Sunteți pe pagina 1din 332

Udnavarga

Edited by Franz Bernhard (1965)

together with 2 studies, a metrical analysis,


and a running commentary on the metre
by

nandajoti Bhikkhu
(version 2.1, January 2006)

Internet Text copyright Mrs. Ursula Sobotzik


Hardcopy Text copyright Vandenhoek & Ruprecht
Studies and Metrical Commentary copyright nandajoti Bhikkhu

Table of Contents
Study 1: Orthographical Sanskritisation
Study 2: Description of the Metres

Udnavarga
1: Anityavarga
2: Kmavarga
3: Tvarga
4: Apramdavarga
5: Priyavarga
6: lavarga
7: Sucaritavarga
8: Vcavarga
9: Karmavarga
10: raddhvarga
11: ramaavarga
12: Mrgavarga
13: Satkravarga
14: Drohavarga
15: Smtivarga
16: Prakirakavarga
17: Udakavarga
18: Pupavarga
19: Avavarga
20: Krodhavarga
21: Tathgatavarga
22: rutavarga
23: tmavarga

24: Peylavarga
25: Mitravarga
26: Nirvavarga
27: Payavarga
28: Ppavarga
29: Yugavarga
30: Sukhavarga
31: Cittavarga
32: Bhikuvarga
33: Brhmaavarga

Udnavarga Complete Word Index

About the Text


The text of Udnavarga as presented here is a reproduction of the
edition of that work prepared by Dr. Franz Bernhard, and
published under the auspices of Abhandlungen Der Akadamie Der
Wissenschaften In Gttingen Philologisch-Historische Klasse, by
Vandenhoek & Ruprecht (Gttingen, 1965). Permission to use the
text for this purpose has been kindly given by Dr. Bernhards sister
and literary heir Mrs. Sobotzik.
I have made some small changes to the presentation of the text of
the Udnavarga, to bring it into line with other documents
presented on this website, which can be enumerated as follows:
1. The vowel r sign in Sanskrit is written with a ring underneath,
not with a dot e.g. dv (not dv or div).
2. Uncertain readings are marked with red coloured text (not
simply italicized).
3. Lacunae are marked by square brackets, not by a hyphen
(upa[ ]nni; not upa nni).
4. Verses which had 2 irreconcilable versions have been given
separate numbering (as 98.i, 98.ii), rather than printed side by
side.
5. The numbering of the chapter titles has been changed from
Roman to Arabic numerals (e.g. 33: Brhmaavarga, not
XXXIII: Brhmaavarga), which is the way the numbers appear
at the end of the chapters, in the printed text itself.
I have also added in the metrical markings above the lines,
identified the metres, and added a commentary on the metre noting
any deviations from the normal form of the metre that I am aware
of, and giving quotations from the Pi parallels wherever possible.

The text of Udnavarga was first published on this website in


November 2004. Since then I have written 2 studies to accompany
the text, and compiled an index. While engaged in this work I
made a number of changes to the analysis and commentary that
accompanies the text, and this constitutes therefore a revised
edition of the material.
In the studies I first consider certain matters to do with the written
form of the text, and how that relates to the way it was
pronounced; and then I consider the shape of the metres used in
the text, and their relationship to the Pi metres.
nandajoti Bhikkhu,
September 2005

Study 1: Orthographical Sanskritisation


Prof. Franklin Edgerton in the Introduction to his Buddhist Hybrid
Sanskrit Grammer and Dictionary (BHSG 1.56) made the
significant statement that it is ... certain that some Sanskritappearing features [in BHS] are orthographic only; the words were
1
pronounced as in Middle Indic.
This first study attempts to show in detail how a metrical analysis
of the verses of Udnavarga can help us to restore the way the
verses were pronounced, over and against the way that they have
been written in the text as it appears now.2
This will be done by considering 4 ways that the text has been
rewritten to make it appear more Sanksritic than it really was, they
can be enumerated as follows:

This is not something that affects BHS only, as is well-known the Vedic
texts have also been Sanskritised according to the rules of the later
language, see the extract from Arnolds book on Vedic Metre, elsewhere
on this website.
2
A disclaimer is necessary at the outset: the metre is only a help in the
reconstruction of the pronounication. In regard to certain features of the
language of Udnavarga the metre is of no help at all.
Take the loka pdayuga: le pratihito bhiku citta praj ca
bhvayet [156ab], a number of questions arise that the metre cannot
help us with: were the sibilants distinguished by sound as in Sanskrit or
assimilated to s as in Pi? was the pronounciation bhiku or bhikkhu?
was the vowel before anusvara in praj pronounced as long or short?
was the word-final consonant in bhvayet pronounced or not?
The metre cannot help us resolve these questions. But there are many
other places where it does in fact help, and can therefore give us an
idea of what the sound was, and this paper is concerned with those
matters.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 8

1: Expansion of syllables - this is the case where syllables that


have been contracted in Middle Indic have been rewritten in
their full Sanskrit form.
2: Syllables that must be excluded m.c. - in this case by-forms
that appear in Middle Indic, have been regularised to their
Sanskrit form.
3: Syllables that do not make position - normally in Indian
prosody a conjunct consonant will make the preceding vowel
heavy in metrical weight, but there are many occasions where
they fail to make position in this text.
4: Svarabhakti vowels - in Middle Indic the insertion of
epenthetic vowels to facilitate pronounciation is a well known
phenomena. In the text as we receive it some of these vowels
have been excluded from the orthographic representation of the
text.
There are a couple of other matters that have to be dealt with in
the Introduction before we can move on to a consideration of the
metres themselves, they are:
5: Hiatus and Incomplete Sanskritisation - there are places
where the Sanskritisation of the text has not been completed,
which as it stands leaves the metre incorrect.
6: Resolution - quite frequently one presumed heavy syllable has
been resolved into two light ones, this is perfectly acceptable
and within the parametres that were allowed in composition.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 9

1: Expansion of syllables
i: -ava- = o
In the Udnavarga we can see that there are many cases where
bhava- () has been written, but the metre demands that the
syllable be scanned as bho- (). In fact it seems that the words
with this component were favourites in critical positions, where we
can be sure of what the weight is in these positions.
In the text I have scanned these expansions as being equivalent to
one heavy syllable, and have identified them by marking them in
green and underlining them, thus:

apramdarat bhavata sul bhavata bhikava | [119ab]


which, for the metre to be correct we need to read as:

Pathy loka

apramdarat bhota sul bhota bhikava.


Here is a list of the words and places where these expansions are
found:
bhavati 63c, 104e, 105bd, 106bd, 134c, 135c, 144c, 146a, 147c, 207c,
209d, 214e, 217d, 221a, 227c, 235d, 243a, 279a, 281cd, 346d - 351d
(6 verses), 352c, 368d, 373d, 421.iid, 464a - 467a (4 verses), 475d,
546c, 548c, 655c, 657f, 674c, 700c, 703a, 765d, 875a, 858b, 881c,
890ad, 966a, 970 cd. bhavata 109ab, 369d. This gives a total of 55
occurrences.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 10

I have therefore read bhavati as having 2 syllables (bhoti) in noncritical positions in the following places: 14c, 564d, 691d.
Note that there are a number of places where bhavati must be
scanned as having 3 syllables for the metre to be correct. In Pi
the distinction of the written form is usually maintained, where
bhavati may appear as hoti, for instance, but the distinction in this
text has been lost because of the Sanskritisation.1
We should read bhavati (3 syllables) at the following verses: 13c,
147d, 269b, 280iia, 281b, 291.id, 291.iid, 421.iib, 434a, 898d, 905d
(a total of 11 occurrences). -bhava- also counts as having its full
complement of syllables in the following compounds:
yathvibhavato 227b; bhavatpradlanam 248d; prabhavati 740a;
vikna-bhavatasya 916a, 917a; ucchinnabhavatasya 918a,
919a.
Occasionally we find that even in the same verse the word is
scanned as 2 syllables in one place, and one in another:2
Pathy

asat na priyo bhavati sat bhavati tu priya || 147cd


cf. 281bcd, 421iibd.

There is not one occurrence of the form bhoti (for bhavati) in


Udnavarga, which as we can see must have been the actual
pronounication in the majority of cases of this word.
2
This phenomena also occurs in Pi, e.g. J 487, vs 6 Katha bho
brhmao hoti, katha bhavati keval...In Pi it even occurs in prose,
e.g. Atittva, bhikkhave, khattiyaparis hoti, atha rj cakkavatt tuh
bhavati; perhaps for emphasis.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 11

Another instance of the same type of expansion is abhijvyavasito


1008b, which must be read as abhijvyosito.
ii: -aya- = e
We occasionally find that -aya- must also be scanned as an
expansion from -e-, as in the following: deayati = deeti 190c;
bhvayati = bhveti 267d; bhvayata = bhveta 344b.
I therefore read varjayate = vrajete 463c; deayati = deeti 993e,
which makes more sense metrically
2: Syllables that must be excluded m.c.
There are many other Sanskritisations where a word which has a
by-form in Middle Indic, has been regularised to its Sanskrit form
in the text, against the metre. Again here we can see that this is
merely an orthographic device, and cannot have represented the
way the words were pronounced.
There are various cases where this occurs: api = pi: 30b; 106a;
765c; 855; iti = ti 290b; 680d - 683d (3 verses); iva = va 56a; 68f;
112d; 120d; 213b; 214b; 370d; 398c; 438b; 602b; 702b; 721a.1
3: Syllables that do not make position
We also see orthographical Sanskritization in words where there
are syllables that do not make position.2 In Indian verse
1

There are sometimes alternative ways of understanding these forms - see


section 6 below and the commentary to the text.
2
For details about conjuncts not making position in Pi, see An Outline
of the Metres in the Pi Canon 1.5 elsewhere on this website.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 12

composition rhythmical patterns are built up through the


alternation of light and heavy syllables. To define the weight of
the syllables it is necessary to take into consideration 2 factors: the
natural length of the vowel, and what follows it.
If the vowel is long (, , , , e, ai, o, & au) normally the syllable
will count as heavy. If the vowel is short (a, i, u, , & ), then
metrical weight depends on what follows it. If it is followed by
another vowel, or by a simple consonant, it will be be light in
weight; if it is followed by a conjunct or by niggahta normally it
will be heavy.
However, certain conjunct consonants do not make the preceding
syllable heavy as expected, they are then said to be not making
position. In the Udnavarga the most frequent cases of this are
found when a consonant is in conjunction with the semi-vowel
sound -r- .
In this section I have examined all the conjuncts with -r- that may
be liable to fail in this regard, and have made a list of the result.1
In the commentary to the text, however, to prevent a profusion of
notes I only normally identify the conjuncts that have failed to
make position, unless there is a need to explain why I have
identified one variation over another.
i: br
As in Pi br- regularly does not make position as we can see when
it appears in metrically critical positions, where the weight of the

In the lists which follow the words are given in Indian alphabetical
order.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 13

syllable is assured. In the text that follows we can see that br- in
brhma- and brahma- regularly fails to make position.1
I count br- as failing to make position in the following words: e.g.
brhmaa 1022ib; brhmaam 1017d; brhmaa 362b, 724d, 964b,
965b, 1024d, 1026b, 1038d; ramaabrhma 957b, 958b, 959b,
1038d;
I have also therefore, when entering the metrical markings in noncritical positions, counted it as not making position in the
following words: coitabrahmacarya 968c; brahmacaryavn 244b,
891b; brahmaa 956d, 969d, 978d; brhmaa 970af, 971d - 977d
(7 verses), 979d - 992d (14 verses), 993f, 994d - 1001d, 1002f, 1003d
- 1012d, 1013a-d; 1014a-d; 1015a-d; 1016d, 1017id, 1017iid, 1020d,
1021id; brhmaasya 1026a; brhmaasyedam 1039a; brhma
1018d, 1019if, 1019iif.
ii: r
r makes position in: ananuruta 261a; alparuto 465a, 466a;
bahuruta 468a; bahurutam 562b, 974b; bahurutasya 795b, 796b;
bahurut 780b; bahurutai 539b; bahuruto 464a, 467a; miro
653b.
It seems therefore that words from ru normally make position,2
therefore I also count it making position in the following noncritical positions: arutv 461c; bahurutyena 903b; ruta 458a;
rutamtrat 582b; rutv 104c; ryate 474.iia.
1

There is no other conjunct with br in the text which is in critical


position, so that the status of the conjunct cannot be generalized from
this text alone.
2
But see the exception just below.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 14

r fails to make position in the following words: gautamarvak


313b - 330b (18 verses); rvaka 692d; rutv 541c; reya 537d;
reha 218a; raihya 542c; rotriyau 724b, 1024b, 1025b;
samyaksabuddharvak 379d. It seems from this that words
with rvak- (written svak- in Pi) do not make position
normally, even though they are derived from ru.
As it appears that r is likely to fail to make position in most
words, I also count it as not making position in the following
verses, where it occurs in non-critical positions: araddha 723a;
arddhebhi 538a; mir 743b; vijnaruta 475c; vireayitv
244c, 891c; uruur 219c; raddh 222a; raddhsyanti 453a; ;
rotrea 474.ia; ramaa 956d, 969d; ramao 964a, 965a;
reham 290b; saddharmaravae 225b.
iii: pr
The places where pr in this text makes, or fails to make, position is
not so easy to define, and it seems that it may have been counted
or not counted as making position according to convenience.1 In
this regard compare the verses found at 684 & 685, where pr fails
to make position in line a; but does make position in line c! A
similar situation occurs at 262cd.
Roughly, however, we can see from the analysis that follows that
pr normally makes position when it is in the middle of a word

According to the analysis made here Edgertons rather categorical


statement (BHS Reader, pg vi) that An initial consonant cluster never
makes position (in BHS) is incorrect - it is true that usually they do not
make position, but there are many exceptions where they must in fact be
making position for the metre to be correct. See e.g. 53c; 67c; 104c;
147d; 211c; 367d; 368d; 538c; 684c; 685c; 751c; 863d etc. etc.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 15

(including compounds), which is what we would expect, as these


words produce gemination even in Pi when in medial position.
There are a significant number of occasions, however, where it
unexpectedly makes position at the beginning of a word also,
where simplification of the cluster, and consequent loss of metrical
weight, would be the rule in Pi. We may regard these forms as
being completely Sanskritised during the redaction of the verses:1
a: pr makes position in the following places:
Medials: aprakampaya 366b; apramatta 307b; apramatto 841a;
apriyam 198b; kyapradoa 169a; cirapravsina 141a;
nisaraaprajo 473c; notkuukapraha 955c; buddhapratibhsite
692c; viprasanna 306b; viprahya 344a, 790a, 994a;
vairaprasago 297c; sayojanavipramukta 1046d, 1047d;
satpuruapraast 216b; sapraja 158c, 539c, 551a, 553a, 555a;
saprajo 153a; sugatapradeita 262d; hetuprabhava 354a; I
therefore take -pr- as making position in sarvapreu 853c also.
Initials: praceyate 368d; prativa 271c; pratta 211c;
prapacita 751a; pramodate 685c; praocati 684c; prasahate 711ie
- 716 (7 verses); prja 538c; priya 147d; prtisukha 863d.
b: From what follows we can see that the places where pr does not
make position are predominantly at the beginning of a word, but
sometimes it fails unexpectedly in middle position also:
Medials: apramattasya 89d; asthiprkra 353a; nirvaprptaye
195b, 219b; puyaprek 537b.

In what follows I have seperated medials from initials.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 16

Initials: pramattacrias 21a praj 604b; praj 250a; pratirpa


878a; pratyhaatni 767a; pravrajita 564c; prptaye 262d, 267d,
856d; prinm 82d; pretya 684a, 685a.
I also take prathama 482a, 483a; pravrajy 234c; praharen 1026a;
& prptavya 606a; as not making position to satisfy the metre.
iv: other conjuncts
Because of the well-known weakness of the semi-vowels y, l, & v, I
made a cursory inspection of the conjuncts with these consonants in
critical position,1 but was only able to find 4 places where it seems
certain that they fail to make position, they are found at: tv in
132c, giving jagaa in an Old Gti verse; kl- in klia at 684d in a
Vaitlya opening; dv- in dvesa 935a, in a Aupacchandasaka
cadence; sn- in sneham 371a, in a Vaitlya opening.
All of the other conjuncts seem to make position. Below is a list of
their occurrence divided according to the conjunct:
tr: atra 184c; ubhayatra 684b, 685b; tatra 354b, 370c; duratikram
799d. paratra 118d, 181d, 217d, 286d, 762d, 765d; yatra 53b;
atrubhtam 767b; sarvatra 757c; sahasri 185a; sukhatrayam
149b; sucitr 30a.
dr: bhadrik 539d; samudramadhye 200a.

In this examination I have counted the cadence of loka; and the


opening and cadence of Triubh, and Mtrcchandas lines; and the
gaas in Gaacchandas metres as critical.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 17

dhr: adhruvam 587b.


kr: atikramet 740f; atikrameta 417b; anantavikrama 755c; kriyate
652b; duratikramam 1020ia, 1020iia; duratikram 72f;
dharmacakra 263a; samatikrama 776b; samatikramam 643b; so
tikramej 306d.
vr: parivrajet 83d, 283d, 878f, 882f, 994b; pravrajita 564c.
sr: parisravi 298c.
Although it appears that most of the other conjuncts do in fact
make position, in a limited number of places, for reasons explained
in the commentary it seems better to take them as not making
position in the following words (these differ from the 4 instances
listed above as the scanning of the syllables is uncertain):
tr- in traividyo 208.iia, giving the pathy cadence; -dv- in
vigatadveebhyo in 347b, giving the pathy cadence; dv- in dvea
355c, giving the pathy cadence; sv- in svake 563a, in a Triubh
break, to avoid the heavy 6th syllable.
v: cch
A further case where we have orthographical Sanskritization is in
the writing of cch, which makes the previous syllable heavy, where
ch is required for the metre to be correct, as in: cchandam 52d &
hirayacchanna 702b; cch is also occasionally written
unnecessarily at the beginning of a pda, as in: cchinnka 100c &
cchy 834f; it is also written after anuvara: cchrmayrthasya
105d.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 18

I therefore take it as not making position in cchitv 51c; cchanna


162c; cchandra 671c, 672c; vastucchinnasya 912b - 919b (8
verses); & ucchinnabhavatasya 918a, 919a.
4: Svarabhakti vowels
Sometimes svarabhakti (epenthetic) vowels that have been excluded
from the orthographic representation of the text also need to be
reinstated, and then given their full value.1 I have identified
svarabhakti vowels at the following places: utpdaviyadharmia
3b; arahatm 187a, 219a; diviya 216c; brahmacariya 235d; siyn
305c.
5: Hiatus and Incomplete Sanskritisation
In the Middle Indic dialects hiatus between words is perfectly
acceptable, and quite often found, as a glance at nearly any Pi
text will show. In Classical Sanskrit, however, haitus is normally
avoided. In this section I have examined all the cases of external
vowel sandhi to find out how this relates to the pronounciation of
the text.
Hiatus occurs in the following places: ka nanda 4a; garbha eke 9a;
rathakra iva 56a; krapaka iva 68f; ya et 74a; chinnka iva
101d; dadhrmika eko 109a; tvra
utpadyate 127c; ya ihkea 184b; bhasmcchanna ivnala 213d;
reha ukta 218d; nnurakta iti 231a; sa ucyate 243d; sthavira
ucyate 244d; ya ryam 267c; jtvlpajta iti 280.iic; careta
eam 284d; sa ima 302e, 335d, 337d, 339d; sa im 336d, 338d,
340d; aha adhipat 352a; lpamatsya iva 357d; hrada iva 366c; ka
1

For more on svarabhakti see An Outline of the Metres in the Pi Canon


1.6.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 19

im 367a; krapaka iva 370d; ya udcchinatty 394a, 933a, 945a,


946a; abalva iva 398c; ca asajyamnam 417c; bla eva 559d;
bhavyarpa iva 602b; sa eko 607d; ya eva 608c; vipka iti 680d,
681d, 682d, 683d; madhya ivodakasya 689d; lohrdhama iva
702b; rddha rabdhavryavn 711.iid; nga iva 721a; ya icchet
759d; iukra iva 817d; yaa iha 840c; ya im 1001a; uddha ity
1025d.
Most of these examples are within the normal limits of the metre,
but there are a number of forms included in the list where the
metre is incorrect as it stands, and could be corrected by the simple
expedient of completing the Sanskritisation of the text. Examples
of this are:
sa im 336c, 338c, 340c = sem
vipka iti 680 - 3d = vipketi
lohrdhama iva 702b = lohrdhameva
nga iva 721a = ngeva
iukra iva 817d = iukreva
There are a few more examples where the metre could be
corrected by completing the Sanskritisation, but it would also be
possible to correct the metre by dropping the Sanskritisation:
rathakra iva 56a = rathakreva or rathakra va
nnurakta iti 231a = nnurakteti or nnurakta ti
krapaka iva 370d = krapakeva or krapaka va
abalva iva 398c = abalveva or abalva va
bhavyarpa iva 602b = bhavyarpeva or bhavyarpa va

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 20

6: Resolution
As in the Pi texts a common feature of the verses of the
Udnavarga is the resolution of one (presumed) heavy syllable into
2 light syllables.
Resolution cannot occur in 2nd or 8th position in a loka, but apart
from that it can occur anywhere else, the most common position
being the opening syllables of the line.
Below is a table listing the occurences of resolution found in this
text according to the position and metre:
loka
1st 74d; 131a; 147a; 168c; 235c; 243a; 258c; 277c; 337a;
466c; 467c; 538b; 545a; 711.ia; 711iia; 712a; 713a; 714a;
715a; 716a; 746a; 801c; 816b; 878a.
3rd 793c.
4th 1008d.
5th 240a.
6th 203e; 256c; 257a; 480c; 575c; 623a; 632a; 633a.
7th 160c; 401.iia; 402a, 405a; 407a, 409a; 411a; 413a.

1st
5th
6th

Triubh & Jagat


51d; 65c; 298c; 563d; 596.iabcd; 696b; 702a; 845b; 846b;
847b; 848b; 876d; 1045c; 1046c.
139ab.
105a.

It can be seen from this that in this text resolution at the 1st is
quite common in both of the main metres; and at the 6th it is

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 21

common in the loka. Anywhere else resolution can only be


counted as incidental.1
7: Examples
It may be useful to show how all of this affects the text, and we
can best do that by giving some examples with the written and
pronounced form side by side.2 I include the metrical markings so
that we can see how the metre can help guide us in this
reconstruction of the pronounciation of the text:
written:
,

Triubh

etad api cchitv tu parivrajanti

etam pi chitv tu parivrajanti

[51c]

[51c]

alpam api cet sahita bhamo


,

dharmasya bhavati hy
anudharmacr
,

rga ca doa ca tathaiva


moha
,

prahya bhg rmayrthasya


bhavati [106]

pronounced:

Triubh

alpam pi cet sahita bhamo


,

dharmasya bhoti hy
anudharmacr
,

rga ca doa ca tathaiva


moha
,

prahya bhg rmayrthasya


bhoti [106]

The number of verses given as having resolution at the 7th, apart from
the first one, are probably all to be corrected - see the notes to 401.iia
(which covers the repetitions which follow).
2
That is, as far as we can reconstruct it, see note 1 above.

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 22

apramdarat bhavata

apramdarat bhota

sul bhavata bhikava [119ab]

asat na priyo bhavati

sat bhavati tu priya [147cd]

artha dharma ca
deayati [190c]

raddhdhano hy arhat

dharma nirvaprptaye [219ab]


,

bhvayati mrga hy amtasya


prptaye [267]

ppadharmpi ced bhavati

sa te bhavati pjita [281cd]


,

rutv hy anartha varjayate


[463]

Pathy loka

sul bhota bhikava [119ab]

Pathy loka

asat na priyo bhoti

sat bhavati tu priya [147cd]

artha dharma ca deeti [190c]

navipul

raddhdhano hy arahat

dharma nirvapptaye [219ab]


,

Jagat

bhveti mrga hy amtasya


pptaye [267]

Pathy loka

ppadharmpi ced bhoti

sa te bhoti pjita [281cd]


,

Pathy loka

rutv hy anartha varjete [463]

hy adhyavasit yatra praj


prasakt [604]

hy adhyosit yatr praj


prasakt [604]

Triubh

Study 1: Orthographical Sanskritisation- 23

bhikur na tvat bhavati

yvat bhikate parn

vem dharm samdya

bhikur bhavati na tvat [890]

bhovd nma sa bhavati

sa ced bhavati sakicana [970]

na brhmaasya praharen

na ca muceta brhmaa
[1026ab]

Pathy loka

bhikur na tvat bhoti

yvat bhikate parn

vem dharm samdya

bhikur bhoti na tvat [890]

savipul

bhovd nma sa bhoti

sa ced bhoti sakicana [970]

navipul

na bhmaasya paharen

na ca muceta bhmaa [1026ab]

24

Study 2: Description of the Metres


In this section I have attempted to collate all the relevant
information on the metres used in the Udnavarga, and have
compared the result with the figures for the Pi Dhammapada.
It has to borne in mind that the Dhammapada is, of course, a much
smaller collection that the Udnavarga and so the figures given
here, except for the loka, are only indicative of the situation, but
taken altogether they do, I believe, give a good overview of the
relationship between the Pi and BHS metres.1
The text of Udnavarga has 1070 verses,2 having 4262 lines. They
are written in the following metres:
loka (3,476 lines = 81%)
Triubh (329 lines = 8%)
Jagat (73 lines = 2%)
Vaitlya (232 lines = 5%)
Aupacchandasaka (170 lines = 4%)3

It would have been better to compare all the verses with their Pi
parallels, of course, and this was my original plan, but as most of the
verse texts published in Pi, in both Eastern and Western editions, are
unreliable, it would have required establishing the text of approximately
700 more verses to have come up with more reliable figures, a task
which is beyond me at the present.
2
This number includes 25 verses of which there are 2 versions printed;
and excludes the 5 uddna verses, which have not been included in the
analysis.
3
These are exactly the same 5 metres that are employed in the Pi
Dhammapada.

Study 2: Description of the Metres - 25

Below I present an analysis of these metres as they are found in


Udnavarga, together with a comparison of the verses in the Pi
Dhammapada.

1: loka
In the descriptions of the loka which occur in the prosodies1 it is
stated that 2 light syllables in 2nd & 3rd position of the pdas
should be avoided. However, as I have shown elsewhere,2 in certain
texts in Pi this rule seems not to have been employed. Also
occasionally in the Udnavarga it appears that the rule has been
ignored, probably because the tradition from which the collection
has been compiled also was willing to ignore it.
In the text established by Dr. Bernhard the opening occurs in the
following places: 13b; 250d; 352a; 429c; 437d; 474ia; 566c. For a
discussion of these readings, not all of which may be well based,
see the notes in the commentary.
A sure sign of classical influence is in the avoidance of the opening
in the posterior line. This is in accordance with the rule
found in the prosodies to avoid ragaa in this position.3 In this text
there is not even one occurrence of this opening, though it is quite
frequently found in Pi.
If we bear these matters in mind we can then give an outline
description of the loka. The most common form of the metre is
the Pathy, the pattern for which is:

See Pigala 5.10; Vttaratnkara 43; & Vuttodaya 116.


See the Introduction to the Prosody of the Dhammapada.
3
See Pigala 5.11.
2

Study 2: Description of the Metres - 26

odd line:
posterior line:
a: Variations
In this text I count 1,484 pdayuga-s as showing the Pathy form of
the metre.
There are then 7 variations (vipul) in the odd lines found in this
text, besides the normal (pathy) structure, they are:
navipul

bhavipul

2a; 58a; 107c; 121a; 136c; 137c; 187a; 205a;


280iic; 302c; 332a; 341a; 342a; 343a; 361c;
399a; 415a; 451a; 458a; 477c; 482a; 483a;
543c; 579a; 590a; 591a; 651c; 658a; 660a;
665c; 667c; 678c; 693a; 740a; 746c; 758a;
762a; 771c; 774a; 776c; 810a; 859a; 860a;
878e; 882e; 907a; 909a; 964a; 965a; 991a;
1014.ic; 1026a; 1029c; 1031c (total = 55)
6c; 13a; 24a; 76c; 77a; 78c; 84a; 86a; 104a;
116a; 128a; 131a; 151c; 159c; 162c; 175a;
176a; 177a; 211c; 224a; 225c; 240a;1 241a;
244c; 245a; 246a; 247c; 272c; 282a; 286c;
291a; 333a; 337a; 338a; 418a; 431c; 434a;
442a; 446c; 468a; 561a; 565c; 572a; 580c;
585a; 587e; 651a; 705.iia; 711.iia; 749a;
812c; 818a; 880a; 882a; 891c; 895a; 898c;
904c; 906c; 960c; 961c; 972a; 1016a;
1017.iac; 1017.iia; 1038c (total = 67)

This variation has resolution at the 5th syllable.

Study 2: Description of the Metres - 27

mavipul

ravipul

savipul
tavipul
Anuubh

5c; 11a; 26c; 43a; 44a; 68a; 86c; 146c; 152c;


157c; 158c; 159a; 161c; 163a; 169a; 170a;
171a; 192a; 203e;1 209a; 222c; 226c; 250a;
251c; 258a; 271a; 274a; 334a; 356c; 359e;
435c; 443c; 450a; 458c; 460a; 540c; 547a;
591c; 622a; 623a; 632a; 633a; 660c; 662a;
671c; 697a; 699c; 720c; 723c; 743a; 768a;
775a; 821a; 822a; 823a; 824a; 825a; 826a;
827a; 828a; 829a; 830a; 831a; 832a; 839c;
851c; 853c; 892a; 893a; 894a; 960a; 961a;
978a; 992a; 993e; 995a; 999c; 1008a;
1021.ic (total = 78)
10a; 15a; 54c; 61a; 84c; 120a; 160c; 230c;
231c; 235c; 236a; 344a; 357a; 358a; 478a;
541a; 579c; 584a; 722c; 748a; 781a; 790a;
849e; 862a; 978c; 986c; 987c; 988c; 989c;
994a; 996c; 997c; 1000c; 1003a; 1004a;
1005a; 1014.ia (total = 37)
102a; 237a; 607c; 718c; 970c; 974a (total =
6)
2c (total = 1)
56a; 79a; 162a; 283c; 345c; 474a; 578c;
598a; 602e; 733c; 1019.iia (total = 11)

There are also a number of 9 syllable lines as they stand in this


text. They are found at 126c; 136c; 268c; 336c; 338c; 340c; 445c;
676c (total = 8).

203e; 622a; 623a; 632a; & 633a (the last 4 lines being repetitions) all
show resolution after the break at the 5th syllable.

Study 2: Description of the Metres - 28

There are therefore 1,742 pdayuga-s in all.


b: Comparison with the Pi Dhammapada
We can extract the information found in the tables above and
present it in terms of percentages, and then compare it with the
figures for the Pi Dhammapada:
Udnavarga
pathy
navipul
bhavipul
mavipul
ravipul
savipul
tavipul
Anuubh

1,485
57
66
80
37
6
1
11

86 %1
3%
4%
5%
2%
0.3 %
0.1 %
0.6%

Dhammapada
82 %
2%
3%
7%
1%
3%

2%

The differences between the Pi and BHS form of the loka metre
can then be enumerated as follows: Udnavarga excludes ragaa
from the opening of the posterior line. There is much less
prominence of savipul; and a corresponding higher percentage of
the pathy form of the metre.
All of these changes bring the metre much closer to its Classical
form, but still there are clear remants of the earlier form of the
metre, most noticeably in the possibility of 2 shorts in 2nd & 3rd
positions of the opening, the existence of Anuubh, and the high

The percentages here and in the tables which follow are (for the most
part) rounded up to the nearest integer.

Study 2: Description of the Metres - 29

percentage of variation still allowed for.1 All of this points to a


somewhat later form of the metre, but one that is far short of its
Classical profile, and which still reflects quite closely what must
have been the original form of the verses.

2: Triubh & Jagat


The Triubh verses in this collection show a similar tendency as
the loka - they are moving more towards the Classical form of the
metre, while retaining certain early features.
The profile for the 11 syllable Triubh looks like this:

The 12 syllable Jagat is basically the same metre with an extra


light syllable in penultimate position, but in this collection at least
there is no resolution at the 1st syllable, and no Vedic opening, so
that its profile can be described thus:

a: Mixing
One of the characteristics of this text is the high percentage of
mixing of these two metres, which is a sign of the earliness of a lot
of these verses.
There are verses in Triubh metre only at the following places: 27;
30; 33; 50; 51; 52; 53; 65; 97; 105; 106; 124; 125; 164; 181; 191;
1

This falls away to about 5% in the Medieval period in both Pi and


Sanskrit.

Study 2: Description of the Metres - 30

216; 217; 218; 260; 266; 297; 298; 299; 306; 307; 397; 417; 475; 537;
563; 596.i; 596.ii; 637; 689; 690; 695; 696; 701; 702; 703; 765; 766;
767; 791; 795; 796; 808; 809; 842; 843; 844; 845; 855; 864; 877; 955;
956; 968; 969; 1040; 1041; 1042; 1043; 1044; 1045; 1046 (67 verses
= 64%).
Jagat only verses are found at: 45; 80; 81; 82; 259; 264; 267; 876 (8
verses = 8%).
Mixed Triubh & Jagat verses: 28; 29; 98.i; 98.ii; 139; 180; 182;
185; 261; 262; 263; 265; 303; 331; 396; 455; 457; 476; 604; 659; 763;
764; 814; 1039 (24 verses = 23%)
Mixed Triubh & loka verses: 58; 60; 221; 541 (4 verses = 3%)
Mixed Triubh & Vaitlya: 797; 798 (2 verses = 2%)
b: Triubh openings
Nearly all the openings show the following form
, but
there are a number which have the Vedic opening: 52a;
58d; 216d; 218d; 331b; 417c; 596ia; 596iia; 637a; 956b; 968bd (12
lines = 3.5%), which is a sure sign of their early composition.
c. Triubh breaks1
I count 329 lines in Triubh metre in this collection.

I have seperated the statisics for the Triubh from the statisics for the
Jagat, as the latter is much more Classical in its profile.

Study 2: Description of the Metres - 31

The most common form of the metre in this collection can be


defined as conforming to the Classical Upajti, having the bhagaa
break:
27abcd; 28bcd; 29cd; 30abcd; 33bcd; 50abcd; 51bd; 52bd;
53ac; 58c; 60a; 65ad; 98.icd; 98.iic; 105bc; 106bc; 124abcd; 125bcd;
164acd; 180b; 181abcd; 185abc; 191a; 216abcd; 217cd; 218abc;
221a; 260abcd; 261bc; 262ab; 263c; 265e; 266abc; 297abcd;
298abcd; 299abc; 303bcde; 306d; 307acd; 331a; 396bcdf; 397bcd;
417abcd; 455bcd; 457bcdef; 475abd; 476b; 537acd; 541cd; 563abcd;
596.ibcd; 596.iibcd; 604bcd; 637bcd; 659bc; 689abcd; 690abcd;1
695abcd; 696abc; 701abd; 702abcd; 703abcd; 763d; 764bd; 765ad;
766abcd (Indravajir); 767abcd; 791abcd (Indravajir); 795abcd;
796abcd; 797cd; 798cd; 808abc; 809abcd; 814d; 842abcd; 843abc;
844abcd; 843abd; 855acd; 864abcd; 877abcd; 955abcd; 956ac;
968ac; 969abcd; 1039abd; 1040acd; 1041acd; 1042ac; 1043ac;
1044ac; 1045acd; 1046acd; 1047acd (270 lines = 82%).
A further 66 lines have a variant break, the most popular being
ragaa:
51ac; 52ac; 53bd; 58d; 191c; 217b; 218d; 263b; 265d; 266d;
696d; 331bd; 596.ia; 596.iia; 637a; (there seems to be a connection
between the Vedic opening and this break); 701c; 763b; 765c; 814b;
843d; 968bd; 1040b; 1041b; 1042bd; 1043bd; 1044bd; 1045b; 1046b;
1047b (37 lines = 11%)
106a; 125a; 139c; 164b; 299d; 303f; 306ab; 307b; 659d; 855b;
956b (12 lines = 3.5%)

This verse is in perfect Upendravajr metre, having the break ,


throughout.

Study 2: Description of the Metres - 32

33a; 65b; 397a; 537b; 956d (5 lines = 1.5%)


105d; 191bd (3 lines = 1%)1
, 306c; 763c; 764c; 808d; 843c (4 lines = 1.5%)2
, (Extended Triubh, pausing at the 5th, and restarting
from the same position): 53b; 106d; 217a (3 lines = 1%).
475c (1 line = .3%)
d: Jagat breaks
The Jagat lines, of which I count 73, are in all respects much more
Classical than the Triubh lines - there are no Vedic openings;
resolution is uncommon;3 and all but one of the breaks are
bhagaa:
29ab; 45abcd; 80abcd; 81abcd; 82abcd; 98.iab; 98.iiabd;
139abd; 180acd; 185d; 259abcd; 261ad; 262cd; 263ad; 264abcd;
265abcf; 267abcd; 303a; 331c; 396ae; 455a; 457a; 476acd; 604a;
659a; 763a; 764a; 814ac; 876abcd; 1039c (72 lines)
28a.

These breaks are very unusual as having a heavy syllable in 6th position.
This sometimes occurs in Pi, but normally after a break at the 5th
syllable, which doesnt occur in these lines.
2
In line with the rule of replacement (see An Outline of the Metres in the
Pi Canon 1.16) there is always a word-break before the presumed
replacement of 2 light syllables at the 6th in this break.
3
But not unknown, see 139ab, for resolution at the 5th.

Study 2: Description of the Metres - 33

e: Comparison with the Pi Dhammapada


If we add the figures for Triubh and Jagat together we can
compare the figures with the Pi Dhammapada, and present it in a
table thus:
Uv

Dhp

Triubh
Jagat
Triubh & Jagat
Triubh & loka
Triubh & Vaitlya

64%
8%
23%
3%
2%

64%
5%
27%
3%

Vedic Opening

3.5%

.5%

break
break
break
break
other breaks

83%
9%
3%
1%
3%

73%
7%
6%
6%
8%

We have to bear in mind that the Pi Dhammapada has only 37


verses in these metres, so that the statistics are not so reliable,
however we can roughly say that as with loka, that while the
Triubh lines retain certain early characteristics like the Vedic
opening and a willingness to allow Jagat lines into the verse; the
very much greater proportion of the bhagaa break points to a
later stage of composition than the Pi.

Study 2: Description of the Metres - 34

3: Vaitlya & Aupacchandasaka


The loka and Triubh / Jagat metres are syllabic metres, that is,
their fundamental structure is defined by how many syllables there
are in the line. The last 2 metres organise their lines according to
the amount of measures (mtr) there are in the line. A light
syllable has one mtr; a heavy one two.
In the first of these metres Vaitlya, there are 14 mtr in the odd
line and 16 in the posterior, and the line has the following
distinctive cadence . Aupacchandasaka is similar but has
16 mtr is the odd line and 18 in the posterior, owing to the
cadence including an extra heavy syllable .
The openings of these metres is the same in the odd line,
and in the posterior.
a: Composition
There are Vaitlya lines in the following verses: 66abcd; 67abcd;
69abcd; 70abcd; 71abcd; 89abcd; 90abcd; 183abcd; 184abcd; 186c;
215abcd; 284abcd; 285abcd; 305abcdef; 333ef; 364abcd; 366abcd;
367abcd; 368abcd; 370abcd; 371abcd; 595abcd; 638abcd; 646abcd;
647abcd; 648abcd; 649abd; 650abcd; 652abcd; 653abcd; 680abcd;
681abcd; 682abcd; 683abcd; 684abcd; 685abcd; 686abcd; 687abcd;
688abcd; 691abcd; 692abd; 704abcd; 752acd; 753abcd; 755abcd;
756a; 757abcd; 797ab; 798ab; 840abcd; 863abcd; 867abcd; 868abcd;
869abcd; 870abcd; 871abcd; 872abcd; 873abcd; 874abcd; 875abcd;
879abc; 926a; 949a (= 232 lines).
Aupacchandasaka lines: 186abd; 354abcd; 388abcd; 389abcd;
390abcd; 391abcd; 392abcd; 393abcd; 394abcd; 542abcd; 564abcd;
649c; 692c; 751abcd; 752b; 756bcd; 794abcd; 841abcd; 879d;

Study 2: Description of the Metres - 35

926bcd; 927abcd; 928abcd; 929abcd; 930abcd; 931abcd; 932abcd;


933abcd; 934abcd; 935abcd; 936abcd; 937abcd; 938abcd; 939abcd;
940abcd; 941abcd; 942abcd; 943abcd; 944abcd; 945abcd; 946abcd;
947abcd; 948abcd; 949bcd; 950abcd; 951abcd; 952abcd; 954ad ( =
170 lines).
Vaitlya and Aupacchandasaka lines occur in 99 verses
Pure Vaitlya = 51 verses
Pure Aupacchandasaka = 38
Vaitlya mixed with Aupacchandsaka = 8 (186; 649; 692; 752; 756;
879; 926; 949).
Vaitlya mixed with loka = 1 (333).
Vaitlya mixed with Triubh = 2 (797; 798).
b: Openings
We can take the openings for the two metres together for the
purposes of analysis. In the odd lines the following openings are
found:
i. odd lines
There are 194 odd lines in the Vaitlya and Aupacchandsaka
verses, 16 of which are irregular as they stand in the text.1 The
various openings are analysed in the tables below.

Many of the irregular lines could easily be regularised by following the


suggestions in the notes.

Study 2: Description of the Metres - 36

a. regular (92%):
70c; 71a; 89a; 90c; 215c; 285a; 333c; 354a; 364c;
367c; 368a; 371a; 388a; 389a; 390a; 391a; 392a;
393a; 394a; 595c; 564a; 638ac; 648c; 649ac; 650c;
652c; 680a; 681a; 682a; 683a; 686a; 687a; 688a;
691c; 692c; 751c; 752c; 753c; 755c; 757c; 794a;
841c; 863c; 867ac; 868ac; 869ac; 870ac; 871ac;
872ac; 873c; 874c; 879c; 926c; 927a; 928a; 929a;
930a; 931a; 932a; 933a; 934a; 935a; 936a; 937a;
938a; 939a; 940a; 941a; 942a; 943a; 944a; 945a;
946a; 947a; 948a; 951a; 951a (85 lines = 44%)
69ac; 90a; 183c; 184c; 186ac; 215a; 305e; 364a;
366a; 367a; 368c; 370c; 388c; 389c; 390c; 391c;
392c; 393c; 394c; 564c; 646ac; 647a; 653c; 684ac;
685ac; 691a; 704ac; 756c; 794c; 797a; 798a; 875c;
927c; 928c; 929c; 930c; 931c; 932c; 933c; 934c;
935c; 936c; 937c; 938c; 939c; 940c; 941c; 942c;
943c; 944c; 945c; 946c; 947c; 948c; 949c; 950c;
951c; 952c (64 lines = 33%)
595a; 752a; 756a; 863a; 926a; 949a (6 lines = 3%)
284a; 354c; 757a; 542ac; 950c (6 lines = 3%)
753a; 755a; 873a; 874a; 751a (5 lines = 2.5%)
66c; 67c; 285c; 305ac (5 lines = 2.5%)
366c; 840ac; 954a (4 lines = 2%)
370a; 371c (2 lines)
652a (1 line)

b. irregular (8%)
89c; 875a (2 lines)
647c; 653a (2 lines)
183a; 650a (2 lines)
680c; 681c; 682c; 683c; 686c; 687c; 688c (7 lines)

Study 2: Description of the Metres - 37

184a (1 line)
648a (1 line)
70a (1 line)
ii. even lines
There are 203 odd lines in the Vaitlya and Aupacchandsaka
verses,1 18 of which are irregular as they stand in the text.
a. regular (91%):
67b; 69d; 71b; 89bd; 90bd; 183d; 184b; 186b;
215b; 305b; 333d; 354bd; 364b; 367bd; 368bd;
388d; 389d; 390b; 390b; 392b; 393b; 394b; 564d;
595bd; 647bd; 649d; 650d; 685b; 704d; 751d; 753d;
755d; 757d; 840d; 863d; 873d; 874d; 926d; 927d;
928d; 929d; 930d; 931d; 932d; 933d; 934bd;
935bd; 936bd; 937bd; 938bd; 939bd; 940d; 941d;
942d; 943d; 944d; 945d; 946bd; 947d; 948bd;
949d; 950d; 951d; 952b (79 lines = 38%)
66d; 69b; 70d; 284bcd; 285b; 305f; 364d; 366b;
370d; 371bd; 388b; 542d; 564b; 638d; 646bd; 652b;
653bd; 684d; 686d; 687d; 688d; 691bd; 692ab;
704b; 751b; 753b; 755b; 756bd; 757b; 794bd;
841abd; 863b; 867bd; 868b; 869b; 870bd; 871b;
872b; 875bd; 879d; 926b; 947b; 949b; 950b; 951b;
952b (60 lines = 30%)
305d; 370b; 389b; 390b; 391b; 392b; 393b; 394b;
928b; 929b; 930b; 931b; 932b; 933b; 940b; 941b;
942b; 943b; 944b; 945b (20 lines = 10%)
1

The discrepency between the number for the odd lines (194) and even
lines (203) is accounted for by even lines occuring where we would
expect to find odd lines.

Study 2: Description of the Metres - 38

183b; 184d; 186d; 366d; 638b; 797b; 798b (7 lines


= 3.5%)
650b; 868d; 869d; 871d; 872d (5 lines = 2.5%)
67d; 840d (2 lines)
649b (1 line)
542b (1 line)
927b (1 line)
879a (1 line)
1 680d; 681d; 682d; 683d (4 lines = 2%)
66b; 70b; 215d; 684b (4 lines = 2%)

b. irregular (9%):
680b; 681b; 682b; 683b; 686b; 687b; 688b
(7 lines = 3.5%)
873b; 874b (2 lines)
66a; 67a (2 lines)
648b (1 line)
648d (1 line)
685d (1 line)
879b (1 line)
285d (1 line)
652d (1 line)
692d (1 line)

As can be seen from this there are more problems in the metre in
these verses than in the syllabic metres, probably because the metre
quickly fell into disuse. The metre was not properly understood in
the Pi tradition either.
1

This and the next line are included with the regular openings because, as
I have shown in the Introduction to the Prosody of the Dhammapada,
they seem to have been tolerated by the bhaka-s, and the 1st syllable
must be counted as light, a phenomena I suggested calling pddilahu.

Study 2: Description of the Metres - 39

c: Comparison with the Pi Dhammapada


We can once again extract this information and compare it with
the statistics for the Pi Dhammapada:1
Ud

Dhp

Odd lines

irregular

44%
33%
3%
3%
8%

52%
26%
6%
.5%
11%

even lines:
2

irregular

38%
30%
10%
3.5%
9%

36%
36%

.5%
8%

After a study of the metres in the Pi Canon3 I have stated that it


is a sign of the more recent age of the Matrcchandas texts that the
opening in the odd lines gradually declines and the opening
becomes more frequent in the later texts, the figures
given here would seem to indicate once again that the Udnavarga
is later than the Pi, though as with the other metres they still
1

Once again the statistics are very low for the Pi form of the metre as
there are only 32 verses to compare. In the table I only show the most
common forms and the irregular forms.
2
It is, I believe, significant that the secondary form of this line
occurs in both texts.
3
See my An Outline of the Metres in the Pi Canon 2.11.

Study 2: Description of the Metres - 40

retain early forms, which would later be excluded from the


Classical Sanskrit forms of the metres.
d: Conclusions
From the study of the metres made in this Introduction it would
appear that all the evidence goes to show that the metres contained
in the Udnavarga as established by Dr. Bernhard are substantially
the same as the metres in the Pi canon itself,1 though at a rather
later stage of development.
The verses where they have been rewritten seem to have been
Sanskritised, but the bulk of the work often contains remnants of
the earlier features of the metres concerned. In this respect
therefore the metres closely parallel the Sanskritisation of the
language itself.
Edgerton writing about the phonology and morphology of BHS
stated that: BHS works, especially the oldest, retain in all parts
clear evidences of being based on some form of Middle Indic, only
partially, and it seems haphazardly, Sanskritized (BHSG 1.34). This
study would seem to suggest that exactly the same sentiments could
be applied to the prosody also.

Which itself looks back, of course, to what must be an even earlier form
of the metres.

41

Udnavarga
1: Anityavarga
siddham

pathy loka1

stnamiddha vinodyeha sapraharya ca mnasam |

utema pravakymi udna jinabhitam || 1.1 [1]

navipul

evam ukta bhagavat sarvbhijena tyin |

tavipul2

anukampakenari arrntimadhri || 1.2 [2]


3

anity bata saskr utpdavyadharmia ||

utpadya hi nirudhyante te vyupaama sukham || 1.3 [3]

ko nu hara ka nanda eva prajvalite sati |

andhakra pravi stha pradpa na gaveatha || 1.4 [4]

All loka lines should be understood as the pathy (normal) form of the
metre unless otherwise indicated.
2
This is an example of the very rare tavipul.
3
We have to understand a svarabhatti vowel in utpdaviyadharmia to
correct the metre.

