NGUYN TC KHI O

DN NHP

Khi nhn bng tin s trit hc v tm l lm sng (clinical Psychology),

ti ngh l mnh bit cch khi o cho nhng ngi c nan . Ti d
on ri y kinh nghim s gip ti mi sc k nng, ti bi cc d kin
cho s hiu bit tng tn cc nan tm l. Cng dn thn vo cng
tc khi o (c trong cc trng i hc ln vn phng t), dn dn
ti nhn thy c mt mi bn khon rt su xa n kn ng sau thi
tin tng ni ngh nghip ca mnh. Vo nhng lc rt thnh tht,
thnh tht n au n, ti phi th nhn rt t tin tng vo nhng
g mnh ang lm. Thot tin, ti dp yn mi bt an ni tm bng
cch t nh rng ti cn tr, ri y kinh nghim s gii quyt vn .
Nhng ci thc dn vt ti rng c mt ci g i hi ti phi i mi
t duy, c tip tc thc p ti phi lu tm ch .
Ti xp tt c cc sch gio khoa li, ngi xung t hi: Ti thc s ang
lm g trong vn phng c vn? Ti c tch ri mnh vi m l thuyt v
k thut v bit ng chuyn mn (thng c v che du mt tnh
trng bi ri kh x). Ti t hi vn tht ca nhng ngi n nh ti
gip l g? thc s cn loi gip no? Ti sao dng nh ti khng th
nut tri nhng cu gii p nu ln trong sch? V cc lp trng l
thuyt khi o kh nhiu (hu nh mi sch gio khoa v khi o a
ra mt l thuyt khc nhau) nn tt nhin ti phi chn cho mnh mt
trong s cc l thyt y c mt hng nht nh trong lnh vc
chuyn mn. Khi duyt xt li tt c nhng iu chuyn kho i hc,
ti bng thy iu ht sc r rng khin ti run s, y l phn ln nhng
g ti tin tng v ang lm vi mt cng v mt tm l gia chuyn
nghip c xy dng trn nn tng lung lay ca nhn bn hc
(huniamism), mt nim tin cung nhit vo tnh cch t cho mnh l y
ca con ngi. L mt C c nhn dn thn theo quan im Kinh
Thnh v con ngi, ti khng th no em cc t tng v tm l khoa
hc theo nh cch ti c o to lp rp sao cho n khp vi
nhng nim tin cn bn theo Kinh Thnh nh s sa ng ca loi ngi,
vic loi ngi b phn r khi c Cha Tri, nhu cu tuyt vng ca loi
ngi l cn c c Cha Tri tr gip, cc li ha v tnh thng,
nim vui v s bnh an cho nhng ai tip nhn s sng i i c ban
cho qua s cht thay chuc ti ca Cha Gixu v hc tp sng
bng quyn nng ca c Thnh Linh. Chn l C c dng nh chng
dnh dng bao nhiu vi cc hot ng ti vn phng khi o m
nhiu im, li mu thun vi li ng x cng ngc chuyn nghip ca
ti na, v chnh l iu lm ti bi ri.
Ti xc nh rng nim tin ca ti vo Kinh Thnh l hu l v vng chc
(cc tc phm ca C.S.Lewis v Francis Schaeffer hu ch nhiu nht
trong vic thuyt phc ti rng s dng tri thc hiu C c gio l
iu cn thit v rng l thuyt v ngh nghip ca ti trong ngnh tm
l phi ph hp vi chn l Kinh Thnh. Trong mt n lc nhm xc nh
mt phng php chn chnh v khi o C c, ti bt u c tc
phm ca cc tm l gia v cc nh tm bnh hc Tin Lnh. Cng c,
ti cng thy kh c th xua ui c ci cm tng rng, ngoi tr
mt s trng hp thch ng, b ch, C c gio khng th no thay
th c tm l hc nhn bn m ng hn n c th c kt hp vi
mt s nim ca Kinh Thnh. Tuy chng ta vn thng khng nh rng
Cha Gixu vn y trn vn v l ti cao, vic tho lun v gii
quyt cc vn dng nh phi trng cy ni s khn ngoan v nng
lc con ngi, ti tha thit mong c c c s thu trit cn c cc
vn con ngi v cc phng php i ph hu hiu c th coi l
hon ton ng vi Kinh Thnh.
Cu nguyn v suy ngh tht nhiu v cc n lc khi o ca mnh, ti
i ti kt qu l phc tho ra mt kiu mu bc u cho phn l
thuyt v thc hnh khi o m ti tin l ph hp vi s mc khi ca
Kinh Thnh. Ti trnh by kiu mu ny c trong vn phng cho cc
thn ch ca ti ln trong cc bui hun luyn v cng tc khi o theo
Kinh Thnh cho cc C c nhn quan tm n vn ny. S hng
ng ca mi ngi khch l ti a cc kin ca mnh ra cho mt c
ta ng o hn c tra cu t m v by t kin p li. C nhiu
vn vn cn cha c cu tr li. Ti xem phn t tng ca mnh ch
mi giai on phi thai, cha phi l kt thc. Ti mong quyn sch
ny s c s dng dn chng ta n ch thu hiu chnh xc hn,
hu bit t mnh nng cy vo tnh cch y trn vn ca c
Cha Gixu Christ chng ta, nht l trong vn phng khi o.
Chng 1. M RNG TM NHN
Hu ht con ngi u c nan . C ngi bt ha vi v hoc chng,
c ngi lo lng chuyn tin bc, con ci n sanh bnh nhiu ngi
chn nn v cng thng thn kinh, nhng ngi khc th cm thy lng
mnh trng rng, khng tha nguyn, nhiu ngi li c nan v ru
hay v tnh dc. Trong khi li khng c c vn chuyn nghip
p ng cho tt c cc nan . Cho d c i na, rt t ngi c
kh nng chi tr cho hng lot nhng bui khi o dai dng theo li
khi o truyn thng chuyn nghip. Cn phi tha nhn thm na l
s th thch cng ghi nhn c cc tm l gia v cc nh tm bnh hc
(Psychiatrists) khng bin minh c cho nim tin rng s tr liu chuyn
liu chuyn nghip va tm tay mi ngi l cu tr li.
S gia tng cc vn c nhn v ni tht vng ngy cng ln i vi
cc n lc chuyn nghip nhm gii quyt chng, a ti hu qu l
thi ci m i vi nhiu phng php tr liu khc. n lc cho
cc C c nhn tn knh c Cha Tri phi pht trin mi phng php
khi o theo Kinh Thnh khng nh thm quyn ca Kinh Thnh v
tnh cch cn thit cng nh kh nng p ng tt c ca ng Christ.
S cay ng, tnh trng mc ti (guilt), lo lng, on ght, tc gin, than
thn trch phn, ghen t v tham dc, ang gm nhm i sng thuc
linh (v thng l c thuc th na) ca con ngi. Su kn trong lng,
C c nhn chng ta thm ngh rng vic k thc cho ng Christ v
vic ty thuc vo quyn nng v s dn dt ca c Thnh Linh phi
tht s l cc toa thuc ca bc s. Nhng tm l hc v tm bnh hc
th tc bn ng chng ta da trn khi nim cho rng cc vn
ca cm xc (tnh cm) l hu qu ca s trc trc chc nng tm l, do
, l lnh a c quyn ca chuyn gia tm l. Tm l gia ting tm
O.Hobart Mowrer kt n Hi Thnh l bn quyn trng nam trong
vic dy d con ngi ta sng c kt qu cho ngi anh em l ngnh tm
bnh hc, tng l i th ca Hi Thnh, ly mt 't canh' tuyn
truyn tp nhp.
Ti hin i n ch tin rng chi hi a phng cn phi v c th m
nhn thnh cng trch nhim trong phm vi ca mnh l phc hi nhng
ngi c nan , gip h tr li vi cuc sng y , hu ch v sng
to. Ni y, mt nh tm bnh hc nhn nh rng, v cn bn, tt c
bnh nhn ca ng u khao kht c yu v c chp nhn. C ni
no, tnh yu thng chn tht li hin nhin hn l trong Hi Thnh a
phng t ng Christ lm trung tm? Cha Gixu tng cu nguyn
cho ngi thuc v Ngi c hip lm mt. Phaol bo hy cng vui,
cng khc vi nhau v mang gnh nng cho nhau. Theo mu mc Cha
thit nh cho Hi Thnh Ngi, th nhu cu su xa v tnh yu s c
tha mn trong Hi Thnh, nhng nu khng c p ng s lm ny
sinh cc nan tm l.
Nh s c tho lun chi tit hn sau ny con ngi ch cn tnh yu,
m cn cn c mt mc ch cho cuc sng na. i sng phi c
ngha, c ch ch, v mt mc tiu khng phi do chnh n to ra, cng
khng phi ch l tm thi. Mt ln na, Hi Thnh li c tm hiu
p ng nhu cu . c Thnh Linh phn pht cc n t thuc linh
cho tng chi th mt trong thn th. Vic vn dng cc n t gp phn
cho hot ng quan trng nht trn th gii hin nay, l vic xy dng
Hi Thnh ca c Cha Gixu Christ. Mc tiu quan trng, vnh cu v
ti p c sn, c bit l trong t chc ca Hi Thnh a phng.
Sau ny, ti s bn y hn nim tin ca ti rng chi hi a phng
chnh l ni duy nht c c Cha Tri tr hoch phc v cho cc
nhu cu ca nhng ngi gp bi ri u phin.
Nu chng ta mun thnh cng trong ci trch nhim mnh mong nhng
b b qua nghim trng , qu v mc s cn quay v vi ci mu
mc ca Kinh Thnh, l khng phi ch lo phc v cho tn , nhng l lo
trang b cho cc tn mnh h phc v ln nhau bng cch li dng
cc n t thuc linh ca h. Cc hi chng cn tr li vi thc v s
thng cng '"ph qut (koinonia fellowship) v thc thi np sng cng
ng thc tin. Mc s cng cn hiu r quan im ca Kinh Thnh v
cc vn ca con ngi cng c cho cc n lc khi o theo Kinh
Thnh trn ta ging. Nam n tn hu trong gio hi phi c o to
cho chc v c bit l khi o theo Kinh Thnh. S pht trin chi hi
a phng thnh mt cng ng c sinh hot khi o bit li dng cc
ngun ti nguyn v thng cng v phc v c bit ca mnh, l mt
nim khi sc cn c suy ngh cn k hn na. lm nn tng cho
vic suy ngh nh vy, nan hin nhin cn c gii p l phng
php khi o theo Kinh Thnh l g? Chng ta phi dnh s quan tm
rng ri thng minh v kin tr, pht trin mt phng php nhm
gip con ngi; l iu hon ton ph hp vi Kinh Thnh.
Mi nim v khi o theo Kinh Thnh phi c xy dng trn tin
cn bn l tht c mt c Cha Tri v hn, hu v (personal) ng
t mc khi bng nhng li phn thnh vn l Kinh Thnh, v t mc
khi bng li hng sng l c Cha Gixu Christ. Theo li lm chng
ca c hai, Kinh Thnh v Cha Gixu, vn cn bn nht ca mi con
ngi l s phn r vi c Cha Tri, khong cch tt yu l do s
kin c Cha Tri l ng thnh khit, m chng ta th khng. Ch khi
no chic h su y c ni lin con ngi mi c th tm thi v mt
phn no gii quyt c cc vn ca mnh bng cch p dng
cc nguyn tc ca Kinh Thnh, nhng chng bao gi hng c mt
i sng tuyt i mn nguyn, c hin nay ln i sau. Con ng
duy nht tm c c Cha Tri v vui hng i sng vi Ngi, l
qua c Cha Gixu Christ. Khi no chng ta ng vi c Cha Tri
rng mnh vn ti li, chu n nn ti v tin cy huyt Cha Gixu nh
gi tr xong cho s hnh pht i vi ti li chng ta, th n s a
chng ta vo mi lin h mt thit vi c Cha Tri (mt s kin bng
hong) v m ca cho mt i sng tht sinh ng.
By gi nu cc C c nhn mun thc hin khi tng thay th cng
tc khi o th tc bng mt phng php khi o theo Kinh Thnh
cho chi hi a phng th chng ta khng th no thu nh cc gio l
chnh yu hay b bt l mt trong hai iu cc gio phi Tin Lnh thng
lm. Ch cho mt ngi ang chn nn bit rng anh ta ti li phi xng
ti vi ng Christ, v thi ng sng theo ti li na, th hin nhin l
cha . Mt phng php nh th khin ngi ta thy C c gio l
mt tn gio p bc hn l gii phng, mt h thng lut l cng ngc,
kh tun th. Cc n lc gn y nhm phc ha mt phng php khi
o C c dng nh hnh dung ra din trnh khi o nh mt thy
ph thy sn ui nh v ti li ri em thiu hy. Sau ny, ti s din
gii v sao ti tin rng mt phng php nh th tuy c ng v cn bn,
nhng vn cha y v khng tht s ng theo Kinh Thnh. Tht l
sai lm nghim trng khi cho rng ng Christ ch c th gip con
ngi trong cc vn thuc linh, nhng khng thch hp gii quyt
cc nan c nhn (nh tnh trng sa st tnh thn), do , phi i tm
li p ni tm l liu php th tc. Nhng ngi lc no cng ch bit
lp i lp li li khng nh rng Cha Gixu l gii p thng l
nhng ngi khng c v khng bit n nhng cuc sng u phin. Khi
h i din vi thc ti ca nhng ni au bun ca gia nh, c nhn
hay tnh cm th hoc l h khch l ngi ta hy tin cy nhiu hn, cu
nguyn nhiu hn, hc hi Kinh Thnh nhiu hn na (l li khuyn tt,
nhng thng khng ch li g hn l bo mt ngi bnh ung thuc),
hoc l h s sang s hng v pha i cc bn kia, l: Nan
cc bn khng phi l nan thuc linh; m thuc phm vi tm thn. Ti
khng th gip bn c. Bn nn n vi mt nh chuyn mn c
gip .
Chng ta phi pht trin mt phng php khi o vng vng, c th
khai thc c nn tm l hc th tc m khng phn li tin ca
Kinh Thnh, mt phng php thc t ng u vi cc vn su
xa (v chng my su xa) ca con ngi v thnh tht nh gi s thnh
cng ca phng php khi i ph vi cc nan y, v quan trng
hn c, l mt phng php trit bm cht khng lay chuyn vo
nim tin v mt b Kinh Thnh khng c ch no sai lm, v vo mt
ng Christ y trn vn.
Phn u ca quyn sch ny dnh cho s ngi lun lun khuyn bo
cc C c nhn c nan hy i tm cc nh chuyn mn xin gip
. Tuy nhng ngi hnh ngh t vn ngoi i c th gip ch cho
chng ta, h thng hnh ng theo nhng lp trng l thuyt cn bn
hon ton i lp vi Kinh Thnh. Mt lp trng tiu biu cho t tng
ca tm l hc th tc c duyt xt v ph bnh theo quan im ca
Kinh Thnh. Phn cn li ca quyn sch gii thiu quan nim ca ti v
mt phng php t vn tht s theo Kinh Thnh.
Chng 2. KHC MC TRONG KHI O
Trc khi ngi ta chu nghe mt phng php, h phi bit l c mt
nan . Trong chng ny v chng tip theo, ti mun tp trung vo
vn y bng cch tho lun v tnh hnh hin ti ca ngnh tm l
hc th tc. Nhng n lc trit nht ca loi ngi nhm xy ln mt
ngn thp cao ti tri bao gi cng chng i ti u. Cc k nng thin
ti v cc l thuyt v s cn c nhn ni ca con ngi xy dng
nn ngn thp tm l hc vi nhng thnh qu ngon mc. Nhng nu
chng ta cha thy c l tt c u khng t ni mc tiu th
chng ta cng cha quan tm ti mt phng php thay th vo .
Chng ta ang sng trong mt thi i m mi c im phn bit
u tr thnh m o: Nhng iu tri ngc nhau, chng i nhau c
ha ln vo nhau thnh mt th lai cng khng phi l ci ny m cng
chng l ci kia, v nhng n lc tha hip hp nht, c ca ngi
nh l bng chng ca tnh yu thng v tinh thn ci m. Nhng phn
bit gia n gii v nam gii ang bin mt tr thnh ch mt gii duy
nht (unisex) vi nhng ngi n ng p v nhng ph n th. Cc
nim v ng sai (trc kia vn c cho l i lp nhau) by gi b
trn ln thnh mt th lun l, tng i m ci ng i khi l sai, cn
ci sai i khi li l ng. Cc khng nh ca chn l tn gio c
m rng ha hp cc quan im chng i nhau trong mt c cu
uyn chuyn. Lm nn tng cho hin tng l nim tin ph cp cho
rng chng c chn l tuyt i, cng chng c mt thc t ngoi ti
no, m v n vn c tht, cho nn n cng khc t khng un mnh
di mi p lc. T b nim tin vo cc chn l tuyt i a n hu
qu khng trnh c l s mp m ln xn trong qung i qun
chng. Mi ngi u c mt kin ring v mi s phi nh th no, v
khng c mt tiu chun tuyt i no bn ngoi cn c vo m
o c gi tr ca bt lun mt nim no. Khng c u, vic tung ra
nhiu khi nim khc nhau m chng c g trc nghim ni c, li c tnh
cch hin nhin khng khip hn l trong vn phng tm l gia.
Nm 1959, c mt quyn sch c xut bn, nhan : 36 h thng
phn tm hc v tm l tr liu (Psychoanalysis and Psychotherapy, 36
Systems). Ngy nay, nu phi vit mt quyn sch tip theo cp nht
ha, th t nht ngi ta cng c th xc nhn mt con s gp i con s
y v cc phng php khi o. Ri khi bn tip tc nhn xt thy
rng mi phng php c h thng nh th vn c sa i ty theo
nhn cch, bt php, bi cnh v thin kin ca ngi khi o, bn s
i u vi t tng ri ni ( c l hi phng i nhng ch nh nhng
thi) rng c bao nhiu nh khi o th c by nhiu phng php. Th
nhng chng ta vn tip tc cp t ng t vn, c vn chng nh
n ch v mt thc th hay tin trnh ng nht, c th nhn bit c v
rt hp l. Ti bit c mt cp v chng n tng i tm ngi c vn
cho mnh nhng kinh nghim mt s tht vng su xa n ni quyt
nh t ry tr i chng bao gi gp mt ng c vn no na. iu m
h khng bit, y l mt ng c vn khc c th s ngh v ni khc hn
vi ng trc, dng nh thch thc mi s so snh, i chiu.
Nhu cu hin nhin trong lnh vc t vn l mt s hip nht r rng,
trong c ch cho nhng im khc nhau. Ni khc i, chng ta phi
c mt c cu nng ct nht nh, mt b chn l bt bin v c
ngha c thit lp vng chc, n s buc cht c mi yu t khc
nhau thuc vo cc lnh vc ca n. Francis Schaeffer c ni v hnh
thc v t do trong chi hi a phng. Kinh Thnh c vch r mt hnh
thc c nh, mt s cc gii hn cng rn. Bn trong phn hnh thc
ch nh, vn cn ch cho rt nhiu s t do, ty hon cnh, ty lc, ty
s ngi tham gia, v v s nhng yu t khc na. Nu khng c phn
hnh thc, th s t do khng c kim sot v hng dn, s ny n
thnh s ba bi v hon ton hn n (cn lu l s ri lon, ln
xn c khi cha tr c bng ch ngha gio iu).
Cc nh tm l hc thng cao tnh trng hn n ny bng nhn
hiu chit trung. Nhng ngoi mt nn tng vng chc trong s hiu
bit chn thc v bt bin v con ngi v cc vn ca con ngi, th
chit trung ch ngha c th tr thnh mt k thut ngy trang che
y s cu th v on m. u n gin l ngi ta khng th hi vng
t c s a dng c ngha (hay nh mt nh tm l hc gi vic
ny l ch ngha chit trung k thut") trc khi thit lp c mt
s thng nht. T do chn chnh ch c bn trong mt hnh thc chc
chn v c ngha.
Gn y, ngi ta vn tng l s thng nht cn thit c th c pht
trin qua nhng cng cuc su tm nghin cu khoa hc. Nhng hin
nay ngi ta tha nhn rng phng php su tm nghin cu khoa
hc t n vn khim khuyt trong vic nh ngha chn l. Khoa hc
khng th cung cp chng c ln ngha. Trong mt bi bo khc, ti c
vch ra rng cc trit gia v khoa hc ngy nay th nhn s bt nng
bt lc khng c g cha tr ni ca khoa hc, l n chng bao gi ni dt
khot v bt c mt iu g. Khoa hc c th quyt on iu c th xy
ra, m khng th ni g thm na vi chng ta. Mun t c s chc
chn i hi chng ta phi vt qu (khng phi l ph nhn) l tr v
vn dng c tin. Nhn bn ch ngha lc quan ch trng rng con
ngi c kh nng y gii quyt cc vn ca mnh, b sp
hon ton di sc nng ca s bt nng ca khoa hc trong vic xc
nhn r mt n n gin no l ng. Chng ta cn c nhng
chng c ph qut m khoa hc khng th cung cp chng. Cho nn
chng ta phi bi c tin, vt khi chnh mnh nm ly iu mnh
cn.
Cui cng th c tin cn hai iu chn la. Mt khi cc vn trit
hc c thu hiu thch ng, th phm vi cc cu tr li c th c
tr thnh nh hp. Cu hi tht ng cui cng m Sartre nu ln:
Ti sao li phi c mt ci g , ch khng phi l chng c g c? c
th c tr li sau cng bng ch mt trong hai cch c th c sau y:
hoc l c mt c Cha Tri c thn v (personal: nhn v), mt ng c
suy ngh, cm xc v chn la, hoc ch c mt v thn phi ng (an
impersonal god) mt ci g hn l mt ngi, v khng c thn v nn
ch hnh ng ba theo nguyn tc may ri. Ni khc i, hoc th gii
chng ta vn c mt v thit k v hn tr hoch, thit k, hoc n ch
tnh c hin hu do may ri m thi. l hai iu m c tin c th
chn la, khng cn cch chn la no khc. S nht tr rt cn thit
em trt t li t cnh hn mang ca cc phng php khi o phi l
vic chu l thuc vo c Cha Tri hay s may ri. Nu may ri l thc
ti ti hu, ci trt t m chng ta quan st c u ch l ngu nhin
th nhng li tin on tr nn khng th no c na, v nhng n lc c
h thng gip khi o (hng dn, c vn) cn c theo cc khun
mu quan st c trc tr thnh khng th bnh vc v mt
lun l hc ( v phng din thc hnh khng phi nh vy) khi o m
khng tin c c Cha Tri c ngha l khuyn gip, ch v cho ngi ta
hy tin vo may ri, khng th khc hn. Khi no c mt ngi lm cng
tc t vn nh vy, th chng bao lu s b ngh. Khng h c nh (tm
l) tr liu no hay mt ngi no trong ngnh y, m li tht s c x
nh may ri chnh l thc ti ti hu. Th l h b b mc trong tnh
trng phi sng bp bnh, dng nh c Cha Tri c ang c ,
nhng t khc s hng dn ca Ngi. C mt ngi trong dng h
Huxley tng tuyn b rng tuy l khng c c Cha Tri, nhng nu
chng ta tin c Ngi, th mi vic s din bin tt hn nhiu. Cng tc
khi o s din tin tt hn nu nhng ngi lm cng tc y tha nhn
mt trt t, iu c th tin on c, c trch nhim, l hin tng m
khng th no c c, tr khi c mt c Cha Tri c thn v.
L d nhin l tt c nhng ngi lm cng tc khi o u tha nhn
c mt c cu trt t no (chng hn nh mt c cu thit lp chc
nng tinh thn ca Piaget) v c th hot ng cch hiu qu trong
phm vi m c cu ph qut h tha nhn ph hp vi iu ang c
tht. Phng php lun khoa hc c th lm tng nim tin ca chng ta
rng mnh nm c mt phn no ca thc ti nh qua nhng th
nghim d tm ra, nhng yu t dng nh bt bin trong bn cht loi
ngi. Chng ai nghim tc bn ci v vic c mt hnh thc trt t no
vn hin hu v c th quan st, m t c vn quan trng l ci
trt t c ngha v mt lun l hc hay khng.
Ph nhn s hin hu ca c Cha Tri v do (t nht l mc nhin)
chp nhn mt v tr cui cng do may ri m c, a ti hai hu qu
tt nhin vn thng b b qua: mt l, chng ta phi mong i c t trt
t hn na trong th gian ny (t cnh hn mang m ra trt t vn t c
hn l t hn mang ch sanh ra hn mang); hai l, bt lun ci trt t
no chng ta tm thy u phi c xem l do tnh c may ri (d l
trt t tht s). ngha duy nht ca mt bin c do tnh c may ri m
c (d n c trt t n u) ch c th c ngha hin ti, hin hu m
thi: y l ci hin c. N l mt kinh nghim tht s hin din. iu
nhiu nht bn c th ni v ci hin hu ngay by gi y, ch l n
hin hu ngay by gi y (2). Trt t trong mt v tr do may ri khng
c hm v cc s vic phi xy ra th no; n ch m t cc s vic
nh th no v cch chng p ng vi nhng ngun lc no . Cch
lm vic vi ci trt t mun quan st l khng th da vo ci trt t y
quyt nh c. Th nhng, tt c nhng ngi lm cng tc khi
o u mun lm mt ci g vi ci trt t mnh ang thy. Nu
ngi lm cng tc khi o cn i vi thn ch mnh v mt hng c
ngha no th ngi y phi c l do thuyt phc mnh i theo chiu
hng ny m khng theo chiu hng kia. Nu ngi y cn bo v cho
chiu hng nh ca mnh l ng l tt, th ngi y phi cy
n ci g ngoi ci trt t m mnh ang hot ng. Nhng nu khi
ngi y nhn ra ngoi nhng g mnh vn quan st u n, thng
xuyn, m chng thy g ngoi s tnh c v may ri (hay nh Schaeffer
ni, l ngi y thy chng c ai trong v tr c), th ngi y khng c
bt lun mt nn tng hp l no khuyn bo mt ng li hnh
ng c bit no c. Chng c l do c ngha hp l no lm mt
vic g c. Trt t trong mt v tr do tnh c may ri th ch c y thi,
cn n chng dn ti u c. Cui cng n l v ngha. Tm l hc tch
ri khi c Cha Tri chng bao gi cung cp c mt c cu c
ngha hot ng trong vn phng khi o.
Tm li lun c ca ti l: mi trng khi o cn c mt s nht qun,
chc chn v c ngha. khoa hc t n chng cung ng c g. N c
th bm hoc t hoc nhiu vo ci c th c ca cc gi thuyt, nhng
chng bao gi chng minh c mt mnh no c. N c th m t s
u n quan st c trong bn tnh con ngi, nhng khng thit lp
c mt c cu no tht s c ngha c. Trong tt c cc trng hp,
ngi lm cng tc khi o chn la cc bin php ca mnh theo mt
l thuyt, thng thng l mt l thuyt ngm hiu v c nh ngha
cch m m, nhng vn cng l mt l thuyt. Nu l thuyt y khng
c ct cht vi thc ti ti hu v c Cha Tri, th cc k thut khc
nhau khng hot ng t do c bn trong mt hnh thc chc chn v
c ngha.
Phn t tng n pha sau quyn sch ny rt n gin: nu qu tht c
mt c Cha Tri c thn v (personal), th cng c mt chn l v con
ngi v v cc vn ca h; v chn l y c th cung cp nn tng
cn thit hay c cu rng ct cho nhiu k thut khi o khc nhau,
m ngoi c Cha Tri th chn l, nn tng khng th no bit chc
chn ngoi s mc khi. Vy nn nhim v ca nh tm l hc C c l
phi cung cp mt s thng hiu ph qut chn tht v c ngha v
con ngi, rt ra t s mc khi ca Kinh Thnh. Khi s mc khi khng
c cng nhn nh l mt ngun mch chn l, chng ta b nht cht
trong ci bp bnh, chng c g l chc chn c. Chng sau, bn lun
n nhng g xy ra trong tm l hc bi v ngi ta b qua, chng
m xa g n s mc khi ca c Cha Tri.
(1) Data and Dogma asCompatible in Christianity today, Volume XV, No
12 March 12, 1971. (2) Vic nhn mnh v tnh hng th ngay trong
hin ti ca phong tro cc nhm tn tin xem nh mt bn dch hin
i nht ca trit l xa: hy n, ung v vui v v ngy mai chng ta s
cht. iu ngha duy nht sn c l trong hin ti by gi.
