Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
1 Bachillerato
Curso 2012/13
Cuaderno 2
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 2
1 p. sg
2 p. sg
3 p. sg.
1 p. pl.
2 p. pl.
3 p. pl.
-r*
-ris
-tur
-mur
-mini
-ntur
am-a-ris
am-a-tur
am-a-mur
am-a-mini
am-a-ntur
Eres amado/a
Es amado/a
Somos amados/as
Sois amados/as
Son amados
PRETRITO IMPERFECTO
VOZ PASIVA
VERBO DUCO 3
era conducido/a
duc-e-ba-r
duc-e-ba-ris
duc-e-ba-tur
duc-e-ba-mur
duc-e-ba-mini
duc-e-ba-ntur
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
eras conducido/a
era conducido/a
ramos conducidos/as
erais conducidos/as
eran conducidos/as
Pgina 3
aggredior 3 atacar
conor 1 intentar
ingredior 3 entrar
nascor 3 nacer
proficiscor 3 marcharse
utor 3 usar
LATIN I CUADERNO 2
arbitror 1 considerar
fruor 3 disfrutar
morior 3m morir
orior 3m surgir, nacer
progredior 3 avanzar
vereor 2 temer
CMLM
consequor 3 conseguir
hortor 1 animar
loquor 3 hablar
polliceor 2 prometer
sequor 3 seguir
videor 2 parecer
Pgina 4
capiebantur
inficiebatur
promittebatur
terrentur
custodiemur
leguntur
proponit
tribuitur
docebitur
moneris
scribentur
vocabitur
morientur
progredimini
verebantur
secantur
sequitur
videbuntur
regebantur
fruitur
ducitur
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 5
Ha amado/am
pretrito pluscuamperfecto
Haba amado
futuro perfecto
Habr amado
En latn estos tres tiempos tienen la caracterstica comn de compartir una misma raz
distinta a la que se utiliza para los tiempos del tema o raz de presente.
a) Pretrito perfecto de indicativo
Se forma con la raz de perfecto y unas desinencias especiales.
Los paradigmas son:
1 conj.
2 conj.
3 conj.
4 conj.
SUM
he adornado/
adorn
he destruido/
destru
he enviado/
envi
he odo/ o
he sido/
fui
ornav-i
monu-i
mis-i
audiv-i
fu-i
ornav-isti
monu -isti
mis-is-ti
audiv-is-ti
fu-isti
ornav-it
monu-it
mis-i-t
audiv-i-t
fu-it
ornav-imus
monu-imus
mis-i-mus
audiv-i-mus
fu-imus
ornav-istis
monu-istis
mis-is-tis
audiv-is-tis
fu-istis
ornav-erunt
monu-erunt
mis-erunt
audiv-erunt
fu-erunt
Como se puede apreciar la hay una relacin regular entre la raz de presente y la raz de
perfecto en casi todas las conjugaciones:
RAZ DE
PERFECTO
1 SINGULAR DEL
PRESENTE
1 SINGULAR DEL
PRETRITO
PERFECTO
1 conj.
am-
am-av-
amo 1
amavi
2 conj.
mon-
mon-u-
moneo 2
monui
3 conj.
mitt
IRREGULAR
mitto 3
misi
4 conj.
aud-
aud-iv-
audio 4
audivi
fu-
sum
fui
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 6
-i
-isti
-it
-imus
-istis
-erunt
Cuando la raz es regular, hay que quitar el sufijo de perfecto, y con la raz de
presente se busca en 1 p. sg como en los tiempos de presente.
laudaverunt > laudav-erunt > laud av > laudo 1
Cuando la raz es irregular, hay que buscar el verbo en 1 p. sg. del pretrito
perfecto de indicativo.
duxistis > dux istis > duxi (En el diccionario dice que es perfecto de duco 3)
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 7
-eram
-eras
-erat
-eramus
-eratis
-erant
1 conj.
2 conj.
haba adornado
3 conj.
haba destruido
4 conj.
haba enviado
haba odo
SUM
haba sido
ornav-eram
monu-eram
mis-eram
audiv-eram
fu-eram
ornav-eras
monu-eras
mis-eras
audiv-eras
fu-eras
ornav-erat
monu-erat
mis-erat
audiv-erat
fu-erat
ornav-eramus
monu-eramus
mis-eramus
audiv-eramus
fu-eramus
ornav-eratis
monu-eratis
mis-eratis
audiv-eratis
fu-eratis
ornav-erant
monu-erant
mis-erant
audiv-erant
fu-erant
LATIN I CUADERNO 2
-ero
-eris
-erit
-erimus
-eritis
-erint
CMLM
Pgina 8
1 conj.
