Sunteți pe pagina 1din 10

 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

$QGRHQ3DQGRa3HULyGLFRGHD\HUUHIOH[LyQGH
KR\

3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOW
FRPRQHROLEHUDO

07 Mircoles ene2015

POSTEDBYIVANMATHEUSCALTSINLIBRES

DEJAUNCOMENTARIO

Etiquetas
danielzamora,foucault,liberalismo,neoliberalismo

EntrevistaalsocilogoycandidatoadoctorensociologaporlaUniversidadLibredeBruselas
DanielZamora,quienrecientementepublicCriticaraFoucault:losaos80ylatentacin
neoliberal.ElartculooriginalaparecienoctubreenlarevistaBallast,yfuetraducidoalingls
porSethAckermandeJacobin.Aquunaversinpropiatraducidaalespaol:

Desdesumuerteen1984,laobradeMichelFoucaultsehaconvertidoenunapiedradetoque
paralaizquierdaintelectualanivelmundial.Peroenunprovocativonuevolibropublicadoen
Blgicahaceunosmeses,ungrupodeacadmicoslideradosporelsocilogoDanielZamora
levantaninquisitivaspreguntassobrelarelacindeFoucaultconlarevolucinneoliberalque
recinempezabahacialosltimosaosdesuvida.

EnunaentrevistaestemesconlarevistafrancesaBallast,Zamoradiscutelosfascinantes
hallazgosdellibro,yloqueestosimplicanparaelpensamientoradicalactual.Debajo,eltexto
delaentrevista,originalmenteenfrancs.

EnellibroFoucault,supensamiento,supersona,PaulVeyne,amigodeFoucault,lo
describecomoinclasificable,polticayfilosficamente:NocreanienMarxnienFreud,ni
enlarevolucinnienMao,sereaporlobajodelossentimientosprogresistas,ynoconoc
delposicinprincipistaalgunasobrelosvastosproblemasdelTercerMundo,
consumismo,capitalismo,imperialismonorteamericano.Ustedescribequelsiempre
estuvounpasopordelantedesuscontemporneos.Aquserefiereconeso?

HayquedecirqueFoucaultinnegablementepusoelfocosobretpicosqueeranclaramente
ignorados,inclusomarginalizados,porlosacadmicosdominantesdesupoca.Yaseaen
psiquiatra,lasprisiones,olasexualidad,sustrabajosmarcaronungranterrenointelectual.
Porsupuestoquefuepartedeunapoca,deuncontextosocialmuchomsamplio,yqueno
fueelprimeroentrabajarsobreestascuestiones.Estostpicosestabansurgiendoentodos
ladosyseconvirtieronenobjetosdesignificanciasocialydemovimientospolticos.

EnItalia,porejemplo,elmovimientoantipsiquiatrainiciadoporFrancoBasaglianotuvoque
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO

 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

EnItalia,porejemplo,elmovimientoantipsiquiatrainiciadoporFrancoBasaglianotuvoque
esperaraqueFoucaultcuestionaraalossanatoriosmentalesparaformularpropuestaspolticas
estimulantesdesupropiocuoparareemplazaraesainstitucin.Asqueesclaroque
Foucaultnoorigintodosesosmovimientosnuncaproclamhaberlohechoperoclaramente
abrilasendaparaungrannmerodehistoriadoresyacadmicosquetrabajabanenestos
nuevostpicos,nuevosterritoriosquehabansidopocoexplorados.

lnosenseasiemprecuestionarpolticamentealascosasqueparaesetiempoparecan
msalldetodasospecha.AnrecuerdosufamosadiscusinconChomsky,dondedeclar
quelaverdaderatareapolticabajosumiradaeracriticaralasinstitucionesqueeran
aparentementeneutraleseindependientes,yatacarlasdeunmodotalquelaborrosa
violenciapolticadentrodeellasfueradesenmascarada.

Puedoteneralgunasdudassobrelanaturalezadesuscrticasestoysegurodeque
volveremosaellasperofuesindudaalgunaunproyectoextremadamentenovedosoy
estimulante.

HaciendocompatibleaFoucaultconelneoliberalismo,sulibropodracausarmuchas
molestias.

