Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
-O
rt
SIM"*" 3
SSE1 o S 2 E
M*2
P
o
D/a " i ^ P ^ o y S i i o - S ,
/ ^ r^
kj
^ L-J S3 X(;{
b^-rt
<* u~***
MLSIC
D O
PARNASSO
DIVIDIDA
EM Q J A T R O C O R O S
IMA
SEU
DESCONTE
CMICO
do em duas Comdias.
{\EDUS1Z
OFFERECIDA
A O E X C E L L E N T I S S I M O SENHOR D O M N U N O
Alvares Preyra d Mello , Duque do Cadaval, &c.
E
E N T O A D A
LISBOA.
*""*""?* *
*.*
*"_g)r'i
^j^lf^WW^W *%-%^^-*%%^^-*^
AO E X C E L L E N T I S S I M O
S E N H O R D . N U N O ALVARES PEREYRA
de Mello,Duque do Cada vai, Marquez de Ferreyra , Conde
de Tentugal, Alcayde mor das Villas, & Caftellosdc Olivena, Sc Alvor, Senhor das VillasdeTentugal,Ruatcos,
Villa nova danfos,Rabaal,Alvayazere, Penacova,Mortagoa,Ferreyradaves,Cada vai, Cercai, Peral,Viliaboa, Villarruyva,Albergaria,Agoa de peyxes,Muj,Noudar, & Barracos.Comendador das Comendas de Grandola. Sardoal, EyxOjMoraes.Marmeleyra^oudar, & Barrancos. DosConfelhos de Eftado,& Guerra, & do defpacho de mercs, & expediente. Meftre de Campo General da Corte , & Provncia
da Extremadura junto peToade Sua Magetade,Capitao
General da Cavallaria da mefma Corte,& Provncia, Piei*
dente do Dezembargodo Pa<*:o,&c.
E LEfta\\E
fe->em Fccio ao Monte far*
%j$. naffo o ter fido das Mufas do m icilio - mas fe nifMJ" to teve afortuna de ler tal Ve-> opnmeyro,nafaltou quem lhe tiraffe a de /er nico. Ejfa queyxa
pode formar da famosa Grcia .paia cujas
interiores froVincias/epa/jarab, as Mujas com
tanto empenho.como fy o que tiViUQ em fa*>er aquelleprtento dajmt
*jj
Atre
" .
D e Voffa Excellencia
Menor fubdito
I "> V '
O y^^y
*' """""*" 1^' tSa " ^ " " ^ """^ <^*^ f*^ ^****< "**> / - > "*>
<$
fff.
PRLOGO
AOLEYTOR.
S T AS Rimas, que em quatro lnguas eto compoftas.eE.rco nele lugar, para que fe entenda que
pode na l Mufa cantar com diverfts vozes. No
prinjpip celejya-fe huma Dama com enemede
Anarda,eftyIoantigode alguns Poetas, porque melhor fe exprimem os affdos amorofs com experincias prprias: porm porque no parecef faftidiofo o objedo, fe aggregaram
outras Rimas a vrios affumptos: & allm como a naturefa
prea da variedade para a fermoura das coufas creadas, lim
tambm o entendimento a defeja , para tirar o tdio da li^o
dos livros. Com titulo de Muica do Parnalo fe quer publicar ao Mando : por porque a Poea na he mais que hum cato Potico, ligando as vozes com certas medidas para confbnancia do metro.
Tambm efereveram cilas Rimas em quatro linguas,prque quis tnotrar o u A utor com ellas a noticia, que tinha de
toda a Poeia,& erimai efla obra,quando no fo pela e
legancia dos conceytos, ao menos pela multiplicidade das lnguas. O tcrceyro,& quarto coro das Italianas, & Latinas efio
abbrcviadds, porq alem deti compoflca no fer vulgar p: ra
todos,
VALE.
LICENAS
DO S A N T O OFFICIO.
L I C E N A DO PAO.
^:^^^^r^^^S^SKf"
' " P Axa efle livro em trezentos Sc finoenca reis. Lisboa
JL 2j* de Feverevro de 1705.
Lacerda. Vieyra* Catnejro. jilmeyda.
Pag. i
^
* * * * * * * * * . * * * * * * * * * *
lC ftf*
* ' * * * * ! *
*3'i
*jjai
PRIMEYRO
COR O
D E R I M A S P O R T U G U E S A S EM
verfos amorofos de Anarda.
S O N E T O S .
Anarda inVocadd.
SONETO
I:
ferfiide
Mujtca
Perfuadea Anarda qu ame.
S O N E T O II.
Narda v na eftrella,que empiedofo
Vital influxo move amor querido,
AAdverte
no iafmim,que embranquecido
Cndida f publica de amorofo.
Confidera no Sol.que luminofo
Ama o jardim de flores guarnecido;
Na rofa dverte,que em coral florido
De Venus vcfte o nacar laftimofo.
Anarda pois, na queyras arrogante
Com defdem fingular de rigorofa
As armas defprefar do Deus triunfante:
Como de amor te livras poderoa,
Se em teu gelo florido, & rutilante
Es etrclla,es jafmim,es Sol,es rofa?
S O N E T O III.
Anarda as anfias do alvedrio,
S Ufpende
Quando a fortuna cegamente ordena
Efia dor,que dilatas pena a pena,
Efe al|ofar,que vertesfioa noSe es dura rocha no rigor impio,
Se es brilhadora luz na fronte amena;
A trifle chuva de cryftacs ferena,
Da fucceffiva prata embarga o rio.
Mas ay,que na depcs o ntimento,
Para que em ei padea rigor tanto,
Se tens meu corao no peyto izento.
De forte pois,que no amorofo encanto
A vivas em teu peyto o meu tormento,
Derramas por teus olhos o meu pranto.
Sol,
do Tarnajfo.
Sol* Anarda.
S O N E T O IV
Sol oitenta a graa luminofa,
OO Solhe
Anarda por lufida pondera;
brilhadorna quarta esfera,
Brilha Anarda na esfera de fermofa.
Fomenta o Sol a chamma calorofa,
Anarda ao peyto viva chamma altera,"
O jafmim,cravo,& rofa ao Sol fe efmera,
Cria Anarda o jafmim,o cravo,& roa.
O Sola fombrad bellosdcfmayos,
Com os olhos de Anarda a fombra he clara,
Pinta Mayos o Sol.Anarda Mayos.
Mas [ defiguaes nifto ) repara
O Sol liberal fempre de feus rayos,
Anarda de feus rayos lempre avara.
SONETO V
PedraIman,que em qualidade occulta
Naturalmente attrahe o ferro impuro,
Se na v do diamante o luftre puro,
Prende do ferro a fympathia inculta.
Porem logo a virtude difficulta,
Quando fe ajunta co diamante duro:
Que hum dio at nas pedras he feguro,
Que at nas pedras huma inveja avultaPrendendo pois com attraca fermoa
A fermofura,qual Iman e aviva,
He diamante a durefa rigorofa;
Aquella junta com a durefa efquiva,
Na logra a fympathia de arnorofa,
Perde a virtude logo de attracliva.
A ij
Ir as
Mujtca
Iras de Anarda cafiigadas:
S O N E T O VI.
O cegoDeus,Anarda,compellido
Vejo teu roto,5c digo meu tormento;
Digo para favor do fentimento,
Vejo para recreyo do fentido;
As rofas de teu rofto defabrido,
De teus olhos o efquivo lufimento;
Eftefulmina logoorayoifento,
Elias efpinha logo ao Deus Cupido.
Porem para experincias amorofas,
Quando de amor as anfias atropellas,
As per feies fe muda desluftrofas:
Porque tomando amor vingana dellas,
Nos rigores te afea as linda>rofas,
Nas iras te efcurece as lucs bellas.
Vendo a Anarda depe o fentimento.
S O N E T O VIL
ega
do aVarnaJp).
Cega duas Vezes,Vendo a Anarda.
S O N E T O VIII.
ter Amor ardente enfayo,
Q Uerendo
Quando em teus olhos feu poder inflamma,
Teus Foes me acendem logo chamma a chamma,.
Teus foes me cega logorayo a rayo.
Mas quando de teu rolo o bello Mayo
Dedenha amores no rigor que acclama,
De meus olhos o pranto fe derrama
Com viva queyxa,com mortal defmayo
De forte,que padeo osrefplandores,
Que em teus olhos luentes fempre avivas,
E finto de meu pranto os disfavores.
Cego me fazem j com anfias vivas
De teus olhos os foes abrafadores,
De meus olhos as agoas fueceffvas.
S O N E T O IX.
Ponde-
Mujica
Ponderao do rofio, olhos de Anarda.
S O N E T O X.
S O N E T O XI.
Ponde-
do Tarnajfo
Ponderao do Tejo com Anarda.
S O N E T O XII.
S O N E T O XIII.
em magoas me vejo atribulado,
QUando
Vem fono a meudefrelo padecido,
Refrigera os incndios do fentido,
Os rigores fufpende do cuydado.
Se no monte Cimmerio retirado
Trifle lugar occupas,te convido
Que venhas a meu peyto entnftecido,
Porque trile lugar fe tem formado.
Se querem nyte efcura rus intentos,
E fequeremfilenciojnastriflefas
Noyte,& filencio tem meus fentimentos:
Porque trile,& fecreto nas ternefas,
He meu peyto ha noyte de tormentos,
He meu peyto hum filencio de finefas.
Jnel
Mufica
Anel de Anardapondt rado.
S O N E T O XIV
Sfe vinculo,Anarda,luminofo,
Do minimo jafmim prifa dourada,
ELogra
na mobellefa duplicada,
Quando logra na mocandor fermofo.
Sete aprifiona feu favor lulrofo,
Te retrata os erTeytos de adorada;
Porque quando te adorna a luz amada,
Me aprifionaso peyto venrurofo.
Agora podem teus defdensefquivos
Na breve roda de ouro ver eguros,
Se cuydados,fe incndios logro alivos;
Pois nella confidero em males duros,
Que tenho a roda dos cuydados vivos,
Que tenho o ouro dos incndios puros.
S O N E T O XV
efculpir artfice engenhob
QDa_ Uer
Ha elatua de bronze fabricada,
naturefa frma equivocada,
Da naturefa imitador famofo.
No rigor do elemento luminofo,
( Contra as idades fendo eternizada)
Para efculpir a elatua imaginada,
Logo derrete o bronze lagrymofo.
Affim tambm no doce ardor que avivo,
Sendo artfice o Amor,que me defvela,
Quando de Anarda faz retrato vivo;
Derrete o coraja na imagem delia,
Derramando do peyto o pranto efquivo,
Efculpindode Anarda a elatua bella.
Anardtx
do T?aYnajfo,
Anarda temerofa de hum rayo.
S O N E T O XVI.
o Ceo,o Ceo refplandecendo,
BEmRamando
Bello a hum tempo c via,& rigorofo,
fugitivo ardoro Ceo luflro,
Em condenda voz o Ceo tremendo.
Gyra de hum rayo o golpe,na bfrendo
O capricho de ha arvore frondofo:
Que contra o brio de hum fubir gloriob
Nunca falta de humrayoogolpe horrendo.
Anarda vendo o rayo defabrido,
Por altiva temeu feu golpe errante,
Mas logo o defengano foy fabido.
Na temas [ dilTe eu logo) o fulminante:
Que nunca ofFende o rayo ao Ceo lufido,
Que nunca teme ao rayo o Sol brilhante.
S O N E T O XVII.
Narda bella no rigor fofrido
Defeja a morte ao lalimofo peyto,
Sem ver que em feu perigo a morte aceyto,
Pois fempre vive Anarda em meu fentido.Mas como o mortal golpe defabrido
Nunca ezprimenta hum infeliz fugeyto,
Morro fmente de amorofo effeyto,
Nunca morro do golpe pretendido.
Teme em meu corao a Parca forte
O divino retrato, que convida
A meu peyto amorofo immortal forte.?
De forte pois,que em gloria padecida
Anarda prpria me defeja a morte,
Anarda prpria me defende a vida.
Efpe-
IO
MuficA
Efptrnstsfem logro]
S O N E T O XVIII.
E contra minha forte em fim pelejo,
Que quereis.efperana magoada?
Se na vejo de A narda o bem que agrada,
Na procureis o bem do que na vejo.
Quandofruflrarfe o logro vos prevejo,
Sempre a ventura efpero dilatada;
Na vejo o bem,no vejo a gloria amada,
Mas que muyto, e he cego o meu defejo?
Enfermais do temor,& na fe alcana
O que fem cura quer voffa locura;
E morrereis de vofa confiana.
Efperanfa na ois,porem fe apura,
Que f niflo fereis certa efperanfa;
Em fer falfa efperanfa da ventura.
S O N E T O XIX.
do Waffnjfo.
11
a^oja, Anarda.
S O N E T O
XX.
^S g&l ttlSi SSitttffiT"*1 ^Tlff^ *& ' A** tfflflaj *xA& ta-ial AAtAQAA ___flg) gft_*
""*"($ ^ ^ ! " ^ ^ !""!*""""
MADRIGAES.
TVVf^i^ amoroja.
M A D R I G . I.
E meu peyto navio,
Sa teus olhos o Norte,
Aqum egue o alvedno,
Amor Piloto forte;
Sendo as lagrymas mar,vento os fufpiros,
A venda velas fa,remos feus tiros.
B ij
Pe/ca
12
Mu fica
Pefca amorofa.
M A D R I G . II.
Oy no mar de hum cuydado
Meu corao pefcado;
Anzis os olhos bellos;
Sa linhas teus cabcllos
Com foltagentilefa,
Cupido pefcador,ifaabellefa.
TSlaufragio amorofo.
M A D R I G . Il.
meu cuydado
Q uerendo
Navegar venturofo,
Foy logo oobrado
Em naufrgio amorofo;
Efora teus defdens contrario vento,
Sendo bayxo o meu vil merecimento.
M A D R I G . IV
E fahe Anarda ao prado,
Campa todo de flores matizado;
Sc fahe praya ondofa,
Brilha toda de rayos luminofa;
Em fim fe efl prefente,
Tudo fe v contente;
Mas eu o nos defden,scom que me aflifle,
Quando prefente efljme vejo trile.
Pondera-
do Tarnajfi.
13
MADRIG.
V;
E as fobrancelhas vejo,
Settas defpedes contra o meu defejo;
Se do roflo os primores,
Em teu rolo fe pintam varias cores;
Vejo pois para pena,& para golo
As fobrancelhas arco,Ins o rolo.
M A D R I G . VI.
meu peyto padece,
rochedo mais duro fe enternece;
SSeE Oafino
o fentimento,
O tronco felaflimado tormento;
Se acao choro<5*: canto,
A fera fe entriflece do meu pranto;
Porm nunca eflas dores
Abrandam,doce Anarda,teus rigores.
Oh condio de hum peytol
Oh defigual effey to!
Que na pofaabrandar haalma auflera
O que abranda ao rocheda,ao tronco, fera!
Ver, amar.
M A D R I G . VIL
Narda vejo,& logo
A meu peyto atormenta o brando fogo;
Em fim quando me infiamma,
Procedendo da lusa bella chamma,
Vejo por glorhis,finto por defmayos,
Relmpagos de lus,de incndios rayos.
Cabe-
i^
Mufica
Cabdloprefo de Anarda.
M A D R I G . VIU.
E effe vinculo bello
Prende,Divina ingrata,teu cabello;
SJufla
prifa lhe offende,
Quando em cafligos prende aqum me prende;
Querendo a ley de Amor.quando ocondcna,
Que feja a prpria culpa prpria pen2.
Ao Veo de Anarda.
MADRIG
IX.
Ao mejmo.
M A D R I G . X.
E me encobres,tyranna,
De teu roflo gentil a luz ufana,
Julga meu penfamento
Que hs de dar bem ao rnal,golo ao tormento;
SenloefTe lmho,fe padeo tanto,
A^chigsatadar.^lenjO ao pranto.
aVe/detn^
doTamajfoi
1$
M A D R I G . XL
TJerendo ver meu golo
O Candido,& purpureo de teu rolo,
Sinto o defdem tyranno,
Que fulmina teu rolo foberano;
Mata-me o efquivo,o bello me convida,
Encontro a morte,quandobufcda vida.
Anarda fcreVendo.
M A D R I G . XII.
Uando efcreves,ordena
Q
Meu amor que te dicle minha pena;
Para que decorada,
De ti feja lembrada:^
Mas ay, que na Iia da pena impia
Me botas os borres da tyrannia.
M A D R I G . Xlll.
A Mor,que a todos prendes
\
Naquelle doce ardor que nalma acendes,
Prende a Anarda,que dura
Ifenta de teu fogo a fermofura;
Mas ay,que j na podes,pois primeyro
Em feus olhos ficale prifioneyro.
Sepul-
i6
Mufiea
Sepulchro amorofo.
M A D R I G . XIV
A morro,doce ingrata,
J teu rigor me mata:
Seja enterro o tormento,
Que inda morto alimento;
Por refponfos as queyxas,
Se tiras me a vida & o amor me deyxas;
E por fepulchro aceyto,
Pois teu peyto he de marmorc,teu peyto.
Amante Prejo.
M A D R I G . XV
Nardi,fuy primeyro
De teus valentes rayos prifioneyro-"
APrendeume
agora o fado,
A's mos dehadefgraa caftigado;
Tenho pois de prifesdobrado pefo;
No corpo prefo eflou,nalma eltou prefo.
Su/piros.
M A D R I G . XVI.
Uandoofogofe inflamma,
_ Sobe ao Ceo natural a nobre chimmai
Veras o mefmoeffeyto,
Divina Anarda,no amorofo peyto,
Que em brando defafogo
Sobeofufpiro ardente de meu fogo
A teulufidoroflo;"k na me admiro,
Pois he teu roflo Ceo,chamma o lupiro.
<**/
as
doTanajfo.
17
NtADRIG.fXVII.
ando,Anarda,hs formado
_^ As rofas de liftes nefe toucado,
julga meu penfamento
Queprodusos lilesteu lufimento;
Que para florecer jardim ram bello,
Sa rofas os liftes, Sol o cabcllo.
Doutoramento amorofo.
M A D R I G . XVIIL
Cupido
Entre as leis de confiante
ADNarda,oDeus
por prmio lufido
O venturofograode fabio amante;
Sa propinas forolas
As finezas culofas;
As oraes prudentes,
Os rogos eloqentes;
Sendo Padrinho o Agrado*
Poutor o cora^a,Borla o cuydado.
M A D R I G . XIX.
Eu rolo por florido
Com bello roficler fe v lufido;
Teu peyto a meus amores
Brota agudos rigores;
Unile em fim por bens,& penas mmha5
N o rolo rofasj*: no peyto efpmhas.
Ao
r8:
Muficti
Ao mfmo*
M A D R I G . XX:
Stentando efplendores,
Teu roflo vivifica mil candores;
ODefprefando
finefas,
Teu corao congela mil tibezas;
Por frio,5c branco em fim chamar f deve
Neve teu corao,teu rolo neve.
M A D R I G . XXI.
Narda,que fe apura'
Como epelho gentil da fermofura,
N'humefpelhoe via,
Dando dobrada lus ao claro dia;
De forte que com provido conlho
Retrta-fe hum efpelho noutro cfpelho.
M A D R I G . XXII.
Oga,Anarda fermofa,
Efpadilha amorofa:
Os Parceyros atrentos
Sejam meus penfameatos;
Seros matadores
Teusefquivos rigores,
E por mayor triunfo
A fermofura o preo, Amor o trunfo.
em
do Tamajfo.
19
M A D R I G . XXIII.
A pde,bella ingrata,
Encobrirfe ele fogo,que me mata;
Que quando callo as dores,
Teme meu corao que entre os ardores
Daschammas,que defeja,
Meu peyto fe abra,& minha f fe veja.
DCIMAS.
Anarda Vendo-fe a hum e/pelho*
D C I M A I.
E Anarda o rolo Iufia
No vidro,que o retratava,
E to bello fe olentava,
Que animado parecia:
Mas fe em aTeyos do dia
N o rolo o quarto farol
V eu luflrofo arrebol;
Alli pondera meu goflo
O vidro efpelho do rolo,
O rolo efpelho do Sol.
He da piedade grande fa
Nefe efpelho verfe Anarda,
Pois ufano o efpelho guarda
Duplicada a gentilefa:
Confidera-fe finefa,
Dobrando as bellefas fus,
Pois contra as trilefas cruas
Cii
Dos
20
Muficd
D C I M A I.
O Cyprio Raps,izento,
De Anarda prende o rigor;
E prende ao memo Amor,
Que muyto que a hum penfamento?
J no folto lufimento,
J nos olhos fempre amados,
Alli
do Tarnaffo.
21
2.
D C I M A . I.
a tanta neve pura
Q Uando
Liquida-fe ardor lufent,
Solicita o centro ardente
NelTa ardente fermofura;
Oh como nelle fe apura,
'
Para
22
Mufiea
2.
Porm com vario rigor
ETa chamma lagrymofa,
Ardendo na mo fermofa,
Queyma da neve o candor:
Mas em teu peyto, que Amor
Nun:a o transforma,fugeyto,
Logra meu pranto outro effy to;
Pois quando padeo tanto,
Eflillo o fogo do pranto,
Na queyma a neve do peyto.
2.
Qual o centro natural
Dezeia o fogo nocivo,
Qual pretende o marefquivo
Do rio ameno o cryflil;
Tal bufc.t emdezejo i gual
De
doTarnaJpf.
23
De Anarda no fenhorio,
Que he centro de ardor mpio,
Que he mar de eryftaes brilhante,
De meu peyto o fogo amante,
De meu pranto o largo rio.
DCIMA.
He
24
Mufica
a\*\pflo de Anarda.
DCIMA.
em bellos enfayos,
OComSolPor
reprefentarfe bello
luminofo defvelo
De teu roflo aprende os rayosj
De teu rolo os lindos Mayos
nicas lus apura
Com qualquer bellefa pura
Deforce,que no arrebol
He fermofura do Sol,
Brilha Sol da fermofura.
DCIMA.
do Trriajfo.
25
DCIMA.
DCIMA;
Fui mi-
2*5-
Mufica
Eco de Anarda.
DCIMA.
Ntre males defvelados,
EEntre
Entre develos confiantes,
conlancias amantes,
Entre amores caligado-;
Entre cafligos chorados,
E choros,que o peyto guarda,
Chamofmprea bella Anarda;
E logo a meu mal,fiel,
Eco de Anarda cruel
S refponde ao peyto que Arda.
REDONDILHAS.
Anarda ameaandolhea morte.
REDONDILHAS.
Meaas o morrer:
Como morte podes dar,
Se ef>ou morro de hum penar,
Se eflou morto de hum querer?
Mas he tal eTaferca,
Que quer dar a humfinoamor
HQa morre com rigor,
Curra morre co a bellefa.
E com raZa prevenida
do Tarnajfo:
Quis duplicar efla forte,
Que a pena daquelle he morte,
Que a gloria daquella he vida.
Da morte i me contento,
Se por nojo de mal tanto
Derrames hum bello pranto,
Formes hum doce lamento.
Tornars meu peyto aclivo
Com to divino conforto,
Se ao rigor da Parca morto,
Por gloria do pranto vivo.
De teu rigor applaudidas
Sera piedofas grandefas;
Porque tearmes maisferefas,
Porque te entregue mais vidas.
Quando teu defdem fe alila,
Impedes o golpe atroz;
Pois quando matas co a voz,
A lentas enta coa vifla.
Confunde pois a nociva
Impiedade,que te cxhorta,
A hum tempo ha vida morta,
A hum tempo ha morte viva.
De teu rigor os abrolhos
Se rompem da vida os laos,
Hcyde morrer em teus braos,'
Heyde enterrarme em teus olhos.
27
REDONDILHAS.
alma do abrazador
HQuemUma
Frecheyro he gloriofa palma;
pois lacrifica ha alma,
Deve adorar hum Amor.
Rende Amor por magelade
Do entender a excellencia,
Dij
Da
a8
Mufica
Da memria a perfiflencia,
A inclinao da vontade.
Prendem bellas fugeyes
O corao nos ardores;
Quem pois cria dous amores,
Ha mifler dous coraes.
Inconflante h de lograr
Dous fogos,por mais que anele;
Pois quando cuvda nnquelle,
Neflejdeyxa de amar.
Inteyro amante na he,
Que no florido primor,
Partidi a f'or,na he flor,
Partida a f,n i he f.
Amor he Sol no fugeyto,
Que bellos incndios cria;
E fe brilha hum Sol no dia,
Hum amor brilhe no peyto.
Veneno amor,he iulg 'do;
Mate pois,quando o condeno,
Se hum ve neno,out; o veneno,
Hum cuydado,out. o cuydado.
Ha de fer no corao
//um,ou outro emorego bello
Agrado fim.nadevclo,
Faifca fim,chamma na.
Venero em fim,fe avalio
Entre muytos hum dezcjo,
Muytasd imasnocoite.o,
Ha Anarda no alvedr o.
Que o Amor ha de fer
defcnbrrto,
KEDONDILHAS.
E brilha hum fo^o lufido,
SArder
O mefmo no Amor he certo)
na pde encuberto,
Lufir
doTarnafTo.
20
RO-
oo
jMuJica
fi3Ni*ii8Hi#t8*<aN*aNflN
ROMANCES.
Anardapajfando o Tejo em huma barca.
R O M A N C E 1.
Crylal do Tejo Annrda
OQualperla,Anarda
Em ditofa barca fulca;
fealinda,
Qiial concha,a barca feencurva.
Se falta o vento,Cupido
Batendo as azas com fria,
zefyro alenta amorofo,
Aura refpira fegura.
Augmenta o Tejo feus logros,
Que com tanta fermofura
Crylal em feu collo bebe,
Ouro em feu cabello ufurpa.
Se bem nas agoas copiado,
Alli fe viam confufas
Ondas de ouro no cabello,
__ E do cryflal ondas puras.
Jdeyxao nome de rio,
Oceano fe afegura,
Pois a branca Thets lograA
Pois o claro J*oIocculta.
Corta o aljofre ecumofo,
Que como Venus fe julga."
Ufano fe^ncha oaljofre,
C*nddi feriaecuma.
De feus o hos fou;e o rio,
xxA*
Que
do Tarnajfo.
Que pois nelle a vifla occupa,
Evitar feus olhos trata,
Fugir s chammas procura.
Logrando o cabello a barca,
(Se bem feliz, na furta)
Hum por veo de ouro fe jacta,
Outra por Argo fe inculca.
Ardem chammas n'agoa,& como
Vivem das chammas,que apura;
Saditofas Salamandras
As que fa nadantes turbas.
Meu peyto tambm,que chora
De Anarda aurencias perjuras,
O pranto em rio transforma,
O ufpiro em vento muda.
Anarda doente.
R O M A N C E II
g1
Mufiest
32
Anarda fangrada.
R O M A N C E III.
E bem q u e d e f - e Anarda
De tanto fangue os embargos;
Sendo
doaVarnafio.
33
Anarda chorando.
R O M A N C E IV
E o mar da bellela temes,
Alerra,amorofo peyto,
Alije-fe huma efperana,
Jr li ay.
34
Mu fica
RO
do Tarnaffb.
35*
R O M A N C E V.
Eij
Jnarda
36
Mufica
Anarda cingindo hum e/pada.
R O M A N C E VI.
Aronilmente arrogante
Anarda fe confidera,
J na ferefa da epada,
J na efpadada ferefa.
Em dous afombros unidas,
DuasDeufasfe vem nella;
Fermofa Venus fe acclama,
Armada Pallas fe olenta.
Na he muyto que valente
Se prefe pois fempre altera,
Valenrias nodonayre,
Valentias na bellefa.
Quisaugmentar os rigores,
Porque matTe foberba,
J da bellefa nas luzes,
J do ferro nas violncias.
;
Porm parece fruflrado,
Se o mortal ferro empenha;
Porque quando efg.iime o ferro,
J deu morte a gentilefa.
Porm quando mata os peytos,
Que refu feiram de vella,
Noutra morte os ameaa,
Noutra vida os atropella.
Se j nahe,que cingindo
Dura efpada,reprefenta
Da bellefa a guerra dura,
Que a bellefa he dura guerra.
Armada do agrado & ferro,
//um,c"< outro brio augmenta,
Sendo mais que armada amada,
Mais que bellicofa bella.
Defigual co Deus menino
Sc
doTarnaJfo:
Se arma,ella aluz,elle a venda,
Ella ornada,el!edefpido,
Ella a efpada, Amor a frecha.
Volta.
R O M A N C E VII.
os imperiosda noyte
Anarda bella fe v,
CQueOntra
ha noyte mal podia
A tantos foes orTender.