2 conj.
haba adornado
3 conj.
haba destruido
haba enviado
4 conj.
haba odo
SUM
haba sido
ornav-ero
monu-ero
mis-ero
audiv-ero
fu-ero
ornav-eris
monu-eris
mis-eris
audiv-eris
fu-eris
ornav-erit
monu-erit
mis-erit
audiv-erit
fu-erit
ornav-erimus
monu-erimus
mis-erimus
audiv-erimus
fu-erimus
ornav-eritis
monu-eritis
mis-eritis
audiv-eritis
fu-eritis
ornav-erint
monu-erint
mis-erint
audiv-erint
fu-erint
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfolgico y traduccin de los siguientes verbos:
incitavit
mandaveramus
postulaveritis
placueram
obtinueris
monuit
audiverint
munivi
sciveras
collegimus
creverant
contendisti
spectaverunt
studueratis
serviverit
fefellerat
exposueram
revocant
vexit
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 9
inclusit
admisit
concessit
produxerat
aspexerat
adiunxerat
incepisti
fefellit
contigimus
petiverunt
cognoverunt
straverunt
vexerit
instruxerit
iusserit
Perfecto
Presente
expuli
Perfecto
doceo 2
impero1
permisi
cado 3
delectavi
scivi
ignosco 3
scribo 3
vici
traho 3
dormio 4
censui
edi
5.- Conociendo el enunciado del verbo simple, saca cual es el de los derivados:
capio-cepi 3m
recipio-
suscipio-
accipio-
duco-duxi 3
abduco-
traduco-
introduco-
facio-feci 3m
perficio-
inficio-
patefacio-
iacio-ieci 3m
adicio-
proicio-
abicio-
mitto-misi 3
promitto-
transmitto-
permitto-
pono-posui 3
propono-
compono-
depono-
venio-veni 4
invenio-
advenio-
convenio-
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 10
h)
i)
j)
k)
l)
m)
n)
o)
p)
q)
r)
s)
t)
2 p. singular
1 p. plural
2 p. plural
nom.
ego
tu
nos
vos
voc.
tu
vos
ac.
me
te
nos
vos
gen.
mei
tui
nostrum/nostri
vestrum/vestri
dat.
mihi
me,
mecum
tibi
te,
tecum
nobis
nobis,
nobiscum
vobis
vobis,
vobiscum
abl.
CMLM
Pgina 11
Cuando un pronombre personal tiene que llevar la preposicin cum, esta aparece encltica y
se escribe unida a la parte final del pronombre: mecum conmigo, tecum contigo, secum
consigo, nobiscum con nosotros, vobiscum con vosotros.
El pronombre personal de 3 persona no reflexivo no existe en latn y su lugar es ocupado
por un demostrativo: is-ea-id, hic-haec-hoc, ille-illa-illud.
nom.
voc.
ac.
gen.
dat.
abl.
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Singular
Plural
se /sese
sui
sibi
se
secum
se /sese
sui
sibi
se
secum
Pgina 12
EJERCICIOS
1.- Analiza y traduce las siguientes formas de los pronombres personales y del reflexivo:
mihi
ego
vos
nostri
vobis
sui
nobiscum
se
te
vestrum
mecum
nos
36. POSESIVOS
Varios poseedores
1 persona
noster-tra-trum
2 persona
vester-tra-trum
3 persona
Como ves los posesivos se declinan como adjetivos de la primera clase, es decir, el
masculino por la 2 declinacin, el femenino por la 1 y el neutro por la 2, con la nica
particularidad del vocativo singular de meus, que es mi.
No tienen las terminaciones tpicas de pronombres para el genitivo (-ius) ni para el dativo
(-i).
Sintcticamente son adjetivos:
Acompaan a un sustantivo
Se sustantivan
Nostri vincunt.
Observa que el de 3 persona, igual que en castellano, para un poseedor y para varios es el
mismo, suus sua suum. En latn solo se utiliza como posesivo-reflexivo, es decir, cuando el
poseedor es tambin el sujeto de la oracin.
Cato in templo suam uxorem vidit.
Catn vio a su esposa en el templo. (Se refiere a la esposa de Catn)
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 13
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfolgico de los siguientes, pronombres, adjetivos o posesivos y
sustantivos:
mea culpa
tuis vestibus
nostra lingua
nobis
corpore sano
Suae arbores
Nostro exercitu
te
re
2.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones:
a)
Ego reges eieci, vos tyrannum introduxistis.
