Pomeranian J Life Sci 2016;62(2):18-21

Prba adaptacji kwestionariusza Self-Complete of Leeds Assessment

of Neuropathic Symptoms and Signs dla polskiej populacji
The Self-Complete of Leeds Assessment Neuropathic Symptoms and Signs: an attempt
toadapt it for Polish population

Miosaw Cnotliwy , Alina Jurewicz, Monika Gob-Janowska, Arkadiusz Kazimierczak, Wojciech Gazek
Pomorski Uniwersytet Medyczny wSzczecinie, Klinika Chirurgii Naczyniowej, Oglnej iAngiologii, al. Powstacw Wlkp. 72, 70-111 Szczecin
Pomorski Uniwersytet Medyczny wSzczecinie, Katedra iKlinika Ortopedii, Traumatologii iOnkologii Narzdu Ruchu, ul. Unii Lubelskiej 1, 71-252 Szczecin
Pomorski Uniwersytet Medyczny wSzczecinie, Katedra iKlinika Neurologii, ul. Unii Lubelskiej 1, 71-252 Szczecin
mcnotliwy@wp.pl

ABSTRACT
Introduction: The Self-Complete of Leeds Assessment Neuro-
pathic Symptoms and Signs (S-LANSS) questionnaire is a tool
for screening patients with neuropathic pain, which can be com-
pleted without a physicians assistance. Until now, a Polish ver-
sion of the S-LANSS has not been available.
The aim of the study was to translate the English version into
the Polish language and to validate it for the Polish population.
Materials and methods: A total of 101 subjects; 51 with chronic
neuropathic pain in the course of different neurological dise-
ases, and 50 patients with osteoarthritis and nociceptive pain
were included in the study. All of them completed a version of
the S-LANSS questionnaire translated into the Polish language.
Test sensitivity and speci icity were calculated on the basis of
statistical analysis.
Results: The sensitivity of the S-LANSS scale with the cut-off
of 11 points was 62%, and the speci icity was 77%. The esti-
mated area under ROC curve AUC (95% CI) = 0.729 (0.630.809).
Conclusions: The Polish version of S-LANSS could be used as
a tool for screening patients with neuropathic pain. The diagno-
sis should be con irmed in neurological examination and other
appropriate diagnostic methods.
Keywords: neuropathic pain; screening questionnaire.

ABSTRAKT kwestionariusz S-LANSS. W analizie statystycznej zwrcono

Wstp: Kwestionariusz Self-Complete of Leeds Assessment of
Neuropathic Symptoms and Signs (S-LANSS) jest testem prze-
siewowym sucym rozpoznaniu blu neuropatycznego. Test
ten moe wykona chory bez pomocy lekarza.
Celem pracy byo przetumaczenie oryginalnej anglojzycznej
wersji skali S-LANSS na jzyk polski oraz jej walidacja dla pol-
skiej populacji.
Materiay i metody: Do badania wczono 101 chorych: 51 z roz-
poznanym przewlekym blem neuropatycznym w przebiegu
rnych schorze neurologicznych i 50 z przewlekym blem
receptorowym w przebiegu choroby zwyrodnieniowej staww.
Wszyscy samodzielnie wypenili przetumaczony na jzyk polski
szczegln uwag na okrelenie czuoci i swoistoci polskoj-
zycznej wersji kwestionariusza.
Wyniki: Czuo kwestionariusza S-LANSS przy punkcie odci-
cia 11 wyniosa 62%, a swoisto 77%. Pole pod krzyw ROC,
AUC (95% CI) = 0,729 (0,630,809).
Wnioski: Opracowana polskojzyczna wersja S-LANSS moe
by uyta do wstpnej diagnozy blu neuropatycznego. Roz-
poznanie musi opiera si na badaniu neurologicznym, uzupe-
nionym testami neuro izjologicznymi i niezbdnymi badaniami
dodatkowymi.
Sowa kluczowe: bl neuropatyczny; kwestionariusz skrinin-
gowy.

WSTP do bada epidemiologicznych i przesiewowych w tym zakresie.

