Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
APUNTES DE
FORMULACIN
QUMICA INORGNICA
3 DE E.S.O
Li
Na
K
Rb
Cs
Fr
Ag
Cu
Hg
VALENCIAS 2, 4
Platino
Plomo
Estao
VALENCIA 2
Berilio
Magnesio
Calcio
Estroncio
Zinc
Cadmio
Bario
Radio
VALENCIAS 1, 3
Oro
Talio
Be
Mg
Ca
Sr
Zn
Cd
Ba
Ra
Au
Tl
VALENCIAS 2, 3, 6
Pt
Pb
Sn
Cromo
Cr
VALENCIA 3
Aluminio
Al
VALENCIAS 2, 3
Nquel
Ni
Cobalto
Co
Hierro
Fe
VALENCIAS 2, 3, 4, 6,
7
Manganeso
Mn
2.2. NO METALES.
VALENCIA -1
Flor
VALENCIAS +/-2, 4, 6
Azufre
S
Selenio
Se
Teluro
Te
VALENCIAS +/-2,
4
Carbono
C
2.3. HIDRGENO.
VALENCIA +/-1
Hidrgeno
3. NOMENCLATURAS.
VALENCIAS +/- 1, 3, 5, 7
Cloro
Cl
Bromo
Br
Yodo
I
VALENCIAS 2, +/- 3, 4, 5
Nitrgeno
N
VALENCIA 4
Silicio
Si
VALENCIA -2
Oxgeno
VALENCIAS +/- 3, 5
Fsforo
Arsnico
Antimonio
VALENCIA 3
P
As
Sb
Boro
Para nombrar los compuestos qumicos inorgnicos se siguen las normas de la IUPAC
(unin internacional de qumica pura y aplicada). Se aceptan tres tipos de nomenclaturas para
los compuestos inorgnicos, la sistemtica, la nomenclatura de stock y la nomenclatura
tradicional.
3.1. NOMENCLATURA SISTEMTICA.
Para nombrar compuestos qumicos segn esta nomenclatura se utilizan los prefijos:
MONO_, DI_, TRI_, TETRA_, PENTA_, HEXA_, HEPTA_ ...
Cl2O3 Trixido de dicloro
I2O Monxido de diodo
3.2. NOMENCLATURA DE STOCK.
En este tipo de nomenclatura, cuando el elemento que forma el compuesto tiene ms
de una valencia, sta se indica al final, en nmeros romanos y entre parntesis:
Fe(OH)2 Hidrxido de hierro (II)
Fe(OH)3 Hidrxido de hierro (III)
3.3. NOMENCLATURA TRADICIONAL.
En esta nomenclatura para poder distinguir con qu valencia funcionan los elementos
en ese compuesto se utilizan una serie de prefijos y sufijos:
Hipo_ _oso
2 valencias
3 valencias
4 valencias
Valencia menor
_oso
1 valencia
Per_
_ico
_ico
Valencia mayor
4. XIDOS.
Son compuestos binarios formados por la combinacin de un elemento y oxgeno. Hay
dos clases de xidos que son los xidos bsicos y los xidos cidos (anhdridos).
4.1. XIDOS METLICOS
Son compuestos binarios formados por la combinacin de un metal y el oxgeno. Su
frmula general es:
M2OX
Donde M es un metal y X la valencia del metal (el 2 corresponde a la valencia del
oxgeno).
LAS VALENCIAS DE LOS ELEMENTOS SE INTERCAMBIAN ENTRE ELLOS Y SE PONEN
COMO SUBNDICES. (Si la valencia es par se simplifica).
