Sunteți pe pagina 1din 18

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015.

(ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

IDEIAS DE BEM E DE BEL, S FTS DA FILSFIA


- uma discusso com Gerasimos Santas arbitrada por G. Vlastos1
Andr Luiz Braga da Silva2
Resumo: a aa 1 ltim ul, aim ata ulia um tvl igial atig,
itta al a Iia m amt lat lu xt iv VI a
Repblica m ata mm h, at a igialia ua itta t fat
la ta fuamtaa i aaat itual u, a ati uma aagm Tpicos
ittl, E w (1), Kyt (1 11) Vlat (1, 11, 1, 1,
1a 1) vlvam aa ali a tlgia latia t atig, ata ata
u l hama tia a Iia m m lat, fuamta-a m tv ut
ti algaamt utta Vlat ut t taalh tm jtiv
fta a i ia Vlat m um ut m u a itta ata
t aiamt alaa
Palavras-chave: lat Iia utia m Vlat
Abstract: t th ', aim ata ulih a tal a igial a ittig th l f
Ia f at lat' thught i w ai y haat at i k VI f Republic
ata himlf akwlg, m at f hi ittati' igiality hav a gu th ih
tual tl whih, i ittl' Topics, wa vl i aaly f lati tlgy y
E w (1), Kyt (1 11) a Vlat (1, 11, 1, 1, 1a
1) I hi a, ata t what h all lat' thy f Ia f , tig it at
tvial thtial mi allgly maitai y Vlat a th h t wk aim
t fa Vlat' w iti with f th ay mi f ata' ittati
Keywords: lat Ia lf-iati Vlat

1. Prlogo
a 1 ia annus mirabilis lt Eiti, la ulia,
alama ii Annalen der Physik, i atig u muaam aa m a
i a ia ma vlu vaa l imi taalh laia m a atua a lu ia lia amitia u um t f u
(matia) u a (gia) , fiaa imtat tu J axwll
t, a muia itfia t tava via a tia a atua ulatia
a lu, ma ifiamt a ltmagtia al tia xliava m fi
itigat fm fa, flx mi a lu um ima, aa uai
uma atua uula faia ti
tu, i t ia um fm u i fiu hi m
fit ftlti uma laa mtal, a atigia m t ti lu, mitia
1
2

A Carolina de Melo Bomfim Arajo.


USP

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

62

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

aga gativa m i, a tia a lu m a imlmt auava, t


lul ga mai mai aax Em u a maavilh, jvm Eiti,
a, ia t uma tia j h muit aaaa a lu tm atua uula (it
, atula) E, alia a ua miatula u amig lak, l
mta u fit ftlti , a a, fita matmatiamt mvl
a atula a lu, atiaa a i ft, havam- ta a laa,
xula lt a mma taalh, u lh ia l 11, gu uma
ut aa a iia ia, t u a fa mi faiam ti a lu
f a ima iu a at avt a mia utia a aa ,
u, ati ut u va ifluia ulta ti
jt, mtu u a alia imvl va imultaamt a atua
uula ulatia a lu gu iti a aa v utilia ximt, a
aa v uma a ia vifiaa iia fia t iu mua u
aaigma, aita a tia a mlmtaia u atua ual a lu vifia, ta i, mtamt ft m a, , uta i,
m matia - xlut, m mlmtamt E, u uiam, u ,
ta a tlgia a atualia aa ta autmtia lja t,
iiutivlmt, alaa a ualia
2. osso problema
a a- iv VI a Repblica lat, agm at
x l mil u imagm l u mtfa la3, mil l a Iia
m4, imia at mil a u5, t tutua ia a imagm umia
l agm tm tt a uma ia u matmtia6
[]


,

[] u aul [ m] [] a gi itligvl m la a nos


ia 'itligia', t [ l] mm a [gi] vivl m
la vi ia vita
( Repblica VI 1-)

3
VEGETTI, 2003a, p. 14, 22, 23, 31, 32, etc; idem, 2003b, p. 266, 268, 269, etc.
4
ROSS, 1953 (1951), p. 64; 70.
5
FERGUSON, 1921, p. 131; MURPHY, 1932, p. 93.
6
Cf. an lgon: PLATO, Repblica 508b13, 509d7-8, 511e2, 534a6. E, ainda: FERGUSON, 1921 p.
132, 133, 134, 138, 139; MORRISON, 1977, p. 220, nt. 11; ADAM, 2009 (1902), p. 59; DIXSAUT, 2000, p.
126. Cf. tambm ARISTTELES, tica a Nicmaco V, 3, 1131a31-32; EUCLIDES. Elementos V, def. 6.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