Esoespero.Eseesbsicamenteelpuntodellibro.Queraromperconlaimagendemasiado
consensuadadeFoucaultcomoalguienqueseopusototalmentealneoliberalismohaciaelfin
desuvida.Desdeesepuntodevista,creoquelasinterpretacionestradicionesdesusobras
tardassonerrneas,oalmenosevadenpartedelproblema.Foucaultseestvolviendoalgoas
comounafiguraintocabledentrodelaizquierdaradical.Lascrticascontralsontmidas,por
decirlomenos.

Estacoberturaessorprendenteporqueinclusoyoestuveasombrandoporlaindulgenciaque
Foucaultmuestraalneoliberalismocuandomesumergenlostextos.Nosolamentesus
conferenciasenelCollegedeFrance,sinotambinnumerososartculosyentrevistas,todas
ellasaccesibles.

Foucaultestuvoaltamenteatradoalliberalismoeconmico:lvioalllaposibilidaddeuna
formadegubernamentabilidadqueeramuchomenosnormativayautoritariaqueladela
izquierdasocialistaycomunista,alaquelveacomototalmenteobsoleta.lvio
especialmenteenelneoliberalismounaformadepolticamuchomenosburocrticay
muchomenosdisciplinariaqueaquellaofrecidaporelestadodebienestardelaposguerra.
lparecaimaginarunneoliberalismoquenoproyectarasusmodelosantropolgicosenel
individuo,quepudieraofreceralosindividuosunamayorautonomadecaraalestado.

Foucaultparece,eneseentonces,afinalesdelos70s,moversehacialasegundaizquierda,
esatendenciaminoritariaperointelectualmenteinfluyentedelsocialismofrancs,juntocon
figurascomoPierreRosanvallon,cuyosescritosFoucaultapreciaba.lencontrababastante
seductoresteantiestatismoyestedeseodedeestatizarlasociedadfrancesa.

InclusoColinGordon,unodelosprincipalestraductoresycomentaristasdeFoucaultenel
mundoanglosajn,notieneproblemasenadmitirquelveenFoucaultalgocomoun
precursordelaTerceraVadeBlair,incorporandoestrategianeoliberaldentrodelcorpus
socialdemcrata.

Almismotiempo,sulibronoesniunadenuncianiunaindagacinacusatoria.Comodijo
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO 
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

Almismotiempo,sulibronoesniunadenuncianiunaindagacinacusatoria.Comodijo
antes,ustedreconocelacalidaddesutrabajo.

Porsupuesto!Estoyfascinadoporelpersonajeyporsutrabajo.Amipareceresprecioso.
TambinaprecioenormementeelrecientementepublicadotrabajodeGeoffroydeLagasnerie,
LaderniereleondeMichelFoucault(LaltimaleccindeMichelFoucault).Enltimainstancia,
sulibroescomolaotracaradelamonedadenuestrolibro,puestoqueveenFoucaultundeseo
deusarelneoliberalismoparareinventaralaIzquierda.Nuestraperspectivaesquellousa
comomsqueslounaherramienta:ladoptalavisinneoliberalparacriticaralaizquierda.

Aunas,Lagasneriesubrayaunpuntoqueamipareceresesencialyapuntaalcoraznde
muchosproblemasdelaizquierdacrtica:lsealaqueFoucaultfueunodelosprimerosque
deverdadtomlostextosneoliberalesenserioylosleyrigurosamente.Antesdel,aquellos
productosintelecutalesfuerongeneralmenterechazados,percibidoscomosimplepropaganda.
ParaLagasnerie,Foucaultdesmontlabarrerasimblicaquehabasidoconstruidaporla
izquierdaintelectualencontradelatradicinneoliberal.

Aisladoenelsectarismousualdelmundoacadmico,ningunalecturaestimulantehasido
hechaenlaquesetomenenconsideracinlosargumentosdeFriedrichHayek,GaryBeckero
MiltonFriedman.Sobreestepunto,unosolamentepuedeestardeacuerdoconLagasnerie:
Foucaultnospermitileeryentenderaestosautores,descubrirenellosuncorpusde
pensamientocomplejoyestimulante.EsindiscutiblequeFoucaultseesforzsiemprepara
analizarcorpustericosdehorizontesbastanteampliosydiferentes,yparacuestionar
constantementesuspropiasideas.

