsleconflit2008,rapprochementlUE.
4)Armnie:dmocratienoncomptitive,situationparticulireenraisondesasituation
rgionale:isolavecfrontiresfermesavecAzerbadjanetTurquieetquicomptesurla
Russiepoursascurit.
5)FamilleAlievenAzerbadjan:richessenergtique.
6)Bilorussie:rgimeautoritaireavecLoukachenkoetisolementinternational.

TroispaysdterminsrejoindrelUE:Ukraine,MoldavieetGorgie.
Lesautressontpasintress.AveclaBilorussieilyapasdecooprationmmesilaB.fait
partieduPO.

Ukraine:lePOaunvaleurajout?LUkraineavaitdjdesngociationspouruneZLE,en
matiredelibralisationdevisas.Pasdechosesnouvellespartdeladimensionmultilatrale.
Gorgie:agendapourlesrformes.

LoffreduPOestuneharmonisationdeloffredelUEfaceauxpaysdelEst.Mais,lePOest
plusavantageuxpourlespaysnonpionniers(commelArmnie,etc.).

DCFTA:condition:membresdelOMC!AppartlUkraine,lesautrespaysonteudes
prconditionspourngocier.

Bilorussie:encoreaccorddecommercede1989:unretardconsidrable!

AprsVilnius:ona4paysquiontfinalislesngociationspourlesDCFTA(partieduAApas
lecasdespaysduSud).
SignaturereportepourlUkraine,paraphspourlaMoldavieetlaGorgie.Signature,2phases:
paraphatureetsignature.Aprs,ratification.
AAabandonnpourlArmnie.Elleavaitconclulesngociation.
OnasixsituationsdiffrentesdanslePO.
Uneeuropanisationingale!Regardelaslide!
Azerbadjan:politiquetrangremultivectorielle,indpendancepermiseparsarichesse
nergtique.CommelaRussie,ilsnacceptentqueleschosesquiseconformentleurs
intrts.

Ladimensionmultilatrale:

Unedimensionquiincluelessixpartenairesplusl'UE.Uncomplmentladimensionbilatrale:
pasunpilier.LapremirefoisquelUEauncadrergionaldanslespacepostsovitique:1)un
forumpourpartagerlinformationetlexprienceentrelessix,mulationentreeux.2)
Dveloppementdepositionscommunes.3)Liensentrelessixparlesrencontresrguliers.4)
Commellargissement:processusdharmonisationstructurexportationdelacquis
communautaire.

Troisdimensions/voletsdelacooprationmultilatrale:
1)Voletgouvernemental,leplusconnu:manirehirarchiqueSommetsdeschefsdEtatet
degouvernements+Commissairellargissementetlevoisinage,chaquedeuxans.Le
prochainen2015.ToujoursenlieudesprsidencesquidonnentuneprioritauPO.Runions
desministresdesAEchaqueanne.Platesformesthmatiques,entrefonctionnaires4foispar
an.Panel,sujetsparticuliersexpertsdechaquepartiepouranalyserlesrformes.
2)Voletnongouvernementale:EURONEST,60MEPset60sigesauxpartenairesenfaitle
Bilorussienapasdereprsentants.CORLEAP,autoritslocalesetrgionales.Forumdela
socitcivile,trsactif:ONGdelUEetduPO.BusinessForumaussi.Interactionentreeux.
3)Initiativesemblmatiques:corridornergtiquedusud(Nabuccov.SouthStream):
programmedegestiondesfrontires,notammentenCaucaseprojetpourlesPME.Ilssont
desprojetsconcretpourrenforceslesliensaveclespartenaires.InitiativesgresparlaDG
DevCo.
Ladimensionmultilatralepermetlasocialisationsurtout.

PlatesFormesthmatiques:
1)Dmocratie,bonnegouvernanceetstabilit+migrations
2)DCFTA,intgrationconomiqueetconvergenceaveclUE
3)Scuritnergtique
4)Contactsinterpersonnels.
Achaqueplateformecorrespondeunpanelquiestformparlinitiativedechaquepays
participant.

L'ingalintrtdespaysUE:SudeetPolognesontlesdeuxproposants.
EURONESTnerefletpaslquilibredmographiqueentrelespasUEmaisledegrdintrt!

Lesrsultatstaientmodestes(trsgentils).Pourlinstantlesrsultatsonttsdesrunionset
runions.

1)SilePOmarchepeutcrerunrfrentielcommun.Lespaysvontadapterlacquiscommun.
aadesapplicationsauniveaurgional.PourlinstantseulementtroispaysquionfaitdesAA.
2)Rgionalisationparlasocialisation:renforcerlaconfianceetlesliensentrelespartenaires.
MaisonadesayscommelArmnieetlAzerbadjanquisonenconflit.

Uneinfluencelimit:1)facteurseuropens2)facteursdomestiques3)facteursrgionaux.