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
l)
m)
n)
hic-haec-hoc
este-esta-esto
iste-ista-istud
ese-esa-eso
ille-illa-illud
aquel-aquella-aquello
Tal y como se ve por el enunciado los pronombres poseen los tres gneros y los dos
nmeros, como los adjetivos. De hecho pueden sustituir a sustantivos en cualquier gnero,
nmero y caso, o bien acompaarlo como un determinante (normalmente delante)
Antonius et Petrus Romam venerunt. Hic erat felix, ille infelix.
Hic homo erat felix.
Illas puellas vidi.
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 14
-ius
-i
Genitivo singular
Dativo singular
hic-haec-hoc
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
hic
haec
hoc
hi
hae
haec
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
hunc
hanc
hoc
hos
has
haec
Gen
huius
huius
huius
horum
harum
horum
Dat.
huic
huic
huic
his
his
his
Abl.
hoc
hac
hoc
his
his
his
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 15
iste-ista-istud
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
iste
ista
istud
isti
istae
ista
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
istum
istam
istud
istos
istas
ista
Gen
istius
istius
istius
istorum
istarum
istorum
Dat.
isti
isti
isti
istis
istis
istis
Abl.
isto
ista
isto
istis
istis
istis
ille-illa-illud
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
ille
illa
illud
illi
illae
illa
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
illum
illam
illud
illos
illas
illa
Gen
illius
illius
illius
illorum
illarum
illorum
Dat.
illi
illi
illi
illis
illis
illis
Abl.
illo
illa
illo
illis
illis
illis
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 16
is-ea-id
Singular
Nom
Voc.
Ac.
Gen
Dat.
Abl.
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
is
--eum
eius
ei
eo
ea
--eam
eius
ei
ea
id
--id
eius
ei
eo
ei/ii/i
--eos
eorum
eis/iis/is
eis/iis/is
eae
--eas
earum
eis/iis/is
eis/iis/is
ea
--ea
eorum
eis/iis/is
eis/iis/is
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 17
idem-eadem-idem
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
idem
eadem
idem
eidem/
iidem/idem
eaedem
eadem
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
eundem
eandem
idem
eosdem
easdem
eadem
Gen
eiusdem
eiusdem
eiusdem
eorundem
earundem
eorundem
Dat.
eidem
eidem
eidem
Abl.
eodem
eadem
eodem
eisdem/
iisdem/isdem
eisdem/
iisdem/isdem
eisdem/
iisdem/isdem
eisdem/
iisdem/isdem
eisdem/
iisdem/isdem
eisdem/
iisdem/isdem
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 18
ipse-ipsa-ipsum
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
ipse
ipsa
ipsum
ipsi
ipsae
ipsa
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
ipsum
ipsam
ipsum
ipsos
ipsas
ipsa
Gen
ipsius
ipsius
ipsius
ipsorum
ipsarum
ipsorum
Dat.
ipsi
ipsi
ipsi
ipsis
ipsis
ipsis
Abl.
ipso
ipsa
ipso
ipsis
ipsis
ipsis
EJERCICIOS
1. Anlisis morfolgico de los siguientes pronombres :
haec
isto
eius
illos
is
eis
eorum
hoc
istius
illi
iste rex
idem
istarum
eodem
illos oculos
ipse caesar
illis itineribus
ipsis
eius modi
hac re
eo
(hic-haec-hoc)
(ille-illa-illum)
(is-ea-id)
(ipse-ipsa-ipsum)
Ab. pl.
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
illarum
Pgina 19
Determinante
Sustantivo
(hic-haec-hoc)
libros
(ille-illa-illum)
ancillas
(iste-ista-istud)
omnia moenia
(is-ea-id)
partibus
(idem-eadem-idem)
originum
(is-ea-id)
nostri impetus
(ipse-ipsa-ipsum)
furem
(is-ea-id)
decreta
(idem-eadem-idem)
rebus
(iste-ista-istud)
occasu
hos libros
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 20
Nom.
Voc.
Ac.
Gen.
Dat.
