Jérôme (saint ; 0345?-0420). Sancti Eusebii Hieronymi,... Opera omnia, post monachorum ordinis S. Benedicti e congregatione S.

Mauri, sed potissimum Joannis Martianaei hujus

Vallarsii et Maffaei,... Editio Parisiorum novissima... accurante et ad ultim.... 1845.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGIiE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA , OECONOMICA,

OMNIUM 88.' PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE

ECCLESIASTICORUM

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTIIIII TEMPORA

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QVJE
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESIJE SJECULA,
JUXTAEDITIONES 1NTER
ACCCRATISSIMAS, SE CCMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANCSCRIPTIS
COLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA ;
COMMENTARIIS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBCSQUE VARIANTIBCS CONTINENTERILLUSTRATA ;
OUNIBCS OPERIBUSPOSTAUPLISSIMAS EDITIONES QU^ETRIBUS NOVISSIMIS SiECULIS
DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
1NDICIBUSPARTICCLARIBUSANALYTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SCBSEQUENTIBUS, DONATA \
CAPITULIS
INTRA IPSUMTEXTCM BITEDISPOSITIS,NECNON ETTITCLIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIORglta
DISTINGUENTIBUS
SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; /^SQ
OPERIBDS CUM DUBIIS
TUMAPOCRTPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBCS INDICIBUSGENERALIBUSLOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO , QUIDQUID
CNCSQUISQCE PATRUM I NQUODLIBET THEMA S CRIPSERIT
UNO INTUITU C ONSPICIATUR
; ALTERO V&VJi ~-~
SCRIPTURiE SACR^E,EXQUOLECTORI COMPERIRE SITOBVIUM QUINAMPATRES ETIN N^SjJ
^**"
QUIBUSOPERUM SUORUMLOCIS SINGULOS SINGULORCM LIBBORUM SCRIPTUR/E
TEXTUS COMHENTATl SINT.
EDITIO
ACCCRATISSIMA,CJETERISQCE OMNIBUSFACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAI ,
CHARTjE QCALITAS, 1NTEGR1TAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORIJM TUM VARIETAS,^.,
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTOOPERIS DECCRSU CONSTANTERf^L
SIMILIS,PRETIIEXIGUITAS,PR£SERT1MQUE 1STACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CnRONOLOGICA, / *~^
SEXCENTORCM FRAGMENTORCM OPCSCULORUMQUE HIC
HACTENUS ILLICSPARSORUM, PRIMUM I /QJ
AUTEM 1NNOSTRA BIBLIOTHECA,EXOPERIBUS ADOMNES &TATES,LOCOS, LINGUAS I I ~-
FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. lt~<\ r-
SERIES PRIMA, ;m .
1N QUAPRODEUNTPATRES,DOCTORESSCRIPTORESQUEECCLESLELATINJE \t"*\ i
A TERTULLIANOAD GREGORIUM MAGNUM. \
^A j
ACCURANTE J.-P. MIGNE, <£u*$UUm (EompUtorum IN SINGULOS SCIENTIA \
ECCLESIASTICJE RAMOS EDITORE. \ +

PATROLOGME TOMUS XXV.

S. HIERONYMI TOMI QTJINTUS ET SEXTUS.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

1N VIA DICTA D'AMB01SE, PRES LA BARRIERE DTNFER,
oc PETIT-MONTROUGE.

1845.
 S. EUSEBII

HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

OPERA OMNIA

ORDINISS. BENEDICTIE CONGREGATIONE

POST MONACHORUM S. MAURI

SED POTISSIMUMJOANNIS lTJI AiJKr * I«&IX[i]!iI HUJUS ORDINISRECENSIONKJI,

DENUOAD MANUSCRIPTOS ROMANOS,AMBROSIANOS , VERONENSESET MULTOSALIOS,
NEC NONAD OMNESEDITIONESGALLICANAS ET EXTERASCASTIGATA ,
PLURIMISANTEAOMNINOINEDITIS MONUMENTIS,
ALIISQUES. DOCTORISLUCUBRATIONIBUSSEORSIMTANTUMVULGATISAUCTA,
CORRECTIONIBUS
INNUMERISNOTIS, OBSERVATIONIBUS, ILLUSTRATA,
STUDIO ET LABORE

VALLARSII ET MAFFJEII
VERONiE PRESBYTERORUM,
OPERAM NAVANTIBUS ALIIS IN EADEM CIVITATE LITTERATIS VIRIS.
EDITIO PARISIORUM NOVISSIMA
EX SECUNDAAB IPSIS VERONENSIBCS
EDITORIBUSCURIS POSTERIORIBUSITA RECOGNITA
,

ATO.UE EX REGENTIlJS MMETEGTIS SIC DITATA

UT PRJ3SENSEDITIO, AMPLITUDINESOLA, CJETERISOMISSISEMENDATIONIBUS,
PRJECEDENTESOMNESEDITIONES, ETIAM BENEDICTINAS,

tertia parte seu triente materialiter superet,

ACCURANTEET AD ULTIMUMRECOGNOSCENTE J. P. MIGNE , CURSUUM COMPLE-

TORUM IN SINGULOS SCIENTI^E ECCLESIASTIOE RAMOS EDITORE.

TOMI QUINTUS ET SEXTUS.

»mi«

VENIT APUD EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AMB0ISE, PRES LA BARRIERE D'ENFER,
ou PETIT-MONTROUGE.
 ELEIVCHUS OPERUM

QJLE IN HOC VOLUMINE CONTINENTDR.

OPERUM HIERONYMI TOMU9 V.

Cmmentaria in Ezechielem. Col. 15

Commentaria in Danielem. 491
Translatio Homiliarum Origenis in Jeremiam et Ezechielem. 584
In Lamentationes Jeremise tractatus. 787

OPERUM HIERONYMl TOMUS VI.

Commentaria in Osee. 809

Commentaria in Joelem. 947
Commentaria in Amos. 989
Commentariain Abdiam. 1097
Commentaria in Jonam. 1117
Commentaria in Michream. 1151
Commentaria in Naum. 1231
Commentaria in Abacuc. 1273
Commentaria in Sophooiam. 1337
Commentaria in Aggseum. 1387
Commentaria in Zachariam. 1415
Commentaria in Malachiam. 1541
Defensio Eruditionis Hieronymiana? adversus Joannem Clericum. 1577

mprimerie de YRATIT DBSOBCT et C1*,

rue de Sevre», 37, k Paris.
 PR^FATIO.

Quinlus exsuperat in Hieronymianorum parlitione operum tomus iste, quem ex argu-

menti, quod propositum habet, ingenio, commenlariorum scilicet in reliquos duos majores
prophetas, Ezechielem ac Danielem, in unum cum quarto compingere constitueram : fecis-
semque adeo, nisi el illius aucta voluminis sub preio materia in abnormem excresceret
molem, elquae maxime huic obtigit longe prolixior, eaque «rca? MM necessaria germana-
rum scriptionum, quibus vulgalae anlea editiones carebant, accessio disperliri coegisset in
duos. Hac autem de causa tantum abest, ut negotii aliquid facessisse lecturis videar, quin
potius multam inierim ab iis gratiam, quando et major mullo labor exantlandus, ut eoruin
studiis consuleretur, etne qua sui etiamnum parte male mulctatus sanctissimus Pater subi-
ret conspectus hominum, nihil non fucrit mihi otii impendendum atque operae. Nam illud
quidem ex lota liquet collectionis hujus oeconomia, non id magis curae fuisse nobis, ut Hie-
ronymianarum lucubralionum, totum veluti orbem una complecteremur, quam ut alienis,
iis tamen quae abesse nullo ejus lectionis ac dignitalis impendio poterant, onerari ne pa-
teremur. Indicio ipse ille fuerit, qui ejusmodi scriptionibus abundat lertius tomus.a quo ta-
men inutilia quaedam quae Parisiensem editionem onerabant, amovimus : puta illud Hexa-
plorum Origenis specimen, quae ut nihil fere ad Hieronymum, ita proprio opere duobus in
folio tomis postmodum luculentissima prodiere : lum unum atque alterum de hebraicis
Nominibus, non antea editum monimentum, quod latere in schedis nostris salius duximus,
quam alienae farraginis molem accrescere. Quae huic igitur tomo nunc primum accedunt,
duodetriginta sunt homiliae, quas ex Origenis Graeco in Latinum S. Doctor convertit: sunt-
que explanalionum in prophetas Jeremiam atque Ezechielem pars nobilissima, non ea tan-
tum de causa, quod maximiScripturarum interprelis studio adornanturRomanisauribus, ab
eoque laudantur in suorummet operum catalogo : verumetiam quod, jam deperdito maximam
parlem Graeco Adamantii textu, ipsae in Latino archetypi gloriam propemodum solae susli-
neant. Illas partim ab Huelii, parlim a Genebrardi editione huc ascivimus : mirumque dictu
est, in illo praesertim editore, cujus et eruditionem suspicimus, et maxime delectamur inge-
nio, non eam in edendis Hieronymianis lucubrationibus diligentiam deprehendisse, quae
suam ut in caeteris fidem satis praesliterit, cum tot passim vitiis editio illa scateat, quorum in-
genlem vim nos eluimus, ut quo nunc pacto integritati pristinae reslituunlur, in publicum
prodire videri nunc primum possint. Distulimus vero illas in quinlum usque tomum : lam-
etsi priores quatuordecim, quae Jeremise quaedam capita praepostero confusoque ordine edis-
serunt, ad superiorem quartum pertinuissent. Causa differendi palmaris haec est, quod cuni
simul fuerinl ab ipso sanclissimo inlerprete sub una lantum praefatione ad Vinccntium pres-
byterum singulari libello conjunclae, divelli ab invicem, sive a posterioribus tolidem, quae
EzechieJem interpretanlur, et ad hunc proprie tomum spectant, jure non poterant. Id cum
summi viri Erasmus atque Huelius minime attendissent, singularem hunc librum in duos
temere dividentes, multa, eaque a veritale longius abhorrentia de prologo, quo homiliae in
Jeremiam male mulclarentur, opinali sunt. Atque iile quidem in censura librorum Origenis
miralur primum quid rei sit, cur Hieronymus alias creber in praefationibus, nihil in homi-
lias in Isaiam (quas*nos inter supposititia ad superi.oris tomi apperidicem amandavimus), tum
hasce in Jeremiam fuerit preefatus. Suspicalus deiude est, prologum ab his sublatum, ad quos
scripseral.postquam Origenis nomen factum est Romanir, invidiosum, et verosimile sit, iu eo
Hieronymum magniBce praedicasse Adamantii ingenium. Contra Huetius, singulis quidem
libris Origenis a se expositis prologos praelexuisse Hieronymum, non diffiletur, cutn id as-
serat Gennadius in Catalogo virorum illustrium ; at quos tractalibus in Isaiam et Jeremiam
oscitantia censet sublatos : alioquin
praetexuit, non de induslria, sed casu et librariorum
sublati quoque fuissent alii, quibus Origenem Prologis impense laudat, ut estillead Dama-
sum homiliis in Canlicum Canticorum praefixus, etiste alter ad homilias in Ezechielem. Ve-
rum suaulrumque splendide opinatio fallit; nam neque de industria, quod episcopus Abri-
PATROL. XXV. 4
41 PR^FATKl. 19
censis monet, neque, quod ipsc aulumal, casu el describentium incuria praefationes illte
deperierunl. Nempe quam somniant praefixam bomiliis in Isaiaoi, nusquam exslitil, nedum
ab eo translatore concinnata est, quem fortasse Rufinum,Hieronymum cerle non fuisse evi-
cimus : evicimus autem caetera post argumenta, quae in superioris praefatione tomi con-
gessimus, ex hoc ipso, quodnullo homiliae illae munitae sintprologo. Exstal cconlrario ho-
mjjjarum in Jexemiam preefaijo, lifflcque ipsa est, quam solis putant homiliis in Ezechielem
praefigi, verissime autem ulrisque, scilicet et prioribus in Jerpmiam una junclis, sub
unius libri nuncupalione, praetexilur ab ipso interpretc. Quae id nos docol preefaliQiiis ejus
non iudiligens Jcclio: tum quae sub una recensione Gt in Catalogo viginti octo homiliarum
mentio, ut alia praetermittam rationum momenta, nullum reliquum faciunl dubitationi
locum, doctorumque hominum, qui in adversaria opinione versantur, judicium palam
refellunl. Sed ut eo, quod cceptum est dici, revertamur, cur ad quinlum hunc tomum
differrentur homiliae islae, causa fuit insuper nobis ipsa scriptionis indoles: ejus nempe»
quam non suopte ingenio cudil Hieronymus, sed aj> alio acceptam auctore, Adamanlio
yidelicet, adornare Latinis auribus ad aliena debuit vesligia ! ipsamque ideo inlerprela-
tionem decuit magis primigenium, ut ita dicam, S. Dqcloris in cos propheias commenta-
riorum laborem pone seqqi.
Ad Graecum quod perlinet aliquot ex his homiliarum tcxtum (sunl vero duodecirn lan-
tum ex his quae Jeremiam, plane deperditis quae Ezechielem explicant) aninius aliquando
fuit fiunc quoquc e regione LalioJB intcrpretationis apponere : jamque nonnulla fuerant
nobis ad eum sive emendaliorem, sive c|ariorem cxhibendum animadversa. Verum quod
hono cepisse videbamur copsj|jo, cuni manus operi fuil admovenda, meliore id sensimus
praetermittendum. Enimvero cum sit Origenes in hisce tractalihus cxigua pars ipse sui, ct
desiderium lectori magis, quom Hieronymo augeat dignilaleni, illud Qpcris, quod si inte-
grum suppeleret, aut majori saltemex pa.ite, commodo alquc prna.tui fuisselcdilioni nostrae,
nunc male mulctatum imperfectum, jue ut apponerem a me ipso impetrare non polui. Si
obtinuissem, ipsarum diiodecim, quffl solae supersunt in Graeco, homiliarum invertere or-
dinem oportebal. Nimirum Origenos supra quinque et quailraginta homilias in Jeremiam
elimaverat, e quarum ingenli slrtie quatuordecim sibi delegil Laline refqndendas Hierony-
mus, easque non ducto a prioribus inilio, continenti serie, sed ut se quaeque oblulit, sal-
tuatim itaest inlerprctatus, ut ne dieani Oiigeniano proposilo, ne ipsius quidem Jeremire,
quem enarrat, ordini consentaneus in vertendo fuerit. Ab ea quae et penes Adamanlium
prima est, gradum ad poslrcmas duas, decimam tertiam et quartam fccil: nescias cnim quem
secunda etterlia, Hierpnymiana lorum leneanl in Graeco arctielypo, iu quo peoitus deside-
ranlur : quarlam, quae decimae septimae Origeniauee respondet, post reliquas omnes rcccn-
suit. Exinde aliae, quae subsequunlur a quinta ad duodecimam, sin minus ad Graeci exem-
plaris regulam, recta ad invicem serie explicavil, lantum quod seplimae oclavam praeposuit.
Servandus aulem in Lalina edilione nostra praeposlerus hic ordoeral, qui elsi paulo cor.fu-
sjor, Hieronymianus est tamcn, quod ipse minime diffitctur in praefalione : eoque debuit,
quo institulus ab eo est, modo repraesentari; nam saepe alibi ex sentenlia sua mavult non
tam interpres audire, quam novi pperis conditor. Demum npn Adamanlium nobis proposi-
tum est, sed Hieronymum recognpscere, atqueabslinere, quoad ficri potest, alienis scriplis,
ab ea enim quae nunc qliqqos vexat, inelarescendi per chartarum plauslra libidine, ingenium
nostrum abhorrel immane quanlum.
Ut vero, quod noslrarum est parlium, dc singulis,quee hoc lomo continentur, Hieronymi
lucubrationibus quidpiam ex ordine praenotemus, Commentariorum in Ezechielem, qui pri-
nium obtinet locqm, qualuordecim libri sunt. Iis adornandis, non unum aut allerum, sed
quatuor ferme annos exegit Hieronymus, non quod alacri ad miraculum usque ingenio,
tanli labor hic stclerit, sed quod interpcllato, minimeque cpnlinenti studio nunc hoc, nunc
illud segmenlum operis pcr intcrvalla dictaverit. Inccpptus 1-ibor vixdum absolulis in Isaiam
Commentariis.anno vidclicet undecimosupra qu.idringcntesimum; scdm ipso dictandiexor-
dio,quod ipscmet causatur in prologo, et in epist. 126, ad Marcellinum et Anapsychiam, ila
animo consternalus obslupuit subito nuntiodc Pammachii etMarcellae morte, tum Occiden-
talium provinciarum, el maximc urbis Romanae vastatione, ut incceplo abstinere, diuque
{% PRJEFATIO. U
lacere compulsus sit. Ad ejus anni finem, sive ad subsequenlis initium ilerum abexordio ad
terlium usque librum intermissum laborcm repeliit, cum dcnuo, ut ipse ail modo lau-
dala ad Marcellinum epislola : Hoc anno subitus impetus Barbarorum sic Mgxjpti limitem,
Palcestinm, Phwnicis, Syrice percucurril instar torrentis cuncta secum trahens, ut vix eorum
ipse manus potuerit cvadere, nedum animum, quem fere desponderat, ad scribcndum ad-
verlere. Nihilosecius, lentescente pcr tempus dolore, maxime vero opus urgente Eustochio,
lucralivis, immo furlivis noctium horisanni quadringentesimi decimi terlii, hyeme propin-
quanle, quod ipse profiletur in seplimi libri prsefatione ad Nonum usquepersecutusest, cum
aliis subinde occupalionibus de loto illuc orbe fugientium dislineretur. Exinde qui subse-
quuntur ad finem usque opcris, insequcnli decimoquarto supra quadringenlcsimum ascri-
bendos, nihil est dubium. Et vero sub initium Noni libri, Heraclianum Africae comitem NU-
PER pcenas luisse perfidiae refert: quae (emporis nola satis manifesto designat priorcm hu-
jusce annjparlem.quoLuciani v. cl. collega in consulatuHeraclianus fuit, elsub Augustum
mensem, Novarum, ut Prospcr ait, in Africa rerum reus honorem amisit et vitam. Duos vero
postrcmos libros, qui visionem edisserunt templi, cum ad eam partem delubri pervenisset,
in qua Sancta Sanclorum, acThymiainalis Altare describilur, se maluisse parumper inler-
millerc, dalis ad virgincm Demetriadem lilleris profitetur, ut, quod ipse a'd,De Allari transi-
ret ad Allare. Eam porro epistolam, quas in noslra recensione locum obtinet 130, ad huncce
annum quadringenlesimum decimumquartum perlinere, certis argumcnlis suo loco osten-
dimus.
Hisce commentariis septennio prior esl, qui ad Scriplurarum seriem subsequitur, in Da-
nielem singularis liber, cui annum tribuimus quadringenlesimum seplimum. Cum nempe
animum ad eum scribendum appulit sanclus doclor, jam (quod ipsemel in hujus prrcfatione
libri luculenlissime prodil) duodecim prophetas minores exposuerat, fueratque adeo annum
quadringcntesimum sextum praetergressus, cujus poslremse parli postrema ilem cx illis ex-
pianatio, quae est in Amos, ex ipsa sexti consulalus Arcadii Augusti el Anilii Probi nota-
tione cerlo certius affigitur. Rursus annum anlevertcbat quadringenlesimum octavum,
cujus mense Augusto Slilichonis palrala est inlerfcclio. Calumniabanlur autem Hiero-
nymian^ gloriae invidi homincs, suggillalum ab eo barbarum Romani exercitus ducem,
cum in explanatione raagnae illius slatuae, quam per visum Nabuchpdonosor vidcral, de
pcdibus ferro, testaquc ex luto compactis mysterium exponens, in eo dixit Romanum
signiGcari imperium : Sicut enim in principio nihil Romano imperio fortius et durius fuil,
ita in fine rerum nihil imbecillius : quando et in bellis civilibus, et adversum diversas nationes
aliarum genlium barbararum indigemus auxilio. Quam postca malevolorum suspicionem
purgans undecimi in Isaiam libri praefatione : Non sic, inquit, adulandum est principibus,
ut sacrarum Scripturarum veritas negiigatur : nec generalis disputalio unius personce (Stili-
chonis) injuria est; quce cum benigno meorum studio carelur, Deijudicio repente sublata est.
Omnino igitur quando illa excudi calumnia potuil, atque adeo postquam in Danielem com-
mentarii in vulgus editi sunt, advivebat Stilicho, primasque obtinebat Romanarum virium :
quem opinari minime par est, simulalque illa expositio, ad vulgi aures devenisse e vivis
sublalum ; quin potius non ita parum intercessisse temporis , quo et sanclus Pater ab ini-
quis observari, calumnioseque traduci, alque ex adverso a sui sludiosis bcnigne excipi,
bonamque in partem posset cxponi. Ex hoc temporis inierrallo rerumque scrie planissime
colligas, ipsum opus, quod diximus, ila ad annum pertinere quadringentesimum septi-
mum, ul vix potueril subsequeutis priorcm partem attigisse.
Duodetriginta homiliarum, quae nunc primum accedunt, quamquam , ut diximus, singu-
laris est liber, non una lamen planeque eadem est aetas, sive non uno illae tempore, eodem-
que impetu ex Graeco Origenis textu refusae sunt inLalinum. Cum igitur in suorum ipse
operum catalogo sanctus inlerpres sub una omnes recensione ponit: In Jeremiam, inquiens,
et in Ezechirlem Homilias Orijenis viginti octo, quas de Grceco in Latinum verti, ilaacTi-
piendus meo quidcm judicio est, ut cum editionis celebritate, non cum Romano sermone
cultuque donalae sunt, notet. Priores enim quatuordecim, sive quae Jeremiam intcrpretan-
tur, Lalinas mulloantea fecerat, quam reliquis in Ezechielem manum admoveret; cujus
rei locuplcs ipse tcslis accedit, in eo quem huic translationi prafixit ad Vincenlium Pro-'
 18 S. EUSEBIl HIERONYMI 16
logo : Post quatuordecim, inquit, Homilias in Jeremiam, quas JAMPRIDEMconfuso ordine
interpretatus sum, et has qualuordecim in Ezechielem per intervalla dictavi. Jam vero quo
lempore ulrasque simul una junxerit, emiseritque unolibro, ex eo licet intelligere, quem
in laudato Calalogo locum tenent. Nempe hinc Eusebiani Chronici interpretalionem, inde
epistolam in nostra recensione 18, ad Damasum, de Seraphim, mediae interjacent : cumque
prior illa e duabus islis lucubrationibus ad annum trecenlesimum octogesimum certissime
spectet, altera ad insequentis medium, ut suis locis probatum est : nihil jam laborandum,
ut cerlo scias, quo (emporis ipsae intervallocircumscribanlur, ita tamen ut velis adtrecen-
tesimum oclogesimum primum propius accedere. Numquam profecto assentiaris cl. Tille-
montio, qui posteriores quatuordecim in Ezechielem ad annum usque trecentesimum octo-
gesimum sextum differt. Hoc illi satis infirma ratio persuasit, quod in hujusmel libri
praefatione Origenem vocet sanctus doctor, hominemjuxta Didymi videnlis sententiam alte-
rum post apostolos Ecclesiarum magislrum : laudari enim absHieronymo Didymum, eumque
videntem dici anle hunc annum, quo illum de^ore noverit Alexandriae, neutiquam potuisse
arbitratus est. Non erat vero tanti istaec facienda conjectura, cui et tota Hieronymianarum
scriptionum series, et quod rei caput cst, ipsiusmet sanctissimi interprelis testimonium ea,
qua continenter suos libros in Catalogo ad temporis recenset preerogalivam , ratione ad-
versatur.

S. EUSEBII HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESRYTERI

COMMENTARIORUM

ra

EZECHIELEM PROPHETAM

LIBRI QUATUORDECIM.

LIBER PRIMUS.

1-2 Finiiis in Isaiam decem et oclo Explanaiio- A pendeo, aliorumque3-4 ">alis>"ccrucio. Postquam
num vokiminibus, ad Ezechiel, quod libi, et sanctae vero clarissimum terrarum cmnium lumen exsiin-
ineniorice malri tuse Paute, o Virgo Christi Euslo- clum est, immo Romani imperii truncatum caput: et,
chium, ssepe pollicilus sum, transire cupiebam, et ut verius dicam, in una Urbe lolus orbis interiit,
cxtremam, ut diciiur, manum operi imponere pro- obmuluiet humiliatus sum, et silui a bonis, et dolor
plielali: el ecce subilo mors mihi Pammachii atque meusrenovatusest : concaluit cor meumintra me, cl
Marcellae, Romanceurbis obsidio, mullorumquefra- in meditaiione mea exarsit ignis (Psal. xxxvm, 4):
irum el sororum dormilio nunliata est. Aique ita nec putavi illam senteniiam negligendam : Musica in
conslernaius obstupui, ut nihil aliud diebus ac no- luctu importuna narratio (Eccli. xxn, 6). Verum quia
ciibus nisi de salute omnium cogitarem : meque in el tii indesinenter hoc flagitas, et magno vulneri ci-
captivitate sanclorum putarem esse captivum, nec calrix paulatim obduciiur: h Scorpiusque inler En-
possem prius ora reserare, nisi aliquid ccrtius dis- celadum et c Porphyrionem Triuacriae humo pre-
cerem: dum inter spem et desperaiionem sollicilus mitur, et Hydra multoruin capitum contra uos
n Ad eosdem mss. codices, ad qnos superiores ]3 illos descripsit, more contulimus.
b Rufinus in Sicilia morluus.
tomiquarlicommenlarios.hosquoque in Ezechielem c Ex ingenio qnidem, certa tamen cmendatione,
»e Danielem exegimus. Sanctum prseterea Grego-
viiim cognomento Magnum, qui suas in Ezechielem substiiuo Porphyrionem,pro quo mendose hacienus
Iiomilias ex hisce Hieronymi commentariis magnam oblinuil Porphyrium. Conslat vero fabulara Gig.in-
pailem derivavit, et Rabanum, qui totidem verbis tum alludi, quorum aller, Enceladusj omnium ma-
 17 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. I. CAP. I. 18
aliquando sibilare cessavit: dalumque tempus, quo>\ nis regis Joaehin. Captivum sedisse populum super
non haoreticorum respondere insidiis, sed Scriptu- flumina B;ibylonis, David prophetat in spiritu: Su-
rarum expositioni incumbere debeamus, aggrediar per flumina Babylonis ibi sedimus et flevimus (Psal.
Ezechiel prophelam, cujus difficulialem Hebraeorumi cxxxvn). Chobar autem, aut nomen est fluminis, aul
eos aetatem sa- certe, juxta interpreialionem suam, c qua in grave
probat tradiiio. Nam nisi quis apud
cerdotalis ministerii, id est, tricesimum annnm im- vertitur, Tygrim significat et Eupkratem, et omnia
pleverit, nec principia Geneseos, nec Canlicum magna ct gravissima llumina quaein terra Cbaldaeo-
Canlicorum, nec hujus voluminis exordium et flnem rum esse perhibentur. Apertosqueccelos non divisione
legere permitlitur, ut ad perfectam scientiam, et firmamenti, sed fide credenlis intellige : eo quod
myslicos inlellectus,plenum iiumanaenalurae lempus ccelestia sinl illi reserata mysteria. Unde et in bap-
accedat. Quod opus si per Domini misericordiam tismate Salvaioris, q lando Spiritus sanclus in specie
ad calcem usque perduxero, transibo ad Jeremiam, columbae descendil super eum, apertos cueloslegi-
mus (Maiih.m), quibus reseratis,pauduiilurvisiones
qui in Lamenlationibus suis, sub typo Jerusalem
quatuor plagas mundi, quadruplici plangit alpha- Dei: non una visio, sed plures, dicente Domino per
belo. Prophetam : Ego visiones Amulliplicabo, et in mani-
B bus Proptietarum assimilatussum (Osee xu, 10). Islae
(Cap. I. —Vers. \.)Etfactum estiutricesimoanno, sunt visiones quas omnis Ezechielis prophetia con-
in quarto, in quinla mensis. Tricesimus annus non, lexuit. Significanliiisque juxta Uebraeos et caeteros
ut pterique aestintant, cetatis prophelae dicitur, nec Iuterpretes transmigraiio dicitur Joachin, et non cap-
a Jubilaei, qui est annus remissionis; sed a duode- tivitas, quod LXX iranslulerunt. Non enim captus
cimo anno Josix regis Juda, quando invenlus est urbe superata ; sed voluntale se tradens, ductus est
liber Deuteronomii in templo Dei, usque ad quintum in Babylonem. Igitur Joachin, id est, Jechoniae di-
captmtaiis annum Joachin cognomento Jechoniac, catur prima transmigratio : Sedeciaeautem secunda
qni cum malre duclus est in Babylonem, et cum vel exlrema captivilas.
Daniele tribusque pueris, ct Ezechiel (quae est tribus (Vers. 5.) Factum est verbum Dmnini ad Ezechiel
Judae prima capiivilas) quando slillavit ira Dei super filium Buzi, sacerdotem, in terra Chaldaorum, secus
Jerusalem (IV Reg. xxn; II Par. xxxiv; IV Reg. flumen Chobar. Et Danieli et Ezechieli, qui in Baby-
xxiv). Secundum anagogen vero praefiguratur Do- lone erant juxta flumina, fulurorum sacramentapan-
minus alque Salvalor, qui tringinta anitos nalus dunlur super aquas, immo in aquis purissimis, ut
venit ad bapiismum (Luc. m), quae in homine per- baptismatis potenlia monslrarelur. Alioquin et apo-
fecla lelas est. Unde et in Numeroruin volumine (C stolus Paulus quando ab Anania lotus in Domino est,
juxta Hebraeos, non, ut in LXX contineiur, a vice- tegeniibus prius oculos ejus squamis, caruitcaecitale
simo *>quinto aelalis anno, sed a tricesimo incipiunt (Act. ix). Et in Genesi, prima quae viverent, de
sacerdotes in labernaculo ministrare (Num. iv). In aquis egressa sunt. illud quoqueintelligendum.quod
quod signum praecessit et Joseph, quando in JE- in tricesimo aelatis sme anno Dominus Q ad ba-
gypto esurienti populo frumenta largitus esl (Genes. ptisma veneril: in quarto mense, qui apud nos voca-
XLI), et Joannes B.iplista venit ad fluenla Jordanis, lur Januarius, et est in anni primus exordio, praeter
pradicaviique bapiismum poenitenliae (Luc. m). Nisan mensem novorum, in quo Pascha celebratur.
Quodque 5 scriptum est, in quarto, pendente sen- Apud Orienlales enim populos, post collectionem
lentia, subaudilur mense. Stalim enini sequitur, in frugum, et torcularia, qnando decimae deferebantur
quinta mensis. Quod ut manifestius fieret, supra ad- in leinplum, Oclober erat primus mensis, et Janua-
didereSepluaginta. rius qnarius. Quinlam autem diem mensis adjungit,
(Vers. 2.) Cumessemin medio captivorumjuxta flu- iii signiflcet l);iptisina, in quo aperti sunt Christo
vium Cliobar, aperti sunt cceli, el vidi visionesDei in cceli, et Epiphaniorum dies hucusquevenerabilisest,
quinta mensis: ipse est annus quinlus transmigratio- non ui quidam ° putanl Nalalis in carne, tunc enim
ximus, alter Porphyrion stalura insolentioretminax, JD b Infra vero in cap. hujiismet prophelae xxvi: Ad
in Siciliae insuln a Jove percussi siint. Vide Clau- sacerdotale, inquit, officiumnon posl vicesimumquin-
dian. in Giganiomachia. Elegantissime auteni Hora- tum ceiatis annum, scd post tricesimum accedunl. Ubi
lius lib. III, od. k : iiempe Num. iv Hebraica veritas scribil a tricesimo
anno suini ministros in tabernaculo fcederis, LXXa
Sed quidTyplueus,et validus Mimas, vicesimo quinto verierunt. Ilic pro in tabernaculo
Aut quid niinaci POBPHTRION statu, Ttabanus legit in lemplo.
QuidBhoecus,evulsisque truncis c Viciorius ait, vtgrave significet, legendnm es-
Enceladusjaculatoraudax? etc. se Chobad *Q2,et forle -| el- similitudo niulaiionem
induxit, nisi potius grave pro poienti, ac mtillo,
Porphyrium, quod legebalur nntea, non giganlis, quod esi Ta^ Hieron. vocem acceiit.
sed eihnici philosophi, quod nihil ad rem facit, cst &Idem multiplicavi maluit, juxta Graec, em),Y)$uv«.
nomen. Rulinum vero liic acriter pcrslringi in Si- 0 E Graecis pisecipue, quos inier S. Epiphanius,
cilia faio funcium, ac duobus monsiris Encelado ac qui llaeres. 51, § 24, sexio Januarii die Naialem
Porphyrioni juncium dici nemo non videi.
a Penes Raban. Cliristi foiisignai: Cvm enim, inquil , Januarii mense
et Palat. ms., nec non jubilwi; et natus essct, ociavoidus Januarii, qui esl apud Roma-
mox, duodevicesimopro duodecimo. r.osJanvarii dies scxtus, e'c.
 19 S. EUSEBH HlERONTMl 20
abscondilus est, el non apparuil. Quod huic tempori A enim visfo qninio MIIIOiraiisinigralionis regis Joa-
congruit,quandodiclum Csl: Hic est Filius meusdilc chin, «Jniet Sedeciae reghanti in Jerusalem quinlus
clus, in quo mihicomptacui(Matlh.iil, 17). Porro Buzl erat, quem legimus posl sex similiier annos, id est,
in linguam nostram vcriitnr, spretus atque contemp' anno undecimo inr.ierii sui, urbe capta, ductum in
tus: Ezechiel, raboratus « 0<;o.Quodsic Doniinocoa- Babylonem. His ergo qni habiiabant prope flumen
ptabilur, ut dicamus Crcatorem mundi, qui Pater esl cCliobar,elspontese regitradiderant, revelaiurquod
Salvaloris, ab onmibus hoereiicis sperni aique cmi- bcncfecerinl obedire setuenibu Dei. In brevi enim et
tcmni, qui velus non recipiunt Teslameniutn. Nec Judseam provinciam, et urljem Jerusalem essc ca-
miriim robiistuui Dei esse Dominum: cum ipse sil piendam. Quodque nubes magna depcribitur, intel-
Dei virtus Deique sapientta. ligamuscam imbres eversionnm super Jud^am, plu-
Et facla est super eum ibi manus Domini. LXX: Et viasque allisionum porlare. El involulus ignis mou-
facta est super me manus Domini.Ut cernere visiones sirat venlura supplicia, et caplivit;>lis maln. Splen-
Dei et inlelligere possimus, manu et fortitudine Dei dorque in circoitu cjus significat Dei aperu judicia.
super nos opus est (l Cor. i). In qua manu et hrachio Qui aulem in contrariam parlcin senliuut, hoc est,
cductus esl populus lsrael dejEgypto; cujus fortiiu- bonam, spiritum auferenlem, sive 8 extollenlem,
dinis parleni etiain Magi inlellexerunt dicenies : Di- R Spiritum sanctum intelligunt, qui anferat ab honii-
gitus Dei est (Exod. vm). Et Salvalor in Evaugelio : nibus vitia atque peccaia , sive jacenles atiollal ad
Si ego in digito Uei ejicio dasmonia(Malth. xu, 28). sublimia, faciuique recedere ab Aquilone venio fri-
Pro quo in altero Evangclioscriptum est: Si ego in gidissimo, a quo exardescunt mala super omnem
spiritu Dei ejicio dwmonia (Luc. xi, 20). terram (Eccles. XLIII);ei in Jeremia, olla illa terri-
(Vers. i.) Et vidi, et ecce venlus lurbinii veniebat bilisa facie Aquilonis acccudiiiir (Jerem. i). Nubem
ab Aquilone, el nubes magna, et ignis involvens, et quoque magnam ad personain Clnisli referunl, qui
splendor in circuilu ejns. El de medio ejus quasi spe- venit in ^Egyptum liujus saeculisuper nubem levem :
cies electri, id est, dc medioignis. LXX: Et vidi, et magnarnqiie proprie dici ad comparalionem mino-
ecce spiritus auferens (sive attollens) veniebatab Aqni- rum, prophetarum videlicei, et apnstolorum om-
lone, el nubes magna in eo, et ignis micans, el splen- niumqiie sanclnruin, de quibus sciiplum est : El ve-
dor in circuitu ejus. Et in medioejus quasi visio elec- ritas tua usque ad nubes (Ps. xxxv, 6); ct: Mandubo
tri in medio ignis -f et splendor in eo ',. In consola- nubibus ne pluanl super Israel imbrem (Isai. v, G);
lionem populi traiismigrantis, ei revelalionem sen- et alibi: Nubet pulvit pedum ejut (Naum i, 5); et
lcniiae Dei, propheta videt inaxiinam 7 visionem. Iu iterum: Nubes et caligo in circuilu illius (Ps. xcvi,
cujus iiucrpreiaiionc omnes synagugae Judaeorum (-<2). Iguem qunque micanlem et gplendorem iu cir-
inutre sunt, ultra homiiiemesse dicentiuiii.et de bac, cuiiu cjus, juxta illud accipiquodscripium est: Deus
et de aedificaiionetempli, qiiod in uliimo propheiiai ignit consumensest (Deul. iv, 24). Ad qucm miiien-
hnjus scribitur, aliquid velle conari. Nosautein quae dum stiper terrain S.ilv.a >r veuisse se dicil, et in
a niajoribus accepinius, el juxta niodum ingenioli nobisoinnibusquecredejilibusar<leredesiderat(L»c.
nostri, spiritualibus spirilualia cnmparanies, suspi- xi);qni cum lerrorem peccaioribus inferat atque
cari magis possumus quam explanare, benivolis cre- supplicia, lanien splendore ruiilet, et lumine ac lul-
dimitis lidlsque [Al. fldelibusque] lectoribus, veniam gore sit plenus. 'idcirco nos excoquens, ut puris al-
deprecanies, ui lemerilali, immo fidei noscientimen- que purgatis tribuat laetiora.
suram suam, faveant magis qtiam irascantiir. Ac pii- (Vers. 5.) Etin medio ejus similitudo quatuor ani-
innni sciendum, spiritum auferentem, sive atiollen- malium, et hic aspectus eorum: similitudo hominis in
tem , quem nos juxta Aquilam interprelati sumus, eis. Quodque scquitur, Etsplendor in eo, obelo prae-
ventum turbinis, el juxla Symniachum et Theodolio- notaudum est. Nisi addidn-sei Scriplura , dicens; Id
nem flatum ae spirilum tempestatis,ab aliis in bonam, est, de medio ignis, propter ambiguitaiem verbi er-
ab aliis in cnntrariam parlem accipi. Verbuni cnim rare poieramus, oi putaremus speciem, vel visioneni
Hebraicum RUA(nTl)pro locorum qualitale, vel spi- D electri csse in mcdio venti, vel spiriius. Eigo hoc
rilu», velantma, vel ventus accipilur. Spirilus, ut ibi: sentiendum, quod in medio ignis el (oriiicutoruih
Emilte spiritum tuum et creabuntur (Ps. cin , 50). Dei, electri similitudo sit, qnod esi auro argcnloque
Anima: Egredietur spirilus ejus el revertetur in terram preliosius; ut post judicium atque tormenta , qiicc
suam (Ps. CXLV, 4). Vcntus : In splritu " vioknlo patientibus tristia videnlur el dura, pretiosior elc-
conteresnaves Tharsis (Ps. XLVII,8). Et alibi: Ignis cni fulgor appareat, dum providentia Dei omnia gu-
Btsulphur, el spiritus procetlarum, pars ealicis eorum bcrnautur, et quae putatur poena, medicina est.
(Ps. x, 7). Qui venlum etflatum lempesiatis legunt, (Vers. 6.) Etin medio ejus similitudoqualuor ani-
hoc seniiunt: iram el furorem Dei venire ab b Aqui- malium, et hic aspectus eorum: similitudo hominisin
lone, hoc est Nabnchodonosor, et Jerusalem post eis. In medio ejus, subaudilur quidem, eleclri: sed
sex anuns hiijus visionis esse capiendam. Ceriiitur melius ut ignem inielligamus, qui credeniibos lumen,
* AI., In spiritu vehemenliconfringensnaves, etc. -a c Duomss., propter flumen Chobar, etc. Leviora
t Penes Raban., venire a Babylone, hoc est, Nabu- quaedam infra emendamus.
chodonosor,e\c.
21 COMMENTARIdRtlMIN EfcfeCHIElEM LIB. I. CAP. 1. 22
incrediilis supplicium e>t. In hujus ergo ignts rnedlOiA lypsi Joaiinis (Cap. iv) horum animaiiliuni species
erat 9 similitudo quaiuor animalitun, similitudo, ac noiniua referuntur ad qiiattior Evangella [Al.
non natura; quatuorque animalium qnae postea di- Evangelistas]. Quibus qtioniiido possit omnium ani-
cuntur quadriformia, una siniilitndo esl liotninis, tit malium descriptio cn.iptari, tentnbimus suo loco di-
omnia in mundo ralionabilia demonslrentur: Facia- cerc. Alii vero qui philosophorum slultam sequuntur
mus enim, inquit, hominemad imaginemel similitudi- sapieiiiiam, duo hemisphaeria in duobus templiChe-
nem nostram (Genes. i). Imago aiitein el similitudo rubim, nos et Aulipodas, qtiasi supinos el cadentes
Dei non est corporis forma, sed inentis: descripla homines suspicantur. Pleriqne, juxta Platonem, ra-
ad similitudincm verae imaginis Cbrisli, qui est tionale animae, et irascitivum, et concupiscilivum,
imago Dei invisibilis. lla: ralionales creaiurae inqua- quod ille loyiy.bvet Supy.ovet ImSu/iviTtr.ov vocat, ad
iuor versanlur locis, sive propler quatuor cardines hominem, et leonem ac vitulum relerunt : rationem
mundi, quibus orbis includitur, sive propierquatuor et cognitionem, et inenlem, et consilium, eamdem-
loca, coelestium, terrestrinm, el infernoruni, el su- que virtulem atque sapientiam in cerebri arce po-
percoelestium, de quibus etPaulus apostolus loqui- nentes : ferilatem vero et iracundiam atque violen-
ttir : Ut in nomine Jesu omne genu flectatur, ccele- liam in leone, quaeconsistat iu felle. Porro libidinein,
stium, terrestrium, et infemorum (Phiiip. n, 10). De R 1 luxuriam, el omniuin voliiplatum cupidinem in je-
tribus Pauli lestimonium est. Videamuset quartiim. core, id esl, in vitulo qui terrae operibus ha;reat.
Laudate Dominuin,cceli ccclorum,et a aqua qum super Quarlamqtie ponunt quac super haec et extra haec
ccelosest, laudet nomen Domini (Psal. CXLVIII, quae sein-
3). tria est, qnam Graeci vocant o-uvTii/jrjo-tv,
Rursumque ab Aposlolo alia dicnntur cceleslia, et tilla conscientiaein b Cain tjuoque pectore, poslquam
alia supercoelestia (I Cor. xv). ejectus est de paradlso, non extinguitur, etqua victt
(Vers. 7.) Qualuor faciesuni,et quaiuor pennmuni, voluptatibiis, vel furore, ipsaque iiilerduin ralionis
et pedes eorum pedes recii, el planta pedis eorum qunsi decepti similitiidine, nos peccare senlimus. Quam
planla pedis viluli, et tcintillm quasi nspeclusmris can- proprie Aqiiilaedeputant, non se miscentem tribus,
dentis. Et manus hominissub pennis eorumiu qualuor sed tria erranlia corrigentem, quam in Scripturis
partibus. LXX : El quatuor faciesuni, ct quatuor alci interdiiin vocari legimus spirilum , qui interpellai
uni, et ciura eorum recta, et pennati pedes eorum. pro nvbis gemitibus inenarrabilibus (Rom. VIII,26).
Et scintillw quasi fulgurans eeramentum,et leves pen- Nemo enim scit ea qum hominissunt, nisi spiritus qui
nm eorum, et manus hominissub pennis eorum in qua- in eoest(] Cor. n, 11). Quem et Paulusad Thessald-
tuor parlibus eorum. De quatuor animalibus,quoruin nicensesH scribens, cum animael corpore servari
aspectus erat simililudo hominis (ita dumtaxat ul (G iniegrum depreiaiur (IThess. v). Et tamen hanc
singula habercni quaternas facies, ei quaieruas alas, quoque ipsam conscietitiatn, juxta illud quod in Pro-
pedesque rettos, et planlam pedis, quasi vesligium verbiis sciiptum est : Impius cum veneritin profun-
pedis vituli, sive, ut inlerpretalus est Aquila, rotun- dum peccatorum, contemnit (Prov. xvin, 13) : cerni-
dam, quod LXX penitus omiseruni), de scintillis mus praecipitari apud quosdam el suum locum
quoque aeris splendore rulilanlibils, et de Ievibus amiitere , qui ne pudorem quidem et verecuudiam
pciinis eurum, quod in Hebraico non babetur, de habent in deliclis, cl merenlur audire : Facies me-
manu quoque hominis sub alis eorum in qtiatuor relricis facta esl tihi, noluisti [Al. nescis] erubescere
partes, el reliquis quie proplieticiis sermo describit, (Jerem. ui, 3). Hanc igiiur quadrigam in aurigae mo-
conabimur quid nobis videatur dicere, cum opiniones dum Deus regii, et incompositis currentem gradibus
.singulorum hrcviter strinxerimus. Quid.im quatuor refrenat, docileinque facit, et suo parere cogil im-
Evangelia , quos nos qtioque in procemio commen- perio. Qnam disputationem partium animac, id est,
tariorum Malihaeiseculi j.0 sumus, Ilorum anima- hominis, qui minor mundus ab iisdem philosophis
liitm putanl nominibus designari : Matthaei, quod appellatur, etiam nos attingemus. Sunt qui simpli-
quasi hominem descripserit : Liber generationisJesu citer in quaiuor animalibus, juxta Hippocratis sen-
Christi, filii David, filli Abraham. Leonis, ad Marcum D lentiam, quaiuor arbilranlur elementa mundi mon-
referuiit : Initium Evangelii Jesu Christi Filii Dei, slrari, de quibus constant omnia : ignern , aerem,
sicut scriptum est in Isaia propheta : Vox ctamanlis aquaui, terram. Qu;e quomodo sibi misceanlur, et
in deserto, Parate vium Domini: rectus facite semilas tum singula sinl, sibi juncla videanlur, invicemque
ejus (Isai. XL,3). Vituli, ad Lucae Evangelium, quod se tangant, et in una persona animanlium quatuor
a Zacliariae inciplt sacerdotio. Aquilx, ad Joannis species habeani ac figuras, non est propositi operis.
exordium, qtii ad excelsum evolans ccepit: In prin- Quaiiior qunque rotas de lerrenis ad sublimia con-
cinio erat Verbum , el Verbum erat apnd Deum, et surgenles,singulis et quadriformibns junctas anima-
Deus eral Verbum. Super quo qnid nobis viderelur, libus , vel eorumdem elementorum commixlionem
in supradicto operediximus, pleniusque in Apoca- aestimant, vel qualuor temporum circulum, qui

a Victorius pliirium numero , el

aqum qvw super gendum pro Cain. Caetcrnm apud Raban., peccatore
ccelossunt, laudent, etc, ex Graco. pro pectore scribitur.
b Yideatur Adam, qui ejectus de paradiso est, le-
23 S. EUSEBIIHIERONYMI 24
lernis conficitur mensibus, annumque vertentem, A ad sacerdoialem et leviticam tribuni: extra quae sit
qui ab eo a quod semper vertatur et in se redeat, faciesaquilae, vindicla et uliio Dei de ccelocuncta
nomen acceperit. De quibus pulchre uno versiculo prospiciens, et quaoparata sit laniare peccaniem, de
dictum est: qua et in Osee dicatur: Sicut aquila super domum
Ver; seslas,autumnus,Iiyems,el mensis, et annus. 13 Dei (Ose. vm, 12), id est, templum. Et in boc
eodem propheta (Infra xvn), aquilam magnam ma-
Quodque dicitur : Erat rota in rota, annum in anno alarum et unguium, quac habeat ductum in-
significari pulant. De quo alius poeta ( Virgil. n gnarum trandi in Libanum, Nabuchodonosor intelligi, qnem
Georg.) : el nunc significet csse venturum, ac super hujusce-
Atquein se sua per vesligia volvitur annus.
modi quadrigam inslar aurigac sedere Deum, el fa-
Firmamenti etiam similitudincm crystallo compara-
cienda, vel non facicnda praecipere. Hoc autem,
lam, coelum hoc quod suspicimus inlelligi volunt :
sub quo volvuntur et transeunl quatuor animanlia. inquit,siDeocolla populo dicilur, qui in Babylone versalur,
coloris cl sedenlem quod subjecerit, ipsiusque paruerit reti-
Thronumque sapphiri, desuper naculis, rursum ejus merealur auxilium, et terram
hominem sub humana similitudine, imperium cuncta
quam amiseral, recipiat.
regentis omniaque habentis sub pedibus suis, omni-
Dei describi ad extre- ]{ (Vers. 8, 9.) Et facies etpennas perquatuor partes
potenliae aulumaut; dicique habebant: junctmque erant penna: ejus [Vulg. eorum],
mum : Ilcec visio simitiludinis glorim Dei : per quae alteriusad alterum.Non revertebanlur cum incederent:
ijuasi perpicturam quamdam et 12 imaginem, pro- sed unumquodque anle faciem suam
videntiam demonstrari. Quodque pedes animantium Juncta sibi sunt gradiebatur.
Evangelia baerenlque mutuo, et
recli esse dicanlur, et planta pedis vituli, seu rotun- in toto orbe volilanlia huc iliucque discurrunl:
da, terrena quseque ad ccelestia subvolare, et omni- nec habent finem volattis, nec aliquando superanlur
bus angulis ampulatis, rotunditatem sequi, quae
ctVecedunt, sedsemperad ulterioraprocedunt.Unde
omnium (igurarum pulcherrima est. Scintillas ruti- et Paulus dicit : Prmterilorum obliviscens,et in futu-
lantes, cuncta plena luminis indicare, et manus ho- rum me extendens (Philip. m, 13). Hoc idem et de
minis sub pennis lam ipsius hominis , quam leonis, virtutibus animi
possumus dicere, el de volatu tem-
et vituli, et aquilae : ut ralio cuncla sustentet, ac
porum, commixtioneqiie elementorum, quod praete-
de humilitaie terrena ad coelestiasublevet. Haecet rila relinquentes, semper ad priora festinent. Quod
ad Evangelia et ad cuncta quae supra posuimus re- auiem
tempora Iabantur et fugiant, brevi versiculo
ferre possumus. Audisse me memini quatuor per- demonstratur
(Virgil. III Georg.):
lurbationes, de quibus plenissime Cicero in Tuscu-
C Sed fugitinterea, fugit irreparabilelempus.
lanis dispulat, gaudii , aegritudinis , cupidinis et
Et in carmine lyrico (Horat. Carm. od. 14) :
limoris, quorum duo praesentia, duo futura sunt, per
quatuor significari animalia, de quibus el Virgilius Heu, heu, fugaces,Posthume,Postbume,
Labunturanni!
breviter (JEneid. lib. vi) :
Hinc meluunt, cupiuntque,dolent, gaudcntque: (Vers. 10.) Similitudo autein vullus eorum, facies
hominis, et facies leonis a dextris ipsorum qualuor :
quae rcgi debeant raiione, et potentia Dei; quibusque facies aulem bovis a sinistris ipsorum qualuor:
oppositae sint, immo impositae, virlutes qualuor, et faciesaquilm desuper[Vulg. silel desuper]ipsorum
Prudenlia, Justitia, Forlitudo, Temperantia, ut ba- quatuor. Facies principia dicil Evangeliorum.e quibus
rum gubernenlur arbitrio. Quae quomodo vultibus bomoeileo,hocest,nativiiasChrisii,etprophei£evo\
hominis, leonis, vilulique et aquilae coapienlur, tonantisineremodextraspanestenent. Vituliautem,
omnino tacuerunt. Super quibus idem philosophus id est, victimarum et sacerdotii Judseorum, in sini-
et orator in tribus ad fllium officiorumlibris dispulat. stris est: quod abolitum transivit ad sacerdotium spiri-
Legi et cujusdam Catinoe, quem Syri WT6V, id esl, (uaIe,dequodiclumest:Tu essacerdosin mternum se-
aeutum et ingeniosum, vocanl, brevem disputaiiun- cundumordinemMelchisedech(Ps.cix, 2); i(a dumta-
culam, putantis casirorum ordinem duodecim tri- xai.ut omniasibihaereant,unoquebcorporecensean-
buum describi in solitudine, ad Orientem et Occi- tur. Aquila autem, quac et supcr nativilalem et
denlem , Septentrionem et Meridiem, quae sibi in- super prophetiam est.quae Domini expleiur adventu,
vicein, et charitate, ct consanguinitate socianlur, et et super sacerdolium quod praMeriit, 14 et extra
hoc esse rotam in rola, quae ducantur a spiritu, et hacc omnia est, de nativitate referens spirituali,
nube protegantur in eremo, etcolumna ignis illumi- quomodo Pater in Filio, el Filius in Patre sit. De
nentur in nocle ; nec revertaniur in /Egyplum, sed qua rectissime dicilur: Generationemejus qnis enar-
semper ad terram repromissionis ire feslinent. Ele- rabit (Isai. LIII, 8)? Isla sunt juxta Apocalypsim
ctri autem in medio simililudinem, interprelalur (Cap. iv), ut anie jam diximus, quatuor animalia
Sancta sanctorum , faciemque hominis refert ad plena oculis antc et retro, quorum unum animal si-
loium Israel; lconis ad regale sceplrum Judae; vituli mile leoni, et secundum simile vitulo, ct tertium
a Deeral quod vocula, sine qua sensus laborabat. admonito.
Hujusmodi alia stibinde- emeiidantiir, lectore non a Antea vrnxunoquoque, contra mss. lidem.
 25 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. I. CAP. 1. 26
habere faciem quasi hominis, et quartum simile A verbiis in eodem loco scriplum est: Ne respondeas
aquilae volantis. Ibique dicuntur in modura Sera- stullo secundumstultitiam suam, ne similis fias (Prov.
pliim senas habere alas, duabus faciem, et duabns xxvi, 4, 5); et rtirsum ponitur quod nobis videtur
pedcs operienlia, duabus autem volantia, el nec in esse contrarium : Responde stulto secundumstultitiam
die nec in nocte cessanlia atque dicentia : Sanctus, suam, ne sibi sapiens esse videatur; et utrumqne pro
sanclus, sanclus Dominus, Deus omnipotens, qui erat, temporumet personarum diversitate concordat, dum
et qui est, et qui venlurus est (Apoc. iv, 8). etstultus contemnitur, quia non recipit sapienliam;
(Vers.Tl.) Etfacies eorum et pennm eorum exten- et stulta superbia alia deculilur slultilia, juxta quod
tm desuper, dum pennm singulorum jungebantur, el' et Apostolus dicit: Factus sum insipiens, vos me co-
dum tegebant corpora eorum. El supra diximus jun- egistis (II Cor. xn, 11) : ita et in hoc loco dcbere
cta sibi esse Evangelia et tempora, el omnes ratifl- nos quaerere, quare supra secundo dictnm sit: Non
nales creaturas, quatuorque virtutes, ila ut qui una revertebanturanimatia cumincederent; etnunc semel,
caruerit, omnibus careat. Quodque duae exlentae animalia currebant el revertebantur. Essetque quaestio
suni, et in altum se elevant, prEedicationemcceles- nisi sequeretur, i« similitudinem futguris coruscantis:
lem significat, et omnia ad Dei lendere majestatem. quod Hebraico sermone dicitur BEZEC (p"0), et in-
Duaeaulem quibus tegunturcorpora, humana exclu- R terpretatus est Symmachus, quasi speciesradii ful-
ditur scientia, nec perfeclus praebeturintuitus, di- gnris. Quomodo igitur crebris micat ignibus aether;
cente Apostolo : Ex parle cognoscimus, et ex parle et in ictu oculi atque momento discurrunt fulgura
prophetamus. Cum autem venerit quod perfectum est, et revertuntur, non amittenlia mairicem, et, ut ita
deslruenlur eaqum ex parte sunt (I Cor. XIII, 9). dicam, fonlem ignis atque maleriam : ita et haec
(Vers. 12.) Et unumquodque coram facie sua gra- animalia cum inoffenso pergant pede, ad priora
diebatur. Ubi erant impetus spirilus, illuc gradieban- festinant. Sin autem conatui 16 suo aliquid obsi-
tur, nec rivertebantur, cum ambularent. Qui aralri lum viderint, non lam revertunlur, quam contra-
stivam tenet, non dcbet respicere post tergum (Luc. hunt se, extendenda rursum, et praebitura lumen
ix, 62),nec imitari uxorem Loih (Genes. xix), ne in- quod parumperabsconderanl, uldent servis cibaria
cidat in plagam Deuteronomii (Cap. xix), et pereat in tempore suo, nec tribuant sanctum canibus, nec
6™TTOT6V<U insanabili, quo cecidit et Heli, quia vitio mittant margaritas anteporcos(Ma«/i. vn). Unde et
filiorum otfenderat Deum (IV Rey. IV) : quanto ma- Paulus dicit : Lac vobispolum dedi, non escam, nec-
gis quatuor animalia quae plena erant lumine atque dum enim capere poteratis (I Cor. m, 2). Eleclioque
pennata, quae sequuntur Spiritum sanctum prxce- Judoe, et Saulis unctio non arguunt Deum ignoran-
dentem : quae ila per orbem volilant, et se ad ex- C tiae fulurorum, sed praesentium monslrant esse ju-
celsa sustollunt, ut corpora sua protegant pennis dicem
(Mattlt. x). Unde et Apostolis praccipitur, ut
historiae, nec nobis aspectum tribuant pleniorem? si indignam domum saluialione perspexerint, excu-
Quod autem secundo dicitur : Non revertebantur cum tiant prius pedes; et pax quam domui dederant, re-
incederent, uiriusque instrumenii indicat sacramen- verlalur ad eos. Carbones aulem ignis ardenlis et
tum, quod in quatuor istis animantibus, elLex, et lampades in medio animalium discurrentes, de illo
Evangelium ad futura festinent; 15 el numquam loco interprelalae sunt Isaiae : Et comedet ignis sicui
retro motura accipiant. fcemimmateriam , et sanctificabo eos in igne ardente
(Vers. 13,14.) El similiiudo animatium, et [Vulg. (Isai. v, 24). De quibus et alibi scriptum est : Ca-
absque ei] aspectus eorum quasi carbonumignis arden- denl super eos carbones ignis (Ps. cxxxix, 11). Et
tium, et quasi aspeclus lampadarum. Hmc erat visio contra labia dolosa, in alio psalmo dicitur : Quod
discurrens in medio animalium, splendor ignis, et de detur libi aut quid apponatur libi ad linguam dolosam?
ignefulgur egrediens. Et animatia ibanl et reverteban- Sagiltm polenlis acutm, cutn curbonibus desolaloriis
tur in simililudinem fulgurit coruscantis. LXX : El in (Psal. cxix, 3, 4). Et in alio loco : Habes carbones
medio animalium visio, sicut carbonum ignis arden- ignis,sedebissupra eos: hi erunt tibi in adjutorium (Isai.
tittm, sicut facies lampadarum discirrenlium in medio DXLVII,14). Quamcumque crealuram aspexerimus,
animalium; et splendor ignis, el de igne egrediebalur fulgurat Dei notitiam, dum ex creaturis Creator
quasi fulgur. Quodqucsequitur: Etanimaliacurrebant agnoscitur. De medioque animantium splendor ignis,
et revertebantur quasi speciesbezec, de ediiione Theo- et fulgur egrediiur. Si enim Evangelia sibi collise-
dotionis in Septuaginta additum est:qui, ne conlra ris, in medio lilter* vilisque historiae, Spirilus san-
priores duas senlentias propheta dicere videretur, hoc cli sacramenta reperies.
qundputabantessecontrarium, idest, etanimaliucur- (Vers. loseqq.) Cumque atpicerem animalia, ap-
rebant et revertebanlur, silendum pulaverunt, ne le- paruit rota una super terram juxta animalia habenlia
genli scandalum faeeret. Melius cst autem in divinis [Vulg. habens] quatuor facies. Et aspectus rotarum,
lihris transferre quod dictum est, licet non intelli- et opus earum, quasi visio maris, et una iimilitudo ip-
gas quare dictum sit, quam auferre quod nescias. sarum quatuor, el aspectus earum et opera, quasi sil
Alioquin etmulta alia quseineflabilia sunt, et liuma- rota in medio rotm. Per qualuor parles earum euntes
niis animus capere non potesi, hac licenlia delebun- ibant, et non revertebantur cum ambularent. Statura
lur.Nos autem hoc dicimus,quod quomodo in Pro- quoque erat rotis, el altitudo, el horribilis aspectus, et
27 S. EUSEBfffflERWfMI 18
lolum corpus plenum oculis in circuitu ipsarum qua- .A mcntorum est,quodindicatscala Jacob (Gen.xxvm),
tuor. LXX : Et vidi, et eccerota una super terram se- et forceps Isaiae(/sdi. vi), et gladius his aculus: vel
quens animatia qualuor. Et aspeclus rotarum, et factu- Evaugelia sibi cohaerentia, quorum cursns et staiura
ra earum, quasi species tharsis. Et similitudo in qua- lendit adccelum, paululumque quidattingil in lerra, '
tuor : et opus earum sicut solet esse rotti in rota. ln et semper properans, ad excelsa fesiinat. De quibus
qualuor partesearumumbulabanl, elnonrevertebantur, et alibi tlicilur : Lapides sancli volvunlur super ter-
cum ambularent. Et dorsa earum, et atliludo eral eis. ram (Zach. ix, 16); ex quilius sndiflcatur ccelestis
Et vidi eas, el dorsa earum ptena oculis in circuitit Jerusalem. lloc ipsum puto significare et illud quod
ipsarum quatuor. Huciisqiiequaluor animanlium quae in psalino canitur : Vox tonitrui tui in rota (Psal.
17 qnalernas habebanl fucies, pictura describitur, LXXVI, 19). Et alibi: Quminftammat rotam nativitalis
seqiiciuium spiritum, et nubem, quae eratin medio (Jac. III, 6). Quaetcstimonia, quem sensum in suis
spiritus, nunc per singnla animalia singulae ponun- locis habeanl, non hujus esl temporis. Tolum au-
tur rnlae, quoe non erant junelae animanlibus, sed lem corpus etdorsa plena oculis approbabit, qui vi-
sequebantur ea. Sive una rota apparuit snper ter- derit nihil esse in Evangeliis quod non luceat, et
ram, quae, divisa per quatuor, lot babebal facies, splendore suo muntlum illuminei, ul etiam quae par-
qoot aniinalia sequebalur. Tantaque simililudo erai B va piilanliir et vilia.Spirilus sancii fulgeant majestatc.
rolarum qnatuor sequenlium animalia qualuor, ut (Vers. 19 seqq.) Cumque ambularent animalia,
una rota vcrissime crederetur. Opusque earum erat ambulabunt pariter el rotm juxta ea. Et cum elevaren-
atque faclura, quasi visio tharsis, qiiam nos in mare tur animalia de terra, elevabanlur simut el rotce. Quo-
vertimus. Aquila u hyacinthum posuil; qui lapis cceli cumqaeibat spiritus, itluc eunte spiritu, et rotm pari-
habet similitiidiiiem. Aspectusqueearum erat quasi ler levabantur, sequentes eum; spiritus enim vitm erat
rota in rota, ut non tinam roiam crederes, sed alle- inrolis. Cum eunlibus ibant, U cum slantibus sta-
ram alteri copulatam. Per quatuor partes ibant, et bant : et ctim elevalis a terra, pariter etevabantur et
non trahebanlur, nec revertebanlurretrorsum. Qui rotm sequentesea : quia spiritus, vilce eral in rotis.
enim fieri poteral, ul reverlerentur, cuin sequeren- Qualtior animalia spiritum sequebantur, et nubem
lur animalia, quse semper ad priora se tenderent? qux erat iu spiritu. Rursiimque roue cum auimaiia
Staturaquoquerotarum etaliitudotanlaerai,uimira- sequerentur elevanlia se de lerra, nequaquam anl-
culum vdenlibus faceret. Totumque corpus et dorsa malia, sed spiritum scquebantur, ut osleuderent
erant plena lueis in circuitu, ut nullum membrorum propriam volunlalem : quia spiritus vitm erat in ro-
aspiceresquodoculosliimiuis non haberet: qualem- lis. Tria autem et in animalibus et in rotis pariter
quedescribunt labulaepoeiarumArguni.fuissecentocu- C indicanlur, cum starent, cum ambularenl, cum
ltun sive multorum oculorum, qiiem Juno in pavum elevarentur, quae et animalia, et rota: in commune
verlitob negligeniein custodiam, uiquod niiraculiim faciebant. Neque enim staniibus animalibus rotae
estconditoris Dei, lioc condcmnatioesset inulti adut- poterani ambulare, nec ambulantibus super terram
terii. Omnia ccelestia,ei terreslria, etquidquid sub animalibus, elevare se rotae, 19 sed ipiorum una
humanain cadit ititelligeniiam, Solis rotis volviiur. erat actio, una eiat etrequies, et CUISIIS,et eleva-
Solis annuum circulum, per singulos menses luna lio. SccBiidoque dicilur, auia spirilus vitm erat
decurrit. Lucifer qui ipse vesper esi, dum ad Orien- in rotis : ut nequaquam vas aliquid arbiiremur
tem, et ad Occidentem rutilus micat, et noclis lene- rotarum , b quas in carpenlis plauslrorum rhe-
bras parvo lemperai lumine, duobus annig eumdem darumque et curruum aspicimus, sed animantia,
coulicit cursum : aliaque astra quatuor quae vocan- immo super animantia. Animalis enim homo non
lur errantia, et quidquid ftilget in coelo, segeium percipil ea quae spirilus snnt. Islae ergo rotae , in
quoque et arborum, herbarumque varietates per quibus erat spiiiius vitae, omnia ordine faeiunt at-
qualuor tempora suis currunt rolis, nihili|iie aspici- que meiisiira, habentque cum animalibus coucor-
musquod anle non lueril. Gyrans gyrando vadit spi- diam, sequenles ea, et per ea Spiiiluin sanetum ;
rilus, et in circulossuos revertitur. Oinnestorrentes va- D imiiio mediispraelernii-sis, sancti Spirilus socieiale
dunt inmare, etmarenon adimpletur (Eccles. i, 6,7). gaudentes. Quaeomnia juxia priorem inielligenliam,
Quare ? quia ad fonles 18 suos de matrice ahysso variae iiiierpretationi prudens leclor poterit coap-
revertuntur. Evangeliorum aulem, id est, quatuor (are.
nnimalium quaespirant, vivunt, inlelligunt, si quis (Vers. 22 seqq.) El simililudo super caput anima-
rolam cursumque consideret, in hrevi lemporevide- lium firmamenli quasi aspectus cryslalli horribilis, et
bit mundum esse complelum sermone Apostolico. exlenti super capita eorum desuper. Sub firmamenlo
Rota quoque in rola, vel duorum junelura Tesla- atitem pennm eorum reclm atleriits ad alterum. Unum-
fl At vero Symmachum, non Aquilam verlisse tesie Montfauconio, ubi 2. &>jopv.GizvtravSou. Sym-
hyacinthum, epist. in nosira recensione 34, ad Mar- machus, quasi species hyacinthi, legiiur. Atque adeo
cellam, nnni. 1, eic, in lioc ipso Cnnimeniar. in opinor aut lapsum hic niemoria sanctiss. doctorem
Ezecbiel. infr. cap. x liadil. Quod eiiam discas ex aut vitiatum a librariis locum, et Aquilae,qui chry-
Gregorio Neoeae<ariensiin Ezechiel; qui C.onimenta- solithum vertit, non liyacinlhum, pro Symmachi no-
rius falso .iscribiiur Nazianzeno, inm ex Theodore- mine siibstitutum.
h Hactenus Vulgati qv.asiincarpentis, proquas.
to, etex cod. exaplari uis. Jesuilarum Parisiensium,,
20 COMMENTARIORUM 1N l.EECHIELEM LIB. I. CAP. I. 30
quodque duabus alis velabat corpus suum, et alterum A Lvangelio : Homo quidam planlavil vineam, el toca-
similiter velabatur. El audiebam sonum alarum, quasi vil eam agricolis (Malth. xxl, 33). El post paulum :
sonum aquarum mullarum, quasi sonum sublimis Dei. Misit servos, et super omnes filium suum (Ibid., 57).
Cum ambularent, quasi sonus erat multiludinis, ul so- Rursumque : Homo quidam (ecil nuptias filio suo
nus easlrorum, cumque starent, demitlebantur pennm (Mattlt. xxn, 2). Non quod uliiis excludatur a re-
eorum. Nam cum fierel vox supra finnamenlum qnod gno, de quo scripsit lsaias : Vidi Dominum seden-
erat super ca\vi' eorum, slabant el submiltcbanl alas lem super thronum excelsumet eleeatum (lsai. vi, 1).
suat. Et super firmamenlumquod erat iinmiitens ca- El Joannes : Hmc autem, inquit, dixil Isaias , quo-
piti eorum, quasi aspectus lapidis sippliiri, simililudo nium [Al. qnanilo]vidit gloriam Filii Dei (Joan. xn,
throni, el super similitudinem tliioni, simililudo quasi 41); sed qu >din Patreregnet et Filius. Omuia enim
aspeclus hominis desuper. Ubi nos posiiimus, pennm Filii Palris suul, qui esl imago Dei Patris invisibilis
eorum rectm, et quasi sonum, vel vocem sublimis Dei, (Coloss. l, 15). Nam et in Dauiele Deus Pater se-
LXX transtuleruni, alx eorum extenta; et volanles ; dens inducilur (Dan. vn), 21 _et offertur ei Filius
el quasi vocemforlit : quod in Hebraico dicitir SAD- hominis, ut accipiatregnum. Et in Apoealypsi Joan-
DAI('TiT). Mullaque el in hoc, ei in aliis capitulis nis, eadein de Filio scribunliir (Apoc. m, vn). Et
ab eis praetermissa suut, quac ob longitudinem po- B ', ad pugnam primi marlyris Stephani, cernitur sians
nere supersedi. Quod autem nos manifestius inter- ad dexteram Palris. De quo canilur in psalmo :
pretati sumus, allerius ad alterum : unumquodque Dixit Domir.usDominomeo: Sede ad dexterammeam.
duabus alis velabat corpus suum, el alterum similiter Donec ponam inimicos tnos scabellum pedum luorum
velabalur, pro quo in Hebracoscriptum est, mulie- (Psal. cix, i, 2). Sicut autem crystallo purissima
ris ad lororem suam, vir duubus alis velabat corpus quaeque atque lucentia in cceleslihus demonstrantur,
sunm, et vir velabatur simililer : ideo posl miilierem quac nosirum ooulalmn corpus illuminaiil: sic in
virinn posuit in persona cadem, ne sexum in coele- sapphiro, id esi, in ihrono Dei, et super firmamen-
s ibus pularemus : cum iu uno atque eodem juxla Inm qnod (oelum accipiinus, abscndita atque secre-
proprieiatemHebraicam, idem et vir el iiiulier ap la et incomprebensibilia Dei sacramenla monstran-
pellalur. Yidetur aulcm super 20 qualuor anima- lur : Qui posuit tenebras lalibulum suum (Psal. xvu,
lia el roias lolidem, simililudn lirmamenli, quod 12), et in nube videlur el in caligine. Unde et in
nos a;»pellainus (oelum, habcns speciem crysialli, Exodo scribitur : Et sub<pedibns Dei eratquasi opus
qnod e>t purissimum, et ex aquis inundis aique lu- b lateris sapphiri, et sicul species firmamemi cmli
cenlibus, nimio frigore R concrescere dicitur : in- mundissimi (Exod. xxiv, 10). Unde et sponsa pul-
lanlum ut etiani gelu constricta aqua, Graeco ser- IC chritudincm sponsi describil in Cantico : Venler
mone r.p-J<7Tcd.'Xoznominelur. Decebat autein in sn- ejus quasi tabula cbumea super lapidem sapphirum
perioribus esse exiuiiam piiritatem, quau cuncla (Cant. v, 14). Et in Joannis Apocalypsi primum fun-
protegai, id esl, ralionales sapieutesque virlules, et damentum jaspidis, secundiim sapphiri scribitur
qnaluor teniporiim cursum, el mundi plaga-, et re- (Apoc. xxij.Ei in ralionali poutificis, in versu et
iiini omuiiim ordinem, ei Evangelicam praedicalio- ordine lapidum siiigulorum, secundus ordo carbun-
nem, qtiaeex parie intelligilur, et ex parie velamr. culuin habei, et sapphiium, el jaspidem (Exod.
Voxqueandilur alarum volantium, nuasi vox aqua- XXVIII).De quibus ex parle lapidibus, in lsaiae Ex-
ruin niultarum, quae juxla Apncalypsim Joannis planationibus diximus.
(Cap. xvn) populos signilicaut, paulalimque profi- ( Vers. 27, 9.8.) Et vidi quasispeciemelectri, relut
ciens dicitur quasi vox caslrorutn, cl quasi vox su- aspeclumignis intrinsecus ejtts per circuiium a lumbis
blimis Dei, quod Hebraice appellalur SADDAI, eljux- ejus et desuper. Et a tmnbis ejus usque deorsum, vidi
ta LXX, voxverbi;ut universa quae praedicantur in quasi speciemignis tplendentis in circuitu, velul aspe-
mundo, vocem Filii Dei esse credamus. Slantibus ctumarcus cum fueritin nube in die pluvim. Hic erat
autem animalibus, demitlebanlur al.u eorum. Vocem aspectus spiendoris per gyrum. Hmcrisio similitudiuis
enim Dei Omnipotentis resonantem iu coeleslibus D 1 glorim Domini. Similiiudo hominis qui sedebat su-
ferre non poterant, sed siabant, et mirabantur; et per simililndinein throni, qui ihronus babehal si-
silentio suo, Dei poteniiam demonstrabant, qui se- militudinem lapidis sapphiri, a lunibis et desuper,
debat super firmamentum. Quod firmamentum his eleclro comparalur. Quod elecirum , et intrinsecus
qni deorsiun erant, habebat similitudinem crystalli: et extrinsecushabehatquasiignisaspectum. A lum-
his autem qui supra, instar lapidis sapphiri videba- his vero et deorsum ignis erat resplendens in cir-
lur. Quaesimilitudo sappbiri, thronus erat ejus qui cuitn; ul ostenderet ea, quae supra lumbossunt,
sedebat in similitudinem hominis. Ex quo intelligi- ubi sensus versaiur et ralio, non indigere igne nec
mus, et firmameutum, elcrystallum, ct sapphirum, flammis, sed preliosissimo melallo, et purissimo.
et hominem in similitudine, non in vcritaie mon- Ea vero quae a lumbis deorsum, ubi coitus, ubi ge-
sirari. Hominemaulem DeumPatrem debere intelli- n<ratio, ubi incentiva viliorum pmgalione 22 in_
gi rauba docent testimonia. E quibus illud est in digere flanimarum, ul cum purgata fuerint, babeant
" Qnidam mss. pencs Viclorium congelascere.n
b Haec inquit Victor. cst vera ei antiqua lectio : pidisjuxta Hebraeum et Grrccum exemplar. Iu Laiino la-
pro lateris nos habemus.
21 S. EUSEBII HIERONYMI 32
sicut arcus sirnilitudinem, quae vulgo Iris dicitur, Aea Salvatoris exspeclat adventum. Etin Evangelio
cum fuerit in nube in die pluviae. Iris enim quae in secundum Joanncm, qui ad comprehendendum ve-
sancta Scriplura vocatur arcus, et in Apocalypsi nerant Dominum, postquam ille respondit: Egosum,
Joannis eodem nomine Iris dicitur (Apoc. iv), nisi cecideruntretrortum in terram (Joan. xvm, 6); ser-
in pluvia, et in aquosa nube non polest apparere, monem ejus, qui Moysi dixeral: Vade, dic filiis
diversorum colorum, et pulcherrimorum, et sensim Israel: Qui est, misit me ad vos (Exod. m, 14), mi-
in alios transeunlium. Unde et poeta (Virgil. IV nime suslinentes.
jEneid.): Et dixit ad me: Fili hominis, sta super pedesluos,
Millerapit variosadversalucecolores. et loquar libi [Vulg. tecum]: Jacens sermonem Dei
Sed et raorem vulgi sequens idem poeta: Cum bibit, audircnon poteral, sed audit ctim Moyse: Tu vero
inquit, arcus. Ex quo significat numquam arcum hicsta mecum (Exod. xxxiv, 2). Quod el Daniel sibi
apparere, nisi in nube et in aqnis. Hic arcus signum accidisse commemoral (Dan. x).
est clementiae, et testamenti Dei, quod fecit cum (Vers. 2.) Et ingressus est in me spirilus, posiquam
hominibus : ut quando apparueril in nube, sciamus locutus esl mihi, el slatnit me supra pedes meos. Et
nos, secundum anliquitatis exemplum, nequaquam audivi loquentem ad me, el dicenlem: Fili hominis.
perituros esse diluvio (Genes. ix). Ex quo ostendi- R LXX : Et venit ad me spiritus, et assumpsit me, el
tur post pcenas atque supplicia, et purgationem elevavit, et ttatuit me mper pedes meos: et audivi eum
peccatorum, fuluram misericordiam, dumlaxat in loquentem ad me, et dixit milii: Fili hominis. Prac-
his qui Deum meruerint videre regnantem. Unde ceperat prophelae sermo divinus eijusseral: Stasu-
dicilur : Hic eral aspeetus splendoris per gyrum. Per per pedestuos (Psafxxxix, 3); sed sine auxilio Dei
gyrum Dei, vel throni, vel omnium quae perspecla et advenlu Spiritussancli stare non poterat: prop-
sunt. Et haecvisio gloriae simililudinis Dei: non quo terea ingreditur in eum, sive assumit et suscitat,
gloriam Domini viderit, sed simililudinem gloriae ut firmo sil gradu , et possit dicere: Slaluit supra
ejus. Visio autem omnis haec est: Spiritus elevans, petrain pedes meos (Ephet. vi, 14). Nullumque pec-
et nubes magna, el quatuor animalia, et rotae to- calorem stantem legimus, sed ad sanctos dicitur:
tidem sequentes animalia, et spiritum, quae sub fir- Stale ergo succincti lumbos vestros. Peccator autem
mamento Dei esse meruerunt. Qu;c postquam ele- illud Deuleronomii24 merelur audire: Nonerilsla-
vata sunt, et audierunt vocem quasi aquarum mul- bile vestigium pedis tui (Deul. xxvni, 56). Crcbro ad
tarum, et quasi verbi suhlimis Dei, vocemque ca- Ezechiel dicitur : Filihominis (Matth. vm, 20), et
strorum et exercitus, demiserunt alas, etstuporem ad Daniel raro: quorum uterque in persona ejus
silentio demonstrarunt: apparuitque sedens super C qui dixerat: Fitius autem hominis non habet ubi ca-
simililudinem sapphiri quasi similitudo hominis, qui put suum reclinet, captivum populum consolatur, et
a lumbis supra habebat speciem electri, eta lumbis retrahit ad pcenilentiam.
deorsum speciem ignis in circuilu. Post quem ter- (Vers. 5.) Mitlo cgo te ad filios Israel, ad gentes
rorem datur signum misericordiae; velut aspectus apostatrices , qum recesserunt a me. Ipsi el patres eo-
arcus cum fuerit in nube in die pluviae. De hac vi- rum prmvaricati sunt pactum meum usque ad diem
sione prolixius diximus quia et obscura est, et a hanc. Nequaquam populum Dei Israel, sed gentes
muttis varie exponitur. In reliquis quanium fieri apostalrices vocal eos, qui a Dominorecesserunl,
potest absque damno sensuum, propter magnitudi- non solum patres, sed et filii. Nec peccalo patrum
nem voluminis brevitati studebimus. filii viderentur obnoxii; sed ut par et palrum et
(Cap.IL—-Vers. 1.) 23 Etvidi, et cecidi in faciem filiorum esset impielas. Porro quod LXX iranslu-
meam, et audivi vocem loquentis. Non est elatus vi- lerunt, irritanles me, sive in amaritudinem conver-
sionum magnitudine, sed conscientia fragilitatis lm- tentes, illud significat, quod Deus benignus et dul-
manae procidit in faciem suam. Unde et apostolus cis natura nostris vitiis mntetur in amaritudinem.
Paulus post ascensionem cceli et paradisi, et audi- Sicut enim sanclis dicitnr: Gustate et videle quo-
tionem verborum ineffabilium, daium sibi dicit an- D niam suavis est Dominus (Psal. XXXIII,9); sic pecca-
gelum Satanas, qui se colaphizet, ne extollerelur lores eum amarum sentiunt. Unde et Apostolus bo-
(I Cor. xu). Et Abraham cecidit in faciem , posl- nitatem et severitatem Dei super sanctos et pecca-
quam audivit sermones Dei. Et tamen quia non tores refert (Rom. xxi). Et de peccatoribus qui ja-
peccato, sed humilitate corruerat, a Dominosuble- cebant, scriptum esl: Dominus erigit etisos, Domi-
vatur, et verba ejus jubelur audire (Gen. xvu). nus diligit juslos, Dominus solvit compedilos(Psal.
Sciendum quoque, quod aliud sit in faciem cadere, CXLV,8). Sanciis vero stanlibus praemiapollicetur.
aliud retrorsum. Abraham, postquam audivit de (Vers. 4.) Et filii dura facie, et indomabilicorde
nativilate Isaac, cecidit in faciem, etrisit (I Reg. iv). sunt, ad qnos ego mitto te. Hoc in LXX non hahetur.
Heli aulem, qui peccaverat, retrorsum cecidil. Et Magnaeque cleinentiae est ad tales Deum miltere,
de Dan in Genesi scriptum cst: Fiat Dan coluber in nec desperare eorum salutem; et confidentiae pro-
semita, mordens plantam equi, et cadet eques retror- phetalis, quod ad tales quoque ire non limeat. In-
*um, salulem expectansDei (Gen. XLIX,17,18). Quia domabili autem corde, et dura facie, juxta iliud dc-
cnim ad morsum colubri ceciderat ex equo, propter- bemus accipere qttod peccalori dicitur : Nervus fer-
33 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEMLIB. I. CAP. II. 5*
reits collumluum, et fronstuamnea (Isai. XLVIII,6). jk. [Vulg. qumcitmqueloquor] ad te. Non ergo cessan-
Qui et in cousequenlibus arguuntur cordis lapidei, dum, licet mali sint, quibus loquimur ; quin secun-
quod Dcus evulsurum esse se dicit, et pro illo car- dum Apostolum (II Tim. iv), opportune, imporlune
neum redditurum : ul mollitie sua, Dei praecepta verbum Dei praedicemus, quia polest 26 neri, ut
suscipiat. et durus corrigalur ad mollitiem , et qui obediens
(Vers. 5.) Et dices ad eos: Hmc dicit Dominus est, mutata voluntate non audiat.
Deus : Si forte velipsi audiant, elsi forle quiescant: Noli esse exasperans, sicut domus exasperatrix est.
quoniamdomus exasperansesl, et scient quia propheta Semel diximus exasperalionem, sive irritationem,
fuerit in medioeorum. Simile quid in Jeremia scrip- Septuaginta amaritudinem ponere. Quod ergo dicil,
lum est: Si forte audiant et agant pmnitenliam(Jer. lioc est : Non debes eos imitari, ad quos corrigen-
xxvi, 3). Et iu Evangclio : Forsitan filium meumve- dos milteris, ne peccatum simile similem merealur
rebunlur (Matth. xxi, 37). Loquitur autem haec et poenam.
Deos ambigenlis affectu, a ut liberum hominis mon- Aperios tuum, el comedequmegodo tibi. Dignum te,
strel 25 arbitrium, ne praescientia futurorum mali inquit, pracbe sermonibus meis, et cibum suscipe
vel boni immutabile facial quod Deus futurum nove- spiritualem, ut quomodo in Evangelio dicilur : Qui
ril. Non enim quia ille ventura cognoscit, necesse '.B habel aurcs audiendi, audial ( Luc. vin, 8 ); et hic
est nos facere quod ille pracscivit: sed quod nos dicatur : Qui habet aperlum os ad comedendum,
propria voluiitate sumus faciuri, ille novit futurum comedat. Unde el Psalmistse Dominus loquilur:
quasi Deus. Aperi ot tuutn, et impleboillud (Psal. LXXX,11). Et
(Vers. 6.) Tu ergo, fili hominis, non timeas eos, ille respondit: Os meum aperui, el altraxi spiritum
neque [ Vulg. ne] sermones eorum metuas, quoniam (Psal. cxviu, 131). Et apostolus Paulus, qui habe-
increduli el subversoressunt tecum. LXX : Et tu, fili bat in se thesauros sapieniiae et scientiae, et in quo
homiuis, nontimeas eos, nec a facie eorum formides : Chrislus Dominus loquebalur, scribit Corinlbiis : Os
quoniam insanient, et congregabunlur conlra le in meumaperlum esl ad vos, o Corinthii (II Cor. vi, 11 ).
circuilu. Licet dura cervice sint, et corde indoma- Et de Salvatore Matlhaeus refert: Aperiens os suum,
bili, tamen mea sunt fortiora praecepta. Nec le docebatdiscipulos (Matth. v, 2).
putes esse dcceptum, si mitiaris ad eos qui te lo- El vidi, et ecce manus missa ad me. Pro manu
quentem non audiant. Ecce praedico libi quod insa- missa, extentam Septuaginta transtulerunl. Quaemil-
niant, et congregentur adversum le, et circumdent litur et extenditur ad eos, qui beneficia consequun-
te, nullum tibi effugium relinquentes. Hoc autem tur. Conlrahilur autem ab his quibus loquitur per
facient, quia increduli sunt," et Dei imperia con- C prophelam : Numquid abbreviala et contracta est
temnenles. manus Domini ( isa. L, 2 )? Et in Psalmo: Ul quid
Et cum scorpionibushabilas. Verba eorum ne ti- avertismannm tuam, et dexteram tuam de medio sinu
meas, et vultus eorum ne formides,quia domus exas- tuo in finem (Psal. LXXIII,11)? Denique exlendit in
perans est. Qui possint ferire, qui arcuato percutere passione pennas suas, suscepitque discipulos, et
vulnere, et aculeo fistulato, ut eadem plaga et cutem portavit illos in humeris suis, et locutus est : Tota
aperiat, et venena diffundat. Unusquisque pro mo- die expandi manus meas ad poputum non credentem
ribus suis sorlilur vocabulum. Scribis et Pharisacis (Isa. LXV,2), ul congregaret filios Israel, sicut gal-
dicitur : Generalioviperarum (Matth. xxm, 33). Etde lina congregat pullos sub alas suas : et extensione
Herode qui versipellis erat: Ite el dicite vulpi huic manuum Moysi, Israel superat Amalec (Exod. xvn).
(Luc. xm, 32). Et pseudoprophelae in hoc eodem ( Vers. 9.) In qua erat involulus liber, el expandil
Propheta vulpibus comparanlur. Et nunc corde itlum coram me, et [Vulg. qui] erat scriptus intus et
indomabili scorpiones esse dicunlur. Unde et in foris: scriptmqueerant iu eo lamenlationes, et carmen,
Evangelio legimus : Omnes qui anle me venerunl, et vm. Et dixit ad me : Fili hominis, quodcumquein-
fuerunt fures et latrones, et non audierunt eos oves veneris, comede. Pro involuto libro, Sepluaginta
(Joann. x, 8). Et quomodo oves perditae domus Is- D capilulum libri transtulerunt. In manu Domini se-
rael audierunt adversarios? Ex quo oslenditur, eos denti super thronura, quae missa est et exlenta. De
qui audierint fures et latrones, ovium vocabulum quo et in Psalmis dicitur : In capitulo libri scriptum
perdldisse, el alia assumpsisse nomina, ul non quasi est de me (Psal. xxxix, 8). Capitulum 27 intelliga-
oves perierint, sed quasi viperae, vulpes et scor- mus cxordium. Iste liber involutus aique signaius,
piones. scriplusque intus et foris, vel ante et post, tantae
(Vers. 7, 8.) Et loqueris verbamea ad eos: si forte difficullatis fuit, ut nullus potuerit neque in ccelo,
audianl,et timeant,h\e\ quiescant, quoniam irrilatores neque in terra, neque subtus lerram aperire illum
sttnt. Tu autem, fili hominis, audi quod ego loquor el legere, nisi solus leo de tribu Juda, radix David

n Confer Rabanum ubi hunc ex Hieronymo locum
laudat in Episl. ad llebeiardum comilem contra hae•
resim Gothescalchi.
b Victor., inverso ordine, et quiescant, vel timeant:
quod enim ait Hebraice est lVrn,) Hieron. vertit
quiescant; LXX. vero rrTovjflao-iv
, limeant. Porro
Hieronymianam inierprelationem Sepluagintavirali
continuo facit praecedere.
55 8. EUSEBH IHERONYMl B8
el Jesse, qiiein Joannes in Apocalypsi devorassc se A eloquia lun, suptr met ori meo ( Psal. cxvm, 103).
dixii (Apoc. v), non totum, sed in capilulo, id est, Et alibi : Judicia Domini vera, a desiderabilia super
in principio. Ncque enitn fieri potest, ul humana aurum et lapidem pretiosum multum ; el dtilciora su-
nauira totos libri hujus thesauros devnret. Et ex- per mel et favum (Psal. XVIII,i0, 11). Et Samson
pandit illum coram prophela, cl legendum cogno- favum mellis iu ore leonis invenit (Judic. xiv); el
scendumque praebiiil, qui in Isaia populo nnn cie- Dominus posi resurreciionem parlem assl piscis
denti dicitur esse siguatus (Isai, xxix). llsquc bodic comedit el favuni (Luc. u). El in Proverbiis de apc
enim velamen Judacis in veieri posiliun esi Testa- dicitur, quamquam hoc Hebraea non habeaut e\em-
incnto. Scriptusque erat ante et retro; de luturis plaria : Vade adapem, el disce quomodooperatrixsit,
ct de prx'teriiis. Vcl cerle foris, in hisloria: liltera, et opus suum casttim fucial : cnjus taboribus rcgcs et
inliis, intelligentia spiriiuali, de qua cl Psabnisia : imperUipro saiiilute abutunlur(Prov. vi, 8, sec. LXX):
Omnis, inquit, gloria filim regis ab intus (Psal. XLIV, quod operati sunl Moyses el propheta», et evange-
14). Scriptaeque eranl in co Uni intus quaui foris listae, et aposloli; ut quicumque rex fierel, cujus
liimeniationes, et carmen, et vae. Lamentaiiones, cor in manu Dei est, dnlcibits friiatur cihis. Qui
de his qui ad pceniientiam provocantur, sicut Sa- vero simplex et absque serpentis astuiia habet in-
muel ct Apostolus Paulus plangcbant atque luge- B noeeiiliain coliimbarum, simplici (ide credat alque
bant Saul el Corinlbios, quos salvare cupiebant salvclur : quia ubique insidirc sunt, et sape diahnlus
(IIP«r. xvi; II Cor, xu). Carmen supcr bis.qui Dei (rausfigurat se in angelum lucis (II Cor. n) : mclque
digni sin.t tesliinpnio.et quibug Psalmista pracipil: distillal de lahiis mulieris merelricis, dulcia repro-
Cantute Domino canticumnovum (Psal. xcv el xcvu, miltens ut venena interseral (Prov. v).
1). Porro vae super illjs qui penitus desperaniur, (Vers. 5.) Ei dixit ad me : Fili hominis, vade et
el cum venerint in profundum peccalorum, con- ingredere [ in Vtilg. nnn est et ingredere] ad domum
temnunt (Prov. xvni), Israel, el loquetis verba meuad eos. Cui diciiur: Vade
( Cap, III, — Vers. 1, ) Comede volumen istud , et el ingreilere ad domumIsruel, osiendilur non fuisse
vade [ Vulg. vattens], loquere filiis [ Vulg. ad filios ] cum populo peccatore; licet in eisdem videretur
hrael. Nisi anie comedcrimus apertum volumeu, sujier flumen Chobar linibus commorari. Scriplum
docere non possumus filiosIsrael. Dcniqne el David est enim: Et ego cram in medio transmigrationisjuxta
postquam ipso misericordiam consectiius cst : Do- f.wnen Chobar. Separaia enim eral prophelae con-
vias tttus, et iwpii ad te conver- versatio, et iniquorum offendebatur aspectu. Hoc
cebo, inquit, I"IIJ<JHOS
tentur (Psal. L, 15). idem faciebat et Moyses ( Exod. xxxin ), procul a
(Vers. 2.) Et aperui os meum, el cibavilmerolu- C castris muliitudiiiis figcns labernaculum : 29 q»od
mine itlo. Et dixit ad me : Fiti hominis. Dgo, inquit, ciirn fuissel ingrcssus, descendebat coliimna nubis,
aperui os ineiun, quia mihi diclum csi : Aperi os el stabat anie osiium labernacnli.
tuum,elcomede. Et, aperlnore, iJotmmislargitus est (Vers. 5, 6.) Non enim ad populum profwuli ser-
cibos; ut jnitia voluntalis in nobis sint, ct pcrfec- inonis,etdifficilis[\u\g.ignotm] lingum lu mitleris,
tionem beaiitudinisa Ooiiiino consequamur. Non est ad domumIsrael, nequead poputas multos, b el ignoti
euiin volenth nequ,ecurrentis, sed misercntisDei (Rom. sermonis, qwrutn non possis audire sermonem.El si
IX, 16). Auanien et velle ei currere, nosiri aroiirii ad illos tniiterem le, ipsi audirenl (e-Quoniam illi ad
est. Pro aperui, Spptuaginta Iranslulerunl, aperuit, te nolunt venire, lu perge ad cos. Non enim hubenl
ut 28 subaudiatnr D@us: qnia ipse cl aperuit os sani opus medico, sed male habeutes (Luc. v, 51).
prophetae, et cibavit eum. Neque potes dicere : Non possuqi loqui ad eos, quia
(Vers 3.) Venter tuus comedet; et viscera tua com- linguaealterius sunt, cl invicemnobis barbari sumus,
plebttntur volumineitlo, quod ego do tibi. LXX : Os nec muliium possumus audire sermonem. Quid
tunm comedet, el venter tuus implebitur capitulo isto loquar de uno populo? Si ad diversas le miticrem
tibi dato. Principia lectionis, c; simplicis bistoriae, nationes, tamen aucloritas ct poientia inea omnem
esus voluminis est. Quando vero assidua medita- " difficullaleiu vinceret. Atque ulinain lempus insta-
tione in memoriae tl»esauro librum Domini condi- rcl, quod ad onines missurus sum naliones, quo et
derimuSi impleiur spiritualiler venter noster, et linguarum daturus sum graiias, utpraedicent apo-
salurantur «iscera, ut habeamus. cnm apostolo Paulo stQlimei, el totum inundum a diver-itale linguarum,
viscera misericordiac ( Colass- in ), et implcatur ille una (ide meo suhdanl jugo; facilius illi audireni, qui
venter, de quo Jeremias loqutlur : Ventrtm meum, profundi sunl altique sermonis, el nibil habenl de
ventremmeum ego doteo : et tensus cordis mei contur- levilate Judaica, sed gravi et solido iogredinnttir
bant me (Jerem. iv, 19). pede, et cum ignotse sint lin.gute, noiae fidei sunt.
Et eomediillud, e( facttmi esl in ore tneo sicut mel Undc sequiliir : Et si ad illos milterem te, ipij audi-
dulce. Loquilur et David : Quam dulcia gutturi meo rent te. Denique postca misil, et omnes pariter crc-
a Inlerseril Viclor , juslificata in semetipsa, ex ei ignotmlingum, impressamque leciionem cnutendit
psalmi lextu. niancam esseet muiilam. Mss. vero noslij nihil pise-
b Viemr., ex Hebraeo et VuJgata Hieronymi edi- terea habent.
tione, resiituil ad poputos mum* prafundi sermonit
»7 COMMENTARIORUM IN PZECIIIELEM LIB. I. CAP. 111. 58
diderunt. Unde PauHis et Ramabas loqnunlur ad K post lerguin relinquerel. Ta)p qnid et in Exodo lrgi-
Judocos [Al. eos]: Vobisquidem oporluerat prmdicari mus (Exod. xxiv), qnando Pharao et omnis cxci'-
verbum Dei: sed quia noluistis suscipere sermonem, cimsejiis persequcbalur Israel.ei angelus incolmnna
ecce convertimurad gentes {Act. XIII, U>).Et de cen- nubis deseruit priora caslrormn; veuiique post
lurione dicitur : Neque in hruel tantam fidem inveni terguoi, et iota noc(e sletii inter Israel et jEgyplios:
(Malth. VIII,10). 31 ul, pcrlcrritis adversariis, andiret Israel: Bene-
(Vers. 7.) Domus aulem Israet nolunl aiidire te, dicta. gloria Domini de loco suo. Locus aiileni Domini
quia nolunt audire me. Omiiis qitippe domut hrael esl omnis in quibus hospilium invcnit. Aul ccrtc
attrila fronte est et duro corde. Ne conlristeris, ail, Filius locns est Patris, sicm et Pater locus est filii,
si le audire uoluerinl. Idcirco te non audicul : quia dicente pominn Salvatore : Ego in Patre, el Pnle:
me audire coniemnenl: juxla quod et Salvalor aie- in me (Joan. xiv, 11). Hoc idcm significat ei Mi-
bat: Qui vos non rccipit, me non recipit(Ibid.,\, 40). ch;eas : Eccc Dominus egredietur de toco suo, el
In quo aperic liberum monstralur arbiirium. Et du;c descendel super excelsa terrce, el commovebunlur
redduniur causa?, quare nonaudiani: quia perversa', tnonles subter eum, et valles tabescenl sicut cera a
inquit, sunt volunlaiis, et atirita froute, sive, ul facie ignis, et sicul aqua quw defertur in prwceps
Sepluaginta verterunt, contentiosisunt; et subaudi- B (Mich. i, 3, 4). Desccndente epim Doinino Salva-
tur, quod saepe ad salulem provocaii, noluerqnl tore, et proficisceuie de Patre, excelsa terrx inon-
audire. lestpie commoli suni, ei inferiora valliuni liquefacta.
(Verg. 8, 9.) Ecce dedi faciem tuam valentiorem Potest locus essegloria Domini, ct lux inacccssibilis,
faciebuseorum, el frontem tuamdiiriorem^Qfrontibus de qtia Apostolus loquilur : Qui solus habet immorta-
eorum. Ut adumaiitein, et ut silkem dedi faciem luam. litatem,et lucemliabitalinaccessibilcm(\Tim. vi, 10).
Ne limeas eos, neque metuas a facie eorum , quia do- Quando praeleriia judicia Domini animo levolvinms,
mus cxasperans est. Et dixit ad me. Dnmus Israel audinius vocem posi tergum commoiionis magnae.
attriiae frontis esi, et procacis audaci.-t*,et duro sic Quando futnra cordc medilaninr, nudiiur vox de
corde, ut scorpionibus comparelur. ldeo dedi tibi prioribus, el cx his qu;c anlc siinl.
vultum durissimiim, et froniem quae nitllo pudore (Vers. 15.) Et vocemularum animalium perculicn-
supereiur. Ex quo discimus, inlerdiim gratiae esse tium alteramad alteram, et vocemrotarum sequentium
Dei impudentiae resi^lere, et cum " res poposcerit, animalia, et vocemcommotionismagnm. Pro eo quod
frontem fronle concutere. Hoc autem tribuitur, ne snbauditur, «7r6xotvoOjuxta Hebraicum : audivi post
nostra vcrecundia et liumanus pudor periimescat me vocemcommotionistnagnm,el audivi vocemalarum
insidias oemulorum. • animanliiim, elvocemrotarum, addidereLXX: El vh'.i
(Vers. 10.) Fili hominis, omnessermonesmeos quos vocem alarum animalinm pnculivntium alterum ad
loquar ad te, assume in cor tuum, el auribus audi. Iste alteram, el re'iqua jnxla illud quod in Exodo lcgilur:
est cibus voluminis, el hacc sunt verba quibus pro El videbat oinnis populus vocemDei (Exod. xx , 18):
diversitalc aiidienlium, vel laiiienia, vel carmen, nt vocem qiiae veniebrii post icrgum, audieril pro-
vel va: hominibtis loquitur [Al. loquimur]. lii lamen pheta : qu;e autem ante sc erat, viderit. Sed inelius
nolaudiim, quod ante sermones Dei in noslro corde et vcrius esl, audilini voiem iniellcxisse, quam
condendi sunl aiitliendiqne et inlelligendi diligeniius; visam, lam alaruin perculieniium se mutuo, quam
el sic ad pnpulum proferendi. rotarum, de qiiibus supra diximus, el cnmmnlionis
(Vers. 11.) Vade, ingredere ad transmigralionein magnae quae Dei iram superlsrael popultiin venlu-
(sive caplivitatem), ad filios populi tui, et loqueris ad ram esse monsirabat.
eos, et dices eis: Hwc dicit Dominus Deus : «i forle Vers. 14. Spiritus quoque levavit me , et assiimpsit
audiant et quiescanl: Kt Dominns noster venit ad me, et abii amarus in indignatione spiritus mei. LXX:
populum Judaeoruin, niittente Patre, ul prsedicarel Et spiritus elevavitme, el suscepit me, et abii sublimis
caplivis remissionem, etiniplereiur iiieoquod scrip- in iinpetu spiritus mei. Postquam elevatus a spiiilu
tum est : Ascendensin alium, caplivam duxit caplhi- v est, et assumptns ab eo, tuno in indignalione et in
talem : dedil dona liominibus (Psal. LXVII,19). amaritudine spirilus sui abiit quo ferehaiur, intelli-
(Vers. 12.) El assumpsit me spiritus, et audiripost gensindignatinnein Dei, ct quid significaret visio,
me vocemcommolionismagnw: Benedicta gloria Do- mm'e pertractans. 32 ^'ve sublimis ipso spiritus
mini de locosuo. Deus de qno scrjplum est : Assumens sui impeiu ferebalur, cupiens ire quo Dominus im-
mansuelosDominus (Psal. CXLVI,6), ipse assumpsil perabat. Spirilum autein ejns,non Spiriinm sancium,
el prophetam, qui non erat in carne, sed in spirilu, sed spiritum hominis ii telligainus, de quo in innllis
et ambulans in spiriin, carnis opera non implebat: locis dicitur, ul in Isaia : De nocte consnrgit spiritus
spiritus enim Dei erat in' eo. Quamobrem et terrepa. meus ad \e, Deus (hai. xxvi, 9). Transferliirquo
contemnens rapiiur a spiritu, et audil post se vocem propheta (non ul quidam a'Slimant) in spiritu, sed
commotionis magnae, praeieritnruin ohliviscens, et in ipso corpore, quod et de Ahacuc juxla Tlicodo-
in fulunim se extend 'iis, ul inimicnrum insidin.s lionem legimns ( Dan. xiv).

