Sunteți pe pagina 1din 40

1

wdl" , iy uQ,H moaO;s


ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s
1'1 iuia; kslaIK

015 jifr " Y%S ,xldf uQr; o< foaYSh


ksIamd;h" 2014 jifr jdr;d jQ ishhg 4'9 l
jrOkh yd ieif ishhg 4'8 lska jrOkh
h' Y%S ,xldf wmkhk i|yd jk idm%hsl
fj<|fmd< fj;ska we;s b,afuys jrOkh
ukao.du" wmkhk wxYh u; n,mE we;s lrk
,o w;r" tlai;a ckmofhys wdr:lh Yla;su;a u
fya;=fjka flld,Sk m%d.aOk m%jdy msg;g .,d
hEu lk h' cd;Hka;r fj<`ofmdf<a NdKav
, .Kka wvq u fya;=fjka fuu m%jK;djkaf.a
n,mEu ;rula rg iukh h' tfia jqjo"
fYaIfhka rdcH wxYfha fiajlhskaf.a wdh by<
hEu fya;=fjka foaYSh mfNdackh h:d ;;a;ajhg
m;a h' 2015 jir ;=< " lDIsldrl yd fiajd
wdY%s; l%shdldrl" ms<sfj<ska" ishhg 5'5 lska
yd ishhg 5'3 lska jrOkh jQ w;r" lrudka;
wdY%s; l%shdldrl ishhg 3'0 lska jrOkh h'
fld<U mdfNda.sl , orYlfhys ^fld'md''o'&
jdrIsl ,laIHuh fjki u.ska .Kkh lrkq
,nk WoaOukh m%Odk jYfhkau cd;Hka;r
fj<`ofmdf<a NdKav , .Kka wvq u fya;=
fldgf.k 2015 cQ,s-iema;enr w;r ld,fha
RK w.hla jdr;d lf<ah' fuh 1995 udr;=
udifhka miqj WoaOukh RK w.hla .;a m%:u
wjia:dj h' flfia jqjo" 2014 jir wjidkfha
ishhg 2'1 la jQ u;=msg WoaOukh 2015 jir

wjidkfha ishhg 2'8 la f,i igyka h' f


w;r" fld'md''o' NdKav mefiys n,Yla;s iy
f;dard.;a wdydr whs;uhka bj;a fldg .Kkh
flfrk uQ,sl WoaOukh" fmr jifr wkqrEm
ld,h mfohg idfmalaIj" 2015 fmnrjd
udifha meje;s ishhg 0'8 isg jir wjidkh
jk g ishhg 4'5 la olajd by< .sfhah' f i|yd"
m%Odk jYfhka fya;= jQfha" nexl= iska imhk
,o Kh jrOkh by< hEu iy rdcH wxYfhys iy
wdr:lfhys wfkl=;a wxYj, fiajlhkaf.a jegqma
by< hEuhs' f w;r" wvq bkaOk , .Kka yd
wLKavj jrOkh jk ixpdrl wxYh ;=<ska by<
m%;s,dN ,enqK o" foaY fiajd kshqla;slhkaf.ka
,efnk fm%aIK we;=j Y=oaO foaY uQ,H m%jdy
,e ukao.d u yd m%d.aOk m%jdy wdmiq .,d
hE fya;=fjka f.jq fYaIfha y`s`.hla jdr;d h'
rcfha n iy n fkdjk wdh wvq f
m%jK;dj j<lajd .ekSug ork ,o m%h;akh
;rula rg idr:l jQ kuq;a" rdcH whjefhys ho
Yd, f,i by< hEu" o'foa'ks'fhys m%;sY;hla
f,i ishhg 4'4 la jQ b,lal.; whjeh ys`.h"
ishhg 7'4 la olajd by< hEug fya;= h' 2015
jir wjidkfha uOHu rcfha Kh o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i ishhg 76'0 olajd by< .sfhah'
2015 jifr ckdm;sjrKfhka miq msysgqjk ,o
taldnoaO rch tu jifr wf.daia;= ui meje;ajQ uy

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


1'1 ixLHd
igyk

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

idj wdl ls%hdld;ajh ^2011-2015&


orYlh

tallh

2011

uQr;
wxYh iy WoaOukh
uQr;
o'foa'ks' jrOkh ^we&
fj<|fmd< , wkqj o'foa'ks' ^we&
tal mqo.
a , o'foa'ks' ^we&
jdrIl
s idudkH WoaOuk wkqmd;slh ^wE&

ishhg
remsh,a ,shk
t'c'fvd,r
ishhg

8.4

9.1

3.4

4.9^wd&

4.8

7,219
3,129
6.7

8,732
3,351
7.6

9,592
3,610
6.9

10,448^wd&
3,853^wd&
3.3

11,183
3,924
0.9

foaYh
S wxYh
fj<| fYaIh ^we&
cx.u .sKf
q fYaIh ^we&
iuia; fYaIh
foaYh
S ks, ix;

o'foa'ks'fha ] jYfhka
o'foa'ks'fha ] jYfhka
t'c'fvd,r ,shk
t'c'fvd,r ,shk

-14.9
-7.1

-13.8
-5.8

-10.2
-3.4

-10.4
-2.5

-10.2
-2.4

rdcH uQ,H wxYh ^we&


jr;k .sKf
q fYaIh
iuia; wh jeh fYaIh
uOHu rcfha Kh

o'foa'ks'fha ] jYfhka
o'foa'ks'fha ] jYfhka
o'foa'ks'fha ] jYfhka

uqo,a wxYh ^b&


mq,a uqo,a jrOkh (M2b)

fm!oa.,sl wxYhg ,ndka Kh jrOkh (M2b ys)

2012

2013

2014^w&

2015^wd&

-1,059

151

985

1,369

-1,489

6,749

7,106

7,495

8,208

7,304

-0.8

-0.9

-0.7

-1.2

-2.2

-6.2

-5.6

-5.4

-5.7

-7.4

71.1

68.7

70.8

70.7

76.0

ishhg

19.1

17.6

16.7

13.4

17.8

ishhg

34.5

17.6

7.5

8.8

25.1

^w& ixfYda;
^wd& ;djld,sl
^we& ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j iska 2010 mok jrIh hgf;a ksl=;a
lrk ,o o'foa'ks' weia;fka;= u; mok f'
^wE& fld'md'' orYlh ^2006$07}100& u; mok f'
^b& jir wjidkfha ,CIHuh jrOkh

ue;sjrKhg fmr ld,fha k ishfha jevms<sfj<


l%shd;aul lsu flfrys wjOdkh fhduq lf<ah'
2015 wf.daia;= udifha meje;s uy ue;sjrKfhka
miq fjkia jk f.da,Sh wdr:l ;;a;aj yuqf
m%;sm;a;suh m%;spdr lau i|yd ie,lsh hq;=
ld,hla .; h' by< hka meje;s b,a mSvk
;=<ska , ugu iy uQ,H ia:dhS;dj flfrys
we;s jk wys;lr n,mE je<elaug fukau"
f.jq ;=,kh u; we;s jk mSvkh iukh lsu
i|yd" Y%S ,xld uy nexl=j iska ksisl,g ksjer
lsf l%shdudr. wkq.ukh lrk ,' ksuh
wkqmd;sl l<ukdlrKh lsf jvd;a kuHYS,S
ms<sfj;la wkq.ukh lsu" b,au l<ukdlrK
WmlrKhla f,i idrj plaIKYS,S l%shdudr.hla
jk jkdl u; Wmu Kh wkqmd;h meku
iy jHjia:dms; ix; wjYH;dj by< kexu
fukau" miqld,Skj uy nexl=fjys m%;sm;a;s fmd,S
wkqmd;sl by< kexu ;=<ska uqo,a m%;sm;a;shla
wkq.ukh lsu hkdh fufia .kakd ,o
l%shdudr. h' wmkhk uQ,sl lr.;a wdr:l
jrOkh flfrys wjOdkh fhduq lsu iy by<
hk rcfha Kh md,kh lsug yels jk m rdcH
wdhu by< kxjd .ekSu" rcfha ueld,Sk wdr:l
l%fudamdfha m%Odk wruqKq jk w;r" f i|yd rch

uQ,hka( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j



uqo,a wud;HxYh

Y%s ,xld uy nexl=j

iska fhdackd lr we;s jHqyd;aul m%;sixialrK


cd;Hka;r uQ,H wruqo, iska o wkqu; lrkq
we;ehs wfmalaIs;h'
fhda.H wdr:l m%;sm;a;s l%shd;aul lsu;a
iu`. Y%S ,xld wdr:lh ue ld,fha kej;;a
by< jrOk udj;lg m%fY jkq we;ehs wfmalaId
flfr' ue ld,Skj ;sridr wdr:l jrOkhla <`.d
lr .ekSu i|yd m%Odk jYfhkau wjYH jk rdcH
wdhu o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i my< ugul
meje;Su yd wl rdcH hou" wmkhk o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i wvq u iy foaY iDcq wdfhdack
.,d tau m%udKj;a fkdu hkdh we;=j kgu;a
ykd f.k we;s wdr:lh uqyqKfokq ,nk .eg
iu i|yd l%shdudr. .; hq;=j we;' g wu;rj"
rcfha wjOdkh fhduq h hq;= wfkl=;a jHqyd;aul
iy mekkef.ka mj;sk .eg .Kkdjla we;'
ta w;r" by< .=Kd;aul nka hq;= udkj m%d.aOkh
i|yd jrOkh jk b,aug i,k m wjYH
lrkq ,nk ksmqK;d ixjrOkh lsu i|yd jvd;a
ldrhlaIu l%ufohla ia:dms; lsu r:jdyk
;onoh fya;=fjka we;sjk wdr:lhg isjk
ydksh wju lsu i|yd fmd m%jdyk fiajd
jehqKq lsu mqkrckkSh n,Yla;s ixjrOkh
i|yd jk cd;sl m%;sm;a;sh Yla;su;a lsu iy

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


1'1 rEm
igyk

ld;=uh moku u; uQ; o'foa'ks' fhys jdIsl ,laIHuh jOkh


16.1

16

14

2002 mok jrIh

n,Yla;s iqrlaIs;;dj ;yjqre lsu" n,Yla;sh yd


uyck Wmfhda.S;d fiajd i|yd fj<|fmd< mdol
lr.;a l%uj;a , iQ;% ykajd u wvq M,hS;dj"
Odx.SlrKh wvq u" wdydr wkdrlaIs;;dj iy
wldrhlaIu c, l<ukdlrKh wd lDIsldrl
lafIa;%fhys .eg i|yd ms<sh ,nd u rdcH
im;aj, mj;sk iS; nj ie,ls,a,g .kska
iudc h;, myiql iemhSu yd wdlrIh
jfkdamdh udr. ie,iSu iuia; Y%u n,ldh
wdjrKh jk m fj<|fmd< uQ,sl lr.;a
Y%du jegqma l%u yd Y%du mdf;daIsl l%uhla
ykajd foka rdcH wxYfha Y%du jegqfmys
;sridr nj iy;sl lsu uQ,H w;ruelrKfhys
ldrhlaIu;dj by< kexu" Odldr uQ,H
WmlrK yd fiajd ykajd u" u;a uQ,H lghq;=
i|yd jk m%fYhka jrOkh lsu fukau ue
yd .=ld,Skj Yla;su;a wdr:l jrOk udj;la
mj;ajd .ekSu i|yd foaYSh yd foaYSh wxY
i|yd wdrlaIK m%;sm;a;s f.dvke.Su ;=<ska uQ,H
wxYfha lghq;= mq,au i|yd bv i,id u
hkdh m%uqL f'
1'2 2015 jif idj wdl jOkhka"
ia:dhS;dj iy m%;sm;a;suh m%;spdr
uQ; wxYfha jOkhka iy WoaOukh

ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j


iska ksl=;a lrk ,o ;djld,sl weia;fka;=j,g
wkqj 2015 jifr Y%S ,xld wdr:lh" 2014 jifr
jdr;d l< ishhg 4'9 g idfmalaIj ishhg 4'8 lska

2.5

2015 - ldr;= 4

2015 - ldr;= 3

2015 - ldr;= 2

2015 - ldr;= 1

2014 - ldr;= 4

2014 - ldr;= 3

2014 - ldr;= 2

1.3

2014 - ldr;= 1

2013 - ldr;= 3

2013 - ldr;= 2

2013 - ldr;= 1

2012 - ldr;= 4

2012 - ldr;= 3

2012 - ldr;= 2

2012 - ldr;= 1

2011 - ldr;= 4

2011 - ldr;= 3

2011 - ldr;= 2

2011 - ldr;= 1

2013 - ldr;= 4

0.5

4.5

6.0
5.6

5.8

4.4

6.4

7.0

10.3
5.0

6.4

7.7

7.8

7.6

8.2

2.2

7.9
4.0

6.8
5.9

6.1
3.6

4.8
5.2

6.3
6.8

9.7
6.4

8.0

8.3
7.6

8.5
9.2

8.1
7.2

9.8

10

8.0

ishhg

12

2010 mok jrIh

uQr; jYfhka jrOkh h1' uQ,H fiajdjka ^ishhg


15'8&" ksYap, foam< lghq;= ^ishhg 9'6&" m%jdyk
lghq;= ^ishhg 5'5& yd f;d. yd is,a,r fj<u
^ishhg 4'7& hkd wxYhkaf.a jrOkh;a iu`.
o'foa'ks'fhka ishhg 56'6 lg muK hl jk
fiajd wxYh ishhg 5'3 lska jrOkh h' bls
lghq;= ^ishhg -0'9& yd m;,a iy le lghq;=j,
^ishhg -0'9& iq`M miqnEu uOHfha m%Odk jYfhkau
ksIamdok lghq;=j, ^ishhg 4'7& jrOkh fya;=fjka
o'foa'ks'fhka ishhg 26'2 lg muK hl jk
ldrl lghq;=" ishhg 3'0 lska jrOkh h' jr
lrudka;h ^ishhg -2'7&" rnr j.dj ^ishhg -10'1&
iy f;a j.dj ^ishhg -2'6& hk wxYhkays
my< hEu uOHfha jqjo ^ishhg 23'3& yd
t<j`M ^ishhg 24'9& j.djkays ie,lsh hq;= jrOkh
fya;=fjka" o'foa'ks'fhka ishhg 7'9 lg hl jk
lDIsldrl lghq;= ishhg 5'5 lska m%idrKh h'
ho m%fYh hgf;a" 2015 jifr uQr;
o'foa'ks'fhys jrOkh je jYfhka u mdfNdack
b,au by< hEu fya;=fjka is jQ w;r wdfhdack
lghq;= o'foa'ks'hg iq`M hl;ajhla lah' 2015
jifr rdcH wxYfha fiajlhkaf.a jegqma yd
f;kj, by< hEu ms<sUq lrka rdcH wxYfha
mdfNdack ho by< f.hlska jrOkh h'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

18

1 2015 cQ,s udifha " ck yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=f cd;sl .sKq


ixLHdf,aLkj, mdol jrIh 2002 isg 2010 olajd fjkia lrk ,o w;r
tlai;a cd;Skaf.a cd;sl .sKq moaO;sh-2008 m%;sh ms<s.kakd ,' fuu
jehqKq jQ imdok l%uh miq.sh oYlfha Y%S ,xld wdr:lh ;=< is jQ
jHqyuh fjkia .%yKh lrk w;r cd;sl .sKq moaO;shg kj wdr:l
lghq;= o ykajd fohs' mok jrIh fjkia lrk ,o o'foa'ks' weia;fka;=
idrj wdr:l orYlhkag Odldrfhka n,mdk ,' fuu jdr;df" 2015
jifr Y%S ,xld wdr:lh ms<sn| Yaf,aIKhka w;a o'foa'ks' weia;fka;= u;
mok jk w;r tajd ;djld,sl weia;fka;= f'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

2015 jifr lDIslruh wdY%s; l%shdldrlj,


jrOk m%jK;dj f.j;a jQ w;r" o'foa'ks'g jk
hl;ajh ishhg 7'9 olajd iq`M jYfhka by< .sfhah'
1'2 rEm
igyk

b;sls yd wdfhdack
^o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i&

45
40
35

39.1
33.4

33.2

30

ishhg

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

m%Odk jYfhkau fmd,S wkqmd;sl wvq ugul


meje;Su iy uQr; jegqma by< hEu fya;=fjka
fm!oa.,sl mdfNdack hou jir ;=< jrOkh
h' flfia jqjo" o< m%d.aOk imdokh u.ska ukskq
,nk wdfhdack lghq;= 2015 jir ;=< ukao.d
h' f w;r" m%Odk jYfhkau mdfNda.sl
NdKav wdkhk b,au by< hEu;a" Y%S ,xldf
m%Odk wmkhk .ukdka;j, rj, b,au;aa hk
foflys taldnoaO m%;sM,hla f,i jir ;=< Y=oaO
foaYSh b,au uQr; jYfhka wvq h'
2015 jifr foaYSh b;=re o'foa'ks'fha
m%;sY;hla f,i 2014 jifr jdr;d jQ ishhg 24'0
isg ishhg 22'6 la olajd my< .sfhah' fm!oa.,sl
b;=re fndfydafihska fkdfjkiaj meje;s neka
wfmalaIs; m%udKhg jvd rcfha wdh wvqu;a
iu`.u mqkrdjr;k hou wfmalaIs; ugug jvd
je u fya;=fjka rdcH ksr-b;=re by< hEu"
jir ;=< foaYSh b;=re msySug fya;= h' f
iu`.u" fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIKj, remsh,a
jkdlu" iq`M jYfhka by< .sh o" foaYSh Y=oaO
idOl wdh msySu;a iu`. wdfhdack bmehS
my< hEu yd foaY ksuh .,d hE by< hEu
2015 jir ;=< cd;sl b;=rej,g wys;lr f,i
n,mEfh' f wkqj" cd;sl b;=re o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i miq.sh jifr jQ ishhg 29'5 isg
2015 jifr ishhg 27'8 olajd my< .sfhah' f
w;r" o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i wdfhdackj,
my< hEu cd;sl b;=rej, my< hEug jvd je
u fya;=fjka b;=re wdfhdack mr;rh 2015
jifr mgq h'

27.2

25
20

32.0
24.6

30.1
24.0

20.2

22.6

15
10
5
0

2011

2012

o< wdfhdack

2013

2014

o< foaYSh b;sls

2015

lDIs" jk j.d iy jr lrudka; lghq;=j, tl;=


l< w.h fmr jifr jdr;d l< ishhg 4'9 l
jrOkhg idfmalaIj 2015 jifr ishhg 5'5 lska
jrOkh h' j.d wxYfha we;s jQ ishhg 23'3 l
by< jrOkh f i|yd m%Odk jYfhka fya;= h'
2014 jir ;=< wys;lr ld,.=l ;;a;ajh
fya;=fjka f,i n,mEug ,la jQ ksIamdokh"
ys;lr ld,.=l ;;a;ajhka yd .ekq , by<
hEu fya;=fjka 2014$15 uy lkakfha yd 2015 h,
lkakfha ie,lsh hq;= f,i jrOkh h' fmr
jir yd ieif hym;a ld,.=l ;;a;ajhka
fya;=fjka 2015 jifr fmd,a ^ishhg 5'1&"
m,;=re ^ishhg 16'5& yd t<j`M ^ishhg 24'9& hk
Wm wxYhka we;=<;aj wfkl=;a m%Odk Wm wxY
lsysmhl tl;= l< w.h jrOkh h' flfia jqjo"
iemhq wxYfha idOlj, n,mEu fukau m%Odk
wmkhk .ukdka;j,ska jQ b,au wvq u we;=`Mj
b,a ;;a;ajhka flfrys m%;spdr olajka f;a
Wm wxYh wLKavj fojk jirg;a ishhg 2'6 lska
my< .sfhah' f,dal fj<|fmd< rnr , .Kka
wvqug m%;spdr olajka l=vd j;= yshkaf.a
rnr ls lemSf lghq;= ukao.dj is jQ w;r ta
fya;=fjka rnr j.d wxYh o ishhg 10'1 lska my<
.sfhah' Bg fjkiaj hka ls i|yd i;=gqhl
ksIamdok , .Kka meje;Su yd lrudka;Yd,dj,
ksIamdok Od;dj by< kexu fya;=fjka" ls
ksIamdokh by< hEu;a iu`. 2015 jifr i;a;aj
ksIamdok l%shdldrl o jrOkh h' flfia jqjo"
h yd uqyq u;aiH wxYhkaf.a ksIamdokh wvq
u fya;=fjka jr wxYfha w.h tl;= lsu
my< hk ,'
2015 jifr rch iska ykajd fok ,o
l%shdudr. lDIsldrl wxYfha ksIamdokh by<
kexug hl h' iy ls i|yd jQ .ekq ,
by< kexu tu wxYj, ksIamdokh by< kexug
Wmld h' f;a" rnr yd fmd,a wxYj, M,odhS;dj
by< kexf wruqka kej; j.dj yd kj j.dj
.ekau i|yd iykdOdr jevigyka l%shd;aul
lrk ,' Y%S ,xld f;a uKav,h iska fyd|u
idudkH f;a o`M m%;sh by< kexu i|yd B
Leaf 60 jevigyk wLKavj l%shd;aul l<
w;r .=Kd;aul nka hq;= f;a o`M imhk l=vd
f;a j;= yshka fjkqfjka 2015 udr;= ui isg
iykdOdr fhdackd l%uhla ykajd fok ,' ;jo"
f;a lrudka;Yd,d yshka uqyqK fok uQ,Huh
wmyiq;d u.yrjd .ekSf wruqka rch iska
flld,Sk ldrl m%d.aOk Kh fhdackd l%uhla

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


1'2 ixLHd
igyk

iuia; b,au iy b;sls - wdfhdack mr;rh ^mj;akd fj<|fmd< , wkqj& ^w&^wd&

YSrIh

remsh,a ,shk

2015

2014

2015

8.3
9.9

6.5
8.9

108.0
76.0

107.4
77.4

9.1
16.6

8.4
13.4

67.7
8.3

68.6
8.8

4.8

0.6

32.0

30.1

-1.2

0.7

-8.0

-7.4

12.1

5.1

20.9

20.5

3,125.9

8.9

3.5

28.9

28.0

10,448.5

11,183.2

8.9

7.0

100.0

100.0

4' foaYh
s b;sls ^3-1'1&

2,504.7

2,531.0

6.0

1.1

24.0

22.6

fm!oa.,sl
rdcH

2,632.4

2,777.8

8.3

5.5

25.2

24.8

-127.7

-246.8

-88.5

-93.3

-1.2

-2.2

-236.7

-251.3

-4.7

-6.2

-2.3

-2.2

813.1

833.5

11.6

2.5

7.8

7.5

3,081.1

3,113.2

7.5

1.0

29.5

27.8

foaYh
S b;=re - wdfhdack ^4-1'2&
cd;sl b;sls - wdfhdack ^7-1'2&

-836.5
-260.0

-830.5
-248.3

-8.0
-2.5

-7.4
-2.2

9' foaYh
S cx.u .sK
q fYaIh ^2+5+6& ^we&

-260.0

-248.3

-2.5

-2.2

1' foaYh
Ss b,au
1'1 mfNdackh
fm!oa.,sl
rdcH
1'2 wdfhdack ^o< foaYh
S m%d.aOk imdokh&
2' Y=oO
a ndysr b,au
NdKav yd fiajd wmkhk
NdKav yd fiajd wdkhk
3' uq b,au ^o'foa'ks& ^1+2&

5' foaYh
S Y=oO
a m%d:l wdodhu ^we&
6' foaYh
S Y=oO
a cx.u ixl%du ^we&
7' cd;sl b;sls ^4+5+6&

2014

2015

11,285.0
7,943.8

12,013.7
8,652.2

7,074.7
869.1

7,666.4
985.8

3,341.2

3,361.5

-836.5

-830.5

2,185.0

2,295.4

3,021.5

o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i

jrOkh ]
2014

8' b;sls wdfhdack mr;rh

^w& ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j iska 2010 mok jrIh hgf;a ksl=;a lrk ,o
o'foa'ks weia;fka;= u; mok f'
^wd& ;djld,sl
^we& fuu w.h f.jq fYaIfhys weia;fka;=.; w.hkaj,ska fjkia jkqfha .Kkh lsf
we;s jk ld, mudj fya;=fjks'

l%shd;aul lrk ,o w;r" fuu fhdackd l%uh i|yd


uy nexl=j iska ishhg 2 l fmd,S iykdOdrhla
,ndfok ,' 2015 jifr Y%S ,xldf iuia;
u;aiH wmkhkh i|yd n,mE hqfrdamd ix.ufha
rgj,a fj; uiqka wmkhkh lsug mkjd we;s
;yku bj;a lr .ekSu i`oyd" hqfrdamd fldiu
iska mkjk ,o m%;Ska imqrd,Sug m%h;ak ork ,'
2016 jir i|yd jQ whjefhka fhda; lDIsldrl
m%;sm;a;s u.ska fNda. Odx.SlrKh yd M,hS;dj
by< kexu ;=<ska Y%S ,xldj w;HjYH fNda.j,ska
iajhxfmdaIs; lsug;a" wmkhk fj<|fmd<g
msiSf yelshdj;a iu`. hemq lDIslrufha isg
lDIs ksIamdok jHdmdr mok lr.;a wdr:lhla
olajd .uka lsu ie,iq lsug;a b,lal lrk ,'
tA wkqj" whjeh u.ska " nvb.=" ;," .ia yd
W wd OdkH .nvd lsug kk ;dlaIl
l%ufohkaf.ka iuka; .nvd myiql iy
t<j`M iy m,;=re i|yd YS; .nvd myiql we;s

uQ,hka( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j



Y%S ,xld uy nexl=j

lsu" foaYSh jr jrdhka ixjrOkh lsu" lDIs"


mY= im;a yd u;aiH ieliq l,dmhla blsu
fukau lDIsldrl hkaf;%damlrK wdh i|yd jk
n bj;a lsu hkdh i`oyd m%;sm;a;s l%shdudr.
.Kkdjla fhdackd h' lDIsldrl fhojq jvd
kuHYS,S f,i f;dard .ekSug f.dkag wjia:dj
,nd foka fuf;la ,ndka fmdfydr iykdOdrh
fjkqjg iykdOdrhla f,i uqo,a m%khla ,nd u
i`oyd uQ,sl mshjr f.k we;' f w;r" j.d
lghq;= i|yd wl I iys; lDIs ridhk Nd;h
je<elau wruqKq lrf.k 2016 udr;= ui uq,a
ld,fha hym;a lDIslrudka;hla - fi!LH
imkak ck;djla - ji i ke;s rgla hk
f;audj hgf;a ;=ka wjqre cd;sl jev igykla
h;a lrk ,' ;jo" Y%S ,xldf lDIsldrl
ksIamdok" f.da,Sh ;r.ld ugul mj;ajd .ekSu
i|yd lDIslru ixjrOk uyd l,dm 23 la msysgqug
fhdackd lr we;' niakdysr m<df;a uydk.r

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


1'3 ixLHd
igyk

ludka; uQ,h wkqj ia:djr , ^2010& hgf;a o< cd;sl wdodhu ^w&^wd&

wdr:l lghq;=

2014^we&
lDIslrudka;h" jk j.dj yd jr lrudka;h
lDIslrudka;h iy jk j.dj
jr lrudka;h
lrudka;
m;,a iy le lrudka;
ksIm
a dok lrudka;

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

2015

o'foa'ks' g
hl;ajh ]
2014^we&

2015

fjkiaf
wkqmd;slh ]
2014^we&

2015

fjkiaug
hl;ajh ]
2014^we&

2015

641,493

676,899

7.8

7.9

4.9

5.5

7.8

520,835

559,445

6.3

6.5

5.1

7.4

6.7

9.0
9.8

120,658

117,453

1.5

1.4

3.7

-2.7

1.1

-0.8

2,194,167

2,259,223

26.7

26.2

3.5

3.0

19.6

16.5

202,905

201,036

2.5

2.3

2.2

-0.9

1.2

-0.5

1,292,994

1,354,083

15.7

15.7

2.3

4.7

7.6

15.5

,sh" .Eia" c,h iy li, l<uKdlrKh

108,157

119,105

1.3

1.4

4.7

10.1

1.3

2.8

bls

590,111

584,999

7.2

6.8

6.6

-0.9

9.6

-1.3

4,634,805

4,881,273

56.3

56.6

5.2

5.3

59.9

62.6

1,914,236

2,002,655

23.3

23.2

4.0

4.6

19.3

22.5

44,102

49,613

0.5

0.6

11.6

12.5

1.2

1.4

945,090

1,061,757

11.5

12.3

8.1

12.3

18.6

29.6

1,007,434

1,020,397

12.2

11.8

4.3

1.3

11.0

3.3

fiajdjka

jkdlu
^re' ,shk&

fj<`odu" m%jdyk fiajdjka" kjd;eka iemhSu


iy wdydrmdk iemhSf fiajdjka
f;dr;=re iy ikakf
s ok lghq;= ms<n
s `o
fiajdjka
uQ,H" rCIKh yd ksjdi whs;h
s iy foam<
fj<`odu
jD;a;h
S uh fiajdjka iy fjk;a fm!oa.,sl
fiajdjka
rdcH mmd,kh" cd;sl wdrCIdj" wOHdmkh"
fi!LH iy iudc wdrlaIK fiajdjka

723,943

746,852

8.8

8.7

5.5

3.2

9.8

5.8

uQ,l
s ,.Kka wkqj iuia; tl;=l< w.h
NdKav yd fiajd u; whflfrk
n - iykdOdr

7,470,465

7,817,394

90.8

90.7

4.7

4.6

87.3

88.1

758,521

805,431

9.2

9.3

6.9

6.2

12.7

11.9

fj<`ofmd< , wkqj o< foaYh


S ksIm
a d;h
foaYh
S Y=oO
a m%d:l wdodhu

8,228,986

8,622,825

100.0

100.0

100.0

100.0

-189,495

-196,496

fj<`ofmd< , hgf;a o< cd;sl wdodhu

8,039,492

8,426,330

^w& ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j iska 2010 mok jrIh hgf;a ksl=;a lrk ,o
o'foa'ks' weia;fka;= mok f'
^wd& ;djld,sl
^we& ixfYda;

ixjrOk jHdmD;sfha fldgila f,i je,s k.rh


yd jkdka;r k.rh we;=<;aj ie,iq.; m%foaY 13 la
blsug o fhdackd we;'
2015 jifr ldrl wxYfha jrOkh
ishhg 3 l wvq w.hl meje;s w;r o'foa'ks' g tys
hl;ajh ishhg 26'2 olajd iq jYfhka wvq
h' lrudka; wxYfha ukao.d jrOkhg"
bls wxYh iy m;,a yd le lghq;=j,
my< hEu Yd, f,i hl h' flfia fj;;a"
wdydr yd mdk jr. iy fld< ksIamd; hk
ksIamdokj, by< hEu m%Odk jYfhka fya;= fldg
f.k lrudka; wxYfha m%Odk;u ixrplh jk
ksIamdok l%shdldrl ishhg 4'7 lska m%idrKh
fjka lrudka; wxYfha jrOkhg hl h'
fuhg wu;rj" ksIamdok lrudka;fhys jrOk
m%jK;dj i|yd hka;% iQ;% yd WmlrK" f,day yd