63

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

iat uma liita lau (), at xlia ti a tutua


aalgia, ata, aaamt, ua la u a ma m7, t
framework, matm m a uta ma aualia itmia (-a)
aualia tlgia (a-1) Eta ltima xlaaa guit tm,
guia a imiata ulia a im lat

,

[]

[]

, ,

[] [] i u, uat ia vita, l aa f
u vit, ma tamm a ua ga, u imt ua
uti [] E, tat, uat ia hia, [] i u
aa u -hi t t vi a m, ma tamm u
tat u enai uat ua ousa8 lh aiia l []
E lau, um m muit iul, i h, l, ma u xag
xtaii! ( Repblica VI -)

ii a aa ltim ul, tvl igial atig 9 aim


ata vi ma a tu ittativ al a Iia m ta
aagm itt fa, taalh fia aa vi mti10
ti tma m ata mm h11, at a igialia ua
itta t fat la ta aliaa i aaat itual tu m
ali a tlgia latia mia wilym Elli a w (1), avi
Kyt (1 11) gy Vlat (1 11 1 1

1a 1)

aaamt m tai tu, a hit iial ata (1, ) u h uma


tia a ma m m lat, a ual, ta t aul u l
hama ilg mi12, ta ua x xatamt iv VI a Repblica.
7
Fao minhas as palavras de Ferrari (2003, p. 287, nt. 1), segundo as quais o correto seria traduzir o
adjetivo neutro t agathn por o bom; entretanto, para manter uma unidade e um dilogo com a tradio
interpretativa do texto, continuarei referindo-me a esta entidade como o Bem".
8
Opto pela no traduo de alguns termos cujo sentido nas passagens ainda passvel de longos debates,
de modo a no fechar univocamente em um sentido sem a discusso do mesmo. Dada as reduzidas dimenses
que meu texto se presta a ter, tais discusses ia fia aa ai mai tua Enai tuma
taui ta aagm , a a u ousa alia, ia, xitia
9
Publicado originalmente em Philosophical Inquiry (1980), reeditado em ANTON e PREUS (1983) e
em FINE (1999).
10
Por exemplo, VEGETTI (2003b), SHIELDS (2011).
11
SANTAS, 1999, p. 248.
12
Conforme citao nesta pgina, na qual ele identifica os dilogos que tm em mente (SANTAS, 1999,
p. 256, nt. 17). Notar que no entrarei neste texto nos mritos e demritos dessa classificao.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

64

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

aa ata, t liv tm a via afimativa u mm ta tia, a uai


t mxim ia xatamt a aagm itaa aima E tal aagm, aa l 13,
mia uma mai at at itt, haja vita ua itta m
mai ifil u t a tia a ifiula at amatiamt fimaa
la lutia agm at m fala m la itaa iaa lau
a fial a xi itta u ata , a tia a Iia m, ifma
l a u lit14, ua a au algu ut aa fi ali
ua i, u vu -l m t ativa, u vu hama
Pressuposto 1: a iti t atiut iai atiut i t lvaa
m ta lat a a mi a Repblica m utat a aatia
a ma itligvi
Pressuposto 2: a iti u a afima a utia a ma m
fuamt la logo,
Pressuposto 3: lat, mma a, tamm iava u t itligvi
autivi
Exliai mai ft aa um t a, imta ta u, vi a
ut , ut 1 t fuamta ut ti, t
ltim, a au a utia, mai imtat uma vtual ivalia
mm aata a ivalia t ut, , tat, umivlmt,
a tia ta i, ata mta- lamt it, a afima a ttal ia a
ua itta m la a t ut
a ma m aaigma u xmla iai,
autiaiai u autxmlifiativ fi taia lu um m
aut ah [], Vlat [], J E avik [], R mith
[] tia a ma m u u tu ata u u a
ma autiaiai u autxmlifiativa uat
mi lat, a m a Rlia, aut, imu []
(, 1, , t 1 gif )

m mt tal afimativa t ga tui, jtiv t txt


iml it m a xt u lh a t mt iuti aumi
13
14

SANTAS, 1999, p. 252.


