Sunteți pe pagina 1din 40

LaTierra:unlaboratorio

cristaloqumico
ManuelPrietoRubio
mprieto@geol.uniovi.es

DepartamentodeGeologa
UniversidaddeOviedo

Lamineralogapresentista
A.Putnis (1992)MineralSciences.CambridgeU.Press.

Mg
Si

Si

Al
Al
Si

Si

Imagendealtaresolucin(TEM)de
uncristaldecordierita(Mg2Al4Si5O18)
Sistema: Rmbico,2/m2/m2/m
Grupoespacial: Cccm

[SiO4]
http://www.irocks.com

Losmineralesylagranhistoria
BigHistoryisaframeworkforall
knowledge.FromtheBigBangto
themodernday andtowhat
maylieahead
Mineralogaenlacuartadimensin:
delpolvodeestrellasalahuella
humana

Losprimerosminerales
H
Li

He

15minutos

Minerales
presolares

290istopos
84elementos

Diamante,grafito,carburos
nitruros,olivino,corindn,
rutilo,espinela,etc.

10Ga

>4.6Ga

12

ImagenderayosX
deunasupernova
Azul(SiyS)
Verde(Mg)
Naranja(O)
1 m

http://chandra.harvard.edu

http://news.wustl.edu/news/

Grafito
prenebular

Matriz Inclusionesricasen
(silicatos)
CayAl

Hazen etal.(2008)MineralEvolution.
Am.Mineral.93,16931720.

Cndrulos

Mineralescondrticos

Matriz
(opacos)

Microfotografadeuncondrito.Elolivinoes
elmineralbirrefringentemsabundante.

H2O
Clorita,serpentina,
talco,etc.
http://www.unimuenster.de/Planetology

Olivino(ricoenMg)
Piroxeno (ricoenMg)
Kamacita (metal)
Taenita (metal)
Troilita (sulfuro)
.

(Mg,Fe)2SiO4
(Mg,Fe)SiO3
(Fe,Ni)
(Fe,Ni)
FeS

Corindn
Espinela
Perovskita
Hibonita
Anortita
Capiroxenos (dipsido)
.

Al2O3
MgAl2O4
CaTiO3
CaAl12O19
CaAl2Si2O8
CaMgSi2O6

Olivino
Piroxeno
Augita
Anortita
.

(Mg,Fe)2SiO4
(Mg,Fe)SiO3
Ca(Mg,Fe,Al)(Si,Al)2O6
CaAl2Si2O8

Grafito
Kamacita (metal)
Taenita (metal)
Troilita (sulfuro)
.

C
(Fe,Ni)
(Fe,Ni)
FeS

Horneados(<950oC)yagitados
Albita,feldespatoides,micas,piroxenos,anfboles
Majorita,coesita, estisovita,silicatoespinela,etc.

Acondritasyplanetesimales
Fusinparcial(>950oC)

http://www.psrd.hawaii.edu

250
Nuevosminerales
Meteoritoacondrtico
http://www.meteorlab.com

Meteoritometlico.Intercremiento de
kamacita ytaenita.

Cuarzo,feldespatopotsico,titanita,
zircn,sulfurosdemetalesde
transicin,etc.

Losdiezestadiosdelaevolucin
mineralenlaTierra

ERA/Estadio

Edad(Ga)

NEspecies

>4.6

12

>4.56

60

>4.56 4.55

250

MineralesPrenebulares

Eradelaacrecinplanetaria
1.Mineralescondrticos primarios
2.Acondritasyplanetesimales

Era delretrabajo delmantoylacorteza


3. Evolucindelasrocasgneas

4.55 4.0

350 500

4. Formacindegranitosypegmatitas

4.0 3.5

1000

>3.0

1500

5.Tectnicadeplacas

Era delamineralogamediatizadabiolgicamente
6.Elmundobiolgicoanxico

3.9 2.5

1500

7.Lagranoxidacin

2.5 1.9

>4000

8. Elocanoaburrido

1.9 1.0

>4000

1.0 0.542

>4000

9.La Tierraboladenieve
10.Laerafanerozoica

R.M.Hazen &J.M.Ferry(2010)MineralEvolution.Elements 6,912.

0.542 Presente

4400 +

Lamineralogadelosaos7090
Cmosecomportanlos
mineralesanteloscambios
detemperaturaypresin?

SEM-EDS y Microsonda
electrnica (EMPA)

Mapa de elementos mostrando la zonacin de Ca y


Na en cristales de plagioclasa

Putnis A., FernndezDaz L. & Prieto M. (1992)


Experimentally produced oscillatory zoning in the
(Ba,Sr)SO4 solid solution. NATURE 358, 743745.

Microscopaelectrnicadetransmisin

Diagrama de difraccin
de electrones

Desmezcla augita
pigeonita

Imagen de microscopa electrnica de


alta resolucin de un cristal de
cordierita Mg2Al4Si5O18.

JEM3200FSTransmission Electron
Microscope

Busec etal.(1980)Subsolidus
phenomena inpyroxenes.Rev.Min.7.

