Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
KUVENDI
Konferenca e Kryetarve
PROCESVERBAL
Tiran, m 26.01.2017 ora 10.00
Drejton mbledhjen:
Ilir Meta - Kryetar i Kuvendit
Rendi i dits:
Shqyrtimi i krkess s nj grupi deputetsh pr ngritjen e nj komisioni hetimor "Pr njohjen,
verifikimin dhe evidentimin n mnyr institucionale t fakteve dhe rrethanave ligjore dhe
historike pr shprnguljen me dhun dhe masakrn mbi shqiptart e amris t vitit 1944, si
dhe pr t njohur dhe nxjerr prgjegjsit e strukturave shtetrore dhe t detyrimeve pr
zbatimin e akteve juridike q ka miratuar Kuvendi i Shqipris".
T pranishm:
Ilir Meta Kryetar i Kuvendit
Shptim Idrizi - Nnkryetar i Kuvendit
Edmond Spaho - Nnkryetar i Kuvendit
Ermonela Felaj - Ministre pr Marrdhniet me Parlamentin
Gramoz Rui - Kryetar i Grupit Parlamentar t Partis Socialiste
Petrit Vasili - Kryetar i Grupit Parlamentar t Partis Lvizja Socialiste pr Integrim
Eduard Halimi - Nnkryetar i Grupit Parlamentar t Partis Demokratike
Arta Dade - Kryetare e Komisionit pr Politikn e Jashtme
Eduard Shalsi - Kryetar i Komisionit pr Veprimtarin Prodhuese, Tregtin dhe Mjedisin
Albana Vokshi - Kryetare e Komisionit pr Punn, shtjet Sociale dhe Shndetsin
Fatmir Xhafaj - Kryetar i Komisionit pr shtjet Ligjore, Administratn Publike
dhe t Drejtat e Njeriut
Mungojn:
Valentina Leskaj - Nnkryetare e Kuvendit
Fatmir Mediu - Kryetar i Grupit Parlamentar t Partis Republikane
Majlinda Bregu - Kryetare e Komisionit pr Integrimin Europian
Genc Pollo - Kryetar i Komisionit pr Edukimin dhe Mjetet e Informimit Publik Majlinda
Spartak Braho - Kryetar i Komisionit pr Sigurin Kombtare
Erion Brae - Kryetar i Komisionit t Ekonomis dhe Financave
Page 1 of 10
HAPET MBLEDHJA
Shptim Idrizi Nga radha e kaluar dhe mendimi i kolegve ishte q ta shikonim pak
nga pikpamja ligjore dhe me konsultat q kemi br, t paraqitet n formn e nj komisioni
hetimor dhe pr kt arsye u ndryshua edhe krkesa. U soll n prputhje me ligjin pr
komisionet hetimore dhe sigurisht edhe pr t hequr ndonj shqetsim u la q gjith hetimi t
bhet, le t themi pr gjith faktet, evidentimet, prgjegjsit, por edhe detyrat, q dalin nga
rezoluta e shqiptarve t amris pr paln shqiptare, pra, t mos kishte keqkuptim, asnj lloj
keqkuptimi apo ekuivoku q do merrnin gjra q nuk na takojn. Kjo sht sjell pastaj n
prputhje dhe n kt form q sht paraqitur sot si komision hetimor.
Ilir Meta Dakord. Kemi ndonj vrejtje me kt lloj formulimi? Nuk kemi. Ather
jemi dakord? T kaloj n seanc sa m par.
Gramoz Rui Kam tre gjra. E para ktu sht parashikuar nj koh prej tre muajsh.
Mua m duket q sht t tallemi me kt shtje. sht e pamundur q nj shtje kaq madhore
si sht kjo, komisioni ta zgjidhi brenda tre muajve, n prag t zgjedhjeve elektorale, pr mua.
E dyta, pr sa i prket objektit sht jasht juridiksionit n vendin ton dhe sht jasht
funksionit ton. Po ta lexosh, objektin sht -a) evidentim dhe zbardhja e plot e ngjarjeve dhe
prgjegjsive t individve, ideatorve, ekzekutuesve, ndihmsve dhe bashkpunuesve q me
veprimet apo mosveprimet e tyre kontribuan, lejuan dhe ndihmuan n spastrimin etnik t
shqiptarve t amris t ndodhur n qershor 1944 deri n qershor 1945. do t thot kjo?
