Scanned by CamScanner

M E T O D O L O G ıA
D EL
A P R E N D IZ A J E
(F O B J M L E S C O L A R )

M ÉT O D O S Y T TC N IC A S

P A R A A P R E N D E R A E S T U D IA R

Y A PR EN D ER A A PR EN D ER

(N iv e ıa n d r a g ó g ic o : e s ta d io s e s c o la r e s s u p e r io re s )

JO S É G A B R IE L A R A N D A P R E T T E

Scanned by CamScanner
 12 4 E d ic ió n (Im p r e s ió n 2 0 1 8 )

(C o n r e to qu æ y a rr e g lo s e s c la r e c e do re s n ıe n o res q u e n o a ltm n la d is p o s ic ió n ln i e l c o
e s tr u c tu r a n te n id o đ s tr ib u tiv o y
s ig n ific a tiv o d e la e d c ió n a n te r io r d e ]a b ra )
o
Ħ
Im p r e s o en P ara guay
Ħ

3 7ı 3

PrĢtti J o s é G a bt ie l
,

M d o lo g ia d e ì A p r e n d iz a je
e to (

A S i P y 2 0 1 6 i【 ıe il a p r ë s ió m Ë o *g i (

1 2 E d ic (r e v ís a d ą c o n e id a a c tu a liz a d a
a
.
g y ) (

2 8 0 P á g s N Ąa s t t V o l 2 8 × 19 5 c m ,
,

I A p r e n d iz a je M e to d o lo g ia ï (

T itu lo

lın p r e s ió n
R D H 10 R A C O L O R S R L
C a p F ig ar i 1 1 15 Telefıx 2 13 6 9 1 2 0 3 74 1
r a lito c o ı
or com

1S B N 9 992 5 3 3 54 4

Q u e d a h e c h o e l dpósito q u e e s m b ıe c e la L e y N R 82 7 °
đp R . g im . P ūb h co
ReÆb o N 5 7 3 7 0 D a e c h o s fn fp lp c n ra ï e s M E C
°

P r o h ib id a su re p ro du c c ió n

Scanned by CamScanner
 IN D IC E G E N E R A L
p ág s

U N ID A D 1 IN IC I O D E C I C L O A C A D ĖM IC O F O R M A L P R E S E F ïT A C IO N E S P R E L IM Į N A R E S

G E N E R A L ID A D E S IN T R O D U C T O R IA S P R E P A R A T O R IA S Y C U E S T IO N E S G E N ÉR IC A S
c o N E x Io N A D A s A m M E To D o L O G IA , m TECNOLOG Y E L A P R E F ŁD J E
(U n id a d n o tific a d o ra )

17
17
18
18
W
9
n

M
M
M

m
n

33
苭

M
M
W
39

U JW D A D 21 L A O R G A N I Z A C I ÓN P R E V IS IO N A L D E L A S T A R E A S E S C O L A R E S

1 L A O R G A M Z A C I ÓN P R E V IS IO N A L G E N E R A L

e s p a r a e l tr a z a d o d e ı
2 2 1 R e q u e r im ie n to s g e n e r a ı a p r o g r a m iıc ió n p e r s o n a l d o m ic ilia r ia 56

2그 1 1 ı e r Re q u e r im e n t o g e
i n e ra l d e te r m in a c ió n d e la s a c tiv id a d e s o r d in a r ia s d ia r ia s 56

2 2 1 2 2 r e q u e r im ie n t o g e n e r a l s e fia la r c u e s tio n e s d e te r m in a n te s p a 】Æ la s p r o g ra m a c io n e s

2 2 1 3 3er e r iıa ie n to e ra l d is p o s ic ió n d e c la s e s d e p r o g ra m a c io n e s p er so n a le s e x tr a
Re qu gen

Scanned by CamScanner
 U N ID A D 3ı IN Ic iO IM P L E M E N T A D O R D E L A O R G A N IZ A C I ÓN P R E V IS IO N A L D E L A T A R E A E S
C O
LÆ D E S A R R O L L O E N P R O C E S O D E A P R E N 刀匠艺A J E E N D ıV E R S A S M O D A L ID A D E S

79
1 P R IM E R A M O D A L ID A D A P R E N D IZ A J E E S C O L A R E N F? N T ES G R C A S en su s
M o do s D O C U M E N TA L Y BIBLIOGRC0 1 ı
Fr a cc ió n
ı P r im e r co n ju n to O R M A C I O N E S D E S O P O R T E C O G FU T I V O R E F E R M A S A LA S

2 S e gu n do co n ju n to M i T O D O S Y T ÉC N IC A S D E L E C T U R A P A R A A P R E N D I Z A Æ A C A
n ÉM 1 c o E N F U E N T E S D O C U M E N T A L E S Y B IB L IO G R ÁF IC A S 88

3 T e r cer co n ju n to D IS P O S IC IÓ N Y E J E C U C 】
[O N D E L D I S E ÑO PR O C E SA L M E T ÓD IC O

3 1 D is p o s ic ió n d e Ia co n lig u r a c ió n d e ] tr a z a d o m e tó d ic o té c n ic o ? l p r o c e s o d e le c tu r a 89
3 2 E je c u c ió n d e l p r o c e s o e tā p ic o d e la ı e c tu r a p a r a a p r e n d iz a je a c a d é m ic o 89
3 2 1 P r im e r a e ta p a L e c h n a d e e s h l d io p r e lim in a r , e x p ı o r a to ń o d e fu e n t e s y c o n te n id o s 89
3 2 2 S e gu n da e ta pa c t u r a d e fo n d o (c o m p r e ııs iv o in \ ta tiv a ) p a r a a p r e n d iz ą je d e c o n t e n id o s 92

3 2 3 T e rc e ra e ta p a : L e c tu r a d e v e r ffic a c ió n d e p a r te s y p u n t o s p r in c ip a le s d e la s fu e n te s g ra ıñ c a s 10 1

4 A G R U P A M IE N T O S V A R I O S D E L O S C O N T E M D O S P R IN C IP A L E S A C O R T A D O S Y
,
E X T R A C T A D O S D E L A S F U E N T E S G R Á F IC A S 10 1
4 1 C o n d e n s a c io n e s d e c o n te n id o s a ) fo r m a s b ) fa s e s c m a n e r a s o e r a c io n a le s
, , ) p 10 1
5 E S Y R E G IS T R O S
F IJ A C IO F Ł D E L O S C O N T E M D O S C O N D E N SA D O S D E L O S M A T E

5 2 R e g is tr o s en m a te r ia le s s u s t e n ta d o r e s : té c n ic a L A S E R y s is te m a ? fichas 1 17

U N ıD A D 4 ・ C O N T H W A C I ÓN D E L A IM P L E M E N T A C IO N D E L A P R I M E R A M O D A L I D A D D E A P R E N
D IZ A J E E N F U E N T E S G R A F I C A S P R O S E C U C IÓN D E L D E S A R R O L L O E N P R O C E S O D E
A P R E N D IZ A Æ 2 a Fr a c c ió n
M E D IO S I N S T 】
[T U C IO N A L E S E L A R C H I V O Y b A B I8 L ıO T E C A

A )A P R E N D IZ A J E PO R LE C T U R A D O C U M E N T A L E N E L R E C IN T O D E L A R C M V O

B )A PR E N D Æ J E P O R L E C T U R A B IB L IO G R IIF IC A E N E L R E C IN T O D E L A B IB L IO T E C A

6
Scanned by CamScanner
 3 S IS T E M A S D E C A T A L O G A C IÓ N D E M A M PU L EO Y D E U B I C A C I ÓN D E L O S

5 M A T E R IA L E S D W E R S O S N O E S T R IC T A M E N T E B IB L IO G R M C O S 16 1
l b ib li á fi 162
5 1 S is te m a de m an e jo m a n ip u le «» d e a p a r a to s y
y m a te ń a e s n o o gr co s

p R O S E C U C I ó N D E L A ıM P L E M E N T A C IO N D E L A o R G A M Z A C IÓN P R E V IS IO N A L D E L A
U N ID A D F
T A R E A E S C O L A R E N P R O C E S O D E A P R E N D IZ A Æ

Y D E L A B O R A T O R IO
D E S P L IE G U E D E L P R O C E S O E N L A S M O D A L ID A D E S D E C A M P O

IL S E G U M )A M O D A L ID A D A P R E N D IZ A J E P R ÅC H C O D E C A M PO

e r e n t e s a la
1 P r im er co n ln f o r m a c io n e s d e s o p o r t e c o g w w w v o r e f
ju n to
M D O S 17 1
N A T U R A L E Z A Y A L O S M E D IO S D E A P R E H E N S I ÓN D E S U S C O
N T E

NTO DOS Y T ÉC M C A S P A R A A P R E N D IZ A J E D E C A M P O
2 Segu n d o co n ju n to

E J E C U C IO N M E T O D IC O T E C N IC A D E o B S E R V A C IÓN Y D E
3 T ercer co n ju n to

E D E C A M P0 18 2
4 A L G U N O S L O G R O S O B S E R V A C IO N A L E S IN T E R R O G A D O R S

m T E R C E R A M O D A L ID A D A PR E M )IZ A J E O P E R A T IV O D E L A B O R A T O R IO

A L
l P r im er c o n ju n to lN F O R M A C iO F ï E S D E S O P O R T E c o G N r n v o R E L A C IO N A D O S
S D E A P R E H E N S I O N D E H E C H O S Y F E N O M E N O S
L A B O R A T O R IO ,
Y A L O S M E D IO

18 5

2 S e g ıl n d o c o ıl u nj to M ÉT O D O S Y T ÉC N I C A S P A R A A P R E N D IZ A J E L A B O R A T O R I A L

i e n ta c ió n 18 8
p a r a la r e a liz a c ió n d e l a p r e n z d e p o r e x p e r m
2 3 A p r e s ta m ie n to di
D E
E J E C U C I O N P R )LC T I C O o P E R A T W A P A R A A PR EM )IZ A J E
3 T ercer co n ju n to

D IZ A J E E X P E R IM E N T A L D E L A B O R A T O R I 0 190
4 A L G U N O S L O G R O S D E L A P R E FŁ

A M P O Y L A B O R A T O R IO
A N E X O F O R M A S D E R E G IS T R O S D E IN F O R M A C I O N E S D E C

Scanned by CamScanner
 U N ID A D 6 ı C U L M IN A C IÓ N D E L D E S A R R O L L O IM P L E M E N T A D
O R D E L A S D IV E R S A S M O D A L ID A
n E s E S C O L A R E s E N P R o c E S O D E A P R E N D Iz A J E
W C U A R T A M O D A L ID A D A P R E N D IZ A J E E N S E S IO N E S D E C L A S E S

l P r im er co n ju n to IN F O R M A C IO N E S D E S O P O R T E C O G N IT IV O
(M a r c o te óń c o )

1 13 R u is ito s s e s io n e s a c tiv a s de c la s e s e n c ia ı
e s e n a u la y fu
e «ł p a ra de lla
p re e ra e 2 13

2 Segu n do co n ju n to M ÉT O D O Y T ÉC M C A S P A R A A P R E N D IZ A J E S E N m SE S
2 1 M é to d o d e la s 3 P
2 20

3 T er cer ConjuntocucioN M E T ÓD IC O T Éc M C A D E A C T I V ID A D E S P A R A A P R E N

3 3 1 E l p r o y e c to su co n jig ıır a c ió r 22 4

4 R E C O M E IV D A C IO N E S G E N E R A L E S P A R A E L B U E N D E S E M P E ÑO E SC Q LAR 228

U N ıD A D C IE R R E D E C IC L O A C A D É M I C O F O R M A L C N A C I Ó N D E b A IM P I E M ï I N T A C I ÓN
D E L A O R G A N I Z A C IÓN P R E V IS I O N A L D E L A S T A R E A S E
SC O L A R E S
D E S A R R O L L O E N P R O C E S O E V A L U A D O R D E R E N D IM IE N T O

EL EX A M E N SU O R G A M Z A C JÓN P R E P A R A T O R IA Y S U R E A L I Z A C IÓ N

1 IN F O R M A C I O N E S D E S O P O R T E C O G N W O S O B R E P R U E B A S D E R E N D IM IE N T 0 24 7

2 5o
2 2 segun da e ta pa L a p ro g ra m a c iö n d e la s p r u e b a s d e re n d im ie n t o

4 .1 1 1 P r o c e s o p e r a tiv r e a liz a c iiį n d e ám d e in g r æ i

p a ra p u ta r iz a d o
o o ex e n w o co n s s te m a co m 259

4 1 2 1 P ro c e so o p e r a tiv o p a ra r e a liz a c ió n d e e ? m e n e s d e in g r e s o s is te tr a d ic io l
co n m a n a 263

R E C O N ıE N D A C IO N E S G E N E R A L E S P A R A D U R A N T E E L P R O C E S O D E A P
R E N 刀匠艺人Æ Y

Scanned by CamScanner
 P R ÓL O G O
ie n m in te n c io n a ıP o g r o n d o e s to
ir ı se
q u e a d m ite u n p r o g r e s v o p e rj
E ıs e r im n aa n o e s 11 n s e r i ė c c io n o m a ra

d d is fī n to s }ï c a c e s Ta o r e s E 1 o p r e n d į z q íe
cı es
r r e n c ia p a r tic ip a tiv a d e m u y iv rs s c o m o e
q u ie r e d e Za co n c t￠ e o
re

u n o delia s e
de ı a v id a Eı ıo p e r m ite ta n to ı a a d e c u a c ió n
E s o b v ia Ia n e c e s id a d d e ıa p r e n d iz q e (e ıa p r e n d e r ) e n e ıd e c u r s o ,

a ım e d io fg r a c io s a ti n a a p e r ru r a a ıe n t o r n o y
o lo ' " e p tiv id a d d e 5 14s c o n te n id o s Ĵ c o m o ' e c ip r o e a m e n te ı a
, .

de s u o c o m o d o m i e n históricoociaį ) S e Ta c iı ita a s i D e U Zg u n a
m o d ijic a c iá n d e ım is m o (m e r c e d a ıe je r c ic io
.

o e zp e r f e c e io n o m ie n ı o p e r s o n a ı Ta m b ié n ìa e x is tp n r in
hu m a n a
m a n e ra n o s óı .

e m e n le Ja c iı ita d o c u a n d o s e
,

ı i d E b iê e ve no ı a bı
p e r o ig u a lm e n te e s in tħtrin h ı m s
n
Ħ qu e e rł e c e s a r o a p r e n e r a

d id d e s d e a c c io n e s
a p r e n d e a a p r e rł d e r Y e s to im p tie a u n a in te n c io ? d a y c o r r e c ta a d m in is tr a c ió n e c a p a c a , ,

ó i d i s o br e e ı p ro c es o ?
d e inrjb r m a c io ? te s y ? tie 呷 o Å s im is m o o b ı ig a e n Eo j. G lic o A i a n te p u e s ıo ,
te r c o .
e s tu o

・. N d æ ) Q u e p e r m ita in s fitu ir y c a n a
l iz a r a c ń v id a d e s s r m łĦn r ir ı
e s n + d io (a p r m d e r a e s d i a r p o r a o p r e n ? r a o p
b io
d i. Te ı ig e M e ) e ıa p r e n d iz a je c o m o p r o d u c to (es m e s c o m o c a m
￡e s d e s tin a d a s a p r o v o c a r (e n e ıin d iv i u o
,
,

a m a n e r a d e p e n s a n d e ím c e r d e s e n t r y
a c io n a d o a ı
i
- . Ie ? c (M d u c ta ) e s ı r e c h a m e n te r e ı
re ı
,
a tiv a m e n te p ' " a ,

de qu erer E n su m a e n ı o m a n e r a d e v iv ir
,

A I tr a ta m ie n to d e e s to s a s u n to s a p m q ra ia ħ od ot og ia ? t A p r e n d iz q e c o m o d is c ip lin a in m e d ia ta d e l p e n s a r
ió e n r m l. N n d ・ e ï a p r e n d e r a e s m d a r y e a p e
i ı r n de r a a pr e n d e r d e u n a m a n e
y c o n d u c to r a m e d ia ta e a a c c n
d ı ,
,

Y s i e s to y a d e b e r la p e r g e iia r s e d e s d e ı o s p r b n e r o s e s ta d io s
r a p r o n ta y d ė c tiv a y s o b r e to d o m e n o s p
e n osa ,
de b o s e ) e ı ı
, ,

o s ? tip o e s g o ta r e n n iv e l p e a g g c o d ó i o no
d e io s p r o c e s o s fo m n tiv c ıs in s iim c io n a ı e s (・sp e c jn ı m e n ie e n ı
id a d s u r g e e s ta o b r a o r ie n ta d a prejenEemente e n n iv e a n r a
ı d
Si e pr e o c u r r e Y e s p o r e Į ı o q u e a n æ e s ta r e a ı
m e n te a ıe s m d im te (e n e z s e n tid o p tm ° e a p
d ı .ı
ita r io y s u p e r io r e s y p r in c ip u ı
°
g ó g ic o p a r a e s ta d io s p r e u n v e r s
i ,

i i do a e c u o d d t o c e s o w ito n d o im İ li
b r o e s d e c ir a q ıłe t q u e in d a g a p o r s i y h t« . ı n lr . N ? o r s u s o bje tin o s r g e n
o m m t' e s u p r .

, ,

r . c io s ° ￡ s e a e n s im a c ió n d e a lu m n o o in c lu s o p a
ra a qu e l q u g y a d eĵ
ò d e s e r lo ì )
ıe s a fu e n . s y Za p é p d id a d e u n ? m p . p
.

l ï i d d t b i u a l s e d e s m o tla e n S ie t e U n id a
Con ı h
a p r e te n s iân d e lo g r a r io d ic o s e p a
t
n e a e c o n t e n o e e s a o r a e c

b c m C u a tr o B lo q u e s : e l p r in te r o (e n
ì° U ) e s s o to in db n m d o r y h a c e
d e s te m á tic a s p e l o q u e d e h e c h o c o n j r m .
,

id a d e s in tr o d u c to r ia s y a s u n ? s g e ? r ie o s
,

d
r g fe r e n c ia a c o m e n ta r io s p r e s e n į a o r e s p
re ı im in a r e s c o m o g e n e r a ı
a p r e n d iz q e c o n in jb r m a c io n e s c o n e e p u a c
t io n e s y d q tn ic io n e s d e b a s e
c o n p Ţ i. N n d n s a ı a m e to d o lo g ia y a ı ,

b ié n y a o p e r a tin ıo y c o n s id e r a ı
S e g u id a m e n te e t s e g u n d o b lo q u e (2 U ) e s n o tiiic a d o r p e r o ta m
° o s im p o r ta n te s
,

l d e r a r e o s (e n p r o c e s . s d e o p r e n iz øe y d d e m m ī , m r i o n m d e rpntiï mipn )
a s p e c t o s d e ia O r g a n iz a c ió n P r e v is io n a
d p h n s p s o p o r te p r e p a r a to r io p a r a e l d . s c m . ıï o d e d i c h o s p ro c e s o s )
(E s ıo . D o s p T i ° b l. Q u e s . o r db r m c m e ıs u s ï r a lo
31 4 1 5 y 6 1 1 ta m b ié n
°
bı o q u . N u c le a r in t. g r a d o c o N ıos U
r n n ï in ī)n c o n e ıte r c e r b ı o q u e (Q u e c o ï a t itu ) e e l e x te n s o
, ,

e d e s o r r o tta e l P r o c e s o d e rendizqie y s u p
u e s ra
n o t jìc a d o r y o p e r a tiv o q ı
i
,

o ? r á e t ic o ) o 1 F u e n te s ? L a N a r a Į a e t w r e n d iz q ie o 1 Ĺ a b o r o ı o r io (o p w a c io n a ı ) y e ıApTmdizoe
d i. A j. D e c w
¡a ı ! i d ) P in a ı e , e i c u a r to
m en ı
e s (. . A u la o fu w a d e e ı ￡a ), y a d is ? n c ia o g. gu a o
e n S e s io n e s d e C la s e p r e s e n c ia ı
s a m o a e l P þo c e s o
,

o r?mrlpmi ・・ Tu r m a . ) Q u e d ıı
b lo q u e { î u ) ta m b ién n o t ġ î c a d o r o p e r a tiv o (c o m o c ie n e d e c ic ı
o g r o s d e . p r e n d . o je c o n s u s jii. D o ・ p r o . E
d im im m r e s o lu liv o s )
Evaı u a d o r d e R e n d im ip n m (exámenes s o b r e ı
ia a to d o e s to ı a o b r a b u s c a a p a r ta r į n d ic o c io n e s n o t J c a
ii d o ra s y o p e r a d o r a s (c o n s u s m é to d o đ y
En f
r e e ren c

e s ir v a n iw ł
so f
r e ec iv a
ı m en e e l a p r e n d iz q ą s u p
ı i ro c es o y su s p ro M cı
os
téc n ic a s c o n c u r r e n tE s l \ , p a ra .

la d o e n e s ta o b r a ì p o r s e r e s p e c ia liz a d o e s r e ta tiv a m e n te
°
p ero d e b ie n n o ta r q u e e ıc o n te n id o d e s æ r o ı
es
,

ta le s
eva y g r a d u a ı Y a s iıh is n ıo 2 e s d e s e iia ı
, °
a r q?
de n so y p o r ı o ta n to e x ig e u n a l e e r a t e n t reiı ,
,
i d İ in e i p ero
ó ciį c o s y té c n ic o s a s e r n ıiį i? n d n s d u r a n te e z p r o c e s o s o n e x p u e s
to s a q u e m a n e r a a
m e d io s m e ı
,
,

a r o m e jo r e n jo r m a d i a ı(e s
l a r lo s d e lI n a n ta n e r a c ir c u ı
a p r á c tic a e t p r o c e d im ie n to e x ig e e m p e
e esp r
qu e e n ı
, ,

e owendize ) y 3 ı
°
os
te e ıtr a n s c u r s o d e ıe s tu d io y e [ c o n s p n w . ı
do ro y d e n re D u r a n
d e c ir d e ,
m a n e ra o c r e c e n ra a scen .

lo g r o s (r e . Ze s p r á . ıic a s y ef y d e ıin te r é s d e i e s tu d ia n te
e c fıv o s ) p e n d e n d e t \ ll e n
d e o

itro s h a y a n d e p n w o r c io n a r b u e n a a y ï Ja b
to n c e s q u e IO s ilw r m a c io n e s e x is le n le s e n e s o s p d g
t
S e e sp e r a e n
a s c u a le s e ıZe c to r e s rm d ia n ıe p o d r á o
b te n e r a p r e c ia b ı e s o r ie n ta c io n e s p a r a
c o g n itiv w e r n ti v a , m p r r p tl n 【
d i it i
r n de r y c o m o c o ro ı a r io u n o s r e n i m e n to s p o s v o s
apr en der a esm dįa r y a pren de r a ap e .

d l i ıa te c n o ıo g ia ) c o ı no e ı m é to d o y ı a té c n ic a
p o r tt ttim o , n o e s tó d e m á s in s is tir e n q u e , ta n to ia m e to o o g a
,
,

d l
son so ı tm ıe n te m e d io s in s m m e n ta ıes ai ı i a r e s q u e e s tiin a ıs e r v ic io d e ıg m io y d e ıin g e n o c r e a tiv o e
i

p r o p io s e r h u m cm o

E s p o r ıa n to , é s te ı
a j
c o n 1łn c ió n e s tr a té g ic a d e ıe je r c ic io r a c io n a ıd e su e n te n d im ie n to (im p u ls a d o c o n
,

p r o p ia d a a q u e h a b r á d e p e r m iń r
ı
,

Ji ió n d e á n im a s her ra
) y ı m ie n ta s m e tó d ic a s y tè c n ic a s a s
p o . Ifw
,
. na ° o
J G A P
a r r ib a r a z o o Je tıv o !p r e te n d id o

Scanned by CamScanner
} ie e s p e c ific a n y c o m en ta n lo s y a in d ic a d o s d iv erso s n iv e le s an tr o p o g ó g ic o s de
fo rm ac ió n esco ı ar hu m an Ą y s e re ite r a e l n iv e l a n d r a g ó g ic o d e e s ta o b r a (a s u n to s
ya se ñ a la d o s de m a n e [z a m p e n la c ita d a e d ic ió n 2 0 16 )

A s im is m
o (o p o r tu n a m e tıte ) s e r e a l a l u n o s r e to u e s e n lo s
g q q u e s o lo s e a jrıs ta n
y e s c la r e c e n (p a r a m e jo r e n te n d im ie n to ) a lg u n o s p o c o s p u n to s y a lg u n o s tér m in o s
, ,

(in te g ra ııte s d e c ie r ta s U n id a ? s d e la o b n e d ic ió n 2 0 16 ), p e r o s in v a r ia r n i la
,
c o n fo r m a c ió n e s tr u c tu r a l n i c u e s tio n e s e s e n c ia le s d e c o n te n id o
, r e s u lta n d ,
o
p r o d u c to ta le s p u to s , y ta le té m a in o s la m ás s ig n
com o n s ,
so en te m ific a tiv o s
d e n o ta e ıı r e la c io n la t x io r l lg u n (m i i
a an a as u y po cas) re p g
a n a c on es (a lg o q u e d e
.
hecho se da s o la m en te en la U n id a d i a D e e s ta o b ra )

10

Scanned by CamScanner
 U n id a d ı

IM C IO D E C I C L O A C A D ÉM IC Q F O I:Ł\' J Pa l l

P R E S E N T A C IO N E S P R E H M IP U ? S

G E N E R A L I P Ą D Ę S IN T R O D U C T O R Ï A S P R g P W T O R 1A S X Cu ȘT I O N E S G E N É R I C A S
E
c o N « rg g N A n A ș A M Ţo D o L o c i L A T E C N o L O G ĦiE L Ą P Ę E ŅD IZ A J E
tffic a d D r a , o d p in fn T m Ħ. iá n P r im e ra p a r te d e ]a B a se d e S . p a r te C o w iti. o )
(u n id a d . m . . m rl' ' .

C O N C E P ŢC I O N E S Y D E F IM c Io N E S D E B A S E
Į Ņ E Q g » tA C tO N n s ,
1 ĻA Ï nTQDoLoGIA (e n se n tid a g e n e ra l)

1 1 M e to d o lo g ia s e s p e c ia le s
O B JË E 0 Ę R Æ￠C JP A 1
1 2 E 1 M é to d o (e n s e n tid o g e °" l )
2 T ĘO Ļ O G Į & (e n sen tid o g m e r a 1) t(?n A ÆŅ? A S c O N ÇF P R ÜA Į E S )
2 1 L a T é c n ic a (e n s e n tid o g e °" l ) C ġ m p re n s īö ħ c la r a d e la s n n a c i o n e s c w c e p tu a ę jo.

R e la c io n e s e n tr e m e to d ? lo g ia m é to d o , te c n o lo g ia n e s y d e fu tic iq n e s b áś ic a s , I e æf e n te s a
Ja ￠e￠ Odolot￡ ia
ó d c o s g o ia d o r e s lq s M é m d o
1
té c n ic a g Èp ţe a t s a $ e le m e m o s te

a la T e c n o lo g ia g e n e W s u s m a n e r a s pcticas c o n c
Ą p g ĘŅp lz A J E
,
3
3 1 p ro le g â m e n o s e s c la r e c e d o r e s pæ s e n ta c io n e s M s y p o s ju v a ś ıle nbı f ï á c ţ ic o ta s T ëc n iç a s ), c o n ia s r e
(a m an'" rlp ) . p re n d . . y a p r e n d iE a je R e n te s a ŁA p r e n đ i zde ı ?S p ţ e s e n ta c io n e s m o d o s , f å e t
,

3 l 1 p re c is io n e s s o b re e l a p r e n d e r lŝė3￡ e tc J i? e \
.
酗 s e n ļ a Metodo]Oga d e i ı ļ preņdiaį

3 13 N r c r q id n d d, ap- . De . . E s tu d ia r , y a (y p aï . ) n Ţ R S O B J E T IV O S
a p'" d e' " Prenda
d is tin \ ir lo s á a ib \ s
3 2 M d o s p a r tic u la r e s d e a p r e n d e , (y a p , e n d iz a je )
o I īd e p tjfio ą r e ro . y Įq e g o
iñ c o s d e Į a M e to d 0 lo g ià ?
3 3 F a c to r e s c o n d ic io n a n te s d e l a p r e n d iz a je 可 曾 孙s . y ]0 9 ò b je ú v o s e s p e o
3 4 0 b je tiv o s d iv e r s o s d e a p r e n d iz a je đe İ o s M é to d o s , y d e la s T é c n ic a s
3 5 L o s p r i. c ip io s f\m d a m e n ta le s d e l a p r e n d iz a je n o c e r y a p tic a r 】 p s P r in c ip io s q u e o r W n a n , \
Fāp ? m e n ta n y a c o m p a íia n e Į a p r e n điz a je
:
3 6 F o r m a s y T ip o s g e n e r a le s ? a p r e n d iz a je
,

3 6 1 F o rm a s u s u a le s d e a p - . D iz a j・ D is tin g u ir Jo s fa a o r e s c o ņ dic io n a n te s d e ıa p r e n d iz a je y
â y je ra r q u ią d e ş re s \ c tiv o s e je r c ie io s
3 6 2 T ip o s c o rr ie n te s d . A p . e Į a ĵ m p Q r (a n c ı ,

3 7 A p m n d iz a je p o r e s tu d io e s p e c ffic a d o
3 8 F " " le . M e rı in e y ModĦ lirlndl d e e s tu d io æE c l O N B E
p a r a a p re n d iz d e e s c o ı
a r E ìï T A F # $ )
p R o c E ÐÆ ı
æx łm c
3 9 v ia s r n n n liz a d r ır a s d e l a p r e n d iz a je e s c o la r
3 1 o P m c e s n ?e s t u d i o e \ ific a d o Ē fe c Æ w exam en s o e ėl a p r e n d iz ġ
r e o e x iv o
detï
şperiencï y e l aprendizfe p o r e s m d i? fo ī m a l. sus

p le a d o s p a r a e l a p r e n z j
3 12 L o s M é to d o s em di a e
á d {a c a b le s e n Ĥ §
3 13 L a s T é c n ic a s u liliT Ħd a s p a ta e l a p r e n iz a je
d ca n e n iB r y s e i)a la r la s d ife r e n đa s m s e s
c o n o ce r . b ŕ
sa e , y p a r e n d e r , y
e n tr e a p r e n d e r «S þ] d i y

11
Scanned by CamScanner
m e I o D E C IC L O A C A D E M I C O F O R M A L P R E SE N T A C ï ı)ť ıūFH IU :4 U ıIM ïN A R E Ș (le r B io q u ・)

A N E S IN T R O D U C T O R JA S P R E P A R A T A R I A Ș æ lı a m R T a r e a a 1m ç o q im to ? a c tiv id a d e s e le w ? s e
ni te n e ]a r in n a d a s , q u e im p lic a u n h a b a jo d ilig e n te d e \ c ie l o r d e n cogniroqperativo o r ie n ta d o a 1 s a b e r
y al h a c e r E s
iq te ıio r y e s c e n d e n t e , y p o r e llo e n s u ĵn ic io e x rge e s fu e n o y d e d lc a c iá n
U n a T a ıe a e n u e ta n ı a s p o E ib le s e s la d e ıÅ p ım d iz ￠e JË m ia t p o r e s m d io a c i o n a l p l Æġ t c a d Ťï u g T m m Y to d o
tr a ta m ie n to d e u n a ta te a c o m o t a ( q l ı' " SepĘndg￡ ncamjnarř e je c u la r )Į e s e w e s i d e c im c ia y ? jn g e Ðip c r w iv o ,
y, b u s c a u n lg g r e q u e , c o in c jd e n te m e n te g a e s a s c a ī a c fe r 【
,
s tic a s

S u d ilig e n te o h !m c īó n r e q u ie m u n a a c e iń n o p t ra tiv a p ro n ta y e ū c a z , y p o r M n to q u e s e c a r a r le r ic p p o r s e r m e tó d ic o té c n ic a
Y h a c ia to d o e s to s e e n c a m iJıa r á e s ta o b r a ? d ı Otibtogfa de t rm d iq i e . A q u i ? ie n ta ? e n a c tu a h z a d o niwlr»lmjËlco
(O m w io d e l a d u l￠o jo m ii y m e d ia n o þa esMdiospï Mtilieapsy s tp e ıicir e s (Be a e n fu n . Ió n d p i. a " . D e ta m a a )

e e n s i i e i ę e l d i c i l a d \ıltn q u e a h o ra s e dsponga a eņwiende ￥ n . R e a d e a o ￡e n d Ė a ie e n )ıiw ı

e s N Jo e r ￠o r e s

y q u e p m ïE n da e j e a ?a e ig lıie n d o u n p r o c e s o Ĥ iuJal in s titu c io n a l y p a Æ w ė 1a m m a a e s ta s a t t u y an ı

e la v a Ŋia c ĺ án d e
s u e s c e n a r io f o i v % le r e s u lte r e a 】m e n te e fe c tiv a . D e b r d p r o m e c a n ıb io ı iin p o r la n te s i e s c o m o e l L i n a d
s e g atidb d e c a m b io s açaaMiinat y p r o e d im e n m le s c o n d u c ta s 【 a e Rq n e llo s ţ lo r & æc i d o s e n lo s n iv e ı
:
e s Ĥ iæ iīm ö e )

T a le s c a m h io s , p a ıa q u e o o 1 J n n d e b e r j d
§e r n u c
,
id o s c o n l a a s is te n c ia W ) d e jn fo r m a c ja n e s d e b a s e fq u e CetĤ uJŲı n
c la r o s u s te n to c o g n i v o o a p o y o epismolágico p a r a a
ti ,
t l tar e a Ejetin° e a d ı P U com o ı . TOWeD y łie
,
n d a n a e s la h le c e n ï T tĦ

a u a c riv n b g ￠g m c i u c o g n M v o c q u e e n ta n to c la r a y d i s t a p ro v o q u e u n a p o s itiw dispoieitha d e,

l i
á n im o a c a a m s m a ? c g m . . C l i
h i i y qu e C e m a d a s to da s e lla s ) p ï e d is p o n g a n in s M ta r n =e d o ° idłiare p a ra e l
, ,

a p ıĤ i a j ö a s e v a u a c n e s e o g ro s g e n c a a p c e d ï M è n ￠t i e 2 1 d e u n a a d e c u a d a o Jx a n Ė a c ió n prevjsional'lobj..
l l in d l
d , l. Ð' u ; . m o 2bi.qua】 Ear ns d o s s o n e n to d o c a s o , n e c e s a ï ia s (F ħb e ie n w È s e tie n e n û a s İ jiim] n i s e ħa c e n l】
. ,
as ,

l
se g ,m d a sJ) Y a n B n , Ĵp b a s a o e n lo s o s in m n
d d i n s b l o qq e » s er á d e e f e c ti i
v z ar ia s ço n s e c u e n te s pccibnèsjJmcesaìes
\ r a t i (e n d is tin to s e s M d io s y m o d a lid a d e a d ¡Jra n te e ī d e c u r s o d e ı3 ° y 4 ° b lo q u e s d e la r e fe ń ? ta ıe a )

E s to s idormaiqne$ d e b o s e fc o Ħ s w rd i. A le s y s u s M ・ i￡io -
c o . c e p l- c io n e s c a d is tin tjv a g . Ig n ,fìc d iv o m e m e a q lic a d a s )
h u s c n n in p r o m o v e r ı
a m pn m ı iz n . ŕń łt y b u e n a p r e d igp o s ic ó n a n im ic n a r ￠
i ilu d n a t Į m c ia e i a p r e n d iz q e E O e c e s , e s
i
d e p r e g u o ta r ĉ g te s s o n m ie s n e c e s a r ia s in fo r n ?o c io n e s ? E s d e r e s p o n d e r q u e la s p r in c ip a le s s o n ı a s m f m d ĦR a la

M e to d o lo g ia g e n e n d (c m s u s p r in c ip io s y p re c e p to s d ir e c to , e s . " " ); la Te c n ol o g g e n e (. - ia r ); y
H p m m i. . M . u x i】
"
.

la l M e to d o lo p ĺ a a n tro p o g ó p ic a r e p a r ti? e n Mein rln gia ? la E n s e û a n z a Y M e to d o lo g ia d e l A p r e n d iz a je

e s p e c ia ,

(Y ú 1 t i m r e i e n d o e s p e c ia ]m e n tp s u c o n Ħłih lţ i- b âs ic o e l a p re n a z a ie c o n s u s p ī in c ip io s y s u s n o tic ia s s o b re
e s ta

c u e s tio n e s q u e le a ta ñ e d i n e c m e n te [d e s ta c a n d o d e e n u e e n o s e l c o m p o n e n te s s tu d io fo r m a l e s c o la r c o N ]a e s p e c ia 1 ñ j. c ió . ,

d e s u q p , tid n Ħ1rt￠n tir o y e l d e s u s a s p e c to s p r a c e s a le s 】 ; y s u s c o n e c m r e s Strategia [? a p re n d iz a j. 】c o n d a to s p a r a e l la g ro d e ,

u n a v is ió n a m p lia d ir e c to r a ? la s a c tiv id a d e s ; tá c tic a s [de a p - ・】 q u e p e r m ita n la s d e u n n in a c in n e s o to m a d e

,

r e s n ln c in n e s c ir c u n s ta n c ia lr i ; ln s m ￠ ito d o s y la s c n i c a s a e llo s a d e c u a d o s y s u s c o n s ig ı,ic n fr R e x p lir a r in n e s y r e la c io n e s )

.

Y to d a s é s ta s , a l c o n çı c la r o s (g ra c ia s a la a p r e h m s iô n y a s m
n in ĺ p c o m o c o n o c im ie n lo F
iı a c ió n m e n ta l d e s u s g e n . i
n °

a ig o iİ ic a c im e s ), s e e s p e r a h a b r Ĥ ı d e m n , c o m o e fic a c e s e ı
u i e m E n ln s m o tiv a d a ŕ e s « r ie n ta d o r e s , p a r a la m e n ta r lĦ

dis p o s ic ió n d e án im o , y la fo r m a c ió n d e u n p r a v e c h o s o p r o c e dim e n ta l p r o c e s o d e a p r e n d iz a je , q u e (e n Io in d iv id u a l
ı】e rs a n a l) R e m Jte , n o s o lo vprrı
.
nrlerammte in tp r e s n n re , s in o r e a ï m e n tp e fe c tiv o y , s o b r e to d o , fo r m a d o r

E n to n c e s , es de em p em la ta r e a d e a p en d iz a je a p re h e n đie n d n tn s a r in s
co m En ł iM o rm a tiv - . N fifi. . Dn rp s so bre

1 . I ŲA O D O L O G I A (jn ic ia h n e n te e n s u s e n tid o gen e ral) E s ta es u n a v oz (o un

' " b l o )qu e tie n e v ad a s #çeRC iņęe És ø s se d is tr ib u y e n en

a )W o ◆in a l e tim o ló g ic a (p ï o c e d e d e lo s tërminospêđ

otio n t o d o , y W o g tra M d °) q u e
sigcaĺ 4{ıłnd« d p ￠
Ęi e t

u jW
3 E ie n c ia q læ e a tu d ia c a â ic a m e M e p « ū u ip io a * ea ig e n c ia o n M a a g e n e«a ￡
eo

c ) l g a g a ļ a eonainındBmäwa mlhriııiUï ıTao￠U?e e da u n a ta w a

13
Scanned by CamScanner
 & ï e (m y q u l d e s d e ,
l c o m ie n z o , q u e m
e e to d o lo g ía (e n n l o g e n e r a t e n s e n tid o e s u ic to y e ó p e c ia lm m te a la , .

iu z ? e sa u ip le ac e pc l), e n p r in c ip io s o lo a lu d e r g ñ e r e v e m e iio n o Jm a s v a sp e c to s ie d r ic o fo r m a le s
ió n re a ,

o r o c e s a le s o r g a n iz a c io n a te s o tg ıa iz a s S O n c o m u n e ş (y a s im is m . o fic ia r n " " Çn l a d o r . G Jī. d o . D e to d o m â to d o i

L M e to d o lo p ia (c o m o p a r te d e la L ó g ic a ) e s m á s b ie n ? c o n s id e ra c ilo s ó fic a y . m . l p o
ió n ı
a e s o p e r a tiv a
Es escu e la d e a s p e c to s o r ie n ta d o r e s q u s e m a n tie n e n e n u n v a s to o r d a r te o r é tic o nhsfmrto
En e s ta p e r s p e c tiv a , e lla s e o c u p a d e fo tm a Jid a d e s & e p u b ? s m i・. s a le s ) y e te b le c e & ů?Citegwomativo§(c o m o
/
basa m e n t. s ) y P r e c e p m s (G a m o m a . D a m ip n ro q ), q u e a ta ile n
, a to d o p r o c e s o ıa c ia n a ly m é to d o , s in d is tin g o a lg m o

E s to s P r in c ip io s y P r e c e p ıo s (in i. m y te ó r ira m p n rp Ħ
e s ra h lp r id n r en e l n , rl. . Tlp l S e . ). Iu e g o t le h e n in aco m o d ar s e e
im s ta \a a s e {d h ' " ıe s u s p °' " r io r e s b a ja d o s a â m h i ' y a e sp e c ific o s , y e n e Mo s a m re o s c n ' " p l . S) ,
e n e\ O rd m d e ıH a cer -

T a le s H in c ip io s (a t Ħ, n m o đn n e e in s ra la rs p d e n tro d e e s te o r d e n d e l h a c e r [e is te m àl ic o ], y e n c a u e a d o s h a c ia rï i. H a q M ' " )a _

d is p . A m in (in ir iĦï m t N te d e m a n e ra b á s i p . Iim in a r a m p Jla ) q u e , to d a ma o do l og i p a r a r e s u lta r e fic a Ł d e b e
- F. m . N rn r . ï i, Ħ. m . N te la a c ti. Id a d y a p m i. Ip . Ió n ' "ódicwocesal e n la s ı a re a s q u e o ń e n ta ; e s ta b le c e r un o rd e n
co h e re n te y d e c n n r n r rla n c iĦ e n tre s u s p a r te s ; r e s u lta r s iw ijĵ c a tiv a o le n e r Pnritio m n v e r a la Creativida e m
A s im is m o y a m ás e s h e c ha d n s. com o P r'" p lu s, s e ñ a la ıân qu e to d o s lo s m Érn d ' " J Ħo ce s o s )a s e r n tili? a dn s s ie m pre de b e n
- R s ï a h ï. M r . NFm .. . Iń . a Ia N Ħn ,r a l. m ò p l O b jn . M R tm i° " ) q u e e llo s m
" . n s id , m n y ū a ta n
- r ij. M o d a li?
d e s p r e v ie io n a le s p a r a la c o n s e c u c ió n d e lo s y p r e te n đd o s objeTos p r e v is to s
- D is p o n lo s p ï o c e s o s e n s e c n p n n iĦs p o r e ta p a s c o n m . c . dlm ie . To . . G a m iz a c io n a l・・ b i, n d e fin id o s
er

- S e ita la r c la r a d is p o s ic ió n o rd in a ło d e p r e c e d e r v ia m , ttitlira d e c a s o s (p e j , lo s . ￠rn d " " . d :. ı. ' " M p e n s a r [- la n lo .

d is p o s ic ió n lô g i. . D ls ・- iv a j D e b e n n e c e d r (s . P r - s ) y . Ia v e z , im ' " n ・ lo s m éto d o s g u iQ Q o r e s d e l o b . " . n
. ta n to " _

d is p o B i. Iá ° p - e d in . B g ) A # i. Is m .
- C o n te m p la t s ie m p ıe Ia p o s ib ilid a d c ie r ta d e c o n ta r p a r a m ás Ħd rl . m . c o n la r e s e r y a d e Ħı\. Ilia re s im p 】 e" " a r i. N p s
te c n o ló g ic a s , y Ħ in c ip d m ' " e tě . N i. . q (é M a s ' " . Hn. đ n" ' " a s y , fe c tiv . De ı o s 1. G ro . D e s e a d . )

A h o ra ,
e 1 pm o ? v is ta to ta lim d n r m n d . d " " q id p ra c i6 - d e la M e to d o lo g ía g e n e r a l, p e m ile v a r ia r ta p e Ħ9 p e c ı iv a
a o n os p un ı
os de v is ta m ó s e s h e . h . D h s (e s d . h p - ia h z ā d o s ), p e r o a ū n b Ħs ta n ï e a m p lio s , o c a s io n a n a b a s i la s
.

1 1 M e to d o lo g ia s E s p e c ia le s (g e n é r ic a s z o n a les )
Ée ta s se d ic e n d e a q u e lla s q u e ' " d q y a p ' " d a s e n , la g e n e r a 】 s e o c u p a n d e fo r m a s m e tá d ic a s
n adnų

g en ér ic a s b z on d es am p li. ), es ? c ir ,
r e e r e n te s a d e te r m in a ? s á r e a s ?
f Io g e n e r a l v c o m o ta le s M e n o s
ex te n s a s M e n o s e s p a c io s a s a u e la a n te r io r Ðe r o a ū n m u y v a s ta s
. S e tie n e n a s i p o r e je m p lo , la s ,

d to d a b ū s q u e d a in d ĦE Ħd n ra e n tliv e rs a s á r e a s d e Ia cienci o r i- t. . Rl. . p d in t a m f n te a c tiv id a d e s

as a
a i
p d a s p a r a lo g r a r n u e v o s c a n o c im ip n tn s y a p r e n d iz a je s , d e s c rJb r iın ie n to s , in v e n to s , c o n tr a s ta c io n e s
p ro
a

y comprohĦ cinnR ? M p â te s is , e x p lic Ħr in n e s s o h r e n h je to s , y p r e d ic c in n p s d e n n ń ° - o s y c o n d u c ta s

&) g á ıo ea p oò itiu a ö d e ea
c ie n c ia l s u e e la m n y en s o 6 p r in c j o s y l s n o r m a s o r i
iīa n 】
ta d o s a c ó m o ex p o n e r c o n te n id o s te m á tic o s , r e s u lta d n s d e Ĵn v e s t ig a c io n e sy d e s m rh r im ie ıJto s r e ĦliT Ħd n s
e n łim h im R f. Rm n le s y f]r. Htaln d e la s r ie n n iĦn (y p o r e n d e l
,

c a tiv o in s tr u c ti. A s y e n e lla s la s re fe r e n te s a l d e s a n,

o llo ľ . N r h ï c fn r ? p ro ce so s de e o se ña n ĮĦ a p re n d iz j
a e
Las rw m do ı o g io s anopogógicas s e o c u p a n ? im ì e s
c u esı f
r e e r e n te s a ia e du ca c ió n e in s tr u c e ió ra
hu m a n a en dwles e ta p a s p s ic o b io ltĵg ic a s Ħá R ic a m t N fr s e dis h ib u y e n s e g ú n s e Ħđp la 日晒 en

O ło a i a M ￥e p W ic a d e ea e ñ a r z a a e s la q u e e s ta b le c e la s p a u ta s n e c e s a r ia s p a l a lā
a
m o s tr a c ió n t ra n s m is ió n o tr a n s fil r e n c ia d e l c n n n c im ip n m y d e l s a b e r
,

(C tM ū . . y s e refiere ą lo s P r in c ip io s c o n d u c to r e s d e a c tiv id a d e s p r o c e s a le s lp la n iï ic a d a s y proamadasl q u e s e

,

. ū e n . . r o n s titu ir e Ĵ n d u c ir [e n e l e d u . A n d o ] m re n d iz a ie e v a lu a b le [y q u e , p o r c o n s ig u i. Te , c o n a p ' "iad°y

f ti i
e ec v a v . n , n ï p jń . D id i
￠ i i
N c a , n tp rp m d ° p r e , e n c a A l M a e s tr o a l P r o fe s o r , a l F Ħc iïita d . R D
Ė i Y Ia. ,

O P d ee a p q u e e s ta b le c e c r ite r io s y p ro c e d im ie n m s p a ta la
c a p ta c iá n v la n e r s o n a l a d q g iş ic ió n de c o n o c im ie n to s ? l s a b e r D e l s a b e r ha c e r V d e l sa b e r se r ,

(C o n tie n e . y se refiere a, lo < P ń n c ip io s r e c e p ro r e s a s im ila d o r e s re la r in n a d n ç Ħ ]n , a c tiv id a d e s 【

e a į a p la n iñ c a d a s v
p a Ħa m ada s l q u e lle v e n a l d is c e n te a ta im p ïe m ' " r i ń n d p a q ・ . II°° ta ī e a s d e s tin a d a s a o b te n e r c o " " . In . a . Ip n ln

p e ro p o ' " " " ~ cn . N a im i. ' " y a p r e n d iz a je [y q u e c o m o Ø l a fe c ta p ï in c ip a Jm e n te a l F q m d ia M e A l P a r tic ip a n te ])

, .