Oh como a noyte e queyxa
Contra a brilhadora ley!
Pois rompem feu privilegio,
Pois revogam feu poder.
S niflo noyte parece,
Que em feu roflo,olhos cruis,
Cndida Lua defcobre,
Lufidas eflrellas tem.
Se no inferno condenada
Habita a noyte infiel;
Como pde a noyte infauta
37
38
Mufica
Anarda fahindofra.
R O M A N C E VIII.
Lcrta peytos,alerta,
Que fahe a gentil Anarda,
Aquelle acinte das rofas,
Aquelle arrufo das graas.
Deafia a todo o peyto,
Illulremente alentada,
Tendo a graa valentona,
Tendo a bellefa fidalga.
Oflenta cori dous motivos,
M u y foberba, muy bifarra,
O feu brio Portugueza,
O u pico Calelhana.
Com feus olhos de azeviche,
Com fua florida cara,
Aos alros d bellas figas,
Aos jafmins fas muytas rayvas.
Mof-
doTarnaJfo*
39
VER-
VERSOS
VRIOS
Q.TJE
PERTENCEM
AO PRIMEYRO
C O R O
D A S RIMAS
PORTUGUESAS;
ESCRITTOS
A V R I O S ASSUMPTOS.
43
k-W*
* ^ .
A.MORTE
FELICSSIMA
DE H U M JAVALI
PELO
Fij
hum
44
Mufica
A hum gr ande fugeyto invejado, appldudido*
S O N E T O II.
Emeraria,foberba,confiada,
Por altiva,po rdenfa por luflrofa,
A exhalafa,a Nevoa,a Maripofa,
Sobe ao Sol,cobre odia,a luslhe enfada. m
Caligada,desfeyta,malograda,
Por ouzada,por debil,por brioa,
Ao rayo,ao refplandor, lus fermofa,
Cae trifle,fica v,morre abrazada.
Contra vs folicita,empenha,altera,
Vil affelo,ira cega,ac,a perjura,
Forte odio,rumor falfo.inveja fera.
Eflacae,morreaquelIe,efle na dura,
Queem vs logra,em vsacha,em vs venera,
Claro Sol,diacandido,Iuz pura.
S O N E T O III.
OjeJoeph,volTo difcurfo acclama
Do Divino Jofeph facros primores;
Evs ganhandoapplaufo em feus louvores,
Por hum Jofeph outro Jofeph fe affama:
Hum,cV outro Jofeph mayor fe chama,
Elle dos Santos, vs dos Pregadores;
E o nome de Joleph obra melhores
Nelle augmentosde graa,em vs de fama.
Com tanta difcria,afTombro tanto
VofTo difcurfo feu louvor provoca,
Que voffa bocca infunde doce encanto:
E para fer perfeyta no que toca,
Se falia voTa bocca era Jofeph Santo,
Falia o Santo Jofeph por voffa bocca.
A A for*
do Tfdrnajfo.
45
S O N E T O IV
Ntre horrores cruis do crefpo vento
Cortais, Affonojo pelago arrogante,
Vs confiante no brio,elle inconflante,
Elle em frio crylal^vs no ardimento.
Se nos confliclos do Mavorcio intento
Marte vosrefpeytou fempre triunfante, ''
Venceis no mar de hum Deos o Reyno errante,
E na terra de hum Deos o forte alento.
Perde Neptuno as iras obediente,
Ou entrega feus ceruleos fenhorios,
Affonfo invic"to,a vofo brao ardente,
E por gloria mayor de vofos brios
Profira ao voTo Balo o eu Tridente,
Obedece feu mar a volTos Rios.
Ao mefmo Senhor entrando no porto da t&abia na mefma occfiao tempefluo/a, havendo antes bonana nos mares.
SONETO V
martimos Reynos imperiofo
Rey Neptuno obedecido,
NComOsEreisdo
vofo illuflre jugo ennobrecido,
Inchado o mar fe vio por venturofo.
Tethys j vos queria para efpofo,
Amfitrite vos tem favorecido;
Prendia Amor ao Boreas atrevido,
E defatava ao Zefyro amorofo.
Mas fabendo Neptuno o vofTo cargo,
Voffa auencia prvio, & no ./emisferio
Borrafcas move com tormento amargo:
Pois fentc que com fcil vituperio
Deyxeisde feu crylal o imprio largo,
da terra bufqueis o novo Imprio
Af mor-*
46
Mufica
SONETO
VI
Ao Aflr oi abi o inventado, fabricado pelo engenho do <i\eVcr'edo Padtt Meflrejacobo Eftancel *%eligiojo da
Companhia.
S O N E T O VII.
engenhozoda efcultura,
AQueRtifice
Famofo Meflre da cerulca via,
quanto difcorreis na Aflrologia,
Tudo fcil fazeis ni Arquiteflura;
Nefle Aflrolabio a fama vos fegura,
Que pouco fe ha mifler ver meyo o dia,
Que no Zenitheflda mor valia,
Quando a fciencia ls na mr Altura.
Tomais o Sol com penfamento leve;
Dedalo fabio o Mundo vos acclama,
Quando invento to raro fe vos deve.
E quani J vofo nome mais fe afama,
Sendo a terra a feus vos orbe breve,
Tomais o Sol por orbe voffa fama.
Ao
do Tarnafil.
47
S O N E T O Vll.
vos v fem tropeos de inconflante,
Q UemQuem
vos trata fem notas de invejofo,
Vos rende o corao por amorofo,
Vos tributa a vontade por amante:
Na Plaga Oriental fera confiante
A fama em vofTo nome generofo;
Que fa voffas emprefas ( S famozo)
Melhores azas a feu voo errante.
Entre o lao de aflvel fenhorio
Corra bis em fim,que aqum vos ama,
A vontade lhe atais,fem ter defvio.
S fois:& quando o Mundo vos acclama,
Prefervais com o fal de vofo brio
Da corrupo dos tempos voil fama.
A1 Vida folharia:
S O N E T O IX.
vida,quc gentil ventura,
QUedoce
Que bem fuave,que decanfo eterno,
Da paz armado.Uvre do governo,
Se logra alegre,fiime fe affegura!
Mal na molcla,foge a defventura,
Na Primavera alegre^ou duro Inverno,
Muyto perto do Ceo,longe do# inferno,
O tempo pafa,o pafatempo^atura.
A riquefa na quer,de honra na trata,
Qjuieta a vida,firme o penfamento,
Sem temer da fortuna a fria ingrata:
Porm attento ao rio,ao bofque attento,
Tem por riquefa igual do rio a prata,
Por aurahonrofatemdobofque o vento.
Ah
48
Mufica
Ao Cravo.
S O N E T O X.
Rey dos floridos efplendores
Q Uando
Te reconhece Abril,te acclama o prado,
Em folio de efmeralda enthronizado,
Da purpura tevelesos primores.
Luzes qual Sol entre Aflros brilhadores,
Se bem Rey mais propiao,& mais amado;
Que elle elrellas dcflerraem regio elado,
Em regio eflado na deflerras flores.
Porm deyxa a foberba,que te a nela
ElTa fragrancia,effabellea culta,
Pois fomente em queymarte fe defvela:
Que fe teu luzimento mais fe avulta,
EfTcalento,queexhala,he morte bella,
Effa gr,que fe vele,he chamma occulta.
A- Aucena.
S O N E T O XI.
alentas por gloria dofentido
QUando
O fermofo candor,que Abril enflora;
Na te applaude,Aucena,a linda Flora,
Nevadi eflrella fim no Ceo florido.
Entre applaufosdo adorno embranquecido,
Quando ao prado amanhece a bella Aurora,
No lu mi nos Oriente ha Alva chora,
Outra Alvanafce no jardimluzido.
Teme o fim,flor ufana,que a temello
A prpria fermofura te convida,
Que ha de abrazarfe no folardefvelo:
Porque aos rayos do Sol pouco advertida,
Neve te julgo j no candor bello,
Neve te julgo j na frgil vida.
Contra
do Tarnajjfo.
85*
Contra os Julgadores.
S O N E T O XII.
Ue julgas, Miniftrode Jula?
Porque fazes das leis arbtrio errado? :
Cuydas quedas fentenafem peccado? "
Sendo que algum refpeyto maisteatia
Para obrar os enganos da injulia,
Bem que teu peyto vive confiado,
O entendimento tens todo arralado
Poramor,ou por odio,ou por cobia.
Se tens amor,julgafre o que te manda;
Se tensodio,no inferno tenspleyto4
Se tens cobia,hc barbara,xecranda. ,
Oh miferia fatal de todo o peyto!
Que na baila o direyto da demanda^
Se o Julgador te nega el direyto.
S O N E T O XIII.
em accentos plcidos refpiras,
QUando
Por modo elranho docemente entoas,
A* morte
8f?
A&/wr
A- morte do -\\eVeretido Padre Antnio Vieyra.
S O N E T O XIV
Oftes,Vieyra,engenho to fubido,
To fingular,& toavantejado,
Que nnnca fereis mai&de outro imitado,
Bem que ejais de todos applaudido.
Nas facrasEfcritturasembebido,
Qual Auguflinho,foles celebrado;
Elle de frica affombro venerado,
Vs de Europa portento efdarecido.
Morreflesjporm na;que ao Mundo atroa
Voffa penna,que applaufos multiplica,
Com que de eterna vida vos coroa;
E quando immortal mente fe publica,
Em cada rafgo feu a famarvoa,
Em cada efcritto feu ha alma fica.
S O N E T O XV.
melhor delnho
IEDeaillurredo
Foflesentre o trabalho fucccfivo,
nas ordens do Elado mpre a&ivo
Era ozeloda Ptria o voTo empenho.
Olentafles no officio o decfnpnho
Com prompta execua,difcurfo vivo,
E formando da penna o vooaltivo,
guia fe rio de Apollo o vofTo engenho.
Defpede a morte,cegamnte irada,
Contra vs ha tta rigoro,
Mas no vos tira a vidddfeitada:
Que na fama immorra],fSt'glt>rk)tt,
Se morreles como Agua fobliraada,
Renafcciscomo Fenix gerjcrofa.
Pon-
do T&fafa.
87
S O N E T O XVI.
Riou Deus na oeleie ArquiPehara
Dous lufeyros comgyro cuydadofo,
Hum que prefida aodia luminofo,
Outro que prefidife noyteficura.
Dous lufeyros tambm de iguafvenitura
Criou na terra o Artfice piedofo;
Hum,que foy da Efcrittura Sol faraofo,
Outro,Planeta da ignorncia impura.
Brilhando juntos hum,5 outro luzeyro,
Com fabia difcria,fizo pr^umdo,
Na podia hum viver fem oompanhcyrq
$uccedeojuflamente nefle Mundo,
Que fenecendo aquelle poir prineyro^
Ele tambm fenea por fegundo.
S O N E T O XVII.
de illulre-maquina beljefa,
EHeSfaoberbo
Que o tempo _goJea,'& contra o tempo atura;
primor da arquitetura,
He prdigo milagre <Ja^ran,dea.
Fadigada arte foy,que aNaturefa
Inveja de feus brios mal gura;
E cada pedra,que nos Areos dura,
He lingoa muda da fatal ejropreGi.
Na teme da fortuna os vrios cortes,
Nem do tempo os difcurbspor errantes,
Arma-fe firme contra as leis d fortes.
Que nas colunas,& Arcos elegantes,
Contra a fortuna tem japlu.nas fortes.
Contra o tempo faty-ia Arcos triunfantes.
G ij
A Dom
88
xXfrfief
S O N E T O XVIII.
S O N E T O XIX
,^fy
do WVarnaJfo.
89
S O N E T O XX.
Sinkn.
S O N E T O XXI.
A< mor-
9o
Mufica
Af morte da Senhora -l(atd) Vina Maria Sofia Ifafol, -aliviada com a vidi dos Senhores Prncipes,
J. Infantes,
S O N E T O XXII.
Ahe o Sol dos crepufculos do Oriente,
E comeando em Ki idos enayos,
Reprefenta depois ardentes rayos
N o theatro do Polo refulgentc.
Chega depois ao Occafo, 5c quando lc nte
(Bem que a feu refplandor floream Mayos)
Na vida,que oftentou,mortaes defmayos,
Os Aflros ficam pelo Sol auente.
Affim tambm alvios femelhantes
Deyxa ele So\ aos olhos nouca enxuto
Dos coraes dos l.ufosfempre amantes:
Porque nos deyxa,fendo noyte os lutos,
Nas Regias prendas Aflros rutilantes,
Que fejam Jc feus rayos fubflitu* os.
PA-
do Tarnajfot
91
PAMEGYRICO
AO
EXCELLENTISSIMO SENHOR
MARQUEZ DE M A R I A L V A ;
Conde de Cantanhede 5 no tempo que governava as Armas
de Portugal.
OYTAVAS.
GORA, Aquilestufitano,agora,
Seiamoc^jicedeis afpiro a tanto,
Depondefeumpouco a lana vencedora,1
Inclinay voTa fronte ao rude canto:
Se minha vea voTa fama adora,
Corta -em Mavorcio,eorra e m fabioepto,
Chea de .gloria,de Hippocrene chea,
No M undo a fama no difcurfo a vea.
Vs
92
Mufica
H.
Ul.
. EfcaTamente quinze Mayos eram,
Que abrem do tenro buo os refplandores,
Quando logo no peyto' vos alteram
Guerreyra propenfa vofos Mayores:
Comeou a en- Venatorio exercicio pretenderam
Voffosbrios,fe verdes, fuperiores.
fayarfe na
Vendo em defejos de tratar efcudos
guerra com o
De Cynthia agrados na,de Marte eftudos.
exerccio da.
Cdtt.
IV
V
Entre os ocios da ps j valerofo
Oflentaveis,Senhor,ao mefmo inflame
No peyto denodado,& gelo ayrozo,
Alentado vaIor,bello femblante:
De forte pois que em gnio bellicob,
De forte pois,que em gentilefa amante,
Unindo as prendas de hua,& outra forre,
Ereis ga hardo //eytor,Narcifo forte.
do Tarnajfo.
VI.
Na manh tenra da florida idade,
Onde fe offufca a Ius do entendimento,
Com nevoasde appetitesa vontade,
Com nuvens de locura o penlamento:
Na manh tenra em fim a claridade
Da prudncia moTraveis fempre attento,
Qual dia bello,que em manh celele
Na feorna nuvens,na;rayos,fe vele.
93
Sua mocda:
de&prudeH*eta.
VIL
Quando vofo primor alimentava
Os doutos partos do fubtil juifo,
Lufitania felis vos acclamava,
Entre verde aber maduro fizo:
Lufitania felis vos admirava,
Quando entre olentaes de fabio avifo
Fruttificava em prevenido abono
Na verde Primavera o rico Outono.
VIII.
Quando a Ptria fugeyta fe rendia
Do Caflelhano Imprio fora crua,
Oh como infelifmente e affligia,
Fnebre, rrile,defmayada ,nual
Depois izentada violncia impia,
Defpindo as dores da trilefa fua,
Acclamouf no ardor de voffa efpada
Fefliva,alegre,valerofa,ornad a.
Sitafclfitcid
na mefma da*
de.
Rejtduraam
de Portugal,
em que teve
grande partt\
o Senhor
AfdrqucZf
IX.
Defcingindo da fronte bcllicofa
As verdes folhas da Arvore funefla,
Dourando a nuvem dcanfia lalimofa,
O pranto ferenou da mgoa infela:
Adornada efe rlta ge nerof,
Entre a voz popular da heroyca fela
luntou,prevendo o forte,& fauflo agouro,
Na mo a efpada.ria cabea o louro.
Aomefmett
Roma
94
Mafica
X.
XII.
XIII.
Quando vos elegeu fupremo. Alumno
(Elvasopprea)a Ptria vacillante,
Entre Soldado Capitayvosuno,
General tias
O Baflo nobre,a efpada fulminante:
#rmas contra
Quando rios de fangue v Neptuno,
o fit'o de El*
Pareceu hum purpureo,outro ar rogante,
yas,
De Lyfia o Reyno,do Oceano o efpelho
Por Arbia Feliz,por Mar verme llio.
do \Tamafp>x.
XIVCampou de Lyfia a Flor por renacida,
Marchou a Flor de Ibria por cortada;'
Aquella efl no campo efclarecida,
ETa fica no campo defmayada:
A campanha parece florecida*
Sendo no duro Inverno mal tratada:
Porque tinta em correntes fanguinofas
De cravos fe velio, ornou de ros.
95
Ao mtfntOxi
XV.
Oflentando no fitio heroycamente
Excefos de valor Scipia farnofo,
Ulyffea ficou Roma potente,
O Tejo pareceu Tibre gloriob;
E com tantos applaufosexcellente
^foftrales por afombro g/nerob
Na orte alegre, no valor impio
Modelo o coraa,prudente o brio.
XVI.
Marquez vos honra o generofo Atlante,
SedoCeona,da Lufitana terra,
Sexto Affonfo,que em armas fulminante
Fez invicto o valor na jufla guerra:
Na foy por dempenho,porque amante
Pagara o esforo,que effe brao encerra,
Se Affonfo fora no valor profundo
No Rey de hum Reyno.na; Senhor de hum Mundo.
XVII.
Depois feguramente condufindo
Contra o Prncipe Auflriacoinfolente
Exercito fegundo,perfuadindo
Com muda difcria,voz eloqente:
Com a Deidade Eflrymona competindo,
Do Tejo abriles o crylal corrente;
Jacta fe j,pois logra em feufeflejo
Se Neptuno o Oceano,Mane o Tejo.
Hij
ElRey "Dom
.tffonfo VJ.
lhe d o titulo
de Marquet.*
Tffando a
A\ente\o com
fegundo exercito no tempo,
em que eraGovtrnador das
armas Dom
Sancho Ma-,
N noeU
96
Mufica
XVIII.
XIX.
Zfovernaor Outra ves com esforo verdadeyro
das armas do
N o Tranflagano imprio obedecido,
T ar tido do
Molrafles na Provncia animo inteyro,
Quando del'a tivefles o Partido.JtXentt.o.
Valente o peyto foy,no ardor guerreyro,
Vittoria da
Alcanando a vittoria efchrccido,
Traa de Va
[Valena o fabe) que em igual conceyto
hnp.
Valenja a Praa foy,valente o peyto.
XX.
Diga Lyfia tambm a Palma nobre
Vittoria .fi.
Ultima emprefa,da Mavorcia Hiloria
rum de Moit' Da fama devedora applaufos cobre
te sC-aros.
Qua ndo a' fama por vs alcana a gloria;
O nome venturofo o fitio dobre
De Montes Claros na feliz vittoria,
Que fa da Parca,& Marte os golpes raros
N o s corpos ^Tontes,nasf.i_fanhas Claros.
XXI
Principiada, Cedendo o peyto fora fueceffiva,
hata.hajm
Sendo opprefTo do Ibero o Lufitano,
qucosCafieRetrocede,quea forte compaffiva
lhanos te maQ U S d a r } l u m tro f eo breve ao Caflelhano;
ginaram w
M O S bronzes logaofero ardor fe aviva,
vcres.
n o S f e r ros fe cfgrime o brio ufano,
Anno- os Lubs mais que duros cerros
Com bronzes bronzes,-* com ferros ferros.
do Tarnajfo.
XXI.
97
Ale ta fe a ha
talha por parte dos Portugueses.
XXIII.
Tal o Lufo valor,que Sol fe apura,
Confente entre efcondidos ardimentos
Que do Ibero conflicto a nevoa impura
OfTufque de eu brio os luzimentos:
Porm depois na bellica ventura
Cafligando nublados penfamentos
Com luzidas faanhas,vibram logo
Bala abala,ao a ao,fogo a fogo.
Alcan4-f<
vittoria.
XXIV
XXV.
Quando na Aula celefte vlfirava
O louro amante do Peneo Louro
Ao Troyanogentil,que a Jove dava
Do Nectar o quor em mefas dcouro:
Entre o nevado horror,que o Ceo vibrava,'
Prompto no campo,intrepido ao pelouro
Repouzaveis,porm com brao feyto,
Sendo a neve colches, as armas Jcyso
Sua ejiancia
no campo em
tempo de Jnvernot
Quan-
98
Mhfic4
XXV.
XXVII.
C^paraab
com a Agu.a
mais avanteja
do.
xx vim.
Comparao
de ]up\ter ctra os CafieIbanos.
XXIX.
Qtial firme efco1ho,que no mar refifle
Sita conftanAo cryfliilino impulfojquedifcorre,
cia no lrom,oii Ou quando o mar com crefpa fria infifle,
maofuccjji).
Ou quando o mar com tero aljofar corre:
Alfimtambem quando a borrafcaalTifie,
Affim tambm quando a bonana occorre,
J do bem,]do mal;ao mefmo inflame
Confiante fois no bem,no mal confiante.
do\Tarnajp)x
XXX.
99
u4.]ura de [eu
\ta\or no tremor da terrat
*y ias ban-i
ieyras.
XXXI.
Comparao
de fua (f<tdaf
XXXII
Em voTo peyto habitam finalmente
Todas as prendas do primor gloriofe,
Se na fois mil Heroes,Conde excellentc*
Tereispor vezes mil Heroefamofo:
Lograis bellico ardil, voz eloqente,.
Prudente dicria, valor ditolb,
Severo agrado,fangue efclarecido^
Amado no temor,no amor remido.
irer elogio
de fus virtu*>
dts.
XXXIII.
Sendo vsexemplar da humana gloria,
Sendo do Lub Imprio forte amparo,
Para eterno papel de vofa hifloria
Bronzes Cbrin thode^narmqrea Paro:
Vs eculpido na fatal vittoria,
Vs retratado no conflioraro,
Metam? medo aos remotos,aos vifinhos
Lenhos na imagem, no retrato lijihoa.-
Sitaraces
eternizadas,
& feu retrato
temido por J7
iau
Cclc:
ioo
Mufic
XXXIV
A ROSA
OYTAVAS.
indaoes floridas de Amalthea
IETSJnProdi^amente
clori derramava,
liquida em rocio a fombra fea
Nohau 1 alento Bruto,o Sol brilhava:
Quando entre tanta for, que Abril fmea,
F'idalgamente a Rofa fe adornava,
Olentando por garbo repetido
De ouro,o toacacL>,de mbar o veilido.
Efc
doTarnaffb.
foi
II.
Efla gala.que vefle generofa,
Deve aos cndidos ps da Deufa amante,
E ficando no orvalho mais lulroa,
Deve elimar da Aurora -o mal confiante:
De fone que no pradoficaa Rofa
Com defditas alheas arrogante,
Pois quando fe enthronifa brilhadora,
Sangue de Venus tem,pranto de Aurora.
III.
Quando eTe Deus de rayos apparece,
Agrado dando vifla,fus ao prado,
A Deidade das flores amanhece,
Ao prado dando lus, vifla agrado;
E quando a Primavera refplandece
Com gala verdej&fcrilhador toucado,
Fica lendo no adorno de verdores
joyaefta flor,& gargantilha as flores.
IV
'Em galharda altivez tanto affina,
Que veflida de purpura fermofa
A dulaa arroga de divina,
Defpreando o primor de mageflofa:
Por Deidade do campo peregrina
Na lhe faltam perfumes de olorosa,
E quando Deufa dos jardins a acclamo,
Fas templo do rofal,altardo ramo.
V
Ave purpurea no jardim lulro
ifoberbamente a confidera o dia,
As verdes hervas fa ninho frondofo,
Donde a fragrante a dulaa fe cria:
Se refpira do alento o deleytofo,
Se defprega da pompa abifarria,
Frma em tanta bellefa,em olor tanto
As folhas azas,a'fragrancia canto.
C-oi
Io2r
Muficd
VI.
VII.
Como Lua no Ceo entre aselrellas,
Campa fermofamente em refplandores
Entre as flores a Rofa,he Lua entre el!as,
Brilhando o prado,Ceo;aftro* as flores:
Por ventaers fe jacta horas mais bellas,
Ne TI fe efcondem co Sol os feus primores,
Te brilha a Lua;a Rofa vencer trata
Com rayos de rubi rayos de prata.
VIII.
Mas ay,quam brevemente fe afegura
A flor purpurea no primor luzjdol
Que na logre ifen^es a fermofura!
Que a morte de hua flor rompa o veflidol
Oh da Rofa gentil mortal ventural
Que logo morta eft,quandoh aacido,
Sendo o toucadodo infeliz thefuuro
Em bero de coral lepulchrode oura.
IX.
Se vivifica a gr,fe olorefpira,
Dando hfonia ao prado,ornao fonte,
No doce a!ento,& bella gr fe admira
De Sido inveja,emul ia de Orontc:
Mas fe vento aromatico refpira,
Mas lhe pinta o luminoo Ethonte
Da cor a fombra,pafTa nhum momento
Qual fombra a fombra,como ventop vento.
Sc
doT.arnaJfo.
x.
102
XI.
Se Anarda vibras na bellefa ingrata
Rayos de efqui va,de fermofa rayos,
Adverte,adverte,que hum rigor mal trata
Adulaade Abris,primorde Mayos:
Ouve na flor,que denganos trata, ,
As mudas vozes dos gentis defmayos;
Attente em fim teu necio defvario,
Que a fermofura he f!or,o tempo Elio.
XII.
Na queyras,na perder com cego engano
DeTas flores,quelogras,ariquefa,
Vpois que cada idade por teu dano
He fucceffivo Inverno da bellefa:
Aprende cedo,Anarda,odengano
Deita ufana,j morta,gentilea,
Na queyras,na perder em teu degolo
Do Dezembro da idade o Abril do rolo.
f%i$s3$
CAN-
io4
Mu fica
* * & * * * * * * * * * . * * * * * * * * * * 5 3 '
a,**** * * * * * * * * * *
* * * *
* * * *
*JJ?1
CANCOENS
VARIAS
A' MORTE DA S E N H O R A
Rainha de Portugal Dona Maria
Sofia llabel.
CANC.AM PRIMEYRA.
U E pavor,que cruefa?
Que pena,que defdita a Lyfia enlutai"'
J do pranto a triflfa,
Comonwr lagrymozo,ao mar tributa;
Vendo Neptuno,para novoefpanto,
Que tem dous mares, qudo corre o prtr
ir&> ;
H.
Hefpanha laflimada
Pelas rafesdo fanguegenerofo,.
Toda fe moflra irada,
E brama contra o golpe rigorofo,
E para fer no Mundo mais.temido,
Por bocca do.Lea fuso bramido.
Mof-
do TarnaJTo.
105
III.
Molra Alemanha o fino
Excefo quando fente o feu tormento,
Porque do Palatino
A ptria fas er prprio o fentimento;
E o Danubio,que he rio arrebatado,
Parece que na dor e v parado.
IV.
Frana,que nobremente
A I-ufitania olenta amor felecto,
De luto reverente
A feus Francos veflio com franco affcto;
E tendo nela magoa altas raizes,
m roxos lirios trocaasbrancas Lies.
V
Itlia a dor publica
Em Florena,que rica fe nomea,
Mas de mgoas h ricaj
Npoles bella em dor torna fea:
Porm Koma,que fantafe conhece,
Com Princcfa to fama engrandece. -
VI.
America fentida
Faz tanta eHmaa dador,queordena,
Que dezejra a vida
Eterna,para fer eterna a pena;.
E quando no tormento mais alarga,
O doce acar troca em pena amarga.
VIL
Abelliffima Aurora,
Que chora de Memnn a morte efcura^,
Tambm padece,5c chora
Defla perda cruel a defventura;
E com dobrada dor da infaula forte
Se huma morte chorou,chora outra morte.
io6
Mufica
VIII.
O Sol,que luminofo
Tem o imprio das luzes no Hemisfrio,
J na quer fer luftrofo,
E quizera largar o claro imprio,
Pois de huma guia Real na morte trifle
O magelofo voo na lhe afifle.
IX.
Tambm padece a Lua
Defla mgoa infelis o defalemo,
E quando mais fluctua,
No inconflante nocturno lufimento
Mingoan e,& chea efl,fe a dor fe eflrea
Mingoante em glorias,dededitas chea.
X.
As elrellas lufntes,
Que ao Sol no claro Polo ubflituem,
Parecendo inclementes,
Se prefagios cruis ao vfundoinfluem,
Com tal rigor defla influencia ufaram,
Que em cometas infau/los fe trocaram.
XI.
Os Planetas errantes
Trifle a Saturno tem no Ceo rotundo;
Venus para os amantes
Tem da forte felis o bem jocundo;
Porm pa ra Ifabel,que he Venus pura,
Na quis Venus fer Aftro da ventura.
XII.