Udnavarga - 42

ynmny apaviddhni vikiptni dio diam |


,

mavipul

kpotavarny asthni tni dveha k rati || 1.5 [5]

ym eva pratham rtri garbhe vasati mnava |

bhavipul

avihita sa vrajati gata ca na nivartate || 1.6 [6]

syam eke na dyante klya d mahjan |

klya caike na dante sya d mahjan || 1.7 [7]

tatra ko vivasen martyo daharo smti jvite |

daharpi mriyante hi nar nrya ca-n-ekaa || 1.8 [8]

garbha eke vinayante tathaike stikkule |

parispts tath hy eke tathaike paridhvina || 1.9 [9]


,

ravipul1

ye ca vddh ye ca dahr ye ca madhyamapuru |


,

ravipul

anuprva pravrajanti phala pakva va bandhant || 1.10 [10]

We need to read madhyamapru here to correct the metre, but there


is no v.l. to give the reading.

Udnavarga - 43
mavipul1

yath phaln pakvn nitya patanato bhayam |

eva jtasya martyasya nitya maraato bhayam || 1.11 [11]

yathpi kumbhakrea mttikbhjana ktam |

sarva bhedanaparyantam eva martyasya jvitam || 1.12 [12]

bhavipul2

yathpi tantre vitate yad yad uta samupyate |


3

alpa bhavati vtavyam eva martyasya jvitam || 1.13 [13]


[]

yathpi va . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
[]4

. . . . . ghatano bhavati eva martyasya jvitam || 1.14 [14]


,

ravipul

yath nad prvaty gacchate na nivartate |

evam yur manuy gacchate na nivartate || 1.15 [15]

-kv- in pakvn makes position here, giving mavipul.


Line b has light syllables in 2nd & 3rd positions. Ja 538.106 reads: ya
yadevpaviyyati, which avoids the opening.
3
Note that bhavati must be read as three syllables here, although the
parallel at Ja 538.106 reads: appaka hoti vetabba.
4
Here I read bhavati as bhoti in line with the way it is usually read in
this position, though the line being fragmentary, we cannot be sure how
it should be scanned.
2

Udnavarga - 44

kisara ca paritta ca tac ca dukhena sayutam |

udake daarjva kipram eva vinayati || 1.16 [16]

yath daena goplo g prpayati gocaram |

eva rogair jarmtyu yu prpayate nm || 1.17 [17]

atiynti hy ahortr jvita coparudhyate |

yu kyati martyn kunadu yathaudakam || 1.18 [18]


[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . jvita coparudhyate |
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 1.18A [19]

drgh jgarato rtrir drgha rntasya yojanam |

drgho blasya sasra saddharmam avijnata || 1.19 [20]

putro me sti dhana me stty eva blo vihanyate |

tmaiva hy tmano nsti kasya putra kuto dhanam || 1.20 [21]


[]

marae. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 1.20A [22]

Udnavarga - 45

anekni sahasri naranratni ca |

bhog vai samudnya vaa gacchanti mtyuna || 1.21 [23]

bhavipul

sarve kaynt nicay patannt samucchray |

sayog viprayognt maranta hi jvitam || 1.22 [24]

sarve satv mariyanti maranta hi jvitam |

yathkarma gamiyanti puyappaphalopag || 1.23 [25]

naraka ppakarma ktapuys tu sadgatim |


,

mavipul

anye tu mrga bhvyeha nirvsyanti nirsrav || 1.24 [26]


,

Triubh

naivntarke na samudramadhye
,

na parvatn vivara praviya |


,

na vidyate sau pthivpradeo


,

yatra sthita na prasaheta mtyu || 1.25 [27]

Udnavarga - 46
Jagat1

ye ceha bht bhaviyanti v puna


,

Triubh x 3

sarve gamiyanti prahya deham |


,

t sarvahni kualo viditv


,

dharme sthito brahmacarya careta || 1.26 [28]


,

Jagat x 2

jra ca dveha tathaiva rogia


,

mta ca dv vyapaytacetasam |
,

Triubh x 2

jahau sa dhro ghabandhanni


,

km hi lokasya na suprahey | 1.27 [29]


,

Triubh

jryanti vai rjarath sucitr


,[]2

hy atho arram api jarm upaiti |


,

sat tu dharmo na jarm upaiti


,

santo hi ta satsu nivedayanti || 1.28 [30]

The 1st line here is in Jagat metre, the others are in Triubh. We
should understand pr- as not making position in the 2nd line, and read
gamiyant m.c. to avoid the break , though in Pi that break is
found occasionally, usually after a word-break at the 5th, as here.
2
We need to read arram pi here to give a correct reading metrically.

Udnavarga - 47

dhik tvm astu jare grmye virpakara hy asi |

tath manorama bimba jaray hy abhimarditam || 1.29 [31]

yo pi varaata jvet so pi mtyuparyaa |

anu hy ena jar hanti vydhir v yadi vntaka || 1.30 [32]


,

Triubh

sad vrajanti hy anivartamn


,

div ca rtrau ca vilujyamn |


,

matsy ivtva hi tapyamn


,1

dukhena jtmaraena yukt || 1.31 [33]


[]

...............................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 1.31A [34]

yur div ca rtrau ca caratas tihatas tath |

nadn v yath sroto gacchate na nivartate || 1.32 [35]

ye rtridivpye hy yur alpatara bhavet |

alpodake va matsyn k nu te ratir bhavet || 1.33 [36]


1

in jt- is m.c., though the break , is found in the Triubh verses


as in line a of this verse.

Udnavarga - 48

parijram ida rpa rogana prabhaguram |

bhetsyate pty asadeha maranta hi jvitam || 1.34 [37]

acira bata kyo ya pthivm adhieyate |

unyo vyapetavijno nirasta v kaagaram || 1.35 [38]

kim anena arrea sravat ptin sad |

nitya rogbhibhtena jarmaraabhru || 1.36 [39]

anena ptikyena hy turea prabhagu |

nigacchatha par nti yogakemam anuttaram || 1.37 [40]

iha vara kariymi hemanta grmam eva ca |

blo vicintayaty evam antarya na payati || 1.38 [41]

ta putrapausamatta vysaktamanasa naram |

supta grma mahaughaiva mtyur dya gacchati || 1.39 [42]


,

mavipul

na santi putrs trya na pit npi bndhav |

antakenbhibhtasya na hi tr bhavanti te || 1.40 [43]

Udnavarga - 49
,

mavipul

ida kta me kartavyam ida ktv bhavayati |

ity eva spondato marty jar mtyu ca mardati || 1.41 [44]


,

Jagat

tasmt sad dhynarat samhit


,

hy tpino jtijarntadarina |
,

mra sasainya hy abhibhya bhikavo


,

bhaveta jtmaraasya prag || 1.42 [45]


|| anityavarga 1 || ||

Udnavarga - 50

2: Kmavarga

kma jnmi te mla sakalpt kma jyase |

na tv sakalpayiymi tato me na bhaviyasi || 2.1 [46]

kmebhyo jyate oka kmebhyo jyate bhayam |

kmebhyo vipramuktn nsti oka kuto bhayam || 2.2 [47]

ratibhyo jyate oko ratibhyo jyate bhayam |

ratibhyo vipramuktn nsti oka kuto bhayam || 2.3 [48]

madhurgr vipke tu kauk hy abhinandit |

km dahanti vai bln ulkevmucata karam || 2.4 [49]


,

Triubh

na tad dha bandhanam hur ry


,

yad yasa drava balbaja v |


,

saraktacittasya hi mandabuddhe
,

putreu dreu ca y avek || 2.5 [50]

Udnavarga - 51
.

Triubh

etad dha bandhanam hur ry


.

samantata susthira dupramokam |


,1

etad api cchitv tu parivrajanti


,

hy anapekia kmasukha prahya || 2.6 [51]


,

Triubh 2

na te km yni citri loke


,

sakalparga puruasya kma |


,

tihanti citri tathaiva loke


,3

athtra dhr vinayanti cchandam || 2.7 [52]


,

Triubh

na santi nity manujeu km


,4

santi tv anity kmino yatra baddh |

The opening is irregular here, we should read etam pi chitv ()


to correct the metre. Dhp 346c reads: etam-pi chetvna paribbajanti,
which gives the normal opening .
2
This line has the Vedic opening .
3
cch- in cchanda is purely orthographical (it would be ch- in Pi) and
clearly does not make position here; this is significant because ch
normally does make position in Sanskrit (which is why it is sometimes
written cch), but that is not the case in Pi.
4
An example of the extended form of the Triubh metre, pausing at the
5th, and restarting from the same position; cf. SN 1.102: santdha
kamanyni yesu baddho.

Udnavarga - 52
,

ts tu prahya hy apunarbhavya

hy angata mtyudheya vadmi || 2.8 [53]

chandajto hy avasrv manasnvilo bhavet |


,

9 syllable ravipul1

kmeu tv apratibaddhacitta rdvasroto nirucyate || 2.9 [54]

anuprvea medhv stoka stoka kae kae |

karmro rajatasyaiva nirdhamen malam tmana || 2.10 [55]


[]

Anuubh2

rathakra iva carmaa parikartann upnaham |

yad yaj jahti kmn tat tat sapadyate sukham || 2.11 [56]

sarva cet sukham iccheta sarvakm parityajet |

sarvakmaparityg hy atyanta sukham edhate || 2.12 [57]

The opening is hypermetric here, cf. Dhp 218cd: kmesu ca


appaibaddhacitto,
uddhasoto ti vuccati.
2
We can either read this line as having Sanskritisation = rathakra va;
or take it that the Sanskritisation is incomplete and read: rathakreva
here; cf. Ja 467.45: rathakro va cammassa. We could also read ratha- as
resolved, but I think there is no doubt that it is the Sanskritisation that
is causing the anomaly here.

Udnavarga - 53

navipul

yvat kmn anusara na tpti manaso dhyagt |

Triubh

tato nivtti pratipayamns

Vedic opening1

te vai tpt prajay ye sutpt || 2.13 [58]

reyas prajay tptir na hi kmair vitpyate |

prajay purua tpta t na kurute vaam || 2.14 [59]

Triubh

gddh hi kmeu nar pramatt

hy adharme bata te rat |

antarya na te payanty alpake jvite sati || 2.15 [60]


,

ravipul

durmedhasa hanti bhogo na tv ihtmagaveiam |

durmedh bhogatnbhir hanty tmnam atho parn || 2.16 [61]

na karpaavarea tpti kmair hi vidyate |

alpsvdasukh k iti vijya paita || 2.17 [62]

This line has the Vedic opening discussed in Study 2 on the Metres. J
467.6 reads: te ve sutitt ye paya titt, which has the normal
opening, but an unusual heavy 6th syllable.

Udnavarga - 54

api divyeu kmeu sa rati ndhigacchati |

tkayarato bhavati buddhn rvaka sad || 2.18 [63]

parvato pi suvarasya samo himavat bhavet |

vitta ta nlam ekasya etaj jtv sama caret || 2.19 [64]


,

Triubh

duka hi yo veda yato nidna


,

kmeu jantu sa katha rameta |


,1

upadhi hi loke alyam iti matv


,

tasyaiva dhro vinayya iket || 2.20 [65]


|| kmavarga 2 || ||

The break, which has a heavy 6th syllable, and the cadence, which has
a light 8th, are both incorrect here - we should perhaps read alya ti
matv, and understand replacement of two light syllables at the 6th. SI
487 reads: upadhi viditv sago ti loke, which has to be scanned in
this way: ,.

Udnavarga - 55

3: Tvarga

Vaitlya1

vitarkapramathitasya jantunas
2

tvrargasya ubhnudarina |

bhyas t pravardhate

gha hy ea karoti bandhanam || 3.1 [66]

Vaitlya3

vitarkavyupaame tu yo rato

hy aubh bhvayate sad smta |

t hy ea prahsyate

sa tu khalu ptikaroti bandhanam || 3.2 [67]


,

mavipul

kmndhajlaprakipts taycchdit praj |

pramatt bandhane baddh matsyavat kupinmukhe |

The 1st line is a even line is odd position, with a syncopted opening.
2
Dhp 349 reads: tibbargassa subhnupassino, which has the same long
opening syllable, a variation which occurs many times in the Pi
Dhammapada; see Introduction to the Prosody of the Dhammapada
elsewhere on this website.
3
The 1st line is a even line in odd position, with a syncopted opening.

Udnavarga - 56
[] 1

jarmaraam ynti vatsa krapaka iva mtaram || 3.3 [68]


Vaitlya 2

manujasya pramattacrias

t vardhati mluteva hi |

sa hi sasarate puna puna

phalam icchann iva vnaro vane || 3.4 [69]

Vaitlya3

saritni vai snehitni vai


4

saumanasyni bhavanti jantuna |

ye stasit sukhaiias

te vai jtijaropag nar || 3.5 [70]

Ud 7.4 reads: vaccho khrpako va mtara, where vaccho is


hypermetric, we should probably understand the same here, with the
further difficulty that va has been Sanskritized to iva, we therefore need
to read either krapaka va or krapakeva m.c. At 370d the same line
occurs as a Vaitlya even line.
2
pr- in pramatta- does not make position here, giving the normal
cadence.
3
The opening is hypermetric by one mtr. Dhp 341 reads: saritni
sinehitni ca. Uv records no variants for this line, but we might have
expected a reading saritni snehitni ca, with the svarabhakti vowel
between s- and -n being understood.
4
We again see the opening here, which appears to be as
acceptable in this text as in the Dhammapada. Dhp 341 reads
somanassni which gives the same variation.

Udnavarga - 57

Vaitlya

tbhir upaskt praj

paridhvanti a va vgurm |
irregular x 21

sayojanai sagasakt

dukha ynti puna puna cirartram || 3.6 [71]

tay grathit satv raktacitt bhavbhave |

te yogayukta mrea hy ayogakemio jan |

jarmaraam ynti yog hi duratikram || 3.7 [72]

yas tu t prahyeha vtato bhavbhave |

tay vibhavad bhikur anicchu parinirvta || 3.8 [73]

ya et sahate grmy t loke sudustyajm |

oks tasya nivardhante hy avav bra yath || 3.9 [74]

yas tv et tyajate grmy t loke sudustyajm |


[]2

oks tasya nivartante udabindur iva pukart || 3.10 [75]


1

Dhp 342: sayojanasagasattak, dukkham-upenti punappuna cirya,


which is correct metrically; the last line being in Aupacchandasaka
metre. The Sanskrit seems to have become confused here, and the metre
is very astray.
2
We should read udabindu va; cf. Dhp 336d: udabindu va pokkhar.

Udnavarga - 58

tad vai vadmi bhadra vo yvanta stha samgat |

bhavipul

t saml khanata urrthva bram |

ty khtamly nsti oka kuto bhayam || 3.11 [76]

bhavipul

tdvitya puruo drgham adhvnam ay |

bhavipul

puna puna sasarate garbham eti puna puna |

itthabhvnyathbhva sasare tv gati gatim || 3.12 [77]

t tu t prahyeha vtato bhavbhave |

bhavipul

nsau puna sasarate t hy asya na vidyate || 3.13 [78]

yay dev manuy ca sits tihanti hrthik |

Anuubh

taratait viaktik kao vo m hy upatyagt |

katt hi ocante narakeu samarpit || 3.14 [79]


,

Jagat

t hi hetu sarit viaktik


,

gaasya nitya visteha jlin |


,

lat pipsm apanya sarvao


,

nivartate dukham ida puna puna || 3.15 [80]

Udnavarga - 59
,

Jagat

yathpi mlair anupadrutai sad


,

chinno pi vka punar eva jyate |

eva hi tnuayair anuddhtair


,

nivartate dukham ida puna puna || 3.16 [81]


,

Jagat

yathpi alyo dham tman ktas


,

tam eva hanyd balas tv adhihita |


,

tath tv ihdhytmasamutthit lats


1

t vadhyopanayanti prinm || 3.17 [82]

etad dnava jtv t dukhasya sabhavam |

vtato hy andna smto bhiku parivrajet | 3.18 [83]


|| tvarga 3 || ||

pr- in prinm does not make position here.

Udnavarga - 60

4: Apramdavarga

bhavipul

apramdo hy amtapada pramdo mtyuna padam |


,

ravipul

apramatt na mriyante ye pramatt sad mt || 4.1 [84]

et vieat jtv hy apramdasya paita |

apramda pramudyeta nityam rya svagocaram || 4.2 [85]

bhavipul

apramatt statik nitya dhaparkram |


,

mavipul

spanti dhr nirva yogakemam anuttaram || 4.3 [86]

pramdam apramdena yad nudati paita |

prajprsdam ruhya tv aoka okin prajm |

parvatasthaiva bhmisth dhro bln avekate || 4.4 [87]

utthnenpramdena sayamena damena ca |

dvpa karoti medhv tam ogho nbhimardati || 4.5 [88]

Vaitlya

utthnavata smttmana

ubhacittasya nimyacria |

Udnavarga - 61
1

sayatasya hi dharmajvino

hy apramattasya yao bhivardhate || 4.6 [89]

Vaitlya

adhicetasi m pramadyata

pratata maunapadeu ikata |

ok na bhavanti tyino

hy upantasya sad smttmana || 4.7 [90]

hn dharm na seveta pramdena na savaset |

mithydi na roceta na bhavel lokavardhana || 4.8 [91]

samyagdir adhmtr laukik yasya vidyate |

api jtisahasri nsau gacchati durgatim || 4.9 [92]

pramdam anuvartante bl durmedhaso jan |

apramda tu medhv dhana rehva rakati || 4.10 [93]

The opening syllable has to be counted as light to correct the metre.


The next line has a variant opening which occurs many times in Pi
Dhammapada; see Introduction to the Prosody of the Dhammapada
elsewhere on this website
Dhp 24 has exactly the same openings: saatassa ca dhammajvino,
appamattassa yasobhivahati.

Udnavarga - 62

pramdam anuvartante bl durmedhaso jan |

apramatta sad dhyy prpnute hy sravakayam || 4.11 [94]

pramda nnuyujyeta na kmaratisastavam |

apramatta sad dhyy prpnute hy acala sukham || 4.12 [95]

nya pramdakla syd aprpte hy sravakaye |

mra pramattam anveti siha v mgramtk || 4.13 [96]


,

Triubh

sthnni catvri nara pramatta


,

padyate ya paradrasev |
,

apuyalbha hy anikmaayy
,

nind ttya naraka caturtham || 4.14 [97]


,

Jagat x 2

apuyalbha ca gati ca ppik


,

bhtasya bhtbhir athlpik ratim |


,

Triubh x 2

nind ca paya npate ca daa


,

parasya dri vivarjayeta || 4.15 [98.i]

Udnavarga - 63
,

Jagat x 2

apuyalbha ca gati ca ppik


,

bhtasya bhtbhir athlpik rati |


,

Triubh

rj ca daa guruka dadti


,

Jagat

kyasya bhedd narakeu pacyate || 4.15 [98.ii]

pratiyatyeva tat kuryd yaj jned dhitam tmana |

na kaikacintbhir manda dhra parkramet || 4.16 [99]

yath kaiko mrga sama hitv mahpatham |

viama mrgam gamya cchinnka ocate bham || 4.17 [100]

eva dharmd apakramya hy adharmam anuvartya ca |

blo mtyuvaa prptac chinnka iva ocate || 4.18 [101]

savipul

yat ktya tad apaviddham aktya kriyate puna |

uddhatn pramattn te vardhanti srav |

sravs teu vardhante rt te hy sravakayt || 4.19 [102]

Udnavarga - 64

ye tu susamrabdh nitya kyagat smti |

aktya te na kurvanti ktye statyakria |

smtn saprajnnm asta gacchanti srav || 4.20 [103]

bhavipul

na tvat dharmadharo yvat bahu bhate |


1

yas tv ihlpam api rutv dharma kyena vai spet |

sa vai dharmadharo bhavati yo dharme na pramdyate || 4.21 [104]


,

Triubh2

subahv apha sahita bhamo


,

na tatkaro bhavati nara pramatta |


,

gopaiva g sagaaya pare


,

na bhgav cchrmayrthasya bhavati || 4.22 [105]

Counting r- in rutv as making position, to give the pathy cadence;


otherwise we would have savipul.
2
I count sahi- as being resolved here, which gives a heavy 6th syllable,
which is unusual. It may be better therefore to take this as an extended
form of the metre, but in that case it has a short 5th syllable which
again is unusual.
3
The break is very unusual here in having 3 heavy syllables, including
one at the 6th, which is normally avoided.

Udnavarga - 65
Triubh1

[],

alpam api cet sahita bhamo


,

dharmasya bhavati hy anudharmacr |


,

rga ca doa ca tathaiva moha


,

Extended Triubh2

prahya bhg rmayrthasya bhavati || 4.23 [106]

apramda praasanti pramdo garhita sad |

navipul

apramdena maghav devn rehat gata || 4.24 [107]

apramda praasanti sad ktyeu pait |

apramatto hy ubhv arthv atighti paita || 4.25 [108]

dadhrmika eko rthas tathnya smparyika |

arthbhisamayd dhra paito hi nirucyate || 4.26 [109]

apramdarato bhiku pramde bhayadaraka |

durgd uddharate tmna pakasannaiva kujara || 4.27 [110]

We need to read alpam pi here so that the line scans correctly - this is
not a case of resolution, but of Sanskritisation; Dhp 20 reads: appam-pi.
2
This line is very unusual, as there seems to be a pause at the 5th
followed by a restart with 4 heavy syllables, including a heavy 6th. We
should perhaps count the line as simply being incorrect metrically. Dhp
20f reads: sa bhgav smaassa hoti, which is also unusual metrically.

Udnavarga - 66

apramdarato bhiku pramde bhayadaraka |

dhunti ppak dharm patrva hi mruta || 4.28 [111]

apramdarato bhiku pramde bhayadaraka |


[]1

sayojanam austhla dahann agnir iva gacchati || 4.29 [112]

apramdarato bhiku pramde bhayadaraka |

spati hy anuprvea sarvasayojanakayam || 4.30 [113]

apramdarato bhiku pramde bhayadaraka |

pratividhyate pada nta saskropaama sukham || 4.31


[114]

apramdarato bhiku pramde bhayadaraka |

abhavya parihya nirvasyaiva so ntike || 4.32 [115]

bhavipul

uttiata vyyamata dha ikata ntaye |

asmti ca pramda caivnutthnam asayama || 4.33 [116]

We need to read agni va m.c. Dhp 31: aha aggva gacchati.

Udnavarga - 67

nidr tandrr anyoga ete ikntaryik |

tad aga pratibudhyadhva smtir mntaradhyata || 4.34 [117]

uttihen na pramdyeta dharma sucarita caret |

dharmacr sukha ete hy asmi loke paratra ca || 4.35 [118]

apramdarat bhavata sul bhavata bhikava |

susamhitasakalp svacittam anurakata || 4.36 [119]


,

ravipul

rabhadhva nikramadhva yujyadhva buddhasane |


[]1

dhunidhva mtyuna sainya nagram iva kujara || 4.37


[120]

navipul

yo hy asmi dharmavinaye tv apramatto bhaviyati |

prahya jtisasra dukhasynta sa ysyati || 4.38 [121]


|| apramdavarga 4 || ||

Read nagra va kujara m.c. Thag 256: nagra va kujaro.

Udnavarga - 68

5: Priyavarga

priyebhyo jyate oka priyebhyo jyate bhayam |

priyebhyo vipramuktn nsti oka kuto bhayam || 5.1 [122]

priyebhyo jyate oka priyebhyo jyate bhayam |

priym anyathbhvd unmdam api gacchati || 5.2 [123]


,

Triubh

ok hi ye vai paridevita ca
,

dukha ca lokasya hi naikarpam |


,

priya prattyeha tad asti sarva


,

priye sati syn na katha cid etat || 5.3 [124]


,

Triubh

tasmd dhi te sukhit vtaok


,

ye priya nsti katha cid eva |


,

tasmd aoka padam eama


,

priya na kurvta hi jvaloke || 5.4 [125]

Udnavarga - 69

m priyai sagamo jtu m ca syd apriyai sad |

9 syllables1

priym adarana dukham apriy ca daranam || 5.5 [126]

priy ca vinbhvd apriy ca sagramt |

tvra utpadyate oko jryante yena mnav || 5.6 [127]

bhavipul

priya mta klagata jtaya sahit sthit |

ocanti drgham adhvna dukho hi priyasagama || 5.7 [128]

tasmt priya na kurvta priyabhvo hi ppaka |

granths te na vidyante ye nsti priypriyam || 5.8 [129]

ayoge yujya ctmna yoge cyujya sarvad |

artha hitv priyagrh sphayaty arthayogine || 5.9 [130]

bhavipul2

priyarpastagrathit devaky pthaksthit |

ghdina paridyn mtyurjavaa gat || 5.10 [131]

1
2

Dhp 210: piyna adassana dukkha, which also has 9 syllables.


This verse appears in Old Gti in the Pi Udna (2.7), but has been
recast to the more familiar loka here. The next verse, which follows on
from this one in the Udna, is preserved in the same metre as in the
Pi.

Udnavarga - 70

Old Gti

ye vai div ca rtrau caivpramatt priya jahati nityam |


1

te vai khananti tv aghamla mtyu-r-mia durativartyam ||


5.11 [132]

asdhu sdhurpea priyarpea cpriyam |

dukha sukhyasya rpea pramattn abhimardati || 5.12 [133]

tmna cet priya vidyn naina ppena yojayet |

na hy etat sulabha bhavati sukha duktakri || 5.13 [134]

tmna cet priya vidyn naina ppena yojayet |

etad dhi sulabha bhavati sukha suktakri || 5.14 [135]

tmna cet priya vidyd raked ena surakitam |

navipul

yath pratyantanagara gambhraparikha dham |

9 syllables2

traym anyatama yma pratijgreta paita || 5.15 [136]

tmna cet priya vidyd gopayet ta sugopitam |

We have to read khanant with tv not making position in the 1st half of
the pdayuga; and mty in the 2nd half in order to correct the metre.
2
Dhp 157: tiam-aatara yma, which is better metrically.

Udnavarga - 71

navipul

yath pratyantanagara guptam antarbahisthiram || 5.16 [137]

eva gopayattmna kano vo m hy upatyagt |

katt hi ocante narakeu samarpit || 5.17 [138]


,

Jagat x 2

sarv dias tv anuparigamya cetas


,

naivdhyagt priyataram tmana kva cit |


,

Triubh

eva priya pthagtm pare


,

Jagat

tasmn na hisyt param tmakraam || 5.18 [139]

sarve daasya bibhyanti sarve jvita priyam |

tmnam upam ktv naiva hanyn na ghtayet || 5.19 [140]

cirapravsina yadvad drata svastingatam |

jtaya suhdo mitr cbhinandanti gatam || 5.20 [141]

ktapuya tath martyam asml lokt para gatam |

puyny evbhinandanti priya jtim ivgatam || 5.21 [142]

tasmt kuruta puyn nicaya smparyikam |

puyni paraloke hi pratih prin hi s || 5.22 [143]

Udnavarga - 72

puya dev praasanti samacary ca ya caret |

iha cnindito bhavati pretya svarge ca modate || 5.23 [144]

dharmastha lasapanna hrmanta satyavdinam |

tmana kraka santa ta jana kurute priyam || 5.24 [145]

pare ca priyo bhavati hy tmrtha kriyate pi ca |


,

mavipul

dte ca dharme prasya smparye ca sadgati || 5.25 [146]


1

avavadetnusta csabhyc ca nivrayet |


2

asat na priyo bhavati sat bhavati tu priya || 5.26 [147]

asanta caiva santa ca nn ynti tv ita cyut |

asanto naraka ynti santa svargaparya || 5.27 [148]


|| priyavarga 5 || ||

Sanskritisation has given rise to the resolution at the 1st syllable here;
Dhp 77a reads: ovadeyynusseyya.
2
We have the curiousity that bhavati must be read as bhoti in the 1st half
of the pdayuga, and given its full 3 syllables in the 2nd half.

Udnavarga - 73

6: lavarga

la raketa medhv prrthaya vai sukhatrayam |

praas vittalbha ca pretya svarge ca modanam || 6.1 [149]

sthnny etni sapaya la raketa paita |

ryo daranasapanna sa loke labhate ivam || 6.2 [150]

sukha lasamdna kyo na paridahyate |

bhavipul

sukha ca rtrau svapati pratibuddha ca nandati || 6.3 [151]

la yvaj jar sdhu raddh sdhu pratihit |


,

mavipul1

praj nar ratna vai puya corai sudurharam || 6.4 [152]

ktv puyni saprajo datv dnni lavn |

iha ctha paratrsau sukha samadhigacchati || 6.5 [153]

le pratihito bhikur indriyai ca susavta |

bhojane cpi mtrajo yukto jgariksu ca || 6.6 [154]

Note that -rh- in sudurham makes position here.

Udnavarga - 74

viharann evam tp hy ahortram atandrita |

abhavya parihya nirvasyaiva so ntike || 6.7 [155]

le pratihito bhiku citta praj ca bhvayet |

tp nipako nitya prpnuyd dukhasakayam || 6.8 [156]

tasmt satatal syt samdher anurakaka |


,

mavipul

vipayany ikec ca saprajnapratismta || 6.9 [157]

sa tu viknasayoga kamno niraupadhi |


,

mavipul

kyasya bhedt sapraja sakhyn nopaiti nirvta || 6.10 [158]


,

mavipul

la samdhi praj ca yasya hy ete subhvit |

bhavipul

so tyantaniho vimalas tv aoka kasabhava || 6.11 [159]

bhavipul

sagt pramukto hy asita jtv niraupadhi |


,

ravipul

atikramya mraviayam dityo v virocate || 6.12 [160]

uddhatasya pramattasya bhikuo bahirtmana |


,

mavipul

la samdhi praj ca pripri na gacchati || 6.13 [161]

Udnavarga - 75

Anuubh

channam evbhivarati vivta nbhivarati |

bhavipul1

tasmd dhi cchanna vivared eva ta nbhivarati || 6.14 [162]


,

mavipul

etad dhi dv iketa sad leu paita |

nirvagamana mrga kipram eva viodhayet || 6.15 [163]


,

Triubh

na pupagandha prativtam eti


,

na vhnijt tagarac candand v |


,

sat tu gandha prativtam eti


,

sarv dia satpurua pravti || 6.16 [164]

tagarc candanc cpi vrikys tathotpalt |

etebhyo gandhajtebhya lagandhas tv anuttara || 6.17 [165]

alpamtro hy aya gandho yo ya tagaracandant |

yas tu lavat gandho vti devev apha sa || 6.18 [166]

te viuddhalnm apramdavihrim |

samyagjvimuktn mro mrga na vindati || 6.19 [167]


1

I take cch- in cchanna as merely orthographical, and mark the syllable


as light.

Udnavarga - 76

ea kemagamo mrga ea mrgo viuddhaye |

pratipannak prahsyanti dhyyino mrabandhanam || 6.20 [168]


|| lavarga 6 || ||

Udnavarga - 77

7: Sucaritavarga
,

mavipul

kyapradoa raketa syt kyena susavta |

kyaducarita hitv kyena sukta caret || 7.1 [169]


,

mavipul

vca pradoa raketa vacas savto bhavet |

vco ducarita hitv vc sucarita caret || 7.2 [170]


,

mavipul

manapradoa raketa manas savto bhavet |

manoducarita hitv manasucarita caret || 7.3 [171]

kyaducarita hitv vacoducaritni ca |

manoducarita hitv yac cnyad doasahita || 7.4 [172]

kyena kuala kuryd vacas kuala bahu |

manas kuala kuryd aprama niraupadhim || 7.5 [173]

kyena kuala ktv vacas cetaspi ca |

iha ctha paratrsau sukha samadhigacchati || 7.6 [174]

Udnavarga - 78

bhavipul

ahisak vai munayo nitya kyena savt |

te ynti hy acyuta sthna yatra gatv na ocati || 7.7 [175]

bhavipul

ahisak vai munayo nitya vc susavt |

te ynti hy acyuta sthna yatra gatv na ocati || 7.8 [176]

bhavipul

ahisak vai munayo manas nityasavt |

te ynti hy acyuta sthna yatra gatv na ocati || 7.9 [177]

kyena savt dhr dhr vc susavt |

manas savt dhr dhr sarvatra savt |

te ynti hy acyuta sthna yatra gatv na ocati || 7.10 [178]

kyena savara sdhu sdhu vc ca savara |

manas savara sdhu sdhu sarvatra savara |

sarvatra savto bhiku sarvadukht pramucyate || 7.11 [179]

Udnavarga - 79
,

Jagat

vcnurak manas susavta


,

Triubh

kyena caivkuala na kuryt |


,

Jagat x 2

et ubh karmapath viodhayann


,

rdhayen mrgam ipraveditam || 7.12 [180]


|| sucaritavarga 7 || ||

Udnavarga - 80

8: Vcavarga
,

Triubh

abhtavd narakn upaiti


,

ya cnyad apy caratha karma |


,

ubhau hi tau pretya samau niruktau


,

nihnadharmau manujau paratra || 8.1 [181]

pruasya hi jtasya kuhr jyate mukhe |

yay chinatti htmna vc durbhita vadan || 8.2 [182]

Vaitlya1

yo nindiy praasati

tn api nindati ye praasiy |

sa cinoti mukhena ta kali

kalin tena sukha na vindati || 8.3 [183]

Vaitlya 2

alpamtro hy aya kalir

ya ihkea dhana parjayet |

We need to read nindy in the 1st line m.c.


2
We need to read alpa mtro m.c in the 1st line m.c.

Udnavarga - 81

ayam atra mahattara kalir

ya sugateu mana pradayet || 8.4 [184]


,

Triubh

ata sahasri nirarbudni


,

atrimati paca tathrbudni |


,

yn ryagarh narakn upaiti


,

Jagat

vca mana ca praidhya ppakam || 8.5 [185]

Aupacchandasaka x 2

asata hi vadanti ppacitt

naraka vardhayate vadhya nityam |

Vaitlya

anavadyabalas titkate

Aupacchandasaka

t manaso hy vilat vivarjayitv || 8.6 [186]


()

navipul1

ya sana hy arhatm ry dharmajvinm |

pratikroati durmedh di niritya ppikm |

phala kaakaveur v phalaty tmavadhya sa || 8.7 [187]

We have to understand a svarabhakti vowel in arahatm here, that can


be given full weight and counted towards the metre.

Udnavarga - 82

kalyik vimuceta naiva muceta ppikm |

mukt kalyik reyo mukt tapati ppik || 8.8 [188]

na ca mukte pramucet t mucamno hi bdhyate |

naivam ry pramucanti mukt blair hi ppik || 8.9 [189]

mukhena sayato bhikur mandabh hy anuddhata |


1

artha dharma ca deayati madhura tasya bhitam || 8.10


[190]
,

Triubh

subhita hy uttamam hur ry


,

dharma vaden ndharma tad dvityam |


,

priya vaden npriya tat ttya


,

satya vaden nsatya tac caturtham || 8.11 [191]


,

mavipul

tm eva vca bheta yaytmna na tpayet |

par ca na vihiseta s hi vk sdhu bhit || 8.12 [192]

No doubt we should read deeti in the 1st line. Dhp 363 reads: attha
dhamma-ca dpeti.
2
This line and the last both have a heavy 6th syllable, which is unusual. It
sometimes occurs in Pi, but normally after a break at the 5th.

Udnavarga - 83

priyodyam eva bheta y hi vcbhinandit |

ndadti yay ppa bhama sad priyam || 8.13 [193]

saty syd amt vc satyavc hy anuttar |

satyam arthe ca dharme ca vcam hu pratihitm || 8.14 [194]


1

y buddho bhate vca kem nirvaprptaye |

dukhasyntakriyyukt s hi vk sdhu bhit || 8.15 [195]


|| vcavarga 8 || ||

pr- in prptaye fails to make position in this line. Sn 454: khema


nibbnapattiy, where gemination has not occurred to comply with the
metre.

Udnavarga - 84

9: Karmavarga

ekadharmam attasya mvdasya jantuna |

vitraparalokasya nkrya ppam asti yat || 9.1 [196]

reyo hy ayogu bhukts tapt hy agniikhopam |

na tu bhujta dulo rrapiam asayata || 9.2 [197]

sa ced bibhei dukhasya sa cet te dukham apriyam |

m kr ppaka karma tv vir v yadi v raha || 9.3 [198]

sa cet ppni karmi kariyasi karoi v |

na te dukht pramoko sti hy utplutypi palyata || 9.4 [199]


,

naivntarke na samudramadhye
,

na parvatn vivara praviya |


,

na vidyate sau pthivpradeo


,

yatra sthita na prasaheta karma || 9.5 [200]

kauklni karmi na praayanti dehina |


[][]

kla pr[ ]iyante ktny upa[ ]nni ca || 9.5A [201]

Udnavarga - 85

yat pare vigarheta karma dveha ppakam |

tman tan na kurvta karmabaddho hi ppaka || 9.6 [202]

ye kamnayogena viamea ca karma |

manuyn upahisanti paratopakramea v |


,

mavipul

te vai prapta prapatanti karmabaddh hi te jan || 9.7 [203]

yat karoti nara karma kalyam atha ppakam |

tasya tasyaiva dydo na hi karma praayati || 9.8 [204]

navipul

vilumpate hi puruo yvad asyopakalpate |

tato nye ta vilumpanti sa vilopt vilupyate || 9.9 [205]

kurva hi manyate blo naita mm gamiyati |

smparye tu jnti y gati ppakarmam || 9.10 [206]

kurva hi manyate blo naita mm gamiyati |

pathy

pact tu kauka bhavati vipka pratievata || 9.11 [207]

Udnavarga - 86

sa cet ppni karmi kurva blo na budhyate |

karmabhi svais tu durmedh hy agnidagdhaiva tapyate || 9.12


[208]
,

mavipul

caranti bl dupraj hy amitrair iva ctmabhi |

kurvanta ppaka karma yad bhavati kauka phala || 9.13


[209]

na tat karma kta sdhu yat ktv hy anutapyate |

rudann arumukho yasya vipka pratievate || 9.14 [210]

tat tu karma kta sdhu yat ktv nnutapyate |

bhavipul

yasya pratta suman vipka pratievate || 9.15 [211]

hasanta ppaka karma kurvanty tmasukhaiia |


1

rudantas tasya vpka prativindanti dukhit || 9.16 [212]


[]2

na hi ppakta karma sadya kram iva mrchati |

dahantad blam anveti bhasmcchanna ivnala || 9.17 [213]

1
2

-- in vpka is m.c.
We need to read kra va m.c.

Udnavarga - 87
[]1

na hi ppakta karma sadya astram iva kntati |

smparye tu jnti y gati ppakarmam |

pact tu kauka bhavati vipka pratievata || 9.18 [214]

Vaitlya

ayaso hi mala samuttita

sa tadutthya tam eva khdati |

eva hy animyacria
2

svni karmi nayanti durgatim || 9.19 [215]


|| karmavarga 9 || ||

1
2

We need to read astra va m.c.


This line has the variant opening listed in Study 2 on the Metres. Dhp
240 reads sakakammni, which gives the normal opening.

Udnavarga - 88

10: raddhvarga
,

Triubh

raddhtha hrlam athpi dna


,

dharm ime satpuruapraast |


,1

eta hi mrga divya vadanti


,2

etensau gacchati devalokam || 10.1 [216]


,

Triubh3

na vai kadary devaloka vrajanti


,

bl hi te na praasanti dnam |
,

rddhas tu dna hy anumodamno


,

py eva hy asau bhavati sukh paratra || 10.2 [217]


,

Triubh4

raddh hi vitta puruasya reha


,

dharma sucra sukham dadhti |

Formally this could be a case of replacement at the 6th, but I think it is


better to read diviya m.c, with the svarabhakti vowel counted towards
the metre.
2
This line has the Vedic opening discussed in Study 2 on the Metres. AN
8.2.2 (Dnavagga) reads: etena hi gacchati devaloka, which has the
normal opening.
3
This is another example of the extended Triubh. Dhp 177 shows the
same variation.
4
r- in reha does not make position here. Sn 182 reads: seha.

Udnavarga - 89
,

satya hi vai svdutama rasn


,

Vedic opening1

prajjv jvin reha ukta || 10.3 [218]


2

raddhdhano hy arhat dharma nirvaprptaye |

uruur labhate praj tatra tatra vicakaa || 10.4 [219]

raddhay tarati hy ogham apramdena cravam |

vryea tyajate dukha prajay pariudhyate || 10.5 [220]


,

Triubh

raddh dvity puruasya bhavati

Siloka3

praj caina prasati |

nirvbhirato bhiku chinatti bhavabandhanam || 10.6 [221]

yasya raddh ca la caivhis sayamo dama |


,

mavipul

sa vntadoo medhv sdhurpo nirucyate || 10.7 [222]

Sn 182 has the same opening: pajvi jvitam-hu seha.


We need to read arahat m.c. with the svarabhakti vowel being
counted towards the metre, giving navipul. -pr- in nirvaprptaye
does not make position.
3
S1 200 has the same mix of metres in the first two lines.
2

Udnavarga - 90

rddh lena sapannas tygav vtamatsara |

vrajate yatra yatraiva tatra tatraiva pjyate || 10.8 [223]

bhavipul

yo jvaloke labhate raddh praj ca paita |

tad dhi tasya dhana reha hnam asyetarad dhanam || 10.9


[224]

ry darana kma saddharmaravae rata |

bhavipul

vintamtsaryamala sa vai rddho nirucyate || 10.10 [225]

rddho ghti ptheya puya corai sudurharam |


,

mavipul1

cora haranta vrayati haranta rama priy |

raman gat dv abhinandati pait || 10.11 [226]

dadanty eke yath raddh yathvibhavato jan |

tatra yo durman bhavati pare pnabhojane |

nsau div ca rtrau ca samdhim adhigacchati || 10.12 [227]

We need to read vreti to correct the metre here. S1 242 reads: vrenti.

Udnavarga - 91

yasya tv ete samucchinns tlamastakavad dhat |

sa vai div ca rtrau ca samdhim adhigacchati || 10.13 [228]

vtaraddha na seveta hrada yadvad dhi nirjalam |

sa cet khanel labhet tatra vri kardamagandhikam || 10.14 [229]

rddha prja tu seveta hrada yadvaj jalrthika |

ravipul1

acchodaka viprasanna tatoyam anvilam || 10.15 [230]


[] 2

nnurakta iti rajyeta hy atra vai dryate jana |

ravipul

aprasann varjayitv prasannn upasevate || 10.16 [231]


|| raddhvarga 10 || ||
uddnam ||
anityakmat ca apramdas tath priya |
la sucarita vcakarmaraddh ca te daa || [232] ||

Counting pr- in viprasanna as making position, giving ravipul,


otherwise we have savipul.
2
We can either scan this line by removing the Sanskritisation =
nnurakta ti; or take it that the Sanskritisation is incomplete and read:
nnurakteti here; there is no Pi parallel to compare.

Udnavarga - 92

11: ramaavarga

chindhi srota parkramya km prauda sarvaa |

nprahya muni kmn ekatvam adhigacchati || 11.1 [233]

kurvo hi sad prjo dham eva parkramet |


1

ithil khalu pravrajy hy dadti puno raja || 11.2 [234]

yat ki cic chitila karma saklia vpi yat tapa |

ravipul

apariuddha brahmacarya na tad bhavati mahphalam || 11.3


[235]

ravipul

aro yath durghto hastam evpakntati |

rmaya duparma narakn upakarati || 11.4 [236]

savipul2

aro yath sughto na hastam apakntati |

rmaya suparma nirvasyaiva so ntike || 11.5 [237]

1
2

Reading pr- in pravrajy as failing to make position to give pathy.


Savipul is quite common in the early strata of the Pi texts, but very
rare in later texts. It appears there is no parallel to this verse in the Pi.

Udnavarga - 93

dukara dustitka ca rmaya mandabuddhin |

bahavas tatra sabdh yatra mando vidati || 11.6 [238]

rmaye carate yas tu svacittam anivrayet |

puna punar videt ca sakalpn vaa gata || 11.7 [239]

bhavipul

dupravrajya durabhirama duradhyvasit gh |

dukhsamnasavs duk copacit bhav || 11.8 [240]

bhavipul

kyakah bahava ppadharm hy asayat |

pp hi karmabhi ppair ito gacchanti durgatim || 11.9 [241]

yo sv atyantadula slav mlut yath |

karoty asau tathmna yathaina dvia-d-icchati || 11.10 [242]

pathy 1

sthaviro na tvat bhavati yvat palita ira |

paripakva vayas tasya mohajra sa ucyate || 11.11 [243]

Sanskritisation of thera to sthaviro has given rise to resolution at the 1st


syllable, and bhoti has become bhavati. Dhp 260: na tena thero hoti.
We cannot however agree with Edgerton (BHSG 1.43) that the writer
doubtless read it [as] sthero [or] thero, because resolution of the 1st
syllable has always been an acceptable part of the prosody of the early
Buddhist texts.

Udnavarga - 94

yas tu puya ca ppa ca prahya brahmacaryavn |

bhavipul

vireayitv carati sa vai sthavira ucyate || 11.12 [244]

bhavipul

na muabhvc chramao hy avtas tv anta vadan |

icchlobhasampanna ramaa ki bhaviyati || 11.13 [245]

bhavipul

na muabhvc chramao hy avtas tv anta vadan |

amita yena ppa syd austhla hi sarvaa |

amitatvt tu ppn ramao hi nirucyate || 11.14 [246]

brhmao vhitai ppai ramaa amitubha |

bhavipul

pravrjayitv tu maln ukta pravrajitas tv iha || 11.15 [247]


|| ramaavarga 11 || ||

Udnavarga - 95

12: Mrgavarga

ryasatyni catvri prajay payate yad |

ea mrga prajnti bhavatpradlanam || 12.1 [248]

uddhata hi rajo vtair yath vena amyati |

eva myanti sakalp prajay payate yad || 12.2 [249]


,

mavipul1

reh hi praj loke smi yeya nirvedhagmin |


2

yay samyak prajnti jtimaraasakayam || 12.3 [250]

mrgev agika reha catvry ryi satyata |


,

mavipul

reho virgo dharm cakum dvipadeu ca || 12.4 [251]

anity sarvasaskr prajay payate yad |

atha nirvidyate dukhd ea mrgo viuddhaye || 12.5 [252]

Reading pr- in praj as not making position m.c. to give the normal
opening with mavipul.
2
Line d has light 2nd and 3rd syllables; there is a v.l. in one of the
manuscripts jt- which seeks to correct the opening, but as the parallel
in Itivuttaka has the same opening jtibhavaparikkhaya, it is probably
unnecessary to take the reading.

Udnavarga - 96

dukha hi sarvasaskr prajay payate yad |

atha nirvidyate dukhd ea mrgo viuddhaye || 12.6 [253]

unyata sarvasakr prajay payate yad |

atha nirvidyate dukhd ea mrgo viuddhaye || 12.7 [254]

sarvadharm antmna prajay payate yad |

atha nirvidyate dukhd ea mrgo viuddhaye || 12.8 [255]

khyto vo may mrgas tv ajyai alyakntana |

yumbhir eva karayam khytras tathgat || 12.9 [256]

deito vo may mrgas talyanikntana |

yumbhir eva karayam dero hi tathgat || 12.10 [257]


,

mavipul

eo hi mrgo nsty anyo daranasya viuddhaye |

pratipannak prahsyanti dhyyino mrabandhanam || 12.11 [258]


,

Jagat

eo jaso hy ea ca vai parkramas


,

tv ekyano hasapatho yath hrade |

Udnavarga - 97
,

yam adhyagc chakyamuni samhitas


,

tam eva ckhyti gaev abhkaa || 12.12 [259]


,

Triubh

ekyana jtijarntadar
,

mrga vadaty ea hitnukamp |


,

etena mrgea hi travantas


,

tariyate ye prataranti caugham || 12.13 [260]


,

Jagat

atyantanihya damya uddhaye


,

Triubh x 2

sasrajtmaraakayya |
,

anekadhtupratisavidhya
,

Jagat

mrgo hy aya lokavid prakita || 12.14 [261]


,

Triubh x 2

gaggata yadvad apetadoa


,

sasyandate vri tu sgarea |


,

Jagat x 2

tathaiva mrga sugatapradeita


,1

sasyandate ya hy amtasya prptaye || 12.15 [262]

pr- in prptaye does not make position here, which gives the normal
cadence.

Udnavarga - 98
,

Jagat

yo dharmacakra hy ananuruta pur


,

Triubh x 2

prvartayat sarvabhtnukamp |
,

ta tda devanargrasatva
,

Jagat

nitya namasyeta bhavasya pragam || 12.16 [263]


,

Jagat

sad vitark kual vitarkayet


,

sad puna ckusal vivarjayet |


,

tato vitark ca vicritni ca


,

prahsyate vir ivoddhata raja || 12.17 [264]

Jagat1

sa vai vitarkopaamena cetas


,

speta sabodhisukha hy anuttaram |


,

ubha samdhi manas nibandhayed


,

Triubh x 2

vivekaja bhvayitvpramam |
,

pradlayitv tribhur lays tr


,

Jagat

jahti bandh nipaka pratismta || 12.18 [265]

Again there is nowhere to place the caesura here.

