Liber Mesuesi Fizika 8 PDF

Valbona Agolli
LIBR PR MSUESIN
FIZIKA 8
BOTIME
BOTIME
T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2012

T gjitha t drejtat lidhur me kt botim jan ekskluzivisht t zotruara nga shtpia botuese
Pegi sh.p.k. Ndalohet do riprodhim, fotokopjim, prshtatje, shfrytzim ose do form tjetr
qarkullimi tregtar pjesrisht ose trsisht pa miratimin paraprak nga botuesi.
Shtpia botuese: Tel: 042 374 947 cel: 069 40 075 02 botimepegi@botimepegi.al
Sektori i shprndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73
Shtypshkronja: Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 shtypshkronjapegi@yahoo.com

PRMBAJTJA
Plani msimor 5
TEMA 1.2 Karakteristikat e molekulave dhe atomeve 16

TEMA 1.3 Ndrveprimi molekular dhe energjia termike 19
TEMA 1.4 Prqendrimi i grimcave n lnd 22
TEMA 1.5 Gjendjet e lnds 24
TEMA 1.6 Dendsia e lnds 26
TEMA 1.7 Zgjidhje detyrash. Ushtrime 28
TEMA 1.10 Ushtrimet e testit 29
TEMA 2.1 Atomi dhe ndrtimi i tij. Ushtrime 32
TEMA 2.4 Elektrizimi me frkim dhe takim. Ushtrime 35
TEMA 2.5 Fusha elektrike. Elektrizimi me ndikim. Ushtrime 36
TEMA 2.9 Rryma elektrike n metale dhe elektrolite. Ushtrime 38
TEMA 2.10 Rryma elektrike n gaze dhe boshllk. Ushtrime 39
TEMA 2.12 Test pr vetkontroll 40
TEMA 3.1 lvizja e njtrajtshme 43
TEMA 3.2 Lvizja e ndryshueshme. Shpejtsia mesatare. 46
TEMA 3.4 Lvizja njtrajtsisht e ndryshuar. Nxitimi. Ushtrime 48
TEMA 3.6 Rnia e lir 51
TEMA 3.8 Inercia dhe masa. Ushtrime 55
TEMA 3.9 Lidhja e nxitimit me forcn dhe masn. Ushtrime 56
TEMA 3.12 Rezultantja e dy forcave paralele. Ushtrime 58
TEMA 3.14 Forca e rndess. Pesha. Ushtrime 58
TEMA 3.15 Trheqja e gjithsishme. Fusha gravitacionale. Ushtrime. 59
TEMA 3.18 Test pr vetkontroll 61
TEMA 4.1 Energjia kinetike dhe energjia potenciale. Ushtrime 64
TEMA 4.2 Energjia mekanike dhe ligji i ruajtjes s saj. Ushtrime 65
FIZIKA 8
Hyrje
Ky libr i prgatitur nga autort vjen n ndihm t msuesve, t cilt do t zbatojn

programin lndor t fiziks s klass s 8-t.
N kt libr sht parashikuar t jepen kto komponent t rndsishm pr
msuesin:
a) model plani msimor i kompozuar nga autort
b) objektivat pr do tem msimore.
Objektivat pr do tem msimore. Msuesi sht i lir tì kompozoj dhe tì
prshtat n varsi t nivelit dhe prbrjes s nxnsve.
Bazuar n kto komponent jan prgatitur:
a) module msimore pr zhvillimin nj teme msimore
b) ushtrimet e zgjidhura t do teme msimore pr disa kapituj.
4
LIBR PR MSUESIN
PLANI MSIMOR
LNDA: FIZIK
Klasa: VIII
Programi sintetik
Teori: 36 or
Zgjidhje detyrash: 10 or
Pun laboratori: 7 or
Prsritje: 5 or
Test: 4 or
Or t lira: 8 or
Shfrytzimi i orve t lira:

1/3 e ktyre orve msuesi sht i lir tì shfrytzoj pr prforcim njohurish n
ato tema ku sht e nevojshme.
2/3 e ktyre orve shfrytzohen pr projekte, tema, biseda, ese, konkurse,
ekskursione.
5
6
Kapitulli Or teorike Zgjidhje detyrash Pun laboratori Prsritje Test Total
I 6 1 1 1 1 10
II 6 2 2 1 1 12
FIZIKA 8
III 10 5 1 1 1 18
IV 6 1 2 1 1 11
V 8 1 1 1 - 11
Total 36 10 7 5 4 62 + 8 O.L =70
Or Kreu Objektivat e Kreut Tema msimore pr do or msimi Shnime

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
1. T jap prkufizimin e molekuls.
1 I. 2. T shpjegoj si lvizin molekulat. 1.1 Ndrtimi i lnds
3. T krahasoj lvizjen e molekulave n temperatur t ult me at n
Ndrtimi molekular temperatur t lart.
i lnds
(11 or) Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
1. T tregoj se molekulat kan prmasa t vogla dhe t jap shembuj
Teori 6 or q tregojn se ndrmjet molekulave ka hapsira t lira.
2 Zgjidhje detyrash 1.2 Karakteristikat e molekulave dhe atomeve
2. T shpjegoj se molekulat prbhen nga atomet dhe t bj
1 or krahasimin ndrmjet molekulave dhe atomeve.
Pun laboratori 3. T dalloj lndn e thjesht nga lnda e prbr.
1 or
Prsritje 1 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
Test 1 or 1. T tregoj se molekulat bashkveprojn dhe t jap shembuj ku
Or e lir 1 or tregohet ndrveprimi shtyts dhe trheqs.
3 Or e lir 2. T jap prkufizimin e energjis termike dhe t shpjegoj pse 1.3 Ndrveprimi molekular dhe energjia termike
molekulat zotrojn energji.
3. T shpjegoj si ndikon temperatura n energjin termike t nj
trupi.
1. Ndryshimi i energjis termike lidhet me
4 Or e lir 1. T jap shembuj dhe t diskutoj pr lidhjen e ndrsjell midis
ndryshimin e temperaturs
temperaturs dhe energjis termike.

1. T jap prkufizimin e prqendrimit t lnds.
2. T shkruaj formuln e prqendrimit dhe ta 1.4 Prqendrimi i grimcave n lnd
5
zbatoj at n problema.
3. T interpretoj lidhjen midis prqendrimit dhe largsis mesatare t
grimcave.
1. T tregoj vetit fizike q ka lnda n do gjendje.
2. T krahasoj prqendrimin e lnds n do gjendje dhe t shpjegoj
6 se `ndodh me largsin mesatare t molekulave. 1.5 Gjendjet e lnds
3. T argumentoj cilat jan ndryshimet q pson lnda kur kalon nga
njra gjendje n tjetrn.

1. T jap prkufizimin e dendsis dhe ta zbatoj at n ushtrime.
1.6 Dendsia e lnds
7 2. T shkruaj formuln e dendsis dhe ta zbatoj at n ushtrime
3. T shpjegoj lidhjen q ekziston ndrmjet dendsis dhe
prqendrimit.
1. T llogarit n mnyr matematikore prqendrimi i nj lnde.
8 2. T llogarit n mnyr matematikore dendsia e nj lnde. 1.7 Zgjidhje detyrash
3. T shpjegoj se dendsia dhe prqendrimi jan n prpjestim t
drejt.
9 1.8 P.L: Prcaktimi i dendsis s lnds
10 1. T prcaktoj me an t matjeve masn dhe vllimin e trupave. 1.9 Prsritje
2. T njehsoj dendsin e trupave t ndryshm.
11 1.10 Test pr vetkontroll
II. Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

1. T prshkruaj ndrtimin e atomit. 2.1 Atomi dhe ndrtimi i tij
12 Atomi dhe
elektriciteti 2. T njoh ngarkesn elektrike t grimcave prbrse t atomit.
(14 or) 3. T prshkruaj mnyrn e bashkveprimit t ngarkesave elektrike.
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
Teori 6 or
1. T prshkruaj se far jan jonet dhe si formohen ato.
13 Zgjidhje detyrash 2 2.2 Lndt pruese dhe jopruese
2. T prshkruaj se kur nj trup sht i ngarkuar elektrikisht.
or
2. T njoh veorit e lndve pruese dhe jopruese.
Pun laboratori 2 or
Prsritje 1 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
Test 1 or 1. T prcaktoj numrin e grimcave n nj atom.
14 Or t lira 2 or 2.3 Zgjidhje detyrash
2. T prcaktoj ngarkess elektrike t nj joni.
3. T paraqes skematikisht modele jonesh.
7
LIBR PR MSUESIN
8
1. T prkufizoj elektrizimin me frkim dhe me takim.
FIZIKA 8
15 2. T njoh bashkveprimin e trupave t ngarkuar. 2.4 Elektrizimi me frkim dhe me takim

3. T shpjegoj elektrizimin e trupave.

1. T prshkruaj ndrtimin dhe funksionin e elektroskopit.
16 2. T shpjegoj ndikimin e fushs elektrike mbi trupa t elektrizuar. 2.5 Fusha elektrike. Elektrizimi me ndikim
3. T bj dallimet midis tre llojeve t elektrizimit.

17 1. T prcaktoj ngarkesn elektrike t nj elektroskopi. 2.6 Zgjidhje detyrash
2. T shpjegoj dukurin e tokzimit.
1. T provoj n mnyr eksperimentale mnyrn e elektrizimit t
2.7 P.P: Vrojtimi i elektrizimit t trupave dhe
18 trupave.
bashkveprimi i trupave t elektrizuar
2. T nxjerr prfundime n lidhje me bashkveprimin e trupave t
elektrizuar.

2.8 P.P: Elektroskopi. Si t ndrtojm nj
19 1. T njoh prdorimin e elektroskopit.
elektroskop
2. T ndrtoj vet nj elektroskop t thjesht.

1. T shpjegoj mekanizmin e rryms elektrike n metale dhe
elektrolite. 2.9 Rryma elektrike n metale dhe elektrolite
20
2. T dalloj n parim llojin e bartsve t rryms elektrike n kto
trupa.
3. T prcaktoj drejtimin e lvizjes s ngarkesave n nj qark elektrik.
1. T prkufizoj rrymn elektrike n gaze dhe boshllk.
2. T dalloj n parim llojin e bartsve t rryms elektrike n kto
trupa.
21 2.10 Rryma elektrike n gaze dhe n boshllk
3. T shpjegoj emisionin termo-elektronik.

2. Ushtrime
22 Or e lir 1. T rikujtoj njohurit n lidhje me rrymn elektrike.
2. T aplikoj kto njohuri n ushtrime t ndryshme.
1. T grumbulloj materiale n lidhje me temn e biseds.
3. Bised: Aplikimi n teknik i rryms elektrike
23 Or e lir 2. Tì prezantoj ato n klas.
n lngje, gaze, boshllk.
24 2.11. Prsritje
25 2.12. Test pr vetkontroll
1. T prkufizoj lvizjen e njtrajtshme.
26 3.1 Lvizja e njtrajtshme
2. T njehsoj shpejtsin, rrugn, kohn n lvizjen e njtrajtshme.
3. T ndrtoj grafikt e madhsive pr lvizjen e njtrajtshme.
1. T prkufizoj lvizjen e ndryshueshme.
27 3.2 Lvizja e ndryshueshme. Shpejtsia mesatare
III. 2. T shpjegoj shpejtsin mesatare t lvizjes s trupave.
Dukurit mekanike. 3. T njehsoj shpejtsin mesatare t lvizjes s trupave.
Lvizja dhe Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
bashkveprimi. 1. T njehsoj shpejtsin e nj trupi.
28 (20 or) 3.3 Zgjidhje detyrash
2. T njehsoj shpejtsin mesatare t nj trupi.
3. T prcaktoj nga grafiku madhsit e lvizjes.
Teori 10 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Zgjidhje detyrash 5 1. T prkufizoj lvizjen njtrajtsisht t ndryshuar.
29 or 2. T njoh nxitimin n lvizjen njtrajtsisht t ndryshuar. 3.4 Lvizja njtrajtsisht e ndryshuar. Nxitimi
Pun laboratori 1 or 3. T prdor formulat e lvizjes njtrajtsisht t ndryshuar n ushtrime
Prsritje 1 or t ndryshme.
Test 1 or
Or t lira 2 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
30 1. T njehsoj nxitimin e lvizjes s nj trupi. 3.5 Zgjidhje detyrash
2. T prcaktoj nga grafiku madhsit e lvizjes s ndryshueshme.
1. T jap kuptimin e rnies s lir t trupave.
31 3.6 Rnia e lir e trupave
2. T jap kuptimin e nxitimit s rnies s lir t trupave.
9
3. T prdor formulat e nxitimit t rnies s lir.
LIBR PR MSUESIN
10
32 1. T kryej matje pr prcaktimin e kohs, lartsis. 3.7 P.L: Matja e nxitimit t rnies s lir
FIZIKA 8
2. T njehsoj nxitimin e rnies s lir t trupave.

1. T jap kuptimin e inercis s trupave.
33 3.8 Inercia dhe masa
2. T shpjegoj lidhjen e inercis me masn.
3. T interpretoj raste t ndryshme t inercis s trupave.
1. T tregoj efektet q shkakton veprimi i forcs mbi nj trup.
34 3.9 Lidhja e nxitimit me forcn dhe me masn
2. T shpjegoj lidhjen nxitim-forc-mas.
3. T zbatoj ligjin e dyt t Njutonit n ushtrime t ndryshme.
35 1. T zbatoj n ushtrime ligjin e dyt t Njutonit. 3.10 Zgjidhje detyrash
2. T prcaktoj nga grafiku forcn, nxitimin e trupave.
36 Or e lir 4. Bised: Matematika-gjuha shkencore.
1. T tregoj lidhjen dhe zbatimet e Matematiks me shkencat e tjera.
1. T prkufizoj forcn si madhsi fizike. 3.11 Forca sht madhsi vektoriale
37
2. T njoh elementet e forcs si madhsi fizike.
3. T shpjegoj pse forca sht madhsi vektoriale.
1. T jap kuptimin e rezultantes s forcave.
38 3.12 Rezultantja e dy forcave paralele
2. T gjej rezultanten e forcave t ndryshme.
3. T shpjegoj kur forcat baraspeshojn njra-tjetrn.
1. T ndrtoj vektort e forcave.
39 3.13 Zgjidhje detyrash
2. T prcaktoj vlern e forcave.
3. T ndrtoj rezultanten e forcave paralele.
1. T prkufizoj forcn e rndess si madhsi fizike.
40 3.14 Forca e rndess. Pesha
2. T prkufizoj peshn e trupave.
3. T dalloj peshn nga forca e rndess.
41 1. T jap kuptimin e trheqjes s gjithsishme t trupave. 3.15 Trheqja e gjithsishme. Fusha gravitacionale
2. T shpjegoj dhe njohin forcn gravitacionale.

1. T vizatoj forcat q veprojn n nj trup.
2. T njehsoj n mnyr matematikore vlern e ktyre forcave.
Or e lir Objektivat:
43 1. T grumbulloj materiale n lidhje me temn projektit. 5. Projekt: Shmangia e aksidenteve n rrug
2. T bj prezantimin e projektit duke i paraqitur dhe me postera.
44 3.17 Prsritje
1. T prshkruaj rastin se kur nj forc kryen pun mbi nj trup.
46 2. T prkufizoj energjin kinetike dhe potenciale. 4.1 Energjia kinetike dhe energjia potenciale
3. T njehsoj punn e kryer nga nj trup kur ai zotron energji
kinetike dhe potenciale.
1) T jap prkufizimin e energjis mekanike.
47 4.2 Energjia mekanike dhe ligji i ruajtjes s saj
2) T trajtoj ligjin e ruajtjes dhe transformimit t energjis mekanike.
IV. 3) T zbatoj kt ligj n ushtrime t ndryshme.
Energjia mekanike. Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
48 Shndrrimi dhe 1. T zbatoj ligjin e ruajtjes dhe shndrrimit t energjis n ushtrime 4.3 Zgjidhje detyrash
ruajtja e saj (13 or) t ndryshme.
1. T kryej matje pr t prcaktuar masn e trupave, kohn e lvizjes, 4.4 P.L: Shndrrimi i energjis potenciale n
49 Teori 6 or gjatsin dhe lartsin e rrafshit t pjerrt. energji kinetike
Zgjidhje detyrash 2. T njehsoj vlerat e energjive potenciale dhe kinetike t trupit.
1 or
Pun laboratori 2 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
Prsritje 1 or 1. T njoh makinat e thjeshta dhe funksionin e tyre. 4.5 Makinat e thjeshta. Rregulla e art e
50
Test 1 or 2. T prkufizoj rregulln e art t mekaniks. mekaniks
Or t lira 2 or 3. T zbatoj kt rregull n ushtrime t ndryshme.
1. T prkufizoj eprsin mekanike t nj makine.
51 4.6 Mirsia e makinave t thjeshta
2. T prkufizoj mirsin apo rendimentin e nj makine.
3. T njehsoj rendimentin e nj makine n ushtrime t ndryshme.
1. t kryej matje pr t prcaktuar peshn e trupit, gjatsin dhe 4.7 P.L: Prcaktimi i eprsis mekanike dhe
52
11
lartsin e rrafshit t pjerrt. mirsis s rrafshit t pjerrt
LIBR PR MSUESIN
2. T njehsoj Ad , Ah , E.M dhe R n rrafshin e pjerrt

12
1. T njoh llojet e energjive q ekzistojn n natyr.
FIZIKA 8
53 2. T prkufizoj ligjin e ruajtjes dhe transformimit t energjis. 4.8 Energjia rreth nesh. Ligji i ruajtjes s energjis
3. T shpjegoj lidhjen q ekziston ndrmjet energjis dhe mass s
trupit.
1. T rikujtoj njohurit e marra pr makinat e thjeshta, llojet e
54 Or e lir 6. Ushtrime
energjive dhe ligjin e ruajtjes s energjis.
2. T zbatoj kto njohuri n ushtrime t tipeve t ndryshme.

