Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
em Heidegger e McLuhan
1) A Dicotomia Oral/Escrito
A inveno da escrita, para McLuhan, violou a multiplicidade sagrada dos
sentidos que a oralidade preenche. O falar destina-se a ser ouvido, reco-
rrendo a situaes que chamam cena os demais sentidos. Quando des-
ejamos esclarecer o significado do que dizemos, apelamos automatica-
mente para expresses faciais e gestos, de modo a interpelar mais efi-
cazmente o nosso interlocutor. Por este motivo, a palavra falada activa
todo o aparelho sensorial humano, acentuando a mensagem e reprodu-
zindo o estado mental a que supostamente corresponde. Por outro lado,
McLuhan afirma que o canal da audio intrnsecamente mais rico ou
mais quente que o da viso. Segundo esta perspectiva, o homem primi-
tivo se apoiaria totalmente nas trocas orais, vivendo, consequentemente,
numa condio de frtil encantamento imaginitivo com o esprito pode-
rosamente estimulado ao nvel dos sentidos.
3) A Era Electrnica
McLuhan observa os desenvolvimentos da tecnologia electrnica de
modo muito optimista, na medida em que, segundo ele, permitem a
134 Interaces
esta, do meu ponto de vista, a lio mais importante que devemos reti-
rar do trabalho de McLuhan. Compreende-se, assim, em particular, por
que a questo da mediao ocupa um lugar central na cultura contem-
pornea e por que alguns dos mais importantes autores da rea dos
estudos comunicacionais se ocupam deste tema. Um destes autores ,
certamente, Rgis Debray (1991, 1995) e seu esforo para delimitar uma
teoria da mediologia que consiste (1995:14) em
REFERNCIAS
Bourg, Dominique
1999 O Homem Artifcio: O Sentido da Tcnica. Lisboa:
Instituto Piaget.
Dabray, Rgis
1991 Cours de Mdiologie Gnrale. Paris: Gallimard.
1995 Manifestos Mediolgicos. Petrpolis: Vozes.
Heidegger, Martin
1958 La Question de la Tchnique. In Essais et
Confrences. Paris: Gallimard.
McLuhan, Marshall
1968 Pour Comprendre les Media. Paris: Seuil.
Miller, Jonathan
1982 As Ideias de McLuhan. So Paulo: Cultrix.
137
Sumrio Summary
A mediao constitui um dos aspectos cen- Mediation is one of the core aspects of con-
trais da sociedade contempornea. Este temporary society. This text develops a dis-
texto desenvolve uma discusso da media- cussion on mediation in the sphere of the
o no mbito dos estudos da comunica- studies of communication and culture. The
o e da cultura. O advento da modernida- advent of modernity and the technologiza-
de e a tecnologizao da experincia so tion of experience are here regarded as
considerados aqui como realidades recipro- reciprocally constituted realities. However,
camente constitudas. A questo teorica- the important question, theoretically, is not
mente importante, porm, no apenas just how technique constitutes an emblem-
como a tcnica constitui uma dimenso atic dimension of the experience of moder-
emblemtica da experincia da modernida- nity, but rather how the critique of moder-
de, mas como a crtica da modernidade, na nity, in the philosophical and critical tradi-
tradio filosfica e crtica do sculo XX, se tion of the 20th century, is inherently con-
constitui, inerentemente, em torno da crti- stituted around the critique of the instru-
ca da viso instrumental da tcnica e das mental view of the technique and illusions
iluses de controle. A reunio dos pensa- of control. The reunion of the thoughts of
mentos de Martin Heidegger e Marshall Martin Heidegger and Marshall McLuhan
McLuhan nesta anlise , assim, destinada in this study is, therefore, meant to render
a tornar visveis as correlaes analticas visible the analytical correlations between
entre a afirmao da autonomia da tcnica the affirmation of the autonomy of tech-
sobre a criao (Heidegger) e da autono- nique over creation (Heidegger) and of the
mia do meio sobre a mensagem autonomy of the medium over the message
(McLuhan). Ambas as posies so investi- (McLuhan). The two positions are
das numa crtica da viso predominante da addressed in a critique of the predominant
instrumentalidade ou da natureza pura- view of instrumentality or of the purely
mente instrumental da tcnica. Estas ques- instrumental nature of technique. These
tes so orientadas para o modo como a questions are led to the mode as the over-
superao da viso instrumentalista afecta coming of the instrumentalist view affects
a relao entre mediao, comunicao e the relation between mediation, communi-
cultura. Se esta realidade j era clara na cation and culture. If this reality was already
poca dos mass media e de McLuhan, clear in the era of the mass media and
hoje incontornvel, na disseminao das McLuhan, today it is unavoidable, in the
culturas virtuais e do ciberespao. dissemination of virtual cultures and cyber-
space.