Descargado en:

patatabrava.com

ARTE ANTIGUA (USC)

ARTE ANTIGUO

FRAGA SAMPEDRO, M. DOLORES 17-18

Tema 1. ARTE PREHISTRICO

PALEOLTICO

Es conocido como edad de piedra debido a que esta es el instrumento principal.

La pintura paleoltica es llamada asi debido a que el soporte de la misma es la pared rocosa de las
cuevas.

El arte moviliar son pequeas obras de hueso o marfil pensadas para su transporte.

Consideramos arte prehistrico a toda referencia grfica tanto realista como esquematica.

Para su estudio solo contamos con la obra de arte en si, no contamos pues con fuentes para su estudio.

Mtodos de datacin:

-Estratigrafa

-Carbono 14

-Termoluminiscencia

-Paleomagnetismo

-Uranio-Torio

-Mtodo comparativo: Consiste en la comparacin del arte mueble con el arte rupestre y datar a
travs de la estratigrafa u otros mtodos de datacin.

Estilos:

Estilo I: 30.00025.000 a.c.

-Gravetiense 1 fase

Estilo II: 25.00017.000 a.c.

-Gravetiense 2fase

-Intergravetosolutrense

-Solutrense 1fase

Estilo III: 17.000---13.500 a.c.

-Solutrense 2fase

-Magdaleniense 1 y 2 fase

Estilo IV: 13.500--- 8.500 a.c.

-Magdaleniense 3 y 4 fase

-Magdaleniense 5 fase
En el estudio del arte prehistrico hay que destacar enormemnte la figura del francs LEROI
GOURHAM , este durante los aos 60 del siglo pasado tras un estudio de las cuevas , llev a cabo
numerosas comparaciones con arte mueble ayudando a la datacin de pinturas rupestres.

La zona de aparicin del Paleoltico Superior , se encuentran en : PROXIMO ORIENTE,

EUROPA , CULTURAS CLANES (CALIFORNIA) y MONGOLIA.

Interpretaciones del arte prehistrico:

-Arte por el arte: 1865---1907

-Desarrollao de la etnografa y su aplicacin en la comparacin de los restos con los primitivos

actuales. Finales del S XIX.

-Magia Simpatica. Principios del S XX

-Magia y totemismo. 1 mitad del S XX

-Ceremonias y rito. Religiosidad de la cueva. Mediados del S XX

[#?] Bovidos----sexo femenino

[#?][#?]-Teoria de los dos sexos (1962-1971) Caballos---Sexo masculino

Ausencia de transmisin oral

-Finales del SXX-principios del XXI: Periodo muy extenso en mbito humano y geolgico, el arte
tendra diferentes funciones

Movil multicasual

Las cuevas no solo son santuarios, si no que se habitan

Importancia del territorio y el entorno.

-La gama de colores: abarca desde el negro al violceo. Y del rojo al amarillento pasando por el ocre.

Paleolico Superior, medio e inferior

-Caracteristicas comunes:

-Se centran en la representacin de atributos femeninos

-desinteres por la cabeza

-de 5 a 22 cm

-arte mueble

-abultamiento en el vientre

Al principio se pensaba que estas estatuas llevaban consigo una carga de sensualidad, sin embargo
se ha comenzado a pensar en ellas como protectoras de la fertilidad llegando a ser usadas como
amuletos.
Tema 2. ARTE EN MESOPOTAMIA

Non podemos falar de arte mesopotmico, pero si do arte en/de Mesopotamia.

Este arte divdese en 3 etapas:

Arte Sumerio (IV-III milenio a.C.)

Arte Babilnico (II milenio a.C.)

Arte Asirio (I milenio a.C.)

No seu inicio, a arte en Mesopotamia estaba caracterizada polo predominio da relixin na esfera do
poder poltico; o anonimato do artista; e que o arte estaba servizo dunha ideoloxa espiritual.

Arte Sumerio

Este, sa vez, divdese en 2 etapas:

Perodo de Uruk (3700-2900 a.C.)

Perodo Protodinstico/Dinstico Arcaico (2900-2330 a.C.)

No que se refire contexto poltico e social, a cidade era unha unidade poltica e a sociedade estaba
dividida entre os estamentos superiores compostos polo Ensi (gobernador), o Lugal (monarca), e os
En (sacerdotes) e os inferiores compostos polos campesios, artesns e escravos.

A relixin Sumeria e Acadia estaba composta por unha serie de deuses, entre os que destacan:

An (Sumerio)/Anu (Acadio). Era o deus do ceo, pai de tdo-los deuses.

Enlil. Era o deus da atmosfera, os ventos,tormentas, choivas, etc.

Enki (Sumerio)/Ea (Acadio). Deus das augas caudalosas, ros, mares, augas subterrneas, etc.

Ninhursag. Deusa nai da natureza por excelencia.

Inanna/Ishtar (Babilonia). a seora do ceo e os cambios estacionais. Est casada con

Dumuzi, quen est no inferno. Cando Inanna o visita coincide cas estacins de outono e
inverno, mentres que cando regresa da sa visita chegan a primaveira e o vern.

Os cilindros son selos adicados a un deus.

Perodo de Uruk. Arquitectura.

Neste perodo non se representan as divindades, a diferenza do Protodinstico.

O inicio deste arte sumerio no IV milenio a.C. xurde en torno cidade de Uruk.

Entre os primeiros templos atpanse:

O Templo de Erid VII, construdo a principios do IV milenio a.C., est constitudo por unha sala
moi ampla, na que se atopan o altar e a mesa de ofrendas, e en torno a ela uns bastins ordanse como
capelas ou dependencias auxiliares.
A entrada principal pose unhas escaleiras en eixo acodado, o que significa que a persoa que entra ten
que dar un xiro de 90 para dirixirse altar, e unha fachada monumental con intencin de decoro.

Componse tamn dun exterior coidado, cun contorno dentado formado por entrantes e santes con
contrafortes para dinamiza-lo exterior do templo, polo que cumple unha funcin ornamental, que xoga
cos efectos lumnicos.

O templo rguese sobre unha plataforma para ser sacralizado, xa que se considera montaa como
un lugar sacralizado. Debido a isto, se a superficie sobre a que se constre plana, retrase a terra,
colocando no seu lugar outra mis sagrada e posteriormente constrese a plataforma sobre a que se
erguer o templo.

Non correcto identificar este tipo de templos cos chamados zigurats, xa que o templo organiza o
territorio administra os bens, etc. e, ademais, ten unha funcin administrativa. Pola contra, o zigurat
non aparece no perodo de Uruk, e adcase a un deus, polo que ten unha funcin meramente relixiosa.

En pleno perodo Protohistrico ou de Uruk destacan:

O Templo branco de Uruk (actual Warka) adicado deus An. Este erguase sobre unha plataforma
sagrada e o fiel tia que rodealo para acceder fachada principal en eixo acodado, existindo unha
segunda entrada en eixo axial. Hai unha organizacin homoxnea das capelas do interior do templo
que rodean sala principal e un aterrazamento da parte superior. O exterior presenta un contorno
dentado composto de entrantes e santes a modo de ornamentacin.

O Templo de Nannar en Khafadye, est adicado a Nannar, deus luar ou da noite, e rguese nun
lugar complicado, rodeado de casas. Para erguelo seguiuse o procedemento de retira-la terra para
posteriormente depositar outra mis pura sobre a que se construiu a plataforma. Ten unha entrada
en eixo acodado e o altar sitase nun extremo. Na parte lateral hai unhas escaleiras que dan acceso
a un nivel superior de aterrazamento. Posteriormente, debido esplendor da cidade, aumentouse o
templo e a terraza localzase fra, servindo a parte lateral para acumula-los bens, tributos, etc.

O Templo de Eanna en Uruk, adicado deusa Innana, est realizado en caliza e pose unhas
dimensins colosais. Ten unha gran sala que aboca en tres capelas, unha zona tripartita, estando a
central adicada a Innana con capelas laterais. No exterior altrnanse contrafortes de maneira regular
decorados con conos pintados que outorgan maior monumentalidade templo.

Perodo de Uruk. Escultura.

Na escultura sumeria da poca do perodo de Uruk destacan, fundamentalmente, das obras:

O Vaso ritual de Uruk (actual Warka), feito de alabastro entre os anos 3300 e 3100 a.C.
Posiblemente cumprise a funcin de vaso ritual ou de ofrendas, e divdese en rexistros que expresan
unha narracin:

Os dous rexistros inferiores, de menor tamao, representan elementos da natureza e rabaos de

carneiros e ovellas.

Pola outra banda, os dous rexistros superiores representan, no inferior destes dous, a ofrenda dos
habitantes de Uruk divindade, feito representado con homes nus, pois ante a divindade, a modo
de ritual, deban despoxarse das roupaxes a modo de purificacin. Na rexistro superior a este
aparece a representacin dunha divindade, Innana, e a festividade de ano novo, realizada no inicio
da primaveira. Non aparece directamente a divindade, senn o seu representante (sacerdote) e
posiblemente o monarca. Omtese a figura da divindade, pero aparecen as ofrendas adicadas a ela,
e o monarca (representando a divindade e comunidade) e o sacerdote an vestidos. A disposicin
das figuras presenta unha perspectiva xerrquica, aparecendo o sacerdote e o monarca en maiores
dimensins co resto, e o artista resolve as figuras mediante un baixorrelevo que non omite os detalles.
Por ltimo, nesta escultura pdese observa-lo respecto dos sumerios divindade, pois aparece
representada unha peticin mesma co obxectivo de controla-la natureza.

A outra obra a destacar a Dama de Warka, realizada no ano 3300 a.C. en alabastro, non unha
escultura exenta, pois plana na sa parte posterior, o que suxire que estara adosada a un muro.
Nela pdese observar unha maior preocupacin polo realismo, cuns ollos ocos e grandes, mais non
tan esaxerados como nas esculturas anteriores, e unhas cellas ocas. A parte superior suxire que
probablemente levase un recubrimento a modo de cabelo feito de metal ou incluso de ouro. Por
ltimo, anda que haxa quen considere que se trata da representacin da deusa da fertilidade Innana,
representara a unha oferente perpetua.

Perodo Protodinstico/Dinstico Arcaico. Arquitectura.