Page 2 of 10
Ilir Meta Kush kjo zoti Rui?
Gramoz Rui Ky objekt. Dhe e treta q kam n mos gabohem, t m ndihmojn kta
katr muaj para zgjedhjeve ndalojn komisionet hetimore, n mos gabohem n ligjin e
komisioneve hetimore.
Albana Shtylla Katr muaj nga mbarimi i mandatit t Kuvendit nuk mund t ngrihet
komision hetimor. N 9 shtator mbaron mandati i ktij Kuvendi.
Gramoz Rui Dhe e fundit q kam pr kt shtje, them un, ka ca shtje q duhet
t jemi bashk t gjith. Kur themi bashk t gjith kam parasysh gjith spektrin politik
parlamentar. do cnim n shtje t tilla, n vend q t vm vetullat nxjerrim syt. Kshtu
q par n kt kndvshtrim un nuk jam dakord. Fakti q edhe nga nisma e par nuk kan
br asnj bised n spektrin politik parlamentar. Nuk bhet q t vendosim kshtu e t themi
gjysma e parlamentit t votoj pro edhe gjysma e parlamentit t mos votoj - sesa sht e qart
pr shtjen, sht kjo produktive pr mua.
Shptim Idrizi Kjo krkes sht paraqitur me dat 20 dhjetor, nuk sht paraqitur
tani, por sigurisht afati q sht n parlament, mnyra sesi u mblodh, e bn q kjo gj t
shtyhej, madje n rakordim edhe me nnkryetarin e grupit t partis socialiste u fol ather,
dhe ideja ishte q ta shtynin pak n koh edhe pr shkak se ishte shtja e marrjes s statusit
dhe na u sugjerua q ta shtynim pak n koh kt komision. Ne e sollm m 20 dhjetor duke
pasur parasysh q Janari, Shkurti, Marsi jan tre muaj t mjaftueshm pr t thirrur, evidentuar,
mbledhur pr her t par faktet, dokumentet q jan gjithandej dhe q dihen tashm dhe ne
kemi br edhe nj pun prgatitore pr kt gj, edhe me historian, edhe me jurist t s
drejts ndrkombtare, duke shprehur vullnetin e 7 deputetve. U bm 5 pr efekt shpejtsie
q ta kapnim ktu, jo se ishte ndonj udi dhe besoj se kta 5 emra q jan ktu nuk tallen me
kt shtje.
Shptim Idrizi Po. Jan 5 deputet ktu q ishin shtat, por thash q pr efekt
shpejtsie ngeln 5. Besoj q asnj nga kta, dua ti mbroj nga do njeri q mendon q mund
t tallen kta 5 deputet me vllezrit e tyre pr kt shtje. E thash edhe njher tjetr, e
Page 3 of 10
ndryshuam objektin pr ta sjell sensibilitet t dikujt q ka hall mos i mrzitet Greqia apo
dikush tjetr dhe ne i qndrojm vullnetit ton q nse nuk ka dakordsi ti kalohet seancs dhe
seanca t shprehet me votim pr kt gj. Pr sa i prket, q sht zgjedhje apo jo, kto jan
shtje q nuk konsumohen. E kam dgjuar kt histori q n vitin 2004, kur sht br rezoluta
pr shqiptart e amris dhe nga burra dhe gra q e din at shtje, i kan dhn dakordsin.
E kam dgjuar edhe n diskutimin para 4 vjetsh, po tjetr retorik q kjo bhet pr vota, bhet
para zgjedhjeve etj. etj dhe m vjen keq q e dgjoj dhe tani. Pra, jan n prag zgjedhjet duhet
ta shtyjm, nuk kemi koh. Kshtu e kuptova.
Shptim Idrizi Ti, pra the q edhe kjo sht tallje me kt shtje.
Shptim Idrizi Po, pra kt po thua. Kjo sht tallje me kt shtje. Krkesa jon
sht tallje me shtjen e amve. Un po t them q 5 deputet nuk tallen me kt shtje.
Gramoz Rui Thash tjetr gj. Si e thash? N qoft se ti nuk ke marr asnj q t
bisedosh me asnj nga kto burra dhe gra q jan ktu fare, kjo sht tallje prap po t them.