Sance2(31/01/2014)

LechoixeuropendelUkraine

Annes1990:UkrainecommepartenaireclaveclaRussie.LepremierpayssignerunAPC
(envigueurds1998).PrvoitlobjectifduneZLE+Dialoguepolitiquenourri.
Fonds:TACIS,deuximepaysbnficier.
1996:leprsidentKoutchmaannoncelintentiondadhrerlUE.Cechoixestdictpardes
considerationsgopolitique.
199698:StratgiedintgrationlUEobjectifdobtenirlestatutdecandidat.
Pasdestatutdecandidaten1999Helsinkimaisunestratgiecommune,unnouvelinstrument
introduitparAmsterdampourlespaysquisontjugimportant.Aspirationseuropennes
danslaSCetpasaveclestatutdepayscandidat.
AHelsinki,laTurquieobtientlestatutdepayscandidat.

Dbutdesannes2000:pasbesoindefaireplus.LUkrainedevaitrflchirsursonchoix
europen.
LUkrainenabandonnepasdutoutsesaspirations.Adoptiondunprogrammedemiseenuvre
delaStratgiedintgration.Adoptiondecertainpartiesdelacquiscommunautaire.Onva
audeldecequiestdemandparlUE.Programmenationaldharmonisationsurlacquis.

ProblmatiquepourlUEquinepeutplusignorerlesaspirationsdelUkraine.En2004,lUkraine
devientfrontalire.AvecladoptiondelaPEV,lUkrainedevientlepaysclef.
WiderEurope,lesprmissesdelaPEV.
Aummetemps,lechoixeuropendelUkrainerestelargementdclaratif.Onaaucunralit
demisenuvredelacquis.

Consensusmaislesoutienauchoixeuropenesttrsambigu.Lamajoritdesukrainiensne
saventpascequeveutdireintgrationeuropen.Unchoixaffirmmaispasperue.La
populationveutaussipoursuivrelintgrationaveclaCEI(Communautdestats
indpendants).

CapacitmettreenuvrecorrectementleAPCde1994(1998):manque!

PEV:propositionsformulesnesontpaspourlUkraineavantageuses.LUkrainejugequeles
bnficessontpasconcrets.Pasdemoyenspourmettreenuvrecequiestdemand.
ContrairementlaRussie,ellesengagemaispascommeunpremierchoixprliminaire
ladhsion,unsubstitutllargissement.

Rvolutionorange:ellenefaitqueconfortera.Unrendezvousmanqu

DeuxrvolutionsenGorgieetUkraine:pacifiquesetauniveaudeslectionsprsidentielles.
2004,lectionsenUkraine,partidesrgionsdeIanoukovichcontreIouchtchenko.Rvolution
orange.LUEenvoieunemdiationavecleprsidentpolonais,lithuanien.Troisimetourdes
lectiondonnelavictoireIouchtchenko.
L'UkraineestdueparlaractiondelUE.Lapremireestextrmementprudente:les
nouveauxmembresvoulaientdonneruneperspectiveeuropenne.AlorsquelaCommissionet
lesEtatsmembresvoulaientdonnerlaprioritlaPEV:ilfautexploiterlanouvellepolitique
avantdepenseruneractionvisvislUkraine.Acemomentilyavaitlesrfrendumsurla
Constitutioneuropenne,prudence!
LUEadopteunplanen10pointsenjanvier2005:offreduPOrenforcementdelacoopration
politique,deslienscommerciales,etdesvisas.
Pland'ActionsignenfvriersignaveclaprsidenceKoutchma.Pascontraignant
juridiquementmaisdocumentclpourlaPEV.Prioritssontpasprcises.80priorits.Absence
deperspectivedadhsion.MaisperspectivedeZLEcompletetapprofondietadhsionlOMC.
OnvoitquecePlanestadresslesrformes.

L'UkrainetaitprsenteparlaCommissioncommelepayspionnierdelaPEV.
Accordd'Association:lorsquelaPEVatcre,laCommissiondclarequelAPCdoittre
remplac.
DanslepremierdocumentsurlaPEV,l'UEparledeaccordsdevoisinage.
Mars2007,ViktorIanoukovitch,unnouvelAccord.LUEdcidedappelercetaccordAccord
dAssociation(avantlacrationdelaPEVetavantaussilaguerreenGorgie).

Quatregroupesdechapitres:

1)Politiqueetpolitiquetrangre(rformesintrieures,conflitsTransnistrie,lUkraineparticipe
lEUBAMquialebutderenforcerlecontrledesexportationsentrelUkraineetlaMoldavie).
2)Libert,scuritetjustice(droits,immigration,corruption,traficsdrogue).
3)Cooprationsectorielle
4)ZLEcompletetapprofondi(concurrence,propritintellectuelle,douanes,obstacles
techniquesaucommerce,normessanitairesetphytosanitaires).

Lesrformessontcouteuses,maislUEdonneaussidesdrogationspriodestransitoires
poursadapterlalgislationeuropenne.Cesdrogationsrepoussentdesavantages.

AgendadAssociation

LUEaproposdemettreenplacecetteAgendapourprparerlentreenvigueurdelAA.
LesprioritsressemblentcelledelAA.
Lemmeschmaatsuiviaveclesautrespartenaires.

Matiredemobilitetdevisas.

En2004lUkrainedevientfrontaliredelUE.LesnouveauxpaysjoignentlespaceSchengenen
2007.

LalogiquedelaPEVestdeviterdeslignesdesparationetgarantirlastabilitetlascurit.