O Ciprefle funeflo,
Que levanta ao Ceo trifle, & frondob,
Nele tormento infeflo
Prepara os ramos feus por laflimofb,
E tendo o fer,que he f vegetativo,
Em corpo e transforma nfitrvo.
Apa,-
doTarnaflo.
XIII.
A pacifica Oliva,
Que no Dilvio foy da pazcoftfortc;
Quando nte a nociva
Tyrannia infeliz da Parca forte,
Jnarve de paz,antes olenta
O dilvio das lagrymas,que alenta.
XIV
A palma celebrada,
Que contra o pefo fica mais gloriofa,
Agora defmayada
Se v menos robufla,& vigorof:
Porque ao pefo da pena padecida
Toda humilde fe v,toda opprimida.
XV.
Ojardim,que florido.
Era com Flora,& Zefyro fermo^
Hoje fe vc defpido,
Feyo,funebre,inculto,desluflrof
Porque por efla morte inopinada
Zefyro trifle efl,Flora anojada.
XVI.
r\Rofa,que oflentava
A bellefa da purpura olorofa,
Emprefejaftava
Ser Rainha das flores imperiofo,,
Comove de fenganos de Rainhas,
Na quer mais que nas^doresas efpiahas.
XVII.
"> Cravo qe exhalante
Do bello olorfe veflede efcarltay
J na brilha flammante,
Quando fente da Morte a fria ingrata,
Antes moflra na cor,fangue vertido,.
Qiie do golpe da dor ficou ferido.
107
I8
MuficaXVIII.
O jafmim,que a bellefa
Tem na neve animada,que a fulenta,
Perdeu a gentilcfa;
J no frgil candot e dcfalenta;
E tendo a Parca a fetta defpedido,
Alvoficouda fetta amortecido.
XIX.
Sente pois Pedro Auguflo
Perder o Sol,a flor,o dia claro,
Pois tendo fempre adulto
Entre chammas de amor o peyto caro;
Agora v nas faltas da alegria
Polo o Sol,fecca a flor,efuroo dia.
XX.
Sente o culto fagrado
De ha Rainha Janta o affefco pio,
Pois com devoto agrado
Fazia da humildade o fenhorio,
Como quem altamente conhecia
Que a Purpura tambm carcomas cria.
XX.
gente o Palcio illuflre''
A faudade da altiffima Prince,
A quem deve feu lulre,
E da melhor Poltica a grandea,
Que fendo Palatina,no amor fino
Fcs do regio Palcio'Palati no.
XXII.
Sentem todas as Damas
A falta defla Aurora,que afiifliam,
E como illuflres ramas
Do feu favor oorvalho-mereciam,
E perde; am,faItando feu6 fulgores,
L^e tantas eperanas os vcrdores.
:ntc
Jo^rnsiJJoy.
XXIII.
100
Sente acaflaDonzelIa
A falta de Ifabel,que tanto amava
Quando na idade bella
O tha'amo ditofo lhe bucava,
E fe Cupido armava feus enganos,
Hymeneo calo lhe impedia os danos.
XXIV.
Sente a caterva pobre
Da liberal fenhora a perda rara,
Quando por motam nebre
Tantas vidas da morte reflaurra,
Vencendo contra as Parcas deabridas
) poder,que intentavam fobre as vidas.
XXVI.
Sente emfimtodo o povo
Efla triflefa atroz,c deshumanat
Que na he cafo novo
.Tentirem todos o que a todos dana;
Pois perdeu,quando fica ao defamparo,
Todo o bem,toda a g!oria,todo amparo.
Cana.fufpende o metro,
Que de tanta defdita o trifle pranto
Medefafinaavoz,fas rouco o canto.
A LUS
lio
Mu fiei
A LUS DE S O U S A
FREYRE,
ENTRANDO D E C A P I T A M
de Infantaria nefta Praa
NO T E M P O , EM QUE ERA G O V E R nador do Eftado do Brall Alexandre de
Sou/a Frcyrc.
C A N C , A M II;
I.
II.
Nas varias galas,que a Milicn ayrofa
Com bom goflo traou,veflo com grafa,
Entre as cores do adorno a mefma Praa
Parece Piimavera bcllicofa:
De forte que por gloria myleriofa
Flora,ot liellona alegremente unidas,
Em armas applaudidas,
Entre os ciprichos da Milcia ornada,
Florida etBellona, Flora armada.
Sendo
o\T?4rnaJfo.
III.
IV
'
K ij
Quantas
112
Mujk
VI.
VII.
Quando a lana brandis beroycameite
N o florido verdor da gentilefa,
Vos prognoflicam todos nadeftre.
De General o cargo preminente:
Para apoyo fatal da Lyfia gente
Sereis na guerra Aquilles Lufitano
Contra o Imprio Otomano,
E mudareis porque elle fe fometta,
Em bala grave a defigual geneta.
VIII.
Do veneno goflofo,bem que ardente,
Gloriofamente Venus abrazada
Com dousrnotivos,tanto.amor lhe agrada>
Se vosvebe!lo,fe vos v valente:
Renovando as memrias igualmente
De Adonis,& de /Carteia queridos,
Refufcitaos entidos,
E a vs rende,quanto aos dous reparte,
Pois novotfAdonisfoisjc novo Mate.
Ciofo
do^arnaJjTo,
115
IX
CiofooThracioDeus fe convertera
Em nova Fera,que eu mal vingara,
Se m vofo peyto o ardor na refpeytra^
Se em vofTo rolo o geTo na temera:
Com caufas duas mayor queyxi altera
,
De dous aggravos,pois de amor ciofo,
Do valor receofo,
VoTb primor a Martedcfabona,
Pois vos quer Venu:*,pois vos^quer Bellona;
X:
Na forja Lilybea ftigado
Vulcano el,que Cythera amante
Lie pede hum forte efcudo rutilante
Para cobrirvos,Freyre,o peyto amado:
Nas frreas officinas oceupado,
Lhe falta o brao jt,j nos uores
Correm rios de ardores,
E quando gotta a gotta eflilla a fronte, '
Queyma o ar,cofe o ferro,aballa o monte.
XL
om fubti traa, com engenfo agudo,
Competindoa fadiga, & fubtilefa,
Grava Vulcano por mayor emprefa
O brafa nobre no brilhante efcudoDos voTsafcendentes^bem que mudo
As grandefas publica generofas,
Quando em aces famofas
Os vofos Souastem por Armas fiiar
As Regias Quinas,as partidas Luas;
Ofe-
ji4
MHJC4
XH.
O femblante da guerra te me rofq
Nos poucos luflros n.i vos mete horrores,
Bem que logreis nos anos os vrdors,
Primeyro que vara fois v ilerofo:
Anticipais idade o brio honrofo,
Qual Aguia,qual Lea fois parecido
No voo,5c no bramido,
Porque as feras defprefa,& ao Sol feapprova,
Bem que novo Lea^em que guia nova.
XIV
Sabendo as artes doMavorcioofficii,
A roda na temais da Deufa cegai
Que quindo vofo ardor nelJefc entrega,
J Mercuno vos dieta effe exerccio:
Com fabio esforo,fem grofeyrq vicio
Vofo gnio ferafempreafTarfladP
Das artes ajudado,
Dando v*ercuno contra a forte a vara
A firme bafe,a podero vara.
Dc
doTmeiJfoa.
H-y
XV.
De voTo tio Sufa efclarecido
Que as aces imiteis agora espero.*
Que inda fente Marrocos^borror fer
Com que dos Africanos foy temido:
E empaga do valor empre applaudido
America governa venturofa
Na prefena gloriofa,
Que a parte de dous mares iatlsfeyt*
frica o teme,America o refpeyta*
XVI,
Vede d vofo tio a clara hifloria*
Com que valente,& fabio j fe aclama,Dandolhe illuflremente a mefma fama
O templo altivo da immorral memria:
Sendo delle a virtude to notria,
Emmudce a calumnia de admirada,
E para avantejad
Gloria fua,que o mrito lhe veja*
Ven^a o M\x\.do . honreaFamayppoflie a inveja.-
XVE
Lenos lhe pinte Apellesexcellente-,Eflatuas lhe confagre Fidias raro,
Retrate Apelles feu esforo claro,
Efculp\ Fidias feu faber prudente:
Porm na,que no CeogloriofamenteAltas aces fe eferevam de feubrio:
Que na fama confio,
Se ho de formar para memria dellas
Taboa o Ceo,penna o So^tinta as eflrellas
Ctm-
ti6
Mufic
Cana,lupende o canto,
Que prometto affinar,'fe Febo infpira,
O Plectro humilde,a temerria Lyra.
Defcripa do Inverno.
CANC,AM III.
I.
Ra-fe horrendo,& fe orna tenebrob
I Aos
Renovado na fombra o Invernoefquivo,
affagos do Zefyro nocivo,
A'scaricasde Florarigorofo;
Com vefl.do de nuvens impiedob
Melanclica afronte carregada,
Por velho defagrada,
E tendo a chuva femprc em feus rigores,
Enfermo efl de languidos humores.
II.
Augmenta fu rigor o trifle Inverno,
Encarcerando no queyxofo Polo
A lus propicia do gentil A poJJo,
E ma sque Inverno,fica efeuro inferno:
Apollo pois com fentimento externo
Entra na cafa atros do Deus lunado,
Que de luas armado
Dous chuveyros v'brando,arma inclementes
Em mingoantesde Lua de agoa enchentes.
III.
Vomita o Boreas no furor ingrato
O nevado rigor,bem que lufido,
Adornando aos jardinsbranco veflido,
Defpindodos jardins o verde ornato:
Sendo ao prado nocivo,aos olhos grato,
Da neve efperdiada ocandorfrio,
Nos disfarces de impio
Parece a neve em prefumpa fermofa
Emplumado candor,ou l chuvo.
Pri-
doTarnaJfo.
ny
V.
A planta mais galharda,que fere na
Era verde primor,lifonja ornada,
Padece nus aggravosde prolrada,
Perde fobornos plcidos de amena;
E quando tanta lalima lhe ordena
Do vento,bem que leve,a grave injria.
Ao brio iguala a fria,
Pois no exame dos golpes inimigo
Folha a foberba foy,vento o caligo.
VI.
Pede o Ceo contra o valle,contra o monte
O oceorro cruel da horrenda prata,
Quando bombardas de granifos trata,
Efcurecendo a lus na irada fronte:
Vertendo bravo fucceffiva fonte,
Formando condenfado guerra ecura,
Contra a terra conjura
Quando na por afombros.por vinganas
De fombras efquadres,de aljofar lanas
Mas
Il8
.Mufic
VII.
VJIL
O lenho pelas ondas navegante
Sendo de vrios ventos combatido,
Teme o profundo mal de fubmergido,
Padece o trifle horror de flucluante:
A martima turba naufragante
Alarido levanta lalimofo
Contra o Ceo rgorofo,
Vendo que a efcura, & fubita procella
Quebra o leme,abre a taboa,rompe avela.
Cana,na bella Filis
Outro Inverno repetem maisefcuro
A trilea que finto,a dor,que aturo.
&*<&<&<&
w
a/.
do Wafhfjfo.
i ig
Defcripa da Primavera.
C A N C , A M IV
I.
Ampa no campo agora
A me das flores bellas,
Brilham de Febo os rayos nas elrellas,
Que em lindos refplandores
Alternam,como ir mos, ledos candorcs.
Ledo o candor fe adora:
Que fe a lus na e ignora,
Porque o candor,& o ledo conceda,
Do Cyfne filhos a,filhos de Leda.
II.
Pintor Mayo lufido
Em diverfos primores
Tantas tintas miflura,quantas cores;
Sendo do lindo Mayo
Pincel valente o matutino rayo;
t
E em quadros repartida
A pintura florida,
Mayo pintor alegre,em copias tantas
De flores quadros fas,fombra das plantas.
III.
O campo reverdece,
Os cravos purpuream,
Asaucenasde candor fe afiam,"
As violetas fermofas
Velemdiverfas cores por lulrofas;
A Venus reconhece,
Quando a rofa amanhece
Com tanta oftentaa,que he nos verdorl
Mais que de Venus f lor,Venus das flores,.
LJj
iao
Mufica
IV
O tronco florecente
Frma com duros laos
Vegetativos de feus ramos braos,
E eus verdes cabellos
Lacivamcnte fe penteam beijos:
Que o vento reverente
O ferve cortefmente,
E para fer ?alan na mocidade
Buonas flores tcm,verdor na idade.
V
Celebra alegremente
O voltil concento
Da Primavera o verde nacimento,
[Sendo os nos fonoros
Inlrumentos gentis a vrios coros)
Cantando brandamente,
Saltando ayrofamente,
Nas doces vofes,defiguaes mudanas,
Cantos fe entoam,*k'fe alternam danas.
VI.
O .To! Rev luminofo
Entre o cflrellado Imprio
Enthronizi efplendores no Hemisfrio,
Vendo com luz amada
A provinch do gyro dilatada;
Dependendopiedofo
Favores de luftrofo, ,*\\w
V icandopor rebelde,5? por querida
A ombradelcrrada.a lus valida.
______,
Oh
doTarnajfo;
121
VII.
Oh como alegre Flora
De flores adornada
Jas no Icytodas hervas recolada!
Oh que beio amorofo
Favoniolhe repete deleytofo.
Se o prado ri,fe chora
Vitaesperlas Aurora,
(Dando de vario elado mudo avifo)
Da Aurora o pranto v,do prado o ro.
ana,na bella Nife
Quando em feus Mayos feu verdor efmera,
Podes ver retratada a Primavera.
ffJa\'f&AJ tgtfj \?2U xdfZffat h ^ g g . ) lJ& - ****___ t^flfiflU tttQfo
**"55""^^"^*^'*^^""^""^
Ao Ouro
CANC,AMV.
I.
que em todo o Mundo obedecido,
ENosSteEfle
querefpeytado
fobornos morraes de pretendido,
Aggravo efquivo,mais que lindo agrado,
Morte acclama,poisda mefma forte
He pallido o metal,pallida a Mone*
II.
Os Monarcas fuflentam poderofos
' -
Nele metal prefado
Imperios,fe vio lentos,generos;
Porm tendo nos Reis imprio amado,
(Executando foceis vituperios)
Tem imprio nos Reis, he Rey de Imprios.
tft^ffOtf
of&u
*^ !"*"?*
122
Mufici
III.
IV
Inferno fe padece "aflimofo,
Na fe logra Ouro claro
Nas graves pretenfes de eobiofo,
Nos obfequios folicitos de avaro;
Hum o procura,outro na gofa delle,
Efle Tantalo efl,Sifyfo aquelle.
V
Quando faltava d'ouro a gentilef,
Agente pobre,5c rica
Lograva idade de ouro na pobrefa,
Mas quando ncfla idade fe publica
Em contrrios motivos deimpiedade,
De ferro idade fes,na de ouro idade.
VII.
Profanando de Danae^a v purefa
Emchuvofos amores,
Apefardeengenhofa fortalefa,
A pefar dos cuydados guardadores,
Murchou na chuva de ouro rigorofa
O modeflo jafmim,a virgem Roa.
En-
doTParnaJfoA
123
VIII.
Entre o logro da ps folicitada
A guerra determina
Bem que ouro brilha,engeyta a ps dourada;
E quando Mrcias confufes a fina,
A ps compra de forte,que na terra
Guerra fe v da ps;he paz da guerra.
IX.
A Naturefaem veas efcondidas
Cria o metal occulto,
Qui piedofa das mortaes feridas:
Mas quando o defentranha humano infulto,
Da mefma vea,donde nafce bello,
Corre logo a ambia,mana o defvelo.
X.
O rigor fe arma, a guerra fe refina,
A cobia fe apura,
A morte contra o peyto fe fulmina,
O engano contra o peyto fe conjura
De forte,que accumula ao peyto humano
Rigor,guerra,cobia,morte,engano.
Cana,fufpende |de Euterpeo metro,
Que em Filis tens para cantar no Pindo
De feu cabello de ouro ouro mais lindo.'
Sada-
124
Muficd
CANC,AM VI.
I.
II.
Qual flor em flor cortada
Te murchafle meu Bem (ah morte fea!]
Oh como defina yada
A florida republica fea fea,
Po s perdeu toda a flor na morte dura,
Q mbar leve,a gr bclJa,a neve pura!
III.
O Sol j retirado
Menos fer mofo, menos claro o vejo,
Pois eras feu cuydado;
Eras do lindo Sol eu vo dejo,
Sendo fim feus ardentes refplandores
Na ardores de lus,de amor ardores.
IV
Oh como pede fombra
Que o refplandor lhe embargue.a lus lhe furtei
Efe na dor fe afombra,
Pede noyte umbem que o dia encurte,
Pois perdeu trilemente na alegria
Melhor lus,melhor Alva,c melhor Dia.
Bel-
i&afntijfo*
12%
Belliffima nhora,
Que choro auente,que venero amante,
Na Ptria vencedora
De ha morte cruel te vs triunfnte;
E porque venas tudo,em igual forte
Vcncele os coraes,vencefle a morte.
VI.
Entre mil faudades
v
Morta te elimo,& te defejo viva.*
Mi\% ah que em mil idades
Se fruflra o rogo,a lalima fe aviva,
Tendo em dobrado mal.que ao peyto corta,
Vivo o defejo,a efperana morta!
VH. , , >
Quando te confidero
7
Algum tempo em meus braos$(ay que mgoa!]
Logo efle golpe fero
O qu logro em ardor,me folta em agoa.
Competindo entre fi pordefafogo
Nos olhos a agoa,c no peyto o fogo;
(, VIII.' tf
Se vives retratada
Nele meu coraa,que te ama aufente,
Fica a dor mitigada
Nefle enganofo bem,por apparente;
Mas ay quefica..quando a dor me aperta,
Falfa a confola a,a mgoa certa!
IX.
L no Empyreo glorio
Lembra-te defle amor.que tanto apuro:
Que efla pena amorofa
Solicito conflante,fino aturo;
E imprefa na alma minha pena interna,
Fica immortal o amor, a mgoa eterna.
Dey-
H6
.MujH
XI.
A'ILHA
d Tarnajp*
% 271
A ILHA
DE MAR' TERMO DESTA
Cidade da Bahia.
SYLVA
AS em oblqua frma, & prolongada
A terra de Mar toda cercada
De Neptuno, que tendo o amor conlattte^
Lhe d muy tos abraos por amante,
E botandolhe os braos dentro delia
A pretende gozar,por er muy bella*.
Nefta affiflencia tanto a fenhorea,
E tanto a galantea,
Que do mar de Mar tem o appellido,,
Como quem prfa o amor de feu querido;
E por goflo das prendas amoroas
Fica mar de rofas,
E vivendo nas anfias fuceffivas,
Sa do amor mares vivas;
E fe nas mortas menos a conhece,
Mar de faudades lhe parece.
M ij
viit$
I2&
Mu fica
Na
do^arnajp).
129
Etem
igo
Mufic
Appc-
do TrnaJfo.
li
Com
I-J2
. Mu fica 7
Logram
doTamajfo:
igg
As
154
Mufica
Como
doTarnaJfo.
135
N ij
Outra
i**j6
aMufick
ROMAN-
do Wamajfo.
37
_^^^^^?^#V^?&&*'*^>;fv^<#(J.g.
Wtjgajf
a l i
taH,
* * *
*
*
*
*
* * * * * * . * *
* * * * * * * *
*
*
*
*
* * * * *
* * * * *
*3'"'
e-.<L
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ * ^ ? ^ ^ ^ " w"Ji
ROMANCES.
AO G O V E R N A D O R
A N T N I O LUS G O N S A L V E S D A
CameraCoutinho em agradecimento da carta,
que efereveu a Sua Mageftadc pela falta da
moeda do Brafil.
ROMANCE L
Em Efdruxulos.
SCREVEIS ao Rey Monrquico
O mal do Elado Brafilico,
Que perdendo o vigor florido,
Se v quafi paralytico.
Porm vs como Catholico
Imitando a Deusboniffimo,
Lhe dais a Pifcina plcida
Para fu remdio liquido.
De todo o corpo Republ ieo
O dinheyrohe nervo vivido/
E fem elleficalanguido,
Fica todo debiliffimo.
Em
138
Muficst
Mas
doTarnaJfo.
136
ROMANCE E
AA hua Dama, que tropeando denoyte em htm ladeyray
perdeu huma memria do dedo.
Turca de meus olhos,
BGalEllaCoffaria
de minha vida,
de meus penfamentos,
Argel de efperanfas minhas;
Quem te fes to rigorofa.,
Dize cruel rapariga?
Deyxa os triunfos de ingrata,
Bufcaos trofeos de bonita.
Na tcqueyras pr da parte
De minha defdita efquiva:
Que a bellefa he muyto alegre,
Que he muyto trilc a defdita.
Se
140
Mufica
doTarnajp).
141
R O M A N C E III.
Pintura de huma Dama conferVeyra.
O doceofficioAmariles
Doce amor caufando em mim,
Seja a pintura de doces;
Doce a vea corra aqui.
Capela de ovos adverte
A cabea em feu matis,
Fios de ovos os feus fios,
Capea a cabea vi.
Atela,que docemente
Oitenta brancuras mil,
Sendo manjar de Cupido,
Mamar branco aprefumi.
Os olhos,que fa de lufes
Primognitos gentis, 7.
Sa dous morgados de amor,
Donde alimentos pedi.
Fermo-
142
aMufiCA
Fermofamente a guilenho
(Ay que nelle me perdi!)
Bem feyta lafca de alcora
Parece o branco naris.
Maapa rofado vejo
Em feu rolo de carmim,
Nas maas o maapa,
N o roflo o rozado diz.
Entre os feculosda bocca,
(Purpurea inveja de Abril)
Em conferva de milgotos
Partidas ginjas comi.
Os brancos dentes,que exhalam
Melhor cheyro<_|ue mbar grls,
Parecem brancas palilhas
Em bolfinhas carmeins.
Com torneados candores
(Deyxemos velhos marfins)
Toda feyta diagargante
Vejo a garganta gentil.
Os femprecindidospeytos,
Queefcondem leyte nutris,
Se na a bolas de neve,
Sa bolos de leyte fim
As mos em palmas,& dedos,
Se em bolos fallo,adverti,
Entre dous bolos de acar
Ds pedaos de alfenim.
Perdoay,Fabio,dizia,
Que noretrato,quefis,
Fuy Poeta de agoa doce
Qjuando no Pindo bebi.
doTarnajfo.
143
R O M A N C E IV
Pintura dos olhos de huma Dama.
olhos dous de Belifa
Em feu roflo amor compara,
OSeuSrolo
flores delis,
Seus olhos paresde Frana.
Com muy foberbos rigores,
Com muy feras ameaas
fa dous valentes de lufes,
Dous efpadaxins de graas.
Lingoas de fogo parecem,
Em que meu peyto fe abraZa;
Lingoas fa,pois faliam mudas,
Defogo,pois vibram chammas.
Dizem que o Ceo competindo
Lhe deu, chegandolhe cara,
De lufes dous belifees,
De eflrellas duas punhadas.
E defla briga fermofa,
Bem que as lufes da Muchacha
Na ficaram defayrofs,
Ficaram dalli rafgadas.
Outros dizem que a menina
Foy contra Amor tanto irada,
Que arrancara a Amoaos olhos,
Que os olhos de Amor roubara.
Mas por fora os na dera,
Sempre fentira a defgraa;
Pois quando a Tfuchacha vira,
O ij
Logo
144
Mufiea
ROMANCE
*..
",,
Que
>
^ 45
RO-
146
7- .V
Mufica
i^$la*t$g*^
R O M A N C E VI.
A~ fonte das lagrymas.que efla na Cidade de Coimbra.
Erte prdiga ha penha
Das dure fas apefar
Seremdades de aljofar,
Efperdios de crylal.
Efla penha carregada
Em trifle bmbra f fas,
Por perder de Ignes a lus,
Por fentir de Ignes o mal.
Dos dous amantes he pranto,
Que em fer duro o Amor fatal,
Entre durefas o guarda,
Entre durefas o d.
Doce,& liberal a prata
Fonte de amor e diz j,
Que Amor fe ai 1 menta doce,
Que Amor fe inds liberal.
Sua a penha;mas que muyto,
Se no aduflo cabedal
Quis pranto de ardor verter,
Quis fogo de amor fuar.
O Deus Frecheyro fe admira
De ver que com pranto tal
Verde liongea o prado,
Ameno refpira o ar.
De ua f retratava
Abella Ignes fingular
A conflancia no penhafco,
A pu-
doTarnajfo.
A purefa no crylal.
Quando voa a turba alada,
O vendado Deus rapas
Fas Cupidilhos das aves,
Frma Chypre do lugar.
Os limos no largo tanque
A1H fe vem pentear,
Que a feus humidos cabellos
Pentens de prata lhesd.
Alli Venus celebrada
Das crylallinas Irms,
Elima as Nynfas do tanque,
Defprefa as Nynfas do mar.
Alli muytos chopos crefcem
Aferdes,que verde6 os fs
Aquclla firme efperana
Daquelle amor immortal.
A hum tempo do vento,& dfagoa
Sobe,& campa cada qual
Tyfeu do vento frondolo,
NarciTo d^goa galan.
Efla das lagrymas fonte
Na douta Coimbra efl,
Que fe he do faber efcola,
Diz que Pedro loube amar.
147
SEGUNDO
CORO
DAS
RIMAS
CASTELHANAS
EM VERSOS AMOROSOS
da mefma Anarda.
do "Parnaffo.
IjTI
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
PROEMIO.
SONETO
I.
9
P;
SONE
1$2
aMufici
Encarecimento da fermofura de Anarda.
S O N E T O II.
No
doTrnajfo.
153
S O N E T O IV.
El ave iluflre,que en primor lo;ano
De Ias otras"? viReyna volante,
Beviendo rayo a rayo ei Sol brillante,
Peynando buelo a buelo ei ayre vano.
Sus alas,fi ias junta alguna mano,
Confumenqualquir ala en Io arrogante:
Que aun ei dio en Ias aves es confiante,
Queaunaprenden ei mal dei fer humano.
Affi puesen mi amor,que en bellas galas
Es Aguila mejor de lufimientos,
J*i Anarda con tus ojos Ie regalas,
Confumcn', fi lasjuntan mis intentos,
Comoreales alas otras alas,
Mis penfamientos otros penfamientos.
SONETO V
es tan contrario ei cio dei cuydado,
Del vicio decortz elcavallero,
NDelO'vafallofielel
Jifongero,
Del dicreto faber ei rico eflado,
Del Monarca perfeto ei roflro ayrado,
Del noble coraon ei dio fiero,
Del enganofo vil ei verdadero,
La dicha alegre dei hermofb agrado:
No es tan con traria, n,la hypocrifia
De Ia virtud defnuda,y dei foffiego,
Con angriento rigor Ia guerra impia;
N es tan contrario,no dei gua ei fuego,
El bien dei mal,y de Ja noche ei dia,
Como fe oppone Anarda ai nino cieg04]
\, J
Qn
154
Mufica
Q^ie o amor hi de fet pouco favorecido.
S O N E T O VI.
a cafo fe enciende ei fuego ardiente,
Q Uando
Las coleras de llamas vomitando,
Si aura poa refpira un foplo blando,
Le fomenta las llamas blandamente.
De fuerte que fe aviva ms luziente
En fus llamas hermofas;pero quando
Aura muchaefloplosrefpirando,
Mata fus llamas, y lu ardor defmienre.
Puesaffi,fi ei Amor con fuera impia
Aviva llamas,quando aun pecho trata,
Con ia mifma occafion u ardor enfria;
De fuerte que a lu llama, dulce Ingrata,
El aura poa de favor le cria,
El aura mucha de favor le mata.
Eftudo amorofo.
SONETO
VII.
Qu,
doWamajfoi
155
S O N E T O VIII.
vila de tus ojos brilladores
alma,Anarda equiva,c6nfidera
LDelAEIfuego
abrazador mejor esfera,
Dos hermozos Epitomes de ardores.
Tu coraon, Anarda,en los rigores,
Que a un pecho amante efquivamente altera,
Todoyeloendefdenes fe pondera,
* Todonieve copia en disfavores.
En gravespenas,en tnflezas fummas
Ningun foffiego de mi amor acclamas,
Porque con ds motivosle confumas;
Pues bolando mi amor quando le inflammas,
T u vila abraza fus incautasplumas,
Yela tu coraon fus dulces llamas.
S O N E T O IX.
L cedroincorruptibIe,que eminente
A puela eternidades con los anos,
Formando ai Cielo de altivez enganos,
Si nunca logra ei fruto,esfloreciente.
Perofiel fruto logra dulcemente
Para dar a los logros denganos,
Con los efquivos,fifecundos danos
Nunca galan de flores fe confiente.
