Ambul An Slar

T.C.
MLL ETM BAKANLII
ACL SALIK HZMETLER
AMBULANSLAR
725TTT034
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ........................................................................................................................................ 1
RENME FAALYET1 ..................................................................................................... 3
1. KARA AMBULANSLARI................................................................................................... 3
1.1. Ambulans Olarak Kullanlacak Aralarn Genel zellikleri ......................................... 4
1.2. Acil Yardm Ambulans ................................................................................................. 6
1.3. Nakil Ambulans ............................................................................................................. 7
1.4. zel Donanml Ambulanslar ........................................................................................ 8
1.5. Acil Salk Aralar ..................................................................................................... 11
1.6. Ekipmanlarn Temizlik ve Dezenfeksiyonu ................................................................ 12
1.7. Ambulanslardaki Ekipman ve Malzemeler ................................................................. 13
1.7.1. Sedyeler ................................................................................................................ 13
1.8. Sabitleyiciler ................................................................................................................ 16
1.9. Ressitasyon Ekipman ve Malzemeleri ....................................................................... 18
1.10. Ambulanstaki la ve Serumlar ................................................................................. 22
1.11. Ambulanstaki Dier Malzeme ve Ekipmanlar .......................................................... 24
1.12. Ambulans Temizlii .................................................................................................. 27
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 31
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 33
RENME FAALYET2 ................................................................................................... 35
2. HAVA AMBULANSLARI ................................................................................................ 35
2.1. Ambulans Helikopter ................................................................................................... 36
2.1.1. Ambulans Helikopter Heliportu ........................................................................... 36
2.2. Ambulans Uak ........................................................................................................... 37
2.3. Hava Ambulanslarnn alma Prensipleri................................................................. 38
2.4. Hava Ambulans ars ............................................................................................... 39
2.4.1. arnn KKM Tarafndan Deerlendirilmesi ..................................................... 40
2.4.2. arnn Hava Ambulans Operasyon Merkezi Tarafndan Deerlendirilmesi .... 41
2.5. Hava Ambulans Ekibi Tarafndan Uu Grevinin Alnmas ..................................... 41
2.6. Hava Ambulans ile Hasta Naklinin Saland Durumlar ........................................... 42
2.7. Hasta veya Yaraly Hava Ambulansna Nakletme ..................................................... 44
2.7.1. Hasta veya Yaral Kabindeyken Yaplacak lemler ............................................ 45
2.8. Hasta veya Yaraly Hava Ambulansndan Kara Ambulansna Nakletme .................. 46
2.9. Hava Ambulansnn Dezenfeksiyonu .......................................................................... 47
RENME FAALYET3 ................................................................................................... 53
3. DENZ AMBULANSLARI ................................................................................................ 53
3.1. Tele Salk Merkezi (TSM) ......................................................................................... 53
3.1.1. Tele Salk Merkezinin alma Prensibi ............................................................ 55
MODL DEERLENDRME ............................................................................................... 63
CEVAP ANAHTARLARI ...................................................................................................... 66
KAYNAKA .......................................................................................................................... 67
i
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 725TTT034
ALAN Acil Salk Hizmetleri Alan
DAL/MESLEK Acil Tp Teknisyenlii
MODLN ADI Ambulanslar
Kara, hava ve deniz ambulanslar ile ilgili bilgi ve becerilerin

MODLN TANIMI
verildii renim materyalidir.
SRE 40/24
NKOUL
YETERLK Ambulanslar ayrt edebileceksiniz.
Genel Ama
Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans
Hizmetleri Ynetmelii Acil Salk Hizmetleri
Ynetmelii, l Ambulans Servisi alma Ynergesi
dorultusunda ambulanslar ayrt edebileceksiniz.
MODLN AMACI
Amalar
1. Kara ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
2. Hava ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
3. Deniz ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
Donanm: Tepegz, projeksiyon cihaz, afi, resim, CD,
DVD, bilgisayar.
ETM RETM
ORTAMLARI VE Ortam: Modln ilenecei ders laboratuarnda ambulans
DONANIMLARI ve/ veya simlatrnn bulunmas, bu ekipmanlar yok ise
modln, acil yardm istasyonlarnda ilenmesi modlden
beklenen yeterliklerin kazanlmas asndan nemlidir.
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
LME VE
retmen, modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
DEERLENDRME
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
ii
GR
GR
Sevgili renci,
Ani gelien ve yaam tehdit eden durumlara kar hazrlkl olunmas; modern
malzeme, eitimli salk personeli ve tam donanml ambulanslar ile mmkndr.
Gnmzde hasta veya yarallar, gvenli ve hzl bir ekilde son teknoloji ile
donatlm ambulanslarda hastanelere tanmaktadr. Ambulans donanm ve malzemelerini
kullanan ve hastaya acil giriim protokollerini uygulayabilen acil tp teknisyeninin sisteme
dhil olmalar modern acil salk hizmetlerinin vazgeilmez bir parasn oluturur.
Bu modl ile kazandrlan bilgi ve beceriler her trl ambulans ve acil salk aracnda
grev yapmanza yardmc olacaktr.
1
2
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Kara ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
ARATIRMA
Ambulanslarn tarihsel geliimi ile ilgili bir sunu hazrlayarak snf ortamnda
arkadalarnz ile paylanz.
1. KARA AMBULANSLARI
Sk sk trafik kazalarnn meydana geldii ve doal afetlerin ska yaand
lkemizde acil salk hizmetleri srekli gelime salamtr. Buna paralel olarak ambulans
hizmetlerinde gelimi lkelerde olduu gibi lkemizde de hizmet standartlar oluturulmu
ve en etkili hizmetin verilmesine ynelik uygulamalar yasallamtr.
Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmelii2006

ylnda yrrle girmitir. Bu ynetmelik ile Trkiye de kullanlan resmi ve zel
ambulanslarn TS- EN 1789 standartlarna uygun olaca hkm getirilmi ve ambulanslarn
Avrupa standartlarnda donanma ve zelliklere sahip olmas salanmtr.
Hasta veya yaralnn ambulans ile gvenli bir ekilde hastaneye ulatrlmas ve nakil
srasnda acil bakm uygulamak hastane ortamnda uygulanacak tedavinin etkinliini nemli
lde etkiler. Bu yzden ambulanslar ierisinde yer alan personelin alt ara ile ilgili
zelikleri bilmesi hasta veya yaral gvenlii asndan gereklidir.
Ambulans kelimesi, Latince yrmek anlamndaki ambulare fiilinden gelir.

Ambulanslar, hasta veya yaraly olay yerinden tamaya uygun olarak retilmi acil yardm
uygulamak amacyla malzeme ve ekipmanla donatlm, uyar sistemleri ve haberleme
aygtlar bulunan zel olarak dizayn edilmi aralardr.
Ambulansn ve ierisinde yer alan acil mdahale iin gerekli tm malzeme ve

ekipmann eksiksiz her an kullanma hazr bulundurulmas gerekir. Aksi durumda hasta veya
yaralya acil mdahaleyi geciktirecek tm olaylardan ambulans ekibi sorumludur.
Dnyada teknolojik gelimeler ve tp hizmetlerinin hzla gelimesine paralel olarak

ambulanslarda da gemiten gnnze ok nemli gelime salanmtr.
3
Resim 1.1: Gemiten gnmze ambulans
1.1. Ambulans Olarak Kullanlacak Aralarn Genel zellikleri

Ambulans ve Acil Bakm Teknikerleri ile Acil Tp Teknisyenlerinin alma Usul
Ve Esaslarna Dair Tebli de mezuniyet sonras zorunlu eitim programlar ierisinde 32
saatlik Ambulans Kullanm ve Bakm Eitim Program yer almaktadr. ATT ve
AABTler mezuniyet sonras bu eitimi tamamladktan sonra ambulans srcs olarak da
grev yapabilir.
Ambulans sr teknikleri (ASTE) eitimlerine en az B snf ehliyet sahibi olarak,

temel srclk becerilerinin yeterli olduunu belgeleyen personel katlabilmektedir, ASTE
eitimlerinde trafikteki dier srclere gre ok daha hazr ve dikkatli olmas beklenen
ambulans srclerinin, etkin, verimli ve gvenli ara kullanm amalanarak srclk
gelitirme eitimleri verilmektedir. Yasal olarak B snf ehliyet almak iin 18 yan
doldurmu olmaldr. Bu nedenle salk meslek liselerinde renciler 18 yan doldurmadan
mezun olduklarndan sr teknikleri ile ilgili eitim verilememektedir.
Ambulans srcl gnmz artlarnda hastane ncesi alanlar iin bir meslek
gerekliliidir. Yasal ya snr aldnda vakit kaybetmeden ehliyet bavurusunda
bulunulmas doru olacaktr.
Srclk becerisi belli bir sr km ve/veya saati aldnda kazanlabilmektedir. Bu

nedenle temel srclk yeterlilii iin src kursu sresince ara kullanm uygulama
eitimlerinin amacna uygun olarak yeterli olmasna ve ehliyet sonras direksiyon dersleriyle
desteklenmesine zen gsterilmelidir.
alt srenin byk bir ksmn ambulansta geiren salk personeli alma
koullarn kolaylatrmak iin ambulansn genel zellikleri hakknda bilgi sahibi olmas
gerekir. Bu zellikler hakknda bilgi sahibi olan salk personeli acil mdahale srasnda
daha az stres yaar.
Aralar;
Karayolu Trafik Kanunu'na uygun olmal ve 5 yan doldurmu olan aralar her
iki ylda bir teknik ve tbbi ara-gere muayeneleri yaplmaldr. Bunlarn takibi
src olarak alan (ofr, ATT, AABT) salk personelinin
sorumluluundadr,
4
Hasta kabinindeki tm ara ve malzemeler gvenli ve salam bir ekilde monte
edilir,
Hasta kabini uzunluk, genilik ve ykseklikleri ynetmelikte belirtilen llerde
olmaldr,
Siren cihaz ile aracn n ve arka ksmnda mavi renkte tepe lambas olur.
Ambulanslarda k ve ses uyar sistemleri ok nemlidir. (Siren en az150 m
den duyulmaldr)
Bir adet ara telsizi ve en az bir adet el telsizi bulunmal, ayrca ofr mahalli ile
hasta kabini arasnda haberlemeyi salayacak dhili haberleme sistemi
bulunur. Telsizler kolay ulalabilir yerde ve kullanlabilir konumda olmaldr,
Kabinde bulunan kaplar sedye giriine uygun olmal, Arka girie ilave olarak
hasta blmesinde alternatif bir k kaps olmaldr,
Hasta kabininde en az 2 adet perdelenmi harici pencere olmaldr,
Hasta kabininde havalandrma, stma ve aydnlatma sistemleri bulunmal. Bu
sistemlerin alr konumda olup olmad her gn src tarafndan kontrol
edilmelidir,
Arata kresel konum belirleme sistemi( GPS ) ve navigasyon sistemi mutlaka
bulunmaldr,
Sedye st hizasnda tavanda elle tutunma yeri bulunmaldr,
Kabinde kilitlenebilir ila blm olmaldr,
Hasta kabininde sivri keler bulunmamaldr,
Ambulans n ve arka kabini ergonomik olarak tasarlanm olmaldr,
Ambulanslar aktif ve pasif gvenlik nlemleri, n ve arka kabin iin yeterli
olmaldr,
Hasta kabininin zemini kolay temizlenebilmelidir,
Her arata asgari iki adet 2 litrelik yangn sndrc bulunmaldr. (Yangn
sndrcler ulalr bir yerde ve dolu olarak bulundurulmaldr),
Her arata asgari birer adet emniyet kemeri kesecei, demir manivela ve imdat
ekici bulunmaldr. (Tam donanml avadanlk antas olmaldr.)
Resim 1.2: Ambulansn zeride yer alan yaz ve Legolar
5
Hasta nakli veya acil yardm salamak amacyla kullanlan zel olarak donatlm
ambulanslar; kara, hava ve deniz ambulans olmak zere e ayrlr. Kara ambulanslar da
acil yardm ve hasta nakil ve zel donanml ambulanslar olmak zere e ayrlr.
ema 1.1: Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri ynetmeliine gre
ambulanslarn snflandrlmas
1.2. Acil Yardm Ambulans

Acil yardm ambulans, acil durumda, olay yerinde ve ambulans ierisinde hasta ve
yarallara gerekli acil tbbi mdahaleyi yapabilecek ekibe ve ynetmelikte yer alan teknik ve
tbbi donanma sahip 24 saat hizmet veren kara aracdr. Acil yardm ambulanslar ve ekibi
komuta kontrol merkezinin arlarna bal olarak hasta veya yarallara ulaabilmek iin
acil yardm istasyonlarnda hazr olarak bekler.
Acil yardm ambulanslarnda en az bir hekim ve/veya ambulans ve acil bakm

teknikeri (AABT) ve bir acil tp teknisyeni (salk personeli) olmak zere en az personel
grev yapar. Gerekiyorsa ekibe ofr eklenir. Hekim bulundurulmayan ambulanslarda (A2
ve B2 tip ambulans) hasta kabininde nakil esnasnda hastaya mdahale etmek zere grev
yapan personelden biri ambulans ve acil bakm teknikeri olmak zorundadr.
Acil yardm ambulans, beyaz renkte krmz renkli ve fosforlu zellikte olup en az
200 mm geniliinde bir erit evreler. Ayrca hilal karakteri ve acil yardm ambulans"
kelimesi, krmz renktedir.
6
Resim 1.3: Acil yardm ambulans
1.3. Nakil Ambulans

Nakil ambulans, acil tbbi mdahale gerektirmeyen hasta veya yarallarn naklini
salamak amacyla kullanlan ve ynetmelikte belirtilen teknik ve tbbi donanma sahip kara
ambulansdr.
Hasta nakil ambulansnda az en iki personel (ATT, ATT, ATT, AABT veya ATT,
ofr eklinde olabilir) grev yapar. ATT, ATT veya ATT, AABT olarak oluan ekiplerde
personellerden biri src olarak alr. Hasta nakli srasnda bir salk personeli hasta
kabininde hastaya refakat eder. Gerekiyorsa ekibe ofr eklenir.
Nakil ambulanslar evden hastaneye, hastaneden eve, salk kuruluundan dier salk
kuruluuna hasta nakli ve tbbi mdahaleye ihtiyac olabilecek hastalara hizmet vermek
amac ile kullanlr. Hasta nakil ambulanslarnda ki erit mavi renkli ve fosforlu zellikte ve
en az 200 mm geniliindedir.
Resim 1.4: Nakil ambulans
7
1.4. zel Donanml Ambulanslar
zel donanml ambulanslar, hasta veya yarallarn ya, fiziksel ve tbbi durumlar
ile ambulanslarn grev yapt blgenin corafi zelliine gre, zel olarak tasarlanm ve
buna gre ekip ve ekipmanla donatlm aralardr.
zel donanml ambulanslar kendi aralarnda youn bakm ambulans, yenidoan

ambulans ve obez ambulans ve arazi tipi ambulans olarak snflandrlr.
ema 1.2: zel donanml ambulanslar
zel donanml ve youn bakm ambulanslarnda alacak hekim ve salk personeli;

