Migne. Patrologia Latina Tomus CIX.

Raban Maur (0780-0856?). Soeculum IX. B. Rabani Mauri,...
Opera omnia, juxta editionem Georgii Colvenerii anno 1617 Coloniae Agrippinae datam, mendis quibus scatebat
innumeris cura qua par erat expurgatam, novissime ad prelum revocata et novo ordi.... 1852.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

GURSUS" GQMPkETlB
''-' '."'. '.-;• -'" . , ''
!' ".'::'.-'.'.'SlVE'- ,:.-'..
BIIlLiqTHEGA DNIVERSALJS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODAj OECONOMICA,
OMNIUM SS. PATRUM, DOGTORUM SGMPTORUMQUi ECGLESIASTIGORUM

'. Qui.
AB..iEVg" APQStOLIGt) AD INNOCENTir HITEMPORA

"'.' FLQRUERONT; ':'::;-'<'.
::. RECUSIO. J0HRC)NOLOGieA
OMNIUMQUJE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICÊTRADITIONISPER DUODECIMPRIOUA
..-';' 'ECCLES^S^GULA^:,;-'
JUXTAEDlTiONF.S ACCURATJ^SIMAS, 1NTERSF,COMQUI! NONNUfiilS CODICIiiUSMANUSCRirTlS COLLATAS, -
:_.:;- PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA; ; :
DISSEUTA.TIONIBUS,COMMENTARHS LECTioNiBUSQVE; VARIANTIEUS CONtiNENTEIl ILLUSTRATA ;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QU.£ TRIBUS N OVISSIMIS S.jECULlS DEBESTUR AIISOLUTAS
UETECTIS, AUCTA; ''",.'' '
INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALVTICIS, SINGiJLOS SIVETOMOS, SJVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
1NTRA R
CAPITULIS IPSIMTEXTUM DISPOSITIS,ITE NECNON ETTITULtS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM
DIStiNGUENTIBUS SUEJECTAMQCE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ACORNATA;
OrEUIllUS CUSIDUBIIS TUMAPOCRYPIilS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1N ORDINE AllTllADITiONE
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOIiUS INIMCIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTKRO SCII.ICET KERUM, QUOCONSULTOj QUJ
UNUSQUlSQllE PATRUM IN QCODLIBET THEMA SCRIPSIiRlT UNOINTUITU CONSPICUTUR J ALTBU(
''.SCIiIl'TURjE SACUÊ,EX QUOLECTORI COMPERIBE sit OBVIUM QUINAM PATRES
1T IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGLXOIIUjI LIBROUCM
SCRIPTURiE TEXIUSCOMMENTATJ SINT. '." .
EtllTIOACCUIIATISS1.UA,C/ETEIIISQUE OMNIBCS FACILEANTEPONENDA, SI PURPIiNliAMUR : CHAItACTERUM NITIDITAS,
CIIAIIT.1;
QIALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PEItFECTlOi CORRECTIONIS, OPERUM R ECUSORUM TUM VARIETAS ':
TCMNUMEIttS,"FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIIilQUE 1NTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTER -^^"/Ni.
SIMILIS,PRETIlEXIGUITAS, PRSSERTIMQUEISTACOLLECTIO, UNA, METIiODiCA ETCllROtiOLOGlCA, / ^P\
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM pPUSCULORUMQUE ITACTENUS IIIC ILLICSI'ARSORUM\,/ ^ /^.<^\^
PHIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX PPERIBUS AI>OMNES jETATES , '..".. /" ' :.-'/:W_;\^&
LOCOi,I.INGUAS, PORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATOÛM- :• .'./ / CD_S3j)
'
SERIES - :"",' fe
SECUNDA, ' % j|
1
fN QUAPRODEUNTPATRES, DOeTORKSSCRIPTOKESyUE ECCLESl^ LATINiE t* "^ !c
AGllEGOEIp MAGNO AD INNOCENTIUU III.
' - \£^\ S^fd
"' AGCURA.NTE J.-P. MIGNE, : ' '. feV-^fc
BIB&IOtHBGS! GE.EaS ^KWERSS, \ .\rT1,^
• '
sivi . -; \^ ^^V
CURSOUa.COIUPLETOllUU IN SISGULOSSCIEKTI.12ECCLKSIASTICJS UAMOSEDltORE.
PATROLOGIABINA EDITIONETYPIS WAKDATA EST, ALIANEMPE LATINA,ALIAfiUJiCO-LATIKA.^

VENEDNTMILLEFRANCISDUCENTATOLUMINA ET
EDITIOSISLATINJE; OCTINGENTIS
— MEUELATINADNIVERSOS
MILLETRECENTAGRiECO-LATINiE. AUCTOUES TUMOCCIJJENTALES,
TUM
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAYERSIOSELATINADONANTURi
PATROLOGI^;.TOMUS OIX:
B. RA35AN1 MAURI
TOMUSTERTICS
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD Jv-P. MIGNE EDITOREM,

M VIADIGTAWAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLa;PARISIORUMYULGOJ)\ENFER NOMINATAL,
'.\ SEU^PETIT-MqNTROUGEi.
1852 ;
• SJifcULUM'IX.
FULDENSIS: ABBATIS ET- MOGUMTINrrpCIIIjEPISGOPI
JUXTA EDITIONEMGEORGII COLVENERIIANNO 1617 COLONI.E

. AGRIPPINiEDATAM, MENIHS
ATAM,
INNDMEUISCURAQUAPAR ERAt.'EX.PURG
. QUIIiUSSCATEBAT. - ;'
NOVISSIMEAB PRELUMREVOCATA ETNOVQORDINE,CHRONOLOGICO SCJLICET,DIGESTA;
/VARIIS^PRiETEREA MOOTMEWTIS:
:"- '' "

i QUM SUPPEDITARUjNT
;MABILLGM5MAMEMI ET
DAf5HERIIC0LLECTI0MES:MEM0MATIMM^
'
AUCTAET ILLUSTRATA. . -
"AGCURAJSTE J.-P. MIGiNE,.

BIBIiIOTHEOflB CliBUI UNIVERSffi,
SIVE
_ CURSUUM IN SINGILOSSCSENTI,*;
COMPLiCTORlJSI RAMOSEDITOltE.
ECCLESIASTIC.T5
TOMUS TERTIUS.
VENEUNT6 VOLUMINA
42 FRANCISGALLICIS.
EXCDPEBATUR ET VENIT APUD J.-P, MIGNE EDITOREM, -

«! VfADICTAF,i MBOISE, PROPE PORTAMLUTETI^ PARISIORUMVULGO&ENFER NOMINATA
M,
SEU PETIT-MONTHOUGE.
'
1852 "'.-" '
.:...; ELENCHUS
AUCTORUM ET GPERUM QUI IN HOC TOMO GIX COWTINEMTUR
RABANUS MAURUSrlFULDENSIS ABBAS ET MOGUNTINUS ARCHIEPISCOPUS.
Commentaria in libros quatuor Regum. Col. 9

Coniinentaria in libros duos Paralipornenon. .279
Expositio in libruni Judith. 539
Appendix ad Exposilionem in librum Judith. — Jacobi Pamelii
Comnientarium in eumdem librum. 593
Expositio in librum Eslher. 635
Commentariorum in librum Sapientise libri tres. 671
Commentariorum in Ecclesiasticum libridecem. . 763
. Gemmentaria in libros Macbabasorum. 1125
Ex typis MIGNE,au Peiit-Moulrouge.

-BEATI UAMM.NI I&MI
FULDENSIS ABBATISET MOGUNTINIARCHIEPISCOPI
COMMENTARIA IN. LIBROS IV REG-UM.
(ANNO 834.)
PR^FATIO.
; Domino reverendissiino et hi menibris Christi A breviando "explanavi.

Prsenotavique in inarginibus
plurimum verierando atque eoleridp, Palri HILCUINOpaginaruni aliquorum eorum ndmina, ubi sua pro-
abbali, et sacri palatii arcliicapellano, RABANUS,exi- pria verba sunl (o); ubivero eorurii sehsuiri meis ver-
guus servoruni D.ei servus, in Dominoaeterno per- bis Cxpressi, aut ubi juita sensus ebrurii simililudi-
petiiam salutem. nem, prout divina gratia mihi coneedere dignata
Gumveneratiortem tuairi, sancle Pater, ubique ex- est, de novo dictavi, Mjitteram MAURInomen ex-
cellentem sentiamus, et pluribus profecluosam esse: primentem, quod magister meus bealas memorise
compertum habeaniiis, id ipsum ut divina cleriierttia" Albinus mihi indidit, praenolare ciiravi. ut diligens
dtutius fieri permittat,et novissime seterna mercede lector sciat quid quisqiie de suo proferat, quidve in
remuneret, assiduis precibus inslanter deposchrius." singulis sentiendum sit, deceriiat. Preeterea Hebraji
De caeiero. qupque quia vestra sanclilas per quem- cujusdam inodernis temporibus in legis scientia
dani fratrem nestrum, quem ad palatium praelerite capilulis traditionem Hebrseoi-umhaberexon paucis
aniio direximus nostrse parvitati suggereredignata locis [Praeterea ex capitulis Hebraei cujiisdam, ino-
est quatenus aliquod vplumen vobis ulile mittere- dernis temporibus in legis scientia perili, traditio--
mus: nos lisec suggestio non parum sollicitosreddi- riem Hebrajorum non paucis locis, elc.], simul curii
dit, qriod vobis, qui divites estis in omnibus, in B nota nominis ejus inserui, non quasi ingerens alicui
omni scientia et docirjna, et apud quem librorum auctoritatem ipsius, sed simplieiter potius, quod
inaxiuia copia est, placitum et condignum accom- scriptum reperi, ejus. probatiprierii lecloris judicio
«.odare possenius. Et quia vos aliquem librum quem dereliriqiio. Anteômnia' autem~aepiecor ut:prae-
vobis milterem nominalim non expressislis, cogitavi siimptionl meaeveriiam tribuas, qiiod tain imperitus,
mecum in expositionem librorum Regum quoddam non soluin sermone, sed etiam scientia, tantum
opusculum eonficere, et nomini vestro illud conse- opus subire prajsumpsi.Kon enim de mea, sed de
crare, vestraequepriidentiai approbandum humiliter diviria confidebam potentia, de qua sbriptum est:
boc dirigere. Quod. deprecor eo animo suscipiatis, « Quia sapientia aperit os mutorum, et linguas in-
quo vobis-illud transmisi. ..Non enim arbilror illud fanlium facit disertas (Sap. x)..»: Qui et humanam
esse vobis condignum, sed ex devoto corde, quale- fecit linguam; peCudisresonare loquelam .(Num.
cunque sit, tamen prolatum. Êslimo enim, si illud ; xxii). Legebam enim euni per Propheiam dixisse :
relegere volueritis, per omnia vobis non displicere, f Aperi os tuum, et.ego adimpleboillud (Psal. LXXX).J
cuni cognoverilis nie ad boc laborare velle ut san^ Etalibi: «Quoniam, inquit, in ;me speravil, libe-
clorum Patrum dicta, quaj de praediclo libro expO- rabo eum, et.protegameum, quoniamcognovit no-
sita in pluribus exemplaribusdispersa sunt, in uriuan C men meum (PsaL xcx). J Nec enim diffido aliquos
ob commoditatem legenlis colligerem, qualenus esse qui suam volentes pstentare peritiaiii,- nostram
quid quisque eorum in.sententiis diversis historise reprehensuri sint inerliam. Quibus non meis , sed
Regum per singula loca senserit, pariter et secun- beati Hieronymi respondebo sermonibus : i Legant
dum ordinem a nobis dispositum reperiret. Ibi enim qiiivoiunt; qui autem nolunt, abjiciant, et venti-
inveniet quid Pater Augustinus, quidve insignis in-. lent apices, lilteras calumnientur.» Magis vestra
terpres divinorum iibrorum Hieronymus senserint: charilate provocabor ad studium, quam illorumde-
quid papa beatus. ac suavissimus doctor Gregorius, tractione et odio deterrebor. Si enim hsec parva a
quidve Isidorus Hispalensis episcopus, et quid vestra grate suscepta fuerint pietate, Dpmino opitu-
Beda, magistei nobilis, ac ceeteri Patres, quorum Iante, adhuc aliquod utile elaborare et vestrai san-.
longuui est nomina recensere, rile intellexerint. Quo- D ctitati prsasentare conabor. Beatitudinem vestram ;
rum oniniuin sententias, aut sicuti ab ipsis con- majestas divina felici successu poilentem perpelua-
scriptse sunt posui, aut serisum eorum meis verbis •liier conservare digrietur.
(a) Nomina haeenos parenthesi distincta in textn inseruimus. EDIT.

PATROLiCIX.
U B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 12
INCIPIUNT ".
GOMMENTMIA^ M tlBBQS;;1Y;'RE6BM.
'..-' T-7 mlilBRUM' PttlMUM. -; -::y- .-
CAPUT PKLMUM. êstintribu Epbraim, in quo loco arca lestameriti