Nesta poca prodcese o descubrimento do ladrillo planconvexo, concretamente no ano 2340 a.C.,
feito que permite realizar arcos de medio punto.

Nesta poca destacan fundamentalmente dous templos:

O Templo oval de Khafadye, adicado deusa Innana, que presenta unha serie de novidades. Entre
estas atpanse o plano oval e os arcos de medio punto, conseguidos grazas ladrillo planoconvexo,
e unha primeira entrada monumental. O templo est fortificado, debido tensin poltica existente
entre as cidades desa poca. Era preciso protexe-lo templo ante a ameaza de invasin, polo que este
presentaba unha maior complexidade. Este, ademais, apareca mis alonxado, e co santuario mis
illado. Existan tamn unha serie de dependencias encargadas de protexe-lo templo, de menores
dimensins cs anteriores, pois unicamente cumpra a funcin relixiosa. Mantia o eixo acodado.

O Templo de Nannar de Khafadye, que introduce unha serie de dependencias no primeiro patio, e o
templo mis alonxado, mantendo o eixo acodado.

poca Protodinstica. Escultura.

Unhas das esculturas mis importantes desta poca son os Orantes do Templo de Abu, en Tell
Asmar, actualmente Eshuma. Estas estatuas foron identificadas por Frankfort co deus Abu. Este
descubrimento facilitou una divisin da evolucin da escultura do perodo Predinstico. Historiadores
recentes consideran que neste perodo tempern non se representa a Abu, pero si posteriormente.

O conxunto consta de doce estatuas de pequeno tamao denominadas figuras orantes, debido
posicin das mans sobre o peito a modo de oracin. No caso das figuras masculinas, estas levan
o torso nu na parte superior e mantelln rematado en flecos na inferior, mentres que as femininas
aparecen totalmente cubertas.

Obsrvanse grandes planos nos que se desbroza o material (alabastro). O corpo conforma un cilindro
no que se desbrozan os hombros e brazos. As figuras aparecen en quietude e cun rostro similar entre
elas, polo que non hai intencin de retratar a unha persoa concreta, sendo as faces pouco desbastadas
e con ollos de grandes dimensins. Nestes consguese un maior realismo empregando materiais de
incrustacin tales como nkar, lapislzuli ou betn pro iris e un punto de betn para pupila.

Nestas figuras aparece un epgrafe co nome de quen retrata, a modo de plegaria permanente
do retratado cara divindade. Estas estn sobre un pedestal, e nunha delas aparece un guia
probablemente con testa de len e flanqueada por dous cervos ou gacelas, o que levou a Frankfort
a pensar que era o deus Abu o esculpido, pero pode ser que en realidade fose un rei ou prncipe que
ofrece a ofrenda ou plegaria en nome do seu pobo, o que permitira identifica-la figura feminina
ca sa esposa. Ademis, hai unha estatua de menor tamao que podera representa-lo seu fillo, e
outras que poderan ser sacerdotes. En xeral, as estatuas teen un tamao proporcional capacidade
econmica do seu promotor, dicir, a persoa que encarga e sufraga os gastos da realizacin da obra.

Nesta primeira etapa predomina a sintetizacin da figura humana.

Outra escultura de grande importancia a Estatua sedente de Ebih-il, que presenta un maior
naturalismo, e pose un epgrafe co nome do sacerdote representado. Nela pdese observar unha
suave modulacin da musculatura, buscando nos pectorais o concepto volumtrico. Ten ademais
pequenos toques de trpano (cincel punzante) que aportan maior vivacidade e naturalismo, e
emprgase lapislzuli ou betn para as cellas.

Obsrvase tamn unha evolucin do faldelln, xa que se representa un feito de la de ovella chamado
kaunakes.

Por ltimo, a figura aparece sedente (sentada) sobre un asento definido que aporta maior naturalismo.

Outra escultura importante o relieve de El Obeid (British Museum), en cuxo centro aparece a figura
dunha guia leontocfala cas s despregadas flanqueada por dous cervos, querendo representar un
ser mtico que aparece con forza, e simboliza a loita da vida en condicins adversas. Este altorrelevo
naturalista posteriormente evolucionara simplificndose ate converterse nun emblema.

O guia representada denomnase Imdugud (Protodinstica) considerado deusa da tormenta,

mensaxeiro do trono que enva a choiva; paxaro do destio do home e pronuncia a palabra; e portador
da fertilidade. Esta divindade foi independente ate fins do perodo Protodinstico, ate que despois se
converteu en emblema do deus Ningirsu, fillo de Enlil, deus da tormenta e a guerra.

O Vaso de Khafaje, pertencente primeira etapa do Protodinstico arcaico, presenta no seu extremo
un guia e un len loitando contra un touro, representando o combate entre as tres forzas da natureza
(guia-aire, len-o mis fero dos carnvoros, touro-mis fero dos herbvoros). Neste vaso existen
varios grupos:

Unha figura masculina con faldelln flanqueado por dous touros.

Unha figura masculina con faldelln flanqueada por dous lens.

A loita dos tres seres, mencionada anteriormente.

Aparece no vaso tamn a Roseta, smbolo en forma de la, representando deusa Innana, filla do
deus lunar e deusa dafertilidade. Ademis, represntase tamn o curso dun ro arredor dun home,
representando a forza do home como dominadora da natureza. Tamn existe no relevo un home cunha
serpente, en representacin da fertilidade.

Todos estes elementos que aparecen no vaso atenden a sa funcin, pois era un vaso de ofrenda de
ano novo que representaba as peticins realizadas deusa.

Por outra parte, atopamos nesta escultura placas perforadas, encargadas por un promotor reflexado no
epgrafe. O orificio serva para introducir unha hacha. Eran conmemorativas, pois tian unha funcin
de xuramento e fidelidade deusa e eran un recordo permanente do ano novo ou a inauguracin dun
templo, o que aparece no epgrafe. Entre as que destacan atopamos:

Placa de Dudu, sacerdote de Lagash, na que hai unha intencin narrativa con varios rexistros. Nela
aparece o guia leontocfala con dous lens, e na parte inferior as ofrendas dese ano novo.

Placa de Ur-Nanshe, rei de Lagash, na que aparecen dous rexistros, o superior presenta rei como
promotor da construcin do templo xunto seu squito, realizando unha ofrenda, e o rexistro inferior
presenta o banquete de celebracin pola inauguracin do templo, e xunto monarca, dereita,
aparece o seu copeiro. Hai un claro rexistro xerrquico, no que o rei aparece representado en maior
tamao co resto das figuras humanas.

Outro tipo de relevo levado a cabo na poca Protodinstica son as estelas da vitoria, que son placas
de pedra labradas no anverso e reverso nas que se narra o combate ate a obtencin da vitoria por
parte dun monarca. Entre estas destaca a estela de Eannatum de Lagash sobre o rei de Ush de
Umma. No anverso nrrase a vitoria do rei de Lagash fronte de Umma coa intencin de potenciar
o poder do monarca. Podemos velo na parte superior conducindo ao exrcito que o segue en
bloque, representando a unidade e obediencia do exrcito rei. Pdese ver que son superiores polas
caractersticas faciales. Na parte inferior estn pisando exrcito de Umma, e o rei vai nun carro
cunha lanza matando rei de Umma, e porta unha tnica e unha tiara que o diferencia. Ademis,
encontrmonos cuns buitres, por isto se lle chama a estela dos buitres.

No reverso podemos ver o reflexo simblico do leontocfalo pechando cunha rede aos soldados
inimigos e podemos ver ao rei facendo unha serie de libacins pola victoria.

Os monarcas sumerios estn sometidos aos deuses, polo que non son todopoderosos.

Taracea: Utiliza materiais de incrustacin e unha especie de paraleppedo de madeira,no que se

narran unha serie de historias, representando as etapas do home ate a morte. Anda que non est
moi claro como , denomnase Estandarte de Ur. Foi encontrado no cemiterio real de Ur nun axuar
funerario.

Est dividida nunha serie de rexistros e tamn conta con:

Anverso: No que se pode ver a celebracin da victoria e o regreso do exrcito con prisioneiros ante o
monarca.

Reverso: A celebracin da vitoria en acin de graza ante a divindade, con procesins que portan
ofrendas mesma. Tamn podera se-la celebracin do aninovo, xa que non existen diferenzas entre
as das.

Arte Acadio

2334-2125 a.C.

En canto mundo acadio, entre os principais reis de Akkad, destacan, en primeiro lugar, Sargn I de
Akkad, e despois algns dos seus sucesores, como Rimush, Manishtusu, Naram-Sin (alcanzou a maior
extensin territorial do reino), e Shar-Kali-Sharri.

No mundo acadio o monarca posee un poder absoluto fronte pobo, a diferenza do mundo sumerio,
xa que se lle considera un ser semidivino, e rei dos 4 confns da Terra. Todo isto ter importantes
influencias no arte, pois ser empregado polo monarca para exaltacin do seu poder.

Estes extendern o seu poder sobre o mundo sumerio, aproveitando unha invasin gtea.

Arquitectura.

Nesta poca prodcese unha reformulacin do templo sumerio, introducindo unha antesala e unha
ampliacin da cella

O primeiro exemplo que nos atopamos o Templo de Abu,en Tell Asmar (actual Eshnunna),
reformado en poca acadia, pose tres grandes capelas e un peche moi elevado entre estas e o exterior.
Manteen o eixo acodado da poca sumeria e a dificultade de acceso templo dende o exterior.
Ademis, a introducin da antesala respecto do santuario ou cella principal, dificulta anda mis o
acceso dende o exterior.
Na arquitectura non relixiosa os acadios tamn presentan novidades fronte s sumerios, ca introducin
do palacio, no que se presenta un inters polas cuestins defensivas, xa que se introduce un maior
grosor e altura dos muros; a organizacin arredor dun gran patio, ncleo rector do resto das
dependencias. Normalmente hai un ou dous patios principais, arredor dos que se organizan o resto das
dependencias.

O primeiro exemplo reseable o Palacio Vello de Assur,cun patio principal que organiza as
dependencias, e a protecin vese reforzada pola maior complexidade de acceso, introducindo na sa
entrada un laberinto de acceso.

O Palacio de Naram-Sin en Tell Asmar, composto por varios patios que organizan as dependencias
da construcin, ten unha entrada laberntica que d acceso zona pblica, pero tamn hai unha zona
privada reservada para o monarca e a sa familia.