El amor a los anos incorrupto
N ha de lograr Io belIo,que fe ofFrece,
Aun que Io jufgue amor dulce tributo,
Al fruto de Io hermofo,que appetece;.
Sifioreceei Amr,n logra ei fruto,
-tf ei Amor logra ei fruto,no.fiorece;
i$6
Mufica
S O N E T O X.
deliciofo
verdes hojasde fu.libro ameno,
ESiLesLasPIatano,queexplca
dei Invierno humidamcnte-lleno,
Recogeel bello Sol en fcffcumbrofo.
Pero quando ei Eflio calurofo
Llamas vomita con-ardor fereno,
Condenfa umbrofamenteel bbndlo* feffO,
Refifledulcemcnte ai Sol hcrmofoiQual Platano tambien un pechorcoge?
El Sol de Ia hermofura,que le alTifle,
Si coge ardores,fi tibiefvs cogs:
Pues con alegre bien,eon penatrifle
En defdefiofo Invierno lorecogp,
En amorofo Eflio le refile.
S O N E T O XI.
Narda en un efpejofemirava,
Que luzido dos vezes fe applautRa',
APorei
cryflal hermofo que fingia,
Por ei cryflal ms be 11 o que copiava'.
Y Como tan ai vivo retratava
De furara bellefa li harmonia1,
Con furolroei epeo feencem*,
Con fu roflro ei efpejo fe ignorava.
Dixe!eentonces:Dulce Anarda herrA&t
De tus deldenescon rafon me quexo,
Sieres con tu bellefa rigurofa'.
Dezengmos igorale aconfesor
Que fi es ms que effe efpejcTurniSV
Es Anarda ms frgil que el* efpejjt*.
Qsf
doTarnajfo.
IJJ
S O N E T O XII.
diamante que en fondo Jumnofo
piedrasde precios excelentes,
ESiLlasEntre
otras feven Aflros luzientes,
El brilla de las otras Sol hermofo.
Si le affifle ei veneno rigurofo,
Vibra ei diamante fuerastan vehementes,
Que impide Ias pononas mas valientes,
Que rezile ai rigor ms vencnofo.
Afi puesla bellezaefquiva,y pura
De Anarda hermofa ei mimo efeto acclm,
Quando con ella Amor fu Ha ma apura.
Pierde fufuera pues,y nolainflamma,
Siendo diamante,1a bellefa dura,
Siendo veneno,la amorofa "lama.
S O N E T O XIII.
penas atheforo
QUandoamorofas
En hermofo de incndios dulce encanto,
Con milendechas Horolo que canto,
Con mil lagry mas canto Io que lloro.
Prende ei fueno mis penas,y n ignoro
Que me embarga Ias anfias de mi llanto,
Qui porque en mi fe no llore tanto,
Que pueda faltar llanto en loque adoro,
Mas quando ai fueno llama du'cemente
N tiene Amor las lagrymas en calma,
Porque dentro dei alma las confiente:
Que en ella viendo Amor fu dulce palma,
.fi dexa de llorar hzia l frente,
Quicre llorar cntonces hzia ei alma.
Q.
tf*
15^
Mufici
S O N E T O XIV.
fulmina borrafcofoei Ciclo
Q Uando
Lluviofas armas dei Deziembre mpio,
Flechando ai pecho con agudo frio,
Cerrando ei dia con nublado velo;
Quando embarga con cndido defvelo
1 yelo prifionero^n pobre rio,
Como /a perla dei gentil rocio
Nace ei cryflal dei embargado yelo.
Anfi tambien Anarda,quando tienes
Elpechoefquivo ai amoroo encanto,
Es fuera que ei cryflal dei llanto ordenes;
Pues con ia mifma accion,que imitas tanto,
Si tu pecho es un yelo de defdenes,
Del yelo dei defden nace tu llanto.
S O N E T O XV
Amor
do Trnflo.
ifg
S O N E T O XVI.
QJJ
CAN-
l6
Mu fica
CANCOENS.
SOLICITA A ANARDA P A R A
.hum campo.
C A N C , A M i.
EN Anarda brillante,
Dars Luzes ai dia,
Quitars Ia tiniebla ai alma mia;
Dars ai mifmo inflante
C ontuspantas,y rayos
Alientosal vergel.al Sol defmayos.
11.
Ven ai prado,y fi alcana
Piedadesel morirme,
Mira el verde laurel,el roble firme;
Pusdir mi efperana,.
Pusdir miamornobl*^
Mi efperana es laurcl,m amor esrotrfe.
III.
Si
do Tstrnajfo*
IjSi
IV.
Sifierarepregona,
Como hermofa,mi vida,
Efle jardin,y bofque te combida,
Pues para tu coronai
Tpara ei mal,que alteras,
Flores brota el jardin,el bofque fieras.
V
Ven en fin,que fi viene,
Enacentos fuaves
ETos floridos coros de las aves
Te darn parabienes,
Puesfivienesaora,
Veran tus ojos Sol,tu roflro Aurora.
VI
Ven pues ai bofque,y quando
Vinieresfatigada,
Aqui te offrecen, Ponona amada,
El rio crylal blando,
El viento auras gulos,
Los olmos pavellon,lecho las rofas.
VII.
Ven en fin,que Ia fuente
(Si ca lio loque lloro,
Si me encubro Ia f,con que te adoro)
Por candida,y corriente
Te dir con fu canto
La f de un pecho,de un amor el llanto
Cancion,nunca de Anarda,
Ablando Ia hermofura,
Que n foy dulce Orfeo de Anarda dura.
Anarda
162
Muficst
Anarda fingindo cimes.
CANC,AM II.
I.
otros ojos
AParaNarda,fi
Me dandefaffiego,
caufarte cnojos]
Vibren tus ojos luego,
No rayos de efplendor, rayos de fuego.
II.
Si otro roflro me alienta
Amorofs dolores;
En tu rolro,que aumenta
Como Afpid,los rigores,
Coja venenos yo,bufcando flores.
III.
Si otra bocca me apura
Olentaciones finas;
Porque cafligues dura
Lo propio,que imaginas,
De tu bocca en las rofas halle efpinas.
IV
Si por mi corta fuerte
Otro cabello adoro;
Rompa Ia Parca fuerte
Quando el tuyo enamoro,
Los hilos de mi vida en hilos de oro.
V
Si otra" mano venero*
Con amor foberano,
Quando tu mano quiero;
Sea a mi ardor ufano
Como nieve en candor nieve tu mano*
toTamaJfk
;5 3
VI.
En fin fi a Io penofb
De otro amor me condeno;
Tu Cielo luminofo
Con nubes de iras lleno
Turbio Io vea yo,nunca ereno.
Cancion,fi Anarda tiene
Elalma,que amor cria,
Sepalo fu rigor dei alma mia.
MADRI-
yt64
*Mufica,f
\>
i
^a .% >< &&<&?&&&<<% eu
^ 5 * * * * * * * * * . * * * * * * * * * * **_""""""
_|_j_j_i* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *__
^^?^^^*^*^^^^^*^-^^
MADRIGAES
D E S E N G A N O DA FERMOfura de Anarda.
M A D R I G . i.
, N A R D A tus enganos
p No dexen niapcKitar tan verdes anos,
Adviertan tus locuras
Que ei tiempo es fieroElio de hermofuras,
Y a ti mima en ti mifma irs bufcarte,
Ya ti mifma en ti mifma no has de hallarte.
M A D R I G . II.
Ulpme por aggravios
(Por querer er Abeja de fus lbios);
Anarda equiva,y luego
Hurtandole un clavel mi dulce fuego,
Le dixerDueno hermofo,
Aunque n quieras tu,fer dichofo,
Befando dei clavel porcion tan poa,
Pues fi befo el clavel,befo tu bocca.
Anarda
do^wnajfo.
165
M A D R I G . 1I.
Uando las lufes.de tus o/os veo,
Se enciende mi de,
EI coraon e inflamma
De fuerte pues,que enla amorollama,
Lasque en tus ojos on lus yivientes,
Son en mi coraon llamas ardientes.
Amante fereto,
M A D R I G . IV.
Mufica, cruel.
MADRIG. V
Amor
i66
Mujc
Amor declarado pelos olhos.
M A D R I G . VI.
inflammaefcondido
QUando
El fuego en fus ardores repetido,
Sube lallama,y luego
Por losbalcones fe publica el fuego:
Si mi fuego meinflamma,
Sube a los ojos Ia amorofa Uama,
Y fi a losojos.qual baIcon,fe applica,**
Mi fuego mueftra,y mi pafion publica.
M A D R I G . VII.
%jgor.fermofura.
M A D R I G . VIU.
Intiendo tus rigores
Al coraon mal tratara mildolores;
Viendo tus luzes puras,
A los ojos recrean mil dulura*;
Caufa pues tu bellefa en los hojos
Tormento ai coraon, gloria a los ojos.
t/fnor
do^arnajfo.
l6j
Amor medrofof
M A D R I G . IX.
explicar mi dano..,
Q Uiero
Enlo amargo dolor deun dulce engano:
Mas,quando Anarda veo,
Porque v tanta luz,tiembla el defeo;
De uerte que variando el dulce fuego,
Temblores hallo,quando ai Sol me llego.
M A D R I G . X.
N efpejo a mi Dueno retratava,
Y eJJa e enamorava
De fu propia bellefa;
De fuerte que en afombros de firiefa
Elraios zelos a mi amor apura
Con fu propia hermofura fu hermofura.
Ao mefmo.
M A D R I G . XI.
i I cl efpejo retrata
SDefengatarte
De tu rara hermofura Ia altivefa,
trata,
o*.. 4
Btna amorofo.
M A D R I G . XII.
I Cupido me inflamma,
Si defdenas mi empleo,
En amorofa llama,
En nieve defdenofael Etna veo,
Conamr,y tibieia
Tenemos fufirmefa,
JtTen difonancia breve
^ufpiro fuego yo,tu brotas nieve.
Si
l68
Mufica
Aytrepetidos.
M A D R I G . XIII.
I fufpiros alienCo,'
Nofon blandos alvios dei tormento,
Viemos fi,que en dolores
Blandamente refpiran mis amores,
Porque a vivenal pecho,que fe inflamma
Del fuego amance,la perpetua Ilama.
Doena amoro/a.
M A D R I G . XIV.
un penofo lecho
ELosN Enfermo
vive el pecho;
pulfos alterados
Son los vrios cuydados,
La cura es Ia beldad,que amante veo,
La dolencia el Amor,fiebre el defeo.
Jardim amorofo*
M A D R I G . XV
mi Ilama dichofa
Como purpurea rofa;
EEsS planta
Ia firmefa
De amoroa ternefa;
Por dulce,no por grave
Es el fufpiro Zefyro fuave;.
7"quando ms fe adora,
Es mi amor jardinero, Anarda Flora.'
Guerra
doTdirnaJp):
169
Guerra amorofa.
M A D R I G . XVI.
mi pecho arrogante
Rey no feliz de Ia hermofura,
SLaI Quiereel
valentia apura
De unafirmefa amante;
Arma fuertes dolores por foldados,
Son los finos cuydados
Lasarmas,conque cierra,
Enemigo el defden, Amor Ia guerra*
MADRIG. XVII.
O azul mi bien veflia,
Como quien a los ojos publicava
Que quien Cielo e via,
Como Cielo ornava;
Pero dmdo >o azul zelofa pena,
Al infierno de zelos me condena,
De fuerte que Io azula mi amor tierno
En ellafue de CieIo,en mi de infierno.
\\etrato amorofo.
M A D R I G . XVIII.
A Morofo retrato
tf* Quiero ofTrecer de Anarda ai roflro ingratoi
Sombras fon mis tormentos,
Vrios colores fon mis penfamientos,
Espintor amorofo
El Amor ingeniozo,
7"en gloria atisfecha
,Es!ienoel coraon,pincel Ia flecha.
DE
lyo
Mufiea
DCIMAS.
Anarda cruel,fer mojk.
D C I M A I.
eldefHen Iuminofo
Q Uando
De Anarda bella pondero,
E namora con Io fiero,
Y maltrata con Io hermofo:
De fuerte que en Io amorofo
De mal pagada firme fa,
Porque logre mi t rifle fa
Entre gloriofa ventura,
Hizofiera Ia hermofura,
Hizo hermofa Ia fiereza.
II.
Ya
doWarnalfo.
iyi
III.
Ta fu coraon cmbeve,
Ya debuxan fus verdores,
Eles pinturas de flores,
A quel tibiezasde nieve:
Quando pues mi amor fe atreve
De fu hermofura a Io tierno,
De fu rigor a Io eterno,
AI mifmotiempo pondera
Que es fu roflro Primavera,
Qiie es fu coraon Invierno,
Coraes de Anarda.
DCIMA
I.
D C I M A I.
Dorno de oro loano
Muno efquiva aprifion,
Y no es poo,pues fe vi
Prifionera aquclla mano:
Pero en lulre oberano
El oro en Ia mano ingrata
Tan bellamente Ia trata,
Que le jufgo aquel theoro
Breve Zodiaco de oro
En breve ciclo de plata. *
DE-
172
MuflCct
Sono invocado.
D C I M A I.
M O T E .
GLO-
GLOSA.
DCIMA. L
Anarda,en Io arrogante
QUando
De una aufencia me apercibo,
Aun tiempo me muero,y vrvo
De Io aufente,y de Io amante.
Vida dei alma confiante
Es de un amor Ia venemencia;
Que es fu propia inteligncia;
De fuerte que en mi dolor
Viviendo cfloy de un amor,
Muriendo efloy de una aufencia.
II.
E nefla auzencia,que veo,
Afino mi penfamicnto,
Lo que es gloria,es mi tormento,'
I o que es pena.es midefeo;
Vivo con peno empleo,
Y en Ia gloria muerto Coyt
Si algun bien ai alma doy;
De fuerte,que en lo que emprendo,
Si efloy mal,eloy viviendo,
7fi bien,muriendo efloy.
III.
Solo mi amor h ntido
Defla auzencia lo tyranno,
Que fe junta como hermano
Con una auzencia un olvido;
Y femide mi ntido
De mi penfamientoal mi placo
El olyido,al mifmo paTo,
Aunque fufro un mal intenfo,
Mata-me fi lo que pienfo,
N o me rnata lo que pafo.
Si
174
Mufica
IV.
ROMAN-
doTarnaJfo.
A
&
&
&
&
&
&
&
&
&
17$
&
&
&
&
&
&
&
"gg* * , * * * * * * * * . * * * * * * * * * *"**"J*"
AJ
(_~j<_U
ROMANCES
RIGORES DE ANARDA
reprehendidos com femelhaaa
prprias.
ROMANCE I.
NARDA en agrado efquivo!
Anarda en bella efencion
Eres Diofa,fiendfiera,
Eres Afpid/iendo flor.
Si eres-jardin de hermofura,
Ve dei jardin Ia fazon,
CiSie es y fleridar lifonja,
Si era defnudo rigor.
Sieres fuene eiYtn&cryftales,
V Ia fuente,queal favor
Es ya corriente de plata,
Si era de nieve prifion.
Si eres rofa,ve Ia rofa,
<
Que en liberal prefuncion
Communica roxo agrado,
Prefla olorofo vapor.
Si eres Cielo,imita ai Cielo,J
Que encaderno brillador
Es ya de luzes papel,
Si iide nieblas borron.
Sij
?i
176
Mufica
Bocca de Anarda.
R O M A N C E II.
bocca
ATodBrevia,Anarda,tu
Enelcallar,y reir,
i Fen cia a u grana,
;
A fu plata el Potofi.
Quando veo en dulces vozes
Tu roxo clavel abrir,
En losayres todo es mbar,
Todo e n fus lbios carmin.
Prodigiofamcnte juntos
En ella quieren vivir,
Mueho
do aVamaJfo.
Mucho Enero en poa nieve,
En poa flor mucho Abril.
Las perlascria Ia bocca,
Y n es mucho prefumir
Que cllos fon granos de perlas,
Que ella concha de rubi.
Quando tus lbios fe abrocban,
Attento los adverti
Dos cortinas de efcarlata
Para un lecho de marfil.
Julgo en fin que el Cielo mifmo
Tedi por embidiasmil
Una herida de clavel
Con un golpe de alheli.
Anarda banhando-fe.
R O M A N C E III.
Orhtirde caluro
Anarda vino abanarfj
Que eflo de echarfe a las guas
Es muy dei Sol por Ia tarde.
Defnud-c,y vi-fe ornada,
Porque es en mejor alarde
Rico adorno una hermofura,
Herrnofa gala un donayre.
A un tiempo humlde,y fobervio
Queda el cryflal dei eflanque,
Humi"de,por exccder,
Jbbervio,por occupar;
De fuerte,que ai mifmopunto
Se notava ai blanco examen
Cryflal con cryflal vencerfe,
Plata con plata lavar fe.
177
*
78
'' aMtJkt
x V L ^ ^ ( S a ^ J ^ ( S a \ ^ ^
R O M A N C E IV,
E unjardindefpojaAnarda,
Bien que robado,feliz,
Lascaricias dei Aurora,
Lasalhajasdel Abril.
Aunque las coge,n menguan,
Pues con donayre gentil
Quantas cege alli Ia mano,
Tantas el pie cria alli.
Las
doTftr^Ajfo:
if
ROMANCE
V.
SI
18o
Mufica
S\ tu gillarda hermofura,
Situdilcrecion perfeta.
O'como con dos afbmbros
Animas dos gentilefas!
Una,que a tu ingenio adorna,
Otra,quea tu roflro aTea.
En tu copia de milagros
Se engano naturalefa,
Pues,quando te hizo entendida,
Qui peno que eras fea.
Pero n,porque era juflo
Queen fympathia de prendas,
Haziendohermofa Ia concha,
HizieTchermofala perla.
Quando en ti folo abraadas
Elas venturas e muelran,
Es amilad lo que es dio,
Paz e logra lo que es guerra.
Con mucha razon fe cafa,
Quando igualdades olentan,
Tan hidaldoentendimiento
Con tan hidalgo belleza.
Tu difcrecion,y hermofura,
Si el a' ma advierte,pondera
Ser Ia difcredon hermofa,
Ser Ia hermofura difcreta.
En tu voz dulces panales
I-abrando els como a beja,
Ya con partido clavel,
Tu con menuda aucena.
Eftos peligros n evita
La voluntad ms efenta,
Porque fi de aquel efcapa,
Defpuesenele tropiea.
r22fi&i
Anarda
do Tamajfh
181
Anarda penteando-fe. ;
R O M A N C E VI.
Anarda us luzes,
SEnUlcando
La mano entonces parece
brillantes ondas de oro
Pequeno baxel de nieve.
Peynede marfil applica,
Masdudar quien Ia viere,
.Ti fe peyna los cabellos
Con Ia mano,o con el peyne.
Quien puede temer borrafcas
En ondas de oro,quien puede?
Puesturbias fe temen nunca,
Lufidas fe logran fiempre.
Si entre las flores hermofas
Se hallanfierpes,bienfe infere
Que cs fu roflro hermofas fJore%
Sus cabellos rubias fierpes.
El .?ol,y el Alva aquel dia
Sin fer manana apparecen,
Sol el cabello fe efparce,
Alva Ia mano fe offrece.
Es tan luziente en fus rayos
El cabello,que bien puede,
SifaltareelSolaldia,
Ser fublituto luziente.
Defatado por el cuello
Contrrios efos tiene,
Pues quando ms fuelto ai ayre,
Entonces ms almas prende.
Dixe en fin que Amor echava,
Para
1.82
Mufiest
Aborda fugindo.
R O M A N C E VTL
doTrhfijfoa,
,l8g
ROMANCE VIII.
Ernerari penfamiento,
Buelve ac,n bueles n,
V que fon cera tos alas,
Mira que buelas ai Sol.
Si qual caro defpJiegas
Tu buelo,temiendo efloy
En el rio de mi llanto
El fepulcro de tu error.
SiaICieofubes,elRoble
Te defengafia el valor,
Que li era Tyfeo de ramos,
Es ya dei rayo Faeton.
Si un mar de bellefa ulcas,
La nave,que el mar fulc,
Es ya naufrago efcarmiento,
Si era leno bolador.
Si ai Sol te offreces, advierre
De un clavel Ia defazon,
Que es ya defpojo de llamas,
Tij
Bi
184
Mufica
R O M A N C E IX.
prado muy de mafiana
A L Anarda
fale aun jardin,
Queesefly'odel Aurora
Muydemanana faiir.
Tu por Reynade las flores
(Perdone Ia Rofa aqui ]
Laacclamael vulgo frondofo,
La jura el noble penfil.
Si bien quando purpurea
De tanta rofa el rubi,
Ms gentil color recibe
Defla Venus ms gentil.
Viendola el roxo clavel,
Viendala ei blanco alheli,
Era defmayo el candor,
Eva verguenael carmin.
Na-
do Tarnajfoa
185
ROMANCE X.
Parece
i86
Mufica
R O M A N C E XI.
N un pedern al Anarda
EComo
El fuego folicit,
pide al pcdernal
Lo que pudiera a mi amor?
De Ia piedra faca el fuego:
Que es coflumbre dei ardor
S^car fuego una bellefa
Quando es piedra un coraon.
La
d& Tarnajfo.
I87
\\*wsssmASfs^^K^
Morre queyxojo.
Ja.OV
' '
ROMANCE XII.
N acentoslalimofos
Mi coraon fe acredite,
Si en dulce amor falamandra,
En muerte quexoza Cyfne.
De Anarda fe quexe el alma,
Qil
i88
Mufica--
Morte
"doTmfp:
189
R O M A N C E XIII.
A que conofco aora
Defunta el alma,fean
Mis llamas !os blandones,
Misvozeslas exquias.
Las fuentes,y los campos
Mi amor digan,y vean,
Pues dan vofes Ias guas,
Pues dan ojos las yervas.
Hermofiffima Anarda,
Que en rigor,y bellefa
Eres tigre de lufes,
Eres Sol de fierefas.
Enela muerte el alma
Porque te lifongean,
Tus rigores elima,
Mis tormentos feleja.
Pero mi amor fe afflige,
Si los gufla,que tenga
Aun contento en los males,
Aun gufloen las trifle fas.
Padecer por lus ojos
No puedo,aunque padefca,
Pues fon gulos los males,
Pues fon glorias las penas,
Ya los males n temo,
Que es una cofa mefma
Mi vida,y mi tormento,
Mis dias,y mis quexas.
TtfO
190
Mufica
VER-
VERSOS
VARIO
QUE
PERTENCEM.
AO S E G U N D O
CORO
DAS RIMAS
CASTELHANAS'
ESCRITTOS
A VRIOS ASSUMPTOS.
doTarnstJfio.
ipg
A MORTE
D;A
SENHORA R A I N H A DONA
Maria Sofia Ifabel cparada com
eclipfe do Sol.
SONETO I.
PPONE-SE Ia Luna al Sol flammante,
Yaunque le deve todo ei ufimiento,
N le falto villano arrevimiento,
Para opponerfe ingrata al Sol radiante:
S ente Ia oppoficion Ia tierra amante,
Porque vdei eclipfe el fentimiento,
Mas aunque el Sol parefca fin aliento,
Para el Cielo fe queda Sol brillan*6Anfi Ia Reyna pues, quafSol lulrofo,
El eclipfe padece entriflecido
Ala tierra,que fiente el fin penofo:
Pero bolando al Cielo es tan luzido,
Que fi a Ia tierra queda tenebrofo,
Parael Cielo fe offrece efclarecido.
Abam
194
Mufica
Ahumjafmim.
S O N E T O II.
S O N E T O III.
Lorando el bello Adonis Cytherea
Entre el muerto coral,que Hora tanto,
El prado reverdece con el llanto,
El prado con Ia fangre purpurea.
Admira en fu dolor Ia luz Feba,
Si n lacncubre el tenebrofo manto,
Pues vi no al dia con funefro epanto
De Ia muerte infeliz Ia noche fea.
A/asun remdio fu tormento quiere,
Que es convertirloen flor por fufinefa,
Y para que otra ves amarlo efpere:
Que como es bella flor Ia gentilef,
Quando en el golpe fu bellea muere,
En Ia fJor reucita fu bellea.
Narcijfo
do^Parnajfo.
ip^
S O N E T O IV
EISylveftreexerccio fatigado
Bufcar quiere Narciffo diligente
Los humidos alvios de una fuertte
En los ardientes guftos de un cuydado.
Halla lafuente en fin,y retratado
Galan de u bellefa fe confienre,
Y con enganos u hermofura fiente
En el frio cryflal el fuego amado.
En flor defpues el joven fe convierte
Por piedad de losdiofes merecda,
La piedad remediando el rigor fuerte:
Pues quando en el jardin flor fe convida,
Si las guas le dieron trifle muene,
Ya las guas le dan alegre vida.
CAN-
196
Mufica
CANCOENSDESCR1PC,AM DA MANHA.
CANC,AM
I.
I.
U R O R A vengativa
De nublados enojos,
Con qucal dia aggravi noche eflrellada,
Luzida mente ayrada,
Caligando a Ia noche fugitiva
.Tus obfcuros defpojos,
El manto le rompi,ceg fusojos.
II.
De flores ceronada
Derrama dulcemente
Elneclar matutino al Sol infante,
Que fe mecebrillante,
yiendoel rocio leche deflilada,
Que en ninez de viviente
Leche el Alva le d,cuna el Oriente.
III.
De fuerte que luziendo
Con applaufo canoro,
Del Rey dei Cielo es Nuncia brilladora,
7"de Ia roxa Aurora,,
Como de roxa flor,el Sol naciendo,
Brota e n bello t he foro
La flor de roficler,el fruto de oro.
Sale
doaT&mjfo.
iQj
IV
Saleelfarolradiante,
Alma hermofa de Mayos "
Pelaneando al dia luz dudoa,
Tfx es en gracia hermofa
Del Hemisfrio claro ojo flammante,
Frma en roxos en fayos
Por frente el Cielo,por peitadas rayos.
V
Tirando al coche,luego
Calor ardientc ahuman
Los cavallos en calles de efplendores,
Ten luzidos ardores
Elrellas pifan,y relinchan fuego,
Y porque ms prefuman,
Purpura ruedan,refplandor efpuman.
VI.
El Cielo venerado
Con plcida harmonia,
Que alterna alayre bolador defvelo,
Con reverente zelo
Al Cielo e feflejan Io fagrado
En cultos de alegria,
Siendo lampara el Sol, y templo el dia.
VII.
El Oriente veftido
De purpureos cndores
Jafmines vifle,rofas purpurea,
Tfi de luz fe afea,
Luminofo v,fe v flrido "*. .
De uerte,que en primores
Jardin de rayos es, Cielo de flores.
Cancion,fi quieres fer eternizada,
Di que en calladas tintas
Quando pintas el SoJ; Anarda pintas
X '
Dfi
Ip8
MitfiJt
DefcripJo do Occafs.
CANG.AM
II.
I.
II.
Bella Amfitrite en eryflaJinos braos
Recibe alegremente al Sol brillante,
Que en gala de flammante
Leda de incndio amor,y de oro abraos,
^quando mar de fuego el Sol parece,
Con las llamas,que ofFrece,
Amfitrite en el ultimo foffiego
Recoge en un mar de gua un mar de fuego.
III.
Brillando qualantorcha el Sol luflrofo,
(Contra las nieblas dei obfcurocoche,
Que conduze Ia noche^
Siendo ei Cielo apofenro luminofo,
Siendo plida cera el oro ardiente,
AI ultimo occidente
(Porque nueflro Zodaco no alumbre)
Galo-fe el oro,y fe extingui Ia lumbre.
Apoio
do Tarnajfo.
199
IV
Apoio bello jbellas anfias fiente
Quando forma crepufculo dorado
En ei cryflal falado
7a con achaques d"eplendor dolientc,
T agonizante con Ia hermofa vida
Fragilmente luzida
Fluclua,quando cierra futheforo
En urna de crylal el cuerpo de oro.
V.
Muere el roI,y las fombras dei abyfmo
Empiean a falir en buelo obfcuro,
Si bien efplendor puro
Deelrellas fubflitue l parafifmo,
Que en el mar fepultado el noble Apoio,
'
Sirve de templo el polo,
Y al tmulo mortal,porque loalincn,
Sombras en lutan, y blandonescmen.
VI.
En favor de Ia noche refplandece
Al Hefpero luzicnte Cytherea,
Que entre Ia fombra fea
Quando fe efcondeel So!,ella amanece,
Quando amanece el Sol,efconde-fe ella,
Siendo a fu gracia bella
El Oriente gentil Oceafoardiente,
El Occafo mortal hernofo Oriente.
Cancion.tambien me efcnde
Entre tinieblas de congoxa tarda
La noche de Ia aufencia el Sol de Anarda.