Chng 3. NHNG CHIC NEO TRI NI
C c nhn, nhiu khi hay vi vng ng h cho bt c ai h b s khn
ngoan ca loi ngi v khng nh thm quyn ca Kinh Thnh nh l
nn tng cho mi t tng gt b mi t tng th tc nh l v b v
ch, tc l ph nhn s kin hin nhin l mi tri thc chn chnh, u
n t c Cha Tri. R rng l c Cha Tri ph cho ngi ta c tr
hiu, v Ngi chc phc cho vic vn dng tr lc hu gia tng s hiu
bit ci th to ca Ngi. Cc nh tm l hc u vn dng tm tr h
qua rt nhiu nm v thu ot c nhiu thng tin v k thut b
ch, nh nhng trc nghim v tr thng minh v cc phng php gip
ni lp, thi ni lp na. H gp phn rt ln gip chng ta hiu c
nhng vic nh ti sao ngi ta li phn ng nh lm i vi mt s
hnh thc kch thch, v ngi ta suy ngh nh th no, v th no s suy
ngh c lin h vi cc cm xc v hnh ng, v cc giai on pht
trin m tr con phi tri qua. Ti khng mun c ai gii thch chng
sch ny nh l mt li bi bc kho ngnh tm l hc th tc. Ti tin
rng tm l hc l mt ngnh hon ton th tc (nh nha khoa hay
ngnh c kh) tht s c gi tr. iu ti quan tm l tm ra nhng quyt
on cn bn v con ngi v cc vn ca h m ngnh tm l hc
th tc ng mun ni, v di nh sng ca Kinh Thnh, chng ta s
thy rng cc quyt on y vn hon ton thiu st khng cho
chng ta dng lm c cu rng ct ng tin cy v c nh cho cng tc
khi o. Ch c Kinh Thnh c th cung cp cho chng ta c cu cn
phi c cc n lc ca tm l hc tuy c soi sng cho chng ta v nhiu
phng din, th chng ch hu ch vi ngi lm cng tc khi o ang
i tm mt nn tng tuyt i mc nh l nhng chic neo tri ni
i vi mt con tu ang lnh nh trn vng bin bo t.
Gin I c n gin ha rt nhiu, nhng tm tt chnh xc phn
quan im c bn v nm l thuyt tiu biu ca sc khe tm thn. Mi
lp trng u gii thch vn cn bn ca con ngi v a ra mt
gii php. Trong gin , mi vng trn tng trng cho con ngi.
Chng sch ny tho lun v tng l thuyt vi chi tit va hu
thun cho s ph phn rng khng c mt thuyt no trong s cung
cp c mt nn tng cho khi o kh d dung hp c vi s mc
khi ca Kinh Thnh.
Sigmund Freud
Vic nghin cu Freud rt l th v nhiu l do. Trc thi ca ng th ni
chung, cc vn ring t ca con ngi hay cc vn v cm xc u
b cho, hoc l do ma qu m nh, hoc l do mt c quan no trong
thn th b lch lc, m ngi ta khng tm ra. Trch nhim cha tr c
giao cho, hoc l thy tr qu, hoc l ng bc s. Freud m ci np
y kn tm tr ngi ta v m chic hp ca Pandora (theo thn thoi
Hi-lp, Padora l ngi ph n u tin c thn Zeus ban cho chic
hp ng th thi h tt xu ca loi ngi), cha ng s s hi,
ghen t, cm th, tham dc, hiu chin v on ght. Sau nhiu nm mit
mi nghin cu Freud tin quyt rng trung tm ca nhn cch con ngi
l hai ng lc cn bn thc y ngi ta phi tha mn chng, mt l
ng lc hng v s vui th tnh dc (eros) v mt na l ng lc
hng v quyn lc v s hy dit (thanatos). Freud khng nh rng khi
hai ng lc b khc t, khng cho bc l ra, th cc vn xc cm
ny sinh. Ni khc i, Freud mun bo rng ng lc u tin thc y
ngi ta hnh ng l s t tha mn ci ta (self: bn ng, chnh mnh).
V cn bn m ni, th con ngi hng ngoi l v chnh h. Du tr
trong vng trn (gin 1) tiu biu cho tnh v k. Nhng Freud thm
rng (nhng nt gch xing trong vng trn by t) ngi ta khng bit
l mnh vn v k, hay chnh xc hn, l h khng nhn rng ng lc
phc v bn thn mnh n np ng sau cc hnh ng ca h. H mc
cho cc ng lc v k ca mnh chic o cao thng. Ngi v khng hi
lng chng mnh nh tnh trng hin c ca ng ta, mun bt p ng ta
phi thay i, ni rng: Ti ch mun iu tt nht cho anh y thi.
ng lc tht n chui vo v thc bo v cho siu ng (Superego:
lng tm) khi b xc phm.
Ti xin ni mi vic trn y theo cch k thut hn mt cht: Nhng
mng li khinh tm bnh m ngi ta dt ra, tiu biu cho nhng n lc
mo m mun tha mn cc c mun ring ca h theo cch no
khng vi phm cc tiu chun m lng tm tip nhn t lu, s xao
xuyn lo u - theo Freud l yu t tim n trong tt c mi trng hp ri
lon tm l - xut hin khi c mt s thi thc khng th no chp nhn
c ("Ti mun git cha ti, v ti ght ng gh gm") tr thnh qu
mnh khin ngi y gn nh b buc phi tha nhn s hin hu ca n
cch c thc. Nhiu du hiu bo nguy v mt cuc xung t xy ra
gia cc ham mun v k ca ngi ta (gi chung l id) vi h thng gi
tr ca mnh (lng tm hay siu ng) c cm thy mt ch quan l s
xao xuyn lo u.
n y, c ch hi ging nhau vi quan im ca Kinh Thnh. Theo
Kinh Thnh th con ngi mun sng cho ring mnh; con ngi nng nc
i c iu khin i sng mnh theo cch mnh tin l s em n
hnh phc cho mnh. Ai ny u lm theo mnh ly lm phi (ngha l
theo iu mnh tin l s tha mn c cc nhu cu ca mnh) ( Cac
21:25). Ngi ta c thc y lm y phn ni tm trng rng ca
mnh, nhng theo cch h quyt nh, ch khng theo li khuyn dy
ca c Cha Tri. im tng ng gia quan im ca Freud v quan
im ca Kinh Thnh t ngt tr thnh bt ng khi xt n cch gii
quyt vn . cha tr vn ng lc thc y v k giu mt, Freud
ngh cch cha tr gm ba bc: (1) Lt mt n ng lc thc y n
bn di; (2) Xoa du lng tm n im no m phn ng lc thc
y t tha mn c th chp nhn c; (3) to s tha mn cho bn
ng trong phm vi thc t m x hi cho php, chp nhn. Khi mt con
bnh thy c rng ton th cch n c x ca mnh u b tnh v k
lm hoen ngay ti tm im ca ng c thc y mnh, ngi y c
th s bi ri, kinh hong. Phn ng, tnh cm i vi s thu hiu rng
t cn bn mnh vn v k sn sinh do mt lng tm nghim khc, bt
khoan nhng to ra. Vy, hy lm cho lng tm suy yu i, h thp
cc tiu chun xung n mc m tnh v k c thy nh khng cn
c th trn trnh c na v phng din sinh hc (con ngi ch l con
vt c ng c thc y) do t nht l c th dung chu c, s gip
con bnh gii quyt c s cn thng gia con ngi hin ti vi con
ngi m mnh phi tr thnh.
Mowrer vch ra r rng rng chp nhn ci ta hin ti v chi b ci
ta ng phi thnh a ti cch n theo bn thn hng dn m
khng b phn lun l kim sot mnh hn ch, mt tnh trng m cc
nh tm l hc gi l cam chu, l khut phc x hi. Ta c th thy l
liu php ca Freud c bn y mnh vic phi sng cho ring mnh bt
chp gnh nng ca lng tm - Bc th ba che y cch n c x
km hn iu lng tm mong mun bng b ngoi m x hi chp
nhn. Sau khi gii quyt nh c phn lng tm theo lun l o
c gy khinh tm bnh (a neurotically moralistic conscience), con bnh
t chp nhn mnh l con vt t bung th, t tha mn ci ta (bn ng)
v tm cch gii quyt vic t tha mn v k ca mnh cch thng minh
v c ch ch khi to ra xung t vi th gii ca mnh. Freud gi
cch sng theo nguyn tc thc t l i lp vi nguyn tc khoi lc.
L mt phng php nhm tha mn s thi thc tnh dc, cng dm
khng c ngh nn theo, v n s to ra s phn n x hi. Do ,
hy tm mt ngi bn chi bng lng cng tc, hoc phi tr tin.
Nhng vn v lun l o c khng thch hp y. Theo ci khun
mu dc vng - bn ng - siu ng quen thuc ny, th by gi cch n
c x s quan tm ti cc dc vng (id: nhng thi thc ni tm) v bn
ng (tip xc vi th gii) m chng m xa g ti siu ng (lng tm,
tip xc vi cc tiu chun o c). Hu qu tt nht, l Freud ngh
khuyn khch khoi lc ch ngha c x hi chp nhn. Cui cng th
liu php ca Freud dn cc con bnh ca mnh n ch cam chu, khut
phc x hi. C c nhn phi hon ton bc b gii php cn bn ca
Freud, xem n l phi o c v chng li Kinh Thnh.
Tm L Hc V Bn Ng
Cc nh tm l hc v bn ng hot ng trong phm vi l thuyt ca
Freud, nhng tin rng Freud (nht l trong nhng ngy u) ch trng
qu nhiu v thnh phn v k, thp hn ca con ngi m khng ch
trng vo kh nng t-hng-dn-mnh mt cch thng minh, thch
ng ca con ngi. Cc vn c xem nh hu qu ca nhng thi
thc mnh m mun t tha mn c bn ng thc t, mm do
km ch. Ch khc nhau gia nh tm l hc v bn ng vi lp trng
ca im trc kia ca Freud, l im nhn mnh. Cc nh tm l hc
v bn ng ch trng vo vic pht trin tim nng n c x nhy
cm, phi l, dm quyt nh l phn c cu bn ng c th km ch
nhng thi thc th bo hng chng vo nhng ng li kh d
chp nhn c, v b ch. Vng trn trong gin I c thm mt du
cng nh, tiu biu cho ci bn ng yu ui nhng c tim lc mnh.
Cng vic m nh tm l hc v bn ng, phi ng u l cng c ci
kh nng thch ng ha bn trong con ngi (xy dng bn ng) ,
nhm trang b ngi y hoch nh mt tin trnh hu t c mt
i sng mn nguyn thnh t.
n y, c l mt s C c nhn c khuynh hng khng nh rng
ngoi kh nng do c Cha Tri ban cho, ngi ta khng c cch no
(cho d bn ng ca ngi y c c pht trin n u i na) sng
nh ng l mnh phi sng. V iu ny qu ng nh vy, nhng ni
nh th th khng phi l cch phn bc thch hp i vi lp trng ca
nh tm l hc v bn ng. ng ta khng c bo rng ch bng mt
hnh ng ca ch, l ngi ta c th sng ng theo cc tiu chun
ca lng tm. Tri li, ng ta mun nhn mnh rng ngi no c c
mt hnh nh tt v bn ng v mt lng t tin thc t, s c th la
chn sp xp cuc i mnh sao cho nhng khao kht v khoi lc v
danh vng ca mnh c tha mn phi l, hp l, m khng xung t
nghim trng vi mi trng x hi chung quanh. Ta c th thy s sai
lm tai hi ca Freud khi ng buc ti bn ng tm l bng cch tc
ot mt chc nng hng dn ca lng tm o c. Tuy nhin, vic
nhn mnh chc nng thch nghi ca tm l hc bn ng cng cn c
Kinh Thnh tr li cn k hn (mt cu tr li c th a ra cho Freud,
nhng dng nh y th s cn thit mi r rt hn). Trong vic h ni
v vn p ng cc nhu cu sinh hc bng cch thch ng vi c cu
x hi thc t, cc nh tm l hc v bn ng hm quyt on rng
con ngi ch l hu th sinh hc khng h c nhng nhu cu cn bn
no khc hn l cc nhu cu sinh hc (c th ni qua rng mt hu th
sinh hc c l tr (bn ng hot ng khng th khng c l tr) c
pht trin do tnh c may ri l mt iu phi l v phng din lun l
hc. Lm th no cc hot ng tm tr thot khi b gn cho phm
tr hin tng sinh hc do tnh c may ri (m chng phi b gn nh
vy nu mun c dn nhn hiu c ngha v chng vn c l tr) th
rt kh quan nim c trong mt th gii khng c mt ng Thit K
c thn v).
Ngi theo Kinh Thnh s tr li tht nhanh chng rng con ngi ta vn
hn hn mt hu th sinh hc. Con ngi cng l mt hu th c thn v,
c sng to theo hnh tng ca mt c Cha Tri c thn v. L mt
hu th c thn v, con ngi c nhng nhu cu thuc ngi (mt
nim s c tho lun sau ny) lun lun i hi c p ng trn vn
y . Nu mun hng c hay ch kinh nghim c a v ca mnh
vi t cch mt con ngi. V con ngi sa ng, do , b phn cch
vi c Cha Tri c thn v, l ng duy nht c th p ng trn vn
cc nhu cu thuc ngi ca mnh, ngoi c Cha Tri con ngi khng
th l mt con ngi y , trn vn (ngha l v c hai phng din
sinh hc v thn v).
Nh vy, ta c th thy l nh tm l hc v bn ng tp trung nh sng
chiu vo cc nhu cu sinh hc v khch l lng t tin bit thch ng
p ng chng. Trong chng mc cc phng thc tr liu ca ng ta
c thnh cng, mt thc t cao v s c lp c khuyn khch con
bnh cng b y xa khi c Cha Tri hn lc cha c cha tr. Tuy
nhin, iu khng th trnh khi l v cc nhu cu bn thn ch thc
vn cha c tha mn, ngi y s cng cm nhn su xa hn s
trng rng v chn nn tuyt vng. S than phin quen thuc: C mt
ci g bt n. Ti khng r ng ti n c, nhng ti ch khng cm
thy mnh l mt con ngi khe mnh ton din, s ni ln hoc b
nn bi nhng n lc hung hng ca lng gng t tin. Hai kt qu c th
xy ra ca phng php khi o theo tm l hc v bn ng - s kiu
ngo hoc s chn nn tuyt vng - khng h l mt mc tiu xng ng
cho ngi khi o theo Kinh Thnh.
Carl Rogers
Cng cuc nghin cu tip theo ca chng ta l Carl Rogers, ngi khi
xng phong tro trao i tp th ti M. Theo Rogers, th Freud sai
lm: con ngi khng tiu cc; cc nh tm l hc v bn ng cng sai
lm: con ngi khng h tiu cc vi mt phi thai tch cc ch i pht
trin. Rogers thch tin tng v qu quyt dy rng gia vng con ngi,
ch c tch cc m thi. Tt c nhng g bn trong con ngi u tt lnh.
S h hoi vn t ngoi vo, con ngi vn c mt khuynh hng t
hon thin, mt khi c gii phng khi s hn ch hoc ng li b p
buc, s dn ti s tha mn c nhn (personal) v s hi ha x hi.
Gic m khng tng ny (chc phi khin cho bt lun mt ngi lm
cha lm m chn thnh no cng phi ci thm) c Gin I hnh
dung bng mt vng trn m nt, gi v mi trng vy quanh cng
nhc, y dy nhng lut l lun l o c, p bc ngi ta, lm b tc
s tt lnh bn trong (du cng) khng cho n bc l. Theo thin th
dng nh Rogers mun cha tr s phn khng bng cch loi b cc
lut l m ngi ang mun chng li (khng c lut php th chng ai
bit ti l g). Khi ti p dng phng thc ny vi cc con ti th kt qu
khng a ti vic hp nht ln lao ca c nhn v s hip mt ca gia
nh. C l Rogers s tr li rng ti phi c tip tc mc cho chng
t bc l, rng bt lun mt cch n c x sai lm gy ph hoi no
xut hin, th u l mt cch tr li i vi p lc t nh c duy tr
trong mi trng vy quanh, v khi s cm ch i vi t do hon ton
c ct b trn vn, th chng mi quan st c bn tnh chn
chnh ca l con ti. Ti xin ng . Chnh ci vin nh gi ti tip
tc c x theo lut l, khun php.
Theo Rogers, th mi vn u c gc r l s tht bi trong vic sng
ng theo chnh mnh. L t nhin, gii php phi l s gii phng, gii
ta ranh gii, mc nhin tin cy ngi i din, khuyn khch vic t bc
l nhng g c trong lng ("nu bn thy nh vy l phi hy lm
theo"),th cui cng ng lc hng ti s t hon thin t n s minh
chng ra qua s ng b gia cm xc bn trong v bn ngoi. Theo
nhiu nh tm l hc, th xao xuyn, u lo l tm im ca cc vn v
tm l ny sinh ra khi cc kinh nghim ni tng (cm thc trong gan
rut) khng chu ng ha vi lnh vc nhn thc ca mt ngi v
hc hi mt cch nh gi tiu cc. Th d, ti c dy rng th ght
l xu( hc c cch ng gi tiu cc). Nu c ai c x khng tt vi
ti (c l ngi lm cha, lm m b b, ngc i con), th ti cm thy
on ght mt cch t nhin t ng (kinh nghim, tng tri ni tng).
Nhng v ti nh gi th ght l xu, ti khng chu tha nhn ti ang
on ght, do m vi t cch mt con ngi, ti b phn ra. Ti
tch ri ci ti m ti c th chp nhn vi ci-ti-tht-s-l-ti. S cng
thng do duy tr vic tch ri c nhn bit l s xao xuyn lo u.
Cu tr li thch ng ca C c nhn vi Rogers khng phi l mm
ci mai ma v ph nhn tt c nhng g ng ni, nh ch l nhng li
m sng ca mt ngi lc quan nhiu o tng. Rogers vch mt ch
tn mt vn c tht gia vng mi ngi, k c gia vng cc C c
nhn na. V ngi ta cho rng C c nhn phi l nhng ngi c tnh
thng yu, chng ta thng khng dm tha nhn rng mnh khng c
tnh yu thng - chng ta gi b che y n. Bt k mt s gi hnh
no cng tch ri mt ngi khi con ngi tht ca ngi y v bin
con ngi mi thnh mt ca gi vi nhiu mnh vn. Rogers ni
ng cch su sc khi nhn mnh rng chng ta cn nhn bit tt c
nhng g chng ta vn l, k c nhng cm ngh t gan rut ca chng
ta. Nhng ng sai lm thm hi khi tin rng s hp nht s c thc
hin tt nht qua vic khuyn khch bc l tt c nhng g vn c trong
chng ta. Nhng b cc cm thc c ti ca ti v lng th ght, l
phn r ti vi lng tm ti, v lm bun cho c Thnh Linh ang ng
trong ti. S hp nht c th xy ra cch k diu vi ngi thnh tht
th nhn mnh c on ght, gi tn n l bng tri ca xc tht, xng n
ra nh mt ti, v hc tp yu thng trong quyn nng ca c Thnh
Linh.
Rogers sai lm tai hi khi quyt on rng nu ti c b mc chng
cn ai hng dn c, th bao gi ti cng chn c mt hnh ng tt
nht. Khi lm nh vy l ng dt khot ph nhn li dy ca Kinh
Thnh rng con ngi vn c bn tnh ti li. Kinh Thnh cho chng ta
bit rng chng c mt ngi no l tt, du mt ngi cng khng;
rng ngay t trong lng m k c l c ri. Ct b mi ch dn t ra
t bn ngoi l khuyn khch n c x hn lon, t tung t tc. Dorothy
Sayres c ni: Nu bn mun lm theo ring mnh th c Cha Tri
s cho bn c nh vy. Ha ngc mi mi l nim vui cho k no
mun lm theo ring mnh. C l tm thi, iu y c v l thch th.
ng i ch ngha l ci tm thi kh d chp nhn c, nhng n s
khng trnh khi dn ti khoi lc ch ngha v tnh trng v lut php.
Rogers tin rng kt qu ca vic b mc cho ai ny c lm theo mnh
s em n s vui mng, ha iu v yu thng. Kinh Thnh tuyn b
rng cc c tnh y vn l bng tri ca c Thnh Linh, v m t bng
tri ca xc tht (i theo ring) bng nhng ngn t khc hn. Vi
ngi lm cng tc khi o l C c nhn, th p dng c cu nng ct
ca Rogers cho cng tc khi o ca mnh l cng khai chng li Kinh
Thnh. Tuy nhin, ti xin nhc li mt ln na l mt C c nhn khng
b i hi phi ph nhn tt c nhng g Rogers ni v lm, v cc
nh cn bn ca ng iu sai lm khng khip.
Nh ni phn trn, Rogers lm sng t c mt s vn ca
con ngi m Kinh Thnh a ra gii php. ng cng gp phn ln
lao trong vic nh gi cao cch i x nng m, chn tht v tch cc,
vn l nhng phm cch cn thit a n s thnh cng cho cng tc
khi o. Kinh Thnh chng nhng tha nhn tm quan trng ca cc
thi nh th, m cn cung cp mt nn tng thc tin cho chng na.
B.F.Skinner
B.F.Skinner ng th t trong danh sch. Theo quan im ca ng, th
con ngi khng tiu cc (Freud), cng khng tiu cc v tch cc (tm l
hc v bn ng) m cng khng tch cc (Rogers). Theo Skinner, con
ngi tht ra chng l g c, nhng l mt con s khng to tng, trng
rng. Trong tc phm gn y ca ng nhan : Vt khi t do v phm
gi (Beyond freedom and Dignity) Skinner cng nhin vch r v hng
hi nhn mnh rng con ngi l mt hu th hon ton b kim sot.
ng khng nh rng chng ta s n ng khi ch trng tr n i
cho con ngi vi t cch l con ngi. Cch ng gii thch cc d kin
trong phng th nghim bt buc chng ta phi khc t vic tng
tng ra rng con ngi l mt hu th bit chn la, c nhn v
(personal), bit ch ng i trc, v c trch nhim. Nhng huyn thoi
khng c chng nghim ang ngn tr con ng pht trin ci
khng tng v c gii ha con ngi. Con ngi chng hn g mt con
ch phc tp, hon ton b mi trng vy quanh iu khin, nh ot
n tng chi tit nh nht nht ca t tng cm ngh, v hnh ng.
Thit tng cn lu rng nim v tt nh thuyt khng phi ch c
ni Skinner, Freud tng ch trng rng con ngi vn b cc lc lng
nng ng ni tm ngoi tm kim sot ca mnh iu khin. Skinner bi
bc cc nng ng lc ca Freud, cho l nhng cu chuyn tng
tng c c th ha, v chuyn quyn kim sot cho cc lc lng vt
l ngoi ti (gm c c cu sinh ho v cc tnh trng sinh l - ha hc).
C c nhn cn phn ng mnh m chng li mt s dy d nh vy.
Skinner ang lm iu chng g khc hn tc c mi ngha ca con
ngi. Ton th nim v trch nhim c nhn b hon ton lm cho
v ngha. Vn ti c c gii quyt bng cch nh ngha l vn
khng h hin hu. Chng ta khng cn c nhng con ngi phm ti c
na, m ch c nhng mi trng vy quanh y ti c. Trong khi Freud
tm cch ti sp xp c cu nhn cch bn trong, th Skinner li mun
sa i hon cnh vy quanh con ngi, sao cho mi trng sng t
ng thay i cch n c x ca con ngi ta theo hng m con
ngi mun thay i la chn.
Trong Gin I, nhng mi tn ch vo vng trn tiu biu cho sc xm
nhp ca mi trng vy quanh. Nhng mi tn ch ra tiu biu cho sc
y ra ca c th, l nhng cch p ng li tip sau sc xm nhp m
ngi ta c th tin on v nht nh l phi c. Vn ca con ngi,
l chng ta vn b nhng vic tnh c, bt ng xy ra khng do chng ta
hoch nh trc, iu khin kim sot mnh, khin chng ta kh thch
ng c cho phi l (ngi ta lm bt c vic g l do hu qu ca vic
b bt buc). Cch cha tr l phi nhn din ci g bt p ta, ang
iu khin cch n c x ca ta, iu ng chng mt cch c h
thng nhm lm ny sinh cch n c x ta mong mun. Xin hy
my pht suy ngh vn ny. Cn lu l n gin lc ha con ngi,
bin con ngi ch cn l mt b su tp phi nhn (impersonal) ca
nhng tim nng c th p ng m thi. Mi y, ti c nghe mt nh
phn tm hc C c k li th no ng ta chin thng c chng
bt ng bui sng, l mt thc xung tinh thn, khin ngi ta rt
kh ri khi ging ng i lm vic hng ngy. ng ta k toa ra rng
bui sng mnh phi c c ph nng v mt ci bnh ngt m mnh thch
ngay khi n vn phng thng cng cho vic mnh i lm. Ti
chng c g phn i trong vic phi bt u mt ngy sao cho tht
thch th. Ti ch i ngi l mt nh thn kinh hc C c nhn (ng l
phi hiu rng bit nhiu) m li t i x vi bn thn nh ngi ta i
x vi mt vt c th iu khin c, ch khng phi l mt con ci
ca c Cha Tri, c trch nhim phi ph thc ngy lm vic ca mnh
cho Cha v l thuc vo c Thnh Linh ang ng trong lng mnh
c nng lc hu p ng li s hng dn ca c Cha Tri. Dng
mt ci bnh ngt lm ng c thc y mnh, trong khi ch ch v
quyn nng ca c Cha Tri ang c t di quyn s dng ca
mnh, l mt hnh ng ngu di ti li. Bao lu ch ca c Cha Tri l
nn tng ca mt ngy, th d nhin bnh ngt vi c ph u l s thch
th (m c l mt ng lc thc y na) hp php cho bui sng.
Kt qu hay nht ca t tng Skinner l iu chnh mt cch my
mc,con ngi vn khng c thit k p ng my mc nh vy.
Cui cng, no ng m Skinner mun cho chng ta noi theo s tip
tc dn ti bo quyn k thut. Mt ngi kim sot ti hu (hay mt tp
th kim sot vin) s nm quyn kim sot mi sc p hng u (thc
n, mc, nh ) ri phn pht cho nhng ai chu c x theo ng k
hoch ca ng ch.
Trong mt bi v nan Tr v vi t do v Phm gi, Francis Schaeffer
vch ra hai im kh khn trong t tng ca Skinner. Th nht, nu tt
c mi ngi tht ra u b iu ng, kim sot c, th ai l ngi s
kim sot k ang cm quyn kim sot? Skinner ci li rng c s kim
sot ln nhau ( tt c chng ta u ang iu khin, kim sot ln
nhau), th l trnh c vn . Nu c mt k hoch kim sot x
hi, th c mt ai ngoi vng kim sot la chn, kim sot, hu
t ng ch ch hoch nh. Nhng trong h thng ca Skinner,
khng c ai c t do c. Khng c ai phm cch gi a v kim
sot vin c. Tt c mi ngi u b kim sot. Th hai, c cho l c th
c s kim sot i, ngi ta phi xc nh xem mi ngi phi thay i
theo chiu hng no. Bt c mt quyt nh thay i no u hm
tha nhn c mt h thng gi tr no . Nhng bn trong h thng c
tnh c gii v tin ha tuyt i ca Skinner, chng c mt nn tng
hp l no khng nh c ci ny ng hay ci ny sai. Nh
Schaeffer vch r, h thng gi tr ca ngi v thn nht thit phi quy
v vi nim tin ca Hu Tc de Sade rng h ci g c, th u ng.
Skinner bi bc s chng i ny, cho l cuc bt chin v b v nhn
mnh rng chng ta phi bt u bng vic xc nhn gi tr ca s sinh
tn m t-n--hin-nhin. Tht kh thy lm sao s sinh tn trong mt
v tr hon ton my mc v do tnh c may ri li c th xem nh mt
u g khc hn l mt s xut hin ngu nhin. Tt c nhng cm ngh
tch cc chng ta c v ci nh mnh ngu nhin (hay nhng cm
ngh tiu cc v vn y) t chng u l sn phm ca s tnh c m
qung v do , cng v ngha. Tuy ti khng c ch l lun di dng,
ch vi pht suy ngh nh trn s gi v tnh phc tp ca vn o
c m bn phi gp ngay khi bn xc lp nn tng gi tr ca s tn ti.
C c nhn phi bc b ch trng ca Skinner rng con ngi vn
chng hn g mt con ch phc tp. ng Christ chu cht v loi
ngi, v h vn c sng to theo hnh tng Ngi, v c ban cho
gi tr tht ca nhng con ngi. Con ngi c t do chn la hng i
ca mnh l mt nim c Kinh Thnh truyn dy r rng, v l mt
nim cn thit minh chng cho s cng bnh ca c Cha Tri khi Ngi
trng pht ti li. mt cp bc thc tin hn (ti khng mun bn n
vn -ch t-tr, v d ngi ta theo lp trng no cng khng c lin
h cch ngha vi iu ti mun ni y), l vi t cch mt C c
nhn lm cng tc khi o, ti ch trng rng cc con bnh ca ti
phi chu trch nhim v cch h chn sng cuc i ca mnh
nh th no. Nu h chn gc b ngoi tai nhng s ch dn ca c
Cha Tri, th ng b khin trch. Ti tha nhn l h c phm gi v c
t do. Ngi ta khng th trn trch nhim ca mnh bng cch y n
sang cho mi trng chung quanh. Ngi chng bo rng: S d ti
phm ti ngoi tnh v v ti khng tha mn nhu cu tnh dc ca ti
ch gii thch c mt phn cch n ca mnh ch khng th bo cha
c cho cch c x y. Trch nhim v ti li phi c t ngay trn ti
nhn. Ngi ta khng th tha cho hon cnh, cho d hon cnh ca
mnh c kh khn n u i chng na. Tuy nhin, C c nhn vn
hm n Skinner v ng vch r th no cch n phi chu nh hng
(ch khng phi chu s kim sot) ca hon cnh. Trong mt bi vit
khc, ti khai trin kh di dng phn t tng ny (1). Mt ln na,
ti xin nhn mnh rng ta khng nn bi bc mt nhn thc no, cho
rng n phi-C-c-gio ch v n ny sinh t mt ngun phi-C-c-gio.