" Penes Raban., et cum locus poposcerh.

39 S. EUSEBIl HIERONVMI 40
(Vers. 15.) Manus enim Dominierat mecum confor- A speculatore , et in sua impietate morltur; cujus
lans 1114.El veni ad transmigrationem ad acervum sanguis de speculatoris quserilur manibus. Alter, cui
novarum frugum, ad eos qui habitabanl juxta fiumen speculator annunliat, et ille audire coniemnens, suo
Chobar. Et sedi ubi illi sedebant, et mansi ibi septem vitio morilur : ila dumlaxat, ut speculaior a culpa
diebus maerensin medio eorum. LXX : Kt manus Do- alienus sit. Ex quo intelligimus ideo Dominum im-
mini facla esl super me fortis, el intravi ad captivilatem pio comminari, et dicere : Morte morieris , ut aver-
sublimis. Ei circuivi habitanles super fluvium Chobar, tatur a via sua inipia , el vivat. Comminalio enim
qui erant ibi: Et sedi ibi septem diebus conversansin non in homines, sed in peccata [Al peccatores] est,
medio eorum. Pro eo quod nos verlimus, acervum nec in eos qui convertuntur a viliis, sed qui in pec-
novarum frugum, Aquila, Symmachus, et Theodotio cato pcrmanent. Magnumque discrimen est, Dei
ipsa verba posuere Hebraica THELABIB(3'IINbn): lacere sermones, ob Iriplicein causam : vel propter
quod Sepluaginta Iranstulerunt, sublimis et circuivi; limorem, vel propter pigritiam, vel propter adula-
melius esse credentes aliquid dicere, quam imponere tionem. Unde el Isaias : Vm, inqiiit, mihi misero ,
quod lectori faceret qiiaestioneni. Nos autem ab quia lacui (Isa vi,5). Quodque sequilur : Tu auleni
Hebrseis * didicimus, Thel abib signiflcare, quando animam tuam liberasti, illud Apostolicum sonat: Si
nova frumenta, vel hordea congregantur, et post B cujus opus arserit, damnum patietur, ipse autemsalvus
famemet penuriam,antequam teranlur in area, spem erit : sic tamen quasi per ignem (I Cor. 111,14); 111
ciborum aliquam repromitlunl. Ita el Israel parvus c probel utrum speculator externus a causa sil mortis
et tenuis, qui habitabat in ripis Chobar fluminis, ejus qui periit, an reus. Opus enim magistri, salus
quasi reviviscens, ortusque de terra , sementem discipuli est.
Judaici populi promittebat. Manus autem Domini (Vers. 20, 21.) Sed et si conversusjustus a justitia
fll super prophetam, confortans eum , ut possit sua d feceril iniquilatein , ponam offendiculumcoram
nomen speculatoris accipere, etdocere quod didicit. eo. Ipse morietur, quia non annuntiasti ei; in peccato
Septemque prius diebus versatur inter eos, videns suo morielur, et 34 non erunl in memoriajuslitim ejus
cuncta quae gererent, ut postea sciret quae corri- quas fecit: sanguinemvero ejus de manu tua requiram.
peret. Moeret autem, sive conversalur in medio Sin autemluannuntiaveris justo,ut non pecceljuslns,
eorum, videns scelera, et justam Dei pro peccato- et ille non peccaverit: vivens vivet, quia annunliasli
rum iniquitate sentenliam. Pro eo quod nos diximus, ei, et tu animam tuam liberasti. Sicut impios , vel
mmrens, et inllebraeo scriptum est MASMIM (0'DB?O), iniquos duos legimus : Unum, qui non audivit, et
Theodolio transtulit, admirans, ut stupurem Pro- periit; alterum, qui audivit, et perseveravit in nc-
phetae iniquitales eorum cerneniis exprimeret. -, quitia : sic duo justi sunt, unus qui non audivit,
Aquilae vero secunda editio, quam Hebraei xaT« etc periit; alter qui andivil, et conversus ad pce-
KxpLSna»nominant, transtulit : r)pip.a&v, id est, nitentiam,salvavit animam suam. Notandumque quod
quiescens, et seorsum positus, ut fuisse quidem in possit justus cadere ; et si habuerit magisirum , ad
medio 33 captivorum, sed ab eis separatum mente, meliora converti. Et hona igitur opera indigcnt as-
monstrarel. siduo praeceptore, ne lapsus ab optimo cursu , re-
Irahat pedem. Elimpiusquidem, vel iniquus si con-
(Vers.16,17.) Cum autempertransissentseptemdies, versus non fueril, in el iniquilate sua
factum est verbum Domini ad me , dicens : Fili ho- morietur. Juslus aulem impietale si fecerit impielatem atque
minis , specutatorem dedi te dotnui Israel, el audies
non statim moritur; sed poniiuroffendicu-
de ore meo verbum, el annuntiabis eis ex me. Qui peccatum,
lum corameo, sivertormentum; etutTheodotiodixit,
speculator futurus est, et Dei verba populo narra-
infirmitas: ut lorqueatur, etplanam viam non invc-
turus, multo tempore debet quiescere, et dolere ad
ea quaevideat: nihilquehabereeorum in conscientia, niat, etinlelligat se languidum, dequibuset Aposto-
lus dicit: Ideo infirmantur multi apud vos,et dor-
quae in aliis correpturus est. miunt multi (Ibid; xi, 30. Prodest enim justo intel-
I! (Vers. 18, 19.) Si dicenteme ad impium: Morle _ ligere delictum snum ,
conscieiitiseqne tormenlnin ,
morieris , non annunliaverit ei, neque locutus fueris et dicere cum Psalmista : Conversussum in wruintia
ut averlatur a via sua impia , et vivat: ipse impius in mca dum mihi
, infigitur spina (Ps. xxxi, &). Et quo-
iniquitate sua morietur; sanguinem aulem ejus de modo impio non sunt obviae iniquitales, si averiatur
manu lua requiram. Si autem annunliaveris impio , a via sua
b impia et vivat : sic justo non prnsunt anii-
et ille non fuerit conversus ab iniquitale , el a via quaejustitiae, si novis facinoribus opprimatur. Quod
sua impia : ipse quidem in iniquitate sua morielur, lu autem intulit:
Ipse morietur, quia non annuntiasli ei,
autem animam tuam liberasti. Duo c-unt impii, sive subaudilur,
poluisse eum vivere, si spcculalor ma-
iniqui, ulLXX transtulerunt. Unus qui nihil audit a gisterque docuisset.
a Vitiose antea erat dicimus.
b Victor. cum Vulgaia , ab impietale tua libus.
et, eic, d Ad Vulgatae Edilionis fldem rescribit Victorius:
negans, ab inquitate, lectiouem esse Hieronymi; sed ajustitia sua fuerit, et fecerit, etc.
LAX : Trjf «VOfUCt? CCUTOU. e
c Idem , probelur utrum speculalor externus causa et Apud Raban. cum interposita ncgandi particula,
non periit.
sit mortis, etc. Nullis quod sciain mss. suffragan-
4! COMMENTARIORUM 1N EZECIIIELEMLIB. 1. CAP IV. 41
(Vcrs. 22.) Et facla est ibi [Vulg. laeet ibi] super AA. (Yers. iu, 26.) Et lu , fiti Iwminis: eccedaiasunl
me manus Domini, el dixit ad me : surgens egredere si super te vincula, el ligabunl te eis, et non egredieris
in campum, et ibi loquar tecum. Quod ex Hebrseo de d. [Vulg.in] medioeorum, et linguam tuam adhmrere
iransinlinius, ibi, et in LXX non habelur, siguifican- faciamfi palato (vel gulturi) tuo , et eris tnulus x nec ul
ter positum est, nec dubium quin locum significct. vir ri objurgans eos [A Vulg. abest eos]: quia domus
Supra enim legimus : El veni ad transmigralioncmad e. exasperans est. Quod in domo clauditur , quod vin-
acervumnovarumfrugum, ad eos qui habitabanljuxta culis c alligatur, quod non egrcditur ad eos, inter quos
fluviumChobar(Supra.m, 15). Reciequeei "cuidixe- hhabitat, sed inlcr multitiidiuem capiivorum, solitu-
rat, sedi, jubcttir ut surgat. Et qui ingresMisfueral ad dinem
d carceris patitur (ut supra dixi) obsidiouis in-
transmigraiionem, audit, egredere: 35 >'°» >ncon" dicium d esl, quod clausa Jerusalem atque circumdata
fragosas valles, non in prxruptas rupes, sed iu aab exerciiu Cltaldaeorum,nullum habitaniium foras
campi laliludinem quaepossitcaperegloriam Domini. eexire permittet. Haecest olla de qua Jeremias Ioqui-
Unde et Coriiilhiis dicitur : Dilalamini (I Cor. vi, t (Jerem. i ), et ipse hic Prophela in consequen-
tur
13). Quando ingredilur ad captivos, du quibus di- ttilius; in qua carnes populi consiimunlur. Quod au-
clum est, quod insanianlet persequaniur eum, forti tem t lingua Propheiae palato vel gulluri cohaercl et
mauu indiget, ut possii resisiere , et furorem perse- JJ B muttis
r effectus, auctoritatem non habet incrcpantis,
quentium sustinere. Quando autem egreditur in causa < perspicua esi: quia inquit, doiuus exasperam
campum , fit quidem super eum manus Doniini : est. < Et est seusus : Taniaesunt b amaritudinis, et
quia ahsque illius adjulorio exire non polerat, l
tantae adversus Deum conlenlinnis, ut objurgantem
sed noii additur forlis. Ad videndam enim glo- non t mereantnr audire. Ex quo perspicuum est, ubi
riam Dei, non ad pugnandum egreditur. Et hoc multitudo i fuerit peccatorum , indignos esse pec-
animadvertendum, quod in medio captivorum se- 'cantes, qui a Domino eorrigantur.
dentium , ipse sedens Propheta gloriam Domininou; (Vers. 27.) Cum autem tocutus fuero tibi, aperiam
viderit. os tuutn, et dicesad eos : Hmc dicit DominusDeus :
(Vers. 23.) Et surrexi [Vulg. surgens] et egretsus, Qui audit, audial : et qui quiescit, quiescat : quia
sum in campum, et ecce ibi gloria Domini stabat, domus exasperans est. lllud qnod in Ecclesiasle legi-
quasi gtoria quam vidi juxta fluvium Chobar. Jubenle. mus : Tempus lacendi, et tempus loquendi (Ecctes.
Domino, ingreditur, et jubente egreditur, sedetque. ni), etiam in sermone prophetico comprobatur:
cum sedentibus; quia stantem illum numerus capti- quod ejtisdem sil sapienliae el tacerc et toqui pro
vorum audire non poterat. Egressusque in campi la- temporc, et dare conservis suis in tempore suo ci-
titudinem, vidit stantem gloriam Domini, quam prius5 Q C baria. Unde et. Isaias ad populum non credeniem :
viderat ambulanlem , et elevantem se, et inierdumi Tacui, numquidsemper tacebo? dicit Dominus (Isai.
slantem. Quia juxta iluvium saeculihiijns Chobar, quii LXV).Qui igiiur ob multitudinem peccatorum diu
inlerpretari potest [Al. interpretalur] gravissimus, clausum os tenuil : quia vidit aliquos posse con-
glor(a cernebatur : quod significat, omuein mundii verti, de quibus diciuni est : Qui audit audiat, et qui
hujus gloriam praeterfluere, et gradum slabilem nonn a malis quiescit quiescal, el desiuai: idcirco apei lo
hahere. Gloria autem Domiui stans, et perseverans,, ore, et non propria voluntate, sed Domini jussionc
cum siaute Propheta videlur in cainpo : quae inn loquitur ad populum. Id autem quod nos posuimus :
medio capiivorum, nec stare poleral, nec videri.j. Qui audit audiat: et qui quiescit, quiescat: pro quo
it LXX interprelati sunt : Qui audit audiat: et qui in-
(Vers. 24.) Etcecidi in faciemmeam, et ingressusest
i- credulus eslt, incredulussit : secunda Aquilae editio
in mespiritus , et statuil me super pedes meos: et lo-
:- ilatranstuiit: Quiaudit 37 audietur : et quirelinquit,
cutns est mihi, et dixit ad me : Ingredere , et inclu-
dere in medio domus tum. Stantem gloriam Domini ii retinquelur. Et est sensus : Qui habet dabilur ei :
ferrc nou sustinens, cecidit in faciem suam , ut abb qui aulem non habel, eliamid quod videlur habere
ingredienle in eum spinlu levaretur. Qui spiritus is auferelur ab eo (Marc. iv, 25).
statuil cnin super pedes suos , et loculus est ei, di- TJ (Cap. IV.—Vers. 1, 2.) Et lu, fili hominis, sume,
i- D
cens : Intra el includerein medio domus tum. El est st tibi laterem, et pones eum coratn te, el describesin eo
sensus : Quia corroboralus cs aspectu Dominicae ae civitalem Jerusalem, el ordinabis adversus eamobsi-
majestatis, uullum limeas, necaliquem pertimescas; s; dionem, el mdificabismuniliones,et comportabis ag-
sed revertere in domum tuam : vel ad neeessiiates es yerem, et dabis conlra eam castra, et pones arietesin
corporis, nt qnidam pulant, vel in signum futurae ae giro. Sicul prius diximus : Intra el includereiit medio
obsidionis. Et quomodo Isaias discalcialus ei niidus
us domus tuw, et eccedata sunl super te vincula, et liga-
(liai. xx) , trium annorum captivitatcm, et nudi- i- bunl te, etnon egredieris, lypum esse prophetam lu-
tatein 36 popnli nuntiavit, ita et tu clausus dnmo,o, turac obsidionis urbis Jerusalem : ita tiunc Geome-
opere ipso propheta vicinam obsidionem urbis Je- e- trica jubetur in latere arie describere, ipsumque
rusalem. Iaterem poni in conspectu prophetse, ut postquam

» Antea viliose erat, qui dixerat. conlentionisreponimus, concinniori sensu : pro quo
b Cum Victorio ex Florem. codd., amaritudinis et '
antea erat amaritudineset contentiones.
e»
PATROL.XXV.
43 S. EUSEBII HIERONYMI u
descripserit in pulvere Jerusalem, omnem adversum A mollem suo vitio fecerunl esse durissimum. Sarlago
eara pingat obsidionem; adumbrans muniliones, et quoque dicitur medius inter populum et Detmi mu-
comportatos aggeres, et corouam vallantis exerci- rus opposilus, ut ostendat omnem multitiidinem in
lus, et arieles in circuitu, per qu;c omuia urbes capi brevi esse frangeinlani, rcdigendauique ad nihilum.
solent. Muniiiones dicuiitur, <tuibns urbs claudi- Obfirmatio autem vultus contra urbem, severitatis
tur, ne quis obsessomm possil effugere : comporlati indicium est: juxla illud iguod alibi seripium legi-
aggeres, quibus vallum fossaeque coiiiplentur : ca- mus : Facies Domini super facicntes mala; ut disper-
stra, mililum cuslodiaepercircuilum : arieles quibus dat de terra memoriameorum (Ps. xxxm, 17).
murorum fundamenta quatiunlur, et lapidum jun- (Veis. 4 seqq.) Et tu dormies tuper latus tuum si-
ctura dissolvitur. lloc aiitem diciiur, ul significetur nistrum, et poues iniquilales domusIsrael super eo,
urbis Jerusalem sub Sedecia vicina captivitas: cujus numerodierum quibus dormies superillud, et assumes
anno undecimo ei rex, et civitas capla est. Pro la- iniquitatem eorum. Ego autem dedi tibi UHIIOS iniqni-
tere, qui Gr.ice dicilur gencre feminino r)KKIIQO: , tatis eorum, uumero dierum trecentos, et nonaginta
Symmachus mauifestius interpretatus esl ir),iv0iov, dies, el portabis wiquitatem domus Israet. El cum
quem nos lalerculum et abacum appellare possumus. CQinpleveriskmc, dormies super lalus tuum dexlrum
In cujus pulvere solent geometraj ypanna:, id est, B secundo, et assumes iniquilatem doiuus Juda quadra-
lineas, radiosque describere. Ex quo quidatn vului.it, ginta diebus. Diem proanno, diem, inquam, pro anno
non absurdum esse eiiam hujtis doclrinae halicre dedi libi. Quaeramusqui sini anni trecenti iiunaginla,
scieuliam (illa exempla replicantes, quod Jesusfilius qui pro diebus toiidem supputenliir, quihus in siui-
Nave exploratores miserit, qui terram describcrent stro latere propheta dormierit vincius atque constri-
(Jos. n) quaeproprie vocatur Geonietria : et Ange- ctus; ita ut in latus sealierum uoa moveret, captivi-
lus in Zacharia habuerit fimieulum Geometricuiu ad tatem el ujiserias decein tribuun», id est, Israelis
Jerusalem meliendam (Zach. 11),Et quod uunc ju- oslendeus. Et qui. alit qnadraginta anni, quibus pro
beturPropheta Jerusajero in pglvere dtJscribere(quae Juda et iniqiiiiatibus ejus in dexiro jacueril tatere,
apud eos proprie a appellatur av.rmypv.fia)possumus Sive ut «iiKUlsancta Scriptura, dormkrit, de Isracl
Iaterem el in sugillatiouem tsraelis acciperc, quod hoe diceuduu» e«i, 39 qnod sub iege Phacee filio
in luto, et latcre servierit Pliaraoni (Exo.d. i). Sive Ro.meli*. qui undevicesiBawsregnavit iit Israel an-
ut urbs, quani puiabant esse Qrmam el inexpugtia- nis vi^inti, venit Teglatphahksar rex Assur (IVReg.
bilem, fragilissimo lateri comparetur, qui ad tac.lum xv), et cepit Ajoa, et Abel, donium Maacham, et
aqu;ic illico solvitur, ut de qua prius dicttim c&t: Janoe, ct Ccdes,, A?w el Gala;ul, et Galibeam, et
numquid petra 3$ durissima, vel [Al. quia] desevli < C URiyersanilerram NepUtttalim, el iranstulit ens in
mons est filim Sion, vertatur in laterem» qui inuuda,- Assyrios. pos\ queui reguavit in Israel Osce filius
tione Rabylonia corrumpatur; juxta illud quod scri- Ela aauis noveni, capiusque esl ciu» oiuni Samaria
pium est : Proplerea adducet Dombtus supet: vos a Salnwnass.vr vege Assyriortun, el translatua esl in
aquas mullas et [ortes,,regemAs$yriorutn(Isa. viu.,7). Elam, el Abor lluuos Gozam in civimibus Medo-
(Vers. 3.) Et lu sume tibi sartaginem (erream ; et rinn. SextQ autew Ezeely.c ivgis anno, ut. sancta
pones eam murum [Vu.lg.in mu,r%m].fer.reufif, inter le, Repm itarrat historia (iW4,xvH),capt.M«cslOsec:
el inter civilalem, et obfirmabis facietn. twm ad eam, a quo si per ordin.eii) suppulevnus, qutit annis Israel
et eril in obsidionem, el.circumdabis eam,. Sigu,um fuerit in. angustia, el jugo pressiis eapiivvtalis, sic iu-
domui l.srael est. Quod supra diximu&, et ipsiim pjoj- veuire pQterimus, A-sextQ.anu«; HS,qu.e adjvicesiuium
phetaia, et descriptionem latcris^ i.uuuitionibus, ag- Qnnum (toLenim, Esechias reguavit a,»bis) suppu-
gere, arietibusque. ciixuuidao.leiii [AL cireunidatis], lantur anni vi^iftii quatuw : cui snccessit Manasses
in signuin, praccedere obsidendae. Jertisalem., boc regnaviUine anuis quiuquaginu quinque. Post hunc
nunc manifestius dicitur, posl mulia quae niedia Amoii rcgyavit annis duobus. Posl quetn Josias an-
sunt : Signum esl domui Israel, sartago ferrca, qusc uU trigima ct b duohus. Cui suceessit Joacim, qui
instar muri inter prophelani elurbem pouiiur, gran-'.D et. Eliacim coga.Q,uiii);Uus est, el regnavil annis un-
dem iram deinonstrat Dei, qusc nullis precibus fa- decini. Posl quom Joacbin cognoniento Jechonias,
tigettir, nec fleclalur ad inisericordiam. Sicut enim qui. stafim ductijs esi in captivitatem, regnavitque
omnia metalla ferruin domat, nih.ijqiie.e.o durius est, [no eo Sedecia.sanois undecim, sub quo capla est
sic incredibilia scelera Jerusalem, Deum nalura Jerusalem tcmplumque destiuctum. Fiunl itaque a
«•Hoc roodo legiinl mss. eodiees ; ediii autem li- si adimerelur umis. Eoenim adempto non 104, sed
bri uw>7p«fia pra ^wvo^pa^iK re.tki««t. Esi autem 11)5,.nec 135. sed 134, essent, et ita proplietico nu-
et laterum absce- mcro 5S0 uuus,deessct annus. Nee propterea puies
scenographia ex Vuruv. : Ironliscentrumomniumli-
dentium adumbratio, ad circinique sanclissiinum virum l.i|-stiin memoria, inip.tt^fcctum
nenrutn responsus : qmxt petfecte eonventt h»coprae- enim annnm pro perfecto sumit: el ea est causa,
semi EfcecUW,!* d#senbeniis iernsajein ie pulvwo. qjiodt iiii toiitts suirtma non annns 390, sed 389 et
MART. inenses quaiuor suppuiau Al Sciiptura sacra iiite-
b Victorius ait: TrigFnia et uno, non triginia duo- gros laiituin in viia Regiim, non auiem imperfecios
hus annis Josias regnavit, IV Reg. xxn; II Paral. immerat annos. Vixisse auiem Josiam menses ali-
xxxtv, apud umnev Vuiu.ui oUut imtMUAatum. quja quot super unum ei, nigesimum auauin, aiiunde vir
numerorum, quos supputat, ratio, ucn respomleret, saucliM bifttMiam hausit.
 45 COMMENTARIORUM R* EZBCHtRLEM LHL I. CAP. IV. 4S
\'i iuia captivilalc Israel, quoe facla est sub rege }4 Medortnn : qui ju&ta iHfopbetiam Isate (tsai. XLV),
Phacce usque ad undecimum annuni Sedeciae, qtio quiuquaginta usrn«. Iiwuimito iftilHa de tribn Juda
Templum desolatum est, auni ceutnm sexagima remisit ru Jerusaleiu, et vasa tempU . quanNabuclin-
[Al. septiiaginta] qiialuor. A secunda, quaudo caplus donnsor asptvrtavetat, et cjetera qnae Ezrae narrat
cst Osee, et omnis subversa Saiuaria, anui centum bistftria (III Esdrte i). Sicul. igilu* i» isvael, hoc estr
Iriginta quinque [Al. octoginla]. Fueruntque desola- decem iribubus a Phacee rega lsrael, sub qna Sai-
lionis tenipli anni septuaginta, qui additi primae ca- manasar IsraeLitici populi nmlta vasiavii, usque ad
'
piivitaii, faciiintannos duceulos triginta quatuor. In qnadragesinnmt anuum As4ueri„ swppntamns annos
secundo enim Darii regis Persarum auuo tentplum ireccntos nonaginta , qttando universi Judaki populi
exslruclum e.-a a Zorohabel filio Salaibiel, el Jes.it persccnlio mitigali est: si» a prirao arnio Jeck>r»i;e,
filio Josedec, propbeianiibus Aggaeoet Zachariarqin qtuudu uia-gna |ars Jerusalem Iranslata est in Ba-
reguavit annis triginta sex : unoque sublato,ad- byloitent, usqne ad pri»>um Cyri legisi Persarwm
diinmr aimiejiis iriginla quinque. Poslquem regna- anntun , qui desoLat.ani*tei»pli erat aitmts tricesi-
vit Xerxes fiiius Darii, annis viginii. 40 P°sl queiu mus , supputantur aoni qu;vdmgiutai, a»b o/tto Ju-
Artabanus mensibns septcm. Et a Xerxcs, qui co- daorum laxata csptiviu& esi, et libertais populo
gnominabatiir Mav.phyu.p,aniiis quxiiagina. Posl B 1 reddila. Quldam trecenlo&nc-nagiau anmosI*»aelts,
quem Xerxes mensibus duobus, et Sogdianus tn.ens'i- ei q.uaiJraginla Juda jungenles, f»ciuut anaos «jua-
bus seplem [Al. quatuor]. Cui successit Darius co- dringenlos trigiula, el volunt eo» vmpLeTia kiptis-
guoinento Nofioc,q ii regnavit annis decem et ncveia. mate Salvatoris-, usquead cousuiM.niatio.neiM inuiidi.
Post qucm Artaxcrxes cognomeulo Mvjjpuv[Al. Alii vero. et maxime.Juda?.i,a seeund»anuo Vespa-
Memnoii],D.irii et Parisalidis filius, regnavit aunis ti;ini, quando Jetusalem a Romauis eapr»,temjiittm-
quadraginla, qui ab Hebraeis Assuerus appellatur; (Itkesubversum est, suppuiari volnni in iribulalione,
sub quo Mardochei et Eslher narraiur hislocia ei anguslia, el captivilaiis }ug,o populi consiituti ,
(Estlier vni): quando omuis populus Judaeorum de a.nu(isquadringcntas tiigiiita; el sic redire populum
mortis perictilo liberalus, rcccpit piistinani liberla- ad pristinum stattim : uL quoiiKxic;lilii Isiacl qua-
lem. Fiuntque a secundo anno Darii usque ad ex- dringemis triginu anuis fuerunt in iEgypto , sic et
tremum annuin Assueri, anni ceiilumquiiiquaginla in eudein numero liniatur extrein» eapiivitas : seri-
quinquer menses quatuor. Qui additi superioribus ptiimqne esse in Exodo : Habitalio uutem filio-vum
annis ducentis triginla quatuor, faciuul annos tre- hrael, qua kabilaveruut in terra jEgypti, OMHI qua-
centos octoginta novem, et menses qnaluor. Dextrl dringeuti triginla. Et iteriun : Faetum-est pesl mnos-
auiem lateris dormiti.», id est annorumquadraginla, C qiiadringentos tritpnla.Tegrtsius est omnU exercitus
facile suppulanlur. Post Eliacim enim qui cogno- Domini nocte. Salisquc miror cur Vtilgata excmpla-
minalus csl Joacim, regnavil filius ejus Joacliinco- ria eentum nonag.inlaanuos liabeaatr el in (|uibus-
gnoiuenlo Jechoniasmensihus tribus. Quo regiiaute» dam scriptum sii, centum quinquaginta : cuui per-
t ascenderunlsei viNabuchodonosorrcgis Dabylonis, spicue ct llebraicum, el Aquila, Symuvaclius*pieet
in Jerusalein, el circumdata esl muuiiionibtis : ve- Tbeodetio, trecentos mnagmta amos h leneanl; et
nitque Nabuchodonosor rex Babylonisad civiialem, apud ip&iisLXX, qui tamen UUAsuut scviptorum vitio
cura servi ejus oppugnarent eim. Et egressus est depravati, ideai numerus reperiatiir. DiflietWwuarm-
Joactiin rex,Juda ad regem Dabylonis, ipse el ma- quacstionem, et nedicam SHp£ii)e,a WUQ4>2exP'a-
ter ejus, et servi ejus, et principes ejus, et ciinuclii natam, non tam nostci scicutia, quam.Di3w.inigiatia
cjus, et suscepit eum rex Babylonis anno octavo re- exposuisse nos crcdiiwusyh»pl«l& illo, quod ipse
gni sui, et protulit omnes indc thesauros domusi pollicitiis est: Qumnietuinveimtis ; peuteetaccipie-
Domini, ct thesauros domus regjac. > Et post piu- lis : pukute et aperklwt vobis (Matlh, vu, 7). Qjuiau-
lutum : t Translulit oinnem Jerusalem, ci universosi teiu votuerii supputare a piima captivkate att» faeta
principes, eLomues fortes excrcitus,, decem iniliiai est sub Manaben filio Gaddirege tsracl, q/ai regna-
iaeaptiviiatem, et omnem artificem^ei inclusorem*. D-vit iu Sani.wi.i aunis decem (IV Reg. x.v)-: quando
nihilque relictum est, exceplis pauperibus populiL vcnit Phul re&Assyriorvm ii»terran» Israet, et mille
terrae (lbid.\. > Quo capto cum infinita populi mul- talenla accepiDargeuti; etpost etim ulios duos-an-
titudine, et cunclis opibus JerusaJem, regn;ivit Se- nos Phacee, tfuos-[Al.qui] regnavil iit tsrael, inve-
deciasannis undeciin : sub quo capla urbs, templum- niet, vicesimo oetav» anno regjs Assueri eompleri
que destructum esl. Cujus soliludo usipie ad secua- Irecentos- uonag,inl:vaimoa , qtrarndo Eslher lertur
dum Darii aniiura, pernian-.il annis septnaginta. bislnria : quod el eredibilius (ssl. Nequo enini linilo
4l Tricesimo autem desolatioms templi anno , imperin Assueci , sed adliuc regnanW eo , Israel
Cyrus regnavii in Persis, subverso Astyage regei jugiun gravissima; servilutis aiijecit.
» MScnotier sob Artaxerxis est iwmine, qvm ft- oblinel, lectio est svvevwavraxai SXKTOV nona-
lun»Hieron. ipseineap. D»rnel. vnvocnl. ripipac
cettton*
dies, s«d in aliia cinkli.ct caiu pri-
b flmnwtiies , n<n*annos habenl atf rfebrsewm, ginlael mis CoinpluteiKM-, Tpicuoairovpouitur anle twsvri-
DT tJy^i fffflST3~sftg„tametsidiesproannis habea- /ovra. Consule cdit. Romane in hiine ra» LXX lo-
dos iion inficior. Caelerumde LXX quaj eorun»mm B cum notas.
47 S. EUSEBH HIERONYMI 48
(Vers. 7.) Et ad obsidionem Jerusalem convertes.A et inopiam populi Israel opere demonstrare. Sicut
faciem tuam, el brachium tuum erit exerlum [ Vulg. enim in rerum oninium pentiria , non quaeruntur
extenlum], et prophelabis adversum eam. LXX : El ad ciborum diversitates et deliciae; scd quomodo ven-
conclusionem Jerusalem parabis (aciem luam , el bra- ler impleatur: sic nunc propheta frumentum, et
chium tuum roborabit, et prophetabis super eam. Prae- hordeum, fabam , lentem , et milium , avenamque
paratione vultus opus est ac robore , et confirma- mitlit in unum vas , facitque trecenlos nonaginla
tioue exerli brachii atque nudati, ut non solum panes, quos per singnlos dies comedat: qui panes
voce , sed et gestu , et habilu prophetanlis , urbis babenl vicenos siclos , id est, stateres. Siclus au-
obsidio demonstrelur. lem, b id est, stater, habet drachmas quatuor.
(Vers. 8.) Ecce circumdedi te vincutis , et non te Drachmaeautem octo , Latinam unciam faciunt: ita
converles de lalere tuo in latus allerum , donec com- ut unus panis decem uncias habere dicaiur, quo
pleas dies obsidionis (vel conclusionis) tum. Sinislrae trahitur magis anima quam sustentatur. Steriliiatem
partes, quia sine lempto , et uotitiar Dei fuerant in cibi, aquau auget sleriliias. Sexlam enim partem
Samaria , delegantur Israeli ; dextrae, Judae, in quo mensur:e Hebraicae , quaeappellatur HIN, jubetur
[Al. qua] Dei cullus et religio. El nolandum qnod per singulos dies bibere. Porro HINduos xo«f Al-
in altero sit pcena peccantium , in altero virtutis B licos facit : 44 1U0Snos appellare possumus duos
exercitatio. Nec convertit se de altero in alterum sextarios llalicos , ita ut HINmensura sit Judaici
latus, ut nulla cruciatuum requies indicelur ; donec sextarii , nostrique castrensis , cujus sexta pars fa-
implealur supradictorum dierum perfecta conclusio. cit tertiam partem sextarii Italici. Qui cibus et potus
Quod dies prophetac , hoc annus est paiiemihus juxta inclyium Oratorem non vires Iribuil, sed
(Genes. xxix). Etquos annos putabalLaban, Jacob mortem prohibet. Quod auiem dicit: A lempore
erant quasi pauci dies. Non soluni-autem in suppli- usque ad tempus comedes, vel bibes, illud , a vespere
ciis varietas est pro diversitale meritorum ; sed in usque ad vesperam significat: licet quidam male ab
bonorum quoque relribulione , agni in dexira , et anno usque ad annum inleliigi pulenl. Ipsique pa-
haedi stant in sinistra. Unde et in alio loco scripium nes instar hordeacii panis subcinericii fiunt. Dici-
est: Cor sapienlis in dextra ejus, cor autem stulti in turqueei, ut humano siercore operial eos, non igno-
sinistra ejus (Eccli. x, 1). Alia sunt Domini vincula, rantibus his qui comessnri sunt (solet quippe insci-
et in oculis
quibus in salutem ligamur ; 43 alia diaboli , qui- tia miserias temperare) sed videniibus,
bus decem et octo annis ligaverat mulierem in eorum , ul ante aspeclus horrorem, quam guslus
Evangelio (Luc. xin).. Unde et funibus peccatorum nauseam sustineat. Notandum quoque, quod juxta
uorum unusquisque constringitur [Prov. v, 22). Quse C I numerum dierum sinistri lateris, trecenti nonaginta
solvit Dominus per typum Lazari suscitati, qui subcinericii panes jubeantur fieri, et persingulos dies
fasciolis, et institis vinctus jacuerat in sepulcro comedi; et de quadraginta dierum dextri lateris
(Joan.xi). panibus. omnino tacealur : ut occulte sancta Scri-
(Vers. 9 seqq.) Et tu sume libi frumentum, et hor- plura insinuet, non eamdem pceuam populi esse
deum, et fabam , et lentem, et miiium, et vitiam : peccatoris, si tamen nolitiam habeat Dei, et ejus
et milles ea i» vas unum, et facies tibi panes nu - qui a religione veri Dei omnino discesseril. Possu-
mero dierum quibus dormies super latus tuum : tre- mus autem et hoc dicere juxta iiilelligentiam spiri-
centis et nonaginta diebuscomedes illud. Cibus autem tualem, quod Judaicus populus post offensam Dei
tuus quo vesceris, erit in pondere viginti slateres in usqne hodie subcinericios panes comedat mixtos fru-
die : a tempore usque ad tempus comedes illud. Et mento, hordeo, faba , lente , milio, et avena; quo-
aquam in mensura bibes sexlam partem Hin, a tem- rum alter hominum, alter jumentorum cibus est. In
pore usque ad tempus bibes illud. Et quasi subcineri- eo enim quod videntur in unum Deum credere, ha-
cium hordeaceum comedesillud , et slercore humano bent aliquid et frumenti. Quod autem Filium ne-
operies illud in oculis eorum. Quam nos viiiam inier- gant, hordeo jumentorum pascuntur etfabis, quibus
pretaii sumus, pro quo in Hebra*o dicitur CHASA- D comedentium venler inflalur, el mens opprimi di-
MIM(DTD3) : Septuaginta Theudotioque posuerunt cilur : intanliim ut Pythagoraeis quoque cibus dete-
a
oXupav, quam alii avenam , alii sigalam putant. stabilis sil. Propter lentem Esau primogenita perdi-
Aquilae antem prima editio et Symmacbus ?saj, dit (Genes. xxv). Milium rusticorum, ei agresiium ,
sive ?siaf interprelali sunt: quas nos vel far , vel et altilium cibus est. Avena, sive viiia et olyra ,
geniili ltaliae Paiuioniseque sermone , spicam, spel- bruta pascuntur animalia. Quod auiem scribitur,
lamque dicimus. In vase quoque Septuaginta addi- juxta LXX , Elias fugiens Jezabel invenisse panem
dere fictili, jubetur autem propheta famein fuluram, olvptirn), subcinericium (III Reg. xix), persecuiionis
a In aliis libris secalem, ms. Sangerm. antiquiss. tum, unde sponle ruit illa praecipue Rabbinorum
sicalam. Vid. superiori tomn in Isai. xwin , 25. Con- senientia de duplici siclo protauo et sacro , quem
fer et Lexiea vetera. et praccipue tle.-ycniuiii. Dru- duplo majnris pr.-iii fuisse putani supra vulgarem ,
sius ex R>b. David in lib. Radicum nOD3, spelta. de quo bic lnci Hieronymum loqui conteiidiint. At
Et in Couiment. in hune locum, D>OD3,vulgo , in- islud discrimen neque ltieronymus, ueque Josepbus
quit, 'SjW , id est, secale. agnovere; neque ex ipsa Scriptura extundi satis
>>Consenlit Josephus lib. ui, cap. 9, Antiquita- commode potest.
49 COMMENTARIORUM1N EZECHIELEM LIR. I. CAP. IV. 50
el penuriae signum est. Unde et a a corvis pascitur, A j propter carnem et ventrem, et terrae hujus bona
ut quia 45 cibum non inveneral in Israel, natio- operantur, secundum quod dicitur : Qui fecerit ea,
num quas immundie erant, pascerelur alimentis. vivetineis (Levit. xvin, 5; Deut. iv). Nos autem ter-
Lex quoque ipsa quam legunt, et non inlelligunt, rena contemnimus, et non solum humani stercoris
subcinericius panisest,et operlus humanosiercore. calcamus cibos, ac terrenas delicias putaraus csse
Quamobrem el Paulus apostolus lucra Legis, et pro nihilo, sed comedimus panem qui de ccelo de-
pristiuarum caeremoniarum observaniiam dicit se scendit (Joan. vi), et fruimur illo cibo, de quo Psat-
habuisse sicul stercora, ut Christuin lucrifaceret mista decantat : Panem Angelorum comedit homo
(Philipp. m). (Psat. LXXVII , 25); nequaquam ^Egyptiis carnibus ,
(Vers. 13 seqq.) Et dixit Dominus : Sic comedent sed mannae tenuitate viventes.
filii Israel panem suum pollutum inter gentes, ad quas (Vers. 16, 17.) Et dixit ad me : Fili hominis, ecce
ejiciam eos. Et dixi, ah, ah, ah, Domine Deus: Ecce egoconleram baculum panis in Jerusalem, et comedent
anima mea non est polluta, et morticinium, et tacera- panem in pondere, et in solticitudine, et aquamin men-
tum a besiiisnon comedi ab infantia tnea usque nunc, sura ei angustia bibent; ut deficientibuspane et aqua,
et non est iugressa in os meum omnis caro immunda. corrual unusquisque ad fratrem suum, et contabescant
Et dixit ad me : Ecce dedi tibi fimum, boum pro sler- B ] ininiquitatibns suis. Verbum Hebraicum MATE(fflSQ),
coribui humanis, et facies panem luum in eo. Prophe- prima Aquilae edilio 6acu/um,secundaelSymmachus
tas juxta Zachariam (Zach. m) viros esse portento- Theodotioque artpimp.a, id est, firmamentuminterpre-
sos, qui suis operibus futura portendant, et de qui- tati sunt. Qund autem opere futurum esse monstra-
bus loquilur Deus : ln manibus Prophetarum assimi- verat, cl sermone demonstrat, omnisque sinistri et
latut sum (Osee xu, 10), in multis locis creberrime dextri lateris dormitio, et subcinericii panis, sexque
legimus. Sicut igitur Ezechiel panem comedit in specierum varietate commixti, mundi mala signifi-
stercore : sic et filii Israel, vel omnis popnlus Ju- cans, illo lendit, ut inediam ciborum in Jerusalem,
dacorum, sive ut alii putant, decem iribus comedent et aquae penuriam iucredibilem protestelur : ita ul
f Al. comedebant] panem pollutum in nationihus: unusquisque corrual.ad fratrem suum, ab alio auxi-
licei ad eos non sitcomminatio, qui jam ejecti sunt; lium sperans, quod in se esse non pervidet [Al. prse-
sed ad eos qui ejiciendi sunt de terra repromissio- videt ]. Natura eniin bominum est, ut prementibus
nis. Quod cum Propheta didicisset, jnxia Aquilam nialis et angustiarum pondere, in proximo magis
tertio detestalus esl, ah, ah, ah. Juxta Symmachum quam in se habeant flduciam : contabescunlqiic in
vero et LXX, respondit p.rfiap.&g,quod Latine dici- iniquitatibus suis, dum pro iniquitatibus cuncta pa-
lur nequaquam. Pro quo Theodotio transiulit : 0 iC tiuniur. Vereorque ne ista panis contritio etiam in
DomineDeus. Ne putemus eum contradicere Domini nostra invenialur Jerusalem, in qua visio paciscer-
imperio; sed causas reddere, immo deprecari, cur nitur, quem conteril Dominus quando irascitur, et
hoc facere non possil. Denique impetrat quod roga- indignos nos suo judicat pane. Alque utinam ssdtem
vit, et senientiae austeritas miiiori imperio temperata in pondere eum et sollicitudine mereamur accipere,
esl. Quaeriiur cur Ezechiel faciliora renuerit : et el arentem linguam nimia siccitate, extremus Lazari
Oseescurto statim fuerit copulatus (Ibid., i), nec 47 digitus irroret (Luc. xvi). Deliciente auiem
contradixerit, immo nec responderii, castum habere pane et aqua Ecclesiae, corruet vir contra frairem
se corpus, neque commixtione meretricis dehere ma- siiuin , et ubique discordia est, scindentibus nobis
culari, dicente Apostolo : Qui adhmrel meretrici, unum Chrisli tunicam, quam nec milites in passione Salva-
cum ea corpus efficitur (I Cor. vi, 16). Ex quo oslen- toris scindere ausi sunt (Joan. xix); et contabescen-
dilur figuram fuisse Synagogae, vel Ecclesiac, non tibus in iniquitatibus nostris, dum Dei justiliam non
vere juxta litteram perpetratum : quod ipsum ex- habemus. Scriptum est in Jeremia, quod parvuli,
ponenies prophelara plenius disscruiinus. Morlici- id esi, vulgus Ecclesiae petierint panem, et non fue-
nium dicilur, qund absque effusione sanguinis amit- rit qui eis frangeret ( Thren. iv, 4). Paulus vero
lit vitam, et in quo moritur anima, laceraium a be- D qui vir 48 b Ecclesiaj erat, et sciebat Christum pa-
stiis, quod Graeceappellalur 46 SrjptaWov. Quod nes fregisse legales, ac dedisse discipulis erogandos,
aulem pro humano stercore, boumconcediiur fnnus, loquiiur confidenter: Panem quem frangimus, nonne
leviora signilicantur mala : duni jubentur quidem communicalio esl Corporis Christi ? (I Cor. x, 16. )
coctum in bubulo stercore comedere panem ; sed ab Baculumque vel fortiiudinem panis comedere non
humani slercoris longe esse immunditia : et usque possunt, qui lacte infantiae itidigent, nec valent acci-
hodie in populo Judseorum servalur ista sentenlia, pere solidum cibum. Nihilque ita vescentis animum
ut non comedant panem suum in htimano stercore. roborat, quomodo panis vilae, de qtio scriptum esl:
Neque enini idolis serviunt, nec varia daemonumpor- Et panis confirmat cor hominis (Psal. CLXXXIII, 15).
tenta venerantur; sed in limo bubulo : dum omnia

a Confer Commentarios in cap. xv Isaise, ubi lavimus.

corvos illns aves negare videtur fuisse, sed bomi- b Vox Ecclesia in aliis libris desideratur.
hes, qui Eliampasti sunt. Vide el quae ibi nos anno-
M & Kemm aiGi\0N\Mi 52

LIBER 8ECCNDU8.

47 Secundi explanaiionum in Ezeehie) volnmi- A J concilaverit, et mulla alia qusein eadem scribuntur
nis, 0 vlrgoChristi Euslochium, islud cstexordium. hisloria, el in Joscphi voliiniinibus, pwcipueque
(Cap. V. — Vers. 1 seqq. ) Et lu, fili Iwminis, dissensione Hircani et Alexaudri, per quorum occa-
sume libigladium acutum, " quasi novaculamionsotum sionein Cneus [Al. consul] Pompeius cepit Jern-
(sive radentem pilos) , b et trahe per cupxtt luum , et salem, et Romana? ditioni subitidil : posteaque \Al.
barbam tuam , ci assumes tibi statercm ponderis , et qiiae postea] sub Tito et Vespasiano urbs capta est,
divides eos. Terliam parlcm igne combures in medio lemplumque siibversum. Ei posi quinquaginla an-
civilatis,juxta complelionemdierum condusioni*[\ u\g. nos, sub j£lio lladriaii" usque ad soluui incensa ci-
obsidionis] t et tertiam partem concidesgladio in cir- vitas atque deleta est, ita ut pristinum quoque no-
cuftu ejus ; terliam vero atiam disperges in venlum, el men amiserit. Qnomodo autem in caesarie el barba
gludium nudabo post eos. Et sumes inde parvum nu- pulchriludinis ac virilitaiis indicium est, quac si ra-
merum, ci iigabU eos in summiiatepallii, et ex eis rur- dantiir, foeda nudilas apparel, et universi corporis
sum tolles, el projicies eos in medium ignis, el combu- pars exlrema, atque ut ila dicam eiuortna, in capil-
res eos. Ex eo egredietur ignis in oiimenidomum Is- lis alque pilis est : ila Jerusalem ct pnpulus ejus
rael. Pro Iribu* partibus capillorum etpilorum, qua- emortuus, et a vivo Dei corpore separalus, fami ac
rum una comburitur in medio civitatis , alia conci- B - pesiilemiae et caedi, el gl.idio, captivitati ac dispcr-
diturgladio in circuitu ejtts, teitia vcnio buc illuc- sioni traditur. De qua dispersione, sub figura capil-
que rapienda dispergitur, de qua parum assumitur, lorum aliqua pars ligatur in sumiuilalc pailii, ut mu-
et ligalnr in ora pallii, et rursum modicum quid par- dicum quid rursum tradatur incendin, de quo in-
lis tcrtiae eniitlitur in ignem , de quo egredilur finila flainma ac pene universa devasians, egredilur
flamma iu oiunem doniiim Israel, LXX qualuor par- iuomnem domiim lsrael.
les interpretali sunt. Cninqiie dixissent; Quartam ( Vers. 5 seqq.) Hac dicit Dominus Deus : Ista
partem igni combures in medio civiiatis, el quartam est Jerusalem : in medio gentium posui eam, el in
coucidesgladio in 48 circuitu ejus, et quurlam disper- circuilu ejus lerras; et contempsitjudicia mea, ut plus
ges in ventum, quia remanebai eis quarta pars alia , essel impia quam genles, el prmcepla mea ullra
addiderunl de suo : Et quarlam purtem assumes, et quam terrm qum in circuitu ejus sunt. Judicia enim
combures eam in tuedio civiiatis : qnaM non sil ipsai mea prvjecerunt, et in praceptis meis mm ambulave-
quae priina, et aliud quid io prima dixerit, aliud ini runt. Jerusalem in medio mundi sitani, hic idein
ista quac addita esl. Denique ei in (oiisequeniibusi Propheta tesiaiur, nnibilicum lerras eain e»se de-
;i'iiigiiia capillnriini in tres parles divisorum, ipse: inonslrans. Kt Psalinisla naiiviialem exprimcns Do-
Dominus edisseril per Prophetam, dicens : Tertiatvi i ^* mini: Verilas, inquil, deterra oriaest (Ps- XLVIII,12).
pars peste morie:ur, et fame consumeturin medio tui, Ac dcincejis passionein : Operatus est, inquit, salu-
famem et pestilenliam ignem esse signifk-ans; et tem inmedio terrm (Ps. LXXIII,i2). A partibus eniin
tcrtia tui pars gladio cadet incircuitu tuo, fnris ca;des Orieulis ciugilur plaga que appellatur Asia. A
ac bella describens. Tertiam vero, inqnit, parlem parlibus Oecidenlis, ejus quae vocaiur Eurcpa. A
luam in omnem ventum dispergam, eos esse deinon- nieridie et austro, Libya et Africa. A Septenlrione,
strans qui ducendi sunt in captivitaiem. Posl quosi Scytliis, Armenia atque Perside ei cunciis Poiili
dicilse nudare vel effundere gladiura suum, ut nec nationibus. tn inedio igitur gentium 50 posita est,
captivitas novissimum sit malorum ; sumercque dei ut qui erat notus in Judaea Deus ( Ps. LXXV), et in
ipsis dispersis atque captivis, et ligare iu summiiate Israel magnum nomen ejus, omnes in circuiiu na-
pallii sui eos qui de captivitaic redituri siuit in Je- liones illius sequereutur exempla , quae genliuin
rusalem, et ex ipsis quoque tollere aliquam pariem, circa se posilarum impietaiem secuta, vicit eliam ip-
el igni n.iminaque consumere, signilicans Macedo- sas iii scelere suo. Qiiod pulcbre inlerpretaius est
nas, sui>49 qnibus babitatores Judaeai, et pnccipuei Syiumachiis : Hcec, inquiens, Jerusalem, quam in
Jerusalem dura perpessi sunl. Quod aulem dicii, ex medio nationum posui, et circa eain regiones, commu-
eo, id esl, populo Judaeorum ; sive , juxla LXX, ex; u lavil judicia mea impietatibus quas didicita gentibus,
ed; ul subaiidiaiiir, lirbe Jerusalem , egredietur ignist el justificationes meas a regionibusqucc sunl in cir-
in omiiem domum Israel : Macbabacoruin uarrat lii- cuitu ejus : quia legilima mea reprobaverunl, et inju-
storia , quod quaedain pars Judaeorum se iradideriil diciis meis non ambulaverunt. Illud aulem quod
Atiliocho Epiphahi, et eum ad persecutionem populii dixere Sepluagiuta : Justificationes meas inique ex

a In Vulg. Hieronymi versione, verba dicibus conflrmalur. Simililer paulo post verbum
quasinova-
culam lonsorum nou sunl. ussumeiis, in eo Versu, el dssumensteriiani patlem :
b Supplet ex Vulgat. edit.
VicloHus, Htdistttmlseos, et Voeenitui, cilnl dicitiir et ligabis eos ih sunimttate
ettrahe; etc, i|iiaelectio ex Hebraico, Grxcnqucco- , patlii tui, iisdeiii suppetiis restituit.
S3 COMMENTARIORtMIN EZECHIELEM LIR. II. CAP. V. 54
gentibut, et legitima mea de regionibusqum sunt in A eo quod sancium nieum violasii in omnibus offen-
circuitu ejus, non habere consequeiiliam, eiiam mc sionibus tiiis, et reliqua. Atiamen notandum, quod
tacente, perspicuum est. uhi decora sunt et honesla, ac pro merito eorum qui
(Vers. 8, 9.) Idcirco Itcec dicit Dominns Deus: easustineni, seipsum Deusfacere profitelur. Ubiau-
Quia superaslis gentes quw in circuitu vesro snnt: in tem trislia et non digna Deo, dicit quidem lieri, sed
prmceptismeis non ambulaslis, etjudiciamea non fe- non a se, ut in prsesenti : Ideo patres comedent filios
cistis, et juxta judicia genlium qum in circuilu veslro in me.lio tui, et filii comedentpalres suos. Non enim
sunl, non estis operati: ideo hmcdicit DominusDeus: dixit, ego faciam ut paires comedant filios suos in
Ecce ego ad te, el ipse egofaciam in medio tui judi- medio tui, et filii comedant patres suos. Quod au-
cia in oculis gentium. Et faciam in le qum non feci; tem decorum erat, nec Dei majestati videbaiur in-
el quibus similia ultra non faciam, propter omnes digmim, ipsum se dicil facere. Sequiiur enim : Et
abominaliones tuas. Pro eo quod nos inieipretaii Faciam in te judicia, et ventilabouniversas reliquias
sumus : Quia superastis genles quw in circuitu vsstro luas in omhem ventum. Tale quid et in maledictis
sunt, Sjrmmachus translulil : Quia multitudo vestrd Deuteronomii invenire poleriniiis, et praecipue ili
fuit ex gentibus, qumin circuitu vestro sunt. Aquilae loco illo : Glorificantes me glorificabo, qui autem
secunda ediiio : Eo quod numerali estis in gentibus R me despiciunl, ad nihilum deducentur (Deut.
qumin circuitu vestro sunt. Porro Septuagima ; Quia xxvni). Eosenim qui se gloriftcant, ipse glorilicat.
occasiovestra de yenlibusqumin circuititvestro sunt: Qui autem eum despiciunl, non a Domino despi-
Et est sensus, vel superasse Jerusalem sceleribus cienlur, vel deduceiilur ad niliilum (hoc enim se-
suis cunctas in circuitu naiiones, vel multitudinem quebatur ut dicerel) sed absolute, dedncenliir ad
ejus, noii pnpuluui Israel, sed turbani citerarum nihilum : noh a Deo, 52 sed Pr0 meritis suis
gentium esse dicendam. Aut certe in numeruin cx- atque peccalis. Leginius in Regiim volulttine, fa-
lerarum gentium, quae in circuitu ejus sunt, eos mis necessitaie cogente, a rtialre filium devoratum
esse conversos, sive oiiinem occasionem babuisse (IVKea. vi). Josephus quoqiie in obsidiohe Jeiu-
degentihus, quas magis in bonam partem docere salem, miilia hujdscehiodi faeta commeriiorat.
debuerini. Quid, inquit, causer quod in praeceptis QuandO autem patres filios cothederini, Vel lilii
meis iion ambulaveriiis, et jmlicia mea non feceri^ patres, nulla narrat historia, nisi forle in ihiiliis
(is, cum etiam omnes in circuitu nationes viceritis necessitatis malis, elianl haecfdcta esse ci-edehduhi
scelere vestro, et non feceritisqnac illi naturali lege sil. Potesl hoc ipsum rieferri etad nostrani ierusa-
scripta iu cordibus suis sacpe fecerunt ? ldcirco non lem : quando magistti coiilra discipuios, i'd
per Angelos, neque per aliquos minisiros, sed ipse C est, patres contra filios; et dlscipuli conlra magt-
ego faciam in le jndicia mea videntibus cunciis qtiae slros, id est, filii adversuin patreS, sedilione mhtua
ante 51 non feci, et ultra non faciam. Dicens au- concitantur, et impletur illud quod per ApostO-
lem judicia, osiendit seittenliae veritatem, ne ira lum dicilur: Si autem ihvicem mordetis et accitsa-
meiisuram poenaruin videaiur exfcedere. Nec fecit tis, videtehe ab invicehxconsumamini (Gal. V, 15).
in iilln natione ttlia qualia fecil in Jerusalem : Quitt Unde etPropheli mystico sernlond cantabal : Cuin
servus qui novit volunlatemdomini sui et non facii appropinquarent ddversum tne qui affliyunl me, \ii
eam, vapulabit muttis (Luc. xu, 48). Poleniesque comederenicarhes hieas (Ps. xxvi, 1). El Job siniile
potenter tormenla palientur (Sap. vi, 7). El.similia, quid loquiliir : Si uulem dixeruht ancillm mem: Qnis
inquit, ultra non faciam, Pulcbre dixil, similia non del nobis de carnibus ejus itt comedamtis (Job xxxi)?
facium. Mullo eniin posl interfectionem Chrisli du- Et super magistris, qui lucra sectanlUr de discipulis,
riora facliirus e»i» Aliudest enim coluisse inierduin salutisqite eoruni nullam curam geruiit, dicitur :
idola propter quae anie puniti snnl, et aliud Dei Qui dcvoranl pdputum Iheum sicul cibum panis ( Ps.
Filium trucidasse. LII, 5). De quibus a et Apostolus : El comeduh),
( Vers. 10.) ldcirco patres eomedentfilios iu me- inquit, domos viduarum (Luc. xx; Malth. xxili).
dio tui, et filii comedent palres suos : et faciam in te I) Possumus patres qiti coniedcrint filios, ct liliiis qui
juditia, et venlilabounivertas rehquias luas in om- coinederint palres, non soldni in Rabylonia, Sed etin
nem ventum. Ad id quod -upra dixerat : Quia su- Romana obsidioueiutelligere. lllud autem quod dici-
perastis gemes qnae inclrciiiiti vestro sunt, sive, pro tur:E( ventilabo universas reliquias tuas in oniiiem
co quod occasio vestra est ex genlibus qu;e in circui- ventum, niagis ad Roillanam perliiiet raptiVilaielh,
lu vestro sunl, in praeceptis meis IIOIIambulaslis , quando in loto orbe terrarum dispersi Sunt. Et hsec
et judicia mea non fecislis, lertio retulit ideo. est in omnem ventuhi capillornni barbaetjlie dt-
Primlim ita : Ideo liarc dicil Dishiinus De-is : ecce spersio.
ego ad te, et ipse egn faclani in inedio lui judicia. (Vers. 11.) Idcirco vivoego-,dicil Dominus Deus :
Secundo : Ideo patres eomedenlfilios in incdio lui. nisi pro eo quod sanctum theum viotasii ih omnibhs
Tei lio : Ideo vivo ego, dicit Doniinus Debs ; riisi pro offehsionibnsluis, et in cunctis abotnhialionibus luis :
a Marianus casligat editionem Erasmi, ac pro ronymi relihi|uimiis : potuit eltini salictlis vir hon
vnce Apostolusposuil Evangetium; al hoc modo Pduluni, sed Matihajulh ilitelligere nohiine Apusto-
cum legant mss. codices, inlactum contcxtum llie- lus. MART.
r;s S. EUSEBII IIIERONYMI C6
egoquoqueconfringam(sivc, juxta LXX, abjiciam) te, A supra diximus, nunc omittendum videlur. Hoc tan-
et non parcetoculusmeus, efnonmiserefcor.Propriehoc liim addam, quod necessarium esl in eo quod ait:
adJerusalemdicilur.quia sanctamea violasti medese- Et implebofurorem meum, et requiescere faciam in-
rens, ct in templo nieo idola coluisli, ego quoque dignationemmeam in eis, et consolabor,el scientquia
confringam omnia idola lua, et conteram atque con- egoDominus tocutus sum in zelo meo, cum implevero
cidam, sive abjiciam te, quia prius ahjecisti me : et indignalionem meamin eis ; quomodo seiiliendus sit
non parcel oculus tnetis cum te videro, fami, gladio, furor, et indignatio et zelus Dei, sicpe exposuimus,
serviluti colla siibmiltere : nec miserehor; quia mi- quod humanis Deus loi|uatur aflcctibus : non quo
sericordiani meamnon mcreris. Scripiiim esi enim : ipse irascaiur, sed quo nos per poenasatque cruciatus
Beati misericordes,quoniamipsi misericordiamconse- Deumsentiauiusiraium. Zelusaulem sub metaphora
ou«ntur(JUa(i/i.v,7).53Hocidemet inEcclesiainlcIli- viri et uxoris accipiendus, qui quaindiu uxorem di-
gendum est, quoduiagisiris et Sacerdotihus.quiegerint ligii, zeloiypus est; si neglexerit, dicil illud quod
negligenter, possitDeus quolidie dicere :Quia sancla in conscqueniibus dicturi sumtis : Zelus meus re:e-
mea violaslis in ciinctis offensionibusveslris, el in det a te : el ttllra non irascar tibi (Infra, LXI,42 ).
universis abominationibus quae egistis, ego quoque Qtiodquejungitur : El scient quia cgo Dominuslocu-
vos conteram atque confringam, reddamipie per mc B £ lus sum in zelo meo, non illi qui consuuipii sunt fa-
quod in meum populum perpelrastis. De (|uo contra me et pestitentia, nec qui gladio ceciderunt iu cir-
pastores hic idem Prophcta plenius loquilur (Infra, cuiiii civitatis, sed illi qui-dispergentur in omncm
xxxiv), quod lanisovium operianluretlacte vescantur ventum, alinrum mortibus suisque miscriis seutient
et caseo,etfraclum pecusac morbidumnon rei|uirant. iraium Deum, qucm clemeutem sentire noluerunt.
(Vers. 12, 13.) Tertia tui pars peste morietur, .et (Vers. 14.) Et dabo te in deserlum; quodquc se-
fame consumeiurin medio tui, el tertia tui pars gladio qnitur : et in opprobriumgentibus qum in circuitu tuo
cadet in circuitu tuo. Terliam vero partem tuam in tunt, in Septuaginta nou hahelur : pro qun ad-
omnemventumdispergam, el gladium evaginabopost diderunt de suo, et fitias tuas in circuitu tuo.
eos. Et implebo[ Vulg. complebo] furorem meum, el Rursumque juxta utramque edilionem, in con-
requiescere faciamindignationem meam in eis, et con- spectu omnis prmtereuntis.Prodesi autem Jerusalem
solabor, et scient quia ego Dominuslocuius sum in omnia in ea vitia desolari, et ad desertum redigi,
teto meo, cum impleveroindignationemmeam in eis. et sua eam peccala cognoscere , ut quae caeteris
Sepiuaginia quia supra quatuor parles posuerant, gentibus in exemplum virlutum esse debnerat, sit
quas in descriptione incendii, gladii cl dispersionis exemplum miseriarum. Filias atitem ejus, urbes vel
tres tantum esse sermo propheticus approbavit, tit; C ( viculos intelligere possumus, sive Ecclesias in loto
superfluo uua pars incendii in duas partes divide- orbe dispersas, ut qiiicumque hujus peregrinus est
retur, in hoc quoqne Ioco eamdem primam partemi sacculi,et dicit cum Psalmista : Advena£itm,et pere-
diviserunt in duas, ut dicerent : Quarta pars tuii grinussicut omnes patres mei (Ps. xxxvm, 12); etde
morte atleretur, et quarta pars tui fame consumeturini quii dicitur: Non dixerunlqui prmleribant:Benediclh
medio tui, et quarla pars tui cadetin circuitu luo, elt Domini supervos (Ps. cxxvui,8), videat opprnbrium
-
quarlam partem tui in omnem ventumdispergam : li- ejus et doleat.
cet hnc quod posuimus : Et quarla pars tui in gladio3 (Vers. 15.) Et eris opprobrium et blasphemia,
cadet, de Theodotionis editione suh asteriscis addi- exemptumetslupor ingentibus incircuitu tuosunt. Pro
tuin sit. Perspicuum est aulem ut Hebraea veriias5 quo in Septuagiiita legitur : Et b erit o-rsvaY.Tr), id est
continet, tres essejpartes. De quarum prima dica- gemibilis. Et de Theodotione additum esi, 55 Yat
tur : Et lertia tui pars peste morietur, et fame consu- c hrikaio-rr);cnjus verbi notitiam non habemus. Pro
melur in mediolui. Mulioiue melius fuerat transferree quo tres alii interpretes, blasphemiamtransiiilerunt,
quod scriplum est, quani rei male translalae patro- quaein llebraico dicilur GEDDUPHA (nsns). Scquilur :
cinium quaerere. Nec hoc dicimus ab illis facmm,, Cum feceroin te judicia in [urore, et indignatione,
d
quibus vetustas auctoriialem dedit : sed per multaa D et in increpationibusirm quw ego Dominus locutus
saeculascriptorum alque lectorum vitio depravatum. sum. Gemitu autem dignam Jerusalem, cum offen-
Quamquam et Aristeusu ct Josephus, et omnis scho- deret Deum, ul facerct in ea judicia in furore et in-
laJudacorum,quioque lantum librosMoysi a Septua- dignalione, teslatur et Paulus, qui dicit : Eramus
ginla 54 translalos asseranl. De quo capitulo quiaa natura filii irm, siculet cmleri (Ephet. n, 3). El ite-
« Scilicet Aristeas lectascoram regelantum narratit rere, non ex suo, sed ex vulgari sensu Inqualur.
b Vicior., eris;ex Graero, EO-IJ.
Scripturas Legis : Josephus vero luculeutissime inn c Vitiose erat 5u>aio-T»i.
Procem. Antiqnit. Legem dumtaxat cominuiiicatani n nec bene reposuerat Dru-
yap iracav e-xelvog
ei Irndil. o-i>$s ey6>jlaSelv T»Vava-;- sins SeiXaio-rr), pro SjiXaiorjj,quodmelioris nol;e Hie-
ypayr)v,aXVavra pova-raTOUvopou?raps5oo-av ot ne[i.-
;- ronymiaiii uiss. pi.ifeinnl ciini noslri, lntii quos
TrfltvTSfSTXITJIVi%hytio~iveigxr)v'Alel&vSpeiav, Nequee Moiillaiiconiuslaudai. Sic paulo infeiius &ri),aivrr,-j,
enim lotam Scripluram accipereitti contigit. sed Le-'• vel 5>)>ai«v rescribimus, pro quo mendose obiincbat
gem solum ei tradiderunt, qui ad eam interpretandam n A^Xaio-TW, Sa^aiav.
missi fuerant Alexandriam. Paria his hahet nosierini) A Voculain qumVictor expuugit: lcgitque praepo-
Micheaecap. n. aique alihi; ul si quando universiim n sito punclo, Ego Dominus, etc, cx Hebraco codicei
bpus ScriplurarumaLXX iranslatnm videtur asse-i- Vulgata ctGrseed.
 57 COMMENTARIORUM IN EZECHIELKMLIR. II. CAP. VI. 58
rum : Qui sttmus in hoc tabernaculo, ingemiscimusA vocabulis Dei, et significat Dominum,quo ssepe el in
aggravati(II Cor. v). Loquimurque cum Jerusalem : Iiominibus utimur. DeniqueetSara vocans Abraham
irani Domini suslinebo, quoniam peccaviei.^Anlaio-r-nv dominum suum, hoc vocabal nomine (Gen. xvin).
vel S»).aiav,quidam infelicem el miseram : alii per* Elubidicitur Domine mi rex, Adonai ( Exod. xxvm)
spicuamel expositam ad miserias inlelligi volunl. scriptum est. Quaudo igilur duo, Doniini et Domini
(Vers. 16.) Quundomisero sagittas famis pessimas jiincta sunt tiomina, prius nomen commune esl, sc-
[ Yulg. addit in eos ], qumerunt morliferw : el quas cundum proprie Dei, quod appellalur appyrov(nW)
mittam ut disperdam vos, et famemcongregabo super id est, ineffabile, quod et scriplum fuit iu lamina au-
vos, el cotiterama firmamentum(vel baculum) panis. rea, qu;e erat in fronte pontilicis. Monles aulem
Famem ei pestilenliam, et besiias pessimas,ei quid- Israel, qui siiiiulacris (lacinoiiuinfiieranl occupaii,
quid aliud malorum sustinemus in sa-culo, propter non auribus, scd imperio ac potcntiaconditorissuum
nostra venirc pcccata manifestum est. Undc et faines audiunt et inlclliguut Creatorem. Quomodo inarc
illa, quae facta memoratiir in Rmh ( Ruth i ), et in vidit et fugit, Jnrdanis conversus est relrorsiim ( Ps.
Regum volumine sub Elia (III Reg. xvu ), quaudo cxm) : non mique carnis oculis quihus carehat. Et
Irihus anuis, el sex mensibus ccelum clausum cst, ad mare diciiur : 7'ace, obtumesce(Marc. iv, 59). Et
et sub Elisaco(IV Rcg. vi), cujus incredibilem ino- B ventorum flaiibus impcratur; jubelurqne vermi,
piam rcpeniina abundantia cornpcnsavil, Dei judicio qui Jonai percussil umbraciiluin (Jon. iv). Ei de ea-
missa esl. Quod non soluni tunc in Jerusalem factum dem lerra scripluiii est : Qui respicit terram, et facit
est, sed et in nostra fit Jcrusalem, in qua propter eam trnnere (Ps. cm, 52). Ad quos Propheialoquitur
magniludinem peccatonim, primuni fames miltitur indicans idola destrueiida et aras, universasque cae-
audiendi scrmonemDei. Deinde famem mors sequi- i-emonias 57 quibus prius idolis servierant conle-
tur; utqui non atidivimus : Gustatect videtequoniam rendas. Possumus montes Isracl et principes acci-
suavisesl Dominus(Ps. xxxm, 9), postea sentiamus: pere cos, qui polentia, sapientiaque, et scientia ac
Mors peccatorumpessimaest (Psal. xxn ). De firma- diviliis pracellebant. litlioc animadverlendum, quod
mento et baculo panis, supra dixiiuus ( Supra, iv). obfirmatur quidein facies, et ponitur contra montes :
(Vers. 17.) Etimmittamin vos faniem, et bestias sed ncquaquam solis monlibus, sed et collihus loqui-
pessimasusque ad internecionem : el pestilenlia, el (ur, et rupibus el vallihus, in quibus inferior digni-
sanguis Iransibunl per te, et gladium inducam super tas, et gradus prudenliac scienliaeque cognoscitur.
te : ego Dominutlocutus sum. Resiias pessimas indu- Videnlur mihi tropologice montes esse, qui ad per-
ci super terram solitudinis, quae famc et gladio, et fectam scientiam pervenerunt; colles, qui pau'o in-
pcste vastata esi, praestntia quoque osteudunt tem- C feriores sunt; rupes, qui nullanihabentesscieuliam,
pora : quando familiaria animalia canes [.4/. familia- el lanium in conver.-ationc fidentes, aliqua sibi de
re animal canis ], in doniinorum carnes rabie conci- Scripiurarum interpretalione pracsumnni, habentes
tantur [Al. concitaiur], ci ursis ac lupis cunctisque juxta Apostolum zelum Dei, sednonsccuiiduniscien-
aliis generibus bestiarum 56 terra completur : tiam ( Bom. x ; Jacob. III ); valles autem appellari
pesiilentiimque et sanguinem transire pcr eam, novissimos in Ecclesia, <|iiiet vita et scienii.i infe-
morbum gladiumque significat. Scd et in nostram riores, tamen de conventii >'familiae Dnminicac non
Jerusalem mittuntur bestiae pessimae, quando tradi- recedunt. Qni omnes verbum Dei jubeniuraudire,ut
mur in passiones ignominiae, et in reprobum sensum unusqiiisi|uc pro suo modulo, el sensu intelligai quid -
et conscientiam peccatorum , qu;c excruciant atque Dominus prarcipiat.
dilacerant animum nosirum (Rom. i). Dissensiones, (Vers. i, 5.) Ecce ego inducam super vos gladium,
haereses, scbismata, a-miilaliones, invidiae, trislitiac, et disperdam excelsa vestra. Et demolinr aras vestras,
detracliones, dcsideria mala, avariiia, quaeest radix et confringentur simulacra vestra, el dejiciam inlcr-
omnium malorum (II Cor. xu), bestiac pessimacsmil. fectos vestros ante idola vestra. El dabo cadavera fi-
Quoecum fuerini in nobis, meremur audire : Corri- liorum Israel ante faciem sitnulacrorum veslrorum :
piel le prmvaricalio lua (Jerem.) Precaniurque et di- D et dispergam ossa vcstra circa aras veslras in omnibus
cimus : Netradas bestiisanimam confitentemtibi (Ps. habilaliouibus restris. Montibus dicitur [-4/. dicil]
LXXHl,19). Israel quod disperdat Deusexcelsa eoniiii, in quibus
( Cap. VI. — Vers. 1 seqq. ) Et factus est sermo adorabanl bomines fictos deos, et aras simulacraqiie
Domini ad me dicens : Fili hotninis, pone faciem cnnfringal, et cultores eorum in conspcctu fanorum
tuamad montes Israel, et prophetabis ad eos. Et di- inlerlici facial; ut jaceant cadavera moriuoriim
ces: Montes Israel, audite verbum DominiDei. Hmc ubi prius jacebaut hostiae; etdispergantur ossa, non
dicit DominusDeus monlibus et collibus, rupibus et montiuni, sed eoruin qui jacebaul in montibus, in
vallibus. Qnod saepe in hoc Propheta diciiur Adonai circuiiu araruin, et in cuuclis urbibus viculisque
Dominus, propler Graecos et Latinos, qui Hebraeae Israel. Hoc juxta liltcram. Alioijuin et super eos
linguse non habent scientiam, breviter exponendum qui erigunttir in supcrbiam, et de quibus Apostolus
videtur. ADONAI (^TN) unum iioinen est de decem loquitur-: Scienlia inflal , cbaritas auletn mdificat
,* Idem inierseriti/i vobis, cx Hebr. et Vulg; edi-> b Penes Raban., de conventu Dominico non rece-
tione. dttnt.
5$ S. EUSEBii HIERONTMt CO
(I Cor. Viii, 1), inducihir gladiiiS, uiomnia edruih si- A in qtiibus 'da)liivitatis tempore versabantur. Potest
mulaera, qu;c de suo Fmxerum aniulO, cOnlel-antdr, auteni 'ei liOlc(lici, qrtod ideo aliqni de captivflate
el inlerfecti jaceant, et morliioS se esse sentiant, Judaifcafesei-vati sint [Al. reservandi sunt], ut in
nihll sibi simulacra sna atque figmeiua prodesse gentibus recordarentur nominis cjus , illiusque po-
cernentes. Quodqiitedispergere se dicit Ossa mon- teutiam praedicarent. De haerBiicorum quoque po-
tium circa aras, fortissimos quosque eorum a se pulis, qui evadere potuerint gladium perditidnis
mutilo 58 indicai Separaildos. Prodest enim per- eol-uhi, et pessimam faciionem , qnse contra Deuhi
versae scientiae malos a malis divldi. Et ut illi qui fiierat concitaia, huc illucquedispersi, recordabuii-
consensu pessimo aedificabani turrem, pro utililaie tur liominis Dei, agentes pdeniteiitiam , et captos se
propria dissipati sunt, divisaeque liiignac eOrurii a viris ecclesiasticis exsultabuht.
(Gen. xi), ne Consenstispessimus pejores eos faceret; (Vers. 9, 10.) Quia contirivicor eorum forhicanset
ita ossa montinm dispergeniur [Al. dispergahiurj, ut recedehs a the, et oculos eorum fornicantes post idola
vanos Conatris suos inlclligant. Ilnc quod nos po- sua. El displicebuht sibithet super malis, qum fecerant
suimus : Et dabo cadavera filiorum lsrael ante fa- in nhiversisdbominaiionibussuis. El scient quia cgo
ciem simuiacrorum vesironm, in Sepiuagiiiia non ha- Dominus non frustrd locutus sum, ut facerem eis ma-
hclitr. I tiiih hoc. Multa de hOc capilulo a LXX praetermissa
B
(Vers. 6, 7.) Urbesdesertm erunl, et excelsademo- shnt, illudque mutaium, juravi cordi eorum forni-
lientur ; ei dissipabtthtur et interibunt arm vestrm, et cahti: pro quo nos posuiihiis : contrivi cor eorum for-
confringentur et cessdbunl idola vestra , et conterentnr ntcans.Jnravit aiiiehl atque decrevit se facturnm esse
delubra vestra, et delebhntur opera vestra. Et cadet qdae0'pere monsiraVit; sive cdhlrivii fnriiicans cor
interfeclus in medio vestri, et scielis quia ego Domi- et recedens a Deo, eorum de quibus per OseeDomi-
nus. Causa perspicua cur urbes moiitium deserendae nus loqtiilur : Spiritu fornicationis seducti sttnl
sint: scilicel ut demoliantur excelsa , araeque et (OseeiV, 12). Et ociilos fornicantes post idola, per
idola destruantur, et delubra pereant, et omnis si- quoritm feuesiras morS intrasse perhibetur. Quam
mulacroriim culmra desistat ; cadantque interfecti ob causafti el in Danieleduo presbyteri praeceperuiit
in medio nlontium ; et scianl quoniam ipse Slt Do- revclai-i Siisaiiii.im, Ul hudaii corporis decore frue-
minus. Per quae occasio nobis datur, splrilualeht rctilUi (Dan. xtu). Nec frustra locutuseSiDomlnus,
niagis iiilelligenliam sequi, ut tirbeS hsBreticoHnft, ut faceret maliim Vel inala, quando ad comminatio-
qua3 inleiprelanlur Ecclesiae,et excelsa snperbise uCtti cjns agunt poenitentiam qiii seiiieiiliac subjaCe-
eorum , et.arae perversorum dflginauim cohfringan-; hant. Sin aulem cor durum sil et iudomabile, ne per
lur, et idola pereant, quae de suo sibi corde simula-1Ci posnasquidem senliens beneficia corrigenlis, dicitur
rant, et conterantur delubra, noil leriipla, qiiae coti- ad eos: Sihe causa percussifilios vestros: disciplinam
ir.i leiiiplum Doiiiini stlrrexeraiu.GraieoqUesefmohe' noh recepisiis. (Jer. n, 50). Prodest aulem el ha?re-
appellaiilur zep.£vn,id est, faiia atque delubi-a et licis, ut conteratur cor eorum, tliesaurus pessimus
omnia opera iiiotilium conleraniiir, (|ii;i: [Al. quia] dogmatiim perversoruni, quia recessit a Doniino( et
noii opera Dei sunt, sed inagisirorum falsaj scientiae. fornicantes oculi post adinventioues suas. Qui cum
Cuniqtie cecideiinl inlerfecii in medio liionlium, vel Ddiiiini fnciiiit recurdati, displicebunt sibi in uni-
qiios ipsi mouies interfecerant, vel Ecclcsiastici Virij versis abomiuaiionibus suis , et intelligentes verse
qui eoS male vivenles in salutem sunin occideraiil : fidei veritatem, scienl (|iiia ipse sit 60 Dominus.
lunc finis erit moniium superborum, ut cognOScant Qui idcirco saepe infert tribulationem, quae patien-
quod ipse sit Dominus. Potesi autem fieri ut de libus perniciosa videlur et pessima, ut ad poeniludi-
uno populo montium Isfael, aliis interfectis, co- nein conVertantur.
gnoscant alii. Pestilenle enim fliigellato,stultus astu- (Vers. 11.) Hmc tlicit Dominus Deut: percute manH
tior erit (Prov. xix, 25). tua, et allide pedem lunm, et dic: heu! ad omues
(Vers. 8.) El relinquain in vobis eos qui fugerint abominationesmalorum domut Israel. Magnitiidinem
gladium in genlibtts, cum dispersero vos ih lerrns : el D I peccatorum jubetur Prophela nianibus pedibusque
recordabuntur mei UbeTativestri iil gehtibui , dd qtlas ac sermone inonstrare, ut gestu corporis ac u indi-
captivi ducti sunt. Illild qnod DoiililiuS loijltlliir ad gnaiione vocis, habilum stupentis mirantisque et
Eliam : Reliqui niihi septem millia Virotuni qui hon ploranlls osiendal. Quomodo enim si quahdonovUm
curvaverunt genu Baal (III Reg. xix, 18): et Paultis aliquid mirandumqtie conspiciiints, lam corporequam
apostolus scrihit: Et nunc in hoc lempore reliquim aniino perhorrescitnu^ ita ut complaudtfmus maims,
secundum etectionem gratim 59 salvm factw siinl et pcdes allidamiis ad lerramj et Vocemincliiiemus
(Rom. xi, 5), potesl huic capitulo convenire. Et ad fleluin ; sic nunc oculis auimi prdpheia ceruenS
Apostoli cniin, qiii eratil de semine lsracl, et gla- vemura supplicia, ad universas ahomiiinliones toa-
ditim fngerant, idcirco sunt reservaii, tu disperge- lorum domus Israel loquiiur qua2Sequuntnr. Percu-
renlur in terras [Al. lerris], ci in gentibus Evange- timus spiritualiter iiiaiui, qtiando ainnlis nos operi-
lium prajdicarent) ac recordarenturiiigeiitibus Dei, bus separamus. Allidimus pedem, quando non
R Duo quibus iiiiinur mss., tum Rrixiani ali<|uot t Victorio inspecti, inclinatione hic babent pro indi-
gnatiotie,
 "
CI COMMENTARIORtJMtN fclEGHtlLLEMLIR. II. CAP. VII. 62