Estes palacios rguense sobre colinas ou lugares elevados, para facilita-la tarefa defensiva.

Escultura.

En primeiro lugar, faremos referencia retratstica acadia, que est composta por escultura en busto,
na que destaca o retrato rexio como medio de demostracin do poder real, coma no caso da Estatua
de Naram-Sin. Aqu podemos observar unha vez mis o arte servizo do poder real. A diferenza
do sumerio, o acadio presta mis atencin realismo no rostro, realiza un estudo da volumetra
(pmulos, engrosamento dos labios, o nariz, etc.), atemporal, pois est idealizado e inexpresivo.

Para identifica-lo monarca, igual ca no mundo sumerio, presntase cunha tiara, pero, mesmo
tempo, tamn se diferencia do sumerio en que aparece rapado e con barba.

Outro tipo de escultura son as estelas da vitoria, que presentan o poder do monarca, os pobos que
conquistou, e os que pode conquistar mediante relevos.

A mis importante destas estelas a de Naram-Sin, situada no Louvre, que se refire a unha vitoria
deste fronte a Satuni, xefe dos Lullubitas. Nela establcese unha perspectiva xerrquica do monarca.
A diferenza das estelas sumerias, nesta non se produce unha divisin en rexistros. Plsmanse na estela
dous smbolos astrais: o do deus sol Shamash (Utu sumerio) e o do deus la Sin (Innana sumeria).
Ademis, aparecen todos en medio ou baixorrelevo, a excepcin do monarca, que se respresenta
mediante un altorrelevo. Este ascende montaa, pois nela represntase a divindade, anda que non
fisicamente. O monarca tamn porta unha tiara con cornos, o que o identifica como unha figura
semidivina, a diferenza dos sumerios, xa que en Sumeria o rei estaba supeditado s deuses, mentres
que no mundo acadio divinzase a figura real.

Na parte inferior hai divisins en funcin do ascenso dos soldados, que presentan a mesma expresin
de unidade e eficacia, pero non hai rexistros. lado do monarca aparecen dous inimigos, un pregando
que non o mate e o outro ferido. Crese que algn deles podera se-lo rei inimigo. O monarca porta
smbolos militares (arco con frechas e lanza), e introdcense elementos da natureza.

Arte Neosumerio

2125-2025 a.C.

No 1 os gteos atacan s acadios, e as cidades de Uruk, Lagash e Ur rguense contra os dous bandos
establecendo o seu dominio. Establcese a treceira dinasta de Ur (Ur III). Retmase o modelo
protodinstico, pero con rasgos acadios.

Arquitectura.
Introdcese un novo modelo de edifcio: o ziqqurat (ou zigurat), que simboliza o lazo entre ceo e terra.
unha montaa sagrada que comunica home cos deuses. Consiste nunha torre escalonada que
aparece a fins do III milenio a.C. cos neosumerios. Este edificio rguese sobre unha terraza ou gran
plataforma e outras sucesivas de menor tamao a medida que ascenden adoptando unhas dimensins
colosais. Normalmente haba unha grande escalinata principal de acceso alonxada do eixo central
do templo e outras das perpendiculares principal e de menor tamao adosadas eixo central do
edificio.

No caso do zigurat de Ur, o primeiro construdo, o ncleo era de adobe reforzado por ladrillos
cocidos, o que explica a sa mala conservacin.

Anda que so se conserve a terraza principal e parte do segundo piso, crese que tera outro mis e na
sa parte superior un templo. Algunhas das explicacins que se dan para a funcionalidade, ademis
de albergar un templo na sa parte superior, son que a sa forma atendera necesidade de buscar un
lugar seguro para protexe-la divindade das inundacins; que simplemente se trataba de articular unha
estrutura en forma de altar dende a que realizar ofrendas s deuses e determinadas cerimonias; que
o zigurat era en realidade unha especie de observatorio astronmico; e por ltimo, a interpretacin
mis aceptada na actualidade a de que o zigurat sera unha construcin artificial que tentaba imita-
la montaa sagrada, onde se manifestaba a divindade e se produca o encontro entre os homes e os
deuses.

Outro elemento arquitectnico destacable o Templo e palacio dos gobernadores de Eshnunna,

en cuxa construcin se atopa anexionado palacio un gran templo, e no outro lado, outro templo
de pequenas dimensins, do que se especula, podera tratarse da capela palaciega. Deste xeito
producirase unha divisin entre o pblico, en relacin templo de maiores dimensins, e o privado, en
relacin de pequenas dimensins.

O propio palacio contaba cunha parte privada que se acceda mediante unha escaleira, polo que nos
atopamos ante un palacio de dous andares, establecendo de novo unha divisin entre o pblico e o
privado do monarca.

En relacin s templos, no caso do de maiores dimensins, a cella vaise separando cada vez mis dos
fieis a modo de santa santorum. Ademis, contaba con muros grosos e antecedalle un patio.

O pequeno santuario presenta unha cella ampla, redceselle o acceso mediante un pasadizo, e ten un
espazo anterior ou antecella que o separa do fiel. A esta antecella antepnselle un patio que organiza
as dependencias.

No que se refire cubrimento exterior, est decorado, igual ca en etapas anteriores mediante a
sucesin de entrantes e santes co uso de contrafortes, o que ten unha finalidade ornamental pero
tamn estrutural. Por ltimo, mantense o eixo acodado no templo de maiores dimensins.

Escultura.

No referente escultura en bulto, introdcese un novo material: a diorita, material moi valorado polo
escultor, feito observado na seguinte inscripcin:

Esta estatua non est feita de plata nen lapislzuli, nen de cobre nen de plomo; [] est feita de
diorita.

Ademis desta novidade, este perodo presenta outra serie de caractersticas:

Rotundidade e claridade de volumes convexos a travs da incidencia da luz.

Efecto bloque: escultura pechada e compacta.

 Estatua como plegaria petrificada.

Non existen retratos individualizados, senn que se representa a abstracin dun tipo humano.

Monarca piadoso.

Nestas esculturas neosumerias adicinanse unha serie de inscripcins, como por exemplo:

Ofrece plegarias.

meu rei o deus da cidade, Ninguirsu, cuxo templo construn; que a vida sexa a mia
recompensa.

Estatua din meu rei

Nesta escultura en bulto pdense observar das variantes: as estatuas en p, asimiladas monarca que
logra o ben pro seu pobo, ademis de pedir ese ben divindade, ou sedentes, entre as que destacan:

A Estatua sedente de Gudea de Lagash, localizada actualmente no Louvre, presenta monarca

sedente cas mans no peito a modo de oracin ou plegaria continua. O artista emprega a diorita
anteriormente mencionada, que lle d maior volumetra, e plea moito ate logra-lo brillo do material.
Ademis, pdese observar na representacin un gran naturalismo nos msculos e mans. No seu
faldelln introdcese o epgrafe, e no regazo porta unha tablilla na que aparece a planta dun templo,
insinuando as que el o seu promotor. Este feito un rasgo distintivo respecto das etapas anteriores,
pois na Sumeria protodinstica o monarca apareca como construtor, que son os que traballan cas
mans, mentres que aqu prefrese presenta-lo monarca como arquitecto, que traballa co raciocinio.

Outra obra escultrica en bulto a Cabeza de Gudea de Lagash (2150 a.C.), situada tamn no
Louvre, na que o monarca non porta tiara, senn un bonete, que tamn un smbolo de identificacin
real. O relato, anda que idealizado, presenta un gran naturalismo, xa que tiaa os ollos pintados, e as
cellas non se conseguan mediante materiais de incrustacin, senn que estn labradas.

A Estatua de Ur-Ningirsu (2130 a.C.), fillo de Gudea de Lagash, presenta unha peculiaridade que
manifesta a influencia acadia no arte neosumerio, pois aparece con barba, xa que habitualmente
aparecan afeitados.

Por ltimo, existe outra estatua de Ur-Ningirsu de p, sen barba, e noutra de Gudea tamn de p
aparece o epgrafe no faldelln e espalda, onde, entre outras cousas, se explican os motivos da sa
realizacin.

Deixando a escultura en bulto, pasamos a falar das estelas neosumerias, das que non se conserva
ningunha da vitoria, pero si outras, entre as que destaca a Estela conmemorativa de Ur-Nammu,
realizada a fins do III milenio a.C. e conservada no museo de Pennsylvania. Nela realzase un
relato pormenorizado ante as divindades sen motivos blicos. Presentase monarca ante Sin e
Ningal, a esposa de Sin. O monarca aparece nunha escea de libacin. Os primeiros rexistros da
estela representan a xustificacin da construcin do templo, e no reverso presntase a celebracin
da consagracin do templo. No primeiro rexistro do anverso aparece o monarca, diferenciado por
portar un bonete, fronte divindade, diferenciada por porta-la tiara divina con cornos. No referente
situacin, o monarca aparece de p e o deus sedente, portando un cetro na man esquerda e un bastn e
unha corda na dereita, o que simboliza o traspaso do poder por parte do deus monarca, simbolizando
o bastn o poder e a corda de medir a xustiza. O faldelln do deus representa o tradicional kaunakes,
representando o concepto atemporal de eternidade, mentres que o rei non. O trono no que se atopa
est situado sobre unha plataforma, simulando a sacralizacin do templo. Neste caso non hai unha
perspectiva xerrquica, e o monarca aparece nun pequeno escorzo, mis real, pero, pola contra, o deus
aparece nun perfil clsico e atemporal.
Arte Paleobabilnico

Este perodo divdese, sa vez, noutros dous, marcados por distintos acontecementos polticos:

Perodo de Isin-Larsa (2025-1763 a.C.)

Perodo de Hammurabi (1792-1595 a.C.)

Arquitectura.

O Templo de Ishtar-Kititum en Ischali, que presenta caractersticas de perodos anteriores

pero cunha maior complexidade no referente organizacin interna. Consta dun gran complexo
que mestura un eixo acodado e un axial. Tras a dfcil entrada templo, atpase un pequeno
santuario ancho pero pouco profundo. Admis, hai un segundo santuario rodeado por dependencias
con funcins administrativas. En relacin exterior, presenta un contorno dentado e entradas
monumentais con motivos estriados. A diferenza deste cos templos de pocas anteriores radica na sa
maior complexidade, e a mestura dun eixo lonxitudinal e un acodado.