Cng trnh ca Skinner v s phn ng theo iu kin c hm cha phn
nhn thc chn chnh v vic ti c lin h vi ci th gii ca mnh nh
th no ( nh mt thnh vin tch cc, ch ng, ch khng phi l tiu
cc, th ng), v C c nhn lm cng tc khi o c th vn dng
cch c ch li trong phm vi c cu hon ton theo C c gio m thi.
Ti khng ng vi Jay Adams' trong vic hon ton bc b k thut
ca Skinner. Trong quyn s tay khi o C c (Handbook of Christian
Counseling) ca mnh, ng c cp vic phi ct b mi thi quen bng
cch trnh mi hon cnh c th cm d chng ta. Nu bn c tnh
tham n, th ng nn th mnh bng cch n gn l lm bnh. Skinner
phn tch mt s cm d nh vy trong trong tc phm ca ng v
vn kim sot cc iu kin kch thch, v cng trnh gip ch rt
nhiu cho chng ta. Mt C c nhn lm cng tc khi o quen bit
vi cng trnh nghin cu ca Skinner s vo mt v tr thun li
khuyn gip thn ch ca mnh v cch n c x hn l mt ngi no
m bn thn cha h quen bit Skinner.
Hin Sinh Ch Ngha.
Lp trng l thuyt cui cng trong Gin I phi l mt quan im
thng nht m ng hn l mt b su tp lng lo do nhiu nim tp
hp, lin kt li vi nhau di ci tn gi rng ri l hin sinh ch ngha.
Theo ti ngh, th trong nm l thuyt, ngi theo ch ngha hin sinh
n gn nht vi vic trc tip i din vi iu ng cn c ca t
nhin ch ngha: l nu nguyn nhn vn phi ng (impersonal), v do
, l tnh c may ri. Vt cht hay nng lng, bt c ci khi im phi
ng no m ngi ta chn, u chng bao gi t vt ni chnh n
sn sinh ra mt ci g c khun mu. Khng c mt k hoch no m
khng c ngi thit k. V nu khng c k hoch th chng c g c
ngha l tr khm ph c. S d con ngi tr thnh bt kh tri, v
chng c g lm cho l tr bit c. Theo quan im ny, th con ngi
l mt du hi. R rng n l mt ci g , bi v n ang hin hu,
nhng v n hon ton ch l mt hin tng do may ri m ra, nn
chng c g l tr ni v con ngi cch c ngha c. Con ngi l
mt s tnh c, mt vic xy ra bt ng khng do hoch nh trc,
chng phi vng theo lut l no v ang m u v mt hng v
nh. Nh tm l hc theo hin sinh ch ngha chng c th ni g khc
hn v con ngi, l n hin hu, n c . Nhng nhng nh tm l
tr liu nh Victor Frankl li nn nc nhn mnh (v rt ng) rng con
ngi khng th sng khng mc ch, khng nh hng c. Theo
Frankl th vn ca con ngi l iu m ng gi l Khinh tm bnh
ca tm tr (the noogenic neurosis), mt cn khng hong v ngha.
Ngi ta khng bit mnh l ai hay ti sao mnh li y. Dng nh
ngi theo hin sinh ch ngha khng h lu rng vic mi ngi tnh
c may ri (theo thuyt ca h) pht trin ci nhu cu v ngha trong
mt th gii v ngha l mt iu k quc. Vic ny s d c, hoc do s
tr tru k d v bt bin ca nh mnh tn c (tuy tn c hon ton
khng c ngha lng gi trong th gii tnh c may ri ny: iu chng
ta gi l tn c ch hin hu, c y, m thi), hoc n l chng c
hin nhin cho mt ngha khch quan t ra cng biu hin l m ni
mi con ngi.
Nghin cu k bin php lun l (logotherapy) ca Frandkl cho thy l
ng khng ng vi l thuyt v ngha khch quan. Tri li, ng gii
quyt chng khinh tm bnh v ngha l bng cch thuyt phc cc nn
nhn ca n hy bm vu vo mt ci g m sng. V chng c g l
khch quan hay c tht c th khin i sng c ngha c, gii php
ca ng b bin thnh mt th c tin m qung: hy lm mt iu g ,
sng cho mt iu g v hy vng rng n s cung cp cho bn ci
ngha m bn c cn. C l sc kch thch ca tnh dc, s sng khoi
ca ma ty, s m hoc ca m nhc, kinh nghim v s t do khng b
mt rng buc no c, cc phn thng m hc vn em n, hng khi
ca vic vit lch, hay xy ct nhiu bnh vin, s cung cp cho con
ngi ci ngha m h thit tha m c. Bt c ch ch no bn chn
cho i sng mnh u s chng c mt ngha hp l no c, v i vi
ngi theo hin sinh ch ngha th mi s l phi l. Gii php c
ngh r rng tr thnh mt n lc bt hp l sng hnh phc. Nim hy
vng bt hp l s bt ly bt c iu g m do hnh ng ca ch
gn cho n mt ngha tm b. Nhng con ngi vn khng khng tm
iu hu l. Chng ta suy ngh. Chng ta t cu hi. Chng ta mong
c tr li. S suy ngh vn bt cht nh ngay vo gc nhng cy nc
chng ta dng chng cho cc mc ch no ca cuc i m chng ta
dng ln. V bi v cui cng ri tt c chng ta phi suy ngh ( ngay
n con ngi cht phc nht cng c c mun bit c iu g l phi
l, hp l) gii php ca hin sinh ch ngha khng trnh khi b sp
tr thnh s tuyt vng hon ton. Chng c ngha g c cho nn ti
mi mi l mt ci du hi, mt ci g bt hnh v phc v b t sai ch,
sn sinh do s tnh c may ri tn khc, khin ti cm thy mnh cn
mt iu g m chng bao gi c c.
Cc C c nhn phi ln ting khng nh rng c tin chng ta vn
c lp nn trn cc s kin ch khng phi l trn cm xc. Ton th
h thng C c gio vn c t trn nn tng c tnh lch s ca c
Cha Gixu Christ, trn vic Ngi vn l mt vi c Cha Tri, trn s
cht v sng li tht s v phn thn th. C c gio bt u vi
mt c Cha tri c thn v (personal), cung cp ngha khch quan.
Con ngi khng phi l mt du hi. Tht ra, con ngi vn c to
dng theo hnh tng ca c Cha Tri. Con ngi l mt hu th b sa
ng. Con ngi c cm thy nhng iu hay tin rng chng c tht
hay khng, th chng nh hng g n a v ch thc ca mnh. Con
ngi l nhng chn l khch quan c th c bn n v bit r bng
l tr. Vn ca con ngi, y l n chn la nh mt hu th o
c trong mt v tr c hoch nh hu sn sng nm ly quyn li
thuc ring v mnh, l nm quyn cai tr v t quyt nh vn mng ca
mnh. Do con ngi tht s b ti li tch ri ngun mch ngha
chn chnh. Theo quan im C c gio, chng khinh tm bnh do tm
tr ca con ngi ta l mt iu c tht, ch c mt gii php duy nht
trong ci th gii tuy c ngha nhng sa ng ny ca chng ta. Gii
php cho nan ca con ngi khng phi l hy vng t vo ci thc
rng Vng, ti mong l mi s s m xui. Nim hy vng theo Kinh
Thnh khng h l mt n lc thiu suy ngh, b qua nhng kt lun ca
l tr. Tri li, n l c ton b nhng chn l chc chn, c th truyn
thng c v c cng b, bt ngun t s ra i, i sng, s cht
v s sng li ca c Cha Gixu Christ cp mt cch l tr v hp l
vi vn khch quan v ti li. Nhng C c nhn lm cng tc khi
o bao gi cng lm vic vi mt nh lng c bit r. Chng c
s thc mc v hng no mnh phi theo khi mt ngi tht s mun
gii quyt vn ca mnh. Cc C c nhn khng c t do bo thn
ch mnh phi t tm ly gii php. H phi lun lun hng dn thn
ch ca mnh sng cho ph hp vi chn l Kinh Thnh.
Freud bo rng con ngi vn v k, v ngi ta phi trc ht bit r
vic , ri chp nhn n l bnh thng, chng sao c. Tm l hc v
bn ng cho rng ngi ta c th c khin nn vng mnh thnh
cng trong vic hng tnh v k ca mnh vo cc li thot m bn thn
ngi y v x hi chp nhn. Rogers ph nhn mi iu xu xa ni tm
v ch trng rng con ngi vn c y s tt lnh thin ho, do
, phi cho chng c ph by ra tt c. Skinner th ci rng con
ngi khng tt cng khng xu, rng con ngi l mt khi phc tp
nhng cch p ng m tng gi tr ni tm ca chng ch bng con s
khng to tng. V con ngi c th c iu khin, cho nn hy cho
cc nh chuyn mn (tm l gia theo ch trng ca Skinner) iu khin
h hng v cc cu cnh ti hu m ngi iu khin mong mun -
chnh con ngi iu khin y cng hon ton b iu khin (mt chic
vng trn ln qun do tnh c may ri khng c k h). Hin sinh ch
ngha th chng bit con ngi l xu (Freud), tt (Rogers), c xu ln tt
(tm l hc v bn ng), hay chng xu cng chng tt (Skinner). V
mt lun l hc m ni, th con ngi l phi l, nhng li cn mt iu g
gn nh c ngha hp l, do , la b ci hu l ng sau bt ly
mt hi vng m qung rng mt tng tri no s lp c ch trng.
Phng php lun khoa hc vn khim khuyt, khng kh nng
xc lp gi tr cho bt lun mt quan im cn bn no v bn tnh con
ngi. Nu thiu i tnh cch chc chn, mi mt h thng u ch l
mt chic neo tri ni. Chn mt lp trng cn bn v nhn tnh, l
chn l ph qut ti cn thit trong lnh vc khi o, ging nh nm ci
u ca chic neo, ph mc cho s tnh c may ri, cho n khi n chm
vo mt ngun tri thc khch quan no bt k. Cho nn, mun i tm s
chc chn, chng cn con ng n gin no khc hn l s mc khi.
(1) The Scientist and Ethical Decision; Charles Hatfield, ed, Inter-Varsity
Press, 1973.
Chng 4. MT QUAN IM PHNG KHONG
Cc nh tm l hc vn c s trng khin cho ci n gin tr thnh
phc tp. Nhng cc C c nhn nhiu khi li sa vo lm li l n gin
ha qu ng nhng vn tht ra vn kh phc tp. Khi cn tho lun
sao cho c ch li v bn tnh con ngi ti sao cuc i h thng li rt
hn n, cc vn pht trin nh th no, th ngi ly ng Christ
lm trung tm cn vch r rng no ng t cch sng khng thnh
cng chuyn sang mt i sng d dt, sung mn nht thit phi gm c
mt s vn phc tp, tuy c phn t hn nhng g cc ca Freud
vn tng, nhng c l phi nhiu hn l c c Kinh Thnh, cu
nguyn v tin cy nh mt s C c nhn vn ngh. Nhm khin cho
ci phc tp buc phi c tr thnh d hiu hn, ti xin phc tho mt
phng php tng qut m phn cn li ca quyn sch ny s khai
trin chi tit hn. Nhng ngi ang c vn thng than phin v
cch h cm thy: Ti cm thy xung tinh thn; Ti cm thy b tn
thng khi chng ti khng chu hiu ti; Lc no ti cng bn chn
xao xuyn, ti cm thy ri tung ri ni ln. Nhng ngi lm cng tc
khi o thng khch l ngi ta hy bc bch cng nhiu cc ngh
ca h v p hy vng lc quan rng nu ngi ta dc cc cm ngh
tiu cc ca h ra n mt mc va no , th ngi y s gii quyt
c vn ca mnh do cm xc (tnh cm) gy ra. Ti tng nghe mt
ng c vn khuyn khch mt thn ch ang ri tr, hy t do bc l lng
on ght i vi cha m mnh, loi b cht c ra khi h thng thn
kinh . Nhiu ng lm cng tc khi o khc i tm nguyn nhn ca
cc cm ngh ni vi hon cnh ngoi ti c trch nhim lm pht sinh
hay b nht trong mt cm xc tiu cc. Mt ng c vn c th bo thn
ch ca mnh ng tc gin l v b nh khng chu ng vi quyt
nh ca ng hoc S d ng cm thy on ght ph n l v m ng
i x lnh nht hoc b b ng. Tt c nhng phng php trn,
theo ti, dng nh u khng ph hp vi Kinh Thnh. Thnh Phaol
khng h dy rng s bin ha (transformation, tc gi ng m ch vic
thay i cch n nt , hnh vi c ch) n t vic i mi cc cm ngh
hay hon cnh, m pht sinh t s i mi tm tr (mind: tm thn, theo
Ro 12:2) chng ta. Khuyn khch vic tm hiu cc nguyn nhn lm pht
sinh cc cm xc tiu cc ca mnh nh l t n c kh nng cha bnh
tc l tht bi trong vic nhn bit thc cht ca bn tnh ti li chnh l
ngun cung cp v tn cc cm ngh (feelings) tiu cc. i tm cn
nguyn ca mt vn ni tm ni mt hon cnh ngoi ti, l lt b
trch nhim ca ngi y i vi cc vn ca mnh, v trc tip ch
trng tri ngc vi li dy ca Cha rng khng phi nhng iu t
ngoi vo lm u ngi ta, m chnh nhng iu t bn trong mi lm
u ngi y. Khi mt ngi tng tri cc tri ca c Thnh Linh, ngi
y s khng cn cm thy cay ng, bun gin, thch ci ly, hay ghen
t. Thnh Phaol dy rng cc cm thc y chnh l bng tri ca xc
tht. Ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh s tr li cho vn
cm thc bng cch nhn din cc hon cnh no trong cc cm thc
y bc l mnh m nht, sau cn thn xt n cch c x ca thn
ch mnh trong nhng hon cnh nh th. Ngi y cn tm cc khun
mu c x phn nh hot ng ca xc tht. Th d khi ngi chng than
phin l mnh tc gin v, ngi lm cng tc khi o s hi xem ng ta
cm thy tc gin nh vy nhiu nht trong nhng hon cnh no. Rt
c th l v ng vn thng dn cho ng nhng ba n ti chng c mn
g n c, nu d khng tng tng ni. Trc khi bo cha cho cch
c x ca ngi v, hy thi ch n phn ng xc cm ca hai v
chng m tp trung vo cch c x tht s ca ngi chng khi ng ta
ngi trc ba n v v y. C l ng ta cng khai bc l s cu knh
ca mnh: Ti sao b khng chu thay i cht g ht vy. B tht l v
tch s. Hoc c th ng ta thuc loi ngi trm lng, lnh lng ngm
ming chng ni g vi v na cu sut c bui ti , nh v ng chng
h c mt trong nh vy. Trong phn ln cc trng hp, chng c g kh
khn lm thy ra cch c x no vn chc chn s to ra ng chm
v lm gim s hi ha. Nhiu C c nhn lm cng tc khi o tin
rng n y th c phn cm ngh ln cch c x phi c vch mt
ch tn r l ti li. Ngi thn ch phi nhn r l mnh vi phm
nguyn tc Kinh Thnh dy, hy yu v mnh nh ng Christ yu Hi
Thnh (ni khc i, l cho d v bn c i x t vi bn n u i
na, hy yu nng. c Cha Tri by t lng yu thng Ngi i
vi chng ta, l khi chng ta cn l ngi c ti - hon ton chng c g
ng yu c - ng Christ v chng ta chu cht"). Theo quan im
nh vy, th lm cng tc khi o tr thnh cng vic khuyn bo hy
xng ti, n nn, v thay i i. S bin ha c coi l l thuc vo vic
i mi cch c x. Mt quan im khi o hp hi nh vy s gp phi
kh khn. Chc chn l cc thn ch c th s xng ti, n nn v thay
i. Trc mt Cha, h b bt buc phi lm nh vy. Ch kh khn ca
phng php ny ny sinh khi ngi ta nhn thc rng cm thc v ti
v cch c x ti li ca mt ngi by t mt iu g rt c th v
bn tnh ti li ca ngi y, m nu khng b ng chm n, s c th
gy rc ri trm trng hn sau ny. Trong chng 7, ti s khai trin
nim ni dung ca bn tnh ti li vn nm trong tm tr. Ni khc i ti
li vn bt u trong th gii t tng. n bn di cm thc v cch c
x, l nim tin. Nu cc cm thc v cch c x l ti li, th nim tin n
ng sau chng nht nh phi l sai lm. Ngi chng trong th d trc
y ca chng ta c th mc nhin gi cht nim tin rng i sng la
i ca ti ch tt p, khi no v ti t ra tn ty vi ti, do khin ti
cm thy mnh l ngi quan trng. Vy l ng ta ban cho v mnh
ci quyn khin cho ng c hnh phc, ng ta s xem cch c x l l
ca v ng, l xm phm cc quyn li ca ng. L t nhin mt khi
suy ngh nh vy, cc cm ngh v li l gin d s tun ra. Tuy ngi
chng chu thuyt phc xng ra s tc gin ca mnh l ti v chu c
gng thay i cch c x ca mnh, nhng nu nhng g ng ta tin tng
vn cha c sa li, th c nguy v nhng g c th xy ra s rt cao,
y l tun sau, ng ta li s gin d, ri tun sau, tun sau na cng vy.
Ti tin rng s tht bi trong vic nhn ra v sa i nhng t tng sai
lm, l nguyn do ca phn ln nhng tht bi lin tc ca nhng ngi
tht lng mun sng mt cuc i C c nhn. Trong tt c cc trng
hp, t tng sai lm bao gm mt nim tin ti li cho rng ngi ta c
mt ci g hn c c Cha Tri (v nhng g Ngi chn cung cp
cho) tha mn cc nhu cu ca mt ngi. Mt tm tr (tm thn)
c i mi lun gi cht nim tin lc ngi ta c cu l: ch mt
mnh c Cha Tri, th ti c y trn vn ri. Nu chng ta vn
thng ni: Ti cn lm theo ti, th mi c hnh phc. Bao lu mt
ngi cn tin nh vy, ngi y s khng th no chp nhn cc hon
cnh xy ra tri vi mnh. Tri li, ngi y s on ght chng (tc gin
v), chng i li (ni toc ra cho v bit), ri chn nn v sanh ra than
thn trch phn (v ti l ti bo oan gia cho ti). Sau khi ngi khi o
theo Kinh Thnh nhn din c v bi bc phn t tng sai lm c
trch nhim trn cch c x thiu tnh thng v cch cm xc rc ri,
ngi y phi khuyn khch thn ch mnh c cch c x mi, ph hp
vi t tng ng n. Ngi y c th bo ng chng: Hy ngh m
xem, c Cha Tri phn rng ch cn mt mnh Ngi, l bn c y
mi s ri. Vic bn cn cm thy mnh quan trng khng h l thuc
vo lng tn ty ca v bn, m ty thuc vo vic bn vn dng cc n
t thuc linh ca mnh. Bn c ang lm nh vy khng? Nhng cch c
x mi gm c mt vi hnh thc phc v Hi Thnh, c trch nhim
nhiu hn trong cng vic mnh lm, c cch c x y yu thng vi
v, s sanh ra cc tri ca Thnh Linh, nhng tng tri tuyt vi v tnh
yu, nim vui v s bnh an. Ton th tin trnh c th c tm tt trong
mt gin phc ha su bc ca cng tc khi o.
1. Nhn din cc cm ngh tiu cc (ti li; ln trn trong cch n nt
tiu cc).
2. Nhn din cch c x tiu cc (ti li; cng vi cc cm ngh tiu cc,
u do t tng sai lm to ra)
3. Nhn din t tng ti li.
THAY I NH C DY D
4. To ra t tng ng.
5. Lp k hoch c x ng (do t tng mi to ra)
6. Nhn din cc cm ngh tch cc (do cch n c x ng to ra).
Trong kiu mu ny, bc quan trng nht l thay i t tng ca thn
ch, i mi tm tr ca ngi y. Nu qu tht l cc din trnh t duy
ca chng ta (nhng g chng ta cht cha trong tm tr mnh) quyt
nh phn ln cch c x, hnh vi c ch v nhng g chng ta cm
thy, th chng ta cn ch tht nhiu n ton th vn ca t
tng sai lm. T tng bao gi cng c ni dung chng ta lun lun suy
ngh mt iu g . Do , mun hiu r t tng sai lm, trc ht,
chng ta nn kho xt ch ti sao ngi ta li t tng sai lm. l
ti cho hai chng tip theo y.
Chng 5. THU HIU CC NHU CU SU XA NHT CA CHNG TA
Sau khi c qua bn duyt xt t tng tm l hc th tc ti hy vng
qu c gi l C c nhn gi y tin quyt (u m trc y c l
qu v cha dm) rng s m h ln xn ch c th nhng ch cho trt
t khi no chng ta trng cy vo s mc khi lm nn tng cho
chin lc khi o. Li mc khi thnh vn ca c Cha Tri nhn
mnh rng bt k mt t tng ng no v cc vn ca loi ngi
u phi tha nhn rng con ngi hin ti khng phi l ang sng
trong tnh trng bnh thng. Con ngi sa ng, ngha l i lch, b
ht hng i vi ci mu mc ng l n phi bm st. Con ngi sai
trt mc tiu. V con ngi l mt ti nhn. Thnh Phaol bt u quyn
sch kho lun v nn thn hc cn bn C c gio qua bc th c
linh cm gi cho ngi Rma bng cch khng nh ht sc mnh m
chn l con ngi t , t ni lon, tch ri mnh khi c Cha
Tri. ng kt lun phn nhp ca mnh bng cch nhn mnh rng tt
c mi ngi u phi tuyt i ngm ming khi i din vi c Cha
Tri. Chng ta u phm ti. Chng ta v phng bo cha. Sau khi nhn
ti, tha nhn tnh trng tuyt v hy vng ca mnh, chng ta cm thy
ming mnh b cm, ch cn bit run ry trc mt c Cha Tri, ch
xem Ngi s lm g, s rng Ngi s lm iu m s cng chnh ca Ngi
i hi, v i i quay mt i i vi chng ta. Khi im c th thu
trit quan im ca C c gio v bt c mt iu g, cng cn phi l
vic chp nhn thc ti v ti li. Mt nn tng tm l hc xng ng vi
hnh dung t C c gio khng th xp vn ti li ngang hng vi
cc vn khc, hay ti nh ngha n thnh ra mt im gt mc ca
h thn kinh hay ca tm l con ngi.
Hu qu ca ti li l s phn cch. C bn s phn cch r rt tm tt
ton th ci i ha m s phn lon c ca con ngi gy ra. Th
nht, con ngi b phn cch vi c Cha Tri - con ngi gp nhng
vn rc ri v phng din thuc linh. Th hai, con ngi b phn cch
vi ng loi , b bn - con ngi gp nhng vn x hi, gia ngi
vi ngi. Th ba, con ngi b phn cch vi thin nhin - con ngi
phi gp cc vn v sinh thi hc v v phng din c th hc. Th
t, con ngi b phn cch vi chnh mnh - con ngi phi gp cc vn
v tm l hc. Cc C c nhn vn hiu r rng nguyn nhn ti hu
ca mi kh khn rc ri, l ti, l quyt nh sng mt cuc i bt
chp uy quyn ca c Cha Tri.
My nm gn y, mt s C c nhn thu gp c sc lc nh cc
tc phm ca mt s cc tm l gia lng danh nh O.Hobart Mowrer v
Thomas Szasz, nn mnh dn khng nh rng khng c ci gi l
bnh tm thn. Cc vn v tm thn (mental) phi c cho l mt
s kh ; n l s kh chu c tht v mc cm phm li do ti li to
ra. Nhng ngi y ch trng rng nhng ngi gp rc ri nh vy
cm thy kh chu, bt rt vi bn thn h, v c mc cm phm li tht
s, ngay trong chnh tm hn mnh v ti li ca chnh h; h sng khng
thoi mi; khng thnh cng, sng cuc i y u lo xao xuyn v cc
mu mc n c x ti li. Cng tc khi o theo Kinh Thnh c
cao rao (v ti mong rng mnh cng trong s nhng ngi cm kn
ng thi ln nh th) nh l mt phng php c mi ngi
trng ch t lu, chc chn s, v cui cng s phi thay th cho phng
php tm l tr liu chuyn nghip gi danh tn gio, t khoe l em
c tnh thng, nim vui, s bnh an, s kin tr nhn nhc v t ch
cho i sng ca nhng ngi b lon tr m chng h ngh g n Thnh
Linh ca c Cha Tri.
Ti cho rng trong s hng say phi l cho n nim khi o theo
Kinh Thnh , ngi ta c th nh mt i s mn cm du dng i vi
cc nhu cu su xa ca con ngi. Nhng khng nh bo rng con ngi
ta vn ti li ch khng phi l bnh hon, c th lm pht sinh mt
phng php trc din thng thn, th bo, b mt con ngi v khng
p ng c cc nhu cu lm au n trong ni tm. Qu tht l nhng
ngi lm cng tc khi o thng cn phi ct ngang cc lp than
phin do cm xc (tnh cm) tch t li, phi by vn nm li trung
tm ca mt cch c x ti li n bn di vn ang hin hin. Ngay
sau khi cc mu mc y c nhn din r rng ri, ngi lm cng
tc khi o rt d b cm d hy thc hin tc khc mt chng trnh
qu trch cch c uy quyn ("mu mc n c x nh vy l ti li"), v
a ra li khuyn rn ("bn phi n nn, xng ti v thay i np sng").
Vi ci t tng b buc phi vang ln bn tai ("chng c g gi l
bnh tm thn c, ch c mt li sng ti li m thi") nhiu khi ngi
lm cng tc khi o ch sa i cc n lc t vn ca mnh (nh
cp trc y) theo li mt thy ph thy sn ui ma qu cui cng
bt chng em thiu hy i.
Khng h chu li li mt phn no trong v tr ch trng rng ngi ta
phi chu trch nhim li sng ti li ca ring h, ti tin rng ngi lm
cng tc khi o theo Kinh Thnh cn phi nhn hi su hn vo bn
trong phn t tng n ng sau s la chn sng ti li. Li khng nh
qu n gin ca Jay Adams rng mc cm phm li c th ca mt
ngi v mt ti c nht nh no vn n ng sau tt c cc cm
xc bi ri, i sai im cn bn nht ca vn . Cch n c x ca
ngi ta bao gi cng hng v mt mc tiu. Ngi ta chn lm iu
quy v da vo t tng sai lm v cch no t c mc tiu.
Tr phi ci t tng sai y c sa li, ngi suy ngh sai s c tip tc
c nhng s chn la sai lm tng t m vn tin mt cch sai lm rng
chng s p ng c cc nhu cu ca mnh. Cn c mt phng php
khi o ng tht hn l ch qu trch ri rn bo, khuyn nh. Dy
mt phng php t tng mi, sa i cc t tng sai tim n bn
di cch c x v cm ngh sai quy, l vic lm chnh yu. S thnh
cng ngn ngi v s phm li tr li (hay li sng km vui v, gng
go v c b khuyn rn lin tc) l hu qu c th tin on c ca
cng tc khi o ch p dng phng php khuyn bo m thi.
Trong phn tho lun tip sau y, ti s khai trin v tt c mi ngi
u phi t trc nht l mc tiu t hon thin bn thn. Trc khi t
c mc tiu ny, ngi ta vn cha t c t do sng cho mt
ci g khc hay cho mt ngi no khc. Ngi ta vn c nhng nhu cu
ring t su xa; cn phi c tha mn. Trong chng ny v chng
tip theo, ti s phc ha iu m ti cho l quan im ca Kinh Thnh
v con ngi v nhu cu ca con ngi. n chng 7, ti s tho lun
v tin trnh ca t tng v ni thm v quan im cho rng tt c cc
vn ca con ngi ta tht ra u l nhng vn ca t tng hay
ca nim tin, v nhng tin tng sai lm v cch lm sao tha mn
cc nhu cu y.
Nhng Nhu Cu Cn Bn Ca Con Ngi
Mt quan im C c v cc nhu cu con ngi phi lun lun bt u
bng s nhn bit con ngi vn c to dng theo hnh tng ca c
Cha tri. Mun nhn nh r rng iu c ngha g, i hi chng ta
phi tha nhn rng c Cha Tri ca Kinh Thnh vn v hn v hu
ng (personal: c thn v). Mt c Cha Tri v hn l ng chng phi
l thuc vo mt iu g c, ngha l Ngi vn T Hu Hng Hu, s hin
hu ca Ngi vn t n y trn vn, chng phi nh cy vo bt c
iu g. Vn ti hu ca siu hnh hc (ti sao phi c mt ci g
thay v chng c g c) i hi phi c mt khi im v hn. Vn nan
gii m cu tr li ca n s hnh thnh mi kha cnh ca t tng
chng ta v con ngi v cc vn ca con ngi, y l ci khi im
l hu ng (personal) hay phi ng (impersonal). Nu ci khi im y
l phi ng, th mi s (k c cu m bn ang c y) u hon ton l
nhng hin tng tnh c may ri, do , khng c tm quan trng hay
ngha g c. Nu mt c Cha Tri hu ng b ph nhn (nh Schaeffer
vch r) th tt c nhng g hin c u b xem l sn phm ca ci phi
ng cng vi thi gian, cng vi s tnh c may ri, khng l g khc na.
