Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
05052
Cpianoautorizada
JAN1984
NBR5052
MquinasncronaEnsaios
ABNTAssociao
Brasileirade
NormasTcnicas
Sede:
RiodeJaneiro
Av.TrezedeMaio,1328andar
CEP20003900CaixaPostal1680
RiodeJaneiroRJ
Tel.:PABX(021)2103122
Telex:(021)34333ABNTBR
EndereoTelegrfico:
NORMATCNICA
Mtododeensaio
Copyright1984,
ABNTAssociaoBrasileira
deNormasTcnicas
Origem:ABNTMB470/1982
CB03ComitBrasileirodeEletricidade
CE03:002.02ComissodeEstudodeMquinasSncronas
NBR5052RotatingelectricalmachinesSynchronousmachinesTesting
Methodoftest
Descriptors:Electricalmachines.Synchronousmachines.Rotatingmachines
PrintedinBrazil/
ImpressonoBrasil
Todososdireitosreservados
Palavrachave:Mquinasncrona
70pginas
SUMRIO
NBR5383MquinaseltricasgirantesMquinas
1Objetivo
deinduoDeterminaodascaractersticasM
2Documentoscomplementares
tododeensaio
3Ensaios
ANEXOAMtododasuperposio
NBR5389Tcnicasdeensaioseltricosdealta
ANEXOBModelosdeformulriospararelatriosde
ensaios
tensoMtododeensaio
ndicealfabtico
IEC51Measuringinstrumentsandtheiracessories
1Objetivo
3Ensaios
1.1EstaNormaprescreveosmtodosdeensaiodesti
nadosaverificaraconformidadedemquinassncronas
comaNBR5117edeterminarassuascaractersticas.
3.1Resistnciadoisolamento
1.2EstaNormaabrangeasseguintesmquinas:
dicaotildequeamquinaestounoemcondies
3.1.1 Aresistnciadoisolamentopodeoferecerumain
adequadasparasofrerosensaiosdieltricosououtros,
geradores,excetodeplosnosalientes
e,nocasodeinstalaonovaoumquinaqueesteve
paradaporumcertotempo,queamquinaestemcon
motores,excetoosdepequenapotncia
compensadores
conversoresdefreqncia
diesparaoservio.Umvaloraltodaresistnciadoiso
lamentonoporsimesmoprovadequeaisolaono
temrachasououtrosdefeitosquepossamcausaravarias
apsaaplicaodatenso,emboranoafetemsubstan
cialmenteovalormedidodaresistnciadoisolamento.
conversoresdefase.
muitasvezestilcomoensaioperidicodemquinasem
servio,paradetectarenfraquecimentodaisolao,acu
2Documentoscomplementares
NaaplicaodestaNormanecessrioconsultar:
NBR5117MquinassncronasEspecificao
NBR5165MquinasdecorrentecontnuaEnsaios
geraisMtododeensaio
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
mulaodeumidadeousujeira,oqueindicadopor
umaacentuadareduonovalormedido.
3.1.2 Aresistnciadoisolamentosujeitaaumalargava
riaocomatemperatura,umidadeelimpezadaspartes.
Quandoaresistnciadoisolamentocai,pode,namaioria
doscasosdebomprojetoequandonoexistemdefeitos,
1/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
serlevadaaumvalorapropriadopelalimpeza,comum
mesmamquina,emcondiessimilaresdecarga,tem
solventeadequado,senecessrio,epelasecagem.
peraturaeumidade,servecomoumamelhorindicao
dascondiesdaisolaodoqueovalorobtidonum
3.1.3 Seamquinafoiexpostaaumidadeexcessiva,a
nicoensaio,sendoconsideradasuspeitaqualquerre
secagempodeserfeitapelacirculaodecorrentenos
duograndeoubrusca.
enrolamentosouporaquecedores,preferivelmenteman
tendoseatemperaturaconstanteem75Cemnenhum
3.2.4 Oensaioderesistnciadoisolamentodeveordi
caso,porm,deveatemperaturaexcederatemperatura
nariamenteserrealizadocomtodososcircuitosdeigual
paraaqualamquinafoiprojetada.Seamquinaapre
tensoemrelaoterrainterligados.Sealeituraparao
sentaumaresistnciadoisolamentomuitobaixa,acon
conjuntodosenrolamentosindicaumvaloranormalmente
selhvelseclaparada,ouentogirandocomumave
baixo,oestadodequalquerumdosenrolamentospode
locidadederotaonominalecomumacorrentedecurto
serverificadopeloensaiodecadaenrolamentosepa
circuitodaarmaduranomximoigualcorrentenominal.
radamente.