«tdsâ d e n o ta r q u e d o l o E i a s a n lr o n o E ó p ic a s (d e e n ' " n m y a p r e n d iz a j. ) a c a n e n d ife r e n

te s e ta p a s o n iv e le s fo rm a tiv o a d ie s m d o r e s d e l s e r h u m a n o (p s o b ı・ ıo d o w q e n c a d # u . Q d e e llo s , p r a c e d . .
de s d i, e , s a s. A c o , de a ia e d a d . Ia s c a p a c id a d e s , in te re s e s , V d e s a . .o tto p s ic o iJio lög j o y S o c ia l d e ım is m o \

14
Scanned by CamScanner
 fo ï m a İ iv a s , e n la
N te s a c tu a c io n e s e tá p ic o pocedjmentales
d . R r ñ a la r e n to n c e s , q u e e s a s m e n ta d a s d e . _
if
E
c u e n tr an d is p u e s ta s e n
s
E L in rl- nn M K n o w le s F A d e ln E Itu n a ï ? y o u o e ) s e e n
a c ħï Ħlid a d (a p o y a d a s e n id e a s d e
, .
, ,

lo s ig u ie n te s n iv e le s
ū. )d e h h j q i e s
1 a e d . c a c iá n {y a s p e c to s in s tru c ti. o s fa m a o . ,

pe paidø p « id q g o g Ĥ y
￠ de 3 6 años d ee d )
￠painicl (deprejarďjerdlnypreesco\ar
a

c ti. o . ) ￠e$ qi$ es m ı u w a de

(p e d a g o g w din iR e Ja e du c a c i n ó ü r a s p e c to s iM s tm
pedapdgı w e
c ic lo s de ó T a ı5 o ños d e e a )
(o p r im a r ia E E B d e tre s _
fo c m i .

a e d a s p e c to s im u c ti. o s ilu s u a li. o s )! n c g n t

ņ e # e $e g á g ic a
N ￠ ıl e b æ o g k )
￠ gńepta ı 【
y
Fm i. R téc n ic Ą e tc ? ıó a ı8 . Iio s )
u a p . M e d iq y a fw n ifï c a o b (b rım -
.
,. su

in # lainsuncciôp (y c u e s tio n e s e d u c a tiv a s ) ? ņ$ ą gy llo ą e n s u d o Ėg

i « n ıh a q (d n « b q g a g iq) qu e en c am
d e ı8 . 4 0
le r c ip r i° su e r io r
p ı. ' i o . A t (m s u s , q N ylin q d e q
y
d jb lm
añ os Y rp ę d ig n o - ? 4 0 a 6 0 6 5 a iio . )
.

l i n s u u c c i (y o c a s io n a Ļ n e n te c u e s tio n e s e d u c a tiv a s ) rn a so M "

g u g iu q u e c o n du c e a
(G æ a n Q d 6 0 65 d °h M °)
e e p e c - ￠・ ! o s q ğ ! M ş o r = (4 e o ño s e. N
.

o petc.io.adol d e ı
1 đ a s fa c u lta d e s
a q u i p o r Ę d u ç a fi ￠Ę la a c c ió n d e s a r r o ] a o īa
o b s e r v a ç io ņ ęs e s p e c i# le ş s p , n tie . d F d t 【 I a s ° . u d . , in s titu to s ,
n o (E s a c tiv id a d q u e s e d e s p e g
h a ・ - e r o T o - a .
in te le c tu a le s , m o r a le s y fisica. D e 1Jn s e r h u m a
a l [a lo la r g o d e l. v i a ], y
d es p e 【m a n e n te ,
l [ s o s s e m in m io s , o ta n ' " 】. in To -
a c a d e m ia s t m i. a s
i . ı. , c ]
d l a n o f r m o e n c u r
ņ la a c c ió n
o
r n cç į ￠
,
I t
ia m . . te . . s im a c in n e s d e n o r m a \id , đ】 ) y poR
, n s
i n ia [o r d m
? d o q u e s e r e a liz a d u r a n te to ? la e x ç t. d la e d u c a c ió n ) Es co m u n i
rla n n m ・ a s p e c to e
c e s o o s im a c ió n (e s r n . s id p m
COgtiv°in fo r m a d o ra r e s p e c to d e u n a c o s Ą p ro ? p r o c e d im ie n to s (E s a c tiv a id d s u j, m . E v e m a lid a ? .)
o c i. Ip n t. s o doctrinas y
c Ħc ió n sismaitirm d e id e a s , . o n
.

qņtropwi￠ą d t ! g p i e ų §L n ii! ę￡qa d r ￠

A Qu L en e s ta obra E Mt q4qE ii
in y u o q u ' "
d i id ad do c ie rto
m e q ip o ,
p ï o p a d e ı. D u it. Jw e q ￥
co"
l l o r t »n s j E c a d T m i ￠
=in￠
i!irņc?elipor u n to .
H a d o le a c e n c i. 】)
d ypj .E m e c on p" ń °e s c o l a r [r. G a d . E n . M e r i°- n i. E l. D c . e z y
. . Iï I. . pa sm
h r r o m ie m o s
'
P
bĦmadoıaes espeÊgico
"
,
e
c e p to s b á s ic o s ° ħ
s u s
E s ta M e g ū ı d e ı産\
do ı
e to n d ia a je (c o n s u s c o n
pldbnna eom iliu a y b a s e
m p a m e ı? s c e n te a d u lto n n a
lm M u ・ c o m . C a , rliłï i? l・ d h a b t á d e a s t o n o c im ŕn u n « , p ï s a m ie n to ş, '
a
p » iıâ a b r ie n d o n u e v o s ca u ces a o » os n u m
o p e r a t iv a , a p a r d e ia s m q ı
lld s , s e m ir p r a q u e a m is m o id w
â a y p r e p m e , e m a n e r a iı
d ūigent su
id e a c iò n e s e m e r g e n ıe s Y c o n jb m e ū e i» O in s m c li\lu p r o p io
d iz a je edłłc a ￠
a r a e ılo g r a ? s u a p r m
jib r ? ıtıg p r oy e a o d é a c liv id a d øs p r il+a d a s p
in g ia la te o r ia fo m l r le l M é to d o aho ra e
Y s ie n d o la M rïn đn a ,

p r o v ie n e ? la s v o c e s g e g
ń as
12 M ņ d ų (e n
a u av
se n

és ?
ńdo gem
y o
aa

db s
l) §§O l g j s ę N e
v ía cam in o
é d
y s ig n ijic a a t« a u a e u n
C ı
@ b
p
m e la , . ,

? d io p o a ic ia n ? ū￡dqicepdiactwiłm
§g ı # p ęp ġ ņ r e ? Ļ cm ıâm ı
ea ,

dß p a W & áe tim
a o e * e n t p te a
* P tm
m a

《t e ia 《 a e g u i》 p a E c a ıt łn
ı p
o eEe o t d t p 《a 《e o ß ņ a 《i《 ı q ıe e a pw

ita r h l§
b il y . Ie c ti. o q u e fa c iliM la s M re as )
Te in te l. Ti. o r a c io n a l P , tiu ic o l . j
E -
(n ir i"
￠ " °ó p e c d . c ió n p u ra m .

le ï a y a n o e s p °. Ie ł v e i s a ı(e s
á li ita d o q u e ]a Memdnlngi S u n n h ım
E s d e n o ta r q u ・ e l M é to d o e s m e h o m s m " )
e s p a c io s m á s c n " " . . ・
f Rl d p In r e Ħı id Ħd o . U o s " " - "
"

e s u tili・. 1 1・ e n
"

. o n a ]), y c o m o W
aciona s e o r g a n iz a n P e ro n o s e o r ie n ta n
E l m é to d o e s v a ı ıo s o e ï ı e l tra b a jo G r a c ia s a é l e l p e n s a r y e l o b r a r d e l q u e
i t ıe n ta le s c o n c r e to s , n
i de p e rso o a s E s u n
i n to y m a n e jo d e c o s a s fï s ic a s n i d e e e ın e n
l to s n s m rı
n e c e s a r ia n ıe n te a l tr a ta m e b le m á tic a s y q u e e x ig e n tra ta m ie ııto
,

i c io n e s q u e s e p r e s e n ta n c o m o p r o
m o d o r e la tiv a Jm e n te a n ı p lio d e tr a ta r s tu a d ife re n te s
o s m á s d iv e r s o s c a ıııp o s y c o n o b je t o s o e n te s
in te ļ e c h ıa ıo r g a n iz a d o D e a h i la p o s
ib ilid a d d e e m p le a r lo e n ı
d id o D e te rm in a lıla u tiliz a c ió n d e u n a
e n tr a d a la n a tu r a le z a y d e l o b je tiv o p r e te n
d e l o b je to tr a tia d o
a d v e r tir e e
b tiv o s s e d a iı m u c h a s c la s e s d e m é to o s ( g F
Y es de qu d v

a s e d e m é to d o C o m o h a y m u c
h a s c la s e s ? otpjeto y ta m b ién ? o je
cu a? c ı
d d t i\n ļ o s r e la t iv o s a 1 a p re n d iz a je )
a n ? a g ó g ic o s , e tc Y e en t r e e s t o s e s a c a r

m é to d o s b io ı 6 8 ic o s q u im ic o s fis ic o s p e ? g ó g ic w
a n 1o g a m e n te a la
á M e to d o lo g ia g c ıı ta m b ié n s e e r ig e , e n
l ia d e ıA p r e n d iz a je q u e
N B s i b ie n s e h a b la d e u n a M e t o d o o g a s to o rd e n te o r é tie o a b s tr a c ro )
o s o r im ta d o r e s \ s e m a n t ie n e ? łe n u n v
o r d e n ? ıS e r (c o m o e s c w la d e \ e c ￠
p r in e iip io , e n d l i
ác t co o n c r e m
i
c o n p r o p ie d a d c o n v e n e y Ģs
d e l H a c e r y e n é ł trataminto d e p u n tu a e s g a o p r
s s «
c u a Jļ d o s e ÐĘ s a a ł? ? c a s o [y serin
c ho s y A d e c u ad o s a c a
r e c ) a lo 8 M éio d u s (v Ęį g a & m (q u e s o n m u
r e fe r ir s e tid o p le n o
E ? t e ııe r e n c u e n t a q n e n o
h a y m é to d o (E i té c n ic a ) h o lis ta e n s e n
s e ña ı a d o s e n 3 12 p á g s 3 3 d e e s t a U D s
l a r ıiz a d o ,
d o n ū tile s y v a lio s o s p o r s u
tr a ta n ıie n to te ó r ic o in te le c tu a o rg
A h o r Ą s i b ie n la n ıe to d o lo g ia y e l m é to o s i d o d e e je c u ta r a lg o , o lm a
m o d o m á s e s p e c ia ız a
c u a n d o s e a p u n te a la r e a
liz a c ió n fä c ń c a d e u n a d ilig ę n c ia (c o m o 1
a d e o tr a s hertanı ientas
"
d
"

i á a c u d ir c o o p r a tiv a n ıe n te a ı a a y u
á definida d e a c t iv id a d o p e r a tiv a ), s e r e q u e r r
m a n er a m s
ifi a io n e s r e fe r e n te s a
E n to n c e s s e r á d e r e c u r r ir a u x ilia r e
inicialmenıt, a la a p r e h e n s ió n d e la s n o t c c

15
Scanned by CamScanner
 T F C N O L O G Ą (e n s u s e n tid o g e n era l i
E ıté m in o e n s u a c e n c ió n e tim o ló g ic a p r o v ie n ? l g r ie g o t XVOı
e roç , q u e a su v e z de de Éx v ï l
w o ce t a r te . y,
>roç lr a m d o ), y s ig t M ic a t z a la m in zta coN a « te (ĥ a b i】id a d . M a e s h ia ,
. jic io )
E n su E P C m F ęą! eaq
d e te o * âa a * ? té c n ic a a q u E p e w n ite n e t apņoł
"
iııM ß «C«ł ı =nieM« p ltť id ic ß ĺ le e
r o . N r im ie n t° c ie M i￠ ic a ?' R AE) & d ıw a ￡ ￠ı
c o m i e Ąa r id n w ı e lo a a o p e d e a c o n u u u » de ￡ a a téc ııic a d

p « m e d iıı
t en ta e a ,
in ıl, ıa h in ￠p n ß m n n ı
ı n ee »

E lla im p lic a , ı w Zm e l a jp e c to s a p ie n c ia ı U n Co ııìu n t o d e m e d o s u łiı

iz a błe s ( m o C U a n ro s d e n a h lr a l, ? a
c o w iti. . y la m a y o r p a t te m p r li. ir . In\m\m,ntĦ
, l), y p a r D ir o e l d e ta e fe c m a m + is łic a u tiliz a c ió n d e a n w a o s y
r e c u r s o s m e m ip u ı
a ti
n r e s , to d o s te n d ir n te s a lo g r a r o n a r te y oficio p to d u c to s Æ a lm e n te e fe c t iv o s q u e fitn c in n e n
,

A h o ra q u e ıO g a m e n t e a Io q u e a c o n te c e c o n la M p m tl. ï . B i. , o c u N E ta m b ién c o n la T . c n n ï ・B IĦ u e s e t e s e ' "

,
q p ,

c o m o g e n e r a l y c o m o e s p e c ia le s (Sim d o e s ta s ritttm a s re la tiy a s a d iv e rs o s c a m r e lo s c u a le s " " a l m m n lo s d e la

p o s, e n ￠
E n q e iln n ? a y d , Ï A p - d i j ・ [・y u d a d a s p o ' " ' " I. in fo - a c iô . y la c n . .. i. R i T i c o . o s e . o 》rá e n la U 6 ° " , ' " 2 1 8】 , g )
Y a sim
ás e s h e c h a d a e s d e d īs tin w ir u n a fp - . 1. g M w . . ° (c a n s u . N jlm to d e te o r ia s y d e té c n ic a s procedmtalee

n tilim h ï p s p a r a a d q u ? m n n r im i, n M y s a b e r ). D e la ." I O g in s » u n ıe n ıa t (d e a r te fa a o s , y d e l h á b il u s o d e lo s m ió m " . p o r

e j. 呷 Io lo s i? a r m M ic o . , U le s c o m o p c N o te b o o k e tc ) p a r a , e g is tra r c o m rm ic a r fa c i】
ita r e ıa p n n dlz a je y s u p r o c e s o
. , , y

Y ta m b ié n s e r á ? n o ta r (d e b e a d v e r t e a q d ) q u e d e h e c h o v e n la p ń c tic a y s・ d e o b je tiv o s e s o e c ffic o s

, .

é s to s p u e d e n c ie r b m e n te s e r o b te n id o s p e r o n o c o n ı
o d o ı .g n ico n ı a T e e ・. Io g ia s in o E W w a n z a d .

d u c c i o n e s d e lo s M êro d b s y ç o n la s c o n c r e ta s a c c io n e s d e la s ıåc n ic a s (y e s to , p o r q u e , n i la M e to d o lo g ia n i la
T ec n o ı. G la s o n e n s i opetivas p u e s to G u e p m p ia m e n te s e d ijo
, s e u b ic a n e n 11o o r d e n te o r étic o n h , h a r to E n r n m h iw
E ım m d . R ĺ . p , â d ic . , y ı a té c n ic o S í Æ OPeraci)

Y s im ila r a l c a s o Ħ. fe r in r s ie n d o la T e r n n ]o p ia la te o r fn fo r m a l d e la T c n i r Ħ, ahnrn e s d p c e n tr a r Ia a n c i ó n sn h re
e s ta ( a ım qu e .
Ta m b ié n a q u f to d a v ia d e m nn pm m . p li° g e n e r a ı
, y p
o r ta n to m u y m . M a m e M e ) A s f s e d ic e q u e e l t￠
i- i. n

2 ıĮ . Cni ca(engen ĺ na1)et immente p r o v ie n e d e C XVlKóÇ y é s te d e T Éx v rl a r te sa ber ha c e r, e tK a

,

re fe r e n te , o ie n
co n cen ı te ,
a D e a h i q u e , n o m in a ı
e n te e s : a ò a & ø&
m W t« t a « ts d e
m s i e n i ħc a c \ 6 n re a l e4 ￠O j w w a w ￠ { e o & j u » * Ce*Pecia￡* P W C i ö « , ,

em ö it￠u c io łıe o
ı c o m tĵ l« ta b q ? p M tdtad4m
B
,

* J p C a r á c te r gen e ra l: la té c n ic a e s o p e n ıd o r a p u n tu a l d e l m é to d o E s m e d io fä c tic o a u x ilia r d e l m é to d o

n Yp
(Cerativo/a
i ip a lm
r n e e n

a c
te e s o p e r a tiv a
tu a c ió n fá c tic a
o ecuto ra r e a ı
e fic ie ı
iz a d o r a
ıte p ro d u c tiv a d e o b r a s r e a le s q u e fu n c io n a n )
,

L a té c rıic a e s p r o v e c h o s a p o r q u e o o n c r e tiz a e l q u e h a c e r , e in te r v ie n e d e u n a m a n e ra d ir e c ta s ó b re la a c c ió n su
y
r e su lta d o h a c ié n d o lo (g e n e r a lm e s te ) b u e n o y fe c u n d o , e n fu n c ió Ŋıd e Io r e q u e ń d o

R e la c io n e s : M e to d o lo g ía ,
T ecn o lo g íą M é to d o s y T é c n ic as m u e s tr a n co n ex io n e s qu e ,
en tr e s í, so n fn t irn as y
co m p le m e n ta r ia s FP e E o ç ņç s .
En tr e s i s o Ņ d ife r e n te s t a n t o en ļQ c on ce p tu a l c o m o e n c u a n to a la fin a lid a d d e u tiliz ac įģ n )
Ľa s r e la c io n e s p r e lg r e n c ia le s s o n en cu a n to a l u s o (m ir a d o prácticoperativo) y ş ç d a n c o r r ie n te m
e n s e n tid o en te e n tr e lo s

M ėto d o s y \a s T é c n \c a s A s l s e d \c e q u e t ın l to ( ıa 9 u icL , d
c a n ł*( e i técłıicaa4ıce , E e lï ıé tßd a eö e e e
W , ta￠Oan ? ałłdaL p e * eoe c e o e iia tłı , * ta téc n io cL
(C o n fo m e a e s to Io id e a l e s qu e ,
en u n a la b o r s e r e c u lT a a t m m é to d o ac om p ña do
a s ie m p re de u n a té c n i y vicevers p e r o e s to
ū ttim o n o s ie m pr e s e d a E s Io q u e o cu n e p o r e em j p lo e lı c ie r ta s ct ivi?des p ro fe s io n a le s pu ra m e n te e m p ir ic a s [d e p a r tc r a s m e c h r ic o s
a lb a ñ lile s
,
e tc ] e n la s c u a le s n o se s u e le ev id e n c ia r 1m a guĺa a Ju s ta d a Jta m te m e t ó d i c p e ro sĺ se p u e de n p e r c ib ir a c c io n e s o habilidade
té m ic a s ) T a n n b ién e s d e a d v e r tir q u e s ie n d o lo s m é to d o s de m u c ha s c la s e s , la s té c n ic a s ta m b ié n Io s o D Ĺ Y es por e llo q u e se
tie n e n ın u y d iv e r s a s c ı
a s e s d e té c ı
ıic a s v gr ,
té c n ic a s b io ló g ic a s , quigicas p e d a g ó g ic a s , a n d r a g ó g ic a s , e tc Y de e irtr e e s t a s
,

ū 1tim a s , ta m b ié n se d e s ta c a n la s n u m e ro s a s T éc n ic a s d e A p r e n d iz a je (V i￠L 4 3 13 : pá g s 3 5 6, d e e s ta U n id a d )

Ä e s ta a ı
h łT a E }ı r á p id o re c u en Êo r e c o r d a to r io d e ı o h a s ta a h o r a d ic h o i m e n m m e 8 d e r e ite r a r q u e Ia s Me to d ol od g
(la g e n e ra l y la s e s p e c ia ı
es y T e c n o lo g ia s d e Ia s m is m a s c la s e s ) e r t a n b a s a i ? ıe n ? s q ııe s ir v e n v a c h ia n c o m o & u B te n ta d o ï e s
! ŃC Q ş ı bs S (d e d is tin ta s c la s e s s e g ú n la s d iv e r s a s s u b z o n a s d e į ir e a s ) in d ic a n p 【e c i$ o s y p rä c E c o s p ro e e d im ie n ıb s
ra c io ıta ı
c o ırd u c to r e s g u ia d o r e s d e p r o c e s
es y Za s T é c n ic a s Êia ï ı c o n c r e ta s m a n e r a s E i￡e r a tiv a s d e a c û g Ł e je cu ta r y
p ro b n s « Ðu n lu q le s Y q u e t o d o s e llo s s e p r e s e n ta n c o m o e le m e n to s i n s e n t a ıe s , q u e a l s e r b ie n u ń liz a d o
d ıdc ir o s s ir v m
fa c ili加 n d o e l é x ito d e to d o a c c io n a i tte p u e s to q u e h a c e n m i s v ia b le e l o b r a r fru c tilic a d o r
,

Pe to a q u in o se de be o v id a
ı r qu e sie ıa n e s tt td ia n te , é s te s e e o i ı
e e io n a n te e s t ı
y e c o m o Ħ o ta g o n is ta d e l a p r e n d iz q ĵ e Y
s tih ı

qu e to d o s e llo s (Met odo loa y T e c n o lo g ĺ q M é to d o s y T é c n ic a s ) s ó lo o fıc ia n p a in 6 1 c o r n o m e d io s d e s e r v ic io s g e n e r a le s

(c o m o id e a d o r e s o r ie n ta d o r e s lo s d o s p r im e r o s y c o m o c o n d u c to r e s o p e r a d o r e s , lo s d o s s e g u n d o s )

16
Scanned by CamScanner
 S i li e n e n u n o s o b je tiv o s , s o n lo s d e a c tu a r c o m o fa c ilita d o r e s d e l a p rp n rli. Ħje : s o n h e r r a m ie n ta s m e n ta le s q u e h a b rá d e
" "

-
u tiliz a r p a r a lo g ra r s u a p r e n 山浏 e (J e s to e s e v id e n te , a l w in c ip io d e s u e m p le o y e n n iv e e n
l ? a g ó g i. " ' " r a ña im o . A d o r e s
,
,

. e s ti, p . o s d e r e a ? m a r i ó n e s tu d ian t it t
y c o m o a es , s
.
l o n ūatraj . s o . y r e s u ı la n p o c o g ra to s , p
e r o q u e e s p e c i. Im ' " ' " e s ta d i.

s u p e rio r e s s o n m u y n e c e s a r io s p a r a r e s u lm d o s c o m p le j o ° A l f in a l e s m lp s ri ń n d e p Ę s c i d e t e n a z p e r s is te n c ia en e l

h a . N n r l o 】 t h o l m i . v o lv i. . R l. R ï n q v ie jo s h á b ito s . N t￠R i. R e s p o c o poduetivos)

p ro c e s o , e n n o n . N g " " a m , n . p .

i li?d de l es t ud i an t e. 1 re w e c t o ex i st e
T a mp o c o se dn h p ol vi da r qu e eı log r o de l ap e n d i za j e es ca s i tot ah n e o t e, r e s p o n s a b
l o b c e n ıe p r clp o n e e l d ŕs c e n le d isp o n e
"

1Jn d ic h o m u y c o n o c id o , y e n e s te n s ta n eĵ t d iw o d e s e r r e c o r d a d o , q
u e d i c e
"
E ,
.
Q u ie æ ? c ir e s to q u e e a p r e n z a je p e T s o a s
l d i n J M o e s p o s ib l e c u a n d o s u r g e a l g o d e 5 1】m a im p o r ta n c ia /. A c ıiM d ı ,
a

s i ci tin d e t i ni mo d e l di sc e n t e. u e s e e s t a i m - n ni v e l e s s u p e ń . e
R s - s s e r d e a o e m r a vo l un t ar i a v . o b r e t od o .

n n s itiv a (E s q u e e l in d iv id u o d is p u e s to a a p r . D e r , a lm c o n o ń . N M , in n p s d e a s p e c to s d e fe c tiv o s a p r m d e E l q u e n o q . Re , .

a p r d a n i c o n I. m i s . x . . ï . n t. . R ip n tn . Iń . D e u n d ilig e . Te in s ttu a o r fa c iïiM rï. " Fn n n a d n r s u e le 1. G ra n ta l o b je t v o )

.
i
,

. d
C u a n d o , r r ın ta n n c o n e s a s "
h r Rn im i t
f n as y e s
"
a a c ti t u d d e a p e r t u ra p e í s o n a ] v o l rm tu i a y d e m o t iv a c i ó n p o s itiv a p o r p a t te

if
d e l d is c e n te (e 1 m a n , s . n te r
i r I & por e q l u e r e r a p r e n d e r a lg o e s p e c if ic o , p
o r e j p ,
e m lo Io r e la t iv o a u n a especidicián e n eı
'
á m b ito c ie n tific o , o e n e a . R a ), y c o n n
l 】 h 】 ta d o t a m b ié n c o n e l e j e r c i c i o re s p o n s a b le d e s u s c a p a c i d b d e s (to d o Io c u a l d ebe
i d I d d t l t id i m l d e u n a o h ra c . m ・ é s ta . c a r e c e n d e s e n tid o y
\
darse , c a so c o . u B o ,
t o o o a p o r t . . p o r u n o c e n e y p o r e c o n e n o o r , n r °,

tic ip a d Ą u n o s
v a lo r ) E s a c o n s e ja b le
. y a e n e l ám b ito p ro p ia m e n te h u m a n o , te n e r ta m b ién e n c u e n m , d e m a n e ra a n
ff
aprendajes m u y e s p e c c o s : e s o s si t e refieren a t g r e n d e r a e s t u d ia r y a l a p r e n d e r a a p r e n d e "

(Y e n e s ro s a p r e n diz d e s in n u y e n la M e to d o lo g ía y Ia T e c n o l. G tĄ y e s p . Id m m te lo . M éto d o s y la s T é c n ic a s d e l A p r « n z a j,
di .

d i t l b ro r E s a s i c o m o ta b ræ . . p d ,w n r ió n
p u e s to q u e 1. ' h , Primerosnd - . n e t o r e n n o r m a l , o y o.
s o w o s m u e v e n e a c

ıa fa c u ı ra d d e u n p e n s o r nor ma ti vo p r o y e c tis lĄ lu g o e n c a u s a r ö c o n e d a m e n te e zs u b s ig ıï ie n te o b r a r m a
ó d ,c o Ą è c n ic o )
.

A h o r a y a v is to y c a n s id e ra d o Io d ic h o s o b r e M p t. D N . g ï n y T e c n o lo g ia e s d e a g r e g a r in te ' " a n łe s e ï r a d o r e s c n m pnM

ū o s ex pı ic a tiv o s n . Tiū c a ? r e s s o b r e e l c o n s titu tiv o b á s ic o d e la M e İ a d a ]o g ia d e l A p r e n d iz a je , q u e s e w e s e n ta

.
com o

p u n m p r in c ip a ı d e la ta r e a a s e r a q u i e m p r e n ￡id a Y e s te a s u n to (der\ńesceus 了ųaŊieāad,8) , s e r e t e a

3 E I A P R E N D ï Z NQ ı
.

3 l F r n l￠g ó m ę)ıe s e ș d w e c e d o r e s n t a ç ņ e s (a m an H a de) a p r e n d e r y awdizaie

5 11 m Ħđ la s r e fe r e n c ia s s o b r e M e to d o lo g ia a n lr a p o g á g ic a , a h o ra s e h a c e n e c e s a r io c o n m c o n in fn r m n . Io
ĦR a
lip n e n s im iı ih rd e s p e lo
n e s s o b r e e l a p r e n d e r y e l a p r e n d ŕz q þ (E e to s té r m in o s s e d ic e n p a ī e jo s o s e m e ja n e s
t , ,

ta m b ién e n tra ila n a lg u n a s d ife re n c ia s c u a n d o s e la s p r e s e n ta c o m o p r o c e s o o c o m o p r o u ? od Y e s a s d ife r e n c ia s

t .

l c o n c e p o . N e s in c o n e c u s , q u e
i
a u n q u e M tile s p u e d e n p o s ib iliu r u n s a b e r m á s c la r o y d is t in to o r e v o c a r a g u n a s
. ,

i i d n da q y c o m s io n e s )
s u e le n o p u e d e n p o r in c lu ir c ie r to s n e x o s y e im iJītu d e ° d , fe , tiv Ħs o r a , n n a , c e r m q

p 1m to s d e v is ta A si
A m bos so n fe n ó m en os c o g n iū v ' " n ?c t u a l e s , q u e p u e d e n p r e s e n m ıs e de do s . N n p m «. o

a )N p r e q d e t (c o m o a c c iân p ıo c e s a 1) s e d ic e m ás b ie n d e ıc o n ju n to d e
a a c ıi f h d e s d e s tin a d a s a p r o v o c a r y
lo g m g t e g r ie i?c ia s q u e p r o d u z c a n e n e l n i d i. Id uo q u e ap r e n d e c a m b io s c o g n itiv o c o n d u c tu a le s r e la tiv a m e n te
p e r m a n e n te s , e n Io r p Te r e n tp a la m a n e r a ? d
p e n sa r, e a c e r, h d e s e n t ir ,
d e q u e r e r , e n sintesi d e v iv ir
d u tie s (o li. Ta d a s . Ta le s . g . . ): s e e r
1 f i j t d e ta e a . 1 , ltid iæ r r io n n le s q u e s e w n r e a lim n d o
acM r e e a u n c o n u n o r

c o m o re s p u e s m d e l in d iv id uo f r e n te a d iv e r s a s s i tu a c i o n e s g i ? s e n e l m e d io E s M s a c tiv id a d e s p ・ . d . n s e r
ın i e m " (n o o b s e r v a b le s d e m a n e ra s e n s ib le ): c o m o la s a c tiv id a d e s d e p e n s a r , d e q u e te r , a c
l icm . p s (o b e r v a b le s d e m R n p ra s p n q ih l. ) c O m O la s a c tiv id a d e s d e h a c e r, d e o b _ (v " U y 2 I p a » 1? 6 ) .

C a . o . p e r i. . c i. $ s p r p fir r ' " n q u e s e v a . p " h . . D im d . y q u e d a n d o c o m o a lg o , ￠ v id o (E x p e ń e n c ia e s e l r e s u lM d o

d e to d a p r e s e n c ja c o n ta a o y re la c ió n d e l s u je to , a n te y c o n la r e a h d q u e v a l ie n d o v iv e n c ia d a y a ç im ila tln
,

【te n to e n e l p la n o c o g n o s c itiv o s e n s ib le in te lig ib l. c o m o ta . H iě n , n e l d e la p ra x is 】

,
)

p « u ad e « COndte e n u m ı ö e ą ie
Ħ o c e s a 1) et a d e a c tiu id a d e o
D es? e s te p u n to d e H s ta (c o m o a cc ió n

a e c u E n c ia ı m e ce d iń w n ta te o . Q u e lw a ￡ūu L u n ilıd iu id u ıı p o ? M łe n t e n ło a ,
«o , p «o
c a p ? u t i E i e łı, g ex p e lt u ıc ia
i , W a ı co n e ￠
to a o p w p ia c o n d ] U t a
iu łe u o d # á ßim " P e ıM i u P m su la d o

b ) n g p r e n g iz a je (c o m o p r o d u c c ió n y p r o d u c to ) s e d ic e m á s b ie n d e l ıo o c o g n itiv o c o n d ıc ı
i u a l (ņ ń m . o c o n
lo a p . h . . did o e n e l p la n o c o g n iti. o s e n s ib e , e j c o n o c m e n o s
l i i t d e c o s A s c o lo r e s a c , y
c o g n
,
i
t i. " In te H g ib l. C O n c e ,
.

i d i i ], y i i J t l "ienienï c a m b io r e la tiv a m e n
to s , te o r ia s , a c y s u p īa x is v i N ñ n [c o o e e . ' .
,
. . r m e ] p
【 e r m c a p r n c p a m e n

d d M l d a lo r a d o [ s O w c io n e s y e f e a o s e n e l . E d io , e n . I . . H i, n f. . Ita l])
te p e rm a n e n e t " " n . n , n n m n y q u e s e v . g n y u s .

i d
Dm đn if e F Un t o d e v is ta (c o m o p r o d u c c ió n y c o n s e c u c ió n d e lo g r o s ) e e a p u e n d íE a áe e d ￡« q w a e a p « e l e n e
g a p « n de, ee p W I« d e Æá ￡i a candı tdaa 6 ıo á ıte a id e a a d q u io ic id n c o a n itiw c o n ıı, M n n ŕ
ó
lu m a n a a p r e n d e r y a p r e n d iz a je s e o r ie n ta n p r i. c ip a lm e n te a la p d n . . R i n y a u x
a e s fe ra ı
iliĦr m e n tp a la in s tru c c ió n )
(E n ı ,

A s l v is to s , a m b o s p u n to d e v is ta p u e d e n c n n s id e r Ħr s e y e n te n d e rse co m o ó n im o s , o
s in e q u jv a le n te s (d a d o
æ 1. Ti. a . Ħ Ia a c c ió n y c iâ n ) A h o r a , e s ? o b s e r v a r a l\ ? s
q u e n o e n c ie n a n d ife re n c ia s a b s o h l ta s , s in o la s su c o n s -

17

Scanned by CamScanner
 1 1 1 P r e c is io n e s s o b r e ęl ą p ren der
Es n e c e s a r io in d ic a r al le c to r q u e e t c o n o c e r (y e l c o n o c im ie n to ) e l s a b e n
y e ï a p r e n d e r (y e l . p r e n d iz a je c o m o
,

p r o d u . To ) se h a lla n e sn e c h n m p n tp v in " 1. R in s y r e la c in n n d n s e o o p o r e llo s e idmtifirĦ n. E s de c i

.
, p r n
C o n o cer y Sab er N o s o n ig u a le s e n tr e ș i, n ï e q u iD o le n te s c o n e l A o r e n d
w (S e d e b e n d ifp r p n c ia r lo q b i H e )
U C çç r h a c fa e n c ia a la e￡t e n c iá ıı * iá n
o n u e re a p *eĤ en a ◆ n n c ie n te ? ii on ea ,
d a ıo ö , « lıo & c ia o
-

(g m e w & a . Ea p " qicno ) . * ￡

a c o Jw e ö p o n d ie n te iï o n r iıin
iin i￠ m " lnl t de
. p o r p ar e u n s e r v iv o io te Į ig e n te
E s ta s in b r m a c io n e s , u n a v ez p r o c e s a d a s , a c la r a das, r p la n in d ĦR , in tm in r ip a d Ħs , y
n n m en m ïm e n te a s im ila d Ħs -
(p a r lo s in d iv id u o s c o w o s c e n te s , y a lo s c u a le s c o m
p e te n d ir e c ta n u . Te ), s e c o n s titu y e n e n C o n o c im ip n t n s
(C " " m im to ', so n , po r ta n to , c o n ı, n iQ , s m e n i. Ie r a p e h ・. D ld °° c a m e i. Fn " " n '" c o m p r e " ibles y ħ abirl . Im °.
com p r e n ? da s . A s im iı
a d Ħų . In te m d ia a d a s , g u a , d a ? s e n ]a . . m . R i. P e r o u e e s d e a d v e n u
q [ a r a °' "rl " Ta n to m h fir Ħ d n r
ıp
com o m e e llo s no d e be n " " :. D i. e c o n m n a s a c t,m u ï . . In . E s i. Fn rm # ti- . )

C u a n do ,
en e l c a so en qu e e l in d iv id ,in g n o s c e n te in æ iig e n te m e n te e ò t« M p « r a « e lu c io n e o e n i« e c
co

m ie n to ö (d m ta c a dm en r łın n t, ￠
° naıa c id m ? ￠ . Nignifiwi\i° 4ł e ￠a w e . on , * o u û u a ￡ o J te û ) , in c e «
p e « a ııd « e n
ta te o «, 1. R in n «. , p e « c e p c ie « e a d e d e p e n łt°" iĦa t e a io te n ı tt
eö e l w e e a , y lu e g o t a m h iť in a s n ç ip
a u n p o s ib le u so p r á c tic o (C J J d o , p o rq . é c õm o u s a d o ), iH ðfn iĦn t
ı. A a ￡tm en e

Fi
n a lm en te , e n p ï m n m e n fo e n in d iv id u Cbn
qu e e qp o re c u 】
ī e a es e o c er y s o b e r (- c i p i ・ m p n fĦï y e s p e c u Ja
tiv a m e n æ lo g ra d o , y p a s a lu e g o a n ï iliT Ħr ï . . d. á. Ti. a ), y c o n s ig u e ş a be ・ h a c e r y şa bæ e ów ha c e r a lg o
M a n e ra pr ,
o p o d u c ir o br a s , re s o lv e r Ħim n r in n F s , y sD b r e to d o m e r c e d a to do s e llo s . o n s ig
,

Ą p r e g ￠e n qa e eö
,
in t e w a itz t w * a a iın ila n m 【e u a a in w ı
ın 《 io n = o eewı itiuaapiemia￡ eo ,

* co n o e g ıłi t i. .Te #￠. . Irĺ n de M i i á n , p " «rł « c in n ın

i d.
öu n ￠t e 4+ a o e nı
ıa Nn a « e a p u e * ta o ( iw
a ó
'" W t m p ıłm t a a . łm
ı io Ąm ) to g « a ııłı
o c a n p e fp n c ia p n e t
iıı« « n
co n ı ￠
pn cen o 【
u ł￠r tn ų e ū

E s to im p lic a q or p a r te d e l s e r v iv o in ï . Ii8 ' " ' "g ao sc en te ß° o " " io n a l) u n a c o n s ta n te a c tivid a d la b o r a l d e

a v an c e ,
te n d ie n te a Ia o b te n c ió n d e n u e v o s lo g ro s , lo s c u a le s v in c u la d o s e in te g r a d o s a lo s lo g ro s y a
.

a n te r io r m e n te c o n s e g u id o s , p e m ite n a c r e c e n ta r p r o g r e s iv a m e n te ï Ħ c a p a c i? d y la c o Jn p e te n c ia d e s u u s o
E n s ? te s is : C o n o cer g u ir in fo r m a r j. N r y a s im ila r la s m e n ta lm e n te (E 】r e s u lb d o e s e l C o n o c i m i m )
e s co n se
S a be r l c o n o c e r c a u s a l (e s d e c ir , e n te n d e r p o . W é d g a e s u o c u r r e y ' "
es e
, p q . é e u o es)
P r e n r e s , h n h it N d o a ￡ıq? id o c n n n r im ie n ï n y s a b e r , c o n s e g ıJir la c o m p e te n c ia d e s u s u s o s
,
lo g r a n d o c o n e llo c o n s tr u ir a lg o n u e v o y m o ď fic a r c " d n m n n
, y h áb ito s p e rs o n a le s
3 1 2 Ņ e ç e s i? d d e ą p
. . ren d ęr A h o r a es d e p la n te a r é & n e c e d a ıa p «en d e « ? T o d o in d ic a q u e s i lo es

zp or qa e s n e c e e a r io a p r m d e r? d E s d e r e sp o n d e r w
in ic ia l) e e s n e c e s a r io
P t rr qu e §necesitą a n te 1 s m g im ie n to d e e x ig e n c ia s e x is te n c ia le s y c a l e n c ia s v ita le s
e
E s ta s w c la m n ' "Pecialmente s a b e r q u é s a b e r c ó m o s o b e , h a c e , Jl s a b e r s e r Y n r ie m iis
. e s ta n e c e s id a d

P a ra po de g ra r pn fr r n t: éx i ol l ifim łlm d e n y ig e n c ia s d e la iM
o n e n r ia y d e la v id a
I r c ex rx

F q n n m r n i qu
lo s s e r e s v iv o s (la n io n a le s y n o ra c io . D e s p e ıo s i in re h ・m - ) n e c e s im n a r e n d e r a r a a d ta
e
, E p p ap rse
a lm e d io e n e
l q u e m o r a n (s e a és te Ħa ic o , b io ló g ic o ° s o c id ) s u b s is tir e n é i N e c e s ita n a p r e n d e r a r e s o lv e r
, y .

p r o b le m a s N e c e s ita n a p r e n d e r p a r a v iv ir , y a v iv ir p le n a m p n tp N e c e s ita r ıa p r e n d e r a c o e x is tir (e n in te ra c iıin

g
c o n io s otros s e r e s o p m id a rlr s d e s u P n m n especialmente u a n d o m ' " m n s e m u e s tra c a m b ia n te )

T o do e s to p a r e c e ìn d iR c m ib le , p e r o ta b ié n e s in d is c u tib le q u io h u és te d e s ta
m
,
en m a n e ,
r e q u ie r e ca r ￡
a

18

Scanned by CamScanner
 3 ı3 N e c e s id a d d e ĐE r e n d e r a e s tu d iÆ l E ī Į ın d e r a u ţ r en der

és o n *þ
ea lm tn te n Azc e ó a n io ò e t tı
p*«ndeL æ e ò tı
ł d i{w , * et a p *te n d ø* æ a p ? A n te s d e re s po n de r a e s ta s

in te lT o g a iıte s s o n d e d e s ta c a r d o s c o s a s N in a q u e e n se d a u n e l p r e s e n te o lu m e n a c e lç r a d o d ia r iQ c r e c im ie n to d e l v

l i f i d d l id d
d e a s n o r m a c o n e s a c o m p a ñ a o e u n a g r a n v e o c a e n s u s a c tu a z a c o n e s y l i i qu e pre a n d er n o es
''
lle n a r ,

se ı a c a be z a d e in fo n n a c io n e s E l d e s ta q u e d e es as t d o s c o sas h a c e n e c e sar oi d e s a JT o ll a r c a pa c id a d e s n ıe n t a le s y

d i h f ib l l l ió l
p r o c e m e n ta le s q u e a g a n a c t e a s e e c c n , e p r o c e s a m e n o , a a n ın s i t l d i i tr a c ió n y l a b u e n a u t iliz a c ió n d e ta le s
in fo r m a c o n e s A n te e s to s h e c o s , e s e re s p o n
i h d d e r e x d i t m t e
p re s a n o q u e , c e r a e n , s n e c e e s a r i o e e
sp c a m i l e n e p ra e l
t a

d l d
a d u e ıa p r e n e r a e s tu d ia r y e a p r e n e r a a p n e r e d r t I ñ
an e o se a a o , l d r e s u l t a i m p re
,
s c in d i b le c o n c e b ir

v rsu a liz an do m e n ta ln ı
e n te p e r a c io n a le s q u e h a g a n fa c tib le e 1 e x a m e n y la
m e c an is m o s o

a d m in is tr a c ió n d e e sa s m y e n te n d e r c ó m o u tiliz a r la s (o b r a n d o d e m a n e r a s e le c tiv a
in fo ia c io n e s ,

p a r a c o n s titu ir la s p r in ıe r o e,
n c o n o c im ie n t o s p r o v e c h o s o s y lu e g o e n ť M c ic io s id ó n e o s p a r a fin e s

e s p e c ĺ f ic o s ) Y p a r a le la m e n te ta m b ié n s e h a c e n e c e s a r io in s t a la r la s h e r r a n a ie n ta s a d e c u a d a s a
r e n c!e a A p re n d e r
ta le s m e c a n is m o s (e s d e c ir in s tr u m e n to s c o n d u c to r e s r e d u c to r e s d e l q u e h a c e r m e n ta l y d e la
A
,

p ra x is e s to e m é to d o s g u ia d o r e s y tėc n ic a s e je c u t iv a s , p a r a u tiliz a r lo s e n o tr o n u e v o a p r e iıd e r , y

,

c o n c r e ta m e n te e n u n a p r e n d e r e s t u d ia r y u s a p r e n d e r a a p r e n d e r ) Y ta iı ıb ié n , c o n s e c u e n te m e n t e

ta le s a p r e n d iz a je s (c o m o p r o c e s o y p r o d u c to ) r e s u lte n n o s o la m e n te p ro n to s, s in o

v e r? d e ra m en te h o lg a d o s , e s to e s , d e s a h o g a d o s , fa c ilita d o s y e c o n ó m ic o s
&
ıp r e n der a e s tu d ia r y a a p r e n d e r s ig n ific a p á e n to n c e s e n te n d e r y c o 呷 re n de r c ôm o se de be o b ra r y e s to g r a c ia s

a tm a v is ió n į n te le c tu a ı s o b r e c ö n īo a c tu a r du ra n te ta ı
es tö r e a s (e s to es so br e c ón ıo ha c e r s e te c ic io ł
īa n do
Y
ir ￠
bm ıa c io n e s a u m e n ta n do co n o c im ie n to s y so b r e to d o sa be r cöm o e 呷 le a r ı
o s in g e n io s a c r e a t iv a Ja c itm e n te )
y
E ï ıt o n c e s e se a p re n d e r co q ju n ta d o s e tr a d u c ir á lu e g o e n e l c a n ıb io d e lo s v ie jo s h á b ito s de a p r e n d iz ￡
tje p o r o tr o s

n u ev os m e o ra j do s tr a b a ja n d o m m o s y o b te n ie n d o m ás ,
c o n m a n e ra s ıııá s se g u ra s , r fı
p id a s y e fic a c e s

(in te lig e n te m e n te ,
s ir ım u c ho e s fu e r z o ) e n p o s de su s o b je tiv o s ,
sea n e s to s v ita le s , e sc o la r e s o p ro fe s io n a le s

N B E lw en der a e sh l d ia r y g p ţ e n d e r a a p re n de r s o it ta s te n d e n c ia s e sc o la r e s a c tu a le s , p o r q u e m ás q u e a c re c e n ta r c o n

te n id o s c o g n itw o s , ı
o im p o r ia płte h o y e s sa ber a dm m is tr a r in lo r m a c io n e s y p r o c e s o s fo r m a ı e s d e a p r e 7 ıd iz a je s e s p e c ijì

c a d o s (s e le c c io n a n do o r g a n iz a n d o y b ie n u tiliz a n d o la s capac i? d e s p e rs o n a le s , e v ita ııd o a s l e l o b r a r d e m a n e r a e n m a r a ñ a d a y

lı
o m is m b a s ta n te co m e ja , h a r to tra b a jo
pı sa y p a te n t e m e n te c o n tr a p u e s t a a l d e s e o d e tr a b a ja r m e n o s y o b te n e r m á s )
po r e o

3 2 ? a @ la ţ Ę @ a g r e n d e r (y apreqdiąje )
E l a p r e n d e ľ in rp lic a d iv e r s o s m o d o s p a r tic u l a r e s d e a c tiv id a d e s y dis t in to s Ħ o c e d im ie n to s o p e r a tiv o s g r a c ia s
a lo s c u a le s s o n p o s ib le s T . a r ia đĦm , n æ Ħ o b a b le s E l c a m b io d e m n tln c tn y Ia a d q u is ic ió n d e n u e v o s Iıáb ito s
.

d e l s e r v iv o in te lig e n te (s e a ' " h n m a n n m . n n n n a n im a l n o ra c ia n a l) A 1 r e s p e c to . y e n g e n e (a m b a s e s Te r a s )

I l , .

v a r io s s o n lo s m o d o s d p Ħp r e n d i? d e <y ı as co " " o . Die n te s te o ria s q u e b u s c a n . . EP lic n r ln q ) P o r e je m p lo

1) P e rc e p c ió n s e n s itiv o « o g n itiv a y c o m p r e n e i. o s a p ie n c ia l (y su s pm y" i '" s - j

e m c ic io o p e ra ti. o )

a )m ta c ió n p r e n d e r (y a p , e n diz a j. )p o R p ä a R W a
es a S u p o n e ]. E x is tp n c ia d e n n m n d p ln ￡ie m D ]o
o m o s h a c ió n p r e v ia m e n te o b s e w a d o , y Ia r e p r o d u c c iå n d e l m is m o p o r p a r te d e l a p r e n d iz A sf en ,

g e n e s e a p r e n d e , v g r , c ie r ta s a d a p ta c jo n e s a l m e d io y e n Io h 1īm . . n , e l le n g u a je m a te m o a d e m á s ,
.

c ie r ta s a c tu a c io n e s a r tís tic a s (D i c a s ), o İ ic io s e m p jr ic o s m a r c a d Ħm e n te " " a lp s . E tc