A cabalo entre esta poca e a de Hammurabi, dentro do perodo Paleobabilnico, atpase o Palacio
de Mari, reformado polo rei Zimri-Lim. Neste pdese observar unha regularizacin dos espazos a
partir dun patio principal e outros secundarios, as como unha rexia fortificacin. Establcese tamn
unha divisin entre o mbito pblico e o privado, cunha entrada laberntica. Pose unha rea sagrada,
respectando a tradicin da existencia de lugares sagrados. Ademis, as dependencias dos escribas
atpanse prximas s dos cortesns, poendo de manifesto o alto estatus social da profesin.

Dentro do palacio, que funcionaba coma sede do poder poltico, centro econmico e administrativo
dende o que se dirixan as funcins comerciais e se imparta xustiza, tamn se atopaban mltiples
motivos decorativos, entre os que destaca o Friso da investidura, situado no segundo patio, tamn
denominado Patio das palmeiras. Esta pintura, coecida co nome de Investidura de Zimri-Lim
enmrcase dentro da poca do arte paleobabilnico, pero pdense observar nela influencias doutros
estilos. O feito de que non posa totalmente caractersticas paleobabilnicas dbese en gran parte
seu contexto.

preciso puntualizar que a pintura pertence palacio de Mari, unha cidade estado prxima a
Babilonia. Esta, durante o reinado de Zimri-Lim mantia unha relacin de vasalaxe respecto a
Babilonia, pero non formou parte do imperio ate que foi invadida por Hammurabi, feito posterior
realizacin da obra que nos ocupa, o que explicara que non concordasen totalmente as sas
caractersticas cas do arte paleobabilnico.

Ademis, debido s relacins da corte de Zimri-Lim ca Siria , tamn se poden observar influencias
deste arte na obra.

No que se refire disposicin, difernciase de representacins anteriores no feito de non presentar

unha divisin en rexistros horizontais, como se poda observar nos casos Neosumerio e Acadio.
Ademis, a funcin desta pintura a lexitimacin do poder real, polo que o rei aparece sendo coroado
pola deusa Ishtar, e acompaada de unha serie de divindades identificadas por portar unha tiara con
cornos, risco caracterstico de estilos anteriores.

Por outra parte, a divisin dos elementos da pintura quere representar a dun templo, no que a cella
principal sera o rexistro no que aparece a coroacin do rei, o rexistro inferior identificarase ca
antecella, e os elementos naturais representados arredor destes, tales como palmeiras ou rbores en
xeral, seran un patio con xardn.

Escultura.
En primeiro lugar, en relacin anteriormente citada cidade, atopamo-la Deusa do vaso manante
de Mari, unha escultura de importantes dimensins, que representa a unha deusa, posto que porta
a famosa tiara con cornos, smbolo de divindade, e neste caso tratarase da deusa da fertilidade e a
abundancia. Esta estara adosada parede, e pose un burato na parte traseira que a atravesa no seu
interior ate o vaso da sa parte frontal, de xeito que mediante algn sistema se lle inxectara auga
que saira polo vaso amodo de fonte. No que se refire tcnica, esta presentara un gran realismo en
aspectos coma os ollos, decorados con materiais de incrustacin.

Por outro lado, o Relevo de Lilith, de Terracota, que representa a unha divindade, pois porta tamn
unha tiara con corns, presntaa flanqueada por dous bhos e erguida sobre dous lens. Identifcase ca
deusa Lilith, unha deusa maligna que acta polas noites, por iso pose s e ten coma mensaxeiros s
bhos. No que se refire s lens, estes representan a sa maldade cos homes, potencia e ferocidade.
No referente tcnica, esta posua policroma en substitucin dos materiais de incrustacin, o que
tamn lle aporta gran realismo en aspectos como a mirada. Porta os seus atributos, que constan de
das cordas, s que se lles atriben varias interpretacins.

Por ltimo, unha das mis representativas esculturas desta poca Paleobabilnica, neste caso un
relevo, o Cdigo de Hammurabi, realizado no ano 1753, que consta dunha estela realizada en
diorita negra de dous metros e medio de altura, cuxa parte inferior se achaba totalmente inscrita con
escritura cuneiforme que recolla un cdigo xudicial. Na parte superior exista unha escea que se
interpretou como a presentacin do Cdigo ante o Deus. Esta representaba a Hammurabi de p, con
actitude devota ante o rei, portando un bonete e barbado, ademis de presentar un pequeno escorzo,
moi forzado, en representacin do mundo real. O deus, identificado como o deus Shamash, atpase
sedente sobre unha base, en representacin da mtica montaa sagrada, e repousado sobre unha silla
que representara un templo. Ademis, a divindade est entregando monarca a vara de medir e unha
corda enrolada como smbolos da sa funcin de rei lexislador e conquistador. Por outro lado, a obra
serve como elemento de difusin do Cdigo lexislativo, pero mesmo tempo adquira unha clara
funcin como instrumento de propaganda do rei e a sa ideoloxa, posto que hai que ter en conta que a
actividade lexislativa e a compilacin das leis nun cdigo foron un dos principais logros do soberano.

Arte Asirio

Esta etapa divdese tamn noutras internas:

Paleoasirio (2150-1470 a.C. cando os asirios pasan a depender de Mitanni)

Mesoasirio (1350-1000 a.C.)

Neoasirio (1000-612 a.C.) poca de maior esplendor do arte en Asiria.

Este pobo encontrbase presente na zona nordeste de Mesopotamia en grupos nmadas liderados por
xefes e que, durante a etapa Paleoasiria, entran baixo a dependencia de Mitanni. Finalmente na etapa
Mesoasiria o rei Asur-Uballit I consegue a independencia e xa na etapa neaoasiria chega o esplendor.

Caracterizado por unha gran personalidade, trtase dun arte belicoso, con forza e rigor, debido
costume militar da cultura. A cidade chambase Assur, igual co seu deus. O proxecto de dominacin
era de carcter divino, polo que o pobo amosa mostras de fanatismo cara esas acins de culto deus e
s acins militares, constitundo un forte exrcito. Aceptan o arte acadio e reformlano.

Neste perodo o rei ser protagonista das esceas. Fronte s deuses mesopotmicos, os cales estaban
relacionados cunha funcin concreta, o deus Asur era o deus dos deuses, sen funcin concreta.
Respecta resto de divindades mesopotmicas.

Arquitectura.
As, neste arte asirio, destaca en primeiro lugar o Altar de Tukulti-Ninurta I, realizado entre os
anos 1250 e 1210 a.C., est adicado deus Nabu, deus da sabidura e a escritura, representado na
obra mediante o seu smbolo: un estilete, instrumento empregado para a escritura. As prodcese
unha variacin respecto das representacins divinas anteriores, pois neste caso realzase mediante
o seu smbolo en vez de facelo mediante a sa representacin directa. Isto un importante cambio
respecto das obras de pocas anteriores, posto que nestas o encontro entre o monarca e o deus era case
ntimo, e nesta poca iso era impensable. En relacin escea, o rei aparece portando un cetro fronte
smbolo divino en dous momentos cronolxicos distintos, en primeiro lugar de p e posteriormente
xenuflexionado representando a sa obediencia deus.

Outra obra importante, tamn promovida polo rei Tukurti-Ninurta I, o Kar Tukulti-Ninurta,
templo de Asur, construdo entre os anos 1260 e 1230 a.C., foi feito xunto a un zigurat, coma no caso
de Mari. O santuario de Asur pose das entradas, e unha das entradas proporciona un acceso cella
en lia recta, e a outra un de eixo acodado, distribucin orixinada no templo de Ischali. A cella ancha
e pouco profunda, co seu podio, est recortada na masa do zigurat, como para facer fincap en que o
deus, na sa epifana, xurde da montaa.

Este mesmo rei tamn promoveu unha reforma dun templo de Ishtar, constitundo en Asur o Templo
de Ishtar de Tukulti-Ninurta I, que, erguido sobre un pequeno basamento, muda o espazo interno
e a ubicacin do santuario. As, engade unha capela secundaria e coloca estatua da deusa nun dos
extremos, mis elevada do que en pocas anteriores, alzndose nunha cmara que constitua case unha
estancia separada, sobre unha escalinata.

Posteriormente, en poca de Tiglat-Pileser I, a fins do sculo XII a.C., constrese en Asur o templo
de Anu e Adad, deuses do ceo e a tormenta. Esta construcin consista nun gran templo dplice
composto por dous zigurats cadrados cunha capela ou cella na parte superior de cada un deles
precedido dun gran patio.

Outro edificio a destacar construdo en Asur o Templo de Sin e Samash, deuses da la e o sol.
Neste templo suprmese a presenta do zigurat, pero pose tamn das cellas.

Xa na poca Neoasiria, na que destacan os reinados de Assurnasirpal II, no sculo IX a.C.,

quen estableceu a sa dependencia en Nimrud; Sargn II, no sculo VIII, quen estableceu a sa
dependencia en Khorsabad; e Assurbanipal, no sculo VII a.C., quen estableceu a sa dependencia en
Nineveh (Nnibe).

As temos, en primeiro lugar o Palacio de Assurnasirpal II, no que se regularizan estritamente os

espazos mediante a existencia de dous grandes patios rodeados de estancias. O patio principal, de
carcter pblico, organizaba as dependencias pblicas. Unha gran sala do trono serva de intercesin
ca zona privada, antecedida do outro gran patio. A zona pblica reciba o nome de Babanu e a privada
o de Bitanu, e diferencibanse pola sa complexidade.

A continuacin, o Palacio de Sargn II, erguido sobre unha cidadela amurallada, atpase no terceiro
nivel do amurallado, en el os arquitectos non empregan anda o plano. En canto composicin da
estrutura, vanse proxectando mdulos que se xustapoen formando finalmente unha unidade. O
edificio logra unha maior dimensin e complexidade, cun acceso mediante unha triple porta, que d
lugar a un patio principal (babanu) que organiza as dependencias pblicas. Tras estas dependencias
atpase un gran templo con tres cellas, das cales non se sabe a divindade exacta que estn adicadas.
Nas proximidades hai un zigurat autnomo, pero non se atopa anexionado templo.

O acceso bitanu introdcese mediante un segundo patio, e a segunda zona totalmente privada para
o monarca.