Deuxaccords:facilitationdesvisasetradmission.1)Rendreplusfacilelaccsauxpays
Schengen2)lespayspartenairessengagentradmettresurleurterritoireceuxquiarrivent
illgalementdanslespaceSchengenluttecontrelimmigrationclandestine.
2010:plandactionsurlalibralisationdesvisas.

Unautresecteurestl'nergie.
L'UkraineesttrsimportantepourletransitdugazRusse.
2005,lesautoritsukrainiennesontdciddedevenirpartiedelaCommunautdelnergie
(reprendrelacquiscommunautaireenmatirednergie)2011!

Accordsdefacilitation(paslibralisation)desvisasetderadmissiononttutilisspaspour
lUkrainemaispourlaRussie!

UntournantpourlinfluenceeuropenneenUkraine,laRvolutionOrange:
Rsistancedecertainsacteurssaligneraveclesvaleurseuropens.
ManquedemcanismespourlamiseenuvreduPlandAction.

LesautoritsissuesdelaRvolutionconsidrentquelesrformessontcouteuses
politiquementetconomiquement.Parexemple:adoptiondesstandardsdescuritalimentaire
:trscouteuseetdifficile!
LUEdemandederformertoutsuitepouravoirdesavantagesenlongterme.

Encoreunautredcalage:laralitdesrformes:processusdiscontinuenraisondes
changementspolitiques,convergencetrssuperficielleetmanquedemiseenuvre.
Difficultdel'UEexpliquerclairementlesbnficesconcretsdesrformes.

Mmorandumde2005:

convergencenergtiquemarchdellectricitetdugaz.Leprocessusderforme
estextrmementdifficile:parexemple,pourrejoindrelaCommunautdelnergie,ilfaut
appliquerlacquisprconditionimposparlUE,ouverturedumarch.LUkraineaadhr
maiselleapasmiseenuvre:lescompagniesontpasdintrtlouverturedumarchdu
gaz.

Obstaclesdomestiques:4sries:

Prixconomique

Capacitsadministrativestrsfaibles.

Coordinationinstitutionnelle.

Capacitsasministratives.

Plus,conditionsdelaRussie:embargos,contrledesminorits.

Ilyapasdestandardspourrejoindrele'bloc'Russe:pasdevisas(saufpourlaGorgie).a
cestlaforcedelaRussie.Mais,Maintenant,l'Uniondouanireestuntentativedecrerun
espaced'intgrationnouveauavecdenouvellesrgles.Donc,ilyauradesstandards.

Depuis2011(dcembre)lesrelationsavecl'UEsontbloquescausedeTimochenko.
OnnesapassilUkrainevasignerlAAourejoindrelUniondouanire.

Conditionsdeblocage:
1)SituationdomestiqueetcasTimochenkoConseilde2012etsesconditions

PourlUkraine,enjeuxpolitiques,durgime,etdesenjeuxdepolitiqueexterieure,tentativedene
rejoindrenilUEnilUnionEurasienne.
Relationslimitesauxvisasetcooprationdouanire.

CrucialestlvolutionpolitiquedelUkraine:
Manifestations:ilyapasdepouvoirprorusse,autrementilsavaientrejoinnlUniondouanire
depuislongtemps.Lasituationgopolitiquenestpastoujourscrucial.Ianoukovitchestplutot
interesseparsonproprepouvoiretcedesafamille..

Conditionnalit:Ukraine,permierpaysdeconditionnalit,payscldanslePO.Limitationaux
visasetsectors.Ilyavaitdeconditionnalitpolitique(Decembre2012)maispasefficaceetla
sitationinterieureestpaschang.Maintenant,cequimanqueestunsignalplusforteaumoment
desmanifestations!
Lesconditionsnontpastoujoursmarche:regardelaBilorussieetlaRussie.Rticencede
lUEutiliserlaconditionnalit.
L'Ukrainen'apasfaitebeaucoupdesreformescomparelaMoldavie,laGorgieetmme
lArmnie!

Unpayspeutallerversladmocratieenapparenceetpuisallerdanslesensinverse:lUkraine
refletleschangementsdelargionmaiselleestaussiuneexceptionpourlutilisationdela
conditionnalitpolitique.Aussi,grilledelecturegopolitique:Uniondouanire.

Sance3(04/03/2013)

ForteresseEurope

Objectif:dvelopperdesliensetcontactsaveclesvoisins.
Mais,contrasteaveclapolitiquedegestiondesfrontiresdanslacadredel'acquisSchengen,
delafindesannes1990.

LibrecirculationdespersonneslintrieurdelespaceSchengenetcontrlerlesfrontires
extrieures.CommentprotgerefficacementlesfrontiresdelUE?
FRONTEX:deplusenplusattentionlespaceextrieurdeSchengen.
Dbut2000:listedepaysavecobligationdevisas.SivisaSchengen,librecirculationdanstout
lespaceSchengen.Dveloppementdunepolitiquedevisas.Cestunepolitiquecourtterme
pourlespaysquisontpaspartiedeSchengen.Pourlesautres,modeluniformedevisas
mettrefintouteslesdiffrencesexistantesentresEtatsmembres.
Voisinage:touslespaysduvoisinageetduPOsontsoumisdespolitiquesdevisas,ilssont
tousinclusdanslalistedesannes2000.

