Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
Introduction
The Saint Augustine Leeture, presented annually
by Villanova University and having for its general
theme "Saint Augustine and the Augustinian Tradition," was inaugurate in the Spring of 1959. Eaeh
year outstanding seholars from here and abroad are
invited to diseuss signifieant and timely aspeets of
Saint Augustine's thought and influenee. These leetures are subsequently made available in published
form.
Ever sinee the appearanee in 1945 of his wellknown work "Augustine's Quest of Wisdom," Dr.
Vernon J. Bourke has eontinued to gain reeognition
and authority in the field of Augustinian seholarship.
Partieularly noteworthy is his eomplete translation of
the Con/essions of Saint Augustine published in 1953
for the series entitled The Fathers 0/ the Church.
In the present leeture, Dr. Bourke surveys the strueture of Augustine's philosophy in an eflort to diseover
the Saint's authentie notion of being. The result is a
riehly-doeumented and penetrating study of a problem
that is of unusual interest and importanee for Augustinian students of our time.
The Editor wishes to thank Dr. Benediet A. Paparella, Assoeiate Professor of Philosophy at Villanova
University, for generous assistanee in the preparation
of the leeture for publieation.
Robert P. RusselI, O.S.A.
Villanova University
Villanova, Pennsylvania
v
Author's Preface
losophers, was able to fashion some of the basic terminology which provided the medium of linguistic
precision for the later medieval discussions of the
great problems in theology and philosophy. It is hard
to realize what a pioneer Augustine was. He knew no
word for being-in-general. Nor did he have a word
for reality. The present participle, ens, was not used
in the Patristic period. 41
Augustine had at his disposal words such as esse,
natura, and substantia. He had to make them fit his
thought. Essentia was a neologism which he always
used with some hesitation. There is a place in his
treatise On the Trinity, where he tries to pin down
its meaning. He has been talking about a person who
is trying to think about God and Augustine warns
that he should be careful not to think that God is
other than He is. Then he proceeds to ofIer this explanation.
Doubtless, He [God] is substance (substantia), or
if this is a better word essence (essentia) , what the
Greeks call ousia. For, as wisdom (sapientia) is
derived from what it is to be wise (ab eo quod est
sapere), and as knowledge (seientia) is from what
it is to know (seire) , so is essence (essentia) derived
from what it is to be (ab eo quod est esse). 42
This text is very difficult to put into English; some
translations imply that essentia, here, means some
sort of quality, or kind, of being. 43 It seems to mean
to-be-ness, which we express as being, in English.
In a later Book of the work On the Trinity, he returned to the problem of finding the right word for
this. Hepointed out that substantia is improperly ap15
2,
26
NOTES
1. Contra A cademicos, 111, 20, 43; see Text 11 (in the seleeted
passages which follow these Notes) . For other texts on faith and
reason, see: Saneti Augustini, Doctrina de Cognitione, ed. L. W.
Keeler, Romae: Gregorianum, 1934, pp. 3-7.
2. Cf. E. Gilson, Introduction
l'etude de s. Augustin, Paris:
Vrin, 1949, pp. 39-41.
3. "Est autem fides credere quod nondum vides." Sermo 43,
1, 1; t. V (1), 211. (References are to volume and column of
Opera ,Omnia, studio Monachorum Sancti Mauri, Venetiis, 17291734, XI vols.)
4. "ut ratio sit quidam mentis aspectus, ratiocinatio autem
rationis inquisitio, id est, aspeetus ilHus, per ea quae aspicienda
sunt, motio," De quantitate animae, 27, 53; t. I, 427.
5. De diversis quaestionibus LXXXIII, q. 48; see Text XIII.
6. De praedestinatione sanctorum, 11, 5; t. X, 792: "Quamquam
et ipsum eredere, nihil aliud est quam eum assensione cogitare."
7. "In quadam quippe mediatate [anima rationaHsl posita est,
infra se habens corporalem ereaturam, supra se autem sui et corporis Creatorem." Epistola 140, 2, 3; t. 11, 423. De doctrina Christiana, II, 38, 57; t. 111, 41; see Text XIV. De civit,ate Dei, VIII,
6; t. VII, 195-196; see Text XXIII. Cf. Cooke, B. J., "The Mutability-Immutability Principle in St. Augustine's Metaphysics,"
Modern Schoolman, XXIII (1946) 175-193, XXIV (1946) 37-49;
and Bourke, V.J., "Wisdom in the Gnoseology of St. Augustine,"
Augustinus, 111, 10-11 (1958) 331-336.
27
10. Cf. L.F. J ansen, "The Divine Ideas in the Writings of St.
Augustine," Modern Schoolman, XXII (1945) 117-131.
11. "Mutari autem animam posse, non quidem loealiter, sed
tarnen temporaliter, suis affeetionibus quisque eognoseit." De tVera
religione, 10, 18; t. I, 754. Gilson, History of Christian PhilosopJzy
in the Middle Ages, New York: Random House, 1955, p. 73, attributes a theory of the aevum to St. Augustine. I find no mention
of theaetVum in Augustine.
12. De civ. Dei, X, 7; t. VII, 243; and XI, 9; t. VII, 279.
13. "corpus vero et temporibus et loeis esse mutabile . . ." De
vera religione, loe. eit.
14. De Genesi ad litteram, VIII, 25, 46, et 26, 48; see Text
XXII.
15. De Gen. ad lit., V. 23, 45; see Text XXI.
16. De Gen. ad lit., IX, 17, 32; see Text XXIII; De Trinitate,
111, 9, 16; see Text XXV. Cf. A. Mitterer, Die Entwicklungslehre
Augustins, Wien-Freiburg: Herder, 1956, pp. 47-266, where almost
all the texts on rationes seminales are eited and diseussed. Still useful is: C. Boyer, "La theorie augustinienne des raisons seminales,"
in Miscellanea A gostiniana, Roma, 1931, 11, 795-819.
17. Cf. V. J. Bourke, "St. Augustine and the Cosmie Soul," Giornale
di Metafisica, XI (1956) 431-440.
18. "Incommutabile praeferendum est mutabile . . ." Confessiones,
VII, 17, 23; t. I, 141. "Spiritus ineommutabilis Deus est, spiritus
mutabilis facta natura est, sed eorpore melior
" De n,atura
boni, I; t. VIII, 501.
19. Contra A cad., 111, 17, 37; see Text I.
20. De div. quaest. LXXXIII, q. 46; see Text XII.
21. "Quis audeat dicere Deum irrationabiliter omnia eondidisse?
Quodsi recte diei vel eredi non potest, restat, ut omnia ratione
sint condita, nee eadem ratione homo qua equus; hoc enim absurdUlTI est existimare. Singula igitur propriis sunt ereata rationibus."
De di'V. quaest. LXXXIII, q. 46, 2. Cf. S.J. Grabowski, The AllPresent God, St. Louis: Herder, 1954, pp. 204-210.
22. De civ Dei, XI, 25; t. VII, 291; Epist. 118, 3, 19: "Nosti
enim quidquid propter adipiseendam. sapientiam quaeritur, aut de
maribus, aut de natura, aut de ratiaue quaestianem habere."
28
36. I bid., "aut enim intelligit et verum est; aut si verum non
est, non intelligit ..."
37. Gonf., VII, 10, 16-11, 17; see Text XVII.
38. Gonf., XII, 6, 6; t. I, 211: "Numquid species animi vel corporis? Si dici posset : N ihil aliquid j et Est non est ..."
39. Epist., XI, ad Nebridium; t. 11, 14-15; see Text 111: "primo
ut sit, deinde ut hoc vel illud sit, tertio ut in eo quod est maneat
quantum potest."
40. De div. quaest. LXXXIII, q. 18; t. IV, 4-5; see Text X.
41. Cf. E. Gilson, "Notes sur le Vocabulaire de l'Etre," Mediaeval Studies, VII, (1946) 150-158; ]. Owens, Being in the Aristotelian Metaphysics, Toronto: Pont. Inst. of Med. Studies, 1951, pp.
65-74.
42. De Trinitate, V, 2, 3; t. VIII, 833; Text XXVI. Cf. Gilson,
Introd. a l'etude de s. Augustin, pp. 28-29.
43. Cf. E. Przywara, An Augustine Synthesis, New York: Harper Torchbook, 1958, p. 96: "As wisdom is so called from that
quality which is being wise, and knowledge from knowing, so
from being (esse) comes that which is called essence."
44. De Trin., VII, 5, 10; see Text XXIX. Cf. Enar. in Ps.
CXXI, 3, 6; Text XXXIX. Compare also, De Trin., VII, 4, 7-8;
Text XXVIII.
45. De moribus ecclesiae Gatholicae et Manichaeorum, 11, 1 et
2; t. I, 715-716; see Text IV. For the general explanation of
evil, consult: R. Jolivet, Le Probleme du mal chez saint Augustin,
Paris: Archives de Philosophie, 1936.