Valencia Frmula
1
2
3
Na2O
Ca2O2 = CaO
Fe2O2 = FeO
Fe2O3
N. sistemtica
Monxido de disodio
Monxido de calcio
Monxido de hierro
Trixido de dihierro
N. stock
(la ms frecuente)
xido de sodio
xido de calcio
xido de hierro (II)
xido de hierro (III)
N. tradicional
xido
xido
xido
xido
sdico
clcico
ferroso
frrico
Pb2O4 = PbO2
Dixido de plomo
xido plmbico
N. stock
N. tradicional
F2O
N. sistemtica
(la ms frecuente)
Monxido de diflor
xido de flor
Cl2O
Monxido de dicloro
SO
Monxido de azufre
3
4
5
6
7
I2O3
SeO2
Br2O5
S2O3
I2O7
Trixido de diodo
Dixido de Selenio
Pentaxido de dibromo
Trixido de azufre
Heptaxido de diodo
xido
xido
xido
xido
xido
Anhdrido
hipofluoroso
(excepcin
a
la
norma general de
prefijos y sufijos)
Anhdrido
hipocloroso)
Anhdrido
hiposulfuroso
Anhdrido sulfuroso
Anhdrido selenioso
Anhdrido brmico
Anhdrido sulfrico
Anhdrido peridico
de
de
de
de
de
Iodo (III)
selenio (IV)
bromo (V)
azufre (VI)
Yodo (VII)
N. sistemtica *
N. stock *
N. tradicional
xido nitroso
xido ntrico
Anhdrido nitroso
Anhdrido ntrico
Son compuestos binarios formados por un metal e Hidrgeno. Su frmula general es:
MHX
Donde M es un metal y la X la valencia del metal.
EL HIDRGENO SIEMPRE TIENE VALENCIA 1.
Valencia Frmula
1
2
3
4
NaH
FeH2
FeH3
SnH4
N. sistemtica
Monohidruro de sodio
Dihidruro de hierro
Trihidruro de hierro
Tetrahidruro de estao
6. HIDRUROS DE NO METALES.
N. stock
(la ms frecuente)
Hidruro de sodio
Hidruro de hierro (II)
Hidruro de hierro (III)
Hidruro estao (IV)
N. tradicional
Hidruro
Hidruro
Hidruro
Hidruro
sdico
ferroso
frrico
estnnico
Hay no metales como el nitrgeno, fsforo, arsnico antimonio, carbono, silicio y boro
que forman compuestos con el hidrgeno y que reciben nombres especiales.
Nitrgeno, fsforo, arsnico, antimonio y el boro funcionan con la valencia 3 mientras
que el carbono y el silicio lo hacen con valencia 4.
Valencia
Frmula
N. sistemtica
NH3
PH3
AsH3
BH3
SbH3
N. tradicional
(la ms usada)
Amoniaco
Fosfina
Arsina
Borano
Estibina
3
3
3
3
3
4
4
CH4
SiH4
Metano
Silano
Tetrahidruro de carbono
Tetrahidruro de boro
Trihidruro
Trihidruro
Trihidruro
Trihidruro
Trihidruro
de
de
de
de
de
nitrgeno
fsforo
arsnico
boro
antimonio
7. CIDOS HIDRCIDOS.
Son compuestos binarios formados por un no metal e hidrgeno. Los no metales que
forman estos cidos son los siguientes:
Fluor, cloro, bromo, yodo (todos ellos funcionan con la valencia 1)
Azufre, selenio, teluro (funcionan con la valencia 2).
Su frmula general es:
Hx N
Donde N es el no metal y la X la valencia del no metal. (El hidrgeno funciona con valencia 1).
Valencia Frmula
1
1
1
HF
HCl
HBr
N. tradicional
(cuando
est
disolucin)
cido fluorhdrico
cido clorhdrico
cido Bromhdrico
1
2
2
HI
H2S
H2Se
cido yodhdrico
cido sulfhdrico
cido selenhdrico
H2Te
cido telurhdrico
N.
tradicional
en (cuando est en
estado puro)
Fluoruro de hidrgeno
Cloruro de hidrgeno
Bromuro
de
Hidrgeno
Yoduro de hidrgeno
Sulfuro de hidrgeno
Seleniuro
de
hidrgeno
Teluro de hidrgeno
N. stock
(la ms comn)
Fluoruro de calcio
Cloruro de hierro (III)
N. tradicional
Fluoruro clcico
Cloruro frrico
Son compuestos formados por un metal y el grupo hidroxilo (OH). Su frmula general es:
M(OH)X
NaOH
Ca(OH)2
Ni (OH)2
3
4
Al(OH)3
Pb(OH)4
N. sistemtica
N. stock
(la ms frecuente)
Hidrxido de sodio
Hidrxido de sodio
Dihidrxido de calcio
Hidrxido de calcio
Dihidrxido de nquel
Hidrxido de nquel
(II)
Trihidrxido de aluminio Hidrxido de aluminio
Tetrahidrxido de plomo Hidrxido de plomo
(IV)
N. tradicional
Hidrxido sdico.
