Sunteți pe pagina 1din 19

26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.

::

::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

1HistricoeorigemOabacateiroumaplantafrutferaoriginriadocontinenteamericano.As
primeirasrefernciassobreeleforamfeitaspornavegadores,aindanosprimeirosanosdodescobrimento
daAmrica,entre1526e1554emrelatosdescrevendoplantasencontradasnaantigacidadedoMxicoe
nolocalondehojeaColmbia.Nessesrelatososabacatesreceberamvriasdenominaes,como
nahuatleahuacatl,provavelmentedeorigemindgena.Pesquisasarqueolgicasindicamqueoabacateiro
eraexploradonaregiohmaisde10milanos(Koller,1984).Difundiuseportodoocontinente
americano,sendoasuapresenacitadanaJamaicaem1657,comonomedeavocado,termousadonos
pasesdelnguainglesa.Nospasesdelnguaespanhola,ficouconhecidocomoaquaquate,emboraseja
conhecidocomopaltaemalgunspasescomoChile,Argentina,PerueEquador.NaEuropa,foicitado
pelaprimeiravezem1601,tendoseexpandidoparaoutroscontinentes,posteriormente(Calabreseapud
Danadio,1995).RelatasequenoBrasil,oabacateirofoiintroduzidoem1809,vindodaGuianaFrancesa
(Simo,1971).Antesdisso,nossculosXVIeXVII,asuapresenaincertaediscutvel(Teixeira1991).
2.1UtilizaoeconsumoConsideradoumadasfrutastropicaismaisvaliosas,oabacateiro
cultivadonamaioriadasregiestropicaisesubtropicais,principalmentenoMxico,AmricaCentral,partes
dasAmricadoSul,nasndiasOcidentais,fricadoSul,Israel,IsraelenoHavaeemmenorexpresso,
nandia,RepblicaMalgache,Reunio,Madeira,Samoa,Taiti,Arglia,Austrlia,EUA(FlridaeCalifrnia),
entreoutros(Teixeira,1991).OabacateconsumidocomoalimentosobdiversasformasnoNorte
daAmricadoSul,AmricaCentraleMxico,taiscomo,pur,saladas,temperadocomsal,pimenta,
vinagreeoutroscondimentos,almdeoutrospratos,nasdiversasrefeiesdodia(Koller,1984).Almdo
seuvalornaalimentao,oabacatetemsidoaproveitadoparavriasoutrasaplicaes:dapolpaobtmse
leoscomerciaisdasementeproduzseumatintacastanhoarroxeadaasfloresodorferasfazemdo
abacateiroumaplantamelfera,eoutraspartesdaplanta,taiscomofolhas,caroos,cascadosfrutose
cascadotronco,tmsidoutilizadaspelamedicinapopular(Teixeira,1991).2.2Aspectosnutricionais
Comexceodabanana,oabacatetemquatro(4)vezesmaisvalornutritivodoquequalqueroutrafruta.
afrutaquepossuimaiorquantidadedeprotena(1a3%deacordocominformaesdoInstituto
AgronmicodeCampinasIAC)ericoemvitaminasCeE,cidoflico,epotssio.Contmtambmboa
quantidadedeferro,magnsioevitaminaB6,almdebetasistotinol(quepodeajudarabaixarocolesterol
dosangue)eglutationa,umexcelenteantioxidante.Possuialtataxadegordura(quantidadevarivel5a
35%deleopolpa,namaioriacidosgraxosinsaturados(60a84%,deacordocominformaesdoIAC),
tornandoomuitoricoemcalorias,oquefezcomqueosespecialistasemdietasabolissemoconsumo
destafruta.Noentanto,amaiorpartedagorduranoabacateamonoinsaturada,ouseja,agordura
saudvel.UmapesquisarealizadanoMxicodivulgouque45voluntriosquecomeramabacate
diariamenteduranteumasemanaapresentaramumaquedamdiade17%nataxadecolesteroldo
sangue.utilizadoemcasosdeprisodeventre,flatulncias,perturbaesdigestivas,gota,reumatismo,
afecesdosrins,dapeleedofgado.Atletascostumamusloemsubstituiooutrasfontesde
gordurasmenossaudveis,comomanteigaemaionese.Almdisso,ajudaadestruirosradicaislivres
geradospelotreinamentoemexcesso.Oprincipalinconvenienteaoconsumodoabacateoseuexcesso
decalorias,oquerecomendaumautilizaocommoderao(Ferro,2002).

2.3Mercado

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 1/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

SegundoDonadio(1995),apesardograndevolumeproduzidoporpasesamericanoscomooBrasileo
Mxico(maiorprodutormundial),apenasosEUA,entreospasesamericanos,temsuaproduovoltada
paraaexportao,sendooprincipalfornecedordoJapo.Omercadoexternobastanteexigenteno
tocanteapadresdequalidadeevariedadesespecficas.Destacamsenaproduodestinada
exportao,Israel,EspanhaefricadoSul.Aimportaoeuropia,queaofinaldadcadade60era
apenas10miltoneladas,conformeRquiemcitadoporDonadio(1995),chegouamaisde120mil
toneladasnofinaldadcadade80,projetandoumvolumede275miltoneladasanuaisparaofinalda
dcadade90.Segundoumaanlisedemercadofeitapelosespanhis,ospreoscaramepersistemcom
tendnciadequeda,masaindaassim,soatraentes.Aindadeacordocomesteautor,omercadoeuropeu
consideradopequenoemtermosdeconsumopercapitaporano,queestemtornode100g.Donadio
(1995)lembraqueoabacatenoconsumidonaEuropacomofruta,massim,comohortalia,em
entradas,saladaseoutrospratos.Emrelaoaoaproveitamentoindustrial,apesardasqualidadespara
aproveitamentoindustrialdestafruta,nohgrandedemandanomercadomundialparaestefim(Canto
citadoporDonadio,1995).2.4leodeabacateOsfrutosdealgumavariedadesdeabacateiro,
principalmenteaquelasdeorigemmexicanaouguatemalensepossuemteoreselevadosdematriagraxa
napolpa,constituindoseemumamatriaprimadeinteresseparaaextraodeleo.Oprincipalobstculo
paraobtenodoleodeabacateoteordeumidade,quenapolpafrescavariade64a85%,afetando
orendimentodeextrao,aqualidadedoleoeoseucustodeproduo.Almdisso,asvariedadescom
maiorteordeleosojustamenteasqueapresentammenorproporodepolpanofruto,nasquais,
aproximadamente1/3dofrutocorrespondecascaecaroo.Oaltoteordeguaeaelevadaproporo
decascaecarootambmencarecemocustodetransporte.Oleodeabacatepossuialtovalorcomercial
eusadoprincipalmentepelaindstriafarmacuticaedecosmticos.Oaumentodaproduomundial
poderiapermitiroseurefinoeutilizaoarafinscomestveis,hajavistoquenasuacomposiopredomina
ocidoolico(TangoAntunes&FigueiredocitadosporTango&Turatti,1991).3Aspectosbotnicos3.1
ClassificaoDeacordocomDonadio(1995),aClassificaobotnicadoabacateiromaisaceita
atualmentefoipropostaporL.O.Williams,segundoaqualoabacateiropertenceafamliaLauraceae,
gneroPersea.DeacordocomDonadio,pelaclassificaodeWilliamsoabacateirocomercialcompreende
trsespciesevariedadeshortcolasdosubgneroPersea,quecaracterizamtrsraas,asaber:raa
mexicanaPerseaamericanavardrymifoliaraaantilhanaP.americanavar.americanaeraa
guatemaltecaP.nubigenavar.guatemalensis.Asvariedadescomerciaisexistentesso,emgeral,
hbridasdessastrsraas.Apossibilidadedehibridao,tantodasraasquantodeseushbridosconferem
aoabacateiroboascondiesdeadaptaoadiversascondiesedafoclimticas.Araamexicanapossui
granderesistnciaaofrio,enquantoaraaantilhanaadaptasebemregiotropical,eaguatemalense
consideradaintermediria.Araaantilhanasedestacatambmpelaadaptaoaossolossalinos,oque
tempossibilitadooseucultivo,ouutilizaocomoportaenxertoemreascomessacaracterstica
(BenyaAcovCalabreseMaloapudDonadio,1995).3.2MorfologiaTratasedeumaplantadeportemdio
aelevado(12a20metros),sendoqueasplantasoriginadasdesementeatingemmaiorportedoqueas
enxertadas.
Acopapodesereretaouespalhada(Simo,1971).

Asfolhasnotemestpulaspossuempecoloscurtos,soalternas,indivisasepodemseroblongo
lanceoladasouelpticolanceoladasaovaisouobovadasde10a15cmdecomprimentoe5a15cmde
largurasolisas,mascomalgodecoriceopeninervadasedebordosligeiramentesinuososacolorao
variadeverdeaverdeescuro,sendoligeiramentelustrosasnafacesuperior,everdecinzamatenaface
inferior.Asfolhasnovasapresentamumalevecoloraobronzeadaquedesapareceposteriormente

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 2/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

(Teixeira,1991).SegundoSimo(1971),algumasvariedadesapresentamhbitocaduciflioprecedendoa
florao.

Osistemaradiculardotipoaxial,comramificaessecundrias,porm,emgeral,arepicagemeo
transplantioprovocammaiordesenvolvimentoderazessecundriasdevidoadanoscausadosnaraiz
pivotante.Asrazesdoabacateironopossuemradicela.Emcondiespropciasdeprofundidadee
arejamentodosolo,podematingirmaisde6m,todavia,aproximadamente80%dovolumeradicularse
concentraa1mdeprofundidade(Koller,1984).

Asfloressopequenas,bissexuais,finamentevilosas,decorbrancaaverdeamarelada,possuempecolo
curto.Soproduzidasemgrandequantidadeempanculasterminaisnaextremidadederamosnovos,
levementepubescentes,combrcteascaducasepedicelostormentosos.Nopossuemcorolaoclicetem
6spalasbastanteestendidas,bemseparadas.Osestamesfrteissoemnmerode9,distribudosem3
verticilosasanterassodorsifixaseabremselongitudinalmentepor4valvas.Oovriolivre,deestilo
simples,eoestigmapeltado(Teixeira,1991).