46. "id esse, quod summe esse ac primitus esse rectissime dicitur."
De moribus, loc. cit., sect. 1, col. 715.
47. "Id enim est quod esse verissime dicitur." Ibid.
48. Ibid., sect. 2, col. 716.
49. "Tendit ergo [maluml id quod est face re ut non sit." Ibid.
50. "Esse enim contrarium non habet, nisi non esse." Ibid., sect.
1, col. 715. Cf. De civ. Dei, XII, 2; t. VII, 302: "Cum enim Deus
summa essentia sit, hoc est, summe sit, et ideo immutabilis sit; rebus
quas ex nihilo creavit esse dedit, sed non summe esse sicut ipse est;
et aliis dedit esse amplius, aliis minus; atque ita naturas essentiarum
gradibus ordinavit. Sicut enim ab eo quod est esse vocatur essentia:
novo quidem nomine, quo usi veteres non sunt Latini sermonis auctores, sed j am nostris temporibus usitato, ne deesset etiam linguae
nostrae quod Graeci appellant ousi,an. Hoc enim verbum e verbo
expressum est, ut diceretur essentia. Ac per hoc ei naturae quae
summe est, qua faciente sunt quaecumque sunt, contraria natura
30
non est, nisi quae non este Ei quippe quod est, non esse contrarium
est."
51. De moribusJ loc. cit., sect. 2, co!. 716, ad fine
52. De immortalitate animae, 12, 19; t. I, 395-396. Cf. De fide
et symbolo J 4, 7; t. VI, 155: "Si enim ille est, et de solo Deo proprie dici potest hoc verbum; (quod enim vere est, incommutabiliter
manet; quoniam quod mutatur, fuit aliquid quod jam non est, et
erit quod nondum est) nihil ergo habet Deus contrarium. . . . Cum
autem quaeritur quid sit contrarium ei quod est, recte respondetur
quod non est."
53. Ibid. Compare the very suggestive thesis put forward by
I. Quiles, "Para una interpretaci6n integral de la illuminaci6n
agostiniana," Augustinus, 111, 10-11 (1958) 255-268. He argues
that Augustine described four types of metaphysical experience:
(i) experimental cognition of one's own soul; (ii) cognition of
being, truth, goodness; (iii) experimental cognition of God; (iv)
immediate cognition of the rationes aeternae. He emphasizes the
"dato existencial primero deI Absoluto que le permite IIegar al
juicio existencial con sequridad, no meramente te6rica et indirecta,
sobre la realidad de Dios."
54. Cf. E. Gilson, Introd. a lJetude de s. AugustinJ p. 275: "ar
l'acte d'exister est precisement ce que designe le mot 'essence'."
55. Epist. XI, 3; see Text 111: "at si cernis necesse esse, ut
quidquid sit, continuo et hoc aut illud sit, et in suo genere maneat
quantum potest ..." J. Guitton, Le Tempts et IJeternite chez Plotin
et s. Au,gustinJ Paris, 1933, is the basic study.
56. Contra Faustum J XX, 7; see Text XVI. Cf. Sermo
CXXXIV, 1, 1; t. V (1), 653: "Maneamus in eo, qui manet in
nobis [J oan. 8 :31] . . . Absit autem ab homine, ut maneat in se,
qui perdidit se. Ergo nos in iBo manemus indigentia: ipse in nobis
manet misericordia."
57. De div. quaest. LXXXIIIJ q. 18; Text X: "utrum approbandum improbandumve sit."
58. Wisdom 11 :21, "Omnia in mensura et numero et pondere
disposuisti."
59. De Gen. ad lit., IV, 3, 7-4, 9; see Text XX.
60. For some indirect influences of Aristotelianism, see: N. Kaufmann, "Les elements aristoteliciens dans la cosmologie et la psychologie de saint Augustin," RetV. Neoscolastique Je Philosophie, XI
(1904) 140-156.
61. De civ. Dei, XI, 15; see Text XXXVI.
62. De musica, VI, 17, 56-57; see Text IX; De tVera relig. J 7,
13; see Text VIII; De Trin'itate, VI, 10, 12; see Text XXVII.
J
31
63. De Trin.} loc. eit. For the variant, measure, number and
order, see: De moribus} 11, 6, 8; Text V. Cf. W.J. Roche, "Measure,
Number and Weight in Saint Augustine," Nerw Scholasticism} XV
(1941) 352.
64. Besides the texts cited above, see: De Genesi contra Manichaeos, I, 16, 26; Text VI; De libero arbitrio, 11, 20, 54; Text
VII; Contra Faustum} XX, 7; Text XVI; De natura b,oni} 3;
Text XIX; and De Trinitate} XI, 11, 18; Text XXX.
65. See the Table of Similitudines in: Saint Augustin, La Trinite}
texte, traduction et notes par M. MeIIet, O.P. et Th. Camelot, O.P.,
Paris: Desclee de Brouwer, 1955, p. 571.
66. This is the interpretation of W.J. Roche, art. cit.} p. 353.
67. Thus, in De tVera religione} 7, 13, Augustine remarks that
the first feature of each thing is, "ut et unum aliquid sit;" see
Text VIII. Cf. De Musica} VI, 17, 56-57; Text IX.
68. De lib. arb.} 11, 15, 42; t. I, 603.
69. De vera relig.} 7, 13; see Text VIII.
70. "Ordo est parium dispariumque rerum sua cuique loca tribuens dispositio." De civ. Dei. XIX, 13; t. VII, 557.
71. De Gen. ad lit.} IV, 3, 7; see Text XX.
72. The point is emphasized in the English tide given to the
De ordin.e, in the translation by R.P. RusselI: On Providence and
the Problem 0/ Evil} New York: Fathers of the Chureh, Inc., 1948.
73. Retractationes, I, 3: "duos etiam Iibros de ,Ordine seripsi, in
quibus magna quaestio versatur, utrum bona et mala divinae providentiae ordo contineat."
74. De moribus} 11, 6, 8; see Text V.
75. See infra} Appendix A.
76. See infra:, Appendix C.
77. Cf. C. Boyer, L'I die de tVerite dans la philosophie de saint
Au.gustin} Paris: Beauchesne, 1920, pp. 179-18178. See infra} Appendix B.
79. The literature on his indebtedness to Neoplatonism is weIl
known. For some suggestions on what he owed to another school:
Sister Rita Marie Bushman, "St. Augustine's Metaphysics and
Stoic Doctrine," Nerw Scholasticism} XXVI (1952) 283-304.
32
INDEX OF TEXTS
Plato's Two Worlds
(C. Acad., In, 17,37)
11
IV
VI
XI
XXVII
XXVIII
XXIX
XXX
(DCD, VIII, 4)
XXXXIII
(DCD, VIll, 6)
XXXIV
XXXV
To Be and To Be Known
XXXVI
XXXVII
XXXVllI
XXXIX
TEXT I
Igitur Plato adjiciens lepori subtilitatique Socraticae
quam in moralibus habuit, naturalium divinarumque
rerunl peritianl, quam ab eis quas memoravidiligenter
acceperat, subjungensque quasi formatricem illarum
partium, judicemque dialecticam, quae allt ipsa esset,
aut sine qua sapientia omnino esse non posset, perfectam dicitur composuisse philosophiae disciplinam, de
qua nunc disserere temporis non este Sat est enim ad
id quod volo, Platonem sensisse duos esse mundos,
unum intelligibilem, in quo ipsa veritas habitaret,
istum autem sensibilem quem manifestum est nos visu
tactuque sentire. Itaque illum verum, hunc verisimilem
et ad illius imaginem factum. Et ideo de illo in ea quae
se cognosceret anima, velut expoliri et quasi serenari
veritatem; de hoc autem in stultorum animis non scientiam, sed opinionem posse generari. ...
38
TEXT I
Plato's Two Worlds
TEXT 11
TEXT 111
NulIa natura est, Nebridi, et omnino nulIa substantia, quae non in se habeat haec tria, et prae se gerat,
prima ut sit, deinde ut hoc vel liud sit, tertio ut in eo
quod est maneat quantum potest. Prlmum liud,
causam ipsam naturae ostentat, ex qua sunt omnia;
alterum, speciem per quam fabricantur, et quodammodo formantur omnia; tertium, manentiam quamdam, ut ita dicam, in qua sunt omnia.
Quod si fieri potest ut aliquid sit, quod non hoc
vel liud sit, neque in genere suo maneat; aut hoc
quidem aut illud sit, sed non sit, neque in genere suo
maneat, quantum potest; aut in suo genere quidem
pro ipsius sui generis viribus maneat, sed tamen nec
40
TEXT 11
Authority and Reason
Certainly, no one doubts that we are impelled
toward knowledge by a twofold force: the force of
authority and the force of reason. And I am resolved
never to deviate in the least from the authority of
Christ, for I find none more powerful. But, as to what
is attainable by acute and accurate reasoning, such is
my state of mind that I am impatient to grasp what
truth is-to grasp it not only by belief, but also by
comprehension. Meanwhile, I am confident that I
shall find among the Platonists what is not in opposition to our Sacred Scriptures.'