Escultura.
Dentro da escultura Neoasiria destacan obras como o Retrato de Assurnasirpal, unha escultura
de gran rotundidade que busca representa-lo gran poder do monarca e transmitir unha sensacin
de inmutabilidade. No referente iconografa, porta un bastn de mando na sa man esquerda e
unha fouce, representando o poder dos deuses, na sa man dereita. Na parte inferior porta unha gran
falda propia dos monarcas asirios, as como a barba. Por outra parte, mantense o efecto bloque,
transmitindo unha vez mis a idea de poder, cunha clara frontalidade da escultura. Ademis,
probable que estivese policromada, con ornamentacin na barba e no cabelo.

No que se refire escultura non exenta, destacan algns relevos, que teen a funcin de potencia-lo
poder do monarca, e amedrentar s posibles invasores.

As, nas portas da cidade aparecan animais androcfalos, considerados protectores, labrados nas
portas da cidade en grandes ortostatos, dicir, grandes bloques labrados en alto bulto, que ademis
eran pintados en busca dun maior impacto visual.

Os animais representados deste xeito reciban o nome de Shedu, o que tia corpo de len, e
Lamassu, o que tia corpo de touro. Ambos portan a tiara con cornos, en sinal de divindade, e na zona
da panza teen escamas, de xeito que tentan unifica-los grandes animais da natureza. Por ltimo, estes
eran representados con cinco patas, para poderen ser vistos de fronte e de perfil.

No palacio de Sargn II, en Khorsabath, pdese apreciar un maior preciosismo nas figuras.

No que se refire s relevos do interior dos palacios, divididos xeralmente en rexistros, neles nrranse
grandes fazaas do rei, en acins blicas e de caza, que servan para lexitima-lo poder do rei, xa que
a caza, ademis de ser considerada un entreno para a guerra, o rei asasina animal mis forte, que o
len.

Ademis, no palacio de Sargn II tamn podemos atopar esceas da vida coti, tales como investiduras
ou cerimonias, polo que se produce unha evolucin temtica. Grazas multitude de detalles que
aparecen nestes relevos, son unha gran fonte de informacin de aspectos como tcnicas de guerra,
modo de vida, etc.

Por ltimo, no palacio de Assurnasirpal II, pdese observar un relevo dunha cacera no que se tenta
conseguir un escorzo, pero de maneira insuficiente. Posteriormente en Nnibe xa se consegue un
mellor escorzo, pero mantense a lia inferior igual, polo que rompe a terceira dimensin. Nun dos
relevos mis famosos deste palacio, no que se representa a unha leoa ferida, estamos ante unha
homenaxe vencido.

Arte Neobabilnico

Este arte desenvlvese na primeira metade do I milenio a.C., durante a que Babilonia e Asiria se
converteron nos donos do Or iente Prximo, repartndose alternativamente o seu dominio. No caso
de Babilonia, esta etapa iniciouse cunha lixeira recuperacin tras o perodo turbulento que sucedeu
Dinasta Cassita. Esta etapa, iniciada con Nabucodonosor I, tamn foi o preludio dun momento
inestable da historia de Babilonia, na que chegou a estar dominada polos asirios, feito que influiu
no arte. Posteriormente voltouse producir unha etapa de esplendor babilnico, protagonizada pola
dinasta Caldea, que finalizou ca conquista do territorio polo rei persa Ciro o Grande no ano 539 a.C.

Arquitectura.

No referente arquitectura Neobabilnica, o primeiro a destacar a propia cidade, rodeada dunha

gran muralla que posua oito portas, cada unha delas adicada a unha divindade. De todas estas, a
mis destacada a Porta de Ishtar, que era a entrada principal, e a partir da cal se iniciaba a Va das
Procesins, que era unha impresionante arteria que cruzaba lonxitudinalmente a cidade, a cal tia
unha clara funcin cerimonial, tanto no mbito poltico coma no relixioso, pois pasaba polo templo
da Festa de Ano Novo e avanzaba durante douscentos metros entre muros decorados con frisos de
ladrillos vidriados con figuras de lens, smbolos da deusa Ishtar.

A Porta de Ishtar, a partir da cal arrancaba esta va, estaba composta por unha estrutura dobre, en
correspondencia co dobre encintado da muralla da cidade, e estaba rematada por dous torrens
rematados en almenas e achbase decorada a base de ladrillo vidriado e policromado, con
representacins zoomrficas de touros e dragns hbridos de cor amarela e branca, smbolo dos
deuses Adad e Marduk. En relacin a esta tcnica de emprego de ladrillos vidriados, xa existente
en Mesopotamia dende o IV milenio a.C., cando adquiriu un importante desenrolo e promocin foi
durante o Imperio Medio exipcio, e espallouse polo Mediterrneo e Asiria, ate chegar a Babilonia,
onde, no caso da Porta de Ishtar, alcanzou o seu mximo explendor, pois moldeouse creando relevos.

Un dos templos con maior importancia o Esagila, adicado deus Marduk. A sa estrutura segua
a modalidade dun templo baixo de tradicin mesopotmica, o cal constaba dun santuario principal
e dous patios en torno s que se situaban numerosas dependencias auxiliares. O mis destacado
do conxunto consista na sa luxosa cella, na que, segundo Herdoto, se achaba unha escultura de
Marduk feita en ouro.

O outro edificio relixioso de grande relevancia era o coecido como Etemenanki casa fundamental
do Ceo e da Terra, identificado ca Torre de Babel dos textos bblicos. Este zigurat, composto por
unha gran mole de adobe recuberta de ladrillos, que se alzaba sobre un grandsimo terrapln en forma
re ctangular, pechado por unha muralla con doce portas, o cal albergaba no seu sector meridional
un conxunto de edificios auxiliares. parecer, o edificio constaba de sete pisos, supostamente de
cores diferentes, as coma dunha escaleira exenta que daba acceso segundo piso. Dende al debase
acceder cspide, na que exista un templo que, segundo os expertos, Nabucodonosor II decorou
con ladrillos esmaltados en azul claro.

Por outra parte, no relativo arquitectura civil, o mis importante o Palacio Meridional de
Nabucodonosor II, que recibe ese nome posto que estaba situado no medio do lado norte da muralla,
e a sa estrutura presentaba variacins respecto da tipoloxa de palacio construdo ate o momento.
Tia unha planta trapezoidal e organizbase en torno a cinco patios separados por portas e corredores,
formando un laberinto de pequenas clulas. Esta xustaposicin de estancias constituiu un dos seus
principais riscos diferenciadores respecto dos palacios asirios.

O palacio contaba cun saln do trono que puido estar abovedado e que se diferenciaba dos asirios
en que en vez de situa-lo trono nun dos lados mis curtos da estancia facao no maior. Por ltimo, a
estas diferencias habera que sumarlle a da decoracin, constituda por unha amable combinacin de
ladrillos vidriados azuis, con decoracin de colmnas con capiteis vexetais en azul, amarelo e branco,
que diferan sobremaneira da decoracin a base de relevos blicos propia dos palacios asirios.

Arte Persa

O arte persa a nica rexin perifrica que conta cun estilo propio, cuxa orixe atopmola nos tempos
prehistricos. monos centrar na arte do Imperio Persa Aquemenida que Ciro II o Grande fundou no
sculo VI, anda que todo apunta a que a orixe deste Imperio est entre o 1300 a.C. e o 900 a.C. cando
das tribus nmadas de orixe indoeuropea chegaron Meseta de Irn, tamn unha segunda onda
conformada por pobos iranios. Este Imperio estendeuse por Mesopotamia e ao longo do Mediterrneo,
chegando ao seu fin cando Alexandre Magno dominou todos os territorios.

Coa extensin do seu Imperio os persas conquistaron Babilonia e con isto o rei convertase en <<Rei
de Babilonia>>, algo que tia unhas connotacins inmemoriais que superaban o mbito poltico. Polo
tanto a arquitectura e a escultura aquemnidas foron creadas para responder a esta nova situacin,
e para elo explotaron toda a variedade de artes dos distintos pobos do Imperio; isto daba lugar a un
monumento orixinal e coherente ao mesmo tempo.
Arquitectura do Imperio Persa Aquemenida.

Neste eido os persas desenvolveron unha actividade moi importante creando edificios grandiosos que
incluan elementos de todos os pobos, como poden ser cornixas exipcias ou columnas de inspiracin
xnica. Tratbase de construcins adinteladas, realizadas en pedra alternada con ladrillo e adobe, e
cun elemento clave, as columnas. Estas ltimas foron utilizadas para crear grandes salas hipstilas.
Este ltimo elemento deu lugar a unha arquitectura nova e orixinal. Todo isto era utilizado polos
persas para crear os seus edificios mis importantes: os palacios e as tumbas. Por ltimo temos que
destacar que a arquitectura persa non se orientou cara a construcin de edificios relixiosos, o cal pode
ser explicado polo feito de que se pensa que o culto relixioso se faca ao aire libre.

Imos falar agora de conxuntos arquitectnicos caractersticos do arte Persa:

Pasargada: Conserva o o carcter do asentamento do xefe nmada medo-persa, xa que o conxunto

se configuraba como un poblado que reproduca en pedra as tendas destes xefes. Non obstante
podemos ver nos seus edificios notables influxos orientais e occidentais. O conxunto elevbase
sobre unha terraza configurada como gran explanada construda con grandes bloques de pedra e con
varios puntos de acceso. Os distintos pavillns que conformaban o conxunto situbanse nun gran
parque circundado por muros de 4 m de espesor. Un dos pavillns (palacio G) tratbase dunha sala
hipstila con das fileiras de catro columnas que se acceda a travs de catro portas. Outro edificio
o chamado Palacio P, similar ao anterior, pero con maior complexidade, xa que na sa fronte
encontrmonos con vinte columnas de madeira in antis duns 5,5 m; constaba dunha sola porta de
acceso ao saln central onde nos atopbamos con 30 columnas, ademais dun prtico na parte posterior
do edificios e unha serie de dependencias fechadas feitas de adobe. Nas das entradas encontrmonos
con figuras talladas do rei. Tndese a pensar que este edificio o palacio residencial.

Por ltimo temos o edificio mis singular do complexo: a Sala de Audiencias (Palacio S). Este
edificio adopta unha nova frmula arquitectnica, a apadana.