PolitiquedevisasdanslePO:

Laproblmatiquedelamobilitestuneproblmatiquecl.AA,ZLEetpuisoffredelibraliserle
rgimedevisas.LadernirequestionestfondamentalepourlespaysPOparcequecestune
questiontangibleetconcrte:voyagerlibrementdanslUEsansavoiroufaireunvisa.

PEV:viterdeslignesdefracture.LlargissementestdelespaceSchengenaconduit
inclureunepolitiquedevisasdanslePO.

Cetobjectifdelibralisationdevisasapparaten2009,PO,commersultatdellargissement
delespaceSchengen.LespaysrejouaientlUEen2004etlespaceSchengenen2007.
Consquencespourlesvoisinsdelest.

CasdelUkraineetdelaPologne:

PartieoccidentaledelUkraine,Lviv,jusqualentredelaPologneenSchengen,laPolognea
unelargemargedemanouvrepourgarderunespacepourgarantirlamobilitdesescitoyens
danslUkraine.IssuedevisaspeucouteauxpourlesUkrainiensetgratuitspourlespolonais
aprslarvolutionorange(pourlesgratuits).
AprslentreenSchengen,laPolognedoitsalignerlesrglesSchengen.Lesconditions
dattentiondesvisaspourlesvoisinsorientauxdevientplusdifficiles.

RomanieetBulgarie:

LaRomanienestpasencoreentredansSchengen.Ellevoulaitintroduireunrgimedevisas
aveclaMoldavie.En2007,introductionduneconditionsurlespasseports,avoirunpasseport
valide.Maisilyaencoreuneflexibilit.

LespaceSchengenconfirmelimagedeForteresseEurope:cequicontestentlespaysPO
cestqueilyauncontrasteaveclaPEV,viterdeslignesdefactureenEurope.

NouveauxinstrumentspourrduireleseffetsdeSchengen:trouverunquilibreentredune
partelerenforcementdesliensaveclesvoisinsetdelautrelagestiondesfrontiressureet
garantirunespacedelibert,scuritetjustice.

Laquestionquiseposeactuellementcestcommentlibrerlergimedevisaset,aumme
temps,garantirlascuritdelUE.

Premierinstrument:ilprexistaitlaPEV:instrumentdefacilitationdesvisasetde
radmission:deuxaccordsquisontngocienparallleetquisontsignaummetemps.Pas
seulementpaysPEV,aussiRussie,lepremierpayslesavoirngocis(entreenvigueuren
2007).
CesaccordsrefltentlesdeuxobjectifsdelUEdanslePOenmatiredemigration:garantirla
circulationlgaleetluttercontrelimmigrationillgale.
1ervoletdecesaccords:visasSchengen:certainpayssontpasconcerns(UK,IRE):les
visasdelongsjournesontpasconcerns.1)Simplificationdesprocdures,notammentavec
unesimplificationmultiplepourcertaincatgories(tudiants,hommesdaffaires),rductiondes
prix,
Bilanmitig:trsrapidementloffresestrvleinsuffisante.Parexemple,lesvisas
multipleentreneconcernepastouteslepersonne.Faiblepriseencomptedesquestion
rgionales:GorgieRussie,laRussieavaitenplaceunepolitiquedepasseportisationde

passeportsenGorgie.CommelaRussieavaitunaccorddefacilitationdevisasaveclUE,ces
citoyensrussesavaitplusdefacilitationpourallerdanslUE.
LesngociationsaveclaGorgietaientunrsultatduconflitaveclaRussie.

Radmission:ataitlobjectifprincipaldelUEpourviterlimmigrationillgale.MaislaRussie
nevoulaitpascontrlerlesmigrationssansobtenirquelquechoseenchange.Alors,accordde
facilitationdesvisas!
2002,LivrevertdelaCommissionsurlimmigrationillgale.LaPrsidenceEspagnoleen2002
demandeuneclausederadmissionavectouslespartenaires.
Unenjeuxtrsimportantpourl'UEparcequeilconcernesoitlespaysdoriginesoitlespaysde
transition.Laradmissionestuneconditionsinequanonpourlesaccordsdefacilitationde
visas.
Radmission:obligationremportertouslesimmigrantsillgales.Parexemple,laGorgieest
obligeradmettresursonterritoirepasseulementsescitoyensmaisaussilesafghanesqui
sonpassssursonterritoire.
Constructiondescentresdertentionpourlesimmigrantsillgaux.
Bilanpositif:lesmesuressontbienenvigueur.Onauntauxderadmissionde90%.Toutefois,
plusieursproblmeslisauxdroitsdelhomme.
Clausesdurlesdroitsdel'homme:lesimmigrantsillgauxdoiventtretraitsenconformitaux
droitsdelhomme.
Certainspays,quiontdesaccordsderadmission,ontmmesigndesaccordsavecdes
autrespaysquifontpasrfrenceauxdroitsdelhomme.Parexemple,Ukraine:accordsavec
paysdelancienURSS,Ouzbkistan.Uneffetdominoquecesaccordsderadmissionont
surlesdroitsdelhomme.
L'UEfaituneapplicationstrictedelaconditionnalit.
CesaccordssontjuridiquementcontraignantscontrairementauxautresinstrumentsdelaPEV
(parexemplePlansdAction).Comitsdesuiviquisoccupentdecesaccords.Lapartie
facilitationdesvisasestgalementcontraignante.
Partenariatpourlamobilit:instrumentdiffrentutilislEstaveclaMoldavie,laGorgie,
lArmnieetilconcernelamobilitetlesmigrationsdetravail,quiestmisenuvreparlesEtats
Membrequisontlibresdesignercesaccords.PlusieursvoisinscritiquentlesEtatsMembres
parcequeilsmettentpasenuvrecesaccords.