Cristobalita

Polimorfos
delaslice
Tridimita
Cristobalita

SiO2

Tridimita

Cuarzo

Coesita

Presin

Cuarzo

Polimorfosdelaslice:diagramadefases
100

Presin (kbar)

80
60

-cristobalita

coesita
-tridimita

40
20

fundido

stishovita

cuarzo

cuarzo

0
500

1000

1500

Temperatura (C)

2000

DiagramasTemperaturaTransformacinTiempo
Teq

Th

Nucleacinhetereognea

Nucleacinhomognea

Temperatura

Tm

Modulacionesdecomposicin

Log(tiempo)

Microynanoestructurasde
enfriamiento

100nm

A.Putnis (1992)MineralSciences.CambridgeU.Press.

0.25m

100nm

0.5m

0.25m

10nm

Desmezcla en feldespatos alcalinos (Na,K)AlSi3O8 y maclado en las regiones ricas en sodio

Transformacionescristalinasenelmanto
terrestreyladinmicaglobal
Elmantoinaccesible
Dequestconstituido?
Cmosecomporta?
Qufuerzasyprocesosoperanenl?

http://crack.seismo.unr.edu/ftp/pub/louie/class/plate/velocity.html

Fuentesdeinformacin
Observacionesindirectas
(geofsica,geoqumica,geologa,
astronoma,astrofsica,...)

Experimentacin
(mineralogapetrologaexperimental,
reologa experimental,...)

Simulacin
(simulacionesmoleculares,reologa y
transporte)
http://www.geophysik.unimuenchen.de/research/geodynamics/research

Unmaterialdepartidaparala
experimentacin

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Pillow_basalt_crop_l.jpg

Dequest
constituidoelmanto
terrestre?

Existeampliaevidenciadequelosmagmasbaslticosderivan
delafusinparcialdelmantosuperior.
Lacuestines...qumaterialesfuentepodranfundirse
parcialmenteparaproducirbasalto?

Lafusinparcialdelmanto
terrestre(i)
Temperatura(C)
0

500

1000

1500

100

400

L
3

Litosfera
Manto

200

300

Curva
geotrmica

Presin(Gpa)

Profundidad(Km)

L+C

2000

10

13.5
Green&Falloon (1998)Pyrolite:aRingwood conceptandits
current expression.In:The Earth Mantle:Composition
Structure andEvolution (ed.I.Jackson)CambridgeU.Press.

Lafusinparcialdelmanto
terrestre(ii)
Temperatura(C)
500

Profundidad(Km)

0
100

1000
S

1500
L+S

Basaltos
ocenicos

2000
L

Fusinparcial
Mantofrtil

200
300

Residuo
olivnico

400
Prieto(2004).Transformacionescristalinasenelmanto
terrestre.:delosprocesosananoescalaaladinmicaglobal.
Macla1,2936.

Pirolita

Composicin
mineraldelmanto
Olivino
Ortopiroxeno
Clinopiroxeno
Granate

62.6%(vol.)
25.0%
2.0%
10.0%

Olivino

M2
M1

M2

M2

M1

M1

M1

M2
M1

M2

M1
M2

M1

M1

Granate(Ca,Mg,Fe)3Al2Si3O12

(Mg,Fe)2SiO4

M2

M1
M2

b
Ortopiroxeno (Mg,Fe)SiO3

ClinopiroxenoCa(Mg,Fe)Si2O6

Qutransformacionessufrenlos
mineralesdelascapasaltasdel
mantoalincrementarselapresiny
latemperaturaconlaprofundidad?

Discontinuidad
a
660Km.

Discontinuidad
a
410Km.

Velocidaddelasondasssmicas

Lazonadetransicindel
mantosuperior

400

500

600

Profundidad(Km)

700

Olivino
Ortopiroxeno
Clinopiroxeno
Granate

62.6%(vol.)
25.0%
.0%
10.0%

P,T

Unaventanaabiertahaciael
interiordelaTierra
Fuerza

Diamante
Junta

RayosX,
infrarrojo,
visible,etc.

Muestra

Prieto(2004).Transformacionescristalinasenelmanto
terrestre.:delosprocesosananoescalaaladinmicaglobal.
Macla1,2936.

Cristaloqumicadelas
zonasdetransicin(i)