Comaaplicaodecalor,aresistnciadoisolamento
usualmentedecrescerrapidamente,porm,logoqueo
3.2.5 Aresistnciadoisolamentopodesermedidacom
processodesecagemfizerefeito,elacrescer,atingindo
uminstrumentodemedidadireta,talcomooohmmetro
indicadordotipogerador,bateriaoueletrnico,oucom
umapontederesistncia,comummiliampermetro,um
voltmetroeumafontedecorrentecontnuaadequada,e,
nafaltadeoutrodispositivoparaensaiodaisolao,com
umvoltmetrodealtaresistnciaeumafontedecorrente
contnuaadequada.Amedidadaresistnciadeveser
tomadadepoisqueopotencialdoensaiofoiaplicado
isolaodurante1minuto,paraevitarinflunciadava
riaodapolarizaododieltrico.Devemsertomadas
precauesquandoforemusadosinstrumentosdeme
didadiretaouumafontedecorrentecontnua,paraquea
tensoaplicadaaosenrolamentosfiqueadstritaaumva
lorcompatvelcomoestadodaisolaoecomatenso
nominaldoenrolamentoaserensaiado.
finalmenteumvaloraproximadamenteconstante.Ase
cagemdeveprosseguir,almdomomentoemqueare
sistnciadoisolamentocomeouacrescerdepoisde
atingirummnimo,atquesepossaassegurarqueaes
tabilidadedovalorderesistnciadoisolamentofoiatin
gido.
3.2Valormnimodaresistnciadoisolamento
3.2.1 difcilprescreverregrasfixasparaovalorrealda
resistnciadoisolamentodeumamquina,umavezque
elavariacomotipo,tamanho,tensonominal,qualidade
econdiesdomaterialisolanteusado,mtododecons
truoeosantecedentesdaisolaodamquina.Consi
derveldosedebomsenso,frutodaexperincia,dever
serusadaparaconcluirquandoumamquinaestou
noaptaparaoservio.Registrosperidicossoteis
paraestaconcluso.
3.2.6 Omtododovoltmetrobaseadonacomparao
dascorrentesquecirculamquandoumatensocontnua
constantesucessivamenteaplicadaaumaresistncia
3.2.2 Asregrasseguintesindicamaordemdegrandeza
dosvaloresquepodemseresperadosemmquinalimpa
eseca,a40C,quandoatensodeensaioaplicada
durante1min.Valemtantoparaenrolamentosdecorrente
contnuacomodecorrentealternada,sejaparaosen
rolamentosdasarmaduras,sejaparaosenrolamentos
deexcitao.
R m =mnimaresistnciadoisolamentorecomendada,em
megaohms,obtidasomandoseaunidadeaovalor
numricodatensonominalemquilovolts
Seoensaiofeitoemtemperaturadiferente,serneces
sriocorrigiraleiturapara40C,utilizandoseumacurva
devariaodaresistnciadoisolamentoemfunoda
temperatura,levantadacomaprpriamquina.Seno
sedispedestacurvapodeseempregaracorreoapro
ximada,fornecidapelacurvadaFigura1notaseaqui
quearesistnciapraticamentedobraparacada10C
conhecidaeamesmaresistnciaemsriecomumades
conhecida.Naaplicaodomtodo,aresistnciadovol
tmetroaresistnciaconhecida.Asensibilidadedoins
trumentoteminflunciadiretasobreosvaloresdaresis
tnciadoisolamentoquepodemsermedidoscomrazo
velpreciso.Paraosvoltmetroscomerciaiscomuns
(100ohmsporvolt),aaplicaocomumafontedecor
rentecontnuade500Vdeveficarrestritamediode
ou2M nomximo.Aresistnciamximaque
1M
podesermedidaemtensesinferioresa500Vpro
porcionalmentemenor.Parainstrumentosdemaiorsen
sibilidade,ovalormximoderesistnciadeisolamento
quepodesermedidoaumentadoproporcionalmente
sensibilidadeemohmsporvolt.AFigura2dodiagrama
deligaes.Fazemseduasleiturasdetenso:aprimeira
dafontesemaresistnciadoisolamentoeasegundaco
locandosearesistnciadoisolamentoemsriecomo
voltmetro.
V=leituradatensodafonte
quebaixaatemperaturadaisolao.
3.2.3 Emmquinasnovas,muitasvezespodemserobtidos
valoresinferiores,devidopresenadesolventenos
vernizesisolantesqueposteriormentesevolatizamdu
ranteaoperaonormal.Istonosignificanecessaria
V 1 =leituradovoltmetroquandoesteestemsrie
comaresistnciadoisolamento
R=resistnciadovoltmetro
mentequeamquinaestinaptaparaoensaiodieltrico
ouparaaoperao,umavezquearesistnciadoiso
R 1 =resistnciadoisolamento
lamentoordinariamenteseelevardepoisdeumperodo
emservio.Emmquinasvelhas,emservio,podemser
obtidosfreqentementevaloresmuitomaiores.Acompa
raocomvaloresobtidosemensaiosanterioresna
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
ento:R
R(VV) 1
V1
2/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
Figura1Determinaodaresistnciadoisolamento
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
3/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
Figura2MediodaresistnciadoisolamentoMtododovoltmetro
3.3Ensaiodieltrico
3.3.1Execuodoensaio
portermmetroslocalizadosemvriospontosdoenro
lamentooupordetectoresembutidos,emmquinascom
elesequipadas.