Khi no c ai nhn mnh rng iu mnh suy ngh l ng vi thc ti,
hay khi no c ai bo rng mnh cn tnh thng hay mt mc ch cho
i sng, th ngi y thm mt ci g khc vo phn cng thc trn.
Bt k mt th k hoch tr liu no, mt li ni bng gi no m ch v
mt nhn cch (thn v, nhn v, l ngi ta thm mt ci g vo
cho s tnh c may ri. Skinner ph nhn c mt khi im hu ng, cho
nn ng ta b nht kn trong nguyn tc nhng tnh c may ri. Th
nhng, ng lm hai vic khin ngi ta phi ngc nhin. Th nht,
ng thc hin nhiu th nhim nhn xt nhng hin tng vn xy
ra u n trong v tr, ri lp li cc th nghim bo m rng
mnh nhn din c mt s u n n nh. Mt th gii hot ng
khng theo mt quy lut no hn l s tnh c may ri, th khng th l
mt th gii c trt t ngi ta c th lp i lp li vic o c. Th
hai, ng ta khng nh rng cc l thuyt ca ng cng c phn no
ng, nn c th em p dng vo thc t trong x hi chng ta. Trong
mt th gii vi mt khi im phi ng, th khng th no c chn l kh
tri c. Mi khng nh u l tnh c may ri, tnh c xy ra do hot
ng may ri ca b c, k c cc khng nh ca Skinner na. Ngi
t ra mt chng trnh no th quyt on rng c mt phng php tt
hn lm mt vic g . Nhng mt ln na, nu khng c mt chn
l ngoi ti v mt mu mc c sn lm khun mu cho mi s vic,
th chng ta hon ton b b mc vi s thch c nhn m thi ("nhiu
khi ti thch nh ngi khc hn l t t vi h") m khng c l do
tha ng vch r rng s thch ca ngi ny l tt hn ca ngi
khc. Bo rng mi vic s tt hn, nu ngi ta lm theo mt mu mc
no tc l bo gan a ra mt quyt nh nh gi ci tt hn, l
g. Mt cu tr li tha ng ch c th a ra khi no c mt im tham
kho v hn v hu ng. Thit tng chng cn l lun di dng thm
na, ti xin nhn mnh rng nim tin vo mt c Cha Tri v hn v
hu ng t ra cng l mt iu cn thit rt thc t (m theo thin , l
cn tri thc na). Mt khi bn tin rng c mt c Cha Tri va v hn
va hu ng, bn c th thu hiu cc nhu cu ca con ngi.
Nu c Cha Tri vn va v hn va hu ng, v nu con ngi du
sao cng c to dng theo hnh tng Ngi (l iu m ti khng
nh ch khng cn mt th gi bnh vc na), th con ngi tr thnh
mt con ngi khng-phi-l-v-hn (ci v hn khng th to ra ci v
hn, s kin v cng cuc sng to xc nhn con ngi th to vn l
thuc ng To Ha mnh) nhng h l con ngi hu ng. V loi ngi
khng th v hn nh c Cha Tri c nn dng nn theo hnh
tng Ngi c ngha l con ngi cng hu ng nh c Cha Tri vn
hu ng. Nh vy, theo mt phng din con ngi l mt hu th thuc
th, b l thuc, hu hn, nhng theo mt phng din khc, li l mt
hu th hu ng (hay ring bit) tht s. L mt vt th to hu hn, con
ngi c nhng nhu cu, chng hn nh thc n. Nu khng c thc
phm, th con ngi phi cht phn th xc. Mun tip tc sng nh mt
vt th to thuc th sinh ng nhu cu tuyt i v ti cn ca con
ngi l lng thc (iu l th cn lu y, l t do trong mi
trng ny phi c nh ngha ng nht l kh nng thch nghi ha
vi ci ang thc s hin hu, phi bit thch ng vi thc ti. Khng h
c ci gi l t do tuyt i. Ti c t do nhy t trn mt ta cao c
xung. Nhng ti vn l n l ca lut hp lc. T do theo mt ngha
ng l ti c t do chn khng nhy t mt ta cao c xung
thot cc hu qu khc hi ca lut hp lc).
Nhng con ngi khng ch l thn xc. Con ngi cn hu ng
(personal) na. V vi t cch mt hu th hu ng, con ngi c nhng
nhu cu hu ng (c nhn). Nu cc nhu cu y khng c p ng th
con ngi s cht v phng din mt con ngi. Trong vn phng ca
mnh, ti tng c nghe nhiu ln li than phin ht sc au lng rng:
Ti khng cm thy mnh l con ngi na. Cc nhu cu thuc th ca
ngi ta u c p ng y , nhng ngi ta vn cm thy mt s
trng rng, mt thc su xa v s khng tha lng, thng c lm
du bt bng cch lm tha mn cc nhu cu thuc th n mc tham n
m ung.
Mun hiu r cng tc khi o theo Kinh Thnh chng ta phi nhn din
r rng cc nhu cu c tnh ngi su xa nht ca con ngi. y chnh
l trng tm tht s ca mi rc ri, phn ln cc triu chng ca tm
bnh (xao xuyn lo u, tinh thn sa st, nng tnh khng km ch ni,
nm di n sanh bnh, cc vn v tnh dc, lo s v c, ni cn
khng) u vn l hu qu trc tip hoc do cc n lc t v nhm
ng u vi cc nhu cu c nhn khng c p ng (Tuy nhin, c
nhiu trng hp, cc triu chng y vn do c th). Kinh Thnh cho
chng ta mt ci nhn xuyn sut (insight) vo cc nhu cu c tnh con
ngi ca mnh trong cch dy bo con ci: Hi k lm cha, ch h
chc gin con ci mnh, e chng n ng lng chng (Co 3:21). Ng lng
ni ln ci nim lm tan v tm hn, l tnh trng hon ton ht
hng, v mng v chnh mnh, tn su trong lng chng thy mnh c
mt gi tr bn thn g c. Sch Chm ngn t cu hi: Tr b nao sn
ai chu sao thu? (Ch 18:14). Tuy c Cha Tri, do lng thng xt Ngi,
vn c cch lm tan v lng ngi ta hu a h n ch nhn thc
c tnh trng v vng ca mnh v b phn cch vi Ngi, trong th
Clse, thnh Phaol gi rng khi con ngi lm tan v tm hn mt
ngi no, th hu qu s v cng tai hi. Nhng khi c Cha Tri nh
gc ti, Ngi c y mi ngun ti nguyn cn thit hon ton
phc hi ti tr thnh mt con ngi mi trong Ngi. Khi ti b mt
ngi khc lm tan nt tm hn, hoc khi ti khng chu quay li vi
c Cha Tri c ti to, th nhn cch ti vn b tan tc, v vn,
tn thng trm trng. Nhu cu cn bn thuc ngi ca mi ngi l t
xem mnh l mt ngi c gi tr. Nhu cu thy mnh xng ng th
chng c g l ti li c. Nh chng ta s thy sau y, c Cha Tri
d b cch l lng, mi iu g cn thit v y cung cp cho
chng ta, hu p ng nhu cu . i k theo ngha l xem c Cha Tri
l khng cn thit, xem bn thn l y trn vn ri, l c ti v hu
qu l ci cht thuc th. T chp nhn mnh l mt sinh vt c gi tr, l
iu tuyt i cn thit sng mt cuc i thnh cng, thuc linh, y
nim vui.
C ngi kin nhn c quyn sch ny ti y chc mun hi n
bao gi ti mi i vo cng vic thc t : ng s gip mt ngi b
bi ri nh th no? ng s ni g? ng thng ni chuyn vi h bao
nhiu ln? v.v...Thit tng cn nh rng mt ng bc s phi nghin cu
gii phu hc trc khi c th cha tr mt ci chn gy. Tt c hot
ng cn bn ca nhn cch u ty thuc vic p ng ci nhu cu
trung tm l t xem mnh l mt ngi c gi tr. Mun lm cng tc khi
o thnh cng, i hi phi thu trit r nhu cu ny.
Ti xin m du ngoc n y ni rng ti ht sc thn trng
trnh cu ni: ngi ta cn cm thy mnh c gi tr. Ti c th xem xt
mi bng c hin nhin kt lun rng ti c gi tr trong ng Christ
m khng c bit cm thy hi lng v chnh mnh. Cc cm thc
(feelings) l mt bc xut pht t c tin, tin tng vo bng c hin
nhin hnh ng nh sc lc ca cc nim tin ca mnh. Cn lu l
th t vn ng theo iu chng ta thit lp chng 4: Sa li nim
tin tng, sa li cch n c x cho ph hp vi nhng g ta tin tng,
sau , hng th nhng cm thc thoi mi vn l hu qu theo sau: s
kin, c tin, cm thc. Bt k mt thay i no sai vi th t y, th s
vic u bt thnh. Nu s thc v gi tr bn thn l ti quan trng
sng thnh cng, nu mi vn c nhn m nhng ngi lm cng tc
khi o theo Kinh Thnh phi ng u l hu qu ca s tht bi
trong vic tha mn nhu cu y, th chng ta phi thu hiu. Chnh xc
lm th no mt ngi cm thy c l mnh c gi tr.
Ngha.
kinh nghim c nim xc quyt su xa rng Ti c gi tr, mi
ngi chng ta u phi thc bng l tr v hai yu t trong i sng
mnh. Yu t th nht l ngha, mt ch ch ca i sng s gip ti
kt cht tht s v lu di vo th gii ca mnh, v l mt mc ch m
ti hon ton c y kh nng thc hin, hon thnh. Cc tm
l gia th tc vn lun lun nhn nh rng y l nhu cu cn bn.
Viktar Frankl ni v mt phn l tr ca nhn cch vn khao kht tm mt
l do cho s hin hu ca mnh. ng tng b nht nhiu nm trong tri
tp trung v v cng kinh ngc trc s kin l nhng ngi thot
khi vi tm trng vng vng, khng chn chng tuyt vng, l
nhng ngi sng v c mt ch ch nht nh no (c l y l gia
nh, mt mc tiu ngh nghip no , vit cho xong mt quyn sch,
v.v..).
Bruno Bettlheim, ngi lm vic rt nhiu vi tr con c tnh t k, c
m t mt tin trnh pht trin tm l n gin gm ba giai on: Th
nht, tr con hc tp gi tn cc vt: gh, bn, m. Th hai, n
bt u mi lin h gia cc thnh phn vi th gii ca n: Khi y
chic gh ng ci bn, th n ng li. Th ba, n tm cch tr thnh
mt thnh phn trong th gii ca mnh, thnh nguyn nhn ca mt
din trnh nguyn nhn v hu qu. hng tnh pht trin. N nhn
thy m n thng ch v la ry n khi n phun sa ra ngoi. Khi n
mun c m n ch , n lin tp cch phun sa vi thi c suy
ngh tinh ranh. By gi th n c mt tc ng trn th gii ca n. N
l quan trng. N gy ra mt hu qu. N bt u c ngha. N thy
r rng l n to nn mt s khc bit thy c trong th gii ca n.
Nhng tr con no khng tin ln c giai on th ba, l c vn v
tm l. Ti sao vy? Ti v chng khng hng c vic nhn thy l
mnh c ngha, do , khng c c s t thy l mnh c gi tr.
Trong tc phm Quyn lc v s ngy th (Power and Innocence) Rollo
May gi rng nhu cu lm nguyn nhn gy nh hng b tht bi
thng dn ti thi hung hng hiu chin v bo ng. Cc sinh vin
i hc b tc ot nhn phm bi mt nn vn ha coi trng vt
hn con ngi, coi trng cc h thng hn chnh bn thn ngi sinh
vin (depersonalized) h bng n ra thnh nhng hnh vi bo ng.
Cch c x, ca h nh vy khng c g bo cha c v ng b trng
tr gt gao. Tuy nhin, nu ch gi h l nhng k ni lon, nhng ngi
gy ti li sung (du nhn hiu rt chnh xc) ri b qua, th mi vic
cha c th gii quyt c. n bn di s xo trn y ti li ca ln
sng sinh vin biu tnh vo nhng nm 1960, l cc nhu cu su xa
cha c p ng v tm quan trng v ngha ca con ngi, mt ch
ch xng ng ngi ta v m cht, mt ngha hu l c th chu
ni s tra xt k lng ca l tr, mt nh hng r rng c tnh xy
dng, v tn ti lu di. t mt ta nh, ngi l ct t hot ng
ca trng i hc, gy cho mt ngi cm tng h to c nh
hng trc tip v cho h s li cun l mnh ang lm vic v mt mc
tiu. Cc C c nhn phi buc ngi ta chu trch nhim v cch n
c x bt chp php lut ca mnh, nhng chng ta cn phi lm hn th
na. Chng ta phi tin su vo bn di ca cch n nhn din cc
nhu cu su xa c tnh con ngi ca h. Lc , chng phi a ra c
cho h nhng cu tr li tht s cho cc cu hi hp l, hp php ca h:
Ti phi sng v iu g? Lm sao ti tm c ngha c tnh con
ngi ch thc?
Tha Mn Cc Nhu Cu V Ngha.
Cc nh nhn bn hc theo kiu Rogers ch trng rng chng ta quan
trng v chng ta l con ngi. Nhng ngi theo Skinner th a cu
khng nh: Ti cn c gi tr ra phn tch chc nng hu xc nh
lc truyn vo ca mi trng chung quanh no s chu nhng ch cho
li ni Ti c ngha c tht ra ny. H chng h kt ni thc ti bn
th vi nhu cu ni tm cht no (cn nh trong h thng ca h, con
ngi ch c phn thuc th m thi, ch khng c phn hu ng) cho
nn mi gii quyt vn i tm gi tr ca con ngi bng cch ph
nhn hin hu ca n. Nhng ngi theo Freud c khuynh hng xem
cc vn v gi tr (con ngi) l triu chng ca nhng ng lc thuc
th tm kim khoi lc hay quyn lc ca con ngi b tht vng.
Trong mt h thng b gin lc ha, ni ch cn c vt cht l c tht
m thi, th cc nhu cu c tnh ngi cng c gin lc ha thnh
ra cc nhu cu thuc th. Nhng nh theo hin sinh ch ngha nh Frankl
th dng nh tha nhn gi tr ca nhu cu v ngha (d cc nh
v thn v o ca h bin cc nhu cu nh th thnh ra chuyn tnh c
may ri v ngha, m chng c hy vng hp l no thc hin c c)
v khuyn khch mi ngi hy t tm ly gii php cho mnh.
Tt c nhng g m ngi i a ra tha mn nhu cu tht s v
ngha con ngi, u thiu st khng khip v phng din lun l hc.
Ti xin gii thch ti sao (nu bn cha nh hng v phng din trit
l, xin c phn ny tht chm ri, nhng xin ng b qun. Nhng
ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh phi khng nh c mt
cch thng minh v bnh vc cho n ng Christ qu tht l mt cu
tr li cn thit v y cho cc nhu cu ca con ngi. Nu khng h
c th b qua n y, xem nh n ch c tnh cch gio iu v khng
c sc thuyt phc. Mt khi c trnh by tht hp l, C c gio
khng h m qung hay thiu sc thuyt phc. Trong chng 1, ti tng
gi v nhng g Schaeffer tho lun rt y trong tc phm
Ngi ang c v Ngi khng im lng (He is there and He is not
silent), rng thc ti cui cng phi, hoc l mt c Cha Tri hu ng,
hoc l mt v thn phi ng.
Nu ti quyt on rng c Cha Tri l phi ng, ti phi tip tc ni
rng v khng c mt khi im hu ng, cho nn cng khng th no c
mt k hoch nh trc no c. M nu khng c c mt k hoch
nh trc, th cng chng c ch ch hay mc tiu, chng c mt
chuyn ng no c hoch nh sn, hng v mt ch nht nh
no. Lp trng ch trng khng c c Cha tri i hi ngi ta phi
khng nh rng iu ti hu iu khin, cai tr thc ti, l s tnh c may
ri hon ton.
Jean Paul Sartre tng nhn xt rng mun cho mt im hu hn c
ngha, u i hi phi c, l mt im v hn i chiu. Ni khc i,
mt im hu hn s d c ngha, l nh ci mi trng cha ng n.
Vy (v y l ci t tng ti quan trng) nu im hu hn ca cuc
i ti hay bt k mt n v no trong hin hu trong mi trng ca
mt v thn phi ng (hoc t ra l khng c trong mi trng thc ca
n tr thnh ng nht vi mi trng ca n. Cuc i ti tr thnh mt
s xut hin tnh c may ri, mt bin c ngu nhin chng hng v
u c, mt hin tng tnh c may ri chng c mt ngha l, hay mt
gi tr no c. Nhng ti khng th sng nh th. Ti vn c nhng nhu
cu thuc con ngi tht s cn c tha mn, hoc nu khng vi t
cch mt ngi, ti phi cht. Vy nn, ti chn khng suy ngh su xa
nh vy, m ch t ra nhng mc tiu ngn hn (nh ca, t, gia nh,
li tc, a v, hay bt lun iu g). Ti t m mnh vo nhng ci b
ngoi . Bao lu ti cn bn rn mt cch ngng cung (hay say sa,
hay ng m) trn trnh nhng cu hi ch thc, l ti ang tri qua
mt ngha m phng ch tm thi p ng (mt cch bt ton) cc nhu
cu ca mnh. Cc C c nhn nhiu khi cm thy bi ri. Khi thy
dng nh nhng ngi khng c o ang sinh hot hp l, cn mnh
th nh l ph sn. Mun c sc khe tm l, con ngi cn c p
ng nhu cu v ngha. Nhng ngi khng c o (v nhiu C c
nhn na) vn c c mt phn ngha d khng c lu bn no ,
nh vo cc mc tiu ngn hn, cho nn c v nh ang hot ng hp
l. Trong nhng giy pht thnh tht t xt li mnh, phn ng u tha
nhn mt thc v iu g trc trc, bt n, t y lng. V khng
c gii thch v gii p, h b qua s kh chu su xa thm lng kia,
nn c tng thm n lc c ngha cho cuc i h qua vic t n
mc tiu tm thi n.
Thnh Phaol khng h thn C c gio, v ng nhn thc c l
mt nng ng lc. C c gio c th bin i k cht thnh ngi
sng, k yu thnh ngi mnh, k cm thy trng rng ang khao kht
ngha cuc i thnh ngi c y su xa c mn nguyn vi
mt ch ch chn chnh cho i sng v mt vai tr quan trng c
ng Christ dnh cho. Thnh Phaol m ch cc ngun ti nguyn ca C
c gio nhm p ng nhu cu v ngha cuc i trong th Rma.
Trong chng th nht, cu th hai mi mt, ng cho chng ta bit
khc quanh sai lm u tin m con ngi sa vo khin h hon ton b
thoi ha v cht v phng din con ngi: h khng chu tn vinh
c Cha Tri l c Cha Tri.
c Cha Tri c tn vinh khi ti chu h mnh qu xung trc mt
Ngi, tha nhn Ngi c quyn iu khin cuc i ti, t t mnh vo
ng v tr l thuc ng To Ha mnh vi t cch l mt vt th to
bit vng li Ngi. Tha nhn ng Christ chu cht tr gi cho ti
li ti t ti vo a v c th tp trung i sng mnh vo mi trng
theo ch Ngi. By gi ti sng ng i vi Ngi, c c Thnh Linh
ng tr trong lng, vn hnh trong ti va mun va lm theo tt
Ngi (Phi 2:13). Vy th trong tng khonh khc ca i sng, tng hnh
vi c ch (thc dy ra khi ging, chi a vi cc con, hn v mnh)
ca ti u c th c xem nh mt phn ca c mt ton th c
ngha rng ln hn. Mi trng sng ca ti tr thnh ch ch i i
ca c Cha Tri ang cm quyn t tr trn v tr ny. Bi v mt im
hu hn s d c ngha l nh mi trng m n nm trong , i
sng ni mt cch ton din ca ti v chi tit u c th cho l tht s
c ngha mt cch khn ngoan nh l mt phn ca ch ch y phn
khi ca chnh c Cha Tri. Nhng nh lm cng tc khi o theo
Kinh Thnh phi nm vng im ny v xem l quan trng cn bn.
Khi c ngi ni: Ti chng l g c; qu tht ti l k chng ra g, th
mt C c nhn khng nn p li bng ging iu nng ny ca mt
ngi theo nhn bn ch ngha: , bn quan trng lm ch. Bn l mt
con ngi, v chnh iu khin bn tr thnh quan trng. Nu
khng c nn tng Kinh Thnh, th mt cu ni nh vy l phi l v mt
lun l hc. C c nhn lm cng tc khi o cng khng nn a ra
mt cu tr li qu n gin, nghe ra cng c v ng theo Kinh
Thnh, nh: Coi, xin bn ng tht vng v bn thn na. Hy c gng
sng v ngi khc, phc v c Cha Tri v hy n nn v mi bn tm
y ti li ca bn i vi bn thn v nhng g bn t ngh v mnh
i. Thu hiu s kin con ngi c sng to theo hnh tng c
Cha Tri vi t cch mt con ngi hu ng (personal) v tht s l cn
cm thy l mnh c ngha, ngi lm cng tc khi o theo Kinh
Thnh s tr li nh sau: Tht l kinh khng nu bn cho rng mnh
chng c g quan trng c. Bn quan tm n vn y, tht l phi l.
V ti c mt tin lnh cho bn. c Cha Tri sng to ra bn vi
nh mun cho bn c nhu cn cm thy l mnh quan trng, v Ngi
cung cp mt phng php y phn khi nhu cu y ca bn c th
c p ng mt cch su xa v y . Bn c mun bit gii php
ca c Cha Tri dnh cho vn ca bn hay khng? Xin hy xt qua
k hoch m c Cha Tri lp sn cho bn trong hon cnh hin ti.
Nu bn chu noi theo k hoch ca Ngi v lm theo iu Ngi mun
bn lm, bn s tng tri c ni hn hoan do vic bn tht s l mt
ngi quan trng, mt con ci ca c Cha Tri c Ngi hoch
nh, tr liu ht sc cn thn v c tm quan trng i i.
Trong phs 4, thnh Phaol cp n thn th ng Christ, l Hi
Thnh chn chnh, l ang tng trng theo s tc ng kin hiu ca
tng chi th. Nhiu on sch trong Kinh Thnh (chng hn nh Ro 12:1;
ICrinht 12) cng dy rng mi mt tn hu c ti sanh u c
c Thnh Linh ban cho n t ng gp vo s tng trng ca Hi
Thnh. c Cha Tri vn c ch ch nht nh cho tng ngi mt, mt
chng trnh c phi hp trc hon tt ch ch t tr ca Ngi
qua tng chi th Ngi (Eph 2:10). Trong ng Christ, c Cha Tri
dnh cho mi ngi mt ngha, mt ch ch c ngha cho i sng
mnh.
Mt trong nhng du n ca phong tro phc hng Hi Thnh ca thi
i chng ta, l vic nhn mnh vo chc v ty theo n t lm vic.
Vic phong chc khng phi l iu kin tin quyt thi hnh chc v,
hay c l ni cho ng hn, th c Cha Tri phong chc (ordained)
cho mi mt C c nhn phc v Ngi. Theo mt ngha ng, tht,
th chng c C c nhn no l tn--thng (lay men) c. Trc mt
c Cha Tri, mi mt C c nhn u l thy t l v mc s
(minister: ngi phc v, qun l) vi trch nhim v c quyn trc
ht l trc tip th phng c Cha Tri, v sau , l phc v Ngi
theo n t Ngi ban cho mnh. Ti tin rng c Cha Tri hoch
nh cho chi hi a phng phi lm chic xe chuyn ti (vehicle) u
tin con ci c Cha Tri thc thi cc n t em ngha n cho i
sng h. Qu v mc s cn quay v vi kiu mu trong Eph 4:11,12, v
trang b tn ca mnh cho chc v y, sao cho ngi th thic, gio
vin, ni tr, v nhng ngi c ngh nghip chuyn mn u hng
c nim vui v ngha c tip tay gy dng Hi Thnh i i ca
c Cha Gixu Christ. Bao lu cc v mc s cn qun xuyn tt c mi
vic trong mt chi hi a phng, l qu v cp mt c hi cc tn
ca mnh p ng cc nhu cu m c Cha Tri c nh t
trong h.
Cn hai gc cnh khc na ca vic p ng nhu cu ngha theo Kinh
Thnh cn cp. Trong bt lun mt vai tr no m c Cha Tri ku
gi ti m nhn, Ngi u trang b y cho ti hot ng. Trong
ng Christ, ti phi t xem l mnh vn c y phm cch. Bui ti,
khi ti v nh, v v ti cho n ti bng ci nhn lo u khi k cho ti
nghe mt vn ca mt trong s cc con chng ti, ti bng thy mnh
thiu km. Ti l ci u ca gia nh, thnh Phaol dy ti nh vy, v
ti phi c trch nhim quyt nh lm g. Nhng ti cm thy mnh bt
xng lm cng vic . Cho nn ti cu nguyn: Ly Cha, xin cho
con c s khn ngoan. A-men. Ti vn cn thy mnh thiu km. Ti
cha nhn thc c l mt s khn ngoan sng sut va ny sinh trong
ti, l kt qu ca s cu nguyn. n y, ti phi dp cc cm ngh
ca mnh qua mt bn, tr li vi nhng iu tin tng ca mnh. c
Cha Tri ha ban cho ti s khn ngoan thc hin cc trch
nhim Ngi ph thc cho ti. Ti tin nh vy. Ri ti hnh ng bi c
tin. Ti suy ngh, ti lng nghe v ti ni, li suy ngh, ri quyt nh -
mc du ti vn run ry v cm bit s thiu km ca mnh. Ti phi
quyt nh nh sc mnh ca nim tin rng c Cha Tri s hon thnh
ch Ngi qua ti, c khi ti quyt nh sai. Cng tip tc thc hnh c
tin bng cch hnh ng theo nhng iu mnh tin tng, nhng cm
ngh tha lng v s xng ng vi vai tr ca mnh lin n vi ti. Mt
ln na, xin lu n th t: s kin, c tin, cm thc, hay theo ngn
ng ti dng trc y, l nim tin, cch c x, cm ngh. Nu cc C
c nhn lm chng nm vng trong cc t tng trong phn on ny,
h s khng t chi trch nhim theo nh Kinh Thnh dy h l phi dn
thn mt thit vo cng vic trong gia nh bng uy quyn ca tnh yu
thng.
Mt gc cnh th hai na ca s xng ng v c ngha vi vai tr lin
h vi vic t chp nhn bn thn. C nhiu ngi c sng vi s tin
tng rng: Ti ch c th t chp nhn mnh l ngi c gi tr nu ti
c thng minh hn, p trai hn, c v lc s hn, nhiu ti nng hn
v.v... Khi mt C c nhn nm vng c chn l rng c Cha
tri tr liu ngi y hon ton vi ch ch ca Ngi, v khi ngi y
em ch ca mnh t vo trung tm ch ca c Cha Tri, th s
t chp nhn bn thn tr thnh kt qu t nhin ca lng cm t bit
n c Cha Tri v k hoch trn vn ca Ngi. Vn t chp nhn,
bn thn vn rt quan trng, ng cho chng ta quan tm ch nhiu
hn phm vi quyn sch ny cho php. C l nhiu quyn sch khc na
s cp y hn con ng m C c nhn c th noi theo t
ti vic tht s t chp nhn, t hi lng v chnh mnh.
Tm li, ti xin nhn mnh rng ngi ta phi t nhn l mnh vn c y
kh nng ng mt vai tr tht s c ngha, nu h thnh tht t
xem mnh l c gi tr, do , hng c nim vui ca s t hon thin
vi t cch mt con ngi tht s. Nhu cu cuc i c ngha ch c th
p ng c bng cch tn vinh c Cha Tri trong i sng ti, do ti
bng lng u phc Ngi. Nu ti sng trong tm im ca ch Ngi,
Ngi s cung cp y kh nng cho ti thc hin cng tc. Ti t chp
nhn l mnh c tr liu hon ton l thc hin cng tc y, v
nu ti dn thn vo mc ch c ngha i i l gy dng Hi Thnh
ca c Cha Gixu Christ, ti s kinh nghim s tha mn y trn. Ti
mun nhn mnh mt ln na rng vic vn dng n t thuc linh t
nhin nht m ti c th dn thn vo sinh hot cho c ngha su
xa, nh vy, tho mn nhu cu v ngha cuc i ca mnh.