Udnavarga - 99
,

Triubh

prajyudho dhynabalopapeta
,

samhito dhynarata smttm |


,

lokasya buddhv hy udayavyaya ca


,

vimucyate vedaka sarvato sau || 12.19 [266]


,

Jagat

sukha sukhrth labhate samcara


,

krti sampnoti yaa ca sarvata |


,

ya ryam agikam jasa iva


,1

bhvayati mrga hy amtasya prptaye || 12.20 [267]


|| mrgavarga 12 || ||

Reading bhaveti m.c. to give the correct opening. Also note that pr- in
prptaye does not make position. Thag 35 reads: bhveti magga
amatassa pattiy.

Udnavarga - 100

13: Satkravarga

phala vai kadali hanti phala veu phala naam |


9 syllables 1

satkra kpurua hanti svagarbho vatar yath || 13.1 [268]


2

yvad eva hy anarthya jto bhavati blia |

hanti blasya ukla mrdhna csya ptayet || 13.2 [269]

asanto lbham icchanti satkra caiva bhikuu |

vseu ca mtsarya pj parakuleu ca || 13.3 [270]


,

mavipul

mm eva nitya jnyur gh pravrajitas tath |

mama prativa ca syu ktyktyeu keu cit || 13.4 [271]

iti blasya sakalp icchmnbhivardhak |

bhavipul

any hi lbhopaniad any nirvagmin || 13.5 [272]

etaj jtv yathbhta buddhn rvaka sad |

satkra nbhinandeta viveka anubhayet || 13.6 [273]

The opening of this pdayuga has an extra syllable. S. I. 597 reads:


sakkro kpurisa hanti, which also has 9 syllables; cf. 285d below.
2
bhavati counts as 3 syllables here.

Udnavarga - 101
,

mavipul

na vyyamente sarvatra nnye puruo bhavet |

nny niritya jveta dharmea na vaik caret || 13.7 [274]

svalbha nvamanyeta nnye sphako bhavet |

anye sphako bhiku samdhi ndhigacchati || 13.8 [275]

sukha jvitum icchec cec chramayrthev avekavn |

ahir makadurga v seveta ayansanam || 13.9 [276]

sukha jvitum icchec cec chramayrthev avekavn |

itaretarea satuyed ekadharma ca bhvayet || 13.10 [277]

sukha jvitum icchec cec chramayrthev avekavn |

sghika nvamanyeta cvara pnabhojanam || 13.11 [278]

alpajto pi ced bhavati leu susamhita |

vidvsas ta praasanti uddhjvam atandritam || 13.12 [279]

traividya syt sa ced bhikur mtyuhant nirsrava |

alpajtam iti jtv hy avajnanty ajnak || 13.13 [280.i]

Udnavarga - 102
1

sa ced bhavati traividyo mtyuhy nirsrava |

navipul

jtvlpajta iti tam avajnanty ajnak || 13.13 [280.ii]


2

sa cet tv ihnnapnasya lbh bhavati pudgala |

ppadharmpi ced bhavati sa te bhavati pjita || 13.14 [281]

bhavipul

bahn amitr labhate saghpravta sad |

lbh yo hy annapnasya vastraayysanasya ca || 13.15 [282]

etad dnava jtv satkreu mahbhayam |

Anuubh3

alpajto hy anutsuka smto bhiku parivrajet || 13.16 [283]

Vaitlya

nyam anaanena jvate

nhro hdayasya ntaye |

I read bhavati as 3 syllables here; and take tr- in traividyo as not


making position to give the pathy opening.
2
bhavati must be counted as 3 syllables on this line, but as 2 syllables (=
bhoti) in lines c & d.
3
Thag 154 reads appalbho anavassuto; despite the variation this still
gives the Anuubh opening.

Udnavarga - 103
1

hra sthitaye tu vidyate

taj jtv hi careta eam || 13.17 [284]

Vaitlya

pakas tv iti yo hi vindate

nitya vandanamnan kule |

skma alyo duruddhara


2

satkra kpuruea dustyaja || 13.18 [285]


|| satkravarga 13 || ||

This is a even line in odd position; Thag 123 has a variation in the
reading: hrahitiko samussayo, but here also there is a even line in
odd position.
2
This line is hypermetric by 2 mtr; Thag 124 is also hypermetric:
sakkro kpurisena dujjaho.

Udnavarga - 104

14: Drohavarga

akruddhasya hi ya krudhyet karma ppam akurvata |

bhavipul

dukha tam eva spati loke smi ca paratra ca || 14.1 [286]

prva kioti htmna pacd bhya vihisati |

sa hatas tv itara hanti vtaseneva pakia || 14.2 [287]

hantra labhate hant vair vairi payati |

akrora tathkro roitra ca roaka || 14.3 [288]

anyatrravad asya saddharmasyvijnak |

yuy eva paritte hi vaira kurvanti kena cit || 14.4 [289]


[]1

pthakchabd samutpanns ta ca reham iti manyath |

saghe hi bhidyamne smi reham ity abhimanyath || 14.5


[290]

There is an extra syllable in the second half of the pdayuga; we should


probably read reha ti m.c.; resolution of -am it- would go against
the rule of resolution.

Udnavarga - 105

bhavipul

asthicchid praht gavvadhanahri |


1

rra vilumpat caiva punar bhavati sagatam |

yumka nu katha na syd ima dharma vijnatm || 14.6


[291.i]

asthicchinn prahar gavvadhanahrak |

rr ca viloptras te bhavati sagatam |

yumka nu katha na syd ima dharma vijnatm || 14.6


[291.ii]

paitbh parm vg y gocarabhi |

vyyacchanti mukha vm yay nt na te budh || 14.7 [292]

pare hi na vijnanti vayam atrodyammahe |

atra ye tu vijnanti te myanti methak || 14.8 [293]

kroan mm avocan mm ajayan mm ajpayet |

atra ye hy upanahyanti vaira te na myati || 14.9 [294]

bhavati counts as 3 syllables here, and in the variation recorded in the


next verse.

Udnavarga - 106

kroan mm avocan mm ajayan mm ajpayet |

atra ye nopanahyanti vaira te pramyati || 14.10 [295]

na hi vairea vairi myantha kad cana |

knty vairi myanti ea dharma santana || 14.11 [296]


,

Triubh

vaira na vairea hi jtu myec


,

chmyed avairea tu vairabhva |


,

vairaprasago hy ahitya das


,

tasmd dhi vaira na karoti vidvn || 14.12 [297]


,

Triubh

sa cel labhed vai nipaka sahya


,

loke cara sdhu hi nityam eva |


,

abhibhya sarvi parisravi


,

careta tenptaman smttm || 14.13 [298]


,

Triubh

sa cel labhed vai nipaka sahya


,

loke cara sdhu hi nityam eva |


,

rjeva rra vipula prahya


,

eka caren na ca ppni kuryt || 14.14 [299]

Udnavarga - 107

cara ca ndhigaccheta sahya tulyam tmana |

ekacary dha kuryn nsti ble sahyat || 14.15 [300]

ekasya carita reyo na tu bla sahyaka |


,

Triubh

eka caren na ca ppni kuryd


,

alpotsuko rayagataiva nga || 14.16 [301.i]

ekasya carita reyo na tu blasahyat |

alposuka cared eko mtagraye ngavat || 14.16 [301.ii]


|| drohavarga 14 || ||

Udnavarga - 108

15: Smtivarga

npnasmtir yasya paripr subhvit |

navipul

anuprva parijit yath buddhena deit |

sa ima bhsate lokam abhramuktaiva candram || 15.1 [302]


,

Jagat

sthitena kyena tathaiva cetas


,

Triubh

sthito niao py atha v ayna |


,

nitya smto bhikur adhihamno


,

labheta prvparato vieam |


,

labdhv ca prvparato vieam


,

adarana mturjasya gacchet || 15.2 [303]

smti kyagat nitya savara cendriyai sad |

samhita sa jnyt tena nirvam tmana || 15.3 [304]

Vaitlya

yasya syt sarvata smti

satata kyagat hy upasthit |

Udnavarga - 109
[]1

no ca syn no ca me syn

na bhaviyati na ca me bhaviyati |

anuprvavihravn asau

klenottarate viaktikm || 15.4 [305]


,

Triubh

yo jgaret smtim saprajna


,

samhito mudito viprasanna |


,2

klena dharm mmsamna


,

so tikramej jtijar saokm || 15.5 [306]


,

Triubh

tasmt sad jgarik bhajeta


,

yo vryav smtimn apramatta |


,

sayojana jtijar ca hitv


,

ihaiva dukhasya karoti so ntam || 15.6 [307]

jgaranta udhva me supt ca pratibudhyata |

supteu jgara rey na hi jgarato bhayam || 15.7 [308]

1
2

We need to read a svarabhakti vowel in siyn in the cadence m.c.


Here two presumed light syllables have been replaced by one heavy one
at the 6th.

Udnavarga - 110

jgaryam anuyuktnm ahortrnuikim |

amta cdhimuktnm asta gacchanti srav || 15.8 [309]

lbhas te manuy ye buddha araa gat |

ye div ca rtrau ca nitya buddhagat smti || 15.9 [310]

lbhas te manuy ye dharma araa gat |

ye div ca rtrau ca nitya dharmagat smti || 15.10 [311]

lbhas te manuy ye sagha araa gat |

ye div ca rtrau ca nitya saghagat smti || 15.11 [312]


1

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya buddhagat smti || 15.12 [313]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya dharmagat smti || 15.13 [314]

Reading -r- in -rvak as not making position here, and in the


following verses, to give the normal cadence. Dhp 296: -svak.

Udnavarga - 111

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya saghagat smti || 15.14 [315]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya kyagat smti || 15.15 [316]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya samdhaya smt || 15.15A [317]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya lagat smti || 15.16 [318]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya tygagat smti || 15.16A [319]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya devagat smti || 15.16B [320]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau caivhisy rata mana || 15.17 [321]

Udnavarga - 112

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau caivvypde rata mana || 15.18 [322]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca naikramye bhirata mana || 15.19 [323]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nitya dhynarata mana || 15.20 [324]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca viveke bhirata mana || 15.21 [325]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca unyaty rata mana || 15.22 [326]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau caivnimitte rata mana || 15.23 [327]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca kicanye rata mana || 15.24 [328]

Udnavarga - 113

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca bhvany rata mana || 15.25 [329]

suprabuddha prabudhyante ime gautamarvak |

ye div ca rtrau ca nirve bhirata mana || 15.26 [330]


|| smtivarga 15 || ||

Udnavarga - 114

16: Prakirakavarga
,

Triubh x 2

prva hi ktya pratijgareta


,

Vedic opening1

m me ktya ktyakle vihanyt |


,

Jagat

ta nityakle pratiyatyakria
,

Triubh

naiva ktya ktyakle vihanti || 16.1 [331]

navipul

vyyametaiva puruo yvad arthasya nipada |

payed asau tathtmrtha yathaivecchet tath bhavet || 16.2 [332]

bhavipul

uttihata vyyamata kurudhva dvpam tmana |

karmro rajatasyaiva haradhva malam tmana |

Vaitlya x 2

nirdhntamal hy anaga
2

na punar jtijarm upeyetha || 16.3 [333]

The same opening occurs in Jtaka 466.12, which reads: m ma


kicca kiccakle byadhesi. In line d, which is defective in the Sanskrit
version, the Pi reads: na ta kicca kiccakle byadhe, which again
gives the Vedic opening.
2
Reading upeytha m.c.

Udnavarga - 115
,

mavipul

alajjitavye lajjante lajjitavye tv alajjina |

abhaye bhayadarno bhaye cbhayadarina |

mithydisamdnt satv gacchanti durgatim || 16.4 [334]

yas tu prva pramdyeha pacd vai na pramdyate |

sa ima bhsate lokam abhramuktaiva candram || 16.5 [335]

yas tu prva pramdyeha pacd vai na pramdyate |

9 syllables1

sa im viaktik loke smta samativartate || 16.6 [336]

bhavipul

daharo pi cet pravrajate yujyate buddhasane |

sa ima bhsate lokam abhramuktaiva candram || 16.7 [337]

bhavipul

daharo pi cet pravrajate yujyate buddhasane |

9 syllables

sa im viaktik loke smta samativartate || 16.8 [338]

The 1st syllable is not resolved here as that would go against the rule of
resolution, rather we have to understand incomplete Sanskritisation sa +
im should give sem. cf. Sn 768c: soma (so + ima) visattika
loke. Same in 338 & 340 below.
In the alternate verses (335, 337 & 339) the first 2 syllables in sa ima
have to be counted seperately to complete the syllabic count.

Udnavarga - 116

yasya ppakta karma kualena pithyate |

sa ima bhsate lokam abhramuktaiva candram || 16.9 [339]

yasya ppakta karma kualena pithyate |

9 syllables

sa im viaktik loke smta samativartate || 16.10 [340]

navipul

yo jvite na tapate marante ca sarvaa |

sa vai dapado dhro marante na ocate || 16.11 [341]

navipul

yo jvite na tapate marante ca sarvaa |

sa vai dapado dhra okamadhye na ocati || 16.12 [342]

navipul

yo jvite na tapate marante ca sarvaa |

sa vai dapado dhro jtimadhye virocate || 16.13 [343]


,

ravipul1

kn dharm viprahya ukl bhvayata bhikava |

okd anokam gamya vivekam anubhayet |

tatra cbhirametryo hitv kmn akicana || 16.14 [344]

We need to read bhveta m.c.

Udnavarga - 117

uddhasya hi sad phalgu uddhasya poatha sad |

Anuubh

uddhasya ucikarmaa sad sapadyate vratam || 16.15 [345]

ketri tadoi rgado tv iya praj |

tasmd vigatargebhyo datta bhavati mahphalam || 16.16 [346]

ketri tadoi dveado tv iya praj |


1

tasmd vigatadveebhyo datta bhavati mahphalam || 16.17 [347]

ketri tadoi mohado tv iya praj |

tasmd vigatamohebhyo datta bhavati mahphalam || 16.18 [348]

ketri tadoi mnado tv iya praj |

tasmd vigatamnebhyo datta bhavati mahphalam || 16.19 [349]

ketri tadoi lobhado tv iya praj |

tasmd vigatalobhebhyo datta bhavati mahphalam || 16.20 [350]

Reading -dv- in vigatadveebhyo as not making position to give the


pathy cadence, which seems preferable to reading mavipul with an
unexpected short 4th syllable in the opening; cf. the verses that follow.
Dhp 357 reads: tasm hi vtadosesu, which gives pathy.

Udnavarga - 118

ketri tadoi tdo tv iya praj |

tasmd vigatatebhyo datta bhavati mahphalam || 16.21 [351]


1

aha adhipat rj rajyamne rajasvala |

arakte viraj bhavati rakte blo nirucyate || 16.22 [352]


,2

nagara hy asthiprkra msaoitalepanam |


3

yatra rga ca dvea ca mno mraka ca bdhyate || 16.23 [353]

Aupacchandasaka

hetuprabhava sad hi dukha

tad apaya sa hi tena tatra baddha |

tasya tu samayj jahti saga

na hi bhy prajahanti ta mahaugham || 16.24 [354]


|| prakrakavarga 16 || ||

The opening of this line with 2 light syllables in 2nd and 3rd positions is
unusual. There is no parallel to compare here.
2
Reading -pr- in asthiprkra as not making position, giving the pathy
opening; Dhp 150: ahna nagara kata, is an Anuhubha verse,
which is a rarity in the Pi Canon.
3
Reading dv- in dvea as not making position, giving the pathy
cadence, which is preferable to reading mavipul with a faulty opening.

Udnavarga - 119

17: Udakavarga

smtimanta prayujyante na nikete ramanti te |


1

hasavat palvala hitv hy okam ogha jahant te || 17.1 [355]

hasdityapathe ynti ke jvitendriy |


,()

mavipul 2

nirynti dhr lokn mrasainya pramathya te || 17.2 [356]

ravipul 3

acaritv brahmacaryam alabdhv yauvane dhanam |


4

jrakraucaiv dhyyante lpamatsya iva palvale || 17.3 [357]

ravipul

acaritv brahmacaryam alabdhv yauvane dhanam |

enti cptikr v paurny anucintit || 17.4 [358]

Reading a light syllable at the end of jahant m.c.


The opening is one syllable short in this line. Dhp 175 reads: nyanti
dhr lokamh.
3
We should possibly read acaritv brahmacariyam here and in the next
verse, with the svarabhakti vowel having full status. We would then
have navipul lines with resolution of the first syllable, but as they are
they also scan as ravipul lines, and have therefore been counted as
such.
4
dhy- in dhyyante doesnt make position here.
2

Udnavarga - 120

nlpa manyeta ppasya naita mm gamiyati |

udabinduniptena mahkumbho pi pryate |


,

mavipul

pryanti bl ppair hi stokastoka ktair api || 17.5 [359]

nlpa manyeta puyasya naita mm gamiyati |

udabinduniptena mahkumbho pi pryate |


,

mavipul

pryanti dhr puyair hi stokastoka ktair api || 17.6 [360]

ye taranty rava nitya kola baddhv jan ubham |

navipul

na te taranti sarit tr medhvino jan || 17.7 [361]


1

uttro bhagav buddha sthale tihati brhmaa |

bhikava snnti caivtra kola badhnanti cpare || 17.8 [362]

ki kuryd udapnena yatrpa sarvato bhavet |

ty mlam uddhtya kasya paryea caret || 17.9 [363]

br- in brhmaa fails to make position here.

Udnavarga - 121

Vaitlya

udakena nijanti nejak

iukr namayanti tejas |

dru namayanti takak

hy tmna damayanti pait || 17.10 [364]

yath hrada sugambhro viprasanno hy anvila |

eva rutv hi saddharma viprasdanti pait || 17.11 [365]

Vaitlya

pthivsado na lipyate

ty klavad aprakampaya |

hrada iva hi vintakardamo

nikalu hi bhavanti pait || 17.12 [366]


|| udakavarga 17 || ||

Udnavarga - 122

18: Pupavarga

Vaitlya

ka im pthiv vijeyate

yamaloka ca tath sadevakam |

ko dharmapada sudeita

kuala pupam iva praceyate || 18.1 [367]

Vaitlya

aika pthiv vijeyate

yamaloka ca tath sadevakam |

sa hi dharmapada sudeita

kuala pupam iva praceyate || 18.2 [368]

vana chindata m vka vand vai jyate bhayam |

chitv vana samla tu nirva bhavata bhikava || 18.3 [369]

Vaitlya

na chidyate yvat vana

hy anumtram api narasya bandhuu |

Udnavarga - 123

pratibaddhaman sa tatra vai


[] 1

vatsa krapaka iva mtaram || 18.4 [370]

Vaitlya 2

ucchindi hi sneham tmana

padma radaka yathodakt |

ntimrgam eva bhayen

nirva sugatena deitam || 18.5 [371]

yathpi rucira pupa varavat syd agandhavat |

eva subhit vc niphalsv akurvata || 18.6 [372]

yathpi rucira pupa varavat syd sugandhavat |

eva subhit vc saphal bhavati kurvata || 18.7 [373]

yathpi bhramara pupd varagandhv ahehayan |

paraiti rasam dya tath grm muni caret || 18.8 [374]

We need to read krapakeva in this line to correct the metre. Dhp 284:
vaccho khrapako va mtari; cf. 68d, where the line is in a loka
cadence.
2
sn- in sneham fails to make position.

Udnavarga - 124

na pare vilomni na pare ktktam |

tmanas tu samketa samni viamni ca || 18.9 [375]

yathpi puparibhya kuryn mlgu bahn |

eva jtena martyena kartavya kuala bahu || 18.10 [376]

varsu hi yath pupa vaguro vipramucati |

eva rga ca doa ca vipramucata bhikava || 18.11 [377]

yath sakruke tu vyujjhite hi mahpathe |

padma tatra tu jyeta ucigandhi manoramam || 18.12 [378]

eva sakrabhte sminn andhabhte pthagjane |


1

prajay vyatirocante samyaksabuddharvak || 18.13 [379]

pupy eva pracinvanta vysaktamanasa naram |

supta grma mahaughaiva mtyur dya gacchati || 18.14 [380]

-r- in -rvak fails to make position.

Udnavarga - 125
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . naram |

supta grma mahaughaiva mtyur dya gacchati || 18.14A


[381]

pupy eva pracinvanta vysaktamanasa naram |

atptam eva kmeu tv antaka kurute vaam || 18.15 [382]

pupy eva pracinvanta vysaktamanasa naram |

anutpanneu bhogeu tv antaka kurute vaam || 18.16 [383]


,

kumbhopama kyam ima viditv


,

marcidharma paribudhya caiva |


,

chitveha mrasya tu pupaki


,

tv adarana mtyurjasya gacchet || 18.17 [384]


,

phenopama kyam ima viditv


,

marcidharma paribudhya caiva |


,

chitveha mrasya tu pupaki


,

tv adarana mtyurjasya gacchet || 18.18 [385]

Udnavarga - 126
,

kumbhopama lokam ima viditv


,

marcidharma paribudhya caiva |


,

chitveha mrasya tu pupaki


,

tv adarana mtyurjasya gacchet || 18.19 [386]


,

phenopama lokam ima viditv


,

marcidharma paribudhya caiva |


,

chitveha mrasya tu pupaki


,

tv adarana mtyurjasya gacchet || 18.20 [387]

Aupacchandasaka

yo ndhyagamad bhaveu sra

buddhv pupam udumbarasya yadvat |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21 [388]

Aupacchandasaka

yo rgam udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21A [389]

Udnavarga - 127

Aupacchandasaka

yo dveam udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21B [390]

Aupacchandasaka

yo moham udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21C [391]

Aupacchandasaka

yo mnam udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21D [392]

Aupacchandasaka

yo lobham udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21E [393]

Aupacchandasaka

Udnavarga - 128

t ya udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 18.21F [394]


|| pupavarga 18 || ||

Udnavarga - 129

19: Avavarga
,

Triubh1

bhadro yathva kaaybhispa


,

hy tpina savijit careta |


,

rddhas tath laguair upeta


,

samhito dharmavinicayaja |
,

jitendriya kntibalair upeto


,

jahti sarv sa bhavn aen || 19.1 [395]


,

Jagat

bhadro yathva kaaybhitita


,

Triubh x 3

hy tpina savijit careta |


,

rddhas tath laguair upeta


,

samhito dharmavinicayaja |
,

Jagat

sapannavidycaraa pratismtas
,

Triubh

ty sa sarva prajahti dukham || 19.2 [396]


,

Triubh

yasyendriyi samat gatni


,

avo yath srathin sudnta |


1

The cadence is incorrect here. The word doesnt occur in the parallel at
Dhp 144, but in Pi the 2nd half of the compound would read
abhiphua, which would give the normal cadence.

Udnavarga - 130
,

prahadoya nirsravya
,

devpi tasmai sphayanti nityam || 19.3 [397]

apramatta pramatteu supteu bahujgara |


[]1

abalva iva bhadrva hitv yti sumedhasam || 19.4 [398]

navipul

hrniev hi purua prjo ya susamhita |

sarvappa jahty ea bhadrvo hi kam iva || 19.5 [399]

dnto vai samiti yti dnta rjdhirohati |

dnta reho manuy yo tivkya titkati || 19.6 [400]

yo hy ava damayej jnyam jneya ca saindhavam |

kujara v mahngam tm dntas tato varam || 19.7 [401.i]


2

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.7 [401.ii]

We should read either abalva va or abalveva here; cf. Dhp 29:


abalassa va sghasso.
2
Dhp 322 reads: varam-assatar dant.

Udnavarga - 131

na hy asau tena ynena t bhmim adhigacchati |

tman hi sudntena kipra nti nigacchati || 19.8 [402.i]

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena dnto dntena gacchati || 19.8 [402.ii]

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.8A [403]

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena bhave dukhasya praga || 19.8B [404]

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.8C [405]

na hy asau tena ynena t bhmim adhigacchati |

tman hi sudntena sarvs tyajati durgat || 19.9 [406.i]

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena sarv tyajati durgat || 19.9 [406.ii]

Udnavarga - 132

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.9A [407]

na hy asau tena ynena t bhmim adhigacchati |

tman hi sudntena sarv chinatti bandhanam || 19.10 [408.i]

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena sarv chindati bandhanam || 19.10 [408.ii]

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.10A [409]

na hy asau tena ynena t bhmim adhigacchati |

tman hi sudntena sarvadukht pramucyate || 19.11 [410.i]

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena sarvadukht pramucyate || 19.11 [410.ii]

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.11A [411]

Udnavarga - 133

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena sarv jahti sapadam || 19.11B [412]

yac cehvatara damayed janya vpi saindhavam |

kujara v mahngam tmadntas tato varam || 19.11C [413]

na hy asau tena ynena t bhmim adhigacchati |

tman hi sudntena nirvasyaiva so ntike || 19.12 [414.i]

na hi tena sa ynena t bhmim abhisabhavet |

ym tman sudntena nirvasyaiva so ntike || 19.12 [414.ii]

navipul

tmnam eva damayed bhadrvam iva srathi |

tman hi sudntena smtim dukhapraga || 19.13 [415]

tmaiva hy tmano ntha tm araam tmana |

tasmt sayamaytmna bhadrvam iva srathi || 19.14 [416]


|| avavarga 19 || ||

After all the resolutions occuring above, we may note that damayed
counts as 3 syllables here.

Udnavarga - 134

20: Krodhavarga
,

Triubh

krodha jahed viprajahec ca mna


,

sayojana sarvam atikrameta |


,

Vedic opening1

ta nmne rpe ca asajyamnam


,

akicana nnupatanti sag || 20.1 [417]

bhavipul

krodha jahed utpatita rga jta nivrayet |

avidy prajahed dhra satybhisamayt sukham || 20.2 [418]

krodha hatv sukha sete krodha hatv na ocati |

krodhasya viamlasya madhuraghnasya bhikava |

vadham ry praasanti ta ca hatv na ocati || 20.3 [419]

yat tu rocayati kruddho dukta sukta tv iti |

pact sa vigate krodhe spvgnim iva tapyate || 20.4 [420]

ahrka cnavatrp cvrata caiva roaa |

krodhena hy abhibhtasya dvpa nstha ki cana || 20.5 [421.i]


1

As it stands this line has the Vedic opening, but maybe we should read
nmarpe instead to give the normal opening. Dhp 221 reads: ta
nmarpasmi asajjamna.

Udnavarga - 135
1

ahrkyo py anavatrpi bhavati krodhano vrata |

krodhena cbhibhtasya na dvpo bhavati ka cana || 20.5 [421.ii]

abala hi bala tasya yasya krodhe bala balam |

kruddhasya dharmahnasya pratipattir na vidyate || 20.6 [422]

yas tv aya balav bhtv durbalasya titkati |

tm hu param knti nitya kamati durbala || 20.7 [423]

ya pare prabh sas tu durbal satitkati |

tm hu param knti nitya kamati durbala || 20.8 [424]

atyukto hi parair yo vai balav satitkati |

tm hu param knti nitya kamati durbala || 20.9 [425]

tmna ca para caiva mahato rakate bhayt |

ya para kupita jtv svaya tatropamyati || 20.10 [426]

We have to scan bhavati as having its full complement of syllables in


this line, but read bhoti in line d.

Udnavarga - 136

ubhayo carate so rtham tmanasya parasya ca |

ya para kupita jtv svaya tatropamyati || 20.11 [427]

ubhrthe carama ta hy tmanasya parasya ca |

abala manyate blo dharmev avavicakaa || 20.12 [428]

jaya hi manyate blo vacobhi paruair vadan |


1

nityam iva jayas tasya yo tivkya titkati || 20.13 [429]


,

rehasya vkya kamate bhayena


,

sarambhaheto sadasya caiva |


,

yo vai nihnasya vaca kameta


,

tm uttam kntim ihhur ry || 20.14 [430]

kruddho vca na bheta pariatsv atha v mitha |

bhavipul

krodhbhibhta purua svam arthas hi na budhyate || 20.15


[431]

This odd line has light syllables in 2nd and 3rd position. I can find no
parallel to the line in Pi for purposes of comparison.

Udnavarga - 137

satya vaden na ca krudhyed dadyd alpd api svayam |

sthnair ebhis tribhir yukto devnm antika vrajet || 20.16 [432]

ntasya hi kuta krodho dntasya samajvina |

samyagjvimuktasya krodho nsti prajnata || 20.17 [433]

bhavipul 1

tasyaiva ppa bhavati ya kruddhe krudhyate puna |

kruddhev akruddhamnas tu sagrma durjaya jayet || 20.18


[434]

akrodhena jayet krodham asdhu sdhun jayet |


,

mavipul

jayet kadarya dnena satyena tv anta jayet || 20.19 [435]

akruddhasya kuta krodho dntasya samajvina |

samyagjvimuktasya krodhas tasya na vidyate || 20.20 [436]

akrodha cvihis ca vasaty ryeu sarvad |


2

sad ppajane krodhas tihati parvato yath || 20.21 [437]

1
2

Scanning bhavati as having 3 syllables.


The even line has light syllables in 2nd and 3rd position; it may seem
preferable to take the v.l. tihate. The parallel to this verse at SN 1. 945
is no help here as it reads: pabbato vhimaddati.

Udnavarga - 138
[]1

yas tv ihotpatita krodha ratha bhrntam iva dhrayet |

vadmi srathi ta tu ramigrho yam anyath || 20.22 [438]


|| krodhavarga 20 || ||
uddnam ||
ramao mrgasatkro drohasmtiprakraka |
udaka pupa ava-ca saha krodhena te daa || [439] ||

We should read bhrnta va here, to correct the metre; cf Dhp 222:


ratha bhanta va vraye.

Udnavarga - 139

21: Tathgatavarga
,

sarvbhibh sarvavid eva csmi


,

sarvai ca dharmai satata na lipta |


,

sarvajaha sarvabhayd vimukta


,

svaya hy abhijya kam uddieyam || 21.1 [440]


,

kam uddieya tv asamo hy atulya


,

svaya pravakt hy adhigamya bodhim |


,

tathgato devamanuyast
,

sarvajat prpya balair upeta || 21.2 [441]

bhavipul

aha hi lokev arahann aha lokev anuttara |

sadevakeu lokeu cha mrbhibhr jina || 21.3 [442]

cryo me na vai ka cit sada ca na vidyate |


,

mavipul 1

eko smi loke sabuddha prpta sabodhim uttamm || 21.4


[443]

Mavipul normally has a short 3rd syllable, so we should perhaps read


eko smi loke here m.c. MN.26 (Ariyapariyesanasutta) reads:
sadevakasmi lokasmi, which has the correct opening.

Udnavarga - 140

jin hi md jey ye prpt hy sravakayam |

jit me ppak dharms tato ham upag jina || 21.5 [444]

bras gamiyanti haniye mtadundubhim |

9 syllables 1

dharmacakra pravartayiye lokev aprativartitam || 21.6 [445]


2

na hi santa prakyante viditv lokaparyyam |

bhavipul

deayanto viraja pada ntamania || 21.7 [446]

nadantha mahvr saddharmea tathgat |

dharmea nadamnn ke tv asyed vijnak || 21.8 [447]

ye dhynaprast dhr naikramyopaame rat |

devpi sphayanty e buddhn rmat sad || 21.9 [448]

te dev manuy ca sabuddhn yaasvinm |

sphayanty ubuddhn arrntimadhrim || 21.10 [449]

The odd line here has 9 syllables. M.26 reads: Dhammacakka


pavattetu, which gives Pathy.
2
The cadence is incorrect here, we need to read lokaparyayam m.c. The
line occasionally occurs in Pi (SN1.111; Sn 586) as viditv
lokapariyya, which is also incorrect.

Udnavarga - 141
,

mavipul

ye cbhyatt sabuddh ye ca buddh hy angat |

ya cpy etarhi sabuddho bahn okanaka || 21.11 [450]

navipul

sarve saddharmaguravo vyhru viharanti ca |

athpi vihariyanti e buddheu dharmat || 21.12 [451]

tasmd ihtmakmena mhtmyam abhikkat |

saddharmo gurukartavya smarat buddhasanam || 21.13 [452]

na raddhsyanti vai ye tu nar buddhasya sanam |

vyasana te gamiyanti vaijo rkasv iva || 21.14 [453]

raddhsyanti tu ye nitya nar buddhasya sanam |

svastin te gamiyanti vlhenaiva vij || 21.15 [454]


,

Jagat

tathgata buddham iha svayabhuva


,[]

Triubh x 3 1

dvau vai vitarkau bahula samudcarete |


,

kemas tathaiva pravivekayuktas


,

tamonuda pragata maharim || 21.16 [455]


1

We need to exclude bahula m.c. Iti 38 has a Jagat line, which reads:
duve vitakk samudcaranti na.

Udnavarga - 142
,

prpta sa cryo vaitm ae


,

vivottara sarvabhayd vimukta |


,

tpraho vimalo nira


,

clokaya lokahitya satvn || 21.17 [456]


,

Jagat

aile yath parvatamrdhani sthito


,

Triubh x 5

yathaiva payej janat samantt |


,

tath hy asau dharmamaya sumedh


,

prsdam ruhya samantacaku |


,

okbhibht janatm aoko


,

drkd im jtijarbhibhtm || 21.18 [457]


|| tathgatavarga 21 || ||

Udnavarga - 143

22: rutavarga

navipul

sdhu ruta sucarita sdhu cpy aniketat |

mavipul1

pradakia pravrajy ca rmayasynulomikam || 22.1 [458]

bl ihvijnanta caranti hy amar iva |

vijnat tu saddharmam turasyaiva arvar || 22.2 [459]


,

mavipul

yath hy agra succhanna praviya tamas sphuam |

vidyamnni rpi cakum hi na payati || 22.3 [460]

tahaiveha naro nitya jnavn api yo bhavet |

arutv na vijnti dharm kalyappakn || 22.4 [461]

pradpena tu rpi cakum payate yath |

eva rutv vijnti dharm kalyappakn || 22.5 [462]

We should probably read -vr- in pravrajy as not making position to


give the pathy cadence here. I cannot find a parallel in Pi for this
line.

Udnavarga - 144

rutv dharm vijnti rutv ppa na sevate |


,

mavipul1

rutv hy anartha varjayate rutv prpnoti nirvtim || 22.6 [463]

bahuruto pi ced bhavati leu tv asamhita |

latas ta vigarhanti nsya sapadyate rutam || 22.7 [464]

alparuto pi ced bhavati leu susamhita |

latas ta praasanti tasya sapadyate rutam || 22.8 [465]

alparuto pi ced bhavati leu tv asamhita |

ubhayatas ta vigarhanti nsya sapadyate vratam || 22.9 [466]

bahuruto pi ced bhavati leu susamhita |

ubhayatas ta praasanti tasya sapadyate vratam || 22.10 [467]

bhavipul

bahuruta dharmadhara prja nitya samhitam |

nika jmbunadasyaiva kas ta ninditum arhati || 22.11 [468]

There is no parallel to compare here, but in Pi the verb would read


vajjeti, and it seems better to scan the line as a normal mavipul.

Udnavarga - 145

ye me rpea minvanti ye me ghoea cnvag |

chandargavaopet na m jnanti te jan || 22.12 [469.i]

ye rpea pramivanti m ghoenuynti ca |

chandargavaopet na m jnanti te jan || 22.12 [469.ii]

dhytma ca na jnti bahirdh tu vipayati |

bahirdphaladar tu sa vai ghoea nyate || 22.13 [470]

dhytma tu prajnti bahirdh ca na payati |

dhytmaphaladar tu sa vai ghoea nyate || 22.14 [471]

dhytma ca na jnti bahirdh ca na payati |

ubhaye phaladar tu sa vai ghoea nyate || 22.15 [472]

dhytma ca prajnti bahirdh ca vipayati |

sa tu nisaraaprajo na vai ghoea nyate || 22.16 [473]

Udnavarga - 146
,1

bahu oti rotrea bah payati caku |

na tad da ruta dhra sarva raddhtum arhati || 22.17


[474.i]

Anuubh

rotrea ryate bahu dyate bahu caku |

na tad da ruta dhra sarva raddhtum arhati || 22.17


[474.ii]
,

Triubh

vijnasri subhitni
,

jta ruta caiva samdhisram |


,2

na tasya vijnaruta mahrtha


,

ya shaso bhavati nara pramatta || 22.18 [475]

Line a has light syllables in 2nd & 3rd position; the parallel at Th 500
reads: sabba suti sotena. I read r- in rotea here as not making
position, giving the pathy cadence as in the Pi. If it fails we would
have a mavipul with an abnormal opening.
2
In medial position r- in -ruta usually makes position, but a heavy 6th
syllable in normally avoided. There are exceptions to this in Pi, where
it seems that if there is a word break after the 5th, a heavy 6th is
sometimes tolerated, but that is not the case here. In the parallel at Sn
329 this line does not occur.

Udnavarga - 147
,

Jagat

dharme tu ye hy ryanivedite rats


,

Triubh

tad carante vacas yadhu |


,

Jagat x 2

te kntisauratyasamdhigocar
,

rutasya buddher api sram adhyagu || 22.19 [476]


|| rutavarga 22 || ||

Udnavarga - 148

23: tmavarga

subhitasya iketa ramaopsanasya ca |

navipul

eksanasya ca raha cittavyupaamasya ca || 23.1 [477]

ravipul

eksana tv ekaayym ekacarym atandrita |

ramayec caikam tmna vanev eka sad vaset || 23.2 [478]

ya sahasra sahasr sagrme dviat jayet |

ya ctmna jayed eka sagrmo durjaya sa vai || 23.3 [479]

tm hy asya jita rey yac ceyam itar praj |


1

tmadntasya puruasya nitya savtacria || 23.4 [480]

na dev npi gandharv na mro brhma saha |

jitasypajita kuryus tath prjasya bhikua || 23.5 [481]

Reading puru- as resolved, but it may be better to read poasya m.c. Dhp
104 reads: attadantassa posassa.

Udnavarga - 149

navipul1

tmnam eva prathama pratirpe niveayet |


tato nyam anusta . . . . . . yath hy ah . . || 23.6 [482]

navipul

tmnam eva prathama pratirpe niveayet |

tato nyam anusta na kliyeta hi paita || 23.7 [483]

tmna hi tath kuryc chstnya yath svayam |

sudnto bata me nityam tm sa hi sudurdama || 23.8 [484]

tmna hi tath kuryc chstnya yath svayam |

tm dnto may nityam tmadnto hi paita || 23.9 [485]

tmano rtha parrthena bahunpi na hpayet |

tmrtha parama jtv svakrthaparamo bhavet || 23.10 [486]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena ntha labhati paita || 23.11 [487]

Counting pr- in prathama as not making position here and in the


following verse, giving navipul, otherwise we have bhavipul.

Udnavarga - 150

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena artha labhati paita || 23.12 [488]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena dharma labhati paita || 23.13 [489]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena yao labhati paita || 23.14 [490]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena krti labhati paita || 23.15 [491]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena sukh labhati paita || 23.16 [492]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena svarga labhati paita || 23.17 [493]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena cira svargeu modate || 23.18 [494]

Udnavarga - 151

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena cira svarge pratihati || 23.19 [495]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena praj labhati paita || 23.20 [496]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena jtimadhye virocate || 23.21 [497]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena okamadhye na ocati || 23.22 [498]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena sarva chindati bandhanam || 23.23 [499]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena sarvs tyajati durgat || 23.24 [500]

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena sarvadukht pramucyate || 23.25 [501]

Udnavarga - 152

tm tv ihtmano ntha ko nu ntha paro bhavet |

tman hi sudntena nirvasyaiva so ntike || 23.26 [502]


|| tmavarga 23 || ||

Udnavarga - 153

24: Peylavarga

yac ca gthata bhed anarthapadasahitam |

ekam arthapada reyo yac chrutv hy upamyati || 24.1 [503]

yac ca gthata bhed adharmapadasahitam |

eka dharmapada reyo yac chrutv hy upamyati || 24.2 [504]

yac ca varaata jved dulo hy asamhita |

ekha jvita reya sad lavata uce || 24.3 [505]

yac ca varaata jved duprajo hy asamhita |

ekha jvita reya prjasya dhyyina sad || 24.4 [506]

yac ca varaata jvet kusdo hnavryavn |

ekha jvita reyo vryam rabhato dham || 24.5 [507]

yac ca varaata jved apayann udayavyayam |

ekha jvita reya payato hy udayavyayam || 24.6 [508]

yac ca varaata jved apaya vedankayam |

ekha jvita reya payato vedankayam || 24.7 [509]

Udnavarga - 154

yac ca varaata jved apayann sravakayam |

ekha jvita reya payato hy sravakayam || 24.8 [510]

yac ca varaata jved apayann acala padam |

ekha jvita reya payato hy acala padam || 24.9 [511]

yac ca varaata jved apayann acyuta padam |

ekha jvita reya payato hy acyuta padam || 24.10 [512]

yac ca varaata jved apayann araja padam |

ekha jvita reya payato hy araja padam || 24.11 [513]

yac ca varaata jved apaya viraja padam |

ekha jvita reya payato viraja padam || 24.12 [514]

yac ca varaata jved apaya durda padam |

ekha jvita reya payato durda padam || 24.13 [515]

yac ca varaata jved apayann uttama padam |

ekha jvita reya payato hy uttama padam || 24.14 [516]

Udnavarga - 155

yac ca varaata jved apayann amta padam |

ekha jvita reya payato hy amta padam || 24.15 [517]

yac ca varaata pram agni paricared vane |

yac caika bhvittmna muhrtam api pjayet |

s tasya pjan reh na tad varaata hutam || 24.16 [518]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tad buddhe prasdasya kalm arghati oam || 24.17 [519]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tad dharme prasdasya kalm arghati oam || 24.18 [520]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tat saghe prasdasya kalm arghati oam || 24.19 [521]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tac chle prasdasya kalm arghati oam || 24.20 [522]

Udnavarga - 156

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na ta maitrasya cittasya kalm arghati oam || 24.20A [523]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tat satvnukampy kalm arghati oam || 24.20B [524]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tat prnukampy kalm arghati oam || 24.20C [525]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tad bhtnukampy kalm arghati oam || 24.20D [526]

mse mse kugrea yo hi bhujta bhojanam |

na tat svkhytadharmasya kalm arghati oam || 24.20E [527]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tad buddhe prasdasya kalm arghati oam || 24.21 [528]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tad dharme prasdasya kalm arghati oam || 24.22 [529]

Udnavarga - 157

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tat saghe prasdasya kalm arghati oam || 24.23 [530]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tac chle prasdasya kalm arghati oam || 24.24 [531]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na ta maitrasya cittasya kalm arghati oam || 24.25 [532]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tat satvnukampy kalm arghati oam || 24.26 [533]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tat prnukampy kalm arghati oam || 24.27 [534]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tad bhtnukampy kalm arghati oam || 24.28 [535]

mse mse sahasrea yo yajeta samatam |

na tat svkhytadharmasya kalm arghati oam || 24.29 [536]


,

Triubh

Udnavarga - 158

yat ki cid ia ca huta ca loke


,1

savatsara yajati puyaprek |


,

sarva pi ta na caturbhgam eti


,

abhivdana tv jjugateu reya || 24.30 [537]


|| peylavarga 24 || ||

Reading -pr- in puyaprek as not making position in this line; and -rin reya as not making position in line d to give the normal cadence.
Dhp 108 reads: puapekkho & seyyo respectively.

Udnavarga - 159

25: Mitravarga

arddhebhi kadaryebhi piunair vibhtinandibhi |


1

skhya kurvta na prja sagati ppair hi ppik || 25.1 [538]

rddhebhi pealebhi ca lavadbhir bahurutai |


2

skhya kurvta sapraja sagatir bhadrair hi bhadrik || 25.2


[539]

na bhajet ppaka mitra na bhajet purudhamam |


,

mavipul

bhajeta mitra kalya bhajed uttamapruam || 25.3 [540]

ravipul

addh nar sevitavy ruthy sthnacintak |


,

Triubh x 23

te hi rutv tu subhitni
,

vinpi tebhyo labhate vieam || 25.4 [541]

Aupacchandasaka

hyati puruo nihnasev

na tu khalu hyeta tulyasev |

This pdayuga has 9 syllables in the even line.


This pdayuga also has 9 syllables in the even line.
3
Reading r- in rutv as not making position to give the normal opening,
though rutv elsewhere (104c) does make position.
2

Udnavarga - 160
1

reham upagato hy upaiti raihya

tasmc chreham ihtmano bhajeta || 25.5 [542]

reyo hi labhate nitya ya rehn upasevate |

navipul

prajay cottamatam lenopaamena ca || 25.6 [543]

ptimatsy kugrea yo naro hy upanahyate |

kupi ptik vnti hy eva ppopasevan || 25.7 [544]

tagara palapatrea yo naro hy upanahyati |

patry api sugandhni sad eva sagamt satm || 25.8 [545]

akurvann api ppni kurvam upasevate |

akito bhavati ppasya avara csya vardhate || 25.9 [546]


,

mavipul

sasevamna ppo hi saspa saspet parn |

aro lipta kalpasthn aliptn upalimpati |

upalepabhayd dhro naiva ppasakh bhavet || 25.10 [547]

Reading r- in raihya as not making position to give the normal


cadence.

Udnavarga - 161

yda kurute mitra yda copasevate |

na cirt tdo bhavati sasev hy asya td || 25.11 [548]

tasmt phalapuasyaiva dv sapkam tmana |

asanto nopaseveta santa seveta paita || 25.12 [549]

yvajjva pi ced bla pait paryupsate |

na sa dharma vijnti darv sparasn iva || 25.13 [550]

muhrtam api sapraja pait paryupsate |

sa vai dharma vijnti jihv sparasn iva || 25.14 [551]

yvajjva pi ced bla pait paryupsate |

na sa dharma vijnti praj hy asya na vidyate || 25.15 [552]

muhrtam api sapraja pait paryupsate |

sa vai dharma vijnti praj tasya hi vidyate || 25.16 [553]

yvajjva pi ced bla pait paryupsate |

na sa dharma vijnti samyaksabuddhadeitam || 25.17 [554]

Udnavarga - 162

muhrtam api sapraja pait paryupsate |

sa vai dharma vijnti samyaksabuddhadeitam || 25.18 [555]

ekam arthapada prokta paitasyrthakrakam |

blasya tu na ktyya syt sarva buddhabhitam || 25.19 [556]

bla padasahasrea padam eka na budhyate |

padenaikena medhv padn vindate atam || 25.20 [557]

amitra paita rey na tu blo nukampaka |

blo nukampamno hi narakn upakarati || 25.21 [558]

yo jnyd aha bla iti bla sa paita |

bla paitamn tu bla eva nirucyate || 25.22 [559]

yac ca bla praaseta yac ca nindeta paita |

nind tu paitc chreh na tu blt praasan || 25.23 [560]

bhavipul

bla na payec chuyn na ca no tena savaset |

dukho blair hi savso hy amitreaiva sarvaa |

dhrais tu sukhasavso jtnm iva sagrama || 25.24 [561]

Udnavarga - 163

dhra prja nieveta lavanta bahurutam |

dhaureya javasapanna candra trga iva || 25.25 [562]


|| mitravarga 25 || ||

Udnavarga - 164

26: Nirvavarga
Triubh1

kurmo yathgni svake kaple


,

samdadhttmavitarkitni |
,

anirito hy anyam ahehayna


,

parinirvto npavadeta ka cit || 26.1 [563]

Aupacchandasaka

knti parama tapas titk

nirva parama vadanti buddh |


2

na hi pravrajita paropatp
3

ramao bhavati para vihehaya vai || 26.2 [564]

m ka cit parua brtha prokt prativadanti tam |

bhavipul

dukh hi sarambhakath pratidaa spanti hi || 26.3 [565]

Reading sv- in svake as not making position to avoid the long 6th
syllable.
2
Reading pr- in pravrajita as not making position to give a normal
opening.
3
I read bhavati as 2 syllables here, because it gives the more regular
opening , although scanning as 3 syllables is acceptable
metrically giving the less frequent opening.

Udnavarga - 165

yadrayasi htmna kasvopahat sad |


1

jtimaraasasra cira hy anubhaviyasi || 26.4 [566]

na tv rayasi htmna kasir nopahat yath |

ea prpto si nirva sarambhas te na vidyate || 26.5 [567]

rogyaparam lbh satuiparama dhanam |

vivsaparama mitra nirvaparama sukham || 26.6 [568]

kudh parama rog saskr dukham eva tu |

etaj jtv yathbhta nirvaparamo bhavet || 26.7 [569]

alpak sugati ynti bahavo ynti durgatim |

etaj jtv yathbhta nirvaparamo bhavet || 26.8 [570]

sahetu sugati ynti sahetu ynti durgatim |

sahetu parinirvnti hy evam etat sahetukam || 26.9 [571]

There are light syllables in 2nd and 3rd positions in line c. There is a v.l.
jt-, but as Sn 729a reads the same as here, the opening in probably
genuine.