OensaiodeveserexecutadodeacordocomaNBR5389.
3.4.1.3 Searesistnciadeumenrolamentodecobreou
dealumnioconhecidanumatemperaturat
3.3.2Ensaiodemquinasnovasecompletas
sercalculadaparaqualqueroutratemperaturat
elapode
,pormeio
daseguintefrmula:
3.3.2.1 Asprescriesseguintesaplicamsesomentea
mquinasnovasecompletas,comtodasaspartesno
R=
2
seudevidolugar,sobcondiesequivalentesscondi
esnormaisdefuncionamento.
3.3.2.2 Atensodeensaiodeveseraplicadaentreosen
K+t
K+t
.R
R 1 =aresistnciamedidanatemperaturat
,emgraus
Celsius
rolamentoseacarcaa.Oncleodeveserligadocar
caaeaosenrolamentosnosobensaio.
R 2 =aresistnciadesejadanatemperaturat
individualmenteacessveis,atensodeensaiodeveser
aplicadaacadafaseecarcaa.Oncleodeveserliga
docarcaaeaosenrolamentosnosobensaio.
,em
grausCelsius
3.3.2.3 Quandoambososterminaisdecadafaseforem
Onde:
paraocobre,K=235
3.3.3Ensaioemenrolamentosparcialmentesubstitudos
paraoalumnio,K=228
Apartevelhadoenrolamentodevesercuidadosamente
limpaesecaantesdoensaio.
3.3.4Ensaioemmquinassubmetidasareviso
Paraosenrolamentosconstitudosempartedefiosde
cobreeempartedefiosdealumnio,deveserusadoum
valorintermediriodaconstanteK,emproporosres
pectivasquantidadesdecadametal.
Asmquinasdevemserlimpasesecasantesdoensaio.
3.5Ensaiosdeespirascurtocircuitadasde
3.4Ensaioderesistnciahmica(resistnciados
enrolamentodeexcitao
enrolamentosdaarmaduraedeexcitao)
3.5.1Objetivo
3.4.1Generalidades
3.4.1.1 Asmediesderesistnciasousadasparatrs
fins:paracalcularasperdasI
R,paradeterminaracom
ponenteativadaquedadetensointernaemcarga,e
Estesensaiostmporobjetivoadetecodebobinasde
campocom:
a)espirasemcurtocircuito
paradeterminaratemperaturadosenrolamentos.Dois
mtodossocomumenteusadosparadeterminarare
sistncia:omtododetensoecorrenteeomtodode
comparao,noqualaresistnciadesconhecidacom
paradacomumaresistnciaconhecidaporalgumaponte
b)nmeroincorretodeespirasou
c)dimensesincorretasdocondutor.
adequada.
3.5.2Mtodo1:Quedadetenso,correntecontnua
3.4.1.2 Todasasprecauespossveisdevemsertomadas
paraseobteratemperaturaexatadoenrolamentoquando
Estemtodopodeserutilizadoparaadetecodeespiras
semedearesistnciaafrio.Atemperaturadoarambiente
curtocircuitadassomenteseasconexesentreasbobi
nodeveserconsideradacomoatemperaturadoenro
nasforemacessveis.Oensaioexecutadofazendose
lamento.Atemperaturadoenrolamentodevesertomada
passarumacorrentecontnuaconstantepeloenrolamento
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
4/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
deexcitaointeiro.Aquedadetensoemcadabobina
oupardebobinasmedidapormeiodevoltmetro.Sea
variaodestasleiturasforsuperiora2%damdia,isto
medidanopresenteensaioforsignificativamenteinferior
aovalordereferncia,poderhaverespirascurto
circuitadas.
poderconstituirindicaodaexistnciadeespirascurto
circuitadasnabobinaoudequepartedoenrolamentofoi
3.6Ensaiodepolaridadeparabobinasdecampo
enroladacomnmeroerradodeespirasoudimenses
decondutorerradas.
Apolaridadedosplosdecampopodeserverificadapor
meiodeumpequenompermanente,montadodemodo
3.5.3Mtodo2:Quedadetenso,correntealternada
apodergirareinverterasuadireolivremente.Oenrola
mentodeexcitaodeveserenergizadocom5%a10%
3.5.3.1 Efetuaseumensaiomaissensvelparaadeteco
deespirascurtocircuitadas,fazendosepassarcorrente
alternadaconstantepeloenrolamentodeexcitao
inteiro.Sehouveracessosconexesentrebobinas,
deversermedidaquedadetensoemcadabobinaou
pardebobinas.Aquedadetensonumabobinacom
umaespiracurtocircuitadasersubstancialmenteinferior
quedadetensonumabobinas.Aquedadetenso
numabobinas,adjacentebobinacomumaespira
curtocircuitada,serligeiramenteinferiorquedade
tensoemoutrasbobinasss,devidoaofluxoreduzido
nabobinacurtocircuitada.Acomparaodastenses
medidaspermitiraprontalocalizaodasbobinas
defeituosas.
dacorrentenominal.Omindicaapolaridadepelainver
sodasuadireoaopassardeploparaplo.Om
deveserverificadoparacertificarsedequenoperdeu
oseumagnetismoousofreuinversodepolaridadepelo
fluxodecampo.