«niansit ac tabernaculum Domini a temporibus Josue
De Elcana et duabus uxoribus ejus, Iwc est Anmet' fllii Nurijpostquam viceral gentes quae terram pro-
Phenenna.
de niissionis possederant, usque ad tempora Samuelis.
(CAP.I.) « Fuit vir unus de Ramatba Sophihi,
« moiite Epbraim, et.nomen ejus Elcana,» etc. Di- "HNarralur enim in libro Jesu Nave quod praedicius
camus primuiri de generatibne prophelae secundum dux sorte: ibi missa cbram Dominb terram repro-
hisloriani, ut postea continuatim allegoriam ejus missionisin singulis tribubusdistribuerit.Estiau-i".
inseramus. Elcana quippe, pater Samuelis proplietae, tem Silo in nonagesimo milliario Neapoleos, in re^
de stirpe Levi fuit, sed non de generatione Aaron gione Acrabitena. Sed et ludae patriarchae filiuin
sacerdotis : fuit enim, ut Verba dierum narrant, Seloh appellatum legimus. Ad hanc ei^go urbem
idem «Elcana filius Jeroboani, filii Eliel, filii Thahu, asceridit Elcana cum domo sua statutis diebus se-
filii Sriph, filii Elcana, filii Mahalh, filii Ama- cunduln legem, ut adoraret et saerificarei. Domino
sai, filii Azoel, filii Hariae , filii Sophoniae, filii exercituum. (Ex Hebrmo.) Qupd aulemdicit, e sla-
Thahatb, filii Asir, filii Abiasaph, filii Corae, filii tutis diebus t hoc est tribus fesliyitatibus, Pascba
Saar, filii Gaath, filii Levi, filii Israel. »(Ex scriptore videlicel, Pentecoste et solemnitate Tabernaculoriiin.
Juda g UndeDominus in Exodoprsecepitj dicCns: <iTribus'
quodam Hebrwo.) Mater quoque ejus de tribu
exstitisse moristratur in eo quod Ephralhaeus. Ephra- vicibus per singulos annos mihi festa celebrabitis
thaeus ab Ephralha, iixore Caleb, quani• coiistat (Exod. xxiu).»Ei item: s Ter, inquit, in anno appare-
fuisse de tribu Juda, dictus est. Et si quem movet bit omne masculinum tuum coram Domino Deo in
vo- loco quem elegii Dominus Deustuus (Ibid,),t Ergo in
quod ab Ephraim non ab Ephratha Ephralhaeus
cetur, videat in subscquentibus qualiter David filius Silo cum esset eo lempore arcaDomini, ibi hic Et-
viri Ephrathaei vocetur, cumiiquido pateat eumdeni cana, cum esset ipse Levita, post ohlaias vi-
Isai non de Ephraim, sed de .trlbu Juda exslilisse, Ctimas cum uxoribus et filiis atque filiabus pariler
ab vescebatur. '
etprobet emndem Elcanani Ephfalhaeum Ephra-
tha, non abEphraim dici. Hic inter medios eives t Deditque Phenennae uxori suse, et cunctis filiis
Ephraim fortis existens, Ramatba Sophim civita- e<ejuset filiabus partes : Annae auterii dedit parteiii
tem inhabitabat. (Ex Rieronymo.) Est enim ipsa c unam tristis, quia Annam diligebat. Domirius au-
civitasin regione Thaniniticajuxta Diospolim, unde i tem concluserat vulvani ejus. Affligebat iiiioque
fuit Josepb, qui in Evangeliis de Arhiiathia esse t eani aemula ejus, el veheirienler angebat in tan-
scribitur (Matth< xxvn; Murc. xv; Luc. xxm; «tum, ut exprobraret quod conclusisset Domirius
Joan. xix). C £ vulvam ejus, » etc. Nola quod sicut Saiam sle-
<iEthabuit duas uxpres, nomeft uni Ahna, et ne- rilem Agar concipiens despexit {€en. xvi), ita
«men secundae Phenenna; fuerunlque Pheneitnse et Annairi slerilem Phenenna prole fecunda aemu-
« filii, Annaeautem non erant liberi.» Convenienter labatur. Malorum est eriim solatium boiios car-
igitur Annae sterilitas ccmmenibratur, eujus parlus pere.
celebrior fuliirus erat, instar priorum Patrum, ut «Pprrp illa flebat et nbrt capiebat Cibun'1,i elc.
niajus gaiidiuni post lorigum nMeroremde percepta Irritala quippe ab asmula sua, npn capiebat cibuni
fecunditate pareritum insiriuelur. Sicut ehim Abi-a- lseta corpoj-eum.Sed, secundum Prophetam, fuerunt
ham palriarchae legitima uxbr; quam primitus duxit* illi lacrymoeejus panes die ac nocte, et pbtum suurn
Sara videlicet, primum slerilis fiiit, Agar jEgyplia cum flelu temperabat (Psal. xti).
generante filium (Gen. xvi); et sicut, Jacob servienle «Surrexit autem Anna, postquarii ederat iri Silo
socero suo pro Rachel uxore (Gen. xxix), ipsa Ra- i et biberat, et Heli sacerdole sedeflte super sellam
chel sterilis fuit5 sorore ejus Lia liberos gigiierile : <iaiite posles lempli Domiiii, i etc. Heli isle sum-
ilact Elcansemelior uxor,- ^quaeprophetam genuit, mus sacefdos erat, et post Samson populum Israel
sterilis primiim ftiit, pbst aiitem per Doriiiriigratiam regebat, iit in Hebraeorumlibrd iriyenitur, annis qua-
fecurida. v
draginla, secundurii Septuaginla autem Iiiterpreies,
«Et ascendebat vir ille de civitaie sua statritis arinis viginti
« diebus, ut adoraret et saerificaret Domino exer- ( Cuni essel;Anna amarp aniinp^ pravit Dpminum
« cituum in Silo,» etc.:(E«-BMro%mo.);:;SiIb:civitas i?ilens: lafgiler, et votum vovit, dicens : Doinine;
i%:' ; COMMENf. IN LIBROS IY REGUM. — IN LIB. I. 1*
t exercituum, si respiciens videris afllictionem fa- A gabundiis, vel mpbilis atque instabilis ferejiatur, sed
t mulae tuae, et recordatus iriei fueris, nec oblitus firmus atque inconcussus persistens vir unus Crat.
« ancillae tuas, dederisque servaJ tuae sexum viri- Et non solum ille vir urius dicitur,:"sed pmnes cOm-
s lem, dabo euni Dpminp pmrtes dies vitae ejus,»etc. petenter urtus dicuntuf, uriam sapieritiain omnes
Reccrdabatu.r fefsah verbpruni beati Jeb, quibus; habentes, qui uriuin Chrisluhi Jesum "confitenturi in
dixit: t Qui deridetuf ab amicp sun sicul egp, In-. uno Spiritu Dei feplenlur. Inde dicit Apostolus:
vocabit Domiriuni, et exaudiet eum (Job. xn).» Quia &iOmnes quiderii eurrunt, sed unus accipit palmam
ipse laboreni et dolorem cbnsiderat. De quo scrl-- (I Oor. ix).» Unusqiiisqueinsipientiuni iibti est unus,
ptum est :'t Tibi, Domiiie,. derelictus esl paupCr,;; sed multi. Unde pef: Scripluram dicituf:«Irisipiens
pupille tu eris adjulof, crii 'vbla juslorum sunt pla- sicut liina iriutatur.(£ccK. xvn). t.Luna, ciim videtiir
cabilia (Psal. x), » et oculi ejus ad preces eofurii una esse pef substantiam, per niutatibnem dierum
(Prov. xv). ... semper a senietipsa alia est et diyersa ; sicet pcc-
(Factum estefgo, cuin illa mulliplicarel preces catores, qui mutantur semper scientia et Cupiunt
t cpram Dpriiirip, ut Heli observaret os ejus. Porrp diversa, instabiles suril in omnibus viis suis. Unus
c Ahna Ioquebatur in Cbfde suo, tantumque labia .:. autem dieitur Deus, tion de nuinero ; sed quia nun-
t Illius movebantur, et vox penitus non audiebalur, Bquam a semetipso alter efficitur, ideo nunquam hiu^
s jEstimabat ergo earii Heli teriiulefttairi, dixitque tatur, tit est illud. « Tii auterii idem ipse Cs, et ahni
i ei, Usquequb ebria erisl digere paulisper vinum, tui non deficient (Psal. ci).» «Friit, ipquit, vir unus
t qub inades. Resppndilque Anna: Nequaquam, inde Ramatha Sophim, de monte Ephfaiiri. i (Ex
t quit, dbmirie. Nam rinilier infelix nimis ego sum. Hieronymo.) Ramatha, sive Armatba, ut irt aliqui-
t Tiriumque et omne quod inebriare polest noribibi. bus exemplafibus habetur, allitudo eorum inter-
<Sed effudi ariiriiam meani iri conspectu Domini. pretalur; Sophim, specula sive scopulus : Ephraim,
« Ne rejputes aricillam tuain quasi unam de filiabus ' fruclijicatio. Qui iti monte Ephraim et in Ramatha
t Belial, quia ex mullitudine dplpris mei locula sum Sophim commorasse dicitur, irt alta scilicet conteni-
«iisque iri pfaeseris,» et reliqua. Belial iritefpretatur plalione viriutum, ut a nullis subjacerttibus et cir-
absquejugo, Npta qupd hi ijui ebrietatem sectantur cumlatrantibus vitioruni cogitatibnibus mentis ejus
filii Belial vecilentur; hpc locp impletur illud quod sublimitas dejiceretur vel unilas scinderetuf; et io>
scriptmri est: «Homo videt in facie, Deus autem circo non de vallibus, neque de Campis, nbri de col-
intuelur cpr (I Reg. xvi).» Quia Heli tanluni os delibus, sed de nionte Ephraim esse dicituf, hbc cst,
pre.caiiiis Annae intuebatur, et voeem ejus penitus de mente frugiferp, in qup nobilitas omnium virtu-
iiPn audiebat, nec motum labiorum cernebat, aesli- C tuni fruetificare digrioscitur. Habuit vir ille duas
mabat ebriam esse. Illa autem quia sursum elevabat ilxores. Quarum priiria, ut praediximus, nobiliof,
cor,etcpniitebalurDeminp in tptp corde sub, respexit Anna, sterilis erat, ut fuit prinia tixbf AbfahaBSara
Dominus ad orationem ejus, et non spfevit preces iiobilior (Gen. xvi), secunda quidein, hoc "est| Phe-
illius. Nobisque oplimus modus prandi ad exemplum fienna, fecunda fuit, siCut Abrahae secunda uxor,
datus est, ut non in multiloquio formemus preces id est, Agar iEgyptia, sed ignobilior. Et effeclusest.
noslras ad Dbminum, sed in compunctione cordis et Abraham primum pater de ignobili) ppstea deno-
eiTusiorielacrymarum nos exaudiri ab eo credamus, bili cbnjugio. Ita Eieana, qui possessk\ Dei est, pri-
quia « sacrificium Deo spiritus conlribulatus, cor tiium de secunda uxpfe efficitur pater, quiaebnclu-
cbntritum et humiliatum Deus non sperrtit (Psal. i).i serat Dominus vulvam Annce, ut primurti Yiilvani
Quod lune digne fit, si, ofatione completa, nos eo- Sarae, post partum Phenennae aperuit VulvamAnnae.
dem tenore justitiae permanebimus. Unde et se- Phenenna interpretatur conversio ; Anna gratia
quitur :. interpretatur. Qui vult effici possessio Dei, ducat
t Et abiit mulier in viam suam et cbmedit, 'vu'1- has duas uxores, et jungat sibi primum eam qiix.
t tusque ejus non sunt amplius in diversa iriutati. nobilior est, hoc est, gratiani. Haecenini prima per
t El factum est post cirtulum dieruni concepit Anria D fldem corijurigitur homini, ut Appslolus ait: tGra-
t et peperit filium, vocavitque nomen ejus Samuel, tia enim pei salvati esiis per; fidem (Eplies.ii). »
« eo qiiod a Domino posluiasset euni,» et reliqua. Secundo conjungatur Phenennae, id est, coriver-
Post circulum ergo dierum, id est, post anni red- sioni, quia ppst gratiarti credulitatis, moiîimemen-
ilum, peperit Anna filium, vocavitque nomen ejus datio sequi debet. Prima filios riobis generat Phe-
Samuel, qui interpretalur pMtulatio Dei, sive nomen nerina, quia primos nobis fruCtuS proferirnus per
ejus Deus, quia auclor nalivitatis ejus Deus erat, conversienem. Nisi enim coriveflamtir a malo, tion
qui ab slerili exoratus, cpjlcessil habere filiuni, qui poierimus effici patres de Anna. Phetietina iilibs ha-
dignus habereturin lemplo. Dei curictis diebus a'S- bet, sed qui noti assistutit altari sempBf, riecTanieri
sistere ad servitium ejus. Mystice autem Elcana, lnan.es fiunt, nam de sacrificiis divinis eclurit. Utitis-
pater venerabilis Samuelis, qui erat t possessio Dei» quisque ergo qui converlitur a peccato, ei coiiver-
(Elcana quippe in possessionem Dei transfertur) sione generat opera justitiae, et postea excitata
aniini viflute "yir dicitur. Et non solum yjr, verum Anna, id est, anima fidelis, per zelum bonam pre-
"etiairivir unus appellalur. Nbft enim itt diversa Va cem fundit Domino, ut ipsa filios generet qui assi-
IS B. RABANI MAURIARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. ESL> 16
stant Dep, hoc est;, filios graliae. Qui enini Deo va- A - CAPUTII. .
cat, et semper «legem Dotnini die ac nccte medita- Canticum Annm, quod cantavlt post nativitalem
tur (Psal. i),»,hic est filius graliae. In Eyangelio ': . - Samuelis.
iujus histbriae fprma.ostenditur, unde« Martha sat- (CAP.H.) t Exsultavitcor meum iriDomino,jel
agit circa frequens ministerium (Luc. x),» explet exallatum est cornu meum inDeomepi» etc. Ncn
opera justitiae, et per hasc velut filios conyersionis invenitur orare in hec cantico, nisi per due verba
generat; et Maria.sedens secus pedes Domiui, au- tantuin, ut dicit: « Laetata sum in salutari tuc; » et
dieus.verbum illius, optimam partem dicilur ele- aliud est: « Quia nen est Deus "praeterte.» ApestP-
gisse, etiritelligitur velutgratiae sobplem procreare, lus autem dicit: t Orate sine intermissicne (I Thess.
quae semper dicat: « Mihi auteni. adhaerere Dee v).» Illi enini qui in divine versatur officic, omnia
benuni est (Psal. LXXII).» Anna generat filiiim Sa- gesta ejus dictaque pre oratipne repulantur, quia
muel, de quo dicitur:'« Moyses et Aaron in, sacer- jusius sine intermissiene quae jusla sunt agit. Et pb
dotibus ejus, et Samuel iiiter.eos qui itivbcant no- hpe sine ititermissiene justus -orabit. E.t in psalmis
men ejus (Psal. xcvm).» Qui dicilur ubi ipse Deus; dicit: « Elevatic manuum mearuni sacfificium ve-
ubi enim Spiritus gratiae, ibi dicitur Deus! Unde spertinum (Psa/. CXL).» Elevat manusillequi elevat
Paulus dicit: «Et cadens in faciem, adorabit Deum, jj actus suosi Aliter: t Moyse elevanle manus, vincebai
dicens : vere Deus in vobis est (I Cor. xiv.). > Israel; dimittente vero vincebal Amalec (Exod, vn).>
Sic ergo nisi pfaecedant opera conversionis, non Quia donec famulus Dei elevat actus suos ad Domi-
possumus dona diyini Spiritus generare. , num, vincit plebs Dei; cum aulem dimiserit actus stios,
« Mansit ergomulier, et lactavit filium suum do- vincit Amalec, inimicus Dei : « Exsultavit, » inquit
f nec':ariioveret eum, a lacte. Et adduxit eiim §e- Aiina, «^cormeum,» et necessarie addidit, «in Dp-
« cuui, ppstquam ablactaverat, in yilulis tribus, et mino, » ut Paulus dixit: « GaudeteiuDoriiino sem-
e tribus modiis faiinae, et amphora vini;.» In He- per, » quia polest quis gaudere in Carnalibus. Cum
braeo non, t tribus modiis farinae, » sed «modio fame homines laudant, non in Domino gaudeo, sed
rinae,» legitur. Quem locum apud Latinos scripto- gaudeo in vanitate. Hinc. compungar propter ver-
rum vitio, constat esse depravatum. Si enim cuni bum Dei, cum dicit: « Exsullavit cor meum in.Do-
tribus vituiis tres modios fariuae oblulit, eonira le- mino,» Dkat ergo Ecclesia Christi,- civitas regis
gis praeceptum fecit, In lege itaque itai praeeipitur : magni, gratia plena, prole fecunda, dicat, quod
«MensiS:seplinii prima dies venefabilis et;sancta tanto ante de se prophetatum per os hujus.pite ma-
efitvobis.Omne opus seryile iibii facietis, dies. clati- tris agnbseit,: « Exsultavit cor meum in Domino,' et
goris est et tubarum. Offeretisque,holocaustum in C exallatumest cornu meum in Deo meo. » "Vere
odbrem suavissimum Doinino vitulum de armento exsultavit cor, quia in Domino ; et vere exaltatum
unuin, arielem unum, agnos anrticulos immacula- cornu, quia non ex se, sed in Domino Deo suo exal-
tos septeni et in sacrificiis eorum similae oleo con- tatum est. Et in alio loeo dicit: t Exaltabuntur cor-
spersae treS decimas per singulos vitulos, duas de- nua justi -(Psal. LXXIV),» quia de crucis Christi
cimas per arieleni, unam decimam per aguum apicibus justis conferuntur haec cbrnua. In his ven-
(iVMm.xxix). Baec vero decima decima pars ephi tilabimus atque destruemus adversarias potestates,
eraty rinde datuf: lntelligi quod Elcana noti obliilerit ariimaenbstrae insidiantes. «Dilataturii est es nietim
tres modios faririae cum tribus vitulis, sed novem super iiiimicos meos, » quia et in angustiis pressu-
iecimas, qiiibus secundum Hebraicam mensuram rarum sermb Dei- non est alligatus, nec in praeco-
mus efficitur eplii. Quod autem Anna, nato puero., nibus alligatus. « Quia laetata sum in salutari tuo.»
iioluit illum dueere ad domum Dei anlequam ablac- Salutaris iste'Domiuus est Jesus Ghristus, quem
taretiir, significat Ecclesiam matrein quemlibet Simeon, sicut in Evangelio legitur, senex ample-
filiorum suorum non ante ad sacerdbtium prove- ctens parvutii, agnoscens magnum : t Kunc dimittis,
hefe quam illuni a lacte infantiae et parvitate sensus inquit, Domine, servum tuum in pace, quoniam vi-
educatuni effecerit Capacein spiritalis doctrinae: •"devunt eeulimei salutare luum (Luc. 11). ». Silaeta-
« Omriis etiim, ait" ApostoluSi qui lactis est parti- . tus fuere m salutafi Doriiini, tunedilataium est os
ceps,- expers est sermonum jusliliae (Eebr. v). » ... meum. Per meditatienem utique vefbi Dei ad ele-
Offert eum in vitulis tribus; et tribus modiis farinae yationem ccrdis veniemus. Unde Appstolus" dicit:
sive nibdio farinas, et amphora vini, hoc est, in « Os nestrtim ad VPSpatet, P Corinlhii, cornostrum
sacrificio piae cotifessionis, in exereitio bonae ope- dilalatum est (II Cor. vij. » Ex lalitudine enim cbr- .
rationis, et gratla sacrae eruditionis, et -fldesanctae dis ori sapientia ministratur. « Non est sanctus, ut
Trinitatis pleniter instructum, qui possit dicere cum est Dominus. » Dislinctione utitur. Non dixit, t nisi
propheta : « Reddeirius Domino vitulos /labiorum Dominus , » sed, : « Nullus est ..sicu.t Dominus,
nostrbrurii (Ose.xiy)^» et jugiler in dompDei per- sanetus et sanctificans, justus et, justificans. «Ne-
ltianens offerat digne sacramenlum corporis et sau- que enim est alius extra te, et non est fortis sicut
guinis Doniini. Deus npsler. » Non est, inquit, sanctus prajter te,
Domiue, quia nemo iit, nisiabs te. «Et si suntqui di-
cuntur dii mulii (/ Cor. vni)»el doniinimulti, nullus
17 COMMENT.IN LIBROS IV- REGUM. — IN LIB. I. 18
tamen naturaliler esl id quod Deus est, quia ipse.A factuni sit: « donec sterilis, ait, peperit plurimos,
solus est qui dixil ad Mbysenservum suuin : «Ego et quae "multoshabebat filios, infirmata est.,» (Ex
sum qui sum (Exod. 111).»Naim umbra ad compara- Eebmo.) In Hebraio etin Septuaginttt translatione
tioneni eorporis non esl,~e.tfumus ad comparationem non « plurimi, » sed « septem » leguntur, Judsei
iignis non est. - hunc Iocumila intelligunt quod, natp Samuele, mor,-
.« Nolitemultiplicare loqui sublimia, glpriantes, » tuus sit filius priniogenitus Phenennae, et singulis
elc. Et Salomon dieit: t Altiora te ne quaesieris Annae filiis nasceiitibus singuli Phenennai; merlui
(Eccl. iii). » Et ahbi .: t Dominus in coelo, et .'tu sint filii. Sed quaerendum est quemodo hpc stafe
superterram;idePsintpaucisermonestui (Eccl.v). » possit, CumPhenenna septem, Aniia autem npn plus
t Recedant vetera de ore vestro. » Hoc est, ina- quani quinque filies habuerit. Quani quaestipnerii
niloquium tioti exeat de pre vestro. t Omnis sermo Hebraei solventes, dues filios Samuelis cum filiis Ari-
malus, dicit Apostolus, ex ore vestro non procedat nse aimumerant. « Quia sterilis, inquit, peperit
(Ephes.iy). » septeni, et multa in filiis irtfirmata.est. i>,(Ex Au-
« Quia Deus scientiarum Dominus est, et ipsi guslino.).Hic totum quod prophetabatur eiuxit agnp-
praeparantur cogitationes. » Ipse vos scit, el ubi seentibus numerum septenarium. Prepter quod et
nemo scit. t Spiritus enim Omnia scrutatur, etiam B ' Joannesapostolus ad septemscribit Ecclesias (Apoc.i),
profunda Dei » (I Coi: n). « Unde quiputat se alieo niodo se ostendens ad unius plenitudinerii. scri-
quid esse cum nihil sit, seipsum seducit (Gal. vi). » bere. Et in Proverbiis Salomonis hoc antea praefi-
Haecdicuntur adversariis civitalis Dei ad Babyloniam gurans : t Sapientia aedificavitsibi domum,.et suf-
perlinentibus, de sua virtute praesumentibus, in se, fulsit columnas septeni (Prov. ix). » Sierilis enim
non in Domino glorianlibtis. Ex quibus sunt eliam erat iu omnibus gentibus Dei ciyitas, antequam iste
Carnales Israelitaeterreriaa Jerusalem, cives lerrige- fetus, qriem cernimus, oriretur. Cernimus ietiairi,
nae,t qui i, ut dicit Apostblus, t ignbrantes Dei justi- quae multa in filiis, nunc infirmatam Hieriisalem
tiam, »id est, quam dat liomiui Deus, qui solus est terrenam, quoniamquicunque filii liberaein ea crant,
justus alque juslificans, i! et suant volentes consti- virtutis ejus erant: nunc vero quoniam ibi litlera
tuere, » id est, velut a se sibi paratam, non ab illo est,'et Spirilus nen.est, amissa". virlute infirmala
imperlitam, t justitias Dei non sunt subjecti (Rom. est. . ,;
x), » utique quia superbi de suo putantes, non de « Dominus mortificat et vivificat. sMortificat il-
Dei posse placere. Sed qui est Deus scientiarum, lam quae niulla erat-in filiis, et vivificat hanc ste-
ipse t videt cogilationes hominum quoniam vanae rilem quaepeperit septem, quamvis cenimpdius ppssit
sunt (Psal, xcm). » Unde vanaesunt, nisi quia pro- ^ intelligi epsdem vivificare ques, mprtificaverit.. Id
priae hominum sunt, et ab illo tion suilt. a quo ipsi CJiimvehit repelivil addendo :
homines sunt? . c Deducit ad inferes, ,et reducit. » Quibtis enini
t Arcus fortium superatus est et infirmi accincti dicit Aposlplus : « Si mprtui estis cum Christc,,quae
« suiit robore.»Infirmatus est arcus, id est, inten- sursuin sunt, quaerite, ubi Cbristus est, in dextera
tio eorum qui tam; polentes sibi videntur esse, ut Dei sedens (CoLoss..ni), » salubriter mortificaniur
sine Dei dono alque adjutorio, humana sufficientia, utique a Dominp, qyibus adjungit: « Quae sursum
divina possint implefe mandata. «Et infirmi accin- sutit, sapite, nen quae super terram (Ibid,), »iut
« cti sunt robpre. » Qui tanlum in Dei pietate ccti- ipsi sint illi.qui esurientes transierunt.teiTain.
fidunt, et ab illc splalia quaerunt, diceutes cum t Mprtui eiiim estis (Ibid.), » inquit; qupniam sa-
Prcphela : e Miserere mei, Dbmine, queniam infir- iubritermprlificat Deus. Deinde sequitur : « Et vita
mus sum (Psal. vi). » Infirmus erat pppulus gentilis,' vestra absceridita est cum Christo in Deo. » Ecce
quande alienus a testatiientp Dei fuerat. Nunc erge quomodo eosdem ipsos vivifical Deus. Sed nunquid
praecinclus est rcbpre, cum indutus est scute fidei, eosdem deduxit ad inferos et reduxil? Iloc ulrum-
el galea salutis, et gladip Spirilus hestis antiqui tela ,n que sine controversia fidelium, in illo poiius videmus
igneapreterit.(£p/jes. vi).: impletuni, capite scilicct nostvo, cum quo vilam
i « Saturati prius pre parie se lbcaverunt , et fame- nostram in Deo Apostolus dixit absconditam. Narn
t lici saturati sunt, » etc. Qui sunt intelligendi« sa- t qui proprio Filio non pepercit, sed pro nobis omni-
turati panibus, » nisiiidem ipsi quasi potentes, id iras tradidit etim (Rom. viii), » islo modo itaque
est, IsraelitaB,quibus credila sunt eloquia Domini? mortificavit, et quia resuscitaAit a morluis, eum-
Sed in eb pbpnlo ancillae illii minorati sunt (Rom. dem rursus yivificavit. Et quia in Propheta vox
in), cuiti se subtraxerunt ne crederent in Salvato- ejus agnoscitur : « Non derelinques animam meam
rem et in ipsis panibus, id est, divinis eloquiis quae in inferno (Psal. xv), > eumdem deduxit ad infe-
illi soli tunc ex oninibus geritibus acceperunt, terrena ros et reduxil. Hac ejus paupertate ditati sumus.
tantum sapiunt. Gentes autem, quibus lex illa non « Domlnus enim pauperes facit et dilal. » Nam
erat data, posteaquam per Novum Testamentum ad quidboc sit ut seiamus, quod sequitur audia-
eloquia illa venerunt, multum esuriendo terram mus.'.:
. transieruut, quia in eis non lerrena, sed coelestia «Humiliatetexaltat. » Utique superbos humiliat
sapueruiit. Et hoc, velrit qusereretur causa"cur et bumiles exaltat Quod enim alibi legitur : « Deus
-
19 B: RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 20
superbis resistit, humiiibus aulem dat gratiam (I. At.muni terrae, quia justus est. »:Prorsus orditiem
Peif. v); » iioe totus Mbet seftiib, cujus ncmen iri- tenuit confessidtiis.fideliumhaeepfopbetissa. Ascen-
terpfetatur gfalid ejus. Janivefb adjtitigiltir : t Stis- dit in eoelutii Dpniinus Christus, et iride venluitis
eilat a teffa patipefetii, » de nullo melius quani de est ad judicandum vivps et itibituos. t Narti qttis
illo intelligb « qui prbpler tios paupsr factus est, . ascefidit, sicut dicit ApostblUs,riisiet qui desceridit
cuitt divbs esset, iitejuspaupefiate (sicut paulo atite in inferiores paftes terrae: qui,descendit, ipse est qui
dietum est) dilareitiur (II Cor. VIII); » Ipsum enim asceitdit super oinriCscoelos, ut adirtipleret omnia
de tefra suscitavit.tatii eito, tit caro ejus noti videret (Eplies. iv). c Pef iitibes efgo suas tontiit, quas Spi-
Cbffuptionem. Nec illtid ab illo alienabc quod di- fitusanclb, Ctim asceridisset, irtiplevit. De quibus
cttini est : i ." cariiaii Jerusaleni, hcc est, ingralae Vinea3,ceinmi-
« Et destercore erigitlnopeiri.i inops quippe idem tiatus est apudJsaianiprcpheiatii, t he pltiatit super
: qtii paupeiv Stefetis vefo, unde ereclus est, fectis- ':.cairi .inibreni, (Istil vi).:»: SiC: atiteni dictuiri est":
sime intelligutittif peiseculcfes Judaei, in qucrum f Doitiinugjudicabit fities terrae, » ac si diceretuf :
ntimefe ctini se dixisset Apcstplus Ecclesiam pef- Dpmirtus judicabit exlrema heminis, qUeniam nbn
sectitutii : " Qtiae.iriiiii fuerunt, itiqtiit, iucra, haec judicaburitur qttoBMmelius Vel ih deterifis medie
propter Cliristtiitidaitina esse dtixi : ftec sblum de- B J tempore ccnimutantur, sed ifi qtiibUsextfeitiis iriven-
irimetita, verutii etiam stefccra existimavi esse,,ut ttis fuerit qui judicabilur. « Eldabit imperium regi
"
Chfisturii lUcfifac6reni(Pkiiipp. in). i De terfa ergb sue, hpe est, popiilo ChristiahO; dat eis virttitem
suseitatus est ille,,supfa bflmes divites pauper ere- qua cartiem, sieut reges. regant, et iri iild qtii pfo-
ctus est, et de lllo stefcjorCstipfa biiines ppaleritps pter eps fudit sanguinem suutii mufidutti vincatit.
ille ineps, tit sedeat cum pbtentibus poptili, quibuS Sequitur : « Et sublitiiabit cornti Ghristi stii. » Qito-
ait: i Sedebitis supCf juodecitii SedeS(Mallli.xm). i titpdb exaltabit Chrislus ccfnu Christi SUi? Ohiites
e"tsedetfl glbriaehaefeditatem daiiS eis. quippe unctos ejus chrismate recte chfistos possti-
« Dbtiiiriieiiini surit cafdines teffae, el pbsuit super mus dicere, qtibd tanien totuin cum stib capite cor-
60s brbeni. » Quia ipse c doiriiriatiif a mafi usque ptis unus estChfiStus. Haec Anna pfophetavit, nia-
ad iBafe,. Ct a fluniine usqtie ad teriiiirios ofbis ter Saniuel.saticti viri, multunique laudati, iti qiiO
tefrae (Psdl. Lxxn). » « Dbniini, iriqiiit, suiit cafdi- qtiidem tuftc figurata est mutatio veieris sacerdotii,
nes terrae, » hcc est, quatuof plagaemundi, in qrii- el tiuiic impleta, quando irtfirniala est qusS niulta
bus diiatavit efbetii Eeclesiae stia', quae a sblis1 eftu erat iri filiisût novtim habefet in Christb sace^rdb-
tisque ad cccasuiti laudat riemeii ejus. « Pedes sah- tiuni sterilis quae peperit septem. Interea Samuei
etbfuhi sUefiint sefvabit, » libCest, eleClefiim sUC-'C erat miriistrans in leriiplo Dotiiini, accitictus ephdd
fuiti Operaiu Viamjiistitiae difiget. « El iiripii iii te- raf, hbc est, sUpefhtitiierali lineo, qttod dislat ab
ne))ris ccnticescent, quia mittetitUf iritenebfas exle- illo ephod qtio induebatur pontifex, quia isltid lart-
riores, ibi crii fletris et slfidof dentiutii \Malth. tummodo lineum fuit, et concessum mitibfibtis gra-
xxii); » uW Cotilieesceiil,id est, ab affbgaiitia sti- dibus ad ulendiim; illud autem qtibd vesiiebat
perbiffi stiae Cessabiitit. « Quia Kbriin fbrtitiidiae ponlificem, ex qtiatuOf coloribus, id est", hyaciti-
sua robpfabituf yif, » hoe est, nbh fbiiitudiiie pro- thoj byssoj .cpcco,:purpltfa, et ex auro habebatuf
pria, sed iti Virtute diviria polens est Sir, id est, cotttexlum.-
poptilus cfederitium. « Et tunicani parvam faciebat ei mater Stia, quam
-.-€ Dominuin formidabunt advefsarii ejus, qtiia « aflefebat statulis diebus, aseetidens cum vifp suo,
:« Domiiius infifmum faciet adversafium ejus. » Po- t tit iminolarel hostiam solemriemDomino. s Tutiica
test ex ambiguo Graecolntelligi, « et adversarirint hase parva, qiiani Anna mater, hoc est, gratia for-
Sutim. » Ctini enim Dbniintis possidere nos coepefit, mavit et puero tradidit, significat doclrinani facilem
profecte adVefsaritis, qui tiester fuefat ipsius fit, et qua imbuendi sutit rudes animi credenlium, quali-
vincetur a ticbis, tiblivifibus ttcstris, quia nen iri vif-.." busi Paulus dicit i e LaR Vobispotutn dedi, nbn
fute prepria pPtens est vir. DOriiinusefgo irifirriiurii" esCatii, rionduril eftim poteratis '(/ Cor. m). » Pei>
faciet adversariuni suutii. DOiriiriussanctus ut vin- fectpfitm autem cibus est solidus. Nee non et sttper-
caluf a sattclis, qtios Doniiriris sanctus sanclorurii bumerale lirieurii siguificat castitalem et eontinen-
eflicit sanctos (?). Ac pet hbe : « Noii glorietuf po- tiam curti bbnis operibtis. Qtiia quisquis divino
tetis ift sua pbtetitia, et nbn glorietur prudens in miiiislefio futigi appetit, necesse est tit pfimtiiti Ca-
stia pfudenlia, tiec dives in divitiis stiis; sed inhbc sle cotitinenterque vivat, ac sie in botiis opefibtis
giorieluf, qtii glpfiatur, intelligefe et scire Dcmi- semetipsum exerceat. Porro filii Heli divina sacfa
nuni, el facere judiciunret justitiam in niedio terrse' lemerantes peccabant coram Doiitino. Urtde scri-
(Jer. ix). » Non parva ex parte intelligit et scit De-' plum est: « Filii Heli, filii Belial, neseienies Db-
minutn, qtii inlelligil, et scit etiani bcc sibi a Db- c mintim, tieque bfficium sacerdoluni ad popultiiti. »
mine dafi, ut inielligat et sciat Demininti. Sed qttia Et patilo post: « Erat, ergo, inquit, peecatum pue-
relribUliejUsta in die judiCii futuiâ est a Demiiio « rorum grande nimis cpram Doniinp, quia detra-
, super filios Adas, inde sequitur ; « Deminus aSceti- « hebant homiries a sacrilicio Domini. » Josephiis,
« dit, iiiquit, C03lbset tbnuit; ipse.judicab.it extfe- liistbficus Jtidajorum, de his duobus filjis ita fefert:
21 GOMMENT,;LNLIBROS IV REGUM.— IN LIB. I. -22
c Heli sacerdcti erant filii dup, Ophtii et Pbinees, A « "Venitautem vir Dei ad Heb et ait ad euni. Haec
cifca hcmines iiijuriosi, et cifca pivinilatem im- « dicit Dpminus ; Nuiiquid noii apef te f evelatus sum
pii, riullique iniquitali parcebanti et alia quidem , t domtii patfis ttii, ctini essetit iti ^gypto iti dotiio
muriera ab pblaturisprppter honpfem sibiinet seque- « Pharapnis; et elegi etini ex biiirilbus ifibubtis
strabant,;alia yerb rapinae mede. toliebanU.-Mulieri- -' * Israel inihi iti saeerdbtetri; tit asceiiderei ad; altare
bus reljgionis causa yetiieritibus:contunielias irifere- « irieums et aaplefet iiiihi iticensUin, fei portafet
batit: aliis quldem violentias facientbs; "aliis vero-' i Epltod cbrafti hie; et dedi dbiriui patfis tui otnriia
perstiadentes dotiis; nihilque eoruni vita a tyran- .« de sacrifieiisiilibfuriilsfael? Quafe calbe abjiciiis
mde pessima diffefebat.: Unde et Heli sacerdos pro c Victiinain nieam; et mtinera fflea qtise pfae-
eorum iniqultaie damriatiis est, quod eos peccarttes « cepi ut bffeffeniuf in tettiplo;
etniagis libiibrasti
minus severa animadversiotie pleclebati Et qtiidem « filios ttips qtiatii irie, tit cbinederetis pfimiiias Oiii'-
coefcuit, et qtiideni corripuit, sed ienilate etniansue- t iiis saciificii Isfael poptili tiiei? Pfbpterea ait Db-
tudihepatfis, nonseyeritateetauetoritatepbntificis.» c miritig Detis Isf ael : Lbqtiens Ibctittis |uni; tit db-
Qua senteritia discant sacerdbtes quomodbvpfbpier t mtis tua et dbmtis palris ttij itiinistf aret iti ebtisbe-
peccata filiofum,. ld est, propter scelera pppuii pti- « etti iriebrisqti&iriseitipIteftiUni: NUticauieiti dicit
niantur-, Quiqtie eliam, quamvis saftcti sititVctilpa B c DbiniriUsi Absit liee a inii; Sed qUicufitJtieglbfi-
: lamen stibditoftim eisdetii, si non coereeatitsfepula- « ficaverit irie; glbriftcabp eutn: Qtii auteiri Cbnteni-
'tufj Extrarteiis"quippe aDeo est, qurnoii tetiet disci- « ntitit itiei efttnt igiipbiles: Ecce dies veniiitit, et
piin&ai>et filios nOtiCbfrigil ut bene etfusie vivatii. « pfaecidarii brachiurii.tutiiti, et bfachiuin deiriiis
Qiii autem non ccrripit filios suoss-tit etiieridetitqiiae « patris; tit tibh Mt ssetiexin detiib ttia: Et Videbis
_ prave gesserutitsittipie est piuss quia itiduiget vitiis « Ktiitilum ttitlm ih tettijilp iti uriiVefsis pfbspefis
el cotisenstim pfaebet itiiqtiis iti itialutii suuiri. Ophiii « israel; et hpti efit seriex ifl dbtiib ttia pnltiibus
quideni inlefpreiaitif insania cdnvefsionis; et itie- c diebusi Yertiitilatiiefi tibii atifefatri petiitiifeylftiiri
i iib ila itiifitetipatuf•,qtiia differt COhyCftiiti nielitiS, '?.'cx te ab altari iheo : Sed tit deficiaiU oetillttii, H
et longe effieituf a fera eoiiyefsibne ad Dotiiintiih i tabescat ariiiria tua: et pafs riiagriadbtiius ttia3
ijtis emeridat hbtiiihem a vitiis et pecc&tb;Phinees, t mbfietuf; etibi ad Virilehi setaterit veiiCfit: Hoc
Qfis ebtufMid; sive ori parcehsi iiitefpfetatuf: Dtibs ..« atiterriefit libi sigtium qtibd vetituftiiti est dubkis
Phitiees sacefdetes Ie|iifiusin Scfiptura (Exod-.yi; t filiis tuis, Oplttii et Phitiees : iit die utib mofien-
iViJtitixxv): illuin justutri; filiiith Eleazaf; et itijif- t ttif ambp; i etCi t Ecce; » iriqiiit; c difis ve^
sitirit; filiutii Heii. Stitit auleni iti sacerdelibtis hodie; . riiunt, etpf0eidaitibfachiumiuum; et bfachiriiii db-
qut utfiusque tyjjuiri tenent.- Sacefdbtes igittiff qui' G flius patris ttii; S PCf bfachiutii dignitaierii et febiif
custodiiint os suuiii et cpmpeseunt a ihalo Ci pfayo sUttitriiexpfiriiit sacefdetii: t Ut fiori sit, ii jiiqtiit,
eloquibi;.sSeufidiini Apostbltitil; qtibd bmtijs seflttb « senex. iii aoriib;,itil; -».-.Pef serietii Sacei-apterii
malus ex bre 66ftini tiPrt prbcedai {Efliesi iy); lii magntim bsietidit; t Et videMi feinuluM;ttiiini ih
PhiiteaSfilio Efeafcafi cbmptiiatitur; lili atiietii qiti tempip in -:.toiverfis.-i»fds:pilJris':.isfJi6L. J j^ttitiitis
obtufattito OShabetit; sive imperitia; siveVyitie, sive dottitis Heli Sadpc" sacefdos' eistiiit, qui, abjectc
conseieiitia peccalorum; ul proximis suis verbtitti Abiathar, a Salomcne sacerdotium suscepit, sicut
saltilis rilS non impendaiit, ipsi Phinea:, filio in Malachini legitur (111 Reg. n) : c Projecilquc
Heli. comparaitiur. Quod autem sequitur in \crbis Salpinoti Abiathar, ne esset sacerdos Domini, ut
Heli : implereliir \ erhitm Domiui qubd locutus esl super
« Si peccaverlt vir in virura, placari potciit Deus. donniin neli. i c Verumtainen non aufeiam peniius
Si in Domino poccaverit vir, quis orabiipro eo? » c •urum ex le ab altari theo; ut deficiant oculi tui,
Non igitur eb modo in virum quo in Dcuin pecea-. c et labescat suima tua. » ldeo Dominus sc non
tur, quia in viruiii pcccaie, peccatum qualecunqpe pciiitiis ablaturum ex domo Heli viruni ab altari
esl, conlia piminium faclum, levisque est ejtis re-. suo dicit, ut semper de doinp Iieli esset in dcmp
missio. ln Dcuiu vero peccare, td esl, ab ejus ctillu ' Domini vir qui in dignitatem saCerdelii alium
recedere, impietatis pecclitum est, difliciliorque ejus siibstiiutuin vidoret , et se eadem dignitate pri-
rentissia: El iptoniam cuin in virum qiiis pcccat, vat.tni \ideiis, eculi ejtis deficereiil et aniina tabe-
placato sibi Vivo facil Deum sibi placabilem; in Seeret.
Deum auleiii cum quis peccal, quis orabit pro eo? (Ex Augustino.) Mystice aulein ltaec prcphetia
Ac si dicatur : Per qtiem sibi Deum, in qitem pec- de mutaiione sacerdeiii non est in Samuele com-
cavit, propitium facere poterit? Tanien no;t iia pleta, seti in Doi.iinoJesti Christo exstitit aduinbra-
iiitelligendumesl, qued nulla venia speranda sit his ta. Nam posl Samuclein prophetam poslca sacerdo-
qui in dhiue pfficioaliquid deliqueriut, eliamsi digne lesfueruntde gcnere Aaion, sicut Sadoc ct Abialhar,
pognitctiliamgeianl, sed qubd difticilier feit venia, regnanle David; el ahi deinceps, antequam tempus
et majer ageuda poBiiitentia his , qui in rebus veniret quo ista qusc do sacertlbtio mulaiido tahto
Dee sacratis ciTcnderiiil, qtiam si quis proxitnum ante prsedicta suni, pcr Cltrislum effici opoiiebat.
suuin in êrbo, êl in facto aliquid laescril. Quia Nam cum diceret:« Loqucns loculus sum, ut domus
quattto uiajor gloria, lanto gra\ior fit olleusa. tua, et dotnus patris ttti ministraret iu conspectu
25 B. RABANI.MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS L "24
m.eeusque in sempiternum. Nunc atitenv dicit Do- Anibus cpriscius. arcanoruin, jtixta quod de se ipse
minus :,Absit hnc a me. Sed quicurique glbrifica- manifestetestattirdicens : « Et a me ipsp facio riihil,
Verit me,y-glorificabo euni; qtii autem centemnunt : sed sicut docuit-me Pater, haec loquor,"et qui :me
me, efuiit igncbiles. Ecce dies , veniunt, dicit, De- misit mecum est, tibn reliquit me solum, quia ego
fiiinus.;» Ecce isti sunt dies qui prommtiati. suttt.. - quae.piacita sunt ei facio seitiper (Joan. xiii). » Gtii
Jamieiiim nullus sacerdos est secundum erdinem '.- domuin fidelem aedifieatPater; c Quaedonius sunius
Aarpn, Quod enim nominat' domum patris ejus, nen rios,;si flduciamiet gloriam spei tisque iti finem fir-
eum deprexinip patre dicere, sed deillc Aaron qui - niam fetineamus (Eebr. m). » Alioquin, quomodp
primus sacerdes est institutus, de cujus pregenie de Samucle petest accipi qued sediftcatasit ei demus
cssleri sequcrentur, superiera demonslrant, ubi ait: fidelis, qttae coram Christo Domini, id esl, ipso Sa-
t Revelalus sum ad dcmum palris lui, cum essent muele, cunctis diebus incederel, cum legamus in
in terra Êgypti servi in dump Pharapnis : et elegi sequentibus quod filii illius aversi de viis ejus post
dcmum patris lui ex omnibus sceptris Israel niihi ayantiam declinavcrint, et perverlerint judiciuni ?
sacerdeiip fungi. » Quis patrum fuit hujus in illa nisi forte domum ejus hoc Ioco«plebem Israeliticam
/Egypti servitute, unde cum liberati essent electus intelligamus, quia cunclis diebus sacerdolii ejus
esl ad sacerdotium, nisi Aaron? De hujus ergo stirpe iB Domino servierit, de quo scriptum est: «Et requie-
islo loco dixit fulurum fuisse ul non esscnt ulterius vit omnis domusIsrael pest Dpminum (/ Reg. vu); »
sacerdoles, quod jam videmus impletum. Nullus sa- cl paulc post : t Abstuleruut ergo filii Isiael Baa-
ccrdos esl sccundum ordinem Aaron. El qtticunque lim, et Astaroth,el servierunl Domino soli (Ibid.). >
6x ejus .geriere est homp, cum videt sticrifieiumChri- Quod verp subditur: : : -:
stianorum;fbto: ofbe pollere, sibi autem bonorem « Futurum est autem ut quidquid remanserit in
ilhim .magnuni esse stibtractum, deficiunt oculi ejtis. « domP tua, veniat, ul preturprp ee,et efferat num-
et defiuitanima ejus praenimietate moeroris. Propfie itiuni argenteum et lortam panis, » Noft prpprie de
autem ad bujus dontum.Heli, cui haec dicebanlur, dpmo dlcitur hujus Heli, sed illius Aaron, de qup
qubd Seqtiitur pertinet-: c Et emnis qui supererit genere etiam hucusque non desunt qui veniant et
domuitua? decidet in gladio vlroruni, Et hpc tibi cpnvertantur. De quibus alius propheta dixit: « Re-
signtim, qucd yenturum est dupbus filiis;tuis, Ophni liqtiiae: salya? fient;'..{Isa. xn). » Unde Appstplus i
et Phinecs die une mpricntur ambe. » Hpc ergp t Sic etgc, inquit, et in hec lempere reliquise se-
signum factum est mutandi sacerdetii de demo cundum clecticnem graiiae salvcefaclaj sunl {Rom.
hujiis : quo signn significatum est mutandum saxi). » De lalibus eniin reliquiis bene iulelligitur
cerdelium dpmus Aaron. Mors quippe filiortim signi- qucd dietttm cst: « Qui remanserit in dcmp tua,
ficavil moiiem, non ltominum, sed ipsius sacerdotii venict ut crelur prp eo. t Prefeelo qui credit in
de filiis Aaren. Qund aulem sequilur ad illum Chrislo, sicut temporibus aposlolorum ex ipsa gente
jam pertinet sacerdolem cujus figuram gessit huic plurimi venerunl et crediderunt. Neque nunc desunt
succedendo Santuel. Proinde quae sequuiitur, de qui, licet rarissimi, tamen credant, ut impleatur in
Christo Jesu, Novi Testamenti vero sacerdolc, his quod hic honio Dei locutus est. Quod vero cou-
dicunlur : linuo seculus adjungil : c Offcret nummum argen-
« Et suscitabo mihi sacerdotem fidelem qui omnia leum, et tortam panis (Rom. x), i quid per nummum
i 'quoain corde meo et quoein anima mea faciat, et argenteum, nisi oris confessio designatur, quaj fit cre-
« sedtficaboci domuin fidelem. » Ipsa aeterna et su- dentibus ad salulem? Argentuni enim pro eloquio
perna est Jerusalem. t El transibit, inquit, coram poni solet, Psalmista tcstante, ubi canitur : c Elo-
« Christo meo omnibus diebus. t c Transibit, » dixit, quia Domini, cloquia casla, argentum igtie exami-
conversabitur, sicut superius dixeral de domo natum (Psal. xn). » Offerat etpanem sacrificii alta-
Aaron : c Dixi, domus tua et domus patris tui trans- ris, abjectis carnalibus legaliuin yiclimarum, dicat>
ibunt coram me in aeternum. » Quod aulem ail, D?ue :
f cum Cbristo meo transibit, » de ipsa domo utique « Dimitte me, obsecro, ad unam parteitt sacerdo-
intelligendum esl, non de illo sacerdole qui est Ciiri- talem, »id est, ad ipsam plebem Christp saeerdpte -.
stus ipse Medialor atque Salvator. Domus ejus co- prseclaram. Cui Pctrtts ail: « Yes autem genus elef
ram illo transibit. Polest ct « transibit t intelligi de ctum, rcgale sacerdotium (IPeln: u),;»iQuia iauterii
morte ad vitam, omnibtts diebus quibus peragilur addit : « Ut comcdam buccellani; paiiis,;:;;.»jetiani
usque in finem sseculi hujus isla mortalitas. Quod ipsum sacrificii geims eleganler expressii,;De; quo
ait Deus : « Qui omnia, quae in corde meo el quaj in dicit Sacerdos ipse : c Panis quem ego. dabo, caro
anima meafaciai, « non arbitremur haberc aiiimam mea esl pro mundi vita (Joon. vi). » Qiiia enim di-
Dettm, cum sit condilor animae, sed ita hoc de Deo xerat superius dedisse se cibbs domui Aafon de vi-
tropice, non proprie, dicitur, sicut manus clpes ct climis Yeteris Testamenti, quae fuerant sacrificia
alia corporis membra. De Samuele quidem recte po- Judaeorum, ideo hic dixit postulandam ad comeden-
test accipi, quod in omnibus ejus voluntati, sicul ditm buccellam panis, quod est in Noyo Testameuto
liomo.Deo paruerit. De Dominb aulem SalValore, saerificiuni Christianorum ut pabulum"fidelium ani-r
quod, SictitFilius unigenitus, paternorum sit in oiti- tiiafum. Sequitur :
2S ;\ GOMMiENjriNLIBROS IV- REGUM. — IN LIB. I, - 26
: CAPUT MI.>; :- h. Quod diclum est de Samuele, postquam vcrba divini
De ministerio Samuelis in templo, et deexfiessu filio- oraeuli, quae noctu acceperal, manc Heli relulil,
runi Heli sacerdotis-QuodincrepfiturHelipervirum « et non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram, t
Dei pro sceiere fdiorumsuormn,quos noil rile pater significat quia nihil ex his quK loculus est irritum
... corripuit.: fuit, sed omnia sunl rebus completa quae dixit. Ca-
(GAP.III). c Puer autem; Sainuel ministrabat Do- .dunl namque in terram vcrba supervacua, quac pro
c mino coram Heli, et; sermo Domini erat pretio- nihilo habenda et unhersortmt sunt calcanda despc-
« stts, » hoc est, rarus, quod in sequetitibus matti- Ctu; sicul et beatus Job dixit : « El lux \ullus niei
festatur, cum dicit': « In diebus ilhs ribti eratvisio tibti cadebal in terram (Job. xxtx). t Quia nimiruin
niaiiifesta. » Propter piecCataetiiin populi ei epfum intanta gravitate vultitmtenere censueverat,itt nun-
qui prajfueruntpoptilo, Doniititis:jam:rion;njanifeste quam coiitempiibili laelitia rcsolverelur, sed quo-
per visiones atit pef angelicas fesporisibries plebi tiescunquc hilariorein se praesenlibus exhiberel,
Israel apparuil, sicut patribus epfutii 'fe.cit.-Et idee eefta semper hoc causa utililatis eorum faccrcl.
dicit scriptor historiae sermonemDbmitii in ijlctein- « El cognovit universus Israel a Dan usque Ber-
"pofeesse pretiosum. c sabec, quod fidelis Samucl propheta esset Do-
- •{ Facluni est
ergb in die quadam, Heh jaCebat in B « mini, » elc. (Ex IJieronymo.) Pei- tcrminos terrae
t leco suo, et oculi ejus caligaverant, tiec pbterat Judceaedcscriplos universitatcin plebis pariter com-
c videre lucernam Dei, antequanVexstingueretur, » prehendit. Dan viculus est in quarto a Paneade mil-
etc. Prae nimla enini senCetute Heli oeuli caligave- liario eunlibus Tyrum, qui usquc hodie sic vocatur,
rant, ttecpoterat videre luCerflam Doniitii, eum ar- Terminus Judeeaaprovinciae contra scptentrioncm.
deret in tabernaculo, antequam lux diurnafieret, De quo et Jordanis flumeri erumperts, a loco sorli-
qtiando eadem exstinguenda erat lucefija. Sic eiiim tus est nomcn : or quippe fluvium sive rivum Hebraei
a DominP per Mpysen jusstim estut eadem lueerna vocant. Dan intei'prctalur judicium, sive judicans.
liiceretusque mane,-sictit. esl illud in libro Exodi : Bersabee in Iribu Jttda sive Simeonis estusque ltodie
iPraecipe, » ait Domitius, «filiislsfael ut afferant vicus grandis in vicesimo a Cebron milliario vcrgcns
tibi oleum de arboribus olivarum purissimum, pilb- ad austrum, in quo et Romanorunt militum praesi-
que contusum, ut ardeat lueerna Semper iti laberna- dium posituni est. A quo loco tcrmini Juciaeaetcrraj
eulo Domini, et collbcabtint eam Aaron et filii ejus, incipienles, tcndebanlur usque ad Dan, quoe jttxta
ut usque hiane iuceat coratii Dpminp (Exod. xxvn). Paneadem cernilur. Inlerpretatur vero Bersabee
Sive hoc significat quod iri âecitate; sua ipse Heli puleus salietads, vcl puteus viri, siva jiiramenli, eo
permariefet donec funditus cuni prble sua exstin- C quod ibi Abraham et Isaac foedus cum Abimelech
gueretur, hoC est, vita careret corpbrali. Mystice au- sociaverc jurantes (Gen. xxi et xx\i). Nec movere
tetit csecitas Heli significat caecitatem cordis Judaeo- debel quempiam, si interdum civilates Judaeeasdem
rurti, quipraesenlem Salvatorem agrioscere ttOnpo- in uibu Simeonis sive Benjamin reperiat. Tribiis
terant, neC miraculortim fulgorem, qtiiaeab eo iie- enim Juda viris bellicosissimis pollens, et crebro
battt, itttelligere, nee doctrinatiiejtis corde intenlo adversarios superans, in omnibus tribubus tenuit
capere, doriec ipsumsacerdotiumsinitil cum templo principatuni. Et idcii'COetiam aliarum tribuum Sor-
et populo funditus evefteretur. Intefea Saitiuel dor- tes in ejus interdum funiculo mmcupanlur. Alioquin
miebatin templo Domini, ubi ertit area Domini, in medio tribiis Judaehabitasse Simeonem Scriptura
et aDomino ter vocatus, nbyissime, qualiter Deli manifestissitne docel.
propter filiorum peccata simtilctimipsis interiturus CAPUT IY.
esset, yoce Domini instfuctus est.:Potest hac tertia
vocatione praefigurari qupd ipse puer futUfuseral De mutatione sacerdolii veteris legis. Prcelium Phili-
prephela, dux et saeerdcs. Qubd autem, scriptum slhiim conlra Israel, in quo arca Dci capta est, et
duo jiiii Eeli occisi,el populus Israeliticus fugalus,
est:« Pcrrb Samuel nec dum sciebat Dcminum, t el lieii dcfunctus.
nescire Doiriinurii dicitur, qniapef.pfbphetiae myste- D
rium riecduih ei reveiatus-fuerat seritib Detiiini. Et Igitur posleaquam haficin figura mulationis Vcte-
" ris Testamenti a propheta illo prsenunliata sunt ad
rqriod sequitur : ..
c Dixit Dominus ad Saniuelem : ECce: egp facip Ileli oflendenlem Dominum Israel, inslruxerunt
c yerbtim in Israel, qued quicunque audierit, linnienl aciem Philisthaei, hoc esl, Palaestini, contra eos in
« ambasaures ejus, » et caelera. Hoc in lccc cpmtiii- Aphec, qui locus est juxla vicum Endor Ezechielis
natio Dei est super Heli, et siiper domuni ejus,. eo civitalis, ubi dimicavjl Saul in sorte Aser, in qtta
au-
quod in peccafp filiorum Hdi. area Dei caperetur, habitatores pristini permanserunt. Inlerpretatur
et Israel rueret, et ejus filii iuterifent,, ct domus tem Aphec furor novus, sive apprehendens. Quod
Ilfelisaeerdblio domtis Domini privafetur, ct pb id bene convenit rebus gestis. Qui enim iram Domini
factuni audientium aures tinniretil stupore vehe- meruerunl, ab hostibus apprehensi sunt. Tolluiil au-
iKeriti. -•••' tem Israelitae arcam ad tuitionem suam. Capta est
« Crevit autem Samuel et Doniintis erat cttm eo, ab hostibus arca, ipsiquc non solum vicli sttnt et in
:« et iton cecidit ex omnibus verbisejusinterraiti. » fiigain \crsi, irno cliam magna strages factaesloc-
27 B. RABANIMABRl ARCHIEP. MOGUNT;OPERUM PARS I. 28
ciserum. Nentiihil laiiieri fulurortim significat res __\.rum. Dagbn inlerpretatur piscis trislilim, signifi.cans
' haec
gesta prOphetiaj.Arca eriim illa ab alienigenis hestem anliquum, qui in mare istius mundi positus,
capta, indicabat testamentum Dei transiturum ad devefat piscatores. Quem liber Jpb Leviathan et Be-
gentes. Qttattdbeni.ui tiuntiatum est Heli sacerdoti : hemotii (Job. ni et xxx) nuiicupat. (Ex Isidoro.) Sed
captam fuisse arcam Dei, cecidit de sellaretrorsum, quid est qticd dum posuissent arcam Domini Phi-
etmoiiuus est. Et merito. Quia quisquis retrorsum ltsthiim in tenipluiii Dagonis. dei sui, introierunt
cOrtveiiilur a fide et veiitale, necesse est ul cadal el templum,êt invenerunt Dagonem prostratuni, atque
continuo ntoriatur. Mystice autem, transeunte arca confractum capulejus,duaeque nianus abscisai sunt?
Domini ad gcntes, periit alque inleriil sacerdotium i Statim ut testameritum Domini pefvenit in genlibUs,
Judaeorum. Drto qtioque filii Ileli corruerunl, quo- i confestimidola, quae deceptum possidebant orbem,
rum unius uxor viduata, et mox in parlu mortua destructa sttnt, omnisque error simulacrorum cof-
Cst propter eamdem perturbationem. De quo Jose- ruit, praesentiam i3omini ferre. non sustinens.' Nam
phusita refert: « Cum vir Heli eliamarcani audis- iin manibuSDagon praeseisis pptts idplplatriae ampu-
set ab hostibtis caplam, dblcre turbatus, ePquod ei iatur, et in capite ejus superbia diaboli abscisaisi-
praeter speni tanttim onus accesseral, ruens de sede gnificalur, a qup initium peccati fuit. Quod vero in
defunetus est, dutii vm et xc vixisset annos, quo- D limine";tit certttm scilicet praefinitumque sui idolo-
ruiri XLicnuerat priricipatuni. Ea siquidem die de- latria finem agnosceret. Limes enim fineni itineris
functa est et cbnjuxPliinees ejus filii, dum per oc- sigiiificat, Eliam et iflud ad magnam pertinet signifi-
casum maiili nequaquani vivere tolerasset, euipras- cationeni, iri ipsa rtiina Dagon dei sui alque fractura,
gnanli quidem nunliatus est lucius viri, peperit qttod dorsum illius splum inveniretur, fractis ejus
atiteni filiitm septem mensiuni; quem pb IIPCappel- omnibus niembriSi Dorstiin quippe fugam significal.
laverunt Ichabod, qucd npnien desigrtat ingierium, Quicunque eniin fugiurilj.persequentibus dant dor-
ee qued illp lempore exercitui hujusmodi deformitas sum. Unde et scripluni est de hostibtis : « Quoniam
accessissei. » :pones eos dorsum (Psal.xz). t Uhi sunt enim idola?
Habuit auterii principalum primuS Heli ex dOmo Perieruntj etsi aliqtta remanenlia ab aliquibus abs-
f hamar, qui fuii tiiius filioruiii Aaron, Nani primiltis cottduntuf, fugiunti Quod atitetn perctissi sunt in
de domo Eleazari sacerdotes erartt: ex quo hono- postefioribus hi qui arcam Dei caplivaverunl, haec
retii filius a palre percipiebat, et Eieazar Phinees pcena sigtium videttir, quia si qUisusceperint testa-
suo ftlio tradidit. Post qtiem Abiezer ejus filiusbunc tiientum Dei, et posteriora dilexerint; et ipsis juslis-
iionprem accepit, quem Ozi sup filio dereliqiiit.Gtti . simecfUciabuntur, qui, sicut Apostplus (Phtt.m),
rursum Ozi fiiius siiccessit suus. Et posl huitc Heli ^ aestimare debent eadem sicuti stercora. Qui euim sic
tenuit sacerdotiiim, de quo imnc sermo nobis est assumutit divinum Testameiilum ut posteriora respi-
iiabitus. Cujus getius usque ad tempora Salomonis cientes, veteri se vanitate non exuant, siniiles sunt
iibG habuerat. Tunc enini sacerdotium ex domo hostibus illis qui arcam testamentt captivam juxta
Eleazari denub recepertint. (Ex Isidoro.) Unde evi- idcla sua posuer.unt; Et illa quidem velera etiam
denti signp praefigtiratumest, pest exslinctum sacer- iiolentibus Cadunt : quia « omnis caro fenuin, et cia-
deiium Judaeprum carnalem interiisse. Synagegam, ritas hominis utflos feni. Ar.uit fenuin, flos ejus de-
ilit carnaliter adhaereniem. Prostratoque Heli de .cidit (Isa. XL), » arcai Domini "manet iti aeternum,
sella, pontificesJudasorum sedem habuere vacuam, Secreltlm scilicet lestamentuni regni ccelorum, ubi
el gloriam sacerdotii regnique exstinctam. est verbuni Dei.
CAPUT V. -...'.:: CAPUT YL_'.."
. De eo quodPhilistliiim impo.suerunt arcarii Dei con- :Q_u6d'pliilUllidiijaciMtes-pltiwtrutfiHiibipn' vaccis fe-
tra simuiacfumDagon, prbplef quod!.piircussil:Do- iis irahmtibus remisef.unlarcam Belhsames;.el' de
/^.:..mitm's,.omnes_JPMlisP!imps.Jn:posteHoribusvb insul- ejus:.r.eimyslic.a.significaiione, .
tdtionem,
j): (CAP.:vl.)« Ftiit ergo arca Domittiin fegiotie Phi-
(CAP.V.),-«". Pbilisthiim autem tulerunt arcam Dei, _,.«.listhitiortim septenitiieiisibus,-» etc.- Septerii riien-
, t et asporiayeftint eani & lapide adjutolii in Azo- ises, qtiibtis a,fca Dei ititer geiites fuit. figtiraliter
i lum; » Ct feli.qiia,, (Ex. Hiefonymo;) Lapis adju- ; exprimunl universitatem temporum,
qtiaeseptenario
tefii dicittif locus ille in qtio posult Saitttiel lapidem ; numefodieftim discurrit, et significal Testahientum
unutii inifif Masphat et iittef Setii; sicttl in seqiieiili- - Doitiini usqtie ad cbnsummalibtietii saectili in gCtiti-
biis deitibrtStfattlr.Azottis, qitae el Aslro dicitUi', est . btiS peririatiSurtitti. .
ttsque lictlie ricbile ifiuiiicipium Palestinseprovinciae, t Et conyocavertint Philistliiim sacerdotes et di-
: et uiia de quinqtie civitaiibus Ailophjioruiri, decreta c Vinos, dicehtes : Quid facietiius de afca Dei? Indi-
quidem tribiii JtidaB;fioii retenta tanten ab eit, quia . c cate nobis quptiiodo remitieilius eam in lbcum
nequaquam veteres pptuit accclas expellefe. littef- c stitiffl?Qui dixerunt:.Sireifiittitis afcain DeiIsrael,
pretatur atiteiii ignis palris :.-i».ef,vel incendium. Et « nolite dimittere eam vacuam, sed qttod debetis red-
bene incendiuni paifis Ibctis ille diCituf, ubi idolUrii' t dite ei pro peccato, et tunc curabimini, et scielis
. Dagon cbtisistebat: qtiia adveiittis afcas Dei in Azo- c qtiare fibti recpdat marius ejtis a vobis. Qui dixe-
tum, inccndium efat diaboli, patris omnium itiiquo^- ;«runt: Qtiid cst qubd pfb delicfb feddere debea-
29 GOMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. I. 50
« tiius ei? Respbnderuntque eis : Jtixta numeftim A « Inlerca Palaebtinifacicntcs plauslrum novum, in
k provinciaruni Philisthiim qtiinque afioSatireos fa- s quo posueritnt arcain, etjuxta eain capscllam ha-
t. cietis, et quiftque niures atireos, qtiia plaga tina c Ijcntein anos et mures attreos, quos exsolvebaiit
t fuit omnibus vobls et satrapis vestfis. Facielisique c pro delicto, coHocaverunt, adjungcntes duas yac-
i similitudines anortim vestfbruni, et siiiiilitudities c cas fctas, quibus non erat imposilum jugum, et
« nitirium qtii denioliti sunt terram, el dabilis Deo t vitulos earum concluseiunt donti, » ut probarent
t Israel glbriahi si forte elevet tnanuni i sttam a vO- unde cis plaga vcnissel, elc. (Ex Isidoro.) Vaccai au-
t bis, et a diis vesfris, et a terra vestfa..» etc. tem illceAllopbyloriim arcam geslnnles figuram san-
Quinque ani aurei et qiiinque niures similiter.atirej. ctoritm rcjiunlianlimn socculo designavenint, qui
quos fecerunt Pbilislhaei post plagam quam perpessi nullum delicti jugum traxerunl. Nam sicut illin pi-
sunt, et atluierunt ad arcam Domini, .stguificant gnoi'um aiTectibus a recte itinere minimc digressae
quod quidani cafnales quitique corpbiis setlsibus de- siint, ila sancli lntindo rcrrtintiantcs parenlali ob-
diti, ef iliecebras: voluptattim seqtienteis, .ctini ccr- tentu r.on rlcbenl a bono proppcdiri proposito, sicut
repti foerint a Domirio, scelera stia cogrioseentes. Movses ait : c Qui dictmt patii suo et malri : Ncscio
ipsas plagas juste se pefpeli a Dontino cbnfitentuf, vos, el fratribus suis : Ignoro vos, et ncscierunt fi-
el licel coacti, sfudium vilae stiae melibraridi iitipen- B lios suos', hi cuslodierunt testamentum Dei, el prsc-
duni. Quod bene sigriificant quinque civitates PM- cepta ejus scrvaverunt : Judicia (tta, Jacob, et le-
iislhinorutn, id est, Azottis, Gaza, Ascalori, Geth, gem tuam, Israel (Deul. xxxm). » Ille enim scire
Accaron, ilipsvidelicet exprimentes qui exierioris Deum familiaiins appctil, qui pree amorc pietalis nc-
hominis aclus sequtinlur. (Ex Eieronijnio.) Gaza ci- scirc desidCTatqiiodcunque carnaliter sciunt.
Vitas est Evaeortim, in qiia liabltavere CappadOces, «Ibanl autem, iiiquif, in directnm vaccaeper viam
pristinis ciiltofibus interfectis. Apud veteres erat c quse ducit Bethsames , » etc. (Ex Eieronymo.)
terminus Chananaeorumjuxta J^gyptum,i ceciditqtie Belhsamis civitas est sacerdolalis in fiibu Benjaniin,
in sorteni tribus Jtidae, sed eam ieuere riott pbtriit, quae usqtic hodic (iemonslratur de Eleulheropolt
quia Ertacltim, id est, gigantes Allophylorimi, fbr- peigentibtis Nicopolim, in decimo milliario contra
tissime resliterurit. E_test usque; hbdie insignis ciyi- orienlalem plagam. Belhsamis altera in tribu Nepb-
. tas PalDsstinae.Quaeriltirauiem qtfembde inqubdam thalim, in qua ct ipsi cultoi'es prisfiui pennan-
propheta (Sopli; 11)dicalur Gaza futura iti tumulum sere.
.senipiternuni? Quod solvitur ila, antiquae civitatis t Et ilincrc uno gradiebantur pergentes et niu-
locum vix fundamenlorum praebere Vestigia; liaec c gienles. ct non declinabanl neque ad dexterain nc-
^1
atttem, quae nunc cernittif, in alio loco prb illa aedi- « que ad sinislram, i etc. Bene dicit quod ilinere
ficata. AscalPn atitent tirbs est riobilis Palaestinae, uiio gradicbantur Bethsamis, hoc est, viam regiaut
Quseet ipsa antiquitus urta fuit de qtiinqtiesatrapiis incedentes in riomum solis, in Ipcum vidoliceljusii-
Ailophyiorum, separata quidem et per Sortem tribui tiae cl verilatis. Bethsamis cniin inlcrprctalur do-
Judae decreta, nec tamen retenta ab ea, quia babita- mus solis, el significal ecelcslem Jerusalem. ubi Sol
tores ejus superare nen pptuit. Geth, ad qtietii lP- justitiss semper litcet. «Ibant autem in directum
cum transtuieftitil arcain testamenti de Azoto, ntinc vaccae, et non dcclinabant neque ad dexteram neqite
Victis grandis, VbCatur Gechlbam inter Atitipatri- ad sinistram, » etc. Id esl, noii cxtollcbantur pro-
idem et Jamniairi. Sed et alia viila appeilattir GeChitii. speris, neque frangcbaiifur adversis. Undc dicit Apo-
Accaron in tribti est Dan, siye (tit ego, afbitrbr) in slolus : « Per arma jusliliae a dcxtiis et a sinislris,
tribu Jtidae ad iasyam-ChananasbfUm,;uilis una de pergloriani ei jgnoaililalcm,pcr infamiain ct bonam
quinque olim Satfapiis Paiaesfitiae,et decreta est qui- • i'amam,uf seductorcs et vcraccs, i elc. (7/ Cor. vi.)
dem tribui JudaSjtiec tamen tentaab ea, qtiiababita- (Ex Gregorio.) Si igitur ad rclerni Solis habitalionem
tcres pristinos nequivit expellere. Sed. et usque ho 1 lendinitis, dignum profeclo esl ul de Dei iiinerepro
die grandis vicus civium Judaeorum AccarOiidicifetir carnalibus affectibus non declinemus. Tola enint
inlcr Azofum ef Jamniani ad ofientetii respicieBS. virtute jiensandum est quod vaccaeDei plaustro sup-
Quidam putant Accarbn turrem Stratbnls, postea posilaepergunt et geinunl, dant abinliniis mugitus,
Csesareani nunctipatam. Azotus (ut superius dixi- et tarnen de itinere non reflectunt gressus. Amo-
mus) inlerpretalur ignispalris mei telincehcliuni. rem quidcm per ccmpassipncm scnliunl, sed cclla
Gaza iritefpfetatuf fdflitudo. Ascalbti; ipnsnifamis, ppsldrius npn deflectuiil. Sic iiimirum pracd.calorcs
aut igriis igiwbilis.&elli; tofcutdf. ACcarbn qtipque Dei, sicfideles quique esse intra sanctan; Ecclesiam
mtcrpfelatuT.,er«3"tHd„'..£m^ Oifinis debent, ut et conipaiiaiitur proximis per cbaritatein,
eiiim ccticupisCehtia iiifatiiis alque ignbbilis pef dia- et famen de via Dei non exorbitcnt pcr rompassio-
bolum inflaiiiniata; atque per cbntrarias fOflitUdiiies nem. Arcam quippe superpositam Bethsamis pergcre,
iitstigata, et quasi pef tbfctilaf nequitiae expfessa, est cum superna scicnlia ad inlernae lucis habitacu-
vitium pfofutiait aniafitudinis ih doctfiria praVa luiti propinquare. Sed lunc vere Bethsamis tendi-
eliti opefatibfte pefvefsa. Uflde iiecesse est tit tefi- mus, cunivia rcctitudinisgradientes ad \iciuacrro-
dat admbftein,ubiesttfistitia vefa etsteiiiitas pef- ris lafera pro affcclu pignorum non declinattms. Sic
•peltia.. .-.:;:.:,.. ..;...:;:-: .::.,: namque nmic hecesse est ut incedcre debeant, qui
31 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I, '"32
.sacrae legis jtago suppositi jam per inlefnam scien- A significare melius potest quam translationem Tesla-
liam Dominiarcam portant, quatentis per hoc pro- ' menli Domini a populo Judaieo ad genles.?Quia cum
piriquorum necessitatibus" condolentes, a coepto re- illi a patrtim orbita deviantes, carnali observantia,
etiludinis itinere nbn declinent. Quorurn nimiruni et Pharisaicis supersiilionibus legem foedarent, Sal-
gratia irienteirinostfatii teriere debet, sed feflectere yatoris dicta spernebant, et per ministros Novi Te-
; non debet, ne haec eadein mens aut si affectu nOfl stamenti verbuni salulis illis praedicaripenitus recu-
langitur, dui'a sit: aut pltis tacta, si infleclittir, re- sabant. Unde dicunt ad eps appslpli ppst resurre-
iriissa. Ppst revefsibrieiri arcae de teri-a Phiiistliiim ctienem Demiui: c Vnbis, inquiunt, ppprtebat pri-
sequilur Scripiuia dicensi fflum praedicarc verbum Dei :sed quia ncluistis, et
- : t Hi sunt auteni ani aurei,
quos reddiderunt Phi- saidigiiosvos judicastis aeternae vitaj, ecce converti-
« listhiihi pfo delicto bomiiio. Azotus unum, Gaza muradgentes(Act.xin).» (ExHieronymo.)Cariathia-
«inium, Ascalon uiiurii, Geth tinuni, Accaron unum, "rim, quaeet Cariadbal dicilur,-''civitas esl salluuni,
t etc. i (E%Hebroeo.)Quinque anos et quinque mu- una de urbibus Gabaonitarum, peninens ad tiibuin
reS hae quinque civitates dederunt. Reliquae autem Judae, euiilibus ad Heiiopolim in milliario nono. De
eivilales prbvinciafrim et villae quae eraiit absque... hacfuit Urias pi'opheta, queni interfecit Joachim in
-iiiiirb,inures tantum dederunt. Idclrco dicilur : « ab & Jerusalem, sicut Jeremias scribit. (Jer. xxyi.) Sed in
urbe murata usque ad villam quse erat absque' PafalipomenOn libro filius Sbbal appellatur Caria-
;muro. -» ' ' .;:.'. - ;
j thiarim (I Par. xi). Et inlerpretatur ipsa Cariathia-
Qtiod autem sequilur : « Et usquc ad Abel ma-.! rim civitasvelvillasilvarum. De quaicivitate mystice
t gnum, siiper quem pcsuerunt arcam Dei. » Abel . in psalmo scriptum est: «Tnveniamloeum Domino,
•magnuin civilasest in lermine Israel. Abel magrium tabernaculum Deo Jacob, Ecce audivimus eam iu
idcircc vpdatur," cum antea Bethsamis vocitata sit, Ephrata, invenimus e.am in campis silvae (Psal.
sive propter luctiim super vifis Bethsamitibus ibi cxxxi). » Locus eniiii Domini est tabernaculum
factuni, si\'e pfopter distinctionem civitatis Aljel pecloris Cbrisliani populi, et atria Ecclesiaecalholi-
Bethmatha, de qua exclamavit mulier sapiens ad cae, quae ille tanquam ccelum semper iiihabilat. Ci-
Joad, dicetis : « Qui interrogant interrogent in Abela vitas enim silvarum, id est, ccnveritus gentium, ef-
(// Reg. xx)."» Sic itaque intelligendum est quod abi ficilur lecus aptus ad susCipiendam arcam Demini
urbe murata usque ad villam quaeerat absquemurc, in domum yidelicet Abinadab, qui interpretatur Pa-
et usque ad Abel iiiagnum, dedeiint ltiures. Super ter meus spontaneus, qui cum Psalmista dicierepes-
queni, id est, stipef Itictum, pbsuerunt arcam De- r sit : t Voluntarie saciificabe iibi, et confiteber no-
itiiiii quae erat usque in illam diem in agro Jbsue.! mini tue, Dpmine, qucniani bonum est (Psai. LII). »
Betbsamitis. Fuit igiiu.r in agro illius donec in Ca- Gabaa interpretatur collisvel sublimitas. Ibi Eleazar
fialliiarim ducta est; Quod diclum est de eis qui vi- filius Abinabad cpustituitur sacerdes, ul custodiat
dere afcam; Domiiii, reversam de lerra Philisthino- arcam Domini. Eleazar quippe Dei adjulorium inter-
rum, ausi stint, cuni non essent de stirpe Levitica : pretalur. Et bCne qui custodit arcam Domini, Dei
« Et percussit de populo septuaginla viros, et quin- adjutorium dicitur; quia sarteti viri quidquid boni
quaginta niillia plebis. » Pppulus et plebs prp una... habent, non ad se, sed ad Detim referunt. Unde di-
ead.emq.ue''ife indifferenter accipitur : nam ex unoi cit Apostolus : c Fiducianitalemhabemusper Chri-
Graecb, qubd est'-Img, solet ulfumque transferri. stum ad Dominum, lioti quod stifficientes simus cc-
Sed rtiihi videttir esse distaniia qupd in pripre com- i gitare aliquid a npbis, quasi ex nebis, sed sufficien-
fiiaie versicuii:iadditum esi, « viros septuaginta. » lia ribslra ex Dee est, qui et idenebs nos fecit
Viros enim riiajofes iiatu signifiCat,ut sit seiisris, miiiistros Novi Teslamenti, non littera, sed spiritu
quia de optimatibris pOpuli septuaginta sunt per- (II Cor. m). »
ctissi; de ipsa autem turba vulgari homines quiriqua- CAPUT YH.
ginta millia. Quod ne pateretur, iri Exodo (Cap. xx), j) De eo quod Samuel allocutus esl Israelem ut relin-
populus a longe stabat et orabat, solus Mpysesascen- queret Baalim et Astaroih et sermrent Domino; et
dit ad Domitium; - - quod illo orante liberali. suiit Israelitai a Philisr
thaiis nec ultra prwvaluerunt illis in diebus Sa-
« Et dixerunt viri Bethsamilae: Quis poterit stare muelis. .
c in conspectu Domini Dei saneti bujus, et ad queni t Etfactum est, exqua die mansit area Domini in
t aseeridet a ribliis? Miserunlque nuntios ad habita- i ! « Carialhiarim,multiplicatisurttdies(eratquippejam
« tofes Carialhiarim,;dicenles : Reduxerurit Phili- I c annus yicesimus), et requieyit pmnis donius Israel
« slhiiin afcaiti"Dbriiirii;Descendile et duCite eani c
pest Dpminurii,» etc. (Ex. Beda.) Qucd dictum est,
c ad vos. (CAP;vii.) Venerunt ergb viri Cariatbia- ! t
quiaex qua diemansitarcainCarialhiarim, multi-
tfini, et duxCrurtt arcam Domitti, el inlulerunt eam plicati sunt dies (eratquippejani afinus vicesimus), et
«-iii domuni Abiriadab in Gabaa :.Eleazarum autcm
requievit omnis domus lsrael post Dominum; » non
t iilium ejus sanctificaverunt,: ut custodiret arcam "' ita mtelligendum estquasi viginti anni,quibus arca
r Domini, i etc, Qucd atitem ppstquam percussi ; maneret in Cariathiariin, ad octavum usque aimum
stint yiri Bethsamitseêc qupd indigne viderent ar- regni David, quando eam congregata ptipuli frequen-
cam ibomini, miseruht eam ad Carialhiarim; quid tia m Jcrusalem adduxit, sint computandi. Iuyeiii
33: . COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN Lffi. I. . 54
tur namque in sequentibtis quod temporibus: Saulis A « rati sunt, et percusserunt eos usque ao -ocum qui
ftterit elata de. Iiac civitate, et allata m castra, pu- « erat subter Bethcar. » Bethcar -interprctatur do-
gnanle cc adverSum Phiiisliiaeos. Sic etenim scri- mus agnitionis veldontus agni. Cvia per praedicato-
pium est:".« Et ait Saul ad Acliiam : Applica arcam res Evangelii Dominusstiper hostes spiritales into-
Dei. Erat enim ibi arca Dei in die illo cum filiis nuit, in fugam vCrsi corruerunt coram Israel, id est,
Israel (1 Reg. xiv). i Et quia ecnstat qupd David coram populo Dei. Et persecuti sunt eos usqtie in
eam in Jerusalem: adduxerit, ablatam de dcnie Abi- domum agniiionis, hoc est, quousque oninis efrpr
nabad, in quani nunc. illata esse perhibetur, restat expugnetur, et vere Deus agnoscatur.
intelligi quod in diebus Saulis relata de eastris, et in c Tttnc assumpsit Samuel lapidem unum, et sta-
praefatamisit illata civitatem, unde denuo, l-egnante c luit lllum inter Masphat et inter. Sen (vel, ut alia
Bayid, afferetur in Jerusalem. Est ergo sensus me- editio habet, «inter Masphat nbvum etvetefem). »
moratas senteritiaj: Quia ex; qub mansit arcaiii Ca- « Et vocayit nomen ejus Abenneger, quod est,-.La-
riathiarim, erat annus viceshnus Cum eam inde « tine, lapis adjutorii. Et dixit: Usqtieliuc adjuyit
traftsferri tempbribus Saul causa belli cpntigerit. Yel «_noS Dominus, » etc, Masphat (ut supra diximus)
cerle/vtcesimus erat annus cum adhuc omnis domus interpretatur intentio.(Exlsidoro.) Lapis ille adju-.
Israel requievit post Dominum, abjectis videlicet'.B torii medietas est Salvatoris, per quem iranseundum
idolis, illi soli serviens. Quod eam feeisse toto tem- est a Masphatvetere ad rtcvam, id est, ab intentiene
pbre praesulatus Samuelis,:qui (Josepho teste) quinqua exspectabatur in carnali regne beatitudp falsa
deciin annis completus est, et primo tempore regni carnalis, ad irttentienem, qua per Npvum Testa-
Saul, quod (eodem historico affirmante) viginti an-. menium exspectatur iri regrio ccelerum beatitudc ye-
nis tenuit, nullus sanctae historiae curiosus ignorat:- rissima spiritalis. Qua qucniam nihil eslmelitis, liuc
namquepostmodumcumrecessisseta Saulo Spiri- usque adjuvat Deus. c Erafque pax inler Israelet
lus Dbmini ,et agitarel eum spiritus iiequam, maxi- :« Amerrlueum, » Amcrrhaeus interpfeiattir amarus,:
me ad persequenduni; David innoxium et justum, yeUoquens.Et Apestplus ad Ephesios ita dicit. c Vos,.
necesse erat partem militise vel plebis ejus nonnul- qui aliquando eratislonge, facti eslisprppe in san-^
lam mabtiaeillius exslilisse complicem. guine Chrisli. Ipse enim est pax nostra, qui fecit
« Abstulerunt ergo filii Israel Baalimel.Astaroth, utraque unum. Et medium parietem maceriae sol-
'.« et servierunt Domino soli. » Astarbth interpreta-, vens, inimicitias in carne sua legem mandalorum
tur factura exploratorum." Baalim interpretatur decretis evacuans, utdues condatin semetipsum in
ascendenlesSive superiores, Qui ergo yerus Israelita unum novum.hominem faciens pacem, ut reconciliet
' ambos in uno corpore Dep per crucem, interficiens
est; id est, vir videns Dominum, sive mens videns C
Dominum, aufert a se omnem facturani malignorum inimicitias in semelipsP, et veniens evangelizavit pa-
spirituum, aufert jactantiam atque superbiam, ac cemvobis, qui icnge fuistis, etpacemhis qui prepe:
sic serviet Domino soli, quia « nulla societas estlu- queniam per ipsumhabemus accessum ambein unp
cis ad tenebras, nec ulla convenlio Christi ad Belial Spifitu ad pacem. » Hactenus Apestplus.
(II Cor. vi). J . c Judicabat qucque Samuel Israel cunctis diebus
« Judicavitque Samuel filios Israel in Masphat, » c yitae suae. Et ibat per singulos annps -.circuiens.
etc. (Ex Bieronymo.) Masphat est civitas in iribu «,Bethel, et Galgala et Masphat, et judicavit Isfaelem
Juda',apud (tiiamhabitayit Jepbte, juxta Cariatbiarim « itt supradiclis lccis,» etc. Bethel est civitas in
urbem, de qua supra diximus. Irtlerpretaturque Mas- ducdecimc ab Hiercsolyma lapide, a dextjis eunti-
phat speculalio, vel contemplatio, sive intentio, vel bus Neapolim, quae prius Luza, id est, amigdalpn
Aocus -judicii. - Saphat ..criim judicdre est. Et bene vccabattir, et cecidit in seftem tribus Benjamin. Yo-
cenvenit iste; locus tam sancto viro, qui plebem sibi cabatur autem prius Luza Bethel, tit diximus, Nam
commissaniinjuslitiaetveritate judicavit etsumma ethec quod Bethauen alitid pppidum suspicanttir,
prudentia guberna\it. ncn ilaest, sed ex ee tempore qtio ibi a Jerpbpam,
« Tulit aulem Samuel agnum Iactantem unum, ^0 filip Nabalh, vituli aurei fabiicali sunt et a decem
t et obtulit illum holocausluHaDomino. Et "clamavit , tribubus adprati (III Reg. xu), yocalum esse Be-
c Samuel ad Dominum pro Israel, et exaudivit tbauen, id est, damus idoli, quae antea vocabatur
c eum, » etc. c Exclamavit, inquit, Samuel "ad Do-. DomusDei. Galgala haec est, quam supra posuimus,
minumpro Israel, »et exaudivit etim : c Quia oculi Galgol, ad oiienlalem plagani antiquse Jericho cis
Domiiiisuper jusfos, et aures ejus ad preces eortim Jordauem, ubi Jesus secundo populunicifcumcidit,
(Psal. xxin). » Et cum offerret agnum jactantem in et pascha celebravit, ac, deficiente, manna, tfiticeis
holocaustum, hoc est, innocentem vitam, per con-. panibus usus est Israel (JQS.y). In ipso lpcp lapides
tinentiam. salularem bostiam Domino fiiacfiavit,ac qucque quos de alyeo Joi'danis tulerant,:stattierunt,
jgne. charitatis in odorem suavitatis totam concre- ubi et tabernaculum testimbnii fixuni multq tempore
mayit. , : :: :- ._, _, , . ,'. fuit (Jos.iv), Cecidil aulem in sortem tribus Juda, "et
. c Accedentes alienigenas ad pugnam contra popu-. ostenditur usque liodie locus desertus in secundp.a
t lum Domini, intonuit DOminus super eos, ;et con-, Jericbp milliario, ab illius regioriis mortalibus miro
ifusi sunt, et offenderunt cotttfa Israel alque supe- cultti habitus. Sed etjuxtaBetllel quitlairi aliain Gal-
5S; B. RABANIMAURIARCHIEP, MOGUNT.OPERUMPARS I. 56
ct
gaiam; suspicarttur, Galgaia interpretatur .volutaiio,A-,iioniit irichoatajuslitia permanserunt, paternita-
sivd revetatio. Apie Igituf pfbpbeta Dei in Bethel,. lem Domitii servare neglexefunt, fuit Beixdpaier
Galgala et Masphatjudicayit Israel. Sicque reverteiis fuit, nominantur, ut significetuf patefiiitale Deieos
in Ramalha, ubi erat domus ejus, ibi judicavil Isfael, . esse indignos qui, justitia relicta, in inlqtiitatem cor-
aedificavitque ibi altare Dpniinp :,nobis exemplttm ruerunt. Sed quia filii Samuel (sicutsupieriusdiclum
tribuens, ciim Cpnsislit hobis faciendum judicium in esl) declinaverunt post avariliam, cl acceperuiit mu-
domo Dei, hoii, proterve yel hiepnsiderate, vel ma- tiera, et tam Iniqui judices exstitertint, ut populus
livola mente, sed juxta id quod nobis revelal sa- nequaquam eos ferens, regem sibi in siinililtidinem
cra Scriptura, .et intentibnebbna,: et amore fra- caslerarum genlium posttilafet, his pelitiotiibtis
terno judicemus prpximPs noslrbs. Sicque in Rama- Detis irritalus ad dolenlem pfbphetam ita locu
tha domum noslram reveiiamur : hoc est, ad in- , ttis est :
terna pectbribus nostris redeanius,ulcontemplationi t Audi vocem populi iri omnibus quaeloquunttif
Dei vacemus, et Vitam nostram in riobismetipsis di- t 'tibi. Nbn ejiiin le abjecertmt, sed nie, rie fegnem
jtidicemus, qualenus in altari fidei gfatas hpsliasbp- e: super eos. Juxta omnia opera sua quae fecerunt a
iiorurii acltium et beiiae volutitatis bomiiiio immole- t die qua eduxi eos de jEgj'pto usque ad diem hanc,
nius. R c isieul derefiquerunt me, et servierunt diis alienis,
".""... .... CAPUT YIH, «':.sic faciunt etiam (ibi : nunc Crgo audi vccem
duos Israeli c",ecruin : verumlamen contestare eos, et praedic
QuodSamuei filiojssuos
judices conslituit,
_qui excessertint; quapropter petierunt regem, ipse- t eis jus regis qui regnaturus est super eos; i etc.
que Saut requirens asinas-adprophetam pervenit, a Saul ergo, qui, offenso Deo; constitutus est super
"tjv-o in regem unctus est. Jsraelitas rex, typum tenet populi Judaeorum. Nam
{CAP.VIII.) «Facluiti estatiteni,cuiii senuisset Sa- sicut ipse in regale ctilmen sublevatus jtixta conve^
t muel,posuitfilios suosjudicesIsrael. Fuitquenomeii nienfes mores eorum qui petierunt super se esse re-
•<'filii ejus primogeniti Joel, et itomeii secundi Abia, gem et inansuetudinem Domini spernebant, durus
«jtldicum in Bersabee. Et non ambulaverunt filii acrigidusac superbus effectus esl, ita uteosservili
«illius iri viis ejus, sed declinaverunt post avari- onere magis premeret, quam libertati donaret : sic
« liani,» etc. De hoc Josephus ita refert: t Igitur et populus Jttdaicus, licet unctus in sacerdbtibus
illo tempore iuter Israelitas et reliquos Chananseos et regibtis ferel, tamep quia filius ancillse erat; qttoe
propheta Samuel ila decrevit, ut deposito pcpulb ift servilutem generabat, nunquam libertatem per-
Chatianaebruni,Judaeisquereddita civitate, in ea ees fectasiiper ipsam unctionem consequi potuit: ma-
convenire praecepit, et diversis artibus ad invicem k xhlie quia ilium ad se venierttem, qui vere rex Crat,
operam dare. Ipse vero secundb in annb circumiens et nsansuelus ad ebs venerat, recipere noluerunt,
civilates judicabat, et multb tenipere sub aequitate per cujus dominationem liberi, si lnallent, fieri po-
omnia explevit. Deinde senectute.grayatus, et agere iJaissent.
solemnia praepeditus, -filiissuis tribuit principatum, CAPUT IX.
quorum senior quidem dicebatur Joel, junior autem Sequilur ul supra.
Abia. Praeposuit autem alitim qtiidem iti Bethlehem Saul ergo petilio Inlerpretatur, qui fuil de stirpe
civitate, ut illic sederet et iudicaret; alium vero in Beirjamirt, et filius Cis t filiiAiuel, filii Sefpr, filii
Bersabea. Sed ut bbni quidem etmoderati exmaiis, Bechoralh, filii Aphia. » Et haec nomina bene ex-
ita et pravi producuntur ex bonis. Nartiel patris primunt ,ypum Judaeorum. Benjamin quidem inler-
sui sludiumnon recordanles, elyiam ccntrariamani- prelatur films dextrai. Cis, durus vel vomitus viri,
bulantes, et muneribus lurpibusque luctis jusliliam yel vomensvir. Abiel, Pater meus Deus. Serov, par-
cpinpr-imebant, et judicia non vera, sed secundum vuliis sive turbulenlus. El Beehorath interpretatttf
praeiniaprcfercbani, ad epulas et pretiesa cenvivia primogenilustiius. Qui ergo fuit piiniogenitus Dei,
declinantes. Piinium quidem, quae erant ininiica n secundumid qubd in prpphela scriplum esl: « Fiiius
Dee gerebant; secundo etiam patri i'eddebaiitur ad- primogenilus meus Israel (Jer: xxxi), » et paterejus
versi, qui mtilto studio ac providentia gesserat ut Deus; filiusfuit dexlrae, quia saepeper auxiliunt Do-
etiam plebs sciret servare jtistitiam. Popultisilaque, mini confoiiatus hostibus suis praevaluit, Sed; quia
dum contumeliam priori conversationi prophetaefilii semper ingralus exstitit beneficiorum Dei, el durus
fecerunt, graviter hoeferens, adpatrem denuo re- cervice in blaspbemiam erupit, de magno parvuius,
meavit, qui in Ramatha civitale commorabatur, ei- etdeplacido turbulentus effeclus est. Quod autem
que injustilias filiorum omnes exposuit. Et quia unctus est in regem, imaginem Christiporiavit. Cnde
ctim senex essel, et tempore jam defeclus, rebus el beatus David, et ipse Cbristus nuncupatus; ail ad
praaessenon poterat: supplicabant etim atque roga- eumquise finxerat Saul oecidisse : t Quomodo
bant, ut aliquem corum regem cUgeret, qui et con- fiofiiimuisti injicere manum tuam ih ChristumDo-
tra principatum gentis haberel, el Palaestinosafftige- mini ? (II Reg. i.)» Hinc et quod et ab bumero stir-
ret"qui eis erant prioris injustitiae debitores. i> Joel sum Satil supereminebat omtiibus, significatquia ca-
interpretatur incifAens,Ydftiit Dei. Abia interpre- pul nostrum Christus sursum super Iios est, quem
tatur paler Dominus, xdpater fuit. Recte ergo qui Pater superoninem potestatem, et oflinemprincipa-
5? €OMMENT.'IN LIBROS IV REGUM. *- IN LIB. I. '.-''<*&_
ttini, et super omne nonieriquod nominatur, exalta- Aest. . Quod autem signa quaepraedixeratSamuel Sauii,'-*"
tum consedere secum fecit; inôelestibus (Eph. xi), cuncta ita everiefuiit, et ipse Saul, peftmfisita qtier-
Kec iiou et hpc quod de Saul dicltur: qued electus et cu Thabor. qui motis est in tiiedib GaliiaeEe,catiipp;
botius esset, et filiis Israel non esset eo ntelior, ma- riiifae returiditatis subiiifiis, et iiilefpfelatuf veniens:
gis ad Chfistum peftinet qtiain ad ipsuni Satil. De lumen, ad cbllem DpitiiiiipervCnietis (ila ipse vbca-
qub propheta dicit ex pefsona Domirii : « Ecce puer tur Ibcus cb aliqupd ccllatuni a pnniinpbeiieficiuiii),
irietis electtis, qtiemelegi,poiiani super etim Spiri- prephetavit iiiinedip pfpphctaruin ibi.cpnsistentiuni,
ttitii meum , et judicium genlibuS nuntiabit (Isa.' sigrtificatqupd Judaeis bmnia quaede eis legislatbr et
xLn).» Et Jeremias ita dicit: «0 rex gentiuni, tuum prephelae pf3Bdixerartt,ita :everterurit,siye :in prospe-
, est enini decus inter cunctos "sapientfesgeniium, et ris, sive iri adversis. Attamenipsi libros legis tenen-
iri titiiversis regtiis IHoruni liitllus est similistui(Jei'. tes et prophetaruni, quasi diyinasse videntur;; cuiii
x). » Et in psalmo : « Quoliiam quis in nubibus futufa inystefia de Ciiiistp et Ecclesia in eis con-
ffiqiiabitur Domiiio, tiut quis. similis erit Deo inler scripia legendo et proriuntiando pi'pferre nbsctintur.
filios Dei ? (Psal, LXXXVIII.) » Qupd autem Saui asi- (Ex Hebraio.) Qued atitem de ipsb Saul scfiptuni est
ltaspatris sui Cis perditas quaesivit,etin iiinere quo qtiod videntes euni omnes qui euni novefattt heii-et'
perrextt ad propiielatiivenit. qui eumin regeni tinxit, B i nudiuslertius qucd esset ctini prcplietis et propheta-
significat qtipd Judaji stultitiam carnalis serisus se- ret, dixerunt ad inviceiri :
quentes, pef erreris devia Itixtim isllus mundi per- «' Quaejianires accidit filie Cis ? Ntun et..Sajilih-
quiiebarit. (Asinus enini-brutuni et luxuriostim cst < prpphetis ? Respeiidit alius ad alterum dicetis : Et
atiiitial.) Qui ad prbphetanl venientes, hec est, ad .«'•qnispaterecruin? Prcpterea verauni estin prbyer-
Moysen, invefitas esse asinas ab eo audierant, bpc . t- biuiti : Num etSaul inter prophetas ? »etc, Illud
est, bofia terfae comestiros esse didieeratit, a quo eis qubdilicilur: « quis pater eertitii ?;» talitef prbla-?
unclionis oleum infusum,et regni gubernacula futura lunj estacsi diceret: Quls majorilloindigjiitate et
praedicta sunt, in quibtis fraireS suos ad lempus de in sapieritia ? Optime eniitt potesi intef pfoplielas
manibus hoslium suprum efiperet. Quod auleni versaii et pater eoruni, id est magister, vocari, qui
Saniuel Saul in excelsum ducit, et ibi j'efectionem tam doclus Ct sapiens est. Pater etiim aliquandoma^
pfaeparat, signiftcat Moyseti et bmnes prophelas gister in Scripturis vceatuf : siCutEitseus Eliam pa-
dectririis suis populum Hebraeorum semper ad altiora treni, id est, magistrumvoeati, dicens: «Pater mi,
prOvocasse, ut scienlia spiWtali refeeli, in culmine pater mi, currus Israel et auiiga ejus (III Reg,n),i
viiiutum consisterent, nec relaberefitur in foveaifi Et in libro Job Eliu ipsum Job patrem, hoe est,;riia-
vjtioftim. Quod autem Saniuel Satili Yidetitem qua> iG gistrutn vocat, hoc mp.dp : Pafef nii, pfpbettir Jbb'
renli apparens loeulus est, diceiis ': usquead finem (Job. xxxiv). -.'.-,•
:-'{GIP»IX.) '* Ego stimYidens, asCCndeanle nie in \.CAPUT;H.. ,
c excelsutii, ul comedatis riieCum Iiodie, et diniit- . BeUuniNaasAmmonim
advefsumJaKe&Gaimd.;t/nem
t tani te niaue, et oninia quae stint lii cbrde tuo Saulcumlsmeiitis-pugnansprpUruviL'
« indicabo tibi, el de asinis quas pefdidisti ntidius- (CAP.XI.) cPost hajc asteiiditNaas Anwnotiites,,'
.-« fefiiusfic soljicitus sis, quia inventae stint,». etc. « et pugnare coepit adVerstim Jabes Galaad, » etc.
(ExHebr.) Erat iti cordeSatil;sieui Hebffei tradunt; Quidsignificat hoc.facium quod Naas Ammoinitesiin
qtiod rex futurus esset, quia viderat per yisum se iri hoC.ferire.citm JabesGalaadvoluit foeiitia;iut erueret
veflice arboris paltiiaecpllpcaii. Qtiae visib signtim oiriniiiiiioculcs dextrbs; qiiatenus flercnt pppfbbrium
fegale erat. in uiiiverso Israel, nisi.belluriibsfelicojurii-cbntra
' CAPUT X.,.- :
•Ecelesiam?Naasquippeinterpfeiatt.ir serpens.• Am-
Sequiliir utsupra. moti, compfimens vcl Coangustdns,yehpop;ulusmoiro*
c Cumqtie abieris inde, e.t ultra transieris, ,el yeris. Jabes iijterpretatur exsiccatci:; Galaad, dcervui
«':neris ad qtiercum Thabor, invenient te ibi tres lestimonii.. Ergo Naas ,sei'peii'san.tiquus Ct priticeps
t vjriascendentes adDotiiinuminBelhel. > Ubi ily- ** Ammonilaruni, hbc est, haereticortiiii, qui bene po-
biri [ hi viri] causa oratipnis ibant iu Beiiiel, Jacob pulus moeroris dicitur, quoniam gaudium iSpiriius
Iapidem erexerat. sancti npii liabent,' disppnil foedus cunl pbptiloEccle-
t Post baecyenies ad cbllem Dei. » Collis DeilO- siae, ut eruat bmtiium oculos dextros, hpcest, yistirii
cus erat ubi pi'pphetaebabitabant. sanae el crlhpdpxae fidei ariferat. " Sic enim vnjt eps
«: Et insiliet in le Spiritus Domini, et prophetaibis habere foederalps, ut sinistrum bcultitii habentes, ea
t cunieis; » ete..Propheiasse eumibi Jtidaeidicunt tantum quae prava sunt, sentiant. Sed exsiccata
de .futUfpssculb," de Geg et Magog, et de .praeniiis mens fidelium ab einnibus sordibus yitioriiJii: acer-
justbf uttiet poetia inipibrtim. vtirii lestiriioiiii, 'ho.cest, sententias^SaiictarumScfi-
« Quandp ergo venefint signaiia.c pmnia iibi, |ae pturaruin congerit, quatertus. hasli nefandissimo
c Oflaecunqueinvenerit niantis ttia, qiua Deus teciitm earum protectione muniti viriliter resistcre Valeant.
t est, » etc. Ac si diceret : His slgnis ilosse pbte- Mittuntque in universcs tevmines Israel, hoc est, ad
ris quia Deus te regem fbre_ ypluit, et idcircp omnia doclores Ecclesiae qui ptaesttnt populis, qualenus Sibi
qiiaetibi agenda sunt, fegaliter age, etDcus tecuin bpero ferant, et scutrmi fidei contra hosles cx ad-
59 B. RABANIiMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 40
iVersoopponant. MbxqueSaul, ,Spifitti . Domini in- A CAPUT XIII.
-stinctus, siniulcum Samuele propheta et sacerdole, De eo qv.od Saui rex constilvtns ordinavit exerciivm
recensuit populum,'.. t et iinvenit ;de filiis Israel tre- suum, et quod ipse Saul in offerendohotocaustum
cetitaiitillia beUatorun), viroruni autemJtida triginta ojfeadii Dominum, et quod Philhlluei prohibuerunl
millia. »: arma fabricari in omni lerra Isruel.
c Etrecerisuit.eoSjinquit,in Bezech.»" (Ex Hie- (G.u».xin.) c Filius eral, Saul ttnius anni cuni re-
t gnare coepisset. Duobus aulem annis reguavitsu-
ronymo.) Bezech urbs est regis Adonibezecb, hodie-
« per Israol. i Per anticipationcm dixit de Isboseth
que duae.villaesunt tiemine Bezech, vicinae sibi, in
filio Saul. De~quoet in sequentibus ifa scriptum est:
septitiio lapide a Neappli descendenlibus Scythcpp- «
lim. Besech mterpretattir'e_7estes, et significare (ni Qiiadraginta aimorum erat Isboseth cum regnare
faIlbr)"potest paticitatem ejectprtini.; unde ei. ipsa caBpissetsuper Israel, et duobus annis rcgnavil. » Si
Yeritasait: « Multi sunt vpcati,' pauci vero electi :ergoa.mofteHeli sim.ul omne.tempns concludatur
.(Matth. xxn). » Rex quoque nosler Ghristus, qui-est qttp Samuel et ppstea Saul Israel rexerat, invertiun-
SacefdoSetprophela, congredi adverjus hostes suos tur anni quadraginfa, secundumGhrcniebruin fideiti,
ad
parans, de utreque pepulp milites elegit Trinitatis :usque interfectienem Saul. Indepatet quodquatido
fide praeblaros, et bonorum actutini perfectiOne prae- R Saul (secundum hanc Computationem) fegnare ,coe-
cip.uos ; hpstes sups fugat/etpercutit ebs gladio Spi- pit, filium habuit unius anni, hoc est primi atini; qtii,
ritus, ainane illucescentis iidei usque dum ltimen posteaquam ille diemtiltimum elansit, regnuni Israel
scientiag,:et arddrem chaiilatis per totam urbeiri Ec- dtiobus annis tenuit, dpnpC,ee _ajatrpnibus pcciso,
, clesiae.diffundat. Unde et bene scriptum est quod illi totum regttum simitl ad David xcncessit. :Sutit qul
qui fesidui fuerant.de hae clade, dispersi sunt,.ita vplunt de ipsp Saul dictuni accipere,;ut iuuius anni;
ut non i-elinquefentur ex eis dubpariter, quia pra- fuisset, cum regnare CP3pisset, id estihumilis, et
yorum congregatio cum veiae dileclioriis copula et mansuetus, secundurn id qupd Psalnusta dicit: « Si
fideiunitate noti jungitur, ab inyicem per dissensip- non humiliter sentiebam, sicut ablactatus Super ma-
nem separantur, et iticerti et instabiles facti, per di- trerii suam (Psal. cxxx) ; » dtvobus auteni annis re-
vini examinis pblentiamj sicut in ahimo ita et in gnaverit, id est, rite regnuintentierit,>quod in princi-:
corpore sejuncti, ab invicem ubique dispergenttif. pioregni sui eutii fecisse constat.: Sed pbslqtiam per
Hinc PfophetaadDomiiium dixit:« Ecce inimici tui, litiobedietitiam a Deo deseiius est, et Spiritus ejus
Domine,'pe"ribtintet djspergenlur omnes quibperan- ab eo recess.it, licet potestateititenuefit, jatii tion re-
tur iuiqtiitatem (Psal. xci). » giriienimpendere, sedmagis tyrannicani vitam ducere
Glvisusest. t EterantcumSauldtiomilliainMachmas,
CAPUT XII. c ct ininonte Bethel, milleautem cum Jonatha in Ga-
Sequitur ul supra. c baa Bcnjaniin. »(Ex llicronymo.) Machmashucus-
Quod autein in verbis Samuel quae locutus est ad quc vicus grandis ostenditur in fiuibus iEliaa, anti-
-
populum, inciepans eos de iniqua electione rcgis quum nornen retincns, ocio ab ea millibus dislans,
teireni, ctim haberent ipsttm Dominum regeni, addi- jtixfa villainRama, et interprelatur humilHas. Ga-
tum esl: baath in tribu Benjamin, urbs ct Phinees, filii Elea-
zar, ubi sepultus ipse Eleazar. Est autem nunc Ga-
(C.u>.xn.) « Et misil, inquit, Domintts Jerobaal, baath villa in duodecimo
« ef Bedan, etBaracb, el Jephthe, et Samuel, et lapide Eleutlieropoleos,
ubi et sepulcrum prophctie Habacuc ostenditur.
t cruit vos dcmanu iiiiinicorum vestrorum per cir-
« ouitum, et habitaslis confidenter,» etc. Jerobaal Gabaalh inlerpretalur coitis patrueiis. Benc iria
millia Israelilarum electa sunl ad pugnandum contra
•ipsuiii nomiual, qui alio nomine in libro Judicum Ge-
deon csl nomiriatus, elBedan ipse esl Samson fortis- Pbilislhaeos, quia si solumraodo apti sunt ad spiri-
simus ; de quo in praedielo libro refertur quod lsrael faleminilitia;n,utpug)ient contra hostcs Ecelesiae,
contra Philistbiim dcfenderet. qui Trinilatis fidem perfectam habeni, in qua supe-
" riores hostibus suis resistere possunt.
« Et claniavit Samuel ad Dominum, et dedit Do- In hoc (Ex Uebrwo.)
ergo quod scriplor historiae, ubi de praclio
c minus voces etpluvias in die illa, » ete. Isfe Sa- Saul contra Philisthasos commemorat, subscquitur,
muel, quem, invocalononiineDomini, exaudiviibeus, dicens : t Quod cum vidissent viri Israel se in arcto
irt lempore messis pluviam impetravit. (Ex Isi- t posilos (afflictus cst enim populus), absconderunt
doro.) Pluvia enini in sacris Scripluris verba sunt « se in speluncis, et in ahditis, in petris quoque et
Evangelii sive legis, sicut Moysesdixit : t Exspecte- c antris, ct in cistcrnis. Hebraei autcm transierunl
lnr sicul pluvia eloquiuin meum, el descendant sicut « Joi-danem, in lerram Gad et Galaad, » quaeslio
ros verba mea (l)eul. xxxn). » Hanc igilur pluviam non indigna oboritur. Si se enim abscondit Israel in
dedit mundo Christus in tempore messis, id cst,
praefatis locis, quid est quod ait: « Hebrsei aulem
•quando gentcscolligiopoiiehat: utsicut frumentum transierunt Jordanem?» Quod ita solvitur. Abscon
iiiliorfeis, siC intfa Ecclesiaj sinum gentes congre- sis enim quibusdam Israelitis; qui Saul :.ei popultim
igareutur.:,;; qui cum eo erat reiiqtierant, quaedanipars illbrum,
quibic Hebraei vocantur, timibre perterf ili defece*
U COMMENT. IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. I. /i2
runt a Saul el a viris qui cum eo erant, et descen- A Dee Patri, verum ipsi queque Unigcnito ejus, qui
derunt in castra Philislhiim. Quem locum ad intel- venit quaerere quod perierat, usqueadeo jam eramus