Kjo sht tallje dhe un nuk jam dakord po t them q qoft edhe nj deputet t votoj kundr
ksaj dhe nj deputet t votoj pro. Prap po them sht tallje.
Shptim Idrizi Se nuk po kuptoj se sht tallje. Tallje sht q nuk kemi folur n kt
tryez. Po t them q kam folur.
Gramoz Rui Me k?
Gramoz Rui Jo, jo, jam un Kryetar i Grupit. Ke folur me opozitn, ke folur me
faktor t tjer, me kt burrin tjetr ktu (LSI)?
Page 4 of 10
Shptim Idrizi Un nuk kam folur me kta dhe prandaj jam ktu, pr nj arsye t
thjesht sepse kam menduar dhe kam pasur bindjen absolute q nuk do t kemi asnj penges
me gjith forcat politike, shqiptare, pr shkak t pozicionit q ata kan pasur pr kt shtje
dhe nuk e mendoja kurr q do t hasja n kt vend politik, sepse ndryshe sigurisht q do ti
kisha marr masat ndryshe. E quajta nj gj t konsultuar dhe t vullnetit t gjith forcave
politike shqiptare. Tani, pr sa i prket edhe njher objektit, ky parlament n vitin 1994 me
Dekret t Presidentit e ka njohur 27 qershorin si ditn e gjenocidit karshi shqiptarve am.
Ndrkoh, me shum luft n vitin 2012 u quajt e miratuar rezoluta e vitit 2004, e cila, n qoft
se do ta shohim n fundin e saj, na obligon q jo vetm ta monitorojm edhe ta ojm prpara
kt shtje, por ne pr her t par bm nj gjest q se ka br asnj nga institucionet
shqiptare q t evidentojm ato fakte, ato raste t cilat e zbardhin dhe e qartsojn shtjen
shqiptare t amris, por nga krahu tjetr ky komision hetimor mund t ket edhe mund t
dali edhe me detyra edhe me objektiva bazuar mbi rezolutn. Se far do t bj, un e kam
shum t qart zoti Gramoz dhe e kam br gati kt, do seanc, gjej komisionet, t thrras
dshmitar okular, pleq dhe plaka q jan akoma gjall dhe i kan par se far sht br para
syve t tyre. T mbledh t gjitha faktet dhe dokumentet pr qndrimin q kan mbajtur para
shtetit shqiptar pr kt shtje dhe n dinamikn q vijn, dhe sigurisht me detyrat q dalin
edhe pr rezolutat e shqiptarve t amris. Tani un kam qejf ta bj edhe 6 muaj komisionin,
por meq komisionet hetimore e kan 3 muaj, e kemi br 3 muaj. Besoj se tre muaj, me
prgatitjen q kemi br ne sht e mjaftueshme pr ta br kt dhe ndrkoh nuk kemi hall
as t votave e asnj gj tjetr, sepse si keni par edhe n prbrje do jen t gjith t
prfaqsuar, t gjitha forcat politike q jan t interesuar pr kt shtje, do t jen pjes aty.
Kurse sa pr at talljen po ta them edhe njher tjetr, ose e kam keq kuptuar un, por mu duk
se sikur the q ta paraqes n komision do t thot q t tallesh me kt shtje. Kt gj nuk ta
pranoj.
Shptim Idrizi N qoft se ke thn q sht tallje, q nuk kam folur me ta njerzit
prpara.
Page 5 of 10
Ilir Meta Un kujtova se ishit rakorduar, e lexova n substanc objektin dhe cili sht
qllimi. Ktu objekti sht evidentimi dhe zbardhja e plot e ngjarjeve dhe prgjegjsive t
individve, t ideatorve, t ekzekutuesve, t ndihmsve dhe bashkpunuesve, n veprimet apo
mos veprimet e tyre, kontribuan, lejuan dhe ndihmuan n spastrimin etnik t shqiptarve t
amris, n nntor, qershor, etj, etj. Kto t tjerat i kuptoj q do ti tentojn n mnyr
institucionale, rrethanat ligjore, historike, shprnguljen me dhun, masakrn, me qllim
njohjen dhe nxjerrjen e prgjegjsive t strukturave shtetrore dhe t detyrimeve pr zbatimin
e akteve juridike q ka miratuar Kuvendi i Shqipris. Po t them, nuk e di se si do t hetohet
kjo, sepse kjo sht pr ngjarje q ka ndodhur n territorin e ktij vendi tjetr, pavarsisht se
ka ndodhur ndaj njerzve tan, shqiptarve etj, etj. Si do t ndodhi kjo gj?