Udnavarga - 166

bhavipul

gatir mg pravaam ka paki gati |

dharmo gatir vibhgn nirva tv arhat gati || 26.10 [572]


[]

.................................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 26.10A [573]
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na savaset |
[]

a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 26.10B [574]

na hda hnavryea mandenpy avijnat |

nirva akyam adhigantu sarvagranthapradlanam || 26.11


[575]
[][]

. . ta kmeu ni . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 26.11A [576]

sica bhikor im nva sikt laghv bhaviyati |

hitv rga ca doa ca tato nirvam eyasi || 26.12 [577]

abht prve tato nbhn nbht prve tato hy abht |

Anuubh

na cbhn na bhaviyati na vpy etarhi vidyate || 26.13 [578]

Udnavarga - 167

navipul

durda satyam acala suda pratividhyata |

ravipul

tkaya payato hi dukhasynto nirucyate || 26.14 [579]

chitv t pramyeha raja sarva samhita |

bhavipul

vioayitv sarit dukhasynto nirucyate || 26.15 [580]

bhitv kya ca saj ca vedan vyupamya ca |

vijnstagama labdhv dukhasynto nirucyate || 26.16 [581]

de tu damtrea rute ca rutamtrat |

mate tathaiva vijte dukhasynto nirucyate || 26.17 [582]

ene mene tath dapphe daapphe ceti budhyata |

sarvasmd virati ppd dukhasynto nirucyate || 26.18 [583]

ravipul

m tu saam ca sarvatra vira tath |

sarvasmd virati ppd dukhasynto nirucyate || 26.19 [584]

bhavipul

aniritasycalita prasrabdhi ceha vidyate |

na gatir na cyuti caiva dukhasynto nirucyate || 26.20 [585]

Udnavarga - 168

ajte sati jtasya vaden nisaraa sad |

asaskta ca sapaya sasktt parimucyate || 26.21 [586]

jta bhta samutpanna kta sasktam adhruvam |

jarmaraasaghta moadharmapralopanam |

bhavipul

hranetrprabhava nla tad abhinanditum || 26.22 [587]

tasya nisaraa ntam atarkvacara padam |

nirodho dukhadharm saskropaama sukham || 26.23


[588]

abhijnmy aha sthna yatra bhta na vidyate |

nka na ca vijna na srya candram na ca || 26.24 [589]

navipul

naivgatir na ca gatir nopapatti cyutir na ca |

apratiham anlamba dukhnta sa nirucyate || 26.25 [590]

navipul

yatra npo na pthiv tejo vyur na ghate |


,

mavipul

na tatra ukl dyotanti tamas tatra na vidyate || 26.26 [591]

Udnavarga - 169

na tatra candram bhti ndityo vai prakyate |

yath tv ihtman vetti munir mauneyam tmana |

atha rpd arpc ca sarvadukht pramucyate || 26.27 [592]

nihgato hy asatrs na vikanth na kaukti |

cchett bhavaalynm antimo sya samucchraya || 26.28 [593]

e hi param nih nta padam anuttaram |

kaya sarvanimittn pradnapadam acyutam || 26.29 [594]

Vaitlya

tulyam atulya ca sabhava

bhavasaskram avsjan muni |

dhytmarata samhito

hy abhinat koam ivasabhavam || 26.30 [595]


,

Triubh1

jayate dna dharmadna ca sarva


,

jayate rati dharmarati ca sarvm |

This line has the Vedic opening, with resolution of the 1st syllable. All
the lines in this verse have resolution at the 1st syllable.

Udnavarga - 170
,

jayate bala kntibala ca sarva


,

jayate sukha sarvanirodha || 26.31 [596.i]


,

Triubh 1

sarva dna dharmadna jinti


,

sarv rati dharmarati jinti |


,

sarva bala kntibala jinti


,

tkaya sarvasukha jinti || 26.31 [596.ii]


|| nirvavarga 26 || ||

This line has the Vedic opening, but we should probably read
sarvadna to correct the metre. Dhp 354a reads: sabbadna
dhammadna jinti.

Udnavarga - 171

27: Payavarga

supaya paravadya syd tmavadya tu durdam |

para parasya vadyni ttpunti busa yath |

tmana chdayaty ea ktv yadvat kali aha || 27.1 [597]

Anuubh

paravadynudarino nityvadhynasajina |

vm dharm pravardhante sa hy rd dharmadarant || 27.2


[598]
1

ahrkena sujva syt kkarea dhvki |

praskandin pragalbhena saklia tv iha jvate || 27.3 [599]

hrmat tv iha durjva nitya ucigavei |

sulnenpragalbhena uddhjvena payat || 27.4 [600]

andhabhto hy aya lokas tanuko tra vipayaka |

akunto jlamuktaiva hy alpa svargeu modate || 27.5 [601]

Reading dhv- in dhvki as not making position to give the normal


cadence. Dhp 244 reads: kkasrena dhasin.

Udnavarga - 172
[]1

moasabandhano loko bhavyarpa iva dyate |

upadhbandhan bls tamas parivrit |

Anuubh

asat sad iva dyate payato nsti kicanam || 27.6 [602]

ahakrast marty parakropasahit |

etad eke na jnanti payanti na hi alyata || 27.7 [603]


,

Jagat

etat tu alya pratiyatya payato


,

Triubh x 3 2

hy adhyavasit yatra praj prasakt |


,

aha karomti na tasya hisyt


,

para karotti na tasya hisyt || 27.8 [604]

mnopeto hy aya loko mnasakta sad sthita |

dibhi caiva sarabdha sasra ntivartate || 27.9 [605]

We should either read bhavyarpa va or bhavyarpeva m.c. Udna 7.10


reads: bhabbarpo va dissati.
2
We need to read adhyosit here for the metre to be correct. There is no
direct parallel to this line at Udna 6.6 (which is parallel to the rest of
the verse), but the Pi equivalent to adhyavasit is ajjhosit. We need to
read pr- in praj as not making position to avoid the long 6th syllable.
Udna 6.6 omits this line (leaving a 3 line verse).

Udnavarga - 173
1

yat prpta yac ca prptavya rajakram ida dvayam |

turyam iti ta jtv jahyd vidv samhita || 27.10 [606]

iksr ca ye satv jvino brahmajvina |

savipul

upasthnarataye ca sa eko nta prakrtita || 27.11 [607]

bhoktavy ucaya km na doas teu vidyate |

ya eva darino bl dvityo nta prakrtita || 27.12 [608]

etv antv anajya tv atilyanti blia |

apare tv atidhvanti cakums t prapayati || 27.13 [609]

etv antau viditv tu nbhavas tatra ye budh |

na caiva tena manyante vartmas te na vidyate || 27.14 [610]

yath budbudik payed yath payen marcikm |

eva lokam aveka vai mtyurja na payati || 27.15 [611]

Reading pr- in prptavya as not making position to give the pathy


cadence.

Udnavarga - 174

yath budbudik payed yath payen marcikm |

eva kyam aveka vai mtyurja na payati || 27.16 [612]

payatema sad kya citra rjarathopamam |

yatra bl pramuhyante sago nsti prajnatm || 27.17 [613]

payatema sad kya citra rjarathopamam |

yatra bl vidanti paito tra virajyate || 27.17A [614]

payatema sad kya citra rjarathopamam |

yatra bl vidanti yath pake jaradgava || 27.18 [615]

payatema sad kya citra rjarathopamam |

yatra bl pramuhyante paito tra virajyate || 27.19 [616]

paya citrakta bimbam aruka kyasajitam |

tura moasakalpa yasya nsti dhruvasthiti || 27.20 [617]


[]

...................................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . sago nsti prajnatm || 27.20A [618]

Udnavarga - 175
[]

..................................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 27.20B [619]

paya citrakta bimba maibhi kualais tath |

ala blasya mohya na tu pragaveim || 27.21 [620]

paya citrakta bimba maibhi kualais tath |

ala blasya mohya paito tra virajyate || 27.22 [621]


,

mavipul

gandhena gtrm anulipta pdau gairikarajitau |

ala blasya mohya na tu pragaveim || 27.22A [622]


,

mavipul

gandhena gtrm anulipta pdau gairikarajitau |

ala blasya mohya paito tra virajyate || 27.22B [623]

paya citrakta bimba maibhi kualais tath |


[]

ala blasya mohya. . . . . . . . . . . . . . . . || 27.22C [624]

paya citrakta bimba maibhi kualais tath |


[]

ala blasya mohya. . . . . . . . . . . . . . . . || 27.22D [625]

Udnavarga - 176

apadkt ke netre cjanarajite |

ala blasya mohya na tu pragaveim || 27.23 [626]

apadkt ke netre cjanarajite |

ala blasya mohya paito tra virajyate || 27.24 [627]


[]

....................................|

ala blasya mohya yasya nsti dhruvasthiti || 27.24A [628]


[]

....................................|

ala blasya mohya sago nsti prajnatm || 27.24B [629]

ajanva nav citr ptikyo hy alakta |

ala blasya mohya na tu pragaveim || 27.25 [630]

ajanva nav citr ptikyo hy alakta |

ala blasya mohya paito tra virajyate || 27.26 [631]


,

mavipul

gandhena gtrm anulipta pdau gairikarajitau |

ala blasya mohya yasya nsti dhruvasthiti || 27.26A [632]

Udnavarga - 177
,

mavipul

gandhena gtrm anulipta pdau gairikarajitau |

ala blasya mohya sago nsti prajnatm || 27.26B [633]

ajanva nav citr ptikyo hy alakta |

ala blasya mohya yasya nsti dhruvasthiti || 27.26C [634]

ajanva nav citr ptikyo hy alakta |

ala blasya mohya sago nsti prajnatm || 27.26D [635]

kmeu sakt satata hi mh

sayojane vadyam apayamn |

na jtu sayojanasagasakt

hy ogha tareyur vipula mahntam || 27.27 [636]

Triubh (Vedic opening)

rdhva cdha sarvato vtargo


1

hy ayam aham asmti ca nnupayan |

There is an irregularity in the opening of this line. If we count the 2nd


and 3rd syllables as resolved that gives a normal opening, but it goes
against the rule of resolution. Udna 7.1 reads: ayam-aham-asm ti
annupass, which has the same problem opening.

Udnavarga - 178

eva vimukto hi tared ihaugham

atraprva hy apunarbhavya || 27.28 [637]

Vaitlya

yo nirvanagair vimokita

savanamukto vanam eva dhvati |

ta payatha pudgala tv ima

mukto bandhanam eva dhvati || 27.29 [638]

nelga vetasachanna ekro vartate ratha |

anigha payatynta chinnayoktram abandhanam || 27.30 [639]

bahava araa ynti parvat ca vanni ca |

rm vkacaity ca manuy bhayatarjit || 27.31 [640]

naitad dhi araa kema naitac charaam uttamam |

naitac charaam gamya sarvadukht pramucyate || 27.32 [641]

yas tu buddha ca dharma ca sagha ca araa gata |

catvri cryasatyni prajay payate yad || 27.33 [642]

Udnavarga - 179

dukha dukhasamutpda dukhasya samatikramam |

rya cgika mrga dukhopaamagminam || 27.34 [643]

etad dhi araa kemam etac charaam uttamam |

etac charaam gamya sarvadukht pramucyate || 27.35 [644]

payata payate paya payate cpy apayata |

apaya payate naiva payato npy apayata || 27.36 [645]

Vaitlya

anupayanay ca payan

nntva hi tayor ihocyate |

divasasya yathaiva rtribhi

sadhna ca tayor na vidyate || 27.37 [646]

Vaitlya

anupayati cen na payati

tv atha cet payati nnupayati |

payann aya nnupayati

tv anupayas tu sad na payati || 27.38 [647]

Udnavarga - 180
Vaitlya 1

paya nu ki nnupayate
2

kim apaya nnupayate sad |

kasmi sati hnupayan


3

kasmi na sati nnupayan || 27.39 [648]

Vaitlya x 2

dukha yad aya na payati

tad apayann tmeti payati |

Aupacchandasaka

dukha tu yath tath prapayann

Vaitlya

ayam tmeti sadnupayati || 27.40 [649]

Vaitlya4

yenvta pthagjana

saskr dukha na payati |

tasmi sati hnupayan

vigate smi vigatnupayan || 27.41 [650]


|| payavarga 27 || ||

We need to exclude nu from this line m.c. Unfortunately there are no


parallels to this verse in Pi.
2
There is 1 mtr too many in this line.
3
We should read sat m.c.
4
We should read vtta m.c

Udnavarga - 181

28: Ppavarga

bhavipul

sarvappasykaraa kualasyopasapada |

navipul

svacittaparyavadanam etad buddhasya sanam || 28.1 [651]

Vaitlya

dadata puya pravardhate

vaira na kriyate ca sayamt |

kual prajahti ppaka


1

rgadoamohakayt tu nirvti || 28.2 [652]

Vaitlya2

srdha carann ekaka sad

miro hy anyajanena vedaka

kual prajahti ppaka

krauca krapako yathodakam || 28.3 [653]

dv hy dnava loke jtv dharmaniraupadhim |

ryo na ramate ppe ppo na ramate ubhe || 28.4 [654]

This line is hypermetric, as in its parallel at Udna 8.5, which reads:


rgadosamohakkhay sa nibbuto.
2
We should read caram m.c. as in Udna 8.7: saddhi caram-ekato
vasa.

Udnavarga - 182

pravivekarasa jtv rasa copaamasya vai |

nirjvaro bhavati nippo dharmaprtirasa piban || 28.5 [655]

anavasrutacittasya tv anunnahanacetasa |

puyappaprahasya nsti durgatito bhayam || 28.6 [656]

nieddhra pravaktra yaj jned vadyadarinam |

nighyavdina dhra tda satata bhajet |

tda bhajamnasya reyo bhavati na ppakam || 28.7 [657]

navipul

upanto hy uparato mandabh hy anuddhata |

dhunti ppak dharm drumapatra yathnila || 28.8 [658]


,

Jagat1

yo hy apraduasya narasya duyate


,

Triubh x 3

uddhasya nitya vigatgaasya |


,

tam eva bla pratiyti ppa


,

kipta raja prativta yathaiva || 28.9 [659]

I read -pr- in apraduasya as making position here, to avoid 2 light


syllables in the 2nd & 3rd positions of the opening.

Udnavarga - 183

navipul

yad yat karoti puruas tat tat payati htmana |


,

mavipul

kalyakr kalya ppakr ca ppakam || 28.10 [660]

tman hi kte ppe tv tman kliyate sad |

tman tv akte ppe hy tmanaiva viudhyate || 28.11 [661]


,

mavipul

auddhabuddhi pratytma nnyo hy anya viodhayet |

abhimathnti ta ppa vajram amamai yath || 28.12 [662]

cakum viamnva vidyamne parkramet |

paito jvaloke smi ppni parivarjayet || 28.13 [663]

vaig v sabhaya mrgam alpastro mahdhano |

via jvitakmo v ppni parivarjayet || 28.14 [664]

pau csya vrao na syd dhrayet pin viam |

navipul

nvrae krmati via nsti ppam akurvata || 28.15 [665]

sukari hy asdhni svtmano hy ahitni ca |

yad vai hita ca pathya ca tad vai paramadukaram || 28.16 [666]

Udnavarga - 184

sukara sdhun sdhu sdhu ppena dukaram |

navipul

ppa ppena sukara ppam ryea dukaram || 28.17 [667]

madhuvad manyate blo yvat ppa na pacyate |

yad tu pacyate ppam atha dukha nigacchati || 28.18 [668]

ppo pi payate bhadra yvat ppa na pacyate |

yad tu pacyate ppam atha ppni payati || 28.19 [669]

bhadro pi payate ppa yvad bhadra na pacyate |

yad tu pacyate bhadram atha bhadri payati || 28.20 [670]

kuryc cet purua ppa naina kuryt puna puna |


,

mavipul1

na tatra cchandra kurvta dukha ppasya sacaya || 28.21


[671]

kuryc cet purua puya kuryc caina puna puna |

tatra cchandra ca kurvta sukha puyasya sacaya || 28.22


[672]

I take cch- in cchandra as orthographic, and mark the syllable as light


here and in the next verse.

Udnavarga - 185

abhitvareta kalye ppc citta nivrayet |

dhandha hi kurvata puya ppeu ramate mana || 28.23 [673]

alpaka pi kta ppa dukhya parata sad |


1

mahate bhavaty anarthya via kohagata yath || 28.24 [674]

alpaka pi kta puya paraloke sukhvaham |

arthya mahate nitya sasynm iva sacaya || 28.25 [675]

adaeu hi daena yo pradueu duyate |

9 syllables2

danm anyatama sthna kipram eva nigacchati || 28.26 [676]

jtn v vinbhva bhogn v parikayam |

rjato hy upasarga vpy abhykhyna ca druam || 28.27 [677]

vedan kauk vpi arrasya ca bhedanam |

navipul

bdha vpi parua cittakepam athpi v || 28.28 [678]

Reading bhavaty as bhoty here to correct the metre; otherwise we could


understand the 1st syllable as resolved.
2
Dhp 137 also has 9 syllables in the odd line: dasannam-aatara
hna.

Udnavarga - 186

atha vsypy agri hy agnir dahati sarvath |

bhedt kyasya cprjo daam durgati vrajet || 28.29 [679]

Vaitlya

ppe tu kte hi nvasec


1

cirakte drakte pi nvaset |


2

rahasi ca kte pi nvased


[]3

asti tasya vipka iti nvaset || 28.30 [680]


[]

Vaitlya 4

puye tu kte hi ihvasec

cirakte drakte pi cvaset |

rahasi ca kte pi cvased


[]

asti tasya vipka iti cvaset || 28.31 [681]

The opening is 1 mtr too many here (and in the repetition lines that
follow); we should perhaps read drakte to correct the metre. There is
no parallel in Pi to compare.
2
The opening is 1 mtr short here (and in the repetition lines); we could
read rahas to correct the metre here and in the verse that follow.
3
This is another example of the opening with pddigaru listed in Study
2 on the Metres. We need to read vipketi to correct the metre here and
in the following 3 verses.
4
We need to exclude hi m.c., it has probably come into the text in
imitation of the previous verse.

Udnavarga - 187

Vaitlya

ppe tu kte hi ocate

cirakte drakte pi ocate |

rahasi ca kte pi ocate


[]

asti tasya vipka iti ocate || 28.32 [682]

Vaitlya

puye tu kte hi nandate

cirakte drakte pi nandate |

rahasi ca kte pi nandate


[]

asti tasya vipka iti nandate || 28.33 [683]

Vaitlya 1

iha ocati pretya ocati


2

ppakarm hy ubhayatra ocati |

sa hi ocati sa praocati
3

dv karma hi kliam tmana || 28.34 [684]

Reading pr- in pretya as not making position to give the normal


opening; Dhp 15 reads: idha socati pecca socati. In line c it appears that
pr- in proocati does make position, which gives the normal cadence there is a similar phenomena in the next verse.
2
See Study 2 on the Metres for a list of the occurences of this variant
opening.
3
Reading kl- as not making position to give the normal opening; Dhp 15
reads: disv kammakiliham-attano; and it may be preferable to read:
dv karmakliam tmana.

Udnavarga - 188
Vaitlya1

iha nandati pretya nandati

ktapuyo hy ubhayatra nandati |

sa hi nandati sa pramodate
[]2

dv karma hi viuddham tmana || 28.35 [685]

Vaitlya

ppe tu kte hi ocate

cirakte drakte pi ocate |

rahasi ca kte pi ocate

bhya ocati durgati gata || 28.36 [686]

Vaitlya

puye tu kte hi nandate

cirakte drakte pi nandate |

rahasi ca kte pi nandate

bhyo nandati sadgati gata || 28.37 [687]

Reading pr- as not making position to give the normal opening; Dhp 18
reads: idha nandati pecca nandati. pr- in pramodate does make position
in line c.
2
There is 1 mtr too many in the opening again here; we should exclude
hi m.c. Dhp 16 reads: disv kammavisuddhim-attano.

Udnavarga - 189

Vaitlya

puye tu kte hi modate

cirakte drakte pi modate |

rahasi ca kte pi modate

bhyo modati sadgati gata || 28.38 [688]


,

Triubh

kte ca ppe py akte ca puye


,

dharma samdya vihya dharmam |


,

bibheti mtyor iha ppakarm


,

bhinnaplavo madhya ivodakasya || 28.39 [689]


,

Triubh (Upendravajr)

kta ca puya hy akta ca ppa


,

sat ca dharma carita pura |


,

bibheti mtyor na kada cid eva


,

yathaiva nv dhay taranta || 28.40 [690]


|| ppavarga 28 || ||

Udnavarga - 190

29: Yugavarga

Vaitlya1

avabhsati tvat sa kmir

yvan nodayate divkara |


2

vairocan tdgate bha


3

vvo bhavati na cvabhsate || 29.1 [691]

Vaitlya x 24

eva bhsitam si trkitair

yvan nodayate tathgata |

Aupacchandasaka

buddhapratibhsite tu loke

Vaitlya5

na trkiko bhsati nsya rvaka || 29.2 [692]

1
2
3

4
5

The cadence is incorrect here; Udna 6.10 reads: obhsati tva so kimi,
which gives the normal cadence.
Reading the end vowel in vairocan as light m.c. to give the normal
opening.
I prefer to scan bhavati here as having 2 syllables (= bhoti), as that gives
the more regular opening . Scanning as 3 syllables is also
possible.
This is a even line in odd position.
Reading r- in rvaka as not making position to give the normal
cadence; the opening is 2 mtr too many here, with no easy way to
correct the metre. The parallel in the Pi at Udna 6.10 as it stands is
in prose, and so cannot be compared.

Udnavarga - 191

navipul

asre sramataya sre csrasajina |

te sra ndhigacchanti mithysakalpagocar || 29.3 [693]

sra tu srato jtv hy asra cpy asrata |

te sram adhigacchanti samyaksakalpagocar || 29.4 [694]


,

Triubh

uptidhvanti hi srabuddhy
,

nava nava bandhanam dadanta |


,

patanti hi dyotam ivndhakrd


,

de rute caiva niviacitt || 29.5 [695]


,

Triubh

kk hi y syd iha v pthag v


,

ihavedik v paravedik v |
,

t dhyyino viprajahanti sarv


,

hy tpino brahmacarya caranta || 29.6 [696]


,

mavipul

anikaya kya yo vastra paridhsyati |

apetadamasauratyo nsau kyam arhati || 29.7 [697]

yas tu vntakaya syc chleu susamhita |

upetadamasauratya sa vai kyam arhati || 29.8 [698]

Udnavarga - 192

yasya do samucchinns tlamastakavad dhat |


,

mavipul

sa vntadoo medhv sdhurpo nirucyate || 29.9 [699]

na nmarpamtrea varapukalay na ca |

sdhurpo naro bhavati myv matsar aha || 29.10 [700]


,

Triubh

na vararpea naro hi sarvo


,

vijyate netvaradaranena |
,

susavtnm iha vyajanena


,

tv asavt lokam ima caranti || 29.11 [701]


,

Triubh

pratirpaka dhpitakarik v
[],1

lohrdhama iva hirayacchanna |


,

caranti haike parivravantas


,

tv antar hy auddh bahi obhamn || 29.12 [702]


,

Triubh

middh ca yo bhavati mahgrasa ca


,

rtri diva saparivartay |


,
1

We need to read lohrdhameva here; SN 1.400: lohahamso va


suvaachanno. In the cadence -cch- does not make position, cf. the
Pi.

Udnavarga - 193

mahvarhaiva nivpapua
,

puna punar mandam upaiti garbham || 29.13 [703]

Vaitlya

manujasya sad smtmato

labdhv bhojanamtrajnata |

tanuksya bhavanti vedan


1

anakair jryati yu playam || 29.14 [704]

ubhnudarina nityam indriyai cpy asavtam |

bhojane cpy amtraja hna jgariksu ca |

ta vai prasahate rgo vto vkam ivbalam || 29.15 [705.i]

bhavipul

ubhnupay viharann indriyair hi asavta |

bhojane cpy amtraja kusdo hnavryavn |

ta vai prasahate rgo vto vkam ivbalam || 29.15 [705.ii]

ubhnudarina nityam indriyai cpy asavtam |

bhojane cpy amtraja hna jgariksu ca |

The cadence is incorrect here because of the Sanskritisation; SN1.402


reads: sanika jrati yu playa.

Udnavarga - 194

ta vai prasahate dveo vto vkam ivbalam || 29.15A [706]

ubhnudarina nityam indriyai cpy asavtam |

bhojane cpy amtraja hna jgariksu ca |

ta vai prasahate moho vto vkam ivbalam || 29.15B [707]

ubhnudarina nityam indriyai cpy asavtam |

bhojane cpy amtraja hna jgariksu ca |

ta vai prasahate mno vto vkam ivbalam || 29.15C [708]

ubhnudarina nityam indriyai cpy asavtam |

bhojane cpy amtraja hna jgariksu ca |

ta vai prasahate lobho vto vkam ivbalam || 29.15D [709]

ubhnudarina nityam indriyai cpy asavtam |

bhojane cpy amtraja hna jgariksu ca |

ta vai prasahate t vto vkam ivbalam || 29.15E [710]

Udnavarga - 195

aubhnudarina nityam indriyai ca susavtam |

bhojane cpi mtraja yukta jgariksu ca |

ta na prasahate rgo vta ailam iva sthiram || 29.16 [711.i]

bhavipul

aubhnupay viharann indriyair hi susavta |

bhojane cpi mtraja rddha rabdhavryavn |


[]1

ta na prasahate rgo vta ailam iva parvatam || 29.16 [711.ii]

aubhnudarina nityam indriyai ca susavtam |

bhojane cpi mtraja yukta jgariksu ca |

ta na prasahate dveo vta ailam iva sthiram || 29.16A [712]

aubhnudarina nityam indriyai ca susavtam |

bhojane cpi mtraja yukta jgariksu ca |

ta na prasahate moho vta ailam iva sthiram || 29.16B [713]

aubhnudarina nityam indriyai ca susavtam |

bhojane cpi mtraja yukta jgariksu ca |

ta na prasahate mno vta ailam iva sthiram || 29.16C [714]


1

We should read aila va here; Dhp 8 reads: vto sela va pabbata.

Udnavarga - 196

aubhnudarina nityam indriyai ca susavtam |

bhojane cpi mtraja yukta jgariksu ca |

ta na prasahate lobho vta ailam iva sthiram || 29.16D [715]

aubhnudarina nityam indriyai ca susavtam |

bhojane cpi mtraja yukta jgariksu ca |

ta na prasahate t vta ailam iva sthiram || 29.16E [716]

ramayny arayni na ctra ramate jana |

vtargtra rasyante na tu kmagaveia || 29.17 [717]

grme v yadi vraye nimne v yadi v sthale |

savipul

yatrrhanto viharanti te de ramayak || 29.18 [718]

drt santa prakyante himavn iva parvata |

asanto na prakyante rtrikipt ar yath || 29.19 [719]

sadbhir eva sahsta paitair arthacintakai |


,

mavipul

artha mahnta gambhra prajay pratividhyate || 29.20 [720]

Udnavarga - 197
[]1

aha nga iva sagrme cpd utpatit arn |

ativkya titkmi dulo hi mahjana || 29.21 [721]

bhave cha bhaya dv bhya ca vibhava bhave |

ravipul

tasmd bhava nbhinande nand ca vibhavena me || 29.22 [722]

araddha cktaja ca sadhicchett ca yo nara |


,

mavipul

hatvako vnta sa vai tttamaprua || 29.23 [723]


2

mtara pitara hatv rjna dvau ca rotriyau |

rra snucara hatv anigho yti brhmaa || 29.24 [724]

ye sanicayo nsti ye parijtabhojan |

unyat cnimitta ca viveka caiva gocara |

kaiva akuntn pada te duranvayam || 29.25 [725]

We need to read either nga va or ngeva m.c. here; Dhp 320 reads:
aha ngo va sagme.
2
r- does not make position in this pdayuga; and br- does not in the
following one.

Udnavarga - 198

ye sanicayo nsti ye parijtabhojan |

unyat cnimitta ca viveka caiva gocara |

kaiva akuntn gatis te duranvay || 29.26 [726]

ye sanicayo nsti ye parijtabhojan |

unyat cnimitta ca samdhi caiva gocara |

kaiva akuntn pada te duranvayam || 29.27 [727]

ye sanicayo nsti ye parijtabhojan |

unyat cnimitta ca samdhi caiva gocara |

kaiva akuntn gatis te duranvay || 29.28 [728]

ye bhava parikno hy aparnta ca nrit |

unyat cnimitta ca viveka caiva gocara |

kaiva akuntn pada te duranvayam || 29.29 [729]

ye bhava parikno hy aparnta ca nrit |

unyat cnimitta ca viveka caiva gocara |

kaiva akuntn gatis te duranvay || 29.30 [730]

Udnavarga - 199

ye bhava parikno hy aparnta ca nrit |

unyat cnimitta ca samdhi caiva gocara |

kaiva akuntn pada te duranvayam || 29.31 [731]

ye bhava parikno hy aparnta ca nrit |

unyat cnimitta ca samdhi caiva gocara |

kaiva akuntn gatis te duranvay || 29.32 [732]

alpaks te manuyeu ye jan pragmina |

Anuubh1

atheyam itar prajs tram evnudhvati || 29.33 [733]

ye tarhi samyag khyte dharme dharmnudarina |

te jan pram eyanti mtyudheyasya sarvaa || 29.34 [734]

gatdhvano viokasya vipramuktasya tyina |

sarvagranthaprahasya paridgho na vidyate || 29.35 [735]

This pdayuga is also an Anuubh variation in the Pi; Dhp 85 reads:


athya itar paj tram-evnudhvati.

Udnavarga - 200

uttra sabhayo mrga ptla parivarjita |

mukto yogais tath granthai sarva rgavia hatam || 29.36


[736]

nsti kmasamo hy ogho nsti doasamo graha |

nsti mohasama jla nsti tsam nad 29.37 [737]

ke tu pada nsti ramao nsti bhyaka |

prapacbhirat bl niprapacs tathgat || 29.38 [738]

yogai samuhyate blo yog nudati paita |

yog praudya medhv ye divy ye ca mnus |

sarvayog praudyeha sarvadukh pramucyate || 29.39 [739]

navipul

yogd bhava prabhavati viyogd bhavasakaya |

etad dvaidhpatha jtv bhavya vibhavya ca |

tatra iketa medhv yatra yogn atikramet || 29.40 [740]

akta kuktc chreya pact tapati duktam |

ocate dukta ktv ocate durgati gata || 29.41 [741]

Udnavarga - 201

kta tu sukta reyo yat ktv nnutapyate |

nandate sukta ktv nandate sugati gata 29.42 [742]


,

mavipul

nbham jyante mir blair hi pait |

jyante bhams tu deayanto raja padam || 29.43 [743]

bhayed dyotayed dharmam ucchrayed i dhvajam |

subhitadhvaj nityam ayor dharmagaurav || 29.44 [744]

nindanti tuim sna nindanti bahubhiam |

alpabhi ca nindanti nsti lokev anindita || 29.45 [745]


1

ekntanindita purua eknta v praasita |

navipul

nbhd bhaviyati ca no na cpy etarhi vidyate || 29.46 [746]

ya tu vij praasanti hy anuyujya ubhubham |

praas s samkhyt na tv ajair ya praasita || 29.47 [747]


,

ravipul

medhvina vttayukta prja leu savtam |

nika jmbunadasyaiva kas ta ninditum arhati || 29.48 [748]


1

Dhp 228c reads: ekanta nindito poso.

Udnavarga - 202

bhavipul

ailo yathpy ekaghano vyun na prakampyate |

eva nindpraasbhir na kampyante hi pait || 29.49 [749]

yasya mle tvac nsti par nsti tath lat |

ta dhra bandhann mukta kas ta ninditum arhati || 29.50


[750]

Aupacchandasaka

yasya ha prapacita hi no sat

satna parikha ca yo nivtta |

tvigata muni caranta

na vijnti sadevako pi loka || 29.51 [751]

Vaitlya

yasya jita nopajyate

Aupacchandasaka

jitam anveti na ka cid eva loke |

Vaitlya x 2

ta buddham anantagocara

hy apada kena padena neyasi || 29.52 [752]

The parallel line at Dhp 179b is also in Opaccandasaka metre: jita assa
no yti koci loke.

Udnavarga - 203

Vaitlya

yasya jlin viaktik

t nsti hi lokanyin |

ta buddham anantagocara

hy apada kena padena neyasi || 29.53 [753]

yasya mla kitau nsti par nsti tath lat |

ta dhra bandhann mukta ko nu ninditum arhati || 29.54


[754]

Vaitlya

yasya jlin viaktik

t nsti hi lokanyin |

ta buddham anantavikrama

hy apada kena padena neyasi || 29.55 [755]

Vaitlya

yasya vitark vidhpits

Aupacchandasaka x 3

tv dhytma vinivartit hy aeam |

sa hi sagam attya sarvasaj

yogpetam atrasagam eti || 29.56 [756]

Udnavarga - 204
Vaitlya 1

muca purato muca pacato

madhye muca bhavasya praga |

sarvatra vimuktamnaso

na punar jtijarm upeyasi || 29.57 [757]


|| yugavarga 29 || ||

Reading the final syllable in purat as light to give the normal opening.

Udnavarga - 205

30: Sukhavarga

navipul

jayd vaira prasavate dukha ete parjita |

upanta sukha ete hitv jayaparjayau || 30.1 [758]

paradukhopadhnena ya icchet sukham tmana |

vairasasargasasakto dukhn na parimucyate || 30.2 [759]

sukhakmni bhtni yo daena vihisati |

tmana sukham ea sa vai na labhate sukham || 30.3 [760]

sukhakmni bhtni yo daena na hisati |

tmana sukham ena sa pretya labhate sukham || 30.4 [761]

navipul

dharma caret sucarita naina ducarita caret |

dharmacr sukha ete hy asmi loke paratra ca || 30.5 [762]


,

Jagat

dharma sad rakati dharmacria


,

Triubh x 3

chatra mahadvarakle yathaiva |

Udnavarga - 206
,1

enuaso dharme sucre


,

na durgati gacchati dharmacr || 30.6 [763]


,

Jagat

dharma sad rakati dharmacria


,

Triubh x 3

dharma sucra sukham dadhti


,

enuaso dharme sucre


,

na durgati gacchati dharmacr || 30.7 [764]


,

Triubh

alppi santo bahavo jayanti


,2

susavidhne na savidhnam |
[]3

alpam api cec chraddadhno dadti


,

Vedic opening

tenaivsau bhavati sukh paratra || 30.8 [765]


,

Triubh

dna ca yuddha ca samnam hur


,

naite gu kpurueva santi |

Two presumed light syllables in 6th & 7th position have been replaced by
one heavy syllable here, and in the verse that follows; Thag 303 has the
same variation: esnisaso dhamme sucie.
2
The break is incorrect here; there is no parallel for this line to compare.
3

Reading alpam pi to give the normal opening; SN1.97 reads appam-pi.

Udnavarga - 207
,

sagrmaveleva hi dnavel
,

tulya bhavet kraasagrahea || 30.9 [766]


,

Triubh1

aya hi pratyhaatni jitv


,

mtsaryam kramya ca atrubhtam |


,

urd dhi ta ratara vadmi


,

dadti yo dnam asaktacitta || 30.10 [767]


,

mavipul

sukho vipka puynm abhiprya samdhyate |

kipra ca param nti nirvti so dhigacchati || 30.11 [768]

parato hy upasarg ca devat mrakyik |

antarya na akti ktapuyasya kartu vai || 30.12 [769]

dharmaprti sukha ete viprasannena cetas |

ryapravedite dharme ramate paita smta || 30.13 [770]

ye dharmarata cittam anupdya nirvtim |

navipul

smtyupasthnanirata bodhyageu ca saptasu || 30.14 [771]

Reading pr- as not making position to give the normal opening.

Udnavarga - 208

ye dharmarata cittam anupdya nirvtim |

ddhipdarata caiva mrge cgike ratam || 30.15 [772]

sukha te bhujate pia dhrayanti ca cvaram |

sukha cakramaa te parvateu guhsu ca || 30.16 [773]

navipul

kemaprpt hi sukhit dadharmbhinirvt |

sarvavairabhaytts tr loke viaktikm || 30.17 [774]


,

mavipul

sukho vivekas tuasya rutadharmasya payata |

avyvadhya sukha loke prabhteu sayama || 30.18 [775]

sukha virgat loke kmn samatikrama |

navipul

asmimnasya vinaya etad vai parama sukham || 30.19 [776]

sukha yvaj jar la sukha raddh pratihit |

sukha crtharat vc ppasykaraa sukham || 30.20 [777]

sukha mtvyat loke sukha caiva pitvyat |

sukha rmayat loke tath brhmayat sukha || 30.21 [778]

Udnavarga - 209

sukha buddhasya cotpda sukha dharmasya dean |

sukha saghasya smagr samagr tapa sukham || 30.22


[779]

lavanta sukha du sukha du bahurut |

arhanta ca sukha du vipramuktapunarbhav || 30.23 [780]


,

ravipul

sukh nad spatrth sukha dharmajino jina |

prajlbha sukho nityam asmimnakaya sukham || 30.24 [781]

sukha daranam ry savso pi sad sukham |

adaranena bln nityam eva sukh bhavet || 30.25 [782]

blasasargacr hi drghdhvna praocati |

dukho blair hi savso hy amitrair iva sarvaa |

dhrais tu sukhasavso jtnm iva sagama || 30.26 [783]

durlabha puruo jtyo nsau sarvatra jyate |

yatrsau jyate vras tat kula sukham edhate || 30.27 [784]

Udnavarga - 210

sarvath vai sukha ete brhmaa parinirvta |


1

yo na lipyate kmebhir vipramukto nirsrava || 30.28 [785]

sarv hy staya chitv vinya hdayajvaram |

upanta sukha ete nti prpyeha cetasa || 30.29 [786]

mtrsukhaparitygd ya payed vipula sukham |

tyajen mtrsukha dhra sapaya vipula sukham || 30.30


[787]

yac ca kmasukha loke yac cpi divija sukham |

tkayasukhasyaitat kal nrghati oam || 30.31 [788]

nikipya hi guru bhra ndadyd bhram eva tu |

bhrdna para dukha bhranikepaa sukham || 30.32


[789]
,

ravipul

sarva viprahya sarvasayojanakayt |

sarvopadhi parijya ngacchanti punarbhavam || 30.33 [790]

Reading the last syllable in lipyat as light to give the pathy cadence.

Udnavarga - 211
,

Triubh

artheu jteu sukha sahy


,

puya sukha jvitasakayeu |


,

tui sukh y tv itaretarea


,

sarvasya dukhasya sukho nirodha || 30.34 [791]

ayoghanahatasyaiva jvalato jtavedasa |

anuprvopantasya yath na jyate gati || 30.35 [792]

eva samyagvimuktn kmapakaughatrim |

prajpayitu gatir nsti prptnm acala sukham || 30.36 [793]

Aupacchandasaka

yasyntarato na santi kop

itthabhvagata ca yo nivtta |

akhila ta sukhina sad vioka

dev nnubhavanti daranena || 30.37 [794]


,

Triubh

sukha hi yasyeha na kicana syt


,

svkhytadharmasya bahurutasya |
,

sakicana paya vihanyamna


,

jana janeu pratibaddhacittam || 30.38 [795]

Udnavarga - 212
,

Triubh

sukha hi yasyeha na kicana syt


,

svkhytadharmasya bahurutasya |
,

sakicana paya vihanyamna


,

jana janeu pratibaddharpam || 30.39 [796]

Vaitlya x 21

sukhino hi jan hy akican

vedagu hi jan hy akican |


,

Triubh x 2

sakicana paya vihanyamna


,

jana janeu pratibaddhacittam || 30.40 [797]

Vaitlya x 2

sukhino hi jan hy akican

vedagu hi jan hy akican |


,

Triubh x 2

sakicana paya vihanyamna


,

jana janeu pratibaddharpam || 30.41 [798]

sarva paravaa dukha sarvam tmavaa sukham |

sdhrae vihanyante yog hi duratikram || 30.42 [799]

Udna 2.6 has the same combination of Vaitlya and Triubh in the
verse.

Udnavarga - 213

susukha bata jvmo hy utsukeu tv anutsuk |

utsukeu manuyeu viharmo hy anutsuk || 30.43 [800]

susukha bata jvmo ye no nsti kicanam |

mithily dahyamny na no dahyati kicanam || 30.44 [801]

susukha bata jvmo hy tureu tv antur |

tureu manuyeu viharmo hy antur || 30.45 [802]

susukha bata jvmo hisakeu tv ahisak |

hisakeu manuyeu viharmo hy ahisak || 30.46 [803]

susukha bata jvmo vairikeu tv avairik |

vairikeu manuyeu viharmo hy avairik || 30.47 [804]

susukha bata jvmo hehakeu tv ahehak |

hehakeu manuyeu viharmo hy ahehak || 30.48 [805]

susukha bata jvmo ye no nsti kicanam |

prtibhak bhaviymo dev hy bhasvar yath || 30.49 [806]

Udnavarga - 214

susukha bata jvmo ye no nsti kicanam |

prtibhak bhaviymo satkyenopanirit || 30.50 [807]


,

Triubh1

grme araye sukhadukhaspo


,

naivtmano no parato dadhti |


,

spar spanti hy upadhi prattya


,2

niraupadhi ki spar speyu || 30.51 [808]


,

Triubh

spatrap satpuru bhavanti


,

na kmahetor lapayanti santa |


,

sp hi dukena tath sukhena


,

noccvac satpuru bhavanti || 30.52 [809]


|| sukhavarga 30 || ||

Reading -sp- in -spo as not making position to give the normal


cadence.
2
2 presumed light syllables have been replaced by one heavy syllable at
the 6th here; Udna 2.4 reads: nirpadhi kena phuseyyu phass,
which has the normal break, but the cadence there has an unexpected
heavy syllable in 9th position (we could read: phuseyyu to correct the
metre).

Udnavarga - 215

31: Cittavarga

navipul

durnigrahasya laghuno yatrakmaniptina |

cittasya damana sdhu citta dnta sukhvaham || 31.1 [810]

vrijo v sthale kipta okd oght samuddhta |

parispandati vai citta mradheya prahtavai || 31.2 [811]

pthag vidhvate citta sryasyeva hi ramaya |

bhavipul

tat paito vrayati hy akuenaiva kujaram || 31.3 [812]

bhradheyam ida citta nisram anidaranam |

sadainam anusmi m me narthya nicaret || 31.4 [813]


,

Jagat

ida pur cittam acri crik


,

Triubh

yenecchaka yena kma yatheam |


,

Jagat

tat sanighmi hi yonias tv ida


,

Triubh

nga prabhinna hi yathkuena || 31.5 [814]

aneka jtisasra sadhvitv puna puna |

ghakrakaiamas tva dukh jti punah puna || 31.6 [815]

Udnavarga - 216
1

ghakraka do si na punar geha kariyasi |

sarve te pruk bhagn ghaka visasktam |

visaskragate citte ihaiva kayam adhyag || 31.7 [816]

spandana capala citta durakya durnivraam |


[]2

ju karoti medhv iukra iva tejas || 31.8 [817]

bhavipul

dragamam ekacaram aarra guhayam |

ye citta damayiyanti vimokyante mahbhayt || 31.8A [818]

na dve dveia kuryd vair v vairio hitam |

mithypraihita citta yat kuryd tmantmana || 31.9 [819]

na ta mt pit vpi kuryj jtis tathpara |

samyakpraihita citta yat kuryd dhitam tmana || 31.10 [820]


,

mavipul

yath hy agra ducchanna vi samatibhindati |

eva hy abhvita citta rga samatibhindati || 31.11 [821]

1
2

This is an example of resolution including the negative.


We should read either iukra va or iukreva; cf. Dhp 33: usukro va
tejana.

Udnavarga - 217
,

mavipul

yath hy agra ducchanna vi samatibhindati |

eva hy abhvita citta dvea samatibhindati || 31.12 [822]


,

mavipul

yath hy agra ducchanna vi samatibhindati |

eva hy abhvita citta moha samatibhindati || 31.13 [823]


,

mavipul

yath hy agra ducchanna vi samatibhindati |

eva hy abhvita citta mna samatibhindati || 31.14 [824]


,

mavipul

yath hy agra ducchanna vi samatibhindati |

eva hy abhvita citta lobha samatibhindati || 31.15 [825]


,

mavipul

yath hy agra ducchanna vi samatibhindati |

eva hy abhvita citta t samatibhindati || 31.16 [826]


,

mavipul

yath hy agra succhanna vir na vyatibhindati |

eva subhvita citta rgo na vyatibhindati || 31.17 [827]

Udnavarga - 218
,

mavipul

yath hy agra succhanna vir na vyatibhindati |

eva subhvita citta dveo na vyatibhindati || 31.18 [828]


,

mavipul

yath hy agra succhanna vir na vyatibhindati |

eva subhvita citta moho na vyatibhindati || 31.19 [829]


,

mavipul

yath hy agra succhanna vir na vyatibhindati |

eva subhvita citta mno na vyatibhindati || 31.20 [830]


,

mavipul

yath hy agra succhanna vir na vyatibhindati |

eva subhvita citta lobho na vyatibhindati || 31.21 [831]


,

mavipul

yath hy agra succhanna vir na vyatibhindati |

eva subhvita citta t na vyatibhindati || 31.22 [832]

manaprvagam dharm manareh manojav |

manas hi praduena bhate v karoti v |

tatas ta dukham anveti cakra v vahata padam || 31.23 [833]

Udnavarga - 219

manaprvagam dharm manareh manojav |

manas hi prasannena bhate v karoti v |

tatas ta sukham anveti cchy v hy anugmin || 31.24 [834]

nprasannena cittena duena kubhitena v |

dharmo hi akyam jtu sarambhabahulena v || 31.25 [835]

vinya yas tu sarambham aprasda ca cetas |

ghta caiva nisjya prajnyt subhitam || 31.26 [836]

na pratyankasrea suvijeya subhitam |

upakliena cittena sarambhabahulena v || 31.27 [837]

anavasthitacittasya saddharmam avijnata |

priplavaprasdasya praj na paripryate || 31.28 [838]

srotsi yasya atian manaprasravani hi |


,

mavipul

vahanti nitya durde sakalpair gredhaniritai || 31.29 [839]

Udnavarga - 220

Vaitlya

ratim anustam indriynuga

purua cittavanuvartakam |

yaa iha hi jahti sarvad

drumam iva raphala yathaja || 31.30 [840]

Aupacchandasaka1

tp vihara tvam apramatto

m te kmaguo matheta cittam |

m lohagu gile pramatta

kranda vai narakeu pacyamna || 31.31 [841]


,

Triubh

utthnakleu nihnavryo
,

vc bal tv lasiko nira |


,

sadaiva sakalpahata kusdo


,

jnasya mrga satata na vetti || 31.32 [842]


,

Triubh

sthl vitarkn atha vpi skm


,

samudgat mnasasaplavrtham |

This is a even line in odd position, having 8 mtr in the opening.

Udnavarga - 221
,

vitarkaya vai satata vitarkn


,

et sad dhvati bhrntacitta || 31.33 [843]


,

Triubh

ets tu vidv manaso vitarkn


,

tpav savarav smttm |


,

jahty aen apunarbhavya


,

samhito dhynarata sumedh || 31.34 [844]


,

Triubh

kumbhopama kyam ima viditv


,

nagaropama cittam adhihita ca |


,1

yudhyeta mra prajyudhena


,

jita ca raked aniveana syt || 31.35 [845]


,

phenopama kyam ima viditv


,

nagaropama cittam adhihita ca |


,

yudhyeta mra prajyudhena


,

jita ca raked aniveana syt || 31.36 [846]

2 presumed light syllables have been replaced by one heavy one at the
6th, and in the repetitions that follow.

Udnavarga - 222
,

kumbhopama lokam ima viditv


,

nagaropama cittam adhihita ca |


,

yudhyeta mra prajyudhena


,

jita ca raked aniveana syt || 31.37 [847]


,

phenopama lokam ima viditv


,

nagaropama cittam adhihita ca |


,

yudhyeta mra prajyudhena


,

jita ca raked aniveana syt || 31.38 [848]

sabodhyageu yes tu samyak citta subhvitam |

dna pratinisjya cnupdyam rit |


,

ravipul

ksrav vntados te loke parinirvt || 31.39 [849]

svacittam anuraka vai svavla camar yath |

bhteu ca daypanna sukhn na parihyate || 31.40 [850]

eta ngasya ngena tv dantasya hastina |


,

mavipul

sameti citta cittena yad eko ramate vane || 31.41 [851]

Udnavarga - 223

avypannena cittena yo bhtny anukampate |

maitra sa sarvasatveu vaira tasya na kena cit || 31.42 [852]

avypannena cittena yo bhtny anukampate |


,

mavipul1

maitra sa sarvapreu vaira tasya na kena cit || 31.42A [853]

avypannena cittena yo bhtny anukampate |

maitra sa sarvabhteu vaira tasya na kena cit || 31.42B [854]


[],

Triubh2

ekam api cet pram aduacitto


,

maitryate kuala tena hi syt |


,

sarvs tu satv manasnukampa


,

prabhtam rya prakaroti puyam || 31.43 [855]

yo hy udagrea cittena tv adnena sad nara |


3

bhvayet kual dharm yogakemasya prptaye || 31.44 [856]

Counting -pr- in sarvapreu as making position, as it usually does


medially, to give mavipul; otherwise we have pathy.
2
Reading ekam pi to give the normal opening.
3
Reading pr- in prptaye as not making position to give the normal
cadence.