gradfmur iiinere peccatOrUiii.PlaUgimUsatque plo- A btHltirUtriOperUmntin halmUaht; qui efant siib oiiihi
ramds, qtiando nobis displicent qtisegerunlur. Quod quercu frondosa, quee hbn affert lrUchiS hottiinhn),
ostenditur vei-bo,heh. Pro quo Aquila ililerpreUtliiS sedpofcoiniri : ubi aCcenderuntthura fedoieritia rion
est a a, Symmachus o-xeT^iao-ov , quod signiflcat DSO, Sed idolis Stiis. Nec dicerC poteralil qUod de
tmnentare, vet ptange. LXX el Theodotio evye, quod Nofestriplum est: OAoiutuseslDdminUiodoresnbwm
niagis insiiltanlis est quam plangentis. fragrahilw(Gen.vw, 21): et idquodPauIusloquitUr :
Qui gladio, ,'ameet peste ruituri sunl. Hoecest ah- Christi bohus odor sUmus Deo ih ohiHi loco (11Cor.
tem causa plahgetidi, qilod habitatores mohllUin, et ri, 15). QiiritiittdoiiUtehisahctus odore surt delectat
ararum idolnfiimrpiefcultores gladio, tahle et peste DeUni : sic peccaiur ex fcujus persoiia psaltints ille
ruituri sUnt. Qui Val-iisducltntur erloribUs, el quo- caiilatUr : CompWruerunl et corruplm SUnt cicatrices
tidie nnitant fidem, CircUitifeiunturque omhi venlO rhem, n facie insipienlim mem (Ps. xxxvn, 6), ac-
doctrinai : isii caeduiitur gladio, et diVidUiiliir iri cehdll idolls sUis thura foiietiiia. Id qnod nos inter-
partes, Uhiiatem Ecclesiasticae fidei relinquenleS. piftat! stitiius, in cunctis 02 suihmitatibus montium:
Qui verospiriitialesnon habet cibos, fiimea moi-UUf, ei posl paululuiri : Et subler universamquercum frdn-
ncsciens etim qui dixit: EgOtum vita (Jodn. xtv, 6). dosam, LXX rellqderiini.
Porro qui vel singulis, vel pluribUs deditus VltiiS, B (Vers. li.) Et exwtdam mahnm meam super eos,
ab eis non potest sepaiari, quasl qiiiiiiilam VCiernO et facimn tenam desolatam, et destitutam a dcterto
nestilentiae [Ai. quadam uterina pcstileiltla] cor- Debintha,, in omnibus habilalionibus eornnt et scient
ruil. qnia ego Dominus. 0 montes Israel, cum interfecti
(Vers. 12.) Q«i longe est, peste morielur.'qui diitetn vestri ceciderint in mediu afarum idolorumque vfe-
prope est, gtadio corruet, et qhi relictus ftierit atque stroi utii Ih oiinii colle excelsOj in cunciis inotuiuni
drcumdntus [Vulg. et 'obsesstts], fnme moriehir , et sUriimitatibus; cunique conipleverii lilcos veslros ca-
impltbo [Vulg. complebo]indignatiohem meam ih eii. daVeribiis mortuoi-um, iri quibus quondam accehtle-
Qni obsidlonem urbis elfugerit, et ad deserla migra- riint lliura idolls snis lednleiitia, tilnc exteiidain
verit, pesin morleuir; qtil prope literit, cadei 61 inanum meam ad iiltionem , qua; fiterat huciisque
hostitim gliuii». Qnem autem circumdedet-lt hoslllls coiili-acia, et redigam universiirti terram Israel in
cxercillis, r.imeinlerihilet penuiia: iit hisque oiiihi- solitndiuem, a deserto Deblatba, dtiiB est in terra
bus iiiiplRbiiUrindigriaiin Del,ut cognoscnnt qui rc- Eliiaih, qua: bodie vocattir Epipbatiia SjTiae, irt
iuanserini, quia IpSe sit DotniiittSi Qui nli Ecc!esi9 CtinCits habiiationibiis eornm ; ut oninllitis pateat
quoque recesscrit, siatim peste iiiorietur. Qui scid>- nihil esse inler solitudincm et mare M.ijinuni, qnod
lus sihi Vidctm-et dillgciis, nisi caVerit, gladio fcrie- " nnn hoslilis nlucro coiisUmpserit. Multl pulant
l»r inimici. Qiii siiliplici ciiriteuiUs lide, iilstar bl-ii- eiundem csse locum, dn quo in Jereinia scripitnii
lorum atiimaiiiiuiiiversatttr quideiii iu Ecclesia, sed est : El apprchendcrkht Sidecidm in deietlo qnod est
tamcii in iinllo Imnu operc proficit; nec imiiator juxtd Jericllo , et othhis comilatiis ejns diffttgil ab eo.
esi foi-micir, qu:r in ntesse praeparat sibi cihos atquo Cumqiiecomprehehdissini regem, adduxeiunt etim ad
coiiiporiai, iste fame morictur, et In his omnibus rcgemBabylohis ili ttcblatha, qum esl iti tetra Erntith
implebiiiir ira Doinlni. (Jer. xxxii, 5). PoleSt et ob viclliam similitudinein
(Vers. 15.) Et scietisquiaego DomittUs,tltm fuerillt DALETH el RES,t, ~i, Ilobralcuruiti lilteforiitn, qiiae
inlerfectivestriin medioidolorum vestrorum,percircui- parvoapice distingullntiir, vel Deblatba VelReblaiba
tum nranrtrtvestrdrumin colle excelso [Vulg. in ohtni appellafi. Juxta niysticos aiitem inlellecllls, exlendit
cotle] : in cunctis summitatibus monlium , et subler Doiiiinusnianuin Siiartisiipefoltllie9i|ui haCfctiei)fUd-
omne lignum ntmorotum, et subler uhtvetsam quer- ranl errore decepti, Ulterrartl eorum, qua; intefpreta-
cnm frondosam ; lOeum ubi uccendernnt thdra tedo* tiir Ecfilesia, taciai desolatam a deserlo Deblalha,
lenlia universisidolissuiti Perspicuum est jima litte- qiiod iu lltigiiSnflSlfaKay.aQriv, hocest, massamficorum
ram, et iiilerprelatione nnii indiget, quud iii monli- sonfli, caricarumque intef se compactarum, ut post-
bus Israel, et in excelsis collibus, inter ipsii idolo- '•^ quatii in Sitmilaia dhlccdine, quac hon efat terrae
rum altaria lucosque qnia appellantur ligna nemo- cult*, sed solilUdinis, amaritudlnem, repcrerint,
rosa, Israeliticus 9it cajsus exerciius, ilt ubi pecdti- lunc cognoscant, qliia ipse Sit DdminUS. Mel enim
verant, ibi punirentur. Juxta auagogen sequamur distillat de labiis mUlierisnierelricis, qucBad tempns
ordinCm proposiium. Quando tiiagistli luerelicorum implngual vescentiumfaitces, et postea amarius fette
ab Ecclesiasiicis viris, qui inslttiell SUilt scieniia reperitur(Prov.\,^, i). Hoc signlllcant et dtio cala-
Scripiiirarunij contriti fuerini ati|ue superati, vide- tlii ficorum, qiii positi stiiit in Jeremia conlra faciem
mus interfectos perversnrum dogmdlum jacereiiileY templi (Jer. xxiv): unus flcorum npiiiiiaium,eiunus
simulacra qu;c finxerant, et ens qui se elevabaiil pessimarum i qilornm allef ad Ecclesiam Chfisti
conira sciemiam Dei, stratos in inontihus collibits- refeftur, alter ad congregationem itinlignantiiim.
que sublUs Omneligiium nemorosiihi; qui habebant (Cap. VII,—Vers. 1, %.)Et [actus est serino Dotnini
verba pompatica; umbramque ftiliorum* fet ponia ad me, dicens: Et tu, fili horhinis,hwcdictt 03 Doml-
« Antea, morieiwr.Et loci, inquit Victor. continentia vocem bene
emendatam ostendit,' sic cnim idem
semper servatur tempus.
63 S. EUSEBII HIERONYMI 64
nus Deus lerrmIsraet: Finis, ° venit finis super qua- A nis : ul judicet eam secundum vias suas, et oslen-
tuor alas terrm. Quas nos plagas mundi interpretati dat illi omnes abominationes suas : ut recordetur
sumus : Orienlem videlicetet Occidentem, Meridiem opcrum suorum, et intelligat quid male [Al. mali]
et Septenirionem. Dequibus alis etlsaias loquitur : gesserit. Quod autem dicit: Non parcet ocuiusmeus
Domine, ab alis sive finibus lerrm portenta audivimus super le.etnon miserebor, quasi clemeniissimus nie-
(Ita. xxiv, 16), quae in tolo orbe per aposiolos ge- dicus incidcre cupiens putridas carnes, ei cariosa
rebantur. Et de sauclis scriptum est: Si dormieritis vulnera adurere cauterio, non parcit, ut parcat : non
inter medios cleros pennm columbm deargenlatm, et niiseretur, ut magis miscreatur; ne quid putridum
posteriora dorsi ejus in patlore auri (Ps. LXVII,14). vivasque carnes sui vicinia corruplurum , remaneat
Unde et Dominus cum appropiiiquusset el vidisset in corpore. Percutit autem Dominusquem diligit, et
Jerusalem, flevit et dixit : Quoties volui congregare castigal omnem filium quem recipit (Hebr. xn, 6).
filios tuos, sicul rjnllina congregat pullos suos sub alas Cujus intelligentiic illud cst : Ego percutiam, et ego
suas, etnoluisti(Matth. X\III,37)?lste est qui in Deute- sanabo (Deut. xxxn, 39).Omnis enim medicina ad
ronomii cantico expandens alas suns suscepit eos , tempus liabet amaritudiuem, sed postea friiclusdolo-
et assumpsit eos in huineris suis (Deut. xxxu). Qui- ris, saniiaie mnnslratur. Tale quid et per Amos lo-
dam spiriiualcs alas lerrae, quibus ad coelesiiasub- B ] quitur Deus : Quoniamvos cognovide universistribu-
volamus, quatuor ponit genera credentium :domum bus lerrm: idcirco ulciscar snper omnia peccala vestra.
Aaron, et domum Levi, el domum Israel, el timen- Novit enimDominuseos qui ejus sunt (Amos ui, 2). Et
tes Dominum. De quibus et Psalmista canit : vias [Al. egressum], inquit (H Tim. n), illius totius-
Domus Israel, benedicite Dominum: domus Anron, que vitae gressum, abominationesque, el maculas po-
benediciteDominum: domusLevi,benediciteDominum; nam in medio ejus : ul ante oculos peccatricis quae
qui timelis Dominum, benedicile Dominum (Psal. pro sanilate punitur, pristina peccata ponantiir.Cum-
cxxxiv , 19-21). In Aaron sacerdolium ; in Levi, que hoc fecerit Dnminus, scient qui cruciati siint,
aediiuoset minisiros; in Israel, cunclum populum ; quod ipse sit Dominus. Hoc ipsum sonat el illnd te-
in linieniibus Dominum proselytos intelligens. Nos stimonium : Ulciscar Jacob secundum vias suas, el
autem simpliciter explanandum putamus, quod post juxla adinventionesejusreddam illi (Osee xn. 2).
comminalionem montium Israel, ad omnem terram (Vers. 5,6.) Hmcdicit DominusDeus: Afflicliotina,
lsrael, sive decem, sive duodecim tiibuum sermo affliclioeccevenit:finisvenit,venilfinis.Evigilavitadver-
propbeiicus dirigatur : et nequaquam propheta fu- sumte, eccevenil. Venilconlraclio[Vulg.contritio]snper
tura praenuntiet, sed jam ingruentem videat captivi- te,qui habilas >nterra. Haecin Sepluaginta nonhaben-
tatem. Quinto enim anno Sedeciaeccepit Ezechiel in C I tur, sed in editione eorum de translatione 05 Theo-
Babylone prophetare captivis; et anno nonovenit Na- dotionis sub asteriscis addita sunt. Nos aulem sequa-
buchodonosor et obsedit Jerusalem : cepilque eami mur Hebraicum. Pro afflictione,quam juxta Syninia-
anno undecimo Sedeciae. Ex quibus perspicuum cst! chum, qui interpreiatus esl xaxwo-tvperspicuitatis
venisse fiuem et appropinquasse, non super montesi causa posuimus: et in Hebraico et in Grreo mr.ia ,
el collesrupesque et valles, sed superquatuorplagas i velTrovnpiascribitur : id est, malitia. Diciiur \Al. Di-
terrae ex omni parte Israel: non omnis terrae : quodI cit] antem quod extremum peccatnrum terrae Israel
si dixisset, de toto mundo credi polerat ; sed lerrae! lempus advenerit : ut jam non efiugint sententiam
simpliciter, qtiod signilicat Israelis. Sic enim coepe- Dei, quam longo lempore merehntur. Et quia nec-
rat: Hmc dicit Dominus Deus terrm Israel : Finis,, dum compleverat peccata sua, propterea differehatur
venit finis super qtialuor plagas terrm. supplicium ; secundum illud quod scriplumesl: Nec-
(Vers. 3, &.) Nunc finis stipe.rte, et mittam [Vulg. dumenim completasunl peccataAmorrhmorum(Genes.
emittam] furorem meumin le, et judicabo lejuxta vias; xv, 16). Unde etTiominus ad Judacns : Et vos, ait,
tuas, el ponam conlra te omnesabominaliones tuas. impletemensurampatrum vestrorum(Matth. xxm, 32).
QfcEt non parcet oculusmeus superte, elnon misere- Venii tibi ergo miseria; venit afflictio, venitquecap-
bor : sed vias tuas ponam super te, et abominationes ; D tivitas. Et ne putes me rursum futura minitari, os-
tum in medio tui erunt : el scielisquia ego Dominus. tendo digito atque demonstro. Ece venit, fmis venit,
Iu hoc capitulo juxia LXX Inierpretes ordo mutaius> venit flnis. Qui bucnsque dormitare libi videbalur
est atque confusus : ila ul prima novissima sint, ett et quiescere, evigilavit contra te repente atque sur-
novissima, vel prima vel media, ipsaque media nunc: rexil. Venit contractio, quae in Hebraico dicitur
ad exlrema, nuuc ad principia transferantur. Ex quoi SEPHPHIRA (nTSJT),et quam Aquila interpreiatus est
nos et ipsum Hebraicum et caeteros seculi inter- 7r/)oo-x67r»io-tv, idest, contemptationemel prospectionent,
pretes. ordinem posuimus veritaiis. Ad lerram igi- quam semper pavida tibi venire metuebas ; et quam
tur Israel sermo dirigitur, quod venerit super eaml interpretatus esl Theodoiio irWiW, id est, ordinem
finis et consummatio, et emittat Dominus furorcm1 contextumque malorum omninm. Porro quod dici-
smim in eam, non injuslum. et tanium de indigna- lur super te qui habitas in terra, juxla illud Apoca-
tione venientem ; sed plenum aequiiatisatque ratio- lypseos Joannis debemus accipere : Vw super omnes
" Victor., Finis venit, iiehit finis; verbum venit ex Vulg. editiohe, el Hebraico replicans.
65 .COMMENTAUIORUM1N EZECHIELEMLIR. II. CAP. VII. C6
qui habitant in terra (Apoc. vin, 13). Sanctns enim & i
\ nationes tuas sentire lc faciat. Possunius autem et
iion cst babiiator lcrrae, sed advena atque peregri- deexlrema i captivitaledicere, quod posl inlerfeclio-
nus; dicitque : Advena sum el peregrinus, sicut omnes nem 1 Christi, quando venit eisfinis et evigilavit ad-
patres mei (Psat. xxxvm, 13). Quamobrem et Abra- versum eos peccalum, impletuni est illud, quod
ham Hebraeus,id est, itepa-znget peregrinus trans- iscriplum est: Nunc pervenit in eos ira Dei in finem
itorque memoratur ; de pracsenli saeculo ad futurum (I Thess. i, 16). Quando a Tito et Vespasiano Jeru-
transire fesiinans. Possumus hunc locum, et spiri- salem circumda ta est, ei advenil desolalio ejus, 07 et
lualitcr interprelari contra popnlum Juda.-orum, impletum est: Ecce relinquetur vobis domus vestra
super quem venit finis el consummatio a sanguine deserta (Matth. xxm, 38). Tunc judicali sunt juxla
Abel justi usque ad sanguinem Zachariae lilii Dara- vias suas, et blasphemias, quibus Dominum negave-
chiae, quem interfecerunt inter tcmplum et altare runt; et senserunl furorem Dei: et omnis indignatio
(Matth. XXIII).Quamdiu enim non miserunt nianus ejussuper illos effusaest.receperuntque scelera sua.ut
in Filium Dei, dormitavit sentcntia eis Domini, et permaueatdeteiioiempliiisque ad consummationem.
dilata est. Quando vero interfecerunt Iiaeredem, ut ( Vers. 9.) Et non parcet oculus meus, neque mi-
perirct haereditas : lunc evigilavit adversum eos, at- serebor: sed vias tuas imponam (sive dabo) tibi, et
que surrexit omuis ordo miseriarum 00 atquc per-, gB abominationesluw in mediotui erunt, et scielis quia
plexio; quia non quxsicrunt ccelestia, scd terraei ego sum Dominus percutiens. Causas severitatis et
baerere cupierunt. austeritatis, sive, ut haeretici pulant, crudelitatisDei
(Vers. 7.) Venit lempus, prope est dies occisionis,, quod non parcat oculus ejus necmisereatur, subjeeit
et non glorim monlium. Verbum Hebraicum ADARIH [ dicens : Vius tuas dabo tibi, et abominationes lum in
quod uos in duo verba divisum, primum AD 171, medio tui erunt; ut sentias quaefecisti, el videns abo-
secundum ARIM C'")!"!,juxia Theodoiionem, gloriamt minationes tuas vel in conspectu tuo, vel in medio
montium interpretati sumus, Symmachus vertit in, omnium positas, emendes errorem posnitudine, et
recraslinationem, dixilque : Et lempusprope est: diess recedens a prisiinis operibus, cum oderis quae fe-
festinationis,et non recrastinationis. Porro LXX ila, cisli, tunc sentias quod ipse sil Dominus (Heb. xu).
transtulerunt: Venit lempus, appropinquavitdies,non( Qui ideo percutit ut eniendet, et casiigat omnem li-
cum perlurbatione, neque cum doloribus. Theodotio : lium, quem recipit.
Venil tempus, propeest dies famis et non glorim mon- (Vers. 10, 11.) Ecce dies, ecce venit, egressa esl
tium. Occisionis aulem lempiis, et famis nunc quo- i>contractio : floruil virga, germinavit superbia. Ini-
que in Judaico populo comprobalur, non babente» quitas surrexit in virga impietaiis, non ex eis, et non
prophetas nec verbum Dei, quo anima credentiumi Q C ex populo, neque ex sonilu eorutn : et non erit requies
pascitur. Montes autem magistros inlellige, et quii eis. LXX : Ecce dies parit, eccefinis venit, egressa est
babeanl nolitiam Scripturarum. Dequibus et in alio) complexio, el floruil virga, germinavil superbia, susci-
loco dicilur: Illuminanslumirabilileramnntibus mter- tata est injuria, el conteret fortitudinem iniqui, et non
nis (Psal. LXXV, 5). Porro Septuaginta qui dixerunl: : cnm perlurbationeneque cum festinalione, et non ex ip-
non cum perturbatione, et non cum doloribus, illud si- sis sunl, nequepulchriludo in eis. Contracta esl, in-
gnificani, quod tantum habeant ignorantiae[ Al. tan- quit, dies et abbreviata, instatqiie vicina captivitas,
lam ignorantiam] Dei et animi c;cciiaiein ; ut necc Floruit virga qux multo vobis tempore minabatur,
turbenlur in sceleribus suis, nec pcenitentiaedolori- i- et deflore fructum plagarum parturiit [ Al. parturil].
bus crucieulur. Superhia vestra germinavit quod merebamini, ul su-
(Vers. 8.) Nunc de propinquo effundam iram ?i per virgam impietatis vestrae, c qua subjectos vobis
meam super le, et a replicabofurorem meum in te, et tt impie caedebatis, consurgat iniquilas, quae non est
judicabo te juxta vias tuas. Et imponum(sive dabo ) ex miserabili populo, neque ex eis qui instar bruto-
libi omnes abotninationesm luas. Si a quinto anno trans-
3- runi animanlium ducuntur a magistris, neque ex cla-
migrationis regis Jecboniae usque ad nonum annuni m more eorum et sonitu, quo frustra vociferabantur,
regni Sedeciae,quando venit Nahuchndonosor, etob-}- D 1 a sacerdolibus Pharisaeisqueseducli, ul consona voce
sedit Jerusalem, supputare voluerimus, tres anni ni clamarent el dicerent: 08 Crucifige,crucifige lalem
erunt medii. Unde recte dicitur : Nuttcde propinquo to (Joan. xix, 6). Unde non erit eis requies, sed aeler-
effundamiram meam super te. Nequaquam libi ven- i- na captivitas. Porro Sepluaginla juxia illum sensum
tura praedicam, nec comminabor quae longe post st in quo scribitur : neque enim scitis quid ventura pa-
fuliira sunt: nunc in le complebo furorem meum. n. rial dies ( Prov. xxvn, 1), dixerunt: Eccediesparit,
Qui furor et ira nequaquam absque judicio est : sed ;d quod mulio ante conceperal: venitquefinis, et egressa
ut reddal vias tuas in caput tuum, et omnes abomi- li- est complexio,quae mala vestra omnia complectatur
" Ex subnexa Hieronymiexpositione, ubi et nunc, ic, »>Ita reiinendum, et subnexa expositio
in te videatur cum
im probat, et
inquit, complebofurorem meum, Hebr. rrSiTl. quod circulum sonat. In Hieron.autem
Viclorio legendum complebo, pro replicabo, maxime ne edit. confractio scribitur.
cum ita et Vuigata Hieron. cdilio habeat, et He- le- e Sic nostri, et quatuor, quos Victor.
laudat, mss.
braeus texlus wSa, Graecusve o-vvreAeo-w ,n.
assen- codices habent. Marlian., post Erasm., quia.
liatur.
 67 & EUSEBII BIERONYMl 6ft
ci tencat, sive ut Symmachus interpretatus est. in-i- A luaginta non haheliir. Pro populo potest multitudo
speclio, ut omnia videat Deus qnac fecislis, et consi- i- et lurba iuxta Hebraicum accipi; hoc enini signilicat
deret opera veslra, el reddat unicuique quod mere-- AMONA ( ruiQH). Causaque perspicua esl quod id-
tur. In eo autem quod ipsi similiter iranstuleruni,I, circo qui emil, gaudere non deheat, el qui vendit,
floruit virga, illo lestimonio uli possumus : Ne au- lugere desistat, qnia ira Deiin brevi ventura sil su-
feras virgam a filio tito (Prov. xin, 13 ). El Aposto- per omnem muliiludinem (erra? Judaea^sive Jenisa-
lus : Quid vuttis ? /n virga veniam ad vos, an in clia-i- iem. Exsuperioribusenim ialelligitur, uiquibusscri-
ritate et spirilu mansuetudinis (I Car. iv, 21)? Sedd ptum est: Hmc dicit DominusDeus terra; Israel, etc.
et Deus ore Psalmisiac vesonat: Visitaba in virga ini- (Vers. 15.) Quiaqui venditt ad ii quod vendidit non
quilateseorutn, et in (lagellis peccata eorum : miseri- revertetur. Juxiallebraicum morein loquitur. Otiinis
cordiam,aulem meam non auferam [ Al. dispergam] abb eniiu cmplio ad venditorein revertehatur quinqua-
eis (Psal. LXXXVIH,35,54). IdeoerguRnmiiws visilatit gesimo anno remissionis, qui apud illos vaeatur j«-
et percntit, ut » oriatur et pateai oinnis supprbia,, bilicus. Anie igilur quam annus remissionis atlve
quae diu latcbat inclusa ; ct suscileluc injuria conlraa niat, quando possessiones ad priores dominos re-
ortam et germinantem sunerbiam, conteraturqne for- veiluniur, ingruet capiivitas, quaeoiftneui uibis au-
titudo iniqui, non cum periurbatione, neque cum;i g feret consiictudinem.Porroquod Septuagiuta trans-
fesiiualione. Finis euim florenlis virgae, sanilas estt lulerunt: Qnia qui e,i:et,ad venditoremnon revertelur,
atque correctio, quai non eorum merilo venit, quii cum juxla historiain peniius non cohareal, juxta
corripiuntur, nec pulchiitudine, qnam io se non ha- anagogen hunc sensuni hahere poiesi : ut dicamus
bent, scd misericordia Doiniui. Locus diflicilis, ett eum qui hajreiico fueraterrore decepius, cum intel-
inter Hebraicum et Septuaginla mulium discrepans,, lexerii magislrifraudufenliani, neqnaquam reveniad
qiiibuspleraquedeTheodoiionis ediiioue addita sunl,, veiiditorem , id esl, ad magislriiin ; scd eum despi-
ut aliquam babere consequcnliam viderenlur. cere atque coniemnere.
(Vers. 12.) Venit tempus, appropinquavit tiies. Noni 70 &ladhuc in virenlibus vita eorum, quia visioad
solum ad Jerusalem dicitur, quod venerit ei lempus5 omnem mutiiludinem ejus tton regrcdietur. Quoinudo
caplivitalis, el appropinquaverit dies quo Babyloniai possessio non revertetur ad priorem domiuum ,,
sit vallanda cxerciiu ; sed et ei qui exstructis et di- cversioue urbis instante : sic visio et comminatio
lalatis borreis exsultabat, Domiiuis toquitur : Slnlte,; pioplietalis, quaeadomnem niDtiiiudinem urbis di-
hac nocle euferctur anima lua a le : qumautem prmpa- rigilur, neqnaiiuam regrcdietur, et irrita fiet; sed
rasli, cnjus erunt(Luc. xi, 20)?Undeel Aposto- rebus explcbitur, vivenirbus adhuc his, ad quos pro-
his: Tempus, aii, abbreviatum est (I Cor. vn, 29).. Q ( phetafis sermo dirigilur. Hoc"autem ait, ut osien-
El In b alio loco : Prmteril enitn figura hujus mundit dat imminenlem captivilalem, ne secundum consue-
(Ibid., 51). Notandiim quod non in futuruin dislu- ludinem dicerent : Visfo boecin longos ufies erit, et.
lerit, sed dc praesenli dixerit, prmteiit, et quotidies post tempora mulla complebitur. Possumus et hoc
labilur fignra muiidi. Nuinquam enim in eodem slalui diceie, quod postquam recesserit a Judaeis visio
pernianet; sed semper crescentium et decresceniiumi prophetalis : Lex etrimet prophelmusque ad Joannem
figura practervolai09 et mutatur. Unde et Dominus : Baptistam (ttatth. xl, 15), post inlerfectionem Sal-
Cmlum, inquit, el tcrru prwtetibit (Mallh. xxiv, ?>5). vaioiisnequaqiiam regrediaturadeos, necultra ine-
Sfn autem h.xc quibus omuia quae in mundo sunt. reanlur habere prophetas. SigniGcauterque ad ou-.-
c continenttir, praetereunt atque periranseunt, quid' nem, inquil, multitudinem visio non rcgredieiur.
potest in humanis rebits esse perpeluum 1 Ergo regredielur ad eos qui ex Judaeis Domiiio cre-
(Vers. 13.) Qui emit, non twtetur, et qui vendit, diderunt, apostolos videlicet, et reliquias populi
non lugeat. Naturale est in possessionum einptione tau- Judaici, quae ex Israel salvaefaclaesunl. Sed nec iili
tari: in venditione firgere. Cum auiem inslet ser- duo versus babentur iu Septuaginia editione.
vitus atqwe captivitas, et gaudium et tristitia in ulro- Etvirin iniquilatevilmsumnoncouforlabilur. LXX :
que sutrt vana. Unde et Apostotus : Tempus abbrevia-D I Et homo in ocutis vitmsum non obtinebit. El esl sen-
tum est. de cmtero, qui lutbent uxores, sic sint quasi sus juxta Ilebraicum : Non proderit homini iniqui-
non habtant, el qmftent, qmti non fteant, et qui gau- las sua, nec ei praebebitaliquam fortiludinem. Jnxta
dent, qnasi non aandcant, et qui emunt, quasi non pos- Septuaginta : Et homo, d qui desideravit quod in
siieant, et qui tctmrturmundo isto, quasi non utanlur miindo putavitesse pretiosum, non obtinebit; sed
(I Cor.vii,29seqq.). Nam et rfitnvitrmementes oppres- libertale pereunte, amiiletur omne quod pulcfirtim
sit atqne-vendwrt.es,ut Dominus loquittir in Evangetio cst. Ainbigurtas'autem Hebraicarum fittcrarum IODI
(Mattk. xxrv). etVAOl, quae lantum magniiuu1nediscernunlnr,fecil
Qttia rta super omnem poputum efas. Hoc in Sep- alios iniquitatem, alios oculos interprelari.
a Penes Riiliaiitim:,atque Ut tmo.Vatic. ms., nw- c In aiiis libris, qwibwsfere coiteinit et Rabanns,
riatur : quod sciolus uon neiua de soa secip^k. Sm mtm. keeeewtnia, quarmmmdo smtt eontinenter
>>Ciu* ha»c Uislimauia jnnclB sibi si«t, Vtelor. prmlereunt, ete.
rescripsit w. eadewi, pcw alia lacm. Siattbe qm& «t d Ex euwmdiOiorUju*Vklerii mea. qmipvo qtiod
paulo inlerius audet. restituimus.
69 COMMENTARtORUW1N fciECHiEJutM LIB. II. CAP. VH. 10
(Vers. ii.)Caniieluba, prmparentur omnes. LXX : tj^ legimus: quorumqui saivus fuerii, transibil ad iuon-
Clangite tuba, et judicate omiiia.De liibarum clangore tes, et iostar mussitantium coliimbarum, sna irepi-
ct sonitu in multis locis leginius, ut ibi : Sicul luba dus peccata deflebil. Tropologice vero sie accipien-
exalta voceoitvam (Isai. LVIII»1); et alibi; Claugite- duni, quod qui in agro et campo est, exira fines
in ueomsnia tuba, in insigni die soleiunitatis a nostrm Dominicae civilalis, qu;« intetpretaiur Ecclesia, ad-
(Ps. LXXX, 5); el iu Aposiolo.: QuoniamipseDomims veisarii iuucrone feriatur,qui auleni iu civitatcege-
iujussu, et in voce archangeli, et in tubaDei descendet ril ncgligenier, nec praeparaverit sibi cibcs, de qui-
de eceto(IThess. iv, 5). Eiin Evangelio ; Nelite luba bus in Proverbiis sciiplun» csl: Qui operatur terram
clangere ante vos (Matth. vi, 2). lil tubas duciiles mam, repkbitur(\\.saiurabitur] pauibus (Prot 1. xn,
atque argeuteas Nmuerorum naiial hisloria (iVitm. 11,) istefame morietur et pestilentia. Pauci :mtem,
xet xxxi), 71 quse sermoni propheticocomparaa- qui vel haereiicoruii»gladiwn, vel dcsidiae sti;c fa-
tur, el doctrinac Apostolicoe.Prsecipiturque nunc, ut meiii, moi'ieiU(|iievilavei'iiit,iion saiv.ibuniurni-i in
oiunes ad signum clangoris, et bucciua» prsepareti- tuoiiiibus , ci nisi assuuipserini alas coluiubac, ct
tur ad bella. Porro quod dixeie LXX , et judiettte uvubtverini , et requieverint. Quoe columbae quam-
omnia, nulli dnbium est quiu,apostoloruiu conventat diu i i valliUus sunt, Uepidaut et ad singub relor-
polestati. Qui, postquam ceciuerit augelarum luba, jg iuidaiu : quarum praicipimur imiiuri iiiiioceiiiiaui,
judicaiuri sunt in duodecim thronis duodccim iribus et de quibus in psiklnioseviplum est: &i dormiulis
tsrael. Quorum Paulus loquebatur : Aiigelosj.udica- inler medioscleros pemwi eotumluvdeargenlaiai, et po
bimus (t Cer. vi. 3); et * alibi: f n vobis judicabilur steriwa dorsi ejus in patiore auri (Ps. LXVH,14) : iu
tnundus (Ibid., 2). Juxta praesentem auie-m cujus spectc descendit Spirilus sanctus, el mausit
sensum jubentur per ironiaui hi qui buic ofucio &uper Domitium Salvatoreui. PulebrequeiuxtaTbeo-
mancipati suul, luba clangere, ut omues contra Ba- dotiou.em vocabiums columb;ini inediiantem (Matth.
bylonium pareniur exercilum. Ui), eum qui in lege Domini die ac noeie medii^iur,
Et non est qui vadut ad prmlium, Ira enim mea su~ el de quo scriptnm esl; Os jvsli uteditabitw sapkn-
per c omnem muttiiudiuem ejus. Et haec in Septua» tiam, (Ps. xxxvi, 50).
ginia non uabeuiur. Praeceperat Deus. (Ntim- x) ut (Vers. 17.) Omnes mams dissolvenlur, et omnia
tuba canerentad exerciluni praeparaudum, qui Ba- gejmafluenl aquis. Et uccingentse ciliciis%etoperietcos
byloniorum posset resistere fortitudiui; sed nibil formido. PrOigeuibus aquis liueniibus, Sepluagiuta
profuiUmperasse, CHUInun sit iu populoqui audeat traustuLerunt, femora poiiu.en.lurhuuioie. Cum auieui
ad bella procedere. Idcirco autem, enervatus es,t po- omues trepidaveriiit, et ad inoniaiia cc*fugcrinit,
pulus, et caret vi.rib.uspraeliandL,quia omuisira Dei Q ( manus ouiuiuiii dissolvenlur, et uuLlus contra bo-
supecomnem multitudiueiu ejus^subauditur ucbis sXes poterit resistere, p.-ivorisqine nwgniiudiiiie ,
Jeru.sajem%sive terrae Judaege.Sed el iu nostra terca m.'iiw p.oliuei genua.: nec valebiL profluenics, aquas
ct Jerusalem, quaudonos vel persecutio publica^vcl vesica cobibere. Acciugeut se ciliciis» et iremor
variorum inceuliva vitiorum superare nituulur, fru- Oinniapossidubil. lioc inillo populu faclum est, uon
stra magisiri canuot lulia, et praeparare uos ad beJJa solum suh Babylouiis, sed et sub Rowaaiis, quaiwlo
festinant, cum nulla sit iu populo {orutudo, quic id- p.exveuitiu eos uque ad tineiu ua Dei.. Cajteiuui ct
circo subiracta est, quia iram Dei praesentia mernere innoslaa Juda'a in quaest, Douiini couiessio, quaudo
peccata. rauUipticataefueriiuiniquitates.ei retrigucriLBtulio-
(Vers. 15, 16.) Gladius (oris^ pestis et fames intrin- Ciim.charilas,.onnies maaus bouocuiii operum, dissol-
secus. Qui in agro esl glqdio mor,ielur: el q.uiw ciui- ventiir, ei 73cuucia. genua.,sive femora flaeuli aquis
tate, peslilenlia et fanie devorakuntwr. Ei salvi erunt eorum. qui LllicitosquaesieKUoiconcubitus, el quos
qui [ugeiint ex eis : eruntque in monjibus,quasi co- in lege yovoppuetg,, id, est, fluxum seminis suslmentes,
lumbmconvalliumomnes trepidi,: v.nusquisquein ini- et imiu,uii,uV)s Scripiuta cognomiiwt. Undaqui taies
quilate sua. Septuaginia, coiumbasconvalliu)»i,Sivc,,ul sunt, debeiu se accingere cilitiis poeiMiciniavelven-
Theodolio.trausiiilil, meditanles^ om,niuo lacueruiit. \f LVWMOJ. iM.diciumformidare. Quod qui fecerit, nierc-
Hocque quod nos inierpretati suinus, Qm,n<es trepidi : bJtur Isaiaiji audire diccnteiu: Couforlumini, mamis
unusquisqve in iniquitnie sua,, Tbeodotio Iranstulit dissotvtm: et gentta debilia robommiid (lsai.. xxxv, 3).
ita : omnes mussilantes, unaqumqm hi iniquilate sua; (Vers. 18. ) In omni faeie confusifl, t( i.n universis
ut sub metaphora cnlumbarum raeditant.hi.ro, signi- capilibus d cajlvUium.Rubor vultus, puuoris in4Lci,U!n
licet uiuimquemqiu; de populo suu.m fl.erepcccatunij est»et conscieniia peccatotum lucet. ia facie ; spes-
et inteilLgcre atque scntire cur isfa, paiiatui:. Tres que salutis esl, quaado d.cLictuuiscquitur vei-ccun-
auiem partesaliorum qui in urbe pesiileiiiia et fame di.a. Unde ad eam. quaocorde duiio Lu,suis peccatis
72 moriantur, et aliorum quos gladius foris interfi- glorLa,batur„dictum, est : Faxies tnerehicis facta est
ciei,et eorum qui captivilalem fuga evaser.iat, supra t,ibi,, nescis eruhescere (Jer. IU; 5 ).. Ciilviliuui quo-
»Altaiedkti, VictaoLo., qpexn.sequnBw, escepto, , c tn Vulgara Hieron. edil., super unhersmn
popw-
vestzmpr.aeDerui)i.
b Iieruin Victorius legi vult in eodem toco, pro1 lum ejus : in irebric© autem rtzicn-1»"1?^, quod
proprie tiirbas, ac gentium mulliiudinem sonat.
alibi, quod juncta sibi mutuo liaecsint tcslimonia. A4tCttd:RaAaiuus, &wmina,pnquit, capitiu
 71 S. EUSEBII HIERONYMI 72
que capitis, lnetus est signum, quando perdit deco- A sidentium in die furoris Domini: sed aeternam ros
rem caesaries , cl piilchritudinem comarum ainitti- liabere famem, et inani ventre cruciari, oslcndit
mus. Deniquc ct ad Jerusalem dicitur : Pro oma- illud testimonium in quodicitur : Redemptio animm
mento cupitis lui habebis calvitium, propter opera lua viri, proprim divitim (Prov. xin, 8). Proprise divitiae
(Isai. ni, 17 ). Etalius prophela ; a Omnia, inquit, sunt, quas nos Chrisli veritas docuit ( Luc. xvi),
capita in omni loco attondentur, et omnibus barba qui prnecepit, ul faciamus nobis amicos de iniquo
radetur ( Jer. XLVIII,37). Michceasqnoque ad eam- mammona, qui m>srecipiant in aeiema labernacula.
dem Jenisalem : Decalvare, ait, et tondere super fi- Quia seandalum iniquitatis eorum factum est Ideo ,
lios deliciarum luarum, dilata calvitium tuum sicut inqnit, possidentium aurum ei argeutum nec anima
aquila (Mich. i, 16). Et super mortuis jubetur saturabilur, nec venter implebitur, quia hoc ipsuin
fleri calvitium. Soliautem sancti, hoc est, Nazaraei, auruin et argenluni, scandalum scelerum eorum
etqui ad poulificatum Domini meruerunt pervenire, factum est. Significat autem idola, qua- auro argen-
non radunt capita sua ( Num. vi). Neque enim ha- toque fabricata, suos condcmnanl [Al. contemnunt]
bent mortis opera, nec immuudi siint, quia Naza- 75 ariifices. Pro quo Septuaginla transtulerunt :
raei, id est, sancti Domini sunt. Quod si juxta eos quia cruciatus iniquitalum eorumfuit, ul in suo iui-
quispiam raortuus fuerit, omnes dies prislini non B qui errore crucientur, et se intelligant male Dei
reputabunlur sanctificaiionis eorum. Saniuel Dei munera in blasphemiam converlisse.
sanctus erat, et propterea aeterna capitis ornamenla ( Vers. 20.) El ornamentum monilium suorum in
possedit : audiviique illud de Cantico Caulicoriim : superbiamposuerunt, et imagines abominalionumsua*
Cincinni tui nigri sicul corvus (Cant. v, 11). Porro rum et simulacrorum fecerunt ex eo. LXX : Electa
Samson qnia perdidil comam, perdidit fortitudinem mundi in superbiam posuerunl, el imagines abomina-
(Judic. xvi) : paulatiniqtie renascentibus capillis, lionum suarum, et offendicula sua posuerunt ex eis.
vires rediere pristinse, ut multo plures moriens Quae ego, inquit, dederam in ornamenium possi-
quam vivens occideret. Elisxus vero licel corporis dentium aique divitias, illi verierunt in superbiam ,
baberel calviiium , lamen quia Nazaracus Domini ut de quibus poterant per eleemosynasel bona opera
erat, cincinnis capitis fruebatur. Unde parvuli [Al. suam animam liberare , ex illis haberent materiam
pueri], quia parvuli erant, et nec dum ad aetatem arrogantiae. Denique ex auro et argento fecerunt
viri pervenerant, illudentes calvilio ejus atque di- idola , et mea munera in daemonum simulacra ver-
centes: Ascende,calve: ascende, calve (IVReg. n,23), terunl. Porro quod dixere LXX, Electa mundi in
74 ferarum laniati sunt morsibus; quarum saltusac superbiam posuerunl, ad aurum argentumque refe-
silv;p sunl bahitaculum. C rendum est: quibus in mundo nihil putamr esse
( Vers. 19.) Argenlum eorum foris prnjicietur, et preliosius. Illudque qnod sequitur : Offendicula
aurum eorum in sterquilinium erit. LXX : Argentum eorum, sciamus de Theodotione addiium. Facilis
eorum in plateis projicielur, et aurum eorum erit con- aulem sensus est juxta tropnlogiam, quod aiirum
temptui. Fuga et captivitaie cogenle , diviiias el auri et argentum , sensus et eloquia Scripturarum qu«
argenlique pondera projicient in plateis : suas tan- electa sunt mundi, et qme nobis in ornamentuin
lum animas servare cupientes , ne sint ponderi quae data sunt, haeretici posuerunt in fomenlum et ma-
_ prius fuere luxuriac. Alioquin el juxta anagogen , teriam superbiae, et imagines diversorum dogmaiuiu
captivorum atque fugientinm de Jerusalem omne ar- el abomiiiatioiium alque olTendicuIorumsuorum fc-
gentum projicietur in plateis, in lata et spatiosa via ccrunt ex eis : ut per quac poterant colere, et ado-
quae ducit ad mortem, quia angustam saluiis semi- rare Deum , ex his Deum oflenderint.
tam reliquerunt. Sed et omne aurum erit contemp- ( Vers. 21.) Propter hoc dedi eisillud in imtnuti-
lui, vel in sterquilinium atque immundiiiam repu- ditiam: et dabo illud in manus alienorum ad diripien-
tabilur. Nou enim potest habere munditiam, qui dum : et impiis terrm in prmdam, et contaminabunl
exira Domini Ecclesiam est. illud. LXX: Propterhocdedi ea illisin immunditiam:
Argentum eorum, el aurum eorum non valebit libe- D el tradam ea in manus alienorum, ul diripiant ea , et
rare eosin die furoris Domini. El hoc in Sepiuaginta peslilentibus terrm in prmdam, et polluent ea. Quia
non habetur. Nulli autem dubium quin obsidionis el ex auro et argenlo, et ornameniis mouilium quac
famis tempore , aurum argentumque esurientes non dederam eis, imagines sibi abominationiim suarum
liberet: et illisi preiiosissimo metallo dentes, in- simulacrorumque fecerunt, propterea dedi eis illa
slardurissimilapidis reltindaiiiur. Deniquesequitur: in immunditiam et in stercora. Pro quibus Syiiuna-
Animam suam non salurubunt, et venlres eorum chus inlerpretatus est, nauseam, volens idulorum
non implebuntur. Praesentibus malis didicimus mul- sordes exprimere. Et tradam, inquit, ea in manus
tos divites inter sericum, gemmas, et auri argenii- hostium, ul diripiant omnia , et non tam contami-
qtie pondera egestate confectos, habuisse exiium nem, quam conlaminaia esse demonstrem, quac
mendicantium. Argentum autem et aurum eorum, prius videbanturesse sanctissima. Nos quoque iradi-
qui extra Ecclesiam sunt, non liberare animas pos- mur in 76 manus inimicorum et alienorum a Deo,
• In vutg. recte additur eorum,juxta Hebr. DntWO.
75 [COMMENTAMORUM IN EZECHIELEMLIB. II. CAP. VII. 74
quandn facimus ornamenta nostra simulacra daemo-A sumus s Dei, et Spirilus sanclus habitat in nobis
num , etomnis gloria nostra possidetur ab impiis , (ICor. ( vi)possidebuntpessimidacmones,si fueritterr-a
sive pestilenlibus lerrae, ut nos suae subjiciant po- noslran plena sanguinibus, et habitatio plena ini-
testati. cquitalis.
(Vers. 22.) El avertam \aciem meam ub eis : el vio- Et quiescerefaciam superbiampolentium: et possi-
labuntarcanum meum: et introibunt in illud emissarii debunt c sanctuaria eorum. LXX : Et avertam fremi-
(sive ut Septuaginta transtulerunt temere; vel ut tlum [ortitudinis eorum: et polluentur sancta eorum.
Symmachus et Theodotio, irrumpentes, et pestilens) Omnis ( superbia oflendit Deum. Propterea pessimi
et contaminabunt illud. Cum,inquit, propler supe- geniium { possidebunt domos potentium et superbo-
riores causas abominationum populi avertero fa- rum i , et obtinebunt sancluaria eorum, quia Iocum
ciem meam ab eis, et nequaquam eos dignos meis sanciimoniae '. spurcus ingrediiur, et sua eum conta-
oculis judicavero : tunc violabunt arcanum meum , minat i immunditia. Significanler auiem quia polluta
quod signiflcat Sancta sanclorum , pro quo Se- fuerant I sanctuaria Dei, et violatum arcanum ejus,
ptuaginla, visitationemtranstulerunt (ut in sanclis non : dixil, possidebunt sancluaria mea, sed san-
Dei fuisse praesentiamdemonsfrarent) et irrumpent ,ctuaria eorum: quia post contaminalionem mea esse
in ea impii et pestilentes terrae: qnse exceptis sacer- B cessarunt.
dolibus soloque pontilice nullus alius audebat in- Angustia adest. LXX: Propitialio veniet. Juxla su-
trare. Quod scimus et a Rabyloniis , et a rege An- periorem ordinem, recte Aquila et Theodotio inter-
tiocho Cneoque Pompeio, et ad extremum factum pretati sunt, adesse angustiam : Symmachusque,
esse sub Vespasiano et Tilo, quando lemplum ca- mmrorem. Septuaginta autem in medio universorum
ptum atque subversum est, et omnia perpetrala quae tristium, verbum posuere lsetiliae: ut lugentis ani-
n
sequens prophetae sermo complectitur. Ad nostra mus sustentetur, et speret inter adversa, meliora,
quoque mala opera averlit Deus faciem suam : et; Dominumque propitium; de quo scriptum est: Do-
quia aversa est facies , ideo Dei violatur arcanum , minus erigit allisos (Ps. CXLV,8). Nos aulem juxla
ut pro sacerdotibus et sanctis Dei peslilentes ingre- Symmachum priorem sententiam cum posteriore
dianlur, et universa contaminent: ut qui locus esse) conjunximus, ut diceremus :
debuit sanctitatis, fiat locus immunditiae, juxla illudl (Vers. 25.) Angustia superveniente, requirenl pa-
Evangelicum : Domus Patris mei domus oralionis vo- cem, et non erit. Quod juxta Septuaginta omnino
cabitur .-vos autem fecistis illam speluncam latronumi stare non potest. Si enim propitiatio veniel, quo-
(Matth. xxi, 13). modo quaerent pacem, et non invenient ? Quaeret au-
(Vers. 23.) Fac conclusionem,quoniamlerra plenai C tem ille pacem, et non inveniet, qni audivit ab apo-
esl judicio sanguinum, el civitas plena iniquitate. stolis : Pax huic domui(Matth. x,12), et non serva-
LXX : Et adducam perturbationem, quia terra plenai vit eam , nec fecit in sua mente requiescere , sed
judicio sanguinum, el civitas plena iniquitatum. Ver-- malis fugatam operibus non potest invenire. Ipsa
bura b Hebraicura ARETHIC (p»mn ), Aquila con- est 78 autempaxqum exsuperatomnemsenstim (Phi-
clusionem, Symmachus et Theodolio *«9riWw id1 lipp.iv, 7); et quam ad Patrem victor ascendens
est, confixioneminterpretati sunt. Pro quo Septua- Salvator, apostolis dereliquit (Joan. xiv).
ginta posuere fvppbv, quod nos in perturbationem • (Vers. 26.) Conturbatio super conturbalionemve-
venimus. tgitur, o prophela, iram meam super ter- niet, et auditus super auditum. LXX : Vm super vm
ram Jndaeain, et super urbem Jerusalem brevi ser- erit, et nuntius super nuntium. Quomodo sanctis di-
mone conclude, ul quomodo lerra plena esl judicio> citur : Gaudete, iterumdico gaudele (Philipp. iv, 2);
sanguinum, omnes enim in sanguine judicantur,, et de ipsis scriptum est: lbunl de virlute in virlutem
fundentes innoxium sanguinem : quod et in Nabulhe& (Ps. LXXXIII, 8), ut pracsentia bona fuluris bonis cu-
persona 77 fecisseJudaeos Scriptura commemorat:: mulent: sic et his super quos venit angustia, et qui
sic ipsorum quoque fundatur cruor, et plcna ini- quaesierunt pacem et non invenerunt eam , veniet
quitatis civitas demonslretur. Nam et sub Manasse e D conturbatio super conturbationem, sive vae super
repleta est urbs Jerusalem a porta usque ad portamn vae, juxla quod et in Apocalypsi scriplum est: vm
sanguine prophetarum ,(I Reg. xxi). Venietque e unum abiit, et vm alterum venietcito (Apoc.ix, 12).
eis conclusio, et pcrturbalio atque confixio, ut nul-- El auditus veniet super auditum , nuntiusque super
lus de imminentibus miseriis possit evadere. nuntium ; juxla illtid beati Job: Cum adhuc unus
(Vers. 24.) E( adducam pessimosde gentibus, el 'l loqueretur, venil alius nunlius (Job. i, 16), mala au-
possidebunldomoseorum. Et haecin Septuaginta non n gens malis, et appropinquantis Babylonii fremifum
habentur. Pro sacerdotibus et prophetis, pessimos >s turbaraque describens.
cunctarum genlium adducam Rabylonios, ul domos )s Et qumrent visionemde Propheta: et lex peribil a
vestras possideanl, vosque subjiciant servituli. Sed d Sacerdote, et consilium a senioribus. Proprie singula
et noslras domos, id est, animas (templum enim m quaeruntur a singulis. Vaticinium futurorum quae-
a Facilc Viclorio assenlial ex ingenio rescribenli,
li, toc cum Hollem, pimn juxla contextum hodiernum
ir. Hebraicnm.
Ob nostra, pro Ad nostra. Sed mss. non sulfraganlur. MARTIAN.
b Mss. legunl Aretliiccum iod in fine, non haral-\t-
PATROL.XXV 3
75 S. EUSRMf HJERONYMr »fl
ritur a pnopbeta. Legis interprelatio, saeerd-otis of- A Et manus poputi terrm conturbabunlnr, sive, juxia
licitim. esi. Prudens consilium aetas matnra perqui- Septuagima, dissolvenlur. Quando visio non fuerii
rit; jt*xta illud quod seriptum est: tn consUiosan- in propheta, et Legis scienlia in sacerd'ote, et con-
ctorum [Al. justorum] el congregatione, magna opera silium in senibus : rexque luxerit, et princeps fuerit
Domini(Ps.c\, 1,2). Haecautem non solum e<vlem- in mcerore, sive Fn mteritu, conseqiicnteret populi
pore, quando Babylonius contra Jemsate» venie- manus conturbabuntur, suum perdentes ordinem,
uat exercitus, a propbetis, sacerdoiibns et seniori- sivc dissolvenlur, anriquam forritndinem non haben-
bus quaerebantur; sed quotidie in Ecclesiis reqm- tes. Potebreqwe mm populus Bei dfcilur, cujus tur-
rtrattur. Quas si visionem-,leg-em, coflsiMB-mqae per* baNtnlur manus, et cujus non cst municipalus in
diderint, frustr» propbetas et saeerdbtes, etseniores coeto; sed populus terrae , de quo scriptum est: Re-
babere se jaclant. cedenles a te super terram scribentur ( Jerem. xvn,
(Vers. 27.) Rex lugebit, et princeps bndmeturmce-
rore, sive, juxta Sftptuagiota, interitu .- qui mescio Secundum viam eorum faciam eis, et $0 secundum
quid voleiUes, boe qnoddeHebraicosermene ex- jvdieitieorumjudicttboeos, sive, utSeptuaginta trans-
leessbwus,. rex lugebit, ouinino taeuertint. Litxisse lufenttrt, uleiscttr eos. Peccatorrbns reddit Deus
aulem Sedeciam, et omnes principes populi Jnitaeo*Bjuxta vias snas, ut teneat juxlicii veritatem. Csnle-
rum fuisse nwerore eonfcctos, saucla Scriptim com- riim in sanctis e-xcedit modttm dementiae. Neque
inemorat. Possuinus.ao.ieni, qnaroquaati hoc primai enrm aondignm sunt passioncs temporis hnjns ad fa-
froota videalitr esse biasjrtttmffli»,regero higentei» turam gtoriam qum revelabiiur iit nobix (Htom.vm,
nostra vitia atque pe-cc&ia,Clwistue»#cere>, qwl»- t8y. SUpendia emm peccati mors (Ibid. vi, 25), quarrr
qoilur in Psalinis: Q/umutjlhtat im sanguiwmeo, recipit peccatorjuxta vias suas etopera sua.Caeterum
dum descendo in cormptionem (P*. xxra, M>)? Et ap- jnstonimvirius' fruitnr DomM largitate, deqnaPau-
propinqiiaos Jernsalera flevil supe* eanx, et disit: Ris loqoftur:- Ponunt Dei vita mterna. Quodquead-
1
Jerusalem, Jerusalem, qwe oeeidis Prophelrrs, et t»~ didit: et secumdumfudicia eorumjutticabo eos, iflud
pidas missos ad te; quoties veiui eongaegare-fiibm- Evang-eficwm- sonat: f>i quo judicm judicareritis, jti-
tuos, sicut gallina congregal sul) aLas puiios:swmret a%cabiturdewbh(Matt1t. vn, \). Et Aposiolicirm : In
noluisti (MattJt. xxm, 37>I-79>PHi««>peaqMoq«e\vel quaeirhn juttich-fm&easralternm, teipsumcondemnas.
in. boiiaju partgn» opostoli, evuwt, qt»ilugeui peeeae Eademenim operwis qumjudicas (Kom. n, 1).
tores,: vel iu conirariam „ illi quibus djsjjais : Audite Ev seient (fuia ege Bominus. tste versiculus fie-
verbum Domini, principes. Sodomwtun (Isai.. i, tt)L quenter in boc propheta poniiur, quod supplierai
Indueturque, juxla SepluagiuU, mterm, qjii i»oa C artqw eimeia*» sequatw sei«»(ia fVei,ut quem non
habel arraaluraiuDei, net iBdutus est Gkriaa. Qmt- per beneHcf«, per tormenta cogaio^
in««lit*g!!ston«
quot enim inCkristo.hapiizali sunt, Chrislum indmmnt scaat.
(Galai. m, 27)j.

UBER TEMTIUS.

79-86 Niml longom es« qued Mem kab«t, et dium omisimus^ Scripturarumque cupimus verba iu
onwis relro temporan» series transacta non prodest: opera veriere, et non dicere sancta, sed facere.
nisi' forte bonorum operiim sibi via-tieumpraepara-- Unde rttrsus a te commoniii, o virgo Chrisii Eusto-
verit-, quse semper ad fnDnra, wame ad' aBleritaFespP- chium, intermissum laborera repetimus,, ftt, teniuiu
cintnt, e-cmiHS*terminis coarctantUT. Vera senteniia D volumen aggressi, tuo desiderio satisfacere deside-
est: Omniaortaoccidunt, et aucta- senescunt. Ei ramus :. illud el le el, cacleros qui lect,uti sunl.de-
alibi: Nihit est enim «pere et mawi factmw, quod precantes, ut non vircs noslras, scd vnium consii»
n«n conficiat et consunta-t vetustas. Qais- cretteret ur derenl, quorum allerum fragilitatis humana:, alte-
totius orbis e-xstructa vielorns Roma eorrueret, nt rum sanctae est in Domino voluntalis.
ipsa suis populis et maler fienel et seputemm: ut 81 (Cap. VIII. — Ycrs. 1.) Et (actum esl in annoi
loiaOrientis, iEgypii, Afrivae liitora olinv domina- sexto, in sexlo mense, ih quinta tnensis, ego sedebam
tsicis unbis, servorum et ancillaruiH (twmero cow- in dbmo mea, el senes Judasedebanlcoramme. Quinlo.
pterentnr : ut fuetidw sancta S&tk\eem-Tnobile* anno iransmigrationis Jechoniac ,. qnaito menseK
quondam ulrinsque sesus, atqwei om«ibm d*vwiis qufnta mensis, superiorem visionem factam ad pro-
afftnieiuesi,susciperei^BtendwaHtJe»?Qu'iteyqwoniam phetam legitnus Il.ec auiem quam nunc exponere
eiuem Eenre-.noupossuwus, conirolein«s, et lacrynKis voliiinus, sexlo anno ejiisdein regis, sexlo mense,
tacrymis-j»4ighuu»: occopaiiq««>saocti ffpeiiissar- quinla mensis facla memoraiur. Ex quo perspicuum
cina, dum sine gemitn coullueiit.es.videre, nou paii- e»t-post anuumet doos manses liaecfacta quaescripta
mur, exfilAnationes in Ezechiel, cl peoe. omne stu- suni, ef tet intermissam per annum et duos menses
7T COMMENTARIORUM IK m&&litt>M LIB. III. CAP. VIII. ?8
propa&kra», vel per toim qnaluordeeim mense»;A profcmd«sunt, pJantas fgireorum pcdum tenerecre-
gesta. qnae superio* sermo ewrfexit. Sex-lo awem dendr sunt.
aimo et sexto mense, et quinla ttee iWeifsis,qui nu-
(Vers. 5.) Et cmissa simUiiudomativs apprehendii
roeri ad fabricam mundi referuniiir, et [Al. ad] car- mein cincinno
capilis mei. LXX : Et exlendit simililu-
neos sensiis, qni terrena conspncinnt, et nec4om dinem
manus, et assumpsil me in fiinbriaverticis tnei,
ccelestia eoiueiwpraiitur, factain proph-eliauwnonmi- El liic siinifiuiilo inanus, non ipsa manus extendi-
rabilnr, qiti ad presbyteros Juda sermanem dirigi lur, neqne enlm iu Deo
intellexerit. E (jnibtts sepUiaginta tenebunt tburi- aliquid corporale est. Vide-
lurque manus, ut membrum humani corporis atquc
el in
bula, viginti q,uinque leinplo adoralrant solijm, consucii,
nequaqnam terreat eumqui assumilur at-
sedebatque proplieta, i» doiuo sna l'i
fcrgiens eq.nen- que compreliendiliir. Si enim in
tiam multitiidinis; et senes Jwki sedeftant coram colubri, vel in qua-
libelafialiesliariinisimilitudineletigissel propbetam,
eo, vel prophet»; verbi audrre eirpien-tes,vel insi- ipsa dissimilitudo membrorum terruisscl
dia*rte#sarmoirihtts-ejus. SigniQcauterqiie dicuntur a-ssu-ni-
seae» JW», ut nihil aet l>raelr fioc est adde«ein tri-> plum. Parsque cojnprehenditur capillorum, quia to-
lius apprefiensinnem capitis, humana nalor» nou
bus, «piaepTMtscapf* fuerant, sed a* eos-qn*de Irifctt suslinet. Pro
J idaeuro Jeebtmia dneti erairt m eaptiviialein, dicr ™runt cincinno, Septuaginla ^3 traiistule-
xpaa-neSov,fd est fimbriam: quiniin» allerum in
iirtelligaiwiis. afterum in vestibns accipi solct.
capifris,
(Vers. 2.) Et cecidit super me ibi manus Dmnini
Dei. Et vidi, et eeee similitudo qnasi aspeetUsignis ab Et elevavit me spiritus inter tetram et ccelmn.Pri-
mum siniilifitlinc nianu&appreheiKliliir;,pwstt-aele-
asptetit ttmbontm ejus, et deorsum ignis : et a lumbrs- vatur a
epts et mrstcm ,. quasi aspectn»splendoris,- at visioete- spiritu y qiu spiritus nou eum stalini ad
ttri. hW: Et facta esl super me mamis Admai Do- ccelum levat,, sed iiUer terram et ccelum, uk terrena-
mini. : et vidi et etce sintititudo qnasi species eiri a. interim derelinqaens, feslinet ad eceliiiu. Possunius
lumbis ejtis, et deorsum ignis, el a Itinibis ejus, etsur- antem et hoe dicere, qnod proptcr bmia opera, pro-
smn qpasi •)*$.nisio tmree \ quasi visio electri. Vi- pheta similitudine maniis Dei apprehen^MSsit, et
ritm^HebraeusseriM' IHHTenutinet. Visionemaulem propter seienliam rerum spiritualiuui elevettir a
spirilu.
rmr6evqjn*iirSep«-uag'Fniarr<»(rl)abetiirydeTliewdotiori«
adttHHmu^Et pr.treO quodinos diximas, cecidit super (VeTs.i). Et addmil me ittJeruMemin risione Dei,
me ntanus Domini t Symmacbins traristulii, incidit juxta osfium irtterim quod tespidebat AfttHtonem,ubi
milu 82 mana* DOmini,.quod in-Hebraieo- dicitur erat statutum ittoluhi Zeti act ptov&cancfam mmutatio-
a TEPHPHOI (bsn). Manusaotem fospysim,id esit, etfretxrj; nem. Et eceeibi glorii* Dti Isfuet, seeundumt>ishnem
sigjMfteat,itf visionis possrl sacramenfa cognoscere. quam videram in catnpo. LXX ? Et adduait nttr in Jc-
ELIHHS conskkrandum, qiwwtaon ips»s videat verv- rusalem in visione Dei ad veuibulum portw quw respi-
lales; sed similiwidinem ignis, qui-a a Imnbis usque ck AtptUonem•:«ti etatstaitta pmsittentiz.Etecce erat
deorsmu ignis apparuii; et a lumbis sursum quasi ibi gioritr Domim 6'ti tsraet sectrttdumvkimem quam
aspcclus splendoris, utvisio electri. Pro splendore, vidim campo. Wo«smt«» qiHHli# qwifenSaVtm eedi-
qui in Hebraico dicitur ZOR(~nt), auram Tbeodotio cibu» reperffw. -)^-Ef (tt stafaa imagfnm •> Ze-
transtulir, ut in supernis Dei reffigeria demohstret. li *, rfe Theodofione addilnm e*f. Reliqua simiKler.
Demqne et h* Reguni vonmiine b«a«us Elias afdve»- Qwmio dieit: addttxii meinJmisdlerit nrtisioneDei,
Ismi k)«Twninentim teiupesta-te contemplalor ct tur-* osMmditse rmn iw corpor«; sed iti spiritw esse-wans-
JiiiMvn«n in ignis ardorrlius; sed in aspectu anrae laimn. JustaqoaiM! vi^$tiem>possirmits et Ceelo»,et
lenww atffue henissiro;cr o* Dei Omuipotentis man^ proftrtida mnris, et itttetn» eOnspi«ere, dum ralrones
SMetminienwcomprobarer.Opera autem eoilus, quas siwgifttoimnvcogiialirmecompleciiwiur. PriWunvantem
signincairtiiwm himbi», nwro» dwffrswi», if n>ep«r- vemtad vestibtilun»,.qnjod'»espksitati Aqnitonem, u
gairtwr. E» opera virtatem-, qutc a twnbis ad supe* ibi videat statHa-nv'ntidiZeli ad provocandrfm aemu
rio«a>consurgant., splendorem h.-vben*atquw fuJgo»- , p latiouein ; ut de illo loco>possit ai iivieriora pene
reniv et tamen nec ignis onque ad perfesdieitur;. nec trare, et cernere reliqun, quae postea describiintur
splendor etevtri nsqoe achOaputvsed deorsum;et swr- Sialniim auiem idolt Baal iiv teihpla Dei positam,
snnr, u« tai» in pwecatoribns quarti in saneti6rpro<t norrat histoitia. Pirlcln-eipi»appcllaitfr f^etrcnt'Zeli.
diwrsitarw mevbxnnrM,*\ms usrpm ad Mtudot ithrdh qiiiaiadiattmuiationemiet zetum Dominum provocat;
membrotn.;•afins- usqwftad HY»et illa perveniat. Eti juxia illud quod in DenteJonowvo'dicitur : Ipsi>»io
quomodwqni StfOCtiturfinisporfectionem tenetit, adf prOvocaveruntadxelmn m eo>qm holt eratlfeus: et ego
veWi^nv #sqne p«rvemunt>,»K qui m peocatorumt pYovocaboeos mt zeittm m gem&qtm>non cst (Deut.

' a' infiio absqwe-aspiraliotte.God. menf. quoqne hTSrtphoniaa Cap. t: In fdnfam, in-
Artfea-,TfiPffiPBOt,
Sangerm. aniiquiss., apud Montfautoit., mEPPOt. qtiit, Jtctftts',ei Benjmnirt VehtVunttfttpierdtem,ut in
* rfticteims manifesio errore obtitvufitin vttlgatis Tempto D'0miiir,juxra qnotf scribit Etecftiel, et Re-
lHkis cmtt, pTo-zelr, qund crtremfare-iron dubita,VJ;-i gttoriwi qmtrtus (iber ostendit, stalirahi 3aat, qitam
m~n-s,cTiginitesiiDmrxarexpnsitioTiis'cOOtexlu,afrfiie" inatginem''Zeti Domimts vocair statuerftll et itt eodem
ipsa Theodoi. versione nc ehbvot«SfiiXou. lirCotn- sanctuario idola el bominum pariter veneraUsini, eic.
79 S. EUSEBH HIERONYMI 80
xxxu). Porro quia zelus et possessio quod 84 Ite- A j me : Fili hominis, fode parietem. El cum perfodissem
braice dicitur CENA(fltCp), eodem a appellantur parietem, apparuil oslium unum. Et dixit ad me : In-
nomine, pro statua Zeli, Sepluaginta, statuam possi- gredere, el vide abominationes pessimas, quas isti fa-
dentis, interpretati sunt. Deniquequando natus est ciunt hic. Hoc quod transtuli : Et vidi, el ecce
Cain , Possedi, inquit parens , hominem per Deum foramen unumin pariele, inSeptuaginta non habelur.
(Genes. iv, 1), possessione hominis, ad Cain nomen Et quia omnia quasi imagine picluraque monslran-
alludens. Ibique erat gloria Dei Israel, non quod tur, unum in pariete fnramen vidisse se dicit, jube-
delectaretur tali vicinia; sed ut sui praesentia ido- rique sibi ut illud perfodiat, et amplius faciat, quo
lum Zeli, templumquc deleret. Unde et subversio videlicet aperlo foramine, lalius possit inirare et
urbis templique post breve tempus sequiiur. Et in videre, quac foris positus videre non poterat. Per
Isaia scriptum est, quod lectus angustus nequaquam quod ostenditur, tam in Ecclesiis, quam in singulis
duos capiat, el pallium breve ulrumque operirenon nobis, per parva vilia majora monsirari, et quasi
possit (Isa. xxviu); significante Scriplura illud Apo- per quaedam foramina, ad abominaliones maximas
stoli: Qui consensus Chrislo el Relial ? Templo Dei et perveniri. Ex fruclibus enim arbor cognoscitur
idolo (UCor. vn, 25)? (Matth. xn, 33, 34); et ex abundanlia cordis, os lo-
(Vers. 5.) Et dixit adme: Filihominis, leva oculos B ] quitur. Pro signo sunt inlerioris honiinis, verba
luos ad viam Aquilonis. Et levavi oculos meos ad viam erumpentia : quomodo libidinosum, quia sua callide
Aquilonis : et ecce ab Aquilone portm allaris, idolum celatvilia, interdum turpis sermo demonslrat; et
Zeli in ipso introitu. Pro eo quod nos posuimus : Ab avaritiam latentem intrinsecus parvulae rei cupido
Aquilone portm altaris, idolum Zeli in ipso introilu, significat. Minoribus enim majora monstrantur, vul-
Sepluaginta transtulerunt : Ab Aquilone ad portam tuque et oculis dissimulari non potest conscientia,
Orientalem, quod in Hebraico non habetur ; caetera dum luxuriosa et lasciva mens lucet jin facie; et
quae ibi scripta sunt relinquentes. Dixit, inquit, ad secreta cordis, motu corporis et gestibus indi-
me, vel gloria Dei, quam in campo videram, vel cantur.
spiritus qui me inter coelum levavit ac lerram. Lo- (Vers. 10.) Etingressus vidi: et ecce omnis simili-
cutusque est mihi, postqnam me transtulitin Jerusa- tudo replilium , el animalium abominatio: et universa
lem, et fecit vel urbem, vel templum videre, et im- idola domus Israel depicta erant in pariete in circuitu
peravitut levaremoculosadviaiiiAquilonis. Ibi enim per totum. Non solum idolum Zeli stabat in inlroitu
stalua Baal posita erat, quam vocal idolum Zeli, in portae Aquilonis, sed et omnes Templi parietes di-
ipso portae introilu. Qui autem idolum Zeli, sive versis idolorum imaginibus pingebanlur: ut nulla es-
possidentis, ad gloriam Dei, vel ad spiriium referunt, iC set 86 bestia, quam non parietis pictura monsira-
impie faciunt, personam idoli, Dei majeslate mu- ret. Hoc in delubris idolorum, fanisque gentilium
tantes. hucusque perspicimus, quod omnia genera bestia-
(Vers. 6.) Et dixitad me: Fili hominis, putasne1 rum adoret stulta religio. Unde et Virgilius ait:
vides tu quid isti faciant : abominationestnagnas quas Omnigenumque* deum monstra, et lalrator Anubis,
domusIsrael facit hic: ut procul recedam a sanctuario
Quasi non et illa sint monslra quae laudat
meo? Eladhuc conversus, videbis abominationes majo-
res. Ne me, inquit, putes injuste templum deserere, ContraNeptunumet Yenerem, contraqueMinervam.
ct subverlendam relinquere civilatem, aspice quae Possumus el in nosiri templi [Al. nostris templis]
in lemplo faciant. Cumque illa conspexeris, noni parietibus idola monstrare depicta, quando omnibus
pules finem esse scelerum, 85ndhuc majora con- vitiis subjacemus, et pingimus in corde nostro pec-
spicies. Quod quidem potest etde noslra Jerusalem,, catorum conscientiam, imaginesquediversas. De qui-
nostroque templo inlelligi , quando in exemplumi bus et in Psalmo [Al. Psalmis] dicitur : Domine, in
Ophni et Phinees (Hfleg. n) idolorum scelera ope- civitatetua imaginemipsorumdissipabis (Psalm. LXXII,
ramur in tabernaculo Dei; et fornicamur cum his, 20). El in alio Ioco : Verumtamen in imagine peram-
qu:c [Al. qui] se militise et ministerio Dei voverint; ; D bulat homo (Psalm. xxxvm, 7). Quod scilicet nullus
et sacrificiorum ejus primitiva decerpimus, danlesi hominum sit qui aliquam imaginem non habeat, sive
in usum clientum atque famtilorum, et omnia lucrii sanctitatis, sive peccati. Quamobrem furiosis dici-
causa facimus. Sin autem haec tam magna sunt qures tur et iracundis : Furor illis secundum simililndinem
vidcmus, quanto majora exisiimanda sunt quae hu- serpentis : sicut aspidis surdm el obturanlis aures suas,
manara efftigiunt conscientiam ? qum non exaudiet vocemincanlantinm (Psal. LVI,5 ).
(Vers. 7 seqq.) Et introduxit me ad ostium atrii : Et de hominibus nequam : Generatio viperarum,
et vidi, et ecce foramen unum in pariete. Et dixit adl quis ostendit vobis fugere a ventura ira (Malth. ni, 7)?

a Notatum et Monifauconio, vocem cena, secun-
dum similittidinein soni, non lilterarum dici ahsi
Hieronymo zelum et possessionemsonare, aliterenim i
possessio \W dicitur, non n*Cp: et a NJp deduci-
tur, non a n:p. Nec desunt hujusmodi alia apudI
llieronymum exempla Hebraicorum verborum, ini
quibus sonum tantummodo ac pronunlialionem at-
lendit, non litteras.
b Virgilii versus uterque est sub flnem Libr. oclavi
^Eneidos: satisque miror quid in mentem Martianaeo
veneril, qui ex Ovidio, lib. n Amorum, elegia 13,
laudari illos annotavit.
 81 COMMENTARIORUM 1N EZECHIELEM LIB. III. CAP. VIII. 82
Et de versipellibus ac fraudulentis : Ile, dicite vulpi'• A
j gregati, ostendilur quid unusquisque in cubiculo suo
huic (Luc. xui, 32). Ac de amaloribus feminarum : faciat. Sed secundum anagogen melius intelligi po-
Equi insanientesin [eminas facli sunt mihi : unusquis- tcst, quod nonnulli principes Ecclesiarum facianl in
que ad uxorem proximi sui hinniebat (Jerem. LVIH). i. lenebris , quae dictu quoque turpia sunt. Iste est
De bruiis quoque ac vecordibus : Nolite fieri sicut U absconditus cordishomo, de quo dicitur : Ingredere
equusetmulus, quibus non esl inietligettlia. Et iterum : in cubiculum tuum (Mich. vi, 4). Et rursum : Qui videt
ln camoet freno maxittas eorum constringe, qui nonn in b abscondito88 reddel tibi. Recolat unusquisque
appropinquantad le (Ps. xxxi, 9). El multa hujusce- coiiscientiaiu suam, ei opera tenebrarum recordetur
modi. Hoc autem quod posuimus : Et ecce omnis si-- in tenebris, sciatque scriptum : Omnis qui mala ope-
militudo reptilium et animantium, in Sepiuagintanon a ratur, odit lucem, et non venit ad lucem, ne arguatur
habetur. a Ince (Joan. m, 20; IThess. v). Et iu se illud intel-
(Vers. 11.) Et septuaginta viri de senioribus domuss liget esse completum : Qui inebriatur, nocle inebriatur
Isratl, et Jezonias filius Saphan stabal in medioeorum it (Prov. n, 25). Quod juxta litieram stare non potest,
stanlium ante picluras, et unusquisque habebat thuribu- Quaniicniminpraiidiisconviviisqiiedieruminebrian-
lum in manu sua, et vapor nebulmde thure consurgebat. tur? Sed quia ebrietas cordis offendens Deum, tene-
Quando dicit septuagiuta viros fuisse de senioribuss B j brarum est, et non lucis , propterea quicumque in-
domus Israel, qui lenebant ihuribulamaiiibus, osten- ebriatur , nocie :inebriatur. Cum autem seniores
ditmultosaliosfuisse presbyteros, qui hoc non facie- domus Israel fecerint mala in tenebris et in abscon-
bant, sedforsiianpeccatisaliis tenebantur: unumque3 dito cubiculorum suorum , et putaverint se Deum
nomine Jezoiiiainfiliiim Saphan steiisse 87'" medioj possecelare, tunc conseqiienler dicent: Non videt
eorura, quasi principem sceleris eorum, atque sacri- nosDominus, dereliquit Dominus terram. Mullique
legii, qui omissa religione Dei, colebant idola, et inl sunt peccatores et ambulanles juxta cogitationes
templo, iion adorabant Deum, cujus eral lemplura,, suas, qui Deum non aesiimant curare mortalia , nec
sed picturas parietura. Pulchreque dicitur : Stabatt ad illum nostra vilia pertinere. Certe quando pec-
Jetonias filius Saphan, hoc est, judicii et conderana- cainus, si cogitaremus Deum videre et esse prae-
lionis suaein medio stanlium presbyierorum, quia ett senlem, numquam quod ei displicet, faceremus.
princeps, et hi quurum princeps eral, firmo in sce- Porro quod sequilur , Dereliquil Dominus terram ,
leribus stabant gradu, nec fluctuabant in malo ; sedI quorumdam etiam philosophorum senlentia esl, qui
robustissime persistebanl: vaporque nebulse etcon- ex sidcrum cursu atque constantia, suspicanlur csse
fusionis ac turbinis, qui surgebat ex ihure, offeren- in cceleslibus providentiam, et terrena coiilemiii,
tium sacrilegia demonstrabat. Hoc faclum sit eo>C C dum nihil recli nec juxta ordinem in terris ge-
tempore juxla litleram. Caeierum et nobis orandumi riiur.
est, ne senioresdomus Israel septenarium numerum, (Vers. 13, 14.) Et dixit ad me : Adhuc conversus
qui esl sanctus, per septem decades muliiplicantes, videbis abominaliones majores, quas illi [ Al. islm]
slent in erroribus suis, et adorenipiclurasidolorum, faciunt. Et introduxit me per oslium portm domus Do-
vaporque sacritegii ascendat sive consurgat resi- mini, quod respiciebatad Aquilonem; el ecce tnutieres
stens Deo. Quando viderimus plebem pessimamcon- sedentes [Vulg. ibi... sedebant] plangentes Adonidem.
gregatam, de qua scriptum est: OdiviEcctesiam mati- Quem nos Adonidem inierpretati sumus, el Hebraeus
gnantium (Psal. xxv, 6) ;ei pejores plebe a praepositos,, et Syrus sermo THAMUZ (fon) c vocat: unde quia
nequioremque principem, qui pracfeclus est plebi at- juxta genlilem fabulara, in mense Junio amasius
que presbyleris, dicamus Jezoniam stantem anle pi- Veneris et pulcherrimus juvenis occisus, el deinceps
cturas, et singulos babere tburibula in manibusi revixisse narratur, eumdem Junium mensem eodem
suis, non Dei majestalem, sed proprias sententias> appellant nomine, et anniversariam ei celebrant
adorantes, et nequaquam odorern bonae fragrantiae: solemnitatem , in qua plangitur a mulieribus quasi
ad Deum, sed fcetorem ad idola pervenire. mortuus, el poslea reviviscens canilur atque lauda-
(Vers. 12.) Et dixit ad me : Cerle vides , fili homi- D tur. Consecpienterque89 postquam principes etse-
nis, qum seniores domus lsrael faciunl in lenebris, niores domus Israel quid fecerint in lemplo ac te-
unusquisque in abscondilo cubiculi sui. Dicunl enim : nebris cubiculisque monstratum est: etiam mulierum
Non videt Dominusnos : dereliquil Dominus terram. vitia describuntur, quse plangunt amatorum societale
Ex eo, inquit, quod in templo faciunt pariter con- privatae, et exsultant, si eos potuerint obtinere. Et
a Legit in suo exemplari Rabanus presbyteros: et tioresexponunt, de quo Plularchus librum inlegrum
moxquidem Hieron. presbyteros opponit plebi. scripsit. Et Tibullus, lib. 1, eleg. 8 :
b ldem, in absconso, quam Latinorum codicum
antiquam fui-se lectionem, ad eum.Malthaei locum in Barbara Memphitemplangere doctabovem.
commeiitariis oslendimus.
c Eaque vulgo recepta senientia est, quam alihi, Vide Plin. lib. vm, cap. 46; Solinum, in Polyhisl.
el pracipue epist. 58, ad Paulinuiii, num. 3, Hiero-- cap. 36; Pompon. Melam lib. 1, cap. 9; Strabon.
nymus landai, atque alii Ecclesiasiici iractatoress lib. xvn. Certum porro est, Juda-os tunc temporis
Giacci Laiii.ique ciiiitirmant. Aitamen yEgypiioruiu
a servilitei-iEgyptiisadulaniesreligioniscultusimpios'
bunc culium dc Osiride et Api bove plcrique reccn-- periude ac mores civiles aemulatos.
«3 'S. m&m «BRONHH M
quia eadetHgcniiiitasiHiiusciemod*fabulaspoeia-ruffl,A-coenscttli s»i, adorabat Oominum contra tetnp!u<in,
quac baJjent iurpi^udinem, int«rpretauir «ubtiliter, qnod erat in Jeru-alem. lloc juxta litteram fni«se
inierfectionem et -resiirreotiouem Adonidie, (ilanctu sacrilegiL, uewo-dnbiiat. Secundum anagogen, «m-
et gaudio proeequens : quoruomJterum k seminibus, nes tia;reiicos pcjores esse )>rirjribus, id est, idoto
quae moriuuiur in lerra , altertwn fai s?ge*ibus, qui- Zcti piclisqae in paricte Jiguris animanlinm , «t
b«s fHOrlnasemin* renascuniiir, est*nd< pulal; nos planctu Adonidis, per qux id«4«latria volnptasque
quoque eos qui *i saccuJi«aJa cA Jwma, veJ con- moiistraiur, ille scire potetit, qni ieiellexerii pre-
trislafliur, vel exsuliant, «HjJieresappeJJemus, molJi plieiain dicetitem : Tu autem vdisli disoiptimm , et
et effetniuDio «nimo : dtoam«s«|<iepkttgere eos propcisii sermonesmeos post le{P«. xux, 17). Et in
Thamuz, ea videticet «JH«i« iebiis«nmdi pulantur alio ioco : Ve/neruntconlra me scaputam reced<entem
esse pnlcbeiiima. (Jerem. n, 27). Au ignoramtis Marcionem et caeleros
(Vers. 15,16.) Et 4ixit ad me : Certe viditti, fili baereticos, q«i retus laniant TcsiameRiuifl , 'con-
hominis : adhnc cmversus lidebis ttbonwnalionesnta- lempto Cr, atOTii,id est, jusio Dco, itlmia quemdam
jores his. Et introdusit me in ttlrium domus Domini bounm Deum t-otcre et adorare, quem de suo «orde
interius, <eteecein ostio tempii DominiitOervestibulum finxerunt ? Omnesirae noslri temporis Jiaeieitci,qiii
et allare .qr«ia«ivigiiui iquinque viri , doren kabentes S Dei Filium praedteantcreaturam, et larnen adorant
conlrti templum Domini, cl faoies ad Orientem , el eum, relicto divmitalis teinplo el posl tti^uni ha-
adorahanl <ttdortutn solis. Quod nos vestibulumjoxta bito, ipsi coiifossione sna creaturam adorare se di-
SyMmactHimiNterfireiaiisumiis, quiTrpwnAovposuii, cttfli. Nos autem sic adoramus soJem jusiiiiac, ut
proeoquod LXX el Theodotio ipsiim verbum He- Deum adoremuS in lemplo veieris iesiauieiiii, ubi
braicnm iramUitlerunt" JELK*(ttfon): Aquitceprima Lex el Propheiae , ubi Cbei ubini et propitialorium
editio, npoo-tikSa:secunda, XLABtempJi imerpretaia est. Quos nos viginliqninc/ueviros lranst«liinus,LXX
est, qiwm nos porticun: tempii exprimere possunws : postterunt, Dtginti; et i« quibusdam exemplariiiiis,
sive inteciuHic/riuni, qtioa inier leiiipJoin et altare quinque de Theodeiione additi suni.
eral. Elqiiiasiipraiegrnnis, postidoJnmEeli, quodad 81 (Ver6.17.) Et dixitad me:Gerte vidisli, fililio-
portom Aquiloiiis «pparuH : Adhwcaotwersusvidebis minis : nutnquid leie est hcc domui Juda , ul facerent
abominatione* majores ; ostensisqwe per parieteni ebominationesistus, quas fecerunt hic , quia wpkhles
picmris oinniiiiii bi-stiaium, quas adorabant sepura- terram iniquilale, conversisunl ad irriiandum me ? Et
ginla presbyteri, ei Jeeotiias filius Sephan, lcnentes ecce npplicmt ramum ad nares suas. Pro eo qnod nos
llmriliolo in mnnimts, secnndi dicitnr : Adhue con- diximns: Et ecceappticant ramumud nares suas, LXX
versusvidebisabvminationesmajwes, quaxisti faciunt, C iranslulerunl: et ecce ipsi sicuti «ufrsanmiff/es.quibus
eo quod sederent mulieies plangcnles Adoniden; de Tbeodnlione additum esi, Extendunt ramum ; ut
post terlium qnoqne peccaitiin diciuir : Adkuc con- sit loiuin paiiler : Et ecce ipsi extenduntramum quasi
versus videbh abtimimtitme* majorcs his. Qnae est subsannantet. Pro quo interpreiatiis est S.yniinaclius,
aiiiein 80 mojor aboniinatio stiperiorum trinm sce- quasi c etniMfiilessominm I'MsimUitudiHemcantici per
lerum ? Videlicet quariaquse sequiiur : Eccein ottio nares suas. Signific.il aulem viginti quinque viros,
templi Dominiitiler vetlibulum et aitare efuasiviginii qui iu quadrnm solida staiione fnndati sunl, et a
quinque viri dorm habentes contru lemptum Domini, quinque sensiliub per quiitquies quinque , quadiaii-
et facies ad Orientetn, tt b adorabiwt ad orlum tolis, guli liguram efliciuul, nou solum lemplum habere
eoqnod, conlempto Domino, id esti CrCatore, ado- posl tergum, sed iustar idolorum applicare ramum
rarent solem, id esl, Doinini creaturam, prasetpienle ad nares suas : haud duhium quin palmarum, quas
ipsu Domino per Moysen( Deut. xn), quod neqtia- Graeco sermone tSata vocant, ut per hoc eos iilula
quam in morem gentilinm conlra Oiientem Deoni adorare significet. Denique el Job iuler caeteras vir-
auVare deberenl : tted in quaeumque fuissent orbis tutes etinm boc babuisse sc dicil, quod nuraqiiam
parle, sive ad Orientem, sive ad Occidentem , sive aspiciens ccelura el solem, et lunam , et astra ful-
ad Meridiein^sive ad Septeulrionem, adorarent con- D gentia , osculatus sit nianuiu suam ( Job. xxxi), id
tra tempJum, ubi sancta sanctorum babilare Domi- est) adoraverit creaturas. Symmachi aulcm inler-
nus credebatur. Quod quidem et Danieleni in Baby- pretatio, foedumraucumqiiesonituin de naribus prc-
lone feeisse legimus (Dan, vi), qui aperlis (eneslris eedenlem in Dei contemptum signiGcal. Omnesque
" NontaVlttVlam, in suoexemLilarlHebraicO
legebat video : sicqeB nlterum jElam secundac ediiionis
Aquila, et tlieronyiiuis, sednS^N jElam,peraleph el Graccislillcrisscribiat>.a^.Sed neque illud difficultate
iottj quaediptitlionguinefniiuntexeodeni Mieroiiymo. sua eaiel, qnod in ejus lectione v<cis ad Hebraicum
Hinc videas nrtllam vaHantem leetibtiem Hebralci exemplar Theodotioni ait conseiitire Sepioaginta ,
contexlus colligi posse ex Erasmo etMariano, qui cum tamuu ille ouXifi,«.'ilap.,Iii qux et secundaeedi-
ubique nobls ohlruduht Hfebrfllcnvei-ba pillictis Mas- lionis versio estj letjerint.
sorethicis distincta ; haud paucas vero bujusmodi b Legebatur in fuluro , el adorabunt ortutn solis:
lectionesex nostra prsesenti nova editionellieionyihi renueniibus mss. et sacro lexlu.
fore colligendas. MART.— Iii Hebraico archetypo c Hic quoque vitiose legebaiur emiilens , ctini la-
DVIMVlaih scribihir per vau, non iod, ut jElam La- men Syiiiinacbus <u;af(ivTe;,quasiemittctttes,pluriiim
tinis litierls reddas; qUaiiiqUaiiihaitc voeem hic pc- numero verteril.
nitus omilti malim , quod et MdntfatlcOriloprdbari
85 COMMEN TARIORCJMIN eZEGtJiELEM LIB. III. CAP. IX. 86
liacrelici, qui repleverunl tcrram iniquilale, et con- A vocavitvirum,qui indutus eratlineis; etatramentarium
versi sunt ad falsi iioininis scienliani, ul Dominumad scriptorishabebaiin lumbissuis. Pro/i»eis,quodnosjux-
iracundiam provocarenl, aestimandi sunt : quando ta 03 Syminacbuii) inlerpretati sumus , LXX, 7ro-
laudare volueriiu Deum, magis turpi soniiu blasphe- Svpn; Tbeodoiio ipsHin verbum tfebraicum BADDIM
mare , vel Teslamenti vcteris Deum parvi ducere, (D'"Q.);Aquila, prmcipua, interpretati sunl. Rursum
irridere, contemnere. ubi nos diximus, et atramentarinm scriptoris ad renes
(Vers. 18.) Ergo el ego faciam infurore : non par- ejus, LXX posuerunl: Et zona sapphirina super re-
cet oculus meus, nec miserebor. Et cum clamaverinl ad nes ejus; Tbeodolio, xaoru scribm in manu ejus;
aures meas voce magna , hon exuudiam eos. Quodque Aquila, nslavoSoxehv, id est, atrameutarium scribw
sequitur, elcumclamaverint ad aures measvocemagna, ad lumbos ejus; Symmaclius, labulas scriptoris ha-
tton exaudiam eos, in Sepluaginta non babelur. Pro bebal in renibus suis. Et ubinos translulimus, limen
bis, ait, omnibus quaefecerunt, ego faciam in furore, domus, Sepluaginta et Theodotio, T6 aXBpiov, id est,
ei non parcei ocnlus meus , nec miserebor. Quod sub divo posuere veslibulum. Pro vase quoque inle-
audientes veteres haeretici.Creatorem caluiiiiiianiur rilus, quod singuli viri habebant in manibus, soli
quasi crudelem et sanguinarium ; nec cogitaiit Apo- Sepluaginta securim iuterpretati sunt. Ad hominum
slolum Paulum, qui certe boni Dei (ut ipsi vohinl) B igitur peccata delenda, qui in sexta die fabricaiio-
apostolus est, scribere 92 ad Corinlhios, Si venero nis mundi facli sunl, veniunt sex viri, et descen-
rursum, non parcam (II Cor. xv, 2); ut virga corripiiit duni de porla superiori, siveul LXX transtulerunt,
delinquentes, ei erranles retrahat ad saluiem. Qui excelsa ad Aquilonem. Et habebat unusquisque se-
cuira non inlelliguut quod sibi prosit, el orant fre- curim in nianibus, de qua Joannes loquilur : Jam
quenter contraria, expedit eis ut non exaudiaiiltir a enim securis ad radices arborum posila est. Omnis ar-
Domino. Unde et in oralione Dominica dicimus: bor qum fructum non facit, excidelur et in ignem mit-
Fiat votuntas tua (Matth. vi, 10). Ndii volunlas no- tetur (Matth. m, Luc. m, 9). Eratque in medio sex'
stra, quaeerrare consuevit : sed volunlas lua , quae virorum tiiius, id esl, seplimus, in habitu poulifi-
futura cognoscit. Magnaequeinterdum felicilalis eSt, cis vcstitus lineis indumeniis, et habebat atramen-
ad praesens misericordiam non mereri. Et isiis igi- tarium scriploris ad renes suos, quo omnium pec-
lur, qui sunt de domo Juda, et a confessione Eccle- cata describerei, et sanctorum a peccaloribus nit-
si.c recesserunt, non parcet Dominus. Cumque cla- mcrum segregaret: sivezonam sappbirinam coloris
maveriiit voce magna,de qua Dominus dixil: Clamor lapidis sapphiri, qui inornameiitis eSl princlpis sa-
eorum pervenit ad me(Genes. xviii): lameti Douiihus terdotum. Egressique suiii sex viri, et stetcruht
nou exaudiet eos : ut malis coacti , intclJigant qtiid C juxla altare aeiieuin. Duo enim eranl altaria: unum
fecerinl. thymiamatis, anreum Intrinsecus; et alterum atite
(Cap. IX. — Vers. 1.) Et clamavil ih autibtts meis tetnplum, aenetihiholocaustorum. Jiixta altare aiilem
voce magna, dicens : Appropinquaveruni visitaliones stare dicuntur parati ad jubentis imperium, ut cU-
urbis. Pro visitationibus, uitionem Sepluaginta iraus- juscumque viderint ibi non esse peccata dimissa,
luleriiht. Mihi enim vindictam et ego tetribuam, dicit senlehliae Domiui et Interfeclioni eum subjacere
Dominus ( Deut. xxxu, 35 ). Omnisque ullio visi- cogiioscanl. Gloria quoque Dei Israel ascendit, sive
latio est quasi aegroianlis , quasi habentis vul- assuinpta est de uno Cherub, et ivit ad limen, sive
nera, qnasi medicas exspecianlis inanns, jima illud ad subdivum atrii domus alque vestibuli, quod ne-
quod alibi scriptiiiu esl : Visitabo in virga iniqui- quaquam tecto premilur, sed aeris fiuilUr libertale.
lales eorum, et in flagetiis peccata eorum : miseri- Quae ipsa gloria Doniini virum, qui erat in habitu
cordia.n anlem meam non auferam ab eis ( Psal. ponlificis, habebatquc 94 atraiuenlariura in lumbis
LXXXVIII,55, 54). Hecteque (ul supra diximus ) vi- suis, vocavit, et dtiitquae Seriptiira testatiir. Qtii-
sitatio vel ultiu appropinquare dicilur captivitate vi- dam sex viros, sex iulerpreianlur Angelos, qui Dei
riua. pareani voluntati : ipsumque ununi qui habebal in-
Et Uhusquisquevas interfectiohis habet in manu ittu. '.Ddumenta ponliliciS, SalVatorem iUlelligiint; juxlii
Non dixit, habebat, ul Sepluaginia transtiileriinl. id, quod Sacerdbs esi et magui coiisilii Ahgelus,
Neque enira narrai praelerita , sed pneseulia futu- illudque quod dicilur: Tues sacerdos in mlernum se-
raque demnnslrat. Qui igitur inalos percutil in eo cnndum ordinem Melchisedec (Psal. cix, 4). TioSripri
quod mali sunt, et habel vasa interfectionis, ut oc- autein, quod Septuagiiiia trdhsiulerunt, uua ex octo
cidat pessimos, minisler esl Dotnini. vestium est pomificis, qua; Laliue diciiur tataris;
(Vers. 2, 5.) Et eccesex viri veniebanlde via portm et ex eo qiiod ad pedes usque descendat, boc sortita
superioris,qum respicit ad Aquilonem,eluniuscujusque vocabulum est. De veste prtiitificis anle anntis plun-
vas interilus in manu ejus. Vir quoque vnus in medio raos scio edidisse mu librum, ad cujus explanatio-
eorum vestilus lineis, et alramentarium scriptoris ad nem niiilo leclorem. Neque enim possum omnia in
renes ejus : ingressique sunt, et sleterunt juxta altare htnmbtis locis diceie , quodque Aquilae prinia e-
mneum. Et gloria Dei [Vulg. Domitii] Israel assumpla ditio el Tlieodotio dixerant xao-zu, pro qiio in Ife-
a
est de Cherub,qum erat super eum ad limen domus. Et braeo legitur CESATH (nDp), cuin ab Hebraeo quae-
a Ipsa baec Origenis a Di usio laudati suni verba: OuSsvyap r]yoviiai<Tnp«iverfaiitap"EXkaaiver.tr)g yacrru
87 S. EUSEBH HIERONYMl 88
rer«m quid signiftcaret, respondit mihi Graecoser- A j per mediam [civitatem in medio Jerusalem, el signa
mone appellari y.cO.auapiov,ab eo quod in illo calami THAUsuper frontes virorum gemenlium el dolentium
recondantur. Nos atramentarium, ex eo quod alra- super cunclis abominationibus, qum fiunl in medio
mentum habeat, dicimus. Mulli significantius thecas ejus. Et illis dixit audiente me: Transite per civilatem
vocant, ab eo quod theca: sint scribeniiuin calamo- sequentes eum, et percutite: non parcat oculus vester;
rum. De qualuor Cherubim, uuus iiieruh miliiiur nequemisereamini.Senem,adoleicenlulum,etvirginem,
a gloria Dominicaemajestatis, locuturus ad eum, qui parvutum, el mulieres interficite usque ad internecio-
pontificis indumentis indulus erat. Et quamquam nem. Omnemautemsuper quemvideritisTHAU, ne occi-
pleriqueT<i;£epov6eiftneuti-aligenere,numeroqueplu- datis : et a sanctuario meo incipite. Prsecipitur a ei
rari diciputenl, nos sciredebemus singulari numero qui indulus erat veste lalari, sive linea, et sacerdo-
Cherub, generis masculini, et plurali ejusdem genc- talem habitum praeferebat, ut ponat signum super
ris Cherubim: non quo sexus in ministris Dei sit, frontes virorum gementium et dolentium, super
sed quo unumquodque juxta linguaesuac propriela- cunctis abominationibus. quac (iiint in medio Jeru-
tem diversis appelletur generibus. Angeli vocanlur salem. Pro signo, quod Septuaginta, Aquila el Sym-
numero plurali Malachim, et Cherubim, et Seraphim machus transluleruni, Theodotio ipsum verbum
ejusdem generis elnumeri. Porro safcaoi/i,quod in- B Hebraicum posuil TIIAU,qna- extrema est apud He-
terpretatur militiarum, sive exercituum atque virlu- braeos viginti et duarum lilterarum, ut perfeclam in
tum, dicuntur genere feminino, numero plurali, et viris gementibus el dolentibus scientiam demon-
desinunt in exlremam syliabam OTH(m) Qui aulem straret. Sive, ut Hebraei aulumant, quia Lex apud
volunt subfigura pontificis intelligi Salvatorem, de eos appellalur THORA (min), quae hac in principio
Apocalypsi Joannis ulunlur exemplo, in qua scri- nominis sui littera scribitur; illi hoc accepere signa-
ptum est: Et converiime.et vidivocemqum loquebalur culum, qui Legis praecepla compleverant. Et ut ad
mecum. El conversus aspexi septem 95 candelabra noslra veniamus, antiquis Hebraeorum 96 btteris,
aurea: et in medio candelabrorum similem Fitio ho- quibus usque hodie utuntiir Samariiani, cxtrema
minis (Apoc. n, 12, 15). et caelera. THAU,liltera, b crucis habet similitudinem, quac in
(Vers. & seqq.) Et dixit Dominusad eum : Transi Christianorum fronlibus pingitur, el frequenli ma-

famrjf, TWV 5e 'ESpaiwvTIJ e\eye TOxaiouftevovxaiafta- Interrogalis autem Hebrmis, num quam a majoribus
pIOV «tvatT6xaaru. Nihit aulem vocexaorv apnd Gtm- sibi traditam circa Thau notitiam haberenl, limc au-
cos significari puto; Hebrmus autem quidatn dicebat divimus. Vnits quidem dicebal, Thau unum esseex
casly esse id, quod dicitur calamarium. Quae nisi ab viginli duobus Hebrmorum elementis, ipsitmque nlli-
eo descripsit Hieronymus, mirum id sil, utrumque _. mum secundum ordinem lilterarum suarum; ideoqtie
pariter et ignorasse eam vocem, et Hebraeum ma- '^ ultimum elementum propositum fuisse ad declaratio-
gislruin consuluisse, idemque accepisse respousum, nem perfectioniseorum, qtii ob insitam virtulemgeme-
quod in Graecoresonaret. Neque eniin alienum est, banl, et de peccatis populi dolebant, et concidebant
quod LXX, Arabs et Syrus veriuni, cingulum, ne- cum delinquentibus(id esl ne conciderenl.) Alius au-
que quod aliis placel, ipsuni atramenlum. Caeterum tem dicebat, Tliau symbolum eorum esse, qui Legem
in Hieronymiano lextu emendamus, quod in illo ca- servaverant. quoniam apud Hebrmos lex TUORA VO-
lami recondantur, pro recordanlur, quod vitiose erat calur, el primum vocis hujus eleinentum esl Thau;
antea. quapropter symbolumesl eorum qui secundum Legem
a Hanc quoque variam Thau signi, aul litterae vixerant. Terlius, e nutnero eorum qni in Christum
expositioiiem ex Origcne sumpsit Hieronymus, cu- crediderant, aiebal vetera elementa Thau crticisformce
jus utconleras, Graecaipsa verba describemus, prout simite habere, ac prophelice enuntiari signum, quo
sunl integriora, in Coisliniano codicc, uec ijon Christiani frontibus insigniendi erant : quod sane om-
in Regio bomhycino apud Monlfaiicouiiim.Oi pev 0 nes, qui in Cliristum crediderunt, efformaresolent ini-
r£> evSeSvftevw fao-i T>jvKoSrtprtnpoo-tetax^ai UTTO rr); lio cujusqne operis, maximeaulem orationum et le-
Sof»? TOUKupiou, uvpsiovSouvatetti ta pixwrta TWV > clionumsacrarum.
xaTaoreva?6vTwv xai TWV xaToSvvwftsvwv' 7rvv6avoftevwv i b Hieronymo Origenem, quem fere ad verhnm
Si TWV 'E§paiwv,et Tt 7raTptoveyoiev ttepi TOV 9a0 Xe- translulii imposuisse, duni scribil Thau Samarita-
yetv ftaflwfta,TavTa «xovo-aftev.Ttvof ftev yaov.ovTO?, nIIIIIsimile fuisse cruei, Scaliger, aliique post euni
ort TO0av ev TWV7rap''ESpaiot? etxoo-t; Svo orot^eiwv docti viri conteiidtint, in eoque culpanl, quod neu-
iari, TOTe^evTatovws ttpo; rr)v Trap'avTotfTaftv TWV D liquam cousullo Samarilanorum alpbabeto, hic ejus
ypaftfiaTwVTOTSAevTatov ovvetArwTato-TOt%eiov, ei; secutus sitlidem, qui neqne ipse viderat, sed cx
•napaaramv rr); TeAeto-njTOj, TWV Sta -nive'vauTOt?upe- aliena scripserai flde. In siclis enim antiquissimis,
TijvorevaSovTwv, xat oSuvwftivwv eVi Totj aftapTavofte- qui supersunl, cum eaedem incisaesint lilterae, quac
votffevTWAaip, xai o-uft7rTato'vTwv Tor?7rapavoftouo-i. in scriptis Samaritanis leguntur, nullaqiie adeo (ut
"ETeposSe e\eye, o-uft§oAov etvat TO6aOTWV TOVvoftov colligunt) dubiiandi ratio sit, alias SamarUano-
TeTVjpjjxorwv itiemep 6 vofto?7rap''ESpatot?8wpa r.alei- rum fuisse litteras, quam quac in illis siclis vi-
Tat, xai TO7rpwT0vauTou o-Tot/etoveort TO6au- xat suulur; non inveniunt tamen in horiiin alphabeto
aujtiSoAov OUJI eo-TtTWV xaTa TOV voftov(SSSIWXOTWV Tpi- aliqttam cum crucis flgura simililudinem. Verum
TOfSe Ttj yu.?Y.cov, TWV y.ai ei; TOV a-WTijpa 7fe7Tio"Teux6- in illis ipsis nummis atit siclis, quos jactant, per-
TWV , eleye ta apxata o-TOt;£eia e/stv TO6au specta adeo ad crticis decussataeX formain Tliau
ep.<pepi;
TUTOOaravpov yrapamripcxat 7rpoy»TSveo^at 7repiTOV litterae figura est, ut qui ad eorum fideui provocant,
yevoftevov ev j^pto-TiavoifenriTOU ftSTwTrou 07rep minime ipsi illos consuluisse credendi siui. Ter oc-
o-Jjftetou,
7rotouo-tv ot 7re7rto-T6uxoTej7ravTef,,ouTtvoo-ouvirpoxarap- currit in uno Simonis P. M. ellinarcbac Judaeortim,
%op.evoi7rpayftaT0f,x«t ftaAtara ev^wv, rj aytuv ava- quem Rhenferdius laudat, in quo annus primus
yvwo-ftKTwv, etc. Se<«tuagintadicunt, ei qui talari receptae libertatis notatur, lerque hoc Thau X si-
vesteindutus erat, a yioria Dotniniprmceplnm fuisse, gnum pingitur. Rabbi quoque Azarias in Meor
itl signttm darei in frontibus geinentiiimet dolenlitim. ennaiim hanc alteram ad inslar crucis decussaiae
89 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. III. CAP. IX. 90
nus inscriptione signatur. Sunt qui putent, ex eo A t tatem; pro his qui eranl in urbe, ipsam urbem ap-
quod secundum Hebraicum alphabetum ista extrema pellantes.
sit littera, demonslrari in multitudine peccantium, (Vers. 8.) Et cmde complela, remansi ego : ruique
reliquias superesse sanclorum. Gementes igilurdo- super faciem meam, et clamans aio : Heu [ Vulg.
lentesque salvanlur; qui non solum malis non con- Heu, heu, heu], DomineDeus, ergo ne disperdas omnes
senserunt operibus, sed et aliena planxere peccata, reliquias Israel, effundens[urorem luum super Jerusa-
secundum quod et Samuel planxit super Saul (III letn? Cuuctis, qui siguaculum non habcbani, caede
Reg. xvi), jet apostolus Paulus super his qui posl prostratis, corruit prophela in faciem suam, pro
peccatum non egerunt poaniteniiam. Dnde et ipse iiiterfectoriinimulliludine,nul]umpra3lersearbitrans
dicebal: Qui sumus in hoc tabernaculo, ingemisci- remansisse. Quod quia videbalur esse contrarium
mus (II Cor. v, 2). El alibi: Trislitia mihi est magna, ei sententiae, qua jusser.it Dominus signalarum
el incessabilisdolor cordis mei [Al. cordi meo]. Pra> frontium viros non esse cacdendos, proplerea in
cipiiurque sex. viris ut praeter eos qui possunt Yulgata edilione subtraclum 98 es'< Nos autem se-
dicere: Signatum est super nos lumen vultus tui, Do- quentes Hebraicam veritatem, posuimus, remansi
mine(Psal. iv, 7),cunctos interficiant, non seni par- ego. Notandtimque ipiod non dixerii, solus: quod si
cani, non juveni, non virgiui, non parvulo, non B ] dixisset, videbalur esse conlrarium; 'sed remansi
mulieri. Secundum niysticos intellectus, senessunt ego, ut snbaudiaturcum cxleris, qui frontes habuere
in Ecclesia de quibus dicilur : Caui hominis prtt- signatas. Ut autem sciamus signanter boc dictum,
dentiaejus (Sap. iv, 8); juvencs qui sunl ad fldei remansi ego, in Regum volumine, quando Elias lo-
bella- promptissimi; virgines , qui pudicitiam tota quiturad Deum : Altaria lua demoliti sunt, et ego re-
lneiile conservant; parvttli, qui lacte polaniur infan» tictus sum solus, et quarunl animam meam auferre
liae, et necdum percipiunt solidum cibum; mulieres, (III Rcg. xix, 14); soium posuii, quia remansisse
qui [Al. qua] fragilitate sexus, animaeimbecillitatem alios nesciebat. Quidam putanl ex persona Domiui,
teslantur. Quibus universis97Il0n parciiur, si abs- in cujus lypuui praeeessit Ezechiel, posse boc inlel-
que Chrisli siguaculo aliquid esse se creduut. ligide populo Judaeorum : quando omnes declinave-
Quodque sequitur: El a sancluariomeo incipite, sive, runl, simul inuliles facti sunt (Psal. xiii). Et Pro-
ulSeptuaginlatranstulerunt, cla sanctismeisincipite, phela tesiatur : Salvum me fac, Domine: quoniam
velsacerdolcssignifical,qui versabaulur inlemploel defecit Sanctus (Psal. n, 1). Solus enim inventus est
adorabant idola; vel eos qui pro .'acerdolii inerito Dominus, qui peccaium non fecit, neque inventus,
sancti vocabantur in populo, ct qui fticrant in po- est dolus in ore ejus (I Petr. u). Quod autem intu-
puliscausapeccati, primi nierueresupplicia. Tempus C lit: effundensfurorem tuum super Jerusalem, verbum
euim est (lCor. vn),ui judicium incipiata domo Dei. elfusionis, po3»arum ostendit magnitudinem, ut
(Vers. 7.) Cmperunt ergo a viris senioribus, qui alibi legimns : Effusa est despectio super principes
erant ante faciem domus. Et dixit ad eos: Contaminate (Psal. cvi, 40). Et iterum : Peneeffusi sunl gressus
domum: et impieteatria inlerfcctis. Implere atria in- mei (Psal. LXXII,2). Et in bonam partem. Charitas
terfeciis. Pro atriis, quae llebraice dicuntur ASE- Dei effusa esl in cordibus noslris (Rom. v, 5). El :
ROTH(nVfltn), LXX posuere vtas. Occidunlur autem Effusa est gratia in labiis tuis (Psal. XLIV,5). Et in
viri seuiores, de quibus supra legimus quod habe- coulrariuiii : Effunde furorem tuum super genles,
rent tliuribula etadolerenl idolis incensum. Necest qum te non intellexerunt, et super regna qum nomen
ulla templi religio : quia, offenso " religionis Deo, tuum non invocaverunt(Jerem. x; Ps. LXXVIII, 6). El:
coiitarainala sunt omnia, ut unde peccalum, inde Effuude frameam, ct concludeex adcc.rso eorum, qui
judiciura sit. Atriaquc cadaveribus complentur in persequuniur me (Psal. xxxiv, 5).
templo, et non viae, quac utique foris erant, nisi (Vers. 9, 10.) Et dixit ad me : lniquitas domus Is-
forsitan vias inlelligere possimus [At. possumus] rael et Judu magna est nimis valde. Et repleta esl
plateas civitatis. Nec audere poteranl Angeli con- lerra sanguinibus, et civitas repleta est aversione. Di-
\amiuare leniplum sanguine mortuorum, in quo ID xeruntenim : Dereliquit Dominus terram, el Dominus
frius habilabat gloria Dei, nisi hoc reccdenlis [Al. non videt. Igitur et meus non parcet oculus, ncque
credenlis] gloriae Dominus praecepisset. Omnis qui miserebor: vias eoruin super caput eorum reddam. Vi-
peccato mortuus est, contaminat alria templi, cl dens Dominus prophelam suum flere pro populo, ct
vias urbis Domini, in quibus vivil: qui cum Chiisto admirariindignationismagnitudinem, redditcausas:
resurgens, morluus esse desistit. non ut ille putabat injnsti, vel exccdenlis modum
*>Et egressi sunt, et percutiebant eos, qui erant in supplicii, sed merilae justaeque sententiac. Iniquitas,
civitate. Sive, ut alii transtulerunt: percutiebant civi- inquit, decem tribuum Israel et duarutn tribuutn