1. T bj dallimin ndrmjet makinave motor dhe gjenerator.
2. T bj dallimin ndrmjet motorve me djegie t brendshme dhe
55 4.19 Motort dhe gjeneratort
atyre me djegie t jashtme.
3. T njehsoj rendimentin e motorve termik n ushtrime t
ndryshme.
Objektivat:
7. Pun me tem: Burimi i energjis dhe
56 Or e lir 1. T pasqyrojn burimet e energjis n zonat e tyre t banimit, t
shfrytzimi i tyre n zonat e banimit.
shoqruara me vizatime, foto etj.
57 4.10 Prsritje

V. 1. T prkufizoj lvizjen lkundse si madhsi fizike.
59 5.1 Lkundjet. Karakteristikat e lkundjeve
Vala dhe tingulli 2. T njoh karakteristikat e lvizjes lkundse.
(12 or) 3. T njehsoj periodn dhe frekuencn e lkundjeve t ndryshme.

Teori 8 or 1. T jap prkufizimin e vals.
60 5.2 Vala. Karakteristikat e vals
Zgjidhje detyrash 2. T njoh dhe dalloj tipet e valve.
1 or 3. T njoh karakteristikat e valve.
Pun laboratori Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
1 or 1. T prkufizoj rrezen dhe frontin valor.
Prsritje 1 or 2) T njoh kushtet e pasqyrimit dhe prthyerjes s valve.
61 Or t lira 1 or 5.3 Pasqyrimi dhe prthyerja e valve
3. T krahasoj shpejtsit dhe gjatsit e valve gjat prthyerjes s
tyre.
1. T njehsoj periodn dhe frekuencn e nj vale.
2. T njehsoj shpejtsin e prhapjes s vals n nj mjedis.

1. T prkufizoj difraksionin dhe interferencn e valve.
63 5.5 Difraksioni dhe interferenca e valve
2. T shpjegoj kushtet n t cilat ndodh difraksioni.
3. T shpjegoj kushtet n t cilat ndodh interferenca.
1. T prkufizoj valn zanore si form e vals mekanike.
64 2. T shpjegoj mnyrn se si prhapet vale zanore. 5.6 Valt zanore
3. T njehsoj shpejtsin e prhapjes s tingullit n nj mjedis.

1. T shpjegoj jehonn si dukuri akustike dhe kushtet n t cilat
ndodh ajo.
65 2. T shpjegoj kushtet n t cilat ndodh difraksioni dhe interferenca e 5.7 Dukurit akustike
valve zanore.
3. T shpjegoj rezonancn akustike.
66 5.8 Karakteristikat e tingujve. Tingujt muzikor

1. T njoh karakteristikat e tingullit.
2. T njoh tingujt muzikor dhe mnyrn e prftimit t tyre. 5.9 P.L: Matja e shpejtsis s tingullit dhe studimi
67
3. T dalloj nj tingull nga zhurma. i lartsis s tij

1. T njoh ndrtimin dhe funksionin e aparatit t dgjimit.
68 2. T klasifikoj tingujt sipas frekuencs s tyre. 5.10 T dgjuarit
3. T diskutoj n lidhje me ndotjen akustike dhe problemet q
shkakton ajo.
8. Ekskursion. Evidentimi i zonave me m tepr
69 Or e lir
ndotje akustike
5.11 Prsritje
70
13
LIBR PR MSUESIN
FIZIKA 8
Tabela: Taksonomia konjitive e Blumit

Tre nivelet
Nivelet e Blumit Foljet prshkruese
e arritjeve
1. T njohurit Prkufizo, prsrit, prshkruaj me fjalt
sht riprodhimi i nj dikaje pa e tekstit, identifiko, vr n tabel, harto
Niveli baz shpjegime dhe pa e lidhur me dika nj list, emrto, riprodho etj.
tjetr. Prsritje e emrave, rregullave,
prkufizimeve dhe shpjegimeve
ashtu si jan dhn. sht niveli
m i ult i nxnsve n fushn e
njohjes.
2. T kuptuarit Shpjego, zgjero, jep shembuj t tjer,
sht aftsia pr t kapur kuptimin nxirr prfundime, perifrazo, rishkruaj,
e materialit. sht baza e fushs prgjithso, interpretoje ndryshe, nxirr
s njohjes, nj hap m tej se T nj prfundim etj.
NJOHURIT
3. Aplikimi T aplikosh (zbatosh), t shfrytzosh, t
sht aftsia pr t prdorur ndryshosh, t njehsosh, t klasifikosh,
Niveli materialin e msuar n situata t reja t provosh, t vsh n dukje, t
mesatar dhe konkrete. Zbatohen rregulla, manipulosh, t prgatit, lidh, trego,
metoda, koncepte, parime, ligke dhe shpjego, prdor etj.
teori.
4. Analiza Copto, ndaj n pjes, shpjego prse,
sht analiza pr ta coptuar diferenco, shquaj, dallo, vr n dukje,
materialin n pjes prbrse, `ka lidh, seleksiono etj.
sjell nj kuptim m t mir t
organizimit t tij. Meqense krahas
prmbajtjes kuptohet dhe forma
organizative e materialit, niveli
intelektual sht m i lart se n t
kuptuarit.
5. Sinteza Kombino, harto, krijo, zgjidh (nj
sht aftsia q formon nj t tr problem q ka shum rrug), kompozo,
duke bashkuar pjest. Mund t jet: jep mendime, prmirso, organizo,
komunikim I nj plani veprimesh, planifiko, risistemo, t shkruash, t
Niveli I klasifikim informacioni etj. tregosh, t prodhosh, t hartosh, t
lart transmetosh, t krijosh, t propozosh, t
planifikosh, t prodhosh, t modifikosh,
t specifikosh, t kombinosh, t
organizosh, t sintetizosh, t klasifikosh,
t prfundosh, t zhvillosh, t
modifikosh, t ndrtosh etj.
6. Vlersimi Krahaso, konkludo vr n kontrast,
sht aftsia pr t gjykuar vlern e kritiko, prshkruaj, shpjego, justifiko,
nj materiali, t mirn e nj ideje, interpreto, lidh, prmblidh, bj nj
motivet e sjelljeve, vlersimin e evidenc etj.
zgjidhjeve t problemit, ndrtimi I
komunikimeve gjykuese etj.
14
LIBR PR MSUESIN
OBJEKTIVAT E KREUT I: NDRTIMI MOLEKULAR I LNDS
N fund t kreut nxnsi/ja t jet i/e aft:

T tregoj se lnda ka ndrtim thrrmijor.
T jap prkufizimin e molekuls dhe t krahasoj vetit e saj me
vetit e thrrmijave t tjera.
T krahasoj lvizjen e molekulave n temperatura t ulta me
at n temperatura t larta.
T tregoj se molekulat kan prmasa t vogla.
T jap shembuj ku t tregoj se ndrmjet molekulave ka
hapsira t lira.
T bj dallimin midis molekuls dhe atomit.
T bj dallimin midis lnds s thjesht dhe lnds s prbr.
T jap shembuj t lndve t thjeshta dhe t prbra.
T jap shembuj ku t tregoj se molekulat ndrveprojn me
njra-tjetrn.
T jap shembuj t bashkveprimit t molekulave me forca
shtytse dhe trheqse.
T jap prkufizimin e energjis termike dhe t shpjegoj pse
T shpjegoj si ndikon temperatura n energjin termike t
trupit.
T jap prkufizimin e prqendrimit si madhsi fizike
T shkruaj formuln e prqendrimit.
T zbatoj formuln e prqendrimit n ushtrime.
T interpretoj lidhjen q ekziston ndrmjet prqendrimit dhe
largsis mesatare ndrmjet grimcave dhe t gjendjes s lnds.
T tregoj cilat jan gjendjet e lnds.
T tregoj vetit fizike q ka lnda n do gjendje.
T argumentoj cilat jan ndryshimet q pson lnda kur kalon
nga njra gjendje n tjetrn.
T jap prkufizimin e dendsis.
T tregoj nga varet ajo.
T shkruaj formuln dhe ta zbatoj n ushtrime.
T krahasoj dendsit e lnds n gjendje t ndryshme.
T shpjegoj lidhjen q ekziston ndrmjet dendsis dhe
prqendrimit.
15
FIZIKA 8
Msimi 1.1
Tema: Ndrtimi i lnds
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
Niveli baz: t jap prkufizimin e molekuls
Niveli mesatar: t shpjegoj si lvizin molekulat
Niveli i lart: t krahasoj lvizjen e molekulave n temperatur t ult me at n
temperatur t lart.
Metoda: Diskutim, shpjegim, eksperiment.

Mjetet: teksti, got me uj t ftoht, t ngroht dhe boj.
Struktura e organizimit t msimit: E.R.R.
Evokimi: krkoj nga nxnsit tu japin prgjigje pyetjeve: kemi thn pr
ndrtimin e lnds, a mund t grimcohet ajo? Po molekul far kemi quajtur? Si
jan prmasat e molekuls?
Realizimi i kuptimit: Nxnsit hapin librin dhe lexojn paragrafin e par t
msimit. Shkruajn n fletore edhe trupa t tjer q kan ndrtim thrrmijor.
Diskutohet me nxnsit pr figurat e librit dhe shembujt q ata kan gjetur
vet dhe nxirret prfundimi se: lnda n do gjendje ka ndrtim thrrmijor. Ajo
prbhet nga grimca shum t vogla. Jepet prkufizimi i molekuls: si thrrmija
m e vogl e lnds q ruan vetit e saj.
Tregohet edhe mjeti me t cilin shikohet molekula q sht mikroskopi elektronik.
Nxnsit lexojn n heshtje pjesn e dyt: Lvishmria e grimcave. Pyeten
nxnsit pse kur hedhim sheqer n nj got me uj ai sht i gjithi i mbl?
far tregon kjo? Si kan lvizur molekulat?
Themi se meqense i gjith uji sht i mbl, molekulat e sheqerit jan shprhapur
nn uj n t gjitha drejtimet, pra molekulat lvizin n mnyr t pareshtur dhe
t rregullt.
Quhet lvizje brauniane pr nder t shkenctarit q e zbuloi.
- lexohet nga nj nxns jeta e shkenctarit.
- bhet eksperimenti me pikat e bojs, t cilat hidhen n uj t ngroht
dhe n uj t ftoht, matet koha n t dyja rastet. Pyeten nxnsit:
kush prhapen me shpejt, molekulat n ujin e ngroht apo t ftoht?
Nxirret konkluzioni se: sa m e lart t jet temperatur e lnds, aq m shpejt
lvizin molekulat.
- Nxnsit sjellin dhe shembuj t tjer.

Reflektimi: zhvillohet ushtrimi 1.
N.B. ---- U.1 (a,b)
N.M.---- U.1 (a,b,c)
N.L.--- U.1 (a,b,c,d)
Diskutohen prgjigjet.
Detyr shtpie: U.2 dhe U.4
16
LIBR PR MSUESIN
Ushtrime
2. Plotsoni me fjalt e duhura fjalit e mposhtme:
- do lnd sht e prbr nga grimca t vogla, t cilat nuk mund t shihen me
sy t lir.
- Lnd t ndryshme prbhen nga molekula t ndryshme.
- Lvizja e molekulave n lnd quhet lvizje termike.
- Lvizja e molekulave t nj lngu sipas nj trajektoreje vijthyer dhe t rregullt
quhet lvizje brauniane.
3. Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta ose t gabuara.

- Grimcat e miellit t grurit jan molekula sepse ato jan shum t vogla. V G
- Grimcat e sheqerit nuk jan molekula sepse gjat tretjes ato ndahen n
grimca akoma m t vogla, duke i dhn ujit shije t mbl. V G
- Lnd t njjta prbhen nga molekula t ndryshme. V G
- Shpejtsia e lvizjes s molekulave varet nga temperatura. V G
- Molekulat e ujit dhe t vajit jan t njjta. V G
4. A ndryshojn midis tyre molekulat e ujit t ftoht me ato t ujit t nxeht? Pse?
Prgjigje: Jo, sepse kemi t bjm me t njjtn lnd dhe formula kimike e ujit
sht e njjt n t dy rastet.
5. N figur jan paraqitur tri gota me ver. N ciln prej tyre ka m tepr
molekula?
Prgjigje: N gotn e tret ka m tepr molekula t vers sepse dhe sasia e lnds
n t sht m e madhe.
Msimi 1.2
Tema: Karakteristikat e molekulave dhe atomeve
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
Niveli baz: t tregoj se molekulat kan prmasa t vogla dhe t jap shembuj
q tregojn se ndrmjet molekulave ka hapsira t lira.
Niveli mesatar: t shpjegoj se molekulat prbhen nga atomet dhe t bj
krahasimin ndrmjet molekulave dhe atomeve.
Niveli i lart: t dalloj lndn e thjesht nga lnda e prbr.
Metoda: Imagjinat e drejtuar, diskutim.
Mjete: teksti
Struktura e organizimit t msimit: E.R.R
Evokimi: Kemi thn se molekulat shihen vetm me mikroskop elektronik.
Ather mund t themi pr prmasat e molekulave, si jan ato?
17
FIZIKA 8
-Nxnsit prgjigjen se prmasat jan shum t vogla. Bhen pyetjet: po kur

hedhim krip n uj, dallohen molekulat e krips? Po niveli i ujit n en a
ndryshon?
-Realizimi i kuptimit: Nxnsit shikojn figurat 1.4 (a,b) dhe bjn krahasimin.
Themi se molekulat e lndve t ndryshme kan prmasa t ndryshme.
Pra themi se prmasat e molekulave varen nga lloji i molekuls.
Sa t vogla jan molekulat? Bhet krahasimi: kur molekula zmadhohet aq her sa
t bhet sa nj portokall, portokalli duke u zmadhuar po aq her bhet sa rruzulli
toksor.
I kthehemi edhe njher pyetjes q bm pr kripn e tretur n uj. Themi se ajo
(kripa) nuk duket sepse prmasat e molekulave jan shum t vogla.
Bhet prsri pyetja: Si mendon, po niveli prse nuk ndryshon?
-Nxirret konkluzioni se: ndrmjet molekulave ka hapsira t lira.
Pyeten nxnsit: a mund t sillni shembuj t tjer ku t tregojm se ndrmjet
molekulave ka hapsira t lira? Nxnsit japin shembullin e tretjes s sheqerit,
ose kur hedhim pika boje n uj, kur prsri niveli nuk ndryshon.
-Pyeten nxnsit: A e keni dgjuar fjaln atom? Themi se ai e prbn molekuln,
por nuk ruan vetit e saj.
Shikojm fig.1.5 (a,b) dhe nxirret prfundimi se: molekula mund t ket atome t
njjta dhe t ndryshme dhe atomi nuk i ruan vetit fizike t lnds.
-Jepet nj shembull: molekulat e ujit H2O ka 2 atome hidrogjen dhe nj atom oksigjen
q jan n gjendje t gazt, t bashkuar japin ujin q sht n gjendje t lngt.
-Prmendim lndt si hidrogjen, oksigjen, uj, alumin dhe pyeten nxnsit:
Si i kan molekulat kto lnd, t njjta apo t ndryshme?
Bhet dallimi midis lndve t thjeshta (me molekula t njjta) dhe lndve t
prbra (me molekula t ndryshme).
Reflektimi: Nxnsit ndahen n katr grupe pr ushtrimin 1 nga nj pyetje pr
do grup, ndrsa ushtrimin 2 do ta punojn t gjith.
Diskutohen prgjigjet e nxnsve dhe bhet vlersimi se sa sht kuptuar lnda e re.
Jepet detyra e shtpis sipas niveleve: N.B. ushtrimin 3 dhe detyrn praktike.
N.L. ushtrimin 4,5, dhe detyrn praktike.
Ushtrime
- Molekulat e lndve t ndryshme kan prmasa t ndryshme.
- Atomet e molekulave t nj lnde nuk kan veti fizike t njjta me ato t
lnds.
- Kur tresim nj sasi t vogl sheqeri n uj, vllimi i tij pothuaj nuk
ndryshon.
- Molekula e oksigjenit prbhet nga atome t t njjtit element kimik.
18
LIBR PR MSUESIN
3. Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta apo t gabuara.