4.9

4.8

-2.9

-3.7

4.9

4.8

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j

f,day wdY%s; ksIamd; iy .DyNdKav ksIamdokh


ls o odhl h' f w;r" ,sh" c,h iy li,
l<ukdlrK o lrudka; wxYfha l%shdldrlj,
iuia; jrOkh i`oyd Okd;aulj odhl h' 2015
jir ;=< frms<s" we`. ksIamdok iy i
wdY%s; ksIamdok l%shdldrlj, tl;= l< w.fhys
lsis jrOkhla jdr;d fkdh'
rdcH uQ,H iyk ,nd u" ;dlaIl iydh
,nd u iy m%dfoaYSh lrudka; ixjrOk lghq;=
jrOkh lsu i|yd h;, myiql by< u
yryd lrudka; ixjrOkh i|yd jQ rcfha
.eka wLKavj l%shd;aul h' lrudka; yd
jdc lghq;= wud;HdxYh iq`M yd uOH mudK
jHjidhhka ixjrOkh i|yd cd;sl m%;sm;a;s
rduqjla ilia lr we;s w;r" ia;%slal 20 la
;=< l%shd;aul lsu i`oyd l%shdld ie,iqula o
ilik ,' iq`M yd uOH mudK jHjidhhkag

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

fYaIfhkau ldka;djkaf.a Y%u n,ld


iyNd.s;ajfha iq`M jrOkh uOHfha fiajd hqla;s
wkqmd;h" 2014 jifr jdr;d l< ishhg 4'3 yd
ieif 2015 jifr ishhg 4'6 olajd by< .sfhah'

jdIsl fiajd hqla;s wkqmd;h

4.6

4.4

4.3

4.0

5.8
4.9

5.4

12.3

13.8

14.6

6.5

8.3

7.7

8.8

8.4

7.9

8.9

10.5

4.2

1
6.0

7.6

9.2

10

11.3

12

13.1

14

14.7

16

15.9

18

2
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015

2014 jir yd ieif " 2015 jifr mqreI


fiajd hqla;s wkqmd;h ishhg 3'1 isg ishhg 3'0
olajd wvq jQ w;r ldka;d fiajd hqla;s wkqmd;h
ishhg 6'5 isg ishhg 7'6 olajd by< .sfhah'
;reKhka yd w'fmd'i' Wiia fm< iy Bg by<
wOHdmk iqiql iys; jQjka w;r /lshdj
ie,lsh hq;= f,i by< .sfhah' Y%u n,ldh
;=< .%dh wxYfha ldka;d iyNd.s;ajh by<
hEu;a iu`. 2015 jifr Y%u n,ld iyNd.s;aj
wkqmd;h" 2014 jir ;=< jQ ishhg 53'3 isg
ishhg 53'8 olajd by< .sfhah' wdr:lfha wxY
;=fkysu Okd;aul hl;ajh iu`. 2015 jir
;=< Y%u M,hS;djh by< .sfhah' f w;r" ueo
fmr. N+-foaYmd,k wksYa;;dj by< hEu iy
wdr:l l%shdld;ajfhys miqnEu fya;=fjka foaY
/lshd i|yd rg yer hk ixLHdj ishhg 12'4 lska
;shqKq miqnEulg ,la h' fuh" fiajd hqla;s
wkqmd;hg;a Y%u n,ld iyNd.s;aj wkqmd;hg;a
n,mdk ,'
m%Odk mdfNda.sl NdKav lsysmhl , my;
fy<Su" foaYSh yd foaYSh fj<|fmd<j, iemhq
wxYfha meje;s ys;lr jrOkhka fukau ukdj
md,kh jQ WoaOuk wfmalaId fya;=fjka" fld<U
mdfNda.sl , orYlh ^2006$07}100& u; mok jQ
WoaOukh" ueo ;ks w.hl ugug my<ska
meje;=' 2015 w;=re whjefhka ykajd ka ,
ixfYdaOk iu`." fld<U mdfNda.sl , orYlfha
jdrIsl ,laIHuh fjki wkqj ukskq ,nk
u;=msg WoaOukh" 2015 ckjd udifha jdr;d jQ
ishhg 3'2 yd idfmalaIj 2015 fmnrjd udifha
ishhg 0'6 olajd YS>% f,i wvq h' bkamiq" 2015
iema;enr udih jk ;=re" ishhg 1 g wvq ugf

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

o'foa'ks'fhka ishhg 56'6 lg hl jk fiajd


wxYh tl;= l< w.h moku u; 2014 jifr
jdr;d l< ishhg 5'2 l jrOkhg idfmalaIj 2015
jifr ishhg 5'3 lska jrOkh h' ,sys,a uqo,a
m%;sm;a;s ia:djrh ;=<ska m%;s,dN ,o uQ,H fiajd
l%shdldrlj, ishhg 15'8 la jQ by< jrOkh
fiajd wxYfha jrOkhg Yd, jYfhka hl h'
f w;r" f;d. fj<u yd is,a,r fj<u iy
m%jdyk l%shdldrl hk m%Odk fiajd wxY fol
ms<sfj,ska ishhg 4'7 lska iy ishhg 5'5 lska
jrOkh h' tmuKla fkdj" 2015 jir ;=<
f;dr;=re ;dlaIK jevigyka l%shd;aul lsu"
ikaksfokh" ksjdi whs;sh iy rlaIK fiajd
we;=`M ksYap, foam< l%shdldrl ie,lsh hq;=
f,i jrOkh u fiajd wxYfha jrOk m%jK;djg
Wmld h' flfia fj;;a" wOHdmk fiajd"
jD;a;Suh fiajd" ;eme,a yd mjqv l%shdldrl iy
b ysgq" wdydr yd mdk jr. fiajdjkays we;s jQ
miqnEu fiajd l%shdldrlys iuia; jrOkhg
n,mEfh'

1'3 rEm
igyk

ishhg

Kh ,nd u by< ug jdc nexl= u;a


lsug uQ,sl mshjr .kakd ,' lrudka; yd jdc
lghq;= wud;HdxYfha m%dfoaYSh ldrl ixjrOk
jevigyk hgf;a miqnEulg ,la jQ m%foaYj,"
fYaIfhkau W;=re yd kef.kysr m%foaYhkays
ldrl ckmo ixjrOkh yd jehqKq lsu
wLKavj is flre' ta wkqj" ia;%slal lsysmhl
me;sfrk m fYaI wdr:l l,dm f,i fjk;a
ldrl k.r lsysmhla ixjrOkh lsug o
ie,iq lr we;' mq`M,a rdcH wruqKqj,g iu.dj"
niakdysr m<d;a uydk.r ie,iqu hgf;a" kqu
mdol lr .;a kfjda;amdokj,ska fufyhjkq ,enQ
wdr:lhla lrd Y%S ,xldj mjr;kh lsug yels
jk f,i oHd yd ;dlaIK k.rhla ixjrOkh
lsu fhdackd ;sf' rdcH uQ,H .eka"
uOHld,Skj laIq wdh;k iy iq`M yd uOH mudK
jHjidhhka m%idrKh ffOrhu;a lrk w;ru"
tl;= l< w.h yd fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh
by< u" mir ys;ld ksIamd; by< u"
jHdmdr l%shdj,s ndysr uQ,dY% fj; meju ^BPO&
iy f;dr;=re yd ikaksfok ;dlaIKh jeks
kqu mdol lr.;a wxYhka by< u hkdh
b,lal lr ;snq'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


1'4 rEm
igyk

jdIsl ,laIHuh u;=msg WoaOukh

12

ishhg

10

6
4
2
0
foie'-10
fmn'-11
wfm%a'-11
cqks-11
wf.da'-11
Tla'-11
foie'-11
fmn'-12
wfm%a'-12
cqks-12
wf.da'-12
Tla'-12
foie'-12
fmn'-13
wfm%a'-13
cqks-13
wf.da'-13
Tla'-13
foie'-13
fmn'-14
wfm%a'-14
cqks-14
wf.da'-14
Tla'-14
foie'-14
fmn'-15
wfm%a'-15
cqks-15
wf.da'-15
Tla'-15
foie'-15

-2

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

cd'md''o' ^2013}100&

fld'md''o' ^2006$07}100&

meje;s jdrIsl ,laIHuh moku u; jQ WoaOukh"


2015 cQ,s isg iema;enr olajd ld,fha RK
w.hla jdr;d lf<ah' 2015 jifr isjk ldr;=j
;=< by< hka meje;s WoaOukh jir wjidkh
jk g ishhg 2'8 l w.hla jdr;d lf<ah' jdrIsl
idudkH u;=msg WoaOukh" 2014 jir wjidkfha
jdr;d l< ishhg 3'3 g idfmalaIj 2015 jir
wjidkh jk g ishhg 0'9 olajd wvq h' jdrIsl
idudkH moku u; uQ,sl WoaOukh" 2014 jir
wjidkfha jdr;d l< ishhg 3'5 g idfmalaIj 2015
jir wjidkh jk g ishhg 3'1 olajd wvq jqjo"
wdr:lfha l%ufhka jrOkh jk b,a mSvk
ms<sUq lrka" fld<U mdfNda.sl , orYlfhys
jdrIsl ,laIHuh moku u; mok jQ uQ,sl
WoaOukh" 2014 jir wjidkfha jdr;d l< ishhg
3'2 isg 2015 jir wjidkh jk g ishhg 4'5 olajd
by< .sfhah' f w;r" 2015 jifr ckf,aLk
yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j iska cd;sl
mdfNda.sl , orYlh ^cd'md''o' 2013}100&
ykajd fokq ,enQ w;r tu.ska .Dy tAll wdh yd
ho ilaIKh 2012$13 u; mokj ish m<d;aj,
, Wpdjpk iy mdfNdack rgdj, fjkial
wdjrKh lrkq ,nhs' 2015 jir wjidkfha"
cd'md''o' u; mok jQ jdrIsl ,laIHuh moku
u; WoaOukh ishhg 4'2 la jQ w;r" jdrIsl
idudkH WoaOukh ishhg 3'8 la h' fYaIfhkau"
rdcH wxYfha jegqma wkqmd; orYlfhys fjki
u.ska ms<sUq jk m rdcH wxYfha jegqma
WoaOukh by< ugul meje;=K w;r 2015 jir
;=< rdcH wxYfha jegqma wkqmd; orYlh kdl
jYfhka ishhg 31'7 la o" uQr; jYfhka
ishhg 27'0 la o h'

foaYSh wxYfha jOkhka

f.da,Sh wdr:l jd;djrKh fjkiaf


n,mEu fukau foaYSh wdr:lfha jrOkhka
rdYshla Y%S ,xldf foaYSh wxYfha l%shdld;ajh
u.ska ms<sUq h' Lkscf;,a wdkhk hou wvq
f m%;s,dNh ;sh;a bkaOk fkdjk wdkhk
jrOkh u iy wmkhk wdh wvq u ms<sUq
lrka fj<| ys`.h fmr jirg idfmalaIj ishhg
1'7 lska iq`M jYfhka mq`M,a h' ixpdrl me
wLKavj jrOkh u iy ixpdrlhskaf.a ho
jrOkh u fya;=fjka ixpdrl bmehS jrOkh jQ
w;r" jir ;=< fiajd .sKqfuys l%shdld;ajh
jrOkh ug fuh Yd, f,i hl h' 2015
jifr m%d:l wdh .sKqf ys`.h ;jrg;a
mq`M,a h' flfia jqjo" oa;Shsl wdh iy fiajd
.sKqj, w;sla;hka" foaYSh cx.u .sKqf
by< ys`.h wju lsug Wmld h' o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i cx.u .sKqf ys`.h 2014 jifr
meje;s ishhg 2'5 ys isg 2015 jifr ishhg
2'4 olajd iq`M jYfhka wvq jqjo" ksrfmalaI
jYfhka th iq`M jYfhka jrOkh h' cx.u
.sKqfuys meje;s uOHia: l%shdld;ajh iu`.
rch" nexl= yd fm!oa.,sl wxY fj; ,enqKq Kh
yd iDcq foaYSh wdfhdack wvq u iy rdcH
iq/l=m;a fj<|fmdf<ka foaYSh wdfhdack bj;a
lr .ekS wdldrhg uQ,H .sKqu fj; jQ ,e
wvq u fya;=fjka f.jq ;=,kfhys t'c'fvd,r
,shk 1"489 l ys`.hla jdr;d h' f.jq ;=,kfha
msySu;a iu`. rfgys o< ks, ix; m%udKh 2014
jifr wjidkfha meje;s t'c'fvd,r ,shk 8'2 ys
isg 2015 jir wjidkh jkg t'c'fvd,r ,shk
7'3 la olajd wvq h' f w;r" jifr m<uq udi wg
;=< fndfyda fihska ia:dhSj meje;s remshf,ys
w.h" ksuh wkqmd;h ksrKh lsf fj<`ofmd<
n,f. wkqj by< kuHYS,S;djhla we;s lsug
uy nexl=j .;a ;SrKh;a iu`. iema;enr ui
uq, isg YS>%fhka wjm%udKh h' f wkqj" 2015
jir wjidkh jk g" t'c'fvd,rhg idfmalaIj
remsh, ishhg 9'03 l wjm%udKhla jdr;d lf<ah'
2015 jifr fj<| .sKqfuys ys`.h kdl
jYfhka ishhg 1'7 lska mq`M,a jqjo o'foa'ksfha
m%;sY;hla f,i th iq jYfhka wvqh' wdkhk
hou ukao.d jqjo wmkhk wdhu Yd, f,i
wvq u 2015 jifr fj<| ys`.h mq`M,a ug fya;=
h' f wkqj" fj<| ys`.h 2014 jifr meje;s
t'c'fvd,r ,shk 8"287 ys isg 2015 jifr
t'c'fvd,r ,shk 8"430 olajd jrOkh h'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

2014 jifr hym;a jrOkhla jdr;d l<


wmkhk wdhu" 2015 jifr m%Odk wmkhk
ldKav ish,a,lu wvq ms<sUq lrka ishhg
5'6 lska wvq h' cd;Hka;r fj<|fmdf<ys NdKav
, .Kka wvq u" hqKq wdr:lhkaf.a wdr:l
jrOk f.hka wvq u" Y%S ,xldf m%Odk
wmkhk .ukdka; fndfyduhl N+-foaYmd,ksl
wia:djrNdjh iy hqfrdamd ix.uh iska Y%S
,xldfjka u;aiH wdkhkh iSud lsu" wmkhk
wdhf ie,lsh hq;= wvq u i|yd fya;= h'
l=`Mnvq ^ishhg 42'7& iy m%jdyk WmlrK ^ishhg
60'5& wmkhk wdh ie,lsh hq;= jrOkhka
jdr;d l< o" f;a ^ishhg -17'7&" rnr ksIamd;
^ishhg -14'5&" frms<s yd we`. ^ishhg -2'2& iy
uqyq wdydr ^ishhg -35'5& wmkhk wdhu wvq u"
wmkhk wdhf iuia; wvq u i|yd hl h'
f.da,Sh jYfhka is jQ jrOkhka ms<sUq lrka"
hqfrdamd ix.uh iy ueofmr. fj; is l<
wmkhk ms<sfj<ska ishhg 13'4 lska iy ishhg
11'8 lska wvq jQ w;r" wefuld tlai;a ckmoh fj;
is l< wmkhk fmr jirg idfmalaIj ishhg
2'9 lska jrOkh h' flfia jqjo" 2015 jifr
wmkhk mudj idudkH jYfhka ishhg 4'6 lska
jrOkh jQ w;r" tlai;a ckmo fvd,r w.h wkqj
wmkhk f,ys ishhg 9'8 l wvq ula jdr;d h'
2015 jir ;=< bkaOk fkdjk wdkhk
hou ishhg 9'6 lska ie,lsh hq;= f,i jrOkh
jqj o iuia; wdkhk hou ishhg 2'5 lska wvq
h' fuu jir ;=< " bkaOk wdkhk hou
t'c'fvd,r ,shk 2'7 olajd t'c'fvd,r ,shk
1'9 lska wvq jQ w;r f i|yd cd;Hka;r bkaOk
, ie,lsh hq;= f,i wvq u iy bkaOk fhd
.kska is lrk ;dm n,Yla;sh flfrys jQ wvq r
meje;au fya;=fjka wdkhkh l< bkaOk mudj
wvq u fya;= h' flfia jqjo" fm!oa.,sl r:jdyk
iy wdydruh fkdjk wfkl=;a mdfNda.sl
NdKav wdkhkh i|yd jQ hou by< w.hla
.ekSu" bkaOk fkdjk wdkhk hou jrOkh u
i|yd Yd, f,i hl h' rdcH fiajlhka i|yd
iykhS jdyk n,m;% iemhSu" is,skavr Od;dj
>k fikagr 1"000 g wvq r:jdyk i|yd jQ wdkhk

n wvq lsu" cmdk fhka w.h wjm%udKh u" wvq


fmd,S wkqmd; hgf;a wdkhk Kh myiql ,nd
.ekSf yelshdj meje;Su iy rdcH fiajlhkaf.a
jegqma jrOkh u r:jdyk wdkhkh Yd, f,i
by< hEu i|yd n,mdk ,o fya;= f,i ykajd h
yel' flfia jqjo" jifr wjidk Nd.fha Y%S ,xld
uy nexl=j iy rch u.ska .kakd ,o m%;sm;a;s
l%shdudr. fYaIfhkau r:jdyk we;=`M mdfNda.sl
NdKav wdkhk hou wvq u i|yd fya;= h'
idudkH jYfhka" 2015 jifr wdkhk mudj
ishhg 10'6 lska jrOkh jQ w;r tlai;a ckmo
fvd,r w.h wkqj wdkhk , ishhg 11'8 lska
wvq h'
fj<| iy m%d:l wdodh .sKqj, ys`.h
mq`M,a u yuqf jqjo" fiajd yd oa;Shsl wdh
.sKqys w;sla; fya;=fjka 2015 jifr foaYSh
cx.u .sKqf ys`.h 2014 jifr jdr;d jQ
w.hg fndfyda rg iudk h' ixpdrl fiajd
Wm wxYfhys by< l%shdld;ajh iy m%jdyk"
ikaksfok" m.Kl yd f;dr;=re fiajd Wm
wxYfhys i;=gqhl l%shdld;ajh jir ;=<
foaYSh fiajd .sKqfuys jrOkh flfrys hl h'
ixpdrl mej, iy ixpdrlfhl= furg
.; lrk idudkH ld,h yd lrkq ,nk hou
by< hEu fya;=fjka jir ;=< ixpdrl bmehS
ishhg 22'6 lska jrOkh h' jHdmdr l%shdj,s
ndysr uQ,dY% fj; meju iy kqu mok lr.;a
jHdmdr l%shdj,s ndysr uQ,dY% fj; meju (KPO)
hk lrudka;hkays wLKav jrOkh" ,s ixfoaY"
m.Kl iy f;dr;=re fiajd Wm wxYfhys
jrOkhg hl h' f w;r" ix; j;al
wdfhdack lsu ;=<ska jk bmehS my< hEu" fmd,S
f. by< hEu iy ,dNdxY yd m%;swdfhdackh
l< bmehS f,i jQ f. fya;=fjka 2015 jifr
m%d:l wdh .sKqf ys`.h ;jrg;a mq`M,a h'
foaYSh fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIK iy rcfha
ixl%du ukao.d u fya;=fjka oa;Shsl wdh
.sKqfuys w;sla;fhys h wvqula is h' foaY
ksuh bmehSf idm%hsl uQ,dY%hla jk foaY
fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIK 2014 jifr
jdr;d l< ishhg 9'5 l jrOkh yd ieif
2015 jifr ishhg 0'5 lska wvq h' foaY
fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIKj, jQ fuu wvq u
flfrys f,dal fj<|fmdf<a f;,a , .Kka my<

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

tfia jqjo" o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i fj<|


ys`.h 2014 jifr meje;s ishhg 10'4 ys isg 2015
jifr ishhg 10'2 la olajd iq`M jYfhka wvq h'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

2015 jifr f.jq ;=,kfhys uQ,H .sKqfuys


Y=oaO foaY j.lS fjkia iy Y=oaO uQ,H j;al
w;alr .ekS fmr jirg idfmalaIj wvq h'
cd;Hka;r iaffj;aj nelr ksl=;= fol ;=<ska
,o t'c'fvd,r ,shk 2"150 iy bkahdkq ix;
nexl=j iu`. we;slr .;a foaY ksuh yqjudre
.siqu ;=<ska ,o t'c'fvd,r ,shk 1"500" 2015
jifr f.jq ;=,kfha uQ,H .sKqfuys m%Odk;u
,e h' jir ;=< foaYSh Rcq wdfhdack" O
wdfhdack iy rch" nexl= yd fm!oa.,sl wxYhg jQ
foaYSh Kh ,e u.ska uQ,H .sKqu fj; jQ
hl;ajh iq`M h' uQ,H .sKqu fj; jQ ,e
wvq ugul meje;Sug" 2015 jifr wi;=gqhl
f.da,Sh wdr:l ;;a;ajh h ;rulg fya;= jQ
w;r" foaYSh jYfhka n,k l, cd;sl ue;sjrK
folla meje;au fya;=fjka wdfhdacl Yajdih
wvq u o g hl h' f w;r" tlai;a ckmofha
fvr,a ix; nexl=j iska fmd,S wkqmd;h by<
oukq we;ehs jQ wfmalaIdj iy miqj fmd,S wkqmd;
by< u fya;=fjka foaYSh wdfhdaclhska iska
ke.S tk wdr:lhkaf.ka ish wdfhdack bj;a lr
.ekq' f wkqj" jir ;=< " rdcH iq/l=m;a
fj<|fmdf<ka t'c'fvd,r ,shk 1"093 l Y=oaO
f.ula jdr;d h' g wu;rj" ksh; Kh
fiajdlrK f. iy l,amsreKq cd;Hka;r
iaffj;aj nelrfhys msh" uQ,H .sKqu
flfrys wys;lr n,mEula we;s lf<ah'
2014 jifr iuia; w;sla;hla jdr;d l<
f.jq ;=,kh m%Odk jYfhka uQ,H .sKqu fj; jQ
,e wfmalaIs; ugug jvd wvq u fya;=fjka
2015 jifr ys`.hla jdr;d lf<ah' f.jq
;=,kh" 2014 jifr meje;s t'c'fvd,r ,shk
1"369 l w;sla;hg idfmalaIj 2015 jifr

10

1'5 rEm
igyk

f.jq ;=,kh

4
2

t'c'fvd' ,shk

ugul mej;Su fya;=fjka ueo fmr. f;,a


wmkhkh lrk rgj, wdhu my< jeu iy
.Dy fialdjka we;=`M wrO mqyqKq yd kqmqyqKq
ldKavh hgf;a Y%u ixl%uK wvq u hl h'
fj<`o" fiajd" m%d:l yd oa;Shsl wdh .sKqys
fuu m%jK;djhka iu`. fmr jifr jdr;d jQ
t'c'fvd,r ,shk 1"988 l ys`.hg idfmalaIj 2015
jifr cx.u .sKqu t'c'fvd,r ,shk 2"009 l
ys`.hla jdr;d lf<ah' flfia fj;;a" o'foa'ks'fha
m%;sY;hla f,i cx.u .sKqf ys`.h miq.sh jifr
jdr;d jQ ishhg 2'5 isg 2015 jifr ishhg 2'4
olajd iq`M jYfhka wvq h'

1.4

1.0

0.2
-1.1

-2

-2.0

-2.5

-4

-2.0

-1.5

-4.0

-4.6

-6
-8
-10

-7.6
-9.7

-8.3

-8.4

-9.4

2011

fj<| fYaIh

2012

2013

2014

cx.u .sKqf fYaIh

2015

iuia; fYaIh

t'c'fvd,r ,shk 1"489 l ys`.hla jdr;d lf<ah'


ta wkqj" Y%S ,xldf o< ks, ix; 2014 jir
wjidkfha jdr;d l< t'c'fvd,r ,shk 8'2 l
isg 2015 jir wjidkfha t'c'fvd,r ,shk
7'3 olajd my; jegq' ksh; foaY Kh fiajdlrK
f." l,amsreKq cd;Hka;r iaffj;aj nelrh
mshu" imia: Kh myiqlu hgf;a cd;Hka;r
uQ,H wruqo, ^cd'uQ'wruqo,& fj; is l< f.
iy foaYSh foaY ksuh fj<|fmd< fj;
jYS,;dj iemhSu" o< ks, ix; wvq u i|yd
m%Odk jYfhka fya;= h' 2015 jir wjidkfha
meje;s o< ks, ix; ugu udi 4'6 l NdKav
wdkhkh i|yd iy udi 3'8 l NdKav yd fiajd
wdkhkj,g iudk h' f w;r" uq`M foaY
j;al 2014 jifr jdr;d jQ t'c'fvd,r ,shk
9'9 isg 2015 jir wjidkfha t'c'fvd,r ,shk
9'3 lg wvq jQ w;r" uq`M foaY j;al m%udKh
NdKav wdkhksl udi 5'9 lg iy NdKav yd
fiajd wdkhksl udi 4'9 lg iudk h' 2015 jir
wjidkh jk g o< ks, ix; j;al ;;a;ajh
rfgys flld,Sk Kh yd j.lSj,ska ishhg 60 la
wdjrKh lf<ah'
2015 jifr rcfha iy fm!oa.,sl
wxYj, foaYSh Khj,ska iuka; rfgys uq`M
foaYSh Kh by< .sfhah' rfgys uq`M foaYSh
Kh m%udKfhys kdl w.h by< hdu foaYSh
Kh jYfhka ,enqKq ,e ukao.d fuys
iy Kh fiajdlrK hgf;a ie,lsh hq;= f.
m%udKhla jdr;d fuys m%;sM,hls' rfgys uqM
foaYSh Kh m%udKh 2014 jir wjidkh jk
g meje;s t'c'fvd,r ,shk 42'9 g idfmalaIj

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

2015 jifr iema;enr ui wdrNfha


Y%S ,xld uy nexl=j ksuh wkqmd;slh jvd
kuHYS,Sj ;SrKh ug bv yeug ;SrKh lf<ah'
cx.u iy uQ,H .sKq fj; jQ wfmalaIs; ugug
jvd wvq foaY ksuh ,e" wdkhk iy Kh
fiajdlrK f. i|yd foaY ksuh fhou
iy rcfha Kh iq/l=m;a fj<|fmd< fj;ska ,o
foaYSh wdfhdack bj;a lr .ekSu" foaYSh foaY
ksuh fj<|fmd< u; ie,lsh hq;= ugul
mSvkhla we;s lf<ah' fuu jd;djrKh hgf;a"
ksuh wkqmd;slfhys wl p,khka wju lsu
i|yd jifr m<uq udi wg ;=< Y%S ,xld uy
nexl=j foaYSh foaY ksuh fj<|fmd< fj; Y=oaO
moku hgf;a t'c'fvd,r ,shk 1'9 la iemhSh'
tys m%;sM,hla jYfhka" ksuh wkqmd;slh ;SrKh
lsf jvd kuHYS,SNdjhla ie,iSu i|yd
Y%S ,xld uy nexl=j iska m%;sm;a;suh ;SrKh .;a
2015 jifr iema;enr ui 03 jk k olajd ld,h
;=< Y%S ,xld remsh, iq`M jYfhka ishhg 2'57 lska
wjm%udKh h' fuu ;SrKhg miq jir wjidkh
olajd ld,h ;=< " t'c'fvd,rhg tfrysj Y%S
,xld remsh, ishhg 6'64 lska wjm%udKh ula
jdr;d l< w;r" jir ;=< iuia; f,i remsh,
t'c'fvd,rhg tfrysj ishhg 9'03 lska wjm%udKh
h' t'c' fvd,rhg tfrysj remsh, kdl jYfhka
wjm%udKh u iy fndfyda fj<| yjq,aldr rgj,a
yd ieif foaYSh WoaOukh idfmalaI jYfhka
my< ugul meje;Su fya;=fjka 2015 jir ;=<
uqo,a jr. 5 lska iy uqo,a jr. 24 lska ie,;a
uQr; iM, ksuh wkqmd;sl orYl ms<sfj<ska
ishhg 3'07 lska iy 2'26 lska wjm%udKh h'

rdcH uQ,H wxYfha jOkhka


2015 jir i|yd jk w;=re whjeh u.ska jir
;=< whjeh ys`.fhys YS>% wvqula wfmalaId l< o"
rdcH uQ,H l<ukdlrKhg wNsfhda.d;aulj is jQ
jrOkhka .Kkdjla ksid ie,iq l< rdcH uQ,H
tald.%;dj <`.d lr .ekSug ndOd we;s h' ckjd
udifha meje;s ckdm;sjrKfhka miqj bm;a l<
w;=re whjeh u.ska rdcH uQ,H tald.%;d l%shdj,sfhys
wfmalaIs; m%;sM, bgq lr .ekSf wruqka rdcH
uQ,H m%;sixialrK .Kkdjla ykajd fok ,'
2015 jifr rdcH uQ,H l<ukdlrK jdr;dfjys
i|yka ueld,Sk idrj rdcH uQ,H rduqfjys
^2014-2017& b,lalhkag wkql+,j rcfha whjeh
ys`.h o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2014 jifr
jdr;d jQ ishhg 5'7 isg 2015 jifr ishhg 4'4 olajd
wvq lsug wfmalaId l< w;r" 2015 jir ;=< uOHu
rcfha Kh o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ishhg
72'0 l ugul mj;ajd .ekSug o wfmalaId lrk ,'
tfia jqjo" jir ;=< 2015 jir i|yd w;=re
whjefhys i|yka whjeh b,lalhkaf.ka ie,lsh
hq;= f,i fjkia fjka 2015 jifr rdcH uQ,H
wxYfha ldrhidOkh msySug ,la h' rcfha
wdhu wfmalaIs; m%udKhg jvd wvq u fYaIfhka
jegqma iy f;k i|yd jQ by< mqkrdjr;k ho"
iqNidOk ho iy fmd,S f. weia;fka;=.;
w.hg jvd by< hEu hkdh 2015 iuia; whjeh
ys`.h u; ie,lsh hq;= n,mEula we;s lf<ah' ta
wkqj" o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i whjeh ys`.h"
uq,a whjefhys b,lalh jQ ishhg 4'4 ie,lsh hq;=
f,i wnjd hka 2014 jifr meje;s ishhg 5'7
isg 2015 jifr ishhg 7'4 olajd by< .sfhah'
rcfha ksr-b;=re ms<sUq lrk jr;k .sKqf
ys`.h o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i miq.sh
jifr meje;s ishhg 1'2 isg 2015 jifr ishhg
2'2 olajd by< .sh w;r" iuia; whjeh ys`.fhka
fmd,S f.f ho bj;alr ilik m%d:l
.sKqf ys`.h o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i
2014 jifr meje;s ishhg 1'5 isg ishhg
2'9 olajd je h' jir ;=< ,o foaYSh uQ,Hkh
idfmalaIj wvq u;a iu`. whjeh ys`.h uQ,Hkh
lsu m%Odk jYfhkau foaYSh uQ,dY%j,ska is h'
uOHu rcfha Kh o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i
2014 jir wjidkfha meje;s ishhg 70'7 isg 2015
jir wjidkfha ishhg 76'0 olajd by< .sh w;r"
whjeh ys`.h iy Kh tla/iau wvq lsu i|yd
Yla;su;a rdcH uQ,H m%;sixialrKj, wjYH;dj
tu.ska wjOdrKh flfrhs'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