Thau litteram tradit exstitisse olim in Samarita- lib. vi.

norum alphabeto, et qui illam a Christiano ali-
quo effictam suspicalus est, ut Hieronymianae do-
ctriuae consentiret, eum arbitror insanire. Cae-
lerum vide Morini Exercit. 2 iii Pehtaieucbum
Samaritannm , fit Montfaneonii Pniaeofjrapbiam
a Penes Rabanum, offensoDeo, absque religionis
verbo.
b Praeponit Viciorius, suppletque ex Vulg., Egre-
dimtti, ctc. In llebraico quoque est Wl W3f<
 91 S. MJSEilHmROi\YAH 92
Juda magna est, et non solum magna, sed magna A i per civilatem. De firmamento, quod erat super Che-
nimis. Nec hoc dixisse suflicit, sed repeiit/iia/de, ut rubim, el de iapide sapphiro, qni habebat simililu-
pro magnitiidine iniquitatis, magnitudosupplicii sil. dinem throni, et de rotis quacanimaliasequebanlur,
Ex quo disciinus, non ut plerique acslimant, el 99 supra dixisse sufflciat, et illoruin lector explana-
maxime Stoici, paria esse peccata; sed vel magua tione conientiis sit. Nunc autem
quod jubetur ille,
vel parva, el pro qualilate mensuraque peccantium, qui iudulus erat lincis, pro quo
Sepluaginla in hoc
diversiiatem esse judicii punientis. Repleta est, in- _ioco stolam interprelati sunt, ul lollat
prunas ignis
qnit, terra sanguinibus, sive, ut Sepluaginla transtu- de medio Cherubim, et etfundat sive spargat super
lerunt, popuiis : eicivitas est repleta aversione; aut, civilatem, illud mibi videtur ostendere, quod post
ul Vnlgata babet editio, iniquilate el immunditia: noh inierfectionera caedemque multorum, elin viis cada-
modicus sanguis elfusus est, sedde porta usque ad vera mortuorum, prunarum ignis assumitnr, ut pu-
portam : et omnis civiias declinavit a cultu Dei, et niai, sive mundet Jerusalem : juxta illud quod in
pro eo plena est immunditia, idololatriae videlicet Isaia scriptum est : b Sanclificavil eutn in igne ar-
sordibus. Causa auleih tantorum scelerutn illa esl, dente, et devorabil sicut fenum maleriam (Isa. x, 17).
quou ptiiavertiiil providentiam non esse super ler- Isti sunt carbones, quos in remedium linguae aique
ram, nec Deuin curare mortalia, juxta illiid quod B J mendacii desolantes vilia atqne peccala; Propheta
atibi legimus (Virgil. I. iv, JEneid.): interrogatus exoptal: Quid detur tibi, et quid appo-
Scilicet is superislabor est, ea cura quietos natur tibi ad linguam dolosam? Sagiltw potentisacu-
Sollicitat. tm cum carbonibus desolatoriis (Psal. cxix, 3, 4).
Quia igilur illi vel piitaveriint non esse providen- Multaque istiusmodi in Scripturis Sanclis invenire
tiani : vel qiiae ante fuerat in pbpulis, hoc tempore poterimus; de quibus crebro diximns. Hoc tantiim
suum popuium reliquisse : propierea et Dei non notandum est, quod in Isaia, qui tantum in sermone
parcet oculus, nec miserebitur: u"t conlra vitia sae- peccaverat, el immunda labia habere se dixerat, ad
viens, placabiiis sit virtutihus: viasque eorum atque purgaiidum unus forcipe carbo conipjehenditur.
peccala reddal shper capita eoruni, vei iiiper prth- Hic vero quia erat diVitas plena iniquitaie, et post
cipale (vjyeftovtxov) cordis, vel super principes po- supplicia cadaveribus inorluoruin, plures assuinun-
puli, juxta Numerorum librum, ih quo capita popu- tur carbones ignis, et non una nianu, sed ambabus,
lorum principes eSse dicuntur. ut omnis purgetur Jerusalem. Quamqiiam el hoc in-
(Vers. 11.) El ecce vir, qui ihdutus erat lineis, qui tclligendum sit, quod non ad purgationem, sed ad
habebal atrameniarium in * luihbis suis, respondil at- pcenas atque crucialus, prunaeignis assumendae sint,
ceus: Feci sicut prmcepisli mihi. LXX : Et ecce vir, C ( quae effundaniur super Jerusalem.
qui indutus erat podere (id esl, vesleialari) ei aceincius (Vers. 3 Seqq.) Ingressuique esi in conspectu
zona lumbos suos, et respondit verbum'dicens : Feci meo. Cherubim aulem stabanl a dextris domus
sicut mandasti inihi. Ip^e estvir,cui jussuiiiest trahs- cnm ihgrederelur vir, el nubes imptevit atrium
ire per mediam Jerusalem , et ponere signiiin ih interius. El elevata esl gloria Doinini desuper JOl
fronlibus virorum gemeiilium et dolehliiim Stiper Cherub dd limen domus , et repleta est domus
cuuciis iniquilalibus eorum. Dicit crgo Se boihilii hitbe, ei atrium repletum est sptehdore glorim Do-
praecepta complesse, et signaculo THAU lillerae mini. Ei sohituS alarum Cherubim nudiebalur usqite
fronies signasse[Ai!.arinasse] lugehtlum. Sex aniem ad dirium exterius, quasi vox Dei btnnipotehtisioquen-
vili quibus prseceperat Domimis, diceiis : Transite tis. CumqiteprmcepisSetviro, qui ihdUtuSerat lineis,
per civitdtem seqitenteseum , el percuttle: nulliusqUe dicens: Sume ignem de medio rotarum, qum sunt inter
miseteaminiusque ad internecionem, nihil tale renun- Cfterubim: ingressus itle stetit jnxta rolam. El exten-
liant. Neque enim laeliiiae, sed mcerOris iinplevere dit Cherub manum de medio Cherubim, ttd ignem qtti
sentehtiam, qiiae non sermone, sed opere pi-obaiur. erat inter Chetubim, et sumpsit et dedxtin manus ejus,
Et ih hoc locb pro mSripn, id est, veste talari, quairt qui IhdutUseral tineis. Qui accipiehsegtessus est, et
inierpretaii sunt Septiiaginta, Theoiloiih Ipsuth ver- D ] apparuii ih Cherubim similiindo manus htjmihissubtus
bum HebraicUm prisuit BADDIJI Wa); Syhihiachus, pennas eorum. Vidente propheia, ingreditur vir, qni
tiheam; Aqllila, prmcipuam, sive stolam. 100 Pro ihdutus teral talari vesle vCl lihea, et ul LXX nuiic
iona qudijue Symmachus, iabuias; Aquila, airameii- ihterpretatioiieni comnlutant, stola sancta, cum
tarium; Theodotio, xao-TV posuerunl. apud Hebrceosunus Sermo habeatur BADWM (D'"0) ,
(Cap. X. — Vers. 1,2.) Et vidi, el ecce in firma- et caeleriirtlerpretes iri coepla trrtnslatlbiie persistanf.
tiientoquod eral super caput Cherubimquasi lapis sap- Ingreditur autem, ut SecuhdOdicilur, in inedio ro-
phirus: quasi species simililudinis solii dppariiit suficr taruhi, quaesunt subter Cberubim; ut impleat ma-
eam [Vulg. ea]. Et dixit ad viritm, qui indutus erdt nits stias igiicls carbohibus. Qtii biun esset ingres-
lineis, et ail: lngredere in tnedio rotarum, qum sunt sus, stelit lanlum juxla rolam, et vel oh tristiliam
subtus Cherub [Vnlg. Cherubim): et imple manus luas puhiendae JeruSalem, vel ob gloria^ magnitiidincni
prunis ignis, qute sunt inter Cherubim : el effunde su- stupens, manum aJ ignem ipse non misit, sed uims
Hierwn. versio, t"Hdorso suo, respohdil iieibum, b Victdr., ianciificabii, exGra^co «yi&arei.
dicens.
9- C0MMENTAP.1ORUM ii» &M,UHWJiM LIB. III. CAP. X. 94
ei hlc THAIISIS
tfeCherubinitid-esi, Cherub misit mamim, et tulit A lur : licel iu Ilebraico, ct su.pia,
sit : quod Aquila chrysolitum,
ignem, q)ii erat in medio Cherubiui, et dedit in {tiWin) scriptum
manum ejus, qui indutus erat vestibus lineis. Qui Syinmachus, hyacinlhum transtulerunl. Rursumque
accipiehs egressus est; «t tanien Seriptura non tti- ubi nos vcrtimus : El omne corpus eurum, quod sub-
cit, egressus quid fecerit: ut iristis rei narraiionem amliturrolarum, in Hebi-awscriptum esU Et omnes
iulellUjentiaepotias uostrae relinqueret, quam oculis cames earum, et colla, el manus, et pennm, et circuii.
ut
subjiceret. Isiroennte auicm viro, qui indutus erai Nota carnes appcllari in supernis virliitibus,
veslibus lineis, Cherubim stabant a dexiris domus, quando leginius : Caro et sanguis regnum Dei non
ut saneiae supernaeque virtutes dexteram domus Dei posddebunt, neque corruplio incorruptionem (tCor.
partem tenere viderentur, et il'ac quae mittuntur ad xv), sciamus non substantiam carnis, sed opera
supplteia, de qiiibtis scriptum est: Immissionem per condemnari : BASAK ("ittD) enim quod in hoc toco
angelospessimos (PsCil. LXXVHJ 49), sinislras parles scribilnr, non corpus, sed carnem signifiesl. Circulos
possidere credantiir. Gumque elevata essel gloria 193aiiiem roiarum, cantos(Sic) ferreos «ppellavii,
Dotnini de Cherub, qui carbones ignis viro traditu- quihns lignornm rotundilas arctalur et strbigitur.
rus erat; et lransiisset ad limen domus, stalitn nube, R'>laeautem islaenon solnln carnes habeht, velvor-
lencbris, et caligine atrium impletur iiiterius. Ne- B pus, aui membra : sed et colta, et manus, et pen-
que eiiim, praesenle Domini majesttte, exercentur nas , ut efficientias rerum in singulis, non membro-
supplicia, et gloria Domiui videtur in atrio, de quo rniii iniaginessentiamus.Rolaeqtioqueipsaeappellalae
scriplum est: Sonitus alarum Cherubim audiebalur snnl lingua Hebraica GELGEL (Sabs), quod Symma-
usque ad alrium exterius. Pro sonttii in Hebraeo, vox cbiis, volubiles, Aquila, rotam interpretatus est.
ponitur ; qnae vox liabebat siniilitudinein vocis Dei Porro quod sequitur :•Audiente me, usque ad eum
102 Omnipotentis loquentis. Pro quo Septuaginia locum ubi scriptum esl: Elevati [Al. etevata] sunt
transmlerunt: sicut vox Dei SADDAI ( i"W); quod A- Cherubim, in LXX non habeiur; sed de Hebraico
quila, Symmachus, el Theodolio ix«v6v, quod for- additum esi. In quo ob^ervandum, quod nequaquam,
iem polenlemqtie significat, transtulerunt. Nota, le- ut supra dicilur: Facies lioniinis, et facies leonis
11a dextris quatuor, et facies vituli a sinistris qua-
cior, in qnibiis supcrlor, et haec Visio concoident,
sive discoident, ut ex collatione uiriusquo absque tuor : el facies aquilae quatuor; ut videlicet alia a
i-ostro ailmooiiu, divina inieliigas sacramenla, et sinisiris, alia a dextris esse credantur ; ;cd omnium
illud quod ante coninionui, quoniam el [Al. si ] in aequalis ordo desciibitur, dicenie ScriptUra : Qua-
tirmamento, et in throuo, et in manu liomiuis non r< luor autem facies babebai unum : Facies una, fa-
verilas, sed similiiudo dicalur. Ncque eniui facie ad ^* cies Chcrub, et facies secunda, facies hominis : et
faciem revelaio vului, gloriani Homini cnniempla- in terlio iacies leonis '. el in quarlo facies aqnilae;
iiinr; sed in similitudine omnia videmus ei imagine, III prima ei seeunda, et lertia, et quarta faeies, non
quamdiu fragili et corruptibili, et inortali circum- locorum diversilate dexlri et sinistri, Sed.uno per
ilainur corpore (1 Cor. xm). gradus ordiue deieribamr. Unaiu autein faciem, W
(Vers. 8 seqq.) El vidi, et ecce quatuor rotm est primam, appellavit Clierub, pro qua supra dixe-
juxta Cherttbim. Rota una juxta Cherub unum, el rola rat, facies vituli. Ex quo intelligilur faciein Cherub
aiia juxta Cherub uiiuin. Species autem erat roturum esse faciem vituli. Quorum omniuni sensum, praete-
qnasi visio lapidis chrgnotilhi, et aspectus earum, simi- r!tae visionis explanaiio continei.
liludo una quatuor, quasi sil rota in tnediorotm. Cuin- ( Vers. 18 seqq.) Ipsum est aniinal, quod videratn
q»e ambutarent inquatuor partes gradiebantur, et non jttxta fluiium Chobar. Cumqueambularenl Cherubim^
revertebanturambulantes, sed ad locum ad quem ire ibant pariter et tolcejuxta eos [Al. ea]. Et-cum eleva-
declinab:itqumprima erat, sequebantur et cmterm,nec rent Cherubimalas saas, ut exaltarentur de terra, non
convertebanlur. Et omne corpus earum, el coila, et b resislebant rotm: sed et ipsmjuxta eranl. Stantibus
manus, el pennte, et circuli, plena erant oculis in cir- illis stabanl, el cum elevatis elevabantur. Spirilns enim
cuitu quatuor rotarnm. El rotas islas vocavit volubiles, vitmerat in eis. Omnia vivunl Deo, et suum seutiunt
audiente me. Quatuor autem facies habebat unum. Fa- Crealorem. Non est enim Deus mortuorum, sed vi-
cies una, facies Cherub : el facies secunda, facies ho- ventium (Matlh. xxu, 32). Unde et omnia corpOra
minis, el in tertio, facies leonis; et in quarto, facies roiarum plena sunt nculis (<S«prai). El in psalmo
aquilce, et elevali [Al. etevata] sunl Cherubim. Ob- diciiur : Ctelienarranl gloriam Dei, el opera manuum
serva quae prius fuerit, vel quol species rotarum, ejus annuntial firmamenlum. Diesdiei eructat verbnm,
juxla LXX, quasi visio tharsis : nunc aulcm juxta et nox nocli indicat scientiam (Ps. xvni* 1, 2). Sol
eosdem, quasi visio carbunculi; ut pennarum per quoque el luna, 104 mare et llumina, montes et
ignem, qui a Chertib tradilur, similiiudo moustre- colles laudrmt Deum, et in suura circulum per unnos
a Vocesa dextris, quae anlea post aqhil.e nomen pro residebant, qiiod pr;cfert Vulgata tiieronymi ver-
subdebantur, cum Victorio liticrevocavimus, junxi- sio, textusnue Hebraetis•\y®inh. et probatum Viclo-
niusque leonis nomini ad sacri texlus, et cuni primis rio est, legatur resistebant; sed quando fernie idem
Graeti TWVLXX sup. fcap. 1 fldehi. est sensus, mss. vero non sitffraganlur, nihil diui-
b Factum pridem videatur scribarum errore, nt mus immulandum.
 95 S. EUSEBH HIERONYMI 9G
singulos elementa volvuntur, ccelorumque ralionemi A fi per se ad eam ire non polerat, elevatus a spiritu
in terris deprehendimus, ut anliquae legis ordinem est, et ductus ad eamdem portam domus Domini
conservantes volvanlur et curranl; et nihil novumi Orieiitalem, quae respicit solem justitia-, de quo
cernamus super lerram. Quod autem dicitur : Ipsumi scriplum est: Ecce vir: Oriens nomen ejus (Zach. vi,
est animal, quod videram juxta ftuvium Chobar ( Ec- 12): ut nequaquam remaneret in lemplo, quod erat
cles. 1), Scriptura demonstrat eadem nos debere : ignorautiae nube confusum ; sed stans in porta do-
intelligere in expositione animalis, quaesupra intel- mus Domini Orientalis, quae sequunlur sacrainenta
lexinius. cognoscerel.
(Vers. 18 seqq.) Et egressa est gloria Domini ai (Vers. 2 seqq.) Et ecce in introitu portm viginti et
limine Templi, et stetil super Cherubim. El elevantesi quinque viri, et vidi in medio eorum Jezoniam filium
[Al. etecantia et exaltata] Cherubim alassuas, exal- Azur, et Phalliam filium Banajm principes populi.
lali sunl a terra coram me. Et illis egredientibus, rolm• Dixitquead me ; Fili hominis, hi viri, qui cogilant ini-
quoque subsecutmsunt. Et stetil in inlroilu portm do- quitatem, el tractant consihum pessimumin urbe isla,
mus Domini Orienlalis, et gtoria Dei Israel erat super dicentes: Nonne dudum mdificatmsunt domus ? Hme
eos [ Al. ea]. Ipsum est animal, quod vidi subter Deums esl lebes, nos aulem carnes. Idcirco vaticinare de eis,
Israel, juxta fluvium Chobar : el intellexi, quia Che-. BI valicinare, fiii hominis. Et irruit in me spiritus Do-
rubim essent. Quatuor, per quatuor vultus uni : ell inini, et dixit ad me, loquere : Hmc dicit Dominus:
quatuor alm uni, et similtludo manus hominissub aliss Sic locuti estis domus Israel, el cogitationes cordis ve-
eorum: et similitudo vultuum eorum, ipsi vullus quosi slri ego novi. Plurimos occidistis in urbe hac , el im-
videram juxta fluvium Chobar, et intuilus eorum eti plestis vias ejus interfectis. Propterea hmcdicil Domi-
impelus singutorum ante faciem suam ingredi. Gloriai nus Deus: lnterfecli veslri, quos posuistis in medio
Douiiui, sive majestas, quaesteterat intempli limine, ejus, hi sunl carnes, et hmc est lebes, et educam vosde
sielit super Cherubim. Qui elevantes [ At. Quce ele- medio ejus . Gladium meluislis , el gladium inducam
vantia et exaltata] alas suas, propheta cernente, super vos , ait Dominus Deus, et ejiciam vos de medio
exallati sunt, rolis pariter sequentibus, et stetit in! ejus : daboque vosin munu hostium, et faciam in vobis
introilu portae domus Domini Orienlalis, paulatim- judicia. Gladio cadelis : infinibus Israet judicabo vos,
que proteclio Dei reliquit lsrael. Primum fuit in et scielis quia 106 e9° Dominus. Hmc non erit vobis
templo, deinde stelit in atrio templi sive limine : in lebetem , et vos non eritis in medio ejus in carnes.
qua recedente de lemplo, nubes ei caligo implevit In finibus Israel judicabo vos , el scietis quia ego Do-
templi peneiralia. Rursumque ipsa gloria sedit su- minus. a Quod sequitur, in Septuaginta non habe-
per Cherubim, et illissiatim avolantibus, et ad ex- C tur , sed de Hebraeo additum est: Quia in prmcepiis
teriora abeuniibus, seculae sunt rolae. Et gloria ste- meis non ambulastis , et judicia mea non fecistis: sed
lil in porta domus Domini Orienlalis, non in januai juxta judicia genlium , qucein circuilu restro sunl, es-
templi, sed posl atrium et limen in introilu porta; lis operati. Assumitur propheta juxta illud quod
domus Domini Orientalis. Quod cum propbela vidis- scriplum esl: Assumens mansuetos Dominus (Ps.
set, ipsum est, inquit, animal, quod vidi subler CXLVI,6); sive elevatur a terra , et introducilur ad
Deura Israel, juxta fluvium Chobar, el inlellexi, portam domus DominiOrientalem, ul possit viginli
quia Cherubim essenl. Quid enim novi videvat, quod quinque virorum qui eranl in inlrollu poriac, el Je-
intelligeret esse Cherubim, quse prius non intellexe- zoniae lilii Azur, atque Phaltiae filii Banajae, priuci-
rat? Cherubim in lingua nostra scientim 105 ntulii- pum populi sacramenta cognoscere. Hi igiturqui
tudo est: notitia sacramenlorum Dei, et tbronus erant in iutroitu portae domus Domini Orientalis,
ejus ac requies. Unde et in psalmo dicilur : Qui se- desperanles salutem, et scelerum conscienlia parati
des super Cherubim, manifestare (Ps. LXXIX, 2). Sem- ad interitum, nec volentesperpcenitudinem peccaia
per enim gloria Domini sedet in scienliac niultitu- corrigere, dicunt: Licet nuper post primam captivi-
dine ; et tunc manifesiatur, quando cuncta regi tatem sedificatse sint domus quae anle corruerant,
provideiui;) demonstranlur; nec fortuilu quid fieri, D tamen scimus hanc civitatem esse instar lebetis,
nec dicere quempiam : Dereliquit Dominus terram, nosque pro carnibus, ut in ea consumamur ct con-
el Dominus non videl (Supra ix, 9). Unde et intui- crememur, juxla illud quod in Isaia scriplum est:
lus Cherubim et appetitus eorum, est oblivisci prae- Tempestas si transieril, non assumetnos (Isai. xxvm,
terilorum, etin futura se extendere (Philipp. ni). 15). lllis ista dicentibus, irruit in prophetam spiri-
(Cap. XI. — Vers. 1.) Et elevavitme spiriius,eiin- tus Domini; et secundo praccipit ut vaiicinetur, et
troduxit me ad portam domus Domini Orientalem qum dical: Quoniam ista dixistis, et cordium vestrorum
respicit solis ortum. Quia egressa est gloria Domini a me secreta non fallunt, ego vobis interpretabor quo-
limine templi, etstetit super Cherubim; posteaque modo civitas in lebelem, ct vos in carnes reputc-
avolautibus Cberubim, stetit ipsa gloria in introilu mini: non juxta illum sensum quem locuti estis ;
porlac domus Domini Orieulalis, et propheia quia sed juxta allerum quem non timetis. Esl quidem ci-
n Expunximus mss. ope subsequentem versicu- textus serie recitabatur, cum mox suo loco
posilus
lum, Quia in prmceptis meis non ambulastis, etc., sit. #
quia hic neduni supeifluo, sed et inconimoda con-
 97 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. III. CAP. XI. 98
vilas in lebelis simililudinem , sed non veslris im- A pterea audiunt, quod non ipsi sint carnes praelerilae
plebilur carnibus; verum eorum quos interfecislis. et perditac civilaiis, sed hi qtios scandalizaverint,
Vos autem qui arbitramini vos in hac urbe moritu- et quos interfeceiint. Idcircoque super eos gladius
ros, educam de medio civitaiis, et tradam hostium inducitur, ut postquam in finibus Israel nequaquam
manibus: faciaroque in vobisjudicia; ut cum cecide- inter gentes, sed interCbrislianos fuerint judicati,
rilis gladio, nequaquam in urbe, nec extra terminos tunc cognoscant, quod ipse sit Dominus secundum
Israel, sed in finibus vestrae provinciae, lunc co- illud quod in Psalmis legilur : Cum interficeret eos ,
gnoscatis quod ego sim Dominus. Secundoque dici- requirebant illum (Psal. LXXVII, 34): ut quem per be-
tur : In finibus Israel judicabo vos, et scielis quia ego neficia non senserant, per tormenta cognoscant.
sum Dominus.Haecautem uuiversa patiemini, quia ( Vers. 13.) Etfaclum est cum prophelarem, Phal-
in praecepiismeis non ambulastis; et judicia mea tias filius Banajm morluus esl : et cecidi in faciem
non 107 fccistis, sed caeterarum in circuiiu gen- meam, clamans voce magna, et dixi : Heu, heu, heu ,
lium scelera estis operati. Cumque secundum litte- Domine Deus : consummalionemtu facis reliquiarum
ram manifestum sit quod dicitur, omissis parumper Israel.'Yaticinante propheta , unus e duobus prin-
Jezoniaeet Azur, Phalliae el Banajac nominibus, quae cipibus Phaltias filius Banajaemoritur, qui interpre-
in tempus aliud reservamus, hoc dicendum esl, B talur ruina declinans, et est filius slrucloris, sive c(C-
quod usque hodie in Ecclesia , quae est domus Do- mentarii: otxoSofto? enim aliud in linguam nostram
mini, et anie portam,et in inlroitu, sive in via verti non potest. Alter principum servalur incolu-
porloe, quae significat Salvatorem, perquem ingre- mis, Jezonias filius Azur. Jezonias aures ejus sonat,
dimur ad Pairem, sunl viginti quinque viri, ad sen- quod subaudilur animae. Azur vero (ulcrum, sive ad-
sus cuncia referentes. Et quantum non sublerfugit jutorium. Qui igitur cadendo a Domino declinarat,
memoriam meam, numquam in bonam partem hunc et erat sedificaiionispessimae, recle cadit, prophe-
numerum potui reperire: licei in " Levitico ad sa- tante eo, quem conforlavit Deus. Qui autem prae-
cerdoiale ministerium a viginti quinque annis eli- ceptis obediebat Dei, et illius sustentabatur ac ful-
gantur;in Hebraeoenim non habet hunc numerum, ciebatur auxilio, recte in imperio populi permanet.
qui in Septuaginta dicitur, sed Iricenarium, qui in Legimus in Exodo (Cap. n), mortuo Pharaone rege
exordio hujus prophetae, et Domini conlineturaetate, ^Egypii, ingemuisse filios Israel ab operibus luti, pa-
quando venit ad fluenta Jordanis, et a Joanne bap- learum ac laterum, et clamasse ad Dominum.quem,
tizatus est (Luc. m). Sin aulem in Evangelio quin- illo vivente, inclamare non potcrant. lsaias quoque
que virgines prudentes, et quinque stultae reperiun- (Cap.vi), mortuo Osia rege leproso, vidit Dominum
tur (Malth. xxv), sciamus hunc numerum in medio 'C sedentem super thronum excelsum et elevatum, et
positum, el pro qualitate utenlium, vel ad bonam Seraphim stanlia circa eum ; inlelligensque immunda
vel ad malam partem posse conferri. Hi igitur viri, habere se labia,et babitare in populo imraunda labia
qui cuncla ad sensus referunt, et habent duos prin- habenle, meretur ul de altari carbo mittatur, et la-
cipes, de quibus supra diximus, duali numero con- bia ejus purget immunda. Hic autem, prophetante
tinentur, qui scindit unitatera, et in secundae diei fortitudine Dei, princeps qui a Domini declinave-
numero non videiur a Domino, juxta Hebraicam ve- ratservitute.cadil uteleveiura Christo.Sienimresur-
ritatem. Unde et in Arca Noe, bina et bina inlrodu- rectio Dominus, ruina diabolusesl. Inquo quaeritur,
cuntur immunda (Genes.vi). Dominus autem scissio- 109 quomodo de Salvatore dicatur. Ecce hic posi-
nem in unum coarctans, fecil utrumque unum, et tus esl in ruinam, et resurrectionem multorum in Is-
solvil medium parietem, inimicilias in sna carne rael (Luc. n, 34). In ruinam eorum , qui stabant
condemnans (Ephes. n). Unde et augustius quid lo- pessime , et resurrectionem eorum, qui ceciderant.
quitur alque sublimius: Ego et Pater unum sumus Quod cum propheta vidisset, ceciditin faciem suam:
(Joan. x, 5), ut a Judaica dualitate, in unionem non peccanlis merito, scd plangenlis aflectu; et
nos revocet fidei Cbristianae. Denique, ponlificatu voce magna , quse de magno fidei ardore veniebat,
perdito Judaeorum, Dominus patitur nequaquam sub' D tertio clamavil, el dixit, Heu, heu , heu , Domine
uno priucipe, sed sub duobus , Anna ei Caipha : ut Deus , consummationemlu facis reliquiarum Israel ?
rcligionis eorum scissum [Al. falsum] monstraret Et est scnsus: Etiam ipsae reliquiae, quaeesse vide-
crrorem. Suntmulti in hujus portae introilu ante do- bantur in populo, (e indignante, delentur.
mum Domini Orienlalem, qui viliis suis nationibus (Yers. 14 seqq.) Et faclum est verbum Domini ad
comparantur, et peccatorum conscientia desperant me, dicens: Fili hominis , fratres tui, fratres tui:
saluiem, et dicunt: Civiias in qua versamur, lebes viri propinqui tui, et omnis domus Israel universi,
est, et nos omnes carnes, et Babylonio consumemur quibus dixerunt habitatores Jerusalem : Longe recedite
108 ardore, cujus jacula ignita sunt: nolentes a Domino: nobis dala est terra in possessionem.Pro-
agere poenitentiam, et desperantes salutem; pro- plerea hmc dicit Dominus Deus: quia longe feci eos
a Pro Levitici libro Victor. librum Numerorum medio Levitarum per domos et familias suas a trice-
substiiuit-.Est enim , inquit, testimonium hoc Num. simo anno et supra usque ad quinquagesimumannum.
iv, ubi juxta Hebraicam veriiatem Vulgata in edi- Quo in loco LXX legunt, «jro ctxos-txat 7T«VTS, id est
tione nos legimus : Tolle summam filiorum Caalh de a viginliquinqueannis.
m &. -EtJS-tBII WBBONYMI m
ingentibuss et quia dissipavi eot in lerra [Al. dispersi. A de terris, in quitms dispersi.estis, daboqtte vobis hu-
eos in terris], ero eis in sanctificationem-modicamin munt Ittael. Et ingredienlnr illuc, et auferent omnes
letris, ad quas venerint [Vulg. Veneruni]. LXX : Et offensienes, tnn&astftte abommtiiiones de illa [Vulg.
fttctat est sermo Dominiad me, dicens : Fili Aoswafo, aditif efns]. Et dabo eis ew mttm (sive altertm) et
ftalres ttd et vM eapiivtlatrs tme , <rt omnlt dorms spirkttm nevum tribuam in vitcerihiu eorum, Et««'
Israel consummala est ; quibut dixertmi habitatoitea ferttm cor lapideum de carne eornm, ei dtiboeis cot
Jernsatem.' Longe recesskHs a Domitto: n<Msdata carneum, ni ht prmeeptismeis ambtttenltt judicia mea
est terra in kmredittttent. Ptopterea ait; Bmc dkit cttstodiant, fadettttqneea, et sint nrihi in popntttm, et
Adonai ffominus, qtiia repeltom eotin gfentes,et disse- ego shft eis itt Deutn. Quorttm autem'eot po*f offendi-
minabo eo$in emttem terram, et ero eis in sanctifica- cttta et (tbomitfationess*«s ambulat: hnttan viam in
lioneii pttrvulamin regwmhtts,adquas ingressi fuerint capite sm vonam, dkit Dormms Dcus. Lnqitiiur.
illvc. Primum de ifrterpretaiionts varietate dteen- sermo dlvimis adeos, qni captivr erarrtift t^ira B»-
c^ttmesll. Pro ee- qood ii» ffebra?« habeirw, wrr prro- bykmi», ad Hlfratres Ezechielis propiieia?, et ad
plcmfmtui ( hoe eitim signifieM GOOLATHACH "|rnju } propiiiqnMsqwibwsdixeru*f habiiwtorirs Jernsalenr
LXX fr*HStOlerwnt,vki eaptmtatis tum. Bewide ubi [At. Israwl] : Longe recessislis a Demiwo, riobts daM-*
sequitup vmiversi qnibus dixermtkttbitatoret Jerusa- 19est term im passessioneiw. Loq«rinr awfermbaec qnae
lem ; pto unherm, iPHposnerunt, eommimata esl, seqtnwitur : Congregab» vos d*«popBfe, et redda.n
propfcerlitterarom el vertri ambiguiiaftfm : a GHUIXO vobis terr.tm Isra«L CuMqite iwgrevsi fneritis, anfe-
(rtelf etriin efuod Aqnifa et SymntawlH» et Theo- rctis cuwetiaiidmi-i,.pr«pter q«se oSenderalis Deirm,
dotift' urtiversosiwiCTpreiafi'sirnt; rHivefcernnf, con- et daboi vobi*. ew» unuw timwiis, e* serviimbisDei,
stmmat» esi, qitod1jasfer servsnm omniiH^ non reso" IMrfeqiiaiinam diversrs<idolissservbHfe,sh>ealierin»
TteA.Fatelus-est igiiffrserm'» Domirriad Ezwrhielein1, qimm prins baburalis. Ei spiritmn novum tribu.-Hn
qai clixera-l: Heu, heu, hett, Dombte Dtus, tonsum- i» viseeribms vestri», juxlia iHnrdqiuodscniplui» e»l :
mtaiotttiit lu faeU reliqwmmt Israel ? Iir Mtottia vi- Cor mundum crett irt me, Deu», et spiritum reettmt
«reticei morte, et eorum qui ctrm eo int^rfecti sunt, innovctm viseeribus meh (!'». L, i2). Et aaferam- a-
qawd n-eqnaquaiw ita sim reiiqu*a?, qnas in Jcra-' vobits-cor lapidemn, id est,cor duruffl-„secundum
salfcitfputafrat HO propheto, sed< htqui inBaby* iitod qitod toqnilur SnapUaftus.primus marlyp i«
kme-«idetwwnw esse captivi. Et est sensus : 0 ftli Christio-:Dt#racerviee,et incireumcisi eorde (Acl. vn-,
ftenriitis, fra-tres ttift de eatfem iee«im strrpe gene- r>i). Kt indwaiur co« Pharaenisy ne dimitiat popu-
rati, frafrcs, iirqnaiw tni, quihus dtxerunts liabilato- lun> Israel (Exod. vu). Et dab«v «iqwii, Vi.bisCOB
res jerusatfem, vo* recessistis a Domiwe-,quiai ca-i C carneun», molle,. el iei*ernH»,et qa«d pessil Dei.
pTwiiesti», et eum Jectooni» v»s tratlktfetis, nobts mamdata suscrpere, 84 scribawtor in laijn-lis cocdis
sw*e«nterra feraeidMta est in aeierita-n*possessi»- cainaliW*. Idcireo aolei» dalu« cor iu«ile, et att-
n-emvDic ergweis, quwd!lon-gequidem eos fecertaa* fertur cor dwnm, u-t U>praceeptis meis awbuleiU^
tevt» h*»e*, et d5sperseri-in in «aiiowes, et in aiie- j.ndi«iaque custodiaiit, etsint in populio-Dei; Dow.t-
n*srMrris esse praeceperinv; sed q.uia mese;obediie- llusque^qii! pri»s faeratadversarRis,siJ, ei&inDeuiHv
rwi*jiiseioni, sim m eis fntnrits etiam i» peregrinis Qui awtem iter|iiaqusim pcet/rtenii» prioFa peccata-
et hostitibos. locis in parvamsanciiticaiioi.eni : ehim- correxerini, sed. ambulaveriut post abouiinaiioues-
pteriqne irnvenian»»r«x eis, qiii idoiolatriee ne»<ua- suas r.eiribiia.in,,a4t, eis, quod mereniur, ut vi;e eo-
quami coto SBbmittattt; seii memofes sint in;nt<kiw rum ponantur ki eapitibus eorum. ihcc sub Zo*«-
tonuiB.Deiy sicutifueruni Danieliei tres pueri, et cae- balx.-lfiiio Salathitti, et sub Jesu filio Josedec sa-
teros misse credendin» esl-, inisimrltiudinein tanto- ceixlote magBO,.el,subEzra ac Neemra aocidisse tri-
KUWprincipttm quos Scniptura ROHCeoiitmenior;rti bui Jtidaj,. et his qai cum eis revcrsi sunt, pleriqjiie
t,9an. i»)'u Es qjiibtts.urtiversis disciniiB, non esse aesiimant. Habiiatorcs quoqne Jerusalem, qui sub
iiiBultandnnvliie, quiBet jndi«io-pesttis tvadki smit; Sededia rege Jud:» capti sunt„vel qjui fugeruut cum
nec e*protn'*ndut»hoiBt«i carvversoa peeeatis suis; P : Jeremia iu ^Kgyptum.,in omncs lerras esse disper-
nee psenil-etvl&bt» et egressis (te Eeelasia-alitjuando sos, ct nequaquaiw esse reversos in urbem- Jerusa-
dieendumi: Longt neeemistisa. Don&no; iwbis data l&iu,- Plena autem conversio eorum, qui caplivi
est terra in posse&ionenu Quia h«c dieH Dominus : erant,, et relkfuiarura. tsrael iutelligitur i» Cltrislo,
Licei ea* panurtper a>.me» KficlcSiaseparaverioi , et quando relirpiiai salvat faclaj sunt, etun*die credi-
bilwr gfintes disperseititt* : tu*Am6rot Cis in sancliii- detunt tria niillia, et iterum qjiinqxie millia (Acl.
ca>(iione«modKcam-,,d-um meminoriuu peccatorum u) y el alii de qjiibus loquitur Jacobiis ad apostolum
su»rni», nt ipii pi'opi*K vitia> raeessenm+t de loco Paulum : Vides,. fraten, tanta millia.credentiumJu-
suc<[AL terra sua],. propler pmniieiuiani ad sedes dmorum? hi omnes mmulalores Legis sunl (Act, jutt,-
pris-ujvasredire feslineuL. 20). Sed etiyioiidic superbi HJthabitaiores urbis
(Vers. il scijq.) Propterea loquere : Hmc dicit Do- Jerusalem, quorum cor post offendicula et abomi-
mitttts Deits: Gonqritgabo> vw de popwli»,,e.t admiabo nationes suas<arobulat, Dei rmjrentior otfenstrt, et

a Cuus Vatic. ms. ciiui veijistiss. Saiigerniaiieiisi penes-floatfaueonium, CHoiLo.

 & EMeHHfcEM LIB. III. CAP. XII. tOf
,ftV COMMENTA&IORUM
W,qaii Tamtm. «rmnt, «Msrto-COTrM p abominattones suas, recipiunt quae feccrunt.
tapideo, et aeceptOA post
corde mollissimo, per pcenitentiam revertnntur ad Verba 1 autem in Scripiuris sanctis pro rebus dici
Ecciesiam ; et amtretsnl iit prareepiis Donrini,judi- ssaepe admonuimus.
ciaifue ej»s custodiuttf, BwnlqueDowiat poptfTns,el (CAP.XII.—Yers. f seqq.) Et factus est sermo
Dominus, qweasprkis otfenderarw, fif eis Dens. i
Domini ad me, dicens: Fiti hominis, iti mediodomus
(Veits.23, 25.) Et elevavervntCherubtmalas suas, iexasperantis tu habitas : qui oculos hubenl ad viden-
et rotee cum ets, el gloria Dei Israet erat super eos cdum, et non vtdenl : et aures ad audiendum,' ct tion
[At. ea]. Et ascendit gloria Domini de mediocivka- audinnt: c qura domus exasperans est. Pro eo quod nos
it»; stetitque super montem,qni est ad Orientemur- -vi-rtiwiiTS.: fwmedict domus exasperanlis tu hubitas,
bis. Paulalim gtaria Domini recedil de JerHsalent. LXX ] posnerniit r In medio iniquitalum eorum tu ha-
Pri«ii»Hi tei)>ptunideserens, slat rn atrit» vei ir*ti- ibitas. Sed ex eo quod sequitur, 0«ia domns cxa-
min« doinus, et postea iu inlroilu portae ©rontsdis ; sperans est, inteltigimus priorem quoquescnteiiliam
nswissijue, suWaiis peninsroiisque aequeMibws,stat Ittitcversiculoconvenire. Pro exasperatione quo(|iic,
super montem, q,uiest ad-OrienleiH itrtts, band do- dicf , amaiitirdrnem, crebro docuimus, til sit sensus :
biuw quiit Btonlemsigitificei Oliveii, nade Saivator inrmedTodomus ad amariludiiiem cnnverlentis, (u
ascemUl a4 Palrem. Stabaiqus gioria Doroini,quse B BhaMtas, qmc Deumna>turadulcem ai(|iie clemeirlcin,
de Jerusakm urbe discesserai auper mo-*t«i»Oti— vitiorum suornm amariludine, amarum facil atqun
veli, in sigAUiuresurreclionU el linuiitw, •! inde.'• crttrfclem. Afioquin de Deo regiunis : Gustate et vi-
perituram.arsucam(|ue eernerel Jentsalem. Qutit^ue' defe, qttoniam sttatis, sive dulcis esl Dominus (Psal.
dicit: Ascendilgiotiade m£dioemkttis(iuaa. uv,5>t)r xxxtrr, 9). Habitat autem propheta in medio po-
aiiis veibis loquilm,-Domiaas ad diseiptttos-:Surgite, puli Dertmad amarinidinem provocanlis, qni habet
abeainushinc(Luc. xm,55).Et ad Judaeoft: Reiiitque- ' ocufos, et non virfet: aures, et non audit, non viiio
lur vobisdomusvestra deserla(Matlh. \iin). JosepJtu»k Sfertstnitn,sed*perrinacia pravitatis. Unde el Dominus
quoque a refcii audflaia vocem m tempki.amge-loiiuin i atf JmraeosvSicmci, inqnfl, essetis,peccatumnon ha-
et fottiludiuum coelesVm»,*^»;*prim>M wrbis prse* beretis (fotrn. rx , 41) r vorunfarfam caccitatem in
sidia erant: abeamus ex IM& sed-ibns(Josepk. Aattitf. ittfs argtretis atque condemnans. Quia ergo ncalos
Jud. \, MH-iutque ii> BWHttm* u&qne w»praesc-ntetn e habent atf viderrdtrm,ei non videnl : auresad au-
diemtgiociaDoniii*i,.qtuae deseruit templiM»,stsatsu-* divndnm^ ef H^nonauditmt, et tua verba con-
per mouteui OHveii , et i» emiei»signo ruttoos.,, fenrmmf, tfoee eos per imaginem aique piciiir.im ;
speclat templuuiquondamJudaicun», m fa-viUaaei; ci- et sehematrbiis-osiende corporeis, nt venturam ca-
neres dissoliituni. G ptfvftatem non-solum aurtftn, sed et oculis recoguo-
G»
(Vers. 1i, i&.) El spuitus tevatii me, addmitque3 SWMH.
in Cliatdmamad transmupationem in vuione-in spi- (Vers. 3.J Twergv, ftlikominis, fac tfbi vascttraits-
rituDeitet sublala esl a me visio, quam videvantuEt 1 tmgratiotm: et migrabis [Vulg. iransmfgrafris]'per
locutus sum ad liansmigjtalianem ottwia vsrbct Do~ diem eetameh. Migrabisautettt de loco luo, ad tocum
minirqum osleuderalmihi. Pio- eo qued, uos ex. Ue- atterum i» eonspecttt eorum, si forle aspiciattl: quia
braica veiitite Iraustulinnis :. Ei sttbiat*est a nte vi- domm exasperans est. LXX : Et tu, fiii hmninfs, fac
sio, quamvideram,LXX tcaastulcruAC.:Etasetndia * tibi vasa ettptivhatts; el captirare prrdfem cotam eis :
visione^quamnideraut.Qaod utrumquesigniiicat n»i* t el «aptkave de loeo-tfuofnlocumatierwmin conspectu
in corpore propbetam in Jerusaiim de Babylone 6 eoruiw,ut rrideantquiadomus exaspvtansesl. Ifutti dii-
translatum, sed in H3i9piritUv, snblataque visiwiee- btumiquiwuuiversa feei ftnjns continenfev, fnturam
quae ems in spiritu duxerat Jerusatea)^ ei uuiversa: iu c»p«itvtt:rteiiiindieef regis Sedecfaetrihus Jadse, qui
monsttaverat, quaesuperior s«rmo wajravit^iiever- - eaiptiuseso cura-Jerusafeiw. Sed quoniam quidam
sus estui sentelipsum, et loculu&estadtraasflMgrar* r vaniwi captiifvitatemSedecfa:, qwihiferpreiatur ju-
lionem omnia>quaeci fueraut deiuou6lratv,.ad eos» stnsBomims, in typum-pfiecedere Satvatoris, qni de
videlicet, de quihus supra scri^tum..est - Egi) sede- £
""Cflstestibus. i»d terreii* descermVns, Iinmanum cor-
bamin dtimo mea, et senes Juda.sedebmttj<inttttnter V pusasswwpieri*, et baecesse vasa captivitaris : ideo
el cecidit super meibi maims DoiuiuiDei, et.vidi(Su-ir p»aeni»n«iidwm 1 pwtwprudentenv catitumque Iccto-
pravin, 1). Mirumquein iiiodiu»sexientibus-liisqui i« F«mvei haeequMet» nos pemere', ne quicfprajferfre
ad se venerant visitandum, visiones mysticas pro- ip vwfeamur, sed no»pTobare>.Neqneerrrm rex impins
pheta cernebat^ et absens eractab his OjiM corain see h» figaraiH"potesr pra*cedere rlfins, qur rorius pie-
sederant, absque spiritu,, praesenseorpo** Omnia- i- fcttisexemptinnest. Captiim-aufemcsse Sedeciam a
que fiunt, ut coiisolationeiu cecipiant q,uJ,cwpitvi *i BwbyloMtsatque ChoWaeis,cl1Jferemias proplieta ct
erani, quod reducendi sint in terraiu Israel.et am- i- Reguiwnarrat- hfstoria-, et dtwriHn(Pe focofri locum
bufaturi in praecepiis Domini,.futuEique ei in popu- i- ycettm. xaxn, etIVffso; xxvjf,Iroc est, rfeJerusarem
Ium, et ille futurus sit eis in Deum. Qui autem nouii in Babylonem, et caetera qnae Ezecbiel in consc-
(uerint conversi ad pcenitentiam, sed ambulaverint it quentibus loquilur. Qui auleitt referuniad Bomininin

« Vide quaetum alibi saepc, cum praecipue tom. I, adjepwt. iS, naut. % «nwpvatm*.
103 S. EUSEBII HIERONYMI Ml_
Jesum Cliristum,captivitatem ejus et transmigratio- A Am .
nem de loco ad locum, descensionem ex ccelestibus ii, 24).
ad lerrena significari putant. (Vers. 7, 8.) Feci etgo sicut ptcecepetal mthi: vata
(Vers. i seqq.) Et efferes foras vata lua quasi vasa mea protuti quasi vasa migranlis [Vulg, transmigra-
transmigrantis per diem in conspectu eorum. Tu aulem lionis]per diem, etvespere perfodi mihi parietem manu.
egredieris vespere coram eis, sicut egredilur migrans In caligine egressus sum, el humeris \\Q porlavi
anle oculos eorum. Perfode tibi parielem: et egredie- [ Vulg. in humeris portatus] in conspectu eorum.
ris per eumin conspectu eorum. In humeris porlabis LXX : Et [eci sicjuxta omnia, qummandaverat mihi:
[Vulg. portaberis ] : in caligine effugies[Vulg. effere- vasaque proluli sicut vasa caplivitatis per diem : et
ris]. Faciem tuam velabis, et non videbislerram : quia ad vesperum perfodi mihi parietem manu, et abscoh-
portentum dedi te domui Israel. LXX : Et proferes ditus egressus sum : super humeros assumptus sum
vasa tua captivitatis per diem in oculis eortim. El tu in conspectu eorum. Quse supra jussus est facere,
gredieris vespere in conspeclu eorum, sicut egreditur opere se complesse lestatur, nec interpretatione in-
aptivus. Perfode libi parietem, et transibis per eum in diget juxla utramque scntentiam, quod supra expo-
onspectu eorum. In humeris porlaberis, et abscondi- situm est. Illud aulem notandum, quod uno alque
MS egredieris. Faciem tuam operies, et non videbis B eodem tempore Jeremias prophetabat in Jerusalem,
terram: quia portentum dedi te domui Israel. Facere et Ezechiel in Babylone, et illius prophetia milte-
115 jubetur propheta in figura, quaeSedecias faclu- balur ad caplivos ; et hujus ad eos, qui habitabant
rus est in veritate. Collige, inquit, sarcinas tuas in Jerusalem ; ul unius in diversis regionibus Dei
(haec enim vasa sunt transrnigrantis) videntihuseis. provideniia probaretur, et intelligerent audien-
Et posiquam viderint quae facturus es, egredieris tes , quaecumque accidebant populo , nequaquam
vespere in simililudinem Iransmigranlis. Legimus idolorum potestate , sed Domini jussione consi-
Sedeciam nocte muro suffosso fugisse ad deserta stere.
Jurdanis, ibique a Babyloniis esse comprehensum, (Vers. 9.) Et faclus est sermo Domini mane ad me
el hoc significare perfossum pai ieteni. Quod autem dicens: Fili hominis, numquid non dixerunt ad te do-
dicit: In humeris portabis, subauditur sarcinas tuas, rnits Israel, domus exasperans, quid tu facis ? Dic ad
et quidquid ad viaesolatium fugientes poriare con- eos: Hmc dicit Dominus Deus. Si te, inquit, interro-
siieverunt. In caligine effugies[Al. efferes]; ne vi- gaverit domus exasperans : Quare ista facis ? Vel
dearis a quoquam. Faciem tuam velabis, vel caecitate secundum Sepluagintaetiam si non interrogaverint,
quae ei accidit, erulis oculis a Nabuchodonosor ; lii ingredcre, ut sciant cur ista feceris. Dic ad eos:
vcl ne cognoscatur quod ipse sit rex, et major fiat C ( Hmcdicit DominusDeus.
cura servantium. Quodque sequilur : Et non videbis (Vers. 10 seqq.) Super a principem onus istud, qui
terram, illud signiiicat, quod caecus duclus sit in Ba- cst in Jerusalem ; et super omnem domum Israel qum
bylonem, eamque non viderit. Quia portentum dedi est in medio eorum. Dic : Ego portenlum vestrum :
te, inquit, domui Israel:\n signum euim et figuram, c/uomodo(eci, sic fiet illis. In transmigralionem et in
prophetarum tam dicta quam facta sunt. Unde et captivitatem ibunt. Princeps aulem , qui esl in tnedio
in Zacharia, viri portentosi vocanlur, quod futura eorum , in humeris portabilur, in caligine egredietur ;
portendant (Zach. m). Et in Osee loquitur Deus : parietemperfodient, ut educanl eum ; facies ejus ope-
In manibus prophelarum assimilatus sum (Osee xn, rietur, ul non viiteal oculis [Vulg. oculo] lerram. Et
10). Qui autem volunt in Ezechielis personaCbri- txlendam rete meum super eum', et capielur in sagena
slum intelligi, vasa captivilatis, humanum corpus mea, et adducam eum in Babylonem in lerram Chal-
accipiunt, et perfossum parietem, quo infernorum i dmorum, et ipsam non videbit; ibi morietur. Et omnes
clauslra perfregit, el resurgens a solis credentibus > qui circa eum sunt, prmsidium ejus el agmina illius di-
visus est : portalusque in humeris, quando cum an- spergam in omnemventum ; et gladiumevaginaboposl
gelicis potestatibus ad ccelum victor ascendit; et eos, et scienl quia ego Dominus, quando disperseroiltos
quod absconditus egreditur, et velat faciem suam, D ] ingenlibus et disseminaveroeosin terras [Vulg. terris].
ne in carne mortali videatur divina majestas.et noni Et relinquam ex eis viros paucos a gla-.lio,et fame, el
videt lerram, ne oculis illius illusiretur, quae ejus1 pestilenlia ; ut narrent omnia scelcra eorumin genli-
non meretur aspeclum. Oculi enim Domini superju- bus , ad quas ingredientur, el scient quia ego Do-
slos (Ps. xxxm,16), et avertit faciemsnam ab impiis. minus. Primum exponamus bistoriam. Dic, in-
Haecautem, inquiunt, omnia lecisse narralur, ut per quit, ad eos, o fili hominis, qui vel interro-
similitudinem hominis, dura ad fidem Israeliticii gant, H7 vel non inlerrogant. Quid tu facis
populi corda converleret. Et in portenlum da- hmc? quod super ducem onus illud et visio sit,
ttir domui Israel; juxta illud quod scriptum esl : qui est in Jerusalem, ducem significans Sede-
Ecce hic positus est in ruinam et resurrectionem' ciam. Etdic : Ego portenlum vestrum, sive ut Se-

' a Ad Vulgatae edit. fidem mavult Victor. hic legii est in medio, etc, quod ex ipsa Hieronymi repetita
Ducem; nam principem ex GraecoLXX apxwrt deri- lectione in Commentario asserit.
vari sentit. Sicquc legit etpaulo post, Dux aulemquii
105 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. III. CAP. XII. 10(5
ptuaginta transtulerunt, Ego qui portenla facio; ul A J per eos crediderani, quod ipse sit Dominus, et id-
ex prsesentibus futura cognoscanlur. Quomodofeci, circo disperseril eos in gentibus, et disseminave-
sic fiel illis, duci et cunctis qui in comitatu ducis rit in lerras, ut mullum fructum facercnt. Et reli-
sum. In transmigralionem Babyloniam captivi du- quirex eis paucos viros, sicut Joannem Apostolum,
ccnlur, et dux qui est in medio eorum in humeris et cacteros, a gladio, et fame, et pestilentia libera-
poriabitur, vel jumentorura , vel eorum qui cum eo los, et perseculionum impetum declinantes, ut nar-
fugerant. In caligine, etin noctis teuebris egredie- rent scelera Judaeorum et iniquitates cunctarum
tur : murumque suffodient socii ejus ut educant gentium ad quas ingressi sunl, ul acta pcenitentia,
eum. Facies illius velabilur, vel timore fugienlis, scirent quod ipse esset Dominus. Itaec diximus, le-
vel caecilatis injuria, ut caecus terram non videat ctoris arbitri') judicium rclinquentes. Caeterum nulla
Babylonis.Et ego extendam rete meuinsuper illum, dtibilaiioesl, periculosum esse regis impii captivi-
et capielur in sagena mea. Coiicedentc quippe Do- taiem et necem, sacramenlo Domini coniparare.
mino, a Babyloniis caplus est: et haec quae ab ho- (Vers. 17 scqq.) Et factus est sermoDominiad mc,
stibus passus est fieri, se fecisse lestalur. Duclusque dicens : Fili hominis, panem tuum in conturbalione
in Babylonem, terram Chaldacorum non videbit, comede [Vulg. addit sed]; et aqttam luam in festina-
ibique captivus morietur. Omnes aulem socios ejus, B 1 tione et mmrore bibe. Et dic [ Vulg. dices] ad popu-
et adjuiores et comites fug.-e, cum ille fuerit com- lum terrm : Hmc dicit Dominus Deus ad eos qui habi-
prcbensus, huc illucque dispergam, nec securos tant Jerusalem, in terra Israel: Panem suum in solli-
abire permittam : sed in manibus hoslium evagina- ciludine comedent, et aquam suam in desolulione bi-
bo gladiura meum; ut quando dispersi fiierinl in bent, ut desoletur terra a mulliludine sua propter ini-
gentibus, intelligant quod ego sini Dominus, et quitatem omnium qui habilant in ea. Et civitales qum
mea cuncia volumate sint facia. Et relinquara, nunc habilantur, desolalm erunl, lerraque deserta : ct
inquit, ex sociis ejus qui cum eo fugerint, scielis quia ego Dominus. LXX : Et factus esl sermo
cl qui evadere potuerint, paucos, qui gl.adium, Domini ad me, dicens : Fili hominis, panem tuuin
et famem, et pestilentiam evaserint, ut cum cum dolore comedes, el aquam luam cum tormentoet
vel fuga, vel captivitaie ad diversas pervenerint anguslia bibes. Etdices ad populum terrm : Hmc dicit
regiones, narrent omnia scelera sua vel sermone, AdonaiDominushabitatoribus Jerusalem super lerram
vel exemplo; propter qua>.tania raeruerint mala, Israel : Panes suos cum egeslate comedent, \\Q et
et inielligant quod ipse sim Dominus. Qui aulem aquam stiam cum dissiputione bibent, ut dissipelur
tropologiam et cceptam explanalionem super Salva- terra et pienitudo ejus. In impietale enim omnes qui
tore conatur expouere , ducem qui esl in medio 'G habitant in ea, el civitateseorum qum habilantur, in
Jerusalem, ipsum inlerpretatur, qui in portentum desolalionemerunt, et terra dissipabitur, et cognosceti»
signumque praecesserit, qund el ipse cl socii ejus -quiaego sum Dominus. Post principis et sociorum
captivi jstius mundi sint, et ab inferis victor ascen- ejus propheiiam, qucc sub corporali imagine mon-
dens, in huraeris porlatus sit angelorum : in cali- strabalur, venit ad populum : et quidquid proplieloe
gine egressus, ignolus incredulis, destructo medio dicitur, per prophelam refertur ad habilalores Jeru-
pariete, fecerit ulrumqueunum : facies illiusoperla, salem, quod in obsidionis malo, panem suum comc-
ut terram non respiciat Judseorum (Ephes. u). Nec dant inangustia etegestate, el aquam suam neqna-
mirum si Dominus celaverit facicm suam; cum quara in abundantia , sed cum lormenlo bibant, et
usque hodie ante vultum Moysi velamen posilum tribulatione. Haec atitem, inquit, oprophet-t, libi
sit populo non credenti. 118 Extendilque Domi- dicunlur, ut tu loquaris ad populum tcrrac tuac, cl
nus rete suum super illum, juxla id quod de eo dicas : Haecdicit Dominus habitatoribus Jerusalem,
sponsa loquitur in Cantico Canticorum : Ecce iste quaeesl in terra Israel : Obsessia Nabuchodonosor
post parielem noslrum prospiciensper fenestras, ap- atque a Chaldaeis, famis et sitis sustinebitis maliim;
parens per retia (Cant. n , 9). De quo et Jeremias : ut omnis lerra cum sua plenitudine (Al. multiiudine)
Spiritus vultus noslri Chrislus Dominus, captus est in D deleatur, habitatores signilicans per eam quae inlia-
peccatis nostris (Thren. iv, 20). Et: Cum non fecis- bitalur. Etne putent sibi hoc cvenire sinc causa :
sel peccatutn,pro nobis peccalum factus esl (II Cor. v, Di.c,inquit, eis, quod propter scelera eorum et im-
21). Et adducetur, ait, in Babylonem , confusio- pietates, omnes urbes Judaeae ad soliludinem redi-
nem islius mundi, in terrara Cbaldajorum qui in- gendaesint, et uuiversa terrae cultura dispereat, ut
terpreiantur, quasi dmmonia,ut eos qui daemonibus cognoscant Deum sacvientem, qnem miseranlem
fuerant mancipati, retraherel ad salulem; et captt- cognoscere noluerunt. Possumns juxla anagogen
vam duceret pristinam captivitalem. Ipsamque, habitatores Jerusalem credentes Christo dicere, qui
inquit, terram Chaldaeorum non videbil, et ibi habitant in Ecclesia. Et si per peccata illius offen-
morietur; ut omnes nos sua morte viviflcet. Cun- sam meruerint, comedant panem cum egestate, et
ctos autem adjutores ejus et socios, apostolos et bibant aquam cum mcerore et angustia : non cibum
aposlolicos viros dispersit in universum orbem. Et panis , nec potum aquae, sed famem sermouis et
evaginavit gladium post eos, ut variis coronarentur ' doctrinae Dei suslinenles (Amosvm). Quando enim
marlyriis, el lunc inielligerent vel ipsi, vel hi quii vei vitio principum, qui capiendi sunt et tradendi
PATROL. XXV. k
107 S. EUSEBII HIERONYMI 108
Babyloniis, vel nostra durilia, perdiderimus sermo-1A quod nos ambigttumdiximus, ut decipieniia audien-
nem Dei, aquasque non meruerimus habere uiiles : tes suos prophetarum verba noscamus. Est autein
tunc in dolore et penuria, nostrum sumemus cibum , sensus omnis capiluli hic: Supra propbelaverat con-
etterra perdet multitudinem credentium,etcivitates, tra principem qui erat in Jerusalem, deinde populo
quccin toto orbe intelliguntur Ecclesiae, desolabun- famem et ardorem sitis nuntiaverat esse venlurum.
tur, et terra deserla erit, ut omnes sciant quia of- Quod multitudo non credens, vetus assumebai tri-
fensa sit Domini. Quod quidem el in perseculionis lumque proverbiura : In longum tempus differlur
tempore intelligere possumus. comminalio prophetarum, cl omnis visio peiibit,
(Vers. 21 seqq.) Et factus est sermo Domini ad me, dum frustra cemitur : vel juxla Symmachum St«-
dicens : Fiti hominis, quod est proverbium islud vobis mevaei, id est, in ventumel auram tenuemdissolvetur.
in tirra Israel dicenlium : ln longum differentur dies, Dic ergo , inquit, eis, quod nequaquam mea coin-
et peribit onutisvisio? Ideo dic ad eos : Hmc dicit Do- minalio diffeialur, nec divinatio falsa atque ambi-
minus Deus : Quiescerefaciam proverbium islud : ne- gua proferatur in populos quae finem habeat incer-
que vulgodicetur ullra in Israel. 120 ^' loquere ad tum, ul alio dicalur lempore, alio impleatur : scd
ebs, quod appropinquaverintdies et sermo omnis visio- nunc, vivente le, qui loqucris, et his qui andiunt,
nis. Non enim erit ultra omnis visiocassa , neque divi- B
] verbum quod locutus sum , complealur. Significat
natio ambigua in msdio filiorum Israel. Quia ego Do- autem vicinam captivitatem urbis Jerusalem, elSe-
minus loqttar, quodcnmque locutus fuero verbutn , el deciam cum populo Juda jamjamque capiendum.
fiet. Nonprolongabitur amptius; sed in diebits vestris, Non solum autem illo (emporc, sed usquc bodie
domus exasperans, loquar verbum, el faciam illud, di- vulgus incrcdulum el dura corda morialium prophe-
cit Dominus D&us.Et (aclus esl sermo Dominiad me, tiam Dei non recipit : sed omnia quae prophetae
dicens : Fili hominis , ecce domus Israel dicentitim : comminantur, quse pracdicat Evangelium, in aliud
Visio quamhicvidet in dics mullos, et in tempora longa tempus aestiinant dilferendum. Sciamusque hic pa-
iste prophelat. Propterea dicad eos: Hmc dicit Domi- rabotam, quae a Sepluaginta ponitur, accipi pro pro-
ntts Deus : Non prolongabilur ullra omnis sermo verbio, juxta illtid quod in psalmo legimus : el fa-
meus : verbum quod locutus fuero, complebitiir: dicit ctussum eis in parabolam (Psat. LXVIH, 12). El in
DomhtitsDeus. Quod nos diximus, proverbium, juxta hoc eodem propheta : Quid est vobis parabola isla
Symmachum, omnes alii interprctes, parabolam in populo Israd, dicenlium : Patres comederuiit
transtnlcrunt, quaeHebraiceappellaturMASAL(SlttO). uvam accrbam, et dentes filiorum obsltiptterunl (In-
Rursum ubi a nobis editum est: Neque erit divinatio fra XVIII,2)? Manifesta perslringimus, ul in obscu-
ambigua, vcrtere Sepluaginta, nec divinansjuxta gra- (Q rioribus immoremur.
liam : pro quo omrtes , lubricum inlerprelati sunt,

LIBER QUARTUS.

121-122 Vellem , si iieri posset, Euslocliium, (Cap. XIII. — Vers. 1, 2.) Et factus est scrmo Do-
explanaliones in Ezechielem per singulos libros mini ad me, dicens : Fili hominis , vaticinarc ad prc-
propriis texere propheliis, et quod vaticinatione phetas Israel qui prophetant, et dices prophclantibus
conjunctum est, nequaquam exposiiione dividcre : de corde suo : Aiidite vcrbum Doinini: Hmc dicit
ut facilior esset cursus dictantis pariler et legcntis; Dominus Deus. Hoc quod nos posuimus : Qui pro-
longumque et immensum interpretationis iler certis phelant, et dices prophelantibus de corde suo , omi-
spaliis separare, ul quasi tilulis et indicibus, ct, ul sere LXX, et pro co quod non habelur in llebraco,
proprius loquar, argumentis oslenderem qnid libri addiderunt, et prophetubis, el dices ad eos. Est ati-
singuli continerent. Sed quid faciam, cum aliae lem sermo contra pseudopropbetas, qui decipiebaul
propbetiae breves sint, aliac longae: ut saepe neces- D populum , ct, conlra Dei mandata , aliud propbeta-
sitate cogamuret plures in unum librum coarctare, bant. Nec quempiammoveat, quod prophetae npjicl-
ct unam in mullos dividcre? Unde el nunc contra lautiir: hanc enim habet sancta Scriplura consuc-
prophetas et prophelias , ad seniores quoquc populi tudinem, ut unumquemque valicinationis suse et
Israel el ad terram super quam indiicuiitur quatuor sermonis prophelam nuncupet: sicut prophclae ap-
plagae pessimae, et de ligno vitis , quod cum fueril pellanlur Baal, et propbetae idolorum, etprophelae
abscisum, inulile est inter omnia ligna silvarum, confusionis. Unde et apostolus Paulus poeiam Grx-
catalogum etiam vitiorum Jerusalem volumus quarto cum propheiam vocal: Dixiiquidam proprius corum
libro compreliendere. Qucm quia unius voluminis propheta : Cretenses senipcr mendaces, malae be-
non palilur angustia, alteram partem ejus quinto sliae, ventres pigri (Tit. i). El in Osee legimus : Sic-
volithiini reservamus : prudentissimi lectoris sollici- ut propheta insaniens honio porlans spiritum (Osce
tudinem praemonenles, ttt scial quid nobis in hoc ix, 7). Quidquid autem eo lempore Israelilico po-
explanandltm, el quid sibi legendum sit. pulo dicebatur, hoc nunc referlur ad Ecclesiam ; ut
109 COMMENTARIORUM 1N EZECHIELEM LIB. IV. CAP. XIII. 110
proplielx sanctisinl apostoli et apostolici viri. Pro- jA pbetac Israel vulpium similes^sunt, quotidie dome-
phelae autem mendaces alque furiosi, omnes haere- slicarum avium furla facientes : qui babilant, jtixta
lici; quorum principes ex suo corde contingant; qui Aquilam et LXX, in,'deserlis ;]}uxi&Symmachum et
autem ab eis seducli sunt, aliorum n:endaciis ac- Theodotionem, in parietittis atque ruinosis : qui non
quiescant. possunt ascendere ex adverso, ncque murum pro
(Yers. 5.) Vw prophetis insipientibus, qui sequun- domo Israel opponere. Lcgimus Aaron adversum
lur spiritum suum, et nihil videnl. LXX : Vmhis qui igiicin Israclis populum devoranlem occurrisse et
prophelanl de corde suo, et otnnino non vidcnt, relin- sletisse medium, el opposuisse murum pro salule
quentes illud quod a nobis propositum cst, qui se- populi (Num. xvi). Jeremiac quoquc dicilur, ne oc-
quunlur spirUumsuum. Cum propbclariim nomen se- currat Domino, neque slet contra iram ejus orationis
cundum regulaiu Scriplurarum bonis malisque com- perseverantia (Jerem. vn).j(Sicul enim murus hosti
mune sit, in eo differunt, quod boni prophclae esse opponilur, et adversario occurri sole't ex adverso
123 dicunlur sapientes, mali aulem sltilti etinsi- coutraque venienli: ita Deisenlenlia sanctorum pre-
picntes : quorum allerum rcferlur ad ecclesiasticos cibus frangilur. Unde et Moysidicitur : Dimilte me,
viros, alterum ad omnes hacrelicos , qui Dei spiri- et delebo populum islum. Cui cnim dicilur : Dimitte
lum relinquentes sequuntur spirilum suum : quia B } mc (Exod. xxxii, 10), ostenditur quod lenendi ha-
nequaquam divino inslinciu , sed proprio corde va- beat facultatem. Isli stare non possunt in praelioin
ticinantur : unde et nihil videnl. Qui aulem sapiens die Doraini, ut pro populo precibus dimicent et re-
esl, non cordis sui cogitationes^ sed Dci spiritum sistant obsecrationibus senlcntiae Dei. Quia igitur
sequitur, juxU illud quod et in siiperioribus (Su- vana conspiciunt, et divinant mendacium, el a Do-
pra, 1) animalia et rotac spiiilum Dei sequebanlur. mino missos esse se dicunt, cum non sinl missi ab
Et prophela dicit : Posl Dominum Deum tuttm am- eo, et perseveranl in erroribus, ct suum cupiunl
bulubis (Psal. xxvi, U). Et in alio loco : Deducme iirmare sermonem; arguunlur qttod omnia sint
in semitamreclam (Ps. CXLII, 10). Et iterum : Spi- cassa quae praedicant, suum mendacium Domini
ritus tuus bonus ipse deducetme in lerram (Psal. LIX). sermonem esse dicentes. Porro juxta Septuaginta
Et populo Dei, columna ignis et nubes erat dux in bic sensus est: Omnes baeretici propler fraudulen-
solitudine (Exod. xin). Et Jeremias loquilur : Non tiam ac nequitiam vulpium similes sunt, de quibus
laboravi sequens te (Jerem. xvn, 16). Quis aulcm Salvator loquitur : Vulpesfoveas habent, et volucres
ha-relicorum qui sequitur spirilum suum , non im- cmli nidos (Matth. vm, 20). Et de llerode scriplum
pingal in tenebris, et caecuscaecosducat in foveam? est: Dicite vulpi huic (Luc. xni, 52). El de eisdem
Unde licet sibi in mysteriis , immo orgiis suis plura C ( vulpibus quae parvulos simplicesque decipiunt, et
ccelesiasiicis docloribus vidcre videanlur, lanien populantttr vineam Christi, Salomon loquitur: Ca-
nibil omiiino videnl : quia solem jusliliae perdide- pite nobis vulpet parvulat, dissipantes vineas(Cant. n,
runt, frustraque imitanlur cos, qui prius vocabanlur 13). El in psalmo super his qui corum fraudulenlia
Videntes, et quibus dicitur ; Qui videsvade : recede supplantantur canilur: Introibunt in inferiora terrce,
in lerramJuda; etin Belhel non prophelabis (Amos tradeniur in manus gladii, partes vulpium erunl
vu, 12, 15). Quamobrem visio Isaise et Abdiaepo- (Psal. LMI,10,11). Iti prophclaequi vulpium similes
nunlur in tilulis. Et Dominus aposlolis praeccpit . sunt, non steterunt in firniamenlo; nec cum Petro
Levale ocutosveslros el videle (Joan. iv, 55). Et pro- audire nieruerunl: Tu es Pelrus: el super hanc pe-
phcta suppliciter deprccatur ; llevela oculos meos, el iram mdificaboEcclesiamtueam (Malth. xvi, 18). Nec
considerabomirabilia de lege tua (Ps. cxvm ,18). Moysi similes sunt, cui diclum est: Tu verohic sta
(Vers. & seqq.) Quasi vulpes in desertis prophetm mecum(Deut. v, 51). Nec illius qui dicit: Statuil s«-
lui, Israel, erunl [Vulg. eranl]. Non a&ccndistisex pra pelram pedesmeos; sed fluctuaverunt omni venlo
adverso, neque opposuistis murum pro domo Israel, doclrinae. Nec sleierunt in firmamento, de quo in
nt starelis in prmlio in die Domini. Vident vana, el oclavo dccinio psalmo 125 legimus : Cmlienarrant
divinant mendacium, dicentes, ait Dominus: cum ' gloriam Dei, et opera manuum ejus annunliat firma-
Dominus non miserit eos, et perseceraveruntconfir- menlum. Isti congregaverunt irraiionabiles quosque,
mare sermonem. Numquid non visionemcassam vidi- et proplcr nimiam innocenliam pecudum similes,
slis, et divinationemmendacemlocuti eslis? et dicilis , contra doiiiuiii Dei. Unde nunc dicitur : Ei congre-
ail Dominus, cum ego non sim locutus. LXX : Sicttt gaverunt greges super domumIsrael: nec surrexerunl
vulpes in deserlisprophelmtui, Israel [Al. addit. erant' ipsi, nec alios suscitare potuerunt; sed qusecumque
aut eruiu]. Nonsteteruntin firmaniento, et congrega- egerunl et agunt, plena mendaciis sunt. Quodque
veiunt greges super dotnum lsrael. Nou resurrexeruntI sequilur : El cmperunt suscitare sermonem, illud
qui dicunt in rfieDomini: videntes mendacia, divinan- significat, quod velint quidem consurgere, et se ad
tes vana, qtti dicunt, dicit Domhuis, et Domimtsnoni excelsa sustollere ; sed quod cupiant, implere non
ntisil eos: et cceperuntsuseilare sermonem.Nonne vi- possinl : diciturque eis : Nomie visionemfalsam vi-
sionem (atsam tidislis, el divinaliones vanas locttlii distis, et divinalionesvanastocuii estis? Quodque se-
atis ? Et dicebatis, dicil Dominus, el 124 c9° noni qnitur, cl dicebatis, dicit Dominus, et ego non swn
stnnlocutus. Dicamus primum juvla llebraicum. Pro- locutus, in Septuaginla non babetur.
 111 S. EUSEBII HIERONYjWt 112
(Vers.8,9.)PropJerea hmcdicitDominusDeus: Quia A bitur fundamenlumejus, et cadel et consumeturin me-
locuti estis vana, etvidistis mendacium,ideo ecceegoad dio ejus : et scielis quia ego sum Dominus. El com-
vos:aitDominus Deus.Eteril manusmeasuper proplie- plebo indignalionemmeam inpatiete, et in his qui li-
tas, qui videntvana, el divinanlmendacium. In concilio niunt eum absquetemperamenlo: dicamque vobis: non
populi mei non erunt, et in scriptura domusIsrael non est paries: et nonsunl qui liniunteum. Prophetm Israel
scribentur : nec in lerrum Israel ingredienlur. Et scie- qui prophetanlad Jerusalem : et videntei visionempacis:
tis quia ego Dominus Deus. LXX : Ideo dic : tlmc el nonest pax, dicil DominusDeus.LXX : Qttoniamde-
dicit Adonai Dominus. Quoniam verba vestra menda- ceperuntpopulum meum,dicentes: pax, pax, el non erat
«
cia, et divinalionesveslrmvanm: idcirco ecce ego super pax: et isle mdificabalparielem,el isti linunt eum stul-
vos.dicitDominusDeus,etextendammanummeatnsuper titia. Dic ad eos qui linunt stultitia, cadel. Erit pluvia
prophelas qui videnl mendacium, et qui loquuntur inundans : el dabo lapides magnos in juncturas eoium
vana : in disciplina populi mei non erunt, nec in scri- el cadent. El spirilus auferens, et disrumpetur.Et ecce
plura domus Israel scribentur, et in lerram Israel tion cecidil paries : el b non dicent ad vos, ubi est litura
inlrabunt: et scieni quia egoAdonai Dominus.Sub pro- vestraquam livislis? Propterea hmcdicit Adottai Do-
phetarum persona, sermo contra haereticos est,qui minus : 127 &1 disrumpam spirilum auferentem in
, Ioquunlur vana et vident mendacium, et perseverant B [urore meo, et pluvia inundans in ira mea erit: et ta-
suainfirmaredoctrinam: quod ipse Dominus contra pides magnos in (urore inducam in consuminalionem,
eos veniat atque consurgat, et extendat manum suam el suffodiam parietem quem livistis, et cadet. Et po-
super illos ad percutiendum, et non contrahat ad par- nam eum super terram, el revclabuntur fundamenta
cendum; et comminatur, quod non sinl in coucilio ejus, el cadet. Et « consumeminicutn increpationibiis,et
populi Domini fuluri, nec in Ecclesia ejus, sed in cognoscelis quia ego Dominus. Et cotnplebofurorem
synagoga diaboli, nec sciibanlur in domo Israel. mettmstiperparietem: et super eosqui linunt eutn, cadet:
De quibus in alio loco dicilur : Super terram scri- dixique ttd vos : Non est paries, neque qui li-
banlur (Jerem. xvn, 15): non in terram Israel quac nunt eum Prophetm Israel : qui prophetant super
terra viventium est, 126 de qua nunc dicilur, nec Jerusalem, el qui vident illi pacem: non est pax
in lerram Israet ingredientur : sed in terram mortuo- eis, dicit Dominus Deus. Propheiae Israel, qui non
rum et umbram mortis, ut postquam ista pcrpessi erunt in concilio populi Dei, ncc scribentur in scri-
fuerint, separati a coetu populi Dei, inlelligant quod ptura domus Israel, nec terram repromissionis in-
ipse sil Dominus. Pro eo quod nos verlimus, in con- irabunt, ideo isla palientur, quia deceperunt popu-
ciliopopulimei nonerunt, Septuaginta translulerunt, lum meum, pro rigore pceniieutiae et conversionis
in disciptina, sive in correplionepopuli mei non erunt. C injuria, pacem eis cl prospera nuntianies, secundum
Alia eniin adversariorum, alia filiorum correptio illud quod alibi dicilur : Pax, pax, ubi esl pax (Je-
est. Unde et Jeremias : Corripe, inquit, nos, Domine, rem. VIII,H)? Deus itaque metaphorice aedilicnbat
verumtamenin judicio, et nonin (urore, ut nequaquam cis per legis mandata sanctorumqtie prophetarum
paucos nos facias. Effunde furorem luum super gentes eloquia et comminationes , maceriam. Hoc enim
qum te ignoraverunl; e>.super regna qum nomentuum verbum Hebraicum significat HIS (VTl); ut omiiem
non invocaverunl ( Ibid. x, 24, 25). ab illis inciirsioiiem besiiarum et bostilem impelum
(Vers. 10 seqq.) Eo quod deceperint populum submoveret, dum conversi ad Deum, boc quasi
meum, dicenles: pax, el non est pax. El ipse mdifica- muro et paviete firmissimo cingerenlur. Pseudopro-
bat parietem : illi aulem liniebant eum luto absque phetse vero non seinel, sed frequenicr pollicebautur
paleis. Dic ad eos qui liniunl absquetemperatura, quod eis pacem, hoc enim repetitus pacis sermo significat.
casurussit. Erit enimimberinundans: el dabo lapides Ipsumque parietem qui in sequentibus cm (Vp) ap-
prmgrandesdesuper irruenles, et ventum procellmdis- pellatur, liniebant pseudopropbetae c.bsquetempera-
sipanlem. Siquidem el ecce cecidit paries. Numquid mento,ut interpretatus est Symmachus, hoc est, puro
non dicetur vobis , ubi esl litura quam livislis? Pro- luio, et quod paleas non haberet, ut nec praebere
pterea hmc dicit DominusDeus: Et faciam erumpereD possei aliquam lortiludinem. Ut vero d LXX etTheo-
spiritum tempestatum in indignatione mea : el imber dolio, linunt eum stultitia : Aquila auiem verbum
inundans in furore meo eril, et lapides grandes irm in Hebraicum THAPHEL (bsn) interpretatus est ° KVK\M,
consummationem.El deslruam parietem quem livistis quod significat absque sale, de translalione transiens
absque temperamento,et mquaboeumterrm : et revela- ad aliam translationem, ut quomodo cibns absque
a ln instanti mdifical, mss. ac Rahanus legunt. cditor ille ad eam normam immulet,
quae cum Hie-
Quin etiain Grsecus oixoSopei.Vid. in fi;;e hujus ca- roiiymianorum codicum suffragio careanl, minime
b Victorius , qui versioncs ad simm quemquc ar- nobis
piiis. probantur.
c Iterum Victorius parum consullo immutat con-
cheiypum refigere conlinuo sluduil, hic negandi par- sumetur, quod in Graeco Aldino exemplari legerit
liculaui expungit ad Graeci ejus, quo uiebatur, puta GvvreleoQ-haere, cum oplime alia , et prai-cipueVati-
Aldini, codicis fidem, ubi y.aiipovo-i,et dicent, scri- canum pra-feral a-uvT£W6ijo-so-0e.
bilur. At pleraque alia cxemplaria Graeca , el cum d Videtur inielligeiiduui de Hexaplnribus LXX; in
priniis Valic. ouz iiilerserunt, xai ovv.epovui,el non uno cnim Complutensi codice est Kfpoo-Jm,stultitia.
dicent, quod est omnino retinendum. Lectorem vero e In aliis librisest avalov, aut avala.
adinoniium voluimus, quod hujusniodi alia passim
 H3 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. IV. CAP. XIII. 1U
sale nullum babet saporem : ita et lulum absque pa- A volandum. Et disrumpam cervicalia vestra : liberabo
leis quibus Drmatur et stringitur, nil roboris possit populum meum de tnanu vestra : neque erunt ultra in
praebereparit-ti.Dic, inquil,adeosl28tI,d illisvana manibtts vestris ad prmdam [Vulg. prmdandum] : et
promiitunt, et casstim pollicentur auxilium , qtiod scietis quia ego Dominus. Pro eo quod mmrcre fecistis
casurus sit iste paries et II.TCmaceria, et immittam cor justi mendaciter, quemego non contristavi, et con-
iinbrem veliemeiiii-siirnim, hosles videlicet saevissi- fortastis manus impii ut non revenerelur a via sua
mos. BabyloniosauiemChaldaeosquesignificai;eteos- mala el viverel : proplerea vana non videbitis, et di-
dem lapides a grandiuis desuper irruentes, omnia vinaliones non divinabitis amplius : et eruam populum
per metapboram, quo instabilem maceriam subilus meum de manu veslra : et scietis quia ego Dominus.
lurbo subvi-rtat et subruai; et postea dicatur eis, id LXX : Et tu, fili hominis, obfirtna facicm tuam super
est, pseudoprophetis, Ubi est lituia quam levistis, filias populi lui, quce prophetanl de corde suo : el
et ubi est quod polliciti estis auxiliuin? Quidqnid propheta super eas el dices : Hmc dicit Adonai Domi-
autem de pseudcpropbetis dixinius , et ad haere- nus. Vm his qum consuunt cervicalia sub omni cubilo
licos referri poiest, quod omnia eorum Dei ira manus : et faciunt vetamina super omne caput uni-
figmenta solvantur; et aedificaiio pessimorum do- versm mtalis, ul pervertant animas. Animmsubversm
gmatnm,<jua-Spiritussancti non habetcondimentum, B sunt populi mei. Et animas salvabanl: et contamina-
corruat, ei usque ad fundamenta et pulverem dila- banl me ad populum meitm propter pugillum hordei et
hatur, et adaequetur ipsa niaceria terrac, et cadat, fragmentum panis : ut occiderenl animas, quas non
el consumantur prophelic qui promiuebant, el po- oporluil mori : et salvarent animas quas non oportuit
pulus cui promitlebatur in medio ejus : utpostquam vivere: dum loquunlur populo audienli vanos sermones.
compleverit indignationem suam, et dixeriteis: non Propterea limc dicit Dominus Deus : Ecce ego super
est iste paries, boc est, non est vestra delensio; et cerricalia vestra, super qum vos colligitis animas, et
non sunt qui liuunt eum , sed omnia vana sunt ct disrumpam ea de brachiis vestris. Et dimiltam animas
in nihilum proficientia : tunc opere cognoscatis quas vos pervertilis, animas eorum in dispersionem :
quod ego sim Dominus. Ut autem sciamus qui et disrumpam velamina vestra, et liberabo populum
sint isti qui linunl parietem, sequiliir, Prophetm meutnde manibus vestris : el non erunt ultra in mani-
Israel, hoc est, pseudopropheiac, qtti prophetant ad bus vestris in congregalionem : et cognoscetis quia ego
Jerusalem, et vident ei visionem pacis, isiisunl causa Dominus. Pro eo quod pervertebalis animam justi ini-
peccati et ruinae, el sttiltaesecuriiatis. Non enim erit que : el ego non perverlebam eum : et confortabalis
pax, dicil Dominus, quia Dominus non misit eos, manus iniqui, ul penitus non converterelur a via sua
ncc est loculus ad eos. llocquod LXX transtulerunt: Z pessima, et viverel. Proplerea mendacia <"vestra ullra
et superjuncturas eorum , in Hebraico 11011 habelur. non videbitis : el divinationes nequaquam divinabilis
Siguilicat auiem juncturas lapidum in pariete, vel 130 adhuc : el liberabo populum meum de manu
adminiculalignorum,quibusparietesroboraiitur. Nec vestra, et scielis quia ego Dominus. Supra ad pro-
non illud quod supra legimus : ipse mdificabatb pa- plielas divinus sermo directus cst, qui lulo linebant
rietem; plerique ad popiilum referunt Israel, qui parietem, quod paleas non haberet, nec ullum possit
vanum sibi vel jEgyptiorum, vel pacis promittebat parieli sive maceriae robur tribuere : nunc adversus
auxilium. filias populi propbetissas jubetui-faciem suam ponere,
(Vers.l7seqq.) Et tu,filihominis, ponefaciemtuam sive dirigcre, et, ut LXX transtnlerunt, obfirmare.
contra filias populi tui quceprophetant de corde suo : et Quomodo autem adversum prophetas, alii pseudo-
vaticiiiaresupereas, et dic:HmcdicitDominusDeus: Vm prophetae inspirabantur diabolico spiritu , ul Dei
\2Qhis qumconsuunt pttlvillossub omnicubitomanus: mandata subverterenl, ila adversum Prophetissas ,
et [aciunl cervicalia sub capite universmmtatis ad ca- qualis fuit Debbora (Judic. v)et01da (IV Reg. xxn),
piendas animas: el cum caperenl animas populi mei, et in Actibus apostolnrum Philippi evangeiisiae qua-
vivificabantanimas eortim. El violabant me ad popu- tuor fili.-cprophelantes, inspirabanlur daemoniaco
lum meum propter pugillum Itordei, et fragmentum Dspirilu (Act. xxi), aliac eliain ejusdem sexus , qua-
panis : ut interficerent animas, qum non moriunlur : rum fuit Prisca et Maximilla , quae vaticinatione
et vivificarenlanimas qum non vivunt: mentienles po- mcndacii fidem subverteruni verilatis. Has autem
ptilo meocredenti mendaciis. Propterea hmcdicil Do- dicunt Hebraei malelicis artibus eruditas per necro-
minus Deus: Ecce ego ad pulvillos vestros, quibus vos mantias et pytbicum spirimm, qualis fuit illa quae
capitis animas volantes : el disrumpum eos de brachiis visa est suscitasse animam Samuelis (I Reg. xxvm):
vestris: et dimiitamanimas quas vos capilis, animas ad et in Actibus apostolorum , cujus divinaiio mullos
a Vulgaia, inquit Victorius, editio grandes, sive b Addilur penes Rabanum, vel mdificat: alque in
prmgrandeslapides constantp.r legit, verum quia He- praesenti quidem in Graeco esse, sttperius observa-
braice legitur tp^abN 'JSN , et Hebraei verbum mus. c Malim utique amoveri binc vocem veslra, quam
WiaSs*, pro grandine exponnnt, prargrandesque la- ipsi LXX, nednm Hebraeus lextus, aut Latinus in-
pides grandiuis hic signilicari cxislimant, nihil est lerpres ignorant. Addit Vielorius , ncc in Floren-
immiiiaiuni. Osleudit auiem Hieron. se vim vocis tinis, aut Brixianis codicibus inveniri. Noslri autem
llebraicae nou ignorassc, quamvis grandes lantum, constaiiter habent. ,
non grandinis, ipso sacro in codice sitinterpretatus.
115 S. EUSEfitt IliEltONYMI 118
dominis rcditus acquirebat, de qua ad apostoli Pauli A instar retium volautes auimas capiunt, ut postquam
imperium immundus ejeclus est spiritus (Act. xvi). rupti fuerint, liberam volandi babeant facullatem.
Nos autem ita dicemus, alios hsereticos falsiiate Etscindentvelamina,sivecervicalia, ia quibus prin*
dogmatum suorum praedicare virtutem. Quorum fuit cipale animac recumbebat, et quibus deccptorum
Pylbagoras et Zeno, a quo Stoici : Indorum Brach- capila operiebantur. Cum Apostolus doceat virorum
manes, et jElhiopum Gymnosopliistae, qui ob victus capilanon velanda, sed rcvelata facie Domini glo-
continentiam, miraculum sui genlibus [Al. gcn- riam contemplandam (II Cor. m). Vos enim, inquit,
tilibus] tribuunt. Recteque dieuntur parietem linire, falsis lerroribus servientitim Deo animos frange-
el aliquam forlitudinem polliceri; sed quia Christi batis, el promissionibus fraudulentis, impios tene-
non habenl condimentum, vanus est eorum labor, batisinclusos, ne agentes poenilentiam,vitam reci-
et perilura ocdificalio.Nisi enim Dominus mdificaverit perent quam perdiderant. Propterea vanas nequa-
domum, in Vanttm taboranl [Al. laboraverunt] qui quam videbilis visiones ; nec vocabo 132 vestra
mdificanteam (Psitt. cxxvi, 1). Aliiaulemvoluptalum mendacia prophetias; sed divinationes, de quibus
libidiuisque doclores, dicuutur consuere pulvillos, et scriptum esl : Non esl augurium in Jacob, neque di-
ponere subomni cubito manus, Epicurei, et Pyrrlio- vinatio in Israel (Nutn. xxni, 25) : ut eruam popu-
nii, ct apud nos Jovinianus et Eunomius, qui dicunt: B Ium meum de manibus vestris, el opere cognoscalis
Manducemus el bibamus, cras eniin moriemur. Jube- me esse Dominum, qui perditos liberavi.
tur ergo propheta ponere, siveobfirmare faciem suam (Cap. XIV. — Vers. 1 seqq.) El venernnl al me
contra filias populi sui. Primumquedicendum, quid viri b seniores Israel, el sederunt coram me. Et [aclus
sibi velit posita facies sive direcla et obfirmala. est sermo Domini ad me, dicens : Fili Iwminis, viri
Nenipe illud quod de Domino seriptum esl : Facies isli posuerunt immundilias suas in cordibus stiis : et
Domini super facientes mala, ul disperdat de terra scandalum iniquitatis sum statucrunl contra faciem
tnemoriam eorum (Psal. xxxiu, 17). Sicut enim 131 suam : numquid interrogatus respondebo eis ? Propler
liquescii cera a facie ignis : sic pereunt peccatorcs hoc loquere eis, el dices ad eos : Hmc dicit Domitius
a facie Dei. Secundum quem sensum in hoc eodem Deus : Homo homo de domo Israel, qui posucrit im-
propheia dicitur : Fili hominis, obfirma faciein luam tnunditias suas in corde suo, et scandalttm iniquitalis
super Theman et Darom et Nageb (Infra, xx, 46). Et sumstaluerit ei [Yulg. tacet ei] conlra [aciein suam :
ilerum : Factus est sermo Domini ad me, dicens: et veneril ad prophetam interrogans c eum per me :
Fili hominis, obfirma faciem luam super filios Jeru- ego Dominus respondebo ei in multiludine iminundi-
salem (Infra, xxt, 2). Et post paululum : Factus est tiarum suarum : ul capialur domus Israel in corde
sermo Domini ud me, dicens : Fili hominis, obfirma C suo, quo reeesserunt a me in cunclis idolis suis. Pro-
faciem luam super filios Amon (Infra, xxv, 2). Et plerea dic ad domuinIsrael: Hmcdicit Dominus Deus:
rursum : Obfirma vullum tuum super Pharaonem Convertimini et reccdite ab idolis vestris , ct ab uni-
regem Mggpti (Infra , xxix, 2). Et iterum : Fili ho- versis contaminationibusvestris avertile facics veslras.
ininis, obfirma faciem luam super Gog et Magog. Et Quia homo homo de domo lsrael, el de prosclytis qui-
iii alio loco : Firmabo faciem meam super hominem cumque advena fuerit in Israel, si alienatus fuerit d
itlum, et ponamitlum in desertum, et in dissipationem, in Israel ame, el posueril idola sua In corde sno, et
et auferam eum de medio populi: et scietis quia ego scandulum iniquitalis sumslaluerit conlra [aciemsuam:
Dominus (Infra, xiv, 8). Vae igilur his baercsibus, et venerit ad prophetam ut interrogcl per eum me :
hisque doctrinis, quae requiera pollicentes, omnem ego Domintis respondebo ci pet me. El ponam facicin
aetatem sexumque decipiunt, ut capiant animas mi- meam supet hominem illum ; et faciam eitm in excin-
serorum, et contaminenta me ad populum meum, plum et in ptovetbium ; et disperdam cum de medio
dum credor diligere voluptalem : et hoc non propter populi mei : et scielis quia ego Dominus. Et prophcta
corum, et hemicorum hordei, ut in Osee legimus cum erraverit, et ioculus fueril verbum: ego Dominus
illum : et extendam manum meam
(Osee v), sed propier pugillum hordei, quo brula decepi prophetam
vescuntur animantia, et fragmenlum panis. Non D super eum; et delebo eum de medio populi mei
: ini-
panem iuiegruin nec [Al. id est] solida testimonia Israel. Et portabunl intquilalem suam juxta
erit :
Scripturarum, sed quae hceretica pravilate fracia, et quitalem interrogantis, sic iniquitas prophetm
decurtata atque imminula sunl; ut sancto; quosque ut non erret [Vulg. addit uttra] domus lsrael a
decipiant, et ad mortem trahant; el peccatores me, neque polluatur in universis prmvaricalionibus
vanis promissionibus vivificare contendant. Propter- suis ; sed sit mihi in populum : el ego sim cis in
ea clemens et misericors Deus non ipsas prophe- Deum, ail Dominusexerciluum. LXX : El venerunt ad
lissas interftcit, sed disrumpit pulvillos earum, qui me virl de tenioribus Israel, el sederunt anle fttciem
° Apud Raban., contaminentomnempopulummeum. quod verbis istis respondeat tioc loco, sed semel
b hescribendum vidctur cum Victor. senicrum, ad infra vers. 7.
llebraeum ^pia^lMN, et GrxcUm SvSpjfxrcbrm d Has duas postremas voces , In Israel, Vic-
itpeaSvrepuv; quibus et Vulgata Hieronymi versio, tor. delet, propterea quod nec in Hebraica nec
ipsiusque^historiae verilas concinnunt. Gratca, Latiuave editt. reperiantur, eisque Brixine
c Econtrario est in Vulgata , interrogans per eum mss. codd. careant. Itabenl vero quibus nos uli-
me. Nihil vero iminutamus, cum nihil in tlebrao sit, mur mss.
117 COMMENTARIORUM IN EZECiHELEM LIB. IV. CAP. XIV. 118
meam. Et (actus est sermo Domini ad tne , dicens : Ahabentes
} ruinam iniquitatis cOntra faciem suam
133 ^tli hominis, viri isti posuerunt cogilalionessuas atque tormentum, dummeliora desperant, et parali
in cordibus suis : el tormentum iniquitatum suarum sunt ad supplicium, et sicmea per te cupiunl verba
posuerunt anle (aciem suam : si respondens respon- cognoscere? Quia igiturperverso ad te corde vene-
debo eis? Propterea loqueris eis ; el dic ad eos : Hmc runt, responde eis non ex persona tua, ne levis sit
dicit AdonaiDominus: Hotno homode domo Israel qui auctoritas respondcnlis; sed ex meo imperio, et
posuerit cogitationessuas in corde suo , el tormentum dices ad eos: Hmc dicit Dominus Deus. Est autem
iniqaitalis sum posuerit ante fctciemsuam : et venerit totius loci, ut latam explanationem brevi sermone
ad prophetam, ut interroget eum in me : ego Dominus comprehendam, isla sententia : Homo bomo non
respondeboei in his quibus tenelur mens ejus: ut aliarum gcntium, quarum error potest habere ve-
averteret domutn Israel secuttduin corda eorum qum niam, sed doinus Israel, qui cum pristinis vitiis, de
abaiienata sunt a me in cogilationibus eorum. Prcpter- quibus supra diximus, ad prophetam venerit scisci-
ea dic ad domumIsrael: Hmc dicit Dominus Detts : tandum, ego respondebo ei juxta cor, et immundi-
Converlimini, et recedite ab invenlionibus veslris : et lias suas, ut juxla quod vull et credit, ita et audiat.
ab omnibusimpietatibusveslris, et convertile facies ve- . Nonenim meretur correctioncm, qui non discendi,
stras ad me: Quia homohomode domo Israel, ei dead- B ] sed tcntandi animo inlerrogat. Recesserunt enim a
venis qui peregrinanlur in terra lsrael: qui abatienatus me, et idola sunt seculi. Brevisque ista est commi-
fueril a me, et posuerit cogilationessttas in cordesuo : natio, nt recedanl ab idolis cogilalionibusque per-
et tormenlum iniquilutis sum posueril ante faciem versis, et converlanlur ad me, priora [Al. propria]
suam; el venerit ad prophetam ul interroget eum in scelera relinquentes. Non enim merelur audire ve-
me : ego Dominus respondeboei in eo quo tcnetur, et ritatem, qui fraudulenter interrogat; sedsuoeorde
obfirmabofaciem meam super hominem illum : et po- capiendus esl : secundum quod Scribae et Pharisaei
nam eitmin desertum, et in exterminium : cl auferam inlerroganles Dominum, immo lentanles, audiunt :
eum de medio populi mei : et cognoscetis quia ego Quid me tentalis ? Et rursum : Nec ego dicam vobis,
Dominus. Et propheta si erraverit, et locutus fucrit in qua virtule hmc faciam (Matth. xxi, 27). Qui aulem
verbum : ego Dominuserrare feci prophetam illum. Lt bomo talis est, et sic interrogat, ponit Deus faciem
extendam tnanum meam super eum, el exterminabo suam super illum, sive confirmat; ut austeritate
illum de medio populi mei Israel. El accipient iniqui- vultus, frontis duritia molliatur, et sit in exemplum,
lalem suam secundum iniquitatem inlerrogantis, et et in proverbium, sive in solitudinem, et in inle-
iniquitas simitiler prophetmerit, ul nequaquam erret ritum, ut illo perdito de populo Dei, cognoscant
domus Israel a me, el non potluantur adhuc iit cun- C ( caeleri quod ipse sit Dominns 135 Qu' cordis ar-
clis delictis suis. El erunl mihi in popttlum: et ego cana cognoscit, et perversitatem menlis intelligil;
ero eis in Deum, dicit Adonai Domitius. Postquam nec consideral verba loquentium, sed corda. Quod-
loculus est ad prophetas qui prophetabant in cor- que sequitur, et videlur facere quaestionem : Pro-
de suo, et linebanl parietem absque lempcramento; pheta cum erraverit, et locutus fuerit verbum, ego Do-
et ad proplietissas quae consuebant cervicalia , et minus decepi prophetam illum, non putemus de vero
ponebant sub omni cubito inanus, faciebantque vc- propbeta dici, sed de pseudopropheta, qui crwuvv-
lamina , et operiebant capita universae aetaiis (per p.S><; propbeta appellatur. Et de illo Scripturarum
quaeperversorum dogmatum doctrina monstratur), loco solvi potest, quando Achab rex Israel vadens
venerunt ad prophelam, nnn omnessenes, ne cuncti ad praelium, non vult audire Michaeam propbetam,
viderentur errare; sed quidam seniorum lsrael, et sed pseudoprophetaruin consiliis acquiescil(III Reg.
sederunl coram propheta : quam ob causam venis- xn). Dicitque Michaeas, quod viderit Dominum se-
sent interim silentio differentes; statimque Dei dentem in solio, el erroris spiritum ultro se obtu-
sermo factus cstad prophetam , indicans cur ades- lisse ad decipiendum regem. Diabolus quoque in
sent. Nequeenim naturaehominisestquamvissancli, volumine Job circuiens terram, slare dicilur in
cordis arcana cognoscere. Unde de 134 so'° dici- D ' conspectu Dei, et in substantiam primo Job, deinde
lur Salvatore : Videns autem Jesus cogilationes in corpus ejus accipere a Domino potestatem (Job.
eorum, dixit : Ut quid cogitaiis tnala in cordibus ve- i et u). Sed et Balaam bariolus a Domino mittitur,
stris (Matth. ix)? Et est sensus : Fili hominis, isti ut decipiat Balac filium Beor (Num. xxn). Hoc
viri qui eoram te sedent, posuerunl immunditias autem totum dicitur, ne pseudoprophetarum fortitu-
suas in cordibus suis, sive cogiiationes; el, juxta dini reputetur, quod decipitur populus, et magis vult
aurem aocom*
Symraacbum et Theodotionem, idota el scondalum, audire mendacium , .quam veritati
id est, ruinam atque torraenlum iniquitatis suae, po- modare i sed quodDei irae sit,ut perversus populus et
suerunt conlra faciem suam, ei sicad sciscitandum uicredulus, magis pseudopropheias audial quam pro-
Domini vcnere sermonem. Numquid hujuscemodi phetas.Denique extendit manum suam super eum ,sub-
hominibus debeo respondere, qui cum cogitationi- audiiur, prophetam, et deletur de medio populiejus,
bus pristinis ad me veniunt: ne hoc quidem tem- ul portet iniquitaiem stiam, quia similis erroris, ct
pore impielatis suae scelera relinquentes, sed cre- poenaconsimilis sil : utlam illequijnlerrogat.quam
dentes idolis, et diviualionibus fiautlulenlis; et ille quiinlerrogatur, portentiniquitatemsuam,ctne
119 S. EUSEBII HIERONYMI 120
quaquam domus Israel eorum qui Dei verba audire A , ram illam, el dixero gladio : iransi per lerrmn, et
voluerint, perversis valicinalionibus illudatur ; sed inlerfecero de ea hominemet jumentum, et tres viri
sit populus Dei, et ipse Dominum habere merealur. isli fuerinl in tnedio ejus, vivo ego , dicit Domi-
Ineo quod dixit : Ego Dominus decepi illum, Salo- ntts Deus , non liberabunt filios neque filias : sed
monis vcrba conscntiunt, qui deDeo dispuians, ait: ipsi soli liberabuntur. Si autem et pestilenliam
Et illusoribus iliudel (Prov. ni, 54) : illudque lesli- 137 intmiserosuper terramillam, et effuderoindigna-
moniiim : Si ambnlaveriniad me p;rversi; et' ego am- tionetnmeam super eam in sanguine, ut aufcram ex ea
butabo contra eos in furore perverso (Levil. xxvi, 27, hominem, etjumentum, et Noeet Daniel el Job fuerint
28). Quodque secundo dicitur, homo homo filiorum in medio ejus, vivo ego, dicit Dominus Deus, quia fi-
Israel, el advenarum qui juncti sttnt eis, duplicem in lium et filiam non liberabunl; sed ipsi injuslitia stta
nobis juxla Apostolum oslendit hominem, exterio- liberabunt animas suas. Quoniam limcdicit Dominiis
rem et interiorem (ICor. xv). Mulii enim habentes Deus: Quod si qualuorjudicia meapessima, gtadium, et
bominis facicm corporalem, diversarum 136 be- famem,et bestiasmalas, el pestilentiammiseroinJerttsa
sliarum assumuni imagities.quas dissipari propbeia lem,ut inlerficiamde eahominemet pecus:tamenrelin-
cupiens, deprecalur : Domine, in civilate tua imagi- quetur in ea salvatio educenliumfilios et filias. Ecce ipsi
nemeorumdissipabis(Psalm. LXXII,20).lllide quibus B egredientur advos, et videbitisviam corum,et adinven-
scriptum cst : Homo cum in honore esset, non inlel- lioneseorum, etconsolabiminisupetmaloquodinduxiin
lexit, compuratus esl jumentis insipientibus et similis Jerusalemin omnibusqumimporlavi supeream. El con-
factus esl illis (Psal. XLVIII,21), non sunt homines solabunlurvoscum videritisviam e.orum,el adinventio-
homines, sed homines sunt jumenta. Rursum qui in nes eorum : et cognoscetisquod non frustra fecerim
Evangelio aiidiunl, Serpentesgeniminuviperarttm,quis omnia qum[eci in ea, ait Dotninus Deus. Qualuor pla-
ostendit vobis fugere a venlura ira (Malth. xxm, 55) ? g;c inducuntiir snper terram prmcaricalrkem,s\\c, nt
non suut homines homines, sedhomines" serpentes. Septuaginla transtulerunt, peccatricem : fames, bc-
Eldequibusscripttimest: Vulpesfoveashabent,elvolu- stia, gladius, peslilentia, quarum si singulaeper par-
cres cmlinidos(Ma.th. vui, 20): ac deHerode : Dicile lcs inductac fuerint singulis regionibus, et tres viri
vulpihuic (Luc. xm, 52), nou sunthomines homines, isti Noeel Daniel et Job, quorum jusiitia Scriptura-
sedhominesvulpes. Quiveroulrumque hominisvoca- rum vocibus pracdicalur, pro lerra peccatrice fuerint
bulura possident, si erraverint, ideo per supplicia deprecali, non solura illam salvare non poterunt,
corriguntur, ut intelligant quod ipse silDominus. sed ue filios quidem, et filias suas, si lerrae pecca-
Nec non quod juxta LXX posuimus : Homo, qui ab- Iricis opera perpetrarint; sed seipsos tantummodo
alienatus fuerit a me, el posuerit cogitationessuas in C poteruut Hberare. Quaeritur cum et Abraham etlsaac
corde suo, et lormenlum, sive, supplicium iniquitatis et Jacob, Moyses quoque et cacleri patriarchac et
sumanle faciem suam, illi testimonio convenil quod prophetae justi fuerint; cur liorum lanlunimodo fiat
in tsaia scriptum est : Ambulatein lumine ignis ves- mentio. Quod facile solvitur : Noe cnim immincns
tri, et in flammaquam succendistis(Isai. L,11). Unns- orbi terrarum [Al. terrae] diluvium, quia omnis ler-
quisque enim ipse sibi flanimarum succendil ardo- ra polluerat vias Dotnini, probibere [Al. differre] nou
res, paratque supplicia, dum non vult pceniludine potuit (Genes. vi, vn); sed filios qui forsitan ejus-
errata corrigere, sed permanet in erroribus, quii dem virtutis erant, c ob serainaritim humani generis
flammarum meretur incendium. habuit reservatos. Daniel quoque imminentem ca-
(Vers. 12, 15 seqq.) Et faclus esl sermo Domini; ptivitalem populi Judaeorum, nullis Qetibus mitigavit
ad tne, dicens : Fiti hominis ; terra cum peccaverit! ( Dan. i). Sed et Job non ob peccata , sed ob prob:-
mihi ut prmvaticetttr prmvaricans, extendam manutni tionem, nec domum nec filios liberavit (Job. i). Alii
[Al. addit meam] super cam, et conteram virgam panisi autem diciint, quia hi lantum ires viri, et prospera
ejus, et immittam in eam famem, el inlerficiam de eai el adversa, etrursum prospera conspexerunt : id-
hominemet b jumenla. Et si fuerint tres viri isti int circo p .riler nominatos; et hoc laienler significari,
medioejus, Noeet Danielet Job, ipsi jnstilia stia ti-. D ut quomodo illi et bona et mala , et rursum laeta vi-
berabunt animas suas, ait Dominus exercituum. Quotl! derunt: sic et populum Israel, 138 (lui Prills bonis
si et bestias pessimasinduxero super terram, ut vaslemi friiilus fuerat, ct poslca captivitatis sustinuit jugum,
eam,et fuerit invia, eo quod non sit perlransiens pro- si egerit poanilentiam, redirc ad pristinam lelicilalem.
pter bestias, tres viriisli si fuerint in ea, vivo ego, dicitt Quod si Noe el Daniel et Job pariier congrcgali; ct
Dominus [Vulg. addit Deus], quia nec filios nec filiass in uno loco positi, peccatricem lerram, hoc est, eos
liberabunt : sed ipsi soli liberabuntur; terra aulemt qui in terra d habitant, non possunt irae Dci subtra-
desolabitur. Vel si gladium induxero super ter- here : quid dicendura est de his, qui pulant merito
a Inepte erat, atque serpentes, tametsi eam copu- homines homines sumus ; id quod in Levitico scriplum
lam Brixianorum codicum ope Victor. antea sustu- est: Homo, homo filiorum Israel, ctc.
lerat. Caeterum pene ad verbum ex Origenis Homil. b Minnri numero, ex Hebrxo Vulgataque edit.,
in Ezech. ni, ex his quas ipse Hieron. Latine ver- jumentum, Victor. hic atque infra substituit.
tit, nosque huic tomo annectimus, sumpta sunt,, c Voculam et post Victorium expungimus, utsen-
quae de duplici bomine hic edisserunlur. Omnes, in- susd coustet.
quit ille, hominesnati stinuis homincs, sed non omnes s Unus Valic inlcrseril peccatrice, quod el Brixiae
 121 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. IV. CAP. XV. 122
parentum atqne virlutibus possc filios peccalores dei A de qua scriptum est: Mors peccatorum pessima est
gehennx ignibus liberari? Unde nec peccalorem[A/, (Psul. xxxm, 22). Et: Anima qumpeccaverit,ipsa mo-
praevaricatorum] filium, martyr [Al. justus] patei rietur. Et, Si sicsepnrat amara mors (Infra xvni, 4)?
poterit liberare ; nec sanclae conver.-ationis maler, , Dc quibus cunctis nec spirilualium parentum, quos
impudict; filiaedabit praeiniapiidicitiac.Etecontrario, inagistros intelligimus (I Reg. xv), doctrina, nec
parentum vitia filiis non nocebunt; sed anima qumpec- principes non poterunt liberare, nisi filiorum ftierit
caverit, ipsa morietur (Infra,xvn, h). Lot in Sodomh> asseusus, ct illnrum obsecrationes suis conalibus ju-
habitms, sed et spiritu, et carne peregrinus, uxoremi verint. Justiiia enim justi erit super eum, el iniqui-
quia post tergum respexerat, non liberavil: sed tan- tas iniqui in ipso commorabittir : Unusquisquepeccalo
tum filias, qnaeforsitan non peccaverant (Genes. xix). propriomorielur, ct justilia sua salvabitur(Deut. xxiv,
El Josias vir sanctus, non solum peccaiorem popu- 16). Frusiraque dicunlJudaci: Abraham paternoster
lum suis virlutibus non salvavit, sed et ipse in pec- (Joan. vui), cum operaAbrah.ini non habeant. Quod
catis illius mortiius esl (IV Reg. XIII). Quod si- ali- si in aliquo fiducia esr, in solo Domino confidamus.
quando propter Abraham et David in posteros eorum Maledkius enim omnishomo qui spem habet in homi•
misericordiam stiam Dominits pollicetur : notandum ne(Jcrem. xvn, 5), quamvis sancii sint, qttamvis
quod non his parcat, qui [Al. si] in scelerihus per- B prophetae. Legimus : Nolite confiderein hominibus
severanl; sed qui agunt pcenitudinem, ut merita pa- ( Psal. CXLV,2 ). Et ilertim : Bonumest confiderein
trum, filiorum adjuvei a conversaiio. Cum, inquit, Domino, quamconfidereinprincipibus(Psal.cx\u, b).
haecse iia babeant, et terram peccatricem a singulis Non in principibus tantum sx>culi,sed et in princi-
plagis tantorum virorum non salvet deprecatio : sic pibus E-clesiarum, qui suas tanlum animas si justi
dicil Dominus Deus, quia Jei usalem nefanda pecca- fuerini, liberabunt. Filios autem ac filias, qnos in
vil, quatuor simul plagas inducam super eain : gla- Ecclesia genuerint, si fuerint ncgligentes, salvare
dium, quo ab hoslibus trucidalur; el famem , quam non poterunt, et lamen Apostolus loquitur : Si cu-
in obsidione suslinct; et beslias, quibus fugientes in jus opus arseril, ipse salvus erit : sic lamen quasi per
desertis, et sallibus devoranlur; ct pestilenliam, ignem (I Cor. m, 2i, 15). Manusautcm super tcrram
quae semper famem ac pcnuriam scquitur. Pro qna praevaricatriceni l40cxiendilur,ul virga sive forti-
Vulgaia edilio mortein Iranslulit. Ilacca.utem, inquit, tudo panisconteratur. Quaccxlenta,n>inatur plagas,
inducam snper eam , ut nec bomines iu ea rema- nolente qui eam extendit, et snblevat peccantes per-
neant, nec jumenta.Et lamen pro mea clementia cuiere, sedextensione terrere.etterritosconscrvare.
quatuor simul immincntibus plagis, et cuncta vasian- (Cap. XV. — Vcrs. Iseqq.) Et factus est sermo
libus, relinquaininca aliquos, qui educanl filios suos C Domini ad me, dicens: Fili hominis, qttid fiet ligno
el filias ; ct captivi huc veniant, hoc esl, in Babylo- vitis ex omnibuslignis nemorum qum sunt inter ligna
nem, et in Ciialdieam, ut cum videritis eos, el opera silvarum? Numquid tolletur de iila ligmim,ul fiat opus:
ipsorum perspexerttis, tunc intelligatis justeeosca- av.1fabrkabiiur de ea paxiltiis, ut pendeal ex eo [Al.
pto°, et mcam juslam fuisse 139 senleniiam, et ha- ea] quodcumquevas? ecce igni datum esl in escam :
beat consolationem vestra captivitas; dum intelligi- utrumque parlem ejus consumpsit ignis : et medielas
tis idcirco me eos de gladio, fame, hestiis, et pesli- ejusredacla est in favillam. Numquidutite erit ad opus?
lentia liberasse, ut eorum perversilate discatis, me- Etiam cum esset integrttm, non erat aphtm ad opus :
rito eorum subvcrsam Jerusalem, lemplnmquc suc- qttanlo magis cum ignis illud devoraverit, el combusse-
censum, et populum ductum esse captivum, practer ril, nihil ex eo fiel operis ? Proplerea hmcdicit Domi-
eosquos gladius, fames, beslioe, pestilenliaque con- nus Deus: Qttomodolignum vilis inter ligna silvarttm,
sumpscrint. Haecdicta sint de illa Jerusalem , cui quod dediigni ad devorandum : sic tradam [Al. tra-
propheiante Ezechiele apud Chaldaeos, apj ropin- didi] habitalores Jerusaiem; el ponam (acicm meamin
quabat captivitas. Caeterum et super nostram terram eos. De igne egredientur : et ignis consumel eos. El
cuidicitur: Terra es, elin terram ibis (Genes. m, 19); scielisquia ego Domhtus, cum posuerofaciem meam in
et snper nosiram Jcrusalem singulosque credenlium, D eos, etdcderoterram inviam, et desolatam,eo quod prm-
si Dei mandala conlempserint, et praevaricatores me- varicatores exstilerint , dicit Dominus Detts. Pro eo
rucrint appellari, indticetur fames; non fames panis, quod nos iuterprctaii sumus :' utramque partem ejus
neque sitis aquae, sed fames andiendi verbum Dei. consumpsitignis , et medietas cjus redacta est in fa-
Induceturet gladius, de quo legimns : Tradentur in villam , Septuaginta transliilerunl : Annttampurga-
iiianiis gladii: partes vulpium eranl [Al. eriitu] (Psat. tionem ejus consumit ignis, el dimittit in finem. Rur-
LXII,11). Et ad Mariam: Twamquoque animam per- sum ubi uos diximus : Cum posuero faciem meamin
transibit gladius (Luc. n, 55). Indncentur et besiiae, eos, illi verlertint, cum obfirmavero.Pracvaricatio-
quibus ne tradaitir justus, postulal: Ne tradas bestiis nem quoque dWicinminlerpretati sunt. Yariis aulem
animam confitentemtibi (Psal. LXXIII,19). lnducelur simililudinibus, quas Gracci parabolas vocant, prae-
ct pcsiilentia (pro qua LXX morlem inlerpretati sunl) nuntiatur subversio urbis Jerusalem. Et quomodo