Xij
RO
Mufica
20
* , * * * * * * * * *
* ' * * * * # * * * *
*""""*''"
&__|
ROMANCES
VRIOS.
r,;
Caidora e/qutVa.
R O M A N C E I.
.<
Con
doWarnaJfo.
201
t^antedesfaWeiido'.
R O M A N C E II.
i N lasorillasdcl Tajo,
' Donde un jafdin fecompone,
Siendo efpejo loscryflales,
Siendo veflido las flores;
Defdenes padece Thirfe,
Thirfe, que cs en glorias doblcs
Bclld
202
?M#fica
Moral queyxa.
ROMANCE III.
__> In firmea en los contentos,
) Sm mudana en las congoxas,
Al fon de fu llanto canta,
Al on de fu canto Hora;
Thirfe
do^rnajjh.
203
D&Jp-
204
Mufica >
Defpedida amoroja.
R O M A N C E IV.
N el tiempo,en que Ia noche
Obfcuro pavon defpliega
Para fus alas las fombras,
Por fus ojos las elrellas;
U n Portuguez Africano,
Que en valor,y gentilef
Afombro fuera de A/arte,
Embidia de Adonis fuera;
Aun tiempo prende,y defata
Con una Africana bella,
Prende fus braos dudofos,
Defata fus vozes tiernas.
En laj aufencias,1e dize,
Las dichas Juego fe abbrevian,
Que a relmpagos de dichas
Suceden rayos de auencias.
El alma te dexotpero
Se offende Amor,pues fin ella
N puedo alentar cuydados,
N puedo fentir triflezas.
Si en darte el alma fe ofTende,
Mira lo que eferupulea,
Pues fiente lo que es ternura,
Pues culpa lo que es finefa.
A ios en fin ella entonces
Bella,y llorofafe mueflra,
T\ co.mo Aurora en lus luzes,
Yacomo Aurora en fusperlas.
Eh;
do Tarnaffo:
aojf
Tu
206
Mufica
A hum H\oux'molt
R O M A N C E VUyfefior te confidero
Por mufico,y por veloz
Como Amfionemplumado,
Como Orfeo bolador.
Requiebras fiempre al Aurora,
Que tambien eft fu paffion
El ave abe un requiebro,
Corteja al ave un amor.
Sino es,que como el Sol nace,
Que es Prncipe brillador,
Canoramente felejas
El nacimiento dei Sol.
Quando buelas,quando cantas,
No
do Tarmjfo.
207
No diftingue mi attencion
Si eres ave en leve buelo,
Si eres Mufan dulce voz.
Como Abeja entre las flores
Me pareces,(Ruyfenor)
Quehaziendo mieJ dei concento,
La melodia formo.
ETa harmonia que frmas
En fiera transformacion,
Como es fuave,fi es quexa?
Como es blanda,fi es rigor?
Con eTe jardin compites;
Tu plumasjel hojas di:
Tu matizes;flores el;
Tu fuavidadjel olor;
En Ia dulce intercadencia
De tus quiebros pienoyo
Que te acuerdas dei aggravio,
Que te lufpende el dolor.
Quando ei viento n refpira
A tu canto uperior,
N es renidad dei dia,
Es de tu canto prifion.
mW&mm'-Mi\m$mim&&
Ao Amor.
ROMANCE VI.
dize que Amor es nino,
Q Uien
Neciamentc quiere errar,
Que para nino es muy fuerte,
Muy fabio para rapaz.
Quien dize que Amor es ciego,
N o fabe lo que es cegar:
y ij
Que
2o8
Mufica
VOLTA.
Igaelalma,diga,
Diga el alma ya:
Amor es tormento,
Querer es penar.
Amad.amad,
Porque amando fe fabe
Lo que es amar.
Ao
do Tarnafb.
20()
R O M A N C E VII.
Enid en hora felice,
VNuevo
Valiente ilulre .i/arquez,
Aquiles ms invic"lo,
Nuevo Curcio ms fiel.
Parabien a vuelras palmas
Era ecufado,porque
Lo que texe una coflumbre,
N le adorna un pirabien.
Quando vs fulcais el Tajo,
VafTallo feliz fe cree,
N y de un Neptuno antigo,
Pero de un Marte novel.
Todo en guflos derramado
Gloria a gloria bien a bien,
.Tino moriera dei mar,
Moriera fide plazer.
Las Dryades en fus campos
Empiean uego a offrecer
A vueflra mano Ia palma,
A vueflra frente el laurel.
Libertada,y de fendida
Lyfia,imitais a Diosjpues
S empre fu poder conferva
Lo que cria fu poder.
Vueflro efquadron mal formado
Que importa en ei Mareio arder,
Si el orgullovdifpuelo,
Si
2i
"Mufica^
Si el pecho formado v?
Valeroel Caracena,
Valido el Harovenceis,
En aquel de un Rey el brao,
Enelie el pecho de un Rey.
A vueflro valor eflrano
(Quando acaba de vencer)
Una batalla es carino,
Una vittoria esdefden.
Portuguez fucrte.applaudido
tfrois,veflis,enr"queceis
A Lyfia,Iberia,a Ia fama
De honra,de horror de interes.
^8SStLWfSS'^
AVo-nJoaod Lancaflro, danddlyt as gr*\s a Cidade da
Bahia por trazer a ordem de Sua Mageftade para a cafa da Moeda, que de antes tinha
promettido.
..
R O M A N C E VIII.
N hora felice venga
A regir efla Ciudad
EI fuerte,el juflo,el difcreto,
El fiempre ilulre Don Juan.
Parabien os dan los nobles,
Parabien Ia plebe os d:
Que como fois para todos,
Todos os deven amar.
Las luzes,y Ias campanas
En tanta feflividad
tfffablan con lengunas de fuego,
doTarnafio.
2.11
Por
212
7,Mufica
R O M A N C E IX.
Uifilcis fulcar los mares
Sm temer las ondas bravas,
Porque el fuego de Ia gloria
Quita el horror delasaguas.
En vueflro lenoimperiofo
fin peligroenlas borracas
Neptuno os obedecia,
Y Thetis osrepetava.
Quexofa de vueflra aufencia,
Oexais a Lyfia enojada,
Pero fi Lyfia fe enoja,
Nue/tra
do Thafibe
215
Si
i.$
"Mufica
TER-
TERCEYRO
CO
DAS
RI
AS
ITALIANAS
doTarnajfo.
217
ANARDA
Q U E R I D A NA OCCASIAM
de fus lagrymas.
S O N E T O I.
A conca,che nel mar nace cocente,
E dei fuo bel theforo f'innamora,
Se'1 lucente crylal dei mar'honora,
E( pi fuperbajperch^ pi lucente.
Quando Ia bianca Aurora humor cadente
Delia rnatcinafparge,appare fuora,
Econquella rugiada deli'Aurora
Nutre Ia chiara perla in feno algente.
L<iflefo effetto dell'ifleTo vanto
Quando mia Aurora piagne,gode il Core
E tanto famajquando piagne tanto.
Tu poi,Conca pi facile alMurnore,
Rugiada efcndo il tuo vezzofo pianto,
Efendo perla il mio pregiato amore.
SONE-
218
Muftce
Atrevimento, lagrymas.
S O N E T O II.
Ola il vapor,che dalla terra nacque
Umilmente,invirt__del J*o!e,af .fole;
E opponendo HA fferaofcura mole,
Quel che naoque vapor,ube rinactjue.
M quanto 1'alu deufit le pucquc
Precipitatodalla luce luole
(come chi colle lagryme fi duole)
Tucto piovofodefrillarfi inacque.
Al Sol d'Anarda damilc ntiero
II penfer h volato cl defro
Pervirtu decfuoi raggi al Hemiffero.
Dipoi fi muta inpianto,onde veggco
Qual audace vaporil mio penfiero,
Qual abondantc pioggia ilpianto mio,
S O N E T O IL
Eandro amante connotturnogiomo
LPrega
Del Sole,che le appare per ooflumc,
nel mar di Cupido il Nuroe,
Per che il mar di Cupido bel ggiorno.
Al Nocchiere d'Amor colle acque ntomo,
11 fanale fu fpentodi ala lume,
C' fifchi' 1 vento,il mar colle fpume,
Forman preda dilui, d'aaar fan fcorno.
Nonfu il vento Ia caua uoi iamenri,
Non il Oio Tridentatodelle fponde;
Egli fo!o cagione a fuoi lamcati:
Por che fr 1'auze lievi,aoque pro fonrte,
Co'i fopiri,che fparge,doppiai venti,
Coci pianti,che dldla accrefe 'ondc.
En-
doTamafio.
21 g
S O N E T O IV
L bello Endimion dei bello maggio
Cultore fortunato in rozza cura,
I Pero
difiamma dolcemente pura,
[Dicalo il facro Ciellsultore faggio:
Senzala penad^morofooltraggio
La Luna adora con fehce arura;
Ella incandida fede pi fe apura
Che nel candore di notturno raggio.
La Luna col Palor ha grato ardore,
La Luna col Paflor ferma finftama,
Tramandando dal Cielo'1 fuo fplendore.
Raro amore pi ntre,quando Fama,
Benche ruote incoflante ha fifoil core,
Benche fc imbianchi fredda,ha dolce fiamma.
A Dom Francifco de Souja Capito da Guarda de SuaMageflade no tempo ,em que o chamou para a Corte.
S O N E T O
V
r e
> lati veggio,Francefo,ungranMavo
*'
c
J [L'alti e doti d insgno adeTo io taccio)
Sei infatale fforte, indolce laocio,
Amor per bello,per invtto Morte.
II K chiamti alia fcdefc Corte
Perla cruda virt dei fortebraceio,
Per che non entra d; timprc il ghaccio,
Quando ha foco di j_^oriatal perto forte.
Di fendendo al R noflro,che t\ crede
Colla tua fedeIt,col tuo-valor*,
La difefa fedel,al zelo cede.
Fja poi al nolro R guartdi migliort,
Via pi,che il Reggio honorJa viva fede,
Viapi che ilduroferro,ilduro Core.
ADm
Mufica
220
SONETO
'tf.
VI.
Uulre Lodovco,coronato
Nel gloriofo faper di bianco freggio,
Colgiudizio.di fcienza eterna,freggio,
Collcingegno,del Sol Divino,amato.
Serve ancora al tuo petto,effendoarmato,
Perlnfegna miglior, Io feudo Reggio,
E di Lunedoppiate il chiaro preggio
Perdoppiarfi l c Onor,ti h ricercato.
Lo f. udo Carma alio nimico crudo,
II freggio ti di moflra aggio amore
Di vanit fuperba,fempre ignudo.
Convenne poi conqueflo,equell' onorc,
Acluara Nobilt, di I.une feudo,
A C e l c t e per,d*Alba fplendore.
MA-
^oTamarfil
221
MADRIGAES
IMPOSSIBILITA-SE A
vifta de Anarda.
MADRIG. I.
E il core nctivede
In giufta gloria de tua vila chiedeA
Poifiegli cccondenato
A lo infernale flato
De le ardore che ceio,
Come(Anarda)potr veder tuo Cielo?
MADRIG. II.
gigliolamiaDea
UCheNvinto
In bella mano havea,
dei candor dequella mana
Perdeail candor vano,
Ma invirt dei bel vifo
(Che equal Alva]con fifo
Con dolcezza fiorita
Ilcandor ricour riforfe invita.
,om-
221
Mufica
Compara fe Anarda com d pedra.
M A D R I G . III.
Piant cheil mio cor ha dililato
I Ilamenti,che
Non mitiga de Anarda il volto irato,
ilcor ardente guarda,
Non odi lamia Anarda,
E pietra poi,quando dame difcorda,
Dura amici pianti,amiei lamenti forda.
M A D R I G . IV
Ponderao do lcdro,mmocomfeu
Amor.
MAGRIG.V.
OlandoIcaro ala to
VMuove;e\
Del Sol precipitato
So\ che adoro
Precipitato muoro:
M con maggior rigor il dolor mio
"E*gli nel acqua e'mQrto,nelfuocoio.
Anarda
doTarnaJfot
223
Anarda fugindo.
M A D R I G . VI.
M A D R I G . VII.
E per meriti folo delcamanti
Anarda vuoiudirdolori tanti,
Come niuno ha mrito d^marti,
Niuno lacciodeamor potr ligarti;
Se poi folo date mrito fai,
Te fola amar potrai.
QUARTO
CORO
DAS
RIMA
LATINAS
do Warnajfot.
! ? * * * * * * * * * * . *
* * * * * *
227
* * T
*p
DESCREVE-SE
O L E A 0.
HEROYCOS.
E R N I S ut in campishirfutos arcuat ungues
Impavidus fine lege fremens,finelege vagantes
Concuriensperterga mbas,per inania pandens
Ora(Leo)fonitu;fonitu ca.dit undique fylva,
Undique terra tremit,lat flat montibus horror.
Explicat inflex cauda ludibria,ventos
Spernit,nec ventis ignofcit torva Leonis
Ira/ed innocuascaud diverberat auras;
Se Rex eTe vrdens,optat qud turba ferarum
Obfequiofa co'at,rega!e infigne,coronam.
Amphitryonidem(vaflum qui morte Leonem
Perdidit,olentans indut pelle triumphum)
Provocat,ac mortemqua mortem vindlcet,ipfe
Prxvenit,c< fecum ad pugnam pracludere geflit.
Non venit Alcides,iratos ebibit ignes,
Offnfus rabie,froncofa per a?quora glifcit,
Et Robur quatiens acuit fub Robure robur.
horrendas horrenda vocans ad praelia tigres.
Jam pugnasra.ifcet,iamvotisprarcipit hoflem,
Infremit,infultat,lartatur,devorat,urget.
Cxru-
228
Mufica
EPIGRAMMAS.
Adonis morto em os braos de Fe nus.
EPIGRAM. I.
Nfelix Cytherea necemdum plorat Adonis,
IJungitur
Flentoculi m2li,prataque teta virent.
os ori,languefcitcorpore corpus:
Dum vulnus cernit,pec*tore vulnus alit.
Parca videns mortis fpectacula trilia,nefcit
Cui tribuit vitam,cuidedit illa necem.
E P I G R A M . II.
Mox
d^Pmatfo.
2&
E P I G R A M . III.
Um Jovis infano vaccX flagraret a more,
C
Sidereus cultos virginis Argus ert.
Crediderat Juno qud centum Palor ocellis
Clauderet ardentis turpia vota Jovis.
Non vidit Jovis ille dolos.nam fus amoris,
Qui plusefl cxcus, plus videt ille dolos.
E P I G R A M . IV
A&Soft fpelarer membra Diaftz,
(0**<-. UmHxcnuda
fe mergit aquis,ebibk ill fete.
Suppliciumdedit ipfa cu*s-, Ajona plexit,
Perditus ut form,perder ipfe foeum.
Occidit Alacon,canibusnon mortuus;olli
Eripuitvitam virginis ante rigor.
E P I G R A M . IV
r
Bb
Tem-
230
Mufica
to:
EPIGRAMMA.
Uid facis atro luctu Lufitania? Pioro:
Q Quid
pioras? Gemits ultima fata mei.
Tanta ne te plantus jrenuit triflitia? Tanta-*
Perdita funt Lufo gaudia cun&a loco:
Quid perdis" Regnum; Quare? Jam credo cadentem?
Lyfiadum flatum,cfole cadente fuo.
Tu ne gravem poteris cordis relevare dolorem!
Oh utinam pofsem capta dolore mori!
Solve corde metum; mortem ratione repofco;
Nam Regina mhiprovida vita fuit.
Religio,Pietasubi func? Ad fidera tendunt:
Quaeque Dei fuerant,fuflult ipfe fibi.
#
*
*
TAGI,
do iParnaffo.
231.
msmx}<msms'- ^***^^'43
TAGI, ET M O N D i E
Tro obitu TfD. Antori Tlles de Sylva
Collocjuium Elegiacum.
TAGUS.
T 1 Eu mihi! Jam moripr
>ripr tanto
tanto conjunctu
conjunctus amore;
Vivere me folum non finit altus amor.
MONDA.
Me miferum pTancluscrudeliter occupat horrorI
Sum Monda,& Mundo nun tia moefladabo.
TAGUS.
Autfer antiquits jaabaned mihi luclus
Ferreus inparnis urea dona vetat.
MONDA.
Urbs hxcdicla fuit multis Collirobria ridens;
Sed )am non ridens,fed lacrymofa manet.
TAGUS.
PloratUlyffipofzvo concufa dolore;
Occanus lacrymis_,non Tagus ipfe vocor.
Bb ij
MONf
252
Mufica
MONDA.
Lztabundus aqu,placidis fpatiabar arenis;
Sed celcrem curfum pacna timore gelat.
TAGUS.
Oh luxLyfiadum,fpes oh fidiffimaRegnji!
Qiiii cito tam viridem paUid* Parca ulit!
MONDA.
Semper Athenatum tanto pollebat Alumno,
Sed,pereunte viro,tota Minerva perit.
TAGUS.
Te vivente,tuo Iztabar nomine,Telles,
Nomen erat acrum,nam mihi numen erat.
MONDA.
Mens tua pr.*fcurrit paucis velocior ^nnis,
Ulico,qux vcniunt,illico fataferunt.
TAGUS.
^/eclypeo auraro tua Regia vka tegebat;
Sed tua mors,Tellcs,impia tela vibrai*.
MON-
doTarnaJ.
agj
MONDA.
Eloquii flores credo marcefcerejnamquS
Irruit in flores horrida mortis hyems,
TAGUS.
Sylva,meus fueras regalifanguine cretus;
Jed mortali i&u cjcdua Sylva fuit.
MONDA.
Maximus Ingenio Lgica** argumenta probabas;
Sed morsconcludens arguit atra dies.
TAGUS.
Ad fuperos remeas,cmfisperegrinus in Orbe^
Jtare humili nefcit gloria tanta folo.
MONDA.
In te Caefarei Jris decus om,ne yigebat,
Te que vocantLeges,fed fine le^e vaeanf*
TAGU&
Nobilitas,comitas,gravitas,fapienria,vktus
Deliquio lugubri,te moriei\t, ^adun^
MON-
34.
Mu fea
MONDA.
Pontificale gravi cunflos Jus mente docebas;
Quanto,te perdens,Roma dolore gemit!
TAGUS.
Tagides exmio indulgehtes corde dolori,1
Nolunt,plorantes pignora chara.choros.
MONDA.
Mondaides limphs nequeunr agitare choras,
Immotos nimos magna ruina facit.
TAGUS.
Cinxit Apollneo cantu tua tmpora Laurus,
Sed nunc pro lauro nigra cuprcfus adel.
MONDA.
Carmina facundo metro tua Mufa folebat
Pangere,nunc optat plangerc Mufa mea.
TAGUS.
Te pater iUulris perdit,fed petore fervat,
Mors,qu*e funtanimac,tolleref*Eva nequit.
MON.
o Tarnajfo.
MONDA.
Carleli Ingenio fulgens ut flella micajjas,
Nunc tibi dant proprium fidera clara locum.
TAGUS.
Moruus es? Minim,credo plus vivere,quippe
DileusLucisplurima corda tenes.
MONDA.
Solislumen alit Phatnicenxut vivat in aevum,
Vitam alit aeternam lcida fama tuam.
235
DESCANTE
CO
ICO
REDUSIDO
EM
DUAS
COMDIAS.
a39
*^^W#%*'*%'*^"*!**^'*
HAY AMIGO PARA AM1GQ.q
COMEDIA
FAMOSA.
Y NUEVA.
H A B L A N EN E L L A
D. Lope.
D. Diego.
Rofir0.
Pun.
& Leonor.
& Tfabel'
&oraDorothea.
JORNADA PRIMERA.
Oces falfa vueflra amiflad.
Si fois mi amigo, es mal hecho
D.Die. Vs trifle? vs congoxado?
Que ignore tormento tal,
Vs folicito a dolor?
Pues,fi occultais vueflro mal,
Con defmayos Ia color?
Ya meencubris vueflro pecho.
Con alientos el cuydado?
Acabadpuesdedezirlo,
Sin dezirme Ia impiedad,
Para que lo fienta yo,
Teneis voz de un fentimiento;
Que fiun alma a vs me uni,'
O' es falto vueflro tormento,
Sin mi n pcdreis fentirlo.
Cci;
D.Lof*
Sale D.Diego, y D.Lope.
240
Hay amigo
Un
para amigo.
241
- Un bulto,que parece
Ser cadver hermofo,
Que ai tranze rigurofo
Si fe atrevi a fu vida Parca impura,"
Temi lo celeflialde fu hermofura,
Como quien fe dezia a fu defvelo:
No entra Ia muerte en el hermofo Cielo.
Llego ms cerca,y con temores veo
Para gloria feliz de midefeo
Unaperla;esvilefa
Afurarabelleza;
Una rofa;yo miento
En fu encarecimiento:
Un ramillete;figo
7"erros,enloque digo:
Un AngeI;caJIe el lbio
Tan manfieflo aggrav jo:
Una Diofa;que errores
Medidlan mis amores!
Pero,fi Ia encarefco defle modo,
Digo que vi,porque lo diga todo,
"Una perla,una roza,
Un ramillete,un Angel,una Dio.
Dormiendo pueseflava,
Tpiadola olentava,
Que negando a fus ojos las acciones,
Dexava de matar los coraones;
Como quien les dezia,
Quando entonces dormia:
Flechados coraones,quiero agora
Dar de barato a vueflra vida unJiora.
En fin yo fufpendido
No creia al fentido,
Que viva me moflrava
La que muerca hala alli reprefenfava;
Pero quando de amores me vi muerte,
Por lo que caufa acie r to,
Qut
24'
Hay amigo
Que
para amigo.
243
Efitnar
44
Hay amiga
A mau-
para amigo:
Amante,y aborrecido.
Si muere, no he de eguir
De mi amor l dulce acierto,
Puesfiendomi amigo muerto,;
Como he de entonces vivir?
De fuerte,que yo no .
En mi amor,enmi amilad,
Loque es julo a mi lealtad,
Lo que compite a mi f,
CicIos,en dolor tan fiero
Si a ds empenos me inclino,
Quitadme el amor,que a fino,
OMa amilad,que venero. Fa-fefale Roflro.
Roft Andad de priefa pies mios,
Que Ia noche reprefenta
En tanto horror mil efpadas,
Que mebufcan, y mecercan.
Sale Puno por otra puerta.
Puno.Bien obfcura efl Ia noche,
Que porque ms Ia encarefca,
Me parece por lo obcuro
Un cultidiablo poeta.
Rofl.Mas ay q e acerca un febre.
P.M&s ay que un hbre fe acerca.
.Ohfifuera muy cobarde.
P. Oh fi muy cobarde fuera!
R. Receio fu fuera Herclea.
P. Receio fu Herclea fuera.
R. Boi ver le efpaldas julo.
P Julo es que clpaldas le buelva.
R. Pero flaquefa parece.
PPero parece flaquefa.
R Quien va, que efpera adezirlo?
P. Quien va, que a dezirlo efpera?
R- Hay refpuefla can amarga!
P.Hay tan amarga refpuefiaJ
ti
245'
R. Belia.diga ya fu nombrer
P. Digaya fu nombre,beflia*^
R. Plegue a Dios que ca Puno.
P. Plegue a Dios que Rolro ea,
R. Es Puo?
P.Ee Roflro?
R. Borracho.
Morir aora pudieras,
Si no te declaras luego.
P. To juro por mi noblefa,
Que pues no morifle aora,
Tu muerte nunca Ia veas.
R. Donde vienes?
P. /engohermano
De rondar una mouela,
Que fuera linda,bifarra,
Ayrofa,difcreta,y bella,
A no tener^una falta,
Que tanto a fu bocca afea"
tfSTYrquafes aquefa faka
P. 7"quales;fr pediguea.
. Yotambien ando con una."
Aunque yo folo me vea,
Y manco fieiripreen mi amor,
Porque ando mal en quereria.
Oh como a mi bolfa flaca,
Su frentefilla rena
Siempre fe muelratan cara-i
Que mil dineros me cuelal
P. Tu las hiflorias antiguas
Con migo fon verdaderas,
Pues foy cavalleroandante'
Quando pafTeo fusrejas.
R. Vamos de aqui,por fi acafo
Un Orlando me acometa
Por mi Anglica anglica,
Que como el orole fuena,
Dd
Slem-
246
Hay amigo
Foi
247
para amiga*.
Dd ij
Mor
tn
248
Hay amigo
La fombra obfcura,fenora."
Con denos vapores hecha.
Queda en el ayre deshechaA bella luz,que Ia dora;
Ser deshecha tambien,
Quando viniere tu dueno^
La fombra de aquefe fueo
A Ia luz de tanto bien.
D-Leon.Ya con vida le pero,
Ta. con el alma le aguardo,
Pues fon cofas,que le guardo,.
Porque con ellas le quiero.
Tu pues con dezeos mil
Se meafegura un favor,
Que al Deziembrede un dolor
LIegade un bien el Abril.
Ftor. Alivia Ia pena luego.
D Leon.hhfx D.Diego viniera!
Flor. N >fientascon goxa fiera.
D.L.Ah fi viniera D.Diego! Vi-pt.
Sole D. ffabely Dorothea.
Dor. Que efls tan enamorada?
D.tfab. Que he de hazcr?fi elciego
Defmintido lo divino, (Dios,
Suele olentar el rigor.
Dor. rdime,nunca DDiego
ETa conflancia p.ig?
(bres
Z).//".Noes cola nuevaen losbomNopagarla obligacion;.
No quiere,porque es querido,.
Que en caufade un disfavor,
Para baxar a Io ingrato,
Es lo querido es ca lon;
Dor. Es ingrato,fiendo noble?
Noentendola fin rafon,
Que lo ingrato no e efcrive
EneL papel dei honor.
para amigo.
D/f.Mal haya pues Dorthea
La amilad,que motivo
Efle cuydado fin paufa,
Efle tormento fin voz;
Pues viendole muchas vezes
En mi cafa,occafion
Curiofidaden mirarle,
refcuchar fu difcrecion,
Y de aqui ruve un dezeo
Para mirarle mejor,
Defle dezeo un agrado
Ai alma mia lleg;
Finalmente dei agrado
VinoCay trifle! )la afficionv
Bien f que dirs aora
Que contra el recato voy,
Si me expongo a ls dezayres;
:De una amorofa attencion;.
Pero fi tu conocieras
EI FJechero abrazador,
To te affirmo,y te encarefco,.
Que n me cu<"pras,n
De aquela flecha Ia herida,
De. aquela Harna el ardor.
No puedo admitcir.conie.os,
Que me intima miblafon,
Porque al Monarca defnudoy
Como es dei alma nor,
Juntamente con el alma
Le obedece larafon.
De mas, que quando en lo amante
Le communique un favor,
Quenendo con el cafarme,
Ta que noblefaJicred,
Medefiende el Matrimnio,
St me accufa Ia opinion.
JDor. N o f como amor le tienes,
249
Sidefdenes oflent,
Queun dedenfirve de nieve,
Quando un affeclo es calor.
Jf.ff. Ah Dorethea,no digas,
Como amor le cengo yo,
Porque fi el Amor esfuegoj
Soplos los defdenes fon;.
Y fi en las frias tiniebla*
Luze msun refplandor,
Tam bien queda ms brillante
Como luz una paffion,
Quando de frios defdenes
Frias tinieblas finti.
Dor. Perofi ves que Ia fuerte
Te occafiona Ia oppreffion,.
Noquieras mselaffeclo,
Pues te bufcas el dolor.
Z>7/.Aunque al coraon mal trate,
Le conocer dede oy
Con amor,y con fufpiros
vl/svaliente en u afFixcion.
Vifle una pai ma,que al ayre
Conel pompooverdor
Siendo fus plumas los ramos,
Es un frondofo pavon;
Tan bifarra,y tan hermofa,
Que en-magelad fuperior
La Republiea.de plantas
Noble Rey na Ia juro;
Si algun pefo fe le impone,
Se o/lenta con ms valor,.
Que baflk una planta f* ind__gna
De una humilde fugecion?
Y de aquele movimiento
Contra el pefo es Ia occafion,,
Queel Cielo Ja faeultad
Del ayre,y fuego le di;
250
Hay amigo
Quicrv
para amigo.
Qpen conguifla una ciudad,
Sufra tambien Ia igualdad
Quien cquifla una hermofura.
Serdefpues admittido
Lo fino de u cuydado,
Porque merece lo amado,
Como premiOjlofufrido.
La porfia,que en feguirla
Seempena amorofa Ilama,
Np-es.para enfadar Ia dama,
Es folo para fufrirla.