Udnavarga - 224

ntam asya mano bhavati nt vk kyakarma ca |

samyagjvimuktasya hy upantasya bhikua || 31.45 [857]

pacgikena tryea na ratir bhavati td |

ydy ekgracittasya samyag dharm vipayata || 31.46 [858]

navipul

sukha svapanti munayo na te ocanti mmikm |

ye dhynarata citta kmas te na vidyate || 31.47 [859]

navipul

sukha modanti munayo na te ocanti mmikm |

ye dhynarata citta vartmas te na vidyate || 31.48 [860]

yasya ailopama citta sthita nnuprakampate |

virakta rajanyebhya kopanye na kupyate |

yasyaiva bhvita citta kutas ta dukham eyati || 31.49


[861]
,

ravipul

nopavd nopaght prtimoke ca savara |

mtrajat ca bhakteu prnta ca ayansanam |

adhicitte samyoga etad buddhasya sanam || 31.50 [862]

Udnavarga - 225

Vaitlya

cittanimittasya kovida

pravivekasya rasa prajnaka |

dhyy nipaka pratismto

vetti prtisukha nirmiam || 31.51 [863]


,

Triubh

mana ca yo rakati bhita ca


,

cee ca kyasya sadaiva yukta |


,

sa prpya oka hi na dukhita syt


,

satyasthita satyavida sumedh || 31.52 [864]

arakitena cittena mithydihatena ca |

stnamiddhbhibhtena vaa mtyor nigacchati || 31.53 [865]

tasmd rakitacitta syt samyaksakalpagocara |

samyagdipuraskro jtv caivodayavyayam |

stnamiddhbhibhr bhiku sarvadurgatayo jahet || 31.54 [866]

Udnavarga - 226

Vaitlya

cittasya hi sayama sukha

citta rakata m pramadyata |

cittena hi vacit praj

hy ekaty narakeu pacyate || 31.55 [867]

Vaitlya

cittasya hi sayama sukha

citta rakata m pramadyata |

cittena hi vacit praj

hy ekaty tryaku pacyate || 31.56 [868]

Vaitlya

cittasya hi sayama sukha

citta rakata m pramadyata |

cittena hi vacit praj

hy ekaty preteu pacyate || 31.57 [869]

Vaitlya

cittasya hi sayama sukha

citta rakata m pramadyata |

citte tu surakite praj

hy ekaty manujeu modate || 31.58 [870]

Udnavarga - 227

Vaitlya

cittasya hi sayama sukha

citta rakata m pramadyata |

citte tu surakite praj

hy ekaty svargeu modate || 31.59 [871]

Vaitlya

cittasya hi sayama sukha

citta rakata m pramadyata |

citte tu surakite praj

hy ekaty nirvam pnute || 31.60 [872]


|| cittavarga 31 || ||

Udnavarga - 228

32: Bhikuvarga

Vaitlya

piacrikya bhikave
1

hy tmabharya nnyapoie |

dev sphayanti tyine

hy upantya sad smttmane || 32.1 [873]

Vaitlya

piaptikya bhikave

hy tmabharya nnyapoie |

dev sphayanti tyine

na tu satkrayao bhikkie || 32.2 [874]

Vaitlya2

sarvakarmajahasya bhikuo

dhunvnasya puraskta raja |

amamasya sad sthittmano

hy artho nsti janasya lpanam || 32.3 [875]

This line is one mtr light in the opening; Udna 3.7 reads:
attabharassa anaaposino, which is correct metrically.
2
There is 1 mtr too many in the opening here, as at Udna 3.1 which
reads: sabbakammajahassa bhikkhuno; we should count the 1st syllable as
light m.c to correct the metre.

Udnavarga - 229
,

Jagat

tudanti vcbhir asayat jan


,

arair hi sagrmagata yath gajam |


,

rutv tu vc parum udritm


,

adhivsayed bhikur aduacitta || 32.4 [876]


,

Triubh

yas tv alpajv laghur tmakmo


,

yatendriya sarvagati pramukta |


,

anokasr hy amamo nira


,

kmajaha caikacara sa bhiku || 32.5 [877]


1

mtra bhajeta pratirpa uddhjvo bhavet sad |

pratisastravtti syd crakualo bhavet |

navipul

tata prmodyabahula smto bhiku parivrajet || 32.6 [878]

Vaitlya2

hastasayata pdasayato
3

vcsayata sarvasayata |

Reading pr- in pratirpa as not making position, and prati- as resolved


to give pathy. If we counted pr- as making position, we would have an
acceptable mavipul.
2
This is a even line in odd position.
3
There is 1 mtr too many in the opening; Dhp 362 reads: vcya
sayat sayatuttamo, which is also poor metrically.

Udnavarga - 230

dhytmarata samhito

Aupacchandasaka

hy eka satuito hi ya sa bhiku || 32.7 [879]

bhavipul

dharmrmo dharmarato dharmam evnucintayan |

dharma cnusmara bhikur dharmn na parihyate || 32.8 [880]

unygra praviasya prahittmasya bhikua |

amnu ratir bhavati samyag dharm vipayata || 32.9 [881]

bhavipul

yato yata sapati skandhnm udayavyayam |

prmodya labhate tatra prty sukham analpakam |

navipul

tata prmodyabahula smto bhiku parivrajet || 32.10 [882]

yathpi parvata ailo vyun na prakampate |

eva rgakayd bhiku ailavan na prakampate || 32.11 [883]

yathpi parvata ailo vyun na prakampate |

eva dveakayd bhiku ailavan na prakampate || 32.12 [884]

yathpi parvata ailo vyun na prakampate |

eva mohakayd bhiku ailavan na prakampate || 32.13 [885]

Udnavarga - 231

yathpi parvata ailo vyun na prakampate |

eva mnakayd bhiku ailavan na prakampate || 32.14 [886]

yathpi parvata ailo vyun na prakampate |

eva lobhakayd bhiku ailavan na prakampate || 32.15 [887]

yathpi parvata ailo vyun na prakampate |

eva tkayd bhiku ailavan na prakampate || 32.16 [888]

yasya sanicayo nsti yasya nsti mamyitam |

asanta ocate naiva sa vai bhikur nirucyate || 32.17 [889]

bhikur na tvat bhavati yvat bhikate parn |

vem dharm samdya bhikur bhavati na tvat || 32.18


[890]

yas tu puya ca ppa ca prahya brahmacaryavn |

bhavipul

vireayitv carati sa vai bhikur nirucyate || 32.19 [891]


,

mavipul

maitrvihr yo bhiku prasanno buddhasane |

adhigacchet pada ntam asecanakadaranam || 32.20 [892]

Udnavarga - 232
,

mavipul

maitrvihr yo bhiku prasanno buddhasane |

adhigacchet pada ntam saskropaama sukham || 32.21


[893]
,

mavipul

maitrvihr yo bhiku prasanno buddhasane |

abhavya parihya nirvasyaiva so ntike || 32.22 [894]

bhavipul

udagracitta suman hy abhibhya priypriyam |

prmodyabahulo bhikur dukhakayam avpnuyt || 32.23 [895]


[]

ntakya [ ] ntavk susamhita |

vntalokmio bhikur upanto nirucyate || 32.24 [896]

nsty aprajasya vai dhyna praj ndhyyato sti ca |

yasya dhyna tath praj sa vai nirvasntike || 32.25 [897]

tasmd dhyna tath prajm anuyujyeta paita |

bhavipul1

tasyyam dir bhavati tath prjasya bhikua || 32.26 [898]

Scanning bhavati as having 3 syllables.

Udnavarga - 233

satuir indriyair gupti prtimoke ca savara |

mtrajat ca bhakteu prnta ca ayansanam |

adhicitte samyoga yasysau bhikur ucyate || 32.27 [899]

yasya kyena vc ca manas ca na duktam |

kalyalam hus ta hrmanta bhikum uttamam || 32.28 [900]

dharm subhvit yasya saptasabodhapakik |

kalyadharmam hus ta sad bhiku samhitam || 32.29 [901]

ihaiva ya prajnti dukhasya kayam tmana |

kalyaprajam hus ta sad lam ansravam || 32.30 [902]

na lavratamtrea bahurutyena v puna |

tath samdhilbhena viviktaayanena v || 32.31 [903]

bhikur vivsam padyed aprpte hy sravakaye |

bhavipul

spet tu sabodhisukham akpuruasevitam || 32.32 [904]

tpajto hy aya loka skandh ntmeti manyate |

manyate yena yenha tat tad bhavati cnyath || 32.33 [905]

Udnavarga - 234

loko yam anyathbhto bhavasakto bhave rata |

bhavipul

bhavbhinand satata bhavn na parimucyate || 32.34 [906]

navipul

yan nandate sa hi bhavo dukhasya sa bibheti ca |

uyate bhavahnya brahmacarya mamntike || 32.35 [907]

ye bhavena bhavasyaiva prhur nisaraa sad |

anist bhav sarvs t vadmi sad-v-aham || 32.36 [908]

navipul

prattya dukham upadhi bhavaty upadhisabhavam |

kayt sarvopadhn tu nsti dukhasya sabhava || 32.37 [909]

anity hi bhav sarve dukh viparimina |

payata prajay sarve kyante nbhinandit || 32.38 [910]

nirvtasya sad bhikor yatym upamyate |

abhibhto bhava sarvo dukhnta sa nirucyate || 32.39 [911]

Udnavarga - 235
1

sadopantacittasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro mukto sau mrabandhant || 32.40 [912]

sadopantacittasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro nstdn punarbhava || 32.41 [913]

anavasrutacittasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro mukto sau mrabandhant || 32.42 [914]

anavasrutacittasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro nstdn punarbhava || 32.43 [915]

viknabhavatasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro mukto sau mrabandhant || 32.44 [916]

viknabhavatasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro nstdn punarbhava || 32.45 [917]

I take -cch- in vastucchinnasya as merely orthographic, and mark the


syllable as light, here and in the following 7 verses.

Udnavarga - 236
1

ucchinnabhavatasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro mukto sau mrabandhant || 32.46 [918]

ucchinnabhavatasya vastucchinnasya bhikua |

viko jtisasro nstdn punarbhava || 32.47 [919]

uttro yena vai pako mardit grmakaak |

ya ca rgakaya prpta sa vai bhikur nirucyate || 32.48 [920]

uttro yena vai pako mardit grmakaak |

ya ca dveakaya prpta sa vai bhikur nirucyate || 32.49 [921]

uttro yena vai pako mardit grmakaak |

ya ca mohakaya prpta sa vai bhikur nirucyate || 32.50 [922]

uttro yena vai pako mardit grmakaak |

ya ca mnakaya prpta sa vai bhikur nirucyate || 32.51 [923]

I take -cch- in ucchinnabhavatasya as orthographic, and mark the


syllable as light here and in the next verse.

Udnavarga - 237

uttro yena vai pako mardit grmakaak |

ya ca lobhakaya prpta sa vai bhikur nirucyate || 32.52 [924]

uttro yena vai pako mardit grmakaak |

ya ca tkaya prpta sa vai bhikur nirucyate || 32.53 [925]

Vaitlya

yena jit grmakaak

Aupacchandasaka x 3

hy kro ca vadh ca bandhana ca |

ya parvatavat sthito hy aneya

sukhadukhena na vethate sa bhiku 32.54 [926]

Aupacchandasaka

yo ntyasara na ctyalya

jtv vitatham ima hi sarvalokam |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.55 [927]

Aupacchandasaka

yo rgam udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.56 [928]

Udnavarga - 238

Aupacchandasaka

yo dveam udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.57 [929]

Aupacchandasaka

yo moham udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.58 [930]

Aupacchandasaka

yo mnam udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.59 [931]

Aupacchandasaka

yo lobham udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.60 [932]

Udnavarga - 239

Aupacchandasaka

t ya udcchinatty aea

bisapupam iva jaleruha vighya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.61 [933]

Aupacchandasaka

yas ttpatita nihanti rga

vista sarpavia yathauadhena |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.62 [934]

Aupacchandasaka1

yas ttpatita nihanti dvea

vista sarpavia yathauadhena |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.63 [935]

Aupacchandasaka

yas ttpatita nihanti moha

vista sarpavia yathauadhena |

dv- in dvesa does not make position here.

Udnavarga - 240

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.64 [936]

Aupacchandasaka

yas ttpatita nihanti mna

vista sarpavia yathauadhena |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.65 [937]

Aupacchandasaka

yas ttpatita nihanti lobha

vista sarpavia yathauadhena |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.66 [938]

Aupacchandasaka

yas ttpatita nihanti t

vista sarpavia yathauadhena |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.67 [939]

Udnavarga - 241

Aupacchandasaka

yo rgam udcchinatty aea

naasetum iva sudurbala mahaugha |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.68 [940]

Aupacchandasaka

yo dveam udcchinatty aea

naasetum iva sudurbala mahaugha |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.69 [941]

Aupacchandasaka

yo moham udcchinatty aea

naasetum iva sudurbala mahaugha |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.70 [942]

Aupacchandasaka

yo mnam udcchinatty aea

naasetum iva sudurbala mahaugha |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.71 [943]

Udnavarga - 242

Aupacchandasaka

yo lobham udcchinatty aea

naasetum iva sudurbala mahaugha |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.72 [944]

Aupacchandasaka

t ya udcchinatty aea

naasetum iva sudurbala mahaugha |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.73 [945]

Aupacchandasaka

t ya udcchinatty aea

sarit ghrajavm aoayaja |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.74 [946]

Aupacchandasaka

ya kmagu prahya sarv

chitv kmagatni bandhanni |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.75 [947]

Udnavarga - 243

Aupacchandasaka

yo nrvara prahya paca

tv anigha chinnakathakatho vialya |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.76 [948]

Vaitlya

yasya vitark vidhpits

Aupacchandasaka x 3

tv dhytma vinivartit hy aeam |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.77 [949]

Aupacchandasaka

yasya hi vanas na santi ke cin

mla ckualasya yasya naam |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.78 [950]

Aupacchandasaka

yasya jvarath na santi ke cin

mla ckualasya yasya naam |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.79 [951]

Udnavarga - 244

Aupacchandasaka

yasynuay na santi ke cin

mla ckualasya yasya naam |

sa tu bhikur ida jahty apra

hy urago jram iva tvaca puram || 32.80 [952]

sa bhikur yasya lni sa dhyy yatra unyat |

sa yog yatra statya tat sukha yatra nirvti || 32.81 [953]

Aupacchandasaka

aratiratisaho hi bhikur eva


[]

........................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |1
[]

. . . rgnuaya samuddhara hi || 32.82 [954]


|| bhikuvarga 32 || ||

These lines cannot be read properly and so their metre is, of course,
speculative.

Udnavarga - 245

33: Brhmaavarga
,

Triubh

na nagnacary na ja na pak
,

no nana sthailayik v |
, 1

na rajomala notkuukapraha
,

odheta martya hy avitrakkam || 33.1 [955]


,

Triubh

alakta cpi careta dharma

Vedic opening2

knto do niyato brahmacr |


,

sarveu bhteu nidhya daa


,3

sa brahmaa sa ramaa sa bhiku || 33.2 [956]


4

bhavev eva hi sajyanta eke ramaabrhma |

antarea vidanti hy aprpyaivsravakayam || 33.3 [957]

This is an instance where the negative forms part of a resolved syllable,


a phenomena common in Pi also, see An Outline of the Metres in the
Pi Canon 1.15. I count pr- in praha as making position here to
give the normal cadence.
2
The same opening occurs in Dhp 142: santo danto niyato brahmacr.
3
Counting r- in ramaa as not making position here, and in 969d
below.
4
-br- in - ramaabrhma does not make position here, or in the
verses that follow.

Udnavarga - 246

bhavev eva hi sajyanta eke ramaabrhma |

vighya vivadantme bl hy ekntadarina || 33.4 [958]

bhavev eva hi sajyanta eke ramaabrhma |

antarea vidanti hy aprpyaivottama padam || 33.5 [959]


,

mavipul

ki te jabhir durbuddhe ki cpy ajinaibhi |

bhavipul

abhyantara te gahana bhyaka parimrjasi || 33.6 [960]


,

mavipul

ki te jabhir durbuddhe ki cpy ajinaibhi |

bhavipul

abhyantara te kalua bhyaka parimrjasi || 33.6A [961]

na jabhir na gotrea na jty brhmaa smta |

yasya satya ca dharma ca sa ucir brhmaa sa ca || 33.7 [962]

na jabhir na gotrea na jty brhmaa smta |

yas tu vhayate ppny austhlni sarvaa |

vhitatvt tu ppn brhmao vai nirucyate || 33.8 [963]

Udnavarga - 247

navipul1

na muitena ramao na bhokrea brhmaa |

yasya satya ca dharma ca brhmaa ramaa sa ca || 33.9


[964]

navipul

na muitena ramao na bhokrea brhmaa |

yas tu vhayate ppny austhlni sarvaa |

vhitatvt tu ppn brhmaa ramaa sa ca || 33.10 [965]

nodakena ucir bhavati bahv atra snti vai jana |

yasya satya ca dharma ca sa ucir brhmaa sa ca || 33.11


[966]

pravhya ppak dharm ye caranti sad smt |

kasayojan buddh brhmas te prakrtit || 33.12 [967]


,

Triubh

yo brhmao vhitappadharmo
,

Vedic opening2

nikautilyo nikaya sthittm |

Counting r- in ramao as not making position here and in the next


verse, which gives navipul; otherwise we have bhavipul in both verses.
br- fails to make position in the cadence.
2
Interestingly enough Udna 1.4 does not have the Vedic openings in
either of the lines that occur in this verse. Line b reads: nihuhuko
nikkasvo yatatto (which has a faulty opening); and line d: dhammena
so brahmavda vadeyya (the Pi has a 5th line also)

Udnavarga - 248
,

vedntaga coitabrahmacarya
,

Vedic opening

klensau brahmavda vadeta || 33.13 [968]


,

Triubh

yasmi na my vasate na mno


,

yo vtalobho hy amamo nira |


,

praunnadoo hy abhinirvttm
,

sa brhmaa sa ramaa sa bhiku || 33.14 [969]

bravmi brhmaa nha yonija mtsabhavam |

savipul1

bhovd nma sa bhavati sa ced bhavati sakicana |

akicanam andna bravmi brhmaa hi tam || 33.15 [970]

yasya kyena vc ca manas ca na duktam |

susavta tbhi sthnair bravmi brhmaa hi tam || 33.16


[971]

bhavipul

yo karka vijapan gira nitya prabhate |

yay nbhiajet ka cid bravmi brhmaa hi tam || 33.17 [972]

The savipul is unusual in this text, we should perhaps read so to give


the pathy cadence.

Udnavarga - 249

kro vadhabandh ca yo praduas titkate |

kntivratabalopeta bravmi brhmaa hi tam || 33.18 [973]

savipul

akrodhana vratavanta lavanta bahurutam |

dntam antimarra bravmi brhmaa hi tam || 33.19 [974]

asasa ghasthebhir anagrais tathobhayam |

anokasria tua bravmi brhmaa hi tam || 33.20 [975]

gata nbhinandanti prakramanta na ocati |

sagt sagrmajin mukto bravmi brhmaa hi tam || 33.21


[976]

gata nbhinandanti prakramanta na ocati |

aoka viraja nta bravmi brhmaa hi tam || 33.22 [977]


,

mavipul

ananyapo hy jt dnta sre pratiita |


,

ravipul

ksravo vntadoo ya sa vai brhmaa smta || 33.23 [978]

yasya pram apra ca prpra na vidyate |

praga sarvadharm bravmi brhmaa hi tam || 33.24


[979]

Udnavarga - 250

yas tu drgha tath hrasvam austhla ubhubham |

loke na ki cid datte bravmi brhmaa hi tam || 33.25 [980]

yasya pram apra ca prpra na vidyate |

asakta triu lokeu bravmi brhmaa hi tam || 33.26 [981]

ihaiva ya prajnti dukhasya kayam tmana |

vtarga visayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.27 [982]

yas tu puyais tath ppair ubhayena na lipyate |

aoka nirjvara nta bravmi brhmaa hi tam || 33.28 [983]

yas tu puya ca ppa cpy ubhau sagv upatyagt |

sagtiga visayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.29 [984]

yasya pact pure cpi madhye cpi na vidyate |

viraja bandhann mukta bravmi brhmaa hi tam || 33.29A


[985]

vri pukarapatreevrgreeva sarapa |


,

ravipul

na lipyate yo hi kmair bravmi brhmaa hi tam || 33.30 [986]

Udnavarga - 251

vri pukarapatreevrgreeva sarapa |


,

ravipul

na lipyate yo hi ppair bravmi brhmaa hi tam || 33.31 [987]

candro v vimala uddho viprasanno hy anvila |


,

ravipul

na lipyate yo hi kmair bravmi brhmaa hi tam || 33.31A [988]

candro v vimala uddho viprasanno hy anvila |

ravipul

na lipyate yo hi ppair bravmi brhmaa hi tam || 33.31B [989]

candro v vimala uddho viprasanno hy anvila |

nandbhavaparika bravmi brhmaa hi tam || 33.31C [990]

navipul

dhyyina vtarajasa ktaktyam ansravam |

ksrava visayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.32


[991]
,

mavipul

gambhrabuddhi medhhyam mrgmrgeu kovidam |


1

uttamrtham anuprpta bravmi brhmaa hi tam || 33.33 [992]

Taking -pr- in anuprpta as making position to give the pathy


opening; otherwise we have savipul.

Udnavarga - 252

yas tu ka cin manuyeu bhaikcaryea jvati |

amamo hisako nitya dhtim brahmacaryavn |


,

mavipul1

jya dharma deayati bravmi brhmaa hi tam || 33.34 [993]


,

ravipul

sarvakm viprahya yo nagra parivrajet |

kmsravavisayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.35 [994]


,

mavipul

nikiptadaa bhteu traseu sthvareu ca |

yo na hanti hi bhtni bravmi brhmaa hi tam || 33.36 [995]

kam iva pakena rajas candram iva |


,

ravipul

na lipyate yo hi kmair bravmi brhmaa hi tam || 33.37 [996]

kam iva pakena rajas candram iva |


,

ravipul

na lipyate yo hi ppair bravmi brhmaa hi tam || 33.38 [997]

kam iva pakena rajas candram iva |

nandbhavaparika bravmi brhmaa hi tam || 33.38A [998]

Although we can count the syllable as resolved, we should no doubt read


deeti to give the normal opening; there is no parallel to compare.

Udnavarga - 253

aviruddho viruddheu tv ttadaeu nirvta |


,

mavipul

hitnukamp bhteu bravmi brhmaa hi tam || 33.39 [999]

yasya rga ca doa ca mno mraka ca tita |


,

ravipul

na lipyate ya ca doair bravmi brhmaa hi tam || 33.40 [1000]

ya im parikh durg sasraugham upatyagt |

tra pragato dhyy hy aneyo nikathakatha |

nirvta cnupdya bravmi brhmaa hi tam || 33.41 [1001]


[]

..................................|
[]

..................................|

. . . . . . . . . . . . . . . . . bravmi brhmaa hi tam || 33.41A [1002]


,

ravipul

na vidyate yasya t csmi loke pare pi ca |

tbhavaparika bravmi brhmaa hi tam || 33.42 [1003]


,

ravipul

na vidyate yasya c hy asmi loke pare pi ca |

niria visayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.43 [1004]

Udnavarga - 254
,

ravipul

hitv rati crati ca tbhto niraupadhi |

sarvalokbhibhr dhro bravmi brhmaa hi tam || 33.44 [1005]

hitv mnuyak km divy kmn upatyagt |

sarvalokavisayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.45 [1006]

gati yasya na jnanti devagandharvamnu |

anantajnasayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.46 [1007]


,

mavipul

prvenivsa yo vetti svargpy ca payati |


1

atha jtikaya prpto hy abhijvyavasito muni |

dukhasynta prajnti bravmi brhmaa hi tam || 33.47


[1008]
[]

..................................|

. . . . . . . . . . . . . . . . . bravmi brhmaa hi tam || 33.47A [1009]

cyuti yo vetti satvnm upapatti ca sarvaa |

asakta sugato buddho bravmi brhmaa hi tam || 33.48 [1010]

We must take vyava- as Sanskritised here; Dhp 423 reads: abhivosito


muni.

Udnavarga - 255

sarvasayojantto yo vai na paritasyate |

asakta sugato buddho bravmi brhmaa hi tam || 33.49 [1011]

abha pravara nga mahari vijitvinam |

aneya sntaka buddha bravmi brhmaa hi tam || 33.50


[1012.i]

abha pravaro ngo maharir vijitvina |

yo neya sntako buddho brhmaa ta bravmy aham || 33.50


[1012.ii]

sarvbhibh bhavttam oghatram ansravam |

pra gata visayukta bravmi brhmaa hi tam || 33.51


[1013.i]

sarvbhibhr bhavtta oghatro vinyaka |

prago hi visayukto brhmaa ta bravmy aham || 33.51


[1013.ii]
,

ravipul

gatbhidhya vtajalpa ppacittavivarjitam |

navipul

dhyyina vtarajasa bravmi brhmaa hi tam || 33.52 [1014.i]

Udnavarga - 256
,

ravipul

nbhidhyyen nbhijalpet ppakn vivarjayet |

sno viraj dhyy brhmaa ta bravmy aham || 33.52


[1014.ii]

psukladhara bhiku kmeu niravekia |

dhyyanta vkamlastha bravmi brhmaa hi tam || 33.53


[1015.i]

psukladharo hrm kmeu niravekaka |

niao vkamle yo brhmaa ta bravmy aham || 33.53


[1015.ii]

bhavipul

yasylayo nsti sad yo jt nikathakatha |

amta caiva ya prpto bravmi brhmaa hi tam || 33.54


[1016]

bhavipul

yasylayo nsti sad yo jt nikathakatha |

bhavipul

dragama caikacaro bravmi brhmaa hi tam || 33.55 [1017.i]

bhavipul

dragamam ekacaram aarra guhayam |


[]

durdama ye damiyanti tenai[ ]kasya brhmaam |

. . . . . . . . u . . . . . . . . . brhmaa ta bravmy aham || 33.55


[1017.ii]

Udnavarga - 257

ye ca bhvito mrga ryo hy agika iva |

sarvadukhaprahya lokeu brhma hi te 33.56 [1018]

arpia sad cittam asram anidaranam |

damayitv hy abhijya ye caranti sad smt |

kasayojan buddh lokeu brhma hi te || 33.57 [1019.i]

Anuubh

arpam anidaranam anantam asudaranam |

skma padam abhijya ye caranti sad smt |

kasayojan buddhs te loke brhma iha || 33.57 [1019.ii]

[]

..................................|
[]

..................................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 33.57A [1020]

chitv naddhr varatr ca satna duratikramam |

utkiptaparikha buddha bravmi brhmaa hi tam || 33.58


[1021.i]

Udnavarga - 258

chitv naddhr varatr ye satna duratikramam |

utkiptaparikh buddhs te loke brhma iha || 33.58 [1021.ii]

chitv naddhr varatr ca icchlobha ca ppakam |


,

mavipul

t samlm vhya bravmi brhmaa hi tam || 33.59


[1022.i]

chitv naddhr varatr ye icchlobha ca ppakam |

saml coddhts t te loke brhma iha || 33.59 [1022.ii]


1

chindi srota parkramya km prauda brhmaa |

saskr kaya jtv hy aktajo bhaviyasi || 33.60 [1023.i]


2

chindi srota parkramya km sarv prauda ca |

saskr kaya jtv brhmao yti hnigha || 33.60


[1023.ii]

1
2

br- in brhmaa fails to make position here.


We should read prada here to give the normal cadence.

Udnavarga - 259
1

mtara pitara hatv rjna dvau ca rotiyau |

rra snucara hatv anigho yti brhmaa || 33.61 [1024]

mtara pitara hatv rjna dvau ca rotiyau |

vyghra ca pacama hatv uddha ity ucyate nara || 33.62


[1025]

navipul2

na brhmaasya praharen na ca muceta brhmaa |

dhig brhmaasya hantra dhik ta ya ca pramucati || 33.63


[1026]
[]

..................................|
[]

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || 33.63A [1027]

yasya dharma vijnyd vddasya daharasya v |

satktyaina namasyeta hy agnihotram iva dvija || 33.64 [1028]

Reading r- in rotiyau as failing to make position to give the normal


cadence here and in the following verse. br- does not make position in
the cadence in line d.
2
I take pr- in praharen as not making position in the odd line, which is
normal for pr- at the beginning of a word, giving navipul; otherwise
we have bhavipul. Also br- in brhmaa fails to make position in the
even line.

Udnavarga - 260

yasya dharma vijnyd vddasya daharasya v |

navipul

satktyaina paricared agnihotram iva dvija || 33.65 [1029]

yasya dharma vijnyt samyaksabuddhadeitam |

satktyaina namasyeta hy agnihotram iva dvija || 33.66 [1030]

yasya dharma vijnyt samyaksabuddhadeitam |

navipul

satktyaina paricared agnihotram iva dvija || 33.67 [1031]

yad hi sveu dharmeu brhmaa prago bhavet |

atha caika pic ca bakkula ctivartate || 33.68 [1032]

yad hi sveu dharmeu brhmaa prago bhavet |

athsya vedan sarve asta gacchanti payata || 33.69 [1033]

yad hi sveu dharmeu brhmaa prago bhavet |

athsya pratyay sarve asta gacchanti payata || 33.70 [1034]

yad hi sveu dharmeu brhmaa prago bhavet |

athsya csrav sarve asta gacchanti payata || 33.71 [1035]

Udnavarga - 261

yad hi sveu dharmeu brhmaa prago bhavet |

athsya sarvasayog asta gacchanti payata || 33.72 [1036]

yad hi sveu dharmeu brhmaa prago bhavet |

atha jtijar caiva maraa ctivartate || 33.73 [1037]

div tapati hdityo rtrv bhti candram |

9 syllable bhavipul 1

sanaddha katriyas tapati dhyy tapati brhmaa |

atha nityam ahortra buddhas tapati tejas || 33.74 [1038]

Triubh x 22

na brhmaasyedam asti ki cid


,

yath priyebhyo manaso niedha |


,

Jagat

yath yath hy asya mano nivartate


,

Triubh

tath tath savtam eti dukham || 33.75 [1039]

Dhp 387c reads: sannaddho khattiyo tapati. In my text of the


Dhammapada I counted this as resolution at the 7th, but this is so
unusual that I now prefer to read the line as being a hypermetrical
bhavipul. br- fails to make position in the even line.
2
Unusually there is nowhere to place the caesura in this line.

Udnavarga - 262
,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

athsya kk vyapaynti sarv


,

yad prajnti sahetudukham || 33.76 [1040]


,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

athsya kk vyapaynti sarv


,

yad prajnti sahetudharmam || 33.77 [1041]


,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

athsya kk vyapaynti sarv


,

yad kaya pratyaynm upaiti || 33.78 [1042]


,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

athsya kk vyapaynti sarv


,

yad kaya vedannm upaiti || 33.79 [1043]

Udnavarga - 263
,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

athsya kk vyapaynti sarv


,

yad kaya hy sravm upaiti || 33.80 [1044]


,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

avabhsayas tihati sarvaloka


1

sryo yathaivbhyudito ntarkam || 33.81 [1045]


,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |


,

avabhsayas tihati sarvaloka


,

buddho hi sayojanavipramukta || 33.82 [1046]


,

Triubh

yad tv ime tu prabhavanti dharm


,

tpino dhyyato brhmaasya |

Again there is nowhere to place the caesura in this line.

Udnavarga - 264
,

vidhpayas tihati mrasainya


,1

buddho hi sayojanavipramukta iti || 33.83 [1047]


|| brhamaavarga 33 || ||

uddnam ||
anityakmat ca apramdas tath priya |
la sucarita vcakarmaraddh ca te daa || [1048]
ramao mrgasatkro drohasmtiprakraka |
udaka pupa ava-ca saha krodhena te daa || [1049]
tathgata ruta ctm peyla mitrapacamam |
nirva payappa ca yugavarga sukhena ca |
citta bhikur brhmaa-ca trayastriatime smt |
varg sampt-coddna samyaksabuddhabhit || ||
[1050]

iti is outside the metre here, of course.

265

Udnavarga Complete Word Index


(in this index the uddna verses have been ignored)

YA

U E AI O AU
KA KHA GA GHA
CA CHA JA JHA JA
TA THA DA DHA NA
PA PHA BA BHA MA
RA LA VA A A SA HA

Udnavarga Complete Word Index - 266

karka, 971
akpuruasevitam,
904
akicana, 417
akicana, 344
akicanam, 970
akican, 797, 798
akican, 797, 798
akurvata, 286, 372,
665
akurvann, 546
akta, 690, 741
aktajo, 1023
akte, 661, 689
aktya, 102, 103
akruddhamnas, 434
akruddhasya, 286,
436
akrodhana, 974
akrodha, 437
akrodhena, 435
akrora, 288
akhila, 794
agandhavat, 372
agra, 460, 821,
822, 823, 824, 825,
826, 827, 828, 829,
830, 831, 832
agri, 679
agni, 518
agnidagdhaiva, 208
agnir, 112, 679
agniikhopam,
197
agnihotram, 1028,
1029, 1030, 1031
aghamla, 132
akuenaiva, 812
aga, 117

acaritv, 357, 358


acala, 95, 511,
579, 793
acri, 814
acira, 38
acchodaka, 230
acyuta, 175, 176,
177, 178, 512
acyutam, 594
ajayan, 294, 295
ajte, 586
ajnak, 280
ajpayet, 294, 295
ajinaibhi, 960,
961
ajyai, 256
ajair, 747
ajanva, 630, 631,
634, 635
jaso, 259
austhla, 112,
246, 980
austhlni, 963,
965
atandrita, 155, 478
atandritam, 279
atarkvacara, 588
tikramej, 306
atikramet, 740
atikrameta, 417
atikramya, 160
atighti, 108
atidhvanti, 609
atiynti, 18
atilyanti, 609
ativkya, 721
tivkya, 400, 429
attasya, 196
attya, 756

atraprva, 637
atrasagam, 756
atulya, 595
atulya, 441
atptam, 382
atyanta, 57
atyantadula, 242
atyantanihya, 261
tyantaniho, 159
atyukto, 425
atra, 184, 231, 293,
294, 295, 966
tra, 601, 614, 616,
621, 623, 627, 631
atrodyammahe,
293
atha, 204, 252, 253,
254, 255, 303, 431,
592, 647, 668, 669,
670, 679, 843,
1008, 1032, 1037,
1038
athtra, 52
athpi, 216, 451, 678
athlpik, 98
athlpik, 98
athsya, 1033, 1034,
1035, 1036, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044
atheyam, 733
atho, 30, 61
adaeu, 676
adarana, 126,
303, 384, 385, 386,
387
adaranena, 782
adnena, 856
aduacitta, 876

Udnavarga Complete Word Index - 267

aduacitto, 855
addh, 541
drkd, 457
dharma, 689
adharmapadasahit
am, 504
adharmam, 101
adharme, 60
adhigacchati, 227,
228, 233, 402, 406,
408, 410, 414
dhigacchati, 768
adhigacchanti, 694
adhigacchet, 892,
893
adhigantu, 575
adhigamya, 441
adhicitte, 862, 899
adhicetasi, 90
adhipat, 352
adhivsayed, 876
adhieyate, 38
adhihamno, 303
adhihita, 845,
846, 847, 848
adhihita, 82
adhmtr, 92
adhyag, 816
adhyagc, 259
dhyagt, 58
adhyagu, 476
adhyavasit, 604
adhruvam, 587
adhvna, 128
adhvnam, 77
nagra, 994
anagrais, 975
anaga, 333
anajya, 609

ananuruta, 263
anantagocara, 752,
753
anantajnasayukt
a, 1007
anantam, 1019
anantavikrama,
755
ananyapo, 978
anapekia, 51
anartha, 463
anarthapadasahita
m, 503
anarthya, 269, 674
narthya, 813
analpakam, 882
anavatrpi, 421
anavadyabalas, 186
anavasthitacittasya,
838
anavasrutacittasya,
656, 914, 915
anaanena, 284
angata, 53
angat, 450
antur, 802
antmna, 255
andna, 970
andna, 83
anyoga, 117
anlamba, 590
anvila, 365, 988,
989, 990
anvilam, 230
nana, 955
ansravam, 902,
991, 1013
aniritasycalita,
585

anirito, 563
anist, 908
anikmaayy, 97
aniketat, 458
anigha, 639
anigha, 948
anigho, 724, 1024
anicchu, 73
anity, 3, 252, 910
anity, 252
anity, 53
anidaranam, 813,
1019
anindita, 745
anivartamn, 33
anivrayet, 239
aniveana, 845,
846, 847, 848
animyacria,
215
anikaya, 697
anu, 32
nukampaka, 558
anukampakenari,
2
anukampate, 852,
853, 854
nukampamno, 558
anugmin, 834
anucintit, 358
anutapyate, 210
anuttara, 165, 442
anuttaram, 40, 86,
265, 594
anuttar, 194
anutpanneu, 383
anutsuka, 283
anutsuk, 800

Udnavarga Complete Word Index - 268

anuddhata, 190,
658
anuddhtair, 81
anudharmacr, 106
anunnahanacetasa,
656
anupadrutai, 81
anuparigamya, 139
anupayas, 647
anupayati, 647
anupayanay, 646
anupdya, 771, 772
anuprva, 10, 302
anuprvavihravn,
305
anuprvea, 55, 113
anuprvopantasya,
792
anuprpta, 992
anubhayet, 273,
344
anubhaviyasi, 566
anumtram, 370
anumodamno, 217
anuyuktnm, 309
anuyujya, 747
anuyujyeta, 898
anuraka, 850
anurakaka, 157
anurakata, 119
anulipta, 622, 623,
632, 633
anuvartante, 93, 94
anuvartya, 101
anusmi, 813
anusta, 482, 483
anusara, 58
anustam, 840

anta, 245, 246,


435
aneka, 815
anekadhtupratisa
vidhya, 261
anekni, 23
anena, 39, 40
aneya, 1012
aneya, 926
neya, 1012
aneyo, 1001
anokam, 344
anokasria, 975
anokasr, 877
nta, 607, 608
antaka, 382, 383
antakenbhibhtasy
a, 43
ntam, 307
antar, 702
antarya, 41, 60,
769
ntarkam, 1045
antarea, 957, 959
antarbahisthiram,
137
antv, 609
antika, 432
ntike, 115, 155, 237,
414, 502, 894
antimarra, 974
antimo, 593
antau, 610
andhakra, 4
andhabhte, 379
andhabhto, 601
annapnasya, 282
anya, 662
anyajanena, 653

anyatama, 136,
676
anyatrravad,
289
anyath, 438
anyathbhto, 906
anyathbhvd, 123
anyam, 563
nyam, 482, 483
any, 272
anye, 26
anye, 275
nye, 205
anyo, 258
anveti, 96, 213, 752,
833, 834
apakntati, 237
apakramya, 101
apada, 752, 753,
755
apanya, 80
aparnta, 729,
730, 731, 732
apariuddha, 235
apare, 609
apaviddham, 102
apaviddhni, 5
apaya, 354, 509,
514, 515, 645, 648
apayata, 644, 645
apayann, 508, 510,
511, 512, 513, 516,
517, 649
apayamn, 636
apra, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,

Udnavarga Complete Word Index - 269

938, 939, 940, 941,


942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952, 979,
981
api, 30, 51, 63, 92,
104, 106, 123, 183,
359, 360, 370, 432,
461, 476, 518, 545,
546, 551, 553, 555,
765, 855
pi, 32, 64, 81, 146,
279, 337, 338, 359,
360, 464, 465, 466,
467, 669, 670, 680,
681, 682, 683, 686,
687, 688, 751, 782,
1003, 1004
apha, 105, 166
apuyalbha, 97,
98
apuyalbha, 98
apunarbhavya, 53,
637, 844
apetadamasauratyo,
697
apetadoa, 262
apy, 181
py, 217, 303, 421,
689
aprakampaya, 366
aprajasya, 897
apratibaddhacitta,
54
aprativartitam, 445
apratiham, 590
apraduasya, 659
praduas, 973
pradueu, 676

apramatta, 94, 95,


307, 398
apramattasya, 89
apramatt, 84
apramatt, 86
apramatto, 108, 121,
841
aprama, 173
apramda, 85, 93,
107, 108
apramdarat, 119
apramdarato, 110,
111, 112, 113, 114,
115
apramdavihrim,
167
apramdasya, 85
apramdena, 87,
107, 220
apramdo, 84
aprasann, 231
aprasda, 836
aprpte, 96, 904
aprpyaivsravaka
yam, 957
aprpyaivottama,
959
apriyam, 198
apriy, 126, 127
apriyai, 126
phaladar, 472
abandhanam, 639
abala, 422, 428
abalva, 398
abhaye, 334
abhavya, 115, 155,
894
abhvita, 821, 822,
823, 824, 825, 826

abhikkat, 452
bhikkie, 874
abhijnmy, 589
abhijya, 440, 1019
abhijvyavasito,
1008
abhitvareta, 673
abhinat, 595
abhinandati, 226
abhinandit, 49
abhinanditum, 587
abhinirvttm, 969
abhiprya, 768
abhibhtasya, 421
abhibhto, 911
abhibhya, 45, 298,
895
abhimathnti, 662
abhimanyath, 290
abhimardati, 133
abhimarditam, 31
bhirata, 323, 325,
330
bhivardhate, 89
abhivdana, 537
abhisabhavet, 402,
404, 406, 408, 410,
412, 414
abhkaa, 259
abht, 578
abhtavd, 181
abhyantara, 960,
961
abhykhyna, 677
abhramuktaiva, 302,
335, 337, 339
amamasya, 875
amamo, 877, 969,
993

Udnavarga Complete Word Index - 270

amar, 459
amtraja, 705,
706, 707, 708, 709,
710
amtraja, 705
amnu, 881
amitra, 558
amitr, 282
amitreaiva, 561
amitrair, 209, 783
amta, 309, 517,
1016
mtadundubhim,
445
amtapada, 84
amtasya, 262, 267
amt, 194
aya, 166, 184, 261,
423, 601, 605, 647,
649, 767, 905
ya, 166, 262
yaa, 38
ayam, 184, 637, 649
yam, 438, 906
ayaso, 215
ayogakemio, 72
ayogu, 197
ayoge, 130
ayoghanahatasyaiva,
792
arakte, 352
arakitena, 865
araja, 513
raja, 743
rayagataiva, 301
arayni, 717
araye, 808
aratiratisaho, 954
arahann, 442

aruka, 617
arpam, 1019
arpc, 592
arpia, 1019
arghati, 519, 520,
521, 522, 523, 524,
525, 526, 527, 528,
529, 530, 531, 532,
533, 534, 535, 536
artha, 130, 190,
488, 720
rtha, 485
arthacintakai, 720
arthapada, 503,
556
rtham, 427
arthayogine, 130
arthas, 431
arthasya, 332
rthas, 109
arthbhisamayd,
109
arthya, 675
arthv, 108
arthe, 194
artheu, 791
artho, 875
arhat, 219, 572
arhatm, 187
arhati, 468, 474,
697, 698, 748, 750,
754
arhanta, 780
ala, 620, 621, 622,
623, 624, 625, 626,
627, 628, 629, 630,
631, 632, 633, 634,
635

alakta, 630, 631,


634, 635
alakta, 956
alajjitavye, 334
alajjina, 334
alabdhv, 357, 358
aliptn, 547
alpa, 13, 601
alpaka, 674
alpak, 570
alpaks, 733
alpake, 60
alpajv, 877
alpajtam, 280
alpajto, 279, 283
alpatara, 36
alpabhi, 745
alpam, 106, 765
lpamatsya, 357
alpamtro, 166, 184
alpastro, 664
alparuto, 465, 466
alpd, 432
alppi, 765
alpsvdasukh, 62
alpotsuko, 301
alpodake, 36
alposuka, 301
avajnanty, 280
avabhsati, 691
avabhsayas,
1045, 1046
avara, 546
avavadetnusta,
147
avavicakaa, 428
avav, 74
avasrv, 54
avpnuyt, 895

Udnavarga Complete Word Index - 271

avsjan, 595
avijnata, 20, 838
avijnat, 575
avitrakkam,
955
avidy, 418
aviruddho, 999
avihita, 6
avtas, 245, 246
aveka, 611, 612
avekate, 87
avekavn, 276, 277,
278
avek, 50
avairik, 804
avairea, 297
avocan, 294, 295
avypannena, 852,
853, 854
avyvadhya, 775
vrata, 421
aarra, 818, 1017
auddhabuddhi,
662
auddh, 702
aubh, 67
aubhnudarina,
711, 712, 713, 714,
715, 716
aubhnupay, 711
aea, 389, 390,
391, 392, 393, 394,
928, 929, 930, 931,
932, 933, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946
aeam, 756, 949
ae, 456
aen, 395, 844

aoka, 125, 977,


983
aoka, 87, 159
aoko, 457
aoayaja, 946
amamai, 662
araddha, 723
arddhebhi, 538
arutv, 461
arumukho, 210
ava, 401
vatar, 268
avo, 397
agika, 251,
1018
agikam, 267
apadkt, 626,
627
asatrs, 593
asadeha, 37
asayata, 197
asayat, 876
asayat, 241
asayama, 116
asavta, 705
asavtam, 705,
706, 707, 708, 709,
710
asavt, 701
asasa, 975
asaskta, 586
asakta, 981
asakta, 1010, 1011
asaktacitta, 767
asajyamnam, 417
asat, 602
asata, 186
asat, 147
sati, 124

asanta, 889
asanta, 148
asanto, 148, 270,
549, 719
asamhita, 464,
466, 505, 506
asamo, 441
asdhu, 133
asdhu, 435
asdhni, 666
asra, 694
asrata, 694
asram, 1019
asre, 693
sv, 242
asi, 31
asita, 160
si, 567, 816
asudaranam, 1019
asyed, 447
asecanakadaranam,
892
asau, 217, 242, 305,
332, 402, 406, 408,
410, 414, 457
sau, 27, 200, 266,
912, 914, 916, 918
asta, 103, 309,
1033, 1034, 1035,
1036
asti, 124, 196, 680,
681, 682, 683,
1039
sti, 21, 199, 897
stty, 21
astu, 31
asthicchid, 291
asthicchinn, 291
asthiprkra, 353

Udnavarga Complete Word Index - 272

asthni, 5
asml, 142
asmi, 118, 121,
762, 1004
smi, 286
smi, 250, 290,
443, 650, 663
sminn, 379
asmimnakaya,
781
asmimnasya, 776
asmti, 8, 637
asmti, 116
asya, 78, 289, 480,
548, 552, 857,
1039
sya, 593
asyetarad, 224
asyopakalpate, 205
ah, 297, 482
aha, 442, 559, 589,
604, 721
ahakrast, 603
aham, 637, 908,
1012, 1013, 1014,
1015, 1017
ham, 444
ahisak, 175, 176,
177
ahisak, 803
hisako, 993
ahitni, 666
ahitya, 297
ahir, 276
ahehak, 805
ahehayan, 374
ahehayna, 563
ahortra, 1038
ahortram, 155

ahortr, 18
ahortrnuikim,
309
ahrka, 421
ahrkena, 599
ahrkyo, 421
ka, 572
kam, 996, 997,
998
ke, 356, 738
kaiva, 725, 726,
727, 728, 729, 730,
731, 732
kicanye, 328
kramya, 767
kroan, 294, 295
kro, 973
kro, 926
khytras, 256
khyte, 734
khyto, 256
gata, 976, 977
gatam, 141
gat, 226
gati, 77
gamiyati, 206,
207, 359, 360
gamya, 100, 344,
641, 644
ghta, 836
ghdina, 131
caratha, 181
crakualo, 878
cryo, 443
cchett, 593
janya, 401, 403,
405, 407, 409, 411,
413
jneya, 401

jt, 978
jtv, 160
jtu, 835
jya, 993
jasa, 267
tpav, 844
tpina, 395, 396
tpino, 45, 696,
1040, 1041, 1042,
1043, 1044, 1045,
1046, 1047
tp, 155, 156, 841
tura, 617
turasyaiva, 459
turea, 40
tureu, 802
turyam, 606
ttadaeu, 999
tmakmo, 877
tmakraam, 139
tmadntas, 401,
403, 405, 407, 409,
411, 413
tmadntasya, 480
tmadnto, 485
tmana, 55, 99,
139, 145, 300, 304,
333, 371, 416, 549,
592, 684, 685, 759,
760, 761, 820, 902,
982
tmana, 597
tmanas, 375
tmanasya, 427, 428
tman, 82, 202,
402, 404, 406, 408,
410, 412, 414, 415,
487, 488, 489, 490,
491, 492, 493, 494,