Abl.
plural
masc.-fem.
neutro
masc.-fem.
neutro
altior
altior
altior- em
altior -is
altior -i
altior -e
altius*
altius*
altius*
altior -is
altior -i
altior -e
altior -es
altior -es
altior -es
altior -um
altior -ibus
altior -ibus
altior -a
altior -a
altior -a
altior -um
altior -ibus
altior -ibus
*Observa que como la terminacin del nom-voc-ac sg neutro es el sufijo iorevoluciona a ius (cfr. sustantivos neutros de la tercera como corpus-corporis)
En latn pocas veces se utiliza la forma analtica del comparativo de superioridad que
consiste en aadir un adverbio intensificador delante del positivo pero si es normal para los otros
dos comparativos:
comparativo de superioridad
magis + positivo
magis altus-a-um
comparativo de igualdad
tam + positivo
tam altus-a-um
comparativo de inferioridad
minus + positivo
minus altus-a-um
Grado superlativo
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 21
-issim-
-rim-
-lim-
Las terminaciones que toman los adjetivos en grado superlativo son las de los adjetivos de
primera clase (segunda-primera-segunda declinacin)
dulcissimus-a-um (sp. de dulcis-e)
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
Masc.
fem.
neutro
Nom
dulcissim-us
dulcissim-a
dulcissim-um
dulcissim-i
dulcissim-ae
dulcissim-a
Voc.
dulcissim-e
dulcissim-a
dulcissim-um
dulcissim-i
dulcissim-ae
dulcissim-a
Ac.
dulcissimum
dulcissim-am
dulcissim-um
dulcissim-os
dulcissim-as
dulcissim-a
Gen
dulcissim-i
dulcissim-ae
dulcissim-i
dulcissim-orum
dulcissim-arum
dulcissim-orum
Dat.
dulcissim-o
dulcissim-ae
dulcissim-o
dulcissimis
dulcissim-is
dulcissim-is
Abl.
dulcissim-o
dulcissim-a
dulcissim-o
dulcissimis
dulcissim-is
dulcissim-is
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 22
COMPARATIVO DE
SUPERIORIDAD
SUPERLATIVO
bonus-a-um
melior-melius
optimus-a-um
malus-a-um
peior-peius
pessimus-a-um
magnus-a-um
maior-maius
maximus-a-um
parvus-a-um
minor-minus
minimus-a-um
POSITIVO
1
cl
as
e
2
cl
as
e
altus-alta-altum
-IORniger-nigra-nigrum -IOR-
SUPERLATIVO
altior-altius
nigrior-nigrius
-ISSIM-ERRIM-
altissimus-a-um
nigerrimus-a-um
facilis-facile
prudens-prudentis
felix felicis
-IOR-IOR-IOR-
facilior-facilius
prudentior-prudentius
felicior-felicius
-ILLIM-ISSIM-ISSIM-
facillimus-a-um
prudentissimus-a-um
felicissimus-a-um
vetus-veteris
-IOR-
veterior-veterius
-ERRIM-
veterrimus-a-um
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 23
Sintaxis
El adjetivo en grado comparativo o superlativo es un adjetivo normal, con sus funciones
normales (modificador de un sustantivo, atributo, predicativo o sustantivado), pero en el caso de
ser relativo lleva un segundo trmino, que es sobre el cual se compara o se exagera.
COMPARATIVO DE SUPERIORIDAD
ABSOLUTO
RELATIVO
SUPERLATIVO
ABSOLUTO
RELATIVO
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 24
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfolgico de los siguientes adjetivos en grado superlativo:
dignissimos
pulcherrimi
constantissimum
facillimis
probissimorum
fortissimae
pauperrima
suavissimis
maximorum
audacissimus
acerrimae
optimi (pl)
2.- Anlisis morfolgico de los siguientes adjetivos en grado comparativo:
amplioribus
brevius
certiorem
facilior
dulciora
fideliore
meliorum
potentiores
sacriora
stultioribus
fallacioris
fortiori
3.- Anlisis morfolgico de los siguientes adjetivos en grado comparativo o superlativo con sus
sustantivos:
liberrima natio
clariori viro
immanioribus exercitibus
amplissimae regiones
dignioris consulis
peiora verba
brevissimis orationibus
fortiorum hominum
acerrimis pugnis
4.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones:
a)
T. Livius bellum memorabilissimum omnium bellorum antiquorum scripsit.
b)
Gallorum omnium fortissimi sunt Belgae.
c)
Virum audaciorem Caesare numquam inveni.
d)
Ita minus molesta mihi absentia erit, et ego tibi semper gratus ero.
e)
Ciconiae pedes multo longiores quam vulpis pedes sunt.
f)
His hominibus non minor audacia quam vanitas erat.
g)
Gallorum quam nobilissimus Vercingetorix fuit.
h)
Nihil (nada) formosius quam virtus est.
i)
Melior est tuta pax quam sperata victoria.
j)
Romani fortiores Gallis erant.
k)
Sequani ex omnibus Gallis fortissimi erant.
l)
Nihil veritatis luce dulcius est.
m)
Peritissimi viri copias ad bellum adduxerunt.Saepe remedium malo peius est.
n)
Ex ore Nestoris fluebat oratio melle dulcior.
o)
Nihil est taetrius impietate istorum, qui patriae bellum inferunt.
p)
Dux equitibus ita dixit: "firmiores estis quam hostes; victoria in manibus est".
q)
Ego video illos montes, qui sunt altissimi omnium.
r)
Illos fortissimos viros iure omnes gentes laudabunt.
s)
Urbs, quam videtis, pulcherrima Italiae est.
t)
Ea sunt his ipsis malis, in quibus sumus, miseriora.