(BCf. Cicero, Academ. 1.4.17, 2.28.91.)
TEXT 111
TEXT IV
Quamobrem vellem quidem, ut tarn serenam mentis aciem homines ad l1aec investiganda deferrent, ut
possent videre illud summum bonum, quo non est
quidquam melius aut superius, cui rationalis anima
pura et perfecta subjungitur. Hoc enim intellecto et
perfecto, simul viderent id esse quod summe ac primitus esse rectissime dicitur. Hoc enim maxime esse
dicendum est quod senlper eodem modo sese habet,
quod omni modo sui simile est, quod nulla ex parte
corrunlpi ac mutari potest, quod non subjacet tempori, quod aliter nunc se habere quam habebat antea
non potest. Id enim est quod esse verissime dicitur.
Subest enim huic verbo manentis in se atque incommutabiliter sese habentis naturae significatio. Hanc
nihil aliud quam Deum possumus dicere, cui si contrarium recte quaeras, nihil omnino este Esse enim
contrarium non habet, nisi non esse. Nulla est ergo
Deo natura contraria....
42
Vos autem asseritis quamdam naturam atque substantiam malum esse. Accedit etiam illud, quod contra naturam quidquid est, utique naturae adversatur,
et eam perimere nititllr. Tendit ergo id quod est,
facere ut non sit. Nam et ipsa natura nihil est aliud
quam id quod intelligitur in suo genere aliquid esse.
Itaque ut nos janl novo nomu1e ab eo, quod est esse,
vocamus essentiam, quam plerumque substantiam
etiam nominamus : ita veteres qui haec nomina non
habebant, pro essentia et substantia naturam vocabant.
Idipsum ergo malum est, si praeter pertinaciam velitis adtendere, deficere ab essentia et ad id tendere ut
non sit.
(De moribus ecclesiae Catholicae, 11, 1 et 2; t. I, 715716.)
TEXT V
Si autem quaeritis quid sit, videte quoconetur perducere quae corrurnpit: ex seipsa enim afficit ea quae
corrumpuntur. Deficiunt autem omnia per corruptionem ab eo quod erant, et non permanere coguntur,
non esse coguntur. Esse enim ad manendum refertur.
Itaque quod summe et maxime esse dicitur, permanendo in se dicitur. Nam quod mutatur in melius, non
quia manebat mutatur, sed quia pervetebatur in pejus,
id est, ab essentia deficiebat: cujus defectionis auctor
non estqui est auctor essentiae. Mutantur ergo quae44
dam in meliora, et propterea tendunt esse: nec dicuntur ista mutatione perverti, sed reverti atque converti.
Perversio eninl contraria est ordinationi. Haec vero
quae tendunt esse, ad ordinem tendunt: quem cum
fuerint consecuta, ipsum esse consequuntur, quantum
id creatura consequi potest. Ordo enim ad convenientiam quamdam quod ordinat redigit.
Nihil est autem esse, quam unum esse. Itaque in
quantum quidque unitatem adipiscitur, in tantum este
Unitas est enim operatio, convenientia et concordia,
qua sunt in quantum sunt ea quae composita sunt:
nam simplicia per se sunt, quia una sunt: quae autem
non sunt simplicia, concordia partium imitantur unitatern, et in tantunl sunt in quantum assequuntur.
Quare ordinatio esse cogit, inordinatio vero non esse,
quae perversio etiam nominatur atque corruptio. Quidquid igitur corrumpitur, eo tendit ut non sit.
(De moribus ecclesiae Catholicae et Manichaeorum,
II, 6, 8; t. I, 718-719.)
TEXT VI
Ego vero fateor me nescire mures et ranae quare
creatae sint, aut muscae aut vermiculi: video tamen
omnia in suo genere puIcra esse, quamvis propter
peccata nostra multa nobis videantur adversa: non
enim animalis aIicujus corpus et membra considero,
ubi non mensuras et numeros et ordinem inveniam
ad unitatem concordiae pertinere. Quae omnia unde
46
TEXT VI
Measure, Number and Order
veniant non intelligo, nisi a summa mensura et numero et ordine, quae in ipsa Dei sublimitate incommutabili atque aeterna consistunt....
In omnibus tarnen cum mensuras et numeros et
ordinem vides, artificem quaere. Nec alium invenies,
nisi ubi summa mensura, et summus numerus, et
sumnlUS ordo est, id est Deum, de quo verissime dictum est, quod omnia in mensura et numero et pondere
disposuerit.
(De Genesi contra Manichaeos, I, 16, 26; t. I, 655.)
TEXT VII
Ita enim nulla natura occurrit quae non sit ex Deo.
Omnem quippe rem, ubi mensuram et numerum et
ordinem videris, Deo artifici tribuere ne cuncteris.
Unde autem ista penitus detraxeris, nihil omnino remanebit: quia etsi remanserit aliqua formae alicujus inchoatio, ubi neque mensuram neque numerum neque
ordinem invenias, quia ubicumque ista sunt, forma
perfecta est, oportet auferas etiam ipsam inchoationem
formae, quae tamquam materies ad perficiendum subjacere videtur artifici. Si enim formae perfectio bonum
est, nonnuIIum jam bonum est et formae inchoatio:
ita detracto penitus omni bono, non quidem nonnihil,
sed omnino nihil remanebit. Omne autem bonum ex
Deo: nuIIa ergo natura est quae non sit ex Deo.
(De libero arbitrio, TI, 20, 54; t. I, 608-609.)
48
TEXT VII
Measure, Number and Order
Consequently, we find no nature that does not come
from God. Wherever, indeed, you see measure and
number and order, do not llesitate to ascribe the
thing in its entirety to God, its Maker. But take these
three away completely and nothing at all will be left.
Even should there remain sonle beginning of a form
where you find neither measure nor number nor order
(for wherever these exist, the form is complete), you
would have to take away even this beginning of form
since this is regarded as material placed at the disposal of the Maker for its completion. If the full
realization of form is good, then the beginning of form
is also something good. If all good is thus taken away
completely, there will be left, not something, but
nothing at alle
But every good is from God; therefore, there is no
nature that is not from God.
49
TEXT VIII
Quae cum credita fuerit mentern purgabit vitae
modus divinis praeceptis conciliatus, et idoneam faciet spiritalibus percipiendis, quae nec praeterita sunt,
nec futura, sed eodem modo semper manentia, null
nlutabilitati obnoxia, id est, unum ipsum Deum Patrem et Filium et Spiritum sanctum: qua Trinitate
quantum in hac vita datum est cognita, omnis intelIectualis et animalis et corporalis creatura, ab eadem
Trinitate creatrice esse in quantum est, et speciem
suam habere et ordinatissime administrari, sine ulla
dubitatione perspicitur, non ut aliam partem totius
creaturae fecisse intelligatur Pater, et aliam Filius, et
aliam Spiritus sanctus, sed et simul omnia et unamquamque naturam Patrem fecisse per Filium in dono
Spiritus sancti. Omnis enim res vel substantia vel
essentia vel natura, vel si quo alio verbo rnelius enuntiatur, simul haec tria habet, ut et unum aliquid sit,
et specie propria discernatur a ceteris, et rerunl ordinem non excedat.
(De vera religione, VII, 13; t. I, 752-753.)
TEXT IX
Deus autem summe bonus, et summe justus,
nulli invidet pulcritudini, quae sive damnatione animae, sive regressione, sive permansione fabricatur.
Numerus autem et ab uno incipit, et aequalitate ac
similitudine pulcher est, et ordine copulatur. Quamobrem quisquis fatetur nullam esse naturam, quae non
50
TEXT VIII
One, Species and Order
TEXT IX
Unity, Number and Order
TEXT X
TEXT X
Three Basic Questions
TEXT XI
Mens enim humana de visibilibus judicans, potest
agnoscere omnibus visibilibus se ipsam esse meliorem.
Quae tarnen cum etiam se propter defectum profectumque in sapientia fatetur esse mutabilern, invenit
supra se esse incommutabilem veritatem: atque ita
adhaerens post ipsam, sicut dictum est, Adhaesit
anima mea post te [Ps. 6:9], beata efficitur, intrinsecus inveniens etiam omnium visibilium Creatorem
atque Dominum; non quaerens extrinsecus visibilia,
quamvis caelestia: quae aut non inveniuntur, aut cum
nlagno labore frustra inveniuntur, nisi ex eorum quae
foris sunt pulcritudine, inveniatur artifex qui intus est,
et prius in anima superiores, deinde in corpore inferiores pulcritudines operatur.
(De diversis quaestionibus 83, q. 45; t. VI, 16.)