Ofrutoumadrupadepericarpodelgado(casca),emesocarpocarnoso(partecomestvel).Possuiuma
sementeenvolvidapeloendocarpo,cobrindooscotildones.Opednculodetamanhomdioalongo,
inseridonocentrooulateralmentenofrutoporumapartemaisgrossa,chamadapedicelo.Podemocorrer
grandesvariaesdetamanho,cor,forma,casca,polpaesemente,dependendodasraasevariedades.
Seupesopodevariarde50ga2,5Kg(CalabreseCampbell&MaloeSuppocitadosporDonadio,1995).

3.3BiologiafloralAflordoabacateirohermafrodita,todavia,porcausadeumadiferenanapocade
maturaoentreasfloresmasculinasefemininas,apolinizaocruzadasassegurada.Estefenmeno
conhecidocomodicogamiaprotognica(Teixeiraetal,1991).Dadotambmaofatodequetodasasflores
abremseefechamsepraticamenteaomesmotempo,paraquehajaumapolinizaoeficiente
necessriointercalarvariedadesdecomportamentofloraldiferente(Simo,1971).Asfloresdoabacateiro
abremseefechamseduasvezes.Asvariedadesdeabacateirosoclassificadasemdoisgruposdistintos
emrelaoaotemponormaldeaberturaefechamentodasflores,denominadosgruposAeB.NogrupoA,
aprimeiraaberturadaflorocorrenoperododamanh.Nessaabertura,oestigmaseencontrareceptivo,
pormasanterasnoseabremenohliberaodeplemparafecundaodoestigma.Aflorsefecha
aomeiodiaesomenteirseabrirnoperododatardedodiaseguinte,quandoosestamesestaro
maduros,porm,oestigmanoseencontramaisreceptivo.AsvariedadesdogrupoBdiferemdogrupoA
pelofatodequeaprimeiraaberturaocorreapsomeiodia,fechandoseaoentardecereareabertura
ocorrenoperododamanhdodiaseguinte(Teixeiraetal,1991).Porisso,recomendaseintercalar
cultivaresdosgruposAeB(Koller,1984).SegundoMontenegro,citadoporDonadio(1995),operodode
floraodecadavariedadedeumadoismeses,oquequasesemprepermiteacoincidnciaentreduas
variedades,mesmoqueelassejamderaasdiferentes,enofloresamsimultaneamente.Todavia,o
melhorintercalarvariedadesquetenhamamesmapocadeflorao.Polinizaoefecundaoso
necessriasproduodefrutosdoabacateiro.Porisso,aparticipaodeinsetos,especialmenteabelhas,
muitoimportante.Asabelhaspodemlevaroplendeumaaoutraplantaumpercursodeat2Km,mas
paraqueapolinizaosejaefetiva,recomendaseumadistnciadenomximo100m.Ainstalaode
colmiasnarazode2/harecomendadaempasesprodutores.Dadoqueoplen,normalmente,se
mantmvivelnascondiesambientaispormaisde24horas,apossibilidadedeautopolinizao,com
auxliodeinsetos,vivel.Aformaodefrutospartenocrpicospelaausnciadefecundaotambm
ocorre,masseminteresseprtico,poisosfrutossopequenosedeformados(Donadio,1995).Embora

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 3/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

umaplantapossaproduzirmilhesdeflores,afrutificaobaixa,umaacada5mil,sobcondiestimas
(MoniourapudDonadio,1995).Humagrandequedadefrutinhosnoprimeiromsapsaflorao,devido
baixafertilizaoeaocorrnciadeat20%defloresanormais.Depois,humaquedadefrutinhos
fertilizadosecomembriesnormais,devidoacompetiopelofluxovegetativo(Donadio,1995).Deacordo
comBerghapudDonadio(1995),almdapolinizaocruzadaedosinsetos,afrutificaoafetadapor
vriosfatorescomoasraasecultivares,osportaenxertos,eoclima,especialmenteatemperatura.A
temperaturaofatorclimticomaisimportanteparaafrutificao.Tantotemperaturasaltas,quantobaixas
produzemefeitosdanosos.NavariedadeFuerte,porexemplo,nohboaproduoabaixode13Ce
acimade4045C.Aaltatemperaturaprovocaaquedadefrutinhos,eabaixatemperaturalevaa
formaodefrutospartenocrpicos,semvalorcomercial.Dadoqueaguaoprincipalcomponentedo
fruto,oabacateirotidocomomuitoexigenteemgua.Aguanecessriaparaquehajaatranslocao
desubstnciashidrocarbonadaseminerais.Suafaltaprovocaareduodotamanhodofruto,ouasua
queda.Todavia,oabacateirotambmsensvelaoexcessodeguapeloriscodeasfixiadasrazes,que
podeocorrerdevidoachuvaouirrigaoemexcessoemsolospesados(CalabreseCampelleMalo
SuppoapudDonadio,1995).Quantoaosnutrientes,Nitrognioepotssiosoimportantesparao
desenvolvimentoequalidadedofruto.ArelaoCarbono/nitrogniotidacomoatuantenainduofloral
(Donadio,1995).AgerminaodoplemafetadapelonveldeBoro(Robertse&CoetzerapudDonadio,
1995).Tambmaquantidadedefolhasnaplantaestassociadaaocrescimentodofrutodevido`asntese
etranslocaodesubstnciashidrocarbonadas.Recomendase30a50folhasadultasparacadafruto.Na
fricadoSul,onveldenitrogniocontroladoafimdeevitarocrescimentoexcessivodaplanta,oque
podeprejudicaraproduo.Outromeioempregadoparareduziroexcessodecrescimentonaprimavera
autilizaodePachoburazou(SuppoKohnecitadosporDonadio,1995).Aescolhadasraastambm
umfatorimportanteparaosucessodafrutificaoeproduo,poiselastemadaptaesclimticas
diferentes.Variedadesinadequadasemregiesdeclimaondenocorrespondampodemlevarano
frutificao.Araaantilhanaamaisadaptadaaclimasquentes,enquantoamexicanaseadaptaaclimas
frios,eaguatemalenseintermediria.Tambmdentrodecadaraa,hdiferentesgrausdeadaptao
climtica.Almdisso,podemocorrermutaesdentroeumamesmacultivar,levandoadiferentes
respostasdeproduoemumdeterminadoambiente.Pelamesmarazonecessrioqueosporta
enxertosseadaptemascondiesdesolo,principalmentesalinidadeeresistnciaaseca,ondeisso
ocorre.Almdisso,devesertolerantegomose(BemYaAcovBerghapudDonadio,1995).Umaprtica
culturalcapazdeinduziroabacateiroamaiorflorescimentoefrutificaooanelamento.svezes
desnecessrio,svezesproduzindobonsresultados.Precisaserempregadosobcertascondiesecom
conhecimento(SuppoWolstenholmeapudDonadio,1995).4PropagaoOabacateiropodepropagarse
viasementesouviavegetativa.Apropagaovegetativapodeserfeitaporvriosmtodos,comoa
estaquia,enxertia,alporquiaecultivodetecidos.Dentreestes,omaisutilizadoaenxertia.Dosmtodos
deenxertiautilizados,aborbulhiaeagarfagemsoosmaiscomuns(Donadio,1995).Aproduode
mudasporsementesjfoibastanteutilizada,porm,hoje,asuautilizaoserestringeaproduode
portaenxertos.Asdesvantagensdepomarproduzidoaapartirdemudasporsementeestorelacionadas
principalmentesuavariabilidadegentica.Comoconseqnciahumagrandedesuniformidadena
produo,qualidadedosfrutos(tamanho,forma,teordeleo,cordepolpa,tamanhodocaroo,etc),
pocadecolheitaeresistnciaapragasedoenas.Issodificultaaplanificaodacolheita,apadronizao
daqualidadedosfrutos,eacomercializao,almdeonerarocontroledemolstias.Almdisso,as
plantasobtidasporsementesfrutificamapartirdos6anosdeidade(Koller,1984).Naobtenodeporta
enxertos,soutilizadosapropagaoclonal,eaquelesobtidosporsementes.

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 4/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

a)Obtenodeportaenxertosoriundosdesementes:algunscuidadosgeraisnaobtenodas
sementessorecomendados:plantasmepertencentesavariedadesvigorosasesadias,adaptadasao
localdoplantioeoriundasdeplantasenxertadascomoobjetivodeuniformizaremparte,assementes
frutosmaduros,uniformes,sadios,eescolhidosnaplantadescartarsementespequenas,semear
imediatamenteapsacolheitaeopreparodassementesparaevitarperdadopodergerminativo(Neves
apudDonadio,1995)tratarassementescomguaa4950oCdurantemeiahoraparaocontrole
preventivodagomoseetratarcomfungicidaretiraroucortarosenvoltriosdassementes.