2015 jir wjidkh jk g t'c'fvd,r ,shk


44'8 la h' ;jo" uq`M foaYSh Kh m%udKh
o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2014 jir wjidkfha
meje;s ishhg 53'6 isg 2015 jir wjidkfha
ishhg 54'4 olajd by< .sfhah' f w;r" Kh
jdl iy fmd,S hk fojr.fhysu f. by<
hEu fya;=fjka Y%S ,xldf foaYSh Kh j.lS yd
inkaO Kh fiajdlrK f. 2014 jir ;=<
jdr;d jQ t'c'fvd,r ,shk 3"479 isg 2015 jifr
t'c'fvd,r ,shk 4"683 olajd ie,lsh hq;= f,i
by< .sfhah' Kh fiajdlrK f.ys by< hEu
iy NdKav wmkhkj, my< hEu fya;=fjka
NdKav yd fiajd wmkhkj, m%;sY;hla f,i Kh
fiajdlrK f. 2014 jifr meje;s ishhg 20'8
isg 2015 jifr ishhg 27'7 la olajd ie,lsh hq;=
f,i by< .sfhah'

11

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

12

rcfha uq`M wdhu kdl jYfhka .;a


l," 2014 jifr meje;s remsh,a ,shk 1"195'2
isg 2015 jifr remsh,a ,shk 1"454'9 olajd
ishhg 21'7 lska by< .sh w;r" ksIamdok n"
wdh n iy wdkhk ;Sre nj,ska ,o wdhu
by< hEu fuu jeug m%Odk jYfhka fya;=
h' ksIamdok n wdhu 2015 jifr uq`M n
wdhug ;ks noaola f,i by<u hl;ajh iemhQ
w;r" fudagr jdyk" uOHidr iy is.r u; by<
w.hlska hq;a ixhqla; ksIamdok noaola mekf
m%;sM, tu.ska ms<sUq h' ta wkqj" ksIamdok n
wdhu jir ;=< uq`M n wdhfuka ishhg
36'7 lg iy uq`M wdhfuka ishhg 34'2 lg hl
h' f w;r" iqms jdis noao jeks jir ;=< ykajd
ka tlajrla muKla f.h hq;= nj,ska remsh,a

,shk 50'0 l wdhula ,eu o n wdhfuys


by< hEug ie,lsh hq;= hl;ajhla lah'
jir ;=< .dia;= iy whlsj,ska ,o wdhu
by< .sh o" n fkdjk wdhu ishhg 31'6 lska
ie,lsh hq;= f,i remsh,a ,shk 99'1 olajd wvq jQ
w;r" rch i;= jdc jHjidhhkaf.a ,dN iy
,dNdxY mejre wvq u iy fmd,S wdhu iy l=,S
wdhu my< hEu thg m%Odk jYfhka fya;= h'
uq`M hou iy Y=oaO Kh o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i 2014 jifr meje;s ishhg 17'2
isg 2015 jifr ishhg 20'5 olajd by< .sh w;r"
mqkrdjr;k hofuys iy rdcH wdfhdackj,
ie,lsh hq;= by< hEu tu.ska ms<sUq h'
jir ;=< mqkrdjr;k hou o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i 2014 jifr meje;s ishhg
12'7 isg ishhg 15'2 olajd by< .sh w;r" jegqma
iy f;k" fmd,S f." jr;k mejre iy
iykdOdr u; hou by< hEu thg fya;= h'
mqkrdjr;k hou kdl jYfhka" 2014 jifr
meje;s remsh,a ,shk 1"322'9 isg 2015 jifr
remsh,a ,shk 1"701'7 olajd ishhg 28'6 lska by<
.sh w;r th whjeh b,lalh jQ remsh,a ,shk
1"552'0 o blauh' flfia fj;;a" uOHu rcfha
fiajlhkaf.a jegqma iy f;k kdl jYfhka
remsh,a ,shk 561'7 olajd ishhg 27'4 lska by<
.sh w;r tu.ska rdcH hou by< hEu flfrys
ie,lsh hq;= mSvkhla we;s lrk ,' fmd,S f.f
hou o 2015 jifr kdl jYfhka remsh,a
,shk 509'7 la olajd ishhg 16'8 lska by< .sh
w;r" Kh .ekS by< hEu iy wfkla foaYSh
uqo,aj,g idfmalaIj remshf,a w.h wjm%udKh u
ta i|yd fya;= h' ta w;ru" m%d.aOk ho iy
Y=oaO Kh o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2014
rdcH wdodhu" hou iy iuia;
whjeh ysh

1'6 rEm
igyk

^o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i&

25

15

20.5

19.9

20

ishhg

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

2015 jifr o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i


rcfha wdhfuys jrOkhla fmkakq l< w;r"
tla jrla muKla f.h hq;= n lsysmhlska ,o
wdodhu iy by< .sh fudagr jdyk wdkhk
u; jQ ksIamdok n wdhu ie,lsh hq;= f,i by<
hEu ta i|yd m%Odk jYfhka fya;= h' rcfha uq`M
wdhu o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2014 jifr
meje;s ishhg 11'4 isg 2015 jifr ishhg 13'0
olajd by< .sh o" th 2015 jir i|yd jQ w;=re
whjefhys i|yka b,lalh jQ ishhg 13'3 g jvd
wvq h' n fkdjk wdhu o'foa'ks'fhys m%;sY;hla
f,i 2014 jifr meje;s ishhg 1'4 isg 2015 jifr
ishhg 0'9 la olajd wvq jQ w;r" n wdhu
o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2014 jifr meje;s
ishhg 10'1 isg 2015 jifr ishhg 12'1 olajd
by< .sfhah' ksIamdok n wdhu" ixia:dms; iy
ixia:dms; fkdjk wdh n" wdkhk ;Sre n"
fiia n" fYaI fj<| NdKav noao iy ,s ixfoaY
noao hk nj,ska ,o wdhu by< .sh o foaYSh
l%shdldrl u; iy wdkhk u; jk tl;= l<
w.h u; n" jrdh iy .=jka f;dgqm< ixjrOk
noao iy r|jd .ekSf noao u.ska ,o wdh jir
;=< wvq h' n wdhfuys fuu by< hEug
n l%uh l%uj;a lsu iy n moku mq`M,a lsu
i|yd jir ;=< ykajd fokq ,enQ m%;sm;a;suh
l%fudamdhhka o fya;= h' jir ;=< ykajd ka
m%Odk l%fudamdhhka w;rg ish fiajl wxY i|yd
wvq n wkqmd;slhla w< lrka mqoa., wdh
n tald.% lsu" tla jrla muKla f.h hq;=
n o we;=`Mj kj n lsysmhla ykajd u iy
n wkql+,;dj jrOkh lrk w;ru wdh tl;=
lrk wdh;kj, n mmd,kh Yla;su;a lsu
we;=<;a f'

17.8
13.6

12.2

17.4

12.0

17.2
13.1

11.5

10
5
0
-5
-5.6

-6.2

-10

2011

-5.4

-5.7
-7.4

2012

wdhu yd m%odk

2013

hou

2014

2015

iuia; ys`.h

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

rcfha uq`M Kh o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i


2014 jifr meje;s ishhg 70'7 isg 2015 jir
wjidkh jk g ishhg 76'0 olajd by< .sh w;r"
rdcH uQ,H wxYfha meje;s rj, ldrhidOkh
iy jir ;=< wdr:l jrOkh kdl jYfhka
idfmalaIj wvqu tu.ska ms<sUq h' fkdmshjQ

uOHu rcfha Kh

^o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i&

60
50
40

38.8
32.3

37.0
31.7

30

44.3

40.9

40.0
30.9

29.8

31.7

20
10
0

2011

2012

foaYSh

2013

2014

2015

foaYSh

rcfha iuia; Kh m%udKh kdl jYfhka" 2014


jir wjidkfha meje;s remsh,a ,shk 7"390'9
isg 2015 jir wjidkfha remsh,a ,shk 8"503'2
olajd by< .sfhah' wdh tla/ials wvq f
m%;sM,hla f,i je jYfhka Kh .ekSug is u
iy m%Odk foaYSh uqo,aj,g idfmalaIj remsh,
wjm%udKh u" rcfha Kh ie,lsh hq;= f,i by<
hEug hl h'
rdcH uQ,H wxYfha uE;ld,Sk ldrhidOkh
u.ska rcfha whjehlrKfhys mj;akd jHqyd;aul
rj,;djka ms<sUq lrhs' ixlSrK n l%uh"
idfmalaIj wvq wdh moku" rj, n wkql+,;dj
fukau n mmd,kh hqKq lsf wjYH;dj
hkdh wdh /ialsu flfrys wys;lr f,i
n,mEfh' rcfha whjehlrKh ;=< wdh
.sKqfuys ^jr;k .sKqu& ys`.h ie,lsh hq;= f,i
by< hEu u.ska ms<sUq lrkqfha" rcfha kv;a;=
ho mshug mjd rf wdhu m%udKj;a
fkdjk njhs' f ksid" rcfha tfk fufyhq
lghq;= is lsu i|yd o wLKavj Kh .ekSug
rchg is we;' whjehlrKfhys we;s fuu
jHqyd;aul rj,;dj ixjrOk wjYH;djhka fj;
m%udKj;a ;r ho is lsug we;s yelshdj
ie,lsh hq;= f,i wvq lrkq ,nhs' im;a i|yd
jk m%n, wjYH;dj" Kh .ekS yryd ho
jelr .ekSug keUqre ug fya;= jk w;r"
rdcH uQ,H b,lal wfmalaIs; ugj,ska fndfyda
fihska fjkiaug fya;= jkq we;' fuu ;;a;ajh
wdh wvq u" ho by< hEu" by< whjeh
ys`.h" rcfha Kh iy Kh fiajdlrK f. by<
hEug;a" tys m%;sM,hla f,i rdcH wdfhdack iy
wfkl=;a w;HjYH ho je lsf yelshdj wvq
u hkd Iu pl%hla we;s u i|yd fya;= f'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

2015 jifr o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i


ishhg 7'4 la jQ whjeh ys`.h uQ,Hkh lsu i|yd
rch m%Odk jYfhka foaYSh uQ,dY% u; /Kq w;r"
nexl= fkdjk wxYh ta w;ka fYaIs; f' Y=oaO
foaYSh uQ,Hkh 2014 jifr meje;s remsh,a ,shk
378'7 isg 2015 jifr remsh,a ,shk 592'7 olajd
je jQ w;r th jdrIsl weia;fka;=j jQ remsh,a
,shk 208'0 g idfmalaIj ie,lsh hq;= by<
w.hla h' uq`M Y=oaO foaYSh uQ,Hkfhka ishhg
50'8 la tk remsh,a ,shk 300'9 la nexl= fkdjk
wxYfhka uQ,Hkh lrk ,' ta w;r" nexl= wxYfhka
rch ,nd .;a Kh o 2014 jifr meje;s remsh,a
,shk 126'9 isg jir ;=< remsh,a ,shk 291'8
olajd by< .sh w;r" th o 2015 jir i|yd jk
whjefhys i|yka jdrIsl weia;fka;=j jQ remsh,a
,shk 70'0 g jvd ie,lsh hq;= f,i by< w.hls'
NdKavd.dr nelr yryd jdc nexl=j,ska ,nd
.;a Kh jir ;=< Y=oaO wdmiq f.ula jdr;d l< o
NdKavd.dr ,am;a iy Y%S ,xld ixjrOk nelr
yryd ,nd .;a Kh jir ;=< by< .sfhah' m%Odk
jYfhka NdKavd.dr ,am;a yryd uy nexl=fjka
,nd .;a Y=oaO Kh by< hk ,' remsh,aj,ska
kdukh lrk ,o foaYslhka i;= NKavd.dr
,am;a iy nelrj, is l< wdfhdackj,ska
ie,lsh hq;= m%udKhla rka msg;g .,d hEula is
jqjo" cd;Hka;r iaffj;aj nelr folla ksl=;a
lsu;a iu`. foaYSh uQ,dY% yryd is lrk ,o
Y=oaO uQ,Hkh o 2014 jifr meje;s remsh,a ,shk
212'5 isg 2015 jifr remsh,a ,shk 236'8 olajd
by< .sfhah'

1'7 rEm
igyk

ishhg

jifr meje;s ishhg 4'5 isg 2015 jifr ishhg


5'3 olajd by< .sfhah' ta wkqj kdl jYfhka th
miq.sh jifr jdr;d jQ remsh,a ,shk 473'0 yd
ieif jir ;=< remsh,a ,shk 588'7 la
olajd ishhg 24'5 lska by< .sfhah' tu m%jK;dju
ksrEmKh lrka" rdcH wdfhdack o o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i 2014 jifr meje;s ishhg 4'7
isg 2015 jifr ishhg 5'4 olajd by< .sh w;r"
rdcH wdfhdack kdl jYfhka 2014 jifr meje;s
remsh,a ,shk 486'6 yd ieif 2015 jifr
remsh,a ,shk 602'8 olajd ishhg 23'9 lska by<
.sfhah'

13

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


fYaI
igyk 1

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

ia:dhS;dj iy Yla;su;aNdjh i|yd jQ rdcH uQ,H wjldYh

idrj wdr:l ia:dhS;dj i|yd iy lmkhkag uqyqK


ug wdr:lh i;= yelshdj jrOkh lsug iyfhda.h
lau wruqKq lr.kska rdcH uQ,H wjldY ksrudKh
lsu ms<sn|j fYaIfhkau" uQ,H wrnqofhka miqj
f.da,Sh rdcH uQ,H n,Odkaf.a wjOdkh fhduq
we;' wksYa; f.da,Sh m%jK;d" by< hk Kh
fiajdlrK j.lS iy m%cd oHd;aul ixl%dka;sh
;=<ska we;s jk mSvkhka" rdcH uQ,H fufyhq
lghq;=j, ;sridrNdjh flfrys wLKavj wNsfhda.
we;s lrk w;r" hqKq iy ke.Stk fj<|fmd<
wdr:lj, mj;sk ixfrda; rdcH uQ,H jd;djrKh
yuqf rdcH whjeh ;=< rdcH uQ,H wjldYhla i|yd
we;s wjYH;dj jehqKq lrhs' rcfha wkd.; rdcH
uQ,H ;;a;ajh u; wksis mSvkhla we;s fkdfldg" YS>%
ixjrOkhla ,nd .ekSf wjYH;dj" Y%S ,xldj jeks
ke.Stk ue wdh,dNS rgj, whjeh l%shdj,sh
i|yd n,mE we;s lr ;sf' fuh Y%S ,xldj ;=<
m%udKj;a rdcH uQ,H wjldYhla mj;ajd .ekSf
wjYH;dj biau;= lrhs'
fy,r ^2005& iska rdcH uQ,H wjldYh hkq
rdcH uQ,H ;;a;ajfha ;sridrNdjhg fyda wdr:l
ia:dhS;djg ydkshla fkdjk m" rchg ;u im;a
wfmalaIs; wjYH;d i|yd ,ndug whjeh ;=,
mj;sk bvlv jYfhka wr: olajd we;1' tk
rfgys idrj wdr:l ia:dhS;djg ydks fkdjk
m ho" wdh fyda Kh ,nd.ekSf l,am
ms<sn| ;SrK .ekSf rchg kuHYS,S f,i ;u
wu;r im;a Wmfhdackh i|yd mj;sk wjia:dj
rdcH uQ,H wjldYh f' rdcH ho ixhq;sh iy
m%jK;dj" n kehdj" Kh ,nd.ekSf kehdj
fukau wdr:l jrOkh rdcH uQ,H wjldYfha m%Odk
ksrKdhlj,g we;=<;a f' tuksid wdhu by<
kexu" ho iSud lsu fyda foaYSh fyda foaYSh
m%Njhkaf.ka Kh ,nd.ekSu wju lsu iy
wdr:l jrOkh f.j;a lsu u.ska rdcH uQ,H
wjldYh ksrudKh l< yels f' rdcH uQ,H wjldYh
ksrudKh lsf" rdcH uQ,H jd;djrKfha
;sridrNdjh lsisfia;a leml< hq;= fkdf' tys
ho jevigyka i|yd iy Kh fiajdlrKh i|yd
wjYH flld,Sk iy .=ld,Sk uQ,H YlH;dj
mj;sk njg rch iy;sl l< hq;=h'
Y%S ,xld rdcH whjefhys jHqyh

iS; im;a iys; mirhla ;=< ho ;r.ldj


jrOkh u uE; w;S;fha Y%S ,xldf whjeh
l%shdj,sfhys olakg ,efnk fYaI ,laIKhla
1 Heller, P. (2005) 'Understanding Fiscal Space', Policy Discussion Paper
PDP/05/4, Washington, DC : Fiscal Affairs Department, IMF

14

h' wdh ,e wvqu iy rdcH uQ,H ;;a;ajh


yuqf by< ho wjYH;dj, m%;sM,hla f,i
iEu rchlau ksrka;rfhka idfmalaI jYfhka
by< whjeh yshla jdr;d lrk ,' 2010 2015 ld,mfoh i|yd Y%S ,xldfjys whjeh
ysfhys idudkHh o'foa'ks'fhka ishhg 6 la muK
h' rcfhys wdh yd ho jHqyh urYkh
lsf " rdcH uQ,H wldka uqyqK fok wNsfhda.
ykd.; yel' 2010 - 2015 ld,mfoh ;=<
rdcH hoys idudkHh o'foa'ksfhka ishhg 18'8 l
ugf mj;ajd .ekq' fuu ld,iSudj ;=< rcfha
jr;k hou o'foa'ks'fhka ishhg 13'7 l iSudfjys
mej;=K o jr;k ho ;=< whjefhys fkdje<elah
yels ho ixrplhla jk fmd,S f. iy jegqma yd
ukd i|yd jQ ho" mqkrdjr;k hofuka ;=fkka
follg jvd hl;ajhla imhka fkdfjkiaj
mej;=' 2010 - 2015 ld,iSudj ;=< jegqma yd
f;k iy fmd,S f.j, idudkHh" o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i" ms<sfj<ska" ishhg 4'4 la iy ishhg
4'7 la h' ;jo" fuu ld,iSudj ;=< whjefhys
we;=<;a <slu wju lsfuys m%Odk ixrplhla jk
l=gqn i|yd ,ndfok ixl%du o wh;ajk" iqnidOk
ho iy ixl%du f.ys idudkHh o o'foa'ks'fhka
ishhg 3'0 la h'
fuu miqu ;=<" wfkl=;a w;HjYH uQ,H wjYH;d
i|yd myiql iemhSug" mj;akd whjeh ;=< we;s
bvlv iSud iys; f' rch iska m%uqL wxY jk
wOHdmk iy fi!LH jeks wxY i|yd wjYH ho
f rdcH uQ,H n,Odka fuu .egjg uqyqKmdk
whqre meye,sj kslaIKh l< yelsh' ldrhhka
u; mokj ho wOHhkh lsf fi!LH iy
wOHdmk jeks wxY i|yd whjefhka fjkalrk ,o
wruqo,aj, idudkHh" iuia; whjefhys hoka
ishhg 16 la muK jk w;r" 2015 jifr jrOkhla
fmkakq l< o 2010 - 2015 ld,mfoh ;=<
o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i wOHdmk iy fi!LH
i|yd fjka l< uqo,a m%udKh" ms<sfj<ska" ishhg 1'7 la
iy ishhg 1'3 la h' fi!LH iy wOHdmk jeks wxY
i|yd lrkq ,nk ho by< u u.ska .= ld,Skj
udkj m%d.aOkh i|yd by< m%;s,dN w;alr fok njg
;rlhla f.dvke.sh yelsh' flfia fj;;a" whjefhys
ho h wkaoulg rchg wjYH m fjkia lsug
wju yelshdjla we;s j;auka ho jHqyh ie,lSf
fuu wruqKq i|yd jk wruqo,a by< kexu i`oyd
rch iska rdcH uQ,H wjldYhla ksrudKh lsu
wjYHj ;sf'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

rEm igyk
'i' 1'1

wdodh iy hoj, l%shdld;ajh

20'0
15'0
10'0

n wdh

mqkrdjr;k ho

2015

2013

2014

2011

2012

2010

2008

2009

2007

2005

2006

2003

2004

0'0

2002

5'0

2000
2001

o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i

25'0

jegqma iy fmd,S ho

by< ho ugu iu my< ugul mj;sk


wdh ckkh u;a tA fya;=fjka kg we;s by<
whjeh ys`.fhys m%;sM,hla f,i by< rdcH Kh
ugula ksrudKh ;sf' 2015 jifr o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i rcfha Kh ishhg 76 olajd by<
f.dia we;' f ;=<ska" Kh fiajdlrK f. by<
kxjk w;r" rdcH uQ,H fufyhq lghq;= i|yd
mSvkhla we;s lr ;sf' jr;udkfha " n iy
n fkdjk m%Nj yryd Wmhkq ,enQ wdhfuka
ishhg 90 la muK Kh fiajdlrK f. i|yd
fhdojkq ,ef' f w;r" WoaOukd;aul fkdjk
foaYSh uQ,dY% Tiafia Kh ,nd.ekSug we;s bvm%ia:d
iSud we;s w;r foaY uQ,Y% u.ska ,nd.kakd

Kh ugu by< .shfyd;a rg ndysr lmkhkag


Ndckh ug we;s wjku o by< hkq we;' rdcH
uQ,H wjldYhla fkdue;s u ;=<ska wdr:lfha
jrOkh jk im;a wjYH;d imqrd,Su i|yd
Kh .ekSu by< ug rchg fkdyels we;s
nj ms<sUq f'
b lau

rdcH uQ,H fufyhq i|yd wjldYh wju u


fya;=fjka iudcfha O wxY fj;ska im;a
i`oyd we;sjk kj b,a ;;a;aj rcfha whjeh
;=<ska imqrd,Su b;d wmyiq ldrhhla f'
rchg wu;r Kh ,nd.ekSug we;s yelshdj wju u
fya;=fjka" n iy ho jHqyh m%;sixialrKh lsu
;=<ska rdcH uQ,H wjldYh ksrudKh lsu l< hq;= f'
rdcH uQ,H wjldYh ksrudKh lsu i|yd mj;sk
whjeh jHqyh Yd, f,i m%;sixialrKh lsu
wjYH f' wju jYfhka Y%S ,xldf l,dmSh rgj,a
yd iu.dj wdh ckkh lsu jrOkh lsu yryd
o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i n wdhu by< kexu
i|yd rdcH uQ,H m%;sm;a;s b,lal.; l< hq;= f' n
moku m%idrKh lsu iy n wkql+,;dj by< kexu
wruqKq lrf.k n m%;sxialrK l%shd;aul l< hq;= f'
ho mdrYajh ie,lSf " rcfha ho m%uqL;d
ms<sn| mq,a orYkhla iys; ue ld,Sk ho rduqjlg
wkqrEmj" rdcH uQ,H wjldYh ksrudKh l< hq;= f'
tfiau" rfgys ho i|yd uQ,Huh jkdlula
,ndug yels jk m ho l<ukdlrKfha
ldrhlaIu;djh jrOkh lsu l< hq;=h' fuu
;;a;ajh ;=< tla tla ho whs;u" wdr:l"
foaYmd,ksl" iudh iy rcfha fjk;a ie,lsh hq;=
lreKqj,g wkqrEmj l%udkql+,j urYkh l< hq;=h'
;jo" u;aj ilik ,o whjehg wu;rj miqj .kq
,nk ho ms<sn| ;SrK yryd rdcH uQ,H wjldYh
wju jk fyhska tjeks ;SrK .ekSu iSud l< hq;=h'
rch i;= jHjidhkaj, uQ,H Yla;sh jrOkh lsfuka
iy tu wdh;k whjeh u; r meje;au wju lsu
yryd rdcH jHjidhj, ldrhidOkh jehqKq lsug
rch iska lghq;= l< hq;=h' M,hs;dj jehqKq
lsu iy wdr:l jrOkh by< kexu i|yd Y%u
fj<|fmd< m%;sixialrK l%shd;aul l< hq;= f' rch
iska llre ixOdk yd fmd ck;dj we;= ish
mdrYaj iu l%uj;a inkalrKhla mj;ajd .ekSu
yd kqj;a lsf jevigyka l%shd;aul lsu yryd
w;HjYH m%;sixialrK i|yd we;s h yels frdaO;d
wju lr .ekSug lghq;= lsu wjYH f'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

wdh mdrYajh ie,lSf rcfha uq wdh


,e" iuia; houg jvd ie,lsh hq;= f,i
my< w.hl mj;sk w;r" th mqkrdjr;k
hou mshjd .ekSug o m%udKj;a fkdf'
2010 - 2015 ld,mfoh ;=< o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i wdhfuys idudkHh ishhg 12'4 la
h' m%Odk jYfhkau rfgys mj;sk rj, n
/ia lsf l%shdj,sh" wdhu my< ugul meje;Sug
fya;= ;sf' 2015 jifr tla jrla muKla f.h
hq;= n lsysmhla meku o fya;=fjka n wdhu"
o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ishhg 12'1 olajd by<
.sh o 2014 jifr th ishhg 10'1 olajd my< .sfhah'
l,dmSh rgj,a yd ieif Y%S ,xldf n tl;=
lsu wLKavj rj, ugul mj;S' O n ksoyia
ls fya;=fjka n moaO;sfha kuH;djh wvq u" n
meyerye iy rj, n mmd,kh hk lreKq
wdh tla/ia lsfuys rj, ldrhidOkhg m%Odk
jYfhka fya;= we;'

