Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
industrias culturales
Arantxa Serantes
Indice
pg.
Unas
palabras de la periodista Viviana Fernndez
7
pg.
Prlogo
por Marcus Fernndez
9
pg.
Introduccin
por Arantxa Serantes
14
Artculos sobre el social media
Captulo 1
Unha editorial independente entre a revolucin tecnolxica
pg.
e o burato da crise. Por Quique Alvarellos
20
Captulo 2
Tecendo redes para o dragn galego.
pg.
Por Elena Gallego Abad
24
Captulo 3
El Correo Gallego y las redes sociales.
pg.
Por Juan J. Martnez Lpez
30
Captulo 4
La importancia de tu foto y texto de presentacin en Linkedin.
pg.
Por Roberto Prez Marijun
36
Captulo 5 pg.
Zigzag diario: unha rede cultural. Por Mara Solar
42
Entrevistas
Captulo 6
Redes sociais no sector editorial. Preguntas e respostas.
pg.
Fran
Castro
50
Captulo 7
Redes sociais e escritura. Mesa de cultura. Foro Unirede.
pg.
Ledicia
Costas
58
Captulo 8
Literatura galega dende a perspectiva dun crtico.
pg.
Ramn
Nicols
62
Captulo 9 pg.
Contos extraos no social media
68
Captulo 10 pg.
Educrate por David de Prado
74
Captulo 11 pg.
Reportajes de Arantxa Serantes sobre redes sociales en El Correo Gallego
94
Prlogo
Por Viviana Fernndez
Consultora multimedia
Blogger en El Correo Gallego
Estamos en la era de las Redes Sociales y stas han revolucionado la historia de la comunicacin para toda la humanidad. Lo que esto implica no se puede definir hoy porque ya maana, dentro de instantes, tendr un alcance y significado an ms extenso.
Las redes han dado voz a todos alrededor del mundo, inclusive a las personas con discapacidad. Aunque nada podr reemplazar el contacto humano, las redes han servido
y continuarn sirviendo como medio para difundir, informar, conectarnos, sensibilizar y tambin, si lo deseamos, para lograr la diferencia. Las redes son la herramienta
ms poderosa que ha tenido el ser humano a su alcance y solo nosotros podemos
decidir con qu fin las usaremos.
La coordinadora de este e-book, Arantxa Serantes, ha decido compartir sus conocimientos sobre las redes para nuestro bien y el de las personas con sndrome de Down.
Los invito a que desglosen cada pgina virtual del mismo, y que inviten a otros a hacer lo mismo. Con toda certeza, cada click, los sumergir en mayores conocimientos,
y los llevar a beneficiar la intrnseca humanidad de las personas con sndrome de
Down.
Prlogo
Aproveitar o ciclo
Por Marcus Fernndez
Webmaster da revista de tecnoloxa Cdigo Cero
1. Votando a vista atrs
Cando comecei profesionalmente o mundo da Internet estabamos en plena burbulla
tecnolxica, con moita ilusin posta na Rede e no sector tecnolxico en xeral, o que
en Espaa foi especialmente visible no caso do portal web Terra, que chegou a cotizar no mercado bolsista a 157,65 euros en febreiro de 2000 para caer gradualmente
ata os 2,75 euros no outono de 2005 (cando a compaa foi reabsovida por Telefnica). A burbulla esbourou a nivel mundial, e paradoxalmente en Galicia vivimos as
consecuencias desta cada pese a que non puidemos beneficiarnos dos seus grandes
momentos.
Pouco a pouco foron caendo os proxectos galegos na Internet, como os buscadores
Enxebre e Xanela ou o portal U-lo, que buscaban replicar a nivel galego as tendencias no mercado espaol e mundial, quedando como un dos poucos expoentes da
Internet galego a web informativa Vieiros, que cesou a sa hai 2 anos, deixando en
evidencia a fraxilidade dun sector tan dinmico, as como a fugacidade das moitas
iniciativas que poucas veces superan o lustro de actividade.
A decadencia de plataformas en lia en Galicia tamn tia o seu reflexo no mundo
real, e as como ao redor do ano 2000 eran moitos os encontros sectoriais espallados
pola nosa xeografa (o MITE en Silleda, o COMERX en A Corua, o Saln de Novas
Redes sociales e industrias culturales
10
Tecnoloxas das Comunicacins en Vigo , a itinerante TechBusiness Week, os encontros Last Friday...) que pouco a pouco foron atopando perdendo o respaldo do
pblico e/ou dos seus patrocinadores, para levar a unha situacin de seca que, curiosamente, comezou a corrixirse nos ltimos anos, no que os indicadores econmicos
son negativos, e o sector das Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin (TIC)
parece o mellor camios para sar do tnel.
2. Novas oportunidades
Na conxuntura econmica actual a busca de traballo case unha odisea, o que levou
a moitos mozos (e non tan mozos) galegos a desenvolver proxectos empresariais de
seu, de xeito que pasamos de ter milleiros de aspirantes a funcionarios ou a traballadores en grandes empresas a que a figura de moda sexa o emprendedor, nacido mis
da necesidade que da vontade.
Dado que emprender en sectores tradicionais parece un risco para os nefitos, que
temen entrar en nichos sobre explotados, dar o salto a contornos relativamente novos como a Internet, as redes sociais e os desenvolvementos mbiles semella unha
opcin moi atractiva, e iso abre tamn unha porta formacin nestes mbitos e ao
establecemento de relacins con outros profesionais e emprendedores, para compartir experiencias e dar p a sinerxas que permitan desenvolver proxectos con recursos
limitados.
Este novo panorama levou a un rexurdir dos encontros do sector TIC, con numerosas iniciativas como Iniciador Galicia, a informal LaconNetwork, o corus B-web,
encontros profesionais organizados polos Colexios e polas Asociacins do sector (organismos que se reproduciron de xeito notable na ltima dcada) e incluso eventos
centrados na formacin e na divulgacin das redes sociais.
3. O Foro Unirede
Dentro desta tendencia puiden asistir a encontros como o Compostweets, que cheRedes sociales e industrias culturales
11
gou para demostrar a elevada demanda que haba sobre o chamado Social Media na
nosa comunidade, pero mis adiante tivemos outro evento dun corte semellante, que
chegaba cun nome un tanto ambiguo, o Foro Unirede, que destacou por un formato
bastante arriscado, no que varias das sas actividades transcorran de xeito paralelo,
para poder xuntar contidos moi diversos baixo o mesmo paraugas.
O congreso combinou relatorios moi ilustrativos (nos que os presentes podan achegarse s distintas plataformas de redes sociais, s estratexias de Social Media dentro e
fra da Rede, ao uso das plataformas sociais dende dispositivos mbiles...) coa posta
en coecemento dunha serie de proxectos nacidos en Galicia e con varios obradoiros
e relatorios nos que cadaqun poda recorrer ao foro que considerase mis prximo
aos seus intereses. A edicin en lia, o marketing mbil, a educacin creativa, o turismo, a gastronoma, a industria cultural e a comunicacin foron temas tan diversos
como interesantes, do que cada un poda tomar as sas propias conclusins, pois
nalgn caso podiamos ver pareceres totalmente opostos, o que resulta moi coherente
dentro dun encontro auto definido coma foro.
4. Conclusins
Tiven a honra de participar na mesa redonda sobre Comunicacin e Tecnoloxa, na
que participaban algns dos profesionais que meses antes intervieran no Compostweets falando de temas semellantes, e puiden ver unha evolucin que, no logo prazo,
resulta un tanto rechamante. Explicareime.
Al polo 2004, cando os blogs eran o fenmeno de moda, puiden asistir ao Congreso
Iberoamericano de Periodismo Digital que tivo lugar en Compostela, onde numerosos profesionais resistanse dixitalizacin do xornalismo, e mantian debates estriles sobre a integracin de redaccins ou o xornalismo cidadn, discusins que xa
quedaran diludas na xornada sobre O Impacto das TIC no Exercicio do Xornalismo que organizou o Colexio Profesional de Enxeeiros en Informtica de Galicia en
2008, no que expertos da Comunicacin coincidan en que os diarios en papel tian
os das contados e haba que facer unha forte aposta pola Rede e explorar novas canRedes sociales e industrias culturales
12
les de financiamento. Como era posible entn que durante o Compostweets varias
cabeceiras de prensa galegas recoecesen abertamente non ter unha estratexia definida para as redes sociais? Considerar que non compensa destinar recursos s anda
emerxentes plataformas sociais resultaba totalmente oposto aos auspicios do sector.
Xa no Foro Unirede, os representantes da prensa compostel pareca ter reflexionado sobre o tema, pero mantendo unhas posicins que poderiamos considerar retrgradas, ou sexa, que unha Industria cun porvir incerto preferiu volver a posturas
anteriores, un novo ciclo que de esperar que siga a avanzar, polo que nos vindeiros
meses/anos poderemos ser testemua dunha agardada evolucin dos medios de comunicacin.
A roda xira, e seguimos avanzando. Temos agora que aproveitar este momento actual, no que os encontros profesionais para analizar o futuro da nosa sociedade, os
modelos de negocio que virn e as redes que tecern a nosa comunicacin estn nun
punto lxido, permitndonos aprender, relacionarnos e, en definitiva, prepararnos
para o ma.
13
Introduccin
15
16
Las cifras hablan por s solas. En Espaa, segn el informe IAB sobre el uso de redes
sociales en Espaa, durante el 2010 se confirma que un 70% de la poblacin las consulta varias veces a lo largo de la jornada, una media de dos horas al da, siendo la
ms popular Facebook (98%), Youtube (85%), Tuenti (86%) y Twitter (78%). El sector empresarial cada vez recurre ms a ellas para fidelizar a sus clientes, tener mayor
presencia y acercarse a los gustos y preferencias de sus potenciales consumidores.