Asemeaduradeveserfeitadiretamentenosrecipientes,ouemcanteirosecaixasparaposterior
repicagem.Sacosdeplsticocomcapacidadepara5a7Kgsoosmaisutilizados.Osoloousubstrato
deveserdesinfetado.Asemeadurafeitacomopicedasementevoltadoparacima.Assementesdevem
sercobertasa1cm.Asregasdevemserperidicasenopodehaverencharcamento.Sobcondiesde
meiasombraeregacontnuaagerminaosed3060diasapsoplantio.Emcondiescontroladas,a
germinaoocorreaos30diaseoenxertopodeserfeito70a75diasapsasemeadura.Quandoisso
ocorre,asplantasprecisamficarainda2mesesnaestufa,sendoadaptadasacondiesintermediriase
depoistransplantadaspararecipientesmaiores(SuppoapudDonadio,1995).NaEmbrapa,aenxertia
feitatrsaseismesesapsasemeaduraemportaenxertosnovos,utilizandosegarfosderamostenros.
Umavezqueaenxertiatenhapegado,retiraseoplsticoaos30dias,sendoqueamudaestarpronta
paraserlevadaaocampooitoadozemesesapsasemeadura.NoMxicocostumaseenxertar
cavalinhosmaismaduros,usandosegarfosouborbulhas.Emseguida,asplantassoconduzidasde
quatroasetemeses,sendolevadasaocampocom15mesesdeidade(Donadio,1995).
b)Obtenodeportaenxertosclonais:estatcnicafoidesenvolvidanaCalifrniaebastanteutilizada
paraobtenodecavalostolerantes`agomose.Noprocessoparaobtenodosclones,atcnicamais
utilizadaadoestiolamento,queconsistenoseguinteprocesso:plantasobtidasdesementesdeumporta
enxertosoplantadasemrecipientecheiocomsubstratoatametade.Depoisenxertadaavariedade
portaenxertoquesequerclonarbemprximoaonveldosolo.Apsoseudesenvolvimento,cortase
renteaosubstratoecolocaseemcmaraescura,paraprovocarodesenvolvimentoderamos
estiolados.Quandoosbrotosatingem8a10cm,orecipientecheiocomvermiculita,deformaadeixar
apenasaspontasdosramosdefora,asquaissoexpostasluz.Osbrotossedesenvolvemeso
destacadosnabaseeplantadosemcaixaourecipientedenebulizaoemumsubstratodevermiculita.
Aps5060dias,asplantasteroemitidorazeseestaroaptasaseremusadascomocavalopara
posteriorenxertia.Podehavernecessidadedeaplicaodehormnioparafacilitaroenraizamento
(Donadio,1995).

c)Aenxertia,porsuavez,podeserfeitapormeiodevriosprocessos.Osmaisempregadospelos
viveiristassoaenxertiaporgematerminal,enxertiaporgarfagememfendacheiaouapical,eagarfagem
lateral.Aborbulhiapoucoutilizadapoisalgumasvariedadessodifceisdeseremenxertadasporesse
sistema,sendofacilmenteenxertadasporgarfagem.Almdisso,maisfcilachargarfosadequadosdo
queborbulhasapropriadas.

Asmudasenxertadasdevemsermantidasmeiasombraparafacilitaropegamento.Devem,tambm,ser
tutoradasparaevitarquebrapelovento(Teixeiraetal,1991)..Asobrenxertiaemrvoresadultastambm
podeserutilizadaquandosequermudaravariedadecopa.Agarfagem,nestecaso,oprincipalprocesso
utilizado.Quandosequermudarocavalousaseaencostia(Donadio,1995).5Variedadescultivadas
Dadaanecessidadedocruzamentodeplantascomcomportamentosfloraisdiferentesparaagarantiade
eficincianapolinizaoresultamseumgrandenmerodenovoscultivares,dosquaisosqueapresentam

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 5/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

melhorescaractersticassomultiplicadosdeformavegetativa,egeralmenterecebemonomedolocalou
regioondesocultivados(Teixeiraetal,1991).Naculturacomercialdoabacateiro,asvariedadesso
agrupadasemtipoexportaoouconsumointerno.Namaioriadospases,ambasservemparaosdois
fins,masnoBrasilasvariedadestipoexportaonosobemaceitasnomercadointerno.Asvariedades
preferidasparaoconsumointernogeralmenteapresentambaixoteordeleo,frutosgrandes,e
comumentesodasraasantilhanaouguatemalense.(Donadio,1995).DeacordocomCarvalho,citado
porDonadio(1995),dadoofatodequeospicosdeproduoocorremnomeiodoano,havendofaltado
produtoealtospreosnofinaleinciodoano,ultimamenteosprodutorestemdadopreferncia
variedadesqueproduzamnessapoca.Emrelaoexportao,asvariedadesmaiscultivadassoa
Fuerte,eaHass.5.1Cultivaresparaomercadoexternoa)GrupofloralA:
Hass:aprincipalvariedadedessegrupofloral,destinadaaexportao.Surgiunadcadade20,na
Califrniaefoiselecionadaapartirdaraaguatemalense,pormapresentaindciosdequesetratadeum
hbriodocruzamentocomaraamexicana.maissuscetvelaofrio,comparadaavariedadeFuerte,e
tambmsensvelbaixaumidade.Apresentagrandeproduodefloresetendeaumaexcessiva
frutificao,comconseqncianegativaporprovocarumadiminuiodotamanhodosfrutos.muito
produtivaedetmaimportantecaractersticadereterosfrutosnaplanta,mesmodepoisdemaduros,
permitindoacolheitadurantelongotempo.Ofrutoovalpiriforme,epossuiumacascagrossaerugosa
queconfereumaboaresistnciaaotransporte.Pesade180a300g,sendoqueapolpadeboaqualidade
enotemfibras.Asementepequena,esfricaeaderenteapolpa.avariedademaisplantadano
MxicoetemsubstitudoaFuertenaCalifrnia.ComopolinizadorindicaseavariedadeEttingeremIsrael.
NaCalifrniausaseavariedadeBacon(ArpayaCalabreseGuilt&GazitapudDonadio,1995).

Outrasvariedades:podemsercitadas,ainda,asvariedadesReed,Gwen,Rincon,eTova.Dentreestas,
destacaseavariedadeGwenporseranicaqueresultantedeumtrabalhodemelhoramento,sendoa
maispromissoradentreosvrioshbridosselecionado,eproduzmaisdoqueaHasseFuerte,chegandoa
70t/ha.

b)GrupofloralB:
Fuerte:avariedademaisdifundidanomercado,dadaasuaqualidadeemtermosdepadrode
comercializaonamaioriadospases.Tratasedeumhbridodasraasguatemalenseemexicana,
originriodoMxico.Aplantanotemhbitodecrescimentomuitogrande,mastendeasedesenvolver
lateralmente.Ofrutopiriforme,epesade150a350g.Possuicascaflexvel,elsticaesembrilho.A
sementepequena,cnicaeaderentepolpa.resistenteaotransporte.Emboraaplantasejaresistente
ageada,emrelaoafrutificao,sensvelbaixastemperaturas.Exigepolinizadoresespecficos,
sendoindicadasasvariedadesTopaTopaeTova.Acolheitaprecoceamdia.NoBrasilhpoucas
plantaescomerciaisdessavariedade,sendoqueamaiordelasestlocalizadanomunicpiodeBauru
SP.

Sorelatadasaindaparaestegrupofloral,asvariedadesBacon,ZutanoEttinger,Edranol,Horshim,e
Nabal,pormdeimportnciaemescalacomercialbastanteinferior(Guill&GazitapudDonadio,1995).No
guiadeproduodositehttp://www.clubedofazendeiro.com.brtambmdescritaacultivarTatu,como
sendoumavariedadedogrupofloralB,indicadaparaexportao.5.2Cultivaresparaomercadointerno:O
Brasilumpasquetemasuaproduovoltadaprincipalmenteparaomercadointerno.Porisso,alistade
variedadestendeaaumentarmuitodevidoseleolocal.Asvariedadeslocaissoimportantesporsua
adaptaoscondiesclimticas,hbitosdeconsumo,resistnciaadoenas,qualidade,aparnciae
conservaopscolheita.NoBrasil,destacamseasvariedadesQuintaleFortuna(Campbell&Malo&

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 6/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

Donadio(1987)citadosporDonadio,1995).Deacordocomhttp://www.clubedofazendeiro.com.brpodem
serrelacionadasasseguintesvariedadesutilizadascomafinalidadedeatenderomercadointernodo
Brasil,conformeosseusgruposflorais.AdescriodasvariedadesestbaseadaemTeixeiraetal,1991.
a)GrupoA:
Simmonds:Tratasedeumarvoredeportemdio,poucoresistenteageadasosfrutossograndes,
elpticos,resistentesaverrugoseemedianamenteresistentesaotransporte.Acascalisa,coricea.A
polpapossuibaixoteordeleo.Ocaroograndeeelptico.Acolheitaseddefevereiroaabril.

Fortuna:aplantavigorosa,imuneaverrugoseeaantracnose,deproduoprecoce(apartirdo3ano).
Osfrutossograndes(750gemmdia)eapolpaumpoucoadocicada(Teixeiraetal,1991).

OuroVerde:selecionadaemValinhos(SP),possuimaturaotardiacomacolheitaseconcentrandode
setembroaoutubro.Ofrutotembaseangularepesaaoredorde845g.Acascapossuisuperfcierugosa.
Ocarooelpticoesolto,pesandoaproximadamente140g.Apolpaamarelaepossuibaixoteorde
fibras(Teixeiraetal,1991).

b)GrupoB
Pollock:asrvoressodeportemdio,epossuemfracaresistnciaageadas,possuindoprecocidade
normaleproduoconstante.Osfrutospesamemtornode775g,sopiriformes,imunesaverrugoseede
resistnciamoderadaaotransporte.Acascalisa,mascoricea.Apolpaadocicada,combaixoteorde
leoefibras.Ocaroopequeno,cnicoeaderente.

Barbieri:conhecidatambmcomoLimeiroouGeadaapresentamaturaoprecoce,comcolheita
concentradanosmesesdejaneiroefevereiro.Ofrutopesaemtornode710g.Acascalisa,coriceae
lustrosa.Apolpapossuibaixoteordefibrasesaborneutro.Seurendimentodaordemde82%e
apresentacercade3,15%deleoe1,26%deprotena.Ocarooelpticoeaderente,pesandoemtorno
de72g.

Quintal:apresentafrutogrande,compesomaiorque600g,edeformatopiriforme.onicodotipo
manteigaedevalorcomercial,queamadureceentremaioejunho,noestadodeSoPaulo.

Prince:rvoredeportealto,tempoucaresistnciageadas,esuaproduoconstante.Osfrutospesam
emtornode670g,soobovados,epossuemboaresistnciaverrugoseeaotransporte.Acasca
verrugosa,lenhosaeverde.Apolpadesaborneutroepossuirendimentomdiodaordemde74%.O
carooaderente.

Reis:selecionadoemValinhos,SP,apresentamaturaotardiacomcolheitanosmesesdeagostoe
setembro.Ofrutopesaemtornode790g.Suacascalevementerugosa,texturalenhosaeaparncia
lustrosa.Asementeaderentecavidadeepesaemtornode105g.Apolpapossuiumsaborsemelhante
anozes,combaixoteordefibras.Seurendimentodaordemde78%,sendo1%deprotenae13,8%de
leo.