EliminationdesvisasSchengen:plusdevisaspourrentrersurleterritoireeuropen.Cesta
loffredelUE.PlusieurspaysontdjliminlesvisaspourlespaysUE:Ukraine,Moldavie,
Gorgie,Armnie.
Unprocessusentapesquis'inspirel'exprienceaveclespaysdesBalkans:saufpourle
Kosovo,libralisationdesvisas.
1)Accordsdefacilitationdesvisasetradmission2)Dialoguedesvisas3)Plandaction,si
misesenuvre,alorslibralisationdesvisas.
D'autresinstruments:partenariatpourlamobilit,rgimepourletrafiquetransfrontalier,
programmesrgionauxdecontrledesfrontires.

Libralisationdesvisas:propositiondelaCommissionensuite,codcision.IlsagitdelUEet
pasdespaysSchengennonUE(parexempleSuisse).
PositionduParlementenmatiredesvisas:traditionnellementestpartisandelalibralisation
parcequeaestunetrsforteincitationpourconduirecespaysserformer.LeConseil,
cestpluscompliqu.LesEtatsMembresnontpaslammeposition:paysEstetBaltiquesont
favorableparcequeilsveulenttablirdesliensavecsespaysPaysBasetFrancesont
rticentesenraisondecriminalitetdimmigrationillgale.

LesPartenariatspourlamobilit:uninstrumentnoncontraignant,desoftlawquireposesur
desinstrumentsbilatraux,EtatsMembresvoisins.

Lecurcestlalibralisationdesvisasetrenforcementdelaconditionnalit:commedansles
Balkans,undcoupageenphases:lepassagelaphasesuivanteestconditionneparlamise
enuvredelaphaseprcdente.
Moldavie:rponselesdemandesdelUEencoreavantquecesquestionstaientposes.
Ukraine:actuellementestpasencorepasseladeuximephase.PaysduCaucasesontun
peuplusenarrire.
LaBilorussien'estpasexclue:quelquesoitlergimepolitique,lUEpartagecette
proccupationsurlamobilit,quitraversetoutlePO.
Conditions:
Prcondition:miseenoeuvredel'accordderadmission
Passeportsbiomtriques:scuritdespasseports,distribuselondescritresdescuritet
pasdecorruption.Cestunblocdeconditionsquiviseassurerquilyaitpasdemigrations
illgales
Migrationsillgales:touslespaysdoiventavoirunestratgiedeluttecontrelaclandestinitet
asileetadmission
Ordrepublique:cooprationjudiciaireaveclesautoritsUE:EUROJUST,EUROPOL,
FRONTEX+lutteaucrimeorganis.
Conditionsliesauxdroitsdel'homme,luttecontrelesdiscriminations,protectiondesdonns,
relationsextrieures(lutteauterrorisme).
Alors,bonnegouvernanceetluttelacorruption.
Sicesconditionssontmisesenuvre,analysedesconditionsdanslequelleslesvisas
peuventtrelibraliss.Siledialogue,autourduneanne,estjugsatisfaisant,alors
propositiondunPlandAction:mesuresprendrepourquelesvisassoiventlibralises:1)
prparationducadrejuridique,stratgiessurlesmigrations,gstiondesfrontiers,asile,
alignementlasituationUE2)Miseenuvre:cestlaCommissionquiestchargedesuivre
lePlandAction,cestellequiproposelepassagedelapremireladeuximephase,avecl
accordduConseil.LaMoldavieestlaseuleaavoirentredansla2mephase:enfait,
applicationparallledesdeuxphasespourquoilalibralisationarriveplusrapidement.
Examendesconditionsesttrsdtaill.

Rponsedesvoisins:
1)Facteurseuropens:estcequelaconditionnalitpousselesrformes?

2)Facteursintrieures:estcequelesnormeseuropennessontlesmmesquelespolitiques
poursuiviel'intrieur
3)Facteursrgionaux:quelleinfluence?EstcequeloffretrsexigeanteUEestattractive?

CasdelaGorgie:

1)Oui,conditionnalitajouunrle:maisuneoffreUEmixte:lmentscontraignantsetaussi
politiques.
2)EnGorgie,stratgiedemigrationtrsdiffrentedecequelUEprvoit.Unrgimedjsas
visasaveclapluspartedespaysdumonde,passeulementlUE.Lalogiqueestquelabsence
debarriresfavoriseledveloppementconomique.Lescritreseuropensontcredes
problmespourlaGorgie.
3)ConsquencesduconflitaveclaRussieparcequelaGorgienavaitquelechoixdesaligner
lUE!