La voracidad con la que internet, el sector de la comunicacin y las industrias culturales producen nuevos modelos de negocio hace que los diez trabajos ms demandados
en el ao 2010 ni tan siquiera existieran en el ao 2000. Las generaciones de hoy en
da deben prepararse para ser capaces de trabajar con tecnologas an no inventadas
y realizar labores todava no definidas. Este es el caso de los community managers,
figura profesional reciente que se podra erigir en gestores de un modelo innovador
de comunicacin e incluso abrir un nuevo campo de profesionalizacin en el mbito
de las relaciones pblicas.
Hay algunos sectores, como el de la comunicacin cultural, que merecen una profunda reflexin. El impacto de las tecnologas web 2.0 -blogs, podcasts, wikis, etcha transformado nuestros hbitos as como la jerarquizacin e interpretacin de los
contenidos que visualizamos. Sin embargo, la proliferacin de blogs y pginas web
sobre los temas ms variopintos hacen necesaria una capacidad crtica para establecer un criterio cualitativo que potencie la visibilidad y el correcto posicionamiento en
los principales buscadores de las instituciones ms relevantes, as como de aquellos
otros usuarios que actualizan y mantienen viva su idea de cultura mediante la difusin de eventos, el asociacionismo o la recomendacin.
Existe una clara proliferacin de fuentes informativas: 8000 millones de pginas
web, 170 millones de usuarios en Youtube, 6 millones de artculos en Wikipedia son
una muestra de la dificultad que puede tener un lector para gestionar la informacin
recibida, coherentemente. Esta ingente cantidad de contenidos provoca que determinadas entidades culturales tengan baja visibilidad en Internet, de ah la necesidad
de crear webs de un marcado carcter semntico y ofrecer sindicacin de contenidos
mediante RSS o servicios similares, algo que slo utiliza el 8% del sector. La expeRedes sociales e industrias culturales
17
Unha editorial
independente entre a
revolucin tecnolxica e o
burato da crise
Por Quique Alvarellos
Editor e xornalista
Director de Alvarellos Editora
A revolucin tecnolxica pillounos de cheo cando se abriu fondo o burato
da crise. Cando estabamos traballando niso que denominamos identidade dixital
da nosa empresa, dicir: cando estabamos concebindo unha nova forma de presentar
ao mundo os nosos contidos e un novo xeito de comercializalos. Para esa nova identidade, a dixital, cmpre preparar axeitadamente eses novos contidos. Investigar,
aprender formatos, distintas estratexias de mercado s empregadas ata agora. Non
suprimir, por suposto, o papel, senn abrir esta nova lia de difusin.
Con todo isto estabamos, como digo, e veu o sunami econmico. Ese que axia, dende mediados de 2011 a mediados de 2012 barreu un 30% do noso mercado e un
90% das axudas pblicas ou de organismos pblicos ou semipblicos: administracins, fundacins, etc. Moitos dos que permitan a difusin da lectura e da cultura,
que afirmaban investir nisto como eixo principal da sa promocin. Ese investimento
fuxiu como levado polo demo ante a crise. xa puro gasto superfluo, para moitos
daqueles promotores.
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 1
21
A revolucin dixital, a nova identidade dixital para unha pequena editorial que publique en Galicia, require investimento. Non s ideas. Algo que sera viable en calquera
outra poca, pois entrara como unha aposta de negocio mis, agora, en troques, faise
difcil.
Houbo que establecer entn o que chamamos unha economa de guerra. Comn supoo a moitos outros negocios e tamn, claro, a moitas economas familiares.
Esta economa de guerra se resume en:
- Reduccin drsticas de custes
- Baixn da producin, dos ttulos editados (ns publicamos 11 ttulos en
papel en 2011 parte de montar unha exposicin por toda Espaa). O
noso plan editorial de 2012 foi literalmente a metade.
- Exploracin do Outlet para os libros
- Asociarnos a nivel local: Editores de Compostela
- Difusin/promocin sen custes a travs das redes sociais.
O resumo das tres crises nunha:
1. A revolucin dixital
2. A crise econmica
3. A cacharrofilia vs lecturafobia. Somos o estado de Europa que mis cacharros tecnolxicos merca e o que ten os ndices de lectura mis baixos.
Alvarellos Editora 2004-2012
Eu son responsable dunha editorial que naceu en 1977. Vivn todo isto dende neno.
Cando se deseaban as portadas con letras-set, por exemplo. Fxenme cargo da
empresa cando faleceu o seu fundador, meu pai, en 2004. Ese mesmo ano puxen
en marcha unha tenda on line e axia fomos subindo web propostas de contidos
dixitais: basicamente pdfs tipo flash con avances ou captulos enteiros de obras, de
descarga gratuta, algns booktrailers, entrevistas con autores, etc. dicir, uso da
tecnoloxa non como negocio directo senn como promocin do contido que logo se
vende analxico, en papel.
Redes sociales e industrias culturales
22
Captulo 1
23
O oficio das letras nunca foi doado. Ao traballo de escribir e publicar, sempre complexo, os autores galegos (sen distincin de xnero) sumamos a xesta de chegar ao
lector. Se facemos unha comparativa con produtos comercializados noutras linguas,
a literatura galega semella invisible nos andeis de libraras e centros comerciais e o
labor de promocin editorial non abonda para que atope o lugar axeitado.
preciso tecer redes. Hoxe temos unha oportunidade nica para compartir e difundir a nosa obra, unndonos a ese inimigo que moitos ven na internet. Porque, mal
que nos pese, o noso futuro est na nube. Mozos e adultos, os amantes da lectura
pasan cada vez mis tempo fronte pantalla. Daquela, teremos que achegrmonos a
travs da web.
Trtase de abandonar o recuncho xeogrfico e as tecnoloxas permiten que o lector
da web social descubra os nosos libros. Os escritores galegos, case todos con outra
profesin para chegar a fin de mes, non podemos percorrer o pas na procura de lectores. Mais as redes sociais faciltannos unha comunicacin fluda con eles, xa estean
no ltimo lugar de Galicia ou noutro punto do planeta.
Hoxe as conversas e recomendacins ocupan mis do 15% do trfico da web 2.0,
utilizada en boa parte por usuarios de entre 25 e 40 anos. O pblico obxectivo da
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 2
25
26
Captulo 2
Neste espazo era imprescindible falar de dragns, facer algn apuntamento dos distintos libros (que se foron incorporando ano tras ano, ata completar a triloxa) e facilitar o acceso a pequenos retallos dos seus captulos. Un booktrailer, unha galera de
fotos e outra de prensa multimedia, unha experiencia de Bookcroosing entre Europa
e Asia e un apartado de pxinas amigas eran outros contidos que podan facer a web
de Dragal mis atractiva.
A pxina, deseada e mantida por min, foise actualizando coa aparicin de novos
ttulos da saga Dragal. Pero unha web esttica, por moito que se actualice, non resulta abondo. Haba que ter presenza nas redes sociais, hoxe fundamentais para a
promocin dun libro ou dun escritor. Ademais de servir como potente ferramenta
de marketing, estas permiten que manteamos un contacto directo cos lectores, ata
agora nunca imaxinado.
En Facefook creei un perfil persoal, que actualizo a diario con comentarios e imaxes
das actividades relacionadas co meu labor profesional, como escritora, viaxes e afeccins. http://www.facebook.com/elena.gallegoabad
Ao remate da triloxa, cando se editaron os tres libros, tamn abrn unha Fan Page de
Dragal.
Captulo 2
27
A pxina da comunidade http://www.facebook.com/dragaliana permteme unha actualizacin constante das noticias que van xurdindo en relacin coa coa triloxa. Crticas literarias, informacins xornalsticas e tamn as actividades que Dragal xenera
en bibliotecas, centros escolares, clubs de lectura...
Como escritora tamn dispoo dun perfil en Twitter, @elenagallegoab, que utilizo
sobre todo para a publicacin de pequenos flashes da actividade dragaliana ao tempo que en Linkedin. Esta rede profesional e outra gran ferramenta para abrir novos
campos de traballo e traspasar fronteiras.
28
Captulo 2
Dende logo, o xito de Dragal (nas redes sociais e no mundo editorial) non sera posible sen a intervencin de todas e cada unha das persoas que, dun xeito ou doutro,
estn a crer no soo do dragn.
Debera comezar pola mia editorial. O labor de Edicins Xerais, que se atreveu a
editar a primeira triloxa fantstica galega escrita por unha absoluta descoecida, e a
promocionala polas sas canles comerciais, tamn as dixitais e redes, foi imprescindible para que o dragn galego se botase a voar nas preto de mil pxinas de Dragal.
Podera destacar o labor de todos os xornalistas que, en prensa escrita, radio e televisin, dedicaron tempo e espazo a difundir a existencia do dragn galego. Moitas
desas informacins poden hoxe consultarse na rede (dende a web oficial da triloxa
e facebook). Tamn a opinin dalgns dos crticos literarios mis recoecidos, que
valoraron esta triloxa dun xeito unnime. Ao tempo, a Asociacin de Escritores e
Escritoras en Lingua Galega (Galipedia) e Galix traballan na visibilizacin da obra
literaria dos seus autores.
Mais, por riba de todo o traballo de promocin e difusin que podamos facer dunha
obra literaria, non podemos esquecer que o verdadeiro protagonista ten que ser o
noso libro. As mesmas ferramentas que un autor utiliza para a sa promocin poden
servir para afundilo se o produto final non est coidado e ben escrito, como os nosos
lectores se merecen.