15

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

16

f ksid" rdcH uQ,H tald.%;dj we;s lr .ekSu


wiSre ldrhhla jkq we;' ta wkqj" whjeh lghq;=
ksis f,i is jk m wjYH m%;sixialrK
l%shd;aul lrka fuu Iu pl%fha iEu wxYhlau
i,ld ne,Sf wjYH;djla mj;S'
uqo,a wxYfha jOkhka
wLKavj meje;s wvq WoaOukld mirhla
;=<" uy nexl=j iska jir mqrd uqo,a m%;sm;a;sh
;jrg;a ,sys,aj mj;ajd .kq ,enQ w;r" by<
Kh yd uqo,a m%idrKh fya;=fjka WoaOukh u;
we;sh yels wl b,a mSvk uevmeje;af
wruqka 2015 w. Nd.fha isg uqo,a m%;sm;a;sh
l%ufhka lsu wdrN lrk ,' miq.sh jir
lsysmh uq`M,af,au meje;s wvq fmd,S wkqmd;sl
mirfhys n,mEu fya;=fjka fm!oa.,sl wxYhg
imhk ,o Kh m%udKh fkdlvjd by< hEu
ie,ls,a,g .kska" 2014 iema;enr ui isg
l%shd;aul jQ jg fj<|fmd< lghq;= hgf;a ks;H
;ekam;= myiqlu i|yd m%fY f mkjkq ,enQ
iSud" 2015 udr;= udifha uy nexl=j iska bj;a
lrk ,' fuu l%shdudr.h fya;=fjka flld,Sk
fmd,S wkqmd;slj, we;sh yels by< Wpdjpk
uevmeje;au i|yd" uy nexl=j 2015 wfm%a,a udifha "
ish m%Odk fmd,S wkqmd;sl jk" ks;H ;ekam;=
myiql wkqmd;slh iy ks;H Kh myiql
wkqmd;slh ms<sfj<ska" ishhg 6'00 iy ishhg 7'50
olajd mok wxl 50 lska wvq lrk ,' mqfrdal:k
blaujd hka Kh yd uqo,a iuia; ;jrg;a m%idrKh
u;a iu`." 2015 jir wjidkfha isg uy nexl=j
l%ufhka ish uqo,a m%;sm;a;sh lsug lghq;=
lf<ah' ta wkqj" tf;la l%shd;aul jQ ,sys,a uqo,a
m%;sm;a;s ia:djrfhys wjidkh iksgqyka lrka"
2016 ckjd ui 16 jeks k wdrN jk ix;
ld,mfofha isg l%shd;aul jk m" n,m;%,dNS
jdc nexl=j, ish remsh,a ;ekam;= j.lS i|yd
w< jk jHjia:dms; ix; wkqmd;h ishhg
7'50 olajd m%;sY;dxl 1'50 lska by< kxjk ,'
uqo,a m%;sm;a;sh lsu werug;a fmr" wdr:lfha
we;e f;dard.;a wxY fj; wl f,i Kh
iemhSu md,kh lsu i|yd 2015 wjidk ldr;=j
;=< m%;sm;a;s l%shdudr. /ila ykajd fok ,'
ta wkqj" r:jdyk , .ekSu iy Nd;d lsug
,nd fok Kh iy w;a;sldrj,g w<j" r:jdyk
wdkhkh i|yd jdc nexl= iu`. Khjr ,sms
jD; lsf n,mj;ajk ,o wju wdka;sl
uqo,a ;ekam;= wjYH;dj miqj idrj plaIK
l%shdudr.hla jYfhka Kh iy w;a;sldrj,g

w<j jkdlu u; Wmu Kh wkqmd;slhla


u.ska m%;sia:dmkh lrk ,' fuu l%shdudr. ;=<ska
ksuh wkqmd;sl ;SrKh lsf jvd;a kuHYS,S
m%;sm;a;shla wkq.ukh lsu iy rch iska n
jHqyfhys is l< fjkial hkd l%shdudr. iu`.
idrj wdr:l iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj Yla;su;a
lrk w;ru" fm!oa.,sl Kh yd w;a;sldrj,
by< jrOkh md,kh flfrkq we;ehs wfmalaId
fl' tfia jqj;a" wLKavj meje;s wl uqo,a
m%idrKh fya;=fjka" b,afuka weKq WoaOuk
mSvkhka ;j;a by< hEf yelshdj i,ld n,ka"
mQrj l%shdudr.hla f,i" 2016 fmnrjd 19 jk
kh wjidkfha isg l%shd;aul jk m" Y%S ,xld
uy nexl=f ks;H ;ekam;= myiql wkqmd;slh
iy ks;H Kh myiql wkqmd;slh" mok wxl
50 ne.ska" ms<sfj<ska" ishhg 6'50 iy ishhg 8'00
olajd by< kxjk ,'
foaYSh uqo,a fj<|fmd< ;=< meje;s remsh,a
jYS,;dj 2014 jifr olakg ,enqKq ugug
jvd wvq jqjo" 2015 jir mqrd th w;sla;j
mej;=' uy nexl=j iska NdKavd.dr ,am;a ,g
.ekSu yd rchg ;djld,sl w;a;sldr ,nd u
hk lreKq fya;=fjka jir uq, by< w;sla;
jYS,;djla mej;=' flfia jqj;a" foaYSh foaY
ksuh fj<|fmd<g fkdlvjd foaY ksuh
iemhSu" foaY Kh wdmiq f.u" uy nexl=j i;=
NdKavd.dr ,am;a ksh; ld,hg fmr mshu yd
ks;H moku hgf;a lsu iy fYaIfhkau" uy
ue;sjrK iuh ;=< jHjydr uqo,a ksl=;=j by<
hEu ms<sUq lrka" 2015 wf.daia;= udih muK
jk;=re w;sla; jYS,;dj l%ufhka my< .sfhah'
ta w;r flld,Sk fmd,S wkqmd;sl ia:dhS;dj
mj;ajd .ekSf
wruqka" uy nexl=j iska
tlak" flld,Sk yd .=ld,Sk mok u; foaYSh
uqo,a fj<|fmd< w;sla; jYS,;dj md,kh
lf<ah' flfia jqj;a" Y%S ,xld ixjrOk nelr
ksl=;=fjka ,o ,e Y%S ,xld uy nexl=j iska
,g .ekSu" m%d:l fj<|fmdf<ka Y%S ,xld uy
nexl=j je jYfhka NdKavd.dr ,am;a ,g
.ekSu iy cd;Hka;r iaffj;aj nelrfhka ,o
,ej,ska fldgila uy nexl=j ,g .ekSu fya;=
fldg f.k" 2015 iema;enr ui isg foaYSh uqo,a
fj<|fmdf<ys w;sla; jYS,;dj by< .sfhah'
2015 jir ;=<" tla k w;sla; jYS,;dj remsh,a
,shk 3'3 isg remsh,a ,shk 149'6 olajd mrdihl
yd remsh,a ,shk 76'6 l idudkH w.hl meje;s
w;r" 2015 jir wjidkh jk g iuia; w;sla;
jYS,;dj remsh,a ,shk 105'3 la h'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


ks;H fmd,S wkqmd;sl fldfvdaj iy
f;dard.;a fj<|fmd< fmd,S wkqmd;sl

15
14
13

ishhg

12
11
10
9
8
7
5

foie'-10
fmn'-11
wfm%a'-11
cqks-11
wf.da'-11
Tla'-11
foie'-11
fmn'-12
wfm%a'-12
cqks-12
wf.da'-12
Tla'-12
foie'-12
fmn'-13
wfm%a'-13
cqks-13
wf.da'-13
Tla'-13
foie'-13
fmn'-14
wfm%a'-14
cqks-14
wf.da'-14
Tla'-14
foie'-14
fmn'-15
wfm%a'-15
cqks-15
wf.da'-15
Tla'-15
foie'-15
fmn'-16

ks;H fmd,S
wkqmd;sl
fldfvdaj
udisl n;
idudkH m%uqL
Kh wkqmd;slh

n; idudkH
taK uqo,a
wkqmd;slh
^udih wjidkfha &

NdKavd.dr
,am;a M,
wkqmd;slh
^k 91&

n; idudkH
;ekam;=
wkqmd;slh

uy nexl=j ish uqo,a m%;sm;a;sh" uqo,a


b,lallrKh iy kuHYS,S WoaOuk b,lalrKh
hk oa;ajfhysu ,laIK iys; jehqKq l<
uqo,a m%;sm;a;s rduqjla hgf;a l%shd;aul lf<ah'
fuu jehqKq l< uqo,a m%;sm;a;s rduqj hgf;a"
wdr:lfha jrOkhg Wmld fjka ueld,Skj
WoaOukh ue ;ks w.hl ia:dhSj mj;ajd .ekSug
uy nexl=j W;aidy lrhs' g w< m%;sm;a;s
fufyhq l%shdj,sh ie,l+g" uqo,a m%;sm;a;sfhys
fufyhq b,lalh jk flld,Sk fmd,S
wkqmd;sl" fYaIfhka u n; idudkH talaIK
uqo,a wkqmd;slh" wfmalaIs; Ydjg yeisru i|yd"
uy nexl=j ish m%;sm;a;s WmlrK Nd;d lrhs'
ix; uqo,a ;jrg;a fufyhq b,lalhla f,i
i,lkq fkd,enqj o" uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul
lsf m%Odk w;rue p,Hhla f,i mq`M,a
uqo,a iemhqu (M2b) fhdod .efkk w;r" wfmalaIs;
WoaOuk b,lal iy uQr; o< foaYSh ksIamd;fha
jrOkh ie,ls,a,g .kska ilia lrkq ,nk
jdrIsl uqo,a jevigyfka th m%Odk p,Hhla f'
flfia jqjo" jir ;=< mq`M,a uqo,a iemhqf
jrOkh" tys mqfrdal:kh lrk ,o ugj,g
jvd ie,lsh hq;= f,i by< .sfhah'
rdcH iy fm!oa.,sl wxYhg ,nd ka Kh
m%idrKh fya;=fjka mq`M,a uqo,a iemhqf (M2b)
jrOkh 2015 jir ;=< by< .sfhah' jdrIsl
,laIHuh moku u; mq`M,a uqo,a iemhqf jrOkh

2014 jir wjidkfha meje;s ishhg 13'4 yd ieif


2015 jir wjidkh jk g ishhg 17'8 olajd
by< .sh w;r" jir ;=< mq`M,a uqo,a iemhqf
idudkH jrOkh ishhg 15'2 la h' jir ;=<
nexl= moaO;sh ;=< Y=oaO foaY j;al wvq jQ w;r"
foaYSh Kh m%idrKh fya;=fjka Y=oaO foaYSh j;al
by< hEu" mq`M,a uqo,a m%idrKh i|yd uq`Mukskau
fya;= h' 2015 jifr m<uq udi oyh ;=< nexl=
moaO;sh i;= Y=oaO foaYSh j;al remsh,a ,shk
413'6 lska ie,lsh hq;= f,i wvq jqjo" uy nexl=j
iska cd;Hka;r iaffj;aj nelr ksl=;=fjka
,o foaY ksufhka fldgila , .ekSu;a
iu`. jifr wjidk udi fol ;=< Y=oaO foaYSh
j;alj, h by< hEula fmkakq lf<ah'
ta wkqj" 2015 jir wjidkfha Y=oaO foaYSh
j;alj, my< hEu remsh,a ,shk 313'3 la h'
uy nexl=j iska foaYSh foaY ksuh fj<|fmd<
;=< foaY ksuh iemhSu by< hEu;a iu`." uy
nexl=j i;= Y=oaO foaYSh j;al jir ;=< remsh,a
,shk 111'8 lska wvq h' f w;r" flld,Sk
foaY Kh .ekS by< hEu fukau" wfkajdisl
foaY jHjydr uqo,a .sKq (NRFC) iy fkajdisl
cd;sl foaY jHjydr uqo,a .sKqj, (RNNFC)
fYaI by< hEu;a iu`. jdc nexl= i;= Y=oaO foaY
j;al 2015 jir ;=< remsh,a ,shk 201'5 lska
wvq h' rdcH iy fm!oa.,sl hk wxY fol fj;
,nd ka Kh m%udKh by< hEu fya;=fjka" Y=oaO
foaYSh j;al 2015 jir ;=< ishhg 26'0 lska
tk remsh,a ,shk 1"003'3 lska jrOkh h'
Y=oaO foaYSh j;al ;=<" rchg ,nd ka Y=oaO Kh"
rcfha whjeh u.ska weia;fka;=.; iSudj blaujd
remsh,a ,shk 323'6 lska ie,lsh hq;= f,i by<
.sfhah' rdcH wxYh fj; ,nd ka Y=oaO Kh
ie,lsh hq;= f,i by< hEu i|yd" foaY uQ,H
im;a ,e m%udo u" wdh /ia lsu wLKavj
wvq u iy rdcH ho by< hEu fya;=fjka rch
foaYSh Kh uQ,dY% flfrys je jYfhka fhduq u
fya;= h' NdKavd.dr ,am;a , .ekSu by<
hEu;a iu`." uy nexl=j iska rch fj; ,nd ka
Y=oaO Kh m%udKh 2015 jir ;=< remsh,a ,shk
80'3 lska by< .sh w;r" NdKavd.dr ,am;a iy Y%S
,xld ixjrOk nelrj, jQ wdfhdack by< hEu
fya;=fjka jdc nexl= iska rchg ,nd ka Y=oaO
Kh remsh,a ,shk 243'3 lska by< .sfhah' flfia
jqjo" .= mK; ld, iys; iq/l=m;a i|yd jdc
nexl=j, we;s jrKh wvq u ms<sUq lrka" jir

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

1'8 rEm
igyk

17

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

1'9 rEm
igyk

ugul meje;s fj<|fmd< Kh fmd,S wkqmd;sl


iy Kh fok wdh;k iska is lrk ,o ;r.ld
m%pdrKfhys m%;sM,hla f,i fm!oa.,sl wxYh
fj; ,nd ka Kh YS>%fhka jrOkh h' fm!oa.,sl
wxYh fj; ,nd ka Kh m%udKfhys idudkH by<
hEug wu;rj" 2015 Tlaf;danr udifha 'ta'iS'iS'
jrOk nexl=j iy 'ta'iS'iS' mSt,aiS taldnoaO tla
n,m;%,dNS jdc nexl=jla wdrN lsu fya;=fjka"
mq`M,a uqo,a iemhqu ;=< fm!oa.,sl wxYhg nexl=
iska ,nd ka Kh f;d.hg remsh,a ,shk 83 l
wu;r Kh m%udKhla o tl;= we;' f w;r"
iq/l= u; Kh iy w;a;sldr jr.SlrKhg
wkqj" fudagrr: jdyk wdkhk i|yd jQ by<
b,au ms<sUq lrka" l,an iy l=,Smsg .ekq
Kh m%udKh fmr jifr jdr;d jQ remsh,a ,shk
16'4 l by< hEu yd idfmalaIj 2015 jifr
remsh,a ,shk 65'6 lska ie,lsh hq;= f,i by<
.sfhah' 2014 jifr remsh,a ,shk 140'0 lska
ie,lsh hq;= f,i wvq jQ Wlia Kh w;a;sldrj,
wvq u 2015 jifr remsh,a ,shk 38'2 lg iSud
h' ;j o" jdc nexl= iska fm!oa.,sl wxYhg
,nd ka Kh iy w;a;sldr ms<sn| ldr;=uh
ilaIKhg wkqj" jir ;=< wdr:lfha m%Odk
wxY fj; Kh wLKavj .,d hEu ms<sUq lrka"
fiajd iy lrudka; hk wxY i|yd ,nd ka Kh
m%udKh" ms<sfj<ska" ishhg 34'1 lska iy ishhg
25'0 lska ie,lsh hq;= f,i jrOkh h'
fj<|fmd< fmd,S wkqmd;sl jifr wjidk
ld,h ;=< h by< hEula olakg ,enqK o"
2015 jir ;=< idfmalaIj wvq ugul meje;sK'
1'10 rEm
igyk

mq,a uqo,ays ^M2b& iy fm!oa.,sl wxYhg


,ndka Kfhys jdIsl ,laIHuh jOkh

40
35
30

60

140

50

120
100

40

ishhg

25
20
15

80
30
60
20

mq,a uqo,a iemhqf


jrOkh ^M2b&

fm!oa.,sl wxYhg ,nd ka


Kfhys jrOkh

2015

2014

2013

2011

2012

2009

2010

2008

2007

2005

0
2006

0
2004

foie'-15

wfm%a'-15

wf.da'-15

foie'-14

wfm%a'-14

wf.da'-14

foie'-13

wfm%a'-13

wf.da'-13

foie'-12

wf.da'-12

wfm%a'-12

foie'-11

wfm%a'-11

wf.da'-11

foie'-10

-5

20

2003

40

10

2001

2002

10

-10

o'foa'ks' fhys wkqmd;hla f,i iy


b;=rej, wkqmd;hla f,i Kh

o'foa'ks' fhys m%;sY;hla f,i fm!oa.,sl wxYhg ,ndka Kh


^]& - ^j wlaIh&
o'foa'ks' fhys m%;sY;hla f,i foaYSh Kh ^]& - ^j wlaIh&
foaYSh Kh yd b;=re wkqmd;h ^]& - ^ol=Kq wlaIh&

18

ishhg

,sys,a uqo,a m%;sm;a;s ia:djrh wLKavj


meje;Sfuys m%;sM,hla f,i nexl= moaO;sh u.ska
fm!oa.,sl wxYhg imhk ,o Kh m%udKh
by< f.hlska jrOkh h' jdrIsl ,laIHuh
moku wkqj" fm!oa.,sl wxYh fj; ,nd ka Kh
m%udKh 2014 jir wjidkfha jdr;d l< ishhg
8'8 l jrOkhg idfmalaIj" 2015 jir wjidkfha
ishhg 25'1 olajd by< .sfhah' ta wkqj" fm!oa.,sl
wxYhg ,nd ka Kh m%udKh 2014 jifr jdr;d jQ
remsh,a ,shk 223'9 yd ieif 2015 jifr
remsh,a ,shk 691'4 lska je h' wLKavj wvq

ishhg

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

;=< jdc nexl= u.ska NdKavd.dr nelr u;


lrk ,o wdfhdack ^m%;s, .ekS .siq yer&
remsh,a ,shk 52'2 lska wvq h' rdcH nexl= iu`.
mj;ajdf.k hkq ,nk rcfha fkdmshjQ whsrd
fYaIh" 2014 jir wjidkfha jdr;d l< remsh,a
,shk 114'6 yd ieif 2015 jir wjidkh
jk g remsh,a ,shk 125'1 olajd remsh,a ,shk
10'5 lska by< .sfhah' rdcH ixia:d iska ,nd .;a
Kh m%idrKh 2014 jifr jdr;d jQ remsh,a ,shk
80'9 l by< hEu yd idfmalaIj 2015 jifr
remsh,a ,shk 76'9 olajd iq`M jYfhka wvq h'
Y%S,xlka .=jka iud.u" ,xld Lkscf;,a kS;s.;
ixia:dj" udr. ixjrOk wldh iy wf,
uKav,h hk wdh;k ,nd.;a Kh m%udKh by<
hEu" jir ;=< rdcH ixia:dj,g ,nd ka Kh
m%idrKh i|yd m%Odk jYfhka fya;= jQ w;r"
,xld ,sn, uKav,h" ,xld fmdfydr iud.u
yd fld<U jdc fmdfydr iud.u ish fkdmshjQ
Khj,ska fldgila nexl= wxYh fj; mshjd we;'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

i;sm;d n; idudkH m%uqL Kh wkqmd;slh 2014


jir wjidkfha meje;s ishhg 6'26 isg 2015 jir
wjidkfha ishhg 7'53 la olajd mok wxl 127 lska
by< .sfhah' uy nexl=j iska wkq.ukh lrk
,o uqo,a m%;sm;a;s l%shdudr. fukau uqo,a
fj<|fmd< w;sla; jYS,;dj wvq u iy rcfha
uQ,H wjYH;d by< hEu ms<sUq lrka" 2016 jifr
m<uq ldr;=j ;=< o fmd,S wkqmd;sl by< hEf
m%jK;dj wLKavj mej;='

uQ,H wxYfha jOkhka


foaYSh fukau f.da,Sh wksYa;;djhka
ksid mekk`.sk fj<|fmd< Wpdjpkj,g
Tfrd;a;= f yelshdj wLKavj fmkakq lrka
uQ,H wxYh 2015 jifr hym;a ldrhidOkhla
fmkah' uQ,H wdh;k ms<sn|j i,ld ne l,
nexl= wxYh" wvq fmd,S wkqmd;sl jd;djrKh ;=<
Kh b,au by< hEu ksid nexl= lafIa;%fhys
jHdmdl lghq;=j, m%idrKhla fmkakq lrk
,o w;r" by< ,dNhS;ajh yd wNHka;r m%d.aOk
W;amdokh wys;lr lmk ksid we;sh yels
wjk wjfYdaIKh lr .ekSf yelshdj jrOkh
lr .ekSug mdol we;' jir ;=< nexl= wxYfha
j;alj, .=Kd;aulNdjh jrOkh h' uQ,H
yd l,an iud. wxYh o by< ldrhidOkhla
jdr;d lrk ,o w;r foaYSh uQ,H moaO;sfha iuia;
j;alj,g ork idfmalaI hl;ajh by< hEfuka
fuu ;;a;ajh ms<sUq h' jYS,;d .eg iys; uQ,H
wdh;k lsysmhl ;ekam;alrejka yd wdfhdaclhka
/l .ekSu i|yd 2015 jifr o Y%S ,xld uy
nexl=j iska kshduk uey;a is lrk ,' rdcH
iq/l=m;a fj<|fmdf<ys m%d:l fj<kaf.a
jHdmdr YS>%fhka m%idrKh jqjo" fufyhq
lghq;=j, b;d iq`M ldrhidOkhla fmkakq
l< w;r" tla m%d:l .kqfokqlrejl= jYS,;d
.egj,g uqyqKu fya;=fjka wdfhdaclhkaf.a
Yajdih wLKavj mj;ajd .ekSug yd rdcH
iq/l=m;a fj<|fmdf<ys fufyhq lghq;=j, iqug
l%shdld;ajhg myiql ie,iSu i|yd kshduk
uey;aj, wjYH;dj mekke.=' fj<|fmd<
meje;s wvq fmd,S wkqmd;sl yuqf jqjo .siq.;
b;slsf wdh;k miq.sh jifr ,enQ m%;s,dNj,g
wdikak jHdmdr m%;s,dNhla ,nd .ekSug iu;a
h' wfkl=;a nexl= fkdjk uQ,H wdh;k o"
jHdmdr jrOkhka jdr;d l< o tajdfha jHdmdr
wdlD;s fukau meje;s uQ,H fj<|fmd< ;;a;aj

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

2014 iema;enr udifha isg ks;H ;ekam;=


myiql u; iSud meku fya;=fjka ks;H ;ekam;=
myiql wkqmd;slhg;a jvd my< ugul meje;s
n; idudkH talaIK uqo,a wkqmd;slh ks;H
;ekam;= myiqlu i|yd m%fY u u; mkjd
;snQ iSud bj;a lsf m%;sM,hla f,i" 2015 udr;=
udifha by< .sfhah' 2015 wfm%a,a ui fmd,S
wkqmd;sl my< u;a iu`. n; idudkH
talaIK uqo,a wkqmd;slh wvq 2015 wf.daia;=
udih olajd m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl fldfvdaf
my< iSudj wdikakfhys mej;=K o" wk;=rej tys
lsish by< hEula fmkakq lf<ah' n; idudkH
talaIK uqo,a wkqmd;slfha fuu fjkia ;=<ska"
foaYSh uqo,a fj<|fmd< ;=< w;sla; jYS,;dj wvq
u ms<sUq h' ta wkqj" n; idudkH talaIK uqo,a
wkqmd;slh 2014 jir wjidkfha meje;s ishhg
6'21 yd ieif 2015 jir wjidkfha ishhg
6'40 la h' f w;r" 2015 jir ;=< rdcH
iq/l=m;aj, M, wkqmd;sl ie,lsh hq;= f,i by<
.sfhah' Y%S ,xld ixjrOk nelr yd cd;Hka;r
iaffj;aj nelr ksl=;a lsu foaYSh Kh
iq/l=m;a i|yd jk fmd,S wkqmd;sl u; jQ mSvkh
lsish rlg wju lsug fya;= jqjo" rch fj;
foaYSh uQ,H im;a ,e m%udo u yuqf rcfha
by< foaYSh uQ,Hk wjYH;d ms<sn| fj<|fmd<
wfmalaId iy fjkafoais l%uh u; muKla rcfha
iq/l=m;a ksl=;a lsu i|yd uy nexl=j iska
.kq ,enQ ;SrKh fya;=fjka rdcH iq/l=m;a
M, wkqmd;sl u; by< mSvkhla we;s h' f
w;r" jdc nexl= iska ;ekam;= i|yd f.jkq
,nk fmd,S wkqmd;sl 2015 jir ;=< wvq ugul
meje;sh o" jifr ueo Nd.fha isg tu fmd,S
wkqmd;sl l%ufhka by< hEula olakg ,enq'
2015 jir wjidkfha " n; idudkH ;ekam;=
wkqmd;slh 2014 jir wjidkfha meje;s w.hg
iudk ugul ishhg 6'20 la f,i mej;='
n; idudkH ia:djr ;ekam;= wkqmd;slh 2014
jir wjidkfha meje;s ishhg 7'33 isg 2015 jir
wjidkfha ishhg 7'57 olajd mok wxl 24 lska
by< .sfhah' Kh iy w;a;sldrj,g w< uq`M
fYaIhka u; nr ;enQ tu Khj,g w< Kh
wkqmd;sl ksrEmkh lrkq ,nk n; idudkH Kh
fmd,S wkqmd;slh 2014 jir wjidkfha meje;s
ishhg 11'91 isg 2015 jir wjidkh jk g ishhg
11'00 olajd mok wxl 91 lska wvq h' flfia
fj;;a" jifr wjidk ld,h ;=< flld,Sk fmd,S
wkqmd;slj, is jQ l%l by< hEu ms<sUq lrka"

19

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

20

yuqf Y% fufyhq ldrhidOkhla fmkah'


jir ;=<" f.da,Sh wksYa;;dj ksid mek ke.=Kq
uqo,a yd f.jq ;=,k ;;a;ajhkays m%;sM,hla f,i
foaYSh uQ,H fj<|fmd< by< Wpdjpkhlska
hq;=j fufyhq lghq;= is lrk ,' f w;r"
Yd, yd iq`M mudK jkdl iys; foaYSh
f. yd msh moaO;sh lsis ndOdjlska yd
ia:dhS;d .egj,ska f;drj iqugj l%shd;aul jQ
w;r" uQ,H wxYfha jrOkh fjka mj;sk O
f. wjYH;d i|yd by< ldrhlaIu;djlska yd
iqrlaIs;;djhlska myiql i,ik ,'
kj plaIKYS,S kshduk ms<sn|j i,ld ne
l," nexl=j, jYS,;d wjku l<ukdlrKh
Yla;su;a lsug yd nexl= fkdjk uQ,H wdh;kj,
Kh wjku l<ukdlrKh lsu i|yd kshduk
l%shdudr. ykajd u" wjir fkd,;a uQ,H
jHdmdr uev,Sug wjYH l%shdudr. .ekSu hkdh
n,m;%,dNS nexl= yd nexl= fkdjk uQ,H wxYfha
olakg ,enqKq m%Odk m%jK;d f' ;jo" uyck;dj
w;r oHq;a f. m%jrOkh lsf wruqka hq;=j
je jkdl yd l=vd mudKfha oHq;a uqo,a
yqjudre i|yd nexl= u.ska .kqfokqlrejkaf.ka
tla .kqfokqjlg wh lrk .dia;= i|yd Wmu
iSudjla mkjk ,' rlaIK iud. wxYfhys
ysl,dNSkaf.a iqrlaIs;;djh i|yd jHjia:dms;
ld,rduqjla ;=< rlaIK ysl mshug kshduk
rdYshla l%shdjg kexu" m%;s,dN ia:dhS;djh by<
kexu i|yd rlaIK ;e/lrejkag wju Y=oaO
m%d.aOk ugula meku" .kqfokqlrejkaf.a
iqrlaIs;Ndjh i|yd rlaIK ksfhda;hka iska
lrkq ,nk jHdmdr m%jrOkh iqix; lsu"
rlaIK iud.j, wjk l<ukdlrK moaO;s
Yla;su;a lsf wruqka ishu rlaIK iud.
wjk u; mok jQ kqnqkaj;a wdka;slhkag
wkq.; f wjYH;dj ^wjk u; mok jQ
m%d.aOkh& wd kshduk rdYshla 2015 jifr
.kq ,eK' kshdukfha mj;sk wvqmdvq wdjrKh
jk m m%d.aOk fj<|fmd< jrOkh lsf
m%Odk ie,eiaula l%shdjg kexu" wjk
l<ukdlrKh iy uyckhd kqj;a lsu
yd fld<U fldgia fj<|fmdf<ys ,ehsia;=.;
iud. jr.SlrKh lsu i|yd f.da,Sh lrudka;
jr.SlrK m%;shlg wkq.; u hkdh"
,ehsia;=.; Kh" ysl m%d.aOk yd tallNdr w;r
fj<|fmd<j,a jrOkh i|yd .kq ,enQ wfkl=;a
m%Odk l%shdudr. f'

1'3 f.da,Sh wdl mirh iy blau


cd;Hka;r uQ,H wruqo, iska m%ldYs; f,dal
wdr:l bosrs oelau (World Economic Outlook) wkqj"
hqKq wdr:lhka kej; h:d ;;a;ajhg m;au
uOHia: ugul mej;Su yuqf jqj o" ke.S tk
fj<|fmd< wdr:lhkays iy ixjrOkh fjka
mj;sk wdr:lhkays jrOkh wvq u fya;=fjka
2015 jifr f.da,Sh wdr:l l%shdldrl
ukao.dj meje;=' jir ;=< we;e hqKq
wdr:lhkays ksujq mr;rh wvq jQ neka" hqKq
wdr:lhka .Kkdjl iy Tjqka iu .kqfokq lrk
ke.S tk fj<|fmd< wdr:lhkaf.a l%shdld;ajh
tlsfklg fjkia jQ w;r ke.S tk fj<|fmd<
wdr:lhkag kj wNsfhda.j,g uqyqKug ish'
m%Odk ke.S tk fj<|fmd< wdr:l lghq;=j,
m%;s;=,kh iy fj<| NdKavj, , my< ugul
meje;Su f i|yd m%Odk jYfhka fya;= h' f.da,Sh
fj<|fmdf<a Lkscf;,a , .Kka wLKavj my<
hEu f,dalfha fndfyduhla rgj, WoaOukh my<
ugul mj;ajdf.k hEug Wmld jqjo" f;,a
wmkhkh lrk rgj, rdcH uQ,H wxYfha fukau
foaYSh wxYfha lghq;=j,g we;s wjldYh iSud h'
wvq jrOk wfmalaIdjka" rj, fj<| , wkqmd;h
iy wefuld tlai;a ckmo fvr,a ix; nexl=j
iska uqo,a m%;sm;a;s ia:djrh lsfuka we;s
jk n,mE yuqf jir ;=< foaY jHjydr uqo,a
lsysmhla wjm%udKh f mSvkhg ,la h'
Yd, ke.S tk fj<|fmd< wdr:lhkays
l%shdld;ajfhys wys;lr n,mEu fya;=fjka
f.da,Sh wdr:l jrOkh wvq ugfu mj;skq
we;ehs wfmalaId flfrhs' ta wkqj" f.da,Sh wdr:l
jrOkh 2016 jifr ishhg 3'2 la o 2017 jifr
ishhg 3'5 la o jkq we;ehs weia;fka;= lr we;'
f.da,Sh jYfhka mj;sk wNsfhda. yuqf jqj o"
by< hk l=gqn ho iy Yla;su;a jk Y%u
fj<|fmd< fya;=fjka tlai;a ckmo wdr:lh
iq jYfhka jqjo wLKavj jrOkh jkq we;ehs
fvr,a ix; nexl=j wfmalaId flfrhs' rdcH
uQ,H tald.%;d l%shdj,sfhka jk ixfldapkhka u;
n,mEu wju lrka" tx.,ka; uy nexl=fjys ,sys,a
uqo,a m%;sm;a;sh iy tys m%;sM,hla jYfhka foaYSh
fm!oa.,sl b,au by< hEu fya;=fjka tlai;a
rdcOdks wdr:lh h:d ;;a;ajhg m;au Yla;su;a
h' flfia jqj;a" 2016 jir ueo mj;ajkakg
ksh; tlai;a rdcOdksfha hQfrda l,dmSh

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

f.da,h
S wdl m%jK;d iy
b oelau ^w&

1'4 ixLHd
igyk


YSrIh

2016

2017

2014

2015

3.4
1.8
2.4
0.9
2.9
0.0

3.1
1.9
2.4
1.6
2.2
0.5

3.2
1.9
2.4
1.5
1.9
0.5

3.5
2.0
2.5
1.6
2.2
-0.1

4.6
6.8
7.3
7.3

4.0
6.6
6.9
7.3

4.1
6.4
6.5
7.5

4.6
6.3
6.2
7.5

f,dal fj<| mudj ^NdKav yd fiajd& 3.4


wdkhk
3.4
ixjr; wdr:l
hka
ke.S tk iy ixjrOkh fjka
mj;sk wdr:l
hka
3.7

2.8

3.1

3.8

4.3

3.4

4.1

0.5

3.0

3.7

3.4

3.4

2.5

3.5

2.9

1.7

3.8

3.9

1.4

0.3

0.7

1.5

f,dal ksIm
a d;h
ixjr; wdr:l
hka
wefuld tlai;a ckmoh
hqfrda l,dmh
tlai;a rdcOdksh
cmdkh
ke.S tk iy ixjrOkh fjka
mj;sk wdr:l
hka
ixjrOkh jk wdishdj
kh
bkahdj

wmkhk
ixjr; wdr:l
hka
ke.S tk iy ixjrOkh fjka
mj;sk wdr:l
hka

mqfrdal:k mqfrdal:k

, yeisu
mdfNda.l
s ,
ixjr; wdr:l
hka
ke.S tk iy ixjrOkh fjka
mj;sk wdr:l
hka
fj<| jH , ^t'c'fvd,r&
bkaOk
bkaOk fkdjk