SANTAS, 1999, p. 252-256.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

65

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

ut ata, lu tu Vlat u l mia - ixa aa uta


ai uma iu mai talhaa a itta iamt ita u l f
mil l
3. Autopredicao: Aristteles, wen, Keyt e Vlastos
ja aa a au a utia (ut ), ja aa a au a
iti atiut a ma (ut 1), t atia ata mm
mta uai l aia uma aagm fia Tpicos a ual
ittl aatmt taa mti a ma latia a ali
ut , tat, ma viita ta aagm , m guia, auil u
w, Kyt Vlat la xtaam
Aristteles (Tpicos):
'

,


,

'

, , ' ,

,
'


i- [] a iia ujit t vja-, aa fi
futa, a ia ugia t iia m ut, u
ixa t-lh vi ula aattia u lh val a i
u uiu a ia i, a, u afimu uma
ia tal im, xml, m ta m u
t a mm m i com relao ao fato de ser homem, mas com
relao ao fato de [ser] ideia, ia ia hmm ta m
u aa fi tutiv, ut la, vja- a ia m
ut t iia, lh t aul at vi a
ual ia l aula aattia u afimu u ia
m ut a uma ia i, a, u gu u
f uma ia uma ia im, xml, m
t a imal m i mt alma , it t a
l com relao ao fato de [ser] animal, mt alma
ia ia aimal
(RIEE Tpicos 1-115 - gif )

wen (198):
15
ARISTTELES. Tpicos. Traduo de L. Vallandro e G. Bornheim. So Paulo: Abril Cultural, 1973
(Coleo Os Pensadores) com modificaes.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

66

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

ta aagm, E w xlia16 u h l m ua ifma


fuamtai a imia a ifia t i ti ia itifivi
uma ma latia a gua, a fua iu u a ma
autopredicveis u autoexemplificativas17

i u a uma ma u Iia

fm a utia u utxmlifia igifia i a ma


aa t itligvl tmiaa ualia, ma u ftiva litalmt
a ia ma uma itia a ualia a u la , it , u la
xmlifia u ui a ualia a ual la t Em tm gai a
ma X ia la tamm um X fm vit xml a ittl aima,
a ma mm ia tamm um hmm, a ma imal ia tamm um aimal
m la a imi t, a iti taaa a aagm l tagiita, w aim
mia i ti atiut a ma itifia ittl18
Predicados A ia a ma X vi a u status ma, it ,
ia mu a ta ma ia a ma X qua ma (t dion
hyparchei ti idai to X hi ida estin) Exml ia aa a ma
mm a ia ta m u, t, imutvl, ivivl, t
Predicados B2: ia a ma X u fim a ma fia u
la ia a ma X qua X (t dion hyparchei ti idai to X hi X estin)
Exml ia aa a ma mm a ia mtal
Keyt (199 e 191):
mma a w, Kyt viita a iti ia m i
atig (1 11), xii, u tu, tm ift fii um u mai
fiaa, ma imatvi m a ut tui19
Atributos Prprios aul atiut uma ma uja auia m uma ia
jaia u ta ia f uma itia uma aa ma
Atributos Ideais ou Formais aul atiut uma ma uja auia m
uma ia jaia u ta ia f uma Iia latia
Vlastos (195, 195/19, 199, 192, 193a e 193b):

16
17
18
19

OWEN, 1986 (1968), p. 225.


OWEN, 1986 (1968), p. 225. p. 232; 236; 237; cf. tambm CHERNIS, 1946, p. 1-5.
OWEN, 1986 (1968), p. 225.
KEYT, 1969, p. 12-13.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

67

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

t mta m u ata ua aa u ut 1 ,
Vlat m via fi u mu a ali mai fua , a mu v, mai
lia a matia ua uia20 atig hj iaa fial a ali
a tlgia latia, ja aa ia, ja aa iia Vlat ata
tm v aa a iti taaa ittl t atiut uma ma
latia21 aa hama-a iti-22 avia, ui l ig xt
ua ali, l mta m um ata mai ua aa u ut
i, u tm a, mta uai ata fuamta ua
i23, Vlat i uja i u ftai m ut ataia
ft, m vm, u aua alguma taha a lit u,
atig Vlat mia ata a i mta tu a m
laga mia ift a l
4. Tabela de correspondncia de terminologia entre os comentadores
m u aut aa aima mgam tm um u
ift aa it u, iu txt ittl, utilia tatamt
tma aa t failita miha iu m l, u mu itlut
iial aim ata, u mgai tm utilia l24, fm tala
ia aaix25