Dragal maxia. As o entenderon os lectores que concederon o premio Frei Martn
Sarmiento primeira novela, no pasado 2012, os seus profesores e centros de ensino
que estn a recomendar a sa lectura. Tamn os moitos adultos que se estn sumando Fraternidade do dragn a travs das pxinas da triloxa. O xito de Dragal que
o dragn sexa quen de voar no maxn dos seus lectores. E as, as redes sociais poden
espallar a sa mxia ata os confns do mundo coecido.
29
Captulo 3
31
intereses en comn) para establecer cauces de dilogo con nuestros lectores. Con el
tiempo hemos comprobado como muchas de las personas que participan activamente con sus comentarios han llegado a establecer vnculos personales entre ellas.
La actividad de los 13.108 usuarios registrados en nuestra web a septiembre 2011
se traduce en que la media de comentarios supera al nmero de noticia publicadas,
como se puede ver en el siguiente cuadro.
Noticias publicadas
Comentarios publicados
Enero 2011
5.444
7.099
Septiembre 2011
4.946
6.080
Total usuarios registrados: 13.108
En el ao 2005 creamos el primer portal mvil de la prensa gallega, una aplicacin desarrollada por Loroestudio y que llev numerosos premios, entre ellos el segundo premio en el Movilforum de Madrid de ese ao.
Nuestra presencia en las redes sociales ms conocidas hoy da se produjo el 23 de
abril de 2010 con nuestra primera cuenta en twitter, la general de @elcorreogallego y @galiciahoxe. Durante el 2011 stas se complementaron con cuentas propias
de diferentes secciones de la web: @santiagoecg, @comarcasecg, @galiciaecg; @tendenciasecg; @deportesecg, @galiciabasket (la cuenta que utilizamos para la retransmisin de los partidos del Blusens Monbs Obradoiro). El 30 de septiembre de
2010 inauguramos nuestras cuentas de Facebook, red en las que estamos presentes
con El Correo Gallego, Galicia Hoxe, Radio Obradoiro y Correo TV
En noviembre de 2010 renovamos nuestros portal mvil, creando una aplicacin
que permite leer El Correo Gallego y Galicia Hoxe a travs de cualquier mvil con acceso a internet en las direcciones http://m.elcorreogallego.es y http://m.galiciahoxe.
com De forma paralela estamos trabajando en el desarrollo de una aplicacin de El
Correo Gallego para los terminales de Apple. [la versin 2.0 de la app de El Correo
Gallego se puede descargar en AppStore desde el 22 de noviembre de 2011]
32
Captulo 3
2. Nuestras motivaciones
Dar la oportunidad de participar en la web a nuestros lectores fue una de las motivaciones que, en 2003, nos llev a abrir todas las noticias a la valoracin de los internautas. Esto nos permiti tambin conocer sus opiniones y poder interactuar con ellos.
Con la llegada de las redes sociales, tal como las conocemos hoy, nos hemos sumado
a ellas para seguir con el mismo principio que ya aplicamos hace ocho aos y que nos
permite tener acceso a otras fuentes de informacin, conocer la opinin e interactuar
con ms lectores y ampliar nuestro radio de influencia a la vez que abrimos nuevos
canales para difundir la informacin local que se genera, principalmente en Santiago
y tambin en el resto de Galicia.
Recientemente hemos podido comprobar los beneficios de las redes sociales para
gestionar situaciones de crisis. Cuando el pasado 27 de junio la empresa decidi cerrar la edicin en papel de Galicia Hoxe, www.elcorreogallego.es y www.galiciahoxe.
com fueron los primeros medios en dar la noticia, que difundimos tambin a travs
de nuestras cuentas en las redes sociales. Esta decisin nos ha permitido tomar la
iniciativa y poder trasladar informacin de primera mano, sin necesidad de tener
que desmentir o aclarar manifestaciones de terceros. Creo que, en este caso, ser los
primeros en reaccionar nos ha permitido gestionar adecuadamente una situacin delicada sin ocultar informacin. Durante el 27 de junio, el hashtag #galiciahoxe fue
uno de los temas del da de twitter en Espaa.
Adems de contribuir a la difusin de nuestras noticias, la presencia en redes sociales de nuestros medios tambin nos permite mejorar nuestra imagen de marca como
grupo de comunicacin dinmico e interactuar con los internautas.
La presencia de www.elcorreogallego.es y los dems medios del Grupo Correo Gallego en las redes sociales tiene su retorno en la aportacin de trfico a nuestro portal de
internet. Actualmente, un 6% del trfico registrado por Google Analytics procede de
las redes sociales, como se aprecia en el siguiente cuadro.
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 3
33
Otra frmula que hemos utilizado para interactuar con nuestros lectores han sido
los encuentros digitales, en los que los internautas son los que formulan las preguntas a la persona que participa en el encuentro como protagonista. Aqu hemos
comprobado que los deportistas, sobre todo los entrenadores y jugadores del Blusens
Monbs Obradoiro (de la liga ACB) y del Lobelle de ftbol sala, despiertan mucho
ms inters que los polticos. Hasta el punto de que a los primeros han llegado a formularles hasta el cudruple de preguntas.
3. Iniciativas que no han funcionado
He contado algunas de las iniciativas que durante estos aos nos han funcionado y
que recibido el beneplcito de los lectores e internautas. Pero ha habido otras que no
han dado los resultados esperados y que hemos abandonado.
Intentando atraer la atencin de nuestros lectores llegamos a poner en marcha foros
de participacin sobre diferentes temas, y en su momento potenciamos el llamado
periodismo ciudadano, para que los lectores contasen o narrasen algn hecho
noticioso, pero hemos comprobado que los comentarios y la posibilidad de que todo
el mundo pueda opinar sobre una noticia concreta, enriquindola enormemente en
algunos casos, ha resultado ms atractivos para los internautas.. La participacin
en ambas iniciativas ha sido tan escasas que hemos optado por descartar seguir con
estas lneas.
Redes sociales e industrias culturales
34
Captulo 3
4. El futuro
Hasta el momento, las redes sociales nos han ayudado a hacer modificaciones y actualizaciones en el portal para ofrecer servicios o herramientas que resulten atractivas a los lectores; han contribuido enormemente a enriquecer muchas informaciones
con los comentarios aportados y son consideradas, en ocasiones, fuentes de informacin y origen de noticias.
El auge y la importancia que estn cobrando las redes sociales nos presentan un futuro lleno de incgnitas para todos los que trabajamos en los medios de comunicacin.
Incluso, y en cierto modo, podran considerarse como competencia de los medios
tradiconales.
Todos somos conscientes de que son una fuente de informacin que no podemos ignorar y un canal de difusin para nuestras noticias, sobre todo con la proliferacin de
los Smartphones y las tabletas, pero nos presenta la gran incgnita de qu hacer para
rentabilizar la inversin que supone estar presente en las redes sociales (sobre todo
en medios humanos) y el desarrollo tecnolgico que los medios estamos asumiendo para ofrecer unas webs actualizadas y con innumerables servicios. La arraigada
creencia, al menos en nuestro pas, de que en internet todo es gratis no contribuye
a hallar una solucin fcil, como tampoco lo es la todava escasa incidencia que la
facturacin de las divisiones de internet tienen en las cuentas de explotacin de los
grupos de comunicacin espaoles.
Entretando, seguimos buscando respuestas planteando nuevas iniciativas, con la esperanza de poder encontrar el camino adecuado, en un momento en el que estamos en un claro cambio de ciclo o de poca en lo que a los medios de comunicacin
respecta. En esta lnea, en el Grupo Correo Gallego hemos decidido diferenciar los
contenidos que ofrecemos en la web y los de la edicin en papel del peridico. Seguiremos innovando y probando nuevas cosas para no quedarnos atrs.
35
La importancia de tu foto
y texto de presentacin en
Linkedin
Por Roberto Prez Marijun
Socio Consultor VISUAL PUBLINET
Mi participacin en FORO UNIREDE
La verdad es que mi participacin en el foro comenz un poco por casualidad, se estaban buscando algunos casos de xito en Galicia relacionados con internet y la web
2.0 y al ser mi empresa Visual Publinet una decana en el desarrollo de proyectos web
(desde 1996) se pens que podra aportar algo.
Como habitualmente pasa en estos casos, lo primero que hice fue revisar los casos
de xito de nuestros clientes y realizar un primer filtro, pero sobre todo pensar en la
limitacin que supona tener solamente 15 minutos para exponer el caso.
Tras este primer anlisis y haber seleccionado tres casos sobre los que podra trabajar, comenc a reflexionar sobre que aportaran cada uno de ellos al pblico que
asistira al foro, y sobre todo que podran tener de diferente con respecto a los otros
diez casos que all se presentaran.
Despues de darle bastantes vueltas a este tema, llegue a la conclusin de que la mayor
parte de los casos de xito difcilmente son replicables por parte de otras empresas o
incluso en otros sectores, ya que habitualmente son consecuencia, no solamente de
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 4
37
una, sino de una serie de circunstancias que es muy complejo que se vuelvan a dar,
desde el momento, hasta la implicacin de todos los que intervienen en el proyecto,
desde el pblico al que se dirige, hasta la poltica de comunicacin y el marketing.
Una vez en este punto, me di cuenta de que no tena nada en lo que realmente creyese y que pudiese convertirse en algo memorable, que es algo a lo que personalmente
siempre aspiro cuando tengo que intervenir en pblico. Hacer algo que interese, motive y si es posible divierta.