Salk Bakanlnca onaylanm Erikin leri Yaam Destei ve Travma Ressitasyon
Kurslarn alm olmalar gerekmektedir.
Youn Bakm Ambulans

Youn bakm ambulans ynetmelikte yer alan teknik ve tbbi donanma sahip
aralardr. Youn bakm ambulanslarnda, en az 200 mm geniliinde, biri krmz biri mavi
renkli ve fosforlu zellikte iki erit evreler.
Ambulansn snfn gsterir yazlar ve krmz renkli hilal iareti aracn her iki
yannda yer alr. Youn bakm ambulansnda bir hekim ve/veya ambulans ve acil bakm
teknikeri olmak zere en az personel grev yapar, gerekiyorsa ekibe ofr eklenir.
Yenidoan Ambulans
Yenidoann naklini salamak amacyla kullanlan ambulanslardr. Acil yardm
ambulansna ventilatrl transport kuvz eklenir. Bu ambulanslarda yetikin hastalarda
kullanlacak tbbi donanm ve malzeme aranmaz. Transport kuvz iki ekilde ambulansa
sabitlenir.
Birinci olarak, ambulanslarda taklp karlabilen balanma sistemi vardr. Bu sistem

ile gvenli bir ekilde geici olarak kuvz kilitlenerek ara zeminine balanr. kinci olarak,
sedye balantda ise kuvz, standart bir sedyeye geici olarak balanr. Yenidoan bebek
tandktan sonra kuvz sedyeden ayrlr.
8
Yenidoan ambulansnn zellikleri ve grev yapan personelin nitelii, youn bakm
ambulans ile ayndr. Yenidoan ambulanslarnda alacak olan salk personeli, Salk
Bakanl tarafndan onaylanm ocuklarda ileri yaam destei kursunu baar ile
tamamlam olmaldr.
Resim 1.5: Yenidoan ambulans
Transport kuvz tama sisteminde, standart bir adet O2 silindiri, bir adet hava
silindiri, bir adet serum asks ve opsiyonel olarak yan silindir koruma ray vardr.
Kuvzn uygun ekilde almas ve hata durumlarnda salk personelini tarafndan

gerekli nlemlerin alnmas gerekir. Bebek, kuvze alndnda, kuvzn gsterge tablosu,
kontrol paneli, alarm ve uyarlarn takibi salk personeli tarafndan yaplr. Kontrol paneli
zerindeki gstergeler ile ortam ss ile bebek cilt ss takibi; hava ss, hava sirklasyonu
arzas, enerji arzas, g indikatr, batarya arj, stma seviyesi kontrol edilir.
Obezite Ambulans
Obezite ambulans, iki insanla tanabilir arlk limitini geen hastalar tamak
amacyla retilmitir. i bo bir ambulans, zel bir vin sistemiyle donatlarak, maksimum
350 kg arlna kadar hasta tama kapasitesine sahip duruma getirilmitir.
Arazi Tipi Ambulans
Arazi tipi ambulanslar; her trl corafi ve iklim koullarnda acil hasta veya
yarallarn tbbi bakmlarn salamak amacyla kullanlan ambulanslardr. Arazi tipi
ambulanslarn snow-track ve kar paletli ambulans olmak zere iki tipi vardr. Youn kar
yann yaand blgelerde kar paletli ambulanslar sklkla kullanlr.
9
Arazi tipi ambulans; Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile. Ambulans Hizmetleri
Ynetmeliine gre nakil ambulanslarnda bulunan tbbi ve teknik donanma sahiptir.
Resim 1.6: Arazi tipi ambulans
oklu Ambulans
oklu ambulans, yaral saysnn fazla olduu vakalarda hastalarn daha hzl ekilde
tanmasn salamak amacyla kullanlr. ncelikle acil yardm veya nakil ambulans olay
yerine gider. Triaj ekibi, oklu ambulans talebini belirtmesi durumunda oklu ambulans olay
yerine gnderilir.
oklu ambulans, ayn anda drt hastay tama kapasitesine sahiptir erisinde 5 salk
personeli grev yapar. Altta iki sedye, stte iki sedye vardr. nce st sedyeler yklenip
asansr sitemiyle kaldrlr, daha sonra alttaki sedyeler yklenir. oklu ambulansnda olmas
gereken btn ekipmanlar drt hastaya mdahale edebilecek saydadr.
Resim 1.7: oklu ambulans
10
1.5. Acil Salk Aralar
Acil salk arac, acil salk hizmeti sunumunda ihtiya duyulan personel ve
malzemeyi en hzl ekilde ulatrmak ve olay yerinde grev yapmak zere kullanlan her
trl kara, hava ve deniz aracdr. Olay yerinde tbbi mdahale, teknik ve lojistik destek iin
kullanlacak olan bu aralar motosiklet, bisiklet, doktor arac, medikal kurtarma arac, organ
nakli arac, mobil komuta kontrol arac, mobil haberleme arac, mobil salk arac ve
benzeri aralar olup hasta tama amal kullanlamaz.
Acil salk aralar ilk kez Universiade 2005 niversite oyunlar srasnda zmir'de 112
acil salk hizmetlerinde kullanlmtr. Bu ambulanslar, hekimsiz ambulanslara destek
vermek ve doktorlu ekiplerle olay yerine ulamak iin kullanlr. Ayrca olaand durum ve
afetlerde olay yerine salk personeli ve tbbi-teknik malzemelerin tanmasnda kullanlr..
Bu aralar aada belirtilen genel zelliklere sahip olmaldr:
Ikl ve sesli uyar sistemi,

Haberleme cihazlar, (telsiz, telefon gibi)
Aracn kullanm amacn belirten fosforlu yaz ve iaretler,
Aracn kullanm amacna uygun tbbi ve teknik donanm.
Acil salk aralar, sadece ambulans servisleri ve salk kurumlar bnyesinde ve

amacna uygun olarak kullanlabilir; baka kii ve kurulularca kullanlamaz.
Resim 1.8: Motorize ekip
Bisikletler, trafie kapal veya youn kalabaln mevcut olduu yerlerde ambulansn
olay yerine ulamasnn zor olduu alanlarda grev yapar. Bisikletli ekiplerde acil tp
teknisyenleri grev yapmaktadr. Bisikletlerin kl ve sesli sirenleri mevcuttur. Ekiplerin
komuta kontrol merkezi ile iletiimleri iin kulaklkl telsizleri bulunur.
11
Resim 1.9: Bisikletli ekip
1.6. Ekipmanlarn Temizlik ve Dezenfeksiyonu

Ambulansn iinde kullanlan tm ekipman ve malzemelerin vaka sonras temizliinin
nasl yaplaca, ne sklkta yaplaca, nasl bir sra ierecei ve hangi temizlik malzemeleri
ve dezenfektanlarn kullanlacann istasyonda grev yapan ekip tarafndan bilinmesi
gerekir; nk ambulans temizlii bir ekip iidir. stasyonlarda bu ii yapmak iin ayrca
personel grevlendirilmez. Her vaka dnnde ambulans ekipmanlarnn
temizlii/dezenfeksiyonu nbeti ekip tarafndan yaplr ve malzeme temizlik kontrol
listesine kaydedilerek imzalanr.
Kan ve vcut svlar ile bulam olan alet ve malzemeler iin yksek dzey
dezenfeksiyon, kan ve vcut svlar ile bulama olmayan alet ve malzemeler iin dk
dzey dezenfeksiyon uygulanr. Ya da sadece su ve deterjanla malzemeler temizlenir.
Dezenfeksiyon srasnda kullanlacak solsyonu hazrlamak iin piyasada bulunan ve

%5 klor ieren amar suyu kullanlr.
Yksek dzeyde dezenfeksiyon uygulamak iin; %5 klor ieren amar suyu1/10

orannda sulandrlarak solsyon hazrlanr. rnein 1 birim %5lik amar suyu, 9 birim su
ya da 10 cc %5lik amar suyu, 90 cc su eklinde hesaplanabilir. Yksek dzey
dezenfeksiyon uygulanacaksa aletler dezenfektan madde ile temizlemeden nce mutlaka
deterjan ve su ile ykanr. Dezenfeksiyon ncesinde su ve deterjanla temizlik ilemi
yaplmazsa dezenfeksiyon ilemi amacna ulamaz. Dezenfeksiyon sonrasnda musluk suyu
ile iyi bir ekilde durulanma yaplr. Sonrasnda alet kuruduktan sonra kapal olarak saklanr.
Solsyon gnlk olarak nbeti ekip tarafndan hazrlanp kullanlr.
Dk dzey dezenfeksiyon uygulamak iin; %5lik klor ieren amar suyu 1/100
orannda sulandrlarak solsyon hazrlanr. rnein, 1 birim %5lik amar suyu, 99 birim
su olarak hesaplanabilir.
12
1.7. Ambulanslardaki Ekipman ve Malzemeler
Ambulans ierisinde yer alan malzemeler, nbeti olan personel tarafndan her gn
dzenli olarak kontrol edilir; eksik malzemeler tamamlanr; tarihi gemi malzemeler iin
tutanak tutulur ve bozuk malzemelerin onarm iin teknik destek ekibinden yardm alnr.
Ambulans ierisinde vakaya mdahale eden salk personeli her zaman risk altndadr.
Ambulans ierisindeki malzemeler ani hareketlerle salk personeli zerine derek
yaralayabilir. Bu nedenle hasta kabinindeki tm ekipman ve malzemeler gvenli ve salam
bir ekilde monte edilir.
1.7.1. Sedyeler
Sedye, hasta veya yaral tamaya yarayan ambulans ekipmandr. Her ambulansta bir
ana sedye ve platformu, bir kombinasyon sedye ve bir adet srt tahtas bulunur. Acil yardm
ve youn bakm ambulansnda bunlara ek olarak vakum sedye ve fara sedye vardr.
AMBULANS TPNE GRE

BULUNMASI GEREKEN SAYI
HASTA ACL YOUN
NAKL YARDIM BAKIM
Ana Sedye 1 1 1
Kombinasyon Sedye 1 1 1
Vakum Sedye - 1 1
Fara Sedye - 1 1
Srt tahtas 1 1 1
Tablo 1.1: Ambulanslarda bulundurulacak asgari sedye ve saylar (Acil Salk Hizmetleri
Ynetmeliine uygun)
Sedye Platformu ve Ana Sedye
Sedye platformu sedyenin rahatlkla indirilip bindirilmesini salar. Ayn zamanda kt

yol artlarnda ve sert vuruntularda hasta veya yaralnn sarslmadan tanmasna yardm
eder.
Ana sedye, ambulans ierisinde sedye platformu zerinde sabitlenmi bir ekilde
durur. Kullanm srasnda kilit sistemi alarak platform sayesinde ambulans dna karlr.
Kilit sisteminin nasl ald, sedyenin ambulans ierisinden nasl karld,

sedyenin ambulansa nasl yklendii ile ilgili grevler sadece ambulans srcsnn deil
ekibin tm yelerinin grevidir. Bu yzden tm ekip yeleri ana sedyenin ambulanstan
karma ve tekrar ykleme ile ilgili becerileri mutlaka kazanmaldr. (Baknz Hasta Tama
Teknikleri Modl)
13
Fara (scoop, kepe) Sedye
Fara sedye, ambulans ierisinde genellikle, arka kapan n ksmna monte edilmi
olarak durur. Her nbet devir tesliminde ve kullanmdan sonra zellikle balant noktalar ve
sabitleme kemerleri kontrol edilir. Fara sedye kullanldktan sonra bulunduu yere tekrar
sabitlenir.
Fara sedyenin ihtiya halinde nasl kullanlmas gerektii, bulunduu ortamdan nasl
karlaca ve tekrar nasl monte edilecei ekibin tm yeleri tarafndan bilinmesi gerekir.
Aksi durumda hasta ve yaknlarnn salk personeline olan gven duygusu sarslr ayn
zamanda zaman kaybna bal olarak hasta veya yaralnn hayati fonksiyonlar tehlikeye
girebilir.
Resim 1.10: Ana sedye ve fara sedyenin ambulans iindeki konumu
Kombinasyon (sandalye) Sedye
Kullanlmad zamanlarda genellikle ambulansn sa ya da sol panelinde ambulansa

monte edilmi ve katlanm ekilde durur.
Resim 1.11: Kombinasyon sedyenin ambulans ierisindeki konumu
14
Kombinasyon sedyenin ihtiya halinde nasl kullanlmas gerektii, bulunduu
ortamdan nasl karlaca ve tekrar nasl monte edilecei ekibin tm yeleri tarafndan
bilinmesi gerekir. Ambulans ierisinde her zaman katlanm ve monte edilmi ekilde
bulunmas gerekir.
Vakum Sedye
Bir pompa sayesinde vakumlanarak iirilerek yaralnn vcuduna uygun ekil alr.
Ambulans ierisinde vakumlanmam halde, antas ile birlikte istasyonda grevli tm ekip
yelerinin yerini bildii bir yede durur. Eer yeri deitirildi ise istasyon sorumlusu tarafnda
tm ekip yelerine iletilir; nbet devir teslimi srasnda delik olup olmad kontrol edilir.
Her kullanm sonrasnda temizlii yaplarak dzenli bir ekilde antasna yerletirilir ve
ambulanstaki yerine konur.
Srt Tahtas
Ambulans ierisinde genellikle sa ya da sol st duvara monte edilmi ekilde
bulunur. Baz ambulans tiplerinde sedye platformu altnda veya zel blmesinde yer alabilir.
Her nbet devir teslimde salaml ve her kullanm sonras temizlii yaplarak tekrar
bulunduu yere sabitlenir.
Resim 1.12: Srt tahtasnn ambulans ierisindeki konumu
1.7.1.1. Sedyelerin Bakm ve Temizlii

Sedyelerin temizlii srasnda kan ve vcut svlar ile bulama yoksa her vaka sonras
dk dzey dezenfeksiyon yeterlidir.
Dezenfektan ile ykanm ve sklm temizlik bezi ile tm metal paralar silinir,
Ayn solsyonla tm plastik paralar ve ilte silinir.
Vakum atel pompas, hazrlanan solsyonla ykanm ve sklm temizlik bezi
ile tm yzey alt, st edilerek silinir,
15
Srt tahtas ok kanl ve amurlu ise bol tazyikli su ile ykandktan sonra,
hazrlanan solsyonla ykanm ve sklm temizlik bezi ile tm yzey alt st
edilerek silinir,
Bu uygulamalar her vakadan sonra ve bir hafta boyunca hi kullanlmad ise
haftada bir rutin olarak tekrarlanr.
Bu ilemler tamamlandktan sonra lityum esasl madeni yala hareketli paralar
yalanr, yan fazlas silinerek alnr. (Bu ilem haftada bir tekrarlanr.)
1.8. Sabitleyiciler
Acil yardm, nakil ve youn bakm ambulanslarnda, asgari alt deiik paral ime
atel seti, birer adet boyunluk seti bulunur. Traksiyon ateli, ve K.E.D kurtarma yelei sadece
acil yardm ve youn bakm ambulanslarnda bulunur.
AMBULANS TPNE GRE