Solano:rvoredegrandeporte,altaprodutividadeeproduoconstante.Ofrutopesaemtornode800g.
Acascalevementerugosaeespessa.Apolpaamareloovo,nopossuifibrasetemaltorendimento.

6Exignciasedafoclimticas6.1Clima:Dosfatoresclimticosqueafetamoabacateiro,osprincipaissoa
temperatura,aluminosidade,aprecipitaopluviomtrica,osventoseaunidadedoar(Koller,1984),
destacandosedentreestes,atemperaturaeaprecipitao(Teixeiraetal,1991).
http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 7/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

a)Temperatura:consideradaporvriosautores,comosendoofatorclimticomaisimportanteparaa
culturadoabacateiro.Asvariedadesdeabacateiroapresentamcomportamentosdiferentesconformea
raaaquepertencem.Araaantilhana,originriadaAmricaCentral,amaissensvelabaixas
temperaturas.AraaguatemalenseaoriginriaderegiesaltasdaAmricaCentral,eporissomais
resistenteaofriodoquearaaantilhana.Asvariedadesdaraamexicanasoasmaisresistentesabaixas
temperaturas,poissooriginriasderegiesdeelevadaaltitudedoMxico,edaCordilheiradosAndes
(Teixeiraetal,1991).Simo(1971)comparaaresistnciaaofriodaraamexicanacomaresistnciada
laranjeira,enquantoquearaaquatemalensecomparadalimeira.DeacordocomSupocitadopor
Donadio(1995),plantasadultasdaraamexicanapodemadaptarsetemperaturasde1Ca7oC.

SegundoKoller(1984),astemperaturasbaixaspodemprejudicarafecundaodasflores.AcultivarFuerte,
porexemplo,nofrutificaseatemperaturanoturnaforinferiora13oC.Frutosdealgumacultivaresde
regiesmaisfriasapresentammaiorteordeleo.DeacordocomDonadio(1995),asplantasnovas
tambmsomuitoafetadasporgeadas.Asaltastemperaturas,porsuavez,podeminduziraquedade
frutinhosrecmformadoseatmesmoaquedadefrutasjmedianamentedesenvolvidas,nocasode
temperaturasacimade40C(PeacitadoporKoller,1984).Almdisso,astemperaturasdosmesesmais
friosexercemdestacadainflunciasobreodesenvolvimentodosfrutos,sendoquetemperaturasmaisaltas
provocamumaantecipaonoperododecolheita(Koller,1984).
b)Altitude:deacordocomDonadio(1991),esteumfatoqueestbastanterelacionadocoma
temperaturaequeimportantenaescolhadasraas.Araamexicanaseadaptaaaltitudesde1500mat
2000maguatemalensede500a1000m,eaantilhana,dezeroa500m.Segundoesteautor,dadoaessa
relaocomatemperatura,apocadeproduoinfluenciada,einteressantedopontodevista
comercial.

c)PrecipitaoSegundoTeixeira(1991),precipitaesdaordemde1200mmanuaissosuficientesparaacultura,desdequehajaumadistribuio
razovelaolongodoano.Asestiagensprolongadascausamaquedadefolhaseporconseguinte,deproduo.Joexcessodeprecipitaono
perododeflorescimentoefrutificaoprovocaquedanaproduoeprejudicaaqualidadedosfrutos.Koller(1984),alertaparaofatodequeas
folhasdoabacateironoapresentammurchamentontidoporocasiododficithdrico,permanecendopraticamentenormais,atqueapresentam
manchanecrtica,secamecaem.Porissonecessriobastanteatenonaprevenodedficitdegua,especialmenteemplantasjovenscujo
sistemaradicularnomuitoprofundo.

DeacordocomDonadio(1995),aaltaumidadedoarpodelevaraoaparecimentodedoenasfngicas
comoodioeantracnose.
d)Luminosidade:oexcessoderadiaosolarpodeprovocaraqueimaduradacascaedosfrutos.Mudas
recmplantadasnecessitamdesombreamentoparaopegamento.Odesfolhamentodervoresadultas
peloataquedemolstiae/oudeficinciamineraispodepredisporacascadosramosaqueimaduras.Uma
prticaculturalqueajudaaprotegladosolacalagemdotroncoedosramos.Emboraesses
inconvenientes,oabacateiroprecisadaluminosidadeparagarantirumaboaproduoequalidadedos
frutos.reassombreadaseregiessujeitasanebulosidade,porexemplo,provocamocrescimentovertical
emdetrimentodocrescimentolateral,dificultandoacolheitaetratosculturais.Omesmoocorreemplantios
densos.Ramosinternostambmnoproduzembem,epodemserretirados(Koller,1991Donadio,1995).

e)Ventos:vriosefeitosdanosossorelatados,taiscomo,desfolhamento,quedadefrutos,quebrade
ramos,dificuldadedepolinizaoporinsetos,aumentodatranspiraoepredisposioaoefeitodaseca
(Koller,1984),dessecamentodeflores,manchasnosfrutosporcausadoatritodestescomosramos,o
queprovocadepreciaonocasodeexportao(Donadio,1995).

Comomedidasparasolucionaresseproblema,recomendaseaorientaodoplantiodopomareusode
quebraventos.Oplantiodecortinavegetalcomfinalidadedeatuarcomoquebraventodeveserfeito,de

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 8/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

preferncia,algunsanosantesdainstalaodopomar.Asespciesrecomendadassoocipestre,as
casuarinas,taquaraeinclusive,oprprioabacateiropfranco(obtidoapartirdesemente).Autilizaodo
pfrancocomoquebraventosapresentavriasvantagenscomocrescimentorpido,bomenfolhamento,
produoadicionaldefrutos,epossibilidadedeseleodenovascultivaresfaceavariabilidadegentica.O
eucaliptotambmpodeserutilizado,mastendeaprejudicaraplantamaisprximadevidoconcorrncia
porguaenutrientes.Umavantagemimportanteaproduodemadeira(Koller,1984).6.2Solos
Donadio(1991)enfatizaqueoabacateiroumadasfruteirasmaissensveisaofatorsolo,principalmente
noquedizrespeitoadrenagemeprofundidade.SegundoSimo(1971),solosprofundos,frteis,bem
drenados,levesepoucocidossoodesejvel.
a)Permeabilidade:Solosargilosos,comaltopoderderetenodeguaededifcildrenagempodem
causaramortedasrazesdoabacateiro,quesomuitoexigentesemaerao.Almdisso,aumidadedo
solopredispeasplantasdoabacateiroaoataquedofungoPhyhtophtoracinnamomiRands.Almdisso,o
abacateirosedesenvolvemaislentamenteemsolospesados,retardandooinciodafrutificao.Donadio
(1995)afirmaqueossolosrasos,pormcomboadrenagem,tambmpodemserutilizadospoisaplanta
apresentasistemaradicularsuperficial.Apermeabilidadedosologuaofatormaisimportantede
acordoMontenegrocitadoporKoller(1984).Ummtodobastantesimplesersticoparaavaliara
porosidadedosolo,esuacapacidadedepercolaodescritoporKoller(1984):colocaseumtubo(cano
deplstico,porexemplo)sobreosolomedianamentemolhado.Emseguida,colocaseguanointeriordo
tubo.Aguainfiltrarcommaioroumenorvelocidadeconformeaporosidadedosolo.Sehouveruma
infiltraosuperiora20cm/h,aporosidadedosolopodeseraceitvel.

b)Salinidade:umoutrofatorrelacionadoaosolo,muitoimportanteaserconsideradoparaaculturado
abacateiro,nomomentodeimplantaodopomar,asalinidadeDeacordocomoDonadio(1995),o
abacateiromuitosensvelsalinidade.Medidapelacondutividadeeltrica,podecausardanosplanta
quandoexcede3mmhos/cm.Ossintomasso,queimadapontaebordadasfolhasequedadaproduo.
Asalinidadepodeserprovocadaporaltasconcentraesdesulfatos,cloretos,carbonetosenitratosno
solo,ouguadeirrigaocomoconcentraoacimade0,2g/ldecloreto.Ocontroledasalinidadepodeser
feitomedianteirrigaopesadaparalavagemdoexcessodesais,eprincipalmente,pelautilizaode
portaenxertosdaraaantilhana,quesoresistentes.Umaoutraprticatambmrecomendvela
aplicaodenitratonagua,queaumentaatolernciadaplantasalinidade.

c)pH:emrelaoaopH,afaixaadequadaaoabacateiroestentre5,0e6,5.Foradesseslimites,aplanta
muitoprejudicada,principalmenteempHalcalino,quetambmmaisdifcildesercorrigido.