En este momento fue cuando realmente se me ilumin la bombilla. Haca unas semanas haba estado grabando una serie de programas de radio sobre algunas tendencias
que quienes habitamos internet damos por conocidas, pero que sin embargo an son
grandes desconocidas entre la mayor parte de la poblacin. Una de ellas era el Crodwsourcing o como una pequea aportacin de muchos puede generar proyectos
asombrosos.
Mientras estaba preparando el contenido de este programa, se me ocurrio que podra
ser una buena idea poner en prctica la teora, y aprovechando LINKEDIN que es una
red social que utilizo frecuentemente, plante un experimento.
Envi un mensaje a todos mis contactos (unos 490 en aquel momento) pidindoles
que me dijesen como utilizaban habitualmente esta red social y que era lo que ms
resultado les daba en Linkedin.
Les deca que era para realizar un estudio y que a los que participasen les enviara el
documento resultante que supuestamente tendra las claves de como sacar ms partido a Linkedin.
Incauto de mi, pens que recibira 10 o 12 respuestas. Lo cierto es que a la hora de
haber enviado el mensaje, tena en mi buzon ms de 70 respuestas y en las 36 horas
siguientes, llegaron a mi correo 286 mensajes contestando a mi pregunta.
Captulo 4
38
Captulo 4
39
Puedo afirmar que pocas veces me he divertido tanto preparando una ponencia puesto que el desconocimiento que la mayor parte de los usuarios tienen de las redes sociales hace que no se planten cual es la finalidad de su presencia en cada una, para
que sirven y quien las visitar.
Partiendo de la base de que Linkedin es una red social profesional y que basicamente equivale a tu curriculum online. Encontr fotos de muchas personas que no eran
capaces de destacar entre los competidores, pero tambin otras muchas de gente con
sus mascotas, con sus amigos, practicando su deporte favorito, en poses insinuantes,
durante sus vacaciones, en salto de cama, escaneadas de una foto de fotomatn, despus de una tremenda fiesta, tras una estupenda borrachera, o incluso como si fuesen
detenidos y fotografiados por la polica.
Puesto de relieve esto, mostr algunas de las fotografas (no lo hubiese podido hacer
sin la inestimable ayuda del increble fotgrafo 2.0 Manu Dibuja) que pueden ayudar
a transmitir la imagen que deseamos y contribuir a que cualquiera consiga en Linkedin el que debera ser primero de sus objetivos que es que un visitante entre en su
ficha para ampliar la informacin o incluso contactar o aadirlo a su red.
En definitiva, la ponencia result un completo xito, que pude medir por algo tan
sencillo, como que cuando llegu al Foro Unirede tena una cuenta de Twitter que no
utilizaba y al da siguiente tena 53 seguidores ;))
Como muestra algunos de los tuits.
@robervigo consigui que muchas personas se replantearan si sus fotos de
perfil de LinkedIn son las ms adecuadas. Una ponencia genial!
Me quedo con @serantes y la mesa de @robervigo (linkedin) llenas de ganas y corazn y se nota. #unirede
@robervigo Esa sonrisa y esa botella de vino en la foto de perfil ;-)))) (en
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 4
40
41
Captulo 5
43
Neste momento eu non tia facebook persoal, e ademais poda encaixar perfectamente nese grupo de persoas que non senten ningn inters polas redes e que lles
parece un patio de vecios e rexoubeos. Pero a propia CRTVG creoume unha pxina
co meu nome para poder administrar desde ela o facebook do programa, no que hai
tamn outros administradores do equipo.
A comezou un furacn que me arrastrou en moi pouco tempo. Cada da na pxina de
facebook do Zigzag informamos dos contidos que conforman o programa do dia. E
asi fomos xuntando seguidores que decidan seguir a pxina. Ao tempo no meu facebook persoal fun compartindo diariamente eses contidos do programa e poendo
algn post no muro relacionado coas mias actividades. Pero ao pouco decateime de
que diariamente reciba ducias de peticins de amizade, moita de xente da cultura,
algn amigo/a e moitos perfectos descoecidos/as.
Deste xeito entendn en breve que a mia pxina persoal, non era tal, e para a xente
era o face da xornalista e presentadora Mara Solar, ata o punto de que a da de hoxe
a pxina do Zigzag conta con preto de 900 seguidores e o meu facebook persoal con
case 5000. Isto leva inmediatamente a varias reflexins: a primeira que a xente busca nas redes sociais s persoas non aos programas como ente despersonalizado, a
segunda que o facebook nos resultaba de unha utilidade brutal ao programa e a min
mesma.
Cando nos demos de conta tiamos no face a case calquera persoa da cultura en Galicia (e tamn de fra), de xeito que en moitas ocasins via de contacto con eles para
pedirlles telfonos ou datos; ao tempo toda esa xente fainos chegar moito material
e difunde as sas novas usando este medio por mensaxes privadas, convidndonos
a eventos, atravs do noso muro ou citndonos para que vexamos as reseas no seu
muro.
Por tanto abrimos unha va de doble sentido na que nos informar e buscar informacin e eles ofrecrnola.
44
Captulo 5
E desde o meu punto de vista persoal tiven claro desde moi ao comenzo que o meu
facebook non realmente persoal, por tanto emprgoo a diario para as funcins que
veo de relatar con relacin ao programa, e a travs del tamn divulgo as mias actividades pblicas e relacionadas coa escritura, todo o que ten que ver cos meus libros,
noticias, entrevistas sobre eles, actos pblicos, presentacins, etc. sempre os divulgo
en facebook e twitter, e teo atopado que un excelente medio para facelo. As redes
ofrecen tamn ao escritor unha ocasin marabillosa de contactar cos seus lectores e
de que estes tean un retorno e poidan dicir publicamente e ao escritor o que lle pareceu a obra. Asemade en practicamente todas as presentacins de libros que teo realizado neste tempo ten asitido algun que me dixo: eu son amiga ta no facebook .
Nese sentido as redes crean unha relacin de proximidade e cario coas persoas pblicas, no meu caso como presentadora dun programa de TV, xornalista e escritora.
A xente accede a eses personaxes que deixan de ser distantes. sen dbida un compoente de cario que se evidencia sobre todo cando fago pblico algunha cousa importante para min. Foi o caso de cando nos deron o Premio Mestre Mateo ao mellor
programa de TV, ata o da anda ningn post meu superou as cifras de seguidores que
tiveron as fotos da entrega do premio e o comunicado da noticia, o mesmo aconteceu
cando sacamos fotos no decorado e se ofrece a outra cara do programa, ou cando
amoso un libro por primeira vez e podes compartir coa xente a ta felicidade por eses
momentos.
Outro evento importante e a destacar na mia relacin coas redes en relacin divulgacin cultural foi cando trala mellora da web da CRTVG se ofreceu nela o servizo
de CORTE A CORTE que consiste en colgar ademis do programa completo, que se
continua ofrecendo, algunhas entrevistas e reportaxes do programa de maneira illada, de feito que un non ten que ver todo o programa senon que pode ir ao concreto.
Este servizo de CORTE A CORTE tivo unha excelente acollida pola xente das redes,
da cultura e os espectadores. Deste xeito Cada da ademis de colgar na pxina do
Zigzag os contidos que vai ter o programa desa xornada, colgamos tamn varias reportaxes e entrevistas de toda a semana que tamn lle enviamos en moitas ocasins
aos protagonistas. Deste xeito iniciase unha expasin do CORTE A CORTE muro a
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 5
45
46
Captulo 5
47
Entrevista
Captulo 6
51
52
Captulo 6
Captulo 6
53
54
Captulo 6
Captulo 6
55
56
Captulo 6
57
Entrevista
Captulo 7
59
Na actualidade, o uso que lle dou s redes sociais cntrase fundamentalmente en difundir eventos, promocionar novas obras e estar, en definitiva, en contacto co mundo. E para cumprir eses obxectivos traballo en catro proxectos paralelos que adoito a
defender nas redes en igual medida:
1.-Glix: Como Community Manager da asociacin, ademais de actualizar o blog con
diferentes novas de calado neste eido e de publicar e difundir as novidades que van
publicando as diferentes editoriais galegas, tamn aproveito o perfil de facebook para
chegar a un nmero maior de lectores e lectoras. Comprobei que nmero de visitas
ao blog da asociacin multiplicbase exponencialmente cada vez que colgaba unha
entrada no facebook. Por iso decidn tomalo como norma: todo aquilo que se publica
no blog, espllase tamn na rede a travs das redes sociais.
2.-Pereledi: Este un tndem literario do que formo parte xunto ao autor Pere Tobaruela. Grazas s redes sociais, temos a posibilidade de dar a coecer as novidades
editoriais que imos publicando, os book-trailers das nosas obras, presentacin de
libros, etc.
3.-Poetas da Hostia: Como poeta integrante deste colectivo potico, puiden comprobar que a presenza dos poetas da hostia nas redes sociais era o vehculo idneo para
facernos publicidade gratis e darnos a coecer. Conseguimos crear expectacin por
medio do facebook e do twitter colgando as crnicas e os eventos dos nosos recitais.
4.-Ledicia Costas: Tamn me movo polas redes sociais publicitando a mia obra individual. E tamn, de cando en vez, comento asuntos que considero importantes, colgo
artigos, comparto a msica que adoito escoitar E definitiva, mostro unha pequena
parte de min.
En que medida me axudaron na mia profesin? Paga a pena investir
tempo nelas?
Eu non concibo a da de hoxe a difusin marxe das redes sociais. Os medios de
comunicacin tradicionais non estn servindo como soporte nin como difusin de
Redes sociales e industrias culturales
60
Captulo 7
todos os actos que teen lugar no eido cultural. De feito, dun tempo a esta parte, est
sendo notoria a escasa presenza deses medios nos distintos actos. Aos integrantes do
mundo cultural galego, as redes sociais presntansenos como unha alternativa que
cobre as nosas expectativas: visibilidade, presenza e difusin.