gciidum clarius et manifestius sequentia demon- noti, ul in ipso esscmus electi ante coiistitulionem
strant in eo loco ubi ail: c Scd ct Hebraei qui iue- miindi. Quaeret sibi ergo, dixit, suum habebit. Unde
« rant cttm Philislhiim heri et nudiuslertius ascen- in Latina lingua hoc verbum accipit praepositionem,
c derantque cum eis in castris, revcrsi sunt ul es- et adquiril, dicilur; qttod satis apcrtum esl quid si-
c sent cum Israel, qui erant cumSaul et Jonathan. » gnificet, quanquam et sine additamento praeposilio-
Omnes ergo Israclilae qui se abscondcranl in monte nis, qvwrerc, intelligatur, acquirere, cx quo lucra
Ephraim, audientcs quod fecisseiit Philislhiim, so- vocanlur et quaestus.
ciaverunt se cuni suis in praclio. r Porro faber ferrarius non inveniebatur in omni
t Cumque adhuc esset Saul in Galgala, universns t terra Israel. Caverant enim Philisihiim ne forte
t populus perterritus est, iiui scquebatur eum, el ex- t facerent Ilebrais gladium el lanceam,» etc. Quod
c speetavit seplem diebus juxta .placiluni Samuelis, aulem Pliilisthaei, quo facilius Hebraeos posscnt su-
t et non venit Samuel in Galgala. Dilapsusqtie est perare, prohibuerunl ne faber ferrarius essel in
« populus ab eo. Ait ergo Saul: Afferte mihi holo- omni terralsrael, nc forte facerenl gladium aut lan-
t caustum, el paelfica, et obtulit bolocaustum,» etc. R ceam, significat quod diabolus paiiim per paganos,
Videtur quibusdam inculpabiliter Saul obtulisse ho- parlim pcr haerelicos, partinuper falsos Christianos
locauslum, cuin Samuel ab eo exspectalus juxla prohibere studel ne sint doctores in Ecclesia qui, spi-
placilum septem dierum non vcnerit. Quod qui hunc ritualia arma fabricantes, accommodenl puguantibus
locum bene distinxeril, inveniel eum non immerito Chrislianis. Pagani enini (ul in historiis legiiiius)
culpatum fuisse et inobedienliae redargutum. Locus prohibuerunt ne Christiani liberalibus studiis, quae
autem hic apud Ilebraeos ita distinguitur : c Et de- illi pro maximo ducebant, imbuerentur. Ilaereticos
scendes ante me in Galgala, ego quippe descendam similitcr legimus persuasisse principibus gentium ut
ad te.» Et postea hifertur : « Ad offerendas oblatio- catholicffiiidei defensores in exsilium truderenl, quo
c nes, el immolandas victimas pacificas septem die- facilius plebcm pastore destilulam a veritate a\cr-
c bus exspectabis, donec veniam ad te, et ostendam lere possent. Nunc ctiam idcm hoslis antiquus simili
t tibi qua3facias.» Non ergo Samuel suum prteslo- modo in pacc Ecclesiae eos qui populis pracsunt,
lari adventum Sauli seplem dierum tcmpore praece- quoscunque potest, ab instantia eruditionis avcrtere
pit, sed ad offerendas oblationes, et immolatidas salagit, ne subditis dogma veritatis impendant, qua-
victimas pacificas se ab co eisdem septem diebus tenus illos incaulos lenius decipere possit. t Per
voluit exspeclaii. Quod illc ncquaquani fecil; et ideo C imidiam enim diaboli mors introivit in tolum orbcm
merilo culpatur, et stultitiae elogio denotatur. (Ex terrarum (Sap. n). » Imilantur cum enim qui sunt
Augustino.) Quod autem Saul mandatum Domini ex parte ejus. Unde et duplici reatu diabolus con-
transgredicnli Samuel ita dixisse legitur: « Stultc slringitur, hoc est superbiae et invidiae: superbiae,
c egisti, nec custodisti mandata Doniini Dci tui quae qua ipsc cecidit; invidiae, qua alios dejiccre conlen-
c prascepit tibi. Quod si non f ^cisses, jam nunc prae- dit. Philisthiim enim interpretanlur duplex ruina,
« parasset Dominus regnum tuum super lsrael iu et Ilcbraei, transeuntes. «Non cnitn hic habemus do-
c sempiternum. Sed nequaquam regnum tuuin ullra mum niancntem, sed aDternamrcquirimus in coolts
c cousurget. QuassivilDominus sibi virum juxla cor (Hebr, xm).»
c suum, et praecepit ei Dominus ut esset dux super
CAPUT XIV.
c populum suum, eo quod non servaveris quaeprae-
"
c cepit Dbniinus;» non sic aceipiendum est ac si Quod Saui dimicaturus adversus Philisthiim universo
exerchui indixit jejunium, quod Jonathas ignorans
ipsum Saulem Deus in acternum paraverit regnatu- mellis fregil, et ob hoc vix preci-
et noluerit servare pcr gusiationcm
rum, hocpostea peccanti: neque bus popuii a ncce liberalus est.
sed praepara-
' cnim cum peccaturum essc ncsciebat,
verat regnuni ejus, in quo figura regni esset cetcrni. " Interea Saul, duni pergeret dimicaturus adversus
Ideo ergo addidil: c Et inuic regnum tuum non stabit Philisthiim, indixit cuncte excrcitui jejunium, quo-
libi. » Sletit ergo et stabit quod in illo significatum usque reverlerenlur a pi'oelio. Sed Jonathas fllius
est. Sed non hinc slabit, quia non iti aeternum ipse cjus, super faciem agri mel videns, « cxlcndit suni-
fuerat regnaturus, nccprogcnies ejus: ut saltem per ' niitatem virgaa, etintinxil in favum mellis, cl gusta-
posteros, alterum alteri succcdenles, videretur im- vit, et illuminati sunt oculi ejus, » etc. (Ex Isidoro.)
pleri, quod dictum esl, c in aeternum, i etc. Non ulique ad videndum illuminati, qui antc vide-
« El quaeril, inquit, Duminus"sibi hpminem,» elc. bat; sed ad discernendum, quia velita tetigerat.
Sive David, sive ipsum Mediaterem significans Te- Tutic enim casus ille, sicul et Adam, fecil illum at-
stamenli iNovi,qui figurabatur in chrismate etiam tenlum, jeddiditque confusum. Quo facto iuoiictur
in quo u.nclus est ipse David cl progenies ejtts; non omnes illecebras voluptatum in saeculo deberc con-
autem quasi nesciat ubi sil, ita sibi homineni Deus lcmnere is qui Deo nititur militare, et Spirilus ssn-
qttaerit: sed per homincm, morc hcminum loquitur, cti particeps jam faetus, spiritalibus castris se inserit
quia et sic loquendo nos quanit. Non solum enim pugnaturus. Quod bene Jonalhae noir.en cxprimil.
PATROL. CIXC 2
"
45 . B. RABANlMAURI ARCHIEP, MOGUNT, OPERUl PARS I, : P
[rtterpretatuf eriim, columbw donum, vel donum Do- A- UAPUT XY. - !: :_>"-
mini. Recte qnidem ille columbw vel Domini donum _). bello quod Satd prwcepio Domini contra Amalec
diciltir, qui, gratia Spiritus sancti accepta, mundi gessit, ubi Dominum offendh per inobedienliam, eo
illecelwas. Non enim contra quod non disperdidit totum Amatec cum omni sub-~
parat spernCfe potest slantid propler cnpidilalem; unde Dominus -eum
Allophylos spifitales, id cst adversus piihcipes tene- exprobfavil et per prophetamificreptmiu
brarum, virilibus animis inctirrere, qtii adhuchujus (CKP.XV.) c Et dixit Sartmel ad Saul: Me inisif
mundi iiegligit dulcedinem declinare:« Mel cnim c Domiriusiit ungerem lc in j'egem-stipef Israelpe-
dislillarit labia nieretricis (Prov. -v), J hoc est voiu^ c pultirii ejus. Nunc ergo aiidi vocem Domini. Hasc
ptas carnalis delectalionem ingerit illieilam, de qua t dicit Dohiiuus exercltuuhi': RccenStii quaeeunque
putatur (juxta mysficos intellectus) huric guslasse c fecit Amaleclsraelijquotiiodorestititeiin via,"cum
Jpnatham; et sprte deprehensuni vix populi precibus c ascenderet ile Jigyplb; nunc efgo vade«t percute
liberatum. Unde manifeste palet indigere illum qui « Amalec, ettiemolire universa ejtis: non pafcas ei,
vcluptatibus atque iUecebris mundi superaiur,, san- « sed inteffice a vlfo usque ad muliefeiri et par\;ulutii
clcrum suffragllselfratefnisoratipnibu_,quiaquanlo « atque iactantem, bovem ut pyeni, camelum Ct asi
majore protervia contra unanime consilium eccle- _ « fiuni. »Idee aulemjumCrita Amalee Dcmimis jube<
siasticae regute refragatus est, tanlo majore eget demeliri, ut tiec in iunientis ejus ineniPria fleret :
titixilio plurimofutii •:ut qui suo meritp salvarl iion Dpminus enim dixerat se deleHirumitietiieriam Ama
-pbtest, aliortiiti devotis precibus reconcilialus ab lec de sub coelo. tdcirco pfsecipitur Sauli utieiim
instanle peficulb liheretur. penitus ab iibmine-usque ad iuinenta delefet. Et qnia
{G_.r.xrv.)'« Defatigatusest populus nlriiis;-et ver- ejtis metiiofia, id est Amaiee,penitus deleta lioii iiiit,
« sus ad praedam, tulit ove"s,et bpves, et vitulps, et Saulis "ijeecatum et inbbediefitia elstilit ifi causa.
« mactaverutit in terra, comeditque pbpulus cum De qub Ahialec ila irt libfc DeUierbfioniii diciluf:
« satiguine. Ntititiaverunl atilcm Sattl, dicerites Jqtibd . Meuieuto quse fecerit libi Anialee iri via, quando-
«-populus peccasset Demifio, comedentes cum san- egrediebafls^dfe/Egypto, quotiibdb occtirfeiit libi, et
« guiiie. Qui ait : praevaficati estis, volvite ad nie extrbtiios 'agftimis itii, qUilassl fesiaebaiit, cecide-
«jam fiutio LSaxumgrande, >Etdixlt Satil: ©ishefgi- : rit (Deut. S:xy).» Lasscs lilc Hebfa_i11niiriuridos se-
t iiririiIn Wlgtts, et dicite eis tit adducat ad itie -untis- cuiidtim legeitt exlra castra r&anentes intelligtitii •
t quisque boverii suuni et/af ielem, et oecidite ;supef qtios cfecidisseAttialecitae dictifiitif, qtila (sicut ipsl
« islud, et vescitiiini, et nori -peccabitis Dpminocb- ifadtifit) ebrtiin cifcumcisiohem amp.utaveriitit ,etIii
« niedentes curii sariguine. AddtiXit ilaque oirinis .A stibsannationeniDel, in coelunipfoiecerutil. !
« populus, iinusquisque bovem Iii matiti sfia, tisqtie « Dixitque Satil Cinaab,Abite, recediie atque dc-
c ad noctcm, et Occidertitit ibi, i etc. Peccasse Do- c scendite, ne fefte itivolvam te Cum eo. Tu enim
mino et comedisse ctini sanguine diCuntur, qtiia ifia- t fecisti miseiicordiam cum omnibus Mis Isfael,
"
ctalis Victimistipn obtulertitit ad sanctuafium sacer- « cum iascettdereiit de JEgypto,» etc. "Cinaeusipse
doiibus, iuxla;Tegispraeceptum,:adipemef sanguinem, est Jetro, cognatus lloysi, de cujus genere erarit
ctifii videlicet sartcluafium seCumhaberetit. Quando Cina.i, qui descenderaiit ad Amalec et habitabarit
locus sanctuarii prOcul fuerat, iubebalur satiguis cuni eo, qui ulique eoruiii cpnsanguineus erat, et
vietimarum fufidi in tefratfi, de liis videlicet victlmis hajreditatem Sneius lerra habebat. Mtseiicbrdiam
quas ad subs esus praeparabant. Quando vero sari- vero Citiaeus cum filiis Israel fecisse. dlcitur, sive
ctuarium praesens efal, sanguis hosliarum super al- quia Moysen fovit in terra Madian, sive quia cpnsi-
tare Domini jubebatur fundi, sicut est illud in libro liuin dedit Moysi quallter lnitltitudinem popiili gu-
peUteronbmii: Saiiguiriem bbstiarum itiarum furides bernaret.
iti altari, cafnibus aulem ipse vesceris (Deut. xn); » Iiiiitex praecepio Doniini Saul praelium_idversum
qtied praefatus populus iion fecit, et idcirco dicitur Amalec; interfeclisque cunctis hostibus, pepercit
Dominopeccasse, et cum sanguine dicitur comedisse. D Agag regi, nec voluit disperdere omnia juxta manda-
Sequituf. : tum Domini. Ifascitufque pro hoc ei Doniintis; ct
« ./Edificayit autem Satil altare Dommo, V elc. venit Samuel post Iiaee ad Saul, et increpavit euin
runc primum ccepit aedificafealtare Domino. QUae- pro hoe facto dicens:
fendum itaque; cum antea legatur aediiicassealtafe, « Nontie cum parvulus esses in oculis luls, eaput
jtiando a Samttele increpatus est, cur liic dicatur : i,«in tribubus Israel factus es ? Unxitque fe Dominus
« Tunc pritiium; coeplt aedificare altare Dcmino? t ; « in regem super Israel ? » etb. Qtiiti per increpatio-
Êdihcasse itaque antea legitur altare, sed quia in- nem Doifiinicaevocis, nisi superbia elati regis abji-
bbedienter illud aediiicavit, non Deminp sedificasse citur? Quod ad correctionem suanl poterit salubriter
.intelligitur. Hic autem quia pbedienter et recte illud i quisque convertere qui praelatus est, Cum ergo Saul
sedificavit, Domino aeQificaSsepefliibetuf. parVulum^se in suis oculis aestimaret, caput in iri-'
bubus Isfael factus est; sed fulttis temppralipbten-
tia, jam se parvulum npn videbat, Caeterbrumnam-
•; quc ccmparationi se praeferens, craia plus cuuctis
4S COMMENT. IN LIBROS IY REGUM. — IN LIB. I. 46
poterat, magnttm se pra. omnibus aestimabal. Miro .A sed Patris voluntatem facit, eos qui ad se vcniunl,
aulem modo cum apud separvulus, apud Dominum foras non ejicil, quia dum exemplo suo nos ohcdien-
magnus: cum vero'apud se magnus apparuit, apud tiae suhjicit, viam nobis egressionis claudit. Hinc
Dominum parvulus fuit. Plerumque ergo dum ex rursum ail: c Non possum cgo a me facere quid-
subjectorum affluentia animus infialur, in luxum qnam; sed sicul audio, judico (Joan. v). t Nobis
superbiae, ipso potentiae fastigio lenocinante, cor- quippe obedienlia usque ad moiicm servanda prae-
rumpitur. Quam videlicet polentiam bene regit, qui cipitur. Ipse autem, si sicnt audil, judicat, tunc quo-
et tenere illam neverit el impugnare. Bene hanc que obediet, cum judex venerit. Ne igitur nobis
regil, qui tcit per illam super culpas erigi, scit in usque ad prai.entis \ilae lerminum obedientia labo-
illa cum caetcris aeqiialitalecomponi. Humana etenim riosa appareat, Redemptor noster judieat, qui hanc,
mens plerumquc extolliiur, eiiam cum nulla pole- ctiam cum judex veneril, servat. Quid ergo inirum
stale fulcilur; quanto rnagis in allum se erigit, cum si peccator bomo obedicntise in praesenlis vilce bre-
se ei etiam potestas adjungll? Quam tamen polcsta- vitate se subjicit, quando hanc Mediator Dci el ho-
tem certe dispensal, qni sollicite noverit sumere cx minum, et cum obedienles remuneraf, non relinquil ?
illa quod adjuvet, et expugnare quod tentat. et aeqtta- Sciendum vcro est nunquam per obedientiam malum
Iem secum caeleriscernere, et tamen se peccantibus; R fieri. Aliquando autem debet pcr ebedienliam benum
zelo ullicnis anteferre. Scriptum namque est: « Du- qupd agilur intermitti. Neqtie enim mala in para-
cem te constilucrunl, noli extolli, sed cslo in illis dise arbpr cxslitit, quarii Dcus homini, ne conlinge-
quasi unus ex illis (Eccli. xxxn). Illoquc cxcusanle rel, intcrdixit; scd ut per melius obcdientiae meri-
quod omnia servaveril. jttxta quod sibi praeceptunv tum homo bene conditus creseeret, dignumfuerat ut
fuerat, alque dicente: Iranc etiam a bonoprohiberel,<juatenus tanto verius
t Audhi vocem Domini, et ambulavi in via per boc quod agcret virtus essel, quanto el a boiio ces-
c quam me misit Dominus, el adduxi Agag rcgem sans auctori suo so subditum lmmilitas exhiberet.
c Amelec, el Amalec interieci. Tulit autetii populus Sed notandum quod illic dieitur : « Ex omni Iigno
t de prteda ovcs et boves, primitias eorum quae cacsa paradisi cdite, de ligno autem scientiae boni et mali
c sunt, ut immolet Domino Deo suo in Galgalis. Ait ne teligeritis (Gen. u). . Qui euim a bono quolibei
c Samuel: Nunquid vult Dominus holocausta el vi- stibjectos vetat, necesso cst ut mtilia concedat ne
c etimas, cl non potius ut obediatur voci Domini ? obedientis mens funditus intereal, si abonis oniniljus
t Melior esl enim obedientia quam victimae, et au- peititus repulsa jcjimat. Omnes auteni paradisi ar-
t scullare magis quam offerre adipem arietum. Quo- bores ad esum Dominus concessit, ciini ab una pro-
t niam quasi peccatum ariolandi est repugnarc, et C hibttit, ut crealuram suam, quam nolebat exstingui,
t quasi scelus idololatriae nolle acquiescerc. » (Ex sed provehi, lanto facilius ab una restringerei ,
Atigusiino.) Obcdicntia vietimis jure praeponitur, qtianlo ad cunctas lalius relaxaret. Sed qttia" non-
quia per victimas alieua caro, per obedientiam vcro nunquam nobis Iiujus nnindi prospera, nonnuiiquam
volunlas propria mactalur. Tanto igitur quisquc vero iubentur adversa, sciendum summopere est quod
Deum citius placat. qttanlo ante ejus oculos,repressa obcdientia aliquautlo si de suo aliquid liabeaf, nulla
arbitrii sui superbia, giadio praecepti se immolat. est; aliquaudo si de suo aliquid non babeal, minima.
Quoniam contra ariolandi peccalum inobedicntia Nam cum hujiis mundi successus p.a_cipitur, cum
dicitur, ul quanla sit virtus obedientia demonstrc- loctts superior imperafur, is qui ad pereipienda haec
tur, ex ad\erso crgo melius ostendititr quid de ejus obedit, obedientia. sibi virmiem evacttal si ad haec
iaude senlialur. Si enim quasi peccalum ariolandi etiam ex proprio desidcrio anhelat. Neque enim se
est repugnare, sola est quae fidei meritum possidet, sub obcdientia dirigit, qui ad percipicnda hujus vitae
sive qua .juisque infkielis convincitur, eliamsi fidelis prospera libidini propriae ambitionis servit. Rursum
esse \ideatur. Ilinc per Salomonem in ostensione cum miirtdi despectus pra_cipilur, cum probra adi-
o!.'edienlia_diGitur : t Vir obediens loquitur victorias pisci et contumclifciubentur, nisi haecet ex semclipso
(Prov. xxi). i Yir quippe obediens ioquilur victo- D animus appetal, obedientia. sibi meritum minuit, qui
lias, quia dum alicna. voci humililer -subdimur, nos- ad ea quae in hac vita despecta sunf invifus nolens-
mclipsos in corde superamus; hinc in Evangelio que descendil. Ad defrimeiitum quippe obedicntia
Yerilas dicit: c Eum qui venit ad me non ejiciam ducitur, cum meniem ad suscipienda probra hujus
foras. quia de coslo descendi, non ut faciam vo- sa_culi ncquaqttam ex parte aliqua etiam sua vota
liintatem meam, sed voluntatem ejus qui misit comitantur. Debet ergo obedientia et in adversis cx
mc (Joan. vi).» Quid enim , si suam facerct, suo aliquid Jiabere, el rursum in prosperis ex suo
eos qni ad se veniunf repulisset? Quis aulem aliquid omniitiodonon liabero : quatenus el in adver-
nesclat quod voluntas Filii a Palris volunlate nen sis tanto sil gloiiosior, quanto divino ordine etiam
discrepel? Sed queniam primus homo, qui suam ex desiderio jungitur; el in prosperis lanfo sit ve-
voluntatem facere voluit, a gaudio paradisi cxivit; rior, qtianlo apr__senli ipsa, quam divinilus pcrci-
sccundus ad redemplionem hominum veniens, dum pil, gloria funditus interea separatur.
voluntatem se Patris, ct non suam facere ostendit, c Dixitque Saul ad Samubl: Peccavi, quia pfce-
permanere nos inlus docuit. Cumigitur non suam, c varicatus sum sermonem Dotnini, et vefba tua.
B. RABANI JIAURI ARCHIEP. MOGUNT,OPERUMPARS I. '
..£.-;. 48
« timefis populum, et obediensvoci eorum. Sed nunc _4rat amissufus, Christo Jesu Domino nostro per No-
cporta, quaeso, peccatum irieum, et revertcre me- Vum Tesfamenlum non carnaliter, sed spiritaliter
c, ctim, ul adprem Dcminum. Et aitSamuel ad Saul: fegnaturo. De quo durii dicitur ':".c Et dabit illud
«.Nprtfeyertar tecum, quia prpjecisti sermonem Do- proximo luo, » ad carnis ccgnatipnem id referlur.
c mitiii; et projecit fie Dpmitius-ne sis rex super Ex Israel ienini Ghristus seciinclumcarriem, unde et
t. Israel. »Cerripit prpphetaregem prp inebedientia Saul. Qued verb additum est, c bonosuper te, » po-
qua Dcmini mandatuni explere non curavit, praedi- test ctuidemintelligi, « meliori te; » nam et quidam
citque ettm regnum amissurum, quia certitudinem sic sunt interpretati. Sedmelius sic accipitur, « bono
mandatorum Dei sequi noluit. Et meiito ille depo- super te, » ut quia ille bonus est, ideo sil super te,
lestatis culmine abiicitur, qui rite regnum tenere ne- iuxta illud aliud propheticum : « Dbnec ponam om-
scit. Ipse.enim regimen rite tenet, qui se superieri nes inimicos tuos sub pedibus tuis (Psal. cix), » in
'per_-hu.nili.atemad obediendum suLjicit, et inferiori quibus estetlsrael, cui suo perseculori regnum abs-
pef auctpritatem ad dpcendum antepenit. Si enini tulit iGbristus, quamvis fuerit illic et «Israelita, in
Saul Dei inaiidalis obedirel, rite populp praeesset. quo doius non erat (Joan. i), > quoddam frumentum
«Et ceiiYersus.est Samuei ut abiret, ille aulem quasi illartim palearum. Nam utiqtie inde erant apo-
« apprehendit sunimitatem pallii ejus, quae et scissa P stoli, inde tot martyres, quorum primus Stephanus
t. est. Et ait ,ad eum Samuel:. Scidk Dominus re- (Act. -vii).; inde tot Ecclesiae,.quas apostplus Patilus
«;gnum lsrael a te hodie, et tradidit illudproxinip Commemorat, iti conversione magnificanles Domi-
t luo meliori te, » Nola mysterium, quod sicut in num. De qua re non dubito intelligendum qupdse-
passipne Domini pontifex yestimentum scidit (Matth. quitur, «_Et diyidelur lsrael in duo, _ In Israel sci-
xxvi), ita ex rex Sattl veslem prophetae nunc scin- licet inirnicum Christb, et lsrael adhaereiitem Chrl-
dere;describitur. Per ulramque enini potesiatem, et sto; in Israel ad ancillam, et Isrtiel ad liberam
regalem videlicet ac sacerdotalem, scissib veslimen- pertinentem. Nam isla duo generaprimum simul
tprurii facta est : ut demonsirelur stabilitatem regni erant, velut Abraham adhtic adhaeretancilla., donec
seusaccfdblii.in populo Judaeorumfteri npn ppsse, sterilis per Chrisli gratiam fecundata clamaret :
qui verum regem et sacerdetem ad se yertientem, t Eiice ancillam et filium ejus (Gen.xxi); t Prbpter
Dominum videlicet Christum, recipere neluerunt. peccatum quidem Salomonis, regnante ifilioejus Ro-
: , « POITPtriumphalpr in IsraCl nen parcet et pceni- boam, scimtis Israel in duo fuisse diyisum, atqueila
c tudiiie ncn flectetur. Neque.enim homo est ul agat perseverasse, habentibus singulispartibus reges suos,
poenitentiam, etc.» Triurophator in Israel Dominus donec illa gens tola aCbaldaeis esset ingenti vasta-
est, cui omnis vicloria recte ascribitur, qtiia muta- tibne subversa atque translafa, Sed hoc quid ad
bilis. iioii est, sed secundum justiliam;et veritalein Saulerii, cum, si tale aliqued cemmiriandum esset,
uiiiversa dijudicat. Netandum;autem qued alia edilio ipsi David pclius fuerit cemminandum, cujus erat
habet • « Nen rieyertar, inquit Saniuel, tecum, quia filiits Saipmon? Poslremo i-uncinterseigens.Hebraea
«':_sprevistiverbum Dpmini,' et spernit te Doitiinus, .divisa non est, sed indifferenter iri ejusdem erroris
« nesis rex sup.erIsrael. Et cpnyertit Samttelfaciem societate dispersa per terras. Divisio vero illa, quani
c.suam utabiret, ettenuit Saul, pinnulam diploidis, Deus sub persona Saulis illius regni et pppuli figu-
c et disrupit eam. Et dixit ad eum :Saniuet; Disrupit ram gerentis eidem regnc pppulpque .minatus est,
t Dominus fegnuin Israel de manuiua hodie, et da- a_terna atque immutabilis significata est. Per hoc
c bit proximo luo bonP superle; Et dividetuf Tsi'ael adjunctum est: « Et non -eonvertetur, neque pceni-
«,in,due, et non conyertetur, neque pcenitehit eum, tebit etini, quoniam non est sicut homp, ut pceniieat
«:qucniani nonest sicut hbmo, ut poetiiteat eum; euiti : ipseminatur et permanet; »id est, hoitioifii-
i«;ipseiriinaluf, et riort permariet;;» (ExAugustino.) riatur, bt non pefmanet; nbn atitemDeus, quemnon
Iste cui diCitur : .« Spernit teDpniinus^ne sis rex pcenitet sicut hominem. Ubi enirn legilur quod poe-
super Israel, et disrupit: Demintis regnum. ab Israel ^. rtiteat eum,;mulalio rerum significatur, immutabili
de matiu; lua hodie, » quadraginta reguavit annis su- praescienlia manente d.iyina. Ubi ergo npn pamitere
per Jsrael, tarito.scihcet temporis spatio, quanlo et dicitur, non mutare intelligitur. Prorsus insolubilem
jpse Dayid, et audivit hoc primo temppre regni sui; \idemus per haec verba prolatam divinitus fuisse
intelligamus- ideo dictum quia nullus de ejus stirpe sententiam de ista divisione populi Israel et omnino
ftierat regnatufus, et respiciamus ad stirpem David, perpetuam. Quicunque eni.m ad Ctjristum transie-
uride exprtus est secundum carneni c MediatorDei runt, vel iranseunt, vel transibunt, ifide non erant,
Ct liomintim, ethpmp Christus Jeisus (J;T?m. n). » mde secundutii Dei prasscientiam, iion secundum ge-
.Noiiiautem in Scriptura, quod in plerisque Latinis neris humani unam eamdemque naturam. Prorsus
<.pdicibtis,;legitur:« DisrupilD.ominusregnum Israel quicunque ex Israelitis adhaerentes Christo perseve-
de manutua; » sed sicut a npbisppsitum est inven- rant in illo, nunquam erunt cum Israelitis qui ejus
-tum.in Graecis : « Disrupit DpminuSregnum ab Israel inimici usque in finem vitae bujus esse persistunt;
de manu tua,» et inlelligatur, «;demanu;tua, » qttod sed in divisione quaeliic pr_enuntiata
' est, perpeluo
esf,- «,ab Israel. »;Po"puli quoque. Israel personam pei'manebunt. , . , -:
^figuralegerebat honio iste. qni p.ppulusregnum fue- .:._. « Dixitque Samuel: Adducile ^d me Agag regem
:49 COMMENT.'INLIBROS:IV REGUM.;-—IN LIB. i. ; - _._
' c Amalec. Et oblalus est ei
Agag pinguissimus. Et..Ai maltis; si malus, cui.Hoiriittidicatur? Haecsehtehtia
« dixil Agag : Siccine "separat nos amara mors?_Et duobus verbisconiprehensa est,;et.in Deb potestas
_ ait Samuel : Sicut fecit absque liberis niulieres justa, et indiabolo potestas irijusla. Nani idemest
« gladius luus, sic absque liberis erit inter nmlieres spiiittis inaltisper riequissimaniyoluntate.in, et;iderii
c mater lua; Ifl frusta coricidi.t Samtiel Agag coram spiritus Doniini;per acceptani itistissiriiam pbtesta-
c Dominp in Galgalis, » etc. Quandolegunt quidam item.; Unde ergo spiritus Domini appellatur diabb-
in Scripluris qtiod.saneti nulli hostium parCant, effi- lus^.prbpterminlsleiiuifi;: quia omnibiis eliani spi-
'ciuntuf crtideles; et humanum sangttinem sitientes, ritibus riialis bene utitur Deus, vel ad damriaiibneih
dicunt: Quitiet-justilla pereussefuut hosles, utnon quorumdam, vel ad emendationem, vel ad prbbaiio-
relitiqeretufab eis qui "salvus fierel. El ribfi intelli- nem. Et quamvis nlalignltas a-Deo iibn sit, pbtestas
gunt in his verbis ebumbrari mysteria; et hoc tiobis tamen, nisi a Deb, non:_est(Ex Gregorio.) Sicut an-
magis-indicafi, ut ptignantes adversus Vilia,'ntillum tiquus liumani generis irtimicus, quia: licet aflliciio-
-penilus exliis relinquere debeaniuS, sed omnia inte- • nemjustorum semper:ap"petatj: tamen si ab auctore
rimere. Nam-si pepereerimus, scire debemus repu- nosfro potestalem non accipit, ad leiitationis articu-
: tari nobis iri culpa,sicut reputatum est Saul, qtti vi- ltim nullatenus convalescit. Unde et omnis voluntas
' vuni servaverat
regem Amalec. Qubmodoeniin quis- B.diaboliinjusla est; et tamen, permittente Deo, Omnis
que justus 'iianebit,. si adhuc aliquid peceati in potestas jusia. Ex seeriirii tentare quoslibetinjuste
semetipse servaverit-, sicut Saul? At vero sanctiin appetit, "sedeos qui tenlaiidi surit; el prout tentandi
figura Sainuelis ila sceviuntsuper hcstes sues, idest, sunt, non liisi tentare Detis juste peiinittit. Bene"efgo
super vitia peccatorum, ut non permittant relinqtii nunc dicitur :« Spifitus Domini"malusexagitat ie. »
aliqubd peccatum impunitum. Ecce unus.idemquespiritus et Domini appellatur et
' "' ' : maius : Dotiiini videlicet perlicentiam potestatis ju-
. CAPUTXVI."
malus auteni per desideriuifi volutitatis iHJusta..
Quod, Saule reprobaio, eleclus estper Samuelem Da- stae,
vid ih regem, et quod ipse David coram Saule fu- (Exlsidoro.) Sic ietalibi dictupi est efiam (IReg.
rente cilhara canebat. ; ; xx\i)": c Sopot Doinini,; » qui bccubayerat milites
-" (CAP.XVI')'« Dixitque Dominus ad Samuelem:: ejusdem Saul, cum David basfam et; scyp.humabstu-
i-« Usqueqiio tu luges Saul, cuin egb projecerim eum, lisset -a capite dor.iriientis; noriquia: sopbr tiinc a
c ne fegnet super Israel? Imple corfiu tuum oleo; et Dbmino erat nt ipse dormiret, sed qtiia ille sopor
_ veni etiiiiltam adIsaiBethleheniitein,providi enim qui tunc homines apprehenderat, nulu Dei erat iti-
« in filiis ejus mihi regem, » etc. Itaque Saule prb- . fusus, n"eDavid servl: ejusiri eo loeo-praesentia sen-
*-'
pterinobedientiam reprobato, misit Deus Samuelad .tiretuf. Dicituf ergo spiritus Dei nialus, lioc est, mi-
Isai, et sunipto cornu olei tinxit in regem David. nister Dei ad facienduniIri Saul quod eum patii Jtidex
Sed videatuuS eunidem DaVid, quombdo Christum oitiiiium potentissimus jttdicabat, qubtiiam spifitits
prophetice significaverit. DaVidenim interpretatur ille voluntate qua malus erat, npn erat Dei; creatura
manufortis, sive desiderabilis. Et quid foiiius leone .yerp quacpndilus Crat, el pbtestafe, quam tieii sua,
illo de tribu Juda (Apoc.v), qui vicit mundtim? (Joan. sed Domini omnium, aequitate aceeperat, Dei erat;
rxvi.) Et qttld desiderabilius illp de quc diciiur . fbrmidari igitur non deb.et, quia nihil, nisi permis-
-"«'Yenitdesideratus cimclisgenlibus? (Agg.ii). »Un- sus, valet. (Ex Gregorio,) Nam et in Evangelio ex-
gitur iste David in regem fultiriim, denuntians per pellendadehomitieLegibDpmitip dieebat: c Si ejicis
tinclieuem illam -Gbrislum. Christus enim a Chri- nos, mitte nos in gregem porcbrum (Mdith. vin). »
.--smate appellatur. Reprobatis seplehi filiis Isai majo- Sela erge;visilla timeiidaest, quae cumhcsteiri sae-
ribus, minimus aetate electtis est ad regnum.Qtiia vire permiserit, ei.ad usumiusti judicii et injusta
spreto Judaicb saceMclib et regno,prioris videlicet illius veltintasservit. (Ex jfsfc.oro.)Erat autetti Da-
poptili, qui;sabbaitismtimsecundum legem serVabat, . yid in canticis tiitisicis eruditus. Diversofum enim
Christus Dominus noster, caput minoris populi, sa- Tvsonorum ralionabilis modefatusqtieebnceutus, cen
cerdotio perpetuo funclus est, et in regeni unctiis, cordi varietate compacta, Prdinate Ecclesiae insinuat
ctijus fegnumnon habet fineni; et cui omties gentes, imitateni, quaevafiismpdis quptidiefesbnaf, etsiia-
linguae et tfibussefvient.David ab ofiicib pastorali vitate niysiiea mpdulatur. Iste adliuc pubf ifi cithara
pecorum ad hottiinuni regrium tfansfertur. Noster suaviter, ime. fprtiter canens,- malignuni spiritiuii
atilem David, ipse Jesus,'a bobus Judaicae plebis qui operabatur in Saule,:compescuit; noti quod ci-
: ablatus
est, et In regnum gentium trattslatus est. In. tharae illiiis tarita vis •efat; sed ipiod figtira cfticis
Judaea enim non est modo Christus, ablalus est inde, Ghiisti,;,quaa de lignoef.exfensibtie nefvbrutri my-
nuneênlium greges pascit. Igitur recedente a Satil stice gerebatur, ipsaque passio,qti_e catitabatuf, jam
Domino propler irtobedientiam, arreptuis est mali- tunc spiritus daembniacos.oppriniebat." Tfopologiee
gno spiritu, « et exagitabat eum spiritus nequam a autem,:Iioc factb David ad.coiiipatiertdriniprbxitiib
Domino. »' '-. insfruimur. Plertimque ietiirti superbus dives-exhbr-
«-Dixerutitqtie servi Saul aa eum : Ecce exagitat tationis bjandimento placatidusefet: quia ptpleftiin-
« te spifitus Domiiii tiialus, i etc.Inhoc libro quasfi qtie dura yulnera per lenia fomenta;mollescurit, et
gojet de spiritu <jui;agilab.at Saul; siDoiiiini, cuf furor irisanorum ssepe ad saltitem:, medico.blan-
51 B. RABANIIfiAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. §2
dienle, redticitur; Qtinrqueeisiii duleedinem conde-. V « et deseendat ad singulare certamen. Siquiverit
scenditur, languor insaniag mitigatur, Neque enim « pugnare mecum, et percusserit me, erirnus vpbis
negligenter intueiiduin es. quod cum Saulem spiri- « servi, Si aulem ego pr-evaluero, etpercussero eum,
„tus adyersus inyaderet, apprehensa Rayid cilhara c yos seryieritis, et serviefis nobis. Et aiebat PbiU-
; ejus yesaniam sedabat. Quidenim pef Saulem, nisi c slhseus : Ego exprobravi agmiuibus Israelis hpdie.
elatio pptentium? Et qujd per Dayidinnuifur, nisi « Da|e jiiihi virum qui ineat. mecuni singulare cer-
.Iiumilis sartclorum vita,? Cuni ergo Saul ab imniundo . lamcrt, f etc. (Ex Ifebrwo.) Spurius dicitur, quia
spiritu arfipitur, David canente, etus insania tenipe- patre giganfe, matre yero Gethca natus erat.
ratur; qtiia cum sensus potentium per elationem m < David autem erat filius viri Ephrathaei de Be-
furorem yertitur, djgnuni est ul ad salutem mentis, . thlehem Juda, cui nomenerat Esai, qui habebaf
quasi dulcedine cithafa/locutionis nostfae tranquil- '•« octp filibs. » Quaeritur cur hic oeto filios habere
litate, revoeetur. dicatur, cum in Paralipomenon (I, n) non _m
CAPUT XYR. plius quam sepfem leganttir ? Quod iia solyilur.
De pugna Bavid cqnlra Goiialh Philislhmnm, quem Nalhan ilaque pfephetam filium Semaa, fllii --siii.
jactii lapidis ipse occidit. in lecp filii educaverat et nulrivei'at. Nam coram
(CAP,XVII,)c Post liaee, Philisthiim agmina sua - Samuele septem ejiis filii lcgpntur adducti fuis-
« in piaelium conduxerunt iti Socho Jtidae; et castra- se, et octavus esse in pascuis, inter quos Na-
t m.etatisunt inter Soclio et Azecha, in finibusDom- than adductum fuisse manifestuni est, qui et Jo-
c niim. » (Ex Eieroiiyma.) Socho est oppidum in nalhan vocatur. De quoin extrenia parte Samuelis
tribu Juda- Sunt autem usque hodie viculi duo per- dicitur : t Percussit atilem euni lonathan, filius.
genlibus _Eliam de Eleuihefppoli in novo fiiilliario Sammaa, fratris David (// Reg. xxi). lEtnotandum
yiaepublicae : unus itimonte, el altef iii carnpo si- quod ubicunque propheta yocatur, Nathan scribi-
tns, qui Socho nuncupantui. Interpretatur vero-ratur, non Jonathan. « Pugna vero Philisthinoruni
ynus yel humilitas, Azecha ciyitas est Chanartaeorum contra Israel, » fipn inccnvenietiter nialigneriim Spi-
jn.parte tribus Judae, ad qtiatii usque persecutus est rituum praelium adversus Ecclesiain Dei accipi pc-
|esns. quinque reges (Jos. x). Sed et hodie vocatur fest. Inde egreditur, de castris scilicet Pliilislhifip-
vjila Azecha inter Eleutherepblim et _EIiam. Azecha rum, vir spuritis, npmine: Gelialh, nimi_e magnitu-
inlerpretatur fortitudo._ sivei decijiula. Duma sive dinis, qui benc pptesl significare diabeji supefbiam,
Doininim m tribti Juda yicus gfandis est in Darpma, quein David noster singulari certamine cengressus
Jiop est ad australem plagam, in finibus Eleuthero- n prcstrayit, acpcpulum Dei a tiinpre ej'useripuit, qui
jvoleos, aecem e.t septem ad ea inillihtis distans. iepneni et ursum necayit; urstim, videUcet diabe-
ISuonainterpretaiur sU.eniium.sive gaudiiim. luni;- lepnem, Atitichristum : alteruni nunc licntini-
t Pprro Saul et viri Israel congregati In valle Te- btiSlatenter insidianteffl; alterum inpcsterum niani-
< rebinthi. i; Terebinthus estin Sichimis, sub qua feslissime SBevientem.(Ex Isidoro.) Iste David in
afeseondit Jacob idola (Gen. xxxv) juxta Neapolim. praelip gigantem superavit, cuiti adversus populum
? Et direxerunt aciein ad pugnatidtiimcontra Phi- Dei alienigenaedimicarent, Prpvpcavit superbia hu-
« listljiini, t etc, Ilinc Jpsephtis : .«Post non multa niijitatem, prcypca,yit diabolus Christum, Accepit
sj.quidem leuippra Pajaesliui dejiup cpngregati, et artna bellica sanctus Da.vid,ut adversus Goliam pro-
iuqgnum stiper pmnes Israeli.ag exercituni cclligen- cederet. Haecarma per aetatem et parvara staturam
tes inter Spcbp et Azecba castrametati sunt. Cbntra cprppris pprtare non yaluit^ abjecit onerantia,:acce-
qubsdenup Saulpreduxit exereitum, et super quem- pit .quiiique lapides de flumine, et posuit m vase
dam inonlem castra ponens, cpegit Palaeslinpspripra pastoraji, His armatus processit et vicit, Hce qui-
qiiidcm castra reliiiqu.ere, .et _§x adversp mentis, ilem ijle David. Sed si mysteria perscrutamur, in
queiii Saul aprehenderat, atdvenire. Divisitque ep- David Christus intelligitur, qui teinpere reyelatie-
rum exercitHSfiiedius mons,-qui efat positus-inter nis Npvi Testanienti insinuand.ffief cemmendandae
eos, » " gratiae pfaeyiden.s, arma depcsuit, quinque lapides
« JEtegfessus estyir spurius de.castris Philislhi- lulit. Deppsuit ergp cprppralia s.acramenta legis,
t nOruni, npmine Goliath, dg Geth, altitudinis sex quae non sunt imposita gentibus. Deposuit quaerion
t cubitpruni cl palmc, et eassis aefea Super caput bbservamus- Quia enim in.ve.eri lege et legimus,
t ejus, et Iprica induebalur, Porro poftdus loric_e et non observamus, sedtamen aliquam significatio-
« eius quinque millia siclorum aeris; Et ocreas aereas nem praemissa et posila intelligimus, Denique haee
« habebat in crufibus, et clypeus aereus tegebat hu- arma deposuit, tanquam onera sacramentorum ve-
« nieroSiejus. Hastile autem hastae ej*userat quasi te.Fis legis, etipsam legem aecepil.. Quinque enim
« liciatoritim.texentium.Ipsumautemferrutii hastae lapides quinque libros Moysi significant. Tulit ergo
i ejussexcentpssieloshabebatfefri,etarmigerejus illos quinque lapides de fluifiine, id-est, de saeculQ.
« antecedebat eum. Stansqueclamabat adversus om- Labituf enim mbrtale saecultim,el praeterfluit qtiid-
« nes phalaiigas Israel, e.t diCebat eis : Qtiare veni- quidvenit in mundum. Erant enim in flumine, tau-
« stisparattadpraelium?Ntinquidego nonsum Phili- quam lapides in pepulb illo. Primo erant illic iiiuti-
i < slhaeus, et VPSservi Saul? Eligite ex vebis virum, les et vacabant, nihil: proderant, transibat supra
S3 ;COMME-NT.;.IN LIBRQS IV REGOM, ~ IiNLtB. h -"- -U"
iluVuis, Sed quid fecitDavid, uflex ipsautilis esset; A.tua,rex, si iioyi; ant: Yideani niortem tuam, si
accepit gratiam. Lex cnitn sine gratia impleri non novi. Aliler : quia si cenjunctic aliquandc ponilur
petest. c Plenitude legis charitas est (Rom. xm). » pro non adverbio, ut est illud Psalmist_3: c Si introi-
Quia crgc gratia facit legem impleii significatur bunt in recmiem meam i (Pal. xciv), id est, « nou
gralia lacle. Hoc est euim in carne gratuitum, ubi introibunt in requiem meam,» Si novi potcst pro
mater non quaerit accipere, sed satagit dare; hoc _non novi dicluni aecipi. Ulitur enim modo jui-andi
mater gralis dat, etcontrisfatur si tiesitqui accipiat. per vifam regis, et affii'matse non nosso unde David
Quomodo ergo osfendit Davidlegem skie gratia ope- sit. Iloc enim modo et in Genesi Joseph patriarcha
rari non posse, nisi cum illos lapides quinque ( qui- conlra fratres suos usus est, quando dixit : « Per
bus siguificabatur lex in libris quinque) coniungere salufcm Pharaonis non egredimini hinc, doncc ve-
volens gratiae,.pesuitin vasepastbiali, quo lac itiul- niat fratef yester-minimus (Gen. xitij).:»
geri consueyera.. His armatus processit adyersus ... -DAPUT.XYillv ,:'
Goliam supefbum, se. iactantem. et de ;se prcesu- ,Depacto Jonathw• ciini David et.desporisttiioneMichol
mentem.' Tulit timim lapidem et deiecit; diaboluifi. -':• :' filiw Saui. .: -
Jn fronte pefeussit, et cecidit in eo loeo cOrporis ubl •-Peracta .victoria qua David 'gigantem , interie-
S-gnuni.Christi non habuit. Hoc quoque iieet atten-r 8 cit, dicit iSciiptura quod c aninia Jbfiatliae conglu-
das, Quinque;lapides posuit, ufium misit. Quinque tinata est animae David, J et ita dilexisset euni Jo-
, libri elecli stitit, sed unitas vicit. ePlenitudo ergo Ie- nathan « quasi animam suam, :»,:ctc; Jbnalhas op
gis Charitas, utait.Appstplus : sufferentes inviceni tiirie typttin tenet cerum qui ex Judseis in Ghristum
iii dileciiPiie,,stiidenles servare unitateni spiritus in crediderunt, qtii, accepta •Spiritus:saiicti gratia, pfe:
vinculp: pacis (Ephes. iy). » Deinde, illo percusso Ghristi asnore relictisomnibus;qiiae in mundo Jia-
aique dejectp,:gladiutn ejus abstulit, et deinde caput bere poterant, ipstini Redeniptorein secuti suiit,
absCidit. Etfgcit hccnbster David,.dejeeit diabelum Unde:.et:Petrus apostblus. de;ise:et; s.b'piis:Stiis:dixit,
de stiis, fluandq credebant jnaligni ejus, quos ille in ad Jesum :«Domine, eecenes feliqtiitiijts eiiiiiia, et
njanu liabebat., etde quihus caeteras animas irucir secutisuitius.ie(Maiih.xix).j.Etiii.Aciibus apbstb-
dabat. Cotiyertunt linguas suas cbntfa ;diabolum, et lbrum ila scfiptum: est: «. Qubiqubt pbssesspres
sk Goliaede jgladib,suo caput inCiditur,; {,Ex Gregor agrofum erant, veniebarit et velrdebaril et affere-
j.0.) Item vif certa fide plenus, quaesanetis solet ad bantpretia eortim atite pedes apostblorum. Divide-
justiliam cpmptitari, ea ipsa Scriptur^ sacfae, quae batur a.utem Singulis, prout cuique-opus erat (Act:
haereticus-affert, testiiacnla COlligit;et erfpfis ejus iv), Sic.eniin;,Jonathas.dedit.yestinietita:su:a
pertiriaciam inde cbfivincil. Contra nOSnamque dum C nica iisque: ad balteum, cuni credeiifes quique quid-
sacrae legis testimonia adportant; seeum npbis affe- quid habBjê;pblerant in boc mufido,. omiiia in lu-
rtmt unde yincarifpr. Unde^t David typilm Demini,: CKuniChristi Ccnferre salagebant, « Pbrrb cum re-
qui yidelicetforiis manu. interpretatur; Gelias vere, vyerteretur David, percusse Philisthaeo, Cgressse
revelatus siye tfansmgrans, haereticoritm superbiam «<sunt-ttulieres de tinivefsis urbibtis Isfael, cantan-
signans, hoc rebtis loetiti sunt quod nos: verbis ape^. «;tes chpfosqtie ducetites. Iti ;ocGursum Saul regis :
rimus. .Golias quippe cum gladio, Daivid verp currt c in tyifipanis,-la.titi_e, et in _istrls:; et'pfaeCi.-iebant
pera pasibrali venit ad pfcelium. Sed .efiiiideniGOT t muUefes:ludentes alque dicetit|s.};Pefcussit Saul
liatn David supetans, stib occidit gladib, Quod nps cj-oille;e^David deceminilUa. » Qubdfegis aiiiftitts
quoque agimus, qui promissa, Dayid membra ex indigtieiuUt. Hinc invidia Satilis, et semina odib-
ejus fieri dignatipne meruimus : nam superbientes r-uma&versumDavid ortasunt, (fe Isidoro.) Ita et
haerelieos et saciae Scriptufae sententias : defefentes Judaei atidientes Ghristum praedicari in Ecclesiis,
eisdem verbls atque sententiis quas prpfertint viti- quem ipsi ineci tradiderunt, et de victofia ejus, qub
cinius. ;,;--' . -.,- .,.;•. - hosteinantiquum tfiumphavit, credentes in laudi-
c Assumens atitem Dayld eaput .Philisthaei;attulit. bus ipsius cptigfatulari, graviter inde; offeflsi sunt;
« illud in Jertisalefii, arma vero ejus.:pbsuit in ta-: - Kam Saul, callidus simulatof,; tit slfib suis insidiis
« bernaculo stip.;t(Ex Hebrmo.) Quod dicit attulisse possit David piferrc discrimini ,::Sttiduit etim MicbPl
David caput PhiUsthaeiin Jerusalem, anticipatio est, fili^ suaeinuptiis alligare, sicentuni sibi Alibphylp-
quod pbstea fecit. Arnla Vero ejus, id est, Philisthaei, rum pra_putia victcr offerret. prb qtiibus centtim
nbn est iinlelligendum qticd in suo ppstierit tabertia- ducenta; dedit ille; et unde creditus est regio pefife
otilo,. sed in taberfiaculb Demini, de qub tabertia- voto,; inde aucttis est gloriosiore tfopaep : ita et
ctilopoSleahaee abAbimelech sacerdPteaccepit. Ep Jucigei,dtitii coiitra ypluntatem DM Chilstitiri inter-
iutem tempbre qub yidefat Satil Dayid egredietitem ficere nituhtur, per id saltttem geritium egerunl pef
jontfaPhiiisthaeumyait ad Abtier principefii militiae: '' qupd cfediderunt exstinguere.: Qnod Vero David
c De qua stifpe descendit bic adolescensyAblief ? prius aUeinigenaniriipfaeputia iat.tilit; et sic detiub
c Dixitque Abner :;Yivat anitiia tua; fexi. siiiovi. r- Saul iili-e.nuptiis haesil, signi_ieat qtiod Ghristus
secunduni illiid ipcutibnis gerius hoc diciuiti est qttb noii pritis Synagogam cbimubib suq: spbnderet.nisi
iictum est iilud : « Benedixit Naboth .Dep et regi anle gloiiibsusin gentibus _iefet.:P_iusi etiim in na-
{111:Reg. xxi).;.» Ac si diceret; Noii yivat anima lienibus feseeavit cafnis poliutionein, .t postea co-
S5 B. RABANIMAURl ARCHILP. MOOUNl. OPERUM PARS I. Hfi
pulattis est Sytiagogae.Scriptum est Cnim: c Ppst. Asionis, tanquam in slatuam, et haeduseis visus erai
quairi iiitraverit pletiitudo genlitim,: tunc omnis agnus : quia in quo peccatum non invenerunt, quasi
Israel salvtis crit. » Dupla auteiri, hoc est,' ducenla peccatorem perseculi sttnt.
praeputia obtulit, sive pfp Judaeis, et gentibus acqui- c Nuntiatum est autem Sauli a dicenlibus : Ecce
Sitis, sive quia iriajor-est numeruS acquisitionispo- « David in Naioth in Ramalha, » etc. (Ex Hiero-
puli gentium. quamcredehtiumi Jtidaeorum. Auxit, nymo.) Naiolh Ioctts est in Ramalha, ubi David se-
deinde: odium Satil iadversus David in tanttim, ut dit. Rama vero in tribu Benjamin civitas est Satilis
rex tib medelam stii spirittis David de more psallen-. in sexto milliario ab Helia, acl septentrionalem pla-
tem jactilo coiiaretur cpnfigere,- gam contra Bethel. Meminit hujus et Jeremias,' Alia
autemRama est in tribu Aser, Najoth, pulchrhudo
CAPUT.XIX. .
Quod Saul David psaliehtem cithara voluit lancea niunt ii.terpretatur; et Rama, excelsum.Bene ergo conve-
configere.De illusione Saul'_ quomodoper statuam haecnomina locoram rebusin his expletis,
in lectb positam el pellem pilosam caprarum U- cjtiia prophetarum dicta et celsitudinem habertt
lusus est, cum quwrebdt David occidere. scientiie ac venustateni -oeutionis. .
Sed quid est quod duiti Saulem spirilus adversus : (CAP.xx.) c Misit ergo Saul ilictores, ut caperent
invaderet, apprehensa David cithara, eitis vesanianl B «DaVid. Qtti cum vidissent cuneum' ptophetarutii
miligabat? Per Sauiem eniiriJudaeorum elatip,' pef c vaticiriantium, et Samuel stantem stiper eos, faclus
David autenihumilitas Chfisti sighificatur. Gum « estetiam spiritusDomini stipereos, et proplie-
ergo ab immundo spiritu Saul afripitur, David ca- « tafe cceperunt etiam ipsi; »:etc. (Ex Isidoro.)
nente ejus vesariia temperatur : quia ctim serisus ilgitur David regiae marius ictum devitans , ejusque
Judaeprum per blasphemiam in furerem vertitur, persecutjones declinans, fugit ;venitque ad Samue-
digrium est ut ad salutem mentes eortim, quasidul- Iem,:etmisit Satil nuntios, qui appfehenderent Da-
cedine citharae, loeutionis evangeliC_etranquillitate yid. Qui cuni vidissent Samuel inter.propheias, et
revocentur, Nisus est Saul David psallentem confi- coetumproplietarum qui in illo tempore prcpheta-
gere lancea in parietem, et deelitiavit David a facie: haiit,:nunlii qui missi sunt, acceplo eodem spiritu,
Saul. Lancea autem casso'yulnefe;iperlata est itt prophetayerunt. Missisque aliis hoc conligit, et ter-
paiietem. Sic et: pra.dicante Chtisto;.Evangelium,5 liis nihiloniinus, Postea vero cum el, ipse Saul ve-
JudaeiineditEifisuntei mbrtem ihferrb.:Seddumllle v.,.fiisset. factus est super eum Spiritus Domini, et
ah eis ad Salutemgefitium vivussecessit, selanidu- iambulabat ingrediens, et prophctabal.
ritiam nientis illbrummalitia eorumlaesit. ; (Ex Hebrwo.) Quaestiomagna hic oritur, cum in
CAP.xix.) c Misit ergo Saul satellites suos in do- Q praecedentibus legatur : «El rton vidit Samtiel Sau
« muin David,:itt custodirent eum, et irilerlicerent Iem usque in diem mertis suse, » quempdo bic prc-.
« manp. Abscessit aufem David nocte, et fugit, at- phetasse cpram Samuele.diCatur? Quam quaesticnem.
« que salvatus est; Cumqtie venissent nuntii Saul, JJebraei his duebus mpdis splvunt.. Aut npn vidi*
c inveneruftt statuam.in leetp ppsitam, et peUem eum; quia quandp junclus est Saul cuneo prophe-
c pilbsarii caprarum ad icaput ejus, » etc. Audiamus tarum, abscondit se Samuel ne yideretur ab ee; aut
ergo quidhoc significatqubdmiserit Sauladcusto- non.vidit' eumindulufii habitu regio quo indutus
diendam dbitium T>ayid, tit iuterficeretut ?. Hoc notii eftit quando dictum est: «Non vidit eum.usqubin
tid crticem Domini, sed tameri ad passionem ejtis diem moftis sua?; » stibauditur, eindutum habitu
pertinet. Grucifixus enim Ghfistus, et morftius est,; fegio. t Exspoliasse verb sefionomnibus.yestimen--
ac septiltus. Erat ergo jlla sepultura tanqtiam do-. tis,. sed regalibus intelligenduni est..(Ex:Tsidoro,.):
nitis, ad quam xustbdiendam misit regnum Judaeo- Item quaeritur quomodp et iUinuntii qui missi es-
rum, quando custodes adhibiti sunt sepulcro Ghrit sentad tenendum heminem etad nepem ducendum^
sli. Quomodo Crgo custodita est domus, si Dayid talis spiritus participes effici meruerint? Et.Saul,
figurabat Christum, ut Chfistus interficeretur, dttrii ipse, qui miserat, veniens, et ipse sanguinem inne-
Christus non in.sepultura, sed in cruce sit interfe- JD centem quaerens effundere, aceipere meruit spiri-
ctus ? Referttir hoc ad corpus"Ghristi, quia interfi- tum.illum et preplietare. Quantum enini ad litterafti
cefe Christum erat tbllerenomen Christi : neque: atliiiet, nen est fiiimm hominem repfobum ad mo-1
ettim credef ettir in Ghristtiin, simendaciuni praevaî mentum tfahsitofie prephetasse,-dtimetiain gipiiles :
leret custodum qui cofrupti sunt, ut dicerent:, ititilti,propheti-e donum leguntur babtii6se,;Sicut et ,
« Quia, dormientibus riObiS, yenerunt disciprili et Balaam ille reprobus, quem npn tacet Scriptura-.-.
abstulerunt, etim (Matth. xxyiii).» Hoc est itaqtie. judieic diyine esse damnattim (Num. xxn, xxni et
veUe Christum irtterficere, nomen ejus resurreetio- xxiv) : sed tamen prophetianihabebant. Necilla
nis exstinguere, tit mendacium Evapgelio;praeferre- : yerba parum testantur huic sententi-e, queeinEyan_
tur. Sed sicut illud non ytiluit Saul ut interficeret gelip scripta sunt, multos dicttiros ia iUa die : c Do- ,
David, sic nec potuit regttuni JudaeOrumefficere, ut mine, Demine, in npmine tup, itianducayinius, et-
memoriam Chrisli deleret. Isti autem qui de Saul bibimus [prcphetavimus, et daemonia ejecimus] et
virtute, id est, de regtio Judaeorum, in Christum in nomineituo virtules multasfecimus (Matth.yn).* ,
iij-ac-svimefe,vpjuerpnt, .bffenderunt in lapidem .effen- Ouibiistaitien difturus est: cJSoii nqviybsunquam.;
'
57 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. I. ":. 58
discedite a me, qui-operaniiniiniquitatem (Ibid.).t A , « David, unumqueniquede teri'a,j verumessecom''
Mysfice autem exemolum bujus Saul nuntiorumque probaret quia videlicet eraaicali sunt inimici David
ejus.in; bae' sententia figurat nonnullos haeretieos, de lerra, non ipsO;David se de adversariis: ulci-
qui aliquid boni de muneribus sancli :Spirilus ha- sceute, sed judicante Domino pro illo. Beneatitem
bent, sicut testatiienta Jegis et Evangelii, -baptismi subjungit: c Et addidit Jonailian dejerare"Dayid, ep
sacramenta. Qui cum ad Ecclesiam calholicam-ve- c qupd diligeret illum. Sicuteiiim animanisuam,
niunt, non est uUe.modb irteis yiolandum, aut, c.ita diligebal eumj» :' ut ille nimirtini quitani per-
quasi non habeant; tradendum. Sed tamen eos non fectojuxta Jegem Dei amore eomplectebalur David,
ideo debere salutieonfidere.quia non -improbamus aperditione iiiimicorum ejus ostenderetur immunis.:
quod iUos aceepisse credimus; sed oportet eos co- Qui etsi cito morte praereptus, regnurti cuni eo, ut
gnoscere unilatenj, et secietatem in vinculc pacis, sperabat, terrenum habefe nequivit coinmune,
sine qua omnino quidquid haberepptuerurtt, quam- absque ulla tamen cbritradictione regnt Coelestiscbn-
vis sit sanctum atque yenerandum:, ipsi tamen ni- sortium cum eo quem pro gloria yirltitum latitis-
hilominus sunt tanto indignipres effecti prasmip vit_e per dilexit, cuni esset et ipse vir viftiitum,; ac-
setern_e,quantc illis donis npn bene usi sunt, quaein cepit.-.; •'.'•:.: •,,',.: -.'. -.
hac viia , quae fransitcria est, acceperunt, Item B ] c Venit Jonathafi lit agrum juxta placitufii Dayid,
exemplum atque --dmago'hujus Saul nuntiorunique « et puer parvulus cutri eo, et ait ad puerum stiuni:
ejus in hoc lpcc, Judaeerum npn incpngruc gestat t..Yade et affer mihi sagittas quas egb jacio, » efc.
persenam, qui dum adversari cupiunt Christo,ba- Quid est quod Jonathan David servare volens, cum
bent in ore sacramenla legis et prephetarum' ad 5Ue lateret in agro juxta lapidem ad sigrium dtias
testiiiioiiium Christi, et cum Ecclesia, quasi cum jecit sagitfas, quas puer parvulus, ignerans
quid
prophetis, de Scripturis disoutant, .sicutTilIi,'cum fecerit, ccllegit,. et in cjvitalem retulit : iiisi quod
prophelis vaticinahantur Deus Pater Filitim stitim unigenitum, quem ad salu-
, >;i:-CAPUT,XX. -.-; terri humani generisinittendum decreverat; in Uttera
De eo quod.Saulmisit- nuntios ad qumrenaumDdvid, legis, Judaeis nescientibus abscenditiim habuefat?
qui venietit.esad cuneum prophetarum et ipsi pro- David ergp ahsccrtditus est in agfb, id est; Christus
phetabant;, nec non el Saul postea iltuc veniens relatus est iri miindo. De qub
tbta die ?mdus prophetavit. De verbis Johathm ad evangeiistai Jbannes
David et de signo sagiltw quod dedit ad ipsum dicit: tln mundo erat, et mundus per ipsitm facttis
David. est, et mundus eurti non cognovit (Joan.' i).'», Jtixta
Quod dicente Jonathan ad David, quem itiseciR- lapidem sedebat, quia in tabulis, legis conscriptuS
tionibus patris suinon juslis dolebat fatigari; « Si' G eraf, ut est iUud : t Audi, Israel, DbminusDeus ttttis,
t vixero, faciesmihi misericordiam Domini. Si vefo Deus unus est (Deut. vi),; t iet: c Non assumes notrien
t mortuus fuero, tionauferes misericordiam tuame Dei tui in vanum (Exod..ix). t Nam Saul odib ha-
« domo mea usque in sempiternum, quando erada- bensDavid., -iriler;epulas sedens, filium eum morlis
« caverit Dominus inimicos David, unuriiquemque esse iudicabat.Et Judaica perfidia; itipasehae epulis
t de terra. » Cum adjungeret. Scriptura :-t pepigit convivans, de neee-Cliristi tractabat. Cumefgpilla-
c ergb foedusJonathan cum doino David, » continuo xisset maiie, venit Jenaihas in agruni Juxta placi-
subintulit dicens : « Et fequisivitDoiriinus de matiu tumDavid, et puer parvUlus cuni eo: Jecit'unam
< ininiieorum David,» ete. Per anticipationem utiqtie sagittam, jecit et aliam. Et Deus Pater, illttcescente
fecit, prius histbriae intersererido quod multo post' niane credulitatis,: primum testiriionium legis ide
lempore faetum est, cum, inlerfecto Saule, regaum Ghrisip prptuIit.Deinde prpphetas misit,quide ad-
ad domum David translalum est, etqui innocenfem: ventu ejus testificarenlur. Unde scriptumest: c ln:
eum iniuste -persequebanlur; ijusta;sunt, divinitus lumine,jaeula ttta ibunt,: in spielidore; fujguris ar-,
ullione mulctali. Cum enim requisivit Domihus de morum tuofum (Zdch, ix). » Collegit atitefn-puer
manu inimicorum David.quare virum sanetum af- Jonathae sagittas, et altulit ad Dominum: stium, et
•P
flixerirtt, tuiiceogebantur rationemreddere odiortim quid ageretur pepitus ignorabat. Sic et.Jtidaicus
ûibits tanto tempore coritra illum saeviefant. Quod popujus, Ubrps legis et prephetarum pertans, quasi
el de Ahsaloa, et.de Siba filio Bochri, et de caeteris divinitus cpnscriptos honorabat, sed eum,' et quein
nostibus David asque:potest intelligi. Aliter :.:Si Moyses et prophetfe signaverant, praesentialitef in-
scire vis quid de niariu inimicorum David fequisiefit tef se manentem non cognoverat.
Dominus, potest (nisi fallor) in superibre sententia; : 'CAPUT XXL >
qua dictum est quod fcedus pepigerit Joiiatban cum De eo quod fugil Ddvid;ad sgcerdbtemAbirrielecli,q
domo David, a pbcynu [pcsteribri] intelligi; quod . ^: quo pasius est; pfopler quod ipsesdcerdos aSaule
hOcde matiu ininiicorum David requisierit, idest, . interfectus.esletlurba.sacerdbtum cumeo.Dc fuga
quare non et ipsi fcedus cum eo pacis itiire volue- David.adAchJd.regetnGeth. -,
rint, cum quo esse Dominum viderunt. Idcirco au- (CAP.XXI.) C SurfCxit itaque Dayid iterurii,: et
tem Seriptura.bic sentenliam banc praebccupando « fugit in die illa a facie"Saul: Venitque ad sacer-
interponefe videlur, tit testimonium Jofiathae, quo « dotem Abiuielech, a qub et gladium Goliaesustulit,
jlixerat: c Quando eradieayerit Doininus inimicbs < et panes uropositionis acceoit, ... Qu_erese't sa-
'
59 B. RABANlMAURIARCHIEP.MOGUNT.OPERUMPARS I. CO
t cei'dplimbiieni attulit, et animadversionem reli- /\. apud regem quemdam Geth, nomiiie Achis. Sed
giosaeintulit civitati. Primo videnduni est quid sit cum glcria ejus sic fuisset ccmmemerata, ne per li-
quod David interrcgantirespondit sacerdoti, et dixit. verem rex ad quem confugerat in eum aliquid mali
« Et quidem si de muUeribus agitur, continuimus niachinaretur, finxit insaniam, et, quasi furore cor-
< nps ab: heri et nudiustertius, quandc egredieba- reptus. c mulavit os suum, defluebantque salivae in
t mur, et fuerunt vasa puercrum saneta. i (Ex Ee- « barbam ejus, collahebaturque in manibiis eorum,
brwo.) Ilce quoque taliter accipi polest: Abimelech c et procidebat ad ostia pprtse. »
interrogat utrum David et pueri sui, quos in c Et dixit Achis : Quid huc mihi adduxistis
ilhnn et illum locum cofiduxisse se dixerat, inundi c istum? Nunquid deerant nbbis furiosi? Et sic
essent ? David vero aenigmaticepluraliter deseipso « eum dimisit. » (Ex Isidoro.) Achis interpretatur
fespendit, dicens ..« Et fuerunt yasa puerqrum san- quomodo est, per quod signifieatur; ignorantia, et
cta, > scilicet, a concubitu eorrjugali.Quod Veroait: verbum miranlis et agnoscentis, quod in gente Ju-
< Porro via haecpolltita est, » et in Hebraeolegitur: daeorumimpletum est. Qui dum Christum viderunt,
« Porro via hsec laica est, » sic est intelligendum: non agnoverunt, cofam qtiibus rtiutavit PS suuni et
t Yia h.ec Iaiea est; » ac si diceret: In lege pra.ce- abiit. Erant enim il.i praeeepta legis carnalia, erat
"
*
plum est ut exlraneus non comedat ex eis; et tu sacrificiuni seeundum Aarcn, et pcslea ipse d.eccr-
interrogas, utrum mundi sittt pueri, qui etiamsi pore et sanguine suo instituit sacrificium secundum
m.undi essent, nequaquam eis vesci deberent? Id- ; ordinem Melchisedech. Mutavit os suum in sacer-
circo via laiea est, quia tu laicaliler interrogas, dotio, mutavit- in praeceptis, dans aliud Testamen-
Quod vero sequitur : t Sed et ipsa hodie sanctifica- tum, evacuata carnali operalione, atque collapsus
bituf in vasis, » ipsa utiqtie in vasis, id est, mente est in manibus eorum quando ettm cOmprehenden-
sancfificari dicit;- quia nisi necessitate corporis, tes crucifixeruiit; Et procidebat ad ostium porfae,id
et peficulo vit_eurgente, nequaquam yesceretur eis, est humiliabat se. Hoc est enini proeidere usque
(Ex Isidoro.) Et haecitaque gestorum fides est. Sed ad oslium fidei nostrae : ostitim enim porlae, initiuni
quanlum ad .sacramerttuni propheiiae pertinet, in est fidei. Inde incipit Ecclesia, et pervenit usque ad
Christo Ppminp npstrp impletuni est, Qui pesitus in speciem. Et cum credit ea quae non videt, merebi-
carne, dum insectatibiieni declinarel judaicam, ad tur illortim perfrui, euro eum facie ad faciem videre
ipbstelbstransivit^cum.quibus et-desideralum sibi i-cceperit,. Quod vei*o in illo quasi ftiriosp salivae
Qibum sumpsit: c Desiderie enim desideravit man- decurrehant super barbani ejus, Apcslplus ha3c
ducare pascha (Luc. xxn), » Ex quibus Goliae, id aperit, dicens : « Judaei signa petunt, et Gr_eci sa-
4§l, arma diaboli, suStulit : fortis enim spolia ipse -.pientiam qiia.ru.nt; nos atitem pra_dieamus Cbri-
diripuit (Luct xi), His: ergp a^quibus feceptus est stum crueifixum, Judaeis quidem scandalum, gert-
Christus, tribulationes induxit diabolus et mortem. tibus aulem stultiliam : ipsis vero vocatis, Judaeis
t Omnes enim, ut ait Apostolus, qui in ChrislO pip et Graecis, Christum Dei: virtutem, et Dei sapien-
voliuit vivere, p.erseculiofieni paliuritur (II Tim. tiatii; quia qupd stultum est Dei, sapientia cst
in). > Et Dominus: » Si me, inquit, perseculi sunt, hominibus (I Cor. i). » Salivae enim significant
et vos persequentur (Joan. xv).» ififirmilatem, Sed quia stultum Dei fortius est homi-
t Erat autem ibi quidam yir de seryis Saul in fiibus : iiOtaquia salivaeostendant, sed atlende, quia
t die illa intus in tabernaculo, et nomen ejus Doeg super barbam decurrunt. Quornodoonim in salivis
« Idumaeus. » (Ex Eebrwo.) In Hebraeo habetur, infirmitas, sie in barba virlus oslenditur. Texit ergo
« bbligatus in conspeCfuDomini; » obligatus idem virtutem suatii coiôre infifmitatis suce : et quia
Doog Idumaeus erat voto, quo se obligaverat ali- ' forinsecus infirmabatur, tanquam in saliva appare-
quot diebus in tabernaculo Domini immoraturum, bat; iiitus autem divina viiius, tanquam barba,
et orationi vacaturum. Doeg autem iste Idumaeus tegebatur.
(qui camelorum,id est iiifructuosi gregis et tortuosi, •D CAPUT XXII.
ctislos Crat, et interpfetatur, molus sive sollicilus. De eo quod David fiigit in speluncamOdollam, ubi
qui et percussit Abimeleeh sacerdotem magnum: eum fratres ejus et omnisdonms patris ejus visita-
(nam Abimelech iiitetpretatur frater meusrex) in verunt, et alii plurimi ad eum convehernnt,
nomine Judaeproditoris personam gestat, oer quem (CiP. xxii.)- c Pugit David in speluncam Odellam,
fraude contra Redetiiplorem nostrum, qui vere rex « ubi eum fratres ejus, et cmnis-dpmus palris ejus
est, operalus diabojus, ut, ejus proditione facta, « visilaverunt, et eonvenerunt ad eum omnes qni
etiam ppstea persecutionem Ecclesia pateretur, et « erant in angustia constiluti, et oppressi aere
occideretttur pâmplurimi discipuli Christi, el sa- c alieno, et aniaro animb, et factus est eorum
cerclbtes, et pre -nbmine ejus persecutiones grayis-' c princeps, i elc. Quid esl quod David manente in
simas perferrent. Sed in domo-Abimelech solus spelunca, venerunf ad eum fratres ejus, et omrtis
Ablalhar prmceps sacefdoium a; persecutore Saul domus patris ejus ? Hoc esl, illi qui ex Synagbga in
immunis est, quia nemo pofest npeere Cluiste eum credideruni, venefunt ad illum. Et cenvenerunt
prjncipi sacerdotum, qui victor ad coelos ascendit. ad euni omnes qtii erant in angustia - constituli et
Inierea Dayid, cum fugeret Saul, latere voluit appressi aei'ealieno. Hoc est quod ipse ad se venire
Gi -.mm^%^''\^%^'\^::Ms^w.^'W-Wi^\- :C2
jnyitaiis dixit: « Verilte tid ifie, omnes cjui laboraiis .A-unus de posleris Caleb dietus est Zipb, Lege Pa-
et onerati eslis, et ego reficiam vos (Malth. xi). » ralipenicncn (7, n). Quid cst ergo qttod Ziphrei
Omnes qttippe qui se agiioscunl in angusliis vitio- David apud se lalitanlem Saul prodiderunt, etcum
rum constitutos, nec habent latitudinem cbaritalis, co mortem ejus mcditati sunt nisi quod Jud.ci, quod
et oppressi sunt aerc alieno, hoe est, censu peccalo- Ziphsei merito significanl, et iiiterpretanttrr gerns.-
rtim quem exsolvebant diabolo quando cxliibuerunt - nantes, cum in terieno rcgno gcrminare appelcbant,
membra sua servire iniquilali ad iniquiiatem (liom. apud principes suos tractabant de ncce Salvaloris,
vi), necesse esl, ut amaro sinl animo, hoc cst, ut cpialiter eum per discipulum suum prodilum appre-
digne pcenitentiam gcrant de delictis suis praeteritis, henderenl, et prtesidi ad infcrficiendum fraderonl.
ct veniant ad David, ad desideratum videlicet no- CAPUT XXIY.
struin, quatenus fiaf eoiuni princeps; qcia ipse cst Qvod David in eremo Engaddi in spelunca latitans,
c a oram chlamydis Saul latenler abscidit, qui ingressiis
qui conslilutus cst Deo judex vivorum et mor- est in eamdem speluncam'ul purgaret venlrem.
tuorum. Deus fortis, Pater fttturi s_eculi, princeps
(C.p. xxiv.) c Asccndit ergo David inde, et habi-
pacis, cujus regni non erit fmis. Et domiitabilur a t lavit in locis tutissimis, Engaddi, » etc. (Ex Isi-
mari usque ad mare, el a flurr.ine usque ad terminos
doro.) ln ei'eme Engaddi, cum persequeudum David
orhis terrae. Cujus potestas est aeteina et regnum Saul
appeterel, ingressus esl David speluncam, et
cjus alteri non dabitur. » Dixitque c Gad propheta ibi lalitabat. Sed rex improvisis exceptus insidiis,
. ad David : Noli manere in praesidio, proficescerc innocup mpliebatur, incicierat. Scriptum est
quod
t et vade in terram 3uda, » etc. Miro modo hic in- enim : c Qui fodit foveam proximo suo, incidct in
troducitut' Gad propheta , cum in prccccdentibus eam
(Eccti. xxvn). i David bona pro malis relri-
hiijtis nulla facta fuerif mentio. Sic ilaque introdu- buens, inimicum non occidit, sed pro testimonio
citur, sicut Elias propheta in Joco ubi dicilur :« Et facti, oram regiae chlamydis amputaus abstulit.
dixit Elias Thesbites. de habitatoribus Galaad (III Cum ulique facilius essel exceptum insidiis adversa-
Reg. xvn). i Ex ore itaque Domini Gad propbefa rium perdere magis quam fallere. Quid ergo est quod
David dixit ut non morareiur inlcr gentes et iu iste fugicns a facie Saul in spelunca latuil? Quare
terra polluta, sed in lerram Judae redirel, ct ibi autem latuit, nisi, ul occullaretur et non inveni-
juxta voliiiitatciii Domini persecutionem inimicoruin rctur? Quid est contegi spelunca, nisi contegi
ferrel. lerra? Qui enim ftigit in speluncam terra tegilur,
CAPUT XXIII. nc videatur. Portabat Jesus terram, carnem, quam
Quod David in deserto Ziph in silva latuil, quem r acccperat de terra, et in ea 'se occultabal, ne ab
Ziphwi prodiderunt Saul. Judaeis invenirefur Deus. c Si enim cognovissent,
(CAP.xxm.j Porro eo tempore que fugeral Abia- nunquam Dominum gloriae cruciftxissent (I Cor. n).i
tltar filius Achimelech ad David, in die illa ephod Quai-eergo Dominum glcriae non invenerunt? Quia
secum habens, dcsccnderat. Ephod illud eral quod spclunca se texerat, id esl, carnis infirmitalem
Moyses, jubenleDomino (Exod. xxxix), fecerat, sic- oculis obiiciebaf, ct majestatem divinitatis in corpo-
ut et rationale, in quo eral doctrina et verilas, in ris tegminc, tanquam speluncae abdito, conlegebat.
quo eliam consulit David Dominum. Illi non cognoscenles Deum, perseculi sunl homi-
Et ait David ad Dominum : t Si tradent me viri nem, nec mori pofult, nisi in bomine, quia nec
« Ceilae in manus Saul, et si desceiidet ipse, sicut tcneri potuit, nisi in homine. Opposuit ergo male
c audivil servus tuus? DomineDeus Israel, indica qu_erenlibus tcrram, servavit bene quaerentibus vi-
- « servo tuo. Et ail Dominus: Descendet, » elc. Ac tam.
Fiigtt ergo secundum carnem in speluncam
si dicerel : Si hic steteris, descendet Saul, et tra- a facie Saul, quia passus est, usque adeo se occul-
dent te viri Ceilae in manus ejus. Eorum volunta- tans coram Judaeis, ut morerelur. Sed quare usque
tem ei indiecbat. El merilo viri Ceilae, qui iugrati ad mortem esse paticns voluit, ut fugeret a facie
beneficiis David exstilerant, cum eos ipse de mani- r» Saul in speluncam, quse inferior pars terrae potest
bus Philistbiim erucrit, significant infidelitatem accipi? Et certe manifestum ct nolum cst omnibus,
seu inconstantiam ludceorum, qui Redemploris 110- eum in monumcnto positum esse quod exeisum fuc-
stri semper pietati ingrali existcntes, apud saeculi rat in petra (Maith. xxvn). IIoc ergo nionumentum
potestates conlra cum insidiando meditabantur. ln- spelunca erat. Hluc fttgit noster David a facie Saul.
terprelatur autem Ccila ad fundamjacta, sive extol- Tandiu enim persccuti sunt illum Judaei, quousque
lenssibimet. Et inpsalmo scriptum est: c In circuitu poneretur in spelunca. Sed quid esl quod Saul per-
impii ambulant (Psal. xi); t el alibi : c Stultus seculor ad purgandum ventrem speluncam ingre-
utluna mutatur (Exod. xxvn). » dilur, nisi quod Judaei conceptam in Christum mali-
(CAP.XXIV.)c Porro David crat in deserto Ziph tiam mentis, quasi odorem fetidum emiserunt,
« in silva, » elc. (Ex Hiefonymo.) Ziph, mons squa- et eogitata apud se noxia factis detcrioribus, dum
lidus vel caligans, sive ncbulostts juxta Ziph, in quo Christum perimunt, ostcnderunl ? Sed tamen David
sedit David prope Chermelam, quae in Scripttuis Saulein occidere noluit. El cum eum in abdilo
Carmelus appellatur. Sic eniin appellatur vicus ho- occultalus aniro haberet in potestate, servare po-
die Judaeonim, unde fuil Nabal Carnielius. Sed et tius quam occiderc maluit. Ita et Cliristus dum
; 63 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM-PARS I. U
esset iii spelunea carnis, pefsecritorem populum in :A i_ « tiniversus Israel, et planxerun.teum, etsepelierunt
"
polestate habuit, et rionoccidit. Scriplum eniin c eum in domo sua in Ramatha. Cpnsurgensqtie
-; erat de eis per prbphetam-: t Ne bccideris. eos (Jer. •-« David descendit in desefium Pharan, » elc,
(__»'
xti).» DeniqueDavid tatittiriimodo summitatem ehla- . Hiefbnymo.) Pharan nuncest pppidum:trans Ara
mjdis: ejus silenter iabscidit, utostenderetpi'ophetia biam,. iunctum Saraicenis;i:qui itt sclitudineyagi
Chfislum Jtidaeps non bccidisse, sed eis tanttun fe-| " errant, Per hoc iteir fecefunt filii Israel, cum de
, gni-gloriam abstulisse, sicque eps pro pefsecutione • monfe Sittai castra mbvisserit; Est ergq(ut diximus)
sua vacuos sede vel imperib reliquisse. Cblamydis .' tfans Arabiam, cetitra australem plagam, et distat
etiim abscisio regni est ainputatic.; Hoc etiam alio ab Aila centra orienleni itinere tritim diefum, In
loco idem Saul cuniper Vinobedientiam peccasset, jdeserto autem pharan Seriptura commemorat ha-
osteudit. Nam cum veniam precaretur, rogaretqtie bitasse Istnaelem. (Gen. xxi). Unde et Isinaelitae, qui
Samueletii ut revertefetuf tium iUo ad placandum tiunc Saraeeni dicuntrtr.; Legimus Chodbrlabmbf
Deum, et noluisset, atqtie oonvertens faciem suam -regem percussisse ecs qui eraiitindesertc Pliarari.
abiret, tenmt Saul pinnulam, yes.timenti ejtis, et t Erat autem vir quispiam in solifudjne Maon,
disrupit earo, et dixit ad CumSamuel: « Disrupit « et possessio ejusrin Gafinelo; » etc, Ilis.toria qua.
Dbniinus regriuin Isfael de,mafiu ttia hodie, et dabitiii?.;de Nalial et; Abigail uxpre ;ejus nafrat, mysticuni
illud; proximb ttib, et .diyidetuf Israel in duos po-| .; ititellectum quaerit. Nabal ettim de quo dicltim est
pulos (I Reg. xv). » Ergb rex iste personam _igurate| . quod vir durus et pessimus ,et'maliliosus esset,
gerebat,Jud_eorum, significans,qtiod inde amissurus typtim tenet populiJudaeorum. Quofum aliqui uva
erat regnum dum persequitur Christum, Item mo- feUis, etbolro amarituditiis ittebriati, dura cervice,
raliter hujus rei gestum si quis qucesierit, ita acci- et ijieircumcisis cordibtis semper Spiritui saticto
pere potest, ut per Saul mali rectores designentur. resistebant ,i atquC carnalem sensum -i.n lege se-
,:(Ex Gregorip.) Saul igitur:ventrem purgare est quentes, stulti facti sunl. Qupflberie nbmen Nabal
prayPs praepositos coticeptam in corde malitiam exprimit. InterpretGtur enimihsipiens, veldemens.
usque ad ppera miseri pdpfis exlendere, et cegitata Unde.et Gliristum venientem, et per apestblbs.ab
. apud se noxia iactis exteiioribus exsequendo mon- : eis f efectibnetii ifidei et bonae;opefatibniS expeten-
strai'e. Quem laiiienDavid fefife nietuit;:quia piae iem, fespuerunt, dicCntes. « Htinc autein iescimujs,
subditorum mentes ab omni se peste obtrectatipnis unde sit? Nos Moysi discipuli sumtis (Joan. ix). »
abstinentes, praepositbrumvitam nullo linguae gladio Ahigail vero, de qua refert; Scriptura quod mulier
percutiunt, etiam cum de impeffecticne reprehen- prudentissima et speciosa fuerit,- typum tenet plebis
-dunt. Qui et si quande prepter infirmilatem sese V illius, qtii ex Judaeis ad fidem conveisi Dumino pla-
abstinere vix pessunt, ut extrema quaedam atque . Cere meruerunt. Quod bene nomenAhigail sonat, In-
exteriera praepositoriim mala,:êd tamen humiUter fefpretatur.enimpafrismeiexsuilatio. Unde;et Domi-
loquantur, quasi oram chlamydis. sijenter incidunt; nusinEvangeliodicit..« Gaudiuni erjt in ccelp super
Quia yidelicet dum praelati•digfiitati saltem innoxie .uflp:peccalorepp3iiilenliain agertte (Luc.;xy)'.]» Haec
et lateritef )defog?tnt,quasiregis stiperppsiti: vesiem , s^pius iinprephetis et in apostolisprpsaltitppopuli;
- foedant. Sed tamen ad senietipsps redcunt,
seque ., Judaici deprecans., David nestrppblatipnerri acce-
: Vehementissime vel de tentiissima verbi laceratiene ; ptabilem bonorum openim, etpiae devotionisobtu-
reprehendunt, Unde et berie et illic seriptum est: , lit. Quam ille post mertem yifi sui, qui ;demens in
<Ppst haec David percussit cpr suum, ep quod stultitia sua periit, ascivit.in conjugiuni; ef«xhibuit
"« abscidisset oram chlamydis Saul. » Facta quippe sibi sponsam -non,;habenfem maculam avtt rugam
.; prsepositorum oris gladio iferienda npn sunt, etiam . (Eph. \). (Ex Be_da.)Quod Abigail interpellans pro
. cum reprehendenda certe judicaiitur., Si quande . se Ct pro domo sua ait ad David, quem yir.--ejus
vere eontra eos yel i.n minimis lingua labitur, I stultitia et ebrietate sopitus^b-Fen.derat. .,.; ..... ;
neceSse est ut affliclipne pceiiitenliae eomprimattir,}TJ < Si enim surrexerit aliquando homo persequetis
;:quatenus|;ad, semetipsam redeat:,. cum; pfaepbsitae1;, «te, et. qUaerens animam tuairi; eritanimapoîttitii
pbtestati deliqtierlt, ejUsotte ,contfa se judicium, . «inei custedita, quasi in fascicuic yiyenliuin apud
qul sibi pra-latus est, perhorfescat. Nam cum prse- > « Doniinum Deum.tuum. ,Pbrrb; anitiia.initiiicpriim
positis delittquimus, ejus ordiiiationi qui eos nobis . < tubrum rptabitur quasi in impetu et circule fundae,
praetulit, obvianius. Unde Mpysesquoque cum cpn- - c etc.; jpulcherrima cpmparaticne statum justdrum
tra se et Aaren pppulum epnqueri cegnovisset, ait: a reprebprum.sprte discernit. Horum.quippe ani-
« Nbs eniiti quid sumus? Nec contra tios est mur- , mas appejlat viventes, ut illorum econtTario.spiri-
'
mtit vestfum, sed contra Domiilum (Exod. xvi).» tali fiiorte praeoccupatas insiriuef, jtixta illud pro-
CAPUT XXY, . ^: ; '; -phetae,:c Anima quae peccaverit , ipsa morielur
;i;De morteSgmwelis ei de: historid; Nabal etAbigdil .(Ezecli. xyiii). >.Hos.iasciculo, iUos;lapidi iiitidaeas-;,
: : uxbrisfijiiSftquombd.O ! .similat,« Fascictilus eiiiin. cpnstfingituf, .ut infegef ,i.
;_ Post haec sequituf Scrlpinra> narfans de tiiofte maneat et cpnservetur. Lapis. in funda ex[jeditus
Samuelis et de fuga David, ita dicens,: (CAP.XXV.) .pohitur. ut abjiciatur, SiC etenim, sic in hbc sae-
-| ^lbftuus est ftutem Samtiel, et congregatus est ctilp electi pressuris tribulatipnufii cpaiigustantur,
65 COMMENTIN LIBROS IV REGUM,—- IN LIB. I. 66
ut bis admoniti aretius se ad invicem niuttia charitatc A tur prae gaudip, ee qued Dpminus eum custcdisset,
, coiineetant, epadunatiad invicera manu sui Redem- ne eam langeret.
"" in perpetuum- conserventuf. At verb reprobi CAPUTXXYI.
' ptoris
quauto Jatius iftliac vita voluplaiibus propriis, veluf Quod Davidfugiensa fqcieSaulis, cum eum dormien-
liberi, diinitlunlur, tanto longius in ftituro a divinae tem reperisset, non occidit, sed sblam lanceamet
visiotiis gloria projiciuntur, ut de eis merito dicatur: scyphumdquw dbstulit.
c Ef qtiidem _ip.si.demanu tua expulsi sunt (Joan. (CAP.XXVI.)t Et venef unt Ziphei ad Saul in Ga-
x). jMireautemqmnipotenterii previdentiam descri- t baa,.dicentes; Ecce Dayid absccndilusest in colle
bit superni pectoris,- cum dicit animam viri sancti, c Hachila, quae ex advefso sblitudinis. Et sufrexit
quasi in fasciculo viventium, apud Doniinum esse c Saul? et descendil in desertum Ziph,» etc. Iterum
custcditam.^Sicut;enim faciUimuniest cuilibet fasci- item David fugietis a facie Saul in castra regis, ctim
culum herbae vel feni sua manu reteiitum cbnser- dormienteni offendisset, rion petcussit, non occidil';
vafe, ita virtus Domini et Salvalofis nostii briines sed sblam lariceam, quaead Caput eiuserat, et lenti-
per orbem electos ah inilio usque irifinem saeculi, culam sustuUt.': ; .^
ne qui ex eis ulla raiipne pereant, sine iabere ttietur, c Dormientibuscunctis egressusquee Castfis,trans-
juxla qucdipse,inEvangelip sub figura ovium deeis B c ivit in cacumine riiontis.» (kx Isidofo.) Quid ergo
loquefls : t Et sequentur me, inquit, et ego vitam hocest, nisi quOdpersequebantur Chiisttim Judaei?
Eeternamdo eis,. et non peribunt in aeternum, nec Sed persequendo dormiehant, quia nbn vigilabant
eapieteasquisquani de manu mea.» Sicut fasciculus_ ccrde. Duritia enim cordis obdofmitio est. Dor-
unus quu_uslibet vinculis alligatur, ita, omnis san- miunt in vita veteri : non vigilant iti nova. Yenit
ctorum costus, una eademque fide, spe et charitate Christus : non eosoccidit, sed ttilit ab eis scyphum
ad invicem constringituf, uno diyinae pfqtectionis aqu_e,id est, gratiani legis ; tulit et sceptfum fegale,
munimine circufiidatur. Ad litteram autem patet regtii scilicet potestatem, quam prio niagno habe^-
seusus : -.quia anima David, persequenlibus licet bant, et unde se protegebant lemperaliter, et quam
hostibus, cusfbdita semper fuit in sorte viyentium. advefsus Dcminum per incredulitatem gerebant.
Pofro inimici ejtts, insistenlibus sibi adyersitalibus, Deinde victer David nesler de castris eerum re-
sicut lapis funda circumactus, si.c instabili motti gressus transcendit in altiltidinem mentis -Oeiortim.
peflurbandi et suis essent expeUenditle finibus, vel - •
eti_un humanis rebus auferendi, }-:: CAPUTXXyil.
Sequitur de geslis David.
t Dilticulb autem cum digessisset yinum Nabai, G (CAP.xxvu.i) «Et ascenditD.avidj-et ylriiejus; et
t itidicavit et tixbr sua verba ha_c, t etc. (Ex Gre- t agebant praedasde Gessuri, et de Gefzi, et de Ama-
gorio.) Qttid nobis Abigail per renuntiationis suae .'« lecilis. Hi enim pagi habitabanturin terra anti-
dispensatibnem innuit, nisi quod iracundos melius c quitus. » Hi pagi non eiant sub po.tesfate AGhiSi
cerrigimuSjSi in ipsa irae suae commotibne declina- Hahitati in terra antiquitus dicuntur, quia quieti et
nius ? Perturbati quippe, quid audiant ignorant. Sed securi habilati fuerant, et nullitis hostis depraeda-
cum ad,"se redeunt, taiito libetitius exhortationis tiones perpessi.
VCrba recipjtint, quanto se tfanquijlius toleratos CAPUTXXYRI.^
eruhesctint. Menti aulem furore.ebriaj oriine certunt Iierunide morte Sdmuelis.
videtur. - Unde et certe
(quod dicilur) perversum
Nabal ebiio Culpanisuam Abigailiatidabliilefiacuit: - (CAP,^xyiiii) t Samuel autem mortuus est; fle-
omnis Israel, et sepeliefupt eum in
quam, digesto vino, laudabiliter dixit, Idcirco enini civitque-eum;
malum quod fecerat cognoscere poterat, qtiia hpc t.Rania urbe sua,» efc. Supra namque dicitur se-
ebrius nen audivit. : pultus fuisse in dpmo sua in Rama. Jn domo sua, in
familia videlicet et cognatione sua, Quaerifiurnam-
e Saul autem dedit Michol filiam suam, uxorem. . que cutti superius; iam mOftuus legatur, cur hic
c Davld.Phalfhi filio Lais, qui erat de GaUim,> etc. repetaturmortuus? Morttius hic (ut Hebraeivolunt)
(Ex Beda.) Ut Hebraei, npn cognovit: eam idem resuscitatiohis suaeeausa repetitur:; et tit damttatio
Phal.hi, qupniam si ccgnpyisset, eam , nuttquam Saulis, qui inpeccatis mortuus erat, et felicfo Dep,
David sibi eam postea sbciasset, quia in legepenitus contra legem, Pythonem consulebat,justa esse mani-
liujusinpdi prohibetur ccitus. Idem namque Phalthi festaretur. s , ,
de Gallim, bbc est, de inundaticne erat, Inundatib L "' CAPUTXXIX. .-'•'
haeclex inteUigitur. Legis enim docter erat de Bau-
rim, id est, de eleclis. Quando autem a Saule Michol De pythonissa quw ob rogalum Saulis Samuelemsus-
.citavit,:qui.eidevicina.mofteintintavit.
ei datur,-P/ia/f/i!,idest, evadens,interpretatur. Quan-
dpvere ab ec; eadem; Michel aufertur, Phalthiel, id «Post morterii autetn Samuelis congfegati sunt
esi, evadensa Deo,interpretatur. Evddensa Deo di- «Philisthiirii coritra Israel, consuluitque Saul Do-
citur, quia:custediviteum, ne tanêret eam, ne fieret .«miiium'.;; et non fbspondit ei, tieque per somrtia,
transgresscf legis.c Secutusqueesteamivir suusplp- c tiequepef saeerdotes,1»etc. (Ex Hebrwoqubdam.)
rans usque Bannim (II Reg.x\xi).t Plorassc dici- Hebrteus habet: Nequeper doctrinam; nequeper pr<h-
67 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT.OPERUM PARS I. 68
phelas. Respondebat Dpminus per spmnia, sicut idem A vocitabantur (Exod. xxv). Itemque dum quisque
Hebraei asserunt, CP qtiod iûnando et orando, pe- Videtsomnium, non dicil, Yidj imaginetii Augustini,
scebant eraculuiti sibi fieri.diyinum, et Domintisillis sed, Yidi AugUslintim, ctitn eo temppfe qtio aliquid
•
per semnia revelabat ea_quaefutura eranl qucd in tale aliquis Vidit, ignofaret hbc Augustinus. Usque
hbclocb iriiriimeSauiifecisSe l^gitur; Per rfof.rifto))., ; adeb manifestuni est ribtiIpsOshomines, sed imagi-
per ephod scilicel; qtibd sacefdos iti pectpre gesttiibat. neseefutn videri; Et Pharac spicasse dixil vidiSSe
Nequeperprophetas, 'quia.,iilis:ccnsulentibus Dbmi in scinriis et bbves; nbti; spicarum aut bouin dinagi-
nus nequaquam respendiebat. Hi prephelae dicunttir :. pBs(Gen. XLI). Si igittif cbnStat liquide noriiinibus
fulsse. discipuli SamueUs: qtiibus prephettintibtis etiruriireriiin quartitiiiiriagiiiessunt;easdem imagtnes
1
junxit se Saui et proplielaylt, Qu&sivitque Saul appeiiari,tion niirum-estqubdScriplufadicit Samue-
pythonissanij quae stiscittiret iUi Stiniueiem. Sfatim- letii yistlm, etiamsi forte itnage Sanitielis apparuit
que-.uscitatus, ait ad euni: per ficfa machirtametita-ejtis ijtii tfansfigurat =sein
c Quare;inquietasli me, ut suscitarer?»elc. Qtiae- angeltimlucis, etniinistros subs subofnat Velut-mi^
rilur,secuudumbisteriairi, utrtim pylhbnisSa ipsum nistfos juslitise (I Cor. xi). Jatn vefo si ilitid, iriquit,-
prophetanide inferno eypcayerit, an aliain aiiquani movel, ijuofiiodo a malignospifituiSatili vera prae-
iiiiagiiiariam iilusioiiem faliacia d_emotitinifactatii ? B dicta sint, pbtest et illud yldefi iiiirutii, qtiptiiodo
Dj_;;hacqusestipne beatae ;meniori_eAuguslinus epi- :cl-_mones agnoveftint Chfisttiin, quem Jud_el «btt
scopus Siinpliciano Medioianetisi episcppo ita scri- agtibscebant (Luc. Vm, AcU_xix), feum cnini ytilt
psit: c Inquiris, inquam, titrutii pbtuefit riiaiigtius IDeusetiatn per infimos SpifittiSaUquem vefa agrie-
spiritus excitare animam justi, et tanquaiil de ab- scefe, lelnppfaiia dtintaxat afl Istam merlalitateni
ditis mortuorum repagulis evccare, ut vldefeturet peftiiientia, facile esi, et nbn inCcngftiiitif,nl omni-
lequefetiir cum Saul. Nptine magls mifahdutii slt pbtehs et justus ad ebftim pq6nam,quibtis ista pfae-
quia Satanas ipsum Dpminum assumpsit, et cbnsli- dictihttir, tit itiaitiinqtiod eis ititmiriet, atite.qiiani
tuit super pinnani tempU?(Matih. v.) Qublibet etiim : veniat praenoscendo patiantuf, occulto apparaiu
modb feceiit, ille etjam fiiodus quo Saiiitieli faclurtr iriystefibrutii stiottirii etiam spiritibtis talibtis aliquid
est ita ut Saniuel exciiaf etuf, .simiiitef latet; riisi divihatiPriisimpertiat, ut qtied atiditint ab angelis,
forte quis dixerit faciliorem diabblb fuisse licentiairi . pfseniintient beminibus. âfitum atileiii audiutit,
ad Dominum vivum uride voluitasstimertdum, et tibi ;.'' quatitum ohuiiuiii Dominus atque nipdefatbr vel
voluit constiluendtim, quam tid SamueUs defuncli iubetvel sinit. Unde etiam SpifitUs pylhonis ift Ac-
spiritum e suis sedibus excitandtim. Quod siilludin ^_ tibus apostolorum attelslatur-Paulo apostolo, et evath
Evatigelio toos idep npn conturbet, quia Dominus gelista esse conatur (Act. xvi). Miscent tamen isti
voluit atque permisit nulla diminu.tione suae pote- ; fallacias, et quod verum nosse potueruut, non do-
statis et divinitatis id fieri, sicut ab ipsis Judaeis, cendi magis qtiani decipiendi fine praaitintiant. Et -
quanqtiam perversis atque immundis, et facta diabeli forle hoe est, iquia cum iUa imago Samuelis Saulem
facietitibtiSsCt tenerise, et vinciri, et illudi, et cfu- praedicat moriturum, dixit etiarii secrim futuruni:
cifigi;«tque interfici fpassus est;, noii est absurdum quod utique falsum est. Magno quippe iutefvallo,
credere ex aliqua dispefisatipne veluntatis divitia. ; separari bonos a malis post vftiortem;in Evangelio
permissunt fuisse,;ut rieti inyitus, nec dominante i legimus, cum inter superbum illum diyitem, qui jam
magica potenlia, sed volens atque cbtemperans ec- apud inferos tormenta pateretur, et ilium qui ad
cult_edispensalicrii Dei, qtiae pytiibiiissam illam et ejus januam ulcerosUsjacebatj jam in requie consti-
Saulefri latebat, spifitus pfbphetae saiieti se osteti- tutum, magnum ehaos interiectum esseteslatur(Lwc.
deffetaspectibus fegis, divina euni senleritia pefetis- XVi).Atit si prppterea Samuel.ei dixlt, Mecum eris,
stifus. Quafiquani in Iioc faetb petest aidesse alius uf non ad a_qualitatemfelicitatis sediad pafem cbn-
faciliof lnteUectus, iit non vefe Spirituni Samtielis . ditionemmorlis referatur, quod uterque bomo fuerit,
excjtatuifi a fcquie Sua cfedaitius, sed aliqubdphan- -; etuterque mori pctuerit, iamque merluus mprteni
tasma, et Imtigiiiatlarii iUtisibri_mdiabpli mabhinE.- ,ivb pfaBnuntiabat; seCundtitiiiitftittique-Igittifinlel-
libiiibus fafctam,tjutim 'pfbptefea ScriplUfa iibtiiine l6_-um, iiabefe exituiri hancleetibneifi, qui non sil
Saifltielis appellat, tjuiafebleiititnagines earum f erum cotitfafldem iiianifesluni est: ijisi forte pfofuiidibri
neiriinibus appeUafi, ^tiaftim imagines stint. Sictit itiquisitiOne invetiiattif ad liqtiiduiti; vel posse vel
ottlfiia qtiaepingutituf titqtie fitigutitut, «aftiiti rerum iibn ppsse animam, ctifii ex iiac vila migraverit,
quarum imagines sunt, nominibus appellantur: sicut inagicis carminlbus eyecari, et vivcrum apparei'e
hominis piclura ctitii pingiitif, proprium quodque aspeciibtis. etiam cbrporis lineaitieuta êslantem, ut
•npmenifictinclaHteradh-bctuiYetdieitur:: IUeCicero ntiii solum videfi valeat, sed et-agnesci. Et si pelesl,
est, ille Saltislius, ille Achilles, isteHecter, Iipcflu- titftiiti etitim atiirnaiusti;:nofi quidemcogalur magicis
•men Simois, illa Roma, cum aliud niliil sint, quam sacris, Sed digiiettir ostendi occtiltioribus mysteriis
picta? imagines; Unde cherubijri cuiri siflt coele_tes %M., imperiis] sunimae legi i)btempefans, ut si fieri
virtutes, facli tunc ex metaUo, quo Impefavit Deus iibri posse clafuerit, iibn ulefque settsus In hujus
• -super arcam testamenti, jfiagriai rei
significafld_e SCfipturaetractatioiie admitttittif, sed -illo excluso
^ratiajiiojialiud quam chefubim illa qtioquefigmeiita Iniaginatione similitudb SamuClisdiabOlicoritu facfa
69 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. I. 70
CAPUT XXXI.
intelUgatur. Sed qubniam sive illud fieri possil, siv.e
non possit, tamcn fallacia Satana., atque imaginum PugnaPhilislhiim conlra Jerusalem, elde morle Saulis
simulandarum callidi operatio decipiendis sensibus el filiorumejus.
humanis multiformis invigilat, pcdelentim quidem, (CAP.XXXI.)c Igitur exorlo praelio percussenmt
ne inquisifionibus diligentioribus pr_escribamus, sed c Philislhiim Isracl plaga magna, corrueruntqtie in
potius existimemus lale aliquid factum in mtiligno « praelioSaul ct Jonalhan. Arripuitquc Saul gladium
spiritu, pythoi.iss_eiUius minislerio,* quandiu nobis t suum, et irruit supcr eum. Quod cum vidisselaj--
aliquid amplius excogifare atque explieare non da- i miger ejus, vidclicet quod morluus essel Sattl,
tur. J Ha_esunl quae lunc de pythonissa elSamuele c irruil eliam ipse super gladitim suum, et mortuus
scripsit beatissimus Augustinus. t est cum eo,» ctc.
CAPUT XXX. (Ev Hebrwo quodam.) Armigerum istum Hebraei
Doeg Idumaeumdieuntiuisse, qui cernens Saul mor-
QuodDavid Amalccitassuperavit ei prmdam quam abs- tuum, seipsum ob metum David inleremerit.
tulemnt, in Sicelech eripuit. t Moriuus est ergo Saul, et tres filii ejus, ct ar-
{CAF.xxx.) Interea dum pergeret David cum Achis c miger illius. el universi viri cjus, efc. t Yiri isti,
rcgc •Philisthinorum in praelium adversus Israel, in- ' pueri domeslici cjus inlelligendi sunt. Hi tres filii
surgentcs Amalecilce irruerunt in Sicelech, et suc- Saul cum eo inlerfecli sunl, Jonathan, Abinadab, qui
cendentes eam, captivavertmt omnia-qu_e erant Da- ei-Jesui, et Mclcisua. Isbosed auteni.domi erat. Qui
vid et puerorum ejus. Re\ersuscrgoDavid'ad per- anno quod Saul rex conslilutus est, natus fuisse
sequendos Amalecitas, invenit ___/gypliumpuerum dicitur, qui ctiam quadraginta annorum -fuisse Icgi-
lassescentem, quem Amalecitac aegrotum in itinere tur-, cum regnare coepisset. Unde colligitur Saul
reliquerunt. Hunc David inventum cibo reficit, du- quadraginta annos regnasse. Quaerendum cur alibi
cemque sui itineris fecit, sicque Amalecitas pcrse- legatur Jesui, et alibi Abinadab? Jesui enim intcr-
quiiur, cpulantes rcperit, et funditus exslinguit. _pretatur aqualis. ./Equalis ideo dicilur, quia ocqualis
(Ex Augustino.) Considerandum est crgo, quid sil nieriti fuissc filius cum patre memoratui_ Abinadab
quod Amalecitae, absente David, Sicelech invadunl intcrpretatur pater meus sponte. Sponte etenim sua
ef proedamcapiunt. Amalecitse cjuippepopulus lam- •pater ejus Saul male agendo acquisivit, iit taliter
bens, vocatur. El qttid per lambenleni populum nisi una cum filiis perimerctur. Dcnique prius propheta
menles sa.cularium designantur, quae terrena cuncta David figuraliter deflet Saul el Jonathan, qui cum
ainbiendo quasi lambunt, <lum sblis temporaiibus , pofentes cssent, el semper hostibus prajvalevent,
deleclantur? Quasi enim populus lambens prscdam u sauciati illico ac vttlnerali in mcdio praelio corrue-
facitjdum terrena diligentes, Iucra de alienis daumis runt.
exaggeranl. Et hoc absente David agunt: quia Re- -t Quomodo, inquit, ceciderunt potenles in medio
demplorem ante oculos cordis habere negligunl. t pugnae? » Hoc etiam modo pium Christianorum
Quid est enim quod /Egyplius Amalecitae puerin geims, nunc deflet eos qui repugnantes da.raonibus
ilinere lassatur, nisi quod amator .prassentis saeculi, labuntur in saeculo, quod esl lubricum, (Gelboe
peecati sui nigredine opcrtus, sacpeâbeodem saeculo cnim montes ivbrici inlerpretanturs) -el spem Tecu-
infirmus despeclusquc rclinquitur, ut cuui £o nequa- perationis suaeomitlenles, proprio mucrone, dcspe-
quam currere valeat, sed fractus advcrsitate lor- ralione videlicet perniciosa evadcndi liostem iinti-
pescat? Sed huuc David imcnil: quia Redemptor quum, semetipsos interficiunt, sicut ,Saul irrttens
noster, veraciter manu fortis, nonnunqiiam quos super gladium suuni morluus est. Cujus rei Phili-
despectos a mundi gloria rcperit, in suum amorem slhaei, hoc est, maligni spiritus de inlerfeclis .spolia
convertit. Cibo pascit: quia scicntia verbi reficit. virtutum fortitudini ascribunt
auferenles, proprioe
Ducem itineris eligit: quia suum etiam pracdicato- Dei in talibus
victoriam, quse iusta permissione
rem facit. El quia Amalecitam sequi non valuit, Sed David noster in membris suis, hoc cst,
p-evenit.
dux David eflicitur; quia is queni indignum mundus -in electis et sanctis viris, corruenlium casuni gemii;
deserit, non solum conversus in suam mentem Do- nec loetatur in perditione morientiiim, sed contra-
niinuni recipit, sed pracdieando hunc etiam usque dicit, ne in urbibus AUopliyiornmtalis fama praedi-
ad aliena -corda perducit. Quod videlicel duce David cetur, hoc .est, praccipit fidelibus ut caute se custo-
Amalecitam convivanteni invenit, exslinguit: quia diant, el .sciito fidei undique se muniant, induti lo
ipsis Christum preedicanlibus mundi laetitiam de- rica justitios, habentes galeam salulis, et gladio spi-
struit, quos ccmltes mundus babere despexit. Ple- ritus, hoc cst, verbo Dei adversariis suis resistant,
rumque ergo ipsi praedicando mentes saecularium ne forte ulterius ignominiose superati gaudium ini-
superanl, qui prius cum saecularibus in hoc mundc niicis suis faciant.
currere non valebant.
11 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 72
'IN LIBRUM II.
CAPUT PRIMUM. . .Amodo quo ille perierat, perirent. Quodvero sequitur:

,« Sicut scriptum est m/libro Justorum, » etc
Quod Davidnuntium sceleris Amalecitemjussit ante
se percuti promorle Saulis. Deluctu David quo Ipsum librum hodie nunquam nequeapud ipsos He
plangebat interfectos Saul et Jonalhan, ei quod braeos inveniri posse asseverartt, sicut nec libruni
prwcepit filiios Juda doceri arcum. Bellorum Domhii, cujus inlibfo Numerorum men-
lio est (Num. xxi), neque carniina Salomonis, ne-
(CiP. i.) c Factum est autem, postquam mortuus
c est Stiul, ut David reverteretur a caedeAmalec, et que disputationes ejus sapientissimas de lignorum
t manCret in Siceleg dies duos. In die autem tertia natura, herbarumque omnium, itemque jumento-
« apparuit homo veniens de caslris Saul, veste rum, volucrum, reptilium,.et piscium. Vel quod in
libro Yerhorum Dierum dicitur : t Reliqua vero
« couscissa, et pulvere aspersus caput; etutvenit-
"_ c
«' ad DaVid, cecidit super faeiem sutim, et adoravit. t opera Salomonis priorum et novissimorum, scri-
t Dixitque ad eura David : Unde venis? Qui ait ad pta sunt in verbis Nathan prophetae, et in libris
c AhiaeSilonilis, in visione qupque Adde videntis,
« eum : De caslris Israel fugi. Dixit ad eumDavid: t conlra Jeroboam filium Nabat (II Par. ix); » et
« Quod est verbtim, qtiod factum est? indica mihi.
« Qui alt i: Ftigit populus de pfaelio, et multi cor- multa hujtismodi voluminti, quae Scriptura quidem
fuisse probat scripta, sed hodie constat non esse.
« ruentes de populo mortui sunt. Sed et Saul et' JJ
« Jonathan filius ejus interierunt, etc. » (Ex Hc- Yastata namque a Clialdaeis Judaea, et biblioibeca
brwo qubdam.) pcrainem istum Amalecitetii Hebraei antiquitus congregata inter alias provinclaeopes ho-
stili est igne consumpta; ex qua pauci, qui nurtc in
iilium Doeg fuisse dicunt, Ainalecites enim et Idu-
maeustitium est, "quiafilius primogenitus Esau, Eli- sancta Scriptura conlinenturiibri, postmodum Ezrae
faz fuit, et hujus filius Amalec. Diadema aulem et pontificis est proplietae sunt industria restaurali. Unde
scriplum deeo : c Ascendit Ezras de Babylone,
armillam qiiae David a
delulit, patre Doeg commen-
et ipse scriba velox in legeMoysi (IEsdr. i).» Yelox
data sibi ftiisse Hebreei perhibent. Quid est autem
se finxit David videlicet, quia prpmptipres Iilterartim figuras, quam
qtibd ille Amalecites,-qui coram eatenus Jlebraei habebant, reperif. Et in epistcla
Saul regem interfecisse, ab eo justai ultionis poenam
a illud regis Persarum ita scriptum est : c Aftaperses,
, superripiudice recipiet? juxta quod scriptum rex regtim, Ezrie sacerdcti scribae
est: « Omnis enim, qui fodit foveam, ihcidet in coeli dpctissimp salutem legis Demini
"_ (Ibid.). » Sunt tamen qui
:team(EccL xvn.) »Et:«QuipercuSserintgladioper- dicunt hunc librum JusteruminteUigi debereipsum
ibunt (Maitlt. xx). Et item : « Os quod mentitur, libruni ubi ccntinetitur prcphet_e justi, Sa-
|
occidit animam, miilctaius accepit, nisi qtibd oninis ri muel Regum,
suo machinalur Velde ' videlicet, Gad et Nathati. In querum libro scri-
qui proximo malum, ejus.gau- ptum est qualiter Saul, recedens a
timbre Domini1,
detinteritu, justae retribulionis poenam(Sap. i). » inobedienliam suam periit.
« Appreheridetts autem David vestimenta sua per
t scidit, omnesque viri qui erant cum eo. Et planxe- t Inclyti tui, Israel, super montes tuos interfecti
< runt et fleveruut et jejunaverunt usque ad vespe- sunt, » etc. (Ex Hebrmo). In HebraeOhabetur super
c ram super Saul, supef Jenathan filium ejus;."et'su- excelsa lua. Et est sensus :; 0 Saul, gioriosi Israel
« perpepulum Domini, et superdomumIsrael,-> etc. super excelsa tua interfecti surtt, quia in peccata in-
obedientioe luae una tectim perierunt. Inbbedienlia
(Ex eadem.)Populum Dominisacerdotes et douium tua pre idolis, id est, excelsis reputata est,
omnem Israel dicit. namque
Israeljgeneraliter populum
< Planxit autem David planctum hujuscemodi sicut est illud in libro Samtielis : « Meliorcst enim
c superSaul, et super Jonalhan filium ej'us, et obedientia, qtiairi viclimae; et auscultare magis
:
« praescepit .ut docerent filios Juda arcuni;, sicttt qttam offerre adlpeni afietum : quoniam quasi
« scripttini estin libro Justorum, » etc. Quod scri- jpeccalum ariolandi est repugnare, et qiiasi scelus
idololatriae nolle acquiescere (/ Reg. xv). »
plum Cst de David, quando plangebat inteffectos
Saul et Jonalhan, quia praeceperit ut docerenfrfilios t Quomodo ceciderunt fortes? Nolite. annuiiliare
Juda arcutii, ideo fecit,: ut quia Philisthaeos sagit- " t in Geth, neque annuntietis in compitis Ascalonis,
• lariis abundare jani noverat, unde et Satil maxime c ne forte laetentur filiae Philisthiim, ne exsultent
" « filiaeincircumcisorum, » etc. Obstupescens pro-
Ubrum ictibus pefierat, eanidem bellandiartem et
sui milites ad revincendos eos discerent. Aliter (Ex pheta gemit subitaneum casum principum.populi
Hebraso): Praecepit David ut docerent fiUosJuda sui, et prohibet ne ullus Iaetetur in tali casu, neque
arcum, boc est, ut reges Judadocerentforlitudinem, fama hoc divulget in ciyitales inimicorum. Geth
scilicet ut fortes et intehli essent in timore Domini enim et Ascalon civitates sunt Allophylorum.
et in proeceptis Dei, ne per inobedientiam afortitu- c Montes Gelboe, nec ros, nec pluvia veniantsu-
dine et timore Domini sicut Saul recederent, et eo t per vos, neque sint agii primitiarum; quia ibi
'
"5 - COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. II. U
t abiectus est clypeus Saul, qtiasi tion esset unctuSjA . : CAPUT II.
t clee, » etc, Prcpter casum fertium et ruinam Quod David in
regem unctus super domum Juda,vi-
populi sui, quasi indignans lequitur ad ipsum lp- ris Jabes Galaad per nuniiqs gralias referebat, pro
cum interfecticnis, abeminans factum qued in eb . sepultura Saul et filiorum ejus. De eo quod Abner,
fuerat gestum; tamen npn sine grandi mysterib sie- fiiius Nef, Iskoselh, filium Saul, regem constiluil
ut paulo post pstendittir '.. ' super Israel, David' fegnanteih Eebfori super so-
-'. '.'' lam tribum Juda. Dereo quod Abnei• et .pueri
t Sagitta Jntiathan nUnquam rediit retrcrsum, et ; Isboseth conlra Joab et pueros David iri Gabaon
< gladius Saul nen est reyersus inanis, » etc. Hpc certavefunl, et de interfectipheAsaet,ffdiris Abner,
Vult insimlare quod. Jonalhas et -Saul temporibus (CAP.ii.) c Ascendit ergo David, et duae uxores
suis beUicosissimiet fortissimi fuerunt in praeliis. « ejus, Achhiom Jezraelitis, et Abigail uxof Nabal
< Saul et Jonathan amaluies et decori Jn vita _« Carmeli. Sed et viros qui erant curn eo, duxit
c sua, in morte qubque non sunt divisi. Aquilis c Dayid singulos cum domo sua, et manserunl in
« velociores, leonibus fprtiores, ete. » Latidat de- « oppidis Hebron.» Ascensus iste Dayidcum duabus
corem formae, laudat-et constantiam artimi, adjun- uxoribus suis in Hebron significat convoealioiies
"gens, per byperbolis troptim, simiUtudinem aquilae duarum plebium in Ecclesiam catholicam, Hebron
alque leonis. B enim intefpretatur conjugium. Et bene sola sancla
.-'
< FUiaeIsrael, super Saul flete, qui vestiebal vbs Ecclesia conjugium ;nofliifiatur:: sola et bona'est
'« coccinoin deUciis,qui praebebat ornamenta aufea . sponsa videlicet coelestis fegis, de qua in Canticis
< cultui vestfo, » etc.(Ex Hebrwo.) Yestiebat eas canticcrum dicitur : t Sexaginta sunt reginas, el
coccino, et praebebat ornamenta aurea cultui earum cctcginla ccncubinee, et adolescentularum quarum
depraedis hostium quas agebat. « Quoniodo cecide- -nonest numerus. Una est columba mea perfecta
runt fortes in praelip: » subaudilur inpeccato tuo : _mea : una est matri suse, . electa genitrici suoe
« Jpnaibanin excelsistuis eccisus est. » InHebraec (Cant. vi). » Illuc duxit David singulps virbs cum
non habetur est. Est enim sensus: 0 Saul, Jonathan, dcmn sua : qttia unusquisque fidelium in illam so-
in excelsis tuis, id est, in peccato inobedieritiaetuae, cietatem per pr-edicatioriem Evangelii cpnvpcatur.
occisus; subauditur, est. Ecce rex et prbpheia Da- ; c Nee est ibi distinclie Judaeiet Greeci, Barbari et
vid, qui retribuentibtis mala nen reddidit,: ctim Satil .Scythee, servi et liberi : sed omttia et in omnibus
et lonathas beUo occumbereht, in lamentalione sua - Christus (Rom. x; Galat, in). J
Gelboe montibus maledicit, dicens : ". : c Yeneruntque viri Juda, et unxerunt ibi
David,
c Monles Gelboe, necros,-necpIuviaveriiaiit,ne- utregnai-et super domum Jtida. » Ungunt viri Juda
c que sint agri priinitiarum, quia ibi abjeetus est C * Dayid in regem, ut
regnet super domum Juda; quia
« clypeus Saul, quasi non esset unctus oleo, J etc. superbis accontemptOribusspernetitibusgraliamDei,
Quid ergo montes Gelboe, Saul moriente, deli- electi quique bona fama sacree praedicationis et vir-
querunt, quatenus in eis nec ros, nec pluyia cade- tutum studio rite contttenlur Christum esse regem
i'et, et ab omni eos viriditalis germine sententia. in universo populo suo, aC ipsum esse, cui c omnis
sermo siccaret? sed quia Gettioe interpretatiif decur- potestas a Patre data est in coelo et in terra,;ut
sus, per Saul autem unctumi et mortutim morsno- in nomine Jesu omne genu flectatur; ca.lesfium,
stri mediatoris exprimitur, npn immeritp per Gel- - terrestrium et infernorum (Philip. n). » :
boe montes superba Judaeorum corda designantur: t Et nuntiatuin est Dayid quod yiri Jabes Ga-
quae dum in hiujus niiindi desideriis defluunt, in t laad sepelissent Saul, » etc. Hoc;plenius in Pa-
Christi; id est uncti, se morte miscuerunt. Et quia raUpomenon libro, quombdo gestum sit, nafratur :
in eis unctus rex corpof aUter moritur, ipsiab omni < Gum audissent,;inquit, viri Jahes Galaad omnia,
gratia_ rore siccantur. De quibus et bene diciturr scilicet quae Philisthiim feceruntsuper Saul, con-
« Ut agri primitiafum esse non possent (tsa. x). » junxerunt singuli virorum fortium, ettulerunt. ca-
Superbae quippe Hebraeprum menles primitivi ffu-j n davera Saul et filiorum ejus , attuleruntque ea
ctus ncn ftierunt, qui in Redempieris adventu ex in Jabes, et sepelierunt ossa eortim subter quer-
parte maxima in perfidiaremanentes, pfimordialldei cutn quae erat in Jabes, et jejunaverunt septem die-
sequi noluerunt. Sancta namque EcClesia in primi- bus. Mortuus estergoSaulprbpteriniquitatessuas;
tiis suis multitudine gentium fecundata, vixin mundf eo quod pr_evaricalus sit mandatum Dpmiui iqupd
iine Judaeos, qups irivenerit, suscipit; et extrema praeceperat, et nen custedierit illud. Sed eliam in-
colUgCns, eos quasi reliqiiias frugum pofiit. De qui- - super pythenissam consuluerit, nec speraverif iii
bus nifiiirum reUquus IsaiasTdieit : t Si fuerit nti- Domino, prop.ter quod et interfecit eum, et transtu-
merus filiorum Israel quasi arena maris, reUquiae lit regrtum ejus ad Dayidfilium Isai (/ Par.x). Quid
salvaefient.»PossunttamenidcircoGelboe montes ex . est quod viris Jabes GalaadDavid gralias refert eo
ore prophelae irialedici, ut dum fructus exarescetite , quod sepelierunt ossa Saul M filiorum ejus ,
terra non oritur,possessores terfae sterilitatis damfio nisi quod Redemptori npstro multum placet, quando
feriantur, quatenus ipsimalediclionis sententiarii ac- . quispravaopera malorum,qui inpeccatissuis mor-
ciperent, quia apud se mbrtem regis c suscipere, tui sunt, oblivioni damnattdo tradit, nec ea aclione
- iniquitate sua exigente, meruissent. » iinitatur, quaescil Domino displicuisse„sed ea luagis
PATROL.-CIX. ;-'."3
% ^v^^^^M&mîmQ^m^w^^t^'^ 76
eUgit facienda, quae recbrdaluf Dominum in manda- t\ ltirirest. Lege"Yerba Dierirro.(I Pan ir)v Gonditaest
tisdedisse. autetii atite septeriv a_mos, quam ea. urbs jEgypti
« Abnef atitem filius Ner, princeps exercitus Saul, conderelur.
« tulii Isbosclh filium Saul, et cireumduxit eum per « Egressusqne Abner fiHus Ner, el pueri Isbo-
c castra, regemque constiluit snper Galaad et super c seth fiih Saul de castris in Gabaon. Porro Joab
t Gessuri, et super _ezrael, et super Ephraim, et t filius Sar\ioe, et pueri David cgressi sunt, et
t super Benjamin, et supef lsrael unhcrsum,» el c oceuiTerufit efe juxta piscinam Gabaon. Et cum
coetera. . in unum convenissent, e regione sederunt. bi ex
(Ex Hebrmo.) In Henraeo habeltir :J« Transduxit c una parte piscinae, et iili ex aiiera. Dixitque Abner
eum iii Manaim : » qu_einterpretatui easin. Trans- c ad Joab : Surgarit ptieii, el ludant coram nohis.
duxit etiin, iritelligendum est ulira .ofdanem, et in c Et respondil Joab : Surgant. Surrexeruul ergo et
Manaiin regem eum coustituisse super Galaad et t tiansierunt numero duodecim de Benjamin cx
super Gessuri. Hcbraeus liabet Astuii,- id est, super _ parte Isboseth filii Saul, et duodecim de pueiis
tnbum Aser. c Da\id. Apprchensoque unusquisque capite com-
. Sola autetii domus Juda sequebatur David. » c paris sui, defixit gladium in latus contrarii, et ce-
Quid esl autem quod filitis Saul Isboscth, qui inter- B t ciderunt simul, » etc. Hunc locum Josephus ita
pretafur vir confusionis, Abner auiilieiiite, qui iritef- exponit : c Abncr autcm promo\it eleclum nimis
p1e.a_ur7-8f.-SlUcenia, regna\it supef Isracl uuiver- exercitum, ut cGngrederetur cum Uibu Juda. Iras-
suin, et domtis Juda sola sequebatur David,- nisi cebatur enini' advcrsus eos, a quibus rex Davidlue-
quod solis credentibiis el vere Domnium coiifitertti- rat ordinatus. Huic autcm occurrit missus a David
bus, ex priori pbpulo David nostruni Doininum vi- Joab, filtus Sanke sorons ejus, depalre Sar natus.
delice'1 Salvatoreni soquentibus, in ceteris adhuc Ilic aufcm erat cenira' Abncr censtitutus mililij.
__ror confusionis regnat, diabolo insfigante,' qui princeps. Gum quc etiam iuerunl el sui iratres Abis-
stcpe transfiguratur in angelum lucis'. sai, Asacl ct omnes aimali David. Itaque \eniens
« Et fuit nuti.erus diertmt, ques commoratus est ad quemdam fontem in chilaie Sabaa, aciem coii-
c Davitf, imperans in Ilebion super domum Juda, stituit ad pugnanduin. Dicente \cro Abner ad eum
< sepfeiri aunoiurti el sex mensiuni, » efc. Et bene veUe se probare quis eoruin robustioicm exercitum
Da\id sepfem annis et sex mensibus rcguavii in Ue- haberet, con\ enit inter ulrosque ut duodecim \iros
bron, quse iiiteiprelalur conjugium, ai supra dixi- pugnaturos mittereui et procedentes inler medias
nnis, aut visio sempilerna, quia Sahalor nosler in acies qui ex utraque parte jocum feGeiant a certa-
Ecclesia catholica, quae-etsponsa cjus esl. perom.e G Kaine,relictisque gladiis viri David, et leneiites ca-
tempus istius vitae, quod septeiiario tiierum namero pita hoslium eorum, lumbes et latera suis gladtis
decurrit, regnat sceundum illud : c Ecce ego, iu- perferarunt, donec omnes quasi ex uno con&tituto
quit, vobisGUii-Siim omnibus diebus usque ad con- perimereiit. His aulem cadentibus, etiam reliquiis
suminalioneni saeeuh(-_<.?;/(.xxvni).» Etpost exple- direptus exercitus. Et dimicatione foi tissima proce
tionent senarii numeri, hoc est,. perfeclionem boni denle, Abner populus\iclus,fugientcsque loab perse-
operis, onines eleetos suos ad sabbafttm \erum, id qtti non cessabat, praecipiens atmatis, ut post eo-
cst, ad requiem senipiternam peruucet, ubi et per- rum vesligia festinaieiit, el nequaquam oecidendo
frueriiiir D'el \isione perpetua 1(lsai. IA\I). (EX liie- deficeient. Cujus eliam fratres decertati suntproiiis-
ronymo.) Est autCm liebion ci\itas in tribu Jiida , sime, iuter quos clarior iuit praecipuejunior Asael.
quae quondam yocabatur Arbe, licet male i« Graeeis Qui tanlam gloriam habuit in pedum \elocitate, ut
codicibus Aibor. Corrupte igiiur iu nostris coiiici- non solum homines, sed etiam equos ad curren-
bus Arbor scribitur, cur-i in. lEebfaeislegafur Arbe, dum certamine superaret. Is igitur persequebatur
i_ est, ivi, ex eo quod ibi tres patiiarchoe, Abraham, principem Abner, reclo gressu in neutra parle de-
Isaac et Jacob, sepulli sunt, et Adam magnus, ut in ciiuans. Gumque respexisset Abner, et consideias-
Jesu libto sciiptum cst, liccl cuni quidatn eondituni set impetum sequeuii_, el dixisset ut unius miluis
in loco Calvaria. suspiceutur. H_ecesl autem eadem arma sumcns ab ejus persecuuone quiescerct, el
Hebron, olim metropolis Pliilisthiiiorum, et babita- ille rursus nequaquam a suo conamine penitus absti-
culum gigautum, regnumque postea David 111tribu neret, monente illo denuo ut lecederel, ne cosctus
3uda, e.vit_.s saeerdotalis et iugitivoruni, distal ad eum percuteret, et antc ejus fratrem ulterius Jidu-
meridianam plagatii ab _Esia nnllibus circiter vi- ciam non habcret, vcrba ejus iUo despicienlc fugiens
ginti duobus. Ubi et quercusAbrahain, quas et Mam- post lergum lanceain emisii coactus, eumque IC-
bre, usque ad Conslantii regis imperium monstra- pente mortali vulnere peuetra\it. »
baiur, ei mausoleum ejus impreesentiarum cernitur. c Loeutus est eigo Abner ad Asael, diceus : Rc-
Cuiiique a nostris ibidem Ecclesia jam construeta c cedc.- noli me sequi, ne compellar confodere te in
sit, in circuitu a cunclis genlibus terebinthi locus . lerra. Qui contempsit et noluit declinare. Percus-
stiperstittone colitur, et sub ea Abraham angelos _ sit ergo cum Abner aversa hasta in inguine, et
cpiciidambospiliosusceperit. Haeccrgoprimum Arbe, c trausfodil eum, ei liiorluus est,» elc. CujusAsael
pjstca Hebron ab uno filiorum Caleb sortita vocabu- lypum tenuil, nisi eofutrt quosvehementer arripieus
77 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. II. ?8
furer in praeceps ducil? Qui in eodem furoris impetu A . scla Egla uxor dicatur David? Eglaenim ipsa est
tanto cautius declinandi sunt, quanlo insane rapiun- Micliol. Qttae ideo uxor ejus hic sola .vocatuf, eo
lur. Unde cl Abner, qui sermone nostro patris lu- quod in adolescenlia primum ipsarif softitus fucrit
ceina dicitur, fugit, quia doctorum Ungua, quae su- ih uxoreni,- quae efiam partu bccubuisse dicilur.
peiurii Dei luinen judicat, cum pie-abrupta fttroris Unde et in sequentibus scriplurir est: < Igitur Mi-
menlem. cuiuspiam ferri conspicit, cumque contra chol filieeSaiil. non csf natus' fiUus, usque ad diem
irascentem dissimulat verborum Jaeula reddere, mortis suae, quia in ipso parlu occubuit. »Et quid
quasi persequentem non ".ult ferire. Sed cum ira- sex filii qui ei nati sufif in Hebfon, liisi perfeclio-
cuudi nulla consideratione se mitigant, quasi Asael.. nem sanctorum in fidc, sermone e"topere signiflcant,
persequi el insanire non cessant, necesse esl ut hi quaeab Ecclesia fnalre sponso suo, Salvalbri videiicet
qui furentes rcpiimcre conantur, nequaquam se in nostro, quotidie generatur. Ex cdnjugio ergo spiri-
furore erigant,sedquidquid est tranquillitatis, osten- tuali per Spiritus sancti gratiam in aeternam vitam
dant; quaedamvero subtiliter proferant, in quibus" quotidie filii lucis dfiuntur.
ex obliquo furenlis animum purgent. Unde et Abner c Sermonem quoque intulit Abner ad seniores'
cum contia persequentem substitit, non eum recta c Israel, dicens : Tam heri quam nudiusfertius
sed aversa hasla transforavit. Ex mucrone quippe B '. < quaerebatis David, ut regnaret super vos. Nunc
percutcre esl impetu apertae increpationis obviare. « ergo facite, quoniam Dominus locutus est ad Da-
Aversa vero hasta persequenlem ferire, estfurentem « vid, dicens : In manu servi mei David, salvabo
trariquifle ex quibusdam tangere, et quasi parcendo « populum meum Israel de manu Philisthiim, et
siiperare. Asael autem protinus occumbit, quia com- « omnium inimicorum ejus, » etc. Quid est ergo
mofae mentes dum et parci sibi sentiunt, et tamen quod Abner populum universum Israel exhortatur,
responsorttm ratipne in inlimis sub tranquillitale ut, relicto Isboseth filio Saul, ad David promplo ac
tanguntur, ab ep qupd se erexerant, statim cadunt. devoto animo conveniat, nisi quod docfores sancti,
Qui ergo a fenoris sui impelu sub lenitatis percus- qui palris lucema merito dicuntur, Iumine fidei et
sione resiliunt, quasi sine ferro moriuntur. scienliae plenissimi, in universis gentibus nomen Do-
CAPUT III. mini preedicant el exherfantur, qualenus, spreta
Longa concerlaiio inler domum David et Saut, s__/et idelprum cullura, et relictc errere confusionis cum
nomina sex filiomm David, qui nati sunt ei in He- auctore suo diabolo, ad David noslrum, qui vere
btbn. Quod Abner exhottatusest populum ut, re- manuforlis et desiderabilis
licto Isboseth ftho Saut, se tratisferrel ad David, est, qui < desideratus
cunctis gcntibus (Agg. n),» esse a propliela descri-
quem Joab dolo interfecil, el ob hoc a David male- '
diclionis sententia pcr prophctiam percutitur. C bitur, sine mora feslinent venire, et suh ejus impc-
(CAP.III.) c Facta est ergo longa conceiialio inter rio perpettio studeant permanere? Nam et Joab,
f domilm Saul et inter domum David. David profi- quem Abner dolo loquens et percutiens in inguiue,
t Ciens el semper seipso robustior. Domus autem interfecit, non alium quam hostem antiquum signi-
< Saul decrescens' quotidie. » Bomus ergo David, ficat, qui ficlis suasionibus quotidie fideles subver-
quae est alia quam civitas Dei, Jerusalem videlicet terc satagit, et per Iibidinis noxiae contagionem in-
caelcstis, qu_e partim adhue peregrinatur in terris, lerficere molitur. Joab enim inimicus, vel idem
parlini jam cum Domino regnat in ccelis? Et quae paler interprefafuf. Omnium enim iniquorum dia-
est lomus Saul, superbi e( impii regis, nisi Babylon bolus caput. Unde ct Salvator talibus in Evangelio
illa cotifusioiiis plena, quae seducit et fornicari fa- dicit : « Yos ex palre diabolo estis, et desideria
cit omnes gentes iri prostitutione sua ? (Apoc. xvn et patris vestri vultis facere (Joan. vm). »Ab hacergo
xvin). Longa ergo conccrtatio inter domum Saul el percussione Davicfnoster immunis est, quia « Deus
domum David est, quia persequilur illa quae secun- neminem ten.at (Jac. i). Ipse atitem intentator ma-
dum carnem est, ea quae secuudum spirilum (Ga- lorum esl, qui vult omnes horaines salvos esse, et
lat. iv). Sed domus David eo magis profectu filiorum, _ ad agnilionem veritatis pervenire (/ _'.m. n). Per
suorum gaudebit, quo domus Saul perseculionibus' D invidiam enim diaboli mors introivit in totum or-
contra eum s__.il. Illa autem .quotidie defieiens in bem terrarum (Sap* n).»Imitantun autem eum, qui
iniquitate sua tabescet, et ad extremum secundum sunt ex parte ejus. Potesl nomen et persona Joab
inerita sua simul cuin capile suo in> profundum non inconvenienter ad populum Judaicum per si-
ahyssi mergetur. gniftcaticnem transferri, qui inimici semper pra_di-
c Natique sunt filii David in Hebron : fuitque pri- catorum Evangelii exstiterunt, etfidem Christi ubi-
< mogenitus ejus Ammon de Achinoam Jezraelilide, cunque potuej-unt persequebantur. De quibus Paulus
« et post eum Cheleab de Abigail, uxore Nabal Car- Thessalonicensibus scribens ait: « Yos enim imita-
t meli. Porro tertius Absalon, filius Maacha filiae tores facti estis fratres Ecclesiarum
Deir quae sunt
« Telmai regis Gcssur. Quartus autem Adonias filius in Judaea, in Christo Jesu.
Quia eadem passi estis
< Haggith, el quintus Saphalia filius Abital. Sextus et vos a contribulibus vestris sicut
el ipsi a Judaeis,
«' quoqueJethiaanideEgIau\oreDavid,i elc,(ExHe- qui et Dominum occiderunt Jesum, et prophetas, et
btwo.) i Quaerilur,cum aliee uxores David supra no- nos persecuti sunt, et Deo,nou placent, el omnibus
latee sint, et hon dicantur uxores David, cur ltic hominibus
adversantur, prohibentes nos gentibus
79 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 80
loqui ut salvae fiant, ul impleant peccata sua sem- .V retur. (Ex Gregorio.) Mystice autem ostiaria trili-
per. Preevcnit enim ira Dei super illos usque in fi- cum purgat, cum mcntis custodia disceruendo
nem (I Thess. n). virtules a vitiisseparat. Queesi obdoriiiierit,inmor-
Quod autcm David se excusans de nece insonlis tcm proprii domini insidiatores admittit: quia cum
dixit: « Mundiis ego sum, et regnum meum apud discrelionis sollicitudo cessaverit, ad interficiendum
< Deum usque in sempiternum a sanguine Abncr animum malignis spiritibus iler pandit. Qui in-
< filii Ner, ct veniat super caput Joab, et super gressi spicas tollunt, quia mox bonarum cogitatio-
t omnem domum patris ejus, nec deficiat de domo num germiua auferunt, atque in inguine feiiunt,
t Joab iluxum seminis suslinens, cl leprosus tenens quia virtuiem cordis dclectatione carnis occidunt.
« fusum, et cadens gladio, ct indigens panc. » Ju- ln inguine quippe fcrire, esl vilam menlis carnis
dceorum denotat perfldiam atque miseriam. Super delectatione perforare. Nequaquam vero lsboseth
caput enim Joab, id cst, super principcs el super isle inopinata moite succumberef, si non ad in-
saccrdotes ipsius populi, et super omnem domum gressum domus mulierem, id est, ad memis aditum,
patrisejus, synagogam videlicet Salanae, alque con- nioUem custodiam depulasset. Fortis namque vi-
venlum malignanlium veniet iniquitas impiorum, gilque scnsus praeponi cordis foribus debet: quem
« ut requiratur ab eis omnis sanguis justus, qui ef- B uegligenliee somnus iion opprimat, nec ignorantiae
fusus est super lerram, a sanguine Abel justi, usque errorfallat. Undcbcne et Isbeseth appellatus est, qui,
ad sanguinem Zachariae filii Barachia. (Matth. custede femina, hostilibus gladiis nudaiur : Isboseth
xxni). > Nec deficiat de domo istius Joab, fluxum quippe vir confusionis dicitur. Yir aulem confusipnis
scminis sustincns, id est, vaiiis desideriis dillluens, esl, qui ferti mentis custedia munitus ncn esl, quia
quia in voluptalibus islius vitae talcs totam spem duin virlules se agcre aestimaf, subintrantia vitia
suam ponunt, ubi et leprosi sunt tcnentes fusum, nescientem necaul. Tcta namque virtute munieri-
id est, variis erroribus maculali, inslabililatem hee- dus est aditus mentis, nc quande eam insidiantes
resis ac mundani lttxus sequentes.. c Qui juxta desi- hosles penetrent feramine neglecta. cegilalipnis.
deria cordis sui coacervabunl sibi magistros, pru- CAPUT Y.
rienlcs quidem auribus, et a veritate auditum Quod universm tribus Israel el senes de Israel vene-
runl ad David in Hebron, qui triginta annorum
avertenl. » Ibi etiaiu non deficiet cadens gladio, ct regnare incipiens quadraginta annos regnando
indigens panc, quia cum pane illo qui de ccelode- complevit. De eo quod David conlra Jcbusmum
scendit semper egent, et 11011 refici ab eo merentur, dimicans cepit arcem civitalis, quam appellavil civi-
tatem David. De uxoribus et concubinisDavid, quas
futurae ultionis gladium non evadenl. habuit in Jcrvsalem, el fiiiis, et filiabus ejus. De
CAPUT IV. " pugnaDavid conlraPlulisthmos.
Quod Rechab el Banaias Isboseth, filium Saul, inier- (C,u>. v.) « El veneruni universac tribus Israel ad
fecerunt. t David in Hebron, dicentes : Ecce nos os luum
« Vcuieiites filii Remmon Berolhitae, Rechab et t et caro lua sumus, elc. » Quid convenlus istc tri-
t Baanoe, ingrcssi sunl terventi die domum Isbo- buum Israel ad David significat, nisi cotiventum
t seth, qui dormicbat super stratum suum mcridie. omnium gentium ad Chrislum, quee illi quasi blan-
'
« Ingressi sunt autem domum. Et osliaria donius, diendo dicunt: « Ecce nos os iuum et cai'o tua sti-
< purgans triticum, obdormivit. Assumenlcs spicas mus, i cum in illo incarnalionem, quam ex nostra
«"tritici, latenter ingressi sunt, et percusserunl natura in Yirginis ulero suscepit, diligunt atque ve-
t eum in inguine, i el reliqua. (Ex Hebrmo.) Duo nerantur, ejusque ditioni subderc sc appelunt, eique
viri isli principes erant super expeditiones Isboseth. servive onini temporc desiderant. Unde Psalmisla
Morluo vero Abner, ul Hebraei tradunt, consiliati dicil: « Reminiscentur cl converleniur ad Domiuum
&unt cuni Miphiboselh, ul una interficerentlsboseth, univcrsaefines lcrrae, et adorabunt in conspectu ejus
et eumdem Miphiboseth constiluerent regem, et omnes patrise gentium. Quoniam Domini est regnuiu,
ejusdem consilii delatorem eumdem Miphiboseth cx- " ct ipsc dominabilur gentium (Psal. xxi). » « Yene-
stilisse; et idcirco hic idem Miphiboseth subintro- runt quoque el scnesdclsraelad regem in Hebron, _
ducitur hoc modo. cum prophetae et apostoli una fide, et pari devolione
(CAP.IV.) t Erat aulem Jonathae, filio Saul, filius ad medialorcm nostrum concurrunt. De quibus
« debilis pedibus. Quinquennis vcro fuit, quando scriptum est. t Principcs populi convenerunl in
t yenil nuntius de Saul et Jonatha ex Jezrael, » elc. unum cum Deo Abraham (Psal. XLVI).t Et aUbi :
Yidentes vcro Baana el Rachab a Miphiboseth suum t In conspectu senum suorum gloriabitur (Psal. cvi). i
«.roditum consilium esse, timore perterriti fuga « Filitis triginta annorum erat David, cum regnare
t ccepisset; et quadraginta annis regnavit. In He-
lapsi sunt in Gelhaim, fuerunlque ibi advenaeusque
ad tempus illud. Tempus illud intelligendum est, c bron regnavit super Judani septem annis et
quando inde reversi domum Isboseth ferventi die c sex mensibus. In jerusalem aulem regnavit tri-
« ginta tribus annis super omnem Israel el Judam, i
ingressi sunt, assumentes spicas tiitiei et percu-
tientes eum in inguine. Spicas trilici quasi causa et caetera. (Ex Eebrwo.) Quecritur cur non in
primitiarum tulerunl, ul ltonorcm regi deferre vi- summa quadraginta anni et sex menses annume-
fierentur, el eorum dolus nequaquam deprehende- rcntur? Quod ab Hebrceis duobus solvitur modis.
81 •'""" COMMENT.IN LlBROS IV REGUM. — IN LIB. II. 82
Dicunt enim quia David sex mensibus Absalon filium JLMystice
; atitem David Jebus_euni.habitatbrem terrae
suum fugerit: merito eosdem sex mettses a summa de Jerusaleni ejiciens significat Redemptoremiio-r
• struin contrarias pbtestates., de cordibus fidelium
regtii illius esse exclusos. Dicunt etiam aliler quod ,:
isex mensibus in Hebron David quadam infirmitate '-' expeUere,"sic ibidem suani mansipniem constituere.
corporis labpravefit, et Idcirce ecsdehi sex roenses Jtibusaetisettim interpretatur calcatus; Jerusalem,
lion supputari in regno ejus. Ex eo namque lempore visio pacis:: nph solum enim Dominus: noster per
i-luui regnasse dicunt in Hebron, ex quo, deviciis niysterium crticis omnem principatum diaboli -de-
Amalecitis, de spoliis eorum misit dona senioribus struendo sibimet tropaeum glcriae acquisivit, imo
Jada, bis quiefant.in Hebron. et hisqtii efantin iidelibus suis siiper cmnerti virtutem diabeli pp-
BelheV et reliqtils qui eratit in his locis in quibus , lestalem tribuif. Unde in Evangelio, discipulis .suis
cbinmoratusfueratDavid ipse et Viri ejus. Mystice ait: tEcCe dedi vobis pptestatcln calpandi superiser-
autem qubd David triginta amibrum fegnare coepit, , peiites, et super scorpiones, elsuper omneiri virluteni
praefigurabat quod Dbminus nbster trigirita annertim iiiimici (Luc. x). » Bene.ergodictiJmesiquOdiDayid,
•'venit ad baptismum, et incipiebat Evangelium regni ciectis caecisel claudis, qui odiebant aniriiairi Dayid,
jiraedicare, cujusTegnurii, regniim.sempiternum, et ceperit arcemSion, suamque eivilatem eara yocave-
polestas ejus alteri non dabituf. Quadragenarius B rit, quiacum Salvator npsler maligncs spiritus cum
enim nuinertis, qui ex quater detiis constat, plcnitti- . ttifba vi.ierum de anima qualibel expulerit, sibique
dinem temporum et ferum perfectionem sigtiificat. eam pef illuniirialicnem sapi.entWusurpiavc.rjt, nie-
« Et abiit rex et omnes viri qui efatit cum eb in rilb arx Sion, id est, speculationis, et visiopacis
< Jerusalem ad Jebus_eum habitatorem terrae. Di- ipsa tutic vccabitur, atque de ea tunc recte per
< ctumque est ad David ab eis : Nbn ingredieris Psalmistam dicetur •:t Netus in JudaeaD.eus,irt Israel
t hiic ttisi abstttleiis caecoSet claudos, dicentes : magmim nbmen ejus, et factusesliu.pace lccus ejus,
< Nofi egredietur David hitc. Gepit atifem David et habilatio ejus in Sion. Ibi confregit cornua ar-
-«"•arcem Sion. Haecest auleni CivitaSDavid. PrbpO- cuum, scutum, gladitim et bellum. »
< suerat enimDaviditi die illapra.mitihi, qtiipereus- t Cognoyil David quoriiani cbnfirmasset eum Do-
< sisset "Jebuseetiin, et letigisset domatnm fistulas "«'minus regem stiper Israel, et.qubtiiam exaltasset
t etabstulisSetelaudos el ccecosodieniesaiiimamDa- « reghumieius supef pepuluni -suum Israel. "Accepit
t vid. IdCircodicitur in proverbio : Caecuset clau- « ergo adhue concubinas et tixores de Jertisalem,
t dus non intfabunt iri templum. Habitavit autem « pbstqiiain venerat de Hebfon, haiique stint iiavid
t Dayid in arce, et vocavit eam civitatem David. t et alii fiUiet filiee, » elc. Sedfortasse quis dicat:
c Et oedificaviiper.gyrtim aMello et irttflnsecus. Et C Si David itiiaginemChrisli gerebat, quomodb niultas
: ""«ingrediebatur proficiensatque succrescens, et Do- uxores et concubinas habuisse scfibituf, ctim has
t minus Deus exercitutim erat curti eo, » etc. Heec rex Christus et horrescat et damtiet? Respondeo1:
• Josephus ille narrat: « Exsurgens David cum onini- Hoc' per figiiram flebat. Multaeenim:uxores David
bus venit in Jerosotymaiti Jubusaeishabitantibus ci- muitarum genlium et natipnuni imagiiiehi indica-
vilatem, qui erant ex genere Chatian-eOriiin, et baht, quaeper fidem Chfisti "cphsbrtio junguntiif.
claudentihuseipbrtas, et c_3C0saspectu, et claudos. Coriciiblrioevefoejiis significanthoereticprurrieccle-
-omnesque leprosos ad derisiOnemregis cbfistituenti- sias, qiiaesub Christi noniinis titulo.se
manereiglo-
bus supef miirum, et dicentibus : qtiia prohibererit riantur; sed quia pfopler carnalia lticfa Christtim
eum caeci ingfedi civitateiri. Quae tameri agebant 'sectanttir, Iion coniuges, sed concubirtaevoearitut.
despicientes eum proxima murtitione rnuforum. Denique ntinc reges sii-plui.eshabeaiit uxores vel
Iratus rex Jerosolymam obsidefe ccepit, et niulto conciibinas, Crinien est, qtiia jam traiisieftiht ii-
'
studio et labore cOriari,ut eam capefet, quatenus iti guroe,piro quibus tixorum yelcbricubinafum veriia
•
ipso prineipatus itiitic suam fcftittidinem demeni- concedebatur. Atnunc auiafigurae tfansierunt,:,veriia
slrtifet. Interminatus itaque et ipsis et aliis, si qui nulla dattir,
icrte habefent adversus eum resisteridi conatum, D « Audleftint verb Philisihiim, qiiod unxissent
inferiorem civitalem magna virtule cepff. Gumque t David in regem stipef israel;,et ascenderunt uni-
adliricarceiri obtinere non posset, coepit henpfes et < versi, lit queeferetit David.' Qtiod:euriiitiudiiset
lnurtera premittende rex prcnus ad opus bellicum < David, ascendit in praesiditirti.Phillsthiimatilem
iuilites provocare, Ut quicunque per Subjectcs cblles < venietites diftiisisunt in valle Rapiiaim. Etcorisu-
iri tircem cbnscenderet, eamque caperet, principa- < luit David Dbmimim, dicensi:':SI; ascendatiiâd
. tum militieetotius populi possideret. Cunctis itaque «' Philisthii-ti, etsi dabis eesiti hianu mea?'Etdixit
conscendere festinantibus, et nullo Iabore pro mu- t Dominiis ad David : Ascetidevquiatradeiisdaho
neris promissi retribtitione tardantibus, Saf yieefilitis «' Pliilisthiifti in irianu tua,"' Yeiiit_'ergb David' in
Joab preevenit univefsos, et ascetideris in -eactiniitie t Baal Pharasim, eVpercussit eesibivEtdixit: Di-
clamavit ad regem, exigens militiae principatum. i visit Dominus inimicos meos coram me,: siciit^di-
Expulsis itaquerex de summa arce Jebusaeis, et < viclunlur aquae.Propterea vocatum*estnohierilbci
reaedificans civitatem, eafii Jerosolymamnuneupa- c illius Baal Pharasini. Et reliquertirit:ibi sciilptilia
vit, et omni tempore in ea sui habitayitimperii. i < sua,'quee tulit Dayid et yiri ejus.'> '-(£spBeorwo.)
83 B. RABANI MAURl ARCHIEP, MOGUNT.OPERUM PARS I. 84
rTulit ea David, et ignijusslt exuri, sicut liber Parali- Aiium filiis Israel, suoe videlicet
ênti .praedicavit;
"jomMien-iletSflTat.^taîceiis . '. De.eliqueruntque « sed coecitasex jiarte configit In IsraeT, donec ple-
u1H)iifl!.QSOTos,'quosl_ tividijussit exuri \I 'Par. xiv). » riitudo .genliuni "intraret, et sic omnis Israel salyus
«SGonsiiluitâutem^Davii-Dominum. Qtti respon- &ereV(Rom.xi). » Sed jit b§c «nucl.eatius pateant,
'* flit .Uoh 'ascenflas,-seB
_|yra post iergumillorum, jier singula yiaeamus. Cbngfegayif;-David onmes
•"»fet •venles aifl'eos ;ex âiiversojpirorum. j '(Ea. H_- electosex Israel, tfiginta niilli^ quia,Doininus ,Ec-
i>rc-0,jTri Hebf-3onon-pH'0)'M)ii, sed _.«...».»;iqgitur. -jlesiam .pfimitivam Iii ^srael ;nsfituit.j iion qjiitlem
iEx adverso itaque Betitium eum veriife 'iuJjet, -hoc oifinem "Israel ,,sed electos quosgtievsibi
conso.cians.
ex
aesty adverso IMorum suoruni, tilii scilicet 'idbja .«TSIoti enim pmnesqui exlsroieJ/-hi-SUflj: Isfaelit,qe,5ed
«orum-eranl, in qtiibus cqfifid|J).ant.'Queeidtila id- jfjliijrqniissjpnis deputanlur iii seniine (Bom. jx). »
«ifco jlenfium 'voeantui', quiajttelu djgna sunt_, et îUriginta millia fui.sse referjjnfjif, id ,esf, fid,ei
eOs-qui ea cblunt, adfletum niisefiarum perducunt. .cperis et spei flrmitate perfeofi. Tmq enim ,p,rc-
Mentium Itaque ecrum Itibla ob Tjlasphemiam bic _pter cptifessipnem sanctse jrinitatis ad lidemip.ef-
êrnm aivlnus vocat, îctit ,aUbj vpcatur idplum ..linent; fiecem -pr.ppter Decalopm legis ad opeiia;
-Mosib,xpntaminatip }Ipab. , .IHlle _prppler sui _p.erfectipn.eni,ad spem _v.Ijtse
:t llt.icum auaiefis spnltum jjradientis In acuniine;3} a-ternee., quasup.erius ali(quidIjo» ,es,, $icut nume-
êntiuni, etc. » vHepest, cuin audieris a.pptestati- rasjnillenarip majpr nuUuscs.t. flf-.inei)mimillia,,Ji
Ms -angeliciseerumidbla^ In .quibus b.innis.eornin i trjginta, si etiam .mille .niiljia Uix.efis,_non ipsum
|bf titudp est, conteri .et .cqnculcari, Tun.c inibis prae- jmijle niimei'ando transcendis.,sed y,elp,er-se, yelper
lium, quia tunc egredietur Dpniiniis an.te iaciein roinpfAsjnumer.ossaepius .dticepdo multiphcas. -Tria
jtiiam:, iit percufiat castra .1?Mlisthiim. Jn .eorum ergo pcr decem niultiplica,, jie jfldessine operibtis-
namque 'ideiis Dbminusjuoicia fecit, „sicujtet ,in :mprtu,a sit, Ilem trigintaper ffiiUe muUIpliea, nt
fgns^gyjitiprum. " ' vfidesqiiKji.er jdUectioneni.pperMtur,ncn alibi ^guam
'.'"">' "C#TJT ¥J, > m iC.pelisre.tributiofieiu.speret..Electi igiljir-ex Israel,
:Jfe._&g_[iQdJtol_m4..m&<m jippjilos. recte cresdenfes, operantes, iSperanlesinsi-
jfxwni,'id .est?::per.cussib!ieni
- team Bggi _Lei).i.tw._, div,ertit ^nuejit. îri atitem Jtida,, ,gui ^rafit.cumiDaîd, ipsos
M dbmum 'Qbededpm, ihkeque eam irqnstulit et de.cjLbreS:,
pntdonmm<suam. ûmquemomiilesset:,pjjferens !ho- ._tipps.tplci3 .gjuilateri ,Ghrisii>quasi.faini-
Upfiqustji;Glmcifica, :_pa_rtMmJest .'cib.um-unvjersm jiarius adhoerpbant,,indicent; Que stit_.wi|i,ie stipalps
:_m$$udinilsmet. _Qupd]D_widmllcm$xpmmjqrca iCxercituDpminus,, arcam a4ducer,e, ;id jest.-,,Eccle-
Woniini[aMMtdl_îa^.a^''irnsf_^ est/ siam 4U.atare,,;et in .eoiuimjg,uijnen £redideraiit :,coi'-
"_p!AP..-5_._^ ..<.GpngreâyiJâutem ,f#J5S.uni .pnines'1C,cMbu_> jnsererejgaijiclet. Inippniturâiite.m arca plau-
a ^leptpjsIsrafli;, Jrigjnta ffliUia?ut^fecefet,arcam S.tfoJio.yQ,nt-Jjioyi Testameiiti ^ratia renovatis in
.«|Q.eijj^ppnenle,s -âminjplaugaami npyum, .Ppst- .baptisjnp mentibus ,iiUunda.tur-jyinum.que Jipvum
if jpam .autem :yen,eipit a| âifi.Kaiben., êxteijt- npvi,S;Uiribus.^^s.er>yaMummancjettir..Erat ûidem
i§ft jnanumJ)za &$ ^cam^D.ei, =etAen;uitrftajjja _pjiustar,ca in 4onio,iAhinadab, guiêfat in .Gabaa :
f ûoijiam î^Jî^l^p^s^êclingy^^ jjquia.eadeni gueeiiunc j)roedicatur JEccIesioe.Mes st
4;|ra.tu_;c[£^ ^fltte :3,ncariiatipnisDpminicaeJtempusfi_OT_e]0 in-bis
1
| .0 ^}j.jfu?si.t..!ejii|i35gp^ |t«mret)?i;|aIte. ûi ôjrtjias :__jijip^triar_diaEu.mj)r>^
:| ^fij)i|uâ|ii5t^î,^s^.^(JEiCJBeiia.) iQdiislo- êetijU.^âd.ab£nim?:gui jnferpBetat^r maifirmetis
fejjieiati regis rSit^H|Bh.citpDayjila^f^camJêi.ad- ^ppntaneuSf,&t Abraham âtuein fid.ei,?£$,Mcjysen,le-
ifluiisse narrîttirs, iîftiUlas a^»rtobata„ stjpei.bi!a gis]ato;r.eni #ignjficat. ;Qui iiterque ,in fiabaa .cu-
,aainnja.fa_, .et:teinejj|asff^dlc.a,,ta*mi)nstratur,.tQuia.et ^todit .arcjEtin^qui.a ^.ublimi yirfutis Texempla.cre-
?s.al_;are ,|lefit_um^pectpra .munit. Xlncle e. £-aba,ax.oli_is In-
pseDayid, ûi .coriini.iMca|Qj?,mini^.uinilite_r
^pii ^.er,ubuit.?anos iP.fPipiônem EiUi J)gi iex .sua terjircitatur, qui-est lpcusin clyitatc 'jQ.tiriatbiarim.
stirpe nasciluri suscipere promeruit; et conjux^.quse Elata eijgeferis arca, ljfdebat-Pavjd «ei^bfiipis Jsrael
^jpjd^mûmi^temdeipBK^ jD ,c,b-timTJcmin.O#v,brsis.musicprtim genejfibus;-qmai
iiipnimOTit^jpeêtua. ^gUtays ^m.iias luit. (;S,a,eerr ^mo,x.jnciipante moy^ gratiaejPfiBeQnipaDpniinusad
^gs {0.^93^ ûiiaraamiacoijsMer^ ^temeritate te- jexbibeiidas^DeoPa.trilau^S-Jiuinjlitjatis ^pnines in-
ft!Si.ts>5ausijis_5Himei4uiftS_TOiMti^^ purgayit. i ?vijat-ijjcens :: « Qui:TOihi;ministr(at.?,jsiesegjiatuj.
<
iUJji4n>,uari;ffleces.si3rest, .quantum delinquat, :qui ad $$aq,xu);, talii .dan.do,per gpirltuifi .serm.enem sa-
; sreus saecesserit, isicdevolus ille_sa- ^pienjise,alii .serjnonein scienjioe,,,alii,gen,eralingua-
icorpus ÊJftniirti
.jsesdostmoisle-mulotatur.,-aiii,;a-_cam aUam, D.ominici ûma rtiliijgratiapi .ânatiomim, J_.etc,.(I -Cor, J_.II.)
fiileUestt{coq?ofis flguramj anindricquam .debuit ive- §c3 bis atque hujiismpdi ^cliarifpa.tum ,gejaeribus
^BrMionj.;eftiiripiiit.7Veruni,!Jus.taaliegoi^îam.-David|ir£gEedieni-3^rca, id .esf, êscente pcclesja jpri-
aCatriston.,:ajea_Ecelesiam_jigo._fi.cat. tQueesivitTauiem aniti.ya, yentumNes,t.ad .afean)JSachpn, id -.est,tifeaiii
•Dayid sarcam -an icivitatem a.uain adducere. '4>ed, jifoip.aratainj genljum yideUcetEeclesiam, .fidei ve-
ait ..;>«,Quia
scausa iiitter.venientec<__ntetif_a_,iaa .tempus eam «SHM fi.tate -consecrajidainvj.dequa Jpannes
iaream.suani ^MqUk.^n). »-JJbi sacer-
iillveftit, m sic ifleincBps,, aquodimultum tielectayerai :p,eriiiundabit
sdbsauiiarpain "'- inpaujiius
4';- ,'nflasu^rigendp fetigit,
... - .
sejfpfevlt.;|gtHa!©_ra_a.is%»«arrieapp-rrens,f;v!ange- '";• •'''' --;' '-;'.--' -,
' '
85 COMMENT._1NMBROS IV REGUM. --IN I.IB. II. . ." 85
inox a Deminp percussus oocubuit. Quia Judeeorum ^mundi fine Judceis, 'erunitiqnnulli, gui Clnisttini
populus dum gentibus invidet, salutis ge munere larttum prPfessieiie, sed epere seguentur Anticlm-
privat; dum}egem=vtili'Evangelic•miScere, utrius- stum. Quibus merito congruit, guod eadem liicbol,
"quesiMgra.iaihiioUit. quee PbJBgufahdam instabiiitateni carnaliuni, qqua
t •Eltentiit, inqtiit, eam, qupriiam caleilrafaarit iomnisirtterpretatur, npn uxor Davi__,sed 'filia Saui
« boves. i Boves quippe calcitrare est prsedica.Or •appellatur, quia^Chfistofid.eierius servitint, nbti il-
,res EvangeUiiilierius circa fidem agere, neque se- lius regno coronandi, Sed pefsecutorani ejus, quos
curtdum i.onsuetudinem legis iingfedi, sed sabbata, imitavere, suilt anathemate damnandi. 'Yeruni praVi
neomenias, circtinicisicnem, victimasque splfituali- succenseant, liuniilitatem "E.cclesioeconteninant :
ter interpretari. Quos velut erfantes cofrigere ten- nihiloniinus arca Domiriisuum iPcumlngreditur,
tafaant, qui descetidenlesdCJudcea dbcebant.fratres: s Poriituf in medio taberiiacuii, qucil tetenderat
quia < nisi Cifcumdidaminisecunauni m.oreinM.oysi, ,eiDavid.»ld est ,'fides'EccIesi_e pr-edicatut,profiCit,in- -
non ppteslis salvi fiefi {Acf. xy). » Et.de qujbusJa- seri tur cprdibus omnium gups Dominus ad vitam proe-
ccbus ad Patilum : « Vides, inquit., frater, que.t prdinaverat fcteftiam '(Act.xni). OfTertDayid .hplp-
millia sunt in Judeeis, qtii crediderunt, et omnes hi causta et pacifica coram Domiiip,"i"d.est, Jfldeiu, de-
_einulatofessutit Iegis(_l-.. xxi). » Ob causam ergo B v.etipnemque rEcclesioe cpmmetidat Pairi Chfistus,
sacerdotis occisi, David noltiit divertere ad se arcaih » qui_est ad dejleram Dei, qui etiam iuterpellat pro
Donimiin civitatem David, sed diyertit eam itt dc- nbbis, » gtii in exemplum David fideles liuniilesque
tiium ObededotifGethoei: qtiia respuentibus vefbum beiiedieens salufafis.mysterii pascit alimentis.
Judoeis,ne amplius audita et non suscepta preediCa- < Partitussingtilis cpUyfidam.pariisurt.aifi,»jUius
lionoceret, apostbUabeis abiali et _tdgentes im- uiicjjie,guide ccelodescendit, et dat yitamhuic mundo.
ituendas sunt niissi. Unde et loeus areee Nachpfi, ,«'Et assaijirairi btibuloe.carnis unam, » illius. sci-
qu_egentium fidem, demum gralise, prceparatam de- ilicet Vituli saginati, qui pro revertente ad p.atfem
nienstrat,-;perctissio Oza tiuticupatuf : yidelicet, UliOjuriiore niaClalus, etigrte pas|iptiis assatus est,
« quia iilerjim delictb salus contigit gentihus (Rom. dicens : « Exaruit, velut j,es.ta, vir_,n.smPa (Psal.
xi). » Obededemnamque, qui interpfetatur serviens xxi);. ».'.;.
liomo, hemp est tiiique de qup Dpmintis adfairem. «_Et siniilam ffixam bleb : » cartiem videlicet a
« Censtitues, inquit, mein caputgentitim.*Pcpulus, peccati iabe. mtindissimam,, .sed ,ob humanes salutis
quem npn cpgnpvi, serViyitmihi (Psal. xvii): » tifai causas ubeiTiniam Mectatioriibtis^criicis [Al Ob hu
et Judseorum a].jeetipnem, quasi Ozee niortein .pro- manee .saliitis ulierrimam .dilectionem crucis, etc.J
niiflens, ait: ;.<.Eripies fne de contradjclioriifatispb- C Siartaginetpstam. Etmerite una panisjpUyiiaa, uua
ptili (Ibid:). » Nomen queqtie urbis coiJgfiiit. _Ge./. carnis âssatura clatur : guia '«' unus pbuiitius, tiria
enim interprelatur torcuiar : sigriificans erueem, in fides, unum baptisma.,.unus DeuSj el Pater pniniutii
qua « vitis vera (Joan. xy) ._ «calcari et exprimi (Ephes. iv). .» Aliter hoecmunera fldeles ;aceip.iuni:
dignala-est; & .gna eunctus gentium pppulus afierito quando « unus pani.s,.et unum eofpus multi suinus
Gelhmus app.ellaripotest, cum dicit •:;,. Mihi autem (1,Coi;._x)» in:'Ctoisto_>,gt'ju'-e^ca_rnis sinjijlj lasci-
absit gloriafi, fiisi in cruee Domini .npstii iJeSu vigjn iCastiganJes.ac seryi.tjj.li s.u^jicientes, ^sanCti
Ghristi (Galat. yi), » Tres autem .menses, guibus ,Spj;fit.us.igne _ij_e,c
..Uecp.gtiun.t.; jjop ejt._fr.uctus
_qp,e,furii
ibidem atca demOratur, fides, spes et chafitas est. bpnor.um .;misericp.tdiS!pin.guis_sjinbs_cpmpa_ssjpJl.e
Sicut enim diebus iadiniipjetur meiisis, Ita sliigiila_ psejfiinLfery^
yirtutes suis ijueeguejpassibus ad p.erfectionenl per- "nnljps cpnc^pti aeiniljis
V.eg\s:i)jjgi..(is.sa,,
cjtj_bic)Lj_Gi_m
ênhtnt. Hi menseSj, qupusque plenltuclo gentiuni ffuctus ,dat; ..quiaqui ^jiiujii fiei, ajir_ Jenus ,p _r.ci-
intret, currere npn.ce^sant. Tandemijedieris^yid piunt, abs.que.bpni.opefh?pjrple djem jp.erpefueeinpr-
arcam in cijitatem Dayjd inducet, gtiia Dofiiinus, tis.eJtsp.ectaiit.._(Ex$.te_g_.orri.Q.) .jSoepe^
,guia .intplljgi
Enoeh et Elia pfeedicantibus, conwrtet cordapa- non yjalentj;dete.ripril)ui5îfpUcent xpl-.fagj.a , ,yel
trum in filios;(iicc_.i). ™..di.ctaijielipj;um.Sed .epâb.eisnpn.tejnere rep.relieii- ,
< Bpves ,et arietps immpjans. . Hp.:iest, .eps qui denda sunt;, ,qup apprehendi .yei'aclter negtiaquafii
areajn Dpjnini.tfitufan.t,,eJ,,p\iuni ejus ducaiiiiji,ge- ppssjint. .Soepealiguid a majpribus dispenisatpfieagi-
rujU.jnM.tyrijângume^prpnsins,,et ipse^guoqtipsuae tur, .qupd a minprlb.us^rrpr putatur. "Sypemtilia a
incafnationis.,._,&.âssionis ,ex,emplum,, eatpnjjs Jur fprtihus djctifitur, .qua. iUc^co jnfirmi dijridicarit,
da.is.non credituni;, p.alajn nianifestMis. Bp.cenim guia ignprant. ,Qup;dljene bbbuscalcta
significat.gupd .et dpse Dayid accinctus er.at ep.li,ed iiata jlla testaiftenti arca s.ignificai. Quam quja
lineo. Kam.Iinum, .gup.d-de.terra prpcteatum multiT casnram_cred,ej^,L,eyiteserigere yoluit, mpx senten=-
yestis J>,ervenit,.yerUateî tiaiji morfis ,acc|pi,t. ,Quid.namque est jnens j"usli,
plici labore,a'd".cajiderejm
Iiuman_3,cartiis;iijierflaêlja.triuinphptis cstenitht. nisi,arca:itestam.nfi fl.ua.ge^tataJ-pUp.calcitfantibus
yerum <cunctisexsultantibus, ..et,ad arcep ^coelestis ini.Uijatur.?Quia npnnunquam etiam qui l)|ne J?>roer
inirpitus hymiies resbnantifajis,, spla Miclicl. fllia .est, jdujn.stibjectorumpbpiilofum_confessionecoticu-
S_aularjcamrducefitibusabest.„Quin etiam e speculis litur, .adtdiispensationiscpndescpn.sipnemiexsola de-
Dayid Uumiliattiin despicit,, guia credeftttljus in jectaljone ,perjnpyet»r. Sed in Jhpe _quoddispeusar
87 B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 88
tione agitur, inclinatio ipsa fortiludinis Casusputa- A < quasi si nudetur unus de scurris : » pretinus au-.
turimperitis. divit: « Ludam ante Domintim, qui elegit me pu-
Unde et nonnulli subditi eontfa hane manum re- t tiuS, quam patrem tuum. » Ac paulc pcst: « Lu-
prehensionis mittunt, sed a vita prbtirius ipsa sua « dam etviliof fiam plusquam factus sum, eroque
lemeritate deficiunt. Levites ergp, quasi adjuyans, ; «huniiIisinoculismeis.il Ac si apeirtedicat :¥i-
nianum tetendit, sed delmquens vitam perdidit : lescere cofam hominibus appeto, quia servai'e niihi
guia dum infirmi quique fortium facfa corripiunt, coram Domino ingenuum per htimilitatem queefo.
ipsi; a viveiJlium sorle reprebanttir. Aliquando eliam Sunt vero nptinulli, qui de semetipsis humilia sCn-
sancli viri queedamminimis eondescendentes dicunt, tiunt, qui in henpribus positi niliil se esse, nisi pul-
quoedam vero. summa coritemplantes, proferunt. yerem favillamque perpendunt, sed taroen eorani
Dumqiie vim vel eondescensionis,vel altitudinis ne^ hominibus viles apparere refugiunt, et conlra boc
sciunt, atidaciter hajc stuiti reprehendunt. Et quid qupd de se interius eogilant, quasi rigida exterius
estjustuni de sua condescensicne velle cbrrigere, venustate palliantur. Et «unt nennulli qui viles vi-
jiisi ii.clinatam arcatn superba reprehensionis nianu deri ab heminibus appetunt, afque emne qupd sunt,
relevare? Quid esl justuhi deincognita leculiene re- dejeCtes se exhibende ceritemnunt, sed tamen apua*
preliendere, iiisi molus ejus foftitudinem, erroris B se iritrorsus, qutisi ex ipsomerito ostensa3utilitatis,
lapsum putare? Sed perdit vitam qui arcam Dei tu- intumescunt, et tanfo magis in corde elati srint,
mide sublevat; quia nequaquam quis Sanetorum cof- quanto amplius in specie elationem premunt. Quee
rigere recta proesumeret, nisi de se prius meliora utraque unius elationis bella, magna David circtim-
sensisset. Unde et Levites idem recte Oza dicitur : speetione deprehendit, mira Virtute superavit. Quia
quod videlicet robustus Domihi intCrpretatur. Quia ertitii de semetipsp intus humiUa sefiliens, henprem
piôesuitiptoresquique, uisi atidaci mente robustos exterius non quosrit, insinuat diceiis : c Ludam et
se iii Doraino crederent, nequaquam meliorum facla Vilior fiani. s Etquia per boc', quod vilem se exte-
vej dicta, velut infirma, judicarent. ; rius preebuit, nequaquaniinteriusintumescit, adjun-
« Ingressa Micholfilia Saulin occursum David, ait: git :,'«.Eroque buniilis in oculis nieis. » Ac si aperte
e Quam gloriosus fuithodiefexlsrael, discooperiens dicat: Qualem me exterius despieiens exhibec, talem
< se ante ancillas servorum suorum, » etc. Qtiod me interius attendo. Quid ergo actufi sunl quos do-
David dum arcam Domini Jefusalem saltande redu- ctrina elevat, si David ex carne sua venturum Re-
xeret, a Michcl, filia Saul, uxtire sua irfisus est, in- demptorem moverat, ejusque gaudia prophetando
•tueri libet quanta virtutum munera David ipse per- fiuntial)at? et lamen in semetipso cervicem cOrdis
ceperat, atque in his cinnibris quam fprtem se bumi- G yalida despectionis calce deprimebat dicens : « Ero-
litate sefvabat. Quem enimfien exteUeret, era lee- i que humilis in oculis meis. »
num ffarigere, urserum braChia djssipare, despectis ' "
CAPUT ¥11. |,
pluribus fratribus eligi, reprobate rege ad regni gu-
bernacula titigi^ tiitiendum. ctinctis, uno lapide Gb- ::"- Quod DavidDeo domum wdificarevolens, a prophela
Nathan Dbmini sermone prohibitus- est, eb quod
liath sternere, a rege propcsita exlinClis Allophylis fitius ejus hoc cpmplelurus esset, Dei providentia
'ntimeresa preeputia reperlafe, preifiissutii tandem : disponente.
f egnumpef cipere,;CunctumqtieIsraeliticum pbpulum (CAE.vji.) « Factum est autem cum sedisset rex
sine ulia cbntradictinne possidere? Et tamen cum t in domosua, et Dominus dedissefei requiemun-
arcam Dei Jerusalein fevocat, quasl oblitus preela- « dique ab universis inimicis suis, dixit ad Nathan
tum se omnibus, adjutictuspepulis ante arcam sal- « prophetam : Videsne quod ego hahitem in domo
tat. Et quia ceram arca saltare, ut creditur, vulgi «i cedrina, et arca Dei posita sit in mediopelliuin?
mes fuerat, rex se in divitip obsequio per saltatum « Dixjtque Natlian ad.regem : Omne quod est in
fotat. Ecce quem Domintiscunctis singularilef pr_3- i~ corde tuo, vade, fac, quiaDpminus tecum est. Fa-
lulit, se quoque subDomirto, et exosquartdomittimis, F_ « ctuni - -' ecce
est autem in necte iUa, " sermb Dbftiitii
et abjecle exhiberide eontemrtit. NOnpotestas regni . « ad Nathan, dicens : Yade et loquere ad servum
ad memofiam redueitur, non subjectbrum octilis < meum David. Hoec dicit Dominus : NunqUidtu
saltando vilescere mettiit, lion se honore pfeelatum « eedificabismihi domum ad habitandum ? Neque
coeterisanle ejus arcam, qul hohorem dederat, reco- « enim habitavi in domoex:die qua eduxi filieslsrael
gnoscit. Corani Dbo egit debilia vel extrema, ut illa « de terra _Egypti, usque in diem hane, sed ambu-
ex humilitate solidaret, quaeeoram homiriibusgesse- « labain in tabernacule et in tetiterip per cuticia
,rat fortia: Qtiid de ejus factis ah aliis sentiatur, « loca, quoe transivi ctim pmnibus filiis Israel, »
ignbrb. iEgb David saltantCm pltis stupeo quam pu- etc. Quod Propheta interrogtilus a rege respon-
gnanteni. Pugnando qtiippe hostem subdidit, sal- dit: « Omne, quod esl in cerde tue, yade, fac; » et
fandp autem coram Domino seitietipsuni vicit. Quem postea a Deminp admenitus Cadem prehibuit qtiaj
Micholfilia Saul adhuc ex tumore regii generisi in- ante cencessit^ patet profecterqUbdproplietiiBspi-
sana, cum humilitatem despicetet dicens-: « Quam fitusprophetafum mentes non semper irfadiat, quia,
- «'gloriosus fuit licdie rex Israel discooperiens' se sicut de Spirilusancte scriptum est:« ubi vult,spi-
« ante ancillas sefvorum subrtmi, et liudatus est, rat (Joah, iii). » Hinc est enim cmod Elisosus cum
89 COMMENT.IN LIBRQSIY REGUM. — IN LIB. II. 90
muliereni flentem cerneret eausamque nescisset, ad A . aflligendiet opprimendi, siCuttempore Judicum fue-
probibenlem hanc puerum dixit: « Dimitte eam, fant oppressi et afllicti.
quia anima ejus in amaritudine est, et Domiuusce- « Qui si inique aliquid gesserit, arguam eum iri
iavit a me, et non indictivit roihi (IV U-3.1v),» « virga virorum, et inplagis ftliorumhominum,» et
QupdpmnipptensDetis ex magna pietatis dispensa- coetera. Yirgam Virorum gladium vpcat inimicc-
lione disponit: qtiia dutil propheliee spiritum ali- rum. Plagoevero flliorum hpniinum sunt inccnimo-:
quando dat, et. aliquande stibtrahil, prephetanlium ditates corporum humanorum, quibus pro peccatis
mentes et elevat in celsitudine, et custodit in bumi- suis a Dominomer-itoJhbmiriesflagejlantur. Hoecse-
litale, ut et accipientes spiritum, inveniant quod cundum hisloriam dicta, ita serttiri possunt. Coete-
deDeo sint, et rursuni prophetiae spiritum nen harum quid secundum allegoriam insinuent, altius
bentes ccgnpscant quid sint de semetipsis.. Quod perscrutandum. est. (Ex Augiislino.)Cum ergoregi
autem David prohibitus est demum Dei ajdificafe, David multa pi'osperaprovenissent, cogitavit faCere
quia vlr sanguimmi esset, innuitur mpraliter- qued Dominodomum : lempltini illud scilicel excelletitis-
mundus in se esse a'vitiis debet, qui curat aliena sime di-famatum, quocj a rege Saloitioiie fllio ejus
cerrigere. Ut lerrena non cegitet, ut desideriis itifi- postea fabricatum est. Hoc eo cogitante factum est
mis non succumbat, quatenusin tanto perspicacius B i verbum Dominiad Nathaii prophetam, quod perfer-
aliis fugiendavideat, quantp hsecipse per scientiam ret ad regem. Ubi cum dixisset Deus, guod fion
et vitam verius declinat. Nequaquam ptire roaculain ,ab ipso David sibi ecdificaretur domus, neque
in membrc considerat oculus, quem pulvis grayat. per taintum tempus remandasset cuiqijam in po-
Et superjeetas sofdes tergere non valent manus, pulo suo ut sibi faeeret domum cedrinani :
quoe lutum tenenf. Quoad antiquse translationis se- < Et nunc, inquil, ba_cdices servo meo David :
fiem, faenead David erga exteriora beUalabOrantem c Hoec dicit Dominus omnipotens : Accepi te""de.
per signiflcalionem diyina vex innuit cum dicit : « ovili ovium, ut esses in ducem super pcpulum
« Non tu oedificabismihi templum : quia vir san^- « meum lsrael; et eram tecum in omrtibus qtii-
guinum"es. »Dei templum eediiicat, qui ccrrigen- «' bus ingrediebaris; et exterminavi omnes ininiicos
;'dis institulis pfcximprum mentibus vacat. Templum « tubs' a facie tria, et feci te nominaltim securidum
Dei quippe nos sumus, quia ad veram vitam ex ejus « nomen magnprurtr qui stint super tefram. Et
« ppnanilpcumpepulomeolsraei, etplanlabo illutij,
' inhahitatione construimur, Paulo attestante qui ait:
t TemplumDei sanctum est, quod estis vos (I Cor. « et inhabitabit seorsum; etiion sollicitus eritultra
111).» Sed vir sanguitium templum Dei eedifieare « et non apponet filius iniquitatis humiiiare etim
prohibetur, quia qui adhuc actibus carnalibus incu- C < sicut ab initic a diebtis, quibus conslitui judices
bat, necesseest ut instituere spirilualiter proximo- < superpopuiummetijjilsrael; etrequiemdabotibiab
Tumnientes eiubescat, « omnibus inimicis tuis, et nuntiabit tibi Doiriinus,
< Per cuncta, inquitloca, quaetransiyicumonini- "«quoniam domumoedificabisipsi. Et erit, curiire-
« bus filiislsrael. »H_ecloca,perqueesetransisse Do- :'« pleti fuerint dies tui, et dormies cum palribus
mintis dicit, ifiteUigeridasunt Sylo,'Galgalo etMpbe, < tuis, suscitaho semen tuum post te,; qrii erit de
el casteraloca, ufai tabernacultim et arca Domini '« verttre tub, et proeparaboregtium ejus. Hic :_edi-
. CoUocatasiint. « ficabit domum nomini meo, et diiigam thronum
« Nunquid Ibquens locutus sum aliCui judici de « illius usciuein oeternum. Ego ero illi in patrem,
< tribubus Israel, eui proecCpiutpasceret populum « et ille erit mihi in filiuni. Et cum venerit iniqui-
< meum Israel, dicens : Quare non oedifleastiriiihi « tas ejus, redarguani iiltim in virga virorum, et in
« domum Cedrinam? »_Idcirco a nullo judicuni sibi « plagis filiorum hominum. Misericordiam autem
aedificari dpmum cedrinani jussit, quia afa onihibus t meam non amOveboab eo, sictit moVia quibus-
contra hostes pugtiatrim ftiit, et omneseffusores fue- « darii,. quos amovi.a facie mea. Et fideliserit do-
runt sanguinum. Filiusianieniuus cui noti instabunt . « mus ejus, etfegnum ejus tisquein eeternumeo^
beUahosliumet qtii non erit vir sanguinum,ipse oedi- « ram me: et throrius ejus erit erecttis iti eeter-
ficabit mihi doffium. « ntim. » Hanc tam grandem promissionem qui
< Et nunc h*c dices servo meo David : Hoecdicit putat in SalbmOnefuisse completam, multumef-
« Dominus exerCituum: Ego luli te de pascuis se- fat. Attendit enim quod dictum est :« Hic eedifiea-
< quentem greges.» Et post pauca : < Feciqtie tibi bit mihi domum : _» quoriiam Salombn lemplum
< nemen grande Juxta nenien magnorum, qui sunt illud nobile struxlt; et non atlendit qtiod dicit :
< in terra. » « Eeci, inquit, tifai Dominus nomen « Fidelis erit dbmus ejus etregnum ejus usque in
grande, » id est, sicut feci Abraham, Isaac, et Ja- eeternum ceram me. » Attendat ergb et aspiciat
cob, etMoysi, et Josue quorum nomina famosissima Salemonis domu.mpletiam mulieribus alienigenis
sunt in terra. cOlerttibusdCosfalsPs, et ipsum ab eis regem aii-
< Etpoiiam locumpopujo meo Israel, et platitabp quandc sapientem in eamdem idelplatriam seductum
t cum, et habilabit sub ec. » Hoc in loco teitipus atquc dejectumet neii atideat existiniafe Deutii, vel
Salompnissernip deseribit divinus; quo filii Isracl hoc promisisse mendaciter, yel talem Salomonis
pacem essent hahituri per circuittim, et non essent domum euni futuram non potuissc preescire. Noh
91 . B. RABANIMAURIAR.CIIIEP.MQGUNT..OPERUMPARS I. 92
Irinc debeinus amplius ambigere, cum in Chrisfe __. ^. oeternumsperanda est, in guti eertissinia spe diei-
JCtpniiiiP nbstro, « qui factus est ,ex semine David tur, « Fiaf, fiat, j sicut in psEilmooctogesimoocta-
secundumcarnem (Rom.:i),'» jam yiijerimus ista vo scriptum "in fine est : « Benedjctus,Inquit, Do-
compleri, nevane atqlte Inaniter bicaliuni aliquem minusin ietermim. Fiat, fiat. .»Illius enim spei est
requifamus slcut inartes judosi. Nam et jpsi usque confirmatio, verbi hujus itefatio. Hoc ergo intelli- -
adeo filium, quem ioco isio regi David prc.roissum gens David ait in secundo Regum libro : c Et locu-
legaiil, intelliguiit non ftiisse Saloiaonem, ut eb qui tusesprpdomo servi lui inlotiginquum. J Ideo au-
prbmissus est tanta jatii inanife.statione de.clarato, lem post paululum ait: « Nunc incipe, e.t benedic
adhu.c mirabili coecitate aiium sperare se dicant. doinum servi tul usqiie in a_tej'nura, etc. » Quia
Faeta est quidein nonnulla imago fei futurseetiam iunc geniturus erat filium, ex quo;prpgenies êjus
in iSalofiiorte,in cb quod tenipliim eedifieavitet pa- duceretur ad Christuni,"per quem futurti efat dpmus
cem habtiit .secundum liomen suum."SaIoinbrt.quip- ejus oetefna, eadetiique dpnius Dei. Donijjs enini
pe pacificus est iLatine. Et iij exbrdio regtji sui itii- David prppter genus bayid ; QPmusrautem D_ei.ea-
"rahiliterlaudabilis-fuit. Sed eadem stia persona per dem ipsa prppter templuni Del, de heminibus fa-
jimbram futufa prsentinliabat, etiam ipse Christum e.tini, ncn de lapidibus, tifaihabitel in ffiternuni
Doniinuninonexhjbebat. Undequ.ajdanidellloilas.cfi-J[} populus cumDee, et InDep suo, et Deus cum populp,
pla sunt, quasl .delpsoisla preedicta sint, cum Scri- el In populosuo : ita ;ut Deus sit jmplens .populuni
pltira saticta etiani de rehus gestis prophetans, quo* stium et peptilus plenus Deb S.UP,« El Deus erit
dammodp in ep figuram delineat fjiturorum. Nam cninialn .prtinibus(II Cor. xy). iJp.se iiipaceproe-
proeter .lifarosdjvineeiiistoriee, ui)i regnasse narra- niiuni, qtii virtus in bello. Idep c.umsecunduiii S.e-
tur, jjsalmus etiam septuagesimus, prijnus iittilo ptuaginta in vefbis .'JNJa.th.an dictuni sit:.«JEt" ntin-
npminis ejus inscriplus est, in qup fam niultadi- tiabit tibi Dprninus, guotiiam donjuni ae,dificabirs
citnlur gu_epinninp ei convenire non ppssunt, Do- ipsj: . postea dictum est yerbis Dayid ; t Qiipniam
inino autem Chrislp aptissima.perspicuitale cpnve- tu Doininuspmnipotens Deus Israel, ..reyelastiautefii
njuiit.ruteyidenter appar.eatguod in illp qualiscun- servo tuo, dicens :Dcmum eedifl,cabptibi- »Haiic
gue adumbratasit : iriisfp iauteniipsa yerttas pros- ieriiiridpmuriiet nos'^diffcajjini.us J),pneyiy<3ii(dp, ;et
sentaiia. Nptuni est en.im.guibus..terjni.nis.regpum Dee, ut bene yiyeimus, ppitulando: guja « iiisiDp-
cp.nclusumfuerat Saiipnionis,;et tameti in ,ep psalnip iiii.nus aidilicayerit domum, in yaijuni labpfant asdi-
i.egi.lur ut aiia taoeam : «Domitiabi.ur a inarius- "ficajiieseam,'(JPsa(.cxxyj). »,Cujus ,dpmus,cuinye-
usque a.dterniiii.QSQfbis ijeiit .ultima,desjicatip,tunefiet illud, .gupd'hic per
ijjje ad niare, ,et ,aifl,u,ii)j,n,e
jfprroe;:;»gup.din .CbrisiPvidemusimpl.eri.A flu.mine.G:Nathan i locutusest.De.us,dicens,: i
fltijppe .deniirtandi.suinpsit exordiuin, ubi faaptizatus « Et penajii ipcuii) pcpulp .meo Isj;ael, el planta-
a .Joanpe.,eodepi jnpn.stranle, coepitagnpsci,a flisci- «l)0"illum,et inhabitabit seorsum; et npn sollicitus
pjilis,,.gui.npn ,-solummagistfiini,vefjjiii ,eliani Db- « erit ultra, .et npn appqnej filius iniguitatis liunii-
jDJinum a.ppellay.erunt.Nec ob ..aliud yiyente adhuc « liare ,eum, §jcut afainitip.a,djebusguibu.s.constitui
âlr.e suoDavjd, fegnîie Salpiiipncpspit (guod lnilli t judices .-superp,pT)jiltim jfieuin Jsrael. :».-Hpciam
iReguroillorum cpntigit), ..nlsiut .hujc guogue satis magnu-mônuni.-oji^sîisinjioc.^soecujp et ,in ,hac
jejucpat, fion,ess.eiipsuin..gjipm1prpphe,tia_.ista pree- terrasperat, insipienter sapit. Ante gu.ispiamjp.uta-
,sigiia^ giiee.ad.ejusp,atreni .l.pguitur,.d.icens: 4;Et bjt in pape .Salonipijisjd ,ess.e .cofiipletunj. Pacem
erit^ mm xeplefi ûerint d.ies iui .et.dpi'in.iescum ;guinpe illani Scriptura in .uniibrajituri ,ex£,ellenfi
nalribus iuis, fit.suScitab,p.seni,ejiItitiinPQS.t-te,.gtii ;%eejiicatipnecommendat.,Cu.iûspioipni-Vjigjlanler
^rit ,de ^yprttrc5ttj,o;,.^tpfoeparaboi_rpgnumiUius. p p,ccursum est, . cum ppsleaguam dicttiro ,es,t:,« ,E.t
QupinpdovprgQpropter jd qupd,segijitti.r,« Hjc «di- lipn apponet lil.iusinjgtiitatisJiunjjlj.af.e .eii.m.:,»cpnr
#pabit iii.ihiidoinuni,i isteBalpflioti pujaJjiturpro.- lifiup suijjunctjijn _est: « Sicut ab Jnitjp a xUelius
pJjelatuS;,et npn pp.tius prppter id quod.pfoecedit: guibus .ppnstitui judices super :pppjijijmjneum ,Is-
«.,Ctjjnr:ep;letj_fu,erjntt d.icstui., _e.tidorniies cujn,pa- r. raei.,».Judices namgpe prius ..guam.reges ,i_bix,sse
tuis, sus,ci_tabp,sejnen.tunm,ppstte
,tf;ifaus :» aliuspa- cceperunt, super illtim populum.iuerant .constitutj,
oijicusintelligiturfisse|prp_niissus,.quinpn ante, sicr ex:guo terr^ni prpmissjonjs accepit. Et utigue ihu-
u.t jsle, -Sed -ppst mprj,em Dtividproenuntiatus est miliabat epni Ijlius iniquitatis.,.hocêst, hostis jjlie-
siispitaiiLdus.?
^QuamUbeJjeniin lengpi)j.tej;ppsitptem- nigena per intervalla.tenjporuni, guifausJegunlur,pa-
ppre .ChristtiS;j<5susyep.ifet, prccul dubip ppst mbr- ces alternasse .cuniJjeUis,,e,tinyenijuiitur.Jlli.c pa,cis
tem jêgisDayip^,cui _sices,t prom.issus, ,eumv.enjre tenrop.rap.rpUxjpra.fmam Salpinpn habuit,„guigua-
p.por,tei)at,gui,ajdificaret,doinumJ3ep,,i),pnde.ligpis di-aginta regnayit.;annps. Nam sub eo judice, giti
et .Iapidi^.iis,.s.e,d,d,elieminijjus, gualepi illunj oedi.r est -app.eljatusAfepd,QCtQgintaanni pacjs fuerunt
Jlcaregaudeinus. H,ujcenim dpmui.djcitAppstplijs,, (J<ud.III). Absit efgo ut Salomonis tempora in liac
Jipc .est, 4UeUj)flS:CijfJs;ti,,:,« Tênjpjjim.eniin .Dei. PfOjnissioneprQjnissa.esse-ci:edanlur:.multo initius
^.an,ctum',ît1..gjio^testis::XPSv(jT..4(^6?;J _us)..:i.Bejiedir itaque.cujuslibetregis allerius. .Npnejiiuiquisguam
ctjo,D,0fniniguiupein semifieD,ayi,d,.npjjad.ajiqubd eoruni in ianta, .guanta ille, pace x.egnavil; nee
lenipu^, .giialis .dii.ebus .Salpmbnis apparuit, ,se.d,hi unquam .pmijinp.getisilla ita regtjum tpiiuit, uispl-
;S3 : .CQMMENT.1N MBROS IV REGIJM. — IN LIR. .IL M
.Ucita cnon-fuerit me :hpstibus subderetur, guia in j^ et i.ulit -Geth el-filias ejus ,deinanu ;epruni (J ;t?ar.
ianta anutahiUtate iferum, aiuUi aliguando populo - -xvm).--»
JCOnGessa _esttanta.se:curilas,-it_iuic Vitse_-.stU.es -n Et rpercussit.Mbab, .ct:'niensjjs est.jeps funi.CtiJo,
ifipniormidaretiinctirsus. Locus ,ergo.qui promitti- a:cc-eguans terree. Meiisusiestiaut,ein.duos fcujicu-
!turitampacat-eac«eGur-ehabitationis, a_tennis_est, « los.: unum ,ad occideiidum, iCtunjjmâd yiyi.fican-
ceterrtisque>debetur, in ^matre Jerusalemiibera, .tibi i« dum. Factusque est.MoabjDavjdfiersiens sufajtri-
-erit yeraciter poptilusisrael.'Hecienini nomeiiinter- •<itbuto, J ,etc. Quod Bcriptum ifis't/4eD.ayjd, -t Et
pretatur videns Deum. iCujus preemii idesiderio-pia ipercussit iloab, et .mensus testieos ifujijculp, m>-
lierfidem vitainiiae eefumnosa peregrinalione du- oeguansterree,-»hyperbpUcedebet-aojiipi.,N.pijifinijn
*enda. •-.:.. -..'- ieri ipoterat, te thominesifi 'ierra^siyeniesjin itan-
« Tngressus^stitague-rex David, êtsedit coram tum humiliarentur, donec ipsiusTterr_edorgo,,iuni-
« Domino, el idixit _ Qiiis ege sutii, Domine Deus, -culo stiperextenso coiiiproban.te, -apparerentaiqua-
- < et quee donius mea, gtiia adduxisti me liuc iiS- sles-jised immensam;hufiiiIiationem.eaj)/,Be ettexpres-
-t gue. Sed etiiocpafum est visum in conspeetu -see gentis voluit;Scriptufa Jioc-vefbo laccumuiare,
•«-tuo, DoniineDeuS, nisi loguereris eliam de donio •tit cliceret coaeguatoseos terra. : quasi--adeo cssent
-« servi tuiin Qongiriqutim.Jstaêst eriim lex Adaiu,;JB evirati alque contempli,;tit iti^nullo amplius Jiomi-
« DoiriineDeus. ^(ExEebrwb.) Ista est lex Atiairt, -nes ifi terra •degentes,-guam -ierra -ea .quffinullos
-DoniineDeus^hocestyiexihoniiriis-est, DomineDetis, "Mberet Itomines, possent veilere.«Ctilusmbdiibcu-
(UtiibiinsimpUcilatecordis,et'puritateserviat, ettu iictiis piura liabesexeriiplaifl^cripturis/tqualeijilud
.'aciasei juxtaniiseficordiamtuaifi, sictitniihi digna- "Evangelii : « Sunt âutem et alia mtiliaiqufeifecit
H.uses faeere servOiuo.Sequitur: Jesus, quoe siscfifaantur per-singula, 'iiec ipsumar-
-« Quidergo^ddefepbteritadhucDavid/iilloqua- bitrof muiidum'capere eos -qtii scpibendi «unt libros
< tur adie? Tueriim ^scisservum tuum, Domine ' :(joan. xxi).: i'Quomodo enim caperet smundus :li-
« Detis. 'Propter-verbum tuum, et sectiiiduin"cor itros, qtii scfibi poluissent in -mutido;?Sed *a'dinsi-
;<?luum fecistiomriiamagualiaiioec. » Propter vef- iiuaiidam . niagnitudinem ae jfiiultitudineni «pertim
'bHriituum,;quodprOmisisti Abrabam, Isaac et Jacbb, Dofiiifii,iali vefbo vbltiit .tifi'Scriptura.. Et in plati-
Tecisti -opiniaîieecmihi •sefvoitio. Quod dicit,' « se- "ctu David:" -t Aquilis velociofcs, iebriibus -lortibfcs
cundumcdriutim »intelligitur," secundum miSeri- (tlReg. -1). »tSui similliniuriiêst Iliud 'Ctisa_cula-
ccrdiam tuam. -fium'litterarum :
« Qojianon est sitiiilis ttii, neque eriim est Deus Quicandorenives anteiretit,cursibusauras.
« «xlfa le Tn pintiibus quee audivimus auribus-jQ.'•• •'. tfVirg.Mieid.T&ii,) '.
V "Bostris. » T.011;;est, inquit, Deus similis ttii, "Quodautem meiisos eosTunietilb dixit, fuiiicrilum
qui feceritraagnalia gueeatidivinitis atirlbus tibsifis. aUegorice pro sorte'posuit,;-ex:quod funiculoso-
« A-faeie populiiiii, cjuem f edemisti tibi ex JEgy- leant agrorum spatia metifi. TJjiclescriptum esl:
« plo gentemetDeum ejus.» Hebreeus habet: Gehii- « Et sorte divisit eisJeiyajji in funiculo distributio-
"bus eljiiis eafum."Et esj senstis : A facie poptilltui, njs (Psal.. j,xxyji),..»Sigtiificat autem quod lani. Ji-
quem jjedemistitibi exJEgj'pto, de jnartu sciiicet J)era dispesitione D^yid: r,egion|s f ioaliitafum lieere-
;_£gyp.ioriim, gtios 'in ifiafiRubro pereniisti; et de . dibus quibus vellet dividefet, quam si possessor
diis eorarii, ;in guibtis; judi.cia.Tecisti. ^qtiliibetagros•propfios Mvntituriitsuuhi 'duotbhinc
« jjuia Ju, Ppmitie exer.cltuum,Deus"Israel, reye- ^ndeifuniculo dirimeret.n ifilensus «st«utem >duos
..<Jasti aiiremiervi fui, clicehs : DOmtim Eedififcab©:ftinictilOs, Jttnurii'-afl 'Occidenaum,*et>tinum'ad^'ivi-
< tibi. 'Propter liOc inyeriit servjis tutis. cpf sutim, •Ttcanduin.» Et"5lio'callegQfice dletum 4igtiificaiis,
< ut oraret te oratione, » etc. Aurem ejusDotiiinus '-iqubairi -suaDavid 'potestate'habuefit, >nulo-utique
"
per prophetam reyelayefat,_sj.]illi domum sedificatu- conlradieente, quos :ebrtim 'neci idaret coniuinaces,
jjim :.idciiv_oD,ayid4nênisse,se .dicjjxor.s.uum, rid,^qtiibus parGerel^sulJjeetis.iQubd-autemDavidlleab,
*est,:invenit auHaciam an tcorde .suo.,dit oraret :eum q.ul•iiiterpretatur -depaire, «t 'Syfiaiii Damasci et
©ralionehac. cfletefas-regiciies-dilieiii^sueei.tibjugans,!fecittribu-
-... -CAPUT 5M. -tarias-esse, -mystieesigiiificat qubd Ghristtis omne.s
iDsspugnaiDavidsMta P-hilisth&bs,et quod Moabi- ^gentes sub -sua dominatione ienens,*faCitpensum
Xqs^.eyfiutiens.mensiis.e_stfutiiculo, cpwqyansterrw. ffiervitulis reddere, -dum nationes -in
. Necnpnjqupd 'Syros.percussiiinvdlle Salinarum,- -singtil_e-qu-eque
- '' nominis ejus confessioiieâiiiitiatoe,devote senstim
:etde'filiis'DavidsMeftidiibus.
|G__p.viri>) « âctpmesfautempostlieec,pefcus- :'bonofurii operum illi: ex-sblvutit. TDamasetis'eiiim
:sitDavia'Philisthnm,'etihumiliavlteos:-et-tuIitsDa- iibbiI-S'esi urbs'Phceriieis -eodem voeabtilb, -quoet
vid frenumiribufi :de"*ihanu:Philistliiim,» etcFre-- llasec -anciUa. Abfaliani ftliris appeilatus est; et
uuuiifibiiti grilngue erant crvitatesJhiUsthinPrum: '" Damascus inlerpretatur 'sanguihispoctilum 7 'Syfia
'
•quee^frequenter'Israel sibi ifibulafium iaciebarit, vere intefpretatur subliihis, i.ive humectd. Efiiene
"quas-eis tulit^Dayidji-et^humiliaviteos, fecilqrie sibi quoepfius liumeeta libidiiie, supCrba splritu, san-
"tfthutafios. SUnde et in "Paralipemenen legitur : ' guinem liuitianum iuexplictibiliter sitiebat, nuiic
i Tercussit David ^PiiUisthiim,et Jiumiliavit eos; -mifndata baptismate Christi, suUUmisproKctutir'.
{.(. n. R-ARANT MAT.RIAROfflEP.MOGUNT. OPERTlMPARS I. flfi
tutura, sanguinis ejus poeuium desiderat percipere. __A;cersiri jussit, cum preedestinatieef preescientia.Dei
Quid autem sigrtificafquod David vasa aurea et areum, quem ad soeeuliministefia elmtindana negp-
:
genlea algue oerea queettilerat de universis gentia exercenda sermone et actione debilem conspicil,
tibus sanclificavit DOmino, nisi guod Chrislus -ad divinum ministerium elegit : quia queni mundus
omnes guos de universis gentibus convocat ad .perfastum elationis spernit; hunc Deus propler
ifidem suam, alios auri locp, ho.c est, sensu spiri- : devotionem humililatis acquirit. Infefpretaturenim
luali preeclaros, alios argenli, hoc est, eloquentiee -Miphiboseth depre ignpminiq.Js ergp cujus Ipque-
nitore splendentes, alios vero preedicatiotie divina lam et preesenliam superbia mqndi desplcit, .Dei do- "i
sbnoros significat Domino,ut in tabernaculo fide- -iioutilis ad spirituale ministeriumiinEcclesia appa-
liter deservientes7, ipsius ministeiio in eeternumde- refait. Quid est ergo quod David Sibani, servum
cetilissime perfungantur. Saul, de stirpeSaul gusesitans,ep revelante, Miphi-
« Fecit qubgue sibi David nemen, cum reVerte- beseth invenit, nisi guod Redemptor noster electc-
«"retur, capta Syria in vaHeSalinarum caesisdecein rum numerum discutiendo inter eps gui ccntempli
« elccto millibus, » et ceetera. (Ex Hebrmo.) Fe- mundum religuerunt,;ad se venire fecit ? Siba enijn
cisse sibi nomen dicitur, guiain valle Salinarum, egressusvenil iriterpretatur. Interrogatus ergo Siba
coesis decem etocto millibus, erexil sibi fortiicem JBarege, Miphibeseth filium Jenalhee ;in domb Ma-
triumphalem. Fecit etiarii sibi homen, guia victa chir fllii Ammiel in Lodabar esse .respondit. Qnai
Syf ia Damasci, et Syria Sbba, erexisse sibi dicitur jres proeSenti exposilioni bfeiieccnvenit. Inlerpreta-
alteram fcrnicem iririmplialem. E-t si guem jnovet, tur enim Machir vendens,vel deinfirmitate; Ammiel,
guod in plerisgue Latinorum codicibus invenitur . populusejus Deus ; Lodabar, ipseverbum, Denigue
David non decem et octo millia in valle Salinarum, David noster contemptibiles hujus mundi, et ea
sed duodecim millia cecidisse, noverit hoc vitio O"0enon sunt eligens , ut ea guse sunt destruat (/
Scriptcrum in eisdem codicibus molitum esse. Ve- Cor, i), eos vendibiles mundb et irt infirmitate cnn-
raciter tamen David in eadem valle Salinarum de- stitutos, rcperiendo poptilo suo dignos, verbe pree-
cem et octo millia cecidit, Jbab verc duodecim mil- dicalienis ascivit, eisgue regium hpnprem inter fi-
lia, sicut in tittilo qumguagesimi octavipsalmi scri- lies habere ccncessit. Unde; et David agros Saul et
bitur. Qtiid in percussa a David multitudine in valle iservitia Miphihoseth denans, jpsunii Miphibpseth
Salinarum designatur, nisl guia Redemplor noster ccnviyam suum super mensam suam simul cum fi-
sui examinis districtioiie, in his ;gui de illo prava liis esse proecepit. , !
sentiunt, stultitiam immoderati soporis exstinguit ? Quia mediatoris nostri gratia, guse secundum
Unde et per. quemdam sapientem dicitur : « Cor G I Marisevocem,.« depestiil pctentes de sede, etexal-
durum maie habebit in novissimo, et gui amatperi- tavit huhiiles (Luc. i), > et, juxta prcphetiam
ctilum. irilUo peribit (Eccl, III). » Annse, < suscilans de pulvere egenum, et de ster-
'€ Filii autem. David sacefdotes erant. » cpre erigit pauperem, ut sedeat cmn principibus,
et sblium glbriee leneal{J.'Jlej..n)1-,j cpntemptibiles
CAPUT IX.
personas de mundo auferens, possessores virtulum
Quantum pietafis exhibuerit David;Miphibqselh, fdio - eflicit, ct scientia spiri luali super iti.ensam Scriptu-
Joiidthm claudo. rartim sanctarum guotidie secum reiicit. Unde eve-
ut tales sbbolem gignant, guse interpretalur
(CAP.Ix.) « Et dixit David : Putasne est aliquis tiit,
« qui f emanserit de domo Saul, ut faciam cum eo Micha. Micha enim quis est iste Laline resonat:
«.miseficordiam propter Jonalban ? Erat autem de quia frequenter in admirationem populi tales ve-
« domo Saul serVus nomirie Siba. Quem eum-vo- niufit, qui nupef de despectu mundi ablali gloriosi
« casset rex ad se, dixit ei: Tune es Siba ? Et ille in Eeclesia Dei dono apparebunt.
« respondit: Ego jsum sefvus tuus. Et ait rex : CAPUTX.
« Nunguid superest aliguis de domo Saul, ut faciam -
David conlra Ammon regem filium: Am-
< cum eo misericordiam Dei ? Dixitgue Siba regi; D Defugna mon, eo quod dehonestavissethunlios David missos
« Superest filius Jonathan, debilis pedibus. > ad se.
. EcceDavid ripri pblitus juramenli ac fcederis sui, (CAP.x.) « Factuin est atitem posthoec, ut mo-
guod cum Jonatha olim pepigerat (I Reg. xx): sed -'« refetur rex Ammon, et regnaref:Ammon filius
misericordiarii, guam patfi pfomisefat, Iroplevit in « ejris prp ee. Dixitque David : Faciam misericcr- !
filio. Queeres et fidelitatem probavit secundumhi- « diameum Ammbn filioNaas, sicut fecit-paterejus
storiam in viro, et sacraitienta juxta allegoriam « mecuifi miserieordiam, > etc. QuoindofugifDavid
oslendit in facto. Seepe enirii dictum est David per- a faeie Achis regis Geht, venit ad Naas regem Am-
sbfiam Christi figurare, nec non et in superipribu.s . mon, qui fecitcum eo misericordiam muliam, im-
coinmemorattim est Jotialhan, guiinterpretatur co- pertierts ei-bona (I Reg. xxn). De Naas itaque ve-
lumbw donum, vel Dbmini donum,- lypuifi tenere nit in speluncam Odollam, ubi venerunt ad eum pa-
gratiee Spiritus sancli. Habuit ergo Jonathan filium ter ejtis, et mater, et omnis domus ejus. Inde per-
parvuluin nomine Miphibeseth, utregue pede clau- venit ad Moab, et dimisit aptid etim patrem et ma-
dumf ut Scriplura testatur. -Quem David ad se ac- trem, et pmiiem domum suam. Qtitid yero dixit
9. COMMENT.IN LIBROSIV RECUM.—INLI3. II. 98,
Achis rex Gelh : « Hiccine ingredietur domum A. A GAPUT XI.
meam (I Reg. xxi), » abiit inde David, et fugit in De delicto David quod cpmmiserat in Belhsavee,
uxore UriwEthwi.
speluncam Odollam,etc. Abiit inde, subaudietidiim,
« dedomo Naas, » et inde fugisse illtim in spelun- « Cum h_ecagerentur, accidit ut surgerel David
cam Odollani.Si vero qtiseritur cur ad eum, id est, . «destratti suo ppst meridiem, ef deambtilaret in
ad Achis Dayidredierit, ante eujtis faciem fugefat, « splarip dpmus regiee. yiditque mulierem se la-
in.elligendusest isle Actiis filius fuisse illius Achis, <-vantemex adverse, super seiarium stium.. Erat
a guo fugit David. Unde et in sequentibus Achis, < autem mulier pulchra vaide. Misit ergo rex, et
cum guo David inprselium contra Saul descende- < requisivit quee esset mulier? Nuntiatumque est:
bat, filius fuisse dicitur Maoch. Non enim a patre < ei que.d ipsa esset Bersahee, filia Eliam, uxer
hoc nomen patrotiymictim, sed a malre sumpsit, « Uria. Etheei. Missisque David nuntiis, tulit eani.
gueeMaaclia vocabatur, el idcirco non a patrti hoe < Queecum ingressa esset ad iUum, dcrmivit cum
stimpsit nomen, eo gtiod David a se abjeeerit. Igitur < ea. Stalimgue sanctificata est ab immunditiasua :
Ammon rex AmmbnitaruniDavid nuntios male tra- <. et reversa est demum suam, cenceplp fetu, »
ctans, < rasit dimidiam paiiem barbee eerutrt, et etc. (Ex Isidoro.) Nunc et peccatum David,-
« preesciditvestes medias tisque ad nates, et diunisitB I guid in prpphetia sigfnaverlt,guanta ppssum brevi-
'« eos. Quod cuni nutitiatum esset David, misit in tate-perstringam. Ncmiria guippe ipsa interpre.ta.ta,;
« occursum eorum. Eranl enim viri confusi turpiler satis eslendunt, qued etiam hec factuni proefigura-
i valde, et mandavit eis David dicens : ManeteJe- verit. David, ut diximus, interprelatur manufortis
« richo, dbnec crescat barba vestra, et tunc rcver- sive desiderabilis. Bersabee interpretatur puteus sa-
« timini, » etc. Qtiod autem significant, nisibelr tietatis, sive puteus septimus. QuamUbetautemha-
ium diaholi adversus Ecclesiam ? Ammon enlm, qui runj npminis ejus interpfetalicnem in id quod dicere
interpretatur dolor edrum, quis. melius intelligi po- intendimus, assumamus, salis cohgrHit. Namin
test quam diabolus ? Quia Ammonilarum spiritua- Cantico canticorum sponsa, quee illius Ecclesia
lium, id est, maiignorum spirituum, rector vide- est, vocatur puleus aqum vivm (Cant. iv); et
tur esse, populi VideUcetinceroris et semper in huic puteo s.eptenarii.numefi nomen, in Spiriijis
angustia constituti,qui comprimere vel coangustare sancti. significatione conjungilur pfopter ratipnem
liomines desiderat. Radit ergo Ammonfaarfaamdi- Pentecpstes,:qup die de.eo.lo: missus Spiritus san-
inidiam nuntiorum David, cum anliquus hosfis quor ctus yenit (Acl. 11).Ad, qtiadraginla aulem novem,
rumdam proedicatorumverbi Dei sermonem velcon- quod est septies septen), unum additur, quo imitas
Versationem corrumpendo maculat ac dehonestat. G *- commendalur. In hac ratipne vivit apostoUcailla
Pfoecidit vero tunicas usque ad inguina, cuiti tur- sentenlia. < Sufferentes invicem ad dilectionem,
pia facla,; quoeipSCpersuaserat, in oculis hominum studentes servare unitatem Spiritus in vinculopa-
revelal. Sed necesseest talibus quos diabplus ita cis (Ephes. iv). » Dono itaque spirituali, hocjest,
confundil, ut sedeant in Jericho, donec: crescant seplenario facta esl Ecclesia puteus • satietatis :
;barbee eorum, id est, sirtt opprobrium et igiiominia quia factus est in ea « fons aquoevivae salientis in
. meliorum, atqtie efflciantur anathema omnium, do- vitam eeternam,: quem qui. habuerit, noii siiietih
-nec:p6r studium faonum barbarum >species, /hoc -eternum (Joan. iv), » Jam vero qui fuerit niari-.
est, virtutum incrementa in eis nascantur, et digoi tus ejus,: quid aliud quam cliabolumnominis ejus
-habeantur proesentiaregis sui. Nec credendum est interpretatio significat ? Htijus erant pessiino
:ulique, quod-Dayid noster milites suos multos esse cpnjugip deligati omnes, quos gratia Dei liberat,
.palialur, qtiin ; hostessuos exercitu congregato suut Ecclesia < sme macula et ruga (Ephes. v) » Sal-
-perat ac vindicat injuriam . suorum, cum non so- vatoriprimo cppuletur. Urias epim inlerpfetatuf
'
lum adversarios suos nunc per sanctoriim suorum lux mea Dei; Ethseus autem _abscissus est, sivp
victoriam confundit, sed eliam in extremo judicio quia « in veritate non stelit (Joan. 11); » sed a luce
per justam sententiam perpetuis.ignibus cruciandos •? sua superna, quam de DbP;habebat, superhiee me-
.tradet. .-'-... rito abscissus est; siye quia cadendo, veris vifibtis
(CAP.XI.) « Factum est ergo, vertente anno eo perditis, « transfigurat se in angelum lucis (I Cpr.
".« tempore quo soletit reges ad bella procedere, xi), » audens Deo djcere : Lux mea Dei esl. ___rgo
« misit David Jpab, et servos suos cuni eo,» et cee- iste quidem David graviter scelerateque peccavit.
tera. (Ex. Hebrmo.) In Hebreeo ita legi.tur : « Eo Quod scelus ejus eliam perprophetam Deus ar-
tempore, quo feges ad bella processefant, misit guit increpando, et ipse abluit pcenilendo. Yerum-
.David Joab, etc. »,Hos reges dixit, qui processe- tamen ille « desiderabilis pmnibus gentibusi (Agg.
.runt contra Dayid in pugnam, sciljcet regeti)"Roob n), » quasi in selarip deambulans, quia « in sple
etlstob et Soba, ct Maacha, qui utique reges Sy- ppsuit lahernaculum suum (Psal. xviij), j.adama-
rise ftiefunt et pugnare voluerunt : conducti mer- vit Ecciesiam super tecttim se layantem, id est,
cede a rege Moab ccntra David, a quo.triumphati ; inundantem se a sordibus sseeuli, et demumluteain
esse leguntuf. spifiluali contemplatione transcendentem aique
calcantem: et incboata cuin illa primee couventio-
99: B. RABANIMAURI ARCHIEP, M06UNT., OPERUM PARS I. 100
nis notilia, poslea ab.eo penitus separatum diabo- .A dicamentum? Et guid est vitium,- nisi vulnus? Quia
lufij occidit, eamque sibi perpetuo connubio copu- ergo nos de medicainento vtilrius facinltis, facit ille
lavit. Oderimus ergO; peceaturt., sed propbetiam 1de yulrieremedicamentum, uf gtii viftute percutiitiur,
UQ__exstinguaoius.: Aniemus illum Dayid, quanlum vitio curemur. Nbs namgue yiftutuifi dbria fetpfgtie-
amandasest:. quines. ti diabolo per misericordiam mus iri usum vitipruni : ilie Yitiefutii illecebfas as-
libefavit.iAmetrins etpO-nlteiite'mvisttim;David;:qjii "! suniit ini arcem: virtuttiiri et saltitls stafurii pefeufif^
ta'n_ grave irs se vti.nus iniqjjit-atis ex humilitatiS: ut servet;, ut gui iiumilitaterii. ctifantis fugihius, ei
confessione sanayj.. (ExGregbno;) A-dhocergo in. salieM'eadenles Jioereamus.Sedinter licecscieiidum
Scriplura sacra vifbrtiim talium,: id; est,. David. et. est quod plerique hominum quia in multisCorruunt,
Petri peGGata-siint indij%.tit cautcla sit mliioruni, arctius ligaiilur, Gumque eos aniigpus tiostis exunb
ruina; majoruffi., Ad.hocvero titrbruifiqjie illie Ct vitio percutit ut concidant,.ex alio quoque ligat ne
poenitefitia insinuatur etveniay lifcspes..pereuiiiitiin-. surganty Consideret ilaque homo cum quo adyersa-
Sit recuperatio" perditorum. De^statu. ergo stio Pa- rio bellum gerat. Et si jam se in aljquo deliquisse
vid cadentte. nenio superbiat,, de lapsu etiam ;suo, perpendit, saltem ad culpam, pertrahi ex.culpa per-
David;gurgentenemo desperct. Ecee quam. mirabi1- timescat, ut studiose vitentur vulnera, quibusfrc-
liter: Scripfupa siicra ebclem;veirboJiuniJIeS:Jeyatv B; qtieiiter. intei-ficiet: quia.;yajde;rarunj esy .qudd ho-
Utitifiinaniqueretii gestamrefulit, et diy.ersompdOi stis-fiostcr eleclorum.saluti.etiam yulneribns serviat.
superb6s:quidem>ad lium.Iifa-isi'oiiniidi-iem.liumiles Ad; cradiendum enim, sicritvdiximus^.electos suos
vefo>adisjjel fiduciani;revoeavitv 0 ineestiniafailenovi Dominus soepetenlatori subjicit; Sicut post paradisi
generis medicanientuin, qupduno eoifetiique oidine c!austra,;post terlU coelisecrela ne revekttionis ina-
propositumv ef premendoitnriientia eisicea., et;sub- gnitudine Paulus extolli potulsset, ei Satanee angelus
leyaado arcriiia ififundit'.;De: majofuiri rios-fapsti datus est (II Gpr. xn). Sed, ut ,pr«fati isumus,jpsa
tefruif.;; sed" de repafaiione roboravit. Sic.guippe hac lentatione disponitur, ul, qui elati perirepote-
S§_ap'e'_.- sic'.-ifds^flifin-e'dispensationis misericordia rafit, humiliati a perdiiione.serveiitur. Secretb ergo
eiJ-stipefliientcg reprimit;; et uc ad;.despera.ienen_. dispensationis prdine, unde ssevife permittitur iui-
coffutiriius, fpyctv Sed' qtiia,' exigenie causa, Da-: qtiitas diaboli, mde pie perfiGitur benignitas I)ei.
viUi-atJ meditini dedUGt»;::ianti! faciribris iriemo* Quia adyersarius noster iiide obtemperat firitibus
ritiifi fecimtis, leetoris> fbftasse atiimus: - fiibVea^ supernee gratiesi unde exercet irafii iiequissimseve-
~Uiv_-_ttr c'iti'n.p_ieri_Detife'eos qflps ift perpetuum luntatis suee.Pptest autem. et aliter secundum mysti-
elfegit; (jtios- tid donoftim qtioque spifitalitim cul- cosstinsus hsec:eadem; res accipi,' si qua eam puro
nieti tissiihii.,-illtestis a ebrporalibus1vitiis rioneusto- ^ in_ellecltirimare voluerit. Gujus auteni Dayid in so-
difoUridfcqilia1 satis fieri eilius credimuSj brevitef larium! deamhulans typum tenet, nisi ejus de quo
reSpbtideaiiiui.:Nbnriuliietiiiif pef tiCeeptadeiia.!vii* scriptumi.est:.«Ift sole ppsuit tabernaeulum suum
tuirimv {Jer iriJêrisaifigfatia_ti!bonoruni opeftim in (Psai. xyrii) ? » Et guid'est Bersabee ad se perdu-
supe-biaVViliufircaduii.; §e*tifcameiiqtio ceciderint, Cere, nisi legem littefoe carhali pepulp cpiijunclam
acti agfipseun.j PrPinUe coriiracoshbstis antiquus,' spifitali;sibi intellectu.soeiare ? Bersabee enim puteus
qril'jattf interiuS1 dorifinaturj exteritis etiarii stibirb septimus. dioitufy guia Kimiturii: per Gognilionem
permittituf. ui1gui in cogitatione elati surit, pgf car- legis,.iliftisione Spiritalis gratiee,-pef.fectanobissa-
riis:lu__-ufit--_f pfbsl_frtan_tifvScifflriStiti-em-qfiiaali- i>i-irtie:mifii_l_aii_-.Quid;vero; Irias nisl Judaicum
guafi'd_:mititisest in cbrpbris cbff tiptiotiemCadefe; populum'.sigiiat? Gtijus iibmen' interpretatum dici-
qtiaiti cogitaliOnetacita ex delifaerata. elatioriepec- ttif Iwx mei Dei. JtidaiCtiS'poptilas gui* de accepta
cafe. Sed criinriJifius tufpis Supefbia Credituf, mi- legis-sciehlia extollitui',-gtiasi deDei Itice glofiatuf.
hiis vitatrif. Luxtiriairi verb '_eoiiiagis efubescririf Seflhuic DaVidtixofem aJjstulit, Sibigtte conjungit:
Kbiriines:,gtiia Sliriul Pfiinestufpein ribverufit. Utide gtiia- yidelicet manufortis; gtibd; David. diciluf. In
fif plefulrique uf libniitiHipbst stipefbiairiîn ltixuriatii -. carne Redemptor apparCns; dum^dese spififaliter
cbffti_iifJ3'i-ex. a{)efti. casit-nSsiltiiri':cul|)-e:lHicti.is Ibqiiri_gen_. iriiibtuif,-p _i; Hbe-cftibtl-jiixla' litfef elrii
etui.'6s'caiii.,-ef- ftihS' etiairi inajcfa-cbfflgtint,- ctini tenebatur, hanc Judaieo populo exlrtineam deinPn-
pf-StfatP iii- -fiiiiiftii-igfavms cbnfutidtintufi RCes straHit sibip&clnjtiiixitjiltiia §e'per illaifiprsedicare
" eriiiri stf intef ifiihbro-
cbrispiciurit, qui seJiberos iri- deciafafif. Ufiatii tameri addbfliuiriifeDavidadino-
t-f" gfdfibfa fcfedidefitnf;;Pia ergb Dbmirii disperi^ netpedes laviife : cjtiia iriCarri"attis Domititisvenietis
saiiene' laxeitus nbfiniitigtiain maligrius spifilus de jtidaice poptilb pteecipit tit ad cbriscientiaftired_eat,
cu1p'siad ctilpatii tfahitv Et dtim plus pefciitit, irtde et scTdesbperririi fletibus tefgat,- ui sjSirltaliterriiari-
etM" gtiein ac_epefait aiuitfit; atgtie unde vicisse data.iegis intelligat; ef pbst taritam dtiritiam pffece-
1
cefiitiif, iride "sfjpfefattifvCbJiSid-fare iibet intra ptbfrim fbritei-ib'apiismatis:invefiiens ad aqueirii;{ib-it
ffiiftiittfhi gtatioe sinfifri, gu_ntbJD_tis rtiisefidbfdise lafapfeiiifectifftit. Sed Urias, quf afcaiti Dbminiesse
fayofe",f.b"_ .fcpfiiihe..Mile'qffi :<£eyifttitese ,e_iplli., sub peilibtis riieminif, fespbiidit' gtibd dbriiririisjiarii
__/_!.fiiltirii ad! htiiniiitatem fedit. Qiii verb acceptis intfare tibn pbsset. Ac si Judaictis populiis dicat :
tlftuiibtis feitpJlittif, fibn gladib,;sed, tit ita dixefiin, Ego mandata Dei in sacrificiis carnalibus vidbb, et
tfecticsimenfbviilneratuf. Quiij est vifttis, hisi' itie- redire ad conscientiam per spiritalem intelligentiam
*(i. GOMMENT-.iNLIBROS IV REGUM. — IN LIB. H. iM
rioti fequifo. Quasi etiini arcam esse sufa pellibus A . inquit,. honieri ejus, Amabilis Domino,eo quod dili-
dieit,quiapTseceptaDei nonnisi adhibendo:ministe- geret eum;DomiintS;(Ex IIebrmo,) In.Hebr.eoitale-
rium-sacrifiGUcarnalis, intelligit. Hunc.tamen Uriam gitur :'.«-Efyecayit ncmen ejjts Ididain, idi est, di-
etiam redireaddomumnolentemDayid. admensam leetus Dpmini, propter Dbminum. » DileGtus:Domini
vocaty guia guamvis Judaicus populus: ad conseien- propter Domjnum.di.citur,;propter suam.sGilicetmi-
tiam reverti coiiteninat, tamen Redemplor veniens seriGordiaingratuitam,- qjia; eum diligere dignattir,
mandata spifii_a_ia.p_a-dicat, dicens : «:SI crederctis cum utique ejfus.dilectio-ae et miserieordia,indignus
Moysi, crederetis forsitan-etniihi; De;nie' eiii_n;ill'e existeret, quem GPnetabat-m.anzerem..esse.
scripsit (Jbun. v)>.t Legeiti itaque Judaicus. pOpulus « Igittir pugnabat: Jeab' contra Rabatlr filicrum
tenet,.qu_eejus: divinitatem loquitur, Guridemipdpu- « Amfflpn, et expugnabat urbem. regiam;" misitque
Itis ercderei dedignatur. Unde'et . Urias ad Joab-cum «.Jeab huntios ad: David,- diceris :Dimieavi adver-
epistolisj;ex q&Lbiisoceidl debeaty. mittitur. vquia « suniRabaih; et capieiida"estWrJisaqitartimv i etc.
ideni! ipse Judalcuspoputas- legemportat, qua _oh- Netandumtquodin' Hebra_0'gtiarido cum; ad|oGtioiie
vincentemoricttuf,,dtim.eniin<mandats.legis retinens iK.-riihTim poriifur Rabbath, sieutest.e Rtibballi filio-
implere nilittiT, ipse riimirum.defert judicium utide rum' Artinion;: » tunc Rabfaath scrihitur; guando
damnetui'. Quid ergO'per factutiiirsluaDavid scele-iB verb' sine adjectiene nominumi fioftiRabbath, sed
stius, quid Uria rimndiusdici pbtesl? Sed rursum Rtibba"!scfibitur;
pef riiysterltim quid David sacfatius? Quid Ufia ifi- «•Nunciigitur' cengrega religu'am;paiitempeptili,
fidelius' invenitur, quoiiianf et ille per vitse;Gtilpam « et Pbsise eM_a-emi\el';Gape'eam;;nB:Guih a-.meva-
pfbphetise sig-iatiimoceiitiam, etiste pef vitoe-innb^ « _rt'ata:fueral/tif])s,.nomi'uimee)ascri!)atur victoria. »
CCtitiarii,in pfoptietia expfimit eulpam.?.'Virttisnaiii. Hinc Josephus : « PorrO, inquifc,>Joab'Aitinionitas
qtie sacrji eleqnii. sic-lransa'cte_n_.-_.at,-u. vehtura obsessibne fortiteraffligebat aguamifiis:aufefens. et
expiimal: sic in facto rem approbat.Vuteiin.mirti- .- BHII coetefaruin tiberlateni; muitumqtie eos coge^
sterio contradicat; sie gesta dafimat, ut hoecmystice btit cibi et poiusinopia; loibbfareVEx::modico'namq'ue
gefenda persuadeat. puteo!bibebarit oinnes.. Et licet.csset iUis;forte auxi-
CAPUT m. Jium', nevtamen cleficcfenlnbn eoilargius utebantur.
Gbnsilium Jotib ducis, dicetitisi adi Damd>: Adesto Qaofacto-, SGripsit'.ad David, hsec; significan^:, ro -
victorim belli, ne ppstmodnm,ascribaiur victoria gaas.euniuS veniretad'eivitatem quatefius viGtoriarii
milii, sed polius iibi. Quod.Ddvidperficiens, Am- ejus; npmini designaTet.
mmiitis cbiiifivit, ac siipef eqsferrtiiti cafpeiiia Gbngregavit itaque' David
cifciiriiegit' on.nempopulonivetprofectusiestaaversum Rabbatii.
Postqriari-.:eniniNathanpfdphelairicfepavefatfe-' G Cumque dimicasset; cepit eam; et tulit diadema
gem super malo, quod fecerat, [C__r.xn] « Diiit D'a- Tegjs eorum decapite ejuspondo auri talentum, ba-
«"'Vid;ad:Natlisn : Peocavi DbmitiO.Dixit Nathati ad beiisigfemmaspiiefiosissimas,'etimpositum esfisuper
c David : Dbminus quoque franstulit peccatum captit David1,^»etcv In Paralipomeftori-quoque ita
t tntim': nofi'__ioricfis,-»efe. (ExGregofio.) Si pec- SGripttim.est:':« Tiilit autem*David; cofbriam. Mel-
cafum David tam detestabile' Dominns transtrilt, chom de Gapiteejtis; eiiMVeiii.itiiea auri pondb ta-
quiri esfc.tpibdomnla quai de eodetfipeecatffpef pr®- lefituWj etpfef;iosi-siriias getiitiias1,'fecitquesibiihde
phetam ei a Domino dicta surit, posti-todum tolera- dicsdijSia (I Paf'.>x-x)v»(Ex -_.ctt'-c.o.)Melehofilqtiippe .
vil? Sedprbealduhio Doniiniisdelicturo^sirieultione non npm'c.npfopiium est regis,- Sed1- Mechoin ititer-
nou deserit.Aut enim ipse' hoino inise ptBniteriSpu- pfefatuf -'g._ebfiimi: Rexseofuih'vpcalur; ut Hebfffii
nif. aut Deus-eum hemitievindicaiis perCtiitit.Nequa- Volimt,'idolttmilloftiiti. qiibd hitfVbcattifMclchohi;
quani igitur peccatQpafcitur, qtiia tiuUaiCnusSirte cujusidiadematis atirumctgemmasconflasse et ptif-
viiidicta.laxatur. .SienimDavid' aadke:post. confeS- gassediGiturDavidsectiridtinilegerii; ef fecisse iride
sioriem' meruit : « DomitiuS:transttilit peccattina sibi diadeitia;. Puod hic pbsituni' sripef captit ejtis
tuum,-» et. tamen:mullis pbst' Grriciatibus afflictiiis,.: dieifcuf; "-•.:. ••;
ac fugiensTeatuf-.culprequamiperpetravera-exsolyit, "_ t Sed0* pi-sedamGivitatis-aispwttivit 1ihtiJfam'valdfe.
. slc-nosisairitisjuffdaiaculpapriai paretitis abSPlvi- «.Populumque ejus, addu_etfs_efffivit,<e'tCifCuifieglt
mrir. sed tamen reatufi)' ejusdem eulpa. diltietites, . « supCr eos fefrata' carpenfiai;diViSitqtieculttisv et
absbluti qubque' adbue' carnaliter Pbifiius, quis. de- «;tfansdtixic in. typo laterumj Sic fecit tiniyefsis Ci-
Uctanestra isive pef nes,' sive'1per senieiipSuniiD"e- «:vitatibusfiliotium AriiMbnv» eic'.'Hini.'YeffaaDie-
nlinus resecatj eliam; cum:felasai. Ab'elecfis Cnim ruffl;ita; narranK r « Manubias: qttbque' uffais tilttfi-
suisiniqtiilattimmaculasistudet tempefaliafflietipne masMit.- Pbpuluin.aufeniqtiiierat itieavedtixiti; et
tefgerc : qrias iri eisperpetuo tion' vtilt videri. . fecit super eps tribtilas et tfahas', & fefftita' bafpetita
«'Etcotisblatus est David uxbrerii spam Bersabee. tra'n'sife,.ifti'iif,dis-CCafgntufef cbntbfeteiituf. Sic
i Iti'gress^lS-__ffe,
ad caffl dbrmitit ctini;ea.-Qti£e-ge- fecit David'cunctis uffaibus.filibftii-i: AinifiPifj'W fe-
« tiuit. filium,- et vot_avit riohieri ejus Salomorijet vefStiS"; est ctttii oififil foptflbfiiiPJBfiusSlem'-^Ptir.
«'DoifiinrtsdiMit eum: Misitque in maijifKatlian xs);. »•Seffavit ehirif eb'sfeffatl.: cafpehtts,-et! divi-
« prophefsejetvoesyitfibmetiejuSjAmabilisDbmino, sit cultris, sicut lateres dividi solent, qui ei paleis
« eo' qutid diiigefef:etifr.Bomintisy» elc. Etr,vecayit, et luto' ebfi-iciuiifitivV-iCttffiSt* titftehilisecDavid in
105 . B. RABANIMAURIARCIIIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 104
Ammenitis, quam dux suus bellando inchoavit, sed _! A « Airtiniud, regem Gessur, »~ele.(Ex Hebrmo.)Tol-
rex ipse perfecit, quid siguificat, fiisi regis nostri vi- mai pater fuil Maacha matris Absalon, quarii dicunl
cloriamin cunclis gehlibus? Duxenim Davidconlra Hebrsei a Daviditi preelio captam, et ceesarieet un-
hosles bellum agit, cum ordb sanefprum prsedicatc- guibus preescisis. secundum legem eam uxoremsibi
rum contra mundi pctenles scutum fidei opponit.; Dayid sociasse(Deit..xxi), et ex ea generasseThamsfr
Sed firiis certaminis et triumphus Mli tid fegefii etAbsalon.
Christum solum modo defertur, quia ipsi omnis « Cessavititaque Davidrex persequi Absaion. »In
potestas et potentia regni ascribitnr : «Deus est Hebrseo legitttr : « Gessavit itaque rex exire post
enim, secundum Apostolum, qui operatur in nobis Absalon. » Yolutsseidem Da\id exire perhibetur, ut.
ct veUe'et perficere (Phil. n); et ipse triumphat reduceret Absalon; sed pertractans in cerde suo
nos semper in Christb Jesu (II Cor. ii). » Coronam quod quptiens eum videret, toliens delorem mortis
ergoregis populi hOstilis David de capite tulit, et Ammon ei ad memoriam reduceret,;idcirco cessasse
sibimef diadema ihde formavit, cuin Redemptcr np- dicitur exire post Absalon, subauditur, ut eum ad
ster ex ccntraria pptestate regnum auferens, sibimet proprla revocaret. Quodvero ait,« eo qtiod cpnsola.
insigne decertim paravit. Quseautem melius corona, tusesset super Ammon interilu,»intelligendum est
veribavid inleUigitur, quaih coiivetitus populi ca-]B quia postquam voluit exire post Absalon ut reduce
tholiei, qute caput nostrum, regeftr videlicCt Chri- ret eum, et videretur ab eo, coepit consolari supei
stum, corde credujo nPbiliter ambit, et digne cen- mortem Ammon. Quandiu enim putabatur idem
versans decenter coronat? Qmnis. enim sanctorum Absalon reduci, ut viderelur ab eo, semper mors
labor et cerlamen atque victoria ad honprem coele- Ammonfilii sui animo ejus occurrefaal. Sive alilei
stis regis refertur, quia ipse est « cui omne genu consolatus fuisse super Ajnmon interitu dicitur, ec
cPBleslitimet terrestrium alque inferiicrum fleelilu.r, quod noyerat eum ffagitiosum et dignum morte, me
ut cmnis lingua ccnfitealur quia Dcminus Jesus in ritoque periisse.
gloria est Dei Patris (Phil: 11). » Jlabbath ergo civi- CAPUT XIY.
tas est regrii Ammon, quse nunc Philadelphia voca- Quod Joab per Thecuilemmulieremregemcum Ab-
tur, cujtis meminit et Jeremias propheta (Jer. XLIX). salon pacificare studuii.
Interpretatur ergo Rabbath multi. El Salvator in (GAP.XIV.)«InteUigens autem Joal), filius Sarvise,
Evangelio dicit : « Quia mtilti venient ab oriente « quodcor regisversum esset ad Absalon,» etc. Cor
et occidente, et recumbent cum Abrabam, Isaac et regis versum esse ad Absalon vidisse dicitur," eo
. Jacob in regno cceloruni (Matth. vm). > quod viderit eum idem Joab pro Absalon suspirare,
CAPUT XIII. ^ et in eb intejlexit, qued ccr ejus versum esset ad
Inceslus Ammonquem cum sorore sua Thamar com- Absalon.
misit, queni Absalon frater ejusob hoc occidit. « MisitThecuam, et tulit inde muliereni sapien-
(C-tp.xin.) « Factum est auteifi pbst heee, ut Ab- « tem. » Tliecua civitas est, de qua fuit Amos pro-
« salonfilii Dayid sorprem speciesissimam vecabule pheta. Putatur autem ab Hebreeis vidua avia fuisse
« Thamar adamaret Ammen filius David, et deperi- ejusdemAmos prophelee.
« ret pfepter eam valde, » etc. lncestnm ergo quod « Quee respondit: Heu! mulier vidua ego sum.
Ammon, David niajor filius, in sorore sua Thamar « Mortuus est enim yir metis, et anciUeetuee eranf
. confecit, et parricidium, quod Absalon in Ammon. c duo filii qui rixati sunt adversus se in.agro, nul-
fratre suo perpetravit, guid spiritaliter significare « lusque erat qui eos prohibere posset, et percussit
•possit nori invenio, nisi forte moraliier nos tale fa- ...« alter alterum, el interfecit eum. Etcece universa
. clum moneat, gijod semper caute :et prudenler aga- « cegnatip adversus ancillam tuam, dicit :Trade
mus, ne forte dominentur in iiebis vitia, etprinceps « eum, gui percussit fratrem suum » etc. In yeritate
peccati, qui falsajrt pacem periclitanlibus spondet, atitem, ut Hebraei tradunt, heec miriier Viduadues
ne nos imparalos inveniat atque ex improviso tru- filips habuit, guirixali sunt-in agrn super hoeredita
jj
cidet. Ahsalon ergo Paler pacis, sive Palris pax, lem patris sui, et allerab alterc interemptus; se-
'_interpretatur; Ammon donans, et Thamar amari- ipsam tamen eadem.vidua in persena David ppsuit,
: tudo, Latine pfonuntialur. Qui enim membra sua et dues filips SUPSin persena Ainmen et Absalpn.
. donat libidini, et «emelipsum tradtt servire iniqui- Cegnatipnem verc quseconsurrexit adversus friiun.
latiad iniquitatem, in peccati amaritudineni cadit, . suum, in persona cseterorumfiliorumDavid. :.
.licet inimicus se quasi patrempacis Pstentet, et « Dixitgue mulier Thecuites ad regem : ln me,
, prpspera provenire pro tafibus ;faCtisfalsp prpmit- « Domine roi rex, sit iniguitas, etin domp patris
tat; Neeesse est enihi cito ad poenitentiampost com- . « mei, rex aulem et throhus ejtis sitinnocens.; J etc.
missumscelus redeamus, ne forte diaboltis, si adhuc: Ac si diceret : Pro eo quod alter filius meus consur-
. ebrietati inservierimus, et in ltixum hujus sseculii . rexil adversus alterum, in me sit iniquitas, si tamert
resolyemur, per obtemperantes Sibi malignos spiri-• ; aliqua esse debet; in te autem, o rexDavid, nuUa
. tus in necem nostram conspiret ac morti perpetuse: sit Iniquitas, quia absque culpa esin eo quod illi
tradat. duo fratres inter se cenfUxerunt. Et sicut ege abs-
« Porfo Absafon fugiens, abiit ad Tolmai, filiumi que culpa sum, prp ee qued dup filii mei ecnsur-
iOS COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. II. 106
rexertint adversuni sc, ct iulerfectus est alter ab al- A « autem Sadoch et universi leviteccum eo poiianles
tero, ila.el tu absque culpa es, pro eo quod Absalom « arcam foederis Dei, et deposuerunt arcam Dei. Et
Amnion dignum morte interfecit. « ascendit Abiathar, donec cxpletus essel omnis po-
« Quse ait: Rccordctur rex Domini Dei sui, ut c pulus , qui cgrcssus fucrat de civitate. »Ideo ar-
« non.multiplicentur proximi sanguinis ad ulciscen- cam Dei deposuisse dicunlur, ut Dominusab Abiatbar
c dum, el nequaquam interficienl filium meum. » sacerdote consulerelur, quoversusDavidiredebercl.
Reeordatip hic pro juramento posila esl. Ac si dice- Ascendisse aulero Afaiathardicitur : itl est, orasse.
ret : Recordetur rex promissionis suee, imo jura- El quia oraculum divinum non ei i'esponsum est,
nienliquo mihi per Dominum Deum suum pollicitus idcirco in sufasequentibusdixil David ut i'eportaretur
est, ut non multiplicentur proximi sanguinis ad ul- arca Dei inurbem.
eiscendum. C/_PUT XYI.
« Dixifque mulier : Quare cogitasti istiusmodi Sequitur de conspiralione Absalom.
« rem contra populum Dei? Et locutus esl rcx ver-
(GAP.XVI.)« Et ail rex : Quid mihi ct vobis, filii
e bum istud , ut peccel et non reducat ejectum « Sarvice? Dimittite, ut maledicat, » secl tantum
suuin?» elc. Ex Itoc locp demenstratur illud qued maledicat. Abisai solus dixerat: « Vadam, el ampu-
..:«-.
paulo superius dictum cst : r Cessavil Daviu rcx irc " tabo caput ejus; » et David ad Abisai el ad Joafa
pest Absalpm, »id est, cessavit, ut nen exiretui ab respondit dicens : « Quidmihiet yobis,filiiSarvise?»
alique, et reduceretur Absalem. Inde aitmulier : c Et Ac si diceret: Nunquidvullis interficere istum,sicut
locutus est rex vefbum istud, ut peccet et nen re- interfecistis Abner? « Dominus emm prsecepit ei ut
ducat ejeclum suum. » Qued vere ait : « Quare eb- « maledieeret David. Et quis est qui dicat, quare
gitasti istiusmodi rem cofitra populumDei? > popti- « sicfecerit? i Subaudilur, quare sic feceril, non
lum Dei vocat eumdem Absalom, sive cos qui cum Dorainus, sed Semei. Semei, qui maledixit David,
iUoierant, qui quasi captivi etejecti erant, eo guod ipse est (ut Hebrsei dicunt) Nabaath , pater Jero-
non reducerentur acl hsereditalem Dci, ne forle boam, qui filius Gemini dicitur, et in zelo domus
coacti diis alienis in lerra aliena servirent. Nec Saul maledicebat David. Nomen vero avi cjus Gemi-
vult Deus peiire animam, sed retractat, cogitans ne ni fuit, et ipse Scmci cx liibtf Ephraim filii Joseph
pereat penitus, quia abjectus est. Ac si diceret : exslitit, unde ct idem Semei ad David : « Primus
Deus peccatores, gui a diabolo caplivi detinentur, ut quoque veni .liodie _de omni tribu Joseph (II Reg.
ad se comertantur, vbcat. Ettu, gui eum imilari de-
xix). » '. Cunraulem venisset ChusaiArachites,'anii
bes, cur non eo modo agis ? „ t cus David,ad Absalom, locutus est ad eum : Salve,
CAPUT XV. « rex, salve, rex. Adquem Absalom: ltee est, inquit,
De conjuratione Absalomcontra David. « gratia ad aniicum tuum. » In Hebreeo legilur :
., (GAJ..xv.) « Post quadraginla autem annos dixit « Hsec, inquit, misericordia tua ad amicum tuum ; »
« Absalom ad rcgcm : Vadam el rcddam vota mea, non aflirmando sed
, negando pronuntiandum ^st.Sf
« quse vo\i Domltio in Hebron, etc. » Quadragesi- Et est
sensus,: Miseiicordia est aut dici debet^qfit.ffif
mus agebalur annus ex eo tempore, guo Saul Nobe Davidamicum tuum dimisisti, etcum eo nbnSstif,, .;
civitatem cum sacerdbtibus octoginta gtiinque pro-
CAPUT XVII.
plerDavidinteremit(I Reg.xxn). Et idcirco hic idem |',"?/
ut
Sequitur supra. V\"S--'\,_ __.-.
quadragesimus annus ponitur, ul 'monslretur divi-
nam ultionem suscitari super David, eo quod Abi- « (CA.P. XVH.)« Dixit Acfaitophel ad AbsaloWjElirT^
melech sacerdolcm fefellit, et propter eum tot sa- gam mihi duodecim millia virorum, et consuj%e_!s==
« persequar David hac noete, et irruens super cum,
cerdptum coedcsfactoefuerint. Cave, lector, plerosque «
mendosos codices,in quibus soiptum invenitur : quippe qui lassus esl resolutts pedibus, percuiiam
c eiim. Cumqtte fugeril omnis populus , qui citm eo
Post quatuor ; non : posl quadraginta annos. In ve-
c est, percutiam regem desolatum, et leducain uni-"
racioribus vero codicifaus, et inHebraiea \eritate,
non quatuor , sed quadraginta scribuntur anni. Si D c versum populum, quomodo omnes reverti solcnt. »
astruere Scilicel sicut reverti solent lii qui, aniisso in preelio
quisvero coiilentiosuseosdeinqualuorartnos
revertuntur, sicut uniYersus populus Israel re-
voluerit, tib eo iempore quo Absalom Ammon fra- rege, ad le.
trem suum _nterfecit,iisqueadillud tempus quo pa- veiietur
« Etcumcccideritunusquilifaetinprincipio, audiet
iri dixil: c Vadam ct reddam vota mca, queevovi
Domhioin Ilebron, » perspicuese errare, si diligcn- « quieunque audierit, etdicet: Facta est plaga in po-
s pulo qui sequefaatur Absalom ; el foiiissinius
tet pefscrutatus fuerii, inveniel, cum uliqtie Absa-
« quique, cujus res est quasi leonis, pavore solve-
lom, inlerfeclo Ammon, in Gessur apudTolmairc-
« tur. »In Hefara.o ita habetur : c Et fortissimus ipse
gem trUtus annis, et in Jerusalem, inde revocatus
non viso palre, duobus moralus fuerit aunis, et sexto cujus cor cst quasi leonis pavere selvetur ; » qued
anno faciem patris videril, el contra eum perduel- uon aflirmando, scd negando pronuntiandum est.
Uonem preeparaveril. Votum namquc sc vovisse Fortissimus iste David intelligendus est, quod et se-
mentiendo dixit, id cst orationem faeiurum in loco, qucntia declarant:
c Scit cnim omnis Israel forfem csse patremluum,"
quo fequiescunt Abrabam, Isaac, et Jaeob. c Vcnit
PATHOL.CIX. k
10. B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.QPERUMPARS 1. 108
« et fobustosomties qui cumeo sunt. Jonathas autem A sed cuni Davidfideliter permanseruni;. Interpfetatur
« et Aehimaas stabant juxta fontem Rogel. AbUt , autemChusaiMthiops; Afacbites, longiiudomea,Qinc
« ancilla, et nuntiavit eis; et illi pro_ecli sunt. » queque in Prephela scriplum est: « Yeftit iEtlnbps
Hsec iineilla, quasi Jayandi gratia, cum pannis ad pellem suam (Jer. xm). » Etin Psalfiip :«j-Ethibpia;
foirtem Rogel ierat. ut penitus res non deprehende-: Vinquit,fesliuet maijus ejus dare Deb (i^sa.. txvii).»
retur. Puer autem, qui rem indicavit Absalpro,filius VQuiagentilis pppujus; ppstqtiam se nigtedinepecca-
ejusdem ancilleeparvulus dicitur fuisse.David âutem loriim exuit, iiunquam a tefgp Dpiiiihi fecessit.
vetiit in castra, gu-e: Manaim Hebraiee legurttur: Quod autem copcubinas Davld, quas ipse ad ctislp-
in guoloco obviam fuerunt angeli Dei Jaceb, sicut in diendamdomumdimisit, stuprando Cbrftipit,significat
Genesiscribifur : « Et vocavit Jacoi) nomen loei Ma- qupdapostataangelus quosdam, quividenturreigereet
naim, id estcastra (Gen. xxxn). » Heecvero, juxta euslodirepopuIumDei, heeretica pravilale seducendp
Hebreeisensuni, secundum historiaffldicta sufliciant. decipit. Ad qtias tameiiDayid ultra non iugreditur,
Ceelerumautem secundum allegoriaffl considerari sed in custodia positis aliinehta preebet.Ipssequogue
oportet guid iUud significet guod parricida filius Ab- in yiduitate. yiventes clausse sunt usqtie ad diero
salom patreminseqtiitur. Primo pater ejus declinans morlis suie. Quia cum hseretici, a yia vefitatis ober-
fngit ante faciem ejus, seeurus cle Victoria, quia;B rantes, denup ad eam redirb dissijnulatit, non sttiit
sciebat jmpiunj perife, guefii eliani. fleyit ill.eitiagno digni cpbabiiationeChristi, sedciausi,idest, sepafati
luctu, etdeploravit cxittim parricidoe. Seriblltif eliihi erunt, a corisorfioejus alieni. Ille.tamen,« qtii soiem
fugisse David a facie beljantis adversuiri se filii. Et -suuriibriii facit super betips Ctnialcs, et pltiit stipef
alibi scriptum est de populb Jefusalein, Domirio di- '-justos et iiij.uslos (Matth. v)', »non fenuit beneiiciis
cenle: « Filios eiititrivi et exaltavi; ipsi auteni suis pastum talibus in hoc muticlpprsebere, ul per
spreverunt me (Isai.i). » Filius ergo ejuS impitis collata benefieia occasionem tfjbuat converlendi.
tropice accipi potest Judaicus pbpulus, gui euti) tra- Quisquisfideliumdivirtsegratiseillustraiioue compun-
didit. Absalomauteiri ( sictit aute jani diclum est.) ctus sanctb desiderio de itiiis ad sunima Vehi su-
inteiligitur patris vax. Quod mirtim videtur in histo- pernse cpritemplationis periria Susiinet, sanciofum
ria, quemadmodum possit inieUigi patris pax, qtii prceeedentiuni. palrum gesta anle mentis pculps
- patrem beijo est persecuius? Sed qui diligenler alle- - puiiat , alque in eorum se_ imitatipne exereeude
goriam iiitendunt,.jiispiciuiit Absaloin esse, Jerusa- proiiciat, et qitpd iri pr__senii litillat ex vifip,.
.lem, quee etiam Ct ipsa .pax interpretaluf, a ctijus vei preeteritbrum lrialotiiiri nieihbria repfiniat,
facie Ciiristus fugit, quatidb patiendo eam desefens, r,:' vel donorum preecedentiuni cpiisblationeresfingtiat,
irt gentibus per fidem secessit. Alii Absalpm Judani''(2 vel eliain imitatione ( ut dietuin est) patruin" pree-
proditorem accipiunt, quem tapta et admiranda pa- cedentium pi-ovOcetur ad ineljus.: Quod necesse
tientia Ciiristus pertulit, tanguam ejtis Cogifationes est ut { sicut proposuirtitis) exeiriplis evideiitibfibms
ignoraret, ctjm adhibuit in cenviviuin, iti gtio cor- ; approbenius. Ut enim unum de rtiullis loquar, qua-
poris et sanguinissui figuram discipulis ebhimendavit tenus sludiosiis lector multa in tino iiitelligat, quig-
et tradidit. Quod denique in ipsa traditione et osCu- quis verborum contumeliis pressus, cum virtutem
luiii accepit, bene inteiligitur pacem Christum exhi- patientioe servare non sufficit,David facluro ad me-
buisse tradilori stio, quamvls ille iam sceleratseco- moriam reducat, quem cum Semei lol conviciisur-
giiatibftis iiiternb belle vastaretiif. Et ideo Absalom : -gerel, et armati proceres ulcisci conienderent, ail :
patris tiax dieilur, quia pater babuit pacem,;guam, _«Quid mibi el vobis, iilii Sarvise? Dimiltite eurii, ut
ille nonhabuit; Aehitophel igilur, gui recedcnsa nialedicat. DOminusenim proecepiteiut malediceret
David, ad Absalom transmigravil, heereticos signi- David.Et guis est gui audeat dicere, quare sic fe-
. ficat, gui, recedentes a tramile verilalis, se sociatit cerit?» Et paulo post:.« Ditiiittite euh), ul inaledical
hosti antigub, et subsequuntur errorem. Itilerpreta- juxta preeceptumDomini, si forterespiciat Doroinus
turautem Achilophel fraler meus cadens; Gilonites : afflictipnemmeam, et i'eddat raihi faonumpro male-
vero, transmigravii, cotitra quos Propheta increpans ^ diclione hac die liodierna. » Qttifausprofectb vei-bis
dicil: « InDomino cohfido, quomodo dicitis animee indicat, guia prp perpetrale Bersabecfiscelere, ex-
mece_ Transmigra in monlem, sicut passer (Psai.ii), surgenlem cpiUra se filium fugiens, reduxit ad ani-
etc. » El riierilo tales laqueo doli atque maliticesuee mummalum guod perpelravil, et sequanimiterper-
vilam propriam fiflitint, qui alienam pravis suasio- lulit, guod audivit,.et conturoeliesa verba npn lam
nifaus cofrumpere satagej)aiit, «icut Achitopbelin conyiciagusiin adjutbria credidit, guibus Se purgari,
propria dotiio suspendio inleriit, quiin aliena, yitee sibigue miseferi pesse judicavit. Tunc eniin illata
David iiisidiattiscstV Unde seripium est: « Qui fodit: . convicia bene ipleramtis, ctim in secrefo metitis ad
,foveam,irtcidit in cam{Ecc/). xxvn).»El: «In insidlis inale perpelrala recurrinius. Leve guippe yidebitur,
suis capientur ifiiqtii. » Chusai vero Arachites, an- guod injuria percutimur, dum in actiene nostra cen-
liqtius amicusDavid,S-gnificalcredentes ex gentibus, spicimus guia pejus est gupd meremur. Sicgtie fit
qui licet cum Absalom aliquando visi suut, tamen ut cpritunieliisgratia magis gtiamifa debeatur, qua
pravis ejus opefibus non communicantes, nec Achi- rumintervenlu, Deojudice, poena gravior decliriafi
lophel iniquis suggestioiiibus unquam cpnsenlientes,, posse cn Vfin.itur.Quod auteiti Jonathas , gui ititef-
409- vCOMMENTiIN UBROS IVREGUM. -INLIB. H. __6 j
et iiiullo pltires eraiit )
pretattir columbmdonum, et Acliimaas, gui inler-A t.« suptir facieitiomuis terrse, !
meus quis, gui ad explorandum fa- « quos saltus consumpserat de populo, qtiairihi qtios
prefattir fraier
ctum Absaiomet Davidrentintiandtim deereti.fugieiH « voraverat gladiti. iti bello , elc. » Salttini htitic,
tes Absaloni, deeliiiaverunt iti dbrtiufiicujtisdtitiivifi qtii pltires cohsutiipsisse quam giadius vorasse le-
in Bsihtirim,qui habebat puteum in yesiibulo SUP, gitur, bestias fefocissimas, qtiseiti saltu efant, He-
el descendertmt in eun),« Tulit autem nitilier etex- breei.autiiroant, a qtiibus plures consumpti quam a
« pandit velamen super os putei; fjiiasi siccans pti- gladio vorati fuerirtt.
« sanas, et sic res latuit,» hort sine myslerio esse « Accidit auteiti ut Occurreret Absalpm seryis Da-
credenduffl est. Quid sigiiificaht isti duo juvenes, tvid, sedens muio. Cunique ingresstiS fuisset inulus
Jonathan videlicel et Achifflaas,.iiisi ebs qtiipergra- « subter condensam qtiercutri et magnain^ adhoesit
tiam sancti Spiritus renali, et in ntitoefb fratrum « caput ejus cjuercui, et illo stispenso ititer cbeluniCt
ascriplisunt?qui fecedenles ab Absaloln fugiuht, « terraui, mulus, ctii insederat, pertransivit, etc. »
cum malignbsspirilus cvadere qti_eruiit.Hiergo sta- Quid significat, quod Absalom, mulo fugieris., in
bantjiixtafontemRogel, quiinterpretatur trislis Vel quercu per cossariemcapitis suspensus est, riisi quod
deorsum, cumluctum et despecltitiiin hoc mundo ap- . Judeeistultitise carnalis setisus incumbentes, propiter
petunt habere, propter coslestis regni desiderium. I3 superstiliOsitatemPharisaicam legem corrumperites,
« Declinatit ergo concitogradu fugientCs in domo peripsau), quam ad cOfrectioiiem yitse acceperant,
« cujusdamvifiinBahtirifii (qui lOcuSinterpretatur morlis oecasioiietiiliabuerunt? Unde et Salvator in;
eleclus, siye,jtt»-_M'$.,cumadolescentiee tempora in Evangelio dixit ad eps.: «Nplite, arbitfari quod ego
memoriani reducunl. « Descendunt in puteum, gui accusattii'uSsim vos âptid Patreni riieurii, Mpyses
« erant in vestihulo,» cum pajnitentise se humUiter etiim , in queiri vbs confidiiis, ille vos accusat
subjiciunt, queecunctis necessaria est in hoc tem- .; (Joan. v). J Joab ergo iricor Absalonitres lanceasin-
pore, anlefirtem scilicetprsesentisvitae-.« Et expan- figit; cum aniiqutis hostis superbiam , avaritiam et
« dit muUervelamen super osptitei,» ctim Ecclesia invidiam seti perfidiain in cof Judaici pppuli immi-
precum assiduitate delicta juventutis et ighorajitise sit, qtieeillis njaximecausa perditipnis eranf. Superbi
suofum filiorum abseondere certat. « Qtiasi siccans fiiertitit, qui iti cciitemptum Dei idcla faibricayerunt.
plisanas,» cumcainis Jasciviampef coniinehti_efigo- Cupidi fuertint, qtii festransitorias. yirtutuin delieiis
rem stringit.« Et sic res latet, »trartsgressionis vide- proeponebarit. Perfidi vero et inyidi fuerunt, quod
licet human_evitse, quia per assiduitatem precum in fiori solrimdicfis legis et prophetarum repjignabant,
compunctione; lacrymaruin , et pef castigationcm sed etiam ipsius Salvatmis prajsentianj speraebant,
corporis omnia delicia absconduntur, ac homines a ^ et beneficiis ejus ingrati exstiterant. Hinc in.passip-
persecutione antiqui hoslis protecti liberantur. . ne^sua bjaspheffla voce ad Pilatum dicebant; « Non
« Cufflque venissel David in castra Madian, Sobi babemtis regem, nisi Coesarein(Joan. XJX);-s el.:
« filiusNaas de Rabbatb filiorum Ammon, et Macliir « Si hunc dimittis, nones an)icus,Coesaris{I/iiii(,).»
« filius Amiel de Lodabar, el Berzelai Galaadites de Absaloffiquoque post irtlerittim, in foveam grandem
« RogeUra,obtulerunt ei stratoria, et tapelia, et vasa missus est, cum iniquus quisque ppst obitum carnis
« ficlijia,frumentumethordeiim,etfarinanipolenlam in lacum inferni mergetur. Super queni acervus Ja-
« etfabaffl, et lentem, frixum cicer, et mel, etbu- pidum congeritur, cuni duritia m.entissuoeilli appro-
« tyrum,ovesetpinguesyitulos, dederuntque David battif. David ergo exstinclufflAbsalom plorayit, cum
« et populoqui cuhi ec erat advescendunj. Suspicati intefitumpopuli JudaiciDominus.flevit,sicut inEy.an-
« enimsutii populum fame el siti faligari in deserfb, gelio legitur : quia «videns civitatem Jeru.salemj_fle-
«.etc.»Iste Spbi filitisfuit Naas regis, cum quo pugna- yitsuper illam (Luc. xix), » cujus miserieein tarttum
vil Saul. lpseetiam Naasfecilmisericordiam cumDa- coinpassus est, ut eliam usque ad inortem crueisin
vid.quandofugiebata facie Saul. Quo mortup, dixit eruditione ejtis et cura salutis sue?pennatiserit.
David: « Faciam misericordiam ctim Ammon, sicut CAPUT XIX.
fecit pater ejus mecum (II Reg. x). > Interertipto jj De
adventuMiphibosethinoccursumregts,et de reditu
vero a David Ammon,-qui ei in deealvandis servis totius Israel ad David; et conspirutione Sebafiiii
suis injuriam fecerat, constitutus est ab eodemDavid Bochri contfa David.
in loco fratris iste Sobi, quia ad David legifur cutn (CAP.XIX.)« Venitque uniyersus populus coram
coeteris venisse, et stratofia, et tapelia, et vasa « rege;, Israel autein fugit in tabernacuia sua, ete. »
fictilia, et coetera, queeseiquunlur ei obttilisse. Uuiversus populus, qui ceram rege venisse legitur,
CAPUT xvm. . hi Stiiitqui cum Davidpermanserant. Quodvero ait:
De pugna servoruniDavid conira Israel etnece Absa- < Israelfugitiiitafaeriiaculasua,»hiintelligendi sunt
lom, quem mortuum plahgebatDdvid. qui cum Absalpmperduellione rebelles exstiterant.
(CAP.xvm.) « Itaque egressus estpopultis in cam- « M-iphiboselhquoque filius Jonathan deseendit in
« pum conlra Isratil, etfactum est prseliumin saltu « occursum
regis illotispedibus. t Et notandufflquod
« Ephraim. Et csesusest ibi populus Israel ab exer- in HebrffiOnon illolis,.
sed, inflexis legilur pe</i(ws
« citu David, faclaque est plaga niagtia in die illa vi- Feeerat
namque sibi idem Mipliiboseth(ut Hebrsei
« Sintimillium. Fuit autem.ibi preelium dispersum tfadunt)
ligneos pedes, quibus uti quasi pro nalu-
ill B. RABAWMAURI ARCHIEP.-MOGUNT. OPERUM PARS I. *12
ralibus selebat, sicul selent facere claudi, qucmad- A \id, hoc esl, ab Ecclesia semetipsum separafaat,cum
modum et illc erat. ejus convenlum exsecrando spernebal. Hic ergo post-
« Ail autem rex ad Miphiboseth : Quid ultra lo- quamper mulieiis sapientis suggestionem. hoc est,
c queris? Fixum est, quod locutussum. Tu et Siba, spirilalis doctrin.e eruditionemcapulSiba absciderat,
r dividitepossessiones, elc. J In Ilebrseo italcgilui : hoc est, diaboluni a cordc suo abjecerat, mox ad
. Dixi, tu et Siba, dividite agrum. » Pro eo quod David reverlilur, cum Christum Filium Dei corde
in hociocti Davidimmembr fuit amicitiee et foederis, credulo veneratur.
imo juramenti, quod habuit cum Jonathan, ef fameii CAPUT XX.
crudele deditjudicium,c]icens : «Tu et Siba, dividitc De eo quod Joab Amasam dolo mterfrcii.
agrum , » idcirco Roboam el Jeroboam diviscriiiit (Cu.. xx.) « Dixit itaque Joab ad Amasam: Salye,
cjus rcgnum. Miphiboseth cnim in Samuelis libro « mi fraler, cl tcnuit manu dextera meiituro Aroas_c
legitur, ct iiilerprelatuv os verecundum. Jn Paralipo- c quasi osculans eura. Porro Amasa non observayit
menon vero (I Par. vm) idem Mipbiboselh Meri- c gladium quem habebal Joab. Qui percussit eum
baal legilur, el interprefatiir, litigqns cum Altissimo. t,in.Ja.lere, ct effudit inteslina ejus in teirani, et
Liligans enim cuni Altissimo, id est Deo, iuisse di- c morluus est, nec secunduinvulnus apposuit, etc. i
citur, eo quod David rcduxissel cum pace. Ei quod " Quid est, quod Joab Amasa. mentum dextera inanu
ait idem Miphiboselh rcgi: « Etfam cunctaaccipiat, tenuii, sed siuistram ad gladium lateuter mitfens,
« postquamreversus est dbminusmeus rex in doniiun ejus visceia clTudil,nisi hoc quod pateutcr datur in-
c meam pacifice, > non hoc aixisse suspicatur gra- telligi? Dextcra natnque nienlum tenere est, quasi
tulanli animo, sed insultanti, el gua_i conlra Dcum e\ beBignilatibus blandiri. Sed sinistram ad gladittm
murmuranli, eo quod David Dominus in pace redu- mitlit qui latenter ex malilia perculit.
xisset. CAPUT XXI.
« Et ait Berzellai ad regem : Qttot sunl dies anno- De fame ttium annorum quw contigeral in Israel ob
c rum viloe mese, ut aseendam cum rege Jerusalem ? inicifcclioncmGabaonilarum, quos Saul qvasi xelo
'« Est autem ser\us tuus Ghainaan, elc. i In Hcbieeo: interfecit, in cujus recompensalionestirps dclela est.
— Bellaqualuor-David contra Philisla'os, ubi reperli
« Ecce servus luus Chainaam, ipse.\adat lecum, do- sunl viri stutura proceri, in quibus unus eorum se-
« mine mi rex. » Chamaam intcrpretalur suspirans. nos digitos habuil in manibus site in pedibus.
Quandiu cum palre permansit, suspirans vocatus (C.\p. xxi.) c Facta est quoque fanies in diebus
est. Postquam vero in doctrinam David regis transiit, c David tribus aiinis jugiter. Et consuluit David ora-
non Chamaam, sed Chanaon (quod hilerprelatur e culum Domini. Di.vitque Dominus : Propter Saul
fidelis) appellatus esl. Sermo dicilur in vctcri pro- c et domum ejus sanguinum, quia occidif Gabaonitas,
vcrbio : « Qui interrogant, inlerrogenl in Afacla, et r etc. jFilii Saul, quicum DoegIduma_odum adhuc
sic proficient (II Reg. xx). »In Ilebreeonon habetur pucri essent, sacerdofes ct Gabaonitas in Nobe occi
proverbio. Iste sermo, serme legis est, in qua jubelur deiiint, hi sunf : Armoni ct Miphiboseth, quos pe-
a Deminp per Moysen (Deui. xx) ut quanuo ingres- perit ei Respha,filia Aia, ct quinque filii Micholfilise
suri essent terram Chanaan, et gentes deleluri, pri- Saul, quos genueral Adrieli filio Bcrzellai, qui fuil
nium pacem offeranl. Et si pax ab eis i'eeipcretur, de Molathi. Quseritur, cur filii Michol dicantur, cum
pacem recipientes tributarii eorttm efllcerentur. Et non Michol, sed ejus soi'or Merab uxor fuerit Adrieli
si pacem non reciperent, tuuc a filiis Israel dcleren- filioBerzellai ? Quod ita solvitur: Merab quippe eos
tur. Idcirco exclamasse mulier sapiens de civitate naturaliter genuit, et Micbol uxor David, quse ef
ierlur : « iNonneego suni, quoerespondeo veritatcm _Egla dicitur", eos in loco filiorum nulthit: et sibi
in Israel, el tuguceris subvcrlere civilaleni?» Quare in filios adoptavit; idcirco ejus filii dicunlur. c Filii
preecipitas liEereditalemDoniini? Ac si diceret: Gur e quippe Istael juraverant eis, el yoluit Saul percu-
vis destruere civilatem hanc, anleguam pacem in- t tere eos zelo quasi pro filiis Israel et Juda , J cii-
terrogando bfiefas, sicut in lege jubetur ? Cur etiairi n cens, Josue gratis eosdem Gabaonitas viyere permi-
ijon, eamdem legem in nPbisIsraelitjs servas, guse sisse, el filiislsrael et Juda preedam e"brunfinjriste
in aiiertis pliin seryata est? Reditus itague Israelitici abslulisse (Jos. ix); idcirco eos perimere jubet, quasi
. populi ad David post inteffectionem Absaloin, fibn pro zCloIsrael el Juda. Hujtis ultionis catisa in Ga-
Iiisireditum priorls pppuliiad Christum post iritef- baonitas AcbimeJech sacerdosexstjtit. Ilistof ia h_ec,
itunvpriaybrumjnagistrprumsig^ ergb ifi- quse fainerii factaiiti:ift:IsraeI:propt6f,_GabaCnit.asiipc-
Iiti,sDpchri,guiVpopuluni seducendp a David ayer- cisos figuraliter nstrrat, Significat slerilitatem bbtio-
tebat,_quem melius quanr errerem significat, qui in rum operum inplehifaus propter iiegligeritiariidocto-
Synagpga Juciteorum diutius domjnabatur, efa vefi- rum, qui non procufaht pastum verbi Dpmini impen-
tatis ariditupoptiluiri subvertebat ? Interpretatur au- dere subditis, dum ifisefviunt cupiditatibus terrenis.
teui Siba secta,' a secahdo,non:'a sectando. Bbcliri Unde et, secunduni Prophetam, « Non famem, iiec
atitem interpretatur, primqgenitus meus. Isfael, efgb sitim aqtisepaliuntur, sed fameift et sitim audiendi
dp que Scriplum.est:« Filius tiieus primogeiiitus vpfbtim Domifii(Mnosivin). »iNecantur'ergp Galiao-
Israel, guein eduxi.de.^gyptb;(fi*o_i:xx),V..Siba'm.; njtae, Cuiriistudiunicerta.. Conversatibi)is>:et festisiu-
id est,, eri'orem seeutus, se seguestfabat a _pfiioDa ratio pcenitentia.pbst lapsum ab incautis per bseie
H3 C0M5-ENT, IN LmOS I\ REGUM. •-IN LIB. I!.. 114
lieos siVeper malignos sjibtrahiturspiritus. Gabaon. A tem ipsum Adeodatum Ephan appellaveiit, yel aliuin
eiiiirt collis mwroris interpretatur. Et betie GabaoJiitse quenilibet hoc nomine notaverit, incertum est.
interfectr dicuntiir, cum desidiosi guiqtie pest per- « QtiartumbeUum fuit in Geth, in quo yir excel-
petrata scelera vana spe securitatis a diabolo delu- ;« stis, gui senos in niapibus pedibtisgue;hab.ebat dir
duiitur, guj dicutit:'..< Faciamus mala, ut veniant « gitos",id est, viginti et gtiatuof, eti^rat degehere
bona, qupiTiiridamnatip justaest (Rqm. iii). » «Sed, « Arapha, blasphemavit Israpl. Perctissit auteffleum
Respba, » qtieeititeipretatur nebstralqn, siye cursus, « Jonathart, filius Saniaa, fratrisDavid. Hi quatubr
«filia Achiaf» qui interpretatur frater ejy,s, «tollens « natiisunt de Arapha in Gelh, et cecidej'unt;in
« cilicium sufasifavit sibi super petraifi,: donec stiUa- « manu David et servorum iejus,-etc, » Quid autem
«'ret agua super eds de co-.lc.Et non dimisit avps quatuor belja ista Dayid et seryerum..;ejus;_centra
« lacerare eb. per dieffi,rteque besiiaspef neetem; J Palsestinps»significant, nisi belluni Gliristi, qubd
euifi ipia soUicitudosarictofuni laljbtis suceurrens, pmni iemppre istius yitse invimembris suis cpntra
figorejejuniiatgueinstantiee precum jticumfait,- do- perfidbs qupsqueistius seeculi, et cprttra spiritales
iiec misericprdiam Deiimpetret superisos de ccelo, neqtiitjas incessanter agit ? Licet eriinj fastiis niuii-
compescens yidelicet pravPs hcmines fiec npn et ma- dantis, yel proteryitas malignorurii:;spifituum;se efi-
lignos spifitus pravis stiggestioriibus etirum vitam JB gat conira Ecclesiam Christi, oronistamen princi-
ulterius corrumpere, patus advefsafiorum vero David, lioc est, Dege Chri-
«Factumest autem rursum preelium Philislinorum sto imperante, ac preelia servorum stiorum dispo-
« adVersum Israel, et descendit David et servi ejtis nente, cedit, et omnes adyersafii yincuntur, prosler^-
« cum eo, et pugnabant. Deficiente autetii Dayid, nuntur atquead nihilum redigutittir. Utide Psalfflista
« Jesbibeuob, qui fuit de genere Arapha, cujus hasta ex perSona ECGlesioe confidenterdielt: « Vana salus
t trecentas •incias appendebat, et accinclus erat ense hominis.In Deo facieriius viftutem, et ipse ad nihi-
«-rtovo, nisus est percutere David. Praisidibque fuit lum deducet tribuiantes nps (Psai;i.ixi)V » ; ;
« Abisai fiUjisSarvise, etpefcussuni Philisteeumin- -." CAPUT XXH." ;;"-'::':"-:" ;
« terfecit. Tunc juravertint viri David, dicenles': Canticum.Damd, quod cantavit'Domiho in die qua li-
« Nop egfedierisriei)iscum adbellum, neexstinguas beravit eum de manu omnium inimicorum ejus et
« lucernam IsraeL-Secundum guequeifuit bellum in de manu Squl.: ... : ,--..,.-
'« Gcb Cpfitra Philisteeps. Tutic peictissit Scbbchai (CAP. XXII.) « Lecutus est autem David Domino
<Ax.Husathi Saph de slirpeArapha. Teftitim guOque « vefba carminis hujus, in die, qna Uberayit etini
« fuit hellurti in Gob, contra Philistfleos::in quo perr Z «Dpmirius de manti omnium ihiiriicortim suoruffl,
« cussil Adepdatus filius Saltus, Polymitarius, Beth- « et de manu Satil, et ait: Doniititispetta ;jtiea,et
< leemites, Gpliat Gethseurii,cujushastilehastseerat « Tobtit'nieum, et salvator meus. Detis Doniinus fbf-
« quasi Iiciatprium tex.entium, etc. » Hebreeus ergp « tis meus : sperabo iii eum, etc. J Quseritur auterii
de Adeodatp ita exponit, dicens : Gob enim interpre- cur solus decimus septimus psalmus ex Ubris Regtim
tatur lacns, IdcirCoIacus, quia sicut in lacum leonum reperiatuf Cbnscriptus ?, Nec immeritp ipsalmus.i.ste
quis mittitur, ita semelipsum contra Golia_faDayid in Regneruni libris selus repefiturj ijtii.regnum illitis
misit. Adeodatus ipse est David. Idcifco dicitur Adeo- signifieat, ubi adversarium npn -babemus. Titulus
datus, quia a:Deo est electus in regnum.; Fitius sal- enim ejtis est: « In die, qua eripuit eum.Dominus
ius, qtiia de saltu, ubi oves pascebat, sst eductus. de maritj; omnium inimicofuni vejtis e_t de manu
PblymitaHus', quia de genefe DeSeleelVmatef ejus Saul- «ffluis enini figuratur irt vDayid, nisi; iHb:qui
fuit.:Bef/i;_emifes,quiaNeemi etRtitb tempereuber- vefiii secutidum Carnem ex sefflitie Dayid? Qui titi-
latis reversce sunt in Betbleem (Ruth. i). Et quia gue iti cPrpofe sup, gupd est Ecclesia, adhuc.-patiittr,-
panis causa Rutli Bcpz neta est (Ruth, n) Etpropter- inimicos ; imde et illud persecutOfi,qtiem vocema-
ea idem locus domus panis vocatus est. Quod vero ctavif etiii suum corpusirajiciens ajigtio nipdo man-.
Adeodatus ipse sit DaVid sequentja declaraiit, ubi ,p. ducavit, intonuit de co_!o: « Saule, Saule, qtiid jne
ait: « Hi quatttor iiati sunf deArapha in Geth; et persequeris (Acl. ix)? » Quandoauteni eripitur hoc ,
« ceeiderunt in inanu Dayid et servorum ejus. J corpus ejtis de manu pmnium inimicprjim ejus, njsi f-
Judsei qupqtie hanCArapham matrem gigantem, Or- cum et illa « noyissima inimica destftietuf: mofs (I .
pham ntirtirii Boeriii esse afbitrantur, Nbtahdiimati-. Cbr. xy),jut pefveniatuf adfeguuifiDei. « Doitiinus,
iem quod Jbsephus hislpriographus Jud_epfUm,ubi itiquit, petfa mea, ct rofauf metim. » Psalihus hic
islius loci iri libro Aritiquitatum septimo meminit, uiii tantuiri non potest convemre pefsense, sed qua-
iti dpobus prseUis contra Palsestinbs peraclis concor- tuer dmsibnibus subjacebit. Naiti pfinib crditie Pi*p-
datcum Scfiptura Regum. De tertio vefp pr_elip ita pheta lpquitur, gratias agens qubd eum de gravibus
dicit: _ Ppsfr hanc vero coftipresSiOnenjPalsestini pericuUs divhia pietas libefare dignata est.« Circum-
denuo pugriaverunt; super quos exercitum mittente dederunt: me gemitus mortis, > SeCtindp Ecclesia
David, vir fpf tis-apparuit Ephan Cognatusejus. Nam lequittir,. quse ante.adverttum Doniini' innuinefas
contra singulos-forlissimos Palsestinbrtjiri solus pu- pertuUt calamitates, posteaquam misertus eiiiiedici-;
'
gnando peretiiit eos, et alios cbnveftii in frigaro, quo- naiti sanctse ificarriatioriisindulslt, et baptisriiatis ber
rum etiam multi jn preelio ceciderunt.^V»Utrum au- neficib Christiarium populunt de orbis universitate
I.S B. RABANIMAUm ARCHIEP. MOPUNT. QPXRUMPARS I. 116
eellegit. « Deusfpii accitixit me virliute. » Tertie, in A roitur, et jaculis peccalorum suorum confoditur, ejus-
rere misericbrdi-e vox Glnisti Salvatoris illafaitur, que opera oeternisgelienna.ignifausdigna ad riihilum
ubi ptilcberriihis allusibnibus virfus ejus pbtestas- redigentur. ;.'._.' .'.,,.
quedescriJiitufi «Vivit Dommus,et beriedictus Deus Dehinc texitui' catalogus virofum fprtiuin in fi-
Tiieus. » iQuartb, iterum Ecclesise catholicse dicta gura sainctortim,qtii qti.atiiyisvirtulum sublimitatem
profefurittir. et cuiri niagna exstiliatibne divitiilatis perficiant, tatnen tisque ad excelietitiani flivineeTri-
concessa munera Iaudantui\ nitatis nequaquam allingunt. Inde est, qtiod scriplum
CAPUT XXUI. ''. est ifai': « Usque ad tres piimos.non pervenil.'»
De cqtqtogbviroruhi forlium David, et de insignibus « Qnis enim oeqtiabiturDoroino, atil quis similis erit
actibus eorum. Deo inter filiosDei (Psql, LXXXVIII)? » Igitur quod
(CAP. xxiii.) «Hsec autem sunt verba novissima, dicilur de prineipe fortium David (cujus quldem no-
guse dixit David filius Isai, etc. » Cur atitem verba hien in Regutii libro tacetur, at vero iri Jibro Pafa-
novissima, nisiquia ultimam cpnfessienemlaudis si- lipoinenon Jesbaamrioniinatur (I Par.xi),. et fuisse
gtiificant, quaffl superato hoste, et-peracta vicloria -ilius.Aehamom cotiiijiemoratui') : «Ipsti est tenerri-
mortis, laudeffi sancti in setefnum fieo earitabuni ? mus ligtii yefmictiitis, » viftus simjal bellica et nio-
« Dixil vir, cul constilulum estiide Christo Dei S desta viri designatur civilitas, qttia \idelicetsieut
•« Jacob -egregiuspsaltes Israel. » Nobilis videlicet vefmiculus ligni tener quidem et fragilis toto sup
Psalmista', qui prophela luculentissinie ae Christo cerppre, nepnen el perniodicus apparct,nibj!ominus
Filio Dei, et de incarnatione ejus ac redemplione hu- tamen fpriisslrounj Jigni robtif exedens cpnsuniit, et
mani gcjieris propbetavit. cayefnGsuni [Al., vej caripsum] reddit, unde et te-
« SpiritusDofflini locutus est per me, et sermo feridp ligna leredohisvomen liabet: sie jlle affabilis
ejtis per linguam nieain. DeusIsrael mibi loeutus cst, bmnibuS domi pt quiettis alqtie humilis yidebatur, at
fortis Isf ad, Uominatorhominum -jiistcis, ctc. » Spi- in certamirie publjco rpbusfum sc atque Infblerabi-
ritus eniiri Dbmini , gui est -Spiritiis sancttis , bt ierii hoslii)tis.exhii)c.baf.Secihuncpilncipbinfbr.liutii,
sermc Demini, qui.est Filius Bei, ea quse Propheta Hebrseus ipstim .SJispicatur esse Davidf de qup ita
vaticinaverat' pef" .gratiamsuamyeraciier• prpferre do- seriptum est: « Sedeiis in caljiedra sapletitissimus
naverat. . « princepS iriter tres, ipse est qutisi tenerrimus ligni
« Dominalor in limore Dei, sicut lux auroree, « yermicujus, guiGcliiigentosinterfecitimpetuuno.J
« oriente sole mane absqueiutfaibusrulilat, et sicut Dixi enim in his yerbis expresstim esse sapienliain '
pluviis germitiat herba de terra.»Qui ertini in tiinore David, huniiUtatero et fortiludinem, hOc est, sapien-
Dei dbminatibiiem in subdites exercet, lucis bpei'a tiam in sapientissimo, iii cxemplo yermiculi iitimili-
solem illuroitiala neciii eis ali- fortitudinem '
per _jtistitife profert:, tateni, in' interfectione oclingentoruin
quid remanebit obscururo, sed imfarecoelestisgratise ejus iriaximani. '','„.
irrlgatus. germina virtutum in carrie vivens frticli- « Post Iiimc E.eazar filius patrui ejus Abolhites
fictit. :'-'' « inler tres fortes gui eranl cum Davids guando et-
* Nec lantaestdomus mea apud Deum, ut paetum « probraveruntPhilislhiim, el congregatisuntillucin
« seternum inicet meCum, firitiumIn omnibus atque « pfseUum.CumqueascCndissentviii Israel, iose sfe-
« munitum. Curicta eriim salus mea, et offlnisvolun- « til et pereussit Philislseos, donec deficeret manus
« tas, nec est quidquam cx ea quod hon germinet. » « ejus,ei ohfigeseeret cum gladio, etc. Etpost hunc
I-inc idem Propfaeta in psalmis dicit, qtiod « Beatus « Semma, filius Age de Arari, et congregati sunt
yjf, qui in iege DomiiJi medilatur die ac nocte, sit « Philisfhiim in ^tatione. Erat quippe ager plenus
tdrtquamligntitii qtiodplantat«__iest secus decufsus « lenfe. Ctimque fugissetpopulus ti facieThilisihiim,
aquarum, qubd fructtini suum dabit in ietiipore suo, «'stelit ille iri inedio agi'I,:percussil(juePliiIistiiseos,et
et foliuiti ejus jibri decidet, et Qriuiia,queectinqtiefe- « fecil Dominus saiutem magnam, etc. J De istis ergo
cerit, presperabunlur (Psal. i). * n' fortibus Josepbus hoc loco ita narrat: « Primus ita-
« Proevaricatbres autem, qtiasi spinoe,eveJlentur que omriiumerat feisebius filius Achine_e,qui acieni
« univer-Si:-qusenon lolluniur manibus, et si -quis hostiuni frequenteriri'timpe_is,nequaqiiam pugnando
« tangere voluefit eas, iirmabitur ferro el ligtio lan- cessavit, donee ex eis nongentos pccideret. Pcst Jutnc
« ceato, igneqtie «uceensoe comburentur usque ad erat Eleazar filitis Dodi, qui cum regefuerat in 'Sai"-
«hibiium , etc. » Hitic InEvangelio SGriptum est: pha. Hic aliquando Israelitis formidantibus Palsesti-
.'«.Omiiis-arljor.jqusenon facit ffuctum boriuifi, exci- riorum exercitum, et ob lioc fugientibus, solus resti-
detur et In ignem mittelur (MaUh. ni,yn). » Et tit irruens supef liostes, pccidit eprum inujtos, itaut
ileffi : ;« filiuS liomiiiis , iriquit, mittet angelos , ef sanguine occiscrtim gladius ejus Ji-eretet in dextera.
colligent de regno-ejusomnia scandala, et eos gui Et cun) Israelitee Pala.stinos viderent iri fugam esse
faciunt iniquitatem, ct mitteiil eos in caminum ignis, conversos, descendenfes de montibus persecuti sunt
ibi erit fletus et stridor dentium (Matth. -XIII).» IUe eos; et mirabilis ac famosissima victbiia tunc per-
SSJUcet.quasi'tai)gens spinas, « armabitur ferro «t venit, cum Eleazar tantos interfecisset hostes, eosque
ligiieo iSBcealo,-» oui communicans -peccatis alienis Israelife pefsequerenlur, et sumerent spPUaperem-
propler cordi&Siu cMtiam iniquitatum ponderepre- Olofiun. Tertitis autem fuit "filius JJeli, nemine Se-
41? COMMEJHT.IN LIBRQS IV REGUM_--, INLIR. II. ;... - / 118
Uieias. Et hie enim in Patestinorum certaininibus, A spectare ,et,intrpspicere mysteritinj, sitlebat David
dum in locuro qui dicitur MaxUlaaciem po.suissent, npn aquaiii, qutc est B.ellileiiem,spd priijii.dumin ea-
et rursus Hefaroeieorujn mettientes exerciltim fefu- dem Belhlehem ex Virgine.fJhristan) jn spir-ifij .grae-
gerenl, splus. ebrum aciem exeroitunique ppftayit. videbal. Ergo yplebatb.iljpre.npn aqitaffl fluminis,
Quorutii alios quidem pfostrayit: alips autem non sed lavacrum ex latere Ghristi flueris: hoc esj;, npn
ferenles ejus yim et fortitudinem persecutus est cpn- .aquarum sifiebat Dayi^ ejementum,.scd sanguitjem
versos in fugaro- > ' Clirisli, Ufide non faibj! pfalatam:aquam, sed Do-_
« Nee non e.t ante descenderant tres..-qtii eranf prip- minp fudjt, significa^s.siljre ,se Cliristi sacrifici.uni,
c cipes infer iriginla, el venerant tenippre messis ad rion naturee flueiitppi ; jllud sacrifipiuni, in qup est
t Davidin speluncam OdpIIam. Castra autem Pliili- remissip peccaiprjiin; illum sifire fpntejii eeteriiuni,
c sthiim erant|posita in yaUegiganlum, et Davidieratiri qui npij. periculis guairituj' .alienis, sed perictija
« prsesidio.. HipcJpsephtis: «:Heec,ingiiit, pperaina- . ; aliena, clejerel. Gpgitandqni..,sunjmpp.erppst, -jjl qiii
nuum tuafuni ac prseUcriim tres isti deropnstfaye- se illicitsi. meininil cpmmisisse; :-a quib.usdainetiam
runt; guo tempore eumrex essefin Jerosolyniis, Palee- Ijcilis stttdeat abslinefe, quatenus per hpc cqnditpri
stiiiorum ad bellandumsupervenitexercitus. TuncDa- ..suo salisfaciaf, pt gttj co.miiijsitprohibitst, sibimet-
yidin arcem civittilis ascendit, sicut proedixirouS,ut Bipsi al)scidere debeaf eliaiii.cpiicessa, ut se repfe-
debello consulei-etDominum. Castraveroinimicofum .hendat in minimis, cjiieiji meniinit in maximis de-
eftitit iti yajje fixa, usque ad civitalejti BelJilebem, ligjiisse. Lex recle Veleiis Testainentialienam uxp-
guse ab JerosolyniisprQCtil est sjadiis yiginti. David reiti concupiscere proliifaet, a fege verp/.fortia juberi
itague spciis ait : Bonam aquam habefflus in regipne . miUtifausvel desiderari aquani npn ppartaliter vetat.
niea, et ptoecipue laudabat earti quse ertit juxta pu- Etcunctinovimusfluod Dayid coticitpiscentisemuer.one
teuin in porta. iiirabalur si esset qtii ex eo pocuium : transfixus alienam conjtigero et appetivit et afastulit:
eiproebefet, guod magis optaret guarii si gtiis"el .cujus culpam digna verfaera sunt secuta, etinalum
magnani pecuniam ad leinpus afferret. Et bsec cum quod peipetravit, per pa_niienlise latiienla coi'rexit.
audissent isti tres viri, mox pccurfentes, el per me- -Qtiicum lojigepost conttahbstium cutieos sederet,
diufflhostium iter facienles venerunt ad Bethieheni, aquam bibere ex eorufii cistefna ex desiderio voluit.
et haurientes aguatii, denuo ad feg-etiiper eorum Gujus electi milites, inter cateraas adyefsantiujn me-
castra reversi sunt, ita ut Palses.ini eorum fiduciaiu dias ertimpefites, aqiiara, quam d.esideraverat, illeesi
et magnanimitatem obstupescentes, gtiiaslcpaucieos -detulerunt. Sed vif flagellis erujlilus - semetipspm
cpntemnefent, a migraticne eessareritv» Tres istps prptinus cum pericuJo roilitum siquafti desiderasse
scilicet, qui aquam de Bethleheni afferebaht. illbs V reprehendit, eamque Domjno fuftdens iibayit, sicut'
tres veluit inlelligi, qui supra neminati sunt, boc illic scriptum est : « Lifaayit eam Domino, »: Iri sa-
esl Jesbaam filium Achambni, guem iUe' nunciipat cfificium quippe Domini effusa aqtia cpiiversa est,
-Etisebiumfilium Acbimee,et Eleazaftimlilium AeUai, ; qtiia culpam concupisceiitisemactayit per ppenjten-
gueffl dicit esse filium Dodi, atgue Setiitiiaa filium tiam reprehertsiehis suse.: Qui ergn quuiidam cpu.cu-
Ag'e, guem nuncupat Semegeni fiiiurii Heli. Sed piscere alienam cpnjugem nequaquaiti tifiiuit, pest
HebrseJisille, cujus in pluriniis locis istius libriseri- eliam, quia aqualn concupissef, expayit. Quiaenim
sufii expostii, tfes istos arbitfatus est fuisse Abisai . "seillicita perpetrasse meminerat, contra semelipsum
. filium Sarvios, et Subbechai, Usatbiten,-ct Jpiiathaii jam rigidusetiam alicitis abstinebat.
filium Semma ffattis David, qui supra cpmmemb- : f.Et Banaias filius Joadseviri fottissiriii magnorum
ralisunl in prseliis Pliilistirtefum, cujtis sensui fa- .« operumde Capsahel. J Rotaiijjumauteni qued, juxla
, yere mihi videtur Scripttira, quse ita cbncludit tiar- . Helireeumprsedictum, in flebrseo non habetur ma-
vralionemde proediGtistribus viris aquaffl David af- gnorum opefum, seimagister.ioperum. Gapsabelin-
-fefenlUius.; -terpretalur congfegatip Dei. Magister-etiiin erat de
« Abisai quoque, frater Joab, filius Sarvise, pfirt- _ -cOngrcgationeDei, id est,' Gerethi et Phelethi, qui
« ceps erat dei tribus Istis ; ipse est qtii elevavlt -Interpretantur occidenies etmvificanies, -.«Ipseper-
« hastam suam cefltfa trecenles, qubs ititeffeGitnb- rJ:cussil UtiPs leenes Meab..» QUPS Paralipbmenoii i
.-«minalus in tribus, elintertres nbbiliof, eratque duos Ariel Moab npmitiat (/ Par. xi). Viri ergo for- J.
* eorutn priiiGeps; sed usque ad tr-esVpri.mosî-on ifissimi isti fuerunt in regnbMoal) : nnde Ariel vel
« pervenerat. » Hinc apparet quod AbisaT pr-in- lepnes nuneupantur. Ariel eniifi iiiterp_etanttirpr-_;-
ceps erat, et ncraifiatus inter tres sequentes. Sed us- UqDei. QucsBanaias, dum prevpcattis esset ab ilUs,
que ad tres priuios, qui supra npmiaati sunt, non superatesiiiterfecit. Qued atitein dicitur de Bariaia :
-pervenit, hoc est, Jesbaam, Eleazarum et Semma. « Etipse descendit etpercussit leonem in medio cis-
guorum actus fortissimos supfa narravit. Quod au- tlernoein diebus nivis, » quoinodo sit faclum, Jp-
teiii Dayid ojilatam sibi aquam bifaere-noluit, Sed sephus narrat apertius : quia videlicet jbisterna fue-
Donilno eam libayit, exemplum prsebuit roilitibus rit nimium profunda, quseiempore hieniis, cuffl «s-
«uis fortitudinis et constantiee. Vicitcfgo inalurani, seul orania nivifaus plena, Ipsa quogtie nimio ni-
nt sitiens non failjerct, t[uosuo exemplo omnis exet vium aggeslu fuerit cosequata> Qtiam cum leo su-
Citus tolerare..itjm disperet. .Quodsi aJtius velis ex- perveiiiens periculi nescius incidisset, ibidemgue
119 B. RARAM MAURIARCHIEP; MOGUNT.OPERUMPARS I. 120
canclustis gratidi rugitu clafflaret: accurrebarit ho- A Hi eliam tres erant super triginta. Et neguemiiip-
inines videre quid esset. Et dtim cum aUisad tale veat, gued in stimma npn triginta, sed triginta se-
speclaculum veniret Banalas, resiluit statim in cis- ptetn legantur; triginta enim et septem sunt hoc
ternam, etaggresstim mediis in hivibuS percussit, modo. Septem videlicet fortipres bi sunt: David,
et.interiecit leotiem. Nixitaque nunc innccentiseni- gui appellatur Adeodatus, Abisai, .Sibacbai, Jona-
tcf et gratice, nunc hiemis et frigus eharitatis intel- tlian, Eleazar, Semma filius Age de Arari,etBa-
iigipotesf. Quod autem legiinus in Regnoriim libris, naias. Ecce sepiem. Triginta auleiti bi sunt: Asael
Rahaiamqueindam de fortitms Israel descpndisse in i Eleanam, Semma, Safath, Elichaejes, Ira, Abiezer,
cisternatri, etpercussisse leoftem in tempore nivis, Mobonnai, Selmon, Maarai, Eled, Itai, Banaian,
indi-ferenter puto in locis illis positam nivem. Quia Eufronites , Abdas , Abialbon , Azmavet, Eliaba,
et Christi gratia, quse in boc mundo resplenduit, et : Semma de Arari, Aiam, Eliphelelh, Eliam, Esrai,
frigus cliaritatis Dei, quo infrixerunt homines, nivis ; Farai, Giga, Albani, Seletb, Naarai, Ira, Iareb, Uria
nomirie potuit Scripttira sacra slgnificari: Banaiam Elhseus. Ideo ergo Uria Ethseus ultimus ponilur pro-
vero figuraliter intelligimus Salvaforem, qui, juxta pter id guod seguitur.
vim nominis stii, ipse mdificatorDominus interpreta-
B CAPUT XXIV.
tur, de quo Propheta valicinaverat, guja per eum:
cedificatidaEcclesia esset, dicens : «__EdificansJeru- Demeralioneoffensa David qua offendit Dominum in dinu-
Israel, et de plaga ob hoc in Israel di-
salem Doniinus (Psal. CLXIV).»Ilemgue :« Dominus recta, — QuodDavid placabat Dominumofferendo
_edificavitSion (Psdl. ci). » Quod verbum infactura holocausla in area Areund Jebusmil
Evse, guee Ecclesieetypum babuit, Scriptura propria
dicens.:..« Et eedificayit Dbmi- ..;.. (CAP.xxiv). « Et addiditfuror Domini irasci cpn-
sigrtificatibiiepbsuit, « tra Israel,» Jam efiim tiltio facta fuerat in David
nus Detis cbstam, guam tulerat de Adam, in roulie-
et indomo ejus; in preelio vero gui noluit resistcre
rero (Gen. ii). » Et Paulus oonstrui eam yidens ait:
« Dei eedificatioestis (I Cor. m). » Nec prsotereun- David in pereimdo Uria, hsec nondtim ultio divina
facta fuerat. Idcirco hic ultimus ponilur, ut nltio
dum guod Hebroeus ille leonem hunc', guem Ba-
mortis ejus in praelio nionstrarelur.
naias interfecit, Joab iutelligi oportere putat, qui in
medio cisternse. id est, in domo Domini, ubi cornua « Commovitgue David in eis dicentein.: Vade,
altaris tenebat, occisiis est (III Reg. n). Ergo altare « ntimera Israel et Judam. Dixitque r6x ad Joan
eisterna dicitur , quia sicut aqua cislernee mundi- « principem exercitus sui : Perambula onines trifaus
tiain aifeft, ita eliam nibilominus bsec cisterna, id « Israel a Dan usque Bersabee. Et numefate popu-
estsancttiafium Doiriini, peccata expiabat. «In die- C « lum, ut sciam numefum ejus, etc.» Pro qualita-
bus nivis, » quia per' mortem expiavit peccatum, tibus subditoi'um disponuntur acta regentiuffl, ut
juxta illud Psalmislee : « Lavabis me,"» quod imple- ssepe pro malo gregis, efiam viri faoni deUnquat
tum est in lriedio cisternse, '« et super nivem dealba-'.i, vita pastoris. lUe enini^Denattestante, laudatus, ille
bpr (Psdl. i), » qupd implelttm est in eb qued ait: supernerum myslerierum ccnscius Dayid prophela,
'« diebus fiivis. » De ee autem, qupd subsequenter luroore repentino elationis inflatus, populum nume-
narralur: «lpsequequeinterfecitvirumjEgyplium, . rando peccavit, et tamen vindictam populus, David
« yifumdignum spectaculo, J vifum istura Semei, peccante,' suscepit. Cur hoc ? Quia videlicet se-
fiUum Gera esse arbitralur, qui maledixit David. . cundum meritum plebjum disponuntur corda reeto-
Sciendum qtiod idCm Semei de Bavicim fuerit, id rum. Justus vero judex ex ipsorum animadversione
est, electis. Ideo _-__gyplius dictus, quia Opera illius corripuit peccantes, rex quorum causa peccavit. Sed
; __-_gyptiiDeum falaspbemanlis,quem Moyses,jubente quia ipse, sua scilicet yoluntate superbiens, a culpa
-Doinino , interfecit in erenio, opera imitalus fuit. alienus non fuit, vindictam culpeeipse etiam susce-
llle enim blaspheirtavit Deum,: et iste maledixit pro- pit. Nam ira sseviens, quse corporaliter populuiu
phetam et regem, « Dignum speclaculo :;» specta- . perculit, rectorem quoque populi inlimo cordis do-
batur etiam, ut, si fegrederetuf Jertisalem; Irtterfi- 'P lore prostravit. T ,.
ceretur. « Habentem in nisiriu hastam, » id est, le- Gerte verum est, quod ita-sibi invieem et recto-
geriiDei,Vqriani si meditatus fuisset peririanendo in rum merita cbnnectantur etplebium, ut seepe ex
Jerusalem, non perimeretur. Quia ergo prseceptum culpa pastcrum deterior fiat vita plebium, et seepe
•regis irritum fecil, exeundo foras Jerusalem, idcirco ex merito plebium mutetur vita pastorum. Sed
quia
irt eurii aBanaia in vifga, id est, in rectittidine ju- certiores babent judicem suum, inagna cautela sub-
stitj-e descensrim est, et hasta, quam jam non re- dilorum est nbn temere yitam judicare regentiuni.
ctafii tenebat, vi afaeo exlortaest. : JNfeque enini frustra per semetipsum Dominus « oes
« Hseefecit Banaias, filitis Jbadee, bt ipse nomi- nummulariorum fudit, et cathedras, vendentium co-
« italur ifiter tres robustos, gui erant iuter triginta lumbas evertit (Joan. u): » nimirum significans qtiia
•« nbbiliores, verumtamen usgue ad tres non perve- per magistros quidem vitam judicat plebium, sed
-« jterat.»Jntelligitur, guia ipse hominari dignus esper semelipsum facta examinat magistrorum, quam-
-set inter tres robustos, id est, Abisai et Sibachai et vis etiam subdilorum vitia, quse a; magistris modo
Jbijathan, guippe'gui viribus bis sequipafari ppsset. 1 dissiiriulantufvel judicari nequeunty ejus (pfocul du-
12i COMMENT.IN LIBROSIV REGUM.—INLIB.IT. . 122
bio) judieic reservanlur. Igitur dum salva fide res A _ nmi, dabunt singuli pretium proaiihnabus suisDo-;
in cum fuerinf recensiti.
agitur, virtu.is est meritp, si quidquid prioris.est mino, el non eritplaga eis,
teleratur. Debtt tamen humiliter suggeri, si -foriasse. Hoc autenf dabit offlnis, quitransit aduomen, di-
valeat gucd . displicet emendare. Sed curandum midium sicli juxla mertsufam templi. Siclus vi-
summepere est ne in superbiam transeant justitise. ginti habet obolos, mediapars sicli offereturDoniirtOo
inordinatoedefensiones , dum reclitudo incaute di- Qui habeturin numero a viginli annis et supra, da-
iigiltir, ipsa magistra reclitudinis bumilitas amit- bitpretium. Dives non addet ad medium sicli, et
talur, ne eum sibi prseesse quisque despiciat,, paupef mihi minuet. Susceptamquepecuniam, qii_o
qiiein fortasse eontigit ut in aliqua aclione repre- collata a filiis Israel, trades in usus tabernaculi te-
hendat. stimonii, ul sit monumentum eorum cpram Domino,
Contra hunc tumorem superbise stibditorum mens etpropitietur animabus eoruin (Exod. xxx). »
ad custediatii humilitatis edomatur, Si iiifirniitas. « Hoc vefo oblitus David facere, idcifco offendit
propria incessanter attendittir. Has vires nostras Deum, et ob hoe plaga venit in Israel. Hujus ergo
veraciter. examinare' negligimus, et quia de nobls loci mentionem faciens Josephus ita refert, diceiis •.
fortiora' crediinus ,' idcirco eos qui nobis preelati « Prophetisilaque declarantibus David, quodeiDeus
sunt dislricte judicamus.Quo enim nosmelipsos mi- B J irasceretur, supplicare cpepit-, erinique rogare ut
nusagnoscinius, ee Ulps, quus reprehendere niti- propitius esset, et veniam peccati cbneederet. Tunc
niury plus videmus. Signa hsec mala sunt, queea ergo Gad prophetam misit ad eum Dominus, tres
- subditis ssepe in preelatis, seepe a prselalis in sub- supplicii condiiiones poiiantem, iut earumquam
ditis cpmmittunttir, quia et omnes subditos hi qui probarCt eligeret, ulrum vcllet famem in provincia
prsesunt minus quam ipsi sunt sapienles arbitran- generari annis septeffl, an tribus mensibus pugnando
tur; et rursum qui subjecti sunt, rectorum suorum vinceretur ab hostibus , an certe niorbus et languor
actiones judicant; et si ipsos regimen tenere con- accederet trifaus diebus Hebraeis. Ille verp in anxie-
tingeret, se pofuisse agere melius; putant. Unde tatem hujus electionis omniuni; rerum pessimarum
plerumque fit ut et rectores mjnus prudenter ea incurrens, tribulabattir et vehementer ajiimo yideba-.
quoeagenda sunt videant, quia eorum oculos ipsa tur esse confusus. Cumque propheta diceret, hoc
nebula elalibnis obscurat; et nonnunquam is qui • omniffiodoimminere, et responsum veloeiter exige-
subjectus est boc, cum proelatusfueiit, faciatguod ret, ut electam ab eo conditionem renuntiaret Deo,
dudum fieri subditus arguebat, et pro eo gubd illa ccgitans rex quia, si famem eligetet, ccntra alics
qnee |udicaVerat perpetrat, saltem quia judicavit, hoc facere videretur, quando ipse quidem habens
erubbscat. Igitur sicut proelatis cutandum est ne G niulta frumenta noupateretur inopiam, reliquis vero
eorum corda, asstimatipiie singularis sapientiee,le- esset angustia ; item si.ieligeret trium meiisiumyiT
cus superior extollat, ita subjectis providendum est ctoriam hostium, ipse quideni hsibens circa se viros'
nesibi rectorum facta despiciant. Si autem magi- fortissinios, et custodes, nihil: omnino metueret,
strbrum vita jure feprehenditur, oportet ut ejus neci Vero ejus exercitus subjaceret; inter hsecau-
subdili, etiam cum displicet, magistrum yenerentur. tem cpJnmunempptitis passionem et.regum et sub-
Sed hoc solerter intuendum, ne gtiem mutari conspi. jectorum eligit, in qua lirtior pmnibus est sequaUs,
cis, verierari contemnas. dicens;: Quiamulto melius ir. Dei magis quam iu
Sufatiiiseteniin via lenenda est rectitudinis et liu- hostium manus ipcidere. Heeeaudiens propheta re-
niililaiis, et sjc reprehensibilia magistrorum facla nuntiabat Doniino."Qui morbum et inleritum misit
displiceant, gualenus subditorum mens a servanda in exercitum Hebr-eorum. Moriebantur «nim non
magisterii reverentia nou recedat. : uno modo, et facile Ianguor potuisset agnosci; sed
« Dedit ergo Joab numerum descriptionis populi mors quidem in onmibus, multis verp Janguprum
« regi. Et inventa sunt de Israeloclingenta miUiavi- pccasicnibus, et. gUeenbii pbssenl cognosci facile,
« rprumfprtium, gui educerent gladium, et de Juda, peribant. AUtjs enim super alium jnoriebatur, e.t
c guinguagintamiUiapugnatcrum.» Notandumautem lalentef ifiiminens malum velocitef ferebat inter-
guediri Paralipemencn Iegitur, « mille millia cen- itujn. Alii siquidem perire cum vehemenfibjis dolori-
lummiUia de Israel, et de Juda guadringenta et se- bus et amaro gemitu animam rejinquebant. Alii vero
ptuaginta roillia (I' Par. xxi). » Qucd guidem intel- ipsis passionibusmarcescebahl, ita utneque curam
ligendum esta Jeab numerales esse, sed suitimam exbibei'e corporibus preevalerent, sed pro labore de-
ecrum npluisse estendere David, nisi tanlum, quan- ficerent, Alii autem repentinis tenebris eorum cona-
tum in Samuelis libre scrifaitur lus arripientibus suflbcati, prplinus exspirabant.
« Percussit autem ccr David eum ppstquaffl nu- Alii
super mortuos, quos sepeliehant, ipsi quoque
« meratus est pepulus, et dixit ad Deminum David: moriebantur, imperfeclas relinquentes
sepulturas.
« Peccavi valde in heefacte, sed precor, Doraine, Incipiente itaquepestiferp langubre ees abhera ma-
< ut transferas iniquitatem servi tui, quia stulle egi tutina periinere, usque ad hcram prandii consum-
« nimis, etc. » In Ufaroqubque Exodi ita scriptum inata stint niillia septuaginta.. Erat aulem angelus
est: « Loeutus est Dominus ad Moysen, diceps: Domini juxta Areuna Jebusoei. »„In Paralipomenon
Quaudotuleris summam filiorum Israel juxla nume- quoque ita scriptum est: « Porrb angelus Doniini
..123 B. RABANIMAURlARGHIEP, MOGUNT.OPERUM PARS I. 'm
slafaatjuxta aream Oraan Jebussei, levansque David _A„AreaAreuna vel area Ornoe, ipsa est yidelicet Jeru-
oculos suos, vidit angeium Doministanteminter ter- salem. Einif ergo David aream et faoves argeiiti sU
raitief coeluni, et eyaginatuni gladium.in.manu ejus, Clis quinquaginla,quod in Paraliportienpn ita Jegi.
eli yeisum contra Jesusalem ; et Ceciderutitfam ipse ttif :•' t Dedit 'e.g'0'.'DavidOrnamiprb Ibeb sielos.auri
quam majores natu yestiti ciliciis prcni in lerram i'ustissimi ponderis sexcenios (/ Pqr. xxi). » IrileU
'{/ Par. xxi). ligendum namcpie est, faovesargenti siclis quiiiqua-
« Dixitque David ad Dominum, cum vidissetan- ginta, areara vero sexeentis aureis emisse..
« gelum ccedentem populuin : Ego sum qui peccavi, « Et sediftcavifibi David alfare Domino, et obtulit
« egp inique egi. Isti, quieyes sunt, guid fecerunt? « holocausta el pacifica, el repropitialus est Domi-
« .Vertalur, ebsecre, nianus tua ccntrame, et cpn- « nus lercoe, et coliibita bst plaga ab Israel.» Hinc
« tra dos.-umpatris mei. Venit auleni Gad ad DavitJ queque Verba Dierum ita narranl: « Tabernacujum
« i.n die illa, :".'eldixit ei: Ascende, constitue Do^ atiteiti Demiiii,'qtiod fecerat Moysesin deser.lb, et
« fflinb altare in area Ornan Jebtissei, elc. » Deni- allare bolocaustorum ea tempesiate erat in exeelso
qtie.Aretina intefpretatur area, et GriiauIaliire re- Gabaon, etnon pr_evalu.itDavidiread altare, utifai
sonat lumen nobis. Bene erge David cum DGifiinum - obsecraret Deum, nimio enim fuerat timore perler^
pro pffensa, qua peccavit, placare vellet, altare ju- B ritus, yidens gladium angeli Doniini. Dixifque David :
betiir in.area Areuna vel Ornce construere, utiiide Hcecest donius Domini, clhoc allare in holooaustum
unusquisque conjiciat quia alilcr Divinitas ab ho- Israel. Etproecepit ut congregarentur' omfies pro-
itiineplacari non potest, nisi in area cordis per lu- "selyli de terra Israel, et Constiluit ex eis latomos
'rnencerla- fidei et vefse dilectionis:allare.illi devotse ad ceedendoSlapides et poliendos, ut _edi-icarel.urdo-
litimiUlatis constituat, in quo sacrificium pioeconfes- mus Dei (Ibid.). » In illo siquidem Joco (ut flebrsei
sioriis acTaudis Deo acceptabile oflerat. Quod certe aulumanl) aliquandb ccntigerat Abrahani offerre
per euindem prpphelam in Psalmis manifestatur, iilium suum Isaac, quando, cum jam paratus esset
ubi dicilur ex perscna Dpminl : « Sacrificiuni laudis pccidere filium suum, et in holocaustura exhibere,
faetibrilicabilme (Psal.xuz). » Etidem: « Sacrifi- irnproviso aries .apparuit, et allare circuinsletit,
cium, inquit, Dee spirittts Ccnlribulatus, cer con- quem Abraliani pro fiUo, sicul prsediximus, imnjo-'
triliim et liumiliaium Deus rion spernit (Psal.'t);» lavit.
IN LIBRUM .111.
CAPUT PliniUM. iQ Iâac duplices David annos'habuit, et curti Rebecca