MaislaGorgienapasencoreremplitouteslesconditionsparceque(???).

Bilorussie:

1)Relationsgelesdepuis1995.Accorddepartenariatetcoopjamaisenvigueur.Mmesiles
relationssontprochedezro,ilyaquandmmedesrelationsauniveaudesvisas.
Simplificationsvisasetrgimefrontalierlocal.FuleestvenuenBilorussiepourpromettreles
ngociationssurradmissionetfacilitationdesvisas.Laquestiondelamobilitesttoutafait
centralepourlUEquelquesoitlergimepolitiquedespaysvoisinsetmmesilepaysfaitpartie
duneuniondouanire(RussiaKazaBie).

Mobilitvs.Scurit:lesmigrationssontausommetdelagendadesrelationsaveclesvoisins.
Rformestrscouteusespourlesvoisins.ApprochedoubleelUE:pasdeuropanisation
systmatique,maispluttreprisedefacteursducasdesBalkans:constructionprogressive
dunestratgie.
Plusdutilisationdelaconditionnalit,dautrecotpourlimportancedelaquestion.
LaquestionestaussilieauxdveloppementslintrieurdelUEetlespositionsdesEtats
Membres.

UnsujetsurlequellaRussieposemoinsdeproblmesparrapportlaZEL,auxAAs.Duncot
preserverlasecurite,duatrecotavoirresultatstangibles!UntestpourlacredibilitdelUE:si
lUEprometdeliberaliserlergimedesvisas,etpuispasderesultats,credibilitmisemal.La
crdibilitpesepluslourdequelesquestionsdescurit.

Uninstrumentpolitiquemaispaspourladmocratisation.Ladmocratisationconcernepas
seulementlesacteurstatiques.Unepossibilitpourraittrelinclusiondelasocitciviledans
lasuiviedelamiseenuvre.

Ukraine:

UE,offresurlelongterme,etpeudavantagessurlecourterme(reformescouteuses).Dautres
acteurssontcapabledagirdefaonplusvite,conomiquementetmilitairement.
ilfautconjuguerlelongetlecourterme.

Sance4(04/03/2014)

LesfondamentauxduPartenariatUERussie

Troisniveaux:1)Acteurssurlascnemondiale(conflitsrgionaux,Syrie)2)Partenariat
Stratgiquetrsgrandeinterdpendancenergtiqueetconomique:3)Voisinagepartag
RussieetUEsontdesvoisinsquestiondeKaliningradDimensionSeptentrionale
instrumentsduvoisinagedirectUERussie.

UneexceptiondanslesRI:ilyapaslesmmesdimensionsdanslesrelationsRussieUSA.
Lesdiffrentesdimensionsdupartenariatsontcorrles.

UERussiesontvoisinsdepuis1995,Finlande.

Partenariatvolutif:1990:desannesdveloppantdescontactsavecAPCavectouslespays
postsovitiquesetTACIS,unprogrammedassistanceauxreformes.
Dbut2000:largissementetrenforcementdelinterdpendance:dvelopperunPartenariat
Stratgiquedialoguenergtiqueetespacescommunes.Limites:crisesquionttouchen
particulierlevoisinagecommuncrisenergtiquedelUkraineetconflitaveclaGorgieen
2008.
Partenariatpourlamodernisationen2010:maispartenariatbloqu.

Raisonsdupartenariat:

Dbut2000:interdpendancedeplusenplustroite.LaRussieestletroisimepartenaire
commercialdelUE.PourlaRussie,lUEestlepremierpartenairecommercialeavec40%du
commerceRusse.Lecommerceaplusquedoublaprsllargissement.Maisdiminutionen
raisondelacrise.

Fin1990:1)dpendancenergtique.2)LaRussieabesoindinvestissementspourmoderniser
saconomie.3)Complmentaritetintrtspartags.
2000:Dialoguenergtique:l'UEsetourneverslaRussiequiestconsidrecommele
partenaireplusstable.LUEseconsidraitcommeunpartenairepourlaRussiedansles
secteursnergtiqueetdelamodernisationdestransportsetdelconomie.

Interdpendancepluttquedpendance:laRussieabesoindelUEpourexporterses
hydrocarburestraverslesgazdouttesexistantes.
Libert,scuritetjustice:laRussieestlepremierpayssignerunaccordderadmission
en2007.

AdaptationducadrecontractuelrelationsUERussielaccrueinterdpendance:

PasdesnouveauxaccordsjuridiquesaufquelAPC.
2008:sixmisesdelexpirationdelAPC,lUEvoulaitunaccordplusdtaill.
Suspensiondesngociationsenraisonduconflitgorgien.
Cequiestchangc'estlecadrePOLITIQUEdesrelations:2005:EspaceCommuneslancsen
2003SaintPetersburg:laRussierefusaitdeparticiperlaPEV.Besoindunnouveaucadre
politique:quatreespacescommunesetfouillesderoute:1)Energie2)Libert,Scuritet
Justice3)Scuritextrieure4)Recherche,ducationetculture.