Wedug zaktualizowanej w r. de inicji bl neuropatyczny
jest nastpstwem uszkodzenia albo choroby obwodowego lub
orodkowego ukadu czucia somatycznego[ ]. Czsto wyst-
powania blu neuropatycznego (NP) jest trudna do okrelenia,
gdy ten rodzaj blu ma rnorodn etiologi i moe wystpo-
wa w mieszanych zespoach blowych. Innym powodem jest
brak standaryzowanych oraz rekomendowanych instrumentw
W r. Torrance i wsp. wykorzystujc kwestionariusz Self-
-Complete of Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and
Signs (S-LANSS), ocenili, e NP dotyczy , % oglnej populacji
i % chorych z blem przewlekym[ ]. Skal S-LANSS stwo-
rzyli i walidowali dla populacji angielskiej Bennett i wsp.[ ].
Jej zalet jest moliwo wykonania testu przez samego cho-
rego oraz atwo interpretacji wynikw. Cechy te powoduj,
e narzdzie to moe by przydatne dla lekarzy w praktyce

18 ojs.pum.edu.pl/pomjlifesci
 Prba adaptacji kwestionariusza Self-Complete of Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs dla polskiej populacji
ambulatoryjnej przy wstpnej ocenie rodzaju blu i jego lecze-
niu. Skala S-LANSS nie bya dotychczas dostpna w polskiej
wersji jzykowej.
Za cel pracy przyjto przetumaczenie oryginalnej anglo-
jzycznej wersji kwestionariusza na jzyk polski oraz jego
walidacja dla polskiej populacji.
MATERIAY IMETODY
Po uzyskaniu akceptacji Komisji Bioetycznej przy Pomorskim
Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie na przeprowadze-
nie badania (uchwaa nr KB- / / ) zwrcono si poczt
Zacznik
S-LANSS PAIN SCORE
InicjayPeWiekData
Wypenienie tego kwestionariusza pomoe nam w rozpoznaniu
rodzaju blu, na ktry Pani/Pan cierpi. To z kolei bdzie pomocne
w podjciu decyzji, w jaki sposb najskuteczniej bdzie mona
zwalcza ten bl.
Prosz zaznaczy na rysunku poniej, w ktrym miejscu
odczuwa Pani/Pan bl. Jeeli bl dotyczy wicej ni jednego miej-
sca, prosz wskaza tylko to, gdzie bl jest najbardziej dokuczliwy.
Na skali poniej prosz wskaza natenie blu w ostatnim
tygodniu (w miejscu, ktre byo zaznaczone na rysunku powyej).
oznacza brak blu, oznacza bl najsilniejszy z moliwych.
b) Czuj dyskomfort, jakby ukucie szpilk, ig, mrowienie (5)
Na drugiej stronie znajdzie Pani/Pan pyta dotyczcych
odczuwanego blu (w miejscu zaznaczonym poprzednio na
rysunku).
Dotycz one blu odczuwanego w ostatnim tygodniu (w miej-
scu zaznaczonym poprzednio na rysunku). Prosz zakreli odpo-
wied, ktra najlepiej opisuje odczuwany bl.
Prosz odwrci stron.
Pomeranian J Life Sci 2016;62(2)
elektroniczn do autora kwestionariusza Michaela Bennetta
o udzielenie zgody na przetumaczenie jego wersji na jzyk
polski i uycie w badaniu klinicznym. Zgod tak otrzymano.
Tumaczenia dokonali niezalenie od siebie: rodowity Anglik
wadajcy jzykiem polskim, Polak mieszkajcy w Wielkiej
Brytanii posugujcy si biegle jzykiem angielskim oraz pol-
ski lektor jzyka angielskiego. Ostateczn wersj ustalono
po konsultacji zespou badaczy z kolejnym lektorem jzyka
angielskiego (zacznik ).
Kwestionariusz S-LANSS zawiera pyta i sugerowane
odpowiedzi na kade z nich, opisujce odczuwany bl, a take
testy, ktre pacjent wykonuje samodzielnie, dotyczce czucia
somatycznego i podatnoci na allodyni. Kady z elementw
1. Czy w bolesnej okolicy odczuwasz mrowienie lub kucie,
czy masz wraenie, jakby byy tam szpilki, igy?
a) NIE Nie mam takiego wraenia (0)
b) TAK Mam takie wraenie (5)
2. Czy skra nad bolesnym miejscem zmienia kolor (czy
pojawiaj si plamy lub zaczerwienienie), kiedy bl staje si
szczeglnie dokuczliwy?
a) NIE Zabarwienie skry nie zmienia si (0)
b) TAK Zauwayem, e gdy pojawia si bl, skra wyglda
inaczej ni normalnie (5)
3. Czy bl powoduje, e skra nad tym miejscem staje si