- Molekulat prbhen nga atomet. V G
- Atomet ruajn vetit fizike dhe kimike t lnds. V G
- Atomet kan prmasa m t mdha se molekulat. V G
- Midis molekulave ka hapsira t lira. V G
- Molekula e ujit prbhet nga nj atom oksigjen dhe dy
atome hidrogjen. V G
- Teli i bakrit prbhet vetm nga molekula t bakrit (Cu). V G
- Minerali i hekurit sht lnd e thjesht sepse prbhet vetm nga molekula t
hekurit (Fe). V G
4. Prse kur godasim me eki nj gozhd, ajo z vend dhe ngulet n drras?
Prgjigje: Gozhda z vend dhe ngulet n drras sepse midis molekulave t
drrass ka hapsira t lira.
5. Prse bojn plastike q bie mbi dysheme duhet ta pastrojm menjher, pasi
m von sht e vshtir t hiqet?
Prgjigje: Sepse pas njfar kohe molekulat e bojs plastike zn vend midis
hapsirave t lira t molekulave t dyshemes.
Detyr praktike
Merrni dy gota, n njrn prej tyre hidhni uj shum t nxeht deri n e
lartsis dhe menjher mbulojeni me nj cop kartoni t zakonshm. Mbi karton
vendosni gotn tjetr me fundin sipr. far do t vini re pas pak kohe n faqet e
brendshme t gots s siprme? Si shpjegohet ky fenomen?
Prgjigje: Faqet e brendshme t gots s siprme do t mbushen me bulza uji.
Kjo ndodh sepse molekulat e avujve t ujit t nxeht do t deprtojn n hapsirat
e lira t kartonit.
Msimi 1.3
Tema: Ndrveprimi molekular dhe energjia termike
Objektivi: n fund t ors s msimit nxnsi t jet t aft:
Niveli baz: t tregoj se molekulat bashkveprojn dhe t jap shembuj ku
tregohet ndrveprimi shtyts dhe trheqs.
Niveli mesatar: t jap prkufizimin e energjis termike dhe t shpjegoj pse
Niveli i lart: t shpjegoj si ndikon temperatura n energjin termike t nj trupi.
Metoda: imagjinat e drejtuar, diskutim.
Mjetet: teksti, fije peri, llastik, sfungjer, tel.
Struktura e organizimit t msimit E.R.R
19
Mjetet: teksti, fije peri, llastik, sfungjer, tel.
FIZIKA 8e organizimit t msimit E.R.R
Struktura
Evokimi:
Evokimi: diskutohet
diskutohet ushtrimi
ushtrimi 5 i msimit
5 i msimit t detyra
t kaluar dhe kaluar dhe detyra
praktike q ishte praktike q
dhn detyr ishte
dhn detyr shtpie.
shtpie.
Pyeten nxnsit se kuptoni me molekul? far vetie kan molekulat? Si lvizin
Pyeten nxnsit se ckuptoni me molekul? far vetie kan molekulat? Si lvizin ato?
ato?
Realizimi
Realizimi i kuptimit:
i kuptimit: Duke uDuke
bazuarudhebazuar dhe n
n prgjigjet prgjigjet
e nxnsve e nxnsve
se molekulat lvizinse
nmolekulat
mnyr
lvizin
t n mnyr
pandrprer t pandrprer
dhe t rregullt, u drejtohet dhe tPse
pyetja: rregullt, u drejtohet
kur molekulat lvizin npyetja:
mnyr t
Pse kurnuk
rregullt molekulat
shprbhetlvizin n mnyr
lnda? Gjithashtu t rregullt
u drejtohen nuk
pyetjet pseshprbhet
nuk lnda? Gjithashtu
u drejtohen pyetjet pse nuk mund ta ndajm nj cop metali n pjes m t vogla?
mund ta ndajm nj cop metali n pjes m t vogla? Pse lngjet ngjishen me vshtirsi?
Pse lngjet ngjishen me vshtirsi? Nxnsit do t mendohen disa minuta dhe
ndihmohen
Nxnsit pr t dhn
do t mendohen prgjigje
disa minuta duke i drejtuar
dhe ndihmohen pyetjen:
pr t dhn prgjigje duke i drejtuar
Si mendoni,
pyetjen: far forcash duhet t veprojn ndrmjet molekulave q lnda t
mos shprbhet? Po ndrmjet molekulave t lngjeve far forcash veprojn q
Si mendoni far forcash duhet t veprojn ndrmjet molekulave q lnda t mos shprbhet? Po
ato ngjishen me vshtirsi? Nxirret prfundimi se: molekulat bashkveprojn me
ndrmjet molekulave t lngjeve far forcash veprojn q ato ngjishen me vshtirsi?
njra-tjetrn dhe se ndrveprimi mund t jet shtyts ose trheqs. Ky ndrveprim
shfaqet
Nxirret vetm se:
prfundimi ather kurbashkveprojn
molekulat molekulat ndodhen n largsi
me njra-tjetrn t krahasueshme
dhe se ndrveprimi mund t me
prmasat
jet e vet
shtyts ose molekuls.
trheqs. Ky ndrveprim shfaqet vetm ather kur molekulat ndodhen n largsi
t krahasueshme me prmasat e vete molekuls.
Shpjegohen figurat e librit ku kemi ngjeshjen e metalit.
Shpjegohen figurat e librit ku kemi ngjeshjen e metalit.
Ngjeshja kundrshtohet nga forcat shtytse q ushtrojn molekulat ndaj njra-tjetrs dhe
zgjatja
Ngjeshjakundrshtohet nga forcatnga
kundrshtohet trheqse q shtytse
forcat ushtrojn molekulat ndaj njra-tjetrs.
q ushtrojn molekulat ndaj njra-
-Pyeten
tjetrs dhe zgjatja kundrshtohet nga forcat trheqse trupi
nxnsit a zotrojn energji molekulat? far energjie zotron n
q ushtrojn molekulat
lvizje?
ndaj njra-tjetrs. -Pyeten nxnsit: A zotrojn energji molekulat? far
Ather edhe molekulat q jan n lvizje zotrojn energji t lvizjes. Gjithashtu themi
energjie zotron trupi n lvizje? Ather edhe molekulat q jan n lvizje
q molekulat zotrojn dhe energji t bashkveprimit.
zotrojn energji t lvizjes. Gjithashtu themi q molekulat zotrojn dhe energji
-Jepet prkufizimi: Energji termike ose energji t brendshme t trupit sht trsia e
t bashkveprimit. -Jepet prkufizimi: Energji termike ose energji e brendshme
energjive t lvizjes s molekulave t nj trupi, s bashku me energjin e bashkveprimit
e trupit sht trsia e energjive t lvizjes s molekulave t nj trupi, s bashku
t tyre.
me energjin e bashkveprimit t tyre. -Pyeten nxnsit n cilat temperatur
molekulat lvizin m shpejt? Kjo do t thot q n temperatura m t larta
molekulat zotrojn energji t lvizjes m t madhe, pra dhe energji termike m
t madhe, pra themi se energjia termike varet nga temperatura
-Reflektimi: punojm ushtrimin 1dhe 2 t ndar n grupe sipas niveleve.
N.B - U1(a,b) U2,3(a,b)
N.M dhe i lart U1 dhe3 (c,d) U2(c,d)
Diskutohen prgjigjet e nxnsve.
Detyr shtpie: niveli baz 3,5 t tjert dhe U6.
20
LIBR PR MSUESIN
Ushtrime
2.Plotso me fjalt e duhura fjalit e mposhtme:
- Ndrveprimi molekular mund t jet shtyts ose trheqs.
- Nse molekulat e lnds afrohen tepr, ndrmjet tyre lind veprimi shtyts.
- Nse molekulat e lnds largohen, ndrmjet tyre lind veprimi trheqs.
- N temperatura t ndryshme, trupi ka energji t brendshme termike t ndryshme.
3. Tregoni nse alternativat jan t vrteta ose t gabuara.

- Kur rritet largsia mesatare ndrmjet molekulave, lind bashkveprimi shtyts.
V G
- Kur zvoglohet largsia mesatare ndrmjet molekulave, lind bashkveprimi
shtyts. V G
- Energjia termike e nj trupi sht energjia e lvizjes dhe e bashkveprimit t
molekulave t lnds q prbjn trupin. V G
-Rritja e temperaturs shoqrohet me zvoglim t energjis termike t nj trupi.
V G
-Me rritjen e temperaturs rritet shpejtsia e lvizjes s molekulave t trupit.
V G
4. Nj cop llastiku kapet n dy skajet dhe trhiqet pr tu zgjatur. far
bashkveprimi shfaqet m tepr n molekulat e llastikut? Ku e kuptojm kt?
Prgjigje: a) Midis molekulave t llastikut lind bashkveprimi trheqs.
b) Nse llastikun e lm t lir, ai merr formn fillestare.
5. Dy kube t njjt prej bakri jan n temperatura 20oC dhe n tjetrn 50oC. Cili
prej kubeve ka energji t brendshme termike m t madhe dhe pse?
Prgjigje: Meq kubet jan t njjt, ata prbhen nga t njjtat molekula.
Energjin e brendshme termike m t lart e ka kubi me temperatur 500 , sepse
energjia termike varet nga temperatura.
6. Nj fije peri kputet m me lehtsi se nj tel q ka t njjtat prmasa. Prse?

far prfundimi nxirret n kt rast?
Prgjigje: a) Ndrveprimit molekular i fijes s perit sht m i vogl se ai i telit.
b) Ndrveprimi molekular sht i ndryshm n lnd t ndryshme.
7. Energjia e brendshme termike e trupit:

a) varet nga masa e trupit.
b) nuk varet nga temperatura e trupit (ose varet nga lartsia e trupit nga sip. e toks)
c) varet nga shpejtsia e lvizjes s trupit;
d) varet nga energjia e lvizjes dh e bashkveprimit t molekulave t trupit.
Prgjigje: (d) sht alternativa e sakt.
21
FIZIKA 8
Msimi 1.4
Tema: Prqendrimi i grimcave n lnd
Objektivi: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
Niveli baz: t jap prkufizimin e prqendrimit si madhsi fizike.
Niveli mesatar: t shkruaj formuln e prqendrimit dhe ta zbatoj at n
problema.
Niveli i lart: t interpretoj lidhjen q ekziston ndrmjet prqendrimit dhe
largsis mesatare ndrmjet grimcave.
Metoda: diskutim, eksperiment
Mjetet: teksti,dy gota qelqi me vellime te barabarta,kokrra bizele dhe orizi.
Struktura e organizimit t msimit E.R.R
Evokimi: diskutohet ushtrimi 6 te mesimi i kaluar. Pyeten nxnsit se far ka
ndrmjet molekulave? SiI shpjegohet
ujit?Meqe nuk ngjyrosja e ujit Ikur
rritet niveli n t dote
ujit,kjo hedhimthotedisa pika nuk
se vellimi
boje? Po kur hedhim sheqer dhe e tresim n uj, ku shkon ai? A rritet niveli
ndryshon.Po numri I molekulave per kete vellim si u be, ku kraha i ujit?
Meq nuk rritet niveli i ujit, kjo do t thot se vllimi nuk ndryshon. Po numri i
molekulave te ujit jane dhe ato te sheqerit ose te bojes?
molekulave pr kt vllim si u b, ku krahas molekulave t ujit jan dhe ato t
sheqerit ose t
Realizimi bojs? Kalohet ne shpjegimin e shembullit te librit me koshered dhe blete
I kuptimit:
Realizimi i kuptimit: Kalohet n shpjegimin e shembullit t librit me kosheret
dhe blett, t cilat kan nj kane nje largesi
largesi te caktuar
t caktuar ndrmjet ndermjet tyre.Bejme
tyre. Bjme krahasimin
krahasimin e e blete
bletve me molekulat. Edhe molekulat.Edhe
molekulat kan molekulat
hapsira kane hapesira
ndrmjet tyrendermjet tyre dhe e ryua
dhe e ruajn
kt largsi. Pra, flasim pr nj
largesi.largsi mesatare midis molekulave, por q sht e
ndryshme n lnd t ndryshme.
Pra flasimshembulli
Diskutohet per nje largesi
i libritmesatare
ku kemi midis
vllime molekulave,por
t barabarta nqe eshte
1dm 3
t eokollatave
ndryshme ne lende t
dhe kafes. Te okollatat largsia
ndryshme.ndrmjet tyre sht m e madhe apo m e vogl?
Po numri i okollatave si sht?
-Bhet eksperimenti n klas, Iku
Diskutohet shembulli mbushim
librit ku kemidyvellime
gota ttenjjta,
barabarta ne 1d
njrn cokollatave
me bizele dhe tjetrn
dhe kafes. me oriz.
Tek orizi largsia midis kokrrave sht m e vogl, ndrsa
numri i kokrrave pr t njjtin
Tek cokollatat largesiavllim sht tyre
ndermjet m ieshte
madh.me medhe apo me
-Jepet prkufizimi i prqndrimit: sht numri q tregon sasin
e kokrravePo prnumri
njsi Itcokollatave
vllimit, shnohet
si eshte?me n, formula n=N/V
Njsia sht: N.kokrrash/m ; N.kokrrash/ cm3; N.kokrrash/
3
dm-Behet
3
etj. eksperimenti ne klase ,ku mbushim dy gota te njejta njeren me bizele dhe tjetren
-Diskutohet shembulli i librit. Nxnsit diskutojn figurat 13(a,b,c). Krahasojm
largsin
Tek orizimidis kokrrave
largesia midisdhe numrineshte
kokrrave e kokrrave n do rast. Pyeten
me e vogel,ndersa numri nxnsit
kokrravea ka per te njejtin
lidhje ndrmjet prqendrimit dhe largsis
eshte me I madh. midis kokrrave?
Nxirret konkluzioni se prqendrimi varet nga largsia midis kokrrave.
-Bhet
_Jepetanalogjia e molekulave
perkufizimi me sferat
I perqendrimit: eshtedhe numri themi pr molekulat
qe tregon sasine e kur largsia
kokrrave per njesi te
ndrmjet tyre sht e vogl prqendrimi sht i madh dhe anasjelltas kur largsia
midis molekulave sht evellimit,shenohet
madhe prqendrimi me n,formula
sht i vogl.n=N/V
Reflektimi: nxnsit do t punojn me ushtrimin 1 dhe 2, t cilt do t diskutohen
Njesia eshte : N.kokrrash/m3 ; N.Kokrrash/ cm3 ; N.kokrrash/ dm3 etj.
dhe nga prgjigjet e nxnsve bhet edhe vlersimi se sa sht kuptuar tema e re.
-Diskutohet shembulli I librit.nxenesit diskutojne figurat 13(a,b,c)Krahasojme largesine
22kokrrave dhe numrin e kokrrave ne cdo rast.Pyeten nxenenesit a ka lidhje ndermjet perq
dhe largesise midis kokrrave?
LIBR PR MSUESIN
-Detyr shtpie: Ushtrimi 3 dhe 6. Niveli i lart edhe U.5
Ushtrime
- Largsia mesatare e grimcave sht e ndryshme pr lnd t ndryshme.
- Prqendrimi varet nga largsia mesatare ndrmjet molekulave.
- Lnd t ndryshme kan prqendrime t ndryshme.
- Prqendrimi i molekulave t ujit sht m i madh se prqendrimi
i molekulave t ajrit.
3. Tregoni nse alternativat jan t vrteta ose t gabuara:

- Prqendrimi varet nga largsia ndrmjet grimcave. V G
- Prqendrimi nuk varet nga masa e t gjitha grimcave. V G
- Prqendrimi varet nga vllimi q zn grimcat n hapsir. V G
- Kur ajri ngrohet prqendrimi i molekulave t ajrit rritet. V G
4. Me ciln nga formulat e mposhtme njehsohet prqendrimi i lnds?

a. n = N x V
b. n = N /V
c. n = V /N
d. V = n x N
5. E njjta sasi ajri nj her ndodhet n temperaturn 10C dhe nj her n 50C.
N cilin rast prqendrimi i molekulave t ajrit sht m i madh? Pse?
Prgjigje: Me rritjen e temperaturs ajri zgjerohet dhe largsia mesatare ndrmjet
molekulave rritet. N temperaturn 100 C prqendrimi sht m i madh.
6. N fundin e nj akuariumi ndodhen 40 gur me ngjyra, t cilt zn nj vllim

prej 80 cm. Gjeni prqendrimin e gurve n akuarium.
N 40
n
Prgjigje: = = = 0.5 gurw cm3
V 80
7. N cilin kub largsia mesatare ndrmjet molekulave sht m e vogl?
a) n kubin e par
b) n kubin e dyt
c) n t dyja kubet largsia mesatare sht e njjt
8. N cilin kub prqendrimi i molekulave sht m i vogl?

a) n kubin e par;
b) n kubin e dyt;
c) n t dyja kubet prqendrimi sht i njjt.
23
FIZIKA 8
Msimi 1.5
Tema: Gjendjet e lnds
Objektivi: n fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

Niveli baz: t tregoj vetit fizike q ka lnda n do gjendje.
Niveli mesatar: t krahasoj prqendrimin e lnds n do gjendje dhe t shpjegoj
se ndodh me largsin mesatare t molekulave.
Niveli i lart: t argumentoj cilat jan ndryshimet q pson lnda kur kalon nga
njra gjendje n tjetrn.
-Metoda: diskutim pr njohuritparaprake, marrdhniet pyetje-pergjigje (MP-
P)
-Mjeti: teksti
-Struktura e organizimit te mesimit E.R.R
-Evokimi: diskutohet ushtrimi 5 i msimit t kaluar
-Meqense nxnsit kan njohuri pr gjendjen e lnds, pyeten n sa gjendje
ndodhet lnda? Kur lnda kalon nga nj gjendje n nj tjetr, a ndryshon
vendndodhja e molekulave? Po molekulat ndryshojn apo mbeten t njejta?
-Realizimi i kuptimit: nxnsit e gjejn prgjigjen n libr ku thuhet se molekulat
e do gjendje pr t njjtn lnd jan t njjta.
Lind pyetja: pse jan t ndryshme vetit fizike n gjendje t ndryshme?
-Nxnsit japin vetit fizike t lendes n do gjendje nga njohurit q kan.
-I shpjegojm kto veti duke u mbshtetur n vendndodhjen e molekulave.
N gjendjen e ngurt molekulat jan afr, largsia e vogl e prqendrimi i madh.
Edhe ndrveprimi ndrmjet molekulave sht i madh. Forcat trheqse dhe
shtytse jan t mdha, prandaj trupat e ngurt ruajn formn dhe vllimin.
-Pyeten nxnsit: si do t jet largsia ndrmjet molekulave, prqendrimi dhe
ndrveprimi ndrmjet molekulave n gjendjen e lngt? Po n t gazt?
-Nxnsit gjejn prgjigjen n libr t cilat diskutohen.
Te lngjet ku largsia nidis molekulave nuk sht shum e madhe dhe ndrveprimi
sht i ndjeshm. Cilat forca jan m t mdha kur i ngjeshim?
Themi se jan m t mdha forcat shtytse. Trupat ruajn vllimin.
Po te gazet, cilat forca jan m t mdha, po meqense molekulat jan larg njra-
tjetrs, forcat jan t paprfillshme.
Si ngjeshen gazet? far nuk ruajn ato? Meqense molekulat lvizin lirisht, gazi
n kt gjendje synon t zgjerohet.
-Reflektimi: punohet ushtrimi 1 dhe 2 dhe diskutohen prgjigjet.
-Nxnsit do t prmbledhin vetit e prbashkta ndrmjet trupave t ngurt dhe
lngjeve si dhe ndrmjet lngjeve dhe gazeve, si dhe do t bjn dallimet midis
tyre.
-Detyr shtpie: ushtrimet 3 dhe 5
Nxnsit e mir dhe ushtrimet 4,5,6.
24
LIBR PR MSUESIN
Ushtrime
- Trupat amorf nuk ruajn form t prcaktuar.
- Ndrveprimi molekular n lngje sht m i vogl se n trupat e ngurt .
- N saj t energjis termike, gazet synojn t zgjerohen.
3.Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta ose t gabuara .
- Molekulat n gjendjen e ngurt kryejn lvizje t rregullt n t gjitha
drejtimet. V G
- Lnda n gjendjen e ngurt ka vllim t caktuar. V G
- Lnda n gjendjen e lngt ka mas t caktuar. V G
- Lnda n gjendjen e gazt ka form t caktuar. V G
4. Argumentoni prgjigjet e pyetjeve :

- Nga dallohet gjendja e ngurt nga e lngt?
- Nga dallohet gjendja e ngurt nga e gazt?
- Nga dallohet gjendja e lngt nga e gazt?
a) N gjendje e ngurt largsia mesatare ndrmjet grimcave sht m e vogl
se n lngje. Prqndrimi n trupat e ngurt sht m i madhe se n lngje. N
trupat e ngurt molekulat apo atomet jan t lidhura fort me njra-tjetrn dhe
nuk lvizin, por lkunden rreth vendndodhjes s barazpeshs. N lngje grimcat
lvizin lirisht, por gjithmon jan n kontakt me njra-tjetrn. Trupat e ngurt
ruajn formn dhe vllimin, ndrsa langjet jan t pangjeshshm (kan vllim t
caktuar) dhe marrin formn e ens
b) N gaze largsia mesatare ndrmjet grimcave sht tepr e madhe, prqndrimi
sht i vogl, ndrveprimi molekular sht sht shum i vogl, grimcat lvizin
lirisht n t gjitha drejtimet, s`kan form dhe vllim t caktuar.
c) T njjtat dallime si tek (b) vlejn dhe pr (c).
5. Prse forcat e bashkveprimit midis molekulave t gazeve jan t paprfillshme?