20
VLASTOS, DEGREES OF REALITY in Plato (1 avat R) A Metaphysical Paradox
(1965/1966; doravat ) REASON AND CAUSES in the Phaedo (1 avat R) THE UNITY OF
VIRTUES IN THE PROTAGORAS (1 avat V) An AMBIGUITY IN THE SOPHIST (1973; doravante:
) The Two-Level Paradoxes in Aristotle (1973; doravante: )
21
Embora ele estabelea importantes conceitos e termos novos sobre assuntos correlatos, como
ia aulia, tma ual -nos- impossvel adentrar no presente texto. Tal conceito encontra-se
explicado nos artigos citados na nota anterior.
22
VLASTOS, T.L.P.A. (1973b), p. 327.
23
Cf. citao mais acima, ele tambm procura sedimentar seu pressuposto em artigos de Geach,
Moravcsik e Smith (SANTAS, 1999, p. 256, nt. 17), Contudo, desses comentadores, Vlastos considerado o
mais importante na anlise do tema.
24
Santas (1999, p. 259-260) estabelece a mesma correspondncia de termos.
25
Tabela esta cuja preparao grfica foi uma cortesia de Aminadab de Figueiredo da Silva, a quem devo
os agradecimentos, inclusive pelo extremamente clere atendimento demanda.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

68

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

5. Autopredicao e Vlastos
m m ta ata t ut mta alui ua
aima, a iti- taaa tm aittli at a ui u a ma
latia autiativa i, taa utia26 ti, a i
ia tiut i, utiliaa a ati txt Tpicos w, Kyt,
Vlat ata, a a ia ma X enquanto X ma a ia
litalmt, la mma, uma ma, a ma Jutia ia litalmt, la mma, uma
ia juta i m mt, um ti um u mai aial u u a,
tvl u Vlat tha ma uma ut ati utilia t
it aa ali a tlgia latia iam t i it aitvi aa
lat It , tiut i, fm a fii ua fia, a ia
iti- a utia iam aumi lat m ia
fm imlia a tula a ua ma itligvi 27 u, gu tm
u utili ut ata matvl m a afima a Iia
taa ilg lva m ta l
26
Cf. tambm ARISTTELES, tica a Nicmaco 1096a34- [] -se perguntar o que afinal eles
[ u afimam a xitia a ma itligvi] um i m aa ia m i, afial tat
para Homem em Si como para homem [em particular] a definio a mesma: a de homem. Pois, com relao ao
fat [] hmm, l [ ma hmm hmm atiula] ifm m aa []
27
Ao colocar a questo nestes termos, eu gostaria de frisar que a mim (ao contrrio de a alguns desses
comentadores), no presente artigo, no to importante o problema de se Plato, ele prprio, expressou em
alguma das suas obras, abertamente, a Distino-P. Para os fins da argumentao deste meu texto, suficiente
perguntar se tais conceitos ser-lhe-iam aitvi, i, l iam aixvi m auil u lm
dilogos.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

69

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

Em t atig alui ata, (11), R (1), V (1)28,


a i Vlat, imta h, a mma, ma f a ua agumta
ifia um u ti, agumt l m um m ut paper mutuamt
mlmta, m u u tm it m autia aa x-l a m u
a la-l mlh t atia Vlat alguma x ft29
lat aa ualifia a ma ifi-la a itia vi xml,
Vlat hama30 at aa fat uvim i u a ma u Iia
i) t n (Repblica X a)
ii) h sti klne (idem, X a)
iii) telos n (idem, X a)
iv) he [] ousa ntos osa (Fedro -)
v) [ he klne] ntos osa (Repblica X )
vi) mlln nta [ u a itia vi] (idem, VII 1)
mta mta u ti v eim a x ilui a
fma utativa aviai, ousa ntos ti xitial, ma im
ti al itia vl xit tamm (f xamt afima m
Repblica VI a-, x), ma a xitia la ualitativamt ift a
itia31 a ma mai al u a itia vl, a ma almt , a itia
vl, Et Vlat lui u ti a x ft aima iam
laia afima xitia aa a ma ga aa a itia vi,
ma im u a ma, maativamt itia, i) al, ii) a ama al u
auil u almt ama, iii) fitamt al, iv) v) a alia fitamt
al it , a ma vi) mai al u a itia vl
ati i, mta tu vai tta ia ti a t
mai alia, i, a ualifia a xitia u a ma a itia
vl , u ia tat l a ifa tlgia t ama aa tat,

28
29
30
31

Cf. nota 18 acima.


um ualifia a x m ft i Vlat (R, 1 (1), -69, nt. 44).
VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 43-45.
I.e, do edos, a Forma ou Ideia inteligvel.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

