Sunteți pe pagina 1din 3

Irman n yiniten

Sɣur : D.Messaoudi

Tamaziɣt, s tentaliwin-is meṛṛa, ɣer-s aṭas n yirman n yiniten; kra deg-sen d ikkmaziɣen, kra nniḍen
d idiganen. Imi amawal n tmaziɣt tatrart yeḥwaǧ ass-a asefti iwakken ad yeddu d talit-a, ihi yessefk
ad ten-id-nessegrew deg yiwen wumuɣ d wad nesnulfu wiyaḍ ma terra tmara.

Irman n yiniten yellan yakan:

 Amellal (qba), umlil (maz)


blanc

 Acemlal (qba)
blanchâtre

 Adegnas (hag)
blanc sale

 awraɣ (qba)
jaune

 imiwriɣ (qba)
jaunâtre

 ačewraɣ (qba)
pâle

 adeɣsi (gar)
jaune très clair

 aṣenfari (gar)
jaune foncé

 aberkan (qba), aseggan (cel) , aseṭṭaf (hag), aslu (gar)


noir

 imibrik (qba)
noirâtre

 aɣeggal (hag)
brun

 aɣellan (hag)
crème

 adar (hag)
alezan doré, fauve

 acelhab (qba), abhaw (hag)


blond

 azubaɣ (?)
châtain

 azeggaɣ (qba), uzwiɣ (maz)


rouge

 imizwiɣ (qba)
rougeâtre

 aḥenni (qba)
rouge-henné

 axuxi (qba) , aweṛdi (gar)


rose
 ačinawi (qba)
orange

 aqahwi (qba) , acakuli (qba)


marron-café

 annaɣ (?)
marron

 amidadi (qba), ajenǧari (qba)


violet

 azegzaw (qba), anili (qba), akezzay (hag)


bleu

 agawzi ( ?)
bleu-marine

 areqqi ( ?)
bleu-violet

 ajenni (gar) , asmawi (gar)


bleu-ciel

 amuṛi (qba)
bleu-foncé

 abennaw (hag)
bleu-bluet

 adal (hag)
vert

 azituni ( ?)
vert-olive

 adebbar (hag)
gris

 abenẓar (hag)
gris clair

 ahras ( ?), aras ( ?)


gris de fer

 aberqac (qba), aberbac (gar)


bigarré, tacheté

 afifay (mza)
transparent, incolore

Tisegzilin

- qba (taqbaylit
- maz (tamaziɣt n watlas)
- mza (tamẓabit)
- gar (tagargrent)
- cel (tacelḥit)
- hag (tahaggart)

Irman n yiniten imaynuten:

- aɣiɣad (seg yisem « iɣɣden / iɣiɣden », cendres) - gris-cendre


- imihris (seg umyag « ihras », être gris) - grisâtre
- aẓulan (seg yisem « taẓult », antimoine) - gris métallique
- ahrasewraɣ (seg « ahras+awraɣ ») - beige
- abṛunzi (seg « bronze ») - mordoré

Timawin :

1. I usemgirred n yiniten deg yiman-nsen, iqbayliyen sseqdacen awalen-a n « qessiḥen /


aqesḥan »; amedya: « Aserwal-is d azeggaɣ qessiḥen / aqesḥan » ; azeggaɣ aqesḥan yezmer
ad yili d « rouge écarlate ». Ɣer iwergriyen, sseqdacen « idemɣen / iɣemqen ». Awal
amezwaru yekkad seg tmaziɣt « ddummeɣ » (enfoncer), ma d wis sin d agdazal-is d-yekkan
ahat seg tesamit (taɛrabt, taɛibrit, atg).
2. Deg tmaziɣt n ugafa, irman-a zemren ad banen s snat n talɣiwin; s tin n urbib, niɣ s tin n
umɣun amyagan; maca deg tmaziɣt n unẓul, tettwassen kan talɣa-a tameggarut. Amedya : s
teqbayli « Ilsa aserwal azegzaw / zegzawen » ; s tmaceqq « Ilsa ikerbi ikezayen ».
3. Deg tutlayt tamaiɣt, alugan amatan n urbib yeqqar-d belli arbib yettas-d sakin i yisem ;
amedya : « Walaɣ azger amellal ». Maca, yella wanida arbib yettass-d uqbel isem ; amedya :
« Sliman d aberkan uqerruy », niɣ « Zeǧǧiga d tuzwiɣt imuyag ».

Amawal :

- tantala - dialecte
- irem / irman - terme
- ini / initen - couleur
- adigan - local (régional)
- ssegrew - grouper
- umuɣ - liste

Iɣbula :

- Delheure J., 1984. – Dictionnaire mozabite-français, Paris, SELAF.


- Delheure J., 1987. – Dictionnaire ouargli-français, Paris, SELAF.
- FOUCAULT Le P. de, 1918. – Dictionnaire touareg-français (dialecte ahaggar), tomme 1, Paris,
Ed. Maisonneuve Frères.
- ABDESSELAM A., 1997. – Dictionnaire abrégé du vocabulaire redressé de la langue berbère,
ENAG.
- HCA, 2004. – Amawal n tmazight tatrart (français-tamazight), Ed. Ministère de la Culture.
- Haddadou M.A., (non date). – Guide de la culture et de la langue berbères, ENAL-ENAP.

S-ar putea să vă placă și