Prgjigje: Meq largsia mesatare ndrmjet grimcave sht shum e madhe,
ather forcat e bashkveprimit molekular jan t paprfillshme.
6. N figur paraqitet vendosja e molekulave n gjendjen e lngt dhe t gazt.

Largsia mesatare ndrmjet molekulave t gazeve n krahasim me at t lngjeve
sht:
a) e vogl b) shum m e vogl
c) e njjt d) shum m e madhe
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (d)
7. Si jan forcat e ndrveprimit molekular ndrmjet molekulave t lngjeve n

krahasim me at t molekulave t gazeve:
a) e vogl b) shum m e vogl
c) e njjt ` d) shum m e madhe
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (d).
25
Prgjigje: Ndryshimi i temperatrs ndikon n lvizshmrin e molekulave t lnds. Sa m e lart t jet
temperatura, aq m e madhe sht shpejtsia e lvizjes s molekulave dhe anasjelltas. Ajo ndikon n
kalimin8 e lnds nga nj gjendje n tjetrn.
FIZIKA
8. A ekziston ndonj lidhje midis temperaturs dhe gjendjes s lnds? Argumento

prgjigjen.
Prgjigje: Ndryshimi i temperatrs ndikon n lvizshmrin e molekulave t
Mesimi
lnds. Sa1.6
m e lart t jet temperatura, aq m e madhe sht shpejtsia e lvizjes
sTema
molekulave dhe anasjelltas. Ajo ndikon n kalimin e lnds nga nj gjendje n
: Dendesia e lendes
tjetrn.
Objektivi:ne fund te ores se mesimit nxenesi te jete I afte
Niveli 1.6
Msimi baze :te jape perkufizimin e dendesise dhe ta zbatoje ate ne ushtrime.
Tema:
NiveliDendsia
mesatar: teeshkruaje
lndsformulen e denedesise dhe ta zbatoje ate ne ushtrime
Objektivi: ntefund
Niveli I larte: t ors
shpjegoje s msimit
lidhjen qe ekzistonnxnsi
ndermjett jet i aft:
dendesise dhe perqendrimit.
Niveli baz: t jap prkufizimin e dendsis dhe ta zbatoj at n ushtrime.
Niveli mesatar:
Metoda: t shkruaj formuln
Diskutim,marredhenie e dendsis dhe ta zbatoj at n ushtrime.
pyetje pergjigje(MP-P)
Niveli i lart: t shpjegoj lidhjen q ekziston ndrmjet dendsis dhe prqendrimit.
Mjetet:Teksti,peshore,kub hekuridhe druri me vellime te njejta.
Metoda: Diskutim, marrdhnie pyetje-prgjigje (MP-P).
Mjetet: Teksti,
Strukturares peshore,E.R.R
se mesimit kub hekuri dhe druri me vllime t njjta.
Struktura e ors s msimit E.R.R
-Evokimi:Diskutohen
Evokimi: Diskutohen ushtrimet
ushtrimet 5 dhe 5 6dhe
re mesimit te kaluar.pyetn
6 t msimit nxenesit
t kaluar. :ne sanxnsit:
Pyeten gjendje
nndodhet lenda?ne
sa gjendje cile gjendje
ndodhet perqendrimi
lnda? N ciln eshte me I madh?Cmund
gjendje prqendrimite themi
shtpermnumrin e
i madh?
mund t themi pr numrin e molekulave n njsin e vllimit pr do gjendje?po
molekulave ne njesine e vellimit per cdo gjendje?Meqenese mlekulat kane mase,si mendoni
Meqense molekulat
masa e nesise kan
se vellimit mas,
a dote si mendoni
ndryshoje meqenese pondryshon
masa e numri
njsis s vllimit a do t
I molekulave?
ndryshoj meqense ndryshon numri i molekulave?
-realizimi I kuptimit: Kryhet eksperimenti: vendosim kube me vellime te barabarta
Realizimi i kuptimit: Kryhet eksperimenti:
druri dhe hekuri ne dy krahet e peshores.Peshorja nuk eshte ne
vendosim kube me vllime t barabarta
druri dhene ekuiliber.Megjithese vellimet peshores.
hekuri n dy kraht e Peshorja
jane te barabarta masat enuk
tyre
sht n ekuiliber. Megjithse vllimet jan t barabarta
masatjane te ndryshme.
e tyre jan t ndryshme.
Shohim figurn e librit, marrim nj kub druri m t madh,
Dru Hekur
tani masat jan t barabarta. Themi se tek hekuri e njjta
mas sht
Shikojme figuren e librit,marrim nje kubprqendruar n nj vllim
druri me te madh,tani m tetbarabarta.Themi
masat jane vogl, lnda se
sht m e ngjeshur,
tek hekuri e njejeta masepra molekulat
eshte perqendruar jannemnje afr njra-tjetrs,
vellim prandaj
me te vogel,lenda eshtenj
me vllim
e
mngjeshur,,
i vogl ka mas m t madhe.
pra molekulat jane me afer njera tjetres prandaj n je vellim me I vogel ka mase me te
-Jepet
madhe.prkufizimi i dendsis si mas e njsis s vellimit. Shkruhet formula:
d=m/v
-Jepet perkufizimi
-Njsia mund t jet: I dendesise
kg/msi mase
3
; eg/mnjesise
3
; seg/dm
vellimit.Shkruhet
3
etj. formula:d=m/v
-Diskutohet shembulli i zgjidhur n libr. Edhe kur zvoglohet masa, zvoglohet
po aq her vllimi. Pra raporti m/v nuk ndryshon pr nj lnd t dhn, prandaj
ndrtohen dhe tabelat.
-Diskutojm pr vlerat e dendsis duke par tabeln.
-Lnda n gjendje t ngurt ka dendsi m t madhe, n gjendje t lngt e t
gazt m t vogl.
-Pyeten nxnsit si sht prqndrimi i lnds n gjendje t ngurt, t lngt dhe
t gazt?A mund t bjm ndonj lidhje midis prqendrimit dhe dendsis?
26
LIBR PR MSUESIN
-Nxirret konkluzioni se: kur prqendrimi sht i madh dhe dendsia sht e
madhe. Kjo lidhet me faktin se ka m shume molekula n njsin e vllimit, pra
ka m shum mas.
-Diskutohet fig. 17: kulla Eifel dhe gozhdt jan prej hekuri, far kan t
prbashkt?
-Reflektimi: Ndahet klasa n dy grupe, punojn:
-Grupi i par dy pyetjet e para tek ushtrimi 1 dhe 2
-Grupi i dyt dy pyetjet e fundit tek ushtrimi 1 dhe 2
Diskutohen prgjigjet.
Detyr shtpie U. 5,7, nxnsit e mir edhe 6 dhe 8.
Ushtrime
2. Vendos fjalt e duhura n fjalit e mposhtme:
- Trupat me form dhe prmasa t njjta mund t ken masa t ndryshme.
- Trupat e prbr nga lnd t ndryshme dhe kan mas t njjt, kan vllime
t ndryshme.
- E njjta lnd n gjendje t ndryshme ka dendsi t ndryshme.
3. Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta ose t gabuara:

- Dendsia tregon numrin e molekulave n njsin e vllimit. V G
- Dendsia e lnds varet nga masa e trupit. V G
- Dendsia e lnds nuk varet nga vllimi i trupit. V G
- Dendsia varet nga prqendrimi i lnds. V G
- Dendsia varet nga temperatura n t ciln ndodhet lnda. V G
4. Me ciln nga formulat e mposhtme njehsohet dendsia e lnds:

a) m = d /V
b) V = d x m
c) m = V/d
d) d = m /V
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (d).
5. Nj kub akulli shkrihet plotsisht. Trego madhsit q ndryshojn gjat

shkrirjes :
a) d dhe V
b) m dhe V
c) m dhe d
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (a).
6. Sa sht dendsia e lnds s nj trupi me vllim 3 dm3 dhe mas 1.26 kg?
Prgjigje: m = 1.26kg ; = V 3= dm3 0.003m3
m 1.26kg
d= = =3
420 kg m3
V 0.003m
27
FIZIKA 8
7. Vllimi i 8.1 kg alumin sht:

a) 4.05 dm3; b) 12 dm3; c) 3 dm3; d) 6 dm3.
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (c)
8. Qarko alternativn e sakt.
Dendsia e lnds:
a) varet nga masa dhe dendsia e lnds
b) prcaktohet nga masa dhe dendsia e lnds
c) sht n prpjestim t zhdrejt me prqndrimin e lnds.
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (b).
Tema 1.7
Zgjidhje detyrash. Ushtrime
2. N nj kokrr hudhr me vllim 10cm, ndodhen 12 thelpinj. Gjeni prqendrimin
e thelpinjve t hudhrs n kt rast.
N 12
Prgjigje: =
n = = 1.2 thelpinj cm3
V 10
3. Nj kalli gruri me vllim 7cm, e ka prqndrimin 5 kokrra pr cm. Gjeni
numrin e kokrrave t grurit.
Prgjigje: N = n V = 5 7 = 35kokrra
4. Nj kuti me vllim 50cm prmban 52 cop

amakza. Gjeni prqndrimin e amakzave n kuti.
N 52
Prgjigje: =
n = = 1.04 kokrra cm3
V 50
5. Nj sasi zhive me mas 163,2gr e ka vllimin 12ml. Gjeni dendsin e zhivs.
Prgjigje: m = 163.2 g =
, V 12 =ml 12cm3
m 163.2
d= = = 13.6 g cm3
V 12
6. Njohim vlerat e masave dhe t vllimeve t pes trupave.Bni renditjen e tyre
duke filluar nga trupi me dendsi m t madhe.
Trupi A (m = 5,07gr; V = 5,7ml)
Trupi B (m = 5,07gr; V = 11,4ml)
Trupi C (m = 10,14gr; V = 5,7ml)
Trupi D (m = 10,14gr; V = 10,14ml)
Trupi E (m = 100,23gr; V = 150,5ml)
28
LIBR PR MSUESIN
Prgjigje: Trupi C = d 1.78 g cm3 ; Trupi D = d = 1 g cm3 ;

Trupi A = d 0.89 g cm3 ; Trupi E = d 0.67 g cm3 ; Trupi B = d 0.44 g cm3
7. N dy en t shkallzuara kemi hedhur sasi t ndryshme lngjesh, psh.lngun

X dhe lngun Y. Masa dhe vllimi i lngut X sht m e madhe se masa dhe
vllimi i lngut Y. Cili nga kto dy lngje ka dendsi m t madhe?
a) Lngu X sepse ka mas m t madhe.
b) Lngu Y sepse ka vllim m t vogl.
c) Lngu Y sepse ka mas m t vogl.
d) Lngu X sepse ka vllim m t madh.
e) Nuk mund t prgjigjemi dot sepse nuk kemi vlerat e mass dhe vllimit pr
secilin lng.
Prgjigje: Alternativa e sakt sht (e).
Tema 1.10
Ushtrimet e testit
1. Cili nga pohimet e mposhtme sht i sakt:
Molekula e ujit
a) Prbhet nga grimca m t vogla q nuk i ruajn vetit e ujit.
b) Prbhet nga grimca m t vogla q ruajn vetit e ujit.
c) Prbhet vetm nga atome oksigjeni.
d) Prbhet nga nj atom oksigjen dhe dy atome hidrogjen.
2. Tregoni nse alternativat jan t vrteta ose t gabuara.

- Nj lng nuk ka sa form, as vllim t caktuar. V G
- Molekula sht grimca m e vogl e lnds q mund t shihet me sy. V G
- Atomet m t vegjl q njihen jan ato t hidrogjenit. V G
- Nj molekul akull e ka masn m t madhe se nj molekul uji. V G
3. Lidh me shigjet elementt e lists s par me ato t lists s dyt.

Lista I Lista II
1. Trup fizik a) Dendsia
2. Dukuri fizike b) Temperatura
3. Madhsi fizike c) Gjendje e lngt
d) En e shkallzuar
e) Masa
Prgjigje: (1) (d )
(2) (c)
29
FIZIKA 8
(3) (a ), (b), (e).
4. Vendosni fjalt e duhura n fjalit e mposhtme.

- Molekulat e lnds n saj t bashkveprimit zotrojn energji t bashkveprimit.
- Energjia termike e nj trupi zvoglohet kur at e ftohim me 5C.
- Trupat e ngurt ruajn formn dhe vllimin e tyre.
5. Zgjidhni alternativn e sakt:
a) d = m / t b) d = V / m c) d = p / V d) d = m / V e) D = m x V
6. N ciln nga temperatuat e mposhtme, shpejtsia e lvizjes s molekulave t

nj trupi sht m e madhe:
a. 0C
b. 15C
c. 30C
d. 50C
7. Vllimi i ajrit n nj en u zvoglua 3 her. Ather prqndrimi i molekulave:

a. Nuk ndryshoi
b. U zvoglua 3 her
c. U rrit 3 her.
8. N nj en me vllim 50 cm ndodhen 100 guralec t vegjl. Sa sht
prqendrimi i guralecve n en?
N 100
Prgjigje: =
n = = 2 gur. cm3
V 50
9. Prmasat e kuboidit jan 20cm x 10cm x 2cm. Masa e kuboidit sht 500gr. Sa
sht dendsia e tij?
Prgjigje: V = 20cm 10cm 2cm = 400cm3 ; m = 500 g ;
m 500 g
d== = 1.25 g cm3
V 400cm3
10. Llogaritni masn e nj lnde me vllim 0.5 dm dhe dendsi 4.5 kg/m. far
vllimi ka nj trup alumini q ka po at mas q kan 3m bakr. (d.Al=2.7 g/
cm; dcu=8.9 g/cm).
Prgjigje:
1) m = d V = 4.5 kg m3 0.0005m3 = 0.00225 kg m3 = 0.225 g cm3
2) mCu = dCu VCu = 8900 kg m3 3kg = 26700kg
mAl 26700kg
3) V
= Al = 3
9.9m3
VAl 2700m
30
LIBR PR MSUESIN
11. Nj trup prej plumbi me dendsi 11.3 g/cm e ka masn 684g. Gjeni vllimin
e tij.
N nj en t shkallzuar ndodhen 6 ml uj. Brenda saj fusim nj trup me mas
15,6gr dhe vllimi i ujit bashk me trupin u b 8 ml. Gjeni dendsin e lnds dhe
cilit materiali i prket.
Prgjigje:
m 684 g
1) V= = 3
60.5cm3
d 11.3 g cm
2) m = 15.6 g ; V = 8ml 6ml = 2ml = 2cm3
15.6
=d = 7.8 g cm3
2
Kjo dendsi i prket lnds hekur.
12. Gjeni dendsin e nj kuboidi me prmasa 24,4 cm x 62,6 cm x 12,1 cm dhe
mas 26,78 kg. Rezultatin shpreheni n kg / dm.
Prgjigje: V = 22.4 62.6 12.1 = 16967.1cm3 17 dm3
26.78kg
=d 3
1.6 kg dm3
17 dm
13. Gjeni vllimin e nj trupi prej alumini me mas 250 gr.
250 g
Prgjigje:
= V 3
92.6cm3
2.7 g cm
14.Grafiku i figurs s mposhtme i referohet dy trupave t ndryshm A dhe B.
N baz t t dhnave t grafikut prgjigjuni pyetjeve:
a) N baz t grafikut, cili trup z vllim m t madh?
b) N baz t grafikut, cili trup ka mas m t madhe?
c) Cili nga trupat ka dendsi m t madhe?
d) Llogaritni dendsit pr t dy trupat.
Prgjigje:
a) Trupi B
b) Trupi A
c) Trupi A
d) d A = 5 g cm3 dhe d B = 2.5 g cm3
31
FIZIKA 8
Tema 2.1: Atomi dhe ndrtimi i tij. Ushtrime
2. Plotso me fjalt e duhura fjalit e mposhtme:

- Numri i elektroneve dhe protoneve n nj atom sht i njjt.
- Ngarkesa elektrike nuk mund t ndahet dhe sht ngarkesa m e vogl n natyr.
- Neutronet jan grimca pa ngarkes elektrike.
- Ngarkesat elektrike me shenja t njjta shtyjn njra-tjetrn, kurse ato me shenja
t kundrta trheqin njra-tjetrn.
3. Qarko (V) nse thnia sht e vrtet ose (G) nse sht e gabuar.
- Atomi sht grimc e pandashme. V G
- Elektroni ka ngarkes negative. V G
- Neutroni nuk ndodhet n brtham. V G
- Protoni ka ngarkes pozitive. V G
4. Qarko alternativn e sakt. Atomi sht elektroasnjans sepse:

a) sht i pandashm
b) sht i prbr nga grimca q s`kan ngarkes elektrike.
c) sht i prbr nga grimca q kan ngarkes elektrike por q asnjansojn
njra-tjetrn.
5. Ngarkesat e grimcave prbrse t nj atomi mund t jen:

a) t mdha dhe t vogla
b) pozitive dhe 0
c) 0 dhe negative
d) pozitive dhe negative.
6. Masa e nj nj neutroni sht:

a) afrsisht e barabart me at t nj elektroni
b) afrsisht e barabart me at t nj protoni
c) afrsisht e barabart me at t nj atomi
d) sa dyfishi i mass s nj elektroni.
7. Masa e nj elektroni sht:

a) afrsisht e njjt me at t nj protoni
b) afrsisht e njjt me at t nj neutroni
c) afrsisht e njjt me at t nj atomi
d) afrsisht 1840 her m e vogl se ajo e protonit.
8. N nj atom, numri i elektroneve sht:

a) i barabart me at t protoneve
b) i barabart me at t neutroneve
c) i barabart me numrin e grimcave t brthams
d) sa dyfishi i numrit t protoneve.
32
LIBR PR MSUESIN
9. Cila nga thniet e mposhtme nuk sht e sakt:

a) n brtham jan t pranishme grimca me ngarkes pozitive dhe negative
b) elektronet zn nj hapsir m t madhe se brthama
c) protonet dhe neutronet formojn brthamn e atomit
d) pothuajse e gjith masa e atomit sht e prqendruar n brtham
e) elektronet kan ngarkes negative dhe protonet ngarkes pozitive.
10. Pr nj atom q ka 13 protone, 14 neutrone dhe 13 elektrone, mund t themi:

a) ka 27 ngarkesa pozitive
b) ka 27 ngarkesa negative
c) ka 13 ngarkesa pozitive
d) numri i ngarkesave pozitive sht m i madh se i atyre negative.
Tema 2.2 Lndt pruese dhe jopruese. Ushtrime
2. Plotso me fjalt e duhura fjalit e mposhtme.