E 1 p e r fe c c io n nm ií n n p o r e s ta b rm
ı a p a r tic u ar su pon e e la\ g a do y co o p e r a c ió n ? o tr o s m o do s P e j Ia
b )C o m c iū n
RW ae s a p r e n d e r (y a p r . d iz B j. ) p o r ı? ç l ic q ş e Ęę ? g , q u e s e a r c hiv a e n la e x p e r ie n c ia d e l c o g
n o s c e n te C ū r r e s p o n d e a c ie r to s a p r e n d iz a je s (v g . H u m a n o s ) q u e s e n d a n e n e x p e r ie n c ia s f]. o b s e r v a c ió n
y c o te jo , la s c u a le s p e r m ite n e s ta b le c e r c ie r a s R im ilin ,d . s y dis tin c io n e s e n tr e h e c h o s s itu a c io n e s Fe n ó . .

m e n o s , e tc A s i s e a p r e n d e , p e j , a c o n o c e r p a r a n g o n a n d o c o s a s , y r e c o n o c e r lu e g o , a lg o p e lig ro s o d e

a lg o s e g u r o a d is tin g u ir e s p e c ie s đ F a n im Ħte s v a r ip rı a f le s O n m lm n i. tĦm a s p o u lic o e o e c o n ń m ir n s , e tc

c ) Są\ ņ- e r r q r p r e n d iz a je p o r u ￠
es a ç tic p w e ! q tĚv a n t e g ș p r ę v iq Ę C o n e s p o n d e a u n p r o c e s o q u e
p r o v o c a e x p e r ie n c ia s e n tim c ió n d e p r u b a s y e n s a y o s y e l r e s u lta d o e n e llo s o b te n id o
e Ľa s p ru e b a s ,

p r a c tic a d a s , c o n s u s r e s u lm d o s p o s itiv o s o c o r r e c to s , s o n r e g is tr a s e n a m m
? l e o r ia, en t a n to q u e la s

n e g a tiv a s e n s u m a y o r ia s e v a n Ħlim in a n rln A s i a p r e n d e n ? o s y . o h u m a n o s ), a s o lu c io n a r p r o b le m a s

c o n c r e to s j , s n n r iaiq im s lo s c a s o s d e a p r e n diz a je s a n im ĦlF s c o m o e l d e la c a ja ront" iĦ ndo r a to n e s ? F re d e r ic k
S k in n e r e " " " " d e b ĺ a n a p - d . a m o " " a p d " " a r a " " u ir s u s Ħlim , n t. . ), y lo s c a s o s d e la s jm i n s c o n lo s
m anos de E dw a rd m om d ik e (la s m n..s d p h i" " - d. Rń° ' " r i, ]n p '" r t" p m " " w jr d g o d e s u m te r ės )

19

Scanned by CamScanner
 d)ç d ic io n a m ie n to e s a p r e n d iz a je p o r t i ą
o n ? p r o c e s o s a s a c ią t Êw s ? e s tĺ m u ]n s
y r e Bp u e s ta s L
Es p r F n d iz a je (L - a n ' " J m a l n o h - " i q u e p e r m ite e n la z a r y a s o c ia r a u n ? te r m in a d o e ti
a
s m u lo , o tr a
c o n d u c ta q ı ìe nnhimï mente " n o c o n e s p o n d e , y q u e s e d e s e a fijar c o m o r e s u e s ta p o r c d i i
"

p on r . N a m ir n tn
n o s e a p r e n d e n c o n d u c ta s n u e v a s L o ņ
ąu e s e o b tie n e e s la íin r m n c iń n d e n u e v a s c o n e x io n e s e n tr e e s M n u ı os
n n h tr n i◆ç (q u e
p r o v o ca n s u s r e a c c io n e s p ro p ia e ) y e s t i m a s d is tin to s a s o c ia o o s (c o n s ig u ie n d o é s to s c o m o
re s p u e s m a q u e H a s r e a c p i. . H Ħh in la le s Ħ o p ia s d e lo s e s t n l . q °' "īales V r la s r u e b a d
) g , p s e c o n d ic io n a m ie n to s
e fe c tu a d o s p o R e l r u s o Iv án P a v lo v c o N s u ņ
p e n o a l d a r le d e c o m e r (e s tim u lo ' " ) e l p e rr o s a ı iv a b a (, e a c c ió n
n a t u ), p e r o a l d a r le d e c o m e r h a c fa s o n a r u n a '
"Panilla (e s t . Io a s o c ia d o r n n d ic i. N a d . ) L u e g o d e s a ia s n
r e p ' "Ciones A l h a c e r s . n Ħr ]Ħ r Ħ.
. p a n iJ】a (e s t m . A s o c ia d o ) e l p e tr o s a u v a h Ħ (, e s . E s b c o n d ic i
p ona? )
E l c o n d ic i. N Ħm im \o r e q u ie r e r e e tic ió n (Y c o m e n s a c io n e s
p p ), y p r o c e d e m e c liılic a m e n te
e ) Și a p q g ￠n e s a p r e n d iz a je (p æ fe m le m e m e b u m a n o ) p o r p ıâa ic u c r e a a o r p r o d »d o r a d f n tim e n o s
a e M C o m e s p o n d e a a q u e lla s a M iv id Ħtle s q u e ç r e a
ų ie c a e a n o r e p r o d u c e n B e c h q s o .
a c tu a i
n ım e in e a le s o g i d a s
p e ro s im ila r e s a la s l e a le s y q u e n ttııd iĦd a s e n s u s c a m i s t i r n s y
,
,

p ro p ie d a d e s p e m a ite n e l w w w n d iÆ je És te p n e ? r e ? r ir s e a l ıa c e r (a lg o s e m ę i_ te v
g r c o n s tru jr a lg o ); d
u iz a r
ti】(a lg o e n c o n d ic io n e s p a re c id a s " G r A p a r a to s s i° , ılĦd o r e s d e r lu e lo d e c o n d rrr , iń n d e v e h im ,ı
. . . A u to , ı
m o t o e tc ); a s o lu c io n a r Ħ o b le m a s (s im ila re s o r e la c i°. A d o s ) E s re a li? d v jr tu a ľ m o d o d e "

, a p r e n d iz a je
m u y u tili. ° do en la N A S A

rc ep c ió n s e n s i村里o c o g n itiv a v c o m n r e n s iv o s a ie n c ia l
p U s u s p r o y e c c io n e s e " je r c ic īo o p p r a th o ) r
Ħ

Es a p r e n d iz a je p o r tic!ŕ ca s e iıs itip o in M Ķ c liv a

(. E a e n s u m o d o c o n c r e to m a te r ia l, o e n e l a b s u a M . i. . R t. R in t
u n iv e rs a h z a d o ) C a n e sp o n de n g e n e r a l a a q u e lla s a c tiM ? d e s d e l p e n s a r r e a liz a d a s m e r c e d a la a c c ió n
s e n s ible in te lig ib le , ta n to c o m ie n z a r a p ra n d n
en se
,
r e la c io n a n d o , d is tio g u ie n d o y e n te n d ie n d o
d iv e r s id a d e s e n tiía tiv a s (ta m a e n s u s m a n ife s n n in n r q . a ? m a t e ū d °
中 co m o a h s t o - ' "n l . S e s p e c ißc a s ,
,
y g e n ıbic a s ), y s ig u ie n d o c o n Ia a p r e h e n s iń n m e n ta l d e s u s d iv e r s a s d jm e n « io n e s TlĦ cinnalps (s e a n e n tre s i,
o e n c u a n to a s u s e x te n s in . E s o p ° . D v a s )

E s ta ac c ió n d e a p re n d iz a je e n r e a liz ą c iť in s e n s itiv o in te le c tiv a p u e d e rı

iQ p n ' " s e en do s n iv e le s
ľ Į i \ m \ d t a c i t i n i t i v a (d e c o s a s o e ı em e lıto s łnatepiaıes Y a p de ıa e o n s e e u e łıt g i o n
m Æ ? b fe ]Ąz c tiv w o g n i￠iv a d ￡m m F « łĵ łs ı d e ıa s æ m y a s o c ia c iq n e s »Udidţ płř \pereibirse Æ tr e e ııo s

E s te n iv e ıs e d a c o m o de n iv e l d e b a se en e l a p r e n d iz a je h u m a n o y c o m o e c u lia r e n e l d e ıa i ıim a l n o
, p r a c io tıa l (a u n
q u e in te li\ n te ) A 1 r e s p e c to d e e s te ū ltin c lá s ic o s lo s c a s o s d e a r e n d iz
q je s p a te n tiz a d o s e r ı e x p e r im e n ta c io n e s
ı
o so n
p
a n im a le s v g r , e l d e W o lf a n
g g K ö h le r c o n u n c h im p a n c é És te
p u e s to e n u n a h a b ita c ió n c a s i v a c o b s e r u h v a n c ac o
d e b a n a n a s c o lg a d o d e l te c h o (c ism o b a ja r la s e s e l r o b t
p \ O bs e r v a v a ra s y j d is p e r s o
p o r e l s u e lo , relacic
ca o n e s s
n á n d o lo s y u tiliz á n d o lo s c o m o m e d io a lc a n z a
y b a ja la s b a n a n a s s o lu c io n a iı d o e l p r o b le m a (Jn te lig e n t e m e n te e l c h iın
pan c é c a p ta e l p r o b le m (b a ja r Ia b a n a n a ) s e n s ib le m e n te
a v e lo s e d io s (la s v a ra s ) lo s relacion lo s a s o c i
m
Ą lo s u ū ı iz a y r e s u e lv e e l
Pt o bm a L Į æ æ g c is a M a r e f e c t i v a R e e n ļæ n łe d io s m a te r ia le s T e n e r lo s p r e s e n t e e o n gııa le s p o d e r e
2 0 N iv e l d e į t a c i ó n mełıintelectiva (￠le o b je to s o e n tid a d e s in m a le r ia le s ) y g ļ e n łe n d iın ie n to d q ue s o ıı
v de S p e la c io n e s y c i g mrerceptibles y a b s tr a c ta s ) e x is tg n k Ļ o q u e p
A l p a r e c e r e s ta c a p ta c ió n m e n ta l d e e n tid a d e s in m a te r ia le s s e d a
e x c lu s iv a m e n te e n e ıa r e n d iz a e h u m a n
p j o A qu íse
liz a n r e la c io n e s m m ta le s c o n c e tu a le s id e a d o r a s lız a d ra
, j
re a
p g o s y d is c u r s iv a s , y d e p r in c ip io s y d e te o r ia s
E s te m o d o de a p r e n d iz a je (s u p e r io r ıd e l n iv l a n te r io l c u a l ta m b ié n
a e r p e ro a e n g lo b a ) r e q u ie r e u n p e n s a r a b s tr a c to in te li i
b le
, g
e fe c tu a n d o ta m b ién c o n c e p c io n es m e n ta le s , e s tu d io s, a n ális is , d is c r im in a c io n e s d is c u s io n e s r e fle x io n e s e r iń c a s
e tc y g ra c ia s a e llo s e s p o s ib le e l acce so a la s ió n d e re la c io n e s d e e n tid a d e s n o s e n s ib le s o in c r ó
co m p re n o p re a s
(p u d ie n LÆ e s le g w į r es Ta e n ıi d a c o r e a , I w ıg Jn e n g d e s u p rm n c iir
E l a p r e n d iz a je p o r e s te c am in de l pe n ie n to de r e la c io n e s in m a te r ia le s
o sam
(a t$s tr a c ta s ) y d e re fle x ió n c r itic a (p r o p ia
d e l h u m a n o a d u lto ), m u e s tr a tl te s d ir e c c io n e s

a )L a d e d i c a h ig ic o ß ï r?ıa ł \ e d is p o n e e l a p r e n d iz a je a p a r tir d e la p o s e s ió n c o g iıitiv a d e p r in c ip io s A x io m a s

,
L g e n e r a le s y s u s c o r r e s p o n d ie n te s r e la c io n e s , y q u e , m e r c e d a u n a c o n s is te n c ia interna d e a r u n ıe n ta c io
eyes
,

g n es,
p e rm i l
te o g ra r in Ř r e n c ia s d e c u e s tio n e s a tr ib u ib le s a c a s o s m e n o s
g e n e r a le s p a r tic u la r e s o s in g u la r e s
b ) L a in d l e liv a a p a r tir d e la p e r c e p c ió n d e s itu a c io n e s c o n c r e ta s d
e fs c to O r ie n ta e l a p r e n d iz a je (d is tin g u ie n d o e n u e
h e c h o s y o p in io n e s ) y q u e a r te d e c a s o s s in u la r e s o
, p g p a r tic u la r e s , to d o s d e la m is m a n a tu r a ]e z a y e n N s u lĵ c ie n te
qu e re ı a c io n a d o s p e m ı ite e l a s c e n s o a Ia a p r e h e n s ió n c o n itiv a d e a s u n to s e n e r l
g a e s (te o r ía s , le y e s p r in c ip io s e tc
c ) L a a n a lo g ic a r e la tiv a a l r e la c io n a m ie n to d e d a to s id e a
g , )
s e id e o lo g fa s p a r tic u la r e s o s in
, , g u la r e s (in c lu s o s u b y a c e n te s ),
y q u e p e rm ite e l d e s c u b r in ıie n to d e s itu a c io n e s d e s ilto ila r n a t u r a le z a o d e ó im ilitu d e s V id (
t °
) ( :es a U 3 12 A 1 p ãg 3 3 )

E ıa p r e n d iz a je (s e a c o m la b o d ilig e n te in te n c io l c o gn itiv
r
p e r a tiv Ą y
o n a o sc o o m á s p r o p ia m e n te c o m o p r o d u c to lo g r s
\ a p a r tir a llo r a m e lb Æ ju i c o n c ï e l a n ? e n a fo umono es e l o b je tiv o d e Ia ta r e a aqu ĺ e n ūpre n d id a
Y pm a J【
o g F a r ta l o b je tiv o e ıa p r e n d iz e c e s a r ia m te d e b e a p e la r lo s lla m
n en a a do s

20

Scanned by CamScanner
 3 3 F a ç co n d ic io n a n te s d e l Æ r e n d iz a ie

E l a p r e n d iz a je h n m n n ・ (p ' " s o y p ro d . A o ) s e m u e s h a c o m o e fe c to d e u n a ( tr u s rï liciente Æc i p a l b ie n

d e fin iria e t S e r H ı tm a n o (c o m o u n id a d d e to ta lid a d psfqui.COlpäreĄ q u e a q u i e s e l a ï u m n . E s tu d ia n te ) E s ta

u n id a d e n fitĦf iv a c a u s a l e t E l « d i « n l p , s e d ic e C a u s a Eficiente P r im e r a d e l aprendį ze p o r q u e e s s u s u je t o

ti d iv e i s o e , y p a l a e n tr a r a
p r ta g ó n ic o E 1 E U d i a n t e c o m o C a u s a , a c tū a e s tim u la d o p o r r a z o n e s y m o v o s
b ? d i f t t i e i te i e e d in n d o c o m o p lp n ıp n m ç c o n d ic io n a n te s
t , q
o r a r s p o n e e c e r o s a c o r e s o p o e n c a s u n r v e n n m

rn n ra u m ie s (, n c o r re s p o n d , n r iĦ a s u s r e s p e c tiv a s y p r o p ia s c a m p e te n c ie e )

D e e sæ m o do ,
e d ic h o , s e p r o d u c e g r a c ia s a la Ħırln rl￠tf r m in a l iń n ? l e s tu d ia n te
l a Ħ e n d iz a je p r o p ia m e n te

(a q u i C a u s a E līc ie n te i n . Ip a l p e r s o n a l), y a l e m p le o o u s o p o r p a r te d e d ic h o F s h ld in n te D e c ie r to s fa c to r e s .

i d ib le s a lg rm o s p Æ . in d ib le s
p o te n c ia le s p o r a p o s e fd o s (y q u e a c á o ñ c ia n d e R l. m . N mo q C . n rh , i. in. . w R , im p - c n .

o r' " y q
t u e ,
b ie n u tiliz a d o s le p o s ib ili ta Ą o,
le fa c ilita n ,
e l lo g r o d e l aprendize (c o m o s \1 R Fp c i. )

E O S fil , ï n r p . ca n d ic in n n n tp ų (te n id o s y u tiliz a d o s p o r la c a u s a e ñ c ie o le ), s o n lo s s ig u ie n te s

a ) E l fa c to r con d ic io n a n te p r in c ip a ly n e c e s a r io (P r i m n m , e im p r e s c in d ib le )

L a In te lig e n c ia o e ıt e n d i r į §ņt g a In te h E ť " i . Hu m an a e s m ir d a qen e ti o a n d r a g ó g ic o am p li°,

团团严
0 团团
气ı■
Wiwï Ëiiiii
in te n n in n a l e s c 口la r (1 。 O b l F m 月ti? 月n d ・ ĺ 洳 e n n n d o ・ b 。 。 d e s . ：' " In F ・o b le m a 石] 2 p la n te a n d o
，
0
，

h ip ó te s is ; 3 D is e ñ a n d o p ru e b a s d iv e is a s ; 4 C o w i o b a n d o 5 R e s o lv ie n d o y coı ı ,endjendo . l n e x o
\ ° ° 0

e n ū e e l p r o b le m a y s u " l ' "￠ \n ) P e r o e n e s te c a s o , s e dic e q u e a c tū a p ń n c ip a lm e n te c o m o F n n n d im ie n tn

(in te ıig e n o ia a b . u a . Ta ) Q u e o p e r a c a n c e p tu a liz a n d o , ju z g a n d o y d i. N n n im d o . c o n m n n i ñ , tĦ te n d e n c ia
.

c o m p r e n s iv o in te i p r e ta tiv a Y m e d ia n te e s e a c c io n a r a p u n ta a u n o b r a r o ń e n ta d o a 1 !ęņąi # i e si#njjc#

\ @ E q u e v is u a liz a a c e p c io n e s , d e s ta r a e l e n te n rlp r y c o m p r e n d e r , p o s ib ilita n d o e l a c c e s o a l c o n o c e r c a u s a l

l ï in rp n đim i, M . c o n s u r e đ o e je r c ic io ,
y d e r e la c io n e s , c o n p ro p e n s io n e s a ï p o s te r io r e je r c c io o p e ra t v o (S n e
i i i
r a le lis m o s , y æ la c io n e e . D iñ c ilm e n
p e lc ib ie n d n E n tp n d ip n đo y c o m p , e n d ie n d o e n tid a d e s Y a d m i n i s h d o h e c h o s p a
.
.

te p u e d e h a b ln s e c o n p ï o p ie d a d d e v p r d Ħd p r ' " r e n e P e ro , n o s e e e c . n ￠
d b i,n d i, a l S e r H u m a n o c o n s u
h g e n c i a o E n te n d im ie n to E s ta s fo r m a s c a n e e p o . D m a u n a fa c u lta d u n a a p t itu d ? a q u él E s e l.

S e r u m an o 【
H l
e n e s te c a s o e e s tu d ia n te e l
] q p u e ° . Ib . y . M p ・. d ・ . H a v é s d e s u E n t. D iento) ı
b ) lfactor con d ic io n a n te a u x ilia r y n e c e s a r io - (S e g iJ n d o , y ta m b ié n im p r e s c in d ib ı
e)
P q
ļ M g g o r a : e n \ n e r a l, e s c a p a c id a d ? r r re n c iń n C o m o m t M n r ia h u m a n a r e g is tr a la s i n o m a c i o n e s ,
c o m o l n m h i i n la s e x p e r ie n c ia s v e n c i a d a s , y a tr a v é s ? e lla s , fa c jı ita la m n tlifir Ħr iť in d e l c o m p o r ta m ie n
to P l
a r a e a pr e n d iz a je e s . N n d ic in n a n te s e c u n t ln r ia y a m Ĺ i
J i a r e n r e l a c ió n a l . . Rp n rlim i, n t" p e r o b i é n s e

d ic e im p r e s c in d ib le p a r a r e te n e r y e v o c a r Io i m p o r ta n te E ll a ĵ n s c r ib e , c o n s e r v a , r e p r o d u c e re c o n o c e . ,

e v o c a y a s o c ia (y ]o h a c e e n e l t i, m p o y e n e l e s p a c o ); i o ñ r j n r o m o u n a r c M v a d o r , y
f im c in n n e n d h e c ta o
a d e c u a d a r e la c ió n a l in k é s o a la n e c e s ? i d (A s i, c u a n o a g u e
d l i n e s t á . p e c ia 】 m e n te i n m : . A d n e n d go, ・
,

c u a n d o s e tie n e u n a iın p u io , ° n e c e s id a d e n r e a c l ió l
n a a go , a m l ' " r i Ħ te g i s tr a d e u n a m a n e r a ì liv a y ū u id a
A S i n i . o la m e m o ria e s p e c ilic a p u e d e m e jo m c o n a p r u t c a y a
l á i l n t i li ? Ħ , iń . D e c la v e s m n ・ . o t é c n ic a s ) P o r o tr o
,

la d o e ] ma￠ eiałs i c a l q s e c o n s e r v a e n e lla (M e m o r ia s ı g n ffic a ti r. ) y sl e r ep r o d u c e m á s Æ c i 】m m t e

,

l m a r i a ın n s ig n ffic a t iv o , d e r e p ro d u c c ió n p u ra m e n te m . N in ir a IN ıp m n , in . pp din i, "

qu e e

R n r « lĦc īń n a lal rep a so y

m r m n r ia e e ır e a p r e n d iz j
a e a yu dan a lm a Jĵ ja c ió n e ûcaz y m ás p e r m a n e n te ,
,

e v ita n d o e n g r a n mediciĦe l o lv id o (q u e es jn .Ap . Id a d d e e . o c a c iá ° y ,Ę p r o d u c c ió n d e Io a p r. Did o )

C o n e x io n a d o a é s te e s tán la s

Tn m e m o r ia ıo lv id o ju u n p ape l m u y ĵ m p o r u n te , y d e e s te ju e g o d e p e n d e en g ra n m e d id a la
y e e gan
p r o g r e s ió n d e la e n s e ñ a n z a y , e s p e c ia ı
m e n te ,
d e ıa p r e n d iz a je

21
Scanned by CamScanner
 c ) E 1 fa ć to r con d ic io n a n te h e iliıa d o r T b e n e İ ic io s o (T e r c e ro y o p c io n a l)
E l M é t ņ d o $ q ç a ą q u e in d ic a e l c o n jL m to d e procediientos te ó r ic o u ia d o r e s a r o ia d o s a ra lo
g p p p g ra r e l
a p r e n d iz a je c o m o o b je tiv o S u e le d e c ir s e
q u e o b ra r c o n m é to d o e s o b r a r in te lig e N re , p u e s to q u e e l o b r a r
m e tó dic o s e tr a d u c e e n m e n o r e s fn r r ï n , a c o r te d e tie m
p o y la o b te n c ió n m á s ī á p id a y e fe c tiv a d e lo g r o s
m á s e le v a d o s T r a b a ja r m u c h o n o s ig n ific a n e c e s a r in m r n ï ' " e jo r e s r e s n im rln s S e tr a ta d e b a j a r b ie n
R e c u e r d e e l eRt nđi anl e n e l e s fu e æ o p o r e l a p r e n di z je n o e s æ c is a m e n te la
a , p c a n t i d s in o m á s b ie n la
c a li? d Io q u e in te r e s a E l m é to d o c o n d u c e e 1 a p r e n diz a je
y e s a y u d a m u y a p r e c ia b le p a r a m o i? e l r e n
d im ie n to S in e m b a r g o E l fa c to r m « ń d ic o n o e s a lg o a h s n ı
. n ta m e n fe im p r e s c in d ib le , d a d o q u e p u e d e n lo

g ra r s e lo s O b je tiv o s s in s u c o n c u r s o o u tih z a c ió n (P e r o e n to n c e s , o b v ia m e n tq s e ' " U e ? m a y o re s e g fu a z o °,

m á s tie m p o , m á s b a j o e tc ) R l m ￠ ito d o e s v a h o s o p o r q u e fa c ilita la o h te n c iń n d e T p M \H ĦD . "
, Pr e t o s
d ) O tr o s fa c to re s con d ic io n a n te s a d ju n to s s o n

L a v Q u n ta d f ıc to r
e s p e c ia 】
m e n te b n p o r a n te c u a n d o s e t ī a d e c o n s e u h d u r a n te e l e s tu dio e s c o la r
g , ,
im p u e s to u o b lig a d o . o m u y p o c o d e s e a d o (Y p o r e llo m is m o U q n Ħl m p n d e s a ra d a b l,
g , .

u a b a jo s o y p e n o s o ); o b ic s c n a n rln n o e x is te m o tiv a c ió n (n i ia c e n tiv a c iõ n ) o é s ta s re s u lta n e x i iĵ a s

g y com o , ,

c o n s e c u e n c ia , n o h a y (o n o s e d e ・p i. n . ) e l in te r é s (o é s te r e s u lta e s c a s o o m s u ñ . Ie n t.
)
L a Im a g in a c ió n crea dora po r su la d o ,
s e c o n s titu ye en TĦH n in v m tiv o d e n u e v a s m
r Ħn e T a s de
o b r a r E lla es co n d ic io n an te au x ilia r a c c e s o r ia p e ro e s p e c ia lm e n te va lio s a y e fe c tiv a , v g r , cu a n do se
tra ta d e c o n c e b ir n fic a c e s n a le s
u evas y e m a n e ra # p e rso p re n d e r , de a d e a s o c ia r y e v o c a r h e c h o s . Æ s o lv e r
p r o b le m a s (e itu a d o s , M n ï o e n e l á m b ito d e Io c o n c r e to ' " r i a ] c o m o d e Io t e ó ń a b ' " c t o )
, qu ,
e d e s ta q u e n u n
n r c in n a r in n n y a d n r c r e a tiv o p o r s o b r e e l d e lĦs m r r lin ic n R r e p e tic io n e s
仑 S ' \
3 4 p b j t ř v o s lv fin e s t d iv e r s o s ? a p ren d iz a ję * % r so n a l. $e . H đ. ą cıl ta J￠ -

D b e s e ñĦl Ħp q u e la s e x p r e s io n e s o b je f￠v o y
e s i e n a q u í c o m o a q u e llo q t】e s e b u s c a c n n s p E ł,ir o
t d l
p r e e n e o g r ? ( n m e d ia M m e n te e l ob j e ū v y . e d ia a m e n te e l ñ n ), y q u e e l a p r e n d iz a ĺ e (e o . o p r o c e s o y c o m o
i
p r o d u a o ) e s tá e n d e p e n d e n c ia d e y Æ s p o n d e a d e fin irlo s o b je tiv o s (y fm e s ) Ą n im iR m o e s d e d e n o ta r d e m a n e
r a d e s ta c a d a y p a r a Io 9 1Je h n h ie r p ln e a r g u e lo s o b je tiv o B U ßn e s
, ) s o n lo s ú n ic o s q u e tie n e n p r ń n e r Ėd Q d o ,

p r im e r ia w e IĶ. g i. d . " m . . i" " io A . . . . d . d . N p o ii. 【v e ın p A p m .. ? ?) ę s s u p e r io r id a d c o n r e s p e c ? a o tr o

d e s u e s p e c ie ťc o n s īd e , a d o ra mi ên p , im e r o . In ir i. ł d a d o e n D im m a o h a s im ila r s i t u o c i o m o o c '" T e " r ' " 1 1
G
A s p e c to s y d e ° ' " O S c o " n ・・M ' " P I" ï " i ĥ . c iń ' " " " U . īd a d n p á g S tu

A h o r Ą lo s b je ıi. o s ßn e s )
o r e ia d iz q ie fa p a r te d e l a p r e n d iz a je p ra p ia m e n t・ d ic h o ) u e d e n s e r d e m u c h a s
p
c la s e s p E n i r in c ip o
d
p u e e n a g n Jp a l s e ( S ' " ? lin id o s p u n to s d e vis) e n in s tiM c io n a le g y a n a l e s Y e n
c a d a u n o d e e s to s (y d e m a n e r a y a m ás i n m i t ï i m d Ħ) e n p b je liv o s ßn g s ) d e s e g ú n m n d Ħlid a d m , q u e s e
pm w
o r ie n ta ? p p e fe p e n ie m e n te a to c o g n itiv o , y o b je tiv o s ßn e s ) ￠ l (t b ié i. s tjh lr in n n lp s o p e r s o n d e . )
ø u ￠c o s a m .

q u s e oriennpï incitoaJhaente o to s lo g r o s o r e s u lta d o s o b lm id o s (Y ju s tip r e c ia a °・ p o r e " lnĦrinn " )

A q u í e n e s ta o b r in te r e s a n Æ lás ]o s o b Þıiv o s p e r s o n a le s N ? p r o c e s o c o m o d e r o f flc r o e s d e c in ]
p . ( os .

d e l in d iv id u o q u e lo s d e Įİ n e y lo s p r a c m a ) p o r s e r " d e s u " a p r e n d iz a je e s d e c ir i
d j
"
á
"

, q t
,
u e s u a p r e n z a e e s a r e n
d e p e n d e n c ia đe to d o ı o q u e éı c o m o p e r s o n o p r e r e n d a i l ı t d " "
, , c o l w e g u r a c a n z a r o o g r a r e s o e s e su s ,

o bje tiv o s o p r e ı e n s io ų e s in d iv id u a ı e s (s e a n e s ro s zaa fu r o le s , o d e c itlitt. M °. M . o litiv o i n e ' "nates )

T a m b ién e s d e n o ta r q u e e n e l d e s d o b la m ie n to ? e s o s p b je tiv o s ? (s . ñ a J. d o . c o m o m ás aprendzaje

in t- d iz a d o s ), lo s p é o s de p ro . Eso es tán en d e p e n d e n c ia ? lo s gjelivos r e s u lfa o b s e l e n d i d o s
A s im ię m n
. y p o r o u o la d o , es de q u e , to s
le n e r e n c u e n u o b je tiv o s d \ t id o s d e g ıi・ w a n e M o s ) a lg u n a
,

m a n g ra ł
a m b ié n d e te r m in a n e im a yo r de j
o m e n o r e e r c ic io g u n o s d e ï o s d iv e r s o s j. c to r g s c o n d ic io n a n te s
a ı

con Zo s q u e c u e n ta la p e r s a n a . y p c i p a ım e n ia To r m a d e ę íe r c ita r io s m ca da c a so

Y , s ie n d o e l o b je tiv o (y e ıfin ) "

o p o s te r io r e n ia r e a licia ď , Io q u e Ħ e v ia m e n te
p r im e r o e n ta m e n te v ı
'

d e b e deJnir e l d is c e n te so n b je tiv o s ? d o q u e , ıO e t r e s to e s lå s u b o r d im Q b a lo s m is m o s
o
, p
, o rqu e
Se$m tß q u e oe p « e ie n ? , oe e￡n a ł o e gı in k q ıe a e a p e te c e , o e

A la saz ón , í s e p r e s u m e q u e e ] le c to r , c o m o d is c e n te d e n iv e l s rĮ p e r io r c n n n d n p s ta h le r e
a qu o b je t iv o s y
.

ıĴ n e s (p a r a o b m e n fu n c ió n a elios) y a s a b e p o r e x p e r ie n c ia p ro p i° u e é s to s e s c n ï ĦT m ' " lp n q e r (y d e

, q , , p
u p t
h e c h o s o n )v a r io s P o r e s o d e b e p la n te a r B u intmrogaJ

ê Æłe o p?e t ıd to g ıEw E (e ) p 《e n d iıa ãe ? åa ıłé 缸\

q u E en e em ı
m a ea q tie w g p 《e c ia o ? p m q
J n m è o ? m e n ıe (. o m o o b j. tiv o e ) p u e d e n s e r c o n o c e r y s a b e r (h a c e . y c ó m o h a c e r ) a lg o n u e v o in te r e s a n ie
y ,

v a lio s o (1. G r a n d o c a n e llo c o m p e te n c ia y c re a tiv id a d ) o b ie n e s ï u d ŕa r s i u a c i o n e ı

a b o r a r p r o y e u o r m e lv m
,

P"ble'"OS c o m u n ic a r h e c h o s , e lim in a r c o n o c ım ie n to s o b s o le lo s E lc p r o v o c a n d o c o n e llo s . .

22
Scanned by CamScanner
 c tN o s Y seg c u a le s
b io s d e c o n & lc ta p j. m a c ió n d e n u e v o s h á b to s p w
i e
W d io ￠a m tn ıe (c o m o ı, B ) ca m
ié
dimmtĦlF s , y ta m b n ( m o p o w iá n m e d ia ta
t i s y tá c ū c a s c o g n itiv o p ro . Ħ
c o cc
s e a n , e llo s o c a s io n a n e s u a e g a
v iv ir , y a s a b e r s e r (p ıin c ip a ]m e n te
bu en a p eï s o n a )
in te g ra d a ), a p u n ta n a la e d u c a c ió n , a s a b e r c o n
l e n lr n d Ħ b je tiv
tu d ia n te w ? d m o ) d e b e p r e c is a r , t e
su s o os
E s p o r e s o q u e c a d a d i s c e n (q u e s e d e fin e c o m o e s
.

d e to s , lo s m e d io s q u e e ija e m p
l le a r y s u s m o d o s d e o b ra r
p e r s o n a le s y , d e a c u e r o a s
j dplinadn
q u e to d o a p r e n diz a je , o m e o r, un
Io d ic h o E s b u r e c a lc a r
Ci o n a n d o a en o
id u a l, m d i(ic Ħd o r ? d ū c ta s , e
c a r a c te r iz a p a r s e r in d iv
n con
ap re n d iz a je , e n s e n tid o p re c is o ,
se
tıä b ita t, s u m e dio su a rn h it N te )
in te ra c tiv o (e n tr e e n
l i d iv id u o q u e a pr e n d e y su ,

Ą a lu n m o e s tu a a n t. ) a p r e n d e é1 m is m o y p o r s f, p e r s o n a lm e n te ,
Ę ş ņd b ? g g ! p o r q u e ca da j
s u e to (p e rs . N ,

c o n la s h Ħh iliđa rlE Ħ q u e le
id a d e s e n la m e d id a e n q u e la s p o s e e ,
e je r c im n d o s u s p r o p ia s y s in g u la r e s c a p a c
d té c n ic a s a u to a j1Js ta d o s E s p r o p ia m e n te a u to aprenrllTaj
s o n p r o p ia s , y c o n m é to o s y
l a n e ra s d e
h e n s io n e s a u to in te g ra d a s i u y e n v a ï ia n d a a s m
E s ıų g d i$ q a d q r d ç c o n d u c ta s ? d o q u e la s a p r e
f tiv a y o p e ra tiv a m e n te
r e s p o n d e r d e ıs u je to q u e a p r e n
d e Y e s to e s - " ifie s to s e c a m b ia c o M iv a , a e c

re h e n ? y a pre n d e d e l m r
d i. Tım h ie n te (ë« e a c tiv a i. Ĥ u y . D o s o b r e ć l), y
in igr ņ ç iM p o rq u e e l i n d i d u o a p
l b ie n te m n M fic lin Ħn \・ (\ ia e a Io e qn e n d id °)
◆, a s u v e z r e c ip fu c a m e n te , a c tū a s o b r e ta a m
,

i r s e s e c iĦı m e n te e n c u a n to a 】 a m o 出行c a c ió n o
A h o r a q u e . E l a p lr e n d iz a je h rJm a n o p a r a e fe c tiv z a e , p
dis p o s itiv o s s u s te n ta d o
i
a c o m o r lR . ie n to in te n c o n a o
d d e h áb ito s y c o n d u c ta s , p r e c is a a p o y a r s e e n
re s y de aco m p Ħñ a m i« n to
la M o p r o p o r c io n
d o lo g ía d e l A p re n d iz a je ı a e n su s
Y e s to e to

di d u lto )
(Principaente r e la c io n a d o s a l e ó tu a n
te a
5 M c ip ig s Ndaıpęntales d e l a E r eĘ d m e
-

l m is m tie m p o in ic ia n cnn dn c pn y
fi i d d e s o p o r te a o
A q u e llo s a p a r tir ? lo s c u a le s , y q u e n c a n o
, ,
,

r e n diz a je y s u d e s a r r o llo
a c o m p a ñ a n e ip r o c e s o d e a p

E llo s ex p re sa n qu e

& ie tiıso d Ĥaq M o tiv a c ió n

e« d tu m * lp g ıta cu m ı a
a ) f Ł \ ae Ĥ a ce e ￠
« c ti
nm , p 6o o ,

l a p r e n diz a je U se d ir ia p a ī a c u a lq u ie r o tr a a c tiv id a d h te . c io . A ) e s la A To liv a c ió n

】
E ıp r im er ąg e ◆e pa ra e
c e r , h a c e r , o lo g r a r a lg °
N B M ti. a ￡ió n en g en era l es la interna dis p o s ic iö n qu e im p u ūs a e l q u e r e r c o n o
P. a"l
.
i d d i á i i d s a a c o n e e g rJir a lg o ,
d e s p ie r ta n s u s ia z o n e s o s u s c a u sa s E s ]a a c u t t n m c a q u e w
e n İ iı. N ió n n \ in te r És q u e i d o r e l s . g im i. . To d e
ro d u c . Ia fu e n a d e s u s m o v o
t i s ( V d a e , ); y e n p a r t e - p
m o v id o p o r e l im p a c to q u e p
iñ c a s y ı a n e c e ó id m ıd e s a tis fa c e r la s
c ◆r e n c iĦs o n e c e s id a d e s . s p . .

ó l m n tiv a n iń n p q c u e s tió n p rim o r

Y a q ıń e n e s te c a s o p a r tic u la r e s e a lg o e s e l aprendize p a r a s u o b te n c i ° a
o p r im e r o q u e d e b e h a c e r e
]
l i n a d o a é s te y p a ra ta l m e n e s t e ı
d ia l e s e x ig e n c i. M c jp d ) E n to n c e s y r e a c o ti i l s
la r a m e n te a s e v e r a n d o e n p ila s s n s T a z o n e s m o v a c
on a e
l
d is c e n te e s d e f l s tu o b i § e s ta ble c e r o s c
Q ų a p ・￠e J æ g n q ıłÊ q p m â ￠ i t o a n a a ı qa?
èĘ u j q w o w
y e l Cl m a q u i I p p iĄ y
ĵ
"

tm ń s fm a d e ıa p r e n d lz a je
"
"
e o o c
L a s r e s p u e s ta s a p r o p ia d a s g e n e r a r ém la n
"

tu a Ĥ
d i c u ál s e r á la e G p e c ili. a . o tiv a c iá n ) q u e a c
n ı e n q u ē c o n s is tir á e ıp r im e r a g e n te (e s e c r
,

e s ta b le c e r i
,

á lib r e d e te r m in a c ińw e s d e c ir , s in e s u e r z o f
e n to n c e s c o m o u n m o to r d e a rr
a n q u e interno q u e a c c io n a r p o r
l
o e l m á s im p o ï f a n te in ie ia
d b r d e tp r o c e s o (q J . Jm e ? s e r in n e . E n ta d o c o n a
v o litiv o , y o p e r a r á , ta l v e z , c o m
d
q u e in c ita o a n im a . M a n e r
li
a s r . .M a s )
h . . Ti. . . Iń n . o m o a g e n te e x ￠ em o
i d e s c n ï n r m E n te e s r e s p o n s a
b ilid a d s o lid a r ia d e e s tu d ia n te y
E s d e h a c e r n o m r q u e ta g l e n e r a c ió n m o t v a a r a
ūı tim o
i i lm e n te p r o d u c id a y e s tim u la d a p o r e s te
p r o fe s o r , p e r o p r n c p a
iM u te o æ (E ° q u Æ m in h w " ņ e w ıa m d m q u e
S e d e a e a o ? e n « n , ö e ūu a c a * o e a tiu ı? tn W
m

阳イ。 q c a n 吐 口t r io 构 m p 鸥 e ￡呷 nt n d iz a 和 )

t\ & ja iq ß , cu a n dn a a ? n c iâ n con
b) z g j e Oe e ￠g c t i u a L e gs ģ u x $
a ı öa e

caso delnm ld iĦn łe

,

de r M iń n " M '" v . lu n m r ia
N B F s tĦ a c ń Eu d p u e d . c o rr e s p o n a lm a enn ・ 1 1'

ū v a d o . D e la c u r in , id n ń . D e ıin te r és person y qu e se p r. d u ce
ESp.'".ea c u . d o s u g e d e l e s M r nĦh\ralmp,f
m .

i 1r a b a jo s a r lp , iR iń n d e p o r m e d i°
s h ıin c lu ir imposici E M u e æ o n . ,

23
Scanned by CamScanner
 Pelaria p o r a c c ió n d e m a v o lu n ta d És ta p u e d e s e r la p r o p ia q u e s e a u t o e t e d e c id e o r s i e n f
p u n c ió n d e
un p r o p ó s ito e s p e c ffic o , p o r e x ig e n c ia p r o p i o , p o r " in c e n tiv a c ió n " d e l ın a v o lu n ta d
ąje n a , e x t e r n a (q u e e x ig e o
in ıp o n e ta ıs itu a c ió n v g r Ia d e lo s a d re s la d e lo s s u e r i
p o r e s e n á m b ito s la b o r a le s e tc
, p )
L a a te n c ió n e n c u a lq u ie r a d e s u s fo m ıa s
, y ,
c o n s e c u e n te m e n te Ia p a r tic ip a c ió Ą e s fu n d a m e n ta l a r a e l a r e n d iz a e
p p j
S d t c ilu e w Łq u « a tie łt d e ￡qpła
e e
J
,
en , * e
, a p
日地 \ 墮 咄 翎 昶 围 f in e 染壘 島 球 业 纽坠 雛 望同虽 囲 嘘邮 竖 c t 4鳥 n 山 丝雙 丝 墜 雙 业 a c io n
e s tr ıt Q u r a ı E s te es u n ente ia l y e s a s p e c to de im p o r ta n c ia
e sp e c su u n a en e a p r e n d iz a je d e l e s tu d ia n te
l
a d u lto (n o a s l, o n o ta n to en elde l n iñ o y d e l a d o le s c e n te )
,

N B E l p ro ceso de a p re n d iz a je y l a p r e n d iz ąje is m
e m o c o m o p r o d u c to e n e l a d u lto s e h a c e n m á s e f
, e c ū v o s c u a n do
e x is te la v is ió n de un a p a tĺ m te o rg a n iz a c ió n d e l m a te ń a l y d e s u e x p o s ic ió n E s d e c ir c u a n d o e x is te la e r c e c ió d
fo m
, p p n e
t u ıa ı
a globaİ iza am qu e re d u c id a o s im p lilic d o n d e to d a s la s p a r te s s e r e ú n e irıte r a i ı r e la e io n a n
g y , p
ara
fo r m a r u n a e s tr u c tu r a c o m p le ta in te lig ib le
t a p "en di z \ d 《Łe a a d łłtta ö e ga c i it c l é ö te itte tw to L e ô ,
e ￡c o n jttn ta &ie n C o n o ? te ö cám a e
, o on a ö p ow , e
]
. Qué
￠
w ? i￠iłt t te ö e m p e iio L c a d 4ı ı ł ￠, e łł c O łt ö e c u t e n c , qF
? , * pa «a qué ö e t to4it

c o ? re n s iw E s te es e n t e p r in c ip a lis im fe s e n c ia l) e s p e c ia lm e n te
o
, pm a a p r e n d iz a je s iï ıte n c io n a le s
N B S i e s b ie n ir a d o
n ı r e m ılta e n r e a liw s in la c o m p r e n s ió n n o h a
, qu e y v e r d a d e r o a p re la d iz ą je P o r e s o e s c u e s tió n
n u c le a T y to d o s lo s fa c to r e s q u ñ c ia n d e P r in c ip io s s e o r ie n ta n a é s ta
e
y g iw u ı e n to m o a e lla L a c o m p r m s ió n
o
e q u iv a le a l e n te n d im ie n to d e a d q u ir ir e l s e n tid o d e a lg o y la c o m e te n c ia a r a s u lI o
p p s
e a p 《e M iz a áe i o n u t \ d ie n \ ￠a tn e d ia e iá rt d e e￠ł 《e a ia c o m " ïe n a iá r L S in e tta n łı ñ
p a p v
a lp w ııd ia a j«

E s te se p r e s e n ta c o m o u n m te fija d o r

N B N o r m a lm en te e l c o n o c im ie n to d l p ro de
^
m e rc e a c e so a p re n d iz a je re q u ie r e p o r p a r te d e l e s tu d ia n te , d e c ie r to
n úm e ro de re p e tic io n e s a ñn d e q u e s u r e g is tr o p e r s o n a l (m e m o r iz a c ió n ) r e s u lte r e la tiv a ĵm Įe n t e
p e m ia n e n te p e r o ,
n e c e s a r iĄ la s o la r e p e tic ió n n o Ia g a r a n tiz a P a r a
aun qu e
qu e la r e p e tic ió n s e a p r o v e c h o s Ą p e r o d is m in u id a e n
n ūm e ro se d e be n a p lic a r to d o s lo s P r in c ip io s S e d e b e re c o rd ar qu e
æm 秘 w w 馏 卹 l￠
en a 洫 鲫 ee m e n ta d 嫣 ，― 娩m de
, ― n e 》o 韬 p 戗 ic io n e 凸

i o p i a Se m u e s tr a c o n ıo u n ag e n te fL u l c io n a l
N B L a s in fo r m a c io n e s (c o m p r e n s iv a m e n te in te r io r iz a d a s r m e n ta l
3 m en t e a s im ila d a s co m o c o n o c im ie iıto s y em p le a d o s
és to s d e m a n e r a p r á c tic a ) s e d ic e n r e a lm e n te a r e n d id a s c
p u a n do s o n tiliz a d a s e n la v id a (y d e
, u m a ln e r a c o n tin u a ) de ta l
s u e r te q u e fo m ia n h á b ito s e n fu n c ió n d e Ia e x
p e r ie n c ia a d q u ir id a
霞W e e 呷 《￠ł屯d e m ii心 a ła n do (w 缸覦 d ia
a e ı
łö a Ĥ a c ia d ia \
n ae
， ĺc 協 u 眺 ，
曲 鷗 ˜ 呷 * en )
j 6 F.rıĘas Y T īn o $ g e n e r a le s d e a p ţ ę n d iz a j
.
ę
S e d a n v a r ia s F o m a s d e a p r e n d e y c a ? u de lla s de d iv
n a e r e sp o n a e rs o s f ip os de aprendqì・
3 6 1 łg r m a ş W
.
,
ą le s d e a p r e n d iz a je
S e d ic e d e la s dif e r e n te s m a T le ra s , o p r o c e rlim it N m s h Ħh ih ìĦlĦR .
R tr a v é s d e lo s c u a le s s e a lc a n z a u n
nu evo a pre n d i
n a e j Y se d a n d ife r e n te s m a n p ra s
, p e ro pu e de n ser a gru p a ? s en do s U n a es e l
a )A p r e n d iz a ię p o r e x p e r ie n c ia v ita l (A p r e n d in a je v jv e n c ia d o )
E l lo g r a d o
e n (y d n m n t' " ) e je « c io io
s e
p e r s o n a l d e lo s h e c h o s o lo s s u c e s o s c o tid ia n o s , y m e d ia n te e llo s
p e r im
,
ex d o s Ta n to c o g n o s c itiw
e n ta A fe c tiv a c o m o d e m a n p r n
.
p r o c e diÆ e n t a ļ , y q u e . D e o r d in a r io , n o s u e le
.

s e r n e c e s n r iĦm e n tç in te n c io n a l
y n o im p lic a p r e c is a m e n te u n a b ū s q u e d a e s fn n Ħd a
,

E s a c n n tp n im ie n to g e n e l a e n t e n o d e lib e r a d o n o r o r a m a d o e
p g s c ir c lm s ta n c ĵ a i p e r o c (M t in u o y
,
p e rm a ,
n e n te S e r e a liz a e n c o n fo rm id a d R ìa s itu a c ió n y a ım e d io a l c a lo r m is m o d l
, e o s c o tid ia n o s h e c h o s v ita le s

La expprimrin p u e d e se r p a r ti. u l. p r . p ia d e u n o (e n e s te c a s o s e II. m di

n e c m ), o p u e d e s e r j de
, a a en a, o o tr o (e n e s te c a s o
se d ic e i' " m . Ta ) U n a .x p a ie n c ia (e n c u a lq u ie r a d e do s
e s to s c a s o s ), e n s e ila y p r o d u ・・ u n a p" dizaj ° p o r u n la d o ,
n p æ q R r in
,
p a r a la . Xi pn ci a v ita l. y p o r o tr o , p a ra ı
a a ? p ta c ió ° a l m e d io y p a r a lo s j
a u s te s de c o n d u c ta a la s
g ira ,n , la . E ia s

24

Scanned by CamScanner
 h tt m a n o s s in d is tin c ió n e s c a te d r a
a l a p r e n diz a je e x p e rie n c ia l (d ir e c to o in d ii e c m ) a c c e d e n to d o s lo s s e r e s
i l
tie x o p o , m a e s tr o s y a u m n o s P o r e je m l
p ,o s e a pre n de p o r
m iv e m a l e n la c u a l to d o s s o n , a l m s m o
d l id fiq ic a s s o n
e e l e je r c ie jo fisico e x tre m o e s a g o a t a r , q
u e a s c a Ħs
e x p e ń e n c ia Æ c tic a q u e e l fu e g o q u e m a , q u
S a n to d o s a p r e n d iz a je s v iv id o s e llo s s e dic e n a p o s tæ io ń
"

d o lo r o s a s , e tc

O tr a m a n e ra e s e l

b ) A E r ę ? iz a ję p g estuio (A p r e n diz a je o r d in a r ia m e n te p r o g r a m a d o )
a c te r iz a p o r s e r m e r c e d a u n ä in v e s ti
E s e l a p r e n d iz a je ta m h i￠n ln g r Ħrln e n u n e jm c c o p m s o n ￠ p e r o s e c a r
i i
d r o ra m a d a y d is c r m i in n nr ai v s b r e to d o , Ĵ n te n c io n a l (y e n o c a s io n e s
o
g a c ió n d e c idid a m e n te d e lib e r a Ą p g
ï ,
,

ríiças ı a s q u e , a l s e r im p le m e n ta d Ħs p o r m
d p + r r m i. . d .
b a s m te e s fo n a d a ) Y s o n ju s ta m e n te e s ta s c Ħn ıM F
l l
o q u e a q u E a ta ñ e ) d e je d e s e r s o a m e n e a t lu m n o o d į s c íp u lo p a r a
s e r h u m a n o h a c e n q u e e l m is m o (p a r a e c m
, ,
,
,
h e s u ıt e p x tr a iī" q u e
lī Ħn s Tn r m n m e e n u n a n ttin ì ic o e s tu d ia n te (A l re s p e a o e s d e h a c e r n o ta r a u n q u e p a r a m u c o s r ,
,

e i. p lic a s e r p q h ,r h n n W
i
q - ū e c u e m e m e n te . . p q n M a . . w
m īr l. p p 】y n o c a s io n e s
ro io e
s e r a lu m n ・ n ・ n e c e s n r in m , n ı
U n a lu n m o d e b e r ia s e r B ie m Es m d iñ n re p a ra s e r e s tu d iĦn t. n ' "necesitaseralumno)
u n e s tu d ia n te y a n o e s a lu n m o p..