HCP

a
b

a b

CCP

OHCP

SiIV
(Mg,Fe)VI

(Mg,Fe)2VISiIVO4CCP

(Mg,Fe)2VISiIVO4HCP
Olivino

7.7%

silicatoespinela
silicatoespinela

Cristaloqumicadelaszonas
detransicin(ii)
(Mg,Fe)2VISiIVO4HCP

Olivino

410Kma1600C

(Mg,Fe)2VISiIVO4CCP

Espinela

520Km

(Mg,Fe)2VISiIVO4CCP

Espinela

660Kma1700C

(Mg,Fe)XIISiVIO3+(Mg,Fe)VIOCCP
Perovskita

Ferropericlasa

SiVI

(Mg,Fe)XII

perovskita olivino 23%

Cristaloqumicadelaszonas
detransicin(iii)
2

(Mg,Fe)2VISi2IVO6

Ortopiroxeno
Solucinslida

400Km

(Mg,Fe)3VIII[(Mg,Fe)Si]VISi3IVO12

(Ca,Mg,Fe)3VIII[Al2]VISi3IVO12

Majorita

Granate

660Km

(Mg,Fe)XIISiVIO3

660Km

(Mg,Fe)XIISiVIO3
Perovskita

Perovskita

CaVIII(Mg,Fe)VISi2IVO6

Clinopiroxeno

660Km

CaXIISiVIO3
CaPerovskita

(Mg,Fe)XIISiVIO3
(Mg,Fe)Perovskita

Al2VIO3
Corindn

Constitucinvolumtricadelmanto
100

Olivino

Mantosuperior

Cpx
Granate

Ortopiroxeno

Km

300

>6.5%
500

Espinela

Majorita

Zonadetransicin
Espinela

12%

700
(Mg,Fe)O

Mantoinferior

Perovskita
0.75
0.25
0.5
Fraccindevolumen

Al2O3

Cruzalaconveccinladiscontinuidad
delos410Km?
Efectodelatransicinexotrmica
olivinoespinelaenlasubduccin
deunaplaca:Incrementodela
velocidaddeldescenso

T
P

1000 C 1600 C

Olivino

Olivino

370 Km
410 Km
Espinela

Espinela

Cruzalaconveccinla
discontinuidaddelos
660Km?

660Km

Tomografa
ssmicaVS
Tomografa
ssmicaVp

2700Km

660Km

Tomografa
ssmicaVS

http://www.whoi.edu/oceanus/viewImage.do?aid=2438&id=5301

2700Km

Schubert,Turcotte &Olson (2001)Mantle Convection


inthe Earth andPlanets.CambridgeU.Press.

Avalanchasenelmanto?
Efectodelatransicinendotrmica
espinelaperovskita enlasubduccin:
retardo,acumulacinyavalancha

T
1200 C 1700 C

-Espinela

-Espinela

660 Km
690 Km
Perovskita

Perovskita

Unoodosniveles
separadosde
conveccin?
Modelosrealizadosconsiderandola
transicindelos660Km
Rojo=caliente

http://www.earthhistory.org.uk/keyconcepts/platetectonics1

Azul=fro

Schubert,Turcotte &Olson (2001)Mantle Convection inthe Earth andPlanets.CambridgeU.Press.

DescubrimientodelaPostPerovskita ynueva
visindelatransicinMantoNcleo

Perovskita

PostPerovskita
http://www.public.asu.edu/~sshim5/images/mantle_minerals.html

Hirose &Lay(2008)Discovery ofPostPerovskite andNewViews


on the CoreMantle Boundary Region.Elements 4,183189.

Chimeneas,avalanchasylareginD

Hirose &Lay(2008)Discovery ofPostPerovskite andNewviews


on the CoreMantle Boundary Region.Elements 4,183189.

desdelaGranExplosinhastael
presenteyloqueestporvenir
Elcuaternarioylosimpactosantrpicos

Lamineralogadelos2000(i)

Lamineralogadelos2000(ii)

Medioambienteydemandassociales

Nano-mineraloga

-9
10

nano

mili

0.495958300039
deci

micro

pico

Angstrom () distancias interatmicas


Micra (m) resolucin de la microsonda electrnica
1 nm = 10

100 nm = 0.1 m

Imagen TEM de coloides de FeOx

Nano-escala

Nano-partculas amorfas de ZnS

Estructura de un nanodiamante (1.2 nm)

Estructura de una nanopartcula de ZnS (3 nm)

Atrapamiento decadmio mediante cristalizacin


de(Cd,Ca)CO3 (aragonito versuscalcita)
B

1 m

C
D

50 m

1 m

Prieto,Astilleros&FernndezDaz(2013)Environmental remediation by crystallization ofsolidsolutions.Elments 9,195201.

La Gran Historia y el concepto de mineral


Materiales
naturales?
Incrustaciones de estruvita:
MgNH4PO46H2O
Minerales del cemento:
Cristales de etringita
(CaO)3(Al2O3)(CaSO4)332 H2O

Alita

Belita

Minerales del cemento:


Alita: 3CaOSiO2
Belita: 2CaOSiO2
C3A: 3CaOAl2O3
C4AF: 4CaOAl2O3Fe2O3
C3A3S: 3CaO3Al2O3SO3
etc.

Incrustaciones de calcita:
CaCO3

Vertederos incontrolados:
Reactores minerales?

Escombros de
cemento y hormign

Efectos
antropognicos

SnchezEspaa(2008)Acid MineDrainage in
the Iberian Pyrite Belt.Macla10,3443.

Formacindemineralesporinteraccindesuelos,
acuferosetc.conaguascontaminadasporresiduos
industriales

Precipitacinmineralduranteeldrenajecidodeminas:sulfatosyoxihidroxisulfatos
dehierroyaluminio.

S-ar putea să vă placă și