4.4.

Ομαδοποίηση των Παρατηρήσεων - Φύλλο Εργασίας

1. Στο σημερινό μάθημα θα μελετήσουμε το ύψος των μαθητών του πίνακα 1. Ποια είναι η μεγαλύτερη
τιμή που παίρνει η μεταβλητή «ύψος των μαθητών» και ποια η μικρότερη; ……………
2. Επειδή οι διαφορετικές τιμές που βρήκαμε είναι πάρα πολλές (από 156 ως 191 εκατοστά), ο πίνακας
κατανομής που θα έπρεπε να κατασκευάσουμε θα ήταν πολύ μεγάλος. Χωρίζουμε λοιπόν τα ύψη
των μαθητών (τις παρατηρήσεις) σε ομάδες που ονομάζονται κλάσεις. Για παράδειγμα, στην πρώτη
κλάση τοποθετούμε τους μαθητές που έχουν ύψος από 156 εκ. ως 161 εκ. Τους μαθητές με ύψος 162
εκ. τους μετράμε στη δεύτερη κλάση, δηλαδή αν κάποια παρατήρηση συμπίπτει με το δεξιό άκρο
μιας κλάσης την τοποθετούμε στην αμέσως επόμενη κλάση. Να τοποθετήσετε τα δεδομένα του
πίνακα 1 στον παρακάτω πίνακα 3. Για τη συμπλήρωση συμβουλευτείτε, αν θέλετε, τις σελίδες 100
και 101 του σχολικού βιβλίου (τη λύση της δραστηριότητας 1).
Χώρος για τις πράξεις που θα χρειαστούν για τη συμπλήρωση του πίνακα 3.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………
Πίνακας 3 Κατανομής Συχνοτήτων της Μεταβλητής «ύψος των μαθητών»
Σχετικές
Σχετικές
Συχνότητες Συχνότητες
Κλάσεις Διαλογή Συχνότητες
(Μαθητές) (δεκαδικός
(Ποσοστό)
αριθμός)
156-162
162-168
168-174
174-…….
….....-….….
186-192
Σύνολο
3. Ποιο νομίζετε ότι είναι το πλάτος των κλάσεων; ………….………….
4. Ποιο είναι το κάτω άκρο της πρώτης κλάσης; ………… Ποιο το άνω άκρο της 3ης κλάσης; ……..…
5. Πόσοι μαθητές έχουν ύψος τουλάχιστον 180 cm; ……………..
6. Τι ποσοστό των μαθητών έχει ύψος τουλάχιστον 180 cm; ……………..
7. Ο πίνακας 1 ονομάζεται στατιστικός πίνακας ενώ ο πίνακας 3 ονομάζεται πίνακας …………………
……………………….. της μεταβλητής «ύψος μαθητών».
8. Ποιον πίνακα συμβουλευτήκατε για να απαντήσετε τις ερωτήσεις 5 και 6, τον πίνακα 1 ή τον πίνακα
3; ………………………
9. Μπορούσατε να απαντήσετε χρησιμοποιώντας τον άλλο πίνακα; ……………………………………
10. Γιατί προτιμήσατε τον πίνακα 3; …………………………………………………………….………..
11. Αν οι μαθητές αντί για 40 ήταν 4000, ο πίνακας 1 από πόσες περίπου όμοιες σελίδες θα
αποτελούνταν; …….....
12. Αν μας δώσουν συμπληρωμένο τον πίνακα 3 και δε μας δώσουν τον πίνακα 1, μπορούμε να
απαντήσουμε στην ερώτηση: «πόσοι μαθητές έχουν ύψος 182 cm;»; ………………..
13. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του πίνακα 1 σε σχέση με τον πίνακα 3; ……………………………....
…………………………………………………………………………………………………………..
14. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του πίνακα 3 σε σχέση με τον πίνακα 1; ……………………………..
…………………………………………………………………………………………………………
15. Πόσοι μαθητές έχουν ύψος το πολύ 167 cm; ……………..
16. Τι ποσοστό των μαθητών έχει ύψος το πολύ 167 cm; ……………..
17. Χρησιμοποιώντας τώρα τα στοιχεία του πίνακα 3 μπορούμε να έχουμε και μια εποπτική εικόνα
της έρευνας, κάνοντας διαγράμματα όπως τα παρακάτω. Τα διαγράμματα αυτά, επειδή είναι
για ομαδοποιημένα δεδομένα ονομάζονται ιστογράμματα και περιέχουν συνεχόμενα ορθογώνια
με βάση το πλάτος της κάθε κλάσης (δηλαδή ορθογώνιο «κολλημένα» μεταξύ τους, σχολικό.
βιβλίο, σελ. 101) και ύψος ίσο με τη συχνότητα ή τη σχετική συχνότητα της αντίστοιχης
κλάσης.