E n e s te m n m r N TN e s s lï m a m e n te im p o r ţ a n te d is t jļņ g y jr , y h a c er r e sa lta r a q u i, c w t r o m #ş

d e c ir , tie n d is tin to s s e n tid o s

U n a qu e Ę a r sę d i w ç h § ņ ę r ą §i ,
es e

d e b e n d e s ta c a r u í do s m a n e r a s de
p r o p ia s d e l te m a y d e l m o m e n o , s e ł
t a￠
A ho ra por c ir c u n s ta n c ia s
,

e n te n der qu e re q u ie r e n la fija c ió n d e s u s r e s p e c tiv o s s e n tid o s e s p e c ißc a tiv o s

S e n tid o s e s D e c ia le s

p o r u n la d o , e n s e n tid a unE !i y d a g ? la e x p r e s ió n E s t , p a r tic u la r m e n te e n c ie r to s Lu g a r e s y

d e l e s c o la r d e n iv e le s p ń m a lT io y b á s ic o . Tim e u n a s ig n ifıc a c ió n p e c u ia r
l
n iv e le s . v g , . D e l äm b ita w ig a r , y
l
N ţ . M F n te le c to r a , r e c o e c o r t m e m o r iz a
S e e n tie n d e (y s u e le d ・. in s e ) q u e c o n s is te e n u n a a c tiv id a d p r e m f
f a y
l i l
o r a lg o ), c o n la s c lJa e s r e s o v e r l
d o r a ? c o n c r e ta s i. Fn r m a r in n m (y a p r o v e īd a s o s u m io is h a d Ħç p o r a g u e n o p ,

lo e l c o n tp x rn r d e fo r m a
n iv e le s e v id e n te m e n te p r in c ip ia n te s , p r j w
"
o e e
Ĝ B iĦl s d e
"
c a s i s ie m p re ta r e a s c o ı ,

i i r e c ita r c o n e n
t id
m e m o r is tic a p r e g u n ta s , r e p lic a r e je r c c o s , y
os

E s ta s ta r e a s s e rnrarpriznn p o r s e r . E n g e n e r a ı , p
u r a m e n te mecinirĦ s , e le m e n ta le s , r e la ū v Ħm p n tĦ ĥ 1ìp f n fic ia
c o n d ic io n a n te
c ita , s o lo o c o n p r e fe r e n c ia , la p e m o a ( a c to r
f
ıe s , y q u e e n la m a y o r ia d e lo s c a s o s , e je r "
di
s p n m d Ħr in y a u x ilia r ), e s p e c ia lm e n te a
l m m n r iĦ m e c án ic a (E s Io q u e s e c o n o c e v u lg a Jm e n te c o m o e s tu a r y
e s tu d in n i a lc a n z a p r . p ia m e n te e l a p r .
D er d a d o q u e la
a p r e n d e r d e m e m o r ia q u e e n a c e p c ió n e s u ic ta n o e s
" ,

ió n
i i a l del
,

d d p ra m p n te aprendaje E s d e r e p a r a r q u e e ī e s tu o d i t n
e s a c c n e c . N
m e m o r ia a c ió n c o m o ta l n o e n tr a iĵ a v e r a
n r iĦm , n t Prenđ D h h t se da
d is c e n te m e r c e d a l . . Tp . D im ie . To , y e l s o in m " " iT a , n o e s n e s
c " er e e c o E n e s e c a s o .

á i m e m n r i? a , iń n y v e r d a d e r o ap re nd e )
u n a n o to r ia c o n tr a p o s ic ió n e n tce m e c n c a

a r o ia d o d e l v o c a b lo , y , d e h e c h o
E s p o r ta n to , é s te u n s e n tid a m u y d is m in n irln , p o c o c o n v e n ie n e y p o o p p
t c
,

u e e l e s m d ia n te d e n iv e l G u p e r io r d e b e s u p
it e ra r
r r R p n n d e Ħ u n a c o n c e p tu a c iå n p r e té t a , q

p e ro p o r o tr o la d o , e n ş e n t i q ı
d æ lrin￠iQ v Ę m tiv e la e x p r e s ió n E s tu d ia r (e n o u o s lu g a r e s y n iv be ilte s ,
,
, r i i. . y u n iv p m ita , in s , o e n d e te rm
in Ħđn ・ á m os
in c lu y e n d o t' " h i n 1. s e s c o la r e s p e r o . E d io s y ・. p e c ia lm e n te t r Ħr
.

d ió i ri fi ), a d q u ie re
e x h a e s c o la t e s c o m o lo s d e lo s la b o ra to r o s
i in d u s tria le s , o d e la s fi. . D Ħr i°. p s d e p o s t g ra u a c n c p n c Ħ

u ta c io n e s e R p tK ia ï E R
h o y (d e b e a d q u i? ) u n s e n tid o m á s a ju s ta d o y p r o p io , c o n p r e c is a s c o m
i t c io n a l m e tó d ic a v d ilig e n te , b u s c a n d o
p o r ta n to , ș ig n ific a u n a a c tiv id a d p e r s o n a l d e in d a g a c ió n n e n
a logro v g r s ó lo c o g n itiv o s (d e
.

d e s c u b ń r v s a b e r a lg o E s e e s tu d ia r , c o m o in d a g a c ió n , p u e d e d iń g r s e
i
b ie n d e
d e n iv e l s a p ie n c ia i (e n ta n to . p r e h e n s io n c a u s a ı o r e la c io n a ); o
l
n a tu r a le z a te o r ie ・ i. fn r m , tiv a ); o
.

I tiv o
v e r d a ? r o a p r e n d iz a je (c o m o c a m b io c o n
d o m ,n l n ・ s o to e n e l n iv e l c . g n itiv o s . p im c ia 1 s in o t a m h i n p . o c r e a
,
.

i tific o )
lp ų q p e fe c tiv iz a n m M in n te ta r e a s d e jn v e s tig a c ió n (e n e l s e n ti o c e n
d
o p e r a c io ^ a l y p r o d u c t i. o ), lo s n ra

d i té c n ic a (e n g e n e r a l m á s p r o n ? q u e la d e ı
C o m o ta t, s e c a ī a c te r iz a p o r s e r u n a v E r d Ħd e r a p e s q u is a m e tó c o
fe r e n c ia e l n t e n d i m i e (fa d o r c o n d ir i. N a n t・ n e c e s a n o y p , in e ip a l) y
s e n tid o v u ı g a r iz a d o ), q u e e je r c ita c o n p r e id á
s e c n n d Ħt lĦ p o r la m e m n r ią s ig n ific a v a
ū E s te e s e l s e n tid o p r o p ia m e n te d ic h o d e l v i c a b lo ; n n s p n t o m s
\o e s c o ı a r c o m o e r a d e e llo F . m n r e s deb e
a p r o p ia d o , m á s Ħ1】 t￠ n tic o . Q u e d e b e p r im a r s ie m p r e , ta n to e n
,

E a e E a e n ñu w n » m ı i
d e c iJ B e q u e e 0 (s e n ū d o p t o p io ) e 4 a l in id a d in ? ııc ia łıa ￡\
e « a m in n n d a rł e te n irim « e ı r te c m cm , e a ö e o q e a q ıaa n eo u ttw (n m te ria ￡e a ,
(i m w « W n ) g
lia \ dine ß￠n c￡łıw te oe to m
) A ııa p ßo i ￡e a
aa ・
d a ıņ o m m ? tu 《 qu a
i e , , .

« iłıa e )
p te & te ıım e (. Ogciİ iuoa u o p . M
・

25
Scanned by CamScanner
 D M a
m s ar n o se d ę b e d Łc w f ņ m i Q a n a ı
iz ą r , n i v į c e v g ( s ą (e n ee n tid o e s tr ic to )
(ın a t i M ó d o p i°.
se n y d s Ţr o p i o ) de öcm
p o a it id n ? « Eg Jı e n a w e tt m p n tıın c a n n l» ııli. m (e j
H . , ea
an ális is d e o ra , in n e q w a m a ü c a le e d e s a n I. h . ' "ri "
; e tc ) ￡ a a łd ia « , s e g ū n s e a c a b a d e ciech
g re , en
e a « rl i*,iH tr ıl
,

e a a m in a d o m
,
d e a tp E I e s tu d ia r , e n o c a s io n e s r e c u rr e a l Đ i i
an s s , e n o tra s n o Io precis E l a n á li i
s s s u e le
r e e l・' " u n p r e o e s tu d io e r o a m b o s v o c a h ln R n n s e id e n tiİ i
, p c a n p o r Io u n to 4 n s e n tid . E i » in o n
S e r c n n fim d id o s (n i . Im
o deb e n
p l・. E n te s u s titu id o s ) a m b o s t& m in o s (c . m o " đin n r ia
y g e n e m ūiz a ıi- m f. s u r lt nm rr ir )
F n s h te s is & t u e 4 沁 山 彆 iıq ıłi*in a n a t i t . D e a iı t
ıe w m (. e p a a m to ö co . p o n e trte d ? u n to d a
)
T f e s lg u a 】
m e n te c o n v ie n e
bacernotaryresalla?ialmentË(・
=egando o m d is tjn c iá n d e se n tid o )qu e .

Se W o EStu dar e s a c tiv id a d p e r s o n a l in te n c io n a l u e e x a m i i tp h

qu e
q n a n g m n m p n fp a lg o , b u s c a n d o o b te n e r
n u e v o s c o n o c im ie n m s y s a b e r e s m i. N im " u e
, q Q p r g n o e r e s a lc Ħn z a r c n m p re n d p r e s a s į n fo rm Ħ. in n p s c o n itiv o
e a p ie n c ia le g h a c i d o 】 a s d e 1 o , y a a b e r c ó m o u tili? a , lĦ# g
, y p
r in c ip a lm e n te u rili? a r ï Ħs E n la c
o n s tru c c ió n d e a lg o
n u e v o , ￠fc c h ì . N d n m
.
n to d o e llo c a m b io s c o n d u c tu a le s
y o b te n c ió n d e n u e v o s hihims p r r m c tiv . R
R n to n c r s , e x a m in a n d o ]n d ic h o e s d e
, p e r c ib ir q u e s e d a n diı rencias e n tr e e llo s
E m p e ro Io q u e m tm h a s v e c e s o c u n e e s ı e e l
N e s tu d ia r y e l a p r e n d e r e n b a ßa
Ą ￠n m '" Ħm s js im o s c a s o s , n n n M ıp r tp
.

de e n ı n r p a ' " e s a ta d u ra d e e s ū e c h a
c o n E x iť in q u e a p a r e c e o e x is re p n tr r e llo s P
e r o e s eidente u e e s te e n la c e
, q
c o n e c tiv o n o s ie m
,

p r e o c u r r e , n o s ie m p r e s e d a E s a s t c o m o e n o c a s io n e s e l e s tu d ia r ll
w a (o C'".ce)
e Ř a iv a m e n te a l
,

aprende ? d o q u e é s s ó lo s e p r r d u c e g ra c ia s a l e s ıu d io o o r v ia d e e s tu d i
p o (c a m o s u c e d e
d . Ra . Te la s a c tiv id a d e s e n e l h i m c ie n tili ,
c o ) . i. ' " ĦR
q u e e n o m s n o (p u ' " q u e s e p u e d e " e s tu d ia ť ' y m u c h o s in
,
1. g a c c e d e r Ħl . ・m d e r c o m o s u c e d e e
p
, ,
n m im e m s n s c a s o s e s c o la r e s c o n n u m e ro
,
s o s a lm n o ' e s p e o id m e . Te c u a n d o

XW" " S , f ht ,
ec . " " " " am pE. ' " g a , jz a d . °, c ie a a m ° "
.
" "
.
N o e x js te in te r és . M o tiv a c ió n .

lg u a 】
m m te , e n otras o c a s io n e e e l a p re n dm e s e a lc a n z a pÆ s c ind ie n d n d e l m is m o e s d e c ir s jï 】 Ħ . I ・ a
in te n c io n a l (c o m , , p Ħ l e s tu dio
o am n rm . D u ra n te e l p e rm a n e n te a p m d iz a je tirh n n " p o r '
m
W e r ie n c ia v iw
A h o ra b ie n E s e e n la c e c n n e x in n n d n e s tu d io
. am en d e e s p a t e n te e n Io e s c o 】a r , e s d e c ir a q u í e s ev id e n re v gr
\a id a d d e e s ru d ia r c tim o
n e c es
,

a p re n d e r
,
a e s d i o r Ë g æ a p r e n d e r a a r e n d e r (o t e ū o
M e to d o lo g in d e l A p r m d iz j・ d e e s m o b r a p å v e o r te r n đe h
a ・ y [V . 】 o . D c la n m d n " " 13 D p . M r ï . Iö a a p )
_
19 】
N o o h s ï n n f' ū n a ra lo s c a s o s c o n e c tiv
p os es d e r e c a lc a r q u e e s h u lin r n n e s Io m is m
,

, o q u e a p re n d a

ş in tg tiz a p d n : e s tu d ar (e s tu d io ) Ę m e d io p r o c e d i m e n l E n ta n to q u e §pender .o b r e to d o e ı. pm d iz a je
co m o p r o d u c to ) e s a qu is u o ￠ ie liv o (m ir a d o é s te c o m o r e s u lM d o c o m o lo g ro ' " f m
, W o b te n id o )
Y a te h c io n a d ū s i F a l￠t d im iá ła a p jw d
eo a tc m eo (a ・ ) , o n a w ıw i t (a d q u ñ ıia d
ı ・ . A ßm c on " p . H c«
łd ū t a ) F s n ç i o n v e s ta s d is tin c io n e s. D e b e n o u e da r m u y c la r a s

C u a tr o fin a ln ı te , l té r m in E ı
e n e o sc o (p o r ı
a r o m en o s en e s ta o b ra i abĮ ļ ye Į o d o s lo s n iv e le s
a
in ș tį @ c io n a le s fb r m a le s e n se ña n z a e n d a i ę (s e a n p r im a r io s m e d io s, te r c ia r io s iv e r s ita r io s ) p o r
o u n
a n a lo g fĄ f ta n ıb ié n tie n d e p o
aqu se e n r E sc u e ı
a , to d o ę s ta b le ç im ie n to d o ļ ıd e æ im p a r tg c u a lq u ie r g n e r o
i n s t r u c t i v o (s e a w im a r io ,
m e d io ,
o su p e r io r )
Po r ta n to e l n iv e l E s c o la r l e s ta b le c im ie n to E
, y e s c lıe lĄ c o tT e s p o n den aqu f a lo s se n tid o s m e n c io n a d o s
d e c ir , e l té m in o
ı E s c o la r s e a tr ib u y e a to d o s ı
(e s
o s n iv e le s , y e l té r m in o E s c u e la ta b ié Ą
m as fun C o le g io m e d io
F a c u lta d d e U iv y n a
lı
ers i w
,
u iı
a n s o n ta m h ié n e s c u e la s ) y as f s e lo tiliz a e n e s te lib r o
, s u Y s e Io d e b e te n er en cu en ta
E n e s te e n to e s d e r e c o rda r ,
m o m
y ta m b ié n d e te n er en c u e n Io d ic h o r e c ie n te m e n te da
F de qu e ca
p r e n d iz a je (s e a p o r
,
o rm a a ex p e r ie n c ia v ita l, o p o r e s tu d io ),
se p ro du c e c o n e x a a o tr o s

3 6 2 T io g s c o ? e n te s
a m e n
T ip o s s e d ic e n d e la s fi u r a c io
g n es inteadas c o n c ie r to s r a s g o s o a s e c t o s
p ,
id e a lm e n te c o n ju n ta d o s
(y m e d ia n te lo s c u a le s e s p o s ib le lo g ra r c ie r to g én de p r e n d iz j) E llo
e ro a a e s so n ,
e l tip o

a )Q g n o sc itiv !
r e fe r e n te a la s a c tiv id a d e s internas
(n o o b s e r v a b le s d e m a iıe r a s e n s ib le ) d e l c o n o c e r
y d e l p e n s a r , q u e a p r e h e n d e d a to s , d e ta lle s , fó r m u la s id e a s e tc la s r e l i
, , , a c o n a , a s o c ia e in fle r e
c o n c lu s io n e s (te ó r ic a
,
y a b s tr a c ta m e n te ), c o n la s c u a le s s e a c c e d e a s o lu c io n e s c o n iń v o c o m
g p re n
s iv a s d e p r o b le m a s E s te tip o c o g n itiv o p u e d e r e s e n ta r s e d e m a n
p e r a v a r ia d a c o m o a r e n d iz a e
s ig n ific a tiv o in v e n ń v o , r e p e titiv o d e s c u b r id o r e tc
, p j
,
, ,
S u lo g r o e s e l s a b e r le o r iz a d T

26
Scanned by CamScanner
 a n e l a s e n s ib le ) d e
d l
la 5 i? d e s jnternas (n o o b s e r v a b le s e m
a e tiv
b ) A fe c tiv o r e fe r e n te tĦmhiin a
Y e s te
ti m e n te a lg o
e s d e c ir , v a la r a v a
h e n de a r d o ló g ic a m e n te
s e n tir y d e l q u ap r e
e a tu r a l
,
e re r, qu de u n a r e a li d d n
ta n t o a la a p r e c ia c ió n
a
v a lo r a c iá n a ï e e tĵ v a s e r e fre r e
a p r e n d iz a je d e a n o s (p o r
,

t Ħm h ié n a la e s tim a c ió n
d e c o n d u c ta s y p r o d u c to s h 1Jm
(e ie m p lo u n paise) ,
co m o
u s ic a le s , p ic tó r ic a s , e sc u tū r ic a s ,
】 e tc )
m a r a le s , o b ra s ĦĦi. ti. ĦR m
lo p r o ? é tic o s y
jw
e e ce re s
t s h u m a n o s [c o m o la
t d t o s ( n a r e a lid a d n a t u , c ie r ta s c o n d u c ta s y p r o d u c o
S i b ie n e s c ie r to q u e o e s
c c ió n
o s u
e n te g u s te o n o p o r r e a
s tim a ń v a y a fe c tiv a m
ì) p u e d e n a p r e c ia r s e e
d
m o r a lid a y l o b ra s a r tis ti c a s
tu dio fo ï m a l
d e a p æ c ia e iá n v a lo r a tiv a p o r e s
a s

n a tu r a l e s p o n tán e a ,
b ié d i te m aprendizae
d e s u p r o c e s o e h b a r a d a r p o r e ja p )
t a m
a m n n 10

? l c o s a O d e la o b ra e n s
i m is ın Ą 0 b ie n p o r e l te c n ic is m o
(M J JT D a

l s a b e r a p re ci liv o a F in a lm e n te e l T ip o
S u lo g r o es e
e n te de m R n e r a s f m Ħib le )
la s tiv i? d e s e x t e r n a s (o b a e r v a b le s p r e fe r e n te m
r e fe r e n te ac
c ) ppļ sqMoī a

a c tiv id a d e s iM e m a s y s u s
p a n đe n te s p o te n c ia li? d e s y
.

p a r te s (c o n su s co m e
y su s i
cu erpo
a l n Æm ip u le o e x t e r n o
? c o s a s (a 1 u til z a r , c o m p o n e r °
s e n s ib le s ), c o m o ta m b ié n
d is p o s ic io n e s
m a te r ia l c o n c r e to ) S u lo g r o e s e i (s a b e r ) h a c e r
fäb ń c a r a lg o c a r p á r e o
ıa p r e n diz a je , q u e son de
tific a c io n e s s o t ir e e
e s tu d ia n te s o b r e e s
ta s d iv e r s a s n o
M do e lı e c to r h i un
oïm
h a h r iin d e ir estrechindose a c a
a
ia g e n e r a le s , a h o ra e
lla s
i d a s p e c t o s to ? v
p r e fe r e n c a e

t d io s o b r e e l
p m tu a liz a d a s v gr el qu e su ? ge de l e s u
r e fm r s e a c u e s tio n e s
p u e de
,

p r e n d iz a je đe l e s tu d io d e
,
U n a
d ia r ), o e l de l qu e \
d io (a p r e n d e r a e s tu d ia r so bre c ó m o e s tu
pro c e s o m is m o d e e s tu

e fe c tiv iz a r s e a su v ez se g ūn do s
e s p e c ific Ħd n s , p u e d Em
,

d o id e n tific a d o s c o m
,
o
T o do s e s to s s ie n

m an eras o d is tr ib u c io n e s p a r tic u la t e s

Ħ F ," " m tių id a d participaiv a te n c ió n .

Ex am en
D is c u s io n e s y p rá c ū c a s .
c r itic o .

iñ c a d o m o s tr a tiv o
e 1d ? p ı
co m b in an do con e llo s e l a p r e n d iz a je ceptualizadbiRniñcaı
ivo .
co n

tr e s c u e s ū o n e s c n n tĦr ı
m a le s e n e s ta d io s
tid o e s c o la r m p r e n d e e in te g r a
) co
ı
E1 e s h lrlin r (y a E ı
m a lT n e n te a p r e n d M
en sen a s so n
i r e q u e p r e te n ?
to d o e s tu d ia n te d e b e im p le m e n ta r , s e m p
s u c e s iv o s (q qe

27
Scanned by CamScanner
 a } f l d e @ o ta g } (s e d ic e n d e a q u e lla s re la tiv a s l p r o b le m e ra d o r de
a c o m o gen a c tiv id a d e s )

1 a
Į )§Į ęçţ o b ie n , in ve nţ g p ro d u c ir u n p ro b le m a (s ï ıa p a r ic ió n ig e in c ita - e l e s h ıd io
,
ex ,
e de s u s o lu c ió tı )
O bs e rv a c iģ n Sin e x is te n
o p r o b le m a s q u e s o lu c io n a r ta m p o c o e x is te r a z ó n s u fic ie n te u e ju s tifi u e e ı
e l e s fu e r z o d e e s tu d ia r E s m Ės s i n o h a y r o b le m a s n in u
q q p r \ s ito y
, p g n a ta r e a (in c lu id a ]a d e l a p r e n d iz a je ) te n ? a s e n tid o d e
re a liz a c ió n ï r o p ia īn e n te s ó lo a n te e l s u rg im ie n t o d e u n
p r o b le n ıa (V i t prictieo c o g ıitiv ņ e tc ) b r o ta i ł la s
m o tiv a c io n e s y s e e fe c tiv iz a e l a c t o d e e s tu d ia r c ó m o
, y c o n q u h a lla r la s o lu c ió n a l m is m o
(E s llo q u e lo s a lu m d ia n im
i
p o r e lo
o s e s tu so an te la a in e n ç ia de s itu a c ió r Ļ p a r a llo
u n ex am en co m o e s , p r o b le m Ėtic a
a
2 ICar o s itu a r e l p r o b le m a :v gr A ) c o tn o d e u n d e te r m in a d o tip o b io ló g ic o e c o n ó m ic o p o lfń c o r o fe s io n a l
p ,
y d e n tr o d e l &
,
n b ito d e ca ? tip o : b)co m o p r o b le ın iıp rrr a m e n te e o n o s c itiv o
g (curios id d e s e o d e s a b e r ) o c o m o
p ro b le m a r e s o lu t iv o (c ó m ha c e r
g ) o m ix to (COgnitivresolutivo)
o o 1ıs a r a lg o c ó m o c o rr e g ir o e n m e n d a r a l o
,

3 a
(e n 】 d e ]o p o s ib le ) Ia ș u s a s
a m e d i? jņ iç i9 le s (s c a ııé s ta s v ita le s e x is Ee n c ia le s p r o fe s io n a læ c tc ) qu e
o r ig in a n e l p r o b le n e c t o s (e n
a
ı y lo s d ic h o s á n a b ito s ) gu e ta le s c a u p ro du (o p o ? fa n c ir
sas cen p ro du )
,

b) ia a
￠ e￠
P j w 争 (r e la tiv a s a la s ac tiv id a d e s p a r a e l a r e n d iz a e
p j )
a c tiv id a d e s
E s ta s so n p r in c ip a ln ıe n te ı
as

°
1 ıi æą a w m _ in s clor bu s c a iıd o fu d e in fo
a e n te s rm a c io n e s qu e co n te n g a n d a to s ť itile s p a r a so ı
u c io n a r
p ro b le m E fu d e iı s e r ,
as s ta s en te s p u e v g r d e te r m in a do s lib r o s c ie r to s do c u m e n to s , a lg lın o s s itio s Fe n ó m en o s o
he c h o s de c am po e tc
.
,

2a S e łe c c ? d o y critics esco g ie n d o e en tr e la fu e n t e s in d a g a d a s lla s q u lte n

s aq u e e r e su o c a s io n a lm e n te ū tile s
y tfálid a s (p o r fa s in fo rm a o io n e 8 q u e c o n tie iıe n )
3a M e d ita d o r ca s a 3Ee r e s p e c to la s in fo rm a c io n e s
a c o n te n id a s , a lo s m o m en to s , p r o c e d im ie n to s d io
y m e s
a pro p ia d o s a la u tiliz a c ió n d e la s is m
n ı as fo m ı
u la n d o en b ase a e lla s p r o p u alternativas d e
, e s ta s o so lu c ió n

c )& e öu e łin a
e« COnc lua (r e 】
a tiv a a la s o lu c ió n d e lF?olema e n e r a d a r d e e s t d i
g u a )
P r e c is a r lo s m o m e n to s , p r o p p d im ie n tn s d i d m m d o s , y u tiliz a r la s in fo r m a c in n p s
y m e o s a p
p e r t in e n t s , y
e
r e s o lv e r a s i _ .
w w w e n r v a y o p " t i v a m " e l p r o b le m a g e n e r a d n r d e e s tu d io
y a p r e n d iz a je

E s de łe s tu d io c s ç o lĦT r o n s is te e n Ĵ n d a g a r r e u n ir s e ı
n o ta r qu e e
p c n ir m a r iT rfn r m a ť In n e s
y , gr
a c ia s a ,
la s c u a le s ,
y la s
c u a le s , e l e s tu d ia n te c r e a tiv a m e n te
con
p o ? ir a p r e n d ie n d o a r e s o lv e r p r o b le m a s ,
s e a n e s to s c o g n itiv o s o c o g n o s c itiv o s a lic a tiv o s
, p (ta n to e n s itu a c io n e s d e e x ám e n e s c o m o ta m b ié n , ,
in d ir e c ta m e n te e n c u a le s q u ie r a o tr a s d f
, ), y e p r e e r e n n iĦ e n e l á m b ito ? la C ie n c ia , p e r o s ie m p r e c o n la
in tm c iń n d e p x te n s iń n a ıám b ito ų ita l E s e n
s u m a p r e p a r a c ió n p a ra la v i? (o d e b e r ía s e r l
, ,
o)
T o do v e rda de ro e s tu dio q u e c o n rh ï z c a a m e fe c tiv o n r e n d iz Ħje ? b e o b v ia m e n te
p ,
te n e r r e le v a n c ia ,
e n r e la c ió n c o n Io q u e ļ o o r ig in á A s im is m o , d e b e te n e r e r tin e n c ia R e p n n i Ħ c o t
p.
. n e x tn n l y s o b r e
to d o e x c e le n te m o tiv a c ió n S á lo a s i p o d r á p e r m itir o b te n e r lo s
,

r g ș 4 ę et ud io y a p ren d iz a je 只对n s In p r o s p u e d e n d a r s e en do s n iv e le s (c a ? u no d e d n h l. In rï n lr )
*
P o r zln ı
a d u : lo s T e ó r ic ! co g n o s c itiy ņ s E s p e c ia Jm en te r o n s is te n tp s e n la o b te n c ió n d e
a )N u ev as y p r o fu s a s v is io n e s c o n T p r e n s iv a s ? c o sa s, hec h o s y s itu a c io n e s - Q
u e s e u a d u c e n e n Id e a s
(A 1g ıJn a s p r o p o r r i・ ・・r l. " p o r o m s p e r s o n a s q u e a u a v é s d e d iv e r s a s fu e n te s d e , tm n s m is ió n la s d iv u lg a n , s e a n e lla s
fu e n te s d a e r" " n l. bibliogficas p e ń a d ls tic a s A c o b ie n la s q u e s o n
, , . , , c o n c e b id a s p e . o n a 】
m m te c o m o e l
lm d n d . n . E s fu e n o in te le c tiv o c r e a tiv o p ro p io )
resu

b ) M ū 1tip le s y v a r ia do s im ie n M s perjcı
ivos IÆ e g ra d o s
co n o c e llo s p o r ? to g c o n c r e to s IM o í m a c io n e s
eq æw c g s N o tic ia s . E tc y s u s To r m o s t ie u tiliz a c ió n Que
,
j
c o n 1Jn ta d o s s e c o n v je r te n e n Ç p lt
ų rą
'
P o F o 17 o ta d o lo s ľ rĘcpgnerativos , c o n e is te n te s e n la a d q u is ic ió n d e
a )N u ev as fo rm a s de p r o ced È
m ie n to s ac tiv o re s o lu tiv o s d e p r o b le m as d e d ife r e n te s e s p e c ie s lr T a
, y n n ħīm .

- Q u e s e r e v e la n c o m o pes+el?ş
b )N u ev o e tp a si t iv o s e n e s p e c ia lde n a tu r a lp ï Ħ f rir f i. n c o m o r e s 1ï ı
ta rln s ? lo s n u ev o s d im ie n to
,
pr o c e s
- Q u e s e m u e s tra n c o m o P r o d u c to s

28
Scanned by CamScanner
3 8 F u e n te s , M e d io s, v M o d a lid a d e s d e e s tu d io p a r a a o r e n d iz a ie ę s c o la r

E el a p r e n d iz a je p o r e s tu d io e s p e c ilīc a do (e s c . Ia r
n o n o ) es n e c e su io t ir
re c u ı a d ife r e n te s s er ne
itŅb m a e ió n , d i# tin Tn s m e a s d e o b te n c ió n y d iv e rs a s
,
m n t l. Ti tl e , p r o c e đm en ta ]e s A q u ĺ s e en tie n d e n p o r

F u e q te s : lo s "
c o n tin e n te s
"
d e in To m a c ió n P a r ta n to s e d ic e n d e to d o s
a q u e llo s e le m e n to s (fu e s e n Io q u e
e s - c o sA s, p e rs o n a s f en ã m en o . , m Ħte r iĦï F q v a l io s ) q u e C o n t e n g a y a l m is m o tie m p o p u e d a n
A c , , ,

de d g h m o do , p ro p o r c io n a r in f . R m n c in n e s (n o tic ia s o c o n ju n to d e . o tic ia s ) ? to s y d e t a lle s v a Į io s

, ,

s o b r e a lg o

M e d io $ : son lo s r e c u rs o s o mpedentes w ilie a a b s g r a c ia s a lo s c u a le s es p o s ib le e x tr a e r b te n la a

, y o er
in Ĥ 1r m a c jo n e s r o n te n id a s en la s m e n c in r ıĦd a Ħ . . Tp s
M p ￠ņ Ę￠ą ￠ d ic e n d e q u e llo e o o b s c le r e c u e n c i q iJtęî O
es : se a m
,
em pı
eo y u so ,
d e to s mediosyenles
F u e n te s y o s se h a lla n v in c u la do s e n tr e s i, e in te g ra d o s d e tm i
n n n n la d a ıi d a d en la ta r e a d e l
a pre n d iz j
a e E s a si c o m o

P o r o tr o la d o

Ła s F u e n te s so n w m r a le ￠a n 】is m a , y lo s F w n ıe n Q S Q u E e n E ı ra oçļ ıręı? (lo d o s e llo s d e m a n e ra

n a tu r a l. Ta le s c o m o In q lu g a r e s y lo s h e c h o s ]īs ic o s q u e a lli o c N (v g r : te m m N " , im m rï a c io n e s , e tc )
h e c h o s h in 】
ń e i, n s (e j. . ]o a ï æ m c in n m tis iD ló g ic a s y d e co m p o r ta m ie n to s d e lo s a n im Ħ]p q . n t. Io q ca m b io s
c lim á tic o a tm n s fě r i, n « ); h e c h o s s o c ia le s (v g , . N dn n n , e n e v e n to s p . H tic o s ,
bx de p o r tiv o s ] a b n r a l ,
. ) y
,
圈 圈 屋 里 ;ill
la ll Ðs e m a c i【

(y su W
in
o c e sa ) qu
y
e em
o c a e io n a Jm e n t" la ın lęr r q g q c
p le a e s a s fu e n te s n a tu r a le s y e s o s m
Entonceselapr￠'"Zaje
. R ı
i. R, es de
团团国ı
LJ
国国
国 团团国 ı
,

L a J14odlidad lla m a da d e . 4p ・e n 肴 z a ie p rd c 姓c o d e 彆 m p o

C u an do

29 Scanned by CamScanner
 fiıe n te s c o n tie n e n r m a c i o n e s q u e , e x p u e s ta s y a p r e h e n d id a s c o n lo s m e d io s a p r o p a o s ,
i d
E s ta ◆
_

y a p lic a d a s e n s u s d iR tin la R m n Ħ
d lid Ħd F s , p r o v o c a n e x p e ń e n c ia s (a lg u n a s d i r e c c o m o lo s fe n m p . n q
ń
e p m c i. n e s d e la r e a u d
d e c a m p o y d e la b o r a to ń o , y o o in d ir e c ta s c o m o la s g r âßc a s d e a u l c o N la s r e p r s n _

i n
i
.x po s t o s ? la ・. E 】 iW c o m o lo s
p e lfcu la s c i n ıe m a to g ? ia a s Ilim in Ħs o r h m e n fn s bibuogficos , d e s c r ip tiv ' "
,
_
d ta s y lo s h á b ito s
lib r o s r e v is øs E tc ) q u e v a n m o d ffic a n d o p a u la tin a m e n te la s c n n n c
.

3 9
.
v ia Ę caliządoras d e l a p ţ
d i i l e ta m h itţ n a c tiv id a d e s u o p e r a c io n e s q u e s e u b ic a n , o
El p r e n d iz a je , e n s u p r o c e s o , a m te e n c u y
a .
l
a d e c u a n , a d is tin ta s v ia s c a n a liî Ħi n r a s
F e d e c ir , ? s tin to s r a r n in n s g u ja d o r e s e n la s fo r m a s d e
a p re n ? r iĦn te ŭ e n e s u v ía premnciĦ
C a ? e s h tí ı l pm o n al
d a r s e e n tr e s p ń n c ip a le s : la v is u a L la
L a s v ia s can a q u e e n c a u s a n e l a p r e n d iz a je p u e e n a \ p
liz a d o ra s o

a u d itiv a y la k in e s té s ic a (p s ic o m o to r a )
i io n e s d e la N a tu r a le d a do
E s ta s v ia s s o n n a tu r a le s e n e l s e r h u m a n o , e n e ıs e n tid o d e s e r d is p o s c
i i d a de
l l a c o n ju n ta m e n te , p e r o o r d in a r ia ]n e n et c o n p r e e m n e n c a e u n
q u e s e n a c e c o n e lla s y s e a s e n ıp e
e lla s so b r e la s o tra s
E n ta l situació u n d ia n te te n d r á s ie m p r e
e s tu u n a te n d e n c ia n a tu r a l d e p r im a c ía d e u n a d e e lla s , lo
D h e c h o e lla s s e in te g r a n y c o p a r tic ip a n , p e r o e n
p r e s c in d e n c ia d e la s o r a s
cu a l n o im p lic a la t e

d is im il g r a d a c ió n

A L a v ia d e a p r en d iz a je v is u a l

ūn de , x im da
p lia y c o e s to p ro
la ás c o ıT e s p o n a a
S u e le se r m am m , pu qu e

m e n te a l 50% d e e s tu d ia n la p o b la c ió n til
,

d ia n te , u b ic a d o p r e fe r e n te m e n te e n e s te c a n a m
da l u es
E 1 e s tu d ia n te
,
ca e s tu

tr a u n a m a r c a d a y n a tu r a l in c lin a c ió n (y c o n s e c u e n te h a
b iı id a d ) h a c ia e l
l d ı id i l E d e c ir , a s im ila
a p r e n d iz a je a tr a v é s d e u n m e jo r e m p e o e s e n t o v s u a s

l m a te r ia ı la c o s Ą o e l f ó o , o b je to d e 1
c o n ï rıa y o r fa c ilid a d v ie n d o e
en m e n
,

a p r e n d iz a je P e r o , p a r a q u e e s ta v a
f d e r e c e p c ió n v is u a l p e r m ita u n m e jo r y

m a y o r c u m p lin ı ie n to d e a p r e n d iz a je , d e s ta c a u n a e x ig e n c ia g q ò a á e * (A l r e s p e c to v e r u 6 1 l 3 ] o

R e q u is ito s p e ï s o n a le s : c ) 2 ) p á g
2 1 5 6)

A n te l a p r e n d iz a je e s c o la r d e l e s tu d ia n te s e fa c ilita r e c u rT ie n d o a l ercicio
e s ta s c ir c u n s ta n c ia s ,
e

a ) D e la le c tu r a c o n e l e m p le o d e a u n
b d a n te m a te r ia l d o c u m e n ta l y b ib lio g r áfic o q u e c o n te n g a a u x ilia
i f t
r e s v is u a le s , c o m o d ib u jo s , g rá fic o s , p n tu r a s , o o \
fia s y e n \ n e r a l to d o m a te r ia l ilu s tr a tiv o , ,

V id e o s p r o y e c to r e s
b ) D e l u s o d e e q u ip o s e x p o s itiv o s d e im á g e n e s c o n im p r e s ió n d e m o v m e n o e j
i i t ,

d f i l
y s o ftw a r e e e e c o s e s p e c a e s e tc
t "

c o s , c o m p u ta d o r a s c o n c a ñ o n e s p r o y e c to r e s
"

c in e m a to g r áfı
,

l n d o m ó v iıd e Ia
c ) M ir a iı d o d ir e c ta m e n te o n a te n c ió n , e l c o n s ta iıte a c o n te c e r fe n o m é n ic o e n e m u
N r a le z a
a tlı

B a a R W n d i z ąi a u d itiv o

E s o tro d e lo d io s h a b itu a le s C o ıT e s p o n d e a p r o x im a d a m e n te a l 2 0 %
s m e , ,

d e la p o b la c ió n e s tu d ia n til
i ı
E s te s e c to r d e ı e s t u d ia n ta d o in c u r s io n a e n e l a p r e n d iz a je p r in c p a m e n e
t

l l au d i iv o ) d t i l n o r o s q u e s o n
p o r a s in ıila c ió n fa tr a v é s d e c a n a
t e e s m u o s s o

n ? ń a m e n te a tra v é s d e la s d e m á i
s v as
s ig n ific a tiv o s y s e c l ı , ,

b i d l a ı r e n m m g e sc u c ha n d o
E l e s tu d a n te u c a o n
i e e s te c a iıa e n

i d e a p r e n d iz a je ) P e r o , p a r a q u e e s ta
(E s p a r a é l s u d is p o s ic ió n n a h ır a l p r m e r a
li i n to d e a p r e n d iz a je , ta m b ié n d e s ta c a
v la d e re c e p c ió n a u d iń v a p e r m ita u n m e jo r y n a a y o r c u m p m e
ig e n c ia e ö a á e * g ģ > (v e r: u 6' 1 1 3 1 R\ is ito s p e r s o n a le s c ) l) p ág 2 15 )
tu ıa e x

A q u i, e l a p r e n d iz a je e s c o ıa r s e v e fa v o r e c id o c o n la u
ń liz a c ió n d e p ro c e s o s y m e d io s s o n o r o s , c o m o

a ) L a s c li s e s v e r b a le s e x p o s itiv a s ,
lo s d is c u r s o s o r m a le s , la s c o n fe r e n c ia s , o , a lg ū n o tr o m e d io d e
f
i
e x p r e s ió n o r a l d e b a te s , v o c a liz a c o n e s e c
t ,

n g e n e ra L q u e
,

d i d i f i
c a s e te s , C D , g r a b a c io n e s m a g n e to ó n c a s e
b ) E 1 u s o d e e q u ip o s s o n o r o s , r a o s ,
s c o s ,

t l tib l s a u d it iv a m e n te
r e g is tr a n y r e p r o d u c e n s o n o r a m e n te , y , c o m o
a e s, pe r c e p e

30
Scanned by CamScanner
 C L a v ĺa d e a p ren d iz ļ i k in e s té s lc o

E s o in a d e la s m a n e ra s p r in c ip a le s q u e can a liz a e l p ro c e so de a p r e n d iz a
je p s ic o m o to r e sc o la r
E n c a u sa p r e fe r e n te m e n te d ia n te g r a c ia s a e s q u e m a s d e m o v i
a l e s tu

m ie n to s fis ic o s , m u y ū tile s d u r a n te e l d e s a iT o llo d e e s tu d io s p r á c tic o

o p e r a tiv o s E s te s e c to r s u e le c o r r e s p o n d e r , a p r o x im a d a m e n te , a l 3 0 %

d e la p o b la c ió n e s tu d ia n t il

E l e s tu d ia n te q u e tie n é s ta s u m o d a lid a d p r im e r a d e a p r e n d iz a je W e n h a c i e n e s d e c ir
e en , ,

o b ra n d o P e ro , c o m o en l te r io r e s p a r a q u e e s ta v la d e a p r e n d iz a je p e r m ita u n m e jo r y
o s c a s o s a iı ,

i i ö a & e Ąc
p lim ie n to d e o b je tiv o s d e s ta c a ta m b ié n u n a e x \ n c a iv e r u 6
ı
m a y o r c 1ın ı ,

1 1 3 1 R e q u is ito s p e r s o n a le s : c ) 3 ) p á g 2 16 ) ,

E s te h a c e r (y s a b e r h a c e r) s e e fe c tiv iz a m e d ia n te
a ) P ro c e s o s m a n ip u la t iv o s d e m a te r ia le s

b ) E x p e r im e n ta c io n e s p r á c ń c a s d e la b o r a to ń o
c ) Ju e g o d e r o le s e x p r e s ió n (le n g u a je ) c o r p o ra l, g e s tic u la c io n e s y m in ıic a s , e tc
,

q u e p u e d e n d a r s e , tie n d e n a e fe c ń v iz a r s u o je t v o
T da s e s ta s v ia s liz a d o ra s v a r ia s o tr a s b i
o c a iıa , y
e ra lqu e es e l a p r e n d iz a je (y e n e s p e c ia l p o r la v fa d e l e s tu d io e s c o la r ) q u e s e
lo g ra e n J p le a iıd o lo s
gen ,

m e d io s au d io v is lıa le s c o m b in a d o s l
c o n a q u e o s c o n in ı
l ió
pre s n e d m o v im ie n to (fenómenosplı)

a is la da p e r a tiv te in te r r e la c io n a da s lo
p e r e n ta le s ía s ,
Y su r \ n s
se g ún c o n ıo o v se a ,
o co o am en ,

d iv e rso s

3 10 P r o c e so s de e s tu d io s e s n e c ific a do $ (E s c o la r e s y no esmlnrĦn )

E s de r e c a lc a r , e n es m 1 le c to r e s tu d in n fe q u e to d o e s tu d io , e n ta n to e s n n a a c tiv iđĦd
p ìJn to y m o m e n to ,
a

din á m ic Ą im p lic a s ie m c e so C u a n d o e 1 S e r H u m a n o in c 1Jï s io n a e n c u a lq u ie r e s tu d io , d e e n tr a d a

p re u n p r o
r e c u rre (? b e Æ c m r jr ) a s u fa c to r c o n a c io n a n te p d n c ip a l y n e c e s a l io s u Entendimientg
A través d e é s te
(A 1 r e s p e c to , V e r U n id a d 2 P ā g s 4 9 y s ig u ie n te s )
ı
e shn za su pro c e so

d E s lt[? o n o șçolac s o b r e
E irn n to c o n v ie n e a d v e r tir , p a r a te n e r e n c u e n ta , q u e u n Ðw e s o e
n e s tp

u n h e c h o (e s d e c ir fu e r a d e lo s te m a s o ? l á m b ito e s c o la r ) W
,
p u e d e s e r c ir c u n s ta n c ia J o n o ,

c o © ıgg æ e t m o n t e n to e n g g g e d e h e c l*o u n p r q þ n B a U h a b ih l . \. p N p e s n c a s \n n a d n p m
L a N a tu ra le z a M u n d o Ħs ic o h in lń e ir n ) J.łi n d i d u g Io r m ( (y Io p e r c ib e c o m o p r o b le m a Io c u a l
,

in c ita a la b ū s q u e ? d e ı a s o lu c ió n )

E n e s te c a s o e l s u rg in t ie n to d e ı p r o b i n ī a e s lo p ï im e r o y c o m o ￡a l itr ic ia e s e p r o c s o , ,

E n e l o tr o c a s o ,
đ de u n p r a ( D e ￠° !e d jņ G s ø !Ę q u e s e ju z g a in te n c in n a lm e n te p la n ilİ c a d o y ,
,

p o r e n d e , fo rm a l, e l pro ce so d ijīe r e e n a lg o d e ıa n ï e r io r e s p e c ffic a m e n te e n lo r e ]a tiv o a l in ic io

A q u i, téc n ic a e in te n c in nn lm m lp e lp ro c e so de e s tu dio (p ? cua lq u ie r a d e su s m o da

,

id o y e ı e c c ió n ı e m â lic a t e i ê n e n tçM c e s s u r g e e ıp ı a n te a m ie n ıo d e ıp r o b ı e n ıa , e \ c u a ıe s
c o n te n

a r tif ir in lm e n te c o n c e b id o (o n v e n a
i t d o )p o r e 1 P ıo fe s o r fa c i】
ita d o r ,
o lo s p p
r o io s e s tııııia n te s (c o m o s e res

capaces de w b le m a tiz a r )

A c iD s e g u id o s e e m p r e n d e ı a b ú s q u e d a m a ó d ic a ? ı a s in ib r m a c io n e s p e r tin e n te s (c n la s fi+m te s q u e