Y tan fuera efl canfarla,
Siel tormento amor adquiere,
Que quien fufrirla no quiere,
Mueflra que no quiere amaria.
D.Dieg.No os rep!ico,pero dad
Algun remdio aldolor,
Que fi vs moris de amor,
Yo morirde amiflad.
Quando vs eflais doenre,
T el alma fiente afTiigida,
No arriefgais folo una vida,.
Dos f arriefgan juntamente;
Cruel en vueflro tormento
Con vs,y conmigo eflais^
Con vs,porque os maltrataisy
Con mjgo^pojquejo finto,.
Por granJalima advierte,
Siel amor matar os trata,
Pues ninguna pena os mata,
Solo uri guflo os d Ia muerte.
D.Lop. Simuero,D.DiegD,esjufo
El morir, pues fe me ordena,
Si otros mueren de una pena,
Queyo me muera de un guflo.
Efle amoren fin,que offrece
Mi pecho a Leonor amada,
25 j
Morir,fi'n le agrada,
Vivir,file agradece. Fa-fe.
.ZX.D/f^.Amorempieaa mover
Contra amiflad guerra dura,
Aquela vencer procura,
Aquel procura vencer;
Si el amor quiero emprender,
La amiflad efloy bufcaado,
Yen variacontienda,quando
Una,y otra cofa emprejndo,
Dexoloque voy figuiendo,
Jigo lo que voy dexando.
Qual hade er vitoriofo
Dezid, AInw.a mi dglor?
Vena el amor.que el Amor
Ms que todo es poderofo:
Perono,que csngurofo,
Si vence Amor;pues fe advierte
Que mi amigo defla fuerte
Hade morr,y es injuflo
Que cuefle aora mi guflo,
A quien bien amola muerte.
Vena Ia amilad;mas no,
Que c mi amor me defmienro,
Pues inconlante efcarmiento
Lo que firme fe juro.
Ven>,a el Amor:pero yo,
JViefamortjuiero elinar,
Con Ia amiflad que he de obrari?Que occafion he de eguir?
O'mi amigo hade morir,
O'mi amor hade acabar.
Vena Ia arn)flad)que fuera
Popa fe__.il bien fe infire,
Si loque rriramigo quiere,
Yo mifmo no lo quifiera".
Dems qu el pecho pondera
252
Hay amigo
En amor deigualdad,
Pues halla mi voluntad,
Para guir ei honor,
Solo el guflo en el amor,
Tel honor en Ia amiflad.
Leonor no le ha dequexar
De que pida a fubeeza
El alma,que mi firmefa
f/ala aqui le quifo dar;
Que en amiflad fingular,
Que con D.Lope tenia,
Era fuya,y no podria
En Ia dulce ardiente lia ma
El alma d ir ami dama,
Puesel alma no era mia.
El Amor,en lo que veo,
N o fe quexe,fi coafiento,
Al pefar dei penfamiento
Dar lo mifmo que defeo;
Que doy mucho no lo creo,
Aunque Amor lodiga anfi ,
Pues d indo a D.Lope aqui
Lo que agradava a mi f,
JORNADA S E G U N D A .
Sale DJU Leonor. y Flora.
La gloria aumenta de un logro,
D.Lson. Ya tarda D.Diego, quio
De una rardanael defvelo.
Con tanras anfias le efpero:
D.Lton. Dizes bien, q en lo penofo
Oh como muchastardanas
Sabe mejor,al t ene rio,
Penfones fon de un dezeo!
Con lo amargo de una pena
Flor. Eflim irias te conviene,
Lo guflofo de un conuelo.
Que effe alivio preteniiendo,
Si quien un contento alcana
Quan-
para amigo*
253
Ee
Per-
2 5*4
Hay amigo
pra amigo.
Que en amorofos empenos
Dia,Verano,cIavel,'
T Ilama fe acaben preflo;
Pues para el dia le guardo
De lofirmeel luzimiento;
Para el Verano las flores
De mis finefas prevengo;
Para el clavel en mi llanto
Vital rozio le vierto;
Para Ia ilama en fufpiros
Le efloy fomentando el viento;
Quiero dezir que mi amcr,
Como loexplieafles fiendo
Dia,Verano,clavel,
7"llamafirme,le veo
Con luzimiento,con flores,
Con agua,y viento,^offrefco,
Quando conflancias apuro,
Quando finefas confervo,
Quando lagrymas derramo,
Quando ufpiros alento.
Dime en fin el trifle cafo,
Que parece injufloeffeto,
Que bbres para fentirlo,
Y faltes para exponerlo.
D.Dieg Ay I.eonora que las vozes
Me aprifiona el defconfuelo.
D.Leon.iSo lo explicas>y lo fientes;
Como.mi bien qudo es menos,
No puedesdar al avifo
Loque dsal fentimiento?
D.Die Sabrs pues que Ia fortuna
Por dar al amor,que tcngo,
Lasantiguas oppreffiones,
Que merece por difcreto,
Occafion que mi padre
Con riguroos precetos
55
Me cafaTe.
D Leon. Que me diz es?
D.Dieg. Me cafaTe.
D.Leon. No te entiendo,
D.Dieg. Y por dar execuciones
A lo mifmo que aborrefcori
En veinte dias dilata
Los figlosdel cafamientp.
Eflaes,Leonor,la defdicha,
(Amarga invcion cfiento) *_p.
Que defenlaa dos almas
A pelar de unftudoelrecho.
D.Leon.Gran mal Ia fuerte publica
A nueflro amor,yo confieo
Que esgran mal,pero conofco
Facilidad al remdio;
Porque puedesrefponderle
A tu padre con depejo
Que no hay eflado dichofo,
Si el alvedrioesfugetoj
Que el forado matrimnio
Quando fin guflo fe ha hecho_J
En vs de offrecer el alma
Solameme entrega el cuerpo;
De fuerte que con violncias
El eflado no es perfeto,
Pues fi el alma falta entonces^
Esun matrimnio muerto.
En fin con eflas difculpas,
Occon otras,que no expendo,1
Lifongeas Io amorofo,
Y te quitas lo moleto.
D Diega Obedecer a mi padre
Es juflojque a lo que devo,
Ser hijo,y fer obediente
Es en lo noble lo mefmo.
Quien vi Cielos lo q obliga ap.
Ee ij
Una
2?6
Hay amigo
Tus
para amigo*
Tus mudanas conociendo,
Todo el tiempo mal gaitado
En amorofo uflento!
Pues quado en glorias de amte
Trifles memrias rebuelvo,
Aquellosdns de gloria
Los jufgofiglosde infierno.
Buelve-te pues para ingrato,
Que me corro,fi me acuerdo
Deque fuya me Hamafe
Quien tan vjllano fe ha buelto.
Va-fet
'fies
D.Dieg.Qiices eflo,amor? no porCon Ia amiflad,que venero;
Noves que ms de Io amigo
Que de Io amante me precio?
Ceffen ya tusdefvarios,
Enmudecan yatus ruegos,
Callenfe ya tus porfias,
Mueran ya tus devaneos.
Mas ayrfiero amor, que agora
Se conocen aca dentro
Quando entu vida los fines,
En tus llamas los aliemos.
Bien affi,cowio en fus rayos
Unencendido luzero,
Que es eflrella de Ia tierra
En erulacion dei Cielo;
Si a fu refplandor lefaltan
Los vitalesalirnervtosEntre lzidascongoxas
Em piea a eflarfe mutiendo;:
De fisertejqte en fus defmayos
Con. ms lufninofbesfiuero
Aviva mslo flammanre
Quando Hega lo poflrero.
l.u/cro umbien dei alma
257
Vibrara
258
Hay amigo
Cicrre
para amigo.
259
Cierrellave dei
filencio;
Ele es con mucha razon
Que no fiempre los criados
En Ia tierra ms preciado,
Handeeflragarlos fecretos.
Que en el Cielo el inflarnmado
Pm. Con una palabra fola
Fia menguillo vellacon.
Te repdo anfi,prometo V-fe.. Mas ay,que alli Puno viene,
Efcoido el diamante anfi.
Sale Roflro con un diamante . y muy
Efconde el diamante con prefleza.y facontento.
le Puno.
Roft Dime un diamante lulrofo
Pun. Que efconde?
Mi amo,y me encomendo
R. Lo que efcondi.
Que a Flora lo diefe yo,
Pun. Mueflrelo ac.
Que es amante dadivoo.
R.
NConviene.
Bien e que dize un bergante
Pun. N o fabe que foyfu amigo^
Que el diamante es para Flora;
Y fiempre le quife bien?
Pero miente,porque aora
R. Lo mifmo digo tambien,
Para mihi es el diamante.
Nunca le fuy fuenemigo.
tf5enores,no hede llevarlo,
Pues,fi es bien a mi pobrefa,
Pun. No fabe, pues noleaTombre,
N o fera mucha fimplefa
Que amor en ns otros fiembra,
Tener el bien,y dexarlo?
Pareciendo ufled el hembra,
Senores,efla es mi gloria,
Quando yo parefco el hombre?
Que n me acuerdo al fentilla,
N o fabe,fi nos pedia
Dar el diamante a Florla,
EI ventero ms dei gaflo,
Que el dia mate n es memria.
Que quando nos dava el paflq,
N admiren las occafiones
Grandes beflias nos hazia?
De mi doble deslealtad,
N o fabe,yo lo refiero
Que criados en verdad
Quando be vimos, her mano
Son criados en trayci nes.
Aque! vino tan C hrifliano,
Mira niuchas vezes el diamante.
Que lobautiz el ventero?
El diamante que alegria
Si fabenueflra amiflad,
A mi avariento dezeo.'
Mueflre enfin lo que efcondi,
Es masfondo,fi lo veo,
Que lo quiero ver.
Que un punro de Theologia.
R To
Confu durefa me alegro,
Lo mueflro por fu Jealtad,
Daleel diamante.
Que no puede deshazerfe,
Pues por msencarecerfe
Es d;amante!encontemplarlo
Me efl enamorando el alma,
Es tan durOjComoun fuegro.
Bien
260
Hay amigo
R. Demeel diaman,que es
Bien Hevaa piedras Ia palma;
Grande baxea tomarlo
Quien fe lo ha dado?
A quien no dud moflrarlo.
R. El no darlo. aparte.
P.
To f lo dar defpues.
P- Que dize?
R.
Amigo Punojd pues
R. Beflia,no fabe
El diamante.
Que muerendamis por mi?
P. Para que?
Pues una lo di.
R. Paro lo queyo me f.
P. No vi
P. Yo fe lo dar de fpues.
Dama liberal.
R Mal hayan fus leves pies,
R.Suave
Queletruxeron,d ya
Es mi requibrillo.
El diamante.
P. Quiero
P.
Efperar,
Para mi dama el diamante.
7o fe lo dar defpues.
R. Nullo modo for hurtante.
R. Vive Dios que hede matarle.
P. Mammavit for cavallero.
P. Si defpues q me muriere. F-a-fe.
R. El diamante hade bolver,
/"".Pcaro
ladron,epere,
Porque el diamante no es mio.
Que Ia vida he de robarle.
P. No lo ignoro,pues confio
Vaf-e trs el.
Que aora mio hade fer.
Sa\e D. Tfabel rebocada,y D. Diego.
D.Dieg. De uni criada vueflra perfuadido
VengOjbella feiora,obedeceros,
T fi de afiarme haves querido,
Ya me ha muertoel motivo de quereroj;
Mas fiendo vueflro intento obedecido,
Solo me falta en Ia pelea el veros;
Ea pues entre lcidos enojos
Las armas efgrimid de vueflros ojos.
Miradque al dia le teneis quexofo,
Quando aora negais loseplendores,
Y mirad,que fintiendolo amorofo,
No es bien que ignore quien me caufa ardores;
Al dia pues quitad Io tenebrofo,
A mi amoraliviad en fusdolores,
Pregando en igmldades de alegria
Venturas a mi amor,luzes al dia.
Pero ya no me admiro,hermofa dama,
Quan-
pamamigtx
261
Ff
Ppf
262
Hay amigo
Por quedar vueflro amor ms fatisfecho,"
Defcubro el roflro a quien decubre el pecho.
Defcubretfe D. ffabel.
D.Dieg. Dona IfabeI,herraofa es Dona Helvira,
Buen engano por Dios.
D.Ifab. En mi defvelo
Efleenganofoenredo no admira,
Puesbafla fer deun amorofoduelo;
Mas aunque iniufla Ia invencion fe mira,
.Tiendopara cafarme,quierael Cielo
En Ia occafion,que amor os manifiefla,
Aun que el mdio esindigno,el fin lo honefla
Sabreis puesfyo lofiento"]queinclinada
EI alma os tuve,bien que en mi rcfpeto,
Con el civil temor de enamorada,
Vincule mi afficion con el fecreto:
Oy quiebro Ia prifion de recatada,
Aunque nunca a mi amor os viugeto,
Porque fatisfaziendo loquexofo
A quien no puede amantc,Iogre eipofo.
D.Dieg. Agradefo,fenora,enel miraros
E\ motivo dichoo de quereros,
Que quien no paga anfi deudas de amaros,
Viene a negar laobligacion de veros:
Nadie puede en lo bello contemplaros,
Si merece el favor de conoceros,
Que nofiema igualmente comperiros
Penas de amaros,dichas de fufnros.
Pero averigoelorvoa vueflro intento
Quando fabeisque foy confiante amigo
De vueflro hermano,a quien mipenfamiento
Se hade ofFrecertrave ortTfi loprofigoDe uerte,que el amoren lo que fiento,
Y tambien Ia amiflad en loque figo,
Ambos me exhortan,y en efpaciobreve
Me enfrena laamiflad,fi amor me mueve.
Deveu agradecer el deengario,
Afl
p0 amigo.
26
Ffij
Tam-
26,4
Hay vmijsp-
pAMamigpe
A mi cuytdo coftlante,
Pues no me quiero lo amante,
Si me niego a lo penofa
De fuerte,que en mi dolor
Si lo amante fe me ordena,
Sugete el amor Ia pena,
Y no Ia pena al amor.
Vengan enfin mastrilefas,
Que las tendr por contento,
Pues dandome m6 ormentos,
Meoccafionan ms finefas.
Trata Leonor de affiigirme,
Que quando mi amor apuro*
.Ji fueres pena n lo duro,
Yo fere pena en lo firme.
Si te mue firas riguroa
Porque mi amor defmerece,
Como nadie te merece, .
Con nad e feras piadofa.
Anfique,fi eldefdefar
Por talrazon appetefcay>
Como a ti folo merefcas,
A ti fola te has de amar.
Quando mi pecho pondera
Tuhermolura,y tu crueldad
Al tiempo,que una de Jd;tdr
Te efloy julgando una fiera.
Dosfirmefas confidero,
Si-amada,)' dura te ofFreces;
Una,con que rr e abon eces,
Otra con que yote quiero.
Pewagora quiero dar
En mi amorofo ntir
St a los ojos que dormir,
Al coraon que velar.
%6f
266
Hayamigf*
JORNADA TERCERA
SAe D Leoner,y Flora.
T tanto el dio fe aumenta,
Fior Como tanto le aborreces,
Que fiempre efloy dezeando,
Quando tu !e amavas tanto?
Aunque fe nota impoffible,
D Leo. Si grande al amor lo jufgas,
Todo aquel tiempo pafado,
Mayor al odiolo alcano.
Que con amores indignos
Ta de D. Diego a levo fo
Dcfperdici mi cuydado,
Surravcion confiderando,
Para que en aborrecerle
Con iras de aborrecido
Oy puliefeaprovechar'o.
Cafligo errores de amado;
Fior. Quando D.Diego te olvida,
Tu
para armg.
267
268
Hay amigo
Aun
ffflamigp.
26p
Cg
l/ft
870
Hay amigo
D.Bi%-
-T.
pdra am\g-y
D.Die. A muciosempeno". Ileg*y*p,
Si defcifro Ia occafion;
Pues hade entoncss ber
Lo que quiziera oceuHar.
D Lop. A-eabad de me explicar
Lo que no puedo entende-r.
D.Die. Formq pues-una ficcion^/-.
7"le occulto Ia verdad;
Masn,que hallartigualdad
La me nrira ^y Ia traycion.
Ta que efloy,D. Lope amigo,
Con vueflra hermana caiado,
Pues n ha de fer elorvada
Lo que hize por vs,os digo.
Leonor me amava confiante,
To tambien firme le amava,
Peto quando fe enfermava
Vueflro pecho de lo amante,
A Leonor dex burlada
Con ficcion de un cafamiento,
Porque en vueflro penfamiento
La viefe entonces vengada.
Fu pues Io focitado
De fuerte favorecido,
Que alcanaleis lo querido,
Quando yo lo defpreciado.
Elo D.Zope,fe entiende,
Quando me Ilama traydor:
Que como es Rey el amor,
Se haze traydor quic le offnde.
D.tfLop.D.DiegoaLeonor queria? ap.
Hay fucceflo tan confufol
Rofl. Es fabo"a,que compufo
Gongoratica poefia.
D Lop. Notable aggravio por Dios
tff/izifleis a mi amiflad,
Pues lo que jufgo lealtad-
271
Gg i;
D.Lop.
272
Hay amigo
Ticube
Titubeo en refriroj
Quien fe ha viflo en otro tal
Valga eldiablo mi codicia,
Porque le quize tomar
EI diamante,*} aun que es claro,
Negro fe mueftra en mi mal.
Mas animojlacayote,
N foy Puno tan audaz,
Que mehazmerced Jos buenos
De llamarme ecarraman?
A Roflro hede deshazerle
De fuer te,que fe ver
Com yo,quando en un puno
Lacayos uelo elrellar.
Mas vitor.alma triflona,
Que ei no viene,miedo me haj
Mas que dize? ay defle Puno!
Que el ha venidoj.Tan Blaf
Rofl. Antes que u fria ofada
Empiece a denvainar,
Quiero con buenas paabf asAblandarle por de ms.
Senor Pufio,ciertos hombres
Amigos de enemiflad
Me induxeronque os mandafe
Adezafiollamar;
Yt> que foy hombreamiguiUoK
De Ia vida,y de Ia paz,
Soloquieroqueel diamante
Me buel vafu urbanidad.
P.EI alma me ha buelto al cuerpo,d_p
Plegue a iospor tal piedad
Que Jed cavalleriza
Con efliercol que Ihnpiar^
Senor Roflro,n penfava
Que 'e pudiefl emperiar
L a burla de aquel diamante
*73
A tal valor;pues fibra
Que el diamante yo le tengo,
7*que aqui lo quiero dar. dale.
R. Hay tan gracio ventural
Pero fi el medrofo efl,
Es bien que quiera brindarle
El trago de pelear.
P Pero fi yo no peleo,'
Quantas necas me"diran
Que eldefafio no aceto?
Que al eora para acetar.
R. Quiero que raque efa efpada.
P. La uy ha de facar
Primero.quees cortefiar
Devida a u calidad.
Saca Roflro fu efpada Menneja.
R. Ea,5*a ia tengo fuera,
Y n hade comer ms pan,
Que puesya fuera fa miro,
Dentro de-1 hadfe occultar.
Ea cobarde,que efpera,
S> v mi teme rida d?
P. vea primero en el fuelo
Si Ia efpada hade quebrar,
Que'pues pelea eonmigo,
Es bien que feguro v,
\Mira en ti fuelfu efpada.
R. Ya Ia tengo bien mirada.
P. Pues ya faco^
R. Bravo azar!
P. El montante de mi fria;
Y veamos fi es igual
ETe azero con el mio.'
Mitien las tf padas liiculamenti
Pues fi me qu-ere aguardar,
Guarde fu cucrpo,y fi n.
Su vida fe afufar..
% \J\
274
Hay amfg-9
R. Ya le doy Ia muerte.
Danle las. cpalUs u#a a at?^
P. To por aqui.
R. Yoporac,.
P. A/ireco^Oj focada,
Se mir^cle par- en pai*.
R. Mire como. fus. bigqtes,
Se los llevo.de un jjyfS^
P. Pero el cobarde cfcap-fe.
R. El huy como un patan.
P. El fe fu,porque temia
j ^ rrjfi furi^.unBarrabjs,.
R.' Perdi fu cuerpo un y<efl,ido,
Si pudiefe acuchillar
A fu cuerpo, con que entonces
Se moflrari i galan,.
f. Pues que fe ha ido el gallina,
Voyme yo;la necedad
No quiero dei def tfio,
Porque fe quizo hidalgar,,
Tcomo yo foy lacayo,
No le tengo volunud.
Delante de ml fu afan,
Os
parkmigtk
Os ha burladoncnfhnlel
D.Leo. Un vil,un traydor amante,
Yoldixo,ya D.Diego.
D.Ifabx D.Diego?
D.Leo. Si;a faber llego,
Quando zelos os combida,
Que ereis Ia dama querida,
Con quien dixo fcafava.
D.Ifab.Ay morlBien recelava; ap.
Otra dama es pretendida.
D.Leo lufgad pues,que es laflimofo
Vueflro amor en mi fortuna,
Que amante que fu-con una,
Sr con otr alevofo;
D.Ii .Hay traydor m^eeng^fol/v
Quien escieos Ia muger,
Que dixo fuya hade fer?
D.Leo. Bien empeais a penar.
D.ffab. Con eflo he dt equivocar
I o que dize el padeirer.
S ie mo, Itfeo nor^l as* tray ckarie s>
Que D.Diego oceafion,
De fuerre,que fiento yo
Pormvas vuc(lra& pafliones;.'
Y en eflasdemflpaiiis,
Que-ro' peaho quiere uar,
Os vin a manifela r
(Efro-a-morhazeetiflsdo) J
Quefiendoel pefr por vs, '
Por mipadefco el pefar.
D.Leo. O le qerais, el os quiera,
Bien iliVe efly dfe querefle,
Que quien' traydor pud@v*ere,
Otra vez raydor le viera,
Pues quien en-Ia vz primera
Por traydor fe ha declarado,
Segunda vez.in fanuda
27*
Traydor l verems_,pues
Siendo fcil una vz,
Yaquedenofr inclinado. D Ijak Ami hermaioagradecedle
El amor con ablandrsj
E" por gulo de vengards,
No por guflo de qi/ererle.
D.Leo. El amofe cfze teng-tf*,
No por vengana es quer do,
Si n,porque amante ha fido
Defuerte,qe findo md;'
No fiempre Io dfdchado
Achaque lo merecido. F> ffab. Quando amais anfi^ifa"?
Q amor niiig guflo 6^ mueVej
Pues Ia vengana os coinrnteye,
Y n vueflra vofuntad;
En e amor attentad:,
Si es por razon deun difgulo,
Q4ie; prdm% inut;
Y por baflard fe alcana,
t * PiiSrtkc' de Ia vengny'
Devindo nacer dei gufl.
D'Leo. L vengana flamente
Noaseaufa deaquefle amor,
Pues de mrmnte el valor
Me incita Wa Ilama ardiente;'
Y a^goradicroiment
Dos gflsal alma fio,
Pprqueen et in cnto mio
Corifige mi pecho fab*o
Itf ^gnn^ de miaggravjoy
ElarHorde mi alVdrio.
De ite,que quando veo ' 7
En efla occafiof) dfchfa,
OfFetidid,y amorofa
Mi vengana,v mido,
Por
276
Hay amtg*
fiendo
el alro pequeno,
D. Diego.
N
fiendo
el color precifo,
D.ftco. Callad el nombre,
N
fiendo
el
objeto negro,
Quando al aggravi me incito
N fiendo el remo partido.'
Defe traydor encubierto,
Anfi pues un pecho humana
DeTe traydor atrevido.
Con lo firme,y lo fencillo
D.Lop. Ecuchad por vida vuelra
Inconflante e ha mirado,
De aquela accion el motivo.
Enganofo
e ha tenido;
Z>Z>ic.Quedirde mi D.Lope!
Aunque n fe halle en ei pecho
Que ya me corro de oyrlo!
Paracafligarfe el vicio,
Roflro Parecen eflos dos beflias,
De Ia mudana el defayre,
Puii. Una no ria ha merecido.
De
Ia fiecion el clylo.
D.Lop. D.Diego,pues os amava
Sabreis
para amigo*.
277
Hh
A ca-
278
Hay awttgfa
Acabe7e conbonanis*
De Ia bornfci el pel'gro_,
T al dengano defoierte,
Lo que ai engano h dormido.
D.Lcon.Que no era travdorD.Diego
Que es efio,Cielos Divinos?
Si Ias verdades pondero,
Las confufiones reciSo.
Pero ei coraon no quiere
D.Lope ei amorant.go,
Que fiendo una vezechido,
N o hade <er ms recogido,
D.Die. Amiflad, grande vtura,*/.
Que es mi intento executivo.
D.ffab. Falfo fu fucafamicntxv/.
Albrici.iSjCoraon mio.
D.Lop. Quando es falfedad feora
El emplo,que incentivo
Pucd eflorvar lo phdofo*
Puede occafionarlo efquivo?
i>.Z,ra.Aunquea ff meconfico,
A fu amor no mehailito.
D.Lop. Puedo fber el elorvo
De tanta equivez?
D.Leon. Explico
Con un exemplo, que pongo,
La durefa,que profigo.
ElBbanode,IO'"ienre,
Arbol bella, que ei veflido
Tenede negros colores
Para molrar a los figlos
Que puede en lo tenebrob
Caber tambien lo luzido,
Si acafo un golpe 'e corta,
(Parece que de ntirlo)
De fu forma fe ha mudado,
rTpipdra fe ha convertidou
Anfitambiffn padeciendt
Mi coraon ei nocivo
Golpe imuflo de rravciones,
Fue cortado,y dividido
Endos vitales pedaos,
Que el fntimiento los hizo,
Quedando entonces tan duro,
Que Ebano fe ha parecido,
Pues ya piedra le conoco
Quando el golpe le averigo
Mirad agora fi puede
Lo que es piedra conocido
En el amor de D.Diego,
Aun que firme le examino,
Enterneeerfe a los Hantos,
Ablandarfea losfufpiros?
D.Lop. D-Diego efle erael dezeo,
Que por vshe pretendido,
D e z d el guflo.que os Ueva
En el empeno.que figo?
D.Die. Si ya me teneis ca fado
Con vueflra hermana , esdeliri
Que eflorve, lo que n quiero.
Una dicha,que configo.
DLop.Dk pues Ifabel Ia mano
A D Diego.
D.Die. En ella efcrivo
Mi ventura,porque fiempr
Vea un bien.que en ella aifro
D.fttb.ije Leonora.los enganos
Ta fon verdades conmigo,
Siendo pues un falfo emplto
De lo oierto vaticinio.
D. Leon,Ta cjj el ha d o o fu piadofo,
" qu amor os fue propicio,
Efla es mi mano,D.Lope.
D.Lop. Aquicme anais rendido,
para amigo.
27 g
F I N.
Hhi;
AMOH
28l
COMEDIA
NUEVA.
H ABLA N E N E L L A
El Duque de Mantua.
Carlos Farnefio:
Henrique Gon%aga.
Fbio criado dt\ Duque.
Soldados.
JORNADA PRIMERA.
Salen de noche el-AxOuque.y Fbio acuthiMando a Carlos.
Duque. T*^ Ecubre-te villano, vire el Cielo
Que tus roxos corales beva el fuelo.
CarL
Dime,qu;en eresjo du tu muerte
la lengua que ves,de azero-fuerte.
JDuq*
Muere traydor,y acabe tu ofadia.
CarU
1 Duque es quien m figue,uerte hrtfhlapx
Duq.
282
Anor enganos*}
Duj.
Carl.
yzglo$t.x
283
Quando
284
Amor enganos**
Carl
yxglos.
285
li
En]
a 86
Amr,enMos*)
Eneuenrro luego al Duque,que me embite,
Y en conocerme infifTe,
//afia que me declara que es dichofo,
Su cuydado glorioo;
Que n folo es amante,pero amado.
Que huvieTe fus pafiones ignorado?
Ah penfion dei tormento,
Que en ei golpe violento
Por hazer el eflrago ms enrido,
Nunca Iofienreelalma prevenido!
Agora pues el Duque me deftierra
Con lifongero arbitriode una guerra,
Porque pueda guflar fin trifles zelos
Con Margarita bella fus defvelos,
Sin mirar que aun prefente
Mi pecho amante dulce guerra fiente
Con las armas de amores,y de enojos
Enlas bellas provncias de fus o.os;
Jkl cerco de Florencia
Me intima Ia ntencia,
Porque cerque fu amor con m"is ventura
Eleaflillo gentil de fu hermofura;
Que es Florencia mcjor a fufirme fa
Su florida bellefa;
Mas aunque A/argarita me condena
A trifle muerte de zelofi pena,
Sin pedir zelos, lehedehablar manana;
Quetemo fu hermofura foberan.i,
Y no es bien que pare fea prefum ;do,
Que glorias le me. efco de querido.