O facebook e twitter son un bo sistema de automrketing onde podes facer publicidade a medida. Ti escolles o xeito de te publicitar.
A nivel de community manager, o meu emprego das redes sociais basase fundamentalmente en conseguir a visibilizacin de Glix. O papel desta asociacin defender
e promover o uso da lingua e a cultura galega a travs da literatura infantil e xuvenil.
Eu, fiel a ese principio que sustenta a Asociacin, emprego as redes sociais como vehculo. Fago visibles as diferentes actualizacins do Blog de Glix ou novas de certo
calado no eido da LIX, e fgoo baixo un criterio de regularidade (unha media de 3 ou
4 veces por semana). Considero que fundamental converter o perfil de Glix como
algo cotin para os usuarios das redes. Deste xeito consegues unha certa fidelizacin:
usuarios e usuarias que te seguen periodicamente.
Nese sentido, as redes sociais estn a funcionar tamn como unha axenda cultural.
Grazas a sa capacidade de difusin, no colectivo poetas da hostia conseguimos reunir mis de 200 persoas en varios recitais. Iso sera impensable hai 4 anos.
Cal a ta visin das redes sociais futuras no mundo cultural? Qu
pode aportar cultura s redes sociais?
Creo as redes socias futuras pasarn por un proceso de especializacin previo. De
feito, xa estn nacendo proxectos como Redelibros, instrumento centrado no eido
cultural. Actualmente existe nas redes sociais unha especializacin a nivel individual:
cada usuario e usuaria elixen o grupo de amizades que consideran. Pero todo tende a
que, nun futuro, existir unha especializacin a outro nivel mis amplo: redes sociais
temticas onde poder interactuar con persoas que tean as mesmas inquedanzas ca
ti.
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 7
61
Entrevista
Captulo 8
63
nun tempo, por certo, cando xa era un lugar comn afirmar que estes xa non estaban de moda e que non os la (case) ningun- no que puidese verter unha parte substancial dese traballo crtico, vinculado case en exclusiva coa literatura galega e a sa
proxeccin na actualidade. Esta ltima escolla persoal, na que tomei con referencia
outra bitcora que xa levaba funcionando na rede desde haba algn tempo como era
aferraduraentrnsito de X.M. Eyr, foi a que, dun xeito natural, me inspirou na posibilidade de crear unha plataforma virtual centrada no exercicio e prctica da crtica e
logo, dun xeito que entendo case como natural, a asomarme s redes sociais, nomeadamente a twitter e mais facebook, que son as que emprego cunha maior recorrencia.
Tanto do blogue, como do vincallo que sostn coas redes sociais teo que afirmar que
para unha persoa coma min, con certa tendencia natural desorganizacin, o feito
de dispor dun espazo, e ademais compartilo cos lectores, no que poder arquivar todo
aquilo que escribo, supn un valor engadido que estimo enormemente.
Cales son os teus obxectivos nelas?
Neste sentido admito que talvez desaproveite outro tipo de posibilidades que permiten as redes sociais pero, polo de agora, o principal obxectivo que deposito ou persigo
tanto en twitter coma en facebook o de ofrecer, para aqueles e aquelas internautas
interesados en visitar un repositorio de informacin e valoracin referida libros en
lingua galega, mais tamn por veces outra informacin que considero de interese. En
definitiva, que tean acceso a un click a posibilidade de ler o que escribo.
En que medida te axudaron na ta profesin? Paga a pena investir o
tempo nelas?
Neste momento me dficil calibrar se as redes sociais me axudaron ou non. De feito a
pregunta cumprira modificala na medida en que o exercicio da crtica literaria non ,
para min, nin para ningun do sistema literario galego que eu saiba, unha profesin,
mis ben unha afeccin que se converte nalgns casos coma o meu nunha necesidade de comunicacin. Dito isto, dica que a axuda pode orientarse mis cara satisfacRedes sociales e industrias culturales
64
Captulo 8
cin que significa ou pode significar sentirse lido, ao decatarme que , precisamente,
a travs das redes sociais como os internautas, que talvez antes non me lan porque
maioritariamente escribo en soportes tradicionais en papel, ou porque non seguen
ou seguan as cabeceiras nas que colaboraba ou colaboro, agora poden facelo. E anda
engadira un dato mis relevante como a posibilidade da interactuacin cos lectores, isto , ese dilogo, que eu entendo sempre desde as instancias da cordialidade e
a cortesa, desde o intercambio razoado de puntos de vista, nunca desde a crispacin
nin a descualificacin gratuta, prodcese a travs, xustamente, das redes sociais, e
non desde as posibilidades mis directas que ofrece o blogue a xeito de comentarios,
nos que a presenza de textos escritores por lectores moito menor. Non teo datos
respecto dos meus lectores das crticas en papel, pero si no que atinxe ao lectorado
dixital. Ao meu xuzo, por volta de 40.000 entradas en menos de un ano algo que
eu nunca chegara a pensar que se podera producir e que, loxicamente, me sorprende
gratamente, pois ademais a maior parte das lecturas que se producen no meu blogue
vn destas fontes de redes sociais que utilizo. S por isto, loxicamente, paga a pena,
e moito.
E engadira unha ltima consideracin, tanto o blogue como as redes sociais, influron dalgn xeito na mia propia maneira de entender a crtica nestes tempos. Explcome: a prioridade que persigo a da construcin dun discurso que sexa fludo
e xil, que permita mesmo unha lectura rpida, incluso diagonal, porqu non, na
que a referencia informacin opcional que se encerran nos links axude a conseguir
unha co-referencialidade expansiva que caracteriza este soporte. Por outro lado, ese
discurso mis xil, mis fludo, determina que o blogue non sexa s un repositorio de
textos xa publicados, senn que en ocasins incorpore nel textos ad hoc, polo xeral
mis breves, mis concentrados, mis directos e nunha lia por veces mis prxima
informacin de xorne literario que a crtica en si.
Cal a ta visin das redes sociais futuras no eido cultural?
Como todas para todas as persoas que seguiron a mia intervencin at o de agora
evidente que neste universo da redes sociais eu me considero case un recn chegado.
Captulo 8
65
Con todo, son da opinin que no contexto tan crtico, desde un punto de vista social e
econmico, que vivimos, a presenza da cultura na rede e nas redes sociais, ser unha
realidade, como o vn sendo, de xeito cada vez mis palpable e nunha progresin que
entendo exponencial. Ocrreseme compartir algns datos:
a. A prctica totalidade que o alumnado dos nosos centros de ensino, que son os
futuros usuarios das redes sociais, xa empregan plataformas como tuenti e outras
como algo natural, case dira como consubstancial sa propia maneira de ser, de
comunicarse, de estar no mundo..., e a a cultura, a informacin cultural tamn, non
debera faltar.
b. Hai pouco, o 2-7-2011, recollase unha informacin publicada no xornal dixital
lainformacin.com que en resumo, insiste no feito de que os grandes grupos espaois
depositan na blogosfera parte da estratexia de comunicacin por mor da escaseza de
espazo que a prensa tradicional dedica aos libros. Estratexia, por outro lado, que xa
as pequenas editoriais empregan desde hai algn tempo pois entenden as posibilidades do boca orella difundido en Internet.
Que pode aportar a cultura s redes sociais?
Se cultura, ou o discurso cultural, o que nos diferencia e singulariza, a sa presenza
nas redes sociais ten que ser unha realidade porque forma parte de ns mesmos, de
como somos, das nosas inquedanzas e intereses. entendernos como seres humanos.
Sen cultura, de calquera tipo, non exclusivamente literaria, os camios estn definitivamente pechados.
Sobre todo o discurso cultural literario est, ao meu ver, en twitter. Un informe que
se pode consultar na rede xa recolle o crecente uso do twitter das editoriais galegas
neste mbito.
Remato cuns breves datos que reparan na importancia destas redes sociais s que
non podemos dar as costas e que pode contribur ao debate:
Redes sociales e industrias culturales
66
Captulo 8
67
Entrevista
Captulo 9
69
No comezo este mtodo de traballo axudounos a encontrar moitos autores que nos
enviaron os seus traballos e que grazas s redes sociais tiveron acceso publicacin.
Cales son os vosos obxetivos nelas?
O noso principal obxectivo nas redes sociais convivir da a da coa nosa comunidade de lectores e autores. Facelos partcipes na medida do posible do proxecto, que
poidan resolver as sas dbidas, enviarnos os seus traballos e poder informalos das
novas da editora. Este contacto cotin mantn viva a editora dun xeito como nunca
antes non era posible. Moitas das barreiras comunicativas que podan existir entre
editores e autores son superadas con maior facilidade, permitindo deste xeito axilizar
e sobre todo optimizar o traballo. Isto reduce tempo, esforzo e inversin.
Outro dos obxectivos como calquera empresa a difusin das obras e dos autores. A
travs das redes sociais podemos informar directamente os lectores das novidades,
as como escoitar as sas opinins, dbidas ou ideas, retro-alimentndonos de xeito
que as publicacins contean tamn unha achega do pblico, algo que antes da era
internet era case unha utopa.
Unha vantaxe deste modo de traballo para calquera editora a posibilidade de facer
chegar as obras de forma parcial ou ntegra ao lector, para darlle a oportunidade de
coecela e axudalo na sa escolla.
En qu medida vos axudaron na vosa profesin? Merece a pena invertir
tempo nelas.
Para unha pequena editora como nos trtase da principal fonte de publicidade e escaparate cara aos lectores. O non dispoer de grandes plataformas de difusin e distribucin, mis anda tendo en conta que se trata dunha editora en galego, tanto as
redes sociais como internet axudan a equipar esta desvantaxe.