Laizquierdaintelectuallamentablementenohaconseguidohacerlomismo.Frecuentementese
haquedadoatrapadaenunaactituddeescuela,rehusndoseaprioriaconsiderarodebatir
ideasytradicionesquenacendediferentespremisasquelassuyas.Esunaactitudmuydaina.
Unoseencuentraasimismolidiandocongentequeprcticamentenuncahaledoalos
intelectualesfundadoresdelaideologapolticaquesesuponeestnatacando.Su
conocimientoestlimitadoaunospocoslugarescomunes.

Ensulibro,ustedrefutasuvisindelaseguridadsocialylaredistribucindelariqueza.
Podradecirnosalgoacercadeeso?

Esprcticamenteuntemanoexploradodentrodelinmensocorpusdelosfoucaultianos.A
decirverdad,nocrequeestaratrabajandoestetemacuandoestabaideandolaestructuradel
libro.MiintersenlaseguridadsocialnoestabaoriginalmenteconectadoaFoucaultdeforma
directa,peromiinvestigacineneltemamellevapensarcmoatravsdelospasados40
aoshemospasadodeunapolticadirigidaacombatirlainequidad,basadaenlaseguridad
social,aunapolticadirigidaacombatirlapobreza,crecientementeorganizadaalrededorde
repartosespecficosdepresupuestoypoblacionesobjetivo.

Peroirdeunobjetivoalotrotransformacompletamenteelconceptodejusticiasocial.
Combatirlasdesigualdades(ybuscarreducirladisparidadabsoluta)esmuydiferentede
combatirlapobreza(ybuscarofrecerunmnimoalosmenosfavorecidos).Llevaracaboesta
pequearevolucinrequiriaosdetrabajodeslegitimandolaseguridadsocialylas
institucionesdelaclasetrabajadora.

FuemientrasleadetenidamentelostextosdelFoucaulttardo(definalesdelos70einicios
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

FuemientrasleadetenidamentelostextosdelFoucaulttardo(definalesdelos70einicios
delos80)quemedicuentaquelmismotomparteplenamenteenestaoperacin.As,lno
sloretalaseguridadsocial,sinoquetambinfueseducidoporlaalternativadelos
impuestosnegativosalarentapropuestosporMiltonFriedmaneneseperiodo.Asuparecer,
losmecanismosdeasistenciasocialysegurosocial,losqueponaalmismonivelquelaprisin,
lasbarracas,olaescuela,eraninstitucionesindispensablesparaelejerciciodelpoderenlas
sociedadesmodernas.

EstambininteresantenotarqueenlaobracentraldeFrancoisEwald,lnodudaenescribir
queelestadodebienestarcumpleelsueodelbiopoder.Nimenos![Ewaldfueeldiscpulo
yasistentedeFoucautl,ahoraunintelectualalienadoconlaindustriadesegurosdeFranciay
elMedef,laprincipalfederacindeempresasdeFrancia].

Dadoslosmuchosdefectosdeclsicosistemadeseguridadsocial,Foucaultestabainteresando
enreemplazarloconunimpuestonegativoalarenta.Laideaesrelativamentesimple:elestado
lepagaunbeneficioacualquieraqueseencuentredebajodeciertoniveldeingreso.Lameta
esorganizarlascosasdetalmodoquesinnecesitardemasiadaadministracinpblica,nadie
sehallarbajoelnivelmnimo.

EnFranciaestedebateempiezaaapareceren1974,conellibrodeLionelStoleruVaincrela
pauvretdanslespaysriches(Conquistandolapobrezaenlospasesricos).Tambinesinteresante
notarqueFoucaultmismosereuninconStoleruvariasvecescuandoStolerueraasesor
tcnicoenelstaffdeValeryGiscardDEstaing.Unargumentoimportanterecorresutrabajoy
directamenteatrajolaatencindeFoucault:enelespritudeFriedman,marcaunadistincin
entreunapolticaquebuscalaigualdad(elsocialismo)yunapolticaquesimplementequiere
eliminarlapobrezasinretarlasdesigualdades(liberalismo).