. a m e i. n ) C o n s e g u id a s é s ta s , p r im e ro s e ı a s e ca m in a lu e g o s e i a n a i z a y s e la s c r itic a y , s e g ú n ,
,

r e s u ltĄ fin Ħlm f n s e la s e m p le a o ufı ıiz b u s c a n d o c o n e lla s la s o lu c ió n d e l p r o b le m a

tle m a s ie m p r e o c a s io n a e l e s tu d io a u n q u e e n e s te c a s o c o n c r e to n o Io in c e )
i i
(E i r o ı
p ,

ŁO g tg s o Jı
*ç ￠
￠e (c a g n . s c itiv a y o p e ra tiv a ) e r n ? in a e s e
ı e sm d io (y s e e s tim a lo g ra d o e l a p re n d iz a je )

A s i, e n v is ió n d e j
c o n u n to s e m u e s tr a , e n e l s ig u ie n te cm o ,
e l p ro c e so s m ıĘ n r iĦ] de dio (e n
e s tu

liz a d o p o r l e n te n ? ie n to (n a t u a e n t e la lio s a c o la b ū r a c ió n ? lo s
e s te c as o ,
e s c o la r ), re a e m con v a

d i« in tn s s e n tid n R )

31
Scanned by CamScanner
 @iļ e?ig

酽丁 °，
，
，
難
囊
覊
覊鑼覈平 下
虓 烈一 烈 騾 驟 佃
. '
" * 。蹦 螓物 相
˜ a E 名į
一勿，
翻

，
， 一

j 1 1 P n r ç ę n ta je s d e a p r o v e c h a m ie n to e n e l a p r e n d iz a je

A l {e §p ee \ g ù tl lb ecpc§ Miiļ liam © M e n ÈE im ? e L jn th e claesroūwTse a p r e n d e

10 % ? jo q u e s e ?
į ș 4ś@
s e q ť iđo pm į￠y s İ p Ķ]
20% ￠ ę Jo q u e s e ' ￠CU ćbb
30 98 d)ċ i q p e s e ĝ i ą ij § ŝ ! d i f w o b Ą !rm g ņ!a a l
so bs- d i l i đq ıī e s e ģ ! §§f o r m a ę a d - r_s§ e?ęvanotah]ementeųadbseasoçian
pPèīativamnte o tr a s c d ifa ijb s Į su be a l
ņ 9 d e Jo q u e s e ī ī c o 阜 o m p q s o n a s, a u ıp e p ta a l
8 0 % d e :!q q u e s e \ @ m e n ıa Ęg © pq iĮ Į ņ tņţ ę .Æ # e g ą ą
,

Å e s ta a ltu r a ,
h a b ié n d o se p r o p o r c in ilĦrı
n , c n m e n ta do y e x Ħm in n d n m uchas in te re s a n te s y v a r ia d a s
,

in jb m a c io n e s b a s e , e s ta s u n a v e T su fi, ie n rp m ' " e a p "h " d i d Ħ" in ta p . B da s de be n s e r jn te lig e n te m e n te

u tilim d Ħs p a r a c n n R tih ıir c o n e lla s la o r g a n iz a c ió n p r o ce sal de a p r e n d iz j
a e y e v a lu a do r de r e n tlim ip n to
Y esd e h a c e r n o ta r y n o m r e s p e c iĦ\m ' " " q u e to d o a p r e n d iz q e a c a d n i e o (e n ta n to p r o c e s o tb m a l,
m o d o s u p r io r d e c a D ta c io n c o m p r e n s iv o in ￡ eı e c M o ıd e e n tid a d e s v d iv e 】s id o d e s r e ı
a c io n a ie s le n d o n ? im p e te
e l fa c to r p r in c ip a l y n e c e s a r io e l E n te n d im ie n to ], y e n e l d e fo rm a p w e s m d o e s c o la r Ip o r '"lquiera ? s u s v fa s
CąnliTnrï nra<] p ı a q le a u n a ı
,
ta Jn a liııa e x ig e n c ia d e e n q m in a m ie n lo p r o e e d lm e n la l q u e s e r e fie r e a l c o n ta r ,

P ?t u a b n e n é to d o s Y té c n ic o s y a e s p ę c 币c o 5 , q u e s e a n d e te m ıin a tiv o s d e v e r d a d e r o s aprendizaj

con m
,

y q u e s ir v a n p a ra h a c e r e c o n ó m ic o y e fic ie n te e l tr a b a jo d e in s tr u c c ió n p r e p a r a t o ń a
A lg o q u e y a s e h Ħh íĦ a d e ï Ħn tn tlo (- e l . p a n ' " 3 1 3 N . c e s id . d d . . p r e . D e " " d i a y d e ' p re ^ d e " " - ' " [d e la p á g 19 ] d '
. ta u n i? d ) c u a n d o s e m a n ife s ta b a q u e s e h a c e n p r « ç n r in in s ta la r ta m b ié n la s h e r r a m ie n ta s o d e c u o d a s Q la te s
"

m e c a n is m o s (e s d e c ir . To s in s t. . E n to s , " d °, la re s r e d . c to ' " d e ıq . E i,a c e r m e n ia l y d e la p ' " i s E s to e s ı

os m ￠ft ati. s
. ,

g u ia d a r e s , y lo s té c n ic o s j
e e c u liv a s , pa r a n ,riliz m lo s e n o lr o n ' " o aprıder y c o ' " u a m e n le e n u n °p ' "
y - de ' " SM d '"

a p , e n de r p r e . d e , ) Y t. m h iê n . c o n q p m p n f ' " n t e Ë a l a q l e la te s o p r e n d iz o ĵ e s (c b . o p ro c e s o y p r o d u c lo ) r e s u lte n

o a

n o sn p p r o n to Ł s in o v e r d a d e r a m p n te h o ı
ï n m ￠N ￠ g a d o s , e s to e s , d e s a iıo g a d o s , Ja c iı
ila d o s y e c o n ó m ic o s "

C d p p o r ta n to a c n n t im in r ió n , u n tr a ta m ie n to , d u r a n te e l c u a l e fe ç h ıa r u n a m e d ita c ió n s o b re e l
n r rp s p n n

a p r e n a i e tie m è io c ib s v d e té c n ic o s c o n e x o s a u n a ta r e a e s c o la r , w l m is rp o tie m p o y m ás p ro p ia m e n te .
u n a r e lle x ió n y a m u c h o m á s a ju s ta d a m u c h o m á s llĦfin id a s o b r e to s é m d o s (c o n c re to s faciı
, itados)y ia s
,

tcni a s untuales p r o d u c ń v a s ) a h o r a y a p r e c is a m e n te æ la c io n a d o s a l g p r e n d iz a je
,

C on fo t m e a e s ra p x iE r n e in d e e n c Ħm iï tn m ie n to p r o ce d im e n ta l e n Io a r a r i￠m ic o ,
es de p a sa r a c o n s id e r a r lo s

Scanned by CamScanner
3 1 2 M éjo © ş em æ d o s p a r ą ejend iza ie
pı (o m Éto d o s d e a pm e )

L a ac tiv id a d d e e s 加 州a r bu d o , c o n in łm c in n Ħl d e te n im ie n to la
sc an do ,
av e ń gu an do .
E x am in an ,

l i
m a n e ra d e c o n o c e r, s ab e r, o de s o u c o n a r a g
l o y q u e c u lm in e e n e l lo g o d e u n a p r e n d iz a je .
,

a c a b a ? s e ñ a la r s e ) c o n ta r c o n e l a u l i o
? m e d io s
e x ig e (p a r a r e s u lta r fa c iï ita d n y e c o n á m c o , S e g
i .

d e fin id o s q u e a y u d e n , Jìıc ilita n d a ı a o b te n c ió n d e t a l lo g r o d e s e a d o

d o lo g i° d e l A p re n d iz a je ), a cu d ir a l a u tu lio d e
E llo im p lic a (c o n ]o lm e a 1 s e n tid o ea m on . y ta m b ié n a la M e to

b e n e līc io s o s y p r o du c tiv o s m é to d o s te á r ic o g u ia d o r e s

Y a l re s p e c m ex is t n n v a r io s (q u e to d o e s tu rlin n te a lu m n o o n o debe co n o cer y u ti】

iz a r lo s )

e s p e c ia ]m d u c to r e s d e ı a s m tiv id a d e s co gn o sc iıīv a s
E llo s \n s m n « te ó r ic o g u ia d o r e s
ě tn rı ,
m te c o n
ESPecificos
,
d is tr ib u id o s l l s : GP n pm ì \ y
p a r a a pr e n d z q ie p o r e s d Éo , p u e d e n ser e n tr e s c a s e s , o , ,

E s p e c ia le s

ió n d is tr ib u tiv e s c o n v e n ie n te p a s ar a tra ta r ca da c la s e pa r s e p ar a do
C fo r m e
on a e s ta iJ d o rm a c a ,

A s i, e s ? r o m En Tar co n lo s

A ) ħgét q d o s co n d u c to r e s g e n e ıa lg ş (S e d ic e n a s īp o rq u e so n c o m u n e s . M ú Jtip le s á m b ito s y m a te r ia s )

1 ° ) M é tg ģ g ş ıQ S dcursivos 4 (C o n d u c to r e s d e la a c đv id a d d e l p e n sa r )

a c tiv i? d e s q u b je to s
to s d e p r e c e p to s o rg a n iz a d o s q u e c n n d ï w e n la s opern
e co n o
So n c o n ìm j
tid n d n R d e n a tn r Ħıe ? a a b s ? c ta o id e a l, o fe n n m ￠ n ic n r e a ı
o en

l c o n d u c ie n d o la a c c ió n
E s to é to d o ș e n c n m in a n p r im e r a n ıe n le e l p m a r d is a u ï s iv o r a c io n a
s m ,

ia [s i e s
m e n ta l in te le c tiv a d e l m is m o (y , r i a m e n r e p u e ? n p r o y e c ta r s e c o m o c o n s e c u e n c ,

íi
r cic tic o s y o p e r a tiv o s e n e l á m b ito e m p r c o
ex t e r n o )
n e c e s a l io ] Nrimt nndo y d ir ig ie n o p r o c e s o s p
d
.

E llo s com pre n d e n p o ,

r e emj p lo , lo s

«bedm?m
o ö q ￠łe n
Son ￠ a grttia n e t p ö a n te n ta l (p e n s a r d is c u r s iv o r a c io n a l) a p r in c ip io s g e n e r a le s
a « tic * tla lc
p o u d i* a e g eï w
J ia t to L a p " te « e n ò iá n d e g e ıw * a JŁ
J , p
&

o s P r im e r o s P r in c ip io s L ó g ic o s lo s
A x io m a s o
E llo s se basan e n , y p a r te n d e ı,
, ,

tid a d e s ló g ic a s , u o b je to s id e a le s
lo s p o s tu la d o s, y o p e ra n p r in c ip a lm e n te c o n e n
C a s o s s in g u la r e s
C o n fo r m e a e llo s e h a c e e fe c tiv o e l a p r e n d iz a je v g r d e la n o a te m á tic a (q u e e s
, ,

e sen c ia lm en te e x p lic a t iv o )

L e ye s u n iv e r s a ı
e s

t p ąa c e ò & (p e n s a r ) a « tin ö itı

w c io n e ð
Son eo ö w be e a p «u e

o in \ ta n eö 晷 p w lia a ö e ￠ , ￥ toda ? ?

m ió m a ,
ñ a c i{ı l a m p « g e ı
l
p a r te n de b s e r v a c ió n d e h e c h o s d e e x p e r ie n c ia y s o n a p lic a b le s p a r a
la o
e

d e la s c ie n c ia s p o s iń v a s m e r c e d a o b s e r v a c io n e s C a s o s s in g u la r e s
a p r e n d iz a je e n e l c a m p o ,

i l s u e s o n e s e n c ia lm e n te d e s c r ip tiv a s )
p r e c is a s y p r á c tic a s e x p e ń e n c a e (q

l lm m e m a n a (o a i ıa ló g ic \ C a so s p a r tic u la r e s
o s in g u la r e s
S o ł\ to ö \ t p (p e n s a i ) p tin de ö i t
g u la n e " ce o« « a n

«j

P 即 漱 卹 ゐ雞 関 ，
昏 凸 ， P 晷 凸 ， ı
en ö im ititıłd « ò ea iö te n te ö e t￡o ö

m
So n ap lic a b le s p a r a e l a p r e n d iz a je e n e l c a m p o d e la s
e r c e d a o b s e r v a c io n e s c o n c r e ta s y p r
á c tic a s e x p e r im
c ie n c

e n ta le
ia s
s (
e x

qu e
p e r im
son
en ta le s ,

e s e n c ia l
c '"
S h \
m e n te r e la c io n a le s )

33

Scanned by CamScanner
 2 ° ) M é to d o s p ro ce d im t a le
e n s (C o n d u c to r e s de ı
a a cc ió n te ó r ic o p r á c tic a )

So n ju n to s d e p r e c e p to s o r g a n iz a d o s q u e c o n d u c e n la s a c tiv id a d e s in te le c tu a le s
co n
y so bre ,
to do la s p r á c tic a s q u e o p e r a n c o n o b je to s o e n tid a d e s r e a le s in c l
, , u s o d ir ig id a s a e n te s Ħs ic o s ,

o m a te r ia le s (a u n q u e e n o c a s io n e s d e m o d o s in ıila r c o
n e n ń d a d e s id e a le s e in m
, t i l , a er a es )
C on du la ió n te ó r ic o p r á c tic a d e l p r o
p r e n d iz a je , p o
cen de
a cc c e so a r e em j p lo ,
lo s

g g Ø ic o ö
S e tt to a W pat en ? e ô «【
e to ta lid a d M
"
u m T o đo m n te ń a l o in m a te ńa ı
), P ￠» ?
d te o iıt te g lıa c iá n a de o w oo ic iâ n d Je ta Jt e ö en öı
ła te ￡ tlıö tit u tiu Ħ
p a H ö o e em tn eem o ò
(P u e d e n re fe r ir s e a o b je to s r e a le s o fe n ó m en o s fï s ic o s , o r a c io n e s g ra a t ic a ı
n ı es e tc )
M o łto o o i
n łtétic ū a
S e n eo a q u a p w e d m * e iıı d
ie g # a ł łı « «e c e m p m ıie ıd « ,
ß M e n it e w z ie n da aa paea W e r i. Ie s o
Ł
in m ń a le s ) p « in * tn
￠ lp N a p i
a te a n p n . . A e p d «O , e ra u n Izłte łla d u «eı
￠n i￠
ic a d « a lłn 中i e
n a « ŕ n i n e n l p dm i n łłi d u (T a m b ié n p u e d ・° r e fe riï s e ï. i, m b je to s f°, ô M
a . M n s o n E n n s a n e s m e n c i. N a d . B
t )
L o s m é to d o s A n a ı itic o s y S in té tic o e p e r m ite n e l lo g ro d e l a r e n ď z a je a tr a v é s ? u n a v is iá
p n e s tr u c tu r a
d a d e l to d o , y e n e lla ı a c o r r e s p o n die m e d is p o s ic ió n y r e la c ió n d e la s
p a r te s c o n s tih ıtiv as, m to e n
á m b ito s fo ï m a le s (c o m o e l g ra m a tic a l) n tirrn h i￠n finticns c o m o e l f i
, ( i s c o q u im ï c o , p o ' "emplo )

Lo s m é to d o s D e d f ı, ï iv . R e Tn rh lr riv o s e n tr e s f o r u n la H n lo s A n a ï ftir n s y S in té tic o s e n tr e

, p , y s í. por
o tr o la d o , s o n r e c ip ・' " m e n t e jn v e r s o s e n c u a n to a la c o n d u c c ió n d e l r o c e
p s o , p e ro p u e d e n , y s u e le n ,
em p le a rs e c a o p e m tiv a m e ? e d u r a n te rlH . r m in Ħtlo s a r e n d i
n es p a j
B ) M é to d g s co n d u c to r e s e s p e c ĺ fic o s (S e d ic e n a s fp o p ń v a tiv o s e n c ie r to s á m b ito
qq u e so n s y m a te r ia s )
m e « 4 »
S o n eo 心 q u 名 O p e il日 批 姓峰幽 聞 te 凸 《e a te 凸 * 叫p u n to u t
a t á m B ito 刨 仉
伊讥沁良 S o 註 p r o p io s 山区
con 晷 e ıı
a p r e n d iz a je e n e l cam p o de la s ficticas c ie n c ia s
i i i
p o s v a s ; p e r m t e n p r o v o c a r y m a n ip u la r
t
p e r s o n a lm e n te fe n ó m e n o s c o n c r e to s c o n s t it u y é n d o s e a s í e n m é to d o s a c tiv o s ıo s c u a le s
,
p o r v ia , ,
k in e s té s ic a o r n o to r a p ro du c e n a p re n di n a je s e x p e r ie n c ia le s (s e e fe c tiv iz a n c o n té c n ic a s d e la b o r a to r i
,
o )
J t n d a a d e iııt q ĦEo g a « iâm
S e n 뼈 严 遭뇨 甲祝 知새 扬 勰 吐呷 础池 中 w ed 纽
旧 n w a 扣期 號 ん属 虹 ? P W 咖
«apueatao ( con d a to s , in fa rm a c i. N e s , e tc , q u e in ic ia n e ] lo g ro en e l n iv e l te ó r ic o ), y so n p ro p io s de l
a p e n d iz a je e n e l c a m p o d e la s c ie n c ia s s o c ia le s (s e e fe . Tiv i
n an c. tě mi rĦq d e
n en u e v is ta s y c u e s tio n a r io s )
M éb d m c o m o a ]z a tÉu o ö
Son ￡ea W p e lu M te n e E呷 w d i z a âe g n a e ia l? it m p e c c id u t ?
a a a t o e
, o m e ja łm m de
d i￠
e « e n c ia a e Æ io lp n tp a e ll i
n e ￠
e n dm a in l tiv iz a n c o n té c n ic a s
e- g tı a a d c o n c +te t o ö (. . E fe c com p a r a tiy a s
de j
se m e an z as y d ife r e īıc ia s )

E x is te n a de m ás o tr o s m éto d o s e sp e c ilic o s co m o e l

d e ￡e c t Ða « a a p u e H d i \ (e n m M . r iĦlp q F s . im q a lfa h ě tic o s - v id u y 2 , p āg 8 8 ) lo s

Mtodoo de d ed io n e o d e ta a e a (V jd u n id a d 67 p á g 2 2 0 ); lo s
c 2 ,

de « ea l i« a c iń . de e a t im a ıe ö (v id u . id a d 7 ı 3 l , p ág 2 5 7 )
(T o d o s esm ç mrsmdns ? a p' " ď z je re c ié n n n m in n d n q s e r ān » a ta d n s e n la s U n id a d e s s e fia la d a s )
A s m is m n ex is te n o tr o s b a s ta n te co n o c id o s en d ifæ e n te s á m b jto s , com o el
, y pW
M é to d u (u tiliz a d o en F ilo s o E a ), e lM ä od a e u n e t ıi d i a ı(d e Ĵ r a e tp r e ta c ió n d e te x to s e n
a pre n d iz a je °d o r n m p n r. I. s y b ib H . E n ific o s ), lo s ir*tı
itiao E tc

T am b ié n es M n lo s m é to d o s e s p e c ffic a n ı
e n te du tiv o s , ta le s c o m o lo s : tim łiııo a
e ca
,
ea a G áe « c itq lıt e a
g ia d w
u te a ,
ģ ıa i ıu m y go w ec tiııo a (D \d ä c L ic o s )

Scanned by CamScanner
 ia le s (S e d ic e n a s í p o rq u e s o n a p lic a b le g e n ér ic a m e n te e n to d o á m b ito )
C )M é to d o s co n d u c to r e s e sD e c s

d io p e +a e n * Uriwmuu ? b re) o & etoß (o

S o n to o W or so lł*u Ļa

D a ta a e o m w m * c o n o c im ie n to
{e n ó m e in o s ) c e ł* ￠ŁP W Á ö d e o ? w
eł d e e e￠
o b in
d ￠ a c io łm
o Ął*ı .
b

P eden
tı se r d is tr ib u id o s, e n p r in c ip io ,
en do s \ po s, lo s de

e n lił
ı a d e s m a le ria lg s lo s m é to d o s de o b s e r v æ ió 1l
a ) O ú s e r v a c iö J łn r e fe p e n i e n ıe n fe s e r ıs ib le co m ,
o

i ó d i i d b ió t fi til t l d e
S U d b
e o se rv a c n a u t v a e o s e r v a c n c e c y o s ,

ia l s o inmalek co m o lo s m é to d o s de o bse rv a c io n e s
b ) O b s e r v a c ió n p / / ņ i ıj e n t e m e n e ,

de lid a d g b s e r v a c io
r e la c io n a le s d e o b s e r v a c i gpiedades a b s lr a ç ta s , ņ b ş e r v a c io
b re n e s c a u sa
o ņe s so

n e s ent itvas e tc

N B A 1 r e s p e c to d e la observación aqu icom o d e la n ta m ie n to a s u p o s te r io r tr a ta m ie n to e s p e c ific o

u n a s u e r te de a

d r tir q u e e lı a to c a a to d o s lo s
(a r e a ħz a r s e en ı
a u n i? d 5 4 Y er 1 2 1 【 p á g 1 7 3 ], y 2 1 Į p \ 17 6 ]), e s d e a v e
lid d a r tic ip a t iv a ) e n u n
a lid a d d e c o n s tit i ( g n
i l i t n c ia s y la m o ? a p
ám b ito s y tie n e la e x tr a ñ a c u u r s e s e ı ı a s c r c u n s a

v e r d a d e r o m e d io c o m o d in
d ic e p r o p ia m te o p e r a c io n a l, p o p r o d u c ir in llu jo s o e fe c to s ,
p e r o e n n in g u n a d e s u s p r e s e n ta c io n e s se en r n o

S o lo e d io
"
r e l a ń v t e s im p le de re c a bar
so bre e 1 fe ııó m e n o o bs e r v a do se m u e s tr a c o m o ? m

in fo r m a c io n e s

is ió n totaa dora d e c o n i Æ s e bserv a en e l s ig u ie n te cu a d r o lo s

A s í, e n v o

3 1 3 T é c n ic a m iiW d a ş para ela p ren d iz a je (o té c n ic a s d e a p ・. Diz a j. )

lo s é to d o s g u ia d o r e s , s in g e n la s té c n ic a s o p e r a tiv a s , q u e , c u a l o b r e r a s j
e ecu ta tı,
A co m p a fia n d o a m
r âc ń c æ a p e ra tiv o
e c iin ir n d e c õ m o e je c u ta r Ia ta r e a e n e c a m p o p
l
o e s ta b le c e n la m

d e d u c t iv o s In d u c tiv o s y p o r
g e n e r a le s r e c ir n te m e n tp m e n c o n a o s (
lo é to d o \u r tn r e ų i d
A s í, a s co n ı ,
s m
lo s e s p e c iĥ c o s (e x p e r jm e n ta ıe s in te n o g tiv o s c o m p a r a ū v o s e tc ) a
a
a n a lo g ía a n a litic o s y s in té tic o s ), a
, , ,
,

ti e n te la s tÉc n ic a s
lo s e s p e c ia le s (d e o b s e r v a c ió n e n s u s d is ń n to s n iv e le s ) a c o m p a iĵ a n o p e r a v a m ,

p r o p ia s d e l ám b ito d e l a p r e n d z a je
i
f ilitĦd o r e s q u e a y u d a n
E s a s té c n ic a s q u e o p e r a n e n fu n c ió n ? e s e lo g r o s o n in s m im p n to s a c
s im p liū c a n d o y o r ie n ta n d o e l p r o c e s o

35

Scanned by CamScanner
 D e enn ua s Que est
e e . s o n n u m e ro sa s
,
v gr ,
la s siguiente
T I P B C Q t p m e e$ a 】
m ei
n te i】
o d ic a ĵ w e n ta c á m o le e r exolohriameÐte
. -
, u n Jib ro
PĮ OCesoindicalalectuæde T ŕrıito
BibłË°i + gąi*!āi. diź. p)dłb -

ş d n s s i ş w Ţ Q i Į :y,Į ȘŢ } °
ţ ahlecen á m 0 o b r a r īu o c e s a īn w te .D a n u u ・ Eltuqg
E l Ģąc h E §r a d e te c ta r )a s o r n a n iz a c to n e s e s tr u c tu r a le s ? ]a s f e n te s
q
n ism z o in ic ia ? á ) * b f g í ￠ l e e r cl f a e r c on i e n i s
b)
n e j i -
'
g m m g m ?r e n silıo r c o n Ķ g w æl i o g r Ė f i c °
s
fĦ
utinnubindu E ijr p r o b le m a tiz a r + Leer R W i q m , R e s đv e p Æ
ėgiSfrĄqj
F IC A R .C QŲseñala e l w ç æ g Té c n ic o jn te i Ţ o g a tiv o p m
. - o jn te r p re ta e ió n le c to r a d e c o n te n ĵ d o ś
{g łı,o « oc e m
indi ś?!ņiį gtivasGmiwaieF + ßę R ￥ è 4'C￠￠Ĥ İ Ån o łi ıi c a s
.

L '" s .E R - Q j￠d e te H a in a c ám o d e s ta c a r j fiiunconteniďoseleccionadGdplentuTa

l e c k r a + À n o l a ci o ne s + * t b r@ . d Æ w i ė ija
ai + r e w Į m en ą $ i u +

A y L šA N _ Qii m u e s u a c ö m o o b ra r anteť jf»rante la s s e s io n e s d e c la s e

,

@ m Ė i Å v a n c e c o n ıe n t +ıäeai+.ñàlėBindŕ carasŅ,qui imo4jvoiđs) .

F 1'" O R ėe
ı nseñamar p u n te ş. Y e s p ￠c ja lm e n te a p u n m
a ? c la s e
(s u r a o ce m ĵ n di. a ř , z\ fs iłsn I n æiM g a e iB » S e le . o ió n ;g a n a e Æ» . Reitiøi
E h 0 C Q 8POn￠ c 6m o c o m
p o n e r w d a c c io n e s
po n er O r ta m
.
y Iec o m b jé ņ o c a s io n a lm e M e c o la bo ra en
]a e İa bo ı
äc ió n d e lo s a p u n te s d . s e ş io n e s d e .C e i

Y v ań? o tr a s m ás , v g r D e l s u b ra y a d o d e b s e r v a c ió n d e in te n
o . g a c ión de ea p e r i. . M r iń , ? .E p o B ic ió n A .
c
T o da s e s ta s iJ 】
fo r m R n jn n p s , n n tific a ııin n e s y ? to s h a s ta a ħo ra a p o r ta d o s (G o b l e 1. M a o ? 1o g fa y e l A p r e n d iz a
je ) y a ac tiv a m e n te c o n c a te n a d o s, y en a lm a r ia te n rle n c iĦ d F in te g ra c iń n ñ m c io n a 1, p a s a n a ĵ n te ra r
, p g
4 U I\\ ıaıt ım o l . O G ĹA m TR O PO G ó G ï C A D E L A P R E N D IZ A J E
(C o n tin e n te e s p e c ia 】
iz a d o d e Ia M e to d a lo d ° A n d r a g ó g i. bo egrantes
, y am s, a su w d e la Metodolo°G en ' " )
ん 嚴 凼 如 叫江 d e ￡呷 镏 础 湘 中
p 叫 p a 粮 e ia a 加 ł
劬 c i聞 c ia
a u 鳴
叫 声 妇 面 彘 卢 础伊ゐ c ip tit ı
a \
? l« ta H e a e o w ￡a n { i m
u n p ß ￠k a p '" n a j e W n ia ￡* p a « d e l a n u n p "o « e o n o H ￠ ıın d ° , t le
《e n d i}n ip n lb d e eo
\ o ö [y e n e llo s , u n a s e r ie ? n IR I- lili. " p r o c e dim ie n to s e s ī\n . IĦli・. Rl. s ĵn ic ia 】
m e n te g e n Ĥ i. o s y
lu e g ・ e s p e c ilĵ c a d o ・ q u e b ie n İ m lt M p n rn d n ? te rm in a
, p , y fa c ilita n u e v a s a p re h e n io ' " c o g n itiv a s y e s tim a İ iv a s
. tli. N tp s a 1 je r c ic io d e o tr a s n u e v a s
e p r o fu s a s ħahilidadr])
E lta (d e 自n a a s im ila r a Ia M đo d o lo g ia G e n e r a l) tamhiin p q e s c u e la a a s p e c to s orientabres q u e e n p r h c ip io ig u a 】
m e n te s e u b ic a en u n v a s to or d e n te o r étic o a b s ıy a c l o In in n d rm i
, p ara se g u jd a m . n se e n e l o r d en d e l h a c e r
s is ıe n ?á ı
ic o (e s p e c ffic a m eM e Io r e la tiv o l a p '" c liz n e
en a j) Y p a r a e s te o r d e n d e l h a c e r , la M e to d o lo g ia d e l
A p r e n d iz a je d is p o n tie m p o s fu n c io n a le s
e u n o s (c o m o s u b s t o s s u b y a c e n te s s u m a m e n te j. °p o « ta n te e ) d rÆ a n te lo s
c u a le s s e in s titu y m to s p r o de
c e so s a p re n d iz a e j y e ı e v a lu a d o r d e rm di mi f n łn s E n tn n . N n , R e fin i. D n la
d isp o s ic ió n , e s d e c o n s id e r a r e s o s

T ie m n o s m e to d o ló g ic o s fu n c io n a le s d ę l a p r e n d iz a je q u e s o r i Ħe s

T n p « im e qr tw tw e l t ie m p o fu T rc in n a ld eg+tm
F s tr a te p ia e s u n té r m in o q u e p r o v ie n e d e l g r ie g a s t r a s : e ĵ é r c ito y a g e in : c n n d \w m r o rn n d u c ir (o d g in a 】
m . H a c i.
. fe . . . i" " . ii. . . ilim I"
M es, pe . p O ・^ o . e n rr " m . se a " " ï i・ń J - p īe M d o . Il . H i￠" " b o s d is tin to s y . p e c ió . . á . H irn , )
h s e n o am ph . oe d ir e ? ta m a e o t e E c e łw e in ūadeioneo tia * d ia p o 《w 《 q d \
, en a n ıp o
,. . . R in n rł
ł n m «n te a c l eE p«O Pó o de ı & į Æiu a g e n
g « ıw w ı« o , c o n a ca m a « o & ic « p \ a t p «e ı
ıio t«
q p "d e ıd i d « (p - q o Łm i a « e n w °, a d . Ite * p e rım it e a p w u e n c i , e n ıın . z o n
"
M itu a c im
g a e o en
c o n c iw la ò e n ı
qa ge m e a ? c o M i o a g to n t a a ￠« im
, a p u ıt a m a . n ・ dĘ d e c iö io l_ * e t o ßr p a )
A e s m e s d e a g r e g a r , q u e to d a e s tr a te g ia (c o m o P . u Ja r id a d d e ı esï 1ıd ian a d u lto ) s u p o n e
a»U n a p r e v ia ' " C e p . i・・ o r ig in a r ia , m a v is iń n m fr tıiz a d o r a d e ı a s itu a c ió n a t a d o y s u s c i m n n n . ľ i・・ E s m
b ) U n a p o s ib iı p e r m in e
id od d e d e te r m in a r c r e a tiv a
y h aih ilm e . Te e l a n p ı e o c o n j. N ıo y c °. Id in a o b 0 0 in jb n n a c io . E s m é lo d o
Ą
técnico y habiıidaĄ y c u a n to r e c u r s o p u e d a u ftı
,

Ė a r s e . y lo s r e la . Irma e in te g ra e n e s u u c tu ra s Y
c )U n a a ı ta p , o b . ħitŕrj. T lp r e v is io n a t m u n e c e s a t ia a r o d
, y p \ n ir y ę ie r c e r la ıo m o o b d e c is io n e s p n c ia a s e n s itu a c io n e s
fu r tu ita s , q u e p u e d a n s u r g ir e n e l d e c u ts o d e ı ro c e s o
p

36

Scanned by CamScanner
F q ľp npn tit ln a rrip lio , y e m en de r a n tic ip a d o , p u e de a ho r a r e o» c jr s e a l á m b iı
o e d u c a tiv o ,
sm g ie n d o a s i lu

4 1 ıa c f w e n d i z a © a p ￡ia d e w m ä e n qu e es cen cep c id n a m

g e ıw ıa ￡ * u m p * o c e o ß n w M a
p '" \ ta d a p o n u n . TĄM ia ła e p a « a p
￡? a r c i o « ö e a c o la w a p e m a d » *
"ettiaiona»
. W ,
a q ie n fa « q
= ıd =
c e o J d in a « t l t i æ ta a r c liu id a d m d e 呷 w ıd i z q e g ￠m r l . Rn n
? a u a Jw a u Æa d o a (° #in ? to g w w u n o d â. Tim p o a itiu « , e fa c io n M ° c m e E
呷 秘 姑血 馋 呷 nen dm )
(Y e s to s e e s tim a cn . " i. N n d . a la e ? a te g i° in # tim , i. N a l, in c lu s o d e n tr o d e ï n p s tra n g ia . D n m riv Ħ n a . i. N aı)

D e h e r h o la e s h a te g ia d e a p r e . D iz a ie s e r á p a r te d e u n a a m p lia o rg a n iz a c ió n p re p a . a to ń a p r e v is io n a l d e la s ta r e a s
l iİ ic a c ió n d e a p r e n d iz a je (Pl a c ac i á n e s tr a té g ic a )
e s . o la ī e s d o n d e e lla (la e s u a te g ia ) s e r á p r e s e n ta ? c o m o p a n
,

(V . U 2 1 n i z a c i á n pæ visi."l l l 1° A . p a P ı. iñ . c iń . G ra l Ip á g s 4 9 5 0 】y 2 ı l ' " i ￠n P e t ' " P 】i f P e ts ïp Ėg 5 10

, , , ,

A dv e r liđo de e s to e 8 ? p te g u a ar aa g a n ia (w p 1æ p m a t e # ia q
t￠â * e q łie« e u n e ö tu d i« n te a duı
tū p a Ha ?

P《 eeiai《 +ı a menł eaueogia d e a p m j e ? p u e s r e 中 \e r e ? u n a c a p a c id a d d e v is ió n to i ıiz a d a r a {d e

â diĉ n m e n tp
c a n jrjn to ) d e s u rm r iï in d e a p r e n d iz q íe
ç iı y e l c o n c e b ir m e n ta l d e u n p r o c e s o o p e r a tiv o m e t
.

e c c io n a r y c o o r d in a r lo s m e d i o y s u s a a iv id a d e s d e ęie e u c ió n
o rie n ta d n a l m in m n , q u e s e e n c a rg u e d e s e ı

E n e s ta e s h a t e g ia s e g iın la s liTnJnł..Ci.. s e r e q u ie r e ta m b ié n c o n s id e r a r p r e v ia m p n te s ih l ñ c in n e s d e c o n tr o l

d e p ro c e so a d p m ta c in n e ę y p o s ib le s c a m b io s o p o r tu n o s q u e fa v o r e z c a n la o b te n c ió n d e l o b je tiv o (q u e e s Io
,

s ó lo él in d iv id u
n m o q u e e b e ñ ja İ s e p o r s e r Io q u e e n d e fin iti. a s e b u s c a ) "Y d e b e " renrjï ç n o a co m o o
d
a c tu a n te , m m h i n a ] e n t o r n o (c o n s u d iv e r s id a d d e h e c h o s ), y a
1 te n e n o d e a c c iö n

E s d e s e iia ı a r q. e ı a d ? e r m i. A c ió n Æo c ió ,ı) d e u n a e s tr a te g ia d e a p r e n d iz a je d e b e h a c m la c a d a e s n td ia n ￠e y
d e b e e s ta r e n d e p e n d e n c ia ta n to d e s c a r a c fe r is tic o s in d iv id u a le s p e r s o n a le s (c o m p e le n a o g ı im ito c io n es c o n o
de ı o s , n n M . irlh s c u r r ic u ? r e s r e Te r e n ı d iz q ie Q " d ￠m i
c i. Te n lo . Btisico e l c ), c o m o m b i t n p o n y
e s a u n ap , m
,

(・ g r M a le r io s ıe . o s s im a c io n e s p r o b e m l á tica s y m o o s e m . G e m ° )
d
co u n w - . D e ・ ・ a p r , n d e r ) c o m o o b ie tiw . ,

a s d e a p re n d iz a je s e d ic e n v a ń a b l s p a ıa a d a
u s o p o ı y c o Ą in ç n ?p r lin sd e ęie c u c id n P o r ta n to la s e s tr a e g ı
in c ı t ,

d ? c a d a e s tu d ia n te y s u s c r e i ła n . IĦ・ p a r tic u la r e s
c a s o , p u e s s e d e fin e n y d is p o n e n s p g \n ]a s p e c u h a r i a ? s
\\n s ,

C o ıd o r m e a e s to ,
u n a e ó tr a İ e g ia ? ap re n d in a je d e b e c n n . Id Ħr a r a s p e c m s c o g n itiv o s d e b a s e y a p a e e íd o s p o r
s iï n n p iń n y lo s lin e s y o b je tiv o s p o r él p r e t p n d id n s T a m b ién d e b e c o n s
ï n ıd i n n t p . y r e ï a r in n n r ln s c o n s u i
e

d e ra r S U S c o n d ic io n e s d e a p r e n d e (tie m p . Di paı 】 ibl c a p a c id a d ° , h Ħh ilid Ħd e q , d e s u e z a s , in te le s . p e c iñ c o ) S U S

'
% em m ie n ta s
"
d e tr a b a jo e l c u r r ic u lo (p la n ? e s tu d io s , n a tu r a le z ą je ra r q u ia e im p o d a n c ia d e ]a s m a te r ia s
, n n n i d a s ), y lo s e x á m e n e s e v a lu a d o r e s (s e g n s u s
ū c e t a s d iv e rs a s y s i e m a d e c o n tr o ly e n ju ic ia m ie n to )

e g ia d e a p T e n d iz o ĵ e s e c o r r e s p o n d e , d e h e c h o . c o N u n a p r e v s io n a
i l
Eu r e s a ı a e o ĦĽ e p c iô n d e u n a e E tr a ￡
b tb i ti t c o m o r e la tiv a m e n t e a m p li a s a l
p & m ip ・. c ió n d e q p , e n d iz q ře , y e n a m a s
Æ a a s . o m n a v a s s e p re s e n a n

i ió i d h ió d e l e je rc i c io , y
u n fä c t i
b le
c o m b in a r v is ió n g e n e r a l (P a n a r i c a ), v a s ta p r e v s n o r ga n za or a a n c a p p
r e a r a c n ,

p o s fb le c o n ū o lde re q n lta d n s

C u a n d o e s ta a m p litu d d e 】 a in ic ia l v is ió n e ó tr a té g ic a d e la s ih ln r iń n g e n e r a d e a p r e n
l diz a je s e d e b e im pl em en r ,

e v a n d e r. Rm in a n rio e in d i. Id u Ħu ? a n d . ıo s c a s o s la s p o s ic i. N e s lo s
p o r r e d u c c ió n s ih 1R . i. N a ī e n la m e d id a e n q u e s , ,

c ada v ez á s d , ? id . e s te Ħm o n ï e c im ie n to co n su s d e fm ic io n e s
re c u r s o s . y sus m o d o s de u so .
con p r ・. E d i e n t o s m ,

can u e rjT a d n . " ,

a h o ra da p a s o

E n æ gu n d u & rg a « A l t ie m p o fb r ıc io n a l d e ea o tric & c p a

té m in o q u e p r a v ie n e d e ıg r ie g o : ı ? ik è D e ta s s o p o n e r e n o rd e n (e n d i, p o , ic ió n o p e ra ti, a )
T á c tic a e s o tr o o .

d i" E c ó , p ro y ' " d " n d t. . D ifc r e M e s á . B iro . )

a m b i h . c i. Re fe . . c i" " c s tio n es . .H m . , y t a m b iıi
n se " . se y ' " "

§g d İ d o am p lio Ae d ic e a q ￠t
￠ dee a u e de cm c e ßi￠, ? i u e p c u ta a ,
a c c io n e a p u e c ia a a ? p tm tw ￡ ea

￠ p d ia . Ąn w o J ltu ı? t (io p o e ic iđłu o c iı n m iM e a

￠ \ iııw ti ca n
p e c i￠ie a ò n . In n n s u u H »
o itu a c im ıe o eö w m ,
m

￡ ıa tm J u o w w o ö d io iu
in te tig e n le o * e « p e d it i» a o to ]n n n ? d e c ia ia n «a , * p u lic i« en e em p e n ? a w ıd ı p a n e o

T a m b iėn aqu i esm in ic ia l y g e n ėń c a m e n te a m p lia , p u e d e v ' " ・ d i, m im \itla a e s p a c io s m á s p s fr e , h . q E s to

co n ce p c ió n ,

o c u N E c u a n d o u n a v a s ta h a b ilid a d d is p o s iū v a y la p e c a e n e e m p
ń i l le o y u tiı iz a c ió n d e lo s r e c u r s o s , s e r e d u c e y o r ie n ta
a a s u n to s o c a s o s e s p c lñ c o s , c o m o lo s concernientes a u n e s u
t d io p e « s o n a l p a ta a p r e n d iz a je E n to n c e s s e r e ū e r e (a
l d e n u e v o s h áb ito s
d e b e r e fe ń rs e ) a p ro c e s o s d e a c c io n e s c o g n a s c itiv o q e r a tiv o s e n c a m in a d a s lu e g o a l o g r o ,

c o n d u c tu a le s d e a p re n d iz a je
i
E n e s te c a s o , s e e s ti. a n e . E R a r ia la r e c u n e n c iĦ a n w n ia s o e c o n c re to s procedienms d e
i l i da s
e j・- . Iô ° p a r a p r o n to s r p q u ln rl. . E n s itu a c io n e s s n g u a í ź a

Y a s i, e s ta p e r c e p c ió n , ta m b ié n y a m á s e s tr e c h a d a , c o n e s p o n d e e n to n c e s a la U a m a ?

37
Scanned by CamScanner
 4 2 Tácticägeąprendidęquees laquesecoï tituyeen u n con im ū ıd e p « ee ia o o p « o c ed ū n ie n ıo a t c M c o a
oa ie ıı& z doa a d i?ig it d io p o ò ic io « e o c c io n e a de e a d i m e
: a e
a
.
que
du d e t o w w
,
ce n a c a n a a p w n w
A q u i ta m b ién d e h e c h o ı
a tá c tic a se rá n i p Ħr fp d e la
» n n o r g a n iz a c ió n p r e p a r a
.

:
a = L& P b ro g ra m a c iá . Tác tic a ) (A I re s p e c to
1 '
,p. : h o e r- a】 Ip Ĥ g 5 o ] . 2 '
.. _

M b i é . seg m ?
" '' mganicip.visi.'": ' ° s. _ da
. ,m p' ' " m p c ' " 【
p āg 5 6 o
Y a \ \ī n iĦm n e s d e p r e g u n ta r ła tıÉ * e u ie æ w ı e a t. . d in n te
q p a lEa i n w ￠ń . tir n A ? a p « e n d ie a áe ?
P u e s , ī e q u ie r e c a p a c id Q d d e e r c e c ieĵn d e l s t? im je
p p g n to d e c a m b io s (p , e s t o . o im
p r e v is to s c o m o . C a s i o e s
, in m , i. . p q p r o b ı
. M iltiw fa r tu im ), y , e n c o n s e c u e n c ia
, q p i
ım d p a r a u n a r g p id a r e a c c ió n y to m a d e d e c is io
n g s , y d e s tr e z Ļ ta le n to
y c e le r i? d p a ia u n a e je c u c ió n s o b r e la m a rc h a d e Io d e c jd id o d n T a n tr e l ro c e s o
L a tá c tic a e s la p a r te e je c u tiv a d e la e s tr a te ia A s ĺ d e l p
g a g u n a m a n e ra ]a s tá c tic a s d e a r e n d iz a e
d im ip n m ę específicos o e r a c ia n a le s
,
p j s o n pro c e ,

p (J c a rla m n rlĦlid Ħd d . E s tu d i. In d iv id . A 】 t e d iz a ・ s i l j tie n e lo s

. y a p n n gu ar, su yo s )
E n (s im i]a r a l c a s o a n te ń o r )
æ su m en e sbo z o ıcic tic a d e q p r e n
u n d ia ą íe c o r r e s po n de o un a p ï o w . n la . ió n
a p r e n a lz q ie (Y e n a m b a s fo r m a s y a s e p res e n m c o m o c o n c r e ta s )

A n ä\o g am m . A Lc as o a n te r im \a tá c tic a ? a p ız a á e m - p m ı? a a iw q ıÆ , P e û fn d i. N łe d e 8 , Ĥ a c e L é E n
U e a te (i g u a n e
#a c e« a q u i ) d e de « ea ￡
iz a w e en a r ı e c iđt a
j ￡e o # n # i￠ rdn ıı
oo o p e+ a o n a ..
* lin ıita c io m a ￠
Peciaemte a o l mo ・ Ľa s t ác t ica s ? a p r en d i zų e s o^ p e ' "o ' " e s . p or e nd e. i na , I. ri . l n' y
￠
o c a s io n a le s ) C o n s id e r a d a s In estratgia y la s tá c tic a s , s e G íg o e a h o ra
R n It w w « ea g a n ,
con e l tie m p o fiLm c io n a l d e la
4 3 E ie c u c iū n d e l a p ren d iz m c o n s is te e n la im p le m
qu e e n ta c ió n d e Io E s tĦh lĦc id o (e s d e c ir lle v a r a la
pM c tic a Io e s f ,
pu e s ta e n
B ira m '" r p la n ilĵ c a d o y Io trN ir a m n n fĦ p m g ra m a d o )
F・ ï ew (p a ta te n e . . n c u . M . lo s d o s p r im e r o s tie m p o s fil. r i. n ĦlF R e s ū a te ia
m en
g y tá a ic a d « r r m in ą n v is io n e«
s ih ln r io n a lp R d is tiT rm s p e ro e s tr e c h a m p n te r e la c io n a d a s
, y
c a d a 1 m a r n n s u s p r o y e c to s d e r e a lim r iť in A si
1) L a ' " a i ' " a (c o m o v is ió n in ln /ia . rl p , a p i. D e l e m ,d ia n fp a d u lm
) s e c o n s lim p e e n o W ıia p e r c e p c ijn s i a c i o n a i
e s c o la r y c o m o ı R e u ie r e u n a tm tic i . D o r ° r e v i '
, q p p s " n o ıg u ia d e n r r i. Tap s ı o c h o l im p lic a o p g a n b a e ió ・
c ió n d e r g c u r s o s U d e e n tre e llo s r ie l m i m t l "
y se ı ec ,

Q u e s e s iM a y a c M a c o m o e l e tp m , n t,: ï e ń r i. " G u ia d o r , y q u e p u e d e u tili

.
n ar
s e e n á r e a s d ife r e n te s p e r o c o n m w r r ' " s ) S e la v e c o m
o p la n ific a c ió n c o n s c ie n te e intpri . . Ħ] m M liz a d .
R a , p e r o r e la
tiv a m e n te Ðe x ib le (q u e a d m ite D u e d a a d m i t i i c l i
,

p n u r e n su c o n ñ gı ır a c ió n , tá a ic a s z o n a le s i u Y
2 ) L a ıà . tic a o m o w s ió . . e n a t c ir c . n s M . c ia [ d f d I
p e r c a z a d a s ) p o r s u la d o
t e n r o . . . Is iti. łi, m M tid . d】 ) d e te n n in a ı a d E }in ic iò n d e s i h J a ' " n "
)
p r o c e d im ie n to s p u n Ĥ m t s D e ti p o s téc n ic o s S e la v e c o m o
.
p r o g ra m . c ia n e s e n la s c u a le s h ıc lu ir a c tu a c io n e s e r ,
o p e t a c io n e s c o n c re ta s s e ú n la s n p r . Q ir l. R l. .
g o m s i. N ĦIp s (o b r a n d o d e u n a m a n e ra m á s b ie n ° ' " i
,
. Ą o ßj. D ° I:
◆ e c Ĥ n ic a e n ]a m a n e ra d e o b r a r ) F in a lm n n fH , Ħrn h n s d e b e n d a r a s o a
p
3 ) L a e ie c u c ió n : c o m o p u e s e n r á c tic a o e r a İ iv a d e I
p p o es ï ß i r am e n ï e p la n jfi. N rïn y Io h in i. ' " n n l' p r o g ra m a d o
(Y c o n fo r m e a In i・d ir a d . . I . e r d a d e r o e s tu d ia n te d e b e s e r , y c o . s titu irs p r n m " u n e s h a t° a a . Ti d
, g co e s n Ħp - d i" Ĵ y
d e b e o b ra r c o m o m [p e ro v j d e n l e . E m . To d o e s ? e x i e s e r d i i ?n
g ad o rd e d b re to d o , ' W
sc p n .A o , y so )
plid ・・】
Y ħa s ta a qu l a t a m i e n f n d e e s ta I Jn jd a d (c o m o ıw B lo u e n o ti c o d r )
ĺ e
q ß o c u y o c o n te n id o re fi e r e in lr o d u r m r ia m m tp
im p o r ta n te s y n e c e s a r ia s in fin r m n c in n e s c o n '
( "tıJaciones y d p fin i, i. . c . n , itïp rĦd a s b á s ic a s , s o b r e m a o d o l. G ia te c n o l. ia
G
y a p re n d iz a je ), s e g u id o d e la s tie m p o s fu n c io n a ie s (p Ja n ific a c io n e s pqmtBiras
,

pr og r ai o ne s c c a s y s u s e i. u c ia n e s )
tá ti , ,

A h o r a h ie n e s ta s i. in r m a r io n e s d e b a s e i
, , y
e s to s t e i i
m p o s ıu c o T ra le s m p n c io n a d o s D e b e n s e r r n n n r irin
İ R y m u y b ie n
n tili? n r in s p o r lo s d is c e n te s
.