Tratbase dun gran cmara rectangular con prticos abertos nos seus catro lados que constaban con
das fileiras de columnas de 5,5 m que comunicaban coa sala interior. Na sala interior haba 30
columnas de 11 m repartidas en das fileiras, ademais contaba con nichos de pedra. A diferenza de
alturas faca que o teito se situase moi por riba dos prticos e permita a iluminacin dende arriba.
Constatouse a existencia de relieves na porta de acceso cmara de audiencias, pero so se conservan
partes baixas. Para terminar hai que dicir que en todas as construcins de Pasargada as canteras son
de das cores: negro e branco.

Perspole: A sa construcin iniciouse no 518 a.C. durante o reinado de Daro I e rematouse no 460
a.C., pasando tamn polos reinados de Ataxerxes I e Xerxes. A plataforma era de grandes extensins e
quedaba bordeada polas montaas no norte e no leste.

Contaba cun nico acceso polo noroeste, a chamada por Xerxes Porta de Todos os Pobos ou Porta
das Nacins (K), cal se acceda a travs dunha escalinata; semllase a Pasagarda en que conta cunha
habitacin con pilares custodiada por touros, e touros adrocfalos no interior.

Sala de Audiencias (J): Accdese a ela a travs dunha gran escalinata, ten forma cadrada de grandes
dimensins con torres nas esquinas, ademais de prticos en tres dos seus lados e cuartos de servizo
no lado restante, constitundo isto ltimo unha gran diferenza con Pasargada. Utilizaba a forma
arquitectnica da apadana ou sala hipstila e contaba con 36 columnas.

Sala das Cen Columnas (M): Era o saln do trono e estaba composto por un prtico no lado norte con
dezaseis pilares e das figuras de toros gardins a cada extremo, nos outros tres lados estaba rodeado
por un corredor de servizo; ademais tallronse en relieve as portas. Polo tanto podemos ver que o
nico acceso ao edificio era o prtico. Suponse que nesta sala amosbanse os mellores tesouros reais
arredor do monarca entronizado, e para rematar hai que dicir que era unha sala hipstila composta de
100 columnas en dez filas.

Trypilon (E): Conta cunha entrada e cunha sada, ademais dunha terceira porta que vai dar lugar ao
harn (C).

Edificio en runas que se atribe a Ataxerxes III (G).

Palacios residencias de Daro I (I) e de Xerxes (F): Contaban cun prtico de das filas de columnas
entrada da estancia principal cadrada que ten os tres lados restantes rodeados de habitacins pequenas.

Tesouro (B): Tia as funcins de almacn e armera reais. Est rodeado de un muro e so unha porta de
acceso. A sa peculiaridade reside no gran nmero de salas hipstilas coas que conta.

Agora imos facer tamn unha referencia arquitectura de uso funerario. Adoptaron os mausoleos e
os hipoxeos como formas arquitectnicas. Destaca primeiramente a tumba exenta monumental na que
foi enterrado o rei Ciro II coa forma de mausoleo que estaba composta por un basamento escalonado
de seis gradas situado sobre unha estrutura rectangular con forma de casa e cunha cuberta de das
augas, que xunto coa decoracin da cornisa do mausoleo pon de manifesto a influencia occidental,
en concreto a arquitectura realizada nas rexins de Frixia e de Lidia. No entorno encontrmonos con
mis tumbas aquemenidas menores que seguen o exemplo da de Ciro.

Sen embargo a partires de Daro I os reises preferiron enterrarse nos acantilados de Naqsh-i-Rustn
(situados fronte a chaira de Perspole) construndo hipoxeos de influencia exipcia. Tian unha
fachada horadada en rocha, a entrada tia catro columnas a modo de prtico e daba acceso a un
vestbulo do cal se chegaba a varias cmaras sepulcrais abovedadas.

Escultura.

En canto escultura persa sempre se pensou que como a arquitectura houbo participacin helena,
pero actualmente isto est moi entre dito; isto dbese a que est mis que constatada a participacin
de artfices procedentes doutros lugares do Imperio nos programas culturais persas. Hai que engadir
que esta escultura esta subordinada arquitectura xa que se centra nos capiteis, nas figuras das portas
e nos relieves.

Nos relieves podemos ver unha influencia do arte asirio, pero cun tratamento tcnico e estilstico
e unha finalidade diferentes, o que mostra a capacidade dos persas para crear unha realidade nova
a partir da influencia dos pobos conquistados; todo isto un reflexo de cosmopolitismo. O relieve
mis antigo encontrmolo nunha xamba da porta de Pasargada, trtase dun demo ou un xenio alado
cuxa finalidade era a de gardin dunha das portas do palacio; podemos ver unha a tradicin e a
clara influencia asiria, pero os persas engaden trazos propios. Ademais o gorro unha das mis
complicadas coronas divinas exipcias, polo tanto temos mostras das influencias exipcias.

Esta obra non constite unha tendencia exclusiva, xa que o arte persa segue desenvolvendo trazos
propios

Desenvolveron un gran sentido plstico, logrando un volume propio por medio do

altorrelieve. Fronte ao Mesopotmico, no que o modelado das figuras tia un papel
secundario.

Espritu decorativo dos relieves cunha clara funcin ornamental fronte tendencia
mesopotmica de carcter narrativo.

Os relieves pasaran a ocupar espacios exteriores, ao contrario que anteriormente, que se

realizaban en espazos de representacin palatina.
Os relieves rupestres de Behistn tallados en poca de Daro I son unha constatacin dun paso a un
estilo propio. Recrea un episodio histrico da historia de Persia , e recorre a unha iconografa de longa
tradicin mesopotmica: o rei representado en maior tamao pisando o pescozo ao seu adversario,
xunto cunha procesin de personaxes encadeados e a deidade en forma de disco sobrevoando. Nesta
escultura podemos ver como os persas introducen un novo modo de traballar as figuras, dotndoas
dun volume que as faca sobresar do muro; nova tcnica que se pon como exemplo da influencia
grega.

Esta influencia grega concrtase na experimentacin deste coa representacin dos corpos para dotalos
dunha maior plasticidade; podemos concretar co convencionalismo nas ropaxes tamn. Todo isto fixo
que a escultura estivese perfectamente integrada na arquitectura.

Exemplos:

Relevo da porta merdional da Sala das Cen Columnas (Perspole): Esta pertence a un grupo
no que se mostra ao rei entronizado co prncipe herdeiro ou un servidor detrs de el.

Relevo do Tesouro (Perspole): Trtase nunha escena de audiencia, que vemos repetida
tamn na Sala de Audiencias. Aparece Daro I entronizado sobre un estrado con Xerxes (o seu
herdeiro) xunto a el.

Relevo da tumba real aquemnida de Naksh-i-Rustn: Trtase dunha escena relixiosa situada
ao lado da porta que conduce ao interior da cmara funeraria. Aparece o rei sobre un estrado
escalonado sostendo o arco nunha man e alzando a outra en sinal de pregaria; sobre el aparece
o disco alado con Ahuramazda, o sol e a la.

Por ltimo mencionar os relieves que cubran as escalinatas de acceso aos palacios de Susa e
Perspole.

Por ltimo mencionar que destes exemplos e en todos os que se atoparon podemos deducir que a
repeticin unha das esencias do arte persa aquemnida. A ordenacin das figuras responde a un
esquema cunha finalidade estritamente decorativa.

Escultura de vulto:

Este tipo de escultura aquemnida tamn tia un carcter ornamental, polo cal, a pesares das
diferentes influencias, a obra e o seu espritu son completamente persas. Como dixemos previamente
referndonos aos relevos os esquemas con esa finalidade decorativa estn baseados na repeticin.

Esta escultura ten unha estreita relacin coas artes aplicadas xa que est caracterizada polo detalle
exquisito, a riqueza e a adecuacin ao deseo.

ARTE EXIPCIO

En Exipto existan das zonas, que foran previamente estados independentes: o Alto Exipto e o Baixo
Exipto. Polo tanto existan:

Dous tesouros (entendidos como almacns).

Dous deuses: a cobra e o voitre.

Das coroas: bonete vermello e tiara branca.

O monarca era considerado supremo e todopoderoso e polo tanto o arte tamn estaba ao seu servizo
e ao das clases dirixentes. A dimensin espiritual considrase unha parte propia do individuo e os
exipcios diferenciaban entre:

O Ba (alma): o esprito que ascende ao ceo cando individuo morre, pero que tamn pode
descender, tendo que identificar o corpo.

O Ka sen embargo permanece inherente ao individuo e por iso se traslada a escultura.

A unidade no mundo exipcio conseguiuse cun nico goberno e produciu a asimilacin das
experiencias artsticas de ambos reinos pero con algunhas cidades como puntos referenciais. Despois
do Imperio Antigo sitase en Memphis e posteriormente trasldase a Tebas (despois do Imperio
Medio).

Deusa Vadyet.

Deusa cobra do Baixo Exipto.

Protectora do faran.

Aparece frecuentemente no Nemes (tocado do faran).

Simboliza a forza do crecemento e a fertilidade das augas e do solo.

Deusa Nejbet.

Deusa voitre protectora do nacemento e da guerra.

Protectora:

Do Alto Exipto.

Do faran, especialmente durante o seu nacemento, coronacin, etc.

Cando se unifican os reinos, fano tamn as divindades.

Coroa Hedyet.

Coroa Branca.

Propia do Alto Exipto.

Coroa Desheret.

Coroa vermella.

Propia do Baixo Exipto.

Coroa Sejemty.

Coroa Dobre.

Exipto unificado

PERODO ARCICO.
Unificacin: 3500 a.C.

I-II dinastas.

A primeira unificacin propiamente dita do Alto e o Baixo Exipto produciuse baixo o poder do
faran Menes (Narmer) que se di que fundou unha nova capital, Muros Brancos (posteriormente
Memphis), na confluencia dos dous reinos, que seguiron sendo entidades separadas,so unidas pola
persoa do faran. De feito as probas coas que contamos do Exipto unificado faranico son as obras
de arte que se remontan a ese perodo; nestes traballos pdese observar a persistencia das tradicins
prehistricas. Podemos destacar:

En canto a iconografa:

A <<Paleta do Campo de Batalla>> de Abydos, que conmemora a derrota dun pobo

libio no delta oriental. Ademais atopmonos con mis fragmentos de paletas deste estilo
conmemorativo.