ParaStoleru,cito,lasdoctrinaspuedenllevarnosoaunapolticadirigidaaeliminarla
pobrezaoaunapolticaquebuscalimitarlabrechaentrericosypobres.Esloquelllamala
fronteraentrepobrezaabsolutaypobrezarelativa.Laprimeraserefieresimplementeaun
nivelarbitrariamentedeterminado(alquesedirigeelimpuestonegativoalarenta)ylaotraa
disparidadesgeneralesentreindividuos(alasquesedirigenlaseguridadsocialyelestadode
bienestar).

AdecirdeStoleru,laeconomademercadoescapazdeasimilaraccionesparacombatirla
pobrezaabsolutaperoesincapazdehacerlosobrefuertesmedidascontralapobreza
relativa.Esporeso,seala,quecreequeladistincinentrepobrezaabsolutaypobreza
relativaesdehecholadistincinentrecapitalismoysocialismo.As,loqueestenjuego
cuandosepasadeunaaotraesuntemapoltico:laaceptacindelcapitalismocomolaforma
econmicadominante,osurechazo.

Desdeesepuntodevista,elpocoasolapadoentusiasmodeFoucaultporlapropuestade
Stoleruerapartedeunmovimientomsgrande,queibaalaparconeldeclivedelafilosofa
igualitariadelaseguridadsocialenfavordeunaluchacontralapobrezabastantems
orientadaallibremercado.Enotraspalabras,ypormssorprendentequeparezca,lalucha
contralapobreza,lejosdelimitarlosefectosdelosprogramasneoliberales,enrealidadha
militadoparasuhegemonapoltica.

Asquenoessorprendenteverquelasgrandesfortunasdelmundo,comolasdeBillGateso 
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

Asquenoessorprendenteverquelasgrandesfortunasdelmundo,comolasdeBillGateso
GeorgeSoros,seembarcanenestaluchacontralapobrezainclusocuandoapoyan,sinninguna
contradiccinaparente,laliberalizacindeserviciospblicos,ladestruccindetodosestos
mecanismosderedistribucindelariqueza,ylasvirtudesdelneoliberalismo.

Combatirlapobrezadeesemodopermitelainclusindecuestionessocialesenlaagenda
polticasintenerquepelearencontradeladesigualdadylosmecanismosestructuralesquela
producen.Asqueestaevolucinhasidopartecentraldelneoliberalismo,yelobjetivodemi
libroesmostrarqueFoucaultesenparteresponsabledeestedesarrollo.

LapreguntaporelEstadoesomnipresenteensulibro.Quienseaquecritiquesuraznde
sersepresumeliberal.Peroesonoesolvidarlastradicionesdelanarquismoyelmarxismo,
deBakuninaLenin?Noestpasandoporaltoesadimensin?

Nolocreo.Creoquelacrticadelastradicionesmarxistaoanarquistaesmuydiferentedela
queFoucaultestabaformulando,ynosolamentel,sinounasignificantelneadelmarxismo
delos70.

Primero,porlasimpleraznquetodosesosviejosescritoresanarquistasymarxistasno
conocieronnadasobrelaseguridadsocialolaformaqueelestadotomaradespusde1945.El
estadoalqueLeninsereferaeraefectivamenteelestadodelaclasedominante,enlaquelos
trabajadoresnojugabanrolalguno.Elderechoavoto,porejemplo,noestabageneralizado
paraloshombreshastalaeradeentreguerras.Asqueesdifcilsaberquhabranpensado
ellossobreestasinstitucionesysuasllamadocarcterburgus.

Siempremehairritadoestaidea,queesrelativamentepopulardentrodelaizquierdaradical,
quelaseguridadsocialesenltimotrminonadamsqueunaherramientadecontrolsocial
delgrancapital.Estaideademuestrauncompletomalentendidodelahistoriayorgenesde
nuestrossistemasdeproteccinsocial.Estossistemasnofueronestablecidosporlaburguesa
paracontrolaralasmasas.Alcontrario,fuetotalmentehostilparaella.