7Implantaoeconduodopomar7.1Planejamentoa)Mercado:Certamente,oprimeirofatoraser
considerado,duranteaescolhadolocalomercadoparaacultivarquesepretendeplantar.Dadoquea
cultivarqueoabacateirosomenteiniciasuaproduoapartirde34anosdeidade,atingindoopooaos
15anos,requerseumaescolhacuidadosa.Omercadodeveseranalisadoanvellocal,estadual,nacional
einternacional.necessrioestudaraevoluodospreosnosltimosanos,erealizarprojeescom
relaotendnciasoucomportamentosfuturos.Opadrodefrutaexigidopelomercadoaquese
pretendeatingirdeveserlevadoemconta.NospaseseuropeuseAmricadoNorte,aprefernciapor
frutospequenoscomaltoteordeleo.Oconsumidorbrasileiro,aocontrrio,preferefrutosgrandesecom
baixoteordeleo.Cultivaresprecocesoutardias,comercializadasnoinciooufinaldasafrasopreferidas
poralcanaremmelhorpreoparaaproduo.Almdisso,aprecocidadepodeseracentuadaseoplantio
forrealizadoemregiescomaltastemperaturas,eacolheitadascultivarestardiaspodeserretardadapelo
plantioemregiesmaisfrias.Todavia,estascultivarespodemsermenosprodutivas(Koller,1984).b)

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 9/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

EscolhadolocalOsprincipaisfatoresdeterminantesdaescolhadolocalsoosoloeoclima,osquais
devematendersexignciasdaculturaedacultivarescolhida.Emgeral,desaconselhaseregiesonde
ocorramquedasfreqentesdetemperatura,abaixode3C,ouondeastemperaturasnoverocostumam
elevarseacimade40C,comfreqncia.Aexistnciaaperodosdeestiagemnolimitante,porm,
estiagensduranteoveropodemprejudicaraculturaoudemandaranecessidadedeirrigao.Tambm,
regiesconstantementefustigadasporventosacimade25Km/hpodemserevitadas,poishaver
necessidadedeseinvestiremquebraventos.Emrelaoaosolo,vitalqueestesejaporoso,bem
drenado,desejandosetambmquesejaprofundo.Soloscomdeclividadelevementeonduladafavorecem
adrenagem,pormseadeclividadeforsuperiora20%acentuaseosdanosporerosoeostratos
culturaisficamdificultados.Emrelaofertilidadedosolo,apreferncia,logicamente,porsolosfrteis,
pormestenoumfatorlimitante,poispodeserresolvidocomadubaoadequada.Aproximidadedo
mercadoconsumidor,ouafacilidadedeescoamentotambmdevemserlevadosemconta(Koller,1984).
c)EscolhadasvariedadesComojmencionadoantes,aescolhadavariedadedevelevaremconta,
primeiramente,omercadoquesequeratingir.AsvariedadesFuerteeHasssoaspreferidaspara
exportao(Donadio,1995),enquantoqueparaomercadointernopodemsercitadasvariedadescomo,
Quintal,Fortuna,OuroVerde,Pollock,eoutras(MontenegrocitadoporKoller1984).Outroaspecto
importanteanecessidadedeseconsideraroplantiodeumavariedadedecomportamentofloraldiferente,
equedeveatuarcomopolinizador.NosplantiodasvariedadesHasseFuertesoutilizadasasvariedades
BaconeTova,respectivamente,naproporode10:1,depreferncianocentrodecadalotededez
plantas.Almdisso,aescolhadoportaenxerto,outroaspectoimportanteequenoBrasiltemsido
negligenciado.NoBrasil,osveiveirosnopropagamportaenxertosclonaisdevariedadesresistentesa
gomose,tambmporqueshumavariedadetoleranteaessadoenanoBrasil,avariedadeKuke7.Por
isso,nocasodeoptarseporportaenxertoscomoNimliotheManteiga,quenosotolerantes,
propagadosporsementes,recomendaseinvestigarapresenadePhythophtoranosolo,enoplantar
mudasinfectadas(Donadio,1995).7.2Plantio
a)Preparodosolo:opreparodosolosegueasrecomendaesgeraisparaimplantaodeoutras
frutferasperenes.Dependendodasituaopodesernecessriaumasubsolagem.reasqueabrigaram
outrasculturasperenesdevemserbempreparadasmaisdemoradamente,sendorecomendveloplantio
degramneasporumoudoisanos,duranteosquaissefazcorreesdepH,elevaodosteoresde
matriaorgnica,eerradicaodeplantasdaninhas.

b)Drenagem:alocalizaodoscanaisdedrenagemdeveserfeitapoucoantes,oujuntamentecomo
preparodosolo.Onivelamentodosoloquasesemprenecessrio,especialmenteemreasirrigadas
(Donadio,1995).

c)Espaamento:aescolhadoespaamentodependedevriosfatorescomoavariedade,topografiado
terreno,graudeadensamento,seoplantioconsorciadoouno,tratosculturais,eocarterdo
adensamento(definitivoouno)Emgeralseempregatrstiposdeespaamentos:oquadrado,o
triangular,eoretangular.Oespaamentoemformadequadradoindicadoparareasplanas,epermite
boainsolaoemvoltadetodaaplantanosespaamentosmaiores,variandode6a12m.Oespaamento
emretnguloutilizadoparareasemdecliveepermiteinsolaomaiornasreaslateraisdasplantasao
longodaslinhas.Geralmenteseusa5a7mnalinha,e8a12mnaentrelinha.Oespaamentoemforma
detringuloutilizadoemterrenosacidentadosepermiteummaiorrendimentodeplantio.Destestrs
sistemas,osistemaretangularomaisindicado,porpermitirmaiordensidadesemnecessidadedese
eliminarplantas,epermitepodalateralaolongodalinha,senecessrio(Donadio,1995).

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 10/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

d)Plantiodasmudasnascovas:ascovasdevemterde50a60m,edevemserpreparadascom
adubaoecalagemdeplantio,quandonecessrio.Emreasondeosperfisdesolosodiferentes,
recomendasecolocarumpoucodeterradesuperfcienofundodacova(Donadio,1995).Asmudasdevem
sercolocadasnacovacommuitocuidado,paraqueotorronosedesfaa.Olaminadoqueporvezes
acondicionaamudapodeserusadoparaprotegladosol.SegundoKolleretalapudDonadio(1995),a
proteoaosolimportanteparaopegamentodamuda,etambmpodeserfeitapintandoseotronco
comcal.Almdisso,apocadeplantiotambmajuda,sendoqueoinvernomaisconveniente,quantoa
isto.Asmudasdevemserirrigadassemanalmenteporaproximadamentedoismeses,atqueelas
peguem.

7.3Proteocontraventos:emreassujeitasaventosfortesprecisosustentaramudaamarrandoa,
cuidadosamente,aumaestaca,oucobrindoa(Donadio,1995).

7.4Replantio:prticaimportante,quedeveserfeitavisandosubstituiodeplantasforadopadroda
cultura.Deveserfeitaomaiscedopossvel,afimdemanterauniformidadedopomar(Donadio,1995).

7.5Desbaste:nocasodeplantioadensado,odesbastedeveserfeitoconformeaidadedasplantaseo
fechamentodopomar.NaCalifrnia,porexemplo,seusaoespaamentode6x6m,comavariedade
BacomcomopolinizadoradaHassemlinhasalternadas,naproporodeumaplantadeBaconparacada
trsplantadeHass.Oprimeirodesbastenestesistemafeitoaosoitoanos,retirandoseumaplanta
alternadadecadalinha.Osegundodesbasteocorreaos12anos(naCalifrnia)retirandosetodasas
plantasacada4linhas,ficandoumespaamentofinalde12x12m(Donadio,1995).

7.6Podas
a)Brotaesdoportaenxerto:comunsnosprimeirosmeses,devemsertotalmenteeliminadas.

b)Podadeformao:recomendada,econsistenaeliminaodagemaapicalaindanoviveiro,
favorecendoaemissoderamoslaterais,eevitaqueaplantaatinjaalturaexcessiva(MorinapudKoller
1985).Asplantasjovensdevemsofrercontnuosdespontamentosdosramosverticaismaisvigorosos
estimulandoaformaoderamosmaisbaixos,favorecendooseucrescimentolateral(Malocitadopor
Koller,1984).

c)Podadefrutificao:totalmentedispensvel,pormChandlerapudKoller(1984)relataqueapodade
primaverapodeserbenficaparacultivaresexcessivamenteprodutivosporcausadoraleiodosfrutos
resultante.Todavia,BassonapudKoller(1984)verificouquetodosossistemasdepodaemabacateiro
diminuramsuaprodutividade.Odesbastemanualpoderiasurtirmelhorefeito,poisaeliminaodegrande
quantidadedefolhasneutralizaoefeitobenficodoraleiodosfrutos,devidoareduodafotossntese
(MorinapudKoller,1984).

d)Podadelimpeza:anicapodarecomendadaparaoabacateiroemidadedefrutificao.Consisteno
cortedetodososgalhossecos,quebrados,malsituadose/ouexcessivamentedanificadosporpragase
molstias.Deveserfeitapreferencialmentenoinverno.Oscortesemramoscommaisde4cmdedimetro
devemserpinceladoscomfungicidapreventivo.

e)Raleiodefrutas:odesbastemanualdefrutaspoderiamelhoraroequilbrioentrereafoliarenmero
defrutosemvariedadesqueapresentamtendnciadeproduoexcessivaemanosalternados,comoa
FuerteeLinda,equeporcausadissomotivaaformaodefrutospequenoseoesgotamentodasplantas.

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 11/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