TEXT XII
TEXT XI
Soul: Inferior 10 God, Superior 10 Bodies
TEXT XII
Platonic Forms as Divine Ideas
TEXT XIII
Credibilium tria sunt genera. Alia sunt quae semper creduntur, et numquam intelliguntur: sicut est
omnis historia, temporalia et hllmana gesta percurrens. Alia quae mox ut creduntur, intelliguntur: sicut
sunt omnes rationes humanae, vel de numeris, vel de
quibuslibet disciplinis. Tertium, quae prima creduntur
et postea intelliguntur: qualia sunt et quae de divinis
rebus non possunt intelligi, nisi ab his qui mundo sunt
corde, quod fit praeceptis servatis,quae de bene
vivendo accipiuntur.
(De diversis quaestionibus LXXXIII, q. 48; t. VI, 18-
19.)
TEXT XN
Quae tarnen onmia quisquis ita delexerit, ut jactare
se inter imperitos velit, et non potius quaerere unde
sint vera, quae tantummodo vera esse persenserit; et
unde quaedam non solurn vera sed etiam incommutabilia, quae incommutabilia esse comprehenderit; ac
si a specie corporum usque ad humanam mentern
perveniens, eum et ipsam mutabilern invenerit, quod
nunc docta, nunc indocta sit, constituta tarnen inter
incommutabilem supra se veritatem, et mutabilia
infra se cetera, ad unius Dei laudem atque dilectionem
60
TEXT XIII
Three Objects of Belief
There are three kinds of objects of belief. One kind
consists of those that are always believed and never
understood: such is history in all cases, running
through the course of temporal and human events.
Second, there are those objects which, as soon as they
are believed, are understood: such are all human uses
of reason, in the field of numbers or in any of the
academic studies. Third are those objects that are
first believed and later on understood: such are those
things that cannot be understood about divine matters, except by the clean of heart, a condition achieved
by obeying the commandments which have to do with
living properly.
TEXT XIV
Soul: Between Immutable and Mutable
Yet, whoever esteems all these things so highly that
he wants to speak boastfully of himself among unlearned men, instead of trying to learn the source of
the truth of things which he has seen are true, or the
source of the truth and immutability of those which he
has learned are immutable, or in advancing from the
bodily appearance to the human mind, has found out
that it is inconstant, sometimes learned, sometimes
ignorant, but still established between Immutable
Truth above it and the other changeable things below
it; whoever, I say, acts in this manner and does not
refer everything to the praise and love of the one God,
from whom he knows that everything has conle into
61
TEXT XV
Pllilosophi autem qui vocantur, si qua forte vera et
fidei nostrae accomnl0data dixerunt, maxime Platonici,
non solunl formidanda non sunt, sed ab eis etiam
tamquam injustis possessoribus in usum nostrum
vindicanda.
(De doctrina Christiana, 11, 39, 60; t. 111, 42.)
TEXT XVI
Proinde cum tantum intersit inter cogitationem qua
cogito terram luminis vestram quae omnino nusquam est, et cogitationem qua cogito Alexandrianl
quam numquam vidi, sed tarnen est, rursusque tantum
intersit inter istam qua cogito Alexandriam incognitanl,
et eam qua cogito Carthaginem cognitam: ab hac
quoque cogitatione qua certa et nota corpora cogito,
longe incomparabiliter distat cogitatio qua intelligo
justitiam, castitatem, fidem, veritatem, caritatem, bonitatern, et quidquid ejusmodi est: quae cogitatio, dicite,
si potestis, quale lumen sit, quo illa omnia quae hoc
non sunt, et inter se discernuntur, et quantunl ab hoc
distent, fida manifestatione cognoscitur: et tarnen
etiam hoc lumen, non est lumen illud quod Deus est;
62
TEXT XVII
Tu es Deus meus. . . . Et clamasti de longinquo:
Immo vero, Ego sum qui Sllm. Et audivi sicut auditur
in corde, et non erat prorsus unde dubitarem; faciliusque dubitarem vivere me, quam non esse veritatem
quae per ea quae facta sunt intellecta conspicitur.
Et inspexi cetera infra te, et vidi nec omnino esse,
nec omnino non esse. Esse quidem, quoniam abs te
sunt: non esse autem, quoniam id quod es non sunt.
Id vere est, quod incommutabiliter manet.
(Confessiones, VII, 10, 16 - 11,17; I, 139.)
TEXT XVIII
Sed tunc lectis Platonicorum illis libris, postea
quam inde admonitus quaerere incorpoream veritatem,
64
TEXT XVII
Truly to be lmmutable
Thou art my God.... And Thou didst cry out from
afar: 'Yea, verily, I Am WlI0 Am!
I looked closely at the rest of things below Thee
and saw that they are neither wholly in existence, nor
wholly out of existence: they exist, indeed, for they
are from Thee, but they do not exist, for they are
not what Thou art. For, that truly is which endures
immutably.
TEXT XVllI
To Be Always the Same
Bllt, having then read those books of the Platonists and after being thence admonished to seek the
incorporeal Truth, I clearly saw Thy invisible things
65
invisibilia tua per ea quae facta sunt intellecta conspexi; et repulsus sensi quid per tenebras animae
meae contemplari non sinerer, certus esse te, et infinitum esse, nec tarnen per locos finitos infinitosve
diffundi; et vere te esse qui semper idem ipse esses, ex
nulla parte nulloque motu aliter aut aliter, cetera
vero ex te esse omnia, hoc solo firmissimo documento,
quia sunt: certus quidem in istis eram, nimis tarnen
infirmus ad fruendum tee
(Confessiones, VII, 20, 26; 1,143.)
TEXT XIX
TEXT XX
Neque enim ante creaturam erat aliquid nisi Creator. In ipso ergo erant. Sed quomodo? nam et ista
quae creata sunt, in ipso esse legimus: an i11a sicut
ipse, ista vero sicut in i110 a quo reguntur et gubernantur? Et quomodo illa ipse? Neque enim Deus
mensura est, aut numerus, aut pondus, aut ista omnia.
An secllndum id quod novimus mensuram in eis quae
metimur, et numerum in eis quae numeramus, et
pondus in eis quae appendimus, non est Deus ista:
secundum id vero quod mensura omni rei modum
praefigit, et numerus omni rei speciem praebet, et
pondus omnem rem ad quietem ac stabilitatem trahit,
ille primitus et veraciter et singulariter ista est, qui
terminat omnia, et format omnia, et ordinat omnia;
nihilque aliud dictum intelligitur, quomodo per cor et
linguam humanam potuit omnia in mensura, et numero et pondere disposuisti, nisi omnia in te disposuisti?
Magnum est, paucisque concessum, excedere omnia,
quae metiri possunt, ut videatur mensura sine mensura; excedere omnia quae numerari possunt, ut
videatur numerus sine numero; excedere omnia quae
appendi possunt, ut videatur pondus sine pondere.
Neque enim mensura et numerus et pondus, in
lapidibus tantummodo et lignis atque hujusmodi molibus, et quantiscumque corporalibus vel terrestribus vel
caelestibus animadverti, et cogitari potest. Est etiam
70
mensura aliquid agendi, ne sit irrevoeabilis et immoderata progressio; et est numerus et affeetionum animi
et virtutum, quo ab stultitiae deformitate, ad sapientiae formam deeusque eolligitur; et est pondus. voluntatis et amoris, ubi apparet quanti quidque in appetendo, fugiendo, praeponendo, postponendoque pendatur: sed haee animorum atque mentium et mensura
alia mensura eohibetur, et numerus alio numero formatur, et pondus alio pondere rapitur. Mensura autem
sine mensura est, eui aequatur quod de illa est, nee
aliunde ipsa est: Numerus sine numero est, quo formantur omnia, nee formatur ipse: Pondus sine pondere est, quo referuntur ut quieseant, quorum quies
purum gaudium est, nee illud jam refertur ad aliud.
Sed nomina mensurae et numeri et ponderis, quisquis nonnisi visibiliter novit, serviliter novit. Transeendat itaque omne, quod ita novit, aut si nondum
potest, nee ipsis nominibus haereat, de quibus eogitare
nisi sordide non potest. Tanto enim magis euique ista
in superioribus eara sunt, quanta ipse minus est in
inferioribus earo. Quod si non vult aliquis ea voeabula,
quae in rebus infimis et abjeetissimis didieit, transferre
ad illa sublimia, quibus intuendis mentem serenare
eonatur, non est urgendus ut faeiat. Dum enim hoe
intelligatur, quod intelligendum est, non magnopere
eurandum est quid voeetur. Seire oportet tamen eujus72
TEXT XXI
Sicut autem in ipso grano invisibiliter erant omnia
simul, quae per tempora in arborem surgerent: ita
ipse mundus eogitandus est, eum Deus simul omnia
ereavit, habuisse simul omnia quae in illo et eum i1lo
facta sunt, quando factus est dies; non solum eaelum
TEXT XXII
Natura igitur universitatis eorporalis non adjuvatur
extrinseeus corporaliter. Neque enim est extra eam
ullum corpus, alioquin non est universitas. Intrinseeus
74
TEXT XXI
All Things Created at Once
Just as all things which during the course of time
contributed to the growth of the tree were invisibly
present together and at once in this seed, so should we
think of this world, at the point when God created all
things together, as having possessed simultaneously
all things that have been made in it, when day was
made; not only the heavens, including the sun, m.oon
and stars, whose species endure in circular motion,
and the earth and the depths which are subject to
motions but not continuous ones, and those additional
things which constitute another part of the world on
a lower level; but even tllose things that He has pro...
duced in water and on earth, potentially and in their
causes, before they have developed througll the stages
of time, in the way that God's products are now known
to us in His present working.
