Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
MODALIDADE/NVELDEENSINO
COMPONENTECURRICULAR
TEMA
EnsinoFundamentalFinal
EnsinoMdio
EnsinoFundamentalFinal
Matemtica
Matemtica
Matemtica
Espaoeforma
Geometria
Grandezasemedidas
Oqueoalunopoderaprendercomestaaula
Perceberaimportnciadamatemticanumaobradeengenhariacivil.
Duraodasatividades
2aulasde50minutos
Conhecimentosprviostrabalhadospeloprofessorcomoaluno
Operaesbsicasenoesdegeometria
Estratgiaserecursosdaaula
Amatemticae,emespecial,ageometria,sopoderosasferramentasnaconstruocivil.Noestoufalandoapenasdoscomplexosclculospresentesnosprojetos
dealtaengenharia.Amatemticaestpresentenavidaprofissionaldepedreiros,carpinteirosedemaisprofissesrelacionadascomaexecuodeumaobra.Oque
ireipropornestaaulasoatividadesondeosalunospoderoperceberaimportnciadamatemticanestatemtica.
Voudividirasatividadesemtrsetapas:
Problemasrelacionadoscom:
1. Oterrenodaconstruo
2. Aalvenaria,pisoseescadas
3. Eotelhadodaconstruo.
Vamosprimeiroanalisaratividadesrelacionadasaoterreno.Existemdiversosfatoresqueinfluenciamnaescolhadolocalmaisadequadodaconstruo.Umdelesa
inclinaodoterreno.Normalmenteaspessoaspreferemreasmaisplanas,ouseja,cominclinaesmenores.Atravsdascurvasdenveldeumaplantatopogrfica
possveldeterminarorelevodoterreno.
Retiradade(http://geographicae.files.wordpress.com/2007/06/topo7.gif)
Paraseconstruirmaquetesaplantatopogrficatambmutilizada:
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
1/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Retiradade(http://www.santino.tv/work/1992/contour2.jpg)
Estetipodemaquetepoderenderumexcelentetrabalhointerdisciplinarcomoprofessordegeografia.Imagineumtrabalhoonde,comomapatopogrficode
Petrpolis,osalunosconstruamcomcamadasdepapelo,arepresentaodorelevoemescala.Agoraobserveaplantahipotticaabaixo.Observequeascurvas
tmalturasequidistanteseque,entreospontosBeC(de5a10mdealturadoladoesquerdo),ondeoterrenoseencontramaisplano.Observetambmqueentre
ospontosJeK,oterrenomuitongreme.Concluaque,numareadaplanta,quantomaisafastadasascurvas,maisplanoseroterreno.
Imagemdoautor
Apsacompreensodaleituradessasplantasoprofessorpodeaplicardiversasatividades.Porexemplo:Disponibilizeumacpiaparacadaalunocomasatividades
abaixo.Peaparaosalunosrelacionaremaprimeiracolunacomasegunda:
Imagemdoautor
Oprofessordeveorientarosalunos,mostrandocomocadacorrespondnciapodeserfeita.Jnessaoutra,peaparaosalunosmarcaremnaplantaareamais
planaeopontomaisalto.Peatambmparaqueelesdesenhemoperfildoterrenonocorteindicado(linhavermelha)
Imagemdoautor
Osalunosdevemencontraralgoparecidocomisso:
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
2/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Imagemdoautor
muitocomumusarretngulosparademarcarabasedaconstruonoterreno.Oprimeiroquestionamentoqueoprofessorpodefazeraturma:Comovocsfariam
paramarcar,comumalinhadenylon,umgranderetnguloperfeitonumterreno?comumalunosfazeremsugestesbeminteressantes.Exploreaseargumentea
viabilidadedassugestes.
Ummtodomuitousadoporpedreirosodasdiagonais.Opedreiromarcacomestacasumesboodoretngulorespeitandoasmedidasdoslados.
Imagemdoautor
Algunsajudantesmedemasdiagonaisereposicionamasestacas.Atqueasdiagonaistenhammedidasiguais:
Imagemdoautor
Ressalteparaosalunosqueessacongrunciadasdiagonaisumacaractersticadoretngulo.
Simuleesseexperimentonopisodasaladeaulausandobarbanteegiz.
Petrpolisumacidadedaregioserranacomumrelevobastanteoscilante.muitocomumobservarmoscasasconstrudasemterrenosngremes.Umadas
recomendaesdeseguranafeitapelosengenheirosquantoprofundidadedascolunasdassapatas(ospsdacasa).Seassapatastiveremprofundidades
diferentes,asapatamaisaltanopoderinterferirnasapatamaisbaixa.Aregiodemaiorpressodasapatamaisalta(A)estrepresentada(emcinza)nafigura
abaixo.Reparequealinhavermelha(a45dovetorpeso)nopassapelasapatamaisbaixa(B),logoanormadeseguranafoicumprida.
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
3/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Imagemdoautor
Combasenodesenhoacima,proponhaoseguinteproblemaparaosalunos:
Sealarguradacasamede6mesapatamaisaltaesta2mdabasedaconstruo,atqueprofundidadeasapatamaisbaixapoderavanar(emrelaobaseda
casa)?