3.7Ensaiodetensonoeixoeisolaodemancal
3.7.1Generalidades
3.7.1.1 Irregularidadesdocircuitomagnticopodemfazer
umapequenaquantidadedefluxoenlaaroeixoeassim
gerarumaforaeletromotrizentreassuasextremidades.
Estaforaeletromotrizpodecausaracirculaodeuma
correnteatravsdeeixo,mancais,pedestaisdosmancais
ecarcaa,retornandooutraextremidade,amenosque
3.5.3.2 Seasconexesentrebobinasnoforemaces
ocircuitoestejainterrompidoporumaisolao.
sveis,deverosermedidasacorrenteeaquedadeten
sonoenrolamentointeiro.Aimpednciadeumenro
3.7.1.2 Paraosmtodos1a3,amquinadeveseroperada
lamentodeumcircuitonico,noqualexisteumabobina
velocidadederotaonominaleexcitadaparatenso
comumaespiracurtocircuitada,serreduzidaaaproxi
nominaldaarmaduraemvazio,salvoquandoforemespe
madamente(m1)/mvezesovalornumenrolamentoso,
cificadasoutrascondiesdeoperao.
sendomonmerodebobinasdeenrolamento.Esteen
saiotilparaadetecodeumaespiracurtocircuitada
3.7.2Mtodo1:Atravsdapelculadeleodomancal,
existentenamquinasomenteemoperao.Sevariara
mancaisnoisolados
velocidadederotaoduranteaaplicaodecorrente
alternada,umadescontinuidadenasleiturasdecorrente
Estemtodorequerqueaspropriedadesisolantesda
oudetensopoderindicaroaparecimentoedesapa
pelculadeleodomancalsejamadequadasparasu
recimentodeumcurtocircuito.
portaratensonoeixosemdescargadisruptiva.Aexis
tnciadetensooucorrentenoeixopodeserdetermi
Nota:Asensibilidadedestemtododeensaiomuitomaisbaixa
nada,operandoseamquinacomtensoevelocidade
pararotorescilndricos,nosquaisoenrolamentodeex
derotaonominaiseligandoseumcondutordebaixa
citaoseachacolocadoemranhuras,especialmente
pararotoresdeaomacio.Asensibilidadevarianade
pendnciadequaldasbobinaspossuiaespiracurto
resistnciadoeixocarcaaemummancaleumvolt
metrodecorrentealternadadefaixareduzida(ouum
circuitada.Ensaiosdefbrica,nosquaissoaplicados
curtocircuitostemporrios,poderoservirdebasepara
ampermetrodecorrentealternadadefaixaampla),com
anlisefutura,quandosesuspeitardeespirascurto
circuitadas.Paramquinasderotorcilndrico,podero
serpreferidososmtodos3e4.
outromancal.Adeflexodoaparelhodemedioindica
terminaisdebaixaresistnciadoeixocarcaanum
aexistnciadetensoquepodeproduzircorrentesno
eixo.Senohouverdeflexodoaparelhodemedio,a
tensoexistenteinsuficienteouapelculadeleodo
3.5.4Mtodo3:Resistnciasobcorrentecontnua
mancalnoestatuandocomoisolanteadequado.
3.7.3Mtodo2:Atravsdaisolaodomancal
3.5.4.1
Nestemtodo,efetuaseumacomparaoentrea
resistnciadoenrolamentodeexcitaoeumvalorobtido
previamenteporensaioouclculo.
3.5.4.2
Depoisdeorotorterficadoexpostotemperatura
ambientedurantetemposuficienteparaoenrolamento
dorotorinteiroadquirila,medesearesistnciadoenrola
mentodeexcitaopelomtododapontedupla.Atempe
raturadorotormedidapormeiodevriostermmetros
ouparestermoeltricoslocalizadosempontosadequa
dos.Aresistnciaentocorrigidaparaumatemperatura
naqualaresistnciafoideterminadapreviamentepor
meiodeumensaiosemelhanteou,nocasodeumam
Emmuitasmquinasumoumaismancaissoisolados
paraeliminarcorrentesnoeixo.Nositensseguintesadmi
teseaisolaolocalizadaentreomancaleacarcaa.