, p
e ro : OCUrre r e a li. E tıle e s o ? / E jĖa *ip a m e n te c o n o c e n , disingı ten, y u t u a n ıb s
a ïn ı n n o s e s p ' " O ım °. Ie e n e ı, līv g t a n d ıa
g ,Ĵ g ic - e s a s im p o r tm le s y b e n e lic io s a s in jb r m a c io n e s ? Z I a s s a b e n u tili ,
za
a p r o p ia d a ' " ? ło r g tm im n c o n e ı ıa s p r e ıis io n ır lm . N lp s u s ta r e a s e s c o la r e s ?
￡E je c ï ıta n la te s p r e v is io n e s ?
T o d o e s to e s d p tĦr m in Ħn ï p e n e l a r e n d iz a e fo rm a l e c l
p j s o a r , 山川o q u e ta le s in fn r m n c i. . E s n u e w s
( l
, o e s c a ? e c id a s ) s o n
n 1, m e n to s
p r e p a r a to r io s q u e c o i t u y e n g n n e c e s q t iq p r iilłe r a s u n to ￠q e d e b e e i u e n d e r s e
E tn a J? e ja r s e m u p b ie n
P u e s to q u ç in te r v ie n e c o m o u n a in ic ia l b a s e d e d a t o s u e a s
q , u v e z o fic ia c o m o u n in t e r e s a n te s o o r te c o n i«
p g vo
Cięıltador q u e d e b e r la (u ū a . E z m °. r. I° , n » b ie n . M p r m d id o ) p r e d is a n e r c a m b io s d e i m o h i l
p ac a a ta r e a
, e a c c io n a n d o c o n n u e v o s
p la n te a m ie n to s Ħ o c e d im e n ta le s (b u s c °. D o s u p e m a , I m u . H n q ar t i n i d [ re s . IM d o s °, a ti
.

y g y °, ]
q u e s u e le n d a rs e Ia m . Y o r f° d e la s v e c e s . p o r i g ' " C i a D e s in tæ é s d e s m . Tiv . c ió n o resisfmria ı» b
a a jo )
.
, . a ,

(N B F . ra q i. Fn - ' "O' " y lo s trempes fu n c io n a le s p as. In te g ra r Ja in u . Ia c ión O e u n o m

g °' "aciônprevı sionol g e n e , u
, , .
y p e is o n a l smreasescołoresrequeńdapra M e to d o l. i. D p l A p r e n d iz a jq a . ' "r ĦMr l a e n la 2 ' u n id a d . o . o 2 1ı
]h u t q e ì
[a c u a l . c d iM a m e n tc io s u \a , á y desanollat p ro c e s o s ? a r c n d ,z a
p j en d iv e rs a s modalidadcs te . Bl oq uęì,
y ' " ] u a ?r de
rc n d in u e n to ? lo g os fe . ￠ b lo q u ę/ re ære n te s a l d e s a r r o n o C lo d o u . c ic lo d e a c liv i? d e s a c a d Ém i. o fo r m a le s
)

38
Scanned by CamScanner
 p o Ę e n y a ? a ig u n a m a n e ra conociiao$ fų q ıļ e d e b e r ia n s e r c o n o c id o Ė) p o r u n e s lu a a g te e iųel
e s ta U ń id a dļ s e su
D
N
l
a s d es p e g a r o o , w 】 ı h h l ? t l lo s tie n e
iqt)tor piíg a u n a si se ı ę e n m u c 【i Q s c a s o s o s e ċ o s s u e e n m o s r a r o n o

. s tıjĵ o iėn te m e n tee s c la r e c id o s , o s o n 5 610 a p a r e n te m e n e c o n

t ö ć iđ ä s ( ħ 】C1ĖO e n d ē t e n n in Ħ d,
ó s c a s o s d e h e c h ,
o r e a jm e n ĺ e

ìCiĵ n r e e ų !tį ił.(y ś a t a r cesaiİ a. y b d l j

4escoiiiċ idoii p o r ta n to , s e p i e D s q u e e s ta ļ Ĥ Çe￠ s o r e t o o v a o sa , p \

a B . .E ih a c e r lo , o n o h a c e r io , J r d \m d a [ á e A 8
'
n n c ió n a e l】
o b m r e n íi ta d o s pretendido
re s u 】

d ėb i łia Ð) de tá e u lo
e s ta s į p le r m éċ iůn z ș tiį sébt« a s c o m o Ëqttiibiones pii ijĖa r e s đe bi n (o a c tu a r s u s te n
e
preäatoŕ i ￠y ac o m p a ñ?ġ ņ tod o u p ť ę p es o q e ą pr e n d i za j e, tbi é n eı de Æn i mi en t o.
i f e o c
om o d

S .ę ıe s tu d ia n te p o ĝ ? ir e s m ic ū « a n d o o tr o s n u e v o s y p r o p i o s p e ı mam ie M s į c u y o s c o n te n id o $
i3ràiä5 a ・

a s weesjŃs a c v a e s personąìs {e e r e fe re n c ia Ta n to đ
d e lo s
\
s u s te n te n c ç i e n e n :y Tìıite n lo s :e jĢr c ie b s ? ı ń ĺ d .
,

c q p t en i do s Ëfpg nĤ jjMc ó B fa? a J es es c o l aJ e s . o r a o < ķ J t8ed u c a t ivo s g B nc

ra 困 了 es t as u estiones tamb i én d e b e ń i
e d a l g e o t ęa d m ı rh a c e do r dd
dķbÈmi c á ? i
t ţş
m j e e n r e c u r s o s q u e p u e d e n s ĢR in s ti tu id o s ￥ a đ Į o M is h a d o s m e r c ,

.
s er h u m a n o y êbpECialmñ(ā a łśiħgu !àr ý rsđ
, . , na] ingt)io adąptđ oŢ d e l ìectmesMdiaę, o b r a n d o c o m o
e s& a Į e g ą c o d u c o , e iiJmente táċ ti?ö￠
n t r m￠ņï ?
: s ų s ta r e a.
s a c a a é m íc a s E o sigMlia q u e eg1diinitq
a d u to d e b e o b id e n titìca n d o e lį g ie ia q c m d o b i
,
n a n d o ,
di .
s p n
o i e n d o aqeı lo convniente p qa r e l Ţà g ro d e 1m e āż
Ţ u s ų m c tu a İ ib to m an d o d e c is io n e s a e a iv a s q p ęÞb n c o c e i b iđ Ħ id concordanci ￠ b i į lĘi
\ m W
E e n a s W e a z,
a ä s e n
,

łrábitü l đ d
dióii!iaiones m e to d o io gjcäs y téċ ū o )ó g īc a s e ? d i ċ tr ţ įt￠iliċ tș G O n e r t a n i e n g u e o w a o e e n o t e n
:
, .

@ n a ıim a d e eò￠ mį iai4ı Ę ￠q ğ・d d b d í e & ie tib a m t c le ä w d e to d a

【ı eĘ a m a n o a g o

ta ìle a ıi M a w a l r M e in tė(ia e M e
Ė fp r m a ćî á n
Aĝ ÆaiS : ? bė te n e r p r e s n te e l e s ĺ u Ëoveido c o m o m fa r m a c iâ n d e b a s e p a ra 】
d ia n te q u e , to d o ę s to
a c a dé m ic a ę ? ę y e s d e de s c al ıo ĵ eiteradĦ m" p o r s u e x m a W o r b n c ĵ m a jgprosa a n tic ip ? q c ie n e ie c iá n
a d c n
ta m b ié n e n m u c h o s a s p e c ĺ o s d e lq
ş o b r e la n e c e s id a d d e c o n s e g u h u n e = þi o d e emaīii]äđ;6 ţ W s o Jo e n Io e s c o m
l
.

) q u e P u Ė u n a c o & ljn u a d ą 3? !Olupbūa m d a t a d e i ţ o ș c o ħd u c tiv o o pw e c m a le $ fu n d a o s

i d
c u ltu r a l.E$ þŢ ta ı ,
,

e n g p o a u m a s q ñ c a c e s n u e v a s otiVaeĵ bËĜ E s to s lM ū c a r á s u p e r a c c o n n u e v o s in ib iİ o s p e c i o ū a d o s (ėp á m b ito

, ,

@ ￠ ę a q u e l o s a n te r io re s c o m n m w te p o c o i? m e s a d o s p o c o p e d
l ū ,
e ş y d e E g a s ţ a N e El
,
e p e

Y äc i q ł9 l【í ąiße i] e n m o m e n to d ￠tr a n s ic ió n E Ė e i Į q g w e s e c a m b o e 】

e s c la r o , .
i d iābiËs, s o b r e to d o I e n d ü e n .

l ı t jd o s
c u e n ta q u e A l v a r i ı .
o s h dtb ito ș: a l Į F in c jp şm -dd n u e v o o b r a r s u e le d a rs e u n c ie Ĥ o r e u o c e s o e n o s o q eș-öb e ņ
,

c u đ s u e le s e , n a ! p e Į o d e s ilq sio n a d e r P e r o e s to ￡e p e r a a l le n e r ta a s d a ￠
,
Onien«ih i￠n y pęrmlı ??ZCia ・

lifų i\ S \n
Q i c e & ïīieĮaı ćiu r q n tg e s o s c a m b ios GìiËËgį !ið ö e s to t b Eiėi s e s im p Jijie a i Ę
,
ś d e p e r gw e r þ p a r a F
ı ju

e s to e s Æ u y d i f i la a o n q u is ta d e l F T ü e 8o ; e s to e s g o q u e d q n d e d e ıjnaiMdngġ g ? iï 嘸 \ 锂 '"rgqfići$i

ğrdișćitÈn i ? 1Jn a w t jtu Ęió n y probabï emen 1m p o c o d e unpiĖEPe )Ĺ

'
, ĝ§

c o n s id e r a c io n e s iīn a le s d e e s ta u n id a d ņtiJicadqţ ą , y s u p r o y g æ ió n la s u n i d a u i e n t e s

L a s id a rm a c io n e s b á s ic a s d a d a s h a s ta a q u i, o fic ia n s ó lo c o m o u n a ç u e s tió n r a t o r i a in ic ia l
l
A h o r a , e l conociJnento d e e s ta s iıd a t m Ħr i. N p R b á s ic a s (c o m o c u e s tió n n a c ie n te ), p a ra c o n s titu ir u n m á s c o m p e t o y
b u e n s u b s tr a to , ū til p a ra e ıc o n s ig u e n te
i r l. . N n . \1n d e l p r o c e s o d e a p t e n d iz d e fo m a J , p
r e c is a c o n e c t a r s e c o n ou as

d E ll ll ( īd T d i i d . ),
ta Æ b ié n im p o r ta n te s y ú tile s in fin r m Ħç io n p s te ó r c a s e s u s n o
i t t g e a c o n
e e a s a s e r s e u a m . a
e s p o r e o q u

" d Ħ p r e p a r a ta a o rg a n z a c n pi ió i i l d e l a t a r e a e s c o l a r co n
B e r án la s r e fe r e n te s a l d e s p jje g u e d e u n a y a m p '
ń r e v s o n a ,

v e n tu a p i
l i â ) L di i iá n
s u s p r o c e s o s (c o m p n e s M q c o n s u p la n ific a c iá n p s tr a tě B ir a , y s u p m g r a m a c ió n tá c tic a y s u e p
e c u c n a s o s c
,

2 °
p a r e (y q u e
? e s ta o r g a n iz a c ió n o lic ia r á ta m h iě n c n m o c u e s tió n p r e v ia , p e r o c o n s e c u t iv a a la in ic ia , y c o m o u n a ı t
d e t c o n ıe n id b d e ı a o bra
s e r á p x p n p w Ħ e n la sigente u n i? d ) y q u e r g g ir á e ! d s o w o l i o e x p o s ıv o y o p l i v o
ii

A s i A m b a s c u e s tio n e s pretas a ] e je r c ic io d e p r o c e s o O n ic ia l y c o n s e c u tiv a ). a s e r :°n c c

.

in u lo d e" ] p r ・・・
Y
d a s e iin te g r a ? s . c n n s tih ıir lin e l e n n o . Im ir n to g e n é r ic o r lr h Ħs E , s u n t. N tł ū c eso

fiì r m n fiv o (d e a p m d iz a j. y e . A lu a d o r d e , e n r m . n ) q u e s
iī i I e n v p c jn n
眉目团团团团国ら
Y a e s te ie n to g e n h ic o d e b a s e y e n c a d a u n a d e la s T īn iri. d . ' p o s te ń o '"
c o n o c im
ta m bié n in te g ra d a s o tr a s i r m a c i n n e s (p ro p ia s d e c a ? U n i? d ), c o m o a u th c d
S e n
D c n te s :二 x e p
e s c M r e c e ? r e s c u y o o je b ,
t iv o e s d o b k

a ) ra z
T a r e l p y
r o e c to e fe a iv o d e l o s c a n s ig u ie n te s p r o c e s o s d e a p r e n d iz a je y e v aılu a d n r d e

r p . T lim ie n to , y

b ) I le v a r lo s a la p r á c tic a e fe c tiv a e n c a d Ħ n n n d e s u s m o ? lid a d e s

Y a h o ra ,
c u i n a r la p ń m e r a u n id a d , s e e s ū m a c o n v e n ie n te c o n ta r c o n u n a v is ió n d e
al ca u n t o d e la
is m i i l
a l e fe c to s e p r e s e n ta e ] s ig u ie n te c rJa d ? o c o n te n ie n d o lo s p rJn to s p r n c p a e s
m a, y p a ra ı

39
Scanned by CamScanner
 g ĘS U M E N . ĘL ÇQ N T E ıi o P Ęw ı' I W 4 mcuesliones￠
acipa)esdelaJ °
u n id a d Į .】qa4iÐs e w
p T A c l o N p q w u A R E S © A ) A A D E S P R E P A R A T O E JA S Y C U E S T IO N Ė s C E N E cA s
R E L A Ç t o N A n Æ L A M E r O D o L o G 1Ą L ĄT Į I ) ￡F I y , E L ApR EN?ZA
ır m O H M A C ıO E Ş C O N C E P T U A C IO ıIE S Y n
, EFn U? O W n SD E B A SE
\ NWTOnOUü《 aş i es q ņ e e e t e t ä i c a n i e ıi ß* q e z ig w iq a m e d a ß # e n ie # a ee :
1 I M e t o d o 】S e s n e c ia ı
es (p 1m ť o d, v is M 20'") v gr d o ţ f i c í ĝ ĵ aopogó.as (d d apr ee iį e tc
ız M ėt o d u m e e w ! ıı?d i o p o ßi c i a de i iıd o ť e ￠ū ac ł] Mi m gp «d pW * m eņt ď , . A o eÆ

p ￡e a d ııp a w tn # w w w z @
em ti? \ jÈ@ te o d c o o r ie o ta d o r d e Ĥ Æc Ģ@ ņĖ j §
2 豆 鱼 里 壓 赵 钽锄 單 事 初 时嘲 妞 d e t e d d
孛d e 钿 蛔 \ p e 謝 ite n e E a p 礖 噙 着醐 幽 痲 p 洫 齟 锟
C O « O « i m i e c ie a tq ￠
c o \ C o n s id e r a c fó n ġ c a d e Ja s æc n ic a s y a r te s i n d b i a l e s

2 ı T ć . n ic a ea l a \ n u u z e « a o p a ? a ￡« i . COnedpeeirietł
«eċ iaaw&ieË(idd, en a itu a c to n e a
C a e t a ö ßa c e ilß*a ik p u n & la & t e ö «t
l
a d ûa E s
t￠ m a n e r a p r á. ū c o o p - i°p d e h a c e r d
ł
,
g9 ;
3 P«giwrw
3 1 Į a?Oimenos e ş c la r e c e do r eş
ap'"?f V ş į § i t i t (a m a n e ra d ę)
ņn ￠e t ( c o m . I ų ) C O r a d i đt e e n t u t a o e « i e d d e a a e e tæ? ia & d , m e n t« ee o p»Wediņluı ı
ated,
甲+e n ￠a t i 伐n in d illid 月えß p a /臨 o 8蜘 茫 蛉 懶 a e io ņ e ・ . c o i m i e n f 。A * 呷 躑 嶼 。 號 \ 8湘
c? « (iz a a b a , d
tı e c a łŁ gtto o o u p u ı
p iæ c o n d u « ta w W w in ie n d o n u e 4le o ñc io i? ・

A pr en d iz a \e ţ Êį p o Ñe p w Ĥ e n d i d « * a .
Et ca n a ia p e o n a ￡d e aálitua g c e td iia m
(h a s ta e n te n )ee @ * W t id ßa
C " " a c￠
iv id o d q u # t
,i è o b le n e ŕ M b d in l. Io r iz a a s im iï . r c o . s c ia ,ı
m e . r y em eni ' "iciaș gengŕ gs ￡o h e
äı60 ・ f W ? © es e l. j " d , į ï m né ie ?j . p r e h , n d M
.l . ' os p}o'"odos I.
. e n JN m 4 . co M . .ia . . E ..rc ĺ E) s a be r es ógiĘA n r e n d . r
etco»bce,ėţ ióı e s J,a b ia ıd o .Ĺtw￠
iîł
iO eon oc im ie nl ow
Ę1 j i》ı
° . Di?iı
łg,Į Ca d . s us u sos 'Eų \ c o n s i?u ir . !g p ' " o M o d ip e w c o n d .
3 2 JW Q d o s »a r ū c u Ja r e s đe a D r e n d jz a ie s o n J n a s ĵ ja N z Ees ? a c tiv id a d e s y ilistiJesweæ di?entos o p e ıa Đv o $
(v g r A p- d iz j
a . por iÆiĮ a￡iá p o r ' " P a R S i , n s B y o y ' " o c tc )
33 c to r e ș condicioișaR gu e m e d ia n c o n to e le m e n to s co n c a u s a le s qu e W . ib ilila n . !・ ,ø
ađż ? ģ
tv @c e n te n d im ie ÐtĘ . r i. ?todoiĝ et.

P r in ç ip ip ş fu n d a m e n ta ı b as e s ä M i d e la s
iH o rı
es c u a le s s e in ic i. n
, COńduc en Ħr w m p Ĥ n e ıp r o c e s o ? WdiĖiiį
v a c iâ n A ie n e M n ım e le c c iò n ęt i ģi n í U ￠
erĝ ūūió itĖ a a . n
3 6 ￡g a M T ip o s g e n e r a ıe s d e a p r e n d iz a ie
EW Ia s \ l e s ę ì , p o R epeieņcia v ita l p o r e ş M d )o , T ip n c a n ie n tės
, Ť ę】
.

ao n w w aa o a ￡ d e
g》 g w o ť w w ı p Ļ cı e s q Ĺ\
q e s c o ı. r
3 8 F U e Ķ$ M . v d e
a l d io s
i d a d v g r F U ęi i t E ı
. M o c m e d io la Te c fu ci i ? đ . . M . n ın l
3 9 V ia s e a n a H z a d o r a s v f s ü d i t j y k iJaes tés İ c a
3 1 0 P r o c e s o ? e s tu d io w e ￠m d g U bic o c iô. (Tp ,ur iu y ￠e Jņ . p ￠i M n o b lw e m a - .Bi \
bł e d s ą r $ O ￠ıf
(invqsnpoŁmediod.ı.ıacrur . ıa o þ. . N " ô . , Į .ĘĘÈaĦ menibCi - E Ţ˜e n y a , i ę Ęi l i q T \ W uiiıĖ《.izı
, ˜

4e ļ P w W . iā Į qe ș - B o lu c ió n aaı grqıqmawe # i Ģ￠
3 1 3 P ! ĝ j § D ė'" p ţ q h a m ie n to $ ņ i Ģs s æ( y $ g \ q
3 12 Q￠OS §ņıN ę? d os D ar a e ıa D r e n ￠ i O ó g iĢo d is c w b o 5 Bţ qţ ęqiimwtd) g ş g e ￡iñ e o cs ( p e r j m e
'

ta c iön Wg ąç jt . , C q e a w i ğF , g b s e tv . c já n
,
:
o s e ņ s ible u s u a l, audiť ąi e t. De o b s c r v a c iön m e n tą ı
de da d e s a b s rr a c ť a s , I e l. c io n . Te s t u -
Ģn ü ,

3 ı3, TCniças u ü ı jz a d a s e n ę ıp re n d jz a ie T ÆB C .
E P L 3R .
p IG A R C ,A V Rs A N .
e tc

4 M ETO ￠e O G İ A A N T R [ P O G ÓG IC A D E L A P R E N D I z Ą W eielacia*di￠ çptiw \ p w a «a e in o tıık tť n a

gmzati?ı' " w m ￡d e æ fa lte n e a G e r le s d e p ・. E d i° i. ło . Į ıeJađit°. u e ' " q ?' " s io ・' "wīriil i!Pę
ł' " ' S . \ 嗨iqa T°' " " I' " g " ' " o n ' "S s g。

4ユ E s tr . 锂 细 d e 自田 e łıd i刁和 昆 麗
邮 噼单 乖 u 為 p 嘱 w 紬 泰 國 理 由 碰 tle a c e iq 相 冶 e o c o ￡
四 te ö ， 筝p 划 띵料カ即
d ııp e « u n e ö tt id ia n le ptrna p«etūiaiaw' " \ n iz a « ,
o«iew p a * co n m a ea t￥ k au ö lid « d e o
a c Eił

de 聞 蝓 a

4 2 T á c ti c a d e a p ęn d i z a i e c o lıälłla a de p 《O C ed n ta a té c l n . E at ie n ta dna a Ē d i pa Ci a a ccł

om \
凶叫勺ゐ活て之石口协 島 邑吧此 山协 傷 曲 曲 纽 呷
43 E ię c u c m d e l a p r e ņ g į g a je i r n p e e m 《 de ￠ e a a t t e p￡ani￠id ū ic tic a m e Ĥ te
P\ "0 4 雞 缸

40
Scanned by CamScanner
 E TE M O D O S D E A P ? N D E R
LO S Sı
D A V ID W EA R

◆ A D E INEUGENCıAS m ÚLTIp IE S

uXæ
A iNCO . N ES r Sı
CA N T ERPE RSO N A L
ı IN T R A P ER SO N )II
r n frM ı
cA

m ıd ı Ritm
ı
ı
w su a ı
ım d ön
ı
D a n za c re a u va +
Re tm a lï m e n ta c ló n *M ëto d o s d e ta ciön os
m bdlico
I
ı
le c tu ra sı
lm a gln x lön a c tı
ı
ju e g o s d e ro le s + ln tu lr lo s se n tlm le n to s *
Tic n ica s m e b cn gn R lva s
'
So n id o s
ıv
o ca ◆ 制 o n s y fön n u ı
a b sn a c i as
ņ va
I
c o b rldo *
G es to s lislc o s a e o tro s ı
Es b a te sla r ? ◆ So n id o s v o ca le s
ıD l c u rso
s a l l o rga n u a do re s
4 I D Is￠0o s *D
ra m a
'
E sm te Bla s co o p e ra tlw s pe n sa m ie n to to n o s
1
*
Es cr lM a c re øth a =ĦceĘ
#
A rte s m a lc ıaı de a p re n d lza ı
e
'
Pro c esa m le M o de * C o m po slcı
ðn
+ p o es ı
ı
ı
se cu e n c las n u m érlces *
P ln m r* es
#L
u a je c o rpo ra l
'
Co m u n ïca c lön pe rso n a e m o c io n e s m u sla l
'
o e ba tes o ra les rc« ı
cı\o s
ı
Olkk en ￠ a
》
+ M a as m e n ta le s *
qecıo sled p e rso n a
ı
p◆ひa dı m ie n to s pa ra P e rc u siön
'
Im p ro v ı
sa c lůn
ı
D e óc lfia r c dd lgo s p
ı
g m u la c lo n e s ￠
M ĺ rhïc a '
Ele rc k lo s d e e m plı
tia co n o ce rse a s 【 m ism o s *
So n tdo s
o ra ı
'
Relaciones
ı
Escu ıtu ra
I
ln w n c ïo M s
ıDi ls ïö d e ıbo re s
v n a
◆H a bł
lld a de a pa ra am bie n ta le s
*
Hu m or C h iste s ï
slıo g sm o s
* H a bllld a de s d Ė ce n tra rse y co n ce n m ne
*
So n ldo s
lo s v llu a le s D e po rtes
'
ł
c u e n tı
s ta
I
so lu c lûn de pro bı em as
ı bı
Dı ı
to la bo r a c lö n ı
R a z o n a m le n to n stru m e n ta le s
ı
* tu e lo s m o d e la d o s

e le v a do y o rga n iza d o C a n ta r
'
ı
R e c e p c ld n d e
re tro a ı ł m enı a c lön
・ lm a Bm a c ló n c o m p ld a *
Eje m ó n m u s la
cı l
łp
to ye c to s d e w po «
1m ib c lón de
+
se m lr lo s m o tiv o s de to n o s
o tro s

Scanned by CamScanner
 匝

蛔
Fu en te S e r v ic i? s ï i duca ivos d e A B C m il l, N o 40 L a do Ą

Iıh m t. S e r r ic ia « E d . c a ńv os ? A I3C C o lo r N o 40 l d o A

42
Scanned by CamScanner
.
A C T IV M A D E §

ľ E i? la ìm id n d te m ? ca ? in ft ? oa c iðn w e ra l y la s c o n c e p t u a liz a c io n es b Ės ic a s

d tiv a c io n e s e in c e ńv io n es a】
cs q u e jm tffi\ en e l
1 F o rm u la r a lg u n a s m n ? p e r s tm
.
e s fu e m o de ľ e sm đo fo m ta l e s c o la t

h)

l l s e ñ a la r d is ū n tiv n m p n te
E la b o r a r u n a ta J e ta j p e r s o n a l in d iv id u a l (fic h a j e n a cm

d qd ) g n o s c itiv o a fe c tiv o m o to r
) E ıtip o p e r s o n a l d e aprendizae (q w b re er o o o v gr co
a pńm . so cu ,

n . Ia l a p r e n d iz a je gr: d itiv a K in Ħs t ￠R ic a
b ) L ı v ia p e r s o n a l d e p r e fe m p Ħm e v au .

H i o b s e r v a c ió n (a c c iá n d e c a m p o )
c )0 1 m o d o h a b itu a l d F e s h ï d in p e r s o n a v g r , le c tu r a d o c u m e n ta l b ib lio g r c a
1o , s e le c c io n a r ı l t l
o s m é to d o s y a s é c n ic a s p e r s o n a e s a p r o p a
i do s
la b o r a to d a l (o p e ra f i. o ), p a r a , e n fu n c ió n d e e ı
ia r , v g r , m é to d o s a n a litic o s D e d u c tiv o s , e tc ; n té c ic a s in d iv id u a le s
di
p a r a e l a p r e n d in a je p o r e s tu o e s c o
.

N iv e l d e e s tu d io s
N om br es

0 C am ra

T ip o p e r s q n a l p ææn c i a d e a p re n d iz a je

V ia peonal p re Ĥ Æ n c ia ıd e ĦR in m ila . M n

M o d o h a b itu a l d e e s tu d io s

M é to d o s pcipaJes d e m iİ ip n r iń n p e rso n a l

T é c n ic a s opmativ p e r s o n a le s
O b je tiv o s \ r s o n a le s de a p r e n d it N jĦ

3 R p ĦĦx in n Rr y re sp o n de r

d e la M d o lo g ia , d e l M é to d o d e la T e c n o lo g ía d e ]a T é o n ic a , d e la
a )n is tin g u ir e l o b je tiv o e s p e c ffic o e to ,

E s tm e g ia y d e la T á c tic a

b i Lp o c x is te m o tiv a c iâ n (o n o e s . Ĵ jjc im t. ), l a p r e n dİ j
za e e s m u y đific il d p lo g ra r ?
q u é, s i n
e
or

a c ió n d e lĦ in r p n tiv a c iá n ?
q u é s e d is tin g u la
c ) ėE n e m o ńv

d ) Łp a r q u é la m e m n r in n o e s f a c to r p r in c ip a l d e nprmflizaje?

43
Scanned by CamScanner
 Ħ

e ) ŁE n q u é fä v o r e c e el a p re n de r a a p re n d e r?

f) S e fla la r e lp ro c e so qu e debe g u ir ıe s tu d ia n te p m ılo g r o d e

se e a e u n v r da de ro aprendize p o r e s tu d io esc o la r

le r P aso
Ħ

2° P a so

3er P aso

4° P a so

g ) E s ta b le c e r p a ra q a é s ir v e la M e to d o lo a e lA w en d iz a je (consuestraegiaytácticusméoosytÉcnjcas
)

f lĦh n c d e l o lv id o (a q u i s e
ra r u n a ijr v a m e ie r e nitl erar r la in v e rsa a la c u rv a de ap re n diz j)
a e .
v gr

4 M es 51 . cs 6' . Es 71 . Es 8° M es

D e fim r y e x ßic a r lD ș s ig u ie n te s t o & t i l i z a d o s en e s m um d a d te m á ti?

C o g ħo s e itiw D į s c tı
s ió n F o r m a tiv o P e n s ar
COPien Ęñcaz m b ib ic ió n K in e s té s ic o
Ç o p d ic îo n w E p te n d im ie ? o In te n c io m L N tīe atió n c r iĖc a
C o n so ı
id ą e įó n F a c to r OÞ e m tw ° V īv w î a

.
四 . . . .. . . ... .. ŁF ・・・ ・・・ ・ ・・ ・
em p le o d e lo s m
˜ 。， ・・ q u é y c ó m

é to d o s y d e la s t m i c Ħs ?
o ，
。

44
Scanned by CamScanner
"
I
" . wd Ħl , - " " ・

p o s itiv o s d e a p r e n d iz a j se p r o dw e c lĵ la n do

c o d@æ į ? Ħç æ

e s u tiliî a h le $ l lo g r o e C Q n ó ÆÇO
in q m o te ó r jc o g u e in đî c a p ro c e điłr iĘM \ r a c io n a ı
°
M é to d o
"
ım e n ı g a ia e

d e o b je tiv o s
T e ￠n o Į o g ia te o r ia fo r m a l d e Įo $ a s p e e to § o p p ri[ç to Ða le s
T éc n ic a eı a e e d e s a b e r h a c e e ņ J b u n t i * a $ į t ř v ą a lg o c o o m e to .

A p r e n d iz a j
e a d q u is ic iá n c o g a o s c it h a 妞 囀 y Ħp ł ic a liv a (o p e w ), m o d iñ c a d o ra s de c o Ħd u c m s y m e d io

am b i t l
en a e s

p rd b le m as

Ţ â c tic a h áb il d is p o s ic ı6 a y \ ric ia e n ę Į e ? lÞï\ de re c u b o s c o n c r e to s

P O M F N T A R IO S

E ıM lé to d o es a T é m ic a ı
portante ı o es m ô s p e r o ia E s tr a te g ia ı
,
o s a ba r c a y su pe ra

Àp r e n de r n o e s s áı o a d q u ir ir c o n o c im ie n to s p u r a m e n æ te ó r ic o s es m á s h im o s a n te ı
s a b e r c ó m o e je r e e r ı a

rea ı id a d v tv e n c ia d a , y e je r c e r ı
o s m o d j$ic a n d o y a d a p ta n d o ı a m a n e ra d e p e n s a r d e q u e r e r d e s m tir d e
, , .

o b r a r E n s u m a , d e v iv ir

只◆n Jtï in r e s n n tc ho ı
?ıás qu e ı
a
"
s im p le
"
ı
ecm ra y m e m o r iz a c ió n de co n ￠
p n id n s E s m ó s b ie n o b s e r v a r a ı
go co n

d e te n im ie n to p a r a o b te n e r d m o s, in jb r m a c io n e s .
co n o c im ie n to s con Zo s cu a le s r e s o lv e r p r o b le m a s

F s ħłr ï in r es m i n a r d e te n i? e in te n c io a lm e n
Jı ı
e a Įg o p a ra s a be r qu é es, c ôm o es y pa ra q u é s ir v e

p re n de pr en de r
"
"
g u ie n e nse iia a pre n de a i e n s e īia r y q u ie n e nse iia a a a Pm ı
o F r e ir e

m m ip Q s d e Į a o r e n d iz a ie

- N o qu e m a d m it ir ? s c o n o c İ m ie n to

- n c a p t c ila d o o d is ıt ıin u ï d o
U e e rs e i
- G a ď e o ? (b c o n fu n d ir ) o h je t i n o&
- N o te n e r in t e r és (o n o p e łc ib ir im p o r ta n c ia )
- Scr r e a c io E t o d il a u m ń d a d e p is t e m o lt ig ic a ĦÆ p e te n d id a m to sn ī ic ie n c ia L

45
Scanned by CamScanner
 U n id a d 2

L A O R G A N IZ A C I ÓN P R E V I S IO N A L D E L A S T A R E A S E S C O ı
ı \ IłD
(2 ° B lo q u e , y S e g u n d a p a r te d e la B ase d e S o p o r te Cotivo)
I n d ic a c io n e s in h o du c to r ia s

1 L A O R G A N IZ A C I Ó N P R E V I S I O N A L G E N E R A L

ı
a Ħllu rrł
fiT ia o rg a n iz a c io n a ım e ra ld e ta r ea s olares

In s titu c io n a le s P e rs o n a le s 4 e n p ro c eso s co m o o n en ţes a )de a p æ n d iz a i§ y b ) e v a lu a d o r d e ren d im ie n to

M o m en ţgs y e ta p a s g e n e ra le s d e ca da p r o c e so
U n m o m en to in ĵ c ia l o tie Jn p o d e a p ï e ç t a m ie n fio 1 1a D e P la n ific a c ió n g e n e r a l
c o n e ta p a s d e c o n s tit u c ió n o r g a n iz a c io n a l l 2° D e P r q g r a m a c ió n n e r a l
U n m o m en to fin a l: tie m p o d e p u e s t a e n p r á c tic a 4 3 a
D e R e a liz a c ió n

2 mL A O
O R Ļ AZ C!IóÓNN pP RR EE VV IISSIOI NO AŅĻL P E R sS oO N A L
R GG AANNIZ

M o m ť n to iÐir ia 1 . Tie m p o p'"aratorio a b s a a p.s de ap, e$ mie mo

2 1 P r im p r a e ta p a U a n i i c a c i ó n n e r s o n ą ! (d e ı a ta r e a es . l a

C o n s titu tiv o s 1 ) E le m e n to s y a s p e c to s in te g r a n te s
°

2 ° ) T ie m p o p e r s o n a l s p o b l e
3 ° ) D p lin e Ħm ip n tn d e la p la n ffic a c ió n p e r s o n a l

2 2 S e g u n d a e t a p a Ļ a p r o e r a m a c ió n D e r s o n a ! (d e ı a ta r e a e s c o la r )

2 2 1 R e q u p r im ip n m s g e n e r a te s p a r a e ıtr a z a d o d e Ia Ħ o g r a m a c iá n p e r s o n a l rï n m in iliĦr iĦ
2 2 1 1 ıe r '"MerjnJien ￠ o de ￠ e r m in a c iò n d e ı e s d ia n a s
o s a c ti. it to d e s h a b itu a le s p e r s o . o ı
2 2 1 2 2 1 , e q . e , i. Ie . To l s e ñ a la r c u e s tio n e s d e re r t" " ' " s p a r a p ' " ' " '" c io n e s p e r s o n a le s

"
・
tra z a d o 1 . p r ' "a ma ci o p er o n a 】e n o io s em n le s d e s u d s s r s

2 2 \3 3eT '" Ue nm ie nl o d is p o s tc ió n d e c lo s e s d e p ra g r' ' " io ' ' " e r s o n a le s e x l, a i. s tih tr i. naı
es

c ta s e s p r o g Æ m a c jo n e 5 p e rs o n d " '"
{ §ź . .

M om e n to fin a l o tie m p o d e p u e s ta e n p r á c t ic a e ta p a o p e r a c io n a l

2 3 T e r c e r a e ta pa L a e je c u c ió n d e la E n i z a c i ó n ıi a l s o n a
ı ı

g T B O S O ĘĮ E T Ï V O S
iēåİ qguiţ n e n te u n a plini$iĖĖtiiĖjk q ţį į !jiiitî Ébeifid: c o Į ņo -r q
s u jĵ o iėn te ii
\ eq ș ] i \ (o ė 1 Ëm n l .

o d e c a n e ? u n a w ù g ta m a m ö n , e o m o ) i
, Æ á s c e ñ id a de actî vides y coņtenido lSesrones i]älide￠ SUiġī©į
Ą d ţ į '" o p ïa b t a r la n e s \ Æ OnalËq con[emp#ii+!e!ił iimï den se c u e n c ja ļ y o Ėg a Æı s ħ o s gļ ecucį áp ,

İ dėņtĘaĘ la s jjtfg Jid a d e s Cilidajes åşŢjmūtņd p a r a t\ ￠ ,

1fiĮ la dhbiıćį ón d e ėiił iţ e n id g $ ryi :W ś ?
a c u e rd o c o n la ť èa li d a s j n a m n n a EeeņËi !
d l l

ļ a e g ￡ o æÆÆ@ a Æe @ e s æ m g Ę n c ia s p r o c e d jn g e n t a i . e s ]
c o m e n ta r , a n a jjz a r
in a r lo q u e 's iig n ilic a e 1
y ex am itidóęl.O e n ? 1a D isp o s id ġ jłd e l a c c io n a r h u m a n o
AniËį iriį iĐiiánes p e r s d n a le s r e a le s q u e c o m e iin p ł e n c a s o s d c abtidadcs ia$ y Ħ
'
i￡iţ W IĖ ţ i ļ ś w i \ '" r r
e x is te n te s . c o m o la s la bē ia 】ė s remuneraąa e s b w a jiđ i) t i Ţ m M o ş d e :p ł ? ięș y p r o g r a m a s , a Pą3Ė d ë ı
os
c u 4 e s cadaèė ėlį mte U i m io s s u y o &

E « I E N T O S A N ÍM C O $ ￠【G E N C I ĄS A C H T U P ıN A ŁE
c o m p r e n s ió n c ıa ? la ne ce s de p fąjr ypogramarpa￡aciıitar u n a e fe c fiv a ç q c j İ öi i d e lo s tĮ
e l p w Jr te lo g ro l e lo s :01etivos

v o iu n ta d c ie r ta d e e İ i e n t o i m į p i , j ensuiÆłitņþēţ paaeĝ ģ】e s tu d ia n te

47
Scanned by CamScanner
 L A O R G ŁW LZ A C IÓ N P R E V Q [ı:N A L D E L A S T A R E A S E S C O L A R E S
(2 ' B lo q u e c o m o S . g u n ? p a rte d p I. B a s , d . S o p . R te C ・w jti. o )
.

In d ic a c io n e s in tr o d u c t o r ia s e l ł e r B to q u e d e C U e s tio n e s G e n e r a le r d p B n ç p [. . \° M a d n . M q u ie r e a h o ra in c n T p n T R r
,

co m o Bı
2o q u e (e . T l i
U n i a d ) a te o r a
d di sp o s itiv a d e un a O r g a n ? ą ç iân Rrevisionıģ e Q
i Ħ e s c o la r g E (im e g ra d a c o n
p ro c e so s : ? a p r e n ￠ y e v a lu a d o r d e r e n d in Jie n l q y c a q e ü h '" a Le n c a d a p r " " 】c o n e s m d i. . c n m n n n ' " d ė a p r e s to o p e r a
c io n a l .
b ) e je c m o r r e a liz a d o r) E s q u e la s a c tiv id a d e s in te n c io n a le s d e u n s e r h u m a n o , y D e m o d e e lla s la s ta re a s e s c o la

E n r e fe re n c ia a e s to e s qq e e l s e n tid o
c o m ū n , y ]a s e x p e r ie n c ia s a je n a s . s ie m p re r e c o m ie n d a n u n a o n lŕ c ip a ob o w n iz u
c ió . ESroTaciı
i ıa r ￠O i T a , itĵn p o s itiv a d e ïn q n r l iv id n d e s n ï m . ï tip ı
ex ic a r W u m . . \ o b t a i) ı
o s e n e r g ia s y ıo s tsï ıJłndns
E s qu e ı a ? s c ip lin a o?ganizinnal M n iliM . 1 lo g ro d e lo s o b je tiv o s , m á x im e c u a n d o la v id a y ło s e s n ï d io s s n n nje»md " ,
d
y c a a v e z m ás c o m p le jo s Y ı
a c o n s e c u c iō n p o s itiv a d e lo s p ń m e r n q ]ngms h n r adquir u n a e s p e c ia l c o n c ie n c ia s o b r e

e ıv a lo r d e ıo r d e n o m i e n a n t ic ip a d o y p o r n i o D e ı b u e n u s o d e ı H e ııap o , d e ısfuene y ı
, a s e n e rg ia s Y ta \
i
conc enc ac i ió i 1
n es e se n c Ħ a a l h o ra d e U a b a ja r , y e s u n p a s o p r e v ib n e c e s a í io S in e lla ta s tä re a s (c o m o s u e le s e r c o s tu m b re
p n h i. . IĦ in fe ń o te s c o m o e l h iĵ b e g ó g ic o 【
, ) n o s o lo s u e le n p o s te qg a i s e p a ra ú ltim a h o ra . s in o q u e p o r Io c o m ū n
iliv e l m e d io 】
O r e x fn n ( . , e n s a y b a b a jo s a c o m p ld ida ) s u e e n s e r habihialmmrp im F ? o v is a d a s y d e s o r d e n a d a s (p o r e n d e , fa ' "di " " ,
. I i d id d d l
p e s a ? s , m n t. Ra q y c n ' "C U e \ a Q u iz Łd e b a jo ' " I ,m i, n m 8 ' " m l) Y e s te m n l h ı
. .
ib ito d e b e s e r e v ita d o
E l s e n tid o p re v js io p a l d e l o r d e n e s a lg o im p r e s c in d ib le e n la v i? c o m o m b i é n Io e s e n e l e s tu d io E s q u e la fo r m Ħc iť in
a c a d ėm ic a (fo m e n ta d a p o r ]a M d o d d . G 【 a de l A p m d Ĺ c a je ) e s p e c ia lm e n te e n n iv e l a n d r a g ó g ic o (e n e s ta d io s Ħ e u n iw ts itu io y
i
su pe r o res ) d e s ta c a la n e c e s id a il d e u n a pr e v ia a d e c u a ? o r d e n a c ió n d e a c tiv id a d e s (a ï g o q u e o r d in a ń a m e n te y a c o m p e te a l
e s lu 山a M e a d u lto , d a d o q u e e l n jju Į m n iv e l p a ida g ó g ic o o p e da g ô g ic o 】 , y
e n c a s o s e l a d o le s c e n t. 【 Æ n i. E l h e b e g ó g ic q] a ū n c g r . c e n
【p a r ra ・. N p s n h i . 1 đ, h " " s a M s u fic ip n c ili p 1 p - a to r i' p a ra p o d e r tra z a r u n a ・" Pï ej ' " n iz a c ió a d e ta r e a s e m o i
n r. )

E s ta o r g a n iz a c ió n e . p r in c ip io y e n le a r i° d e b e in s ta la r la s ta r e a s e itin e m io s p r a c e s a ie s ia te p r a n d o , a s o c ia d a m e n te .
in fo r m a c io n e s d e b a s e , e le m e n to s d iv e rs o s (p ro g ra m a s °Ţ p tw o s Tie m p o s d is p a n ib lo s , e tc ). D is p o s ic io n e s h ųrim r in n a lp s y
. .

p e rs o n a le s , e tc F s m # ig n ifim a p u n ta r a u n a a c liv ieia c e s c o la r n ī a a c o g n ilf. a (, e s p o n d ie n d o a p r o c e s o s m e n M le s . p . a c i' " l e s

C O e j o y a m p lia m e n te o r g m iz a d o s ), q u e c ie ï ta m e n te a e g ra a l e ] tl is ce n a d u lto d e b e d is p o n e rs e a b a z a r la

C n n fn r m e a e s to e s r e c n m e n d a h le en cam in n r a h o r a fu n d a d o e . To d o Io s e ñ a la d o e s a a r liv irlñ d m e ıa c o g tï im ° o ıg o n iz a

c io n al d e ta r e a s e s c o la re s h a c ia s u e c t i v a c o n s titu c iá n P a r a e llo ļ a M p t. Rln ln g ia d e l A p r e n d iz a je p r o p o n e in ic ia r
ï Ħ m iR m n c o n u n a a m p lia y c o m ū n c o n fn r m Ħr ió n d igp o s itiv a E s ta s e c o n s titu y e a l p r in c ip io c o n u n a , y c o m o u n a

1 0 R G A N IZ A C IÓN P R E W S IO N A L [￠I M O E R A L
E l s is te m o o rg a n ĺ z a d o ・ d e ta r e a s e s c o la r e s e s to , á c m ï s rin + irı
n o ıp r in c ip io ı e n u n c o n te x to d e b a s o m e n to g " " . ı(d e
,

m a n e ra g e n b ic o in fr o d u u o r io ) C o m o ia l, d e b e r ti e s ta b le c e r e in te g r a r , a s o c ia d o o c o n ju n ta d a m e n te . Jo s p ľ c S O S d e
opren d iz a je y p " lnnrłn . D e lo g r o s (r a n in M im c io n o ı e s c o m o p e r s o n a le s ), d is p o n ié n d o lo s e n tr e s e ta p a s p r o e e d im e , u a te s

a ) 1m a p ń m e r a e ta p u d e . n o . D e n a m i e m o p ı a n ￠c a tio r e s tr o têg ic o rim er t i. N p ° fi. . i. N a 】 c o n lín e a a m p li° ? a c ū . Id a d " " ,

b ) u n a s e g u n ? e ta p a d e o rd e n a m ie n to p r o g lu m a d o r lâu ic o (. g lm d . Tİ 1 n p . Fim c io n d c o . li, m ? i, c . ñ id . ? . . TiH d a d . ) .