- Nse atomi kap nj ose m shum elektrone, ai shndrrohet n jon negativ.
- Nse atomi lshon nj ose m shum elektrone, ai shndrrohet n jon pozitiv.
- Elektronet e lndve pruese quhen elektrone t lira.
- Elektronet e lndve veuese quhen elektrone t lidhura.
3. Qarko (V) nse thnia sht e sakt ose (G) nse sht e gabuar.
- Dukuria e formimit t joneve quhet jonizim. V G
- Kur atomi kthehet n jon, ndryshon numri i thrrmijave t brthams. V G
- Argjendi sht prues i mir i elektricitetit sepse ka elektrone t lira. V G
- Porcelani sht prues i mir i elektricitetit sepse nuk ka elektrone t lira.
V G
Klasifikohen si prues:
a) druri b) plastika c) alumini d) letra

Klasifikohen si material veues:
a) grafiti b) porcelani c) bakri d) hekuri
6. Kur nj atomi i largohet nj elektron:

a) kthehet n atom elektroasnjans
b) ngarkesa elektrike e tij ndryshon shenj
c) kthehet n jon pozitiv
d) kthehet n nj atom t nj elementi tjetr.
7. Ngarkesa elektrike e nj joni q ka 5 elektrone dhe 7 protone sht:

a) (-12 njsi) b) (-2 njsi) c) (+2 njsi) d) ( +12 njsi)
33
FIZIKA 8
8. Ngarkesa elektrike e nj thrrmije q ka 10 neutrone, 9 protone, 10 elektrone

sht:
a) (-1 njsi) b) (0 njsi) c) (+1 njsi) d) (+9 njsi)
Tema 2.3 Zgjidhje detyrash. Ushtrime
1. Cila nga alternativat e mposhtme sht e sakt.

Gjat formimit t nj joni:
a) masa e brthams zvoglohet
b) ngarkesa e brthams rritet
c) ngarkesa e brthams zvoglohet
d) ngarkesa e brthams nuk ndryshon.
2. Cila nga alternativat sht e sakt.

Thrrmija q ka 6 protone, 6 neutrone, 8 elektrone sht:
a) atom elektroasnjans
b) jon pozitiv me ngarkes (+2 njsi)
c) jon negativ me ngarkes (-2 njsi)
3. N figur paraqitet formimi i joneve. Prcaktoni llojin e secilit prej tyre si dhe
ngarkesn elektrike q ato kan.
Prgjigje: N rastin e par kemi formimin e nj joni negativ me ngarkes (1njwsi )
dhe n rastin e dyt kemi formimin e nj joni pozitiv me ngarkes (+1njwsi ) .
4. Nj jon me ngarkes q = + 3 njsi ka n brthamn e tij 27 thrrmija, nga t cilat

14 jan neutrone. Prcaktoni numrin e elektroneve dhe numrin e prgjithshm t
thrrmijave q ndodhen n kt jon.
Prgjigje: n p = 27 14 = 13 protone
ne = 13 3 = 10elektrone
n = 27 + 10 = 37thwrrmija
5. Cili nga jonet ka 3 elektrone m pak se protone?
2
a) ( K + ) b) ( Mg 2+ ) c) ( F ) d) ( Fe3+ ) e) (CO3 )
6. Cili nga jonet ka 3 protone m pak se elektrone?

3
a) ( Ag + ) b) ( Br ) c) ( S 2 ) d) ( PO4 ) e) ( Al 3+ )
7. Nj atom n gjendje normale ka 82 thrrmija nga t cilat 26 jan elektrone.

Prcaktoni:
a) numrin e thrrmijave n brtham
34
LIBR PR MSUESIN
b) numrin e protoneve dhe neutroneve

Prgjigje:
a) nb = 82 26 = 56
b) n p = 26 dhe nn = 56 26 = 30
8. Brthama e atomit t argjendit ka 47 protone dhe 61 neutrone. Prcaktoni:

a) numrin e elektroneve
b) numrin e thrrmijave n brtham
c) numrin e thrrmijave t ktij atomi.
Prgjigje:
a) ne = 47
b) nb = 47 + 61 = 108
c) n = 108 + 47 = 155
Tema 2.4 Elektrizimi me frkim dhe takim. Ushtrime

- Gjat frkimit me nj cop t mndafsht, shufra e qelqit elektrizohet pozitivisht.
- Gjat frkimit me nj cop t lesht, shufra e ebanitit elektrizohet negativisht.
- Gjat elektrizimit me frkim, trupat q frkohen, elektrizohen me shenja t
kundrta.
- Dy trupa t elektrizuar me ngarkesa pozitive shtyjn njri-tjetrin.
- Nj trup i elekrizuar ka vetin t trheq trupa t tjer m t leht. V G
- Gjat frkimit, elektronet kalojn nga shufra e qelqit n copn e lesht. V G
- Gjat frkimit, elektronet kalojn nga copa e mndafsht n shuftn e
ebanitit. V G
- Gjat elektrizimit me takim t dy trupat elektrizohen me t njjtn shenj.
V G
4. Dy tollumbace t frkuara me cop t lesht largohen. Si jan t ngarkuara ato?
Prgjigje: Tollumbacet jan t garkuara me t njjtn shenj.
5. Qarko alternativn e sakt:

Dy trupa me ngarkesa t njjta:
a) shtyhen b) trhiqen c) qndrojn t palvizur

Dy trupa me ngarkesa t kundrta:
a) shtyhen b) trhiqen c) qndrojn t palvizur
35
FIZIKA 8
7. Dy shufra qelqi i elektrizojm n t njjtn mnyr. Njrn e mbajm t fiksuar

dhe tjetrn jo. N qoft se shufrat i afrojm m njra-tjetrn:
a) do t trhiqen sepse ngarkesat elektrike jan t s njjts shenj
b) do t shtyhen sepse ngarkesat elektrike jan t s njjts shenj
c) do t trhiqen sepse ngarkesat elektrike jan me shenj t kundrt
d) do t shtyhen sepse ngarkesat elektrike jan me shenj t kundrt
e) as nuk do t trhiqen dhe as nuk do t shtyhen sepse nuk kan ngarkesa
elektrike.

Nj shufr qelqi dhe nj shufr ebaniti frkohen me nj cop t lesht. Pas
frkimit:
a) elektrizohet vetm shufra e qelqit
b) elektrizohet vetm shufra e ebanitit
c) t dy shufrat elektrizohen me ngarkesa elektrike t s njjts shenj
d) shufra e qelqit elektrizohet me shenj t kundrt nga shufra plastike
e) nuk elektrizohet asnj nga shufrat.
Detyr praktike
Pritni dy shirita nga nj qese plastike. Bashkojini dy shiritat me gishtat e njrs
dor dhe me gishtat e dors tjetr i frkoni disa her. far vreni? Argumentoni
prgjigjen.
Prgjigje: Dy shiritat e qeses plastike do t shtyjn njri-tjetrin. Ato elektrizohen
me frkim, me shenja t njjta.
Tema 2.5 Fusha elektrike. Elektrizimi me ndikim. Ushtrime

- Fusha elektrike dallohet vetm nprmjet veprimeve q ajo shkakton mbi trupat
e ngarkuar.
- Fusha elektrike paraqitet me an t vijave t forcs.
- Elektrizimi me ndikim ndodh jo vetm tek trupat prues por edhe tek trupat
joprues.
- Gjat elektrizimit me ndikim nuk ndodh kalimi i ngarkesave elektrike nga njri
trup n tjetrin.
- Prreth do trupi t elektrizuar ka fush magnetike. V G
- Bashveprimi ndrmjet trupave t elektrizuar realizohet nprmjet
fushs elektrike. V G
- Fusha elektrike e nj shufre qelqi t elektrizuar nuk ndikon tek copzat
e letrs. V G
- Gjat elektrizimit me ndikim kemi vetm rishprndarje t ngarkesave elektrike
brenda trupit q elektrizohet. V G
36
LIBR PR MSUESIN
4. Qarko alternativn e gabuar:

a) dy trupa me ngarkesa t kundrta trhiqen gjithmon
b) n do trup gjenden gjithmon ngarkesa pozitive dhe negative
c) nj trup i ngarkuar shtyn gjithmon nj trup t pangarkuar
d) dy trupa me ngarkesa t njjta shtyhen gjithmon.
5. far ngarkese do t shfaqet tek koka e elektroskopit nse pran saj afrojm
nj trup t ngarkuar negativisht:
a) ngarkesa pozitive
b) ngarkesa negative
c) ngarkresa pozitive dhe negative
c) asnj lloj ngarkese.
6. N figur paraqiten:
a) vijat e forcs s fushs magnetike
b) vijat e forcs s fushs elektrike
c) vijat e forcs s fushs elektromagnetike
d) asnj nga alternativat e msiprme.
7. Prcaktoni shprndarjen e ngarkesave n elektroskopin n figur.

Prgjigje: Tek sfera e elektroskopit do t vendosen ngarkesat negative, ndrsa
tek flett ngarkesat pozitive.

Nj trup, si rezultat i frkimit ngarkohet pozitivisht nse:
a) i vijn elektrone
b) i largohen t gjith elektronet
c) i vijn protone
d) i largohen elektrone.
2. Qarko alternativat e sakta.

Dy trupa t q jan t elektrizuar me frkim:
a) trhiqen gjithmon pavarsisht ngarkess s tyre
b) shtyhen gjithmon pavarsisht ngarkess s tyre
c) shtyhen gjithmon nse kan ngarkesa me shenj t njjt
d) shtyhen gjithmon nse kan ngarkes me shenj t kundrt
e) trhiqen gjithmon nse kan ngarkesa me shenj t njjt
f) trhiqen gjithmon nse kan ngarkes me shenj t kundrt.
3. Trupi elektroasnjans X, elektrizohet me ndikim nga trupi Y, nse:
37
FIZIKA 8
a) trupi X sht prcjells

b) trupi Y sht prcjells
c) t dy jan prcjells
d) t dy jan joprcjells.
4. Duke iu referuar figurs, shpjegoni pr secilin rast mnyrn e elektrizimit t

elektroskopit dhe ngarkesn e tij.
Prgjigje:
a) Kur elektroskopit t i afrohet shufra e ngarkuar pozitivisht, sfera ngarkohet me
ndikim negativisht ndrsa flett pozitivisht.
b) Kur shufra prek elektroskopin, nj pjes e ngarkesave negative t tij i kalojn
shufrs dhe elektroskopi ngarkohet i gjith pozitivisht.
c) Kur shufra largohet, elektroskopi mbetet i ngarkuar pozitivisht.
5. Nse pran nj elektroskopi t ngarkuar pozitivisht afrojm ngadal nj trup t

ngarkuar negativisht, flett e tij do t ulen deri sa t mbyllen fare. Duke e afruar
m tepr trupin e ngarkuar, flett do t hapen prsri. Shpjegoni pse ndodh nj
dukuri e till. Prgjigje:
a) Kur pran elektroskopit afrojm ngadal trupin t ngarkuar negativisht, nn
ndikimin e fushs elektrike, ngarkesat pozitive do t lvizin drejt sfers s
elektroskopit, ndrsa ato negative drejt fletve. Flett do t ulen derisa t mbyllen.
b) Duke e afruar m tepr trupin e ngarkuar flett do hapen prsri sepse n to do
t prqndrohen ngarkesat negative.
6. Nse n sfern e nj elektroskopi t ngarkuar afrojm nj trup metalik t

pangarkuar, do t ndryshoj hapja e fletve t tij. Shpjegoni pse ndodh nj dukuri
e till.
Prgjigje: Flett do t ulen sepse nj pjes e ngarkesave do kalojn nga njri trup
n tjetrin.
7. Tregoni se si mund t prcaktohet lloji i ngarkess s elektroskopit me ndihmn

e nj shufre t ngarkuar pozitivisht.
Prgjigje:
a) Nse flett hapen m tepr, elektroskopi sht i ngarkuar pozitivisht.
b) Nse flett mbyllen dhe hapen srish, elektroskopi sht i ngarkuar negativisht.
Tema 2.9 Rryma elektrike n metale dhe elektrolite. Ushtrime

- N metale, elektronet e lira lvizin nga trupi q ka m shum elektrone drejt
trupit q ka m pak elektrone.
- Shkaku q elektronet lvizin n metale sht ndikimi i fushs elektrike.
38
LIBR PR MSUESIN
- Uji i pastr nuk sht prues i rryms elektrike.

- Tretsirat ujore t kriprave, bazave dhe acideve q lejojn kalimin e rryms
elektrike, quhen elektrolite.
- Elektronet e lira n nj qark elektrik lvizin nga poli negativ i burimit drejt polit
pozitiv. V G
- Veprimi i fushs elektrike nuk ndikon n lvizjen e elektroneve t lira npr nj
prues. V G
- T gjith lngjet jan prues t rryms elektrike. V G
- Jonet positive dhe negative jan bartsit e rryms elektrike n elektrolit.
V G
Rrym elektrike n nj prues sht lvizja e drejtuar e:
a) protoneve
b) neutroneve
c) elektroneve
d) joneve

N nj prues metalik, si drejtim i rryms elektrike sht pranuar:
a) drejtimi i lvizjes s atomeve
b) drejtimi i lvizjes s joneve
c) drejtimi i lvizjes s elektroneve
d) drejtimi i kundrt i lvizjes s elektroneve.
6. N nj qark elektrik dy elektroda jan t zhytura n nj tretsir ( Na2 SO4 ) .

Prcaktoni cila elektrod do t vishet me jonet natrium ( Na +1 ) .
Prgjigje:
a) Katoda sht elektroda e lidhur me polin negativ.
b) Anoda sht elektroda e lidhur me polin pozitiv.
c) Jonet natrium do t shkojn drejt katods.
Tema 2.10 Rryma elektrike n gaze dhe boshllk. Ushtrime

- N kushte t zakonshme gazet jan joprues t elektricitetit.
- Kur fusha elektrike sht shum e fuqishme, rryma elektrike n gaze sht e
dukshme dhe ka formn e nj shkarkese elektrike.
- Rrufeja shoqrohet me nj nxehje t ajrit dhe me nj tingull t fuqishm q
quhet bubullim.
- Dukuria e shkputjes s elektroneve nn efektin termik quhet emision
termoelektronik.
39
FIZIKA 8
- Gazet gjithmon jan prues t elektricitetit. V G
- Rryma elektrike n gaze sht lvizja e drejtuar e joneve pozitive drejt katods
dhe joneve negative dhe elektroneve drejt anods. V G
- Me ndihmn e makins elektrostatike mund t prodhohen shkarkesa
elektrike. V G
- N boshllk rryma elektrike sht lvizja e drejtuar e joneve negative. V G

Rryma elektrike n gaze sht:
a) lvizje e drejtuar e elektroneve
b) levizje e drejtuar e protoneve
c) lvizje e drejtuar e neutroneve
d) lvizje e drejtuar e elektroneve, joneve pozitive dhe negative.

Rryma elektrike n boshllk sht:
a) lvizje e drejtuar e elektroneve nga anoda n katod
b) lvizje e drejtuar e joneve pozitive nga katoda n anod
c) lvizje e drejtuar e joneve negative nga anoda n katod
d) lvizje e drejtuar e elektroneve termoelektronik nga katoda n anod.
6. A kalon rrym n qark kur mbyllet elsi? Pse?

