Sunteți pe pagina 1din 3

LUCHADEHISTORIAS,LUCHADEMEMORIAS,POR

BARTOLOMCLAVERO.

Textopiedefoto:PortadadelltimolibrodePacoEspinosa
ElltimolibrodelimprescindiblehistoriadorFranciscoEspinosacomponeunvalioso
testimoniodelcombatepresenteporlamemoriademocrtica
eldiario.es|BartolomClavero|21102015
LosaostranscurridosdeestesiglodehancaracterizadoenEspaaporelesforzadointentode
recuperacindeunamemoriahistricadesignodemocrticofrentealaimpunidaddelsanguinario
golpedeEstadoylanomenoscriminaldictaduradelfranquismo,ascomofrentealempeode
olvidoyalardedeinjusticiadecasitodoslosgobiernos,sinacepcindepartidos,quesehan
sucedidoenEspaadesdeelfenecimientodelrgimennoconstitucional.Excepcinfueelprimer
GobiernoZapatero,quecedientodolosustancial.NiasumilaresponsabilidaddelEstadoni
abrielaccesoalajusticia.
Luchadehistorias,Luchadememorias.Espaa20022015esunacoleccindeescritos
dedicadosadichahistoriadepresente.SedebenaFranciscoEspinosa,autorquesesingulariza
porserauntiempohistoriador,testigoyactordetalintentoderecuperacindehistoriayde
memoria,unintentofallidofinalmenteoalmenoshastaelmomento.MasEspinosanosedejaen
absolutovencerporlamelancola.Persisteenesasluchasdesunuevottulo,porlahistoria
solventeyporlamemoriademocrtica.
Comienzasiendoluchaporlaspalabras.Amediadosdelosnoventa,Espinosapublicsuprimer
libro,LaGuerraCivilenHuelva,dndosecuentasobrelamarchadeloinapropiadodelttulo.
Segnelresultadodesupropiainvestigacin,ah,enHuelva,nohabahabidoguerracivil,sino
golpemilitaryplandeexterminio.GuerraenrigornohuboprcticamenteenmediaEspaa,desde

GaliciahastaAndaluca.Conscientesdequenocontabanconapoyopopular,losgolpistastenan
previstoypusieronenprcticaunplanterroristamediantetorturasyasesinatosselectivosy
aleatorios,acompaadodetodotipodedespojos,deunaenvergaduraabsolutamenteinditaen
todalahistoriaespaola.Mereceestoelnombredeguerracivil?AscomenzparaEspinosala
luchacontraunaspalabrasyafavordeotras.
Persisteenellaporqueestamostodavaentiempos,quinlodira,enlosquehayquelucharpor
loevidente.Memoriaespalabraquetambinrequiereinvestigacinypromocin.ParaEspinosa
elsentidoesdobleycomplementario.Aquyahora,memoriahistricaeslacontribucindela
historiografaprofesionalalesclarecimientoderesponsabilidadesenladestruccin,hacecasi
ochentaaos,delademocraciaespaolarepresentadaporlaSegundaRepblica.Memoria
histrica,aquyahora,estambinlasumadememoriasindividualesycolectivasdequienes
sufrieronencarnepropiaodelafamilia,allegadosycorreligionariosladestruccinsanguinariay
suinstitucionalizacindelargaduracin,encuantoaimpunidadhastahoy,porobradelrgimen
franquista.Handesermemoriasinteractivas.Alahoradelaverdad,quedaclaroparaEspinosa
quelamsimportanteeslasegunda,lamemoriaciudadanaporsmismayporlasocializacinde
lamemoriahistoriogrficaconlaqueprocedequeinteracte.
Lamemoriahistricadesignodemocrticotienesusenemigosjuradosnosoloenlossectorespor
dondecabeesperrseles,losneofranquistasdetodalaya,confesosyfurtivos,sinotambinen
mediosquepresumendedemcratas.Espinosaseenfrentaaelloscontodoelbagajedesus
investigacionesylecturas.Trashaberseocupadodelahistoriografaneofranquista,cuida
finalmentelaseleccindesusobjetivos.Pretiriendoasicofantesycharlatanes,sucrticaacaba
centrndoseespecialmenteenlasposicionesdeunSantosJuli,demcratamilitantedondelos
haya.Porestoesmsrepresentativoyeldebatedesusposiciones,msrelevante.Dicho
historiadorprofesionalypolitlogoaficionadorepresentaporexcelenciaycontumaciauntriple
negacionismo.Niegalamemoriahastatresveces.Encimaderramadesprecioydisplicenciaados
bandas.
Juliniegalaconvenienciadeseguirinvestigandolarepresinfranquistaconlapretensindeque
yaestamossaturados.Juliniegalapertinenciadelamemoriahistricadesignodemocrticocon
lafalaciadequelafacultadderecordaresalgoindividual,propiodepersonasynode
colectividades.Juliniegaqueexistaunajusticiapendientedecaraalaimpunidadfranquistacon
elargumentonomenosinconsistentedequelaamnistapreconstitucionalimplicsurenuncia
pesecuantopesealaConstitucinmisma.Julidesprecialostestimoniosylasaspiracionesde
lasvctimasydesusdescendientes.Comoinvestigador,Julitambinesrepresentativopor
carecerdelaresponsabilidadquehabradehacerledebatirconquieneslecriticanseriamente.
Tambinastosresultaquelesdesprecia.Espinosa,ynoJuli,frecuentalosarchivos.
Espinosalollevabiendesdeuncomienzo.Loprimeroquesepropusofueinvestigarelgolpede
Estado,cruentocomopocos,deQueipodeLlanohacindoseconlaSegundaDivisinmilitaren
Sevilla.Amediadosdelosaossetenta,recinlicenciado,presentelproyectocomotrabajode
tesisenelDepartamentodeHistoriaContemporneadelaUniversidaddeSevilla,dondenoselo
aceptaron,altiempoqueseponaninvestigacionessobrelaRepblicaysuagonaenmanosde
meritoriosmsfiablesparaquieneslerechazaban.Alseleadujoquecuarentaaossonpocos
paratenerperspectivahistricarespectoaunosacontecimientosdetalcalibre.Espinosaseha
resarcidoconcreces.Heahsutrilogadelarepresin:LaJusticiadeQueipo.Violenciaselectiva
yterrorfascistaenlaIIDivisinen1936.Sevilla,Huelva,Cdiz,Crdoba,MlagayBadajozLa
columnadelamuerte.ElavancedelejrcitofranquistadeSevillaaBadajoz,yMasacre.La
represinfranquistaenVillafrancadelosBarros,19361945.Yasevecmohavenidoaafinar
realmenteenlosttulos.
AquelrechazodelaUniversidaddeSevillahoyresultaunairona.Espinosanosloseadentren
dichainvestigacinconlaperspectivadelosaostranscurridos,sinoquetambinhavenidoa
ocuparsedehistoriadepresente,deunahistoriaquelmismo,participando,estviviendo.Ylo
hacesinprdidadeperspectiva.Laprincipalmanifestacinseencuentraahoraenesta