Paraverificar,nessasmquinas,aexistnciadetenso
quepoderiaproduzircorrentenoeixo,ligaseumcon
dutordebaixaresistnciadoeixoaomancalnoisolado
paracurtocircuitarapelculadeleoeumvoltmetrode
correntealternadadefaixareduzida(ouumampermetro
decorrentealternadadefaixaampla)entreoeixoe,suces
sivamente,cadamancalisolado.Adeflexodoaparelho
demedioindicaaexistnciadetensoquepoderia
produzircorrentenoeixo,senohouvesseaisolaodo
mancal.
quinanova,porclculo.Seovalorcorrigidodaresistncia
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
5/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
3.7.4Mtodo3:Isolaodomancal
dicadordeseqnciadefasesouummotordeinduo,
cujosentidoderotaoparadeterminadaseqnciade
fasesaplicadaaosseusterminaisconhecido.
Aisolaopodeserensaiada,ligandoseemparalelo
mesmaumvoltmetrodecorrentealternadadefaixare
duzida(ouumampermetrodecorrentealternadadefaixa
3.8.2.2 AFigura3umdiagramadeumtipodeindicador
ampla).Umcondutordebaixaresistnciapodeserligado
deseqnciadefasesqueconstadeenrolamentosco
locadosnumncleodeferrolaminado,comumabarra
deaomontadanocentro.Osterminaisdamquinaem
ensaio,sejatrifsicaoubifsica,devemserligadosaos
terminaiscorrespondentesdoindicadoroumotor.Oindi
cadormostradonaFigura3operarnosentidodospon
teirosdorelgioseaseqnciadefasesfor1,2,3eno
sentidocontrrioaodosponteirosdorelgiosease
qnciadefasesfor1,3,2.
doeixoecadamancalparacurtocircuitarapelculade
leo.Adeflexodoinstrumento,nestecaso,provaquea
efetividadedaisolaopelomenosapenasparcial.Se
nohouverdeflexodoinstrumento,aisolaoestcom
defeitoounohtensonoeixo.
3.7.5Mtodo4:Isolaodomancal
Colocaseumacamadadepapelpesadoemtornodo
eixo,afimdeisolarosassentosdosmancaisnoisolados.
Oacoplamentodasunidadesdeacionamentoouacio
3.8.2.3 AFigura4mostraesquematicamenteumoutrotipo
nadasdeveserdesembreado,senoforisolado.Empa
deindicadordeseqnciadefasessempartesmveis,
ralelocomaisolao,ligamsedoiscabos,umdomancal
utilizadoparamquinastrifsicas.Oindicadorutilizaum
isoladoeoutrodacarcaa,aumafontedetensode
pequenocapacitoreduaslmpadasnonligadosem
110V125V.Emsriecomestafontedetensoacham
estrelaatravsdocircuitotrifsicoaserensaiado.Para
seouumalmpadadefilamentoadequadaparaatenso
seqnciadefases1,2,3,acenderalmpadaligada
docircuitoouumvoltmetro,cujaescalaplenasejade
aproximadamente150V,eumresistorde100
300 .Seofilamentodalmpadanoapresentarcolo
aoterminaln1eparaaseqnciadefases1,3,2,acen
a
deralmpadaligadaaoterminaln3.Paraaverificao
doindicador,ointerruptordaFigura4deveserfechado.
rao,ousealeituradovoltmetronoexceder60V,a
Seoindicadorestiveroperandocorretamente,ambasas
isolaopoderserconsideradasatisfatria.Podeser
lmpadasbrilharocomamesmaintensidade.
utilizadotambmummeggerde500V.Estemuitomais
sensvelepodercausararejeiodeumaisolaona
3.8.2.4 Quandofornecessrioligaroindicadordeseqn
realidadeadequadaparaevitardanoscausadospela
ciadefasesaosterminaisdamquinaatravsdetransfor
correnteresultantedabaixatensonoeixo.
madoresdepotencial,asligaesdestesdeveroser
3.7.6Mtodo5:Isolaodupla
Emalgumasmquinasosmancaissoprovidosdeduas
camadasdeisolaocomumseparadormetlicoentre
elas.Oensaiodomtodo5aplicadoentreoseparador
metlicoeacarcaadamquina.Esteensaiodeveser
executadosobrecadaumdosvriosmltiplostrajetos
entreoeixoeacarcaa,ondesoutilizadosmancais
isolados(porexemplo:tubosdetermmetros,tubosde
controleparaumaturbinahidrulica,selosparahidro
gnioeacoplamentoisolado).Esteensaiopodeserefe
tuadocomamquinaparadaouemmovimento.Eledeve
sersuplementadoporinspeovisualcuidadosapara
certificarsedainexistnciadepossveistrajetosparalelos
noprovidosdeisolao.
verificadascuidadosamente,vistoqueainversodepola
ridadedequalquerenrolamentodotransformadormodi
ficarasrelaesdefaseentreastensesaplicadasao
indicador.Paraligaoestrelaestrela,devemseresco
lhidosdeterminadosterminaisdosenrolamentosdealta
tensodostransformadoresdepotencialeligadospara
formaroneutroprimrio.Osterminaiscorrespondentes
dosenrolamentosdebaixatensodevemserligadospa
raformaroneutrosecundrio.Seforutilizadaligao
tringulooutringuloaberto,imporseoprovidncias
anlogasparaassegurarseqnciadefasesadequada
nosistemasecundrio.Paraquaisquerdoscasospre
cedentesimportanteconservaraidentificaodase
qnciadefasesapropriadanosistemasecundrio.