5.1

4.7

4.5

4.2

-7.5
-4.0

-47.2
-17.5

-31.6
-9.4

17.9
-0.7

t'c'fvd,r ;ekam;= u; ih udisl


,kavka wka;r nexl= wrmK fmd,S
wkqmd;slh ^ishhg&

0.3

0.5

0.9

1.5

^w& fjk;a i|ykla fkdue;s g


jdrIsl m%;sY; fjki

uQ,h( World Economic Outlook


^2016 wfm%,
a &a " cd'uQ'w'

irKd.; meys jeu fya;=fjka l,dmfha


jrOkh ms<sn`o b lau iSud lrkq we;' ke.S
tk fj<|fmd< wdr:lhka w;=ka" kh ish
jrOk Wmdhudr." wdfhdack mok lr.;a
jrOk Wmdhudr.hl isg foaYSh mfNdackh
mok lr.;a Wmdhudr.hla fj; fjkia lsu
;=<ska mq,a mrdihl me;sreKq m%;smdl we;s lrkq
we;ehs wfmalaIs;h' fl ld,Skj fuu fjkiau
fj<| yd uQ,H m%jdy Tiafia wfkl=;a rgj,g
n,mE we;s lrkq we;ehs wfmalaIs;h' f w;r"
Yla;su;a foaYSh b,au iy fm!oa.,sl wdfhdackh
by< hEu yd iu.dj wvq WoaOuk jd;djrKh"
ie,lsh hq;= f,i foaYSh iDcq wdfhdack ,eu
yd iemhq wxYh i|yd .kakd ,o plaIKYS,S
m%;sm;a;s l%shdudr. ;=<ska bkahdf wdr:l
jrOkh ;sridrj mj;ajd f.k hd yels f hehs
wfmalaId flfrhs'
2015 jir uq,af,a fj<| NdKav , wvq
u f.da,Sh wdr:lh h:d ;;a;ajhg m;au
flfrys wNsfhda. .Kkdjla we;s lf<ah' uE;
ld,Skj cd;Hka;r fj<|fmd< ;=< NdKav ,
my< hEu" n,Yla;s" f,day yd Lksc jr. iy
lDIslru hk wxY o we;=<;aj ish fj<| NdKav
wxY fj; me;sreKs' iuia;hla jYfhka" fj<|
NdKav wmkhkh lrk rgj,a" wvq wdr:l jrOk
wfmalaIdjka" foaYSh uqo,a tall wjm%udKh "
wmkhk wdh wvq u iy cx.u .sKqf msyS
hk ;;a;ajhkag uqyqK ' fuu wdr:lhka
uqof,a wjm%udKh u iy m%d.aOk .,d hE i|yd
m%;spdr laula f,i uQ,H m%;sm;a;sh lsug
iy foaY ksuh fj<|fmdf<ys uey;au by<
u jeks l%shdudr. wkq.ukh lf<ah' NdKav ,
wvq u ;=<ska Y=oaO wdkhk w.hla mj;sk rgj,g
jdis iy.; ;;a;ajhla we;s we;s w;r Y=oaO
wmkhklrejka iy Y=oaO wdkhklrejka w;r
we;s inkaOh ksid NdKav , wvq u fya;=fjka jQ
b;slsj, n,mEu" fm%aIK" ixpdrl bmehS"
m%d.aOk m%jdy iy foaYSh m%k wd ,e wvq u
ksid wvq h'
f.da,Sh wdr:l jd;djrKfha is jQ fjkia
2015 jifr Y%S ,xldjg wNsfhda. lsysmhla u;=
l< w;r" fuu ;;a;ajhka 2016 jifr o ;jrg;a
mj;skq we;ehs wfmalaId flfr' f.da,Sh f;,a ,
wLKavj wvq u uOHfha" ueofmr. rgj, meje;s
ukao.d wdr:l jrOkh" foaY ksuh ,ef
m%Odk uQ,dY% jk foaYSh kshqla;slhskaf.a fm%aIK

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

idudl;ajh ms<sn| cku; pdrKfhys wksYa;


;;a;ajh u.ska tlai;a rdcOdks wdr:lfha Okd;aul
b lau flfrys n,mE we;s h yelsh' WoaOuk
wfmalaIdjka rj, ugul mj;sk cmdkfha b
wdr:l lau ms<sn| mqfrdal:k my; fy<Su u.ska
hqKq wdr:lhkaf.a jrOk wfmalaIdjka flfrys
wys;lr n,mEula we;s fl' g wu;rj" hQfrda
l,dmfha WoaOukh" wfmalaIs; ugug jvd wvq
ugul meje;Su" l,dmfha wdr:l l%shdldrl
flfrys wys;lr f,i n,mdkq we;' hqfrdamSh uy
nexl=j uE;l ish m%Odk fmd,S wkqmd;slhka
wvq lsu iy nelr , .ekSu by< u"
WoaOukh ms<sn`o b lau hym;a lsug Wmld
h yels jqj o" ;%ia; l%shd wdY%s;j we;sjk
;;a;ajhka iy ueo fmr. yd wm%sldfjka jQ

21

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

22

iy f;a wmkhkfhka ,efnk wdhu flfrys


iDKd;aul n,mEula we;s lf<ah' fuu m%jK;djh
fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIK flfrys fukau Y%S
,dxlsl ixl%ul fiajlhka i|yd jk wkd.;
/lshd wjia:d flfrys ;jrg;a n,mE we;s
lrkq we;ehs wfmalaId flfr' ;jo" 2015 jifr
ixpdrl bmehS ie,lsh hq;= f,i jrOkh jqjo" Y%S
,xldj fj; ixpdrlhka mefKk m%Odk uQ,dY%
jk hqfrdamh" reishdj iy kh jeks rgj, jrOk
m%jK;dj wvq u ksid b jir ;=< ixpdrl
bmehS wvq h yel' tlai;a ckmofha fvr,a ix;
nexl=j iska uqo,a m%;sm;a;sh idudkHlrKh lrkq
we;ehs hk wfmalaIdj fya;=fjka ishu ke.S tk
wdr:lhkays foaYSh rdcH iq/l=m;a fj<|fmd<
fj;ska o foaYSh wdfhdack ie,lsh hq;= f,i
wdmiq .,dhEula jir ;=< jdr;d h' 2015 jifr
foienr ui fvr,a ix; nexl=j iska fmd,S
wkqmd;sl by< fuka wk;=rej iy 2016 jifr
fmd,S wkqmd;sl ;jrg;a by< oukq we;ehs
hk wfmalaIdjka iu fuu m%jK;dj ;jrg;a
mj;skq we;ehs wfmalaId flfrhs' g wu;rj" Y%S
,xld rch" fm!oa.,sl wxYh iy rch i;= jdc
jHjidhhka iska p,H fmd,S wkqmd;sl hgf;a
,nd.;a foaYSh Kh i|yd jk fmd,S f. by<
hkq we;' f.da,Sh wdr:l jrOkh wvq u iy
N+-foaYmd,ksl fjkial hkd lreKq u; we;s jQ
f.da,sh wdr:l wksYa;;d fya;=fjka" uQ,sl
jYfhka kh iy tys fj<`o yjq,aldr rgj,ska
iy ueofmr. rgj,aj,ska ,efnk foaYSh iDcq
wdfhdack i|yd Rcq fyda jl% n,mEula we;s l<
yelsh'
1'4 uOHld,Sk idj wdl lau
Y%S ,xldf wdr:lh 2016 jifr ishhg 5'8 l
wkqmd;hlska jrOkh jkq we;ehs mqfrdal:kh
lr we;s w;r" uOH ld,Skj wdr:lh ;jrg;a
Yla;su;a lrka ishhg 7 l muK by< jrOk
udj;lg msiSug wfmalaId flfr' miq.sh
ld,fha wvq ;snQ wdfhdaclhkaf.a Yajdih
by< hEu ;=<ska wfmalaIs; jrOk udj; <d lr
.ekSug wfmalaIs;h' ;jrg;a" wdfhdackhg iqiq
jd;djrKhla ksrudKh lsu ;=<ska fm!oa.,sl
wxYfha hl;ajh by< u iy wdr:lfha ish
wxYhkays jrOkh f.j;a lsug rch kj m%;sm;a;s
ykajd u hkdh o ue ld,Skj wdr:lfha
jrOkhg hl jkq we;ehs wfmalaId flfr'

f.da,Sh wdr:lh ;=<g wj;SrK ug iq yd uyd


mudK jHjidhlhka u;a lsug m%;sm;a;s
l%shdudr. l%shd;aul lsu iy tu.ska Y%S ,xldj
f.da,Sh w.h uh ;=< mssysgqu u.ska ldrl"
lDIsldrl iy fiajd hk wxY ish,af,ysu
jrOkhg jk hl;ajh by< kexug
wfmalaIs;h' ta wkqj" hqKq ;dlaIKh Nd;d
lsu iy tu.ska wdr:lh g,alrKh lsu"
;dlaIK lafIa;%fha cd;Hka;r m%uqLhka we;=<;a
kj wdfhdack wdlrIKh lr .ekSu iy iudc
wdr:l h;, myiqlj, M,hSj Wmfhdackh
lsu u.ska wdr:lfha jrOk Nj;dj jehqKq
lsug wfmalaId lr we;' f.da,Sh wdr:lh l%lj
h:d ;;a;ajhg m;au" Y%S ,xldf ndysr b,au
hym;a ugj, mj;ajd f.k hEug wjYH miqu
ielfikq we;ehs o wfmalaIs;h' flfia jqjo"
fuu jrOkh jQ ndysr b,au ;=<ska wfmalaIs;
by< wdh ug" Y%S ,xldj by< ue wdh
rgla njg m;aug Wmld jkq we;s kuq;a ue
wdh ,nk rgla f,i .= ld,hla / isf
wjku yd inkaO kj wNsfhda.j,g uqyqK
ug is jkq we;' jvd iqiq uqo,a iy rdcH uQ,H
m%;sm;a;s l%shdudr. u.ska wdfhdack i|yd W;
mirhla ksrudKh lrkq we;ehs wfmalaIs;h'
ta wkqj" WoaOukh ishhg 4'0 l muK jQ my<
w.hl mj;ajd f.k hEug weia;fka;= lr we;'
f w;r" rdcH uQ,H tald.%;d l%shdj,sh Yla;su;a
lsu flfrys rdcH uQ,H m%;sm;a;sh ;=<ska wLKavj
wjOdkh fhduq lrkq we;'
uE;ld,Skj l%shd;aul lrk ,o m%;sm;a;s
l%shdudr. iu noaO jQ foaYSh iy f.da,Sh
wdr:lfha Okd;aul jrOkhkays m%;sM,hla f,i
uOH ld,Skj foaYSh wxYfha lau ys;lr jkq
we;ehs wfmalaIs;h' cx.u .sKqf ysh my< hEug"
fj<`o NdKav yd fiajd fj<u jehqKq u je
jYfhka Wmld jkq we;ehs wfmalaIs;h' cd;Hka;r
f;,a , .Kka my< ugul meje;Su iy foaY
ksuh wkqmd;h ksrKh ug by< kuH;djhla
,ndu fya;=fjka fudagr r: wdkhkh my< hEf
m%;sM,hla f,i" 2016 jifr wdkhk hou my<
hEula wfmalaId l< o cd;Hka;r fj<|fmdf<a
fndrf;,a , .Kkaj, wfmalaIs; by< hEu
yd wdr:lh kj jrOk udj;g msiSug wjYH
wdfhdack NdKav wdkhkh jrOk fuka miqj"
bfha wdkhk hoj, by< hEula wfmalaId
lrhs' M,hS;dj by< hEu u.ska by< .sh ndysr

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

ck;djf.a jk ;;a;ajh k.disgqf


mq,a ixjrOkd;aul wruqKq <dlr .ekSu
i|yd Wmld jk m whjeh ysh iy rcfha
Kh ;sridr ugul mj;ajd .kska rdcH uQ,H
tald.%;d l%shdj,sh Yla;su;a lsu i|yd rcfha
ue ld,Sk rdcH uQ,H l%fudamdhhka fhduq
we;' rcfha wdhu by< kexu iy ho
;drlSlrKh lsu i|yd rch iska bm;a lrk
,o m%;sm;a;suh l%fudamdhhka rdcH uQ,H tald.%;d
l%shdj,sh ue ld,Skj bgqlr .ekSu i|yd myiql
i,ikq we;' 2003 wxl 03 orK rdcH uQ,H
l<ukdlrK ^j.lS& mkf;ys ixfYdaOkhka iy
2015 fkdjenr udifha rch iska m%ldYhg
m;al< m" jir 2020 jk g whjeh ysh
o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ishhg 3'5 olajd wvq
lsug wfmalaIs; w;r" rdcH Kh iy o'foa'ks'
w;r wkqmd;h fuu ld,h ;=< ishhg 60'0 olajd
wvq lsug wfmalaIs;h' wdh wxYh ie,lSf

ir, n l%uhla" mq,a n mokula" by< n


wkql+,;djla iy je hqKq jQ n mmd,khla
u.ska rcfha wdh /ia lsu by< kexug
wfmaalaIs;h' f w;r" wdh n fomdr;fka;=f
wdh mmd,k l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh"
Y%S ,xld fr.=fjys ;ks m%fY moaO;sh iy uyd
NdKavd.drfhys taldnoaO NdKavd.dr f;dr;=re
yd l<ukdlrK moaO;sSka u.ska wdh mmd,k
l%shdj,sfhys ie,lsh hq;= jrOkhla is jkq
we;ehs wfmalaIs;h' kg is flfrka mj;sk
rdcH uQ,H tald.%;d l%shdj,shg ;jrg;a iydh
olajka rdcH ho ;drlSlrKh lsu yd rdcH
wdfhdack ;sridr ugul mj;ajd .ekSu i|yd
uqo,a wud;HdxYfha cd;sl whjeh fomdr;fka;=j
;=< whjeh l%shd;aul lsf yd kshdukh
lsf tallh msysgqu jeks l%shdudr. ykajd
fok ,' ho wxYh ie,lSf " rcfha ho
;drlSlrKh i|yd jk rcfha m%h;akh iy M,hS
fkdjk ho lmd yeu u.ska mqkrdjr;k
hou o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ue ld,Skj
ishhg 15'0 g jvd wvq ugul mj;ajdf.k hdug
wfmalaIs;h' ta wkqj" rcfha b;=re ;;a;ajh ms<sUq
lrk jr;k .sKqf fYaIh ue ld,Skj l%ufhka
jrOkh fjka ;sridr udj;lg fhduq jkq we;ehs
wfmalaIs;h'
ueld,Sk uqo,a m%;sm;a;sh" WoaOukh ue;ks w.hl ugf mj;ajd .ekSu iy wdr:lhg
<dlr .; yels Wmu ksIamdok ugu w;alr
.ekSug myiql iemhSu flfrys fhduq jkq we;'
ta hgf;a" Y%S ,xld uy nexl=j ish uqo,a m%;sm;a;s
fufyhq" , yd wdr:l ia:dhS;dj b,lal
lr.kska kuHYS,S WoaOuk b,lallrK rduqjlg
keUqre jQ jehqKq l< uqo,a m%;sm;a;s rduqjla ;=<
l%shd;aul lrkq we;' fuu uqo,a m%;sm;a;s rduqfjys
fufyhq b,lalh jk n; idudkH talaIK
uqo,a wkqmd;slh wfmalaIs; Ydjg yeisru i|yd
fYaIfhka" fj<|fmd< mok lr.;a m%;sm;a;s
fmd,S wkqmd;sl WmlrK iy jg fj<|fmd<
l%shdldrl flfrys je wjOdkhla fhduq flfr'
mq,a uqo,a iemhqu" uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul
lsf fhd .kakd m%Odk w;rue p,Hhla
f,i wLKavj mj;skq we;' ta wkqj" mq,a uqo,a
iemhqf jrOkh m%Odk p,Hhla f,i i,lkq
,nk jdrIsl uqo,a jevigyk" wfmalaIs; kdl
o< foaYSh ksIamd;hg yd .e<fmk m mj;ajd
.ekSug wfmalaId flfr' f w;r" uE;l .kq
,enQ m%;sm;a;s l%shdudr.j, iydh ,nd.kska 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

;r.ld;ajh iy f.da,Sh b,au h:d ;;a;ajhg


m;ajkq we;ehs jk wfmalaIdj iu 2015 jifr
miqnEula jdr;d l< wmkhk" ueld,fha
by< hkq we;ehs wfmalaIs;h' f w;r" Y%S ,xldj
f.da,Sh w.h uh ;=< ia:dms; lsug ykajd ka
m%;sm;a;suh l%shdudr.j,ska wfmalaIs; m%;sM, ,eu
u.ska fj<| wxYfha fiajd bmehq l%lj jrOkh
jkq we;ehs wfmalaId flfr' flfia fj;;a" foaYSh
/lshd wjia:d by< hEu" wrO-mqyqKq yd mqqyqKq ldKav
hgf;a ixl%uKh wffOrhu;a lsu iy ueofmr.
yd hqfrdamh jeks idm%hsl .ukdka;j, wdr:l
yd N+-foaYmd,k wksYa;djhkays m%;sM,hla f,i
foaY /lshd i|yd jk ixl%uKhka wvq f
m%;sM,hla f,i foaY fiajd kshqla;slhkaf.a
fm%aIKj, miqnEula h yels nj wfmalaId flfr'
uQ,H .sKqf .,dtaj, wfmalaIs; by< hEu iu
f.jq ;=,kfha iuia; ;;a;ajh o ue ld,Skj
by< hkq we;ehs wfmalaId flfr' wdfhdaclhka
i|yd ndOd rys; mirhla ksrudKh lsug
wdfhdack uKav,h u.ska ish ldrhhka tlu
ia:dkhlska bgqlr .ekSf myiql iys; tallhla
(one-stop-shop) msysgqu we;=j rch iska .kakd
,o m%;sm;a;s l%shdudr. u.ska foaY iDcq wdfhdack
ie,lsh hq;= m%udKhla wdlrIKh lr .ekSug
wfmalaIs;h' f.jq ;=,kfha wfmalaIs; jrOkh;a
iu rfgys foaY ix; Yla;su;a lrka ndysr
lmkhkag uqyqK f yelshdj jehqKq jkq
we;ehs wfmalaId flfr'

23

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


1'5 ixLHd
igyk

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

24

ueld,Sk idj wdl rduqj ^w&


orYlh

tallh

uQr;
wxYh
uQr;
o'foa'ks' jrOkh ^wE&
fj<|fmd< , wkqj o'foa'ks' ^wE&
jdrIl
s idudkH WoaOukh
tal mqo.
a , o'foa'ks ^wE&
uq wdfhdack ^wE&
foaYh
S b;sls ^wE&
cd;sl b;sls ^wE&

ishhg
remsh,a ,shk
ishhg
t'c'fvd,r
o'foa'ks'fha ] jYfhka
o'foa'ks'fha ] jYfhka
o'foa'ks'fha ] jYfhka

foaYh
S wxYh
fj<| mr;rh ^wE&
wmkhk
wdkhk
cx.u .sKf
q fYaIh ^wE&
foaYh
S ks, ix;

o'foa'ks'fha ] jYfhka
t'c'fvd,r ,shk
t'c'fvd,r ,shk
o'foa'ks'fha ] jYfhka
wdkhksl udi jYfhka

rdcH uQ,H wxYh ^b&


iuia; wdh iy m%k
hou yd Y=oO
a Kh
jr;k .sKf
q fYaIh
iuia; whjeh ys`.h
uOHu rcfha Kh

o'foa'ks'fha
o'foa'ks'fha
o'foa'ks'fha
o'foa'ks'fha
o'foa'ks'fha

uQo,a wxYh ^B&


mq,a uqo,a jrOkh (M2b)
fm!oa.,sl wxYhg ,nd ka Kh jrOkh

ishhg
ishhg

]
]
]
]
]

jYfhka
jYfhka
jYfhka
jYfhka
jYfhka

2014 ^wd&

2015 ^we&

2016

2017

2018

2019

4.9^we&

4.8

5.8

6.3

7.0

7.0

10,448^we&
3.3^we&
3,853^we&
32.0^we&
24.0^we&
29.5^we&

11,183
0.9
3,924
30.1
22.6
27.8

12,307
4.0
4,008
30.3
23.8
28.1

13,614
4.0
4,298
30.9
24.6
29.1

15,155
4.0
4,704
31.0
25.3
29.5

16,863
4.0
5,181
32.0
26.7
30.6

-10.4
11,130
19,417

-10.2
10,505
18,935

-9.5
10,853
18,920

-9.7
11,542
20,500

-9.7
12,057
21,940

-9.6
12,589
23,387

-2.5

-2.4

-2.1

-1.8

-1.5

-1.4

5.1

4.6

4.0

4.2

4.5

4.6

11.5

13.1

12.7

13.5

13.9

14.9

17.2

20.5

18.0

18.5

18.4

18.9

-1.2

-2.2

-1.4

-0.7

0.0

0.6

-5.7

-7.4

-5.4

-5.0

-4.5

-4.0

70.7

76.0

74.0

70.0

66.0

63.0

13.4

17.8

9.0

10.5

11.5

11.5

8.8

25.1

12.0

11.0

11.5

12.0

^w& 2016 udr;= ueo jkg meje;s f;dr;=re u; mok we;'


^wd& ixfYda;
^we& ;djld,sl
^wE& ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j iska 2010 mok jrIh hgf;a ksl=;a lrk ,o o'foa'ks'
weia;fka;= u; mok f'
^b& ue ld,Sk rdcH uQ,H orYl uqo,a wud;HdxYh iska ixfYdaOkh lrk ,o 2016 jir i`oyd jQ ixLHd
o;a; u; mok f'
^B& jir wjidkfha ,CIHuh jrOkh

jifr by< w.hlska jrOkh jQ Kh iy uqo,a


iuia;j, jrOkh ueld,Skj ukao.d jkq we;ehs
wfmalaId lrk w;r" tu.ska WoaOukh ue-;ks
w.hl ugf mj;ajd .ekSu iy;sl lrkq we;'
WoaOuk wruqKq <dlr .ekSu flfrys wjOdkh
fhduq lrk w;ru" wdr:lh by< jrOk udj;lg
wj;SrK u i|yd myiql iemhSug m%udKj;a
m Kh wdr:lh ;=< mj;ajd .ekSu ;yjqre
lsug uy nexl=j l%shdlrkq we;' rdcH uQ,H
tald.%;djh Yla;su;a lsug rch iska .kakd
m%h;akhkag iu.dj nexl= wxYh fj;ska rchg
,ndfok Kh my< hkq we;ehs wfmalaIs; w;r"
tu.ska jvd;a M,hS fm!oa.,sl wdfhdack i|yd
wu;r im;a m%udKhla uqodyeh yels jkq we;'
f.jq fYaIfhys uQ,H .sKqu i|yd jk wfmalaIs;
by< ,e iu nexl= moaO;sh i;= foaYSh j;al
by< hkq we;ehs o wfmalaIs;h'

mqfrdal:k

uQ,hka( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j



uqo,a wud;HxYh

Y%s ,xld uy nexl=j

1'5 .eg iy m%;sm;a;s


ie,iq lrk ,o ueld,Sk rdcH uQ,H
tAld.%;djh <`.d lr.ekSu" rdcH Kh wvqlr
.ekSu iy hym;a idrj wdr:l laula i`oyd
jk wfmalaIdjka Yla;su;a lsu i`oyd w;HjYH
m%;sixialrK ;=<ska rdcH uQ,H ldrhidOkh
jrOkh lr.ekSu m%Odk wjYH;djla f' rcfha
wdhu by< kexu" rcfha ho l<ukdlrKh
jehqKq lsu iy fYaIfhka rch i;=
jHjidhhka m%;sixialrKh lsu we;= wfkla
m%;sixialrK l%shd;aul lsu fukau rdcH uQ,H
l<ukdlrKh jrOkh lsu fuys jeo.;a f'
rdcH uQ,H tald.%;dj <dlr .ekSu i|yd
miq.sh rchka iska m%h;ak rej o fYaIfhka n
wdhu we;= rcfha wdhu o'foa'ks'fhys m%;sY;hla
f,i miq.sh jir lsysmfha wvq h' flfia
kuq;a" tla jrla muKla f.h hq;= n ykajd u

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

tA i`oyd rch M,hS fkdjk ho wvq lsu iy


je jYfhkau wjYH;d mj;sk mqoa.,hka i|yd
wjYH iyfhda.h iemhSug kg l%shd;aul jk
iykdOdr fhdackd l%uhkays ;sridr nj ;lafiare
l< hq;=h' f.fhka by< hk mqkrdjr;k ho
ksid rdcH wdfhdack i|yd fjka l< yels im;a
m%udKh iSud flfrk w;r" tu.ska rf jrOk
wfmalaIdjkag n,mE we;s lrkq ,nhs' by< rdcH
Kh m%udKhla mj;sk jd;djrKhla ;=< uQ,H
im;aj,ska Yd, m%udKhla Kh wdmiq f.
iy fmd,S f. i|yd fjka lsug isjk w;r
tu ksid wdr:l jrOk lghq;= iy w;HjYH iqN
idOk fiajd mj;ajdf.k hEu i`oyd rdcH uQ,H
lghq;= islsf yelshdj ie,lsh hq;= f,i wvqf'
ta w;ru" by< whjeh yshla uOHfha rcfha Kh
.ekS by< hEfuka fm!oa.,sl wxYfha wdfhdack
wvq h yels w;r" nexl= wxYfhka Kh ,nd.ekSfuka
uqo,a l<ukdlrKh u; fukau ksuh wkqmd;
ia:dhS;dj mj;ajd .ekSu flfrys o wNsfhda. we;s
lrkq we;' tneka rdcH uQ,H tald.%;dj i|yd
jk m%h;akhka Yla;su;a lsug hqyqiqj lghq;=
lsu wjYH f'
ta yd iudk jeo.;a .egjla jk rch i;=
jdc jHjidhhka i|yd jk m%;sixialrK b;d
l,amkdld iy wjOdkfhka hq;=j Wmdhudr.sl
f,i rf iudc" wdr:l iy foaYmd,k miqu
;=< l%shd;aul l< hq;= w;r" ish mdrYajlrejka
iy uyck;djg tu m%;sixialrK we;s lsf
moku iy tjeks m%;sixialrK fkdue;s fuka
ue ld,Skj iy .= ld,Skj we;s h yels
m%;smdl ms<sn| m%udKj;a m kqj;a lsu iy
my u is l< hq;=h' msjeh ms<sUq fkdjk
, m%;sm;a;s" rj, uQ,H l<ukdlrKh" rj,
hy md,kh" fiajlhka wvq M,hSs;djlska hq;=j
Nd;d lsu" rj, wNHka;r md,kh" jHqyd;aul
rj,;d iy foaYmd,k uey;a hkd
fya;= .Kkdjla u; rch i;= fndfyda jdc
jHjidhhka jir .Kkdjla ;siafia wLKavj
mdvq ,nd we;' rch i;= jdc jHjidhhkaf.a
fuu w,dN ie,lsh hq;= m%udKhlska tla /iau
rf wdr:l wfmalaId i|yd wLKavj ndOd we;s
lrk nrm;, .egjla we;' fuu .eg
yd w,dN i|yd fya;= ksis f,i ykd .ekSu
iy w< wdh;k kej; k.disgqu i|yd
W; l,am l%u iudf,dapkh lsu" msjeh

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

iy fudagr jdyk wdkhk u; jQ ksIamdok n


wdhu by< hEu fya;=fjka 2015 jifr wdhu
by< hk ,' n f. meyeryeu iy u.yeu"
wl n iyk yd n ksoyia ls" l,ska l,g .kq
,nk rdcH wdhu wdY%s; m%;sm;a;s l%shdudr. iy
wdh mmd,kfhys mj;sk rj,;d f i|yd
Yd, jYfhka fya;= h' ta wkqj" o'foa'ks'fhys
m%;sY;hla f,i wdhu wvqf m%jK;dj
;sridr mokula hgf;a fjkia lsu i|yd yd n
l%u ;=<ska n /ia lsug we;s yelshdj jrOkh
lr .ekSu i|yd rfgys n jHqyh ;jrg;a
;drlSlrKh lsu wjYH f' fuu wruqKq bgqlr
.ekSu i|yd n jHqyh ir, lsu" n moku mq,a
lsu" n wkql+,;dj by< kexu" n iyk yd
ksoyia ls wju lsu" n moaO;sfhys idOdrK
nj we;s lsu iy n mmd,kh Yla;su;a lsu
i|yd rcfha wjOdkh fhduq u wjYH f'
fYaIfhkau" kg mj;sk iDcq n iy jl% n
w;r wkqmd;h ;=< Rcq n by< kexu flfrys
rcfha m%;sm;a;sh fhduq we;s neka wdh n
wdhu ;jrg;a Yla;su;a lsu wjYH f' Bg
iu.dj" kg is jk n kS;s kej; flgqm;a
lsf ldrhh imQrK lsug ffk;sl rduqj
i|yd wjYH jehqKq ls i`oyd n kS;sj,
mj;sk rj,;d fukau ixlSrK;d ykd .ekSug
n kS;s inkaO O wxY wdjrKh jk m mq,a
we.hSula lsu o wjYH f' idfmalaIj wdkhkh
yd inkaO n u; wl f,i r meje;Su ksid
rfgys n moaO;sh foaYSh wxYfha ldrhidOkh
u; wjodkulg ,la h yels w;r" rfgys n
moaO;sh kej; ilia lsf fuu ;;a;ajh
ie,ls,a,g .; hq;=h' fujeks m%;sjHqy.; lsula
u.ska rfgys foaYSh ;r.ld;ajh iy;sl lsu
i|yd o myiql iemhsh hq;= f' foaYSh wdh
fomdr;fka;=f wdh mmd,k l<ukdlrK
f;dr;=re moaO;sh o we;=j m.Kl.; lrk ,o
n mmd,k moaO;shla ia:dms; lsu i|yd jk
rcfha W;aidyh meiish hq;= w;r" ixia:dms; yd
ixia:dms; fkdjk n wxY i|yd n wkql+,;djh
jrOkh lsug ;jrg;a W;aidy .; hq;=h' n
moaO;sh ir, lsu fukau .eg ksrdlrKh
i|yd jk hdka;%Kh f.j;a lsu" wdh
bmehSu flfrys Okd;aulj n,mEug wu;rj"
Y%S ,xldj ;=< jHdmdr mj;ajd f.k hEf (Doing
Business) fY%aKs.; lsu o by< kxjkq we;'
ho wxYh ie,lSf " ho jevigykaj,
.=Kd;aulNdjh by< kexu wjYH jk w;r"