szczeglnie czua na dotyk, czy delikatne uderzenie, gaskanie
wywouje nieprzyjemne wraenie?
a) NIE Bl nie powoduje, e skra staje si bardziej wraliwa
na dotyk (0)
b) TAK Skra w tej okolicy jest szczeglnie wraliwa na dotyk (3)
4. Czy bl pojawia si nagle i wybucha bez wyranego po-
wodu, nawet kiedy jeste spokojny? Czy bl moesz okreli
jako raenie prdem, uderzenie?
a) NIE Nie odczuwam blu w ten sposb (0)
b) TAK Mam czsto takie wraenie (2)
5. Czy na skrze w bolesnej okolicy masz uczucie gorca,
pieczenia?
a) NIE Nie mam piekcego blu (0)
b) TAK Czsto mam piekcy bl (1)
6. Delikatnie pocieraj skr nad bolesnym miejscem
wskazujcym palcem, a nastpnie miejsce niebolesne (na
przykad skr obok tego miejsca lub po przeciwnej stronie).
Co odczuwasz w bolesnej okolicy?
a) Czucie w bolesnej okolicy nie rni si od zdrowej (0)
7. Czubkiem palca delikatnie nacinij bolesne miejsce,
a nastpnie miejsce niebolesne (tak jak w poprzednim za-
daniu). Co odczuwasz w bolesnej okolicy?
a) W bolesnym i zdrowym miejscu wraenie jest takie samo (0)
b) Bolesne miejsce jest bardziej wraliwe i tkliwe w porw-
naniu ze zdrowym (3)
Wynik punktw lub wicej oznacza, e bl ma pochodze-
nie gwnie neuropatyczne.
19
Miosaw Cnotliwy, Alina Jurewicz, Monika Gob-Janowska, Arkadiusz Kazimierczak, Wojciech Gazek
jest punktowany. Wynik pkt wskazuje na due prawdopo-
dobiestwo blu typu neuropatycznego. Do kwestionariusza
doczona jest te numeryczna skala oceny natenia blu
(NPS), gdzie oznacza brak blu, a bl najsilniejszy.
Przetumaczon wersj, w celu okrelenia zrozumiaoci
zawartych w kwestionariuszu pyta i polece oraz czasu
potrzebnego na wypenienie formularza, poddano testowi
w grupie chorych skarcych si na rne dolegliwoci
blowe; pacjentw odpowiedziao, e kwestionariusz jest
zrozumiay, a , e pytania nie s do jasne. Czas wypenienia
kwestionariusza wynosi min.
Do badania wczono chorych, od ktrych uzyskano
wiadom zgod: chorych z rozpoznanym przewlekym
blem neuropatycznym (NeuP) pochodzio z Poradni Neu-
rologicznej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego
nr w Szczecinie (SPSK nr ). Grupa ta obejmowaa: chorych
z polineuropati cukrzycow, z zespoem cieni nadgarstka,
z uszkodzeniem pourazowym nerwu okciowego, z poli-
neuropati dziedziczn, z przewlek zapaln poliradikulo-
pati demielinizacyjn, z blem poudarowym orodkowym,
ze stop cukrzycow neuropatyczn, z neuralgi nerwu
trjdzielnego, z neuropati poppacow, z blem fan-
tomowym, z neuralgi nerwu potylicznego, z pourazowym
uszkodzeniem splotu barkowego, z polineuropati toksyczn,
z zawaem rdzenia krgowego, z chorob CharcotaMariego
Tootha oraz z zespoem GuillianaBarrego. Kwestionariusz
by wypeniany podczas planowej wizyty w poradni.
Drug grup, chorych, stanowili pacjenci z przewlekym
blem receptorowym (NocP) leczeni w Klinice Ortopedii SPSK
nr w Szczecinie z powodu choroby zwyrodnieniowej staww
kolanowych ( ) i biodrowych ( ), u ktrych nie stwierdzono
wspistniejcych schorze neurologicznych. Kwestionariusz
wypeniany by podczas pobytu w klinice przed planowanym
leczeniem operacyjnym.
ANALIZA STATYSTYCZNA
Parametry opisowe (rednia, odchylenie standardowe) byy
obliczane dla skali S-LANSS i NPS. Test U MannaWhitneya
uyto do porwnania pomidzy grupami NeuP i NocP z powodu
nienormalnego rozkadu zmiennych. Zmienne policzalne
porwnano dokadnym testem Fishera. Korelacj pomidzy
skalami S-LANSS i NPS zbadano przy uyciu analizy regresji.
Czuo, specy iczno oraz punkty odcicia zostay obliczone
przy uyciu analizy ROC dla wartoci skali S-LANSS. Za istotne
statystycznie rnice uznawano wartoci p < , . Analiz
przeprowadzono przy uyciu programw Statistica.pl wer-
sji . Statsoft oraz MedCalc wersja . .
WYNIKI
Nie stwierdzono istotnych statystycznie rnic midzy porw-