TEXT XXII
God Moves All Creation
autem adjuvatur ineorporatiter, Deo id agente ut omnino natura sit; quoniam ex ipso et per ipsum et in
ipso sunt omnia. Partes vero ejusdem universitatis et
intrinseeus ineorporaliter adjuvantur, vel potius fiunt,
ut naturae sint; et extrinseeus eorporatiter, quo se
melius habeant, sieut alimentis, agrieultura, medieina
et quaeeumque etiam ad ornatum fiunt, ut non solum
salvae ae feeundiores, verum etiam deeentiores sint....
Quae eum ita sint, eum Deus omnipotens et omnitenens, ineommutabili aeternitate, veritate, voluntate
semper idem, non per tempus nee per loeum motus,
movet per tempus creaturam spiritalem, movet etiam
per tempus et loeum ereaturam eorporalem, . . .
(De Genesi ad litteram, VIII, 25, 46 et 26, 48; t. TII
[1],241-242.)
TEXT XXIII
Et elementa mundi hujus eorporei habent definitam
vim qualitatemque suam, quid unumquodque valeat
vel non valeat, quid de quo fieri possit vel non possit.
Ex his velut primordiis rerum, omnia quae gignuntur,
suo quoque tempore exortus proeessusque sumunt,
finesque et deeessiones sui eujusque generis. Unde
fit ut. de granD tritiei non naseatur faba, vel de faba
triticum, vel de peeore homo, vel de homine peeus.
Super 11une autem rnotum eursumque rerum naturalern, potestas Creatoris habet apud se posse de bis
76
TEXT XXIII
Seminal Reasons in the Elements
The elements of this bodily world have their own
precise force and quality, what each of them can do
or cannot do, what can be made from what, or cannot. From these elements as the original principles of
things, all things that are generated take their origin
and development, each in its proper time, and they
receive their terminations and diminutions, each according to its kind. Hence it develops that a bean does
not grow from a grain of wheat, or wheat from a bean,
or a man from a beast, or a beast from a man. Above
this natural change and course ofthings, the power
77
TEXT XXIV
Quamquam itaque in eadem anima fiant visiones
sive quae sentiuntur per corpus, sicut hoc corporeum
caelum, terra, et quaecumque in eis nota esse possunt,
quemadmodum possunt; sive quae spiritu videntur
similia corporum, de quibus multa jam diximus; sive
cum mente intelliguntur, quae nec corpora sunt, nec
similitudines corporum; habent utique ordinem suum,
et est aliud alio praecellentius. Praestantior est enim
visio spiritalis quam corporalis, et rursus praestantior
intellectualis quam spiritalis. Corporalis enim sine
spiritali esse non potest, ... Non potest itaque fieri
visio corporalis, nisi etiam spiritalis simul fiat: . . .
At vero spiritalis visio etiam sine corporali fieri potest,
. . . Item spiritalis visio indiget intellectuali ut dijudicetur, intellectualis autem ista spiritali inferiore non
indiget, ac per hoc spiritali corporalis, intellectuali
autem utraque subjecta est....
Illuditur autem anima similitudinibus rerum, non
earum vitio, sed opinionis suae, cum approbat quae
78
TEXT XXV
Aliud est enim ex intima ae summa causarum eardine eondere atque administrare ereaturam, quod quid
faeit, solus ereator est Deus: aliud autem pro distributis ab illo viribus et faeultatibus aliquam operationem
forinseeus admovere, ut tune vel tune, sie vel sie,
exeat quod ereatur. Ista quippe originaliter ae primordialiter in quadam textura elementorum euneta
jam ereata sunt, sed aeeeptis opportunitatibus prodeunt. Nam sieut matres gravidae sunt fetibus, sie ipse
mundus gravidus est eausis naseentium: quae in illo
80
TEXT XXVI
Quisquis Deum ita cogitat, etsi nondum potest omni
modo invenire quid sit, pie tarnen cavet, quantum potest, aliquid de eo sentire quod non sit.
Est tarnen sine dubitatione substantia, vel si melius
hoc appellatur, essentia, quam Graeci ousian vocant.
Sicut enim ab eo quod est sapere dicta est sapientia,
et ab eo quod est scire dicta est scientia, ita ab eo
quod est esse dicta est essentia. Et quis magis est,
quam ille qui dixit famulo suo Moysi, Ego sum qui
sum: et dices filiis Israel, Qui est misit me ad vos?
Sed aliae quae dicuntur essentiae sive substantiae,
capiunt accidentia, quibus in eis fiat vel magna vel
82
created in the texture as it were of the material elements, but only emerges when the opportunity presents itslf.
For as nlothers are pregnant with unborn offspring,
so the world itself is pregnant with the causes of unborn beings, which are not created in it except from
that highest essence, where nothing is either born or
dies, begins to be or ceases to be. But, as I have explained above in the metaphor from farming, not only
wicked angels but even wicked men can apply extrinsie causes to the nature from without. Although such
causes are not natural, yet they are applied according to nature, in order that those things Wllich lead
a hidden life in the secret womb of nature may break
forth and be created outwardly by developing according to their proper measures, numbers, and weights,
which they have received in secret frorn Hirn, who has
ordered all things in measure, number, and weight.
TEXT XXVI
Substance, Essence and To Be
TEXT XXVII
Haec igitur omnia, quae arte divina facta sunt, et
unitatem quamdam in se ostendunt, et speciem, et
ordinem. Quidquid enim horum est, et unum aliquid
est, sicut sunt naturae corporum, et ingenia animarum;
et aliqua specie formatur, sicut sunt figurae vel qualitates corporum, ac doctrinae vel artes animarum; et
ordinem aliquem petit aut tenet, sicut sunt pondera
vel collocationes corporum, atque amores aut delectationes animarum. Oportet igitur ut Creatorem per
ea quae facta sunt intellectum conspicientes, Trinitatenl intelligamus, cujus in creatura quomodo dignum
est apparet vestigium. In illa enim Trinitate summa
origo est rerum omnium et perfectissima pulcritudo,
84
et beatissima delectatio. Itaque illa tria, et ad se invicenl determinari videntur, et in se infinita sunt.
OX,
TEXT XXIX
Sicut enim ab eo quod est esse appellatur essentia,
ita ab eo quod est subsistere substantiam dicimus.
Absurdum est autem, ut substantia relative dicatur:
omnis enim res ad se ipsam subsistit; quanto rnagis
Deus?
Si tarnen dignum est ut Deus dicatur subsistere: de
his enim rebus recte intelligitur in quibus subjectis
sunt ea quae in aliquo subjecto esse dicuntur, sicut
color aut forma in corpore. Corpus enim subsistit, et
ideo substantia est: illa vero in subsistente atque subjecto corpore, quae non substantiae sunt, sed in substantia; et ideo si esse desinat, vel ille color, vel illa
forma, non adimunt corpori esse corpus, quia non hoc
ei est esse, quod illam vel illarn formam coloremve
retinere. Res ergo mutabiles neque simplices, proprie
dicuntur substantiae.
Deus autem si subsistit ut substantia proprie dici
90
TEXT XXIX
Substance, Essence and GO'd
For just as essence receives its name from being
[esse], so substance is derived from subsisting. But it
is absurd to give a relative meaning to the word substance, for everything subsists in respect to itself; how
much more God?
If, indeed, it is fitting to speak of God as subsisting!
(For to subsist is rightly applied to those things to
which the qualities, which need another being in order
to be able to be, cling for support, as the color or form
of the body. For the body subsists and, therefore, is
a substance, but those things which are in a body that
subsists and is their subject, are not 'Substances, but
are in a substance; therefore, if that color or that
form ceases to be, it does not deprive the body of
being a body, because it is not of the being of a body
that it retain this or that form or color. Therefore,
things that are changeable and not simple are properly
91
TEXT XXX
TEXT XXXII
Sed inter discipulos Socratis, non quidem immerito,
excelIentissima gloria claruit, qui omnino ceteros obscuraret Plato. . . . Itaque cum studium sapientiae in
actione et contemplatione versetur, unde una pars
ejus activa, altera contemplativa dici potest; quarum
activa ad agendam vitam, id est, ad mores institu96
TEXT XXXII
Cause, Principle and Order
Of the pupils of Socrates, Plato was so remarkable
for his brilliance that he has deservedly outshone all
the rest....