Ύψος (σε cm)

Ύψος (σε cm)

Ιστόγραμμα συχνοτήτων για τα δεδομένα του …………………… σχετικών συχνοτήτων για

πίνακα 3. τα δεδομένα του πίνακα 3.
Εργασία για το σπίτι:
Σχολικό βιβλίο, σελίδα 102, ερωτήσεις κατανόησης 1, 2, σελίδα 103 ασκήσεις 1, 2.
 4.4. Ομαδοποίηση των Παρατηρήσεων – Λύση του Φύλλου Εργασίας
18. Στο σημερινό μάθημα θα μελετήσουμε το ύψος των μαθητών του πίνακα 1. Ποια είναι η μεγαλύτερη
τιμή που παίρνει η μεταβλητή «ύψος των μαθητών» και ποια η μικρότερη; …191, 156…
19. Επειδή οι διαφορετικές τιμές που βρήκαμε είναι πάρα πολλές (από 156 ως 191 εκατοστά), ο πίνακας
κατανομής που θα έπρεπε να κατασκευάσουμε θα ήταν πολύ μεγάλος. Χωρίζουμε λοιπόν τα ύψη
των μαθητών (τις παρατηρήσεις) σε ομάδες που ονομάζονται κλάσεις. Για παράδειγμα, στην πρώτη
κλάση τοποθετούμε τους μαθητές που έχουν ύψος από 156 εκ. ως 161 εκ. Τους μαθητές με ύψος 162
εκ. τους μετράμε στη δεύτερη κλάση, δηλαδή αν κάποια παρατήρηση συμπίπτει με το δεξιό άκρο
μιας κλάσης την τοποθετούμε στην αμέσως επόμενη κλάση. Να τοποθετήσετε τα δεδομένα του
πίνακα 1 στον παρακάτω πίνακα 3. Για τη συμπλήρωση συμβουλευτείτε, αν θέλετε, τις σελίδες 100
και 101 του σχολικού βιβλίου (τη λύση της δραστηριότητας 1).
Χώρος για τις πράξεις που θα χρειαστούν για τη συμπλήρωση του πίνακα 3.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………
Πίνακας 3 Κατανομής Συχνοτήτων της Μεταβλητής «ύψος των μαθητών»
Σχετικές
Σχετικές
Συχνότητες Συχνότητες
Κλάσεις Διαλογή Συχνότητες
(Μαθητές) (δεκαδικός
(Ποσοστό)
αριθμός)
156-162 2 5
162-168 8 20
168-174 12 30
174-180 11 27,5
180-186 5 12,5
186-192 2 5
Σύνολο 40 100
20. Ποιο νομίζετε ότι είναι το πλάτος των κλάσεων; ………….………….
21. Ποιο είναι το κάτω άκρο της πρώτης κλάσης; ………… Ποιο το άνω άκρο της 3ης κλάσης; ……..…
 Σχόλια

Συνήθως η διδακτική ώρα δεν επαρκεί για να ολοκληρωθούν τα ιστογράμματα. Μπορούν να

συμπληρωθούν την επόμενη διδακτική ώρα.

Περίσσεψαν: Στην πρώτη στήλη του παραπάνω πίνακα έχουμε γράψει κατά σειρά μεγέθους το
πλήθος των ορών που μπορεί κάποιος μαθητής να έχει παρακολουθήσει τηλεόραση. Οι αριθμοί
αυτοί είναι ………………………… και λέγονται …………………………
Στη δεύτερη στήλη κάνουμε …………………….. των παρατηρήσεων. Για ευκολία στην
καταμέτρηση σχηματίζουμε πεντάδες
Στη τρίτη στήλη μεταφέρουμε τα αποτελέσματα της διαλογής. Έτσι, η απάντηση βλέπω περίπου 3
ώρες την εβδομάδα τηλεόραση εμφανίζεται ……… φορές. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι η τιμή «3
ώρες έχει ……………………………
Γενικά στον παραπάνω πίνακα φαίνεται πως κατανέμονται οι 40 μαθητές του δείγματος ως προς τη
μεταβλητή: «πόσες ώρες βλέπουν τηλεόραση την εβδομάδα». Για το λόγο αυτό, ο συγκεκριμένος
πίνακας ονομάζεται πίνακας ………………………..…………….
22. Από τη στιγμή που έχουμε κάνει ομαδοποίηση των παρατηρήσεων, οι συχνότητες και οι σχετικές
συχνότητες που έχουμε βρει στον παραπάνω πίνακα κατανομής συχνοτήτων, δεν αναφέρονται σε
μεμονωμένους αριθμούς αλλά στις κλάσεις. Έτσι λέμε ότι η κλάση 162-168 έχει συχνότητα ……..
και σχετική συχνότητα ………., δίχως να γνωρίζουμε τη συχνότητα καθεμιάς από τις τιμές 162, 163,
164, … , 167. Έτσι θεωρούμε ότι οι ……. μαθητές που έχουν ύψος 162 ως 168 αντιπροσωπεύονται