nywanymi grupami, jeli chodzi o pe badanych (p = , )
i wiek (p = , ).
20
RYCINA 1.Krzywa ROC (receiver operating characteristics)
dlapolskojzycznej wersji kwestionariusza S-LANSS
rednia warto okrelajca natenie blu w skali NPS dla
grupy NeuP wyniosa pkt, przy odchyleniu standardowym
(SD/%) , . Dla grupy NocP , (SD/% , ). Rnica bya
istotna statystycznie (p = , ).
rednia warto punktowa skali S -LANSS dla grupy
NeuP wyniosa , (SD/% , ), dla grupy NocP ,
(SD/% , ). Rnica bya istotna statystycznie, p = , .
Nie byo korelacji (r = , ;p= , ) pomidzy warto-
ciami skali S-LANSS i NPS w caej zsumowanej grupie (NeuP
+ NocP). Nie zaobserwowano jej rwnie w podgrupach. Dla
grupy NeuP wartoci te wyniosy r = , ; p = , ; a dla
grupy NocP r = , ; p = , .
Punkt odcicia dla rozpoznania blu neuropatycznego
na podstawie S-LANSS wynis , czuo testu %, specy icz-
no % (AUC , ; p = , ; % CI , , ) rycina .
DYSKUSJA
Spord wielu skal sucych do wstpnej oceny rodzaju blu
najbardziej rozpowszechnione s: McGill Pain Questionnaire,
Neuropathic Pain Questionnaire, Pain DETECT, Douleur Neu-
ropathique oraz Leeds Assessment of Neuropathic Symp-
toms and Signs (LANSS)[ , ]. Bl jest odczuciem subiektyw-
nym, wic rnicowanie pomidzy blem neuropatycznym
a receptorowym na podstawie deskryptorw werbalnych,
moe by niewystarczajco precyzyjne. Wymienione narz-
dzia przesiewowe suce do identy ikacji NP, szczeglnie jeli
s stosowane przez lekarzy niebdcych neurologami, nigdy
nie mog zastpowa dokadnego badania klinicznego, w tym
jakociowych testw czucia, bada neuro izjologicznych itd.[ ].
Kwestionariusze skriningowe, zwaszcza uywane w rnych
wersjach jzykowych i adaptowane dla rnych kulturowo
populacji, maj te istotne naturalne ograniczenia[ , ].
Skala LANSS i jej mody ikacja S-LANSS doczekay si licz-
nych tumacze, m.in. na jzyk hiszpaski[ ], portugalski[ ],
grecki[ ], turecki[ , ], arabski[ ] oraz koreaski[ ].
W opracowanej przez autorw wersji kwestionariusza
S-LANSS czuo testu przy wyliczonym punkcie odcicia
ojs.pum.edu.pl/pomjlifesci
 Prba adaptacji kwestionariusza Self-Complete of Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs dla polskiej populacji
wyniosa %, a swoisto %. Wynik ten jest niszy od war-
toci podawanych przez innych autorw: czuo , %, swo-
isto , %[ ] oraz odpowiednio , % i , %[ ], %
i %%[ ]. W oryginalnej wersji angielskiej przy punkcie
odcicia pkt czuo wynosia %, a swoisto %[ ].
Takie rozbienoci mog wynika m.in. z liczebnoci bada-
nych grup. W materiale wasnym badano pacjentw,
a w innych orodkach wczano chorych[ , , , ].
W przedstawionej pracy zwrcono uwag na du rno-
rodno schorze neurologicznych u chorych w grupie z blem
neuropatycznym. Pomimo tego, e badanie trwao blisko lata,
nie udao si ujednolici tej grupy. Bl w przebiegu choroby
zwyrodnieniowej staww koczyn jest blem nocyceptyw-
nym[ ]. Ta grupa chorych jest wic jednorodna. Na uwag
zasuguje spostrzeenie, e rednia warto okrelajca nat-
enie blu w skali NPS bya nisza w grupie chorych z blem
neuropatycznym, czym rni si od wynikw uzyskanych przez
innych autorw[ ]. Ze wzgldw organizacyjnych niemo-
liwe byo przeprowadzenie ponownego badania test-retest
u tych samych chorych. Nie mona wykluczy te bdw lin-
gwistycznych. Przykadem rnic wynikajcych z metodyki
tumaczenia moe by porwnanie tumacze pierwszych
pyta w niniejszej publikacji z inn polsk prac[ ].
Walka z blem neuropatycznym rni si znaczco od lecze-
nia blu nocyceptywnego[ ]. Zastosowanie takiego narzdzia
jak S-LANSS, zwaszcza w praktyce ambulatoryjnej, moe wpy-
n zarwno na wybr rodzaju leczenia, jak i jego skuteczno.
WNIOSKI
Przedstawiona polskojzyczna wersja S-LANSS moe by uyta