Hidrxido clcico
Hidrxido niqueloso
Hidrxido alumnico
Hidrxido plmbico
Frmula
F2O + H2O = H2F2O2 = HFO
SO + H2O = H2SO2
Cl2O3 + H2O = H2Cl2O4 = HClO2
S2O + H2O = H2SO3
Cl2O5 + H2O = H2Cl2O6 = HClO3
SO3 + H2O = H2SO4
Cl2O7 + H2O = H2Cl2O8 = HClO4
N. tradicional
cido hipofluoroso
cido hiposulfuroso
cido cloroso
cido sulfuroso
cido clrico
cido sulfrico
cido perclrico
Frmula
HNO2
HNO3
N. tradicional
cido nitroso
cido ntrico
Frmula
P2O3 + H2O = HPO2
P2O5 +H2O = HPO3
N. tradicional
cido metafosforoso
cido metafosfrico
Frmula
P2O3 + 2H2O = H4P2O5
P2O5 +2H2O = H4P2O7
N. tradicional
cido pirofosforoso
cido pirofosforico
El fsforo, arsnico y antimonio forman los cidos ORTO cuando se les suman 3 molculas de
agua a los xidos correspondientes.
Valencia
3
Frmula
P2O3 + 3H2O = H6P2O6 = H3PO3
N. tradicional
cido ortofosforoso (A.
Fosforoso)
cido ortofosfrico (A.
Fosfrico)
Hay algunos metales que tambin forman cidos, como el cromo y el manganeso:
Valencia
6
6
Frmula
CrO3 + H2O = H2CrO4
* Cr2O6 +H2O = H2Cr2O7
N. tradicional
cido crmico
cido dicrmico
Valencia
6
7
Frmula
MnO3 + H2O = H2MnO4
Mn2O7 + H2O = H2Mn2O8 = HMnO4
N. tradicional
cido mangnico
cido permangnico
Nomenclatura.
El nombre de los cidos oxocidos depende de la nomenclatura elegida:
a)
b)
Para escribir la frmula de un cido segn las diferentes nomenclaturas se debe obtener
previamente el estado de oxidacin del elemento central.
Determinacin del nmero de hidrgenos cuando se formula.
Para determinar el nmero de hidrgenos se debe tener en cuenta el nmero de tomos de
cada elemento, los estados de oxidacin del oxgeno y del hidrgeno y que la frmula debe ser
neutra, aplicando la expresin:
n tomos O * (2) + n tomos de H * (+1) + n tomos X * (EOx) = 0
calculando el nmero de tomos de hidrgeno.
Ejemplo: Cul es el nmero de H presentes en el cido trioxontrico (V)?:
Segn la frmula hay 3 tomos de oxgeno y uno de nitrgeno que acta con estado de
oxidacin 5+. Por tanto:
3*(2) + x*(+1) + 1*(+5) = 0 x = 1
Determinacin del estado de oxidacin del elemento central cuando se construye el nombre.
En estos compuestos qumicos los estados de oxidacin no se pueden obtener directamente
1
Estado de oxidacin
6+
7+
5+
5+
3+
4+
7+
Frmula
H2SO4
HClO4
HClO3
HNO3
HNO2
H2CO3
HMnO4
Nomenclatura:
cido
HBrO3
H2CO3
H2CrO4
HIO
Nomenclaturas sistemticas
Funcional*
Estequiomtrica
Acido trioxobrmico (V)
Trioxobromato (V) de hidrgeno
Trioxocarbonato (IV) de
Acido trioxocarbnico (IV)
hidrgeno
Tetraoxocromato (VI) de
Acido tetraoxocrmico (VI)
hidrgeno
Acido monoxoidico (I)
Monoxoiodato (I) de hidrgeno
Nomenclatura
tradicional
Acido brmico
Acido carbnico
cido crmico
Acido hipoiodoso
La IUPAC acepta como vlidos los nombre tradicionales de los oxoacidos debido a ser muy
utilizados.