70
Captulo 9
Captulo 9
71
Captulo 10
75
Es posible satisfacer el desafo que implica el que la pgina en cada una de sus acciones en su diseo, en sus procesos, sus propuestas, constituyendo un estimulador
de la imaginacin creadora de los internautas, y no un simple contenido el atractivo
para el el disfrute y la copia imitadora? Se puede cumplir el desafo de convertir el
95% de los internautas que slo miran, opinan y reproducen lo que hay en la red, o
contestan con un punteo de me gusta o me disgusta, sin aprovechar los estmulos,
los productos, los diseos, las ideas, como desencadenantes de la propia iniciativa,
actividad y creatividad, para convertirse en recreadores y creadores?
Es posible convertir Internet en una pgina, en una escuela de los sueos, las fantasas y resoluciones de las personas que acceden a ella? Es posible generar numerosas ideas, desencadenar otras pruebas y ensayos, por producir cpsulas originales
de alternativas, mediante el modelo de la imaginacin, que combina, transforme y
elabora imgenes originales?.
Es posible que los estmulos externos ajenos, las obras que observamos, leemos,
desentraamos para su comprensin, y siendo interiorizadas, acaben convirtindose
en proyectos vitales tanto el individuo y el grupo como para la comunidad?
Es posible que a travs de la expresin automtica y libre propia del surrealismo,
partiendo de las conexiones y analticas en el mundo ms profundo del ser, desenvuelvan los talentos implcitos y originarios, naturales, haciendo que las expresiones
brutas se conviertan en arte elaborado, armonioso, tanto fustigador malos hbitos
y provocador conciencias ticas, como generaron instrumentos tiles para la vida?
Es posible generar una escuela en el que el usuario, el aprendiz se convierta en
maestro, siendo protagonista de su propio aprendizaje y desarrollo, para reinventar
las formas y procesos degenerados o anticuados?
Cada una de estas propuestas se convierte en un desafo sin duda alguna difcil de
alcanzar. Intentarlo cada da en cada accin en cada diseo, ser una fuente de estmulo para la imaginacin creadora, para la renovacin, para la innovacin continua,
Redes sociales e industrias culturales
76
Captulo 10
Captulo 10
77
y despus encontrar el propsito, la funcionalidad, el sentido, la utilidad de las mismas para el momento presente, para el proyecto o tema que tenemos entre manos, o
bien para una nueva iniciativa o empresa. La imaginacin explota la inmensa riqueza
del universo sin lmites de nuestro inconsciente.
78
Captulo 10
Captulo 10
79
80
Captulo 10
5. METAMORFOSIS TOTAL DEL OBJETO, PRODUCTO O SERVICIO. Necesitamos impulsar un cambio sorprendente y automtico. Para ello recurrimos a
la transformacin continua, en el laboratorio de nuestra imaginacin, de todos los
ingredientes y partes del objeto o producto que tenemos entre manos. Transformar
su forma, su contenido, su colorido, su funcionamiento, la organizacin de las partes,
el proceso de fabricacin, los materiales que lo constituyen. Generar un espritu
interior de cambio continuo, de innovacin, de inventiva.
6. RED Y PGINAS CREATIVAS. En cada espacio dejar un tiempo de silencio,
un hueco en blanco, con un estmulo para ser llenado por los pensamientos y las
alternativas, las propuestas desarrolladas o semi desarrolladas de las personas participantes.
7. MULTI MENTES CREADORAS. En ltima instancia mediante la estimulacin
de los procesos creativos e innovadores inventivos a travs de la prctica continuada
en todos los espacios de la red pretendemos crear un clima, un entendimiento social,
una praxis educativa para multiplicar por 10 el potencial de la inteligencia de los seres
humanos. No existe una inteligencia sino mltiples, muchas de ellas desconocidas,
y apenas estudiadas cientficamente. Pero todas son de gran utilidad: la inteligencia
humorstica, que pone en tela de juicio y crtica usos y costumbres sociales o profesionales y nos hace rer o sonrer, la inteligencia metafrica, que pone en evidencia de
un modo luminoso nuevas posibilidades al comparar, por ejemplo, una empresa con
un equipo de ftbol, con la colmena, con un paisaje de Sol y de playa, con lo cual
transformamos la imagen originaria que todos tenemos de la empresa.
8. LOS SUJETOS, ACTORES Y PROTAGONISTAS. Todos y cada uno, individualmente o en equipo, han de poner en marcha en cada momento en cada tema, en
cada propuesta y proyecto su propia imaginacin creadora, consistente bsicamente
en idear nuevas alternativas, plasmarlas, modelarlas, simularlas, hasta que tengamos
la seguridad de poder llevarlas a cabo de un modo eficiente y satisfactorio. Segn
nuestro gusto y pero el de los propios clientes
Captulo 10
81
82
Captulo 10
1. Participa. S activo. Puedes ser protagonista. Piensa por t mismo. Se libre. Libera tu pensamiento. Desinhbete. Sultate.
Qu es para ti la creatividad? Di todo lo que se te ocurra.
Qu que dice la palabra Creatividad?. Recuerda
Recuerda cundo y cmo has pensado o hecho algo original, distinto, nuevo, porque
estabas harto de hacer siempre lo mismo, de someterte a clichs y modas, de hacer lo
que te mandan.
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 10
83
Ante cualquier tema, la preocupacin que ahora tienes entre manos, tu proyecto actual, piensa, escribe, disea, lo primero que te venga en gana. Aprtate de la norma.
Del pensamiento trillado. De lo que todos piensan y hacen ordinariamente.
La tcnica: torbellino de ideas.
2. Concibe. Genera ideas e imgenes libres segn vienen, en el marasmo y caos del
cerebro neuronal.
Cierra los ojos. Reljate. Deja que las ideas, recuerdos, imgenes y sensaciones de
dentro y de fuera vayan y vengan. Pero t czalas al vuelo. Escrbelas y pintalas con
los ojos cerrados.
Aqu tienes tres ejemplos
La creatividad es vuelo en cada libre, en el halcn o guila que se sucede una a
otra en el espacio de la imaginacin.
Caos cerebral. Todo desordenado. Crear expansin hacia lo alto. Abismarse en lo
ms profundo. Diseas caos y sobre el caos diseas orden.
Ascensin. Incentivo. Esfuerzo ligero. Las lneas se van evaporando haca la galaxia
solar y t con ellas. Ascendiendo y descendiendo continuamente. Esto es la creatividad.
84
Captulo 10
3. Ensaya. Experimenta. Expresa. Con todos los lenguajes. Bocetos. Crear alternativas. Generar propuestas diferentes.
Representa la creatividad de mltiples formas, con gestos y movimientos, con diseos y dibujos, con grafismos y garabatos, con imgenes, con dichos y frases sorprendentes, elegantes o groseras, vulgares o elitistas.
Usa mltiples voces y sonidos para representar la creatividad.
Escribe la palabra creatividad con formas y letras llamativas. La creatividad en la
cocina, en la que cada letra es un instrumental o utensilio culinario. La creatividad
geomtrica. Con todos los ingredientes y formas propias de la naturaleza o de las
matemticas.
Representa la creatividad con acciones nuevas: nuevas formas de andar que nunca
has experimentado como si fueras un ser realmente creativo, es decir, que a partir de
su robtica, vas a generar formas vio dinmicas de andar y comunicarte.
Tcnica: Describo diseo expreso. Al instante. Reelaborando.
4. Micro proyectos vitales personales y comunitarios. Sobre la creatividad.
Captulo 10
85
Realizo cambios mnimos pero muy potentes, desafos radicales, que transformen
totalmente la realidad que no me gusta. Desafos de reinvencin protagonista.
As diseo una de E con puntos y lneas. Son tomos. Proyectada en mltiples lneas
simples y entrelazadas. Ellas sugieren que la creatividad est o genera redes, conectando con la creatividad de otros, fertilizndola. Se cruza. Est constituida por bits
de informacin. Conecta en puntos. Son redes entrelazadas.
Cambiar, utilizando los elementos mnimos: el punto y la lnea en el diseo. Hacer
slo con puntos y lneas infinitas formas de creatividad no slo plstica o icnica, sino
tambin dinmica, Sonora, literaria o narrativa.
Cambiar una cosa mnima pero en todo y por todos, con lo que el cambio mnimo
es monumental, grandioso, casi universal. Si todos utilizramos a todas las horas el
torbellino de ideas, todos tendramos un pensamiento libre, facilidad de expresin,
desinhibicin, tolerancia absoluta para las ideas absurdas, originales, llamativas o
provocativas. Respetaramos y apreciaramos lo que es diferente, nuevo, intil o absurdo. Seramos respetuosos con los dems. No criticaramos, sino que transformaramos lo que no nos gusta.
El cambio mnimo realizado una sola vez no sirve para nada. Realizado a lo largo de
un da, de un mes, o de un ao produce una transformacin profunda.
Si un profesor, con todos sus alumnos, sustituye la leccin magistral por el torbellino
de ideas, sin duda ese profesor y todos sus alumnos seran realmente torbellinnicos. Imparables. Con fluencia verbal. Con flexibilidad mental. Con sentido de la
originalidad, de la comunicacin y la participacin total.
Supongamos: la creatividad es duda, apertura a lo desconocido con emocin y pasin. Con corazn. Por eso la represento con un interrogante en forma de cabeza con
un corazn en el centro y un punto Infinito que es la suma de infinitos puntos.
Captulo 10
86
Acciones
Comparte tus soledades y
preocupaciones.
Rompe un plato. Escucha una
cancin. Un ruido. Dibjalo.
