Het goede leven begint als men erin slaagt te overleven.

De eerste mensen
waren uitsluitend bezig met zichzelf in leven te houden. Zij leefden om te
overleven. Toen men eenmaal gemakkelijk in de primaire levensbehoeften kon
voorzien en het niet meer vanzelf sprak op wat voor een wijze men moest leven
begon men zich af te vragen op wat voor een manier een leven zou moeten zijn
ingericht. Hoe moet een leven eruit zien om het zo veel mogelijk betekenis te
geven en het van kwaliteit te maken? Kortom wat maakt een leven tot een goed
leven. Deze vraag naar wat het goede leven inhoudt is misschien wel de
belangrijkste maar tevens ook n van de lastigste vragen die je jezelf kan
stellen.
Deze vraag gaat terug naar de oude Grieken waar de ethiek zijn oorsprong vindt.
Aristoteles stelde dat het goede leven op het zelfde neerkwam als het gelukkige
leven. Het doel van een menselijk leven was om zo goed mogelijk te lukken als
mens oftewel om gelukkig te worden. Een mens moet handelen volgens de
deugd om uiteindelijk het goede/gelukte leven te bereiken. Deze deugden zijn
dan morele interpretaties van handelingssituaties. Ze zoeken naar de beste
houding voor een bepaald persoon om hem/haar optimaal te laten bloeien.
Filosofie had hierin een cruciale rol. Het goede leven werd niet gestuurd door de
filosofie maar het goede leven bestond in feite uit het beoefenen van de filosofie.
In de verlichting werd het goede leven volledig ontkoppeld van het gelukkige
leven. Ook het sterke individualistische karakter werd vervangen door een
universeel karakter. Het goede leven moest voor iedereen gelden. Immanuel Kant
formuleerde dan ook een aantal morele universele principes die ten grondslag
lagen aan het goede leven. Deze morele principes zou ieder mens met zijn
gezonde verstand moeten erkennen als zijnde waar. Naar deze principes moet
iedereen handelen. Dit handelen leidt niet vanzelfsprekend naar geluk maar wel
naar het goede leven. Deze opvatting van het goede leven vindt men ook terug
in verschillende (geloofs) gemeenschappen waarin de manier van leven
gedicteerd wordt door de gemeenschap zelf.
Tegenwoordig houden mensen zich in mindere mate vast aan traditie of sociale
structuren. Een opkomende filosofie in het kader van het goede leven is dan ook
de ethiek van de levenskunst. Deze ethiek gaat uit van een authentieke,
persoonlijke zoektocht naar wat voor jou van waarde is. Er lijken geen
voorgeschreven waarden (zoals we bij Kant zien) te zijn waarnaar we ons moeten
voegen. We zijn daarom zelf verantwoordelijk om het eigen leven te sturen op
basis van ons eigen interpretatiekader om zo tot het goede leven voor ons te
komen.
Al met al lijkt het erop dat er een overvloed aan manieren zijn om het goede
leven invulling te geven. Deze invulling zijn sterk afhankelijk van de tijd, plaats en
persoon. Misschien is het goed om in dit kader uit te gaan van een wat meer
hermeneutische ethiek die erkent dat er niet n moreel vertrekpunt. Zon ethiek
houdt er rekening mee dat een vertrekpunt al interpretatie met zich meebrengt
en probeert zo veel mogelijk verschillende morele te ideen te verzamelen in
plaats van deze morele ideen terug te brengen tot n kern.

Bronnen:

Het leven is een kunst, Paul van Tongeren

Andr van der Braak, het goede leven