De senectuteDavid el frigidiiate , quem cafefaciebat jam vetula nunquam refrixit. Tacep de pripribus
AbisagSunamitis, ante diluvium viris, quipost annos jjpiigentos- npn
"
(CAP.i). « Et fex David setiuefat, habebatque dico senilibus, sed petie jam cariosis artubtis, :ne-
« -Btatisplufimps dies. Cumque operirelur vestibusi'. quaquani pueliares quaesiverecomplexus. Certe Moy-
« npn calefiebat. Dixerunt ergo eiservi sui: Quse- _ses,dux Isrnelitici populi, centum el vigintj arttips
« ramus doniino npstro regi adolescentulam virgi- hafaebal, et Sephoram"non mutavit. Quceest igitur
« nejn,,et stet cofaro rege, et foveat eum, doi'miat- ista Sunanjitis uxor, et virgo tam fervens, ut frigi-
« qne in sinu suo, et ealefaciat dominum nosfrum diim calefaceret, tam sancta, ut calentem_;ad Hfai-
> rege.ni. Qusesieruiit igitur adolescentulani specio- dineih nen prpvpcaret ? Exponat sapientissinius Sa-
. sajfi iii omnibus filiis Israel. Et invenerunt Abi- iomon palris sui delicias, et pacificus bellaiprjs viri
« sag Sunamitemi et addtixeftint iearii ad regem. narret amplexus.;«: Posside sapientiam,' pibsside-in-
« Efat autem puella ptilcbfa tiimis, dormiebatgue telligentiam, ne ObliyiScaris,et ne declinaveris a
« ciim rege, elminislrabat ei.Rexvero jion cogno- ye.rbis oris mei, Ne dereliqueris eam, et apprehen-
« vit eam, etc. » Dayid, annos nalus sepluaginta, det te; ama illam, et servabit ie. Princlpium sa-
beliicosus guotidam vir, setiectute frigeseente, non D pienlioeposside sapientiam , etiri omni pbssessipne
poterat calefieji. Qua-ritur ifaque ptiella de univer- ttta posside intelligenliam. Circumda illam, et exal-
sis filiis •Isra.elAbisagSunajiiltis, qusecum rege doi'- tafail te. Honora;illam, et amplexabituf fe, ut det
miret, et seniie corpus calefaceret. Nonrte tilJi yi- capiti tuo coronam. gratiarum, eorona qupqije deli-
detur, si pGcidentenisignaris Utte.rani,,vel figniehttuji ciaruni prolegetie . (Proii. iv), », Qmne-jpene virtii-
esse de rtiimo, vel arte lanartim ludjcra ?.Frigidus les corporis mutantur in senibus, et, crescente sola
senex ofavolviluryestimentis, etnisi complexuado- sapienfia, decrescunt csetei'a. Jejunia, chameunia.,
lescerilulse, non tepescit. Vivefaat adhuc Bersabee, huc ijlucque descensus , peegrinorum susceptip,
supei'ei'atAbigail e.t feliquseuxores et concubinse, defensip pauperum, i.nslantia.prationum, et perse-
quas Scriptura eommemorat, omnes quasi frigidee verantia, visitatio languentium, labor manuuni, unde
'repudjan.tur, el in unitisiantum graiidsevusealescit pi'a.])eanliir.e}eeQiosyn-e,el (jie sermenem Joiigius
aiiiplexibus.Abfaham vero mtillo David sertipf fuit: .ra.iaii)) curtcta, ;qu_eper.cofpus exerceutur, fraplo
(}ttamen yivente Sara, aliam non gueesivifuxoreni. corpore, minora fiunt. Nec libc dico, quod in juye-
m COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. m. 125
nifauset adbuc solidiqris setalis his duntaxat, qui la- k.dominator Dominus interpretatur, ejtts typum ex-
bofe et ardentissimo studio, vitee sanctimonia quo- pressit qui solum se dominari CumDoraitio afbitra--
que'et oralionis ad Domiftum frequentfa scienliatii tus est. Sed Ecclesiee populus cuni vefo Salpmpne,
cetiseeulr suiit, frlgeat sapientia, quse lii plerisque id est, pacifico hostrb (Ephes. i), cujuSiipse corpus
senibus a_tatemarcescit,sed quod adolescentia mujta est, per divinam ordinationem in regririm. substilui-
'
corporis sustinet bella, et inter Incentiva vitiortim tur: de quo merito perfidioe,majpr fijius, id est, pripr.
et carnis filiUatioijes,quasi ignis in lignis viridibus, popujus, preeCipitalusest. Hic ergb Adcnias, Bersa-
suffoceturuisuum non ppssit explere fulgerem. Se- 'b'ee inferveiiieftte, queeinterprCtatur fiiiq satiir.itaiis,
nectus vere eoruni, qui adolesceritiaiii suani hone - Abisag Sunamitidem corrumpere gestjvit; quia Ju-
stis aclibus instfuxerunt et in lege Dommi jneditati daicus pbpultis per observaritiapj ceeremoriiafuiiile-
stintdie ac tiocte (Psal. j), setate fit doetior, usu gis, qua saturus et plenissinius erat, veram sapien-
tritior, prpccssu teniporis sapientior, et veterum fiam spiritalis sensus, quse DaVid npstrp Conjuficta
studioruni dulcissimos ffuclus metet. Sed ipsius no- esl, stuprare volens, non rijertiit ejus consojiiurii
iniiiis Ahisag sacramenliim sapientiam sejiuiji jri'cli- Ctijus violare appelit in)mactilal,U_titoriim, ' Quod,
cat ampliprem ; interpreiatur -etjim ppter nicus su- tiutem David Salomoni filib suo preeeepit de justoj
perfiuus, yel patris:piei rugitus. Vcrbum superflui » retributipne eofuiii qui sibi spjatio fuerunt yel inju-
ambiguuin est, seclin prsesenti loco yirtulem-sonat, ste noeuerunt, licet ipse patientisslme eos regnans
quod amplior sjt 5Dsenibus, etredundans ac larga tpleraret, quid melius signifipa.fe pbtest qtiam fu-
sapieniia. It. alio aulcpi loco superfiuus, guasi, non turam relributipfieoi jtidicii futtirj, in qua iinpiipre
necessqrius, poriifur, Abisag aulem, id est, rugilus, mercede poenam perpetuam, justi aufem eeternam
proprie nuncupafur, quod niaris flue.tusivespnat, et beatitudinem percipient? In preesenji queque iem-
(utita dicam) de pelagp venierts fremitus auditur': ppre patientia Dei ssepe Jioribs trijjulafi atqtie angu-
ex quo ostenditur abundantissipitim et pltra faunia- sliarj permiltit, et e cQrttrario feprQbbSdeliciis tem-
nam yoceffi jp senibus jjjviiV)serpionis tipnitfuum poralijjus et prosperjtate terfeha ulj cpneedit: qui-
cpnimOj'ari. Porro Sunqmitis, in lingua nostr.a, cbc- bus tamen utiisqtie per Judicem viyoi'iim et moiiuo-
cinea, dicitur, ut sigriificet caJere sapientiaro, et di- ruin pfeemia-cefta itj futuj-o restifuet, gjiando «Ijis
yina leclipne feryefe, Quod lice.t Domiiiioi sarigtiitiis qiij ad dexteram ejus sunt, dictufus erjj; 'Vejjjte, Jjer
ipdicet sacramenfum, tanieij et feryoreni ostCndit nedicfi Patris mei, percipite reguunj guod vpbispa-
sapjentise. Hnde ef pfastetrixilla, in Gepesi (Gen, fatuiiiest ab pfiginp mundi. Illis aufejn qui ad sini-.
xxxviii), cPccinum ligat in manu Phares, gni ab eb, 'stj-ajn ejus erunt, djeet: Piscedite a me, rijaledi-
gitod parieleni diviserat dups populos anle separan- >!" cfi, iii ignem seternum, qui paratus est diabplp et
lem, Divisoris nonieii, id esl, Phares, sprtilus est, angeUs ejus. Et ij)unt hi ip stipplicitim eeterpuinv
EtRaab pjeretrix in typp JEcclesheresticujap. myste- itislj autppi hj vitam eetefnam (Malih, "xxivY,>
riuiii sanguinisppntijienteffijiit, Jerichpperguntg, dP: ..... .CAPUT IIJL
nius ejus salvarelur, appendii (Jos, n). Ujjde £. }am Judipiuni Salomonis de mulieribiisffuwdti mfqntibus
in alio loco de viris saneiis Sciiptura coinmpnmfat.: discepiabdht.
I Hi sunt, gui yetiernnt de calore domus Rechab (CAI>, JJI). « Tunc yerierijtili dtise ftiuliefes jnefe-
(l Par, n). » Et DomirtuS fioster in Evangelio: « trices ad regem , sleteruntqtie cpj'ariiCo, Quafu.m
'f Iguem, inquit, veni miltej'e super lerram, et quid t tina ait: Ofasecro,.ffli donjjne., egp et intilipr Jjeeg
volo, nisi-ut. ardeat (Lnc. xn) ? » Qui discipulprtim « habitabamus in dofiip "uria,et pepe.riapuil eaiu i.n
corde succensus, cpgebaf eps di.cere : e iNonnecor f eubicfilp, Tertia verp die ppsfquam egp peperj, pe-
nostrumerat ardens in npbis, dtim loqueretur in yia, f perit el bsec, etoranitis sitiijil, nulltisqrte alius jji.
et aperiret nobis Sciipttiras ? » (Luc. xxiy.) « dpmp iiojjiscujti,exeeplisijobis duabus. Moftuus est
GAPUTII. ? Eiu.tep)fiUtiS;mtiJiefis'hujusnpct:e, dpfmjens quippp
y, i pppressit euri). Et CQjistifgensjtitenipesta nocte
De Adonia, qui regnare appeteoat pro Davidpatre
suo, qui el Abisag Sunahiitem expetebat sibi fieri -.;.< silenlio tiilit .fiUti.mirieum de Jat.eie ifteo aneijloe
uxorcm ; quodqaeDqvid Satqmoni h\ mandaiis dqt , tuoe dbrmieniis, et cpllocayit in Siriu siib, Suuffl
de adversariisstiis. - . « auteni filium, qui efat moflutis,; ppsuit in sinu
(CAP.II), « Adpnias atitem filiiis Haggith eleyaba- « inep, Ctjniqne -surfexjssero inanp, ut darepi lac
< tur, dicens: Ego regnabo. Fecitque sibi currtijn « filio meo, apparujt jnortuus, queni diligerttius iti-;
< et equites, et cjuinquaginla yiros, qui ante etim «. tueos clara Juce, dep.feheridi npn esse jneum,
« currei'ent, ctc. » Quod.atitem A^lpriiasfiUusDavid «: quem genueraiii. Resppndilque ajtera ipjjlief:
njajor Jn regiiumprp patre succedere vpluit per fa- « Non esl ita, sed fiUtis tuijs mprtuus est, meus
sttitii superbioe, non per viffuteni idisciplinee,guicj « atitero vivit, E cPntrafjQ jU^ dJcejjat: Meijtiiris:"
significat nisi qtiod Judaicus pppulus, qui quasi ma- « filius qtiippe nieqs vivit, et filius tuus niprfuus
jnrfilius videtur esse, cum pripf legem susceperit, V esl, Atgue in hiinc njpduni cbnfeiiclejjant corani
gentileiii pcpuluui, qui per gratiam Dei poslefipr VP- « i'Cge, V»etc. (Ex Gregprio)..'Nbtanduiri gupdpost-
catus esl, spernens, spluni secuni Dominum Kstiroa- qUarti 'Ppmiiius' errer.is nostri leneJjfas luce suee
bat regnaturuiti ? Unde et bene tibmen Adpnise, gui cpgnitipnis illustrat, mpx tentatipijis iactjlep yj^
127 B. RABANIS-AURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERDM PARSf. 128
sitaude prpfaat: quia accedendo corda nostra ad A bidas corigregaret. Haesunt dueevirgse gusejungunH
virtuies provehit, el recedendo concuti ietilalione tur in EzeChiel, et de gtiibus per Zachariam Donii.
permittit. Si enim post vir.utum muriera ntilla teu- nusrefert (Zach.n): t"%t assumpsimihi duas vir-
tattone eonculitur, hoc jani se animus habeie ex gas, titiam Vocavi decorem, et alteram yocavi funi-
seipsP glpriatui'. Utergo ea firmjtatis doria liabeat, :. eulum, et pavigregem. s.Mulier quoqueilla.meretrix
et ihfirriiitatem suam liumilitef agripscat,J)er acces- inEvangeliP (LMC.VU), quse «Jesupedeslacrymisla-
surii gialise ad alta sustollilur, et per fecessuffi, vit, criiie detersit, et cui peccata emnia dimittun-
qticd ex ipse sit, probatuf. Qupd bene nebis exhi- tur,» manifestesignificatEcclesiam.de gentibus con-
storia Sacreelectionis innuitur, qua Salomon et di- gregatam. Hoecidcirco in prima fronte replicavi, ne
vinitus accepisse sapienliam, et ianien, post eam- cui videatur incongruum si. meretrices dicanlur,
dem sapientiam, meretricum statim pulsatus quee- quartim una Salomonis judicio filii possessione do-
'
slione memoralur. Moxenim utgratiam laBleerevela- nata- est. Prudens quserat audilor quomodo lrierelrix
tionis accepit, certamen turpium mulierum pertulit. significet Ecclesiain , quse non hahet inaculain ne-
Quia nimirum ssepe ctini mert.em nostratn con- quefugam (Ephes. v). Non dicimus Eeclesiani per- :
cessis viftulibus respectus jnjiniee largitafis illuinir - mansissemerelricem, ised Iuisse.;:Nam eti SiiriPuis'
riat, hanc protinus etiatii lubricee cogitationes t.ur- B leprosi doiho Salvator scrifaitur iriisse conviyium
bant, ut quse sublevata immenso munere exalta tur, (Maith. xxvi), utique non quia leprosus erat eo tem-
etiam tetitatione pulsata, quid sit, inveniat. Sic Elias pore quo habebat hospiteni Salvatorem, sed quia
et yisitatus desupef sermone coelosapertiil (III Reg. leprosus ante fuerat. Matthseus quoque ihcalalogo
xvni), Ct lamefa probatus sufaito infirmus, per de- apostolorum publicanus dicitur (Matth. x), noit
serta fugiens, tinam mulierem expavit (III Reg. - quod permanserit publicanus posf apostplicam digni-
six). Sic Paulus ad tertium coeltim ducitur (II Cor. latem, sed guia prius fuerat pubUcantis, ut ubi abun-
xii), paradisi penetrans secreta considerat, et tamen daverat peccalum, superafauhdaret gratia (JSom.v).".
ad senfelipsurii rediens, contra earnis bellum labof Simulque considera guid dicat Ecciesia cpiitfa'.Syn-
iat: Jegeni aliam in rnembris susiiiiet (fiom.vii); agpgam daitimniatricem : « Ego et uiuiier heec lia-
cujus in rebellione fatigari Spiritus legefii dolet. faitabamusin domo una. »Post resurrectionem enim
Qtiod post donationem ergo muueris idcirco Deus Donjini Salvatoris una de utroque populpcongregala
homjtiem probat, quia collato mtinere suhlevat, etj Cst. Et quam eleganter Ecclesia, « peperi, » inquit,
abstracto paululum, ipsuffi sibi homineni demonstrat. « apud eam in cubiculo! » Ecclesia enitii de genti-
Quod eo usque procul dubio patimur, quo de terra bus, quoenon habefaaf prius legem.etprbphetas, pe-
funditus -labe peccati ad promissse incorruplionis C perit in domp Synagpgo.,iiec egressa est de cufaiculp^
substantiam reformemur. Quantitm ad simpUcenj sed ingressa. Unde dicit in Cantico canlicoruin:
historiairi pertihet, perspicua est, quod puer anno- « Intrnduxit me rex in cubiculum suum (Cant. n). »
riiro duodecim, Contra eefatis suEeiiiensuram, de in- Et iteruin !equidem nen spernentem assumens:
timo liunianseiiatufee judicaret affectu. Unde et ad- « Intreducam te in domum matrismeee, et in cubi-
niiratus est; et pertimuit ill«m bmnis Israel, quod culum ejus quee concepit me (Garit. vm)
scilicet eum manifesta nori fugerent, qullam pruJ « Tertia antem die, postquamego; ipeperi, peperit
dentet abscotidita depreheiidisset. Quantum ad ly- « et bcee. » Si consideres Pilalum lavantem manus
picos pertinet inteUeetus, dicertte -Apostolo (/ Cor. atque dicentem : « Mundus ego Sutria sanguine justi
x) : « Hcecomnia in figura conlingebant illis, scri- istius (Malth."xxvn); si centurionem ante patibuluni
pta sunt autem de nobis, in quos fines sseculoruai copfitentem : « Vere hic erat Filius Dei (Ibid.); »
devenerunt,» quidam Greecorum autumnnt super si eos qui anle passionem, per Philippum, Dominuni
Synagogam et Ecclesiam sentiendum, et ad illud videre desideranl (Joan: xn): haud. ambiges primanj
tenipus ceelera referenda.; guando post crucem el peperisse Ecclesiajn, et postea natum populum Ju-
fesurrectionem, tam in IsraeTguaffl in gentium po- dseorum, pro quo Dominus precabatur : « Paler, .
pulum, verus Salomon, id est paeifieus, regnai'e coe- ignosce illis, quid euim faciuntnesciunt(I,i(c.ixxiii). »
perit. Quod autem adiilteree et meretrices Synagoga UnaQ.ueUie crediderunt tria millia, et alia quinque
ct Ecclesia in Scfipturis dicantur, niilla dubitatio est. millia (Acl.u). « Eramus simul (Act. iv). Multitudi-
Et hoc prima frOnte videtur essti blasphemuni. Cee- liis autem credentium erat cor unum et anima una
terum si i'ecurramus ad prophetas, Osee videlicet, (Ibid.)i
gui accepit uxorent fornicariam, et generat filios « NuUus quoque alius in domo nobiscum, exceptis
fofnicationis et deinde adulteram (Ose. i); et ad «nobis duabus. » Non blasphemahtium Jud-eorum,
Ezechiel, giii Jerusalem guasi meretrieem arguit,' non gentilium idolis servientium. «iMortuus est au-
guod .ecula sit amatores suos, et divaricaverit.omnl «tem filius mulierishujus nocte.»Dum legis sequitur
franseunti pedes, lupanarguein Ipeo celebri exslru- observantiain, et gratiam Eyangeliijugo Mosaica)do-
xerii (Ezech. xyi); aniinadvertamus Christuiii id- ctrinee copulat,- tenebrafum errofe coopeiia esl.i.
cireo yenisse ut meretrices dpnaret matrimortio, ef « Oppressitque eum dormiens matef sua,» quee npn
de Juobus gregibus unum ovilefacerel, medioque potuit dicere : « Ego dormio, et cor meum vigilat
pafjete destruclo, in easdem caiilas oves prius inor- /Cant.y). t -' :
m GOMMENT,IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. III. 130
« Media nocte consurgerts tulit -filium delatere. » _, \. subditcruip yita mertiferajii tegant ne_Ugentiam.
Ecclesise dorjnieiitis.. « Et in sup cpllpeayit sinu. .». Unde etilla fiiulier, qusefilium exstinxitprpprium, quee-
Relege tetam Apostbli ad Galatas Epistplain, et anini- sivit aliertura. Sed tamen yeram matrero Salempnis
advertes quomodofilios Ecelesise suos facere festiriet. gladjris invenit, gttia videlicet cujus flucltis vivat, yel
Synagcga. Et dicit AppstOlus : «Filioli fflet quos ite-: cujus intereat, extreinc exanjme ifaUistficti judicis
rum parturjo, dohec formetur Christtis in vobis deinoustfat, Ibi et.illud est solerter jnluendum, qtiod
(Gal. iv).» Uuiini tulit, noft utpossidefet, sed ul oc- vivens filius prius diyidi prsecipitur ut spU ppstmpr
cideret; npn enim amore fecit boc filij, sCdoemulse dum fflatri reddatur : quia in hac yita quasi ipartiri
odio. Etsuummoftiiumperlegisceerempnias in sinu eonceditur yita disciptili, dtiitiex jlla noniiunquahi
Ecclesiee supposuit. Lpngum est, si velim per sin- alter aprid Deum meritum, altef yero apud Iipmines
gtija curfere gupmpdp per appstolum Paulum et ec- laudeni habere perjnittaturv iSed fsilsa lnater.etim
clesiasticos viros iuteilexerit Ecciesia nbn esse stirim quem npn genuit occidi npn[ raetmi ': quia arrpgaii-
filiuui qtii tetiefaatur in lege, et in luce cognpverit tesmagistri etcharitatis ignari, si.pienissimum.no-
qtiem in tetiefaris nen videbat. Inde. iurgium ertum men laudis ex alienis diScipulis consegui nequeunt,
est preesenle rege, altera dicetite • « Filius tuus mer- eorum vitam crudeliter inseguuntur. Invidice enim
tuus est, ffieus autcm vivit,» altera resppndente: B facibus succensi nolunt aliis vivere, guod se conspi-
« Meutiris, filius quippe meus vivit, filius tuus mer- ciunt non posse nossidere. Unde cl illic perversa
tuus. Atqtie in hunc modum contendebant coram mulier clamat :
rege_'-• ".;'.'..;":; ;'' - "..'_::; '. '.'. « Nec mcus sit, ncc istius. » Ut enim diximus,
Tuticrex Salpmon, quimaiiifeste Salvator acci- quos sibi obsequi non vidcnl ad gloriam temporalem,
pitur (secundum psalmum septuagesimum priffium, eos aliis invidem vivere per veritalem. Vera autem
quifre Salomoneminscrifaituf, ubi ntiUadubitatio est, mater satagit ut ejus filius saUem apud exlraneam
quiii csetera quse dicuntur , non Salompni mprtup, sit et vival: quia concedunt veracis magistri disci-
sed Christi coriveniant majeslati), simulat ignoran- puliul cx eorum discipulis alii quidem niagislerii lau-
tiani, et humanospro dispensatione cafnis mentitur dem hafacant, sed inlegritatem vitrc iidem discipuli
ai_ectus,;sicut jrialioloCP : « Ubi pbsuistis Lazarum non amiltant. Perque pietatis viscera hsec cadem
(Joan. n)J » Et ad mulierem fluenteifisaiiguiuem :i matT vera agnoscitur omniiio, quia magislerium in
« Quis tiie tetigit (Marc. y)? » Gladium pcstulat, de cxamine charitalis approfaatur. Et spla tptum reci-
que dixefat : « Nclite putafe qucd verierim pacem pcre meruil, quee quasi totum cessit: quia fideles
miltCre supef terraffi ; nPn veni paceni mittere, sed pi-seposiii pro eo quod ex faonis discipulis suis non
glacUum. Vem enini dividere lipmineiri centra pa- G solum aliis laudem 11011 invident, sed utilitatem eis
treffi suum, et filiam cbntra mairem suam, ef fiurum etiam profcctus exorant, ipsi integros et vivenlcs
cptitra sccrum suam, et inimici hbriiinis, dbmestici filios recipiunl, quando in supremo examine eorum
ejtis (Mattli. x), » Et lemperat nattifam naturse vitoe pcrfcctse retriJmlionis gaudia consequuntur.
Dominus,vultque secundum utriusque vpltintateni, vi-
vetilem filium iti legCmgratiamque divldefe, nen qup CAPUT IV.
De poleslate Salomonis qua imperabat universis, et de
bticpfobet, sedijuo adafguendam caltitiiniam Syn- sapieniia ejus, de diviliis alque deliciis, el depace
agpga) hcc VeUese dicat : IUa quse nblebat Ecclesise quam habebal in regno suo. — Quod Salomon tria
filium ingtatia yivere, tiCc per btiptismum liberari, millia parabolarum locutus esl, et quod fuerint
libenterhabet diyidipuerum, nen titpossideat, sed carmina ejus quinque millia ; quodqueipse disseruil
de jumenlis, volucribus, replilibus el piscibus. —
titinterficiat. Ecclesia, quem scit suuiri esse, lifaen- De wdificio domus Dei, el quod mdificatio taber-
ler concedit seinulse, ctam vivat saltemapiid adver- naculi unam eamdcmque Christi Ecclesiam dcsi-
sarium; ne ititer legem divisus etgratiaiti, Salvato- gnet.
ris mtiCrOneferiatur, unde diCit ApoStbltis : « Ecce (CA.P.IV). Eiiumeralis ergo principifaus Salomonis
ego Paultis dieb vbbis," quod si legCffl observetis, qui in rc.£Fiio ejus variis ofliciis deputati fucrant, scu
Christus vobis nihil prodest (Galat.-v). » Item alio diversis provinciis preeerant, sequilur Scriptura, ita
luodo. (Ex Gregorio.) Quid in hae serttertlia ffielius, dicens :
I per niatruin lactantiumnomina, nisi doctbrum PrdO? « Salomon autem eral in ditione sua faabensomnia
Qtiid vero per earum filios, riisi discipuiorum persoria « regna terroc Philisthiim : a flumine usque ad ter-
signatur? Nam fflagistri, nimirum yigilantes;quidem t minum -Egypti offerentium sibi munera, et ser-
seientia, sed vita dormientes, auditores subs, qtiOs « vientium ei cunclis diebus vitec cjus. i El quis in
per vigiUaspreSdiCationisuutriunt, cluirigttod dicunt hoc melius significatur quam Pacificus noster, quem
facefe negliguht, per soninum torppris occidtint et preefigurabal idem Salomon ? Ipse enim onmia
negligendo opprimtint, guos alere vei'borum lacte regna terree a solis ortu usque ad occasum in dilione
videbantur. Unde plerumgue duni ipsj fepTehertsibi- sua habet, Scriptura teste: «A mari usque ad mare,
Utervivunt, ethafaere discipulos vitse laudabilis et a flumine usque ad tcrminos orbis terrse, ipsi
jiGgueunt, alienos slbi allrahere cbnarituf, guatenus ser-vicnt onines populi, linguse et tiibus, offerenles
;dum bonps se habefe sequaces Pstenduirt, aptid judi'- ei munera (Psal. LXXI),J scilicet recteefidci et bonp-
Jciahumihum excusent inala qtise agutif, et quasi rum pperum. « Regcs, inquit, Tharsis ct iusulse
4Si B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS. I. 152
niuiief-i offerent, regesAfafaura et Saba dena addu- A . et evartgelico, illi quatenus intelligentes fuerunt ad
ceiit, et aderaburtt etiiflenmes reges tefree, onines preesepia sanctarum Scriplurarum Invitantur, ut
gerites servieiit ei.» Qtiodautem sufaditur: « Cunctis pabulum ibi sacrse doctrinse acciperetit, quatenus
cdiefausvifiseejus,» lioc est, iti ssectiitimssectili,quia equitatui summi regis habiles fiererit. « Ntitriebant-
ipsC pernianebit seifiperr « ejusque potestas, po- _ que eos.supradiCtiregis prsefecti,» cum urtusquisque
teslas esl seterna, cujus auni non defieient, et regui doetorum sermone rectee fidei, ex,emplpboneeope-
ejtis non erit finis (Dan, vn, Psal. ci, Luc. i), » rationis, satagit pastum illis salufarem cOnferre.
< Eral auleni cibus Salomoijis per dies singulos "Unde subsequens Scriptura de eis dicit:
< Iriginla chori sihiilse, et scxagmta clibrifarinse; « Sed et necessaria menSseregis Salomonis Cuni
« decem bpves pihgiies, etvigiiiti faovespascttales, et «' higenli cura prsebebant tempore suo. Hordeum
« centum arietes, excepta venatione cervoruin, ca-j « quoque et paleas equofum e.tjumetitorum. » Quia
« prearum atqtic bubalprum et aviuffi altilium. >' ne qtiid desit his qui in dotiio regis riianent, toius
Qtiid ergo cifausisle Salottiotiis sigtiificat, nisi refe- ordo sanctorum prsedicatorum (scribendo scilicet et
ctionem regis noslri Jesu Chiisti, qui bene pascilur loquendo) labbrat, ut mensa Domini abundet in co-
recta fide et operibtis bonis qri_eilli quotidie Offe- pia lifarorum, et deceiitem pastum incie habeantqui-
i'unluf ab Ecclesia Cathoiica? « Tfigiula » ergo _B quefidelium.
« CliOri similee» possunt expfimcre lidem sanctee « Dedit quogueDeus sapientiam Salonioni, Ct pfu-
Triiulatis, juxta quod in lege Domini scriplum con- « dentiam multam nimis el lalitudiuem eordis, quasi
tiiiettir ; Ct« sexaginta cheri farince; »peifectionem « arenaffl quee est iji Jiltore inariS; Et: preecedefaat
boiitifuni operum : « decem boves pingues,» docto- « sapientia Salpmpnis sapienliam emnium Orienta-
resdecalogi; el« viginti "fapvespascuales, » preedi- c lium et _Egyptiorum: et efat sapientipr cunclis
catbreS Novi Testamenti, gui guasi geminatum deca- « hcmihibus, » etc. Dedit utique Deus Saloinopi
lcgum in se liabbnt, cum Ncvum et Vetus Testa- noslro S-ipientiamet prudentiam ultra oirinesbemi-
mentuir oequaliterprsedicanl, pleni dilectione Dei ef nes, et onjnem creaturam rationabilem. De quo
proximi. « Centum arietes, » quOsmelius significant Joanues dicit : « Quem enim fflisit Deus, verba Dei
quam eoS qui in grege Dpminibene deiriinaiites, si- loquiltir. Noft eniffl ad mensuram dat Deus Spiri-
mul cum sibi subditis oefefnsebeatituditiis glcriam tuin. Patef diliglt Filium, et bmija dedif inimariu
cpnseqtii festinant ? « Venatie queque diversorum ejus (Joflii. m). » Et alifaiVeritas ipsa dicit: « Sicut
« animalium » nOn jficonvenieiiler accipi potest ac- eiiim Pater liafaet vitam in senietipsp , sic dedit et.
quisitio hominum, qui ex diversis. gefflibusquotidie Filio vitam habere in semetipso, etpotesfaiem de-
retibus Evaiigelii, per « spirituales yenatores (Jer. C dit ei judicium facere, quia filius hominis est (Joan.
xvi) » capiunlur, et in pastum'
Salvatoris nostri redi- v). »"Hinc Paulus ait de jpso Domiiio Chrislb : « Qui
gutilur. ; . est imago Dei invisibiUs, priniogeiiitus omnis crea^
« Habebat qjtoqUe Salomon pacem ex omni parte turse, quia.iii ipso condita sunt uniybrsa in ccriliset
< in cifcuitu. Habitavit Jtidas et Israel absqueti- in terra, visibilia el invisibilia ; sive fhroni, sive do-
« more ullp, unusquisque.sub vile sua et sub ficu minationes, siye principatus, sive potestales : om-
« sua, a Dan usque Bersabee; cunctis diebus Sale- nia per ipsum et in ipso cfeata sunt. Et ipse est
« mpnis » etc. Isaias qubque de Redemptcfe ita di- anle onmes, et omnia iu ipso conslapt (Col.j). Et
cit: « Multiplicabitur ejus iniperiuin, et pacis ncn ipse caput Ecclesise, qui est principjum, primogeni-
erit fi.nis(Isa. ix). » Sub cujus defensione verus Ju- tus ex meiiuis, ul sit ipse in. emnifausprimatum te-
das el verus Israel absqtie tiinore ullo habilant cum nens : quia in ipse coiiiplactiit omnem pleniludiiiein
cordibtis efectis ad. Deuiri: csetera terrena despi- !j divmitatisirthabitaie corpbraliter. Etihipso suntoin-
ciunt, pec bostium piiuas pertimescupt, sediijlau- nesthesaurisapieniiseetscientiseabscotidiii(Co/.ii).»
dibus Dei jtigiter pefseveraint: dejectanles in gralia Omnibus.ergoyeri Salonionissapientia an tecellil, quia
Dei, et in dulcedine chafitalis, quam incessanter multuro distat jnter eos qui participalione sapientiee
habent ad Deum et adproxirilum. -D sapientes sunt> et illum qui est fops sapientise et
« Habebat Salomon quadraginta miUia prsesepla origo viiiuttim, Hinc esl illud quod sequilur : « Et
« equorum eurrulium et duodecimjnillia equestrium. erat neroiiiatus in tiniversis genlifausper cireuitum ;»
« Nrilriebantque ees supradicii fegis, pra_fecti. » quia nbmen ejus prsedicatur in uniyersp. mundp.
Quid per quadrageftarium numeftim nisi tempora le- « Nec est npmeti aliud . sufa coelodatum hcminibus,
gis priscse desigtianjur? Quisi et Moyses, illam ac- in quo oppfteal salvesileri (Act. jy),»
cepturus, quadraginta diebds jejuiiavit (Expd. «Locutus est quogue Salornon tria inillia para^
xxxtv); Ct poptiltis Israetiticus, quiper eam ipslfue- «bolaruni. et fuerunt carmina ejus quingue millia,
batuf, quadragiiita aimis Iti eremo niansit. Dftbde- « etc.»(Ex Isidoro.) Quid enim per tria millia para-
liaritis vero numerus prsesens tempus significat, in boiarum, nisl plefiitudo fidei inlege, etin Evangeliis
quo aposlolica doctrina Noyi Testamenti populum et Christo tradita designatur? Quia dum tota mulli-
:niitfIt. Bene guoqtie.per guadrageiiarlurii sive duo- pliciter per aUegoriarum seusus suljijnysterioiTriiii-
denarium primefiip) prsesepieiequcruin Salomoiiis talis;disSerilur, guasi tria millia parabelarum nuu-
uumeiarittit, quia in utroque populo, legali videlicet cupatilur. Carmina autem ejus guiiique millia per
—
133- '-; CiJMMENT.JN LIBROS IV REGUM: IN 'J__B.'lft.'"">' .. ..151
sui:
quinque sensuScojporjs intelliguntur, .quos qui di- i.itufus esf; guotioieper gratiam regis pacifici,
yefsis viftutibus bene regit, beatus est, et per eos videlieet Redemptoris,. 8edificatursguse paiiim ad-\
qutisi quinque ffiillia Doniino eai'mina cahit. buc peregrinatur ab illo in terris, partim evasispe-
in coelis,
«Disputavit autem Salbmbn a cedro usque adhy- regrinandi aerumnis, cum illo jani regnat
cum:
sopum. » Cedtinomine celsitudo glorise in electis ufai, peracto riltimo judicio, tota est regnatura.
accipitur. Unde prppheta lestatur dicens : «Justus illo. Ad banc dpifium periinent elecli angeli, quo-
ut palma florebit, et sicutcedrus guse in Libano rum tiofaissimilitudo in fulura vita proniittitur, di-
est, mulliplicabilur ( Psat. XGI).;» Hysppus autem cetite Domino:«Uli autem gui digni Jiabebtintur,
herba est humiIis,.saxoIicere;ns, qua signatur Jiumi- soeculoilio et resufrectioiie exVinonuis, neguenu-
i lilas Cbristi. Redeinptor guippe tioster a'cedro us- bunt negue ducjint iixores : .negtiCenim tiltra moFi;
gue ad hysopum disputavit rguia ab aUa excellentia poterunt. _EquaIes enim -angeiis sunt_ et filji sunt.
glorisecoeleslis usque ad earnishumilitatem descen- Dei, cuiu siiJt; filii resumclionis (Luc,. xx).» Ad
dendo pervenit. Siquidem et cedri noniine pravo- hanc pertinet ipse inediator Dei et hominum, hOmo
runi superba elatio designaltir, sicut et per David Chrislus Jesus, ipso atteslante cum aii. : «Splvite.
dicitur : «Vox Dopiiiii-confringeniis cedros (Psat. teirtplumhoc, efin tribus diebus excitabo illud (Joaii,
xxyin).» A cedro itaque Cbristus usque ad bysopuni S II).» Quod expoiieiis Evangelista suhjuiixil: «lioc
disputat, qtiia ipse supei'borum corda et humiliuni auteiu dicebat de lemplo corporis sui.» Dixit Apo-
judicat. Super ligna autepi disputavit, dum in cruce stolus de nobis; «Nesciiis quia templum Dei eslis,
pependit. Tunc enim in cedrp sseculi arrogantia in- et SpiiituS Dei habitatin VPbiS?»Si ergo iile teirt-
clinavit, quani etiam usque ad hysbpi huhiiliialem, pliitpDei per assumptam humanitateni factus est, „
id est, usque ad crucis stultitlam ac coniemplibilem eonslat utique qtiod figtiram omnium ljostrum et
sermonem deduxit fidei. Hinc Paulus ait: «Verbum ipsius Videlicet Doffliniet lnembrorum ejus quee jios
eniiti pefeuntibus quidejn sltiltilia est: his autetij, sumus, templum illud materiale tenuit. Sed ipsius,
qtii salvi fiurit, id est, ripbis viftus Dei est. Seriplutfi lanquam lapidis aiigularis singularitef elecli et pre-
est etiim : Pej-dam sapienliam sapientium, et pru- liosi in fundaniento fundati; nostri aufem, tanquam
dertliani prudentiuni reprPbabo. » Et post pauca : lapidum yivorum supersedificatorum super funda-
«Narii quia in Dei' sapientia non cognovit mundus mentum apostolorum et prophefarum : hoc est, su-
pef sapienliam Deum, placuit Deo per stultitiam prce- per ipstim Dominum. Designat eaindem dpmum
dicationis salvos facere credeirtes, » Dei spiri.tualem etiam tafaernaculuin quoiidani fa-
«Et disseiuit Salomoride jumeniis, et yolucribtis, ctum in ereriip per Meysen. Verumquia illa doiuus
el replilhius, et piscibusi » Disserit Salpmbn npster " in itinerequead terram fepromissibnis vehiefaatur,
de singulis speciebus aiiimalium, quia « otiinianuda ' bsec autem a_dificabaluf in ipsa terra repromissio-
ef apertasunt oculis ejus, nec est ulla crealura m- nis et in civitate Jetusalem;illa ut de loco ad lo-
visibilis iti conspectu ejus (JH_-r.iv). Ipse enim cum crebro Levilarum mjnisterio porlata, laiidem iji.
novit omnes cogitdtiones hbminum, ipse numerat terram promissoe hoereditalis iiiducerelur, hsec ut
muliiiudineni sfeilaruih {Psal;. OXLVI ), ipsi palet niox ih patiia ipsa ,et civilafe regia constructa, in-
afayssus,et iiifernus nori est ahscondilus coiani eo violabili semper fundamento coi)siSleret,,doiiec iu-
(Psal. cxxxviii).» Quasi epini disputare ipsius est, dituffi sibi figurarum coelesllum munus iinpleret :
,cuhi singulorum 1'atipnemrtpbis propOriit,et in Scri- potest iriillapraeseptis Ecclesicclafaoret.exsilium,iii
pturis Stiismanifesiat Sacranienfa, quse fuerant abs- hac futura requies et beatiludo figuraii. Vel ceite
condita a seeculis et generationibus, ut coiisidere- quiaillaa sblis filiis Israel, hoec:auiem a proselytis
mus beatitudinem angelprun), uiilitatem heminum, etiam et gentibus facla esl, possuut in illa princi-
et callidilaleni ffialighorum spirittitini; sicque quod paliter patres Veteris Testamenli el antiquus ille Dei
malum est reprobantes^ quod boiium esl eligainus; populus, m hac aulem cOjigfpgata de gentifaus Ec-
et ipsuin secieinur semperin invicem el in omiies. . clesia figuraliter expfimi. Quamvis sedificiumulrius-
«Et veniefaant de ctinctis pppulis ad audiendam que doffius eiiucleatius spirituali sensu excussum
«sapientiaru Salempnis, et vafalihivefsis- regipnibus est ut labores proesentis Ecclesice quotidianos, et
«terrce; el audiefaant sapienliaro ejus.» Hinc pre- preemiain ftittiro perennia, gaudiaque regni cosle-
pheta Isaias ait : «Erit in soyissimis diebus proe- stis, et Ecclesise prini-e de israel electloriem, et sa-
paraltis mpns dPjnus Domirtiin verlice mpntiun), et luiein omnium gehtium ip Christo mullimbdis .psleii-
Clevabitur super colles, et fluent ad euffi omues geri- datjirinsiritiare figuriSi
tes, et ibunt pbpull multi, e| dicent : Venite, ascen- CAPUTV.
damus ad monleni Doinini, et ad domumDei Jacpfa, QuoriiodoHiramrex
Salbmonenlinvpere ietnpli juv&-
et docefaitnos vias suas, et ambulafaimusin semitis ;' rit; quot operaribSSalonioninopereletnpli habucrit,
ejus, guia de Sipn exibit lex, et v.erbum Demini de el dequati lapidelemplumsitfaclum.
Jerusa-__fi(_sa..n).» (ExBeda..) DomusDeiquam Narrat autem Reguni historia ( CAI>. Vj. qtiod Sa^
sedificavit rex Salomop in Jertisaiem, iu figuram lomon oedificaturus.doinumDomiiio, quoesierit:auxi-
£icta est saneta) uiiiyersaUs Ecclesioe: quaa a priinb lium.abHiratti rege tyri, qui eral amiciiS:David
eiectp usgue aid ultimum, gui in fine mundi trans- iiriuii tempofe, et ctim ipso quoque ct Saloirioiie,
135 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARSVl. 156
ppstquam regno pptitus'est,"pacem habuerit, prbm- '_4. raut ertiditiofiem, vefbo fidbi institui, ne si absipie
pturhque mex Salbmbn ad adjuvandtim se in pititii- magistris docere inciperent, magistri existerent
faus ejiis inveherit aninium : ila ul et artifiees ilU, erroiis. Idcirco etenim Salomort servos Hiram cne-
et ligna et aurum, proul opus habebat, dederit; ob dere sifaivoluil ligna de Libano, quiadoctiores erant
cujus beneficii graliam Salomon ei, annos singulos, servis suis ad ceedendum; sed idcirco eliam servos
plurimos tritici cl olei choros in cibum domui ejus suos simitl adesse voluit, ut ostenderent csedcntibus
dabat. Nulli autem dubium guod Salomon, qui intcr- ctijus mensui'_eligna fieri dcberent. Cujus i-ei figura
pretatur pacificus, et ipso iiomine, ef serenissinto iii promptu est, quiaiiimirumapostoliceiiiusyerbum
reghi sui slatu illum significet, de quo dixit Isaias : Evaugelii, quod a Domino audierc, noveiunt. Sed
« Mulfiplicafaiturejus imperium, et pacis iion erit genliles ab errore convcrsi atque ad verilatem Evaii-
finis (lsai. ix). > Hiram vero, qui Latine dicitur vi- gelii transformali, meliusipsos gentium errores no-
vensexcelse, credentcs ex gentifauset vila simul cum \erant, et quo cerliusnoeruiit, eo aftificiosius hoc
fide gloriosos figuralitcr exprimit. Neque aliquidpro- expugnare atque evactiarC didicerunt.
bibet quin Hlram, quia rex erat, regalique pOtentia «Legitque Salompii operarios de omni Isi*ael. Et
Sajoinptiem in sediflcibdpmus Dpmini juvabat. con- _ «erat indiclio triginta virPrum millia, mittebafque
veisos. aidfidem earum rerum aominos typice de-' 8 «ees in Libanum, decem niiUia per nlenses siugulos
iiuntiet,,quorum ope constat Ecclesiam 'seepius ad- «Vicissim, ita ut duofaus riipnsibus essefit in dbmi-
»
jutam acnobiliter atigmenlalam, et eontra hesreti- I«bussuis, etc, Ubi primo notandiiffi quod npn fru-
cos, schiSitiaticos et paganos priricipalifaus erectam ;stra SalPinpri opefarios de omni Israei elegit, neque
esse deefetisi Petilt ergo Salomori in bpefe templi erat ulla portip poptili, deqria nen digni fante ppere
auxilirini ab fliram, quia cuin veriiensifi; carne Do- yiri asstiinei-entur. Quia nimiruni fieri de una stirpe
mirfus dUectaln sifaiVdbmtifn, yidelicet Eccles.iani, , Aafon sacerdbtes eligehdi^seddebmniStintEcfcJesia
sadificare disponeret, non de Jtidseis tantuitiinbdo, queerendi, qui sedificare dpffiumDbmirii vel exenlplb
veftimetlam.de gerttifaus adjtitbres operis elegit :•- suoyel dicto sufficiant; et tibicungue iijyetiti fuerint,
llatiideutrbqfiepopulo ministros sermonis assjimpsit. inox in officium doclGrum absgue tiUa personarum
Misit fliram Salomoni pfoecisa de Libapoligffa ce- acceptione promovendi: tafesgue cum ad erudiendos
drina ef abiegpa quse in domum Domini pOnerentur: infideies, atque iti coUegiutiiEcclesise voeandos ordi-
quia cohversa gentilitas misit ad Domiiium virps, nantur, quasi ad csedendasin Libanp templi mate-
guppdam ad sseculum claros, sed securi Dominiese rias viri strenui alque elecli mittuntur, Et qtiidem
increpatioriis de mohte suse superbiee jam dejectos numerus triginta millium, que iidem lignerum coe-
:et humiliatos; gui ad normam evangelicse veritatis . sores recensefaanftir, petest ad eofum figuram apte
insfituti in _edificalione Ecclesiee pro suo guisque referri, quiin fide sanctoe Trinitalis sttnt perfecti:
nicrito vel tempere ccllpcarcntur. quod doctoribus maxinie congruit. Verum quia triginta
«Misit eliam arliiices.» Quia cenvcrses ad veram millia ita eranl ordinata, ut dcna millia per menses
sapientiaro pbilosophps, cpii gratia eruditionis po- singulos operi sancto instaienl, magis denarii nu-
pulis quoque regeiidis jttre prseponerentur, Domino meri sacramentum perpendere debemus. Dena nam-
gentilitas obtulit, qualis fuit ipsis aposlolbrum teni- que millia virorum de Israel ad csedenda ligna iii
poribus Dionysius Areopagita, qualis deinecps doctor opus domus Domini mittuntur : quia quicunque clo-
suavissirous ac foiiissimus martyr Cyprianus, alii- ctores atque insipientium eruditores sunt ordinandi,
que quam plurimi. decem preecepta legis per omnia et ipsi observare,"
; .Misit et aurunu;» Quod in eadem pene sigiiifi- et auditoribus suis debent observanda monstrare,
catione accipitur;:;quia nimitum virbs sapientia et sed etpreemia in coelis futtifa, qtise denario soletit
ingenio pr_eclai'os oslendit, pro quibus cunclis ob- figurari, el ipsi sperare, cl audiloribus suis spcranda
latioiiibus gcnl.lilas a Domino dona cxspeclat gratise defaent semper intimare. Terni autem menses, quo-
coelestis, tiiticum videlicet verbi Dei et olcum cha- . rum dislantia singulis erat lignorum csosoribus im-
ritatis alque unctionis et illumiiiationis Spirilus san- " pcsila, perfectionem trium virtutum cvangelicarum
cti. Convenit autem aptc refaus Ecclesia1, quod typice dcnuntiant: eleemosynoa videlicel, orationis
auxilium operis sancti flagilaiis, ait ad Hiram Salo- et jejunii. Per elcemosynam nainque comprehenduu-
nioii: «Preecipe igitur ut proecidant mihi servi tui tur omnia quse ad dileclionem proximi explendain
«cedros de Lifaano, et servi mei sint cum servis benevole in fratrcs opcramur. Per orationem onmia
«tuis.j Servi quippe Hiram qui preecidefaanl Salo- quifaus per inlernam ccmpunctionem nostrp Condi-
fiioni cedrcs de Lifaano, doctofcs sunt elecli de gen- tori conjungimur. Per jejunium omnia quibus nos
tifaus, qtiorum ofiicii cst eos gui in hoc mundo re- a contagione vitiorum et illecebris soeculi ofaserva-
btisetglorialeetabanttir, a supertiieefastu cdrrigendp mus, ut libera mente, et corpore casto dUectioni
sterriere, atgue ad obseguium sui Redemplpris eprum valeamus inh_erereSemper nbstri Conditoris el pro-
vota transferre, cum quibus videlicet servis erant ximi. Et isti sunt tres mertses cperarjerum leitipli.
et ser\i^^Salpfflbriis, ac pariter jnemcratb itislabant Nam quia mCnsis plepitudine dierum lunaris circuU
«jperi; griia primi deeteres ex gentibus iiecesse ha- pefficitur, recte per illuift plenitudp yirtutis cujus-
bebafit ipsorum apostblorum, quia Doiriirio didice- que spiritualis osteiiditur,, iri qtia mens fideJiunia
157 COMMENT. 1_NLIBROS IV REGUM.—IN LIB.Hl. .. m
Domico qudtidiana iUustratioue, quasi luna a sole,, A millia esse pethiberituf. Septuaginta yideUcet-prb-
sabfaatismurovanimarum;: septiffius enim dies
respicltur. _.',"-.-.' ' pter
iri sabfaattihi, id est, feqiliein consecrattis est. Oclo-
<EtAdoriirs-mefatsupernujuscemodiindictipriem,
«et ceetera.'.»Adenitam quippe, qui Latirie dicitur ginta proptet sperii TeStiffectibnis, qtise octava die,
Dominiis meus __.__.su.,'quem meUus quam ipsum id est, post safafaatumin Dpniino processit, et ini
libbis quoqtie oetayti di.e siuiul et octaya oetate fti-
ijuem Vnomine imitatur insiptiat? Dominum videli-
cet SalvatOrem. Et ttinc AdOnirti opertiriis templi tura speratiir. Pfsepositi; auteiri efatitifia millia tre-
prsepotiitur, utsuaprovisione rite ordinet, quifaus eenti,; proptef fidem nimirurti sanctse Trinitatis,
inehsibus singtiU adoperandum exeatit, quifausdenuo quam Sancta nobis eleqtiia pta_dieant. Quod vefo
ad curandam domutii suam fedeaiit, cuffl Dominus oro tribus miUibus trecentis rifeepbsitis in lifarb Pa-
et Salyalor noster mentes satictofum praidicatbrum ralipomenon fria miUia-sexcenti stint scripti, ad eani-
sua familiarius jllustratione informat ad discernen-; dem prbrsus sublimium virbrum perlectibneiri 're-
dhni, quando oporteat oedificanda. Ecclesise' opus spicit (II Pars n). Nam qtiia iti s.enarib jititiierp
inire prsedieandb, .veralia pietatis oflicia proestando; mundi ornatumcomplevit, recte in eo-peffecla; fao-
et quarido fufsrim conveniat ad suam ipsbrtini Cbii- tioruriibpera sojent figtirari. Efqtiiasacfa Serjpttifa
scientiam ; examinandam,; quasl ad" inspiciendam.] B cumfide veritatis bpera jtistitise docet-hajietida, re-
domum suani. reverti, ethanc oratiohibus ac jejuniis' cte prsepositi operuini teinpli tria miliia et sexcenti
supertio inspectore ac visitaforp digtiam reddere, ftiisse perbibentur. Nec proetereimdtim qupd lisec
; «Fuertint Itague SalOmotii septuaginta itiillia ep- septuagirita. et Octogihta inillia portaiitiutii Qnefa et
«rum, qui bnera pbrtabaiit, et octoginta miUia latp- latomOfutii cum preepcsitis suis non fuere de Israel,
«niortim iii mohte, absgtie prsepPsitis gtii preeeratit sed deproselytis, idest, advetiis guimorabahtuf' iti^
* singjiUs operinus, numero triuiri miUiitmvtrecerito- ter eos. Scfiotum naingueesfin libfp Paralipbmenpi):
<rum preeclpientium populb et his qui: faciebant «Nuroeravit igitur Salenipn omnesvires pfpselytesi,
«-tipiis, et csetefa.» Latomos; dicit lapiduiri-csesOres; qui eftitit in terralsraelippsfdeijuriieratiojiem qtiajn
idem autem lapidum csescres, cjiipd et lignorum coe- dentioieravit David pater ejus, el inventi suiit centum
sores figtirate designant: hoc est, secundum proe- quingtiagitita i_iillia;et tjia miUia ^sexcenti,: feeitgue
diCatiohes: gupd mefite.iirisipientium.dolabrO; verbi ex eis septuagjhta milUa gtti- humeris pnefa perta-
Pei exercent, epsgue afaea, in qua nati sutit, forti- rerit,etc. (Ibid.). iProSelytiauterovOcabatiturferoece
tudihe ac deformitate" transmutare cbntendtifit, ac gui ex aUis riatibnifatis progeniti,: in fidem et coji
regulariter institutos unitatilfidelium, oadificio'""yide.' sprtium pepuli Dei, accepta circiimcisicrie, fratisie-
Ueet domus Dei, aptos reddere curant, Quod autem G runt. Fuerurit jtaque pperarii dpiriiis Dpmini de fi-
et Ugtia et lapides in morite eseduiittir,; et csesa ac liis xSrael, fuefunt de prPselytis; fuertint de getitibus;
prceparata utraque materies: ad montem domus; Dor De filiis videlicet Israel illi triginta millia ad prce-
niini transfeftur, patet sensus qupd omnes in-moote cidendas deLibanocedros missi sunt; de proselytis
superfaioe riati sumtisv Qtiia deipreevaricatiope priffii isti suntj de qtiibus nunc loCuti suffius, lapiduni cse-
hominis, gtiam superfaia fecit, originem carnis traxi- sores; de gentibus Hirtim ipse et servi ejus, qtii
-iiusV.Quicungue .atiteui gratla Dei pr-eordiriati sti- cuni servis Salomonis ligtia eeedebatit de Libano.
rrius ad vitam, excidiinuf cateebizandej et sacra- Omne igitur hominuni geijus, per qried. oedifibahcJci
menta fidei percipiendo de moiife stiperbise, et in erat Eeciesia, in tedificatipne templi pi*-ecessit.:Judoei
- haEigue, prbselyti et genliles cofiversiVad veritaiem
trionteiri DOmihi transferimtir, quiti eratidepbtestate
tenebraruni, ad arcemvirtuttim, quseest in urtitate Eyangeliii'unam eamdemque Christi Ecclesiam sive
sanct_e Ecclesiae, pervetiimus. Nbiatidtim autem tpiod recte viverido, sive ietiapj docendo construurit.
iidem operarii ita erant distributi, utpars in monte «Preecepitgue rex, tit toilerent lapides grandes,
lapides csederetif, pars item onera portarent, Di- lapides pfetiOsos, in fundamentum tenipli, et qua-
yersanamque sunt doria.Spiritus, "quod quidam di-• r. drarent eos, ete.» Fundamenfum templi riulluni est
cetidi ac prOtervbs argueudi constajitiani habent, :
riiystice; ihtelligendum ', gtiam iUtid quod psfendit
quidam n)itibres ad consolandos pusilianimes, et ifi- Apestplus diceris :.«Fundamentuifi enipi alirid heftio
firmos sublevandps existunt, quidamiitriusqueyirtu- polest ponere, proeter id guod posituniest, quod est
tis muuere preeditiadoptisdomtisDomini cbnvenitint,;. Ghristus Jestis-(J Gbr. JII). » Qtii prOptefea fufida-
5
quales fieri vbluit ees, quibusiJpquitur" Appstolus,; mentuffi domus Domini- pptest fecte yocari ; ;quia,i
dicens :«Corripite inqtiietos, Gorisolamjiii pusillani'- sicut ait Petrtis : «Noti.est aliud sub icpelo dalum _
iries, suscipite infirmos, patierites estote ad offlnes nbmeti hommibus, in quo oppfitea.tsalvps fieii (Act.
(I Thess. v)..» Prsepbsiti autem qui preeeranf singu- iv).» in qtiodfutidaroentUiii lapides grandes etpre-
lis operibus, ipsi sunt sacrse eoiriditofes Scfipturee, tiosi toUuptur^ curti pracipui faeijs Vaic'•sarictj.ta.le':
gtiOrum magistefio in omnibus Cruditiiur, quoriiodP viri faffiiliari inentis:;sanctitate.Sup.adhflerent Gon-
mitiores docere et cojitemptores corripere, quo- ditofi, ut quo firmiris in iUo spem suam ponurif, ep
modo nosinvleem onera npstraportare, jit implea- fprtius aiibruhi vitam difigej-e (qtiod est Iatittidjrieni
mus legem Ghristi,rconveniat (Gal. vi).: Recte parietis pprtafe) sufflcia.ht..'Lapldes efgo qui inifun-
prsefati operafii sep.uaginta millia, et octoginta damentum templi ad porlandum «dificium orone po-
FATROL. CIX. '. ;' s.„ .>."":.
.39 B. RABANI MAURI ARCHIEP. UOGUNT. OPI-RUM PARS I. 140
ucliantur, proprie suntprophefce ct aposloli, qui \er- A pides, quibus factum est templum, in libro Paralipo-
bum el saciamenta verilatis sive visibilitcr sive mcnun aperte dcclaralum est, dicenle l.a\kl ad Sa-
imisibiliter ab ipsa Bei sapicntia perceperunt. Qui leinpi), cum ei impensas lcmpli quas prapavavcrat
bene lapidcsprimo quadrati, ac sic in fundamento eslenderet : c Omnem prctiesum lapidem, ct mav-
poni iubenlur. Quadralum iiamque omne quocunque mer Parium abundaniissiine prceparavi (I Par.
verlitur, fixum stare coiisuevit,. Cui nimirum fi- xxiv).! Marmor autcm Paiium, marmor candidiun
gurse corda assimulantur electorum, quse ila in fidei dicit, qualc eadetn insula gignere eorisueviu Est att-
firmitate consistere didiceruiit.utnulla occurrentium lcm una de Cjciauibus, quo videlicet lapide tem-
rcrum advcrsilate, nec ipsa etiam morte a sui re- plum fuissc factum, et Josephus insinuat, dicens;
clifudine possint status inclinari. cElevarif itaquc templum usque ad canierani cl la-
c Quos dolaverunt ceenicnlarii Salomonis et c;e- piclc albo coiist)'ucturo.» Alfitudo fuit sexaginla cu-
«mcntarii Hiram.» Dolanturnamquclapidcspreliosi, bitoi'um. Nec mysterii sensus in abdito esl. Guivis
cum elecli quique proccedenlium sanclorum instru- Clenim patet quod inarmor caiididum, exquo donius
ctione ct instanlia quidquid in se babent noxium et Domini constructa cst, mundani clectoruin aclionem
inane relinquunt, atque anle conspeclum sui creato- simul et conscieuiiam ab omni noe\o corruptionis
ris insitee sibi justilioeregulain, quasi stabilem qua- B castigatam designat, qttales esse voluit sapieus ille
draturee formam, oslcndunt. Dolavcrunt autem hos architcctus eos quos super fundamentuin Christi lo-
lapi.es non solum csemcntarii Salompnis, sed ct cee- cabat lapides piv tiosos, auro argentoqtte redimilos.
mentarii Hiram, quia ex uti'Oque populp dpctores c Cliarissimi, inquil, mundcimis nos ab omni inqui-
fuere sanctse Ecclesioe. namento carnis el spiritus, perficienles sanctifica.tio-
« Porro Giblii prseparaverunl ligua et lapides ad neni in timpre Dei. i
c H.dificaiidam domum. t Giblos cst ch itas Phceni- CAPUT VI.
cis, cujus liicminit Ezechiel dicens : c Sapientes tui, Quando vel ubi mdificaium sit iemplum; cujus men-
Tyre, facli sunt gitbernatores tui, scues Giblii et surm s;t factum; quot annis sit mdificaium.
prudentes ejus (Ezech. xxui).» Pro quo iii I_ebr<j_o (CAP.YI.) r Faclum est igiiur qiiadiingentesimo et
continetur Gobal si\e Gebal, quod intei pretatur de- c oclogesimo anno egiessionis filiorum Israel de
finleus, sive disterminans .' quod vocabulum apfe con- c lerra ./Egypli in anno quarto, niense Zio, ipseest
venil eis qui coida bomiiium ad _edif_ciumspiriluale, c raensis secundus regis Salomonis super lsrael:
quod c.\ yirfutifaus auimce construitui', paraut : sic c a.clifieare coepit domuin Domino, etc,» Qupd tiici-
etenim solumroodo suos auditorcs fidetn et opera ju- tur, t in annp quaiip mense Zie, ipse est nieiisis sc-
stifice tlocere suificiunt, duni ipsiprius s_.cris paginis G Gtiiidi i'eg:s Salomonis super Israel, » ordo sensus
euoeti, diligenler qua. sit fides tenenda, qup virtu- esl : in anno quciio rcgis Salomonis super lsrael
tum calle incedendum, certa de-iriiticne \eiitatis di- lncnse Zio, ipse cst meiibis secundus. Meiisem au-
diceriiit. Nam frtistra efliciuni sifai docloris usur- tem secundum fiiaium dicit. JSamquc Aprilis, quo
pat, qui discretionem ealholica. fidei iguorat, nequc Pasclia celcbratur, principium inensitmi apud ile-
sanctuarium Domino, sed ruinam sibi 0edific3.1t,qui bieeos primus eral in mcnsibus ainii. Ex quo inaui-
docere alios regulam, quain ipsi 11011didiecre, co- ieste clarel, quod :uox, peraclo Paseha, cospit _e_i-
nantur. In sedificanda ergo domp Dei priiiio sunt ficare domum Doniini, el coiisecralus mystica so-
ligna et lapides coedendi de mente: quia eos quos in lemnitate populus, manus ad mysticum opus n)i_.if.
fide vcrilalis instituei'e qucerhims, primo neecsse esl Fit autcm commemoralio egressionis ex ,/Egypto
ut abrehunfiare diabolo, ac de sorte primce pr_e\ar.- ciuahdo labernaculum sedificari eo-ptum csl, ut ad-
cationis in qua nati sunt doceamus renascendo erui. moneatur lector qnot aiinorum tempus infer cedid-
Deinde quoerendi sunt lapidcs pretiosi ct granties, caiionem ulriusque domus traiisierit; et iiuic quo-
atquc in iiindamciitum lempli ponendi, ut memiiie- que summse tcmporis sacramcnlum inesse spiiit isle
ri.nus abdicata conversatione priori, eorum in om- eognoscal. Quatej' namque cenlcui et \iccni quadriti-
nii.us viiam moresque inspicere, eosnostiis audilo- geutoset octogiiila laciunt. Quatuor autcm e\ang(_-
riijLisiuiitaiidos proponcrc, quos per \irtuiem humi- lic-cpcrfcctioni apte coiiveniunl, proptcr ipsum cvaa-
lilatis specialiter Domino adhoerere noverimus. Ari- gelislarum numerum. Ccnfum docliince legali, pro-
deudus est in aliuin parics opcrum bonoium, et quasi *pter ainios legislatpiis totidem. In quo etiam n.i-
super inipositis hifaiinvicem ordinibus lapidum am- mere \ii'orum,gratiam aancli Spirititspiimitiva sus-
bulandum est ac proficiendum c de \irlute in viiiu- cepit Eeclesia, paienfer oslendens quia qui lcgc
teni (Psal. LXXXIII).» Vcl ceiic lapides fundamenli legitime utuntur, id esl, qui Christi in ea graliam
grandes, pretiosi et quadrati pi imi sunt, ut supra cogno_,ccnles atiipleclunlur, jure Spiriius cjus gra-
diximus, Ecclesiarum magistri, qui afaipso Domino tia ivplenlur, qua in chaiitate ejus aiiiplitis igne-
veifatim audiere salulis. Superposili aiitem ordines scant. Dixiiniis aiiteiu per tafaeniaculum quocl ieoit
japiuum si\e lignorum sequentcs stiiit, stio quique Sloyses ef filii Iscael in deserto. synagogam ; per
tcmporc sacerdotes ac doctores. Quorum vel pnetli- templum vero quod Salomon et iilii Israel cuiu pro-
caticne ac minislerie fabrica cresci. Ecclesice, vel selylorum et genfiliuni auxilio conslruxil, Eccle-
ornalur viiiulihus. Quales autem colore fueriiit Ia- siam ge.iliuin posse designari. Pciniansit aiitcm
i.i COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. III. 142
cnltus et religio tabernaculi annos quadringcntos A auteiu lux in Doiiiiuo (Ephes. \). i Jebus eadem esl
et ocloginta, ac sic lemphim eedificari incepit. Quod ci\ ilas quee et Jcrusalem, et Jebus quiJem inierpre-
aulein quaiio anuo regis Salomonis eedificari coepta fatur conculcata; Jerusalem autem visio pacis. In
est domus Domini, potcst eo referri mystice quod qua quandiu Ornan gentilis regnabal, Jebus dicta
post replctani dispcnsalionein Deroiniceeincarnatio- est; cum vero in ea David locum bulpcausti emeret,
nis, quse in qualuor E\angelii libris scripla cst, cum Salcmon in ea templum Domino eedificarel,non
misso de coelis Spiritu sancto, Ecclesise structura jam Jebus, sed Jerusalem vocata est, quia nimirum
coepit. Et quod mense secundo coepta esl, pptestad genlilitas quandiu divini eullus nescia perdurabat;
eleclionem genlium referri, qusc seeundo loco post conculcafaatur et illudebalur ab immundis spiriti-
Israel sedificatioucm in se sui suscepere creatoris. bus, ad simulacra mula, prout ducebatur, sequens.
Unde el secundus mcnsis in lege concessus est ad Cum vero illam gratia sui Conditoris respexit, coiili-
faciendum Pascha his, qui r immundi super ani- nuo pacis in se el loeum invenil el noinen.
main, \el in via procul positi (Num. ix), i ad iaeien- i Domus autem quam eedificafaatrex Salomon
duiii in primo mense Pascha occurrere nequirenl. c Domino, hafaefaatsexaginta cubitos in longitudinc,
Ubi nos apcrtissime designati sumus, qui immundi . el viginti cubitos in latitudine, et trigitita cubilos
super morle animse noslree et procul adhuc positi a B c in altitudine, etc. » Longitudo domus longanimi-
populo Dei, nen pptuimus primum Pascha facere, tatein dcsignat sanctse Ecclesioe, qua in exsilio pere-
quod in carne el sanguine agni fiebat. Celebrainus grinatioiiis nujus patienler advcrsa queeque tolcrat,
auteiiv hodie Paseha secundtiffi, quod in corpore et donee ad patriani quam exspectal, perveniat. Lati-
sanguine Redemptoris nostri, a quo quscsiti et mun- tudo insinual charitatcm, qua dilatato siuu nienlis
dali sumus, actum est. In quo autem loco tcm- uon soltitn amicos in Deo, sed et ininiicos diligere
plum sit sedificatum, manifestius in libro Paralipo- gaudet propler Deum, donec \eiiiat tempus, quando
menon oslenditur, ubi scripium est: . El co_pil Sa- sive ad paccm suani coirversis, seu fuuditus omnifaus
Icmon aedificare domum Domini in Jerusaiem in exslinctis ininiicis cum solis gaudeat amicis in Deo.
monle Moria, qui demonstratus fuerat Da\id patri Altitudo spem denunliat fiiiurse relrifautionis, cujus
ejus in loco quem paraveral David in aica Ornan intuitu lifaenler infima quceque, sive quse demulccnt,
Jefaussci(II Par. m). J JLdificatur ergo domus Do- seu quse adversantur, contemnit, usque dum, utris-
miiii in Jerusalem, hec est, in visione pacis, quia quc tr.uisccnsis, sola merealur c videre faona Do-
dilatata per tpluni orbem Ecclesia iti uua eadcmque liiiui in terra viventiuin (Psal. xxvi). » Ufai nolan-
fide et veritatis catholiceespcietate consistil. Kamquc dum quod triginta cubiti altitudinis, non usque ad
in scissura lnenlium Deus non est; sed c factus est G tectum leinpli, sed usque ad ccenaculum inferius
in pace locus ejus, et habitalio ejus in Sion (Psai. perthigebant. Namque in libro Paralipomenon aperle
LXXV). i -Edificalur in monte, \idelicet in ipso Domino scriptum est, quod altitudo centum \iginti cubitoruin
Salvalore, de quo Isaias ait : c Et eril in novissimis erat (II Par. m) : de quo post beec dicturi suinus.
diebus prscparatus mons dpmus Domini in vertice <Porlicus crat ante lemplum viginti cubitoruin
montium (Psal. n).» Et ipse de se in Evangelio t longitudinis, juxla mensuram latitudinis lempli;
ait : c Non potest, inquil, civilas abscondi super _et habebal decem cubitos latitudinis ante faciem
mojitem posita (Matth. v). » Ipse est enim mons c templi. » Templum namque erat comersum ad
montium, qui de lerra quidem per eriginem assum- orienlem, sicut et tabcrnaculuni, Jiafaebatqueostium
ptie carnis crlus cst, sed oinnium terrigenarum po- porticus ab oricnlc contra oslium tcmpli, juxta quod
tentiam ac sauctitalem singularis eulminc dignita- hisloricus Judceorum Josephus apertissime docet,
tis transcendit. In quo nimirum monte civitas sive ifa ut sol Eequinoclialisorieiis directis radiorum suo-
dornus Domini consfructa est, quia si non in illo larum lineis, per ostiaria porticus vidclicel ct templi
dicem figat, spes et fides noslra nulla est. Qui re- el oraculi, arcani tesiamenti perfundere posset.
cte mons Moria, id est, vis.on._i, vocatur : quia ele- Quia vcro templum sanctam Ecclesiam designat, ppr-
ctos suos, quos ad eeternam suse claritatis \isionem ticus quoe erat ante templum et propjpr lucem selis
conserval, in hac iiitcrim vila laborantes videfe et accipere sclebat, qtiid apertius quam illam ejus par-
adjuvare dignatur. c Qui dcmonslratus fuerat David tem, quee Deminicseincarhalipnis tempera prseces-
patriejus. s Ostensus namque eral Da\id, sicut et sit, typice denunfial? In qua sunt patriaicbse ct
ca_ieris proplietis venturus in carne Doniinus. Bene prcphctce, qui crientem ituic munde n solem justi.ies
idem locutus in area eral Ornan Jebusa.i: quia cl (il/fl/. iv) » primi susccperunt, el nascenti in carne
Ecclesia arcw solet vocabulo designari : dicente Doniino testimonium, shevhendo, sivc prsedicando,
Joanne dc Domino : cCujus venlilabrum in manu sive etiam moriepdo, prsebuerunl ? Ostium ergo
sua, et permundafait aream suani (Matlh. m). t. Or- templi Dominus est, quia nemo venit ad Patrem nisi
nan, qui interprctatur illumhiatus; el eial naiione per ipsum (Joan. xiv), et sicul alibi dicif: r Ego
Jebtisoeus: natione quidem gentiles significal; no- sum ostium, per me si quis introierit salvafaitur
mine aulem eosdem illustrandos a Domino atque iu (Joan. x). » Oslium porlicus, sermo proplielicus,
fiUosEcclesicecommulandos ostendit: quibus merito qui quasi recto calle ingredieules ad ostium leiupli
dicit Apostolus : _ Fuistis aliqttando tenebrai, nuiic perducefaaf, quia gratiam templi Domhii Salvatoris,
143 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MGGUNT.OPERUM PARS.I. IM
qua mundum erat .redempturus, aperte proedicafaat.J \. qui sea domo David separaverat, sea per cancellos
Factura ergo portieus fota rideles illius temporis sj-.. cecidit, quia etsi heeretici, sive sehisifiatici aliguam
gpat: oslium vero in porticu, doctores, qui ceeteris boneeactionis arcem conscendere videntur, guia ta-
lucem vitce jantiamque infrandi ad Dominum pande- meii compagem ecclesiasticse.unitatis non habent,
bant exprimit _Et faeneuhum ostium, prppler cori-, guasi patCnlibus et non solidis laterum pr__sidiis
sonam in onifiibfis sanctis fideni ac dileclionem ve- semper ad viliorum infima relabuntur, dum divino
ritatis. . Quee videlicet porticus. juxfaialitudinern . desliluti auxilio, suoe pertinacisi fastu intereunt.
templi vigintl cubitis longa erat, quia nimirum an- Qtia autem arle proefata iabtilata parietibus templi
tiquijustiperibnganiniitatem devotsemeiitis deside-; sint affixa, declaratur Cum subditurj:
fabant venire ad dilalationem Ecclesise, iii charilate « Trabes autem posuit in domtim per circuitum
Dei, quee est in Christo Domino nostro. e forinseeus, ut non heererent muris templi, etc. »
-« Fecitque in templo fenestras obliquas.» Fene- Trabes autem, guse in.rinseeus domum muniebatit
stree templi, doctores sancli et spirituales quique et ornabant, lantas efant longitudinis, ut capita ea-
in Ecclesia, quibus mente excedentibus Deo arcana rum forinsecus prominerent, in infimo guidem or-
secretorum coelestiumspecialius ceeteris videre con- dine cubitorum septem, in medio sex, in summo
ceditur. Qui dum ea quee in ecculte vident, pu- JB quinque, atque in eisdem capilibus earum. labulala
blice fidelibus pandunt, quasi suseeptc lumine selis componerentur, neqiiaquam muris templi infixa, sed
feneslree cuncta templi penetralia replerit. Unde juxt.a muros trabibus quse de muris exierant, su-
bene eoedemfenestros cbliquee, id est, intus fuisse perposita. Quid itaque per trabes domus, quse tabu-
latieres perhibentur, quia nimirum necesse est, Ut lata portabant, nisi preedicatores sancti sunt typice
quisguis jtibar supernse cpntemplationis vel ad mo- designati? Qui dum ipsi sublimem atque honorabi-
metitum pCrceperit, mox sintim cordis amplius ca^- lem in Ecclesia Dei locum tenent, infirmicres qups-
stigando dilatet, atgue ad majora capessenda solerti que ac fragiles suis preedicatipnibus ab infirffierum
exercitatione prceparet. appetitu SusteUunt, atque ad cpelestia desideranda
...". Et eedificavitsuper parietem templi tabulata per ac speranda suspendunt; suis etiam inlercessieiii-
. gyrum in parietibus, domus per circuitum tempU bus, ut incoeptis persistant, adjuvant. Legimus au-
«.et oraculi, et fecit latera in circuitu. Tabulatum, lem in Paralipomenon (II Par. m) quod trabes
_ guod super efat, guingue cuhitos habebat latitudi- templi, sicut et cealera ejus inleriora, fuermt auro
t nis; et mediumlabulatum sex cubitoslatitudinis;et vestitce. Quod ita factum esse non dubium est, u't
t tertitim tabulatum septera hafaens.cubitoslatitudi. illee trabum partes, iquseintus in teinplo erapt, auri
;»;nis.:» Hseciabulatain Evangelio,ubiDon)inustetita G.esseut lamihis tectee; quse vero foris parebant, ihcc
tuf a diabolo, pinnacula templj vocantuf (Matth. ivj. minime deauratse, ipsani: cedri speciem forniamque
Secf et Jacobtim , fralrem I)omini , apostolum iri cunclis ostenderent, in qija tamen: imposita sibimet
pinnaculum teinpli, unde ad populum concioriare- labulata gestabant. Quod ergo extrinsecus eminefaat
tur, levatum esse legimUs. Utrum autem nioris fue- trabium, vitam sanctorum, quee nofaisin terris iinio- 1
rit dectorifaustit in bis sedentes tabulatis, ad cir- lescere potuit, designat. Quod intus in lemplodeaura-
cumstantem inferius turbani fecerint" sermonem, tum fulgebat, claritatenf iUam, qua in ccelestipatria
nusquam scriptum inveninius, patet vefo sacramepti in aspectu sui gaudent creatoris, flgurate denuutiat.
j'atio, guod tabulata faeectria totidem iidelium gra- «Domus autem cum oedificaretur, de lapidibus do-
dits, conjugalorumvidelicet, eonlinentium et virgi- {latis. atque perfectis sedificata est. Et maUeus et
num desigriant: distinctos quidem altittidine profes- « securis, et omne ferramentum, non sunt audita in
"sionis, sed soeietate fidei et veritatis ejusdem oni- « dpnio, cum eedificaretur.» Hsec ad illam Ecclesiee
iies ad domum Domini pertinentes, eique fixa mente parterii, queeipost liujus seeculilabofes et ceftamiiia
iriheerentes. Ubi pulchre: dicituf guiatabulatuifi ad aeterna prsemia nieruit introdiici, proprie perti-
,'quodsuperefalj quinque ctifailos habebat latitudinis, nent. Ibi enim perfecti solummodo et imrnaculati,
medium sex, tertium sepleffi. Supreffium ergo tabu- alque ab omni labe iniquitatis casfigati ingrediun-
latum erat cceteris anguslius, medium sjipremo latur. «Non enim intrafait in illaffi civitalem aliquid'
tius, sed infimo erat faclum angustius, guia nimi- coinquinatum, faciens afapminationemetmendacium,
rutn altior prbfessio virtutis arctioretn debet viam sicut inApocalypsiscripsit Joannes (Apoc.xxi)..Ufai
terierevivendi. Singula autem tafaulatahabebant in malleus et securis, et omne ferraffientum non audi-
circuitu latera, id estlcriculas, ne facile quis in tur,„quia faic tundimur adyersitatibus, et disciplina
eisdem tabulatis cchsistens sive residens, pesset ad veritatis exercemur, ut illic locis juxta meritum
inferiora decidere, guod Achaziceregi contigisse in congruis disponamur : castigatione cessante, solo
Samaria legimus (IV Reg. i). Queenimirurii latera, amoris glutino guo ad.invicem copulemur, unoim-
rion incprigfue guetidiana divitiee ptctectibijis erga i pleti spirituper-tindaintiry,; ; i '.) „-
nbs :munimina desiguant.; De quibtis Psalmista : - i Ostiuffilateris inedii itaparte erat dOmusdeXfj'_e,
«Immittet, itiqtiit, angeluni Deminus iri circuitu ti- . et per cochleani ascendefaantin medium ccenacu-
meiilium eum, et eripiet ees (Psal, xxxiu).» Ascen- «lum, et a medio in tertiuni, etc. » Quidam, hunc
dit auidem z_j ccenaculum Achazias rex Samarioe, iocum malc jntelligentes, pulant ostium templi a
145 COMMENT.1N LJBROS IV REGCM. — IN LIB. 111. 140
mcridie fuisse, non altcncientcs quia si hoc signifi-jA. deni eiibitpruni siimniam in altitudine habebal. Qui
care voluisset Scripturct, non ifa dicerct : . ostium videlicet liber illas de quibus prsedixiiiius perticus
lateris medii in paiie crat domus dexfrcc, » sed ita circa templum cellaria vocat ct cubicula. . Dedil
potius simpliciter : « et habebat domus ostium ad auteui, inquit, David Salomoni filio suo descriptio-
meridiem. _ Nunc autem longc aliud significat. Par- ncm perticus, et teinpli, et cellaricrum, et coenaculi
icni namque doraus dcxtrse latus templi meridia- ct cubiculcrum in adylis, et dcmus prppitialipnis
nuni dicit, in cujus parle Orienlali ostium erat in (I Par. xxvm). i llbi etiam extcrierum domorum,
ipso angulo faclum juxta terram : in quod inlroeun- quee erant extra atriurii sacerdotum in circuitu tem-
tes slatim ad altiora gradatira asccndebant, hafaen- pli, fccit mentionem, cum protinus adjunxit : cNec
tes viam ascensus per ipsa parietis intcriora, donec non et omniiim queecogitavei'a't, alriorum, ef exe-
fali itinere ad medittm ccenaeulum et a medio por- drarum per circuilum in tbesauris doinus Domini,
veniretur ad tertium. Nee dubitaiidum, quamlibet et in thesauris sanctoram. i
boc Scriptura non dicat, quia sic ascendentes cre- Quod autem omnis allitudo templi centum viginti
bcrrimas hafaebant a Meridie fenestras, quarum luce fuit cubitorum, ad idein Sacramentum rcspicit, quod
certum per omnia et sine oifensioiie iter agercnt. et primitiva in Hierosolymis Ecclesia, post passio-
Qui nimirum locus proprie ad corpus Dominicum, II ] nem, resurrcctioitem, et ascensionem Domini in cce-
qttod de Virgine sumpsit, respicit. Oslium iiamque los, in hoc numero virorum, gratiam Spiritus sancti
laleris medii in parle erat doinus dcxtree, quia, dc- accepil (Act. i, ri); quindecim nainque, quce ex se-
functo in crucc Domino, c unusinilitum lancea latus ptein et oclo constant, solent nonnunquam ad signi-
ejus aperuit (Joan. xix).» Et bene, cin parte domus ficatioiieni referri \itoe futurse, qttse nunc in sabba-
dexfree,» quia dextrum ei latus a milite apeiiuni, lisriio geritnr animarum fidelium : perficielur au-
sancta credit Ecclesia. Ubi apto ctiam verbo usus tem in fine sseculiresurrectione corporttm immorta-
cst evangelista, ul non dieeret : .Percussit latus liuiu. Ipsa aulem quindccim in liigonum ducta, id
ejus,» aut : c Vulneravit,» sed : « Aperuit,» \iueli- est, cum omnibus suis partibus adnumerata, cen-
cct, quasi c ostium lateris medii, t per quod nobis luni triginta faeiunt. Quapropier aplc numero cen-
iter ad coelestia panderclur. Denique ita sub.uuxit: tenario et vicenario magna electorum faeatitudo in
c Et continuo exivit sanguis el aqua (Ibid.). i Aqua futura vita designatur, apte in hoc teiiiuin domus
scilicet, qua abluitnur in baptisroo, et sanguis, quo Domini ccenaculum cohsummatur, quia post proesen
consecramur in calice sancto. Per hoc nanique tes fidelium labores. post acceptam in futuro re-
oslium nobis est asceusus in mediuni cocnaculum, et quiem animarum, plena lotius Ecclesise fclicilas in
a medie in tertium, quia per fidem el rnysleria ncstri G resurreelioi.is gloria complebitur.
Redempteris cieprccsenti Ecclesioc eenversaliene ad t iEdificavii domum et consummavit eam. Texit
requiem animarum pest mpiiem ascendimus; rur- c quoque donium laquearibus cedrinis, elc. » La-
sumque de requie animarum, advenientc die judicii, quearia sunt tabttlata, quse magno decore composita
ad immertalilatem queqtie corporuffi, quasi in teret ornata, ab inferiore parle trabibus afliguntur. El
,tium coenaculuni, sublimiore profectu pcnetrabimus, quia ter gemince allitudinis domus Domini facta erat,
ex quo in magna amborura, et cerporis videlicet ct terna ninii-rum habebat laquearia.' Quid autem apcr-
animoe, bcatiludine perpeluo vivamus. tius per laqttcaria, quam sublimibres' quosque in
Quod quidcm iter invisibiliter agebatur, ita ut sancta Ecclesia juslos significari credamus ? Quo-
soli hoe, qui intraverant, nossent, quamvis ipsum rum ppus et dectrina cunctis in exemplc proposita,
oslium eliam foris posili vidcrent, qnia nimiriim quasi longius in alto prseeminct, quiquc suis interces-
aefus fidelium in boc sscculo, et celebrationes sacra- siouibus et exhortationibus animos infirmorum, ne
menlorum, etiam reprobi possunt intueri. Verum -)n tentationibus deficianl, prolegunt. Queenimiriun
arcana fidei, intimeegratiom dilectionis, nullus uisi laquearia recte ccdrina esse describuntur. Cedrus
qui per- iisec, Domino duce, ad coelcslia scandit, namque arbor est imputrihilis omnino naturse, odo-
agnoscit. c Qui enim dicit se nosse Deum, et man-" ris jucundi, aspectus nitidi, serpentes acccnsa nidorci
data ejus non custoclil, mcndax cst (IJoan. n).» fugans ac perimens. Queeuniversa perfectis quibus-'
Notandum sane quod triginta cufaili allitudinis, de que conveniunt, quoruni insuperabilis est patientia,
quihus supra legitur, usque ad medium coenaculum fama virtutum eximia, proesentia cunctis gratissima
perlingefaant; deinde alii triginta cubiti usque ad ibonis, auctorilas ad revinceudos confutandosquc eos
terlium ccenaculum addebanlur, quousquc poiii- qui verilaii i-esisfunt, coristantissima, qui e* in Jiac
cutim, quse erant circa templum ab Austro, et Aqui- vita ct in fulura singulari prse ceeteriscminentia ful-
lone, et Occasu tectum perveniebat, ul Joscpfao geiit.
narrante didicimus. Deinde usque ad supremuin « El oedificavit tabulatum super omnem domuni
templi teclum alii sexaginla cufaiti numerafaantur, et c quinque cubitis allitudinis. » Loriculas significat,
sic tola allitudo dpmus juxla lifarum Paralippmenpn quse in supreino dorous lecto per circuitum eranl
in centum yiginti cubitcs cpiisummata csl (II Par. faclee,nc quis ad alliora perveniens, repente Iafaere-
m). Pcrticus qucque, quse crat ante frcntem templi tur ad ima : quod in omni domo quam quisque cedi-
ad Orientein, jtixla fidem preefati vpluminis, eam- ficaret Moyses fieri prsecepit: c Cum sedificavcris.
147 B. RABANIMAURI ARCIIIEP. JMOGUNT.OPERTJMPARS I. M8
inquiens, domum "novam, faefes murum tecti per A justos. Qui quasi in summo domus Dei cacumineio-
cifcuituni, rie.effundatuf safiguis In.domb tuael sis cati dbcetitur qtiidem et portaritur al) aliis, sed qtibs
reuslaijeiite alio etiri priEcepsiiueritC{©_....xxn).» doceaht gBoiuffivefragilitatCm toieferit ipsi ribriha-
Hsec auteiri tabtilata sive brieulse stipfa sunt latera beot. Qui videlicet pafietes intrinseciis tabulaiis
voeata, tibi cum dicturii esset: «Et a-dificavit stipef "cediiriisoperitintur, cutii corda fideliuih aitibre \ir-
pafjetem templi taJfiilata per gyfum In parietibus; .tututij fedurtdant. Siciit epliriiceclriinaiuta periectps
dorinis pef cifcuiturii teifipli e't bfactili, » Cbmintib homines (ut supfa Domirius) fypice dentintiat, ita
»
subjectum bst: c"Et fecit latefa iti circui.ti. Iri "eliamlocis opportiinis celslttidiiiem virtiittim quibus
qulbris nimifum iaieiibus iriieUexiii-usdiviria esse ad eamdem perfectlbnem veriitur, noniriiirierito de-
prsesidia desigiiata ":qriserio_ iri libc adliuc sceculo signat". 'teguntuf iautem omhia lignis a pavitnenlo
laboftipttis, ac prb cap.ti tioslf0 ad superiora niteh- domus usque ad summitatem parietum, usque ad la-
ies, qribtidie tieVaeficiatiius, adjtiVatit. Behe autCm guearja, cum clecti a piimis fidei rudimenlis, usque
in hoc supremp tafaulalo, Ift tecto donitis Defuini, ad pefleetibriem bbriceactioriis, et usque ad ipgres-
quinque ctibilbs tilttini esse metiioratur, quia nimi- supi patfise ccelestis, bbnis Itisudare rioti desistunt
rum ita nos in Illa patria divineeprseseirlia claritatis bperibus, cuffi a ipfimis ]us"tis,risque ad iiltimps in
adiniplet, ut nihil aiiud visus nosier, nibil auditus, " consuhimatione sseculi, otiines 'virtutibiis sttident,
nihil olfactus, nihil gustus, nihil tactus dulce habeat, quartim merito jure yaleant protestari quia cCiirisli
nist diiigere Domipuin Detimnbstfuffl, tix tbto Corde, botius odbr sumus Deo» in bmni loCo(II Cor, u).
iota tmima, tota viftute, diligereetprcximuffl-taii- «Et texit pavlrrieritumtabulis abiCgriis.» Hoc quo-
quam nosmetipsos (Deul. vi). modo factum sit, pleuius iri libro Paralipbmeriori ex-
„Et bperuit tioitium lignis 'cedriuis.» Hiesupre- plicatur ubi,scripfurii bst I «"Stfavit qutiqiie pavj-
mum ipsum domtis teeluih dicit, td est, tabulatum hienlum pfetlosissinio riiafmbre deeofe multo (II
illud qtiodsupremls trabibus superposlitin. efal. Ntiii Par. iri).» Unde patet qribd "tafatilasafaiegnas, quffaus
enim habebat tem pltimculmen in stiperiof ibus, sic- pavinienttitii texerat, heguaguain iri. tefra pesuit;
ut riec taberrtactiiuni, sed _rat eeqriale, qtiotiibdti sedprimtimiilud liarmbtepfsetexitâc deinde tabu-
ouinibus In PalseS-Iiia et -Egyptb dbffitise-dificahii- ias hiafniori supefppsuit, a~c"tefliiifrihii. dtipbus auri
busfacere moris est. Id ipsum atiteffl bbC tabtila- vestitum supefaddidit, utiti seqtiehiibus legittir. Sic- .
tum, quo operta est doinris, iaqtieariti desigijat, id |; tit atitem altitudo pafietis In aiturii exsufgeris atque
est, 'eiiniios quosque In restirfectiofiis glbria vifbs, usque ad laqtieatia pefvetiiefas,profeetus virlufuti), -
"et singtiiari sanclitale ad ipsum virtutis apieeifi"pef- quibtis eieeti ad regnuni cdelesie peryeriiuiit, vel
-venieritCs.De qupfum uiiti vbceclieittir : «Ititef titi- Y certe ipstis eJectSfiihi Chbfps sibiriiet per .teitipofa
tos mulierum non suirexit inajbr jpafine Baptista variatitia succederites sigtiificat, ita sequalilas pavi-
(Maiih: xi).» Gujus si comparem magriittidinis scire iiientl cbiicbfdeih eofuii)detii biifflilitateni, qua Ih
vis, audl quid Patfi ipsitis arigelus ait . «Ei Ipse tejhpbfali adhuCVilapbslti sbcialiler ihviceni cliafi-
prseeedet ranle Dbminuni In Spifitti ct vhitite Elioe tate Uictante "coriVersahtuf,"non irtiriieritb deriibn-
{Luc.i).;. strat.
« Et rodificavitpatietes demus inttlnsecus tabrila- Qtiod Videlicet: pti\iihenturo 'pretibsissiiiib efat
x tis cedririis a payimeiito ribnitis usque ad stiriihji- marriibre Stratum decbfe riiulio, ideinque iiiafmbt
ii-tatem parielum, et usque ad laquearia bpertiit II- mox tabulis tectuiri abiegriis, quia hihiirum vita san-
« gnls iptrinsecus, etc. » Iritrinsecus quidein dbffitis CtPruni primo fidei fifmitate 'prcfeifiuriiehdaincofde,
•eedro tifat vestita. Naro fofinsectis tantp hitpre la- ac dbitidespirituujri viftuturn laiiiudinb eStadofhanda
pis ille, de que facta fuerat, fulgebat, ac si ealeuJo in bpere. Alioquih quid titiltlalis habebat decbf
:esset Catididotecfa. Juxta senstisvefbmystibbs, pti- iiiartiipfls pretiPsissiriii ligtipftihi 'tabuiis obtecttiS, si
rietes templi surtt fidelium pbptili, ex qtiibtis saricfa ribh Irtysiieum aliquod tacite sigriabtit, ac bbtibftini
universalis consistit Ecclesla, qtiorurii dilatatipneiii rv ampUttidirteffiOpeftim ferfitudiiie fidei itiieinerafe
per orfaemlatiludoilesignat.parietum, spem vere et subfulciendaiii esse dbcebat ? Abies Verp pfoptef al-
interi-ioiieifi bnirieni M cbBlestiaefedtam alliludb. tiiudiriebistii 6t fbbtir diti dursibile, itietifeffielecie-
Vel cCfte allitudp parietis, quoe ex crdinibus lapi- ftiiri ipiiifia qtiseqtie desidefia spertieptetii, et ccele-
dum supet iiiviCeinpbsilis censtat, prsesentis statum stium cbntehipMtiOfiiseinpef inlentahi, viritiieijtio-
Ecclesise significat, ubi elecfi, supef ftindanietitum qtie patieritise sitigtilaiitef exceUetiteiri,nbn ihcori-
Christi oranes sedificati, sibi invicem ih ordine per grue demonStrat. Auri atitem iamitia., qtise hiar-
temporum curricula succedunt, seseque invicem mori ae tabulis stint ablegtiis supetpbsitse, ipsa est
portarites, legeffl Ghristi, quseest charitasj adimplent latitiido «chafilaii-i,» decbi' i.de cetde pufb,etcbri-,
(Galat. yi). Dum enim qui nuiic a proscedentibus SCientiaboiia, bt Oidefioiifictsi (/ tifn. i) :» quse sic-;
erudiuntur magistris , rursum ipsi alies erudiunt, ut aurtim aliis pfetiosius Csi metajiis; ila ca_leris'
quasi super invlceni ppsitis prdinibus quiquelapi- eximioTViflutibtis ifl teffiplo'DeiSingulari liicfe'iuiget-
duiti vifOfum in domo Dei, sic ab aliis fixa constah- «iEdificaVilqubque vighiii ctihitofiifti ad posterio-.
tia poftaritur, tit ad portahdos alios et ipsi suiriciarit « feni parteni teiripli taibulatsi Cedflhaa pavinieiitPs
usque ad Iil.imPs, qui in iiiie ititindi nascituri sunt. «usqub ad stfpetiprsi; et fecit intefipfem dbniti_u.
_w9 -.'._.-. JGOMMENT.IN LIBROS IV REGUM. ÎN LIB. III.. 4§0
« Ofaculj in Sancto sanctorum, etc.'» PQSlejiorem A . acciijiunt. Bene.autem intericr Upmusyiginti «ubitus
partejn tempU Occidenjtalem^ciicit. Ab ortu eiiiih' lpnga facla esti propter mysterium sciljcet geniinee
solis ingfessiirii haliebat leriiplurii, et afaoccasu do- dileclionis , de quo et supra diximusVQuoein hac
mum jnterioierii,7hqc est, SanctasartCtorum, Qubd "intejim vita ex parte ipaxjnja electPTum mentes
autemtabtilata, qrieeiiiterjereiri c.onjumah.exte.riore ijUustrat, sedffl Ula patrja, cessantibus aliarum virf
sepafabant,i"ia payimento us.qtie:ad ..superibra es.se tutum' opefibns, sola pprpetuo regnat (I Cor. XIIJ).
dicurito cedi_i_ata, non usque ad laquearia sigtii- . « Porro quadraginta *ubitprum crat ipsum lem-
ficat, quse trigiril_.cribiliseranl.in StibUme 3 J>a- ''..{ plum pro forilnis oi'acpli. » Diximus ipsum tem-
vimetito"suspensaj, ut supra diclum est, sed tan- plurn pro foribus ofaculj, prsesentis Ecclesieetypum
lurii nsque ad cu.faitQS. viginli aJiitudin.is,, ,jn se- ,gessisse. Unde recle quadragipla fuit cubitorum.'
quentlfatis aperfeJegltm. Relic.tnm ve.ro e.rat su- Qui numerus ssepein sigriificationeppnitur prsesentis
per hosc tabulata aperluni et inarje usgue .ad laguea- . fjdelium laboris, quomodo guinqiiagenarius in signj-
ria eufailprunj decenj; altitudinis, &t cubitprajn yi- .ficatione futurse guielis et pacis. Denario nanjgue
"g.ri.i-Iongiludihis, juxta latitudinerti 'domus : per iiuriiero tenentur proecepta, jjuorum pbservatipne ad
quam nimirum j.anuam fumtis jncensoi'um de altari ,vitam peryei)itur. Denario asgue sigiiificalur ipsa ,
thymjamatis sojeb.atin Saucta sanctorum ascendere, -iB.-quamdesideranius, et--pfo.qua lajjoramns, vita pe-
alque ad arcani Dornini operieridam penetvrare. In Tennis. Quadratus vero est mundus, iii <qtiopro ad-
qua djstincliojiedprnusDomii)i palet fig,uj'amysterji, quirenda eadem vita ceriamus: Uride Psalmisfa,
Apostpip expon.ente, luce claripr : -qjiia prior domus, _congregatidam Ecclesiam de gentibus prseyidens,
iri quam semper jnlpoibant sacerdptes,, sacrificiorum aicfaat; 4 De rcgioiiibus copgregabit - eps , a .soUs
bfBcja cortsuro.roantes,preesens .estj_c.cle.sja,ubi gup- ortu et occasu, ab aquilpne et mari (PsaL cvi). j>
tidle; piis insjstenlcs pperibus, i_pm_inb saerifieia Jau- « Et Cedro <ui)iiisjJojnus ipfrins.ecjj-svestjebatur,
" '
dis offerimus. . .« habens tQrnaturas suas et juneturas fabrefactas,
.lujerior vcrp dpmus, guee ad posteriorem partem t et ceelaturaseminentes , etc. » Pix:iffiusde cedrp,
teffipli erat .facta _, jpsa esf proniissa nobis vita in quod insuperabilem virfutum yenusfatcm signaTet,
.eceljs.,Iriterior guidem, ûpad flonversaljpneni np- quo nimiTU.ifi Jjgna omnis donjus Dbmiiii intrinsecjts
stri .exsilii,,gujain pr.oeseiitia Regis sum.mi perpes yesliuntur ; cuni cprda ,|ustQrum solp bonofuro ppe-
ibi beatorum et angelorurn, et hproinjjm soleninjtas rum amore nitescunt:. Habetque do.musintabulis ce-
agittir, JJnde.de ea hene inerilo seryo dicitur; s fc- ^drinis tornatufas suas, .efjtincturas Jabreiactas, cum
tra In gaudium .dbminitui(Matth, sxy).» Sed poste- iidem electi sese ad invicem pulclierrima cliarifatis
rior, tempore , «qtiia post hujus sseculj labpres tid v copula connectunt, itaût cum ipnumera sit multi-
Ulitisj-Ugresstimperducimur, Tafaulata autem,, vguas tudo fideliriro, uuupi tairien cor, unam biibefe anj-
utrajtigue doniurn afa jnyjcem; pUvidunt,Vipsa sunt maro, pfp cortiniunis ildei ac dilectibnis .societate
clauslra .eoeli,qjjorum nubis apertjpnern guptidie "merito dicaij.tur-(Act. jv), B.aJ.nguetQrnaturae, quse
suspjramus,,et quantuuincfaisboniinus dpnayerit, pia Junctuilsiabularum appopeb.ahtur, ut unum ex .pm-
sempcr inslanti-L,dpaec aperianljir;, etintrare liceal, nibus fiefet tafaulatum, ipsa sunt oiUcia charitatls,
puisamus, iUb.iatsi n6cdum,finte splutione.mcorpp- quibus ad itivicem If.aterni.tas sancta copulatur, af-
rum intrare perniittjfuf, apertam tamen habefiijis que in unam Chrisfi dopjuro tpfp lerrarupi .orfae
januam, diyinse.pietatis, qua orationum .nostrarum ,; coffippniltir, Quee e.tiam domus Jjafaet ceelaturas
;eleemo.synaruro,.,jejunioruni,<êTO eminenles, cum opera virttitum .sancti nequaquam
iop-eftinitfaynnamatapraejriittaipus, o.c.cuitategupt, ,Sedpiariifesta exp.ression.efpris om-
Biiiic est eniffl;quod paiucs «ediinus Klpinusinte- 'nibiis,, quaies sint ipsi, jjuld agant, in exejnplum
.rioris .januam jiabebat jn superioribus p.er totuffl., viyendi proferufit. .
ufaijjjmus incensonjm intraret, quia t Oculi Domitii « Omoia cedririis tafaujisvestiebantur, nec omnino
apefti^stint super domum'Cjus jjocte ,ac jlie, «t aurcs „ «.Japis apparere poterat in p.ariete. Et Japides pa-
gus; ip orationes serypcum .suprum ijitehdeiites « rietjs slye pavimenti et fabuia. ,et vaurupi, .et.c...
-
(Psi$ xxxiji) » si J)"O.G per lotani; iatitudincm ,djj.- Baiicfprutii jn 'Ecclesia yjtatri bmriiayjesignant. sed
fusseper prbem JScclesise. Altare riamque thyniia- ea utiqrie dj_.finctione,.ctiinjiaritef pbnuntur., jit te-
mafis, guod _indomo guidem «xteriori, ,s.edprope jid.es viyi sifit sancti, fortituojJie fidei in jmam eaffl-
ostlutti staljat dpmus interieris,, typ.us fuit perfecto- .detnque reûlam sjbimet
.agglutinati, Tabulw.cedri-
flim, qtii carhe quide.m a.dhticinro;uhdoTet:eBti.;S.ed nw s.he.abietjrtw,, sunt saricli, latitudine 'Variarum
cimnidesideriiosuntad ccelestia suspensi, et, yelut yirtutum secundujn donationes JSpifUussanctij jn
incetisb thure, fumuni ascendentem in Sancta ^san- una eademqtie .fide isibimet .allerut.rum .connexi.
"ctOfuirieniiiiiint, quia supernp ambr.eHagrantesj Auri taminw sunt sancti^ habentes supereroincntem
crebris orationum yocibus aures sui .puls.av.itapcto- scienlioe oharitatem,
Jiujusgu.e ifijlgonegratissimo
ris. Apertamque late ianuatii' funiusincensorum in :ad inyicemcongaudetttes. 4Jua?trjaMatus Aposfolus
superieribus ihveiiit, quia quantp .niundiores quique jiria sententia conipjexus est,.dicens,:« NamJn,Ghri-
iii tefris et gtiasi viciniores coslesli patriee commo- sio Jesu neque circumcisio
.aliguid valetj neque
"pnpif, tarito clfitis _aDptnitio cuncta.,;q.ue8ppscunt. _l)i'.a)pu.iiuoi, .sed .fidesaquie per dU.ectienein OWXA -
-31 , B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 184
lur. » Fidci narague invictce lapis figuram tenuit, ce- _, 1 et specialcm prcedixit hortorem esse tiibueiidum :
.....s acticnis cdprifcra;, auruni transcendentis onmia c Amen dico vobis, quod vos qui secuti cslts me,
dilectionis. Vestiturque lapideus parics tabulis cc- in regeneralione, cum sederit Filius lioniinis in
drinis, cum professio fidei faonis ornatur operibus, sede majestatis suoa, sedebitis el vos super sedes
ne otipsa judicetur vel esse morlua. Verum quia lex duodecini, judicantesduodecim tribus Israel (Matth.
in lapide descripta, doctrina vero Evangelii per li- xix). 1 Hi ad'parietcs tenipli albo de lapide factos,
gnum est Dominicse passionis confirmaia, unde et illi figuralitcr ad cedihiaspciiincnt laiiulas; utrique
populus ille lapide circumcidebatur in prceputio, nos pra_mia a Doinino perpetuce lucis, quasi auri lami-
signo crucis consecraiiiur in fronte, possunt non in- nas, quibus dccoreiiiur, exspectant. Sunt in aliis
copgrue parietes templi lapidei. sive pavimeutum : lapides pretiosi, «unt tabulee ligtii aromalici, utraque
. pf eitipsissimpirfiarmbre straium,; eerum, qtii jri lege i Vatirpcppperta, quia et illi gtil ih lege; Domjni iiii-
fideiitef acpeffecte vixefunt, typum tetiefe; iabulee "maculali affibulavefant,. et" qul gfatiam Evangelii
verc cedrinse sive abiegiise iScvi Testamenti justos perfecte susceperant, pariter OBternavita perftuun-
Vindicare: qui volentespost Dpminum venire, abne- :tUr.:
-gant semetipsps, et, sumpta crucp Stia, qtietidie «Oraculum autem in medio domus in interibri
.sequtjntur illum (Maitli. xvi). Et qtioniam utriusqueVB;« parle fecerat, ut pcneret ibi aTcam foederis Dbmi-
:
;teriippfis ijustos eo&imunis gibfia .sup.rnse rtianet |:« ni. »;J3o,c;isupbrius.pricocctipatidb;lexpbsiluiri est.
retrifatitipnis, iapidibus ac lignisipretiosis iertia spe- i Quia yidelicetiniterior doffius, Secretapatrise coele-
, eies esf auiearum adjuncta laminaruni, Nec contra- Stis;.arca foederis, Dofflinuffi Salyatorem, in quo
riuin fdebet videri -quod supradiximus : porticum, sojo fcedus pacis apud Patrem habemus, designaret;
quse erat tipte teniplurti, tintiquofuiitfiguram gestare qui post restirfectionem suam, asceridens in coeluffi,
.fideUum;; ipsuifi auteffi teropluiii; eofuiritiul pbsiln- .'.VcaTnem,guam ex; Virgine sumpserati in Patris dex-
..carnatibnis Dbffiiriic-aitempusiji imtindurii veiierunt; - tera cbllbcayit. "'.. fi'''' ':'. ':
pbffodpmuminteriprem regni coelestisigaudia, quse • _'t Porro oraculum habebat viginti cubitos Iongitti-
-rittiusque justis darituf, figuraire; ntinc atitejn dica- -« dinis , et viginti cubilos lalitudinis, et viginfi cu-
mus parietes lapidecs antiquttm Dei populum, tabu- '« bilos altitudinis, etc. » Quod dicit, viginti cubitos
lata cedrina novum, aureas laminas utriusque in allitudinis, parietem significat cedriiiuiti, qui jOfacu-
coelis praemia designare, cum iidem parictes tcmpli lum, id est, Stincta stinclortiiri ab sede exteribfi se-
et in porticu, et in ipso temple, et in sanclis sancto- - gregabat, sicut; et supradixinius. Oraculuni yero,
rum pari fucrint modp. ufaierat arcai, Iiabebatvicenos ctifaitosin lopgitudine, -
c De lapidibus et lignis et aure compacti. J Mulli- C el lalitudine et altitudine, id est, pef quadrum,
plex namque esl in diversis i'ebus eorumdem repeti- quia in SupeTfiah_a patria, ubi Regem Chrisium in
tie figurarum. Sed el hec dicendum, quia fuerunt decore sup yident pculi sarictprrim, solacharitatis
• et in
lege et anle scriplam legem plurirai qui legali- divince acfraternaj gfatia per pnmia fulget.i iQubd
ter Dpmino deservirent, non occidentes, non forni- seguentibus qtioque verbis astfultur, cuni dicitur,:
cantes, 11011furtum facicntes, non falsum testimo- «Et pperuit illud atque yestivit auro purissimo; »
iiiupi contra proximumloquenles, honorantespatrem Quod est apefte dicere:' quia supernse mosnia civi-
et malrem, el, diligentesproximossicutseipsos: hi ad talis, gratiacharitatis iinpleyit.
c Sed :et-;allafe-vesti\it ceiirp^
parietes el porticus lapideos peiiiuebant. Fuertmt
aliqui majoreperfeclionc, qui, relictis mundi negotiis, thymiamatis, qtiod ej'at anteofacuium, de quppaulo
: e Sed tolutii altare "oraculi lexit
elassumpta cruce sua, sequebantur Doniinum, qui, post subinferfur
ul Apostolus scribit, c Ludibria el verbera experti, auro. 1 Utiideifitelligi datur qubd idem altare de la-
et cedrp yestitum, ac
insuper cl vincula et carceres, lapidati sunt, secti pide quideffl fueiit factum,
sunl, tentati smit, in occisione gladii morlui sunt. dcinde aurocpppertupi.Sigfiificatauiem typipepeih :
Circumieruntin melotis, in pellibus capiinis, egenles, feclorum vitani justbrum, quiguasi in vieinia :ora-
0 culi sunt
angustiati, afflicti, quibus dignus non crat mundus positi, guia, deserfis infimis deleetationi-
de solo regni coalestis ihgressu curami bffinefii
(Hebr. xi). » Hi qui anle manifesta tempora Evange- bus,
lii, vitam duxere evangclicam, quid, nisi ante in- impendunt. Unde bene in hoc altari npn carnes vi-
gressum teriipli ut tabulala eedrina in porticu ftilgc- elimarum, sed:sbla jncendebahttif tliyriiiamata, guia
bant, el quos utrosqucquia iclem regnum cccleste tales neh adhric peccata cafhis et illecebras cbgita-
comrounitcr, quamvis in mansionibus diseretis, re- tionum in se mactare opus habeht. sed taptum ora-
cepit, quasi porticus templi, post lapidem et ce- tionum spirituaUum.et coeleslitinidesideriorum odo-
druni, inlrinsecus esl auro copperta. Sunl in hec i'amenta per ignem irtlimi amofis in cpiispectu sui
",temppfe pefplufes, quilegalibus -0011161111 prseceptis, : conditeris offerunt. .
qucfesuprai cbmriiembfavhfius, sufiicefe sifaicredutit, :; ;«Dbmtini cpipgrieapte ofaculupi opieruit aufp pti-
taritiim si ad vitairi veriire mereanttir. Suiit alii qui : «rissiffio, et aflixit laniihas clayis, aufeis. » Doniuiu
ad perfectibnern nitentes, vetiditis quse babent omr ante eraculuni pfeesentis Eeclesiae typum teuere
diximus : ubi ita Redeiriptoris nostri amore flagra-
" riibuSjDominumseqtiuntur, memores promissiilUiiS,
qub talibtis in festifreetione iionsblum vilam, sed ;! hras, ultamen necdum ipsumyjderefacie valeanius
185 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. ffl. 154
ad faciem. Unde apte domus heecauro quidem puris-. A eumdem serisum fespicit. Sicut enim interior domus
simo coopefta, sed intefposita erat medio pariete ab Sancti sanctprum, ufai erat arca, inteniam sancto-
oraculo secfeta.: Oractiltim namque vocatur, cum rum vitam in conspectu stii conditoris et redempto-
vel diviua honiinibus, Velangelica aUocutio, cum seris significat, juxta illlid Psalmistee...:« Abscondes
cretorum quorumque revelatione conceditur. Unde eos in abscondito vultus tui a cofittirbatione boirii-
bene oraculum in adytis, boc est, in interiori domo num (Psat. xxx):; » ita ccenacula in alto eamdem
facluni est, quia in superna palria, et angeloruin vitam, hoc est, in ccelis esse, et noti in hoc mundo,
nobis visio atque ajlocutio, et ipsa Dei prsesentia re- designant, dieente Apostolo : « Quse sursum sunt,
velabitur. Domus ergo ante oraculum auro tecta est, queerite, tibi Cliristus est in dextera Dei sedens.
quiaperfecti quique justi in liac vila, ufai necdum Queesursum sunt, sapile, non quee super terrtim
palaffi de Patre audire, id est, necdum palam Pa- (Col. III). »• - -..: -. .
trem videre queunt, fidem et opus justitiee divino « Et fecit in oraeulo duo cherubim de iignis oli-
ornant amore, per quem ad plenam Dei cognitionem «varum, decem cubitorum altitudinis, etc. » Che-
mereantur attingere. Laminee auri, quibus operta rubim ;(sicut propheta Ezechiel aperte declarat
est domus, operationes sunt muftifarise pietatis, [Ezech. x]) angelicse dignitatis vocabulum est, nu-
quas in obsequium vel sui creatoris, yelfraternse.- B meroque singtilari cherub dicitur, plurali cherUbim.
necessitatis, amor castus exhibet. Glavi aurei, qui-, Unde apte in figuris cherubim, qui efantin oraeulo
bus erant affixselamirise,ipsa sunt preecepta charita- facti, angelica ministeria, quoe eonditori suo in coe-
tis, sive promissa eeternse clarilatis, per quse in Iis semper assistunt, pessunt intelligi : qui recte de
exercitio studioque virtulum ne deficiamus, dbnante lignis elivarum facti esse perhibentur, quia nimi-
Christi gratia, cbntipemur. Unde faene de eisdem rum virtutes angeliceegratia Spiritus sancli, neun
clavis in libro Paralipomenon scriptuffl est: « Sed. quam ab amcre Dei arpscant, unctse sunt. Decem
et clavos fecit aureos, ita ut singuli. clavi siclos . autem sunt cubitcrum allitudinis, quia denario vitoe
quinquagenOsappenderent (II Par. iii). i Quinqua- celernsefruuntur, habentes inviolatam in se suicon-
genario nanigue numero solet in Scripturis remis- ditoris imaginem, servata perpetuo sanctitate et ju-
sio peccatorum et graiia Spiritus sancti, et vequies stitia et veritate. quam prinia cbndilione percepe-
oelerna figurari. , Tunt. Denarius namque decem obolis constat, et
; c Et quinquagenorum erant siclorum clavi singuli, contijjere in se nomen Regis et imaginem consuevit.
« quibus lamina auri affigebantur ih parietibus do- Quapropter et figur_e regni coelestis aptissirne con
«'musDomirii; » Quia nimirum.verba cdelestia, qui-. _ gruit, ubi et angeli sancti imaginem sui conditoris,.
bus in amore boriorum Pperum proficimus ;et con- J ad quain facti sunt, semper retinent, et electi homi
' servamuf,
yeniam nobis prpmittunt peecatorum,- nes imaginem ejus, guam peccande amiserant, reci-
gfatiam saticti Spiritus, et sabbatisnmm in futuro piunt. -...-
polUcentur selerrium (Isa, LX). Et hi quidem sunt t Quingue cubiteram ala cherub una, et guingue
clavi dilectionis._ Suntvero alii eiavi timoris, quibus « cubiterum ala cherub altera; id est, decem cfifai-
incipientesquique.et necdum ad perfectionem per-: «tos hafaepsa summitate aleeusque ad afe alterius
venientes, iliecebras vitiortim, carnaliumque volu- t summitatem. » Alse cum in sanctorum hominum
ptatum moftificant: illi videlicet serinones veritatis, figura pontintur, virtutes significant eorum quifaus
quorum institutiOne carneni. nostram crucifigere ad cpelestia semper volaJêatque in liis conversalio-
ctim vitiis et eenciipisceiiliis edccemur : queshabere nem delcctantur habere. Cum vero }n significatione
desiderabatPrepheta, cum ait: « Cerifige clavis a angelorum ppnuntur alse, quidaptius guam gratiam
timore tuo carnes meas, a jtidiciis enim tuis timui demonstraiit perpetuse et indeflectiyee felicilatis eo-
(Psal, cxyiii). » Qui rursum ad perfectiora perve-, rum qui semper in coelestibusin minisierio sui per^
niens, dicit de elavis dilectionis : i.Mihi autem ad- sistunt auctoris ; vel certe quia Jevitate spiritualis
; hserere Deobcnum est (Psal. xxxn). » , , naturee sunt proediti, ita ut, ubicunque voluerint,
. «Nihilque erat in templo, quod non auro tegere- statijn quasi volando perveniattt; ethic cum aUs fi-
I«tur, sed tbtum altare oraculitexit auro.'»' Deaurata gurati, et prophetis sunt cum alis Ostensi, Bene au-
est quippeporticus ante templum, quia patres Vete- fem dicitur quod quinque cubitortim fuerit ala che-
risTestamenti Deb per charitatem placuerunt. Deau- rub tina, et quinque cubitorum ala cherub altera,
ratum esl Ipsum templum, quia eademipsat cha- quonjam virtutes angeUcselegem.Dei, quse in guin-
rilas Dei diffusa est in Cordibusnostris per Spiritum que libris descripta est, Jndefessa devplipne cusfo-
sanctum gui dattis est nobis (Rom. V). » Deaurata diunt, dUigendo videiicet Dominum Deum suum ex
est donius interior, guia in superna palria sola cha- . omnibus viribus suis, diligendo et proximos tan-
ritasregnat; sed ibi eo verius et securius, que prse- quam sejpsos. « Plenitudo enim legis charitas est. »
sens ipse Deus, qui estcharitas, videtur (ICor. xln); Proximi; autem eortim et ipsi adinyicem stint aiige-
ifaieo certius, qub ipse mediator Dei et hominum, lici Spiritus, et liomines electi eorum ceque eotici-
qui sblus palerriorum est conscius seeretorum, ve- ves; unde cherub utraque ala ejusdem mensura.
lut arca lestamenti, seinper.aspicitur (I Joan. iv). perbibetur, quia videlicet eadem ipsa devotione,
Quod autem coenacula quoque lecla sunt auro, ad qua sese alterulrum in Deo diligunt, nestram quo-
-55 I?. RABANI MAURIARCfHEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. _50
que ad sc ascencleiitittm societatem desidcrani. s>c-A atque imitateres fuisse in hae vita suse purilatis
que simul alce deceni cubitos complent, curo in ge- cxsultant. Dues autcm sequc parieles alis suis 1au-
mina charilatis exhibilione angeli de condiforis sui gunt, quia fidelcs titiiusque populi, Ju.._oisciiiccl et
prcesenlia lselantur. gentilis, possessofes secum habenl aulee cffilestis:
« Decem quoqtic c.ibilorurii erat cberu!) secundus, nen quod in illa palria dislinctip sit ipcalis intcr
'« mensura pari; el opus iinuni erat in duobus ehe- utrumque populum, scd quia major fiaf fcsll\itas
< rubim, etc. i Duo erant f.'cti chcrubim
propter internic beatitudinis de eon_.ortio adunatce in Deo
cousoiiium ejusdcm, de qua lnquimur, cfaarifafis si- fraternitalis. Exfcpdunt crgo cherubini ad utruni-
giiificandum, quia minus quam intci' duos charitas quc parielcm oraculi alas sttas, qnia Joetanfesin
starc non potest. Unde et Sahator I.i:ios ad preedi- eoelesli patria jtistos iHiiusque plebis \isioue suce
candiiii) ciscipulos mi.lere curavii, ultacite doccrct glorice ad laudem stti creatoris exeitai.t. Nec soluin
eis qui verbum fidei pr.i__iearetitvirtiitcm dilcctionis de illoruro quos secum iiitns habc-nt homii-umjuslo-
antc omr.iaesse ieneudam. Uniuscujusqnemeiisurse et riim felicitate loetantur agmina coelesiia , \cnim
cpeiis erant duocherubim, Jpiia slisparilitas volim- eliam nosfii, qui foris adhuc positi dcprofundis ad
latum sive cogifatuum in superna palria nulla esl, Domimn.i ciainiinr.s, curam gerunl sedulani. Undc
ubi una omnes caderaque Dei prceSenlis \isione et B Jjene de eisdeni cberufaitn in libro Paralipomenon
gloria illiistraiitui'. scripliun est: r Ipsi autem stabant erccfis pedibus,
c Ppsuitque cberubim in medio trmpli inteiieris; ef facies eorum versce crant ad exferiorem donium
t exfendebant aulem alas suas ichcrubiin et (I Par. m), i quia nos afa hujus osruinna peregri-
tange-
t bat ala una parietem, et ala clierub secundi lan- nationis erecfos ad suum desideranl pervenire con-
t g,ebat parieiem altei uni. Alw au.em alter_ein me- sortium. Sic e.go pedibus stanl ercctis, sic alas
c dio paricte fempli sciimccm con.ijigebanl. i Ma- suas ad auro textos oraculi parictes extcndunt, ut
nlfesfum est e . his quse prd_c_-Cta stint quai'e therti- 1'aci'eshabeaut ati domum versas exterioren), quia,
biir. in ined.o templi inlcrioris stint posiii, quorum sie angeli suam perpetuo innocentiam conservant,
habitatio cst semper in ccclis. Extendebant auiem sic de aiiimaruin sancianim in coelis bcai.tud.i_e
alas ciierubim, quasi advolandum. quiaspirifus an- coiigaudent, ut eis quoque quos.n terris adhuc pe-
gelici seinper habcn. animum ad ofasequium diviuoe rcgiinari conspiciiiiit electis -opcm feire non desi-
voluiiiatis paralum. Quotl vero ala una langebatpa- nant, donec et illos ad ccoleslem patr.am inlrodu-
rietem, et ala cherufa secuncli altcrum parietem, ad cant. t •Omnesenini sunt admin.sfra.orii Spiritus in
illam charilatis adniinislraliencm quam nofais exlii- ministerium missi proptcr cos qui heefeditaiem ca-
bent angeli perlincf. Quod alse altercein mcdio tem- *-<piunl salutis (Ilebr. i). » Possunl eliam per duo
pli se Invieem contiugcbant, eam dilectionls gra- cherufaim iluo testamenta figurari, qui nimirum
tiam qua se a-teriitruni complectuntur exprimit. cherufaijiijn oraculo sunt _acii, quiain consilio di-
Bene autem sequitur: vinse provisionis nobis uti<p«einaccessibil. atquc in-
t Texil quoipibciiertiliimaiiro.» Quia-et naturam coniprcfaensibili ante scecula dispositum .est quando
eonint Co;rdito'rimmortali claritalo subliinavil, et & qualiier, guifaus\c auctorifaus sacra Scriptura
menteni vera dilectionis atque humililatis 'Juce re- colideretiK. De tinguis olivarum sunt facii, qtiia Iu-
plevil. Nolandum sahe qnod Mojses dum laherna- ccni iiobls scientisc iribnunl»ju.ante flamma chari-
culuni facerct, fccil ct tluos cherubim aureos, quos tatis Dci, quceper Spiritum sanctuin diffunditur iu