70

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

Vlat itifia32 ua fu u ma atiua corpus platonicum


a) a fu jt himt
) a fu jt val
Ea ua fu m ua tiva ift (ma taa)
a uai a ma latia aaa, a ua tam fuamta
txt ilg a imia tiva, a itmlgia, a ma X, X al,
X gitivamt fivl33, i, gu, gaa - tat, , aa
mta, i ti tia amt lat aa a ai aa um
himt ifalvl X34 Ea mlta fiailia a ma avm fat
u ua aattia gum ua atua m ju atiula m a atua
a uta ma35, vlv tat um jut ia ia u
m ma amaa iai u lgia36 taia aiala u t
mu ut txt ai aa ta mit ta tmilgia lgia u
ligutia u a mai aiaa aa tatamt t itligvi lati
mu jtiv aui t mt avalia a lgitimia u ata a i Vlat
aa fuamta ut ua itta a Iia m
Vlta a Vlat, mta afima u, tavia, h aia uma uta fu u
a ma mham ilg ma fu u vavlmt m t ti
ma mha, u Vlat itifia m la a u l hama m tm
vativ - Iia lit la, a, Jutia, maa, ia 37 a
tiva, a ma jt mai vali, f fial j ulti
aia val um t ti tia maaamt aiala a
aatia u fita a xiia tat m la gu Vlat, tal
xiia ita m itltual fua, ma tamm um lit tti
avaala, malmt tafmaa, ivia, u amlha a ta mti a
ligi miti38 tat, a uta fu mg um gu ti u a

32
33
34
35
36
37
38

VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 49.


Idem, ibidem.
VLASTOS, D.R., 1973 (1965), p. 62-63.
VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 50.
VLASTOS, D.R., 1973 (1965), p. 68-69.
VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 51.
Idem, p. 52-53.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

71

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

ma ift taa mai alia u a itia vi la


t fai a mai imum xiia vl a via, , m tai, la jt
mxim j a ma , aim, aaa mm m a ia mai amaa39
. Autopredicao e Vlastos (2)
It xt, m guta ma h alguma uia a itifia a
ua fu, u tiva aagm m u vl ivtiga uma ma
latia, aa a au u fm a utia (ut ata)
ta, gu Vlat, ia m ta a ta aa mha ua fu
jt himt par excellence, jt gitivamt fivl, a ma
iam , m ga gal40, autiativa, u a tia m i faia hum
ti aa mha a fu fuamt itmlgi, a ma ia
ata alguma aattia u a itigum a itia vi, tai m
ia, ta, itagvl, imtal lg, uma tia iaa ualu fma
via u tma ualu i alia lha It t, u ti ia hav
t m i u uma ma la mma aja (aa a ma agm) u i
u uma ma la mma um atfat (aa a ma Eu) u u alguma ma
ui alma (aa a ma imal) u u um t itligvl, m
(itagvl) m fmat (anaphs aschemtistos Fedro -), l mm
tagula ( a a ma Rtgul) It , atav xml ti41,
Vlat mta u, m jt alutamt tvl, u j a i
himt vai gu gu a itmlgia ataa ilg, a
ma latia tm u xii algu atiut m uai a au utia
m ga gal mta--ia alutamt imatvl E i, u iga a

39
VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 53; D.R., 1973 (1965), p. 63-64.
40
Existe uma possibilidade de ocorrncias de autopredicao para algumas Formas mesmo na perspectiva
do papel das Formas como fundamento epistemolgico. Contudo, isso no seria uma regra geral aplicvel a
todas, mas antes ocorrncias casuais para aquelas Formas que so os correspondentes inteligveis das qualidades
que, sob esta perspectiva, todas as Formas exibem. Assim, por exemplo, a Forma de Repouso, em sendo uma
ma itligvl, imutvl, ta, imvl, t viamt m u E, fa txt a
fundamentao epistemolgica, h tambm casos igualmente fortuitos e no problemticos de autopredicao
para aquelas Formas que so correspondentes inteligveis das qualidades que todos os entes (Formas e instncias
sensveis) possuem. Para essa outra hiptese de ocorrncia casual de autopredicao (que tambm no uma
ga gal vlia aa ta a ma), tm xml da Forma de Mesmo, que , ela prpria, mesma que
si mesma.
41
Shields (2011) tambm cita alguns exemplos semelhantes.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

72

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

h, ata mta u t itiamt a a42!