3.8.3Mtodo2:Indicaopordiferenadetenso
3.8Ensaiodeseqnciadefases
Umaverificaoconvenienteeprticadaseqnciade
3.8.1Generalidades
Oensaiodeseqnciadefasesfeitoparaverificara
concordnciadasmarcaesdosterminaiscomasque
foremespecificadaspelocompradoroupelasnormas.
Osresultadossoutilizadosnaligaodalinhaaostermi
naisdamquinaparaobteraoperaoemparalelocor
retaparageradores,ouocorretosentidoderotaopara
motores.Aseqnciadefasesemmquinastrifsicas
podeserinvertidapelatrocadasligaesdelinhacom
doisterminaisdearmaduraquaisquer.Aseqnciade
fasesemmquinasbifsicaspodeserinvertidapelatroca
dedoisterminaisdequalquerfase.
3.8.2Mtodo1:Indicadoresdeseqnciadefases
fasesdeumgeradorsncrono,comparadadosistema
aoqualeledeveserligado,podeserfeitadaseguinte
forma:ligamsequatrotransformadoresdepotencialcomo
indicadonaFigura5paramquinastrifsicas.neces
sriomuitocuidadoparamanterapolaridadecorretadas
ligaesdotransformador.Oasterisco(*)mostraos
terminaiscorrespondentesdosenrolamentosprimrioe
secundrio.Pormeiodestaligao,aligaodaslm
padasindicadorasefetivamenterealizadaentreoge
radoreosistemaatravsdechavesdesligadorasabertas.
Deveselevarogeradoratavelocidadederotaocor
respondentesuatensonominaleaplicaraexcitao
correspondenteaesta.Aoaproximarsedosincronismo,
aslmpadasligadasaossecundriosdostransforma
doresdepotencialseacenderoouapagarosimulta
3.8.2.1
Aseqnciadefasesdeterminadaoperandose
neamenteseogeradortiveramesmaseqnciadefases
amquinacomogeradornosentidoderotaoparao
queosistema,aopassoqueelasseapagarosuces
qualfoiprojetadaeligandoseaosseusterminaisumin
sivamente,seasseqnciasdefasesforemopostas.
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
6/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
Figura3Indicadordeseqnciadefases
Figura4Indicadordeseqnciadefasescomlmpadasnon
Figura5Esquemadeligaesparacomparaodaseqnciadefasedeumgeradorcomadosistemapela
indicaodetensoatravsdeumachavedesligadora
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
7/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
3.8.4Mtodo3:Comparaocomatensodosistema
3.9IrregularidadedaformadeondaDeterminaodo
fatordeinterfernciatelefnica(FIT)
Estemtodoofereceumaverificaoabsolutadaseqn
ciadefasesdeumgeradorsncronoemcomparao
comadosistemaaoqualsedestinaaserligado.neces
srioqueogeradorsejaseparadodosistemapormeio
deumdisjuntoredevemserprovidenciadosmeiospara
desligarogeradordodisjuntor.Umindicadordaseqn
ciadefasesdeveserligadoaodisjuntor,aoladodogera
dor,pormeiodetransformadoresdepotencialadequa
dos.Devesefecharodisjuntorcomogeradordesligado
eanotaraindicaodoindicadordeseqnciadefases.
Comogeradorligadoaodisjuntoraberto,deveseranota
daaindicaodoindicadordeseqnciadefases,quan
doogeradorforoperadonavelocidadederotaono
minaleexcitadoparatensonormal.Seasduasindica
esdeseqnciadefasesforemasmesmas,ase
qnciadefasesdogeradorigualdosistema.
3.9.1 Afaixadefreqnciamedidadevecobrirtodosos
harmnicosdesdeafreqncianominalat5000Hz.
3.9.2 AdeterminaodoFITdeveserefetuadaporum
dosdoisprocedimentosalternativosde3.9.2.1a3.9.2.3.
3.9.2.1 Diretamentepormeiodeumdispositivodemedio
edeumsistemaassociado,especialmenteprojetados
paraestefim.