Prgjigje: Npr qark nuk kalon rrym. Elektronet termoelektronik duhet t
lvizin nga katoda n anod dhe jo anasjellas.
Tema 2.12 Test pr vetkontroll

1. Cila nga thniet e mposhtme n lidhje me protonet nuk sht e sakt:
a) jan grimca q kan ngarkes pozitive
b) jan t pranishm n atomet e t gjith elementeve
c) jan n numr t barabart me elektronet
d) kan mas afrsisht t njjt me neutronet
e) ndodhen n brtham bashk me elektronet.
2. Cila nga thniet e mposhtme n lidhje me elektronet sht e gabuar:

a) jan grimca q kan ngarkes negative
b) jan t pranishm n atomet e t gjitha elementeve
c) kan mas pak m t madhe se protonet
d) lvizin rreth brthams.
40
LIBR PR MSUESIN
3. Pr nj thrrmij q ka 19 protone, 20 neutrone dhe 19 elektrone, mund t

themi:
a) ka 20 ngarkesa pozitive
b) ka 19 ngarkesa negative
c) ka 39 grimca gjithsej
d) ngarkesa elektrike e tij sht (-1) njsi.
4. Nj ngarkes elektrike mund t jet:

a) e madhe dhe e vogl
b) madhsi skalare dhe vektoriale
c) pozitive dhe negative
d) elektroasnjanse dhe negative
e) pozitive dhe elektroasnjanse.
5. Dy shufra t elektrizuara trheqin t dyja nj shufr t tret t elektrizuar. Nse

afrojm dy shufrat e para me njra-tjetrn ato:
a) trhiqen
b) shtyhen
c) as nuk trhiqen dhe as nuk shtyhen
d) elektrizohen akoma m shum
e) shkarkohen.
6. Nj shufr qelqi pasi u elektrizua me frkim me nj cop t mndafsht u takua

me nj sfer metalike. Sfera metalike:
a) elektrizohet me ngarkesa pozitive
b) elektrizohet me ngarkesa negative
c) nuk elektrizohet
d) shkarkohet.
7. Cila nga alternativat e mposhtme sht e sakt.

Gjat formimit t nj joni:
a) masa e brthams zvoglohet
b) ngarkesa e brthams rritet
c) ngarkesa e brthams zvoglohet
d) ngarkesa e brthams nuk ndryshon.
8. Cila nga alternativat sht e sakt.

Thrrmija q ka 6 protone, 6 neutrone, 8 elektrone sht:
a) atom elektroasnjans
b) jon pozitiv me ngarkes (+2 njesi)
c) jon negativ me ngarkes (-2 njsi)
9. Nj shufr plastike frkohet me nj cop t lesht, ndrsa nj shufr qelqi me
41
FIZIKA 8
mndafsh. far ndodh kur i afrojm? Pse?

Prgjigje: Shufrat do t trheqin njra-tjetrn. Ato elektrizohen me ngarkesa me
shenja t kundrta.
10. far do t ndodh me flett e nj elektroskopi t ngarkuar, nse ai takohet

me nj sfer metalike elektroasnjanse:
a) hapen m shum b) nuk lvizin fare
c) mbyllen dhe pastaj hapen d) mbyllen pak
12. Sfern e nj elektroskopi elektroasnjans e takojm me nj shufr t ngarkuar

negativisht dhe m pas shufrn e largojm. Prcaktoni:
a) si do t ngarkohet elektroskopi dhe llojin e ngarkess
b) si do t jet ngarkesa e elektroskopit pas largimit t shufrs
c) si do t jet ngarkesa e elektroskopit nse sfern e tij e prekim me gisht.
Prgjigje:
a) Elektroskopi do ngarkohet me takim nga shufra dhe ngarkesa e tij do t jet
negative.
b) Pas largimit t shufrs elektroskopi do vazhdoj t jet i ngarkuar negativisht.
c) Nse sfern e prekim me gisht, elektroskopi do shkarkohet.
42
LIBR PR MSUESIN
LENDA: FIZIK
KLASA: VIII
Tema 3.1: lvizja e njtrajtshme

OBJEKTIVAT: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
Niveli baz: T prkufizoj shpejtsin e trupit dhe t tregoj se kur nj trup
kryen lvizje t njtrajtshme.
Niveli mesatar: T ndrtoj grafikun e rrugs dhe shpejtsis n lidhje me kohn
pr lvizjen e njtrajtshme.
Niveli i lart: T llogaris rrugn dhe shpejtsin n lvizjen e njtrajtshme.
Konceptet kryesore: shpejtsi, rrug, koh, simbolet e tyre, njsit.
STRUKTURA E MESIMIT
Fazat e
Strategjit msimore Veprimtarit e nx. Organizimi i nx
strukturs
Diskutim pr njohurit Pun me gjith
Parashikim Diskutim i ideve
paraprake klasn
Paraqitja grafike e
Ndrtim D- D M Pun n grupe
infomacionit
T nxnit n
Prforcim Rishikim n dyshe Pun n ifte
bashkveprim
PARASHIKIM: Diskutim pr njohurit paraprake.

Rendit Grupo Emrto
a) n tabel shnoj konceptet prehje e lvizje. U lihet nx. 3 minuta koh q t
shkruajn sa m shum fjal q lidhen me to. (p.sh: makina, pema, shoferi,
vendndodhje, trup referimi, trajektore, kali, kalorsi, piloti, avioni etj)
b) nx. punojn n grupe bashkpunuese sipas karakteristikave t prbashkta.
U shprndaj blloqe t vogla letre q ata t shnojn termat dhe tì kalojn
npr grupe. Duhet t paktn t sigurojm 3 terma pr grup.
c) nx. shqyrtojn grupimet e tyre dhe vendosin pr nj emrtin t prshtatshm,
i cili shkruhet n nj cop letr dhe prdoret si titull pr seciln nnlist.
Secili grup shkmben kategorizimet e tij dhe shpjegon arsyen themelore
pr organizimin e lists (p.sh.: emrtimi pr lvizjen mund t prfshij,
makina n lidhje me pemn ndryshon vendodhje, lvizjen).
(piloti nuk ndryshon vendndodhjen n lidhje me aeroplanin, prehje).
Nx. pyeten far din pr lvizjen, prehjen, trupin e referimit, trajektoren dhe
llojet e saj.
43
FIZIKA 8
M pas shpjegoj se shpejtsia e trupit prcaktohet jo vetm nga vlera numerike, por
edhe nga drejtimi i saj, e cila paraqitet me shigjet. Drejtimi i shigjets tregon drejtimin
e shpejtsis s trupit, kurse gjatsia tregon vlern numerike t shpejtsis.
Nx. iu drejtohen disa pyetje:
sht lvizja e njtrajtshme?
Si llogaritet rruga n lvizjen e njtrajtshme?
NDRTIM I NJOHURIVE
N tabel shnoj shembullin:

Nj vetur lviz n mnyr t njtrajtshme dhe pas 4 s ka prshkuar rrugn prej
20 m. Sa rrug prshkon ajo pas 10 s?
U lihet koh nx. q t mendohen. N tabel ngre 2 nx. pr zgjidhjen e ushtrimit.
l 20 m
v= = = 5ms
t 4s
Po nga kjo lidhje gjejm q rruga e prshkuar pas 10 s sht:
l = v t = (5 m s)(10 s) = 50 m
M pas n fletore ndrtohet grafiku i rrugs dhe i shpejtsis n lidhje me kohn

duke u mbshtetur tek t dhnat e tabelave. A ndryshon shpejtsia n lvizjen e
njtrajtshme?
N intervale kohe t Shpejtsia

v=l t
= prshkon rrug t nuk
= ndryshon
l= v t
Si llogaritet
Prkufizimi V,l,t
t =l v
Lvizja e
njtrajtshme
Shembuj Paraqitja
grafike e
shpejtsis
Makina do 1 s
prshkon
l = 5m
44
U PRFORCIMI RISHIKIM N DYSHE

U
LIBR PR MSUESIN
Kategorit e informacionit
Prkufizimi,
Si llogariten l, v, t,
Paraqitja grafike e shpejtsis.
PRFORCIMI RISHIKIM N DYSHE
Nx. do t punojn ushtrimin 1, 2, 3, 4. Pas puns individuale ata do t diskutojn

n dyshe dhe shkmbejn mendimet e tyre pr zgjidhjen e ushtrimit. Un vzhgoj
punn e tyre dhe nj nx. prgjigjet.
Nx. vlersohen pr mnyrn si e prkufizojn lvizjen e njtrajtshme dhe
shpejtsin e saj dhe pr llogaritjen e rrugs dhe shpejtsis, duke zbatuar
formulat prkatse.
Ushtrime
- Nse trupi me kalimin e kohs nuk e ndryshon vendndodhjen, ai sht n prehje.
- Sa m e madhe sht shpejtsia e trupit, aq m e gjat sht shigjeta q e paraqet
at.
- Gjat lvizjes s njtrajtshme, shpejtsia e trupit nuk ndryshon.
- Grafiku shpejtsi-koh sht nj drejtz paralel me boshtin e kohs.
- Shpejtsia e trupit tregon rrugn q prshkon trupi n nj koh t
caktuar. V G
- Njsia e shpejtsis sht metr pr sekond. V G
- Shpejtsia e nj trupi sht e prcaktuar kur jepet vetm vlera numerike
e saj. V G
- Nj trup kryen lvizje t njtrajtshme, nse n intervale t fardoshme t
barabarta, prshkon rrug t barabarta. V G
4. Cila nga formulat shrben pr t njehsuar shpejtsin e trupit n lvizjen

drejtvizore t njtrajtshme:
l t
a) v = l + t b) v = l t c) v = d) v =
t l
5. Nj autobus lviz n mnyr t njtrajtshme me shpejtsi 36 km ore . Rruga q
prshkon ai pr 75 minuta sht:
a) 40km b) 45km c) 50km d) 55km
6. Bni plotsimet n figur, nse lvizja e veturs sht e njtrajtshme. Sa sht

rruga nga 2 s n 4 s?
45
FIZIKA 8
Prgjigje: Rruga e veturs nga 2 s n 4 s sht 20.
7. Nj makin lviz n mnyr t njtrajtshme me shpejtsi 60 km ore . Rrugn

prej 180km ajo e prshkon pr:
a) 2 or b) 3 or c) 4 or d) 5 or
8. Ktheni n metr pr sekond njsit e mposhtme:

a) 180 m min b) 2.4 km min c) 108 km h d) 61.2 km h
Prgjigje: (a) 180 m min = 3 m s ; (b) 2.4 km min = 40 m s ; (c)
108 km h = 30 m s (d) 61.2 km h = 17 m s
Tema 3.2 Lvizja e ndryshueshme. Shpejtsia mesatare.

Ushtrime

- Gjat lvizjes s tyre trupat e ndryshojn shpejtsin e lvizjes.
- Madhsia fizike q karakterizon lvizjen e ndryshueshme sht shpejtsia
mesatare e lvizjes.
- Shpejtsia mesatare tregon rrugn q prshkon mesatarisht trupi n njsin e
kohs.
- Shpejtsia mesatare e lvizjes s nj trupi nuk sht e barabart me shumn e
shpejtsive t lvizjes s tij.
- N lvizjen e ndryshueshme, trupi n intervale kohe t barabarta, kryen rrug t
barabarta. V G
- N lvizjen e ndryshueshme, shpejtsia e trupit n pjes t ndryshme t
trajektores s lvizjes t tij sht e ndryshme. V G
- Me ann e shpejtsis mesatare mund t gjenden rrugt gjat intervaleve t
ndryshme t kohs. V G
- Shpejtsimatsi mat vlern e shpejtsis s astit pr intervale shum t vogla
t kohs. V G
5. Nj motoiklist lviz me shpejtsi 35 km h pr 2 or dhe me shpejtsi 15 km h
pr 2 or t tjera. Njehsoni shpejtsin mesatare t lvizjes s motoiklistit.
Prgjigje:
l1 35 km h =
= 2h 70km l2 15 km h =
= 2h 30km
l p = 70km + 30km = 100km t p = 2h + 2h = 4h
100km
vmes
= = 25 km h
4h
46
LIBR PR MSUESIN
6. Nj trup pr 2 minuta lvizi me shpejtsi mesatare 5 m s . Rruga q prshkon

ai sht:
a) 500m b) 600m c) 700m d) 800m
7. Nj atlet vrapon me shpejtsi 4 m s pr 2 min dhe m pas me shpejtsi 3m s
pr 1min e 20s . Njehsoni shpejtsin mesatare me t ciln ka vrapuar atleti.
Prgjigje:
l1 = 4 m s 120 s = 480m l2 = 3 m s 80 s = 240m
l p = 480m + 240m = 720m t p = 120 s + 80 s = 200 s
720m
vmes
= = 3.6 m s
200 s ;;
8. Nj aeroplan q lviz me shpejtsi mesatare 720 km h , rrugn prej 900km do
t prshkoj pr:
a) 1h b) 1.25h c) 1.5h d) 2h

1. Cila nga madhsit fizike t mposhtme jan t domosdoshme pr t llogaritur
shpejtsin e lvizjes s nj trupi:
a) koha dhe shpejtsia
b) rruga dhe shpejtsia
c) rruga dhe koha
d) asnjra prej tyre.
2. Si duhet t kuptohet fakti q nj trup lviz me shpejtsi 60 km h :

a) q trupi gjat kohs q ka lvizur ka prshkuar rrugn prej 60km
b) q trupi pr 60h ka prshkuar rrugn prej 1km
c) q trupi gjat 60h q ka lvizur ka prshkuar rrugn prej 60km
d) q trupi n do or t lvizjes s tij prshkon rrugn prej 60km .
3. Dy makina A dhe B lvizin me shpejtsi v A = 54 km h dhe vB = 15 m s . Si jan

vlerat e shpejtsive n lidhje me njra-tjetrn:
a) v A = vB
b) v A vB
c) v A vB
d) vlerat e shpejtsive nuk mund t krahasohen
47
FIZIKA 8
4. Nj makin pjesn e par t rrugs prej 30km e prshkoi me shpejtsi 54 km h

ndrsa rrugn prej 40km e prshkoi pr 1ore . Njehsoni shpejtsin mesatare me
t ciln ka lvizur makina.
Prgjigje:
30km
=t1 0.6h ; t p= 0.6h + 1h= 1.6h
54 km h
l p = 30km + 40km = 70km
70km
vmes
= = 43.8 km h
1.6h
5. Nga qyteti A u nis drejt qytetit B nj makin me shpejtsi mesatare 35 km h .
N t njjtn koh u nis nga qyteti B n drejtim t qytetit A nj makin tjetr me
shpejtsi 25 km h . Pas sa orsh u takuan t dy makinat, nse largsia ndrmjet
dy qyteteve sht 210km .
Prgjigje:
Meq koht e lvizjes s dy makinave jan t njjta, ather:
=l1 35 km h =
t ; l2 25 km h t ;
l p= l1 + l2 , zvendsojm dhe marrim:
210km = 35 km h t + 25 km h t = t (35 + 25) = t 60
210km
=t = 3.5h
60 km h
6. Nj trup pr 2 sekonda lvizi me nj shpejtsi konstante 2 m s dhe pr 3
sekonda t tjer me shpejtsi 4 m s . Shpejtsia mesatare me t ciln ka lvizur
trupi sht:
a) 1.2 m s b) 2.2 m s c) 3.2 m s d) 4.2 m s
Tema 3.4 Lvizja njtrajtsisht e ndryshuar. Nxitimi. Ushtrime

- N lvizjen e prshpejtuar, nxitimi i trupit sht pozitiv.
- N lvizjen e ngadalsuar, nxitimi i trupit sht negativ.
- Nse trupi niset nga prehja, shpejtsia fillestare e tij sht zero.
48
LIBR PR MSUESIN
- Sa m i pjerrt t jet grafiku i varsis s shpejtsis n lidhje me kohn, aq m

i madh sht nxitimi i nj trupi.
- Lvizja gjat s cils trupi n intervale kohe t barabarta e ndryshon shpejtsin
me t njjtn vler, quhet lvizje e njtrajtshme. V G
- Nse shpejtsia fillestare sht zero, nxitimi njehsohet me
v
formuln: a = . V G
t
- N lvizjen njtrajtsisht t ngadalsuar nxitimi sht pozitiv. V G
- N lvizjen njtrajtsisht t ndryshuar, gryfiku i shpejtsis n lidhje me kohn
sht vij e drejt. V G
4. Nj iklist do 3s e rrit shpejtsin me 9 m s . Nxitimi me t cilin lviz trupi

sht :
a) 1m s 2 b) 2 m s 2 c) 3m s 2 d) 4 m s 2
5. Nj trup niset nga prehja dhe fillon t lviz me nxitim 3.5 m s 2 . Pas 1 minute
ai ka prshkuar rrugn prej:
a) 112m b) 122m c) 132m d) 142m
6. Nj makin q po lvizte me shpejtsi v0 = 15 m s , fillon t frenoj deri sa

ndalet pas t = 10 s . Njehsoni:
a) nxitimin me t cilin frenon makina
b) rrugn q prshkon makina nga momenti q filloi t frenoj deri sa ndalet.
Prgjigje:
v v0 0 15
a= = = 1.5 m s 2 , lvizja sht e ngadalsuar.
t 10
a t2
l = v0 t + = 75m
2
7. Gjeni nxitimet e trupave, grafikt e shpejtsive t t cilve ne lidhje me kohn
jepen n figur.
6m s 6m s
Prgjigje:
= a1 = 3 m s 2 dhe=
a2 = 1 m s 2
2s 6s
49
FIZIKA 8

1. Nxitimi prcaktohet si:
l v v0 v v0 l
a) a = b) a = c) a = d) a =
t t l v v0
2. Nj trup niset nga prehja dhe fillon t lviz me nxitim 0.5 m s 2 . Pas sa kohe
shpejtsia e tij do t jet 40 m s .
a) 20s b) 40s c) 80s d) 100s
3. Nj makin q po lvizte me shpejtsi 54 km h , frenon dhe ndalon pr 15s .