Estasinstitucionesfueronelresultadodelposicionamientofuertesostenidoporelmovimiento
obrerodespusdelaLiberacin.Fueroninventadasporlosmovimientosobrerosmismos.
DesdeelsigloXIXenadelante,lostrabajadoresylossindicatoshabanestablecidosociedades
mutuas,porejemplo,parapagarbeneficiosaaquellosquenopodantrabajar.Eralapropia
lgicadelmercadoylosenormesriesgosquelesimponaasusvidasloquelosobliga
desarrollarmecanismosparalasocializacinparcialdelosingresos.

Enlafasetempranadelarevolucinindustrial,sloaquellosqueerandueosdepropiedades
eranciudadanosplenos,ycomoenfatizaelsocilogoRobertCastel,fuesolamenteconla
seguridadsocialquelarehabilitacinsocialdelosnotenientesdepropiedadtomlugar.Fue
laseguridadsociallaqueestableci,juntoconlapropiedadprivada,unapropiedadsocial,con
laintencindeelevaralasclasespopularesalaciudadana.EstaeslaideaqueKarlPolanyi
desarrollaenLaGranTransformacin,dondeveenelprincipiodeproteccinsocialelobjetivo
desacaralindividuofueradelasleyesdelmercadoyasreconfigurarlasrelacionesdepoder
entrecapitalytrabajo.

Unopuede,porsupuesto,lamentarlaformaestatistacomolaseguridadsocialesmanejada,o
decir,porejemplo,quedeberaserdirigidaporcolectivosaunquerealmentenomelocreo
perocriticarlaherramientaysubaseideolgicadetalmodo,esoesmuydiferente.Cuando

Foucaultvatanlejoscomoparadecirqueesclaroquedifcilmentetienesentidohablardeun
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

Foucaultvatanlejoscomoparadecirqueesclaroquedifcilmentetienesentidohablardeun
derechoalasalud,ypreguntasunasociedaddeberabuscarsatisfacerlanecesidadde
saluddelosindividuos,ysipuedenesosindividuoslegtimamentedemandarlasatisfaccin
deesasnecesidadesyanoestamosrealmenteenelregistroanrquico.

Param,yadiferenciadeFoucault,loquedebemoshaceresahondarenlosderechossociales
queyatenemos,deberamosconstruirsobreloqueyaexiste,comosealaBernardFriot.Yla
seguridadsocialesunaherramientaexcelentequedeberamostantodefenderyahondaren.

Enesamismalnea,cuandoleoalafilsofaBeatrizPreciado,queescribeenLibrationqueno
vamosallorarporelfinaldelestadodebienestar,porqueelestadodebienestarestambinel
hospitalpsiquitrico,laoficinaparadiscapacitados,laprisin,laescuelapatriarcalcolonial
heteronormativa,mehacepensarqueelneoliberalismohahechomuchomsquetransformar
nuestraeconoma;hareconfiguradoprofundamentelaimaginacinsocialdeciertaizquierda
libertaria.

SisevealospocosintelectualescrticosqueretanaFoucault(pensandoenMandosio,
Debray,Bricmont,Micha,Moville,oQuiniou),unopodradecir,entrminosgenerales,
quelocriticanporposicionarseasmismomscomosocietalquecomosocial[ms
socioculturalquesocioeconmico].Peroenfocndoseenlomarginal(losexcluidos,los
prisioneros,loslocos,losanormales,lasminorassexuales,etc.),nohizoFoucaultposible
traeralaluzatodosaquellosqueantesdeesohabansidoignoradosporelmarxismo
ortodoxoquesolamentehabapodidoverrelacioneseconmicas?

Estcompletamenteenlocierto.Lodirdenuevo:sucontribucinenestepuntoesmuy
importante.lclaramentetrajodelassombrasatodounespectrodeopresionesquehabasido
invisibleantes.Perosuacercamientonosolamenteapuntabaaponerestosproblemasen
vitrina:lbuscabadarlesunacentralidadpolticaquepuedesercuestionada.