3.9.2.2 Anlisedatensoemvazioeclculodovaloreficaz
ponderadomedianteaseguintefrmula:
FIT(%)=U
100E
2
1
21 E 22 22 E 23 23 ...E n2 2n
Onde:
3.8.5Mtodo4:Sentidoderotaoparamotores
E n =valoreficazdoharmnicodeordemndatenso
delinhanosterminaisdamquina
Nocasodeummotor,aseqnciadefasespodeserve
rificada,pondooemmovimentopormeiodasuafonte
normaldealimentaoeobservandoseoseusentido
derotao.Seumsentidoderotaoincorretopuder
causardanos,omotordeveserdesligadodoequipa
mentosuscetvelaserdanificado.Em,algunsdadoseste
equipamento,talcomoumacatraca,nopodeserdesli
gado.Nestecasodeveseraplicadatensosuficiente
mentebaixaparanodanificaroequipamentoouempre
gadooutroprocedimento,comoomtodo1ouumaadap
taodomtodo2ou3.
U=valoreficazdetensodalinhanosterminais
damquina
=fatordeponderaoparaafreqnciacorres
pondenteharmnicodeordemn
3.9.2.3 Osvaloresnumricosdofatordeponderaopara
asdiferentesfreqnciasdevemserobtidosnaTabela1
ogrficodaFigura6podeserutilizadoparafacilitarain
terpolao.
Tabela1Fatoresdeponderao
Freqncia
Hz
60
Fatorde
ponderao
Freqncia
Hz
Fatorde
ponderao
Freqncia
Fatorde
Hz
ponderao
0,0002594
1500
1,61
2940
1,97
120
0,00221
1560
1,63
3000
1,97
180
0,00333
1620
1,65
3060
1,95
240
0,0489
1680
1,67
3120
1,93
300
0,111
1740
1,70
3180
1,90
360
0,180
1800
1,71
3240
1,87
420
0,276
1860
1,72
3300
1,83
480
0,379
1920
1,74
3360
1,78
540
0,487
1980
1,76
3420
1,73
600
0,595
2040
1,79
3480
1,67
660
0,711
2100
1,81
3540
1,59
720
0,832
2160
1,82
3600
1,51
780
0,958
2220
1,84
3720
1,32
840
1,08
2280
1,87
3840
1,13
900
1,21
2340
1,89
3960
0,950
960
1,34
2400
1,90
4080
0,770
1020
1,42
2460
1,91
4200
0,610
1080
1,47
2520
1,93
4320
0,476
1140
1,49
2580
1,94
4440
0,365
1200
1,50
2640
1,95
4560
0,278
1260
1,53
2700
1,96
4680
0,210
1320
1,55
2760
1,96
4800
0,158
1380
1,58
2820
1,97
4920
0,120
1440
1,60
2880
1,97
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
8/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
Figura6Fatoresdeponderao
3.10Ensaiodesobrevelocidade
3.10.1
Antesdeserrealizadoumensaiodesobrevelocida
de,amquinadevesercuidadosamenteinspecionada,
paraassegurarquetodososparafusosepartesgirantes
estoapertadoseemboascondies.Orotordeveestar
nomelhorequilbriomecnicopossvel,antesdeserini
ciadooensaio.Todasasprecauesdevemsertomadas
paraprotegervidasepropriedadesemcasodeimpre
vistos.Avelocidadederotaodeveserlidacomumta
cmetroououtrodispositivopreciso,indicadordevelo
3.11CaractersticaemV
3.11.1 AscaractersticasemV,sogrficosdacorrente
daarmaduraemfunodacorrentedeexcitao,para
cargasconstantes(isto,comfatordepotnciavarivel).
Sousualmentelevantadasparavelocidadederotao
etensonominais.AFigura7mostraumconjuntodecur
vastpicascadacaractersticaapresentaumdefinido
emqueacorrentedaarmaduramnima,equecorres
pondeaofatordepotnciaunitrioparaaquelacarga
particular.
cidadederotaodistncia.Otacmetrodevesercali
bradocomosterminaisusadosnoensaioealeituraveri
ficadanavelocidadederotaonormal,antesdeserini
ciadooensaio.Amquinadevesercuidadosamente
inspecionadadepoisdoensaio.
3.11.2 ParalevantaracaractersticaemVemvazio,gira
seamquinacomomotorsncronoemvazio,sobtenso
efreqncianominais.Comeasecomacorrentemnima
daarmadura.Acorrentedeexcitaocorrespondente
3.10.2 Normalmenteoensaiodesobrevelocidadeefe
correntemnimadaarmaduranumacaractersticaemV
tuadocomamquinanoexcitada.Se,contudo,houver
emvaziodeveserigualcorrespondentetensono
excitaoduranteoensaio,eladeveserreduzida,de
minalnacaractersticaemvazio.Aumentaseacorrente
modoqueatensonoultrapasse105%datensonomi
deexcitaoelseacorrentedaarmadura,atensoea
nal.
correntedeexcitaoatumacorrentedaarmadura50%
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
9/10
22/11/2014
05052
Cpianoautorizada
NBR5052/1984
10
acimadacorrentenominaldamquina.Emmquinas
dogeradorparaabsorverpotnciareativaigual
comenrolamentosdeexcitaoprojetadosparafatorde
potnciafornecidaemkVA.
potnciaunitrio,istopoderequererumacorrentede
excitaoexcessiva.Usualmenteatensodeexcitao
3.13Perdaserendimentos
nodevesersuperiora150%datensodeexcitao
comcarganominal.Reduzse,ento,acorrentedeex
3.13.1Prescriesgerais
citaoabaixodovalorcorrespondentecorrentemnima
daarmaduraetomamseleiturasdacorrentedaarma
dura,datensoedacorrentedeexcitao,comoante
riormente,atumvalordacorrentedeexcitaozero,
paramquinasdeplossalientes.