ut la, vtual mh a gua fu u lat atiui a
alguma ma, Vlat ia u a au utia aaa m
ut tm
[] a ua a ma aumm u ut al, m jt
val, ti val u lat lama aa la, iia a
autaatia a ma m la t ualu ti u ja
ma la almt tia u umamt la aa mat u
luga tmi a ua ua amat, a ma Jutia
maa tiam u juta tmat, aa la um
atiut u aam aa aul u a tmlam
(V, 1 (11), - gif )

tamt u ti ma a ual ta gua fu lamaa


ualu ti tai ma lit, u mham t al jt val,
am tu a ia ma val, val ti-tti lat t a
aa atav ta tiva a fu valativa ut ti ma E Vlat
a t u, a u l ia mm fa-l, tm u a
lia maa ltia43 a fua a amia El, u u i,
vavlmt tava it u a au m ga gal aa ta a ma a
utia ia ixa auia a iha al a hit itmlgia
taalh u l, lat, ata (ta , fi-, miha, Vlat)
Eluua, mta tu hga aia a aja u alguma ativa
autiativa u um iam aaa l i aut ilg m
mtafia44 i, miha v, u gtaia ata u a tvl aia m
u a ativa autiativa m, t corpus, m itia xima
ula m u aam Banquete, vi ugt u, m ua maiia, la
vm mm aaa m ua litalia t t, i u i
Vlat fi xtmamt fli m mta, alhu45, u txt i a ia
m aa ilg uma ativa aatmt autiativa mlh jui aa
42
El h a falha a au a utia a ia tia a Iia m u l
apresenta (SANTAS, 1999, p. 264 et seq.). Santas, na verdade, entende que, no perodo do corpus platonicum
que ele est levando em conta, Plato assumiu a Autopredicao como regra para as Formas, bem como esta
tia, t l timt perodo, p.ex., do Sofista - iti e ambas (cf. especialmente a nota 27
em SANTAS, 1999, p. 265).
43
VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 53.
44
VLASTOS, M.P., 1973 (1965/1966), p. 57.
45
VLASTOS, U.V.P., 1973 (1972), p. 259-263.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

73

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

tmia la v lia m ua litalia autiativa u 46 x, ua, m


Repblica X , a ma ama ita uma a t ama (m jut m a ama
vl m a imagm la), m Timeu 1 it u a ma aimal um
aimal, tmm ta afima m ua litalia autiativa, taam a
tui agumt iial i mmt a iu, u, m liha gai,
mm v at huma (a Repblica) ivi ( Timeu) ml
t, itligvi, fa a gnesis a muaa tmal Ettat, maa Vlat,
hav mmt m u amih iia l txt a ia a ativa
ixavlmt ut , m Banquete 1-11, ma l f gaa a
utia, a tui agumt iial ilg, u atiui a
ta Iia a ua j xliaa gua fu jt mai vali tat mai
ja47 Exlaaa ta ta ut, vltm a ata
. Apontamentos Finais: o fton da Filosofia
[] belas metforas e um riqussimo simbolismo [] profunda universalidade do
pensamento humano. Entretanto, [] essa mesma universalidade demonstra a existncia
de certas limitaes em nossa imaginao. O problema que tanto nossa percepo
sensorial como os processos de pensamento que usamos para organizar o mundo nossa
volta so restringidos por uma viso polarizada da realidade, que se baseia em opostos
como dia-noite, frio-quente, macho-fmea. Devido a essas limitaes, podemos oferecer
apenas um pequeno nmero de argumentos lgicos que visam dar sentido quilo que
transcende essa polarizao []
al li48

aa jutifia u u ut , vim ata afima 49 u a aatia


a ma m tia autivi fi taia lu, t ut, Vlat a
u u ut u ta aattia , a Repblica, uma ga aa a it
a ma m um t, a ua ttativa xa fuamta ua i
46
Vide nota 18 e 38. Este argumento de Vlastos, inclusive, aos meus olhos forte o suficiente para
enfraquecer a soluo alternativa (na verdade, anterior) de R. E. Allen para a autopredicao: ele props que, nas
fa aatmt autiativa ti a ma X X, v tm ti
iativ, ma im itia ti, tai fa maaiam at uma uia ( ti
X X, j u a ma X tamm hamaa imlmt X ilg) u uma
autntica Autopredicao. Segundo o argumento vlastosiano do contexto do momento especfico da discusso
em que ocorre a assertiva aparentemente autopredicativa, esta posio de Allen destruiria o argumento,
demarcado acima, do Banquete. Cf. ALLEN, 1967 (1960), p. 43-60.
47
Idem, ibidem.
48
GLEISER, 1997, p. 11-12.
49
SANTAS, 1999, p. 256, nt. 17.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