Todavia,istomuitooneroso,principalmenteemplantasmuitograndes.Poristo,oqueserecomendaa
escolhadecultivaresdefrutificaoregular,quedispensamoraleiodefrutos(Koller,1985).7.7Controle
deplantasdaninhasKoller(1984)salientaqueasplantasconsideradasdaninhasporcompetiremcoma
culturaporguaenutrientestambmtemefeitosbenficos,taiscomoocontroledeeroso,o
enriquecimentodosolocommatriaorgnicaemelhoriadesuaestrutura,almdefavoreceracirculao
demquinaseequipamentosnopomarquandoosoloestmolhado.Donadio(1995)adverteparaofato
dequeosistemaradiculardoabacateiromuitosensvelenosuportaferimentos,quequandoocorrem
podemdarorigemadoenas.DeacordocomDonadio(1995),omtododecontrolemaisutilizado
atualmentearoagemnaentrelinha,eaaplicaodeherbicidasnaslinhas.Acapinamanualpodeser
utilizadaemsubstituioaosherbicidas,pormdevesrmuitocuidadosaparanodanificarotroncodas
plantaseagradagempodesubstituiraroagememcertaspocasdoano.Koller(1984)informaaindaque
nosprimeirosanos,ocultivodeplantaesdepequenoportecomoofeijo,soja,ervilha,aveia,trigoe
outraspodemsrutilizadasemconsrcionasentrelinhas.Todavia,apso5o.ou6o.ano,desaconselhasea
utilizaodeculturasanuaisdevidoapossibilidadededanossrazesdoabacateiropelasgrades,masa
partirdessaidadepodemserestabelecidasculturasperenesdestinadasaorevestimentodosoloduranteo
invernocomoaslegunimoasderepovoamentonatural.Nocasodocontrolequmico,vriosprodutos
podemserutilizados,dependendodaidadedoabacateiro.Glifosato,Diuron,Paraquat,eSimazinaso
recomendadosparaaculturaatos4anos.Todavia,ospremergentespodemprejudicarasplantas
novas,porisso,usaseParaquatouGlifosato,mantendoseoabacateiroprotegido.Tambmpodemsr
indicadososherbicidasNapropamid,Morfhinazon,OrizalineFluazitop.Ascondiesespecficasparaouso
dosherbicidasdevemserobservadascuidadosamente.Oabacataeirosensvelaalgunsherbicidascomo
oTerbacileBromacil,mesmoemplantasadultas.Umexemplodeesquemademanejoquetemsido
utilizadoconsistenaaplicaodeglifosatonaprimaveraparacontrolarplantasjestabelecidasnofinal
destaestao,aplicasseDiuron,oqualrepetidonomeiodoveroparacontrolarplantasquepossamter
escapadodaprimeiraaplicao.Aplicase,ainda,Simazina,noinciodooutono,paracontrolarfolhas
largas(Donadio,1995).7.8IrrigaoDeacordocomKoller(1984),oabacateirorequerumaprecipitao
anualdeaproximadamente1200mmbemdistribudosduranteoano,paraumaboaproduo.Oconsumo
deguaafetadoporvriosfatorescomo,atemperatura,ainsolao,aodeventoseumidadedoar.
Almdisso,anecessidade,freqnciaequantidadedeguadeirrigaotambmdependedacapacidade
dearmazenamentodosoloemformadisponvelparaoabacateiro.Assim,novero,asplantasnecessitam
demuitomaisguadoquenoinverno,devidoaoaumentodatemperatura,edotamanhododia.Koller
exemplificaocasodaRegioSul,ondeaprecipitaonormalmenteelevadaebemdistribudaduranteo
ano,mashocorrnciadeveranicos,queduranteoveroounoinciodooutonopodemlevaroabacateiro
asofrerdeficinciahdrica.Oautorenfatizaofatodequeoabacateirodificilmentemostrasintomasde
deficincia,pormurchamentodasfolhas,osquaissomentesoverificadosposteriormente,pelaperdade
grandequantidadedefolhas,oquecomprometeaproduo.Porisso,oautorcitaaobservaodeoutras
plantasmaissensveisaomurchamentocomofontedeindciossegurossobreanecessidadedeirrigao.
Comojfoimencionadoanteriormente,oabacateiromuitosensvelaoencharcamento,devendosepor
isso,tomarmuitocuidadocomoexcessodegua.Anecessidadedeirrigaoavaliadapela
determinaodadisponibilidadedeguanosolo.Umdosmtodosutilizadosaleituradetensimetros
quedeterminamaforadesuconecessriaparaqueasrazespossamabsorveragua.Aleiturade
tanqueclasseAparadeterminaraevaporaoeousodepluvimetropermitemestimarodficithdrico
(Koller,1984).SegundoDonadio(2000),noMxico,parareasdeprecipitaode800mm/anosousados
de4.000a6.000m3/ha/anodeguadeirrigaocomocomplemento,eemIsrael,comprecipitaode
600mm,complementasecom600a800m3/hacada2030dias,dependendodapocadoano.No

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 12/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

Brasil,airrigaopormicroasperso,emumpomaremBauruSP,ondechove1400mm/anonorefletiu
naproduo,mesmousandosefertirrigao,conformeinformaesdeGustafsoncitadoporDonadio
(1995).Emrelaoaosistemadeirrigao,Donadio(1995)salientaquetodospossuemvantagense
desvantagens,incluindoseostradicionaissistemasdeirrigaoporsulco,ataaspersoegotejamento,e
requeremaplicaocriteriosaeacompanhamentorigoroso.DestacaseousodeaspersonaCalifrnia,
aspersosubcopaemIsrael,eogotejamentoquemuitoutilizadoeindicadoparaacultura,sendo
bastantedifundidoemIsrael,CalifrniaefricadoSul.Ogotejamentotemcomograndevantagem,a
economiadegua,almdepermitirousodeguassalinasepermitirafertirrigao.Emrelao
salinidade,osefeitossovariveisnoquedizrespeitoaespcies,soloecavalos.Umdosefeitosrelatados
aqueimadasfolhas,oqueprejudicaoabacateiroporvriosanos.Osefeitosdasalinidadepodemser
diminudoscomamudanadeirrigao,oudomtododerega,ecomousodeguamenossalina.Na
Califrnia,porexemplo,utilizaseaaplicaode1,5aduasvezesmaisguacadaquatroouseissemanas,
visandoaumalavagemdosolo.7.9Adubao
7.9.1Demanda:SegundoDonadio(1995),aadubaodevebasearsenoconhecimentodasexigncias
nutricionaisdaculturaedeveseravaliadamedianteanlisesfoliaresperidicas,bemcomoanlisesde
solo.Asdoseseapocadeaplicaodosadubosdeveadequarsescaractersticasdavariedade
plantada,dosportaenxertosedaidadedaplanta,scaractersticasdosoloedostratosculturais
executados.Emrelaosexignciasnutricionaisdoabacateiro,segundoMalo,citadoporDonadio(1995),
onitrognioeopotssiosooselementosmaisimportantes,seguindoseoclcioemagnsio.Emrelao
aosmicronutrientes,oprincipalozinco,eemsolosalcalinos,oferoassumemaiorimportncia.Oautor
salientaaindaqueonveldealumniomelhorindicadordanecessidadedecalagemdoqueopH.
SegundoJacob,citadoporTeixeira(1991),osistemaradiculardoabacateironomuitoextenso,masde
penetraoprofunda,oquesomadoaoseurpidocrescimento,requernosolo,grandequantidadede
nutrientesdefcildisponibilidade.Emrelaoaosportaenxertos,informaesdeLahaveKadmanem
Israel,citadosporDonadio(1995)apontamqueonitrognio,clcioemagnsiosomaisabsorvidospelas
variedadeguatemalenses,sendoqueasvariedadesdaraamexicanaabsorvemmaispotssio,sdioe
cloro,earaaantilhana,fsforoeferro.

7.9.2Anlises:Donadio(1995)explicaqueaanlisedesoloforneceinformaesepropecorreesde
nutrientes,pHenveldematriaorgnica,enquantoaanlisefoliarpermiteidentificarpossveiscarncias,
permitindosuacorreo.Aindicaodosnveisfoliaresadequados,noentanto,variaconformea
variedade.Aamostragemdafolhasdeveserfeitadeformaarepresentarumareahomognea.Asfolhas
devemserretiradasdepelomenoscincoplantaseemnmerode10folhasporplanta,coletadasnaaltura
medianadaplantaesuavolta,deramossemfrutosesemsegmentossecundrios.Aidadedasfolhas
deveserdeaproximadamenteseismeses,sendotomadasamostrasdaquartasextafolha.Asamostras
devemseracondicionadasemsacosdepapelouplsticoatseremanalisadas(Lahav,Dagani&Gazete
MalocitadosporDonadio,1995).

7.9.3Recomendao:Entreasvriasrecomendaesdeadubaoexistentesparaacultura,seguese
arecomendaosugeridaporSouzaetal(1999)na5a.AproximaodeRecomendaoparacorretivose
fertilizantesnoEstadodeMinasGerais.Arecomendaoestbaseadanumaprodutividadeesperadade
20.000Kg/h,eespaamentode7,5a10mx7,5a10m.

a)Adubaodeplantioepsplantio:aplicar30KgdeN/cova,parceladosemoutubroejaneiro,em
cobertura,sendoaprimeiraaplicaoapsopegamentodasmudas.Ofsforodeveseraplicadoconforme
adisponibilidadedosolo,variandode30a90gdeP205/cova,aplicadosnoplantio(outubro).Opotssio

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 13/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

tambmdeveseraplicadoconformeadisponibilidadedosolo,variandode20a60gdeK2O/cova,
parceladoemduasaplicaes,umaemoutubro(plantio),eoutraemmaro.Recomendaseainda,
misturaraterradeenchimentodacovacom20Ldeestercodecurral(ou5Ldeestercodegalinha)60dias
antesdoplantio.Podeseainda,misturarterradeenchimentodacova,100gdecalcriodolomticopara
cadatoneladaaplicadaemreatotal.Sugeresetambm,usarametadedadosedeP2O5naformade
fosfatonaturalreativo.

b)Adubaodecrescimentoeformao:
1o.anopsplantio:60gdeN/cova,parcelandose1/3emoutubroeorestanteemjaneiro.15a45gde
P2O5/cova,aplicadoemmaro10a30gdeK2O,tambmemmaro,numanicadose.

2o.anopsplantio:80gdeN,parcelandose20gemoutubro,40gemjaneiroe20gemmaroaplicar20
a60gdeP2O5edeK2Oemmaro.

3o.anopsplantio:100gdeN,sendo40gemoutubro,40gemjaneiro,e20gemmaro30a90gde
P2O5emmaroe20a60gdeK2Otambmemmaro.

Adubaodeproduo:
4o.ano:180gdeN/cova,sendo40gemagosto,80gemoutubroe60gemdezembro30a90gdeP2O5e
maroe50a150gdeK2Oaplicadosemoutubro(10a30),dezembro(20a60),emaro(20a60).

5o.ano:200gdeN/cova,sendo40gemagosto,80gemoutubro,60gemdezembroe20gemmaro40a
120gdeP2O5emmaro50a150gdeK2O,sendo10a30gemoutubro,20a60gemdezembroe20a
60gemmaro.

6o.anoemdiante:240gdeN/cova,parceladosem40gemagosto,80gemoutubro,60gemdezembroe
60gemmaro50a150gdeP2O5emumanicadoseemmaroe70a210gdeK2O,parcelados,sendo
20a60gemoutubro,30a90gemdezembro,e20a60gemmaro.