Chng 6. THU HIU CC NHU CU SU XA NHT CA CHNG TA
(tt)
Mun t thy mnh c gi tr, ngi ta chng nhng cn n ngha, m
cn cn c an ton v c yu thng na. C c gio c bn l mt
v kch v mi lin h tip xc. l mt cu chuyn tnh bt u bng
mt cuc ly d. Nhng t ph u tin ca chng ta phn bi tnh yu
ca ng-To-Ha-l-Bn ca h. Nhng vic lm khin h b b li
vi s trng rng. Chng nhng h t ly khai vi mt i sng c ch
ch, c ngha, m cn t ct t vi tnh yu m t thm tm, h vn
thit tha m c, i hi phi c. V c Cha Tri vn l tnh yu, nn
Ngi khng th ngng yu thng. Ngi minh ha ngay k hoch ca
mnh cung ng mt no ng cho ngi ta quay v vi Ngi, mi
lin h thng yu s c ti lp mi mi. Thnh Phaol mng r reo
ln trc s kin phi thng y cm ng l chng c g phn r c
chng ta khi tnh yu thng ca c Cha Tri.
Mi y, ti c tip chuyn mt n C c nhn tin quyt rng c Cha
Tri thi, khng cn yu thng b na. B cm thy bt an mt cch
tuyt vng. Cch n ca b ta my nm va qua chc chn phi khin
ti quay mt i, nhng may mn thay, b vn c mt ng thnh tn v
y lng yu thng hn ti b c th nng cy. Ti yu cu b c
th Ro 8:32,33. B khc khi nh hng ng le ln trn b v b khng
th no khin c Cha Tri thi yu thng mnh, c khi nu b t hin
thn cho ci cng vic y sut phn cn li ca i b. (iu v cng l
th v lm th dn thn kinh chng ta, y l hy chim ngng tnh cch
phong ph ca lnh truyn ca thnh Phaol dy nhng ngi lm chng
hy yu v mnh nh ng Christ yu Hi Thnh). ang khi ti cn l
ti nhn, l k cht thuc linh v th ch vi c Cha Tri, th Ngi
yu thng ti v p ni ti n vi Ngi bi tnh yu thng khng th
gii thch c ca Ngi. Con ngi cn loi tnh yu . Chng ta cn,
tht s cn c yu thng ngay trong tnh trng hin ti, c yu
thng ngay khi chng ta ang trong tnh trng t hi nht. Chng ta
cn cm thy mnh c gi tr. Mun c nh vy, chng nhng chng ta
phi c cuc i ngha, m cn c an ton trong tnh yu thng v
iu kin ca mt ngi khc. Chng ta cn s lin h tip xc.
Nhiu ngi chc bit r cu chuyn tht xy ra trong nh nui tr
m ci. Nhiu tr con kho mnh v th cht b cht mt cch b n
(kh hiu). Khng h c ai suy ngh rng nhng tr con c chm sc
nh vy, m li c th cht c. Cui cng, mt s ngi nhn thy
rng dng nh c mt mi lin quan trc tip gia s lu chm sc
bng tnh thng vi sc khe th xc. a tr sng mnh khe hn,
xinh xn hn l nh c cc nhn vin c nhi vin bng m, nng nu
nhiu hn. Ngi ta bn thu nhng b m chuyn nghip m p
vut ve tr s sinh, bng m si m chng, vut ve mn trn chng. V
nhng tr s sinh y sng. iu b n c gii quyt. Con ngi ta tha
thit cn c yu thng.
Ngi ta thng theo mt trong hai phng php p ng cc nhu
cu v an ton cho mnh. C khi chng ta by t nhng tnh nt d nht
ca mnh th thch s thnh tht ca ngi bo vi ta rng ngi y
yu thng ta. Mt thiu n c ni s khng khip rng mnh khng kh
i, c thi quen k quc l t ra ht sc d ght vi bt c ai mun t ra
ch mun lm thn vi c ta. Khi h xa lnh c, th c cng tin quyt l
mnh s chng bao gi c ai yu c. Cng tc khi o c th a n
cho c ta mt ngi c tip tc quan tm chm sc c ta, bt chp cch
c x ca c ta. Tuy ti khng bao gi bnh vc cho cch c x ca c ta
v khng chp nhn thi thiu trch nhim ca c ta, nhng nh s
gip ca c Cha Tri, ti c tip tc yu thng c bng tnh yu
thng ca ng Christ, v lun lun nhc nh c rng chng bao gi c
dp tt tnh yu thng ca Cha c.
Mt phng php tiu biu (v hp l) hn p ng nhu cu v an
ton l mnh dn by t nt kh i nht ca mnh gy thin cm hu
c ngi khc chp nhn mnh. Phng php ny dng nh hay hn
phng php trc, nhng li phi tr gi t. Sau mt thi gian c gy
thin cm, chng ta li sa vo chic by ca nhu cu phi ph trng
cc u im v cn thn che y cc khuyt im ca mnh. Mi y
mt ph n b chng, ngay t hi gp g trao i u tin, tit l
mt cu chuyn kh tin ni v s lch lc tnh dc, ngoi tnh, lon lun
v c ng tnh luyn i na. Ti c bit l sau bui gp g trao i
u tin ca chng ti, b ta tht s run s v cm thy bt an ton.
Cc s kin t lu b giu kn, c b ta tit l trong mt cn xc
ng t ngt. B ta s rng vi mt bng lit k nhng cch n kh
chp nhn c nh th, chc chn khin ti cc lc khc t b ta.
Chng ta vn thng lm ra v tt lnh, thin ho c chp nhn.
C c nhn cn nm tht vng chn l gii phng mi ngi, y l
chng ta hin c t do c cch n tt lnh, bi v chng ta
c ng v hn chp nhn chng ta ri v bi s cht ca Ngi,
cng nhn rng Ngi hon ton tip nhn chng ta.
C ln ti ni chuyn vi mt n C c nhn t nhiu nm ri kt hn
vi mt ngi chng hay ch bai, th tc, chng bit yu thng v. B
ta nh b hao mn kh hn, i kht s an ton v mun c yu
thng. Trong ni thng kh su xa rt ngi ca b, b quay sang
mt ngi n ng khc c v, tm tnh yu. Nhu cu c yu ca
b qu mnh lit v kinh nghim mi lin kt m p, y quan tm chm
sc ca ng ta tht tha lng b n ni b bo cha bng l tr rng
cch c x ca b l ng ch ca c Cha Tri. Du sao th, chng
phi c Cha Tri mun cho chng ta c hnh phc sao? Ngi lm
cng tc khi o theo Kinh Thnh phi tr li nh th no? Nu tr li
n tn rng: Vng b cn c yu thng. Nu b cm thy c an
ton hn vi ngi n ng khc, hy c n vi ng ta th s hon ton
tri ngc vi li dy d ca Kinh Thnh v hon ton khng th chp
nhn c. Cn nu qu trch nghim khc: B dn thn vo li
sng ti li. B phi n nn v xng ti. Hy tr v vi chng b v hc
thun phc chng, th chng gip ch c g cho b ta vi nhu cu tht
s ca b l cn c yu thng. Nu c trang b vi s hiu bit bn
tnh thuc con ngi ca b ta, v nhu cu thuc ngi su xa ca b ta
l tnh yu, ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh s bnh tnh
nhng cng quyt v nhn mnh bng ging ni y tnh thng: B
ni ng khi quan tm n nhu cu c yu thng ca mnh. c
Cha Tri dng nn b vi nhu cu su xa , v mun cho nhu cu
c p ng. Cng vic ca chng ta l phi tm hiu xem c Cha
Tri c k hoch, chng trnh g p ng nhu cu v an ton ca b
trong phm vi ch mc khi ca Ngi lin h n hn nhn v o c.
Nu b sn lng tin rng c Cha Tri lun lun yu thng v mun
iu tt p nht cho b, b s tin cy Ngi n nn cch c x ti
li ca mnh v tr v vi chng b. Chng ta hy xt xem c Cha Tri
mun b lm g cng v mt ngi v, v gng tm hiu xem Ngi s
p ng cc nhu cu ca b qua vic b vng li Ngi nh th no.
p ng Nhu Cu V An Ton.
Chng ta cn thu hiu chnh xc c Cha Tri mun p ng nhu cu
v an ton ca chng ta nh th no. Cc C c nhn chng gp kh
khn g khi ni v tnh y trn vn ca ng Christ. Trit trng
cy vo Ngi p ng mi nhu cu li l mt vn khc hn. V
khng ch vic g ang xy ra, m nhiu C c nhn thnh tht b
tri lc khi s hon ton trng cy vi Cha trong khi vn tip tc
khng nh rng Cha Gixu vn y trn vn; h bt u trng mong
vo nhiu ngi khc thay v trng mong vo Cha lm tha mn cc
nhu cu thuc con ngi ca mnh. Tin cn bn ca lun c ca ti,
l tht ra chng ta chng cn g khc hn Cha, v nhng g Ngi chn
ban cho chng ta. Trong mt bi ng bo ngn, mt tm l gia C c
phn tch s chn i ph nhn tin trn bng cch mc nhin
quyt on rng vic nh cy mt ngi khc p ng cc nhu cu v an
ton ca mnh l c gi tr. ng ta vch ra rng nhng ngi chn i
tiu biu cho s ngi trng cy ni ngi khc, nhng h khng c
p ng cc nhu cu v an ton (c chp nhn v yu thng) ca
mnh bi nhng ngi . Mt khi cc nhu cu khng c p ng, th
c s tn thng (b chm t i). M khi b tn thng, th c s on
gin i vi ngun gc gy tn thng (mt c mun lm tn thng k
gy thng tch cho mnh) l iu thng thng v c th tin on
c. Nhng ngi l thuc khng bc l cn gin ca mnh v s b mt
i c s chp nhn nh mn c th c. Cn gin tuy hy cn , v v
phi hng v mt ni no , cho nn n li b nhm vo chnh bn
thn ngi y. Hu qu l s chn i. Ti khng mun tranh ci vi kt
cu cn bn ny. Mi bn tm ca ti l v cch cha tr c gp .
ng ta gi rng v vn l s tc gin c hng vo ni tm, th
cch cha tr phi l hng s tc gin ra bn ngoi. Hy dy cho con
ngi b chn i cch bc l cn gin ca mnh sao c th chp nhn
c. Thnh Phaol dy chng ta: Nu c gin th ch phm ti c
a ra nh mt li khuyn c Kinh Thnh ph chun. Vy, iu chc
chn ng l cn gin c bc l vi nhng n lc c Kinh Thnh ch
dn sa li mt tnh hung sai lm, c th l lnh mnh v xy dng.
Nhng theo thin , th dng nh vn trng tm c tm mc ti
quan trng khng c trc tip gii quyt bng chin lc khi o
ny. Vn khng phi l s tc gin; th phm tht s (theo quan im
ca Kinh Thnh) chnh l s nng cy, b t sai ch. Ngi tc gin vi
mt ngi khc v h khng yu thng mnh v vn c quyt on l
mnh cn c ngi kia yu thng t thy l mnh c gi tr.
L d nhin mun c mt ngi khc yu thng v thit tha mong
c iu n ni nu khng c nh th s to c hi mnh bun
ru v au kh tht s, l iu hp l, hp l. Nhng ti khng nn sa
chn vo s quyt on rng ti cn c ngi y yu thng th nhu
cu cn bn ca ti mi c p ng. Phi chng iu chng t rng
c Cha Tri l bt tn? Nhng, chnh nhng li quyt on ca k b sa
st tnh thn kia mi l sai lm. Chnh ngi y khng bt lin lc,
khng tip xc c vi ci thc ti v c Cha Tri v tnh yu thng
ca Ngi. Tht ra, ti chng cn g khc hn iu m c Cha Tri cho
php ti c. Nhng c l c ngi s tr li ti rng c Cha Tri chng
dnh dng g vic ngi kia t do chn la, khc t ti mt cch ti li
nh vy. Mc d chc chn c Cha Tri khng h l tc gi ca ti,
cch phn bc dn ti mt tnh hung ng s. Ti hin khng tin
rng c Cha Tri c quyn dn xp hon cnh ca ti khin mi s
hip li lm ch cho ti. K ti li c th gy tr ngi cho ch ch yu
thng ca c Cha Tri mun cung cp mi nhu cu cho ti. Ti phi
hy vng rng mi ngi trong ci th gii ca ti phi chn cng tc vi
cc k hoch ca c Cha Tri, bng khng, nhu cu cn c yu
thng ca ti vn khng c p ng. Tht l mt tnh hung khng
khip, khng ti no tng tng ni.
Khi quyn v s bt nng v quyn t tr ca c Cha Tri cng ch cn
hiu cch l m, th ti vn an ngh. c Cha Tri s p ng cc nhu
cu ca ti. Khng ai c th ngn chn tnh yu thng hay cc k hoch
yu thng ca Ngi. Ti vn trong tay Ngi, v ti c an ton. Khi
c ngi no m ti yu thng t b ti, ti c th p li bng cch
quan tm v bun phin su xa v mi lin h ring t b ct t. Nhng
nu ti p ng vi s thng tn c nhn gy ra bi mi e da s an
ton cn bn ca mnh, nu s tn thng dn ti tc gin, nu ti t
nh: Ngi y khng p ng cc nhu cu ca ti nn ti tc gin, tc
l ti ang tin rng mun cho nhu cu thuc con ngi ca ti c p
ng, ti phi c ngi yu thng, l iu m lc y, c Cha Tri
khng cung cp cho ti. V l mt nim tin sai lm. Hoc c Cha
Tri tht tn vi ti, hoc Ngi khng c tht tn. hoc Ngi phi p
ng cc nhu cu ca ti ngay by gi, hoc l khng. C c gio i hi
ti phi tin rng c Cha Tri l thnh tn. Nu ti tht s c cn tnh
yu ca ngi kia, th c Cha Tri s lo liu ti c nh . Nu ti
khng c nh , tc l ti khng cn n n, tuy s khng c c th
khin ti cm thy mt mt su xa (nu bn khng ht lng ht tin
rng qu tht c c Cha Tri, th lun c ny s l mt chic vng ln
qun khng c li thot). Khi ti trng cy c Cha Tri cung cp cc
nhu cu cho mnh, ch khng phi cho iu ti tng, ti ngh l mnh
cn, ti s p li vi vic b chi t khng bng s tc gin, nhng l
bng s cm t t t nguyn gia cn au bun. M phi lm nh vy
mt cch thnh tht. C nhiu ngi khi gp vic nh vy, th s ni:
Phi bit n v b t chi iu ny iu n sao? C l ti s p buc mnh
ni 'cm n' nhng chc chn l ti khng c mun ni th. Nhng
nu tm tr ti bm cht vo chn l khng h thay i l c Cha Tri
cm quyn t tr trn ton th v tr ny yu thng ti v th vi
chnh Ngi l s cung cp cho ti mi s ti cn, nu ti tht s tin nh
vy th ti s thnh tht (nhiu khi rt kh khn, nhng vn l thnh
tht) qu gi xung dng ln li cm t khi ti tng tri vic c mt
ngi khc chi b ti, khng phi v tnh yu ca c Cha Tri b tr
cho s t b y, m v tnh yu ca c Cha Tri c th hnh ng qua
s chi t y lm li ch cho ti.
Cc C c nhn c mt quan im t t, lng mn, v tnh yu thng
ca c Cha Tri thng tht s ni rng: Con s tin l Ngi yu con
nu con c nh con, nu con c th lm iu con mun, tr thnh
ngi m con mun tr thnh v c nhng g con mun c. c Cha
Tri b xem nh khng phi mt ngi cha, m ng hn mt ngi ng
d di, t t, khoan dung, trn tri. Khi c chuyn trc trc xy ra, th
chng ta cm thy l c Cha Tri khng yu thng mnh na, nu
khng, chc chn Ngi s khng cho php vic xy ra. S tht trong
vn ny, y l trc ht c Cha Tri chng bao gi yu thng
chng ta bng loi tnh yu thng . Tnh yu thng khng h mt
mi, m c theo ui iu tt nht cho chng ta, c khi chng ta vui v
chp nhn iu km hn th. c Cha Tri ang lm cng vic thnh
ha v thanh lc ti tuy ti hon ton c tha ti v hng c mi
lin h Cha-con vi Ngi, l mi lin h chng bao gi thay i, ti vn
cn l mt vn ca ti li u. Ngi yu thng ti y
khin ti tr thnh ngay thng, mi mn nhng gc cnh bn nhy ca
ti, nh bng ti cho n khi no s sng r ca con Ngi chiu rng
qua i sng ti. Nhiu khi qu trnh thnh ha c gy au n. Khi gia
cn hon nn, ti trng mong c c Cha Tri yu thng mnh, th
thng cu xin Ngi cho ti c min tr, khi phi gp cc hon cnh
kh khn. Nu ti hiu r tnh yu thng ca c Cha Tri, ti s bit
c rng lm nh vy tc l ti ang cu xin Ngi hy yu thng ti
km i: Xin c mc con. Con khng mun Ngi tinh luyn con qua
th thch na. Xin tt ngn la bng ca tnh yu thng hay thiu t
ca Ngi ang tc to con bng s au n con tr nn ging nh
hnh nh ca ng Christ i. Xin ng thu xp cho con c lm
hng nh thi cng ri. Xin bt yu thng con i. M y l iu
Ngi khng th, v s khng bao gi lm. Ngi lun lun mun cho ti
tr thnh tt nht c mt ngy, Ngi s dng ti ln, thnh khit
khng t vt, cho c Cha Tri. Qu trnh thanh ty nhiu khi rt kh
khn. N c th bao gm vic b ngi khc chi b. Khi iu y xy ra,
ti phi ly c tin tin rng c Cha Tri ang yu thng ti qua bin
c y, v p li Ngi bng s cm t, khng phi c bit l v b khc
t chi b, m v tnh yu thng ca c Cha Tri vn tip tc tc
ng, s khin s t b kia tr thnh iu li ch, tt p cho ti.
Gip ging nh mt ng vin dnh cho tnh trng chn i, tuyt vng.
Tuy ng phi tri qua nhiu cn th thch khng khip, phi chu ng
nhiu ni bi ri au bun su xa trong linh hn, on sch ghi li cu
chuyn ca ng gi rng ng khng h tri qua giai on sa st tinh
thn do tc gin ci th gii ca mnh hng n vo ni tm. Th
nhng ci th gii ca ng tan thnh nhng mnh vn. Ca ci vt
cht, sc khe thuc th, gia nh...tt c u b cp mt i. Bc l s
tc gin trc nhng mt mt, ch khng p n trong lng, c th xem
l li khuyn tt v mt tm l. Tuy Gip phi tng tri s thng kh su
xa nht trong linh hn, ng khng h c lng on gin. Gip khng
bn tm tm cch i ph vi vn tc gin v ng nhn thc c rng
vn trung tm ca i sng l lng tin cy, tuyt i, n s, nh con
tr, vo c Cha Tri: Du Cha git ti, ti vn cn tin cy ni Ngi.
V ng khng h nng nh, tin cy, l thuc vo bt k mt iu g khc
ngoi c Cha Tri, nn ng chng bao gi tc gin, v do , cng
chng bao gi chu au kh bi tnh trng sa st tinh thn, chn i.
Vn ct li do v Gip v tnh ch ra bc l cn gin d nh cch
cha tr s chn i tuyt vng. Tha nhn c Cha Tri l ng cm
quyn t tr, b vn bit rng c Cha Tri rt cuc, chnh l ng ng
bn trn v ng ng sau tt c mi vic xy ra, k c hot ng ca
Satan (d nhin vi tt c nhng g n sch ng nh ngoi tnh, nhc m
mng nhic, mt li ch bai ca mt ai trong chi hi). B khuyn
khch Gip bc l lng cm tc v tha nhn rng cn gin d ti hu v
mi tn thng hay mt mt ca con ngi phi lun lun nhm vo c
Cha Tri, l ng cho php tt c nhng iu khng khip kia xy ra.
Cu ni ca b: Hy ra s c Cha Tri, ri cht i phn nh s sai
lm cn bn trong li khuyn hy dc cn gin ra. Cui cng, s tc
gin b hng v pha c Cha Tri l ng cho php vic y xy ra
vi ti. Ngi ta khng cn phi ni (nh ti vn thng nghe) Ti u
c gin c Cha Tri; ti cng l ngi tt, m ch gin ng chng ti v
cch ng ta i x vi ti. c Cha Tri vn l im tn cng ca mi
s vic. V Ngi l ng cm quyn t tr, cho nn, hoc ti phi cm t,
hoc l ti s phin trch Ngi v nhng g xy ra cho ti . Nu ti c th
bc l cn gin i vi ti li ca mt ngi chi b ti m bn thn ti
khng h b ci ti y e da hay gy tn hi, th cn gin y c th l
cng chnh. Theo nh ngha, ngi sa st tinh thn t xem iu
thuc ring mnh ri ("ngi y khng yu thng ti, v iu khin
ti tc gin, bi v ti cn tnh yu thng ca ngi y, hay con ci,
tin bc hoc bt c ci g khc ca ti).
Tuy Gip phi c loi c tin c-th-di-ni mi c th ni c cm n
Cha trong lc gp nhiu vn nh vy, ti ngh ng hn, th Gip
vn c th d dng t n c Cha Tri v mi vic xy ra khi ng
nhn li v chim ngng ch ch yu thng k diu n ng sau tt c
cc vn ca ng. Sch Gip l mt th d sng ng minh ha cho
chn l ca Ro 8:28 Chng ta bit rng mi s hip li lm ch cho k yu
mn c Cha Tri, l k c gi theo mun Ngi nh mun
Ngi nh l g? y l t trc bui sng th, ti c chn trong
Ngi tr thnh thnh khit, khng ch trch c ( Eph 1:4). Gi y,
vi nhng li ha ca c Cha Tri v th d minh ha v cc li ha
y trong Kinh Thnh t trc mt mnh, ti phi bc i bng c tin v
t n c Cha Tri v mi cn th thch xy n trong i sng ti, k
c nhng gi pht au kh khi nhng ngi m ti yu thng t b ti.
Ti ch c th lm nh vy bng cch gii hn hon ton s nng cy ti
hu ca mnh vo c Cha Tri.
Tuy nhin, gii hn lng tin cy vo c Cha Tri, khng c ngha l
gim thiu tm quan trng v c mun lin h giao tip vi ngi khc.
Cm thy c an ton k diu nh tnh yu thng v mi thng cng
ca ngi v hoc chng, ca cc bn hu v anh ch em trong ng
Christ, l iu phi l v bnh thng. Khi c Cha Tri ban phc cho
ti bng tnh yu thng ca ngi khc, ti phi p ng bng lng bit
n l vui hng tnh thng yu v m mnh trong s an ton m n
em n. Nhng ti phi tha nhn rng nhu cu v an ton su xa nht
ca mnh trong hin ti v mi mi, vn l tnh yu thng i i v bt
bin ca c Cha Tri. Nu nhng ngi thn yu ca ti tr mt i vi
ti, ti b lm vo hon cnh b mt i mi thng cng nng thm. Ti
phi bm cht ly nim tin rng con ng ca Kinh Thnh gip ti
c tha mn cc nhu cu v an ton l phi nhn bit c Cha tri,
ng cm quyn t tr trn ton v tr ny vn yu thng ti. Ngi l
mi s ti cn, v Ngi s sp xp th gii ca ti trong tng chi tit nh
nht nht (tin nh vy i hi phi tin vo mt c Cha Tri v cng v
i) sao cho cc nhu cu cn bn nht ca ti s c p ng nu ti
tin cy ni Ngi. Do , d c chuyn g xy n vi ti i na, du l s
nhc, mt i ngi yu, b chi t, b chi mng, khng c mi d
mt cuc hi hp x hi no , ti u phi p ng bng cch tin cy
c Cha Tri cch hiu bit v vi thi y lng cm t.
Tuy nhin, phn ng chng ta vn t ng p li s chn nn tht
vng khi mc tiu ca mnh b ngn tr, hay khi gp hon cnh au kh,
bng s tc gin. Ti khng gi l chng ta phi dn cn nng gin
xung, cho rng n khng c tht, v buc phi ni rng: Cm n
Cha, vi n lc chng minh cho thin h thy l mnh tin cy ni Cha
n mc no. Ngi ta thng ngy trang cho lng th ght, v cho
rng nhng cm thc nh th l khng xng ng vi mt C c nhn.
Tht c ng nh vy, nhng che giu chng ch khin cho vn cng
rc ri thm. C s khc nhau gia mt ngi tc gin v tha nhn s
tc gin y, vi vic mc cho n bc l ra thnh mt cn gin d gy
tc hi. iu trc l cn thit. iu sau l ti li. Ngi b sa st tinh
thn phi i ph vi cn gin ca mnh khng bng cch cm th tn
cng vo ngun gc ca vt thng gy au n, m (sau khi tha nhn
mnh qu tht c tc gin v xng n ra nh l vic t lng tin cy sai
ch) bng cch t n c Cha Tri v bin c to ra cn gin ca
mnh, tin rng c Cha Tri ang yu thng chu cp c hi hon ton
tt nht cho s tng trng thuc linh ca ti ngy cng ging Cha
Gixu hn. Nguyn ra c Cha Tri ri cht i chng? C tip tc nh
cy ngi khc p ng nhu cu v an ton cho mnh chng? i ph vi
vic mnh b tn thng bng cch cng khai bc l cn gin d chng?
Chng bao gi tht s cm thy an ton nh tnh yu ca c Cha Tri,
tip tc l ngi chng c yu chng? Khng! Xin ng ra s c
Cha Tri ri cht i! Hy cm t Ngi v sng. Hy nng cy vo s an
ton ca tnh yu thng t tr ca c Cha Tri. Hy cm thy mnh
c an ton su xa nh mt ngi hon ton nng cy ch mt mnh
c Cha Tri m thi, tin cy Ngi cho d Ngi c git bn i na. Ngi
lun mun iu tt lnh nht cho chng ta. Hy cm t c Cha Tri v
sng cuc i y trn vn, phong ph, mn nguyn ca mt ngi,
mt ngi m cc nhu cu su xa nht ca mnh v an ton u c
p ng trong c Cha Gixu Christ.
Ti xin minh ha vn trn bng mt chuyn ngu nhin tm thng
xy n cho bn thn ti. Mt nm trc y, nhn mt ngy cui
tun, gia nh chng ti n mt khu gii tr tr em th gii ca
Disney. Chng ti u xe trong vn cam, mua nc cam ti florida,
v bt u cuc du ngon ba ting ri ng h ca chng ti vi tinh
thn v cng phn khi. Hai con trai ti (by gi mt a ln ba v mt
a ln nm tui) tung tng chy ht ch ny n ch kia, v ti th mm
ci, cn ti th hn h trong lng v a c c gia nh i du ngon
ngoi tri mt cch thch th nh vy. Lc ri khi nh c mi lm
pht, mt lp xe ca chng ti b n. Trc mt s vic khng may nh
vy, ti p ng bng thi thiu kin nhn c hi nng ny, gin
d y xe vo l ng, p mnh ca khi xung xe, vng vng m np
chic thng xe ly con i ra. V ti lt t rt cho ti mt cc nc
cam ti nhm gip ti dn cn xc ng xung. Ti nut cht nc cam
nh c mt ci, nhng trong rut vn si ln. Nhng ri n nh
trng ti. Lc , ti vn cha yu v ti nh ng Christ yu Hi
thnh (cng cha gn c nh vy na), cng cha nui dy cc con ti
theo nh cch nui dy v khuyn rn ca Cha. Ti phm nhng ti
li trm trng m ti thng bo ging dy phi chng li. Th nhng,
ngay vi s nhn thc nh vy, ti vn b sa vo ci by l cn tc gin
ca mnh. Vn ca ti khng phi l chiu hng ca cn tc gin m
l s hin din ca n. Ni ng ra, l ti ang in ln v chuyn va
xy ra. Ti khng c nh ti mun. Bc l ni bc tc ca ti mt
cch lnh mnh, kh d chp nhn c dng nh khng phi l gii
php. Mc tiu ca ti l mun loi n ra khi h thng (thn kinh) ca
mnh, nhng la li, vo lp xe, khua ng thng ngh, dng nh
chng khin ti tin gn ti mc tiu c cht no. Tht ra, n cn c
v nh to ra hu qu tri ngc hn li. C mt cch gii quyt khc
na, l gng n mt n ci min cng, th mt mt c v l iu khng
th lm c, nhng mt khc li c v gi hnh. Ti mun t gii quyt
ly cn gin ca mnh c s an bnh su xa, ch thc trong ni
tm. Nhng phi lm sao y?
My li ca thnh Phaol trong Eph 5:20 bng xut hin trong thc ti:
Trong mi s hy t n c Cha Tri C khi b n lp xe ? Nhng ti
c vui g khi lp xe b n, m cng chng thy vic c li lc g c. S
tht l ti cm thy ci lp xe b n ca ti c nt qu ri, khng cn
p v g c na. Nhng sau ti bng ngh rng c Cha Tri l
ng cm quyn t tr v v s bt nng chc chn c th ngn nga
vic lp xe b n. N cng le sng trong tr ti, vi mt cng mi
m, c Cha Tri ton nng ang yu ti vi mt tnh yu thng i
i v trn vn. Nu ti tht s tin mi iu v tm tr mnh suy
ngh v chng (t tm tr bn vo chn l Kinh Thnh khi gp hon
cnh chn nn tuyt vng l mt phn ln ca cuc chin u ca bn),
ri tin rng mi s phi hip li lm ch, nu chng xy ra nh vy,
ti c c mt ci nn hp l t n Cha v chic xe b n. Ti
khng cm thy mun dng ln li t n. Nhng cc s kin hu
thun cho hnh vi dng li cm t nh l vic bc l mt c tin hu l
(mt ln na, xin lu ci th t: bt u vi cc s kin. Bi c tin,
cn c trn cc s kin y m hnh ng. Ri cc cm thc s n).