HASTA ACL YOUN
NAKL YARDIM BAKIM
Traksiyon Atel Seti 1 1
Asgari 6 Deiik Paral 1 1 1
ime Atel Seti
Boyunluk Seti 1 1 1
KED kurtarma yelei - 1 1
Tablo 1.2: Ambulanslarda bulundurulacak sabitleyiciler ve saylar (Acil Salk Hizmetleri
Ynetmeliine uygun)
ime Atel ve Boyunluk Seti
Ambulans ierisindeki ime atel seti, her nbet devir teslimi srasnda kontrol edilir
yrtk ve delik olanlar ayrlr. Her kullanmdan sonra temizlii yaplarak yerine konulur.
Boyunluklarn bantlar kontrol edilir, bantlar kullanlmaz durumda olanlar ayrlr,

teknik destek ekibinden yenileri istenir. Boyunluk setinin kanla temas sonucu benzer
temizlik ilemi, 1/10 sulandrlm amar suyu veya alkol bazl hzl solsyon ile yzey
dezenfektan yaplr.
16
Resim 1.13: ime atel ve boyunluk seti
Traksiyon Atel Seti (Thomas Ateli)

Uzun ve ksa boy olmak zere iki set iinde iki adet atel mevcuttur. Baz
ambulanslarda torba ierisinde katlanabilir ubuk ve makara sisteminden oluan ergonomik
formlar bulunmaktadr. Traksiyon atelinin ambulans ierisindeki yerinin ve kullanm
eklinin bilinmesi salk personeline kullanm kolayl salar. Genellikle ambulans
ierisinde K.E.D yelei ile yan yana bulunur. Temiz ve dzenli bir ekilde ambalaj iinde
sabitlenmi bir ekilde bulundurulur.
K.E.D. Yelei
Nbet devir teslimi srasnda velcro tutucular ve kemerleri kullanr durumda olup
olmad kontrol edilir. Her kullanm sonras mutlaka temizlii yaplr, boyun destei ve
kemerleri yelekle beraber ayr olarak sarlr. Btn paralar tama antas ierisinde ve
ambulansta belirlenen yere sabitlenir.
Resim 1.14: Traksiyon ateli ve K.E.D yeleinin ambulanstaki konumu

17
1.9. Ressitasyon Ekipman ve Malzemeleri
AMBULANS TPNE GRE

HASTA ACL YOUN
NAKL YARDIM BAKIM
Sabit Oksijen tp ve prizi 1 1 1
Portatif oksijen tp* 1 1 1
Transport Ventilatr cihaz (erikin ve - 1 1
pediatrik kullanmna uygun basnca [10-50
cmH2O] ayarlanabilir, PEEP valfi bulunan)
Sabit Vakum aspiratr 1 1 1
Portatif aspiratr 1 1 1
Defibrilatr (Monitrl) - 1 1
Harici kalp at dzenleyici (eksternal pace - - 1
maker) zellii olan defibrilatr
Canlandrma nitesi (Balon valf maske seti, - 1 1
laringoskop seti, portatif oksijen tp,
entbasyon tpleri, havayolu tp,
oro/nazofaringeal kanller, kolorimetrik
cihaz)
Oksijen maskesi ve nazal kateterler (set) 1 1 2
Aspirasyon kateterleri (3 farkl boyda) 1 1 2
Oksimetre - 1 1
Tablo 1.3: Ambulanslarda bulundurulacak ressitasyon aletleri ve saylar (Acil Salk

Hizmetleri Ynetmeliine uygun)
Sabit ve Portatif Oksijen Tp
Nakil, acil yardm ve youn bakm ambulanslarnda birer adet sabit ve portatif oksijen
tp bulunur. Her nbet deiimi srasnda oksijen tplerinin dolu olup olmad kontrol
edilir. Oksijen tpnn dolu alndna dair liste, mutlaka iaretlenmelidir. Oksijen tp dolu
deil ise il ambulans servisi bahekimliinin ynlendirdii birimlerde doldurulur. Tplerin
dolum tarihi nbeti olan ekip sorumlusu tarafndan kayt altna alnr.
Ambulans ierisindeki oksijen tpleri, sabitlenmi bir ekilde bulunur. Aksi durumda
ara hareket halinde iken hareket ederek hastay veya salk personelini yaralayabilir. Hasta
veya yaralya oksijen vermek iin kullanlan basit oksijen maskeleri tek kullanmlk
olduundan kullandktan sonra atlr ve eksik olan malzeme hemen tamamlanr.
Oksijen sistemi ve manometrelerin dezenfeksiyonu, solsyonla ykanm ve sklm

temizlik bezi ile i ve d olmak zere tm yzeyi silinerek salanr. Sabit oksijen sisteminde
bulunan su haznesi hazrlanan solsyonla ardndan bol su ile ykanr ve uygun miktarda
distile su ile doldurulur.
18
Resim 1.15:Oksijen tpleri ve balantlar
Sabit Vakum ve Portatif Aspiratr

Acil yardm, nakil ve youn bakm ambulanslarnda birer adet sabit vakum ve portatif
aspiratr bulunur. Her nbet devir srasnda bir miktar su ekerek aspiratrlerin alp
almad kontrol edilir. Balant hortumlarnda atk varsa temizlii yaplr. Her kullanmn
ardndan toplama kavanozunun iindeki atklar kapa alarak veya stndeki byk
delikten tuvalete boaltlr. nce su ile daha sonra 1/10 orannda sulandrlarak hazrlanan
amar suyu ile ykanr ve kurulanr. Hortumlar eme suyu ile ykanarak ierisinden, 1/10
orannda hazrlanm amar suyu geirilir ve 15 dakika sonra su ile durulanp kuru olarak
saklanr.
Nakil ve acil yardm ambulanslarnda birer ve youn bakm ambulanslarnda ikier

adet farkl boyda aspirasyon kateteri bulunur. Aspirasyon ileminde tek kullanmlk
aspirasyon kateterleri kullanlr. Kullanlm aspirasyon kateterleri tbbi atk kutusuna atlr.
Kullanmn ardndan aspiratr kapatlr ve malzemeler aspiratr antasna yerletirilir.
alma prensiplerine uygun olarak belirli aralklarla kalibrasyonu yaptrlr.
Transport Ventilatr Cihaz

Acil yardm ve youn bakm ambulanslarnda birer adet transport ventilatr cihaz
bulunur, erikin pediatrik kullanma uygun basnca ayarlanabilir. Her nbet devir teslimi
srasnda ventilatrn ama/kapama dmesi kullanlarak alp almad kontrol edilir.
Ayrca ventilatrn elektrik balants, oksijen hatt ile ventilatrn balants vetilatr ile
ventilatr setinin balants ve ekipmanlar ayrca kontrol edilir. lem srasnda tm
balantlar hemen uygulama yapmaya hazr ekilde dzenli olarak bulundurulur. Ventilatr
seti, disposable olarak kullanlr ve her kullanmdan sonra yerine yenisi konulur.
19
Ventilatrn alma prensibi, ambulansn tm ekip yeleri tarafndan bilinmelidir.
Aksi durumda mdahale srasnda olumsuz durumlarla karlalabilir. Cihazlarn zerine
kalibre edildiine dair etiketler yaptrlr.
Ventilatrlerin d yzeyleri, gnlk olarak su ve deterjanla temizlenir ve 1/100

amar suyu ile, ekran, panel vb. hassas yzeyler, tercihen %70`lik alkol veya alkol bazl
hzl yzey dezenfektan (sprey ekli) ile dezenfekte edilir. Solunum devreleri yksek dzey
dezenfeksiyon yaplp, kurutulur ve filtresi deitirilerek tekrar kullanlr.
Defibrilatr
Acil yardm ve youn bakm ambulanslarnda birer adet defibrilatr bulunur. Her
nbet devir teslim srasnda defibrilatrn alp almad ve bataryasnn dolu olup
olmad kontrol edilir. Batarya her zaman dolu olarak bulundurulur. . Kontrol srasnda
pediatrik kaklar unutulmamaldr. Kaklarn st ksmndaki yetikin aynalar karldnda
pediatrik kak aynalarna ulalr. Her kullanmdan sonra dezenfektan ile nemlendirilmi bir
bezle tm yzey silinir. Defibrilatrn kaklar kesinlikle jelli braklmaz. Kaklar her
zaman kullanma hazr halde bulundurulur. Derivasyon ve pulse oksimetre kablolar da
dezenfektan solsyon ile nemlendirilmi bir bezle silinir. EKG elektrotlar temizliin
ardndan cihaza taklr ve mdahaleye hazr hale getirilir. Kablolar birbirine dolanm ise
dzenlenir. Jel defibrilatrn yannda kullanma hazr halde bulundurulur. Souk havalarda
ise iletken jel sertletiinden cihaz zerinde bulundurulmayabilir. EKG kd kontrol edilir
ve yoksa taklr. Kullanm klavuzu her zaman defibrilatrn yaynda bulundurulur.
Resim 1.16: Defibrilatr, ventilatr ve oksijen balantlar
20
Hava Yolu Ekipmanlar
Balon valf maske seti, laringoskop seti, entbasyon tpleri, havayolu tp,
oro/nazofaringeal kanller, kolorimetrik cihaz hava yolu ekipmanlar olarak kullanlr.
Acil yardm ve youn bakm ambulanslarnda yer alan hava yolu ekipmanlar, her ya
grubundan hastaya acil yardm uygulamaya olanak salayacak ekilde olmaldr. Hava yolu
ekipmanlarnda yer alan malzemeler tm ya gruplarna uygun ve yeterli sayda olmal ve bu
malzemelerin listesi oluturulmaldr.
Laringoskop:Laringoskop her nbet deiiminde ncelikle kontrol edilir. Bladelerin

ampllerinin salam olup olmadna baklr. Laringoskopun pili zellikle kontrol edilir,
zayflam piller deitirilir. Entbasyona ihtiya duyulan bir durumda eer laringoskobun
pili almyor ise btn sorumluluk nbeti teslim alan salk personelindedir. Laringoskop
uzun sre kullanlmam olsa bile pili akabilir, ya da kendiliinden biter bu yzden ok
dikkatli bir ekilde kontrol yaplmaldr. Aksi durumda nbeti teslim alan personele yasal
ilem uygulanabilir.
Her kullanm sonrasnda blade handle ksmndan ayrarak ve akan suyun altna
tutularak mekanik temizlii yaplr. Daha sonra yksek dzey dezenfeksiyon yapan
solsyonda bekletilerek ardndan musluk suyu ile temizlenir.
Entbasyon tpleri: Ambulanslarda her yaa uygun entpasyon tpleri bulunur.

Ambulans ierisindeki tplerin her nbet devir tesliminde yeterli sayda olup olmad
kontrol edilir. Ayrca kullanm sonras eksik olan tp yerine konur. Balon valf maske seti her
kullanmdan sonra mutlaka temizlenir ve dezenfeksiyonu yaplr.
Resim 1.17: Hava yolu ekipmanlar
21
Hava yolunu amak iin kullanlan malzemelerin hepsi ayn set ierisinde, mdahale
srasnda tm personelin bildii acil antas blmesi ve/veya kolay ulalabilir ambulans
ekmecesinde bulunmaldr.
1.10. Ambulanstaki la ve Serumlar

Sra Serum ve lalar Ambulans Tipine Gre Bulunmas Gereken Say
No
Hasta Nakil Acil Yardm Youn Bakm
1 Adrenalin amp. 1 mg. 5 10 10
2 Aminocardol amp. 1 4 4
3 Lidokain % 2 amp. 1 5 5
4 Atropin amp. 0.5 mg. 5 10 10
5 Antihistaminik amp 2 4 4
6 Beta bloker amp 2 2
7 Spazmolitik amp 1 4 4
8 Calcum amp. 1 3 3
9 Ctanest flk. (prilocine) 1 1 1
10 Kortikosteroid amp. 5 10 10
11 Diazepam amp. 2 5 5
12 Diltiazem 25 mg. amp. 2 2
13 Dopamin 40 amp. 2 2
14 Dormicum 5 mg. amp. 1 1
15 Antiemetik amp. 1 2 2
16 Antiepileptik amp. 2 2
17 Etil chlorde sprey 1 1
18 soptin amp. 2 2
19 Jetocaine amp 1 2 2
20 Lasix amp. (furosemide) 5 5
21 Amiadarone amp 2 2
22 Analjezik amp 5 10 10
23 Nahco3 amp. 5 10 10
24 Naloksan amp. 1 1
25 Nitroderm TTS 5 mg. ve 10mg 2 er 2 er
26 H2 bloker amp 2 4 4
22
27 Serum fizyolojik amp. 5 10 10
28 nhler veya nebul (salbutamol) 1 nhler 1 nhler 1 nhler
3 Nebul 6 Nebul 6 Nebul
29 Anestezik pomad 1 2 2
30 Antimikrobial pomad 1 2 2
31 Silverdin pomad 1 2 2
32 Asetilsalisilik asit tb 5 10 10
33 Aktif kmr tp 1 2 2
34 sordil 5 mg. TB 1 1 1
35 Kaptoril tb. 25 mg. 1 1 1
36 % 20 Dextrose 500 cc. 1 3 3
37 solyte 500 cc. 5 5 5
38 solyte P 500 cc. 5 5 5
39 solyte S 500 cc. 5 5 5
40 zotonik 500 cc. 5 5 5
41 Mannitol 500 cc. 2 2 2
42 Ringer Laktat 500cc 2 5 5
43 Magnezyum slfat 2 5 5
44 Flumazenil 1 2 2
45 Paracetamol tablet 10 10 10
Tablo 1.4: Ambulanslarda bulundurulacak ila ve serumlar(Ambulanslar ve Acil Salk

Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmelii Ek 4)
Ambulans ierisinde ve acil antasnda, yer alan ilalar ve serumlar personelin

kolaylkla ulaabilecei bir ekilde yerletirilir. lalarn bulunduu dolaplarda ilacn adn
gsteren etiket bulunur. lalarn karma ihtimaline kar ayn tr ilalarn listesi yaplr ve
ayn dolaba yerletirilir. Dolaplarn zerine yazlan etiketler parlak, ayn zamanda dzgn
yazlm olmaldr. Acil antas iinde ampuller zel ayrlm blme yerletirilerek krlmas
engellenir. Ambulans ierisinde yer alan bu dolaplar kolay alp kapanmal ve kullanm
sonras hemen kapatlmaldr. Aksi durumda ambulans hareket halinde iken ila ve serumlar
etrafa yaylr, serum ieleri hasta ve salk personelini yaralayabilir.
la ve serumlarn stok kontrol her nbet deiim srasnda yaplr. Eksik malzemeler
temin edilir. Kullanma sresi dolan ilalar ekip sorumlusuna bildirilir. Baz ilalarn
suistimal edilme riskine kar ambulansta grevli sorumlu salk personeline zimmet
karl teslim edilir.
23
1.11. Ambulanstaki Dier Malzeme ve Ekipmanlar
AMBULANS TPNE GRE
HASTA ACL YOUN
NAKL YARDIM BAKIM
Termometre 1 1 1
Diagnostik set (otoskop,oftalmoskop,rinoskop) 1 1 1
Serum asks 2 2 4
Enjektr pompas - 1 1
Is izolasyonlu kap - 1 1
Muhtelif boyda idrar sondas ve torbas 1 1 2
Muhtelif lde enjektr 10 10 15
Toraks drenaj kiti - - 1
lekli infzyon cihaz - - 1
Perikardiyal delme kiti - - 1
Merkezi (santral) ven sondas (kateteri) - - 1
Acil doum seti - 1 1
Yank seti (Alminyum yank battaniyesi, yank sargs ve - 1 1
kompresler veya yank jeli)
Temel tbbi malzeme antas (yzk kesme makas, 1 1 1
turnike, steril span, kompres, kanama durdurucu
materyal, sarg bezi, elastik bandaj ve plaster iermeli)
Serum seti ve kelebek set ile intraketler 5 5 10
Personel grev kyafeti (Yanstcl) 2 2 2
Cenaze torbas 2 2 2
Sabit tansiyon aleti (Steteskoplu) 1 1 1
Portatif tansiyon aleti (Steteskoplu) 1 1 1
Tablo 1.5: Ambulanslarda bulunan dier malzeme ve ekipmanlar (Acil Salk Hizmetleri
Ynetmeliine uygun)
Yank Seti
Yank seti ierisinde, alminyum yank battaniyesi, yank sargs ve kompresler veya
yank jeli bulunur. Yank seti ierisinde bulunan malzemeler, yank dokunun enfeksiyon
kapmasn nleyecek pansuman ve sarg bezleri ierir. Setin ierisinde ayrca vcut ssn
koruyacak rtler bulunur.
Acil Doum Seti
Doum seti ierinde, steril gazl bez-3 adet klemp, bebek rts, puar, steril eldiven,
steril havlu, plastik torba bulunur.
24
Resim 1.18: Doum ve yank seti
Intravenz ve Intraossez Giriim Malzemeleri
Venz giriim iin kullanlan eitli byklklerde intraket ve kelebek set bulunur
Acil yardm ve nakil ambulaslarnda beer adet; youn bakm ambulanslarnda ise on adet
serum seti, kelebek set ve intraket bulunur. Hasta veya yaralnn intravenz yolu alamad
durumda alternatif veya ek yol olarak uygulanan ntraossez artk gnmz ambulanslarnda
kullanlmaya balanmtr. Yaa ve uygulanacak yere gre eitleri bulunur. ntraossez kitin
farkl uygulama tipleri bulunduundan eldeki malzeme mutlaka ncesinde denenmelidir
Kullanlan malzemeler tbbi atk kutusuna atlr. Eksik malzemeler tamamlanr.
Resim 1.19: Intravenz ve ntraossez giriim malzemeleri
Acil Mdahale antas
Acil mdahale antas, hasta yanna gidildiinde gerekecek btn malzemeleri iinde
bulunduran antadr. Arata birden fazla anta yerine tek mdahale antasnn olmas akut
gelien durumlara kar hazrlkl olmak iin nemlidir. Souk havalarda acil antas
ierisinde yer alan ilalarn bozulma ve donma tehlikesine kar istasyona alnmal vakaya
karken ambulansa gtrlmelidir. Ayrca, acil mdahale antas vakaya giderken
istasyonda unutulmamaldr. Eer arata motor ve akden bamsz otomatik stma cihaz
(vebosta) varsa kullanm nerileri dikkate alnarak altrlr. Bu ekilde ara i kabin n ve
arka scakl istenen dzeyde olacandan antann tanmas gerekmez. Ayn zamanda tm
sedyeler ve dier malzemelerde (O2 nemlendiricileri, IV svlar vb.) istenen scaklkta olur.
25
Acil mdahale antasn tamak, salk personeli iin en nemli sorunlardan biridir.
Bu yzden antann tamaya uygun yapda olmas gerekir. Tm medikal malzemeler ayr
ayr gzlerde olmal ve mdahale srasnda malzeme arayarak zaman kaybedilmemelidir.
Acil antas ierisindeki malzemeler her nbet devir teslimi srasnda kontrol edilmeli ayrca
olay yerinde amurland ya da sland ise ierisindeki malzemeler deitirilerek anta
temizlii yaplmaldr.
Resim 1.20: Acil antalar
Tbbi Atk Kutusu
Tbbi atk kutusu, ierisine poet konularak kullanlr. Kontamine enjektr ular
(ine), v.b. materyal tbbi atk kutularnda toplanr. Tbbi atk kutusu 2/3 orannda dolduktan
sonra en uygun bir salk kuruluunun tbbi atk deposuna braklr. Tbbi atk braklan
salk kuruluunun ad nbet defterine yazlr.
Yangn Sndrme Tp
Ambulanslarda bir adet yangn sndrme tp bulundurulur. Yangn sndrme tpne

kolay ulaabilmek iin genellikle arka kapya yakn bir yerde bulundurulur. Yangn
sndrme tplerinin alt ayda bir kontrol yaplr ve kayt altna alnr.
Dier Malzeme ve Ekipmanlar
Cerrahi set, zehir antidot seti, folyo, sabit ve portatif tansiyon aleti, glukometre,
termometre, diagnostik set, cenaze torbas, ambulans ierisindeki dier malzemelerdir. Bu
malzemelerin gnlk olarak kontrol yaplmal, eksik malzemeler tamamlanmaldr.
Tansiyon aleti ve glukometrenin belirtilen tarihlerde kalibrasyonlar yaplr.
26
Kiisel Gvenlik Malzemeleri
Baret kask, koruyucu maske, koruyucu steril zel kyafet, koruyucu gzlk, eldiven,
ba k kayna, reflektr, fosforlu mont, ayakkab (bot) ambulansta yer alan kiisel
gvenlik malzemeleridir.
Resim 1.21: Kiisel gvenlik malzemeleri
1.12. Ambulans Temizlii

Ambulansn i ve d temizlii, istasyonda nbeti salk personel tarafndan yaplr.
Ambulanslar rutin olarak yedi gnde bir detayl olarak, her sabah ve her vakadan sonra da
genel olarak temizlenir. Ambulans temizliine balanmadan nce ve ambulans temizlii
bittikten sonra KKMye haber verilir.
Ambulansn Temizlii
Ambulans hasta kabininin temizlik ve dezenfeksiyonu nbeti salk personeli
tarafndan yaplr. Ambulansn d ksmnn ve src kabininin temizliini ise nbeti
ambulans srcs (ATT, AABT, ofr) yapar.
Talep edildii takdirde ambulans srcs, hasta kabininin temizliine de destek verir.
Hasta veya yaralnn temas ettii tm yzeyin temizlii yaplr.
Eldiven giyilir,
Malzemeler eksiksiz olarak hazrlanr,
ncelikle ambulansn ke ksmlarndan balanr,
Ara iinin zemini sprlr,
Ambulans ierisindeki dolap sistemi, taban ve tavan kaplamas ile yan
panel kaplamalar 1/100lk amar suyu ile silinir. Eer hasta
sekrasyonlar ve kan ile kirlenme mevcut ise temizlik ileminde 1/10luk
amar suyu kullanlr.
27
Yumuak bir bezle temizleme ileminin ardndan kurulama yaplr,
Son olarak ara havalandrlr. Ara havalandrmas yaplmadan
ambulansn kaplar kapatlmaz. (Aksi durumda alerjik rahatszl olan bir
vaka ambulansa alnd takdirde hastada solunum sknts meydana
gelebilir.)
Ambulansn d temizlii
Ambulansn i temizlii kadar d temizlii de nemlidir.
Eldiven giyilir,
Malzemeler eksiksiz olarak hazrlanr,
Aracn st, n, arkas ve yanlar srayla ykanr,
ncelikle tekerlek ve jantlar ykanr ve amurlarnn aktlmas salanr,
Sabun veya ara ampuan su ile kprtlr,
Aracn tepesinden balanarak lk veya souk su ile tm ara ykanr,
Uygun frayla tepeden balayarak tm d yzey ykanr,
Temiz su ile ayn ekilde durulama yaplr,
Yumuak bezle mutlaka kurulama ilemi yaplr.
Salk personeli, hastalar ile direk temas ncesinde ve sonrasnda, her trl tbbi
giriimlerde ayrca ambulansn i ve d temizlii srasnda eldiven giymelidir. Ambulansn
temizliinin ncesinde ve sonrasnda da mutlaka elleri sabunlu su ile ykanr.
28
Tablo 1.6: Ambulans gnlk bakm formu A yz
29
Tablo 1.7: Ambulans gnlk bakm formu B yz
Ambulans bakm formundaki tm malzeme ve ekipmanlar gnlk olarak kontrol

edilir. Eksik ve bozuk malzemeler iaretlenir, gerektiinde tutanaklar tutularak ekip
sorumlusuna bildirilir
30
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Kara ambulanslarn ayrt ediniz.
lem Basamaklar neriler

Ambulans olarak kullanlacak aralarn
zelliini sralaynz.
Ambulanslar snflandrnz.
Kara ambulanslarn snflandrnz.

Acil yardm ambulansnn zelliklerini
sralaynz.
Nakil ambulansn zelliini sralaynz.
zel donanml ambulanslar ayrt
ediniz.
Salk aralarn snflandrnz.
Malzeme kontrol yaplacaksa
Bozuk ve eksik olan sedyeleri istasyon
Sedyelerin kontroln yapnz.
sorumlusuna bildiriniz.
Yrtk ve delik olan atelleri yenileri ile
Sabitleyicilerin kontroln yapnz.
deitiriniz.
Laringoskobun pillerini kontrol ediniz.
Ressitasyon ekipman ve Eksik malzemeleri tamamlaynz.
malzemelerini kontrol ediniz. Oksijen tpnn dolu olup olmadn
kontrol ediniz.
Ambulanstaki ila ve serumlar kontrol Son kullanma tarihi gemi ila ve
ediniz. serumlar ayrnz.
Ambulanstaki dier malzemeleri
kontrol ediniz.
Yksek ve dk dzey dezenfeksiyon
iin solsyon hazrlaynz
Kullanlan malzemelerin tm Malzemelere, kan ve sekresyon bulat ise
paralarn solsyon ile ykaynz. nce su altnda ykaynz.
Ambulansn i temizlii yaplacaksa
Eldiven giyiniz
Malzeme hazrl yapnz.
ncelikle ambulansn ke Her zaman ncelikle kirli ksmlar
ksmlarndan balaynz. temizleyiniz.
Ara i zeminini sprnz.
31
Ambulans ierisindeki dolap sistemi,
Eer hasta sekresyonlar ve kan ile
taban ve tavan kaplamas ile yan panel
kirlenme mevcut ise temizlik ileminde
kaplamalar 1/100lk amar suyu ile
1/10luk amar suyu kullannz.
siliniz.
Temizleme ileminin ardndan
Yumuak bir bez kullannz.
kurulama yapnz.
Ambulans havalandrnz.
Ambulansn d temizlii yaplacaksa
Ambulansn d temizliinin de ambulans
Aracn stn, nn, arkasn ve
srcsnn (ATT, AABT vb.) grevi
yanlarn srayla ykaynz.
olduunu unutmaynz.
ncelikle tekerlek ve jantlar ykayp
amurlarnn aktlmas salaynz.
Sabun veya ara ampuann su ile
kprtnz.
Aracn tepesinden balanarak lk veya
souk su ile tm ara iini ykaynz.
Uygun frayla tepeden balayarak tm
d yzeyi ykaynz.
Temiz su ile ayn ekilde durulama
yapnz.
Kurulama ilemi yapnz. Yumuak bez kullannz.
32
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. Aada acil yardm ambulans ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanltr?
A) Acil yardm ambulanslarnda en az bir hekim ve/veya ambulans ve acil bakm
teknikeri ve bir acil tp teknisyeni grev yapar.
B) Hasta kabininde nakil esnasnda hastaya mdahale etmek zere grev yapan
personelden biri, ambulans ve acil bakm teknikeri olmak zorundadr.
C) Acil yardm ambulans, beyaz renkte olup orta ksmndan krmz renkli ve fosforlu
bir erit geer.
D) Acil yardm ambulansndaki erit, mavi renkli ve fosforlu zellikte, en az 200 mm
geniliinde olmaldr.
E) Acil yardm ambulans, acil durumda olay yerinde ve ambulans ierisinde hasta ve
yarallara gerekli acil tbbi mdahaleyi yapabilecek ekibe ve ynetmelikte yer alan
teknik ve tbbi donanma sahip kara aracdr.
2. Aadakilerden hangisi, zel donanml ambulanstr?

A) Yenidoan ambulans.
B) Acil yardm ambulans.
C) Nakil ambulans.
D) Acil salk aralar.
E) Uak ambulans.
3. Aadaki sedyelerden hangisi, sadece acil yardm ve youn bakm ambulansnda

bulunur?
A) Ana sedye, fara sedye.
B) Fara sedye, vakum sedye.
C) Srt tahtas, ana sedye.
D) Ana sedye, vakum sedye.
E) Kombinasyon sedye, vakum sedye.
4. Her nbet devir tesliminde aadaki malzemelerden hangisinin kontrol yaplr?