codd. habent, Victorio lesle. Tcrra , inquit, pecca- a In aliis libris, ac penes Raban, conversio.
trix pro iis dicitur, qui peccatores in lerra sunt.
125 S. EUSEBII HIERONYMI 124
supra ( Ad cap. iv ) in sartagine, in qua cames po- A 142 sed prsevaricatoresexstiterunt. Aliud est enim
puli liigebantur, etin lalere in quo munimenla, et negligere quod ignores : aliud contemnere quod co-
aggeres arietum ac vinearum maehinae pingebantur, lueris. Possumus vineam et Jerusalem juxta intelli-
ejusdem urbis obsessio famesque descriptaest, et genliam spiritualem, intelligere credentium muliitu-
poslea in boc eodem lecturi sumus : in Jeremia quo- dinem. Quaesi negligens fuerit, et culturam prislinae
que scriptum est (Jerem. i, 15), Ollam quae a facic religionis amiserit, nec allulerit fruges virlutum,
Aquilonis accenditur, significare urbem Jerusa- nec vinum lecerit, quod laclificat cor hominis, aeter-
lem; saltusque Nageb, ct Tbeman, et Darom, suc- nis tradelur ardoribus, et in nihilum repulabilur.
cisus, boc ipsum praenuntiat : sic in praesenti Servus enim, qui scit voluntatem domini sui, et non
loco eadem Jerusalem vineae et viti fruciiferae faciteam, vapulabit multis (Luc. xn, 47). Tale quid
comparatur. De qtia in alio loco scriplum est : et Domiuus loquilur in Evangelio secundum Joan-
Ego te planlari vineatn (rugiferam , omnem nem : Ego sum vilis vera; et Pater meus agricola. Otn-
a veram : qttomodo conversa es in amariludinem vi- nis
palmes, qui manel in me, el non facit fructum,
tis 141 alienm? (Jerem. n, 21.) Et in Isaia : Plan- tollet illum Pater. Et omnis quiaffert frttclum, purga-
lavi, inquit, vineam sorec (Isai. v, 2), quod electam bil eum, ut fructum plus afferat (Joan. xv, 2, 2). Si
ct pulchram sonat. Et in Psalmis legimus : Vineam B autem Salvator vitis cst, et nos palmiles, cl Deus
ex /Egypto translulisti: ejecisli gentes, et plarttasti [ Al. dicitur ] Paler agricola, quamdiu Dei prxcepla
eam: Dux ilineris fuisti in eonspeclue/us (Psal. LXXIX, servamus, semper excolimur, el cultura noslra pur-
9). Et manifeslius discimus, Scriptura dicente: Vinea galio est : Non esl enim volentis neque currentis, sed
atttem Domini sabaoth domus esl Israel (Isai. v, 7). miserenlis Dci (Rom. ix, 16). Quod si afferentes
Hoec vinea quamdiu alfert frucius, in omnibus fructum, purgamur a Patre, ul fructus ampliores af-
liguis saltuum nihil ea pretiosius esl; sin aulem uvas feramus, osteudilur omnem noslrum conalum, adju-
habcre desierit, in nullo utilis erit: nisi ut cum ra- torio Dei, pervenire ad linem, et fructum facere ple-
dice, et propaginibus suis tradatur iucendio. Caelera niludiuis. Qui aulem palmes fruges non fecerit, tol-
ligna siivarum (ul de pomiferis arboribus taceam, letur a Patrc. Et cum sublatus fuerit, quid de eo
quarum et Scriptura modo nullam facit mentionem ) Pater faciat, Scriptura non dicit: nisi forte separatio
cum poma non habeant, succisa plnrimam prabent a Cliristi corpore, pcena pcrpetua est, et inleritus.
utilitatem, et in omnem agriculluram, et in usum Quod in vinea et vite intelleximus, sub alia ligura
armorum proficiunl: dum attenuanlur in scula, ra- Salvator docet in Evangelio : Bottum est sal: si au-
duntur in bastilia, cludunt foribus, continent b arma- tem sal infalualum fueril, ad nihit est utile, nisi ut fo-
riis, risco , loculis ; omnemque domus tribuunt su- C ^ ris projiciatur, et ab hominibus conculcelur( Marc. ix,
pelleclilem. Vitis autem si semel uvas afferre cessa- 49). Et oculus qui lotum corpus illuminat, si fuerit
verit, inlanliim inutilis est, utne paxillus quidem ex excaec3lus, audil a Domiuo: Si lumen quod in te est,
ea possit fieri, de quo aliquidpendeat. Cumquemal- lenebrm sunt: ipsm tenebrcequantm[Al. quotae] erunt
leolos excideris, utramque paitem eorum primum, (Mattlt. vi, 25, 15) ? Comparaiione quippe praevari-
ignis arripit, deinde flamina consumil: tantumque. catotis, et ejus qui coniessuiu prius ncgavcril Deum,
nihil prodest cum redacia fuerit in favillam, ul etiami levior pcena est eorum, qui numquam Dei liabuere
cum integra sit, absque frugibus nullam praebeal uli- noiiiiaiii. Ligua autem saltuum, sive silvaruin, se-
litatem. Ambiguiias autem verbi Hebraici SENE^tp) i cundum varietaiem credentium, habent in magna
quod tribus litteris scribittir, SINttf et NUN'
3 et JOD»; domo aliquam utilitalem ; in qua non solum vasa au-
si legatursENE, duo significal; si SANE,annos. Unde• rca, et argeutea sunt, sed lignea et Actilia ; alia in
factum est, ut pro duabus summitatibus ejus, quod| lionorem, alia in conlumetiam (II Tim. n).
nos interprelali stimusutramquepartem ejus; Septua- (Cap. XVI. —Yers. 1, 2.) Et [actus esl sermo
ginta iiiterprclarcnlur, annuam purgationem ejus:; Domini ad me, dicens: Fili hominis, notas fac Jeru-
cum Aquila dixerit, duo novissima ejus; Symmachus; salem 143 abominationessuas, el dices: Hmc dicit
el Theodotio, duas summitales ejus. El est ordo: : D •*•DominusDeus Jerusalem. LXX : Et [actus est sermo
Sicut vitis infrucluosa incendio tradilur in nullami Doiuini ad tne, dicens: Fili hominis, lestificare Jeru-
uiililatem : sic et Jerusalem, immo bahitatores ejus5 satem iniquilates suas, et dicesad eam : Hmc dicit Ado-
tradenlur ardoribus, ut egredianlur de igne, et igniss nai Dominus. In quihus brevis erat singiilarum pro-
consumat eos, id est, eliamsi de urbe evaserint, fo- pbetiarum circumscriptio, tola capiinla posuinius,
ris boslili gladio consumentttr ; et qui remanserint, , quid nobis videretur illico subjimgentes. Hic aulem
ipso miseriarum pressi pondere, me esse Dominumi quia longus ad Jerusalem sermo dirigitur| lesiificautis
recognoscent: cuni posuero sive obfirmavero faciemi et docentis eam peccata qux fecerit; et pene usque
ineam super eos, ct dedero illos in actcrnam solilu- c ad ducentorum versuum numerum cxtenditur vati-
dinem. Non enim peccatores sicut caclerae genies,, ciniumj, usque ad cum videlicet locimi in quo scri-
a Valic. , omne semen verum, lum aliena. pro alie- dividiturin sexaginta et tresversiculos; qua divisione
ttWViclorius probal cx LXX, a(iite\o<;aAorpia. longe distat a numero quem bic assignat Hierony-
b Apud Raban., armariis, scriniis, ac loculis. mus. Igimr ut divisionem aniiquam perspectam ha-
c Tolum iuiegrumque capilulum Yulgatacedilionis5
beas, consule Biblioihecam divinam S. Hieronymi a
 125 COMMENTARIORUM IN EZECtltELEM LIB. IV. CAP. XVI. 126
ptum esl: Cum placatus [uero tibi in omnibusqum (e- A est (Joan. vin, 54). Unde el irt tolo orbe btijus anti-
cisti, dkit Dominus Deus, necesse babemus omnem qui patris famosum vocabulum est, et multos ver-
prophetiam per partes ponere; el liis quae propo- lens in amentiam. Praecipiturque Jerusalem vel juxla
sucrimus, explanationes debitas coaptare. Sub per- liiieram, vel juxta spiriium, ut relinquat antiquum
suna mulieris merelricis quae primum viri fuerit palrcm, et dicitur ad eam : Audi, filia, et vide, et in-
consortio copulata, Jerusalem et ortus, et educatio, clina aurem tuam; el obliviscere populnm tutim, et
el pubertas, (t nupliae, etadulterium, et repudium, domum patris iui: et conctipiscel rex decorem luum
el rursum revocalio contexitur ; ul et clemeniia vi- ( Psal. XLIV,11). Et protniililur ei si post peccalum
ri alque judicium, el adiilleroe aique meretricis sce- ad verum voluerit palrem reverli: Restituam te sicut
lera cognoscantur, dum post universa stipplicia sus- fuisti quantlo ttata es. Cujus tanla nobilitas, ut urbis
eital ei paclum sempilernum : ut recordetur iniqui- Jerusalem qux de Abraham, Isaac et Jacob slirpe
talis suoe, ct confundatur, et non sit ei ultra aperire descendens Deum habuil pairem ? et tamen quia
os prac confusione sua, cum placalus fueril illi in peccavit, el verum reliquit parenlem, merelur au-
omnibus quacfecerat. Multuni namque prodcst pecca- clire : Radix tua, et generatio tua de lerra Chanaan :
toribus scire quid fecerint. Unde et pcenitens loqui- Pater tuus Amoirhmus, et mater tua Chcthma.Si illa
lur : Qttoniaminiquitatem meatn ego cognosco,et pcc- B hoc audivit: quid de nobis (lel qui vocali ex gentium
calum tneitmcoram tne esl semper ( Psal. L, i). Qua- sordibus, omnem niaculam in lavacro Salvatoris
tuor autem modis intelligi potcst Jerusalem : Vcl amisimus, si polluerimusindumenlum Christi, et non
haec quac Babylonio et Romano igne succensa est; habiierimus in convivio veslcm iiuptialem ? Utique
vel coelestis primilivorum ; vel Ecclesia quae inler- illud, ul vinciis manibus pedibusqtte, ajlernis trada-
pretalur visio pacis; vel animae singulorum quae fide mur ardoribus, in quibus est fletus oculorum ct slri-
cemunt Dcum. Illudque quod plerique de ccelesti dor denliuni (Matlh. xxu ).
Jerusalem interpretandum putant, Ecclesia non re- 145 (Vers. A, 5.) Et quando nata es, in die ortus
cipit, ne oniiiia quae in praesenli propbetia contexun- tui non est prwcisus umbilicus luus, el in aqua non es
tur, ad coelestiumforlitudinum ruinas atque crucia- lola in salutem, nec sale salita, nec involuta pannis.
lus, et restitulionem in pristinum statum suscipere Non pepercit super te oculus, ut (acerel tibi unum de
compeilamur. liis, miserttts lui : sed projecla es super facicm terrm,
( Vcrs. 5.) Radix lua et generatio lua de teria Clia- in abjeclionemanimmlum , in die qua nata es. LXX :
naan [Vulg. Chananma].Paler tuus Amorrhmus,el ma- Et generatio lua, in die qua nata es, twn tigaverunt
ter tua Chethma. Magna fides, el grandis audacia mamillas tttas, el umbilicus luus non esl prmcisus, et
prophelarum, unum bominem, totam urbem ignobi- L"lii aqua non es lota in salutem, nec sale solila, et pan-
litaiis arguerc. Mirabills Dauiel, quiad presbyleriiin nis non es incolula : nec pepercit supef le oculus luus,
deliiiqiicutcm , el adulterio jungentem bomicidium, ut facerem libi unttm ex omnibus tslis, el patcretur
puei' ausus est 144 dicere : Semen Chanaam, el nolt quidpiam super tc, et projecta es super faciein cutnpi
Juda, speciesdecepit te (Dan. xin, 50). Magnus et " pravilate animmtttm in die qua nala es. Juxta ordi-
Isaias, qui clamal ad principes et ad populum Judaeo- nem lcclionis de singulls disseramus. Qjiando nata
rum : Attdite verbitm Domini, principes Sodomorum, cst Jerusaleni de palre Amorrbaeo el matre Che-
auribus percipite verba Domini, populus Gomonhm tbaea, et effusa ex utero, non est praecisus umbili-
(Isai. i, 10). Sed non minor Ezecliiel, qui ad totam cus ejus, quo fettis aluntur in ventre instar arho-
urbem loquitur confidenler : Radix tua, et generatio rum el virgultorum, qu;« per radices humore lcrrae
/ita de terra Chanaan : Pater luus Amorihmus, et ma- nuiriuntur occulto. Et quomodo virorum semina-
ter lua Cltethma, Quamquam et Slepbaniis primus rium significatur in lumbis: ita genitalia feminarum'
inartyr Evangelii, ad insauienlem populuiii sit locu- honeslo sermone juxta consuctudinem Scripturarum
tus ( Act. vu, 51): Duracervice, et incircumcisi corde, umbilicus vocanlur, (estimonio Job, qui sub figura
vos scmper sancto Spiritui reslitislis [ Al. resisliiis]. draconis loquitur de diabolo : Virtus ejus in lumbis
Et licct possimus radicem Jerusalem, et generatio-' ejus : et fortiludo illitts in utibilico ventris (Job. XL,
nem ejus lerram Cbanaan, secundum illud accipere H). Iste enim draco coluber antiquus, qui vocalur
quod in jEgypto vocatus sit populus, et ibi mullo diabolus et Saianas, et decepit orbem lerrarum,
tempore babilaverit (Cham quippe paler Chanaam adversus viros virtutem habet in lttnibis, adver-
priDcepsfuitgentis ^Egypiiae), tamen juxta scelerum sus feminas in umbilico. Iloc aulem significat de
similitudinem, radicem Jerusalem lerram ^Egypti Jerusalem : quod non slatim legem acceperil, nec
esse dicemus : Unde et pater illius appellatur Amor- ei pudendae nativiiatis exordia sinl abscisa : sed
rhmus, qui interpretatur XaXoOftsvof, id esi, mttltoscr- geiuilein primum vixcrit vitam ; pro quo Scplua-
mone celebralus. Et maler lua Chethma, id est, e\i- ginta interpretati sunt : In die qua nala es, non al-
trriao-a: qumvel ipsa insanit, vcl alios mittit in amen- ligaverunt mamillas tuas (Ezech. vn), hanc habente
liani. Ontnisenim qui facil peccatum, de diabolo nalits Scripturasancla,consueludinein,utprocordc,pectu-

nobiseditam, sive tom. I editionis noslraecol. 673 et capilulo xvi invenire el scire poteris. MART.
seqq., ubi numeruiu pcne duccnlorum versuum in a Victor., pravitati ex LXX, T>5O-XOXIOTIJTI.
127 S. EUSEBII HIERONYMI . 128
sculum sive per.lus(Let>i<.x; Num. xvni), etmamillas A solum terrena, et inferna, sed ccelcstia quoque suo
nominet: ut unicuique loco congruum viderit. Sacer- sapore condiveril : ut impleatur illud quod scripium
dotes in quibus debet esse docirina, et legem requi- est : Gloria in excelsis Deo, el sttper terram pax ho-
runt ex ore eornm, accipiunt pectusculum. Jnannes minibus bonm voluntalis (Luc. n, 14). Quartum est :
super peclus recumbil Domini, ut de fonte uberrimo nec involuta pannis. Et Salvator pannis esl involulus
hauriret fluenta sapientiae (Joan. xm). Virginis in infantiae, et omnis qui nascitur per involucra pan-
Canlico Canticnriuii duae niamilkc sunt, quasi dno noruii), protectione indigc-t Dei. Nalurale est, ubi
hinnuii gemini capre:e, qui pascnntur in liliis, do- laiuen parcnlum non deesl diligenlia, ortis infanii-
nec respiret dies, et amoveaniur umbrae (Canl. iv). bus prinium [iraccidi iiiubilicum : deinde ad eluen-
Maler diligens, 146 slalim ut nata fuerii infanlula, dum sanguinem lavari eos aqua. Tertio, humorem
ligat mamillas ejus, m a lenero tnmore " desistant, corpnrum parvulorum , sabs adjectionc siccari.
et pulcbritiidinem cusiodiant virginalem. Cum au- Quarto, ut tencra infantinm corpora pannis invol-
tem ad aelatem vcneril pubertalis, dicetur de ea : vantur, duplicem ob causam , ul et sale siccetur
Numquid obliviscelur sponsa ornatus sui : aut virgo corpus, (|uod panuis ne deflual, servalur et stringi-
fascim pecloralis sum (Jerem. n, 52)? Sequilur : El in tur; et membra tenerrima ne facile depraveulur.
aqua non es lota in salulem. Cruenta infaniium cor- B Unde et corpora Barbarorum, Romanis corporibus
pora, statim ut einitluntur ex utero, lavari solent: rectiora sunt. Usi|ue ad secundum eniin, et tertium
ita et generatlo spiritualis lavacro indiget salutari. annum,semper pannis involvunlur. Sed non talis Je-
Nullus enim mundus a sorde, ncc si unius quidem riisalem, cnjus necumbilicus abscisus, nec ligata sunt
diei [tterit vita ejus Uob. xxvi, 14, 15). Et in Psal- ulicra, ncc aqua lota est in salutem, nec sale salita,
mis legimus : In iniquilalibus conceptus sum, el in neqtie involuta atque constricia panuis infantiae.
delictis conccpit me mater mea (Ps. L, 6). Secunda Cur atilem nihil horum meruit, sequens Scriptura
nativifas solvit primam nativitatem. Scriplum est tcslatur. JVonprpercit stiper te oculus : ul [acerel tibi
enim : Nisi quis renatus ftteril ex aqua, et Spirilu unum de his miserlus lui. Pro quibus LXX posue-
sancto, non potest intrare in regnum Dei (Joan. ui, runt : Non pepercit super te oculus tuus : ut facerem
5). Mullaqiie sunl lavacra quce Elbnici in mysteriis tibi unum ex omnibusistis. Et necesse est, ut duplex
suis, ct hacrelici pollicenlur : qui oniiies Iavant; cdiiio duplicem habeai intclligentiam. Prior hoc si-
sed non lavant in salutem. Propterea additum est : gnifical : Non pepercit super te oculus, ut faceret
el in qua non es lota in salutem. Qncd quidem non tibi unum de his miserlus lui. Et est sensus : Nul-
solum de h:ereticis,sed de Ecclesiasticis intelligi po- lus lui misertus est, offenso Deo; nallins supcr lc
lest, qui non plena fide accipiunt haplismum salu- C mota sunt viscera, ut de quaiuor superioribus sal-
tare. De quibus diccndum est, quod acceperint tem unum tibi faceret; quia omnia simul non mere-
aquam, sed non acceperint spirilum : sicut et Si- baris accipere. In altera dicitur : Non pepercit su-
mon ille Magus, qui pecunia volebat redimere gra- per le oculus tuus, ut facerem tibi unum de his
tiam Dei, baptizatus quidem est in aqua, sed nequa- miserlus lui. Et hunc habel sensum : Ila cgisti, ct
quam bapli/.aius est in salutem (Acl. vm). Tertio sic in peccatis nata es, et in delictis concepit le
dicilur : nec sale salita. Tenera infantium corpora maler tua, ul ne ipsa quidem tui miserearis. Cum-
dum adbuc uteri calorem tencnt, et primo vagilu qtie sic gesseris, ut adversum le per mala opcra
laboriosae vitae testantur exordia, solent ab obste- crudelis exsisleres: ego quid tibi potui facere, 148
tricibus sale coniingi, ut sicciora sint, et restrin- quae ne unum quidem superiorum accipere nierue-
ganlur. Porro Jerusalem, quae de malis parenlibus ris? Quia igilur niiiil horum quae fieri infantibus so-
nala est, nihil saporis, niliil diligentiae consecuta lent, in (e factum esl; el hoc non sine causa ncc
esi. Qui autem renascuntur in Chrislo, dicitur ad ab-que judicio, sed luo vilio atqne peccato, quae ne
eos : Vos eslis sal lerrm (Malth. v, 5); et praecipitur ipsa quidcm lui miserta es : ideo projecta es in fa-
eis ab Apostolo : Sermo vester semper in gralia sale ciem terrae, sive campi; et projecla propter pravi-
sit conditus (Coloss. iv, 6). Unde et vulgo sapientes " tatem animae tuae in die qua nata cs. Oremus nc
salsi, et slulti vocantur insulsi. Et in Levilico legc pravitate animae projiciamur in facieni campi, in
sancitur : Omne sacrificium veslrum sale salietur. quo lala, et spatiosa via cst qu;e ducit ad mortem;
Non cessabil sal TestamentiDomini de sacrificiis ve- in quo Chaldaeorumdebacchatur cquilalus. Simulque
stris : in cunclis muneribusvestris sal offeretis(Levil. considerandum,quod nullus in die quo nascitur,pra-
n, 13). Qui hoc sale eonditus fuerit, el omnem pu- vumaliquid committerepotest, nisilavacri tempore,
torem hiimoremque noxium hujus admixtione sicca- quando sapiens generatio fide credeniis assumitur.
veril, ultra non dicet : Computruerunt et corruptm (Vers. H, 7.) Transiens aulem per le : tidi ie con-
sunt cicatrices mema facie insipientim 147 ntem(Ps. culcatamin sanguinetuo. Et dixi libi cum essesin san-
xxxvn, 6). Scio me legisse in quodam volumine De guine tuo, vive : dixi, inquam, tibi, in sangnine tuo,
Domino Salvatore, quod ipsc sit sal cceleste; et non vive. Multiplicalam quasi germen agri dedi te, b ct
a Duo mss., iimtoreresistant. ex Vulgaia Hieronymi edit. et Hebraico, quin
b Exciderit librariorum incuria versiculus, et mul- plet
eliam ex LXX, in quornm Latino codice legitur, et
tiplicala es , el grandis effecta, queni Victoiius sup- mitlliplicata es, el magnificata es.
129 COMMENTARIORUMIN EZECIIIELEM LIB. IV. CAP. XVI. 150
ingressa es , et pervenisli ad mundum muliebrem. A tem rursum invisit, et quia erat nuda, et conmsicnis
Ubera lua intumiierunt , et pilus luus germinavit : plena, rursuni venit el visiiat, el ecce tempus cjus,
el eras nuda, el confusionis plena. LXX : Et transivi tempus amanlium; sive juxta Sepluaginta diverteit-
per le, et vidi te mixlam in sanguine tuo, el dixi tibi, lium, et sive juxla inlerprelationem Aquilae secun-
de sanguine tuo vita multiplicare, sicut orlum agri dam uwaX>.ayr)g,sponsalium videlicet, el teraporis
dedi te, el multiplicata es, et magnificata es, el in- nuptiarum; juxta primam vero ejusdem editionem
gressa es in chitates civitatum. Ubera lua erecla sunt, et Theodoiionis, p.ao-rS>v,quod interpretatur ube-
et pilus luus ortus est : tu autem eras nuda, plena rum : pro quo Symmachus vertit ayatrr); , quod di-
ignominim.Postquam projecta es in faciem campi, lectionem sonat. Illud igilur tempus erat, quando
sive super faciem terrae, propter pravilatem aniiive possunt mulieres viris sociari , et sustinere coituin
tuae, meum ultra non merebaris auxilium : attamen mariialem. Aitamen misericors Deus expandit alas
Iransiens per le vidi le conculcalam, sive conimix- suas, et suscepit eos, el 150 i» bumeris suis por-
lam in sanguine tuo, id est, ream mortalium crimi- tavit eos, juxta illud quod in Evangelio scriptum
num : el provocavi te, tribuens pceniteniiam, dixi- esl : Quoiies volui congregare filios luos sicut gallina
que libi : Licet sis in sanguine, tamen vive con- congregalpulios suos subalas suas, et noluisti(Luc. xn,
versa; tantaque fuit in teomnium rerumabundantia, B3i)? Sive amictum expandit pro alis : hoc cnim
ut agri uberrimi haberes simililudinem , et benedi- interpretatur itrepvyiov, quo operta est et Ruth ad
ctionem Jacob, qua benedixit ei pater suus, dicens : pedes dormiens Booz (Ruth. m). Et in ora, id est,
Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixil trrtpvyiw vestiuienti nosiri, jubemur hyacintbinas
Dominus (Genes. xxvn, 27); et intrares penelralia fimbrias alligare. H*c autem fecitut operiret Igno-
Domini, diceresque cum sponsa : Introduxit me rex miuiam Jerusalem : gi-nitale feminarum subhocno-
in cttbiculumsuum (Cant. i, 5); et ad mundum mu- mine corpus ostendcns. Etenim juxta Aposlolum :
liebrem pervenires, pro quo Scptuaginta iranstule- Inttonesta corporis nostri majore honore circumda-
ruut: ei ingressa es in civitates civitatum; ut quomodo mus (I Cor. xu, 13). Unde et Psalmisla canit:
Canticum Canticorum, etsaeculum dicilur 149$aecu- Beati quorum remissmsunl iniquitates, et quorum tccta
lorum ; ita civitates appellentur civitatum. De quibus sunl peccata (Ps. xxxi, 1). Quse Chani quia non pro-
in Evangelio dicilur : Habeto potestatem super decem, texit in patre, aeterna malediclione signatur (Ge-
sive super quinque civitales(Luc. xix, 17,18): ut non nes. IX). Quod de Jerusalem diximus, referamus ad
solum civitas, sed metropolis civitas appellcris, se- animam nostram , quae quamdiu in infantia consii-
cundiim illud quod in Isaia legitur : Maler urbium tula est, peccato caret. Cum autem aetalis ejus lem-
fidelis Sion (Isa. i, 26, 27). Porro quod interpreta- C pus advenerit, nuilli sunt amalores daemonum et
tus est Symmaclius, et pervenisti ad ornaium mulie- hsereticorum , perversorumque dogmatum, qui ad
rum, sive ut Theodoiio, et ingressa es ad ornntum cam cupiunt declinare. Qui proteciione Dei repel-
ornamentorum, pro quo nos secuti sensum Hebrai- luntur; ut non satelliles diaboli, sed minislros Sal-
cum diximus : et pervenisti ad mundum muliebrem, vatoris recipiaf. Pro divertentium, dilectione, el ubc-
tempus pubertatis ostendil, quando puelke nubiles rum, in Hebraico babetur DOIIIM (DHY7), quod se-
appellantur, et possunt maritorum amplexibus co- cundum linguac eorum proprietalem, omnia quae
pnlari. Denique sequitur : Ubera lua inlumtterunt, et supra versa suntsignifieat. Potest tempus dilectionis,
pilus tuus germinuvit. Honeste adolesceniularum ma- ct uberum sive amatorum Dei, inielligi Abrabam,et
turilas indicatur, quando intumescunt ubera sive Isaac, et Jacob : quando eis pollicitus est Dominus
erigunlur, et germinat pilus. Cumque parata esset post iEgyptiam servilutem, suum populum libc-
ad nupiias , et haberet pulcbritudinem corporis, raudum.
vesiimentorum tegmina non habebal, nec Dei pro- Et juravi tibi; el ingressus sum pactum tecum, ait
tegebalur auxilio. Si quis Chrisli non habet indu- Dominus Deus. LXX : El juravi tibi, el ingressus siim
mentum, nudus est. Si quis non est indutus visce- in testamentum tecum , dicit Adonai Dominus. Quia
ribus misericordiae, bonitalis, humilitaiis, pudiciliae, D expandi amictum meum , sive alas meas super tc :
mansuetudinis, patieutiae, jacet super faciem lerrae : et operui confusionem tuam : proplerea juravi libi,
et pulchritudo ejus confusione, et nuditate a tur- et ingressussum paclum, sive tesiamentum tecum :
patur. ut mihi potius quam cacteris, qui ad te volebant di-
(Vers. 8.) Et transivi per te, et vidi te : et ecce vertere, jungereris, juxta illud, Juravit Domimis
tempustuum , tempus amanlium. Et expandi amiclum el non pmnitebileum : lu es sacerdos in mlernum, sc-
meum superte, et operui ignominiam tuam. Septua- cundumordinem Melchisedec(Ps. cix, 4; Hebr. vi).
ginta: Et transivi per te, et vidi te, et ecce temptts Omiiis enim conlroversiae finis est juramenlum. Et
tuum, lempus divertentium : et expandi atas meas su- vivo ego, dicit Dominus : nisi malo pcenitenliam
per te , etoperui ignominiam tiiain. Quanla clemenlia! peccatoris, quam moriem (Ezech. xvm). Tempore
Non suffecerat semel vidisse eam conculcatam in san- igitur nuptiarum, Israel juramenlum accipil Dei,
guine, et ad pcenilenliam provocasse : sed peccan- pro omni dotali 151 munere. Et quia David de
RAnlea incommodo sensu erat turbalur : pro quo turpatur rescribimus.
 151 S. EUSEBII HIERONYMl 152
se dixerat: Memento, Domine David, etomnis man- A dextris tuis in veslitu deaurato, circumdala varielate
suetudiitis ejus (Ps. cxxxi, 1) : quijuravit Domino, (Ps. XLIV,10). Hoc est vestimentum de quo et
votum vovit Deo Jacob; et ipse Dominus jurat ci, Aposlolus loquitur : Induile novum hominem, qui
Scriptura dicente : Juravit DominusDavid verilatem, renovatur in cognilionem juxla imaginem Creatoris
et non (ruslrabilur etan (lbid., 11). ( Ephes. iv, 24). Volumus scirc quae sinl vaiia ve-
(Vers. 9.) Et facla es tnihi, et lavi te aqua, et mun- stimenta? Idem nosApostolus doccat, Credenlibus
davi sanguinem luum ex te, et unxi le oleo. Quia ex- scribens : lnduimini ergo visceribus miscrkordiw, bo-
pandi alas meas, et operui ignominiam tuam, et nilatis, humilitatis, mansuettidinis, paticntiw ( Co-
juravi tibi, et ingressus sum pactum tecum; pro- toss. in, 12). Quid hac varietate pulchrius? De qca
pterea mca es facla possessio : ut quae aliena eras, et Job loquebalur : Quis dedil mulieribus texlurwsa-
quando vidcbaris immunda, mea esse coeperis, quando pieitliam , aut varielatis disciplinam (Job. xxxvni,
paclum meum lecum juramento firmavi. Sive juxta sec. LXX) ? Et ponlifex semcl in anno, quaudo pro
consueludinem prophelarum : facla es niilii , ait, populo adolebat incensum, ingrediens in Sancta
pro eo quod est, meo conjugio copulata es: et lavi sanctoium , variis vestibus utebatur (Exod. xxxix;
te, inquil, aqua baptismi saiularis. Nisi enim quis Hebr. ix). Cerlc sidiviliac varietatem vestium, e( non
renalus fuerit ex aqua, et Spiritu sanclo, non polest B sanciitas faceret diversiiasque virlulum, Pbarao ct
intrare in regnum Dei (Joan. m, 5). El alibi legimus: Nabucliodonosor haec vestinienta habuisse scribe-
lpse vosbaplistabitin Spiritu sanctoei igni (Marc. l, 8). renlur, et non Joseph, quisubperegrinoel pastorali
De quo baptismate ct Isaias loquilur, dicens : Lavabit palre, vestes discolores et regias habere non polerat.
Dominus sordes filiorumet filiarum Sion; et sangui- El calciavi lejanthino. LXX : El calciavite htja-
nem mundabil de medio eorum , spirilujudicii, et spi- cintho [Al. Hyacinthino]. Aquila et Symmaclms,
ritu combustionis (Isa. iv, 4). Cum autem laverit, janthina: Septuaginta ct Theodolio , hyachtthina
et mundaverit sanguinem : a sicut alp.oppov<rav, translulerunl. Pro quo in Hebraooscriptum est THAS
quac duodecim annis cruore mauabat, limbrix sa- (IVTJn). El quia pulchre ad Jerusalcm sermo diri-
navit altactu (Marc. v): non sufficit ci lavare aqua, gilur, el sub persona feminac, omnis ejus ornatus
et muiidare sanguine, nisi oleo quoque unxerit : exprimitur, hyacinlhina, sive janlhina calciamenla
juxta quod Samaritanus, qui interpretalur custos, narrantur, quae virorum personae non conveiiiunt.
seminecis vulnera primum olei infusione linivit, Denique facturis pascha praccip'tur, absque ulla co-
deinde vini uusteritate compescuit (Luc. x). Domi- loris varietale , ut accinctis luinbis, et pedibus cal-
nus autem noster alio uncius est oleo, quod non do- cialis sint. tsla sunl calciamenla de quibtis et Apo-
lorcm vulnerum mitigaret, sed laeliliam tribueret, C slolus scribit : calciali pedes in prwpurattotie Ecan-
diccnte ad eum Spirilu sanclo : Proptcrea unxit le gelii pacis. Philo vir disertissimus Judacorum, hya-
Deus, Deus tuus, oleoexsullalionis prm consortibustuis ciiitbon in vestibus pontificis aeri ccmparai, per
(Ps. XLIV,8). Habenlctcontraria: lorlitudines simu- quem supcrna atque ccelestia 153 significari arbi-
lali olei lenitatem, dulcia pcr hx-reiicos poliicenlcs; (ralur. Nec prius Jerusalem calcialur hyacintbiiiis ,
quac vcrluntur in amaritudinem , et quae detestatur nisi lavelur aqua. Undc ct Apostolorum, quibus
prophcta commemorans : Oleum aulem peccaloris prius praeccperat Dominus ut cxculerent pedum suo-
non impinguet caput metitn ( Ps. CXL,5). Sin auteai rum pulverem (Matth. x), lavanlur a Salvalorc
ab unctione unctus, id est, Chrislus appellatur, vide pedes. Et sponsa dicit in Cantico Canticorum : Lavi
qttantuin profeceril Jerusalem : ul el ipsa uncta oleo pedes meos, quomodoinquinabo illos (Cant. v, 3) ? Et
spiriluali, Chrisli nomen accepcril; juxta quod cl MoysenetJesumdivinussermo c teslatur(Exod. in),
152 m Psalmis de Abraham lcgimus : Notile ut solvant corrigiam calciamenti sui, quia locus in
tangere chrislos tneos, el in prophetis meisnolite mali- quo stent sanctussit. Cum autem loti fuerint pedes,
gnari. ct omni sorde purgali, calciantur hyacinlbinis, sivc
( Vcrs. 10. ) Etb vestivite discoloribus. LXX : Et janthinis ; quod ulrumque aerii el XUKVEGU coloris
indui levariis: Legis caeremoniis, quarum occupaia i0 est : ul rapiantur in occursum Domini in aerem, ct
Studio, idola derelinqueres. Isla sunt varia vesti- ad coelestia regna leslincnl.
menla, quibus indutus esl Joseph : nec potuerunt Et cinxi le bysso. Jerusalem non solum vestitur
eum fralres vendere, nisi prius eum lunicae varie- discoloribus, et calciatur byacinthinis, sed et bysso
tale niidassenl ( Gen. xxxvn). Et de spousa dicitur accingilur, de qua tenuissima in vesle pontificis fila
in quadragesimo quarlo psalmo : Astilii regina a texuntur. Et uxor in Proverbiis, quaeviro suo duas
a Pularunt Erasmus et Marianus Hemorrhoissam quem positum hic abs Hieronymonihil est dubium,
dictam fuisse sanclam a B. llieronymo; unde pro cum et LXX versionem subdal, cui Hebraicam veri-
particula eliam Lalina, Greecum nomen ayiav sup- latem coutinenter proeponit, et infra in Commen-
posuerunt contra lidem exeinplarium ,ross. MART.— tario notet, Jerusalem, inquiens, »on sof«m vestitur
Pro sicut, quod nostri praclerunt mss. ac Rabanus, discoloribtts, el calcialur hyacinlhitiis, sed, etc. Nos
duobus verbis Martianaeus legit quo etiam; corrupte cx mss. et Rabano suffccimus.
vero editi vetusliorcs quo ayiav, id est, sanctam; c Rescribendum mea qttidem sentcntia est, obtc-
edu.oppov<jav,etc. statur, aul quid similc.
b Decrat versiculus iste, El vestivi le discoloribus,
133 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. IV. CAP. XVI. 154
lexuit chlamydes, et praesentis saeculi elfuturi, sibi A et coronam, ct reliqua, quae ornamcnla tribuit Je-
de bysso, et purpura fecisse dicitur vestimenta rusalem, et in Isaia dicitur, quod vitio suo liniversa
(Prov. xxxi). Hacbysso accingunlur renes, quolies perdiderit. Scriplum csl cnim : Pro eo qucd elevaUc
pinguia libidiuis inccnliva lenuaiida suul, nihilque sunt, hoc cst, supcrbierunt filiw Jerusalem , el am-
in eis crassi humoris [Al. crassaj Veneris] relinqui- bidaverutit excetsawvice (Isa. m, 16, 17), et rcli-
tur : et implemus praeceplum Apostoli dicentis : qua : pro zona, accinctae siinl funibus, el pro
Stateergo succiitclilumbosveslros inveritate (Ephes. ornatu capilis, calviiio deturpatae, et pro pul-
vi, 14); quasi aliis verbis diceret, bysso. Et Dominus chris ct mollibus indumentis, cilicii aspei itatc
ad Apostolos loquitttr : Sittt tttmbi veslri prmcincti, circumdalac.
et lucernmardenles in manibus vestris (Luc. xxn, 35). Et dedi armillas in manibus tuis. LXX : El circttm-
Nisi enim aslrinxerimus fluentia lumborum reumala, dedi armillis manus luas. Quando 155 n°bis bona
lucernas in manibus habere non possumus. Unde et opera dederil Deus, circumdat annillas manibus
ad Job loquitur Dcus : Accinge sicut vir lumbos tuos nosiris. Unde ct in nianibus propbetarum assimila-
(Job. xxxvui, 5). El comessuri agnum, calciali pedcs, lum esse se dicit (Osee xm), et c.rcbro in manu Ag-
leiienlcs baculum, sianles in Evangelii verilale, et ga-i sive Jeiemkc et reliquorum factum sermoncm
ad Chrisli sanguinera praeparati, lumbos accinclos B I legimus (Agg. I). In Job quoque draconis labium
babere dicunlur (Exod. xn). Qua zona morlificanle perforatur armilla, omnesque ejus vcnenali sibili,
lumbos, Elias quoquc et Joannes liaptista accingun- qui iu perversis iniclliguntur dogmatibus, bonorum
lur (IV Reg. i; Jliarc. i).|De quibus et pcenilens fle- operum circulo perforantur (Job XL).
biliter ingemiscit, dicens : Quoniam lumbi mei im- Et torquem circa collum tuum. Pro torque, quani
pleti sunt iltttsionibus (Ps. xxxvn, 8). nos juxta Aquilae secundam editioncm el Symiua-
El indui te sublilibus. LXX : Et circumdedi le cbum inlerprelati sumus, Septuaginta et Theodoiio
trichapto. Pro quo Aquila florido, sivc palpubili : r.af)ep.atransiulerunt, quod non solum bic, sed et in
Symmachus, indumeitto: 154 Theodotio ipsum lsaia scriplum est : Auferct Dominus gloriam vcsti-
verbum Hebraicum posuit a MESSE(nftn). Cumque menti carum, ct murenulas, et corymbos, et circulos,
diligenter inquirerem, quid sibi vellet vocabulum et YMtp,a.(Isa. III, 18). Puto autcm r.a6sp.a.ab cis
hlrkhapti, quod LXX translulerunt; et a nuIloGrac- dictum, ex variisgemmis in pectus mulierum mo-
corum nec usum, nec etymologiam possem invenire nile descendens, qui et ipse ornalus pulcherrimus
sermpnis : taudem didici a LXX esse compositum1 mulierum cst.
(rebus enim novis nova fingenda sunt nomina) quodI (Yers. 12.) Et dedi '.naurem snper os, sive, nares
lantae sublilitatis fuerit veslimcnLum, ut pilorum et C ( tuas. Verbum Hebraicum NEZEM^QTJ), exceplo Syni-
capillorum lenuilatem habere credatur. Unde etego 1 macho, qui inlcrprclatus est eizippiviov,omnes iu-
volens tenuilatem expriniere vcsiimenti, pro tri- aurem translulerunt: non quo inaures ponantur in
chapto, subtilibus iransluli, quod leuui stamine alque• naribus quaeexeo quod de auribus pendeanl inaures
sublegmine texlum erat. Et congruc illis, de quibus> vocanlur : sed quo circulos in similitudinem factus
increpans dixcrat : Incrassalum esl cor populi hujus,i inaurium, eodem vocabulo nuncupetur, el usque
et manditcavil, el bibil Jacob, et saluratus est, et in- bodie intercaelera ornamenla mulierum, soleni aurei
crassalus, el cntciiravit dilectus, el derctiquit Deum1 circuli in os ex fronte pendere, et imminere nari-
factoretnsuum (Deut. xxxn, 15), nunc (enuilas ve- bus. Quos lunc accipimus juxta mysiicos inlellcctus,
stium condonatur. Nam ct in libro Sapientiae, qui ai qnando cum Aposlolo possumus dicere. Christi bonns
quibitsdam Salomonis inscrihiiur, spiritus sapienliae) odor sumus in his quisalvi fiunl, et in liis qui pcreunt.
unigenitus et mulliplex, lenuis et mulabilis appella- Aliis quidcm odor mortisin tnorlem: atiis autem odor
tur (Sap. vn). Et manna de quoscriptum esl. Paneini vitmin vilam (II Cor. n, iH). Quando vivimus et de
angclorummanditcavilhomo (Ps. LXXVII, 23), tenuis- nobisdici potesl ,vNon morlui laudubunl lc, Domine,
simum in siuiilitudinem pruinac, ct scmenlis corian- sed nos vicentes(Psal. cxm, 17), lunc odoratur Deus
dri (uisse narratur (Exod. xvi). Possumus juxla in-- ' odorem sacrificii nostri bonoefragrantiae, ct aureum
terprelaiionein sccundaeeditionis Aquiloe, qui flori- circulum sensuum ac dogmatum divinorum habe-
dum interprctalus est, vestimentum,ubertatem lerrae3 mus in naribus. Quando vero mortui surnus, et ver-
Judasa-per metaphoram intelligere, vel divini cultus3 samur in cceno atqite in sordibus turpitiidinum, ha-
pulchritudinem. bemus illam inaurem in naribus, de qua scripsit
(Vers. 11.) Et ornavi te ornamento. Gcncraliterr Salomon : Sicut inauris aurea in naribus porcm : ik
omamenta nunc ponit, de qnibus in consequeniibuss mulieri male moratm pulchritudo (Prov. xxi, 22).
per partes enumeral, armillas cl torquem, inaurcs5 Etcirculosinauribus tuis. DL\:Et\QQrolulassu-
a In uno e nostris mss. cst Messi, quomadmodum1 vyjfiaTOj. 'Keyzi 5i rr)v er. -^pvaov Sta^wStoveaOr)ru.
el infra legilur. Plexus qtto capilli complicantur, Trichaptum aulcm
b Docet veroTlieodoriins, plexum essc e capilliss dicit, quod ex auro concinnatunt est, qnasi clical cx
facluiu , qui capili mulicruin circumponitur. Ett aureo filo. Loquilur autcm i!e veste figuris animttlium
Scbolion in Coislinianocodice pcnes Moinfauconium,, ex auro inlerlexta. Huic simile pallium Hieroiiymus
Tr^E^tfr)Ttvtal rpv/et; (jvp.^Kkiv.ovrt/.i.
T'piyymrovSs\eyei-'t ipsc Episl. 107, ad Loctamstaluit pudiciliacsignuni
TO«7ro-f^pvo-ov \va £wri)«TTO
Yo.reirv.evairp.evov, ^OUO-O- exslitisse.
 153 SANCTI EUSEBII HIERONYMt 136
peraurestuas. Qni claudit aures suas, neaiidiatjudi-i- A Joannes post pueros (I Joan. n), et juvenes qui pos-
cium sanguinis, et sepit eas spinis, ne paniceps fiatit siml dicere : Quando eram parvulus, loquebar ut par-
invidis, et detractoribus, de quibus scriptum est: vulus, sapiebam ut parvulus, cogitabam ut parvulus :
Cum detractoribus ne commiscearis, quoniam tepenlee quando aulem factus sum vir, destruxi ea qum par-
veniel intetitus eorum , el ruinam ulriusque quis novil
lt vuli tunt (\Cor. xiu, 11).
(Prov. xxiv, 21, 22) ? tam videlicet ejus qui detrahit,<» (Vers. 13.) Et ornala es auro et argenlo. Crebro
quam illius qui libenter auscultal: iste circulos ha- diximus aurum ad mentem, argenlum ad eloquium
bel, et rotulas in auribus, non rotas quaesequunturr pertinere. Tribuaique nobis Dominus, ut divinum
Cherubim (illudenim angelicarum fortitudinum esl),, sensum accipere rncreamur atque sapienliam, et id
sed rotulas diminutive, quae humanae conveniuntt quod mente concipimus, eloquii venuslnte profcrrc,
fragilitati. Quamubrem et ad Deum dicilur : Vox x et nequaquam ex liis facere idolum sicut faciuut
lonitrui tui in rota (Psal. LXXVI, 19). In his enim quiii haerelici, de quibus scriplum est: Dedi eis argentunt
terrena pertranseunt, el vix modicisvestigiisconlin- et aurum; ipsi vero ex argento, et auro (ecerunt Baal
gunt lerram, de quibus scriptum esl: Lapides sanctii (Osee n, 8). El hoc magis, juxta inlelligenliam spi-
volvuntur super terram (Zach. ix, 16), vox tonitruii rilualem, oniatui aplum est feminarum. Alioquin
Domini, et excelsorum dogmatum personat. Quii B argenti viiior materia, rusticarum et pauperum an-
autem erroribus ducunlur bumanis, et non habcntt cillarumqueornalus est, qui non convenit Jerusa-
solida vestigia, sed circumferunlur omni vento doc- lem, qnse in reginam dicilur profecisse.
trinae (Ephes. n), etejecti de paradiso firmiiaiis, ha- Etvestita esbysso, el polymilo, el multicoloribus,
bitani in regione JVaid, quaeinlerpretatur fluclualio,> LXX: Et amicluslui byssini, et trichapta, et versico-
merentur linguoe mendacis ferre seuleniiam, quae5 loria. Verbum b Hebraicum MESI('tCD), et hic Theo-
inflammat rotam nativitalis nostrae (Genes. IV). dolio ipsum ul supra posuit, Aquila avBipov,Sym-
Et coronam decoris in capite tuo. LXX : Et coro-• machus polymitum. Nos autem quod supra subtilc,
nam glorialionis super caput luunx. Decorem juxtai hic juxta Symmachum, polymiutm diximus ; LXX
Symmachum ob sensus eleganiiam interpreiali su- T/>ix«7rTairauslulerunt, servanies inlerpretationcm
mus. Alioquin et in Hebraeo THOPHERTH (rnxsn), ett prauerilam: ut ad simililudinem capillorum tenuia
in reliquis translatoribus xmi^unj, gloriatio dicitur. vestimenta monslrarenl. Omnis autem ornatus dc-
Ornamenla csetora, membrorum sunt singulorum. scribitur feminarum , ut lavetur, ut mundetur, ut
Capilis ornatus, totius corporis dignitas est. Coronami ungatur oleo, et discoloribus vestiatur, calcielur
aulem vocat diadema feminarum , quo capillorum; hyacintho, accingatur bysso, indualur Irichajiiis,
stringitur el ornatur ambitio. Volumus scire quae sit " sive subiilibus, accipial armiilas, el lorqucm au-
corona decoris in capite Jerusalem , revolvamus ream, circulos in ora pendentes, el rotulas in au-
Exodum, in quo scriptum est : Et fecit laminam rihus, 158 diadema in capile, auro argentoque de-
auream, et scripsit in ea titteras deformalas sigillo coretur: quamquam argenti vilior sit materia, ct
sancttficalionis Domini, el posuilsuper caput Aaron posl omnia inferatur : Vestita es bysso, el polymilo,
(Exod. xxxix, 29). Signum Dominicaesancliticalionis, et verskoloribus; sive, ut Septuaginta (ransitiierunl,
nomen est omnipotenlis Dei, quod qnatuor lilieris amicln el palliis, hoc enira TtepiSokaiasignificanl, ut
Hebraicis scribitur (ffiTP),et apud eos vocatur iuef- non solum cultti corporis essel ornata, ct omnia
fabile, dum nomen ejus non potesj; dici. Cujus ma- haberet monilia feminarum, sed slrali quoqueejus,
jestalem etiam geniilitas non ignoral, et Athenien- et lectuli sollicita esset diligenlia maritalis, ut post-
sium leslalur ara, a Ignoio Deo. Unde et Apostolus : quam isia complessei, venlrel ad ciborura delicias,
Quemvos, inquit, ignotum colilis, hunc nos annunlia- et ne in his quidera aliquid ei deesse pateretur. Quac
mus vobis (Acl. xvn, 23). Istam puto coronam esse, omnia juxta superiorem explanationem aplabimus
157 de qua et Psalmista dicil: Signatum est super intelligentiae spirituali: ut byssinis operiatur aiquc
nos lumen vutlus tui, Domine (Ps. iv, 7). Et Aposto- subtilibus, ne delicaia conjugis membra gravi pal-
lus loquebalur : Cursum consummavi,fidem servavi, "' liorum onere praegraventur, sed et usura paritcr
de cmleroreposita est mihi corona justitim, quam red- exhibeant, el decorem.
det mihi justus judex (II Tim. iv, 7, 8). Et in alio Siinilam et mel et oleum comedisti, et decora facla
loco ad Credentes : Gaudium mcum, et coronamea es vehementernimis. Post veslitum, ciborum curam
(Phil. iv, 1). Gloria enim patrum, lilii. Et in Salo- gerit, ut comedal Jerusalem similam el mel eloleum,
moue scribitur : Corona gtorim senectus (Prov. xu, vel per parles, ut plerique aestimanl, vel commix-
6); eorum videlicel qui destruxerunt ea quaeparvu- tione irium, dulciorem panem, qui panis de ccelo
lorum sunt, et post fetalem perfecti viri, venerunt descendit (Joan. vi); ac sub tribus nominibus , ut
ad senectutem, et ad patrum nomina, quibus scribit nonnulli pulant, sacramentum indicat Trinitalis:

a Si OEcumenio credimus, ejusmodi inscriptio b Sic legunl codices mss. hoc loco; licet supra re-
fuit: Qeoic,A.aiai xai Evpincnt;xat AtSvYij,ayvwo-Tw tineant Messe, vel Mse. Hinc videas verbum i&a
Dis AsiwEuropmque et Libym, Deo ignolo dc
xat <%iva>. Hebraicum et Msse, et Mesi legi potuisse, cum esset
auiem llieronymum in Commen-
peregiino. ConlerTitum punctis vocalibus deslilutum. MART.— Arcliiuteus
tar. in Epist. ad cap. l. Mediolanensis, quo nunc uti incipimus ms., Msi.
151 f COMMENTARIORUM ly^EMGIHiMM LIB. IV, CAP. XVI. 158
iion quo alia alquc alia subslantia sit; scd quo di- \A (Galat. iv), maier nostra est; mater autem nos-
versis, similaeel mellis, ct olei nominibus, Patris tra Ecclesia est: consequenler Jeiusalem Eccle-
cl tilii et Spiritus sancti una dulcedo monstrelur. ; csl, maler piimitivorum qui descripti siml in
sia
El hoc aniniadvortendum, quod in mullis sacrifi- < coalis.
ciis offeratur simila, medulla frumenti alqtie puris- (Vers. 14.) Et egressumest namen luum in gentes
sima, de qua scriptum csi: Et de adipe frumenti sa- propter speciem tuatn, quia perfecla eras in decore
turaiit eos (Ps. LXXX,17): non de bordeo, nec defa- meo quem posui super te, dicit Dominus Deus. LXX:
riua, qux tunc solum offeriur, quando marilus zelo— Et exivitnamen tuum in gentesin specie lua: quia com-
typiae spirilu commovctur. In Judicum volinnine'- - plelum erat in pulchritudiue quam posui 160 $uper
Debboram legimus (Judic. iv), quau iuterpretalur le.dkit DominusDeus. Itunelocum manifcsiius inlei-
apis, cujus propbetia [.1/. propheliae] mclla dulcis- pretatus cst Symmachus : Et egressum est nomen
sima sunt, et rcfcrtur ad Spiriliim sanctum, qui tuumin genles, quod perfectum erat propter dignila-
apud Hebraeosappellatur geiiereleiiiiuino RUA(W).'' tem meam, quam posutram super te, dicit Dominus
ln Evangelio quoque Ikbraeoriim, quod leetilaVl Deus. Et est sensus: Meis beneficiis meaque incre-
Nazaraei a, Salvalor inducilur loquens: Mod» me dibili largilate ad reginae voeabulum pervenisti, ita
arripuit mater ntea, Spiritm sanctas. Porro simila, B ui de te omnium genlium sermo loquerelur, etb es-
quae de frumcuto conficitur, referlur ad Domir.um, ses uon luis meritis alque virtulibus, sed moa libe-
qui de semelipso ait. Nisi granum tritici cecideril, '-- ralilate perfecla. Nisi enim Dominus mdificaverit
el in tetra motluum [ue.it, ipsum solum manet. Sin domum, in vanum taboraverunt qui mdificant eatn.
aulem mertuum [uer.t, inullnm fruclum affcrl (Joan. Nisi Dominus cuslodierit ctvitatem, fruslra vigila!
xn, 24). Oleum vero, quod lassurum 159 meiu- qv.icttstodii eam (Ps. cxxvi, 1, 2). Qui planlat enim
bia suslcnlat et reficit, elest lamiuis iiulriiueniuui, el qui rigai, nihil est, nisi Dominus dederit incre-
et quo io taliernaculo Dei juge lucernae luiuen ac- mentum (I Ccr. m); quia HOJJest volentis neque cur-
cenditur, Patri dicilur convenire. Quaeonmia unam rentis, sed mherentis Dei (Rom. ix, 16): ul postquain
ciedenlibus tribuuni gratium, dicente Apo>iolo: Di- omnia fecerimus, dicamus : Servi iimtites stiimts:
vhiones sitnl gratiarum, uttus aulem spirilus, et divU qum debuimus facere, fecimus (Luc. xvn, 10). Nun
sioues ministeiiorum, unus autcni Dominus, el divi- quo ex beneficenlia Dei, libcruin homini lollatur
sioues operaiionum, umts autem el idem Deus (1Cor. arbiiriiitn, scd quo ipsa libertas Domiiium haberc
xn, 4, 5). Qui talem comcderil cibum, el lioc dtil- debeat adjutorem.
cissimo, el suavissimo paue oleique splendore ful- (Vers. 15.) Et habens fiduciam in pulchritudmc
genie paslus fuerit ac nulritus, verteturin decorem,, C tua: fornkala esin nomine tuo, el cxposv.isli(ornica-
ct ficl pulcherrimus: non scmel, sed rcpetito, nimis,, tionem luam omni transeunli, ut ejus fieres. Grandc
niinis. Duplicatum enim adverbium pondus facitt discrimen, non iu Dei clemeniia, sed in suo decore
orationis: quo ad pulcbriludinis mngniludinem addii confidere. Quantoque quis subliinior fuerit, debet
ulira uibil possit. timere ne corrual, et fornicetur in nominc suo.
Et profecisli in regnmn. Hoc in Sepluaginta nonl Adversariac siquidem potcsiaies soljios conleniiiuiit .
babetur, qui forsilan Alexandriaein Graccumsermo- cibos, et peregrina alimenta desiderant. Unde de
iiem Scripluras ex llebraica veritalc vertenles, li-- diabolo dicitur : Escm ejtts eleclw (Abac. i, 16). Non
niuerunt hoc ederc, ne regem iEgypii videreiiturr vull quenilibet decipere. Saul regem qui cleclus a
oflendere, dum a Deo Jerusalem debiluni regnuml Domino est, el Judam aposiolum supplantare fcsti-
essecommeniorarenl: qiuimquameruditisolos quiu- nat. Non crgo confidanius iu propria pulcbriludine,
que libros Moysi ab cis interprelatos probent ( Vid. necDei liberalitalein, nosiram pulemus etse virtu-
sup.cap.\). Post ornalum ergo multiplicem, postt tem; sed polius audiamus: Ne glorieris iti crastimim:
coronam, post auri et argenti abundanliam, postt nescis enimquid ventura parial dies (Prov. xxvn, 1),
indumenta palliaque pulcherrima , post decoremii El in alio loco : Fratres, si prwveitliisfuerit Iwmo iii
inoredibilem proficil inreginam, quia civjlas estt D l aliquo peccato, vos qiti epiriluales eslis, perftcite hujus-
magni regis, de iiuo 6criplura est: Deus judkiumn cetnodi in spirilu mansueludinis, consideransteipsiim,
tuumseyi da, etjustitiam tuam filio regis ( Ps. xvn,i, ne (orte cl tu tenteris (Galat. vi, 1). Neque cxpona-
1). Et in Apocalypsi Joannis Jcriisalcm quasi sponsaa mus, sive effundamus, fornicationem nostram omni
ornata atque composita describiiur viro suo (^lpoc. ;. transeunti, ut non Dei, in quem crcdimiis, scd ejus
xxi). In Psalmis quoque de eadeni dicitur: Astitit it fiamus a quo polluimur. Qui cuncta recipit vitia, el
regina a dextris luis in vesttlu deaurato, circumdala « diversorum peccaiorum spiritum transeunteni suo
varklate (Ps. XLIV,10). Omne autcm quod dicimus is suscipit gremio, el divaricat pedes suosomni irans-
dc Jerusalem, ne in singulisboereaiiius, etlibroruinii euntj, iste effundit fornicationcm 161 suain, ct
magniludo U-dium legenlibus facisjl, referarnus. ajj d ejus iucipit snsiinerc domiiiatuni, cujus hospes ex-
Ecclcsiam. Si enim Jerusalcm, juxla Apostolqin m stitcrit.
a Confcr qu;c lum alibi, tum b In Yat. in$., quocuin et Rahanus Jegji, quod
praecipue in Admo-Pr
niiioneDialogis contra Pclagianos praefixade Nazi- i- esset, non tuis meritis.,.. sed mca liberglttale pro-
raeorum bocce Evangelio dixiiims. (ecium.
P4TROL. XXV. 3
139 S. EUSERII HIERONYMI 140
(Vers 16.) Et sumens de vestimentis tuis, frcisti tibi A (Vers. 17.) Et tulisti vasa decotis tui de auto meo
excelsahinc inde consuta, et [ortticala es super eis, skul atque atgento meo quod [Vulg. qum] dedi libi: el (e-
non estfactum, neque[uturum est. LXX : Et tutisli de cisti libi imaginet masculinas, et (ornkata es in eis.
vestibus tuis, et fecisti tibi idola consuta, et (ornicata Juxta litteram Dominus Lege praecepit, ut fierent
es super eis, et non ingredieris, neque fiet. Symma- thuribula, phialae, candelabrum, arca Testamenti,
chus hunc locum ita interpretatus est: Cumque tu- cunctaquevel aurea vel deaurata.etalia exargenlo,
lisses de vestibusluis, (ecisli libi excelsa multicoloria, quaeomnia conflavit Jerusalem et vertit in idola Be-
et fornicata es in eis, non facta nequefutura. Pro con- lis, sive Baalis, Charaos et Astarotb, et Melchom.
sulis et versicoloribus et excelsis, sive idolis, Aqui- Juxta intelligenliam spiritualem, et de auro et ar-
la et Theodotio lp.&o\i<rp.aratranslulerunt, quod si- gento sanctarum Scripturarum idola facimus, quando
gnificat diversos pannos hinc inde consutos, et in- graliam sensus et eloquentiae bacretica pravitate cor-
star emplastri lactum idolum, qtiasi itolvppayovve- rumpimus, et ponimus in cuelo os nostrum, et lin-
sttmentum. Vestivi, inquii, le versicoloribus , et gua nostra perlransit in terram. Maseulinaeautem
indiita es bysso, et polymito, et multarum varielate dicuntur imagines in quibus oinnis hasresis fornica-
formarum. Tu autem vestimenia tua quibus mea tur, ex eo quod unusquisque se puiat robuslissima
largitate donata es, tulisti : el fecisti tibi idola, vel BI colere, et habere quae finxit, nec ulla posse oppu-
excelsa, quae Hebraice dicuntur BAMOTU (n.m), gnalione subverti. Hae sunt imagines quas de no-
quod numquam ante factum est, neque fiet; utquae stro corde confinximus, et quae in ccelesti Jerusa-
acceperis ad ornalum, transtuleris ad injuriam do- Iem destruendae sunt, de quibus Propheta pronun-
natoris. Quod super Jerusalem juxta litteram liat: Domine, in civitate tua imaginem ipsorum dissi-
intelligi potest, ut omnia praecepta Legis, et pabis (Ps. LXXH,20). Quicumque enim homo est,
divitias ac rerum omnium abundantiam idolis de- et Dei nomen amisit, dicilur de eo : Verumlamen
putaveril, quod gens alia non fecerit, nec fac- inimagine perambulat honw, verumlamen(rustra con-
tura sit. Oranes enim naliones quae a princi- turbatur (Ps. xxxvm, 7). Nos aulem unum habemus
pio idolis servierunt, non tanti criminis reae virum, et unam veneramur imaginem, quae est
sunt. Noslra autem Jerusalem, quae interpreta- imago invisibilis et omnipotenlis Dei.
tur, visio pacis, ab hacrelicis scinditur, quando unum (Yers. 18.) Et sumpsistivestimenta tua multicoloria,
etalterunt testimonium Scripturarum de propriis et operuisti illas : subauditur imagines masculinas:
carpentes locis, conantur assuere bis, quibus non ut omnem cultum quem acceperat ad ulendum, ver-
queunt coaplare. Ad quos et supra dictum in hoc teret in blasphemiam. Hoc autem facimus, quoties
eodem prophela legimus : Vm his qui consuunt cer-- G C prudentia, temperanlia, fortitudine, justitia, cun-
vicalia sub omni cubilo manus, et faciunl operimenta ctisque virtutibus haereticam circumdamus pravita-
super caput universm mlalis (Sup. xui, 18) : quod tem, sub occasione earum, simplices quosque deci-
Dominus fieri prohibens, loquilur in Evangelio : pimus; ut videntes mella virtutum, vitiorum venena
Nemo assumit commissurampannirudis in veleri vesti-> non caveant.
menlo. Alioquin loltil de plenitudineejus,et pejor scis- El oleum meum, et thymiama meum, posuisti co-
sura fiel: nec miltunl vinum novumin utres veteres ram eis. Et panem meum (sive ut LXX transtule-
(Malth. ix, 16, 17). Tales sunt Nazaraei, qui veteris runt, panes meos) 163 <luemdedi libi; similam, et
Legis observantiam, Evangelicae graliae apiare co- oleum, et mel, quibus enutrivi te, posuisti ea in con-
nanlur. Et omnes haeretici, qui testimonium in suoi spectu eorumin odorem suavitatis. Oleum de quo su-
loco atleri sensui congruens, altcri niluntur assue- pra diximus, et thymiama, sive incensum, de quo
re : cura Dominica tunica desuper texiaper totum, Psalmisia proclamat : Dirigatur oratio mea sicul in-
scindi omnino non possit, sed lexla Spiriiu sanclo censumin conspectu luo (Ps. CXL,2); el panes pro-
nullam recipiat 162 scissionem. Quod autem dici- positionis , quos Deo jubemur offerrc : similam
tur juxta LXX, el non intrabis neque erit, hoc si- quoque, sensum purissimum 164 Scripturarum, et
gnificat : cum tibi idola feceris perversorum dog- •D •*•mel, quod gustavit Jonathan, et aperti suut oculi
matum, quae arbitraris excelsa : et fornicala sis ejus ei confortatus est (1Reg. xiv), posuit misera
super eis, credens in his quaeipsa finxisti, templum Jerusalera in conspectu idolorum, sive coram iraa-
Dei intrare non poteris. Et simulacra tua substan- ginibus masculinis, ut essent his in odorem suavita-
tiam non habebunt, neque erunl iu perpeluum, di- tis, quae natura sua dulcia sunt atque suavissima:
cente Aposlolo : Scimus enim quia nihU est idolum sed dum offeruntur idolis falsisque doctrinis, ver-
in mundo (I Cor. vm, 4). luntur in amaritudinem.

LIBER QUINTITS.