3.13.1.1
Osensaiosdevemserexecutadosemmquinas
emperfeitoestado.
Salvoacordodiferenteentrefabricanteecompra
3.13.1.2
dor,todososdispositivospararegulaoautomtica,que
nofazemparteintegrantedamquina,devemserpostos
foradeoperao.
Todasastampasdevemsercolocadascomopara
3.13.1.3
operaonormal.
Osinstrumentosdemedioeosseusacessrios,
3.13.1.4
taiscomotransformadoresparainstrumentos,derivadores
epontesutilizadosnosensaios,devem,salvoespecifi
caodiferente,sedeclassedepreciso1,0oumelhor,
deacordocomaPublicaoIEC51,enquantonovigorar
normabrasileiraequivalente.Osinstrumentosutilizados
paraadeterminaoderesistnciacomcorrentecontnua
devemserdeclassedepreciso0,5oumelhor,deacordo
comaPublicaoIEC51,enquantonohouvernorma
brasileiraequivalente.
3.13.1.5
Osinstrumentosdevemserescolhidosdemodo
aobteremseleiturasnapartetildaescala,deformatal
queumafraodediviso,correspondentepequena
Figura7ConjuntodecurvasemVtpicas
3.11.3 AscaractersticasemVcomcargadevemserdeter
minadasdomesmomodoqueascaractersticasemvazio,
mantendoseconstantes,contudo,almdacargaespe
partedaleituratotal,possaserestimadafacilmente.
3.13.1.6
Emmquinascomescovasajustveis,estasde
vemsercolocadasnaposiocorrespondenteaosvalo
resnominaisespecificados.Paramedioemvazio,as
escovasdevemsercolocadasnoeixoneutro.
cificada,tambmatensodaarmaduraeavelocidade
derotao.Comcargahaver,emgeral,umvalormnimo
dacorrentedeexcitaoabaixodoqualamquinasair
desincronismo.Deveserevitadoaquecimentoexcessivo
dosenrolamentos.
Avelocidadederotaopodesermedidapor
3.13.1.7
mtodoestroboscpico,pormeiodecontadordigitalou
pormeiodetacmetro.Namediodoescorregamento,
avelocidadesncronadeveserdeterminadaapartirda
freqnciadealimentaoduranteoensaio.
3.12Capacidadedosgeradoresparaabsorver
potnciareativa
Orendimentopodeserobtidopormeiodemedi
3.13.1.8
odiretaoupormeiodemedioindireta.
Acapacidadedeumgeradorparaabsorverpotnciarea
tivapodeserdeterminadaporumdosseguintesmtodos:
3.13.1.8.1
Amediodiretadorendimentodeveserfeita
medindosediretamenteapotnciafornecidapela
a)ogeradoroperadocomomotorsncronoem
mquinaeapotnciaabsorvidapelamesma.
vazio,comtensoefreqncianominais,ecoma
excitaoreduzidaazero.Acapacidadedogera
3.13.1.8.2
Amedioindiretadorendimentodeveserfeita
dorparaabsorverpotnciareativaaproxima
medindoseasperdasdamquina.Estasperdasso
damenteigualpotnciaabsorvidaemkVA
somadaspotnciafornecidapelamquina,dandoassim
apotnciaabsorvida.
b)ogerador,comtensoefreqncianominais,e
comaexcitaoreduzidaazero,conectadoa
mquinassncronassobreexcitadas,operando
comomotoresemvazio.Acapacidadedogerador
paraabsorverpotnciareativaaproximadamente
igualpotnciafornecidaemkVA
c)ogeradorligadoaseesdelinhadetrans
missodecapacidadesuficienteparamanter
aproximadamenteatensonominal,quandoaex
citaodogeradorreduzidaazero.Acapacidade
http://dc722.4shared.com/doc/NB6NMlAY/preview.html
3.13.1.8.3
Amedioindiretapodeserexecutadapelos
procedimentosseguintes:
a)determinaodasperdasemseparado
b)determinaodasperdastotais.
Nota:Osmtodosparadeterminaodorendimentodasm
quinassobaseadosemdeterminadashipteses,no,
portanto,possvelcompararasperdasobtidaspelomtodo
diretocomasobtidaspelomtododeperdasemseparado.
10/10