Njehsoni nxitimin me t cilin frenon makina dhe rrugn q prshkon ajo deri sa
ndalon.
Prgjigje:
v v0
=v0 54
= km h 15 m s ; a = = 1 m s 2
t
at 2
l =v0t + =225m 112.5m =112.5m
2
4. Duke iu referuar t dhnave t tabels, prcaktoni:

a) llojin e lvizjes q kryen trupi
b) nxitimin me t cilin ka lvizur ai.
Prgjigje:
a) Trupi kryen lvizje t prshpejtuar.
b) Nxitimi sht: a = 2.5 m s 2
5. Nj trup e ndryshoi shpejtsin e tij nga 16 m s n 20 m s pr 25s . Vlera e

nxitimit t lvizjes s tij sht:
a) 0.16 m s 2 b) 0.32 m s 2 c) 0.48 m s 2 d) 0.64 m s 2
6. Nj trup niset nga prehja dhe pr 20s arrin shpejtsin 50 m s . Njehsoni
rrugn e prshkuar nga trupi gjat ksaj kohe.
v 50 m s
Prgjigje: a= = = 2.5 m s 2
t 20 s
at 2
=l = 500m
2
50
LIBR PR MSUESIN
LNDA: FIZIK
KLASA: 8
TEMA 3.6: RNIA E LIR

OBJEKTIVAT: N fund t ors s msimit nx. t jet i aft:
Niveli baz: T jap kuptimin e rnies s lir t trupave.
Niveli mesatar: T jap kuptimin e nxitimit s rnies s lir t trupave.
Niveli i lart: T prdor formulat e nxitimit t rnies s lir.
KONCEPTET KRYESORE: Rnia e lir, lartsia, shpejtsia, nxitimi i rnies s
lir.
STRUKTURA E MSIMIT:
Strategjit Veprimtarit e Organizimi i

Fazat e strukturs
msimore nx. nx.
Diskutim pr Nxitja e
Parashikim Pun n grupe
njohurit paraprake diskutimit
T lexuarit T lexuarit
Ndrtim i njohurive Pun n grupe
ndrveprues ndrveprues
Paraqitja grafike e Pun
Prforcim Harta e koncerpteve
informacionit individuale
PARASHIKIM: DISKUTIM PR NJOHURIT
PARAPRAKE
Bj nj diskutim paraprak pr njohurit q kan nx. pr rnien e lir. Klasa ndahet
n 3 grupe. N tabel shnoj pyetjet.
Grupi 1: Pse bie molla n tok?
Grupi 2: far lvizje kryen molla gjat rnies s saj?
Grupi 3: Trego raste konkrete t rnies s lir.
Nx. u lihet 2 minuta koh pr prgatitjen e prgjigjeve t pyetjeve dhe 1 minut
pr diskutimin e tyre me shokun e banks. Prgjigjet e nx. shnohen n tabel.
M pas arrihet n prfundim se molla lviz nn veprimin e forcs s rndess
duke kryer kshtu rnie t lir. Themi se rnia e lir sht lvizje e ndryshueshme
sepse shpejtsia e molls gjat rnies ndryshon. Diskutohen rastet konkrete t
sjell nga nx. pr rnien e lir.
51
FIZIKA 8
NDRTIMI I NJOHURIVE: UDHZUESI I T LEXUARIT

NDRVEPRUES
Ndahet klasa n grupe me nga 4 nx. dhe lihen t lir t lexojn tekstin pr 10
minuta. M pas shkruaj n tabel pyetjet pr secilin grup.
1. A lviz trupi me nxitim gjat rnies s lir? Pse?
2. Cili nga shkenctart zhvilloi eksperimentet e para pr rnien e lir dhe
n far prfundimesh arriti?
3. Sa sht vlera e sakt e nxitimit t rnies s lir? Po e prafrta?
4. Si do ta llogarisim lartsin q prshkon trupi gjat kohs kur shpejtsia
fillestare sht 0? Si arritt n kt prfundim?
5. Shkruani formuln e shpejtsis s trupit n fund t rnies s lir. Ku e
mbshtetni mendimin tuaj?
U lihet nx. 5 minuta koh q tì prgjigjen pyetjeve t dhna dhe m pas fillojm
me diskutimet sipas grupeve. Shkruhen prgjigjet n tabel.
1. Trupi lviz me nxitim gjat rnies s lir sepse rnia e lir ishte lvizje e
ndryshueshme.
2. Eksperimentet e para i zbuloi Galileo Galilei q arriti n prfundimin se t
gjith trupat bien me t njjtin nxitim.
3. Vlera e sakt e nxitimit t rnies s lir sht 9.8 m s 2 dhe vlera e prafrt
10 m s 2 .
gt 2
4. Kur shpejtsia fillestare sht 0, lartsia sht: h = dhe v= g t
U drejtoj nx. pyetje: 2
ndodh me nxitimin dhe shpejtsin e trupit q lviz vertikalisht lart? Shkruhen
formulat
Kur shpejtsia fillesatare nuk sht 0:
gt 2
h v0t +
= dhe v = v0 + g t
2
Lvizja e trupit kur hidhet vertikalisht lart sht e ngadalsuar sepse shpejtsia e
trupit vjen duke u zvogluar. Nxitimi n kt rast sht: g = 10 m s 2
PRFORCIMI: Harta e koncepteve

N drras vizatoj nj drejtkndsh, ku shnoj rnia e lir. Secili nga nx. do t
plotsoj n fletore kt hart konceptesh e m pas do t plotsohet n drras.
52
LIBR PR MSUESIN
V0 = 0 E prshpejtuar bie
vertikalisht posht
h = gt2/ 2 g>0
v = gt
Nxitimi RNIA Lvizje e

sht i E LIR ndryshueshme
njjt
v0 nuk sht 0 E ngadalsuar

lviz vertikalisht lart
v = v0 + g t g<0
gt 2
h v0t +
=
2
Punohet nga nx. ushtrimi 1, 2, 3.

Detyr shtpie 4, 5, 6.
Punohet nga nx. ushtrimi 1, 2, 3.

VLERSIMI I NXNSVE
Meq
Detyrpuna
shtpien grup
4, 5, 6. z vendin kryesor n kt or msimi, bj vlersimin me
not t nx. q jan vzhguar edhe or m par dhe si ka kontribuar ai n grupin e
VLERSIMI I NXNSVE
tij. Bj vlersim me shkrim n fletore pr disa nga nx. q do t m shrbejn pr
U
vlersim
Meq punannort
grup n vazhdim.Vlersoj
z vendin kryesor n kt ornx. n punn
msimi, individuale
bj vlersimin pr
me not t nx.plotsimin e
q jan vzhguar
harts s m
edhe or koncepteve,
par dhe si kagjithashtu
kontribuar aistimuloj
n grupin eme fjal
tij. Bj nx. eme
vlersim dobt
shkrimpr pjesmarrjet
n fletore pr disa ngae
tyre
nx.n diskutim.
q do t m shrbejn pr vlersim n ort n vazhdim.Vlersoj nx. n punn individuale pr
plotsimin e harts s koncepteve, gjithashtu stimuloj me fjal nx. e dobt pr pjesmarrjet e tyre n
diskutim.
Ushtrime
- Kur trupi bie nga nj lartsi n tok, rnia e lir sht lvizje njtrajtsisht e
prshpejtuar.
- Kur trupi hidhet vertikalisht nag posht-lart, rnia e lir sht lvizje njtrajtsisht
e ngadalsuar.
- Gjat rnies s lir, pr intervale kohe t barabarta, shpejtsia ndryshon me t
njjtn vler.
- Vlera e nxitimit me t ciln bie nj trup nga nj lartsi sht 10 m s 2 .
- Trupat kryejn rnie t lir dhe n munges t forcs s rndess. V G
53
FIZIKA 8
- Kur trupi bie nga lart-posht, nxitimi i rnies s lir sht pozitiv. V G
- Gjat rnies s lir, trupat me masa t ndryshme, lvizin me nxitime t
ndryshme. V G
- Gjat rnies s lir, trupat me masa t ndryshme, bien me shpejtsi t
ndryshme. V G
4. Nga lartsia 80m lshohet pa shpejtsi fillestare nj trup.

Trupi do ta prek tokn, pas:
a) 4s b) 8s c) 16s d) 32s
Shpejtsia me t ciln trupi godet tokn sht:
a) 40 m s b) 80 m s c) 160 m s d) 320 m s
5. Nj trup hidhet vertikalisht lart me shpejtsi fillestare v0 = 18 m s . Njehsoni

shpejtsin dhe lartsin e trupit pas 3s .
Prgjigje: Meq trupi ngjitet vertikalisht lart, lvizja sht e ngadalsuar dhe
g = 10 m s 2 . Njehsojm kohn gjat s cils trupi arrin lartsin maksimale
dhe shpejtsia e tij bhet 0.
v v0 18
g
= = t = 1.8s . Njehsojm lartsin maksimale pr t = 1.8s .
t 10
gt 2
hmax =v0t + =16.2m
2
Pas 1.8 sekondash, trupi kryen rnie t lir. Njehsojm shpejtsin e trupit pas
1.2 sekondave t mbetura nga koha e prcaktuar n ushtrim. (3s 1.8s = 1.2 s )
v = g t = 10 m s 2 1.2 s = 12m /s.
Pas 3 sekondash trupi do t jet duke zbritur nga lart-posht dhe shpejtsia e tij
sht 12 m s .
Pas 3 sekondash trupi do t ndodhet n lartsin:
gt 2
h =v0t + =9m
2
6. Njehsoni lartsin nga e cila bie nj trup pa shpejtsi fillestare dhe prek tokn
gt 2
pas 8s . Prgjigje: =
h = 320m
2
54
LIBR PR MSUESIN
Tema 3.8 Inercia dhe masa. Ushtrime

- Inercia sht vetia q e shfaqin t gjith trupat n natyr.
- Nj trup me mas m t madhe sht m inert se nj trup me mas m t vogl.
- Trupat me mas m t vogl kan m t vogl.
- Nse mbi trupat nuk ka veprime t jashtme, ata ruajn gjendjen n t ciln
ndodhen. V G
- Inercia sht vetia gjat se cils trupat ruajn vetm gjendjen e tyre
t lvizjes. V G
- Pr t ndryshuar gjendjen e nj trupi me mas t madhe, duhet t veprojm me
nj forc t madhe. V G
4. Pse frutat bien kur shkundim degt e pemve?

Prgjigje: Frutat bien pr shkak t veprimeve t jashtme q i detyron ato t
ndryshojn gjendjen e prehjes.
5. Pse kur nj makin lviz prgjat nj kthese pasagjert shmangen duke iu

larguar qendrs s kthess?
Prgjigje: Sepse trupat pr shkak t inercis duan t ruajn gjendjen n t ciln
ndodheshin.
6. Nj djal sht duke lvizur mbi kal. Prse kur kali ngalon menjher, djali
shkon prpara?
Prgjigje: Sepse djali tenton t ruaj gjendjen n t ciln ndodhej, at t lvizjes.
7. Nj shishe qndron n prehje mbi nj pecet. A do t bjer shishja nse trheqim

me shpejtsi pecetn? Pse?
Prgjigje: Shishja nuk do t bjer pr shkak t inercis.
8. Duke iu referuar figurs, komentoni dhe argumentoni secilin rast q paraqitet

n t.
Prgjigje: Trupave me mas m t vogt sht m e leht pr tì ndryshuar
gjendjen sepse kan inerci m t vogl.
55
FIZIKA 8
Tema 3.9 Lidhja e nxitimit me forcn dhe masn. Ushtrime

- Nj ndr efektet e forcs sht se ajo shkakton nxitim t trupit.
- Forca 2F i shkakton trupit me mas m nxitim 2 her m t madh.
- 1N sht forca, e cila i shkakton trupit me mas 1 kg nxitimin 1m s 2 .
- E njjta forc, trupit me mas 2m i shkakton nxitim 2 her m t vogl.
- Nxitimi q fiton nj trup, sht n prpjestim t drejt me forcn q vepron
mbi trupin. V G
- Nxitimi q fiton nj trup sht n prpjestim t drejt me masn
e trupit. V G
- Sa her zvoglohet forca q vepron mbi trupin, aq her rritet nxitimi q
fiton trupi. V G
- Sa her rritet masa e nj trupi, aq her zvoglohet nxitimi q fiton trupi. V G
4. Forca q ushtrohet mbi nj trup rritet tri her. Nxitimi q fiton trupi:
a) rritet tri her; b) nuk ndryshon; c) zvoglohet tri her; d) nuk mund t
prcaktohet.
5. Cila nga formulat e mposhtme shpreh sakt ligjin e Njutonit:
a) a= F m b) a = F m c) m= F a d) a = m F
6. Mbi nj trup forca F1 = 45 N , shkakton nxitimin a1 = 2 m s 2 . Forca F2 = 180 N
do tì shkaktoj trupit nxitimin:
a) a2 = 2 m s 2 b) a2 = 4 m s 2 c) a2 = 8 m s 2 d) a2 = 16 m s 2
7. Vlera e forcs, q i shkakton trupit me mas m = 3.5kg , nxitimin a = 2 m s 2
sht:
a) 3.5N b) 7N c) 10.5N d) 14N
8. Forca F = 12.5 N , i shkakton nj trupi nxitimin a = 25 m s 2 . Masa e tij sht:
a) 0.5kg b) 1kg c) 1.5kg d) 2kg
1. N dy trupa me masa t njjta veprojn dy forca t ndryshme. Nxitimi i trupave

sht:
a) i njjt pr t dy trupat
b) m i madh pr trupin ku vepron forca m e madhe
c) m i madh pr trupin ku vepron forca m e vogl
56
LIBR PR MSUESIN
d) m i vogl pr trupin ku vepron forca m e madhe.
2. Nj forc prej 30N i shkakton nj trupi nxitimin 1.5 m s 2 . Masa e trupit sht:
a) 20kg b) 30kg c) 40kg d) 50kg
3. Trupit me mas 5kg forca 20N , i shkakton nxitimin 4 m s 2 . far nxitimi i

shkakton kjo forc trupit me mas 2kg ?
F 20 N
Prgjigje: =
a = = 10 m s 2
m 2kg
4. Mbi trupin me mas 75kg vepron forca 150N . Njehsoni:
a) nxitimin q fiton trupi nn veprimin e forcs
b) rrugn q bn trupi pr 4s , nse shpejtsia fillestare e tij ka qen 3m s .
Prgjigje:
F
a
a) = = 2 m s2
m
at 2
b) l =v0t + =28m
2
5. Trupi me mas 1.6kg lviz me nxitim 2.5 m s 2 . Forca q vepron mbi t sht:
a) 2.5N b) 4N c) 5.5N d) 7N
6. Nj trup me mas 3.5kg , nn veprimin e nj force lviz n mnyr njtrajtsisht

t ndryshueshme. Gjat 3s , shpejtsia e tij ndryshon nga 3m s n 9 m s .
Njehsoni:
a) nxitimi me t cilin ka lvizur trupi
b) forcn q ka vepruar mbi trupin.
Prgjigje:
v v0
a)
= a = 2 m s2
t
b) F = m a = 7 N
57
FIZIKA 8
Tema 3.12 Rezultantja e dy forcave paralele. Ushtrime

- Rezultantja e forcave paralele me drejtime e kahe t njjta, ka t njjtin drejtim
dhe kah me to.
- Rezultantja e forcave paralele me drejtime t njjta dhe kahe t kundrta ka
drejtim t njjt dhe kahun e forcs m t madhe.
- Nse trupi nn veprimin e forcave qndron n prehje, ato baraspeshojn njra-tjetrn.
- Forca q zvendson veprimin e njkohshm t disa forcave quhet forc
kundrveprimi. V G
- Rezultantja e dy forcave paralele me kahe t njjta gjendet duke i zbritur
ato. V G
- Rezultantja e dy forcave paralele me kahe t kundrta gjendet duke zbritur nga
forca m e madhe forcn m t vogl. V G
- Dy forca paralele me kahe t njjta dhe vlera numerike t barabarta barazpeshojn
njra-tjetrn vetm kur zbatohen n t njjtin trup. V G
4. Mbi trupin vepron forca e frkimit 200N . Njehsoni forcn rezultante nse
vajza ushtron mbi trupin forcn F = 270 N .
Prgjigje: FR = 70 N
5. Duke iu referuar figurs, interpretoni secilin nga rastet e paraqitura.

Prgjigje:
a) N rastin e par forcat jan me drejtime dhe kahe t njjta dhe FR= F1 + F2 .
b) N rastin e dyt forcat jan me drejtime t njjta dhe kahe t kundrta dhe
FR= F1 F2 .
c) N rastin e tret forcat kan drejtime t njjta, kahe t kundrta dhe vlera t
barabarta, pra ato ekuilibrojn njra-tjetrn.
6. Njehsoni forcn rezultante t dy puntorve.

Prgjigje: Rezultantja e forcave t dy puntorve sht zero.
Tema 3.14 Forca e rndess. Pesha. Ushtrime

- Forca e rndess sht e drejtuar gjithmon nga qendra e toks.
- Forca e rndess njehsohet me formuln G= m g .
- Pesha sht forc q ushtrohet nga nj trup mbi siprfaqen e mbshtetjes.
58
LIBR PR MSUESIN
- Pesha P dhe kundrveprimi N nuk ekuilibrohen, sepse jan forca q ushtrohen

mbi trupa t ndryshm.
- do trup q ndodhet pran Toks trhiqet prej saj me forcn e
rndess. V G
- Forca e rndess sht n prpjestim t zhdrejt me masn e trupit. V G
- Pesha dhe masa e trupit prfaqsojn t njjtn madhsi fizike. V G
- Forca e rndess dhe forca kundrvepruese barazpeshojn njra-tjetrn sepse
ushtrohen mbi t njjtin trup. V G
4. Forca e rndess s trupit me mas 15kg sht:
a) 0.15N b) 1.5N c) 15N d) 150N
5. Trupi me mas 2.5kg sht varur n sustn e nj dinamometri. Forca
kundrvepruese e susts sht:
a) 0.25N b) 2.5N c) 25N d) 250N
6. Nj trup mshon mbi nj siprfaqe horizontale me nj forc prej 65N . Masa
e tij sht:
a) 6.5N b) 6.5kg c) 65N d) 65kg
Tema 3.15 Trheqja e gjithsishme. Fusha gravitacionale.