A) Sedyelerin.
B) Sabitleyicilerin.
C) Ressitasyon ekipmanlarnn.
D) Yank ve doum setinin.
E) Hepsi.
33
5. Ambulansn i temizlii ile ilgili olarak aada verilen ifadelerden hangisi yanltr?
A) Ambulans temizliine ke ksmlardan balanr.
B) Salk personeli temizleme srasnda mutlaka eldiven giyer.
C) ncelikle kirli yerler sonra temiz yerler silinir.
D) Hasta sekrasyonlar ve kan ile kirlenme mevcut ise temizlik ileminde 1/10luk
amar suyu kullanlr.
E) Her remizlik sonras ambulans mutlaka havalandrlr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
34
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Hava ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
ARATIRMA
Hava ambulanslarnn tarihsel geliimini aratrarak bir sunu hazrlaynz.
2. HAVA AMBULANSLARI
Acil tbbi mdahale gereken durumlarda, hasta veya yaralnn tbbi mdahalenin
yaplabilecei salk kuruluuna hzl ekilde ulatrlmas ve gereken mdahalenin
yaplmas hayati nem tar. Bu nedenle Salk Bakanl hasta naklinde zamandan kazan
salamak amacyla 2008 ylnda hava ambulans sistemine geilmitir. Hava ambulanslar,
kiralama yoluyla hizmet satn alm eklinde faaliyetlerine balamtr. Havaclkla ilgili
teknik ve operasyonel faaliyetlerin denetiminde yetkili olan otorite Sivil Havaclk Genel
Mdrldr.
Hasta nakli veya acil tbbi mdahale amal kullanlmak zere ulusal sivil havaclk
yetkili biriminden alma ve uu izni alnm ayrcaAmbulanslar ve Acil Salk
Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmeliinde belirtilen tbbi donanma sahip uak
ve helikopter, hava ambulans olarak tanmlanr.
lkemizde daha nce askeri kurumlarn bnyesinde bulunan hava ambulanslar, kara,
hava kuvvetleri, sahil gvenlik komutanlklarna bal arama ve kurtarma helikopterleri ile
hizmet vermekte idi. Hava ambulanslar Salk Bakanl bnyesinde ilk olarak Ankarada
daha sonra stanbulda, zmirde ve Erzurumda hizmet vermeye balamtr. 2011 yl
itibariyle 15 farkl ilde 17 helikopter ve 2 uak ambulans ile hizmet verilmektedir.
Hava ambulanslarnda, en az bir hekim ve bir salk personeli veya iki salk personeli
(ATT/ AABT/ hemire, anestezi teknisyeni) ile sivil havaclk mevzuatna gre belirlenmi
asgar nitelik ve sayda uu mrettebat (pilot, ikinci pilot ve/veya ilgili teknik personel)
grev yapar. Hava ambulansnda grev yapan bu personel, ayn zamanda ekirdek personel
olarak adlandrlr. Hava ambulanslarnda grev yapan tbbi personel; TYD, TRK, LYAD,
LYAD ve uu fizyolojisi (ykseklie bal, insan vcudunda meydana gelen
deiikliklerin anlatld eitim) konularnda eitim aldktan sonra hava ambulanslarnda
grev yapabilir.
35
Hava ambulanslarnn zerinde kurulua ait isim, marka, iaret, logo ve iletiim
bilgileri yer alr. Hava ambulanslar, ambulans helikopter ve ambulans uak olmak zere
ikiye ayrlr.
2.1. Ambulans Helikopter

Helikopter, belirli bir piste ihtiya duymakszn karada ve denizde bir noktaya inen ve
kalkan, motor gc ile seyreden, havadan ar hava aracdr. Ambulans helikopter ise
Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmeliinde belirtilen
tbbi donanma sahip hava aracdr.
2.1.1. Ambulans Helikopter Heliportu

Ambulans helikopter, greve kmad zamanlarda hangar denilen alanda bulunur.
Ambulansta grev yapan personel alanda kendilerine ayrlm blmlerde bekler.
Resim 2.1: Ambulans helikopter ve heliport
Helikopterlerin ini kalk ve yer hareketlerini yapabilmeleri iin tasarlanm, zemini

sktrlm beton olan yap zerindeki alan heliport olarak tanmlanr. Bu alan, ayn
zamanda hava alan da olabilir. Hastanelerde bulunan heliportun iletilmesinden hastane
bahekimi sorumludur.
Heliporta giri ve klar kontroll olarak acil servise en yakn ve tek kapdan yaplr.
Hangar tarafnda personel ve malzemenin girii ve k iin bir kap daha vardr. Heliport
ile acil servis arasndaki mesafe, kara ambulansnn heliporta yaklaabilecei ekilde dizayn
edilmitir.
Resim 2.2: Ambulans helikopterin i grnm

36
Heliportun i ve d emniyeti, hastane bahekimi sorumluluunda olup, 24 saat
gvenlik grevlilerince korunur.
Resim 2.3: Hangar ve heliportun yukardan grn
2.2. Ambulans Uak

Ambulans helikopterin hava artlarndan dolay havalanamad durumlarda ambulans
uak devreye girer. 2011 yl itibariyle Salk Bakanlna bal toplam 5 adet uak
ambulans acil salk hizmeti vermektedir.
Resim 2.4: Uak ambulansn d grn
Resim 2.5: Uak ambulansn i grn
37
2.3. Hava Ambulanslarnn alma Prensipleri
Salk Bakanl Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrlne bal olarak grev
yapan hava ambulans operasyon merkezi bulunur. Hava ambulas operasyon merkezi,
helikopterlerin sorumluluk sahas dna grevlendirilmelerini ve ambulans uak taleplerini
deerlendirir. Hava ambulas operasyon merkezi uygun grd takdirde grevlendirme
emrini verir ve kesintisiz 24 saat grev yapar.
Tablo 2.1: Hava ambulans operasyon merkezi tekilat yaps
Ambulans helikopterlerin sorumluluk alanndaki sevk ve idare helikopterin

konuland ilin il ambulans servisi bahekimlii tarafndan yrtlr.
Ambulans helikopter Salk Bakanlnca belirlenen illerde konulandrlr.
Ambulans helikopter, grerek uu kuralarna uygun olarak gn doumu ve gn
batm ( gnein domas ile batmas arasnda geen sre) arasnda hizmet verir.
Helikopterin, pervane pallerinin dnmeye balad andan itibaren, uu
sonunda park yerinde motorunu durdurarak pervane pallerinin durduu ana
kadar geen toplam sre, helikopter uu grev sresi olarak belirlenir.
Ambulans helikopterlerinin sorumluluk alan iinde grev emri, KKM
tarafndan verilir. Sorumluluk alan dndaki (il d grevlendirmeler)
grev emirleri hava ambulans operasyon merkezi tarafndan verilir.
Ambulans helikopter kara ambulans ile entegre olarak alr. Ayrca her
ambulans helikopterin bir ar kodu bulunur. ar kodu; konulanan ilin
plakas (hava+il plakas) ile belirtilir. Bir ilde birden fazla ambulans helikopter
varsa hava + il plakasna A, B vb. eklenir. rnek; hava Ankara 06 B vb.
Ambulans helikopterin kara ambulans ile entegrasyonu, hava ambulans
operasyon merkezi tarafndan grev verilen ilin KKMsi tarafndan salanr.
Ambulans helikopter grev emrinin verilmesinin ardndan, hava artlarnn iyi
olmas durumunda maksimum yedi dakika ierisinde havalanmas gerekir.
Ambulans helikopterlerin, grev blgesi dnda grevlendirilmesi halinde,
gerekli hazrlklarn yaplmasnn ardndan en ge otuz dakika ierisinde
havalanmas gerekir.
38
Ambulans helikopterde grev yapan tbbi personel 24 saat esasna gre alr.
Ancak uu ve uu grev sreleri Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan
yaynlanan sivil havaclk talimatlarna uygun olarak planlanr.
Ambulans helikopterin uu grevi srasnda hava arac el kitab ve haberleme
sistemleri bulunmaldr. letiim ekipmanlar her zaman alr durumda ve
grev blgesinde tespit edilen frekansta olmaldr.
Uu sresinin not alnmas, sorumlu pilot ve yklenicinin sorumluluundadr.
Bu sre teknik kaytlarla uyumlu olmaldr.
Ambulans helikopterin havalanmas meteorolojik artlara bal olduundan bu
durumda helikopterin havalanp havalanamayacann kararn sorumlu pilot
verir. Ambulans helikopter ile nakil yaplmas gerektiinde gr mesafesinin
uygun olmad durumda sorumlu pilot uygun grmyorsa greve klmaz.
Ambulans hava aralarnda, acil tbbi yardm ve nakil esnasnda tbbi destek
iin gerekli olabilecek her trl ila ve tbbi sarf malzeme ynetmelikte
belirtilen sayda bulundurulur.
Hava ambulans hizmeti verilen her bir hasta veya yaral iin kara
ambulanslarnda kullanlan ambulans kayt formu doldurulur.
Ambulans helikopterin grev emrinin KKM tarafndan verilmesinin ardndan,
helikopterin ini ve kalk saatleri hava ambulans operasyon merkezine KKM
tarafndan bilidirilir.
2.4. Hava Ambulans ars

112 KKMnin aranmas ile hava ambulans talep ars balar ve personel tarafndan
ar karlama talimatlarna uygun bilgi alnr.
112 KKM
Halk,
Salk kurum ve kurulular,
Hava ambulans aralarnn hizmet sahas ierisindeki dier illerin komuta
merkezi,
Polis, jandarma, itfaiye ve dier kurtarma ekipleri tarafndan aranr.
Afet ve olaand durumlarda toplu hava ambulans grevlendirmelerinde grev takibi

ve koordinasyonu hava ambulans operasyon merkezi tarafndan yaplr. Operasyon merkezi,
durumun niteliine gre ihtiya duyduu dier kurum ve kurulular da bilgilendirir.
Ambulans helikopter, konuland ilin KKMsi tarafndan ynlendirilir.

Ynlendirme, bahekim onaynn ardndan, KKM tarafndan telsiz ya da telefon aracl
bildirilir ve hava ambulans ekibi grevlendirilir.
39
2.4.1. arnn KKM Tarafndan Deerlendirilmesi
ary deerlendirme yetkisi, ary alan KKMdeki danman hekime aittir.
ar karlayc personel, verilen bilgilere bal olarak hava ambulansnn

kullanlmas gerektiini dnyorsa, ary vakit kaybetmeden danman
hekime aktarr.
Danman hekim, kendisine ulaan arda hava ambulans kullanlacan
dnyorsa ary KKM bahekimine aktarr. Konu hava ambulans talebi ise
ar dorudan KKM bahekimine aktarlabilir.
KKM hava ambulansn grevlendirilmesi genel ve tbbi kriterleri nda,
talebin hava ambulans hizmeti gerektirip gerektirmediini deerlendirir.
KKMdeki danman hekim, sorumluluk sahas dna hava ambulans ile nakle karar
vermi ise hava ambulans operasyon merkezine onay iin bavurur. Grevlendirilen
helikopteri, KKM uygun heliporta ynlendirir. KKM hastann sevk edildii hastanenin acil
servisini olay hakknda bilgilendirir. Hastann tedavi grecei salk kuruluunda uygun
heliport mevcut deil ise buraya en yakn ini kalk blgesi tespit edilerek uu ekibine bilgi
verir. KKM, bu blgeden hastay teslim alp hastaneye nakil edilmesi iin kara ambulansn
da grevlendirir.
2.4.1.1. Ambulans Helikopterin Sorumluluk Sahas inde Grevlendirilmesi
ncelikle hava ambulansna, vaka verilebilecei bildirilir. Bu srada hava

ambulans ekibiyle elde edilen ilk bilgiler paylalr. (hasta ya da olay, konum,
gidilecek yer vb) Bu durum, ayn zamanda hava ambulans iin grev
verilebilir talimat dr ve saati not edilir.
Hemen ardndan en hzl iletiim yolu ile 112 KKM bahekimine bilgi verilerek
onay istenir.
Onayn ardndan vaka, hava ambulansna bildirilir. Mmknse bu srada, hasta
veya yaral hakknda ayrntl bilgi, hava ambulansnn nereye inecei, hastann
hangi hastaneye tanaca, bu hastane iin hangi ini alannn kullanlaca
hava ambulansna bildirilir. Bu, hava ambulans iin mdahale edin
talimatdr ve saati not edilir. Baz durumlarda (olay ok ak ve net, onay ok
hzl ise) grev verilebilir talimat ile mdahale edin talimat arasnda ok ksa
sre olabilecei gibi grev verilebilir talimat atlanarak direkt olarak mdahale
edin talimat verilebilir.
Mdahale edin talimatnn ardndan hava ambulans sorumlu pilotu tarafndan
meteorolojik ve teknik alma yaplarak uuun yaplp yaplamayaca
belirlenir. Pilot, onaynn ardndan kalk gerekletirilir.
Helikopter ambulans uularndan nce tahmini uu sreleri hesaplanrken gn

batm da gz nne alnr. KKM tarafndan, sorumluluk alan ierisinde uu balarken ve
tamamlandnda, hava ambulans operasyon merkezine bilgi verilir.
40
2.4.2. arnn Hava Ambulans Operasyon Merkezi Tarafndan
Deerlendirilmesi
Hava ambulans operasyon merkezinde ary alan danman hekim, ambulans uak
ve/veya ambulans helikopter grevlendirilmesine karar verir. Ambulans uaklar, hava
ambulans operasyon merkezi tarafndan ynlendirilir. Ynlendirme, hava ambulans
operasyon merkezinde nbeti danman hekim tarafndan telsiz ya da telefon sistemi
aracl ile hava ambulans ekibinin grevlendirilmesi suretiyle yerine getirilir.
2.4.2.1. Ambulans Uak Grevlendirilmesi
ncelikle hava ambulansna bir vaka verilebilecei bildirilir. Bu, hava

ambulans iin grev verilebilir talimat dr ve saati not edilir.
Hemen ardndan en hzl iletiim yolu ile ube mdr veya daire bakanna
bilgi verilerek onay istenir.
Onayn ardndan vaka hava ambulansna bildirilir. Mmknse bu srada, hasta
veya yaral hakknda ayrntl bilgi, hava ambulansnn nereye inecei, hastann
hangi hastaneye tanaca, bu hastane iin hangi ini alannn kullanlaca
hava ambulansna bildirilir. Bu durum hava ambulans iin mdahale edin
talimatdr ve saati not edilir.
lgili birimin onay ile hava ambulansna mdahale edin talimat verilene
kadar gerekli hazrlklar yaplr, olayn durumuna gre bu almalarn bir ksm
hava ambulansna talimat verildikten sonra da yaplabilir.
Mdahale edin talimatnn ardndan hava ambulans kaptan tarafndan
meteorolojik ve teknik alma yaplarak uuun yaplp yaplamayaca
belirlenir. Pilot onaynn ardndan kalk gerekletirilir.
Hava ambulans operasyon merkezi; kara ambulans, deniz ambulans veya dier acil
salk aralar ile koordinasyon ve helikopterden uaa zincir eklinde nakil gereken
durumlarda iletiimi KKM araclyla salar.
2.5. Hava Ambulans Ekibi Tarafndan Uu Grevinin Alnmas

Hava ambulans grevlendirmesi yapldnda; hava ambulans operasyon merkezi,
KKM ya da olay yerinde bulunan 112 ekibi tarafndan hava ambulans ekibine aadaki
bilgiler verilir.
Hasta veya yaral says ve tbbi durumlar,

htiya duyulan zel ekipman,
Helikopter iin ini blgesinin yeri, fiziki ve evre durumu,
Helikopter iin ini blgesindeki hava durumu (Ya olup olmad, bulut
durumu, gr mesafesi, rzgr iddeti ve yn vb.)
Helikopter iin ini blgesi civarndaki muhtemel tehlikeler, (elektrik telleri, sk
aalar, antenler vs.),
rtibat telefon numaralar ve varsa telsiz frekans.
41
Uu talebinin alnmasnn ardndan, sorumlu pilot; kalk yeri, yol boyu ve ini
yerinin en son geerli meteorolojik artlarn deerlendirerek uu grevinin yaplp
yaplamayacana karar verir. Grevin yaplabilecei karar verildii takdirde, helikopter
ekibi en ge 7 dakika ierisinde, uak ekibi en ge 60 dakika ierisinde kalk yapacak
ekilde hazrln tamamlar.
Hastann alnaca veya gtrlecei yer, KKM tarafndan hava ambulans ekibine
bildirilir. Sorumlu pilot tarafndan salk personeline grevin nitelii, gidilecek yer, rota,
tahmini uu sresi, meteoroloji ile ilgili ksa bir uu bilgisi verilir.
Herhangi bir nedenden dolay grevin yaplamayaca kararnn verilmesi ve nedeni

hava ambulans operasyon merkezi ya da komuta kontrol merkezine bildirilir.
2.6. Hava Ambulans ile Hasta Naklinin Saland Durumlar

