Sunteți pe pagina 1din 5

AVALIAO DE CONHECIMENTOS

Geologia, 12. Ano


Durao da Prova: 90 minutos
Outubro de 2009
Grupo I
1. Leia com ateno o texto que se segue e que reproduz a evoluo do conhecimento cientfico
relativamente dinmica terrestre.
O despertar dos gigantes
() O conceito da deriva dos continentes a partir de uma massa continental nica hoje um
dado adquirido, aceite universalmente e que fundamenta a moderna Teoria da Tectnica de Placas.
J por volta de 1620, Bacon chamara a ateno para a similitude dos rebordos continentais,
mas sem sugerir que tivessem estado alguma vez agregados. O primeiro a falar de uma deslocao dos
continentes foi Pellegrini, em 1848, mas atribuiu o fenmeno a causas sobrenaturais, relacionando-o
com o Dilvio bblico.
Foi em 1912 que Wegener apresentou pela primeira vez a sua teoria comunidade cientfica,
sem que se saiba exactamente o que o levou a debruar-se sobre a questo. Segundo uns, j se
interessava pelo assunto desde 1903; para outros, a ideia foi-lhe sugerida mais tarde, pela observao
do desprendimento das placas de gelo polar, no mbito do processo de formao dos icebergues.
A proposta de Wegener s se veio a cristalizar definitivamente com o artigo publicado, em 1968,
no Journal of Geophysical Research por trs sismlogos norte-americanos, Lynn Sykes, Brian Isaacks e
Jack Oliver.
A superfcie da Terra formada por uma casca rgida, com cerca de 100 quilmetros de
espessura, que envolve um manto pastoso, viscoso. Essa casca rgida est dividida num certo nmero
de regies independentes, a que se chama placas. Essas placas deslizam sobre o manto viscoso,
modificando as suas posies relativas e as respectivas linhas de separao. O material que as
constitui renova-se permanentemente.
Como um tapete rolante, as placas recm-formadas percorrem um trajecto mais ou menos
longo e voltam a mergulhar no interior do manto ().
Revista do Jornal Expresso, 13 de Julho de 1991 adaptado

1.1. Wegener utilizou a prova referida por Bacon, acerca da similitude dos contornos continentais, para
defender a Teoria da Deriva dos Continentes. Refira dois outros argumentos que Wegener utilizou
na defesa da sua Teoria.
1.2. Tenha em considerao as passagens A e B sublinhadas no texto.
A O material que as constitui renova-se permanentemente.
B () voltam a mergulhar no interior do manto ().
Identifique as estruturas geolgicas onde ocorrem os eventos a que se referem, respectivamente,
as passagens A e B do texto.
1.3. No texto pode ler-se: O primeiro a falar de uma deslocao dos continentes foi Pellegrini, em
1848, mas atribuiu o fenmeno a causas sobrenaturais, relacionando-o com o Dilvio bblico.
1.3.1.Indique que Teoria est implcita na explicao proposta por Pellegrini do fenmeno da deriva
dos continentes.
1.3.2.Esclarea, numa perspectiva actual, as causas da deslocao dos continentes superfcie da
Terra.
1.4. Das opes indicadas escolha aquela que melhor completa a seguinte frase.
Uma fronteira de placas tectnicas
Imp. 751.07-0

1/5

AVALIAO DE CONHECIMENTOS

a.
b.
c.
d.

assinalada pela ausncia de sismicidade e de actividade vulcnica.


pode ser caracterizada por expanso ou por afundamento da litosfera ocenica.
faz passagem, de um modo imperceptvel, de uma placa placa que lhe est adjacente.
corresponde sempre a uma regio vulcnica, mas nem sempre a uma regio ssmica.

1.5. Nas placas que se movem como um tapete rolante, as rochas apresentam paleomagnetismo.
Explique o que se entende por paleomagnetismo.
2. A figura apoia a ideia da deriva continental, com base na correlao estratigrfica estabelecida
entre cinco locais em diferentes continentes. Considere, ainda, a localizao do ponto A e da
cadeia montanhosa dos Himalaias.

2.1. Refira o nome do supercontinente a partir do qual se teria originado a deriva.


2.2. Explique em que medida a correlao estratigrfica posta em evidncia na figura apoia a ideia da
deriva continental.
2.3. Refira a importncia dos depsitos glacirios com cerca de 300 milhes de anos, constantes das
cinco colunas estratigrficas, com vista localizao das respectivas massas continentais naquela
poca da Histria da Terra.
2.4. Tomando como referncia as diversas idades mencionadas nas cinco colunas estratigrficas da
figura, de admitir que no ponto A as rochas do fundo ocenico tenham uma idade
a.
b.
c.
d.