74

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

taalh vlatia imlia u, aa ata, ut mta matilhaia a ua


i Ettat, a ati ta a xi u u alii, m ixa t a
im u ata imlmt u t ta a mlxa agumta
mta tu a matia50 aa t, a utia , lg, uma ga
gal aa a it a ma m um t la at um fm fi u
ua a agumta tmia ilg lama a xi uma
gua fu (a jt val) uma ma um ti fi mt ti
txt, m ti ma, a tiva fia aagm la,
u fa algum ti fala m Autopredicao eidtica51 m ut ti ma,
u uta tiva aagm la, t fm fa ti,
m mliia ta a hit t itligvi fuamtam auil u,
agumt t ilg, futmt lh xigi fuamta
ti, muit m u ga gal, a utia itia, a lh Vlat,
amlha mai a um fm x - mm ilg tal mi
ma t a hitia a muaa aaigma u Eiti a mia
utia imigiam m a atua a lu, vim u a ft tv u
i iit ui uma atua ual a m iti (a tiva)
m u l aalia, l mta u m a u m atula Vlat a t
mta u, a m a tiva m u a ma latia aaa m aa
mmt aa ilg (i, a fu u a la atiua), a tia
mta u m autivl (m jt aia val), u m
imivlmt autivl (m jt himt gu)52 agumta
Vlat a, aim, um ti fuamta, ma at ilgitima a au
ut ata u, a ut , ilgitimaia tamm u ut
1 It , a utia itia m ga gal aita a tlgia
latia, la fuamt a iti aliaa Tpicos t ia a
ma, t a iti tamm aita al iaitailia a iti
50
Como a sua argumentao a favor da Autopredicao (SANTAS, 1999, p. 259-262) leva a crer, pois ele,
nesse ponto, no entra na distino traada por Vlastos das funes atribudas s Forma, e procura se apoiar
muito mais no texto dos Tpicos de que dos dilogos. Quando, em outro momento, Santas citar esta passagem de
Vlastos (SANTAS, 1999, p. 265, nt. 27), ele dar sinais de que entende que Vlastos est considerando (como
ele) a Autopredicao vlida como regra geral nos dilogos em questo.
51
Ressalva feita s hipteses casuais (e no como fruto de uma regra geral de Autopredicao) aventadas
na nota 38.
52
No esquecendo da ressalva, claro, de que a perspectiva autopredicativa seria de extremamente
reduzida aplicao: limitada a certos tipos de Formas e a certos tipos de contexto, o que faz com que ela ocorra,
no corpus platonicum, de maneira bem mais rarefeita que a outra perspectiva.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

75

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

a utia um ifma , fat, uma uta lu a u hga Vlat


m ut atig53, m m tamm al hi m u xautiv tu54 iti,
taaa tm aittli, ia iaitvl t amt lati, u la
at ut autiativ u ma X um X, u, m ga gal,
ia iaitvl , aa tagiita (Tpicos 1-1), mm m i um hmm (hi
nthrops) it mtal, imal m i um aimal (hi zion) it
m ta alma , aa lat, afima u uma Iia mtal u taa
alma ia fa hum ti aa Vlat, a taa a iti t
atiut a ma m tm autiativ, au a i ittl u ta
iti tava tlgiamt muit agaa, agaa m a ia tlgia
aittlia, a ual ia iaitvl aa um latita55 E, muit ma tiv alhi
a au a u a utia u, a ata tamm a t aa a mma
ia l tiv ti a tuia iaga itamt a i Vlat, t, m
v uamt a u, m algum ilg, a ma autivi, t,
talv tiv lh it u, alguma Iia, aa la, m mxim i u
um alg alg a uma atua ual, a a tiva a ual la
aaliaa t tu mtafi Vlat Iia itligvl, ft a
filfia latia
Ao olhar dentro da esfera de luz, ele [Plato] []
est entusiasmado e elevado.
jami Jwtt

BIBLIGRAFIA
, J The Republic of Plato. Edited with critical notes, commentary, and appendices by James
Adam. amig , (1), vl I
, J The Republic of Plato. Edited with critical notes, commentary, and appendices by James
Adam. amig , (1), vl II
E, R E atiiati a iati i lat' il ialgu I () Studies
in Plato's Metaphysics Rutlg a Kga aul, 1 (1), -

53
54
55

VLASTOS, T.L.P.A., 1973b, p. 330-334.