97
Fortassis enim qui Platonem ceteris philosophis gentium longe recteque praelatum acutius atque veracius
intellexisse atque secuti esse fama celebriore laudantur,
aliquid tale de Deo sentiunt, ut in illo inveniatur et
causa subsistendi, et ratio intelligendi et ordo vivendi.
Quorum trium, unum ad naturalem, alterum ad rationalem, tertium ad moralem partem intelligitur pertinere.
Si enim homo ita creatus est, ut per id quod in eo
praecellit, adtingat illud quod cuncta praecellit, id
est, unum verum optimum Deum, sine quo nulla
natura subsistit, nulla doctrina instruit, nullus usus
expedit: ipse quaeratur, ubi nobis secura sunt omnia;
ipse cernatur, uti nobis certa sunt omnia; ipse diligatur, ubi nobis recta sunt omnia.
(De civitate Dei, VIII, 4; VII, 193-194.)
TEXT XXXIII
Viderunt ergo isti [Platonici] philosophi, quos ceteris non immerito fama atque gloria praelatos videmus, nullum corpus esse Deum: et ideo cuncta corpora transcenderunt quaerentes Deum. Viderunt quidquid mutabile est, non esse summum Deum: et ideo
amnem animam mutabilesque omnes spiritus transcenderunt, quaerentes summum Dellm. Deinde viderunt omnem speciem in re quacumque mutabili, qua
100
TEXT XXXIII
The Platonic Scheme 0/ Reality
The Platonic philosophers, then, so deservedly considered superior to all the others in reputation and
achievement, weIl understood that no body could be
God and, therefore, in order to find Hinl, they rose
beyond an material things. Convinced that no mutable
reality could be the Most High, they transcended every
soul and spirit subject to change in their search for
God. They perceived that no determining form by
which any mutable being is what it is-whatever be
101
TEXT XXXIV
Anima quoque ipsa, etiamsi sernper sit sapiens, sicut
erit cum liberabitur in aeternurn, participatione tarnen
incommutabilis sapientiae sapiens erit, quae non est
quod ipsa. Neque enim si aer infusa luce numquam
deseratur ideo non aliud est ipse, aliud lux qua illuminatur. Neque hoc ita dixerim, quasi aer sit anima:
quod putaverunt quidam, qui non potuerunt incorpoream cogitare naturam. Sed habent haec ad illa
etiam in magna disparllitate quamdam similitudinem,
ut non inconvenienter dicatur, sie illuminari animam
incorpoream luce incorporea simplicis sapientiae Dei,
sicut illuminatur aeris corpus luce corporea; et sicut
aer tenebrescit ista luce desertus, (nam nihil sunt
aliud quae dicuntur locorum quorumcumque corporalium tenebrae, quam aer carens luce) ita tenebrescere animam sapientiae luce privatam.
(De civitate Dei, XI, 10, 2; t. VII, 280-281.)
TEXT XXXV
Neque enim multae sed una sapientia est, in qua
sunt immensi quidanl atque infiniti thesauri rerum
intelligibilium, in qtlibus sunt omnes invisibiles atque
incomnlutabiles rationes rerum, etiam visibilium et
mutabilium, quae per ipsam factae sunt. Quoniam
Deus non aliquid nesciens fecit, quod nec de quolibet
106
TEXT XXXIV
Ta Be and Ta Be Known
There are not many wisdoms but only one. And in
this Wisdom there is an infinite and inexhaustible
treasury of intelligible realities containing all the
invisible and unchangeable ideas of all the visible and
changeable existences which were made by this Wisdonl. For, God has made nothing unknowingly; not
even a human craftsman can be said to do so. But,
107
TEXT XXXVI
Non enim est ulla natura etiam in extremis infimisque bestiolis, quam non ille constituit, a quo est omnis
modus, omnis speeies, omnis ordo, sine quibus nihil
rerum inveniri vel cogitari potest: quanto magis
angeliea creatura, quae omnia cetera quae Deus eondidit, naturae dignitate praeeedit?
(De civitate Dei, XI, 15; t. VII, 284.)
TEXT XXXVII
Ita vero vi quadam naturali ipsum esse jueundum
est, ut non ob aliud et hi qui miseri sunt nolint interire, et eum se miseros esse sentiant, non se ipsos de
rebus sed miseriam suam potius auferri velint . . . et
sie semper eligerent esse, quam omnino non esse. . . .
Quid, animalia. omnia etiam irrationales, quibus
datum non est ista eogitare, ab immensis draeonibus
108
TEXT XXXVI
Mode, Species and Order
There is no nature even among the least and lowest of beasts that He did not fashion. From Him has
proceeded all measure, all form, all order-the properties without which nothing can either be or be conceived. How much more, then, is this true of the angelic nature, which is higher in dignity than all the
other creations of God.
TEXT xxxvrr
To Be, In the Existential Sense
Merely to exist is, by the very nature of things, so
pleasant that in itself it is enough to make even the
wretched unwilling to die; for, even when they are conscious of their misery, what they want to put an end to
is not themselves but the misery.... They would be
delighted to choose to live forever in misery rather
than not to exist at alle ...
Why, even irrational animals, with no mind to
make such reflections, from the greatest serpents to
the tiniest worms, show in every movement they can
make that they long to live and escape destruction.
Even trees and plants . . . can, in some sense, be said
to guard their own existence by guaranteeing suste109
TEXT XXXVIII
Sed dicat quod sequitur, et auferat omnem dubitationern, quia non carnaliter debemus accipere,
Jerusalem quae aedificatur ut civitas. Cujus participatio ejus in idipsum. Jam ergo, fratres, quisquis
erigit aciem mentis, quisquis deponit caliginem carnis,
quisquis nlundat oculum cordis, elevet, et videat
idipsum. Qtlid est idipsum? Quonl0do dicam, nisi
idipsum? Fratres, si potestis, intelligite idipsum. Nam
et ego quidquid aliud dixero, non dico idipsum.
Conemur tarnen quibusdam vicinitatibus verborum et
significationum perducere infirmitatem mentis ad
cogitandum idipsum.
Quid est idipsum? Quod semper eodem modo est;
quod non modo aliud, et modo aliud este Quid est
quod est? Quod aeternum este Nam quod semper
aliter atque aliter est, non est, quia non manet: non
110
omnino non est, sed non summe este Et quid est quod
est, nisi ille qui quando mittebat Moysen, dixit illi:
Ego sum qui sum? Quid est hoc, nisi ille qui cum
diceret famulus ejus, Ecce mittis me: si dixerit mihi
populus, Quis te misit? quid dicam ei? nomen suum
noluit aliud dicere, quam, Ego sum qui sum; et adjecit
et ait, Dices itaque filiis Israel, Qui est, misit me ad
vos. Ecce idipsum, Ego sum qui sum, Qui est, misit
me ad vos. Non potes capere; multum est intelligere,
multum est apprehendere.
(Enarratio in Psalmum CXXI, 3, 5; t. IV, 1387.)
TEXT XXXIX
Omnia enim ibi stant, ubi nilril transit. Vis et tu
stare et non transire? Illuc curre. Idipsum nemo Ilabet
ex se. Intendite fratres. Quod corpus habet, non est
idipsum: quia non in se stat. Mutatur per aetates,
mutatur per nlutationes locorum ac temporum, mutatur per morbos et defectus carnales; non ergo in se
stat. Corpora coelestia non in se stant: habent quasdam mutationes suas, etsi occultas; certe de locis in
loca mutantur, ascendunt ab oriente in occidentem,
et rursus circumeunt ad orientern: non ergo stant, non
sunt idipsum.
Anima humana nec ipsa stat. Quantis enim mutationibus et cogitationibus variatur! quantis voluptati112
bus immutatur! quantis eupiditatibus diverberatur atque discinditur! Mens ipsa hominis, quae dicitur rationalis, mutabilis est, non est idipsum. Modo vult,
modo non vult; modo seit, modo nescit; modo meminit, modo obliviscitur; ergo idipsum nemo habet
ex se.
Qui voluit ex se habere idipsum, ut quasi ipse sibi
esset idipsum, lapsus est: eecidit angelus, et factus
est diabolus. Propinavit homini superbiam, dejecit
secum invidentia qui stabat. Isti sibi voluerunt idipsum
esse; sibi principari, sibi dominari voluerunt: noluerunt habere verum Dominum, qui vere est idipsum,
cui dictum est, Mutabis ea, et mutabuntur, tu autem
idem ipse es.
114
split apart! The very mind of man that is ealled rational is mutable, it is not the self-same. At one moment it wills, at the next it does not will; at one point
it knows, at the next it does not know; at one instant
it renlembers, at the next it has forgotten; therefore,
no one from bis own resourees possesses the self-same.