Aadaki olaylarda hava ambulans grevlendirilir. Hava ambulans ile hasta nakli
aadaki durumlarda salanr. Bunun yannda hastann anatomik ve fizyolojik adan
deerlendirilmesi ok nemlidir.
Hava Ambulans ile Tamay Gerektiren Genel Durumlar
Kara ambulans ile olay yerine ulama sresinin 30 dakika veya daha fazla
uzad durumlar,
Arazi ve iklim artlarnn kara yolu ile hastaya ulamn zor olduu veya
engelledii durumlar,
Hastann karayolu ile uygun bir salk kuruluuna gtrlmesi iin geecek
zamann hastann hayatta kalmas veya sakat kalmas asndan tehdit
oluturduu durumlar,
Afet veya olaan d durumlar,
Adalardan veya deniz zerinden hasta nakli gereken durumlar,
Olay yerine salk personelinin hzl bir ekilde nakli gereken durumlar,
Ayn anda birden fazla hasta veya yaralnn tanmas gereken durumlar,
Yurtii ve yurtdna personel, hasta veya tbbi malzeme ve ekipman nakli
gerektii durumlar,
Yurtdndan lkemize hasta nakli yaplaca durumlar,
Organ, organ nakli olacak hasta veya organ nakli ekibinin tanmas
gerektii durumlar,
Salgn vb durumlarda alarn ihtiya blgelerine souk zincir artlarnda
tanmas gereken durumlar,
Acil ihtiya durumlarnda kan ve kan rnlerinin nakli gereken durumlar,
Hastann acil mdahalesi ve stabilizasyonu bir salk merkezinde
yapldktan sonra ileri tetkik ve tedavisinin yaplabilmesi iin nakli zorunlu
olan hastalar,
Erikin ve ocuk hastalarn acil mdahalesi ve stabilizasyonu yapld
halde ve youn bakm ihtiyac gerektiren durumlarda hastann bulunduu
ilde veya blgede youn bakmlarda yer bulunamad durumlar,
42
Youn bakm koullarnda izlenmesi gereken yenidoann, yenidoan
youn bakm nitelerine nakli gereken durumlar.
Hava Ambulans ile Tanmas Gereken Hastalar
Hasta veya yaralda aadaki belirti ve bulgulardan bir ya da bir ka varsa hava
ambulans ile tanmas gerekir.
Bilin kapal veya bilin durumunun giderek bozulmasnda,

Yetikin sistolik kan basnc 90 mmHgnn altnda olmas ve ocuk iin
yaa uygun kan basnc deerlerinin altnda olmasnda,
Solunum hz dakikada 10un altnda ya da 30un zerinde olmas ve
ocuk iin yaa uygun solunum deerlerinin zerinde veya altnda
olmasnda,
Glasgow koma skoru, yetikinde 10un altnda ve ocukta 12nin altnda
olmasnda,
Solunum arresti veya apne gelimesi,
Gs, karn, ba, boyun ya da kasklarda ak yaralanma olmas,
Progresif oka gtren krklar, (iki ya da daha fazla uzun kemik kr
veya pelvis kr)
Yelken gs gelimesinde,
El, ayak veya uzuv kopmas veya nrolojik bulgu veren spinal yaralanma
olmas,
oka neden olabilecek yank, (vcut alannn yzde 20 sinden fazla 2. ve
3. derece veya yz boyun el ayak genital blgede) Solunum yolu yan
veya kimyasal yank bulunmasnda,
Suda boulmalarda,
oklu travma vakalarnda,
Fibrinolitik tedavi gerektiren vaskler olaylar veya akut koroner
sendromda.
Hava Ambulans ile Tanmamas Gereken Hastalar
Aada belirtilen durumlardan bir ya da bir ka varsa hasta veya yaral hava
ambulans ile tanmaz.
Hastann sal asndan uuuna mani durumlarda, (mdahale

edilmemi; pnmotoraks, pnmomediastinum, pnmokranium, gazl
gangren, ileus vb.)
Dekontaminasyon yaplmam, radyoaktif ve kimyasal kontamine
hastalarda,
Davran bozukluu ve iddete bavurabilecek psikiyatrik hastalarda.
Hava ambulansna uygun ini alan bulunmayan veya gvenlik gibi nedenlerden
dolay iniine izin verilmeyen yerler iin gelen arlarda hava ambulans kullanlamaz.
43
2.7. Hasta veya Yaraly Hava Ambulansna Nakletme
Hasta veya yaralnn durumu, hava ambulansna almadan nce mutlaka stabilize edilir
ve sedyeye alnarak emniyet kemerleri taklr. Hasta veya yaralnn baka ambulansa ya da
sedyeye nakli srasnda emniyet kemerleri alr.
Hasta veya yaral uak ambulansn motoru susturulmadan nakledilmez.

Helikoptere yaklama ve uzaklama, helikopter nnden sa ve sol 45 derecelik
alarla yaplr, hasta veya yaral helikoptere rotor palleri durmu vaziyette
nakledilir.
Hasta veya yaral, hava ambulansnn ini yapaca yere kara ambulans ile
getirilir.
Hasta veya yaral, tama ilkelerine uygun olarak kara ambulansndan sedye ile
alnr. Hava ambulansna yerletirilir. Sedyenin emniyet kemerleri balanr.
Hastann teslimi srasnda epikriz, hastaya ait tbbi dokman ve varsa dier
belgeler hava ambulans personeline teslim edilir.
Resim 2.6: Hasta veya yaraly ambulans helikoptere tama
Kara ambulanslarnn havaalan apronuna (uan manevra yapabilmesi iin

kullanlan sertletirilmi dz yzey) girileri iin gerekli prosedrler hava
alannn bulunduu KKM tarafndan salanr.
Resim 2.7: Hasta veya yaraly ambulans helikoptere yerletirme hazrl
44
Acil ve zorunlu hallerde, paller dnerken hasta veya yaral bindirilecek ise
ykleme; helikopter personeli tarafndan, pilotun bilgisi ve onay dhilinde,
rotor ve kuyruk rotor pallerine dikkat edilerek yaplr. Dier salk
personelinden yardm gerekiyorsa bu say iki kiiyi gemez.
Resim 2.8: Hastann kara ambulansndan uak ambulansa alnmas
2.7.1. Hasta veya Yaral Kabindeyken Yaplacak lemler
Salk ekibi; hava aracnn elektrik sisteminden beslenen tbbi cihaz, elektrik motoru,
aparat ve benzerlerinin kullanm esnasnda, muhtemel bir elektrik sistem arzas veya yangn
belirtisi olabilecek normal d snma veya duman tespit ettiinde derhal cihaz durdurarak
fiini karr ve sorumlu pilotu haberdar eder.
Hasta veya yaral, kabin ierisindeyken her zaman sedyede yatar ve emniyet
kemerleri takl durumda bulunur.
Nakil srasnda gerekli ise tbb mdahale devam eder. Nakil srasndaki tbb
mdahalenin yrtlmesi iin bilgi desteine ihtiya duyulur ise uygun kurum
ve kurulular ile KKM zerinden iletiim kurulur.
Mmknse 112 KKM ve/veya ilgili hastane ile telsiz temas salanarak hasta
veya yaralnn durumu, tahmini var zaman ve ilave isteklerle ilgili bilgi
verilir.
Zorunlu haller dnda ambulans hava aralarna refakati alnmaz.
Kabin ierisinde defibrilatr kullanm srasnda ok dikkatli olunmaldr. Aksi

durumda, hasta veya yaralnn izolasyonu yaplmam bir yere temas etmesi neticesi uu
ekibinin ve kabindeki dier personelin elektrik okuna maruz kalmasna neden olur.
45
2.8. Hasta veya Yaraly Hava Ambulansndan Kara Ambulansna
Nakletme
Hastane heliportu veya ini yerine yaklaldnda mmknse telsiz ile iletiim
kurularak, ini yerinin ve hasta veya yaralnn durumu ile ilgili son bilgiler KKMye
bildirilir.
Kara ambulans, hava ambulans ile entegre olarak alr. Hava ambulansnn
ini yapaca yerde kara ambulans hazr olarak bekler.
Hava ambulansnn iniinin ardndan tbbi personel helikopterden inerek hasta
veya yaralnn indirilmesine elik eder.
Yerde beklerken helikoptere zellikle arka ksmdan yetkisiz hibir personelin
veya aracn yaklamasna msaade edilmez.
KKMye grevin tamamland rapor edilir.
Hasta veya yaral; helikopterden rotor palleri durmu vaziyette helikopter salk
personeli tarafndan indirilir. Acil ve zorunlu hallerde paller dnerken indirilecek ise,
helikopter personeli tarafndan, pilotun bilgisi ve onay dhilinde, rotor ve kuyruk rotor
pallerine dikkat edilerek indirilir.
Resim 2.9: Hastann indirme hazrl
Hasta veya yaralnn ini alannda ilgili hastane personeline veya hastaneye nakil
edecek kara ambulansna devri ile hava ambulans grevini tamamlanm olur. Hasta veya
yaralnn devir ve teslimi, helikopter salk ekibi tarafndan doldurulan il ambulans servisi
ambulans kayt formu ile yaplr.
46
Resim 2.10: Hastann indirilmesi
Kvz ile hasta nakli yaplan vakalarda, hastay teslim almaya gelen kara
ambulansndaki kvzn nceden stlmas ve uygun sda muhafaza edilmesi iin gerekli
tedbirler kara ambulans ekibi tarafndan yaplr.
Resim 2.11: Yenidoann ambulans uak ile nakledilmesi
Uu Sonras Hava Ambulansnn Kontrol Edilmesi
Tbbi personel tarafndan tbbi ekipman kontrol edilerek malzeme

kullanlm ise bir sonraki grev iin tamamlanr.
Teknisyen nezaretinde yer destek personeli tarafndan aracn temizlii
yaplr.
lgili personel tarafndan yaplan kontrol neticelerinden pilot haberdar
edilerek aracn bir sonraki grev iin hazr olduu teyit edilir.
2.9. Hava Ambulansnn Dezenfeksiyonu

Ambulansn her vaka sonras normal rutin i ak izlenerek genel temizlii yaplr.
Bulac hastalk tans konmu ya da herhangi bir ekilde bir enfeksiyon phesi bulunan bir
hasta tand zaman, zel dezenfektanlar kullanlarak dezenfekte edilmesi salanr.
47
Hasta tama srasnda, hastann hastal dorultusunda baz ek nlemler alnmas
gerekir. rnein solunum yolu ile bulama sz konusu ise tama srasnda hem hastann
hem de personelin maske takmas gerekir.
Uak ambulans ile en fazla iki hasta tanr. Ancak hastalardan birinin enfeksiyon
phesi bulunmas durumunda hasta tek olarak tanr, ardndan dezenfeksiyonu salanr.
Hava ambulansnn dezenfeksiyonu zel olarak retilmi dezenfeksiyon tabletleri ile yaplr.
Dezenfeksiyon tableti hava ambulansnn ierisinde patlatlr ve ambulansn kaps kapatlr.
ki saat sre ile kaps almaz.
48
SIRA TIBB CHAZ, ARA- GERE VE MALZEMELER ADET
NO
1 Ana Sedye 1 Adet
2 Kombinasyon Sedye 1 Adet
3 Scoop Sedye 1 Adet
4 Vakum sedye 1 Adet
5 Monitrl Defibrilatr 1 Adet
6 Oksijen sistemi (Depo, Yedek tp ve aparatlar) 1 Adet
7 Tbbi Aspiratr sistemi 1 Adet
8 Sedye oturma raylar ve Emniyet kilitleri 1 Adet
9 Salk personel koltuu 2 Adet
10 Puls Oksimetre 1 Adet
11 Volm ayarl nfzyon veya Enjektr pompas 2 Adet
12 Boyunluk Seti (Kk, orta ve byk ebatlarda ayarlanabilir) 2 Adet
13 Asgari 6 Deiik Paral ime Atel Seti 1 Adet
14 Reanimasyon antas (Komple) 1 Adet
15 Traksiyon Atel Seti 1 Adet

16 Transport Ventilatr cihaz (erikin ve pediatrik kullanmna uygun basnca 1 Adet
[10-50 cmH2O] ayarlanabilir, PEEP valfi bulunan)
17 IV Sv ie/ Torba Asklar 1 Adet
18 Diagnostik set (otoskop,oftalmoskop,rinoskop) 1 Adet
19 Cenaze torbas 2 Adet
20 Yank seti (Alminyum yank battaniyesi, yank sargs ve kompresler veya 1 Adet
yank jeli)
21 Temel tbbi malzeme antas (yzk kesme makas, turnike, steril span, 1 Adet
kompres, kanama durdurucu materyal, sarg bezi, elastik bandaj ve plaster
iermeli)
22 Oksijen maskesi ve nazal kateterleri (3 farkl boyda) 1'er
adet
23 Aspirasyon kateterleri (3 farkl boyda) 1'er
adet
24 Muhtelif boyda foley sonda ve idrar torbas (3 farkl boyda) 1'er
adet
25 Muhtelif lde enjektr 10 adet
26 Serum seti ve kelebek set 5'er
adet
27 Portatif tansiyon aleti (Steteskoplu) 1 Adet
28 Acil doum seti 1 Adet
29 Canlandrma nitesi (Balon valf maske seti, laringoskop seti, portatif oksijen 1 Adet
tp, entbasyon tpleri, hava yolu tpleri)
Tablo 2.2: Hava ambulans ierisinde yer alan tbbi cihaz, ara- gere ve malzemeler
49
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Hava ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.