163-164 Ne librorum numerus confundatur, Iuminum ordo vitietur, praefatiunculas singulis li-
et per longa lemporum spaiia divisorum inter se vo- bris praposui : ut ex fronte (ituli statim lector
111 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEMLtB. V. CAP. XVI. 142
agnoscat, quotus sibi liber legendus, et qux nobis A si hacreiica fratidulcntia supplantala fuerit, tollit fi-
prophetia explananda sit. In praiierito igitttr volumi- lios suos, quiu robustiorcs sunt in fide, et filias quaj
ne, id est, quarto, partem prophetiaeconlra Jerusa- non habent tantam (idei fortitudinem. Aut certe fi-
lem, cujus istud exordium est: Radix tua et genera- lios, qui mystica quaeqtiecognoscunt : filias quau
lio lua de terraChanaan, usque ad eum locum, ubi simplicem sequuntur hisloriam; et tradit daemoni-
scriplum esl: Similam et oleum et mel, quibus enu- bus devorandos, et cum interficiat eos, vivificare se
trivi te, posuisti in conspectu eorumin odorem suavi- credil, et placare simulacra, quorum occisione salu-
laiis, ut potui brevi sermorte disserui. Nunc ejusdem rantur. Quodque dicitur juxla Sepluaginta, boc est,
prophetiacpars reliqtia cura caeteris quaesequunlur, supet omnem fornicationem tuam, et abominaliones
quinto volumini, et luo, Eustochium, nomini de- tuas, illud significat, quod cunctis peccatiset forni-
dicatur. In quo nihil ex arlc rhetorica, nihil ex cationibus pejor sil doctrina dacmouiiui : immo in-
compositione reperies, etvenuslate verborum : sed terficiet eos, quos vel multo labore genuerat Deo ,
curam simplicis et solertis diligenliae, ut isla el sola vel suos fecerat lilios, quos in fornicatione genc-
laus mea sit, si prophelae per me dicla intelligas. ravit.
(Vers 25 seqq.) Et accidit post omnem maliliam
1 tuam : vm, vm tibi, dicil Dominus Deus. Et mdificasti<
B
(Vers. 20 seqq.) El (aclum est, ait Dominus Deus, tibi lupanar, et fecisti tibi prostibulum in cunclis pla-
el tulisti filiosluos et filias tuas, quas genuhti [Vulg. teis. Ad omne caput viw mdificastisignum prostitutio-
generasii] mihi : et immolasli eis ad devorandum. nis lum, et abominabilemfecisti decorem tuum, et di-
Numquid parva esl [ornicalio tua, a immolanlis filios visisti [Al. dimisislf] pedes tuos omtii transeunti, et
meos? el dedisti illos consecranseis. Et posl omnes multiplicasli fornicaliones tuas. El fornicala es cum
abominationestuas el fornicaliones, non es recordata fitiis jEgypti vicinis luis magnarumcarnium, et mulli-
dierum adolescenlimtum, quando eras nuda el confu- plkasli [ornicalionemtuam ad irritandum me. LXX :
sionis plena, conculcata in sanguine tuo. LXX : Et El factum est post omnes malitias luas )<;•vm, vas
faclum esl poslhmc, dicit Adonai Dominus, el tutisli tibi : dicit AdonaVDominus. Et mdificasti tibi ha-
filios tuos, et filias tuas quas genuisti, et immolastieis bitacttlum fornicationis, et fecisti tibi proslitutionemin
in consumptionem,quasi parum fornicata sis, b el in- omni platea. Et in principio omnisvim mdificasli for-
terfecistifiliosluos, et dedisti eos cum offerres illis , nicaliones tuas: et corrupisti decorem 166 tuum, el
hoc est, super omnem(ornicationemluam et abomina- divarkasli crura tua omni transeunli, el mulliplkasti
liones tuas, el non et recordala diei infantim tum, (ornkalionem tuam : et fornicala es cum filiis Mgi-
quando eras nuda et ignominiosa: mixta in sanguine C ( pti vicinis luis, qui sunt magnarum carnium, el mul-
tuo vixisti. Quod filios suos, et filias Jerusalem, de tiplicitcr fornicata es, ut mead iracundiam provocares.
quibus scriptum est: Fitios genui et exaltavi: ipsi Hoc quod secundo dicitur, vm,vm tibi, Vulgala cdi-
autem sptevetunt me (Isa. i, 2); idolis immolaverit, lio non habet, sed de Tbeodolionis edilione addiltiiu
sancta Scripiura comraemorat: Immolaverunt filios est. Rursumque ubi nos diximus : Et wdificasii libi
suos el filiat suas dmmonibus(Ps. cv, 37). Et iterum: lupanar, pro quo Septuaginla translulerunt : Et
Effuderuntsanguinem innocentem (Ibid., 38), 165 mdificasiilibi habilaculum fornkationis, Symmachus
tanguinem filiorumsuorum, el filiarum suarum, quas et Theodotio7ropsrov interpretali suni; Aquila vo-
immolaveruntsculpiilibusChanaan(Exod. iv, 22). Suos lens exprimere etymologiam sermonis Hebraici GOB
aiitem vocatjuxlaHebraicum. Ipse enim de eis dixe- (3j), posuit Sa&vvov, quod nos dicere possumus, fo-
rat: c Filius primogenitus meus Israel. Sive juxta veam: ut significet ganeam ac defossum specum at-
Sepluaginta, tuos, quos de fornicatione genuisti. In que tenebrosum, in quo prostilnlarum libido ver-
eo aulem loco in qno nos posuimus, ei dedisti iltos satur. Quodque sequilur : Et fecisti tibi prostibulum
consecrans eis, pro quo Septuaginla transtuterunt, in cunctis plateis, pro quo Sepiuaginla transtulerunl
et dedisli eos ad placandum, sive expiandum, Aquila, e er.Bepta,in Hebraico habet RAMA : et tam Aquila,
Symmachus, etTheodotio posuerunt, transtulisti el]D quam Symmachus el Tbeodolio, excelsum sive su-
transdttxisti eos : quia etbnici per ignem filios blimeinterpretati sunt. Denique et in consequenii-
suos, vel transferunt parvulos, ve! adultos Iransire bus, ubiscriptum est : Ad omne caput vimmdificasti
compellunl. Cum haec, aii, fcceris, non es recor- signum prostilutionis tum, pro signo et fornicatione,
dala infantiaetuae, quando luli te conspersam san- rursum in Hebraeohabet RAMA (iTD")),quod nos vel
guine et lavi, el post multa quae propheiicus sermo proslibuium, vel signum interpretali sumus , cum
narravit, copulavi mihi. Nostra quoque Jerusalem, apud Hebraeosunum vocabulum sit. Hoc autcm po-
a Ex Hebraico Wtfffi, et Vulg. edtt. reposuit Tunl,etdedisti eosad placandum, siveexpiandum, etc.
Victorius immolasti. « Penes Rabanum, de eis dixerat, Filios meos, tive
b Loeum hnnc ita refigit Victor.: et dedisti eos ad juxta Septuaginta, luos, etc.
d Apud eumdem, qui subtilioressunt, etc.
placatidumin illis, ex LXX, qui habent v.«XeSwxac e Polychronins , er.BepM
txvra £v T£>«woTp07rta£eo-8ai sv avroi; : cui leclioni >syei otov TOirpoxyuyiov
Hieronymiis quoque inComment. sullragium addit, ?v8a rat rtopvat;rpeifeetetw&Wi,Ecthema aieit quati
ubi : In eo autem, inquit, loco, ubi nos posuimus, et prostibulum, ubi solenl scotta alzrt.
dedisti illos consecrans eis, pro quo LXX transtule-
143 S. EUSEBII HIERONYMl 141
nilur, quod excelsus sil; ut volentibus fornicari, A A quotidie, cl per virtutes attenuantur : ila u( nequa-
procul appareat fornicalionis locus, cl non necesse quam caro appelletur, sed spiritus : et loquatcr in
sil quaeri. Quod semel et iterum atque iterum dixi- psalmo : Stfivit anima mea ad le, Deus, quam multi-
mus, in perpetuum dixisse sufficial, sub persona plicitet tibi caro tnea (Psal. LXII,2) : sive (ut qiuc-
mulieris post multa mariti beneficia fornicantis, dam habent " exemplaria) quomodo consumpla est
describi fornicationem Jerusalem , quomodo a Deo 168 caro mea •' In lerra deserla et invia et inaquo-
recesserit, et juncta sit idolis, nec occulta fuerit sa : sk in sanclo apparui libi (1 Cor. v). Qiiainobrem
fornicalione contenta ; sed aedificaveritsibi lupanar, et Corinlhius fornicator tradilur in interitum cir-
ct in omni via signum transeuntibus posuerit, ut nis, ul spiritus salvus fiat. De bac carne scripliim
venirent ad scortum, et saliarent libidinem , non est : Omnis caro fenum, et omnis gloria ejus quasi
tam suam , quam ejus quae divaricavit crura sua flos(eni. Aruil fenum , et flos ejus decidit: ver!;unt
omni transeunti, et pulchritudinis maguitudinem autem Doinini tnauet in mternum (Isa. XL,G, 7). De
fornicationis magniludine deturparil : el inler cae- qua et Aposlolus loquebatur : Cnroet sanguis regnum
tera eliam ^Egyptiis vicinis suis amorc magnarum Dei non possidebunt(I Cor. xv, 50). Et in Gcnesi
carnium proslrata sil. Et ut omnegenus turpitudinis loquitur Deus : Non permanebit spiritus meus in ho-
demonstraret, mulliplici spurciliae genere dclor- B 1 mititbus islis, quia caro sunt (Gen. vi, 5). El ad cre-
mata sit. Nulli amem dubium, quod .lEgyplo vieina dcntes dicilur : Qui in canie sutit, Deo p!accrenon
sit Palacstina, dicenle Domino 167 ad Abi ahain : possunt. Vos autem non estis in carne, sed in spiri'.u
Dabo tibi omnem terram a fluvio Mgypli, usque ad (Rom. VIII,8, 9). Alia autem caro sanclorum est, dc
fluvium magnum Euphratem (Gen. xv, 18), ut ex una qua scriptum est : Omnis caro vidcbit salutare Dei
parte ^Egyplios, ctex allera habeat Assyiios, cum (Itai. XL, 5).
quibusetin poslerioribus dicitur fornicata. Forni- (Vers. 27.) Ecce ego exlendi[Vulg. extendam]nia-
catio autem Jerusalem cumyEgyptiis,idoloIatriae co- num meam super le, et auferam justificationemtuam
rum imitalio est. Ad nostiam autem Jcrusalcin, i [Vulg. jus fuum], et dabo te animis [Vulg. in animas]
sive Ecclesiara, sive credentium animas, si fuerintt odieritium te , filiarum Palmslinarum ', qttw erube-
negligentes, etomnibus vitiis patuerint, duplex ma- scunt [Al. ardescunt] in via tuu scelerala. LXX : Si
lediciionis sermo dirigitur, ut audiant : Vm, vwtibi,i autem exlendero manum meam super te, et atifram
ail Dominus Deus , juxta illud quod in Apocalypsii legimna lua, el dabole in animas odienliumte, filiarttm
Joaunis scriptum est: Vm super otnnes habilutorest alienigenaium, qum le declinare fecerunt de via tua.
terrw (Apoc. vm, 13). Si enim sancius dicit : Ad- Quodque sequilur : ijo-sSwaj, lioc est, impie eg:sli,
vena sum, et peregrinus sicut omnespatres mei (Psal.. IC juxia Sepluaginla sequcnti capitulo coap!niur, jnxta
xxxvin, 13) : quare non peccaior hahitator terrac: c.cteros linis superioris csl. Exleudil aulem Duminns
esse dicitur? ^Edificat aiiiem sibi lupanar, qui lolai super Jeruialem manum suam, ut corrigat delin-
frontis libertate delinqtiil; juxta illud quod scriplutni quenlem, et auferat legitima ejus, quae qtiamdiu Dei
esl : Peccator cum venerit in profundutn iniquitalis,, praiccpt.i servabat , legilima Domini dicebantur.
conlemnil (Prov. xvni, 3). El exsiruil aliissimumi Quando vcro adoravit idola, et religionem in impie-
locum in cunctis plaleis : Lata cnim et spatiosa viai tatcm mutavit, nequaquam b legiiima illius ap],el-
estqum ducil ad mortem. Et in onuii capite viac aedi- lanlur. Quod non solum in lege et cairemoniis, s-ed
ficat; ut nulla peccatorum genera derclinqual; sedI in sabbatis quoque et diebus feslis et ncomeuiis
imitans scortum Proverbiorum, manifesle in pla- accipiendum esl. Dans enim legem, ait : Snbbata
teis et in angulis plalearum, praetereuntcs stullosi mm el dies festosmeos. Quando autem rccesscruiU a
juvenes ad suos invitet amplexus, et polluat deco- Dco, dicitur eis : Neomenias veslras, et sabbaia, ct
rem anitnae, quem pro beneficio a Deo conditoreB diem magnum non <=recipiam : Jejunium el otittm, et
sortila est (Pror. veivn). Et omnia ilinera ejus5 solemnitates vesltas odit anima mea (Exod. xxxi;
plena sunt turpitudinis , cunctisque cogilationibuss Deut. v; Itai. i, 14). Quod et de populo scriptum
quac vitiorum incenliva suppeditant, aperit corr ** esl (Deut. vn). Qui enim prius Dei populus vocaba-
suum, et crura divaricat, et fornicalur cuni iEgy- tur, postquam rccessit a Domino, dicilur de eo ad
pliis viciuis suis, quorum exempla sectalur, ellmi- Moysen : Peccavitpopulus tuus quem eduxisti de terra
cis videlicct, qui in suis lurpiludiuibus gloriantur,, /Egypti (Exod. xxxn, 7). Quae liic exlensin manus,
el tam nefaria est, ul ipsos quoque superet in tur- alibi elevatio, sive visitalio dicitur. Quando enim
pitudine. Et haec omuia facil, ut Deum ad iracun- peccantem non corripit Deus,contraliit manum 169
diarn provocct. Maguarum aulem carniuiii yEgyptii i suam. Sin aulem peccaverit, et in Dei lege cceperit
esse dicunlur, siveob lurpiludinis iiiagnittidiiiem,, xgrotare, mittitur ad cum visitatio; juxta illtid quod
sive ob peccatorum delormitateiii. Uude sanetus,, in psalmo canitur : Si dereliqueruntfilii ejus legcm
caruium dicitur parvularum, quae in eo decrescuntt ineam, et in judiciis meis non ambulaverint: tisilabo
" Utiamque lectionem, qusepenesLXX erat. recolei b Ex nostris et Victorii mss. utpole neccssariam
inferius in cap. XLIV, ubi Ilieronymus Attenuala,, negaudi vucciu uequuquamsuppleviraus.
c Reponit Victor. recipio, ex LXX, owx«vi^o^Kt.
inquil, jejuniis caro, et circumcisa cot\tinisniia,[ttgilt
opprobrium JHgyptiorum, etc.
115 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. V. CAP. XVI. Uf.
itt virga iniquitates eorum (Psal. LXXXVIU, 31, 32). A naan, et Chaldworum;et neque in islis expteta es. Su-
Et in hoc propheta scriptum est : Terra si peccaverit pra scriptum est, Jerusalem fornicaiam ciim filiis
mihi ut delinqual delictum, extendam manutn meam jEgypli vicinis suis, qni sunt magnarum carnium :
super eam, et conteram firmamenlum panis ejus, et hic altera Assyrioruni vicinitas indicatur. Et prop-
reliqua. In quo qtiaerimus, quid sit inler extensio- terea utrisque tradunlurgentibus, quia utrarumque
nem manus, el emissionem ejus. Loquitur autem simulacravenerati stint, ingredientesqueClialdaeam,
diabolus ad Dominum : Mitte manum tttam, ei lange quae cst terra Chanaan, imitati sunt eorum errores
omnia quce habet: nisi in fucie benedixcrit tibi (Job. quorumimperiosubjacebant. Secundum tropologiam
n, 5). Videturque mihi niitli manus, ad probatio- de aliis peccatis ad alia saepe transimus. Cumque
nem eorum quibus mittitur : extendi autem, ad pce- non egerimus priorum scelerum pceniienliam, auge-
nas eorum qul merentur supplicia, Nec solum ex- mus delicta delictis, et nullo errore saliamur, sed
tensioet immissio; sed expansio manus Dei dicitur, quasi fune longo et corrigia jugi vitulac, trahimus
Isaia ex persona Domini proclamante : Tota die ex- peccata, et testamentum nostrum, sive fornicatio-
pandi manus meas ad poputum non credentem, et nem muliiplicamus in terra Chanaan, quaeinteiprc-
contradicentem (Isa. LXV,2). Sanctiis quoque levare talur, quasi fluctuatio, et cum Chaldais, qui et ipsi
narratur nianus, Scriptura dicenle : Elevatio ma- B 1 nobiscum sonant, quasi dmmonia (Psal. xxxix, 3).
nuttm mearum sacriftcium vesperlinttm(Ps. CXL,2). Semperque vesligia liabemus in salo, el numquam
Sublatis autem legilimis Dei a populo Judaeorum, possumus dicere : statuit supra petram pedes meos.
inleirogeiiiiis eos (|uam habeant legis observantiam. HaTeticorumque pravilatibus subjicimur, qui habent
Yiclimas sublato templo atque subverso offerre non similitudinem daemontim: sive ipsis Daemonibus, de
possunt; nec adulterarum lapidatio, caeterorumque quibus Paulus scribit: Non est nobis pugna adversus
criininum lege concessa exerceri polesi, et vacatio carnem et sanguincm, sed adversum reclores tenebra-
terras anno remissionis, et'csetera hujuscemodi. Da- rum istarum, ddversum spiritualia nequitim in cale-
tur autem in animas odienlium se filiarum Palaesti- stibtts(Ephes. vi, 12).
narum, quando tradiiur Palaestinis, quos indifferen- (Vers. 30, 31.) In quo mundabo cortuum, ait Do-
ler Septuaginta alienigenas vocant : quas intelligere minus Deus, cum facias hmc omnia opera mulieris
possunius, urbes vel oppida PaUcstinac.Nostra quo- meretrkis, el procach ? Qvia fabricata es lupanar luum
que Jerusalem, si praeterierimus eaeremoiiias Dei, in capite omnis viw, et excelstim luum fecisti in omni
et exlenta fuerit manus ejus super nos, et ablata plalea : nec facta es quasi meretrix [aslidio 171
cuncta legis observantia, tradetur filiabus Palacsii- augens pretium. LXX: Quid [aciam cordi tuo, dicit
nae et non (iliis. Neque enim primum fortioribtisi C ' Adonai Dominus, cum feceris hmc omnia opera mulie-
suppliciis irailimur, sed juxta peccatoruin qualiia- ris [ornkariw, et impudentis ? -> et (ornkata es tripli-
*
tem, inferioribns : ut correpli in minori, majora ciler in filiabtts luis quando mdificasti tupanar tuuhi
cruciaiuum tormenia vilemus. Philisthiim, hoc est, in principio omnis vim, et basim luam fecisti in omni
Palmstini, prima liilerarum parte niulaia, interprc- platea: el non fuisli quasi merelrix congregansmerce-
lantur cadentes poculo, sive fractura [Forle aclura]. des. Quodque dixere Septuaginta : Et fornkata es
Per quae significalur tradendos nos adversariis po- tripliciter in filiabus luis , in Hebraico non habetur,
testalibus, quae biberunt de calice Babylonis , et; nec aliorum Inierprelum quispiam posnit. 'Eira7t-o-
corruerunt, et quariim opera perversa sunt. Tanta- pnny.as (contentiose) auiem haec oinnia ad Jerusa-
que erit raiserae Jerusalem correptio alque igno- lcin loquilur Deus, quod inveniie non valeat, quo
minia, ut erubescant etiain 170 'PS8e adversariaei aegrotantem ei semiliecem possit curare medicami-
poleslates super nostrnrum magnitndine peccalo-• ne ; juxta illud qund scribit Isaias : Quid est qtwd
rum. Quod nos intcrprctati sunius juxia S.ymma- debtii ultra (acere vinemmew, et non fecerim ei (Isa.
clium, scelerata : Theodotio ipsum verbum llebrai- v, 4) 1 Et Osee : Quid tibi faciam, Ephraim ? quid (a-
cum posuit a ZEMMA (nDT). Stihlatis autem caeremo- . ciamtibi, Juda? Miserkordia vestraquasi nubes ma-
niis Dei a populo Judaeorum, ad nos cum sacerdotioi tutina, el quasi ros mane pertransiens (Osee vi, 4).
transit el legislalio, dicente Scriplura : Constitue, Idololatria enim lua non in occulto, sed tota libcr-
Domine, legislatoidm supet eos (Psal. ix, 21). Et; late commissa est, ut in omnibus viarum principiis
in alio loco : Legem pone mihi, Domine, in via tua et compitis poneres aras, et basim, sive excelsum
(Psal. xxvi, 11). tuum, de quo supra diximus, faceres in omni platea.
(Vers. 28, 29.) Et fornicata es in fiiiis Assyriorum:: Nec imitata est callidas meretrices, qu& solent dif-
eo quod necdum [ueris expleta, et postquam fornkatat ficultate augere libidinis pretium, et ex hoc magis
es, nec sie es satiata. Et multiplicasti fornicationemi amalores ad insaniam provocare. Sive juxta Septua-
tuam in terra Chanaan cum Chnldwis, el nec sic sa-- ginta : Non fuisti qtiasi meretrix congregans merce-
tiata es. LXX: Impte egisti, el fornicata es in filiosi des, sed dedisti quae accipere debueras, ut ivccih
Assur; et nec sic satiuta es : et fornicala es, pt non esi eO quod fornicata es, etsecuta daemOnes, eorurn
repteta; el muttiplicasli testamenlatua ad terram Cha- prolegereris auxilio, sed variis opprcssa captivila-
a Martiana^uscum jod mtermedio, nCT; est aulem xetnmaut plurimum cogilatio in malum.
147 S. EUSEBII HIERONYMI 148
tibus, sentires calamitaies tuas. Quod quidem et ad A est, tertia et sublimis sacraque inlelligeniia, juxta
omnem animam Chrisiianam referri potesi, quacde- illud ejusdem 173 Aposioli : Proplerea relinquet
serlo culiu Dei, viliisse,a luxuriaeque permisit, el homo patrem et matrem, el adhmrebituxori suw. Sa-
saecularemsecuta vilam, ne in ea quidem egit felici- cramenlumhoc magniimest. Egoaulem dico in Chri-
ter, sed et divitias religionis pcrdidit, et mundi di- sto, et in Ecclesia (Ephes. v, 31, 52). Filiae autcin
vitias non accepit: nec in conslupranda ea fuitali- sunt Ecclesiaefornicanlis, crcdenlium prius, et po-
qua difficullas, sed ipsa se ingessit amaloribus suis. slea deceptorum in haeresianinw, quarum culpa re-
Est autem et alia fornicatio spirilualis, quando dc- fertur ad niatrem.
serentcs Ecclesiam , hacreticis jnngimur, et aedi- (Vers. 32 seqq.) Sed quasi mulier adultera, qttm
ficamus lupanar nostrum in capite omnis viae, qui- super virum suum inducil alienos. Omnibusmeretrki-
bus praecipit sermo divinus : State in viis, et qum- bus dantnr tnercedes: lu autem dedisti mercedescuttc-
rile semilas Domini sempilernas, ei videle quw sit via tis amaloribus tuis, el donabas eis til inlrarent ad te
bona, et ambulate in ea (Jerem. vi, 46), Moysi vide- undique ad fornicandum tecum. Faclumque est in te
licet, Jesu, Judicum et Regum libris, Isaiaque et contraconsueludinemmulierumin fornkationibus tuis,
Jeremia, ei aliis proplietis. 172 In omnibus via- el post te non erit fornicatio. In eo enim quod dedhti
rum principiis fabricatur Iupanarsuum, qui ad per- B I mercedes,et mercedesnon accepisti : factum est in te
versitatein doctrinae, testimoniis male abutilur conlrarium. LXX : Mulier adultera -f- similis lui: a
Scriplurarum el dicit: Haec ait Isaias : haec dicit viro suo accipiens mercedes: omnibusqui fornkaban-
Osee: haecloculns est Moyses : hsecDaniel. Et pul- lur cnm ea dabat mercedes: et tu dedisli mercedes
chre non in mediis viis, nec in viarum lerminis po- cunciis amaloribus luis, et onerabasillos ut venirent
nit lupanar suum, sed in principio. Si enim ad ad te, per circuilumin fornkatione tua. El factumest
scientiam, et profunda divinorum venerit librorum, in te perversum contra mulieres in (ornicalione tua,
errare non poterit. Excelsum quoquc suitm, sive et post te non sunt fornicalm: in eo quod dares merce-
basim, facitin omni platea, Etlinicorum se, et im- dcs, et mercedesnon sunl datw tibi : et factum esl in
piorum lasciviac viliisque permiuens, eiiam inter te perversum. Hoc quod in LXX scriptum esl, similis
ipsos haereticos cum ab eis fuerit deiurpata, noni tui, in Hebraico non habetur, et lectionis conturbat
habens gratiam, sed palens contemptui, quia facilei ordinem, et facit non minimam quacslionem, quac
praeteritam (idei perdidit castitatem. Hoc autemi mulier, cnjus similis sit: cum Jerusalem ipsa mulier
quod (ut supra diximus) in Hebraico non babelur:: adultera esse dicatur. Tulii igitur Jerusalera rerum
Fornicata es tripliciler in filiabnstnis, sive ad Jeru- omnium abundantiam, qua fueral viri liberalitate
salem juxia litleram dicitur, quod omni genere intQ( donala ,et dedit eam alienis.daemonibus videlicetet
stiis oppidis, et viculis fornicatasil;et nullusreman- idolis, juxta illud quod scriplum cstinOsee : Et hwc
serit angulus vel platea, ubi non idololairix signat non cognovil, quiaego dedi ei trilicum, et vinum, el
condiderit: sive Ecclesiae credentibusque deceplis,, oleum, et argentummultiplicavi ei : ipsa veroargenlea
qui non audierunt illud Apostoli: Ipse attlem Dettss el aurea fecit Baalim (Oseeu, 8.) Unde iralus slatim
pacis sanctificel vos per omnia, ut integer spiritus ve- infert: Proplerea convertam,et auferamtriticum meum
ster, el anima, el corpus sine querela in die advenluss in tcmporcsuo,el vinummeumin temporesuo; et lollam
Domini nostriJestt Christi servetur (I Thess. v, 25);; veslimenlamea, ellinleaminamea,ul nonc operiamultra
sed omni genere fornicali stint et corpore, et anima,, ignominiamejus : el nuncrevetaboimmunditiamejus in
el spirilu. Legimus in Proverbiis: b Ttt autem scribe c conspectuamatorumillius, et nemoeruel eamde mann
ea tripliciler, ul respondeas sermones verilatis, qttii mea. Cumque omnes mulieres fornicantes snlean
proponuntur tibi(Prov. xxn, 20,21). Et jubelurno- accipere mercedes ab amainribns suis, Jerusalcm
bis, ut eloquia veritatis, id est, Scripturas sanctas,, fecit contrarium, ut magis daret qnam acciperet. Et
intelligamus tripliciler. Primum , juxta lilteram ; ut largitatem mercedis oslenderet: Onerabat (Al.
secundo, medie per tropologiam; terlio, sublimius,i, Honorabat), inquil, 174 eos ul venirenl ad se per
ut mystica quaeque noscamus. Secundum liiteram,, D circuitum; ne quis esset vicinus qui ejus ignominiae
illud est: Neque fornicemur, sicitl quidam eorum for- !•• non misceretur. Et quidem Jerusalem in hoc quo-
nicati sttnl, et ceciderunt tnta die viginli tria millia
a que vicit alias meretrices, ut nnn solum sua da-
(I Cor. x, 8). Et : Nolite murmttrare , sicul quidam ii ret, quae pro rilu turpitudinis labore quaesiveral;
de eis murmuraverunt et perierunt ab exterminatore e sed et munera maritalia amatoribus, el stupratori-
(lCor. x, 10). Medie autem et juxta iropologiam, i, bus suis tribueret. Taniaque fuit exposilio adulterae
quando recedimus a littera, et paululum ad aliioraa ad omnem lurpitudinis magnitudinem, ut non so-
conscendimus, dicente Apostolo: Scriptumesl: lum prasentibus, sed eiiam futuris meretricibns
Non altigabis os bovitrituranti. Slatimque sequitur:: praeferatur. Unde et nos juxta Symmachum inler-
Numquid de bobus cura esl Deo? An propler nos uti-i- prelali sumus : El post te non erit fornicatio. Colla-
que locuttts est ? (I Cor. IX, 9).- Extrema autem, idd tione enim tui, omnis deinceps fornicatio levior
* In Vatic. ms. cui el Rabanus concinit, eifits see c Rescribil Victorins, operiant, ex TOO v.a\vttretv
OIIJ
luxurim pollui permisit. Graeci textus, ut sibividetur, signilicalione.
b Al., Describedtttemtibi tripliciler.
149 COMMENTARIORUMIN EZECHIELEM LIB. V. CAP. XVI. 150
existimabitur. Quidquid de Jerusalem diximus, re- A tuam. Et ulciscar le ultione adulterarum et effunden-
fertur ad Ecclesiam animasque credentium, quae tium sanguinem, el ponam te in sanguine furoris el
munera maritalia, aurum videlicet in sensu, et ar- zeli, et iradam te in manus eorum : et suffodient lupa-
genlum in eloquio, et veslimenta, qttibus fceditas nar tuum, et destruent basim tuam, et nudabunt te
nosira ac lurpitudo velalur, dant amatoribus suis; vestimentis tuis, et toltent vasa gloriationis lum, et de-
vel contrariis fortitudinibus, vel magistris dogma- relinquent te nudam et plenam ignominim, el adducent
lum perversorum, quando asserunt nihil nocere super te mullitudinem , et lapidabunl te lapidibus, ef
luxuriam, el passivam libidinem, juxta corporis ge- truncabunl te gladiis suis. Et succendentdomos tuas
nitalia, coitura naturali legedepuscere : clbis omni- igni, el facient in te ultiones coram mulieribus pluri-
bus indifferenter utendum, qui ad hoc facti sunt, ut mis : et avertam le a fornicatione, et mercedes ultra
sumanlur. Prudentiam in eo tantum necessariam , non dabis: el immittam furorem meum supet te, et
ul sibi prosit; nec justiliam habere locum , quae si aufetetur zelus meus a le, et requiescam, el non ero
valeat, mendicandum sit, et caelera hujuscemodi. Quae ultra sollicitus : quia non es recordata diei infantim
accipiens misera Jerusalem, in qua visio pacis esse tum,etcontristabasmein his omnibus.Et ecceegoviastuas
deberei, acumen ingenii et eloquii venuslatem ver- in caput luum dabo, dicit Adonai Dominus: etsic fecisti
til in lurpitudinem. El pro amatoribus suis adver- B I iniquitatemsuper cunctisiniquitatibus luis. Primura his-
sum marilum ornata processit his ornamentis, in tnriae fundamenta jacimus.Quia haecetilla fecisti,quac
quibus in boni abusionera a viro fuerat omata. 176 superior sermo comprehendit : idcirco audi,
Quodque sequilur : Et donabas eis ut intrarenl ad meretrix, quae feceris, et quae passura sis. Effudisti
te undique ad fornicandum tecum, omne genus signi- aes tuum quod a me acceperas, et dedisti mercedem
ficat peccatorum,ut iion uno sit conteniadelicto,sed amatoribus tuis, quae accipere debueras, et interfc-
peccandi sustineat famera, el contra jura naturae om- cisli filios tuos, dum eos offerres idolis: ut non so-
nibus turpata membris usque ad verticem polluatur. lum adultera, sed et parricida exstiteris. Idcirco
(Vers. 55 seqq.) Propterea, meretrix, audi verbum congregabo super le omnes amalores tuos, cum
Domini. Rmc dicit Dominus Deus : Quia effusum esl quibus fornicata es, lara eos quos dilexisti, quam
ms luum, et revelala est ignominia lua in (ornicatione illos quos oderas, et adulterarum te lege nudabo,
tua (Vulg. fornicationibusluis) super amatores tuos, el ut omnes videant turpiludinem tuam, et genitalia
tuper idola abominationumtuarum in sanguine filio- propter quae prius amoris amenlia ferebanlur. Hsec
rum tuorum, quos dedisti eis. Ecce ego congregabo autem omnia per metaphoram mulieris adulterae et
omnes amatores tuos, quibus commixta es, et omnes homicidae,quae non solum conira virum suum forni-
quosdilexisti cum universis quos oderas, 175 elcon- C ( cata sit, sed el filios inlerfecerit, dicuntur ad Je-
gregabo eos super te undique, et nudabo ignominiam rusalem, ei quod congregandae sint univcrsae gentes
tuam coram eis et videbuntomnem turpitudinem luam. adversum eam, quarum adoraverit idola, et omnia
Et judkabo te judiciis adulterarum, et effundentium Dei munera in culium eorum converleiit, et de-
sanguinem, et dabo te in sanguine (Vulg. sanguinem) sirnainr templum Baal, ei araeomnis civitaiis incen-
furoris et zeli, et dabo te in manus eorum, et deslruent dio subvertantur, nibilque in ea remaneat. Et sicut
lupanar tuum, et demolientur prostibulum luum, et snlent cuntra adulteram omnes lapides jacere, et
denudabunt te vestimentis tuis, et auferenl vasa decoris irucidare meretricem, ut singulorum vulneribus oc-
tui, et derelinquent le nudam, plenamque ignominia. cidatur : ita ut omnes mulieres posnam videant for-
Et adducent super te multitudinem, et lapidabunt te nicariae : sic in conspeclu aliarum iu circuitu civi-
tapidibus, et trucidabunt (AI. truncabunl) te gladiis; tatum, et omnium natiomim deserendam Jerusalem.
suis. Et comburent domos tuas igni, el facient in te; Et hoc fieri, ut desinat fornicari, et non del ultra
judicia in oculis mulierum plurimarum, et desines (or- mercedes amaloribus suis, et requiescat indignatio
nicari et mercedesultra non dabis. El requiescet indi- Dei, nec irascatur ei quam amare desierit. Ex quo
gnalio mea in te, et au(erelur zelus meus a te, el quie- perspicimus grandem offensam esse, nequaquam cu-
scam, nee irascar amplius : eo quod non fueris recor- "* rae haberi a Deo, sed permitti hominem sceleribus
data dierum adolescentim tum, et provocasti me in suis atque peccatis. Auferetur, inquit, zelus meus a
omnibus his. Quapropter et ego tias tuas in capite luo> te, et requiescam, nec irascar amplius, quasi alienae ,
dedi, ait Dominus Deus, et non feci juxta scelera tuai et quae a me recesserit, et quam aeternaetradiderim
in omnibus abominalionibus tuis. LXX : Propterea, nudilati. Si autem hoc passa esl Jerusalem, quia
meretrix, atidi verbumDomini: Hmc dicil Adonai Do- cnm idolis fornicaia est, quid eam passuram puta-
minus : Quia effudisti ms luum, et revelabitur igno- mus, quando Dei Filium trucidarit? Et haec, ait,
minia lua in fornkatione lua ad amatores tuos, et ini nniversa fecisti, oblita beneficiorum pristinorum,
omnescogitationesiniquitalum luarum, el insanguine• et me ad iracundiam provocasti, sive conlristasti
filioium tuorum, quos dedisti eis. Ideo ecce ego super me, quem bonis operibus debueras ad gaudia pro-
tecongregabo omnes amatores tttos, quibns commixtai vocare. Propterea, et ego reddidi tibi opera tua
es, et omnes quos dilexisli cum universis quos oderas ,, in caput tuum. Et cum te subvertero, o adulie-
el congregaboeos super te per circuilum , et revelaboi ra, tamen minus in te irae meae exercebo* quam
matitias tuas ad eos, et videbunt cunclam ignominiami meruisti : quo et in hoc divina cleihcntia demons-s
151 g. EUSEBH tiiERttNVM! 152
trelur, ht majwa sini peccata quam piense. Jtlxia tre- > Aiiuid ehlm dlxet-int iil defensionem illiu5 teslihiOnii,
ptdogtam, 177 omnis anlma accipit a Deo pecu- hbe noS tn satisfcciioncni pracsehtis semionis apta-
ninm spirittialem, seeundum illud Evangelii (Mhi. bimus.
xxvs Luc. xix) quod dlcitiir iii parabolis qninque et (Vers. 44.) Ecce omtiis qtti dicit vulgo provefbiMt,
dtinm, etuniaa laletitorumt et servorum dccem mnas in lt v.sstimelitlud, dicens: Sicvt maler, ita et filia
slhgiilas ncclpieniiuni, qui cum egerinl negligcnter, cjtts. Filiii malris tuw es, qum piojecit virum sittim, el
debitores Imnt qufnqHa$iinia [At. decem j denario- filtot suos, «f sorot soronm tnnruih tu, qiiwprojece-
rum el qttihgehWrurh j fet propter hoc pi-aeseniibhs runl virtis sitds, et fitios stws. LXX : Hwe shnt ontnia
arhatoribiis, quos dsethones, eontrariasque virtuies qum dixerunt eonlra te in parabola, dfcentes: Sfcttt
inielligimiiSj revelatur fgriominia Jeriisalem , vcl in thatvr, et filia. Filia malris lumtu es^ qitdi rephlit vi-
die jndicii> vel in tempore pwnitentia! quando cor- rum snnm , et filios suos: ei sorores sorornm tuarum
l ipiuntur. El prius quidem solus omnipetCns Deus quw reputerunt viros stios, et filios sttos. Post -/.«T«3IO-
cernitocculta, dicente scrmoneEvangelico : EtPa- yovviliorum et eorreplionis [At. correptiohes] Jeru-
ter qul videt in abscondito (Mctt. y\, 6). El in alio salem , per qtiam retrahiturad salutem, aptatur ei
loco : Scruians vorda et renes Deus (Ps. vn, 10). Et triium vulgi sermone provcrbium, sive iil Sepliia-
iri tteghm Volumine: 2'« sotus nosli corda cunclorum B j ginia transiulere, parabola : Qualis mater, talis et
fitiorum tcdminis( IV Reg. vm). Quflndo vero ftierit (Uia. Mater aulem Jerusalem, sicut et snpra et ih
cxplelum : Non esl absconditum quotl non manifesli- consequentibus scriptum est, Cheihaea appellainr,
tur, el operiuni quod hon reveletur (Luc. xir, 2). Et interpreiaiurque intaniens, sive in amehtfain vertens:
in alio lOCd: Nolile ante tempus judicare, donec ve- per quae snecttll liujus incCntiva hlOhstrahlnrj qiiae
nuii Domittus, qui illuminabit abseondita tenebranm-, baptivam nnimam duciint ad interitum, et :i vlro suo
et manifestabit cohsilia cordium , et tunc laitt nhicui- separaiit (haud dubiiim quin verbum Dei doclrilia-
qne <erita Deo (I Oor. iv, 8); et cum correptionls que dieatur). Et soror sororum suarum, ut post
tcmpus advenerit, tune implebilur illud Osee: Nunc panluluin lecttiri sumus, Sodohia vocatur, el Sama-
circumd^ederunteos cogitaliones sttm (Osee VII, 2). ria : qtiarum aliera genlilem \ilai)l limtriamque si-
Et in alio loco : Inter se cogitationibus ticcmantibus, guifical, aliera liirrciicorum decif>u'as. Porro qcod
sive defendeiitibus, in die tjuando jttdicabit Deus abs- in Septtiaginia legiinr : n sorores sororuni luurum,
condita hominum (Rom. n, 15). Et rursum : Ecce qutt repulerunt viros tuos, et filios sttos , noli habet
homo, et opera ejus ante (aciem illius. Et videbunt senaum. Quas enim alias sorores habebani Sodoma
omties turpiitidinem ejus qui prius cnm ea fuerant 61 Samaria, qtite sorores sunt JCrusaiem? Et hoc
fsrnicalii et dabit eam Deus in sahgnine furoris el tt. quterendiihl, 17& quos vlros Sodoma Samariaque
zeli. Plenus est enim furor viri coiiira nxorcm adul- dimiseriiit, et quos projecerlnl lllins? Nisi forte
teram, et iuillo pretio potest redimi. Sangnls autum possimus hoc dicel-c, qnod semper erranlium fluc-
filiorum sic intelligi potest, ut filios appellemus Je- Uient pedes, nec sint solida vesligia quae b contra
rusaleni \byvfp.ovsx«5kouj,id est, cogilationesbonas, veritatem sunl; scd huc illucque disctirrant, ct cir-
quae a Deo hominibus insiue sunt; qiios interficit cuniferantur oiiini vento doclrimc , diini de falsitate
adultera * quamdoad mala opera declinaverlt. Prod- iranseuni ad aliam falsiiatem (Ephes. iv ). Etcum
est quoque Jerusalehi, ut suffodiatur lupanar ejus, in primis frustra se sudasse cognoverint, ad secunda
ct omnis fornicationis ejus seminarium destruatur. lertiaqtie trariscendant.
Gum eiiini hoc factum fuerit, mercedes ultra non (Yers. 45 seqq.) Mater vestra Heihma (Al.CAe-
dabit, et requieseet Dei indignaiio , et hequaquam thwa), et pater vester Amorthmus, el soror ttia major
eam zelabitur, de illius castitnle seciinis: vidclicet Samaria : ipsa et filim ejns qum habitant ad sinistram
jnxta eos qui in bonam parienl accipiuut iitiai dl- tttam. Soror autem tua tnitior le, qum habitat a dex-
cuntur. Alii veroj \JS ut supra dlximus, ad con- iris tuis, Sodomd et jfillm ejtts. Sed hec in viis earttm
trariam partem referunt, utmagha; lrae Dei sit hon ambuiasli, tteque secnhduih scelera earum fecisti
irasci, ciira semel contempserit fornicaniem, et de 11) paulo [Vulg. pauxitlum] minus : pene sceleratiora fe-
salute illius desperaverit.Sin autem hseretici qui ve- eisti illh in OmnibuSviis tuis. LXX: Mater vcstra
tus non recipiunt Inslrumentum , juxta Septuaginla Chetfttea, ef pafer tiesfer Aniorrhwns, soror vestra se-
editiohem, in bec loco reprehenderiiit illud quod nior Samaria : hmc ei filim ejus qum habitanl a sini-
diclnm est: Et cohtristabas me ih othniVusitiis; eo Strls luis et sotor lua jUnior tc, quw habilat a dextris
qliod Deus non solum iram reeipiat, Sfedel moerori ittts, SodOmnj»ffllite ejtis : et nec sk quident in viis
subjaceat atque tristitise, i.lterrbgemuS eos quortiodo ejus ambuiasti, heque secttnduminiquitates illius rghli
illud Sliscipiant; quod certe bont Dei maiidaturii est: paulo minus, et transgressa es eas in omnibnsviis tuis.
Notite contrisidre Spitiluhi sahcthhi Dei, in qho si- Supra dixerai : Pater luus Amorrhmus, et mater tua
tjhati estit in die relietojJtioHfs(Ephes. IV, 30). Quid- Chethm; hic ordine et numero commutato : Mnler
a Distinctis verbis , alioque adco sensu, hic et su- LXX plurium numero, yai «Se^ai rdv «SEA^MV <7ou,
pra, Mariiaiiaeus legil, soror es. Nec diftiteor, quod et sorores sororuin tuarum Tiabet, ct subnexae Hie-
et Nobilio hblalum est, in aliquot Groecislibris, et rbnymiahae exposilibnis series sic legi postulat.
penes Tbeodorilum haberi a<ie\pn.Vcrum et lextus b Dho inss., qum proprie veritalissunt.
153 COMMENTARIORUM IN EiEClllELEM LIB. V. CAP. XVI. 154
rcstia Chelhma, et'patcr vesterAmorthmus.Cum enim A pcri non porrigebanl. Et elevdlassuhl, et (ecerhhl
scelera profecerint, scindiiniur in partes; etunione abominationescoram me, et abstuli cas sicUlvidhti [Al.
deserta, iii turbam proficiunt ac multitudinem , quae vidi]. Et Samaria dimidium peccatoruhi luorhmnoh
cum Jesu hon valet ad montana conscendere. Soro- 181 pcccavit;sed b ricisfi eamsceteribhstuis,etjuslifi-
res atitem Jerusalem Samariam, et Sodomam qua- casti sororcs tuas itl omnibttsabominationibustuis quas
rum allera a sinistris, alteraa dextris est, eliam se- operata cs. LXX: Vivoego, dicil AdOnaiDontinus : sic
cundum inte'ligentiam corporalem si de templo Je- fecil Sodoma soror lua hmc, et filimejus sicul fecisti
lusalem Orienlem aspicias, approbabis a. Majorque tu ct ftliw tttw. Verumtamen (uil iniquitas Sodomm
dicitur Samaria, quia prior peccavii, ct ab Assyriis sororis tuw siiperbia in saturilale panum, el in abuh-
ducta est in capliviiatem: et niiiior ac jnnior So- dantia. Deliciisaffluebatipsa et filiwejns — hoc habe-
doma, quaerefertur ad gentinm lurbam. Alioquin eo bat ipsa el filiw ejus ', et manum pauperis et egeni non
tempore Sodoma hon erat, quse prius quam in Scri- assumebant, et gloriabanlur magnifice, el (ecerunl ini-
pluris legamus Jerusalem, ctini Gomorra, Adaiha et quitates in conspeclumeo, et abstuli eas sicut vidisti.
Sebaim, divino fuerat ignedeleta (Genes. xix). Me- Et Samaria dimidiumpeccatorum tuorumnon peccavit^
dia antem inler duas sorores Jerusalem, quae alio et multiplicasti iniquitates tttas super eas: eljustifiaisti
nomine appellatur Juda, a Chaldaeisducla est in Ba- B sorores luas in omnibus iniquitatibustuis, quas operdta
bylonem : multoque Jeriisalem sceieratiora peccavit es. Quod posuere LXX, hoc habebat ipsa et filiw ejus,
quam Samaria et Sodoma, in 180 templo adorans in Hebraico non habetur. In veleri Tcstamehlo Dei
idolum Zell, et poslea Dei Filium inierficiens. Porro juramenlum est: Vivo ego, dicit Dominus (NuM. xiv,
secundum tropologiam, Sainaria el Sodoma, id est, 21). In novo autem: Ameii, amert dico vobis (Joah.
h-.ereliciet Kthnici, s;vpe leviora coinmitlunt, quam xin, 16). Sin auiem hoc comniune curh coeteris est:
hi qui putatUur Jerusalem , hoc cst, Ecclesiastici. Deus Abraham, Deus Isaac, et DeusJcicob,non est Deus
Unde ad Corinlhios dicitur, qui credebanl quidem in mortuorum, sed viventium (Marc. xii, 16, 27). Et
Christuui, sed malis operibus premebantur : Om- in alio lnco: Placebo Domino in regione viventium
nino audilur ihler vos (otnicatio, cl talis fornicatio (Psal. cxiv, 9): quaerimus, qua ratione commune
qualis nec inter gentes quidem, ita ut uxorcm palris vocabulum proprie sibi yindicet Deus. Sed quomodo
qttis habeat (I Cor. v, I ), et csctera. Solenl haeretici, dicitur, arbor bona, et bonus homo, et boiius pastor,
11tii tamen vetus suscipiunt Insirumeniiim, ires na- el bnnus servus (Luc. xvni); nemo aiitem absolule
turas ex hoc loco intelligere, spiritualem, aniinalem, bonus, nisi solus Deus: sic cum angeli cacteroeque
alque lcrrenam. Et spiritualem refcrunt ad Jerusa- virlutes, patriarchac qttoque et proplietae, aique apo-
lem ; animalem , ad Samariam; teirenain, ad Sodo- C sioli sint viventes comparaiione Dei omnipotentis,
mam. Quos breviier inierrogemus, quomodo tres inortui appellantur. Quis est enim homo qui vivtt,
naturae, spiritualis, animalis, et icrrena, quac uiiqtie et hon videbit ir.ortem (Psal. LXXXVIH, 49)? Uiide
iitlcr se diversx sunt, unam matreni ei ununi pa- et apostolus Paulusde Deo: Qtii solus, ihqiiii, habet
Irem habere dicantur? quod figineiito eortiin non immorlalildtem, cl luccihhabital inncccssibficm(I Tim.
congruit. Et quomodo animalis, ct terrena natura , vi, 16). El de fonie viventium: Vita, inqnit, nostra
juxta hunc eumdem prophetam resiituantur in anti- abscondita esl cttm Christo in.Deo (Coloss. m, 5).
quum slalum, id est in spirilualem ? quod et ipsum Iste igitur qui jurat, ct loquitur: Vivo ego, dicil Do-
corum rationibus conlrarium esi. Qund autem Sa- minus, describens Sodoma', et filiarum ejus ^celera,
maria intelligatur in baeresibus, el iu Osee prophcla, primaii) superbiam posuil, pioprium diaboli, pri-
et in multis aliis locis , prjecipueque illo testimonio mtimque peccaturti. Unde idem Apostolus: Ncinfla-
comprobaiur: Vm qui despicittnt Sion, et qui confi- tus, ait, superbia, injudicihm incidat diaboti (I Tim.
dunt in inonte Samariw, vindemiaverunt princtpia ni, 0), propter quairt de CcSlocorruil. Dixeral Cnim:
gentium (Amos vi, 1). Omnes eaim hairclici despi- Fortitttdine [aciahi, cl sapienlia inlelligentimau[eram
ciunt Sion , quae interpretatur, spcctifn, et referlur terminosgcnlium, et robttr earum devastabo, et commo-
ad Ecclesiam; el cOnfiduntsibi in montc Samarias, D vebocivitales habitdtas, et otbem ierrarum tolum ap-
in superbia videlicet dogmalum perversorum, quse prehendaln manu Sicuti nidum, etsicul confracta 182
p.utant esse sublimia, et per bas pracdicationes frati- ovd auferam (Isai. x, 15, 14). Et: Supcrbh Deus
dulentas , vindemiant atque populantur principla resistit; humilibus autem dat graliam (Jacob iv, 6).
gentitim ; ut miraculo dociriharum , potentes quos-. Legimus ct in alio loco: Quid superbis, terra et cinis?
que gentilium ad errorem haereticum pertrahant. Et Evangelium relert Pharisau superbiam, publicani
(Vers. 48, 49.) Fiwoego, dicil Dominus : qttia non humiliUle superatairt (Luc. vm): cujtis seminariuin
fecit Sodoma soror lua ipsa et filim ejus, sicnt fecisti est sattirilas panmn, et rerum omniiini r.biiiidantia ,
tu et filiw tum. Ecce hmc fuit iniqtiilits Sodommsoro- etoiium; sive ut LXX transtnlerunt, deliciarutn Iu-
ris lum: superbia, saturitas panis, et abundantia, et xuriaeque opulentia. Dives ille in Evangelio pUrpu-
otium ipsius, el filiarumejus; et manum cgenoel pau- ratus (LKC.xvi) nihil aliud refertur babuissc crimi-
a Vitican. mS. cum Rabano, npprobabis, quod ma- mani et Samariarh: sicqtie pluritim nutiiero in He-
jor sit qttm dicitur Samaria, quia, clc. editt. habelur.
b Victorius, sed et vicisti e«s,sorores scilicet, Sodo- braicdjGraeca, Lalinaque
155 S. EUSEBII HIERONYMI l.»C
nis, nisi quod opibus et divitiis affluens, in lantam A iia fiet manifestius: Finge aliquem in sacerdolali ctil-
eruperat superbiara, ut manum egeno et paupcri mine conslitutum non bene vivere, et deiurpare
Lazaronon porrigeret: et sic oblitus sil conditionis operibus dignilalem. Nonne imitatione viliorum ejus,
suae, ul ne hoc quidem misero daret, quod proji- laicus frater corrumpitur? Nam et qui unum de mi-
ciendum erat. Ob quam causam et in alio loco scri- nimis scaudalizaverit, mola colloalligala, praecipita-
bilur : Omnis qui se exatiat, humiliabitur; et qui se lur in prolundum (Matth. xvm, 6). Sorores quoque
humiliat, exaltabitur (Luc. xiv, 11). Superbia, satu- Jerusalem Sodoma, et Samaria justificantur: nou
ritas panis, rerum oinnium abundantia, otium etde- quo per se juslae sint, sed ut diximus, comparalione
liciae, peccatum Sodomiiicum est, et propler hoc pejoris.
sequitur Dei oblivio, quaepraesentia bona putat esse Ergo et lu confundcre; et porla ignominiam tuam,
perpetua, et numqnara sibi necessariis indigendura. qumjustificasti sorores luos. Septuaginta : El tu con-
Quapropter et lege praecipitur: Altende, tte comedens fundere, et suscipeignominiamluam: eo quod justifi-
et bibensel saturatus, miificatis domibusoplimis, ha- caverissorores tuas. Confusionemsequitur ignominia:
bensqueovesel boves, argentum, el aurum, obliciscarh ignomiuiamcnrrepiio: correptionem consolatio: con-
Domini Dei lui (Deut. vm, 11). Et in alio loco de solationem salus: juxta illud Aposloli: Tribulatio
Israel scriptum est: Manducavit et bibit, et saturalus B I operatur patientiam: patienlia probalionem: probalio
est,etimpinguatus, et calcitravitdilecius (Deut. xxxu, spem: spes aulem non confundit (Rotn. v, 3-5). tlaud
15). Quod sciens et sapientissiraus omnium Salomon dubium quin in fuiurum : qtiia in pr%senliarum sua
in Proverbiis deprecatur: Tribue mihi uecessaria et per conlusionem peccata delevit. Tale quid et a illud
quw sufficiant: ne saluralus mendax fiam, et dicam: Evangelii sonal: Est confusioquw ducit ad mortem,
quis me videbit?aut pauper effeclus, furer et pejerem et est confusio quw dncit advilam (Eccli. iv, 25).
nomen Dei mei (Prov. xxx, 8, 9). Quodque sequi- Spiritus quoque sancius peccalores horlalur in Psal-
tur: el juslificasti sorores tuus in cunclis abominalio- mis: Confundanluret revereanlur omnesinimici mei:
nibus tuis, quas operata es, non simpliciter juslas convertanturrelrorsum, el confundanturvalde velociter
Sodomam et Samariam esse decernit, sed compara- (Psat. xxxix, 15). Scriptum est 184 et a"° '" 'oco:
tione deteriorum: quomodo et Publicanus, de quo Dic tu primum peccata tua, ut justificeris (Isa. XLIII,
supra diximus, non absolulc justus dicilur, sed col- 26, sec. LXX ). Et rursum : Justus accusatorsui esl
latioue pejoris. Et tamen cum lales sinl Sndonia et in principio sermonis (Prov. xvm, 17). Non igilur
Samaria, ne dimidium (Al. dimidiam) quidem pe,- mirum si provocetur Jerusalem ad confusionem, et
caverunt comparalione Jcrusalem. Servus enim qui ignominiam; quae intantum peccaverit, nt justificaret
scitvolunlatem doinini sui, et non facit eam, vapulabit C ( sorores suas: cui deinceps dicitur: Ei tu, et filim lum
mullis (Luc. xn, 4"). Et: Polentcs potenter tor- b reverliminiin anliquum stalum.
menla patientur (Sap. vt, 7). Porro quod pro deli- (Vers 55, 54.) Etconvertam reslituens eas conver-
ciis (Al. diviliis) olium in Hebraico continetur, scien- sione Sodomorumcum filiabus suis, el conversioneSa-
dum ad illum sensum pertincre : In 183 desidcriis; marim, et filiarum ejus: et convertamreversionem[Al.
est omnis anima oliosi; quod videlicel sernper aliquid[ conversionem]luam in medio earum, ut porles ignomi-
agendum sil: ne ager pectoris nostri, cessante manu, niam tuam, el confunderis[Al. confundaris] in omni-
malarum cogitationum sentibus occupetur. bus qnm fechli consolanseas. LXX : Et convertamcon-
(Vers. 52.) Ergo et tu porta confusionemtuam,, versioneseartim conversioneSodomorum et filiarum
qum vicisti sorores luas peccatistuis, sceleralius agensi ejus, converlamconversionemSamarim, et filiarum ejus,
illis [Al. ab eis]: justificatm enimsunta te. LXX: Et! ef convertam conversionemluam in medio earum, tit
tu sustine tormenlumluum in eo quod corruperis soro- portes tormentum tuum: et habeas ignominiamex om-
res tuas in peccatis luis, quibus inique egisti super eas,, nibus qum fecisti, ul me ad iracundiam provocares.
et justificasli illas super le. Secunda post naulragiumi Grandis profectus Jerusaiem, ul post confusionem ,
tabula est, cum peccaveris, erubescere; el non illii et ignominiaro, quam illatam sibi Dei judicio liben-
subjacere increpationi, quaecontra Jerusalem dicitur:; D 1 ler excepit atque portavit direns : lram Dominisusti-
Facies meretrkis facla est libi: nesciserubescere(Je- nebo, quoniampeccaviei, promillatur ei reslilutio in
rem. m, 3). Portat autem lormenium suum, qui pro- antiquum slalum. Sed tamcn quoniam comparaiione
pria torquetur conscienlia, ct in isto saeculo sustinctt scelerum ejus, jtistificata est Sodoma, et Samaria ,
propria volunlate cruciatum, ne aeterna lormenlai quarum allera a dextris, altera a sinistris esl; pri-
usiineat (Genes. iv). Corrumpimusque fratres no- mum reslituitur comiersio, sive captivitas Sodomae,
«iros, vel sorores peccatis nosiris, quando per noslrai ut interprelatus est Aquila: secundo caplivitasSama-
peccata ad majora scelera provocantur. Quod dico ,, riae, ut idem Aquila el Symmacbus transiulerunt: et
tt Erat forte haec senlenfia in aliquo Evangelioi h;cc est eorum verborum senleniia: Est enim confu-
apocrypho, vel in exemplaribus aiiliqnae Vulgalae ! sio adducens peccatum,et esl confusio adducens glo-
addita fuit, sicutet alia bene multa quae modo noni riam et gratiam. Et II Cor. vn : Qum enim secuadum
leguniur apud ens. MART.— Arcbinteus liber, talee Deumtristitia est, pmnitenliamin salutcm stabilemope-
quid et in Evangeliosonat. Viclorius vocem Evangeliii ralur, swculi autem trislitia morlemoperatur.
delet, nihil enim lale in bodiernis saltem Evangelio- b Posi Victorium legimus ad sacri lexlus fklcm<
rum codicibiis reperittir. Respici atiicih videtur, uliii rcvcrtemini, pro quo eral revertimini-
U7 COMMENTARIORUMIN EZECHIELEM LIB. V. CAP. XVI. 158
novissima restiluetur Jerusalem, quse majorefuera A tuos sicul prius, et consiliarios tuos sieut a principio,
iniquitate depressa, et peccatrices sorores compa- et posl hmcvocaberiscivilas justitim, mater civitatum,
ratione sui jusias esse monstraveral. Cui enim du- fidelis Sion (Isa. 1, 2G); el nosira loqualur Apoca-
bium, quin inter tres peccatores, imino impios, gen. lypsis (Apoc. xxi): Et David cantat : Bene [ac, Do-
tilem, luerelicum, ecclesiasticum, multo majoribus mine, in bona voluntate lua Sion, et wdificenlur muri
pcenis dignus sit, qui majoris fuerit dignitatis? Po- Jerusatem (Ps. L, 20). Et in alio loco : JEdificabuntttr
teutes enim , ut diximus, potenter lormenta palienlui civitates Jndm , et habitabunt, et commorabuntur ibi,
(Sap. vi, 7). Qui aiitem minimus fuerit, dignus esl ef semeneorum in wternum dirigetur (Ps. LXVIII,36).
misericordia. Et serms qui scit volttntatem domim Nos antem horum perfeclam scientiam , Dei judicio
sui, et non facit eam, vapulabit mitltis (LKC.XII, 47). relinquentes, immo liquido confitentes [Al. confi-
Unde et Pelrus: Tempus, inqui.t, esl ut incipiat judi- dentes], postsecundum advenlum DominiSalvatoris,
cium a domo Domini (IPel.iv, 17). Et in hoc eo- nihil humile, nibil fuiurum esse tcrrenum; sed regna
dem propheta pra cipilur secures habenlibus: A san- ccelcstia quae primum in Evangclio promiiiuniur,
ctis meisincipite(Supra ix, 6), ut extrema Jerusalem, hoc dicimus, quod in Ecclesiae stalu, cuncta com-
185 sororibus anle conversis ct restitulis iu pris- pleta sint, clquotidie compleanlur. Sodoma reverii-
tinum stalum, poriet ignominiam suam, et coufun- B tur in antiquum statum, quando naturae suae reddila
datur, et erubescat super his quac peccaverat, et in geniilis prius, et impia anima inielligit Crcalorem.
omnibus consoletur sorores suas, dum graviora sns- Samaria recipilaniiquam bealiuidinem, haerelicorum
tinet (Jerem. vi). Yel certe ideo confundatur et eru- errore contenipto, et juncla doctrinae, et fidei Cbri-
bescat, quia Deum ad iracundiam provocarit. Ex quo stianae. Cumque illacreversae fuerint, et Jerusalem,
perspicuum est, non csse naturalem iram Dei, sed visio pacis, qnie interpretatur Ecclesia, revertetur in
nosiris viliis clemeulissimum et iiiansueiissimiiin pristinum stalum. De qua scriplum est : Factus est
Deum ad iracundiam provocari, dicenle Apostolo : in pace locus cjus (Psal. LXXV,2); et: Jerusalem qum
An divitias bonitalis ejtts, et sustentalionis, el patien- wdificalur ul civitas : cujtts participatio ejus in idip-
tiw conlemnis: ignorans quia bonilas Dei ad pmnilen- sum (Ps. cxxi, 3); et in Apostolo : Qum autem sur-
liam te provocat? Secundum duritiam autem luam, et sum esl Jerusalem, libera est, qum est ntater nostra
impcenile/iscor, Ihesaurizas tibi iram (Rom. n, 4, 5), (Galat. iv, 25); et in eodem : Accessistis ad Sion
quaiii Deus naluraliter non habct. Unde ct in alio monlem, et ad civilatem Dei vivenlis Jerusalem cwles-
loco scriplum est: JEmisisltiram tvam, quw devoravit tem, et millia angelorumfrequentium[W. [rcqaentiam]
eos sicut stipulam (Exod. xv, 7). Qnod enim conjunc- (Hebr. xu , 22). Et rcverlilur cum filiabus suis,
tum est, et in uno corpore copulatum, milti non C quae in toto orbe dispersae sunt. De quo plenius in
potesi, sed illud quod extracorpus est. Yerbi gralia, Isaiaeexplanationibus disseruimus.
lancea, lelum, sagiita, gladius. Legimuset in Evange- (Vers. 56 seqq.) IVOH [uil autem Sodoma soror tua
lio (Matth. x,15), tolerabilius fore terraeSodomorum audiia in ore luo in die superbim tuw antequam reve-
in diejudicii, quamei quaeapostolns non receperit. laretur malilia lua, sicut hoc tempore in opprobrium
(Vers. 53.) Elsoror tua Sodomael filiwejus rever- fitiarum Syriw, et ctinctarum in circuitu tuo filiarttm
lenlur ad anliqiiitatemstium. El Samaria, et filiw ejus Palwslhtarum, quw ambiiint le per girttm. Scelus
revertentur ad antiquitatem suam. Et tu et filiw tum luum, et ignoinhiiam l ain tu portasti, ait Dominus
revertemini [Al. reverlimini] ad antiquitatem veslram. Deus. LXX : Nisi fuhsenl Sodoma soror tua ad au-
LXX : El soror tua Sodoma, el filim ejus reslituentur diendum in ore tuo in ciiebussuperbiw luw anteqnam
sicut fuerant a principio : et Samaria, et filim ejus re- revelarenlur maliliw tttw, sicut nunc est filiarutn Syriw,
stituenlur sicul fuerant a principio. El tu et fiitwtumre- et nisi hoc fuissel, qnid faclum csset libi, el omnium in
stituemini, sicul fuistis ab inilio. Judaei inter caeteras circttitu tuo filiarum alienigenariim, quw circumdant te
fabulas , et interminabiles genealogias, et delira- pcr girum ? impielates tttas, eliniquitates tuas lu porla.
menta quaefingunt, etiam hoc somiiianl, iu advenlu Symmachus hiiuc lncum ita interprelatus est :
Chrisii sui, quem nos Antichristum scimus, et in D 187 Quia non fuit Sodoma soror ttta in auditu per os
mille annorum regno, Sodomam esse resittuendam tuum in die superbiw tuw, antcqttam revelaretur igno-
in aniiqiium statum , ita ut sit quasi paradisus Dei, mittia tua, sicut in lempore opprobrii filiarum Syriw,
tuo sunl filiarum Palmsti-
etquasi lerra /Egypti; et Samariam pristinam reci- el omnium qum in circtiitu
te ambiunt per gyrum. Sceltis luttm et
perefeliciiatem, ut de Assyriis reverlantur in lerram narum, quw
Judacam (IV Reg., xvn, xvm). Legimus enim decem nefas luum lu porlabis. Theodotio boc modo : Et non
tribus captas a Pbul, et Salmanassar, el Teglatb- erat Sodoma soror tua in attditu oris tui, in die super-
phalassar regibus Assyriorum, et usque hodie ibi bim lum, antcquam revelnreltirmalitia tua : sicnt lem-
esse captivas. Jerusalem quoque lunc esse fabrican- pus opprobrii filiarum Syrim, el omnium per circuilum
dam, ctomnes filias ejus, urbes videlicet, et viculos, ejus filiarum alienigenarum, qum abominantur te per
etcasiella, qtiae sub ipsius fulura sint potestate, flo- gyrum. Fornicationem tuam, et contaminationes luas,
rituras ut prius floruerunt, et ipsam Jerusalem auro tu portasti, dicit Adonai Dominus. Edilioni Aquilae
et argento , et preiiosis lapidibus cxstruendam , de congruii. noslra (ranslaiio; quas omnes posui, ut ex
fi.ua186 et Isaias vaticinetUr : Co«»fif«amjudices collaiiono curiclartim , alicujus senstis possimus ro-
!59 S, EUSEBIt HiKRONYMl 100
periie vestiginm, et inlerim absque aliorum pracju- fk pacti mei, quod ollm (ecitm habui. El suscitnbo (ibi
dicio, sic nobls videttir lectionis ordo reddendus : Irt pacliim, nequaqnam Legis quod praeleriit, sed pac-
diebus superbi;» luse, quando peccabas, non cs re- tuth Evangclii senipilernum : ut cum recordata
cordala eversionis Sodomae sororis tuae, antequam fueris viarum luarum, et
receperis sororcs tuas ma-
pateret malitia tua, quae boc tempore revelaia est in jores, vel niiuores Samariam et Sodomam earumque
tantum, tit cunctis urbibus Syriae et Palaestinaj quae socias, tribuam tibi eas iil filias, sivein probationem
in circiiilu tuo sunt, fieres opprobi ium. Quia igitur (oporlct enim (I Cor. xi, 19) el hmreses esse, ul
probati
vicisti in scelere sororem iuam; nec ejtis exemplo quiquemanifeslifiant), non ex tuo merito, sed ex mea
terrila es, ne similia sustineres, el prohiberes pe- miserieordla, ei tuiic sciasquod ego sim Dominus; et
deni luuiii : nunc autem revelata est ignominia tua, recorderis beneficiorum meorum, et confundaris, et
Dei ausculta sententiam. Vel porta juxta Septua- dicasjiixla Aposlolum : Qni non sutn
dignus vocari
ginta : vel portasli, jiixla Aquilam, et Theodotionem : Aposlclus : quia persecutus sum Ecclesiam Dei (I 6'or.
vel porlatnra es, juxta Symniachum, sce.luset igno- xv, 9). Etnonsittibi ultra aperireos proe confusione
miniam luam, utpo-tquam pcenas pro sacrilegiosits- tua. Sanctorum enim esi aperire os juxta 189 Apo-
tinueris, veniam non ex pacto tuo, sed ex mea cle- stolum qui ait : Os meum ad vos patel, 0 Corinthii
mchlia consequaris. Syria llebraeo sermone dicitlir B ! (U Cor. vi, 11) : et Domini Salvatoris, qui aperiens
ARAM (~j"is'),quae interpretalur, sublimitas. Et juxta ossunm, docebat eos (Matth. v), dicens efinpsalmo :
cvplanalionem illius loci Isaiae prophelae, in qno Aperiam, inquit, in parabolis osmettm(Ps. LXXVH,2).
Aram, et Ephraim coneMiunt contra Judam, et Peccatori auiem dicitur: Peccasti: quiesce(Genes.iv).
Jerusalem, etliniconim arguta sapientia, et quae sibi Et : Ut quid lu assumis lestamentum meum per os
stibliinitaiem scientiae repromittat, juncta malitiae inum (Ps. xi.ix, lfi)? Et: Non est pulchra latidatio in
haereiicoriim, impugnat Judam, in quo vera confessio ore pcccatoris (Eccli. xv, 9). Sanctusque meretur
est, el non potest praevalere. Ilic quoqne eadem ar- audire : Aperi os titum,etimpleboillud(Ps. LXXX.11).
rogantia -Syriae, id est, philosopborum cum filiabus Ex qiio intelligimus, etiam cum per misericordiam
alienigenarum , ih qtiibtrs muhiplex diversoruhi in Dei receperimUs pristinam gloriam, immo acceperi-
gentibus dogmatum error ostenditur, illudit Jerusa- mus pactum Evangelii sempitemum, postqnam pla-
Iem, ci opprobrio habet eam, cujus viliis superata esl. catiis fuerit nobis Dominus in omnibusquae fecimus,
(Vers. 59 seqq.) 188 Qwa hmc dicit Dominus memoriam proclerili nos Iiabere peccati, et semper
Detts : Et [aciam tibi sicut despexisti jurameMum, ul os claudere, quia non ex operibus nostris, sed ex
irrilttm faceres pactum. El recordabor ego pacli mei Dei gralia salvali sumus.
ferum in diebus adolescentimtum : et suscitabo tibi G * (Cap. XVII.—Vers. 1 seqq.) Et factum est ver-
pacluin sempiternum. Et recordaberisviarum luarum , bum Domini ad me, dicens: Fili hominis, propone
el con[underis cumreceperis sorores litas tecum thajores mnigma, harra parabotam ad domum Israel, et dices :
cum minoribns tttis : et dabo tibi eas in filias, sed non Hmcdicil Domihus Dens : Aquila grandis magnarum
ex pctctottto. El sttscitabo a libi pactum meutn tccum, alarum, longo membrorum ducln, pletta plutnis el va-
et scies quiaego Dominus, ul recorderis, el confundaris, rietale veiiit ad Libanum, et tulit medullamcedri. Sum-
et non sil tibi tiltra aperire os prm confusione lua : mitdlem frondium ejus evellil, et transportavil eam in
cum placatus fuero tibi in omnibus qum fecisti, ail Do- terram Chanaan, in nrbe negoliatorum posuit illam. Et
minus Deus. LXX : Hmc dicit Adonai Dominus : Et tulit desemine terrm, et posuii illud in terrapro semine
[aciaih in te sicul (ecisli, sicut despexisti hwc, tii prm- ut firmaret radices super aquas tnullas, in superficie
lerires testamentnmmeum. Et recordabor ego lesta- posuit iltud. Cumqttegerminassei, crcvit in vincam ta-
menli mei, quod feci lecum in diebtts adolescenlimlum, tiorem humili statura : respicienlibusratnis ejus adeam
ct suscilabo tibi testamenium sempilernum, et fecorda- el radkes ejus sub illa erant. Facla est eryo vinea, el
beris vimttiw, et despicieris cum receperis sorotes luat fruclificavit in palmites, el emhit propagines. LXX :
le tnajores cttmjunioribus tuis, et dabo eas tibi in pro- El faclus est sermo Dominiad me, dicens : Fili homi-
bationem, el non ex testamento luo, et suscilabo egO D ' nis, narra' narrationem, el dic patabolam ad domum
teslamentummeum tecum, et cognoscesquia ego Do- Israel, et dices: Rmc dicil Adonai Domintis: Aquila
miitus : ut recorderis, el confundaris, el non sil libi magna magnarum alarum, longo ductu plenaunguhim
tiltra aperire 0.1a facie ignominiwlum , cum propitius qum habet ductum inlrandi in Libanum, el lultl electa
[uero tibijuxta omuia qnw (ecisti, dicit Dominus Deus. cedri. Summitates teneritudinis avcltit, et atlutil eas in
Li.eo tibi dixi : scelus tuuin et ignominiam. luam fu lerra Cltanaam. In civitalemuraia posuit illud, et titlii
porta, sive portasti, aut portalura es, ut recipias de semine terrte, el dedil itlud in catnpo planlaiionem
qnod mereris : quia despexisiijuranicnltim meiim, et supet aquas multas : ut respkerelur, posuit itlud : or-
irritum fccisti pacliim nieiim. Cum aiileni ruerit lumfjtieest, et [actnm in vincam iiifirmamet parvulam
expletiim, ego occidam, elego vtvificabo: ego percu- maghiihdlne, ut tdittum apparetent 190 rami CJUS
tiafn, et egosanabo (Deut. xxxn, 39): tunc recordabor sub ea, el radices itlitis subter ittam erant. Et facta est

a Victor. ad Vulgatam edilionem, ipsumque He- ratione paulo stiperius rescripserat, cumreceperis
braicum, et suscitabo ego paclummeum tecum. Eadem sorores tuas le majores, pro feettm majores.
161 COMMENTARIORUM IN EZECIHELEM LIB. V. CAP. XVII. 162
in vineatnmagtiam,et fecit propagines, et exlendit ra- A rami r< ejtts, ut videretur qnidcm habere rcgnum, sed
mos suos. Quando prophelae dicitur: Propone mni- jpsum i| regniiin ejusbumile atque infirmuni, Babylo-
gma, narra parabotam, sive ul LXX Iransiulerunl : nii n principis regerelur arbilrio. lloc iiiieiini de pra:-
narra narralionem, et dic parabolam, ostenditur ob- scnli si capilulo, cui subnectamus ct reliqua.
scurumesse quod dicitur. Nulli cnim diibiuin, xni- (Vers. 7 seqq.) Et factaesl aquila altcra grandis,
gma, cl parabolam aliud profcrre in verbis, aliud te- "magnis alis, miittisquepliimis. El ecce vineaislu qunsi
nere in sensibus. Et Salvator enim ad populmn miltens » radices suas ad eam, palmilessuos extenditad
loquebatur in parabolis , qnas secrclo apostolis ''itlam, ul irrigureteam deareolis gcrminis sui. In terra
disserebat. Ergo acnigma, et parabolam iia debemus bbona, sttper aquas multas b plantavil eam : ul faciitt
intelligcre, qnasi aenigma, et parabolam Duacaulem frondes, f et portct fruclum, et [Vulg. «(] sif in viiteitm
in pracsenti Ezechielis propbelia Aquilaeproponun- yrandem. y Dic : Hwc dicil Dominus Detts : Erijone
tur. De prina nunc dicendum est : de altera in con- prosperabitur?
p Nonne radices ejus eveltei, et frucium
sequemibiis disscremus. El interim simplicem (ar- cejus distringct , et siccabit omnts palmites genniiiis
pamus historiam. Aquila grandis magnarum alarum, eejus, et arcscet, el non in brachio grandi, neque in po-
longo membrorum ductu, plena plumis et varietate, pulis f muilis [Yulg. populomulto] ut evellerel eam ra-
sive ul verlcre Septuaginta, plena unguium, Nabu- ]j B dicitus
* ? Ecce plantata esl, ergonc prOsperabitur? Nen-
chodonosor rex Chaldarorum esl, de quo et Osee lo- ne » cum tctigerit cam venttis tireus, siccabilur, el in
quiiur : Qttasi at/uila super cloiiiumDei (Osee vm, 1). areis' germinis sui arescel ? LXX : Et facla esl c.qvtla
Istc muliis imperaus natioiiibiis, et iniiumerahili altera ( grandis mttgnarum alantm, plurimis ungtiibus :
vallatus exercitu, venit supcr domuin Dei, haud du- et < eccevinea hwcitiiplkalu erat ad eam,etradic<s ejus
bium quin templum significeL: sive utnuncScriptura < illam, et ramos suos extendit ad illaw, ut irriyaret
nd
dicii, ad Libanum, de quoloquitur Zacharias : Aperi, eatn < cum gleba plantationis suw. In cttinpobono, snper
Libane, portas luas, el comedat ignis cedros tuas. Ulu- iaquam multam ipsa impinguata esl: ul fuceret gcrmina
la, abics, quia cecidit cedrus, quoniammagnificivaslalii et i afferretfrucinm, el essetin vineaingrandctn. Propter-
sunt (Zach. xi, 12). Et crebro leinplum quod cratt ea dic : Hwc dicit AdonciiDominus: Si dingelur ?
inclytum atque a sublime, in Scripluris sanctis Liba- Nontte radices leneriluilinisejus,el fructus illius cvm-
nus appellalur. Tulitque medullam cedri, et summi- pulrescent, et arescent omnia quw ex ea orla sunt ? Et
latem frondium ejus evellii, et transportavit eain inl non iii bracltio 192 niagno, neque itt populo mullo,
terram Chanaan.in urbe negotiatorum posuil illam. ul eveltat eama radicibus suis : et ecce iinpiiigualur.
Pio ncgotialoribus,siveucgotialionibits,muralam Sep- Numqtiid dirigelur? Noune slatim ut letigcrtlcain vcn-
luaginia iransiuleiunl. Indical auiem Jecboniam re-- G Q lus urens, arcscet, ac skcubitur ariditalc : ctim ijltba
gem Juda, quem cepit Nabuchodonosor cum matrei germinis stti arescel? Aquila secunda, id est, alleru,
sua ct principibus populi, cunctisque opibus Jerusa- et ipsa niagna, plena plumis, niultorum ungiiium,
lem, et va^is lempli; ct (ranstulit in Btbyloneni,, propter rapaciiatcm, et vastalionem geniium pluri-
quacest in terra Chanaan, ibiquc consenuit. De cujuss inarum, re.v ^Egypii est Pharno. Ei cccc vinea isla
postca genere, sicut Mallhxi Evangelistae Scripiuraa subaudiiur rex Sedecias, qui a Nabuchodonosor in
lestalur (Matth. i), Dominus etSalvator noslernatuss Jerusalem fuerat constiluius, ccepit, inquil, miticrc
estper Salatbiel 191 el .Zorohabel. Qui protulitdee propagines suas ad eam, id est, ad regem jE^yptio-
semeiiteejiisdem tcrrae, id est, destirpe regia, Mat- rum, legatos dirigere, et ab eo conlra regem, cui
th.uiian patruum Jechoniai, cujus vertit nomen, clil subditus erat, auxilium poslulare. lloc est enim
vocavit eum Sedeciam, et posuit regem in Jerusalem,i, quod Scriplura nunc dicit, ut irrigaret eam de areo-
mullisque prxfecit populis. Et tamcn in superficie e lis gcrminis sui. Quaein lerra bona a Nabuchodono-
posuil illum, nec polestalem ejus allaimperii radicee sor plantata eral, ul faceret frondes, et affeiretfru-
firmavit : sed posuil eum, ut respicereiur, et sub po-
i- ctum, et crescerel in vineam laiiorem : propterea
lestatc esselBabylonia, sivebumili siatura, respicien-
i- jubeiur prophetae, ul loquatur ad vineam, quae a
(ibus ramis cjus ad eam : ul praeesset quidem popu- i- D JNabuchodonosor planlata fuerat, el ramos sttos ad
lis Judacorum; sed respicerel ad Babylonii jiibenlisis aquilam iEgyptiam miserat: numquid prosperabitur
iiiiperium. Iloc cst enim quod Scriptura dicit : llu-»- quia boc facere conata est, et non slatim omncs
miti stattua, respicientibusramis ejus ad eam, subau-
i- propagines ejus, el palmiles siccabuntur? Et non,
diatur, aquilam. Quod aperlius vertere Sepluaginla, », inquil, in bracbio grandi, neque in populo mulio?
ortumqueest quod plantatum ftierat, et factum esl in Fugiens enim Sedecias, et regis jEgyptii auxilio dc-
vincam infirnuimcl parvulatn : ut iaitlum apparerent if slitulus, a ducibus Nabuchodonosor in desertis Hie-
a Aique haec quidem congrua magis est ratio, o, Zacbariae locum eadem convenientia ad lemprum
quamobrcm templo in prophetis saepe Libani nomen !n usurpavit Rabban Jocliauan Ben Zaccai, cum spoiite
tribnaliir : sicut cnim coutinuo nivibus splcndcbat,:, reseratas tenipli fores conspiceret, quod poricntuni
eratque prx oiiinibns aliis Paliesiinae monlibus su-
J- Josephtis qnoqueet Taciius narrant; pracdicens ini-
bliinis Lilanus, ut Theudor. nolat in ps. LXXI,16i;; minere lempus, quo acdes sacra/conflagraret: Apcri,
sic templun Josephus tradit, eminus conspectum m v JAbanon, porlas luas, ul consumntignis cedros luas.
instar iiionlis proccrrimi ei nivei, sive splendentis
is b Vicior, plantataest, ad Vulgatocleclionein.
apparuisse. Laudaium in hane rem ab Hieronyme 10
 163 S. EUSEBIl HIERONYMI 164
richonliis [Al. Hiericliuntis] comprebensus est : <t A auxilium : non quo Pharao eum expugnaverit, vel
ciincti ejus socii buc illucque dispersi sunt, sicu hoc alicubi Scripiura testetur; sed quo expugnaiio
in volumine Regum et Paralipomenon, et Jeremia Nabuchodonosor, per occasionem sit facia regis
scriptum esl (IV Reg. xxv, Jerem. xxxix). jEgyplii : nec iste visus sit expugnare Jerusalem,
(Vers. 11 seqq.) Et factum est verbum Domini at qui obsidebat, sed ille in quo Sedecias frustraspc-
me, dicens : Dic ad domum exasperantem : Nesciti raverat. Ecce, inquil, 194 dedit manum suam
quid ista significent? Dic : Ecce venit rex Babyloni regi iEgypti, et tradidit se; el perjurii conlra
Jerusalem, et assnmel regem et principes ejus, el ad- Deum commisit sacrilegium. Niimquid, ait, proderit
ducet eos ad semelipsumin Rabylonem. El tollet d< ei ? Et cum omnia II.TCfecerit, non effugiet.
semine regni, ferietque cum eo fmdus, el accipiet ab ei (Vers. 19 seq.) Propterea hwc dicil Dominus
jusjurandum: sed el fortes lerrm tollet, ut sit tegnun Deus : Vivo ego, quomam juramentum quod sprevit,
humile, el non elevelur, sed custodiat pactum ejus, e et fcedusquod prmvaricatusest, ponam in capul ejus.
servet illud. Qui recedens ab eo, misit nuntios ad /E Et extendam [ Vulg. expendam] super eum rele
gyplum, ut daret sibi equos el populum mullum. Num meum, el comprehendetur sagena >rea: el adducam
quid prosperabitur, a vel consequelursalutem, qui feci eum in Babylonem, el judicabo illum ibi in prmvari-
hatc? Et qui solvit pactum, numquid effugiet? Vivi B cafione qua despexil me. Et omnes profugi ejus, cum
ego, dicit DominusDeus: quoniam in loco regis qtt universoagmine[Vulg. addil suo] in gladio cadent, re-
consliluiteumregem,cujus fecil irritum juramenlum, e siduiquein omnemventum dispergenlur: el scietisquia
solvilpactumquodhabebatcum eo, in medio Rabylonh ego Dominus loculus sum. Sententia saccularis est:
morietur.193^ 1"on »'"exercitugrandi, nequein popuk dolus, an vtrtus, quis in hoste requirat?
multo faciet conlra eum Pharao prmlium in jactu ag- Quam solent nobis opponere, qui dicunt hostes
geris, el in exstructione vallorum, ut interficiat ani- fraudedecipiendos.Cuiutacquiescamus,multopejiis
mas muttas. Spreverat enim juramentum, ut solverei fecitSedecias: nonenim hoslem decepit, sed amiciim,
fwdus. Et ecce dedit manum suam : et eumomnia hmi cui fcedere Domini fuerat copulatus. Ergo quamditi
fecerii, non effugiet. Hoc est ainigma , haec est pa- nonjures, etpaclum non ineas subnomine Domini,
rabola, quod sub duabus aquilis et vinea, duos re- prudentiae est, et fortitudinis, vel decipere, vel su-
ges BabyloniseiiEgypii Scriptura monstraret; et re- perarc adversarium utcumque potueris. Cum auteni
gera Sedeciam, qui conlra jusjurandum, deseria ami- te conslrinxeris juramento, neqnaquam adversa-
citia Nabucliodono3or,se.ad regem iEgyptium trans- rius, sed amicus est qui tibi credidit: et sub occa-
tulil. Feriel, inquit, cum eo foedus, et accipiet ab sione jusjurandi, id est Dei nuncupatione, deceplus
eo jusjiirandnin, ut custodial pactum ejus, et servel ^ esl. Propterea Scriptura nunc dicit: Juramentum
illud. Qui dissolvit, aii, pactum, numquid effugiel? quod sprcvit, et fosdus quod praevaricatus est, po-
Ex quo discimus, etiam inter hostes servandam fi- nam in capnt ejus. Ac ne putaremus juramentum et
dem, el non consideranduin cui, sed per quem ju- foedus, et pactum, regis essc Babylonii, vel Sedcciae
raveris. Multo enim lidelior inventus est ille , qui qui fecerat, sequitur : ln ptevaricalione qua de-
propter nomen Dei tibi credidit, et deceptus est, te spexit me. Ergo qui contemnit jiiranienium, illum
qui per occasionem divinae majestaiis bosti luo, despicit per quem juravit : iilique facit injuriam,
immo jam amico, es molitus insidias. Quoniam, cujus nomini credidit adversarius. Propter quam
inquit, in loco regis qui consiituit eum regem, cu- causam cxpandam, inquit, super eum rete meum,
jus fecit irrilum jurameutuin, et solvit pactum quod el coinprehendetur sagena mea, et adducam eum in
habebat cum eo, in medio Babylonis morietur. Le- Babylonem, et judicabo eum illic. Quidquid igilur
gimus enim Sedeciam captum, ductum esse in Re- contra Sedeciam fecil Nabuchodonosor, non suis fe-
blalha, ibique interfectis filiis excaecatum; et instar fe- cil viribus, sed ira Dei, in cujus r.omine fuerat
rae clausum cavea, translatum in Babylonem (IV Reg. pejeralum. Secundum anagogen, licet violenta vi-
xxv). Unde et Scriptura cum videalur sibi essecon- deatur interpretatio, hoc sciendum, qttod quomodo
traria,lameiiinutroque verissima est. Dictum enira " csetera animantia, et ad bonain et ad malam partem
erat ad Sedeciara: Et intrabis Babylonem,et non videbis referri solent; ita et de aquila, et de leone. In bo-
eam (Jerem. xxxiv, 4). lntravit euim, quia ductus nam parlem dicitur : Catulus leonis Juda (Genet.
est Babylonem, et non vidit, quia fueiat exeaecaius. XLIX,9). In contrariam : Adversarius noster diaboltts
Hoc auiem quod sequitur : Et non in exercilu yrandi, quasi leorugienscircuil (II Pefr. v,8).EtilludinpsaImo:
nequein populomulto(acietconlra eumPharao prmlium; Insidiatur in 195 absconditis, sicut leo in cubili
injactu aggetis, et in exstruetione vallorum, ut inter- suo : insidiatur ut rapiat pauperem(Ps. ix, 9). In
fieial animas multas : dupliciler intelligilur, sive rex bonam partem de aquila dicitur, quod justus dives
^Egyptius contra Nabuchodonosor regem Babylonis effectus faciat sibi alas sicut aquilae, ut possii reverti
veniens, non poterit praeliari, neque cum parvo in domum praecessoris sui. Et in Isaia scriptum est,
exercitu tantae resistere multitudini: sive ipse Se- quodjusti pennas afferant sicut aquilae(/sa.xL) :cur-
decias expugnabitur a Pharaone, a quo speravit rant et non lassentur : ambulent, et non esuriant.

* Haecanlea, quasi alia ab Hebraeo, interpretatio inclusa, alioqueerat charactere pranotaia.

165 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. V. CAP. XVII. 166
Recte aulcm ille qui dixerat: Fortitudine [aiiam, et A nare facio lignutn aridum. Ego Dominus locutus sum
sapientia iiitelligeniiwauferam terminos gentium, etvi- et facio. Hoc qilod in Sepluagiuta legitur ; Et dabo
res earutn deprmdabor: ef commovebocivilatesqumha- de capile rantorum ejus, de Theodoiionis editione ad-
bitaniur, et orbem lerrarum universum apprehendam ditum est. Rursumque quod sequilur : Etrami ejus
manu quasi nidum, et sicul confracta ova (Ibid., x, restituentur, obelo praenotandum est, quia iu tle-
13, 14), nunc subpersona aquilae describitur: quod braico non habetur. Verus Nabuchodonosor prop-
nequaquam velil de Libano, qui interpretatur can- terea sumit de medulla cedri sublimis, de vertice
dor, et referlur ad ihymiama, parvula atque humi- ramoriim ejus, ut sit regnum ejus humile, et non
lia virgulta perslringere, sed summitates cedrorum, etevetur. Dominus autem Deus Pater omnipolens,
et de principibus, ac de stirpe regia, juxta illud qui loculus est ad Ezechielem, tollit de stirpe re-
Abacuc : Escm ejus etectm (Abae. i, 16). Ponitque gia, et de genere David ; et planlatsuper montem
testamentum, cum his quos ceperit, ut regi Baby- excelsum el eminentem, qui loquilur in psalmo :
lonio cnlla submiitant, et impleant illud quod Apo- Ego autem constitutussum rex ab eo super Sion mon-
Slolus loquilur : Quos tradidi Saianm, ut discanl tton tem sanctum ejus (Ps. n, 6 ). Defecerat enim prin-
blasphemare(ITim. i, 20). Et in alioloco : Quos fra- ceps de Juda, et dux de Israel, donec veniret cui
didi,ii)(\\nl,Salanwiniiiterittimcarnis, ulspiritussalvus B repositum est : et ipse erit exspectatio geniium
fiat (lCor. v). Nnn debemus ergo, si (orsitan ob ali- (Genes. XLIX).Iste erupit ingermen, elfecitfructum,
quod peccalum de congregatione fratrum et de domo et cedros omnes sua sublimiiale superavil : ita ut
Dei ejicimur, reluclari : sed aequo animo latam in habitent sub eo omnes volucres cceli, et cuneia vo-
nos ferre senlentiam, el dicere cum Propheta latilia illius protegantur umbraculo. De quo dicil
(Mich. vn, 9), Iram Domini sustinebo, quoniam Abacuc : Cornua in manibus ejus, ibi abscondita esl
[ Al. qui] peccaviei, donecjuslificet causam meam, et forlitttdoejus (Abac. m); et qui congregare deside-
caetera. Et frequenter evenil, ut alleri subditi ad rat quasi galliua pullos suos sub alas suas (Matlh.
allerum transeamus, qui nobis suum repromiltat xxm): ut omnia regionis ligna cognoscaut quod ipse
auxiliiim; nec faciat in prisiina sententia permanere. sit Dominus. Tropologice de credentibus loquens :
Quodomni ratione vitandum est, ne siccentur pal- Iste est qui Israel quondam sublime lignum humi-
mites nustri el germina arescant: et conlra pac- liavit, el exaltavil humilem genlium populum, qui
tum Dei lacere credamur. exsiccavit lignum viride Judaeorum, florcns et ger-
(Vers. 22 seqq.) Hwc dicit Doininus [Vulg. addit minans in Lcge et Proplieiis; et frondere fecit
Deus] : El sumam ego de medulla cedri sublimis, et! lignum aridum nationum : ut quod semper loculus
ponum de vertice ramorum ejus; lenerum distringam, C est, operc complerel, Hoc idem significant [Al. si-
et ptantabo super montemexceltum et eminentem: in gnificans] Simeonis in Evangelio verba dicentis :
monle sublimiIsrael plantabo illud. El erumpet ini Ecce hicposilus est inruinam, etresurrectionem multo-
germen,et facietfructum, et erit in cedrum magnam,, rum (Luc. n, 34). Et granum sinapis, quod cum mini-
et habitabuntsub ea omnesvolucres: universum vola- nium sit omnibus seminibus, postquam 197 creverit
tile tub umbra frondium ejus nidificabit. Et scientt aviunihabitaculumest (Malth. xin, 32).Quidamali-
omnia ligna regionis, quia ego Dominus humiliavi li- ler iiilerpretantur, lignum sublime humiliatum, et
gnum sublime, el elevavi[Vulg. exaltavi] lignum hu- liumile exaliatiim, referentes ad passionem Domini
mile, el siccavi lignum vitide, et frondere feci lignumi Salvaloris. Quicutnin forma Dei estet, nonest rapinam
aridum, egoDominuslocutussum 196 et iect- LXX:: arbilralus mqttalemseesseDeo: sed exinanivit se, for-
Quia hmcdicit AdonaiDominus : Et auferam ego dei mamserviaccipiens(Philipp.\m, 6, 7); etpostresurre-
electis cedri de vertice -X- el dabo de capite ramo- ciionem, ipsum lignum poslea suhlimaluui esl, quod
rum ejus % de corde eorum auferam, el planlabo super 198 Pr'us virens, morie siccatum, et postea revi-
montemexcelsum,et suspendamillud in monte sublimii viscens, pristinum receperit virorem. Alii Judaice
Istael, el planlabo,el affetelgetmen, et (aciel (rucium, etf utrumque referunt ad lsrael : quod primo advenlu
etit in cedrum magnam, et requiescel sub ea omnis sD 1 humiliaius sit et arefactus : et secundo restiiualur
atsis,etomnevolatilesubumbraejus requiescel-? elramii in pristinuni statum, impleto illo quod dicit Aposto-
ejus restituentur \ et scienl omnia ligna campi, quiaa lus Paulus : Cum inlraverit pteniludo gentium, tunc
ego Dominus qui humilio lignum excelsum, el exallo o omnis Israel salvus fiet (Deut. v, 9, 10).
lignum humile : et arefacio lignuin viride, et germi- i-

LIBER SEXTUS.

197*198 Putabam quod, medio serpente con- sant: el haereticis Dei percussis manu, ne fenia-
fosso, non reviviscerent bydrae novella plantaria, et rentur.si fieri polest, etiam elecli Dei (JlfaffA.xxiv),
juxta fabulas poetarum, Scylla mortua, nequaquam hseresis ipsa non moritur, haereditariis conlra nos
in me Scyllaei%scevirentcanes, qui latrare non ccs- odiorum suorum catulis derelictis, qui nostra simu-
107 S. EUSEflH IIIERONYMI 168
lantes, genilricis aniiquao, et pellacis Ulyssis vene- A , alium peccare, et alium luere peccata. Si enim rcd-
na iioii descrunt: labiaque (antum melle circumli- dit peccata patruin superlilios in tertiam ct quariam
nunt; et juxia eloquia Scripturaruiii(Ps. LIV), mol- gcneraiionem, injustum videlur ul alius peccet, et
lierunl verba sua super oleum : ipsi autcm sunt ja- alius puniatur. Sed ex eo quod sequilur: his qui me
cula, etjacula ignita, quaescuio fidei repellenda si- odetunt, comminationis, siveprsecepli scandalura sol-
niulel exstinguenda sunt. llDecdixi,(iliaKuslochitiiii, vilttr. Non enim ideo puniunlur in tertia et qnarta
ui laboranlem me iu opere propbetali, et haereticis genoratione, quia deliquerunl palros corum , cum
resistentem, oralionibus juves, e( sexium volumen patres potius qui fuerunt peccatores pimiri debue-
Explanationum in Ezechiel, mco ore, suo sensu Do- rinl; sed quia patrum exstilerunt ajrnulatorcs, et
niinus explicet: ejusdemque Spiritus gratia, quo oderiint Deum haeredilario malo, el impietaie in
prophelis revelata sunt quaescripta legimus, nobis ramos quoque de radice crescenle. Solent in hoc
quoque disserentibus revelenlur, ut possimus dicere: loco hacretici, qui vetus non recipiunl Inslruiiicntum,
Os meum aperui, et attraxi spiritum (Psal. cxvm, conlra crealorem dicere: Quain bonus et justus Deus
131). Legis et Prophelarum, qui quiescens, et silens ad
peccata patrum, reddit his qui non peccaverunl;
(Cap, XVIII. —Vers. 1, 2.) Et faclus esl sermo Do- JJ iinino quanta in eo crudeiitas, ul irain suam usquc
mini ad me, dicens: Quid est quod inter vos parabolam ad lertiam el quarlam extendat b generatioiicm 1
verlilis in proverbium islud in terra Israel, dkentes: Quibus nos respondebimus, ct in hoc Dei Creatoris
Palres comederunt uvam acerbam, ct dentes filiorutn clcmentiam demonslrari. Non enim truculentiae csi,
obstupuerunt [Vulg. oosfupescuni]? LXX: Et factus et severitaiis, irain lenere usque ad lerliam et quar-
cst semo Doinini ad me, dkens : ~Fiti hominis » lam generationem, sed signum misericordiaepccnam
quw est parabola Itwcin filios Israel, dicentium: Pa- differrc peccati. Quando enim dicil: Domine Deus
tres comederunl uvam acerbam, et detttes filiorum ob- miseratcr, et misericors, paliens el multw mherationis ;
slupuerunl? Hoc quod Septuaginta dixerunt, fili ho- el infert: 200 reddens iniquitatem patrum super fi-
minis, in Itebraico non babetur. Monel autem divina lios , et filios filiorum, hocindicat, quod laulae mise-
Scriptura illud quod in Exodo dictum est: Ego sum ricordiae sit, ut non staiim puniat, scd scntcnliam
Dominus Deus tttus. Deus wmulator, qui reddo peccata difleral puniendi. Sin autem vindicta peccaniium
patrum super filios, usque ad lerliam et quartam gene- differlur in tertiam el in quartam generationem, cum
ralionem his qui oderunt me, el facio misericordiam in juslis sanctisquc quid amplius facil. Sequitnr: Et
miliia his qui diligunl me, el custodiunt prmcepta mea servans juslitiam ct mhericordiam in nuilta millia, his
(Exvd. x, 5; Dcut. v, 9, 10). Et iterum: DescendiliC qui cuslodiuntmandaia ejus, et faciunl pmcepta illius.
Dominus in nube el aslititjuxta Moysen, el invocavit Scriptum est in Proverbiis : iSicufuva acerba denti-
Moyses nomen Domini, et transiil Dominusante faciem bus noxia esl, el fumtts oculis: sic iniquilas his qui
cjus, etiitvocavit Aeum, dicens: DomineDeus mhera- vtuniur ea(Prov. x, 26).Exquo perspicuum esl, noii
tor et misetkors, patiens et multm misericordim, et aliorum dolere dcntes el obstupescere, sed eorum
verax, etjustitiam servans, et misericordiam inmillia, qui iivani acerbam comederint. Estautcm loci islius
auferens iniquitates, et injustitias, et peccata: et non hic sensus; quomodo si quis velit dicere : Patres
eiiiundabil \QQiniqititates palrum super fiiios elsu- uvam acerbam comederunl, et dentes filiorum obstu-
per filiosfiliorum , in lerliam ct quarlam generationem pueiunt, ridkulum est, et nullam habens consequen-
(Exod. xxxiv, 5 seq.), sic accipi debere, quasi pro- liam : sic iniquum esi alque perversura peccare pa-
verbium, etparabolam, ut aliud in verbis sonet, tres, et filios nepolesque cruciari. Sunt qui hoc quod
aliud in sensu teneal; quod in parabola quoque dua- in Exodo scriplum est: Reddens iniquitates patrum
rum aquilarum SHpra diximus. Unde el Dominus in super filios in terliam et quartam generalionem, ita
septuagesimo septimo psalmo: Aperiam, inquit, in edisserant, ut ad animam humanam senlenliam re-
parabolis os meum: loquar propositiones ab inilio (Ps. ferant, patrem in nobis levem [At. lenemj puncium
LXXVII, 15). Etin Evangelio parabolam sementis, et D sensuum et incentiva vitiorum esse dicentes; filium
lolii, et sinapis, quod cum sil minimum omnium vero, si cogiiaiio peccatum conceperit; nepotes, si
seminum , in magnam consurgit arborem (Matlh. quod cogitaveris atque concepe.ris, opere perpclra-
xm),ita proponit,ut aliud praetendat in verbis, aliud veris; pronepolcm autcm, hocest, qiiartam genera-
in sensibus teneat. Et nos usque in praesentem diem tionem, si non solum fecerisquodmalumesl etsce-
putabamus duo testimonia Exodi, quae supra (Isa. leslum, sed in luis sceleribus glorieris, secundum
xxix) posuimus non esse parabolaui, sed sjmplicem illitd q'IOdscriplum est (Ibid., xvm, 5): Lnpius cum
explicareseutentiam. Et quamquam non auderemus in profttndummalorum venerit, contemnit[Al. contcm-
quidpiam dicere, ncc vas (ictileloquiconlra figulum, nel].Deus igitur primos et secundos stimulos cogita-
quarc ila, vel ita inc fecisti: lamen scandalum pa- tionum, quas Graeci npoiraBeiasvpcanl, sine quibus
tiebainur occultuni, quod injustitia viderelur Dei, nullus bominum esse polest, nequaquam punit; sed