Recomendaseainda,queaadubaofosfatadasejaaplicadadeformalocalizada.Deveseusarmatria
orgnicaacadatrsanos.Noanoquenoocorrerproduo,aplicarsomenteasrecomendaesde
outubro.Umterodaadubaodecoberturadeveseraplicadoparadentrodalinhafinaldeprojeoda
copa,eosoutrosdoisteros,atmeiometroparaforadaprojeodacopa.Recomendaseaplicar
calcriode3em3anos,incorporandoocomgradeat10cmdeprofundidadenofinaldaschuvas.7.10
ControledepragasSegundoDonadio(1995)aspragasdoabacateirosomuitomumerosaseenglobam
vriostiposdeinsetos,taiscomo,pulges,trips,cochonilhas,lagartas,coleobrocas,cigarrinhas,formigas,
besouros,ecarosTodavia,poucascausamdanoeconmicoeexigemcontrole.Asprincipaispragaseo
seucontrole,conformerecomendadoporPizzaeoutroseCamposdeacordocominformaes
compiladasporDonadio(1995),so:
a)carodasgemasflorais:Tegolophusperseaflorae,atacaasgemasflorais,ecausamanchas
amareladaseplidasnasfolhas,chegandoaderrubalas.Seucontrolefeitocomdefensivoabasede
enxofre.Devesepulverizar,tologoseconstateapresenasuanabasedasinflorescncias,medianteo
usodelentesdeaumento.Sosemelhantesaoscarosdaferrugemdoscitros.

b)Besouros:besourodeLimeira(Sternocolapsisqualuordecimcostata)eobesouroamarelo
(Cortgalimaitaferruginea)podematacarasfolhasnovasdoabacateiroeosseusfrutos,danificandoose

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 14/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

causandosriosprejuzos.OcontrolepodeserfeitocomFenitrotion,Malation,ouTriclorfon.Apulverizao
deveserrealizadaaoseobservaroataquedapraga.

c)Cochonilhas:sovriasasespcies,entreelasAspidiotkusdestructoseProtopulvinarialongivalta,
entreoutras.Atacambrotosefolhas.OsinseticidasrecomendadossoParathionetlico,eParathion
metlico.Apulverizaodeveserrealizadanoinciodoataquedapraga.Deveseacrescentar1Ldeleo
mineralmiscvelacada100litrosdecaldainseticida.Aoperaodeveserrepetidaaps20dias,se
necessrio.

d)Coleobrocas:asespciesApatetenebrans,AcanthoderesjaspideaeHeilipuscatagraphussoas
principais.Atacamotronco,ramos,eesporadicamente,osfrutos.Ocontrolefeitoeliminandoseosramos
afetados.

e)Lagartas:aslagartasdosramosedosfrutossoconsideradasaspragasmaisimportantesparaa
cultura.Abrocadosramos(Mectafiellamonogramma)causadanosnosramosnovos,quepodemsecare
morrer.Alarvadofruto(Stenomacatenifer)penetraofrutoatocaroopodendocausarsuaqueda
prematuraoudanificalo,prejudicandooparaoconsumo.Ocontrolefeitocompulverizaesdos
inseticidasFenitrotion,MalationouTriclorfon,osquaisnoatingemalagartanointeriordofruto.

7.11ControlededoenasDentreasdiversasdoenasquepodemacometeroabacateiro,asprincipais
doenasdeimportnciaeconmicaeoseucontrolesodescritasaseguir,conformePiccini&Pascholati
(1997).
a)Gomose:causadaporPhytophthoracinnamomiRands,tambmconhecidacomopodridodarazes
doabacateiro.Tratasedeumadasprincipaisdoenasdacultura,epodeocorrertantoemcondiesde
campoquantodeviveiro.Ossintomassooamarelecimentogeneralizado,seguidodequedadasfolhas,
ocorrendotambmasecaderamosdoponteiro.Costumaocorreraumentonaproduodefrutos
menores,antesdamortedaplanta.Asrazesficamdescoloridasenecrosadas,enquantoasradicelasso
quasetotalmentedestrudas.Ocorreainda,fendilhamentodacascaeexudaodegoma.Aocorrnciada
doenaestassociadapresenadeumidadeelevadanosolo,etemperaturaentre21o.Ce30o.C.As
medidasdecontroleincluemousodeportaenxertostolerantesaofungoaaquisiodemudasde
qualidadearemooderestosculturaiscuidadocombalanonutricional,evitandosenveiselevadosde
N,pHalcalinoedeficinciadeCaePevitarencharcamentodosoloevitarferimentosnarazesoutronco
eseadoenafordetectadanoincio,usarfungicida.Nestecaso,recomendasemetalaxyl,viasolo,ou
fosetylalumnio,viafoliar.

b)dio:causadoporOidiumperseae.Ossintomassoobservadospeloaparecimentodepequenas
machasesbranquiadasepulverulentasdeformatocircularlocalizadasnasuperfciesuperiordafolha,e
pequenasmanchasclorticasnafaceinferior.Posteriormentetodaafolhaficabrancaepulverulentapelos
esporosdofungo.Asfolhasafetadasnecrosameenrrugameoudeformamolimbofoliar,podendoocorrer
queda.Adoenafavorecidaporaltaumidaderelativaetemperaturasaltas,mastemoseu
desenvolvimentoprejudicadoporchuvasconstantes.Ocontrolefeitomedianteaplicaodefungicida
basedeenxofre.

c)Verrugose:causadaporSphacelonaperseaeJenkim.tambmconhecidacomosarnadoabacatgeiro.
Almdedepreciaraaparnciadofruto,podeprovocarquedadefrtosjovens,bemcomooseu
subdesenvolvimento.

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 15/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

Ossintomassoobservadosnosfrutos,atravsdepequenaspontuaeseruptivasqueaumentame
coalescem,pormainfeconoultrapassaacasca.Nasafolhastambmpodemaparecerpontuaes
amarronzadas,podendocausardeformaoeatmesmorompimentodolimbofoliar,comconseqente
reduodareafotossinttica.Comomedidadecontrole,recomendaseautilizaodevariedades
resistentes,almdaaplicaodefungicidascpricos.Recomendaseiniciaraaplicao,nocasodos
frutos,quandopelomenos2/3dasptalascarem,atmosfrutosatingirem5cmdedimetro.Nasfolhas,o
controledeveserfeitosementenoperododebrotaes,atqueasmesmasatinjam3cmdecomprimento.
Emviveirosdemudas,variedadesdaraaguatemalense,recomendaseaplicaesquinzenaisde
fungicidascpricos.
d)Cercosporiose:causadaporCercosporapurpreaCooke,CercosporaperseaeEllis&Martin.Os
sintomascaracterizamseporlesesligeiramentedeprimidaseirregulares,decoloraomarromebordos
definidos,nosfrutos.Comoenvelhecimento,essaslesestendemaprovocarfissuras,possibilitandoo
ataquedeoutrospatgenos.Podeprovocaraquedadosfrutoseporconseqncia,elevadaperdade
produo.Nasfolhasocorremlesesangularesdecoloraomarromoucinza,comhaloclortico,que
tendemacoalescereprovocarorasgamentodolimbofoliar.Lesesnopednculopodemocorrere
provocaraquedadosfrutos.Asobrevivnciadopatgenosedatravsdasinfecesfoliares,easua
disseminaoocorreporviaarea.Opicodadoenaocorrenosmesesdejunhoejulho.Comomedidade
controle,recomendaseousodevariedadesresistentes.Ocontrolequmicodifcildevidoaoporteda
plantas,eainexistnciadeprodutoseficientes,registradosparaacultura.Epossvel,noentanto,aplicao
decpricosedetiocarbamatospoucoantesdafloradaelogoapsaquedade2/3daptalas.

e)Antracnose:causadaporGlomerellacingulata(Stanem)Spauld&Schrenk(Colletotrichum
gloeosporioides(Penz)Sacc).Afetaprincipalmenteosfrutos,podendoocorrernasfolhas,floreseramos,
pormsemcausardanoscultura.Adoenacaracterizadanasfolhaspormanchasnecrticasde
coloraoescuros,combordosdefinidoseformatoirregular.Ossintomasnosfrutosiniciamsepor
pequenaspontuaesdecoloraomarromapreta,quetendemaevoluir,atingindopartedofruto,ou
necrosandoocompletamente.Ofungonecessitadegualivreparaquepossagerminareinfectaraplanta,
sendoatemperaturaidealparaoseucrescimento,22a27o.C.Emfrutosverdesnosedesenvolve,vindo
causarsintomasapenasapsoamadurecimento.Ocontroleestbaseadoprincipalmentenomanejo
corretodaadubaoenastcnicasdemanejoadequado.Recomendaseapodadelimpezaeaqueima
dematerialdoente.Deveseevitarferimentosnosfrutosduranteacolheitaepscolheita,mantendoseos
pednculosnosfrutos,quedevemserconservadosemcmarafriasobconcentraesadequadasdeCO2.

8Colheita8.1DeterminaodopontodecolheitaSegundoBeiroth(1995),adeterminaodopontode
colheitadoabacatebaseiaseemvriosparmetrosrelacionadosaoaspectoexterno(adernciado
pednculoecoloraodacasca),einterno(caractersticadapolpaerevestimentodocaroo)fsico(peso
ouvolume)resistnciadapolpa(consistncia)eainda,amedioeltricaeespectrofotomtrica,eno
aspectoqumico(teordeleo).
a)Aadernciadopednculotantomaiorquantomaisverdeforofruto,pormdevesetomarcuidado
poisalgumasdoenascomoaantracnoseatacamopednculo,dandoafalsaimpressodequeestno
pontodecolheita.

b)Acoloraobrilhantedacasacatendeasetornaopaca,amedidaqueofrutoforamadurecendo.

c)Apolpa,quandoofrutoaindaestverde,temcoloraodesuniformeouesbranquiada,esecolhido
nessascondies,quandoamadurecerapresentarsaborruim.Apolpa,nopontodecolheita,deveter

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 16/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

coloraoverdeclaraeuniforme.

d)Ocaroo,quandoofrutoestverde,encontraserecobertoportegumentocarnoso,espesso,edecor
branca.Comamaturao,aespessuradorevestimentodiminuiesetornaumapelculadelgada.
Todavia,frutosverdesdesenvolvidossobcondiesdealtainsolaopodemtambm,apresentaresta
caracterstica.

e)Opesoespecficodofrutotendeadiminuircomoprocessodematurao,situandoseentre1,02a
0,95g/cm3emfrutosverdes,ede0,90a0,85g/cm3emfrutosmaduros.Todavia,variaespodemocorrer
emfunodotamanhodofrutoedasuacavidade.

f)Resistnciadapolpa:comodesenvolvimentofisiolgicooabacatetendeaperderumidade,ocorrendo
oendurecimentogradativodapolpa,aqualdiminuisuaconsistnciamedianteoamadurecimentodofruto.
Aaferiodaresistnciadapolpafeitacomauxiliodeumpenetrmetro.Ummodoprtico,noentanto,
colocarafrutanapalmadamoeapertladeformasuaveentreosdedos.Nosedeveapertarcoma
pontadosdedos,poisissoprovocamanchasepodrides.

g)Amedioeltricaumprocessobastantesofisticadoeempregadocomomaisfreqnciana
pesquisa.Baseiasenamedidadacapacidadedereaoeresistnciacondutiva,atravsdacondutividade,
duranteastransformaesdofruto.

h)Amedioespectrofotomtrica,baseadanatransmissoereflexodeluzparaclculosde
coordenadasdecor,emboratenhasidoutilizado,paradeterminaodopontodecolheitadoabacate,no
temmostradomuitoeficincia.Oteordeleoocritriomaisutilizado,principalmenteempases
exportadores,todaviahdivergnciasquantoaosteoresmnimosemximosfixados,havendovariaes
deacordocomascultivares,poisnoapresentamomesmoteordeleo.