posuit in propitiatorio, guorl eraf super arcam, Sa- cordifaus nostris. Deccmcubiiis snnt alfi, quia per
lomon autcm addidit cilios-duosmulto roajores, quos obsenaiiliam decalogi legis Deo scrviendum prsedi-
in lemplo poneret; sub -quoruroalis arcam in mei_io cant, quia Dco fideUter ser.ienfes donaiic remune-
poncret cuiii propifiaiorio ct clieiufaim piioribus i'andes esse regni pcrpelis ostefidunt. Geminns ha-
(Exod. xxvui). Sicquc factum est ut in labeijiaeulo bent <atas,•quia tcslamcntisui con.iilores pcr aspera
quidem essctrt cheri-bim iluo, in teinplo aulem qua- ,^. oequeul prospera iudcfesso proposiio scmper ad coe-
tuor; ad unam vero eamdcmque significationem leslia letcndissc cic penenisse declaranl, iq.ri hoc
utiique peiiiiient. fied repetifuin est opus atque idem suis auditoribus faciendum esse demonsiHml.
atigustius factum per Saloinonem, ut typice docere- Qninque cubitorum ala cherub uno, et -quinquecubi-
turguia, multiplicala post Incarnationem Domini- lorum ula cherub alicra . q'iia in -omni labeniium r-e-
cant Ecclesia, latius esset genlifaus sufaliinitascceli ruin variflaie sancli univcrsos sui corpoiis 'SCiisus
civium pandenda. Qtii sic Conditorem de collatosifai in obsequium sui condiloriscxn .ndunt. Et opusunum
nnmeie faeatiiudinis coilaudant, ut de nostra quoque erat in duobus cherubim. Qciia ulriusque leslamcnli
erepfione atquc ad camdem faeatitudinem introdu- scriplorcs una cademque casfitaleoperis el cbarilci-
ctione congaudeant; extendunt enim alas adiiiv.iceiii tis de\oiiofie DPOscrviuiil, una et consona Detim
super arcain, cum ad laudem Domini Salvatoris re- voce ac ifidcpreedicant. Alw igitnr chcrubimintcno-
ferunt bonum 'onine quod -acceperunt; extendunl res -superarcam seinvicem coniingebant, quia iesta-
alferas alas ad parietes eraculi, cum sanctcs etiam mciila pari de Doniino allcstatione consentiunt.
bomiues secum viderc Icetaniur, eosque velut ala- Item alis exfeiioribiis isle unum parietem, illealte-
vum stiarum summitaiibus tangunt, yios ccnsprtes rum coiJiiusebat, quia velus itestamentum proprie
-
IS_ : 0QMMEN3..IN LIBRQS IVREGUM.;;«- _IN LIBrlll) , rfg$
antiquo Dei populp scriptum,; npvum .verc, neJris, Atoris ,et prpxiniigeritur, Pqtmas fqciy mm memo-
gui ppstrincarnationem -Dpmjtilcaniad fideiriyeni- jjam oeterneeretrifaulibnis eoruni mentibus infigit, ut
jmjs, et jsecundo parieti, hpc est, septentrienaii iomirius abarce |ustitiseiabi qtieantj sjuO;itierce-
recte comparamuf, guifaus, ppst frigora,'ac tenti- ,dem justitioe semper ante eordis «eulos Jiabent.
bras idoloMricej iucem yeritatis cognoscere daluni Eacit pieturas mrias, quasi promihentes, de pariete
est. Vefsas habeni fqcies cherubimad. extcriorem ggredienles, ctitn mijltifarias vifluttirii. operalioties
domum, qtiia nostri gratia, qui adhuc foris slamus, fidelibus tribuit. Verbi gratia, viscera.misericordise,
neque reipsa, sed « spe salvi facli sumus (Rom. b.enigriitatem, humiiitatem,patienliatii, mPdestiam.
yni)», diyini sunt libri copdili, quia scriptores eo^ ;;, .Pavifflehtuni demus texit aufo ifitritiseeus ,;et ex-
ruirijaffl regnantes cum Domino, illumque collau- |_rinsecu's,etc.i l-ntrinsecusetexlriiisectisinoraculo
dantes jn epelis, curam npstree gerunt salutis, pro- etin ipso templo significat. Texit ergo Salompn pavi-
"
gue nostris erralifaps apud ejus pietatem jpterpel- mehtum dpihris aufb intririsecus et exlririsectis,
lant. ... . .; ; . '
; :.:-;._. . .''.'.... jquia Rexifester pacifiCusctafigelbS afque animas
c Et pmjies parietes fempii per circuitum sculpsit justerumin coelis perfecte ac plenarie deno oilectio-
variis caslaluris et, torno, etc, » Omites parietes iiis a cseteforum mortaliuin vilitate seerevit: :
templi per eirciiituni:, omnessanctse Bcclesia. populj B _; t El in ingfessu oraculi fecit ostiola de ligtiis oli-
srintj quifaussuper fupdamentuniChristi locatis tor < varum, posteSqiieangulorutii jquinque, et jJub ostia
tius ambitum orbis.replevit, coeptumgue fidei «difi- <j&e Jignis olivaruniv » Qtiod prjftio dixefat; <<fecit
citim guofidie. nova niembrprum suor-um prpgeuie, osiiGla de lignis olivarum, » hoc ipstim videttif apef-
quasj lapidum pretiosprum apppsitieiie ,, superaug- tins cxplicare voluisse, Cumadjunxil : « ct dtiOoslia
meptare _fibodesistit. Qtii nimirjim parietes variis de.iignis olivarum.;:. BnUsiquippB Crat ingressus
ccelaturi.ssculptmtur, cum>aliii datur per Spiritum oraculi, sed idein itigresstis driebus OSliis Claudeba-
serme sapientioe,: alii sermp scieafl», secundum tuf, rursumque. reseratis 'eisdem aperiebattir, sVout
eumdeni Spiriluin, alleri fides in epdem Spirilu, etiam templum,:sicut porticus ante templum tinum
alii gratia ciiralipnum in Jiiio Spirifjiv alii operatio hori ainplius habfibaut iiritrpitiim, cef ti Wigue caiisa
yirtutumj alii prophe.tia_alii discretip spirituum, ajii mysterii, quia « Untis: Domihus, tiiia fidesV jintiiii
genera Ijnguaruni', aiii interpretalip sermpnuiJi baptisma, inius Deus (Eplies-.iv)..» Unus iti Eccle-
(ICqr.su)i »Dt ut ad alias yeniaftius, quas omnes siam prsesenlem pefVbaptisma, -unusm regtiuni cce-
Jiabere valeamus. virtutes, ;< Ghari.as. gaudium, leste pet «pera fideijest sperandus iiitrpituS; 'Nafii
pax, lohgattimitas, patientla, faenignitas.^ bpnjtas, guod urius esset ifigressus oractili, teslatur hoc
fides, modestia, continentia (Gaiat. V]. » et ctfiteri G guod inferius de areascriplum est : «Cumgue emi-
fructus Spirilus, quid tiisi cselaturse.sunt parietum netent vectes,' et apparefent sunimitates ebrum feris
tcmpU, guia ornatus, sunt i-ifentium. populi. Dei? sanctuarium anteseraculum, nbri apparefaant tiltra
Sttilpmaur .iiiem ;ipa..E.e-i;_.:io_rnp_:•CUHIprpmptp exirinsecus. » Ubi: patentef^ ai fallor, iJostehdilur
pollentaaimo fideles a'd faciendum.cuficta <|usc.Dp- guod erat xmus ingfessiisoraculi. <etbic e fegiene
ininus prcecipit^ a'd pat.iettdumcunclagu^ perniit- iab-us arcaj gueein medie ejusdem slabat oraeuli,
tit, dicentes ex ariime per «ingula quse pccurrtitit. cujus ingressus ostjoila pef significatiortem; multifa-
i BenedicamDominpinomuitempore{Psa/, XXXHI).. «e possunt accipi.Nam et ctngelicps spiritus,. guc-
Et. « Rarafuih cor meum , Deus ,. paratum cor .rtim mitiisterie'iri:ih_abitationem_i)atriseicfelestisin.
jtieum. cantabo et psalmuni <licam,.Domino:(Ps.td; trpducimijr, aptissiiije •desigijapt,, et appstblorum
tVi).:. Sculpurituf torno j icui-i in tanlum vit.ttili|)iJs oegue, appstPliccrurnque yirprum, quibus claves Te-
«peram impefidunt, Jit abijarum tramite nullis cirr gni coelpnimsuhtilatse (IAIC, xyi), lcpe.Pt figtiram;
•ctimstafitiumferum crintrafietatibus, ntillis possint qui, accepta _a.Domirip petestate Ugandi.atque ;sel-
blanditiieritis averli. tyam jsnim'. toima.ura c_eteris vendi, et dignos iritra reg.ni januam admittunt, et
artibus velbcitate proecellit^ set ipsa Sibi i-egalaoji <;pntumaces,impu.rosacsuperbos,excpftimtifiicando
qua sineêfrpre opas perficiat,'"-sefvit. apteperjianc D sjye anafliemalizandp.ab ingressu yitajperennis eii-
pia sanctbfiitii Vita signaWirj-qufleet parata est senir minant. .. ;, i-;;
per ad obseqriitim divinseyplniitatis, et iioc absque :Sed etopera justitiee, quorum meritp aU^regpnm
diverlicuio Cfrandi complerc 'longoviftutum didicit j)p3leste pervenitur, recle per pstia, pef; quce, in
usti exefcitetav . «ancta saiictorum ingrediebatuf, possunt typice de-
« Et fecit ifi eis cherablm el palmas ot pictufas _signari, juxta hoc jjtiod in lifaro Sapientioe scriptum
•« vaiias,;quasi pfOfflinentes de pariete ct •egredien- jest: « Gustoditio autem legupi coosupimatio incor-
t tes. » tJheftibiffi liamqueiriparielifaus templi facit -ruptionis est. incorfuptio autem facit -essejh.QXi-
Salomoii, ctiffl «leclos subsDoffiinus -ad regulam ipurii Deo. JConcupiscentiaitaque sapientiee deducet
ScfipturaTum _atictai'ti&i, ifi.qoifaus-est Multitude _adregnum perpetuum (Sap. vi)..» Qiiibus omnibus
scietifia.;viiaffi stiam ditigef e dsjia*'";Civeficbimfacit, iaptecongruit .guod-eacleni-osliolajle.Ugpisiiunt oji-
Ctin)cbs in Iiec mufido "castitatem atigeliceeconver- varum, quia fiimirum et ajigeli et liomines perfecti
;safionis prp itipdtilbsuo 'doeet imitafi, iquod maxime fructu misericordiae,et operibus lucis sese in domo
viglUis.Aclatidibusdivihifr,;jdileptioiiesiilcera Cpridi.- jp_ei glOfiosos,.ex.Jiibent:-ijno ojnnes electi per arma
'459 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 160
lucls et pietatis aditum sibi patriee cceleslis ape-. A tho, purpura, coccino, et bysso factuni esse, ei
riuut. Duo sunt autem ostiola,' sive quia Deum ac quoque cherubim intexti esse niemorantur, hyacin-
prexiinos diligunt et angeli ;et homiiies saiicti, ne- tlius quippe, qrii ccelicolorem imitatuf, supefnorum
que ullus ianiiamvitoe nisi per geminam dilectio- desideriis apte comparatur. Purpura, quse sanguine
nein hanc poterit intrare; seu.quia utriusquC pppuli 'conchylibrum conficitur, et sanguineam ipsa prse-
fidelibus, et Jddsei scilicet et gentilis, eadem yitae fert speciem, noti immerito sacramentum DominicK
janpa rCseiatur. : signat passionis, quo nos iniiiari, crucem noslram
i «Postes habent angulorum quinque, » quia uon portando, debemus. Coccino, quod rubeo colore
solum animas electorum aula coeli recipit, sed et flammescit, congrue virlus exprimitur affloris: de
corporibus immortali gloria prceditis in judicio suas quo mirautes dixere, qui eurii Domiiio ambtilave-
fpres aperit.', ;:..:-:.: . j, .".. raut, diseipuli:'< Norine cor noslruni ardens;erat
. c.Et sculpsi*in eispicturam cherubim, et paima- in-noibis, duni loqueretur in via, et aperiret'tibfais
rum species, etvanaglypha valde promineiitia, et Scripturas? (Luc. xxiv.) » Byssus; qtise de terra vi-
texit ea auro, etc.» Anaglypha Grsece, quse Latme renli germine nascitur, et longo artifiCum iexercilio
dicunlur ceelaturce, quia yirtuturn operibus quibtis rtativttm exuit yirofenl, atque ad alhentem per
perioluffl orbem Ecclesia in sanctis suis ac perfectis iB ducitur speciem, congrue castigationem carnis
exercetur, illi prsecipue, quibus fideliumcura cbm- nostree insinuat : cujus quasi IiumPreiti ingeni-
missa, et claves regni coslorum sunt dalse, orimi de- tum exsiccari jubet Apostolus , dicens : « Mor--
betit: solertia insistere, ut quantum gradu prceemi- t tificate nlembra vestfa, qtiee suttt super terram,
neiit cseteris, tantum merito prsecellant bonse actio- fornicationeiri, immuiiditiam, libidinein,;;copcupi-
uis. Eabent namque in.se picturam cherubim scul- scentiam malani, et ayaritiam, queeest simtilaorb-
ptam, cujn angelicam in terris vitam quantum mor- rum servitus (Col. m). » Ad guantam verp caiidoris
lajifauf possifaileest, et mertte imitantur et opere. gratiam hanc VbUtperduci, alias ostendit, dicehs:
Ilabent palmarum species, cum doha ,guper-i_eretri- « Obsecro vos, fratres, per misericordiamDei, ut
butionisfixasemper intentibne medilantur. Palma exhibeatis corpora ivestra hosliam viventem, san-
iiainque manus victoris ornatus est. Eabent anagly- ctam_ Deo placentem, ralionabile obseqtiium ve-
pha valde promihentia, cum certissima bonorum ope- strum (Rom. xn). » Intexuntur vero cherubim eis-
rum documenta,; et qtise neino in. sinistram parten. dem, gua) guatuof eXiiriiis coloribus corifieitifitur,
interpretari ullatenus valeat, cunctis sese inluenti- cum in universis, queepie aginius, a venenatis dse-
l)us osleiiduiit.__..Iiwcomniasunt auri laminis operta,' moiiupi telis per apgelica preesidia, Doihino do-
cum (sicut ssepe dicfum etsemper dicenduin.est) IC nanle, protegimur. Intexuntuf velo cherubim, cum
ceeteris virtutum floribus specialibus irt magnis Ec- in bonis quse agimus, multittidhie scieritise indesi-
clesise memfaris fulgor supereminet amoris. His nenter utimur, respicierites semper ad eloquia di-
osfiblis etiam Veltim ftiisse additum Verfaa Dierum yina; et ne forte a virtutum calle aberremus, ho-
narrant.«Fecit quogue velum, inguit ex byacintho, rum intuitu continuo vestigia"..nostraregimus.
pijfpura, coccino, et bysso, et intexuit ei cberubim "; « Eecitqtie in: introitu tenipli postesUe lignis
(/ Par. Iu). t Quod decofis guidem'gratia faclum est, i olivarum quadfangulatos; et duo ostia de lignis
•utinter parietes deauratos etiaimfaoloseriCumfulge- « abiegnis altririsecus; et utrtimque ostium duplex
ret, sed in ejusdem mysterii, cujus et ostiola7 con- « erat, et se invicem tenens aperiebatur, » etc.
grua significaiione ante arcam atgue ingfessum ora- , Sicut ingressus oraeuU, quo ad arcam Domini
culi; appensum, ut sicut ostiola congruis horis ape- cherubiraque peryeniebatur , introitum :.slgnificat
f ieljantur, et velum revelarettir guoties advenirent regni cosJeslis, qtio ad visiouem nostri eonditoris
guibus in sancta sanctoruin esset ingrediendum. stiperiiorumque civium nos introduci speramus ac-
Hujus ergo veli sedtila revelatio secutidum legem desideramus, ita introitus itt lemplum primordia
apertiotiem significat Tegrii coeleistis,quse riofaisper noslroe stfticturee ad Deum convefsiOrtis,quandb ih
incarnationem Domini et Salvatoris nostri donata ^ prcesentem Ecclesiam ingredimur, typice demon-
est. Unde et « faaptizaloeb cceli aperti sunt (Matlh. stfat. Isle ingfessuni nostrum ad.fidem, Ule desi-
Unde aperte postes hujusintroitus
in); » ut oslenderetur quod per faaptisraa, qriod gnat ad speciem.
nobis ipse consecravit; januam patrioe cceleslis de- quadrangulati sunt facti, sive propler guatuor Evan-
beremus ingredi; et morienle illo in cruee, idem gelii libros, guorum doctrina in fide veritatis erti-
«velum scissum est ffiedium a sunimo usque deor- dimur; seu propter tolidem virtules principalcs,
sum (Maith. xxvn),» ut aperte docefetur qtiia fi- « pruderitiaiii, fortitudinem, temperantiam, jusli-
gureelCgalesjaffl ttiricad finem vetiissent, aCveritas ; vtiam,» guarum veltiti fundamine guodam firmissimo,
ccelestia, cceli omnis bonorum: actuum structura innititur. Pru-
Evangelii, arcanaque etipse iiigres-
nos agere,
sus, non adliue prophetaiidus ac figuraliter signifi- - dentia est liamque gua discimus quid
ea
candus, sed jamjamque esset proxime omnibus ape- qualiter yivere deceat; fortitudo, per quam quoe
: uno>versiculo
riendus, qui ab inilio fflundi-usque ad id tempbris agenda didicimus, implemus quas
in fide veritatis de mtinclo transierunt. Bene idetii virtutes Propheta breviter compleclitur, dicehs:
et salus mea (Psal.
velum, Stib qup in oracultim in.rabatur, ex hyacin- -« Dominus illu.n-inatib mea
161 -COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. III. 162
xxvi). » Illuminatio videlicet, ut, quee agcre defaea-jA picluras cstium, quas ct paries, habebat, veraciter
mus, edoceat- salus vcro, ut ad ha_cnos pcragenda unus per emnia el ccnlinuatim extentus paries vi-
confirmet. Temperantia esl, qua discernimus ne deretur, unum deceris gratia prajtendens, aliud my-
pltts aut niinus justo prudenliee sive fortitudini ope- sterii dispensatiene preefigurans. Qued verc, descri-
ram dare inveniamur. Et quia quisquis prudenlia plis templi cstiis, sequifur:
ac fortiludine teniperanleriititur, absque ulla con- c Et sculpsit cberubim, el palmas et cselaturas
tradictione juslus esse probabitur. Virlus quarta c valde emincnles, cperuitque emnia laminis au-
post prudeutiam, fortiludineni et temperanliam, « rcis, cpcre quadrc ad .rcgulam, » quia nimirnm
juslitia sequitur. Duo ostia, quee in hunc ingressum eadem arcana fidei, spei el eharilatis, quec subli-
facta sunl, dilectio est Dei et proximi. Quecbene mes quique ac perfecti sublimiter capiunl, queeque
allrinsecus facta esse dicunlur, quia ad invicem re- omnes clecti plene iii divina visione preesciunl,
spiciunt adeo ut una sine altera nequaquam possil etiam calechizandis rudibus, pro suo cuique captu
haberi. c Omnis enim qui credit quoniam Jesus est discenda ct confitenda traduntur, quatenus sacris
Cliristus, ex Deo natus cst; et omnis qui diligit eum initiati mysteriis, quandoque ctiam ad capicnda ca
<juigenuit, diligit etiam eum qui nalus est ex eo (I quse pie credidere, pervcniant.
Joan. v).i Etsicul ilerum dicit: c Quinondiligif fra- J*- « El oedificavitfex Salomon airium interius tii-
trem sutim, quem videt, Deum, quem noji videt, « bus ordinibus lapidum pbjitoruin; ct iino ordine
quomodo petest diligere?» (I Joan. iv.) Unde recte c lignorum cedri, etc.» D.ein.eriori atrio brcviter
ostitim cxterius dilectio fralcrna, interius est dile- loquitur, de exteriori prorsus videtur tacere. Ve-
clio inlelligenda divina. Quia illa prior' tcinpore, rtim in Vcrbis Dicrttm ulriusque fit mentio, ubi ita
heec esl divinitate sublimior, et per illam ad hanc scriptum esl: t Fecit cliam alrium sacerdotum, et
intratur, quia in amorc pi-oximi discitur qualiter basilicam grandem, et ostia in basilica, quse fexil
amari Condilor debeat. Notandum sane quod in in- _CJ'e(II Par.i\).t Atrium crgo iiiterius, quod vocaliM'
gressu oraculi, duo quidem fuisse oslia dicuntur, sacerdolum, eo quod sacerdotes et levitsein ea mi-
sed heec duplieia fuisse non dicunlur. Jn teropli nistrarent, ex omni parte crat templo circumdatum.
vero, id est, domus prioris introitu, ita erant duo Sed ab orienle, unde templi erat ingressus, multo
ostia, ut dttplex essel utrumque, quia nimirum in longius a leroplo quain a cectcris tribus plagis sc-
prcesenti talcm nos ingredi ac ducere vilam necesse cretttm. Quia nimirum in ea plaga, id est, in facie
esl, in qua dileclionem Dei ct proximi per fidem templi ficbant ministeria sanctorum, ibi altare
et-operationem, per patientiam et benignilafein ser- _, ceneum ad bostias Domino offerendas, ibi dccem
\emus; in futura autem vita, ufaiDeum et proximps luteres ad easdem hostias lavandas. Ifaimare ceneum
in luce internee beatitudinis viclebimus, eadem uli- erat positum ad lavandas nianus pedcsque sacerdo-
que dilecticnc gemina absque ulle prorsus laborc, tum, cum ad minislrandum intrarent. Ilafaefaatau-
inio in magna multitudine divince dulcedinis fruc- tem hoc atriuni ires cuhitos altitudinis, ut Josephus
inur. Unde aple introitus interioris domus duo qui- narrat, quatenus ut afa ingrcssu lempli cceteros pro-
dein ostia, sed heec simplicia habebal. Non enim ibi hifaeret, et solis sacefdolibus hoc licere significaret.
-fides ncces. aria esj, ubi ea quee nunc credimus ac Eralque ei janua ad orientalem plagam, ad quam
sperainus, omnia manifesta luce videbimus. Non la- usque populus hoslias suas et sacrificia inferebat,
bor opcrum necessarius, ubi mercede perpetua eo. inde suscipicnda a sacerdotibus atque ad allare
rum quse liic lafaoramus donabimur. Non neces- proferenda. De exleriori vero atrie, qupd Verba Dio-
saria patienlia, ubi neino advcrsi aliquid irrogal. ruin faasilicamgrandem vecant, ita scrifaitJcseplms:
Non munificentia benignitatis, ubi nemo indigel, c Extiinsecus aulem hujtis templi aliam eedificavit
opus esl. Heec de ostiorum figura pro modulo no- aulam, quadranguli schemale factam, erigens maxi-
stro, sequcntes Patrum vesligia, disseruimus. Verum inas porticus atque latas, et portas excelsas ct ain-
juxta formam ipsius operis decoris gratia provisum r. plas, per quatuor mundi partcs in eo consliluens :
est ut in uno codemque templi ingressu duo cssonl quarum singulse ad unumquemque\eri.um, quatuor
ostia. Necesse etenim erat parietes domus , qui angulis attcndebant, ubi aureas januas collocavit. »
cenlum viginti cubitos habebant in altitudine, non- El paulo post: c In IIPCergc saerarium prancs po-
iiullos cliam crassitudinis cubifos habere, in ctijus puli, quibus purgatip legitimoruin ineral, intro-
nimirum crassitudinis extrema parlc ostia crant ifaant. > Has vero pprticus Cassiodorus senator in
aflisa, ita ut sequale parieti csset oslium utrumgue, pictura templi, qttam in pandecte posuil (utipsein
ut sive iutus, sive foiis templum quisque positus Psalinorum exposilione commemorat) triplici ordine
ostium inspiceret, unus ei per omnia paries esse vi- distinguit: primum videlicet ordinem ponens exlra
deretur. Similiter et cedrinus paries cum vicenorum atrium sacerdotum ex omni parte per quadrum;
in long.tudine et altilttdine esset cubitorum, non secimdum eodem modo exlra inlimas porticus undi-
parvam et ipse debuit haberc erassiludiriem. Qua- que vei'sum in gyro; extremuni similiter ex omnila-
propter et in hujus ingressu duo facla sunt Ostia, ut tere priorum porticuum circuilu. Sicque templum tri-
\idelicet ab ulroque laterc, hoc est, el inlus et foris t formi cedificiorump.eesidio ab emni erat parle muui-
'
-eequaleparieli oslium palcret. Et qiieniam casdem tum facte pavimente sub die intcr sedificiasingula dc
165 B. RABANi MAURl ARCJHEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. m
niarmore ef parielibus domorum jnterioribus, iioc. i. Sanctam, Dee placentem » cxbibenl (Rom. xn),
est, eis qui ad lemplum respiciebant factis in co- sacerdotale prefecle ministerium spiritaliler cxer-
lumnis; extenoribus veio sclidis.. Sicque fiefaatut cenl. Ncque enim episcopis solum ct presbyleris,
omnis structura lempli pre graduum esset varietate verum omni Dei Ecclesicc loquebatur aposlolus Pc-
rationabiliier distincta. Namque in sancla sancto- trus, cum ait: t Vos aulem genus electum, l-cgale
rum ingredicbalur ppntifex; in ipsum templura sa- sacerdolium, gens sancta, populus acquisitionis (1
cerdoles purificati et non purificati una cum levitis Patr. n). > Cujus honore digoitatis etiam antiquus
et canloribus; in intimum atriuni basilica. majoris, populus Dei eral insignilus, dicentc ipso ad Moysen :
viri Judcci purificati stanles et oraulcs sub dio, si « Iloec dices domui Jacofa, et annuntiahis filiis
serenum essel; si tempestas, in poiiicus proximas Israel. » Et paulo post: c Et erilis vos raihi regnum
sese recipicnles. In exterius mulicres Judseceptiri- sacerdotale, et gens sancta (Exod. xix). i Basilica
ficaloe; in exlrenium atriuin gentiles et Judsci, qui vero grandis, quce erat extra atrium sacerdolum, iu
nuper venerant ex gentifaus usque ad sextum purifi- qtia omnis populi mulliludo adorare sive ad verbum
cationis diem. lloec ut in piciura Cassiodori distincta audiendum confluere solcbat, carnalium in sancla
repcrimus, breviter annolare curavimus,rati eum ab Ecclesia vitam morcsque figuraliler insinuat, quali-
antiquis faoecJudocisdidicisse: ncque viium tam cru- B bus dicit Aposlolus : c Et cgo, fralrcs, non potui vo-
ditum voluisse in exeniplum legendi proponerc quee bis loqui quasi spiritalibus, sed quasi carnalilius,
non ipse prius vera esse cognovisset. Ha_csunl loca, tanquam parvulis in Cfaristo. Lac vofaispotum dedi,
quorum liicniinit siiprenius graduum psalmus, qui non escam (I Cor. III). » Qui faene per basilicam
ita incipit :c Eccc nunc faenedicitcDominuin, omnes graiidem designantiir, quia absque ulla dufaictate
servi Domini, qui statis in domo Dohiini, in atriis mullo inajor esl in sancta Ecclesia talium quam
domus Dei liostri (Psal. cxxxin). t In hispoiiicibus perfeclorum numerus; sed quanmm nunieio pree-
Jcremias et alii propbcloe,in his Donrinus et apostoli sfant, lanlum succumfauntmeiito. Unde apte faasilica
verbum populo prccdicabant, jn harum aliqua Do- hsec grandis, etsi multos capit, non eos tamen in in-
minus sedebat docens (Joan. vm), quando eum teriora tcmpli deaurati ad altaris oflicium, nnn in
tcntanlibus Pbaiisseis mulier illi adullera judicanda jpsum saltem atrium sacerdotum inlromiltit. Quia
ofalaia est; in fais invenit vendenlcs et enientcs earnales quique atque infirmi adhuc in Ecclesia etsi
oves, fao\es et columfaas, liosque cum suis inerci- oh merilum caslce fidei ac pietatis Dpmino devole
moniis climinavit e teniplo (Joan. n). In hisPclrns ad eleclorum sortem perlinent, Jonge tamen abest,
el Joannes claudum invenieiiles sanarunt, ac secuin ul iKis eequentur, qui cum liducia profantur : c Non
ingredienlcs interius ad orandum duxcrunl (Acl. 111).G enim audeo aliquid loqui eorum quse per me non
In bis orabat oranis mullitudo populi, quando in- eflicit Christns in obedientiam genlium verbo ct fa-
censum poneiiti Zacliariee angelus ad allare thyroia- clis (Rom. xv). » Et iterum : « Bonum ceitamen
matis apparuil, cumque de prcecursoris Domini na- ccrtavi, cursum consuminavi, fidem seivavi. De ca,-
tivitate docuit (Luc. i). Non autein hsec atria cum lero ivposila est mihi corona jusiitiee (II Tim. iv). »
porticibus suis a_pcclum lempli de longe aspeclan- Accedebat cpiidem vulgus usque ad atrium sacerdo-
tifaus afascondere potuerunl, quia Iocus in quo tem- tu.ii, hostiastjue suas ad hujus usque januam defc-
plum erat silum multo sufalimior erat, quam ubi j'cbat suscepliis a sacerdotifaus, atque in allari ofala-
fimdatcepoiiicus ftiere. Nam (sicut Joscplius scribif) tas oculis pposequchatui'. Iu ipsum eliam teroplum,
extremce atriorum fabriccc cum in quadringenlis cunt aperiebatui'. intuiftun suuin a Ipnge dirigefaat,
cufailis essenl lantum erectce, ad verticein usque ncc tamen atrium sacerdotiim inlrandi facultaieni
mohtis, in quo tcmplum cedificatum esf, pcrveue- hafaebat. Veruin de infcrioribus clamabat ad Domi-
rtini. Hoecquidem de structura templi studioso le- ritim. Quia nec carnaJium iu Ecclesia simplicilas
cloii crcdidimus intioiaiida. Verum in eis qutceun- a Domino despicitur, quar.do fidcliier ea quocvalent.
que Scriptura sacra referre commodiim du.vit, figu- illi vola pietalis offcrunt. Dirigunt enim visus a
ras myslerioruin quccramus, cccleris pro hislori:c longe in lemplumDei, cum vitam sublimium discere
cognilione simpliciler utamur. ^Jificium tcmpli in- cl admirari sedulo goudent, el quos virtutis imita-
tra atria sacerdolum, pcriectoium in sancla Eccle- lione sequi neqi.eunt, picevcnerationis complectun-
sia, ct sublimiuiu vitam expriniit viroi um : ebrum tur aiTcctu. Videnl ho.lias sacei'do_umin allari igne
videlieel qui cl exccllentia viiiuium Doiiiino appio- sacrosanclo consumi, quia magnorum opei'a cognoj
pinquare, et aliis verfao atque opcrc ducalum solenl scunt a Doinino pcr Spirilum sanctum dignanter
ostendere salutis. Saeerdos namque ab co Laline accipi. Aflerunl et suas hostias ad alrium saccrdo-
nomen accepil, quod saerum preehere ducatum mi- tuin offerendas Dominp perilles,dum bona, quee
noribus debeat : quo noniinc in Scripluris myslice pi'eevalen1, opcanles, majorum ac doctiorum et
npn soli allaris niinislri, episcopi videlicel cl prcs- confirmaniur exhoriatione, et intercessione Domino
byleri, sed el omnes ulique censentur, qui altitu- conimciidanlur. Offerunleliam lunchostias suas sa-
dine recla. conversationis ac doctrinEC salularis i cerdotibus per eos Domino commeiidandas, cuin
eminciil. Nec sibimelipsis tanlurampdp, sed et plu- sanctis quibusquc egenlibus nccessaria mundi hujus,
ribus, qui dum cerppra sua, c lipstiani vivenlem, quibus ipsi abundanl, summcemercedis intuitu Do:
IftK .;;'COMMENT. E..LIBRO-.J^REGUM.:^ IN;LIB. Ili> ,;" 1'66-
fflirio .IribuUnladmotieriti tic diceriti: « Facite vobis .A dedicatienis -sit' celebrata scleinmtas," ac:vdieviceA
amicos de riiamniona jriiquitatis, ut, cum defeceri- siffio tertio ipsitis inensis, ut VeffaaDieruiu narrant
tis, recipianlvos in a_terna tabernacula (Luc. xvi).." (IJ.:P.ar..vii), populos SaloiriOn ad tafaernai-ula stia
Bene atriuffl sacerdottitiiaribus ordinibtis lapiduifi dimiserit; sicque post tinam septimanam adveniente
politorum, et uno ordirie ligiioriim cedri cedificattim; mense octavo,:perfecta inventa ;sit domusDbmini,
esse meuioratur, Tfes quippe ordines stint lapidutii et operifaus videlicet ejtis uniyersis, et ipsa .dedica-^
politofum, fides, speSjChariiaSiEtrectejpolitpfiim; tionC prjus cofflplela. Nisi forlevptitafidam est post
quia cetta necesse esti discendi seleftia qttisque, dedicatum tejnpltim:aliquid adiitic titetisilitiffiin rai-
quomedo credere, quid sperare, sive diligere de. , nisferia ejus additum fuisse usque: ad ingressuiii
beat, dignoscai, Untis autemordolignorum ccdri, bctavi inensis, accelerante; rege, ut btiiriino fflense
ipsa est bpria;operatio,:ac Sinti corruptione slniula-> septhtio, qtii erat tottis solehinis,; tctfiplum dedica-
tionis exhiblfa, sine cujus Superadjectione fidesj retur; atque ita yerumreperiatuf tilrtimque, et
spes, charilas, vefa esse nOhValet. Dicturii namque teuiplum yidelicet octayo meiise in oirirtiopefe atque,
est ssepius quod ligna cedfi pfoptef edoris gfatiarif; iitensjjibus perfecltim, et ipsiim septimo niense de-
et imputribilem suee natrirce ppteniiam, perseveratt- dicatuffl. •:'- :-': ;/ . '
% - : '' v.
liam, famainque rpioe desigrtant aclionis. Ad hoe .... CAPUT:VII.-;" v;o:"->:"
atrium usque universi eonsCendurit electi, qui fide, De eptumhis difeis, etC.;
quod. in fegiqne,
' Jqrdqnis
spe, dilectipne alqtie Ppere Deo placere appetuntV i:fac(d :suni tiasd •dbmus 'Domiiii; de ctirdiriibus
Hoc alla meritorumgratia transCenduntperfeclij :,'pstibrumin .peffectioneop.eris:dbhius:Dbmini.';'-'
ctihi in tatito vir.uttim cttlriiifie proficiurtt, ut dicefe '. (CAP.viiv) « Misit quoque rex Salomon, ef iulijt
suis audltoribus possint; « ItnitatbfeS nostri estote,- vHiram de Tyro, filitim mtiliefis vitluoe,et ex tribri
sicut et nos Ghristi (I Cor, xi); glorienturque et '« Nepthaliffi,patfeTyrio, aftificema_fariuifi, pjeiium
dicant: t NescitiS, quoniam- ahgelos jtidicabimus, •«sapientia,.et intelligentia, et doctriiia, ad faCieii-
quanto magis secularia? » (I Cor. vi.) «; dum omfieopus ex a;re. Qui cum venisset ad re-
« Anno quarto fundata est dpmus Domipi, in « gem SalOniOnem, fecit. onineiopus "CjuS,etc.» Et
* meiiScZio,'el iii aunQuridecimo, ifiefiseEbul (ipse Jioc mysterii. gratia factuffl bst. Artiiex quippe iTy-
« est niensis octavtis)perfticta esl doitius in oifiiii jfius, queni adjtitofem Salptiioh stii asSiiffipsit
opefis,
« opere suo et io tiniversis :utensilibus. _-Edifica- electps de gentibus vefJJi .ffiinigtfbs
sighificat. Qui
•€•vitgue eani anfiis septem.:» Patet tillegOrieeseti-
Videlicel attifet piilclire dicitur, « qtiia filius erat
sus, guare dotnusDojtiini eedificatasit atinis septefiii mulieris \idtioe de Israel; j"iii qfiapef sbtia sblet ribiir
quia ninlirutn saheia "Eeclesia tPto Inijus -SsecujiC nunquaffi pfcesentis leffiperis Ecelesi.afigtifafi: pi-c
tempore, guod sex septerti dieruffi clrctiitu peragi- qtia yir suus, videlicet Chfistus, hipfte gu_tata,re-
tur, ex electis cotistruittir aiiiniabtis. et' cum fine 'surrexit, atque in coelos.ascetidens eairiirtteriro pefe-
sseculi suuni guoque creitienturn ad firiem ipsa per- 'gfinatitem ti Se reliquit in leriis, Non aritemiabo-
ducit, Vel recle septeffi anttis eedifiealtirPb signi- fandum iri expjaiiando, guonlodp
JiujuS viduoe filii
ficatioifem graliee Spirifalis.per guani Ecclesja so- sancfi sint preedicafores, Ctinipfflfiesejecti viritijti.se
Ium, ul Sit Ecclesia, pefCipif. Septein guippe dona -ilios esse fateantur Ecclesioe; Ciinietiaiii de eisdepi
^Spiritus sancti enunieratlsaias (/__.. xi), sitie guifaus pra.diealoribus NOvi Testamehti speeiaJitef ei pro^-
nemo vel fidelis :efliei,.vel fideta servare, vel iijeriig mittatur, dieeute Propbeta :'« Pfbjiatrifaus tuis pati
fidei. ad coronain potegt pervetiife justitise. Quod -stiiitlibi filii, coristiltieseos prihcitic.s supef omrieiri
atiteni iu octavO anno et in octavo ejus mense per- ieiTara (Ps.:XLIV).» F;ec'n:auteth Hifam omiie opus
fecta est dotnus in: otiitii opei'estio et in universis Salomonis, guia liiiniruni doctofes sanctl duin ini-
uteusilibus, ad fuitirura sseculum, diemque judicii tiisterio verbi fideliter insisturit, ppus utiqtie Dei
perlinet, guando ad tantam jato perfectioiieifi sancta operantur,"quoiiiarii loquendo foris yiam veritatis
Ecelesia pefveniet, utgtiid ei aniplius addi ppssit âpieriunt,qupsintusillusti'arido ipseadyitaih prceprai-
inveniri nen pnssit. Habefail enitii tunc qupd pios ;tiafit:_elernamV!Ego,inguit,p'larita\i,App]lo:figa^
ille desiderafor supplex a Dbminb qtiserebat, dicens: Deus autem ihcrementuni dedit(ICof. iii).» Fecit
« Domine, ostende nobis Paifem, et stifiicit hofais lioc opris ex cere, gtiia illis coinmlttefe veffauiriqticc-
(Joan:xiv). s Sed noriicotiietiinenda nascitur quse- fit doctor strenutts, gui faoc piestiscipere af pcfse-
stio, quomodo dicalurVdonius Dpmini in mense veranier custedire deslderent, .ûicjue etiapi aljis
oetavo perfecta ih omni opere suo, Ct in-uhiversis Jjrscdicando lalitis diffaniare qtisejpsivdidiceriiitj-ecia
uiensilifaus, ciim in seqûehtibusiegatut mense se- 'sritagtiiit. jEiiSMiarfiqtieroetalluffi yalde ess.e dura-
. ptimo dedicalionem: ejusesse completam? Neqtie bile constat, atque oinnittiodo sbtipfum.
autem credibile est gubU sepiein qtiidem annis tem^ ,«':El-'_in_:it'duis--<^lumha_._jfeas,êffi'eV''septem
pltim sedificansSaiomon, octavo iiiense oclavi anni :c cujriterum altifudiiiis. "coluhlfiainiiitfamque,» Ilse
'perfecerif, sedusque ad seplimum attni poni men- stint colujrinse, de quifausPatilusait: i Jacpfaus,Ce-
sem. dedicationem perfecti disttilerit. Unde potius phas, et Joartntis, qui Videfaatittifcpluminee.esse,
verisimile videttir, doffiiitiiseptem; aunis ac septem dextras dederutit nlihi iet Bariiabas.societails, ut ups
uieiisibus sedificstlamjita til eodem iuens6 septimo in gertfibus, illi autein.in circuriiclsibriein(Gal. IIJ.J
107 B. RABANIMAURI ARCHIEP.•MOG-UNT.OPERUMPARSI. . 1.8
Quibtis verbis guasi exponere videtur mysterium,__ __.Deodevolis cogifationibus, sicut capite membra, ila;
columuarum materialiuni, et guid videlicet figurave- ipsorum omnia et Opera dirigufi-ur et verba. Duo
ritit, et guare dueesint factse. Apostolos nanigue et autem capitella, gusebis capitibus erant superposita,
doetorcs cunctos spiritales significant, fortes nimi- duo sunt festamenta, quorum rneditalioni atque ob-
runi fide atgue opere, et contemplatione ad superna servantia) doctores sancti toto et animo subdunlur
erectos. Duie simtautem, ut et gentes et circumci- et corpoi'e, Unde ibeneutrumguecapitellum quinque
sionem prsediCandoin Ecclesiaffl Introducant. Sfa- ctibitos faabebat altitudinis, quia niniirum quinque
bant in porticu, ante fores templi, et ifagressumiUius libris Scriptura Mosaicee;legis epmprehensa est.
suo decore ae pulchritudine ex utraque parte mifa-. Quinque etiam sseculi aetatCstota Veteris Testamenti
bililer ortiabaht. Ostium autem templi Dominus est, series complexa est.; Novum vero Testamentum non
quia nemo venit ad Patrem, nisi per ipsum (Joan: alia noljis aljqua prasdicat, quam quse Moyses prse-
xiv). Et sicut alihi dicit: « Ego sum ostium, per me dicanda per hoc esse prsedixerat et prophetse. i
si quis introierit, salvabitur (Joan. x).» Quod vide- . « Et quasi in modum retis et catenarum sibi invi-
licet ostium columneeab utfogue latere eoram positae « vicem jniro opere contextarupi ulrumgue capi-
circumstant, cum ministri sermonis utrigue populP * « teUum columnarum fusile ertit,» Quod in libro
introitum regni coeleslis osteiidunt; ut sive a luce I. Paralipomejion ita scriptum est.: « Necnon etguasi
sciehticelegalis quisque, sive ex rigore gentilitatis ad ..! catenulas in oraculo, et superposuit eas capitibus
fiderii Evangelii venerit, habeat paratos eos gui sibi columnarum (II Par. III). » Species namgue calena-
iler Salutis et verbo demonstrent et exemplo. Vel rurn et similitudo retis in capitellisvarietas est vir-
- certe, guia de ejsdem columnis in libro Paralipome- tutum spiritalium in sanctis, de qua Domino canta-
non ita scriptum est: « Ipsasgue coluninas posuit in tur in Psalmis : « Astitit reghia a dextris tuis in
vestibulo templi, unam, a dextfis et alteram a sini- vestitu deauratp, circumamicta varietate (Ps. XLIV);»
stris (II Par, m), » ideo sunt duse factee columnas hec est in vestitu fulgidce dilecticnis, circumamicla
atgue ila dispositee,utnobis et in prosperis et in ad- varietate diverseruni charismatum. Vel certe multi-
. versis ingressum patriee coelestis ante ocnlos mentis plex conceptio catenarum et retis expansio multifa
habenduin esse doceant. Notanduni sane in hac sen- rias electpruffi perspnas insinuat. Qua3 cum verbis
leiitia Paralippmenon guam posui, guod ea porticus sanctprttni preedicatcrum fideliter auscultande atque
lempli, eliam vestigium lempli vocafaatur. Et gubd obediendo adhcerent : quasi columnarum.capilifaus
in prophetisiegimus, guia inter vestibuluni;et altafe -; ,. superpositee retes et catenula) roiraculum suee con-
orabant sacerdotes,inter porticum et altare debere nexionis cunctis aspectantibus preefaent.
intelligi. Bene autem utrague columna decem et octo G « Septena versuum. retiacula in capitello uno, et
cubitps altitudinis habere. memcratur, ter etenim « septena retiacula in capilello alterb.» Septenario
seni, decem et petp faciunt. Tria verc ad fldem per- namque numero Spiritus sancti solet gratia desi-
thiere prcpter sanctam Trinitatem, sex ad cperatie- gnari, Joanne attestante in Apocalypsi. Qui cum vi-
liem, quod in eo dieruni numero inundus sit factus, disse se diceret agnum habenfem cornua.septemet
luce clarius est. Et tria per sex multiplicantur cum oculos septeni, mox exponendo suhjunxit: « Qui sunt
'
«justus ex fide vivit (Rdb. vn),» cogniiionemque septem spiritus Dei, missi in universam terram (Apoc.
piee credulitatis exsecutione bonee aclicnis accumu- v).» Quod propheta Isaias apertius explicat, cum de
lat. Cplumna.ante fores templi decem et octo cufaitis nascituro in carne Domino loquens :« Et irequiescet,
alta est, cuffi preedicator quisque egregius palam ipquit, super eum spiritus Domini, spiritus sapieniia)
cunctis insinuat iioii nisi per fidem et opera jusliti_e et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus
nos ad superuse gaudia yitoeposse pervenii-e. scienlioeet pietatis, et replebit eupi spifilus tirooris
, « Et linea cubiiorum duodecim ainbigebat co- Domini (Isai. xi).» Septena ergo versuum reliacula
« lumnam titramque, » cum quisque doctof sive Ju- erant in capitello utroque, quiapatres ulriusque
dseisseu gentibus preedicareffiissus,ea tantum facere _ testamenti per gratiam unius ejusdemque spiritus
"
curat ac docere, quse sancta per apostolos accepit ac " septiformis, ut essent ^lecti, acceperunt.
didicit Ecclesia".Nam si quis aliter vivere sive pree- « Et fecit ccluffinas et duos ordines per circuitum
dicare voluerit, et vel apeslpliea decreta spernefe, « retiaculorum singulorum, ut tegerent capitella.»
vel prc sttP libitu npva quselibet statuere maluerit, Duo quideni ordines erant retiaCulerum in gyro ea-
ncii est talis columna templo Dei apta, quia duffl pitelli, sed uterque erdp sepiempliciversuum numere
apostolica statuta sequi cpntemnit, quasi yel exilitate currebat, dcnec, circumactp capitellc, rursuiii in se
inertios suse;vel elationis tumidsegrossitudine duode-; ! ipsum, quasi circulo facto, fediret. Npc figurasacra-
cim cubitorum linesenon convenit. nienti in abscondito est, qtiare duo ordines sint re-
t Duo quoque capitella fecit, quseponerentur su- tiaculorum, cum conslet geminos discretionis esse
i pef capita columnarum fusilia ex sere, quinque virtutem dilectionis, quando videlicel Deum ex totb
«. cubitcrum altitudinis capitellum unum, et quinque corde, tota anima, tota virtute, et proximum, tap-
« cubitcrum altitudinis capitellum alterum, etc;.-_ quamtiosipsps, amare pr-eCipimur.Sed uterque ordo
Capita etenim celumnarum, bec est suprema pars, ille septem habet versuum retiacula, quia nec Deus
earum, preecerdia suht fidelium doctorum, quorum absque gratia SpirUus sancti polest amaii, nec pro-
109 COMMENT.lN LIBKOS IV ItEGU.... — IN LIB. 111. 170
ximus. Facta sunt autcm retiacula ha_c,ol tegerent A titudine intclligi debeal, relictum est. Conslat au-
capitella, Iiec esl, undique iii gyrc circumdarent, tero absquc ulla prorsus dubietate quod columna,
quia omnis Scriplurce sanclce pagina, cum rccte inquam duodecim cubitorura restis ambiefaal, qua-
leUigitur, graliam per omnia charitatis sonat ac pa- tuor cufaitos habebat grossiludiiiis. Omnis enim
.cis. Capitella enim volumina divinorum cloquiorum circulus quanlum spatii in diametro, taufuin ha-
retiacula sunt vincula mtiluso dilectionis; et retiacu- bet ter in gyro. Dcnique mare ocncum quia diame-
lis teguntur capitella, cum sacra eloquia (ul ita dixc- trum habefaat decem cufaitorum, ut in sequentibus ;
:rim) dono charitatis undique probantur esse vestita. legitur, consequentcr habefaat triginta cubitos in
Ram et in eis quse in Scripturis non intelligimus gyro. Verum quia dicitur, opus lilii qualuor fuisse
charitas latel, el in cis quceintelligimus charitas late cubitorum, sive latitudinem, seu designet altitudi-
patet. Bene autem dc eisdem retiaculis sive capitellis nem, niliilominus ratio figureeperspicua est, quia non
ac.juiigilur: nisi per Evangelium exoptatissima illa piundo vox
« Queeerant super summitatem malogranatorura. > insonuit: c Pcenitenliam agite, appropinquabit enim
Malogranata namque (quorum nalura cst uno foris regnum coelorum (Matth. iv).. Quod vero sequitur:
corlice multa interius grana circumdare) apte in « Et rursum alia capitella in summitatc columna-
figura sanct88ponunlur Ecclesicc,qucc catholicounius B « rum desupcr juxla mensuram conlra retiacula, .
fidei munimineiunumera clectortim agmina solel in- juxia mensuram columneetantee ampliludinis quanta
cludere. Potest autem et unusquisque justi vilam erat el columna, cujus tameifaltitudo quanta fuerit
moresque designarc, qui, velut plurima uno coriice miiiime narralur. Hsecatttein capitella qualiacuiiquc
grana, circumplectens mulla cogitalionum virttilum- e_ quantacunque fuerit (non enim raensuram eoriim
que spiritalium insignia, ne forte drflluarif, firma aperte Scriptura dcsignat) more liliorum yidenlur
ftdei ct humilitatis curatvallare custodia. Et apto - esse apposila. De quorum factura si quid mysticum
prorsus mysterio capita columnarum malogranaiis inquirere delectat, illa regni perennis sublimitatem
eraptip gyro cireumdala, quia doctores sanclos ue- pc-test non incongrue designarc, quam c nee oculus
cesse est priorum vilani-fii.elium ad memoriam re- vidit, nec auris audivil, necin cor hominis ascendit,
'
vocare, eorumque semper exemplis actus suos ac qtire prscparavit Deus diligentibus se (Isai. LXIV;
sermones omni ex parte commnnii'e, ne si aliter 1 Cor. n). » Vcrum quia eadem supernorum sociclas
forte quain illorum haifactregula vixcrintaut docue- civium utriusque populi fidelibus tribuitur, rccle
rint, errent. Cum vero dicftim sit de retiactilis ut subjungilur:
iegerenl capiteUa,quce erant super summifatem ma- « Malogranatorum autem ducenli ordines crant in
logranatoruin, videtur juxta ordinem operis ipsius C « cjrcuitu capilclli secundi. > Diximus autcm malo-
quia malogranala fueriul facla in circni.u capitello- granata vcl totius sanctse Ecclesioe, vel singulonun
rum a parle inferiori, atque ex eisdem malograuatis quorumque fidelium typum tenere. Centenarius vero
orircnlur reliacula, quibus capitella ex parte aliqua nanicrus, qui ad dexteram manum primus pervenit,
legerentur. Patetque figura mysteiii, quare rctiacula nonnunquam in eeterneebeatitudinis figura poni cou-
super summilatem fuerint malogranatorum adnexa, suevit. Duplicatur autem bic numcrus malogranato-
quce ad unani pene_significationem sive personarum rum in circuitu capitelli secundi, ut insinuefur my-
seu virtutum pertinent spiritalium. Scimus enim slicc quod utriusquc festamenli populus adttnandus
virtutes de virtutibus nasci, et sanctos ambulare « de in Cliristo, atque ad celernam vitce sii inlroduccndus
virtute in viiiutem, donec videalur Deus dcorum iu coronam.
Sion (Ps. LXXXIII);i qua virtute niilla potest major « Et staiuit diias columnas in porticu templi. Ctim
adiri. Unde el Aposfplus: c Scienles, inquit, quia « slatuissetcolumnani dexieran!,vocaviteamneniine
Jribulatio patientiam operatur, palientia autem pro- e lacfaiin, firmilas. Simililer erexil columnam secun-
bationera, probatio vcfo spem (Rom. v). i « dam, et vecavit ncmen ejus Booz in robore, etc.»
« Capilella autem, quoecrant super capita colum- Dextra columna (ut supra dixiraus) illorum
exprimit
'« narum, quasi opcrc lilii fabricafa erant, in porticu figurara doclorum qui primitivam in
Hierosolymis
._ quatuor cubitorum.» Quid cnim per lilia, nisi stt- instifuerunt Ecclesiam, secunda corum qui adprce-
pernee claritas palriee atque immorlaliiatis floribus dicandum gentibus deslinati supf. Vel cerle dextra
fcdolens, paradisi" desigriktur amoeiiitas? Qttid per columna eos significat qui venturum in came Domi-
quatuor cubitos, nisi evangelicus serino, qui iritro- inim proplietando proedixerant, seeunda eos qui liunc
Vitum nofais"oeternoeillius faeatitudinis promitfil, et jam venisse el rnunduni suo sanguine redemissc le-
iler quo ad hanc perveniatur ostendit? Cum ergo sianlur. Et apte simili vocabulo amfaeeccnsebanlur
sancli doctorcs promissa nohis limina regni ccelestis columnee,cum una, firmitas, altera,... robore, dicla
in qualuor saucii Evangelii libris ostendunt, quasi est, ut una fidei el operis forliludo cuncfis inesse
capita coluninarura, opus in sc lilii quatuor cubito- doctoribus monstrareinr, nostrique lemporis inertia
rum exhibenl. Ubi nolaudiim, juxta litteram, quia lacite nolarelur, ufaise noiinulli doctores, sacerdotes
cura opus lilii in capitellis quatuor cubiloruui esse et columnas domus Dei videri atque appellari volunt,
memoratur, neque addilur, latitudinis, aut altitudinis, cum nil in se prorsus firmoe fidei ad contemneiidas
iectoris ulique juditio, ulrum in altiludine an in la- sseculi pompas, ac desidcranda faona invisibilia, nii
PATRQL. CIX. 6
171 B. RABAM MAURI ARCHIEE. MOGUNT. OPMUM PARS I. 172
habeant roboris ad eorrigendos, nil industrioe saltem .A sit supra quod resticula triginta cubitorum marc
ad inlelligciidos eorum quibus proelali sunt erro- circumierit, el nunc addatur, qued sculplura h"__c
res. sufafer labium posita decem cubitis amfaierit, patet
. Fecit guoquc mare fusile decetn cubiforum, a ex ulraque reialionc quia vas erat in moduin phialee
* labio usque ad labium, rotunduin in circuitu, ctc. i rcpeiiidum ac diffusum, quod a tngitita cubilis circui-
SJare hoc fusile in figuram lavacri Salvatosis, quo tus, quos habebat in labio, usque ad deeem est cubi-
„_remissioncm peccatorum emundamur, factum cst. tos coarctalum. Sculptura aulcm liistfiata est, quee
Winiquesacerdotes in co lavabaiilur, ut Veiba Die- Iiisloiias renini aliquas iifiilatur. Unde recte pef
. imr aperle testantur (II Par. iv). Sacerdotes autem sculpluras liistriatas, quibus mare circumdabatur,
constat onines clectos typice in Sciiptuiis vpcari, ec exempla suut priorum temporum dcsignafa; guoe
quocl siut merabra summi Sacerdotis, Dornini nostri nceesse est nos solerler inlueri, ut videamus guibus
Jestt Ghristi. Et rccle fauicvasi Scriptura maris no- operibus saucli placuciint Deo ab initio; qua obsti-
men indidil, in memoriam videlicet maris Rufari, in natione in sceleribus pcrdurarint, quatita infclicitate
guo prius per exsiiiiciionem _-Egyptiorum et populi ob scelera perierint reprobi
Dci lifacrationemfaaptismiforma proecessit,cxponeiile « Et slabat supei duodecim bovcs : e guifaus tres
Apostolo ac dicente : c Qtioniam palres nostri onines B « rcspiciefaant ad Aquilonera, et tres ad Occidentem,
sub nube fuerunt, et omnes transierunt mare, et . ct tres ad Meridiem, et tres ad Orientem. i Duo-
omnes in Moyse faaptizati sunt in nubc et in mari decim ergo faovcs duodeeim sunt apostoli et onnies
(I Cor. x).» Sacramentum autem baptismi, et vilcc qui vice eorum rcgendam in Christo susccperunt Ec-
nofais munditiam gusoril in hoc sceculo, et \itce nobis clesiarn sanctain. Qui nimirum boves mare sibi su-
cetci'i)_egloriam promittit in futuro. Quod utrumque per impositum porlanl, cum apostoli, aposlplprum-
iti mari hoc eeneouna sententia de_>ignalur,cum csse que successcrcs, iii_juiiclumsifai evangelizandi nffi-
decem cubitorum a lafaiousque ad Iafaium perhihe- cium prompta implere de\otione satagunl. Ti'esque
litr. Decemiiamgue preeceplis in lege Dominus omnia ad Aquiloncm, ct tres ad Occideiitero, et tres ad Me-
qusc facerc defaeamus expressil; denario segue mer- ridicm, et trcs ad Orientera respiciunt, cum in uni-
eedein bene factorum signilicavit, cum huuc in vin- versis quadrati orfais partifaus fidcm "pricdicaiit san-_
cula laborantifaus dandum esse preedixit (Matth, xx). ctee Trinitatis, . _ - _
."'« Ertit ei-gb-iiafe decem cubitoruni a lafaio usque « Quortini . ppsteribfa rinlyef ia iriffiiisecuS latita-
«;adi labiuiri3'Quia a pfimo''faaptizatp; ^ « bajit. »:lutpuseeus natijque latitafif uriivefSafaoum
jesri Giirisli usguead ultimum>gui iti fitie Sseculi n pestefipra, guia qua rnefcede saiicii pfsedicaitPfesih
credilurtis et.btipiizandus est, offinis fideliuni chprus perpetuum dofienfuf, in 'interni afbitris exaffline
uriam eamderiigue vitim veritatis ingredi, et cpmmu- jain dispositum est,. sed nobis, qui adhuc fbiis su-
nem debet a Doriiino eoronam sperareiuStitiee. Ro- ifltis, nianet otimimodisoccultum, Qtiibiis tamen hQc
tundum erai In cifc)_..).,ut.orbis universus In gyfo essc occidtuni nujlatehus pbtest, gtipd Onitiisqui lava-
Iavacro vitoe a seVdc peccatbrum designaretur esse crum baptisroi ad salutcm accipit et vitam, fidcm, spem
mundandus. De guo bene sufaditur: el charilatem debel habere, nec sinc his tribus virtu-
t Quingue cubilorum altitudo ejus. i Quia nimi- fibtts quisque aliquid jam operari ncque intrare ad
rumguidguid\isu,quidquid auditu.guidguidolfactu, vitam valei. Unde recte sequilur :
totum c Crassitudo atiteni luleris frium unciaruni erat. »
quidquid gustu, quidquid taclu delinquirous,
hoc nobis grafia Dei per ablulionem \ivifici foulis Crassitudo ctenim lutcris in maii, finnilas esl vir-
relaxat. Sed 11011 suflicit procleritorum remissio pec- tutis in baptismo. Et trium unciarum est heeccras-
catorum, si non quisque deinceps bouis studuerit situdo, dupt robore fidei, spei et dilectionis, prsoce-
insislere operibus. Alioquin diabolus, qui exieral de plio baptismi communitur, neqtie aliter proficuum
bomiiie si hunc a bobis vacare aclibus viderit, mul- cssc accipientibus ostendilur, nisi harum firnia cer-
liludo viiiutum menlem accipieutium simul el opera
tiplicius redit, facilquc «novissima bominis illius
pejora prioribus (Matili. xn). i Unde aple sufa- coufirmet
ditur. c Labiumque ejus quasi lafaium calicis, et folium
c Et resticula triginta cubitorum cingebat ilhtd t repandi lilii. » Per labium quippe calicis guslu-.
e per circuitum, elc. » Per resticulam namque disci- Dominiccepassionis, per folium repandi lilii patefa-
plina preeceptorum coelestium, qua a nostris volun- cta claritas resurrectionis ipsius expritnitur.
tatibus religamur, polest apte signari, Scriplura di- c Duo millia faatos capiefaal, etc. i Millenarius
ccnte : « Quia funiculus triplex difficile rumpitur namque numerus pro significationeperfectionis solet
(Eccl. iv). » Quia liimiruni obscrvalio mandatoruin poni in Scripturis , quia nimirum denarium nurae-
Dei, qua. in eordibus electorum fide, spe ct dilectionc rum quadraluin solidum facit. Deccm quippe decies
supernse retiibutionis firmata cst, nullc tempera- duela cenluin faciunt: qucevidelicet figura jam qua-
liuMirerum pelest ebstaculp dissplvi. drata, sed adfauc plena non est. Veium ut in alli-
c El sculptura subter labium circumibat illud de- tudinein surgat, et solida efficiatuj', multiplica cen-
« cem cubilis ambiens mare. Duoordines sculptuia- '• tum pei deeem, et fitmt niille. Quoperfecto numero
€ rum histriatarum erant fusiles. . Cum pro-dictum staljilis el insupcrabilis et velut conquadrata justo-
173" • CQMMENT,IN LIBROS IV REGKJSl.-—.IN LIB. III. , ,174
rum conseientia -designattir; quocurique enitii.ver-. A.tPto efaf orbi pfsedicanda; ita etiamper dups ordi- .
teris quadratum, stabit. Sic et ariimus electoftini nes lutefuhi mysiice bstenditur quia gentilitas ctim
ntillo tetitationuiri occurstfiioyit a slatti stiee cefti- Judeea iriunum fidei corisoiiiufflpef. baptismatis erat
tudinis inclinari. Battis auieiti Hebiaaorum niensuia updam cblligenda. Quod autem guatuor .Cubitofum
est, quam ipsi Bath -noriiinatit,. habens mbdjbs trbs. lorigitudinisVet guathor cubitorum latitudinis, tfium
Ipsa est ephi, qupd ijli epha .fiuneupant. Sed ephi ad ctiljitofiim allitudiiiis _ bases Singulse fuere;:facile
meiisuraffipertihet yariaf ririifrugtiih. tlitici; hordei, intellectu est :•longitudti eteniffi ad patientiam lon-
legnniintffii. Batus vero:=est in speciebus liquidis,; ganlniitatisj latliudo ad dilatationem dUectionis, alti-
yino, pleo, aqua. Itaque; Batus, quia. "certoejiorma iudojjeftinet sid spein .supernse;retributibiiis.'Qiia^
•lnensureeesl, ppefa. ;desigiiat eequitatis et justiliee, ttibratitem stirit principales Virtutes, quibus ceetera
quibus bi, qui in reniissionem peccatbrum baplizati- vifttittim structuraiffirtiiiiel: pfudentla scilicet,for-
tur,- necesse habent.institui.- Batos quippe riiille eati-udo;' teriiper-itilia,' justitia; et ideo quaternorutii
piebat-mafe,' curii aqua baptisriiatis plebem Judseb- efat ciibitOrtim Ibtigiludo et latiiudo basium, ..quia
riim abluens, ad regnum;ooelesie tfarismisit. ;Reci- sartcti pfa_aiealores'sive advefsa iriundi, ef Ibngiiu-
-
piefaat et alios milie, cuiti etiam turbas nalionum dinefflexefCitii- ac' labbrum preeserititim;foris tole-
eodem fonle renatas et operihtis .juslitice confirma- B vetit, seu eor in.dilectione sui Coriditoris,suorumque
tas eiusdem reguiperennis fecitesse participes. pfpximorum, interna exsultatione dilalent, semper
, c Et fecit faasesciecen),-,guatuorctibitofum Johgi- Operaffldarc virtutibiis curant: prudenter videlicet
s ludinis faases singulas, et.guatuor cufaitorumla^ inter faona et mala discernentes,. fortiterVadyersa
.- titudinis, et triuni cubi.orum altitudinis, elc. » sustinerites. coi afaappelitu voluptatum temperantes,
Mullifarie:et ifiuitisjnodis.utia eademgue nostreesa- justitiam in Operatione tenentes. Triuin vero Cubito-
lutis sacramenta preefiguraniui. Namque iidero apo- fun) fit altitudo basium, cum pef. exefcitium yirtu-
stoli, virique aposlolici,-qui-per beyes niare pertaii- tum; quas cum patienlia nialorum,,et;dilectiotte bo-
tes.desigtiati suut,:designantuf etiamper bases, quoa nbrum exercertt, continua intentione ad visionem
pertandis erant ltiteribus-pr32para.ee': qucmpdp ipsi sancfee Trihitatis pBfvertire:sataguttt.
luleres ejusdem lavacri spiritalis, cujus et mare, ty. « Efipsumôpus basium. inlerrasile erat, et scul-
pum gerebant. Siqtiidemj ut VefbaDierum narrant -.<pturse interjuncturas. »'•'Juncturas dicere videtur
,(11 Par; ' iv), .omtiia:jli; cis,-• qtiee in holoeapstum «as quibus ipse luteruni tabulce sil)imel-invlcem':con-
oblaluri erant, iavabant. Holocaustum autem.Domini nexse sunt, ut scilicCt quatuor sive quinque tabulis
:generaUter ornnis electerum multitude potest intel. ;" uiia fieret basis. Quales sculpturas faases inter has
Jigi.: quse, juxta vocem-prsecursori.sBaptist_e,-.est afa C juncttiras; id est,rin ipsis suis lateribus.ante et re-
ipso baptizata in Spi.rilu saiicto ,el igni (Mailh, ni). trp, dextra.et sinistra, -etsupra queque habtierint,
Sictit.Cfgo sacerdetes, gui-.ih inare. lavabanlur,-fcr- .Subdendpaperitujv cum dieitur : .:.."•
ffiam exprimunt tipruui qtii per bap.tisnia cffici.untur «.Interiicorcnulas et plectas lepnes:.et beves et
sumffli ccfisortes sacerdotii; quod estin DbmiiioJesii =«cherubim.et junctui-as similiter .desup.er..», Non
-Christo, ita eliam. holpcausta ecrumdem figuram ergo plana erat ulla ex parte superficjes basium; sed
aplissime prsetendunt, cum:pe:st.a])lutipnenib.aplisnii . uudiqueyersufii mysticis sculpta figuris. quiasan-
gratia sancti Spiritus irnpieinlur. Lavatur namqtie in ctorum_mentes, imo universa eofum conyefsatio vir-
Jutere hpslla, eutii quis fidelium aqua baptismi per- tutum in omnibus gratiam prsBtendit; neque aliqua
fuudilur. OfferturV.verp ifi Jielpcaustuni. curii per im- , illos hora inanis et yacua prseteriv in jqtia piis va-
positibnem ffiantis episcopi denunv sancli Spiritus care Pperibtis vel .sermonibus vel certe cogitationi-
accipit. Qued vero atl poflandos luteres, decem -bus desistartti Goronulas quippeJn se sculptas ha-
sunt bases faetos, peterat. ita mystice inlerpr.etari, bent, ouffi adingressuih yiteeperennis irifatigabili
quia ministri layacri vitalis , ad ieterna gaudia bea- desiderio anhelant. Plectas vhabent,- Cum. ihter de-
titudhiis (quee deriario solent numero figurarj) eos sideria vitee cbelestis, quee. sursuni est -, riunquain
quos imbuunt, yoceiif.: VCTUPiquiade eisdem-luler ^.fraternoe societatis, quse juxta est,,vincula dissol-
.ribus distincte ittrsequentibus scriptum est, quod vir vtititi Habent intercoronulaset plbctas Jeones^cum
delicet quinque ex bis positi sunt ad dexteram par- ita adsperajida cpslestia irieritem erigunt, ita tid di-
.tem leffipli, et quraque ad sinistram, itiagis in eis ligendos proxinios dilatant, ut in peccahtes qubsque,
qumarii numeri sujjt intuenda mysleria. -ln utraque qui sibicbirimissi sunt, ferveremvasperceInventib-
etenim parte tempU suntpositoe faases;luterum, ut, riis exercere ncri tardent. HafaentCum leoriibus fap-
utrique Dei populo sacri fontis gratia designaretur ves, guandti ipsam invectipnem cerripiefidi cum spl-
esse pandejidai Et; qtiinque sunt in utraque parte -iilu matisuetudipis exhibept, quandu in. "ferypfe ar-
(sicutin expositione maris. guod quint£ue cpbitis al- ;guendi;hunguam fissam habere urigulam diseretce
-lum estj;jam diximus) demdnstraretur- lypice, uni- actionis ac loquelce, nuiiquam vefba diviuse lectio-
versa fidelibus, gu_3per guinque senstis corporis de- nis veluf rumihandp in ofe vPlvere cessanl:
.liquerantjper lavacrurtibapiismatisifisse remillenda. -. c.Et super leones et boves quasi lora. ex eers de-
-Sicut ergoin uno;maii dupdeciro bobus supejpositb .«.peftdeijtia. > Superleoneset bbves lpfa ciependeiit,
.pniias exprimitur ])aptismatis, quce per apeslblos .quando.sa.tic.i docfores, et \\\ severif.afe^distrjctionis
175 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 176
qua peccantes judicant, et in mansuetudine lenitatis, A per cperis nimirum perfecticnem et inilium cen-
qua poenitentifaus remittunt, judicium sui tenent templalionis. Integre etenim cufaitus in lulere per-.
auctoris, ne forle injuste ligando aut sblvendo guCm- fectionem fabneedesigrtat .aclionis, quam absque ulla
piani, jam jriste ligari ipsi ab eo cujusjudicium er- dubietate habebat ille, "de quo tentatbri ahtiquo Do-
fafe neguit meieantm.. niinus aiebat: « Nunquid considerasti servum ineum
., c El quatuor roteeper faasessingulas et axes eerei. Jpb, quod non sit ei similis super teffaui, homo
« Et per quatuor partes quasi liumeruU subter lu- simplex, et reetus ac "timensDeum , et recedens a
€ terem fusiles contra se irivicem respectantes. » ffialo (Job. i)? »Est vero aller cubjtus divinsevisio-
Quatuor rotee, qualuor sunt Evaugeliorum libri. Qui uis, gui ex parte nonnulla etiam in hac adhuc vita
aptissime rotis comparantur, qtiia sicut volubiiitas retentis fidelibus donari consuevit, ut idem Job,
rotoe cilissihio cursu, guocutigue duciturcurrit, ita devicto adversario, cum Domiriologuens ait: c Au-
evangelicus se.rmo, jubenle Domino, per apostolos ditu auris atidivi te, nunc autem octilus meus vi-
universas in brevi mundi plagas impleyit. Sicut rota jlet; te (Job. XLII).J Scriptum est namgtiein segtien-
impcsitum sibi currum a terra Sublevat, Ctsublevar tibus : « Uua rota habebat altitudinis cubitum et se-
luui, giic auriga dirigit,-pbrtat, ita evangelica prse- mis. » Etpaulo post: « In summitate autem basis
dicatie merites electorum a ferrenis cupiditalibus in ° erat gusedam rotunditas unius et dimidii cubiti, ita
coelestia desideria suspendit, ac susperisas ad prefe- fabrefacta, ut luter desuper possel imppiii.
ctum bonceactionissive ad niiriisterium preedicatio- Luterum qtiippe mensura unius erat cubili et di-
nis quocunque adjuvans gratia Spiritus voluerit, midii, quia nimirum ea fide in fonte vilee lavamur,
ducit. Namque in sequentibus dicitur: tit per opera justitise ad vitam intrare mereamur :
« Quia tales erant rolee, quales solent in eurru quamvis Sine peccato, dum hic vivimus, esse ne-
« fieri. » Legimus atitem de sanclis : c Gurrus Dei quimus, ipsam yero vitse ccelestis dulcedihem igu-
decem millibus multiplex millia ieetsintium(Psat. stare ex parte, ac diligere in hac interim vita, per-
LXVII).» Si ergo bases luterum sancti sunt docto- fecte autem videre nulla ratione yaleamus. Rotse
res, qui lavacrum nofais \itee ministraut, et rotee quoque tino ac dimidie cubitu mensurantur, quia
quaternee basium quatuor sunt libri Evangeliorum, Scriptura lectienis evangelicse qualiter hi qui perfe-
quidaxes rotarum, qui faases gestant, nisi ipsa eo- cti esse velint vivere debeant, ostendit, spemque
rumdem suntcorda doctorum, queedum, preeceplis selernserelributionis in prsesenti demonstfat, ipsam
cvangelicis sedulo itiiendenlia, eos ab infirmornna Vero retributioriis illius qualitatem in futuro nobis
appefitu sustullunt, velut imuiissi rotis axes altius pandendam siinul et donandamesse prpjpittit. Bases
I.vasima terra suhlevant ? Porro Iiumeruli, qui fOtis G eliam ipsce unum habebant cubitum ac semissem
artleposili, ne ab axibus delabi pbssent, obsisle- amplitudirtis in summilate sui, nbi lutCres reCipe-"
bant, siguificant pfoeconia prophetarum , qtiifaus rent, quia ipsi doctores summi ac minislri lavacri
evangelica et apostolica Scriplura, ne cui legentium salutaris opere quidem perfecti in bac vjta fulse-
in dttbium, forte veniat, confirniatur. Bene autem runt, sed luce conteffiplationis ex parte suttt fruiti.
dicitur quod humeruli, qui per quatuor partes sub- Unde etaiunt": « Exparte enim cognoscimus, etex
terluterum erantpositi, conlra se iriVicemfuerint parte prophetamus. Cum aulem venerit, guod per-
respectantes, qtiia nimirum omnis Scriptura profectum est, evacuabitur guod ex parte est (I Cor.
phelica sibimet irivicemconsentaneiiest., utpole uno xiii). » .._ :i.;;.
Dei Spiritu eondita. Quatuor autem fueie per ba- • .. In bimc modum fecit decem bases fusura una,
ses singulas humeruli, videlicet juxta numertini i-o- « et mepstira seulpturague consimili; fecit guo-
tartim-; non quia quatuor sunt tantum libri pro- « gue deceni luteres sereos. » Quare deeein sint ba-
phelici, sed quia irt omuibus quoe locuti sunt pro- ses Jaclse, lotidemgue eis superpositi luteres, supra
phetce etMoyses dictis quatuor evangelistarum testi- jam dicttim est, Qupdvero una erat fusura, mensu-
monium proebuere, ut ex consensu utriusque te- rague et sctilplura corisimilisomnium faasium sive
slamenli una fides et di.lectioGhristi nostra oimiium luterum, non in ea significatione factuffiest, guod
corda firmaret. - cegualia posSint esse omnium merita dpcforum, sed
« Os quoque luteris intrinsecus erat m capitis in ea potitis, guod tina fides EvangeUi, giio insti-
« summitate, et quod forinsecus apparefaatunius cu- tuuntur, unuffi est sacramentum faaplismi, guo ab-
c bili erat totum Totuudum ; pariterque babebat luuntur, unus idemgue esl Spiritus, guo omnes con-
c unum cufaitiim et dimidium. » Os Iuteris uhius secrantur electi, tametsi donatibnes habent diver-
erat cubili propter uiiitalem confessionis et fidei, sas in ipso Spirilu, gui « dividit singuUs^ prout vult
qua omnes in corifessione Palris et Filii ct Spiritus (I Cor. XII). »
sahcti baptizamur, dicente Apostolo:; c Unus Do- « Quadraginta batos capiebat luter tinus. » Qua-
minus, una fides, urium baptisma, uuus Deus, et dragenarius humerus solet magnseperfectionis lypum
Pater omnium (Ephes. iv). » Et ipsum os in capitis lenere, guia nimirum quater deni faeiunt guadra-
erat summitaie, ut ad coelestianbbis vegiiaper Ua- ginta. Deeem autem sunt pfeecepta, qtiibus omnis
ptisma itef esse patefactum deceret. Ipse verc Iuter nostra operatio inlege divina preefixa est, quatuor
jn amplitudine ctibitum habebat unum et dimidium, vero Evangeliorum lifari, in quibus per dispensatio-
177 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. III. 178
nem Dominicee Inearnationis coelestis patriee nobis A dedicahat templum. Deinde ultra prcgrcdientibus
eslpatcfactus introitus.Et quia omnes quiadmy- occurrebat altare holocausti, contra medium atrii.
sterium sacri baptismalis pertinent, cum fide et sa- Deinde porticus templi sive veslibulum, in quo eranl
cramentis Evangelii fruclum debent rectee operalio- columria) acrececirca ostium templi. Quod ergomare
nis osfendcre, apte luteres singuli, in quibus holo- posuit ad dextram partem templi, significat nos pef
causta lavabantur, quadraginta balos capiebant. lavacrum baplismi ad regnum coeleslc, quod jttre
Quod vero sequitur : c Eral quatuor cubitorum, » vocalmlo dexlreefiguralur, debere pervenire. « Qui
sive alfitudine seu iti lalitudine, quid sigiiificet, in— enim crediderit et baptizatusfucrit salvus erit (Marc.
teUectus mysterii in promptu cst. Luler enim unus xvi). » Namque ubi dextra simul el sinistra in bono
quatuor erat cubitorum, vel proptcr qualuor sancti accipiuntur, vel Judceam et genlilitatem, ut in expo-
Evangelii libros, in quibus forma nobis baplismi sitione basium supradiximus, vel prasentcm Ec-
proefixaest; vel propler quaiuor cardinales virtutes, clesicevitam et futuram, vel loetasseculi et trislilia,
quibus quisquc fidclis, si non fruslra fidelis est, de- vel aliquid designal hujusmodi. Ubi vcro absclulc
bet inslitiii; vel recle propter quatuor inundi pla- in bono accipilur dexlra, ceferna seepius gaudia de-
gas, quibus lavacrum salutis ministralur, diccnte monslrat. Quod vero contra Orientem' posuit mare,
Psalmographo : « Quos redemil de manu inimici, " ad eamdera proprie significationem respicit, quod
de regiooibus congregavit eos. A solis orlu et oc- videlicel pcr lavacrum sacri fontis splendor nobis
casu, ab aquilone et mari (Psat. cvi). » Quod vero internee claritatis aperitur. Quod ad meridianum
supra dixil : « Pariterque hafaebat unum cufaitumet latus alrii, significal fidcles per acceptioncm saneti
dimidium, » et neqne ifai altitijdincm an, amplitudi- Spirilus ad flagranliam solere vera? charilatis ac-
nem significaret adjecil, vidcturqtiia fundum ipsius cendi. Fervor eienira meridiani solis consuevit in
luteris hujus esse ampliludinis voluerit iulelligi : Scripturis et ai'dorem dilecliouis et illuslrationem
quod ex inensura (ni fallor) basis, in qua positus significare sancti Spirilus, per quem eadem dileclio
eral quisque luter, faciUimc conjicitur, quee ila de- diffundilur in cordibus electorum.
sbribi-ur. c Omiiia vasa qua? fecit Iliram regi Salomoni in
c In summilatc autem faasis erat qusedam rolun- « clomo Domini, de aurichalco erant. IP regione
c ditas, unius et dimidii ciifaiti, ita fafarefaela ut « Jordanis fudit ea rex in argillosa ferra, etc. »
t luter desuper possetimponi. » Latitudo ergo fundi Apte in i'egionc Jordanis fusa sunt vasa domus Do-
in Juteribus unius erat cubiti ac dimidii; ipsa vcro ntini, in quo vidclicet flumine Doininus nostcr ba-
capacilas luterum quatuor habebal cubitos, scd ^1plizare dignatus est, ejusque tinclus undis, aquarum
utrum in altitudine,[an in amplitudine, an in utroque, nobis elemenlumin ablutionem peccatorum conver-'
dicat qui noverit, tit. Et quia omne fidelitnii baptisma, quo Domino'
consecrantur, in cxemplutn celebralur baptisinatis
. El constiluitdecembases, quinque ad dexteram illius
« parlem templi, quinque ad sinistram. » Dexteram quo ipse aquas sanctificavit, rectc in i-cgione
Jordanis vasa sunl domus Domini facla. Neque enim
et
parlem templi sinistram, non intus in ipso templo, aliter vasa electionis et misericordicefieri
sed ante templum dicitur : ad Qrientalem plagam nisi el possumus,
faaptisma cjus, quod illo in flumine sufaiit,
videlieet in atrio inleriore, quod saeerdotum pro-
respicientes, et ipsi vitali flumine salagamus ablui.
prie vocabatur. Quinque autem posuil ad dexteram Notanduro autcm, quod non lanlum in
regione Jor-
partem templi propter Judeeos, qui Solc juslitiec per danis, sed etiam campestri regione illius facta dicit
doctrinam legis anfiquitus uti solebant; et quinque eadem
vasa, significans multiplicatioiiem fidelium,
ad sinistram propler nos, qui cceco diutius corde
quse non solum in Judoea, sed et in omnium natio-
scrvituti adhcercbamus ejus qui ait : c Ponarn sc- num erat lalitudine futura, expleta prcphelia qua
dem meam in Aquilonem (Isai. xiv). »"Quod est dicitur: c Gaiidebunt
campi, et omnia qusc in eis
apertediccre: Elis in cordibus requiescere desidero, . sunl (Psal. xcv). » Argillosa autem terra, de qua
quce a luceveritatis et flanihie divincecharitatis alie- j.
-
facloe sunt formse ad fundenda vasa Domini, quoe
ua esse considero. melius quam Scriptura "sacra, de qua regulam bene
c Mare autem posuit ad dextram parfem templi vivendi accipimus, valel intelligi ? Quasi enim argilla
« contra Oricntem ad Meridiem. » Et hoc in eodem jgnibus durata fcimam vasis Domini, quanfa et
alrio posilum est ad Orientem. Quod aulcm ait ad qualia fieri debeant, exhibet, cum nofais Scriptura
dexteram partem lempli, hoc est, quod repelit, di- rcgulam justitise, quam scquamur, ostendit, sancto-
cens,"ad Meridiem. Ingredientibus cnim alrium ab rtimque nobis .exempla, qui in igne tribulalionuni
Oricnle, primo divertendum ei'al ad Meridiem, ubi invincifailesperseveraverunt, in omnibus sequenda
marcin ipso angulo stabat, ad layandum saccrdo- prsemoiistrat, si vasa in domo Domini electa ac prc-
tifaus paratum. Deinde prog.edientifaus intro occur- tiosa esse concupiscimus. _4_,squeigne liquefactum
rebanl luteres ad lavandas lioslias ab iilraque parte argilieeformas ingredilur, quo vas possit aplum nii-
positi. Intra liosbasis eraiamea, quinque cubiterum nisteriis coolestibus eflici, cum ipsi salubriler liuiui-
loiigiludinis, et quinque cubilerum latitudinis, et liali, ct llamma suee divinoe charilatis, sive eliaui
irium cubiterum allitudinis, in qua stans Salpmpn humanoeadversilalisemolliti, viam patrum beneope»
479 - B. RABAM MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 180
raiido iiitvamus, ut
'
ad prsemiapatruni faenecurrendo A altaris, :amplitudo in charitateDei ac prosirni per
pefyeniamus. . " latitudinem, spes in exspectalione divinee visipnis
« Fccitque Salonipn omnia yasa, altare aureum, per altitudjnem figurantur. Qupd aufem longitudp
f Pt niensam .sup.er.quam ppnerenlur panes propo- ,etJalitudoaltarisvicenorumeratcufaitor-um, magnam
sitionis, aur,eam, etc, ».Al.tare.aureuni j-pr_da.3JgniT .utique perfectionem designat ejusdeni indefessa-
fical perfector.um justorum, inlenise ebari.tatis et . lejigitudinis ac sincerce dilectjonis, quse per utrius-
castitatis luce cprusca, guorum sufalimitatisignifif qtte testamenti pobis ofaseryantiatatribuitur, Quater
candee e.!iamlqcus_convenitejusdem altaris. Stabat enjm quini vicenarium numerum complent. Quin-
enini ante ostium sancti sanctoruin, ut in factura que ctutein libri Mosaica).legis guatuor suiit eyati-
tafaernaculi inanifeste legimus. Ip guo videlicet:altari geli.C-e-libejiatis. Et.cum ad inteUigentiam afgue
npp hostiaruni sanguis, negue libamina, sed thymia- cu.slpdiarijlegis spiritalem, illustrante EvangelUgra-
mata tanlumiiiceiidebantur : guoruni fumus ad su- fia, peryeiiimus, vicenariuin profecto nunierum per-
peripra ascendens pperiebaf,arcani, atgue ofaculum Jicimus. -.-:'
pdore suavitatis jmplevit; in g.up figura exprimeba- Sitque idem nunierjis in longitudine et latitudine
tur sanctpruin, gui dum, neglectis temppraliuni re-. ajtaris, cum corda electorum, docente utrogue Te-
rumcupiditalibus, tota intentione coelestia quserunt, B stamento, et adjuvapte ipso uuo utriusque Testa-
yelut intus in vicino praculi sunt positi. Nec Ippge meoli auctore, et perseyerantiam fapni operis etiam
sunj .rempli a velo, quo.templu.mvetsancta .sancto- in perseculippibus servant, et Iiilaritaieiij dij.ectio-
rijm dirinjuntur, ,quia cci'ppra tanlu.m terrani incc- nis eiiam in eos qui persequuntur exhibent. Dena-
lunt, ceeterum secundum interipi'ein hcmihero tolam rio aulem numero spes coelestiunipreeniiorum solpt
habeiit c.pjiversationem hi cp3lis: Ascepditque ab designari, ppnijno alfirmante, cum ees qui in-rinea
liujusin.bdi alfari fumus -ipcec.spfupi intra sancta magni .patrisfaffijlias Jaborant: denaiio: remuneran-
sanctpruip, ubi arca est recQiidita cum oratioues dos esse testplur (Matth. xx). Et idem altare, quod
sanctprum flamffia cfaaritatis exeilala) ad icpalum in figura factum est electoruni,obsiguificattdam ep-
usque peryeniunt, « ul)i Christus, est indexteraDei rum viiamperpetuam, decem erat eubitls altum. Guni
sedens.(CoL iii).,. Non.-enim.in hop altafi sanguis yero .di.ctum.est quia-fecit Sajpmpn altare aureum,
hosliarurn, sed tfayiniama tanlum incenditur, quia addilum est continuo.
tales viri.non habent opera cafnis, et sapguinjs, quee ,c Et mensam, superquam ponefentuf paries.pro-
ip'ara sui cprdis immplaotes Dopjiiio oiaetept, sed c ppsitipnis.,auream, etc. » Mensaautem aurea Scri.
splumiijodolacryniarum et oratioriis ,ei-vpfa pro de- ptura "est sacra splritalis inlelHgenii-e clajifate fp-
siderio regni ccelestis offerunt. Fecit quoque altare ^J cunda. Dequa Psalnilsta Doniino : « Parasti, inqtiit,
sepeum vjginti cubitprum .Ipngiludinis, et viginli iti eonspectu meo mensara adversus eps qui Iribu-
eulritcrum latitudinis, et decem cubiteftim altitudi- lant me (Psal. xxiv). » Ne enim rios adversarii
nis, Et quideni allare thyiniamatis Mpyses fecjt in tribulantes ad errotem irtfleclant, niensam nobis con-
erem.o, faabenscubitum loiigitjidinis, et alteruni lal.ir Uitor noster seienti_e coelestis, per quaniin fide -ye-
tudijiis, et duos cubjfps in altitudine (Exod,. xxxvn), ritafis coiifortemur, paravit. Paiips iiaffique prppo-
Quapta? autem magiiitudipis hoc Salopiop fecerit, sitionis sancti sunt doGtores; quorum vel '-opefa
Scrjplura nor^dicit,.sed faplum quod altare aureum nobis, vel verba salutaria ad exeniplura vitee pfopo-
fecerit, dicit. Gpnstat autenj. quia fantpm facere npn sita, semper in diyiiiis paginis, quisquis bene quser
ppluit, quantuin fecjt lielPGatiSti; quia si viginti rit, inveiiitVUnde apte iidem panes in Exodb duode-
cubitorum in longitudine et Jatitudiije faetum esset, cim fieri prsecepti sunt: videlicet propter apostolos
lotani tenipli lalittidi.nem impleret. Quantp igitur duodecim, quomm niinisterio nobis"Scriplura Te-
exlerius cratpositiipi altare hojocausti, quajn iiicen- smenti condita est, et Instrumenti Veleris, donanle
sj, quantumgue gepere objatfonis ac utilitate njetallj Doinino, revelata mysteria. Quo nimirum numero
ignobilius fuit, tantum guantjlate jnensur* et hos- _ non tantum iidem apostoli, sed omnes sunt desi-
ti.aiûmfreguentia proesfaljat. Quia niniiTurnplures gnali, qui, vefbum prsedicando, pabtilum viteefider
sunt jttulto guibus dicatur; - Si vis ad vifaifi in- libus miiiistraiit : quia omnes utique ipsam doetri-
gredi, serya mandata' (Mqlfh. xix), gu,am quos au- na_formam, quani in Dbminp Appstpli accepere, se-
dire delectet :;« Srvis perfectus ,esse, vade, yende quuntur. Qupdyerpin Vefbis-Di.erumlegipius, quia
quee babes, ef da pauperifaus(Ibid.). » Nec tamen « fecit Salomon mensas .decem, ppsuitque eas in
liujus mensura altaris mysfici ratioiie earet et nii _ templo, quinque a dextris, et quinqtie a sipistris,
mero. Habet enjm viginti cubitos Jongitudinis, et pjiialas guoque aureas-cenltim (II par, iv), » pon
tptidem Jatiludinis, et decem c,u])itpsaltitudinis, de bas lijensuras.tam ad papes pi',pppsjti.pnis,guapi ad
quo quideni numerp supra in expositione tertjpli et vasa pproiui pprtapda factas psse credifaije est,
yestibtiU ejus diximus, sed et nunc dicendtim bre- phialas yidelicet, guas pariter factas Scriptura re-
viter, quia si altai;e boloesiustiiUofumin Ecclesia fert, tbypiiapiateria, thuribula, n)ortariola, elcselera,
typuin tenet, qui suum corpus et animani Dee ccn- guse in seqtientibus leguntur. Nam gupd paulo ppst"
seerare per ignem ameris iUius quoerunt, perseve- ineodeni verborumvolumhiesubinfertur : «Fecjtque
rantia liorum in faona operatione p.er longituduiem Salonipri omnja yasa dojnus Dei, et altare oeneumet
181 CQMMEI.T. IN LIBRQS IV REGUM. — IN LIB, III. 182
mehsas, etsuper easpanes proppsitionis (II Par.iy),» A:bus sedeni Jterpetuse.mansiqriis aeceiidarit. Si au-
y.el pluraleni numefum pro singutari ppsuit more tenj quosiis quid inter candelabra et lueeriias eerum
Scripturisnsiiatissifiio,ntinJesu N.ave _ « FiUiaji- -typice distelf, pessumus rectc intelligei'e lucernas
tem Israel prayarica_i sujit mandatum, et usurpa- esse vires sauctps quj, plep Spiritus sancti infusi, et
yeruntde aiiathenjate (Jos.iy), » cuiiiAchan splus, ipsiignj dijeclipnis -ardent in ccrde et.prpximis lu-
fif noii, ptoesfilii-Isfael hocfecerint. Vel cerie guia cem scientiseprseferunt ifilinguam, Candelabra au-
panes prppositipnjs sblebant ante sabbaj.um poqtii, tem, guee bas luceriias in:subliri)e tplluntyutlpjjge
ht in sahfaatompx poni poSsejif in inensam prppo- Jategue videri pessint in Ecelesia,:Scripturam ess.e
sitionis, potuit fiefi utpanes nbyi, lipviter eocli,mox sacrain, gueesaiictoriimijobis yirttttes et dQQtjinam
illis mensisimpoiierentur, ibidemque nocte illa ser- sua lectione demonstrant. GuivideliGet.interpretar
varentur operti, dpjiec primpmane, oblalis vetefi^ tioni annuit serroo Domini gup dicitur de Jcanrie:
bus super meusarii propositibois ponerenljir caUdi. ;« Ille erat lucejjia lucens (Joan. v). » Possumus
Non auteffl bee mensce deceip a figura unius mensse filiafflita aptissime dicere, quia lucernoe diyina sunt
proppsitippis discrepapt. Nam sicut upa piepsa duQ- eloquia, juxta illud Psajinistoe,qtiod et supra ppsui^
decim pauibus opusta unanjmein fotius Scripturse mus : « I-ucerna pedibus meis verbum tuum, Dp-
concordiamaucioritateapostblicamUnitam designat, :„ niipe, et l.umen senjjiis. meis (Psql. cxyiii).»; Can-
ita nonimmerifo dcceni mens_eaurea) divineBiegis delabra autera harumJucernafura sancti suntomnes
Prophetarum eloqujajQguratse deiiuntiant; quse vel gui sua et cOrda et corpora ferentes Domini man-
refectjonem nobis Verbi Dei, quasi pahes proposi- -datis hupiili seifiper iptentioiie supponunt. Quisquis
tionis, offerunt yel nobis exenipla fidejjuro, quasi epiiu IiiiiuUp propiiam seqtil curat voluutatep),
ppsilorumin se yasorum Domini clafitatem etmi- vefuni in oiunibus quee Scriptura sapcta dicit at-
facula proponunt. Recte ,autem bis quinse sunt iepdit, ejpsque se.subjiciens mandalis, satagit aus-
mensse, npii solum quia legislator guingue vOltipii=- cultare promissa, quasi catidelabrum domus Dei
na scripsit,:verum etlam guiatota testamenli series aureuin, am'eas ejus gestat.-ucernas, cruia casta
guingue oetatesssecuiicompleclitur. Geminatiir vero ccrppiis, sui meipbra, 'castee nieptis cngitatippes, ad
numerus mensarum guinarjus, et quinque a dextris, facienda quee Deus jufaet, Stipponej'e.contendit; et
quinque a sinistris p.Onuplur, eum post Incarnatip- hoctam fixa intentione, quain candelabrum necesse
nem Domiiiicam eadem Scriptijra siye utriqup Dei est fifttiiter, ad superna erectiifti, imposjtas sibi lu-r
populo Jndseo scilicet.et gentili, coromittitur, sive cernas, ijon splupi absque ruina, sed efiam absque
evangelicis plena figuris .Ostenditur, quee quondafii ulja status sui njetipne servare. Qupdvere, cum
anfiquo Dei populo jtlxta litteram solumiintelligenda /-1 i dixisset: c Et candelafara aurea quinque ad dexte-
esse putabatur. rain, et quinque ad sinistfam contfa oraculum ex
« Et candelabra aurea quinque ad dexteranl, et auro primo, •» addidit: c Et quasi lilii flores et lu-
« quinque ad sinistram eontra oracuium ex auro cerrias desuper aufeas, » videtur juxta litteraro quia
« primo, et qtiasi liUi flbres et lucernas desuper au- suprema pars candelabrofum.jn modtito sit lilii re-
« reas. » Sicut etiim metisseVintjqio sanctse Scri- pandi effprmata, qupmodo in candelabro tabernaculi
ptufoerecteponuntur,.quee et esurientibusjustitiam factum esse legimus, Cujus est stipes niedius,; et,
paneni verbi Deiministrarit, et vasa.ferunt minister cajami exipsQ prpceaenfes.cuni scyphis et spheeru-
rii coelestis, id est,.istorum nobis actius in exemplum lis lilia scfibuntur halpuisseperploririia. FJores au-
proponunt,- etiam aptissime per candelabra eadeni tem Jilij (ut ssepe dictufi. est) amoenitatem seroper
divina eloquia figurarittir, videlicetquia luceffi sar. ylpentis terroe yivenlium designant, de gua dicit
pientise errantibus proferunt. Hincetenim Psalni.T. beatus Petrus : Regenei'atps nps a" Dpminb c in
sta : «Lucerna, inquit, pedibus meis Verbunl luum; spem.vivam, in heereditateni iijcprruptibilem et in-
Domine, etlumeii sertiitismeis (Psal. cxviii). » Hinc cqntaniinatam, et immarcescibilem conservatafii in,
et Salomoti ait: « Quia mandatum lucerna est, et coelis. » Et faenelilii flpres aiirei in candejabro sunt
lex lux (Prov. vi). -» Quareâutem quinque a dex-:;J) facti doiiius Dei, quia Seriptura divina, Spretis tem-
tris, et quinque a siriistrisSiiit ppsita Cattdelabra, ex ppj'alibus gaudiis, ad appetenda nps bona.patrise cp?-
fais quse de mensis itractavimus faciie patet. Cum lestis pi'oypcai'e cpfisueyit;; Et jqupmpdo ereetum
vero dixisset, quihque a dextris et quinque a jsitii- in. aliitudine capdelabrupi lilii flpres et-Iucernais ha-
stfis, cpnyenientef addidit, cpntra praculum. Ofa- bet aufeas ;in capite,ita elecfi pmnes, qui In ;ea-;
euluro nanjqtie, ubiprat arca,. ut seepe dictum est; derrt Spfiptura sacra conljiietittir, erecto ;ad supefjia
aditum desigpal patrice coelestis,« ubi Christus est in spnsu, coelestja-boiiavaDoinittQ gueesisse et perce-
dexteraDei sedens; (G0...111),» paternerum.iitigue pjsse profaaiitur.
censeius arcanerum, Et candelabratempli atirea. .« Et cardmes ostiorum 'dpjuus templi interipfis
cenfra oraculum sunt posita, guia divina elegtiia' « gaijc.i saiictprumj et pstiprum. demus iempli ex
semper adhabitatiPnem supernse civitatis-Jspectatit,, « aufP erapt, etc. » Si pstia dprous intefipris sancti
ut hujus agnitipnem ac desiderium nnstfis cprdi- sanctprum angelicasunt lninisteria, gijse npbis de
bus infundarit, ut eos-gui origiriem carnis.e terra. cbrpore egressisinlfoitum vitse•C03lestis:feseraiit,,1et
habent, ad appetendampromerendamgue in coelesti? ostia dottius lempli doetpres suiitsancti ac sac.erdp>.
185 • B. RARANIMAtJRI ARCHlEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 184
tes, gui instruendo, bapljzando, Dphiini corporis et Anum (Psal, xxx). > Et aple hitilti sunt thesauri in
sanguitiis mysteria comiiiunicattdo, pfimi-nobis Ee- quibus vasa eleelionjs iecondantur, sed una domus
cjesise;pr_esentislimina panduht_ quld cardines utrq- Dpmini, in qua iidem faCli sunt thesauri, quia et
funique ostiofum, hisisensus et cotdti «unt eprum- una esfEcclesia, in qua cmnes cpnlinentur ejecti,
dem angelorum sivc hominum sanclorum, guilius quantumlibet mcritis dislent,el una, ac ncn diversa,
immobiliter conlemplationi ac dilectioni sui Condi- eslpalriailla ccelesiis, qua clectis prcmittilur om-
toris adbserenl, ut eo minislcrium divinitus sibi de- nibus; quamvis « sicul stella a stella diiferl in cla-
lcgatum recte compleant, guo a voluntate illius cui ritate, ita et resurrcctio moiiuorum (/ Cor. xv). »
ministraiit miiiguam oculcs avcii.nt? Aperiuntur Et quod utroruiiique judex ipse ac distribulor proc-
enini et clauduntur estia tenipere ccngrup, sed nullp miorum Dominus, una sententia dcmonstravil, cuin
s.ium cardincm tempcre deserunt, guia ef angeli'el ail: i In domo Patris uici mansiones mult_e sunt
hoiuines sapcti sive ip haiic viian) fide, seu in illam (Joan. xiv). »
spe fideles atque elecfes suscipiant, sernpei' aiiinium CAPUT YIU.
in radice interncc dilectionis fixuin tenent.- Unde be- Quod itlata arca Dominiin oraculmn
templiin Sanctum
ne ibidem iidem cardines ex auro esse facli perfai- sauclorum, vectesejus ultra non apparcbanl exlrin-
berituf, propter videlicet vel merilum propriaeclari- B secus sicut prius apparere consueverant.—Deeo
falis, veHllius, quam hafaent in-euffi, cliaritatis. quod nebula implevitdomuni Domini etnon pole-
ranl sacerdotes stdre et ytiiriistrare' proplet nebu-
o Et perfecit omne opus quod faciebat Salomon lam; et de dedlcaiipne iempti per Saipmonem et...
« iti dbmo Domini. » Perficit Salompn ppus qtipd populum Israel.
faciefaatin dpnip Domini, cum Rex pacificus noster (CAP.VIII.) c Et intulerunt sacerdotes arcam foe-
in die novissima omnes electos resurrectionis im- c deris Domiiii in locum suum, iii oraculum terapli
mortalitate glorifical. Alioquin quandiu staius Iiujus « in Saiictum sanclorum subtcr alas chcrufaiin. Si
s:cculi geritur, facit quidein opus domus Domini Sa- c quidem chcrubim expandebant alas super locum
loraon, sed nondum perficit, quia corda eleclorum c arccc,et protegefaant arcam et veeles ejus desuper.
Dominus, ut bona operentur, inspirat ef adjuvat, c Cumque eminerent vectcs el apparerent summita-
millu.li tamen in hac duntaxat vita commorantem « tes eorum foris sanctuarium ante oraculum, non
absgiie peccato esse tribuit, nanjgue hoc donum fu- « apparefaant ultra extrinsecus ; qiii et fuerunt ibi
turce vilse beatitudini reservatur. Perficit vero onme « usqueinpreesentem diem, Inarca autem non erat
opus templi sui, et faOc dedicaliohi: aptuni reddit, « aliud, fiisi duce-tafaulseIapidese,guas pesuerat in ea
cum translatos de hac vita electOs suos seternuffl « Moyses irt Horefa, giiando pepigit foedusDominus
p
perdijeit ad regnum. Quod faene signiticatur eljani ; c cum filiislsrael, etipi egfedereptur de lerra--Egy-
Vin ep quod templum septeni atittls sedificatum est, « pti, etc. » Quod illata arca in Sanctum sapctoruni
tfctavoautemperfectum acdedicatuiji esf. Septem. idieitur, Cumque effiirtefeiit vectes et apparerent,
iianjqtie diebtis pmne hoc temptis yolvitur; octavai isumffiitateseoriumfpfis sanciuarjum tipn apparefaant ;
„ estdies. judicii :et f esurrec.Ioriis fptuf ee, de qjjii itiltra extrinsecus, hoic riianilestiris in ParaUpoirienon
psalnii isextus et undecimus aftltujati'surit. Ctii Vide- iyolufflinescribitur : « Vectitim, inquit, qUibus;porr
licet;lempdri convenit apte qtipd Sequittlr: tabant af cam, guia paululum Iphgipres erant, capita
« Et infulit quee sanctificaverat Davidpater suus, parebant ante ofacultim. SiyerO gtjis paululum fuis-
« argentujn-et aurum et vasa; repOsUitque in the- set extrinsecus, eos yidere non poterat. » Ubi notan-
« sauris dbffltis Dbniini. » Argentum ntimque ad ni- dutu guod etsi capita veptium accedettlibus. propius
tbfem eloqueritise,auruni ad splendoi'erii sapietitise. ac diligenlius intuentibtis patebant antepracultim,
vasa generaliter ad rationabilem pertinent erealu- Dpn tamen fieii peferat, ut ipsa eortim capita ante
raffi. Sanctificatqije David pater Salonipriis argen- oraculum eminererit, guia nimirum necesse erat ut,
tuffi, cuffi Deus Pater eloguciites quosque gratia sui clauso oraculo et appctiso ante ostia velo, ipsi guo-
Spiritus ad loquendum verimm Evangelii confortat. D que vectes toti cum arca et cherubim abdereinur in-
Sanetificat auruni, cum naturali ingenio proedilos ferius. Quod fieri non poterat, si prominentes ulte-
stio replens Spiritu ad consideranda in lege sua mirius vectes producendis ad claudendum osliis locum
rabilia illuminat. Sanclificat et vasa, cum omriifaus non darenl. Quorura posilionem vectium Scriplura
generaliter Ecclesice filiis ejusdera Spiritus graliam non sine causa, sed magui iptuitu sacramenti, tam
largitus, ad amaiida illos et appetenda dona perpe- diligenter expedire curavit. Conslal enim guia do-
tuce salutis inflammal. IIoc autem argentum, hoc au- mus templi exterior peregrinantem in terris Eccle-
1'ura, hcec saiiclificata vasa, Salomon infert in lem- siam, sancta atitem sanctorum iiiternam sup.ernso
plum, cum Domiiiiis nosfer, peracto univcrsali ju- patrise felicitatem designat. Ilem illata in sancla san-
dicio, oinnes eleclos et doctoruffl videlicet et csete ctorum arca,assumptaro Christi humanitatem etinlra
rorum fidelitiiti cCetutti, itt gaudipm regni coeleslis velum regioe coelestis inductam, yectes vero, guibus ,
introdticit. Reponitque yasa divCrsi genefis argenlea eadem arca portebatur, preediCaloresverbi, per guos
sive aurea in thesauris domus Dpmlrii, tpiandp eos ipse fiiutido imiotuit, typice denunliaht, Erat ctutem
qtij niitiltitjidinedulcedinis ejus frui mertiefint, « abs- in arca urna aurea liahens manha, quia «in » ho-.
condit jti abdito vulttis sui a cPrituiiJafipne hcmj- mine . GhristQ hal)ilaf ioninis ptenitudp diyjnifati?
'
185 COMMENT.IN LIBROS IV REG-UM.— IN LIB. Ilf. 18G
corporaliler'(Co.. n).i Erali\'ii'ga.Aaron, quce cxcisa A. c Et dedicaverimt teniplura Domini rex et illii
denuo_loruerat.(i\T-iHi.x\ii),giiiapotestasomnisjndi- . Isracl. i Teraplum Doniini,' sancta est Ecclesia,
candi peneseumest,'ciijusjudicium in humilitafepas- sicut supra ostensum est. Hanc dedicavit j'ex Cliri-
siohisvidebatur essesiiblatuni.Eranf cl tabulsetesla- stus, quaudo cam sapguiue suo muiidavit, et Spiri-
nienli, guia c in illo sunt onnies thosauri sapienfiee tus saucti gratia sanctificavil, ac diversis virtulum
et scienlioeabsconditi (Col. n). . Adhoerebant ei vc- donis multiplicavit. Haue dedicanl et filii Israel se-
ctes, guibus portabalur, quia doctorcs, gui guondam cum, quando unusquisque fidelium secundum donum
laborabanlinyei'boChi'isti,iiuncpreesenlivisionecon- sibicollatum a Deo verbo prccdicationis et \irtu_iim
gaudenl gloriceChristi. Quod enim unus eoium de se operifaus proximps SUPS,quoscunque valet, ad me-
dixit: c Cupio dissolvi, et cum Cliristo esse(Pliil. i),» liora et pcifeeliora conveiiere satagit. « Tcniplum
de omuibus nfiguc sui operis consortifaus itttciliacn- cnim Dei, ait Aposfolus, sanctum est, quod cslis vos
dum religuit. Apparefaaut summitates vectium foris (1 Cor. in). » Sed hanc sriiiciificationem rex ef,po-
ante oraculorum non scraper, sed cum oslia eiusdem pulus, capul et membra non cequaliler perfieiunl,
oraculi aperiri contingcret; negue lioc omnibus, scd cjuia de Christo Joannes ait: c De pleiiiludine cjus
bis solumniodo gui prius acccdcntes, attentius ea nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia (Joan.
guceintus erant satagebant intueri. Ipsa autem aica B i). _ Hinc Paulus dicit : c Itaquc neque qui plantat,
gualis el quomotlo csset posita, solis cis gui oracu- cst aliquid, ncquc qui figal, sed qui incremcntum
lum intrassent videre liecbat, quia nullus sanctorum dat, Deus (I Cor. m). » Sed quanlum valeal homi-
in hac acihucvila positus tamelsi niiilti.m in altitu- nis dcdicalio, prceclictusApostolus subsequcnler ex-
dine se mentis altollcns, sed soli illius patricc cives ponit dieens: e Qui planlat aiiteni , et /jui rigat,
gloriam inibi st:i Redemjiloris plene coiiluentur. unum stint: umisquisque autem propriam mcrcedem
Sunt et vecleseum arca in oraculo )'cconditi, quia accipiel, secundum stiura laborem. Dei eiiini sumus
abscondili sunt ctiam nunc perfccti qtiique elec.i, adjutores, Dei agricultura estis, Dei sedificatio
qui nos prsecesserunl de mundo c in abdito vultus cstis (Ibid.), etc. i Igitur ipse sanctifical suuiii tcm-
Dci, a eontuibalione bominum (Psal. xxx). i Quo- plum, quasi Deus el Dominus inhabilando, nos au-
rum tamen suromitates veclium iiunquam aperto tem digne habiiaiioni ejus conversando. Sequitur :
oraculo his gui appropiant visuntur, cum perfecfie- r In die illa sanclificavit roedium atrii. quod erat
ribus quiliusguc atque eculum sui cordis tota in.cn- c aute domum Domini. Fecit quippc ibi liolpcau-
lione purificantibiis divina gratia aliquid extremum c slum el sacriiiciuni el adipein pacilicorum, quia
de supernorum civium gaudio contemplandum dona- « altare ccreum, quod eral coram Domino uiinus
verif. Quse nimirum contemplatio liis qui paulo 'G « erat et capere non polerat holocaustuni el saerifi-
lcngius recesserint mininie conceditur; quia quanto c ciuin et adipem pacificorura. i Quid crgo est, quod
exlerjus mente vaga remancnt, lanto minus auce Salomon sanciificavil inediumatrii;oflerens ifai holo-
sinl interna gaudia vident. caustum et sacrificium, quia altarc eeneum , quod
c Factum est autem, cum exissent sacerdotes de juxia eonstitutioncm lcgis anle fores templi posi-
« sanctuario, nefaulaimplevit domurn Domini. etnon tum erat, non poterat lotuni capere, nisi quod Chri-
c poterant sacerdotes stare el ministrare propter slus ca gusein lege propter inlirmitatem ejus perftci
« «ebulam. Impleverat enim gloria Doinini domum non potcrant, liunc in licclesia catholica pleniter ge-
« Doniini, ctc. » (ExGregorio.) Quod auteiu nebula rit? Ipsa est enim atrium domus Domini, quia per
implevil domuni Domini, et non poteranl sacerdotes ipsamingressus patet in templura Domini, in Jeru-
starc ct ministrare propter nebulam, hsec sentcntia salem videlicel cceleslero, Quia ergo holocausta et
superbos Judseorum ponlifices ac doclorcs insinuat, sacrificia omnia in altari lypico Veleris Testamcnli
quidumnativitalisCbristisacrameniainsligarcdespi- non polucrunt offcrri, co quod omiiia ifai figuraliler
ciunt, debitumfideisuoeministerium pcrerrorisnebu- fiefaant, rex noster et sacerdos erexit novum allare
lamperdiderunl; itacorum mentes infidelitatiscaligo fidei in Ecclesia calholica, in quo pinguia holocau-
replevit,ut exigentifauspropriismeritisiion agnoscant " sla cl sacrificia acceptabilia quolid.e spiritaliter Deo
cultum crcdulitatis. Nebula ergo Synagogam, id est, offeruntur. Ilinc est quou iiominus, reprobans veltis
domum Domini implevit. Et sacerdotes propter ne- sacrificium, pcr propfactam ait: «llolocausta el san-
biilam ministiarc non poterant, quia dum in Testa- guinem vJclimarum noliti (Isai. i). s Et itcin in
mento Veteri sensus mysticos litlerse velamine co- Psalrais, saciificiuro probansNoviTcstamenii, laliter
opertos inlei obscuras allegoriarum caligines invcsti- per Prophetam locutus ait: c Sacrifieium laudis ho-
gare despiciunf, debitum fidei suse ministerium pro- norificabit me, et illic iler esl, in ouo ostendam illi
plcr nebulam perdidcrunt. Quibus et tunc in nebula salutare Dei (Psal. XLIX).I
doctrinos sua; voeem Dominus protulit, cura de se c Fecii ergo Salomon in fcmpore illo festivifatem
eliani aperta narravit. Quid est enim apcrtius quam : « celcbrero, et omnis Isracl cum eo mulliludo inagna
c Ego et Paler untim sumus (Joan. x) ? i Sed quia c ab introilu Einath usque ad rivuin -Egypti, coram
amiitorum mentes infidelilatis caligo eonipleverat, c DominoDeo noslro, etc. » (Ex Beda.) Quod dici-
quasi emissum solis radium nefaula inteijacens abs- lur, quia fecit Salomon fcstivilalcra celebrem, el
coixjebat. omnis Isiacl cum eo, multitudo magna ab introitu,
1J87 B, RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT.QPERUM PARS I. V '.- 188
Eriiath usque ad riyumJilgypti, cora.P)Domino : p.ef-i. Apbrona. » Quamofarembodie Zepluum oppjdum Ci-
roeireproniissiQ- Jicise vocaut, Quod autem seguituf,: e gt viUain
iptroituifiEinath Septen trie.iialenivte.r
;nis,pla:gcun,.nefTjyuiii ,sjye ,j;(i)T?»te)».i^gypti-, ut; , J_nan,, » pro gup iti;Hiebreeoscfiptum _esfAseremn,
"VerfaaiDIerujtinpnihiani {lI:Pap, yij), desjgnat ati- i gupd interpretatur; atfiwri fbnlis, terjrijmis festDa-
stealem. De Jjujfaus aliqua laljus ex yerbis saiicti; masci. Uiide dicitur In EzechjeJ; «Et efit terininus
IJierpnynij ponere gratuni putp esse lectori. (Ex a mari usque ad.atrium Ertcnsive Aserenaij, teritii-
Hierqti.) Scripfujij est in librQNpnierprum, in qup nus Damasci (Ezecli. xLvn). » Et ab Aqtiijpne ad
omnis terra rcpromissionis per quatuor plagas brevi Aquilenem plaga Sepleiilrienalis. c Inde melabun-
sennone dividitur : c Pais meridiana incipicl a soli- Sur, inquil, fines coiui'a Orientalera plagam, de viila
ludinc Sin, quce est juxta Edom, ef babebii fciminos Enan usquc Scphania, et dc Scphania descendent
conlra Oricntem raare saJsissimuin. Qui circuifaunt termini in Rebla contra fontem. Inde pervcnient con-
Australem plagam per ascensuni Scorpionis, ita nt tra Orientem ad inare Cenereth, et tendenl usque
iranseanl Senna cl pcrveniant in Mcridiero usque ad Jordanem, et ad ultimum salsissimo elaudentur maii
Cadesfaarne.Unde egredientur confinia ad villarano- (Num. xxxiv). i A fineigitur Septentrionalis pl3gee,
jiiine Aridar, ei letidun. usquc Aseroona, ifaifque per boc esf, atrio Enan, iendunt finesûsque ad Sepfaa-
gyruin lcrrainus ab Ascinoua uscpie a"d lorrcntem B nia, qtiam KcfarseiApltamiamnoininaut. Et dcApha-
,/Egypli, ct raaris magni Irttore finietur (Num. mia desceiidunl termini in Refala, quee nunc Syrioe
XXMV).i Pro cpio in ultima .is.one prophetee Ezc- vocafvr Aniiociiia. Et ut scias Rcfalam hanc signifi-
cliielis ita dicitur : c PJaga autem Australis Mcri- carc uifacm qucc nunc iu Syria Coslc nobilissima
diana a Thamar usque ad aquas Maribolh , id esi . est, sequilur -. c Conlra fontem , » quem perspi-
coiitradiciionis, Cades quoque et torrens usquc ad ctium est significare Daphnen, que fonte supradicta
mare niagnum (Ezeclt. XLVII),. quod signilicat altis- uibs aquis abundanlissimis fruitur. « Inde, inquit,
simam solifudincm Sin, quee est juxta Edom et mari pervenient termini contra Orientem ad mare Cene-
Rubro terminum circuire, et per ascensum Scor- reth, » idesl, ad slc-gnmnTiberiadis. Maie aulem di-
pionis, et per Senna el Cndesbnrne, et atriuni sivc citur, cuni habeal oulces aquas, juxta idioina Scri-
\illam Addar, el Ascittona pervenire tisque ad tor- pturarum, quse congrcgaliones aquarum appellant
renlcm qui j"uxla urbem Rinocoruram mari influit. maria. c Et tcndent, iuquii, usque Jordanem, et ad
Hic vero terminus plageeAustralis incipit a Tliamar, ultiraum claudentur m.ari, i vel Mortni, vel, ut alii
qua. nrfaisin solitudiiie esl, quam el Salomon miris putaiit, lingua maris Rubri, in cums littore Abila
pperibus cxstruit, et faodiePalmira nuncupatiu', He- posita est.
brceo qnoque sermone Thamar dicitur, quse in lin- ^ Quod autem sequitur in lifaro Regum, quod scptem
gua nostra Palmam sonat, usque ad aquas conlra- diefausct seplcin dlcfaus,idesl, quatuordeeim diebus
diclionis Cades, quani in deserto esse non dubium preedicta festivifas a Salomoncet filiis Israel eelefara-
est, ct lorrens ingrediens mare magnum lioc quod retur, ct in die oclava dimissus sit populus. intuen-
4-igypti Palcestineequepi'_etenditlitloribus. Sequitur dum est quomodo in Veifais Dierum de eadem re
iu libro Numerorum: « Plaga aulcm Occidenlalis scriptum sit: c Fecil ergo Salomon solemnilatem
in mari magno incipiet ct ipso finc claudetur (Num. iu tempore illo septem diebus et omnis Israel cum
xxxiv), » boc est, a mari usque ad marc, a forrentc co, Ecclesia inagna volde, ab introitu Ematfa, usque
vidclicet Riiiccoruree, qui in marc i.ifluit, usque ad ad lorrenfem/Eg\pti. Fecitque inde octava colle-
eum locum ubi est Emalb, urbs Syrise, cujus in hac clam, eo quod dedicasset altare scptem diebus el so-
plagaclnonien ponit Ezechiel: < Et plaga, inquicns, lemnitatem celebrasset septem diefaus. Igilur viee-
maris mare magnum a eonfinio per directum, donee simo Jertio mensis scptiini dimisit popules ad ta-
vcnias Enialh (Ezeck. XLVII),r quae nunc Epiphania faernacula sua (II Par. vn). » Sed pulo iion. aliud
nominatur, ab Anlioeho crurielissiino tyrannorum lric velle intelligi, nisi quod, expletis septetn diefaus
n.pmine commutalo; nam cognomenlura hafauil!?;«- dedicatienis temjrii, subseculi sunt dics Scenppegioe,
phanes. Sequitur in libro Ntimcroriini: c Porro ad -" quec a quintc decimc die mensis septimi secundum
Septentrionalem, inqttil, partcm a roari magno ter- Jcgem incboifaant (Levil. xxm), et in dio vicesima
mini incipient pervenienics nsque ad montem allis- secunda finiebantiir. Ufrisque ergo iestivitaLibtis
sinium, aquo venies inEmath usque termiposSeda- rile peraclis, et Scenopegiarum octava die finifa,
la. Ifauntqueconfinia usque Sephrona el villam Enan. dimisit re\ Salomon jiopulos ad sua Icctantes atque