Osalunospodemencontrardiversasmaneirasdesolucionaresteproblema.Mostreessasimplessoluo:
Imagemdoautor
Asapatamaisbaixapodeterprofundidadede8mnomximo.
Duranteaconstruodeumacasa,constantementeosprofissionaisenvolvidosprecisamfazerclculosdereasparaorarmateriais.Umexemplosimpleso
clculodaalvenaria.Quantostijolosprecisareiparaconcluiraminhaobra?Sugiroumaatividadeemgrupos.Osalunosdeveroresponderaperguntaacima
considerandoodesenhoabaixo:
Imagemdoautor
Dados:
Dimensesdaporta:2,20x0,80m
Dimensesdajanela:2,00x1,50m
Dimensesdostijolos:
Imagemdoautor
Acrescentar10%dototalcalculado
Arredondarsempreparacima.
Monitorecadagrupoeinterajanasestratgiasadotadaspelosalunos.Osgruposdevemencontraralgoemtornode1013tijolos.Expliqueaindaoporqudas
diferenasnosresultadosencontrados.
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
4/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Outraatividade,bastanteinteressante,mostraaaplicaodamatemticanocotidianodopedreiro.Quandoumpedreiroprecisaconstruirumaparede,perpendiculara
outraparede,eleusaoseguintemtodo:
Elemarca(comdoispregos)umadistnciade60cmnaparedejconstruda
Comduaslinhas,umade80cmeoutrade1m(cadaumapresanumprego),eledeterminaopontodeencontroentreasextremidades
Porfimeletraaumalinhaentreoestepontodeencontrocomoprimeiroprego.
Vejanafigura:
Imagemdoautor
Antesdeexporestemtodo,lanceodesafioparaosgrupos:
Comopoderamosconstruirumanovaparedeperpendicularaumaparedejconstruda?
Discutaasestratgiasmanifestadas.
Apsademonstraodomtodoacima,faaosseguintesquestionamentosaosgrupos:
Comopodemosgarantir,comestemtodo,queanovaparedeserperpendicularaoutra?
Queoutrosvaloresinteirosopedreiropoderiausar?
Porqueopedreironousavaloresmenores,30,40e50cm,porexemplo?
Acolocaodepisosgeraoutrosproblemasmatemticos.Proponhaoseguinteproblema.
Considereodesenhoabaixoecalcule:
Imagemdoautor
1. Areadopisodecermica(acrescentar10%dototal)
2. Areadegrama(acrescentar10%dototal)
3. Ocustodemateriais(gramaecermica),considerandoR$5,00om2dagramaeR$15,00om2 dacermica.
Osalunosdevemencontrarcomorespostas:
1. 39,6m2
2. 41,65m2
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
5/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
3. R$802,25
Discutacomosalunosomotivodeseacrescentar10%nosclculos.Parafinalizarvamosabordarumproblemanaconstruodeescadas.ConsideremosAcomoo
afastamentohorizontaleHcomoaaltura.Paraumdegrauteremos:
Imagemdoautor
Vamos,primeiramente,aumproblemasimples(aindaemgrupos).Umcarpinteiroconstruirumaescadademadeira.Considereumaalturaavencerde3m,e
degrausde15cmdealturae28cmdeafastamento.
1. Quantosdegrausseronecessrios?
2. Qualseroafastamentohorizontaltotal?
3. Qualserongulodeinclinao(emrelaoaosolo)daescada?
Osalunosdeveroencontraroseguinteresultado:
Imagemdoautor
Agoravamosaumentaracomplexidade,eusaraferramentaSolverdoMicrosoftExcel.Nolaboratriodeinformtica,peaparaosalunoscriaremaplanilhaabaixo:
Imagemdoautor
Comaplanilhaprontavamosanalisaroproblema:Comumaescada,queremosvencer3mdealtura.Vamosimaginarqueoengenheiroexigiuqueaalturados
degrausficasseentre15e20cmeoafastamentodecadadegrauentre20e30cm.Porcontadeumaporta,oafastamentototalnodeveultrapassar4,32m.Quais
seriamasalturaseafastamentosideaisdentrodessascondies?Poderiaexistirmaisdeumaopo?Quantosdegrausaescadateria?Deixequeosalunos
modifiquemaplanilhaembuscadevaloresideais.Depois,comajudadamacroSolver,vamosresolveroproblema.Veja:
Imagemdoautor
AcluladestinoaI9,quedeveatingirovalor432cm,variandoasclulasE9eF9,comasrestrieslistadas.AltimarestrioJ9=0.J9armazenaorestoda
divisodaalturatotalaservencidapelaalturadodegrau.Oresultadodestadivisonosdaronmerodedegraus.Comoqueremosumnmerointeiro,orestodesta
divisodeverserzero.Exploreestaestratgiacomosalunos.
VejaqueamacroSolverpodeencontrarmaisdeumasoluo:
Imagemdoautor
Discutacomosalunosasvantagensedesvantagensdecadasoluo.AindapodemosusaramacroSolverparadeterminarasdimensesdosdegraustendoum
afastamentototalmnimo.ParaissobastamarcaraopoMinnamacroSolver.
