Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
umadascincoregiesbrasileirasestabelecidaspeloIBGEem1969.Possuirea
equivalentedaMongliaoudoestadoAmazonas.Emcomparaocomasoutras
regiesbrasileiras,temasegundamaiorpopulao,oterceiromaiorterritrio,o
segundomaiorcolgioeleitoral(36727931eleitoresem2010),omenorIDH(2005)
eoterceiromaiorPIB(2009).
aregiobrasileiraquepossuiomaiornmerodeestados:Alagoas,Bahia,
Cear,Maranho,Paraba,Piau,Pernambuco,RioGrandedoNorteeSergipe.
Emfunodesuasdiferentescaractersticasfsicas,aregiodivididaem
quatrosubregies:meionorte,serto,agresteezonadamata.
//
Aregionordestefoioberodacolonizaoportuguesanopas,de1500at
1532,devidoaodescobrimentoporPedrolvaresCabraleaposteriorcolonizao
exploratriadaextraodopaubrasil,cujatintadamadeiraerautilizadaparatingir
asroupasdanobrezaeuropeia.
NordesteerahabitadodesdeaprhistriapelospovosindgenasdoBrasil,
que,noinciodacolonizao,realizavamtrocascomerciaiscomeuropeus,naforma
deextraodopaubrasilemtrocadeoutrositens.
Foramincorporadosaodomnioeuropeuoueliminados,emdecorrnciadas
constantesdisputascontraossenhoresdeengenho.
//
AcostanortefoiinvadidapelaFranaelfoifundadoumpovoadochamado"Saint
Louis",atualSoLus,emhomenagemaosoberano,LusXIIIdeFrana.
ORecife,conhecidocomoMauritsstad(CidadeMaurcia),foiacapitaldoBrasil
Holands,tendosidogovernadanamaiorpartedotempopelocondealemo
MaurciodeNassau.Nesteperodo,Recifefoiconsideradaamaisprsperae
urbanizadacidadedocontinenteamericano.
Duranteoperodocolonial,nosculoXVI,aresistnciaquilombolaseiniciouno
Brasil,comafugadeescravosparaoQuilombodosPalmares,naregiodaSerra
daBarriga,atualterritriodeAlagoas.
Nosvriosmocambospalmarinoschegaramareunirsemaisdevintemilpessoas.
Em1694,acapitaldePalmaresfoitomadaedestrudaeteveseulderZumbidos
Palmarescapturadoemorto.
AcidadedeSalvadorfoiaprimeirasededogovernogeralnoBrasil,poisestava
localizadaemumpontomdiodolitoral.
//
GEOGRAFIA
rea:1554291,607km
(18%doterritrionacional)
Regioquepossuiamaiorcostalitornea.
Relevo
:antigoseextensosplanaltoscomoodeBorboremaeabaciadorio
ParnabaeaschapadasDiamantinaedoAraripe,entreessasregieshalgumas
depresses,nasquaisestlocalizadooserto,regiodeclimasemirido.
Clima
:temperaturaanualmdiaentre20
e28
C.
QuatrotiposdeclimasestopresentesnoNordeste:
Climaequatorialmido(entreoestadodoMaranhoeoPiau)
Climalitorneomido(dolitoraldaBahiaaoRioGrandedoNorte)
Climatropical(presentenosestadosdaBahia,Cear,MaranhoePiau)
Climasemirido(presenteemtodoosertonordestino)
Aregionordesteencontrasecom72,24%doseuterritriodentrodo
polgonodassecas(reareconhecidapelalegislaocomosujeitarepetidas
crisesdeprolongamentodasestiagense,consequentemente,objetodeespeciais
providnciasdosetorpblico.)
Vegetao
:vaidesdeaMataAtlnticanolitoralataMatados
Cocaisnomeionorte,comecosistemascomoosmanguezais,acaatinga,ocerrado
easrestingas.
Hidrografia
Aregiopossuicincobaciasesuasprincipaisso:
BaciadoSoFrancisco,aprincipaldaregio,formadapelorioSoFranciscoe
seusafluentes.Nelasopraticadasatividadesdepesca,navegaoeproduode
energiaeltricapelashidreltricasdeTrsMarias,Sobradinho,PauloAfonsoe
Xing.AbaciadelimitaasdivisasnaturaisdeBahiacomPernambucoetambmde
SergipeeAlagoas,queondeestlocalizadasuafoz.
BaciadoParnaba:asegundamaisimportante,ocupadoumareadecercade
344.112
km(3,9%doterritrionacional)edrenaquasetodooestadodoPiau,
partedoMaranhoeCear.OrioParnabaumdospoucosnomundoapossuir
umdelta(fozdeumrioformadaporvrioscanaisoubraosdeumleitodorio)em
maraberto,comumareademanguezaldeaproximadamente2.700km
.
Zonasgeogrficas:
MeionortetransioentreaAmazniaeoSertonordestino.Englobaoestadodo
MaranhoeooestedoestadodoPiau.Nolitoralchovercercade2000mmanuaise
nointeriorelesteporvoltade1500mm.
Sertoestlocalizadoquaseemsuatotalidade,nointeriordaregionordeste,
sendosuamaiorzonageogrfica.Aschuvasnestasubregiosoirregularese
escassas,ocorrendoconstantesperodosdeestiagem.Avegetaotpicaa
caatinga.
AgresteumafaixadetransioentreoSertoeaZonadaMata.amenorzona
geogrficadoNordeste.
ZonadaMatalocalizadanoleste,entreoPlanaltodaBorboremaeacosta,
estendesedoRioGrandedoNorteaosuldaBahia.Aschuvassoabundantes
nestaregio.Oscultivosdecanadeacarecacausubstituramasreasde
florestas.azonamaisdesenvolvidadaRegioNordeste.