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 25
Cardinales
Cifras romanas
Cardinales
unus-a-um
VI
sex
II
VII
septem
III
tres tria
VIII
octo
IIII (IV)
quattuor
VIIII (IX)
novem
quinque
decem
XI
undecim
XVI
sedecim
XII
duodecim
XVII
septendecim
XIII
tredecim
XVIII
duodeviginti
XIIII (XIV)
quattuordecim
XVIIII (XIX)
undeviginti
XV
quindecim
XX
viginti
XXVIII
duodetriginta
XXVIIII (XXIX)
undetriginta
XXI
XXII
unus et viginti/
viginti unus
duo et viginti/
viginti duo
XXX
triginta
LXX
septuaginta
XL
quadraginta
LXXX
octoginta
quinquaginta
(LXXXX) XC
nonaginta
LX
sexaginta
centum
CC
ducenti-ae-a
DC
sescenti-ae-a
CCC
trecenti-ae-a
DCC
septingenti-ae-a
(CCCC) CD
quadringenti-ae-a
DCCC
octingenti-ae-a
quingenti-ae-a
(DCCCC) CM
nongenti-ae-a
mille
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 26
De los cardinales se declinan el uno, el dos, el tres, las centenas a partir del doscientos y el
mil a partir del segundo millar.
Nom
Ac.
Gen
Dat.
Abl.
masc.
UNUS-A-UM
fem.
neutro
un-us
un-um
un-ius
un-i
un-o
un-a
un-am
un-ius
un-i
un-a
un-um
un-um
un-ius
un-i
un-o
DUO-DUAE-DUO
fem.
neutro
masc.
Nom
du-o
du-ae
du-o
Ac.
du-os
du-as
du-o
Gen
du-orum
du-arum
du-orum
Dat.
du-obus
du-abus
du-obus
Abl.
du-obus
du-abus
du-obus
TRES-TRIA
Nom
Ac.
Gen
Dat.
Abl.
LATIN I CUADERNO 2
masc.-fem.
neutro
tr-es
tr-es
tr-ium
tr-ibus
tr-ibus
tr-ia
tr-ia
tr-ium
tr-ibus
tr-ibus
CMLM
Pgina 27
Las centenas a partir del doscientos se declinan como el plural de bonus-a-um, es decir,
ducenti-ae-a, trecenti-ae-a, etc.
MILLE
neutro
mil-ia
mil-ia
mil-ium
mil-ibus
mil-ibus
Nom.
Ac.
Gen
Dat.
Abl.
2.
Cifras
romanas
VI
VII
VIII
VIIII (IX)
X
Ordinales
primus-a-um-a-um
secundus-a-um...
tertius-a-um
quartus-a-um
quintus-a-um
XI
XII
XIII
XIIII
(XIV)
XV
undecimus-a-um
duodecimus-a-um
tertius-a-um decimus-a-um
XXI
vicesimus-a-um primus-a-um
XXII
vicesimus-a-um secundus-a-um
quartus-a-um decimus-a-um
quintus-a-um decimus-a-um
XL
L
quadragesimus-a-um
quinquagesimus-a-um
LX
sexagesimus-a-um
Ordinales
sextus-a-um
septimus-a-um
octavus-a-um
nonus-a-um
decimus-a-um
XVI
XVII
XVIII
XVIIII
(XIX)
XX
sextus-a-um decimus-a-um
septimus-a-um decimus-a-um
duodevicesimus-a-um
XXVIII
XXVIIII
(XXIX)
XXX
duodetricesimus-a-um
LXX
LXXX
(LXXXX)
XC
C
septuagesimus-a-um
octogesimus-a-um
undevicesimus-a-um
vicesimus-a-um
undetricesimus-a-um
tricesimus-a-um
nonagesimus-a-um
centesimus-a-um
CC
CCC
(CCCC)
CD
ducentesimus-a-um
trecentesimus-a-um
DC
DCC
sescentesimus-a-um
septingentesimus-a-um
quadrigentesimus-a-um
DCCC
octingentesimus-a-um
quingentesimus-a-um
LATIN I CUADERNO 2
(DCCCC)
CM
M
CMLM
nongentesimus-a-um
millesimus-a-um
Pgina 28
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 29
plural
masc.
neutro
masc.
neutro
Nom
quis
quid
qui
quae
Voc.