Udnavarga Complete Word Index - 273

495, 496, 497, 498,


499, 500, 501, 502,
661
tmantmana, 819
tmanaiva, 661
tmano, 21, 416,
485
tmabharya, 873,
874
tmavadya, 597
tmavadhya, 187
tmavaa, 799
tmasukhaiia,
212
tm, 401, 416, 480,
484, 485, 487, 488,
489, 490, 491, 492,
493, 494, 495, 496,
497, 498, 499, 500,
501, 502
tmna, 134, 135,
136, 137, 364, 426,
478, 484, 485
tmnam, 61, 140,
415, 482, 483
tmrtha, 146, 486
tmeti, 649
tmaiva, 21, 416
datte, 980
dadanta, 695
dadti, 234
dadhti, 218, 764
dna, 849
dya, 42, 374, 380,
381
dityo, 160
dir, 898
dnava, 83, 283,
654

deayanto, 446
dhytma, 470,
471, 472, 473, 756,
949
dhytmaphaladar,
471
dhytmarata, 595,
879
nanda, 4
npnasmtir, 302
nimitte, 327
nutthnam, 116
padyate, 97
padyed, 904
pnute, 872
pramatt, 132
bdha, 678
bhasvar, 806
bhti, 1038
mia, 132
yatym, 911
yasa, 50
ynti, 68, 72
yu, 17, 18, 704
yur, 15, 35, 36
yuy, 289
rabdhavryavn,
711
rabhato, 507
rabhadhva, 120
rgreeva, 986,
987
rt, 102
rd, 598
rdhayen, 180
rm, 640
ruhya, 87, 457
rogyaparam, 568
rava, 361

rya, 643
rya, 85, 855
ryagarh, 185
ryanivedite, 476
ryapravedite, 770
ryam, 267
ryasatyni, 248
ry, 50, 191
ry, 51, 189, 419,
430
ry, 187, 225,
782
ryi, 251
ryea, 667
ryeu, 437
ryo, 150, 654, 1018
lays, 265
lasiko, 842
vseu, 270
vir, 198
vilat, 186
vhya, 1022
vypde, 322
ay, 77
staya, 786
ubuddhn, 449
rit, 849
si, 692
sna, 745
sno, 1014
sravakayam, 94,
444, 510
sravakayt, 102
sravakaye, 96, 904
srav, 102, 103,
309
sravm, 1044
sravs, 102
hra, 284

Udnavarga Complete Word Index - 274

hranetrprabhava
, 587
hisy, 321
his, 222
hu, 194, 423, 424,
425
hur, 50, 51, 191,
766
hus, 900, 901, 902
icchati, 242
icchanti, 270
icchann, 69
icchmnbhivardha
k, 272
icchlobha, 1022
icchlobhasampann
a, 245
icchec, 276, 277,
278
icchet, 759
iccheta, 57
itara, 287
itar, 480, 733
itaretarea, 277, 791
ita, 148
iti, 62, 65, 231, 272,
280, 285, 290, 420,
559, 606, 680, 681,
682, 683, 1047
ito, 241
itthabhvagata,
794
itthabhvnyathb
hva, 77
ity, 44, 290, 1025
ida, 37, 44, 80, 81,
388, 389, 390, 391,
392, 393, 394, 606,
813, 814, 927, 928,

929, 930, 931, 932,


933, 934, 935, 936,
937, 938, 939, 940,
941, 942, 943, 944,
945, 946, 947, 948,
949, 950, 951, 952
indriynuga, 840
indriyair, 705, 711,
899
indriyai, 154, 705,
706, 707, 708, 709,
710, 711, 712, 713,
714, 715, 716
ima, 291, 302,
335, 337, 339, 384,
385, 386, 387, 638,
701, 845, 846, 847,
848, 927
im, 336, 338,
340, 367, 457, 577,
1001
ime, 216, 313, 314,
315, 316, 317, 318,
319, 320, 321, 322,
323, 324, 325, 326,
327, 328, 329, 330,
1040, 1041, 1042,
1043, 1044, 1045,
1046, 1047
iya, 346, 347, 348,
349, 350, 351
iva, 56, 68, 69, 75,
101, 112, 120, 209,
213, 214, 357, 366,
367, 368, 370, 388,
389, 390, 391, 392,
393, 394, 398, 399,
415, 416, 420, 429,
438, 453, 459, 550,

551, 561, 562, 602,


675, 702, 711, 712,
713, 714, 715, 716,
719, 721, 783, 817,
840, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952, 996,
997, 998, 1028,
1029, 1030, 1031
ivgatam, 142
ivasabhavam,
595
ivtva, 33
ivnala, 213
ivndhakrd, 695
ivbalam, 705, 706,
707, 708, 709, 710
ivodakasya, 689
ivoddhata, 264
iukra, 817
iukr, 364
ia, 537
iyante, 201
iha, 41, 144, 153,
174, 247, 455, 599,
684, 685, 689, 696,
701, 840, 1019,
1021, 1022
ihavedik, 696
ihkea, 184
ihtmakmena, 452
ihtmagaveiam,
61
ihtman, 592

Udnavarga Complete Word Index - 275

ihtmano, 487, 488,


489, 490, 491, 492,
493, 494, 495, 496,
497, 498, 499, 500,
501, 502, 542
ihdhytmasamutthi
t, 82
ihnnapnasya, 281
ihlpam, 104
ihvijnanta, 459
ihvasec, 681
ihhur, 430
ihaiva, 307, 816,
902, 982
ihocyate, 646
ihotpatita, 438
ihaugham, 637
rayasi, 567
dantasya, 851
u, 1017
ukta, 2
ukta, 218, 247
ucchindi, 371
ucchinnabhavatas
ya, 918, 919
ucchrayed, 744
ucyate, 243, 244,
899, 1025
uta, 13
utkiptaparikha,
1021
utkiptaparikh,
1021
uttama, 516
uttamapruam, 540
uttamam, 191, 641,
644, 900
uttam, 430
uttamm, 443

uttamrtham, 992
uttiata, 116
uttihata, 333
uttihen, 118
uttra, 736
uttro, 362, 920,
921, 922, 923, 924,
925
utthnakleu, 842
utthnavata, 89
utthnenpramden
a, 88
utpatita, 417
utpatit, 721
utpadya, 3
utpadyate, 127
utpdavyadharmia
, 3
utplutypi, 199
utsukeu, 800
udake, 16
udakena, 364
udagracitta, 895
udagrea, 856
udapnena, 363
udabinduniptena,
359, 360
udabindur, 75
udayavyaya, 266
udayavyayam, 508,
882
udcchinatty, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 928, 929, 930,
931, 932, 933, 940,
941, 942, 943, 944,
945, 946
udna, 1
udritm, 876

udumbarasya, 388
uddieya, 441
uddieyam, 440
uddhata, 249
uddhatasya, 161
uddhatn, 102
uddharate, 110
uddhtya, 363
unmdam, 123
upa, 201
upakarati, 236, 558
upakliena, 837
upagato, 542
upag, 444
upatyagt, 79, 138,
984, 1001, 1006
upadhi, 65, 808,
909
upadhisabhavam,
909
upadhbandhan,
602
upanahyati, 545
upanahyate, 544
upanahyanti, 294
upapatti, 1010
upam, 140
uparato, 658
upalimpati, 547
upalepabhayd, 547
upanta, 758, 786
upantasya, 90, 857
upantya, 873
upanto, 658, 896
upamyati, 503,
504
upamyate, 911
upasarga, 677
upasarg, 769

Udnavarga Complete Word Index - 276

upasevate, 231, 543,


546
upaskt, 71
upasthnarataye,
607
upasthit, 305
upahisanti, 203
uptidhvanti, 695
upnaham, 56
upeta, 395, 396,
441
upetadamasauratya
, 698
upeto, 395
upeyasi, 757
upeyetha, 333
upaiti, 30, 181, 185,
542, 703, 1042,
1043, 1044
ubhayatas, 466, 467
ubhayatra, 684, 685
ubhaye, 472
ubhayena, 983
ubhayo, 427
ubhrthe, 428
ubhv, 108
ubhau, 181, 984
urago, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952
ulkevmucata, 49
urrthva, 76
uyate, 907

rdvasroto, 54
rdhva, 637
ju, 817
jjugateu, 537
ddhipdarata,
772
abha, 1012
abha, 1012
ayor, 744
i, 744
ipraveditam, 180
eka, 479, 504, 557
eka, 478, 879
ekaka, 653
ekaghano, 749
ekacaram, 818, 1017
ekacary, 300
ekacarym, 478
ekaty, 867, 868,
869, 870, 871, 872
ekatvam, 233
ekadharma, 277
ekadharmam, 196
ekam, 503, 556, 855
eka, 299, 301
ekaa, 8
ekaayym, 478
ekasya, 64, 301
ekgracittasya, 858
eknta, 746
ekntadarina, 958
ekntanindita, 746
ekyana, 260
ekyano, 259
ekro, 639
eksana, 478
eksanasya, 477
ekha, 505, 506,
507, 508, 509, 510,

511, 512, 513, 514,


515, 516, 517
eke, 7, 9, 227, 603,
957, 958, 959
eko, 109, 301, 443,
607, 851
eta, 216, 851
etac, 644
etaj, 64, 273, 569,
570
etat, 124, 134, 571,
604
etad, 51, 83, 135,
162, 283, 603, 644,
651, 740, 776, 862
etarhi, 450, 578, 746
et, 74, 75, 85,
180, 843
ets, 844
etni, 150
etv, 609, 610
eti, 77, 164, 537,
756, 1039
ete, 117, 159, 228
etena, 260
etensau, 216
etebhyo, 165
edhate, 57, 784
ena, 32, 136
ene, 583
ebhis, 432
eva, 6, 16, 41, 81,
82, 125, 163, 192,
193, 215, 234, 256,
257, 259, 269, 271,
286, 298, 299, 371,
380, 382, 383, 415,
440, 482, 483, 559,
569, 638, 659, 676,

Udnavarga Complete Word Index - 277

690, 720, 752, 782,


789, 957, 958, 959
eva, 4, 11, 12, 13,
14, 17, 21, 44, 81,
101, 138, 139, 162,
215, 217, 249, 289,
365, 372, 373, 376,
377, 379, 462, 544,
545, 608, 611, 612,
637, 692, 749, 793,
821, 822, 823, 824,
825, 826, 827, 828,
829, 830, 831, 832,
883, 884, 885, 886,
887, 888, 954
evam, 2, 15, 41, 155,
571
evnucintayan, 880
evnudhvati, 733
evpakntati, 236
evbhinandanti, 142
evbhivarati, 162
ea, 66, 67, 168,
248, 252, 253, 254,
255, 259, 260, 296,
399, 567, 597
eam, 284
eama, 125
e, 451, 594
e, 448
ea, 760
ena, 761
enuaso, 763,
764
eo, 258, 259
eyati, 861
eyanti, 734
eyasi, 577
okam, 355

okd, 344, 811


ogha, 355, 636
oghatram, 1013
oghatro, 1013
ogham, 220
oght, 811
ogho, 88, 737
ka, 4, 367
ka, 563, 565, 752
kasir, 567
kasvopahat, 566
kauka, 207, 209,
214
kauk, 49
kauk, 678
kaagaram, 38
kaakaveur, 187
katha, 65, 124,
125, 291
kada, 690
kadarya, 435
kadary, 217
kadaryebhi, 538
kadali, 268
kad, 296
kaple, 563
kam, 440, 441
kampyante, 749
karayam, 256, 257
karam, 49
kariyasi, 199, 816
kariymi, 41
karoti, 66, 88, 204,
297, 307, 660, 817,
833, 834
karotti, 604
karoty, 242
karomti, 604
karoi, 199

kartavya, 376
kartavyam, 44
kartu, 769
kardamagandhikam,
229
karma, 181, 198,
200, 202, 204, 209,
210, 211, 212, 213,
214, 235, 286, 339,
340, 684, 685
karma, 203
karmapath, 180
karmabaddh, 203
karmabaddho, 202
karmabhi, 208, 241
karmi, 199, 201,
208, 215
karmro, 55, 333
karpaavarea,
62
kal, 788
kalpasthn, 547
kalm, 519, 520,
521, 522, 523, 524,
525, 526, 527, 528,
529, 530, 531, 532,
533, 534, 535, 536
kali, 183, 597
kalin, 183
kalir, 184
kalua, 961
kalya, 540, 660
kalyakr, 660
kalyadharmam,
901
kalyappakn,
461, 462
kalyaprajam,
902

Udnavarga Complete Word Index - 278

kalyam, 204
kalyalam, 900
kalyik, 188
kalyik, 188
kalye, 673
ka, 421, 443, 972,
993
kaaybhitita, 396
kaaybhispa, 395
kam, 399
kas, 468, 748, 750
kasmi, 648
kasya, 21, 363, 1017
k, 5, 36, 696
k, 62
kkarea, 599
kk, 696, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044
kpurua, 268
kpuruea, 285
kpurueva, 766
kpotavarny, 5
kma, 46
kma, 814
kmajaha, 877
kma, 52, 225
kmagatni, 947
kmagaveia, 717
kmagu, 947
kmaguo, 841
kmapakaughatri
m, 793
kmaratisastavam,
95
kmas, 859
kmasamo, 737
kmasukha, 51,
788

kmahetor, 809
km, 29, 49, 52,
608
km, 233, 1006,
1023
km, 53
kmn, 58, 233, 344,
1006
kmn, 56, 776
kmndhajlapraki
pts, 68
kmsravavisayuk
ta, 994
kmino, 53
kmebhir, 785
kmebhyo, 47
kmeu, 54, 60, 63,
65, 382, 575, 636,
1015
kmair, 59, 62, 986,
988, 996
kya, 581, 613,
614, 615, 616
kyakarma, 857
kyagat, 103, 304,
305, 316
kyaducarita,
169, 172
kyapradoa, 169
kyam, 384, 385,
612, 845, 846
kyasajitam, 617
kyasya, 98, 158,
679, 864
kyena, 104, 169,
173, 174, 175, 178,
179, 180, 303, 900,
971
kyo, 38, 151

kraka, 145
kraasagrahea,
766
kr, 198
kla, 201
klagata, 128
klena, 306
klensau, 968
klenottarate, 305
klya, 7
kya, 697
kyakah, 241
kyam, 697, 698
ki, 235, 245, 363,
421, 537, 648, 808,
960, 961, 980,
1039
kicana, 795, 796
kicanam, 602, 801,
806, 807
kim, 39, 648
kisara, 16
krti, 267, 491
klavad, 366
kuktc, 741
kujara, 401, 403,
405, 407, 409, 411,
413
kujara, 110, 120
kujaram, 812
kuhr, 182
kualais, 620, 621,
624, 625
kuta, 433, 436
kutas, 861
kuto, 21, 47, 48, 76,
122
kunadu, 18
kupita, 426, 427

Udnavarga Complete Word Index - 279

kupinmukhe, 68
kupyate, 861
kumbhakrea, 12
kumbhopama,
384, 386, 845, 847
kuruta, 143
kurute, 59, 145, 382,
383, 548
kurudhva, 333
kurmo, 563
kuryc, 484, 485,
671, 672
kuryj, 820
kuryt, 180, 299,
671
kuryd, 99, 173,
301, 363, 819, 820
kuryn, 300, 376
kuryus, 481
kurva, 206, 207,
208
kurvata, 373, 673
kurvanta, 209
kurvanti, 103, 289
kurvanty, 212
kurvam, 546
kurvo, 234
kurvta, 125, 129,
202, 538, 539, 671,
672
kula, 784
kule, 285
kuala, 173, 174,
376, 855
kuala, 367, 368
kualasyopasapada
, 651
kual, 264, 856
kual, 652, 653

kualena, 339, 340


kualo, 28
kugrea, 519, 520,
521, 522, 523, 524,
525, 526, 527, 544
kupi, 544
kusdo, 507, 705,
842
kamnayogena,
203
kta, 44, 210, 211,
587, 674, 690, 742
ktaktyam, 991
ktapuya, 142
ktapuyasya, 769
ktapuys, 26
ktapuyo, 685
ktam, 12
ktas, 82
ktktam, 375
ktny, 201
kte, 661, 680, 681,
682, 683, 685, 686,
687, 688, 689
ktair, 359, 360
ktya, 102, 331
ktyakle, 331
ktyktyeu, 271
ktyya, 556
ktye, 103
ktyeu, 108
ktv, 44, 140, 153,
174, 210, 211, 597,
741, 742
kntati, 214
kmir, 691
kauklni, 201
kn, 344

ke, 447, 950, 951,


952
kena, 289, 752, 753,
755, 852, 853, 854
ke, 626, 627
keu, 271
ko, 4, 8, 367, 487,
488, 489, 490, 491,
492, 493, 494, 495,
496, 497, 498, 499,
500, 501, 502, 754
kopanye, 861
kop, 794
kola, 361, 362
kovida, 863
kovidam, 992
koam, 595
kohagata, 674
kaukti, 593
kranda, 841
krmati, 665
kriyate, 102, 146,
652
kruddhasya, 422
kruddhe, 434
kruddhev, 434
kruddho, 420, 431
krudhyate, 434
krudhyet, 286
krudhyed, 432
krodha, 417, 419,
438
krodhano, 421
krodham, 435
krodhas, 436, 437
krodhasya, 419
krodhbhibhta,
431
krodhe, 420, 422

Udnavarga Complete Word Index - 280

krodhena, 421
krodho, 433, 436
krauca, 653
kliyate, 661
kliyeta, 483
kliam, 684
kva, 139
katt, 79, 138
kae, 55
kao, 79
katriyas, 1038
kano, 138
kamati, 423, 424,
425
kamate, 430
kameta, 430
kaya, 1023, 1042,
1043, 1044
kaya, 594
kayam, 816, 902,
982
kayt, 909
kaynt, 24
knti, 423, 424,
425
knti, 564
kntibala, 596
kntibalair, 395
kntim, 430
kntivratabalopeta
, 973
kntisauratyasamd
higocar, 476
knto, 956
knty, 296
kioti, 287
kitau, 754
kipta, 811
kipta, 659

kipra, 402, 768


kipram, 16, 163,
676
kamno, 158
kasabhava,
159
kasayojan,
967, 1019
ksrava, 991
ksrav, 849
ksravo, 978
kyati, 18
kyante, 910
krapaka, 68, 370
krapako, 653
kram, 213
kudh, 569
kubhitena, 835
ketri, 346, 347,
348, 349, 350, 351
kema, 641
kemagamo, 168
kemaprpt, 774
kemam, 644
kemas, 455
kem, 195
khanata, 76
khananti, 132
khanel, 229
khalu, 67, 234, 542
khtamly, 76
khdati, 215
gaggata, 262
gacchati, 42, 92,
112, 123, 161, 216,
380, 381, 402, 763,
764
gacchate, 15, 35

gacchanti, 23, 103,


241, 309, 334,
1033, 1034, 1035,
1036
gacchet, 303, 384,
385, 386, 387
gajam, 876
gaev, 259
gaasya, 80
gata, 1013
gata, 107, 239, 642,
686, 687, 688, 741,
742
gatam, 142
gata, 6
gat, 131, 310, 311,
312
gatdhvano, 735
gatni, 397
gatbhidhya, 1014
gati, 98, 1007
gati, 206, 214, 572,
792
gatim, 77
gatir, 572, 585, 590,
793
gati, 98
gatis, 726, 728, 730,
732
gatv, 175, 176, 177,
178
gandha, 164
gandhajtebhya,
165
gandharv, 481
gandhena, 622, 623,
632, 633
gandho, 166

Udnavarga Complete Word Index - 281

gamiyanti, 25, 28,


445, 453, 454
gambhra, 720
gambhraparikha,
136
gambhrabuddhi,
992
garbha, 9
garbham, 77, 703
garbhe, 6
garhita, 107
gavvadhanahrak
, 291
gavvadhanahri
, 291
gaveatha, 4
gahana, 960
g, 17, 105
gha, 66
gtrm, 622, 623,
632, 633
gthata, 503,
504
ghate, 591
gira, 971
gile, 841
gu, 766
guptam, 137
gupti, 899
guru, 789
guruka, 98
gurukartavya, 452
guhayam, 818,
1017
guhsu, 773
gddh, 60
ghakraka, 816
ghakrakaiamas
, 815

ghaka, 816
ghabandhanni, 29
ghasthebhir, 975
gh, 240
gh, 271
ghti, 226
geha, 816
gairikarajitau, 622,
623, 632, 633
gocara, 725, 726,
727, 728, 729, 730,
731, 732
gocarabhi, 292
gocaram, 17
gotrea, 962, 963
gopayattmna,
138
gopayet, 137
goplo, 17
gopaiva, 105
gautamarvak,
313, 314, 315, 316,
317, 318, 319, 320,
321, 322, 323, 324,
325, 326, 327, 328,
329, 330
grathit, 72
granths, 129
granthai, 736
graha, 737
grma, 42, 380,
381
grmakaak, 926
grmakaak,
920, 921, 922, 923,
924, 925
grm, 374
grme, 718, 808
grmy, 74, 75

grmye, 31
grmam, 41
gredhaniritai,
839
ghatano, 14
ghtayet, 140
ghoea, 469, 470,
471, 472, 473
ghoenuynti, 469
ca, 1, 6, 8, 10, 16,
23, 29, 33, 35, 41,
44, 50, 79, 88, 98,
101, 106, 116, 118,
124, 126, 127, 132,
144, 146, 147, 148,
149, 151, 154, 156,
157, 159, 161, 172,
174, 179, 185, 189,
190, 192, 194, 201,
203, 222, 224, 227,
228, 238, 239, 244,
251, 259, 264, 266,
267, 270, 271, 277,
282, 286, 288, 290,
291, 299, 300, 301,
303, 305, 307, 308,
310, 311, 312, 313,
314, 315, 316, 317,
318, 319, 320, 321,
322, 323, 324, 325,
326, 327, 328, 329,
330, 341, 342, 343,
353, 367, 368, 375,
377, 401, 417, 419,
426, 427, 428, 432,
437, 440, 443, 449,
450, 451, 458, 469,
470, 471, 472, 473,
477, 503, 504, 505,

Udnavarga Complete Word Index - 282

506, 507, 508, 509,


510, 511, 512, 513,
514, 515, 516, 517,
518, 537, 539, 543,
560, 577, 581, 582,
584, 586, 589, 590,
592, 595, 596, 606,
607, 637, 640, 642,
646, 652, 660, 666,
672, 677, 678, 680,
681, 682, 683, 686,
687, 688, 689, 690,
700, 703, 705, 706,
707, 708, 709, 710,
711, 712, 713, 714,
715, 716, 722, 723,
724, 725, 726, 727,
728, 729, 730, 731,
732, 739, 740, 745,
746, 751, 762, 766,
767, 768, 769, 771,
773, 780, 788, 794,
836, 845, 846, 847,
848, 850, 857, 862,
864, 865, 891, 897,
899, 900, 907, 920,
921, 922, 923, 924,
925, 926, 962, 964,
965, 966, 971, 973,
979, 981, 984, 995,
1000, 1003, 1004,
1005, 1008, 1010,
1018, 1021, 1022,
1023, 1024, 1025,
1026, 1032
cakra, 833
caku, 474
cakum, 251,
460, 462, 663

cakums, 609
cakramaa, 773
caturtham, 97, 191
caturbhgam, 537
catvri, 97, 248, 642
catvry, 251
cana, 296, 421
candanc, 165
candand, 164
candra, 562
candram, 589, 592,
996, 997, 998
candram, 302,
335, 337, 339,
1038
candro, 988, 989,
990
capala, 817
camar, 850
cara, 298, 299
cara, 300
caratas, 35
carati, 244, 891
carate, 239, 427
caranta, 751
caranta, 696
caranti, 209, 459,
701, 702, 967,
1019
carante, 476
carann, 653
carama, 428
carita, 301
carita, 690
caret, 64, 118, 144,
169, 170, 171, 274,
363, 374, 762
careta, 28, 284, 298,
395, 396, 956

cared, 301
caren, 299, 301
carmaa, 56
ckualasya, 950,
951, 952
ckusal, 264
cktaja, 723
ckhyti, 259
cjanarajite, 626,
627
ctivartate, 1032,
1037
ctmabhi, 209
ctmna, 130, 479
ctyalya, 927
ctra, 717
ctha, 153, 174
cdha, 637
cdhimuktnm,
309
cnavatrp, 421
cnindito, 144
cnimitta, 725,
726, 727, 728, 729,
730, 731, 732
cnupdya, 1001
cnupdyam, 849
cnusmara, 880
cnyath, 905
cnyad, 172, 181
cnvag, 469
cpare, 362
cptikr, 358
cpd, 721
cpi, 154, 165, 711,
712, 713, 714, 715,
716, 788, 956, 985
cpy, 450, 458, 644,
694, 705, 706, 707,

Udnavarga Complete Word Index - 283

708, 709, 710, 746,


960, 961, 984
cprjo, 679
cpriyam, 133
cbhayadarina,
334
cbhinandanti, 141
cbhibhtasya, 421
cbhirametryo, 344
cbhn, 578
cbhyatt, 450
cyujya, 130
crati, 1005
crik, 814
cravam, 220
crtharat, 777
cryasatyni, 642
cryo, 456
clokaya, 456
cvabhsate, 691
cvihis, 437
cvrata, 421
c, 1004
cvaset, 681
cvased, 681
cgika, 643
cgike, 772
csabhyc, 147
csrasajina,
693
csmi, 440
csmi, 1003
csya, 269, 546, 665
csrav, 1035
cha, 442, 722
cic, 235
cit, 139, 271, 289,
443, 563, 565, 852,
853, 854

citta, 156, 673,


810, 811, 812, 813,
817, 818, 819, 820,
821, 822, 823, 824,
825, 826, 827, 828,
829, 830, 831, 832,
849, 851, 859, 860,
861, 867, 868, 869,
870, 871, 872
cittakepam, 678
cittanimittasya, 863
cittam, 771, 772,
814, 841, 845, 846,
847, 848, 1019
cittavanuvartakam
, 840
cittavyupaamasya,
477
cittasya, 523, 532,
810, 867, 868, 869,
870, 871, 872
citte, 816, 870, 871,
872
cittena, 835, 837,
851, 852, 853, 854,
856, 865, 867, 868,
869
citra, 613, 614,
615, 616
citrakta, 617,
620, 621, 624, 625
citr, 630, 631, 634,
635
citri, 52
cid, 124, 125, 537,
690, 752, 972, 980,
1039
cin, 950, 951, 952,
993

cinoti, 183
cira, 494, 495, 566
cirakte, 680, 681,
682, 683, 686, 687,
688
cirapravsina, 141
cirartram, 71
cirt, 548
cvara, 278
cvaram, 773
cec, 276, 277, 278,
765
cet, 57, 106, 134,
135, 136, 137, 198,
199, 208, 229, 281,
337, 338, 647, 671,
672, 855
cetasa, 786
cetas, 139, 265,
303, 770, 836
cetaspi, 174
ceti, 583
ced, 198, 279, 280,
281, 464, 465, 466,
467, 550, 552, 554,
970
cen, 647
cendriyai, 304
ceyam, 480
cel, 298, 299
cee, 864
ceha, 28, 585
cehvatara, 401,
403, 405, 407, 409,
411, 413
caika, 518
caika, 1032
caikacara, 877
caikacaro, 1017

Udnavarga Complete Word Index - 284

caikam, 478
caike, 7
caina, 221, 672
caiva, 148, 270, 291,
384, 385, 386, 387,
421, 426, 430, 475,
585, 605, 610, 695,
725, 726, 727, 728,
729, 730, 731, 732,
772, 778, 836,
1016, 1037
caivkuala, 180
caivtra, 362
caivodayavyayam,
866
caiv, 116, 132, 222,
321, 322, 327
cottamatam, 543
cotpda, 779
coddhts, 1022
copacit, 240
coparudhyate, 18,
19
copaamasya, 655
copasevate, 548
cora, 226
corai, 152, 226
coitabrahmacarya,
968
caugham, 260
cchandam, 52
cchandra, 671, 672
cchanna, 162
cchy, 834
cchitv, 51
cchinnka, 100
cchrmayrthasya,
105
cyut, 148

cyuti, 1010
cyutir, 590
cyuti, 585
chakyamuni, 259
chatra, 763
chandajto, 54
chandargavaopet,
469
channam, 162
charaam, 641, 644
chdayaty, 597
chmyed, 297
chstnya, 484,
485
chitila, 235
chitv, 369, 580,
786, 947, 1021,
1022
chitveha, 384, 385,
386, 387
chidyate, 370
chinatti, 182, 221,
408
chindata, 369
chindati, 408, 499
chindi, 1023
chindhi, 233
chinnakathakatho,
948
chinnayoktram, 639
chinnka, 101
chinno, 81
chle, 522, 531
chleu, 698
chuyn, 560
chraddadhno, 765
chramao, 245, 246
chramayrthev,
276, 277, 278

chrutv, 503, 504


chreya, 741
chreham, 542
chreh, 560
ja, 955
jabhir, 960, 961,
962, 963
jana, 795, 796,
797, 798
jana, 145, 231, 717,
966
janat, 457
janatm, 457
janasya, 875
jan, 797, 798
jan, 72, 93, 94,
203, 227, 361, 469,
733, 734, 876
janh, 361
janeu, 795, 796,
797, 798
jantu, 65
jantuna, 70, 196
jantunas, 66
jaya, 429
jayate, 596
jayanti, 765
jayaparjayau, 758
jayas, 429
jayd, 758
jayet, 434, 435, 479
jayed, 479
jaradgava, 615
jaray, 31
jar, 32, 44, 152,
777
jarm, 30
jarmaraabhru,
39

Udnavarga Complete Word Index - 285

jarmaraam, 68, 72
jarmaraasaghta
, 587
jarmtyu, 17
jare, 31
jalrthika, 230
jaleruha, 389, 390,
391, 392, 393, 394,
928, 929, 930, 931,
932, 933
javasapanna,
562
jahati, 132
jahant, 355
jahti, 56, 265, 354,
395, 412, 840
jahty, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 399, 844, 927,
928, 929, 930, 931,
932, 933, 934, 935,
936, 937, 938, 939,
940, 941, 942, 943,
944, 945, 946, 947,
948, 949, 950, 951,
952
jahet, 866
jahed, 417
jahau, 29
jahyd, 606
jgara, 308
jgarato, 20, 308
jgaranta, 308
jgarik, 307
jgariksu, 154, 705,
706, 707, 708, 709,
710, 711, 712, 713,
714, 715, 716
jgaret, 306

jgaryam, 309
jta, 417, 587
jtavedasa, 792
jtasya, 11, 182, 586
jti, 815
jtikaya, 1008
jtijar, 306, 307,
1037
jtijarntadarina,
45
jtijarntadar, 260
jtijarbhibhtm,
457
jtijarm, 333, 757
jtijaropag, 70
jtimaraasakaya
m, 250
jtimaraasasra
, 566
jtisasra, 121,
815
jtisasro, 912,
913, 914, 915, 916,
917, 918, 919
jtisahasri, 92
jtmaraasya, 45
jtmaraena, 33
jtu, 126, 297, 636
jtena, 376
jteu, 791
jty, 962, 963
jtyo, 784
jnanti, 469, 603,
1007
jnti, 206, 214,
470, 472
jnmi, 46
jnyt, 304
jnyd, 559

jnyur, 271
jned, 99, 656
jnyam, 401
jmbunadasyaiva,
468, 748
jyate, 47, 48, 81,
122, 123, 182, 369,
784
jyase, 46
jyeta, 378
jla, 737
jlamuktaiva, 601
jlin, 80, 753, 755
jita, 752, 845, 846,
847, 848
jita, 480
jitam, 752
jitasypajita, 481
jit, 444, 926
jitendriya, 395
jitv, 767
jina, 442, 444, 781
jinabhitam, 1
jin, 444
jinti, 596
jihv, 551
jra, 29
jrakraucaiv, 357
jram, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952
jryati, 704
jryanti, 30

Udnavarga Complete Word Index - 286

jryante, 127
jvati, 993
jvate, 284, 599
jvaloke, 125, 224,
663
jvmo, 800, 801,
802, 803, 804, 805,
806, 807
jvita, 12, 18, 19,
140, 505, 506, 507,
508, 509, 510, 511,
512, 513, 514, 515,
516, 517
jvitakmo, 664
jvitam, 13, 14, 24,
25, 37
jvitasakayeu,
791
jvitum, 276, 277,
278
jvite, 8, 60, 341,
342, 343
jvitendriy, 356
jvin, 218
jvino, 607
jvet, 32, 507
jveta, 274
jved, 505, 506, 508,
509, 510, 511, 512,
513, 514, 515, 516,
517
jvarath, 951
jvalato, 792
jta, 475
jtaya, 128, 141
jt, 1015, 1017
jtim, 142
jtimadhye, 343,
497

jtis, 820
jtn, 677
jtnm, 561, 783
jto, 269
jtv, 64, 83, 85,
273, 280, 283, 284,
426, 427, 486, 569,
570, 606, 654, 655,
694, 740, 866, 927,
1023
jtvlpajta, 280
jnavn, 461
jnasya, 842
jyate, 792
jyante, 743
jey, 444
ta, 30, 42, 64, 137,
145, 162, 183, 205,
263, 279, 290, 331,
354, 417, 419, 428,
438, 464, 465, 466,
467, 468, 523, 532,
537, 606, 638, 662,
705, 706, 707, 708,
709, 710, 711, 712,
713, 714, 715, 716,
748, 750, 752, 753,
754, 755, 767, 794,
820, 833, 834, 861,
900, 901, 902,
1012, 1013, 1014,
1015, 1017, 1026
ta, 575
takak, 364
tagara, 545
tagarac, 164
tagaracandant, 166
tagarc, 165

tac, 16, 191, 522,


531
taj, 284
tat, 56, 99, 191, 210,
211, 521, 524, 525,
527, 530, 533, 534,
536, 660, 784, 812,
814, 905, 953
tata, 878, 882
tatas, 833, 834
tato, 46, 58, 205,
264, 401, 403, 405,
407, 409, 411, 413,
444, 482, 483, 577,
578
tatkaro, 105
tatra, 8, 219, 223,
227, 229, 238, 344,
354, 370, 378, 591,
592, 610, 671, 672,
740, 882
tatraiva, 223
tatropamyati, 426,
427
tath, 9, 31, 35, 82,
142, 271, 332, 367,
368, 374, 395, 396,
457, 481, 484, 485,
583, 584, 620, 621,
624, 625, 649, 736,
750, 754, 778, 809,
897, 898, 903, 980,
983, 1039
tathkro, 288
tathgata, 455
tathgata, 692
tathgat, 256, 257,
447, 738
tathgato, 441

Udnavarga Complete Word Index - 287

tathmna, 242
tathtmrtha, 332
tathnya, 109
tathpara, 820
tathrbudni, 185
tathaike, 9
tathaiva, 29, 52,
106, 262, 303, 455,
582
tathotpalt, 165
tathobhayam, 975
tad, 50, 76, 102,
117, 124, 191, 224,
235, 354, 474, 518,
519, 520, 526, 528,
529, 535, 587, 649,
666, 905
tad, 476
tadutthya, 215
tan, 202
tanuksya, 704
tanuko, 601
tantre, 13
tandrr, 117
tapa, 235, 779
tapati, 188, 741,
1038
tapate, 341, 342, 343
tapas, 564
tapt, 197
tapyate, 208, 420
tapyamn, 33
tam, 82, 88, 215,
259, 280, 286, 565,
659, 970, 971, 972,
973, 974, 975, 976,
977, 979, 980, 981,
982, 983, 984, 985,
986, 987, 988, 989,

990, 991, 992, 993,


994, 995, 996, 997,
998, 999, 1000,
1001, 1002, 1003,
1004, 1005, 1006,
1007, 1008, 1009,
1010, 1011, 1012,
1013, 1014, 1015,
1016, 1017, 1021,
1022
tamas, 591
tamas, 460, 602
tamonuda, 455
tayor, 646
tarati, 220
taratait, 79
taranta, 690
taranti, 361
taranty, 361
tariyate, 260
tared, 637
tareyur, 636
tarhi, 734
tasmc, 542
tasmt, 45, 129, 143,
157, 307, 416, 549
tasmd, 125, 162,
297, 346, 347, 348,
349, 350, 351, 452,
722, 866, 898
tasmn, 139
tasmi, 650
tasmai, 397
tasya, 74, 75, 190,
204, 212, 224, 243,
354, 422, 429, 436,
465, 467, 475, 518,
553, 588, 604, 680,

681, 682, 683, 852,


853, 854
tasyyam, 898
tasyaiva, 65, 204,
434
tahaiveha, 461
t, 28, 78, 186,
189, 402, 404, 406,
408, 410, 412, 414,
609, 696, 908
ts, 53
tda, 263, 657
td, 548, 858
tdo, 548
tn, 183
tni, 5
tpajto, 905
tpayet, 192
tm, 192, 423, 424,
425, 430
tyina, 735
tyin, 2
tyine, 873, 874
tyino, 90
ty, 366, 396
trga, 562
trkiko, 692
trkitair, 692
tlamastakavad,
228, 699
tvat, 691
tvat, 104, 243, 890
titkati, 400, 423,
429
titkate, 186, 973
titk, 564
titkmi, 721
tihatas, 35

Udnavarga Complete Word Index - 288

tihati, 362, 437,


1045, 1046, 1047
tihanti, 52, 79
tram, 733
tra, 1001
travantas, 260
tr, 361, 774
tryaku, 868
tvra, 127
tvrargasya, 66
tu, 26, 30, 49, 51,
53, 67, 73, 78, 93,
103, 147, 158, 164,
166, 197, 206, 207,
208, 211, 214, 217,
230, 239, 244, 246,
247, 262, 284, 293,
297, 301, 335, 336,
354, 369, 375, 378,
384, 385, 386, 387,
388, 389, 390, 391,
392, 393, 394, 420,
424, 434, 438, 453,
454, 459, 462, 470,
471, 472, 473, 476,
541, 542, 556, 558,
559, 560, 561, 569,
582, 595, 597, 604,
610, 620, 622, 626,
630, 642, 647, 649,
652, 668, 669, 670,
680, 681, 682, 683,
685, 687, 688, 692,
694, 698, 717, 738,
742, 743, 747, 783,
789, 836, 844, 849,
855, 870, 871, 872,
874, 876, 891, 904,
909, 927, 928, 929,

930, 931, 932, 933,


934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952, 963,
965, 980, 983, 984,
993, 1040, 1041,
1042, 1043, 1044,
1045, 1046, 1047
tudanti, 876
tulya, 766
tulyam, 300, 595
tulyasev, 542
tu, 584
tua, 975
tuasya, 775
tui, 791
tuim, 745
tttamaprua, 723
ttpatita, 934, 935,
936, 937, 938, 939
ttpunti, 597
tdgate, 691
tryea, 858
tadoi, 346, 347,
348, 349, 350, 351
ttya, 97, 191
tpta, 59
tpt, 58
tpti, 58
tpti, 62
tptir, 59
tbhi, 971
tay, 72, 73
taycchdit, 68
t, 59, 66, 67, 69,
78, 80, 82, 83, 394,
710, 716, 753, 755,

826, 832, 933, 945,


1003
t, 73, 74, 75,
76, 78, 394, 580,
933, 939, 945, 946,
1022
tkaya, 579,
925
tkaya, 596
tkayarato, 63
tkayasukhasyai
tat, 788
tkayd, 888
tdo, 351
tdvitya, 77
tnuayair, 81
tpraho, 456
tbhavaparika
, 1003
tbhir, 71
ty, 363
ty, 76
tvigata, 751
talyanikntana
, 257
tsam, 737
te, 43, 46, 52, 58,
60, 70, 72, 102,
103, 125, 132, 175,
176, 177, 178, 198,
199, 203, 217, 292,
355, 356, 361, 453,
454, 469, 476, 567,
693, 694, 718, 733,
734, 773, 816, 841,
849, 859, 860, 960,
961, 967, 1018,
1019, 1021, 1022

Udnavarga Complete Word Index - 289

tejas, 364, 817,


1038
tejo, 591
tena, 183, 304, 354,
402, 404, 406, 408,
410, 412, 414, 560,
610, 855
tenptaman, 298
tenai, 1017
tenaivsau, 765
tebhyo, 541
te, 3, 36, 102,
129, 167, 281, 291,
293, 294, 295, 310,
311, 312, 449, 541,
610, 725, 726, 727,
728, 729, 730, 731,
732, 773, 859, 860
teu, 102, 608
tau, 181
tmna, 110
tyajati, 406, 500
tyajate, 75, 220
tyajen, 787
tygagat, 319
tygav, 223
traym, 136
traseu, 995
tr, 43
trya, 43
tribhir, 432
tribhur, 265
triu, 981
tr, 265
traividya, 280
traividyo, 280
tv, 53, 54, 61, 75,
77, 82, 87, 104,
121, 132, 139, 148,

159, 165, 198, 228,


245, 246, 247, 256,
259, 281, 285, 287,
334, 346, 347, 348,
349, 350, 351, 382,
383, 384, 385, 386,
387, 420, 423, 435,
438, 441, 447, 464,
466, 478, 487, 488,
489, 490, 491, 492,
493, 494, 495, 496,
497, 498, 499, 500,
501, 502, 537, 567,
572, 592, 599, 609,
638, 647, 656, 661,
701, 702, 747, 756,
791, 800, 802, 803,
804, 805, 814, 842,
851, 856, 877, 948,
949, 999, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044, 1045, 1046,
1047
tva, 815
tvaca, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952
tvac, 750
tvam, 841
tv, 46
tvm, 31

d, 209, 227, 242,


406, 500, 690,
1000
daapphe, 583
daa, 98, 956
daarjva, 16
daasya, 140
daena, 17, 676,
760, 761
datta, 346, 347,
348, 349, 350, 351
datv, 153
dadata, 652
dadanty, 227
dadti, 98, 765, 767
dadyd, 432
dadhti, 808
dapphe, 583
dama, 222
damana, 810
damayanti, 364
damayitv, 1019
damayiyanti, 818
damayej, 401
damayed, 401, 403,
405, 407, 409, 411,
413, 415
damya, 261
damiyanti, 1017
damena, 88
daypanna, 850
darv, 550
darana, 225
daranam, 126, 782
daranasapanna,
150
daranasya, 258
daranena, 794
darino, 608

Udnavarga Complete Word Index - 290

daam, 679
danm, 676
dahati, 679
dahantad, 213
dahanti, 49
dahann, 112
daharasya, 1028,
1029
daharpi, 8
daharo, 8, 337, 338
dahyati, 801
dahyamny, 801
dahr, 10
do, 956
dna, 216, 217,
596, 766
dnam, 217, 767
dnavel, 766
dnni, 153
dnena, 435
dnta, 400, 810
dnta, 400, 978
dntam, 974
dntas, 401
dntasya, 433, 436
dntena, 402
dnto, 400, 402, 485
dydo, 204
drava, 50
dri, 98
dru, 364
druam, 677
dreu, 50
diva, 703
divasasya, 646
div, 33, 35, 132,
227, 228, 310, 311,
312, 313, 314, 315,
316, 317, 318, 319,

320, 321, 322, 323,


324, 325, 326, 327,
328, 329, 330,
1038
divkara, 691
divija, 788
divya, 216
divy, 739
divy, 1006
divyeu, 63
dia, 164
diam, 5
dias, 139
dio, 5
drgha, 20, 980
drgham, 77, 128
drgh, 20
drghdhvna, 783
drgho, 20
dryate, 231
duka, 65
dukd, 253, 254
duk, 240
dukena, 809
dukha, 71, 124,
133, 220, 253, 286,
354, 643, 649, 650,
668, 671, 758, 789,
799
dukhakayam, 895
dukhadharm,
588
dukhapraga, 415
dukham, 80, 81,
126, 198, 396, 569,
833, 861, 909,
1039
dukhasakayam,
156

dukhasamutpda,
643
dukhasya, 83, 198,
307, 404, 643, 791,
902, 907, 909, 982
dukhasynta,
121, 1008
dukhasyntakriyy
ukt, 195
dukhasynto, 579,
580, 581, 582, 583,
584, 585
dukh, 565, 815,
910
dukht, 199
dukhd, 252, 255
dukhn, 759
dukhnta, 590,
911
dukhya, 674
dukhsamnasav
s, 240
dukhita, 864
dukhit, 212
dukhena, 16, 33
dukho, 128, 561,
783
dukhopaamagmi
nam, 643
dulo, 197, 505,
721
ducchanna, 821,
822, 823, 824, 825,
826
durakya, 817
duratikramam, 1021
duratikram, 72,
799
durativartyam, 132

Udnavarga Complete Word Index - 291

duradhyvasit, 240
duranvayam, 725,
727, 729, 731
duranvay, 726, 728,
730, 732
durabhirama, 240
duruddhara, 285
durgati, 679, 686,
741, 763, 764
durgatito, 656
durgatim, 92, 215,
241, 334, 570, 571
durgat, 406, 500
durg, 1001
durgd, 110
durghto, 236
durjaya, 434
durjaya, 479
durjva, 599
durdama, 1017
durda, 515, 579
durdam, 597
durde, 839
durnigrahasya, 810
durnivraam, 817
durbala, 423, 424,
425
durbalasya, 423
durbal, 424
durbuddhe, 960, 961
durbhita, 182
durman, 227
durmedhasa, 61
durmedhaso, 93, 94
durmedh, 61, 187,
208
durlabha, 784
ducarita, 170, 762
dukara, 238

dukaram, 667
dukta, 420, 741
duktakri, 134
duktam, 741, 900,
971
duena, 835
duparma, 236
dupraj, 209
duprajo, 506
dupramokam, 51
dupravrajya, 240
duyate, 659, 676
dustitka, 238
dustyaja, 285
dragamam, 818,
1017
dragama, 1017
drakte, 680, 681,
682, 683, 686, 687,
688
drata, 141
drt, 719
dha, 50, 51, 116,
300
dhaparkram,
86
dham, 82, 136,
234, 507
dhay, 690
dyate, 474, 602
dyante, 7
da, 474
dadharmbhinirv
t, 774
dadhrmika, 109
dante, 7
dapado, 341, 342,
343
damtrea, 582

das, 297
d, 7
di, 187
dibhi, 605
du, 780
de, 582, 695
do, 816
dv, 29, 162, 226,
549, 654, 684, 685,
722
dveha, 5, 29, 202
dte, 146
devaky, 131
devagat, 320
devagandharvamnu
, 1007
devat, 769
devanargrasatva,
263
devamanuyast,
441
devaloka, 217
devalokam, 216
dev, 79, 449, 481,
794, 806
dev, 144, 873, 874
devn, 107
devnm, 432
devpi, 397, 448
devev, 166
dean, 779
deayati, 190, 993
de, 718
deitam, 371
deit, 302
deito, 257
deayanto, 743
dero, 257
deham, 28

Udnavarga Complete Word Index - 292

dehina, 201
doa, 106, 377,
577
doa, 1000
doas, 608
doasahita, 172
doasamo, 737
do, 699
doair, 1000
dyotanti, 591
dyotam, 695
dyotayed, 744
drumapatra, 658
drumam, 840
dvayam, 606
dvija, 1028, 1029,
1030, 1031
dvityam, 191
dvity, 221
dvityo, 608
dvipadeu, 251
dvia, 242
dviat, 479
dvpa, 88, 421
dvpam, 333
dvpo, 421
dvea, 935
dvea, 822
dveakaya, 921
dveakayd, 884
dveado, 347
dveam, 390, 929,
941
dvea, 353
dveia, 819
dve, 819
dveo, 706, 712, 828
dvaidhpatha, 740

dvau, 455, 724,


1024, 1025
dhat, 228, 699
dhana, 21, 93, 184,
224
dhanam, 21, 224,
357, 358, 568
dhandha, 673
dharma, 104, 118,
190, 191, 219, 291,
311, 489, 550, 551,
552, 553, 554, 555,
642, 762, 880, 956,
962, 964, 966, 993,
1028, 1029, 1030,
1031
dharma, 218, 296,
763, 764
dharmagat, 311,
314
dharmagaurav,
744
dharmacakra, 263,
445
dharmacria,
763, 764
dharmacr, 118,
762, 763, 764
dharmajino, 781
dharmajvinm, 187
dharmajvino, 89
dharmat, 451
dharmadarant,
598
dharmadna, 596
dharmadhara, 468
dharmadharo, 104
dharmaniraupadhim
, 654

dharmapada, 367,
368, 504
dharmaprti, 770
dharmaprtirasa,
655
dharmam, 689, 744,
880
dharmamaya, 457
dharmarata, 771,
772
dharmarati, 596
dharmarati, 596
dharmarato, 880
dharmavinaye, 121
dharmavinicayaja
, 395, 396
dharma, 690
dharmastha, 145
dharmasya, 106, 779
dharmahnasya, 422
dharm, 216, 833,
834, 901, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044, 1045, 1046,
1047
dharm, 91, 111,
306, 344, 461, 462,
463, 658, 856, 858,
881, 890, 967
dharm, 598, 901
dharm, 251
dharmd, 101
dharmn, 880
dharmnudarina,
734
dharmrmo, 880
dharms, 444
dharme, 28, 104,
146, 194, 476, 520,