Hi erunt termini in parle Aguilonis (Num. xxxiv). » gaudentes super faonoquod feceral Dominus Da\id
Dicunt Hebrsei Sejitentrionalcm plagam inciperc a et Saloraoni et Israel populo suo. (Ex Josepho.) Cui
mari magno, qttod Palestina) Phcenicis et Syrise, senstti \idelur Josephus suffragari, itadicens:« Dimi-
guseajipcllatur Coele,Cilicieegucpr.Dteudit littoiibus sil ergo SalonionEcclesiam.cum.sacrificia celebras-
ct pcr -4-gyptum lendit ad Lifayam. Quod auteni di- sct prp se ef uni\ eisis Iiefaroeis,id est, vilulos qui-
cit: c pervctiienles lerminos jisgue ad montem al- dem viginli duo millia, oves autem centum viginfj
lissimum, » iidem Hebroei aultmiant vel Aroanum millia. Tunc enim prius in templo sacrificia celebrata
montem significare, vel Taurum, guod nobis videtur sunt, et in lolo epulati sunl omnesHehra)i cuniuxo-
verius. clfauntgue. inquit, confmia usque ad Sc- rifaussuis et filiis; insupev eliam et feslivitalem quce
189 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. III. 190'.'
voeatur Scenopegia faciens aute templum, clare ni- A.gaudentes et laudantes Detini 6uper cmnibiis bOnis
itiii;et magnifice diefausguatuerdeciffi rex cum omni quee in Dbmiiio Christo Pater bmiiipotens conlulit
populostip pariterepulatusest.Cumqueheecfuissent populo Chrisliano.
sufficienfer exhibita,-nihilque deesset circa pietatis CAPUT IX.
divihse culturam, dimissi a rege siuguli ad propria '•• Quod Satomon post wdificdtionem tetnpli etdomus
regis mdificavitnrbes plurim.as, et yicqs ad se perti-
remearunl, agentes gratiasregi propterprevidentiani nente.smunivit muris ; et de ep quod tribus. vicibus
guam habuisset, el epera .grise fecisset, et pranles per qnnossingulos qfferebaiItolocausta,ei qubdctas-
Deuiti ut eis TCgempreebefet ipngeevb teropere Sa- seminstituii;adducendumaurumdeOpliir,
lomonem; agebant reverleiites cum gaudio sufalimi- (CAPUT; TX.) « Dedit rCx Salbmoh Hifam viginti
ter, et cum delectatioiie homjnes-decaiiiaiites, ita :ut « Pjipida in terra Galileeee.Egressusque esfHifajh
ea jucuuditale sine labore ad propria remeareiil. » « de TyrO, ut videret bppida quee dedefat ei Salo-
Mystice auleni hoc, guodSaJpmon, coinplete epere « mon; et non placuerunt ei, et ait: Heeccirie sunt
templi, festivilaleni celebfero fecit et cffinis Israel «- civitates, quas dedisli mihi, fraler? Et appellavif
cum ee, multitude jnagna ab intrpitu Eniaih tisgue c eas, terra Ghabuliusque in diem hanc,ielc. _ (Ex
ad rivum __Egypticorani Domino Deo, significat in- Josepho.) De^bccJosepbus ita narrat: «Multum au-
terauni gaudium sanctofum, guod cum i'ege suo I. rum et argentuiti TjTi rex ad sedificium conlulit,
Christo, vero videlicet Pacifico, perpetualiter ba- insuper el ligna cedrina et cypressina, qiiem Salb-
bent; neclion et loca ipsa, .guibus termini terree Is- moii quoqtie magnis corapehsationibus redonavit,
rael descripti sunt, Emath videlicet et rivus _Egy- iiiiltens ci per atinos sirtgulos triticum, vinum et
ptl, huic signiflcationi npti. cpfifradicunt. Emath oleuin, quibus niaxinie refaus, eo qtiod habitaiet m
enim' ihtefprelalur Domini: veritas. Et rjvuni sivC insula, sictit pf-ediximus, indigebat. -Adhsec auteni
tbrrentem _£gypii guem melius intelligere possuT et civitates Galilse_eregionis, yigiriti numerp, hon
mus, guam niortem tempofalem? Quia bancIn_Egy-: procul a Tyro pbsitas ccndbiiavit. Quas dufn circuis-
pto, id est, in tenebris isiiusjnuridi consistens nul- set alque coiisideraSset, displicuissetque ei donuin,
lus evadei'e potest, Pfopbeta attestaiite, gui ait i: niittens ad SalPmotiem, dixil se civitatibus nOn
« Quis est hofflo qtii vivif, .et-non videbit mortem egere; et ex tunc hse appellatse sunt ferra Gabalon;
(Psal. XVIII)?.» Unde de ipsO Mediatore Dei et bo- efenihi iiiterpretatum lingua phosnicla, displicere,
minuni in Psalmo scriptum est'-: « De lorrente in significat. » Sed chabul, quasi germen, intefpreta-
via bihet, prppterea exaltabil captit (Psal. cix). » tum in librc Hebrceerum nOminuminveniiiius. Qtio-
Torrens fuil turbulenta persecutio Judeeorum, de modp auteni hoc noroen displicere significet, non
quaDominusCfaristusbibit in via,id est, in hac Vita, G iriveuimus, nisi forte perironiam dicttim sit, quasi
dum corpore perlulit. Sed dum., in via, dicltur, in gertnen, cum plenitudinem fructtium iiott-afferret. :
Latinis ostenditur, et velocissihius -transituSindica- « -Edificavit ergo; Salomon Gaser, :et Befborpri
ttir, per guam itineraiites vehi solent ad aliam nian- « infeiibrem, etDaalath et Palmiram in terraôli-
sioneni. «Ghristp en.im » pfop.ef gloriosee meritum « tudiiiis, ei omnes vicos qui ad se pertiuebant, et
passionis c datum est nomeh, guod est supra om- « queeefaiit absqtiemuro, muriivit, etc. » yrbes
neiipmen, ut in noffiine ejus onine genu flectatur yero, quas oeclificasseSalouion dicittif, hoc est,
cojiestium, terrestriuffi et inferhorhrii (Pliil. n). » Mello ethiurum Jerusalem, Ezer, Mageddo, et GJasef^
Omnis ergo Israel a fivP>Egypti usghe Eniath fe- Belfaorpn, Baalath, etPalmiram, sahclce Ecclesiee
sttun celefare cum Saloffione faCit, qhando sancli decoreni sigiiificarit, quam verus Salomon in jucuri-
ppsl finem prsesentis vilse veraciter seternis gaudiis diiate regni stii ad iaudem Ct sempiterftam leetitiam
cum Domino GhristQ perfruunttir. Quod autem se- sibi preejiarayit. Iriterpretatur autejh Mello adimple-
ptem et septeni diefaus eamdem feslivitatem cele^ tip'; Ezer,separatus, velsanctificalus; Mageddo, cm-
bfabant, significare potest quod ejecti per septifor- naculuni ejus; Gazef, prwcisio, vel divisio; Bethp-
riiem Spiritus sauci-i gratlam i.ijumi«ali, mpdp in fon, donms montium; ef Baalath ascetidensinterpre-
haeyifa, quse septenarip humefo dierpm dispufrit, D tatiir. SanCta efgo Ecclesia ipsa « civilas Dei vivi .
gaudentin spe, et luni insafafaatPvero, hoc est, iu est (Hebf, xn), tifai implelur guotidie D.ei voluntas;
ftitura animafuni requie gaudebtiiit in ipsius Verita- Hsec sepafata al)offitiiefrore infideliuiri, satictificata
tis perceplione. Quod auterii sequitur, in die oclavo est iti fide et bortis operibris. Ibi refectio yirtutum
Salompri dimisisse populuin, qui benedicentes regi- est; fasec"discertiit muiidujn ab iminundo, virtutes a
profecti sunt singuli in tabernacula sua Isetantes ala- vitiis; et domus estniontiutii, id est, habitatip san-
cri corde super pmnibus bonis quse fecerat Dpminus ctorum, VCtfructtis iustilice, sicut palma, flcrens '«as-
David servo suo, et Israel populo suo, significat post cendit de viftute in viftuten), ut videalur Deus deo-
finem istitis vite, postque sabbatismum anin)arum fum iu Sion (Ps.al. LXXXIII).J Onines vicos, gtii ad
sanctarum, quee nunc qtiiescunt ante diein judicii, se perfinebant, et guee eratit absqtie muro, munivit
ineciavaa.ta.te, hec est, in dieresurrectipnis san- Salon)on, quia Chrislus coetus fidelium suorum gra-
'
cjos recepturos cprppra imriiprtalia, et in maiisioiii- tice suce prolectione ila munivit, ut hostibus splrita-
bps coalestibusquosque seeunduni beatorujn qualita- libus insiipetabiles semper existerenf
tes cpUpcandcs. ubi semper alaCri cerde lseleniur. .« Universurti populuiii, gui remanserat de Amor-
191 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 192
« rfaseis, et de Celhseis, ct Plierezseis, et Hevseis,et A quidquid in bona operatione,
quidquid itt graliarum
c Jebusseis, gui non sunt de filiis israel, horum fi- actione elaborat, justum est ut totum in suavilate
« lios, qui remanserant in terra, quos seilicet non Spiritussaneli offeratDeo. Sicqtie adolefaitlhymiama
«poterant filii Israel exterminare, fecit Salomon coram Domino, quando orationem puram in cordis
ctributarios usque in diem •hanc. De filiis autem secreto prceparat Deo, et ea quossunt digna et Deo
i Israel rion constituit Salomon servirc quemquam, placita postulat. Cceterum qui transitoria poseit, et
t sed erant viri bellatores et miiiistri ejus, etprin- quce ad luxum sseculipertinent, non coram Domino
«cipes, et.duces. » TJniversuni populum, qtiinon adolere tfayniiama dicitur, quia non in pura con-
'-"fuertinf de filiis
Israel, feeit Pacificus noster trifauta- scientia orare comprobatur. .,,. i,
rios, cum eos, qui non sunt iii filioruni numero, sed c Glassem quoque fecit Salomon in Asiongaber,
Iii serviti condiliohe positi, in potestate sua conlinet, « quseest juxla Ailathin littore maris Rubri in terra
et singulis utitur ad proprium servitium. Sive enim « Idumoea. MisitqueHiram in classe illa servos suos
Judeei, sive gentiles, sive heeretici,-ejuis doininatiorie « viros nauticos et gnaros maris • cuni servis Salo-
.consistunt, quia ipse universoruffi dOffiinatorest, et « monis. Qui cum venissent in Ophir, sumptrimiride
eis utitur ad suam volunlalern. In cujus voluntate c aurum quadringentorum viginti talentoruni detu-
universa sunt posita, et non est qui possil resistere B « le-ruut ad regem Salomonem. » (Ex Hieron.)
voluntati ejus. Tales licetin multis adversantur, ta- Asiongaber fertur esse insula, haudprocul afa Aila
men frequepler usibus serviunt EccleSiee, cum in in Rubro mari, ubi classis Josaphat faujus lempestatis
preesenli lempore necessaria tribuunt, et de refaus attrita est. Ophir autem nomen est provincise, ex
suis solatia prsebent (Act. xv). De filiis auteiii Jsrael, Ophir, uno de posteris Eber, nominata, de cujus
hoeest, qui non ancillse filii sunt, scd liberi, quos stirpevenientes, a fluvio Rosna., usquead i'egionem
ipseFilius.Dei sanguiue suolibieravit (Gcto.,.iv), non Juclce,quseivocaturHieria, hafaitasse teferurilur, nt
eonstituit Salomon noster servire queniguaui, guia Josephusnarrat. Glassem itaqtie, quam fecit Saloition
neminem cogitritu gentili vivere, nemine-ii ceeremo- in Asiongaber (guoe,festinantes, aut fortes, sive vi-
niasyeterislegis lemporihus novi tesianienti servare; nllter inlerpretatur) non aliam esse puto, guaiii Ec-
sed viros bellatores esse, gui contra spiritales negui- clesiam fidehum, guoeiri mari istius mundi posita,
tias scuto fidei et gladio spiritus dimiceiit (Ephes. studium impendit thesauros sapientioe et seientiee,
yj); ef ministros suos fieri, boc est, spiritale obse- opesque virtutum acguirere. Ibisunt servi Hiram,
quiuni in bonis operifaus sifaiprsefaere(Rom. vi, vn, viri nautici et gnari maris cum servis Salomopis;
ym); et prhiGipes etjudices, scilicet. utfaene sibi diun genliles soecularisapjentia eruditi cum his gui
prhicipentur_ et carnis lasciviam doment (Gal. v); G iu Iege Moysis peritisunt in.unitatefidei sociantur.
siye ut subdilos sibi beneregant et jn semita justi- Hos ergo Saloriiohnoster in Ophir (guse inlerpreta-
tieeducanl. Quodautem sequitur : « Erant principes lur iiifirmans) mittit ut sumptum inde aurum ad se
« stiper pmnia opera Salomonis j)reepositiquingenlii deferant, cum in vjlitate lilterse sensum pretipsuiu
c quiiiquaginta, qui habebant jsufajectumpopulum,: jubet qti_erere. Et sic acceptam suinmam quadrin-
« et slatutis operifausimperabant, » qtiid signifietit, gentcrum viginti talentorum auri ad regem defei'unt,
nlsi quod hi qui Spiritus sancli gratia legis Domim cum sensum pretiosum historise, aUegorise,tropolp-
scientiam hafaere merentur, et semetipsos etalios gise, alque aiiagcgen in dupbus testamentis, inve-
bene regCre possunl? QuinquageSimoergo die post nimit, et eum sapientiee et consilio divino adscri-
pascha et in veteri testamento lex in Sina tributa est bentes tribuunt.
(Exod. xx), et iii novo super apostolos et eos qui CAPUT X.
cuiniipsis erant, Spiritus paraclilus venit (Act. n). De regina Saba, quw venit audite sapicntiam Salo-
c Offerebat quoque rex Salomon tribus vicifaus motiis ; qnod fecii Salomon de lignis lliyinis fulcra
c perannos singulos holocausta et pacificas victimas domus Domini, etc; et quod magnificatus est
c stiper. altare, quod sedificaverat Domino : et ado-. super omnes reges terrm divitiis el sapientia.
c lebat thymiama coram Domino, etc. » Offert (CAP.x.)«Sed et-regina Saba, audila fama Salomo-
quoqucPacificus noster trijms yieibus per .annos siij-1 '« nis,innominepomjnivenitientareeuniinsehigma-
gulos iiolpcausta Dcminp, cuffiin memfarissuisper i « tibus, et irigressa Jerusaleifi ctim:multo cbmitatu
sanclee Trihitalis fideiri « fapstiam acceplabilem » « et divitiis/camelisportaiitibus aromata, et aurum
exhibetDee (Rbm. xn). Offert enim unusquisque fi- « inlinitum nimis et gemmas pretiosas. Venit ad
delis helpcausta Dpmmp; cuffi cerptts casligando i « Salomoneni, et locuta est eiuniversa, qu_efaabe-
macerat, et tota desideria carnis igtie Spiritus San- c bat in corde suo, etc.» Regina autem Austri, quee
Cti consumere feslinat. Offert pacificas hoslias, cum a firiibus exlremis excitata veniens, Salomonis au-
bonorum operum munuS exliifaet. Offert viclimas, dire sapientiam concupivit, jam tunc venturam geri-
cuiti vota leifaiorumsuorumin laude Domini expen- tibus Ecclesiam, desideraptem Christum proeflgura-
dit.Et bcecomnia super altare quod eedificaverat bat, quce(juxta Proplietam) c circumamicla est va-
Dpmiiip offerre debet, qtiia in ara cordis, ubi decet rietate in vestitu "deauralo,"et populi sui et patemea
igneffi divinum semper ardere, hoc est, flammam domus oblita (Psal.tay),» currebat faarbaragente,
charitatis semper fervere,' quidquid in abstiiientia, non ariimo. Qua) in aperto peregrinafuit, sedin oc»
195- i> GOMMENT.IN LIBROS IV; REGUM, — -W LI8. III.- ;i -!M;
culto sanCforumfiefi ciyisoptabat, Uiide nbn splutii:-4.':«Nonstirit allafahujuSiriodiligriathyiria,neqtie visa
coslesli prsemio resurfeetipnis faeata, sed etiam po- « usgue itt preesenteni .dieto, ete. » (Ex Josephb.)-
testate apostplica, de Judseisi adulteris judieandis, De guo Josepbus ita narrat::«Epdem vero teiriiiore
ip.sius ore Judicis digtia eense-ur. quia Ghfisttitii delati sunt regi a terra, gu_-!voCatuf aurea, lapl-
irj Salempne mirata,; verurii: reginee coelestis af- des pretiosi et lignea piheaVguibusVistis est aU fbr-;
fecium imagine mysticaEcclesiee providerilis ini-: tituditiein templidbmufilgtiefegaleirt, Pt ad ifistru-i
pleverat. Hinc ipsa regina Saba in Salomone et glo- menta musiccrum. Fecitque :6x eis citharas et na-
fia ejus stupens super prjideiitia ejus dixit: bas; tit dicCferit hyrontiin DeGiLeyitse.Ojririiumvere
« Verus est sermo,;guem audivi in terra mea refum, quse fuerunt quccufique teffipore regi de-
t super sermonibusVtuls, et super prudenlia tua, et Jatasunt, magnittidine et pulcbfittidine pfeecelle- '
« npti credebam narrantibijs-mihi, donCc ipsa veni faatit. Nullus igilur arbitrettif; guialigneapinea,gtioe
« et vidi Oculis meis et probavi, guod media pars. nunc propter pretia vendentium sic appellaiittir,"'-
« itiihi huntiata menfderit. Major est sapiefttia tua illis vicina sint. Ilja siguideni Visione rotutida,r
c fitopera lua, quani fumpr queffl atidiyi, elc,-t guasi pinea sunty sed InuitP 'candidibra: et val-
Qucd beiie ccnvenil saticta) -Ecclesice, qtiee, atidi- de fulgerilia. Hoc autein dixi, ut njillus natu-
tis mifaculis Christi, pfoypcata est ad gueeren-;;B fam veroe piijus ignofaret.; Berie autem diCitur,
dum eum. Sedpbstquam ad ipsuni venit per bapti- guod rCx Salomon de lighis pretiosissitois -fccefit
smumet fiidem,censideratis safaetse Scriptur-e testi- fukrti doffius Dpmini, et domus regise, et citllafas
hipniis, Diyinitafis.ejuspelentiam agnpscens, partMfi iyrasque cantoribus, quia Goriditornosfer Iigna pre-
ei yideluf esse emne qtipd sibi antea deeenarratum ' fiosa, hoe esl^ iloctores sanetos, iquorumvirof fidei
est, in ccmparatip.ne perceptse. Undeet admirando nunquaffi arescit, neefoliayerborum decidutit, sed
iulaudem;ejus erumpit,;dicens:, ;; fructum faonorum operurtireddunt temporibus
" qui
e Beati viri tui efheati servi lui, qui sttint coraim suis (Psat. i), admunimen dofflus Dei et domus re-
< te semper, et audiuritssipienliam ttiam. Sit Doiiii- gise, hoc est, ad confirmatipnerii Ecclesi-e srieeporiit,
« nus Deus tuus benedictus.cuiplacuisti, et posuit ut eorum undique vaUata doctrinis atque -exemplis "
_ te superihroijum Isfael, eo qubd dilexerit Doirii- rtiiiiam efrbrum et scelerum non senliat. Talesque
t nusJsrael in sempiternunij etcoristituit tefegeril, ._-viri merite guasi cytharBeet^lyfeeadlatidatidum Do-
« .ut faceres judieium et justitiani. » His quoque si- niinum fabricat.3 dicunttif, guia « omnia gua_cuhgue
milia et Psalmisfa, et desiderib regni coelestis ex- fecerint pfosperabuntur (Ibid,) » et laudeni Dbmini
ardescehs, ex persona sarictortim prolulit, dicetis: inter adversaetprospera cofde, ore siriiulet operti
« Qtiam amabilia sunt. tabejjiacula tua, Domitie' ^pfonuntiare non cessarit. Hi (sectindum Apostplum)
virlutum! obiicupiscit et deficit ahima mea in atria [Co.. iii]iguidquid agunt in Verbpaut in opere,i oninia;
Doniitii: Cor meutii et caro mea exsultaveruiit iri Vîn gloriara Dei faciunt.De quibus expersohaDominj
-Deum Vi\Tim. »;Et paulo pOst : c Beati, ait, qui -per Prophetara dicitur'-':.:« StiperVmuros Jerusaletii
habitaiit iti dGffloiua,;Doi_iitie, in SEectilumsseculi :, cbfistitiii custodes, tota die et tpta nbcle irien tace- '
laudabunt le- (Pstil.ixxjaji); » IUi ergo beati et vefe ibunt laudare nomeiiDbriiioi; (Isaii- __xii).»;:-;/
- beafi suttt, quorum rexiest Ciiristus; et quiieeferfta .Fecitquoque rex; Salbmon dticenta scuta de
visioneej'us perfruitiierciilur,:et gloiiaro ejus, qtitiin « auro pufo, sexcentos aurisiclos deditin laminas
haJjet eum Ptitre et Spiritu sancto, conspicere, et: « scuti unius, et trecetitas peltas ex auro probato;
sajrientiato, per qtiaffiipse niundis corde digtiattir «tfecCfitai euim mirieeaufi unam peltaniTestiebant.
se ostendere (Matlli. v)j iperpetualiter percipere ise- . Posuitque ea rtixin dotoosUvee Libatii, etc »'Ii)
tentur. Sicque probafatintvertim esse lioc quodscrl- Verbis qupque Dierum itascriptumcst: «Fecit igk
ptupi est: « Quiafiecvoctilus vidit, nec aiiris ajjdi^ tur rex SalPmon ducentas Iiastas aureas de stiiiima
vitj nec in cor hominis ascendit, quce prseparavit >sexcentOTumaufeortim , gui iri hastis sihgulis ex-
Deus diiigenlibtiS se (isa. LXIV,- I Cof. n). -i « Rex peridebaritur, trecehta gtiogufe scuta atirea tfeceii-
« autem, Salomotidedit regihce Saba ojnnia qusevo^:" tofum aureofrim, quibusiegebaritiir sctita siftgtila.
« luit, et pCtivit ab; eo,v exceptis bis quse ultro oUt Posuitque ea rexin armameiitario, guod erat «011-
c iulerat ei mtinere fegio.;_ Quia Pacifictis nostef : situm in nefflore (IlPtiriJsj,V»;SCtita ergp simul
verse regiuse , EccleSisevjdelieet suee, ojnrtia guse et hastce aurese, guibus ufebantur (sictit in seqtien-
petitdabit, de guoscriptum est: . Desideiiumapii. tibus cslenditur., duces quiexctibabant ante bstiuffi
mse ejus tribuisti ei, et yoluntate labiorum ejus non:; domus regis, quid s.igtiittcarit, nisi armaluraffi spi-;
fraudasti.eum (Psal..,jsx)::i Et itt Eyahgelio ipse v ritualeifi, guata habent pfoedicatores; sancti, qtji
dicit: c QusecunguCpetiefitis Patfem in npmine -cuslodiunt domum Dei,: et excubaiit ad ostitim
meo, dabit vobis (jpqtic xv). » Non solum atitem ejus, utcallidis insidiatQfibus intefcludarit aditujn,
ea, guss petimus,, imp etlajn illti, gusehumana fra- ....iie decipiant inhbcenfes, De griifausin, GsintiGbcaij-
gUitas aut, nescit, aut pfsesumif petere, gratuitd '..Vticorum seriptum est: .«JJiectuliimSalpinbiiis sexa-:.
munere largitur.; . .-"' i-i giiita fortes ambiunt ex fbftjssiffiis Israel, omfies.te-
«Eeeitrex deiignis thyinlsfulcradomus Domirti, ::i rienfes,gladios, et ad bella dcctissiriii (Gani. in). » -
f_et donius regise, etiitharasjyrasgue cantpribus. ;:(Ex._Be(l.a.) Quia- et prcesentem Ecplesise.quieteiu'
495 B. RABANI MAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I- 196
ac paCem pfcedicatores sancli contra hcereticorum____ Aap.atiimv sed quoniam elephas, cnjns hcec ossa
luoutur incursiis," ct inleniam cceleslis palrice rc- siinf, nimiee castitatis asseritur, qui iiiter quadru-
quiem perfectiores quique fixa intentione speculan- pedia ct sensu plurimum valet, ct temperanler mi-
fur. Bcne aiitem itcrando adjungitur : c Ex fortissi- scetur feniina) sua., cl conjugc secunda non uli.ur.
inis Israel. »3sj'ael quijjpe vir videns Deum interpre- IIoc pudicis animabus decenter aptatum esl, guia
laluiv Omnes quidem, qui ad divince\isioii!S gaudia illse ebur fuisse iioscunlur. quee per caslilalem
lendunt reete Israei ncmine eeiisentui'. Sed fertis- Ciirisli Dppiipi preecepla secutoesunt,
.:siini irt eis stint titrique illi, qui. sive;,co_leslisdono « Hanc yestivit aufo. ftilyo niplis. » Qtiia spleado-
-speculati.onis-sublimantur, seu pj'eedicatipnis niini- rero gloriee suea in ea-.elarescere fecify.cum. per si-
sleriuairite pefagend.umsuscipiunt. Qui et apte sexa- . gna niiracula majestatis Sua)potefitiam ostendif. -
: genajio surit tiuhiero desigiiali, quia fales nlmirum c HaJj.eJjatautem lliroiius iste sex gfadus..» Quid
denafium seteriiseTetriJmtionis pro perfectiorte faonee J)er senariuhi ntitiierum, tiisi bOnpftihi.operiimpef-
,Op;eratipHisexspectarttV«OtoriesteijentesigJadioSpet iiicctib designatur ?:-:Sex;:diebtisperfeCitDeus;_riuiidi
.ad belja doMssiijii. -Illos .tejierifes:gladlos,- de qui- iornatum-, .et"septimo- requieiit;. afa :opefibns: suis
faus dicii.Apesiblus : « Et.igaleam saiulis assutoite (Gen.-if).» Siqulderii.et senarius:primris est nti-
et gladium- Spiritus, quod est verbum -Dei (Ephes.:B roerusj qui suis partifaus .perfectusesse dfgrioscitur.
.yi).--_•Ad illa bell&dffctisshni, de guibus idem ad- . Habet enini medietatem tria, fertiam partem duo ,
lribriet, diceris :.« Irtduite vos armaturaffi Dei,; ut sextai-i ununi; unum vero, dtio et tria sex fiufit.
possitis stare advcrsusinsidias diaboli, quia liph est Igitur qula et sex aBtatifatismtitidtisCQnstat,.in qui-
nobis cpUuclatip adversus i,carneitiietsanguinem, -biis_licet operafi,- qaisquis;ad;co_lesteni palriaffi-
.sed .adyefstfspfinclpes et pptestates (JMd^jj.etc.»; Et peryenife desidetat,:.fabnis'Qpetjbusascehdefe;fesli-
quia magna; bellahdi: atte iridi- net, qiiia.; nlsi bbriisvactibti-iâsijeridatuf
,;reGteji;idi7fc.issi)).i.; MUttciriirii-
:gentv;;qui.c.ariievii)clusi,.iii ferris pbsiti,: ;cOritr._ Ine pefyefiitur. Seguituf:; - \ :k;_: . ;
,spiritualia rieqtiifiee iti coelestibus ceftant ;•magna < Et .sijmjrijtas throni ;i'otunda erat in partepo-
afte imo liiagna Dei gtatia indigeiif,- cum contra « steriore.- » Quid enim rotunditas thrpni in parte
archatigeitim,. tptmillibus:,annoruiii_ad bella exer- pesteripre nisi reguiem seternatos guse pesthanc
ciialum ,-iartiis fragilitas. pugnat. Recte .ergp; du- . yilaffi''futura est sanctis,: significaty ubi gtiisci:uis
:centceIiaStse'Uesurimia sexeentofum.siclpfum factee .his bene,lciboi-atyihercede;operisvsui remutieratur,
'
siinty qiiiapatres titriuigue testamefitidectrina' et . perenni; gpiete perfruetur? Otidc et jti GSntico caft-
:operaliohe ;perfecti, esse- nQscunttif,; cuni. guidguid ;ticoruni:,deIipcipse;ithrono:Sub;:alio"exen^
;in serinotiedpcueritit, bbtiis exemplisprbbaveftirit. ""'% memoratuiv tibi dicittir : < ;Ferculuni fecil sibi rex
Necrton et-tfecehta scuta,: giiortirii sitifula ireceriti Saloihon de lignis Libani. Cplumriaseju.sfecit argen-
auTei vestiebant-, peffeciam fidem eofum siguifi- teas ; reclittatofium auretim, ascepsum purpiireum
caht j giiam in saDclceTrinitalis.eonfessiene. habe- .niedia charjtate constravit (Gqht. jfi).» (Ex Bedd.)
bant. Bene' erge custcdes demusDei hastas et scufa Fer.cultim iiide <Uctum gupd Vel residentium sive
aurea pcrtant, quia sancti preedicatores, gui suiit discumbentium in convivio corppra feiat; vel ipstim
Ecclesiee sanctee custodes, clarilate supernse sapien- de leco ad loenm soleat pro temporis cppoiiuniiatc
tiee splendentes, ef verberuin jaciilis jp.iniicosccn- circiiniferri. Cui nieiilo sanela Ecc.?s'a conipara-
fcdiunt, et scule sacrce fidei tcla neguissirai ignea tar, qyse credcnfcs ad _elerii_evifre're.f'ec,"iortem pree-
repellcntes exslinguunt. Qupd auteni adjungitur, dicatoruin suorum minislerio circumferl» Ferculum
o pesuil ea rex in domo silves Libani, » aple huic itaque regis nosiri saucta Ecclcsia est, quee de for-
mysterio congruit. Quid ergo siha LUiani, nisi gentibus palrum, quasi lignis cedrinis imputribilibus,
tium Ecclesiam significat, gurc dc faslu superbise meniibus est constiticta. Quoa recte ferculum dici-
abscissa in fabrica domus Dei convenieiilcr aptatur? tur, quia ipsa fcrt qaotidie animas ad eetcrniiiiicon-
Uiide el per Psalmistam dicitur : c Ecce audivimus .vhium conditoiis sui. Ctim fercuio columneearffeii-
eam in Ephrala, invenhnus eam in campis silvceD feoe factfe sunt, quia prcedicatores sancti eloquii
(Psal. cxxxi), etc. i luce resplendeiit. Est autem columnis aj'gcnteis re-
«Fecit ctiam rex Salomon thronum de ebore clinatoriuiu aureuin, quia per boe' quod a sanctis
c grandem, et vestivil eum auro fulvo nimis, qui pvipdicatoribus lucide dicitur mentes audientium
c Jiabebat sex gradus. Et summitas fhroni rotunda fulgorem clarilatis inlirace, in qua reeliiienlur, in-
c erat in parte posleriere, et duee manus hinc atgue vcniunt. Item reclinalorium in ferculo fecit, cum
c inde tenenles sedile, et duo lcones slabanl juvta spem nerpetu-e quielis fidelifauspromisit. c Tolliie,
. maijus singulas,- et duodecim lcunculi slantes su- hirjiiil, jugum meum super vos, ct discite a me,
c per sex gradus hhic afque inde , etc. » Solium quia niitis sum, et faumilis cordc, et invcnietis re-'
ergo quod rex Salomon fecit ber.e Eeelesia sancta quiem animabus vestris (Mattli. \i). r Et faoe re-
esse inlclligitur, iri qua" Pacificus noster regnaiis clinatcrium fecit aurecm, quia requicm r.obis a;!er-
judicia sua facere dignoscilur. Quia anima justi se- narn di\inrc suse visionis gloria covusc.m prcepara-
des est sapientise. I_t benc de efaore illud iactuni esse vii. E( noii nisi purpureus ad hoc ferculuin ascensus
mciuora.ur. quod non ad solcs divitias inielliganius invenifur, quia nullus Ecclcsiam, nisi sacrameiitis
' COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. ^- IN LIB. III. :. 198
197
Dominiceepassionis imfaulus, ingredilur. Unde ipse _Ac lcmOnis, etc. » Omnia vasa guse Pacifici npslri
ait: « Nisi manducaveritis carnCm Filii honjiriisj et niinisterio.ftinguiitur aurea fiuttt, guia oiiines ani-
biberitis ejus sanguinem, non habebitis vilam in tooe sanctortini, gtiee sunt-vasa Dei,-ut voltintati
vobis. Qui mahdtiCatmeaffi carnem, et bibit ineiiffi -deserviant divinee, splendofe sapiejitioe et dilectie-
sanguineffl. habet vitam seteriiani.: et ego resusci- riis.nitenles j cotititieht pottinl agua) vivee, et c fiet
tabo etirn in uovissimOdie (Jotih. vi):» Mediacluc- ineis'fons aquse saliefitis hi vitameetef riaro:•(Joari.
ritate ccnstravit propier filias Jerustilem. rv). » Nec alicujtts pfetii argerttutii pufaJjattif in
Ea ipsa videUcet chtirjtate, qua pro nofaispassus diebtts Salombhis , guicij sechhdtiffi:ApPstoluin ,
est. « Majorenf enim hac charitate nemo hafaef, tit « fiori eii in sertiiotie feghtim Dei.' sed irivirtute
auimam suato pofiat qiiis prp timicis'suis (Joan. (I Cor. IV). »Et preediccrtioEyattgeliii hpti iri stia-
xv). » Et boc est ifucd addidit: c Projitei' filias Je- sibilibtis bitmah-e sapieriticevefbis » Consistif;' « sed
rusalem,» id est, propter aiiinias ccelestitiffidesi- ifi oslensione Splfittis e"t viftiiliSf utfides fiostfa
derio flagfarites. Quanto enim fflajorem Detis .harii- •rfoii_.itifi' sapietifia hptoihtim,«sediti, vif tiite Dei (I
tatem suam nObis pro nofaispatieiido coniffieiidaVit, Gor. ii). » Ufide ipsa Veritas ait: « Neh oihriis gui
lanfo pltires'ad sc redamatiduffi ae pro sepatieu- dicit mihij poiiiine; Domirie;viritfafait iri fegrium
duto accendit.' B-coeloftirii; sed gtii fcicit voluhtatefii' Patiis rtiei,
c Et ducemanusliiric atque iride" terierites se- -ipse'intrafait iri regnririi:ccelbfurii(;Matlli. :vii)v» Et
dile. » QfiidergO"driseitianiis terierites sedife §_Ib- iifefutir. «"Qui solverit ufiiiih de riiaridatig*i_Jli_imi-
intiriis significaiit ,-msi solatia dlvirise graiVice,quse niniisyVet.dccuerifslc homines, fflifiiftitisvbcabilur in
sanclam Ecclesiam adccelesfe fegiiuni provehunt? regnc coelbium ; qui autetii feCefit et dbeiierit, bic
Ef heeCapte pef binarium nuitiefum descfipta sunt, magnus vocabituf in regno eoelpruffi(Matth: v). »
.: c Magnificatus.est rex SalPfiiPh supef Oiririesre-
quia in utroque testanietito fipc pfsedicaitir, hWc
maxiirie commCridatuf.Qtiia riori tilsi pef divitium -« ges tcrree,- divitiis et sapientia, Et uriiversa teffa
« desiderabat Videre.ultnrii -3aIo:tobfiiS",: rit attdifet
adjulofiuni aliqtiid fapril perfici pctCst (I Gof. iii;
ii Cride Veiitas dicit: c Sine" riie « sapientiaro ejus, quam dederat Deus in corde
Philip: j.» ipsa
.« ejus. El sjnguli deferebafit ci mtinera,' vasa ar-
liiliil jfptestis facere (Jpari. xv)'.'»
.« gentea et atirea, vestes 7et: aftoa' bellica. » BenC
« Et dtib lebries stsibaritjtixfa iriaiius sirigtilas. i
- Qttid per lebries nisi patres tiifitisqtie tesiaoienii fi- ergo! dictiiiri est qubd totigtiificafus iii fex Ssiibmbn
fortitudineni; aiiimi et sibi et aliis reges terree, quia PaciiuGii-i":
-;sup'e"r. riostef ;sup6r om-
guraritur, qhi per netii celsitudiriem saiietoftitoy qtii vefe f egtis dicun-
doiriiriari bCrte didiceftitit? « Dtio efgo Ieor.es juxtti;V. G tur, exaillafur, et ttuUtiseicoseqtiari potest.« Qrio-
iti
itiaritis slaliant,» qBla lege etiivEvangelib saficti
borii non sed Deo iiiam quis itt Hufaifatis.eqtiabituf Doriiiiioyarit qriis
"patres quidquid fecerunt, sifai,
.similis erit Deo'intef filios Dei ? Deusy qiii glofifica-
deptilavefuntvTIndeef Psahriista dicit: t Nori.noifais, .tui' iri cdnsilio
sanctoftitii;,!magritis et ftietueiidus
Domltie, tioti nobis, sed ridtoirii tuo da gibriani, 1
oriines qui iri cifcuitii- ejris- stiiif (Psal.
miseficofdia ttia et veritate ttia siipef
stipet (Pstil. JJXXXVIII »Et; iferutii;: <.Sfagniis'Domiriusripster,
» EtApostbiusi c Gfatia, iriqiiit, Dei stiiri )..
CXLIV).
id qtibd sum (ilSSdr. xVi), » Et iterti : . Qui; glb- •et ffiagna"virtus ejus, etsapientiseeju's'ri'0'nêstfiu-
merus (Psat.: CXL;)V;f Unde:e't JbahriesdiCit: « Et
riatuf,- iri Domirid gibfietuf (Jefsix ; I Cbf. I). »
a
Sequiltir : c Et duodecirii'letitietiiiStaiifes supef sex -vidimusglpiiam ejus/- glpfiaiii gtiasi Unigeiiiti :
«gfadtis, hiiicatque irideV»Quidpef duPdeciiuleuri- .Palre,vplenumgraiia;et'vefitiC.tei('Joai)V i'j::/
- . c EtuniVefSa teffa; desidefat
ctilos, uisi prsedicatorutii brdb, qui apbstplicani vidKfeVvtiiturii'fegis
dcelri-_a_h.sequituf, sigiiificalur ? lli ergb supra i riostri.» Qtiia uiiiversa Eeelesla sarictdiiirii'_.__'io-
sex gradtis hitic atque inde siarif, quia borior'ua_i luiiimodpappetit, tif ad!cPri'spectnrii:gli)f ieeêjiisper-
veniat; Gum pef Pfopjietaih dicltufi .^Tifiidi-.if cor
operuhi gi'esstis hiriij et inde; stiis" doctritiis aique >
exetiiplis munire certant,,, ne pius labor beneiti-- rileum, gusBsiyite, TOlttitottitiiii," Domiriev regrii-
ranr (Pstili xXvi-)::»"Et''alil)iifSictifceryusvitiquit,
cipientiupi in pperaridb vacillet, sed rectitudinem
ih ptogressu virtutum fortiter conservet. Quod au- desidefat ad. fbtites aquafutiiy ifa; (___i_-i_Xaiiitoa
teni suhditur : ffieaâilHe;Deus:(yM.xi_ij;i:»:;
- i Et
«Non est factum tale opus in universis regriis', » singuii deleftiiitiei!ri_Mefav»DiiiriuiiuSqtiis-
apte sahctee Ecelesiee cohvenitv de gtia scripttim jjtiesecuhutihijd quod'vif_sslblMppetuiit', iii veijji)
est': « Foftitudo;ef decor indtitoCntuni"ejtis;ret ri- seu'faCtis!obs'equium'sfi]d_t"pra
'
. debit iti die fiovissiriibVSurfexerunt filii ejtis, et ;cA#T>ii'i; '..... ;"
beaiissimato pfeedicaVettint, et \ir ejus latidavlt De aiiehigehifmuiimbiiiquds amttmiSalomoii.
eam. Mulfsefilioecohgregavertint diviiias, tti supef- ( CAP.XI.) e Rex autem Scdomonamayit mulieres
gressa eS uriiyefsas ( Pr.ov: Xxxi). » Seguittir :' « aUenigeiias mulias, Filiam quoque Pharaonis, et
c Sed et otonia vasa de guibus peiabat fex Sale- .«Mbafaifidas,et Aminonitidas, etldumeeas,; et
Sydo-
c mpir eran.t aurea, et univefsa supellex dbtiius "cnias, et Etlieeas, de geiitibris, super
quibus dixit
c salttis Libani deaufe purissime. Nprt erat argeri- cDomirius tiliis Israel: Nori ingredieinini ad eas,
t tum-, riec alicujtis pretii putabatur ift diebus Sa- « neque de illis irigredientur ad yestras, etc.. (E%.
199 B. RABANlMAURIARCHiEP. MOGUNT.OPERUMPARS l. 200
Isidero.) Jam porro de ceeferis operibus Salomonis Jt_.«tribubus Israel. » Deceriiehim scissuras Jefoifacaitt
quid dicam, quem vehementer arguit saticta Scri- accepit, cuni legis pfsecepta violando corrupii, Et
pltira, atque condemnat, nihilque de poenitentia una trifaus cum sobple David remansit, dum sers
ejusvvelin etim indulgentia Dei omninocommemo- Electorum juxta apostplicamdoctrinam in regula fi-
rat, nec prorsus pccurrit, quid saltem in allegcfia - dei catholicsepermansit, quia « unus est Dominus,
faonisignificet. Hcecest flenda subversio; uisi forte una fides, unum baptisma (Ephes. iv). » Denique
dicat quis mulieres alienigenas, quarum amore Robpam , filius Salpmpnis, qui, utiU senierum con-
1
exarserat, significare Ecclesias electas ex gentibus. silio relicto, adolescentium cbnsilium secutus est;
Ptisset hoc fortasse nOn afasurde intelligi, si illa) licetde domo David fuerit, tameri in via ejus non
propter Salomonem desererent deos suosi, et cole- gradiebatur : « Fecit enim Judas,» Scfiptura leste,
rent Deum ejus. Guni vero ipse propter illas offendit c in illius diefausmalum coram Doniino, et irritave-
Deum suuin, et coluit deos earum, non est quid runteum super omnibus guaefecerant patres eorum
inde boni COnjectaripossit. Nec tamen nibil arbilror in peccatis suis, guoe peccaveranl. -Edificaverunt
signilicare,' sed malum, sicut <Jeuxore filiafausque autem et ipsi sibi aras et statuas et lucos super om-
Lot diximus. ApparPt eriirriiri persona Salomortis nem collemexcelsum et super omnem arfaoreffifron-
inira exceUentia et mira sribversio. Quod igitur in 'B dosam. Sed et effeminati fuerunt in lerra. Fece-
illo diversis temporibus exstitit prius faonum, et po- i'untgue omnes abominationes gentium, guas atlrivit
sterius malum, hoc in Ecclesia in isto adliuc sceculo Dominusanle faciem filiorum Israel (IIIReg.jiiv).i
simul uno tempore ostenditur. Nam bona iliius bo- Significat ergo malos rectores in Ecclesia, gui terre-
nos Ecclesioe, mala autem illius malos.Ecclesice nis cupiditatibus dediti negligunt ctiram habere sub-
signlficare puto, lariquam in unitate unius arese, ditorum, et delectantur in multitudinesibi obsequen-
sicut.in illo uno homine, bonos m granis, malos in tiuni, pec. tapien condigham hafaent soUicitudineni
paleis (Malth. in), aut in unitate unius segetis, bo- sibi commissorum.Ipterpretalur autem Roboam la-
nos in tritico, malos in zizaniis (Matth. XIJJ) titudo populi., etbene laliludo populi nominaripos-
CAPUTSI. stint, qui latam et spaliosam viam gradienles, per
De divisiohedecem iribuum a domo David ptopter quam multi vadunt ad mortem," angustam;yiain,
... peccqtum.Sqlomonis; et quod, Rqboam, derelicto queepaucprum est, et ad ceternamvitam ducit, in-
seniorum consilio, juvenum obedivitpersuasioni, gredi detreclant (Maith. vn), relicloque sancioruni
c FaGlumest igitur in temppre illp, uf.Jerobeam Patrum consilio, quorum dicta et exempla ad celsi-
c egrederetur de Jerusalem ,-et inveniret eum Achias ,p tudipem tendunt perfectionis, eligunt juvenum ob-
« Silonites Propheta in via, operlus pallio novo. temperare prseceplis, hocest, eorum qui, jtivenili-
« Erant autem duti tantuni in agro ; apprehendens- bus desideriis mancipati, laudibus iniquis et.iadula-
c que Achia pallium suuni novtmi, quo opertus erat, iionibusveos gravent. Et jQtin eis quodper prophe-
« scidit in duodecim partes, et-ait ad Jeroboam : tam dicitur : « Qualis popultis, talis estet sacerdos.
« ToUelibi decem scissuras. Hcecenim dicit Domi- Omnesenim a minimo usque ad maximum avaritioe
c nus: Deus Israel: Ecce ego scindam reguum de student (Isa. xxnT; Jer, vi), et c^ci ceecisducatum
c inanu Salomonis, et dafaotifai-decem tribus. Porro progbentes in foveam perdiikmis pariter cadunt
c una tribus remanefaitei propter servum meum Da- (Jfatth. xv). » Quibus comminatur Sapienlia Dei,
« vid, et Jerusaleni civitatem, qtiam elegi ex bmni- dicens : « Vcetibi, terra ctij'usrex esf jmer, et cujus
«faus tribtifaus Israel, etc. » Hlud verc, gued pbst principes mane comedunt (Eccle. x). » Et e cohtra-
mprtem Salemenis decem tribus a demp David sep.a- rio de sanctorum populo et rege eorumChristo lau-
ratse sunt, et ducerelictce, satis itidicat guod de lola dando subsequitur, dicens : c Beata terra cujus
illagente Apostolus ait: c Religuisepropler electio- rex est nobilis, et cujus principes naseuntur in tem-
neffi gratise salveefacleesurit (Rom, xi). » JerOboam pore suo, quia omnia, qusecunquefecerint, prospe-
'
vero, gui,decemtribus a doffioDavid, et a templo Dei ]r. u rabuntur. »
sepafans, ad idololatriampefduxit, significat heere- _ CAPUT xrn.
ticbs ', gui dissensionemamant, et unitateni fideica- -De propheta qui Jeroboam increpaverat ob idolola-
tholiceeheeresibus scinduht, ac sic cultui maligno- iriam, et seductus ab pseudoprophelqcontra prai-
ceptuinDominicomedit, et obhoca leonein ma oc-
rum spifituum sibi obsequentes tradunt. Interpre- . cisus esl,
tatur tiutem Jeroboam dijudicans populum. Nam et (CAP.XIII.) « Et ecce vir Dei venit de Juda in ser-
Iiseretici dijudicare populum vidcnttir, ctim erroris « mone Domini in Belhel, Jeroboam .stante super
sui sequacemfaciunt. Cuireibene conveniuntverba « altare, et thus jaciente; exclamavitquecontra al-
propbetce kchim Silonitis, qui missus est ad Jero- c tare in sermone Domirri, et.-ail : Altare, altare,
boam, ita dicens: c hsec dicit Bominus : Ecce UUus nascetur donius
c Tolle tibi decem scisSuras. Hcecenim dicit Do- c Dayid, Josias nomine, et immolabit super te sa-
e minus DeusIsrael: Ecce ego scindam regntiniSa- c cerdotes excelsorum, qui iranc in te thura succeit-
e lomoi-is, et dafao tijrideceni tribus. Porro utia c dunt, et ossa liominum incendet super te, etc. »
« tribjjs reiiianebit ei propter seryum meuto David, Igitur propheta qui a Deo missus fuerat in Bethel
«e.t jerusalem civitatem, quato elegi ex omnibus u f increparet Jeroboani stiper idololatria quam ges?
201. GOMMENTv1N LIBROS IV REGUM. — IN LIB. DI. V '. ,£02
sit, ,'et a falsp prpphetaseducttisvccmedit ibi et bibit.; A fitafaant eaqui proeeundi habebant officiuiti,:Ct po-
_ eontra pfeeceptutoDomini,et propterea a leone ih via «Vstea repprtabant ad aftoametitafium scutarib-
occisus est, qriidsignificat, nisi.drimVguisih prospe- i rtirii,;,etc. »DegupitagUe;fegein iifafpParaiipo-
'- ns
eievatur.-cpfd.eita ut proecepta Dpmini cpntemnat, , " fnerioii plenius parrattir, ufai:hoc rtiodo iegitur :
aleetic, « glii circuit rugiens, gnsefeffs quem devp- « Atiftb autem gumto regni Roboam; ascehdit Sesac,
ret(/fefr.v),» derite persuasipffis riialigneelaniatus, rex -Egypti,in Jerusalem (guiapeccayeraiit Domirio)
per consenstim peccati interficitur ? Ac per hoc ne- cum mUle ducentis curribris: et Sexaginta iiiillibus
cessariuHi est seropef guserere auxjliuffl omnipoten- equituffi. Nec erat numCrus yulgi giiodyenerat cum
fis Dei atquerdeferisioiem ipsius,;ef tbto corde spe- ep ex jEgypto, Libyes scilicet et TrGglpdyt_e;et
rarein ffiiseficofdia ejus.(Ex;G)'(.30);)o:),Qtiid eniti) Jithiopes. Cepitgup ciyjtates munitissimas: in Juda,
est Uemo, cujtiSlibet sit meriti. isi ;epiiditOris sui et yenitusgue JerusalemVSemeias autehi pfopheta
pfotect-Otie deserattir?.Quse nitoirum proteetio jni-, irtgfcssus: est. ad Rpbpam, bt priticipes: Juda, gtii
nus fiecessaria Credittir, si sepjpef ;habeatui_. Sed copgregati .fuerant in Jerusaiem, fugientes Sesac,
utiiitei^plerumqTiesubtrahitur, tit sibimet ipsi homo, dixitgue ad eos: Heeedicit Dominus : Vos religtiistis
quaiti sifte iUaiiiiill.sit, osfendatur, Manusigitur Dei;/; ifie, et ego relingup vps in toa.nti Sesac.Coijsterha-
aUquando tios nofais per adversa.i.nsintiat, queene^-J3 ] tique principes Israel et rexdixertittt: Justus' est.
scientesfios iu prosperis pbrtaf. Quiadeslituti dum Dprijinus. .Cumgue vidisset Deminus guod; Iiumiiiati
cadefe jncjjjiiritiS,ettamen adjuti relinemur; etdc- essenti factiis est sermo Dpmipiiad Semeiam dicens :
etrinafit, qupd iti lapsu trepidtiviffliis, etcustodia, Quiahumiiiaii sunt, nonidisperdam eos;daboqtie eis
quod iii statu perfflanemus. Nepio ergp se alicujus pauxillum auxilii,;e,t iion stiUa))itfjifor iiieus super...
virtutisVsestiriietiv etiam cum quid-fprtiter ppteiit, Jerusaleroper niariutii Sesac. Vefunitameii servietit
quia sivdiviria euia prptectipideserat, ibi repeute ej, ut sciant distaiitiani servitutis rneee et servitutis
enervattts ebruitur, ubi se valenter stare glpriatur, .regni terrarumV Recessit itaque Sesac rex JHgypti
Quid est efiim qtipd vir Dei, cpntra altare Samariae ab Jerusalem, sublatis thesauris dorous Dotoini et
ad pfcphettinduni dif eclus,.pr eesefite*ege, aticterita- domusregis, omniaque seCuto tulit, et clypeos au-
teiti lifaersevbcis exerctiit, ej'usdenigup regis exten- rees, quos, fecerat Salotopti, prp qulbtisfecit fex
sum brachiuifi Iii rigbreffiiraj)iliter.;astrinxit, gupd -epebs, et tradidit illbs priiicipibus scutaripruin, qui
tamen toex niiserieorditer saluti restitutt; Cujus in custcdiebapt ves-ifaulumpalatii (II Par. xn).._ Qtiid.
dbmo ifivilatus.coimedefe noluif, quianemyia-co- ergp perfiguram bpe ipsihuat, qupd proplef pecca-'
medefet, prbliifai-tonisDpniinicse praeeepta seryayit; tum Rofaoato Sesac, rex JSgypti, de dcmp Dpmihi
gut tamen ineadem via et seductns eomcdit, et pa- C ( thesauros abstulit, et thesaufbs regips, uisi qudd
stus interiit?^Qttain re gtiidVsufatUicpnsideratipne •m.alifrectcres propter negligentiatii stiam regem
coUigimus.gtiid (uiita dixeripi) formidapdum suspi- Jilgypti, hoe est, priiicipemieiieJjrarumlii Jertisaleiii
catour, riisi guod forsitan apud seiJietipsupi tacitus typicam,,proyocant, iii Ecclesiajii videiicetisibicpiu-
et pro prseceptis Dominicis regerti sC contempsisse . mjssam,tibi ipsi ad teoiptis^pininari videiitur? Qtii
gloriatur, ah inferna fijox soUditate guassatus est, et ihesaufes domus Dpmiiii, et thesauros fegips aufert,
inde ei in opere ctilpa suhripuit, tinde sifai gloria in cum scientiam Scripturarum sanctarum, simulet
coftfe surrexit, ut, Prppbetse falsis VerJjis deceptus, epera yirtutuifi ab incautjs et desidiesis abstrahit :
disceref guia jttequaguam prppriK fortitudinis fuerit Sesac ergp byssus cilicii, siye:gaudium cilicii, infer-
guod ad iegis vefba reslitissetV Bene autem ex pretatur. Et qtiia byssus sufatilitatem significat, cili-
ejtis ore mortis sententiam: accepit, _cujus sedu- ciuffivero, quod de caprartito seiis coiificitur, jieG-
ctioiie a vitse prseceptis deviayit, lif inde poenam cata, quid melitis ih bysso ciliciivqtiaiii yefsjitia
vefaciter sumeret, unde ciilpamnegligenter admi- fraudisdiajjblicce in persuasipne peccatorutti accipi
sisset. """-- pptest?: Sesac enim JeroSoIyinitaiias opes atiferf:,
"
> .'"-. ;; CAPUT:XIV.'.. cutii-idiabolus,qui callide deciplt, et gaudet jn mtil-
De Sesacrege JEgypli, quompdciproptei•peccqtq Ro- D I titudipe peCcatorum,,ecclesiasticos quosque Scientia
boam spqlidverit Jerusaiem, sublatis ihesauris do-
inus Dominietihesauris regis, scutis qiipquea.ureis Spirituali et opere vjrtutum depreedat, eosque qtii:
. quw fecer.afStilbmpn, pro quibus fecit rex Rbboahi videbantur itt Ecclesia decofii essespoliatos secum
scuta, mreq., el.iradidit. eq in manu.ducum scu- in bafathrujtt pefditipnis suee demefgit. JS[ecirbtt et
tariorum,:quodque.:bellum fuit sernper inter Ro- ilitid, quod ideta rex scuta-aufea,VqueefeGefatâ-; i
boani et.Jerobbam^ el' inter, Md: regein Juda ht
Baasa regemlsrqei,cuneiis diebuseotum. lopiofi; abstulit, prp qtiibtisfecit rex Roboato scuta;
_ (C».xiy,) iJn quinto auteinanttoregni Rofapam Krea, pf tradiditea in manudtictinisctilaripruni, ad;
c ascendit Sesac, fex--Egypti, iii Jprusalem, et tulit eumdetosensum respicit. Salpinon enimscuta atirea,
« thesauros, dpmus Domini et tbesatirps;-,regio's,et cpiidens custodibus domtis stiee dedit, cum Rederii-.
« universaiUripjnt.Scuta quoque atifeaqusefecerat ptor tipstef spiritualeinlscientiamper duo Testamenta
« Salomon, jifoqtiibtis fecitrex Rpbbamscuta eereia, dpctoribus Ecclesiee ad iuendam plebeiti suamCom-:
c ettradidii eajn mapu ducumseutariorum, et eo^ iuendayit.Haneaniiquus hositjs^perjhCtitiaitifeGtp-..
« rufti qui excubafaant.attle bstium: domtis
regis; rurti abstfahit, quia cuni ifttenti sunt l-ebiis terreiiis, •
« Guuiqtieirigredefetur rex in dojrtuniDptnini, por-
niiriquam-curantes. de ecelestibus, iu O-BciopfIstiiio
. PATKOJV.GIX. "'". "•?
m B. RABA&IMAURI ARCfflEP.MOGUNT. QPERUM PARS t. £01
scientia denudatbs, qtiasi in dbhio pfopfia. Opibus .A nova adjiciunt, et malbrum exemplisVdepravati,stiis
spoliatos derelinqtiit, penique tales eufti se setisu seelefibus priores fitint. i: •
spifituali priveitos'conspiciijiit, pef eioqjiehfiairi ver- ; -.«Deroefam,; ihqtiil,-ppsteriera Baiasa,; etvposte-
faorum copiam quserunf, quatetius eoftim sohoiitatej ripfa doifiuS illius, et faciain dotatirii ejus sicut do-
velut sctileru.fi oereoruro firihitate, iutataeri contra : mumTJefoboam filii Nafaatb. » Demetif Dominus po-
liostes prO subjectis sibl oppontint; Sed quajito ses ! steriora Baasa, cum peccata iniquorum post finem
est vilitis tiufi metallo, tantO iriferior est yana elo- : vita. ulciscitur. Demetit et posterlpra domus ejus,
guentia ver_e*sapiehtiaS fructu. Unde per quemdam i eum civilatores illorum ceternis cruciatibus daninat;
sapietitem de eloqtientia diciltir•-:c Ubi plurima verba, et faciet doroum Baasa sicut fecit domum Jeroboam
ibi frequenter egestas iProv. xii).'. Et jh Psalniista i filii Nabafhf cum peccatores in iniqiiitate sua perse-
legitiif :".'«'Vif.UngiioStisJiott dirigetttr sripet terrato ; vefahtes"isirhjil cum;diabplo -etiangÛs ejus jjnferni -
(Psdl. cxxxix;). » Naiti de' sapietilia scritilrini est: cruciatibtislfadet. Baasa epim (ut;'-'diiiiniisjconfusio;
c Sapientia pf.etiosior est cuuctis opibus, et pmtiia •velsiccittis hllerprelatur, Jerofabara vero dividenspo-
quce desidefantur htiic fiort valerit comparari. Longi- pulum, et.Nafaath spontaneunivesomt; Quiergo.con-
tudo dierurti irt dextera ejus, in sinistra divltioe et fusiones eTrorum et peccatorum sequitur, el, uxorem
gloria (Prov: lu). »; Qtii vero opportunam defensio- B gratiee spiritualis habere iiegligens, in ariditate pec-
.riem Ecclesiseexbifaefevult contra hsefeticos et cpn- : calorum usqtie ad finem vitoeperseverat, posteriora
tra Pmiie_i:lrtirtlicps,Sapieiiti_eufique admiiiiculo hoc ejus velut diafaolimetentuf: qui pfbpfia vplurttate
debet perfiGei*, hec eloquentia aliquid ad hoc sine i superblendi sibi morteni genetayit,; et tamenpppu-
.sapiertlia pfoficif| iriio piuriffiuiri nocet. PPrro quod lttai perditortiiii velut dijudicare yidetur, cum noti
legitur in stibsequenfibus, quod beUum fiierit intef judicium'-equifatis, sed damnationis iti eis CxerCere
Roboam et Jeroboaiii et Asa, regem Juda, atque digno.scituTiTtine enini peccatorutiiatque otiinium
Baasa, regem Israel, cunctis diebus eorum, noti iniquoruni posteriora deffietentur^ ctito capile suo
aliud siguificarc puto, quam qtiod saricta Ecclesia, diabolo, guapdo Judex vivorum et morttiorum iii
quaiin ujritate fidei persistit, bellum hafaeatsempef fine" seeculi .dictufus est his gui ad siuistram ejus
curii hajreiicis et schismalicis, et omnibus qui violare i stabuht:« Discedite a me, maledictij•'iri ignem aeter-
contendunt fideni eatholicafii. «iOmne.s ehiiri :(tif ait:; nuto, quiparatus est diaboloet angeUsejus. 61 ibiirif:
Apdsloltis) qrii pie voltihtVlyerejiri Ghfisto, pe-secu^ , hiih suppUcluni -ffitermim, justiatitem Invitairi
tioneto patjuntur (H Tim. ili). » Quia draco aiiti- . oeiernam (Matth. xxv).» -; - ;" -
quus persequitur mulierein, Insidians caieaneo ejus, cQui mortttus,inquit, fuerit deBaasaih civitate,
et ipsa cbhteret -caput illius (Geii, m). Asa enim G comedent eum canes. Et qtii moftuus fuerit ex eo
tollens, sive sustdlleiis, et Baasa confusio, vel slcci- in regiofie, cpmedent euni vclucres caeli. » Quid est
tas, ittterpretatur. Et bene Ecclesieepbpuhis tollens ergo riiOrtuum esse m civitate, nisi queiiilibet fide-
sive sustollens dicitur, qui mentem suara ad superna fenus in Ecclcsia perseverantem, criminibus capita-
desideria suspendens, confusionem terrcnarum culi-ius obnoxium esse? Iji Civitate efgoihoritjii',,gtii
piditatum cum eai-um suggeslorc diabolo spcrnil ac intra Ecclesiam Dei ppefa jiravitatis Pxercet. Ille
velut sicca ct inutilia coiiienniii. enim oi e canum laceralur, cum sentenliis sanctorum
CAPIJT XV. docterum increpattir, arguitur atque damnatur. De
videlicel; canibus in Psalmo scfiptum est :
Quod sermo Domini factus esl ad Jehu, filium Anani, quibus
contra Baasa, regcm Israel, prwdicens pmnas ci « Ut canes circuibunt clvilalem (Psal. xviii). »Canes
futuras, eo quod peccare ]ecerai Israel, el de Amri enim a cavendo djCli sunt. Ganum enim consueiudb
rege Israel, qnomodo emeril montetn Snmaria;. De cst illa loca deiendere, in quibus se tiorunt alinio-
lemporibus Achub, el quomodo Achicl de Belhel niam reperire. Giyitas autem illa,; quata. canes isti
mdificavit Jericiio, in Abiran primogenilo suo
fumluns cam, ei in Segub novisshnosuo pouenspor- circumetini, Jerusaleni est, tiriiyersaliter per mun-
las ejus. dnm diifusa. Hapc ergp circUissei Patiltim salutares
c Factus est autem " generi liumano tesfantuf
(GAP. XVI.) sermo Domini ad Epjstplse giiseper uniyersas
< Jeliu, filium Anani, conlra Baasa, tiicens : Pro eo gentes, velut sacra divina, tenuertint. 0 canem
« quod exaltavi te de pulvere, el posui dueem super islum faeatum, gui pepulps persegtiitur infideles, fu-
t populum meum Israel, tu auiem ambulasli in \ia res abigit, el evilia sancta custodif, cujus latratus
c Jeroboam, et peccare fecisli popultiffi meum Is- per totum mundum, guasi grandisona tuba, ccncre-
c rael, ul me irrilarcs in peccalis eoruin, ecce ego puit!
•"«'..'demctamposteriora Baasa, et posteriora domus c Qui enim moiitur, ait, ex Baasa in regipne, cb-
« ejus, et faciam domuni tuam sicut domum Jero- medent eura vclueres cceli. 1 Hli enim ex Baasa,
« boam, filii Naballi. Qui nioiituis fuerii de Baasa Iiec esl, ex ceippre diaboli coniusione plenissimo iri
t in- civitaie, comedent eum Ganes. Et qui moiiuus regione moiiuutur, qui extra Ecclesiam separati
« fueril ex eo in regione, comedent euin \olucres idololatria; aut hoeresibus ore alque opere nefario
e'.coeli, e(c. » Hcecverba contra omnes peccantes et desefviunt. Hoc enim volucres cceli cpmeduiit, iUee
eontra heereticos et ccntra pugancs maxime prolata videlicet vcJueres, de quifaus in Eyangelio dicit in
sunt: quippe qui peccatis pristinis peccata seroper parabola setaeiitis secus yiam semeri sparsum volu-
205 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — 1NLIB. III. 206
cres comedisse (Matlh. XIII; Luc. vm). Tunc enim _, \ (Ex Hieron.) Thesba igilur, uiide Elias Thesfaites'
istse volucres eos comedent, quando onustos pecca- nominatus est, civitas est Galaditidis rcgionis. (Ex
tis secum ad sefcrnum rapiunt intcritum. Gregorio.) Quod aulem dicilur : « Vivit Dominus
c Anno tricesimo primo Asa regis Juda, regnavil Deus, in cujus conspectu slo, » sciendum est quod
« Ambri supcrlsiael duodeciin annis, in Thersa re- duobus modis in eoiispeclum Domini venimus : nno
c gnavit sex annis. Emilque monlcm Samarice a quando hic peccata nostra subliliter perpendenles,
« Somer duobus argenti siclis, et scdificavil eara, el in ejus nos conspeetu ponimus el flcndo dijudicamus;
« vocavitnomen civitatis, quain exstruxerat, nomine alio vero in conspectum Domini vcnimus, cum iu
« Somer, Domini monlis Samarice. » Hoc quomodo exlremo judicio ante tribunal ejus assistimus. Kam
factum sit, Josephi verba manifestant, in quibus quoties conditoris nostri polontiam ad sensum re-
scriptum est : c Tricesimo atilcm anno regis Asaph, ducimus, toties in conspeclu illius stamus. Unde
Amfari suscepit iniperium, et tcnuit annis duodecim, reete nunc per virum Dei Eliam dicitur : c Vivit
quoruni sex quidein annis fecit irt. Thersa, reliqtios Doiniiius Deus Israel, in cujus conspectu sto. » Hic
autem in civilale, quee Maraon appcllatur, a Grcecis juslus in conspectu Dei slat, ut fideliter vivat; ilhc,
vero SaniariaVHic autetii nominavit Cam Somareori ut vcraeiter coronam vitce accipial.
a Somaro quodam, qui ei monlem venundaverat, in B c El faclum esl vcrbum Domini ad eum, dicens :
quo consliluerat civitatem. In iiullo autem difl'erebat « Reccdehincct vadecontra Orientem, et abscon-
prioribus regifaus, nisi quod pejor erat. » t dere in torrente Cariih, qui est confra Jordanem,
c El addidit Achab in operc suo irritans Dominum « et ibi de torrente faibes; corvisque picecepi ut
t Deum Israel, super omnes reges Israel qui fuerant « pascant te ibi. Abiit ei'go, et fecit juxla verbum
t ante eum. Ih diebus ejus oedificavit Acliielde Be- « Domiui. Cumque abiissel, sedil in torrcnlc Ca-
t thel Jericlio, etc. » (Ex Beda.) Quod scriptum est c ritb, qui est conira Jordanem. Corvi quoque de-
de temporibus regni Achab • « In diebus ejus ecdifi- « ferebanl. ei panem el earnes mane, siinililer pa-
cavil Aciiiel de Bethel Jerieho. In Abiram, primogc- « nem et carnes vcspere, el J-ifaebalde lorrente.
nito suo, funda\ il eam; el in Segub, novissimp suo, c Post dies autcm siccalus cst torrens, pon enim
posuit portas ejus, i palet sensus, quia cum preefata) « plueral super lerram, ete. » Quid ergo Elias, qjii
coiidilor urbis fundamcnta illius ponere incipef et, interprelatur Deus Dominus, sive Deus meus, aut
primogenitus ejus, qui vocabatur Abiram, mortuus fortis Deus, significal, nisi Christum Dominum no-
est. Etcuni, urfae sedificala, portas munire leiilaret, strum, de quo scriptum est: c Dominus fortis, Do-
novissimum filiorum suorum, cognomento Segub, minus polensiiipreelio (Psal. xxm)? Abscondituscst
emisil. Quod ita futurum Josuc, cura eani destruelam Elias noster in torrcnte Carilb, qui inlerprelatur
analliemali traderet imprecando procdi_.il: « Male- calvus, et ibi de torrente bifait, cum in calvariee loco,
dictus, inquicns, vir coram Domino, qui suscita\e- ufai abseohdita est viiius gloriee ejus, de lorrente
rit et eedificavcrit civitatem Joricbo. In ptimogenito mortalitatis nostrce -gustavil. Corvi autem pasce-
suo funrlamenta illius jaciat, cl in novissiitto lifaero- banl Eliam, deferenies ei panein el carncs mane,
niro ponat portas ejus (Jos. VJ). i Quia verp Acfaiel pancm et carnes vespcie, cuni gentilitas de nigre-
unhns Deo, Betfael interpretatur domus Dei, Achicl dine peccatoruin venicns Chrislo Dotnino, salutem
de Bethel destrucia -a Josne atcjue aiiaihemalizala nostram silienti, pancm fidei el spein rcsurrectio-
Jericlio mosnia restaufaf, cuni quis eorum qui in nis, per gratiam cjus illuminata, offcrt, mane vidc-
Ecclesia Jtabitum religionis assunipseral ad agenda licet preedicalionis Evaiigelicce; et ilem, panem et
scclera quse ci Doirtinus Jesus in die faapiismalis carnes \espere similiicr dcfert cum eamdeni fidem
donaverat iedil, quasque ipse anaihematizayerat usque ad fineni mundi servans incontamiiiatam
diaboli pompas luxuriose vivendo repelil; cum crro- cum carjiis rcsurreclione venieuli Judici proesentat.
rum dogmata \el genlilium fafaulas veritafi eccle- Posl dies autem siccalus est torrens, quia, consum-
siasticse, qua inifautus est, preeponit, quasi de Belfael-.-,mato ciirsu proesenlis sc-Ciili, . afasorpla peril, ue-
egrediens, ruiiias Jericfao resuscilal, meriloque talis que luctus, neque clamor, quia prima abicrui.t
coram Domino maledictus, et prinium filiorum in (I Cor. \v; Apoc. xxi). i
fundatioiienefaria; civilalis, el novissinium in por- CAPUTXVIl.
tarum positipne, amitlit, quia fundamenla fidei, a
De Sareplana vidua quai pnscebcdproplielam, cnjus
quifaus bona eedificia iiielioari, et claustra bona farinai el oleo ob hoc benedixtt Dominus ; e. de
actionis, quibus perfici debuerant, perdit. filio mulicris malrisfamiiiw quem suscitavil Elias.
CAPUT XVI. c Faclus cst igitur sormo Dpmi.ii ad eum dicens :
De Elia Thesbile; quomodo abscoitsum in lorrente « Surgc cl vadc in Sareplha Sidoniorum, ef inane-
Carith pascebant eum corvi, deferentes ci panem el « bisibi; proecejrienim ibi mulieii vidueeut pascat
carnes mane, similiter panem el carnes vespere. « lc, etc. » (Ex Bedur) Millitur Elias pascendus
(CAP.XVII.)c Et dixit Elins Thesbites de liafaita- ad alienigenam viduam. Hoecigitur vidua gcnlium
« loribus-Galaad ad Acbafa: Vivit Dominus Deus designat Ecclesiam, quee, a suo ditttius conditore
« lsrael, in cujus conspeclu slo, si fuerit annis fais dcseiia, populum fidei verse et recti nescium, quasi
« ros et pluvia, nisi juxla oiis inei verba, eic. . "paupercin filiui.i, egena slipe nnlriebal, id est, \erbi
'
207 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. . 208
fructu expertem docebat, donec adveniens sertoo A tiir, guasi ipse esset causa interfectionis populi Ju-
prophetictis, qui exsiccato vcllere.Israelis, ut pote daici. Hinc est guod Caiphas, conspirans deneee
clausa cceli jtinua (Jud. yi), fame periclitabaturin Ju-- Christi, ad turbaffiait: « Expedit enim ut unus bo-
dcea, pasceretur"ibi sjintil et ipasceret, et receptus mo moriatur pro populo, et uon tota gens pereat.
videlicet a eredentibus, et reficlens ipse credentes. Si dimittimtis eum sic, Omnescredent in eum; et
Und'e bene hcec eadeni vidua in Sareptha Sidortiee venient Romani, et toUent nostrum locum et gen-
dicitur esse morala. Sidonia quippe inutilis venatio, lem (Joan. xi). » Sed sicut propheta Dei yerbis vi-
Sareptha vero incendiuni, Vel anguslia panis, intef- dusenon exasperatus, quin politis misertus, ail ad
pretalur. Qliia « ufai abundayit peccatum, super; eam : « Da mihi filium tuum; tulitgue eunj de sinu
abundavit gratia (Rom. ir). » Ubi rebtis superya- « illius elportayit in.coenaculiim ubi ipse maue-
cuis acquirendis quasi aucupandi cura impendeba- « bat, et posuit super lectuni suum, et expandit se,
tur, ufai'dirce silis incetidium panisque spiritualis c atgue mensus est super puerum tribus vicibus,
atitea fiebat angustia, ifaipleuffi farinaque ore pro- « clamavitgue ad Dominum, et ait: Domine Deus
« meus, revertatur, B pro, c anima pueri huj'us iu
phetico benedicitur. c Qticevolefaat duo ligna colli-
« viscera ejus ; » ita el RedemptOr noster, pon ex-
gere, priusquam morerettir.;» Non faic solo ligni,
nomine, sed etiam numefo lignorum signum crucis B asperatus malitia Judeeorum, sed misertus popuU
expriroitur, quod nobis est: pai.is yilee preeparatus credentis, lu.Iit eupi de sinu matris, cum eum tulit
seternee. Benedieitur farina ejus et oleurii, boc est, de carnali observattfia legis, et pfasuitsupef lectum
gratia cbrporis Dominici, et cbrisnialis unctio sive suuin, boc est, demonstravit ei vitam haliere in
fructus et hilaritas charitatis ; queecum impendi. ljiorte sua. Expanditgue se fribus vicibus atque men-
tur, npn defecisse dicitur. « Hilarem enin) dalorem sus est super puerum, cuni Trinitatis fidem illi, pree-
dUigit Deus. (II Cor.ix). » Vidua autem ista, quani dicandoct sanitates faciendo, insinuafaat, elclamans
Dominus rioh frumenti, sed verbi pane pascebat, ad Patrem dixit : c Pater, ignosce illis, quia ne-
eadem ipsa est de qua diciturin psalrno : « Viduani sciunt quid faciunt (Luc. xm). » Et item : « Pater,
ejus benediceps bepedicato (Psal- cxxxi), » et relj- inquit, clarifica Filium tuuin, utFiliusiuus clafificct
qua : illapi scilicet, de qtia Apostolus ait : « Mor- te. Sieut dedisti ei pptestatem btaiiis cafnis, ut ohi-
tuo viro, quibus Volet nupliis lifaera est (I Cor. rie quod dedisti ei det eis yitam ffitefnam. Hsec est
vn)..» Quia, desipente lege, « cujus fiuis est Chri- autem vita eeterua, ut cognoseant te solurti Deuro
stus (Rom. x), » ad gratice libertatem transitum fa- verum, et, quem niisisti, Jesuta Chrisium. (Joan.
ciens Ecclesia ad Christuffi, quasi viduse legis, in- XVIl).» .'•..::.'
nupsit. Hujus nuncin vasis oleum gralise, etbene- G Exauditus est autem Elias, c et fevefsa est ani-
dictionis farina non desitiit, inotonibus feregenti- mapueriintfa euni, etrevixit. Tulitque illumet red-
bus fame manente, quaruffl vitee esuriem, et fidei didit matri suee, »'cum Dominusi noster populum
Trinitatis inediam congfrie proesignavit illa quonr salvans credentem, signa et miracula ostendebat
dam triennii fames. incredulis, ut cognoscerent veraciter illuni viverei
«Factumest autem post verba iieec, eegrotavit qui credit in nomine ejus. Et Sie eveniet ut verba
c filius niulieris matrisiariiilias, et erat languor.ejus mulieris admirantis de suscitato puero plebs Judaica
€ fortissimus, ita ut noh Teiiianeret in eo halitus. veritate superata proelamet ad Christum, et dical:
« Dixit ergo ad Eliam : Qtiid mihi et tibi, vir Dej ? « Nunc in isto cognpvi, quoniam vir Dei es tu, et
« Ingressusnees ad me ut rememoreptuf iniquita- verbtim Domini in ore tuo verum est.
c tes meee, et interficefes filium meum ? Ef ait ad
CAPUTXVm.
« eaffl: Da fflihi filium ttium. TuUlque eum desi-
De disceptatione Eliw. conlra prophetas Achab, et
« nu illius, etportavit in coenaculumufaiipse fiia- quomodp hnniolando ostenderit Deum verum esse.
t nebat, et posuit super leclumsuum, etc. »Hie Deum Isracl, idola-auiem fatsos deos quos colebat
actus Elice de suscitato iiiortuo filio viduce, apud Achab. Et de pluvia quam impelravit Elias.
quam bospitabatur, et cujus benedixit farinoe et (CAP.XVIH.)« Post dies hjultos verbum Domfni
pieo, bene exprimit actum Riedemptorisnostri in re- « factum est ad Eliam in anno tertio' dicens : Vajle
suscitatione populi ad fideni conversi. Quee enim « et ostende te Achab, ut dem pluviam supef fa-
heec vidua melius intelligi potest, quam Synagoga « ciem terree. Ivit ergo Elias, ut ostepderet se
JudeePrum, quse, Meysi fflprte Viduata, filium nu- « Achab, e.tc.,»"'Quodautem Elias congregans uni-
: triebat parvulum, hoc est, pbpulum carnalem Ju- versttm Israel, eontra prophetas Baal disceptafaat,
daoorum? Hic ergo ad ingressum Eliee, hoc est, Sal- illisque frustra nitentibus, ipse altare Doraini cura-
vatoris nostri infirmabatur, quia in eo non ereden- vit quod destructufii fuerat, et tulit duodecim lapi-
do, sed spernendo valida febre infidelitatis eegrota- des juxta numerum Irifaituffifiliorum Jacofa, et eedi-
vit. Unde et malef ipsa VcongruendOde irifirfflitate iicayit lapidibus altare in iiomlne DoffiiJii,fecitque
jraeri ad pfophetam dicit :'* Quid mihiet tifai,yir aqueeducluni, quasiper duas arafiunculas in circuitu
Dei ? Ingressusne es ad me ut rememorentur iniqui- altaris et eomposuit ligna, divisitque per membra
tates meoeet inlerficeres filium meuin ? » cum Syh- bovem et posuit supej' ligna, et ait: -«Implefe qua-
agoga Judeeorum de adventu Salvatoris conqueri- luor hydrias aqua, et fundite super holpcaustum,
209 COMMENT.1N LIBROS IV REGUM.j— 1N LIB. III. 216
•
et super bgna. i Rursumqtte dixit: « Eliam secun- ^ nocte inseecula sceculorura (Malth. xm ; Apoc. xx
do boc facite; :• qui cuui fecisscnl scuundo, ail : Rom. n). »
c Eliam tcrtio idipsuin facile, » fecei uufque cl tcr- « Post hcecElias asccndit in verlicem Carmeli, et
tio, « el currebant aquee circa altarc, et fossa aquoe « pronus in terram posuit faciem intev genua sua,
fluclifaus replela est; » quid convenienlius llgurare « et dixit ad puerum suum : Ascende et prosjiice
potest, quam quod Redemptor noster contra mundi c contra mare. Qui cum ascendissel et contempla-
principem ejusque satelliles decenans ac supcrans, « fus essel, ait: Non est quidquam. Et fursum ait
alfare Doniini, quod destructuni fuerat, boc est, fi- c illi: Rcvcrtere septem vicibus. In septima autera
delium suorum corda afaon)ni lafae iniquitatis pur- c vice ecce nubccula parva, quasi vestigium ho-
gans, aram Oeo dedicat, quce ex duodecim lapidibus « minis, clc. » Quid in hac re significatur nisi quod,
construcla esse memoratur, quia ex his qui prophe- nascenle Christo Dei Fiiio inter homines, et teneri-
ticam cl apostolicam fidem seu doctrinam sequun- tudinem carnis iiostree accipiente, postquam roor-
tur, gratissima Deo ara conslruilur, in qua quoti- tem guslavit, et victor de mundo ad ccelos ascendit,
die c sacrificium laudis in odorem suavitatis » of- imfarera gralice divince per septiformem Spiiilum
fertur (11ebr. xm; Ephcs.x). i> de supeniis ad terras misit, qui nos a peccato niui)-
« Fecilquc aquceductum quasi per duas aratiun- B darel, et spiritualcs fructus gignerefacerct?
« culas in circuitu altaris, » ex coiitrito videlicet CAPUT XIX.
corde et humiliato .spirilu flumina producendo la- De fuga Eliw qua fngiebal Jezabe*, el "quomodo sc-
'crymarum prce timore gchennoe el desidcrio vila. dcns in umbra junipen pelivil animm suw,ut more-
celernce. relur, quetn atigelus Domini subcinericio pane ct
aqua ibi pascebat. Quomodo Elius in monle Horeb
c Ibi et composuit ligna, » quia et sanciorum di- in spelunca lalitans multimoda ioculione Domini
cta et facta ad exemjjlum credcnlibus constituit. ibi consolalus esl, cui el dclegat Dominns vngere
reges et Elisenm proylietam pro se, el dat eis pote-
c Divisitque per mcmbra bovem, et posuit super slalem perculienai gtadio.
ligna, i- cum omnes actus suos ad exemplum san- (CAT.XIX.) Timuit Elias, c et surgens afaiit, quo-
ctorum patrum fideles formare docuit. c cunque eum ferefaat volunlas. Vcnit in Bersabce
« Jussitque super holocaustura el stipcr ligna se- « Juda et diniisit ibi puerum suum, el perrexit in
roel iterum atque teiiio aquam infundcre, » quia « desenum, viam unius diei. Cumque venisset et
omni lempore nccessc est nobis verba, cogitatus at- « sederct subter unam juniperurii, petivit animoe
que opeva nostra in pura oralionc atque compuu- c suecut morerctur, et ait: Sufficit mihi, Domine,
ctione lacrymarum mundare, ei non prius cessare, C « tolle animam meam, neque cnim melior sum
quain fossse aqueeduetus repleantur, id est, donec t quam pafres mei. Projecitque se et obdormivil
futuruiii gaudium preesenti i)io3rori succedens - sub umbra junipcri, etc. » (Ex Gregorio.) Sancti
perfecte complcatur. Sicque efit juxta id quod se- viri, qui sublevantc Spiritu ad summa rapiuntur,
quitur : quandiu in faacvita sunt, ne aliqua elatioiie super-
« Ignis de ccclocadens ad invocationcm Elise vo- faiant, quifausdam tenlationibus reprimuntur, ut ne-
ravit holocaustum, ligna el lapides, pulvcrein quaquam tanlum proficere valeant, quantum vo-
quoquc et aquam, quse erat in aqueeductu lam- hinl. El nc exiollanlur superbia, ctiam fit in eis
bens, t quando disciimen superni Judicis dicia el jpsarum gusedam mensura virtulum. Ilincest enim
facla ac lotam vitam noslram perfecle examinans, quod Elias c!um tot virtulibus in alla profccissel,
probando nos, sicut ignc probatur argcntum, im- quadam mensura suspensus est, duni Jezabel post. .
mortales ac beatos in sede collocajrii perpetua, ut moduin, quara\is reginam, tanien mulicrculam fugit.
ad instar virorum Israclitarum in oeternum graftt- Perpentio quijjpe hunc virum miree yirtutis ignem
laudo canamus : c Doininus ipse est Dcus, ipsc fe- de coelo trahcre (III Reg. x.iii), ct sccuudo quin-
cit nos, et non ipsi nos. NPS autem pojiulus ejus, et quagenarios viros cum suis omnibus pctitione su-
oves pascuoe ejus (Psal. xcix). » Mundato itaque al- bita concremare (IV Reg. i), verbo ccelos ad j.Iu- ,
tari Domini, et consumplis holocauslis, dixitElias vias apeiire (III Reg. xvn, xvm), suscitantem mor- ;
prophcta Dei ad populum : tuos, vcntura qussque pi'_evideiitem,el ecce rursus
c Apprebendite omnes prophelas Baal, et ne unus occurril animo quo pavore ante uuam mulierculam
c quidem fugiat ex eis. Quos cum comprcbendis- fugit. Considcro yirum timore perculsum, de manu
c senl, duxit eos Elias ad torreiileni Cison (qui in- Dei mortcni petere, ne tainen acciperet de nianu
« terpretatur iurilia eorum), et inlerfccit cos ibi. » mulieris moiicrn fugieudo vitare. Queerebat eniin
Sic quoqne Redemptor noster, adveniente diejudi- . moiiem, dum fugerel, diccns : « Sufficil mihi, tollc
cii, « mittet angelos suos, el colligent omnia scan- animam meam, neque enim mclior snm quam pafrcs
dala de regno ejus, et eos qui operaniur iniquita- mei. » Unde ergo sic polens, ut lot illas virtulcs fa-
tem, el mittent eos in stagnum ignis et sulphuris ciat? Undc sic infirmus, ila ul feminam peiiime-
ubi esl bestia el pseudoproj.helce, ubi et missus esl scat, nisi quia dispensaliones superni nutus roen-
diafaciusqui seducebat ees, et cruciafauntur ifai se- sura occulli libraminis appenduntur, ut ipsi sancti
r.undum duritiam el impcenitens cor eorum die ac liomines el mullum valeant per potentiam Dei, et
211 - B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 212
rursuin quadani menstira moderati sint per infirmi- ,A quod de ihcoroprehensibili substanlia oeternitalis
talein suam? In ilUs virtutibus Eljas, quid de Deo audit; quasi enim sibilum tenuis aurse percipimus,
aeceperat. in islis infirmitatibus, quid de se pete- - cum saporem incircumscriptee veritatis conlempla-
rat, agnescebat. Illa.pelenlia yirtus fuitj ista infir- tione subita sufatililer degustamusi Tuin ergo ve-
.mitas custos virtutis. In illis virtutifatis cstendefaat rum est qubd D6b illo cogrioscimuS,ctim jilenenos
quid acceperat, in istis infirnjitatibus hec qucd ac- aliquid de illo cognoscere nou pbsse sentimus. Urtde
ceperat custcdiebat. In miraculis monstrabalur Elias, faeneillic sufadilur :
in infirmitatibus servahatm'-. « Quod cum atidisset Elias, operuit vultuffi suum
t Et ecce angelus teligit eum, et dixit illi: Surge, paUio, el ingrCssus stetit iri ostio speluncce. » Post
c comede. Respexit: et ecce ad caput suum subci- aurcelefiuis sibilum vultum suurn prbtjfaela pallio
« nerieiusipanis etvasaquce. Coffleditergo el bifait, operuit, quia in ipsa subiilissima contemplalione
.« et rursum obdormivit. Reversiisque ,est angelus verilatis quartta ignoraiilia Iiomp tegatur, agiioscit.
« Domini secundo, et tetigit eunt, dixitque illi: Vultui namqtie pallium superdticere'.est5 ne aliiora
« Sui'gei comede : grandis enim tibi restat via. Qui mens];qu_ei'ereaui!eatt hatic fconsidefatibiieproprioe
.« cum surrexisset, comedit ctbibit, et ambulavit iti infirmitatis velare, ul liequaqiitimintelligetiticebcti-
« fortitudine cibi illius quadraginta diefaus et qua- B i los ultra se preecipitanter aperiat, sed ad hoc quod
.« draginta noctibus, usque ad liiontem Dei Horeb, apprehpndere non valet revereiiter claudati Qui heec
« etc.» Quid ergo bic Elias bis pastus ab angelo ex- agit, in speluncee osiio stelisse describitur. Quid
pfiniit, iiisi natui-eenoslfee ihfirniitateffi, quifatisnon namque spelunca noslra est, nisi faeeccorruptionis
suificit simplex paslus, sed duplcx, quatenus ad su- habitatio, in qua adhuc exveiustate retinemur? Sed
pei-na valeamus ascendere ? Sicut efiim cbfpus sine cum aliquid percipere de cognilione divinilatis in-
alihiehto'Gotporali subsisiefe iieqtilt, ii&riec ahitoa cipimus,'qriasijaul ip speluiicsenostrie oslio stamus.
yivere pofest siue verbc Dei. Angeius enim qui Quia enim progredi perfecte fion.jossumus, ad co-
Eliam pavit, quem cnngruentiuS, qtiani ipsiim stim- gtii.iottein taiheii vefilatis inhiafites-,jarii aliquid de
mi cpnsilii angelum significatj cujus cpe taffl in libeftatis atifa captaitius. irt itigressu Cfgo speluncce
ccipprali quam etiam iii spirituali uatura subsisti- slare est represso hOstfse cbfruptibpis obstaCtiic ad
mus ? Amfaulavit enim Elias, postquam surrexefat cognitidtiem veritatis iiicipete exife. Uhde et hubes
a somno, comedit et faifait in fortitudipe cifai illius iti tafaertiaculc descettdehtes Israelilee e Ipnginqtip
quadraginta diefatisef quadraginta nOclibus, tisque cerheliles in papilidliuni stiaruhi "osliis Stelisse
ad motitem DerHorebV Sib et nos duhiinertioe som-: meitipfianfuf (Exbd. xxxiii), qtiia hi qtii advehtutil
num a nobis exculimus, necesse est ut divino sola- G divifiitatis ulfutiique conspiciurtt, qtiasi jam ex ha-
lip cpnibiialij gressu bcttprtmi operuto per omne bitaCulo carnis proceduut.
lempus vitoeprcesenlis summopere festinemus ascen- « Efcbevox ad Eliam dieefis : Quid hic agis, Elia?
dere in monlem Dei et in locum sanctum ejusi ut « et ille respohdens ait: Zelo zeiattts stihi Jirb Db^
ibi requiem inveniamus oeternam « niinp Dee exercituum, quiaidereliquefunt paCluui
« Cumque venisset illuc, mansit in spelunca; Et c .ttium filiiIsfael: altaria ttta destfuxetuiil, et pro-
c ecce serme Domini ad eum, dixitque illi: Quid t phetas luos bcfcidefuntgladio, et derelietus suin
« hic agis, Elia? Atille respondit: :Zelo zeiatus « ego soltis, et queefuht anitii_itataeata, ut atiferaiit
t sum pro Domino Deo exercituumj quia derelique- i eatiiV» (Ex Gfegbfio.) Cefltim est gtibdi cordis
« runt paclum tuumfilii IsraeU Altaria tua deslru- Stii octiititii per eliilibiiis tenebfas exstihgtiit, qui
« xerunt, et prophetas 'tuos occiderunt gladio, et ctiiri fecla agit cousldefafe, mfelibrum merita he-
« derelictus sum ego solus, el queertint animaffi giigit. At cotilra ffiagiio buffiilitalis fadio setofctip-
c meam, ut auferant earo. Et ait: Egredere et sta sum illuhiinat, gtii alipfuiti botia subtiliier pensat,
« in raonte coraro Doniinp. Et ecce Defflinus trans- gtiia dum ea gtieeipse fecefitj'tacta foris el ab aliis
c ief, et spiritus grandis et fprtis sufaverlensmen- Conspicit, etiih glli de sih-gulafitateitiftis eruinpere
c les, et cpnlerens petras ante Deminum. Npn ih ® nititur superbiee turabte preinit. Hitic fest qiiod
« spiritu Dprainus; Et ppst ispirifuin .commotio vere Dei ad iEIiaih soluhi se 'eestiiiiahteiridieituf:
« ignis. Non in igne Dominus. Etpost igttem sifai- « Reliqui mihi septem millia Viroftim, qtii hbfi cur-
« lus aureetenuis. Quod cum audisset Elias, operuit vaveruiit geriusiahtc Baal, » ut_ dtito nbn soJtim se
c yultum suum pallio, et egressiis steiit in oslio remattsisse ccgnoscetet, elationis glbfiam, qua ei
c speluncse, ele. » (Ex Gregorio.) Spiritus ante Do- de sirigulariiate sUrgebal, ihclhiaret. Prophela
minum evertit montes. et pelfas eoiiterif, quia pa- tiempe erat, et scepferoysteria stipefha COgnoverat;
vor, qui ex adventu ejus ivruil et aliitudinem cor- quid efgo difflcile ftiit agnoscefe ih hoc inuiido fi-
dis nostri dejicit, liquefacit. Sed spiritui commolio- deliler Deo faifitilPs femansisse? Sed hittc Bblerler
nis et ignis iioo inesse Doniinus dieitur; esse vetb intuetidtini est, bCtiluniccrdis elaiio qitairi hequiler
in sibilo atiree tenuis nen negatur, quia niriiifum Claudatj quahdP qui btimilis et-ofcctiltaDei hbverat,
mens cum in contemplationis sublimitate suspetidi- clatus et tiperta hesciebal.
tur, quidquid perfecle conspicere pr*valet, Detis . Et ait DominusadJEIiam : Vade et revefiefe in
uonest. Gum vero subtile aliquid cbhspicit, hocest c viaiji luahi pef deserttim Damasci. Cumque per-
2i§ COMMENT;IN LIBROSIV REGUM. •-* INLIB. IH. 2«
_ veneris iUric,titiges Azael regeffi supef Syriam,. 1 CAPUT XX.
. et Jehti,-fiUtiihiNamsi,ufiges regeffl super Israel; Beltum Behadadj regis Syriw, corilta Achat) regem
. Elisetita tiufctai filiuto Saphat.4ui est de Abelme^ . data,est Israel, cum apparuit propheia corifortans eum, et
ei. viclbria per puerbs ptihcipum provih-
. htil, iiriges •pfophetaffipfb te. ffit erit. guicungue ziarutii: De W qilbti:BeritidSd, rex Sytiw^ Semel
* fugerit gladitihiAzael, occidet eum Jehu. Et gui- victus;- inslaUral prwlium iterum conira jsrael;
c cuugiie fugeiit gladiiim Jehu, ittterficieteum Eli- ; sed siniililer ab, ep superalur; qui confugiehs ad
ctemeniiam regis Isrqel, sinejussu Dominifxderalus
«setls-.» Hbc ttbrt ita accipiendum est, gtiod pro^ esicuhi eb, ob qubd per pfbphetam aDomiho mis-
pheia Dei EIisetis: liotoicida futurtis sit et lyrair- :sum iorripiiur:.
ntis ; sed magis spiri.tualiler ihtelligertduta , -gtiia (GAP.xx.) c Porro Benadad, rex Syrice, congre-
justitia divina, gtise singulis reddit secundum opefa <; gavit omhefflexercitum et tfiginta.et dutis regCs
sua, putiit peceaia hohiinum aliguando taanifesfa « secuffi, ct equos,et eurriis, et ascendens pugnabat
ullione, aliguando occulto judicio, vindicat per « contra Samariam, et obsedit eam, etc.» v
et duces, vindicat proplietas et sacerdo- ; (Ex Beda.) Qubd Beiiadad, ffex Syrice,obsidens
- regesciiffi aUos liccerites perfacit plecti mucrerie, alies et impttgnare reincipiens Samariam, ait : «Hsecfa-
tes,
trahsverberat: gladio lingua). Unde David Ct Salo^. « ciaiit mihi dii et bsec addant, si sufiecerit pulvis
moii et fceeterireges ptEtiato a reis exigebant, cum B « Saniafise pugillis oihnis populi qui sequitur me,»
COsirucidafe jtibebatit. Et itein alibi scriptum est hunc babet seiisum, Samaria juxla morem ciyita-
de Superboruhi ihobedientiuto poena : c Dolayi eos, tum habefaat terfahi. inlerius proplef muros .ptine
iriquil, iti pfophetis,
" et ofccijllin verfaisoris mei ipsis muris eequaleni,he videlicet eos sine subsidio
(Ose.vi). i i terree adjacentis erectos crefaer, insistente manu
« Profectus etgb ihde Elias, Teperit Eliseum ii- hostili, dejieeret icttis arietis, Extrinsecus autem
« litita Sapfaat arantem. »jgittir pfbfectus Elias f e- murorura altitudo longe superficiem terrce transcen-
perit Ei.iseutafilium Saphat aratitem duodecim ju- derat, maxime cuni iri mohtis verlice (ut Scriptura
gis boum, ctim Redeniplor nosler, descendens de reiert) fuerit urfas eadem posita. Ait ergorex su-
ccelo, divinp judicib acquisivil popuium adhuc lef- perfaus obsessam lerrens civitaleni, quod tantani
renis bperUms irihiantfeiti; in qtio salutem fecit, hafaeret secum exercitus multitudinem; ut.etiamsi
cuni etim ad fideta cotivertit. Elias enita interpre- quisque militum ejus unuiri solumrpodplapidem vel
tatur (ttt etiam dixifflhs) Deus"Domihus, Saphat cespitem vel stijttleiii ad censtruendum conlra ur-
judicans, et ElisCus Dei mei salus. Admirabititer bem, aggereni appertasset, agger exsurgeret, qui
Stipef eum projiheta paUium stiuffi misit,.cum iKtim superficiei civitatis ipsitis, grias erat intra niuros,
Doniintisfide calholicainduit. c Omnes,» ait Apo- C esse videfeltir segualis. ila ut ex sequo pugnantes
stoius, « qui in Christo baptizatl estis, Christum contra civitalem lela vel faces mitlere posseiit. Cu-
"iriduistis
(Galat. m).» |us temeritateiri afroganlia) fflodestb sermone com-
« At ille statim, relietisbobus, cucurrit post pesceps rex Israel ait: « Dicitevei, Ne glorietur ac-
« JSUam,et ait: Osculor, orp te, patrem meum et cincltis seqtie, ut discinctus.i
« matrem meam', et sjc sequar te;-> qttia mox ut Aliud est autem accinctus, aliud discinctus, aliud
electorum chorus audivit Ibquentem pef Evangeliurft hoii aCCinetus. Accifictus hainque est gui cingulo
Domintim: '«Qui non renunfiaverit omnibus quee circumdatus incedit. Dischiclus, qui cingulum nuper
- possidet, non potest toeus esse. discipulus (Luc. depostiit, verbi graliay baliieutii ihtraturus, vel le-
xiv),» et statim cessavit terrenis lueris inhiate, ctum ascensufus, Vel alteram forte lunicam indui-
seeeularifausdesideriis desefvire, toluin se contuUt "turtis. Non accinctus, qtii nuper tuijicam indutus,
ad servifium Chrisli, nec tamen aliis verbum vitee necdtim se addila zona) cifcutopositibrie inmnivit.
Sic ergo in expeditione castrensi qui positus est,
prsedicare desivit. Hoc est enim oseulari patrem et
matrem, cum quoscunque possit, sive de Judceis,sive recte accinctus nofflinatur, id est, armis iudulus.
de gentibus, sermone veUe corrjgefe. " Qui pugna confecla victor domum fediiti jure dis-
« Tulit itaque Eliseus par faotim, et mactavit il- cinctus vbcatur, quia nimiirum, depositis armis,
vero necdum puguare,
« lud. Etin aratro boum coxit carnes, et dedit pp- bjitatcepacis otiijm gerit; Qui
« pulo et comederuntv» Cum populus Cliristianus neque se ad certamen parare jani coeperat, merilo
iion afceinctusesse dicitur. Ait er.go rex Isfael regi
carnalia desideria mactans, fotuni exerciiium suum
in opus evangelizandi convcrtit, unde sufflcientera Syriee glofiariti, quasi jam cepisset 'Samariaffi,
: pastum auditorifaus suis prsebere possit. Ipse vero quam bbsidere coeperat: :i Ne glerietur accinctus
ut discifictus; i ac Si aperte dicat: Neli glp-
sequitur nbsti'um Eliam, et ministrat ei qui, vestigia ceque,
ejus sequens, bec est, mandata illius fideliter obser- . fiari, quasi victcr bellici discriminisj qui, adhue ip
acie pnsitus, quem yictpria sequatur ignoras, Et
vans, ministeritim ei botiorum operum condigne verum profeclo dicebat. Nam mex inito certamine
exhibere salagit.
Benadad, nou victis adversariis; triumphans,-;sed
ceese suo exercifti fugiens dOniuffl redjit. Mystice
-'autem Benadad hesiis Israel signififcat diabeltiin
'
pmiiium bonorum inifflicum, qui diversos exer-
21S B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. V , 216
citus malignorum sj)iriliiiihi ad- subvertendum popu- A _ sibi sufastantiam ej'os.et lilips tradi a Doiiiinoexpe^
lum Dei conlrahit; sed per puercs priiicipum Israel leret, uf per hoe ejus animtim siibverleret, nee ta-
vincitur, fcuni per faonos audilores sanctorum do- irtcn in boc prcevaleret, ad cxiremum, ut in ipsum
ctpruni, qui quod aure audiunt, factis implere ni- sibi potestas daretur posiulavit (Job. i). Quo con-
turrtur, antiquus hoslis in fugam vertitur, omnisque cesso, guasi mox victor existeret, carnero ejus gravi
stiuS1exercitusa militibus Christi proturbatur. Qui ulcere vulneravit (Job. n). Sed quo vebemenlius de
Jjepe:',_ducenti el triginla duo esse dicuptur, quia prosperilale i.i doiore cum dcpositum "perseque-
hl gui utriusque Testamenli scicntiam perfecte te- batur, eo'validius per paticntiam ipsius prosterne-
nent, et Trinitalis fidem cum gemina charitafe, baliir. Et Paulo apostolo c datus est stimulus car-
Bei yidelicet et proximi, conservaut, apti per omnis suoe, angelus Satanoe, ut eum colaphizaret (/
iieto modum mililiec summi Regis esse compro- Cor. xii),» quatenus Virtus irt infirmitate perfice-
bautur. . ._;., retur.
j.. « Fugitquoque Beuadad rex Syrioe in equo cum c Tunc vir quidam de filiis prophctarum dixil ad
c eguififaus; uee non egressus rex Israel percussit t socium suiiin in sermone Domini i: Percute me.
c eguos et currus, et pcreussil Syriam plaga ma- c At ille noluit percuierc. Cui ait: Qttia noluisfi
« ^na,etC. iVQuid est guod Behadad rex Syrice, in B I « audire vocern Doniini, ecce i'ecedes a n)e, et pcr-
eqtip: ctiffi eqtiitifaus fugcre describitur, nisi qriod « ctitiet le Ieo. Ciimqne paululiun recessisset ab eo,
priiiceps omnium iniquoruui diabolus, quorum oculi c invenit eum leo, atque pcrcussit. Sed el allerum
sublimes sunt (Syria cnim intcipretatur sublimis) « conveuiens virum, dixit ad eum : Percute mc.
iij egup suse superbjae cpnfideps fcumequitifaus suis, e Qui percussit eum, ct vulneravit.» (Ex Joscpho.)
scilicet cmpifaus superbis (quia «ipse est caput su- Porro de hac eadcm re Josephus taliter rcfert :
pef prones hiies superbioe \Jqb. XLJ],J) ab exercitu c Iriterea quidam j)roj)lieta, noinine Miclieeas,accc-
Ghrisli, hpc est, humilibus et Deuitt timentifaus, dens ad unum Israelitarum Jictiit ut eum in cajiitc
superatus, in fugam vertitur ? iEt rex Israel percutiet iprp vpluntate Dei perculcrel. Quc nolente, prcedixit
equpset cuifus, quia de ipse fege Regum scfiptum iei quia eo qupd inofaediensesset Deo ejusque prse-
est. qried . currus Pharapriis^ :et 'exercjtutii ejtis',,, iceptp, lfcone ocCurrente perimefelui'. Quod dum illi
egtiujri et ascerisorem ejus sribmefsil.in Rubfo mari jiipjhhii cojitigissel, accessil projlhcla rursus ad
(Exod.:xv),» dum neguiiias spirjtajes. cum _yero aliurrt, et Idem;iil faccrel imperavil. Qui dum per-
VPharaone, antiquo videUcet hoste, aqua bajjtismalis .iCiississet eum, et ejus vcrticem crneiitasset, alligato
pfaruit, humani generis delendo peccata, ,: Capite accessit ad regem, dicens ei: Quod dum es-
t Accedens auterii propheta;ad regenj Israel disit;>G set ip exercitu conslitutus, acccpisset a quodam tri-
c ei: Vade et confortare, et scito et vide quid fa- Vbunb servandum captivum, sibique afaeo dictum ut,
« ciaSj.sequenli eniffianno Tex Syrise ascendet coij- si capfivtts fugerfet, ipse morerelur; quo fugiente,
e.tea te,.'etc.». QuodVBenadad :fex Syrise, semel is qui etito tradiderat mortem ei miuarelur inferre.
yicttis, iterum instaurat proeliumjcpntfa Israel, si- Ttim, respondentc Achab moiiem ei imminere iu-
gttificat: diabplrim a malilicfeVsuiai.IiitentipttevriungtiaKi
;st3ssitiiaiff,;sblvipnscajml, agnitus est Michseas esse
ifcessafe, quiJiCet a sanctis viriSiVseejiiusviricatuf, - prOphefai » Hac enini parabola utebatur proptcr
Viaffien iteruni ihstauiat; proeUuta contra illos, et sefinones qubs ei erat dicturus. Ait fiaitique, quo-
dum ,unp nipdp vincitur, alio statim vincere cona- hiam Deus ei eoncessisset ut suppliciuiti Jiostis eva-
tur. Hinc est quod seryi regis ^rioe .dixerunt ei: deretj ipse inimieum ejus Achabiim, qui Deuin bla-
« Dii moutium suiit dii epr.um, idesosuperayefunt sphetoaverat dimisisset, "et pfoplerea Detis decre-
. i nps. Sed melius est ut pugnenius ebntra illos iri visset ipsum quidem ab illo perimi,;p()ptiluto vero ab
.'<•.campestrifaus, et obtinebimus eos..» Quia maligrti ej'us exercitus inyasione ccnsumivIrtittis verc Acbab
spiritiis sfcmper dolose seiitientes, sj in spiritalibus pfpphetaiti ilhiPi quidem clausum servari juSsit;
refaus yincuntur, ineorporaljb.us bellmn proeparare Cefifustisauteni iMieheeesermeniljus ad suam doffium
:Cphtejidunt. HoCergo diaboltis, lioc et. tptus exer- '": fetoeavitv Sectindum Jeges vero;;tfbpplbgiee, jiiaxiiiie ;
ci.us_ejus maxime satagunt, ut aniriias henlinum de peryidetidum est servis Dei, ne sectindum exetapluiri
supernis adlma preecipitent, quo facilius eos vincere Acbab regis Israel perriiciosa; securifate sibi blan-
Vp.pssint.Si.yidefint ees.coalestia desiderare, terreria diatitur, quandiu hostis vivit: he duta se, quOs vi-
,et Caduca'ad amandum ingerurit. Si viderint iUps fctores pefpetuos arbitrentur, per ffaudeni diabbli
prosperitale, cpncessa gr.atias Deo agej'e, student ut paceta preemittentis citius eljdantuiv Quia sicut
per adversa frangantur. Scd sicut regis Syriee et itunc prbplieta prsedicto regi pro inconsidefata pie-
servorum ejus non convenit dictio cum opere, quia tate prsenunliavit Citius justam affore liltioneta, ita
ubi se superare possc confidebant, iJii superaii sunt, nunc prophctieus sertao preenutttiat, si paciscamtif
ita el princeps mortis s__pe ifai vincitur cum exer- cum diaboio, ajterham iiobis per; Uoc.linminere pce-
citu suo, ubi sc oestimabat vincere posse : c Quia nani. :;;,;:",..[ ' [:['"'.';,< ,'
iiifirma .mundi elegit Dcus, ut confunderel forlia, et
ea guee non sunt, ut ea gttas sunt deslrueret (/ Cor.
i).» Tcntafaal igitur antiguus Jiostis B. Job, et dum
21-7 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB.IH. "218
''''''
CAPUT XXI. Atestinionium falsum fcontfa Naboth ponerent, gupd:
De eo quodAchab rex concupiverat vineam Nabbth benedixisset Dettm ef regem; et sie edufctumde ci-
Jezraheliice, quam, illo occiso per Jezqbelis cbn- Sitate lapidareiit ut mprerettir, Cum Synagogapef
- siiirim, sibi usurpaverai, et ob: hoc pei Eliam pro-
pontifices, Scfibas et PliarissePSmeditata est riidr-
plietam cotripitur. ; tem Cbristi. De gua item sCriptum est in Evange-
(CAP.xxi-i «Post verba autem hsec, vinea erat lio: c Principes autem sacerdotum et omne coiifei-
c Naboth JezraheUtee,quse efat ih Jezrael jrixta pa- lium quserebant falsum lesliinotilum contra Jesuii),
« latium Achab regis Samarise. Locutus est ergo ut euni niorti .traderent, et nori irivenerunt, cum
c Achab ad Nabolh, dicens.':"Damibi vineara tuam, niulti falsi testes accessisseiit;;npyissirae aulem ve-
« ut faciam mihi hortum oierum, quia vicina esf . nerunt duo falsi testes, el dixeftitit: Hic dixil: PPS-
« et prope domum ffieam, ete.» Narrat Scriptura sum deslruere teniplum Dei, et pest tridutim re-
quod Achab rex concupiverit yineam Naboth Jezfa- sedificare illud (Malih. xxvi).» Dup ergo falsi testes
helitoe, gui erat in Jezrael jtixta palatium regis, ut centraNafapth falsum teslimOniuin diceibant, quod
facerel sibi in ea hortum olerum. Quo nOlente eaffi benedixissetDeum et regem. Et Judeei per duos
illi dafe, per consilium impiissimse uxoris ejus, Je- . falsos testes Ghristo opponebant, qnod polentiani et
zabel videlicet reginse, idem Naboth, subintroductis Biiaturarii sifai divittitatis ascriberet. Uride Pilatb a'd
falsis testibus, lapidatus est,v et morttitis; ejuSgue Judoebs ita dicente: « Accipite eum vbs, et criicifi-
vinea direpta a rege et possessa est. Quis ergo iste gite. Ego enim non .invenin in eo causam. Respori-
Nabotb Jezraelita fuerit, et guse ejus vinea, cotisi- derunt ei Judeei.: Nes legem habemus, ef secundum
deremus. Interpretatur iergo Nabcth conspicuus, logem debetniori, qtiia filium Dei se fecit (Joan.
sive sessio, Jezi;ael honesla Dei, sive semen Dei.;Et xix). » Lapidatus est itaque Naboth extra civitatein,
que.mmeUus honestateui yel seifieii Dei dicei'e pos- instigante Jezabel, iit, eo mprtuo, Acbab vhieani
sumus, quain Filium Dei, « qui est splendcr glprise, ejus possideret. Sic et Salvatoriiostei' extra portam
et iigura substantiee ejus, quem constituit DCushoc- passus est; fcrucifixus videlicet' in loco calvariee,
redem universorum, per quemfecit et ssecula(Hebr. exfcitantepef zelum Synagoga JiOpulum,tit peterent
i)?» Ad quem Psalmista deprecans ait: « Qui sedes mortem Chrisli, quateiius eo bcciso secuiius vive-
super chertibim, appare coram Ephraim, Benjamia rent. Unde quasi consulentes aiebant: «Ecce totus
et Manasse",excila poleiiliarfi itiam et veni, ut sal- mtindus post eum abiit (Joan.xn). Et si diinittimtis
vos facias nos (Psai. LXXIX). »;Isle Naboth habuit eum sic, boities credent in ettm (Jodn.xi).» Hse-
viiieam, de qua Isaias plepissime per eanticutalo- , reditas ergo Christi Ecclesia est, cunctis ei data de'
guilur, ad extremum inferetis: « Vinea Domini sa- G genlibus, quani non moriens illi Pater reliquit, sed
baoth, domus Israel est (Isa'.\).» Et in Psaltao : ipse sua iiorte mirabiliter acquisivit, resurgendo
c Vineam', inguit, de _-Egyptottanstulisti, ejecisti possedit. Hanc autem, bcciSb eo, mali coloni prse-'-
gentes, et plantasti eam (Psat. LXXIX).»C.ui sepem ripere ittoliefaantur (Matth. xxl), cum crucifigeiiles
cirCumdedit, » ut in EvangeliOlegitur (Mallh. xxi), eum Judiei fidem, guse per eum est, exstinguere, et
id esl, vel murum urbis, vel angelorum auxilia. c Et suam magis, guse ex lege est, justitian) proferre, ae
fodit in ealorcular (Ibid.),» aut altare, aut illator- genlibus inibuendis 'fconabanttif ihserere (Boin. x).
cularia guorum et tres Psalmi litulo jjreenotaittui', Extra vineam heeresvinese trucidatuf (Mattli. xxi),
id est, octavus et ociogesimus, et octogesimus sex- c quia Jesus, tit sanctificaret per suuffi sanguineffi
tus. «Et cedificavit turrem (Ibid.),» haud dublum pojmlum, extra portam passusi est (Eebt. xm).» Et
tenipluni de quo dicitur perMicliceam : « Et tu, tur- bene convetiit liuic myslerio, qiiod in loco hoc ih
filia Sion (Mich. iv).» « Et locavit eam quo linxeruiit canes sahguinem Nabotb, secuhdtim
' ris uebulosa,
agricolis.(J/-(Hft.xxi). » Quos alifai yinea) operarios prophetae seuteiitiam, larabebant etiam sanguiiiein
appellavit vel colonos. HahC vineaffi concupivit Achab, et iti agrO Jezrael carnes cotoederunt Jeza*
Achafa, qui interpretatur frater patris: populus vi- n bel, quia cuiri fcanes illi, de quibus scriptum est:
delicet Jnflaicus, de quo Ghristus carnerii assutaere - t Circumdederunt me canes millti (Psal. xxi),» san-
dignatus est; « ut fecisset iri eti horlum olerum,.» guiiiem Redemj)toris nostri litigua vetienata expe-
hoc est ut ubi vinum gratise spiritalis gefmihare tebaot, ipsi efiam-a canifaps illis de qtiibus ileffl.
debuit, ibi fragilia queeqtiedpgmata per Pharisai- Sfctiptura dicit : « Non est bottum sumere panfcrii
cam supersfilionem transplantciret. Sed Naboth hanc filiofum, et mlttere canibjis (Matili. xv),» ut nequis-
vmeam dafe nolenti, id est Gbristo Pharisseorum simi raptores et sceleralissinii possessores viriea.
superstitionibus non consentienli, impia uxor Jeza- Domini, iriepdem Ioco quo Dominus passtis esl, trti-
bel, hoc est Synagoga Judeeorum machinata est cidabantur, et earnes eOrum faestiis et 'volucrifaus
mortem. Interpretalur enim Jezabel cohabitairix, comederidsetradebantur. El ita impia gens illa, quoe
sive fiuxus vanus, quod berie ccnvenit Synagojjee, in passione Domini profaiia voCe clamafaat:'« Sah-
quce habitare videbatur in domo Domini, sed per gtiis ejus sit sup.er nos et stiper filios nostros
varia desideria vanitatis defluebal. Misi.t ei'go Jeza- (Mdlth. xxv)';,» ibidCm sanguiriem suiim fetidissi-
bel litteras ad majores natu, e.t ad optimates -qui mum meruit fundi, ubi .Salvatpfenisuuro expetebat
erant incivilate, ut, subintroduclis falsis teslibus, ocGidi.Refert quidem Josepljus qupd ex pumi Judoea
.219 B..RABANT MAURI ARCHIEP. MQGUNT. OPERUM PARS I. 220
populi in die solemni paschse Jerosolymam,, yelut; A pcenam ctiam nolentes trahant.- Denique is qui vi-
exitiali guadani liiami cogente, corivenerint, guos lam reprobam npii mufat, nee a perpetfattdis pec^ ,
tricies centeha miUia. hbniinum dicit fuisse, jtisto i catis ahiihuni i)6n avettlt; fcutoa pfopheta alkjuid
.sciiicet Dei judicio, teitipore libc tiitionis electo, ut requifit, illa audit, Deo disponente, quce toerebiiur
qui in diebus paschse Salvatorem suum et Salulare audire danmaiidus. Ecce enim, tit untini yel duo ex
, Christum Douiiiii cruCntis manibus et sacrilegis vo- inultis loquamur, ab oirmipotenlis Dei eultu domus
cibus yioiayerant, in ipsis diefausveltit iu unum car- Israel sub idojorum servituterecesserat,,:et.tamen,ad
-Ceremoninis muitiludo conclusa feralis poeneeexitiuin prbphetas, a quibus,
decipi eojisueverat, ssepe ve-
: qupd merebatur exciperet. i niefaat,;proSpera ;fequireni5. Guiri vCfo;ex orC pro-
;;'»,."'.; >»'c__iHjf'XM. »-»:' ..;'- phetiarum, peryersa agens, pro.spefa audire merC-
De visibheMichwwptoplietw, qui Achab, tegis Istaet,
pfwdicii riecem, J)atur,quid aliud supeTna judicia agefaaht, hisi ut
_ (CAP,xxii). c VocaVil efgo rex Israel etitiueiiuhi pecfcatpr pppulus iu Sup cprde caperetur? quatenus
« Tniemdaitt. et dixit ei: Feslititi addtifceie Michairi qui perfidiam sequeridodeliquerat, sic proplietaruni
«Tiiiurii Reriila. Rex atilefii Istael, _t JbSaphtit rex ,; suoruni.blandis sermbhifaus.decipeielujyjtt jam nec
.. jtida, sedehat' tihtisquisqtieiiiSblio stip y&slitictilfti. ! peftimesceretquia.dejiguisset, et tarito postdurius
. regip, etc. » QtiPd atiteffi MiclitiSvocatiis ad re* » raperetuf ad pgenam, quailto nunc securius viveret
: i.n culpa. Sed ecce jaffi-,largienle oniiilpotente Deo,
geni Israel et ad fegetii paiitef Juda, pfophetavit
coiilfa i-egCta Israel, ita dicetisi: «Vidi Domintini ab idolofum culfu remotum esl quampltirimum ge-
t sedetitem super soliuto Stium et exefcittihi cosli a ntis humaniira, veram fldem pul.licefa.elur, subdi
t dextris et. a siriistfls ejus : et dieititi) fest: Iti qub lignis et lapidibus vel cuilibet creaturse in adoiatione
i
.«vdecipiata Acliab, titiascetidat t^t Cadatjn JEtaploth; :renuit.:,Securusergo jam preplietam guilibet in fide
. Galaad? El dixit alitisi jta, el alitis aliierV.Ei egres- po-itos cpnsulat, quiaiioc audilurus est, qupd ati-
« Stis uhus dixit: Ego decipiam eum. Et dicttiffi dire fldeleffldeoet. Fidenter dicam. si ab immundi-
« est: lfi qtib decipies? QUirespbftdit dicetis: Egfe^ tiis aliis atque.a prayis actibtis recepisset, securus
i Uiar et ero niendax spifitus in bte bniniuih pro- esset, Naro cum Paulus, egregius pfoedicatcr, cla-
c ]iheiai'um ejus, i (Ex Gregofio.) quid per soliuni met: « El avarilia, guse est idolorum seryilus (Col.
adhuc a\ariliee subjectus est, a cultu
Doroini, nisi angelicas poiestales accipimus, quarunt JII),» quisquis
inentifaiis Dcus allius preesi.Iens inferius cuneta dis- idolo.uin lifaei'non esf. Sic ergo is qui avaritioe ees-
tifaus auiielat, in iidc quidem posilus esse videtur,
poiiil? Et quid .xcreitus cceli, nisi miiiistraiilium
sed aliena amfait accipere, bonores mundi desiderat
aiigclorum mtillitudo deseri-ilur? Quid est ergo, ^
habere temporalem gloriam coiicu-
quod evefcilus co.li a dextris el a sinislris cjus slare comprelieiidere,
? Deus ila inlra piscit, atque de hac eadem gloria prophelam consu-
perhibetur enini, qtii est omnia, ul
eti.m sil c__iraomnia, nec ile.lra nec sinislra con- lat, justuin \alde cst, ut ex culpce suce meriio a pro-
plictcc ore prospera amliar, quatenus qui verba Dei
clirUIur, sed dc _lra Dei angclorum pais electa, si-
in sacro elequip noluit, ut tcrrena dcspice-
nf.tra auic!'.) Dci, pars angelorum reproba designa- audire
tur. Non ehiin minislrant Deo soluinmodo honi, qui rct, ccelestia ambiret, illud, Dee judice, ex pro-
sui ore audiat unde amplins ofaligatuscadal,
adjuvent, sed fcliani qjti redire holentesgraveht; ' pheta)
hec qubd fcteliexerciitis dicitui', angelofum pafs fe- dum spe terrense gloriee delectalus pascittir suis
: ad ima semper ducatur. Keqjje auteni
'pfob.a ih so iri.eUigl jjbsse pefliibetu.f. Quas e.iim desideriis,
bonus fuit ;UIeSpirittis, qtii jnendax essevappefiitin
Suspeiidi. iriaefe iioviiritisi aves, coeli npmiriarous
jofe ipropl_etaftim,• Unde pt pra.ffii_siitof est | quia
(Maith. vi, 8)i Et deVeigtibih:fepirilibuS:Pauiiife dixjt:
t Goiitra spirituaiia iieqtiitia. iil ^fcceieslifaus «cxefcitus ecelistetit a dextris et sinistrisejus.»Deus
(Ephes, esf veritas, in Ula eeterna
Vi).» Quofuiii caput eiiuhtians ait:«Sectihdum prin- eninj, qui incircumscripta
non
'eipeta potestalis afcfil htijtis (Epltes-.ii)._>A^dextra ibeatitiidine, queedextfa ejus dicitur, sinistrani
efgp et Sihistra tifigelorum exefcittis stat^ qiiia et Ijiiabet-, • quia nibil esse quod disjjliceat potest. Sed
ybiiiiitas -ieclcf titii,sj)'ifittititii divltia. pietati GbticPr- quia siniul omnia cotituetur, simul cuncta aspicit,
i ;eaVvi itignam [jn gua^ bpttps:.spiritus fct niajpsvidet, :
f4&t'.»"^t,':rQJ»r6liii»rU__i'
VBfen&USj-.J.suae-i.jrtoalitia.t.sferîJliiSj-iexercitus coeU;a dextris et sinislris liabere descri-
liidicio distficiibriis ejtis obte_iipertit.Uride et iriox
fallax -spiritus ifi niediufii prosiluisse "descfibitur, ibitur, ut per dexteram intelligamus angelos electos,
simstraffi yero spiritus reprobos. Nec movere
per.tiueta Aciiab feX, exigeillibus suis riieritis, de- per
defaet quod exercilus co3li etiain fepulsi a,ngelivo-
cipiatuf. Neqtie efiini fas credere botitiin Sjjirituta
iallafcicedeserVife Voitiisse, ut dieeret: « Egrediaf cantur, guia et ipsi, quajnvis ab eetbereb-coelo ex-
etVeivO hieridax spiiitus ittbfe.Qtiiiiitim pfQpliet-ifutii pulsi sint, adhuc taffien in aereo coelo demoraritur,
ait : « Gontra spirilualia heguitiee ln':
ejtis. » Sed; et Acliab feix peCfcatispfegfcedeiitibus sifcutVBaulus
i » tertius liber Re-
"digtiuSefalUt taii defahissetdeeejitioiie dataliafi, qtia- coeleslibus (Ephes.vi)_ Sed guia
'teritis qui scepeyolehs fcecidetat ih.eulpaffi, qiiatidb- gttta. post iiiterfectionem Achab non longe sermo-
_que neienS fcaperCttifad p_)n&hi. Qcfculta quippe uerti claudit, ita et nos tErtium iibruni expositionis
'jtisfilia iicetiiia toaiighis spiritifatis dattif, ut quos fcjusdeta hb- in loco fiiiiaffius, "ui de sequentibtis
?vi)ieritesIri ipeeeaif iatilieti itfaii^tiititit,:inpeccati :fejjtisvsimul cum iiistbfia alitid sumainusVexbrdium,
m COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. IV. ' 222
W, LIBRUM IVv
CAP.Uf PRIMOM. 1i remedia invenire non meruit. Gonfugit enim, sicut