Particularidades de la nomenclatura tradicional.
La nomenclatura tradicional, no recomendada, utiliza otros prefijos, adems de los
conocidos, para dar nombre a cidos especiales. As, por ejemplo, el fsforo o el yodo dan lugar a
cidos diferentes, con el mismo estado de oxidacin, cuando sus xidos se combinan con distintas
cantidades de agua:
a) P2O5 + H2O ___ H2P2O6 ___ HPO3
b) P2O5 + 2H2O ___ H4P2O7
c) P2O5 + 3H2O ____ H6P2O8_____H3PO4
Los tres son cidos fosfricos, segn esta nomenclatura, por lo que hay que introducir
nuevos prefijos para diferenciarlos:
a) cido metafosfrico, menor cantidad de agua (una molcula de agua)
b) cido pirofosfrico (dos molculas de agua)
c) cido ortofosfrico mayor cantidad de agua (tres molculas de agua)
Esto ocurre con otros elementos como el silicio, el boro, el bromo y el yodo. En el caso de
yodo y del bromo el cido orto, con mayor cantidad de agua, se formula con 5 molculas de agua
y este prefijo se suele suprimir, por lo que el cido ortofosfrico se nombra normalmente como
cido pirofosfrico
Sal
Ca(ClO)2
Ca(ClO2)2
Sn(ClO3)4
Li(ClO4)
Ca2(SO2)2 = Ca(SO2)
Pb2(SO3)4 = Pb(SO3)2
Al2(SO4)3
Fe4(P2O7)3
H3AsO3
cido ortoarsenioso
K3(AsO3)
Nombre de la sal
Hipoclorito de calcio
Clorito de calcio
Clorato de estao (IV)
Perclorato de litio
Hiposulfito de calcio
Sulfito de plomo (IV)
Sulfato de aluminio
Pirofosfato de hierro
(III)
Ortoarsenito de potasio
Sal
Ca(HSO2)2
H2SO3
cido sulfuroso
Pb(HSO3)4
H2SO4
cido sulfrico
Cr(HSO4)3
Nombre de la sal
Hidrgeno hiposulfito de
calcio
Hidrgeno sulfito de plomo
(IV)
Hidrgeno sulfato de cromo
(III)
xido de bario
xido de sodio
Anhdrido sulfuroso
xido de plata
xido de aluminio
xido de nquel (III)
xido de cloro (VII)
xido nitroso
Anhdrido nitroso
Hidruro de litio
Cloruro de cobalto (III)
Hidruro de plata
cido bromhdrico
cido sulfhdrico
Amoniaco
cido clorhdrico
Hidruro de calcio
xido de estroncio
cido clorhdrico
Cloruro de sodio
Fluoruro de calcio
Yoduro de plomo (II)
Bromuro potsico
Sulfuro de bario
tricloruro de arsnico
Sulfuro de hierro (II)
cido ntrico
cido carbnico
cido perclrico
cido fosfrico
cido metafosfrico
cido sulfhdrico
cido sulfrico
cido hipoiodoso
Hidruro de magnesio
cido silcico
Hidrxido de calcio
Hidrxido de hierro (III)
cido nitroso
Hidrxido de aluminio
Bromuro de cobalto (II)
Hidrxido de potasio
Sulfato de calcio
Cloruro de cobalto (III)
Nitrito de litio
Carbonato sdico
Cloruro potsico
Sulfuro de zinc
Hipoiodito potsico
Fosfato clcico
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
NiO
Cl2O7
P2O5
LiH
CaO
AgH
HBr
H2S
NH3
HCl
BaO
CaH2
PH3
PbI2
KBr
AsH3
BaS
AlCl3
Al2S3
Li2O
FeS
HNO3
H2CO3
HClO4
H3PO4
H2S
MgH2
H2SiO3
Ca(OH)2
Fe(OH)3
HNO2
Al(OH)3
KOH
CaSO4
Al2(SiO3)3
CoCl2
LiNO2
Na2CO3
Ca3(PO4)2
ZnCl2
Na2CO3
HgO
NaOH
CH4
KIO