Fa-fe,y falt Fiolantt.
Fiei. Amo a Carlos, y temo
De mi hermano cruel el noble extremo,
Porque Ilama aun aff&o verdadero
Fino el AmoripeTo el honor grofero;
Temo en Ia emprefa de amorofas pyras
ElcjKrtJtoficrG da fu< iras,
Q/fando
ylelos.
2%y
liij
288
morfmgatios*,
Por
y\elf*
Por veros,y por amaros
Aunque mi bien fu de veros,
Agradefco al pretenderos
A los ojos,por miraros,
AI coron,por quereros;
Si de vs me hallo querido,
Quando me afino amorofo,
El primero agora he fido,
Que hall bienes de dichofo
Con aciertos de entendido;
Mas vs folo en Ia defdicha
De todo acertado intento
Quitais contra el efcarmiento
La necedad a Ia dicbay
La quexaal entendimiento.
Vio). Loque tandifcretamente
Vueflro pecho encareci,
No cs amor, que en Io que fiente
Lo que facilmente entro,
Se defpide facilmente.
Si lo llamais afficion,
7a me profetiza el Cielo
Queen verdad de mi receio
Lo provais por diverfion,
No lo beveis por defvelo.
Carl. Si fiorece en uempo breve
De micuydadola palma,
Con primor mi ffe atreve,
Pues quando os entrega el alma,
Paga Juego lo que deve.
Pero calle,y prenda agora
L.is vozes mi amor iniulo,
Pues de una aufencia el difguflo,
que vueflro pecho no ignora,
Tambien. me aprifiona el gufl.
1.7 Duque por vueflro amor
Me manda que parta luega
289
A Florencia.
Ftol. Que rigor!
ap.
El alma pierde el foffiego
Con el azar de un dolor.
Carl. Son Ia caufa vueflros zelos,
Y fi vs al Duque amais,
Amad ei Duque,que dais
Meior guflo a los dfvelos.
Fioi. ETos concetos formais?
Sabed Carlos que no foy
De las communes mugeres,
Que en fu afficion mudan oy
Loqueayer quieren^oderes
A Ia fortuna no doy.
Y porque mscertifique
De mi firme amor Ia f,
A Violante pedir
Que vaya mi hermano Henrique.
Carl. Siempre tu amor eflim.
Foi A Margarita hede hablar, ap.
Porque affi mi engano entable,
Si qniero a Carlos amar,
Que al Duque fu amantehable,
7eflorve tanto penar.
Carlos fi vueflro querer
Leves de amor osenfena,
La conflancia es mejor feria.
Carl. Siempre confiante hede fer.
Fil. To roble fere.
Carl. Yo pena.
Fi&l. Lo que aTguran mis lbios,
Dir mi f.
Fa-fe.
Car 1. Mi temor '
CalIo,porque nes primor
Publicar quexas de aggravios
Elos princpios de amor. Fa-fe.
Sak
tgs
Amorna ganos\
Stfc el Duqueypahe.
Vs trifle." qae es eflo?Amor,
Duq. Dexifle a Carlos que luego
Si es blanda pena de un pecho.
Os quite Ia ayrada voz.
Viniefe a verme"*
Quifiera, nor, pediros
Fab. Seor,
Para mi hermano un favor;
Como me mandaftesayer,
Pero os halio tan ivero,
He liam ido a Carlos oy.
7ayrado,que mi intencon
Duq. No quiero que en mi prencia
Quando bufcava un agrado,
Con Villana prefuncion
Viene a encontrar un temor.
Se opponga Carlos aun Duque
Contra halagosde un ardor;
Duq. Margarita,a todo tiempo
Que quien aun Prinope eflorva
rodeis mandarme,que yo
Una modefla afficion,
N o fugeto mais finefas
Como fe le atreve l alma,
Ata varia de fazon
Algo tiene de traydor
Del tiempo.que fiendo amante,
7 comode un Rey el guflo
Fuera injuflo fuera error
Ef goviernode fu accion,
QuedefobligalTe un tiempo
Tambien el cetro le uurpa
Lo que deve una afficion.
Quien el guflo le ufurp.
Marg. Quifiera, enor,que agora^
Vaya Carlos a Florencia,
Si ruegos pueden con vs,
Mandafeis para Ia guerra
Y en juego de fu paffion
[De que es noble fuperior
D de barato una aufencia
Ffe Prineipede Orange)
A quien un guflo perdi.
A mi hermano,a Carlos no;
7fi en Ia guerra amorofa
Que D.Fernando Gonzaga
ff rapas flechador
Eflimar fu valor
Con laureies de efperanas
Como cercano pariente,
S JS afteclos coron;
Y //enrique gane opinion
A gora P ^ s en Ia guerra,
De valiente Capitam
Que Carlos quinto movi
Que en Itlia fiempre uf
Acontemplaciondel Papa,
La Noble fa ms iluflre
Gane vitoriofo honor,
Tratar armas en favor
Y en guerra de fuego,y hierro
De algun Prncipe flrangero},
Gracias rinda fu valor
Que me refpondeis?
AJ hierro de un Dios guerrera,
AI fuegode un ciego Dios.
Duq Quien vl
ap.
Tanto aggravi en ei carifio,
Sa\e Margarxta.y va-fc.Fabi;
Tnro ha lago en el rigor?
Marg. Mi bien,vs yrado?agora
Que en lifonjas Margarita
Mc
y%el$J.
Me pida que mande y
A Henrique para Ia guerra,
7que no mande(ay dolorlj
A Carlos, fintiendo ingrata
Su aufencia? que confufion
Me affalta! pue$ Margarita
Con tan eftrana oceafion
Del mifmo amor fe h valido
Para offender al amor.
Marg. Mi bien,fufpended agora
La enganofa turbacion,
Quefin quereis hazerme
Ele guflo que intento
Mi pecho para mi hermano,
No hede culparia efencion,
Que baila quererJo/i,
Para n alcanarlo,no.
Duq. A Ia guerra vay a Henrique,
No vay a Carlos.
Marg. 7adsdoy
Mil gracias por talfinefa;ap.
Pues Violantc me pidi
Que hizicfc efle eflorvo,agora
Dczira Violantevoy
Que ya no fc auzenta Carlos,
Porque lede fu afficion
Prifion alegre al cuydado
Seguro Alcalde al temor.
Va-fxt.
29I
De
292
Amor}enganoh
Pariente nuelroembi
A pedirme alguna gente,
7 agora te mandq yo
Con lo mejor de mi eflado
Solamente por favor,
Que aun coraon animofo
De una guerra Ia azon
Es generofo peligro,
F.slifongero rigor.
Henr. Befo tus plantas humilde,
Agradeciendo el honor,
Que medas por tu vafTallo,
Que es gloriofa adulacion
Deun Prncipe iluflre, y cuerdo
Honrar fus vaTallos.
yO ap.
Me aufento(tyranna fuerte! ]
De Violanre,a quien fonn
El Cielo para u embida,
La tierra para fu flor.
Siempre dura,fiempre hermofa
Su bellefa fulmino
Conrra mi rayos de fuego,
Rayos de luz contra el Sol.
Duq. Partid Henrique al momento,
Argos fe a mi attencion. Fa-fe.
Cftrl.Alarma fuertes cuydados. Faf.
Henr.Al aufcia ingrato Amor. Faf.
Sole Clia.
Cel. To quiero mucho aun lacayo,
Y aunque efle nombre mal uena,
Como el tiene voz de plata,
Haze confonancia bella.
De un foraftero es criado,
7en frafe mejor dxera
De Ia falud de fu boi ia
Enemiga peflilencia.
En los caudalofos huaros,
Quando
y%efos
Quando a cafome ieqiebra,
Lo que le ufurpa a lo caco,
A lo Alexandro me entriega;
De mas deito el es un hombre,
Que bien puede por fus prendas
Hazer de una pefla miei,
Hazer-de un marmol manteca.
Tiene defpejo Hefpafiol,
Ticne Tofcana prudncia,.
Tiene donayre Gitano,
Tiene xarifa prefencia.
Y todo redufgoa un tiene,
Que es Ia mayor gnrilefa.
Para marido es muy bueno
Por fus vozes lifongeras:
Porque fi es muerte un marido,
La muerte agradable queda;
7o fi un maridotuvieffe,
Que afi me hablafe, quifiera
Con palabras muy de Aurora,
Quiero dezir muy rifuenas.
Finge.
Bien miojvida dei alma,
Dulce dueio, muerte bella,
Por ti muero,un lindo abrao
El blando pulcro fea.
No como algunos maridos,
Verbum Carolquefi llegan,
Muy anublados fe ponen,
Echando truenos de piernas.
Defpues fi ei comer no guflan,
Un milagro manifieflan,
Pues fin fer aves los pia tos,
Todos por losayres buelan;
Duda con razon entonces
La muger en fu durea,
Si haze vida,fi es cafada
KK
294
Amor* enganos,
No fe olvidar tu nombre
A negar toda h tierra.
De
mi amor.
Soy criado tan fiel,
Din. Ta fe me cuerda
Queufandode mil cautelas,
Un papelillo,que traygo
Aun gran raton de un bolfico
Le doy de gato m il buelras.
A tu ferk>ra,y quifiera
De los hurtos no te admires,
Que Iuego,luego lo dieffes,
Que porque ms lo encare fea,
Pues mi amo te encomienda
No fe puede hallar criado
La prontitud.
Sin que eferivano no a;
Cel. Milprelefis
Eflo es en quanto a Ia vida.
Hede moflrar por fervirte.
Cel. Vamos al fegundothema
Mueflra pues.
Din. En Ias prendas profigamos.
Primeramente,mi perla,
Al darle el papel
Yo me preciode muy noble,
fale el Duque.
Fingiendo folar noble fa,
Duq. Que es eflo, Clia?
Porque no quito el fombrero
Cel. Efle hidalgoforaflero
A perfona mala, buena;
Como fiempre me requiebra,
Soy valiente.porquejuro,
Me efcrive papel de amores,
Ycuentofalfaspendenci.is;
7agora aquefle me entrega.
Porque murmuro de todo
Duq. Por Dios q truxo el criado ap.
Tambien diferetome creas;
De aleve amoreflafera
Soy graciofo en mis pai oras,
P;ira Margarita elpliego.
Porque en malicioas pruevas
Dhu 1'riflisefl anima mear
Dichos agenos repito-,
Vive Chrifloqueen urabia
Soy galan, porque en qual qu;era
Ei Duque ayrado me entierra;
Converfacion habloen damas;
Y agradeceUobien puedo,
Tengoapplaufos de Poeta,
Pues efla muerte me efenta
Porque hizequacrocoplillas,
Dq un boticriolaspurgas,
T las mejores agenasDe un Medico las lecetas.
Eflas fon,Celia,mis pirtes,
Duq. No fois criado de Carlos?Y fi ircafo te contentan,
Din Soy feor de afqoellaovcia
El guflo me har tan gordo,
Disfraado en homhie un lobo,
'Que el miyor neciopa^efca.
Soyen infielescadenas
De aq uel cauti v o C k l iano
Cd.ma bien,y firve fiempre
Su Argel.
Con tu nombrejy porque fepas
Duj. ETa carta mueflra,
De mi'amor memrias firmes,
Cel ia, agora.
De mi f grandes finefas,
Tomale
y %hs.
*9f
Tomale Ia Carta.
De mas amas foy Dinero,
Cel. Dios me libre
Que todos,fenor,me huegan
Del Duque,que le pondera
De q entre fiempre en fuscafas;
Mi coraon recclofo,
Tambien fenor,me feleja
Con fu Ducal impacincia,
El palcio, y con arbtrios
Cada palabra una tia,
Mcbufca,pretende,y lleva.
Cada amenaa una fuegra.
Diganlo en todos los Rey nos
Fa-fe Clia.
Con pretextos de Ias guerras
Leeel Duque.
Los tributos,que me uurpan,'
Ffla noche, Margarita,
Las fifas,queme atropellan.
Al bello jardin me efpera,
Penf pues que me eflimras,
Que fiendo flor tu hermofura,
Si en tu palcio me vieras,
Es bien que en jardin fe vea,
No eres/efior, Ginovz,
Porque pueda agradeoerte
Pues agora me defpreciais.
Con Ia verdad de mi lengua
Duq.Salid de aqui mentecato,
De tu preferida el haago,
Antes que osabralapuerta
7eIeflorvode mi aufencia.
Con efla daga en el pecho.
Siempre tuyo.Carlos.
D;n. Tu vimos mortal tragdia.
Duq. Carlos
Sed nos Lberati fumus.
Meaggravia, y noconfidera
Fa-fe.
Que quien aun Prncipe ofFende, Duq Creed agora triftefas,
No quiere hazer difTerencia
Creed agora cuydados,
De laaccion,y dei cafligo,
No dircurfosde Ia idea,
De Ia muerte,y de Ia offenfa.
Verdades fi,que a los ojos
7 vs picaro alevofo,
Difparan de aggrvios flechas^
Que ois de amorofas nuevaa
tf""/ala aqui con torpes dudas
El diligente Mercrio
Flutuava mi fopccha,
Con talares de obedincias,
Mas yade aquela borraca
Como profanais lofacro
EI naufrgio feecarmienta.
De mi palcio?,
Ya fabe el alma infelice
Porque de Carlos Ia aufencia
Din. Mi Jengua
Quifoelorvar Margarita
Te lodir; oy criado,
Contra mi gufto:<ah firmefas
Que junta Ia obedincia
De amor como fois mentidas!/
Con fociedad tan notable,
Mas que mucho,fi ligera")
Como Ia cola a una beflia,
La
muger excede amante
Como Ia ventura aun necio,"
Lo fcil de una veleta,
Como aun abio Ia pobreza;
KK
296
Amor,engdnos
Lo prefurofo de un viento,
Lo caduco de una niebla?
Noesblancopuesel papel,
Aunque cndido fe offrefca,
Porque fofo el alma mia
Es blanco,donde fe emplean
Efles de cuydados tiros,
Eflas de aggravios faettas.
Quando leo fus renglones,
Imagino cada letra
Lengua de fuego alevofa,
Que en doseffetos fe mueflra
De fuego,quando me abraza,
Y quando meavifa,lengua.
Hede moflrarle el papel
Para ver fien Ia evidencia
Puede defmentr mi aggravi:
Que de zelos las fierefas
Tal es fon.que un tnfle amante
Sabe Io cierto,y dcfca
Aun enganofas difculpas,
Aun mentirofas defetifas.
Sale Margarita.y le dii\e.
Es poffible, Margarita,
Es poffible hablar no puedo)
Que con cautelofo engano,
Que con atrevido exceTo
Meaggravias? qaun Duq. amate
Deprecias 3 que otro fugeto
En 1 moras' IVIal conoces
viis i n s
Mtirg Senor n entiendo
Lo que dUen tus locuras
Contra mi amor.pero miento,
7a Io entiendo,fi,que agora
Con aJevofos intentos
Por olvidar mis verdades,
Como
aiy^ehs
Como idolatra indifcreto.
Mal haya eldia,mal haya,
Que en amorofos extremos
Fuy fiempre roca en lo firme,
Fuy fiempre cera en lo tierno.
Mal haya elAmor,mal haya,
Que como a foldadoexperto
Por conquiflar tus favores
Me quizo armar con defvelos.
Tu Margarita me enganas,
Quando me afino firtcero?
Tu Margarita me offendes;
Quando verdades profeo?
Ah coflumbre de rigores!
Ah villania de enredos!
Que en mal,y doblez indigna
Siempre fe eflan opponiendo
La defdicha ms penofa
Al mejor merecimiento! ;
A Ia verdad mas hidalga
El engano msgrolro!
No teacuerdasque juravas,
Formando encarecimientos,
Que quando fuelTes mudable,
Primero epradevprimero
N Q fe ornaria de flores,
Ni los Pofos.de 1 uzeros,
Dexaria ei mar las guas,
Ei pedernal los incndios?
Queden pues en tus mudanas
Porcumplirfe el juramento,
Si n luzea el Cielo.claro
Sin-loresel prado ameno,
Sin llamas Ia piedra viva,
Sin guas ei mar fobervio.
7agora para que veas
De tus enganos los yerros,
97
Sucrce
tgWW
Amorfenganoi,
atfJ&aA
*vQ\yJS.
Fa-fe.
JORNADA
y a\elos.
99
JORNADA S E G U N D A .
Bale el Duquey Violante.
FiolxHo te laflimesquexozo,
Que Margarita es confiante.
Duq No pudo,que de un amante
Siempre fe engendra un zelofo;
Que en las batallas mpias
De una amorofapaffion,
S!endo campo el coraon,
Sirven los zelos de elpias.
De mas,que Amor en mi pea%
Con Ia fentenciade en~>jos,
Pues fon tefligos mis ojos,
N o fin rafon Ia condena;
7 quando aqueflos defvelos
Los fien;e Amor_.no los pienfa,
Como averigua Ia ofFenfa,.
P Ta au,n,allde los zelos. , .
De fuertgque padjecido ">
Efle tormento amorofo
Aun antes de fofpechofo
Me e r carmcnte de ofTndido^
F\0\. Es.deanfen.te efa paficn,
Que como-fiempre fe ve ){ ,
Dcfconfiadoen fa f,
Siempre pienfla traycion;
Y pari bien dei fentido
C reer deve en fu terne,,
300
Amor -enganos*,
Paraembefrir mi efperana.
Dime Aroor,y -al alma dilo,
Que har?prefla en misdeleos
Al labyrintho de enleos
De tus piedades el hilo.
-El Duque ingrato atreve,
Y Margarita fe infama;
lla d de amor Ia liam ma,
El de fofpechas Ia nieve.
Con una vengana cierta
De mi hermano cn m.d quererme
Por mi tanto affeclo duerme,
Por mi tanto mal defpierta.
Se mi hermano Ia occfion.
Viere,fabr fu impedad
C o n k l u z d e Ia verdad
La color de mi afficion
Si fupiere u rigor
Mi amor,temo fin tardana
ElCierode fu vengana
Contra el filio de mi amor.
Si viven eflos enojos,
Tendr mi prima deshecho
Todoenfupiros el pecho,
Todoen lagrymas los ojos.
Si declaro mis finefas,
Tendremos noches,y dias,
Ella Maysde alegrias,
7o Dezembresde triftefas.
Finalmente fi profigo
De mis enganos lo fiero,
Todo figo,y nada quiero,
Todo quiero,y nada figo.
Sale Clareia.
Clav. Sc nora,gran mal e alcana.
Fiol. Que dizes?
ClaV.
3O
yelosj
LI
Qc
302
Amor' fengalfoSA
Mu*
ytfjh*
Muflets.
Que guerra efpera, que paz
Una voluntad fufpenfa,
Agradecida a Ia ofTenfa,
7 de venganfe incapaz!
Marg. Entanro amor,dplor tant"p
Agora me afalta el fueo
Sabrofamentc halagueno'
A Ia dulce voz dei canto,
Quefiendodei alma encanto
El amojen fu porfia,
Es con igual fynjpatjhia,
7 coiiicordia delfayor !
Secreto cantoelamr,
Que haze enel alma harmonia.
Twa U ftrta.
S:
Let-U,
Los zelos Catfos de tu amor fon
grandes,
Y los pligrps de. mi honor .fon
mayores,
Quiero pues efla noche fatitsfazerte,por
Librar a mi honor de los peligps,
y a tu amor de.los zelos*.
Duq. Aggrayia.y duerme" yb no alcano
Que ofTenda.y tenga el defano,
Que aggravie,y logre el fofigo*!
Duerme>fe${alc fl Duque. , _, Mas creo que en Iainjuftiia
De 1 delito rWrofo
Duq. Midueno al iieno proftrado!
LIam Cupjdo piadoilb
No tiene amor,que fu fuego
Defl fueno Ia iufl,ic"a;
Es verdugo dei offiego
Porque viendo Ia malcia
En el potro dei cuydado*
Del papeljtpor cafligarlo
Pero fi ella en el agrado
El fueo)quizo llamarlo,
Muere de a mor,falsamente
Pqrque prendielfe en hazerlo,,
La fympathia n eflrana,
A los ojos porleerlo,
Pues con falfa muerte engana,
Al alma por difurfarlo.
Pues con dulce agrado miente
Entre futnos Margarita.
Pero que miro?un papel
Marg.Por ti,Carlos,h penado.
Tiene efcriro,que en mal fiero
Duq. Bienle quiere Cay alevofo!]
EsdcCahogo parlero
Qiie quien pienfa en lo amofofo,
Para una pena cruel;
Siempre imagina en Io amado;
S a mi me lo efpri veren ei
Si bienenquexofo eflado
Ver/i a tomar lo llcgo. .. - _
Janto ji gpflo pretende
Aggraviarime en lo q emprende,
Que quando a Carlos adora,
Hafla en el fueno es traydora,
LI ij
Hah
304
AmriingnosA
De
y zelos
De fu inconflancia,y doblez,
Es,feor,tan ordinrio
En ellas,como fu mes.
Paffeando-fe.
305
Efloesaffi? no:porque s
Tan fiero el vulgo, que fiempre
Quiere proflrar a fus pies
De Ia innoceneia Ia palma,
De Ia purefa el laurel,
Pero zelos que dezis?
Hade fer ciertohade fer;
Quefi tantos lopublican,
No mienten todos, porque
Por coflumbre,o por cafligo
Del engano decortez
Si efle en mentiras fe anubla,
Luze en verdades aquel.
Amor amaremos? fi.
Pues loqueres amar;
Zelos amaremos?no:
No amar, pues lo quereis;
Amor amemos,que agora
el affeto fe hade ver
Msluzidon el aggravi,
Que las eflrellas con el
Mantoobfeurode Ia fombra
Suelen mejor parecer.
Enfin amemos,venamos
Los zelos;pero tendr
Fino amora quien me engana?
No es lUkQoiZefos, fere
Vengativocnieldeprecio,
Que Io mifmo fiempre fue
Una offenfa no vengar,
Que otra offen. pretender.
De mas,quefi.l-Drtjue adora
A Margarita.dar
Al olvido mis finefas,
Que un Prmcipe,ah dura ley!
Esunvidrio,que feempan.i
De formidablc altivez,.
Coa
3^6
Anior^enganosax
Conquakjuierayre de aggravi;
De Ias fopechas Ia ye;
-Es un mar,que con quaJqaicr
Mira que loszelospegan
Vento de orTens akera
Con mordedura infiel,
Con poderozo byben
Porque fon perros dei alma,
En olas de vengarivo
Que el alma fuelen morder.
TempefladesdecrueL
Dexa en fineftos difeurfos,
Que hede hazer <tn efle empeo,
Que b-en puedes conooer
Alma mia,que hede ruzer?
Efla noche eldeingao.
Amor me enciende ei afi^lo,
Carl Nodizes mal,yo ver
Zelos yelanel deden
Si fon ifalfos mis receios,
De fuerte,que el coraon
Si es confiante fu-querer.
No puede de una,y otra vez
Dm.Encl jardin lo vers.
Ni aquela nieve guftar,
Cd ri Al jardin te pedjr
Ni aquela braza encender.
Que me diga fus affoclos,
Dm.Dexa ya locas fofpechas,
Porque bien puede hazer
No quiera6,fenor,verter
Lo florido de un jardin
Alperegddelamor
Interprete de una f. -Fatt-fe
Suenan caxas,y rudo de arcabu\es, y falen Henrique
conbaflon,y foldados.
Henriq. Dichofo el d ia, q ue a mi ptatr ia llego,
Donde idolatra el alma al ni 10 ciego;
Oh fi cantara amor,fi efloy triunfante,
Otra rioble vitoria por amante!
i A tu famofa dielra
No poo deve el Duque pues nos mueftra
Que cria Mantua en fu Marcial defvelo
Ms cuerdo Fabio,ms feroz Marcelo.
i Queda Florencia al Cefar fugetada,
Y con tu brao blico ganadi,
7 trs vezes tu honor iluflre fe haga
Por valiente,por fabio,por Gonzaga.
Henriq. SoIdados,ela palma efclarecida
Por vueflra gloria foloesapplaudida,
Queen el fuccefo dei conflito ayrado
Goviernael Capitan,obra el folclado.
Pero ya que Ia noche
Aprefta contra el dia el negrx> cache
Para
y r*eloSax
307
Din.
Fab.
3 c8
Amor^nganos,
Fab. Aqui me dixo ei Duque que eperafTe,
y que aqui le aguardafe,
Porque pueda en tinieblas cautelos
Examinar conflanciasamorofas,
Que todo amante entre fofpechas crudas
Todo es hecho de dudas.
Criad. Retiremonos pues a aquefle lado.
Fab. Lince fea dei Duque mi cuydado.
Retiran-fe.
Qye
y zelos.
Que un quien v,y un quien es quite una vida!
Carl.
Efta efpada primer
Dir quien loy;que de un valor fcvero
Mejor fe abe Ia noblefa ufana,
Que de un voz liviana.
Rinen.
Fab. Que buen pulfode esfuero generofo!
Criad. Oh como fiento fu valor famofo!
Carl Que una gloria os alcana en vucfl
Cxiad. Muero,ay de mi!
Cae.
Fab.
Que adverfidad efquiva!
Irme de aqui conviene.
Carl.
Mi amor viva,
Porque en efle embarao
Venci mi amor,y pele mi bra'
Dip.
Buena refpuela huvieron
(Segun las cuchilladas,que fintierou.
De un quien v,y con fcil ligerefa
Metieron Ia refpuela en Ia cabea.
Carl.
Vamosjque n meencuentre el Duqueayado,
Que temo fcr,Dinero,cafligado.
Fan-fe
Sale Henrique de noche con Ia efpada defnuda.
Henriq. Ruido de efpadas a efla parte fiento
Quando quiziera mi amorofo intento
(Viendo a Violante en plcida alegria)
A pear de Ia noche ver el dia.
Pero un hombre a mi viene
Con pafos prefurofos,y conviene
Saber quien es.
Sale Carlos.
Carl. Huir agora quiero,
Porque quien foy no fepan.
Henriq* Cavallero,
Donde con paflbscaminais velozes?
Carl. A vueflra cortefia en poas vozes
Refpondo;y he muerto por un cafo
Mm
309
Aun
3 IO
Amortenganos*i
tfAun hombre por valor,o por acabj,
Temo que me conofca Ia juteia,
7huyendo voy como me vci*.
Henriq. Codicia
Tanto mi pecho,hidaIgo,d ampararos,
Que a mi cafa llevaros
Pretendo,andad contnigoCtrl.^ Dezidquien fos.puesvueflros pafosfigo.
Henrif. Vs lo fabreis defpues.
Carl.
Ya bien fe offrece
Que bien dize quien cs quien favorece.
Entranpor una puttta,y buelven a falir ptr otra
Henriq. Aqui pues retirado
Podeis eftar,fenor.
Carl.
Bien explicado
Vueflro honor fe conoce poriluflre,
Para que en tanto luftre
Ambos quedemos al favor dichob
Agradecido yo,vs generofo
ftcnrif. Mi quarto es efte,y en el quiero occultaro,
T voy faber el cafo por libraros;
Qucdad aqui,que luego vcndr averos.
va-ft.
Carl. Azares fieros
Me affligcn;mato un hombre,otro me ayuda
Sin conocerlo yo,y en efla duda
Ms fe abulta mi enleo,
Pues agora me veo
-En el jardin,donde efpera va agora
A Margarita bella;y pues ignora
La caufa defleobcjro labyrintho,
Con el focorrode mi vario nflinto
Quiero fabe rlo,y adelanre paffo
Por eflorvarme agora aljun fracao,
Que no quieroque aq.i venga aquel hombre,
7* que pi mi nomb e,
Pueya iccela nv difcurfo fabio.
y Zelos.
M m \\
Pues
312
AmorAenganosA
Puesd mi femimiento
Quexa al Cie1o,agua al rio,fuego al viento.
S.ile C.tfos.
Carl
Marg.
Carl.
Marg.
Cdr].
Marg.
Carl.
Marg.
Carl.
Marg,
Bien
yzglos. *
3J3
v. no
314
Amoryenganoi9
Uno en el coraon,ctro en ei alma.
Son travciones finefa*?
Son mudanas firmefas
Es delito el-quererte,
Amartees oTenderte?
r
Masfi,que un pecho ingrato en recompenla
Por no pagar favorcs,fingeornfas.
En fin Duque inconftante,uque amado
Carl. A leve a mi cuydado,
Como quieres librar te de Ia culpa
Quando tu culpa fe halla en u defculpa?