E s to s o , d . N n m i, n m q (P y 2 ° M a p a s ) a g lu tin a d ,)" " p re p a r a lo ń o s , c o n fo r m a rjin in ic iĦl. E m ￠ u n c o m ú n s o p o n e te ó r ic o .

q u e n h m M . n m n b a s e d e a p r . M i ' " j?eracionat d . I n M rp a e s c o la , S e g u id a m e n te D e b e r á p a s u æ .

c ) u n a te r q e ra e ta p a : d e u n o , d e n a m ip . Rn r e a ıiau a b r (te r c e r b e ' p o ñ ,r v i' " l , lle v a n d o a c a b o lo p lĦ. ffir lim y w o g ra m a d o )

C o n fo rm e a e s ta e x p o s ic ió n ,
es de u a z a r, p a ra u n a v is iť\n e n d is p o s ic ió n ? j
c o n u n to ,
u n cu a dro m o s tr a tiv o ? I

E s tr u c tu ra o r g a n iz a c io n a ıe e n e r a ıd e ta r e a s e s c o la r e s

E la n rEa n iz Ħp i(\n s e , e jje ra r n m i. n'" qui rn m n lin a c n m p " i . Iń n e x p o s itiv a g e n e r a l o c n m ıin (a to d a s la s e s c o la ï es )

e s ta b le c ie n do p r o c e s a l e tá p ic o ir ip a r tita ta p a s e ñ a la q u è h a c e r , y s u s a s p e c to s c o n e x o s
°
n n n r sm i ĉ tu r a .
c u ya 1

D m an te e s te m n m . N tn in ic ia l (o p r im er tie m p o d . A p r e s m n Jie n to ) Ia,

o r g a n iz a c ió n refiere e m p e z a r d iïiE Ħn c iĦn d o ,
en

1 1 . E ta pą a ç i ú q (aq .' "epciū. G e ' " l _ qu e se e x pu n p rn . n Rr fiv iđĦd .Rlr'"gi.a)

Ħ Ĥ . c i. . I °r g m iï a .M . ? m e a ,, p ' "Cl05 m m p 1. Tu ' , q " pernita . D m in js b a r ]a s . Tiv i? d es c n ti- po dJponibı
c,

eo e { a ßo c l e p ￠a n łw
ı w ed a ea p w u ia ißn $ i￠m
ca ￠ r fıfn łln d e ea d io p o a ic iâ m ?
te d « a aa a a pa a ? u n a ta «ea (- . - . M e n id ° , - " . Iim q ・ a L ), * a
・
t diöbti￡ Utit w « im ıa E d e tū d a »
to a a r t i, ・id n dea qu = ,m l
r t ta c n n E $p r f iı
w m p n łp a ￡￠
eq w de ￠ im a p « e u io lo ö c o n ö e g w tid a d tŕ e c a n o m iæ

49
Scanned by CamScanner
 E E p la n eó ￠ p n \łn « io p jte u ia io łia ￡q u
u n cn e coł \ tm a )￠ n ıe o g e m w d e o
i
g
e & âe tio na P oĘ ü le e Ĥ o a \ n ￠ . n en tie ın p n & ) e E ? . a ņ*n ￠ tņ
a e c u e n « ia e de # đu (m ł
Em p w e . u o e a t. i. . ? e - j idn ) W ・) te û ? w n i o
q te #a n d e U e u a Ąt a c a da d u « e a l Èz a c
L a p ]. N ific Ħr ió n e s e s m
t・g m ég ie a o r e s o s e d ic e h
e x te n s iv Ą y a la r g o
p l. o ) ,

L a p lE m iĮİ c a c ió n g e n e r a l a u n b a s i . E ú n s e d l
p a e a n tó a u n a la b o r c u n ï m ta ?
g j a s o c ia ? q u e å r g a n ic e la s
m re a s e s c o Ja l æ (c a ro c e s o s d e a ￡m d iz a e
p p j y d e , w fm . Ió . d e r e s u lta d ・. j P a r a co n s t i ū l a c o m o ta l D e b e n
c n n n id . T a r e e h ŕiR jc a m ' " e
,
r e la c io n a s e orgazadamente lo s s i
.

, y
, g u ie n te s e le m e n trıR
1 -
M » a m a ș (o . o n ju n to d e m a rp r jĦs o a s i n a tu r a s d l
g e c u r s o y s u s c o r r e B p o n d ie n t° c o n tp n id n e x te o s ió n
2 - L d u Æ c ió . D e l c ic lo (. Rm l s e m e s ? 1 e tc
a
, s y )
, , )
3 - E 1 i g p o d is p o n ib le Orucional: c o n d ia s . E i v a . [. d u y . n d o d i" CSti.''"
y su s b o ra s dia n ia a )
4 - E s g e n e ra te s (o Io q u e m e d ia ta m e n te , c a d a c u a l p r a e n ? lo g m a l c o n c lu ir ,

@ , s in te s is to d o lo , jb m ıe a ı. . n ju n lo ? ı e s ta d io s d e ıo
os 4o o (c ic lo le c tiv o e s c o l. r )y ı
o en e ı
lo s a ba F c . d o
N B L a e ta p a p l. n ffic a d o r a g . - l . . Ie a rī'
" g R s e . d e l. tó M m b ié . d . . fp r in e a (e j n g m ]. E i IĴ r d e n e s p e r s o n a l e
in s rin ,r in n n ï L a p la n iñ c a c ió ° In s titu c io n a l ( u , a u i . . ' i D
q q e ) s ie r w ・ e x is ts y
" .
g e s tió ° d e la e s . .Rl n (n ıì. In im r iTm d e ta r e a s in s tim . i. . A l. . . s e n ń d o - 呷 \ y d is h ib w ・ la s a r ti. I d n d d e
io )
p】 p Jm ifī- ió . p e r s . R m a w e a l e s tu die n æ
e s a Ė o q . e a q u i in te r e s o y
y q' " " °. G i° é s le d , b e h , c e r (. u n
q ・ h i " " ,M " " i'
"irin) " - exist ' " s i- p" " '

C uan d o , d e n tr o d e la p ļ a n iñ c a c ió n d e ese ralmdnrin a m p lio y d o b a liz a d o r (w . d p t' " j n a e l

g ħa c e ・) s e n e c e s ita
a u j s ta r la s a c tiv id a d e s a n n ï e r rp n n
ya m á s r n d 1ï p id n y d e ta lla r ln d e ta r e a s e s c l
o a r e s y q u q c o m o u 】 a re c e s e r m ás
p
n n la h le , y
,
,o n
Ħ fá n iı
m p n fr pjpp1. H ïp s n e lp h a h la r s p ? o tr o tr a z a d o
, p a r tic ip e a d ju n to (c a . Tr ih . Id . . M ás e s rr e c h a rln
q u e d e r e r m i・° e ıc d m a h a c e r j E s te o tr o tr a z a d o m á s a b r ĺ a d o ' "i m ad o a ]a ln n ifim c ió
° s e re ū e ld p , re a e u na

ı2 W ￠ą E ta p a m r q . a w c Į ó n (a q u f ta m b ié n
e n '"priı i. G e n e r a l q ıl e s e e x p o n p ' " . A c tiv iđa đtä c tı. a )
S. B ie ti. Io g e c ió n
. " m u na a rg a n iz p a Æ ia ? y
a d?e ? la ? d e a c tiv id a d e s q u e p . Im ita a d m in is t￠a r d e u
ı n a m a n e ra
,
r a äs c á m . d p a r te s , o m ' " ' " q d e l p ro c es o °°g e s p . Iñ . o B c n n tp n iñ o <
, p r o g ıa m ãtic o ' , e n tie m p o s c o r to s
@ g gag a g & (. c o la ï m em c) e o ￠
iâa * q d c to k o * t iiM D ￠ N r lin id a d e a p
p w M iz a âe *
【EM ce a Jw
cı a
ï￠
@ w . N r i・' " . W ta q w en e tto a öe p in ei m a «a re « ae￠
￠. R itu łn a m a t e « ia ò g d i o i n i o u a c o łd e a id o o
PiameMe W im m d m en e t tiempa diapenie￡
e a r m rıo d a n «e c u m oö d e #in id o a o « g a n i<ra n d n
# « w a n im fııg L d ia « io ö o °, m f°・ ) ? o e ö im Łe ö d i« w
. Nn ? e e lł
ł 4 m o * w p a ö eo ,
t a ł intitucinnn￠m
co m a p e«o n n n fp n
L a p r o g ra m ac ió n es p a r te d e la p la n ißc a c ió n (q u ・ v a ' p - ta n d o h a c ia a a iv id a d e s m á s . s e c ific a s
p y ? lim jt . D a s
p ero m ás co m p le ja s ), y e s c n n s iñ p T n ñ n u n ı
z o y e c lo td c ı
ic o (p o , e s o s e d ic e p a r c ia l i. » n s iv n
y d e c o r to p l. o )
,

N B Y es rlp ïp n , r e n c u En M i. . Im ï a p ]a Q ilic a c ió n
q " m ' " e s c o la r ı
o . p , o c es ' ' " e s t, b l, c e ' '" é . . in o ' '" ı
io s
lrg , ro o s r e lu Ð. .
i" " n l° e x le . D ido s (a n u a l o «h a
- . v sę p r i' "eg - ı
. D is o o s ic i. . ô . i. y i. Dis ib uc ió . D e io s c o . Ie . Id o s

Por e llo o r d i. A r ia . E n te s e in ç m ta m '"i "

】
d is rí ih ï :. Iń n d ia ria d , M
pn (v g ・ ,
s- an d es ) con
rM , h o ra s d u ra n te lo s c in c o d ia s . Gu 】
・- m m ï ĦH . r n l. D p ïa sem n n a

U na p r o g ra m ac ió n r e o s e s. . ı
n. E ç a p u n ta rn m h i￠n
en n e o u c o s a s a l p r o c e s o c o n ju n m d o d e
e v a lu a d o r de lrĦtl. ° (y o r d in a r iĦm e n te
aprendlie y a 1
,p s H b iėn s e u bic a e n d o s p la n . s
P r o g a - c i" "
M
】 maitucivpexB0nd)
m
n s til. c ie n . Te s s o n q a c io n e ś d e r ı n r a to r ia s d e actiidades e s c o la r e s c ' " ' " i w ・. In R e n M ir a , io s
(s e m a n a 】e s ) d e a e ī jo . E s ? . ı
m e 《 (Y e sp e ・ p- a ' "
d is h ih u r iri, d e m n tr r i. . n ,r r im lla r e s . . T ie m o in a titu c i. N l I e s
' " " W
y s o ° p a i a m d a . N a E s c u e lĄ 】 n e titu to , F a c M ta d (c o n ,

p p a , . lo s d is tin to s y q u e ・e ' " m d s ie m P curb

P r e e x is tp n 【 y s o ・ ' " F i. . p . ñ jg s d " " ' " i r ï " , . i. p " i '" O S .
O b l i m i - p a r a ıo d . . I' " w m , ri, [. In , tim c iń ° a u m . .
p °° o n d d _ m ų ad m i n i. ? ti n . y d i. d iv o 】 ) e n m n lo q u e ]a s p r . w w w c i r
.
p _ o n . ie$ s o n h o r a r io s p r i_ a u s p o r o
e s m d io J y rep a s a s a b m ı c iıia r io s q u e e l e l h ï d in n re d p b e tr a z a r (" " m ia b !.
p - . d . i. D iH d . y ,xis" " ' " . - " .
T o das e s ta s c o n s id e ra c io n e s c o n s titu tiv a s de tie m p o
u n de a p r e s ta m ie n to 【p la n ißc " i á n y p r a g ra m
,
ac ió n ) se
p r o y e c ta n lu e g o a u n t ie m i
,
po de re a liz a r iń n c o r r e s p o n r iF n d n e s te tie m
,
p o a u n a te r c e r a p a r te , c o m o
1 3 Ļ ņ e ie c ų c iú n ( a q [sle.p'" c ió n
p gen er a l en a "
q u e s e e x p o N E c o M o a c tiv id a d r e a liz a d o r a ) _

E s ta e ta p a rı
Ħtí r m in
liz a c ió n d e Io p la n ific Ħd n y r o ra m a d o
n la re a
p g (q u . E q s e c o n s id e ra d p m Ħn p rn ' " p 】 iĄ y
c o m o ta Ļ to d a v ia
p , a p ia d e u n a o ıw ĵ ? a c iá n g e n e r a t) P o r ta n to , d e s d e e s te p u n to d e v i s e lla s o lo s e a ti d
en e en
u n n , rlp . M r ir h im
W o s itiv o tĵ rico e s p e c u la tiv o (m . E h a tiv o in d ic a d o r a d e c o m jï m to )
A p a r tir d e a q u i e s d e Ħc rw n n ii. r e s ra m n s tr a tiv a e s tr u c tu ra o t a n im
g c in n n la n n m o do s e c to r ia l r e la c io n a d o d ir e c ta
m e n te a l e s tu d ia n te y s u io p ń ・ a d ° w
n ece su e ha c e r e s c o la r
, ajustdola Ħh n m ,
rn u n o - ie n JU iı* c o p ï á c lic o a u n a
,

50
Scanned by CamScanner
 a n r w n iz a c iū n tr a a ? )
q u i i,ıte r e s a y e s ı
2 0 R C A N l z A Çi ó Ņy «E V ! ņg Ęg S ţ N (q u e
d e ]a s c u a h o
es la q u e a

d i, e rs a s m o d a a
l id d e s e s c o l H e s e n p ro c e s o ? . p r e n d i
. Q e ī JI i. p ]" m ? en ca da un a
O b◆ e sm fo n n a p a n i. u la r r e c i￠ "
s d e ' " y a s u c o n s titu c ió n
d e e v a lu a c ió n (7 u , . .
'
4 1 b lo q ' " . p
e r o e
e e w ? la 3 '
u . im d , '" cr H oq" ), y en p ro c e s o
n o p r o p r a m a ),
i v is io n a lm e n te (e g e la n ific a v
A h o ra es de d e r q u e e l e s tu d ia n te q u e n o s e o r g a n z a p r e
e n te n
? lo g r a r lo
a u n q u e te n g a p o s ib ilid a d e s
? é x ito , te n d r á m u v e s c a s a s p r o b a b ilid a d e s
is io n a l P e ro
a h lp , p a i a b ie n d e l e s tu
d ia n te , e s . Nni hï ir s u p ro p ia o r g a n iz a c iå n p r e v
A n te e s te d ic h o , Io ï t c n m m rı S c o n v e n ie n te ,
d n y p r o g ra m a n d o n o b a s ta M u c h o m á s im p o r a
t
t n e, y
l a n iz a is e s o lo p la n ifir n n
y e s m e s o b v io , e o r g i d Y p r o 9 ra ° . D o )
d e c a d a u n a (e s d . Ir , e ı. M P ıW . 1 9 r d - i
r ・. .
nriĦ, ı a a jm ta a u ę i. c . c ió n
e s s u l e s , enmnspmrĦ ó tim a m a . I ã s i n o la s p o n e e n
g p la n iñ c a c iö n y u n a p
o ra p
n o u n a e x c e le n te
po r euo es d . p r" ' " ŁD eq u é v a le a l a lu m do a \u m
? e s fu e rz o Y es qu e to ı
o
p é r di? d e tie m p o y
,

đĦ T o ri. p ll. E s . ' " n n r , 1Jn a u to m gaño con

c ió n ? D e h ec h o , n a ,
el
aE
d e b e te n e r e s e n te q u e la s
d éfic it e n la ta r e a
ra z o n e s de un a c a ? m ic a p o , q u é n o ap r. a
i
sŲlici'"nt'"'ź y en

p ió
f lta d e . r g a n iz a c . p re a
v
é p v itjp . . ia b q fa c a p a c » a c ió. y .Oı Xpelenei r a d ic a n fr e c n , n 'p m e n te e n la a
rm ñ im ie n t" p o . Q . h ' i' " , o m a \ c u m p lim i, n fn F . a m b o s
l d e fic ie n c ia s Ħ ,e lp n r a d ic a r e n s \, in . 1 :p
Y s i elias e x is te n y fu e ro n h i, n h . . H Ħs a s n g ra m , d e ū ltim a h o ra , y
i
i Ħr c in n e s a p r e Ħ. . ñ . . e
c a s o s , a n te la i n e n c i a
d e u n a E v n ln Ħr ii\n d e lo g ro B h a b rá d e r e c u r r r a ,

i v ib le s E sm e s d e b ie n y q o n u n a d e b id a a n lie ip a c ŕó n
even tuae nte n se r ,

c o n e la c ió n e n tr e lo s ? b ito s
d e tr a b a io Y e 1 r e n d im ie n to lo e r a d o
D eb e l e s tu đia n te n o ta r o u e e x is te u n a e s tr e c h a
e
c ie n a a ltu ra d e la v id a (, n
p e ro ta m b ién n o s e p u e d . N e g a p la , x p e l e n
i c ia p r e v h io n a \ d e p la n ific a c iá . y
D i id d - te a ñ . E n . i. E l. In fe r io - Y progÆ
maciö
s u p o n e m o d ific a c ió . d
. ñ t
w r . H áb ito . W . t. . q u r . .
. E s ta . . p r ā . ï i"
n i, d . . p e r i. æ , ) y ' " ,
" . ・, d b ŕ' Y ' " . B a , ra . RP N fi, il
o l. To y . - d . pe d . d' W q
i. p n c Ą o bv i- cM . . . E c e s id . d d "
ı "
de V . r iń " y ' "Onl paı'"
es m Tible y , ın i. ıP .. g- o, -
,
ig ie n d ° = a n . Fu ,n o .. M i. o , ı
. ib " " a .
N o o b , b n t' . . u n qu ' " hĤ o Go y m

p e ıs is te n c i° , Q t i t p u e s to q
ue, u n
p e r s e v e . N c ia c o n s M M Ę . ' " a
.
m o ・x i" ia in s is te n te e i. E lu d ib le . n.
Es . e . ES re , - "
i. r E c e s a rio . Ira , e r te . o ! h tib iJo
do l° , N se a
ve【 Io q u e s u e le s e r a c o , m m h ra d tr " " . R ti
n - lmp ro " " .
e s to to #w

iT " i M g e n e r a l, y íw d a d a e n . 11a ), la o rg a m
ĵ z a c ió n p e r s o n a l d e b e c o n s
l m
A h o ra (d . M a n e n s im ila r . Ia " " ih lr iń ・ ? a w te ó r ic a y p , â . i . A m e n le ,
s to lm ie n to p e r s o ıu ı ıP Ų : ta n to G s ą 4 m ī ï ? p w
tim k \aprop\ a p a r tu d e s u tie m p o d e a p r e o12 4 ・ Y s u
v is io n a ! ￡Į o b q !iĘą ä o r a ( e
t n & m Le a L e -
ıa ￠ a r c e esqgı pĽp￠ fsqņql $ q le 4￠ņ za c o ņ s u oreanizciön p r e i i I l u i T r a Tan dn e n
i o s , tá p ic o s j) P o r ta n to a h o r a e s ? n . a r a a q .

ev.ı
n ac ió ? r e n d im ie n mo Þ, ? lm o e n s u s tre s t . w
n

ta r e a s e s c o la r e s )
t? i
Ł a Eıanjçąción R w ş9 Ņ a ı (o p iv a d a , d e
te (u n a v e z q u e e s te c u e n te
i lo b a l e x te n s iv o d e la ta r e a e s c o la r d e l d is c e n
E s p r o y e c to o p a n g
c o n s is te e n un
i M i s n e c e s a r ia s y p e r tin e n te e )
a A lg m ıa s n o . E
i a l c o m o b a s a m e n to c o w iū . o y c o n e lı
t m a c
c o n la p la m ilĵ c a c ió n in s titu c o n
, .

u n c a 1. N r lĦr jn w e v is io n a l r e a
i
l tv am t N W a w \io q u e d e b e c o m e n e r ,
C o m o 1 , e s u n p r o y e c to d e tr a b a jo c o n e tiv o s . . p e . Ffio °' , q u e s e
d e w r e n d iz a je p e r go E a l (c o n s u s fin e s g e n e r a e y bj
l s o
ta n to la dis tr ib u c iâ n d e l o ç e ş o
d iĦtr ih n . Ió n c o n ju m ta a e 1 ıF q c e s o d e p m g
d d
rl° , r r . Iln e n u n c o n te x to
socialulm . \ in n tilrJ c i. N a l) c o m o la .

l e v d u e c io n e s o ñ c ia lp s i. . Tin n r i. " 1. : )
a M q e v a lu a d o r o s d e r e n
ď m ie n fo s (p a r c ia le s y B n d e s , y a n æ p u e s ta s a a s éi. °
u m n o y s u s c ir m r n m n n n Ħ・ (y
i t h e s e r T p d n r m rla p o r ėl, y e a fiJn c ió rıa
s a a ıa ı
o iī ip c a c itin p e r s o n a l in e r e
La p ł t d la
d v i? p e ro s p i
ib ilid a d . y , p o r s o b re to d o . a s u r e a h d a
lı e , e r re
u s p r e te n s j°. E s s u s p o s
.

s u s jn æ re s e s y n e c e s id a d e s , s .
t le c t iv o
h h a l e m p æ o r e l c u rs o o ñ o , o s e m e s
】 ffic a c ió n in s ū tu c io n a l) y d e b e s e r e c a
r e
c ió n e in t. G r a c ió n c o n la p a n a d ir e c c ió m
d e b e b a d u c jt s e e n e ū c ie n c ia d u r a n te la ta ï e
n co r r e c
L a p la n ilīc a c ió n p æ s a n a l (y s u e je n c o )
i i ,

d e tií m p ・
l c o m o e c o n o m ia d e r e c ljJ s o s , ? tr a b o y
h a c ia e l o t je tiv o p r e te n d id o , y , e n g e n e r a ,

i, le p t ite e la b o ra r u n p ro y e a o q "
・u w lid m in n u g « , A . ı° p m ir d e ah m
d i, p o ・' " c u ıs o s .
« c ,
es d e c ir , p r e w r u n D . ra t

s . s c o n te n id o s , g a c ia s a u n a
al u tiliz a b le E sm fil , i\im e l u a ta m i, o d p la q " En . n - y
ra , in n ĦH ? a d n d , I ti- p o to ta l p c m m

i t r ı a n ific a c ió n p e r s o n a
a pı
l c l U a z a d o d e s u s d is e ñ o s
p e c to s q u e d e b e n n e g ra
,

V a ï io s s o n ln s p lp m p n m s y as
h
E s to s d e b e n s e r conocibs c o n a n tic ip a ?
n y to d o e n h ,d ia ï ıtR d p e
l l n n s e c n p n te c a ir N d n r in
p r o c e s a e s . y e c
u e s e d isp o n e a r e a z a
li r e l tr a z a d Ð
a g e n c iá r s e lo s y te n e r lo s s
ie m p r e e n c u e n ta e n e 1 m o m e n to e n q
d e s u p ln n ific n c iń n p e r s o n a l

51

Scanned by CamScanner
 E n lo ııc e s r, e s d e p r e g u n ta r é e t łe d öa n e eea ö ?, y e s de re sp o n der qu e e llo s so n

a )ļ o s P ro g r a m a s (d e M a te ń a s y c o n te n id o s ) d e l C u r s o le c tiv
p la n ific a d o y d ia d o
o a ser e s tu (Y d e ser p o s ib le
qu e ca da 1Jn o de llo E iic o d e s u e r te ta l q złe ilzd q u e m
g r - u n c ió n
e s sea a n a io d b s lo s p u n to s c o n t e n id o
s)

p o ses ió n y im ie n to d e ı is
c o n o c o s m m o s es ppentivo p a ra ı
a pı
arı
ica c ió n de su s ta re a s esc o ı
a res
N B E s to im p o r ta n te p o r v a r io s m o tiv o s
es Po jr e em
, p lo
la p o s e s ió n y c o n o c im ie n to d e u n p r o g r a m a d e e s tu d io s
ľ ) P e rm ite a p r e c ia r la te n s ió n y Į a n a tu r a le z a d e l c o n te ı
ıid o , y
ex
p o r e n d e , e l tie m p o q u e s e n e c e s iw y la s
i ia s q u d be id e r a r (p a r a
ex en e co n i p r e d iz a je y p a r a la e v a lu a c ió n ) > (Wani￠
icacidndeeotı
łdił
ı)
2° )E de a u s e n c ia s fo r z a d a s a c la s e
n c aso
p e r m ite co n o cer la p a r te cu y o d e s a r T o llo ex p lic a tiv o se h a b la p e r ? d o
ū n de b le c e r lo d io
a e s ta s m e s p a ra re c o b r a r ia 一
(砚 圍 峥 覇 t iá n d 吕 叫妯 溯 戚 缸
e 闵￠ )
3 ° )P e rm ite e s to es Io m á s im p o r ia e n r e la c ió n
l h o r a r io d e c la s e s y la d is tr ib u c ió n d e c o n te n id o Ia
n ie co n e
le c tu r a a n tic ip a d a d e læ c io n e s u s a n d o la té c n ic a d e
a p r e n d iz a je d e n o m in a d a A v IS ? (a d e la n m d n e n 3 1 3
d e Ia U P 【 p ág s 3 6 ]; v is ta e n 2 2 D e la U 6 [p á g 2 2 0 ] e im p ı
°
e m e n ta d a e n 3 2 [p á g 2 2 2 ] m is m a u n id a d
) E s to d e ta l
m o do qu e c u a n d o e l P r o fe s o r d e s l】
T o lle e x p lic a tiv a n a e n te la le c c ió
Ą e s ta e x é g e s is r e s ï ılte ą r i g &
id e a s w m ılia lo r ia d e )l or i zo nl In c lu s o q u e p e m ıita (a e s t u d ia iıte s
y P r o fe s o r ) la p o s ib ilid a d d e e s ta b le
c e r d is c r e p a n c ia s d e o p in io n e s
y la c o n s ig u ie n te d is c u s ió n p o s it iv ą p o r discernimiento p r e v io q u e r e d u n
,

? e n fa c to r c o g n it iv o m u y e n r iq u e c e d r a r a to d o s lo s a r ti i
p an e p p s (tic ipa eiá nqp ián )
4 ° )P ū ltim la
o r o , p a ra o r g a n iz a c ió n p r e p a r a to r ia d e l e x a m en (2 u 7 (F w a « a c iá n
p a m ttt«ı
Ciditi
b )g D iw ó s t ic o
e s d e c ir la d e te r m in a c ió n d e l C a r á c te r d e
, E ą a w a d e l c u r s o le c tiv o (y te m a s c o n te
n id o s )
J V a h i r a (d ia g n o s is d e c o m p le jid a d o s im p lic id a ￠ d e la s d ific u lta d e s o fa c ilid d
su
,
a e s q u e e n lr a ñ a i ı); s u
J e r a rq złia e n e l c o n j? to c u r r ic u la r (s i s o n r in c i a le s o d e c o
p p m p le m e n to s ) s u W o H a n e ia r e la tiv a e tc
,

E ıdiscernimiento o g n itiv o d e to d o e s to e s u n s e u im ie n to u e
g q p e r m itir á u b ic a r ı
a s d e n tr o d e ıpı a n p r e v is io n a l
to m a r d e c is io n e s y o rg a n iz a r Za s a c t iv id a d e s e s c o la r e s e n r e l ió l
a c n ı a e a s (c ı p ń o r iz a r \a s a tr ib u h \e s m ås o n ıe n o s
t ie m p o p re v er m e d io s au x ilia r e s , y lla s , in c lu ir la s
se gu n s e a iıe en la s p r u e b a s d e P lla m a da o p o sp o n e r la s p a r a la 2
°
o 3a )
N B T o do e s to debe p o r tu n y d ir e c ta e n te r e la c io n a do
se r o a m a la s it u a c ió n p e r s o n a l d e l e s tu d ia n te q u e planifie
c o n fo r m e a Io q u e o u r s y e n r e la c ió n llo
a e : su s p r io r id a d e s s u s n e c e s id a des, sus d ific u lta d e s , e tc

c ) F h ıe s (d e būsq u e d a m e d ia ta ) y Çiet ivo s (d e

, b ú s q u e d a in m e d ia ta ) q u e śe p r e te n ? n o b te n er

To da p ı vie a c ió n ın e c e s a r ia m
a n pe rs o n a e n te e s tá e n jim c ió n d e Tın e s y o b Je tiv o s

O bs es de re c o r d a r (s e g ıin d ijo la U V 3 4 2 2 ) qu lo s
se en p ág e o b î e tiv o s , y p r in c ip a lm en te lo s ßn e s (e n sĺ y en
la c ió n lq u ie r
re a cu a o tr o a s p e c to y e le m e n to ) s ie m p r e tie n e n n
,

N B E s de s e fia la rla d o , ta n to la c a lT e r Ą c o m o lo s d is tin to s c 1JI s o s le c tiv o s

qu e p o r u n
y n iv e le s q u e Ia in te g r a n
tie n e n s u s fin e s y o b je tiv
p r o p io s (T o d a p la n ific a c ió n d e b e in c lu ir ı
o s o s y la s a c tiv id a d e s d e b e n o r g a n iz a r s e e n fu n c ió n a
e llo s , y p a r a c o n s e g u i
n io s p r o n ta y fá c ilm e n te ) P o r o iT o t
y a q u i e s Io im p o r ta n te a e s to h a y q u e s u m a r lo s fin e s d e l
p ro p io e s tu d ia iıte D e h e c h o , a u n d e n tr o d e la m is m a a a 】T e r a c a ? e s tu d ia n te tie n e s u s r o io s fin e s A l u
p p g n o s bu scan
lo g r a r c o m p e te n c ia (c a p a c id a d m e r c e d a c o n o c im ie n to s h a b ilid d
y a e s ) q u e le s p e rm ita n d e s e m
p e ñ a r s e c o n s u fic ie n c ia e n
u n a p r o fe s ió n O tr o s s o lo p r e te n d e n lo g r a r m d tu lo (q u e ı e s p e r m ita e l a c c e s o a c ie r to s c ir c u lo s e n lo s c u a le s im
p o r ta m á s
e l tfttılo q u e lo s c o n o c im ie n to s ) H a
y o tr o s q u e s o lo b u s c a n s ta tu s e tc ,

Sea co m o sea la s a c tiv id a d e s de ben pe n a lc a n z a r Io p r e te n d id o y e llo im p lic a

, s a rs e p a ra , planifı
cació y
p a r a h a c e r lo c o r r e c ta m e n te y e je c u ta r lo e fic a z m en te , e l a lu m n o ta m b ié n n e c e s ita c o n ta r c o n

d)R ec u rso s e s d e c ir ı o s m e d io s (d e d ife r e n t e n a tu r a le z a )

, q u e p r o b a b le w n te e l a lu m n o p r e c is a r á en a lg ū n
e s ta d io d e l d e s a 】T o u o c m T ic u la r y a lo s c u a le s u e d e
p y d e b e r e c u rT ir e n c a s o d e n e c e s id a d
,

N B Los o m e d io s c o a dy u v te s , p u e d e n
re c u r so s c o m an se r (y so n ) d e d iv e r s a s c la s e s ta le s c o m o lo s
1 in te g T a d o e n to s a s , id ó n e a s e n e s e c ific a
ta ł
s p o r p e rs o n as
p s c u e s tio n e s te m á tic a s o o o e l p r o fe s o r y lo s
co m p ñero a s, lo s p a dr e s, p e rso n a s c a p a c e s (e n e ] especifico á m b ito d e ig n a tu r a
u n a as y c u e s t i o n te m á tic a s ), a lo s c u a le s
se p u eda r e e tu T ir y q u e p u e d a n c o la b o r a r p a r a la c o n s e c u c ió n d e u 1 ı lo g r o E s to s s o n m e d io s r e c u tT ib le s y , p o r
ta i ıto c o n te m p la b le g e n u tıa p la n ific a c ió n (y d e b e n s e r
,
p r e v is to s c o n a n te la c ió n y n o e s e r a r u e p q a p ı
a s dificultades )

2: e l d in qu p e rm ita la a d q u is ic ió n d e e le m e n to s
yu de n
e ro e ıc u m p lir a ie n to d e fines
qu e a a

3: M m a t e r ia le s co m o lib r o s o r ig in a le s h e r r a m ie n ta s , iıstrumentos, e tc , m e r c e d a ı o s c u a le s s e o b tie n e Io

pre
te n d id o L p la 面市c a c ió n d e b e s id e r a r lo s a to d o s
a co n
, y s e g ú n s e d is p o n g a o n c D e e llo s , y e iı q u é m e d i d s e
d is tr ib u y e ııla a c t iv id a d y l tie m p o
e a se r em p le a d o s , y la v a r ia b ilid a d q u e s e e s tin ıa A to d o s e s to s s e s u m a n ı o s

4 1 Æ a q u e lla s fo m aa s con d u c to r a s y o p e r a tiv a s o m a n e r a s

, c o n c r e ta s de o b te n er m de r e so lv e r
a lg o v gr m é to d o y té c n ic a d e le o w de o b s e r v a c ió n a u d io v is u a l d e
, p ro v o c ac ió n y c o rıtr o l d e fe n ó n ı
en o s e tc

52

Scanned by CamScanner
 e ) e ie c u c ió ! lo ie n
s r e q u e r in ı to s q u e s e d e b e n te n e r e n c u e n ta (c o m o in c o r p o r a d o s a to do a qu e llo

qu e m e d ia ta m a c io n a
e n te v a r e ı do con a p u e s ta e n p r á c t ic a d e l d is e ñ o a p r e s ta d o [e l h a c e r ])
ı

L a ió n (a lg o p o s te r io r r e a liz a b le e n 3 ' E ta p a ) d e b e r á c o n s id e r a r ta m b ié n m ū ltip le s

e ecu c j ex ig e n c ia s , y lo s
,

m e d io s a tra v é s d e lo s c u a le s r e a liz a r lo s E s to q u ie r e d e c ir q u e s e d e b e c o n s id e r a r (d e m a n e ra p re v ia a la

e j« u c ió n p r o p ia n ıe n te d ic h a ) e 1

ii fl i a n la s fu e n te s d o c u m e n ta
C óm o la m a n e rĄ v g r , r e a liz a n d o u n a læ tu r a p e r s o n a l in te lT o g a tiv a y c r t c o r e e x v e
ls h a c ie n d o ta lle r e s g r u p a le s , in v e s tig a c io n e s e n la b o r a to r io s , e tc
D ón de e l lu g a r , v g r , u n a h a b ita c ió n e s tu d io e n la c a s Ą e n u n a bibliote e n u n a r c
M v o , e tc
te n ie n d o e n c u e n ta lo s r e c u r s o s h m a n o s , e s ta b le c e r v g r , s i s e e je c u a r s o , o b ie ıı, e n g r u p o s (s im p le s
t á ó l
o c o o p e r a tiv o s ) d e c o m p a ñ e r o s , ? f ä c ilit a o r e s e c , a p u n ta n d o h a c ia e l lo g r o d e l
d t

es d æ ir , lo s o b je tiv o s e s y a p r e v is to
p e rso n a ı s y d e fin id o s

f) Çr o n o gra m a a c t iv id a d e s (c o n ıo d is p o s ic ió n d e a c t iv i? d e s a cu m p lir e lı d e te r m in a d o tie 】n p o )

E s te ta m b ié n co n s titu y e u n o de ı
o s pu n to s m á s im p o r ta n te s e n to da pıanicación
N B P a r ec b v io q u e m a te r ia s de e x te n s o c o n te n id o ean se ı
es o to r g u e m á s tie m p o P e ro a v eces m a t e r ia s
e o qu e ,

c o r ta s e n e x te n s ió n so n dm sas y c o m p lic a d a s en con te n id o Io cu a l ta m b ié n ex ig e m a yo r e s fu e r z o y m a yo r

,

d is p o n ib ilid a d d e t ie m p o
(A v e c e s e s a l r e v é s m at e r ia s ex te n s a s c u y o s c o n te n id o s s o n lig e r o s y liv ia n o s e x ig e n p o c o tie m p o y p o c o e s fu e r z o )

U n a bu en a p la n ific a c ió n d e b e e s ta b le c e r u n c r o n o g r a m a de a c t iv id a d e s qu e s e le c c io n e p r io r iz a iıd o lo s

in te r e s e s la s n e c e s id a d e s o d ific u lta d e s d e l a lu m n o , y n o n e c e s a r ia m en te la e x te n s ió n d e la s m a te r ia s
,

o d u c t o s (p a r a a u t o e v a lu a c io n e s e v a h ıa c io n e s e s)
in s titu c io n a ı
g ) S is te m a de e v a lu a c io n e s d e r Ðe s Q S , y d e y

E l e s tu d ia n te a d u lto d e b e te n e r s ie m p re c o n o c im ie n to p r e v io d e l s is te m a d e e v a lu a c io n e s in s t itu c io n a le s
la s fa c e ta s d iv de ı o s e x á m e n e s e s c o la r e s V er U 7^ İ 1 N o ta c io n e s s o b re
(Parces y Jĵ n a c io n a
a le s , r e ı do e rs a s >
a

p ru e ba s d e re n d im ie n t o v g r fo m ıa s y tip o s de e x iir n e n e s á
[p g s 2 4 8 9 ]), a s f c o m o ta m b ié n ıo s im p m e n ta d o s p o r lo s
le

P ro Ř s o re s, a ñn de e s ta b le c e r su p la n ifi c a c ió n p e r s o n a l (y e v ita r p o s ib le s d e s a g r a d a b le s s o r p r e s a s ta r d la s
"
)

Se s u n ıa a e s to la n e c e s id a d de co n ta r ta n ıb ié n co n u n s is te m a ? a u to c o n tr o l, rev is ió n y en ju ic ia m ie n to

d e lo g r o lta d o d u r a iıte e l p ro ceso de a p re n d iz j (

a e en s itu a c io n e s lr a g m m ta r ia s y e n e s ta d o d e d e s a r r o llo
s y r e su s ,

d n ıite n da m ) E s to lin d e p o d e r m o d ific a r e s ta d o s o s ih ıa c io n e s , v gr

da do qu e e s ta s s ih ıa c io n e s a m u as a

id o iz a iıd o lo
o n o d o m in a d o s , y o p ń n ı is mu y , de se r
p a s a n d o p u n to s p o
r e e s tu d ia n do y re co c o n o c s, s m o s

n e c e s a r io y ū n la s c ir c u n s ta iıc ia s : re c t ific a r lo s
,
se g

d ia n te q u e e s ta s a u to e v a lu a c io n e s (d e r e g is tr o s b ia b le s ) d e b e n s e r s ie m p re
T g a e n c u e n ta e l le c to r e s tu
e n ca m

p r e v ia s a la s e v a lu a c io n e s o fic ia le s in s titu c io n a le s \ r e g is tr o d e fin itiv o s )

D e fin id o s lo s e le m in te g r a n te s , y c o n ta n d o c o n la s in fo r m a c io n e s
en to s y a s p e c to s re sp e c tiv a s (d e n a a r c a d o s

i b ili? d if i e d e b e n s e r p a c ie n te m e n te e s tu d ia d o s in te g r a d o s, y a d a p ta d o s a s itu a c io
e n su s v a r a e s e s p e c c a s q u , ,

n e s d e fin id a s ), c a d a d is c e n t e s e g u id a m e n te d e b e p a s a r a

2° )C a lc u la r su tie m p o n er so n a l d is p o n ib le (e n p r in c ip io g Fo d o [a s e r lu e g o e s p e c ific a d o e n la s programacic

s s o n ıo

n es qu e e n te o r fa d e b e r ia se r de 3 h o r a s d a r ia s 4 v er 2 2 1 2 De e s ta u á
p g 6 o ]), y a c o r d e a Io a s l c o m p u ta d o , p a s a r a

3 ° ) D e liııtīm ii t r a z a r ıa anificación d e s u s d is e ñ o s n r o ce sa le s (d e a p r e iıd iz a e j y e v a lu a do r de ren d im ie n to )

pı a s n ıá n d o lo en iı c a
1ı le n d a r io h o lg a d o d e a c tiv id a d e s a la r g o p la z o (o r d in a r ia m e n te p a r a to d o e l c u rs o le c tiv o ) ,

te n ie n d o s ie m p r e e n c u en ta q u e lo s m is m o s debe n se r r e la t iv a m e n t e a m p lio s (n o m in u c io s o s )

(N a tu r a lm e n te tr a z a d a la p la n ffic a c ió n d e l d is e ñ o ,
é s ta d e b e ser im p le m en ta d a n o qu e da r en lo s p a p e le s )

E Sintes t p ta i￠
ic a t (C S C O \ a r m e n ) eô compown e ö t* ı
łc tu w a c ii n e ö b* a t ég ic a c ıe
n e n p em ıc o łıa

a t ti移id a a Jg o o 《ie n ta d a ö 邑呷 d i\ 岫 itu a c io łı

a le ô
p 呷 ia a *
a 旧 屯 ￠ı ö
，

d e b e c o m ú n m e n te e x te n d e r s e a to d o lın s e m e s tr e a ñ o e s c o la r le c tiv o
ć fe ta r e a s e s c o ı
o c lır s o
O bs U n a p la n ific a c ió n a p es

in te g ra r le n d a r io p r e v is io n a l petson q u e d is tr ib u y a s u s a c tiv id a d e s d e e s tu d io s , a p r e n d iz d e s y ev aı
u a do re s ?
D ebe u n ca

re n d im ie n to (s e g ú n c o n te n id o s te m á tic o s e n d e fin id o s tie m p o s e s ta b le c id o s )

A ū n de ha c e rse e l d is c e n te u n a id e a a p ro x im a da ,
se p r e s e n ta n cu a dr o s m u e s tr a s d e Rlafcación

53
Scanned by CamScanner
 口
魯
に
g 自
名
划
で
a
ヨ
刀 屋
彐 ĝ §ğ
自

ĝ ĝ
_
. 丽
制 u
中 .
召
。
口
-
。
毛
-

零
号毛
一 °
l
心 ' .
口
.
. . 写 ー
ロ 0 コ
の 节 E 壱 ピ
. 。
召 . . .

毛&
。 / の
ロ
に . .
& 區
. コ E .

者
. =
.
크
の
一 E 自 . ピ .
8
」
。 . 。 。
Ē
蚕
ー
。 n ロ
に
. 口 虫 E ロ
口
.
.
8
。
コ 心
l

a
=
習
量 習
。 一 コ
。 - 。 0 ヲ ロ 。
の 四
国 己 E く ロ 巴
、
。
吕 )
口 ロ 。
) )
巴 の 。
で
医 。

一
自
卫
に
拿
召 出
召
은
ユ
鳥
。
。
卫

耍
弓
ĝĝ ŝĝ ĝ ĝ ĝĝĝ .
§ ĝĝ ,
知 国
卫
。
口 名 习
一
で
国 コ 匠
じ 。

E
。
&
笤
ズ (
の
星 &
=
ー
一
の
ー
亡 召 愿 E
.
垦
。
日
一
0 。
。
. 並
言
E 反 -
) . 自

售 む 订 . .
一
く
。
き
m . 。
a
靈名
勇
個
E
-

及
口
医

習
. .
1
.
\ 人 出ヱ .
.