CHERNISS, 1946, p.1-5.
VLASTOS, T.L.P.A., 1973b, p. 334.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

76

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

, J taig a th u, i, a av I KR, R () Plato's Republic


Critical Essays. w Yk Rwma & ittlfil, 1
RIE Posterior Analytics. Topica al y ik a E t amig
ava ivity , 1
E, I th Ia f th i lat' Ruli y ig I E,
EIER, () DIANOEMATA. Kleine Schriften zu Platon und zum Platonismus tuttgat
iig u, 1, 1-1
ERI, Aristotle's criticism of Plato and the Academy altim Jh ki , 1
(1)
IX, 'aalgi ital l lil t l i I idem. Platon et la question de la pense.
ai Vi, (11)
ER, lat' imil f ight at I h imil f th u a th i The
Classical Quartely 1 (11)
ER, lat' imil f ight at II h llgy f th av (tiu) The
Classical Quartely 1 1 (1)
ERRRI, ia ll i tlgia In E La Repubblica. Vl IV aui
mmt a ua i ai Vgtti. ali ilili,
ERRRI, 'ia l llai tlgia fuii aual In E La
Repubblica. Vl V aui mmt a ua i ai Vgtti. ali ilili,
IE, () Plato. 1, Metaphysics and Epistemology xf xf ivity , 1
RER, METHEXIS. La teoria platonica delle idee e la partecipazione delle cose
empiriche. ia ula mal ui, 1
EIER, aa uiv aul mahia a ta, 1, 11-1
IERREZ, R Itui I Idem (). Los smiles de la Repblica VI-VII de Platn. ima
-u,
IERREZ, R a tutua l mil la Repblica m lav hmutia l
Parmnides y ut I Idem (). Los smiles de la Repblica VI-VII de Platn. ima -u,

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

77

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

IERREZ, R ialtia, Kia y ia Repblica V y la hiti I y II l Parmnides. In


ERIE, (g) Estudos Platnicos. Sobre o ser e o aparecer, o belo e o bem. aul yla,

IERREZ, R Rflxi Rulia V -a I Revista Latinoamericana de Filosofia


(1)
KEY, lat' aax that th Immutal i kwal I Philosophical Quartely 1 (1),
1-1
KEY, h ma aftma f th imau I Philosophical Review (11), -
KR, R () Plato's Republic Critical Essays. w Yk Rwma & ittlfil, 1
RRI, J w ulv iffiulti i th i a av Phronesis, (1)
RY, R h 'imil f ight' i lat' Ruli The Classical Quartely (1)
R, Plato's Theory of Ideas. akt uguti amia Vlag, (1)
WE, E ialti a Eiti i th tatmt f m I idem (). Aristotle on Dialectic
the Topics. Proceedings of the Third Symposium Aristotelicum. xf la , 1, 11
R, W Plato's Theory of Ideas. xf la , 1 (11)
, 1 (1) ulia igialmt m Philosophical Inquiry (1), ita m
, J RE, () Essays in Ancient Greek Philosophy vl II lay tat
ivity f w Yk , 1 IE, () Plato. 1, Metaphysics and Epistemology
xf xf ivity , 1
IE, uaig i igity a w h tahyi f i lat' Ruli
In , () Socratic, Platonic and Aristotelian Studies Essays in Honor of
Gerasimos Santas ig i+ui ia, 11
ZEZK, a ia l i m ah la Repblica lat I IERREZ, R ().
Los smiles de la Repblica VI-VII de Platn. ima -u,
VEEI, Itui ai lii VI VII In E La Repubblica. aui mmt
a ua i ai Vgtti. ali ilili,
VEEI, Megiston mathema. 'ia l u l u fuii In E La
Repubblica. Vl V aui mmt a ua i ai Vgtti. ali ilili,
V, mtahial aax I Idem. Platonic Studies. it , 1 (11),
-1
V, g f ality I Idem. Platonic Studies. it , 1 (1)

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

78

Investigao Filosfica, Edio Especial do I Encontro Investigao Filosfica, 2015. (ISSN: 2179-6742)
Artigos / Articles

VLASTOS, G. Reason and Causes in the Phaedo. In Im lati tui Princeton PUP, 1973
(1969).
V, h w-vl aax i ittl I Idem. Platonic Studies. it ,
1
VLASTOS, G. The Unity of Virtues in the Protagoras. In Im lati tui Princeton PUP,
1973 (1972).
VLASTOS, G. An Ambiguity in the Sophist. In Im lati tui Princeton PUP, 1973.

http://periodicoinvestigacaofilosofica.blogspot.com.br

IF

79

S-ar putea să vă placă și