Sunteți pe pagina 1din 6

Ismawen n yisaduren d twuriwin

Sur : D.Messaoudi

Win ara yenadin deg tentaliwin n tmazit, ad yaf aas n yisemawen n yisaduren d twuriwin; nutni
ken ef mennawt n taliwin, kra deg-sen d anali, kra nien d ajenta. Meccan, aya ur yrnumik
dakken tamazit d tanesbaurt deg temsalt-a ; skud talsa tetteddu er sdat, skud ttnulfun-d isaduren
imaynuten umi yessefk ad d-nefk isem s tmazit. Deg wayen d-yetteddun, ad d-nefk zwar ayen
yellan yakan, sakkin ad d-nesnulfu wiya ama s usuddem, ama s ureal, walawi ni wawali.

Awalen yellan:

- Amzun wis 1: aReRRaR / aReR1R2aR

- Aqeddac - serveur
- acea, arekkas - danseur
- azeddam - bcheron
- agezzar - boucher
- amessal - potier
- ameggar - moissonneur
- akeyyas, axebbac - masseur
- akewwac, axebbaz - boulanger
- axerraz, amellax - cordonnier
- acennay - chanteur
- agezzan - devin
- agennay, axeyya - couturier, tailleur
- asekkak - orfvre
- adebba - tanneur
- aebbab - rapiceur
- anekkad - observateur
- afella, akerraz - cultivateur
- aeddad - forgeron
- aebbax - cuisinier
- abennay - maon
- azemmam - notaire
- aebbal - tambourineur
- ajeddab - danseur de trans
- amedda - troubadour
- ajebba - orthopdiste traditionnel
- aear - vendeur de friperie, picier
- asebbab - commerant
- aessas - surveillant
- anejja - menuisier
- aneccad - pote
- aejjam - barbier
- abegga - bouvier
- asear - magicien
- aewwam - nageur
- areqqam - dcorateur
- abeqqal - picier

- aelmas - magicien
- Amzun wis 2: ameRRaR / ameR1R2aR / amaR1R2R

- amejjay - mdecin
- amead - meunier
- amekkas - releveur de taxes

- amekraz - laboureur
- amenqac - bcheur
- amelqa - cueilleur dolive
- amenha - conducteur
- amedyaz - pote
- amenday - trappeur

- amagdal - chasseur
- amankad - examinateur

- Amzun wis 3: amaRaR

- amaga - gardien
- amaray - secrtaire
- amazan - messager

- Amzun wis 4: amaRiR

- amarir - chanteur

- Amzun wis 5: ameR1R2a

- ameksa - berger

- Amzun wis 6: amRaR

- amnay - cavalier
- amay - grant, administrateur
- amcax - gouverneur

- Amzun wis 7: amRiR

- amzil - forgeron, armurier


- amnir - claireur

- Amzun wis 8: amRaReR

- amkacef - devin

- Amzun wis 9: amRaRRu / amRaRRi

- amaddu - rconciliateur, protecteur


- amaddi
- Amzun wis 10: amsuR1R2u

- amsuru - lve de lcole coranique

- Amzun wis 11: amsiReR / amsiRaR / amseR1R2aR

- amsired - laveur de morts


- amsife - messager

- amsian - personne charge de compter

- amsenday - personne charge de faire le petit lait

- Amzun wis 12: amesReRRaR

- amesdellal - commerant, ngociant

- Amzun wis 13: amesRaRi

- amesgani - sentinelle

- Amzun wis 14: imReRReR

- imerref - grant, conome

- Amzun wis 15: amesReRu

- amesgezu - Devin

- Amzun wis 16: aneR1R2aR

- anegmar - chasseur
- anelmad - apprenti
- aneslaf - masseur
- anezam - instituteur
- anekam - juge, arbitre
- anezdam - bcheron

- Amzun wis 17: anaReR / anaRaR

- anagem - ouvrier charg de puiser leau

- anaaw - vendeur dhuile ou dorge

- Amzun wis 18: aneR1R2uR

- anelmud - apprenti

- Amzun wis 19: aniR1R2

- anilti - berger
- Amzun wis 20: aseR1R2aR

- aselmad - enseignant
- aselwac - magicien

- Amzun wis 21: wa+n+isem

- wantiaf - claireur

- Amzun wis 22: isem+i / isem+wi

- aanuti - boutiquier
- atwati - jardinier

- abusawi - postier

- Amzun wis 23: isem+i

- aqehwai - serveur au caf


- axeznai - receveur
- acermaqi - chiffonnier
- amami - tenancier
- asiai - horloger
- axbari - espion

- Amzun wis 24: bu+isem

- butsura - serrurier
- buerman - boulanger
- buyisufar - droguiste
- buyediyen - colporteur

Awalen imaynuten :

Awal s tmazit Abalu n usuddem Agdazal-is s tefansist


- aeccad - ecced (dchirer) - chirurgien
- aeal - eel (coiffer) - coiffeur
- ajeggar - jegger (peindre) - peintre

- amenna - nne (balayer) - balayeur


- ameddal - ddel (jouer) - joueur, sportif
- ameddas - ddes (organiser) - organisateur