趴 . ロ .
ー
会 a .
の
。
뮴 君 写
。 .
E
.
东 .
.
邑 の
石 苫 ť 爻
。

印
で g 。 ト .
。
の 口 口 )
-
- 。

ー 荟
コ 。
て 。 一
国
. 。
ロ 口 . . .
知 召 - 一
。
の て . 。
じ
。 一 c 四 9 一 の
卺 . 一
国 回 。
刁 트 。 口 、
。
口 。
コ .
く

に 日 ° E E 。 。
く
圧
置
一 ロ 多
鳥苕
。
。 0
。 .
く c 自 .
》 .
一
。
亡
コ
出 自
の 口
匦 .
を
月ー巴 \2
一
。 哂 雪
E 。 -

豁
§
く . 。 。
の 自 の -
ぢ
) 。 - 国 。

岧
一
調 也
ヨ
。

岧
。 。 。
E 一
碧 己 . . 0
(
コ の
ヴ ， 。 . で
。
口
ぢ 。 °
山 .
°
口 。 の
1 国
。
国 . 巴 コ
一 コ
一 。
.
一
。
ロ
卫
曾 ヱ 口 惡
自
舊
ー
。 に
く

暑
田 。
兰
習
ロ
国 、
三 ミ
刁
の
묜 置 근
一
.
一

돐 甚
。 。
匹
笤
. 一

회
. 。
。
賢 一
.
に
ヒ
- n 。 ロ n ミ

54
Scanned by CamScanner
 剧 召
回
署 爾
丽
客ゼ
り

W
自 翟 甚 至冒
E 和

量 習 曾

名
く
っ
罾8
否 学 #
墓
で
名 差名 髢 茧 戛 ミ

罾
馏

ー
晌
每 コ
§ 宝 更 售 楚 然
丽 巴 R
し
の 加
书
ヒ
& 戡 果 名 挲 萑 し Ħ
归
.
園
理
械
斗 g 器瓠 座 登
斟 篇
E 兰
吕
司
冒 0
コ
峒
每
名 ä场 发 名葫 リ

n 杂
.
爻 召
丽

创 多 兰 扣 く
墓 彩 型 馏
ヒ
習
目
名
0 零 篆壁
譬三
荃 蓉幺
蕊及
の
阴
在
爻
) 知
专售
諠虿只 三卫 吕 四
コ
尋
ー
최
く
đ 习 总 昏 壁 鳥
置 台 畜
量
の 琴 ヒ
园 イ 匹
コ
名卫 及
应青
零多 仨 口 堆 自
哩 ㈹
丽 e
ー
瞩
信
く 吕
爻
哜
口
雯 辱 巴
及荊= ー卫 叼

卫燕
の
君 磊 = 巴 コ の卅 っく
の 国 勇 器 コ 哟
署
ー
き 卫 く 闭
\
壁 暴 着 し
コ 专
弓
ロ 日
启 習コ 名
亞 三き 芒名 = ロ o
至
. 虹
0 吕 窆
三 c く 芎
蘑 ) 苫凸 8 吕 )
目 岳

园 .
鬲
、
巴
侧
司 己
口
し
名罾
名 名
. 巴 差
一
口
置 0
悯

名 役
口
卫 多
警 毳 E 習 兰 目 겯看
锤屋
く
冒 备
目
丽 石 髫
コ
哂 し
隘 巴 = 묻芒
巴召堅
役8 名
.
m a 目 力
吕 役8
量
じ 屋 三
(
1 垦 き瓦 名 口 山

召 習 名
ロ の 丽 必
C 習 区
里 后岩
路
目 習 影
一 m 目
習 知
荟 冶爷
ヒ
卫
至듄 E 知
刁
置
し
差 く
尋秀 ー コ厘秀
E 召 制
卫
コ 遍 ) 丽
劉
匠 く
置 ー最
豊茩 召 置 卫
圳 扣 冶 差
巴 歪で9 口
)

娴 吕 毽 总 每 荟
爻墨 司
确
毒 署で

ー
己
四 營 で
i
吕
m
国 三
名 寝 謹 箫 萑 三
售

吕 材
コ
毽
百
器壁
の
匦
量
梆
卫

故 月
口
區
衬
月
도 器
覆毛
り
- 說 目
の
晌
)
子 售 毛
o
.
畜 垂 名
E
口
衫
傷
じ
身
く
穆
吕
甚 些
a 巴 e
吕
四
量
か 嘱
些
く
負
る
墅 石
蒙
石 名 名 冒
&
岱

呂 く 及 豇

。
口
巴 く 厘
習
苾 塗 甚 く
の
む
勇 哂
勇
で
匠
霭
(
= 差 舊E Q
習兩
り
国
。
コ 8 l
C 召 く
n
召荟 匠
島 勇
リ 石
꼴
m
8 番目
個 心
。
の 苾 卢
心
售 售
壁 百 E 多
置
考勇
川 朻
E
티 し 弓 リ 田
) 習
릍 習 零 3 ヨ 箇 3 苗 ぐ

ロ
コ
巴 巴
名
く
也
日 し
钱
吕
卅

っ
吕
q
力
島
ペ
杂
輸
㈹
ぷ コ
為 自
刎
っ
马
コ
ー
圖
)

国
& 召コ
C
オ 晌
差巴
分 确 呐
。
量
确 " 确
8
9
名g 曾 "
但 岔
量
巴
卫
& 蒙 卫 卫エ
一
召 ロ
l 一 ぶ く
、 の 칟 憂 瓠专
a 言回 冒 図
目 費 # 挑 強 習 城 校蓑 唱
售
壬 ロ . 鳥
卫
。 リ き 。
し
å 召 0
畜
費
善
丽 丽
。 コ 么 8 葛
く
卫
如
ー 。
目
=
力
屬 每 に

藍
C
壁 巴 篱 8 些 三
の
で 三 の
島 寻 e 笛 窝
習 置
口
W
召旦
巴
冒 削 吕桂 目 名
月
日 習ー
F
ー
芸 豆 子
罾乫
号
役舒 园 三 電 番き
ロ
匦 & 惡 包 写
区
E 模 詈 段
話
过巴
甚 医 蒸 段
ミ
&
磊邕二雯
e 田 &
装置 巴
E 爰巴&
ド
の
ロ 芦
.
F 目 身
田
庐 国 园 力 吣 刀 聲 镥 勇

55
Scanned by CamScanner
L a o rg a n iz ao ió n p e rs o n a l 1m a v ez c o n s t itu id a su p la n ffic a c ió n ,
de b e a ho ra n a d ic ió n p a sa r a tra ta r e in te g r a r la
2 2 Seg u n da e ta D a ıa s iim io le s i
J er am a c n es p e rso n a (q u e r a ra m e n te e x s t e n p e ro q u e d e b e r ia n se r he c ha s)
És ta s \ n e r a lm e n te se em p le a n
p a r a m a n e jo e x tr a in s titu c io n a l d e l d is c e n te (e s d e c ir , p a r a ta r e a s fu e r a d e la
in s titu c ió n e su e ı
, qu en y b e n e fic io s a s y ta m b ié ï ır e la c io n a d a s a lo s p r o c e s o s d e a p r e n d iz d e y e v a lu a d o r e s )
s e r n e c e s a r ia s
E s ta s p r o g r a n ıa c io n e s d e b e n s e r fle x ib le s , o r ie n ta d o r a s , y v o Įiń v a s , y p a r a lo s c a s o s e s p e c ific o s s e r iin d e te n n in a d a s
c o m o d is tr ib u c io n e s d e p u n tu a le s c u e s tio n e s te m á tic a s a s e r tr a ta d a s e n tie ın o e r s o n a l r e l
p p a m e n te d is p o n ib le (p a r a
s e s io n e s d e n o m in a d a s
p r iv a d a s , c a s e r a s o d o m ic ilia r ia s , ta n to in d iv id tıa le s c o m o g r u p a le s )
N B L a s p r o gra m io n (m e s p e c ia lm e r s o n a le s ie r te n
ac e s u y e n t e e ó ta s p )se v en d is e iio s
1 P iș eg se d ic e d e u n tr a z a d o íc o m o bo c e to D ib u jo o e s c r ito
a lg o p p r v e n ir ] re fe re n t e a
o p o r ha c erse E s c o m o p ls s m a r e n
u n so p o r te m a te r ia lUn a visita im lg o q u e s e p r e te n d e r e a liz a r E ih a c e r s e s e c o n c r e tiz a m e d ia n t e u n r o c e s o
a g in a tiv a d e a
p
b o c e so : c o n jtın ĺ o d e lo s e s t a d io s (e ta p a s o e s ) ? u n fe n ó m e n o e n
e v o lu c ió n
2 Ľa c i d e e s to s d is e iio s p r o c e s a le s in ic ia ln ıe n te t a m b i s e r á u a ta d a e n c o ?
g u ra c iö Ŋı g e n ? ic a (la c u a l lu e g ų d e b e
d a p ta rs e c a d a u n a d e ļ a s d iv e r s a s m o d a li? đe s d e a r e n d iz a e
a a
p j y e n e s pe c i a c a d a c a s o ? d e lin e a m ie n to p e r s o n a ıi
Y t a j a § la p r o g ra m a c i6 n de ta re a s y p r o c e s o s (in s e r ta d a e n Ia p e r s p e c tiv a a in p lia d e ı a p la n ifīc a c ió n )
p e r ın ite a l
e s tu d ia n te lm a d u s ta d a v is ió n d e u b ic a c ió n d e la s a c tiv id a d e s p a r c ia le s in te g r a d a s s in p e r d e r d e v is ta a ì to d o E s to
,
fa c ilit a u n o b ra r s is te m átic o q u tie n d e a m a n te n e r a l e s tu d ia n te c o n ıo s u je to e m ıa n e n te m e n te a c tiv o
y e fe c tiv o
e
p
2 2 1 R ea m r im ie n t o s g e n e r a le s i? r a rq [ n a z a d o ? la s p r o ĺw m a p ť iTT e s Iııi n s o n a Æd o m ic ilia r ia s

P a ra c o n s titu ir
la s p r o g r a m a c io n e s d e a c tiv id a d e s d o m ic ilia r ia s e l d is c e n te r e s p o n d e r a d e te rn ıin a d o s
n e c e s it a
re q u e r irra ie n to s L a s e ñ a liz a c ió n d is tin tiv a d e s u s r e s p u e s t a s a e s to s r e q u e r iJm ie n to s g e n e r a r li la p o s ib ilid a d (y
o c a s io n a r á la s p r o b a b ilid a d e s ) d e c o n c r e c ió n d e ta le s E s to
p r o g r a 】n a c io n es s r e q u e r im ie n to s g e n e r a le s s a n

j Derminación
°
L d e ïa s a c tiv id a d e s g e n e ia le ordinpersonaï es D ia ń a s Ly en e ū a s 'a s a c t l d a d e s đe e s d o s y su s
tie m p o de r e a liz a c ió n ) E s to e s n e c e s a r io p o rq u e e n b a s e lı la b o r a c ió n d e
rá ,
p o s ib i加Ľa 】 delimitar Ia
s a e as se o e
la s p r o g r a m a c ìo n e s p a r a s u s r e a liz a c io n e s d o n ıic ilia r ia s
2 ° ) Serialarcuesuot?egue s o n deleıminaMies p a r a Aa Ë r æ 4 a
'
n e s rźE Ë o n a le s q u e d e fin ir á n a q u e lla s e s e c ific a
p m en
te r e la c io n a da s a lco n te n id o y ł
a d is p o s ic ió n interna d e la p r o \ m a c ió n
y ) g s i d d e d iv e r sa s d a s e s d e ĺ igramaciones petsonalegctta iņ s titu d o n a le s qu e e s ta b
d e la ac tiv id a d programitica
C o n fo rm e a e s to e s d e d e fın ir lo s y tra ta r lo s a fın d e tr a z a r p e rs o n a hn en te e s ta s p r o g ra m a c io n e s c a s e r a s

L a s d ilig e n c ia s h a b itu a le s d e u n a d u lto p u e d e n s e r (y s o n ) v a r ia s E n e s ta v a r ie d a d d e h e c h o s e in te ra iı d i

, , g v e r sa s
a c tiv id a d æ , e n tr e la s c u a le s h a y u n a
q u e (e n ta n t D ? c h o a d u lto e s u n e d u c a n d o ) a q u f in te r e s a y d e s ta c a d e m a n e r a
e s p e c ia l, y e s p o r é l e fe c tu a ? c o ń d ia n a m e n te : e s la lla m a d a a c tiv id a d
Ę c o r
E s ta e n g lo b a ta r e a s e d u c a tiv o fo r m a tiv a s p e r s o n a le s e in s tr u c tiv o r o fe s io n a liz a d o r a s e s e c ia liz a d a s u e s e 山u ı p p (q
in te g r a d a s co m o in s tit u c io n a le s y do ic
n ı ilia r ia s )

& ta a c til￠id a d m co l a « (q u e p r e te n d e p r o g ra m ) do de n iv e l a n d r a g ó g ic o s u e le
se ar ,
cu an es
, pu e de y p r e s e n ta r d is
tin ta s s it u a c io n e s , y s e g ū n s e a n e s ta s u e de e n tr e ı o tr a s a c tiv id a d e s ta m b ié n h a b itu le s d ia r ia s
, p ta r s e
as
, a p re se n c o nao

a ) & EVidadprincal (o deprelrencia e n tr e la s d e m i s ) E s ta s itu a c ió n , qu e s u e le da rse , se p r e s e n ta aqu íco m o

(C a so enl) cu a el l o r d in
a r ia m e n te la ū n ic a a c ń v id a d o b lig a to r ia
y d e tie m p o d ia r io c a s i c o m p le to d e ıd is c e n te ,

es la d e l e s tu d io a c a d é m ic o (E n e s te c a s o s u s ih ıa c ió n e n r e la c ió n a s u r o r a n ıa c ió n a r a a r e n d iz a e
p g p p ĵ e s c a lific a b le
c o m o la id e a l p o rq u e n o s e d a n a c c io n e s q u e s e le in te r o n
p g a n p e r m a n e n te m e n te n i o fic ie n d e d is tr a c to r e s c o n tin u o s , ,

p a r a e l studiante s e s u p o n e n o e x is te n p a r ti
r e s ta n d o t ie m p o y e fe c tiv id a d a ıe s t u d io fo m ıa l) E n e s ta c ir c u n s ta n c ia
,

c u la r e s y a p r e m ia n te s n e c e s id a d e s p o r e je m p Į o e c o n ó m ic o la b o r a le s y e llo le p e rm ite c o n s titu ir s e d e n tr o d e e s ta

, , , ,

a c tiv id a d e s c o la r e n ta n to p r in c ip a l c o m o u l P e r o ta m b ié n p u e d e p r e s e n ta rs e c o n ıo
aree æ ,

b) d c ä p id kz d d e tie n ï p o ca m p a r lid o con o tr a s a c t iv id a d e s n o e sc o la r e s E s Io q u e a con te c e , po r e j c u a iıd o

e x is te n v ín c u lo s e n tr e e l e s tu d io institucionaĻQeonal a c tiv id a d la b o l p o r e l s u rg in ıie n to d e n
\ ra e c e s id a de s
eco n o m ic a s e s ta s ih ł
ac io n ? tie m p o c o m p a r tid o p u e d e te n e r d iv e rs id a d e s , e s p e c ffīc a m e n te d o s v g r ,

(C a s! 2)
e l c u a l la a c t iv i? d d ia r ia o r d in a r ia d e l d is c e n te s e d is tr ib u
en
y e (d e m a n e r a a p r o x im a d a m e n te ig u a lita r ia )
e n tr e c l e s tud io (in s titu c io n a l) y u n tr a b a jo e s ta b le r e m u n e r a d o A q u í c a d a u n a s e c o n s ń tu y e e n a c tiv id a d d e c a s i
m e d io t ie m p o : v g r e ıtr a b a jo p o r la m a ñ a n a y e l e s tu d io in s titu c io n a l p o r ı
, a ta r d e (q u e d a n d o e l e s tu d io p e r s o n a l
,

d o m ic ilia r io a la n o c h e ) (E s te c a s o 2 e s u n c a s o e n e l q u e la s n e c e s id a d e s e c o n ó m ic o la b o r a le s s o n re la tiv a s e ı , y
in d iv id u o d is c e n te e co n itu y e « n ie m p o s c o m p a r tid o s eïı O b ie n c o m o lı
n
,

(C a so 3) en el c u a l la a c tiv id a d la b o r a l d e l in d iv id u o e s d e d o b le tie m p o (a la m a ñ a iıa y a la ta r d e )

y s o la m e n te ,

r e s ta la n o c h e p a r a la s s e s io n e s d e c la s e s in s titu c io n a le s (E s t e e s u n c a s o e n e l q u e la s n e c e s id a d e s e c o n ó m ic a s s o n
a b s o lu ta s y e l in d iv id u o es m ás b ie n im \ e i lz ￠d liz )

56
Scanned by CamScanner
 N B e s to s re s c a s o s h a c en l tr a z a d o d e la s p r q g r a m a c io n e s A s i e n e l c a s o 1 la p r o g ĺ a m a c ió n e s a lg o fā c ilm e n te h a c e d e r o
v a r ia b le e

E el c aso 2 s a lg o d ilic u lto s o d e b e r d e c o n j a d e c u a c ió n a la s d o s c o n d ic io n e s d e in te r é s E n e l c a s o 3

la p ro g r a m a c ió n s e
n e , po r
v u e tv e v e rd a d e r a m e n c il d e re a liz a r ? d a la d e te r m in a c ió n
te d if 【 c o m o m ás iıw o r ta n te J(necessri D e l tra b a jo r e m u n e r a d o

S tım a do a to do es de n o ta r q u e e n lo s c a s o s 2 y 3 , ta m b ié n v a r ía la e lic a c ia d e la s a c tiv id a d e s e s tu d ia n tile s , p u e s to

,

e S í e ıtr a b a jo tië n e re la c ió n c o n e l
e s tu d io pu e de sep p rov e c hosQ p o rq u e c o rıe c ta co n ıa r e a lid a d s e
qu
a d q u ie r e n e x p e r ie n c ia s y se c o n so ı
id a ı
o ap rm d
e l e s t u d io p o r q u e d e s lig a e in te r fie r e , r e s ta Jıdo tie m p o y e n e r g ia

P e ro c o m o to d o s lo s s ie m e n e s te r c o n ta r e n to d o m o m en to c o n ho r a r io s d īs t rib u tiv o s d e tie m p o y

se a ,
e n c aso s pr e es m

a c tiv id a d e s i p æ s o n a le s
c o n c r e ta n ı
e n te L o d e İ u ıit iv o e s q u e e n Io e s c o la r la s p r o g ra m a c io n e s p e r s o n a le s
lo s h o ra r o s , ,

d o n ıic ilia r ia s (c a s e r a s ) e s tán e n principi e n d e p e n d e n c ia d e la s a c tiv id a d e s g e n e r a le s d ia r ia s (iııc ı u y e n d o e n é s ta s la s

l i
in s titu c io n a le s ) y e n s e c u e n c ia e lıe s tre c a r e a c n c o
h ó n é s tas d e s u s t ie m p o s (h o r a r io s ) d is tr ib u t iv o s d e r e a liz a c ió n
,

A c o n tin u a c ió n (e n ū ie s c u a d r o s ) s e s e ñ a la n a c o n te c im ie n to s r e la c io n a d o s a la s a c tiv id a d e s p e r s o n a le s d ia r ia s , q u e se

co n s titu y e n e n d e te m ı in a n te s p a r a la s p r o g r a m a c io n e s d e h o r a r io s p e r s o n a le s c a s e r o s e x tr a in s tit u c io n a le s

le r c u a d ro c a so l Actividadesgeneralesraanales d i a ri a s c o rr e a m d ie n t e s a esludian©delietnî į njiis

(E s d e c ir lo s q u e se d e d ic a n e x c lu s iv a m e n te a l e s tu d io aca d é m ic a , p o r e n d e e n s itu a c ió n id e a l)
,
,

S e s io n e s de c la s e s in s titu c io n a le s e s c o la r e s d u r a n te la m a ñan Ł

gs t u d j r m a l i \ m ho r a r io EE l d is p ib le d te la t a d
P r e s e s t o s (o su p o s ic io n es ' S e s io n e s o r iv a d a s d e en r so n a o n u ra n r e

L ib r e d i a n t e la n o c he

D is tr ib u ió n x im a d a d e la s A c t iv id a d e s P erso n a le s D ia r im (N o es h o r a r io d e s e s ia n e s de e s tu d io s )
c a pr o >

A c tiv id a d d ia r ia ı c aso A I c a so B c aso 1 c aso ß

lD e s d e la s H a s ta la s l D e s de la 8 l la s D u r ac i i . "
waı
S u e ñ o (d o r m ir ) tæQO o ra s 6 0 0 h o r ils 23 00 b o L 79 0 ho ra s 1 8 ho ra s

L e v a n ta ï s e a s e o e to 6 0 0 h o ra s 6 15 h o 7 0 0 h o ra s 7 15 h o r a s 15 m in u to s
h a r m 40 in u tö s
p r e p a r a c iiõū y tra n s p l 6 15 h o r a s 6 5 5 h o r aș 7 15 h o ra s m

C la s e s iııs titu c io n a le s 7 oo h or as 1 2 }o o h o r a s 8 ho ra s 13 0 0 h o rA s 5 lıo r a s 1 5 ?0 0 ]ıo r a s

R e c ebo lm o o h o ra s 12 4 0 h o r a s 13 0 0 h o ra s ı3 ,4 0 h ora s 1 40 m m
io ıĄ l
15 iT tu to
P r印 a ra c iá aıÆ a lm m ıl1 2 40 h e ras 12 5 5 h Đ r a s 13 4 0 h o ra s 13 5 5 h o r a s m s

5 5 h o ra s 1 4 5 ħolra § 30 in u to s
T ie m p o ? a tm u em o 12 5 5 h o r a s 18 9 30 h o ra s 1 m

D e s c a n so 13 30 h Q ra s 14 3 0 h o r a s 14 2 5 h o r a s 15 2 5 h o r a s ļ ho ra

s e s io n e s a d a s 11 4 0 h o ra s 15 5 0 h o ra s ı5 3 0 h o ra s l ó 0 horas 13 0 h a ı 1 11 0 h o r a s

16 5 0 h o 17 0 5 h o 15
R ec eso (m e r ie n da ) l .
5 0 h o ta s 16 0 5 h o r a s ra s ra s

17 , ho r a s

T o t a le s c a s o & A h om i ı
E 8,o 0 h 0

T ie lııp o r e s ta n te (e x c h ıid a s la s s e s io n e s đe ĵ c Į a s e s in s titu c io n a le s y la s s e s io n e s P ń v a d a s d o n a ic ilia r ia s ) t i b r o em p le a b le s p a r a e s tııd io s

paraı
eıo s u o tr a s a c ü v iđa d e s v a r ia s

E s ta d is tr ib u c ió n d e a c tiv id a d e s d ia r ia s to d a la s a lv o S áb a d o D o r n in go y fe m a do s ya e s t a b le c id o s, c o n la s
se p r o y e c ta a se m an a

v a r ia n t e s q u e p u e d a n s u r g ir o c a s io n a h n e n te
D e n tr o d e l c o n ju n to d e e s ta s a c t iv id a d e s co tid ia n a s se h a lla con te n id o , d e m a n e ra perm a n en te e ı

H o r a r im ın a ıa
】 l d e C ı a P IIEE I n s t it u c io n a le s
V gr Turn o m a ñ an a (C a ș o A 5 h o r a s Y C a s p 3 4 , 1 0 h o r as )

@ Ó t 8 ,4 5 ġ 30 ]jș l' :itiiglıa

8 20 B ga 9 .3 0 9 40 R e ceso

9 50 10 0 0 1 0 1 12 0 R e ce s o

器豔難鑼 挖。 13 o o 圖目
.

驪 強萋 譏難 難
靉義難攤豔 驪 嬲 議黼
義
ä n iw T
°

R lh o r a r io in s tit ııc io n a ıd e c la s e s fıja s em p ł ĥ d ia r ia s 18 s e s io n e s ) h ıs titu c ió n Ą y (6 s e s io n e s )e n la B

d o p a r a la s s e s io n e s
D u r a n te la s e m an a a c u rn u la 2 5 h o r? r e lo ĵ la In s titu c ió n A , y 2 5 h o r a s r e lo j la In s titu c iö n B ,
r e s ta n

p r iv a d a s 1 5 h o ra s s e m a n a le s (3 ho ra s d ia r ia s ) a se r p r o g ra m a das p a r a s e s io n e s d o m ic ilia r ia s

p a ra e s te tie m p o d ia r io r e s ta m de 3 ho r a s a ı
a ta Æ e l e s tu d ia n te d e b e e la bo r a r su i g ￡a m a c i ó n (O r a r
Emanal de s e s i E de tudios p e r so n a le s d o m ic ilia r io s > mode la æ g g= ' 1 1 6 4 e ￠ı
T O T A L G EN E R A a a sí cł ( in s titu c io n a le s io lıe s p r iv a d a s ): 4 0 h o r a s r e lo js e m le s (C a so s A y B (8 h o r a s re lo j
ļm Ļ s tm ı a ses y se s a n a

đe a m v e s d \a ń as ) \ en te o ir \a es e ï c o r Į lłni to id e a l d e h o ra s de łd io s
e s tı (in s tit u c io n a le s p a
e r s o rł e s) re g
ł łe r
ı id a s

57
Scanned by CamScanner
 2° C u a d ro C a s l» 2 A c tiv id
a d e s g e n e r a le s n m o n a l e s į arias c o r r E n m n d ie ı ıt e s a e s lu d la n t e s æ lie n n p o
(E d e c ir lo s d e a c tiv id a d e s c o m p a r tid a s d o n d e lo s in d iv id u o s e s tu d ia n a c a d é m ic a m e n t
s
, e m e d io tie m p o
y lr a b ą ja n e l o t 阳 m e d io d e m p o ：c o m o r e s u lta d o s e 山u l lo s 围 绷 d ia n te 了 ケロb q 私m しr e s )
O bs : C a da c a s o c o n c r e to d e be de c u a rs e lid a d in s titu c io n a l y p e rs o
a a s u rea n a L (E s ta m u e s tr a e s s ó lo in d ic a d o ra )

A c tiv id a d e s la b o r a le s du te
r a iı la m aūan a

S e s io n g s ı) r lv a d a s d e e s tu d io s E r ho r a r io n r q i o n g d is p o n ib ı
e d u t e la t a
ra n r de

Dibución a p r o x im a d a d e ïa s A c tiv id a d e s P e s D ia r ia
ı
> e rso n a s (N o es h o r a r io d e s e s io n e s de e s tu d io s )

aso B
四国画1 L co m ūn 國聞
S u e ñ o (d o rm ir ) 上 2 3 ,o o h o r 上 6 oo h o ra s T ho r as 画
ム v an ta l s e a s w e ti良 6 00 ho 6 3 0 h o ra s . 3
ra s e m im 並e s

ı￥ c d v id a d e s ı
a b o r a le s l g 13 o o h o r a &
liıııııı= l
上 6 ho r a s
[
R e gre so 1 13 o o h o r a s I 13 2 5 h o ra s L ı 2 5 m i o s
p rĘ p a r a c ió n neEu ano 13 3 0 h o r a s ļ ı4 ;0 0 h o rm L 3 0 n ıim to s
D e sc a n s o
de￡ " 0 0 h o ra s 1 5 0 0 h o ra s [ I H ç Ra

R E c 6 8o 匦 皿 E iı ・6 . . . 。 升 。
l 習翻慧 铲 醒目i回国
lı国国电刃n ıjjru to s
s e s io n e s d e e s tu @ y ı6 , 4 o 18 , o o h o r a s

二i 回 国 i8 Ůむ【 亡 国团团国ı 喔 里 @ 塑 红 ゴ図 蹋團 図团团

户 ı
L ı
a ses n s t itu c ı
o n a le s l 19 1
00 ı
ıs ĺ E ho m s 2 2 ,0 o a l = a 國画画 ļ ļ a
Reso 2H O Hs 22 00 ł
rs l m 2 2 3 0 h o ra s ı L 3o m iıu ıto s
T ie m p o r e s taın te (e x c lu id a s la s s e s io n e s đe c la s e s iitilo«ūıales y la s se iio ie s p r iv a ? s ia r ia 8 ) lib r e
d o lııic iı o e M a p le a b le s p a r a e s tt ľ H lT a
p a r a le lo s u o tr a s a c tiv id a d e s v a r ia s

E s ta d is tr ib u c ió n d e ac t iv id a d e s d ia r ia p r o y e c ta to d a la s e
s se a m a n a (s a lv o S áb a d o D o m in g o y fe r ia d o s ya e s ta b le c id o s ), c o n
la s v a r ia n te s q u e p u e d a ııs u rg ir o c a s io n a lm e n te

D e n tr o de lco j
n u n to de e s ta s a c tiv id a d e s c o tid ia n a s s e h a lla n co n te n id o s, de m a n era p e rm a n e n te lo s

a )H o r a r io s e m c t i v i d a d e s F ija s L a b o r a ı
es (D u a n ï a ' " . " )

= 。园
弋靉飄
b )H o r a r io s e m a n a l? C la s e s F i İ ş I n s titu c io n a le s
T 1Jm o n o c he (C aso A 4 h o ra s Y C a s o 3 , 0 5 h a la s )

逐 個园園国 區鬣画画國璽 二觯画 画 画 龋繭 覷 1

Q 40 ı
ıZ4S 2 0 , 30 2 0.35 R e c eb o

210 5 R ec es .

E 1 h o r a r io i? s titu c io n a l ? c la s e s fijas e m p l e 4 ,0 0 h o ra s r e lo j (6
v gr , s e s io n e s ) e n la ï n s tih rc ió n A , y
3 , 0 0 h n ra s m ln j (4 n Ħ« in n r s ) e n Ia Tn « ih ï c iť in R

D te la s e m a n a a c u m u la 2 0 h o ta s r e lo j la I. R t ih , r ;ńn A 15 h o ra s q
lJ r a n
, y e lo j la Tn s tih l c if\n B , r e s ta n d o p a r a Ia s
s e s io n e s pń va das 3 ho in r in s
r a s rı n s h o ra s " I" ) a se r da s p ara s e s io n e s do i. Ilia r iĦR
s. ' " p r o g ra m a m

Pa r a e l t ie m D g ğirin r e s ta n te , ı
a ta r d e l d ia n te d e t ￠lÆ E r a r
a e e s tu su orograııciún o m i o ) se m an a lde
s e s io ņ e s E 自estu￠į g Ėeæ q n a le s d o m ic ilia r io e iłq d e ta ea
s a m o a e ￠« p e tıe e n ů tia 6 5

EL JO ŢĻC EıER A ĻS Um aa s i( .i . .i .ńh . In . Rl . ' v ' " i . . P i . Ad . ) 3 5 h o r a s re ı

n j se m a n a le s (c a s o A )y
.

30 ho ra s r e lo jsem a n a le s (C a s o B )
b p s c a sos v a r o r d e b a jo d e ıp r o m e d io d e h o r a s id e a le s d e ę5 llM io s d e co n iıan to

58
Scanned by CamScanner
3er C u a dro C aso A c t iv id a de s e e n e ra n a le
le s ia n a 】 s d ia r ia s minondientes a t i a b d o r e s (d e d o b le tie m p o
la b o r a l) g u e co m p le m m ta r ia m e n te e s tu d ia n

tr a b a ja n p o r la m a y ta i d e y a s is t e n a c la s e s d m a n te la n o c h e s o n » a b ą a d u r e s e s iu d im
í e s)
ı
(E s d e c ir lo 8 q u e a ñan

Qb : C ada c a s o c o n c re to de be a de c u a rs e a m r ea lid a d in s titu c io n a l y p e r s o n a i (E s ta m u e s tr a e s s ó lo in d ic a d o ra )

A c tiv id a d e s la b o r a le s d u r a n te ı
a m a ña n a y la t a r d e

S e s io n e s d e c ı i i i l
a s e s n s t tu c o n a e s la r e s d u r a n te ı
a n o ch e
P æ șg p u e s to s o su p o s ic io n e s ) e sc o

S e s io n Ea d e e s tu d io e n ho ra r io p erso n a l ıe c i a l (S áb a d o e in c lu s o d o m in g o a ]a m ? a n ta )

im d a d e la s A tiv id a d e s P e r s o m D ia r ia s (N o e s h o r a r io d e s e s io n e s de e s tu d io s )
D is tr ib u c ió n a p ro x a c n

B tas o A C B C A C a so B
A c tiv id a d d ia r ia C aso A C aso a so a so

s u e tia (d o @ 23 o ıo ￡￡8 \ l = æ
m an ta r s e a s e o + e ti ıĒ i 6 oo ho ?
, ı 1 6 . 30 h o ra s ı 1 30 m iń u to s

m a ra c ió n y u ıo a t e [ e 6 3o ho r a s I Ę 6 5 5 h o ra s r ] 25 in u to s
n ı

A c tiv id a d e s ıa b o r I 7 oo hoÆ
,
ı 0 0 ho ras
ı 1 5 ho r a s (ıe r Tie m w )
R e g r 12 o 5 h o m 1 \ Oboť a ľ [ 2 5 m in u to s

ıO ğ 3o m ĵn n to s
i r t e
l Ho
C ı
a s e s in s t it u c io n a le E l hor ae o o h o ra s ho ras 2 2 ,o o . r a s

Regtso L2 2 ,
3 0 lıo r a s 2 2 00 h o r a s I h o 22 j o h e Æ l ļ 30 m in u to s
ae c la s e s in s titu c io n a le s R æ s e s io n e s p r iv a đa s d o ic ilia r ia s ) ı
ib r e
D e d a r s e t ie m po r e s t a ııt e [ E u id a s la s s e s iü n e s m

E s ta d is tr ib u c ió n a p r o J tim a d a ) d e a c tiv id a d e s d ia r ia s s e p r o y e c ta a to d a la s e m d ia s la b o r a b le s
( an a en su s

e s ta s a c tiv i? d e s c o tid ia n a s s ￠ h a lla i ıc o n te n id o s , d e m a n e n t e lo s

D e n tr o delcon ju n to d e a n e ra p e rm

ld A tiv id a d e s F iim L bo © (D b le t ie m p Q ñ a n a y ta ıd e )
a )m r a r io s e m a n a e c a ra o m a

ıĦ ĺ Ju e v e s į
į Viees
L u n es
ĝ i \ a :lboraıes - ì t e l a s e n ıa Ða į : įg
二 蓉主華 形 國園 睏 İd e m Į： 並囊囊 鑼 纜
b)H o r a r io se m a n a ıd e C l a F ija s I ııs tit u c io n a le s
TU rn o n o ç ( ç a s ļ 4 ho ra s Y C a so B 3 ,0 0 h o ra s )

ĝ A s ig p a h ıra
l .
19 T ı9 4 0
19 4 0 19 4 5 20 3 0 203 5 R e c e so

L F

21 05 2 1 10
lĮ t F Asigna
g

E lho r a r io irıs titu c io n a l d e c la s e s fıja s e m p ie Ą v gr 4 ,0 0 h o ra s re lo j (6 s e s io n e s )m In s đtu c ió n A , y

3 ,0 0 h o r a s re lo j (4 s e s io ııe s ) e n la In s titu c ió n B

D u ra n te ı
a sem a n a ac u m u la : 2 0 ho ra s r e lo j la in s d tu c ió n A r y , 1 5,0 0 h o ra s r e lo jla 加 丽 t u c ió n B
d ia r ia s d o ic ilia r ia s , é s ta s tr a s la d a ıı Ą e se r e llo p o s ib le a lo s fin es de sem a n a
O bs c o o o r e s t a t ie m p o p a r a la s s e s io n e s m se

(s áb a d o s 3 ,
10 h o ra s , y do n in g o
ı s 3 , 10 h o r as , p a r a c a da C aso )

l t ie Æ į u d ia r io d i B u n i b Æd u t e lo s s á b a đËH ä M m i n e s tu d ia n te d e b e e ı
a bo ra r su l n E
p a ra e r a n

s e s io n e s de e s tu d ig s p e rso n a e s do
ı m ic ilia r io s l
i (c ı
a s e s in s tit u c io n a le s y s e s io n e s p r iv a d a s ): 23 , 1 0 h o r a s r e lo js e m a n a le s (C
a so A )
T O T A L G E N E R A L su m a as
1 8 , ı0 h o r a » r e lo js e m a n a (C a s o B )
ı
es

A m bo s ca s o s m m ip o r d e bd a d e lr w ï î e d fl o ra s id e a k s d e e s tłtd io s d e n t o

p r e fe r e n te m tıte la r e la c ó rı e n tr e a s e
la s tiv id a d e e r a le s o r d in a r ia s d ia r ia s i l d
E s to s c rıa ? o s ex po n e n tr e
e iı a c s ge n ,

s e e s p e c ia lm e n te ìa s d e e s tu d l!o a c tiv ió la d e s
e s tu d io y la s la b o r a le s , s ie n d o c o n s id e r a d a s s e g ú n e l c a c o m o zm m

r m c ia te s C O m p o r o c o m p le m e n ta r ia s Y é s ta s d e tm n in a n s e g ú n e l c a s o la s p r o g r a m a c io n e s
p r ,

l u a z a d o d e la s p r o g ra m a c io n e s d o m ic ilia r ia s p e rs o n a le s , a d e m á s d e Ia d e tie f m in a c ió n d e la s a c t iv id a d e s
A h o ra q u e p a ra e
i d b c o n s id e ra r ta m b ié n o tr io s r e q u e r im ie n to s
g e n e r a le s p e r s o n a le s d ia r ia s o rd n a r a s , s e e e n
i
E s to s a h o r a h a c e n re la c ió n a la d is p o s ic ió n d e l

59
Scanned by CamScanner
 2 2 \ .2 W đo r e q u e r \m \e n to S e iia la r c u e s tio n e s þm so n d e te rm in a n te s

Esm "
La
) F jja c iģn d e l ţ p e r s o n a l dial!eał mentediwņible p a r a s e s io n e s p r iva das
C u e s tio n e s 2") D ĝ m in a c ió n ņ 5 e s g e c ŕfic refereiales p a r a la s p r o g r a rn a c i o n e s p r iv a d a s y i
< ,
so n y ) z a d o d e a c i o ı 1 m a d e orarios s e m a n a le s Ls e \e c c \o n a n & O ħa c e \o n a n ðo Ħ
Y ć
,
ce par
tie n d o a s p e c to s te m á tic o s e lıt ie m po s p r e c is o s )

E s d e tra ta r a ho n en co n s id e r a c ió n to d a v fa am p lia (n o in d iv id u a lm d e fin id a ), da de

e n te ca u n a e s ta ș c u e s tio n e s
d e te r n a in a n te s (internas d e l s e g u n d o r e q u e r im ie n to ) c o n ıe n z a ııd o co n la
,

l* ? e r a c u e s tió n (q u fį ) 医\ on e tie lï i rm p l d ia p io ı te d is n o n ib le Ē a r a s e s io
e rso n a re a m en n e s D ń v a "

L a a d m in is tr a c ió n d is tr ib u tiv a d e l tie m p o d e ac tiv id a d e s espec ific am en te e s c o la r e s e s d e m u c h a im p o r ta n c iĄ

po r e llo a n te s d e la e la b o r a c ió n d e la p ro g r a i n a c ió n p e rso n a l es de co m en ta r y te n e r e n c u e n ta q u e e s ta s a c tiv id a d e s
,

en g lo b a n r e la c io n a d a s la s in s titu c io
,
n a le s y İa s p e r s o n a le s p a r tic u la r e s (a u n q u e en d is lm il d is tr ib u c ió n )
E s ta re a cı ió n in s titt ıc io n a lp erso n a lco n s id e r a en g e n e r a t y e n te o r ia (s e g ū n y a s e p u d o n o ta r a ıs e ñ a la r e n \o s
,

tre s c u a d r o s lo s aco n te c im ie n to s re la c io n a do s a la s a c tiv id a d e s g e n e r a le s p e r s o n a le s d ia r ia s ) ł

a d b r a c ió rı c o u n t ,

co n s id e r a d a i a l (c o m o tie m p o m o d e lo p e r fe c to ) d e h o r a s r e a le s d e e s t u d io s fo r m a le s e s c o

la r e s (in st m on al æm e r s o n a le s v a d o ş ) de u n e s tu d ia n te r e g u la r fe s d e c ir s in o b lig a c io n e s ,

la b o r a le s co m o la s q u e se e s ta b le c e n en e lC aso 1) E s ta d e b e s e r a p r o x im a d a m e n te d e

Q c ño (8 ) ñ a « a ö d ia a ia ò d e lu n es a viernes d is tr ib u id a s (e iıte o r ía ) D e la
, s ig u ie n te m a n e ra

a (S ) g jï a d ia ]tia & u tittłcion (d e e s tu d io s la F a c u 1W In s titu to s e g ū rıh o r a r io ñ jo

ö ö en ,
e tc , )y
« e ö (3 ) a «a ö (d e e s tu d io s c a s e ro s , o en su d e fe c to e lı a r c h iv b ib lio te c a s , e tc
, o s , ,
se gŭ rı
ho ra ń o d is p o n ib le y o c a s io n a lm e n te v a r ia b le )

I s e rá de n o ta r q u e e s ta s tp e s h o ra s d ia r ia s (M ıp u e s t a i n e n d is p o n ib le s ) c o n s titu Jï e n e ıtie n ıp o q u d e b e r la
e ser
d is tr ib ıłid o e n p ro g ra m a c io łï e s p e r s o ï ıa ı
es p a ra la s ta r e a s do m ic iı
ia r ia s (o ta r e a s e x u a b ıs Ĥ tu c \o n a ı
e s)

P e ro e s o b v io q u tid a d d e h o
r a s d e e s tu d io s p r iv a d o s (c a s e r o s
,
e e s a c an
p e r o r e fe r e n te s a l p r o g ra m a e s c o la r ), y s u s ,

re sp e c tiv a s p r o g r a m a c io d e h e c h o p u e d e r e s u lta r v a r ia b le (a u n p a r a e l C a s o 1 ) p o r u e e n d e te m in a d a s
n es , , q ,
o c a s io n e s (o tr o s c a s o s ) e s tá e n d e p e n d e n c ia d e c u e s tio n e s la b o ra le s
p e r o ta m b ié n e n d e p e n d e n c ia d e o tr o s d iv e r s o s ,

fa c to r e s in c id e n te s (ta le s c o m o la s m a y o r e s o n ıe n o r e s c a a c id a d e s o in te r e s e s e r s o n a le s u e h a c e
p p q n n e c e s a r io a u m e n t a r
o d is m in u ir h o r a s d e a c tiv id a d e s ): c o m o ta n a b ié n Ia s d iv e r s a s
y v a r ia d a s s itu a c io n e s c o y u n m r a le s c o n e x io n a d a s
(c o m b in a c ió n d e fa c to r e s y c ir c u n s ta n c ia s n o in s titu c io n a le s ) c o m o , p o r e je m p lo , la s d e lo s
a )ı $!Udios p a r a le lo s : c o m p u ta c ió n id io m a s , d ib u jo p in tu n Ļ e je c u c ió n m u s ic a l irıs tru m e n m , e tc , q u e c o n s titu e n
, ,
y
a p r e ī ıd iz a je s alternativos p a r a le lo s T a m b ié n p u e d e n s u m a r s e a e lla s a lg u n a s
b ) ç a v i d e ķ v a T ria $ c o m o : la s d e p o r tiv a s " h o b b ie s " , y o tr a s d e c ie r ta s c ir c u n s ta n c ia s fo r h ıita s u e o c a s io n a l
, q
m e n t e p u d ie r a n d a r s e A d e m á s s e s u m a n la s
c )e o r o fe n s o c ? A c tiv id a d e s q u e s o n e v id e n te n n je n te d ife r e n te s p a r a c a d a in d iv id u o , y q u e a l r e s o n d e r a
, p
d is tin to s " r o ı e s , p a p e le s o
"
fu n c io n e s s o c ia ı
'
e s q u e c a da u n o d e s e m
" "
e ñ a in s u m e n tie m o s d ife re n te s p , p
T o d a s e lla s , e n n a a y o r o m e n o r m f d id Ħ, a lte r a n (o p . E d m a lt- ) e s e tie l y s u d im ih n c iń r ı, y c o n
m po p e rso n a
e ļ 1o la a p r o g r a n oa c iD n e s (y h o ra r ia s ) p a r a s e s io n e s
p r iv a d a s d e e s tu d io s e s c o la re s , p e r tw b a n d o e s e 如 因 d e tre s
h o r a s d ia r ia g , c o n s id e r a ? s c o m o t ie m p o m o d e lo id e a l
E e q u e la d e ł e r m in n c iń n y d is tr ib u c ió n d e l tie m
p o r e fe r id o a la s ta r e a s e s c o la r e s p e r s n n a lp s d o m ic ilia r ia s
e s tán e u b . R ilin a d n s a la s in s titu c io n a le s
y a c a s o s y s itrrĦr io n e s r e a le s q u e a c o n te c e n e n la v id a d e l p m irliñ n te
P e r u Io q u e a q u ĺ in te r e s a e s e l äe n w o p e rB o n a l dt mi o r e a i m m di?Onibie Q u e fim d a y se fiJn d Ą en lo s
,

! i o s d e la d e te r m in ac ió n v d is t r ib u c i￠n d e l tie m p o d iw io nrticgıar E s to s s o s tie n e n qu e

a )gg N a in a r jâ n ? tiwp pw Ła
e￠ e d ia x ie d i￠o o ū ó￡
ł e a l a a ūa « e a t
ic u
a e oc￠ a n e a o a nł ı
a w o
ea tâ u L łt w ión l
& c ep m
ı d e n c ia d ￠￡t i e n De c ta ö ea ? a Jnam ta c iâ n ea co ia n (c ( m e\C aso 1), ￡
ta a . E ö i o de c ta ße ö i m m i m , a t e o a ta ò a t t iu id <t d ￡o q óa n a (e a (o o m o e \ c a s o 2 )
(P a r a e lC aso 3 , d u r a n æ la se m a n a la b . . U d . H e c h o y m d i i °. E n te n o r e s M tie m p o p a ra la s ta re a s d e e s tu d io s
p a r tic d a re s d ia l i・. , r p . Itiě n d . Qe e n a s - . G ú n s e s e ñ a ló c n lo s c u a ? o s a to s fines d e s . m a n r s rih a d . s
y d . M in g o , )
& ) ￡a diaióucidn ? Ł t i e n w o e n o o ? E d ia llia d io o o 4liEte ıï e ￡a t a ta o t (
e a c o a ,ť e o g g ? ic ıQ m m
(Ça 8 o て\ 吐姓뇨 a d 闲 琵沁 找e a iói￡
id a it 峰 国 虹Į p 蛔 廣區んほ 個 笋 \ 劬 t& a e t a 、

sm to d o o te o c a ona )? 6 e óa a cu m e e n o w u i a ? da t d e in te n e o e o u o « im id a d e a o e im o n a te ū d e e e a tw lia M &

60
Scanned by CamScanner
A h o ra y \ n e r a l p a r a fijar e s te tie m p o r e a lm e n te d is p o n ib le (e n te o r ia d e tr e s h o r a s d ia r ia s ) s e d e b e to m a r e ı
en ,

c o rr e sp o n d ie n te a la s a c ń v id a d e s g e n e r a le s p e r s o n a le s d ia r ia s o r d in a r ia s (d e s d e e l m o m e n to d e le v a n ta r s e h a s ta
e l m o m e n to d e a c o s ta r s e a p r o x im a d a m e n t e 1 6 h o r a s C a s o 1 y 1 7 h o r a s C a s o s 2 y 3 ) y d e é s te s e r e s ta e l q u e ,

c o rT e s p o n d e a la s a c tiv id a d e s fija s in s t itu c io n a le s (y e ıd e la s la b o r a le s s i e s to s e d a ), in c lu s o e l d e la s ,

s itu a c io n e s c o lru n n Jn aıes, y e ır e s to co n s m e n te d is p o n ib le

titu y e e ıtie m p o p e r s o n a l r e a ı

E n e s te m o rn e n to ,
fija d o e s te t ie m p o p e r s o n a l r ￠n lm en te d is p o ib le (p r im e r a c u e s tió n d e l 2 ° Re q u e r im ie n to ) y a
n ,

fin d e re a ı
iz a r tm a a d e c u a d a p ro g ra m ac ió n d e s e s io n e s p e r s o n a le s (s e le c c io n a n d o a d e c u a d a m e n te ą s p e c to s
te m á tic o s ), s e \ id a m e n te e s d e s u n ıa r Io r e fe r e n te a la

S eg u n d «ł c u e s tió n \a D e te r m in a c ió n d e p u n to s e s p e e

A q u í p r im a n a q u e llo s q u e a fe c ta n d ir e c ta m e n te a l e s tu d ia n te (d e b e r e c o r d a r s e q u e la s p r o g r a m a c io n e s s o n h e c h a s
p o r e l e s tu d ia n te p a r a é1 c o m o e s tu d ia n te ) E s p o r e llo q u e p a r a d e te r m in a r e s o s p u n to s c a d a e s tu d ia n te d e b e ,

p la n te a r s e a s f m is m o u n a s e r ie d e i n t e s r e la c io n a d a s a øsim a tu r a s v ï o s t e i n y a [m a s u n to s
r e la c io n a d o s a l e s m d fo d e lo s m is m os C o n fo rm e a ı o d ic h o s e p o n e d e r e ı ie v e e l

P r e r p łłn f o re llzr e izc ia l e s e l r e la c io n a do espe c ifi c a m en te a la

a ) S e ıe c c ió n d e ı
a a s ig n a t u r a y lo s te m a s > 6 42tłé a rò iğn a ttłm ￥ q u é te m a ö d e &a e ö t￠
ł d ic w
e n (« en ta ) ö e ó iáłı?
t

T a l s e le c c ió n se d e te rm in a se g ún
* > L is ta d e P r io r id a d e s y ,

* G ra do s d e D ific u lta d e s J de ca da e s tu d ia n te

*
4 lis ta d e P r io ń ? d e s : e s ta b le c e la d is p o s ic ió n d e u n o rd e n p r e fe r e n c ia ly s e c u e n c ia l, d e im p o r ta n c ia y
n e c e s id a d p e rs o n a l de ca da a s ig n a t u n ı y ca da te m a (c u H a s ig n a tu r a s e rá e s tu d ia d iĻ y en e llĄ c u ál te m a s e r á
pńm e ro cu á l s e rá se gu n do ,
e tc )
S i b ie n e sc o la r m e n te to d a s la s a s ig n a tu r a s y te n ıa s
in ıp o r ta n te s y n e c e s a r io s a lg u n o s u r g e n m á s q u e so n ,

o tr o s C a d a d is c e n te
a i d e b e d e te r m in a r q u é
a s g n a tu r a s s o n p r io ń ta r ia s p a r a é 1, s u c a 】T e r a y s u
d u lto
fo r m a c ió n (y a m ir a n d o s u p r o fe s io n a liz a c ió n ) y s e g u i? m e n te d e n tr o d e e lla s , q u é te m a s s o n m á s n e c e s a r io s
, ,

y nrgentes d e s e r e s t u d ia d o s y a p r e n d id o s
*
> a gra _ D ific ų lta d o b s tá c u lo s qu e la a s ig n a tu r a y e l te m a e le g id o p ı
a n te a a l a p r e n d iz a e j d e l e s tu d ia n te ,
re su lta d e te r m in an te e n la e le c c ió n ,
n o s ó lo d e la s s e c u e n c ia s , s in o d e la d is tr ib u c ió n d e l t ie m p o n e c e s a r io

E s p a te n te q u q u e lla s a s ig n a tu r a s y te m a s q u e p la n te a n m a y o r e s d ffic u lta d e s d e b e n s e r lo s m

e a a y o r n a e n te
e s tu d ia d o é s to s h a y q u e a s ig n a r n ıa y o r tie m p o L o s o tr o s s e c o n s titu y e n e n s e c u n d a r io s y s e
s a e s tim a qu e
s e r án m i s fá c ile s y m á s M p id a m e n te a s im ila d o s
,
A d ic io n a d o a e s te p r in ıe r p u n to e s d e s e ñ a la r el

S e g« n do p u n M f
r e e r e n c ia ı
,
u n a s u e r te d e p a q u e te in te g r a d o co n la s m ,e i . N rs r e la c io n a da s a s u e s tu d o , y
qu e s o n e s p e c ifi. Am p n te lo s s ig u ie n te s

a )D e te r m in in
n r iı d e l o b je tiv o (o la m e ta ) é$ a Jw q ıłé d eöa ea h u io m ?
C u ále s l lo g r n p e r s o n a l e s p e c ffic a m e n te d e s e a d n
e O c rjn e q u e h a y m a ł e r ia r (y te m a s ) q u e s e
"
e s tu d ia n

p aJa s a ı v at el ex am en o tr a s , e n r a m h in , s e p s h lrlia n p a r a s a b e r y a p r e n d e r Ħ 11f i ? a r lĦq e n la v id a

ı i
° "
(y
q u c d e a lg ú n m o d o fa c ilita n la , x is t' " in y ı a s u b s iE t. c ia ) P o r o tr o la d o . p u e ? s e r p a r a lo g ro s fa m a l iv a

s a p ie n c ia le s , o , p a ra . , in n p s y r e p a s o s ßja d o r e s A c o m p a ñ a n a e s to s , la

b ) D e tp r m in a c ió n d e l T ie m po ée t , á n in d e đ
łı e a tt d ia « ?

L a d u ra c ió n e s e . Id e n tb d e p e n d e , p o r u n la d o d e l tie m p o d is p o n ib le , y , p o r o tro , d e iB s d ific u lta d e s ,

p e rs o n a le s re la c io n a ? s a l te m a c o n la s q u e s e tr o p ie z a d n m n ıe e l e s tu d io E n g e n e r a l, d e b e d e c irs e q u e la
d u r a c ió n d e p e n d e d e la c o m p le jid a d d e l te m a y la ra p id e z o n o ? a p e n d iz a je d e l e s tu d ia n te , y d e b e r la
d rrra r Io n e c e s a r io p a ra lo g r a r p n te n d e r, r e s o lv e r y a p r e n d e r a lg o (y e s to e s v u ia b le p a r a " d a . . M ñ i. . t. )
Se re c o m ie n d n n s e s io n e s c o r ta s de m u cha c n n c p n tr Ħc ió n y p le n o trabajo N i m e d io tr a b a jo , n i m e d io
des c a n so U n
"
e s tu d io "
a sin o fu n c io n a E s p & d id a d e tie m p o A s o c ia do a to d o e s to e s tá la

c )D e te r m in ar iń n le ]
ı M m
tı e n to óa q u é ñ m a e o lt d ia « ? P d o ıımf r r￠ıif ï ?
E n g e n e r a l e n te o r ĺ a y e n r e tĦ, ió n a l m o m e n to h o r a Io r e c o m .
en d a b le es a la m a ıs a n e s ta n d o d e sc a n s a d o ,
p er o e n ı a pctica d e p e n d e d e la s ih la c ió n r e a t o d e h e c h o ,
es d e c ir , d e l tie m p o (m o m en to )d is p o n ib le y
d e la n e c e s i? d o c a s io n a l ? c a d a e s tu d ia n te

61

Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner
Scanned by CamScanner