Paletas anteriores, do perodo predinstico, usadas probablemente para cerimonias mxicas.

A Paleta do Faran Narmer, na lia das primeiras. COMENTARIO.

Etiqueta de marfil do faran Den (quinto rei da primeira dinasta),que mostra o grande
desenvolvemento tanto da iconografa como do arte faranico.

En canto a arquitectura:

O caracterstico da arquitectura deste perodo era que se utilizaban materiais moi dbiles e
perecedeiros. En canto arquitectura mortuoria o modelo principal e destacado a mastaba, esa
superestrutura rectangular; o gran exemplo que temos deste tipo de estruturas e a Mastaba da faraona
Merneith en Sakkara. COMENTARIO.

Por ltimo temos que destacar o esculpido en relevo nas estelas atopado xunto as tumbas, que
parecan indicar a identificacin do al enterrado, con imaxes ou smbolos que recordan ou reflicten
ao defunto; como exemplo disto temos a Estela funeraria do faran Djet, en pedra calcaria atopada
en Abydos. E relacionado con isto tamn apareceron nalgunhas tumbas deste perodo esculturas que
representaba ou equivala persoa; destaca disto ltimo a estatua do faran Khasekhem.

IMPERIO ANTIGO

2600-2100

Dinastas III-VI.

Dinasta III. Arquitectura:

Nesta dinasta destaca o reinado do segundo faran, Zoser (Djoser), que marcar toda a arte posterior.
Pero asociada a el a figura da persoa que lle far pervivir no tempo, Imhotep, o seu chanceler,
arquitecto, mdico, sacerdote.

Este faran elixiu como emprazamento funerario Sakkara, no que Imhotep construiu un monumento
funerario que marcara aos arquitectos de pocas posteriores e recordara a figura deste grande faran.
Este complexo foi construdo en pedra, unha gran novidade que lle permitira resistir ao paso do
tempo e aplicar o concepto de eternidade. Este complexo construdo en pedra o primeiro do que
temos datos.
Estaba composto dunha muralla exterior considerablemente mis grande que os cenotafios das
dinastas anteriores con catorce bastins, dos cales so un era o verdadeiro. Dentro do complexo
construu unha serie de edificios, destacando a pirmide escalonada de Zoser, situada por riba
das tumbas funerarias, moito maior que as demais edificacins e desvinculada delas. Esta tumba
resultado da reelaboracin de varios plans, sendo o inicial un enterramento subterrneo de tipo
mastaba. A intencionalidade da pirmide fundamentbase en que a travs dela o Ba do faran
encontrbase co corpo. Na pirmide ademais das tumbas exista un almacn de provisins e axuares,
detalle caracterstico deste monumento. O interior da pirmide estaba construdo en imitacin dunha
residencia palaciega, pois se utilizaba arquitectura de adobe recuberto de ladrillo vidrado.

Tamn hai que destacar na zona sur do recinto a existencia doutra tumba deste faran, neste caso
cunha simple mastaba, coa que o faran, provinte do Alto Exipto, inclua no mesmo recinto a tumba
do Baixo Exipto.

No norte do recinto, na zona de Patio Norte, encontrmonos cun templo, con pavillns e residencias
correspondentes a divindades protectoras dos distintos distritos, ademais dun pequeno templo adicado
cerimonia do Sed. As murallas eran impoentes e ao igual que en Sumeria, utilizaban contrafortes.
Na porta de entrada introdcense as columnas que levan ao prtico, que son trasunto daquela
arquitectura de madeira e smbolo do grande poder do monarca e nas cales temos que diferenciar nos
seus capiteis flores pechadas (loto) e flores abertas en campanilla (papiro)

En canto a decoracin hai que dicir que os monumentos exipcios desta poca inclen representacins
da festa do Sed como motivo principal; esta festa celebrbase cada 30 anos e consista en rexuvenecer
os poderes do faran, revitalizando o seu corpo e conseguindo que se mantivese novo.

Os obxectivos de Imhotep con esta construcin poden sintetizarse en dous:

Concentrar na mesma o cenotafio faranico sur ou de Abydos e a sa tumba norte ou de

Memphis, como smbolo de unificacin.

Construr unha cidade dos mortos para Zoser, tratando representar Muros Blancos, a capital
do Exipto unificado baixo o reinado de Menes.

En canto ao proceso funerario, este comezaba co sometemento do monarca a un primer proceso

de momificacin antes de ser trasladado ao templo no complexo, no cal se produce o proceso de
momificacin propiamente dito que poda durar dous das. As pirmides contaban cun armario
contiguo chamado serdab e ademais haba unha estatua do faran que reflecta a continua vixilancia
de este ao seu pobo, con dous boquetes na sa parte dianteira polos que poda ver as ofrendas e ulir o
incenso.

Outros exemplo de arquitectura:

O modelo de pirmide alcanza nesta etapa a sa completa formulacin, convertndose nunha pirmide
de base cadrada. Os primeiros exemplos que atopamos son as pirmides de Sneferu nas que vemos
ese paso nova formulacin, xa que nos atopamos cun modelo intermedio, a pirmide de base
romboidal; outras novedades que atopamos son os anexos que se comezan a inclur neste complexo
das pirmides, como son outras pirmides menores.

A pirmide de Meidum ten o seu orixe mis probable nun faran da Dinasta III, pero foi abandonada.
Finalmente foi completada en poca de Sneferu, anda que agora atpase totalmente desmantelada, e
solo uns pequenos detalles permtennos deducir que se trataba dunha construcin grandiosa e sa
vez, simple.

As pirmides de Dashur encntranse en Dashur, atribudas ao faran Sneferu, e trtase de das

pirmides: a primeira ten un perfil peculiar, probablemente provocado por problemas durante a
construcin que fixeron necesario reducir o seu volume; a outra pirmide tratarase da que finalmente
servu de sepultura do faran.
Pirmide vermella de Dashur Pirmide acodada de Dashur

Pirmides de Giza: Keops, Kefren e Micerino.

Regularizanse os espazos funerarios con relacin aos ritos funerarios,que cada vez se fan mis longos.
Cando o faran morre levando polo ro nunha barca funeraria. Polo ro chega o templo do val. De
al parte un cortexo pola Avenida Funeraria, que chega Templo Funerario, onde se momifica e se
introduce nun sarcfago. Por ltimo, este se introduce nunha cmara funeraria, onde se sela.

O cambio a pirmide lisa fruto dun cambio na teoloxa, xa que se entenda o impacto do sol,
especialmente ao medioda, como o descendo do deus para recoller o Ba do faran.As pirmides
construianse escalonadas para ser recubertas despois por das capas de pedra: unha primerira de
caliza e unha segunda de lousa. Nestas se reflexa o sol.

A pirmide de Keops quedou maldita, xa que incialmente non se utilizou o lugar destinado as tumbas
funerarias, un segundo lugar tampouco se utilizou por dificultades co selado e despois apareceron
fendas, o que levou a pensar que estaba maldita e non se utilizou.

Escultura:

Temos que distinguir entre:

 Escultura pblica: Representacins do faran como mostra do seu poder.

Escultura privada: Estaba relacionada cos altos estamentos e situbase no interior

enterramentos. A escultura tamn serva para acoller o Ba no caso de que este non atopara o
seu corpo

Contamos con poucas pezas conservadas desta poca, pero de especial relevancia. O exemplo mis
importante o atopado no complexo de Zoser, no serdab (cmara contigua ao templo mortuorio).
Trtase dunha estatua sedente con dous orificios a travs dos cales poda ver as ofrendas e ulir o
incenso. Esta gran estatua trata de conseguir un efecto monumental, pero tamn se poden observar
os seus antecedentes arcaicos, e como novidade temos a sa identidade. A escultura concbese como
dotada de vida, posto que adapta a alma do faran.

A partires desta imaxe podemos deducir unha serie de caractersticas:

O carcter volumtrico da estatuaria cbico.

O impacto esencial ser producido pola parte dianteira e isto consguese grazas ao marco
arquitectnico.

A estatuaria estaba deseada inicialmente para residir neste tipo de templos mortuorios.

Escultura de Zoser:

Efecto bloque.

Gran volumetra.

Realizada para ser vista dende un punto de vista frontal.

Hiertica, aportando maxestuosidade.

Xestos de poder.

Nemes.

Barba osiraca: Smbolo de eternidade.

Porta a tnica branca do Sed: Smbolo do faran.

Estara policromado e con materiais de incrustacin nos ollos.

Podmonos atopar con outros exemplos escultricos como:

A estatua de diorita dun deus cun coitelo na man.

 Estatua de granito do carpinteiro do navo Bejdmes.

Estatuas de pedra calcaria pintada de Rehotep e a sa esposa Nofret, de Meydum.

Escultura de Kefrn: Presenta unha postura caracterstica do Antigo Exipto, unha man estirada e outra
co puo en vertical.

O I Perodo Intermedio prodcese entre o 2100 e o 2000 a.C. cando as loitas internas rematan co
Imperio Antigo.

IMPERIO MEDIO

Dinastas XI-XIII (2000 1700 a.C.)

Mentuhotep logra reunificar Exipto de novo, pero esta vez o seu poder atpase minguado, xa que o
representante da divindade. O foco principal da arte deste perodo atpase en Tebas.

Arquitectura:

Este faran elixiu os acantilados de Deir-el-Bahani, situados preto de Tebas, para situar al o seu
complexo funerario, o cal ser continuado polos seus sucesores.

A sa tumba segue a forma arquitectnica do hipoxeo (galeras subterrneas ou paisaxes escavadas

como tumbas), e polo tanto integrada na natureza.
 Complexo funerario de Mentuhotep I.

Organzase pola sucesin de plataformas escalonadas, precedidas dunha avenida funeraria, con
multitude de rbores perennes como o tamarisco utilizados como smbolo de eternidade. Accedase
a un prtico con pilares, a continuacin do cal considrase que haba unha pirmide como smbolo
do bembem; a continuacin outro patio porticado que daba paso propia rocha, onde estaba a capilla
adicada a Mentuhotep. Suponse que en todo o complexo apareceran numerosas esculturas para
mostrar a idea de eternidade e reforzar o seu poder, posto que fora o faran que reunificara Exipto de
novo. O templo estaba adicado Amn.