a Duus voces, £i«» dieens, cum neque penes LXX, que adjutus mss. sutlfragio, delet.,'
h Vitiose Mariiaq. legerat gubermtionm.
lieque in ttcbr«p sjnl, codjce, Yictoriu.$suorum quo-
169 COMMENTARIORUM1N EZECHIELEM LtB. VI, CAP. XVUI. l^O
si cogilala quis facere decreverit, aut ipsa qtiae fece- A Quid significet, Vivoego, dicit Dominus, et parabola,
rit, noluerit corrigere poenitentia. Unde scriplum vel proverbium, supra plenius diximus: quae nequa-
esl: Nullus hominumsine peccato, nec si unius quidem quam dicetttr in Israel, sed in hisqui Dei notiliam
diei fueril vita ejus. Numerabilesaulem anni vitm iltius non habent, nec possunt perspicere veritatcm. Om-
(Prov. xx, 9). El in alio loco : Quis gloriabitur cas- nes, iuquil, animae meaesunl; juxta crealuram, nou
lum se habere cor ? Et rursum: Astraquoque non sunt juxta meritiim : ut Moyses appellabatur homo Dei,
munda in conspectuejus: et adversusAngelossuosper- de quo scriplum est : Oratio Moysi hominis Dei
versum quid excogitavit (Job xxv, S). Sin autem su- (Deut. xxxm, 1). El Elias qui ad quinquaginia mi-
blimis illa natura peccalo non carel, quid dicendum litum priucipem Ioquebatur : Et si homo Dei ego
est de liominibus, qui fragiii carne circumdaii, de- sum, descendat ignis de ccelosuper le, et super quin-
bent loqui cum Aposlolo: 201 jn',se''e9° homo, quis quaginta * viros (IV Reg. i, 12). Homo vero peccati
me liberabil de corpore mortis hujus (Rom. vn, 24)? etfilius iniquitatis, non vocatur homo Dei, sicul ser-
Et illud, ut cum omnia fecerimus, debeamus dicere: vus et famulus Dei hi appellantur, de quibus dici
Sertii inutiles sumus: quod debuimus facere, fecimus non potest : Omnis qui facil peccatum, servus est pec-
(Luc. xvn, 10). Et: Nisi Dominus mdificaverit do- cali (Joan. vm, 34). El ilerum : A quo enim quis vin-
mum, in vanum laboraverunt qui mdificant eam : nisi B cifur, ejus et servusest (II Pelr. n, 19). Sicut peccata
Dominuscustodieril civitatem, frustra vigilat qui cus- filiorum non nocent patribus, sic peccata palrum ad
todit eam (Psal. cxxvi, 1, 2). Ad prohaiionem autem filios non redundant; sed anima quac peccaverit,
hujus rei, quod neqtiaquam primus pulsus cogitatio- ipsa morietur : non abolilione substantiae, sed ex
nis, immu parvus mentis insiincius puniatur a Deo, ejus consortio, qui dicit: Ego sum vita (Joan. xiv, 6).
sed si quod mente conceperis, opere consumes, il- El alihi loquilur : Omnis qui vivitet credit in m , non
lud deGenesi proferendum esi: Cliain peccavit, ir- tnorietur in wternum (Ibid. xi, 20). Et : Amen, amen
ridens nuditatem patris; el senietiliam non ipse qui dico vobh : qui sermonem meum cuslodkrit, mortem
risii, sed filius ejus suscepit Clianaam -.Maledktus, non videbitin sempiternum. Vita enim nostra abscon-
ail, Chanaan; servus erit (ratrum suorum (Genes.ix). dila est cum Christo in Deo (Ibid. vm, 51) : qtiiu
Quae enim justitia est, ut paier peccaverit, et in fi- [Al. quaj victuri sumus quaudo Christus apparueril
lium sententia proleratur? Necnon quod in contra- vila nostra in gloria (Coloss. III, 3); et implebilur
riam parlem ponit Aposlolus (I Tim. n), salvam esse illud quod scriptum est : Amen amen dico vobis : qui
mulierem, si filii ejus permanserinl in fide, et sanc- sermonemmeum audit, et credit ei qui tnisil me, habct
tilate, et pudicitia, videtur sentenlia justitiam non vitam wternam: et in judkium non venil, sed transibit
babere, ut si filii boni fuerint el nepoles, salventur C de morte in vitam (Joan. v, 24). Illud autcm quod a
paremes. Quanti enim parenies sancli sunt, et ma- Balam dicilur : Morialur anima mea in anhnabus
los babeut filios : et e contrario quanti parentes pec- juslorum (Num. xxm, 10) : hiinc habet sensum, ul
catores, justos et sanctos filios generant? Ergo se- cupial inori saeculo atque peccaio, ac vivere cum
cundum bunc sensum cuncta accipicnda qu;e supra justorum animabtts, quorum vita Cbristus esi, cl
diximus, peccata parentum atque generautium, in possunl canere : Placebo Dominoin regione viventhtm
ramis, non in radice puniri. Hoc inlerim de prover- (Ps. cxiv, 9). iVonesf enim Deus mortuorum, sed vi-
bio sive parabola dixisse sufliciat: quod Lex et Pro- vorum (Malth. xxn, 32). Et si Balaam, ut b verisi-
phetae, hoc e»l, Exudus ct Ezechiel, immo ipse Deus mile esl, in linguam nostram translalum, vanumpo-
qui cl hic et ibi locutus est, nequaquam in senlenliis pulum sonat: perspicuum est qttod vanus prius gen-
discrepare videatur, aul liic corrigere, quod ibi inale tium populus desideret habere coiisortium cuiu
dixerit. Si quis autem vel meliorem, vel alterum animabus justorum, Abraham, Isaac et Jacob, qui
sensum potuerit reperire, qui conirariorum inler se evBei;,id est, recti et 203 ju$l' nuncupantur. Undc
tesiiiiioniorum scandalum lollal, illius magis ac- et Geneseos liber, ex corum vocabulo c nonieu ac-
quiescendum senleuliae est. cepit.
(Vers. 3, 4.) Vivo ego, dicit Dominus, si erit vo- D (Yers. o, 6 seq.) El vir ti fuerit justus, et fecerit
bh ultra parabola hmcin proverbium in Israel. Ecce judicium et justiliam; in monlibus non comederit, el
omnesanimw memsunt: ut anima patris, ita el ani- oculos suos non levaverit ad idola domtts hrael; et
ma filii meaest. Anima qum peccaveril, ipsa morielur. uxorem proximi sui non violaverit, et ad mulierein
LXX : Vivoego, dicit Adonai Dominus, si fuerit ultra, menstrualam non accesserit; et hominem non contrh-
ut dicatur hmc parabola in Israel: quia omnes anhnm taverit; pignus debilori reddideril; per vim nihil ra-
mem sunl. Quomodo anima palris, ita anima filii puerit; panem suum esurienti dederil; et nudum ope-
202 mea esL Anima qum peccaverit ipsa morietur. ruerit vestimento; et ad usuratn non commodaverii;
a Pro uiros, inquit Victor., apud orancs est SMOS, sonat el nomen Dvbi.
sicquc habeut ms. codd. c Scite in eam Judaeorum opinionem concedit,
b Sic pularealiquol
iiialiin scripttitu abllieronymo.qiiam Genesislibrumdeiiutari, ubi Liber recti laudatur Jo-
verisshnum,quod in Vaiic. quidem est ins. et Viclo- sue x, 13, et Sauiuel I, xxvm. Paria habetin caput
rius probal. Veiis-iine enim non vanum populum, Isaiae XLIV: Unde el liber Geneseosappetlatur sufisff,
scd absorptionem, sive perniciem ab llebraico yba idest justoium, Abraliam, Isaac ellsrael.
PATROL. XXV. 6
 Hi i. EU8EBJ1 BHIRONtMI 179
ef amplius non acceperil; ab iniquilate averlerit tna- A nia judicarit, utnon accipiat personam
pauperis in
num suam; judicium vervm fecerit inler virum el vi- judicio, implebit praeceptum Domini: Sicut tnhtorem,
rum; in prwceptis meis ambulaveril, et iudicia mea sic et majorem judicabts (Prov. xviu), audaclcr di-
custodierit, tiit.faciat veritalem : hic juslus est, vita vi- cens : DesideravUanima mea desiderare judicia tua in
vet, dicil Dotninus Deus. LXX ; Homo autem qui omni teinpore (Ps. cxviu, 10). Eliteium : Viamveri-
fuerit justys, qui facit judkium et justitiam; super tqtis elegi,jutiieiq lua non sum oblitus (Vers. 30). Et
montes non comederit, et oculos suos non levaverit ad in eodem psal|po : Cognoyi quia juslilia [Al, jusla]
cogitatipnes domus Israel; el uxorem ptoximi sui non judicia tua(Vers, 73); et in tantam proficiet beatiiu-
contaminaverit, et ad mulierem fluentem sanguine non dineni, ut intelligai judicia Domini, quse sunt abys-
accesserit; et hominem non oppresserit; pignus debi- sus nmlta; et dical cum Apostolo : 0 profundum di-.
tori reddiderit; ei rapinam non rapuerit, panem suum viliarum sapientimet scienlim Dei, quam inscrulabilia
esurienti dederil; et nudum opetuetit vestimenlo; et sunt judicia ejus, et investigabilesvimillius (Bom. n,
pecuniam suam ad usuram non dederit; el amplius 53). Et in oratione commemorel : Quoniamjudicia
non acceperit; ab iniquitate averterit manum suam; tuajucunda (Psal. cxvui, 39). Post judicium sequitur
juslum judkium fecerit inter virum et inter proximum justilia, quam qui bahiieril, Clirisluni liqnido possi-
ejus; in prwceplis meis ambulaverit, juslificaliones'.B debit, qui juxta Apostolum faclus esl nobis jus-
meas cuslodierit, ul faciat eas : hic justus est, vila vi- titia. et sanctificalio, el redemplio (I Cor. i); ut
vet, dicil Adonai Domiitus.Vultis, ait, scire hoc quod faciat justitiam veram, nec personas a recipiat inju-
dicium est : Peccata palrum reddam in terliam et dicio; sed de sua sciat in aliorum judieio juslitia ju-
quartam generationem (Deut. v, 9), non id sonare dicaudum. 20$ Terlium esi in moniibus nou co-
quod plerique existimanl; nec esse simile huicsen- medere, quod Judaei existimanl ad idololalriae per-
tentiae : Palres eomedetunt uvam acerbam, et denles tinere peccatum. Crebro enini legimus in Regum
filiorum obstupuerunt (Jerem. xxxi, 29) : auilile quae et Paraiipomenon libris : Verumtamen ab excelsis
illalurus sum : si fuerii paier jnsiiis, qui hacc feceril, non reeessit. Adhuc populus iinmoluba! in excelsh, et
et illa non feceril, et habuerit filium pessimtim, qui, adolebat incensum in subltmibus (III Reg. xv, 22;
deserlis virlutibus patris, se flagitiis manciparit; Paral. xx), li ic Scriptura signilicaiue , qnod in
nnnne el iste vita vivet quia justus csl; et ille mortc montibus Iucisque, idolis hnstias immolaverint, el
morietur, quia omnia perpetrarit, quae paler vitando thura succeiiderint. Nos autem dicemus comedere
justus effeclus esi? Videamus catalogum virtulum eum in moniibus, qui dicil cum Pharisaeo : Gratias
patris, quaemihi videnlur in decem et seplem partes ago tibi, Deus, quod non sum huic similis publicano:
dividi. Quarum primum est, fecisse judicium; secum-1Cj jejuno bis in sabbato: decimas do omnis substanlim
dum huic simile, judicio copulasse justiliam; ter-: mem (Luc. xvm, 12), elc. El e contrario Publica-
tium, non comedisse in montibus; 204 quarium, nus audiens. eum, qni dixerat : Discite a me, quia
oculos non Ievasse ad idola, sive ul LXX transtule- niilis sum et humilis corde (Matth. xu, 29), perctitic-
runt, ad cogilaliones domus lsrael; quinlum, uxorem bat pectus suum m.inu, lioccsi, pessimarum cogiia-
proxiuii sui non violasse. Sexium, menstrualae tixoris tionum lliesaurum, cloculos ad cocluii)noii audebat
vitasse complexus. Septimum, honiiiiem non contri- exlollere. Sedetillud quod alibi dicitur : Majora
stasse, sive, ut LXX cdiderunt, oppressisse per po- te non requiras, et [orliora te uon scruteris (Eccli. m,
lenliam; octavum, pignus dcbitori reddidisse; no- 22), omnes haereticos arguit in montibus cmnedere
num, per vim nihil rapuisse, vel, juxla LXX, rapinam superhiae, et Ecclesiasticam despiceru simplicil.i-
non rapuisse; decimum, panem suum esurienti de- lem, et nescire de se scriptum : Deus superbis rcsis-
disse; undecimum , nudum operuisse vestimento; tit, humilibus autem dal gratiam (Jacob. iv, 6).
duodecimum, ad usurain pecunjam non dedisse; tcr- Quarto loco ponitur, et oculos suos non levaveril
lium decimum, nihil ex his quae dederit ampliusacce- ad idola doiniis Israel, pro quibus Septuagiuta co-
pisse; decimum quartum, ab iniquitate avertisse ma- gitaliones transluleriint. Idola aiileni, id est, simu-
nunt suam; decimum quinluni, quod simile videlur'.D lacra quae de suo corde finxerunt, omnes baereiici
primo, sed in parle diversum est, judicium vcrum faciunt, ad quae levant cordis oculns, qtii falsitatem
fecisse inter virum el virum, sive proximum snum; eorum atqtie mendacium putaverint veritatem. Do-
decimum sexlum, in praeceptis Domini arabulasse; mus autem Israel simulacra dicuutur, quae repe-
decimum septimum, judicia et justificationes illius riuntiir in Ecelesia; et pcr occasionem falsi nomi-
custodisse. Quorum singula quid velint, dicemus in nis scientiae, simplices quosque seducunt, ut philo-
consequenlibus. St fuerif, aii, virjuslus et fcceril jit- sophorum dogmata imroducant in domum Israel,
dicium. Scriptum est in Proverbiis : Cogitationesjus- eorum seilicet qui Deu-mnieote conspiciunt. Quinto
torumjudicia (Prov. xn, 5). Qtii hanc virlnlem pos- loco ponitur : et uxorem proximi sui non violaverii,
sederit, ul nibil sine ratione faciat et judicio, polest sive contaminaverit, quod aperte adulterium qui-
illud propbeticum dicere : Judkia Domini vera, justi- dem prohibel ; spd ex eo quod additur, proximi
ficata in semetipsh (Ps. xvni, 10), et cum recte om- sui, nisi omnis liomo proximus inlelligatur, videlur
« Antea, eo<iemtamen sensu erat, respiciat.
 |75 COMMENTARIORUMIN EZECHtELEM LIB. VI, CAP. XVIII. 174
csse prseeeptum, ut ab amicorum nos abstineamus A . Romanis conciliaret auribus. Sequilur in loco sepli-
206 uxoribus; inimicoriim vero, et ignotorum mo : Et hominem non conlrislaverit, sive, nt LXX
conjnges libere polluamus. Proximus ergo omnis translulerunt, non oppresseril per ,potentiam. Quo
homo hominis acci|iiendus, juxta par .bolani Evan- vilio alque peccaio ncscio quis alieuus sit. Et M-
gelii, quae a Salvatore proponiiur, cujusdam homi- gyptii cnim opprimebanl Hebraeos per potentiam.
nis qui Jericho [Al. Hierichum] descendens, a la- Unde et Abacuc queritur, quare impius opprimat
tronihiis vulneratus est: quando interrogat Phsri- jusluni (Abac. i). Alque utinam de solis his dicere-
saeus, quis fuerit proxirnus ejus, docens illum esse lur qui foris sunt, et non de his qui inlus. Solent
proximum, qui bene fecerit. Polesl juxla mysticos enim et principes Ecclesiarum opprimere plebcm
intellectus uxor intelligi saucti viri, sapieniia, di- per superbiam. De quibus scriplum est : Principem
cente Salomone : Ama illam, et amplexabilur ie : te constittierunt, ne eleveris : eslo inter eos quctsi
dilige illam , et cttstodiette (Prov. iv, 6). Quam con- unus ex ipsis(Eccli. xxxn, 1). Et Salvator praccc-
taminare desiderat, qui aliorum benedicia repre- pit : Qui vult inter vos esse primus, sit omnittm mini-
hendit, et facibus accensus invidiae, sancla violat, mus [Al. novhsimus] (Mallh. xx, 27). Quod aulem
casta corrumpit, pura contaminat. Sexdim est: Et juxta Hebraicumdicilur, ethominemnnncontrhtaverit,
ad mulierem, sive uxorem menstruatam non acces- B Apnsiolicocongruittestimonio: NolitecontrhtareSpi-
seril. Per singulos menses, gravia atque torpentia rilum sattctum, qui habitat iu vobis (Ephes. IV,30). Et
mulierum corpora, immundi sauguinis effusione re- in Evangelio quodjuxtaHebraeosNazaraeilegerecoii
levanlur. Quo tempore si vir coierit cum muliere, sueveriint, inter maxima pouitur criniina, qui fra-
dicuniur conecpli fceius a vitium semiuis trahere : trissuispiritumcontristaveril.Si autem Iristitia alie-
ita ul leprosi el elephantiaci ex hac conceplione rius interficit conlristantem, quid de iniquitale et
nascantur, ei fceda iu utroque sexu corpora, parvi- tyramiica menlc dicendum esl, cui illnd convenit :
late [Al. pravilaie] vel enormitate membrorptn , Quid glorialur terra et cinis (Eccli. x, 9) ? ut oblitus
sanies corrupta degeneret. Praecipitur ergo viris, condilionis suae quomndo plenus pituilis, felle, ster-
ut non soliini in alienis mulieribus, scd in stiis qtio- coribus, et post paululum verrnibus exarandus, po-
nat in coe!um os suum, et lingua cjus perlranseat
que, quibus videntur lege conjungi Scripiura dicenle:
Cresciteel muliipikamini, el replelc lcrram (Genes. t, usque in terram, ei dicat cum vero Nabiicliodono-
sor : Ascendam in cwlnm, super sidera cwli ponam
28), certa conctibilus norint lempora, quando co- thronum
eundum, quando ab uxoribus abstinendum sit. Quod meum, et ero similisAltissimo (Isa. xiv, 12).
Octavum est: Pignus debitori reddideiit. Non oinni
quidem et Apostolus el Ecelesiastes sonant: Tem-
C alioquin multis occasio recipiendorum pi-
pus amplexandi, el lempus longe fieri a complexibus debilori, fiet
gnorum, divitiarum maieria : sed ei debitori,
(Eccles. ni, 6). Caveat ergo et uxor, ne b forteviela in lege scribiiur, quod pauper sit, ct pro-
desiderio coeundi illiciat virum, et maritus, ne vim de quo
faciat uxori, puians omni tempore subjeciam sibi prium opposuerit vestimentum, et antc solis occa-
sum operimenium recipere debeat (Deut. xxiv),
esse debere conjugii voluptatem. Unde et Paulus :
U<noverit, inquit, unnsquhque possidere vas suum 208 ne cruciatus frigore, clamet ad Dominum, qui
in sanctitate et pttdkitia (I Thess. iv, 4). Pulcbre in ultor est ejus injuriae. Sin auiem juxta ea quoe se-
quuutur, panem esurienli dare debemus, et imdiim
Xysti Pylhagorici sentcntiolis dicitur: Adulter est c vestimento (Exod. n) : quanto magis suum
uxoris proprioe, aniator ardentior. Qnem librum operire
reddere, si tanieii debitoris indubitaia paupertas
quidam in Latinam linguam 207 transferens, mar- est? Possumus
qunque pignus reddere debilori,
lyris Xisti nomine voluii illustrare : non considerans quando ei, cui dilectione
tn toto volumine, quod in duas panes frusira divi- debet conjungimur, el qui nobis
muluam cbaritatem, reddimus pignus suum,
sit, Chrisli nomcn et Aposlolorum omnino reiiceri. nihil debiti ejus apud nns ultra retinentes. Nonum
Nec mirum, si gentilem pbilosopbum in martyrem
possidel (ocum : Per vim nihil rapuerit, sive jnxta
et Romanaeurbis episcopum transtulerit: cum Eu-
D Septuaginia, rapinam non rapuerit. De raptoribus et
sebii quoque Caesariensis primnm pro Origene li-
Apostolus loquitur, quod inter ceteros peccatores
brum, Pamphili martyris vocabulo commutarit, ut ne vescendum cum hnjusceinodi sil: omnis-
quidem
facilius lali laudatore libros impiissimos mpl apx&v
que rapina mixta violentiae est (I Cor. vi). Nisi
a Huc refer illam ^iieae Gazensis sententiam
in menstruo.
Dia!OSOante medium, eitei zai rS>v'ESpamvrbv vo- quoe laboral, De hoc Xysli libello, quem Riifinus Laiine ex-
ftovTtpoaiep.ai,etc, quae sic iiabenl Liuine , Nam el plicavit, recole qinc in Epist. 153, num. 3, et Com-
Habrmorum legem adm''tto, qum corpore fwde vitiati ment. in
hominis pairem adjudicavil lapidatioui, eo quod ob Jeiem.cap. xxn, replicat S. docior, fjuae-
nos ibi anuoiavimus. Qnae haec ejus laudaiur
intemperantiam purgaiionem coujugis nou exspectuve- que senteniia snb nuinero 138, ita effer,ur : Adulter
tit, tinde materiw redutidantia, et lurpissimus prolis elinm propriw uxotis est impudkus
morbusexstitit.yiii. Levil. xx, 18. nmnis, vel imuilor
b Hiine, ubi secimdis curis ardentior. Paria haliet Allienagoras Legalinim pro
recognovit Martia- Clirislianis, et Clemens Alexandrinus in Pivdagogo
nams, locnm in Snpplemento posi loini v Praiaiio- cap. 10. Qnin et Publius Syrus ex etlmicis. Dic--
nem, ex cod. Corbeiensi litteris Longobardicis, ut II, lum quoque illud de Othone notissimum est,
ipse vocat, exarato ante annos octingenios, sic mu-
lai, ne desiderio coeundi celet viruin : de co scilicet Uxorismoeehuscocperatesse sua;.
 178 S. EUSEBH HIERONYMI 176
eitim vis fuerit illata, rapina non proficil. Esl auiem A panis. Hoc quod loquimur, si lamen Christi sumus
el sancta violentia, rapinaque oplabilis, de qua scri- immo quod propbetacoramemorat, paniscredentiura
bit et Evangelium : A diebus Joannis Baplhtw re- est etesuricntium. Qui omnino non dandus est his,
gnum cmlorumvim patilur, et violenli diripiiint illud qni manducaverunt et biberunt et salurati sunt, et
(Matth. xi, 12.). De qua et Jtidas frater Jacobi lo- incrassaii calciiraverunl, de quibus dicitur : Vmqui
quitur : Et alios quidem de igne a rapite : aliorum saturali eslis nunc, quia esurietis (Luc. vi, 25), ne
vero qui judkantur mhercmini (Judm 25). Et e con- evomant illum, dicente Salomnne : Evomet enim et
trario adversariae potestaies in pemiciem eoruin contaminabit sermonesluos bonos (Prov. xsiu). Quod
quos rapiunt, pradam rapere feslinanl. Quod signi- alils verbis Salvator loquitur : Ne detis sanctum ca-
ficat el Jacob, dicens : Bestia mala comedit eum : nibus : neque millatis margaritas veslras ante porcos
bestia malarapuit Joseph (Genes. xxxvn, 35). Unde (Matth. VII,6). Uiidecimum possidet locum: Et nu-
et oves Domini qnae sequiiniur eum, non rapiuntur dum opcruit vesiimento. Quisermo juxta superioris
de manibus ejus. Et ipse dicit ; Pater qttod dedit versiculi explanalionem.dupliciter disserendusesl:
mihi, omnibus tnajus est, el nemo polest rapcre de ma- ut et nudis tribuamus operimentum, Salvatore di-
nu [Al. addit mea] Palris mei (Joan. x, 29). Ex quo cente: Nudus eram, el operuistis me (Matlh. xxv), et
perspiciiur, una Pairis Filiique poleslas, virtus al- B nudis fide atque virlulibus iribuamus vestimenium
que substanlia. Si enim de Filii manu, quac dedit Cliristi, de quo scriptum est : Quolquolenim in Chri-
Pater, nemopotest rapere, elhac eadem in Patris sto baptizati estis, Christum induislis (Galat. m, 27).
manu sunt quae non rapiuiilur ab eo, liquido com- Hocveslimento nudus210 erat.qui vestem non ha-
probaiur, omnia Patris et Filii esse communia , bens nuplialem, projecius est de convivio. De bac
et in Filii manu tenere Pairem , sicut Patris nuditate, et ad Jerusalem Domimis loquilur : Tu au-
manu tenentur quae Filii sunl. Decimum esl : tem eras nuda et confusione \ Al. confusionis] plena
Panem suum esurienti dederit. Per quod docemur (Supra xvi, 7). Duodecimum numerum lenel: Et ad
eleeraosynam non saturis faciendam, sed esurienii- usuram non commodaverit, sive ut LXX transiule-
bus : nec dandum panem his qui ructaut plenitu- runt, pecuniam suam ad usuram non dederit. lnHe-
dine , sed his qui iuanilate crucianiur.. In pane braico cunctarum specierum usura probibetur; in
aulem omnis conlinetur cibus. Et siguificanter di- . LXX lantum pecuniae. Juxta quod et in quarlo deci-
citur, snum ; ne de rapinis, et usuris et alieno malo Jiio psalmo scriptum est: Qui pecuniam suam twn
quaesilum panem, vertamus in misericordiam : fie- dedit ad usuram (Psal. xiv, 5). Et quomodo dicilur :
dempfioitem enim animm viri (Prov. xiu , 7 ), Fatri luo non fenerabis, alieno autem fenerabis
209 proprimdivitim.Quodmultosfacereconspicimus, C (Deut. xv, 6, ef xxm, 10). Sed vide profectum : In
clienles et pauperes, et agricolas; ut taceam de mi- principio Legis a fratribus tantum fenus lollilur; in
litantium et judicum violentia, qui opprimunt per propheta ab omnibus usura prohibetur, dicenle Eze-
poientiam, vel furlacommiilunt, ut de multis parva chieJe : Pecuniam suam non dedil ad ttsuram. Porro
pauperibus iribuanl, et in suis sceleribus glorientur. in Evangelio virtulis augmentum est, prxcipienle
Publiceque diaconus in Ecclesiis recitei offerentium Domino : Feneramini his a quibus non speratis reci-
b nomina : tanlum offert illa, tanium ille pollicitus pere (Luc. vr, 33). Sequitur in lertio decimo Ioco :
est.placentqiie sibiad plausum populi,torquente eos Et amplius non acceperit. Pulant quidam usuram
conscieniia. Damusque maleriam miseris, ttt gau- tanium esse in pecunia. Quod praevidens Scriplura
deant, ad ea quae lribuunt,elnon lugeani ad ea quae divina, omnis rei aufertsuperabundanliam, ut plus
rapuerinl. Melius aulemesi ut inlelligamus panem non recipias quam dedisti. Solent in agris frumenti
justi eum csse qui dicit : Ego sum panis vivus, qui etmilii, vini,et olei, caeterarumque specierum usurae
de cmlo descendi (Joan. vi, 51); et quem in oratione exigi, sive ut appellat sermo diyinus , abnndantim :
nobis tribui deprecamur : c Panem nostrum subslan- verbi gralia, ul hyemis tempore demus decem mo-
tivum, sive superuenfMi-um da nobis (Matlh. vi, 11); dios, et in messe recipiamus quindecim, hoc esl,
ut quera postea semper accepiuri suuius, in prae- D amplius partem mediara.Qui justissimum se putave-
senli sseculo quotidie mereamur accipere. Huncpa- rit, quartam plus accipiet porlionem, et solcnt ar-
nem jusius esurientibus tribuit, de quibus scriplum gumentari ac dicere : Dedi unum modium, qui sa-
est: Beali qui esuriunt el sitiunt (Matlh. v, 6). Quia tus fecit decem modios. Nonne justum est, ul me-
qui juslus esl, communem omniiim paneni , suum diuin modium de meo plus accipiam, cum ille mea
facil proprium, qui defeceral in Judaea, propheta liberalitate, novem et semis de meo haheat? Nolite
dicente: Au(eram ab eis (ortitudinem, sive baculum errrare, inquit Aposlolus, Deus non irridetur (Galat.
* Penes Rabauuin, de igne rapientes, aliis autem mi- Francofordiense conciliuman.794 insiauravit, ediiio
seremini in limore decreto, de non recilandis nominibus antequam obta-
b Quam hic Hieronymus suggillat coiisuetiidinem, tio offernlur.
recilamli ofleieiitiiiin nomina , ctiam per id lere c Substaniivnm hic vocat etsuperitenfnrum panem,
leiiiporisIiiiiticentuisIepisiol.adDeceniiiim.iinin. 5, quem alibi supersubstanliaiem,peculiarem,prmcipi.um
improbavit, edicens ul fidelimn oblaiiones Deo, non et crastinw.n intelligit. Vidc hac de re coinmentarium
populo, nec publica diaconi recilaiione, sed tacila eruditissimum inMatthaei caputsextum. MART.
sacerdotis oratione cominendentur. Ejus praeceptum
i77 COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB. VI, CAP. XVIII. 178
vi,7).Respondeat enim nobis breviter fenerator mi- A et prwceptum Domini tucidum, itluminans oculos(Ps.
sericors: utrum habenti dederit, an non habenti ? Si -xvirr, 9). In quo quaeritur, quomodo in hoc eodem
habenli, utique dare non debuerat.sed deditquasi propheta dixerit Deus : Dedi eis justificationes non
non habenti.Ergo quare plus exigit quasi ab hahente? bonas, in quibus non vivant in eis (Infra xx, 28). Fa-
Alii pro pecunia fenerata solent munusculaaccipere cilisque responsio est et plenior in consequentibus,
diversigeneris.etnon intelligunta usuram appellariet non viverc JudoKossequenlesoccidenlem litieram,et
superabundantiam, 211 quidquidilludesi, si abeo vivere Cbristianos inielligenies spirimm vivifican-
quod dederil, plus acceperint. Qnartus decimns gra- tem. Longiim est, si voluerimus probare testimo-
dus : Ab iniquitate, ait. avenerit manum suam, ut niis, uhi prsecepta Domini, et ubi justificationes
omni opere fugiat iniquiiatem. Non enim solum esse dicanliir, et qnibus singula, vel diversitatibus,
manu, sed et aliis membris committitur iniquitas, vel obsctiritatihus involvanlur. Unde et in praesenli
dicenle Salomone : Iniqua labia procul a te removc loco inferlur : Hic justus est, vita vivel, ait Dominus
(Prov. iv, 24). El in Psalmis : Iniquitatem inexcelso Deus. Quihaec fecerii, et illa non fecerit, nequaquam
locuti sunl (Ps. Lxxir, 8). Pes quoque curril ad punietur delictis patris, sed suis vivet virtutibus.
iniquitaiem, etoculussi alienam mulierem concupi- (Vers. 10 seqq.) Quod si genuerit filium latronem,
scat, nec sit ejus imitalor, de quo diciiur : lniqui-] B efftindenlemsanguinem, el fecerit unum de istis (sive
tatemnon [ecit, et dotus non est invenlus in ore ejus ut LXX Iranstulcrunt, ef fecerilpeccata: invia patris
(Isa. LIII, 9). Uude et de iniquo mammona jubemus sui justi non ambulaverit), el hmcquidem omnia non fa-
facere nobis amicos, qui nos in xterna rccipiant ta- cientem, sed in montibus comedentem, et uxorem pro-
bernacula. Quinlum decimum est : Judicium verum ximi sui polluentem, egenum et pauperem contristan-
fecerit inter virum elvirum, sive proximum sunm. tem (sive opprimentem), rapientem rapinas, pignusnon
Quod videtur idem sonare quod primum , ubi scri- reddenlem, et ad idola levantem oculos suos, abomina-
plum est: Si fuerit juslus, et feceril judicium; sed tionem (acientem, ad usuras dantem, et amplius acci-
addita veritate judicii: quod facit inter virum et picnlem, numquid vivetb?Cum«itiuersadetestandahwc
virum, siveproximum suum, emratriv cerniturbabere fecerit, morte morietur : sanguis ejus in ipso erit. Pro
virtuliim.UndeetinProverbioruraexordio.postmulta latrone in tlebraico scriptum habet PHARIS (V'~S),
praecepla, correpiio infertur judicii. Scire, inquit, quod Aquilae secuuda editio, peccatorem; Symma-
sapientiamet disciplinam, el inleiligereverbg, pruden- chus, Iransgressorem, Sepluaginia el Theodotio pe-
lim, suscipere versulias sermonum, el nosse justiliam stilentem interpretati sunt. Quomodoautem pestilen-
veram,et post omniacorrigetejudicium (Prov. i, 2, 3). tiamorbos creat, et passim regiones in quibus incu-
Quamobrem el Apostolus (I Cor. vi) reprehendii eos IC buerit, vastare consuevit, sic pestilens homo uni-
qui in Ecclesia (onstituti sunt, quod habeant iuter versa populatur. Dicamu^qiie primum juxla hislo-
sejudicia, rainimusque eligitur, atque contemptus, riam, ut sciatis iniquitaies patrum non redundare
qui juxia Evangelium primusest, uljudicet inter vi- ad (ilios. Si justus fecerit quae superiur sermo per
rum et virum, qui destruxit ea quoe parvuli sunt, et ordinem lexuit, vita 213 vivet. Quod si genuerit
pervenit usque ad perfecluui virum ; et lamen ma- filium recedentem a Domini servitule , et patris
jori senteniia indiget, ul possil ad verilatcm judicii viriules vitiis commutantcm , ut faciat quae ille
pervenire. Sequitur in sexto decimo lnco : In prae- non fecii, etnon faciat quae illeoperatus est : num-
ceptis meis imbulaverit. El in decimo septimo : Ju- quid vivere poterit? Cerie non vivel, sed eril reus
dicia el justificationes meas custodierit, ut faciat ea, sanguinis sui. Porro juxta intelligentiam spiriiua-
factaque custodiat. Qnorum ulrumque multiplicem lem, justus vir Ecclesiasticus, si fidem Evangelicam
babetin(elligentiam,si velimusomnia legis mandata pracdicaverit, et filius ejus atque discipulus hacretico
replicare, in quibus praecepta Domini, et in quibus fuerit errore deceplus, vocabitur pestilens. De quo
jusiificationes e-se dicuntur. 212 Plenns esi prae- et in primo psalmo scribitur: Et in cathedra pesti-
ceptoriim eijustificalionum cemesimus ociavus de- lentimnon sedit (Psat.i,l).Ei in proverbiis.coufidens
cimus psalmus, et ex parte octavus decimus, in quo D - el procax, et superbus pestilens appellatur (Prov.
scriptum est: Justitim Dominirectm,Imtificantescorda, xxxm).Iste effudit sanguinem deceplorum,et omnia
a In eo igilur usuraecensetur iniquitas, quod quis nymiano geminum S. Leonis Magni leslimonium ex
supra qu»d dedit accipiat. Verissima b.t-c autem Sernione 16 : Injusta, inquit, et impudens avaritia ,
sancti doctoris senlenlia totsiipra aique inlra exem- qum beneftciumse dicit prwstare cum decipit; non cre-
plis alqiie argunientis munila penitus evertit novi- dit Deo veraciler promittenti, et credit homini trepide
tium dngnia, de libera fenerandi per civicas, quas pachcenti; dumque ceniora exislimat prmsentia quam
vulgo Cambiales vocant; litieras faeullate, onmes- futura, merilo in hoc freqtienler incurrit, ul ei cupidi-
a
que frivolas et Christian» charitate alienas raiinu- tas injusli lucri, non injusli causa sit dantni. Unde qui-
culas, quas suaa obtendunt avaritiae (quod suinmo- libet sequalur eventus, mala semper eslratio fenerantis,
pere dolcndum est) nuperi feneratores Chrisiiani, cui pecuniamet tninuhse, et auxisse, peccatum esl :
nibil esse ostendii. Ut enim se a legum pcenis cal- ut aut miser sit amittendo qtiod dedit, aut miserior ac-
lide exitnant siuiulatis contiaclihus, Deus, inquit cfpiendo quod non dedit. Fugienda prorsus est iniqui-
Hieronyuius ex ore Aposloli, nvn irridftur. Usura tas feuoris, et lucrutn, quod omnicare.t humanitate, vi-
appeltatur stiperubundantia, quidquidillud est, si ab tandum e-f.... Fcnus pecuniw,funus esl animm.
eo quod dederim, plus acceperint. Jam vero andiaut b Addit juxta Hebraicum Vulgaia, Non vivet,quod
qui fortuuas suas fenoribus quuiidie augent, Hiero- et Rabaiius olim legit, et Viciorius dc more suflicit.
 179 8. felJSfefiFHHIEROfltSM 150
in sepeccata congeminat-.corriedehs iii moirtlbtiSsu- A est, nt quomodo1jleccakir in suo scelere morilnr;
*
perbiae.et Eccfesiafn proximi sui polluens, egenos el slc jusrtrs in suis vivai virtutibus : et moriatur
pauperes in scientia Scriptttrarum contristans.oppTt- aniina qiiae peecaverit; et vivat qtiaeDei praeeepta
mens at |ue suppiantans : rapinam rapiens, cos cuslOdietit.
quos de Ecclesia seduxerit: pignus non reddens, (Vers. 21, 22.) Si autem impius egerit pwnitentiain
quod a niagistro aCceperat, itt impleret quod scri- ab omnibitspeccalis suis qumoperatus est, el eustodie-
plum est: Gralisdccepistis, gratis date (Matth. x,8).Et rit unkersa pretcepta mea, et ficttit judicium et justi-
ad idnls utque simulacra, quae de sno corde finxit, liam : vita vivet, et non tnerietur. Omiiiuminiquitaium
levaris dcuios snos , curictasque faciens abomi- ejus quas operatus est, nonrecordabor. Jn lantnm, ail,
nationes: et dans ad usufam pecuniaiir, ut errorem peccata patrum ad filios ROIIredundsnt, nec justum
inagistri R discipulorum augeat diligentia; et repe- filium seeleratUS prargravat paler : neque alii pro
tens ab his qutbus tribuit, amplius quam dederat : aliorrtm sceleribtis puniuntitr, ut ipse utids atque
certe vivere non poterit, sed in suo sangnifte mo- idem qur prius iroplUsfuit atqtie peeeator, si postea
rielur. egerit pcenitenliam, et ad meliora conversiis pri-tina
(Vers. t^seqq.) QuOdsigenuerit fitium, qui videns peccata deleverit, nort judicetur vetustare peccaii:
omnia peccatapdtris sui qum fecit, ttmUerit, ef non (e- JJ sed in meum suscipiaiur gregem, innovatioue virtu-
ceril similiter [Vutg. simile eis] : super monles nori tis. Simulque considerandum, qtialetn impiam et
cOmederit, el ocutos suos hon levaverit ad idola do- peecatorem suscipiat pcenitentem. Si ab omnibus, iir-
mus Israel, el uxorem proximi sitl non violaverit , el quil, 2151'eccaiis suis quae-operaiusest, averterit se,
virum non cohlristdverit, pignus non retinuerit, el ra- et cuslodierit universa praicepta Domint, qno scili-
pinam noh rapuerit, panem sttum esurienii dedetit, el cet omnia crimiua derelinquat, et cunctas virtutes
nudum opetuerll vettimento,a pauperis injiiria avette- sequatur : si omnia bona fecerit, et ttfncta deserue-
rit mamim suam, Usuram et superabundanlium non rit mata; et cgo omuium iniquitatum ejus, qnas upe-
acceperil,judicia mea feceril, in prmccptis mefs am- ratus esr, obliviscar.
bulaveril: hic non morielur in iniquitatepatrfs sui, sed (Vers. 23.) In justirid sua, quam operatus est, vi-
vitd vivet. Paler ejus, b qui calumniatUs,et vim fecit vet. Non tam mea quam sua vivet jtrstiiia : l.cet jns-
fratri, et malum operattts esl in medio povttli sui : hie tiliae meae sit, bouis bona, ct malis tn.iia reddere.
mortuus estin iniquitate stia. Nec, inquit, miremini, Si Numquid voluntalis htemest mors fmpii, dicit Do-
jusli viri filius declinans ad vitia atque peccata, minus Deus : etnoh ul convertalur a viis suis, et vieat ?
inorte morialur. Cutn econtrario fifius peccatoris et (I. Tim.ii). ErgoDominivohintatis est, oninessalvos
impii, 214 s' viderit perversitalemviarum patris sui, C fieri, et ad notitiain veritaiis vehfte, Ubicumque au-
ct converterit se,ut mala non faciai et faciat bona, reus lem l)ei videtur sevCra et trucutfenrasententia, non
paternorum scelerUm non tenealur. Quod el in nobis boiiiiues, sed peecaia condemnat,
accipi potest, quibus in Psalmis dicitur :Audi, filia, (Vers. 24.) Si autem avertertl se justus a justitia
et vide, et inclfna aurem tttttm, el obliviscerepopulutn sua, el feceril iniquitatem secundumomnesnbominalio-
tuum, el domum patrh lui : et concupiscetrex deco- nes quas operari tolel impius : numquid vivet? Omnes
rem tuum (Ps. XLIV, 11). Et qni de gentium sumus juslitim eius quas fecerat nonerunt in memoria [Vulg.
siirpe generati, ut relinquamus parenium crimina , recordabuntur]. In prmvaricationequa prmvaricatus
et faciamus judicium atque justitiain , et vivamus in est, et in peccato suo quo [Vulg. quod] peccavit, in
ea. Repetit ilaque quoe supra latius prosecuii sumUs. ipsis moiielur. Sicul justum antea peccatorem non
Et ideo breviter cuncta percurrimiis , ad ilta quae praegravant aniiqua dclicta : sic peccaiorem qni
obscuriora et nova sunt transire ctipientes. prius justusfuerii, nou juvant veteres jnstitia-. Unus-
(Vers. 19, 20.) Et dicilis : Quare non porlavit [Al. quisque cniiu in quo invenietur, in eo judicabitur.
portahii] fitius iniquilatem patrh ? Videlicet, quia (Vers. 25.) Et tRiittis : Non est wqua via Domini.
filiusjudicium et juslitiam operalus est, omnia prm- Audile [Vulg. addit ergo], dvmus Israel : Numquid
cepta tned custodivit et fecit itla : vila vivel. Anima D via mea non esf wqua : el non magis vimveslrmpravm
qum peccaveril,ipstt morietur. Filius non portabitini- suiit ? Reddit caUs'as quare Dumini jusla seuietitia
quitalem paltit: et pater iw» portabit iniquitalem fi- siti. Putaths me, ait itdquum, ut peccata patrum rtd-
lii. Jnstida jmti tuper eum erit, et impieia»impii erit. dam filiis (Dcut. Xxiv); et aliis comedentibus uvani
super ilhim. Sotvit quaeslionem, quam e coritratio aeerbam, aliorum dentes «bstupescant (Jerem. xxxi)?
poterat auditor opponere. Soletis, ait; dicere: Ecce unusquisque ia suo peccato moriiur, el in sua
Quate filius justus non portavit tiiiquitatei» patris ? justitia viviicaturanotroquenonpraeterita, sed prae-
Ad quae ipse respondet: Videlicef, qnia filius bene seniia [judicatur ]". Quin potiuS vestra iniqua sen-
operatus est, et patris delicta non fecit. Justumque teiuia est, qui putaiis parabolam uonesse parabolara:

» Aniea minns Commodosensii, et adversartlibtis
mss. erat discipulorumque.
b Rabanus et Victorius, quia, cum Vulgata etHe-
braico, ex quibus itidem libris mox Viciorius ecce,
hic legit.
c Victorius verbilin, judkantur, quo sine imper-
fecta sententia videbatur, ipsinsniet Hicronymi ope
snpplet acceptum ex cap. xxxv infra, ubi : Deus
tioh ptmterila in) utroque judicartt, sed prmstntia ,
dicitur.
181 COMMENTARIORUM IN EZKOHJELEMLIB. VI. CAP. XIX. t&S
sed sic eam accipitis, quasi bistoriae veritatem, Ut iA est: Convetliminii et itgite painitenliam, Strpefrper-
alioruin scelera in aliis puniantur. sona accipere Jiidieorum, quos noh f ult Miori, et
(Vers. 26.) Cum etthn dverlerit se justus a justitia qiiibiisimnc loqtiitur : quare moriemini, domus Israel,
stta et feceritiniquitatem , morielur in eis. In iniqui- qui habetis patres Abraliam j Isaac et Jacob, de
fare[Vulg. injusiitia] quam operatus est morieluti quibus scriptum est: Deus vivorum , el noh mortuo-
Poiest et boc inielligi: Justus prius populus Israel, rum (Marc. xil, 27). Cur vesiro vitio morieniiiii,
averlit se a justitia sua, quia jusiitiae reliquit aucto- qui patrum merito, et mea debelis vivere mise-
rem, et fecit iniquitatem, Dei Filium 216 dene- ricordia ?
gando. In peccaio alque scelere quod operatus est (Vers. 32.) Quta noto thbrlem morientis (Al. pecca-
morietur : non in pluribus, sed in uno, baeredem toris), dicit Dominus Deus: revertimini, et vivite.
inlerficiens, ut perderet haereditatem. Nolo, inquit, vos inori, qtios in salutem genui. Fi-
(Vers. 27, 28.) Et cum averterit se impius ab im- lios enim genui, ef exallavi: ipsi aulem spreverunt
pietate sua quam operatus est, et fecerit judkium at* me (Isa. i, 2). Revertimini ergo, et Vivite. Non dici-
que justitiam, ipse animam sttam vivificabit, Coitside- tur revertimini, nisi his qui prius cum Deofueraht,
rans enim vertit [Vulg. et averlens] se ab omrtibus et postea ejus desefuefe comitatuni. El vivite per
iniquitatibus suis quas operalus esl, vita vivet, et non B] pceifiientiain qUi estis mortui per peccatum. Igitttr
morietur. E contrariOj ail, gentiumpopulus non ba- Israel, quia non fevertitur adpristinum statum, mor-
bens noliliam Del, et impius, si se averterit ab im- tuus esse credendus est.
pieiate ^ua, quarn prius operatus est in idololalria, et (Cap. XIX. — VerS. 1 Secjq.) Et iu assume ptan-
fecerit ea qusBIsraeli lege praecepta sunt: ipse pfiUS ctum super prihtipes lsrttel, ef dkes: Qudre mater lua
morluus vivilicdbit animam suam. Vidensquese in- lemna inler leonesctibaijit? in ihcdioleunCulorumenu-
lerisse in iniqiiilatibus qUaSoperaius est* Cfedet irr trivit catulos sitos. Et eduxit iiiiUmde leuhcaliS suis,
eum qui dicit : Ego sum via, veritasetvitd (Joatt. slf,- leo faclus eit: et didicil ctipere prmdam, hominem-
6): vita vivet, et non morietur. que comedere. El uudieruht de eo gehtes, et hoh abs-
(Vers. 29.) Et dicunl fiiii Israel : Non est wqutt que vulneribus suis cepefilnl eutn, el adduxerunt eum
via Domjni. Numquid viw mem non sUnl wqum,domu» in catenh in terram dEgypli. QUcecum vidisset quo-
Jsraet: et non maghtim testrm pravm? Usque hodie nium infirmala est, el periil expectulioejUs, tulil uhum
israel blasplleliiat Deuni, eur populum suum relique- de leuhculis suis, leonem'constituii eiirtt. Qui incede-
rit, et gentium assumpserit nlultitudinem. Quos ar- bat inter leones, el faclus tst leo. Didicit capere prm-
guil Dominus, quod viae eoruni pravae sint, Domini dam, et hohtihes devorare. Didicit viduas fdcere, ef
autem justa Sentefttia, ut perditis colonis pfioribus,-(G chitates eorum ih deserlttrit addUcere, et desoldta est
alios in vineam suam miltat agricolas.' Quod intelft- terra; el plenitudo ejus, d vOcerugitut itlius. El con-
gentCs iii Evangelii parabola, dixere Judaei : Non venetunt adversum euni gehtes UndiqUede provincifs
eril istud (Luc, xx, 16). el expahderuht super etith rele iUuhi: in vutheribus
(Vers. 30.) Idcirco uhumquemquejitxla tiat suas earum caplus est. Et tiiiserunt eUm ih caveam, in
judicabo, domus Israet, ait Dominus Deus. Sive dS calehh addtixerunt eum ad regeih Rabylonis, mise-
geniium multitiidine, sive de Israel popuIO sint ttinlque eum in carcerein he audirelur vox ejus ultra
qui judicantur : Non est personatum acteptio apud siiper montes lsfaet. LXX: El lu acctpe lamenitltn
Deum (Coloss. ili, 25), sed onusquisqne sha cord- super ptincipem lirael, et dices: Quid muler tua catu-
nabitur fide: et impietate atque iiilidelitate dam- lus 218 in medio leomtm facta esl? in thedio leonutn
nabitur. muttiplicavit catulos suos. El exsilivit itnus de catulis
(VerS. 31.) Convertimiuiel agite pmnilentiam ab ejus: leo factuSest, et didicit rapere rapinas: tiomines
omnibuSiniquilalibtis vestris, et non etit vobis iii rui- comedil, etaitdieruntcdhlfa eum gentes. Incorrupiione
nam iniqititas. Projkite a vobis oninesprmvaricaliones earum CaptuS esl, el adduxerunt in chamo in terram
vestras, in quibus prwvdricaii estis. Proprie ad Isfdef SEgypti Et vidit qtwtiiamablatUsessel ab ea, et perhset
iste seriho dirigitur, ut agant pcenitentiam, et relin- D substantia ejus, ei tulit aliuhi de cdtitlis'suis, leonem
quant iuiquitates, sive praevaricationes saas , quibits constituileum : et conversdbatUrin medio leonum. Leo
in Deum praevafieati snnt. Potcst auterh et ad uifnrrt- factus est, ef didicit rapere rapinus: homines come-
que populum intelligi : ut et Israel, et gentium tlit, et pascebatUrin audacia stta , et civitales eorum
tnrba, sua vitia derelinquens, converfatur i(d eum ad detertum adduxit, et Vastavitlerrdm ei ptenitudinem
qui posSiEsanare eontritiones Suas. ejus a iiocerutjitus sui. Et dedit supct eum gentes per
£f facite vobiscor novum, et spiritnm 21^ novttm. circuitum de regionibus: it expdtiderunl super eum
Ut vetftstatem Fitteroedesefentes, ViVatisin novitafe relia sttd. Ih corruptiohe edrum capius est, et posue-
spiritits. Cof novum Israelis, est credere in etftr*: r«)if eum ih chatho, el in ddvea venit ad regem Ruby-
quem prius negaverat. Cor novum geutiUm, est idoia lonis , et iittroduxeruht euiitih cafcerem: ul non o.u-
derelinquere, et raortuofum culiUra Contempta, Cre'- dfteHtt vox ejus ultta super montes Israel. Scio me
derc in eum qui est Deus viventiiim. in hoc luco mnliiplicem legisse explanationem, et
Et quare moriemini, domus Istael ? Melius esl, ut tantls obscuritalibus impeditam, ut non tam apc-
supra diximus, exhortationem hanc in qua scriptum ruerit, quam involverit leclionem, dum universa
18S S. EUSEBU HIERONYMI 184
quae scripta sunt, refert ad conlrarias fortitudines, A et in fovea caperent, et mittercnl eum in caveam,
et in ccelesti Jerusalem lcones et bella describit: et in catenas, non quod hoc Jechonise factum sit,
quomodo alter eorum caplus sit, et rursum in lo- ipse enim se tradidit regi Babylonio, el in Chaldeam
cum ejus alius constitutus, mullaque ponit teslimo- asporlatus est; sed ut leonis servetur translalio,
nia: diabolum, et comites ejus, leones appellari qui capilur in foveis, catenisque consiringilur, el in
solere, ut est illud de apostolo Pelro: Adversarius caveis reservatur. Alinquin juxta hisioriara : hoc
nostet diabolus quasi leo tugiens citcttit, el qumtitquo- de Sedecia legimus, qui post Jechoniaiu rex Jerusa-
modo possit inttate (I Petr. v, 8); et de Psalmis: lem constitutus est. Et hacc fecit occasio, ul quia
Ne tradas bestiis animam confitenlem libi (Psal. catenae leguntur, et caveae, et carcer nominalur, Se-
LXXIII,19). Certe ubi ad bistoriam venit, dicit Jo- deciam potius quam Jechoniaii) plerique intelligant.
hanan filium Careae ductum in ^Egyptum : qui quo- Servatus igitur in carce.reest, 220 "ec interfectus,
modo fugiens cum paucis leo appellatus sit, scire el tanlunimodo sublalus e regno. Cicterura Sede-
non possum : et alterum leonum Sedeciam, qui ct ciam caecum ductum in Babyloncm , ibique siatim
ipse ductus in Rabylouem sit. Nosaulem isiiusmodi occisum, narrat hisioria.
explanationes lecloris arbitrio relinqiienles, dicemus (Vers. 10 seqq.) Matcr lua quasi vinea in san-
captivitate vicina, prophetam non tam futura vati- B guine tuo super aquam planlaia : [ructus ejus el fron-
cinari, quam narrare practerita. Post sextum enim des ejus crevetunl ex aquis mullis. El factm sunt ei
Sedeciac annum (siquidem statim in consequenlibus virgm solidm in sceptra dominanlium, et exaltata est
legimus : Et facum est in anno seplimo, in quinto statura ejus ° in frondes. Et vidit altitudinem suam
mense, decima mensis) assumitur planctus super prin- in multitudine palmitum suorum : et evulsaest in ira,
cipes, vel principem Israel, etdicitur: Quaremater in terramqueprojecta, et veiilusurens siccabit (ructum
lua lemna inler teones cubavil? Planclus igitur super ejus: emarcuerunt, et arefactm sunl virgmroboris ejus,
principes est, omnes videlicet qui de Josiae stirpe ignis comedit eam. Et nttnc transplaniala est in de-
generati sunt. Maier principum Jerusalem leaena ap- serlum in terru invia et sitienti. Et egressusest ignis
pellatur, quae leunculos 219 genuit et nutrivit: de virga ramorum ejus , qui fructus ejus comedit, et
unumque de leunculis suis cduxit, et fecit Ieonem, non fuit in ea virga fortis , sceptrum dominantium:
Joacbaz significans filiuin Josiae, quem Nechao Pba- planctus est, et erit in planctum. LXX: Maler tua
rao duxit in iEgyptum, et pro eo constituit Joacim. quasi vinea , sicul flos in malis gtanatis in aqua plan-
Quo mortuo, Jechonias filius ejus rex constitutus, tata. Ftuctus ejus et germen ittius faclum esl ex aqua
cum matre et oplimalibus civitatis a Nabuchodono- mulla. Et facta est ei virga forlitudinis in tribum du-
sor ducius est in Babylonem : de quo nascitur Sala- C cum: et exaltata est magnitudine sua in medio propa-
thiel, pater Zorobabel, qui ex eo quod in Babylone ginum. El vidit magnitudinem suam in mullitudine
naiusest, nomen accepit (IV Reg. xxm). Perspi- palmitum suorum, el confracla esl in furore : in ter-
cuumque est sub metaphora leaenae, leunculorum, ram projecta est, et ventus urens arefecit electaijus.
ei leonis , rursumque allerius Ieonis, illa describi Vindicati sunt, et arefacta est virga fortitudinis.ejus.
quae eo tempore jam facia erant, quo haecpropheia Ignis consumpsit eam, et nunc planlaverunt eam in
dicebat. Postquam enim Jerusalem edtixit de stirpe deserto in terra sine aqua, et exivitignis de virga electo-
regia Joachaz filium Josiae , et constiluit in regem, rum ejus, el comediteam, et noneral in ea virga forli-
tam crudelis in brevi exslitit tempore, ut iro- tudinis. Tribus in parabolam tamcnlalionis est, el erit
pologice cepisse praedas, et homiues devorasse inplanclum. Diversis sermonibusuna res dicitur. Et
memorelur. Ad quem cum venisset j-Egyptius, ce- quomodo in superioribus legimus Jerusalem pulchrae
pii eum non absque vulneribus, sive in fovea, ul mulieri comparatam, et rursum leacnaequae in cu-
proprie in Hehraico conlineiur: ut conservet bili suo leones nutrieril, sic nunc vili vel vineae
iropologicam captionem leonum, qua semper in fo- pulcherrimae comparatur, quae super aquas planlala
veis capi solenl. Et adduxit eum in chamo sive in sitmultas, et idcirco humore nulritipalraiiesinian-
catenis in terram iEgypti, ibique mortuus est. D tum increverint, ut unus palmes, quem Scriptura
Quod cum vidisset mater ejus Jerusalem , quae virgam solidissimam, sive fortissimam nuncupat,
eum genuerat , quae nutrierat , quac constitue- profecerit in sceplra dominanlium. Pro quo vertere
rat in regnum , quod perisset expectatio ejus, tulit Sepluaginta, in tribum ducum , ut scilicet reges ex
de aliis regibus Jechoniam, filium Joacim, elconsii- ea fierinl. Tantae autem eral ipsa vinea pulchritudi-
tuit in regem. Qui et ipse pracessoris imiiatuscru- nis, ut splendor viroris ejus, floribus mali punici co-
delitatem, sub leonis ferilale describiiur, quod lio- aequaretur, quodinHebraicodkiturquasivineainsan-
mines devorarit, mulias viduas feceril, ad deserium guine luo, ruboreflorum sanguini comparato, exaltata
adduxerit civiiaies; et ad vocera rugilus ejus ter- 221 crgo viuea erecta : Quia superbis Deus resistit,
rita sit universa provincia, ita ut convenirent ad humilibus autem dat graliam (Jac. iv, 6), evulsa est
eum gentes , et expanderenl super eum rete suum, infurore Domini in terramque projecta, nt ruinas

• Pro in Vicior. inter rescribit ex Hebr.

p_Sv, et Vulg. iGraecoquet» fwo-u. Paulo quoque post siccavit,
pro siecabit, quemadmodum et Rabanus.
 185 fOMMENTARIORUM1N EZECHIELEMLIB. VI, CAP. XX. 186
Jerusalem, elegansvitis translaiio cuslodiret. Quam- A in qua sole orto, ea quaegerminaverant, aestuave-
vis enim pulchra sil vinea, et longis propaginibus vunl, et repente siccata sunt (Marc. iv); ita nt vix
extendatur, si haslilia calamosque subtraxeris , remaneat unus e palmiiibusqui consurgat in virgam,
terrae juncta, arescit calore, maxime si ventus urens, et dignus populi princeps fiat. Qnod aliis verbis lo-
quem Graeci Ttavcafta vocant , siccaverit fructum qitilur Amos : Inducam fatnem et sitim super terram:
ejus, ut emarcescal, et quasi ignis cremelur ardori- non famem panis et silim aquw, sed famem audiendi
bus. Quodautemin Sepluaginta addilum est: Vindicati sermones Dei (AmosVIII, H). Unde debemus plan-
tunl, pro eo quod in Hebraico scriptum est, emar- gere, et lamentari super principes Isracl, quorum
cueruni, quam consequentiam habere possit, scire vitio etsuperbia Judaca deserta, et capla est Jerusa-
non valeo. Illa igiturvinea lantae ubertalis, et fiu- lem.
ctuum, laniaeque pulchrimdinis, quomodo nunc (Cap. XX. — Vers. 1.) Et factum est in annosep-
transplamaia est in desertum, in (erra invia et si- timo, in quinto, in decima mensis, venerunlviri de se-
tienli ? Significat aulem terram Babylonis ad quam nioribus Israel, ut interrogarent Dominum,et b sede-
translati sunt, vel ^Egyptum, quo confugerunt, aut bant coram me. Post undecim menses, et quinque
ipsam lerram Judaeam,in qua pauci pauperes reman- dies superiorisvisionis, rursum sermofit ad prophe-
serunt, quibus praelectus erat Godolias [Al. Gotlio- B tam, postquam venerunt viri de senioribus domus
lias] , nt congregaret et regeret reliquias populi Israel, utinterrogarent Dominum et sederuni coram
(WReg. xxv). Conlra quem surrexit de slirpe regia, eo. Hanc autem fuisse consiietudinem populi Israel,
et de virga ramorum vineae lsmael, qui inlerfecit utquidqiiid scire cupiebant a Domino, quaererent
eum in Maspha [Al. Masepha], et comedit omnem per propbetas, multa exempla lestaniur. Saul quae-
fructum vineae, et exinde non fuit in ipsa vinea vir- rens asinas, pergit ad Samuelem, accepitque consi-
ga forlis,etsceplrum dominaniium (Jeretn. xLetxLi). lium a pueio ut offerat prophetae quarlam partem
Nnllus enim remansitde regibusqui populum guber- sicli. iEgrotante filio Jeroboam, mittitur in Sylo ad
narel, sed cum Joannam filio Careae ad jEgyplum Achiam [A/. Abiam] prophctam uxor ejus, deferens
confugerunt. Idcircoplanctus esl, et parabola lamen- munuscula, panes et colliridas, uvas et lagunculam
talionis, nt plangatur reginm genus quod in Judxa mellis, utde (ilii infirmitate cognoscerel (I Reg. ix,
ultra cessaut, donec venirei cui repositum est : Et III Reg. xiv). David quoque propheta alium interro-
ipse erat exspeclatio genlium (Genes. XLIX, 10). Ex gat 223 prophetam Nathan, utrum lemplum Domi-
quo perspicuum est, et superiorem leclionem, inqna no aedificaredebeat (11Reg. vn). Et Acbah sciscita-
dicitur : Quare maler itta lemna inl r leones cubavik? tur, accendat an non inRamoth Galaad (WlReg.xxn).
et hanc in qua scriplum esl: Maier tua quasi vinea 'J In Isaia quoquc (Isa. xxxvn), et in Regum volumine
in sanguhie luo super aquam plantata, :;d Jerusalem (IV Rea.xix),qune Sennacherib venlura sint nuntian-
peninerc, quae perdidit leones el p.tlmiies suos, et lur. Nec mirum si in veteri Tc^tamento, singulis
non remansitin ea virga quaeconsurgeretin tribnm, quae ventura sunt propheiae annunlient, cum Aga-
sive in sceplra dominaulium. A planctu enim inci- bum legerimus quae Paulo ventura stint, prophetare
pii, et finitur in planctu. Assume planctum super (Acf. xxi). Scripltim est in Deuteronomio : Gentes
principcs Israel. Hocest, in principio et nunc in quas perditttrus esl Dominus in conspectu tuo, istm
fine, planctus est; et laiiieulationc, planciuque pa- c somnia et divinationes audient : tibi autem non sic
rabolx slirps regia prosequenda. Porro secundum dedil DomhtusDeuslutis (Deut. xvin, 14). Gentium
222 anagogem, quod alii ad coslestem referunt Je- enim est adire Chaldacos, harialos, aruspices, divi-
rusalem, ut dicanl ex ea in istam vallem lacryma- nos, sorlilegns, oraeuladieinonum, quibus errori ea-
rnm plurimos corruisse, et reges esse desisse, et vi- rum illudiiur. Unde et nunc seniores Isracl prnpbe-
neam quoudampulcherrimam vento urentesiccatam, tam adeuni, ul inlerrogenl per eum Dominum, et
ita ul iiullus in ea virentium palmiium remanserit, lamen de interrogatione silent, ipso qtii inlerrogan-
quam postea sub urbis figura plangat Jercmias, nos dtis erat scienle quid interrogarent, ut et in eo mi-
inteiligimus (Matth. xxiv) super Ecclcsiam, eoquod ]) raculum sit scire cur venerint, et ad ea respondere
in novissimo lempore muliiplicata iniquiiate, refri- quaetacitus sermo in animocontineb.il.
gescat [Al. refrigescei] charitas mullorum : ita ut (Vers. 2, 3.) Ef factus est sermo Domini ad me,
probentur si fieri potesleliam elecii Dei, et princi- dicens: Fili homhiis, loqtiere senioribus Israel, et di-
pes ejus capiantur relibus diaboli, qui non sit unius ces ad eos : Hwc dicil Domiiins Deus : Numquid ad
regis caplione contenliis, sed quotidiereges etprin- intcrrogandtim tne vos venislis? Vivo ego, quia non
cipes capere festinel, secundum illud quod scri- respondebovobis, ait DomiisusDeus. Sanctis el con-
ptum est: Escm ejus eleclm(Abac. i, 1S). Palmiles grua interrogantibusdaturpromissio, adlmc loquen-
quoque Ecclesiaequi-dudtim floribus et rubori san- te tc dicam : Ecceadsum. Peccaiorihus autem, qua-
'
guinis aeqnabaniur, poslea venlo siccenlur. Quam les fuerunt seniores Israel, et quorum scelera in
expositionem et Evangelii quoque parabola sonat, consequentibus propheta dcscribil, non daiur res-
i ba Additcum Rabano Vatic. ms. urente. c Reponit Victor. omnia, pro somnia, ex Grxc.
Viciorius ad Vulgataetextum, sederunt. Hebrai- *lr>5ovio-piS>v. Hebraicus quoque angures et prasligia-
ce est Wl. tores sonat.
137 S. EUSEBIf HlERONYMl 188
pnnsio; sed increpatlo pro peccatis : et addit ]us- A i ad eos: Qui eti, triisil hte (Exoil. m, 13, 14). In
jiirandiiu : viiio eqo, ul firmior sit senlentia dehe- iEgypio igitur notus factus est populo, et st-mini do-
gaiitis. Quod aUlem dixereLXX, si respondero vobis: mus Jacob : 225 quando levavit manum snaitl pro
Symmachus inanifesiius transtulit, non respondebo eis contra iEgyptios, et dixit: Ego sum Domimts
vobis. Deus vestet, et elegit eos tit edtlCeret de lena
(Vers. 4.) Si judicas eos : si judicas, fili hominis. ^Egypti, ad terram flueniem lacte etmelle. Nccdum
LXX : si ultus eos fuero ultione, fili homihis : Illi qtii- enim crfpere poierarit solidum cibum : sed quasi
dem ad interrogandum me vcnenliil, cupienles de parvuli atque lactentes, melleet lacieindigebam in-
bis, qnibtis ambigunl, et fulura cognoscere; lu au- fanliae. Jdxia litleram vero inclylam esse terram
lem, lili hominis, judica eos, ut non prophetac sil Judae, et cunctis lerrls fertiliorem, dubiiare non po-
responsio, sed sententia judicantis pro iniquitatibus terit, qui a Rinocorura usque ad Taurum mohlem,
quac fecertint, et palruni secuti sunt sceterfl. Vel et Enphfatem fluvium cunclam consideraveril ter-
certe, si uttus eos (uero uttione, ut sit senSiis : Tania ram, et urbimd potentiam amcenitatemque regio-
iniqniiate cooperti sunt, ul ne einenditlionc quidem, num, Palasslinam videlicei et Pbcenicen, Arabiam,
et 224 corrcptione sintdigiii, secnndum illud qu»d Syriam Caelen,Ciliciam, et caeieras regiones, quas
iti propbeta dicitur : Aron vhitabo a ultra filias ves- B . Israeli, si Dei praecepla servasset, Dominus repro-
tras, et nurus vestras, citm mcechatm[ueritit (Oseeiv). misil, qtias c quianon accepit, vilium fuil incredu-
Uinle et peccatores, qui in profufidnm venere pec- litatis ejus. Nam et in ipsa Palaestina Judaeaque pro-
cati , dimiltuntur ut faciant desideria cordis sui vincia gentes plurima3 remanserunt, quae non sunt
(Prov. xvin). ejeciac.Neque euim sponsor in crimine est, si ile cui
Abamiitationespalrum suorum ostende eis, el dices repromitlitur, indignum se fecerit sponsione : prx-
ad illos. LXX : Iniquitales palrum eorum conteslare sertim cum proponatur opiio promittentis : Sivo-
eis, el tlices adeos. Si peccata patriim non redun- tuetilis et attdierilh me, qum bona sunt lerrw come-
dant ad filios, quoinodo abominationes, et iniquila- delis. Sin auiem nolueriiis, gtadius devorabitvos. Eli-
les patrum nunc senioribiis ponuntur? Hacvidelicet guntur ergo praesentia : nec slalim qui eligitnr, len-
causa, ut ostendantur similia parenlibtis agere, et lari non potest, nec perire; quia et Saul electus in
haereditario malo, lonjiissimum funem trahere pecca- regem, et Judas in Apostolum, suo postea vitio cor-
loruin, ut quorum imitantur vitia, eorum Siipplicia rtierunt. Elevatioautem manus, sive extensio, habi-
pertimescant. lum percutientis ostendit : ui percuteret pro eis
(Vcrs. 5, 6.) Hmc dicit Dotninus Dent: ltt die qua .Egyptios, etpopiilumlsrael de iEgyptoliberaret.
{
clegi Israel, et levavi manum nieant pro stirpe domus " (Vcrs. 7.) Et dixi ad eos: Unusquisque offensioncs
Jacob, el apptirui eis in terra Aigypti, et leraVimanum oculorum suorum abjiciat, et in idolis AZgtjplinolite
tneam pro eis, dicens : Ego DommusDeus vester. In potlid : ego Dominus Deus vester. LXX : Et dixi ad
die illa levavimanmn meam pro eis, ul educeremeot eos: Unusquisque abominaiiones octtlorum sttorum
de lerra ;Egyp:i in terram qnam provideram eis, flnen- projiriat, et in adinventionibusjEgypti non pollualur :
tem lacle et melle: qum est egregia inter omnesterras. ego Dominus Deus vesier. Pro offensioifibus, quae
LXX : Hwc dicit Domhius Deus: Ex qua die elegi do- Hebraice dicuntur SECUSE (»3fip^), Symmachus in-
mum Israel, et nolus factus sum semini domus Jacvb, terprelaltisesl, nauseas,Aquilaesecundaeditio, abscis-
et cognitus eh in terra Mgypli, et suscepieos dicens : siones, ul significarent abjiciendas ab oculis lippitu-
Ego Dominus Deus vester : in die illa apprehendi eos dines, et quasi nauseas, qtiae non solum a p^ctum
tnanu mea, dicens : ut educcrem eos de lerra Mgypli impediunl ; sed et contra cernentibns vomitum
in lerram quam paravi eis, terram fluentem lacte et creant. GELULE(tSlSa)quoque verbum Hebraicum,
melle : [avus est ultra omnemterram. Pro eo quod est, quod LXX adinventiones; Aquilae prima editio,
dixereSeptuaginta, favttsest uttra omnes lerras, pro inquthamenta;226secunt'a» Symmachusque et Theo-
quo nos interpretati sumus, egregia esl ittter omnes dotio, idola inicrpretali sunt: quos et nos in prae-
lerras, Aqnilae priina editio posuit, firmamehtum; ** sentiarum secuti sutnus. Praccipit autem exeunlibus
secunda, incltjtum ; Syiiimachus, b regionem; Theo- primum de ^Egypto, ul obliviscantur idolorum, qui-
dotio, fortiludinem; quod videlicetomnium terrarum bus mulio lempore servierunt, immo abjiciant ca ab
ista sit fundaineiitum, quod in ea Dei retigio sit, et ociilis suis, iit ne aspectu qnidem dTghababcant: et
tcmpliim, et ceremoniae.et notitiaDei; et in tantum quibus mullo lempore pollutf sunt, nltra non acqnie-
populus Israel in yEgypto constimtus ignorabat scant. Ego, inquit, Dominus Detts vesler; non por-
Deum, ut missus ad cos Moyses: Si intertogaverint, lenta ^Egyptia, non variornm figmenta monstrorum.
ait, me, qttis misit le? quid dicam eis? Dic, iuquit, Sed et nobis, quando eximus de ./Egypro,jubetur nt
a Idein ac Hebmim, Vulgatumque Interpretem c Huc refei-TlieedoriiiQuaestionem 59 inExodum,
quibus revera assentitiir ei Graecus, hunc ita refixit nfif 'eizayyeikap.evot; b ©soj f-eXP1T0^ ''Ewfparovroxt
lociiui : jVon«isifafcoswpcrfilias vesiras cumfortiicatm Tzorap.ov avroi; TTQV
irupafi&xjeiv yviv,ovv.iit\-np<j><je
rriv
uerinl, et supcr sponsas vestras cum mwchalm (ue- vnbo-yeaiv: QnamobremDeus, qui promherat se datu-
rint. ruui Judwis terram usqueari Euphratem, promissh non
b Gr.cce vero habet Symmachus crauiv, quae vox steterit. Confer et Hieronymi nostii Epist. 129, ad
proprie itationem sonat. Dardanum.
189 COMME.NTARIORUM 1N EZECHIELEM LIB. VI, CAP. XX. - lf 0
offeiisioiicsoculorum noslrorum abjiciamus : ne sci- A describit. Quaesequunlur, egressis de iEgypto loeu-
licet his delectemur, quibus aiitca delectabamur in tus est.
saeculo, ne siumlacris jEgypli polluamur, adinven- (Vers. 10 seqq.) Ejeci ergo eos de ferra Jlgypli,
tionibus videlicet philosophorum atquehaereticorum, et eduxi in desenum, et dedi eis prmcepta mea, el ju-
quae recte idola noininantur. A speciaculis quoqne, dicia mea ostendi illh, qum faciat homo, el vival in
immo ofTensionibtis^Egypti, removeamus 'oculos, eis. Insupet et sabbata mea dedi eis, ul esset signum
arenae, circi, Iheatrorum, et omnibus quae animae inter me et eos, et scirent, quia ego Dominus sanctifi-
coniaminant puritalem, et per seusus ingrediuniur cans eos. Et irritaverunt medomus Israel in deserto :
ad raentem ; impleiurque quod scriptum esl: Mots in prmceptis meis non ambulaverunt, et judicia mea
intravil per fenestrus vetlras (Jerent- i\, 21). projecerunt, qtiw [aclet homo el vivet [Vulg. faciens
(Ycrs. 8.) Et irritavcrunt me. LXX : £f recesserunf homo vivel] in eh, et sabbala mea violaverunt vehe-
a me. Sive ut Symiuacbus inlcrpretatus est: Non menler. Dixi ergo ut effunderem furotem meum super
acquieveruntmihi. Slatimque vocati recedunt a i)eo, eos in deserlo, el eonsumerem eos et feci propler no-
ul nullum sit spatium inler vocationem, et reces- men meum ne violaretur coram gentibm, de quibus
sionem. Etbocnotandum, quod neino recedit a Deo, ejeci eos in conspectu earum. Ila.c ad eos dicuutur
nisi qui anie cum eo fuerit. Unde el draco in Job B qui educli simt de ^Egyplo in deserlum : ul JE<£\-
volumine, apostata, pracvaricalor, et recedens ap- pliorum vitiis liberaii facilius in soliludine praecepta
pellatur (Job xxsiv). 228 Deicomplerent, et judicia ejus facerent, et sab-
Noluerunlqtieattdire me. Unusquisque abominatio- bal i ctistodirent. Quae in signum data sunt inter eum
nes oculorum suorum non ptojecit, nec idola /Egypli quidedii, et eosquibusdaia siint.Sciipiura dicente :
reliquerunl. LXX: Et noluerunl audire me. Abomina- Et loeutus est Dominus ad Moysen, dicens: Et tu prw-
tiones oculorum a non projeeerunt, el adinventiones cipe filiis Israel, dicens: Videle, et subbata mea cuslo-
AHgyplinon reliquerunl. Proplerea, iuquil, irritave- dite,qtwd esl signum inler me el vos in generalionibus
runt me, ct recesserunt a me, quia noluerunt audire vestris; ut sciutis quod ego sum Dominusqui sanctifico
ine, dum liberuui houiini servatur arbitrium : et vos, et cusloditesabbalum, quoniam sanetum est vobis.
fecerunl oninia, quae nefacerent lege praeiepi: sta- Qui viotaverit illud, morte morietur. Omnis qui [ecerit
tini desperantes salutem, et mussitant.es eontra in eo opus, inteificieiur anima illa de medio populi
Mnysen, Deiijuercpromissionibus diftidenles. Uiule sui (Exod. xxxi, 13, 14). Ergo sabbaiuni et circum-
scquitiir : cisio in signum data sunl veri sabbati, el verae cir-
Et dixi ut effunderem indignationem meam super cumcisionis : ul sciamtis nobis in perfecto, etaeterno
eos, et impleremiram meam in eis in medio lerrm C sabbaio requiescendiim a soeculi operibus, et non
Aigypti. Siatim ul praecepi eis relinquere, sive abji- praepulium, sed cor circumcidamus. Unde in sex
cere 227 offensionesociiloruni suorui», et in idolis diebus operanies, die septimo reqaiesctmus, ut nl-
^Egypu neqiiaquam pollui, irrilaverunt me, et uo- litl aliud die ae nocie faciamus, nisi omne quod vivi-
iiieriiiit audire quaedixi, sed e conlrario feceruui qu;c mm, deberi Domino iioveFimus, et redeunte hebdo-
lioiifaciendaprxcepi. (deodecreveram, iiteffiindercm made, lolos nos ejtis nomini eonsecremus, nl per
in eos furoreu) et iiidignaliouem meam, ct implerem sanetificalionem diei, recordeinur Domini qui san-
irammeamquain metiteconi-eperamin mediojEgypli. ctifieat nos. Haecpraecepla et jtistificationes, etobser-
qnia necdum egressi fuerant de jEtiypto. Sequitur vantiain sabbati dedit Dominus in deserlo, itt fa-
cnim infra:£jeci ergoeos de lerra AZgypti, et eduxi in cietUes illa vivercnt in eis : non de illis ad majora
deiertum. Ex quo oslenditnr, nec dum eos liiisse Iraiisirent, sicut HI Ev»ngelio promissum est. Quae
egressos de ^Egyplo , quando effundere voluit in- illiviobivermtt, non semel iiec parum. Sed vehemen-
diguationem suam, ei implere iram suara super eos, ter, ut violalionis emratsit; inonstiaretur. Dixit ergo
et pereutere eos in medio terrae /Egypli. ei insua nieiite deerevit, ut etTunderelfurorem suum
(Vers. 9.) El feci propter nomen meum, ut non vio- super eos in deserto, et coitsumeret eos, quando
taretur corttmgentibus,in quarum medioerant, et inter D locutos cst ad Moysen: Dimitte me, et irutus furore
quas apparui eis ut educerem eos de lerra AZgypti. conlraeos, delebo illos(Exod. xxxn, 10). Scd nuluit
Quod facere cogilabam propter justitiam, non feci facere, parcens ^Egyptiis, et cx'teris gentibus, ne
propter clementiae magnitudinem, ne pollueretur scandalizareniur, et ipsis quorura misertus esl, ex-
nomen meuin, et viderer non potuisse complere quod spectans pcenitentiam conversorumi Noiandumque
Israrelrepromiseram. Peperci igimr nomini meo, ne quodquando b constitutis in iEgyptoloqnebalur post
haberent oceasionem blasphemandi nationes, inter offensam: Feci, ait, propter nomen meum, utnonvio-
quas noliis factus sum eis in terra jEgypti. Hucus- laretur coram gentibus c de quibus ejeci eosin con-
que qnid eis promiserit in lerra iEgypli constiiutis, spectu earum. Tunc eniin adbtic inmedio erani, quia
et quomodo slatim otTenderint, et quid conira eos necdum exierant. Nunc autem posfquam egressi
Dominas cogitaverit, et tamen non fecerit, prophela suut, dicitur, de quibus ejeci eos in conspeelu eanim.
a AdditVictor. sttorum ex Graeco bf9alp.S>v avrm. c Viclorius, ms. ut ait, ope adjutus, supplet in qua-
b Cuin Vatic. ms. legimus post Victor. consfifufis rum tnedioerant: qu;c taineii verba in noslris mss.
pro quo anlea erat conttitutus. aut alias editis libris non sunt.
191 S. EUSEBH HIERONYMI 192
(Vers. 13.) Ego igitur levavi nianum meam sttper A tico : Ego interficiam, et ego vivificabo(Deut. xii, 39).
eos 229 "' deserlo, ne a educeremeos in terram quam Possnmus et hoc juxta litteram dicere quod non de-
dedi eis, fluenlemlacte et metle: prmcipuam terrarum leveriteos, neque consumpseril cumstirpesua aique
omnium, quia judicia mea projecerant, et in prwceplis progenie, sed interfectis patribus, peperceril filiis,
meisnon ambulaveranl,et sabbatamea violaverant.Post quosin lerram repromi-siotiis induxit.
idola enim cor eorum gradiebalur, et pepercit octitus (Vers. 18 seqq.) Dixiautem ad fiiios eorumin so-
nteus supereos, ul non inlerficeremeos, nec consumpsi litudine : In prmceptis(sive legilimis)patrum veslro-
eos in desetto. LXX: Et egolevavimahum meamsuper rum nolile incedere, nec judicia eorum custodiatis, nec
eos in deserlo, ut omnino non inlroducerem eos in ter- idolis (sive cogitationibus)eorum polluamini. Ego Do-
ram quam dedi eis: lerram fluentem lacte et melle: minus Deus vester. In prmceptis meis ambulate, et.ju-
favus est ultra oinnem terram: eo quod justificaliones dicia mea cuslodite, et facite ea, et sabbala measancti-
meas repulerunt, et in prmceptis meis non ambulave- ficale, ut sit signuminter me et vot, et sciatur (sive
runt, et sabbata mea violaverunt, et post cogitationes ut sciatis) quia ego sum Dominus Deus vester. Post
cordium suorumambulaverunt.Et pepercit oculusmeus inlerfectionem patrum qui in eremo corruerunt,
super eos, ne delerem eos, et non interfeci eos, in con- praecepia dat filiis, in quorum salute misertus est
sumptionemin deserlo. Decreveram quidem ut totum B I patrum. Et pepercit, inquit, oculus Domini super
furorem meum effunderem super eos, et delerein il- eus : ne omiiino inlerficeret eos atque deleret, sed
los atque consumerem: sed feci propter nomen meum patres in filiis reservaret : eademque tcslatur, quoa
ne violaretur in genlibus, Amalecitis videlicet et el palribus est locutus ; ut poslqttam in praeceptis
reliquis (Exod. xvn; Num. xiv), quae contra eos in illius ambulaverint, el judicii illius custodierint,
solitudine dimicarunt, ut nequaquam iuducerem cos et sanciificatiouem sabbati quod signum daium est,
in terram, quara eis pollicilus sum fluenlem lacte et reservaverinl : tunc scianl quia ipse sit Dominus
melle, quae prmcipuaterrarum omnium esi, sive fa- Deus eorum. Praecepta auiem , et legitima pa-
vus. Cansa autem posnaeest istiusqne senlenliae, quia Irum, etjudicia eorum, errorem inolilum signifi-
judicia mea (irojecerant, et in praeceptis meis non cat: ne pcocata eorum imiientur, quorum tormenta
ambulaverant, ei svtbbatamea violaverant. Ipsiusquc perspiciunt.
causoebaec causa esl, ut ista non facerent, quia cor (Vers. 21, 22.) Et exacerbaveruntme filii, in prm-
eorurn jEgypti idola sequebalur. Pepercit auiem, ceplis meis non ambutaverunt , et judicia mea non
ait, (Culus meus ne interficerem eos atque delerem, cuslodierunl, ut facerenl ea, qttm cum feceril homo
nec omnino consumerem. In quo quaeritur, quomodo vivetin eis, el sabbata mea violaverunt. Et commina-
eis pepercerit, quorum cadaverain solitttdine cor- C ( fus sum ul effunderemfurorem meutnsuper eos, 231
ruerunt, et excepto Jesu Nave, et Caleb lilio Jepho- ef impleremirammeam in eis in deserlo. Averli autem
nae, lerram repromissionis niillus ingressus est. Ex manum tneam, et feci propter nomen meum, vt non
quo intelligimus vivere eos, nec aeternis suppliclis violaretur coram genlibus de quibus ejeci eos in oculis
reservatos, nec deletos esse de libro vivenlium, nec earum. Sed et (ilii, inquii, parentum scelera sunt
consumptos ante faciem Domini. Si enim ex eo quod secuti, fecerttntque omnia quae illi fecerant: unde
nonsunlintroducti in terram repromissiouis, perisse et similem merucre senlenliam ; sed eadem qua et
credendi sunt: ergo el Moyscs periil, qui vidit lan- patres eorum misericordiae meae magniiudiue reser-
tum terram repromissiunis, et non esl ingressus in vati sunt, et ob easdem causas, quibus et patrum
eam. De quo in libro Jesu Dominus loquilur: Moysis misertus stiin : ut uuus alque idem Crealor ambo-
famulus meusmortuus est (Deut. xxxiv, 5). El in Ma- riim, siinii irain meam patientia mitigarem. Mani-
lachia : MementoteLegisMoysi servimei (Malach. iv, festa percurrimus, et ad obscuriora transiiiins.
4). El in 230 Jereaiia, quasi de amico, et familia- (Vers. 23, 24 seq.) Iterum levavimanum meam in
rissimo suo loquitur Deus: Si sleterint Moyses et> eos in solitudine, ut dispergerem illos in nalionibus
Samuel in conspeclumeo (Jerem. xv, 1). Alioquin et; [Vnlg. nationes], et venlilarem in lerras : eo quodju-
Moysi preces exaudilas esse credendum esl, quandoi D • dicia mea non (ecissent, et prmceptamea teptobassent,
pro populo interpellans, ail: Si dimittis eis pecca- et sabbala mea violassenl, et post idola (sive cogita-
tum, dimitle; sin autem non vis, me dete de libro tuoi tiones) palrum suorum [uissent oculi eorum. Ergo et
quem scripsisti (Exod. xxxu, 32, 33). Ut autem scia- ego dedi eis prmcepta'non bona , et judicia in quibus
mus senlenliam Dei in filios ct famulos, non ad\ non vivent, et pollui eosinmuneribus suis cum offer-
perditionem, sed emendalionem fieri, audiamusi tenl (sive transducerent) omne quod aperit vulvam
tesiimoiiia Scripliirarum. Fili, necontristerisad disci- propter delicla sua (pro quo LXX Iranstulerunl, uf
plinam Domini, neque deficias quando ab eo arguerisi delerem eos et quod illi pra-lermiserunl) : cf scient
(Prov. in, 11). Quem enim diligil Dominus, corripit:: quia ego Dominus. Ubi in veteri Testamenio contra
flagetlat autetn omnemfilium quem recipit (Hebr. xn,, filios eorum, qui in solitudine corruerunt, Dominus
6). Et in alio loco: Cum interficeret eos, tunc qumre- levaverit manum suam, volens eos dispergere in na-
bant eum (Psal. LXXVII,34). Etin Deulerouomii Can-- tiones, Scriptura non dicit: sed ex eo quod bic re

Scilicet hinc editcerem in terram, etc., neque adeo erat cur Victorius mutaret inducerem.
195 COMMENTARIORUMIN EZECHIELEMLIB. VI, CAP. XX. 194
fert, faclum esse credendumesl. Sive hoc signilicat, A et facere in tolo orhe peregrinos, dare cogilasse
d quaenon dedit: ut ibi Dei praecepla bona, vitio suo
quod postquam terram repromissionis inlraverint,
variis temporibus ob multa peccata diversis traditi non bona facerent, dum idolis exbibent quce Dcus
sunt gentibus regibusque, el eo lempore quae natura sibi praeceperat exhibenda. Potest et hoc dici, quod
sua bona erant praecepla Domini, et judicia in qui- ante e offensam, decalogum tanlum acceperinl; post
bus possent credenles vivere, facla sint eis non idololatriam vero, et 233 blaspbemiam mulliplices
bona, dura nequaquam valent in caplivitate legis Iegis cacremonias, ul Deo potius offerrent victimas,
praecepta servare, et facere quae divinus sermo man- quas daemonibusofferebant, et comparatione sacrile-
davil. Nequedixit,dedi eis praecepta mala : sed, non gii, levius (leret quod non eral per se bonum, et ne-
bona. Non enim staiim sequiiur, ui quod bonum non quaquammalum, qnia Deoofferebatur, et lamen non
est, sit malum : sicut et 232 Aposlolus docet, bo- bonum, quia boni auciorem offenderant.
num esse homini uxorem vel mulierem non tangere; (Vers. 27,29 seq.) Quamobremloquere ad domum
sed propter inconiinentiam a unuinquemque possi- Israel, fili hominh, et dicesad eos : Hmc dicil Domi-
dere vas suum in sanclificalione et castitate (1 Cor. nus Deus: Adhuc et in hoc blasphemaverunt me patres
vn). Quod si non fecerit, nec bunum nec malum est. veslri, cunt sprevhsenl me contemnentes,et induxissem
Dedit ergu eis Deus dispcrsis in gentibus praecepta B eos in terram sup:r quam levavi manum meam, ul da-
non bona, hoc est, diniisit eos cogitaiionibus, et de- rem eis [Vulg. addit i//amj: viderunt omnem collem
sideriis suis, ul facerenl quae non conveniunt. Et excclsum, et omne tigmimnemorosum,et immolaverunl
polluit eos in muneribus suis : sicut Sacerdos lepro- ibi vktimas suas, et dederuntibi irritalionem oblalionis
sos de pnpulo separans, cl eos pollutos esse de- suw, el posuerunt ibi odoremsuavitatis sum, el tibave-
monslrans ; dum idolis offerunl quae Deo offerre de- runl iZii[Vulg.tacetioi] libationes suas. Et dixi ad eos:
berenl. Et transducunt omne quod aperil vulvam per Quid est excelsumad quod vos ingredimini? Et voca-
ignem b Baali, id est, primogenila ; ut postquam lum est nomcn ejus excelsum usque in hunc diem.
deserii fucriut a Deo, et idolorum cttltui tradili, tunc LXX: Idcirco loquere ad domum Israel, fili hominis,
inlelliganl quod ipse sit Dominus, quem suo vitio et dices ad eos: Hwc dicit Adonai Dominus: Usque ad
adiracundiamconcitaverunt. Hnnclocummanifestius hoc me ad iracundiam provocaverunt palres vestri in
inlerpretaius est Symmacbus, pro praelerito ponens delictis suis, quibus corruerunl in me, et inlroduxi eos
fiituruin. Igilur el ego dabo eh prmcepta non bona, et in terram super quam levavimanum meam ul traderem
judicia propler qum non tivent, et polluam eos propler eam illis. Viderunlque omnem collem excelsum, et
munera sua,quiaconsecrant, et trausducunt omnequod oinne lignum nemorosum, el immolaveruntibi diissuh,
aperilvulvam,utdeleam eos, etscientquiaego Dominus. iQ ef posuerunl ibi furorem munerum suorum, et posue-
Et est sensus: Quiavidi filios patrum sceleribus adae- runt ibi odorem fragramim eorutn, et libaverunl
quari, et eadem facere propier quae illi offenderant ibi libamina sua. Et dixi ad eos : Quid est ab-
Deum, volui ilios dividere in nationes, el in loto bana, quia vos intratis illuc? Et vocaverunt no-
orbe dispergere, et dare illis praccepta non bona; et men ejus abbana usque in hodiernum diem. Volui,'
judicia in qtiibus non viverent, ut polluerem illos in inquit, eos in solitudine delinquentes in cuuc-
muuenbus suis, quia omnia primogenita idolis con- tas dispergere nationes, et dare illis praecepta non
secrabanl , el delerem eos in perpetuum, et scirent bona, ut quod uiilii offerre debuerunl, idolis im-
quod cgo essera Dominus. Pcr quae oslendit non se molarent, et omiie primitivum [Al. primogenilum]
dedisse c eis praeeepta non bona qui in eremo mora- suum consecrarent eis per ignem, ut inlerficerem
bantur, sed his quos dispergere voluit in nationes, eos aique delerem. Quando autem dicit, volui, os-

a Interseril Rabanus : unumquemquesuamuxorem
habere bonumest.
b Iti uno Yatic. Bachalim legimus , ex quo refi-
gendum suspicati sumus Bachurim, quod hanc vocem
e vesiigio llieron. interpretari viderclui-, idest, pri- D
moqenita, atque (llcbraice quidem E'"YD3,Bachurim
primogeniii appellcnlur. Verum cum ad igneih re-
cliusvox Baali, sive idoli Baal, referalur, niliil esl
imuiutatiim.
c Antea minus perspicuo sensu erat, oslendit eis,
non se dedisseprmcepta, etc. Hujusmodi alia subinde
taciii casiigamus.
d Marlianaeuspost Erasmum coeghse retinuit, pro
cogitasse, quem lamen antea Vicioi ius sibilo explo-
dendiim errorem dixit, iriumqne Floreiiiinorum co-
dictim ope emendavit. Cogitavi, inquit, illis dare
praecepta non bona; sed non 1'eci.Constanlque etiam
ex proxiiue superiorihus verhis : Volui illos dividere
in nationes, et in toto orbe dispergere, et dare illis prm-
ceptu non bona, etc, veram unam esse leclionem
cogilasse. quam reposuimus.
* Equidein hoc nescio, quo cor.ciliari pacto queat
cum Exodi seiilentia cap. IHubi emitti praecipiuntur
Hebrasi ut Deo immolem. Utique pnst vitulum con-
flatum pluribus, durioribusque observatiouum viu-
culis populum perucacem Deus obligaverit; verum
et auie tJ.Qrj~/Qr.'Mo.v
cultuin endem ferme uiodo Dco
reddilum, inuliosque legales ritus fuisse populo prx-
ceptos, cum primis vero sacrificia el victimas, totus
Scripturae contextus probat. Et scio tamen nedum
hic loci, sed et in Jeremia: cap. vn, col 895, sen-
sisse Hieronymuin, non nisi post vituli adorationem,
mactare Deo viclimas Israelitis pennissum. Mani-
feste, inquit, intelligilur, quod primttm Decaloyum
dederit in Tabulis lapideis scriptum digito Dei, et posl
offensam idololatriw caputque vitttli ea jusserit sibi
magis fieri, quam dwmonibus, auferens puram reli-
gionem maudatorum Dei, el concedens sanyuinem vic-
timarum , carniumque desiderium. Nec demum
ignoro hanc fuisse vetusliorum qtioque Patrum non-
nullorum sentenliam : puia Lactantii lib. iv, cap.
10, etCbrysostomi oral. 2 advers. Judaeos, et Iiomil.
17 in Aci. Apostol., in quam et inulio post Anasta-
sius abbas a Canisio vulgatus concessit.
195 S. EU3B6II HJERONYMI 1"6
lendit se noi) fecisse quod vuluit. lllud |iie quod se-. Aenim: Nolumus esse sub Dumino, nec pnpulus illius
quilur : Et scient quia ego sum Dominus, in LXX appellari: sed sicut cunclse in loio orbe sunl na-
noii babelur. Non enim eis videbalur conseqneiis liones, ei unaqusequegens suo vivit arbitrio, ut colat
posi inlerfeclionem nosse, quod 234 'P** sil D»- ligna, et lapides, et idolis serviat, etiam nos una
niiniis. Sed tu, fili hominis, rursniii loquere ad eos, gens erimus e pluribus. Ad quac respondet Deus, ju-
hoc est, ad seniores douius israel, qui te interro- ratque per semctipsum ttdicit : Non vos reliiuiuam
gare venerpnt : Patres vestri, <|e quorum vos siirpe neque contemnam, ul fugaces servos domini negli-
dcscendisiis, etiam in hoc blaspbetiiaverunt nie, et genles solenl conlemuere, sed ad meuni rclraham
duxere pro niliili; posiquam inlroduxieos in (erram impcrium, el brachio exlento ac percntienic ac fu-
quammea fortitudine possederunt, quam ego ad pos- rore effuso, in prisiindm vos redigam servitntem,
sidendum dederam, illi verleruni ad exasperaudum ct regnabo super vos: ut veliiis noliiis, me babcalis
nie. Cum enim vidissenl omnem collem exeelsum, regem, el seniiatis regem iratum, cujus cleinentiaiii
lignnniqiie nemorosiim, sacrificabaitt in montibus, neglexislis.
Ct in lucis et saltibus, et idolis victimas immolabant, (Ycrs. 54.) Ef educam vos de populis, et congre-
et liba fniidebtnt, quod cum vidi-.sem, dixi ad eos : gabo vos de iercis in quibus dhpersi esth: in tnanu va-
Quid est, BAMA? hoc eiiim interpretalur excelsum: B tida et brachio extenlo, el in furore effuso regnabo
autcur ingredimini isiiusmndi locum quem vobisin super vos. Nec vos, ait, patiar esse in genlibus, nec
cunctis collibus elegistis, ita ut usque hodie isiius- aeierna captivitate relineri, sed educam de populis,
rnodi loca appellentur BAHOTH, ct autiquiis error et congregabo de lerris in quas vos ad serviendum
nomen pristinum (eneat? PIOBAHA,quod nps iu ex- liostilis necessilas huc illucquedispersit. Ha-c autem
celsuni vertimus, in Seplnaginta ediiione error obli- faciam, noii nt perdam vos et deleam, sed ul rex
nuit, u( scribaiur " aS6av«, quod Hebraico sermone vcsler sim. Ex quo intelligimus eiiam ean) (;uain
riil resonat. Potest BAMA (rid), si utramque sylla- appellant haeretici Creatoris crudelilalein, sonare
bara in duo dividas verba, significare, in quo; sed clcmentiam : dum ad hoc irascittir, el desaevit, et
praesenti loco sensus islc non congruit. Ubicumque lotum effundit furoreni, ut retrahat eos ad reguum
autem in Regtim, et Paralipnmenon libris scribitur : suum.qui dacmonum lyrannidem adservienduiu ele-
Adltttcpopuius adolebat incensum, el immolabat in ex- gcriint.
celso : BAHAsingnlariter, et BAMOTH (rrKS) plurali- (Vers. 55, 36, seq.) Et adducam vos in deserlum
lcr eace/sasignifieat. populorum, et judicabor robiscumibi facie ad faciem.
(Yers. 30, 31.) Propterea di ad domum Israet : Skul judicio conlendi adeersus patres b 236 '" d«-
Hwc dicit Dominus Deus [Vulg. pr.rponit Certe]: In G serfo terrw AHgypli,sic judicabo vos, dicil Dominus.
via patrum vestrorttm vos polluimini, et post offendi- Et subjiciam vos sceptro meo, et inducam vos in tin-
cuta eorum vos fornicamini. Et in oblalione donorum cutis fwderis, et eligam de vobis transgressores el im-
vestrorum, cum traducitis filios vestrosper ignem, vos pios: de lerra incolatuseorum educam illos, el in ter-
polluimini m omnibusidoiis vesiris nsque hodie, el ego ram Israel non ingredientur, et scietis quia ego Domi-
respondebovobis, domusIsrael ? Vivoego , dicit Domi- nus. Faciam , ait Dominus, vobis qui estis in
nusDeiis, quia non respondebo vobis. Patrum vestro- Babylone, et nunc servitis idolis, quod feci patribns
rum iniitainini vilia, et per ea^dem incediiis vias, ut vestris in ^Egypto, ut educam vos in desertum po-
delicta similia similem mereantui' et poenam, et in puliirum, et ibi judicer vobiscum facie ad faciem,
tantum scelus prpfecisiis, ul 61iosveslros per ignem sicut adversus illos judicio contendi, quando egressi
daemoiiibusconsecreiis : nec semel hoc fecisse suf- snnt de jEgypio. Et poslquam vos judicavero, sub-
ficiat, sed usque in praesentiarum 235 agatis ea- jiciam vos sceptro meo et imperio, et inibo paclum
dem, Nl>iiquod h;ec seniores in capiivitaie faciant, vobiscum, et inducam vos in terram vestram in vin-
sed quod illi qui Jerosolytnis morabanlur, et quibus culis cbai itatis, ul ligali amore meo, nequaquam a
captivitas imminebat, liaecomnia facere non ces- me possitis recedere. Traiisgrrssores auiem et iin-
sent. Et cum tanis flagiliis obligati silis, responsio- D pios, qui cordis duritia in malis operibus perseve-
nem, inquit, meam quaerilis? Vivo ego, dicit Domi- rani, eligam de vobis, non ad possidenduni, sed ad
nus Deus, et juro per meuieiipsiini, qu.ia nou res- abjiciendutn. Et edticam qnidem eos de tcrra inco-
pondebo vubis, quodque seqnilur: latus eorum, ut educli non ingrcdianiur terram Is-
(Vors. 32, 33.) Neque cogilutio menlis veslrw fiet, rael; sed in diversis pereant regionibus : el distinc-
dicenlium, erimus sicut gentes, et sicut cognationes lione bonorum et malorum, cognoscaiis quia ego
terrco, ut colamus ligna cl lapides. Vfvo ego, dicit sum Douiinus, qui facio cuncta judiiio. Ad reliqua
Dominus Detis, quoniam in munu forti, et in brachio fcstinat oratiq, breviterque percnrrimus singula, ut
extento, et in furore effuso regnabo stiper vos. Hunc sensum taiiumi legeutibus praebeamus.
liabet sensum : Ne putelis cogjlattones vestras qui- (Vers. 39.) Elvo», domuslsrael, hmcdkil Dominus
bus cqnlrq me basphematis posse compleri; diciiis Deits: singuli posl idola vestra ambttlate, et servite eis.
a Nunc obtinct «S«^«; sed et Nobilius in pleris- pretatur.
b Addit Viclor. vestros, et in versiculi (ine Deus,
qqeXlRacUexeiu plankia «Savireperit, et velus Scbo-
lion, 'AS6«v«,\$o; <lpp.dvev<}xai) Abhana, lapis inter- ex Vulgaia ei Hebraico.
197 COMMENTARIORUM IN EZEGHIELEMLIB. VI, CAP. XX. 198
Quod si el in hoc non audieritis tne, el nomen ;;:eum \ ascende a qui aitnunlias Sion : elevaet exalia voccmtuam
sauctum pollueritis ullra in muneribus ye$ttis, e( in qui q evqngelizas Jerusalem (Isa. XL).Queiii niontem
idolis vestris. LXX : Et vos, domus Israil, hmc dicil Sion, £ aut Etclqsiam iiitelliginius 238 4,13Ci,1!el'"
AclonaiDominus: Unusquisqueadinvenlionessuas au- pretatur f specula, ct in altitudine sanctorum dogina-
(erat: et post hwc si vos auduritis me, ef npmen nteum ttiim consiituta esl : aut ipsum Doi|iii|ii|ii Salvalo-
sauctum non pollueritis ultra in muneribus vestris, el rreiii. i" quo ei priniitiae, et decimae, et oiunis cul-
in studih yestris. (lunc locum manifesliiis iuterpre- l
lura in odoreiii vcrlitur suavitatis : ut omnes in cir-'
tatus est Symniaclius : Unusquisqueidolis suis ettnies cui|u ( natioues videnies populum Doiujni esse salva-
servite, quia noltiistisaudire me : nomen autem ineum ltum, glorjjiccnt Deuni, et cognoscant qui satvati
sanctum nolile ullra polluere per munera vestrq gtgue 1fuerint, quiid ipse sil Domjnus.
simulacra. In monle verosqnctotneo, in monle excelso (Vers. 4"2.)Cttni induxero vos ad terram hrael: in
Israel, ail DominttsDeus, ibi serviel mihi omnisdomus ltetrum pro quq levavi manum meam, u( darem eam
Israel. Symmachi translatio litinc iiabet seusum : pqtribus ] vestris. Tuncscielisquod egp sim Dominus,
Quia mibi servire non vuliis, ite et servite idolis, et (quando imjii.xcro,ait, vos iu iprram Jsrael, pro qua
simnlacrorum vcstrorum calcate .vestigia. Me enim levavi I nianuin nieain, ut indticereni i:i eam paiies
audire nmi vuliis, ut nequaquam milii hoslias im- n -yestros, quaiii illi suo vitio pcrdiderunt, et vos non
molelis, 237 nec adoleatis inccnsuin, i|pc meus tam i vestro merilo, quaui ipea cleincntia recepsiis.
populus appellemini. Mihi enim neqiiaquam in lucis, (Vers.43,44.) Et recordabimini[Vulg.in|prscrit ibi]
et fanis, et idolorum locis servienl cultores mei, viarum vestrarum, et omniumscelerumveslrorum, qui-
quod vos facitis : sed in monte sancto nieo, in mqnle bus polluli euis in eis : et displicebithvobisin conspcciu
excelso Israel.PorroSeptuagiuta proprium explicaut veitro in omnibusmaliliis vestris quas fechtis,et scietis
sensum. Derelinquite cogitationes vestras pristinas, quia eyo Dominus,cum benefecerovobispropler noinen
et malarum ailinvcntionum auferle peccala : ct si[ metim: non secttndum vias veslras mulas, el secunditm
posi haec audieritis me, ct nomen mctim non pol- sceleravestrapessimadomus Israel, ait Dominu, Deus.
lueritisin muneribus vcstris atque simulacris: tunc• Non possuums recordari sceleruni nustiuiuni alque
in monte meo sancto offeretis ntibi viciimas, et scr- vitiorum, nisi inducii ftterimiis in terrain Israel, ibi-
vielis, o omnis doniHSIsrael. Aquila veroSymmachoi que positi dicamus cum Appslolo : Qui non tum di-
ex parie consenticns, in par|e discordat: Ile, inquit,, gntts yocari Aposlolus,quia persecutus$um: Ecclesiam .
poslidola vestra, ctserviteeis, quia indigni esiis meo) iDei(I Cor. xv, 9). Et displicebitis, ait, vobis in con-
imperio, nec nie vestra cullura deleclat. Quod si ett spectu vestro in pmnibus nialitiis vestris qnas leci-
in hoc nequaquam audierilis ine, sed nomen sanctumi Q stis. Sive ut interpreiatus cst Symmacbus, El parvuli
nieinn pollueritis, dum milii offerre simulalis quac1 VQMS videbimiqi propter omnes malilias ves(ras quas
offertis idolis, et nomini meo tanluin blaspbemiami esiis operqti(Jacob. iv), qt postquam excclsj fqeriut,
faciiis, utqui idoloruin cnliores eslis, meos vos essei humiles sc e?se credant: quia Dominus buniilibus
dicatis; hoc scitote, quod Lii nionie sancio meo, ini dal graliam. Et in alip loco scriptum est : Ante con-
monte excelso Lrael, ibi servitura sit milii omniss trilionem a exaltabiiur cor viri, ei ante altitudincqi hu-
domiis lsrael, non vos qui servitis idolis : sed onniisS miliaiur (Prov. xviu, 12). Superbiam cnini cpnlriiio,
domus Israel qua; posiea credituraest. et bumiiitatcm seqiiitur exallatio. El scietis quja ego
(Vers. i>d,li.)In montc vero [Vulg. silel tiero] ] Domiiius, cum benefecero vobis, E( Pominum Sal-
sancto meo,in monteexcelsolsrael, ait DominusDeus: vaiorem tunc magis cpgnpvinnis, quando bcpefccit
ibi serviei mihi omnh domus fsrucl: omnesinquam init iipbis, el passus est prp peccatis noslris, et portavit
terra in qua placebunt mihi, el jbi requiram primitias s iniqukates nostras, et prp npbis doluit; npn pro a]i-
vestras, et iniliutn decimarum vestrurum, in omihbus is quo raeritp enrum qui salvantur, sed propter nomen
sanciificulionibitsvestris, in odore suavitatis suscipiam
n suum. Alinqnin viae noslrac, et scelera pessima, non
vos, cum eduxero vos de populis, et congregavero de \e misericordiam meruere, sed pcenain.Quidquid autcm
terris in qunsvos dispersieslis, el sqnctificahorin vobis TJ de populo diximus Israel, (iui Iiberaius de 4^gypto ,
is j)
in oculis nationum, et scielis quia ego Dqminus. De e in solitudiue mulia commisit, et offendit Deuiii, et
boc mqnte in quo servitura est peo ornnis domus is pqstea, iii lerram rppromissiouis iqductus, veneratus
Israel, Isaias et Michaeaspari vpce cecjperunt : Inn esl idola, lignaqup et lapides COIHU,e( poslea Dei
novissimisdiebus eril manifeslus mons domus Domini itt clementia conservatus est : referaums ad eos qui
in vertice montium, el elevabitur super colles, el flucnt
tt de ^E,?yptosaccnli liujus manu excelsa Doinini libe-
ad eum omnesgentes, ct ibunt popnli ptulli, et dkenl : rati stint, etiiuroducti in vitiorum s.plitudinern, rur-
Venifeascendamus in nionlemDomini, et in domum m suui jEiiyptuin suspiraruni, et fecerunl ea, per quac
[Al. montem] Dei Jacob, et docebil nos vias suus, ef et pnniri debuerant: sed nibilominus per pcenilentiam
ambulubimusin semitis ejus. De Sion eniin exibit lex, x, non suo merito, sed Dpqiini clementia coqservati
et verbuntDominide Jerusalem (ls. ii seq.; Mkh. iv, v, sunt.
1,2). Et rursum tsaias : In montem, inquit, excelsum m

"Viclor., in instanii, exa/fafto^adGraecumv^ouTai.Moxpro aliiiudiuem Valic. ms. exatlatianem.