Conseildepartenariatpermanentetdialogueauniveaudesfonctionnaires:institutionnalisation
desrelationsUERussie.

LaRussieestlepaystiersaveclequell'UEaundialogueplustroit.Maislaquantitne
tmoignepaslaqualit.

Apeinetabli,lepartenariatdevientdifficile(Khodorkovsky,Etatdedroit,Intrts,).Laraison
cestquelaRussiesontdeplusenplusinterdpendantsmaisdeplusenplusdiffrents:un
paradoxe.Lerapprochementestenfaitpaspossible.Pourquoi?LaRussiedesannes2000
nestpaslammequelaRussiedes1990.Dmocratiesouveraine:refusduneinterfrence
desoccidentauxdanslaviedespays.
Aussi,repriseenmainparltatdessecteursconomiquesstratgiques,notammentlnergie.
Lconomiedcollegrceauxprixdelol.
PositiondelaRussiesurlascneinternationale.

LeonardetPopescu,2007,classificationdesEtatsMembresvisvislaRussie.

Unpartenariatentreblocagesetcrises,20068:2007,criseaveclEstoniesurlesoldatde
bronze.VetoPologneLituaniedesnouvellesngociationspourunnouvelaccord.
2006et2009crisesdugazetGorgie2008.

LaRussie,untestpourlUE:lescrisesnergtiquestmoignentdelafaiblessedelUEmaisils
ontaussiportunecooprationplustroitedansledomainenergtique.

Lesrelationsactuelles:toujoursunpartenariatbloqu.
Dclarationscommunes:toutvabien!

Facteursdapaisement:

1)Criseconomiqueetfinancire:ncessitdedialoguer
2)NormalisationdesrelationsRussiePologne:reconnaissancedeKatyn.

PositionsdesEtatsMembresplusprocheslaRussie.

Alors,2010,Partenariatpourlamodernisation:
Unprojetextrmementflexibleetpragmatiquedetypesectorielle,pasdesystmatisationet
conditionnalitcommelaRussielesrefuse.
Quelbilan?Forteinterdpendanceetfortecomplmentaritetintrtspartags.2)UE,
partenairenaturel:pasdalternativesniaupartenariataveclEurope,nilUEcommepartenaire
pourlamodernisation(USA?Chine,encoremoins?).Untentativededvelopperune
interdpendancepositive.

Maisdiffrencesetdivergences:pourlUElaprioritest:accslOMC,rglesdans
lconomieetnergiesanscontratslongterme.PourlUE,modernisationaveutdire
libralisation(detatisationdelconomie)etaussilibralisationpolitiqueettatdedroit.Pourla
Russie,surtoutinnovationpourdevenircomptitivesurlascnemondiale.Ledegrde
compatibilitestfinalementlimit.
Unbilanlimit.Cooprationplusdansdomainestechniques:standardstechniques,efficacit
nergtique,.
Visasetlibralisation:l'UEesttoujoursrticente.

Problmesactuelsdanslesrelationsbilatrales:adhsionlOMCaauraitunimpactpositif
surlaRussie,rglesclairesettransparentes.Mais,maintenantlagrandequestionestsielleva
mettreenuvrelesengagementsquelleapris.
Energie:scuritdesapprovisionnements,etRussiecommefourniteurfiable,accsau
march.Lemarchnefonctionnepasdefaontransparenteetilyadesdiscriminations
contreslesinvestisseurstrangers.
FeuillederoutesurlnergiemaisproblmesavecouvertureparlaCommissionduneindagine
surGazprom.

Espacelibert,scuritetjustice:Kaliningrad,RUPOLLITaccordsurlacirculation.
LibralisationdesvisasentreUERussie.DemandessimilaireauxvoisinspourlaRussiemais
PASDECONDITIONNALITE,toutsefaitparundialoguepartag.
UE,rticentelibraliserlesvisasSchengen:1)Scuritdesdocuments

REGARDELESSLIDES!!!

Voisinage:

Energie,Ukrainemaispasseulement.

LaRussieacontinuafournirauxrpubliquespostURSSdelnergie.Accumulationdedette
delapartedelUkrainevisvislaRussie.
Energie:auservicedelapolitiquetrangredelaRussie:augmentationdesprisesenmanire
brutaleetcible.
1)RelationsRussieetpaysvoisins
2)UE

Crisesdugaz:rupturedelapprovisionnementrusseverslUkraine.EffetssurcertainspaysUE
commelaBulgarie.
Consquencessurlespolitiquesnergtiqueseuropennes:aprs2009,stratgiepourla
politiquenergtiqueextrieure:chaquecrise,constructiondelapolitiquenergtique
communeUE.

Paysdel'trangerproche:Ukraine,2013ArmniepourquoilArmnierejointlUnion
douanire.