Deste perodo tamn temos que destacar restos de arquitectura civil como os da cidade obreira de
Illahum. No caso dos complexos funerarios, hai que dicir que a Dinasta XII xa se traslada cara o
norte e recupera o concepto de pirmide clsica, pero sen repetir os asentamentos; exceptuando o de
Dashur, onde se sitan as pirmides de Amenenhet II e Sesostris III. A idea existente detrs destes
complexos funerarios disinta ao Imperio Antigo, xa que non tratan de imitar a <<Corte>>, anda que
si estn rodeadas por tumbas de familiares.

Escultura:

Estatua de Mentuhotep: Esta estatua podera clasificarse dentro da estatuaria da Dinasta XI.
Nesta estatua podemos observar que porta a coroa do Baixo Exipto e leva a vestimenta do
faran. O color da sa face escuro, pretendendo representar ao loro do Nilo, xa que un
faran que supera un momento de crise chegando a un momento de esplendor. Os ollos e a
mirada estn moi calculados. Podemos observar que tamn se caracteriza pola policroma.
Consigue un efecto bloque e tenta mostrar o poder coa representacin dos pes, non obstante
xa non se trata de aquel faran todopoderoso.
Estatua de Sesostris I: A estatua deste faran poderamola clasificar dentro da estatuaria
de Sesostris I. Pertence a unha serie de dez estatuas que estaban destinadas ao patio do
templo funerario cercano sa pirmide. Vemos certa experimentacin fronte a esa escultura
poderosa anterior, que se ve substituda por un maior naturalismo; isto mstrase no respecto
anatoma dos xeonllos o que permite que o apoio dos pes sexa mis orgnico, tamn nos
detalles que son individualizados a travs dos contornos precisos. O cubo sobre o que se sita
o faran conta cun relevo que lle da un novo significado e reaviva esta estrutura.

Retrato de Sesostris III:Aqu vemos como se introduce o concepto de retrato analtico,

reflectndose o desgaste que produce o poder no faran. Isto queda mostrado polas lias de
expresin de tristeza marcadas, as olleiras, os ollos melanclicos e unha certa expresin de
preocupacin.
As mulleres represntanse individualizadas, de maneira independente e autnoma, e tamn contan cun
retrato analtico. A peluca que levan sera a representacin do seu cabelo, ademais dos seus rasgos
propios. No retrato da Dama Semuy atopmonos cunha man pechada en horizontal marcando a sa
alta posicin no Exipto.

O II Perodo Intermedio (Dinastas XIII a XVI) do 1700 ao 1600, produciuse polas invasins dos
iksos , que finalmente foron botados coa chegada da Dinasta XVII.

IMPERIO NOVO (Din XVII-XX): 1600-1000

Prodcese unha nova reunificacin, coa que o faran se eleva de novo a representante da divindade
despois dunha secuenciacin de varios farans que van recuperando o poder fronte ao grupo
sacerdotal. A capital elvase de novo a Tebas, pero na relixin atopmonos con novidades, xa que
Amn elevado a deus Sol, pasando a chamarse Amn-Ra, grazas promocin do grupo sacerdotal.
Adquire importancia a sa esposa Mut e tamn o seu fillo, e deus lunar, Khansu.

Arquitectura:

O templo nesta poca xa emerxe con forza e con independencia con respecto tumba do faran.
Directamente con isto van estar relacionadas as das grandes festas, o Sed e o Opet; de feito o templo
asimila a cosmogona en relacin co Opet. Esta festa recorda o da en que Amn-Ra esperta, momento
no cal os raios do sol comezan a invadir o Sancta Santorum, e cando cheguen estatua o sacerdote
sacar a estatua (con axuda obviamente)levndoa en procesin polo ro Nilo e noite ser recollida de
novo ao Sancta Santorum.

O templo contaba cunha gran avenida de esfinxes que remataba cun obelisco para desembocar no
pilono, a entrada do edificio. Tanto no obelisco como no muro exterior tratbase as augas dese ocano
primixenio, o BenBen. Despois da entrada aparece un gran patio columnado e un prtico, que da paso
sala hipstila que permite acceder ao Sancta Santorum, que se divide en das estancias: a primeira
onde se sita a barca do deus e a segunda, que o Sancta Santorum propiamente dito, xa que al
onde se sita a estatua do deus. A esta so pode acceder o sacerdote maior e o faran axeonllado.

Templo de Hatshepsut: Este templo xa est relacionado con cenotafio, pois trata de manter memoria
da monarca na eternidade pero o seu corpo atpase enterrado no Val das Reises. Tntase retomar
a tradicin anterior, pois organzase o templo nunha sucesin de plataformas e terrazas, todas elas
porticadas. Introdcense como novidades os pilares no exterior e as columnas protodricas no interior.
Ademais no segundo nivel, tamn porticado, engdese en cada un dos extremos un templo dedicado a
Hathor e outro dedicado a Anubis, deidade relacionada coa morte no Alto Exipto. Por ltimo, no nivel
de aterrazamento superior atopmonos cunha serie de pilares e columnas onde apareceran os rostros
da deusa, pero Tutmes II eliminounas, substitundoas polas sas.

Templo de Amn-Ra (Karnak): Este templo sufru grandes reformas ao longo do tempo, xa que temos
estancias que pertencen a distintos perodos e estilos. Destaca a Sala de Festas elevada por Tutmosis
III (Din. XVIII), trtase dunha sala hipstila con arquitectura adintelada e unha teitume plana. Tamn
destaca outra sala hipstila introducida polos Ramesidas que produca un xogo de luces e sombras
que se reflecta en todo o templo. Estaba dividido en varias naves e no espazo central introdcense as
columnas coa intencin de favorecer aos efectos lumnicos.

Templo de Luxor: Foi elevado na sa totalidade por Amenfis III da Dinasta XVIII. Elvase segundo
os parmetros estables da festa do Opet. Conta cun gran patio, seguido dunha sala columnada e unha
sala porticada, e por ltimo o Sancta Santorum. Pertence ao chamado perodo Amrnico, que abarca o
reinado deste faran.

Escultura:
Escultura de Hatshepsut: a estatua desta raa que quere mostrar o seu poder durante a rexencia.
Para isto presntase co tocado, o nemes e a barba osiraca do faran. Sen embargo podemos observar
nos seus rasgos que recupera caractersticas do Imperio Medio.

Escultura de Tutmes III: Neste tipo de representacin vemos ao faran axeonllado nunha posicin que
posiblemente represente o momento no que est no Sancta Santorum, ao que so poda acceder desta
maneira.

Raa Teye: Este busto pertence esta raa, esposa de Amenofis III. Esta muller non pertenca alta
nobreza, por isto aparece representada con maior realismo, como podemos ver nos seus trazos faciais,
que mostran preocupacin e cansazo.

Amenofis IV impulsa o culto ao sol na sa manifestacin do disco solar, do que emana tanto a forza
e vontade do faran como a do pobo. Denominouse Atn, e por iso este faran muda o seu nome en
Akenatn, establecendo a sa capital en Amarna. Por isto ao perodo no que goberna este faran se
lle chama Amrnico, e esta caracterizado por esa volta a divinizacin do faran propia do Imperio
Antigo.

Retrato de Akenatn: Esta figura distorsiona os rasgos do faron, alargando o seu rostro e mesturando
un corpo de muller e de home. Pensouse que se trataba unha representacin simblica que trataba de
divinizar a este faran, pero as hipteses actuais falan de que se trata dunha enfermidade provocada
polas relacins incestuosas que se produciron no seo da familia real.

GLOSARIO:

Arte mueble: Se denomina al conjunto de objetos modificados por el ser humano artsticamente que
podan ser transportados con facilidad.
Volumetra: Es el proceso por el cul se puede medir y determinar volmenes.

Volumen magnitud que seala la extensin de algo en alto, ancho y largo, teniendo que como unidad
al m.

Arte parietal: Tambin llamado arte rupestre, es el conjunto de manifestaciones artsticas primitivas
sobre superficie de piedra.

Organicidad: Capacidad de mostrar una corelacin entre las diferentes figuras y su apariencia real,
diferenciando su comportamiento real y sus diferentes posturas.

Escorzo: Giro en el espacio para aportar movimiento, puede ser natural o forzado.

Pintura tonal: la pintura tonal se basea en un color donde existen variantes dependiendo de la luz o
del reflejo de otros objetos.

Pintura plana: Es la utilizacin de un color pero sin utilizar una gama de colores para obtener
profundidad, es el color local.

Monocroma/Bicroma/Policroma: Se denominada al proceso de utilizacin de un nico color, dos

colores y varios colores.

Escultura labrada: Tipo de escultura realizada en piedra.

Escultura tallada: Tipo de escultura realizada en madera.

Taracea: es una tcnica artesanal aplicada al revestimiento de pavimentos, paredes, muebles,

esculturas y otros objetos artsticos. En la labor se utilizan piezas cortadas de distintos materiales
(madera, concha, ncar, marfil, metales y otros similares), que se van encajando en un soporte hasta
realizar el diseo decorativo. Es un trabajo de incrustacin. Entre unas piezas y otras hay un efecto de
contraste que depende del color y la caracterstica del material empleado.

Contrafuerte: Estructura, como un pilar o un arco, adosada a la parte exterior del muro de un edificio
con el fin de reforzarlo en los puntos en que la construccin soporta mayor empuje.

Arquitectura adintelada: El tipo de arquitectura, o construccin, que utiliza el uso de dinteles para
cubrir los espacios en los edificios se llama arquitectura adintelada (arquitrabada), o construccin
adintelada. Aplcase a la arquitectura que se funda en el uso del dintel y de columnas o pies derechos,
el arco adintelado est constituido por lneas rectas.

Advocacin: es una fiesta o celebracin religiosa de una figura, que en algunos casos ha asumido
una organizacin (por ejemplo, parroquia u hospital) o que desempea un papel importante en una
religin; en trminos generales las advocaciones tienen como fin servir de identificador de un lugar,
mensaje o caracterstica especfica a la hora de rezar o recordar alguien o algo sagrado.

Advocacin dplice: es lo mismo que la advocacin normal pero doble.

Iconografa: es la descripcin del tema o asunto representado en las imgenes artsticas, as como de
su simbologa y los atributos que identifican a los personajes representados.