Gelen ary karlaynz.
ar karlama talimatlarna uygun bilgi
alnz.
Hastann hava ambulans ile tanmas
gerektiine karar veriniz.
arnn kim tarafndan arandn
belirleyiniz.
Hastann bulunduu yerin adresini tespit
ediniz.
Telefonu danman hekime aktarnz.
Konu hava ambulans talebi ise ar
Telefonu bahekime aktarnz. dorudan KKM bahekimine
aktarlabilir.
Ambulans helikopterin sorumluluk sahas iinde grevlendirilmesi
ncelikle hava ambulansna vaka Sorumluluk alan iinde grev emri
verilebileceini bildiriniz. KKM tarafndan verilir.
112 KKM bahekimine bilgi veriniz.
Hava ambulansnn nereye inecei,
hastann hangi hastaneye tanaca bu
Onayn ardndan vakay, hava
hastane iin hangi ini alannn
ambulansna bildiriniz.
kullanlaca hava ambulansna
bildiriniz.
arnn hava ambulans operasyon merkezi tarafndan deerlendirilmesi
Hava ambulansna vaka verileceini
bildiriniz.
En hzl iletiim yolu ile ube mdr
veya daire bakanna bilgi verilerek onay
isteyiniz
Ardndan vakay hava ambulansna Hava ambulans iin mdahale edin
bildiriniz. talimatnn saatini not ediniz.
Hasta veya yaral saysn reniniz.
Greve gidilecek ilin KKMsi ile
zel ekipmana ihtiya olup olmadn
iletiime geiniz.
reniniz.
50
Uak ambulansn motorunun durmasn
bekleyiniz.
Hasta veya yaraly helikoptere rotor
palleri durmu vaziyette bindiriniz.
Acil durumda paller dnerken hasta
veya yaral bindirilecek ise, ykleme
Sa ve sol 45 derecelik alarla hava helikopter personeli tarafndan, pilotun
ambulansna yaklanz. bilgisi ve onay dhilinde, dikkat
edilerek yapnz.
Teslimi srasnda epikriz, hastaya ait
tbbi dokman ve varsa dier belgeleri
veriniz.
Hasta veya yaraly hava ambulansnn
ini yapaca yere kara ambulans ile
getiriniz.
Hasta veya yaral ekip ile birlikte kara
ambulansndan sedye ile alnz.
Hastay hava ambulansna yerletiriniz.

Hasta veya yaral kabin ierisindeyken
Sedyenin emniyet kemerlerini
her zaman sedyede yatar ve emniyet
balaynz.
kemerleri takl durumda bulundurunuz.
Nakil srasnda tbbi mdahaleye devam
ediniz.
KKM ve dier kurumlar ile iletiime

devam ediniz.
KKMye hasta veya yaralnn durumunu,

tahmini var zamann bildiriniz.
Hava ambulansnn durmasnn ardndan

sedyenin kemerlerini znz.
Tama tekniklerine uygun olarak
hastann, kara ambulansna naklini
salaynz.
Hava ambulansndan ekip ile birlikte
ininiz.
KKMye, grevin tamamlandn
bildiriniz.
51
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. Aada verilen hava ambulans ile ilgili bilgilerden hangisi yanltr?
A) Hava ambulanslarnda en az bir hekim ve bir salk personeli grev yapar.
B) Hava ambulansnda sivil havaclk mevzuatna gre belirlenmi asgar nitelik ve
sayda uu mrettebat (pilot, ikinci pilot ve/veya ilgili teknik personel) grev
yapar.
C) Hava ambulanslarnda grev yapan tbbi personel; TYD, TRK, LYAD, LYAD
kursu alm olmaldr.
D) Hava ambulanslarnda iki salk personeli (ATT/ AABT/ hemire, anestezi
teknisyeni) ile sivil havaclk mevzuatna gre belirlenmi asgar nitelik ve sayda
uu mrettebat grev yapar
E) Sorumluluk sahas iindeki grevlendirmeler hava ambulans operasyon merkezi
tarafndan yaplr.
2. Ambulans helikopterin konuland blgedeki hasta veya yaralnn sevk ve idaresi
kim tarafndan salanr?
A) l ambulans servisi bahekimlii.
B) Hastane bahekimlii.
C) Hava ambulans operasyon merkezi.
D) Hastane acil servisi.
E) Komuta kontrol merkezi.
3. Hava ambulans ile yaplan il d grevlendirmelerin grev emirleri ile ambulans
uan grev emirleri kim tarafndan verilir?
A) Komuta kontrol merkezi.
B) Hava ambulans operasyon merkezi.
C) l ambulans servisi bahekimlii.
D) Komuta kontrol merkezi.
E) Hastane bahekimlii.
4. Aada verilen hastalardan hangisi, hava ambulans ile tanr?
A) Pnomoni.
B) Dirsek kr.
C) Yelken gs tehisi konan hastalar.
D) Glaskow Koma Skalas 13n zerinde olanlar.
E) Mdahale edilmemi pnmotoraks,
5. Aadaki hastalardan hangisi, hava ambulans ile tanmaz?
A) Progresif oka neden olan krklar.
B) Solunum arresti olan hastalar.
C) Bilinci kapal veya bilin durumu giderek bozulan hastalar.
D) Mdahale edilmemi pnmotoraks,
E) oklu travmas olan hastalar.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
52
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Deniz ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
ARATIRMA
Deniz ambulanslar ile ilgili resimleri toplayarak bir sunu hazrlaynz.
3. DENZ AMBULANSLARI
Deniz ambulans, hasta nakli veya acil tbbi mdahale amal kullanlmak zere
Denizcilik Mstearlndan alma izni alnm ve Acil Salk Hizmetleri
Ynetmeliinde belirtilen tbbi donanma sahip deniz aralardr.
Deniz ambulanslarnda en az bir hekim ve bir veya iki salk personeli ile deniz
ambulansn kullanma ehliyetine sahip personel grev yapar. Deniz ambulanslarnda asgari
kurulua ait isim, marka, iaret, logo ve iletiim bilgileri yer alr.
Resim 3.1: Deniz ambulans
3.1. Tele Salk Merkezi (TSM)

Deniz ambulansnn alma sistemi ve bal olduu birim dier ambulanslardan
farkldr. Salk Bakanl Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl bnyesinde kurulan
Tele Salk Merkezi Batabipliine bal olarak 24 saat nbet esasna gre kesintisiz hizmet
vermektedir. Ulusal ve uluslararas seyir hlindeki deniz aralarnda meydana gelebilecek
tm salk sorunlarna ynelik, uzaktan salk danmanl ve acil yardm hizmeti verir.
53
Resim 3.2: Tele salk ar merkezi
Deniz ambulansnn ynlendirilmesi grevi, 21 Kasm 2006 tarih ve 5653 sayl

Bakanlk Makam Oluru ile Tele Salk Merkezi Batabipliine verilmitir.
Tele Salk Merkezinde alan personel; bir bahekim, tercihen alt hekim, alt
iletiim grevlisi ve ihtiya halinde grevlendirilebilecek hizmetliden oluur. Personelin,
uluslararas iletiim kurabilecek dzeyde ngilizce bilmesi ve iletiim aralarn
kullanabilmesi gerekir.
Trk Arama Kurtarma Blgesinde seyir halindeki gemilerde, ky ve adalarda

meydana gelen acil salk durumlarnda 444 83 53 numaral telefondan Tele Salk
Merkezine ulalabilir.
Acil durumlara ncelikle stanbul, anakkalede, Gkeadada ve Marmara Adasnda

konulu deniz ambulanslar ile mdahale edilir. Deniz ambulanslarnn komutas Tele Salk
Merkezi tarafndan salanr.
Tele Salk Merkezinin Grevleri
Tele Salk Merkezi, Trk Arama Kurtarma Ynetmelii uyarnca denizde

gerekletirilen arama kurtarma faaliyetlerinde, hasta veya yaralya salk hizmeti sunar.
TSM, Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrlne bal olarak aadaki grevleri
yapar;
TSMye ulaan salk yardm arlarnn deerlendirilmesi, tbbi
tavsiyelerde bulunulmas, gerektiinde tahliye nerilmesi,
Tele Salk Servisinin verilmesi srasnda, hizmete katlan kurum ve
kurulular arasnda ibirliinin salanmas,
Arama kurtarma faaliyetlerinde olayn meydana geldii yere gre deniz,
hava ve kara ambulanslar ile koordinasyonun salanmas,
Tele Salk Servisi sunan kurulularn imkn ve kabiliyetlerine ynelik
bilgilerin gncel olarak tutulmas,
54
Tele Salk Servisi ile ilgili kaytlarn tutulmas, tutulan kaytlar zerinden
hizmet istatistiklerinin karlmas ve her ay bu istatistiklerin genel
mdrle gnderilmesi.
TSM Bahekimi, hizmetin sevk ve idaresinden Hudut ve Sahiller Salk Genel

Mdrlne kar sorumludur.
Tele Salk Servisi ileyii srasnda baz birimlerden destek alr. Bu birimler
unlardr:
Komuta kontrol merkezleri,

Acil salk hizmetleri sunan zel kurulular,
Salk denetleme merkezleri,
Birinci basamak salk kurum ve kurulular,
Acil servisler.
Tele Salk Servisi destek birimleri gerektiinde arama kurtarma faaliyetlerinde ilk
yardm ve acil salk hizmeti sunar. TSMye ulaan ar sonucunda, TSMnin
ynlendirmesiyle 112 acil salk hizmet birimleri hasta veya yaralya acil mdahaleyi
yapmak ve uygun olan hastaneye gtrmek iin belirlenen buluma noktasna en ksa srede
ular.
Tele Salk Merkezinde Kullanlan letiim Aralar
Telefon, gelen acil salk arlar ya direkt olarak TSMye ular, ya da

bu yardm arsn ilk olarak alan kurulular bu ary TSMye ulatrr.
Telsiz, sadece telsiz balants olan gemilerden gelen arlar sahil telsiz
istasyonu tarafndan alnr ve TSMnin telefonuna aktarlr.
Elektronik posta (e-posta), TSMye deniz veya hava aracndan ulaan
salk sorunlar TSM hekimince deerlendirilerek e-posta yoluyla
cevaplandrlr.
Faks, deniz aracndan ulaan salk sorunlarna ait belirtileri tanmlamak,
tedavi ekil ya da yntemini belirlemeye yardmc olacak resim veya
diyagram al verii amacyla kullanlr.
Dijital veri iletimi; deniz aracndan ulaan salk sorunlarna ait online
grnt aktarm, fotoraf veya elektrokardiyogram gibi tanmlayc ve
belirleyici klinik verilere objektif katk salamak amacyla kullanlr.
3.1.1. Tele Salk Merkezinin alma Prensibi

Acil yardm gerektiren durumlarda Tele Salk Servisi aranr. TSMye, e-posta,
telefon, faks ve dijital veri iletimi vastas ile ulalabilir. Hasta ile ilgili bilgileri
alan iletiim grevlisi bilgileri hekime aktarr.
Gelen arnn acil salk hizmeti veya tele konsltasyon ve tedavi hizmeti
gerektirip gerektirmediine karar verilir.
55
Hekim yapt deerlendirme sonucunda, hasta ya da yaralya deniz aracnda
bulunan imknlar dhilinde ilk yardm uygulamas konusunda tavsiyelerde
bulunur.
Hasta veya yaralnn salk durumu, hava artlar, hastann durumuna en uygun
salk kuruluu, salk hizmeti alnabilecek kyya uzaklk gibi durumlar ve
gerektiinde KKMlerin grleri de deerlendirilerek TSM hekimi tarafndan
tahliye karar verilir.
TSM hekiminin tahliye karar almas halinde, ilin komuta kontrol merkezi veya en
yakn dier Tele Salk Servisi destek birimleri ile iletiime geilir. Uygun grlmesi halinde
deniz ambulanslar ile hasta veya yaralnn nakli gerekletirilir.
Deniz ambulanslarnda salk personeli olarak doktor, ATT/AABT/hemire grev

yapar. Bu personel, kara ambulansnda alan salk personeliyle ayn grevleri yapar.
TSM hekimi, komuta kontrol merkezi yetkilisi ile grerek hasta ya da

yaralnn durumuna gre naklin gerekleecei en uygun salk merkezini tespit
eder.
Kyya getirilen hasta veya yaral, hazr olarak bekleyen kara ambulansna
nakledilir ve belirlenen salk kuruluuna gtrlr.
56
Tele Salk Merkezi Ak emas
letiim Grevlisi
ary Karlar
Ad, Soyad,Doum Tarihi,

zel Program
Hasta ve Gemi Telefon, T.C.Kimlik No,
ile Sisteme
Bilgilerini Alr Geminin Mevkisi ve MO
Kaydeder
Numaras
Telefonu
Merkezimiz
Doktoruna Aktarr
Doktorumuz
Hastann
Durumunu
Deerlendirir
Doktorumuz Tbbi
Tavsiyelerde
Bulunur
Tahliye
Gerekli mi?
Evet
Karada 112 ve
lgili Kurum ve
Kurulularla
letiime Geilir
Kurum ve
Kurulularla
Koordinasyon
Hayr Salanr
Hastann
Tahliiyesi
Gerekletirilir
Operasyon
Tamamland
Tablo 3.1: Tele salk ar merkezi i ak emas
57
Karaya ulatrlan hasta veya yaral, komuta kontrol merkezinin ynlendirdii tam
donanml ambulans ile kyda belirlenmi koordinatlardaki uygun buluma noktasndan
alnarak gerekli tbb mdahaleyi yaptktan sonra en uygun salk kurumunun acil servisine
nakledilir. Tahliye edilen hastann veya yaralnn bir hava ambulans ile de hastaneye nakli
salanabilir.
Tahliye imkn yoksa bulunduu deniz aracnn sefer yn, TSM hekiminin nerisi
dorultusunda deitirilerek hasta veya yaral kyya ulatrlr. Komuta kontrol merkezi ile
iletiime geilir ve hasta, uygun hastaneye nakledilir.
Trk karasularnda, deniz ambulanslarnn bulunmad blgelerde, acil salk

mdahalesi gereken durumlarda, gemiden veya adadan anakaraya nakil gereken durumlarda
dier kurumlarla egdml olarak allr. Sahil Gvenlik Komutanl, Temel Salk
Hizmetleri Genel Mdrl ve Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl arasnda yaplan
protokole gre, ncelikli olarak blgede bulunan sahil gvenlik komutanlndan yardm
istenir.
Protokol uyarnca sahil gvenlik botunda grevlendirilecek salk personeli, komuta

kontrol merkezi tarafndan salanr. 112 Ambulans personeli hastann tahliyesi iin sahil
gvenlik botuyla hastann bulunduu yere gider ve hastay alarak karada 112 ambulansyla
hastaneye naklini salar. Tele Salk Merkezi, hastann tahliyesi esnasnda tahliye hangi il
snrlarnda olacaksa o ilin komuta kontrol merkezini arayarak hastann karada tahliyesinin
yaplaca noktada kara ambulansnn hazr bulunmas iin gerekli organizasyonu yapar.
Deniz ambulansnda grevli salk personeli, vaka ihbar sonucunda gemi personeliyle
birlikte hastaya kar. Hastay teslim aldktan sonra, Tele Salk Merkezi tarafndan belirtilen
noktada 112 ambulansna teslim edilir.
SIRA TIBB CHAZ, ARA- GERE VE ADET