Inferior a 144 M.a.


entre 144 e 320 M.a.
entre 320 e 360 M.a.
entre 360 e 400 M.a.
(Transcreva a letra correspondente resposta correcta.)

2.5. Relacione a deriva dos continentes com a dinmica da litosfera ocenica.


2.6. A origem das cadeias montanhosas est relacionada com a deriva dos continentes.
Imp. 751.07-0

2/5

AVALIAO DE CONHECIMENTOS

2.6.1.Refira em que circunstncias a deriva dos continentes responsvel pela formao de


cadeias montanhosas do tipo dos Himalaias, em evidncia na figura.
2.6.2.Mencione uma regio do continente europeu que, a manterem-se as actuais tendncias
tectnicas, poder evoluir para uma cadeia do tipo himalaio.
3. Leia com ateno o seguinte texto e observe a figura.
Arthur Holmes foi o primeiro cientista a relacionar a tectnica de placas com a conveco mantlica.
Holmes defendia que o magma ascende no manto e expelido ao nvel das zonas de rifte. Como a
esse nvel gerada crusta ocenica, ocorre uma compensao nas zonas de subduco onde a placa
se afunda. O esquema da figura pretende representar o modelo de conveco defendido por Holmes.

3.1. Das opes que se seguem, escolha aquela que melhor completa a seguinte frase.
Segundo Holmes, os riftes e as fossas ocenicas encontravam-se
a. acima do ramo ascendente da clula convectiva.
b. associados ao ramo descendente da clula e acima do ramo descendente da clula
convectiva, respectivamente.
c. acima do ramo ascendente da clula e associados ao ramo descendente da clula convectiva,
respectivamente.
d. na zona do ramo descendente da clula convectiva.
3.2. Explique em que medida a conveco, como principal mecanismo responsvel pelo fluxo de
energia da Terra, constitui um argumento que corrobora a Teoria da Expanso dos Fundos
Ocenicos e, consequentemente, a Teoria da Tectnica de Placas.
4. O mapa da figura representa parte do Atlntico Norte e abrange o territrio portugus. Na figura,
esto assinaladas as idades das rochas da crusta ocenica, segundo alinhamentos
correspondentes a iscronas (linhas que, neste caso, unem pontos do fundo ocenico com a
mesma idade, em milhes de anos M.a.)

Imp. 751.07-0

3/5

AVALIAO DE CONHECIMENTOS

4.1. Das opes que se seguem, escolha aquela que melhor completa a frase.
A taxa de expanso ocenica na regio apresentada
a. Foi nula nos ltimos 37 M.a.
b. maior para regies prximas do rifte.
c. Foi mxima entre os ltimos 80 M.a. e 76 M.a.
d. Tem sido constante desde a abertura do Oceano Atlntico.
4.2. Explique em que medida o mapa da figura sugere que a abertura do Oceano Atlntico, na regio
representada, se fez de Sul para Norte e de forma progressiva.
4.3. Interprete as informaes fornecidas pelas linhas iscronas representadas na regio do Golfo da
Biscaia, de acordo com a evoluo do Oceano Atlntico naquela regio.
4.4. Identifique, no mapa da figura, as estruturas representadas por linhas tracejadas, com orientao
aproximada W-E.
4.5. Esclarea de que modo a eventual formao de uma zona de subduco ao longo da margem
Leste do Atlntico poder condicionar a evoluo deste oceano.
4.6. Comente a seguinte afirmao:O mapa da figura revela uma evoluo na interpretao da
dinmica terrestre, por comparao com as ideias defendidas tanto por imobilistas como por
Wegenerianos.
5. Observe os esquemas A e B da figura, que traduzem anomalias magnticas tericas, em dois
troos distintos da crusta ocenica, ambos a 100 km de extenso e obtidos em direco
perpendicular s cristas mdias ocenicas. As bandas escuras e as bandas claras assinalam,
respectivamente, polaridade normal e polaridade inversa.

5.1. Indique, justificando, qual dos esquemas traduz uma maior velocidade de expanso do fundo
ocenico.
5.2. Caracterize polaridade normal e polaridade inversa.
Imp. 751.07-0

4/5

AVALIAO DE CONHECIMENTOS

5.3. Explique o facto de o estudo do paleomagnetismo se fazer, habitualmente, em amostras da crusta


ocenica.
5.4. Refira duas caractersticas do campo magntico em cada lugar da Terra.
5.5. Classifique o tipo de fronteira de placas onde tero sido recolhidas as amostras mais modernas a
que correspondem os esquemas A e B.
5.6. Indique o tipo de sismicidade predominante na fronteira de placas onde foram recolhidas as
amostras citadas anteriormente.
O Professor: _______________________

Imp. 751.07-0

5/5

S-ar putea să vă placă și