25

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

26

ms<sUq jk , l%fudamdhhka" l<ukdlrKh yd


wf,lrK fYaI{ kqu" jvd fyd| md,khka"
m%;sm%d.aOkSlrKh we;= wjYH;d ykd .ekSu
jeks m%dfhda.sl l%fudamdh wkq.ukh lsu" rch i;=
jdc jHjidhhkaf.a uQ,H YlH;dj by<kexu
i|yd jeo.;a f'
ndysr lmkhkag Tfrd;a;= ug yelsjk
m foaYSh wxYh Yla;su;aj mj;ajd .ekSu
i|yd" foaYSh iDcq wdfhdackhka iy wdr:l
jrOkh by< kexug Wmld jk .=ld,Sk uQ,H
.,dta jeks Kh fkdjk foaY wdfhdackhka
rg fj; wdlrIKh lr .ekSf wNsfhda.h
ch .ekSug iduQysl m%h;akhla wjYH jkq we;'
uE; jir lsysmh ;=< jdr;d l< jrOkhka
yereKq g" Y%S ,xldj .ska .gu f.jq ;=,kfha
cx.u .sKqf yshka mj;ajd f.k f.dia we;s
w;r" th" Kh nr we;s lrk uQ,H m%jdyj,ska
fyda tfia ke;fyd;a foaY ix; u.ska tu
ysh uQ,Hkh lsf wjYH;dj we;s lrk ,'
Y%S ,xldf jeys hemq wkqmd;h by< hEu
iu ck ixhq;sfhys fjkia ula is fjka
mj;sk neka ck.ykfhka fuu ldKavh
i|yd jk rdcH ho by< hkq we;ehs wfmalaId
flfrk w;r" tu.ska rdcH wxYfha b;=re
flfrys wys;lr n,mEula we;s jkq we;' g
wu;rj" mj;akd Y%u n,ldfha M,odhS;dj yd
idx.l b;=re by< kexu is fkdl<fyd;a
fm!oa.,sl wxYfha b;=re wvqjkq we;' cx.u
.sKqf ysh yd iudk b;=re-wdfhdack mr;rh
;jrg;a mq,a jkq we;s w;r" tu mr;rh foaY
uQ,dY%j,ska uQ,Hkh lsug isjkq we;' 2015
jifr " f;,a , my< hEu iy ueofmr.
rgj, meje;s fkdikaiqkaNdjh fya;=fjka foaY
fiajd kshqla;slhskaf.a fm%aIKj, lemS fmfkk
wvq ula is jQ m" f,dj mqrd isjk wdr:l yd
N+-foaYmd,k fjkia u.ska fmkakq lr we;af;a
wod< rgj, wdr:l yd foaYmd,k p,;djkag
myiqfjka k;= jk neka cx.u .sKqf ysh
mshjd .ekSu i|yd foaY fiajd kshqla;slhkaf.a
fm%aIK iy foaYSh Kh .ekS u; imQrKfhka
r isu Ialr jk njhs' Y%S ,xldj iykdohS
fldkafoais u; nyqmdrYah wdh;kj,ska Kh
,nd.ekSf idr:l ;snQ kuq;a" my< uOHu
wdh ,nk rgla njg mjr;kh f
m%;sM,hla f,i ;jrg;a tfia Kh ,nd.ekSug
fkdyels jkq we;' ;jo" hqKq wdr:lhka ;=< is

fjka mj;sk uqo,a m%;sm;a;s idudkHlrKh u.ska


Kh .ekSf msjeh by< kxjkq we;' jHdmdr
werf myiql ldrhlaIu lsu" kjH;d we;s
m%Odk foaY fj<|fmd<j, wdfhdack m%jrOk
lghq;= l%shd;aul lsu iy wfhdack wjia:d ms<sn|
f;dr;=re ,ndu jeks l%shdudr. ;=<ska foaYSh iDcq
wdfhdack iy fm!oaa.,sl wxYfha wfkl=;a m%jdy
b jir lsysmh ;=< lkka ,nd.ekSu i|yd
jk m%;sm;a;s hqyqiqj l%shd;aul lsug m%uqL;dj
,ndh hq;=h' ksuh md,k fr.=,dis ,sys,a lsu"
idrj wdr:l mirh Yla;su;a lsu fukau rg
;=< by< foaYmd,k ia:djrNdjhla meje;Su u.ska
wdfhdack .kajkq we;s w;r" foaY wdfhdack
u;a lsu i|yd ;jrg;a l%shdudr. .; hq;=h'
wdfhdack mirh jehqKq lsug iy wdr:lfha
,nd.; yels Wmu jrOk ;;a;ajhg m;alr
.ekSug jHdmdr mj;ajd f.k hEf fY%a.;
lsu jehqKq lsu i|yd wjYH m%;sixialrK
l%shd;aul lsu wjYH f' by< jrOkh iy wvq
yd ia:dhS WoaOukh jeks ys;lr wdr:l orYlj,g
wu;rj" hy md,kh yd bv ysl we;=j foam<
whs;sh iy;sl lsu o foaYSh wdr:lh flfrys
wdfhdacl Yajdih jrOkh lrkq we;' ;jo" foam<
whs;sh yd inkaO kS;s wksYa;;dj" tlsfklg
wkql+, fkdjk yd m%;sf;da,k n m%;sm;a;s
iy kS;s l%shd;aul lsf yd n,d;aul lsf
hdka;%Kh rj, u jeks m%;sm;a;s fkd.e<mS
foaY wdfhdack wffOrhu;a lrk neka tjeks
.eg bj;a lsu i|yd ksis wjOdkh fhduq h
hq;=h'
foaYSh wxYfha ;sridrnj Yla;su;a u" by<
;r`.ld;aj ;=<ska m%;s,dN ,nk NdKav yd fiajd
hk fowxYfhau foaY fj<f l%shdld;ajh u;
Yd, jYfhka / mj;skq we;' wdkhk jrOkhg
idfmalaIj wmkhk jrOkh wvqu fya;= fldgf.k
ie,lsh hq;= by< fj<| ys`.hla meje;Su fya;=fjka
Y%S ,xldj .ska .gu mSvdjg m;a h' kdl
jYfhka Y%S ,xldf fj<| NdKav wmkhk by<
.sh o" o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i wmkhk 2000
jifr jQ ishhg 33'3 isg 2015 jifr ishhg
12'8 olajd my; jegqKs' wfkl=;a ;r.ld rgj,g
idfmalaIj Y%S ,xldf wmkhkj, ;r.ld;ajh
wvq u fmkakq lrka f.da,Sh wmkhk i|yd
Y%S ,xldf wmkhk olajk hl;ajh o g
iudk wdldrhlska wvq h' tu ksid" foaY
fj<| .sKqu jehqKq lsu i|yd Y%S ,xldf
ndysr ;r.ld;ajh jehqKq lsu w;HjYH f'

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015


Y%S ,xldf o;djh" wdodh Iu;dj iy <ud fmdaIK W!k;d
inkaOfhka jk iudc-wdl wNsfhda.

ksoyi ,enQ k isg f olajd ld,h ;=< Y%S ,xldj


l%ufhka lDIslrudka;h uQ,sl lr.;a wvq wdh
wdr:lhl isg jvd Odx.SlrKh jQ fiajd uQ,sl
lr.;a my< ue wdh ,nk wdr:lhla njg m;a
we;' fYaIfhkau wOHdmkh iy fi!LHh jeks iudc
ixjrOk wxY ;=< we;s jQ lemS fmfkk ixjrOkh
fuu wdr:l mjr;khg jvd;a Wmld h' Y%S ,xldj
ixjrOk m%;sm;a;s pl%h ;=< ch.%yKhla w;alrf.k
;snqK o fYaIfhkau o;djh" wdh Iu;dj
iy <ud fmdaIK W!k;d jeks wxYj, mj;sk .eg
fya;=fjka tu jrOkh mj;ajdf.k hEf iudc
wdr:l mjr;kh flfrys wjOdkh fhduqlsug
isj we;' wdr:lfha iEu wxYhlu O wNsfhda.
mj;sk w;r" o;djh" wdh Iu;dj iy <ud
fmdaIK W!k;d jeks .eg u.ska wdr:l jrOkh
f,i rj, lsug iy iudc fkdikaiqka;dj
we;s lsug yels nj wOHhk u.ska fmkajd fohs'
tu ksid" ck;djf.a jk ;;a;ajh Wiia lsug
iy ;sridr wdr:l jrOkh yd ixjrOkh <`.dlr
.ekSug fuu fYaIs; wxY ;=fkys wNsfhda. i,ld
ne,Su w;HjYH f'

ugka <snj wvlska wvq lsf iyY% ixjrOk


wNsu;drhkays (Millennium Development Goals) jk
b,lal imqrd .ekSug yelshdj ,e we;' o
frLdjg2 my<ska j;a jk mqoa.,hska uq`M ck.ykfha
m%;sY;hla f,i olajk ck.yk o;d orYlh"
o;djh uekSu i|yd nyq,ju Nd;d lrk u
jk w;r" ta wkqj Y%S ,xldf o;djh 1995$96 jifr
meje;s ishhg 28'8 isg 2009$10 jir jk g ishhg 8'9
olajd o 2012$13 jir jk g ishhg 6'7 olajd o wvq
we;' 2009$10 jifr o;d orYlh wkqj ,shk
1'8 la jQ o;djfhka fmf,k mqoa.,hska ixLHdjg
idfmalaIj 2012$13 jifr o< jYfhka ,shk 1'3 la
muK h' mqoa.,fhl= i|yd klg t'c' fvd,r 1'25 la
^2005 jifr l%h Yla;s iduHhg& f,i ixikaokh
lsu i|yd Nd;d lrkq ,nk oe o;d frLdj
Nd;d lrk ,o f,dal nexl= jdr;djlg wkqj Y%S
,xldf o;djh wka;rcd;sl iu;hg jvd wvq
w.hl mj;S'3 fuu ksrjpkhg wkqj" 2002 jifr
ishhg 13 la j meje;s Y%S ,xldf o;d ugu
2012$2013 jifr ishhg 3 lg jvd wvq w.hlg
my; jegq'

o;djh

o;djfha fuu ie,lsh hq;= my< hEu" fYaIfhkau


o;d frLdfjka my< ugf j;a jk mqoa.,hska
we;=`Mj wvq wdh,dNS ck fldgiaj, wdh ugu
by< kexu i|yd meje;s rchka iska l%shd;aul
lrk ,o fkdfhl=;a jevigykaj, m%;sM,hla h'
iDcq uQ,H wdOdr" jfkdamdhka i|yd wdOdr jev
igyka" idudkHfhka wvq wdh iys; mqoa.,hska
b,lal lr .;a iykdOdr jevigyka" wdydr iykdOdr
jevigyka iy ksoyia wOHdmkh yd fi!LHh jeks
idudkH fmd iqnidOkh i|yd jQ rdcH hoka is
l< jevigyka hkdh f i|yd we;=<;a h'

o;djh hkq l=ula o lshd uf.ka fkduikak'


ula ksid o h;a" uf.a ksjiska msg; Tng th yuq
we;' ksji foi n,d tys we;s isre ixLHdj .Kka
lrkak' ud we| isk we iy uf.a WmlrK foi
n,kak' ish fohla foiu n,d Tn olsk foa ,shkak'
tA Tn olsk foh o;djhhs'
- <s mqoa.,fhla" flkahdj 19971

o;djh f,i idudkHfhka ksrjpkh lrkq


,nkafka l=gqNhkag yd mqoa.,hskag Tjqkaf.a
wjYH;djhka imqrd .ekSu i|yd wjYH m%udKhg
im;a fyda yelshdjka mj;S o hkakhs' o;djh
yd ine jQ Ialr;djhka ke;s lsu i|yd nyqO
l%shdudr. f.k ;snqK o ;jrg;a mj;sk o;djfha
ixfla; fya;=fjka" f.da,Sh ixjrOk kHdh m;%fha
o;dj wvq lsu i|yd ksrka;rfhkau m%uqLia:dkhla
,e we;'
Y%S ,xldj o;djh wvq lsu inkaOfhka ie,lsh
hq;= m%.;shla w;alrf.k we;s w;r ta wkqj ksh;
ld,h jQ 2015 g jir 7 lg fmrd;=j cd;sl
1 "Can Anyone Hear Us? Voices From 47 Countries". Deepa Narayan
with Raj Patel, Kai Schafft, Anne Rademacher and Sarah Koch-Schulte,
Poverty Group, PREM" World Bank" December 1999, P.26.

jir .Kkdjla ;=< o;dj l%ufhka wvq lr .kska


iy 2000-2015 w;r ld,h ;=< o;djh y wvlska
wvq lsf iyY% ixjrOk wNsu;dr: imqrd.;a rgla
f,i Y%S ,xldj" 2030 jifr ;sridr ixjrOk
wNsu;dr: hgf;a <`.d lr .ekSug wfmalaId lrk
2 2005 jifr l%hYla;s iduHhg wkqj" udisl tal mqoa., uq uQr;
mfNdack hou remsh,a 3"624 g wvq .Dy ldKavhkays fjfik mqoa.,hska
o;djfhka fmf<kakka f,i Y%S ,xldf ks, o;d frLdj wr: olajd
we;' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j iska jir ;=klg
jrla mj;ajkq ,nk .Dy tall wdh yd ho ilaIKfha (HIES)
o;a; weiqka uQ,sl wjYH;d i|yd ho (Cost of Basic Needs) l%uh
fhd f.k ks, o;d frLdj ksrKh lr we;' kj;u .Dy tall
wdh yd ho ilaIKh 2012$13 jrI i|yd h'
3 Oxfam Issue Briefing, Wealth: Having it All and Wanting More, January
2015

wdl"
wdl",
,iy
iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

fYaI
igyk 2

27

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

iEu ;eklu ishu wdldrj,ska mj;sk o;dj


wjika lsf kj wNsfhda.hg f jk g uqyqK
we;' Y%S ,xldj inkaOfhka .;a l, fYaIfhkau
wvq wjOdkhg ,la jQ ia;%slal ;=< mj;sk wka;
mam;alu ;=rka lrh h yels m%;sm;a;suh l%shdudr.
.ekSf wjYH;dj fuu.ska biau;= lr olajhs'
Y%S ,xldf 2012 ck yd ksjdi ix.Kkh iy
2012$13 .Dy tAll wdh yd ho ilaIKfha
o;a; u; mokj ckf,aLk yd ixLHdf,aLk
fomdr;fka;=j iy f,dal nexl=f f.da,Sh o;d
mphka ms<sn| lKavdhu ilia l< o;d is;shu
u.ska m%dfoaYSh f,al fldGdY ugf o;d
wkqmd; w;r mj;sk ie,lsh hq;= N+-f.da,Sh Iu;d
biau;= lr olajhs'4 WyrKhla f,i uvl,mqj
ia;%slalfha m%dfoaYSh f,al fldGdYj, ck.yk
o;d orYlh ishhg 5'3 isg ishhg 45'1 olajd
Yd, f,i p,kh we;' fudKrd., ia;%slalfha
ishu m%dfoaYSh f,al fldGdYj, ie,lsh hq;=
ugf W.% o;djhla mej;s' iuyr ia;%slalj,
o;dj wvq ugul meje;s w;r iuia;hla f,i
.;a l, uykqjr ia;%slalfha wl=rK iy ;%sl=Kdu,
ia;%slalfha lskakshd jeks iuyr m%dfoaYSh f,al
fldGdYj, o;djfhka fmf,k m%foaY me;sr
mj;S' ck.yk o;d orYlh ishhg 0'6 la jdr;d
we;s Y%S ,xldf wvqu o;djhla mj;sk fld<U
ia;%slalfha foysj, m%dfoaYSh f,al fldGdYh iy
ck.yk o;d orYlh ishhg 45'1 la jdr;d we;s
uvl,mq ia;%slalfha ukauqfkhs-ngysr m%dfoaYSh f,al
fldGdYh w;r mj;sk mr;rh u.ska je jYfhka
mj;sk o;djfha N+-f.da,Sh Iu;d kslaIKh l<
yel' ck.yk o;d orYlh by< ugul mej;Su
u.ska" ck.ykfhka by< m%;sY;hla <sNdjfhka
fmf<k nj iEu gu ms<sUq fkdlrk nj o;djfha
m%dfoaYSh jHdma;sh u.ska o fmkajd fohs' uq,;s iy
ukakdru ia;%slalj, ck.yk o;d orYl w.hka
ms<sfj<ska ishhg 28'8 la iy ishhg 20'1 la jqj o
fuu ia;%slalj, isk ck.ykh rfgys uq <s
ck.ykfha m%;sY;hla f,i ishhg 3'4 la muKla
u iy ck.yk o;d orYl w.h ishhg 6'5 la jk
l=reKE., ia;%slalfha <s ck.yk m%;sY;h ishhg
7'6 la u u.ska fuh ms<sUq f'
fuu l,dmSh Iu;d" iuia; o;djh wvq lr
.ekSfuka f olajd rg <`.d lr .;a ch.%yK i|yd
mSvdjka t,a, lr we;s neka mj;akd wiu;a wxYhka
4 The Spatial Distribution of Poverty in Sri Lanka, ckf,aLk yd
ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j - Sri Lanka and Poverty Global Practice,
f,dal nexl= iuQyh - 2015 wf.daia;=

28

ixLHd igyk
'i' 2'1
ia;s%lalh

fld<U
.my
l;r
kqjr
ud;f,a
kqjrt,sh
.d,a,
ud;r
ynkaf;dg
hdmkh
ukakdru
jjqkshdj
uq,;s
ls,sfkd
uvl,mqj
wmdr
;s%l=Kdu,h
l=reKE.,
mq;a;,u
wkqrdOmqr
fmdf<dkakrej
n,a,
fudkrd.,
r;akmqr
lE.,a,
YS% ,xldj

ia;s%lalh wkqj ck.yk


o;d oYlh ( 2009$10 iy 2012$13
ilaIK ld,h
2009$10*
2012$13
3'6
1'4
3'9
2'1
6'0
3'1
10'3
6'2
11'5
7'8
7'6
6'6
10'3
9'9
11'2
7'1
6'9
4'9
16'1
8'3
20'1
2'3
3'4
28'8
12'7
20'3
19'4
11'8
5'4
11'7
9'0
11'7
6'5
10'5
5'1
5'7
7'6
5'8
6'7
13'3
12'3
14'5
20'8
10'5
10'4
10'8
6'7
8'9
6'7

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j


* ukakdru" uq,;s yd ls,sfkd ia;s%lalj, o;a; we;=<;a fkdf'

iy rfgys W.% o;dj h:d ;;a;ajhg m;a lsu i`oyd


wruqKq lr.;a m%;sm;a;suh l%shdudr. wjYH f'
O wxY Tiafia jk o;d mr;rh i|yd wdh
m%udKh wka;r.; jqjo ta u; iSud fkdjk njg
wOHhkhka u.ska fmkajd ka m o;djfha nyqudk
iajNdjh flfrys m%;sm;a;s wruqKq.; lsu jeo.;a
f' rj, wOHdmkh" uQ,sl myiql ,nd .ekSug
we;s fkdyelshdj ^wdrlaIs; c,h" ikSmdrlaIdj"
fi!LH" W!k fmdaIKh jeks&" rj, Y%u fj<|fmd<
in|;d iy iuia;hla f,i iM, wdr:l j;al ,nd
.ekSug we;s fkdyelshdj f ;=< wka;r.; f'
rgl o;djfhka fmf<kakka yg o" iudc wdr:l
h;, myiql ,nd .ekSug kS;suh whs;sjdislula
we;s neka Tjqkaf.a .eg inkaOfhka u;a
l%shdudr. .ekSug rchg j.lSula we;' wka;
.SNdjfhka fmf<kakkaf.a wjYH;d imqrd,Su i|yd
jk rcfha iqNidOk jevigykaj,ska wdjrKh jk
m%udKh by< ug wu;rj tjeks jevigykaj,
M,odhS;dj jrOkh lsug wjYH b,lal iy;sl lsu

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdodh Iu;djh

fn hEu u.ska w;sla; bj;a l< hq;= w;r m%udKj;a


;r iEu ksfil=gu ys h hq;=h'
- ,sh fYalaIamshr" bx.%Sis kdgH rpl ^1564-1616&

rEm igyk
'i' 2'1

Y%S ,xldf o;djfha


m%dfoaYSh jHdma;sh - 2012$2103

o;d orYlh
1'4 - 3'4
3'4 - 6'2
6'2 - 9'0

hdmkh
ls,sfkdh
uq,;s

9'0 - 12'7
12'7 - 37'3

ukakdru
jkshdj
;s%l=Kdu,h

wkqrdOmqrh
mq;a;,u

fmdf,dkakrej
uvl,mqj

l=reKE., ud;f,a
kqjr

wmdr

lE.,a,

.my

kqjrt,sh
n,a,

fld<U
l`M;r
.d,a,

fudKrd.,

wiudk;djhka iq`M jYfhka wvq we;s w;r" rgj,a


w;r mj;sk tu Iu;djkaj,ska ck;djg fndfyda
.eg we;s f' f,dj mqrd rgj,aj, fjfik Okj;a
iq`M;rh iska cd;sl wdhfuys je jk fldgia
yslu ieug u w;a lr .kS' fuu m%jK;djfhka
fmkakq flfrk m rgj,a ;=< iy rgj,a w;r jk
Iu;djfhys wvq u" o;djfhys m%dfoaYSh jHdma;sh
hgf;a jk tla uQ,sl wruqKla f,i ykd f.k we;'
Y%S ,xldf jdrIsl tal mqoa., wdhu 2003 jifr t'c'
fvd,r 981 isg 2015 jifr t'c' fvd,r 3"925 f;la
by< .sh o" ie,lsh hq;= wdh Iu;djka
wLKavj mej;=' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk
fomdr;fka;=f 2012$13 kj;u .Dy tall wdh
iy ho ilaIKhg wkqj" uOHkHh yd uOHia:
udisl .Dy tall wdh ms<sfj<ska remsh,a 45"878 la yd
remsh,a 30"814 la h' ia;%slal ugf ixLHd ie,l+
g" fld<U ia;%slalh by<u udisl uOHkH .Dy
tall wdhu ^remsh,a 77"723& jdr;d l< w;r"
uq,;s ia;%slalh my<;u w.h jQ remsh,a 23"687 la
jdr;d lrk ,' ta wkqj" m%;sY; jYfhka .;a l,"
by<u oYul iuia; l=gqN wdhfuka ishhg 38 l
m%;sY;hla ,nd .kakd ,o w;r" by<u ishhg 20 l
m%;sY;h iuia; l=gqN wdhfuka ishhg 53 l
m%;sY;hla ys lr .kakd ,' ixikaokd;aulj
ne l," rg ;=< wdh fn hEf ie,lsh hq;=
Iu;djhla ms<sUq lrka .Dy tallhkaf.ka ishhg
50 la" iuia; .Dy tall wdhfuka ishhg 20 l
w.hlg ysl lshhs'

r;akmqr

ynkaf;dg
ud;r

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j

wdh fnhdf wiudk;dj" mfNdackh iy


iuia; ck.ykfha mfNdackh fyda fjk;a
lghq;="
wjOdkh fhduq l< hq;= wfkl=;a
jeo.;a wxYhla f' Tlaiad (Oxfam) g
wkqj" 2014 jifr f,dalfha Okj;au ishhg 1 l
msig f.da,Sh Okfhka ishhg 48 la whs;s jQ w;r
b;s ishhg 52" jeys ck.ykfha wfkl=;a
ishhg 99 l msi w;r fn f.dia we;'5 ke.Stk
wdr:lhkays jrOkh fya;=fjka rgj,a w;r mj;akd
5 Oxfam Issue Briefing, Wealth: Having It All and Wanting More,
2015 ckjd

ixLHd igyk
'i' 2'2

oYul ldKav iy wdodh fnhEu


oYul ldKavh
iuq;
w.h ^]&

ldKavh

wdodh
ldKavh
^remsh,a&

wdodh wdodh fnhEu


fnhEu ^]& iuq; ^]&

10

10"836 g wvq

1'5

1'5

20

10"836 - 16"531

3'0

4'5

30

16"532 - 21"286

4'1

8'6

40

21"287 - 25"903

5'1

13'7

50

25"904 - 30"814

6'2

19'9

60

30"815 - 36"758

7'3

27'2

70

36"759 - 45"000

8'9

36'1

80

45"001 - 57"495

10'9

47'0

90

57"496 - 83"815

14'9

61'9

10

100

83"815 g je

38'0

100'0

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

jeo.;a f' wfkl=;a idrj ugf l%shdudr. /lshd


hqla;sfhka fmf<k ;reK fldgia i|yd /lshd
wjia:d ksrudKh lsu" h;, myiql i|yd
jk rdcH wdfhdack je lsu" .%dh m%foaYj,
fmd NdKav i|yd jk m%;smdok by< kexu iy
jhia.; ck.ykh wruqKq lr.;a iudh wdrlaIK
Wmdhudr. ksrudKh lsu hkdh i`oyd idrj
ugf l%shdur. wjYH f'

2012$13 .Dy uQtA,l


iyiy ho
ila
Khg
h(l
.Dywdodh
tAll wdodh
ho ila
IKhI2012$13"
ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr;fka;=j

29

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdodh wiudk;dj yd
wdodh fnhEu

rEm igyk
'i' 2'2
4'5]

by<u Okj;a l=gqN ishhg 10


uOHu l=gqN ishhg 70
<s`u l=gqN ishhg 20
38'0]

57'5]

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

uQ,h( .Dy tAll wdodh iy ho ilaIKh 2012$13"


ckf,aLk yd ixLHd f,aLk fomdr;fka;=j

30

wkqj Y%S ,xldf wdr:lh ;=< ;ks mqoa., fyda .Dy


tall w;r wdh fn hEu mQrK iudkqmd;sl fn
hEulska wm.ukh jk m%udKh ukskq ,nk .sks
ix.=Klh6 0'48 l w.hl mej;s' 2009$10 .Dy tall
wdh yd ho ilaIKh wkqj jdr;d jQ 0'49
yd ieif wdh jHdma;sfha wdxYsl jrOkhla
ms<sUq l< o" wdh iu;dj jehqKq lsug iqiq
Wmdhhka l%shd;aul lsf wjYH;djla mj;S'
<ud fmdaIK W!k;djh7

l=i.skak yd ukaofmdaIKh" <uhskag wksgq m%;smdl


we;s lrk w;r" wvq nr Wm;a yd Wm;a l,;d"
ia:q,;dj" udkisl yd Ydl fi!LH .eg iy
wOHdmk lghq;= rj,u hkdh iu. o inkaOh'
- fhka rhs t,auka" m%drNl$<ud wdrlaIK wruqof,a iNdm;s8

W.% o;djh ukaofmdaIKh yd .e jQ lreKla


nj" wdydr nyq, f,dalhl mj;sk l=i.skak yd
fmdaIK W!k;djh u.ska w`.jkq ,nhs' flia fj;;a"
fmdaIK W!k;d fYaIfhkau CIq fmdaIK W!k;d"
o;djfhka ug mqoa.,hkag we;s yelshdjg n,mE
lrk fyhska o;djhg m%Odk jYfhka fya;+ f'
Ydl yd udkisl ixjrOkhg <uqkaf.a we;s
yelshdj wvq u" mdi,a meu yd ldrhidOkh
k;r ug m%n,j n,mdk w;r" tu ksid wOHdmkh
6 .sks orYlh wdr:lhl mqoa.,hka yd mjq,a tall w;r wdhu fn hEu
fyda iuyr wjia:dj, mfNdack hou mQrK iudkqmd;sl fnhEulska
wm.ukh jk m%udKh u.ska ukskq ,ef' f,darkaia pl%h" jvd;au
<s;u mqoa.,hkaf.ka fyda mjq,a tallfhka mgkaf.k iuq; uq`M
wdhf m%;sY;h iuq; ,nkakkaf.a uq`M .Kkg iudkqmd;j ,l=Kq
lr fmkajhs' .sks orYlh" mQrK iudkd;aulj fmkajk ukl,ams;
frLdjla yd f,darkaia pl%h w;r m%foaYh" frLdfjka my< Wmu m%foaYfha
m%;sY;hla f,i ukskq ,nhs' tneka" 0 lg iudk .sks orYlh mQrK
iudk;dj ksfhdackh lrk w;r" 1 mQrK wiudk;dj fmkajhs' ^f,dal
nexl=j" http://data.worldbank.org/indicator/Si.Pov.GINI&
7 Y%S ,xldf <ud fmdaIK W!k;dj ms<sn`o wNsfhda. ^m%ldYhg m;a fkdjQ&"
fmdaIK fYaI{ ffjoH - frKqld ch;siai" fi!LH wud;HdxYh" fld<U"
Y%S ,xldj" u; mok we;'
8 Preventable Hunger in Our Land of Plenty <ud wdrlaIK wruqo,"
we't'c'

i|yd jQ wdfhdackhkaf.a M,hS;dj ySk u iy bka


wk;=rej Tjqka Y%u n,ldhg we;=<;a f ksIamdok
Od;djg wys;lrj n,mdkq ,nhs' tjeks mqoa.,hka
miqj l=i.skak" wvq M,hS;dj iy o;d W.=,g
yiq f'
2012 jifr wjqre 5 g wvq ish <uqkaf.ka ishhg
13 la jrOkh k;r jQjka f,i iy ishhg 24 la
wvq n/;s <uqka f,i jdr;d fjka Y%S ,xldj
nrla jQ <ud fmdaIK W!k;djhlg uqyqKfokq ,nhs'
kSrla;sh" wvq nr Wm;a" jrOkh k;r u" wvqnr
yd Wig i,k nr fkdue;s u hkd O orYl
ie,l+ l," Y%S ,xldf ldrhidOkh" by< fi!LH
ch.%yKhka ,nd .;a rgj,g jvd b;d my< ugf
fi!LH ;;a;ajhka we;s rgj,aj,g jvd im ugul
mj;S'
wdr:lh by< jrOk m%jK;djl mej;Su iy jk
;;a;ajh by<hEu uOHfha jqjo fuu wxYh ;=<
miq.sh oYlh ;=< is jQ jehqKq b;d iq`M yd
ukao.d h'
tlai;a cd;Skaf.a <ud wruqo, u.ska o Y%S ,xldj ;=<
<ud fmdaIKh inkaOfhka my; lafjk jeo.;a
kslaIK is lr we;9'
fmdaIK W!k;djh Y%S ,xldf m%Odk .egjla j
mj;S'
Y%S ,xldf <uhskaf.a jeu j<lajk wkqmd;h
^wjqre 5 g wvq ish <uqkaf.ka ishhg 13&
wea.ksia:dkh yd mlsia:dkh jeks l,dmfha
wfkla rgj,g jvd wvq w;r" kh" ;dhs,ka;h
yd uef,aishdj jeks fjk;a ue wdh ,nk
wdishdkq rgj,g jvd by< ugul mj;S'
2009 isg wvq nr yd Wig i,k nrla
fkdue;s u by< .sh w;r ia;%slal 25 ka
24 lu Wig i,k nrla fkdue;s u" ^wjqre 5 g
wvq ish <uqkaf.ka ishhg 15 g jvd& nrm;<
lreKla f,i fmkS f.dia ;sf'
jeu k;r jQ <uqkaf.ka wvla muK iy Wig
i,k nrla fkdue;s <uqkaf.ka ishhg 27 la"
jhi wjqre folg wvq wh fj;s'
Y%S ,xldf wjqre 5 g wvq <uqkaf.ka ishhg 2'3 la
muK ^40"000& oreKq ukaofmdaIKfhka (SAM)
fmf<k w;r ,shk y;rlg jvd" fYaIfhkau
ldka;dfjda yd <uhs ksrla;sfhka fmf<;s'
m%dfoaYShj iy wdh ugu jeks lreKq u;
fuys jHdma;sfhys ie,lsh hq;= Iu;djhka mj;S'
9 Nutrition, UNICEF, http(//www.unicef.org/srilanka/Nutrition(1).pdf