do wstpnej diagnozy blu neuropatycznego. Rozpoznanie musi
opiera si na badaniu neurologicznym, uzupenionym testami
neuro izjologicznymi i niezbdnymi badaniami dodatkowymi.
PIMIENNICTWO
1. Haanpaa M, Attal N, Backonja M, Baron R, Bennett M, Bouhassira D, et al.
NeuPSIG guidelines on neuropathic pain assessment. Pain 2011;152(1):14-27.
Pomeranian J Life Sci 2016;62(2)
2. Torrance N, Smith BH, Bennett MI, Lee AJ. The epidemiology of chronic pain
of predominantly neuropathic origin. Results from a general population
survey. J Pain 2006;7(4):281-9.
3. Bennett MI, Smith BH, Torrance N, Potter J. The S-LANSS score for identify-
ing pain predominantly neuropathic origin: validation for use in clinical
and postal research. J Pain 2005;6(3):149-58.
4. Croccu G, Sommer C, Anand P, Attal N, Baron R, Garcia-Larrea L, et al. EFNS
guidelines on neuropathic pain assessment: revised 2009. Eur J Neurol
2010;17(8):1010-8.
5. Mathieson S, Maher CG, Terwee CB, Folly de Campos T, Lin CW. Neuropathic
pain screening questionnaires have limited measurement properties.
A systematic review. J Clin Epidemiol 2015;68(8):957-66.
6. Attal N. Screening tool for neuropathic pain: are they adaptable in differ-
ent languages and cultures? Pain Med 2010;11(7):985-6.
7. Perez C, Galvez R, Insausti J, Bennett M, Ruiz M, Rejas J. Linguistic adapta-
tion and Spanish validation of the LANSS (Leeds Assessment of Neuro-
pathic Symptoms and Signs) scale for the diagnosis of neuropathic pain.
Med Clin (Barc). 2006;127(13):485-91.
8. Schestatsky P, Felix-Torres V, Chaves MLF, Camara-Ehlers B, Mucenic T,
Caumo W, et al. Brazilian Portuguese validation of the Leeds Assessment
of Neuropathic Symptoms and Signs for patients with chronic pain. Pain
Medicine 2011;12(10):1544-50.
9. Batistaki C, Lyrakos G, Drachtidi K, Stamatiou G, Kitsou MC, Kostopa-
nagiotou G. Translation, cultural adaptation, and validation of Leeds
Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs (LANSS) and Self-
-Complete of Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs
(S -LANSS) questionnaires into the Greek language. Pain Practice
2016;16(5):552-64.
10. Turkel Y, Turker H, Demir IA, Baytrak AO, Onar MK. Validation of self
report of Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs score
for identi ication of neuropathic pain in patients from northern Turkey.
Adv Clin Exp Med 2014;23(4):599-603.
11. Koc R, Erdemoglu AK. Validity and reliability of the Turkish Self-
-administered Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs
(S-LANSS) Questionnaire. Pain Med 2010;11(7):1107-14.
12. Elzahaf RA, Tashani OA, Unsworth BA, Johnson MI. Translation and lin-
guistic validation of the self-completed Leeds Assessment of Neuropathic
Symptoms and Signs (S-LANSS) scale for use in a Libyan population. Pain
Practice 2012;13(3):198-205.
13. Cho SI, Lee CH, Park GH, Park CW, Kim HO. Use of S-LANSS, a tool for
screening neuropathic pain, for predicting post herpetic neuralgia in
patients after acute herpes zoster events. A single-center, 12-months,
prospective cohort study. J Pain 2014;15(2):149-56.
14. Ordeberg G. Characterisation of joint pain in human OA. In: Osteoarthric
joint pain. Chichester: John Wiley & Sons; 2004. p. 105-21
15. Bisaga W, Dorazil M, Dobrogowski J, Wordliczek J. Porwnanie przydatno-
ci wybranych skal oceny blu neuropatycznego u pacjentw z przewleky-
mi zespoami blowymi: krtkie doniesienie. Med Pal Prakt 2011;5:22-6.
16. Dworkin RH, OConnor AB, Audette J, Baron R, Gourlay GK, Haanpaa ML,
et al. Recommendations for the pharmacological management of neuro-
pathic pain: an overview and literature update. Mayo Clin Proc 2010;85
(suppl): S3-S14.
21