ProjetsnergtiquesdiffrentsUERussie:
UE:exportationdesnormesetstandardsquirglentlemarchintrieuretCommunautde
lnergie,creen2005pourreprendrelesrgleseuropennesdumarchdelnergie(Ukraine
etMoldaviemembres).
Diffrentiationdesressources:Russiepasfournisseurfiable.AzerbadjanetAsieCentrale.
Diversificationaussidesvoiesdetransit:TurquieetCaucase.
Russie:march:laRussieveutdescontratslongtermelaRussieestaussiunpaysde
transitdugazdAsieCentraleverslEuropeetlUkraine.Simposercommelemarchprincipal
pourlegazdAsieCentrale.AccordsaveclespaysdAsieCentrale.
Diversifierlesvoiesdetransit:noussommesunfournisseurfiable,cesontlespaysdetransit
quisontpasfiableetilsontdesdettes:transitpasenUkraineNordStreametSouthStream
vs.Nabucco(UE).Payseuropensengagsdansdeuxprojetslafois.

Conflits:

Transnistrie,NagornyKarabakhetGorgie.
ConflitstrssouventnsalorsdelachutedelURSS.PolitiquedesnationalitsenURSS:
dtruirelesnationalismes.
LaRussiedanslesannes1990ajouunrlefondamental,diffremmentquelUEetles
EtatsUnis,mmesilaFranceestpartieduProcessusOSCEdeMinsk.
DanstouslescaslaRussieaprispartiepourlessparatistes.
AujourdhuiunprismegopolitiqueaveclaprsencedelUE.

Transnistrie:

Rgionrussophoneetindustrielle.ConflitaveclaMoldavie.DslacrationdelaPEVat
considrecommeunemenaceetunesourcedetrafics.

LUEamisenplacelEUBAMquiestpluttdesuccs.Logique:Controllerlesfrontiresdela
TransnistrieaveclUkraineetlaMoldavie.ElleaincitlescompagniesdelaTransnistrie
senregistrerlgalementdansleterritoiredelaMoldavie.
Toutefois,pasdersolutionduconflit.
PoutineanommDmitriRogozincommerpresenantpourlaTransnistrie.

LaMoldavieaunedetteaveclaRussiepourlnergiemaiscestlafoutedelaTransnistriequia
pasrglsesfactures:pressiondelaRussiesurlaMoldavie.

AbkhazieetOsstieduSud:

2008,tensionscroissantesentrelaRussieetlaGorgie,quiavaitmanifestsonintention
dadhrerlOTANettensionscauseduKosovo.
Sakaashvilifaitintervenirl'armeenOsstie.Lesrusses,djprtes,interviennentetvont
audeldelOsstieduSudversdelaGorgie.
Mdiationdel'UEdansceconflit:uncesslefeumaispasdesortiedestroupesrussesdu
territoiregorgien.ReconnaissancedelaRussiedelAbkhazieetdelOsstie.
MissionEUMMdel'UE(monitoringmission).

NagornoKarabakh:

URSS,rgionautonomedel'Azerbadjan.Unconflitavecdesnombreusespersonnes
dplaces.

L'ArmniecontrlaitlhautKetpartieduterritoireazri.
AffaireSafarov:soldatazerbaidjanaisemprisonnenHongriequiadeciddelextrader
lAzerbadjan.LePrsidentlagraci,cequiasuscitdestrsvivesprotestationsparlArmnie.
LHongrieavaitdesprotestationscontrelUE.

RledelaRussie:
Danstouslesconflitsunrlecl:dploiementdeforcesdemaintiendelapaixlorsducessle
feudanslecadreCEI.
LaRussieconservedesbasesmilitairescommeenArmnie.
Politiquedepasseportisation,commeenAbkhazieetOsstieduSud.
Prteutiliserlaforce.

UE:
PEVneproposeriendenouveaudanslagestiondesconflits.Approcheextrmementdiffrent.
PlusieursmissionsdanslecadrePESD:Moldavie,succsplusoumoinsreconnu,Gorgie,en
NagornoKarabakhpasdeprsencesauflaFrancedanslegroupedeMinsk.

Intgrationrgionale:

AprslefondementdelURSS,pasdesuccspourlesprojetsdintgrationrgionale.
SuccsdelUniondouanire,projetambitieuxavecCommissionsupranationale.Projetacclr
etapprofondi.ModeldelUE.LaRussiecherchedlargirlUniondouanirelEstetlOuest.
LaRussiearussidattirerlArmnieavecpressionsnergtiquesetdescurit.
LeprojetestincompatibleaveclUEetsesDCFTA:paslesmmesstandards,pertede
souverainetsurlapolitiquecommercialesipartiedeluniondouanire.
LaRussienhsitepasafairepression.

Perspectives:

Energie:mcanismedalertesurlesblocages.
Conflits,pasdesprogresses.

VoisinagepatagjamaisevoqudansledialogueUERussie:laRussieditqueilfautpas
intrvenirdansdesquestionintrieures.
Coexistencesetconcurrencesavecunautrepoledintegration:unerelationtriangulaire
beaucoupcomplex.LUEabeaucoupdemalacomprendreleroledelaRussiedansle
voisinageetlogiquesdactiondiffrentes,avecuneRussiequenhsitepasautiliserlaforceet
imiterlUE.
FacteursrgionauxjouentunrleplusimportantquedansleSud.Leschangements
domestiquesetlintrieurdelaRussieellememe.
LUE,unroleencorerelativementlimit.PasderoledancragecommedansleCEECs.

S-ar putea să vă placă și