---
---
---
---
Ac.
quem
quid
quos
quae
Gen
cuius
quorum
Dat.
cui
quibus
Abl.
quo
quibus
qui-quae-quod
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
qui
quae
quod
qui
quae
quae
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
quem
quam
quod
quos
quas
quae
quorum
quarum
quorum
Gen
cuius
Dat.
cui
Abl.
quo
qua
quibus
quo
quibus
EJERCICIOS
1.- Cules son las diferencias entre ambas declinaciones?Qu tienen en comn con el
resto de los pronombres? Qu tienen de peculiar?
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 30
Pronombre indefinido
Como pronombre o determinante indefinido se utiliza poco. Su significado es alguien,
pero como puede ser tambin determinante podemos traducirlo como alguno-a-os-as.
Pronombre
Determinante
plural
masc.
neutro
masc.
neutro
Nom
aliquis
aliquid
aliqui
aliquae
Voc.
---
---
---
---
Ac.
aliquem
aliquid
aliquos
aliquae
Gen
alicuius
aliquorum
Dat.
alicui
aliquibus
Abl.
aliquo
aliquibus
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 31
EJERCICIOS
1.- Busca los siguientes verbos y determina qu caso rigen.
Pronombre interrogativo
La diferencia con el anterior solo radica en su uso. En
contextos interrogativos lo indefinido es interrogativo. Si
preguntamos alguien, estamos preguntando quin.
Pronombre
Determinante
Quis venit?
Quin viene?
Quem puerum vidisti?
A qu nio has visto?
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 32
qui-quae-quod
Singular
Plural
masc.
fem.
neutro
masc.
fem.
neutro
Nom
qui
quae
quod
qui
quae
quae
Voc.
---
---
---
---
---
---
Ac.
quem
quam
quod
quos
quas
quae
Gen
cuius
cuius
cuius
quorum
quarum
quorum
Dat.
cui
cui
cui
quibus
quibus
quibus
Abl.
quo
qua
quo
quibus
quibus
quibus
CMLM
Pgina 33
En una subordinada de relativo hay que tener en cuenta los siguientes factores:
El nexo y el antecedente concuerdan siempre en gnero y nmero (si coinciden en
caso es por casualidad)
quibus.- masc. pl pueri.- masc. plu
La subordinada va desde el nexo hasta el primer verbo en forma personal o, si
hay comas, hasta la siguiente coma.
quibus .. promisit
El nexo es un pronombre, por lo tanto tiene su propio caso y por lo tanto su propia
funcin en la subordinada.
quibus.- dativo/compl. indirecto
La funcin de toda la subordinada es modificador del sustantivo o pronombre
antecedente.
En el ejemplo es como si el sustantivo pueri hubiera tenido un adjetivo detrs, por
ejemplo docti, que sera parte del sujeto de la oracin.
Pueri docti maiore cura laborabunt
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 34
Como has podido suponer, cuando se utiliza el genitivo del pronombre relativo, este se
traduce por cuyo, cuya, cuyos, cuyas segn el gnero y nmero del sustantivo al que
complementa como genitivo que es.
Traduccin: Veis la ciudad, cuyos muros eran destruidos por los griegos.
Otros ejemplos:
- Scriptor cuius libros legisti Hispanus est.
- Galli quorum oppidum a Romanis deletur se tradunt.
-
B.
Busca el nexo. En las compuestas subordinadas de relativo el nexo es un
pronombre relativo.
C.
Divide as la principal y la subordinada (desde el relativo hasta el primer
verbo o coma)
D.
Busca el antecedente. Debe coincidir en gnero y nmero con el pronombre
relativo. Puede ser un sustantivo o pronombre y suele ir cerca del pronombre
relativo.
E.
Analiza cada proposicin por separado y nelas en la traduccin con el
antecedente justo antes del pronombre relativo.
-El pronombre relativo tiene tambin caso, por lo tanto funcin en la proposicin
subordinada de relativo.
- Para traducir un truco consiste en poner el antecedente al final de la proposicin
principal.