Udnavarga Complete Word Index - 293

529, 734, 763, 764,


770
dharmea, 274, 447
dharmeu, 1032,
1033, 1034, 1035,
1036, 1037
dharmev, 428
dharmai, 440
dharmo, 30, 572,
835
dhrayanti, 773
dhrayet, 438, 665
dhvati, 638, 843
dhi, 125, 135, 162,
224, 229, 297, 641,
644, 767
dhik, 31, 1026
dhig, 1026
dhitam, 99, 820
dhra, 562, 657,
750, 754
dhra, 99, 109, 342,
418, 474, 787
dhr, 52, 86, 178,
356, 448
dhr, 178, 360
dhrais, 561, 783
dhro, 29, 65, 87,
341, 343, 547,
1005
dhunti, 111, 658
dhunidhva, 120
dhunvnasya, 875
dhpitakarik, 702
dhtim, 993
dhaureya, 562
dhyna, 897, 898
dhynaprast, 448

dhynabalopapeta,
266
dhynarata, 324,
859, 860
dhynarata, 266,
844
dhynarat, 45
dhyyato, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044, 1045, 1046,
1047
dhyyanta, 1015
dhyyante, 357
dhyyina, 991,
1014
dhyyina, 506
dhyyino, 168, 258,
696
dhyy, 94, 95, 863,
953, 1001, 1014,
1038
dhruvasthiti, 617,
628, 632, 634
dhvajam, 744
dhvki, 599
n, 8, 323, 808
na, 4, 6, 7, 15, 27,
29, 30, 35, 41, 43,
46, 50, 52, 53, 58,
59, 60, 61, 62, 78,
84, 90, 91, 95, 99,
103, 104, 105, 118,
124, 125, 129, 134,
139, 140, 147, 151,
161, 164, 167, 175,
176, 177, 178, 180,
183, 189, 192, 197,
199, 200, 201, 202,
204, 208, 210, 213,

214,
237,
274,
294,
301,
335,
343,
366,
404,
412,
422,
440,
460,
470,
474,
485,
520,
524,
528,
532,
536,
542,
554,
560,
575,
590,
603,
611,
626,
647,
652,
668,
690,
701,
714,
719,
749,
759,
764,

217,
243,
291,
296,
305,
336,
354,
370,
406,
414,
431,
443,
461,
471,
475,
498,
521,
525,
529,
533,
537,
548,
556,
564,
578,
591,
604,
612,
630,
648,
654,
669,
691,
711,
715,
735,
751,
760,
765,

229,
245,
292,
297,
308,
341,
355,
375,
408,
419,
432,
446,
463,
472,
481,
518,
522,
526,
530,
534,
538,
550,
557,
567,
585,
592,
608,
620,
636,
649,
657,
670,
692,
712,
716,
746,
752,
761,
769,

235,
246,
293,
299,
333,
342,
361,
402,
410,
421,
436,
453,
469,
473,
483,
519,
523,
527,
531,
535,
540,
552,
558,
574,
589,
593,
610,
622,
646,
650,
665,
671,
700,
713,
717,
747,
757,
763,
785,

Udnavarga Complete Word Index - 294

792, 794, 795, 796,


801, 809, 816, 819,
820, 827, 828, 829,
830, 831, 832, 837,
838, 842, 850, 852,
853, 854, 858, 859,
860, 861, 864, 874,
880, 883, 884, 885,
886, 887, 888, 890,
900, 903, 906, 926,
927, 950, 951, 952,
955, 962, 963, 964,
969, 971, 976, 977,
979, 980, 981, 983,
985, 986, 987, 988,
989, 995, 996, 997,
1000, 1003, 1004,
1007, 1011, 1026,
1039
nagara, 353
nagaropama, 845,
846, 847, 848
nagnacary, 955
naam, 268
naasetum, 940,
941, 942, 943, 944,
945
nagram, 120
nadantha, 447
nadamnn, 447
nad, 15, 737, 781
nadn, 35
naddhr, 1021,
1022
nandati, 151, 685,
687
nandate, 683, 687,
742, 907
nand, 722

nandbhavaparik
a, 990, 998
namayanti, 364
namasyeta, 263,
1028, 1030
nayanti, 215
nara, 97, 105, 204,
475, 723, 856,
1025
naraka, 26, 97,
148, 186
narakn, 181, 185,
236, 558
narakeu, 79, 98,
138, 841, 867
naranratni, 23
naram, 42, 380, 382,
383
narasya, 370, 659
nar, 8, 453, 454
nar, 60, 70, 541
nar, 152
naro, 461, 544, 545,
700, 701
nava, 695
nav, 630, 631, 634,
635
naam, 950, 951,
952
nkrya, 196
nka, 589
nga, 721
nga, 814, 1012
nga, 301
ngacchanti, 790
ngavat, 301
ngasya, 851
ngena, 851
ngo, 1012

ntivartate, 605
ntmeti, 905
ntyasara, 927
ntha, 487
ntha, 416, 487,
488, 489, 490, 491,
492, 493, 494, 495,
496, 497, 498, 499,
500, 501, 502
ndadti, 193
ndadyd, 789
ndityo, 592
ndharma, 191
ndhigacchati, 63,
275
ndhigacchanti, 693
ndhigaccheta, 300
ndhyagamad, 388
ndhyyato, 897
nn, 148
nntva, 646
nni, 201
nnutapyate, 211,
742
nnupatanti, 417
nnupayati, 647
nnupayate, 648
nnupayan, 637
nnupayan, 648
nnuprakampate,
861
nnubhavanti, 794
nnuyujyeta, 95
nnurakta, 231
nnyapoie, 873,
874
nny, 274
nnye, 274, 275
nnyo, 662

Udnavarga Complete Word Index - 295

npavadeta, 563
npi, 43, 481
npo, 591
npy, 645
nprasannena, 835
nprahya, 233
npriya, 191
nbhavas, 610
nbham, 743
nbhijalpet, 1014
nbhidhyyen, 1014
nbhinandanti, 976,
977
nbhinandit, 910
nbhinande, 722
nbhinandeta, 273
nbhimardati, 88
nbhivarati, 162
nbhiajet, 972
nbht, 578
nbhd, 746
nbhn, 578
nma, 970
nmarpamtrea,
700
nmne, 417
nya, 96
nyam, 284
nrghati, 788
nrya, 8
nla, 587
nlam, 64
nlpa, 359, 360
nva, 577
nvamanyeta, 275,
278
nv, 690
nvrae, 665

nrit, 729, 730,


731, 732
nvasec, 680
nvaset, 680
nvased, 680
nsatya, 191
nsau, 78, 92, 227,
697, 784
nsti, 21, 47, 48, 76,
122, 125, 129, 300,
433, 602, 613, 617,
618, 628, 629, 632,
633, 634, 635, 656,
665, 725, 726, 727,
728, 737, 738, 745,
750, 753, 754, 755,
793, 801, 806, 807,
875, 889, 909,
1015, 1017
nstdn, 913,
915, 917, 919
nstha, 421
nsty, 258, 897
nsya, 464, 466, 692
nha, 970
nhro, 284
ni, 417, 575
niritya, 187, 274
nisaraa, 586,
588, 908
nisaraaprajo,
473
nisram, 813
nisjya, 836
nikete, 355
nikiptadaa, 995
nikipya, 789
nigacchati, 402, 668,
676, 865

nigacchatha, 40
nighyavdina,
657
nicaya, 143
nicay, 24
nijanti, 364
nitya, 11, 39, 80,
86, 156, 175, 176,
263, 271, 285, 303,
304, 310, 311, 312,
313, 314, 315, 316,
317, 318, 319, 320,
324, 361, 423, 424,
425, 454, 461, 468,
480, 543, 599, 659,
675, 839, 971, 993
nityakle, 331
nityam, 85, 132,
186, 298, 299, 397,
429, 484, 485, 705,
706, 707, 708, 709,
710, 711, 712, 713,
714, 715, 716, 744,
781, 782, 1038
nityasavt, 177
nity, 53
nityvadhynasaj
ina, 598
nidna, 65
nidr, 117
nidhya, 956
nindati, 183
nindanti, 745
nind, 560
nind, 97, 98
nindpraasbhir,
749
ninditum, 468, 748,
750, 754

Udnavarga Complete Word Index - 296

nindiy, 183
nindeta, 560
nipaka, 298, 299
nipaka, 265, 863
nipako, 156
nibandhayed, 265
nimne, 718
niyato, 956
niyta, 103
nirarbudni, 185
niravekaka, 1015
niravekia, 1015
nirasta, 38
nirmiam, 863
nira, 842, 877,
969
nira, 456
niria, 1004
nirsrava, 280, 785
nirsrav, 26
nirsravya, 397
niruktau, 181
nirucyate, 54, 109,
222, 225, 246, 352,
559, 579, 580, 581,
582, 583, 584, 585,
590, 699, 889, 891,
896, 911, 920, 921,
922, 923, 924, 925,
963
nirudhyante, 3
nirodha, 791
nirodho, 588
niraupadhi, 808
niraupadhi, 158,
160, 1005
niraupadhim, 173
nirjalam, 229
nirjvara, 983

nirjvaro, 655
nirdhamen, 55
nirdhntamal, 333
nirynti, 356
nirva, 369
nirvanagair, 638
nirva, 86, 371,
564, 567, 572, 575
nirvagamana,
163
nirvagmin, 272
nirvaparama,
568
nirvaparamo, 569,
570
nirvaprptaye,
195, 219
nirvam, 304, 577,
872
nirvasntike, 897
nirvasyaiva, 115,
155, 237, 414, 502,
894
nirvbhirato, 221
nirve, 330
nirvsyanti, 26
nirvidyate, 252, 253,
254, 255
nirvta, 158, 999
nirvta, 1001
nirvtasya, 911
nirvti, 768
nirvti, 652, 953
nirvtim, 463, 771,
772
nirvedhagmin, 250
nivartate, 6, 15, 35,
80, 81, 1039
nivartante, 75

nivardhante, 74
nivpapua, 703
nivrayet, 147, 673
niviacitt, 695
nivtta, 751, 794
nivtti, 58
nivedayanti, 30
niveayet, 482, 483
nimyacria, 89
nicaret, 813
niao, 303, 1015
nieddhra, 656
niedha, 1039
nieveta, 562
nika, 468, 748
nikathakatha,
1001, 1015, 1017
nikalu, 366
nikaya, 968
nikautilyo, 968
nikramadhva,
120
nih, 594
nihgato, 593
nipada, 332
nippo, 655
niprapacs, 738
niphalsv, 372
nihanti, 934, 935,
936, 937, 938, 939
nihnadharmau, 181
nihnavryo, 842
nihnasev, 542
nihnasya, 430
nt, 292
nyate, 470, 471,
472, 473
nrvara, 948

Udnavarga Complete Word Index - 297

nu, 4, 36, 291, 487,


488, 489, 490, 491,
492, 493, 494, 495,
496, 497, 498, 499,
500, 501, 502, 648,
754
nudati, 87, 738
nm, 17
npate, 98
nejak, 364
netre, 626, 627
netvaradaranena,
701
nelga, 639
neyasi, 752, 753,
755
naikarpam, 124
naita, 206, 207,
359, 360
naitac, 641
naitad, 641
naite, 766
naina, 134, 135,
671, 762
naiva, 140, 188, 331,
547, 645, 889
naivam, 189
naivgatir, 590
naivtmano, 808
naivdhyagt, 139
naivntarke, 27,
200
naikramye, 323
naikramyopaame,
448
no, 305, 560, 746,
751, 801, 806, 807,
808, 955
noccvac, 809

notkuukapraha,
955
nodakena, 966
nodayate, 691, 692
nopaght, 862
nopajyate, 752
nopanahyanti, 295
nopapatti, 590
nopavd, 862
nopaseveta, 549
nopahat, 567
nopaiti, 158
pakva, 10
pakvn, 11
pakia, 287
paki, 572
pakas, 285
pakasannaiva, 110
pak, 955
pake, 615
pakena, 996, 997,
998
pako, 920, 921,
922, 923, 924, 925
pacyate, 98, 668,
669, 670, 867, 868,
869
pacyamna, 841
paca, 185, 948
pacama, 1025
pacgikena, 858
paita, 62, 85, 87,
108, 136, 150, 162,
224, 483, 485, 487,
488, 489, 490, 491,
492, 493, 496, 549,
558, 559, 560, 738,
770, 898
paitamn, 559

paitasyrthakrak
am, 556
pait, 550, 551,
552, 553, 554, 555
pait, 108, 226,
364, 365, 366, 743,
749
paitc, 560
paitbh, 292
paitair, 720
paito, 109, 614,
616, 621, 623, 627,
631, 663, 812
patanato, 11
patannt, 24
patanti, 695
patrva, 111
patry, 545
pathya, 666
pada, 114, 446,
725, 727, 729, 731,
738, 892, 893
padam, 84, 125, 511,
512, 513, 514, 515,
516, 517, 557, 588,
594, 743, 833, 959,
1019
padasahasrea, 557
padn, 557
padena, 752, 753,
755
padenaikena, 557
padma, 371, 378
para, 142, 426,
427, 564, 789
para, 597, 604
parakropasahit
, 603
parakuleu, 270

Udnavarga Complete Word Index - 298

parata, 674
parato, 769, 808
paratopakramea,
203
paratra, 118, 181,
217, 286, 762, 765
paratrsau, 153, 174
paradrasev, 97
paradukhopadhne
na, 759
param, 139
parama, 569
parama, 486, 564,
776
paramadukaram,
666
param, 594
param, 423, 424,
425, 768
paraloke, 143, 674
paravadya, 597
paravadynudarino
, 598
paravaa, 799
paravedik, 696
parasya, 98, 427,
428, 597
par, 40
par, 192
parkramas, 259
parkramet, 99, 234,
663
parkramya, 233,
1023
parjayet, 184
parjita, 758
parn, 61, 547, 890
parm, 292
parrthena, 485

parikartann, 56
parikayam, 677
parikno, 729, 730,
731, 732
parikha, 751
parikh, 1001
paricared, 518,
1029, 1031
parijit, 302
parijram, 37
parijtabhojan,
725, 726, 727, 728
parijya, 790
paritasyate, 1011
paritta, 16
paritte, 289
parityajet, 57
paridahyate, 151
paridgho, 735
paridevita, 124
paridyn, 131
paridhvanti, 71
paridhvina, 9
paridhsyati, 697
parinirvnti, 571
parinirvta, 73, 785
parinirvt, 849
parinirvto, 563
paripakva, 243
paripr, 302
paripryate, 838
paribudhya, 384,
385, 386, 387
parimrjasi, 960,
961
parimucyate, 586,
759, 906
parivarjayet, 663,
664

parivarjita, 736
parivravantas, 702
parivrit, 602
parivrajanti, 51
parivrajet, 83, 283,
878, 882, 994
pariudhyate, 220
pariatsv, 431
parispts, 9
parispandati, 811
parisravi, 298
parihya, 115,
155, 894
parihyate, 850, 880
parua, 565, 678
parum, 876
paruair, 429
pare, 293, 1003,
1004
pare, 105, 139,
146, 202, 227, 375,
424
paraiti, 374
parair, 425
paro, 487, 488, 489,
490, 491, 492, 493,
494, 495, 496, 497,
498, 499, 500, 501,
502
paropatp, 564
par, 750, 754
paryupsate, 550,
551, 552, 553, 554,
555
paryea, 363
parvata, 719, 883,
884, 885, 886, 887,
888
parvatam, 711

Udnavarga Complete Word Index - 299

parvatamrdhani,
457
parvatavat, 926
parvatasthaiva, 87
parvat, 640
parvatn, 27, 200
parvateu, 773
parvato, 64, 437
palyata, 199
palapatrea, 545
palita, 243
palvala, 355
palvale, 357
pacato, 757
pact, 207, 214,
420, 741, 985
pacd, 287, 335,
336
paya, 617, 620, 621,
624, 625, 795, 796,
797, 798
paya, 98, 644,
648
payata, 644, 775,
910, 1033, 1034,
1035, 1036
payat, 600
payatynta, 639
payati, 41, 288,
460, 471, 472, 474,
611, 612, 647, 649,
650, 660, 669, 670,
1008
payate, 248, 249,
252, 253, 254, 255,
462, 642, 644, 645,
669, 670
payatema, 613,
614, 615, 616

payato, 508, 509,


510, 511, 512, 513,
514, 515, 516, 517,
579, 602, 604, 645
payatha, 638
payan, 646
payanti, 603
payanty, 60
payann, 647
payec, 560
payej, 457
payed, 332, 611,
612, 787
payen, 611, 612
psukladhara,
1015
psukladharo,
1015
pin, 665
pau, 665
ptayet, 269
ptla, 736
ptheya, 226
pdasayato, 879
pdau, 622, 623,
632, 633
pnabhojanam, 278
pnabhojane, 227
ppa, 193, 244,
246, 434, 463, 659,
662, 667, 668, 669,
670, 671, 674, 690,
891, 984
ppaka, 198, 209,
212, 540, 652, 653
ppaka, 129, 202
ppakam, 185, 202,
204, 657, 660,
1022

ppakarmam,
206, 214
ppakarm, 684, 689
ppakarma, 26
ppak, 444
ppak, 111, 658,
967
ppakn, 1014
ppakr, 660
ppakta, 213,
214, 339, 340
ppacittavivarjitam,
1014
ppacitt, 186
ppajane, 437
ppadharm, 241
ppadharmpi, 281
ppam, 196, 286,
665, 667, 668, 669
ppasakh, 547
ppasya, 359, 546,
671
ppasykaraa,
777
pp, 241
ppc, 673
ppd, 583, 584
ppn, 246, 963,
965
ppni, 199, 208,
299, 301, 546, 663,
664, 669
ppny, 963, 965
ppik, 98, 188, 189,
538
ppik, 98
ppikm, 187, 188
ppe, 654, 661, 680,
682, 685, 689

Udnavarga Complete Word Index - 300

ppena, 134, 135,


667
ppeu, 673
ppai, 247
ppair, 241, 359,
538, 983, 987, 989,
997
ppo, 547, 654, 669
ppopasevan, 544
pra, 1013
praga, 979
praga, 404, 757
pragata, 455
pragato, 1001
pragam, 263
pragaveim, 620,
622, 626, 630
prag, 45
pragmina, 733
prago, 1013, 1032,
1033, 1034, 1035,
1036, 1037
pram, 734, 979,
981
prpra, 979, 981
pripri, 161
priplavaprasdasya
, 838
prvaty, 15
pruk, 816
playam, 704
pi, 537, 550, 552,
554, 674
pia, 773
piacrikya, 873
piaptikya, 874
pitara, 724, 1024,
1025
pit, 43, 820

pitvyat, 778
pithyate, 339, 340
pipsm, 80
piban, 655
pic, 1032
piunair, 538
puya, 144, 152,
226, 244, 652, 672,
673, 674, 690, 791,
891, 984
puyappaprahasy
a, 656
puyappaphalopag
, 25
puyaprek, 537
puyam, 855
puyasya, 360, 672
puyn, 143
puynm, 768
puyni, 143, 153
puyny, 142
puye, 681, 683,
687, 688, 689
puyair, 360
puyais, 983
putra, 21
putrapausamatta
, 42
putrs, 43
putreu, 50
putro, 21
pudgala, 638
pudgala, 281
puna, 28, 69, 71,
77, 78, 80, 81, 102,
239, 434, 671, 672,
703, 815, 903
punar, 81, 239, 291,
333, 703, 757, 816

punarbhava, 913,
915, 917, 919
punarbhavam, 790
puna, 71, 264
punah, 815
puno, 234
purato, 757
puraskta, 875
pur, 263, 814
pura, 690
puram, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952
purua, 59, 840
purua, 399, 431,
671, 672, 746
puruas, 660
puruasya, 52, 218,
221, 480
purudhamam, 540
puruo, 77, 205, 274,
332, 542, 784
pure, 985
pukarapatreev,
986, 987
pukart, 75
pupa, 372, 373,
377
pupaki, 384, 385,
386, 387
pupagandha, 164
pupam, 367, 368,
388

Udnavarga Complete Word Index - 301

puparibhya, 376
pupy, 380, 382,
383
pupd, 374
pjan, 518
pjayet, 518
pj, 270
pjita, 281
pjyate, 223
ptikaroti, 67
ptik, 544
ptikyena, 40
ptikyo, 630, 631,
634, 635
ptin, 39
ptimatsy, 544
pty, 37
pram, 518
pryate, 359, 360
pryanti, 359, 360
prva, 287, 331,
335, 336
prvparato, 303
prve, 578, 1008
prvenivsa, 1008
pthakchabd, 290
pthaksthit, 131
pthag, 696, 812
pthagtm, 139
pthagjana, 650
pthagjane, 379
pthiv, 591
pthiv, 367, 368
pthivpradeo, 27,
200
pthivm, 38
pthivsado, 366
pealebhi, 539
poatha, 345

paurny, 358
prakampate, 883,
884, 885, 886, 887,
888
prakampyate, 749
prakaroti, 855
prakita, 261
prakyate, 592
prakyante, 446,
719
prakrtita, 607, 608
prakrtit, 967
prakramanta, 976,
977
pragalbhena, 599
pracinvanta, 380,
382, 383
praceyate, 367, 368
prajahanti, 354
prajahti, 396, 652,
653
prajahed, 418
praj, 346, 347, 348,
349, 350, 351, 867,
868, 869, 870, 871,
872
praj, 68, 71, 480,
604
prajnaka, 863
prajnata, 433
prajnatm, 613,
618, 629, 633, 635
prajnti, 248, 250,
471, 473, 902, 982,
1008, 1040, 1041
prajnyt, 836
prajm, 87
prajs, 733
prajvalite, 4

prajay, 58, 59,


220, 248, 249, 252,
253, 254, 255, 379,
543, 642, 720, 910
praj, 152, 159,
161, 221, 250, 552,
553, 838, 897
praj, 156, 219,
224, 496
prajjv, 218
prajpayitu, 793
prajprsdam, 87
prajm, 898
prajyudhena, 845,
846, 847, 848
prajyudho, 266
prajlbha, 781
praayati, 204
praayanti, 201
praidhya, 185
prauda, 233, 1023
praudya, 739
praudyeha, 739
praunnadoo, 969
pratata, 90
prataranti, 260
pratikroati, 187
pratijgareta, 331
pratijgreta, 136
pratidaa, 565
pratinisjya, 849
pratipattir, 422
pratipannak, 168,
258
pratipayamns, 58
pratibaddhacittam,
795, 797
pratibaddhaman,
370

Udnavarga Complete Word Index - 302

pratibaddharpam,
796, 798
pratibuddha, 151
pratibudhyata, 308
pratibudhyadhva,
117
pratiyatya, 604
pratiyatyakria,
331
pratiyatyeva, 99
pratiyti, 659
pratirpa, 877
pratirpaka, 702
pratirpe, 482, 483
prativadanti, 565
prativa, 271
prativta, 659
prativtam, 164
pratividhyata, 579
pratividhyate, 114,
720
prativindanti, 212
pratievata, 207,
214
pratievate, 210, 211
pratiita, 978
pratihati, 495
pratih, 143
pratihit, 152, 777
pratihitm, 194
pratihito, 154, 156
pratisastravtti,
878
pratismta, 265
pratismtas, 396
pratismto, 863
pratta, 211
prattya, 808, 909
prattyeha, 124

pratyankasrea,
837
pratyantanagara,
136, 137
pratyay, 1034
pratyaynm, 1042
pratytma, 662
pratyhaatni, 767
prathama, 482,
483
pratham, 6
pradakia, 458
pradnapadam, 594
pradlayitv, 265
pradpa, 4
pradpena, 462
praduena, 833
pradayet, 184
pradoa, 170
prapacbhirat,
738
prapacita, 751
prapatanti, 203
prapayati, 609
prapayann, 649
prapta, 203
prabudhyante, 313,
314, 315, 316, 317,
318, 319, 320, 321,
322, 323, 324, 325,
326, 327, 328, 329,
330
prabhagu, 40
prabhaguram, 37
prabhavati, 740
prabhavanti, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044, 1045, 1046,
1047

prabhate, 971
prabhinna, 814
prabh, 424
prabhtam, 855
pramatta, 97
pramatta, 105, 475,
841
pramattacrias, 69
pramattam, 96
pramattasya, 161
pramatt, 60, 68
pramatt, 84
pramattn, 133
pramattn, 102
pramatteu, 398
pramathya, 356
pramadyata, 90,
867, 868, 869, 870,
871, 872
pramda, 95
pramdakla, 96
pramdam, 87, 93,
94
pramda, 116
pramde, 110, 111,
112, 113, 114, 115
pramdena, 91
pramdo, 84, 107
pramdyate, 104,
335, 336
pramdyeta, 118
pramdyeha, 335,
336
pramivanti, 469
pramukta, 877
pramukto, 160
pramucyate, 179,
410, 501, 592, 641,
644, 739

Udnavarga Complete Word Index - 303

pramucati, 1026
pramucanti, 189
pramucet, 189
pramudyeta, 85
pramuhyante, 613,
616
pramoko, 199
pramodate, 685
prayujyante, 355
pravakt, 441
pravaktra, 656
pravakymi, 1
pravaam, 572
pravara, 1012
pravaro, 1012
pravartayiye, 445
pravardhate, 66, 652
pravardhante, 598
pravti, 164
pravhya, 967
pravivekayuktas,
455
pravivekarasa, 655
pravivekasya, 863
praviya, 27, 200,
460
praviasya, 881
pravi, 4
pravrajate, 337, 338
pravrajanti, 10
pravrajita, 564
pravrajitas, 247, 271
pravrajy, 234, 458
pravrjayitv, 247
praasati, 183
praasan, 560
praasanti, 107,
108, 144, 217, 279,
419, 465, 467, 747

praas, 149, 747


praasita, 746,
747
praasiy, 183
praaseta, 560
pramyati, 295
pramyeha, 580
prasati, 221
praocati, 684, 783
prasakt, 604
prasannn, 231
prasannena, 834
prasanno, 892, 893,
894
prasavate, 758
prasahate, 705, 706,
707, 708, 709, 710,
711, 712, 713, 714,
715, 716
prasaheta, 27, 200
prasdasya, 519,
520, 521, 522, 528,
529, 530, 531
praskandin, 599
prasrabdhi, 585
praharen, 1026
prahtavai, 811
prahya, 28, 51, 53,
106, 121, 244, 299,
891, 947, 948
prahyeha, 73, 78
prahsyate, 67, 264
prahsyanti, 168,
258
prahittmasya, 881
prahadoya, 397
pr, 201, 786
prja, 230, 468,
562, 748

prja, 538
prjasya, 481, 506,
898
prjo, 234, 399
prabhteu, 775
pram, 855
prahar, 291
praht, 291
prnukampy,
525, 534
prin, 143
prinm, 82
prtimoke, 862,
899
prnta, 862, 899
prpayati, 17
prpayate, 17
prpta, 606
prpta, 443, 456,
920, 921, 922, 923,
924, 925
prptac, 101
prptaye, 262, 267,
856
prptavya, 606
prpt, 444
prptnm, 793
prpto, 567, 1008,
1016
prpnute, 94, 95
prpnuyd, 156
prpnoti, 463
prpya, 441, 864
prpyeha, 786
prmodya, 882
prmodyabahula,
878, 882
prmodyabahulo,
895

Udnavarga Complete Word Index - 304

prrthaya, 149
prvartayat, 263
prasya, 146
prsdam, 457
prhur, 908
priya, 124, 125,
128, 129, 132, 134,
135, 136, 137, 142,
191
priya, 139, 147
priyagrh, 130
priyataram, 139
priyabhvo, 129
priyam, 140, 145,
193
priyarpastagrathit
, 131
priyarpea, 133
priyasagama, 128
priy, 226
priy, 127
priym, 123, 126
priypriyam, 129,
895
priye, 124
priyebhyo, 122, 123,
1039
priyai, 126
priyo, 146, 147
priyodyam, 193
prtibhak, 806,
807
prtisukha, 863
prty, 882
pruasya, 182
preteu, 869
pretya, 144, 149,
181, 684, 685, 761
prokta, 556

prokt, 565
phala, 10, 187,
209, 268
phalaty, 187
phalapuasyaiva,
549
phalam, 69
phaln, 11
phalgu, 345
phenopama, 385,
387, 846, 848
bakkula, 1032
bata, 3, 38, 60, 484,
800, 801, 802, 803,
804, 805, 806, 807
baddha, 354
baddh, 68
baddh, 53
baddhv, 361
badhnanti, 362
bandhana, 926
bandhanam, 50, 51,
66, 67, 408, 499,
638, 695
bandhant, 10
bandhann, 750,
754, 985
bandhanni, 947
bandhane, 68
bandh, 265
bandhuu, 370
bala, 422, 596
balam, 422
balav, 423, 425
balas, 82
bal, 842
balair, 441
balbaja, 50
bahava, 241, 640

bahavas, 238
bahavo, 570, 765
bahi, 702
bahirtmana, 161
bahirdphaladar,
470
bahirdh, 470, 471,
472, 473
bahu, 104, 173, 376,
474
bahujgara, 398
bahunpi, 485
bahubhiam, 745
bahula, 455
bahuruta, 468
bahurutam, 562,
974
bahurutasya, 795,
796
bahurut, 780
bahurutai, 539
bahuruto, 464, 467
bahurutyena, 903
bah, 474
bahn, 282, 376
bahn, 450
bahv, 966
bdhyate, 189, 353
bndhav, 43
bras, 445
bla, 559
bla, 560, 659
bla, 301, 550, 552,
554, 557, 559, 560
blam, 213
blasasargacr,
783
blasahyat, 301

Udnavarga Complete Word Index - 305

blasya, 20, 269,


272, 556, 620, 621,
622, 623, 624, 625,
626, 627, 628, 629,
630, 631, 632, 633,
634, 635
bl, 93, 94, 209,
217, 459, 608, 614,
615, 738, 958
bl, 359, 613, 616
blt, 560
bln, 49, 87
bln, 782
bls, 602
blia, 269, 609
ble, 300
blair, 189, 561,
743, 783
blo, 21, 41, 101,
206, 207, 208, 352,
428, 429, 558, 668,
738
bhya, 287
bhyaka, 960, 961
bhyaka, 738
bhy, 354
bibheti, 689, 690,
907
bibhei, 198
bibhyanti, 140
bimba, 31, 620,
621, 624, 625
bimbam, 617
bisapupam, 389,
390, 391, 392, 393,
394, 928, 929, 930,
931, 932, 933
bra, 74
bram, 76

buddha, 310, 642,


1012, 1021
buddha, 362
buddhagat, 310,
313
buddhapratibhsite,
692
buddhabhitam,
556
buddham, 455, 752,
753, 755
buddhasanam, 452
buddhasane, 120,
337, 338, 892, 893,
894
buddhas, 1038
buddhasya, 453,
454, 651, 779, 862
buddh, 450, 967,
1019
buddh, 564
buddhn, 63, 273,
448
buddhs, 1019, 1021
buddhe, 519, 528
buddhena, 302
buddher, 476
buddheu, 451
buddho, 195, 1010,
1011, 1012, 1046,
1047
buddhv, 266, 388
budbudik, 611,
612
budh, 292, 610
budhyata, 583
budhyate, 208, 431,
557
busa, 597

bhayen, 371
bodhim, 441
bodhyageu, 771
bravmi, 970, 971,
972, 973, 974, 975,
976, 977, 979, 980,
981, 982, 983, 984,
985, 986, 987, 988,
989, 990, 991, 992,
993, 994, 995, 996,
997, 998, 999,
1000, 1001, 1002,
1003, 1004, 1005,
1006, 1007, 1008,
1009, 1010, 1011,
1012, 1013, 1014,
1015, 1016, 1017,
1021, 1022
bravmy, 1012,
1013, 1014, 1015,
1017
brahmacarya, 28,
235, 696, 907
brahmacaryam, 357,
358
brahmacaryavn,
244, 891, 993
brahmacr, 956
brahmajvina, 607
brahmaa, 956
brahmavda, 968
brhmaa, 1023
brhmaa, 970,
971, 972, 973, 974,
975, 976, 977, 979,
980, 981, 982, 983,
984, 985, 986, 987,
988, 989, 990, 991,
992, 993, 994, 995,

Udnavarga Complete Word Index - 306

996, 997, 998, 999,


1000, 1001, 1002,
1003, 1004, 1005,
1006, 1007, 1008,
1009, 1010, 1011,
1012, 1013, 1014,
1015, 1016, 1017,
1021, 1022
brhmaa, 362,
724, 785, 962, 963,
964, 965, 966, 969,
978, 1024, 1026,
1032, 1033, 1034,
1035, 1036, 1037,
1038
brhmaam, 1017
brhmaasya, 1026,
1040, 1041, 1042,
1043, 1044, 1045,
1046, 1047
brhmaasyedam,
1039
brhma, 481,
1018, 1019, 1021,
1022
brhmas, 967
brhmao, 247, 963,
968, 1023
brhmayat, 778
brtha, 565
bhakteu, 862, 899
bhagavat, 2
bhagav, 362
bhagn, 816
bhajamnasya, 657
bhajet, 540, 657
bhajeta, 307, 540,
542, 877
bhajed, 540

bhadra, 76, 669,


670
bhadram, 670
bhadri, 670
bhadrva, 398
bhadrvam, 415,
416
bhadrvo, 399
bhadrik, 539
bhadrair, 539
bhadro, 395, 396,
670
bhaya, 11, 722
bhayatarjit, 640
bhayadaraka, 110,
111, 112, 113, 114,
115
bhayadarno, 334
bhayam, 11, 47, 48,
76, 122, 123, 308,
369, 656
bhayt, 426
bhaye, 334
bhayena, 430
bhava, 722
bhava, 729, 730,
731, 732, 740, 911
bhavata, 119, 369
bhavati, 13, 14, 63,
104, 105, 106, 134,
135, 144, 146, 147,
207, 209, 214, 217,
221, 227, 235, 243,
269, 279, 280, 281,
291, 346, 347, 348,
349, 350, 351, 352,
373, 421, 434, 464,
465, 466, 467, 475,
546, 548, 564, 655,

657, 691, 700, 703,


765, 857, 858, 881,
890, 898, 905, 966,
970
bhavatpradlana
m, 248
bhavaty, 674, 909
bhavanti, 43, 70, 90,
366, 704, 809
bhavabandhanam,
221
bhavaalynm, 593
bhavayati, 44
bhavasakaya,
740
bhavasaskram,
595
bhavasakto, 906
bhavasya, 263, 757
bhavasyaiva, 908
bhavahnya, 907
bhav, 908
bhav, 240, 910
bhavtta, 1013
bhavttam, 1013
bhavn, 395, 906
bhavbhave, 72, 73,
78
bhavbhinand, 906
bhavya, 740
bhaviyati, 121, 245,
305, 577, 578, 746
bhaviyanti, 28
bhaviyasi, 46, 1023
bhaviymo, 806,
807
bhave, 404, 722,
877, 906

Udnavarga Complete Word Index - 307

bhavet, 36, 54, 64,


170, 171, 274, 275,
332, 363, 461, 486,
487, 488, 489, 490,
491, 492, 493, 494,
495, 496, 497, 498,
499, 500, 501, 502,
547, 569, 570, 766,
782, 878, 1032,
1033, 1034, 1035,
1036, 1037
bhaveta, 45
bhavena, 908
bhavel, 91
bhaveu, 388
bhavev, 957, 958,
959
bhavo, 907
bhavyarpa, 602
bhasmcchanna, 213
bhgav, 105
bhg, 106
bhti, 592
bhra, 789
bhranikepaa,
789
bhram, 789
bhrdna, 789
bhvany, 329
bhvayata, 344
bhvayati, 267
bhvayate, 67
bhvayitvprama
m, 265
bhvayet, 156, 277,
856
bhvita, 861
bhvittmna, 518
bhvito, 1018

bhvyeha, 26
bhate, 104, 195,
833, 834
bhama, 193
bhams, 743
bhamo, 105,
106
bhayed, 744
bhita, 864
bhitam, 190
bhit, 192, 195
bheta, 192, 193,
431
bhed, 503, 504
bhsati, 692
bhsate, 302, 335,
337, 339
bhsitam, 692
bhikate, 890
bhikava, 119, 344,
362, 369, 377, 419
bhikave, 873, 874
bhikavo, 45
bhiku, 901, 1015
bhiku, 83, 110,
111, 112, 113, 114,
115, 179, 275, 283,
866, 877, 878, 879,
882, 883, 884, 885,
886, 887, 888, 892,
893, 894, 926, 956,
969
bhikua, 481, 857,
881, 898, 912, 913,
914, 915, 916, 917,
918, 919
bhikuo, 161, 875
bhikum, 900

bhikur, 73, 154,


190, 280, 303, 388,
389, 390, 391, 392,
393, 394, 876, 880,
889, 890, 891, 895,
896, 899, 904, 920,
921, 922, 923, 924,
925, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952, 953,
954
bhiku, 156, 221
bhikuu, 270
bhikor, 577, 911
bhitv, 581
bhidyamne, 290
bhinnaplavo, 689
bhtasya, 98
bhtbhir, 98
bhukts, 197
bhujate, 773
bhujta, 197, 519,
520, 521, 522, 523,
524, 525, 526, 527
bhta, 587, 589
bht, 28
bhtni, 760, 761,
995
bhtnukampy,
526, 535
bhtny, 852, 853,
854
bhteu, 850, 956,
995, 999
bhtv, 423

Udnavarga Complete Word Index - 308

bhmim, 402, 404,


406, 408, 410, 412,
414
bhmisth, 87
bhya, 686
bhya, 722
bhyas, 66
bhyo, 687, 688
bha, 691
bham, 100
bhetsyate, 37
bhedanaparyantam,
12
bhedanam, 678
bhedt, 158, 679
bhedd, 98
bhaikcaryea, 993
bhokrea, 964
bhoktavy, 608
bhogatnbhir, 61
bhog, 23
bhogn, 677
bhogeu, 383
bhogo, 61
bhojanam, 519, 520,
521, 522, 523, 524,
525, 526, 527
bhojanamtrajnata
, 704
bhojane, 154, 705,
706, 707, 708, 709,
710, 711, 712, 713,
714, 715, 716
bhovd, 970
bhramara, 374
bhrntacitta, 843
bhrntam, 438
bhradheyam, 813
maghav, 107

maibhi, 620, 621,


624, 625
mate, 582
matv, 65
matsar, 700
matsyavat, 68
matsy, 33
matsyn, 36
matheta, 841
madhura, 190
madhuraghnasya,
419
madhurgr, 49
madhuvad, 668
madhya, 689
madhyamapuru,
10
madhye, 757, 985
mana, 184, 321,
322, 323, 324, 325,
326, 327, 328, 329,
330, 673
manaprvagam,
833, 834
manapradoa,
171
manaprasravani,
839
manareh, 833,
834
manasucarita,
171
mana, 185, 864
manas, 171, 173,
177, 178, 179, 180,
265, 833, 834, 900,
971
manasnvilo, 54

manasnukampa,
855
manaso, 58, 186,
844, 1039
manujasya, 69, 704
manujeu, 53, 870
manujau, 181
manuy, 15, 310,
311, 312, 400, 640
manuy, 15,
310, 311, 312, 400
manuyn, 203
manuy, 79, 449
manuyeu, 733,
800, 802, 803, 804,
805, 993
mano, 857, 1039
manojav, 833, 834
manoducarita,
171, 172
manorama, 31
manoramam, 378
manda, 99
mandabuddhin,
238
mandabuddhe, 50
mandabh, 190,
658
mandam, 703
mandenpy, 575
mando, 238
manyate, 206, 207,
428, 429, 668, 905
manyath, 290
manyante, 610
manyeta, 359, 360
mama, 271
mamntike, 907
mamyitam, 889

Udnavarga Complete Word Index - 309

may, 256, 257, 485


maraa, 1037
maraato, 11
maranta, 24, 25,
37
marante, 341,
342, 343
marae, 22
mariyanti, 25
marcikm, 611, 612
marcidharma,
384, 385, 386, 387
martya, 955
martyam, 142
martyasya, 11, 12,
13, 14
marty, 44
marty, 603
martyn, 18
martyena, 376
martyo, 8
mardati, 44
mardit, 920, 921,
922, 923, 924, 925
mala, 215
malam, 55, 333
maln, 247
mahate, 674, 675
mahato, 426
mahattara, 184
mahadvarakle,
763
mahari, 1012
maharim, 455
maharir, 1012
mahkumbho, 359,
360
mahgrasa, 703
mahjana, 721

mahjan, 7
mahdhano, 664
mahngam, 401,
403, 405, 407, 409,
411, 413
mahnta, 720
mahntam, 636
mahpatham, 100
mahpathe, 378
mahphalam, 235,
346, 347, 348, 349,
350, 351
mahbhayam, 283
mahbhayt, 818
mahrtha, 475
mahvarhaiva, 703
mahvr, 447
mahaugha, 940,
941, 942, 943, 944,
945
mahaugham, 354
mahaughaiva, 42,
380, 381
m, 79, 90, 126, 138,
198, 331, 369, 565,
813, 841, 867, 868,
869, 870, 871, 872
m, 469
msaoitalepana
m, 353
mtagraye, 301
mtara, 724, 1024,
1025
mtaram, 68, 370
mt, 820
mtvyat, 778
mtsabhavam,
970
mtra, 877

mtraja, 711,
712, 713, 714, 715,
716
mtraja, 711
mtrajat, 862, 899
mtrajo, 154
mtrsukha, 787
mtrsukhaparityg
d, 787
mtsarya, 270
mtsaryam, 767
md, 444
mna, 417, 937
mna, 824
mnakaya, 923
mnakayd, 886
mnado, 349
mnam, 392, 931,
943
mnava, 6
mnav, 127
mnasakta, 605
mnasam, 1
mnasasaplavrth
am, 843
mnuyak, 1006
mnus, 739
mno, 353, 708, 714,
830, 969, 1000
mnopeto, 605
mntaradhyata, 117
mm, 206, 207, 271,
294, 295, 359, 360
mmikm, 859, 860
my, 969
myv, 700
mra, 45, 845,
846, 847, 848
mra, 96

Udnavarga Complete Word Index - 310

mrakyik, 769
mradheya, 811
mrabandhanam,
168, 258
mrabandhant,
912, 914, 916, 918
mraviayam, 160
mrasainya, 356,
1047
mrasya, 384, 385,
386, 387
mrbhibhr, 442
mruta, 111
mrea, 72
mro, 167, 481
mrga, 168
mrga, 26, 100,
163, 167, 216, 248,
260, 267, 643, 842
mrga, 262, 736,
1018
mrgam, 100, 180,
664
mrgas, 256, 257
mrgmrgeu, 992
mrge, 772
mrgea, 260
mrgev, 251
mrgo, 168, 252,
253, 254, 255, 258,
261
mlgu, 376
mlut, 242
mluteva, 69
m, 584
mse, 519, 520, 521,
522, 523, 524, 525,
526, 527, 528, 529,

530, 531, 532, 533,


534, 535
mhtmyam, 452
mitra, 540, 548,
568
mitr, 141
mitha, 431
mithily, 801
mithydi, 91
mithydisamdn
t, 334
mithydihatena,
865
mithypraihita,
819
mithysakalpagoc
ar, 693
middh, 703
minvanti, 469
mir, 743
miro, 653
mmsamna,
306
mukta, 750, 754,
985
mukt, 188, 189
mukte, 189
mukto, 638, 736,
912, 914, 916, 918,
976
mukha, 292
mukhe, 182
mukhena, 183, 190
muca, 757
mucamno, 189
muceta, 188, 1026
muabhvc, 245,
246
muitena, 964

mudito, 306
munayo, 175, 176,
177, 859, 860
muni, 751
muni, 233, 595,
1008
munir, 592
muni, 374
muhrtam, 518, 551,
553, 555
mh, 636
mrchati, 213
mrdhna, 269
mla, 46, 754,
950, 951, 952
mlam, 363
mle, 750
mlair, 81
makadurga, 276
mg, 572
mgramtk, 96
mta, 29, 128
mt, 84
mturjasya, 303
mttikbhjana, 12
mtyu, 132
mtyu, 27
mtyudheya, 53
mtyudheyasya, 734
mtyuna, 23, 84,
120
mtyuparyaa, 32
mtyur, 42, 380, 381
mtyurja, 611,
612
mtyurjavaa,
131
mtyurjasya, 384,
385, 386, 387

Udnavarga Complete Word Index - 311

mtyuvaa, 101
mtyu, 44
mtyuhant, 280
mtyuhy, 280
mtyor, 689, 690,
865
mvdasya, 196
me, 21, 44, 46, 305,
308, 331, 443, 444,
469, 484, 722, 813
methak, 293
medhhyam, 992
medhvina, 748
medhvino, 361
medhv, 55, 88, 93,
149, 222, 557, 699,
739, 740, 817
mene, 583
maitra, 852, 853,
854
maitrasya, 523, 532
maitryate, 855
maitrvihr, 892,
893, 894
modati, 688
modate, 144, 494,
601, 688, 870, 871
modanam, 149
modanti, 860
moadharmapralopa
nam, 587
moasakalpa,
617
moasabandhano,
602
moha, 106, 936
moha, 823
mohakaya, 922
mohakayd, 885

mohajra, 243
mohado, 348
moham, 391, 930,
942
mohasama, 737
mohya, 620, 621,
622, 623, 624, 625,
626, 627, 628, 629,
630, 631, 632, 633,
634, 635
moho, 707, 713, 829
maunapadeu, 90
mauneyam, 592
mraka, 353, 1000
mriyante, 8, 84
ya, 74, 184, 235,
267, 394, 506, 608,
759, 933, 945, 946,
1001
ya, 747
ya, 97, 184, 187,
286, 399, 424, 426,
427, 434, 475, 479,
543, 747, 787, 879,
902, 926, 947, 978,
982, 1016
yac, 172, 401, 403,
405, 407, 409, 411,
413, 480, 503, 504,
505, 506, 507, 508,
509, 510, 511, 512,
513, 514, 515, 516,
517, 518, 560, 606,
788
yaj, 56, 99, 656
yajati, 537
yajeta, 528, 529,
530, 531, 532, 533,
534, 535

yat, 102, 196, 202,


204, 210, 211, 235,
420, 537, 606, 660,
742, 819, 820
yata, 882
yatendriya, 877
yato, 65, 882
yatra, 27, 53, 175,
176, 177, 178, 200,
223, 238, 353, 589,
591, 604, 613, 614,
615, 616, 740, 953
yatrakmaniptina,
810
yatrpa, 363
yatrrhanto, 718
yatrsau, 784
yatraiva, 223
yath, 11, 15, 17,
35, 74, 100, 136,
137, 227, 236, 237,
242, 249, 259, 268,
302, 365, 377, 378,
395, 396, 397, 437,
457, 460, 462, 482,
484, 485, 567, 592,
597, 611, 612, 615,
649, 662, 674, 719,
792, 806, 821, 822,
823, 824, 825, 826,
827, 828, 829, 830,
831, 832, 850, 876,
1039
yathkarma, 25
yathkuena, 814
yathgni, 563
yathaja, 840
yathnila, 658