Ilir Meta Se far qndrimi kan mbajtur institucionet tona, kt mund ta hetojm.
Ministria e Jashtme, Parlamenti, Komisioni i Jashtm le t themi, kuptohet far institucionesh
kemi ne. Por, kt si do ta bj komisioni kt gj?
Page 6 of 10
nj list me dshmitart q jan gjall 75-85 vje. Do bhet nj shkres pr t gjith
institucionet q kan dokumente dhe fakte pr kt shtje. Do t krkojm q t gjitha kto
dokumente t prmblidhen pr her t par n nj dosje. Do marrim rekordet e ktyre q jan
gjall, pasi ndoshta vitin tjetr nuk do jen m dhe sht n nderin e ktij parlamenti q ti
marr rekordet e tyre. Ndrkoh ka dhe prgjegjsi, pr shembull, shqiptarve t amris iu
dha me dhun, me forc n vitin 1956 nnshtetsia shqiptare. Ne kt duam ta hetojm, se si
ka ndodhur, ia kishte hequr Greqia dhe ia dhan kta, morn dyshtetsin, jan ca gjra q nuk
i kemi t qarta. Por, q a fitojn akoma me zgjidhjen e ktij problemi, a fitojn nga ana legale
pr zgjidhjen e ksaj shtjeje, statusi dhe hetimi i ktij momenti mund t na sjell n gjendje
t ndryshme. Pr shembull, q ne t gjith t mos kemi fare vshtirsi t krkojm dyshtetsin,
t marrim pasaportn Greke dhe t zgjidhnim edhe problemin e pronsis. Pra, ka shum
element t till. Por ne jemi shum t prgjegjshm, nuk po bjm nj akses ku hajde tani se
doli ministri i Mbrojtjes dhe ne tani po hedhim nj shashk tjetr n loj. N gjykimin tim, por
ju garantoj t gjithve ju ktu, q jemi shum t prgjegjshm dhe e kemi shum t qart se
far do bjm. Rast tjetr, folm q t mos hetojm pr paln andej se far ka br Greqia. E
hoqm nj pjes, e sollm n rrafshin e nj vendi. E sollm ksaj radhe n nocionin e komisionit
hetimor. Besoja se kishim rakordim dhe i krkoj t falur vetm kolegve t partis
Demokratike, me t cilt nuk kam biseduar, ndrsa me t tjert mendova se e kisha br nj
lloj konsulte, por e prsris prap se kam qen gjithmon i bindur pr kt gj q ne t jemi t
gjith bashk. Sa pr faktin se mund t abuzoj dikush me kt, po ju them edhe nj her tjetr,
na vini dhe n minoranc po t doni dhe kshtu do jet pr vet peshn q ne kemi si parti
politike dhe n komision ne do kemi 1 apo maksimumi 2, ndrsa 7 t tjert do ti vendosni ju
dhe do na ruani nga lajthitjet q mund t bjm. Un nuk e shoh pse duhet ta pengoni kt gj.
Eduard Halimi Pas tre muajsh parlamenti shprndahet dhe ajo ka sht e
rndsishme sot pr partin Demokratike sht Reforma Zgjedhore. Ditt ikin dhe pas pak
javsh mbyllet dhe afati i komisionit. Prve qndrimeve t Kryeministrit apo t zdhnsve t
tij pr qndrimin e votimit elektronik nuk po bhet asnj hap, ndaj dhe shqetsimi kryesor i yni
jan zgjedhjet, reforma zgjedhore dhe votimi elektronik. Shqetsimin tjetr mund ta ndaj me
seancn dhe me publikun, ky sht shqetsimi yn kryesor pr kt shtje. Do shprehemi n
seanc pr kt shtje, por do mbajm qndrimin q ka shprehur kryetari i grupit.