 199 S. EUSEBIt HIERONYMI 200

LIBER SEPTIMUS.

239*240- Olim ° pueri legimus : Nihil tam fa-- A Austri, et stilla ad Africum, et propheta ad saltum
cile est, quin difficile liat, quod inviius facias. Fa- agri meridiani. Et dices saltui meridiano: Audi ver-
teor me explanationes in Ezechiel multo anle tem- bum Dotnini: hmcdkit Dominus Deus: Ecce ego suc-
pore promisisse, el occupatione de toto huc orbe! cendam in te ignem , el comburam in te omne lignum
venientium, implere non posse : dum nulla hoia,, wide, ef omne lignum aridum : non exstittguelur
nuilumque momeniiiiii esl, in quo non fratritm oc- flamma succensionis, ei combureturin ea otnnis facics
curramus lurbis, et monastcrii solitudinem, hospi- ab Austro usque ad Aquilonein. El videbil universa
lum frequentia coinmiilainus : intantum ut aut clau- caro quia ego Dominus suceendi eatn, nec exstinguelur.
dendum sil nobis oslium, aul Scriplurarum, per Et dixi, ah, ah, ah, DomineDeus :ipsi dicunl de me ;
quas aperiendac sunt fores, sludia relinquenda. lta- Numquid non per paiabotas loquitur iste ? LXX : Et
que lucrativis, iinmo funivis noctium boris, quae> factus est sermo Dominiad me, dicens : Fili hominis,
hyeme propinquante, loiigiores esse cceperuni, hxc: obfirma faciem tuam super Theman, et respice ad Da-
ad lucernulam qualiacumque sunl dictare conamur, rom, vaticinare super saltutn ducem Mageb , et dices
et aesiuantis animi tacdium iuterpretaiione digererc. saltui Nugeb : Audi sermonemDomini, hmc dicil Do-
Nec jactamus, ut quidam forsitan suspicantur, fra- minus : Ecce ego succendamin le ignem, et devorabil
Irum susceplionem, sed morarum catisas simpliciter B in te omne lignum viride, ct lignum aridum. Non ex-
confilemur : praesertim cum Occideiitaliuiu fuga, et littguelur flamma succensa, et ardebit in ea omnis fa-
sanctorura Incorum consiipatio, nudiiale atqtte vul- ciesameridie usquead Aquilonem: et cognoscetomnis
neribus indigenlium, rabiem pracferat Barbarorum. cato quia ego Dominus succendi iltam : non exslin-
b Quod absque lacryinis et gemitu videre uon pos- guetut. Et dixi: Nequaquam, Domine, Domine : ipsi
suiiius, illam quondam potentiam ei c ignoralionemi dicunt ad me : Nonne parabola esl qum dicitur hmc?
diviiiarnm ad tantara inopiam pervenisse, ut lectoi Quid siguificet pone, vel obfirma faciem tuam, supra
et cibo, et vestimento indigeat;etlameii nequaquam plenius diximus. Obfirmaiione enim vultusopus est,
duri quorumdam d aique crudeles animi molliuntur, el frontis durilia, ut quaeiinperantur Prophetae, lo
dura pannulos eorum et sarcinulas disculiuiit, au- quatur inlrepidus , maxime cum ad totam poptili
rum in captivitaie quaerentes. Accedil ad hancdi- miillitudinem trislia nuniiaia sint. Thentan auteni et
ctandi difficultalem, quod caligantibus oculis se- Datom et Nageb ; et rursuin Nageb, pro quo LXX
neclute,etaliqiiidsuslinenlibusbealiLaac(&en.xxvu), «trnXi&iTnvinterpretati sunt, quid sonent in Hebraeo,
ad nociurntim lumen nequaquam valeamus Hebraec- cxpressit nostra iranslalio. Quodque dixere, ducem
rum volumina relegerc, qua: etiam ad solis dieique Nageb, melius habet in Hebrxo agti, vel regionh
fulgorem, Iilterarum nobis parviiale eaecantur. Scd C ' mendianm. Non enimSAHE(rrtf), utpuiaveruntLXX,
et Graecorum commentarios, fratrum tanluin voce quod verbum ducem et principem sonat, sed SADE
cognoscimus. Nullique dubium , quod alienis denti- scriptum est, quod proprie agrum, regionemquesi-
bus commoliti cibi, vescentibus nanseam faciant. gnat, et propter DALETH et RESlillerarum simililu-
Unde obsecro te, lilia Eustochium, ut isia quoenota- dinem, error inolevit. Loquitur aulem sermndiviiius
rioriim stylo ciidimns, et ad qua: emendauda spa- per metaphoram saltus contra Jerusalem,quae bestia-
liuin vix habemus, id est, septimum incipias, 241 rum, 242 et feroeiunihorainiim habitalio est: quod
et utantejara dixi,si librorum brevilas vel longitudo succendat eam [Al. eum], ornniaque Iigna illius con-
inler se fuerint inaequales,visionuui, immouTroSeo-suv cremeulur : nequaquam arbores vocans quae fruc-
brevitali imputes ac longitudini, dum et juncta no- libus indigebant, sed ligna quasi incendio pra-pa-
lumus separare, et dissonantia in unam coarclare rala. Primumque comburit in eo lignum viride, se-
congeriem. cundum quod in hoc eodem Propbeta legimus : Et a
sanctis meis incipite ; et postea aridum , quod nihil
(Vers. 45 seq.) El factus est sermo Domini ad me, in se poteral habere vitale : sanctos videlicet simul
dicens : Fili hominis, pone faciem luam contra viam ei peccatores, ut alii captivitatis mala , morie effu-
« Archinteus ms. Olim legimus, absque pueri D I Liquet vero , ignorationem vocari divitiarura, quod
voce. tut, tantaeque essent, ut a propriis dominis eariiui
b Aniea erat praefixa parenthesi (quos, etc. magniiiulo ignnraretur. Olim erat ignoranliam , pro
0 Hnc modo legiint omnes codices nostri mss. quo maluisset Erasmus arrogantiam.
Erasmiana ediiio retinel in conlexiu, ei ignorantiam d Heraeliannm Africaecoiiiitem nolat, qui ad se
divitiarum In margiiie autem baec addtla reperi : le- transfugas e Barbarnrum gladiis Romanos post cap-
gendum arbitror arrogantiam. Sed falsa esl ct impe- lain abAlarico Uri>em,ob infamemavaritiam crude-
rita conjectura, quia Hieronymus ut magtiiludinem lissime vexabat, utsiquas f iga abduxissent subslan-
diviiiaruni demonstret in Romatiis, vocat illam igno- tiolas, miseris eriperet. Vide epist. 130 ad Deme-
rationem, eo quod ignoiareni domini suarum diviiia- triadem, num. 7, ubi avaritiam crudelitalemque ejus
—-
rum thesauros et possessiones. MAKT. Floremini hominis exaggerat, atque exsecratur.
quoquems., Viclorio teste ignorationem, praeferunt.
201 COMMENTARIORUM 1N EfcECIllELEM LIB. VII. CAP. XXI. £08
giant ; alii suppliciis tradantur aeternis. Quodquej|A [Vulg. Ut scias] omnis caro, quia ego Domiuus eduxi
infert : Ab Austro usque ad Aquilonem, hoc indicat, gladium meum[ \l.abesi niewm]de vagina sua irrevo-
ab Jerusalem usque ad Babylonem : ut oiniie iter cabilem. LXX : El faclus est sermo Domini ad tne,
pergentitim in captiviia em , gladio, fame, pestilcn- dicens : Idcirco valicinare, fili homiuis : el obfirma
lia rueiiliuni compleatur. His enim qui in Babylone (aciem tuam conlra Jerusalem, et aspice ad sancta eo-
sunt, Jerusalem ad Ausirum siia est ; quomodo rum, et prophela super terrant Israel, et dicesad ler-
e contrario oila in Jeremia quae significai Jerusalem, ram Israel: Hmc dicit Dominus Deus : Ecce ego ad
a facie Aquilonis, id est, Babylonis suceenditur (Je- te, el edttcamgladium meumde vagina sua, et interfi-
rem. 1). Et fculchre in principio : stilla, inquit, ad ciam e$ ie iniquumel injusium. Sic egredietur gladius
Africum ; ut non lola Dei ira videatur efftisa, sed ineus de vugina sua super omnem carnem a Meridie
stilla quaedam ct pars. Siu autcm siilla tantae sacvi- usque ad Aquilonem,et cognoscetoinnis cato quia eyo
tiae esi: quid in lotis imbribus aeslimandum esl: Uominus eduxi gladium meum de vagiua stia : non re-
Ul omnis caro, quae visura esl salutare Dei, per vertetur ulra. Quia supra dixerat: Ipsi dicunt de
silvarum incendium el flammam, quae nullius ex- me, numquid non per parabulas loquitur isie ? et
stinguitur auxilio, cognoscat quod ipse sit Dominus. apertam populus flagitabat sentenliam : idcirco id
Quod intelligens Propbeta respondit, ah, ah, ah, B J quod Dominus per melaplioram she parabolam, et
Domine Deus : vel ut Sepiuaginta transiulerunt, ne- ui alii vertere, proverbium,244 e-1 loculus, nunc
quaquam, Domine, Domine. Et inferl : Et ipsi dicunt inanifestius loquitur, saltus Nageb et Darom et Tbe-
ad me : Numquidnon per parabolas loquitur isie ? vel man esse Jerusalem, et templuai illius, sancta san-
parabota est isla qum dicitur? Et est sensus : Planius clorum, et omnem terram Judaex; flammamque quae
loquere , non intelligimus per parabolam quid lo- combustura sit salium, inielligi gladium devoran-
quaris : aperlo sermone Dei nobispande senteuiiam. tem, qui eductus sit de vagina sua, ut interficiat ju-
Potest atitein tropologice Tbeman et Nageb et Da- slum ct impium. Hoc est eniin lignum viride el.li-
rom, a jEgyptus intelligi : legimus enim in.Daniel gnum aridum. Unde et Dominus : Si in ligno, ait,
crebro Austrum pro jEgyplo accipi ( Dan., xi), viridi tanta faciunt: in skcoquid facient ( Luc. xxm,
A£gyplusautem refertur ad mundi isiius angustias. 31)? Pro quo, nescio quid volentes, LXX iniquumet
Prophetat igitur Ezechiel quae mundo ventura sinl injustnm interpreiati sunt : quasi non idem utrum-
mala , quem saltum vocat, pomiferas arbores non que signilicet. Quodque ibi dixerat : El videbil uni-
babeniem, sed habilaculum bestiarum. De quo et in versa caro, quia ego Dominussuccendi eam, hoc est,
vigesimii243octavoPsa'raodicittir: VoxDominiper- silvam, sive (lamniani, nec exstinguetur, hinc aliis
ficientiscervos,etrevelabitcondensasitvmum (V'ers.9). C ' verbis loquitur : Ut sciat ontnis caro, qttia ego Domi-
Istaesunt silvae,et saltus, qui plus devoraverunl in nus edtixi gtadium meumde vagina sua irrevocabilem.
praeliode' exercitu Abessalon , quam inlerfecit gla- Vere enim contra Jerusalem non est flamma sopita,
dius (II Reg. xvm ). Succcndilurque in saltibus pri- nec exstinctum incendium , uec revocatus gladius ,
mum lignum viride, el sic aridum , bi qui vivunt in quia nioilicniii tempus in medio, et Jerusalem cum
malo, el hi qtii jusiitiae mortui sunl. Quudque dici- lemplo suo, Babylonio igue succensa est.
tur : Et comburelur in ea omnis facies ab Austrous- (Vers. 6, 7.) El lu, fili hominis , ingemisce in con-
que ad Aqiiilonem,hoc dicit : Ab his qui fervenle trilione lumborum, el in amaritudinibusingemhce co-
spiritu vidcbantiir, usque ad eos qni crescenle ini- ram eis. Cumqttedixerint ad le : Quare lu geinis ? di-
quiiate, et refrigerala cbaritaie mullorum, calorem ces : Pro auditu , quia venit, el labescetonme cor , el
pristinum perdiderunt; iti ut omnis caro perspiciat• dissolvenlnruniversmmanus,el infirmabitur omitis spi-
flammam Domininon exstingui. Precalurque pro- rilus, el per cuncta gentta fluenl aqum. Ecce venil et
pheia ne fiat quod Domiuus comminatus est : hoc. /ief, aif Domhtus [Vnlg. addil Deus \. LXX : Et lu,
est, ne succendaiur saltus, et ligna omnia concre- fili hominis , ingemhce in contrilione lumborum tuo-
menUir;ut aut adhuc accipiant locuin poenitenliic, rum, el in doloribus geme in conspectueorum. Eritque
aut sihi uon imponatur necessitas tristia nuntiandi: i D «i dixerint ud te : Quare tu yemis ? ei diccs : Propter
pr.eserlim ciim populus ea 11011 iutelligat, et nbscu- nuntium, quia venil , et comprehendelurpavore otnnc
ritale diciorum, magis ad insaniam provocetur. cor, et dissolventur universm tnatius, cl exanimabitur
(Cap. XXI. — Vcrs. 1 seq.) Elfaclusest sermoDo- omniscaro et omn.s spiritus, et oninia femorapoltucn-
mini ad me, dicens : Fili hominis , pone faciem luami tur huinore. Ecce venil el eril, dicit Dominus Deus.
ad Jerusalem, et sliila ad sanctuaria, el propheta con- Primum dixerat : valichtare, vel slilla ad Austrum,
tra humumIsrael, et dkcs terrm Israel : Hwc dicill Afrkum et Meridiem, el ttdsaltum meridianum. Quod
Dominus Deus : Ecce ego ad le, et ejiciam gladiumj quia videbalur obscurum, et dicta propheiiu pnpulus
meum de vagina sua, el occidam in te justuin et im- nesciebat, secundo ponilur nianilesiius saltum me-
pium. Pro eoautemquod occidiin te.justum et impium: ridianum esse Jerusaleni, el omnes inlructuosas ar-
idcirco egrcdieturgladius meus de vagina sua ad om- bores ad quarum radices securis posiia sil (Jtfaf. m,
nem carnem, ab Auslro usque ad Aquilonem.El scietf Luc. m), iulclligi habilatores ejus: gladiuuique inler-

* Inlerserit Rabanus, quod Septuaginta posuerunt.

PATROL. XXV. 7
 '
203 S. EUSEBII HIERONYMI 201
pretari pro incendio. Tertio jubetur prophetse, ut ta- A maxime ubi aut nnlla aut parva distaiuia est. Po-
cenlibns illis nec interroganlibus, cur ista valicinatus nam igitur nonnulla quae discrepant. Pro eo qupd
sit.faciat per quaeinterrogetur.et respondeat quacDo- nos diximus : Qui movessceptrum ftlii mei, succidisli
minus locutus est. Ingemisce, 245 biquit, ejulare, omne lignum, illi transliilerunl : Intetfice, contetnne,
non levi voce.nec dolore moderato, sed in conlrilione repelle omne lignuin. Rursum ubi nos diximus : Qui
lumborum, ut gemiius tuus ex irais visceribus el fugerant, gladio tradili sunt, et illi et alii iranstulc-
amariiudine animi proferatur. Et hoc facies coram runt: Hospites mei, sive habitatores. Etubi nosdixi-
Percute
eis : ut cum te interrogaverinl cur tanto gemitu mus : Plaude super femur, illi posuerunt :
manu. Et ubi iranslulimus : El hoc cum sceptrum
conteraris, et quid tibi mali acciderit ut sic inge-
illorum habet edilio : Tribus repulsa est.
miscas, tu eis meo sermone respondeas : Idcirco subverteril,
autem ad gladium Nabucbodonosor, ut
plango.etdoloremcordis mei dissimulare non valeo, Loquilur veniat contra Jerusalem , ut exacualur atque lime-
quia auditus qui semper meis auribus insonuerat,
et venit: imminens videlicet Ba- tur, multos enim csse caedendos ; et ad ipsum apo-
opere completur
furentis exercitus. Qui cum venerit et valla- slropham facit. Tu es qui moves atque subvertis
bylonii filii mei, imperium videlicet populi Israel,
verit Jerusalem, lunc tabescet omne cor, et dissol- B sceptrum
ventur universac manus : ut, occupante pavore men- et omne lignum succidis , universam populi multi-
tes hominum, nullus audeat repugnare. Infirmabilur tudineni. Dedi, inquit, istum gladium , utleneatur
manu Nabuchodonosor; et sit in manu viri robu-
enim omnium bellatorum spiritus, et tanta cuiictos
formido, ut, timore co- stissimi. Unde, o propheta, claraa et ulula, ei mala
occupabii irepidatio atque
et vesica bumo- inslantia vocis Iamentatione testare. Ilic gladius
gente, artus et viscera dissolvantur,
nulli pepercit, nec aliquem imminentium malorum
rem tenere non valeat : ita ut urina genua polluan- Factus est in populo, factus est
est ut limore vesica Ia- reliquit expertem.
tur. Nalurale enim, cogente,
humor de- in ducibus Israel, factus in hospitibus meis ac sacer-
xelur, et adversns hominis voluntatem
dotibus, qni habitabaut in templo meo. Idcirco per-
fluat. Quod quidera et in morborum magnitudine cule
femur, sive manum, et habitum plangentis as-
accidere solet, ut postquam vires defecerint aegro- sume. Hic
et lectuli enim gladius probattis cst mihi, ct hoc
tantium, non solum genua, sed polluaiiiur. cum sceptrum meum regnumqfie subverterit, quod
Ecee, inquit, venit, quod saepe praeclki, et opere ultra non
ac fiet non sed Dominus locu- erit, et in Sedecia rege finielur. Iterura
compleiur quod ego, libi, proplieta, jubeo, ntqui femnr percusseras pro
tus est. Sc.ioquemdam in contritione lumborum, et
et miraculo, percutias et nianus, ut non
fluentibus aquis, mulla testimonia replicasse , ut G stupore solum semcl,- sed sccundo ac tertio gladius veniat
prophetac castilas impleretur, et amariludo animi
ad interficiendum. Primo enim venerat Nabuchodo-
et dolor mentis internus, qnod aquae seminum genua
nosor, quando tulil Jcchoniam : et secundo, quando
polluant. Sed hiec expositio ad praeseniem non per- regnabat 247 Joacim : teriio, quando Sedecias. El
tinet Iocum. hic est gladius triplicatus, quando facta est niagna
(Vers. 8 seqq.) Et factus est sermo Domini ad occisio, et intanlum multiplicavit ruinas, ut obstu-
me, dicens : Fili hominis, prophela, el dices: Hwc pescerent animo, et corde labescerent, et in omni-
dicit Dominus Deus, loquere : Gladius , gladhis bus portis eorum daret coiiliirbationeni. Prajcipitur
exacutus est et limatus, ut cmdat victimas, exa- ergo illi, hoc est, gladio aculo et limato ad fulgen-
cutus est, et ul splendeat, limatus esf : qui moves dum, amicioque et expedito, et paraio ad caedem, ul
sceptrum filii mei, succidhli omne lignum. Et dedi vadat sive ad dexteram voluerit, sive ad sinistram.
eum ad levigandum, ut tencatttr manu : iste exa- Quocumque, ait, faeiei tuae placuerit, audacter in-
cutus est gladius, et iste limalus esl, ul sit in manu gredere, me habens ducem , me adjutorem. Ego
interficientis. Clama et ulula, fili hominis, qtiia hk plaudam manu ad manum, ut saevienlem (e contra
faclus est in populo meo, hk in cunctts ducibus lsrael. adversarios meos , quasi fauior tuus et exhorlator
Qui fugerant, gladio traditi sunt cum populo meo : " insiigem. Ne dubites, ne formides, et pati timeas
idcircoplaudesuperfemur,quiaprobatusest,el hoccum quod passus est Sennacherib : ego Dominus sum
sceplrttm subverterit, et non erit, clicitDominus Deus. locutus, meae minister es voluntatis, meam comple
Tu ergo, fili hominis, 246 propheta, el percute manu sententiam (IV Reg. xix). PossumuS juxla anagogen,
ad manum , el dtipliceiur gladius ac tripticeiur gladius gladium acuium paratumque.ad caedemaccipere dia-
interfeclorum. Hic est gladius occisionh magnm, qui bolura , de quo ait Apostolus : Tradere hujuscemodi
obsltipescereeos facit, et corde labescere, et tnultipti- Salanm in interilum catnis, ut spiritus salvus fiat
cat ruinas. In omnibus porth eorutn dedi conlurba- (I Cor. v, 5). Et in alio loco : Hymenwus et Alexan-
tionem gladii aculi et iimali ad (ulgcndum : amicti ad der : quos tradidi Satanm, ul discant non blasphe-
cmdem.Exacuere, vade ad dexleramsive ad sinislratit, mare (I Tim. r, 20). Et in Psalmis scriptum esl:
quocumque (acieittim est appelitus. Quin et ego plau- JWtsiffurorem, et iratn , et angusliam , immhsionem
dam manuad manum, et hnpleboindignalioneinmeam, per angelos pessimos (Ps. LXXVII , 49). Hunc quidam
ego Dominus locuius sum. Multum est si utramque putant gladium et in manu fuisse angeli, quando
ponam editionem, et librorumextendiiurlengitudo: sub David percutiebatur Jerusalem (II Reg. xxiv).
m COMMENTARIORUM IN EZECHIELEM LIB, VII. CAP. XXI. 2C6
Abi anlcm cl de illo dici gladio suspicantur, de quo Aram . Jerusalem; et primo quidem, ut videalur ei
in Evangelio scripluni esl: iVon veni pacem miltere nihil agere , et fruslra conari. Illo vero recordanie
sitper terram, sed gladium (Matlh. x, 54); et divi- iniquitatcs eorum, qui in Ecclesia commorantur,
dere inter se omnem consanguinilnlis affectum , ttt immo malis operibus reducunt adversarias potesta-
mali corruant, et sancli rcsurgant. Sed hoc impium tcs in memoriam scelerum prisiinorum, patefiunt
est credere dc gladio Salvatoris, el non potius de omnia peceaia populi el cogitationes eorum , et id-
diabolo, qui Domini in Ecclcsia sceptra subvertit, circo capiuntur, quia uovis vetera delicta cumula-
qui inlerficit cunctos in populo, ct duces, el hospi- runl.Haecalius dixeril, nobis cceplaehistoriaeveritas
les Dei : et injic a Domino ct>inprobalur, quando 249 persequenda est. Cum , inquit, dixisset milii
Jiidaiu proditoicm etsimiles ejus subvertcrit (Joan. sermo divinus: Prophela, fili hominis, etlnqucre ad
xni). Qui poslquam comedit buccellam , intravitin gladlum et dic : Gladius , gladitrs , cl cauera qua:
illum Satanas. Dnplicaiurque el iriplicalur gladius prophetia gladii conliiieiUur; secundo factus est ad
inierfectorum, ut solvatur peccaium Jerusalem , mc sermo Dpmini, diccns : Yis, (ili hominis, scire
quia suscepit de manu Domini duplicia peccata sua. quis iste sit gladius, et apertius personam discere
Gaudel autem Dominus et exsullat, e! bortator est gladii saevienlis? Ausculta quae dico : ponc duas
gladii sacvientis, ut vadat sive ad dexlcram , sive ad B^vias, ut per illas gladius veniat regis Babylonis,
sjnisiram , et quocumque eum faciei suae tulerit ap- qui egredietur quidem unp itinere ChaldaROrum,sed
pciitus , ut inicrfeciis malis, rcmaneant boni, et cum venerit pei desertum et solitudinem ad liivium
inipleatur illnd quod scriptum 248 csl : QMd Va~ terrac Arabiae, quae appellatur filiorum Ammon ,
ich ad friimenium? dicit Dominus (Jerem. xxni, quarum una via Jerusalem dueil ad dexieram par-
52). lem, sinistra vero ad Rabbaih filiorum Ammon, quae
(Vcrs. 18 seqq.) El [actus est sermo Dotniniad me, esl civitas metropolis , el hodie Philadelphia nomi-
dicens: El iu , fili hoininh, pone libi dttas vias, et natur: memor, inquit, inlernecionis quae aecidit
[Vulg. ut] venialgladius regis Babylonis. De terra una regi Assyrio quando centum octoginia quinque mil-
egredtentiirambo [Vulg. ambw], el manu capiet con- lia, una nocle sunt cxsa, formidabil ad partem
jccluram: in capite v\m civilatis conjkiet. Viam pones, dexleram declinare , el ire contra munitissimam
ut veniat gladius ad Rabbuth fiiiorum Ammon, el ad Jerusalem ; sed stabit in ipso compito, et ritu gen •
Judam,ct adJerusalem[Nu\g. in Jerusalem] munilhsi- tis suacoraculiim consulet, ut miltat sagitlas stias in
mam. Stetil euim rex Babylonis in bivio, in capile pbaretram , el commisceat eas inscriptas , sive
duarum viarum divinationem qumrens, commiscens signatas nominibus singnlorum , ut videat cujus sa-
sagittas. Interroguvitidola, exla consuluil. Ad dexte- C giita exeat, et quam prius civiiatem debeat op-
ram ejus facta esl divinalio super Jerusatetn, ul ponat pugnare. flanc aulcin Gracci pelopv.vri«.v,sive paSSo-
arietes, ut aperiat os in cwde, ul elevetvocctnin ulu- p.avri«v nominanl.. Interrogavit igitur idola ; cxta
lalu, ul ponai arieles coitira portas, ul comporletayge- consuluit. Ad dexteram facta esl divinalio cjus, ut
rem, ut wdificet muniliones. Eritque quusi consutens pergeret conlra Jerusalem, et oppugnaret eam ,
fruslra oraculum in oculis eorum, et sabbatorum aggeres comportarct, arietes poneret, adificaret
otium imi:ans, ipse aulem recordabitur iniquitalis ad munitiones, urbemque concluderet, el in caede
capiendum. Idcirco hwc dicit Dominus Deus: Pro eo aperiret os suum, et fremilum exsultantis et ululan-.
quod in memoriamrevocaslis xniquilalesvestras [Vulg. tis exercims conciiaret. tloc, inquit, faciens, vi-
recotdati esfisiniquitatis vcstrm], et revelastis prwva- debitur habitaioribus Jeiusalem oraciilum frustra
ricaliones veslras, et apparuerunl peccala vestra in consulere; et quasi sabbatorum otiuma terere, lu-
oimiibuscogUationibusveslris ; pro eo, inquam,quod dere videlicel, et nibil operis perpetrare. Rex auteni
in memoriamrevocasth [Vulg. recordali estis], manu Babylonis, non in sua forlitudine, sed in iniquitate
capiemini.Scio me in boc loco juxla Septuaginta in- populi confisurus est, qua eos scit offendisse Dcum,
terpretes , cujusdam roultiplicera legi-.se expositio- et peccata palrum nuvis cumulasse [Al. cumularej
ncm, Rabbalh filiorum Aimnon , referemis ad geu- D dcliciis, ct praevaricationes eorum omnibus paluissc;
lium populum : Judam vero el Jerusalem ad eos qui et idcirco non dubitabit de victoria, quia confidet
sub Christi noniiue congregantiir, e( factis dent no- de iniquilalc Jerusalem. IIxc juxla Hebraicum, a
minis dignitatcm, regemqne coofusionis diabolura quo Sepluaginta non tara sensu quam verbis in ple-
slare in omni viarum capile, et insidiari in occulto ; risque discordant.
implerique illum versiculum : Juxta semitamscanda- (Vers. 25 seqq.) 250 Tuautem, ptofane, impie
lum posuerunt mihi (Ps, cxxxix); ct stare eum in dux hrael, cujus venitdies in tempote iniquitalis ptw-
bivio, vel eos qui sui sunt tcnere cupientem, vel finita. Hmcdicit Dominus Deus: Aufer cidarim : tolle
noviimsibi acquirerc servitium; et ad dexteram sem- coronam. Nome hwc est qum humilem sublevavit, et
per pergere.ad eosscilicelqui indextera partesunt sublimemhumiliavil? Iniquilatem, imqmlatem, iniqui-
posili, ut expugnet eos, ut exsullct in ca-de, ut arieti- tatcm ponam eam : el hoc non h fiel donec veniat
bus el congestione operum terrcnoruui capial inise- [Vulg. veniret] cujus est judicium, el iradam ei.
B Ita Iriuiii ope mss. Viclor. re&cripsit. Ante erat b Ex Vulgat. Edil. Victorius, faclum est. tn Ilebr.
tenere, quam lectiQueui et Martianaeus sequitur. Graecoquesimiliter, non fttit.
207 S. EUSEBII HIERONYMI m
fiXX : Ef tu, profane, inique dux Israel, cujus venit A i (Vers. 28 seqq.) Et tu, fili hominit, ptopltela, et
ilies, in tempore iniquitatis finis. Hmc dicit Dominus dic : Hmc dicit Dominus Deus ad filios Ammon, el ad
Deus: Abstulisti cidarim, et posuisti coronam. IIwc opptobrium eorum. Et dices: Mucro, mucro, evagina
non erit shnilis. Humiliasli excelsum, et sublevasli te ad occidendum : lima te ut interficias et fulgeas.
!:umilem. Iniquilatem, iniquilatem ponam eam : nec Cum tibi viderenlur vana, et divinarentur mendacia,
hmctalis erit, donec veniat cui debetur : et dabo ei. ut dareris super colla vulneratorum impiorum, quo-
'oymniachus hunc locum ita interpretatus est : Tu rum venit dies in tempore iniquitalis prmfiniia. Re-
autem, profane, inique dux Israel, cujus venit dies vertere ad vaginam luam, in locum in quo creatus es:
in tempore iniquitalis constitnlus : Hmc dicil Dominus in terra nativilatis tum judkabo te. Et effnndatn su-
Deus: Abstulil cidarim, et tulit cotonam : neque hoc per te indignationem meam, in igne furoris mei suf-
nequeillud: humitemsublevabit, et subtimemhumitia- flabo in te: daboque te in manibus hominum stulto-
bit. Iniquilatem, iniquitatem, iniquitalem faciamillud. rum, et fabricanlium corruptionem [ Vulg. interitum].
Et hoc non fuit iste, cujus judicium est, quem daturus Ignis eris cibus; sanguis tuus erit in medio lettm:
sum. Post urbis Jerusalem subversionem et capti- oblivioni ttadetis, quia ego Dominus locutus sum.
vitatem populi, ad duceni Israel sermo dirigitur, Gladium regis Babylonis stetisse in. capite duarum
quem nemini dubium est sighificari Sedeciam, in B 1 viarum, in compito dexterae et sinistrae, quarum al-
quo regum Israel de stirpe David imperium finitum tera ducebat Jertisalem; allera ad Rabbalh (iliorum
est. Venil, inquit, libi dies, quaelongo lempore prae- Ammon, et exisse sortem, ut pergeret prius contra
finila est in te, et propter le sacerdoliuln ct regnum Jerusalem, supra legimus. Qua expugnata el capla,
inleriit populi Judaeorum. Cidaris enim insigne pon- regnum quoque et sacerdotium ejus in aeternum per-
tificis est : corona, hoc est, diadema, regis indi- isse praenuntiat. Residuum eral filiis Ammon, et
cium. Nonne haec est cidaris, ei haec corona quae ipse divisionis ordo poscebat, quid de sinistra via
nihil fecit judicio; sed ad imitationem regis Baby- faclum esset. 252 Unde imperatur prophelae, ut
lonii, quos volebal exaltabat, et quos volebat hu- loqualur ad filios Ainmon, et ad opprobrium eorum,
miliabat? Propterea non semel, nec juxta Septua- quod e( ipsi capiendi sint, et ad eumdem gladium
ginta bis, sed terlio iniquiiatein ponarn libi in per- sermonera dirigit: 0 mucro, mucro, qui paratus es
petuum, quae non statim libi reputata est, sed donec ad cacdein, qni limatus, ut fulgeas et interficias:
veniat Chrislus, cujus est judicium, el tradat ei licet tibi idola responderint, et vanum sit omne
Pater regnum et sacerdotium, vel Ecclesiam de quod a daemonibus respondeiur, ut videlicel vulne-
gentibus congregatam : Non enim judicat Pater ratorura cervicibus immineres, et per te complere-
quemquam; sed omne judicium dedit Filio (Joan. v, C tur quod multo Dominus tempore fuerat coiiimina-
22). El in alio loco : Deus, ait, judicium tuum regi tus; tamen expleio opere tuo, quod egisti contra
da, et justiiiam tuam filio regis (Ps. LXXI,1). Iste filios Ammon, revertere ad vaginam tuam, id est,
est cui repositum est imperium, et sacerdotium in Babylonem, ad locum inquo factus es et crealus:
serapiternum, de quo loquebatur et Jacob : Non ut in terra nativitatis tuae judicem te, et effundam
deficiet princeps ex Juda, neque dux de 251 (emori- super te indignationem meara, et Medorum atque
bus ejus, donec veniat cui repositum est: et ipse erit Persarutn virtute capiaris. Quod plenius in Isaiie
exspectatio gentium (Gen, XLIX,10). In eo loco ubi volumine dicilur, in visione contra Babylonem: Ecce
nos interpretati sumus : Nonne hmc est, pulchre ego suscitabo supet eos MedOs.Et post puululura : Et
transtulit Symmachus, neque hoc, nequeillud. Quia etit Babylon illa gloriosa in regnis, inclyta in supetbia
enim dixerat: Aufer cidarim, tolle coronam, stibjun- Chaldmotum, sicut subvettit Deus Sodomam et Go-
xil, neque hoc neque illud, id est, regnum cessabit, mottham:non liabitabitur usque in finem(lsa. xm,
et sacerdotium. Unde qui postea usque ad adventum 17 et seqq.). Et quia semel sub persona gladii de
Christi reges fueruut pariter et sacerdotes, quorum rege, immo regno BaJbylonisloquebalur, serval p.e-
unus Hyrcanus pontifex diadema capiti suo imposuit, rafopkt. In igne, inquil, furoris mei sufflabo inte;
frustra sibi et hoc- et illud voluit vindicare, cum D 1 ut faciam te igne consumi, el tradam te in inanibus
regnum ei non deberettir post Sedeciam, sed illi hominum sliiltorum et imperitorum, qui artem non
cui repositum erat, et qui fuit exspectatio gentium, babent cudendi gladins et acuendi; ul nequaquam
de quibus loquitur el Malachias : Vos, sacerdoles, ultra acuaris, limeris, el fulgeasad occidendum;
qui conlaminatis nomen meum (Mul.1,6). Et post 1 sed sis ignis cibus, sanguisquc tuus, quem fudisti
paiiliilum : Non est volunlas mea in vobis, et victimas cunctis speclantibus, in te polius redundet; et tra-
non suscipiam de manibus vestris. Ab ortu eiiim solis daris aeternaeoblivioni, et pereas in perpetuum, quia
usque ad occasum, magnum est nomen meum in gen- ego Dominus locutus sum, cujus dixisse, fecisse
tibus : et in omni loco sacrificalur el offertur nomini est.
meo oblatio munda. Qu.e munda oblatio, sne san- (Cap. XXlL—Vers. 1 seqq.) Et factum est ver-
guine hircorum, arietum, atque laurorum (Ps. XLIX), i bum Domini ad me, dicens : Et tu, fili hominis, nonne
in Cbristi complelur advenlu, quando venit deside- judicas [Bis est in Vulg. nonne judicas] civilaiem
ratus gentibus, ci orius esl sol juslitiae, in cujusi sangtiinum, et ostendis ei omnesabominationessuas?
pennis est saniias (Agg. n). Et dkes: Hmc dicit Dominus Deus : Civitas effundens
209 COMMENTARIORUMIN EZF.CIHELEMLIB. VII. CAP. XXII. 210
sangutnemin medio stti, ut veniat tempus ejus, et qum A rueres. Et interim, ut caetera praelermitlam, pauca
fecit idola conlra semelipsam, ut pollueretur. In san- nnmerabo quoc in te fuerint. Principes tui non ju-
guine tuo qui a te effusus est, deliquhli, el in idolis stitia, sed roboris et brachii fortiudine judicantes,
tuis qum fecisti, polluta es, et appropinquare fecisti fiiderunt in te innoxium sanguinem. Alii patrem et
dies luos, et adduxisti tempus annorum tuorum : pro- niatrem contumeliis affecerunt, sive maledixerunt
pterea dedi te opprobrium gentibus, et irrisionem parcniibus, Scriptura dicente : Qui maledixeril patri
universis terris. Qum juxta sunt, et quw procul a le, el malri, morte moriatur (Exod. xxi, 17). Advenam
ttiumphabunt de /e(sive illudent libi), sotdida no- et peregrinum oppresseriint in medio tui : quasi non
bilis, grandis interitu. Ecce principes Israel, singuli in illis sufliceret pro omni angustia peregrinatio ei cxsi-
253 brachiosuo fuerunt in te ad effundendumsan- lium patria?. Pupillum et viduam conlristaverunt,
guinem. Patrem et malrem contumelih affecetunt in te sive oppiesserunt apud te : ut quorum omne pra>
(sive palri el matri maledixerunt). Advenam catum- dium est in legum justitia, non solum coniristaren-
niati sunl in medioliti. Pupillum et viduam contrista- (ttr, sed opprimereiilur a le. Sanctuaria inea, sive
verunt (sive oppresserunt) apud te : sanctuaria mea sancla conlempsistis, et sabbata niea polluistis : nl
sprevistis [ Vulg. sprevisli et polluisti ], sabbata mea non discerneretis inler sanctum et pollnliiin, inter
polluhiis. Viri delraclores (sive tutrones) fuerunt in te B decretum religioni diem, oiiumque sabbati ad cultu-
ad effundendumsanguinem, et super tnontes comede- ram Dei, et caeteros dies, quibus operari et servire
runt in te. Scelus (sive ut significantius in Hebraeo carnis necessiiatibns lege permissum est. Viri de-
habet ZEHHA (nnt), hoc cst, inceslum) operati sunt tractores, sive juxta Symmachum et Theodolionem,
in medio lui. Verecundiora patris discooperuerunt in dolosi, qtiod in Hebraeodicilur RACHIL (S'2"l), et ho-
te, et immundiliam menstrualm humitiaverunt in te, micidae erant in te, ut blasphemarent Deum, sive
et unusquisque in uxorem proximi sui operatus est cuiicta dolo agerent, au( violentia. Et comederunt
abominationem,el socer nurum suam polluit nefarie. in mnniihus alta sapientes, et elevati contra Deum
Fraler sororem suam, filiam patris sui, oppressit(sive snperbia, scelus, sive incestum, operati suni in me-
htimiliavit)in le. Muneta acceperunl apud te, ad ef- dio tui : ut quod in angulis quoque et secreto raro
fundendum tanguinem. Usuram et superabunddntiam fit, quando a malis conscientiae hominum devitanlur,
accepisti, et avare proximos tuos calumniata es (sive hoc tu in propatulo feceris. Quid sil aulem incesius,
ef compleboconsummationemmalitim tum in oppres- sequens sermo signilicat : Verecundiora patris nu-
sione lua); meique oblita es, ait Dominus Deus. Ecce davernnt in (e, novercae contra fas et licitum copu-
complositmnus meas super avaritiam tuam quam feci- Iati, el immunditiam menstruatae humiliaverunt in
sli, el super sanguinem qui effusus ett in medio tui. C te, non pareentes naiurae, nec inducias dantes tur-
Numquidtuslinebit cor tuum, aut prmvalebuntmanus pitudini, et ad uxorein proximi sui adhinnientes.
tumindiebusquosegofaciam libi? Ego Dominuslocutus Quodque hoc sceleratius est, socer exarsit in nurum,
sum, el faciam. Et a disperdam te in nationes, el ven- et frater sororis jura nescivit: ul non uleriiiam, sed
tilabo te in terras, et deficere [aciam immunditiam de eodem patre violaretsororem. Acceperunt imine-
tuam a te, el possidebote in conspectu genlium(sive ra ; ut innocentem 255 sanguinem funderent. Ne-
juxla Aquilae priniam editionem, el Theodotionem : cessitatem pauperum verterunt in lucrum, ut usu-
Et coniaminabo te : vel juxta Symmachum : £f vul- ram accipereni, et siipcrabundaniiam; et propter
nerabo le in conspeclngentium) : et scies quia ego Do- avariliatn amicos Jcaliininiati sunt. Hoc autem, in-
miuus. Et tu, ait, fili hominis (ular enim consueto qnil, fecisti, o Jerusalem, quia mei obliia es. Me-
ad te vocabulo), judica civitatem sanguinum, et os- moria enim Deiexcludit cuncia flagitia. Unde habi-
lende illi omnes abominationes stias, ut sciat se im- tum Domini irasccnlis assumpsi, ei complosi manus
niiiientem captiviiatem merito sustinere, et in mul- meas contra avariiiam luam, et conlra sangninein
tissanguinibus adduxisse tempusruinae suoe.Primum qui effusus est in medio tui; ut intelligas, et niente
omnium scelerum, pro Deo idola venerata es; et cognoscas, ulrum vel animo, vel manibus possis
adorasti opera manuum luarum, el appropinquare D meam iracundiam susliuere. Egc enim Dominus
fccisii lempus annomm tuorum, qnod mulio lem- loculus sum, el ego faciam : et postquam capta fue-
pore dicebalur, et differebatur, ut ageres pceniien- ris, Jerusalem, dispergam le in nationes, el venti-
tiara. Tu auiem secundum impoenitens cor tuum, lcm in aerem, quasi inutiles paleas luic illucque
thesauriz.is tibi iram in die irae (Rom. n). Idcirco rapiendas : lantaeque clemenliac sum, tit saevitia mea
dedi te opprobrium geniibus, et illusionem univer- venatur in misericordiam. Omnia enim faciam, ut
sis terris, quae in circuitu luo sunt, 254 lam juxia, deliriat immundiiia tua a te, ei recipias pristinam
quam procul : quaetriumphabunt de ie, sive illudent puritatem. Quam cum receperis, possidebo te in
tibi.Sordida, nobilis, grandis inleritu. Sordida, quia conspectu omnium gentium : ui cum a me possessa
munda esse desisti. Nobilis in malo, quae quondam fueris, tunc inlelligas quod ipse sim Dominus. Sin
in bono cunctas urbes nobilitate superabas. Grandis autem intcrpretationeni Symmachi et Theedotionis
interitu : ut quanto snblimior eras, lanto fortius sequimur, quorum aller ait : Et vulnerabo le, sive
a Viciorius ait, dispergam, est vera lectio : non subnexa exposiiione llieron. In Graecoautem Si«-
dhperdam; sicque ex vi Hebraici verbi replicat in Gv.opnmue, "
 211 S. LUSEBl! HlERdNYJII 212
confodiam : alter : Contaminabo te in conspectugen- A des filiorum et filiaruin Sion, ei sanyttinem tmtndabit
tium, ad tnalam parlem cuncta referenda sunt: de medio eorum, spiritu judicii, el spiritu combustio-
quamquam illud huic senstti contrarium sit, quod nis(Isa. iV, i). Et puto illnd Sonare, quod in Psal-
supra dicitur : Et deficerefaciam immundiliam luam mis dicilur : Proba me, Domine, et lenla me (Ps.
a le. Defectio enim immunditiae, rcsiitutio puritalis xxV,2). Posl quod infertur : Ure renes meos el Cor
est. Utramque editionem pariter disserui, ui libro- meum : ul universa lumborum nnxii in me humoris
rum magnitudinem declinarem. pituila scelera sua, et velamen quod positum 257
(Vers. 17 seqq.) El [actum est verbum Domini ad est sicCetur. Quod de Jerusalem intelleximus, intel-
tne dicens : Fili hominis, versa est mihi domus Israel ligamus de animarum slatu, qure pura a Dco con-
in scoriam. Omnes isti, ms, el slannum, et ferrttm, et ditae sunf : anrumque in sensti alque sapientia, et
plumbum in medio fornach : scoria argenti facti sunt. argcnium in sermone atque etoqtiio Susceperunt, ut
Propterea hmc dicit Dominus Deus : Eo quod versi quod mente conceperint, verbis explicent. De ar-
estis omnes in scoriam: idcirco ecce ego cohgregabo gento legimus : Eloquia Domini, cloquia casta : ar-
vos in medio Jerusalem congregationeargenti, et wris, gentum igne examinatum, probatum lerrm, purgalum
et ferri, et stanni, et ptitmbi in medium fornacis, ut Sepluplum(Ps. xr, 5). De auro simililer etargenlo,
succendam in ea ignem ad conflandum. Sic congrega- B sexagesimus septimus conliuct psalmus , in quo
bo in furore meo, et in ira mea, el requiescam, et con- scriptum est .-Si dormiatis inter medioscleros pennw
flabo vos, n et succendam vos in igne (uroris mei, et columbm deargenlatm, et posleriora, sive itUeriora
conflabimini in medio ejus ut conflatur argentum in dorsi ejuS in vitOre, aui pallore auii (Psat. LXXVII,
medio fornacis : sic erilis in medioejus,el scietis quia 14). Omnis enim gloria ftlim regis intrinseetts (Psal.
256 e9° Dominus [Vulg. addit cum] effuderim in- XLIV,II), quse loquitnr in Canlieo Canlicorum :
digiiationeiii meain super vos. Yerbum Hebraicuin Introduxil me rexin cubiculum stttim(Cant. i, 3). Qui
SIG(i'o), b Symraachus scoriam, Aquilae prima edi- inter duo dormierit et requieverit Teslamenta, sta-
tio arepfvlov et yiyaprov, quod iilrumque acinum vi- tim assumit pennas columbie deargenlatas, aurique
nacii significat, interprelali stint. Secunda autem irt cordis tbesauro fulgore irradiabit. Ad Iinnc sen-
ejus translatio, et Septuaginta vertere, commixtio- sum reor ct illa esse referenda, quod peccaloribus
nem. Porro scoria, sordes et purgamenta melallo- etqui meruerunt offensam Dei, ccelum aeneuni, lerra
runi souat; itt coiisequenlercaptivitale vicina, imnio sit ferrea, et maxime lerra jEsypti, de qua educit
jam imminente urbis excidio, ignis adbibealur : ut . Ddminus Israel, quasi de fornace ferrea.InZacbaria
sub traiislatioiie confialionis, purum argenium re- quoque iniquitas sedetsuper taleniiun plnmbi [Zach,
maneai, quod aire, sjanno, ferro, plutnboque mix-( C v). El in Exodi cantico dicilur : Demersi sunt quasi
tiun fuerat atque violatum : quorum (ria, aes, slan- plumbum in aqua vioteulissima (Exod. xv, 10). Gravi
num, et plumbum, fusilis materiae sunt, et igni sol- enim peccatorum pondere premebanliir, et toqui po-
vuntur. Ferrum vero inter incufjem et mallcura terant : Quasi onus grave graratm sunl superme (Ps.
moilescit alque tenuatur, et diversas accipii formas, xxxvii, 6). Quoinodo anlem auri speciem adulterina
prout volunlas artificis fueril. Sicut igitur argentum aeris siinitiludo mentitur, sic argenli candorem stan-
quod supradicta metalla violarunt, in fornacem mit- num simulal, quod simplex et rusticns non facile
titur, ul ablalis sordibus, et adulterinis materiis, pu- dignoscit. Et saepe /accidit, ut aurum cl argentura
rum remaneat : ita, inquit, congregabo vos in me- haereticapravitatecommixtum.igneSpiritiissancti et
dium Jerusalem, el Babylonia obsidione circumdabo, Domini judicio separelur, et purum aitrum rema-
ut succendam in vobis ignem ad^conflandum. Quod- neat et argentum, de quo propheta dicit: Dedi eis
que ibi facit flammarum ardor immcnsus, hic fames argentum el aurum; ipsi autem fecerunt cx eis Baai
et pestilentia faciet: ul postquam congrcgavcro vos, (Osee ir, 8). Cui simile est : Eduxi eos in argento et
atquesuccenderoin igne furoris,tuncrequiescam,et auro, et non erat in tribubus eorum infirmus (Psal.
contemptus dolorem, pcenarum vestrarum ultione civ, 37): finisque pcenarum omnium sit, nosse quod
compescam. Et hoc tottim faciam, ut postquam ef- •D ipse sit Dominus. Lapidem stannettm, sive massatn
fudero indignationem meam super vos, finis vestri stanneam, et in Zacharia legimus (Zach. iv) : quae
cruciatus, mei notitia sit : et sciatis quod ego sim quid sigiiificel, suo loco interprelati sumus.
Dominus judex omnium el retribuior. Quod autem fVers. 23 seqq.) El factum est verbum Domini ad
dicatur esse conflator, et in multis quidem aliis lo- me, dicens: Fili kominis, dic ei: Tu es terra immunda,
cis, sed maxime in Malachia, et Isaia legimus, quo- et non complula in die furoris. Conjtiratioprophelarum
rura alier : Ecce, inquit, Dominus egreditur quasi in medio ejus, sieut leo rugiens rapieitsque prwdam :
ignis conflatorii et sicut herba lavantium, et sedebit animas devoraverunt, opes el pretium acceperunt,
conflans c quasi aurum et argentum, et conflabit filios viduas ejus multiplicaverutilin 258 tnedioillius. Sa-
Levi (Mal, m, 1, 3). Atter : Et lavabit Dominus sor- cerdoles ejus contempseruntlegem meam, et polluerunl
* Vicior. interserit, ef congregabovos, ex Vulgata, in est Jio.
quibus
Hebraico, Graecoque texiibus. c Supplet Vicior. ex Graeco tex(u, conflans et
•Atqtie ita X>D,Sig, reponi debere, monet Mas* tmmdans qudslwgsntwmet aurum, et emundabit filios
sorethica nota in hodiernis Hebneis exemplaribus, Levi.
215 COMMENTARIORUMIN EZECIIIELEM LIB. VII. CAP. XXIII. 21*
sanctuariamea. Intersanclnin elprofanum non habuere A prophelas et sacerdotes medius Domiruisinquinalur,
dhtanliam, et inler pollutum el mundumnon intellexe- de quo scriplum est : Medhts autem inter vos stat
runt, et a sabbatis meis averterunt oculos suos, et quem vos ignoratis (Joan. i, 26). Prophelae igitur,
coinquinabarin medio eorum. Principes ejus in medio sive duces, leonibus comparantur. Principes autem
illius quasi lupi rapientesprmdam ad effundendumsan- quos inferioris gradus homincs inlelligimus, luporum
guinem, el perdendasaniinas, el avare ad seclanda imitanturrapinam, uteffundant sangiiineni non cor-
lucra. Propltelw autetn ejus linebant eos absqttetem- porum, sed animarum, eiavaresccianlur lucra, ne-
peramento,videntesvana, et divinantes eh mendacium, quaquam illo contenti : Qui serviunt allari, vivant de
dicentes: Hwc dkit DominusDeus, cum Dominus non altario(\Cor. ix,13):sed poslquam ad ministerium
sil locutus. Populum lerrm calumniabantur calumnia Dei acccsserint, Crcesidivitias congregant. Propheta3
[Vulg. Populi, et calumniam], et rapiebanl violenter: quoque illi qui ventura praenuniiant, liniebant eos
egettum el pauperem affligebant,et advenumopprime- absquo lemperamento, de quo et supra diximus, va-
bant calumnia absquejudkio. El qumsivide eis virum, ticinantium prophetarum, qui absque commixtione
qui interponeretmaceriam, et staret opposilumconlra palearum linierunt parietem, qui imbribus dissipa-
tne pro lerra, ne dissiparem eam, et non inveni. El tur. Istiusmodi videnl vana, el non tam prophetant,
effudisuper eos indignalionemmeam, lu igne irm tnem B quam divinant mendacium, dicentes terrae misera-
consumpsieos. Viam eorum in capul eorum reddidi, bili: Haecdicil Dominus, Dominus ista promittil:
ait DominusDeus. Poterat diligens auditor inquirere, cum Dominus non sit locutus ad eos. Populus autem
quae esset scoria quae argenli violaverit purilalem, terrae nequaquam Dei, sed terrenorum opcrum,
et aere, plumbo, stanno, ferroque miscuerit. Quod principum ac sacerdotum aemulator existens, per
ibi igilur sub persoua urbis , et fornacis expressum calumniam et poteiiliamcunctafaciebat:nondiviies,
est, et huic sub specie terrae, quae non sil rigata, sed pauperes opprimcns, de quibus scriptum est:
nec pluviam susceperit, praedicatur. Pluvias illas Pauper autem non sustinet comminationem. Et: Be-
debemus intelligere, de quibus scriptum est: Man- demptio animm viri proprim divilim (Prov. xm, 8).
dabo nubibusne pluant super eamimbrem (lsa. v, 6): Advenam qtioque et peregrinum , qui necdum civis
qitem exspectamus, quando datur nobis pluvia lem- Ecclesiae fuerat effectus, sed tantum audilor, et
poranea el serolina, de qua scriplum cst: Pluviam habens initia fidei, opprimebant calumnia: utpost-
voluntariamsegregabis,Deus,hmreditatituw (Ps. LXVII, quam circuissent mare cl aridam, a facerent unum
10). Dies autera furoris est, quem sibi unusquisque proselytum, et facerent eum filium gehennae. 260
conciliat multitudine peccalorum. Scire cupimus Inter tanta autem vitia etscelerum mnliiiudinem,
quaesit urbis scoria, qui terrae durissimac et plenac'^ quscsivi de eis virum qui irae meie posset resistere,
veprium sentiumque squalor. Conjuratio, inquit, cl instar Moysi, et Aaron, et Samuelis, igni meo et
Prophelarum, sive juxta LXX.ducum iu medioejus incendio se opponerct; et non potui reperire. Unde
habentium similitudinem leonis, de quo scribit et loquebalur ad Moysen : Dimilte me, et delebo popu-
Petrus : Adversariusnosler diabolus, quasi leo rugiens tum istum (Exod. xxxn, 10). Et quia resistentem
circuil (I Petr. v, 8). Qui leo omnesque ejus socii mibi, retiiientcmque me, non potui reperire : pro-
non quaerunl corpora devorare, sed animas, acci- plerea lotam super eos effudi indignalionem meam ,
piiintque mercedes, et pecunia cuncta dijudicanl. et consumpsi illos, non absque mensura atque ju-
Quod in illo quidem tempore accidisse populo Ju- dicio, sed ut redderem vias eorum in capita illorum,
daeorum, nulli dubinm est. Propler sacerdoles enim vel propria peccata quae fecerant, auctoribus tri-
el principes et prophetas adduxit Dominus super eos buens, vel certe in capita pnpuli ducis, principis,
malum. Sed iu nostra Jerusalem hoc saepeconspici- ac propbetarum, quorum nullus fuit qui irascenti
mus : qui juxta Sepluaginia devorant animas in Domino auderet resislere, et quorum causa terra
potentia, et259 pretium accipiunt, ul multas vi- squalida atque deserta imbrem Domini suscipcre
duas faciant, quae sponsum Dominum perdiderunt. non meruit.
Horum autera prophelarum faclio est, et conjuratio, '* (Cap. XXIII. — Vers. 1 seqq.) Et faclus est sermb
Ut invicem sui fautores sint, et omnia lurpis lucri Dominiadme, dicens: Fili hominis, dum mulieres
gralia faciant. Sacerdotes qui praosules templi eSse filimmatris unius fuerunt, et fornicatwsuntinJEgypto,
deberent, et exquorum ore notitia Legis inquiritur, in adolescentia sua fornitatm sunt. Ibi subacla sunt
violant sanctuaria, nullamqueinler sanclura et pro- ubera earum, et fraclm sunt mamntmpubertatis earutn
fanum, nisi pecuniae habent dislantiara. Avertunt (sive, ut in LXX conlinetur, lbi ceciderunt ubera
oculos a sabbatis, et Dei requiem quae in notilia earutn, et ibi devirginatwsunt). Nomina earum, Oolla
Scripturarum est, non recogitant; nec dicunt cum major (sive senior), et Oolibasoror ejus. Et habui eas
prophela: Revela oculos meos, et considerabomira- (sive [actw sunt mihi), et pepererunt filios et filias.
bilia de lege tua (Psal. cxvni, 18). Neque illud Et nomina earum, Samaria Oolla, et Jerusalem
Apostoli: Nos autem omnes revelata facie gloriam Coliba. Fornkata esl igitur Oolla super me, el insa-
Dotnini contemplamur(I Cor. m, 12). Inier tales nivit (sive abiil) ad amalores suos in Assyrios, qui
* Duo mss. uf facerent unum proselylum, facerent eum, elc.
215 S. EUSEBIl HIERONYMI 21«
appfopinquabant [Vulg. appropinquantes]ei, vestitosA auxilium. Qui venerunt et polluerunt eara, ut quid-
hy<icinlhinis[\ti\g.hyacintho],principeselmagistratus, quid in adolescenlia fecerat in ASgypto, 262 n0n
juvenescupidinis(sive e/ecfos)universosequitesascen- reliuqueret. Nam et iEgypiii concubueraiil cuiii ea
sores equorum. El dedit (ornicationesstias super eos in adolesceutia ejus, quorum simulacra venerata
eleclos filios Assyriorum universos, et in omnibus esl; ibique devirginata , et confracia sunt ubera il-
super quos insanivit in immunditiis (sive adtnuenfto- lius : et tanta fuil fornicaiionis abuiidanlia , ui non
nibus) eorum pollttta est. Insuper et fornicationessuas furnicati cum ea, sed fornicationem suam super il-
quas habuerat in Mgyplo, non reliquit. Nam et illi lam effudisse dicantur. Proptcrea tradita est ipsis
dormieranl cum ea in adolescentiaejus, et illi confte- amatoribus suis , Phul et Theglathphalassar, et Sal-
getant ubera pubetlatis ejus (sive ef ipsi devitginave- nanasar, in quorum insanivit libidinem, et ipsi
ran(eam): et effuderuntfomicalionemsuamsupet eam. discooperuerunt ignominiam ejus , T/jotro^oyotws-,
Propterea tradidi eam in manus amatorum suorum, quasi mulieris meretricis (IV Reg. xvn ef xvm,
in manus filiorum Assur, super quorum insanivitlibi- I Patal. v). Revelalio aulem urbis, captivitas est,
dinem. Ipsi dhcooperuerunlignominiamejus: filioset qui filios et fitias earum duxere caplivas, et ipsam
filias illius lulerunt; et ipsam occiderunt gladio. gladio iriicidarunt, ita ul in omnium mulierura
Et (aclm sunt famosm tnulieres (sive [acta esl B 1 exemplum jugulata sit; et in malam parlem cun-
tn sermone mulierum); et judicia (sive ulliones) clarum sermone celebretur. Qui judicia el uliones
261 feceruntin ea.Duodecim tribus Israel quae fue- fecerunt in ea, utniliil in illa salutis relinquerent;
runt junctae in iEgyplo, postea esse divisas in duas sed usque hodie decem tribus captivae teneaulur in
et decem Iribus, appellatasque Judam et Israel, monlibus el in urbibus Medorum, ad quas translatac
Regum et Paralipomenon Scripiura teslatur. Judae sunt. Juxta anagogen in Osee propheta quid signifi-
regnavitde stirpe David,Roboam filius Salomonis in cet Joseph, Ephraim, Samaria, Jezrael, et lsrael,
Jerusalem, ubi erat templum et sacerdotes, et magna et quomodo conlrariae sint domui David, etJerusa-
pars tiibns Levi. Decem autem tribubns in Samaria lem, quae siguificat Ecclesiam, plenius disseruimus.
Jeroboam filius Nabat de [Al. Nabadi] tribu Ephraim De qnibus et septuagesimus seplimus psalmus sonat:
et Joseph; quariim Samaria nunc appellatur Oolla, Filii Ephraim intendenteset mittenlesarcum, conversi
quod in lingua nostra sonat tabernacutum.-Jerusalem sunlretrorsum in die betli (Psal. LXXVH,9).Et ite-
vero Ooliba, lioc est, tqbernaculummeumin ea. Si- rum : Repulit tabernacutum Joseph, et elegit tributn
quidem et in decem tribubus erat tabernaculum non Juda (lbid., 67). Elegit emm Deus dnmum confes-
Dei, sed idolorum. Aureos enim Jeroboam, ut po- sionis Ecclesiam , et repulit tabernaculiim Joseph ,
pulum averteret a cultu Dei, vilulos collncarat in 'C quod interpretalur augmenlum. Qui, praetermissa
Dau et Bethel. Dicamus ergo de singulis. Duaeistae Lege Dei, aureos. culturae stiae vitulos addiderunt:
mulieres, Samaria et Jerusalem, liliaefuerunt ma- et appellantur Oolla, id est, tabetnaculum, non Dei,
tris unius de Israel stirpe generatae, et fornicatae sed errnris et dacraonum. Et soror major ac senior ,
suntin jEgypio in adolescentia sua. Neqne enim ac- propter multiludinem et capiiviialem ab Assyriis
cepissenl Legem eductaede JEgyplo in monte Sina , fornicata esl contra Deum, quia dereliquit fidei ve-
prohibenlern eas venerari idola, nisi in iEgypio ftiis- rilatem, et insanivit in haereticorum priucipes ama-
sent yEgyptia portenia veneraiae. Potest antem ma- topes suos, qui vestili erant hyacinthinis, excelsa
ter ambarum esse Chethaea, de qua supra legimus : illi et coelesiia promiltcntes; et ascensores, de qui-
Pater vester Amorrhmus, et mater veslra Chethma i bus dictum esi: Hi in cuttibus, et in equis (Ps. xix ,
(Supra xvi, 3). Sed et quando dicilur : Unusqtiisque '. 8), elecios filios Assyriorum et duces ac magislra-
abominationesMgypli auferat ab oculis suh, hoc si- ms.qui scientiam sibi et eloquenliain repromiltunl.
gnificat, quod in ^Egypto Israel idolis servierit, et tloc autem proplerea fecit, quod easdem fornicaiio-
ibi ceciderinl, sive fracla sint ubera virginitatis; nes quas habuerat in ASgypto, id est, antequam
ejus; majorque Samaria dicitur el senior, vel pro- crederet, et adhuc in saeculo.versabatur, etiam in
"
pter muliiiudinem decem tribuum, vel quia post; haeresi exercuii. Et devirgiuata est [Al. devirginalae
mortem Moysi de Ephraim tribu, Jesus filius Nave sunt] a viris Assyriis qui in malitia perseverant,
populo praefuil: unde et Jerohoam, qui scidit eas , 263 sive ultoribus. Adversarius enim noster dia-
a domo David fuisse legimus (III Reg. xu). El habuitt bolus, ipse est iuimicus et ultor (I Pett. v). Illi
eas Deus, sive faciae sunt ejus, quando ingemue- confregerunl ubera Samariae; et virginitatem ejus
runt ab operibus jEgypti, luto prius et lateri ser- quam habuerat in Ecclesia, perdiderunt. Propierea
vientes. Quaeposlea illi lilios et filias, vel in solitu- iridila est amaioribus suis, juxta Aposlolum qui
dine, vel in repromissionis terra genueruni. Pri- scribit: Tradidi eos Salanm, ut discant non blasphe-
mumque fornieata est Oolla, id est, Samaria, super mare (I Tim. l, 20). Et: Tradidi eos in interitum
Deum, quando insanivit in Assyrios, qui vestiti carnit, ut spiritus salvus fiat (I Cor. v, 5). Illi discoo-
ejus byacinlhiuis, etnon quoslibet de populo, sed peruerunt ignominiam miserse Samariae, et omnem
duceset magistratus , nec aelate confectos, sed ju- illins ostenderunt tnrpitudineni, filiosqne et filiis ,
venes omnes, eqnites electos, quorum secuta est qui de illa generati suhl, scientia praeditos, el sim-
Idola, et a quibus contra jussioncm Dei postulavit plices atque imperitos duxere captivos,et ipsam
217 COMMENTARIORUMIN EZECBIELEM LIB. VII. CAP. XXin. 218
inlerfecerunt gladio spiritali: totiiisque mundi in ,A ea , ut qua; sororis scelera vicerat, pcenarum quo-
malam partem sermone celebrantur, et fiunt famosac que sororem magnitudine supcraret. Quae tantac
inter cnncia saeculi dogmata, ut in exemplum om- procacitaiis fuit, ut cuncios errores adolescenliae
nium femiiiarum turpiiudo illius puniatur. suaein graviori jam aetate commilteret: et vEgyplia
(Vcrs. 11 seqq.) Qtwd cum vidisset soror ejus vitia, in Chaldaeorum qtioque libidine sectaretur.
Ooliba, plusquamilla insanivit libidine: et fornicatio- Insanivit enim quondam in cnncubitu iEgypiiorum ,
nem suam super fornicationem sororis sumad filios qiinrum carnes sunt ad simililudinem asinorum , et
Assyriorum prmbuil impudenter: ducibus ac magistra- tam largus seminum fluxns, sive verenda lam gran-
tibus ad se venienlibus, indulis veste yaria (sive pre- dia , ut cquorum superenLdeformitatem. Nec cessa-
tiosa); equitibus, qui vectabantur equis, et adolescenti- vit scelus adolcscentise ejus : immo reversa esi post-
bus, forma cunclis egregia. Et vidi quod pollula esset quam facta est mihi, ul ei in eremo et in terra re-
via una ambatttm, et auxil (otnicationes suas. Cumque promissionis a superaret antiquam libidinem , in
vidisselvitos depktos in patiete, imagines Chaldmorum qua devirginata est, et fracta sunt ubera ejus, ct
exptessas coloribus, et accinctosbaltheh renes, et lia- omnis decor periit virginilatis. Porro secundum tro-
ras tinctas in capitibus eorum: [orma [Vulg. formam pnlogiam , difficilis inlelligentia , quomodo Ecclesia
et simititudinem] ducum omnium (sive tristatarum B haereiicam vincat libidinem , nisi forle possimus lioc
omnittm) similitudine filiorum Babylonis, tettwque dicere, quod servusqui scit volunlatem Domini sui,
Chaldmotum in qua otli sunt: et insanivil supet eos et non facit eam , vapulabit mullis (Luc. xn, 47): et
concuphcentia oculorum suorum, et misit nunlios ad qund haerelici 265 f°r,s nefanda commiuant, et
eos in Chaldwam. Cumquevenissent ad eam filii Baby- exira arcam Noe naufragio pe>-eanl: Ecclesiastici
lonis adcubile mammarum (sive divertenlium), polltte- aulem si veram fidem sequentes, Assyria atque
runl eam stupris suis, el pjlluta esl in eis, et saturata Chaldaea imitentur vitia, et discolores sequantur
esl (sive recessit) anima ejus ab illis. Denudavitque imagines peccatorum , majoribus digni sint crucia-
fornicationes suas, et discooperuilignominiam suam : tibtts. An non mittinitis nuntios ad Chaldaeos , qui
et recessit anima mea ab ea, sicut recessit anima mea a interpretanlur quasi dmmones,quando pandimus eis,
sorore ejus. Multiplicavit enim [ornicationes suas , re- atque praebenius eis frangenda in peclore ubera,
cordans dierutn adolescentimsum, quibus fornkata est ubi menlis hospitium est, et saturati voluptatibus ,
in terra Mgypti. El insanivil libidine super concubitu ab aliis transimus ad alias ; ct non tam fornicatio-
eorum, qttorum carnes sunt ut carnes asittorum: el nem , quam meretricum numerum desideramus , et
sicut fluxus equorum , fluxus eorum (sive verenda ad tantam veninius rabicm . ut post multa tcmpora
equorum,verenda eorum). Et visitasti scelus adolescen-'C Dominicaeservitutis revertamur ad ^Egyptum , et ea
tim tum: quando subacla sunt in Mgyplo ubera tua , faciamus, quae in sirculo fecimus , antequam nomen
el confractm sunt 264 mammmpuberlatis tum. Juxta fidei.acciperemus?
litteram facilis inteTpretaiio est, quod videns Ooli- (Vers. 22 seqq.) Proplerea, Ooliba, hmc dicit Do-
ba, idesl, Jerusalem, in qua erat Dei labernacu- minus Deus : Ecce ego suscitabo omnes amalores luos
lum , plagas sororis, non est exemplo commoniia , contra te, de quibtts satiata est anima tua, et congre-
ut relraheret ah errore pedem suum; sed auxitger- gabo eos adversum te in circnilu : Filios Babylonis,
manae fornicationem. llla enim semel el foris idola el universos Chaldwos, nobilts, tyrannosque el princi-
fabricata est in Dan ei Bethel: ista aulem crebro in pes, omnes filios Assyriurum , juvenes forma egregia,
excelsis, et in lemplo Deiadoravit siatuam Baal, et duces et magistralus, universos principes principum,
cum Assyriis fornicala est. Idolnm autem Baal, sive et nominalosascensores equorum. Et venient super le
Bel, et (ut apertins dicam) Belis, Assyriorum reli- inslrucli curru etrolu mullitudo populorum: loricaet
gio est, consecraia a Nino Belis filio in honorem pa- clypeo et galca armabtinlur conlra teandique. El da-
tris. El fonvcationem suam Assyriis praebuii impu- bo b ehjudkium, et judicabtinl te judkiis suis, el po-
denter, ducibus et magistralibus, qui induli erant nam zelum meum in te, quem excercent lecum in (u-
vesle varia, et muliicolori, equitibus et adolescen- " rore. Nasum luum el aures tuas prwcident, et quw
tibus forma cunctis egregia : ita ut ambarum soro- remanserint, gladio concidcni. Ipsi filios tuos et filias
rum una fierct foruicatio. In eo autem auxit Jerusa- tuas capient el novissimumluum devorabitur igni, et
lem fornicaliones suas, quod videns in parietibus denudabunt te vestimenlis tuis, el tollent vasa glorim
imagines Chaldacorum, insanivit libidine, et forma tum. Et requicscere c facient scelus tuum de te, et
eorum vestituque decepia, misit ad eos nnntios, fornicationem tuum de terra Mgypti: nec tevabisocu-
auxilium postulans: qni venerunt, et polluerunt los luos adeos, et Mgypti non recordaberis amplius.
eam. Et quia voluptas non est perpeiua, sed cilo LXX: Propterea, Ooliba, hmc dicit Dominus Deus :
affert satietatem : polluta et saturaia in eos , reces- Ecce ego suscitabo atnalores tuos coutra te, aquibus
sit ab eorum fcedere. Unde et ego cernens lurpitudi- recessit anima tna, et adducam eos adversum le per
nes el fornicationes omnibus pubticatas, recessi ab circuilum fitios Babylonis , et omnes Chaldmosyaxoifl
Penes Rabanum , sttspiraret, pro superare. o Denuo Victor., faciam,'ex Hebraeo >mtttnl, La-
* Maluit Victor., coram eis, quemadmodura est in tinaque
Hieronymi editione fecit.
Hebraeo,Graeco, et Vulgata.
 219 S. EUSEBfl HIERONYMI 220
et tjve el xou0, ef omne*filios Atsyriorum cum eis, jti- A . gariiae dependent : ita dignitas regis ct judicum,
venet, electos, dtices, ef magisiratut, omnet tristatas, quae in ore auribusqne signatur, eorum gladio prac-
et nominatos equitantes in equis. Cuncli venientsuper cidetur. Ipsi filios tuos et filias tuas capieni. T-uos,
te ab Aquilone, cnrrus el rotee, 266 cum tnullitudine inquit, el tuas, non meos et meas, quia deadulte-
populorum, clypei el peltm,el mitlent custodiam super rio generaii sunt, et caetera vorabuntur incendio.
teineircuitu. Et dabo anle faciem eorum judicium, El denudabunt, inquit, te vestimentis tuis, quibus
et judicabuntte judiciis suis, el dabozelum meumin te ornaveram, et vasis gloriae luac, quae (ibi ad cac-
te, el facient tecum in ira furoris. Nasum luum et au- remonias templi aurea argenleaque concesseram,
res tuas auferent, et reliquos luos gladio dejicient. dequibus seriptum est: Ego dedi eisaurum et ar-
Ipsi filios tuos et fitias tuas tollent, et residuos tuos gentum, et ipsi fecerunt ea Baal (Oseev, 8). Haecau-
devorabtt ignis, el denudabunt le vestimentoluo, et lem omnia faciam, utperdila pnlchritudine et vultu
assumentvasa gtoriationis tum, et avertent impietates venefico [At. veneficio] deturpato, quiescat ali(|iian-
tuas a te, el (ornicationem tuam de terra Mgypti, et do scelus tiium, et fornicatio quam didicisti et exer-
non elevabisoculos tuos ad eos, el Mgypli non recor- cuisti in ./Egypto: ut postquam nasum aure-qtie per-
daberit amplius. Qula ^Egyptiarum carnium recor- audeas oculos tnos levare ad
' dideris, nequaquam
data es, et imilala tnrpitudinem gentis immundae, B Cbaldaeos, et amatoribus prislinis ostendere foedi-
quae omnium bestiarum simulacra veneratur : pro- latem tuam: nec recorderis amptius ASgypiiorum
pterea adducam conlra (e amatores tuos,quorum sa- libidinis, quornm magniiudine carnium deleclaba-
liata complexu, rccessisti ab eorum foedere :. ut ris.Qua? universa dicuntur sub translatione adul-
qiianlus prius amor fuerat, in tania odia vertereris. terae, et propter adnlterium deturpatav. ut nequa-
Filios , inquam , Babylonis, omnesque Chaldacos, quam ultra glorietur in decoresno; sederubescat
nobiles, (yrannos et principes; pro quibus in He- in foeditate, quam magniludine meruit voluptalum.
braico habeiur, PHACDD (TipS)el SCE(yjttf)et ctjE;(5np), Quidqnid de Jertisalem T/somxu;dicitur, et ad ani-
, quasmujiigentes0rieiitalesinlelligunt,cum hujuscc- mam rererri polest, quae virtutibus, Dei juncta com-
modi nomina,nec in Regum volumine, nec inParali- plexui, postea adulieravit in vitia, et recessii ab eo,
pomenon, neque in Jeremia quidem, qui describunt ct patefactis universis sreleribus ejus, denudata cst
captiviiatem Jerusalem, aut in aliquo loco Scripturae alque turpata et ostensa omnibus, ul a scelere suo
sanctae iuveniamus. Nec mirum,siSeptuaginta ipsa aliquanto desistat: nec glorielur in nominis digni-
Hebraica posuerunt nomina, cum Symmachus quo- tate, sed pro mali conscientia et recordaiione ^Egy-
queelTlieodolio in eadem verba consentiant.Omnes, pti, oculos ultra ad ccelum non audeal tollere. Unde
inquit, Assyrius, equites, et juvenes, forma egregia, iC et nasns ei praeciditur, et aures ampuiantur, quia
ducesetmagistratus, sive trislatas, quos nos prindpes odorem 268 bonae fragrantiae verterat in fetorem,
principum interpretati sumus. Dequibuset in Exodo et audierat judicium sanguinis, quod non solum de
legimus (Exod. xv, i). Etectos ascensores tristatas odore et auditu, sed de visu quoque intelligimus,
(rptararat;), pro qnibiis Latina simplicitas , ternos quo, quia malefuerantabusi, Samson et Sedecias
* statores transiulit. Trislalac auiem nomen est apud privantnr. Svrdum quoqueDeuset mulum fecit (Exod.
Graecos, secundr gradus post regiam dignitatem. lv, H): ne lingua eorum pcrlranseat usque ad ter-
De quibus scriptum est: Verumfamenad tresprimot ram, et taclus omnis auferelur in his qui vitam pe-
non pervenit, qui principes equitum peditumque erant nilus perdiderunt. Et hsec fient, ut igni cuncta pur-
et tributorum [Al. tribunorum ] (I Par. xu, II Reg. geninr, et pereat jEgypli fornicatio: nec ullra ocu-
xxm): quos nos magistratns ulriusque militiae, et los suos ad mala possit aliollere.
praefectos annonarii tituli nominamus. Omnes, in- (Vers. 28 seqq.) Quia hwc dicil DominusDeus:
quit, in curribus et in equis, lorica armati, galea et Ecce ego tradam te in manus eorum, quos odisti: in
ctypeo , obsederunl le per circuitum, et dabo eis manus dequibus satiala est anima tua. Etagent tecum
267 judicium, ut quos reliqueras, et quorum irri- in odio, et toltent omnes labores tuos, et dimfttenlle
tum feceras pacttim, ab his judiceris: et judicabunt D nudam, et ignominia plenam, b ef rerefabi/ur igno-
te judiciis suis quasi adulteram. Et ponam, inqitit, minia fornicationum tuarum. Scelus tuum, el fornica-
zelum tneum in te, quem exercent tecum in furore. tiones tttw fecerunt hwc tibi: quia fornicata es post
Zetus enim mens est inter hostes, fidei eliam non gentes, inler quat polluta et in idolit earum. In via
servalae. Nasum, inquit, luum et aures tuaspraeci- sororis tum ambutasti: et dabo calicem ejus in manu
dent, qnasi adullerae et deprehensae in slupro : ut tua. Bmc dicit Dominus Deus : Calieem sororis tum
deformala placere dcsistas. Quomodo enim in facie bibesprofandumet latum. Erisin derisumel in subsan-
omnis putchritudo oris in narinm decore consistit, nalionem qum est capacissima: ebrietate et dolore re-
etinauribus, e quibus in feminis uniones etmar- pleberis, et calice mceroriset trislilim, calice sororis
tt Mendoseetiam post VictoriiemendationemMar- b Hancalteram hujus versiculi partem, et revela-
tianaeus reiinuit stratores, qtiod non sccundi post bitttr iqnominia fornkationum tuarum, quac deerat,
regiam digniiatem gradus, sed infiini poiius officii suffecimusex mss. et Rabano. Viciorius quoque an-
est nomen, ab equo inslernendo derivalum. Statores lea suppleverat moresuo exHebraeo, Lalinaque ver-
vero nostri quoque praeferunt mss. sione, et Graeco.
 2-21 COMMENTARIORUM IiN EZECHIELEM LIB. VII. CAP. XXIII. 222
lum Samatim. El bibes illum, e! epotabis usque ad A lcin, quse calicem Samariae sororis stisc bibitnovis-
fwces, et ftagmenta ejus devotabh, et ubeta tua lace- sima, et quasi faecestormentorum ejus usque ad fun-
rabis (sive ut LXX transtulerunt : festivitales et dum epotavit. ,
tieomenias ejus auferam) ; quia ego locultts sum, ait (Vers. 36, 57 seq.) El ail Dominus ad tne dicens:
Dr.minus [ Vulg. addii Deus ]. Propterea liwcdicit Fili hominis , numquid judicas Oollam et Oolibam, el
Dominus Deus. Qnia obtita es mei, et projechti me ttnnunths eis sceleru (vel iniquiiates) earum : quia
posl corptts Iu!/;i: fu qttoqueporta scelus tuttm et [or- adullerw [Vulg. adulteralw] sunl, et sanguis in mani-
nicationes tuas. Prodest Jerusalem inimicilias liabere bus earum, el cum idotis 270 (slve adinventionibus)
contra Assyrios atque Chaldiros, et nequaqnam suis [ornicatw sttnt : insuper et filios suos quos genne-
jf^ypli record.iri; sed tradi eis in manus ad punien- rcnl mihi, obtttlerunteis ad devortiridnm(sive trans-
dum, qni illam oderant: quibus ante non traditur, dttxeriinl) per ignem. Sed et hoc fecerunl mihi, pollue-
nisi satiata fuerii de cis nnima ejus, nt postquam runt sanctuarium meum in die illa : et sabbata mea
pceniliierit veierum peccalorum, lunc purgetur sup- profanavcrunt. Cttmque immolarenl filios suos idolis
pliciis, et perdat omnes labores quos arte mereiricia suis , cl ingrcdcrentur sanctuaritim meum in die illa,
conqnisivit: videatquc nuditalem suam et ignoini- ut polliierunl illucl, etiam hwc fecerunt in thedio dvmtts
niam ; et sciat quod lnrc uriix-ersanon ei Dominus B mcw. Miserunl ad viros venieittes de longe, ad quos
fecerit, sed fornicaiiones suae, quibus foinicaia cst nuiilium miseranl. Itaque eccevenertitit, quibus le la-
per gentes quas supra enumeravit, ut earum colerel visli (sive, cum venissent, stalim iavabaris): etcircum-
simulacra. Inviis, ait, sororis tnac Samariaeambula- livisti [Vulg. addit stibio] oculos tuos : et ornata es
sti: propterea debes calicem illius bibere, 269 cu" mundo muliebri. Sedisti in tectulo pulchro, et mensa
jus peccata sectala cs. Calix autem , quod saepe ac- ornata [Vulg. ordinata] est ante te. Thymiama meum
cipitur pro pcenis atque suppliciis, mulia exempla et uncjuentttma meum posuisli stiper eam, et vox tnul-
sunt, e quibus illud est: Calix in manu Domitti vini titiidinh exsultantis erat in ea (sive el voce compo-
meri plenus ittixto, et inctinavitex hoc in hoc: verum- sita psrsultabat); Et in viris quidem h multitudines
lanien fwx ejtts non est exinanita, bibent ex eo otnnes hominum adduccbantur, el veniebanlde deserto (sive
peccatotcs terrw (Psal. LXXIV, 9,10). El in Isaia Ca- ebrii de descrto): postierunt armillas in manibus suh,
lixruinac, et pnculuin furoris dicitur (Isa. LI, 17). et coronas speciosissimasin capitibus stiis. Et dixi
Et ad Jererniam loquitur Dcus : Accipe calicem vini ei cjttwattriia est in adtilterio : Nunc fornicabilur in
meri de manu mea, et potabis omnes gentes, ad quas fornicatione sua etiam hwc. Et ingressi sttnt ad eam:
ego mittamte, ct bibent, etvomeitt,etinsanienl (Jcrem. quasi ad tnulierem merctricem, sic ingrediebanlur ad
xxv, 15). Sicut enim quoedamdaiilur catbariica , ut C Oollamel Oolibam mulieres nefarias (sive ttl facerent
noxius btimor (|iii inest corporilius egeratur: sic ct iniquitatem). Viri ergo jusli ( Vulg. interserit isti]
Dominus dat calicem tormentorum meracissimum, stinl: hi judkabunt easjudkio ctdultetarum, et judicio
ut quidquid fellis ainariludinisque csi, aufera; a offundeiitiumsangv.inem,quia adulterw sunt, et san-
peccaloribus, et pristinae eos restituat sanitati. Et guis iu manibus earum. Hwc enim dicit Dominus
ipse calix erit profundus et latus. Profiindus, pce- Dcus : Adduc ad eas multitudinein, el trade eas in
naruin magnittidlnc: latus tempore captiviialis. lumultum et in rapinam, et lapidetttur lapidibus po-
Quando autem , ait, inebriata fneris el dolore com- pulorum, et confodianttirgladiis eorum: filios el filias
prehensa, et biberis calicem usf|iie ad fa;ces, et in- eanitn interficient, et domos carum igni succendenl, el
lanlum hauSeris, ut fragmenta qurque ipsitis calicis auferam sceltts (sive itupietatem ) de terra, et dhcent
devores : tunc taedebit te foruicaiiouis prislinae, et omnes mulieres ne facianl secundumscelus (vel impie-
lacerabis ubera qu;c fracla fiierant in jEgypto, et laiem) earum. Et dabunt scelus (sive impietatem) ve-
qnaeamaioribus luissubacta aiquecollisa siint: sive strum super vos: el peccata idolorum vestrorum porla-
omnes feslivitates, ct neomenias tuas auferam, ut bitis, et scietis quia egoDominusDeus, Ut saepe com-
pro solemnitate atque laetiiia, aeleriium planctum moiiiii,paiva in quibus Sepluaginta ediiio discrepat
habeas et moerorem. Qtiia igitur ista fecisti, el oblila D ab Hebraico, ex latere copulavi, lectoris fastidio
es mei, etprojecisii me post corpns luuni, sive re- providens.Consequensanlemerat, ut qniSamarioc et
trorsum. pmpter corroris vitia, vel post genitalia, Jerusalem adulteria separatim descripseral, pariter
qnibus turpiludinis foedilasindicatur: propterea porta eamm supplicia nuntiarei. 271 Omnia autem dicun-
scelus et impietatem tuam, videlicet supplicia quae lur quasi ad adulleras, et facia anacepbalacosi, bre-
propter impietatem et scelera meruisti. Potest boc viterearum scelera proponuntur: ut recte juxtaLe-
quoddicitur: Et polabis usque ad fwces, et fragmenla gis iinperium in adulteras [Al. adulteris) lapidalio
ejus devorabh, significanter inielligi super Jerusa- popiiliconsequatur. Quia igilur adultera) sunt, justam
* Pro unica voce metim,quam ad mss. fidem cum
Thyminma meum, et unguenlum, quod mihi specialiter
Rabano substituimus, Martian. pnsl Erasiniim reti- jusseram fieri, elc. Sic aitteui opinor, cuni pro un-
ntiil dnobus verbis ef oleum. Iteposiiam a nobis giiento, oleum LXX interprciati sint, iiirainque le-
lectionem probat Hfbra-us quoqiie texius, ei Laiina ctionem fuisse annoiatam co, qui lam sa-pe occurril,
versio, quae testimonia.Vietorius ciimpriinis laudat. modo : unguenium fsive oleum) meum posuinti, ctc.
Nec sanc aliter ex Hebranosaltem positum ab Hie- b Victorius, quide multitudine:-et paulo post adul-
ronymo, ipsa ejus expositio persuadet, ubl ait: teriis, pro adullerio, ex Hebraico, Graecoquefonlibus.
225 S. EUSERII HIERONYMI 224
deprome sentenliam. Sunt enim mcecbataein idolis, A i concremarint : interfecti sint populib, qui pro Deo
et sanguis in manibus earum, enrum videlicet quos daemonumsimulacra venerati sunt. Possunt haecet
idolis immolarunt : ul filios quos niihi genuerant, post adventum Christi intelligi, qund viri jusli de
daemonibusconsecrarent. Nec hoc fecerunt foris et popnlis naiionum ipsi Samaritanos et Jndaeos corn-
in montibus, ac lucis, ul saepe facere consueverant; paraiione sui judicenl, ettradant eos ad devoran-
sed ad extremum polluerunt templum raeum, ut dum, quibus Dominus dixerat (Matth. xxm. 38):
staluam Baal in eo ponerent. Et sabbata mea pro- Relinquetur vobis domus vestra deserta. El : Quando
fanaveruni: ul nec loci, nec temporis custodiretur viderilis circumdari ab exercitu Jerusalem, scilote
apud eos religio. Sed nec praesentibus tantum adul- quia appropinquat dcsotatio ejus ( Luc. xxi, 22).
teriis conleniae eranl, neque suffecil eis; quod filios Usque hodie enim adulteraiae siint, et totius orbis
rneos immolaverunl idolis suis vel daenionibus; sed lapidibus opprimuntur. Quoniam mieeruul nun-
peregrinis quoque voluplatibiis lascivientes, Assy- tios ad eos qui erant procul, et dicere non po-
riorum aique Chaldaeorumsimulacra veneratae sunt. terant : Ego Deus appropinquans, et non Deus de
Qui cum venissent, Ooliba a Jerusalcm, omnem longe, dicit Dominus(Jerem. xxm, 23): et pra?parave-
adulterae habilum implcsti super ieos, ut lavares runl se amatoribus suis daemonibus : et omnem
corpus, oculos stibio linires : ut assumeres cultum B ] culium atque ornatum quem a Deo acceperant na-
muliebrem, sederes in lectulo libidini praeparata lurali bono, verterunt in cultum daemoinim,et opera
[Al. praeparaio], epulas proponeres, quibus fractas sua decoreraque, quem in armillis et diademate in-
ad libidinem vires reparares amatorum tuorum; (elligimus, adulteris amatoribus praebuerunt, quo-
tliymiama meum et unguentum quod mihi specia- rum poena genlibus limor est, immo his qui ex
liter jusseram fieri (Exod. xxx), el exlerminari ani- gentibus crediderunt, ne similia patiamur, si ea
mam illam de populo, quae in privalos usus hoc fecerint quaefecitSamaria ei Jerusalem. Aquibus tunc
facere voluisset, lu offerres idolis; ut congregares auferentur impietates, cum receperint 273 scelera
frequentiara populorum , sive omni genere musico- sua , el velamen quod positum est anie vulitun Moysi
rum caneres : ut iuiii solum visu, sed et auditu et (Exod. xxxiv), abstulerint ab oculis suis, ul cogno-
odoratu, et cunctis sensibus placeres amatoribus scant qund ipse sit Dominus Jesus Christus, quem
luis, qui venerunt ad le ebrii: non urbanae alicujns Dei Filium negaverunt (II Cor. ni).
elegantiae, sed de deserto ac soliludine, ruslicorum (Cap. XXIV, Vers. 1 seq.) Et faclumest verbum
ac latronum habitum pracferentes. Et in lantam Domini adme in anno nono, in mensedecimo, decima
exarsislis, o sorores pessimae.insania.n voluplaium, mensis, dicens: Filihominis, scribetibi nomendiei hu-
ut armillas veslras et discriminalia imponeretis (Cjusinqua confirmatusest rexBabylohisadversumJeru-
manibus el capitibus amatorum veslrorum, sive salemhodie. Etdices per proverbiumaddomum irrita-
vobis ipsis, ut plense ornaiu lurparemini. Quamob- Iricem parabolam, et loqueris ad eos : Hwc dicit Do-
rem dixi ei, vel Jerusalem, vel Samariae, vel ulri- minus Deus :•Pone ollam, pone, inquam , et milte in
que : Sic aitrivislis frontem, ut nequaquam secrcto eam aquam.Congere(rusta ejus in eam, omnempartem
polluainini, vel raariti, vel hominuin vitelis aspe- bonam,femur et armum, electaetossibusple.na.Pinguis-
ctum;sed inslar meretiicum publice272PrtislUua~ simum pecus assume: componequoque strues ossium
mini, qui ingressi siint ad vos, quasi ad meretrices, sub ea : efferbuil coctioejus, el dhcocla suntossa illius
cerlaiim vos polluere cupientes. Tradam igilur vos inmedtoejus. Proptereahmcdicil DominusDeus: Vwci-
ad puniendum his quibus ullro uadiiae eslis ad dc- vitnti sanguinum, ollw cujus rubigo in ea esf, ef rubi-
tiirpaudum. Justi enim viri suut, in co quod adul- go ejus non exivit de ea : per partes, el pct partes suas
terara et parricidara, me jubente, discruciant. llacc ejice tum: non cecidil super eam sors. Sanguis enim
enim dicil Dominus Deus : Monilu vocis luae con- ejus in medio ejus est, super limpidissimdmpetram ef-
grega ad eas, o propheta, inullitudinem populorum, fudit illum, non effudit illum super terram, ut possit
et primum diripialur earum universa substantia; operiripulvere. Ut superducerem[ Vnlg. superinduce-
deiude lapidentur el confodiantur gladiis, et filii;D rem ] indignationem meam, et vindictaulciscetet: de-
carum et filia: trucidentur, et domus ardeant. Ei di sanguinem ejus supet petram limpidissimam, ne
haec omnia licnt, ut auferatur de terra impielas; et operhelur. Propler hmc dicit DominusDeus: Vmci-
discant omnes mulieres universaeque provinciaepro- vitati sanguinum, cujus ego grandem faciam pyram.
cul positae, pcenis earum similia devilare : ul post- Congere ossa qum igne succendatn,consumentur car-
quam receperiiis quae meremini,' et portaveritis nes, et concoqueluruniversa compositio,el ossa tabe-
scelera idolorum vesirorum: tunc cognoscatis quod scenl. Pone quoqueeam super prunas vacuam, ut inca-
ego sim Dominus. Ilaec aiiiem omuia tropologice, lescat et liquefiatms ejus, et confletur in medio [Vulg.
et sub typo adulterarum dicia sunt coutra Samariam inlerserit ejus] inquinamentumejus, el consumalur
et Jerusalem, quod Assyriis Iraditae alque Chaldacis, tubigo ejus. Multo labote sudalum est; et non exivit
duclae sint in captivitatem, et urbes earum incendioi de ea nimia tubigo ejus, nequepet ignem. Immundilia

Penes Rabanum, Ooliba, hoe ett, Jerutalem. et contextus respuit.

b Amovimns hirfc vocem tui, quam rnss. ignorant,
225 COMMENTARIORUM1N EZECIIIELEM LIB. VII. CAP. XXIV. 22«
tua exsectabilh, quia emundare le volui, el non es A salcm, el vallare eam exercitu; ctobsidioncm istam
mundala a sordibus luis ; sed nec mundaberis prius, per parabolam describe atque proverbium, quse in
donec qttiescere fucidmindignalionemmeam in te. Ego praesenti loco metaphoram Iranslalionemque signifi-
Dominus toculus sum : venit, el faciam : non transibo cat. Pone, inquit, ollam aeneam, id est, lebetem, et
[Vulg. transeam], nec parcam, nec placabor. Juxla mitte in eam aquam, et pinguissimorum animanlium
vias tuasetjuxta adinventionestuas " judicavi te, di- omne corpus in frusta concide, tam femur, quam
cit Dominus. LXX : Et factus esl setmo Dominiad me crus et armura, caniesqiie diligenter ab ossibus se-
in anno nono, in mense decimo,decima mensis, dicens : para, et carnibus missis in lebetem, ossa pone vel
Fili hominis, sctibe tibi diem ab hac die, qua obfitma- compone sub lebele, et; fac strues, et cumulos os-
tus est rex Babylonistuper Jerusalem ab hodierna die, sium, ut effervescat non semel, sed frequenter coclio
et dic ad domum exasperantem parabolam, el dices ad lebetis, et discoquantur carnes inlrinsecus, et ossa
eos : Hmc dicit Dominus Deus : 274 Pone lebetemet subler incendio concremeniur. Vis autem scire, pro-
infundesuper eum a:uam, et mitte in eum divisiones: phela, quis sit isle lebes, vel quae carnes aut ossa ?
omnem incisuram bonatn, crus, el humerum, carnibus Loquere haec, dicil Dominus Deus: Vaecivitaii san-
separatis ai ossibus de eleclis pecoribus assumpla, et guinum, id est Jerusalem, lebeti, cujus rubigo, id
incendeossa sub eis: ferbuil, et sunt cocta ossa ejus in B cst malitia nimia est, et licet ignis supposilus sit,
medio i/lius, Propterea hmcdicit Adonai Dominus: 0 tamen rubigo ejus non exivit de ea. Persevcraverunt
civitas sanguinum, lebes in quo est rubigo in eo, et ru- enim etiam capti atque cruciati in prislino scelere.
bigo non ett egressa ex eo : per partes suas protulit: Per partes, et singillatim consumite eam, nemo re-
non cecidit super eam sors, quia sanguis ejus in medio maneat in salutem. Non cecidit super eam sors ut
illius esf. Super levissimam pelram posui itlutn : non alii perirent, et alii salvarentur, sed cunctis commu-
effudiillum super terram, ut operiretur lerra. Ut ascen- nis venit interitus. Sanguis enim ejus, id est, bomi-
deret furor in ulticnem vindictm: dedi sanguinemejus cidia, el filiorum neces, in medio illius suut. Quem
super limpidissimampetram, ut non operirelur. Pro- sangiiinem efludil super limpidissimam petram, ut
pttrea Itwcdicit Adonai Dominus: Vw, civitas sangui- paleret omnibus, nec terra operiretur aut pulvere :
num, el ego magnificaboterrorem, et muliiplkabo li- ne transiret videlicet ihdignalio mca, sed super
gna, et succendamignem, ut labescant carnes el immi- apertissimum sanguinem ultio properaret. Naturae
nuatur jus, et ossaconcremenlurel stel super carbones est enira, ul si sanguis fundatur in terrain, combibat
suos. Incensa esl ul exuratur et frigatur ws ejus, et con- humus humorem sanguinis, vel paulatim terra ope-
crementur in medio illius immunditia ejus, et deficiat riatur et pulvere. Cum aiilera super limpidissimam
rubigo ejus. Humiliabitur rubigo, el non exiet de ea; C ( petram et nullam habenlem foveam, sanguis fuerit
mulla tubigoejus: confundetur rtibigo illius : immun- effusus, labitur et latam obtinet sedem. Hoc autem
ditia lua ZEMHA, pro eo quod conlaminata es lu, et non indicat, quod non occulta, sed publica fecerit homi-
etemundataab immunditialua. Etquid eritsinonfueris cidia, secundum illud quod dicilur ad Cain : Sanguis
emundataultradonecimpleamfuroremmeumin te ? Ego' (taltis tui clamat ad me (Genes. iv, 10): propterea
Dominuslocutussum, et veniet,el faciam: non differam, dic civitati, non unius sanguinis, sed sanguinum
nec muerebor,nec deprecabilh ero. Secundum viasluas, multorum : Ecce ego grandem in le pyram faciam,
et secundumadinventionesluas judicubo te, dicitAdonaii sive educam* torrem, quem 276 vulgus titionem
Dominus. — Proplerea egojudicabotejuxta sa