- amekal - kel (lever) - leveur


- amesla - sle (crpir) - crpisseur
- amefran - fren (lire) - lecteur

- amawlaf - tawlaft (image) - photographe

- amawan - aawan (musique) - musicien


- amaga - eg (voler) - pilote

- ameka - ek (construire) - constructeur

- amlil - ilel (mer) - marin


- amiz - ez / iz (creuser) - fossoyeur

- amesnadi - nadi (chercher) - chercheur


- amesami - ami (viser et tirer) - tireur

- amesunu - unu (dessin) - dessinateur


- amsedlis - adlis (livre) - bibliothcaire
- amsumes - tumest (dent) - dentiste

- amsexsay - sexsi (teindre) - pompier


- amsesay - ses (faire rire) - clown

- anegmay - gmi (chercher) - chercheur


- anelaw - lu (peindre) - peintre
- anefra - fre (nettoyer) - nettoyeur
- anektal - ktil (mesurer) - mesureur
- anefran - fren (slectionner) - slectionneur

- asegraw - segrew (collectionner) - collectionneur


- asekraw - sekru (louer) - locateur

- imkellef - kellef (assigner une mission) - missionnaire


- imneggez - neggez (sauter) - sportif spcialiste en saut

Kra n timawin :

1. Uqbel ad yekker umesnadi (unegmay) ad d-yesnulfu awalen imaynuten, yessefk fell-as zwar
ad inadi ef yemzunen yellan yakan deg tmazi, acku fell-asen ara yebnu awalen-is, mulac
agmu n unadi-ines ad yili d awalen ur yemtawan d yilugan n wawal amazi. Deg temsalt-a,
nnuda da deg kra n yimawalen, ufi deg-sen ayen yessedhacen ; hatenin kra n
yimedyaten :

- Amawal n tmazit tatrart (franais / tamazihgt), HCA :


amekla (peintre) ; awal-a yebna ef umzun wis 5 ay deg d-nefka awal n ameksa , maca
tala tamyagant n wawal-a ur terwis er tin n wawal-nni ; walit : klu / eks . Amek ihi ara d-
udumen sin wawalen kifkif-iten walawi ? Seg umyag klu , yessefk ad yudum yisem s
umzun wis 1, wis 2, atg, am akk-a: akellaw, ameklaw, atg.

Sneqdet daen awalen-a iman-nwen: amasnamak (smioticien), amsuji (mdecin), anfares


(producteur), amenab (officiel), ameawan (musician), atg.

- Aseti umawal awezlan n tmazit, ENAG (A.Abdesselam):


amleggam (boxeur); awal-a ur yebni ula ef yiwen umzun aeqqani n tmazit. Netta
yettwasuddem-d seg umyag s tergalt tussidt leggem ay yettaken isem yebnan ef umzun
wis 1; ihi ilaq ad yili d aleggam .
Sneqdet daen awalen-a iman-nwen: amaccah (conteur), amgau (dmnageur), amazzun
(modliste), atg.

2. Nezmer daen ad d-nesnulfu awalen seg wid yellan yakan s taliwin-nsen iwejden s wallal n
usizef n unamek; amedya: amnir (claireur) ad as-nefk anamek nien ay t-iqerben, d
(guide touristique).
3. Seg yemzunen ay d-fki iwessawen, kkes ala amzun wis 24, mulac wiya akk laqen i useqdec
deg usnulfu n yisemawen imaynuten n yisuduren d twuriwin.

Ibula:

- ABDESSELAM A., 1997. Dictionnaire abrg du vocabulaire redress de la langue berbre,


ENAG.
- ALOJALY Gh., 1980. Lexique touareg-franais (parlers berbres du Niger), Copenhague,
Akademisk Forlag.
- CHAKER S., 1981. Tableau rcapitulatif des procdures de cration lexicale berbre (kabyle),
Bulletin intrieur du C.R.A.P.E., Alger, pp 143-145.
- DELHEURE J., 1984. Dictionnaire mozabite-franais, Paris, SELAF.
- DELHEURE J., 1987. Dictionnaire ouargli-franais, Paris, SELAF.
- DESTAING E., non dat. tude sur le tachelhit du Sous (vocabulaire franais-berbre), tome
7, Ed. Ernest Leroux.
- FOUCAULT Le P. de, 1918. Dictionnaire touareg-franais (dialecte ahaggar), tomme 1, Paris,
Ed. Maisonneuve Frres.
- HADDADOU M.A., (non date). Guide de la culture et de la langue berbres, ENAL-ENAP.
- HCA, 2004. Amawal n tmazight tatrart (franais-tamazight), Ed. Ministre de la Culture.

Asefhem n kra n wawalen yuen ittwaseqdecen deg uris-a

- agmu - rsultat
- amzun - modle
- asadur - profession
- asuddem - driver
- meccan - cependant
- mennaw - plusieurs, divers
- namek - signifier
- tawuri - tche
- walawi - formellement
- wawali - lexicalement
- zwar - dabord

S-ar putea să vă placă și