Paradecirloclaramente:desdesuperspectiva,yenlaperspectivademuchosescritoresdeese
periodo,laclasetrabajadoradehoyesaburguesada,estperfectamenteintegradaalsistema.
Losprivilegiosqueobtuvotraslaguerrayanolahacenunagentedecambiosocial,sinoque,
alcontrario,unfrenoalaRevolucin.Estaideaestababastantedifundidaenaqueltiempo,
puedeserencontradaenautorestanvariadoscomoHerbertMarcuseoAndrGorz.Gorzira
mslejosanyhablaradeunaminoraprivilegiadaconrespetoalaclasetrabajadora.

Elfindeestacentralidadquetambinessinnimodelfindelacentralidaddeltrabajo
encontrarasuvitrinaenlasluchascontralamarginalizacindeminorassocialesotnicas.
Ellumpenproletariat(olosnuevosplebeyos,parausareltrminodeFoucault),adquiriuna
nuevapopularidad,yahoraeravistocomounsujetogenuinamenterevolucionario.

Paraestosautores,elproblemayanoesmslaexplotacin,sinoqueeselpoder,ylasformas
modernasdedominacin.ComoescribiFoucault,sielsigloXIXestuvoocupadosobretodo
conlasrelacionesentrelasgrandesestructuraseconmicasyelaparatoestatal,ahoraerael
problemaconlospetitpouvoirs[pequeospobres]ylossistemasdedominacindifusoslosse
habaconvertidoenproblemasfundamentales.

Elproblemadelaexplotacinylariquezahabasidoreemplazadoporeldedemasiado
poder,elpodercontrolarlaconductapersonal,ylasformasdepoderpastoralmoderno.A
comienzosde1980,parececlaroqueparaFoucaultlapreguntayanogirabaentornoala

redistribucindelariqueza.Notenaproblemasenescribir:Unopodradecirque
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO 
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

redistribucindelariqueza.Notenaproblemasenescribir:Unopodradecirque
necesitamosunapolticaeconmicaquelidienoconproduccinydistribucinsinounaque
lidieconrelacionesdepoder.As,esmenosacercadeunaluchaencontradelpodercomoun
agentedeexplotacineconmica,ymsacercadeluchascontraelpodercotidiano,
encarnadasespecialmenteenelfeminismo,elmovimientoestudiantil,lasluchasporlas
prisiones,oaquellasdelosindocumentados.

Djemeserclaro,obviamenteelproblemanoeshaberpuestoenagendatodounespectrode
dominacionesquehabansidoignoradasantes,elproblemavienedelhechodequeestas
dominacionessonmsymsteorizadasypensadasfueradelaspreguntasporlaexplotacin.
Lejosdedelinearunaperspectivatericaquepienseatravsdelasrelacionesentreestos
problemas,sonpocoapocoenfrentadosunoscontraotras,inclusopensadoscomo
contradictorios.

Esoesesencialmenteporloquealgunoslocritican:ensalzarlafiguradeldelincuente,el
criminal,yellumpenmientrasseridiculizaalconservadortrabajadoryobrero.
Ensulibro,JeanLoupAmsellerealizaunvnculoentreesteabandonodelpuebloyla
posicinecolgicaburguesabohemiadelaizquierdagubernamental,similaraTerra
Nova[unthinktankneoliberalfrancscercanoalPartidoSocialista].Qupiensadeeso?

Elproblemaesqueelrechazoalaclasetrabajadorahatenidoencambioresultados
sorprendentes.Hapuestoenlamiradeldebatepblicolaexclusinsocialdelos
desempleados,inmigrantes,ylajuventuddelasafuerasdelaciudadcomoelprincipal
problemapoltico.Estaevolucinterminsiendoelpuntodepartidatantodelaizquierda
comodeladerechaparalacentralidadquelosexcluidosibanaasumir,laideaqueahorala
sociedadposindustrialnosdividiraentreaquellosquetienenaccesoamercadolaboraly
aquellosque,enungradouotro,estnexcluidosdelmismo,desplazandoaselfocodesdeel
mundodeltrabajoalaexclusin,lapobrezaoeldesempleo.