Page 7 of 10
pr t trajtuar disa shtje sensitive. Por, nga ana tjetr, mendoj se kryetari i grupit parlamentar
t partis time ka t drejt n nj aspekt t rndsishm. Kjo nuk sht nj shtje kaq legale
sa sht dhe nj shtje sensitive e natyrs politike, diplomatike e t tjera. T jemi realist
dhe t mos bjm sikur nuk kuptojm. shtje t tilla n gjykimin tim, para se t shtohen ktu
pr t qen pjes e procedurave, e shqyrtimit procedural, jan shtje q krkojn tavolina t
tjera paraprake pr tu prgatitur. Kjo do t thot se do t duhet m shum diskutim jasht ksaj
tavoline. Ky ishte shqetsimi i kryetarit t grupit dhe q un e quaj shum t drejt dhe t
ligjshm. Pr t prgatitur akte t ksaj natyre sht e nevojshme q lidershipi politik, apo
prfaqsues t mandatuar prej tyre t ken mundsi q t diskutojn pr t kuptuar pak m gjer
sesa thjesht ngritjen e nj komisioni hetimor. Nse do ti hyjm shtjes s komisionit hetimor
n vetvete vrejm:
E para, objekti i komisionit hetimor druaj se sht jasht natyrs s komisionit hetimor
t zakonshm. Kjo do t implikonte prtej legjislacionit shqiptar dhe prtej kufijve t s drejts.
Do ta vendoste shtetin Shqiptar dhe ne t gjith ktu n vshtirsi, edhe komision n vshtirsi.
E fundit, mund t gjenden forma t tjera q t adresojm problemin dhe mund t ket.
N pak minuta q jemi ktu e kemi t vshtir q ta ezaurojm dhe un jam i bindur q do t
gjejm forma dhe mnyra t tjera q t adresohet dhe t trajtohet shqetsimi i qindra krkuesve.
Por, nga ana tjetr duhen dhe disa raporte ose fryma e veprimit t Kuvendit dhe natyra e
komisioneve hetimore. Kshtu si po duam ta bjm nuk ka qen ky qllimi, edhe n konceptin
kushtetues t komisioneve hetimore. Qllimi kushtetues ka qen pr t trajtuar probleme q do
t shprehet legjislatori, do t shprehet ligjvnsi n nj moment t caktuar pr nj shtje t
caktuar q shqetsojn at moment ku duhet t shprehet politikisht, t shprehet juridikisht,
Kuvendi pr shkak t rolit t veant q ka pushtetin. Kt pushtet n jetn politike shoqrore.
Kam prshtypjen se ndoshta do t ishte zgjidhja m e mir pr momentin q ta linim ktu kt
shtje. T bhet nj diskutim pak m i ngusht, si e thash pak m lart dhe t shohim se si
mundet q ky qllim i mir tu drejtohet personave t prshtatshm.
Page 8 of 10
m i gjer ashtu sikurse tha zoti Xhafa. Un mendoj se duhet konsumuar m par kjo dakordsi
dhe shterimi i t gjitha ktyre shtjeve q ne kemi dhe m pas t vijm e t ecim m tutje.
Procesi i votimit n sall sht procesi q zgjidh problemin. Na duhet q nisma t jet e ngjizur,
t ket kualicion t plot. T mos ket asnj lloj rezerve, t mos ket asnj lloj pishmanllku,
nse duam ta quajm me nj gjuh m t thjesht dhe njkohsisht t kemi edhe nj informacion
akoma m t gjer, pasi edhe Qeveria dhe ministria e Punve t Jashtme kan nj rol t veant
pr t hedhur drit mbi argumente t tjera, apo pr ta par problemin m n gjersin e tij. Pra,
mendoj se kjo do t ishte nj koh e fituar, nuk do ishte nj koh e humbur pr shtjen. Besoj
se na duhet ta konsumojm, tavolina nuk tregon se jemi n momentin e duhur t ktij
koheziviteti, q na duhet pr nj shtje, me kt dimension q ka kjo shtje.
Page 9 of 10
( Zoti Shptim Idrizi largohet nga mbledhja e Konferencs s Kryetarve)
Ilir Meta Nuk sht problemi pr t ngritur komision edhe pr t dnuar gjenocidin,
mund ta ken kollaj edhe pr t dnuar qndrimin e Greqis ndaj individve shqiptar me
origjin ame edhe kjo sht nj gj normale q mund ta bjn. T bjm nj gj t till,
problemi sht se ku shkojm dhe mund ti acarojm gjrat dhe pr negociatat edhe pr gjra
t tjera.
MBLEDHJA MBYLLET
Page 10 of 10