Di pues,que tanto eflmaslo culpado,
Que lo repues y,por darte agrado.
Oh como un pecho, quando aggravios trata,
En Ia offena que d u voz ojefata,
Por tener doble guflo al repetiria
Un guflo en cometterla, otro en dezirial
Marg. Pues ecucharme quieres
Tu hermana en efle amor.
Carl.
Qye me refieres?
s Hermana tengo yo,pues y% Ce alcana
Que hermana de mi amor fu tu mudana.
Marg. Queda-te pues,ingrato a misdefvelos,
Cafliguc midefprecio infames zelos;
Que fi el honor peligra en infolcnciat
De zelofas licencias,
Bien puede fer fin refgos de infamada
Una accion decortez accion honrada.
Fa-fe,
Carl, Como,ryranno Amor,en mi tormento
Padefco ag gravios,y venganfas fiento?
Como mi ing rata que ei delito entiende,
Se offende de que diga que me offndc?
Mas fi,quequien no puede bailardefeulpi,
Finge el per,qucdefmentir Ia culpa.
Margarita me efcrive,
Queal.ardm defenganosapercibe,
T
rahc Ia carta Clavela,
y^elos.
315
J"aTo*-aMarg-irita dcfvela
(Penfado que era el uque ;en aggravi.rme:
Que es efto A-ror? que pudo occafionarme
T*n enganofo mal* mas quep.egunto?
Si el engano cs de amor ms ciertoaTunto.
Coraon defdichado,y laftimob,
Sol a d cadenasde un amor quexofo,
Que amar,fiendo el aggravi recebido,
Es feflejar defayres de ofndido;
Querer a quien cs grata en otro empleo
Es villanalocura de un defeo;
Competir con un Prncipe en amores
Es bufcarnecia mente les rigores;
Es forjar una efpada
Contar Ia propia vida deflinada.
Enfin daqui meaufento cn tantos danos,
Porque no fe prorogucn ms enganos:
Que contra mis venturas
Efle jardin es felva de aventuras,'
Yun encanto parece en leo tanto,
Mas no es m ucho,que Amor es rodo encanto. Fa-fe.
Sai el Di* que de noche.
-Ouq. Entre enefle _ajida,y un hombre muerto
Topan misplantascon juyzioincierto;
Noencuentroa Fabio quando aquipenfava
Que mi guflo Io bailava,
So'amente me dixo una criada
De mi furiofo amor amedrent da,
Queen aquel quarto un hombre fe ha erCond de$
Contra el guflo de un Prncipe atrevido,
Y anfi en et quarto meenrrotsumoavrado,
Que de unzelefonace un aggravLd >.
Xntr-fe en el quarta Jenfe Carlos ptimer cflttv quando viria con
Henrique,y fale FttAante.
AVIrGu
qi)
Amw,engjanos9
Adie de.
Es prifionami amor ledo,
ytnganea.
L.'1 Ls vcrdugo a m; efperana;
Quando pues mi pecho alcana,
U n folo amor,en cafligos
Se opponentresenemigos,
Noblefa,Vliedo,vengana.
Defrentura.
Offuca Ia verdad pura,
Tiempo.
Inficiona al pafia tiempo,
fbido.
Tyraniza aldios Cupido
C ongran rafon he fcntido
Receios dei bien querer,
Porque on para temer
Defventura,Tiempo,ol,v"dp.,.,
Falor*
Xuien desbarata el temor?
Firmefa.
I^uicn apoyalapurefa?
fermente^uien afina el penfamiento?
Ji quiero puesel contento
Que gane de amor Ia palma,
Viyifique fiempre el alma
Valor,firmefa,torjmcniittAmor.
>: >,Quienenctendeblaruio! ardor?
Enganou
Quien le provoca losdarts? 1.
Zelos.
Qyien le alienta losdesvelos?
Tiene en fin juflos receios
De Carlos ia dulce Ilama,
Que habitan fiempre en quien ama
A m or,enga nos, y zelos.
Sale el Duque de dend havia entrado. \
Durjx Todo el quarto he rebolvida,
Y gun las claras ferias
Le parecia fer Carlos;
7nohanhallado mis penas
Quiera Amor que Carlos fea,
Hombre alguno;pero aqui
Que no fiempre en los eflorvos
Alguna muger e quexa;
Losdefeos
fe atropellan.
Deve pues fer Margarita,
i Pero dei quarto ha falido,
Se^un miamorlo dezea.
Y por temor,o cautela
Fiol. En aquel quarto,que veo,
Se h
detenido,y
callado.
Me dixo AAagora
Clavela
^ . A^.a
. . . .
AA - - ~.
" _ - J J
-.ja
c
Qac un hombre elava efcondido,
O quiera Ia fueit, quiera
0
Qir
y zglos.
Que a tantas puras verdades
Quiebre una vez las cadenas.
Carlos.Eles? yo quiero llamarlo.
Duq. n yozes pequenas
Me bbla,que mal f conoce
De fu voz Ia difliencia-,
Yo tambien quiero imitaria
C OB voz baxa,que no entienda;
Eres Margari- a?
Fiol Si Soy.
Duq. Meior dixeras,
ap.
No Margarita,traydora
Fiol. Carlos cruel,bien pudieras
Conocer bien mis verdades,
Sentenciar bien mis firmefas,
Porque no fuefles tan neci,
Que a pear de nob'es prendas
M e condenes Ia mudana
Sin efcuchar Ia noblefa.
Si amo al Duque,mi caftigo
Los quatro elementos fean,
El gua a mi fed fe efconda,
Embargue mis pies Ia tierra,
Negue-fe el ayre a mis vozes,
El fuego llamas me vierta;
En fin para mas dolores,
En fin por mayores penas,
Siendo amante de otra dama,
Con mil embidias te vea
Amimarla con halagos,
Cariciarla con finefas.
Si quieres que Amor agora
Quando ennueflras almas reyna,
Su dulce imprio aTegure,
Deflierrenlas almas nueflras
ETes trayores enganos,
Efas rebeldes fofpechas.
3*7
Que refpondes?
Duq. Ah defdichas,
Oh como fo:s verdaderas!
Que no muera,fi eloefcucho!
Que fi eflo efcucho,no mueral
Mas no,que fiempre Ia Parca,
Que de buen guflo fe precia,
Cortar no quiere una vida,
Si Ia mar chita una pena.
Traydora,ingrata,que dizes. ella
Si tusdelitos confieas,
Que en caligo muclias vezes
De Ia traycion,que fe intenta,
El delito fe defcubi e
Con Io mifmo que fe niega.
Quiero aqui pues retirarme ap.
Hafla que fe vaya aquela
Ingrata,y dei pues ayrado
Bolver al<_uano,quc efperan
Aqui mis iras a Carlos,
Porque puede fer que aun venga,
Pues Margarita en fus vozes
Aquileefperava.
Fa-(e el Duque.
Fiol. Ah penas!
Que verdades aniquilen!
Que mentiras prevalefcan!
Dezidme Cielos Ia caufa,
Que al baxel de amor altera
Ele confufo naufrgio,
Efla enganofa tormenta.
Son por ventura,o defdicha,
[Quando agradecerfe efperan)
Los defenganos trayciones,
7lasdefculpas ofTnfas?
Ah congoxofos enganos,
Que fiempre Amor 'osalienta!
Nn
Ah
i8
Amor^enganos,
Sale
yzght*
Sale Falio con ura lu*\
Fab. Qees eflo,fe5or?
QiwHrigue al Duque atreva!
Duq. Que es eflo,fuerte engaoa?
Que confu.fi emes fon eflas?
Henriq.Que esk> j mtro^ah-cgostfas?
Al alma Ia. vifl'enca;
Qe al mifmo Duque he librado
De Ia Juflicia fevera,
7 que me pague en -rigores
Loque me deve cm finefas?
Potte Ia efpada a las pm dei Duque.
Duq* /-"enrique.
Henriq. Setior.
Duq. T u aqui,
Y a eflas haraa,fin que pa
7 Q tu vertida?
Hentq. He llegadc
Condisfraada cautela
Sola mente a la"biudad,
Dexando las gentes fuera
De los muros,por fer noche: _ ,
Porque Ia vitoria nueflra
Ala luz dei Sol infante
Haga iluflre compete^i**^
El Soltriunfante c n ^ C i e f o ,
Si nos otros en Ia tierra;
Nos otros cont ra los bomferts*,.
El contra efquadras de eflrdlas.
Pero dexando eflo aparte
Para el tiempo',en que fe dava
Contarei trofeo gloriofo,
Como maana fe efpera,
Queriendo pues efla noche
319
xWn
')')
Que
32
Amor-enganos-,
Homicida.
Que no es bien que Margarita
Henriq. Noche fiera!
Culpada en fu amor f vea,
Duq. Quitar Henrique Ia vida
Qudo habloa qjicfu hermano,
A quien hizo efla in fole ncia.
Porque baila, Amor,en ella
Vamos de aqui,porque quiero
Que me quexe de un cuidado
Saber las gloriofas nuevas
Sin quearriefgue una noblefa.
De
Ia vitoria,que agora
En efle quarto,que vs,
Alcanafle
de Florencia;
Entre yo,po qus quifiera
Si b;en me ha dado un difguflo
Quitar Ia vid 1 al infame,
Saber que en una refrega
Que tuamparale,vene1a
H
muerto Henrique el deQrage,
Noche quando tu venias,
7"de
vs con ms certefas
Penfandociego que e! e n ,
Sibr
el cafo.
Brot,Henrique,mi corage
H:nnq.Mis verdades
Indignaciones fangrientas.
Telo diran. Quien creyera, ap.
Hjnrij. Queel hbre, fefior, fe ha ido
Vio'ante,
que amando fiempre
Sin que Cielos yo fupiera
Con
f
limpia,y
verdadera,
Quien es.confufioneflnfn?
Quando
de
engmos
me libro,
Duq To lo fibr,que teen'eas"Eng.aii
js
me
acometieran.
Ah Carlos traydor, ya leve, ap.
D~iq. Have Carlos de mi fria,
Que al mifmo tiempo fo nentas
Que mil veaganas te efperan.
A mi palcio alboro os,
Hcnrq Amor,advierte a Violante
Arai guflo refiflencias;
Que efle cuydado-agrade *c>.
7 i que fuile el tr.iydor
Van-fic
JOR-
yzglos.
JORNADA
Sale el )uque)y Fabio.
Fab. Hallafle,fenor,alivios
En tus males?
Duq. Sabrs Fabio
Que defpues de aquela noche,,
Noche en fin para mis dartos,
Pues tambien en fustinieblas
Anocheci mi cuydado,
Me defcubri Margarita,
Dando al amor el defcargo,,
Que de Carlos el afTeo
No figue fus ojos claros,
Yqoe a Violante mi hermana,.
Siendo juntamente amado,.
Requxbra ciego entendido,
Adora cortez ufano.,
Averigo defla fuerte
Mentiras de zelos_.quando
Hablmdoyo con mi he'rman>v
Penf que Ia eflava hblando.
Oh como enganos oecultos
En Ia noche han halladu!
Enfin es muger Ia noche,
Quede tihieblas c< n manto
"1 apando-e ojos de luzes,
Rebocos frma de enganos.
De ms que un pecho zelofo
Como fe jufga aggraviado,,
321
TERCERA.
Todo fe le avu*ta offenfa,
Todo f le pinta aggravi.
Con mi hermana finalmente
Sobre eflos amores hablo,
7luego en mis confufiones
Me dize que adora a Carlos,
Entre vozes mal diflintas,
T temores bien formados:
Que una muger fi defcubre
El dulce amorofo llanto,
Es prlogo.dei affc^lo
I a turbacionderrecato*.
Penars que el alma mia
Lofintipor menoscabo,
De mifangre,puesno pienfs'
Que lo fint.;porque eflando
El.alma Uenadeze'o6,
N o cupo endolo}-eS'tantos
De.otra traycion el tormento,.
De otro ; amor el defagtado.
Vifle a caio un fauze hermofo,
Que lo5 oioslo jugaron
Cortez lion,a.del viento,
Caricia amena dei campo?"
Si fuere deun golpe*,agudo
Tyrannamei,ite.coi- tadci,.
Euelve otra vez pr.e uiofo
A'nueva vida,brotando
Lovege ativo de hjas,
LQ
322
Am^enganoSx
Lo bulliciofo de ramos.
Alfi pues mi penfamiento
lQue por fauze lo comparo)
De mil agrados veflido,
De mil finefas ornado,
Fu cortado con el golpe
De los zelos temerrios;
Pero defpues venturofo
Por fe ver decngan d o ,
Buelve a brotar las finefas,
Buelve a engendrar los agrados.
Fab. Pero,Seno -,que prerendes
Quando, fabes que es amado
Caflosde tu hermana?
Duq. Agora
Mande llamarle.eperando
Que a mi hermana pretendida
Correfponda amante grato
En aquel lao amorofo,
En aquel conforeio facro,
D fe desfruta lo bello
Sinprofanarlo caflo.
fab- /fazes bien,porque es iluflre
Defcendientcde los claros
Duques deParma,y las armas
En tu fervicio h tratado.
Duq. Efla elcccion me contenta,
tfPues con ella fatisfago
A mi honor enlos empenos,
A mi amor en los halagos.
Fab. 7a Carlos llegaa tus plantas.
Sitie Carlis.
Carl Aquifenorun cfclavo
Viene aoffrecerfe dichofo.
DUCJ Sal de aquela quadra Fabio.
Fa-fe Fabif.
De efpacio,CarIos, hablemos
En Ia importncia un cafb,
Porque negcios de pelo
Piden balanas de efpacio.
S,tle Hnr\7tirt&, dize ap.
AqueflanCarlos.y el Duque,
Quieroefcuchar retirado
Lo que di^en;que a mi pecho
Lealborotan obrefaltos.
Dui. Supe agora de mi hermana
Para zelofos defcanfos,
Quetequiere,y tu le adoras:
Por r pues tu amrgo,ufandb
De Ja piedadjfo confiento,
Aunque pudiera anublado
Con el vapor atrevido
De tus intentos livianos
A Iterar true nos de horrores,
Mover borrafcas de eflragos.
Quiero enfin,Carfos,que cafs
Cos mi hermana,y bien te pago
La IeaItad,con que me firves
Alegre,dichofo,y grato.
Henriq. Bien el alma ap.
Lo temia jpuesle h d i d o
A Viola n1 e por fu efpofa,
M u n o mi amor.
Cf<rl. Cielos Santos! ap,
Que engano es efle! que el Duque
Me offrefca fu hermana? gano,
Si Ia aceto,gran ventura:
Pero n,que a mi amor hago
Gran offena,antes le diga,
Por evitar mayor dano,
AI Duque mi affeio.
Duq. Carlos,
No
y zelos.
N o ipondes**
Carl. Duque excelio,
De Mantua Prncipe amado,
En quedtadan reverentes,
Qual es .ms,lDS ad ver fa rios,
Si en tu dencdo lo invicto,
Si en tu govierno lo fabio;
Bien conofcocn tus favores A
'( .,Loque logro con Ia mano
De tu hermanapero agora
En el riefgo amenaado
Rompa el paxaro Ia liga,
Abtraze al muro un porfazgo,
Delierre elSolIa tiniebla,
Salga de Ia nube el ray o;
Corra el amor Ia cortina,
Quiebre ai fecreto el encanto:
Decufota enfin *as verdade s,
Digaelpechalos engirios,
Que-qtiien k verdad oceuka >
Aun Prncipe foberan,: 7)
Msquerorpeinentitofo
Es un traydor disfraado.
Sabrs puesffbenigoo efeucha)
Que quierofdex&To ayredo]
Confiante [ruegos t infiv^Pj)
A \4ar^r ita,adrado ri
Entre de votos fufpiros
De furoftt el fimulacro
Siendo altar mi penamtento,.
Mi coradfon holocauflo
La pyraun fuego amorofo,
El miniflro un Dios vendado.
Quando fupomu defdich*,.
Defpues de ha veria adorado, J
Que es tu Norteei Aflro mio,
Qjuemi papelestuenfayo,
4323
Dc
2*24
Amor fenganos*,
325
y zelos
Un eclipfe en Sol dorado.
Duq. Que es eflo,fortuna impia
Lflosfon los defengaos,
Que Violante me h texido,
Que Margarita ha formado?
Ah mugeres,que en amores
Cortais fiempre,paraornarlos
De mil enganos Ia rela,
De mil mentiras el pano!
Henriq. Que a Violante Carlos dexe
Por Margarita? Eflimadlo
AfFec~los mios;albricias,
Coraon enamorado.
Duq. Que no quieres a mi hermana?
Carl Defnudas verdades hablo,
Solo a Margarita adoro.
D. Pues ya que defcubres Carlos
T u paffion,yo te prometto
El dexarte libre el campo,
Si dixere Margarita
Que gratamente te h dado
En dura guerra de incndios
Dulce vitoria de agrados.
Que fiendo affi,fuera in julo
Que de mi fuee eflorvado
Por embidia tu contento,
Que en amor dos males hallo
Querer morir de embid ofo
Quien muere dedcfpreciado.
Carl Dexo ya de referirte
Mil cartas,que me h mandado,
Porque en el juego amorofo,
Donde ginan regalos,
Por divertir una pena
Las cartas juega un cuydado.
D. Ahtraydora,que eflo vea! ap.
7 que n vea en pedaos
El coraon? Ah defdichas,
Para que es vivir penando?
Henriq Coraon,hoy Ia ofadia
Te ha de oceafionar halagos,
Si al Duque agora le pides
A V io!ante,pues alcano
Que tambien Ia dar a Henrique,
Pues el Ia ofrecia a Carlos.
Carl. Agradeciendo mi pecho
Tus favores foberanos,
Voyme fetor
Duq. Id con Dios.
Carl. Profpere el Cielo tus anos.
Fa-feCarl.
D. Quando penfava mi affcclo
Que bailava ya dezengaos,
Otros enganos renacen,
Re vi ven otros cuydados:
M-as n entiendo Ia razon,
Porque agora me h enganado
Violante con Margarita;
Pero es ociofo el reparo:
Que una muger fiempre engana
En amoresdefdichados,
No por cautela,por vicio,
No por temor,por agrado:
Sale Henrique dedonde eflava.
Duq. Henrique.
Henriq. Seftor;
Duq. Milfiglos
Vivais,pues fiempre alentado
A vs.a mi,y a mi reyno
Dais generofos applaufos:
El de Gonzaga me efcrive
Oo
Vueftro
326
Amor^enganoSj
Si
327
y Z$lS
Oo ij
Ser
328
Amor,engariosy
Tc
y Zelos.
329
T e provar mi foffiego,
Hoy a Henrique te h ofTTecido
Portj quando cs grande el fuego,
Defpues de offiecerte ami?
Nunca el humo refpir;
Fiol T u l o mereces,que aqui
Affi tambien fi abraz
T u mifmo n me has querido.
Con muchas operaciones
Henrique folo me quiere,
Grande amor a mis paffiones,
7 tu me oi vidas ingrato
N o fe junta en mis lealtades
Solo porque amores trato.
Con Ia luz de las verdades
Carl. Que eflo tu labiqprofierel
HEI humo de las rrayciones.
Yo te olvido' oh como hiere
Fiol Pues agora por mi mal,
El Duque,y tu mifma [en efa
7 p o r q u e en mi amor concluya,
Nueva,que tu voz confiea)
No pudo,Carlos,fer tuya.
A mi trifle coraon,
Carl. Que digas palabra tal!
T u con ingrata opinion,
Y fi efe golpe mortal
El con liviana promeTa.De tu voz quiere acabarme,
Hoy al Duque he de quexarme,'
Es ociufo el mal tratarme,
7culpar Ia fin razon,
Aunque egrima mal tan fiero,
Pues pudo con una accion
Pues quando de amores muero,
Tanto, mal oceafionarme:
N o puede otra vez raatarme. *
Pero fi el quizo feriarme
Lo
que mi f pretendr,
Fiol. Soy Carlos de Henrique agora,
Como a Henrique Io offreci?
Que l Duque a Henrique me di.
Carl. El Duquef
Fiol Porque tu me aborrecile.
Fiol. El Duque.
Carl, Sipre amante, y fiempretriflt
CarV. Quien vi
El alma mia te amo.
Tanto mal,que el pecho lora?
Fiol. Aunque Carlos,me enamoras
Eropero advierte inora
Con fobornos de una pena,
Que efl tu pecho engaii do,
Aun Ia doblz te condena,
Porque el Duque a ti me h dado,
Pues f que a V iolante adoras.
Y en una palabra noble
Carl. Solo foy,aunque lo ignoras,
N o cabe inconflancia doble.
Amante de tu candor,
Que fi es Sol,y flecha amor,.
Fiol. Eflo he vilo,y he tfeuchado!
Tu fola vienesa fer
Cdrl Vi-fe mayor liviandad
EI blancode mi querer,
De un Prncipe foberano,
T Ia esfera de mi* ardor.
Que me prometia tu mano
Oh como agora me h d g a r a
Por graticudjopiedad,
Quando el alma ms fe altera,
Y con leve falldad,
Quando Violante me <juiziera,
7 poo attento fentido
Porcpe
3 30
Amorenganos*,
En
331
'os:
En mil partes lo rompera.
Fiel. Enfin quizifle romprelo,
Aunque lo contrario dixe?
Carl. El romperlo no me afflge,
Solo me afflige el leerlo.
Fiol. Pues ya que quizifle hazerlo,
Quando en tus enganos toco,
Queda-te ingrato por loco.
Haxe quefe v,y detiene-la.
Carl. Oye,efpera Margarita.
Fiol Margarita* Ws me incita
T u voz,pues me eflima en poo.
T u te atreves a romper!
Lo que Violante te efcrive?
Carl Que mal tu pecho recibe
La offrenda de mi querer!
Fiol. Contigo puedo entender
Que no tendr buena elreUa,
Quepuesa Violante bella
Deprecias,tambin te digo
Qu CarloSjharsconmigo
Loquehazes,Carlos,con ella
7*tnt ms c adelanta
Mi opinion eflblecida,
Quanto v de preferida
A una vafallauna Infanta;
Y defle difcurfo es tanta
Mipena,que mistriflefas
Llorarn otras finefas.
Carl To no erttiendo tus crueldades,
Pues injurias mis verdades,
7cafligas mis firmefas.
Fiol. CarloSjfi confiantes fon.
Tus finefis,yo lo pido,
Ama a Violante.
Carl tdientwfo
Me roba Ia confufion.
Fiol. No fe altere tu paffion,
Que de modo pude hzcrme
Su amiga.que al orTenderme,
Y tambien al eflimarme
Es el dexarla dxirme,
Esel quereria quererme.
Mafiana pues,como*digo,
Entre t.nieblas vendrs
Al jardin,donde hallars
Sola a Violante conmigo.
Carl Si ella efluviere contigo,
Dar con temor callado,
7defveIo enamorado,
Entre uno,v otro conceto, l '
A fuluz todo elrepet,
A tu luz todo el agrado.1
Fiol. Mi pecho l jardin te efpera*
Carl. Oh que noche ven uroa!
Fiol Albricias,almazelofa,
Que es fu afficion verdadera,
7 tan otra fe pondera, ap.
Que quando u amor te creoj
Es tan eflrano mi enleo,
Que f con engaonecio
Por Ia voz de mi defprccio
La conflancia de fu empleo.
, 1 -
Fa-fe Falante.
Carl. En mis enganos noentiendo
Loque veo en misengios,
CuandbfcodWwzeng'-inos>
Enganos'efloy fiittiendoj
Sia Margarita pretendo,
7e! Duq^e a mi me Ia di,
Otroemperj ientoyo,
Porque
Amor^enganos*,
334
Duq. Carlos?
Carl. Senor.
Duq. Que trifle fa
Teneis?
Carl. De vueflra grande fa
Nace al alma el mal que tiene,
Pues quando tan liberal
Margaritarme offreciflcis,
Como fenor,me rompifteis
V ueflra palabra realf?
Duq. Carlos en engano tal
Sabrs que a Henrique offreci
Mi hermana,defpues que aqui
T e habl.
Carl Que dizes,fcnor,
Si Margarita a mi amor
Eflo me confiea a mi?
Duq. 7a es mucho mi fufrimiento
Con tus varias pretenfiones,
Pues agora en tus paffiones
M e renuevas otro intento;
Si es tan loco tu ardimiento,
Que mgando en tu ventura
Con poo honor,y cordura,
Por Margarita,y mi hermana
Hazes pelota liviana
Detuliviana loeura.
De fuerte que quando yo
Por piedad ms generofa
A Margarita amorofa
Mi grande fa te offreci,
Y aunque mi pecho finti
A pefar de mi defeo,
Que es Margarita tu empleo,
Yate hedado a Margarita;
Que quieres ms?
Cirl.Infinita
Es mi pena! ah fuerte enleo!
Duq. Que dizes,que te fufpende?
O r l . Ella mifma me affirm,
Que a Henrique Ia dieras.
Duq. T-o?
En
335
Alasrenfas,cfrias,
D inerosjq uintas,palacios
De Carlos los Ilamo nueflros,
7 alfinIa verdad declaro:
Con privilgios nimprefos
De Crado,quando me armo,
Deafio,quiebro,rompo,
Injurio,acuchillo,y mato.
Ayercon una navaj
Muy fangrientodibuxando,
He delineado una frente,
Donde mis iras retrato.
Anta&oen cierto bobillo
Fanfarronde los ms altos
Me guardo los mandamientos
Sin tener roflro a lo fant.
7 fi acazo algun Ebirro,
Quando me encuentra,rondando,
Quen v me dize fobervio,
7 luego deenvainando
Lo de firvo a Carlos,el
Con el temor no penlado
Se buelve como un corderoj
7en incl nacionde urbano,
haziendo tiros cortezes,
Todo fe dobla en un arco.
7 fi acafo no frvera,
Me aprifionra bolando,
Dando a mi cuerpo mil xaques:
Ay dei que no firve aun Carlos!
Tambien fi pretendo honores,
Quantos quiero,k>s alcano,
7 para ms merecerlos,
Por mis fervicios los gano.
Tambien por me hazer fobervio
Con grandes fenoreshablo,
No con los picaros viles,
Pp
336
Amorfenganos*,
Marg.
s.
337
JL"
*r
xt
Pp ij
Qual
338
Amor*, enganos**
Mas
Masay,queenfra rigurofo:7
Ah lance de honor quexofo!
Ah honra de Amor tyranna!
Voy pues fu fria impedr, .
Silo puede una muger. Entra-ft
339
Am.iS)6^nh
340
Din N7
Ambas. FQrc_we>
Din El que Oinero fe. v,
Nunca iue picaro,y dfca;
$enoff6s,efliQ cr noal ftcno,
La Comedia fe acabo;
Todo mietfpeidiyv"Puesdex de fer Dinero.
M i ofeSjjiiis amigos,
En efla CcDSurda, *vc^.' 7
Segunel titulo leo,
' Los sros dal almai cnerft i*g)'-.:
Si en tfinjtocadi^elBtifcltf%
Amor en Ia carne fundo,
Engan osfeioaidad.fcfoiidat
Y los zclds anc UiabftnA )
L A U S DEO.
BRASILIANA DIGITAL
ORIENTAES PARA O USO
Esta uma cpia digital de um documento (ou parte dele) que
pertence a um dos acervos que participam do projeto BRASILIANA
USP. Tratase de uma referncia, a mais fiel possvel, a um
documento original. Neste sentido, procuramos manter a
integridade e a autenticidade da fonte, no realizando alteraes no
ambiente digital com exceo de ajustes de cor, contraste e
definio.
1. Voc apenas deve utilizar esta obra para fins no comerciais.
Os livros, textos e imagens que publicamos na Brasiliana Digital so
todos de domnio pblico, no entanto, proibido o uso comercial
das nossas imagens.
2. Atribuio. Quando utilizar este documento em outro contexto,
voc deve dar crdito ao autor (ou autores), Brasiliana Digital e ao
acervo original, da forma como aparece na ficha catalogrfica
(metadados) do repositrio digital. Pedimos que voc no
republique este contedo na rede mundial de computadores
(internet) sem a nossa expressa autorizao.
3. Direitos do autor. No Brasil, os direitos do autor so regulados
pela Lei n. 9.610, de 19 de Fevereiro de 1998. Os direitos do autor
esto tambm respaldados na Conveno de Berna, de 1971.
Sabemos das dificuldades existentes para a verificao se um obra
realmente encontrase em domnio pblico. Neste sentido, se voc
acreditar que algum documento publicado na Brasiliana Digital
esteja violando direitos autorais de traduo, verso, exibio,
reproduo ou quaisquer outros, solicitamos que nos informe
imediatamente (brasiliana@usp.br).