He who has desired to possess the self-same for
his own reosurees, as if he eould be the self-same for
himself, he has fallen: the Angel fell and beeame the
Devil. He offered pride to man and, in his envy, he
dragged down with himself the man who was standing
firm. These desired to be the self-same for themselves,
they wanted to eommand themselves, to be their ,?wn
nlasters; they refused to have the true God Who is
truly the self-same, to Whom it is said, "Thou shalt
change them and they shall be ehanged, but Thou art
Thyself the same."
11~
APPENDIX A
Participation
The metaphysics of participation is a very important theme in PIatonie and Neoplantonic philosophy.
It represents an effort to explain the relation of the
many and the One. In its simplest form, participation
denotes a sharing, by a plurality of inferior members,
of some one perfeetion which is possessed in full by
one highest member of that class or order. Recently,
participation has become a major theme in certain
expositions of Thomistic metaphysics. 1 Now, although
8t. Augustine very frequently uses the language of
participation, very little attention has been paid to this
theme in his thought. 2 The present note is intended
merely to raise the question of what participatio
means in Augustinism.
Doubtless one source of Augustine's many references to participation is the New Testament. 8t. Paul
often speaks of Christians as "partakers" (participes)
in the Body of Christ, in the Gospel, and in the advantages of redemption. 8 Even the associated notion and
117
NOTES TO APPENDIX A
1. Geiger, L. B., La p,articipation dans la philosophie de saint
T homas d'A quin, Paris: Vrin, 1942. Fabro, C., La nozion,e meta/isica di partecipazione secondo S. Tommaso d'Aquino, Milano: Vita
e Pensiero, 1950. Henle, R. J., Saint Thomas and Platonism, The
Hague: Nijhoff, 1956.
2. For some brief comment, see: V. Capanaga, "EI Ser y el tener
en el dinamismo de la voluntad segun S. Augustin," Atti dei XII
Congresso Internazionale di Filoso/ia, (Firenze 1960) XI, 67-73.
3. Thus, 1 Cor. 9 :23, "I do all things for the sake of the gospel,
that I may be made partaker thereof;" 1 Cor. 10; 16-18, "And the
bread that we break, is it not the partaking of the body of the
Lord? Because the bread is one, we though many are one body,
all of us who partake of the one bread;" Ephes. 5:7-8, "the children of disobedience. Do not, then, become partakers with them."
The fact that Augustine found the language of participation in
the Bible does not necessarily mean that this was his unique source
of information. Participation runs through all the literature of
Platonism-and Augustine had read some of it.
4. 1 Cor. 11 :1, "Be imitators of me as I am of Christ;" and
Ephes. 5:1, "Be you, therefore, imitators of God."
5. De citV. Dei, VIII, 1: "Deum, qui . . . [animam] participatione sui luminis incommutabilis et incorporei beatam facit."
6. De civ. Dei, IX, 23: "nisi unum Dei coli, a quo creati et cujus
participatione beati sunt." Cf. De civ. Dei, IX, 15.
7. De citV. Dei, X, 2: "atque ejus participatione [angeli] perfecti beatique subsistunt" (here, this view is attributed to the Platonists); X, 7: "Merito illi in caelestibus sedibus constituti immortales et beati, qui ereatoris sui participatione congaudent"; XI, 9:
"et vocarentur [angeli] dies participatione incommutabilis lueis
et diei, quod est Verbum Dei"; XII, 9: "ejusque [Creatoris] participatione sapienter beateque viverent [angeH]"; and speaking of
the fallen angels, in XI, 11: "illius sapientiae fuerint participes,
definire quis potest? In ejus tarnen participatione aequales fuisse
istos ilIis, qui propterea vere pleneque beati sunt?"
8. De citV. Dei, XI, 10: "Anima quoque ipsa, etiamsi semper sit
sapiens, sieut erit eum liberabitur in aeternum, participatione tarnen
incommutabilis sapientiae sapiens erit, quae non est quod ipsa."
Coneerning angeHe partieipation in wisdom, see XI, 11.
9. Con!., VII, 9, 14: "Quod enim ante omnia tempora, et supra
omnia tempora incommutabiliter manet unigenitus Filius tuus coae-
122
lupra.
12. De civ. Dei, IX, 15: "quia beatus et beatificus Deus factus
particeps humanitatis nostrae compendium praebuit participandae
divinitatis suae."
13. De civ. Dei, XXI, 16: "Jesum Christum, qui factus est particeps mortalitatis nostrae, ut nos participes faceret divinitatis suae."
For a longer explanation of human participation in the Perhu,m
Dei, see Epist. 140, 4, 12.
14. De div. quaest. LXXXIII, q. 23: "Omne castum castitate
castum est, et omne aeternum aeternitate aeternum est, et omne
pulcrum pulcritudine, et omen bonum bonitate. Ergo et omne sapiens
sapientia et omne simile similitudine. Sed duobus modis castum
castitate dicitur, vel quod eam gignat, ut ea sit castum castitate
quam gignit et cui principium atque causa est ut sit; aliter autem
cum participatione castitatis quidque castum est, quod potest aliquando esse non castum; atque ita de ceteris intelligendum est."
15. De Trin., VI, 10, 11: "Filius autem de Patre est ut sit, atque
ut illi coaeternus sit. Imago enim si perfecte implet illud cujus
imago est, ipsa coaequatur ei, non illud imagini suae. In qua imagine speciem nominavit, credo, propter pulcritudinem, ubi jam est
tanta congruentia, et prima aequalitas, et prima similitudo . ."
Cf. De Gen., liher imperf., 16, 57: "non participatione alicujus
similitudinis similis est, sed ipsa est prima similitudo cujus partici patione similia sunt, quaecumque per iIIam fecit Deus."
16. D,e civ. Dei, XXII, 30: "aliud est esse Deum; aliud participem Dei."
17. See De Gen. ad lit., V, 23, 45: Text XXI, supra, and De
Gen ad lit., IX, 17, 32: Text XXIII, supra.
18. Cf. E. Portalie, A Gu,ide to the Thought 0/ St. Augusti1lc,
pp. 152-161.
123
APPENDIX B
Causality
NOTES TO APPENDIX B
1. De eitzJ. Dei, V, 9, 4; t. VII, 122: "et si certus est ordo rerum,
certus est ordo causarum ; non enim aliquid fieri potest, quod non
aliqua efficiens causa praecesserit."
2. De libero arbitrio, 11, 17, 45; t. I, 605: "Nulla autem res
formare seipsam potest: quia nulla res potest dare sibi quod non
habet."
3. De ditzJ. quaest. LXXXIII, q. 28; t. VI, 7-8: "Qui quaerit
quare voluerit Deus mundum facere, causam quaerit voluntatis Dei.
Sed omnis causa efficiens este Omne autem efficiens majus est quam
id quod efficitur. Nihil autem majus est voluntate Dei. Non ergo
ej us causa quaerenda est."
4. De eitzJ. Dei, V, 9, 4; t. VII, 123: "Ac per hoc colligitur,
non esse causas efficientes omnium quae fiunt, nisi voluntarias, illius
naturae scilicet quae spiritus vitae est."
5. Ibi.d., coI. 124.
6. Ibid., "cui [Deo] etiam voluntates omnes subjiciuntur, quia
non habent potestatem nisi quam ille concedit. Causa itaque rerum
facit, nec fit, Deus este Aliae vero causae et faciunt et fiunt; sicut
sunt omnes creati spiritus, maxime rationales."
7. Ibid., "Corporales autem causae, quae magis fiunt quam
faciunt, non sunt inter causas efficientes annumerandae; quoniam hoc
possunt, quod ex ipsis faciunt spirituum voluntates."
8. De Trinitate, 111, chapters 2-9, is a small treatise on primary
and secondary causaIity.
9. Loe. eit., 2, 7; t. VIII, 795-796: after speaking of the "ordo
naturalis in conversione et mutabilitate corporum, qui quamvis
etiam ad nutum Deiserviat, perseverantia tarnen consuetudinis
amisit admirationem, ..." Augustine proceeds to contrast those corporeal events that occur in unusually short times. Then he speaks
of rare events (earthquakes, biological monsters, "new stars") and
remarks that none of these occurs apart from God's will: "nihil fit
nisi voluntate Dei." He concludes : "Itaque licuit vanitati Philosophorum, etiam causis aliis ea tribuere, vel veris, sed proximis, cum
omnino videre non possent superiorem ceteris omnibus causam, id
est voluntatem Dei; ..."
10. Ibid., 3, 8, coI. 796: "uterque tarnen de proximis causis, id
est, corporalibus pronuntiaret."
11. Ibid., "jam ventum esset ad superiorem causam, quae ab anima
proficisceretur ad afficiendum corpus quod regit .."