Pregntate siempre cmo?
Hay 1000 caminos para salir de
la nada o del aburrimiento. Del
pozo negro. De la inaccin.
Sin-razones
Porque s. Por nada. Por el
desierto de la vida. Estoy solo
porque quiero. Porque no quiero. Porque no?
Romper un plato. Recomponindolo y haciendo con l
una careta partida pegando los
trozos sobre un cartn. Convierte el relato en una estrella.
El actor estrellado.
Si ests pasivo y no se te ocurre
nada, no busques razones, y estimula y disimula, corriendo
comiendo bostezando
durmiendo algo se te ocurrir o no.
Captulo 10
87
88
Captulo 10
Captulo 10
89
Y a la derecha una I de ideas-imgenes como un rayo fluido y suave o como una onda
que en el punto central en lo alto tiene un pjaro colibr, que se mueve esttico. Son
las ideas en imgenes, son las imgenes en palabras.
Abajo del todo como sostn el cerebro oblongado que se alarga y se extiende, que
no tiene fin, que no tiene lmites, que tiene muchas ondas, muchas lneas vacas
para rellenar. Es el cerebro imaginario individual y colectivo cargado de ideas que
han de ser manifestadas en el TI, de modo claro y consciente a travs de la escritura
automtica y del diseo automtico propio del torbellino de ideas, para que nuestro
cerebro, lo que realmente pensamos y sentimos, aparezca con toda nitidez tal como
surge distinto y claro, mezclado y complejo en cada momento.
De este diseo y proceso de representacin del torbellino de ideas colocado en una
imagen se mostrar un videoclip breve en el que el proceso, el cmo hacer torbellino de ideas visual plstico y lgico simblico pueda ser llevado a cabo por cualquier
persona.
EL RELAX IMAGINATIVO
90
Captulo 10
BIBLIOGRAFA DE CREATIVIDAD
en la editora MEUBOOK.
Coleccin EDUCREATE.
COLECCIN de CREATIVIDAD EDUCREATE
Director Dr. David de Prado Diez
ndice y un capitulo de libre acceso en cada libro.
(*) Libro de acceso gratuito
CREATIVIDAD COMPRENDIDA: RAICES
David de Prado. Teoras de la Creatividad en Accin.
* Fernando de Sousa: A creatividade como disciplina cientfica.
David de Prado. Fundamentacin cientfica de la creatividad. Cmo investigamos con / en la creatividad?
* David de Prado. Axiomas de Creatividad para Auto Transformacin Psicosocial: Re-inventar tu mundo
* David de Prado. Orientacin creativa del Yo. Autoconcepto y emocionalidad.
* David de Prado. Educrea(te): Ensea - aprende a ser creativo. La creatividad motor esencial de la renovacin de la educacin.
* David de Prado. Modelos creativos para el cambio educativo.
* David de Prado. El minicurso como nuevo modelo de formacin del profesorado. Adaptacin creativa con
control cuasi experimental del minicurso C.T.I (creatividad y torbellino de ideas).
David de Prado. Innovacin y creatividad en la empresa y en las organizaciones.
David de Prado. El Tarot Jacobeo de la Creatividad Arquetpica.
* Agustn de la Herrn. Cambio docente. Creatividad y conciencia reavivadas.
CREATIVIDAD ACTIVADA: MTODOS
Doris J. Shallcross. Intuicin
David de Prado. 365 Creativaciones.
David de Prado. 18 Activadores Creativos.
David de Prado y Elena Fernndez. Analoga Inusual.
David de Prado. La relajacin creativa integral. Principios y tcnicas.
*Martina Charaf. Relajacin creativa: Tcnicas y experiencias.
David de Prado. ABC de la Relajacin Creativa (Audio-libro).
David de Prado. Relajacin creativa curativa.
David de Prado. Mtodos creativos de investigacin e intervencin psico-social.
David de Prado. La solucin creativa de problemas.
* David de Prado. Torbellino de Ideas. Por una EducAccin participativa y creativa *Agustn de la Herrn.
Metodologas docentes para transformar la educacin.
* D de Prado y Elena Fernndez. Creatividad desde la Universidad: Nuevos mtodos y experiencias.
CREATIVIDAD MULTILENGUAJE: TALENTOS.
* David de Prado. Tcnicas creativas y lenguaje total.
* David de Prado. Reorientar creativamente la escuela: Dialctica y metforas para transformarla
Paula Vquez y Rosa Cazn. La palabra sorprendida: Tcnicas creativas de escritura.
Paula Vzquez. Escribir con los cinco sentidos.
Captulo 10
91
Reportajes de Arantxa
Serantes sobre redes
sociales en El Correo
Gallego
Social Media Hypsterism
10.11.2012Arantxa Serantes y Clara vila
Hay una serie de preguntas que toda empresa o particular que desee iniciarse en el
mrquetin en social media debe plantearse: Por dnde comenzar? Dnde est mi
pblico objetivo? Qu novedades puedo ofrecer? En las redes no slo se debe estar,
hay que conectar con el pblico
Los que han puesto su negocio en marcha tiempo atrs, tambin deben tener en
cuenta a sus seguidores y clientes que conocen lo que puedes ofrecer y esperan una
continua mejora del servicio o del contenido que reciben como garanta de tu fiabilidad y profesionalidad.
Muchas empresas estn en las redes sociales, slo por figurar en ellas, pero no las
personalizan, no las actualizan o se comunican a travs de ellas con la frecuencia y
atencin debidas. Puede que no se obtengan beneficios econmicos a travs de ellas,
pero se puede conocer mejor a los usuarios: gustos, preferencias, valoraciones que
realizan, expectativas sobre tu marca, etc
Es cierto que los medios digitales han cambiado nuestra forma de comunicarnos,
Redes sociales e industrias culturales
Captulo 11
95
pero una cosa es su uso y otra su abuso. Las buenas prcticas tambin son importantes y el mbitoon-linedebe ser coherente con eloff-line.De nada sirve ir a la
bsqueda y captura de nuevos seguidores o clientes si no se pueden alcanzar los objetivos ms cercanos. Coleccionar seguidores no es garanta de xito o popularidad,
tampoco el ROI es fcil de cuantificar. Lo que parece realmente importante no lo es
en realidad. Es ms efectiva la cercana y los valores que se transmiten en el quehacer
diario, porque eso es lo que da solidez a una marca ms que la notoriedad basada en
la competitividad no constructiva, que al fin y al ccabo es un autoengao encubierto
cuyo resultado termina en fracaso.
Deben integrarse medios convencionales con canales sociales para alcanzar un mayor ncleo poblacional y utilizar estos ltimos como servicio de atencin al cliente.
La asignatura pendiente es buscar nuevos parmetros de medicin que contemplen
la evolucin y los resultados de las acciones emprendidas. El 54% de las empresas
todava no cuenta con un presupuesto destinado a esta rea ni tampoco disponen de
recursos humanos especficos cuando todos sabemos que las empresas siempre tienen una base tecnolgica que deben afianzar.
Cambiar la tendencia? Los dispositivos mviles tienen la respuesta, slo hay que
estar en el momento exacto y en el sitio adecuado.
Clara vila (Consultora de social media)
Dicen que dos meses en Internet son como un ao en la vida real. Cuando pienso en
estas cifras, que siempre me parecen exageradas, me doy cuenta de la velocidad a la
que avanza la sociedad de Internet. No podemos seguir hablando de nuevas tecnologas, hemos incorporado terminologas como whatsappear y empezar una conversacin con el otro da vi en Twitter es el principio de una frase que promete.
Nuestro mundo ha cambiado.
El usuario de Internet ha evolucionado y, cada vez ms, se est complejizando. Actualmente los internautas se encuentran en 2,3 redes sociales de media y ms de la
Redes sociales e industrias culturales
96
Captulo 11
mitad de los mviles que tenemos en Espaa son smartphones (segn la IV Oleada en
Redes Sociales de The Cocktail Analysis y ComSocore). Esto hace que las personas y
las marcas que nos dedicamos a la comunicacin online hayamos tenido que cambiar
nuestra estrategia y nuestra presencia online.
Algunas de las nuevas plataformas que estn teniendo una gran acogida entre
losheavy usersde Internet son Instagram, Pinterest y Tumblr. Instagram, la aplicacinrecientemente comprada por Facebook que consiste en aplicar una serie de
filtros a las fotografas que tomamos. Tumblr, a mitad de camino entre el blog y la red
social, es utilizada para subir vdeos, imgenes, gifs con textos cortos que los acompaen. Pinterest, la red social que ms les gusta a los expertos en SEO (Search Egine
Optimization) por dar mucho trfico a las web (sobre todo en el ecommerce), a da de
hoy est teniendo una tasa de crecimiento muy atractiva y gran viralidad.
Encontrar un cliente que te pide abrir un perfil para su marca en Pinterest, Instagram
o Tumblr est a la orden del da. Somos los expertos en redes sociales los que tenemos que analizar cada caso y decidir cundo s y cundo no tiene sentido declinar
nuestra comunicacin a los distintos soportes sociales donde las marcas quieren estar.Analizar las plataformas es el primer paso por el que debemos empezar. Ver qu
datos manejamos sobre esta red social, valorar qu nos aporta, cmo lo hacen otras
marcas y aprender la forma en que los propios usuarios explotan el contenido, es la
base de cualquier estudio. La masa crtica que tenga la red social, el target al que nos
dirigimos y los recursos con los que contamos son los tres factores determinantes a la
hora de tomar estas decisiones.