162  168
από το κέντρο της κλάσης =…………
2
23. Μπορούμε λοιπόν να θεωρήσουμε ότι ……….. μαθητές έχουν ύψος 189 cm ενώ το ……… % των
μαθητών έχει ύψος 159 cm.
24. Ποιο είναι το κέντρο της 4ης κλάσης; ……………

Για παράδειγμα, για τη μεταβλητή Χ: “αριθμός αδελφών” του πίνακα 4 οι συχνότητες για τις τιμές
x1  0 , x2  1 , x3  2 , x4  3 είναι, αντίστοιχα, ν1  8 , ν 2  22 , ν3  7 , ν4  3 με
ν1  ν 2  ν 3  ν 4  40 . Ο υπολογισμός των συχνοτήτων γίνεται με τη διαλογή των παρατηρήσεων,

όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα 5. Διατρέχοντας με τη σειρά τη λίστα των δεδομένων
καταγράφουμε κάθε παρατήρηση με συμβολικό τρόπο σαν μια γραμμή “ | ” στην αντίστοιχη τιμή
της μεταβλητής.

Πίνακας 5
Κατανομή συχνοτήτων της μεταβλητής Χ: “αριθμός αδελφών” των μαθητών του πίνακα 4.
Αριθμό Σχετική Σχετική
ς Διαλογή Συχνότη Συχνότητ Συχνότητ
αδελφώ τα α α
ν νi fi fi %
xi
0 8 0,200 20,0
1 22 0,550 55,0
2 7 0,175 17,5
3 3 0,075 7,5
Σύνολο 40 1,000 100,0
:
 Πίνακας 1
Χαρακτηριστικά 40 μαθητών της Γ΄ τάξης ενός Λυκείου
Ώρες που
Βαθμός
βλέπουν Ύψος Ύψος
μαθηματικ
τηλεόραση Αριθμός Ύψος Βάρος πατέρα μητέρας
α.α Φύλο Ασχολία* ών Β΄
την αδελφών (cm) (Kg) (cm) (cm)
Λυκείου
εβδομάδα
1 K 5 2 0 15 170 54 180 168
2 K 5 4 1 13 175 53 170 165
3 A 5 1 2 18 172 60 178 165
4 K 4 3 1 19 166 62 178 165
5 A 3 5 1 19 179 76 178 160
6 A 3 3 1 16 178 68 180 160
7 A 1 4 0 17 180 70 170 165
8 A 4 4 1 15 175 72 174 174
9 K 5 5 1 18 165 47 180 162
10 K 4 3 2 15 175 58 193 162
11 K 3 5 1 15 162 50 176 170
12 K 4 3 1 15 170 60 172 168
13 A 1 7 0 17 180 68 185 165
14 K 4 6 3 16 168 56 185 168
15 K 4 7 1 14 165 58 180 161
16 A 5 4 1 16 178 74 173 168
17 A 5 6 1 19 180 85 170 163
18 A 2 2 1 11 170 58 182 165
19 K 3 6 0 15 170 63 165 167
20 K 4 3 2 12 178 62 181 160
21 K 5 1 1 12 156 44 170 158
22 K 4 7 1 16 160 51 176 164
23 K 6 5 1 16 173 64 182 162
24 K 7 6 3 20 167 50 174 170
25 A 2 2 1 10 191 86 180 170
26 A 2 3 0 16 176 65 180 172
27 A 1 6 1 18 177 81 177 169
28 A 2 1 3 13 173 67 182 160
29 K 2 5 2 19 170 63 165 174
30 A 2 6 0 14 182 71 176 173
31 K 6 4 1 17 170 62 180 165
32 K 5 3 1 19 164 64 184 170
33 K 6 2 2 14 167 57 172 157
34 A 4 5 0 14 187 85 185 170
35 A 3 4 1 12 180 80 180 167
36 K 4 4 1 15 173 63 186 162
37 A 3 6 0 15 178 73 173 170
38 K 4 5 1 12 169 57 170 167
39 A 7 4 2 17 178 73 182 170
40 K 4 7 2 14 167 61 179 158
*1: Υπολογιστές, 2:Αθλητισμός, 3:Διασκέδαση - Ντίσκο, 4:Μουσική,
5:Κινηματογράφος, 6:Διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, 7:Άλλο
Πηγή: Δειγματοληπτική έρευνα μεταξύ μαθητών του 1ου Λυκείου Αμαρουσίου (Σεπτ. 1998)