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

Y%S ,xldj fmdaIK orYlhkaf.ka wvq m%.;shla


fmkaug m%Odk;u fya;+ka jkqfha o;dj" wdydr
wkdrlaIs;;dj iy tys m%;sM,hla f,i ujrekaf.a
rj, fi!LH ;;a;ajh f' f w;ka Y%S ,xldj ;=<
f i|yd fya;= jk m%Odk;u idOlh jkafka" wvq nr
Wm;a" <ud jeu k;r u yd wvq nr i|yd ;=fkka
follg jvd hl jk" o;djfha m%;sM, jk wdydr
wkdrlaIs;;dj yd o;djhhs' wdydr wkdrlaIs;;dj"
wdydr mfNdackfha uolu muKla fkdj fi!LH
imkak iunr wdydr f,la ,nd .ekSug we;s
fkdyelshdj o ms<sUq lrhs'
o;d ugj,g iu.dj by< hk wvq nr Wm;a
yd jeu k;r u iu`. Y%S ,xldj ;=< wvq nr Wm;a
yd jeu k;r u i|yd hl jk m%Odku idOlh
l=gqN wdhu f,i" 1993 iy 2012 w;r wkql%lj
is l< cd;sl ilaIK Yaf,aIK u.ska fidhd f.k
we;' o;djfhka fmf<k mjq,a fndfyduhlg wdydr
imhd .ekSf yelshdj" mjqf,a ish idudlhkag
ms<s.;a wju Yla;s wka;r.;h ,nd .ekSu ;yjqre
lsug flfiaj;a m%udKj;a fkdf' ta wkqj" Yla;s
W!k;djh wdhu iu`. im inkaO;djla
mj;S' ffoksl l=gqN le, W!k;dj 2"000-3"500
w;r fjka" Yla;s W!k;djhkag uqyqKfok b;d
o;djfhka hq;= l=gqNhkaf.a Yla;s mfNdackh"
Okj;a l=gqNhkaf.a Yla;s mfNdackfhka ;=fkka
follg iudk f' o;dfjka hq;= l=gqNhka
Tjqkaf.a uq`M wdhu u wdydr i|yd jeh lrk nj
ie,l+ g o" Tjqkag ;ksju fuu mr;rh wju lsug
yelshdjla ke;' fyd|u ffjoH ;;a;aj hgf;a jqjo"
o;djfhka hq;a mjq,aj, <uqka idudkH jrOk
m%udKhkag <`.d u fyda le, W!k;dfjka hq;a
ujrekag idudkH nfrka hq;a orejka m%iQ; lsu
ffcj oHd;aul jqjo wfmalaId l< fkdyels f'
1990 oYlfha isg Y%S ,xldj w;alr.;a tal mqoa.,
wdhug idfmalaIj ishhg 5-6 w;r jQ jdrIsl
jrOkh idfmalaIj fmdaIK W!k;d orYlhkaf.a iq
jrOkhla olakg ,enq' wdr:l jrOkfha wiudk
fnu f i`oyd wdxYsl jYfhka hl f' fuu by<
jrOkfhka ,o m%;s,dNhka fndfyduhla <s` fkdjk

hq;= jQjkag ,nd foka o;djfhka hq;= jQjkag iq`M


m%;s,dN m%udKhla f.k ' fuh o;djhkaf.ka
fmf<k whf.a jk ;;a;ajfha mj;sk wvqmdvqj,
m%;sM,hla f' Y%S ,dxlslhkaf.ka ishhg 40 la jQ
o;djfhka hq;= jQjkag ,efnk wdh fldgi
1990 ishhg 21 isg 2012$13 jifr ishhg 13'7
olajd my< hEug jrOk Iu;d fya;= h' f iu."
rcfha iykdOdr b,lal lsu rj, ugul mej;Su
Y%S ,xldf mam;a u ck.ykfha wdydr iqrlaIs;dj
flfrys RKd;aul n,mEula we;s lrk ,'
rg ;=< fmdaIK W!k;djh yd mdol m%Yakj,
iudc-wdr:l jeo.;alu fya;=fjka rch u.ska
kg is lrf.k hkq ,nk m%h;akhkag wu;rj"
o;djfhka hq;= jQjka w;r fmdaIK ;;a;ajhka
jehqKq lsug nyqO m%fYfhka hq;= l%shdudr.
.ekSu wjYH f' M,hS cd;sl Wmdhudr.hla u.ska
wjkug ,la jQ mjq,aj,g M,hS yd m%udKj;a
wdydr iemhqu yd foaYSh ksIamdokhka by< ug
yd Odx.SlrKhg wjYH lDIsldrl Wmdhhka" iy
tjeks uQ,sl uey;a i|yd iydh u" kq u iy
iemhqu jeks laIq uey;a wka;r.; h hq;=h'
fuu .egj ksrdlrKh lsug fmdaIK lafIa;%fha
fi!LH fiajlhkaf.a YlH;dj f.dvkexu i|yd
m%udKj;a uQ,Hhkhka ie,iSu jeks fi!LH fkdjk
uey;a o w;HjYH f' Bg wu;rj" fmdaIK
ugj, Iu;d mq`M,a u ms<sUq lrkq ,nk" <uqka
w;r wfmdaIKh by< hEf lreKq i,ld n,d"
wkd.; mrmqr w;r hjehdj yd yDo frda. jeks
;;a;ajhkaf.a jrOkh je<elaug lk wjOdkh
fhduq l< hq;= f'
b lau

Y%S ,xldj
ueld,Skj by< wdr:l jrOkhla
ia:djrj mj;ajdf.k hdug wfmalaId lrk w;r th
ck;djf.a jk ;;a;ajh k.disgqug wjia:djka
,nd fokq we;' flfia fj;;a" wdr:lfha jHqyd;aul
fjkial fya;=fjka mSvdjg m;ah yels ck.ykh
o;djfhka k.disgqu i|yd" wdr:l jrOkfha
m%;s,dNhka my<g ldka u (trickling down)
u; m%;sm;a;s imdolhkag imQrKfhka Yajdih
;eug fkdyels we;' tneka" irj iyNd.s;aj
jrOkh ;=<ska fi!Nd.H fn .ekSu i|yd"
rch iska iuia; uyck;dju jrOk l%shdu
i|yd hl u muKla fkdj" tys m%;s,dN N=la;s
ug yels jk jrOk l%shduhla ksrudKh
lr th Yla;su;aj yd wLKavj mj;ajdf.k hEu
w;HjYHfhkau is l< hq;=h'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

Y%S ,xldf <ud fmdaIK W!k;d .egj" h<s l,dmSh


m%foaYj, fYaIfhkau W;=re ueo m<d;" ls,sfkdh
yd fudKrd., iy uOHu llrfha yd j;= wdY%s;
mam;a mjq,a tallhka ;=< talrdYS we;' Okj;a
mjq,aj,g jvd mam;a mjq,a ;=< iy rf wfkla
m%foaYhkag jvd j;= wdY%s;j wvq nr Wm;a iy <ud
fmdaIK W!k;dj me;su ;=ka .=Khlska by< f'

31

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

32

iS; im;a m%udKhla" l=vd foaYSh fj<|fmd<la


yd wdfhdack Od;djhla iys; rgla f,i Y%S
,xldj wmkhk uQ,sl lr.;a l%fudamdhhka
flfrys wjOdkh fhduq l< hq;= w;r wdkhk
wdfoaYk fhda.H m ffOrhu;a l< hq;=h'
cd;Hka;r fj<|fmd< ;=< Y%S ,dxlSh ksIamdokj,
;r.ld;ajh wvq u flfrys n,md we;s fmd
.eg jkafka mrfhaIK yd ixjrOk lghq;= i|yd
jk wdfhdack m%udKj;a fkdu" fYaIfhkau
wmkhk i|yd uQ,H myiql fkdmej;Su" fj<|
m%jrOkh m%udKj;a fkdu" fj<| m%orYk yd
fj<| m%jrOk jevigyka i|yd iyNd.sug
l=vd yd uOHu mudKfha jHdmdrj,g ,efnk
iydh wvq u" mqyqKq Y%lhkaf.a ys`.lu ksid
M,hS;dj wvq u iy by< n,Yla;s msjehhs' g
wu;rj" wmkhk ksIamd; iy fj<| .ukdka;
Odx.SlrKh fkd mej;Su" wmkhk wdhfuys
wia:djrNdjhla we;s lsug fya;= h yels neka
ta ms<sn|j o wjOdkh fhduq l< hq;=h' ;r.ld
ksuh wkqmd;slhla mj;ajd .ekSu yereKq fldg"
wmkhk lrudka; w.h ufha by<g f.k hEu
i|yd rdcH yd fm!oa.,sl wxY taldnoaO jQ nyqO
m%fYhla w;HjYH f' f inkaOfhka" f.da,Sh
w.h u ;=< ixikaokd;aul m%;s,dN N=la;sh
yels by< wmkhk yelshdjla we;s lrudka;
taldnoaO lsf yelshdj fidhd ne,Su yd tA i`oyd
ffOrhu;a lsu l< hq;= w;r" fuu wxYj, isk
wfkl=;a wdfhdaclhska iy foaYSh iDcq wdfhdack
m%jrOkh lsu o l< hq;=h' tuksid" Y%S ,xldj
;r.ld lrudka; m%jrOkh l< hq;= w;r
m%d.aOkhg wu;rj kk ;dlaIKh" l<ukdlrK
l=i,;d" ;dlaIl fYaI{ kqu iy iqrlaIs;
fj<|fmd< iys;j mefKk wdfhdaclhka
wdlrIKh lr .; hq;=h'
fj<|fmd< m%fYh jehqKq lsu iy
wmkhk ksIamd; Odx.SlrKh lsu i|yd
wmkhklrejka iska kg mj;sk fj<| .siq
iy fj<|dug myiql iemhSu i`oyd we;s l%shdudr.
Wmufhka Nd;d l< hq;=h' iuia; wmkhkfhka
;=fkka foll muK .ekqlrejka jk hqfrdamd
iy wefuld tlai;a ckmo fj<|fmd< u; Y%S
,xldf wmkhk fndfydarg r mej;Su iy
idm%odhslj mj;sk wmkhk fj<|fmd< u;
wLKavj / isu fya;=fjka Y%S ,xldj ndysr
lmkj, wjkug ,la we;' cd;Hka;r
fj<u Yla;su;a yd jehqKq lsu i|yd uE;

jirj, l,dmSh fj<| .siq uQ,sl;ajh f.k


;sfnk w;r" ta yryd m%Odk jYfhka wfkHdakH
jYfhka jk fj<| ndOl wvq lr f.k we;'
Y%S ,xldj o fndfyda rg l,dmSh rgj,a b,lal
lr.kska oamdrYal yd nyqmdrYal fj<|
.siq i|yd w;aika ;nd we;' flfia jqjo" jrh
fj<| .siq y;rla muKla iys;j Y%S ,xldj f
inkaOfhka u|la miqmiska is' YlH;d iys;
wmkhk fjf<`ofmd< f,i Yd, wdr:lhkaf.ka
m%fhdack .ekSu i|yd kh iu ksoyia fj<|
.siqula we;slr .ekSug we;s yelshdj i,ld
n,ka isk w;r" th kh fj; islrk wmkhk
M,hS f,i jrOkh kg mj;sk fj<| mr;rh
wvqjk wdldrhg ie,ls,su;aj flgqm;a l< hq;=h'
wOHkhkaf.ka fy<sor we;s wdldrhg ;Sren
iyk wvq ugul meje;Su" ksfYaOkd;aul
,ehsia;=" ;Sre n fkdjk ndOl" l%lj wvq
lsf m%fYh (Phase-down approach)" ksIamdok
jHqyfha yd mdfNdack rgdf we;s iudkl iy
kS;s frda fj<u hkdh u; ol=Kq wdishdkq
l,dmSh fj<| .siqj, idr:l;ajh iS;
we;' jrdhj, mj;sk wjysr;dj,g wu;rj
fj<`o fkdjk ndOl" ksIamd; rg ;yjqre lr
.ekSf mj;sk kS;suh .eg" wdkhk i,dl
iSud" wdkhk n,m;% wjYH;djka" f,an,alrKh
ms<sn|j mj;sk kshuhka iy ;dlaIK wkque;Ska
,nd.ekSf we;sjk msjeh yd mudj hkd
fj<| fkdjk ndOl fya;=fjka bka-Y%S ,xld
ksoyia fj<| .siqfuka ,nd we;s m%;s,dN
w;alr.ekSu i|yd wjysr;djka ksrudKh we;'
fujeks .eg fya;=fjka mj;sk ksoyia fj<|
.siq ms<sn|j wmkhklrejkaf.a Yajdih
m we;' flfia jqjo" bkahdkq fj<|fmdf<ys
Yd,;ajh iy jrOkh ie,l+ g Y%S ,dxlSh
wmkhklrejka i|yd Yd," m%fhdackhg fkd.;a
yd hqKq l< yels fj<|fmd<la ksrudKh we;s
neka n fkdjk ndOl ms<sn| .eg ksrdlrKh
lr .ekSu i|yd iqiq l%shdudr. .; hq;=j we;' f
hgf;a" bkahdkq f;dgqm<j, uqyqK ug isjk
ndOl wju lr .ekSu i|yd wkql+,;d we.hq
l%shdmmd (Conformity Assessment Procedures)
fjkqfjka wfkHdakH ms<s.ekSu ms<sn| .siqj,g
(Mutual Recognition Agreement) t<eu ms<sn|
i,ld ne,Su M,hS jkq we;s w;r" ta iuu
wju msjehla hgf;a cd;Hka;r fyda wdkhkh
lrk rgj, m%;Skag wkql+, jk m wmkhkh

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

iudc wdr:l h;, myiql i|yd wLKav


rdcH wdfhdack meje;sh o" Y%S ,xldj ue
wdh wdr:lhla njg m;au ;=<ska mekk.sk
ixjrOk wNsfhda." irj iyNd.s;ajhla iys;
jrOkhla ksrudKh lsu i|ydksis f,i

b,lal.; jQ iy flaka.; jQ m%dfhda.sl m%;sm;a;s


;=<ska ksrdlrKh l< hq;=h' iu ;;a;ajfha mj;sk
l,dmSh rgj,a iy wfkl=;a wvq-ue wdh
wdr:lhka iu ii|k g Y%S ,xldj iyY%
ixjrOk wNsu;dr: u.ska ia:dms; l< b,lal
fndfyduhla bgqlr .ekSf bfhkau we;s w;r"
tajdhska iuyr b,lal 2015 jirg fmru <dlr
f.k we;' tfia kuq;a" rj, wOHdmk ;;a;ajh"
fi!LH yd fmdaIK orYlj, wvq l%shdld;ajh
iy iqrlaIs; mdkSh c,h" ikSmdrlaIdj yd ,sh
jeks uQ,sl h;, myiql fj; jQ m%fYh wju
u fukau uQ,H idlaIr;djfha yd uQ,H myiql
fj; m%fY f wvqmdvq mej;Su wd lreKq
fya;=fjka rfgys we;e m%foaY iy ck fldgia
wjk iy.; ;;a;ajfha mj;sk nj wOHhk
u.ska fmkajd fohs' 2015 jifr f,dal nexl=j
m%ldYhg m;alr we;s jdr;djlska olajk m"
2002 isg 2012$13 w;r ld,h ;=< o;djh
Yd, f,i wvq jqj o" iEu mqoa.,hska y;r
fofkl=f.ka tla wfhl= ks, o;d frLdjg
by< jk ugula we;s kuq;a" ffoksl wdhu
2005 l%h Yla;s iduHhg .,mk ,o t'c' fvd,r
2'50 g wvq w;r o;djg wdikak ugul is'
fuh fYaIfhkau wdr:l lmk iy iajdNdl
m;a mj;sk ld,j, ck.ykfhka ie,lsh
hq;= fldgila w;r by< ugf wkdrlaIs;
njla mj;sk nj oyd olajhs' wNHka;r wrnqoh
ksu fuka miq iufha fN!;sl h;, myiql
ixjrOkh f.j;a ;snqK o" iuyr m<d;a rf
by< jrOkfhys m%;s,dN i`oyd odhlug iy tys
m%;s,dN ,nd.ekSug fkdyels jrOk l%shdj,sfha
m%Odk m%jdyfha iSudfjka msg; wLKavj / isu"
m<d;a w;r mj;sk ie,lsh hq;= o;d Iu;d
u.ska biau;= lr olajhs' m<d;aj,ska o'foa'ks'hg
olajk hl;ajfhys mj;sk wiudk;d u.ska
fuh ;jrg;a ikd: flfrk w;r" tu.ska irj
iyNd.s;ajhla iys; wdr:l jrOk l%shdj,shla
ksrudKh lsug m%;sm;a;s kej; fufyhf
wjYH;dj biau;= flfrhs' fun m%;sm;a;s u.ska
wOHdmkh yd fi!LH" h;, myiql yd m%foaY
w;r inkaO;dj" Y%u fj<|fmd<g m%fYh
iy /lshd wjia:d mej;Su wd jq fmd fiajdjka
fnyef m%dfoaYShj mj;sk mr;r fya;=fjka
mekk.sk wNsfhda.hka flfrys wjOdkh fhduq
l< hq;=h' tn uey;aj, iM,;dj" miq.d
m<d;aj, ;ksmqoa., wjYH;d ykd .ekSu iy

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

l< yels jk f,i wmkhklrejkaf.a yelshd


by< kexu iy;sl lsu i|yd o l%shdudr. .;
hq;=h' ;jo" fYaIfhka n fkdjk ndOl ms<sn|
bkahdj iu oamdrYal l;sldjka ;jrg;a
mj;ajd .; hq;= w;r" Bg inkaO mdrYajlrejka
fj; M,hS f,i f;dr;=re fnyeu is l<
hq;=h' tfiau" nyqmdrYah ksoyia fj<| .siq
yryd f.da,Sh ksIamdok w.h ufha iyNd.S;ajh
by< kxjd .ekSug;a" tu.ska Y%S ,xldjg m%;s,dN
,nd .ekSug;a l%shd l< hq;=h' f inkaOfhka
wdishdkq iemhq ufha m%Odk l%shdldka
jk ol=Kq fldhdj" cmdkh" isx.mamQrej iy
uef,aishdj iu wdr:l iyfhda.S;djka fyda
ksoyia fj<| .siqj,g t<eu M,hS jk w;r"
fj<u jehqKq lr .ekSu i|yd tjeks .siq
wdishdfjka neyer jQ m%Odk wmkhk .ukdka;hka
iu o we;slr .ekSu fhda.H f' tfiau"
Y%S ,dxlSh f;dr;=re ;dlaIK ksIamdok wmkhkh
by< hkq we;ehs wfmalaId flfrk miqul f,dal
fj<| ixOdkh iu f;dr;=re ;dlaIKh ms<sn|
.siqug t<efuka we;s h yels n,mEu ms<sn|
we.hSu m%fhdackj;a jkq we;' ;jo" Y%S ,xldf
wmkhk i|yd YlH;djka mj;sk fj<|fmd<
i|yd jrh fj<| .siq fkdue;s u fukau
Y%S ,xldf ;r.lrejka fujeks rgj,a iu
jrh ;Sren l%uhkag m%fY u ;j;a ie,ls,a,g
.; hq;= lreKls' fuys m%;sM,hla f,i cd;Hka;r
fj<|fmdf<ys wiudk ;;a;ajhka hgf;a ;r.
lsug furg wmkhklrejkag is we;s w;r" th
Y%S ,xldjg wjdishl ;;a;ajhla ksrudKh lr
we;' fj<`ofmd< fj; m%fYu i`oyd ksoyia
fj<`o .siq iy jrh fj<`o .siq wdrN
lsu iy tu .siq ksis f,i Wmfhdackh lsu
Y%S ,xldf ;r`.lrejka w;r ;r`.ld m%;s,dNhla
,nd .ekSug Wmld jkq we;s w;r cd;Hka;r
fj<`ofmd< iu. in`o;d we;slr .ekSug bv
i,ihs' f w;r" jrh fj<`o .siq ms<sn`o
fmd l%uh ^GSP+& hgf;a jk iyk ,nd.ekSu
iy hqfrdamd fj<`ofmd< fj; u;aiH wmkhkh
i`oyd jk ;yku bj;a lsu i`oyd m%h;akhka
lk l< hq;=j we;'

33

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

34

Tjqkaf.a fYaI wNsfhda. imqrd,Sug iu;a nyq wdxYsl


uey;a ixjrOkh lsu u; fndfyda fihska
r mj;skq we;' fuu uey;a ksis f,i b,lal
lsu u.ska n,dfmdfrd;a;= jk m%;sM, f.fhka
<dlr .ekSu iy;sl lrkjd muKla fkdj uQ,H
ldrhlaIu;dj o iy;sl lrkq we;'
by< .=K;ajfhka hq;= udkj m%d.aOk wjYH;d
i|yd" je fjka mj;sk b,au imqrd,Su msi
M,odhS l%shdudr. wjYH f' lDIslruh uq,a lr.;a
wdr:lfha isg ldrl iy fiajd wxY uq,a lr.;a
wdr:lhla njg m;afjka rf wdr:lfha w;S;fha
isg is we;s jHqyd;aul mjr;kh;a iu" fuu
wruqKq <dlr .ekSu i|yd ksIamdok iy w.h
tl;= l< fiajd jehqKq lsu jeo.;a f' wdr:l
iy iudh ixjrOkfha by< ugula lrd <d
u i|yd by< l%shdld;ajhla iys; fiajd wxYhg
wu;rj hqKq ldrl wxYhla meje;Su w;HjYH
nj kslaIKh lr we;' lDIsldrl wxYfhka
o< foaYSh ksIamd;hg wvq hl;ajhla ;sh;a"
lDIsldrl wxYh ;jrg;a m%Odku fiajd
fhdaclhd jk w;r" th uq fiajd kshqla;sfhka
ishhg 28'2 la muK f' fuhg wu;rj" rdcH wxYh
fiajd kshqla;sfhka ishhg 15 lg muK hl;ajhla
imhhs' fuh" wfkl=;a wxY i|yd Y%u yshla
ksrudKh lrka idfmalaIj wvq M,hS;d mej;Su
by< hEug fya;= f' lDIsldrl wxYfha fiajd
kshqla;sfha fmkakq lrkq ,nk wvq u ;jrg;a
mj;skq we;ehs wfmalaId lrk kuq;a fuu Y%lhka
ldrl iy fiajd wxYfha /lshd i|yd iDcqj
ksr;ug we;s yelshdj ms<sn| .eg mj;sk w;r"
tu.ska Y%u ixp,kh ms<sn| .eg u;= lrhs' by<
jrOk udj;lg wj;SrK ug wjYH jkakd jQ
wfmalaIs; m%;sfhka hq;= mqyqKq Y%lhkaf.a
yshla olakg we;s w;r" fuh fndfyda ldrl
iy fiajd wxYhka uqyqK fokq ,nk r>ld,Skj
mj;sk .egjls' fujeks miqula ;=<" ldrl
ksIamdok jrOkh lsf iy by< jkdl yd
by< ;dlaIKfhka hq;= ksIamd; yd fiajd ;=<ska
;r.ld;ajh jrOkh lsf wruqK we;sj udkj
im;a ixjrOkh lsu" by< ue wdh ,nk
rgla njg m;aug W;aidy .ekSf w;HjYH f'
fYaIfhkau wmkhk wxYh b,lal lr.kska
wjYH kqu iy je b,aula mj;sk ksmqK;d
ldKav flfrys mqyqKqj ,ndu i|yd" iaf%,shdf
ldrl iy jer wOHdmk wdh;k (Technical and
Further Education Institutions) fyda wefuld tlai;a

ckmofha m%cd oHd, (Community Colleges) WyrK


jYfhka f.k" jD;a;Sh mqyqKq fyda ldrl oHd,
msysgqu inkaOfhka i,ld ne,Su m%fhdackj;a
h yelsh' g wu;rj" foaYSh YajoHd, fj;
we;=ug fkdyels jQjka i|yd mj;sk bvm%ia:d
je lrka" ksmqK;d mr;rh mshu i|yd mj;sk
ldrl oHd, foaY iyNd.S;ajhka u.ska fyda
jr;udk wjYH;djkag wkql+, jk m mq,a lsu
iy ;;a;ajfhka Wiia lsu ms<sn|j kej; i,ld
ne,Su M,hS h yelsh' ;jo" f.da,Sh wdr:lfha
isjk f.j;a ;dlaIl hqKqj u.ska o foaYSh
lrudka; i|yd n,mE we;s lrhs' kuHYS,S
/lshd wjia:d (Flexible work option) ykajdu o
we;=<;aj" mj;sk ;;a;ajhkag wu;rj fujeks
jrOkhka u.ska kj wNsfhda. /ila we;s lrhs'
;r.ld wdishdkq rgj,a lsysmhla iu ieif
by< jegqma iy idfmalaIj by< ksIamdok
msjehla meje;Su fya;=fjka Y%S ,xldf wmkhk
;r.ld;ajh by< kexu i|yd lrudka;j,
iajhxl%ShlrKh lsf wjYH;dj by< hka
mj;S' kgu;a Y%S ,xldf iud. lsysmhla
iajhxl%Sh hka;% Nd;h by< kexug iy
Tjqkaf.a lrudka;Yd,d i|yd frdfnda ;dlaIKh
fhd .ekSu i|yd ;SrKh lr we;' fujeks
;;a;ajhla ;=< ;dlaIKh mdol lr.;a jrOkhka
u.ska b,a lrk by< ugf ksmqK;d
wjYH;djkaf.ka Y%S ,xldf Y%u n,ldh
ikakoaO lsu;a" Wkka lsu;a w;HjYH f'
g wu;rj" kqu fn u yd hym;a wdl,am
b.ekaug;a" foaYSh lrudka;hkays hym;a
jevmphka we;s lsug;a Wmld u i|yd
wOHdmksl" ldrl yd jD;a;Suh iqiql yd
foaYhkaf.ka ,enQ w;alS iys;j kej; Y%S
,xldjg me mqoa.,hka ;jrg;a Wkka lrk
w;r" fYaI{ kqka yd ldrl kfhka hq;a
foaY.; Y%S ,dxlslhka kej; meu Wkka
lsug o mshjr .; hq;=h'
ksoyi ,eug fmr mjd wOHdmk lafIa;%hg
is lr we;s ie,lsh hq;= wdfhdackj, M, fk,d
.ekSug yd tu ch.%yK bhg mj;ajdf.k
hEu i|yd Y%S ,xldf j;auka wOHdmk moaO;sh
b,au mok lr.;a l%uhla njg ldYkh lsu
w;HjYH f' wOHdmkh i`oyd ieug m%fY ug
yelshdj ,nd u i|yd" meje;s rchka iska ork
,o lemu furg m%d:l yd oa;Shsl wOHdmkhg
wdikak jYfhka ish fokdg m%fY h yels

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wksYa; iNjhla iys; ksoka.; jl=.vq


frda.h miq.sh oYl fol mqrd Y%S ,xldj ;=< nrm;,
fi!LH .egjla njg m;a we;' fuu wksYa;

iNjhla iys; ksoka.; jl=.vq frda.h m%:u jrg


1990 oYlfha uq,a Nd.fha W;=re ueo m<df;ka
wkdjrKh jQ w;r" jr;udkfha wfkl=;a hdno
m<d;a yd ia;%slal 10 la mqrd YS>%fhka me;sr hEu
Yd, wNsfhda.hla we;' Y%S ,xldjg wu;rj fuu
jl=.vq frda.h bkahdj" t,aie,ajfarh yd
kslr.=jdj hk rgj, o olakg ,ef' flfia fj;;a"
by< lDIs ridhk Nd;h" le,aish iy
af,darhs by< ugula we;s lsjq,a c,h"
m%udKj;a f,i mdkSh c,h Nd;d fkdlsu
iy WKqiq u fya;=fjka we;sjk c,kh iy
wdiksla yd leh by< ugul mj;sk iy
fi,ksh wvq ugul mj;sk we;e ridhksl
ixfhda.hka fuu frda.h yg.ekSu i|yd frda.
ldrl idOl lssysmhla f,i fmkajd h yelsh'
fuu jl=.vq frda.fha n,mEug ,lajk ldka;djka
yd <uqka ixLHdj jrOkh fjka mj;sk kuq;a
n,mEug m;ajQjkaf.ka nyq;rhla mjq,a kv;a;=j
i|yd uqo,a Wmhk f.dka iy lDIsldrl
llrejkaf.ka iuka; ms mqoa.,hka f' fuu
frda.h ksid wdhu wys hEu fya;=fjka uq`M
mjqf,au iudc wdr:l ;;a;ajhg wys;lr f,i
n,mE we;s f' Y%S ,xldj ;=< mq`M,a u;a iudc
i;aldrl moaO;shla fkdue;s u" jl=.vq frda.h
we;s jQ mgka M,hS;dj wys u iy ffjoH
Wmfoia" T!IO" rer ldkalrKh iy noaOls
i|yd ug isjk ho fya;=fjka m%cdjka iy
mjq,a wdr:l jYfhka wia:djr ;;a;ajhkag m;a f'
fuu frda.h je<f by< wjkula iys;
m%foaYj, ck.ykh jl=.vq frda.Skaoehs fmr ykd
.; yels mlaIK 2008 jifr fi!LH wud;HdxYh
iska wdrN lrk ,oS' fi!LH i|yd jk rcfha
hou by< kexug hl jk ksoka.; frda.S
;;a;ajhka jk w rer mSvkh yd hjehdj jeks
frda. md,kh lsu ;=<ska frda. l,ska ykd .ekSu
frda.Skaf.a wdhq ld,h by< kexug fya;= f' f
w;r" wksYa; iNjhla iys; jl=.vq frda.hg
fya;=j lDIs ridhk nj we;e mrfhaIlhka
iska fy<s lsfuka miqj fuu frda.h
je<elaf mshjrla f,i 2014 wfm%a,a udifha
isg m,sfndaOkdYl ;=kla tk laf,dsfda,a"
fm%dmks,a iy jndr,s wdkhkh rch iska ;yk
lrk ,' fmdfydr wl f,i Nd;h ;yk
lsug iy ldnksl fmdfydr ffOrhu;a lsu
i`oyd rch iska kg mj;sk fmdfydr iykdOdr
jevigykg m%;sixialrK y`kajd fok ,'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