Ti tip tc suy gm (vn ng bn cnh chic xe hng bn ln ng)
v ci chn l y an i, l chng c g xy n cho ti, m Cha y
quyn nng, y lng yu thng ti, khng cho php. ng t
nguyn ban chnh Con Ngi cho ti, th c tic g bt c mt iu tt p
no khc, s chi ci lp xe n? Mun tn thng loi iu tt p k c
nhng lp xe n, ti bng nhn thc ht sc r rng rng i sng ti
phi c hin dng trn vn cho cc ch ch ca c Cha Tri. Nhng
chic lp xe n s chng c g l tt lnh c, nu ti dnh u tin cho cc
mc tiu mnh quyt nh ly, nh phi n th gii Disney ng vo gi
no , vi mt s tin no trong v. Nhn xt y gi v mt nguyn
tc tng qut. Khi no ti thy kh t n Cha v mt vic g xy ra
trong ci th gii ca ti, th hu nh l vo lc y, mc tiu ca ti l
mt ci g khc hn l vic tr nn ging nh hnh tng ng Christ.
Nu ti ph thc cho ng Christ mi quyn li ring v nhng g ti c
th ao c, v quyt ch ch sng cho ch ch ca Ngi m thi (l iu
s em n ngha cho ti), th ti ang trong v tr hp l t n
Ngi trong mi s, v ti ang c an ton trong s nhn bit rng cho
d c iu g xy ra i na, th iu c bin thnh mt kinh nghim
tng trng cho ti. Mt nguyn tc khc na cng tr thnh r rt: vn
quan trng khng phi l iu ang xy n cho ti, nhng l cch ti
p ng li vi iu xy ra . Nu ti p li bng s tc gin v ti tin
tng sai lm rng cc nhu cu ca mnh ang b e da, hay v cc mc
tiu ca ti do chnh ti nh ly, th ti c c nguy b sa st (tinh
thn) hay sanh lng on ght. Nu ti p li bng li cm t, mm mi
chp nhn tt c nhng g c Cha Tri a n cho mnh, th s tr
nn ging vi ng ph mnh vo tay nhng k c v Ngi ly lm vui
thch thun phc ch Cha Ngi, c an ton trong mi lin h yu
thng chng bao gi thay di.
Tuy chn l c Cha Tri yu thng, sn sng p ng nhu cu chng
ta vn k diu, nhng tht kh cho mi ngi chng ta nm gi v chim
ly thc ti tnh yu ca mt ng khng r ti c, khng nhn thy
c s dng cho ring mnh. Cha Gixu truyn dy chng ta hy
yu thng nhau (Gi 15:12) chng t mt thc tht s ca tnh cng
ng v hip mt. Bc vo s y trn ca tnh yu c Cha Tri l
mt qu trnh tng trng m c Cha Tri mun phi c kch thch
v nui dng mi thng cng yu thng ca chi hi a phng. Chc
chn l ti khng h gi rng v c Cha Tri yu thng ti, ti c
th tr thnh mt ngi c lp tch bit vi x hi m khng b mt i
mt iu g tht k diu. Trong mt phng din, chng ta vn cn
n nhau. Trong i sng ring ca ti, ti nhn thy mi thng cng
gia C c nhn vi nhau (vic ci m chia x, vi cc C c nhn
khc trong cc cu chuyn ly ng Christ lm tm im, chia x nhng
gi pht vui bun, nhng nan , nhng ci nhn xuyn sut mi m t
Kinh Thnh) l mt ngun khch l ht sc sng ng. Ti c cn iu
khng? C, cho nn c Cha Tri cung cp iu cho chng ta. Ti
tin rng nu n chng c gi tr g cho chng ta c (tuy cn phi c thm
nhiu n in thc hin nim tin y), th ch mt mnh ng Christ
thi cng hon ton y p ng cc nhu cu thuc con ngi ca
ti, v nh th, cng duy tr c tnh trng nguyn vn v tm l ca
ti.
Xin chng ta ng cho rng v tnh yu ca c Cha Tri y trn
vn ri, nn chng ta c t do, chng c trch nhim g phi hy sinh
cho nhau v thnh tht yu mn nhau. Tri li, nu ti c cu bi
n in Ngi, th by gi, c quyn v trch nhim ca ti l phi lm
phng tin chuyn ch qua , Ngi c th chng t tnh yu thng
ca Ngi cho bn. Cc chi hi thng l nhng ni lnh lo v phng
din . S nng m ch gii hn trong n ci khp kn v cu x giao:
Ba nay anh khe khng? c Cha Tri khng h nh nh vy. Con
ngi rt cn tnh thng. Christ rt yu thng con ngi. V Ngi
hoch nh rng mi thng cng y tnh thng yu ca cc tn hu
phi l l nhng phng tin thy c chng minh, by t tnh yu
ca Ngi cho nhau v cho ngi th gian. Cng ng C c gio a
phng l cng c hng u ca c Cha Tri p ng cc nhu cu
an ton ca chng ta.
Tm Tt
Mun hiu r cc vn ca con ngi, chng ta phi tm bn di cc
triu chng, n tn cc nhu cu tht s c tnh ngi ca nhng con
ngi vn c to dng theo hnh tng ca chnh c Cha Tri. Nn
tng thu hiu ng con ngi, l vic tha nhn rng con ngi cn
t xem chnh mnh c gi tr. Mun c nh vy, chng ta cn c c
ngha v s an ton ch thc. Tuy phn ng ngi trong th gii ca
chng ta dn xp c mt nn tng gi mo, t nhiu tha mn c
cc nhu cu ny, cui cng, chng ch c tha mn trn vn trong c
Cha Gixu Christ m thi. iu cn thit ch yu l phi xem chn l
ny khng phi ch l cu chuyn sung c tnh cch tn gio, nhng l
mt thc ti cp thit s gip ngi ta phn bit c r rng ngi no
ang trng rng, ngi no ang c y trn vn, ngi no ang
c tha mn su xa. Ri cn c vo , pht trin cc ngun ti
nguyn ca chi hi a phng (vn dng n t v mi thng cng chn
chnh) p ng cc nhu cu y.
Chng 7. CH CC VN BT U
C mt vn c bn ci nhiu nht trong tm l hc, l vai tr
ca s suy ngh trong vic quyt nh cch n c x, ca con ngi.
Tt c mi ngi dng nh u ng rng con ngi bit suy ngh, v
du sao th iu h suy ngh rt quan trng. Nhng cc quan im
cho rng t tng quan trng nh th no, v iu g khin ngi ta suy
ngh nh th ny hay th khc, vn rt nhiu v rt khc nhau. Ti xin
bin minh cho phn tho lun bn chuyn mn sau y v t tng (c
l danh t nhn thc (perception) l chnh xc hn cho phn tho lun
ny ca ti) bng cch khng nh rng ti tin l Kinh Thnh truyn dy
rng khi im ca cc nan v cm xc (tnh cm) khng do c th
to ra m l do nan ca t tng, tc l mt nim tin sai lm v cc
nhu cu thuc con ngi cn phi p ng nh th no. hiu ng
cc nan m con ngi thng t m u vo, ti xin khai trin vi
nim v cch suy ngh, t tng ca con ngi.
Freud c ni v li suy ngh theo din trnh cn bn (chnh) ca con
ngi. ng ta cp loi suy ngh ph hp vi nguyn tc khoi lc
(c vui th bng bt c gi no) bt chp nguyn tc v thc ti (thc
ti l, ci g c tht). Nu ngi ta khng cho tr con b m n, mt din
trnh ph hay li suy ngh thc t s chp nhn s tr hon, ri c gng
rt ngn n, hay nu khng c th chp nhn n. Li suy ngh theo
din trnh cn bn c th dn ti kinh nghim o tng c hng th
ci tht s khng c. Tip tc li suy ngh theo din trnh cn bn ny
dn con ngi vo ci th gii ring khng c tht ca mnh, ni nhng
iu con ngi tin rng thc ti khng cung ng tha mn mnh, c
c tng tng tha mn cho khi c yu cu. Yu t m ti mun nhn
mnh y, l nim cho rng con ngi c th c gng p ng nhu
cu ca mnh bng nhng phng php khng hp l (nonrational ways).
Nhng th gii t tng ca h bt u thu nhp nhng nim tin v
nim khng c trong thc t, nhng h li nhn thy l s tha mn
c nhu cu.
Rogers a chng ta tr lui mi bc bng cch thu nh li nhng g
mt ngi suy ngh v tp trung vo nhng cm xc ca ngi y. Thnh
ng nan cm xc phn nh vic nhn mnh vo th gii cm xc
ca mt ngi. Rogers khng tin rng gip mt ngi ang gp bi
ri, ngi ta cn phi lm g nhiu hn l gip ngi y tiu ha c
nhng g cm thy (v ng ng mun ni nhng phn ng tht s
xy ra trong gan rut, ch khng phi nhng nhn thc). Khi mt ngi
cha c hun luyn nhng c tt mun khuyn gip khi o,
vic u tin m ngi y lm l hi mt ai : Bn cm thy th no?
Cu hi hon ton hp l, nhng bn s lm sao khi ngi kia tr li: Ti
cm thy chn kinh khng Ngi lm khi o theo kiu Rogers s ni:
Ba nay, chc bn cm thy chn nn gh gm. Ri khi ngi thn ch
ngh: Vng, qu tht ti cm thy nh th. ng c th gip ti c
khng? th ngi lm cng tc khi o c th tr li xui theo: Bn
ngh l ti c th gip bn . Ti bit mt ng c vn rp mu Rogers
trong vai tr c vn cho cc sinh vin, ni ting v cu tr li ca ng
ta cho cc sinh vin n hi mnh: Bn ang quan tm n vn
phi chn nhng mn hc no iu kin tt nghip.
Ti cc lc phn i nhng ngi lm cng tc khi o nhn danh Kinh
Thnh ph nhn vic lng nghe bt c iu g theo kiu Rogers. Mun
hiu r mt ngi v (iu cng thng l quan trng y nh vy) mun
cho ngi y cm thy mnh c thng cm, th lng nghe thn ch ni
ra cc cm xc (feelings) ca mnh vi thi nhy cm v nng m, l
chng c g sai quy c, m nhiu khi cn hon ton phi l na. Vn
ca Rogers t lin h ti nhng g ng lm, m lin h nhiu hn vi
nhng g ng khng lm. Khi ti em chic t ca ti n cho ngi th
my v bo vi ng ta rng thng xe ca ti khng n, chc ti s rt
ngc nhin thch th nu ng ta ni: , t tht, ng quan tm n
chuyn ny l phi lm. Nhng nu khi ti yu cu ng ta sa li gim
thng xe ca ti, ng ta li thn mt t tay ln vai ti, mm ci v p:
ng tht s lo lng v chuyn sa thng , chc thi ngc nhin
thch th ca ti phi i thnh chn nn, mt tin tng. Ti cn ng ta
hiu r phn ct li ca vn v ti nng sa thng gip ti ca ng ta.
Thi nim n ca ng ta l iu rt ng hoan nghnh, nhng ch c
chng th cha . Ti sao vy? V chic t c to ra theo mt s
thit k hp l (tuy vic d phn y u xe ln cho thy c s
nghi ng cu quyt on kia ri) v mun sa cha n i hi ngi ta
phi c thng minh hiu r s thit k y.
iu r rng tng t, y l phn ln cc s vic u l sn phm ca
mt cng trnh thit k, hay t nht cng hot ng theo mt quy lut
u n (tuy c l khng c minh nh r) no . Mi vic dng nh
khng th no xy ra ch do tnh c, ngu nhin m thi. Khi ti thy au
ngc ti quyt on rng khng phi l chuyn tnh c, chng c
nguyn nhn cng chng c gii php. C th rng ng bc s ca ti
khng chn on c nguyn nhn, hoc ng ta khng th gi c
v mt gii php nhng ng ta (v ton ngnh y khoa) u on nh l
phi c mt nguyn nhn. Francis Schaeffer vch ra rng khoa hc
hin i vn c t trn nn tng l c cho rng trong thin nhin
c c mt h thng nh lut c th phn bit v tin on c. iu ti
cn cn nhiu hn ch l thi cm thng ca ng bc s. Ti mun ng
ta nhn din c nguyn nhn ch thc ca vn ca ti v tin
on mt cch hp l v khoa hc (cn c vo tnh u n nhn xt
c trn y) cch cha tr no c kt qu. Ti khng cho rng (m
cng chng c ai cho rng) triu chng bnh tt ca c th ti, ch l
chuyn tnh c, xy ra do may ri m thi.
Cng chng c mt l do chnh ng no cho rng cc triu chng
tm bnh (cch c x bt thch ng, ni lo s v l, v.v...) vn tc ng t
theo mt s thit k c sn, hn cc triu chng sinh l. Trong vi im
no , ngi lm cng tc khi o cn cung cp thng tin v cc quy
lut iu khin, sinh hot tm l, hu hiu. Nhng Rogers mun chng ta
khch l cc con bnh hng v bt c chiu hng no m cc cm
thc trong rut gan hng dn h. Quyt on nh nhng ngi theo
lp trng ca Rogers, l chng c quy lut ngoi ti no c th em p
dng cch ph thng m mi ngi u phi tun th, nu mun c
c sc khe thuc con ngi (i lp vi thuc th), i hi ngi ta
phi nhn mnh rng cc hot ng thuc ngi vn khc hn vi tt c
mi u khc trong thin nhin. im ti mun nhn mnh y l iu
hp l khi quyt on rng c mt thc ti ch thc bn ngoi m ngi
ta phi bit v phi theo ng nu mun kinh nghim c s hot ng
tm l hiu qu.
Ti xin nhc li hai im ti trin khai t trc cho n y. Th nht,
trong nhng n lc p ng cc nhu cu thuc ngi ca mnh, con
ngi c th b li thc ti sau lng. Th hai, c mt thc ti nht nh,
c tht, m con ngi phi thch nghi vo nu tht s mun p ng
c cc nhu cu ca mnh. iu cn nhn xt tip theo l tho lun v
s suy ngh nh hng nh th no n nhng g chng ta cm thy v
hnh ng. Nhng nh hnh vi hc cp tin trc xut mi iu g gi l
thc cht ra khi s suy ngh v ch ni chuyn v cc s kch thch ngoi
ti v s p ng ngoi ti m thi. Chc bn cn nh chng 3,
Skinner ch trng rng con ngi l mt con s khng v phng din
cm xc v l tr, v chng c g c ngha nguyn nhn xy ra trong
tm tr ngi ta c. ng ch trng rng nhng g ngi lm c th hon
ton do cc lc lng (v lch s cc lc lng) thc p ngi y. Trong
mt bn duyt xt rt hp dn v cc kinh nghim, Don Dulany thu
thp chng c v cch th no mt ngi gii thch ci th gii ca
mnh, nhng g ngi y tin l c trong th gii ca mnh, v nhng gi
tr m ngi y gn cho cc yu t khc nhau trong ci th gii ca mnh
nh hng, v ng ra ang iu khin, cch n c x ca mnh.
Ngi y h thng ha t tng ca mnh theo iu m ngi y gi
l l thuyt v s kim sot bng nhng d kin (the theory of
propositional control). Cc d kin m mt ngi p trong tm tr mnh,
v d nh nhng cu ngi y t ni vi mnh, trc tip kim sot iu
m cui cng ngi y s lm. Albert Ellis cn y ci lun c y tin
thm mt bc na v khng nh rng chng nhng cu ni trong lng
ca mt ngi (tht ra l nhng g ngi y suy ngh dn cha li) iu
khin, kim sot cch n c x ca ngi y, m cn kim sot, iu
khin c nhng cm xc ca ngi y na. Cch mt ngi nh gi mt
bin c no (iu kia khng khip, iu ny l tt p v.v...) quyt
nh cho cch ngi y s p ng bng cm xc no vi bin c y. Th
d, nu mt ngi thn yu (Nhn vt A) qua i, ngi cn sng (Nhn
vt B) bun ru. Ci g gy ra bun ru ? Phn ng ngi ta s bo:
Coi, th ci cht ca Nhn vt A lm cho Nhn vt B cm thy bt
hnh. Gi s cng chnh nhn vt y cht, nhng Nhn vt B li ght
Nhn vt A. Vy, cng mt bin c xy ra (Nhn vt A cht) li to
nhng cm xc tch cc, v Nhn vt B nh gi (t ni nhiu iu vi
chnh mnh) bin c y khc hn. Ni khc i, bin c xy ra khng h
iu khin cm xc, chnh cch nh gi bin c y mi iu khin cm
xc. Ellis gi thuyt ABC v cm xc: A (vic xy n cho bn) khng
iu khin kim sot C (cch bn cm xc); B (iu bn t ni vi mnh
v A) mi tht s trc tip chu trch nhim v C (cch cm xc ca
bn).
Tuy lun c trn y cn c tip tc bn ci, c nhiu bng c v
phng din tm l hc hu thun cho im th ba m ti mun a
ra chng minh th no s suy ngh ca mt ngi c lin quan ln lao
vi cch ngi y hnh ng v cm xc.
Kinh Thnh l uy quyn ti hu ca C c gio, hu thun cho nim tin
m cc nh tm l hc ni ng khi nhn mnh tm quan trng ca s
suy ngh: Hn tng trong lng th no, th hn qu th y (Ch 23:7).
Trong Ro 12:2, thnh Phaol khuyn chng ta ng rp mu i ny (l
mt thc ti gi di, khng c tht) nhng hy bin ha bng cch i
mi tm tr mnh. Cn lu l cu ni ny hm rng: (1) C th tin
rng cuc i theo ti ngh l mt thc ti gi to; (2) C mt thc ti
chn tht, m ti phi rp mu, noi theo; (3) Nu ti mun sp xp cuc
i mnh cho c trt t, ngay thng trc mt c Cha Tri, iu cn
thit l cn phi suy ngh nhng t tng n. Thnh Phaol vit trong
Eph 4:17: Vy, ny l iu ti ni v iu ti nhn danh Cha m rao ra,
y l anh em ch n nh ngi ngoi o na, h theo s h khng
ca tng mnh. Trong cu 18, ng vit thm rng tr hiu ca h
b lm cho ti tm. T tng sai dn ti cch n (hnh vi c ch v cm
xc) sai lm. Kinh Thnh cha y nhng cu cp tm quan trng ca
vic t tng ng. Vy th, r rng l nhng g chng ta ngh l v cng
quan trng.
Ti xin tm tt nhng g ni t u cho n y, nhng xin o ngc
cc im cho hp l:
1. Nhng g ti ngh nht nh lin quan vi nhng g ti lm v cm thy.
2. C mt thc ti ng, tht m ti phi bit r (suy ngh v n, tin
tng vo ) v phi n c x ng theo nu mun hng c s
an ninh thuc con ngi v sng mt cuc i thnh cng, c kt qu.
3. C th tin vo iu khng c tht, khng ng, v do , n c x,
v cm xc theo nhng cch s a n hu qu l cc nhu cu ca ti
khng c p ng.
Lun ca chng ny c th c vch r ch bng mt cu: Cc vn
thuc con ngi bt u do mt nim tin sai lm, dn ti nhng cch
n c x, nhng cm xc khng khin tha mn c cc nhu cu
thuc con ngi su xa ca chng ta. Hy suy ngh v vic b va b
cm d. c Cha Tri tng phn dy l c mt cch n no vn b
cm on. Hy v mt vng trn v gi l ci th gii m c Cha
Tri thit k, tr liu cho va. n tri cm l mt hnh ng nm
ngoi vng trn. Bn cht s cm d ca Satan l khuyn khch b va
t ni vi mnh mt cu sai s tht, ri tin vo mt iu gi di: Cc
nhu cu thuc ngi ca ti c th c p ng tt hn, ti s c gi tr
nhiu hn, nu ti vt khi vng trn ca c Cha Tri. Trc khi tht
s n tri cm, l t nhin l b on ght cc gii hn m vng trn
vch ra, v b tin rng cc nhu cu ca mnh s c p ng tt hn
pha ngoi vng trn. Th l b tng tri vn on ght. Ngay khi ri
khi vng trn vng li (do t tng sai lm ca b dn n ch hnh
ng) b chng li cc tiu chun ca c Cha Tri thnh khit; l
ng i hi s vng li ca b, v vy b tng tri vn mc cm
phm ti.
Cc vn on ght, mc cm phm ti v xao xuyn lo u dng nh
l ba tnh trng mt trt t chnh n tng bn di tt c cc vn
thuc con ngi, v chng s d c l v chng ta c nhng t tng
khng ng (xem Gin I). Chng ta tin rng iu c Cha Tri ban
cho mnh cha phi l tt nht, hoc l nhng ngi cha ngi m
khc nghit, mt ngi v lnh lng, mt ngi chng khng c tnh
thng, bnh tt thuc th, hoc bt c iu g khc. Chng ta on ght
iu c Cha Tri ban cho mnh. Khi chng ta khng vng li c
Cha Tri bt ly iu Ngi khng cho php (ly d ngi bn i kh
a), chng ta sa vo tnh trng mc cm phm ti. Khi mi s trong cuc
i chng ta u theo ring chng ta, v chng ta nng cy vo
chng c hnh phc, chng ta lo s rng ngy mai, mi vic c th
tr thnh ti t, cho nn chng ta au kh v xao xuyn u lo. Tt c u
bt u vi s suy ngh sai lm v cch lm sao p ng cch tt
nht cc nhu cu thuc ngi ca chng ta. Chng ta tin rng mun
c hnh phc, chng ta phi sp xp cuc i mnh theo mt cch th
no , chng ta cn c mt s iu g , v chng ta nng nc i hi
cho k c nhng iu . Chng ta tht bi trong vic tin cy vo c
Cha Tri thng yu, v hn, s p ng cc nhu cu ca chng ta.
Nhim v u tin ca ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh, l
nhn bit cc nhu cu thuc ngi cn bn ca con ngi ( ngha v s
an ton), ri nhn din t tng sai lm v cch p ng cc nhu cu y,
tc l iu a ngi ta ti ch, hoc l c cch n nt ti li (nh
th vn l mc cm phm ti), hoc l c nhng cm ngh ti li (on
ght hay xao xuyn lo u). Nhn cch con ngi ta s khng th hot
ng m xui khi c s hin din mc cm phm ti, on ght hay xao
xuyn lo u. Mun dt khot g c mt ngi thot khi cc vn
y, chng ta phi nhn din v sa li nhng qu trnh t tng khng
ng lm ny sinh vn , nhng t tng rp theo mt quan im sai
lm v cch p ng cc nhu cu thuc con ngi v thc hin iu ,
l phn chnh ca cng trnh khi o vy.
Vng trn tiu biu cho th gii ti ang sng trong . Ti thch B (th d
l tin bc) v ti nng cy vo n p ng cc nhu cu ca ti. V
ti khng th kim sot trn vn c vic chng hay ngy mai ti s c
B hay khng, ti m ra xao xuyn lo u. Ti ght #2 (th d nh mt
ng chng kh thng), v t chi, khng chp nhn ngi nh iu
m c Cha Tri yu thng cung ng cho ti bi v ti tin sai lm rng
mnh cn mt ci g khc tr thnh c gi tr. Do ti m ra on
ght. Ti tin l mnh cn Y (th d nh mt ph n khc), do , ti bc
ra khi vng trn ca nhng g cung ng cho ti c n. Nh vy l
ti phm ti. Cch cha tr cn bn l hc bit hi lng vi nhng g
thuc v ti trong vng trn.
Chng 8. G MNG NHN RI
Cho n by gi ti khai trin khi nim v con ngi c nhng nhu
cu v bn lun v nim cn bn v s suy ngh. Ch ch ca ti
trong chng ny l xt xem, ngi lm cng tc khi o sau khi c
trang b vi nhng nim cn bn nh th, s lm sao thu hiu c
cc u dy mi nh, rc ri ca cc vn mnh phi i u trong vn
phng khi o.
Mt b m than phin: Ti yu con gi ti, nhng ti mt kin nhn
vi n. Nhiu khi ti nh n d di trong cn nng gin. Ti bit nh
vy l sai. ng mc s tng bo ti nh th v yu cu ti ng nn nh
vy na. Nhng ti vn lm iu . Tht l khng khip. Mt ngi
khi o theo Kinh Thnh, khi nghe b m bi ri kia k chuyn, chc
phi bt u t nh: B ny c nhu cu su xa mun t xem mnh c
gi tr y. Mun p ng nhu cu , b ta phi p ng hai nhu cu
ph thuc, l ngha v s an ton. Du sao, b ta cng ngh sai v
cch tha mn cc nhu cu y; b ta ang nng cy vo nhng iu sai
lm. Ti bit tt c mi iu by gi ti phi lm g?. Nhim v ca
chng ny l lp bng h su ng k ngn cch gia tin v vn
. Mun lp y ci vc su i hi trc ht phi tho lun v giai
on pht trin u tin ca tr con. Gia thi th mng vi ci hin ti
cp tin, vn xem vic dn thn thm st phn lch s pht trin nh
khng cn cn thit (nhng nhiu khi hu nh cng lu di bng) bng
bn mi nm lu lc trong ng vng, vic nghin cu nhng thnh
phn to ra cc vn thuc con ngi c th xem nh tri ngc vi
kiu mu ca Thnh Kinh. Phn ng chng ta u hon ton b lc lng
vi phng php tr liu c truyn l thc hin mt chuyn hnh trnh di
dng dc tr v thu u thi, bi tm ci mu cht trong v thc tr con
ang nm gi cha kha ca nhng ri lon trong tui trng thnh ca
chng ta. Cc tm l gia theo tm c thuyt, tm hnh hc, tr liu thc
t, Rogers, hin sinh ch ngha, Mowrer, khi o tm thn, v nhiu
ngnh khc na quyt lit chng li n ca phn tm hc chnh
thng l nu khng c phn nghin cu chi tit v ni dung lch s (c
xem l c trch nhim vi cc cm xc tiu cc, nhng iu dn nn
trong v thc), th cng khng th c nhng thay i nhn cch c
ngha xy ra. Kinh Thnh c y chn l gii phng ni rng chng ta
khng phi lm n l cho qu kh; chng ta tr nn n l ca ng
Christ, ng gii phng chng ta khi nhng xch xing ca bn tnh
t li. Cha chng ta c quyn nng k diu cch mng ha i sng
con ngi. Ngi bt ly ng Phier nng ny, hung hng bin i ng
(m theo chng ta c bit, l chng cn g phi phn tch thu u thi
ca ng) thnh mt con ngi tuy vn cn rt cng quyt, nhng by
gi l mt mu ngi cha ht sc kin nhn c chng minh qua hai
th tn ca ng. S Ging l hai trng hp bin ha ng ghi nhn
khc: t mt con ngi thch tr th (Lu 9:54), v nhiu tham vng (Mat
20:21), ng c bin i thnh v s nhu m ca tnh yu thng.
Nhn cch ca ngi ta c thay i sau mt thi gian ngi y vi
Cha Gixu. Danh sch nhng mu ngi ti li c ghi li trong ICo
6:9,10 rt di v khin nn lng. Thnh Phaol nhn xt: trc kia (th
qu kh) anh em t na cng c mt i ngi nh th. Nhng con
ngi y i thay bng cch no?. Bng cch n vi Cu Cha v
gp c quyn nng ca Ngi tr thnh ging nh hnh tng Ngi.
V s li chng c th c nhng ngi nghin ru, ni di, lng gt,
nhng ng chng nng tnh, v.v..., khng nh s tht v quyn nng oai
nghim ca c Cha Tri thay i su xa nhn cch con ngi.
Mt ngi lm khi o theo Kinh Thnh s bc vo nhim v vi lng
tin quyt vo cc chn l y phn khi y. Nhng ngi y cn cn
nhiu hn th na. Ngi y cn bit chnh xc vn g, ngn tr
thn ch ca mnh khng tng tri c quyn nng bin i ca c
Cha Tri. Ngi y bit rng s bin ha xy ra c l nh s i mi
tm tr (thn), bng cch suy ngh nhng t tng ng, xy dng trn
s thc hu ca c Cha Tri. Ngi y s cn phi bit chnh xc thn
ch mnh suy ngh g khin phi gp rc ri. M mun thu hiu thn ch
ang ngh g, th iu cn thit l phi bit c ngi y hc tp suy
ngh nhng tng c th no v cch p ng cc nhu cu ca mnh.
Lch s tr thnh quan trng khi n gp phn gip ta thu hiu v hin
ti, hay chnh xc hn, l t tng sai lm hin ti, n ng sau cc vn
n c x hay cm xc.
Trong nhng nm u tin ca cuc i, tr con pht trin mt n tng
tng qut v th gii, c bit l th gii ca con ngi. Con ngi tt
lnh, t t, con ngi gy tn thng. Con ngi yu thng. Con ngi
lm mt l. Khi ngn ng pht trin, nhng n tng cha c ni ra v
c tng qut ha c mc ly li ni do , cng pht trin t
tng hay nim tin. Th gii c nhn thy bao qut, khng phn bit.