133
134
APPENDIX C
Analogy
Later, this meaning is expressed positively: the analogy of the two Testaments is simply their agreement
( congruentia ) .5 This oeeurrenee of the word is of no
help in determining whether Augustine knew something abOtIt the analogy of being.
However, there is a Sermon (On the Trinity) in
whieh Augustine uses the word analogia to speak of
the eomparison between God and ereatures. The passage is signifieant enough to be quoted in full.
I do not say, the Father is memory, the Son is
understanding, the Spirit is will: I do not say how
this may be understood, I don't dare. Let us keep
the greater meanings for those who ean grasp them;
for the weak, we who are weak do what we ean.
I don't say that t11ese three features are to be
equated with that Trinity, as if for an analogy, thut
is, as features direeted toward some sort of ratio
of eomparison. I don't say this. 6
There is no further explanation of analogy in this se\,mon but, at least, the term is used here in a promi~
ing eontext and is assoeiated with the notion of a eomparison of two types of reality. I have found no other
verbal referenees to analogia in Augustine.
However, there are diseussions in whieh the notion
of an analogieal relationship is suggested by Augustine. First of all, there is a weIl known passage in the
City 0/ God7 where Augustine endeavers to explain
God's "resting" on the seventh day of ereation. He
insists that this should not be understood ehildishly
(pueriliter), as if God were tired. God's rest signifies,
he says, the rest of those who rest in God. To illustrate this, Augustine uses several examples whieh
136
NOTES TO APPENDIX C
1. E. Przywara, Polarity, London: Oxford University Press, 1935,
pp. 33-35.
2. H. Lyttkens, The Analogy between God and the World: An
Investigation 0/ its Background and Interpretation 0/ its Use by
Thomas 0/ Aquino, Uppsala: Almqvist and Wiksells, 1952, p. 121.
3. De utilitate credendi, 3, 5; t. VIII, 48.
4. Ibid., "Secundum analogiam [traditur], cum demonstratur
non sibi adversari duo Testamenta vetus et novum."
5. Ibid., 3, 7; coI. 49: "J am porro analogiam, qua utriusque
Testamenti congruentia perspicitur, quid ego dicam usos fuisse
omnes quorum auctoritati illi cedunt; ... ?"
6. Sermo LII, 10, 23; t. V (1), 310: "Non dico, Pater memoria
est, Filius intellectus est, Spiritus voluntas est: non dico quomodo
libet intel ligatur, non audeo. Servemus majora capientibus, infirmis
infirmi quod possumus. Non dico ista illi Trinitati velut aequanda,
quasi ad analogiam, id est, ad rationem quamdam comporotionis
dirigenda: non hoc dico."
7. De civ. D,ei, XI, 8; t. VII, 277-278.
8. This becomes a smiling meadow in medieval discussions,; see
inter Opera Omnia S. Thom,ae Aquinatis (ed. Parma, XIX, 417)
the Expositio in 117 M eteororum, lectio 4: "sed analogice praedicatur pepansis de suis subj ectis, sicut ridere de animali et prato
viridi." This part of the commentary was not written by St.
Thomas.
9. De civ. Dei, XI, 8; vol. 278: "Convenientissime itaque cum
Deum requievisse prophetica narrat auctoritas, significatur requies
eorum qui in illo requiescunt et quos fach ipse requiescere."
10. Contra M endacium ad Consentium, 10, 24; t. VI, 461: "Quae
si mendacia dixerimus, omnes etiam parabolae ac figurae significandarum quarumcumque re rum, quae non ad proprietatem accipiendae sunt, sed in eis aliud ex alio est intelligendum, dicentur
esse mendacia, quod absit omnino. Nam qui hoc putat, tropicis etiam
tarn multis locutionibus omnibus potest hanc importare calumniam;
ita ut et ipsa quae appellatur metaphora, hoc est de re propria ad
rem non propriam verbi alicuj us .usurpata translatio, possit ista
ratione mendaciurn nuncupari."
11. In Joannis Evangelium, tr.LXX, 1; t. 111(2), 683: "Ipse
est igitur vita aeterna in qua futuri sumus, cum acceperit nos ad se:
et ipsa vita aeterna quod ipse est in ipso est, ut ubi est ipse et nos
142
simus, hoc est, in ipso. Sicut enim habet Pater vitam in semetipso
et utique non aliud est vita quam habet, nisi quod est ipse qui hane
habet: sic dedit Filio habere vitam in semetipso, eum ipse sit eadem
vita quam habet in semetipso. Numquid autem nos vita quod est
ipse, hoc erimus, cum in iIIa vita, hoc est in ipso esse coeperimus?
Non utique, quia ipse exsistendo vita habet vitam, et ipse est quod
habet, et quod vita est in ipso, ipse est in seipso: nos autem non ipsa
vita, sed ipsius vitae participes sumus; atque ita ibi erimus, ut in
nobis ipsis non quod ipse est esse possimus, sed nos ipsi non vita,
ipsum habeamus vitam, qui seipsum habet vitam, eo quod ipse sit
vita."
12. For an explanation of causal analogy in Thomism, see: G. P.
Klubertanz, St. Thomas Aquinas on An:alogy, Chicago: Loyola U.
Press, 1960, pp. 24-26, 45-48.
13. De ditO. quaest. LXXXIII, q. 23; Latin text supra, Appendix
A, note 14.
14. For this later theory, see: C. C. Riedl, Rohert Grosseteste
on Light, Milwaukee: Marquette U. Press, 1942; and A. C. Crombie, Robert Grosseteste and the Origins 01 Experimental Seien ce,
Oxford: Clarendon Press, 1953, pp. 104-109 (bibliography on p. 104,
note 5), and Chap. VI: "Metaphysics of Light," pp. 128-131.
Crombie cites (p. 128, note 1) St. Augustine's De Trinitate, XII,
9-14, and De libero arbitrio, 11, 13, as sources of Grosseteste's
light metaphysics. Many other medieval thinkers (Witelo, Roger
Bacon, J ohn Peckham, and the author of the Summa P;hilosophiae
attributed to Grosseteste ) share this interest in light metaphysics.
15. De civ. De'i, XI, 10, 2; t. VII, 280-281; see the Latin text
supra, Text XXXIV.
16. Enarr. in Ps., 134, 4; t. IV, 1494-1495: "N'eque enim ea quae
fecit, non sunt; aut injuria iIIi fit, cum dicimus non esse quae fecit.
Quare enim fecit, si non sunt quae fecit? Aut quid fecit, si non est
quod fecit? Cum ergo sint et iIIa quae fecit, venitur tarnen ad illius
comparationem; et tamquam solus sit, dixit, Ego sum qui sum: et,
Dices filiis Israel, Qui est, misit me ad vos. Non dixit, Deus iIIe
omnipotens, misericors, justus: quae si diceret, utique vera diceret.
Sublatis de medio omnibus quibus appellari posset et dici Deus,
ipsum esse se vocari respondit: et tamquam hoc esset ei nomen,
Hoc dices eis, inquit, Qui est misit me. Ita enim ille est, ut in
ejus comparatione ea quae facta sunt, non sinto 1110 non comparato,
sunt, quoniam ab iIIo sunt; illi autem comparata, non sunt; quia
verum esse, incommutabile esse est, quod iIIe solus este Est enim est,
sicut bonorum bonum, bonum est."
143
APPENDIX D
In Idipsum
147
NOTES TO APPENDIX D
1. Cf. J. Swetnam, S. J., "A Note on In Idipsum in St. Augustine," The Modern Schoolman, XXX (1953) 328-331. My brief
treatment of this phrase obviously owes much to this note by a
former student of mine.
2. For the six uses, consult Enarrationes in Psalmos, ed. Venetiis,
tome IV; for Ps. 4 :9, see coI. 15; for Ps. 33 :4, see coI. 218; for Ps.
40:8, see coI. 351; for Ps. 61:10, see coI. 599 (with the variant: in
unum) ; for Ps. 73 :6, see coI. 773; and for Ps. 121 :3, see coI. 1387.
3. As Father Swetnam indicates (art. cit., p. 328), it is now
generally agreed that the Greek or Hebrew expressions in these
loci mean : together, llt once, or completely.
4. En. in Ps., XXXIII, 4, 11, 7, t. IV, 218: "Quid est, exaltemus
nomen ejus in idipsum? Hoc est, in unum. N am multi codices sie
habent, M agni/icate Dominu,m mecum, et exaltemus nomen ejus in
unum. Sive in idipsum dicatur, sive in unum, hoc idem dicitur."
5. En. in Ps., CXXI, 5, coI. 1387; see Text XXXVIII.
6. En. in Ps., CXXI, 6, coI. 1388; see Text: XXXIX.
7. Cf. De vera religione, 21, 41, t. I, 761; De moribus eecl. Cath.,
I, 14, 24, t. I, 696; Con!., IX, 10, 24, t. I, 166; and the additional
references in Swetnam, art. cit., p. 331.
148