NO MALZEMELER
1 Ana Sedye 1 Adet
2 Kombinasyon Sedye 1 Adet
3 Scoop Sedye 1 Adet
4 Vakum sedye 1 Adet
5 Monitrl Defibrilatr 1 Adet
6 Oksijen sistemi (Depo, Yedek tp ve aparatlar) 1 Adet
7 Tbbi Aspiratr sistemi 1 Adet
8 Sedye oturma raylar ve Emniyet kilitleri 1 Adet
9 Salk personel koltuu 2 Adet
10 Puls Oksimetre* 1 Adet
11 Volm ayarl nfzyon veya Enjektr pompas 2 Adet
58
12 Boyunluk Seti (Kk, orta ve byk ebatlarda 2 Adet
ayarlanabilir)
13 Asgari 6 Deiik Paral ime Atel Seti 1 Adet
14 Reanimasyon antas (Komple) 1 Adet
15 Traksiyon Atel Seti 1 Adet
16 Transport Ventilatr cihaz (erikin ve pediatrik 1 Adet
kullanmna uygun basnca [10-50 cmH2O]
ayarlanabilir, PEEP valfi bulunan)
17 IV Sv ie/ Torba Asklar 1 Adet
18 Diagnostik set (otoskop,oftalmoskop,rinoskop) 1 Adet
19 Cenaze torbas 2 Adet
20 Yank seti (Alminyum yank battaniyesi, yank sargs 1 Adet
ve kompresler veya yank jeli)
21 Temel tbbi malzeme antas (yzk kesme makas, 1 Adet
turnike, steril span, kompres, kanama durdurucu
materyal, sarg bezi, elastik bandaj ve plaster iermeli)
22 Oksijen maskesi ve nazal kateterleri (3 farkl boyda) 1'er adet
23 Aspirasyon kateterleri (3 farkl boyda) 1'er adet
24 Muhtelif boyda foley sonda ve idrar torbas (3 farkl 1'er adet
boyda)
25 Muhtelif lde enjektr 10 adet
26 Serum seti ve kelebek set 5'er adet
27 Portatif tansiyon aleti (Steteskoplu) 1 Adet
28 Acil doum seti 1 Adet
29 Canlandrma nitesi (Balon valf maske seti, 1 Adet
laringoskop seti, portatif oksijen tp, entbasyon
tpleri, hava yolu tpleri)
Tablo 3.2: Deniz ambulansnda yer alan tbbi cihaz, ara ve gereler
Vaka, kara ambulansna teslim edildikten sonra eksik olan malzemeler tamamlanr.
Kullanlan malzemelerin temizlii ve dezenfeksiyonu salanr.
59
Resim 3.3: Acil tp teknisyenin grev yapt ambulanslar ve acil salk aralar
60
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Deniz ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.
ary karlaynz.
Hastann ad soyad, doum tarihi,

Hasta ve gemi bilgilerini alnz. telefon, TC kimlik numaras ve geminin
mevki bilgilerini alnz.
Telefonu hekime aktarnz.
Hekimin kararlar dorultusunda KKM

ile iletiime geiniz.
htiya durumunda kara ambulans ekibi
ile deniz ambulansa intikal ediniz.
Ekip ile birlikte ilgili kurum ve
kurulularla iletiime geiniz.
Gemi ekibi ile olay yerine gidiniz.
Hasta veya yaralya acil yardm

uygulaynz
Hastann naklini salaynz.
Karada hastay 112 ekiplerine teslim Tele salk merkezine nakil ile ilgili
ediniz. bilgileri veriniz.
Kullanlan malzemelerin temizlik ve Eksik ve bozuk olan malzemelerin
dezenfeksiyonunu salaynz. kontrol yapnz.
61
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Deniz ambulanslarnda en az bir hekim ve bir veya iki salk personeli ile deniz
ambulansn kullanma ehliyetine sahip personel grev yapar.
2. ( ) Salk Bakanl Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl bnyesinde kurulan
Tele Salk Merkezi Batabipliine bal olarak 24 saat nbet esasna gre kesintisiz
hizmet verir.
3. ( ) Ky ve adalarda meydana gelen acil salk durumlarnda 444 83 53 numaral
telefondan Tele Salk Merkezine ulalabilir.
4. ( ) Tahliyesi salanan hastann tedavisinin salanaca hastaneye kadar gtrlmesi,
tele salk merkezinin grevidir.
5. ( ) Tele Salk Merkezi, hastann tahliyesi esnasnda tahliye hangi il snrlarnda
olacaksa o ilin komuta kontrol merkezini hastann tahliyesinin yaplaca noktada kara
ambulansnn hazr bulunmas gerekir.
DEERLENDRME

Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
62
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Ambulanslar snflandrdnz m?
2. Salk aralarn snflandrdnz m?
Kara ambulanslarnda malzeme kontrol yaplacaksa
3. Sedyelerin kontroln yaptnz m?
4. Sabitleyicilerin kontroln yaptnz m?
5. Ressitasyon ekipmanlarn kontrol ettiniz mi?
6. Ambulanstaki ila ve serumlar kontrol ettiniz mi?
7. Ambulanstaki dier malzemeleri kontrol ettiniz mi?
8. Yksek ve dk dzey dezenfeksiyon iin solsyon hazrladnz
m?
9. Kullanlan malzemelerin tm paralarn solsyon ile ykadnz m?
Ambulansn i temizlii yaplacaksa
1. Eldiven giydiniz mi?
2. Malzeme hazrl yaptnz m?
3. ncelikle ambulansn ke ksmlarndan baladnz m?
4. Ara iinin zemini sprdnz m?
5. Ambulans ierisindeki dolap sistemi, taban ve tavan kaplamas ile
yan panel kaplamalar 1/100lk amar suyu ile sildiniz mi?
6. Temizleme ileminin ardndan kurulama yaptnz m?
7. Ambulans havalandrdnz m?
Ambulansn d temizlii yaplacaksa
1. Aracn st, n, arkas ve yanlar srayla ykadnz m?
2. ncelikle tekerlek ve jantlar ykayp amurlarnn aktlmas
saladnz m?
3. Sabun veya ara ampuann su ile kprttnz m?
4. Aracn tepesinden balanarak lk veya souk su ile tm ara iini
ykadnz m?
63
5. Uygun frayla tepeden balayarak tm d yzeyi ykadnz m?
6. Temiz su ile ayn ekilde durulama yaptnz m?
7. Kurulama ilemi yaptnz m?
Hava ambulans ile nakil salanacaksa
1. Gelen ary karladnz m?
2. ar karlama talimatlarna uygun bilgi aldnz m?
3. Ekip ile birlikte hastann hava ambulans ile tanmas gerektiine
karar verdiniz mi?
4. arnn kim tarafndan arandn belirlediniz mi?
5. Hastann bulunduu yerin adresini tespit ettiniz mi?
6. Telefonu danman hekime aktardnz m?
7. Telefonu bahekime aktardnz m?
Ambulans helikopterin sorumluluk sahas iinde grevlendirilmesi
1. ncelikle hava ambulansna vaka verilebileceini bildirdiniz mi?
2. 112 KKM bahekimine bilgi verdiniz mi?
3. Onayn ardndan vakay, hava ambulansna bildirdiniz mi?
arnn hava ambulans operasyon merkezi tarafndan
deerlendirilmesi
1. Hava ambulansna vaka verileceini bildirdiniz mi?
2. En hzl iletiim yolu ile ube mdr veya daire bakanna bilgi
verilerek onay istediniz mi?
3. Ardndan vakay hava ambulansna bildirdiniz mi?
4. Greve gidilecek ilin KKMsi ile iletiime getiniz mi?
5. Uak ambulansn motorunun durmasn beklediniz mi?
6. Sa ve sol 45 derecelik alarla hava ambulansna yaklatnz m?
7. Hasta veya yaraly hava ambulansnn ini yapaca yere kara
ambulans ile getirdiniz mi?
8. Hasta veya yaral ekip ile birlikte kara ambulansndan sedye ile
aldnz m?
9. Hastay hava ambulansna yerletirdiniz mi?
10. Sedyenin emniyet kemerlerini baladnz m?
11. Nakil srasnda tbbi mdahaleye devam ettiniz mi?
64
12. KKM ve dier kurumlar ile iletiime devam ettiniz mi?
13. KKMye hasta veya yaralnn durumunu, tahmini var zamann
bildirdiniz mi?
14. Hava ambulansnn durmasnn ardndan sedyenin kemerlerini
zdnz m?
15. Tana tekniklerine uygun olarak hastann kara ambulansna
naklini saladnz m?
16. Hava ambulansndan ekip ile birlikte indirdiniz mi?
17. KKMye grevin tamamlandn bildirdiniz mi?
Deniz ambulans ile nakil salanacaksa
1. ary karladnz m?
2. Hasta ve gemi bilgilerini aldnz m?
3. Telefonu hekime aktardnz m?
4. Hekimin kararlar dorultusunda KKM ile iletiime getiniz mi?
5. htiya durumunda kara ambulans ekibi ile deniz ambulansa intikal
ettiniz mi?
6. Ekip ile birlikte ilgili kurum ve kurulularla irtibata getiniz mi?
7. Gemi ekibi ile olay yerine gittiniz mi?
8. Hasta veya yaralya acil yardm uyguladnz m?
9. Hastann naklini saladnz m?
10. Karada 112 ekiplerine hastay teslim ettiniz mi?
11. Kullanlan malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyonunu saladnz
m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz modlnz tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise bir
sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
65
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI
1 D
2 A
3 B
4 E
5 C
RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1 E
2 A
3 B
4 C
5 D
RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 D
4 Y
5 D
66
KAYNAKA
KAYNAKA
Acil Salk Hizmetleri Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Ynetmelik, Resm Gazete, 25412, 24 Mart, 2004.
Ambulans ve Acil Bakm Teknikerleri le Acil Tp Teknisyenlerinin
alma Usul ve Esaslarna Dair Tebli, Resm Gazete 27181, 26 Mart, 2009.
Ambulanslar ve Acil Salk Aralar le Ambulans Hizmetleri Ynetmelii,
Resm Gazete, 27027, 17 Ekim, 2008.
Ankara Salk Mdrl, Ambulans ve tbbi malzeme temizlik
dezenfeksiyon talimat, 2011.
Salk Bakanl Ambulans Hava Arac letmesine Dair Esaslar, 2010.
Salk Bakanl Heliport letme Talimat, 2010.
Sahil Gvenlik Komutanl, Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl ve
Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl arasnda yaplan Acil Vakalarda
Denizlerimizdeki Tbbi Tahliye Faaliyetlerinin Yrtlmesine likin
birlii Protokol, 2010.
Salk Bakanl Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl Tele Salk
Merkezi Batabiplii Notlar, 2011.
Salk Bakanl, Tele Salk Servisi Uygulama Usul Ve Esaslar Hakknda
Ynerge, 2011.
T.C. Salk Bakanl, l Ambulans Servisi alma Ynergesi, Say 872, 24
Ocak, 2005.
www.telesaglik.gov.tr, 4.05.2011, Saat: 10. 05.
www.ankara112.gov.tr/.mevzuatlar, 15.09.2011.
izmir112.gov.tr./ Salk Aralar, 6.08. 2011.
www.saglik.gov.tr / Mevzuatlar, 6.09. 2011.
http://www.attder.org.tr/default.asp?mid=445&L=TR 15.10.2011
67

Ambul An Slar

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Ambul An Slar

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ACL SALIK HZMETLER

ALAN Acil Salk Hizmetleri Alan

DAL/MESLEK Acil Tp Teknisyenlii

MODLN ADI Ambulanslar

Kara, hava ve deniz ambulanslar ile ilgili bilgi ve becerilerin

YETERLK Ambulanslar ayrt edebileceksiniz.

Kara ambulanslarn ayrt edebileceksiniz.

Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmelii2006

Ambulans kelimesi, Latince yrmek anlamndaki ambulare fiilinden gelir.

Ambulansn ve ierisinde yer alan acil mdahale iin gerekli tm malzeme ve

Dnyada teknolojik gelimeler ve tp hizmetlerinin hzla gelimesine paralel olarak

1.1. Ambulans Olarak Kullanlacak Aralarn Genel zellikleri

Ambulans sr teknikleri (ASTE) eitimlerine en az B snf ehliyet sahibi olarak,

Srclk becerisi belli bir sr km ve/veya saati aldnda kazanlabilmektedir. Bu

Resim 1.2: Ambulansn zeride yer alan yaz ve Legolar

1.2. Acil Yardm Ambulans

Acil yardm ambulanslarnda en az bir hekim ve/veya ambulans ve acil bakm

1.3. Nakil Ambulans

Resim 1.4: Nakil ambulans

zel donanml ambulanslar kendi aralarnda youn bakm ambulans, yenidoan

ema 1.2: zel donanml ambulanslar

zel donanml ve youn bakm ambulanslarnda alacak hekim ve salk personeli;

Youn Bakm Ambulans

Birinci olarak, ambulanslarda taklp karlabilen balanma sistemi vardr. Bu sistem

Resim 1.5: Yenidoan ambulans

Kuvzn uygun ekilde almas ve hata durumlarnda salk personelini tarafndan

Arazi Tipi Ambulans

Resim 1.6: Arazi tipi ambulans

Resim 1.7: oklu ambulans

Ikl ve sesli uyar sistemi,

Acil salk aralar, sadece ambulans servisleri ve salk kurumlar bnyesinde ve

Resim 1.8: Motorize ekip

1.6. Ekipmanlarn Temizlik ve Dezenfeksiyonu

Dezenfeksiyon srasnda kullanlacak solsyonu hazrlamak iin piyasada bulunan ve

Yksek dzeyde dezenfeksiyon uygulamak iin; %5 klor ieren amar suyu1/10

AMBULANS TPNE GRE

Sedye Platformu ve Ana Sedye

Sedye platformu sedyenin rahatlkla indirilip bindirilmesini salar. Ayn zamanda kt

Kilit sisteminin nasl ald, sedyenin ambulans ierisinden nasl karld,

Resim 1.10: Ana sedye ve fara sedyenin ambulans iindeki konumu

Kombinasyon (sandalye) Sedye

Kullanlmad zamanlarda genellikle ambulansn sa ya da sol panelinde ambulansa

Resim 1.11: Kombinasyon sedyenin ambulans ierisindeki konumu

Resim 1.12: Srt tahtasnn ambulans ierisindeki konumu

1.7.1.1. Sedyelerin Bakm ve Temizlii

AMBULANS TPNE GRE

ime Atel ve Boyunluk Seti

Boyunluklarn bantlar kontrol edilir, bantlar kullanlmaz durumda olanlar ayrlr,

Traksiyon Atel Seti (Thomas Ateli)

Resim 1.14: Traksiyon ateli ve K.E.D yeleinin ambulanstaki konumu

AMBULANS TPNE GRE

Tablo 1.3: Ambulanslarda bulundurulacak ressitasyon aletleri ve saylar (Acil Salk

Sabit ve Portatif Oksijen Tp

Oksijen sistemi ve manometrelerin dezenfeksiyonu, solsyonla ykanm ve sklm

Sabit Vakum ve Portatif Aspiratr

Nakil ve acil yardm ambulanslarnda birer ve youn bakm ambulanslarnda ikier

Transport Ventilatr Cihaz

Ventilatrlerin d yzeyleri, gnlk olarak su ve deterjanla temizlenir ve 1/100

Resim 1.16: Defibrilatr, ventilatr ve oksijen balantlar

Laringoskop:Laringoskop her nbet deiiminde ncelikle kontrol edilir. Bladelerin

Entbasyon tpleri: Ambulanslarda her yaa uygun entpasyon tpleri bulunur.