Veja:
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
6/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Imagemdoautor
Reparequecomumaalturade15cm,eumafastamentode20cmemcadadegrau,conseguimosumafastamentototaldeapenas3,60m.
Outradiscussoqueoprofessorpodeproporquantoestruturadeandaimesconstrudosporpedreiros.Discutacomosalunosqualdosandaimesabaixoapresenta
maiorestabilidade.
Imagemdoautor
Relacioneasformasusadasnessesandaimescomaspropriedadesderigidezqueotringuloapresenta.Estapropriedadepodesertestadacomrguasarticuladas.
Veja:
Imagemdoautor
Mostreaimportnciadessapropriedadedostringulosnasestruturasdasconstrues:
Disponvelem(http://www.lem.ep.usp.br/pef2309/antigo/2002.1/2002pontes/Pontes%20%20Estradas%20de%20Ferro.htm)
Vamosagoraanalisarproblemasnaconstruodetelhados.
Antesdeproporasatividadesvamosconhecerumpoucomaissobreostelhados.Aspartesplanasdotelhado,porondeaguadesliza,soconhecidascomoguas
dotelhado.Umtelhadopodeter:
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
7/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Imagemdoautor
Oumais.
Algumasmadeirasimportantesnaestruturadeumtelhado:
Frechal:Madeirahorizontal,maisbaixa,queservedeapoioparacaibroseespiges
Pontalete:Madeiraverticalqueservedeapoioparaasterasecumeeira
Tera:Madeirahorizontal,intermediriaentreofrechaleacumeeira,queservedeapoioparacaibroseespiges
Cumeeira:Madeirahorizontalqueficanocumedotelhado
Espigo:Madeirainclinadaqueficaapoiadanasterasenosvrticesdofrechal.
Caibros:Madeirainclinadaqueficaapoiadanasterasenofrechal.Servemdeapoiosasripas
Ripas:Madeirahorizontalqueserveparafixaodastelhas.
Exibaovdeoabaixoparaquetodoscompreendammelhoressanomenclaturausadanaestruturadostelhados:
Disponvelem:(http://www.youtube.com/watch?v=KZaSTHikg08)
Beiraloutrotermomuitousado.Beiraladistnciahorizontalentreaparedeexternaeaextremidadedocaibro.Veja:
Imagemdoautor
muitocomum,profissionaisdoramodaconstruocivil,indicarainclinaodeumtelhadoemporcentagem.
Porexemplo,umengenheirofalaparaocarpinteiro:
_Vamosconstruirumtelhadocominclinaode30%.
Istoquerdizerque,acada100cmdeafastamentohorizontalotelhadosubir30cm.
Comessasinformaesjpodemospropornossaltimaatividade.Renaosalunosemgrupos.Informeossobreasinformaesenomenclaturascitadasacima.Os
alunosteroquefazerumaestimativadaquantidadedemadeiraquesernecessriaparaconstruirumtelhadodeduasguas.
Vejaasorientaesdoengenheiro:
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
8/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Imagemdoautor
Osalunospodemserorientadosacriarumavistasuperiordotelhado.
Imagemdoautor
importanteoalunoperceberquaismadeirasestoemverdadeiragrandeza(alinhadascomoplanohorizontal)equaisnecessitarodeclculostrigonomtricos
paraseremdeterminadas.
Porexemplo:
Paraoclculodocomprimentodeumcaibro:
Seainclinaodotelhadoesta57%,querdizerqueacada100cmdeafastamentohorizontalotelhadosubir57cm.
Imagemdoautor
LogoAoarcotangentede0,57,ouseja,aproximadamente30.Observeafigura:
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdana
9/10
23/08/2015
PortaldoProfessorOndeEstaMatemticanaEngenhariaCivil?
Imagemdoautor
Otamanhodeumcaibro(x)deaproximadamente5,77m
Omesmoquestionamentopodeserfeitoparaoclculodospontaletes.Veja:
Imagemdoautor
Reparequeocomprimentodopontaletemaiorodobrodomenor.FaaumaargumentaosobreestefatotendocomobaseoteoremadeTalesouporsemelhana
detringulos.Oresultadofinalpodeservistonatabela:
Imagemdoautor
Estassoapenasalgumasideiasquerelacionamumaobradeconstruocivilcomamatemticadaeducaobsica.Exploreoutrosfatos.Conversecompedreiros,
carpinteiros,engenheirosearquitetos.Semdvidaamatemticadegranderelevnciaparaessesprofissionais.
RecursosComplementares
Parasabermaisdecoberturas(telhados):(http://www.youtube.com/watch?v=OYimxbInnow&feature=related)
Avaliao
Emtodasastrsatividades,aavaliaorelevante.Oprofessorpoderobservaraposturadosalunosdiantedosproblemasencontradosemcadaetapa.Oproblema
dotelhadomaisdesafiadoreumbommomentoparaavaliarosalunos.
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20style%3D%22color%3A%20rgb(66%2C%2066%2C%2066)%3B%20fontfamily%3A%20Arial%2C%20Verdan
10/10