Tr con c khuynh hng nhn tt c mi ngi nh cng c nhng bn
tnh tng t, nh l ngi ln c ngha trong cuc i mt a tr.
Chnh trong ci th gii ngi nh n nhn thy m a tr ang tng
trng phi hc cch th no p ng ci nhu cu su xa ca n v
ngha v s an ton. Ch 22:5 dy rng s ngu di vn buc vo lng con
tr. Tr con t nhin tm cch ring ca n p ng cc nhu cu m
khng hng v c Cha Tri. l s ngu di. V chng h c nhng
con ng no nh vy c. Tr con vn ngu di. Chng c a tr no
bit tm kim c Cha Tri, c cc con ca bn ln cc con ca ti. Tr
con tip nhn ci chn l m Satan ni di vi b va, l: ngi c
th t mnh p ng ly cc nhu cu ca mnh mt cch tt p hn; t
quyt nh ly mi hnh ng ca mnh; hy t lo liu ly; phi nng nc
i cho k c mi s theo bn thch, nu mun c hnh phc. Bn
tnh ti li gy hu qu cht trong tm tr tr con ngay t thu s
sinh. Cch n c x ca tr con che y cho ngh ca chng: Ti ch
tha lng khi no ngi ln lm theo nhng g ti vi vnh. Khi tr con
bit i chp chng ri n tui i hc, tm tr n hnh thnh nhng quyt
on v cch p ng tt nht cc nhu cu ca n l t xem mnh c gi
tr Phi chi ti c chic xe p chin nht trong khu ph; phi chi m
cng chu ti hn thng em ti; phi chi ti thng c vn c
v.v...Dng nh y l trng hp m cng vi thi gian tri qua, tt c
mi ngi u pht trin mt nim tin tng qut hnh ng, s iu
khin hu hiu mi cch n c x ca mnh. Adler gi y l c tng
tng hnh ng hay hng dn, mt nim tin v cch tt nht b
lp s thua km, khim khuyt ca mnh m mnh nhn thy, mt
nim tin c nh hng nhiu n nhng g ti lm hay khng lm. Tim
Lahaye c vit li mt ti liu l th v cc tnh kh khc nhau, lm sng
li ci khi nim ca Hippocrate rng mi ngi chng ta vn c mt
kiu nhn cch tng i nht nh. Phn ng cc bc cha m u ng
, rng mc du cc phng thc dng dc ging nhau, tr con pht
trin nhn cch ca chng mt cch c o, c c nhn ha cao .
Khng cn bc vo mt cuc tranh lun v cch nui dng bn tnh,
ti t hi phi chng mt phn trong cch gii thch cc kiu nhn cch
khc nhau vn nm trong vic thu hiu (1) Cch tr con nhn nhn th
gii ca n nh th no, v (2) iu m n tin l phng php tt nht
tc ng vo th gii y hu p ng c cc nhu cu ca n. Ch
cn mt kinh nghim duy nht v mt vt thng au n, c th y
cho a tr mn cm bit rng ngi ta gy tn thng. Cch tt nht
di chuyn trong th gii y dy nhng con ngi hay gy thng
tch, l phi thn trng. Hu qu ca vic chng bao gi chu lin h tip
xc thn mt v ci m vi tha nhn, l a tr y chng bao gi tng
tri c nhng nim vui nng cao tinh thn con ngi nh s quan tm
chm sc v thn mt vi nhau. C l y l mt loi bi cnh sn sinh
ra ngi c tnh kh u bun, chng bn tm ti ai c, m Lahaye m t.
Hai im ti quan trng cn thu trit l, trc ht, mi ngi u c
khuynh hng nhn thy th gii loi ngi mt cch v thc (t ra l th
gii ca nhng ngi gn gi vi chng ta) nh c c khun m
chng ta hc bit c t tm b, v hai l, chng ta m p mt nim
tin cn bn v khun mu n c x no l thch hp cho th gii ca
mnh p ng cc nhu cu thuc on ngi ca mnh. n mc no
m nim tin l sai lm th chng ta s gp cc vn trong i sng.
minh ha cho t tng ny, ti xin tr li vi b m b mt bnh tnh
i vi con gi mnh. Trc khi b ta bc vo vn phng ca mnh,
ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh vn bit r b ta c nhng
nhu cu thuc ngi su xa, rng rt c th l chng khng c p
ng tht tt (rt t ngi n vn phng khi o ni mnh c hi
lng n mc no), do , chc b ta phi hnh ng theo quyt
on sai lm v cch p ng cc nhu cu y. Nhng cu hi n
gin, trc tip do s hiu bit s ng ca ngi lm cng tc khi o
c th khin cho b ta tit l c nhng thng tin thch hp sau y: m
b ta thuc loi ph n lnh lng, chng yu thng ai v cng khng t
ra nim n vi ai. Cha b l mt ng ba phi, v t khi nh. Cn c vo
my s kin him hoi cng a n kt lun kh r rt rng th
gii th u ca b ta vn khng c tt p lm.
Lot cu hi tip theo s ch trng vo nhng mu mc c x m mt
a tr sng trong th gii c th tin l hu hiu nht p ng cc
nhu cu ca mnh. Khi c b ln ln, rt c th c s khm ph ra rng
nhng hot ng duy nht nhn c s ch ca mi ngi l dc
ht ti nng ca mnh, qun l kho lo mi sinh hot ca cu lc b
t chc nhng bui hp mt trong xm, chm ch hc hnh chim
c th hng cao. V nh th c y tin rng: Ti s cho l mnh c gi
tr nu ti bit thu xp mi vic, bi v iu duy nht ti c cha m
ti tn thng, l phi m ang mi vic. Sau , c ly chng m vn
mang theo s quyt on sai lm . C l c chn mt ngi chng
d tnh m c tin l mnh c th iu khin c. Qua mt thi gian,
dng nh c rt thnh cng trong vic thu xp trong gia nh v cm
thy tng i an ton; tuy khng c c tnh yu thng v iu kin
ca ng Christ trn ngp trong lng, c vn thc c mt p lc
mnh m khin c tip tc chng t l ngi m ang duy tr s an
ton cho mnh. Ri mt a con gi ra i. C b c p yu trong vng
tay m, mm ci vi m (l ngun lng thc) nhiu hn vi bt c ai
khc, khin b m cm thy mnh m ang mt cch tuyt vi trong vai
tr mi m v c an ton trong hnh phc.
Nm thng tri qua, b m ngy cng cm thy bi ri chng hng v
cch c x ca con gi mnh. C ta khng ch n b nh ng phi
c. V nhiu phng din, c ta khng c x ng nh m mong
mun. C l ngi cha chng gip ch g c, v v tnh bo rng dng
nh c gi tr thnh bt tr, hoc c khi cng ch trch hnh ng
ca ngi m na. B m cm thy b e da. B ta hnh ng hi qu
mc, t ra lo s, chn nn, gn nh lon tr. S vic y, l ngi m
c nhu cu v an ton. Mi mt hnh vi c ch sai lm ca con gi u
dng nh thch thc tnh m ang vun vn ca b m, v v s an
ton ca b ta vn b gi cht trong s m ang ny ca b, cc nhu
cu thuc ngi su xa ca b ta cng b lin can. Tt c nhng iu
s d c, l do mt nim tin sai lm v di dt v cch lm th no c
an ton. Cho nn, b ta li n lc gp i kim sot con gi. Ti c th
tin on l con gi cng chng li mnh m hn vi phn p lc c
gia tng , nn ngy cng tr thnh bt tr hn. B m bt u cm
thy khng chu ni v bin thnh mt ph n hu nh l b cung tr,
l tnh trng tri ngc vi mt ngi du dng m ang m b ta mun
t ra. Trong cn tuyt vng, b gin d tn cng vo chng ngi vt
ngn tr b p ng nhu cu ca mnh, l c con gi bt tr, v do
m vn ny sinh ra.
Nowrer c ni v nghch l ca ngi mc tm bnh Ti sao ngi ta li
c cch n c x, r rng l khng th no to ra c cc kt qu m
h mong mun? Ti tin rng cu tr li kh r rng: v h ang tin mt
li ni di, mt s quyt on sai v cch lm sao p ng cc nhu
cu ca mnh, v lun lun n c x theo cch quyt on y. V i
sng tm l ca h (t xem mnh c gi tr) b e da, h khng ngng
theo ui nim tin ca h. Nhng bi v h sai lm ngay trong t
tng, cho nn cch c x ca h s khng a ti vic c tha mn
c nhu cu.
Ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh c th ni g vi ngi m
tuyt vng? B cn cm thy c an ton. B hc tp cch cm
thy c an ton, l phi thu xp mi s cho u vo y chng t
mnh l mt ngi vn kho m ang, ng c tn thng, khen
ngi. Trc ht, l nim tin ny hon ton sai lm, v chng ta s tho
lun vn y ra sao. Th hai, nim tin ca b khng kin hiu. N
a b ti ch c gng iu khin, kim sot con gi mnh. Ti xin hi,
khi b rn dy con gi th b ang c gng p ng cc nhu cu ca ai,
ca c ta hay ca chnh b? R rng l ca bn thn b. Do con gi
b cm thy c ta b b li dng, m s tht qu ng nh vy. C ta
cm thy s d b mun cho c ta tr thnh ngi tt, khng l v c ta,
m l v chnh b. iu cng gp phn khin cho c ta cm thy
khng an ton. C ta hc bit phi bo v s an ton ca mnh bng
cch chng li b; bng cch khng tham d vo mt mi lin h trong
c ta b bin thnh mt vt ch khng cn l mt con ngi na.
Vy b c thy chnh cch hnh ng theo nhng g b tin tng hon
ton v hiu qu trong vic lc no cng mun con gi mnh quan tm
n b. Nhng nhn ra nh vy vn cn li cho chng ta mt vn
khc cn xem xt: nu cch p ng nhu cu v an ton ca b
khng kin hiu, th phi lm sao? Cu tr li ty thuc vo nhn xt u
tin ti nu ra: nim tin ca b l hon ton sai lm. Ngi ta khng
th no to ra s an ton cho mnh bng cch iu khin, kim sot hu
hiu mt ngi khc.
n y, phi c phn tho lun v nhu cu ch thc v mt tnh yu
thng v iu kin, tip n l phn trnh by Tin Lnh v tnh yu
thng ca c Cha Gixu Christ. Ti xin nhc rng ni cho ngi thn
ch bit r iu g l sai lm qua hnh thc dy d, th cng tt. Tuy
nhin, vic thuyt ging ngn nh vy c hai nguy c: (1) Ngi thn
ch c th l l v cho s ch tri dt i ch khc, v (2) nghe chn
l do mt ngi khc ni ra th km hiu qu hn l chnh mnh c
nhn thy chn l . Nhiu khi phng php ca Socrate nhm hng
dn ngi thn ch t khng nh nhng kt lun ng, c sc xm nhp
mnh m hn i vi thn ch mnh. Nhng vn v k thut cn c
tho lun y hn trong mt dp khc.
H c bao nhiu ngi, th cng c by nhiu cch tin tng sai lm t
nh khc nhau. Th nhng ci cng thc cn bn ny l bt bin: Ti tin
rng mnh s cm thy c ngha (hay c an ton) nu.... Khi ngi
lm cng tc khi o in xong y cu ni y, th c th gii ngha
cho thn ch vn m ngi y ang gp.
Ti xin nu ra mt th d minh ha th no nhng mng nhn ri rm dt
nn bi hai nim tin sai lm (Cc chi tit v trng hp c nghin
cu v a ra hc hi y vn c thay i i phng nga s
nhn ra cc nhn vt. Khi bn c cc th d minh ha y, xin tin chc
l ti khng h ngy m ch n mt ai m bn tng). Mt thanh
nin ba mi ba tui, n xin ti gip v mt vn nghim trng l
anh ta b chng bnh ni di kinh nin. Theo quan im Kinh Thnh, ti
phi dn cho vic ni di l ti, ch khng phi l mt triu chng ca
bnh tm thn m thn ch ti khng phi chu trch nhim. Cng tc
khi o khng ch l mt qu trnh nhm qu trch ti li v khuyn
ngi ta phi sng chn tht sung m thi. L d nhin y l hai yu t
phi c bao hm trong bt k mt n lc khi o no t nn tng
trn Kinh Thnh. iu l th ng ghi nhn l ngay trc khi thnh
Phaol khuyn chng ta hy mc ly ngi mi v cha s ni di ( Eph
4:24,25), th ng cp n vic phi i mi tm ch mnh. Ngi lm
cng tc khi o theo Kinh Thnh phi mun i vo c tm tr thn
ch mnh xc nh xem ngi y ang suy ngh g, khin ngi y
ang gp vn rc ri nh vy. Nu nhn cch ca bn vn to bo v
mnh c th qu trch ci ti y cch mnh m m s ni di r
rng c gim bt i, th bn vn cha gii quyt c vn . Phn t
tng sai lm vn cn v chng c thay i g c.
Phn lch s ngn ngi thu thp c t ngi thn ch gm c mt s
thng tin thch ng sau y: Anh ta l ngi con trai t trong nm ngi
con trong gia nh; cha anh ta l nhn vt cm quyn trong nh, nhng
anh ta nh l mnh khng h c tip xc nng m vi cha. M anh ta
l mt ngi trm lng, du dng, rt cng chu anh ta. C l b c phn
no cao con trai t ca mnh mt t, xem anh ta l a con c
bit. Tiu chun cu ton ca ngi cha (v s trng pht nghim khc
dnh cho s bt ton), kt hp vi thi ca b m cho rng thng t
nh ti chng h lm g sai quy c trnh by trc anh ta mt th gii
trong s khen ngi tn thng hon ton ty thuc vo cch n nt
khng t vt, khng ch trch c. Nu anh ta lm li, cha anh ta s
trng pht anh ta vi thi gin d nh in cung v t ra tht vng.
Nu m anh ta thy anh ta c cch n sai quy (v nu cch n
qu r rng khin b khng th hp l ha n, cho l li ca mt
ngi khc c) th b tht vng v au kh ra mt. Vy nim tin tng
dn dt cho anh ta tr thnh l: Ta s l ngi khng b ch trch nu ta
trn vn hon ton. Nu ta bt ton, ta c th gi c khi b ch
trch bng cch khng tha nhn s bt ton, do , khi phi rc ly
s khc t gin d (ca cha) hay ci nhn tuyt vng au bun (ca
m).
V nim tin sai lm ca mnh, gi y ngi y phi tng tri vn mc
cm phm li. Anh ta phi ni di bo v s hon ton khng t vt
ca mnh, nhng ni di nm bn ngoi vng trn i sng m c Cha
Tri hoch nh. Anh ta cng gp vn on ght, nht l i vi bn
thn, v khng th sng hon ton trn vn c. Thay v chp nhn
mnh l mt ti nhn c c Cha Tri nhn t thng xt yu
thng bt chp cc ti li ca anh, anh ta cng on ght su sc hn
na bt k mt du hiu no v s bt ton, v chng e da s trn vn
hon ton khng t khng vt ca anh ta. Xao xuyn lo u cng l mt
vn . Anh ta vn bit mnh bt ton v on ght n; anh ta phm
ti ni di che giu cch n , c t vt, ng ch trch ca mnh. Anh
ta lun nm np lo s mnh s b lt mt n, nn tri qua ni lo u,
kh chu, khng c thoi mi su xa. Xin lu th no mt nim tin
sai lm, di dt, to ra ba gc r ca cc vn thuc ngi: mc
cm phm ti, on ght v xao xuyn lo u.
Cch phn tch trn y khng nhm gim i tnh cch ng ght ca ti
li qua vic khen ngi bng cm thng, thng hi i vi ti nhn b i
x sai lm. Tri li, n l mt n lc nhm lm sng t hn mt gc cnh
ca ti li ton din - nhn thu sut c tng bng ngm - y tng
bng ngm l s ni di - hu thy c phn nn tng ca n chnh l
t tng sai lm ti li. Phn chn on trong qu trnh khi o phi
by ra trong cc nim tin tng sai lm hu thun cho cch n ti li.
Cch cha tr gm c vic dy d nhng nim tin ng n, khuyn bo
cch n ph hp vi nhng nim tin ng, v nhn din nhng cm
thc nh nhng, thoi mi m np sng ng n to ra.
Phn Ph Lc.
Ti xin phc tho bng hnh thc b cc tm gn ba trng hp cc
bn nghin cu khi qut. Xin c vn c trnh by, nhng s quyt
on, v phn lch s, ri trc khi c vn gc v cc nhn xt, hy
th xem bn c th in vo cho y cu dnh cho tng cn bnh
mt: Ti s t xem mnh c gi tr nu... Hy c gng nhn din mt
nn tng cho s on ght, s xao xuyn lo u hay mc cm phm li.
A. Vn c trnh by: xung t trong i sng v chng: gy trong
mi lin h thng cm nhau.
Cc quyt on: Chng khng yu thng v, v v cng chng u
phc chng v chng ai tin rng theo ng vai tr nh Kinh Thnh dy s
t c kt qu. Mi ngi u tm mt cch no c gng p
ng nhu cu ca ring mnh, bng cch c x th ch, lnh lng. Vn
then cht l s suy ngh sai lm.
Lch s: V: c trng dng trong mt gia nh c cha nghin ru v
hip p v. Chng h bit s an ton t mt tnh thng vng bn ca
ngi cha. ng ta ha rt nhiu m thc hin rt t.
Chng: c trng dng trong mt gia nh m ngi cha rt nghim
khc, cng rn qu ng, cn b m th yu ui, ngoan ngon. Thng
nh l mnh tng b nh p tn nhn (ch v c x sai quy nh mn)
trc mt bn b. T th vi mnh: Sut cuc i ta, s chng cho ai
iu khin, kim sot mnh c.
Vn gc:
V: TIN TNG SAI LM: Ta cn c (chng t ra tnh yu, mn cm,
m ta cha bao gi c c. Nu chng ta chng lm g cho ta, th u
chng t ta khng c yu thng, vy l ta chng c gi tr g c.
ON GHT: V mt tnh cm, b buc cht vo ngi cha, v rt on
hn ng ta. Trong hin ti, ang tm cch b tr cho vn ca qu kh:
s on ght khin k bm cht vo vn trong qu kh. On ght
chng v cch n c x v cm, m theo h thng tin tng ca b, l
e da cc nhu cu thuc ngi su xa nht ca b.
Chng: TIN TNG SAI LM: Ta ch c th xem mnh l n ng (c lp,
quan trng, v.v...) nu chng bao gi ta chu bt k ai c.
XAO XUYN LO U: S b thng tr, chi phi.
ON GHT: cha v nh n mnh v v v mun iu khin, kim sot
mnh (i hi c hn, v.v...)
Trong khi c hai ngi c nht nh c x ng theo nhng nim tin sai
lm ca h, th c hai u mang mc cm phm ti. V c tip tc to
nhiu p lc hn v tr thnh ngi li ko tuyt vng thc hin c
vic iu khin chng. Chng th chng li i hi ca v, bng cch
tc gin rt lui, cui cng phm ti ngoi tnh t chng minh cho bn
thn thy rng mnh khng h b v iu khin, kim sot.
Tt c nhng ln chuyn tr trao i vi nhau u b bin thnh mt n
lc mun thay i ngi kia nhm p ng cc nhu cu ca ring mnh:
ng phi t ra mm mng vi ti ch! Xin b ng c tm cch iu
khin, kim sot ti.
CC NHN XT
1. Phng php phi-C c gio c th gip ch c phn no: ngi
chng c th thy t ra mm mng vi v khng c ngha l cho v
iu khin, kim sot mnh, nhng tri li, l cch chn la ca mt
ngi chng c trch nhim v chnh chn, trng thnh. C th ch cho
ngi v thy v lnh lng ca ngi chng khng phi chng c
khc t, chi b g v, nhng ng hn l mt phn ng i vi cc nhu
cu ca ng ta m thi. Bng cch thay i cch tip cn ca b v
(ng i hi g c), c th khin ng ta c t do t ra mm mng.
2. Nu mt phng php nh vy c tc dng, th vn ch thc vn
cn : b ta vn l thuc vo chng c an ton, cn chng th vn
khng mun chu khut phc mt uy quyn no c. Nim tin sai lm vn
tip tc gy rc ri bt c khi no ngi chng hoc ngi v khng t
c iu mnh mong mun theo ring.
B. Vn nu ra: S ni lon ca tui thiu nin: mt cu trai mi by
tui ci ln vi cha m, mun b nh ra i, b hc, tm vic lm v thu
nh ring. C ni phi tri, xp t th no, cu ta cng khng nghe.
Cc quyt on: Thiu nin u tranh tm ngha bng cch c x ti li
(khng vng li cha m) nh vy, l v c t tng sai lm.
Lch s: Cha c kh nng, c lng yu thng, lm ch gia nh; m du
hin, mm mng, tt bng. Cha m qu nung chu thn ch (cu t
trong gia nh c bn con). Gip cu ta trong mi quyt nh. Thn
ch tin Cha nm mi hai tui - st sng v Cha, cho n sau ngy
sinh nht th mi su. Cuc ni lon c tng dn sut mi bn thng
qua, cho n mc hin ti.
Vn gc:
NIM TIN SAI LM: Mun c gi tr, mun t mnh knh trng mnh, ti
phi chng t con ngi ring ca mnh - iu c ngha l chnh ti
phi t quyt nh ly mi vic thay v theo quyn lnh o ca b ti.
ON GHT: Cha ti, v ng a ra qu nhiu li khuyn (ng).
MC CM PHM TI: Hnh ng ti li chng li cha m. Nhiu ln c
gng sa i, nhng li tc gin mi khi thy cha khuyn bo thm (
ngha ca cu ta b e da). Cch c x ca cu ta hon ton ph hp
vi cc nim tin ca cu ta. Lm theo nhng iu cha cu ta khng h
gi s xc lp ngha ca cu ta theo nh cu ta tin.
Cc nhn xt: Mun chp nhn cha m l nhng ngi c c Cha
Tri t , hng dn cu ta sng mt cuc i c ngha, i hi
mt tiu chun khc v ngha: cuc i con ngi s d c ngha l
nh bit thun phc ch c Cha Tri.
C:Vn nu ra: Sa st (tinh thn) thanh n hai mi ba tui: Ti t
ght mnh, mt mi, vc dng ca ti, nhn cch ca ti, tt c mi th.
bc l ngh mun t t.
Cc quyt on: C ta cm thy trong tnh trng hin ti, c ta khng
c ai yu thng c. T trn i bng cch rt lui, chng tip xc vi
ai c ri bun chn, sng tht thng, v v, chiu l, cho nn ngi
lm cng tc khi o phi t hi xem cc triu chng ca c ta tht ra
l mun c ngi ta ch n mnh hay mt cch p ng hp l vi
ni tht vng v cm bit s v gi tr khng th trnh n c ca mnh.
Cn lu v chuyn t t: khi ngi thn ch vn cn b khch ng v
tm tr cn bi ri, cha n nh, th ngi y cha chu b cuc (cha t
t). Nu c nh t t th hu nh l (hnh thi) ca ngi ang b li
ko m thi.
Khi ngi thn ch tr thnh ch trm lng ngoan ngon chu cng tc,
th nguy c li cng cao hn, bi v cch c x nh vy phn nh thi
tuyt vng. Nhng ngi nh th rt cn c nghe thng ip v hi
vng ca Kinh Thnh (ICo 10:13).
Lch s: Vn l ch vt con xu x t nh; c cc vn vi mu da,
rng, mt, mt, mi, tc tai. Vn l anh, ch em sanh i, mi ngi u
c sc thu ht bnh thng. B chi t bi nhng ngi hay dm ng tc
mch tru chc (bn ra tn vo, ni chi v.v...) khin c ta ngh rng
mnh khng c ai chp nhn c. Vic cha m khen ngi tn thng li
b c ta xem ch l b bt buc ch khng tht lng. Ngy cng lm vo
tnh trng suy sp, sa st tinh thn su xa hn; khng c du hiu thot
khi tnh trng y, nh cha m c ta vn hy vng.
Vn gc
NIM TIN SAI LM: Nu c ai chp nhn (khen ngi, tn thng) ti
phi p , gii dang. Ti ch c an ton nu c chp nhn v
nhng iu tt p, ti gii ca mnh. V ti khng c c nhng iu
tt p, ti gii , ti khng bao gi c an ton. Chng c hy vng
no cc nhu cu ca ti s c p ng c. Con ngi ti k nh
cht.
ON GHT: Nhng ngi hay dm ng v li ch bai, chi b mnh; on
ght cha m v min cng buc phi t ra yu thng mnh; nhng
nhiu nht l on ght din mo vc dng ca mnh - do hc tp
t on ght bn thn.
Cc nhn xt:
1. Ngoi C c gio, nhng li khuyn khch hy t chp nhn bn
thn tht s l bu kh nng ca tinh thn nhn bn: Bn cng tt lnh
cng nh bt c ai khc. c chp nhn th cha . Ci nt nh
cht ci p tuy l nhng nim b ch, nhng vn khng thay i
c s kin b ngoi xu x bao gi cng b cch phn ng ca tha
nhn gy au kh.
2. Ch c vic nhn bit rng c mt c Cha Tri yu thng ang cm
quyn kim sot tt c l c th em n an ton cho con ngi m thi.
C c gio cung cp c mt nn tng hu l chng ta ni Cm n
Cha i vi mi li ph phn tiu cc; khin ngi ta thnh tht chp
nhn bn thn.
Chng 9. BUC THN CH CA BN PHI CHU TRCH NHIM: V
IU G?
My nm gn y, lun thng nht ca nhiu loi phng php khi
o mi, l phi nhn mnh trn trch nhim c nhn. William Glasser
dnh c chng m u quyn Thc t tr liu (Reality Therapy) bi
bc nim ca Freud v tt nh thuyt. Freud ch trng rng con
ngi ta vn b cc lc lng tm l t bn trong li ko mt cch tuyt
vng khin h hnh ng theo nhng kinh nghim c t thu u thi.
Cho nn, theo Freud, c th ni rt ng v phi l rng tai ha ca tm
bnh, s ri lon tm l, l iu m ngi tm bnh phi au kh mang
ly, vn khng phi l trch nhim ca ngi y. Cng vic ca ngi
cha tr l phi thng cm chp nhn cch c x bt thch hp ca ngi
y nh l hu qu cn thit ca cc p lc vt ngoi tm kim sot ca
con bnh, v cung cp nhng nh hng mi m khin trit tiu cc hu
qu bnh hon ca cc nh hng c. Hu qu r rng ca t tng ny
l ct i trch nhim v cch c x ca con bnh. Skinner cng l ngi
theo tt nh thuyt t nhin nh Freud (c khi cn dt khot hn c
Freud na). Thay v chuyn trch nhim t con ngi sang cho mi
trng vy quanh ni tm, ng nh li ngun gc ca mi s kim sot
con ngi do mi trng vy quanh bn ngoi. Trong c hai trng hp,
con ngi b tc ot ht phm cch c quyn hnh ng c lp, do
, v phng din lun l hc, s khng th b cho l c trch nhim v
cch c x ca mnh.
phn ng li loi t tng ny, Glasser dn u mt vi tm l gia th
tc him hoi, ku go phi ti to s nhn thc v tm quan trng
ca trch nhim c nhn. Phi buc con bnh chu trch nhim v nhng
g ngi y lm. Hy ch ra s chn la gia mt trong hai iu, gip
ngi y nh gi cc thnh tch tng i tt ca h, ri giao gnh
nng v vic la chn con ng phi theo cch thng thng cho thn
ch ca mnh. Phi khuyn mt b v hay cn rn hy thi cn rn,
khuyn mt ng chng hay ch bai hay thi ch bai; bo vi ngi hay lo
s v c hy thi cho ni lo s khng u hnh h mnh, v hy mnh
dn lm nhng g ngi y thng s st khng dm lm.
Cc C c nhn tng c truyn dy v mt trch nhim cn thc
ci c nguy trm trng nhng t nh ca li t tng nh th. Buc mt
ph n hay gt gng phi bit trch nhim, phi ni ra nhng li du
dng, phi lm nhng vic tt, c th d dng thc y b n lc bng
xc tht: Ti phi thi cn rn. Tun ny, ti phi tht s chu kh c
gng t ra l mt ngi v c n Cha, nh c Cha Tri mun ti phi
lm: Mt s C c nhn gi rng thay v kh nhc c gng, ngi ta
ch cn t nhin v ph mc cho c Cha Tri. Phi chng ni nh
vy l bo rng v phn mnh, chng ta chng cn c gng chi c? Nu
trng hp qu ng nh th, th chng ta quay v vi lp trng cho
rng ngi ta khng c trch nhim vy. Nu ti khng sc t
mnh cm gi li mnh, th c l l ti khng h c trch nhim phi c
gng lm nh vy. Th nhng, phn ng cc C c nhn, trong khi mt
mt ch trng rng con ngi ta vn bt nng, bt lc, nhng mt
khc, li buc con ngi phi chu trch nhim. Nhm gii quyt iu
dng nh l mt nan ny, chng ta cn nh ngha chnh xc lnh
vc ca trch nhim. Nhng ngi lm cng tc khi o theo Kinh
Thnh cn buc cc thn ch ca mnh phi chu trch nhim v nhng
g h c th iu khin, kim sot m thi: Lm khc hn th, tc l thc
y ngi ta n s tht vng vy.