Udnavarga Complete Word Index - 312

yathpi, 12, 13, 14,


81, 82, 372, 373,
374, 376, 883, 884,
885, 886, 887, 888
yathpy, 749
yathbhta, 273,
569, 570
yathvibhavato, 227
yathva, 395, 396
yatheam, 814
yathaina, 242
yathaiva, 457, 646,
659, 690, 763
yathaivbhyudito,
1045
yathaivecchet, 332
yathodakam, 653
yathodakt, 371
yathaudakam, 18
yathauadhena, 934,
935, 936, 937, 938,
939
yad, 13, 50, 56, 209,
649, 660, 666, 851
yad, 87, 248, 249,
252, 253, 254, 255,
642, 668, 669, 670,
1032, 1033, 1034,
1035, 1036, 1037,
1040, 1041, 1042,
1043, 1044, 1045,
1046, 1047
yadhu, 476
yadi, 32, 198, 718
yadrayasi, 566
yadvaj, 230
yadvat, 388, 597
yadvad, 141, 229,
262

yan, 907
yam, 259
yamaloka, 367,
368
yay, 79, 182, 193,
250, 292, 972
yaytmna, 192
ya, 144, 181, 450,
479, 920, 921, 922,
923, 924, 925,
1000, 1026
yaa, 840
yaa, 267
yaasvinm, 449
yao, 89, 490
yas, 73, 75, 104,
166, 239, 244, 335,
336, 397, 423, 438,
642, 698, 836, 877,
891, 934, 935, 936,
937, 938, 939, 963,
965, 980, 983, 984,
993
yasmi, 969
yasya, 92, 159, 210,
211, 222, 228, 302,
304, 339, 340, 422,
617, 628, 632, 634,
699, 750, 751, 752,
753, 754, 755, 756,
839, 861, 889, 897,
900, 901, 949, 950,
951, 952, 953, 962,
964, 966, 971, 979,
981, 985, 1000,
1003, 1004, 1007,
1028, 1029, 1030,
1031
yasynuay, 952

yasyntarato, 794
yasylayo, 1015,
1017
yasysau, 899
yasyendriyi, 397
yasyeha, 795, 796
yasyaiva, 861
y, 50, 193, 206,
214, 292, 696, 791
y, 195
yti, 398, 400, 724,
1023, 1024
yda, 548
ydy, 858
yn, 185
yni, 52
ynmny, 5
ynena, 402, 404,
406, 408, 410, 412,
414
ynti, 71, 148, 175,
176, 177, 178, 356,
570, 571, 640
ym, 6, 402, 404,
406, 408, 410, 412,
414
yma, 136
yvaj, 152, 777
yvajjva, 550,
552, 554
yvat, 58, 668, 669
yvat, 104, 243,
370, 890
yvad, 205, 269,
332, 670
yvan, 691, 692
yvanta, 76
ysyati, 121

Udnavarga Complete Word Index - 313

yukta, 711, 712,


713, 714, 715, 716
yukta, 864
yukt, 33
yukto, 154, 432
yujya, 130
yujyate, 337, 338
yujyadhva, 120
yuddha, 766
yudhyeta, 845, 846,
847, 848
yumka, 291
yumbhir, 256, 257
ye, 10, 28, 58, 70,
84, 124, 132, 183,
203, 260, 293, 294,
295, 310, 311, 312,
361, 444, 448, 450,
453, 454, 469, 476,
607, 610, 725, 726,
727, 728, 733, 734,
739, 818, 908, 967,
1017, 1019, 1021,
1022
yena, 127, 246, 814,
905, 920, 921, 922,
923, 924, 925, 926
yenvta, 650
yenha, 905
yenecchaka, 814
yeya, 250
ye, 36, 103, 125,
129, 310, 311, 312,
313, 314, 315, 316,
317, 318, 319, 320,
321, 322, 323, 324,
325, 326, 327, 328,
329, 330, 725, 726,
727, 728, 729, 730,

731, 732, 771, 772,


801, 806, 807, 859,
860, 1018
yes, 849
yo, 32, 65, 67, 104,
121, 166, 183, 224,
227, 242, 263, 282,
285, 306, 307, 341,
342, 343, 388, 389,
390, 391, 392, 393,
400, 401, 425, 429,
430, 461, 519, 520,
521, 522, 523, 524,
525, 526, 527, 528,
529, 530, 531, 532,
533, 534, 535, 544,
545, 559, 638, 659,
676, 697, 703, 723,
751, 760, 761, 767,
785, 794, 852, 853,
854, 856, 864, 892,
893, 894, 927, 928,
929, 930, 931, 932,
940, 941, 942, 943,
944, 948, 968, 969,
971, 973, 986, 987,
988, 989, 994, 995,
996, 997, 1008,
1010, 1011, 1012,
1015, 1017
yogakemam, 40, 86
yogakemasya, 856
yogayukta, 72
yog, 72, 799
yog, 738, 739
yogd, 740
yogn, 740
yogpetam, 756
yog, 953

yoge, 130
yogai, 738
yogais, 736
yojanam, 20
yojayet, 134, 135
yonija, 970
yonias, 814
yauvane, 357, 358
r, 132
rasyante, 717
raktacitt, 72
rakte, 352
rakata, 867, 868,
869, 870, 871, 872
rakati, 93, 763,
764, 864
rakate, 426
rakitacitta, 866
raketa, 149, 150,
169, 170, 171
raked, 136, 845,
846, 847, 848
raja, 234, 264, 580,
659, 875
rajakram, 606
rajatasyaiva, 55, 333
rajanyebhya, 861
rajas, 996, 997, 998
rajasvala, 352
rajo, 249
rajomala, 955
rajyamne, 352
rajyeta, 231
rata, 321, 322,
326, 327, 328, 329
rata, 225, 906
ratam, 772
rat, 60, 448
rats, 476

Udnavarga Complete Word Index - 314

rati, 63, 596, 1005


rati, 5, 98
ratibhyo, 48
ratim, 98, 840
ratir, 36, 858, 881
rato, 67
ratna, 152
ratha, 438
ratha, 639
rathakra, 56
ramayak, 718
ramayny, 717
ramate, 654, 673,
717, 770, 851
ramanti, 355
ramayec, 478
rameta, 65
ramaya, 812
ramigrho, 438
rasa, 655, 863
rasam, 374
rasn, 218
raha, 198
raha, 477
rahasi, 680, 681,
682, 683, 686, 687,
688
rkasv, 453
rga, 106, 377,
417, 577, 934
rga, 821
rgakaya, 920
rgakayd, 883
rgadoamohakay
t, 652
rgado, 346
rgam, 389, 928,
940
rgavia, 736

rga, 353, 1000


rgnuaya, 954
rgo, 705, 711, 827
rjato, 677
rjarath, 30
rjarathopamam,
613, 614, 615, 616
rj, 98, 352
rjdhirohati, 400
rjna, 724, 1024,
1025
rjeva, 299
rtrv, 1038
rtri, 6, 703
rtrikipt, 719
rtridivpye, 36
rtribhi, 646
rtrir, 20
rtrau, 33, 35, 132,
151, 227, 228, 310,
311, 312, 313, 314,
315, 316, 317, 318,
319, 320, 321, 322,
323, 324, 325, 326,
327, 328, 329, 330
rra, 291, 299,
724, 1024
rrapiam, 197
rr, 291
rucira, 372, 373
rudantas, 212
rudann, 210
rpa, 37
rpi, 460, 462
rpd, 592
rpe, 417
rpea, 133, 469
rogana, 37
rog, 569

rogbhibhtena, 39
rogia, 29
rogair, 17
rocayati, 420
roceta, 91
roaka, 288
roaa, 421
roitra, 288
laghuno, 810
laghur, 877
laghv, 577
lajjante, 334
lajjitavye, 334
lat, 80
lat, 750, 754
lats, 82
lapayanti, 809
labdhv, 303, 581,
704
labhati, 487, 488,
489, 490, 491, 492,
493, 496
labhate, 150, 219,
224, 267, 282, 288,
541, 543, 760, 761,
882
labhet, 229
labheta, 303
labhed, 298, 299
lpanam, 875
lbham, 270
lbhas, 310, 311,
312
lbh, 568
lbh, 281, 282
lbhopaniad, 272
lipta, 440, 547
lipyate, 366, 785,
983, 986, 987, 988,

Udnavarga Complete Word Index - 315

989, 996, 997,


1000
loka, 751, 905
lokanyin, 753, 755
lokaparyyam, 446
lokam, 302, 335,
337, 339, 386, 387,
611, 701, 847, 848
lokavardhana, 91
lokavid, 261
lokas, 601
lokasya, 29, 124,
266
lokahitya, 456
lokt, 142
lokn, 356
loke, 52, 65, 74, 75,
118, 150, 250, 286,
298, 299, 336, 338,
340, 443, 537, 654,
692, 752, 762, 774,
775, 776, 778, 788,
849, 980, 1003,
1004, 1019, 1021,
1022
lokeu, 442, 981,
1018, 1019
lokev, 442, 445,
745
loko, 602, 605, 906
lobha, 938
lobha, 825
lobhakaya, 924
lobhakayd, 887
lobhado, 350
lobham, 393, 932,
944
lobho, 709, 715, 831
lohagu, 841

lohrdhama, 702
laukik, 92
v, 735, 908
va, 10, 14, 36, 71,
430
vaguro, 377
vaca, 430
vacas, 170, 173,
174, 476
vacoducaritni, 172
vacobhi, 429
vajram, 662
vacit, 867, 868,
869
vaik, 274
vaig, 664
vaijo, 453
vatsa, 68, 370
vadaty, 260
vadan, 182, 245,
246, 429
vadanti, 186, 216,
564
vadmi, 53, 76, 438,
767, 908
vadeta, 968
vaden, 191, 432, 586
vadyadarinam, 656
vadyam, 636
vadyni, 597
vadhabandh,
973
vadham, 419
vadhya, 186
vadhyopanayanti,
82
vadh, 926
vana, 369, 370
vanam, 638

vanas, 950
vand, 369
vanni, 640
vane, 69, 518, 851
vanev, 478
vandanamnan,
285
vayam, 293
vayas, 243
varatr, 1021,
1022
varam, 401, 403,
405, 407, 409, 411,
413
varjayate, 463
varjayitv, 231
varagandhv, 374
varapukalay, 700
vararpea, 701
varavat, 372, 373
vartate, 639
vartmas, 610, 860
vardhati, 69
vardhate, 546
vardhanti, 102
vardhante, 102
vardhayate, 186
vara, 41
varaata, 32, 505,
506, 507, 508, 509,
510, 511, 512, 513,
514, 515, 516, 517,
518
varsu, 377
vaa, 23, 239, 865
vaam, 59, 382, 383
vaitm, 456
vasati, 6
vasate, 969

Udnavarga Complete Word Index - 316

vasaty, 437
vaset, 478
vastucchinnasya,
912, 913, 914, 915,
916, 917, 918, 919
vastra, 697
vastraayysanasya,
282
vahata, 833
vahanti, 839
v, 28, 32, 35, 38,
50, 96, 160, 164,
170, 187, 198, 199,
203, 276, 303, 358,
401, 403, 405, 407,
409, 411, 413, 431,
664, 677, 678, 696,
702, 718, 746, 811,
819, 833, 834, 835,
837, 903, 955, 968,
988, 989, 990,
1028, 1029
vk, 192, 195, 857
vkya, 430
vg, 292
vgurm, 71
vca, 185, 192,
195, 431
vca, 170
vcam, 194
vc, 170, 176, 178,
179, 182, 194, 372,
373, 777, 842, 900,
971
vc, 876
vcnurak, 180
vcbhinandit, 193
vcbhir, 876
vcsayata, 879

vco, 170
vij, 454
vta, 711, 712, 713,
714, 715, 716
vtavyam, 13
vti, 166
vtair, 249
vto, 705, 706, 707,
708, 709, 710
vnaro, 69
vntaka, 32
vntakaya, 698
vntados, 849
vntadoo, 222, 699,
978
vntalokmio, 896
vnta, 723
vnti, 544
vpi, 235, 401, 403,
405, 407, 409, 411,
413, 678, 820, 843
vpy, 578, 677
vm, 292, 598
vyun, 749, 883,
884, 885, 886, 887,
888
vyur, 591
vraye, 718
vrayati, 226, 812
vrayet, 418
vri, 229, 262, 986,
987
vrijo, 811
vrikys, 165
vlhenaiva, 454
vsypy, 679
vhayate, 963, 965
vhitatvt, 963, 965

vhitappadharmo,
968
vhitai, 247
vhnijt, 164
vikanth, 593
vikiptni, 5
viko, 912, 913,
914, 915, 916, 917,
918, 919
viknabhavatasy
a, 916, 917
viknasayoga,
158
vigatatebhyo, 351
vigatadveebhyo,
347
vigatamnebhyo,
349
vigatamohebhyo,
348
vigatargebhyo, 346
vigatalobhebhyo,
350
vigatgaasya, 659
vigatnupayan,
650
vigate, 420, 650
vigarhanti, 464, 466
vigarheta, 202
vighya, 389, 390,
391, 392, 393, 394,
928, 929, 930, 931,
932, 933
vighya, 958
vicakaa, 219
vicritni, 264
vicintayaty, 41
vijnak, 447
vijnat, 459

Udnavarga Complete Word Index - 317

vijnatm, 291
vijnanti, 293
vijnti, 461, 462,
463, 550, 551, 552,
553, 554, 555, 751
vijnyt, 1030,
1031
vijnyd, 1028,
1029
vijitvina, 1012
vijitvinam, 1012
vijeyate, 367, 368
vijapan, 971
vij, 747
vijte, 582
vijna, 589
vijnaruta, 475
vijnasri, 475
vijnstagama,
581
vijya, 62
vijyate, 701
vidati, 238
vitate, 13
vitatham, 927
vitarkapramathitasy
a, 66
vitarkaya, 843
vitarkayet, 264
vitarkavyupaame,
67
vitark, 756, 949
vitark, 264
vitark, 264
vitarkn, 843, 844
vitarkopaamena,
265
vitarkau, 455

vitraparalokasya,
196
vitpyate, 59
vitta, 64, 218
vittalbha, 149
viditv, 28, 384,
385, 386, 387, 446,
610, 845, 846, 847,
848
vidyate, 27, 62, 78,
92, 200, 284, 422,
436, 443, 552, 553,
567, 578, 585, 589,
591, 608, 610, 646,
735, 746, 859, 860,
979, 981, 985,
1003, 1004
vidyante, 129
vidyamnni, 460
vidyamne, 663
vidyd, 136, 137
vidyn, 134, 135
vidv, 606, 844
vidvsas, 279
vidvn, 297
vidhvate, 812
vidhpayas, 1047
vidhpits, 756, 949
vinaya, 776
vinayanti, 52
vinayya, 65
vinayati, 16
vinayante, 9
vinpi, 541
vinbhva, 677
vinbhvd, 127
vinyaka, 1013
vinivartit, 756, 949
vintakardamo, 366

vintamtsaryamala
, 225
vinya, 786, 836
vinodyeha, 1
vindati, 167, 183
vindate, 285, 557
viparimina, 910
vipayaka, 601
vipayata, 858, 881
vipayati, 470, 473
vipayany, 157
vipka, 680, 681,
682, 683
vipka, 207, 210,
211, 214
vipka, 768
vipke, 49
vipula, 299, 636,
787
viprajahanti, 696
viprajahec, 417
vipramuktapunarbh
av, 780
vipramuktasya, 735
vipramuktn, 47,
48, 122
vipramukto, 785
vipramucata, 377
vipramucati, 377
viprayognt, 24
viprasanna, 230
viprasanna, 306
viprasannena, 770
viprasanno, 365,
988, 989, 990
viprasdanti, 365
viprahya, 344, 790,
994
vibhava, 722

Udnavarga Complete Word Index - 318

vibhavad, 73
vibhavya, 740
vibhavena, 722
vibhgn, 572
vibhtinandibhi,
538
vimala, 988, 989,
990
vimalas, 159
vimalo, 456
vimukta, 440, 456
vimuktamnaso, 757
vimukto, 637
vimucyate, 266
vimuceta, 188
vimokita, 638
vimokyante, 818
viyogd, 740
virakta, 861
viraja, 977, 985
viraja, 446, 514
viraj, 352, 1014
virajyate, 614, 616,
621, 623, 627, 631
vira, 584
virati, 583, 584
virgat, 776
virgo, 251
viruddheu, 999
virpakara, 31
virocate, 160, 343,
497
vilujyamn, 33
vilupyate, 205
vilumpat, 291
vilumpate, 205
vilumpanti, 205
vilopt, 205
viloptras, 291

vilomni, 375
vivadantme, 958
vivara, 27, 200
vivared, 162
vivarjayitv, 186
vivarjayet, 264,
1014
vivarjayeta, 98
viviktaayanena,
903
vivta, 162
viveka, 273
vivekaja, 265
vivekam, 344
viveka, 725, 726,
729, 730
vivekas, 775
viveke, 325
vialya, 948
viuddham, 685
viuddhaye, 168,
252, 253, 254, 255,
258
viuddhalnm,
167
viudhyate, 661
vieat, 85
vieam, 303, 541
vioka, 794
viokasya, 735
viodhayann, 180
viodhayet, 163, 662
vioayitv, 580
vireayitv, 244,
891
vivasen, 8
vivsaparama,
568
vivsam, 904

via, 664, 665, 674


viaktik, 80, 753,
755
viaktik, 79, 336,
338, 340
viaktikm, 305, 774
viam, 665
viama, 100
viamni, 375
viamnva, 663
viamlasya, 419
viamea, 203
vidanti, 614, 615,
957, 959
videt, 239
vivottara, 456
visayukta, 982,
984, 991, 1004,
1013
visayukto, 1013
visaskragate, 816
visasktam, 816
vista, 934, 935,
936, 937, 938, 939
visteha, 80
vihanti, 331
vihanyate, 21
vihanyante, 799
vihanyamna, 795,
796, 797, 798
vihanyt, 331
vihara, 451, 718,
841
viharanti, 451, 718
viharann, 155, 705,
711
viharmo, 800, 802,
803, 804, 805
vihariyanti, 451

Udnavarga Complete Word Index - 319

vihya, 689
vihisati, 287, 760
vihiseta, 192
vihehaya, 564
vtaseneva, 287
vtajalpa, 1014
vtato, 73, 78, 83
vtamatsara, 223
vtarajasa, 991,
1014
vtarga, 982
vtargtra, 717
vtargo, 637
vtalobho, 969
vtaok, 125
vtaraddha, 229
vpka, 212
vras, 784
vryam, 507
vryav, 307
vryea, 220
vka, 369
vka, 81
vkacaity, 640
vkam, 705, 706,
707, 708, 709, 710
vkamlastha,
1015
vkamle, 1015
vttayukta, 748
vddasya, 1028,
1029
vddh, 10
vi, 821, 822,
823, 824, 825, 826
vir, 264, 827, 828,
829, 830, 831, 832
vena, 249
veu, 268

vetti, 592, 842, 863,


1008, 1010
vethate, 926
veda, 65
vedaka, 266, 653
vedagu, 797, 798
vedan, 581, 678
vedan, 704, 1033
vedankayam, 509
vedannm, 1043
vedntaga, 968
vem, 890
vai, 23, 30, 49, 58,
70, 76, 104, 124,
132, 149, 152, 175,
176, 177, 203, 217,
218, 225, 228, 231,
244, 259, 265, 268,
297, 298, 299, 335,
336, 341, 342, 343,
369, 370, 400, 425,
430, 443, 453, 455,
470, 471, 472, 473,
479, 551, 553, 555,
564, 592, 611, 612,
655, 666, 698, 705,
706, 707, 708, 709,
710, 723, 760, 769,
776, 785, 811, 841,
843, 850, 889, 891,
897, 920, 921, 922,
923, 924, 925, 963,
966, 978, 1011
vaira, 289, 294,
295, 297, 652, 758,
852, 853, 854
vairaprasago, 297
vairabhva, 297

vairasasargasasa
kto, 759
vairi, 288, 296
vairikeu, 804
vairio, 819
vair, 288, 819
vairea, 296, 297
vairocan, 691
vo, 76, 79, 138, 256,
257
vyajanena, 701
vyatibhindati, 827,
828, 829, 830, 831,
832
vyatirocante, 379
vyapaytacetasam,
29
vyapaynti, 1040,
1041, 1042, 1043,
1044
vyapetavijno, 38
vyasana, 453
vyghra, 1025
vydhir, 32
vyyacchanti, 292
vyyamata, 116, 333
vyyametaiva, 332
vyyamente, 274
vysaktamanasa,
42, 380, 382, 383
vyhru, 451
vyujjhite, 378
vyupaama, 3
vyupamya, 581
vrajati, 6
vrajate, 223
vrajanti, 33, 217
vrajet, 432, 679
vrao, 665

Udnavarga Complete Word Index - 320

vratam, 345, 466,


467
vratavanta, 974
akuntn, 725,
726, 727, 728, 729,
730, 731, 732
akunto, 601
akti, 769
akyam, 575, 835
akito, 546
aha, 597, 700
ata, 185
atam, 557
atrubhtam, 767
anakair, 704
amita, 246
amitatvt, 246
amitubha, 247
amyati, 249
ayansanam, 276,
862, 899
ayna, 303
araa, 310, 311,
312, 640, 641, 642,
644
araam, 416
ar, 719
arn, 721
arram, 30
arrasya, 678
arrntimadhri,
2
arrntimadhri
m, 449
arrea, 39
arair, 876
aro, 236, 237, 547
arvar, 459
alya, 604

alyakntana, 256
alyata, 603
alyam, 65
alyo, 82, 285
a, 71
astram, 214
kaikacintbhir,
99
kaiko, 100
tita, 1000
nta, 114, 594,
977, 983
ntakya, 896
ntam, 588, 857,
892, 893
ntamania, 446
ntaye, 116, 284
ntavk, 896
ntasya, 433
nt, 857
nti, 40, 402, 768,
786
ntimrgam, 371
myati, 294
myanti, 249, 293,
296
myantha, 296
myec, 297
radaka, 371
sana, 187
sanam, 453, 454,
651, 862
ikata, 90, 116
ikntaryik, 117
iksr, 607
ikec, 157
iket, 65
iketa, 162, 477,
740

ithil, 234
ira, 243
iva, 267
iva, 1018
ivam, 150
ghrajavm, 946
tatoyam, 230
tbhto, 1005
raphala, 840
la, 149, 150, 152,
159, 161, 222, 777
lagat, 318
lagandhas, 165
laguair, 395, 396
latas, 464, 465
lam, 902
lavata, 505
lavat, 166
lavadbhir, 539
lavanta, 562, 974
lavanta, 780
lavn, 153
lavratamtrea,
903
lasapanna, 145
lasamdna, 151
lni, 953
le, 154, 156
lena, 223
lenopaamena, 543
leu, 162, 279, 464,
465, 466, 467, 748
ukl, 591
ukl, 344
ukla, 269
ucaya, 608
ucikarmaa, 345
ucigandhi, 378
ucigavei, 599

Udnavarga Complete Word Index - 321

ucir, 962, 966


uce, 505
uddha, 1025
uddhaye, 261
uddhasya, 345, 659
uddhjvam, 279
uddhjvena, 600
uddhjvo, 877
uddho, 988, 989,
990
unyata, 254
unyat, 725, 726,
727, 728, 729, 730,
731, 732, 953
unyaty, 326
unygra, 881
unyo, 38
ubha, 265
ubhacittasya, 89
ubham, 361
ubh, 180
ubhnudarina,
705, 706, 707, 708,
709, 710
ubhnudarina, 66
ubhnupay, 705
ubhubham, 747,
980
ubhe, 654
urd, 767
uruur, 219
ratara, 767
utema, 1
udhva, 308
oti, 474
ete, 118, 758, 762,
770, 785, 786
enti, 358
aika, 368

ailam, 711, 712,


713, 714, 715, 716
ailavan, 883, 884,
885, 886, 887, 888
aile, 457
ailo, 749, 861, 883,
884, 885, 886, 887,
888
ailopama, 861
oka, 864
oka, 47, 48, 76,
122, 123
okanaka, 450
okamadhye, 342,
498
ok, 90, 124
okbhibht, 457
oks, 74, 75
okin, 87
oko, 48, 127
ocati, 175, 176,
177, 178, 342, 419,
498, 684, 686, 976,
977
ocate, 100, 101,
341, 682, 685, 686,
741, 889
ocanti, 128, 859,
860
ocante, 79, 138
odheta, 955
obhamn, 702
raddhay, 220
raddh, 152, 218,
221, 222, 227, 777
raddh, 224
raddhtum, 474
raddhtha, 216
raddhdhano, 219

raddhsyanti, 453,
454
ramaa, 245, 247,
956, 964, 965, 969
ramaabrhma,
957, 958, 959
rama, 226
raman, 226
ramao, 246, 564,
738, 964
ramaopsanasya,
477
rddha, 711
rddha, 230
rddhas, 217, 395,
396
rddh, 223
rddhebhi, 539
rddho, 225, 226
rntasya, 20
rmaya, 236,
237, 238
rmayat, 778
rmayasynulomi
kam, 458
rmayrthasya,
106
rmaye, 239
rvaka, 63, 273,
692
rmat, 448
ruta, 458, 474,
475
rutadharmasya, 775
rutam, 464, 465
rutamtrat, 582
rutasya, 476
ruthy, 541
rute, 582, 695

Udnavarga Complete Word Index - 322

rutv, 104, 365,


462, 463, 541, 876
ryate, 474
reya, 505, 506,
508, 509, 510, 511,
512, 513, 514, 515,
516, 517, 537
reyas, 59
rey, 308
rey, 480, 558
reyo, 188, 197, 301,
503, 504, 507, 543,
657, 742
reha, 218
reha, 218, 224
rehat, 107
reham, 290, 542
reha, 251
rehasya, 430
reh, 250, 518
rehn, 543
rehva, 93
reho, 251, 400
raihya, 542
rotiyau, 1024, 1025
rotriyau, 724
rotrea, 474
vvo, 691
vetasachanna,
639
atian, 839
atrimati, 185
aha, 352
oam, 519, 520,
521, 522, 523, 524,
525, 526, 527, 528,
529, 530, 531, 532,
533, 534, 535, 536,
788

reyo, 301
sa, 6, 29, 63, 65, 67,
69, 83, 104, 121,
150, 158, 183, 198,
199, 205, 208, 215,
222, 225, 228, 229,
243, 244, 265, 280,
281, 287, 298, 299,
302, 304, 335, 336,
337, 338, 339, 340,
341, 342, 343, 354,
368, 370, 373, 388,
389, 390, 391, 392,
393, 394, 395, 396,
402, 404, 406, 408,
410, 412, 414, 420,
456, 470, 471, 472,
473, 479, 484, 539,
550, 551, 552, 553,
554, 555, 559, 590,
598, 607, 684, 685,
691, 698, 699, 723,
756, 760, 761, 852,
853, 854, 864, 877,
879, 889, 891, 897,
907, 911, 920, 921,
922, 923, 924, 925,
926, 927, 928, 929,
930, 931, 932, 933,
934, 935, 936, 937,
938, 939, 940, 941,
942, 943, 944, 945,
946, 947, 948, 949,
950, 951, 952, 953,
956, 962, 964, 965,
966, 969, 970, 978
sakalpayiymi,
46
sakalparga, 52

sakalpahata, 842
sakalp, 272
sakalp, 249
sakalpt, 46
sakalpn, 239
sakalpair, 839
sakrabhte, 379
sakruke, 378
saklia, 235,
599
sakhyn, 158
sagaaya, 105
sagatam, 291
sagati, 538
sagatir, 539
sagama, 783
sagamt, 545
sagamo, 126
sagrama, 561
sagramt, 127
sagrma, 434
sagrmagata,
876
sagrmajin, 976
sagrmaveleva,
766
sagrme, 479, 721
sagrmo, 479
sagha, 312, 642
saghagat, 312,
315
saghasya, 779
saghpravta,
282
saghe, 290, 521,
530
sacaya, 671, 672,
675
saj, 581

Udnavarga Complete Word Index - 323

satna, 751,
1021
satitkati, 424,
425
satuito, 879
satuiparama,
568
satuir, 899
satuyed, 277
sadhna, 646
sadhvitv, 815
sadhicchett, 723
sanaddha, 1038
sanighmi, 814
sanicayo, 725,
726, 727, 728, 889
sapadam, 412
sapadyate, 56,
345, 464, 465, 466,
467
sapannavidycara
a, 396
sapannas, 223
saparivartay,
703
sapaya, 150,
586, 787
sapkam, 549
sapati, 882
saprajna, 306
saprajnapratismt
a, 157
saprajnnm, 103
sapraharya, 1
sabdh, 238
sabuddha, 443
sabuddh, 450
sabuddhn, 449
sabuddho, 450

sabodhim, 443
sabodhisukha,
265
sabodhisukham,
904
sabodhyageu,
849
sabhava, 595
sabhava, 909
sabhavam, 83
sayatasya, 89
sayato, 190
sayama, 775,
867, 868, 869, 870,
871, 872
sayamaytmna,
416
sayamt, 652
sayamena, 88
sayamo, 222
sayutam, 16
sayog, 24
sayojana, 307,
417
sayojanam, 112
sayojanavipramuk
ta, 1047
sayojanavipramuk
ta, 1046
sayojanasagasakt
, 636
sayojane, 636
sayojanai, 71
saraktacittasya, 50
sarabdha, 605
sarambhakath,
565
sarambhabahulena
, 835, 837

sarambham, 836
sarambhas, 567
sarambhaheto,
430
savatsara, 537
savanamukto, 638
savara, 179, 862,
899
savarav, 844
savara, 304
savaset, 91, 560,
574
savso, 561, 782,
783
savijit, 395, 396
savidhnam, 765
savtacria, 480
savtam, 748, 1039
savt, 178
savt, 175, 178
savto, 170, 171,
179
saam, 584
sas, 261, 424
sasarate, 69, 77,
78
sasare, 77
sasra, 605
sasra, 20
sasrajtmaraak
ayya, 261
sasraugham, 1001
sasevamna, 547
sasev, 548
saskr, 3, 569
saskr, 650
saskr, 1023
saskropaama,
114, 588, 893

Udnavarga Complete Word Index - 324

sasktam, 587
sasktt, 586
saspet, 547
saspa, 547
sasyandate, 262
sa, 166, 187
sakicana, 795,
796, 797, 798
sakicana, 970
sakt, 636
saga, 354
sagam, 756
sagasakt, 71
sag, 417
sagt, 160, 976
sagtiga, 984
sagv, 984
sago, 613, 618, 629,
633, 635
sajyanta, 957, 958,
959
sat, 751
satata, 305, 440,
636, 657, 842, 843,
906
satatal, 157
sat, 30, 147, 164,
690
satm, 545
sati, 4, 60, 586, 648,
650
satkyenopanirit
, 807
satkra, 270, 273
satkra, 268, 285
satkrayao, 874
satkreu, 283
satktyaina, 1028,
1029, 1030, 1031

satpurua, 164
satpuruapraast,
216
satpuru, 809
satya, 191, 218,
432, 962, 964, 966
satyata, 251
satyam, 194, 579
satyavc, 194
satyavdinam, 145
satyavida, 864
satyasthita, 864
saty, 194
satybhisamayt,
418
satyena, 435
satv, 25, 72, 334,
607
satv, 855
satvn, 456
satvnm, 1010
satvnukampy,
524, 533
satsu, 30
sad, 289, 545, 602
sad, 33, 39, 45, 63,
67, 81, 84, 90, 94,
95, 107, 108, 126,
162, 193, 234, 264,
273, 282, 304, 307,
345, 354, 437, 448,
478, 505, 506, 566,
586, 605, 613, 614,
615, 616, 647, 648,
653, 661, 674, 704,
763, 764, 782, 794,
843, 856, 873, 875,
878, 901, 902, 908,

911, 967, 1015,


1017, 1019
sadnupayati, 649
sada, 443
sadasya, 430
sadevakam, 367, 368
sadevakeu, 442
sadevako, 751
sadainam, 813
sadaiva, 842, 864
sadopantacittasya,
912, 913
sadgati, 687, 688
sadgati, 146
sadgatim, 26
saddharma, 365
saddharmaguravo,
451
saddharmam, 20,
459, 838
saddharmaravae,
225
saddharmasyvijna
k, 289
saddharmea, 447
saddharmo, 452
sadbhir, 720
sadya, 213, 214
santana, 296
santa, 145
santa, 148, 446,
549, 719, 809
santa, 148
santi, 43, 53, 766,
794, 950, 951, 952
santo, 30, 765
saptasabodhapaki
k, 901
saptasu, 771

Udnavarga Complete Word Index - 325

sapraja, 158, 539,


551, 553, 555
saprajo, 153
saphal, 373
sabhaya, 664
sabhayo, 736
sama, 64, 100
samagr, 779
samacary, 144
samajvina, 433,
436
samat, 397
samatikrama, 776
samatikramam, 643
samatibhindati, 821,
822, 823, 824, 825,
826
samativartate, 336,
338, 340
samadhigacchati,
153, 174
samantacaku, 457
samantata, 51
samantt, 457
samayj, 354
samarpit, 79, 138
samkhyt, 747
samgat, 76
samcara, 267
samdadhttmavita
rkitni, 563
samdya, 689, 890
samdhaya, 317
samdhi, 265, 275
samdhi, 159, 161
samdhim, 227, 228
samdhilbhena,
903

samdhi, 727, 728,


731, 732
samdhisram, 475
samdher, 157
samnam, 766
samni, 375
sampnoti, 267
samyoga, 862
samyoga, 899
samatam, 528,
529, 530, 531, 532,
533, 534, 535
samhita, 304, 580,
606
samhitam, 468, 901
samhitas, 259
samhit, 45
samhito, 266, 306,
395, 396, 595, 844,
879
samiti, 400
samketa, 375
samucchinns, 228,
699
samucchraya, 593
samucchray, 24
samuttita, 215
samutpanna, 587
samutpanns, 290
samudcarete, 455
samudnya, 23
samudgat, 843
samuddhara, 954
samuddhta, 811
samudramadhye, 27,
200
samupyate, 13
samuhyate, 738
samla, 369

saml, 76, 1022


samlm, 1022
samdhyate, 768
sameti, 851
samo, 64
samau, 181
samyak, 250, 379,
849
samyakpraihita,
820
samyaksakalpagoc
ara, 866
samyaksakalpagoc
ar, 694
samyaksabuddhad
eitam, 554, 555,
1030, 1031
samyaksabuddhar
vak, 379
samyag, 734, 858,
881
samyagjvimuktas
ya, 433, 436, 857
samyagjvimukt
n, 167
samyagdipuraskr
o, 866
samyagdir, 92
samyagvimuktn,
793
sarit, 80
sarit, 361, 580,
946
saritni, 70
sarpavia, 934,
935, 936, 937, 938,
939
sarva, 12, 57, 124,
396, 474, 499, 537,

Udnavarga Complete Word Index - 326

556, 580, 596, 736,


799
sarvajaha, 440
sarvakarmajahasya,
875
sarvakmaparityg,
57
sarvakm, 57,
994
sarvagati, 877
sarvagranthapradla
nam, 575
sarvagranthapraha
sya, 735
sarvajat, 441
sarvanirodha,
596
sarva, 790
sarvata, 267, 304
sarvato, 266, 363,
637
sarvatra, 178, 179,
274, 584, 757, 784
sarvath, 679, 785
sarvad, 130, 437,
840
sarvadukhaprah
ya, 1018
sarvadukh, 739
sarvadukht, 179,
410, 501, 592, 641,
644
sarvadurgatayo, 866
sarvadharm, 255
sarvadharm,
979
sarvanimittn,
594
sarvappa, 399

sarvappasykaraa
, 651
sarvapreu, 853
sarvabhayd, 440,
456
sarvabhtnukamp,
263
sarvabhteu, 854
sarvam, 417, 799
sarvayog, 739
sarvaloka, 1045,
1046
sarvalokam, 927
sarvalokavisayukt
a, 1006
sarvalokbhibhr,
1005
sarvavid, 440
sarvavairabhaytts
, 774
sarvaa, 233, 246,
341, 342, 343, 561,
734, 783, 963, 965,
1010
sarvao, 80
sarvasakr, 254
sarvasaj, 756
sarvasayata, 879
sarvasayog, 1036
sarvasayojanakay
am, 113
sarvasayojanakay
t, 790
sarvasayojantto,
1011
sarvasaskr,
252, 253
sarvasatveu, 852
sarvasukha, 596

sarvasmd, 583, 584


sarvasya, 791
sarvahni, 28
sarv, 139, 164, 696,
786, 1040, 1041,
1042, 1043, 1044
sarv, 395, 406,
408, 412, 596, 947,
1023
sarvs, 855, 908
sarvi, 298
sarvbhijena, 2
sarvbhibh, 1013
sarvbhibh, 440
sarvbhibhr, 1013
sarvm, 596
sarvs, 406, 500
sarve, 24, 25, 28,
140, 451, 816, 910,
1033, 1034, 1035
sarve, 140
sarveu, 956
sarvai, 440
sarvo, 701, 911
sarvopadhi, 790
sarvopadhn, 909
sarapa, 986, 987
saokm, 306
sasainya, 45
sasynm, 675
saha, 481
sahate, 74
sahasra, 479
sahasr, 479
sahasri, 23, 185
sahasrea, 528, 529,
530, 531, 532, 533,
534, 535

Udnavarga Complete Word Index - 327

sahya, 298, 299,


300
sahyaka, 301
sahyat, 300
sahy, 791
sahsta, 720
sahita, 105, 106
sahit, 128
sahetu, 571
sahetukam, 571
sahetudukham,
1040
sahetudharmam,
1041
s, 143, 192, 195,
476, 518, 694, 747
sghika, 278
skhya, 538, 539
sgarea, 262
statik, 86
statya, 953
statyakria, 103
stasit, 70
sdhrae, 799
sdhu, 152, 179,
192, 195, 210, 211,
298, 299, 458, 667,
810
sdhun, 435, 667
sdhurpea, 133
sdhurpo, 222, 699,
700
snucara, 724,
1024
spatrap, 809
smagr, 779
smparyika, 109
smparyikam, 143

smparye, 146,
206, 214
sya, 7
syam, 7
sra, 388, 693, 694
srato, 694
srathi, 438
srathi, 415, 416
srathin, 397
srabuddhy, 695
sram, 476, 694
sramataya, 693
sre, 693, 978
srdha, 653
slav, 242
shaso, 475
siha, 96
sikt, 577
sica, 577
sits, 79
sukara, 667
sukari, 666
sukta, 169, 420,
742
suktakri, 135
sukha, 118, 134,
135, 151, 153, 174,
183, 267, 276, 277,
278, 419, 596, 672,
758, 762, 770, 773,
775, 776, 777, 778,
779, 780, 781, 782,
785, 786, 791, 795,
796, 859, 860, 867,
868, 869, 870, 871,
872, 953
sukhakmni, 760,
761
sukhatrayam, 149

sukhadukhaspo,
808
sukhadukhena, 926
sukham, 3, 56, 57,
95, 114, 218, 418,
568, 588, 759, 760,
761, 764, 776, 777,
779, 781, 782, 784,
787, 788, 789, 793,
799, 834, 882, 893
sukhasavso, 561,
783
sukh, 781, 791
sukh, 492
sukhn, 850
sukhrth, 267
sukhvaham, 674,
810
sukhit, 125, 774
sukhina, 794
sukhino, 797, 798
sukh, 217, 765, 782
sukhena, 809
sukhaiias, 70
sukho, 768, 775,
781, 791
sukhyasya, 133
sugatapradeita,
262
sugati, 570, 571,
742
sugatena, 371
sugateu, 184
sugato, 1010, 1011
sugandhavat, 373
sugandhni, 545
sugambhro, 365
sughto, 237
sugopitam, 137

Udnavarga Complete Word Index - 328

sucarita, 118, 170,


458, 762
sucitr, 30
sucra, 218, 764
sucre, 763, 764
succhanna, 460,
827, 828, 829, 830,
831, 832
sujva, 599
sutpt, 58
sudnta, 397
sudntena, 402, 404,
406, 408, 410, 412,
414, 415, 487, 488,
489, 490, 491, 492,
493, 494, 495, 496,
497, 498, 499, 500,
501, 502
sudnto, 484
sudurdama, 484
sudurbala, 940,
941, 942, 943, 944,
945
sudurharam, 152,
226
sudustyajm, 74, 75
suda, 579
sudeita, 367, 368
suparma, 237
supaya, 597
supta, 42, 380, 381
supt, 308
supteu, 308, 398
suprabuddha, 313,
314, 315, 316, 317,
318, 319, 320, 321,
322, 323, 324, 325,
326, 327, 328, 329,
330

suprahey, 29
subahv, 105
subhvita, 827,
828, 829, 830, 831,
832
subhvitam, 849
subhvit, 302, 901
subhvit, 159
subhita, 191
subhitadhvaj, 744
subhitam, 836,
837
subhitasya, 477
subhit, 372, 373
subhitni, 475,
541
suman, 211, 895
sumedhasam, 398
sumedh, 457, 844,
864
surakitam, 136
surakite, 870, 871,
872
sulabha, 134, 135
sulnenpragalbhena
, 600
suvarasya, 64
suvijeya, 837
sul, 119
susavidhne, 765
susavta, 971
susavta, 154,
169, 180, 711
susavtam, 711,
712, 713, 714, 715,
716
susavt, 176,
178
susavtnm, 701

susamrabdh, 103
susamhita, 279,
399, 465, 467, 698,
896
susamhitasakalp
, 119
susukha, 800, 801,
802, 803, 804, 805,
806, 807
susthira, 51
suhdo, 141
skma, 1019
skma, 285
skm, 843
stikkule, 9
spatrth, 781
sparasn, 550, 551
srya, 589
sryasyeva, 812
sryo, 1045
sete, 419
sevate, 463
sevitavy, 541
seveta, 91, 229, 230,
276, 549
saindhavam, 401,
403, 405, 407, 409,
411, 413
sainya, 120
so, 32, 115, 155,
159, 237, 306, 307,
414, 427, 502, 768,
894, 954
saumanasyni, 70
skandh, 905
skandhnm, 882
stnamiddha, 1
stnamiddhbhibht
ena, 865

Udnavarga Complete Word Index - 329

stnamiddhbhibhr,
866
stoka, 55
stokastoka, 359,
360
stha, 4, 76
sthailayik, 955
sthale, 362, 718, 811
sthavira, 244
sthaviro, 243
sthna, 175, 176,
177, 178, 589, 676
sthnacintak, 541
sthnni, 97
sthnny, 150
sthnair, 432, 971
sthvareu, 995
sthita, 27, 200, 861
sthita, 605
sthitaye, 284
sthit, 128
sthittmano, 875
sthittm, 968
sthitena, 303
sthito, 28, 303, 457,
926
sthiram, 711, 712,
713, 714, 715, 716
sthl, 843
sntaka, 1012
sntako, 1012
snti, 966
snnti, 362
sneham, 371
snehitni, 70
spandana, 817
spar, 808
spati, 113, 286

spanti, 86, 565,


808
spet, 104, 904
speta, 265
speyu, 808
sp, 809
spvgnim, 420
sphako, 275
sphayaty, 130
sphayanti, 397, 873,
874
sphayanty, 448, 449
spondato, 44
sphuam, 460
smarat, 452
smta, 67, 336, 338,
340, 770, 962, 963,
978
smt, 317, 967,
1019
smttmana, 89, 90
smttmane, 873
smttm, 266, 298,
844
smtn, 103
smti, 103, 304,
310, 311, 312, 313,
314, 315, 316, 318,
319, 320
smtimanta, 355
smtim, 306, 415
smtimn, 307
smtir, 117
smtmato, 704
smto, 83, 283, 303,
878, 882
smtyupasthnanirat
a, 771
syc, 698

syt, 157, 169, 280,


304, 556, 599, 795,
796, 845, 846, 847,
848, 855, 864, 866
syd, 96, 126, 194,
246, 291, 372, 373,
597, 665, 696, 878
syn, 124, 305
syu, 271
sravat, 39
srota, 233, 1023
srotsi, 839
sroto, 35
svakrthaparamo,
486
svake, 563
svagarbho, 268
svagocaram, 85
svacittaparyavadana
m, 651
svacittam, 119, 239,
850
svapati, 151
svapanti, 859
svam, 431
svaya, 426, 427,
440, 441
svayabhuva, 455
svayam, 432, 484,
485
svarga, 493
svargaparya,
148
svargpy, 1008
svarge, 144, 149,
495
svargeu, 494, 601,
871
svalbha, 275

Udnavarga Complete Word Index - 330

svavla, 850
svastin, 454
svastingatam, 141
svkhytadharmasy
a, 527, 536, 795,
796
svtmano, 666
svdutama, 218
svni, 215
sveu, 1032, 1033,
1034, 1035, 1036,
1037
svais, 208
ha, 356, 751
hasapatho, 259
hasavat, 355
hasdityapathe,
356
hatam, 736
hatas, 287
hatvako, 723
hatv, 419, 724,
1024, 1025
haniye, 445
hant, 288
hantra, 288, 1026
hanti, 32, 61, 268,
269, 287, 995
hanty, 61
hanyd, 82
hanyn, 140
haradhva, 333
haranta, 226
haranta, 226
hara, 4
hasanta, 212
hastam, 236, 237
hastasayata, 879
hastina, 851

htmana, 660
htmna, 182,
287, 566, 567
hdityo, 1038
hnigha, 1023
hnupayan, 648,
650
hpayet, 485
hyeta, 542
hrthik, 79
hi, 3, 8, 24, 25, 29,
30, 33, 37, 43, 50,
59, 60, 62, 65, 69,
72, 79, 80, 81, 89,
109, 111, 124, 125,
128, 129, 138, 143,
181, 182, 186, 189,
192, 193, 195, 202,
203, 204, 205, 206,
207, 213, 214, 215,
216, 217, 218, 234,
241, 246, 249, 250,
253, 257, 258, 260,
272, 284, 285, 286,
289, 290, 293, 296,
297, 298, 299, 308,
331, 345, 354, 359,
360, 365, 366, 368,
371, 377, 378, 399,
402, 404, 406, 408,
410, 412, 414, 415,
422, 425, 429, 431,
433, 442, 444, 446,
460, 483, 484, 485,
487, 488, 489, 490,
491, 492, 493, 494,
495, 496, 497, 498,
499, 500, 501, 502,
519, 520, 521, 522,

523, 524, 525, 526,


527, 538, 539, 541,
543, 547, 553, 558,
561, 564, 565, 579,
594, 603, 636, 637,
646, 661, 673, 676,
680, 681, 682, 683,
684, 685, 687, 688,
695, 696, 701, 702,
705, 711, 721, 743,
749, 751, 753, 755,
756, 766, 767, 774,
783, 789, 795, 796,
797, 798, 799, 809,
812, 814, 833, 834,
835, 839, 840, 855,
864, 867, 868, 869,
870, 871, 872, 876,
879, 907, 910, 927,
950, 954, 957, 958,
959, 970, 971, 972,
973, 974, 975, 976,
977, 979, 980, 981,
982, 983, 984, 985,
986, 987, 988, 989,
990, 991, 992, 993,
994, 995, 996, 997,
998, 999, 1000,
1001, 1002, 1003,
1004, 1005, 1006,
1007, 1008, 1009,
1010, 1011, 1012,
1013, 1014, 1015,
1016, 1017, 1018,
1019, 1021, 1022,
1032, 1033, 1034,
1035, 1036, 1037,
1046, 1047
hisakeu, 803

Udnavarga Complete Word Index - 331

hisati, 761
hisyt, 139, 604
hita, 666
hitam, 819
hitnukamp, 260,
999
hitv, 100, 130, 169,
170, 171, 172, 307,
344, 355, 398, 577,
758, 1005, 1006
himavat, 64
himavn, 719
hirayacchanna,
702
hda, 575
hna, 705, 706,
707, 708, 709, 710
hnam, 224
hnavryavn, 507,
705
hnavryea, 575
hn, 91
hyati, 542
huta, 537
hutam, 518
hdayajvaram, 786
hdayasya, 284
hehakeu, 805
hetu, 80
hetuprabhava, 354
hemanta, 41
haike, 702
hy, 9, 18, 21, 30, 31,
32, 33, 36, 40, 45,
49, 51, 53, 54, 57,
60, 66, 67, 72, 74,

78, 79, 83, 84, 85,


89, 90, 94, 95, 96,
97, 101, 102, 106,
108, 113, 118, 121,
134, 138, 146, 155,
159, 160, 166, 175,
176, 177, 178, 184,
186, 187, 190, 191,
194, 197, 199, 208,
209, 210, 215, 217,
219, 220, 231, 234,
241, 245, 246, 259,
261, 262, 263, 265,
266, 267, 269, 280,
282, 283, 294, 297,
305, 333, 353, 355,
364, 365, 370, 388,
389, 390, 391, 392,
393, 394, 395, 396,
401, 402, 406, 408,
410, 414, 416, 421,
428, 440, 441, 444,
450, 457, 459, 460,
463, 476, 480, 482,
503, 504, 505, 506,
508, 510, 511, 512,
513, 516, 517, 542,
544, 545, 548, 552,
561, 563, 566, 571,
578, 593, 595, 598,
601, 604, 605, 630,
631, 634, 635, 636,
637, 653, 654, 658,
659, 661, 662, 666,
677, 679, 684, 685,
690, 694, 696, 702,

729, 730, 731, 732,


737, 747, 752, 753,
755, 756, 762, 769,
783, 786, 797, 798,
800, 802, 803, 804,
805, 806, 808, 812,
821, 822, 823, 824,
825, 826, 827, 828,
829, 830, 831, 832,
834, 856, 857, 867,
868, 869, 870, 871,
872, 873, 874, 875,
877, 879, 895, 904,
905, 926, 927, 928,
929, 930, 931, 932,
933, 934, 935, 936,
937, 938, 939, 940,
941, 942, 943, 944,
945, 946, 947, 948,
949, 950, 951, 952,
955, 957, 958, 959,
969, 978, 988, 989,
990, 1001, 1004,
1008, 1018, 1019,
1023, 1028, 1030,
1039, 1044
hrada, 366
hrada, 229, 230
hrada, 365
hrade, 259
hrasvam, 980
hrniev, 399
hrmat, 599
hrmanta, 145, 900
hrm, 1015
hrlam, 216

S-ar putea să vă placă și