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 35
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
Phidias Minervae simulacrum fecit, quo ornavit templum, quod Athenienses illi
deae sacraverant.
l)
m)
n)
o)
Saepe agricolae serunt illas arbores , quarum fructum nepotes et filii capient.
p)
q)
r)
s)
Proca Numitori, qui inter eius filios maximus erat, regnum legavit.
t)
u)
v)
w)
x)
y)
z)
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 36
46. EL PARTICIPIO
Un participio es un adjetivo verbal; como adjetivo acompaa a un sustantivo con el que
concuerda en gnero, nmero y caso; como verbo forma oraciones subordinadas adjetivas de
participio y puede llevar todo tipo de complementos. Por ejemplo:
He comprado un coche alemn construido en una factora espaola
Construido es el participio de perfecto pasivo de construir:
como adjetivo concuerda en gnero, nmero y caso con coche alemn;
como verbo lleva un CCL en donde, en una factora espaola.
Morfologa del participio
En latn existen tres participios, el de presente activo, el de pasado pasivo y el de futuro
activo. (las palabras presente, pasado y futuro son en latn participios de presente, pasado y
futuro respectivamente)
a) Participio de presente activo:
Se forma
raz de presente + vocal temtica + sufijo -nt- + desinencias de los adjetivos de segunda clase
(3 declinacin)
Vamos, como prudens-prudentis
Conj.
Enunciado
amans-amantis
delens-delentis
regens-regentis
audiens-audientis
1 SINGULAR
DEL PRESENTE
PARTICIPIO PASADO
1 conj.
am-
am-AT-
amo 1
amatus-a-um
2 conj.
mon-
mon-IT-
moneo 2
monitus-a-um
3 conj.
mitt
IRREGULAR
mitto 3
missus-a-um
4 conj.
aud-
aud-IT-
audio 4
auditus-a-um
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 37
Cuando la raz es regular, hay que quitar el sufijo de supino, y con la raz de
presente se busca en 1 p. sg como en los tiempos de presente.
dormitum >ac. sg. de dormitus-a-um > dorm it- > dormio 4
Cuando la raz es irregular, hay que buscar el participio como un adjetivo normal
y ser el diccionario el que nos diga que es un participio ( De todas formas siempre termina en
tus o en sus ).
apertas > ac. pl. de apertus-a-um (El diccionario te dice que es el pp. del verbo aperio 4 )
c) Participio de futuro activo
Tambin se forma con la raz de supino, el sufijo UR- y las terminaciones de los adjetivos
de primera clase (-us-a-um)
1
conj.
2
conj.
3
conj.
4
conj.
RAZ DE
SUPINO
SUFIJO
PARTICIPIO
FUTURO
1 SINGULAR
DEL PRESENTE
am-
am-AT-
-UR-
amaturus-a-um
amo 1
mon-
mon-IT-
-UR-
moniturus-a-um
moneo 2
mitt
IRREGULAR
-UR-
missurus-a-um
mitto 3
aud-
aud-IT-
-UR-
auditurus-a-um
audio 4
futurus-a-um
sum
Cuando la raz es regular, hay que quitar el sufijo de supino, y con la raz de
presente se busca en 1 p. sg como en los tiempos de presente.
habituri >gen. sg . de habiturus-a-um > hab itur- > habeo 2
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 38
EJERCICIOS
1.- Completa el siguiente cuadro con los distintos participios de los verbos:
Verbo
Participio
presente
amo 1
am-a-ns/
am-a-ntis
de
habeo 2
Participio de pasado
hab-itus/a/um
duco-duxi 3
facio-feci 3m
Participio de futuro
duct-urus/a/um
fac-ie-ns/
fac-ie-ntis
audio 4
aud-it-urus/a/um
ascenso
victi
interfectum
Participio de presente
Participio de pasado
Participio de futuro
exspectatus-a-um
admitto 3
prohibeo 2
admissurus-a-um
prohibens-ntis
efficio 3
vindico 1
motus-a-um
rogans-ntis
consistens-ntis
obiecturus-a-um
educo 3
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 39
PASADO
FUTURO
participio
que+ir a + infintivo
La traduccin es
PRESENTE
gerundio
que + presente
LATIN I CUADERNO 2
PASADO
participio
que+pasado de voz pasiva
CMLM
FUTURO
que+ir a + infintivo
Pgina 40
c) Participio absoluto:
Este participio solo puede ir en caso ablativo, de ah que tambin sea conocido como
ablativo absoluto. La denominacin absoluto viene de que tiene que estar separado de la
oracin por medio de comas.
La estructura normal del participio o ablativo absoluto es como mnimo
PASADO
Participio
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 41
d)
Como no participio de presente del verbo sum, falta en la estructura en la que debera
aparecer.
Concretando, si aparece entre comas un nombre propio (o pronombre personal) y un
sustantivo que signifique cargo, se trata de una estructura de este tipo.
En la traduccin s que hay que poner el correspondiente gerundio del verbo ausente ser.