Ushtrime.
- do trup n gjithsi ushtron forc trheqse mbi trupat e tjer.
- Baticat dhe zbaticat jan tregues q .............. trheq Tokn.
- Bashkveprimi gravitacional realizohet me an t fushs gravitacionale.
- Vlera e nxitimit t rnies s lir n nj trup qiellor varet nga masa e tij.
- Toka trheq jo vetm trupat q ndodhen n t, por dhe ato q ndodhen
m larg. V G
- Trupat qiellor nuk bien n Diell sepse forca gravitacionale nuk ndryshon
drejtimin e shpejtsis s tyre. V G
- N trupa qiellor t ndryshm nxitimi gravitacional sht i
ndryshm. V G
- Forca e rndss s nj trupi n Hn sht e njjt me forcn e rndess s tij
n Tok.
V G
Bashkveprimi i trheqjes s gjithsishme realizohet me an t :
59
FIZIKA 8
a) fushs elektrike
b) fushs magnetike
c) fushs elektromagnetike
d) fushs gravitacionale.
6. Pesha e nj njeriu n Tok sht 650N . Sa do t jet pesha e tij n planetin

Mars? Po n planetin Uran? ( g M = 3.8 m s 2 ; gU = 10.8 m s 2 )
Prgjigje:
m = 65kg
PM mg
= = M 247 N
PU mg
= = U 702 N
7. Nse pesha e nj trupi n Tok sht 350N , pesha e tij n Hn do t jet:
a) 46N b) 56N c) 66N d) 76N
1. Vlera q tregon dinamometri pr nj trup t varur n t sht 4N . Kjo vler

prfaqson:
a) peshn e trupit, P
b) forcn e kundrveprimit, N
c) forcn e rndess, G
d) peshn e trupit, P dhe forcn e rndess G.
2. Njsia matse e peshs s trupave sht:

a) (m s 2 ) b) (kg ) c) ( N ) d) (kg m3 )
3. Forca 445N i shkakton nj trupi prej bakri nxitimin prej 5 m s 2 . Vllimi i

ktij trupi sht: (d = 8.9 g cm3 )
a) 10cm3 b) 20cm3 c) 30cm3 d) 40cm3
4. Forca e rndess s nj trupi n planetin Pluton sht 13N . Sa sht forca e

rndess s ktij trupi n Tok? ( g P = 0.4 m s 2 )
Prgjigje:
GP 13 N
m
= = = 32.5kg
g P 0.4 m s 2
60
LIBR PR MSUESIN
G mg
= = 325 N
5. Pesha e trupit me mas 25kg n Hn sht:

a) 50N b) 40N c) 30N d) 20N
6. N engelin e nj dinamometri varim me radh trupat me masa, m1 = 100 g ;

m2 = 450 g ; m3 = 750 g . Njehsoni:
a) peshn q tregon dinamometri pr secilin trup
b) peshn q tregon dinamometri kur varen t gjith trupat s bashku.
Prgjigje:
a) P1 1=
= N , P2 4.5=
N , P3 7.5 N
b) P = 13 N
Tema 3.18 Test pr vetkontroll

N lvizjen e njtrajtshme:
a) nxitimi sht pozitiv
b) nxitimi sht negativ
c) nxitimi sht zero
d) nxitimi nuk mund t prcaktohet

Inercia sht:
a) aftsia e nj trupi pr t ndaluar
b) aftsia e nj trupi pr t lvizur me nxitim
c) aftsia e nj trupi pr t lvizur n mnyr t njtrajtshme
d) aftsia e nj trupi pr t ruajtur gjendjen e lvizjes ose t prehjes.

Mbi dy trupa me masa t ndryshme ushtrohen dy forca t njjta. Nxitimi i trupave
sht:
a) i njjt pr t dy trupat
b) m i madh pr trupin me mas m t madhe
c) m i madh pr trupin me mas m t vogl
d) nuk mund t prcaktohet se nuk njihen vlerat e masave dhe t forcave.

61
FIZIKA 8
Nse nj trup qndron n prehje mbi nj siprfaqe horizontale:

a) G barazpeshohet nga P
b) P barazpeshohet nga N
c) G barazpeshohet nga N
d) N sht sa shuma e P me G .
5. Cila nga formulat shpreh ligjin e dyt t Njutonit:
m
a) F= a t b) F = c) a= m F d) v= a t e) F= a m
a
m
a) P = b) m= P g c) g= m P d) P= m g e) m g P =
1
V
7. Dinamometri sht:
a) mjeti q shrben pr t matur masn e trupit
b) mjeti q shrben pr t matur zgjatimin e susts
c) mjeti q shrben pr t matur shpejtsin e trupit
d) mjeti q shrben pr t matur peshn e trupit.
8. Trupin me mas 100g Toka e trheq me forcn:

a) 10N b) 1kg c) 1N d) 0.1kg e) 0.1N
9. Bni kthimin e njsive matse:

a) 5 km h = 1.4 m s
b) 25 km h 7 m s
c) 36 km h = 10 m s
d) 1 m s = 3.6 km h
e) 5 m s = 18 km h
f) 50 m s = 180 km h
10. Nj trup pr 3min lviz me shpejtsi mesatare 2.5 m s . Rruga q prshkon

ai sht:
a) 400m b) 450m c) 500m d) 550m
62
LIBR PR MSUESIN
11. Nj makin q po lvizte me shpejtsi 6.5 m s , fillon t frenoj deri sa ndalet

pas 5s . Njehsoni:
a) nxitimin me t cilin frenon makina
b) rrugn q prshkon makina nga momenti q filloi t frenoj deri sa ndalet.
Prgjigje:
v v0 6.5
a) a = = = 1.3 m s 2
t 5
2
at
b) l =v0t + =32.5 16.25 =16.25m
2
12. Nj trup hidhet vertikalisht lart me shpejtsi fillestare v0 = 12 m s . Njehsoni

shpejtsin dhe lartsin e trupit pas 2s .
Prgjigje:
Meq trupi ngjitet vertikalisht lart, lvizja sht e ngadalsuar dhe g = 10 m s 2
Njehsojm kohn gjat s cils trupi arrin lartsin maksimale dhe shpejtsia e
tij bhet 0.
v v0 v0
g= t
= = 1.2 s
t g
Njehsojm lartsin maksimale pr t = 1.2 s
gt 2
hmax = v0t + =14.4 7.2 = 7.2m
2
Pas 1.2 sekondash, trupi kryen rnie t lir. Njehsojm shpejtsin e trupit pas 0.8
sekondave t mbetura nga koha e prcaktuar n ushtrim. ( 2s -1.2s = 0.8s)
v = v0 + gt =12 m s + 8 m s = 20 m s
Pas 2 sekondash trupi do t jet duke zbritur nga lart-posht dhe shpejtsia e tij
sht 20 m s
Pas 2 sekondash trupi do t ndodhet n lartsin:
gt 2
h =v0t + =4m
2
13. Si duhet t jen drejtimet dhe kahet e forcave 15N dhe 30N n mnyr q
rezultantja e tyre t jet nj her 45N dhe nj her 15N . Paraqitini ato grafikisht,
duke pranuar marrveshjen 1cm 10 N .
63
FIZIKA 8
Prgjigje:
a) Nse rezultantja e forcave sht 45N, forcat jan me drejtime dhe kahe t
njjta.
b) Nse rezultantja e forcave sht 15N, forcat jan me drejtim t njjt dhe kahe
t kundrta.
Tema 4.1 Energjia kinetike dhe energjia potenciale. Ushtrime

- Fuqia sht puna e kryer nga trupi n njsin e kohs.
- Nse nj trup kryen lvizje rrotulluese rreth nj boshti vetiak, ai zotro energji
kinetike.
- Energjia potenciale e nj trupi sht energji potenciale e bashkveprimit t
sistemit trup-Tok.
- Kur nj sust sht e shformuar, ajo sht e aft t kryej pun.
- Puna dhe fuqia shprehin t njejtn madhsi fizike. V G
- Nj trup q sht n lvizje zotron energji sepse sht i aft t
kryej pun. V G
- Energjia kinetike varet vetm nga masa e trupit. V G
- Energjia potenciale varet nga forca e rndess dhe lartsia n t ciln
ndodhet trupi.
V G
4. Cila nga formulat e mposhtme prdoret pr njehsimin e puns:
F s
a) A = b) A= F + s c) A= F s d) A = e) A= F s
s F
5. Nj top bulingu me mas 3.5kg lviz me shpejtsi 4 m s . Puna m e madhe
q mund t kryej trupi sht:
a) 50J b) 52J c) 54J d) 56J
6. Nj trup q lviz me shpejtsi 3m s , zotron nj energji kinetike prej 36J .

Masa e trupit sht:
a) 2kg b) 4kg c) 6kg d) 8kg
7. Trupi me mas 11.5kg ndodhet n lartsin 20m nga siprfaqa e toks.

Njehsoni:
a) Energjin potenciale t trupit
b) Punn m t madhe q mund t kryej ai.
64
LIBR PR MSUESIN
Prgjigje:
E p mgh
a) = = 2300 J
A E=
b) = p mgh
= 2300 J
8. Nj vin duke ngritur nj ngarkes n lartsin 18m , kreu punn prej 9000J
Njehsoni:
a) Energjin potenciale t ngarkess
b) Masn e tullave.
Prgjigje:
Ep
a) E p= A= mgh= 9000 J b) =
m = 50kg
gh
Tema 4.2 Energjia mekanike dhe ligji i ruajtjes s saj. Ushtrime

- Nj trup q ndodhet n nj lartsi dhe sht n lvizje zotron energji mekanike.
- Kur trupi ndodhet n prehje n nj lartsi t caktuar, energjia mekanike e tij
sht e barabart me energjin potenciale.
- Kur trupi hidhet vertikalisht lart me nj shpejtsi t caktuar, energjia mekanike
e tij sht e barabart me energjin kinetike.
- Skiatori q zbret nga maja e nj mali zotron energji potenciale dhe energji
kinetike.
- Energjia potenciale e nj trupi mund t shndrrohet n energji kinetike dhe
anasjelltas. V G
- Shuma e energjis kinetike me energjin potenciale t trupit quhet
energji termike. V G
- Energjia mekanike sht gjithnj m e madhe se shuma e energjis kinetike dhe
potenciale. V G
- Gjat rnies s nj trupi, lartsia e tij zvoglohet ndrsa shpejtsia e lvizjes s
tij rritet. V G
4. Energjia mekanike e nj trupi q e ka energjin potenciale 22J dhe energjin

kinetike 18J sht:
a) 4J b) 16J c) 32J d) 40J
5. Nj trup e ka energjin mekanike 94J . Nse energjia kinetike e trupit sht
65
FIZIKA 8
37J , energjia potenciale e tij do t jet :

a) 37J b) 47J c) 57J d) 67J
6. Komentoni shndrrimet energjitike q ndodhin gjat zbritjes s skiatorit nga

mali.
Prgjigje: N fillim skiatori zotron energji potenciale (t lartsis), vlera e s
cils sht maksimale. Gjat zbritjes, energjia potenciale zvoglohet (zvoglohet
lartsia) dhe energjia kinetike rritet (trupi lviz me shpejtsi). N fund t malit,
energjia potenciale bhet 0, ndrsa energjia kinetike ka vler maksimale.
7. Energjia mekanike e nj trupi sht 100J . Energjia kinetike e tij sht 4 her
m e madhe se energjia potenciale. T njehsohet secila energji e trupit.
Prgjigje: E=
m Ek + E p
Ek =4 E p Em =4 E p + E p , prej ktej marrim:
E p E=
= m 5 20 J , ndrsa Ek =
4 20 J =
80 J
8. Nj trup lshohet nga lartsia h = 10 m . Gjeni me ligjin e ruajtjes s energjis

shpejtsin e trupit pasi ka prshkuar gjysmn e lartsis.
1. Dy trupa me masa t njjta ndodhen, i pari n lartsin h dhe i dyti n lartsin

2h . Raporti i energjis s trupit t par me trupin e dyt sht:
a) Ek1 Ek 2 = 1 4 b) Ek1 Ek 2 = 1 2
c) Ek1 Ek 2 = 2 1 d) Ek1 Ek 2 = 4 1
2. Duke iu referuar t dhnave t figurs, njehsoni energjit potenciale pr secilin

trup. Cili ka energji m t madhe dhe sa her m t madhe?
Prgjigje:
a) Ek1 = 4mgh ; Ek 2 = 2mgh ; Ek 3 = 2mgh
b) Ek1 Ek 2 dheE
= k 3 ; Ek 1 Ek 2 dheEk1 2 Ek 3
2=
3. Nj trup i ndodhur n lartsin 90m nga siprfaqa e toks e ka energjin

potenciale 900J . Njehsoni energjin potencilale t tij n 2 3 dhe 1 3 e lartsis.
Prgjigje:
a) meq energjia potenciale sht n prpjestim t drejt me lartsin e trupit,
kemi:
66
LIBR PR MSUESIN
2 1
E p1 = E p =600 J dhe E p 2 = E p =300 J
3 3
4. Nj kuboid rrshqet me shpejtsi fillestare 2 m s nga lartsia 1.5m e nj rrafshi
t pjerrt. Njehsoni shpejtsin e kuboidit n fund t rrafshit t pjerrt, duke mos
marr parasysh forcat e frkimit.
Prgjigje:
m v2
a) E=
m Ek1 + E p1 ; Ek1= = 2 m ; E p1 = m g h = 15 m
2
Em= 17 m
b) N fund t rrafshit t pjerrt, lartsia e kuboidit sht 0. Energjia kinetike e tij
sht sa energjia mekanike e trupit n lartsin 1.5m .
m v2 34
Ek 2 = Em ; E=
k2 v
=
2 m
5. Nj trup me mas 0.5kg zotron nj energji mekanike prej 400J . Nse
energjia kinetike e tij n nj ast t dhn sht 250J , njehsoni lartsin n t
ciln ndodhet trupi.
Prgjigje:
Em = Ek + E p E p = Em Ek
E p = 400 J 250 J = 150 J
Ep
=h = 30m
m g
6. Nj lavjerrs me mas 300g , shmanget nga pozicioni i ekuilibrit duke u ngritur
n lartsin 20cm . Shpejtsia e lavjerrsit kur kalon n pozicionin e ekuilibrit
sht:
a) 0.5 m s b) 1m s c) 1.5 m s d) 2 m s
67

Liber Mesuesi Fizika 8 PDF

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Liber Mesuesi Fizika 8 PDF

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Valbona Agolli

T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2012

TEMA 1.2 Karakteristikat e molekulave dhe atomeve 16

Ky libr i prgatitur nga autort vjen n ndihm t msuesve, t cilt do t zbatojn

Shfrytzimi i orve t lira:

Or Kreu Objektivat e Kreut Tema msimore pr do or msimi Shnime

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

II. Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

15 2. T njoh bashkveprimin e trupave t ngarkuar. 2.4 Elektrizimi me frkim dhe me takim

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Teori 10 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

2. T njehsoj nxitimin e rnies s lir t trupave.

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

2. T njehsoj Ad , Ah , E.M dhe R n rrafshin e pjerrt

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

66 5.8 Karakteristikat e tingujve. Tingujt muzikor

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Tabela: Taksonomia konjitive e Blumit

OBJEKTIVAT E KREUT I: NDRTIMI MOLEKULAR I LNDS

N fund t kreut nxnsi/ja t jet i/e aft:

Metoda: Diskutim, shpjegim, eksperiment.

- Nxnsit sjellin dhe shembuj t tjer.

3. Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta ose t gabuara.

-Nxnsit prgjigjen se prmasat jan shum t vogla. Bhen pyetjet: po kur

3. Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta apo t gabuara.

3. Tregoni nse alternativat jan t vrteta ose t gabuara.

6. Nj fije peri kputet m me lehtsi se nj tel q ka t njjtat prmasa. Prse?

7. Energjia e brendshme termike e trupit:

-Detyr shtpie: Ushtrimi 3 dhe 6. Niveli i lart edhe U.5

3. Tregoni nse alternativat jan t vrteta ose t gabuara:

4. Me ciln nga formulat e mposhtme njehsohet prqendrimi i lnds?

6. N fundin e nj akuariumi ndodhen 40 gur me ngjyra, t cilt zn nj vllim

8. N cilin kub prqendrimi i molekulave sht m i vogl?

Objektivi: n fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

4. Argumentoni prgjigjet e pyetjeve :

5. Prse forcat e bashkveprimit midis molekulave t gazeve jan t paprfillshme?

6. N figur paraqitet vendosja e molekulave n gjendjen e lngt dhe t gazt.

7. Si jan forcat e ndrveprimit molekular ndrmjet molekulave t lngjeve n

8. A ekziston ndonj lidhje midis temperaturs dhe gjendjes s lnds? Argumento

3. Tregoni nse alternativat e mposhtme jan t vrteta ose t gabuara:

4. Me ciln nga formulat e mposhtme njehsohet dendsia e lnds:

5. Nj kub akulli shkrihet plotsisht. Trego madhsit q ndryshojn gjat

7. Vllimi i 8.1 kg alumin sht:

4. Nj kuti me vllim 50cm prmban 52 cop

Prgjigje: Trupi C = d 1.78 g cm3 ; Trupi D = d = 1 g cm3 ;

7. N dy en t shkallzuara kemi hedhur sasi t ndryshme lngjesh, psh.lngun

2. Tregoni nse alternativat jan t vrteta ose t gabuara.

3. Lidh me shigjet elementt e lists s par me ato t lists s dyt.

(3) (a ), (b), (e).

4. Vendosni fjalt e duhura n fjalit e mposhtme.

6. N ciln nga temperatuat e mposhtme, shpejtsia e lvizjes s molekulave t

7. Vllimi i ajrit n nj en u zvoglua 3 her. Ather prqndrimi i molekulave:

Prgjigje: V = 20cm 10cm 2cm = 400cm3 ; m = 500 g ;

Prgjigje: V = 22.4 62.6 12.1 = 16967.1cm3 17 dm3