recopilacindeLuchadehistorias.SetratadelcaptuloLajusticiaespaola,BaltasarGarzny
loscrmenesfranquistas.Inditoencastellanoconanterioridad,procededelaedicininglesa,
puestaalda,desuCallaralmensajero.Larepresinfranquistaentrelalibertaddeinformaciny
elderechoalhonor.EslapiezaclaveparaentenderporquhablodeFranciscoEspinosanotan
slocomohistoriador,sinotambincomoactordeunahistoriaviva.Sinpretenderprotagonismo,
reflejasuparticipacindesaprovechadaenelintentojudicialdeabriralasvctimasdelfranquismo
ysusdescendientesaccesoalajusticia.
CallaralmensajeroesunttulosingularenlaobradeEspinosa.Aunqueseahistoriadorsin
estudiosjurdicos,ofrecebajoestettulounaobradelmximointersparaelderecho
constitucionalysupapelenlatransicinespaola.LaConstitucinsitaelderechoalhonor,
franquistaporsupuesto,porencimadelaslibertadesdeinformacin,decomunicacin,literaria,
artsticaycientfica,detodoello.Estudiandocasosjudiciales,alosqueluegoaadiraelreferido
ymssonadodelainhabilitacindeljuezGarzn,Espinosamuestrahastaqupuntola
prevalenciadelhonortuvounefectodisuasoriosobretodotipodeinvestigaciones,la
historiogrficaincluida,acercadelacriminalidadylaimpunidadfranquistas,eseefectoquelos
santosjulissiguennegndoseareconocer.Callaralmensajerolotengoyrecomiendocomoun
libroesencialparaintroducirseenelconocimientodelosmecanismospuestosenjuegopara
blindarloscrmenesfranquistasfrentealapolticaylajusticiadetiempoconstitucionaldichode
otromodo,paraimponerdiscretamenteunplandeolvido.
LuchadehistoriasestdedicadoaJosepFontana,PaulPreston,RicardoRobledo,ngelVias,
AlbertoReigTapiayFranciscoMorenoGmez,quienademsprologa.Podranaadirsedesde
luegomsnombresparamostrarqueelempeohistoriogrficoyciudadanodeFrancisco
Espinosanoestsolonisedesarrollaenunvaco.Peroalavistaestquetodoslos
nombresresultaninsuficientes.Lahistoriografaneofranquistarecicladaresisteenelmercadoyla
enseanza.Aquellaotraquemodelaequidistanciaspolticaseingeniacoartadasintelectuales
paraseguirtapandovergenzasdelgolpemilitaryelrgimendictatorialfranquistasandacrecida.
Elnegacionismodelexterminioimpera.Entretanto,elValledelosCadossemantieneenhiesto
comoelmsinsultantedelosmonumentosalamsmonumentaldelasimpunidades.
Vergenzasesentirmsgeneralizadamentealgndaporlacomplicidadinstitucionalizadadel
sistemaconstitucionalconloscrmenesdeladictadura.Luchadehistorias,Luchasde
memoriasserentoncestestimoniodecargoconcluyente.

S-ar putea să vă placă și