Ti xin ly li cu chuyn ca chng trc. By gi th ngi thn ch
c ch cho thy cc nhu cu ca mnh. Nhng nim tin sai lm v
cch p ng cc nhu cu ca mnh c lm sng t t lc khi u
cho n hnh thc hin ti. Cu tr li ng cho cu hi quan trng cn
bn: Trn cn bn, ti c th t xem mnh c gi tr cch hp php, c
v phng din ngha ln v phng din an ton? c nu ra
(xem hai chng 4 v 5). Ngi thn ch c gip thy r th
no khun mu c x ti li v nhng nan cm xc (tnh cm) ca
ngi y ny sinh s suy ngh sai lm ca ngi y. Cch hnh ng
ph hp theo t tng ng nhm pht trin s giao tip hu hiu vi
th gii ca mnh c ngi y nhn din cch chnh xc r rng.
Th bc tip theo ca cng tc khi o l g? n y, c nn khuyn
bo ngi thn ch rng ngi y c trch nhim phi c x cho p
lng c Cha Tri, v ngi y vn l C c nhn (gi nh rng ngi
y qu tht l C c nhn) cho nn c y nng lc cn thit
lm nh vy, nh vo c Thnh Linh ang ng trong lng mnh, hay
khng? C nn tho ra cc k hoch, giao ph nhng vic phi lm, vch
ra cc bc i cho ngi y noi theo, hay cha? Trong phs chng 4,
thnh Phaol bo chng ta phi i mi tm tr, sau , hy mc ly
ngi mi, hay ni khc i, trc ht hy lm sng t phn t tng, ri
sau , mi un nn cch n c x ca mnh. Th t dng nh l phi
t tng ng, ri sau , hy sng ng. Nhng, theo tng tri trong
cng tc khi o ca mnh, ti nhn thy mt ngi sau khi nhn
din c cc nim tin sai lm ca mnh, c gng thay i chng bng
cc t tng ng, th li b tht bi trong nhng n lc dng nh rt
chn thnh mun c gng thay i cch sng. Nh c mt ci g hy
cn thiu. Bc ht hng gia t tng ng v hnh ng ng c b
sung khi chng ta hiu c lnh vc u tin trong trch nhim ca con
ngi.
Sut trong Kinh Thnh, s sng trong th gian ti li u ca chng ta
bao gi cng theo sau bi s cht.
Nu ht ging la m kia chng cht i sau khi gieo xung t, th c
mt mnh; nhng nu cht i, th kt qu c nhiu (Gi 12:24).
Vy chng ta b chn vi Ngi bi php bp tem trong s cht Ngi,
hu cho ng Christ c vinh hin ca Cha c t k cht sng li th
no, th chng ta cng sng trong i mi th y. V nu chng ta lm
mt cng Ngi bi s cht ca Ngi, th chng ta s lm mt cng Ngi
bi s sng li ging nhau (Ro 6:4,5).
Nu chng ta cng cht vi ng Christ, th chng ta tin rng mnh
s cng sng li vi Ngi (Ro 6:8)
Vy, anh em cng hy coi mnh nh cht v ti li v nh sng cho c
Cha Tri trong c Cha Gixu Christ (Ro 6:11).
Th t tht l r rng v trc sau nh mt: trc ht l cht, ri sau ,
mi sng. Theo mt ngha, th khi ng Christ cht, ti cng cht. Do
, ti cng sng ngay c y nh phi sng sau khi tr xong s trng
pht i vi ti li. iu l th cn lu l li khuyn bo trong Ro 6:11
Anh em cng hy coi mnh nh cht Hy k nh l s tht. Trong
cu 12, dng nh Phaol ni rng v chng ta k nh mnh cht
tht ri, chng ta s phi b sung cho vic bng cch chn la khng
phm ti na. y l tm im trch nhim ca C c nhn (v ti tin
rng cng l yu t trung tm thng hn s cm d). Khi ti phi
i din vi mt np suy ngh ti li (ngh rng cc nhu cu v ngha
ca ti c th c p ng khi ti c p ng khen ngi, tn
thng"), do , ti b thc gic n c x theo ti li, th ti phi
cht trong phng din thc nghim i vi np suy ngh ti li , cng
y nh ti cht vi n trong phng din quan im, lp trng vy.
Trong kinh nghim trc mt, ti phi hnh ng nh iu c Cha Tri
phn l s tht: ti cht i vi ti li ri. Ni khc i, ti phi t
ng nht ha vi ng Christ trong s cht Ngi bng cch i ph vi
ti li ng y nh cch Ngi tng i ph vi ti li. Trong cc bin c
xy ra ti thp t gi, c c Cha Tri ln c Cha Con u tht ln
mt ting ln nh sm st, l KHNG i vi ti li. c Cha Cha
quay lng li i vi Con yu du Ngi khi Cha Gixu v ti m Ngi tr
nn ti li. ng Christ t nguyn u phc ch ca Cha Ngi khi
cho bn lnh ng inh Ngi vo thp t gi, cng ng vi Cha Ngi
rng ti li phi b trng pht. Bng vic chu treo mnh trn thp t gi,
Ngi t nn tng cho ting tht to ln l KHNG i i i vi ti
li.
c Cha Tri buc ti c trch nhim phi c ting tht KHNG nh
sm rn nh vy i vi ti li trong cuc sng ti. Ni trng ra, l khi
ng u vi vic c th nhng bc cho ti li, ti phi quyt nh l
ti s khng lm ti na v ti t b n nh c Cha Tri chi b n
vy. l trch nhim u tin ca ti khi sng theo cuc i c
i mi: t nguyn khng sng theo ti li na, c sng cn trong
tng khonh khc mt, khi sc thc p vn cn , v xc quyt vo s
sng ca ng Christ l ngun mch gip mnh chin thng s cm d.
Hnh ng tht s chng li thng gm c vic ti phi ch quan
cm thy nh c gng n mc phi nghin cht rng li. Ti s c ci
thc cuc vt ln chng li mt ln sng mnh m anh tro dng. Ti
s phi bi ngc ging nc v i cnh tay s mt mi r ri. Chin
thng ty thuc, trc ht vo quyt nh ca ti l khng chu phm ti,
quyt nh bi ngc ging chng li cc ln sng, v th hai, l tin
rng quyn nng ca c Cha Tri vn y ti chng li nhng
cm thc v sc thc p ni tm c v nh ang trn ngp ln p ti.
Mt khi hiu c nh th, ngi lm cng tc khi o theo Kinh
Thnh s bn n thi ca ngi thn ch i vi ti li nhn din ra
trong t tng v hnh ng ca ngi y. iu ng ngc nhin cn lu
, l tnh cu th ty tin m nhiu ngi hnh x i vi nhng ti li
c nhn m h nhn bit r. Nu bn di cc n lc chn thnh
thc mun thay i cch c x, chng ta li tht s t nh rng ng
bit , ti qu tht l khng nn phm ti; ti ngh ng l mnh phi c
gng khng phm ti na, th s chng bao gi c c s thay i
lu bn. Nu khng c tng tri v s cht, th v vy, cng khng th
no tng tri c v s sng. C mt thi thng thng khc na l:
Ti bit l mnh sai, nhng ng ta cng sai vy. Ti ca ti u c nng
bng ti ca ng ta hoc c l l: Tt nhin ti sai lm m phm ti,
nhng ng ngh ti phi lm sao? Hy xem chuyn xy ra vi ti. ng
c th vt qua c m khi phn ut hay cm thy thng hi cho
mnh? Cho d thi c l g i chng na, nu khng c quyt nh
dt khot l khng chu phm ti khi b cm d, nu khng c s la
chn tc khc l phi cht i vi cc np sng, np suy ngh sai lm, th
khng th c c tng tri v s sng ang hin din ca ng Christ,
l s sng chin thng v thay i.
Mc ly con ngi mi i hi trc ht phi trt b con ngi c bng
cch tn dng ht sc lc mnh c khng nh dt khot, ni khng
i vi ti li. Ri sau , chng ta cn gi vic ni KHNG hng ngy,
sut c i sng, tng pht tng giy trong i sng chng ta (l t
nhin l chng ta s c tht bi. Lm khi chng ta s ni VNG vi ti li.
iu k diu ca thp t gi l tnh hiu lc v hn ca n trong vic
phc hi mi thng cng cho ti, bt chp ti thng phm ti n u).
Sau khi cng tc khi o nhn din c cc nim tin sai lm, v
truyn dy cc nim tin ng, th bc k tip i hi ngi thn ch
phi quyt nh trt b vic lm ti v mc ly vic lm theo s cng
chnh. Nu khng c bc ny, th nhng li khuyn bo hy thay i, ch
to ra c nhng kt qu b mt, tm thi m thi.
Ti xin minh ha qu trnh ny. My thng trc y, c ln ti p my
bay t Detroit i Ft.Lauderdale. Khi ba n c a ti, ti ch ngay
n chic bnh ngt c ph kem s-c-la gc tri chic khay ca ti.
Ti vi vng nut nhanh ht ba n hm hm c phn kh nut ca
mnh, v tng tng ra nim vui c n chic bnh ngt trc mt.
Lc ti sn sng n ti chic bnh ngt, ti bng bi ri khi thy mnh
ung cn tch c ph ca mnh ri. Ti l mt trong s nhng ngi thch
n bnh ngt trng ming va nhm nhp c ph va nng va thm.
Bn hy th hnh dung ra nan ca ti. C tip vin ang bn, v c l
ti phi ch n mi pht mi c th thm c ph. Chic bnh ngt ch
nm cch ming ti khong ba tc, th m ti bit l ti phi ch.
ngh ca ti th ht sc r rng: nu ti chu ch mi pht, th s thch
th ln hn s thuc v ti. Ti t phn tch trng hp ca mnh vi
t cch ngi lm cng tc khi o, n nhn din nhu cu ca
chnh mnh (y ch l s thch th thuc v cm gic m thi). Ti nhn
thc c nim tin sai lm ca mnh l cc nhu cu ca ti c th c
p ng tt hn nu ti n ngay ci bnh ngt.
Bc tip theo trong vic t lm c vn cho mnh ca ti, l buc ti phi
chu trch nhim trong vic khng vi n ci bnh. V nh th l ti bt
u duyt xt li tnh hnh trong tr ti. Ti t nh: Qu tht l mnh cn
phi ch. l cch tt nht p ng cc nhu cu. Nhng iu mnh
tin l ng. Vy, hy ch. V ti hon ton tin chc vo cch l lun
ca mnh, ti rt phin khi nhn thy rng bn tay ti li cm ly ci
na v hng thng v gc tri chic khay ca ti. S kinh hong ca ti
c trn ln gia khoi lc vi mc cm phm ti ngay sau , khi ti
ang thn trng thng thc tht lng mi s-c-la y ngp trong
ming mnh. Nhn thy ch cn mt ci ht mt phn ba chic bnh
ngt, ti tc ti quay v vi cuc ci v trong ni tm mnh: cu lm
hng mt hng v ca ci bnh ri. Tt nhin l n ngon y, nhng by
gi th u c c ph hng c trn vn ci khoi cm. Hy tng
tng xem nu c c ph, mnh s thch th ti u! Vy th, hy ch,
hy ch, hy ch.
c trang b bng quyt tm v cm thc mi m , ti li kinh hong
nhn thy hng chuyn ng ca bn tay cm na ca mnh. Sau khi
ngom xong mt phn ba th hai ca ci bnh ngt, ti nhn thy s
tht bi ht sc tm thng ca mnh vn ging ht s tht bi ca
nhiu ngi bit rng phi lm iu phi, mun rng nn lm iu phi,
nhng khi thc hin, th li lm iu sai quy. Ti khng th bo rng
mnh tht bi l v thiu nng lc ca ch. Nu qu ng l l do,
th chc chn ti b nh mnh bt buc phi c tip tc tht bi, bi
v ti khng bit cch no tng thm nh lng cho nng lc ch
ca mnh c. Khi suy ngh li nan ca mnh, ti v cng kinh ngc khi
nhn ra iu m mnh tht s thiu st. Ti hiu r cc nhu cu ca
mnh; ti suy ngh ng; v ti cng hng hi mun lm phi, lm
ng na. Nhng ti khng h cht i vi chic bnh ngt bng cch
ni KHNG, bng cch a ra mt quyt nh vng chc, dt khot,
khng nh, nhn mnh ph nhn n. n sau bn di, ti vn cn
nui dng vic c th nhng b n.
Sau khi ang kim sot xem c ai ang dm ng hay trong tm nghe
c mnh, ti lin nhn thng vo ci bnh ngt v bnh tnh nhng ht
sc cng quyt, ni: KHNG. Thnh qu ca chin thng sau my
pht, l ti cn c n ming bnh ngt cui cng vi mt ngm c ph
nng c trc v sau khi n bnh.
Cu chuyn minh ha c v ng ngn. Nhng vn ca n rt quan
trng. Trc khi dn thn vo mt chng trnh thay i cch c x, hy
bo m l mnh kt c cng rn dt khot thay i cn c vo mt
s b phiu nht nh chng li ti li. nhn mnh ton th vn
cch n gin v bng li l quen thuc, th s n nn hi ci l mt s
chn la t nguyn quay ngc li, c da trn s thay i tm , phi
i trc s thay i cch c x. Gia vng nhng ngi lm cng tc
khi o l C c nhn, th nht nh l mt phn trong vic khng nh
t b ti li bao gi cng phi gm c li xng ti c bit, v bt c mt
ti no m mnh bit l phm vi ngi khc; bao gi cng l xng ti
vi Cha, v thng thng l vi ngi m ta phm ti. Tuy ti cho
rng phi nhn bit s cn thit ca s xng ti th c l c vi ngi
lm cng tc khi o b qua iu hin nhin . Qu trnh thay i
(bin ha) theo Kinh Thnh tht l r rng: xng ti v n nn. Trc ht,
hy nhn ti mnh trc thp t gi ca ng Christ, xin Ngi tha ti cho
mnh, v phc hi li mi thng cng. Sau , hy quyt nh dt khot
khi ti li, n nn v n, mnh m quyt nh t b li sng y, ni
KHNG vi ti li. Sau , hy lm nn s cu ri ca bn bng cch
thc thi s cng chnh, chn la bc i trong nhng cng vic tt lnh
m chng ta c tn phong lm trn.
Buc thn ch ca bn phi chu trch nhim v iu g? V vic xng ti
ca ngi y ra, v vic ngi y phi t nguyn v cng quyt xy b
n, v sau , v vic thc hnh cch c x mi, tin rng c Thnh Linh
ng trong mnh s cung cp mi sc lc cn thit. Phn th t lin tip
nhau rt quan trng. Gi y, chng ta c th thm nhiu chi tit quan
trng cho Gin v qu trnh lm cng tc khi o c trnh by
chng 4:
1. Nhn din cc cm thc tiu cc (ti li)
2. Nhn din cch n c x tiu cc (ti li)
3. Nhn din t tng sai lm (ti li, in di)
THAY I
4. Dy t tng ng
5. Nhn mnh trn s xng ti v n nn hi ci
6. Lp k hoch n c x ng
7. Th hng cc cm thc mn nguyn
Ti xin minh ha vn tt tm quan trng ca vic chn la khng phm
ti. Mt C c nhn c v b thc y sa a vo vic ng tnh luyn
i. C mi ba hoc bn tun l, s thc y tr thnh mnh m n mc
ng ta phi nhng b v thi hnh chuyn ng tnh luyn i. Cc n lc
ca tm bnh hc th tc vch r s pht trin ca dc vng lch lc
ca ng ta nh s vic vn thng xy ra, bit r khng to c s thay
i. ng ta ch bit thm r hn v mnh, v c i tm ngi cng thc
hnh chuyn ng tnh luyn i vi mnh c mi ba tun l. Phc v khi
o t gic cch c x ca ng ta nh vy l ti, nhc nh ng ta rng
vic c Thnh Linh ng vo lng mt ngi, cung cp y mi
quyn nng ngi y c cn chng li s cm d, cu nguyn khuyn
bo phi chm dt, bin php sa tr - tt c u v hiu. Con bnh ca
ti k li rng sau mt ln cu nguyn vi cc trng lo, ng ta c
khch l, cm thy khng b thi thc vi tun l, nhng sau , n tr li
vi cng tng ln. Khi ng ta th c b mc, giao ph mi s cho
c Cha Tri, th s thi thc a ng ta n vi ngi bn ng tnh
luyn i ca mnh. Khi chnh ng ta mun khng c li s cm d, nhc
i nhc li nim tin vng chc ca mnh rng sc lc vn t c Cha
Tri n, th sc thi thc thng hn sc lc ca ng ta, v ng ta li sa
ly. Ti sao c Cha Tri khng cung cp sc mnh cn thit? C ci g
trc trc u?
Khi tr chuyn vi ng ta, iu r rng l ng ta ang trng ch chin
thng t mt trong hai ngun: hoc l dc vng s yu i, hoc l sc
mnh ban cho ng ta chng li dc vng phi c tng thm.
Chng c s chn la cho ring phn ng ta c. ng ta chng c trch
nhim g ht. n bn di cch c x sai quy ca ng ta, ng ta ch
th ng ni rng: Ly Cha, con tht lng khng mun phm ti, Xin
Cha cu gip con. Bn lun, trao i thm cho thy c np sng ca
ng ta ch c tnh cch th ng. ng ta t khi chu i u vi mt
chuyn kh khn no c. Ti vch r cho ng ta thy rng trch nhim
ca ng ta l phi hng hi v cng quyt nht nh l gi y ti
khng phm ti na, v ngay lc b cm d cng vy. Sau , hy tin cy
l c Cha Tri s vn hnh trong mnh va mun va lm theo tt
Ngi. Quyn nng ca c Thnh Linh c ban cho ng khi ng
cng quyt hin thn la chn noi theo con ng ca c Cha Tri.
Sc lc chng li ng ta c di do ngay ti . S chin thng
vn ty thuc vic ng ta nhn ly trch nhim v iu m ng c th
kim sot c: quyt nh dt khot vng li c Cha Tri bng cch
khng phm ti na.
Chng 10. PHONG THI V MC CH CA CNG TC KHI O
Phong Thi
Ti rt cm ng trc s kin thnh Phaol dng nh khuyn nh
nhiu hn l truyn lnh. Tn c vn y dy nhng li ch dn: ch
phm ti t dm, ch ni di, hy mang ly gnh nng cho nhau, hy t
n c Cha Tri trong mi s, ch ngi l i mch (thy lay chuyn
ngi khc) v.v... Phaol l con ngi in hnh, thng khuyn bo
chng ta sng rp theo khun mu ca ng Christ, nh c m t
trong nhng li truyn dy . Trong bi ging t gi cc trng lo ti
phs, Phaol ni rng ng hng chy nc mt ra m khuyn bo mi
ngi. Ngi ta khng h c cm tng Phaol dng ging ni th
bo truyn lnh cho mi ngi phi n sao cho phi o. Trong vi
quyn sch vit v cng tc khi o theo C c gio gn y c mt
s ngi ch trng khuyn khch mt phng php tip cn hu nh l
lnh lng, phi ng: Hy xem: Kinh Thnh chp...Nu bn mun, th tt
lm - nh vy mi c. Nu bn khng thch th, th thi - hy lm theo
bn
Trong quyn Trng lng ca vinh quang (The weight of Glory), C.S.Lewis
cp vic khng c xem con ngi no ch nh l mt sinh vt hay
cht. By gi, nu chng ta nhn thy c nhng con ngi thp hn
nht trong tnh trng i i ca h, th hoc l chng ta s kinh hong
co rt ngi li khi thy s hoang tn ca iu c c th hin trong
, hoc l chng ta s phi qu gi xung nghing mnh tn th mt
con ngi m v p tr thnh ging ht vi ng Christ. Khi no ti
nhn ngi ta nh nhng hu th k diu tuy b sa ng, th thi ca
ti s thay i t ch ni rng: Hy nhn ly, m khng nhn th thi,
n ch bo rng: Ti mong l bn s tip nhn; nim vui ny l iu
m c Cha Tri dnh cho bn; l s phn i i m bn hng ch
mong. Tuy ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh lun lun buc
ngi ta phi chu trch nhim v chng bao gi nn h thp cc nguyn
tc ca Kinh Thnh th phng php tip cn ca ng ta, tuy thng l
cng quyt v thng thn, s chng bao gi l th bo, cay c, c tnh
cch chm chc hay lnh lng dng dng c. c im ca n phi l
tnh yu thng nhu m ca mt Thy T L Thng Phm c th cm
thng cng chia x nhng suy nhc, khuyt tt ca chng ta. Khi
c ngi khng chu noi theo con ng ca c Cha Tri, m kh nng
mun bm cht ly s on ght, than thn trch phn v np sng ti li
khc na, th ngi lm cng tc khi o phi ng u mt cch
thng thn nhng khoan ha, cng quyt m thn mt, nng m. Nu
vn khng c p ng, c th ni vi ngi thn ch l mnh rt tic,
nhng mong ngi y quay tr li khi thy h sn sng mun thu xp
mi s vi c Cha Tri.
Nhng ngi c vn l nhng ngi b tn thng. Mt khi c s
n nn thng hi vn l hu qu thit yu ca vic vng li c Cha
Tri (nh cn hp hi au thng ca Cha Gi-Xu trong vn
Ghtsman) th s nng do tnh thng l vic lm thch hp. Khi s
au bun tht ra ch l do vic mun chng li cc hon cnh m c
Cha Tri nh sn, th s trc din bng tnh thng cng rt cn
thit.
Mc ch
Cc nh tm l tr liu thng nhn mnh rng cc nc thang gi tr vn
chng c vai tr g trong ngh nghip ca h c. T nhiu nm ri, ngi
ta quyt on rng cng tc khi o chuyn nghip l mt cng
trnh khoa hc, tng ng vi ngnh gii phu hoc nha khoa. Rt t
C c nhn i hi rng ng nha s cha rng cho h phi c cng
nhng nim tin theo ch trng Tin Lnh bo th ca mnh. Phn ng
u d di chn mt ng nha s mt tay hn l mt nha s C c nhn
c ln. Nu cng tc khi o ch l mt k thut hon ton do kin
thc khoa hc dn o, th th ti sao cc C c nhn li phi bn tm
i tm cho mnh mt ng c vn (tm l) l C c nhn? ng ta chc
phi c thi phn ln cng ging nh thi ca mt ng c vn
khng phi l C c nhn ch?
Ch tng ng gia nha khoa v cng tc khi o s sp tc khc
ngay lc ngi ta xt n mc ch ca mi ngnh. C hai chuyn ngnh
u tm cch chn on nhng lch lc so vi chun mc v sc khe,
nhm a ngi b lch lc tr v vi cc chun mc y cng c gn
nht cng tt. Do m cu hi thit yu cn t ra, tr thnh l: Sc
khe l g? S c rt t kin bt ng gia mt nhm nha s khng
phi l C c nhn vi mt nhm cc nha s l C c nhn trong vic
nh ngha sc khe ca rng ming. Cho d c g khc nhau gia hai
nhm nha s y i na, th chc chn n cng chng lin quan g n tn
ngng thn hc ca h. Nhng cc tm l gia l C c nhn v cc
nh tm l hc khng phi l C c nhn c th gp nhiu kh khn rc
ri mang ngha quan trng hn nht tr c vi nhau v nh ngha
v mt nhn cch khe mnh l g. iu c cho l khe mnh ty
thuc phn ln vo h thng gi tr ca cc nh chn bnh. Vi mt ng
c vn ngoi i, cch iu chnh lnh mnh cho cc vn v chng c
th l vic ly d nhau. Vi ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh,
c li vi ngi v (ngi chng) kh a, c th l cc biu l s vng
li c Cha Tri v l phng tin lm tng trng tm tnh. Cc c
vn th tc c th iu chnh np sng ng tnh luyn i bng cch
dng dng cho ci ti y v ngh c tm chp nhn nh th, trong khi
ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh s nhn mnh trn vic
phi xng ra hnh ng ng tnh luyn i nh mt ti, v phi hon
ton t b hnh ng dm lon . Ti c th ni l c n cc nh tr
liu C c nhn c khi cng b qua ci mc ch phi nhm n l
chng ta phi tr nn ging nh ng Christ, v cha tr mt ti ny
bng cch lm ny sinh mt ti khc.
C ln ti nghe mt nh tm bnh hc (psychiatrist) l C c nhn k
li mt thnh cng ca ng ta trong vic cha bnh cho mt ngi ng
tnh luyn i. Mt chng trnh th dm c hoch nh con bnh
nhn vo cc tranh nh nhm tp trung t tng trong tp ch Playboy
(mt phng php tr liu tiu chun) lm gia tng dc vng luyn i
bnh thng, khi con bnh cha c v a ngi bn gi ca mnh ln
ging. Cch cha tr ca ng ta khin ti phi v cng kinh ngc, v ti
cho rng n chng c gi tr hn vic dy cho mt tn cp ngn hng
cc mnh khe bin th.
Mi y, ti c lm c vn cho mt ph n c chng l mt con ngi
cng ci, hung hng, nht nh i phi l ngi cm u. Mt tm l gia
ngoi i cho b ta bit rng chng b ta nht nh tn th ch ngha
mnh hip yu, cn phi c cp nht ha cc quan im v hn
nhn. Tuy r rng l ng chng ny lm dng nam quyn ca ng ta
mt cch c ti c on, ti vn hon ton ng h vai tr lm u ca
ng ta, trong khi qu trch ng ta v vic thiu tnh yu thng theo nh
Kinh Thnh dy. Ti khuyn b v rn chu chng, phc tng ng ta, vn
l mt gi tri hn vi t tng ca ngi bn ng nghip ca ti lin
h n cc quyn li ca ph n. Chng ti bn bc vi nhau v cc nhu
cu an ton ca b ta, v vic b ta nn vng li c Cha Tri (Ngi i
hi v phi thun phc chng) vn l con ng hon ton dn n s
hon thin con ngi. Theo ng c vn ngoi i th khe mnh bao gm
c quyn t quyt. Theo ngi lm cng tc khi o ng Kinh Thnh,
th s t b mnh i v thun phc khng h do s yu ui hay s hi
thc y, m do lng yu thng tin cy ng Christ mi c c.
Bi v mc ch ca cng tc khi o r rng l thuc h thng gi tr
ca mt ngi, v bi v trong x hi ca chng ta ang c mt thnh
phn kh ln nhng ngi dn thn tin nhn nn o c C c gio Tin
Lnh, dng nh r rng l mt h thng khi o theo Kinh Thnh nht
thit phi c vai tr ca n trong ci th gii ca cc phng php khi
o chuyn nghip. C c nhn c mt mc ch cho i sng mnh l
tr thnh ngy cng ging vi ng Christ hn. Phaol ging o l
nhm gip cho mi ngi tr nn nhng con ngi trng thnh trong
ng Christ. Chnh c Cha Tri cng t th vi chnh Ngi l s to ra
mi ngi trong chng ta nn ging nh Con Ngi, cn chng ta th c
c quyn cng tc vi Ngi thc hin ci mc tiu .
Ngi lm cng tc khi o theo Kinh Thnh chng bao gi bo cha
cho cch c x hay thi bt knh v o. On ght, than thn trch
phn, v lun v o, ghen t, thiu tha lng, phn u ch v vt cht,
tham dc, kiu ngo, ni di, xao xuyn lo u, tt c nhng iu u
tri ngc vi hnh tng ca ng Christ. Mc ch ca cng tc khi
o theo Kinh Thnh l gip mt ngi thay i cch sng hng n
s tr nn ging nh ng Christ. im cn bn cn phi can thip trong
qu trnh tng trng l s v tn, hay ni chnh xc hn l nhng nim
tin sai lm. C nhng bng c hin nhin, cho ngi ta thy l c vn
trong nhng cm xc (tnh cm) v cch n tiu cc, c tnh cch ph
hoi. Cn mt quyn sch na cn c son tho, cp n cc k
thut thc t thay i cc nim tin nhm xy dng nhng cch c x
v cm xc lnh mnh. Ch ni sung l c c Thnh Linh hng dn
th cha . Nu ngi lm cng tc khi o em cng tc khi o
c cho l c Thnh Linh hng dn thay th cho vic chu kh
suy ngh v mt phng thc thn trng, th kt qu vn l mt cng tc
khi o vng v, chng thay i g c. Ch ch ca sch ny l t
nn tng l thuyt cho mt phng php khi o ph hp theo Kinh
Thnh, cung cp mt nn tng cho vic suy ngh chn chn mt phng
thc lm vic thn trng. Ti ang cu nguyn v mong rng n s l
mt s kch thch hu ch nhm trang b cho cc nh tm l tr liu v c
vn tm l l C c nhn tham gia nhim v y phn khi l gii
thiu tt c mi ngi vi t cch l nhng C c nhn trn vn trong
ng Christ, v c l s lm sng t c cht t vai tr ca chi hi a
phng trong vic p ng cc nhu cu su xa nht ca con ngi.