ComolossocilogosStphaneBeaudyMichelPialouxhannotado,estedesplazamiento
localizaraindirectamentealostrabajadoresdelladodelosincluidos,aquellosquetienenun
trabajodelladodelosprivilegiadosyfavorecidos

Estalgica,queharedefinidolacuestinsocialenambosladostantoenladerechacomoen
laizquierdacomounconflictoentredosfaccionesdelproletariado,antesqueunoentreel
capitalyeltrabajo,esalgoquenecesitaserexaminado.EnlaDerecha,elobjetivoeralimitarlos
derechossocialesdelapoblacinexcedente(supernumerarios)movilizandoalos
trabajadores(actifs)encontradeella,yenlaizquierdaelobjetivosevolvimovilizarala
poblacinexcedenteencontradelaburguesamientodelostrabajadores.Amboslados
entoncesaceptanlacentralidaddelasfaccionesexcluidasdelafuerzadetrabajoestable,a
expensasdelostrabajadores.

Podemosentoncespreguntarnossi,cuandoMargaretThatchercontrastlaclasebaja
protegidaymimadaconaquellosquetrabajan,noestaraexpresandoenformainversa
latesisdeFoucaultoAndrGorz?Estanuevadoxadeladerechaconservadoraneoliberal
buscaesencialmente,comonotaSergeHamili,laredefinicindelacuestinsocialdetalmodo
quelalneadedivisinyanoseparearicosyapobres,capitaldetrabajo,sinodosfracciones
delproletariadounadeotra:aquellaquesufredelafatigadecompasindeaquellaque
representaelestadodebienestar.

Esobvioqueelcontextopolticodeestasdeclaracionesdeladerechadifiereradicalmentede 
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

Esobvioqueelcontextopolticodeestasdeclaracionesdeladerechadifiereradicalmentede
aquellasquehicieronestosautoresdefinesdelos70,peroambospresuponenqueenla
actualidadsonlosexcluidosdonderadicaelproblema,olasolucin,eslapoblacin
excedentelaquesehavueltoelsujetopolticocentralyyanolaclasetrabajadora.

Enefecto,cmonopodramosverunaextraaparadojaentrelanonclassdeGorzyla
underclasstanusadaporelidelogoultraconservadorCharlesMurray?TantoparaGorzy
paraelmovimientoneoliberal,yanoeselhechodeserexplotadodonderadicaelproblema
sinolarelacinqueunotieneconeltrabajo.Gozvelosestilosdevidadelapoblacin
excedentecomounaliberacindeltrabajo,yThatcherveunviciodeperezaquedebeser
combativo.Unoelevaunderechoaserperezosoalstatusdevirtud,alldondeelotrolo
sealacomounainjusticiaquedebeserdestruida.

Peropordebajo,estasdosversionesfuncionanenlamismalgica.As,tantolaizquierdacomo
laderechaquierenquelapoblacinexcedenteseaelproblema,tomandoellugardeestas
viejas,anacrnicas,dogmticasideasqueposicionaronalaexplotacinenelcorazndela
crticasocial.

Tantoladerechacomolaizquierdaquierenenfrentaraestasfaccionesdelproletariadoque,
conlaevolucineconmicaneoliberal,hanentradoenunacompeticindestructivaentreellas
mismas.ComolafilsofamarxistaIsabelleGarodescribiconexactitud,estecambioayudara
areemplazarlaexplotacinysucrticaconunafocalizacinenlavctimaalaqueseleniega
lajusticia,elprisionero,disidente,homosexual,refugiado,etc.

DebrayescribeenModernescatacombesqueFoucault,elrebeldesubversivo,sehavuelto
unfilsofooficial.Cmoentiendeestaparadoja?YcmoexplicaracomoFoucault
puedeseduciratantosenentornosradicalesquesinembargoafirmanconfuerzaque
deseanponerleunfinalaeraneoliberal?

Esunapreguntamuyinteresanteperonotengounarespuestasatisfactoriaparaella.No
obstante,sugeriraqueesengranpartegraciasalaestructuradecampoacadmicomismo.
TendrasqueregresaraBourdieuylosexcelentestrabajosdeLouisPintoparaentendermejor
estaevolucin.

Nohayqueolvidarnuncaqueunirseaunaescuela,oasociarseconciertaperspectiva
terica,significaasociarseunomismoauncampointelectual,enelquehayunalucha
importanteporelaccesoalasposicionesdominantes.Enltimainstancia,llamarseasmismo
unmarxistaenlaFranciadelos60cuandoelcampoacadmicoestabaenpartedominadopor
autoproclamadosmarxistasnotenaelmismosignificadoquellamarsemarxistahoy.