Cicerone consule, Catilinae coniuratio patefacta est.
Siendo cnsul Cicern, fue descubierta la conspiracin de Catilina.
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfosintctico y traduccin de las siguientes oraciones:
a) Duci morienti victoria nuntiatur.
b) Sole oriente nebula dispellitur.
c) Tandem L. Catilinam , scelus anhelantem, ex urbe eiecimus.
d) Illum exercitum contemno, collectum ex senibus desperatis.
e)
f)
j)
k) Eo concilio dimisso, iidem principes civitatum, qui ante fuerant ad Caesarem, reverterunt.
l)
CMLM
Pgina 42
FORMA DEL
VERBO AUXILIAR
SUM
EJEMPLO
TRADUCCIN
pretrito perfecto
presente
amatus est
amata sit
ha sido amado
haya sido amada
pretrito
pluscuamperfecto
pretrito imperfecto
amata eras
amati essent
futuro perfecto
futuro imperfecto
amatae erunt
Observa que el participio se declina para concordar en gnero y nmero con el sujeto
como si fuera un atributo.
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfolgico y traduccin de los siguientes verbos en pasiva:
laudatus erat
casum est
facti sunt
ducta erit
expositi sunt
rapta erat
receptus est
interfectus sum
finitus est
vulnerati erant
spectatae erunt
proposita sunt
mota est
scripta erant
missa est
reditum erit
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 43
LATIN I CUADERNO 2
CMLM
Pgina 44
EJERCICIOS
1.- Anlisis morfolgico y traduccin de los siguientes verbos deponentes:
profecti sunt
ingressus est
hortati erant
arbitrabatur
loquitur
natus erat
consecuta erit
progrediuntur
2.- Completa la tabla:
VERBO DEPONENTE
adipiscor-adeptus sum 3
admiror-admiratus sum 3
aggredior-agressus sum 3
arbitror-arbitratus sum 1
confido-confisus sum 3
conor-conatus sum 1
consequor-consecutus sum 3
fruor-fructus sum 3
hortor-hortatus sum 1
imitor-imitatus sum 1
ingredior-ingressus sum 3
largior-largitus sum 4
loquor-locutus sum 3
morior-mortuus sum 3m
nascor-natus sum 3
polliceor-pollicitus sum 2
proficiscor-profectus-sum 3
progredior-progressus sum 3
sequor-secutus sum 3
utor-usus sum 3
vereor-veritus sum 2
videor-visum sum 2
SIGNIFICADO
CASO REGIDO
usar
con ablativo
CMLM
Pgina 45
49. ADVERBIOS:
ADVERBIOS DE MODO DERIVADOS DE LOS
ADJETIVOS
La mayora de los adjetivos de primera clase forman
su adverbio aadiendo una -e a la raz:
de pulcher-chra-chrum, raz pulchr-, adverbio pulchre,
hermosamente,
de malus-a-um, raz mal-, adverbio malae, mal,
malamente.
La mayora de los adjetivos de segunda clase forman
su adverbio de modo aadiendo a la raz del adjetivo la
terminacin iter (-er, -ter) a la raz:
de felix felicis, raz felic-, adverbio feliciter, felizmente.
de prudens prudentis, raz prudent-, adverbio prudenter, prudentemente,
de audax audacis, raz audac-, adverbio audacter, audazmente,
En algunos adjetivos tambin se utilizan como adverbios el acusativo singular neutro
(en um / en e ):
de solus-a-um, el adverbio es solum, solamente,
de secretus-a-um, el adverbio es secreto, aparte, en secreto.
de facilis facile, raz facil-, el adverbio es facile, fcilmente.
ADVERBIOS
Los adverbios son palabras indeclinables. Son normalmente complemento circunstancial
del verbo.
Esta es una lista con los ms frecuentes, pero siempre queda el diccionario ( en l o aparece
claramente ADV o no aparece nada de nada)
antea
etiam
fere
haud
hic
hodie
iam
ibi
interea
ita
magis
minus
multum
noctu
non
nondum
numquam
nunc
LATIN I CUADERNO 2
antes
tambin
casi
no
aqu
hoy
ya
all
entre tanto
as
ms
menos
mucho
de noche
non
jams
nunca
ahora
parum
paulum
postea
postremo
procul
prope
quidem
rursus
saepe
semper
sic
statim
subito
tam
tndem
tum
tunc
undique
CMLM
casi, poco
poco
despus
por ultimo
lejos
cerca
ciertamente
de nuevo
a menudo
siempre
as
inmediatamente
de repente
tan
finalmente
entonces
entonces
de todas partes
Pgina 46