Demografia:
SegundooIBGE,aregiopossuimaisde49milhesdehabitantes,quase
30%dapopulaobrasileira.asegundaregiomaispopulosadopas,atrsda
regioSudeste.
Urbanizao:
Cercade60,6%dapopulaoficaconcentradanafaixalitorneaenasprincipais
capitais.DeacordocomdadosdoIBGE(2004),71,5%dosnordestinosestoem
reasurbanas.
Composiotnica:
Paraaformaodopovonordestinoparticiparamtrsgrupostnicos:o
indgena,obrancoeonegro.
Em2009apopulaosedividianasseguintespropores:
Parda62,7%
Branca28,8%
Negra8,1%
Indgenaeamarela0,3%
Deacordocomoestudoautossmicode2011feitopelogeneticistabrasileiro
SrgioPena,acomposiodoNordestepodeserdescritatendo60,10%deherana
europeia,29,30%deheranaafricanae8,90%indgena.
Problemassociais:
Problemashistricosdeagriculturaatrasadaepoucodiversificada,grandes
latifundirios,mdistribuioderendaeumaindstriapoucodiversificadaede
baixaprodutividade,almdosfenmenosconstantesdesecascontribuempara
formarumcenriopropciomigraonordestina,emespecialsreasurbanas.
aregioqueapresentaosmaisbaixosindicadoresscioeconmicosdo
pas,commenorndicedeDesenvolvimentoHumano.
Economia:
ONordestefoiaregiomaisricadopasatmeadosdosculoXVIII,jque
asatividadesgiravamemtornodopaubrasiledacanadeacar.
AtualmentearegioNordesteaterceiramaioreconomiadoBrasilentreas
grandesregies.,suaparticipaonoPIBbrasileirofoide13,4%em2011.
AsprincipaisatividadeeconmicasdoNordesteso:
Produodepetrleo,principalmentenoRioGrandedoNorteeBahia.
Napecuria,acriaodecabrasamaiordopascomcercade10milhesde
cabeas.
Produodefrutastropicais(manga,abacaxi,caju,banana,acerola,goiaba,etc)e
tambmboaproduodemel,emregiesmaisirrigadas,principalmenteBahiae
Pernambuco.
Criaoecomercializaodecamares.
Turismo,principalmentedevidoaoclimaequantidadedepraiaseparques
nacionais,almdefestividadescomooCarnavaleaFestadeSoJooetambmo
turismoreligioso.
Cultura:
Aculturanordestinabastanteparticularetpica,apesarde
extremamentevariada.Suabaselusobrasileira,comgrandesinfluncias
africanas,emespecialnacostadePernambucoBahiaenoMaranho,e
amerndias,emespecialnosertosemirido.
Na
literatura
nordestinasedestacamnomescomoJooCabraldeMelo
Neto,JosdeAlencar,JorgeAmado,NelsonRodrigues,Rachelde
Queiroz,GregriodeMatos,ClariceLispector,GracilianoRamos,Ferreira
GullareManualBandeira,dentremuitosoutros.
Naliteraturatambmpodesecitaralteraturapopulardecordelque
remontaaoperodocolonialeoutrasmanifestaespopulares,taiscomo
oscantadoresderepentesedeembolada.
Na
msicapopularenadana
,destacamseritmostaiscomoococo,
xaxado,marteloagalopado,sambaderoda,baio,xote,forr,ax,frevo,
maracatu,obumbameuboi,oxaxado,otambordecrioulaeoutros.
VriosexpoentesdamsicabrasileirasurgiramnonordestecomoLuiz
Gonzaga,Dominguinhos,Sivuca,JacksondoPandeiro,Waldonys,Fagner,
Belchior,ReginaldoRossi,ZecaBaleiro,Alcione,RaulSeixas,Alceu
Valena,ElbaRamalho,DanielaMercury,IveteSangalo,Geraldo
Azevedo,ZRamalho,ChicoScience,Lenine,NaoZumbi,Caetano
Veloso,GilbertoGil,TomZeTorquatoNeto,entreoutros.
O
artesanato
tambmumapartemuitorelevantedaproduocultural
doNordeste.Devidovariedaderegionaldetradiesdeartesanato,
difcilcaracterizlostodos,masdestacamseasredesrecidasebordadas,
osprodutosfeitosemargila,madeiradecarnaba,couroerendas.Outro
destaquesoasgarrafascomimagensfeitasmanualmenteemareia
colorida.
A
culinria
variadaerefletequasesempreascondieseconmicase
produtivasdasdiversaspaisagens.Frutosdomarepeixessobastante
utilizadosnaculinriadolitoral,enquanto,noserto,predominamreceitas
queutilizamacarnederivadosdogadobovino,caprinoeovino.
NaBahiaosprincipaisdestaquessoascomidasfeitascomazeitede
dendecomcamaro,comoasmoquecas,ovatap,oacarajeos
bobs,almpiro,mocot,rabadasedocescomoacocada.
NoMaranho,destacamseocux(molhofeitocomvingagreira,gengibre,
camarosexo,farinhodemandiocaepimentadecheiro),oarrozdecux,
obob,opeixepedraeatortadecamaro.
EmPernambucosedestacaoboloderoloquepatrimnioimaterial,
almdobaiodedois,acarnedesol,oqueijocoalho,ovatap,o
acaraj,apaneladaeabuchada,acanjica,ofeijoearrozdecoco,o
feijoverdeeosururu.
Almdissoaregiocontacomvriasfrutasregionais,no
necessariamentenativas,comoaciriguela,ocaj,oburiti,acajarana,o
umbu,amacaba,ajuara,obacuri,cupuau,buriti,muricieapitomba,
entreoutras.