;;a;ajhla we;s lsu i|yd Wmld h' Y%S ,xldf


ck.ykh by< idlaIr;djhlska hq;= jqj o" by<
wdh ,nk wdr:lhkag idfmalaIj NdId yd
ixLHd;aul l=i,;d inkaOfhka miq.d njla
fmkakq lrhs' Ih wka;r.;h mok lr.;a yd
Nd. b,lal lr.;a Ihud,d f,i wkq.ukh
lrkq fjkqjg moaO;sh ;=<ska ,nd fok wOHdmkh
;=<ska isiqkag jk l=i,;d w;alr .ekSug Wmld
fjka Tjqkaf.a ksmqK;d Tma kexh hq;= w;r"
ksoyia ka;kh o ffOrhu;a l< hq;=h' NdId
m%K;dj" f;dr;=re yd ikaksfok ;dlaIKh
ms<sn| kqu iy ikaksfokh" kdhl;ajh"
ksrudKYS,s;ajh yd .eg ksrdlrKh jeks uD
l=i,;d jeks fj<|fmd< b,lal lr.;a l=i,;d
ixjrOkh lsug myiql ie,iSug fuu.ska
yelshdj we;' ;D;Shsl ugf " ;sridr wdr:l
jrOkhlg Wmld ug wjYH by< ugul
mrfhaIK yd ixjrOk (R&D) ksuejq ys mj;sk
ys`.h wNsfhda.hlaj mj;S' f.da,Sh fj<u yd
fiajd ;r.ld njg m;a lsu msKsi Y%S ,xldf
Wiia wOHdmkfha wfmalaIs; jdish ,nd u i|yd
wjYH wfmalaIs; ugug <`.dug YajoHd,
yd Wiia wOHdmk wdh;kj, mrfhaIK lsf
lghq;= wiu;a we;' lrudka; lafIa;%h yd
oaj;=ka w;r Yla;su;a kj ksmehq b,lal
lr.;a wdh;ksl inkaO;d f.dvke.Su f
i|yd wjYH jkq we;s w;r" th YajoHd, jHqyh"
iajhx-mj;ajd .ekSf wdlD;shla njg mjr;kh
lsug Wmld ug o yelsjkq we;' ;jo" Wiia
wOHdmkh i|yd isiqka n|jd .ekSu inkaOfhka
ie,lSf Y%S ,xldj" fjk;a ue wdh ,nk
rgj,g idfmalaIj miqmiska is' rdcH wOHdmk
moaO;sfha mj;sk iS; Od;dj f i|yd Yd,
jYfhka fya;= h yels w;r" fm!oa.,sl wOHdmkh
,nd .; yels nj yd h yels nj jeks .eg
fya;=fjka tu lafIa;%fha mj;sk wjia:d iSud f'
rdcH uQ,H wxYfha mj;sk iSud ie,ls,a,g .kska
wOHdmk moaO;sfha ksuejqj, M,hS;dj yd
.=Kd;aulNdjh jehqKq lsug wjYH wdfhdack
iemhSug fm!oa.,sl wxYfha by< hl;ajh
Wmld jkq we;s w;r" tu.ska mdi,a yerhkakkaf.a
yd WmdOdkaf.a l=i,;d jehqKq lr .ekSug
iydh ,efnkq we;'

35

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

36

g wu;rj" wksYa; iNjhla iys; ksoka.;


jl=.vq frda.Ska i|yd rer ldkalrKh" jl=.vq
noaO lsf jevigyka yd T!IO we;=`M m%;sldr
i|yd rch wLKavj iydh fokq ,nhs' ;jo
iudc fiajd fomdr;fka;=j iska wdr:l
jrm%ido wys y`kd.;a wksYa; iNjhla
iys; ksoka.; jl=.vq frda.Ska i`oyd remsh,a
3"000 l udisl ukdjla ,nd ug mshjr f.k
we;' k, c,h imhd fkdue;s m%foaYj,g msis
mdkSh c,h ,nd f ;djld,sl mshjrla f,i
cd;sl c,imdok yd c,dmjyk uKav,h iska
m%;s-wdY%e;s ;dlaIK hka;%d.dr yryd c,h imhkq
,nk w;r" wksYa; iNjhla iys; ksoka.;
jl=.vq frda.h i|yd tfrys mshjrla f,i muKla
fkdj" rf iEu mqrjeisfhl=gu msis mdkSh c,h
i|yd m%fYhla we;s nj ;yjqre lsug ish
jeishka fYaIfhkau" wksYa; iNjhla iys;
ksoka.; jl=.vq frda.h ms<sn| wjkug ,la
we;s m%foaYj, jeishka i|yd msis mdkSh c,h
,nd ug c,imdok jHdmD;s l%shd;aul lsf
wjYH;djla mj;S' ;jo" fuu jix.;h md,kh
lsf wruqka n,mEug m;a m%foaYj, c,fha
;;a;ajh mlaId lsu yd ridhkd.dr myiql
jehqKq lsu" mdi,a iy frday,a i|yd msrsis
mdkSh c,h iemhSu" w;a fmdm m%;sixialrKh
lsu yd mj;sk .%dh c, imdok fhdackd l%u
jehqKq lsu b;d jeo.;a jkq we;'
udr.j, mj;sk ;onoh iska we;s lrkq
,nk wdr:l mdvq mshjd .ekSu i|yd fmd
m%jdyk fiajd lkka je hqKq lsug
wjYH f' wdr:l jrOkhg" k.rj, jejk
ck.ykhg iy kd.l" wrO kd.l yd
.%dh wxY w;r by< hk .ukd.ukh i`oyd
iydh laug rf m%jdyk cd,hg yels h hq;=h'
fmd m%jdyk moaO;sfha mj;sk wldrhlaIu;djfha
m%;sM,hla f,i tl jdykhl wvq u.Ska ixLHdjla
m%jdykh lrka udr.j, Odjkh jk fm!oa.,sl
jdyk ixLHdj by< hEu u.ska r:jdyk
;onohlg u. mdok w;r" tu.ska .Dy tallj,g
iy wdr:lhg ug isjk bkaOk msjeh by<
hEu iy M,hS Y%u meh ie,lsh hq;= f,i wvq
u ;=<ska rfgys jrOk Nj;dj ie,lsh hq;=
f,i wvqug fya;= jkq we;' wdh ugu
by< hEu fya;=fjka jdyk yslfuys wfmalaIs;
jrOkh iu jdyk ;onoh ksid we;s jk wdr:l
mdvq ;jrg;a by< hkq we;ehs wfmalaIs;h'

udr. blsu yd niar: tla lsu jeks m%jdyk


h;, myiql ixjrOkh lsug rch Yd,
jYfhka wdfhdack lr we;s kuq fyd| ;;a;ajfha
iy YajikSh fmd m%jdyk l%uhla fkdue;s u
ksid jdyk ;ono .egj wLKavj mj;S' tuksid"
fYaIfhkau kd.l m%foaYj, mj;sk udr. iy
h m%jdyk moaO;sh jehqKq lsug ksis mshjr
.ekSu b;d jeo.;a f' nhsisl,a i|yd wdrlaIdld
iy meye,sj fjkalrk ,o udr. ia:dms; lsu
yd fmd m%jdykh i|yd we, udr. cd,h M,hS
f,i Nd;d l< yels f,i m%jrOkh lsu jeks
l,am m%jdyk udOHhka m%jrOkh lsu ;=<ska
jdyk ;onoh tla;rd m%udKhlg wvqlr .;
yelsh' ue ld,Skj" ldrhlaIu fmd m%jdyk
udOHhka m%jrOkh lsu yd ;ks mqoa.,hl= muKla
.uka lrk fm!oa.,sl jdykj,ska is lrk .uka
uka i|yd b,au wvq lsu fyda mj;sk bvlv
yd ld,h yryd fuu b,au kej; fnyeu
i|yd wjYH jkakd jQ Wmhdudr. yd m%;sm;a;s
fhd .ekSug m%;sm;a;s imdolhska iska m%jdyk
b,a l<ukdlrK l%shdj,shla wkq.ukh lsu o
b;d jeo.;a f'
ld,.=l rgdjka ;=< we;s jk fjkial iy
bkaOk , .Kka iu ne mj;sk p,khka"
mqkrckkSh n,Yla;s jrOkh lsf cd;sl
m%;sm;a;sh Yla;su;a lsf wjYH;dj wjOdrKh
lrk w;r" Y%S ,xldj ;=< wvq hoka n,Yla;s
W;amdokh lsf ;sridrNdjh by< kexu
i|yd we;s ndOl uevmeje;aug uQ,sl l%shdudr.
.; hq;=hs' Y%S ,xldj ishu m%Odk c, im;aj,
n,Yla;s ksIamdok Nj;djh m%fhdackhg f.k
we;;a" n,Yla;s ixhq;shg je hl;ajhla ,nd h
yels" jdudr. moaO;Ska we;=j fuf;la Nd;hg
f.k fkdue;s ;j;a c, im;a lsysmhla we;' rg
;=< fYaIfhkau ukakdru" mq;a;,u iy hdmkh
fukau lrg m%foaYj, o ie,lsh hq;= iq<x n,
Nj;djhla we;s nj o ykd f.k we;' ;jo"
myiqfjka fidhd.; yels ffcj ialkaO im;a"
lDIsldrl wmjH iy kd.l >K wmjH ;=<ska o
ie,lsh hq;= n,Yla;s m%udKhla W;amdokh lsf
w;s Yd, Nj;djhla mj;S' ;j;a myiqfjka
,nd.; yels ,sn, m%Njhla jk iQrh n,Yla;sh
Yd, mudKfhka iy Yd, m%fYfhka
hq;= y; n,Yla;Skag odhl;ajhla meje;sh o
Y%S ,xldj iska th ksis f,i m%fhdackhg .ekSug
wfmdfydi;a we;' tjeks mqkrckkSh n,Yla;s

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

,xld Lkscf;,a kS;s.; ixia:df jdcuh


YlH;dj iy;sl lsu i|yd fukau f.da,Sh
f;,a f,ys fjkialj, n,mE foaYSh
mdfNda.slhkag ksoNdjhlska ,ndug foaYSh
Lkscf;,a ksIamdok i|yd Yla;su;a , iQ;%hla
mej;Su w;HjYH f' f,dal fndrf;,a ,"
f.da,Sh b,a iy iemhq lmk yd wfmalaId
fya;=fjka ksr;=reju fjkia jk neka" r>
ld,hla i|yd Lksc f;,a ksIamdokj, foaYSh
, .Kka h ugul ia:djrj mj;ajdf.k
hEu ;=<ska foaYSh f;,a iemhqlrejka fyda
mdfNda.slhkayg mSvkhla ksrudKh lrkq
we;' ke .dia;= ho (FOB)" NdKav m%jdyk
yd rlaIK ho" ksuh wkqmd;h" jrdh .dia;="
;Sre n yd wfkl=;a n" foaYShj msmy l< yd
msmy wdkhkj, ixl,kh iy l=Kq yd
mmd,k ho hkdh we;=<;a , iQ;%hla u.ska
tjeks ndysr;dj, n,mEu wju lrkq we;' ,
ixfYdaOkhla is l< yels jdr .Kk" ixfYdaOkh
lrk wjia:dj iy fndfyda g iuia; hof
m%;sY;hla f,i jr;udk is,a,r , fldmuK
m%udKhlska fjkia lrkafka o hk lreKq
;SrKh lsu i|yd fr.=,dishla meku ;=<ska
, iQ;%h Yla;su;a lrkq we;' tneka" foaYSh
Lkscf;,a ksIamdok i|yd , iQ;%h y`kajdug
rch jr;udkfha ork m%h;akh ksjer f,i .;a
mshjrla f,i ffOrhu;a l< hq;=h' f w;r rdcH
jHjidhhkaf.a w,dN wju lsu i`oyd wfkl=;a
m%Odk uyck Wmfhda.S;djhka yd inkaO msjeh
ms<sUq jk , hdka;%K ieliSu o wjYH f'

lDIslrudka; wxYfha b .uk yuqf


wvq M,hS;dj" Odx.SlrKh wvq ugul
meje;Su" wdydr wkdrlaIs;Ndjh" wldrhlaIu c,
l<ukdlrKh fukau foaY.=l mrhdi iu`.
we;sjk iajNdl wNsfhda. jeks ndOl /ila mj;S'
tneka" lDIsldrl mrfhaIK iy c, im;a yd
h;, myiql ixjrOkh i|yd Yd, jYfhka
wdfhdackh lsu yryd lDIsldrl wxYh h<s
k`.d isgqf jeo.;alu ksrka;rfhka wjOdrKh
lrkq ,ef' Odx.SlrKh" M,hS;dj yd
;r.ld;ajh jrOkh lsu u.ska idm%hsl
wvq jkdlka hq;= lDIslrudka;fha isg by<
w.hla iys; lDIsldrl l%shdldrl fj;
fhduq ug myiql ie,iSu is l< hq;= w;r"
lDIsldrl wxYh by< jrOkhlska hq;= udj;lg
wj;SrK lsug yd tu.ska wdydr iqrlaIs;Ndjh
jehqKq lsu i|yd j;auka lDIsldrl m%;sm;a;s
m%;sixialrKh lsug m%h;ak h hq;=h' ;jo"
m%d.aOkh mok lr.;a ixjrOkh yd M,j
by< kexu i|yd oHd;aul mokulska hq;a
f.dm< m%jrOkh lsu" lDIs fhojq mok
lr.;a lrudka; m%jrOkh iy f.d ixOdk yd
fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajfhka hq;=j jdc
ugf lDIsldrl lghq;= wdrN lsu
w;HjYH f' tfukau by< w.h lsulska hq;=
Odx.SlrKh lrk ,o lDIs ksIamdok flfrys
fhduq u fYaIfhka jrId fmdaIs; m%foaYj,
lDIsldrl wxYfha jrOkh i|yd jeo.;a
idOlhla jkq we;' ta wkqj .;a l, lDIs
ksIamdok ieliq lrudka; mq`M,a lsu yd
ksIamdolhka" kd.l fj<| uOHia:dk yd
wmkhk fj<|fmd<j,a iu. inkaO lsug
wjYH l%shdudr. .; hq;=j we;' lDIsldrl wxYfha
jrOkh i|yd kk ;dlaIl l%fudamdhkag
m%fY ug iS; wjia:d meje;Su yd h;,
myiql i|yd jQ wvq wdfhdack fya;=fjka miq.sh
jir lsysmh uq`M,af,au mSvdjg m;a lDIs mrfhaIK
yd jHdma;s fiajdjka Yla;su;a lsu flfrys
wksjdrh wjOdkhla fhduq l< hq;=h' f w;r
ldrl" .Dyia: yd lDIsldrl wxY we;=<;a jQ
O mdrYajlrejkaf.a c, mfNdackh i|yd jQ
;r.h by< hdu u.ska" jd wxYfha ldrhlaIu;djh
by< kexu yryd c, im;a l<ukdlrKh
jehqKq lsu" c,h fn yef hdka;%Kh
fukau jdudr. ldrhlaIu;djh by< kexf
wjYH;dj wjOdrKh flfr'

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

m%Njhkays Nj;djh <d lr .ekSug iy tu


m%Njhka Nd;d lsf we;s jk ;dlaIl"
uQ,H iy wdr:l wjysr;d uevmeje;aug wjYH
kj l%fudamdhhka urYkh lsu i|yd fuu
lafIa;%fha m%Khska iy m%;sm;a;s imdolhka
tlg tlau w;HjYH f' tjeks m%;sm;a;s ;=<ska"
l=vd mudK jHdmD;s i|yd fm!oa.,sl wxYfha
iyNd.s;ajh wdlrIKh lr .ekSu" ;r.ld
im;aj, iykhS fkdjk .=ld,Sk mokulska
hq;a wdr:l msjeh Yaf,aIKh" iqiq m%uqL;d
hdka;%Khla meje;Su" .=ld,Sk yd wvq ho
uQ,Hk l%u mej;Su wdh ms<sn|j wjOdkh fhduq
l< hq;= w;r" tu.ska mqkrckkSh n,Yla;s u.ska
jk m%;s,dN ,nd .ekSug yels jkq we;' f w;r"
.Dyia: yd jHdmdl wxY foflysu n,Yla;sh
b;s lsf l%ufo u;a lsu i|yd wLKavj
m%h;ak u wjYH f'

37

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

38

ksIamdok msjeh by< hEu" h,a mek.sh


hkaf;%damlrK Nd;h" wvq wiajekak" fndfyduhla
j.djka mer u" wvq w.h tl;= lsu iy
m%udKj;a fkdjk Odx.SlrKh je,s lrudka;
wxYfha m%Odk .eg f,i ykd .; yel' kej;
j.dj" jehqKq l< fNda. j.dj" M,hS f,i
fmdfydr Nd;h" m,sfndaO md,k l%shdj,Ska"
Odx.SlrKh" lDIs ksIamdok yd w.h tl;=
lsu jehqKq lsu iy iM,hS wf,lrK
cd,hka we;s lsu hkdfhys wjYH;dj by;
.eg u.ska fmkakq lrkq ,nhs' f w;r fj<|
jH , my< hEu;a iu`.u ksIamdok msjeh
by< hka meje;Su" f;a iy rnr wxYhkays
jrOkh yuqf we;s m%Odk;u wNsfhda.h f'
Y%S ,xldj ;=< j.d flfrk fndfyda fNda." w.h
tl;= lsulska f;drj m%d:l ;;a;ajfhkau
wmkhkh flfrk nj olakg we;s w;r tu
fNda. fhd .kska O lDIs ieliq lrudka;
ixjrOkh lsf ie,lsh hq;= YlH;djhla mj;S'
tneka je,s wxYh jvd ,dNhS yd ;sridr
ugula lrd f.k hEug ishu mdrYajlrejka
iska by< m%h;akhka u w;HjYH f'

fiajdjla ,ndu i|yd o u.fmkajkq we;'


flfia jqjo" fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh"
wdlrIKh lr .ekSf idr:l;ajh yd tjeks
Wmdhudr.sl yjq,ald;ajhkaf.a m%;s,dN ,nd
.ekSf yelshdj" ksis wrlaIdj" fiajd ;;a;ajh yd
,lrKh ms<sn| m%;Ska kshulr n,.ekaug
rchg we;s yelshdj u; r mj;S' tneka" rch
rdcH md,lfhla" myiql i,ikafkl= fukau
m%;sm;a;s imdolfhl= f,i ish ldrhNdrh is
lsf jvd fyd| hy md,khla we;s l< hq;= f'
;jo" rch fuu l%shdldrl i|yd foaYSh
nelr fj<|fmd< ixjrOkh lsu ;=<ska
fukau h;, Kh wruqo,a we;s lsu i|yd
m%;sm;a;suh l%shdudr. ;=<ska h;, myiql
nelr ksl=;a lsu i|yd myiql ie,iSu
u.ska uQ,H wxYfha l%shdld;ajh ffOrhu;a
l< yelsh' fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh
wdlrIKh lr .ekSf idr:l;ajh iy rdcH
fm!oa.,sl yjq,ald;ajfhka m%;s,dN ,nd .ekSf
yelshdjka" rcfha m%;sm;a;sj, ia:djr;ajh yd
lemu iy ys;lr kS;s yd wdr:sl mirhla we;s
lsu u; r mj;S'

by< hk wruqo,a mr;rh imqrd .ekSu


i|yd" rdcH im;a yd rdcH uQ,H iSudjka u;
mj;akd ixfrdaOl uOHfha iudc wdr:l h;,
myiql yd jdishS jk wjia:djka i,id u
i|yd rdcH fm!oa.,sl yjq,ald;ajh jeks kjH
hdka;%K ms<sn|j l%shdld f,i rch iska i,ld
ne,sh hq;=j we;' wOHdmkh" fi!LHh" ,sn,h"
udr. yd uydudr. jeks w;HjYH h;, myiql
i|yd rcfha wLKavj is jk wdfhdack Y%S ,xldj
ue wdh rgla njg YS>%fhka mjr;kh ug
hl we;' flfia jqj;a" l,am uQ,H l%u u.ska
m%;s,dN ,eu i|yd rgg Yd, yelshdjla we;s
w;r" tu.ska fm!oa.,sl wxYfha m%d.aOkh yd
fYaI{;dj wdr:lfha ishu wxYhka fj; fhd
.ekSug yels jkq we;' idr:l rdcH yd fm!oa.,sl
yjq,ald;ajh" wfkl=;a wxY w;r l%shdld;ajhg
W;af;ackhka we;s lrka Yla;su;a wdh;ksl
ieleiaula we;slsug iy YajikSh;ajh jrOkh
lsug Wmld jk neka tu.ska fm!oa.,sl
wxYfha wdfhdack wjia:d je lrkq we;s w;r
fm!oa.,sl wxYfha uQ,Hkh" rdcH wxYfha Kh
iy hou u; jk mSvkh wvq lsug Wmld f'
fm!oa.,sl wxYfha we;s ;r.ld iajrEmh ksid
tajdfha uey;a u jvd ldrhlaIu yd M,hS

YS>%fhka ck.ykh hm;a u;a iu"


rdcH wxYfha Y%du fhdackd l%uj, ;sridrnj
iy;sl lsf wjYH;djla mj;sk w;r" iuia;
Y%u n,ldhu wdjrKh jk m fj<|fmd< fj;
keUqrejQ Y%du yd mdf;daIs; fhdackd l%u ykajd
h hq;= f' Y%dlhka ixLHdj iy Y%dl ukdjka
by< hEu rcfha whjeh ;=< mqkrdjr;k hou
ie,lsh hq;= f,i by< hdug fya;= f' l%ufhka
hm;a jk ck.ykh yd wdhq ld,h by< hEf
m%;sM,hla f,i uOH ld,Skj f yd neKq uQ,Huh
wjYH;djkaf.a wvqula wfmalaId l< fkdyelsh'
ck.ykfhka Y%du jhig <djk ixLHdf
by< hk m%;sY;hg i,k f,i myiql imhk
b;=re yd Y%dl m%;s,dN l%u ixjrOkh lsf
wjYH;dj fuu ck ldYh ;=<ska u;=lr olajhs'
fj<|fmd< mj;akd wvq fmd,S wkqmd; ;;a;ajh
yd Y%dlhska je m%udKhla fmd,S wdh
u; hemSu;a fya;=fjka fujeks l%u ixjrOkh
lsf lk lsf wjYH;djh by< kxjhs'
uQ,H wdh;k lsysmhla kgu;a we;e Y%dl l%u
ykajd we;s w;r" r> ld,Sk b;=relrejkaf.a
wjYH;djka imqrd,Su i`oyd jdrIslhka" mdf;daIsl
fhdackd l%u yd Y%du ie,iq jeks l,am
b;=re yd Y%du ksmehq ;jrg;a ixjrOkh

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

uQ,H w;rueoslrKfha ldrhlaIu;dj by<


kexu" Odx.SlrKh jQ uQ,H ksIamdok yd fiajd
ykajdu iy u;a uQ,Hk i|yd jQ m%fYh by<
kexu ;=<ska uQ,H moaO;sh mq,a lsu" wdr:lfha
by< jrOk m%jK;d ;sridrj mj;ajd .ekSf
w;HjYH f' uQ,H wxYfha ixjrOkh" wdr:lfha
Yla;su;aNdjh jehqKq lrk w;r" b;=re
talrdYS lsu" f;dr;=re yqjudrej m%jrOkh"
im;a fnhEu je hqKq lsu" Odx.SlrKh
i|yd
myiql
iemhSu
iy
wjku
l<ukdlrKh ;=<ska wdr:l jrOkh f.j;a
flfr' Odx.SlrKh jQ uQ,H WmlrK iys; jvd
mq,a yd jYS, uQ,H moaO;shlg lmkj, n,mEu
wju lsug yelshdj we;s fyhska" uQ,H wxYfha
ixjrOkh" uQ,H ia:dhS;dj m%jrOkh lsug o
fya;= f' ta wkqj" iud. wxYh iy iq yd uOHu
mudK jHjidhhka i|yd uQ,H myiql imhk
m%Odk iemhqlre f,i nexl= wxYh wLKavj
lghq;= lrk w;r" wdr:lfha O wjYH;d
i|yd myiql imhka m%udKj;a .=ld,Sk uQ,H
myiql iemhSu ;yjqre lsu i|yd fj<|fmd<
u; mok jQ l,am uQ,Hk l%u m%jrOkh lsu
wjYHj we;' fuu l%shdudr.h" fm!oa.,sl wxYfha
wdfhdack l%shdldrl by< kexu b,lal lr.;a
m%;sm;a;s l%shdudr. iM,hS f,i l%shd;aul lsf
b;d jeo.;a f' ta wkqj" foaYSh yd foaYSh
wdfhdaclhkaf.a fj<|fmd< iyNd.S;ajh by<
kexu u`.ska fldgia fj<|fmd< jrOkh lsug
mshjr .kakd w;r" ueld,Skj jvd mq,a yd
jYS, idx.l Kh fj<|fmd< ixjrOkh i|yd
je wjOdkhla fhduq l< hq;=h' Y%S ,xldj l,dmSh
uQ,H flakaia:dkhla f,i bhg meug
wfmalaId lrk fyhska" jYS, jHjydr uqo,a iy
ixlSrK uQ,H WmlrKj,g myiql iemhSu i|yd
uQ,H jHq;amkak yd NdKav fj<|fmd< l%lj
ixjrOkh lsu iy .;sl iy f.da,Sh kshduk
rduqjla ixjrOkh lsu o jeo.;a f' f w;r"

uef,aishdj" hkduh" ms,smSkh iy bkakSishdj


jeks ke.S tk fj<|fmd< wdr:slhka ;=< olakg
yels m tjeks uQ,H myiql lsish rglg" kq
wdr:lhla njg m;au i`oyd wkqn,hlaj we;s
neka ukdj je hqKq jQ fm!oa.,sl fldgia iy
m%d.aOk jHjidh myiql ;jrg;a wjOdkhg
.; hq;= lreKla we;' wdr:luh jYfhka miq.d
m%foaYj, uQ,H m%fYh je hqKq lsu" .= ld,Sk
b;s lrkakkaf.a wjYH;d imqrd,Su i|yd Y%du
wruqo,a l%u iy l,am b;=re l%u ixjrOkh
lsu iy mqkrckkSh yd l,am n,Yla;s wdY%s;
l%shdldrl jeks kfjda;amdok l%shdldrl
uQ,Hkh lsu jeks wdr:lfha fuf;la idlaId;a
lr.; fkdyelsj we;s wjYH;d imqrd,Su i|yd
uQ,H wxYfha ixjrOkhg yelshdj we;'
kfha isg hqfrdamh olajd ysfok bkahdkq
id.r kdl fiao udr.h uOHfha msys m;la
f,i Y%S ,xldj" tys Wmdhudr.sl msysu" mj;sk
by< YlH;djkaf.ka Wmu m%fhdack Wlyd
.ekSu i|yd fhojd .; hq;=h' Wmdh udr.sl
f,i msysf jdishg wu;rj Y%S ,xldf Yla;Ska
jk W.;a Y%u n,ldh" jehqKq l< fN!;sl
h;, myiql" l,dmfha rgj,g idfmalaIj
jHdmdr mj;ajdf.k hdug myiq mirh"
idfmalaIj wvq n wkqmd;sl mj;sk n l%uh"
iuq;sjd foaYmd,kh ;=<ska idrj wdr:l .eg
ms<sn|j mq,a m%;sm;a;suh lau fukau l,dmfha
f.fhka jrOkh jk rgla u hk lreKq
l,dmfha m%Odk wdfhdack .ukdka;hla f,i
Y%S ,xldj m%jrOkh lsu i|yd Nd;d l< yelsh'
Y%S ,xldj ol=Kq wdishdkq l,dmfha rgla jYfhka
ykajkq ,nk kuq;a" th iudc-wdr:l ixjrOkh
inkaOfhka n,k l, l,dmfha wfkl=;a
rgj,a iu ieif fmkakq lrkqfha
iudklj,g jvd fjkialf' fuu ;;a;ajh
l,dmfha we;s wjia:dj,ska m%fhdack .ekSug
rgg bv i,ik w;r" kef.kysr iy wdishdkq
wdr:l jeka;hka fukau ngysr hqKq wdr:l
iu inkaO ug woa;Sh wjia:djla ,nd
we;' Y%S ,xldjg f.da,Sh jkdl ufhys
taldnoaO fldgila f,i lghq;= l< yels
neka m%jrOk fiajdj, jdish iy ksmqK;dj
u.ska ,efnk m%fhdack ,nd .ekSug o
rgg yels f' f wkqj" wdfhdacl Yajdih by<
kexug iy ueld,Skj ol=Kq wdishdj ;=< jvd;a
jD;" f.da,ShlrKh jQ yd ;r.ld wdr:lh njg

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

lsf wjYH;dj mj;S' fujeks l%u ykajd u


Y%dlhskag iykhla i,ik w;r" uQ,H wxYfha
ixjrOkhg myiql ie,iSug;a r> ld,Sk
jHdmD;Ska i|yd wruqo,a ,ndf m%Njhla f,ig;a
jeo.;a jkq we;' f w;r" rdcH wxYfha Y%du
jegqma l%ufhys ;sridr nj iy;sl lsu i`oyd 2016
whjeh u.ska rdcH wxYhg w;ska n|jd .kakd
fiajlhka i|yd hl;aj Y%du jegqma l%uhla
fhdackd lr we;'

39

YS% ,xld uy nexl=j | jdrIsl jdr;dj 2015

wdl" , iy uQ,H moaO;s ia:dhS;dj" b lau iy m%;sm;a;s

40

Y%S ,xldj m;a lsug yd fj< iy wdfhdack


i|yd bkahka id.rfha flakaia:dkh f,i ;u
;;a;ajh kej; ,nd.ekSug mq,a m%h;akhka u
w;HjYH f'
ld,hla uq,af,a jrOkh fjka meje;s
wdr:lfha jHqyd;aul .eg 2015 jir ;=< o
meye,sj l .; yels jQ w;r" by< wdr:l
jrOkhla yd wvq WoaOukhla iys; udj;lg .uka
lsu iy;sl lsu i|yd fuu .eg ksjer lr
.ekSug" ia:djr l%shdudr. wjYHj we;' wdr:l
jrOkhg wLKavj iydh u i|yd flld,Sk
rdcH uQ,H iy uqo,a m%;sm;a;s m%udKj;a fkdjk
w;r" im;a ixfrdaOl iy m%;sm;a;s meje;Su

;=<ska" tjeks flld,Sk m%;sm;a;s ;jrg;a


fhd.; fkdyels nj meye,s we;' tuksid"
Kh fkdjk m%d.aOk wruqo,a wdlrIKh lr
.ekSu i|yd wjYH flfrk m%;sm;a;s wLKavj
meje;Su iy;sl lsug fukau jHdmdr mj;ajdf.k
hdf myiqj by< kexu i`oyd rdcH wdhu
iy ho fukau rdcH jHjidhkag w< rdcH
uQ,H m%;sixialrK we;=`Mj" iqiq jHqyd;aul
m%;sixialrK iY%Khla ykajd u wjYH f'
fm!oa.,sl wxYfha mq,a iyNd.S;ajh we;sj rfgys
udkj im; we;= Yla;Ska Wlyd .ekSu iy
tla;eka lsu i`oyd fuu m%;sixialrKhka b,lal
lr.; hq;=h'

S-ar putea să vă placă și