8.2AoperaodecolheitaDeveserrealizadacommuitocuidado,evitandosebatidasourachaduras.
Frutoscomferimentosalmdeamadurecermaisrapidamente,podempermitiraentradadefungos,
causandopodrido.Utilizamseescadasetesourasapropriadas,conhecidascomoapanhadoresdesaco,
queconsistemdelongasvarasdebambu,providasdeumasacoladetecidoresistentepresaaumarode
ferroquetemnoextremoopostoumalminademetalcortante.Umcolhedorprticocapazdecolherem
tornode900Kgdeabacatepordia,oqueequivalea30caixas(caixaM).Osfrutosjamaisdevemser
colhidossempednculo.Ospednculospodemseraparadoscomumatesoura,deformaafacilitaro
acondicionamentonaembalagem.Issoevitaqueopednculodeumfrutopossacausardanoaoutro,
tambm.Aretenoouremoocompletadopednculoedopediceloaumentamuitoataxarespiratria,e
porconseguinteaperdadepeso,etambmoprocessodeamadurecimento(Beinroth,1995).9Ps
colheitaSegundoBeinroth(1995),apscolhidas,asfrutassolevadasaumbarracoonderecebemum
tratamentofitossanitriososelecionadas,classificadasesubmetidasaumtratamentodeproteoe
posteriormentesoacondicionadas.
9.1Tratamentofitossanitrio:necessrionocasodefrutasdestinadasexportao,cujoconsumo
serfeitosomenteaps15diasdepoisdotratamento.Noserecomendaessetratamentofitossanitrio
pscolheitaparafrutasdestinadasaomercadointerno,poisosprazosdecarncianosorespeitados.O
tratamentovisaaocontroledefungosresponsveisporpodridoequeatacamoabacatenoperodops
colheita.Osprincipaisso:aDiplodianatalensisP.Evans,quecausaapodridopeduncular,eo
ColletrotrichumgloeosporioidesPenzquecausaapodridodacasca.Otratamentoconsistenaimerso

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 17/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

dasfrutasemsoluofungicidadethiabendazole5g/Loubenomyl1g/Lporumperododedoisminutos.
Emseguidaasfrutassoretiradasdotanqueesecadas.

9.2SeleoeclassificaoAseleodeveserfeitamedianteaeliminaodefrutoscomdefeitosde
descoloraodacasca,frutassempednculo,frutascommanchasnacasca,causadaspordanos
mecnicos,frutascompolpamoledevidoaquedanomomentodacolheita,efrutasmalformadas,frutas
commanhasresultantesdainfestaodedeterminadosfungos.Apsaseleoasfrutasdevemser
classificadas,osbervandoseosseguintesfatores:cultivar,conformeaespciecultivada:grupo,deacordo
comasuaforma,podendoseresfrico,oblongooupiriformeclasse,deacordocomotamanho,grande,
mdio,oupequenoetipo,conformeasuaqualidade,quegeralmenteestabelecidapeloimportadore
estrelacionadaaotamanho,forma,coloraodacascaeseuaspecto,tamanhodocaroo,rendimento
empolpaeteordelipdeos(Beinroth,1995).9.3TratamentodeproteodasfrutasAproteofeitapor
meiodeimpermeabilizantescomoceraourevestimentoplsticocomafinalidadedereduzirarespiraoe
conseqentemente,aliberaodeetileno,evitandoqueoseuamadurecimentoseacelere.Atemperatura
ambienteoabacaterequernomximo10diasapartirdacolheitaparaatingiroseuamadurecimento.
Quandoasfrutassoenceradas,oseutempodeprateleirapodeserampliadode10para17dias,
dependendodaconcentraodeceranaemulsoaplicada(Beinroth,1995).9.4Tratamentos
complementaresSotratamentosexigidosporpasesimportadoresparaqueaimportaosejaautorizada
pelodepartamentofitossanitriodessespases.Osprincipaissoafumigaoeainundao.Oobjetivo
destruirinsetos,larvaseovosdemoscadasfrutas(Ceratitescapitata)quepossamestarpresentes
(Beinroth,1995).9.5AmadurecimentocontroladoEutilizadoquandosedesejaamadurecerumagrande
quantidadedeabacatesaomesmotempo.Asfrutassocolocadasemcmarasprprias,semelhantess
utilizadasparaoamadurecimentodabanana.Nelassefazocontroledosseguinteselementos:
temperatura(21C,oquepossibilitauniformidade,earomaesaboragradveis)umidaderelativa(90%,
poisteoresbaixosdeumidaderelativacausamperdadetexturagsativadordeamadurecimento(para
quesetenhaoamadurecimentoemescalacontnuautilizado100mg/Ldeetilenonacmara
atmosfrica)aratmosfrico(deveserrenovadoaps12horasdaaplicaodogs,medianteexaustopor
30a60minutos,afimdequeoexcessodeCO2liberadopelasfrutassejaremovido).Apsarenovao
doar,fazsenovaaplicaodegs,mantendoseoequipamentofechadopor24horas,quandoosfrutosj
estaromaduros(Beinroth,1995).10CustodeProduoConsiderandoosinsumos,calcrio,adubo,e
defensivoseostratosculturais,aplicaodedefensivos,aplicaodefertilizantes,controledeformigase
colheitacomoosprincipaisitensdedespezaparamanutenodeumpomaradulto(de5a10anos)no
espaamento5x10m,produzindo15T/h/ano,Donadio(1995)estimouocustodeproduoem
U$532,00/h/ano,oqueequivaleaU$0,035/Kgdeabacateproduzido.Paraumpomaremformaocom
mesmoespaamentoreferidoacima,considerandoseosinsumos,mudasadubos,calcrioedefensivos,e
ostratosculturais,aplicaodedefensivos,marcao,coveamento,ecultivomecnicoecultivomanual,
Donadio(1995)estimaumcustodeU$443,00/hno1o.anoU$221,20no2o.anoU$351,00no3o.ano,e
U$402,80no4o.ano.Refernciabibliogrfica
BEINHOT,E.W.ColheitaeTratamentos.In:GAYET,J.P.etal.Abacateparaexportao:procedimentos
decolheitaepscolheita.PublicaestcnicasFRUPEX,n15.MinistriodaAgricultura,do
AbastecimentoedaReformaAgrria,SecretariadeDesenvolvimentoRural,ProgramadeApoioProduo
eExportaodeFrutas,Hortalias,FloresePlantasOrnamentais.Braslia.EMBRAPASPI,1995.37p.

DONADIO,L.C.Abacateparaexportao:aspectostcnicosdaproduo.2a.ed.revaum.
PublicaestcnicasFRUPEX,n2.MinistriodaAgricultura,doAbastecimentoedaReformaAgrria,

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 18/19
26/08/2016 ::.NcleodeEstudoemFruticulturanoCerrado.::

SecretariadeDesenvolvimentoRural,ProgramadeApoioProduoeExportaodeFrutas,Hortalias,
FloresePlantasOrnamentais.Braslia.EMBRAPASPI,1995.53p.

Ferro,M.C.AbacatexColesterol.In:SadeeTreinamento.[Online].1992.Disponvel
www.runnerbrasil.com.br/saude.[acessadoemjunhode2003].

KOLLER,O.C.ABACATICULTURA.PortoAlegre.Ed.DaUniversidade/UFGRS,1984.138p.
PICCININ,E.&PASCHOLATI,S.F.Doenasdoabacateiro(PerseaAmericanaMill).In:KIMATI,Hetal.
ManualdeFitopatologia.3a.ed.SoPaulo.AgronmicaCeres,19951997.V2.774p.p.18.

SIMO,S.ManualdeFruticultura.SoPaulo,EditoraAgronmicaCeres,1971.530p.p.147169.

SOUZA,M.deetal.SugestesdeAdubaoparaplantasfrutferas.In:RIBEIRO,A.C.GUIMARAES,P.T.
G.ALVAREZV.V.H.RecomendaesparaousodecorretivosefertilizantesemMinasGerais5a.
aproximao.Viosa,MG,1999.359p.p.212215.

TANGO,J.S.&TURATTI,J.M.leodeAbacate.In:TEIXEIRA,C.G.etal.ABACATE:cultura,matria
prima,processamentoeaspectoseconmicos.2a.ed.SrieFrutasTropicaisn8,ITAL,Campinas,
1991.250p.p.156a192.TEIXEIRA,C.G.Cultura[doabacate].In:TEIXEIRA,C.G.etal.ABACATE:
cultura,matriaprima,processamentoeaspectoseconmicos.2a.ed.SrieFrutasTropicaisn8,
ITAL,Campinas,1991.250p.

http://www.fruticultura.iciag.ufu.br/abacate.html#3Aspectosbotnicos 19/19

S-ar putea să vă placă și