Captulo 11
97
98
Captulo 11
Captulo 11
99
100
Captulo 11
Captulo 11
101
102
Captulo 11
Captulo 11
103
104
Captulo 11
Captulo 11
105
el uso, sino en el abuso. Ni que decir tiene, que el futuro de las redes sociales no est
estancado, ms bien, acaba de empezar. Sin embargo, las relaciones humanas son
cada vez ms complejas y difciles. Es maravilloso recibir un tweet, un e-mail o un
mensaje privado en Facebook, pero todava es mucho mejor entablar una conversacin personal donde poder encontrarse cara a cara y percibir que hay alguien ah sin
tener que mirar a una pantalla.
Paradoja de la movilidad.Nuestro Smartphone o mvil inteligente siempre est en
nuestro bolsillo y cada vez con ms frecuencia en nuestras manos, dejando menos
tiempo para la funcin a la que fueron destinados en sus orgenes: hablar.
Explicitemos la paradoja de la movilidad. Disponemos de unos dispositivos que nos
acercan a travs de las redes sociales a la vez que nos ayudan a alejarnos de las personas, tanto en los fsico como en lo psicolgico; el propio nombre del dispositivo
lleva implcita la distancia y sin embargo buscamos a travs de l la proximidad y la
conversacin que en persona no somos capaces de ejecutar.
Como tercer elemento junto a los propios dispositivos y la movilidad debemos mencionar la conexin permanente de datos que ha venido a convertirse ya casi en obligacin por parte de las operadoras hacia los usuarios. Si hace un par de aos para
conseguir un buen terminal mvil tenamos que unirnos fraternalmente durante una
ingente cantidad de meses a la operadora de turno, ahora adems, si te ciegas con las
ltimas novedades tecnolgicas, tu plan de datos ha de ir incluido en el contrato y con
l la capacidad de acceso a las herramientas de comunicacin instantnea.
Con estos elementos nos vemos en una situacin en la que no se ve facilitada la separacin entre lo laboral y lo personal; en gran medida porque nuestro dispositivo
realiza todas las funciones necesarias en ambos terrenos y si bien muchos de los profesionales espaoles durante los ltimos 15 aos han circulado con dos telfonos que
garantizaban que las barreras estuviesen perfectamente delimitadas, en los 4 ltimos
aos la decisin de utilizar un nico dispositivo mvil es la que marca la tendencia.
106
Captulo 11
As, las redes sociales han logrado entrar en las empresas y nuestros amigos acuden
y permanecen en las mismas reuniones que nosotros, estn en el despacho con nuestros compaeros o cuando visitamos la empresa de un nuevo cliente casi los podramos presentar desde el Facebook, Twitter o Linked In de turno.
La evolucin ha sido silenciosa, sin embargo las costumbres entre los usuarios de
tecnologas mviles porttiles se han girado 180 desde que a travs de los blogs,
alrededor del ao 2004, se repasaba todo lo que se haba hecho, ntese el pretrito
imperfecto, en un perodo de tiempo a travs de un blog personal o diario de bitcora.
De la escritura al habla.Ahora, herramientas de cmo la red social Twitter o como el
juego de geolocalizacin de Foursquare se afanan en que el usuario especifique qu
est haciendo en este preciso momento, con quin se encuentra y por supuesto dnde
est haciendo qu cosa.
El futuro a corto plazo ya se ha comenzado a gestar de la mano de Blaving, la nueva
red social que guarda tremendas similitudes con Twitter, pero que en lugar de exigir
la escritura para la publicacin se conforma con el habla, recogida a travs de un micrfono que graba tu voz para lanzar el mensaje a las ondas de Internet. Todo se hace
ms fcil para que se comparta informacin personal y para que, al menos en teora,
se aumente la interaccin con otras personas.
Lo ltimo de lo ltimo es trazar los planes tambin en forma de red social y lo permite la advenediza Foreca.st que de una forma similar a la que lo hace Foursquare te
pone en contacto con tus amigos y te permite observar sus planificaciones. De este
modo puedes incluso variar tus planes para poder coincidir con ellos y por supuesto
hacrselo saber. Toda una actividad de riesgo para los que son ms celosos de su
intimidad y simplemente un paso adelante para los considerados early adopters.
Captulo 11
107
Literatura2.0
14. 7. 2011 Arantxa Serantes y Fran Castro
Todo autor que se inicie no mbito literario, a da de hoxe, debe ter un blog, unha
pxina web en Facebook e incluso un perfil onde poida publicar as sas notas e incluso un podcast ou canal de Youtube para as sas actuacins. Quizis, cun pouco de
sorte, un poida dar a coecer a incipiente obra que est a realizar.
A autoedicin e a publicacin baixo demanda son o primeiro e nico recuerso que
lles queda aos novos escritores, tras enviar orixinais a grandes editoriais que parecen apostar por afianzar ou reeditar aos autores recoecidos. Mais unha idea sera
publicar e-books e que o pblico decidise qu autores deberan ser editados en papel
ou mesmo que se editaran os primeiros captulos dunha obra para que os lectores
fixeran recomendacins s editoriais.. Por qu non valerse das ferramentas 2.0 para
fomentar a creatividade dos autores galegos?
A interactividade fomentara a captacin de novos talentos e a ampliacin do catlogo editorial, das que non hai elevado nmero en Galicia, en proporcin ao nmero de
propostas recibidas. Incluso dira que a maiora non teen elevada presencia na rede,
o que dificulta a adaptacin ao comercio electrnico e o coecemento das novidades
que presentan. Outro aspecto que habera que ter en conta a reedicin dos clsicos
da nosa literatura ou mesmo reactualizacins crticas. Parece que iso s se fai cando
van chegando aniversarios e datas sinaladas como o Da das Letras Galegas.
APOIOS INSUFICIENTES. Tamn certo que a convivencia idiomtica galegocasteln supn un grande esforzo para a editorial galega, que se enfronta s dificultades que supn a divulgacin e a recuperacin do prestixio da nosa lingua a travs
da cultura. Os apoios institucionais son insuficientes e s a educacin e o fomento do
hbito lector en galego, seran a salvacin, o despertar dunha xeracin durmida.
108
Captulo 11
A progresiva incorporacin das bibliotecas pblicas ao prstamo de lectores de ebook todava limitada e presenta dificultades hora de atopar na sa base de datos novas publicacins, sen embargo, van polo bo camio. Quizis a adaptacin das
novidades editoriais a novos dispositivos como o Ipad, Ipod e similares ou mesmo a
creacin dun grande grupo editorial que se unise en prol da creacin dunha editorial
dixital galega onde houbese venda directa de e-books e aplicacins noutros soportes,
fose a solucin para fomentar a expansin de literatura galega noutros lugares do
mundo onde tamn hai galegofalantes.
Fan falla novas utopas e imaxinarios, libros que movilicen xente e fagan historia.
Que non queden olvidados nun caixn agardando momentos mellores. Senn deixarn de existir autores, nomes que recuperen un tempo esquecido que s pode meterializarse cun pouco de imaxinacin.
Francisco Castro, Escritor e editor
A mia nena ten tres anos e, xa que logo, non sabe ler. Pero colle o iPad e quen
de procurar unha aplicacin de Contos Interactivos e escoller un. Todo a toque dun
dedo. E aparecen as letras (que anda non identifica) e a locucin vai guindoa pola
historia. E descubre onde ten que premer para que pase algo. Porque os nativos dixitais que len na pantalla len doutra maneira e, xa que logo, para eles a lectura implica
un determinado nivel de interactividade. E iso lectura. Que do que agora debemos
falar no sucesivo. Xa non tanto de literatura senn dunha nova experiencia de lectura.
O papel como o bsico, cando menos de momento, pero cada vez mis pegadas as
propostas literarias a posibilidade de complementarse na Rede, como parte mesma
da trama. Escribiremos, co tempo, para a pantalla. Porque eu como autor podo ir
deixando pegadas dixitais polo ciberntico mundo adiante para que se siga a mia
historia. Ou porque a realidade aumentada vai facer que cando o meu mbil reciba
determinado aviso porque estou xeolocalizado por Google, ou por quen sexa, nun
escenario da mia obra, algunha informacin relevante apareza.
Captulo 11
109
Xa o escribn algunha vez refuxindome en T. S. Kuhn: estamos cambiando o paradigma. A industria editorial moi en concreto (en Galicia anda non tanto, porque o
noso mercado o que , pero por a fra moito mis). Porque, neste contexto de Literatura 2.0 hai que redefinir tamn todos os elos da cadea de producin do libro. O
autor xa non necesita necesariamente (ntese a redundancia, posta aqu a mantenta)
da editorial. Calquera pode publicar(se).
CRITERIO DE CALIDADE. E ollo, non nos referimos s a colgar un textio nun
blog ou web persoal. Falamos de facer verdadeiros eBooks (xa son libros, non son de
mentira), ben maquetados, usando o formato ePub, a cada da mis til e achegado formalmente ao que entendemos por maquetacin convencional. Ese autor pode
vender os seus libros directamente dende a rede ou a travs das moitas libreras electrnicas que, a golpe de clic, lle descargan en poucos segundos o libro onde se queira
ou onde o futuro decida. Obviamente, estamos a falar dun proceso que pon fra, de o
autor querer, editorial, co cal o criterio de calidade que a lectura atenta dos profesionais da edicin garante, desaparece.
O criterio de calidade agora ser o nmero de descargas, dicir, o xito medible
obxectivo concreto que os internautas demostren. Pero quedan fra as distribuidoras
(a da de hoxe esenciais na comunicacin fsica entre autores-editoriais e o pblico
lector) e as propias libreras. Iso: que andamos revolucionados. Eu cada da leo mis
no meu reader. S boto de menos o cheirio fresco e algo acedo do papel e da cola.
Pero xa mo solucionarn.