Losconceptosyautorescannicossonclaramenteinstrumentosintelectuales,perotambin
correspondenadiferentesestrategiasparavolversepartedelcampoylasluchassobreste.Los
desarrollosintelectualesentoncesestnenpartedeterminadosporrelacionesdepoderdentro
delcampomismo.

Adems,meparecequelasrelacionesdepoderdentrodelcampoacadmicohancambiado
considerablementedesdeelfindelos70:despusdeldeclivedelmarxismo,Foucaultocupun
lugarcentral.Enrealidad,ofreceunaposicincmodaquepermiteintroducirciertogradode

subversinsinempaarloscdigosdelaacademia.MovilizaraFoucaultesrelativamente
KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO 
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

subversinsinempaarloscdigosdelaacademia.MovilizaraFoucaultesrelativamente
valorado,lespermitefrecuentementeasusdefensorespublicarenprestigiosasrevistas,unirse
aampliasredesdetrabajointelectual,publicarlibros,etc.

AmpliosgruposdelmundointelectualserefierenaFoucaultensutrabajoylotienendiciendo
todoyhastalocontrario.UnopuedeserasesordelMEDEFypublicarsusconferencias![En
referenciaaFrancoisEwald,asesordelaprincipalfederacinfrancesadeempresas].Diraque
Foucaultabrepuertas.YnopuedesdecirlomismodeMarxenlaactualidad.

Estacrticaalosmrgenescomocentrodelcombatepolticopodraterminarencantandoa
todaslasformasdecontrarevolucionariosenFranciaoBlgica.Notienemiedodecaeren
sujuego?

NocreoqueexistaunacrticaconservadoradeFoucaultymsampliamente,deloque
Mayodel68representaenlahistoriasocialfrancesa.Estacrticayanoesmsmarginal:uno
puedeencontrarlaentrelosidelogosdeladerechaconservadoracomoEricZemmouro
dentrodelFrenteNacional.Abiertamentecriticantodoellegadofeminista,antirracistay
culturaldeMayodel68mientrasdicenpocoacercadelosestragoseconmicosdel
neoliberalismo.Escomosielproblemafueraelliberalismopolticoquesurgienlos80,y
solamenteregresandodeestasevolucionessocietalespodremosconstruirlasociedad.

Unofrecuentementeescuchaestetipodeideas,segnlascualesfueladestruccindelos
valoresfamiliaresolasformascomunitariasdeloslazossocialesloquepermitilaexpansin
delneoliberalismo.Podrahaberalgodeverdadestosanlisis,perosontotalmenteingenuos
cuandoproponenunregresoaestilosdevidamstradicionales.Estaramosyendoaun
liberalismodetipomsautoritario,conelregresoalosvaloresfamiliares,elregresoala
fantasatotaldelaculturanacional,yelviejocapitalismopreglobalizacin.

Ysobrelaideadecaerensujuego,nocreoqueseaunproblema.Sihayalgnproblemacon
algunosaspectosdellegadodeMayodel68,elroldelaizquierdaesnocerrarsusojosporque
laextremaderechalodice,sinoalcontrario,brindarsupropiojuicio,formularsupropia
crtica,paranoperderlabatallaideolgica.Esaeslatareaquenecesitamosempezarpara
reconstruirunaizquierdaqueseatantoradicalcomopopular.

Acerca de estos anuncios

YouMayLike

 7KLQJV
<RX1HYHU.QHZ$ERXW7KH
6KDZVKDQN5HGHPSWLRQDPRQWK
DJRDQVZHUVFRP$QVZHUV
$QVZHUVFRP VSRQVRUHG

KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO 
 3RGHPRVFULWLFDUD)RXFDXOW")RXFDXOWFRPRQHROLEHUDO_$QGRHQ3DQGR

BlogdeWordPress.com.EltemaChateau.

KWWSVDQGRHQSDQGRZRUGSUHVVFRPSRGHPRVFULWLFDUDIRXFDXOWIRXFDXOWFRPRQHROLEHUDO 

S-ar putea să vă placă și