De Ochbziurege, qui cecidit per cancellosdomtis sui., rex impius fecit, ad falsorum deortim preesidia, a
el pro hac infirmitate misltad consulendumidoluni guifaus magis lsesus guam adjutus esti Et ideo pro-
Accaron';Urideiraius Dominus per prophetam con- phelico pre cerripitur-, et de ejus morte viciiia illi
digna et tespondit. prsedicitur. Hinc per Isaiam dicitur: « Et cum tlixe-
(CAP.I.) « Prseyaricatus est autem Moafain Israel, tiiit advos : Qucerite a Pytbdnibus et a divinis, gui
« poslquam mortuus est Acliafa.Ceciditque Qchozias stridept ip incantationibus suis, nunguid rion popu^
« per cancelios ccenaculi sui, quod hahebat in.Sama- jus requiret a Deo suo visibnemprp vivis a roprtuis?
« ria, et eegrolavit;misitque nuntios difcensadeos : Ad legeni magis 6t ad iestimenium. Qued si non
c Ite, consulife Beelzefaub,deum Accaron, utrum vi- dixeriiit juxta verbum boc, non erit eis matulinalux.
« vere queani de inftrniilate mea hac; Angelus autern Et transibilper eani, cprruet etesuriet. El cum esu-
« iromini Ibcuttis est ad Ejiafti fhesfaiten, dieens: rierit, irascetur, et maledicei regi sup et Deo sue.
« Surge el aseende in occursum nunliorum rcgis JEtsuspiciet sursum, et ad terrani intuebitur.Et ecee
« Samariee et djces ad eos : Nunquid non est Deus in tribuiatib et tenebrce, dissolutio, et attgtisiia, et ca-
« Israel, ut eatis ad cofisulehdum Beelzehub deum ligo persequens, et non ppierit ayolare de angustia
« Accaroii? Quaffi ob rem beec dicit Doroiiuis : De iB sua (jsa.vin). » (Ex Isidoro.) Miftit rex impiosduos
t iectulo stiper queni ascendisti, nPn descendes, sed quiiiquagenafios, cumsubdjtis sibi jniUtibus, ut exhi-
c itipr.e morierls, etc. t. Mortiio qtioque impiissirao beant Eliam, qui.divino igne consunipti sunt. f ei>
rege Achab, impius beeres ei successit, fllius titique tius autem missus salvatur. Quinquageiiarius nam-
ejus Ochozias, de quo Scriplura narral qttod fecerit quenumerus confessio pccnilentieeest,.guo declara-
maium in cehspeetu Dotnini, et aniliulaverit in via t.iii"remissio peccatorum. Judeei ergo nolentes Ghri-
patris s.uiet matris suee, et ifl via Jeroboam filii Na- stum Deuni esse perfectum, nec principem poeoiten-
batli, qui peccare feeil Israel. Servivit quoquc Baal, tjee. dicunt ad eum :« Quinguaginta annos nondum
et adcravit eum, el irrilavit "DpmiiiumDetini Israel habes, et Abraliam yidisti (Jouiu yni) ?» Hi in fulurO
juxta omnia qu-efeceralpater ejus. Sed nen diu pre- divini igriis incendio exstiiiguentjfr. Terlius auteffi
spere egit, quia per caiicellos coenaculi sui, qucd quinquagenaiius, quia conversus ad fidem Trinita^
habebat in Samaria, ceciditi et _egrolavit; misitque tis, poeniteiilicesacramenta cognovit, indulgentiain
nutttios adBeelzebub, deum Accaron, ut consulerent meruit.
euni utrum viyere posset de haG infirniitaiei Gui » CAPUTH.
cuffl Eli_s, nunitiis suis obvians, <lefiiprte vicina re? De r'aptu_Eliwper turbinem incmlum, et de pbslula-
-G tione Eiisei qua poslulavit dupticem spiritum EH.a:
spendisset, misitad eum qulnquagenarium principem inse fiefi. Miracttiuni EUsei in Jeticho, ubi invo-
CUffimiUljbusSibi sufajectis,ut cura adducerenf. Sed citvit Dbmihuhi ei CoMeHittiqUas in didtedihem,;
hisignecoelesticonsumplis. ilertimmisit aliumqtiin- et depuetisqui Eiiseb conviciqbmitnt-,&ptopieted u
guagenariuni, qui similiter cum sui.s cOtobtistusest. duobus ursis lacerati.surit, :
Misit et tertium, qui reservatus est. {GAP> ii.) « Factunl est autein, cum levtire -vellet
^ Itaque rex iste populum Juda.oruih, et maxiffie « DomihusEIiam per ttirbinemin ctieluih, ibatEiias
ptincipes signiflcat, qui peccatis etviliisdcditi, veri- < ct EliseusdeGalgala-.Dixitque ElitiSatlEliscuni:
latem a se fepellebant, iitip pefsequebantuf. Uhde •_ Sede Iiic, quia Dominus misititifc tisqtie iii fiethel.
legitur in Evangelio, qtiod . ihiserunt pfiricipes et x Gtii ait jJliseus : Viyit Dorainus, et Vivit aiiitiia
Pliarisasi miiiistfcs, Ut appfehenderent Jesum (Jbatv. < lua; qtiia hon Uerelinquam te j etc; i (Ex Gregb-
VII). » Et itcrii: . Qticerebaht efge eum apprelien- fio.) Qiiid est. quod Elias ad coeltiffifapluS dicituf ?
dere, ef iieffio sfiisit in illum ihianus, qtiia nonduiri Nuiiquidnam eum adfaufciri hac carhe cpfftipiibili
venerat hora ejus; et fugit in niohtem soliis prare ppsitiim ad illius suffimsequietis sinuni ante festif^
(Ibid.). Et iteruni: « Cogitaver_nt, ait, ut interfice- reclicneffi ascensienenique Domini ctediffiris esse
rent etiin. Jesus ergo jarii uoftin palaftt affifatilabatT>perductum? Sedaliudestcoelum aereum, alitid selhe-
aptid -Judi$.os;«ed afaiitin reglorieta juxia deseftutii reufa- Goelumquippe aefeiita tefftie proxi_ritii)lest,
ilj civitateiri , qiise dicitut Ephreiri (Jbdh. xi). * Do- jiiide et avescmli,dicimus (Mqtthi.vi, viu), qiiia eas •
liius ergo Oeliozice Synagoga esl Jtideeefiiiti, quiri volitafe iri aere videmusi In cbelum ilaqtib aefeuifi
legalifatispr-)ceplis quasi i)aticellis co_iiaciiliilridique Elias stiblevatus est, ut iti secretaro quamdam tefroe
circuhidata ferat. Sed sictit Qchdzias per fcancelibs regionem fepente ducefCtur, ubi in magria jam car-
qtiibus ttieri "defatiilrtiens «egriludihehi hihiiata iti- nis Ct spifitus quiete Mveret, qtiousqiie ad fifiem
'ctirrit, ila fet ôpuluS Judeepriiiii, legis CuSlPdiam miindi redeat, et mortis defaittimsolvat. Sufalevatus
egrediens, in latiguei'em despefafailem peccalcruiii .nanique Elias, Ascecsioneni Doihihicahi desighavit.
cefcidit.Ufaiqtiia divhia prcesidia dereliguit_ saluti_ -lile enim fflPrtem distiilitj nbn evasii;. Redfctapior
. 005 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNf. OPERUM-PARS I. 224
autem noster quia non distulit, superavit. eanique A. _ stiilandi Elias noster, cum in Evangelio dicit: c Pe->
resurgendb consumpsit, et resurrectionis suse glp- tite, et dabitur vobis (Matth. yii). Et itetti : «Petite,
riam asceudendo, declaravit. iNotaiidum quoque est iiiquit, et accipietis, ut gaudium vestrrim sitplenum
quodEUas in curru legitur asceridisse, ut videlicet (Jpan. xvi). » Hac ergo fiducia accepta, a Domino
aperle monstraretur quia hoffiopurus adjutorio ege- postulal Eliseus, hoc est, populus Christianus, ut
bat alieno. Per angelos qui])pe illa facta et ostensa fiat SpirilusChristi duplex ineis,boc est, duplex
sunt adjumepta, quia nec ad coeluni quidem aereum gratia Spif itus sancti in i'emissione utique peccato-
per se asCeudere poterat, quem naturee suseinfirmi- rum et coUationevirtutum. Redemptorigitur nosler,
tas grayabat. Redemptor aufem nosler 11011curru, t qui non habuit peccattim, neque peceatum fecit,
DOii.angelis sublevatus legituf, qtiia is qui fecerat nec dolus inventus estin ore ejus (Jotin. VIII), » re-
oninia, rtimirum super cmnia sua vir.ule ferebatur. missione peccatorum non eguit. Opera autem virtu-
IIluc eniro revertebatur ubi erat, et inde redibat tum in Spiritu sancto.fecit, sicut ipse in Evangelio
tifai renianebat, quia cuffl per humahitatem ascen- dicit Judseis : c Si ego in digito Dei ejicio dsemonia,
deret in coelum, per divinitatem et terrani paritCr profecto pervenitin vos regnum Dei (Lttc. xi). »In-
fcontinebaf et ccelum. Sicut autern Josej.li a fratri- separabilia sunt igifur opera sanctee frinitatis, id
fausvendittis (Gen. xxxvn) vendilienem Redetapte- B •" est Patris, et Filii, e.t Spirilus sancli, Verifate atte-
ris nestri figuravit, sic Enoch translatus (Gen. y), stante, queeait : c Quia queePater facit, hsec eadem
atque ad coelum aereum Elias sublevatus, Ascen- et Eilius simililer facit (Joan. y). » Et Apostolus :
sionem Dominicani designavit. AsfcensionissuseDo- c Hcec,ihquit, omuia operatur umis atque idem Spi-
miiius prseriuiilioset testes hafauit, unum ante legem, ritus, dividens singulis prput vult (I Cor. xn). » Bene
alium sufa lege, ut quandoque veniret ipse, qui Vera- 5[uidempostulat Ecelesiaut Spiritum duplicem acci-
ciler coelos penetrare potuisset. Unde et ipse ordo piat Christi, quia et remissione peccatoruhi indiget,
irt eoruui titraque stiblevatione per queedam incre- qua noii eguit Christus, et" munere virtutum, quas
menla distiiiguitur. Nam JEnoch translatus,, Elias ex plenitudine Siia per Spiritum sancttim tribuit
vero adccelum suJ)yeclus esse riiemoratur, utveni- Chrislus. « Qui ascendens in altum captivam duxit
ret postmodum , qui nec translatus, nec' subvectus capiivitatem, dedit dona hominibus (Ephes. iv); »
ccelum eethereum sua virtute penetraret, qui nobis i_UVvidelicet faomittibus qui spem shanj firmiter
iii se credentibus cai'nis quoque mundiliaiii largire- in i.lum ponunt. Hinc est quodElias dicit adEli^
tur, et stifa eo per incrementa temporum virtus ca- seiHii :
stitatis excresceret. In ipsa qupque eorum transla- « Si videris me, guando tollar a te, erit tifai guod
fioneguiAscensioiiemDomiiiicam,utyideUcetfainuli, 'Y.petssti. Si autem non yideris, npn crit. » Quia nisi
designaveriint, et in se ipso,igtii adcbalum tiscetidil, giiis reetse fidei oculos In illum pbnat, iit fcredatfi-
Dominus ostendit. Nam Enoch guidem uxorem et deliter passioiiem, resurreclionem et ascensionem
filios habuit, Elias vero negue uxorem negue filios . ejus ad Patrem, petitionis suse fructum non capiet;
babuisse legilur. Pensate ergo guomodo per incre- guod subseguens ratio designat.
nienta creverit muriditia castitatis, guod et per Elias Cnim, secum comitante. Eliseo, ad aguas
translatos famulos, et per ascendenlis Domini per- Jordanis veniens, «tjilit pallium suum, et involvit
sonam potenter ostenditpr. f ranslatus namque est «. illud, et percussit aguas, guse divisse sunt in
Etioch pef coitum genitus, et per fcoitumgenerans. c utramque partem, et transierunt aitibo per sic-
Raplus Elias, per. coitum genitus, sed 11011 etiam per « cuiii. »' Cumque EUas raptus esset, EUseus levaVit
coituto generans. Assumptusiest vero Dbmiuus ne- pallium Eliee, quod ceciderat ei. « Reversusque sletit
que per cbitum generans, neque per coitum genera- t super ripam Jordariis, et pallio EUoe,quod ceci-
tus. Queeritur autem quomodo Eliseus, cum suus c derat ei, percussit aquas, et noii sunt divisee. Et
magister Elias locum postulapdiiofferret, duplicem « dixit: Ubi est Deus Eliseetiam nunc? Perctissitque
spiritum Eliee pestulaverit, CutnDpminus dicat in. c aguas, et divissestint huc atgue ilhic, et transiit
Evapgelic: c Non-est discipulus super magistrum,' c Elisetis, etc. » Quid significat palliuto Elise, nisi
perfeclus autem omnis erii, si sit sicut magister Incarnalionem Demirii, per guam Redemptoriioslcr
ejus (Luc. vi).:» Cujus petitionis lttyslerium si con- lethiiluvium disfupit, nobisgue traiisilum ad vilam
sideretur, non importuna, sed necessaria postulatio proeparavit? Iloc ergo pallium Eliseus post trans-
. esse decernitur. - itum Eliee retinuif, guia Tidem Incarnationis Cfaristi
; « Dixit ergo Elias ad Eliseum : Postula quod vis Ecclesia post ascensionem ejus ad coelosreservavit,
,« ut faciain tibi antequam toUar a te. Dixitque Eli- per guam prcesentis vitce lluctus transire satagit.
« seus : Ofasecrottt fiat spiritus tuus duplex Iri me. Sed sicut Eliseus percptiens pallio fluyium, aquas
« Qui respondit: Rem dilUciletopostulasti. Attamen non divisit anteguain dixit: « Ubi est Deus Eiiee
c si videris me, quande tollar a le, erit lifai quod etiam nunc? » et sic percussit aquas, et divisee.sunt,
c petistiv Si aulem noii videris, non erit. » Quem ita Ecclesia, nisi per invocationem nominis Doniini,
eniniin hoc loco significat Elias, nisi caput nostrum, virtntes ullas facere non potest, guia, sicut ipse
Dominum scilictit Redemptprem? Et guem Eliseus, dixit, « Sine me nihil poleslis facefe (Joan. xv). »
nisi Corpusejus, quod est Ecclesia? Dat Jocura po- Nihil est enito huriianum sludium, nisi adsit adju-
22S COMMENT.IN LIBUOS IV REGUM. — IN LIB. IV. - 226
torium divinum. Unde et Apostolus dixit:'c Deus j^ Edom, contra Moab. Consultusque ab eis Eliseus
csl, qui operalur in nobis el velle,et perficcie prc prophela, post alia hsec subdidit, dicens :
fapna .oluutate (Philip. n). » Et Propheta ad Domi- « Facite alveum lorrentis hujus, fossas et fossas.
mini ail: c Ia te inimicos nostros venlilabimus, el in f Heecenim dicit Dominus : Non videbitis ventum,
Domine tuo sperneinus insurgentes in nos, ete. s . neque pluviam; et alvetts isle rcplebitur aquis,
(Psal. XLin.) « el bibelis vos, el famili_evestroe, et jumenta ve-
. c Dixeruiit quoque viri civitalis ad Eliseum: « slra. Parumque hoc est in conspectu Domini, in-
c Ecce habilatio civitatis hujtis optima esl, sicut tu « super tradel eliam Moab in manus veslras. Et
c ipse, doniine, perspieis; sed aquee pessimee sunt, « percutielis onineni civitatem munilam, et omncm .
c et ferra sterilis. At ille ait : Afferte mihi vas no- « urbem eleclam, et universum lignum fructiferura
« \um, et mittile in illudsal. i Postulabat Eliscusa t succidetis, cunclosgue fontes aguarum obturabi-
populo ut aquas Jcricho steriles el nialignas sana- « tis, et omiiem agrum egregium operietis lapidi-
rei. Accepit vas novum ficfile, et jecit in eo sal, et c bus, etc. T Quid erge significant tres isti regcs
demersit illud in fluinine, et statiin influmine aquee contra Moab faellumgerentes, nisi rccfores fidelium,
sanaloesunt. Quo facto prccnunliabat propheta quia guiper sanctee Trinitatis fidem contra mundi j)rin-
c Verfaumcaro fierel, et habitaret innobis (Joan. i). i Bi cipem et conlra populum ejus, hoc est. pliilosopbos,
lude in similitudinem Verbi salem, id est, sapientiam heereticcs, scJiismaticcs, afguc omnes iniguos « cum
dedit in vasflciilc; hi coipus scilicet. hum. nu.n, et scuto fidei atque armis spirilualihus (Epltes. vi) >
inimiltens in aquam demersit. Quod quidcm signi- confligunt? Moal)ergo, qui de inceslo est, ct inter-
ficabat, quia omnes populi, qui sub figura aquarum pretatur de patre, bene illis convenit, ad quos Domi-
in toto mundo steriles eiant, per Ciiristi lucariialio- iuis dixit: c Vos de diabolo patre estis, cl oesideria
nem fecuuditatem ct benediciioiiem accepfuri es- patris veslri vultis facerc (Joan. vm). » Ili crgo ad-
seut versantur Ecclesise, partirii minis, partim pcrsecu-
« Ascendit autem inde Eliseus in Bcifael. Cumcjue lionibus, partim dolo ac falsis fictionibus; sed per
c ascenderet per viam, pueri par\i egressi sunt de Ghristi vhiutcm, quicajjut estpojmli Christiaiii, su-
t chitate, et illudebanl ei dicentes, Ascende, caivc. pcranlur alque cITugantur; quibus ait j.ropheta Do-
c Aseende, calve. Qui cuni respexisset vidit eos, ct mini : c Facite aheum torrenlis Jiujus, fossas et
c malcdixit eis in noinine Domini. Egressique sumt fossas; non vidcbilis ventum neque pluviam; el al-
c cuo ursi de saltu, et laceraverunt ex cis quadra- veus iste replebitur aquis; etbibetis vos, et faniilia)
c ginta et duos pueros, etc. » Eliseus quoque pro- veslrse. i Ecee proplieta Doinini pojmlo siti fatigato
phela (sicut seepc-diximus) figuram Chrisii gessit. G per miraculum faetiun a Domino consulit; sic et pro-
Denique vocabulumisfud salvsDomini inlerpretatur. plietica dicta consilium prsebent fidelibus, qualiter
Salus autem Dei quis.est alius, nisi Filius ejus, qui spirimali doclrina sitim suam exstinguant atque ani-
et Salvator ubique\ocatur? Parvuli vero illi illuden- inum rcfjcianl. Jubel ergo fossasfacere in lorrentis
les salttli Dei, id est, Eliseo, Juasôrum habuere alveo, et ita preedicil absque ventis ct pluvia aqua-
personam, qui ad crucem Domiiio Salvatori subsan- riim largitatem. Quid cst fossas in alveo torrenlis
nabant, qui dicunt : cAseende, calve; ascende, calr facere, nisi profunda mysteria in sacris Scripturis
ve, i quia in Calvariceloco Chrislus ascensttrus erat bono studio quserere? Quee absque pluvia el vento
in crucem. Quod vero eonversus malcdixit eis Eli- aqua replentur, quia seepe absque humano solatio
seus, et exierimt duo ursi de silva, et iiilerfeecrunl sapientiam confert suis invesligatoribus potentia di-
quadraginla duos pueros blasphcmanies, ita et Chri- vina. Undc dicit Joannes Apostolus : « Non ncccsse
stus posl passionem el rcsurrcclioncm ex mortuis, habetis ut, aliquis doccaf vos, sed sieut unciio ejus
poslquain ascendit in ccelos, sicut Eliseus ascendit docet vos de omnibus (I Joan. n). »
in Belhel, id est, in domum Dei, cortversus maledixil Unde bibunt homines et jumenta, id est, doctri.
Judceis, et quadragesimo seeundo anno Ascensionis nam accipiunt ingeniosi quique el siraplices. Quia
suce iiiimisit duos ursos de silvis gentium, Vesjjasia- " quanlum idonea est anima accipientis, tanfum ibi
num scilicet ct fitum.qui eos crudeli strage dejece- inveniel documentum suee salutis. Sequitur:
runl. _ « Parumque hoc iu conspectu Domini, insuper
CAPUf IIL c etiam Moab in nianus veslras. » Non enim sufficit
De belio irium regum, id est, Judw et Israel atque ser\is Dei afadita mysteria scire, quinetiara defaent
Edom, contra reaem Moab, el de vicloria cotlqla ea aliis preedicare, et « conlradicentes ea redargucre
eis a Domino. (Tit. i); » quifauspromissa est ccrta de hoste victo-
(Cw. in.) « Porrp Mesa, rex Idoah, nulriefaai pe- ria, <-ut perculiapl oinnem civitatem munilam et
c cora nmlta, et solvefaatregi Israel ccnlum millia omncm urbem clectam.» Civitates munitas et omnes
« agnorum, et eeiiluni millia arietum cum \elleri- urbes elcctas, possumus sajcularem prudentiam in-
c faussuis. Cumque mortuus fuissct Acliab, prceva- telligere, in qua maxime philosophi et heerelici con-
c ricatus est foedus quod habebat cum rege Israel, fiduni. Kcc ergc por preedicateres sancli Evangelii
c etc. i Igitur post hcec, bellum gerebatur per trcs; subvertenlur, unde dicit Apestplus : c Arma militioe
reges, hoc esi rcgem Israel, regeni Jiida et regemi npstrce non cai'iialia, sed potcntia Deo ad destru-
237 B. RABANI JiIAURIARCffipP, I.10GUNf, QJ>ERUMPARS I. . 228
ctioneui munitionum, consiI|a tleslrupn.es, et oni- A CAPUf IV. '..-.
iiem al-itudi.nem extQjlepteni se adygrsug scientiam De eo
quod Eliseus mulierem In benedictione olet ci
Dei, et iii cBpUvitaleni recJigentes pmneni intelje- ! creditore liberavit, nec nonet de muiiete Sunamiiide
cfmjj in obseq.fi. ni Chr.sti, et in proniptii JjabgPtps, ; c-ujus filium Eliseus resuscitgvit; de pulnienlq
ulcisciopirte.ni jBpbedieritiam__II (?g.,.x). » amqro quod Eliseus per immissionemfarinw indul-
\ cavit, deqiie obialioneviri venienlisad Eliseum. -
«.Universct ligna fructifera sucoidgiUtir,» J.Q11 iJla
Iigna, qua) faciujit frucium bqi.iim, j^'cj q_ao lnprti- (CAP. iv.) c Mulier auteni qusedam de uxoribus
feruijj generant pasiuni, quee j'adicibps divini exa- « prpphetafum elamabat ad EUseum, djcens : Ser-
ijiiilis succisa, pabulpn) fiept ignis 8e.erni, c yus luus, vir meijs, mortuus est, etVfunosti quia
Cuncllquefpnte_% qquurum qbluraritur, pum ha)re- « servus tuus fuit tiftiens Pominjirii, Et ecce credi-
siarchce, sinjul euni guis sequacifaus, per calhpljcps t tor veftit, ut tojlat duos filips meos ad servien-
dpcfpres damijantur, « dum sibi. Cui dixit El.isetis: Quid yis ut faciatn
,:Et omn.es agri egxegii lapidibus operientur, eum «tibi? Dic ffii.hi, guid habes in donjp tua? At Hla
vpnustas Ipoulipnis lia.roticee alque pljilpsnpljjcce « respohdit : JS;onhabeo ancilla Jtia guidguaifi in
analheiiiatis pQiidere obruetur ; nihil ren\qnebif in « domo mea, nisi paruni ojei guo ungctr. Gui ait:
tcrrq Mbab, nisi mtifi lantim /.P..fe, hpc.pst, fajsee - « Vade,' pete mutuo ab omnibus viciriis fuis vasa
raljQcinatipr.es fragiliuni dpctrinaruni, quee a frihdW « yacua non pauca, et ingredere ef claude osliuni
bulqriis, id est, sapetis prcedieatpribus JScclesice « tuum cuin iiitjinsecus fperis tu pt fiUi tjii, et
circunidata), maxima cx parfe refplanlur, gt ad ni- c mitle inde in oninia yasa Ueec, et cuni plepa fue-
hilujii redigpptur. Qupd aulem Moabitas, orto sole, < riijt, tolles, clc.» (Ex Gregorib-) Quid per hanq
ex adversp aqiiarunj, yidere eon.ra aquas rufaras, muliereni, nisi sancta Efcclesia flesigpafHr dupruni
quasi sariguine.pi gladii exislipjaverppt ? dicentes populorum, id pst, Judaici et geniilis, quasi Aua-
qupd tresfeges, qui cbrttra sp venerujitad pugpaih, rum filiorum maler? Quse prius ex perverse epere,
ipyicem se eccidissent, pt sic delusi stint, jta et. Censentiendp cajjidi spirilus pefsuasipni, quasi
pbilesppbi yerfaum crucis Christi stuJîgni exjsli- quenidaffipeccati nunjiiiijni a creditpre geceperat, et
inantes, derident passionppj Cl.risti, et Eccjesice dups, qups iij fide genuit, amittere tinjebat filios.
rpartyrium denientiani exisljniant, Sed (secundujp Sed propjietoeverbis, id est, Seripturse- sacroe proe-
Aposlolum) « qupd sfulnup est Bei §apjepjius cst ceptis obpdiens, ex parvo guod faafaebatplei yacjia
hpniinibus, et quod infirmtipi est Dei fortiiispst yasa ipfundit, quia dum ab unius pre doctoris pai>
bpminibus, qupniam prudentia paiJiismprs est^pnj. p VUPIquidenj anicreni diyinilatis multprum vacuoe
der.lia attteitt spiiitps yifa pt pax (]J Qqx, i; Uont, • jngntps hauritint, exuberanle gratia, jinguejilo di^
vjij), » ( EopHieron. ) Ad prpfaajidufff autem quQC. yipi aippris usque ad sunimiim replentur. Etiajn
lipab in prcesenti loco super plii.o^ppjipruni inlplli- nunc niuJtpi'uni cprda, qn.eeprius fuerant vacua
gafur supprjria, fje guifaus dicifur..;. ? Perdato §„. vascpla, ttiiguento Spiiitus plena sunt,:qu_e ex pau-
pienliapi sapientium, et inielligeiiliam intelligentium citate plei sojiimmodp infusa yidebantuf. Qupd duhi
repr.obabo (ha. 29; I Cor. ij, t pauqa de pfophetis aliis atque tiliis dafur, el ab audileribus fides acci.
exetopja explicaiida suut. Am°s Ipqujtuf: « Heecdi- pllur, erepta roulier, videlicet sancta Eccjesia, sub
cit Dopiinus : Suppr tjifatis impielatibjis Mo.b, et creditoris sui jam debiio npij teijetur.
super guatupr ppii adversabo eurn, pi'Q'ee gued « Facta"e_stautem quaidanj dies, et transi!)3t Elj-
comfaussitpssa regis Idumeeejp ciperes (Ai)jpsii),» « seus per Sunam cjyilateii). Ei'a.tautem ifairnijlier
Vei'e eniin guidqjiid iji ssecuJpdbgnjattirti peryer- . inagna, qpse tppuit euni, ut cqaiederet panein.
sorpm, quidquid ad terrenam sapieptiaip pertijjet, c Cumquefrequeplej' inde transiiiet, .divertefaat ati
putatur esse rofaustpm, hoc diajectica subvertiuir, «iegh), ut CQ.medereipanejj). » Mulier ergp isfa,
et iustar infcepdii,jn cineres favjllasque dissplvitur, qria)prpphetain hospitip siiscepit, faepepptest brigi-
ut prpfaetur iiihil, qupd pulafaatur esse fortissiiuuni. ^. neniinsinuare pppuli Israejilici, qiiccfuit inpalriar-
Sed e! Isaias superfaisimMoab arguit djfiens : c Au- cjns. Upd<)sicpt ista EUseumprQiihetam, ita et iUa
divimus cpnlumeliani Mpafa, contumeliOsuscst ni- Dpniinum propjielarum liospilio suscipere meruit.
jnis. Superfaiaijiejus absluJi (Is«|. xvj), » Jeremias Nam Afarafaaraet Sara tres viros juxta conva.Uem
quoque cprttra omnes vaticinans pationes, prpprie Mambrce suseipere et pascei'e meruerunt (Gen,
lpqujtiir ajj MQ_]>:'.( QuQd ppnfidebas in fljunitipT . XVIJI).-Huicej^goniulieri, non Jiabenti filium, prp-
,tiil)us iuis(Jcr. xxyiii). } Et ppst papca \ t Habes phet| prpmisjt diceps :
fiduclajfiIn gloria |iia.E» Et ifejruni ; « Qupniam 4h «In tempere isie et in hac eadem tora, si vita
pitis Jprfeg ramps. » Ac 4einde . «.Jii3cj,a;est dips ii gomes fuerit, habehis in uferb filiuni.iûi illa re-
Jyipab,ut veniat, pt niaJitia pjtis niniig; » Ettoani-: « spondit: Noli, qusesp, deniine nii,, vir Dej, neli
feslius dicit: « Qpoinpdp potttritus psf baculus glo; s menliri .anciUeetpsj). Et cpnfcepitmulier, Pt pepe-
rjQsus, yirga iijagnifieentice?»;Et iterum : « CpTjlri- _;ijt fijiunj in teifijjpre, et in hpra eadem, qpa dixe-
tumest cpjvnuMpab, »Ilsee auteni dipuntur sub no- « rat piseus.» His guoquesipiijia Dotaitius ad Al)ra-
njjne Mpa]), ttjv.stiilta;ssecuji, ,el ipcceliito seipper J)am retulit, dicens : « Revertens yeniain ad fe iem -
ferens mojiiiif.coii.pr.aj.ur. -p.pfeisfo, yila cpmite, ct lialjehit filiiini Sara uxpr
' COMMENf. IN VLlBROSIV REGUM.'U IN LIB. IV. ; 230
t_,9
tua (Gen. xvni). Quoaudilo, Sara, risif post ostium A tur testimonia ejus, in loto corde exquirentes euni
lafaernaculi, occulle dicens : Postguam cbosenui, et (Psal. cxvm),»in pra.senliaDcmiiiiSaivalPris.Beni-
doroinus meus velulus est, yoluptati pperam dabo? per vivunt.
ViSitavit auteffi Dominus Saram, sicut promiserat « Egredittir puer in agrum, ut cpljigat berbas
ei, et iorpievit quse loeutus est. Goucepitque et pe- c agrestes, quateuUs itide cequat pulmeptum ; ipve-
perit filium in senectule sua tempore qrio prsedixe- c nitque qtiasi vitem silvestrem, et colleglt ex eaco-
rat ei dicens. » c lOCyntfaidasagri. Quas concideos in qllam pulmen-
«Igitur postqjiam fcrevil puer, tactus dolore fca- c tum facit, »cum quis litterce legis intentUs, vel
defurictus est. »' phUosopliicafum disGipliiiarum -studipsus, pastum
' «pitis, in messe circa meridiem
Ciroi populus Israeliticus,: postquam in Jigypto-de- verbi quserens, aniaritudinefti litteroe legalis, vel
crevit, et per Mpyseh in. desertum eductus, Dcinini lnprtiferum:qpiddam in pliilospphPrum iifaris inye-,
ypcem audierat irt jgnC et in caligine, guando lu- nieris, interniiseet veritali eyaiigelip_e,:et in olla
mipe scienliee debuil illustraii, mox ariiriio ad idolo- cordis sui coquens lale pulqieiiiuni,' hoc est, doeu-
latfiam reeuffens, mciiuus est (__._cod.xix,xx). mentum pr-eparal ad rBfectionero atjditoribus suis,
c Et ait EUseus ad Giezi, puertim sutjm : Accinge Dicit enim Apostolus i « Liltem pnim pecidit, sph>
B tus auleiii yivificat ('I Cor. ni), » Et ilem: « Pi*u^
«lumbps tups, et tejjp baculum nieunj in mapu tua,
« et yade. §i pccurrerittifai hpmp, non salutes eum. deniia, inquit, carnis mors est. Prudentia autero
« Et si salutayetit te giiispiani, non resportdeas illi, spiritus, vita et pax (Rom. viu). » Hoc ilaqup sep-
« el jBQpesbacujuni sjiper facjeni pueri. » ( ExGre- liefttes fideles populi taoiieni in nlla exclamaiit, cum
ialem dectripani, quasi decep.i-ineiii animarum, de-
gorio.) Quid auteni s.ignificat, quod pHef ab EJisep
inissus curii baculb tipii resuscitat per sejnetipsupij teslantes vociferantuf. Sed, jufaente EJisep; fariria in
ollam niillitur, cum scientia spirilalisJn taJe cpndir
verum Eliseus-vepiens, seque super mprjuura sler-
nienlum intromitiiiur, ut, exclusa orniii ainarjiu?
nens, alque ad ejus rnembra se cplligens, huc UJuc-
dine inde fidelihus pra)paretur sa-
que deainbulans, et in ore mprtui septies aspirans, Iubrispravitatis, pastus
liunc ad recUyivanjJiicem prctinus per ffiinisteiiuffi
« Vir autem quidam venit de Baalsalisa, deferens
cempassiPiiis aninjavif, nisj quod auctpr huniarii •«
viro Derpahes primitiarum, et viginti paries hor-
geueris.DetiS, quasi ffloi-tuum pueruttt dQhtit, cuni «
exsljnctos nos iuiquitatis aculeo jniserajps aspeiit? deaceos, et frumentum novum in pera.sua, etc.j
el quia per Mpysenterrereiii legis prptulit, quasi per Denique vir de Baalsalisa veiiife 4escribilur, defer
rens virb Del paries priiriitiarUni, et yiginti panCs
pueruin yirgaffl jpisit. VPer legeni quipjie virgani C
JJeus lepuerat, cuni dicebal: bofdeacebs, et frumcntuin novum inpera sua. Quem
- Si quis hsec velilla fecerit, morle inoriatur. * autem melitis vir-umistum aGcipere pbssinius, quam
coeium SattCtefumPalrum, qui virtute aninii et bp-
A peccati igitur morte timor nos suscitare nou va-
liprum pperum ppileiit ? Qui bene de Baalsalisa ve-
luit, sed adjstatum vitee aspirata mansueludinis gra- - nisse dicitur. Baalsalisa enira haberis leriium inter-
lia erexit. Sed puer cum baculo mortuupi suscitare
Recte erge de BaalsaUsaest qui ternarium
non valuit: « Quia, » Paulp attestaijte , c nihil ad pretatur.
iiupiertitii iii cfedriiitate et eehfessibrie sanctse Tri-
perfeGlutii adduxit lex. »Ipse a.utem pfcrsemetipsum nitails serval. Hic vero vir viro Dei paiiGspriniilia-
veniens, ef super cadaver humihier sternens, et.su- runi offerf, cum Redemptori hostro per gratiaffi
per exseqtianda sibi niGTtui membra: se ccllegit, offeri Ubros - de prigine creatu-
ejuS ihspiratus
quia c cuni inforpia Dei esset, iiort rapinam arbilra-' rafum Offert yiginii jjaoes hordea=-
tus est esse se sequalem Deo, scd semetipsum exina- composilos.
ceos , hbfc est, Decalogum legis in Mbysi et-.pro-
nivit, fprmam servi accipiens, in siniilittiiiineni Iib-
minum factus, et habitu inyeuius ut honio.» phetaruiii scriptis fcompreliensum,Offert fruuienturii
hGviifflin pefa sua, curii Novum Testaifienlum post
.-« Huc iUucque deambulafaat, » quia;et Judseam Mediatoris nostri adveritum in saucli Evangelii et
juxta et lotige positas gentes vocat, «"Super mOr- T. apbstblorutii scriplis pfbfe;t. . Jubet ergo Eliseus
tuum septies inspirat, » quia per apertioneni diVini nostfcr initiistris suis, sanclis videlicet preedioatori-
murieris gra.iam septiformis Spiritus-Vin-peecati faus, ut hanc obiaiioiiem populp fidelitiin dispen-
morle jacentibus aspifat. «Moxqtie vivetis erigitur,» sent, id est, ut, seCunduinilludEvangelii, « de the-
quia is queto terroris virga suscitarevfion potuit, Sauro stip, velut scriba doctus, infegno coelprum-
:per amoris spiriluffipuer ad vilain-redit-. Jjfoferant nova et yelera (Malth, xm), t qualentis
c Erat aulem fatiies in lerrti, et illii prophetsirum pafauloverfal divini reficiantur. Quod mysterium-ih
c hafaitabafltfcbfafiieo;. Dixitque. riiii de ptieris suis : Eyapgelio iteralum legimus, cuta infractione «quiii-
« Pone oUam grandeifi, et Cbque pulm.entum filiis ' gue panhrii, guihgue millia homiiiuto (Matth. xiv);»
« proplietariini, elc. » Erat, ipguit,} ftimes inietra, etitem, «sepiem panuni, gualuof millia hominum,
iion fames utique pariis, hec sitis aguse, sed audiendi satiata esse conifiietabraniuf, « et satiatis turbis,
Yetbuiff Dpmini (Amos viii). 'Et fitii ptophetatum cuffl cbllegerunt duodecim cophinbs sive septem
kabitaoant corani Eliseo, euni fiUi sanctprum preedi- '} sportas ftagmentoruni (Matlh. XV),J guia uuUus
catofum, « qui ambulant in lege Defflifii,et scrutan-. .:; estqrii safcfainentaScripturee=divineeper omuia ca-
251 > B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNf. OPERUM PARS I... : 232
pcre pessil, quin sibi satiafp supererit juxla verbuni A salutis stisc causa conveiiiebant, gttasi blasjihemiam
Dcniini. existimanles, vestimepla sua scindebant, sicut in
CAPUT V. livangelio principeni saeerdotura, audita Chrisli
De Naaman Syro, cujus iepram curavil Eliseus in proedicatione, fecissc legimus (Malth. xxvi)?Sed
nomine Domini. lieet rex Israel in lali auditu peiiiroescat, tamen
(CAP.v.) Cr.aaman, princcps militioe regis Syrioe, propheia Dei guos ad se migrasse cognoverat, ad se
< crat vir magnus apud doininum suum, el honora- pervenire suadebal, dicens :
«tus. Per illum enim Dominus dedil salutem Syrise. -Veniat ad me, ul sciat esse prophctam in Israel,»
« Erat auiem vir fortis ct dives, sed leprosus, etc.. guia Doiniuus noster « guos prosscivit, hos et VOCR-
Iste autem Naaman, qui princeps militise regis Sy- vil, et guos vocavit, illos et justificavit (Rom. vm).i
rice esse descrifaitur, quem melius significare po- « Venit ergo Naaman eum eguis et curribus, et
fcst, quam populum gentilem, qui in orfae triquadro « slelit ad oslium domus Elisei. Misitgue ad eum
c Eliscus nuiitium diccns : Vade et lavare septics
per virtutem bellorum principatum gerelial, ac rc-
rura decore fruebatur ? quod in nominis ejtis inter- c in Jordane, et rccipiet caro ttta sanitalem aigue
pretatione exprimiiur.JiHcrpretatur autem Naanaan c muudaberis. Iralus Naainan i'ecedcbat, dicens :
decus, sive commotio eorum. Sed iste vir, licet foriis B « Putabam quod egrederetur ad me, et stans invo-
ef divcs fuerit, lamen leprosus esse mcmoral.u]', « caret hGiucn Domiiii Dei sui, et langeret mauu
quia quamvis per potentianl regni ac rerum abun-' c sua locum leprse, et curaret nie. » Veniens gui-
dantiaffi dominafi videretur, tamen per crrQris ne- deni gentilis poptilus ad dbmuni Elisei nestri, san-
ctam videlicei Ecclesiam, missum ab eo nnniium
quiliam el idololatriee lepram foedus apparuil.
« Porro de Syria egressi fuerant latrunculi, et consilium accepit, ut se in Jordane septies lavaret,
c captivam duxerant de terra Israel puellam paret sic sanifatein recipcret atque ihundaretur, quia
c vulam, quoe erai in obsequio uxoris Naaraan. Qucc per angelicos pra)aicatores Domiiius dicil : « Nisi
t ait ad dominam suam : Utiiiam fuissel dorainus guis renatus fuerit cx agua el Spiritu sanclo, non
« meus ad propbetam qui esl in Samaria ! profecfo potest inlroire in iegnum Dei (Joan. m). » Et item :
c curasset eum a lepra quam habet, clc. s Latruii- c Qui creuideril ct baplizalus fuerit, salvus erit. Qui
culi quippe de Syria, quse iiilerpretatur s.tfclimilas, vcronoii ci'ediderit, coiidcmnabitur (Marc. xvi). i
egressi suni, cum cupiditate ducti, et diyersis ne- Jprdattis itague aguee saCrum baptisma sigiiificar.t,
goliis impliciti, sperantes iiiinfcerto diviliar-um, gen quia-iii eis Salvator noster baptisma nobis conse-
tiles per totam lerraffi yagahattttir. Hhic ad terrani cravit. Qubd autem Raaman, indigpaps de tali re-
vciiientcs caplivam inulicrculam duxerunt. Qtioein C sponso, lavalienem aguce Jordanicee despexil: sim-
capti\itate posila de propheia in Isracl teslafaatur, pliciIn5em significal rudium, qui spirilalem non po-
tucrunt intelligei-c eincaciam, quia « animalis homo
quia fama dc Israel pfcrnegotiatores gentium trcins-
lala in tolo orbe cufiosilati homiuum, quam uxor non percipit ca qus) sunl Spiriius Dei (I Cor. n).»
Naainan significat, \erum prophetaiii el salvalorera c Cuin ei'go verlisset se, ct abirel indignans, ac-
oninium iu Judsea manerc palcfecit. « ccsserunt ad eum servi sui, et locuti suut ei: Pa-
«Ipgressus est itaque Naainatt ad doniinuni suuffl, .«tef, sirejn grandem dixisset libi propheta , certe
r et nimliavjt ei dicens : Sic et sic locuta est pueUa « facbre debueras ; quanfo magis quia nunc dixit
de terra Israel, » cum fai, ad quos nolitia verbi Dei c fifai : Lavare et mundaberis? Descendit el lavit in
pervenif, eis qui- sibi precsunt, suggerunt scientire c Jordane septies juxta sermonem viri Dei, et resti-
c luta esl caro ejiis, sicut caro pueri parvuli , et
spiritalis magniliulineni. « Millii rcx Syrioe liftej'as
c culj'egem Israel pro salute servi sui, » cum prima- c n)uudatus est. i DCPCcrgo servi Naaman meliori
tus genlium audiens Deum csse in Israel (quia c no- Gor.silioilli ad perficiendum mandatum propheticum
tus in Judeea Deus, in tsrael magnum noincn ejns persuaserunt, quia ssepe Doroinus juniori revelat
\Psal. ixxv]») saluti suorum preevidcns, legaiionem cjiiodmelius est, cl, secundum Peiri \oceni, c per-
in Judccam miitit, ut pef apostolicam doctrinam D sonarum acceptor Deus non est, sed in omni geiife
Salvatoris fidem accipiat. Urid.eCornelius centurio qui timet.Deum, et operatur justiliam, aceeptus est
de Ccesarea in Jojipcn ad Pe.ruiil misit (Acl. x,) et illi (Act. x).» Afautet lavit septies juxta sermonem
Paulo per visionem vir Macedoapparuit, qui eum virfDei; et restituta est caro ejus, sicut cafo pueri.
exhprtabalur, ut veiiiens adjuyaret eos qui erapt in parvuli, ijuia muudatus aguis baplisuiatis per invo-
JVIaeedettia,:sicut in Aotibus. Appstplorum...legitur i cationeta sepiifofmis spiritus, guisque recipiet sani-
'' : | tatejriiet,adirindcentis yitseiinfaiitiain fCdigitury rit
;:('Ac.v;xyi)..,;.; :; .;.;>;. .v>:. ':':;}:.:;-"::''"':
c Cutaqpe Jegisset rex IsraelJitteras, sciditvesti- vitse ssternee ingressrim percipeiê.mereatiir, Utide
« metita sua, et-ait, Nunquid Deus ege suffi, ut oc- ipsa Veritas suis disciptilis alt: « Nisi cpnversi fue-'
« cidefepossifi)etvivificare?» Quid significatrexiste ritis, et effieiamini, sicut parvuU, rion intrafaitis in
Israel, qui, audita legatione Syfia) de .saltite a pro- regflum cosiorum (Matth. xvm). »
phetafeael quserente, expayit, tiisi sacerdotes, Scri-- Denique « reversus Naaman ad yirum Dei emti
bas et Pharispeps, reetores Judeedrum, qui conside- « imivefso comitattt suo, venit et VstelifcQrani eo._,.
rantes quod undiqueplebes adRedemptpreni nostrum « et ait: Vere scio quod noii sit Detisin universa
"
255 . COMMENf. IN LIBROS IV REGUM.— IN LIB. IV. 234
t terra, nisi tantumin Israel. » Hsecest enim cathp- V A Jignum desuper ab Eliseo projectum i'eversum est,
Ucaprcfessip, qupd « Deus AbTaham, Deus Isaac et ita etiam ctim impios Judeeospetcorj.us operata pree-
DCusJacob, ncn est Deus ffiorluorum , sed yiyeft- sentia Christi, tanquani infructuosas arbor.es, C-ede-
tium (llfl-f/..;xxii), » qucniam omnes 'dirgentium ret, quia de illa Joannes dixerat, « Ecce securis ad
dcemonia, Dominus autem coelosfecit (Psal. xcV).'». radices arbofum pnsita est (Mdtlh: in), » interve-
Et ut cuncta hic baplismatis sfcirfcssacrafrienla pfee- nienle pa.ssiene, corpus ipsum deseruit, atque in
monstrata, iri quo afarenutttiareSataiise ac fideffl Dei proiunda deseendit, quod ih sepultura deposituiil,
confiteri prsecipimur, negat se Naaittan ultra diis tanquam ad manubrium spiriluredeunte, resurglt.
alieuis litatuftim, soliper omnia Domino serviturus. Aliter, ferfum in manubrio dprium intelleclus in
Partem quoque terree sanctee secum tollefe gatidet, corde est. (Ex, Gregorio.) Ligna vero per hoc Ceede-"
quia baptizatos oportet Dominici quoque corporis re est, prave agentes increpare, quod nonnunquaiii'
participatioiie confirmari. dum fluxe agitur, dum lapsus Vaneegloria) in acce-
« Dixitque Giezi puer yiriDei: Pepercit Domirtus pta eadem scientia non vitatuf,'ferrura in aqtiaper-
« meus Naanian Syro isti, jit rioii acciperel abeo ditur, qriia ex dissoluto opere intciligeritia fatuatur.
c quse attulit. Vivit DOmitius,,quiacufram post etim Quamprofectbjnleiligentiam ad hoc novimus dai'i,
« ef accipiato afa ee aUguid.;» Pcsl heec aul-m nar- B. ut aijte danfis octilos ex faona defaeat actione resli-
rat Scriptura qupd Giezi puef serviDei ccticiipIVe- ttii. Unde et recte is qui ferrum ainisefat clamafaat:
rat de. peeuniis quas preedicttis Syrus hpmini Dei c Heu! heu! heu! Dcmine toj, et hec ipsum mu-
obtalerat, sed, eb nelente aliquid inde reeipere, ipse c tup accepBram. » Hafaent efiim hoc electi pro-
per mendacium turpiter acquisivit, qupd SuusVffia- priuffl, si qtiandO eis in stta scientia furtive vance
gister per fidem accipere renuit. Giezi quoque, qui gloriee culpa subrepit, ad cor veloeiter redeant, et
interpretatur prwfuptum videris, sive vallis visio,si- quidguid in se ante dis.tricli Jiidicis oculos da-mna-
cnificat Judaicum populum, qtii aliquahdp Puer Dev, Uile inveniunt, lacrymis insequuhtur. Qui flentes nPn
prppheta attestante, vocabatur, sicut Osee dicit: soluto caute inspiciunt quee mala commistrunt, sed
«Puer Israel, et dilexi euin (Ose. xi). i'• Sed ppst- ex accepto munere gueereddere etiam bona fide de-
quani sprete Evangelie, _et cfucifixc FiUo Dei, se^ buerant, guia nimirum tanto seamplius peccatores
metipsum de tali dignitate in foveam avaritise pree- sentiunt, quajido cx negleclis boriis, guoeagerepp-
cip:tans, cupiditatem seculus est terrenam, quam terant, debitpres tenentur. Recte ergo'qui ferruih
filii Dei per baptismum -renati spreverunt, per.sen- perdit clariiat: « Heu! heulilieu! et hoc ipstini
leutiain justijudicis Dei, leprarii erroris, quamcre- _ mutup acceperam; » acsidicat: « IUud per dissolu •
dentes deposuerant, ipse sibi censcivit. Nec ncn et lioneni negligentioeperdidi, quod ut per bona opera
"omnes qui post baptismum, et emendatiorem vi- redderem, exgratia creditorisacCepi. »Sedhunquairi
-
tam, ad pristina vitia reverlurilur, sordibtis, quibus Deus mentem deserit, quee irt peccatis se veracitet
se exutos sperabant, iterum impliciti involvtintur. aguoscit. Uude et niox EIiseus,\*eniensligmim deof-
Uiide scripttim est: c Canis reversus tid vonjituffl sum liiilfit, et ferrum in Superficiem eittulit, quia vi-
sumtt,et suslota iii Volutabro luti; sic stultus, qui delicelRedetoptor noster, pie rios fespiciens, cor pec-
iterat slultitiam suam (II Petf.n; Prov. xxvi), i catoris humiUiat,et eam, quani amiserat, intelligen-
tiam"reformat. :
GAPUf VI.
De filiis prbphetarum1 conquerentibus pro angustia fLignum mergit, et ferfuni insuperficiemattulit, >
loci,'et ae revbcalione ferri ab aqua per Eliseum.: quia videlicet Redemptor noster, et cor elatum in
(CA._ . vi.) J( Dixerunt autem filii i)rophetarum ad cogilatiorie humiliat, et scientiam reparat, Unde
« Eliseum;: Ecce locus, in quo habitamus coram te, bene alia translalione dicitur, qriod cohfregitlignum,
« angustus estnobis. Eamususque ad Jordanem, et atque jactavit, et sic ferrum sustulit. Lignum naiii-
« tollant singuU de silva materias singulas, ut eedi-• que confringere est, cor afa elatioiie conterere. sLi-
« ficemjis npbis ibi lecum ad habitandum. Qui dixit, j» ghum adima jactare est, elalum cor in cognitione,
« Ite. Et ait unus exillis : Veniergo et tu cum ser- ut diximus , propriee infiririitatis hurailiare. Atgue
c vistuis. Respoudit: Ege veniam. Et abiit cutneis. ferruni ad superficiem redit, guia ad usum exerclta
« Cumque Venissent ad Jcfdariem, ceedebant ligna. tionis prisliiisc.iijtelligeniieerecurrit. igitur qiioniiuii.
t Accidit autem ut crim unus fflateriam succidisset,, donum intellectus, quod accipitur, vix ctim tot difli-
c caderet ferrum seeufis in aquam. Exclamavitques cultatibus cnstodilur, curandum valde est; ne Otio
« Ule. Et ait: Heu! heu! heu! Dcmine mi. Et hoci torpeat; curaridum ne incilatlone operis, vitio ela-
«ipsummutuo acceperam. Dixit autemhomp Dei: ' tionis evanescat. Sancti namqueviri minime exstil-
« Ubi cecidit? At ille menstravit ei Ipcum. Proesci- - tattt, cuin cognoscunt guee faciunt. Sed cum faciunt;
« dit ergelighum, et misit ilitic, natavitque ferftim.. quee coguoverunt: etsi Viriteljigeiidolargius corigaii-
«Et ait: TcUe. Qui extendit mariuffl, et tulit'illuid.i( dent a murtere Jargitoris, mo_rentes jaffien cPnside-
elc. Hssc itaque actic bene Redempteri. nnstrcj rant debitum opefis, ut videiicet actione persolvant-
ceiivenit per significationem. (Ex Isirfofp.) Cumigi-- quod eis prserpgatum est iri cognitipne. Stultjis
tursecuribus ligpa ceederppttir, de ligno ferrum fcx- - namque est 4efaiter, gui gauderis pecunias uiutuas
siUeris, iu pr-fundum flufflinismersum
' est, atque iri accipit, et temous quo reddere defaeatnon atteudit;
PiTaOL.CIX. -.;. 8. . -:''
255 B. RABAM MAUW AftCHIEP-..MOGUNT.OPEMJM PARS I. > 236
moderatur autcm lcetitia accipiendi, quando solerti A eruatur et projiciatur ab eis (Matih. v), quatentts
j.rpvidenlia eliam cpnstitutum tcmpus reddendi cD- intuilus supeibia) ef malilia) ofaturetur, et oculus sa-
gitatur. neefidei ac siroplicitntis aperiatur. Undc ditit Apo-
CAPUT VII. slolus: c Si quis intcr vos videtur sapiens esse, siul-
De eo quod res Syriw insidiabalur Eliseo. tus fial ul sit sapiens (/ Cor. in). _>
« Rex autem Syrise pugnabat ceiitra Israel, eonsi- c Dixitque rex lsraeladmiseum3"cum vidisselecs.
i liumque iniit cum servis suis, dicens : Inloco illo c Nunquid pcrculiam ees, Pater mi. Et ille aii: Nen
« etillo ponamus insidias. Misit iiaque vir Dei -ad « percuties. Neque enim cocpisti eos gl.idio, aut ar-
c regem Israel, diccns: Cavc, ne transeas in il.o c cu luo, ul peicutias . Poncpanem et aquam coram
t loco, quia ibi Syri in insidiis sunt. Misit itaque ex « cis, ul comcdant et bibant, el vadanf ad Doininuiu
c Israel ad locum, quem dixorat ci \ir Dei, et prec- c sunm. » Poslquam ergo Eliseus hostes in Sania-
« occupavil eum, ct obscnavit se ibi,-i ctc. Quem riam adduxit, non eos occidi permisil, sed confectib-
congruentius bic rex Syri-., quarn pQleslatem signi- nem magnam cifacrum iUis precparans Uimisit in
ficatterrenam,quoe s:e_)esuperbe sentiens populum pace. Et Saulum Uiu cenlra slimuluni calcitranlcm
Dei, hce est, filios lucis jiersequilur? Sed ipsi per primum pomiims ccecavit; deinde scieniia spiriiali
Elisei Domini videlicet ncstri dpctrinain a.nidias hii- -B magnificcreple\it, adquc preedicandtim Evangclium
mi-Orum pr_ccavere cdocotui. ut epi illnd : e Esto- suum in geutibus direxit (Act. ix); nobisfjae praice-
«
le, inquit, prudentes sicul ser,penles, et simjriices pit, iia tUcens : Diligife ininiicos vcstro», ct J.ene-
sicul ccIuml)se(-_/a«ft. x.. » El item: « Cavete au- facile hisgui vos odcrunl., vl «itis filii P.Hris \cslri,
lem ab Iiominibus (Ibid.). i Et alifai: c Atlcndito, qui ja coelis est (Matlh. v). *
ait, a falsispropliclis{_/ai-.».vji).. Hocquippe agno- C4PUT VCH.
sceiis mundana potenlia ipsum piojUietam jnieif.- Dc fame facta in Snmaria ipropter obsessionetaBena-
ccrc disponif, cum Christum in cordifaus elecforum dod iv.gis Byriw, et de liberatione mirabili Isiaeti-
tarum per gratiam Domini.
cxstingucre feslinat.
c rilsil ergo illuc rex. Sjriee ccjuos cl ourrus ct « Factiim cst -aulcmposl h:rc, ccngrcgv.it Bcna-
c rofaur exercilus, Qui cum venisson! nocie, ci.cuft1- c dad rcx Syrice uiiiversuni excTc;.,'_n stnini et
c dcderunt civitatcm. » Omnis crgo, qni in nequi.ice « a.cendil el obsedit Saiiiariam. Fc.etaque csl fames
armis coiifidens Christi famulis insidias prscpv/at, c m_gua in Samaria, i etc. Narral Scriptura quou
jiocte p. riidia) exceecalus, facllum contra Ecclcsiani Benadad rex Syrice obsideret Samariam. Facta au-
gerit. tem fame, afflictiisest pepulus valdc; sed, Dcnino
c Consurgens autcm diluculo minisler veri Dci J miscrante, rcvelatiim est Eliseo verbura Doniini, ct
a egrcssus est; vidiJque exercituin in circuitu ct\i- prccdixii populp splatia fulura, ita dieeLs :
«tatis, iitmtia\itque ei dicens : Heu ! beu! Dcniine (Gu>.vn.) t Ilccc dicif Dcmipus: In itempo.e hoe
« mi, quid facicmus? t etc. IIssc sentenlia «"enot&t c cras modius sipnlse uno slatere crit. el duo loodij
illes qui preptcr pusillaniraitateni cordis sui, poenas « liordei statere uno in pbrta Samarice. Quod .cum
verenlur corporales. Cui pi-ojihcta )'espondit: c Noli c non crcderet unus de ducibus, siiper eujus jiiamiirt
t timcTO. Plures enim nobiscum -sunl, guam cum c rex iiiGiimbcbatiioffiiniDeiait: Si Doinimis feccrit
c illis.» El Salvator discipuUs ait: In mundo prcssu- c eliam cataractas in ccolo, nunquid poterit esse
ram habebitis, sed confidite, quia ego vici siunuum cquod loqucris? Qui ait: videbis oculis tuis, et inde
(Jpan. x\i). Et item: . Nolitc, inquit, limcrc ._s- f lion comedes.» Poiest boc loco Benadad ctim suo
qui occidtint corpus, et post ha)c non hafaent<juid ,fa- cxercitu diabolus njystice accipi, qui corda iniquo-
ciant vobis ; quin polius cum liroele, qui potcst et rura por invidian. contra Ecclesiam belhnn gcrerc
animara et corpus perderein gehennam (JU.......x), i excitat. -Sufahoe quidem rege sunf modo falsi Judsei
El Petro Dominus in -passionc sua ait: c An pu- de -quibiis in Apocalypsi scriptum est: c Qui dicunt
tas, quia non possum rogare Patrcm mcum, el ex- •," se Judceos essc, ct non sunf, sed sunf s}jiagoga Sa-
hibebit mihi plus quam duodccim legioncs angclorum tanee (Apoc.n). » Sub iioc rege sunt pagani, sunt et
(Mallh. xxvi)?» hoeretici. Facta ei'go pcrscculione «b antiquo lioste
t Cumque orasset Eliseus , ait: Doniine, aperi per ialcs aflligitur populus Dci, qui est posilus in
. oculos ejus, utvideat. Et aperuit Dominus pculos Samaria, hoccst, in custodia Jegis divinse. Eitqtte
s pueri, et vidit. J_l eece mons .plcnus equorum et famesvalida.cum non permittitur doctoribus libere
t curruum igneorum -in circuilu Elisei. t Et valde verfaumDei pi^dicare. Spd Elisceo revelanle . ho.
necesse est ut Eliseus noster aperiai ocules cordis esl, Redemptore nostro per Evangelium judieaiile,!
noslri, ut consideremus et cognoscamus'c quia c salus, » qusc c peccatoribus longe est (Psal. cx).»'
omnes, qui confidunt ip illum, non .eoiifundentur timcntibus Deum prope esse cligiioscitui1.Dicit eiiin)
(Psal. cxxiv). » Dominus npsler ad servos suos: c In lempoieiioe
c PorroEliseus oravit-Dominum, dicens: Percute, cras modius simila?uno statere erit, cl duo .nibdii
c obseero, gentem hanc eeecitate. Percussitque eos hbrdei slatcre uno in porta Samarise. t Quid enim
c Doinhius ne viderent juxfa verbum EUsei. » Bo- modius similee, uisi perfeclam mensuranidivina) sa-
imm erg.o illis est quos oculus suus scandalizat _t pientia), qua) esf \v Novo f esiamer.to? Et quid dua
237 COMMENT.IN LIRROS IV REGUM. — IN LIB. IV. 258
mbdii hbrdei, nisi seientiam legis et prephetarum si-. A lum et evangelislam fecit (Matth. ix); « apparuitquo
suam primo MarioeMagdalenee,
gttiiicant? qui comparantur statcreuno, lioecst, fide post resurrectionem
catbolica. c ln porta Samarice: » in precdicatione, de qua ejeceral seplem deemonia.Illa videns nuntia-
videlieel apostolica. per quam intralur in Eccle- vit his qui cum co fuerant lugentibus et flenlibus
siani. (_)/«)-.v). » Porro ducem illum super cujus manum
« In tcmpere, inquil, Iioc cras modius simiJecuno rex incubuerat, et propheta) vcrbis dihidcbal, con-
c statere erif. i Ac si dixissct: Cessante turbine stitutum ad portam, c conculcavit turba in introilu,
« et morluus esl juxta quod locutus fueral vir
persecutionis, qiue fit liedie, dabil Dominus cras,
hoc est, tempore futuro, quietem et fraiiquillitatcm, « Dei. i Dux iste typum tenet Scribarum et Pbari-
u' pra)dicatio Evangclii perfecte crcdentibus com- soeorum, qui, habentes clavem scicnliec , nec ipsi
fidem in Ecclesiam catholicam, et
plealur. Fuit enim tcmpere passienis Dpminicsequasi inti'oierunt per
famesverbi Dcniini, cum apostoli, relicto eo, om- eos qui introire volebant impcdiverant. Ad quos
nes fugerunt (Malth. xxvi), el domi se piop.er mc- ipsa Veritas ait : . Yoe vobis, Scribse el Phariscei
tum Juds-orum incluserunt. Et iterum scriplum est: hypocritoe, quia clauditis regnum coelorum antc bo-
c Quia nemo palam de illo ausus est loqui (Joan. mincs. Vos enim non_intratis, nec introeuntes sini-
B tis introire (Matth. xxm). » Quem conculcavit turba
vn); » sed relucente die resuiTeelionis j'am aderat
lldei stabat, et gres-
tenipus quo comites Christi illum videntes vivere, et in porla, inutiliter ante ostium
Unde merito concul-
postmodum coslos ascenderc, pereepla Spiritus san- sum introeuntium inipediebat.
cti gratia, libere vcrbum Dei prsedicabanl tam Ju- catus, hoc est, examine justijudicis damnatus, pei'-
deeisguam etiam genlibus (Joan. xx); et imjiletum petuas mittetur in tenefaras. Nam et Dominus in
cs<illud Isal.3 vaticinium : c Quia scisssc sunt in de- Evangelio ait: c Si sal e\anuerit, ad nihilum valel
serto aguse, et lorrentes hi solitudine, et guse crat ultra, nisi ut mittalur foras, ct conculcetur ab ho-
arida, fri stagnuni; et sitions in ibntes aquarum minibus (Malih. \). i
CAPUf IX.
(Isai. LV).i Unde Dominus per ipsum prophctara lc-
guens ait: c Omnes silientes, venite ad aguas, et gui De unctione Jehu hi regem.
nort Iiabetis argcntum, preperate, emite el cpmedite. (CAI>.JX.)c Eliseus autem iirojihetes vocavit unum
Venite, eraite absquc argento et absguc ulla eom- < de filiis p_'ophciarum, el ait illi: Accinge lumbos
niuiatioiie .inum et lac. Quare appeuditis argentum « tuos, ct tollc lcnticulam olci hanc in manu lu, et
non in paniljus, cl laborem veslrum non in saluii- c vade in Ramotbgalaat. Cumque vcneris iUuc, vi-
tate? Audite, audicntes me, el comedite boiiu_ii, et c debis Jehu filium Josaphat, filii Namsi, et ingres-
deleclabitur in crassiludine anima vestra. Iiiclinatc ^1 « sus suscitabis eum de raedio fratrum suorttm, et
auiem vestram, et vcnite ad me, audile, et vivet c introduces in inteiius cubiculum, tenensque lenti-
anima\estra. » Pcrturbatis hoslifaus, ct in fugam c culam olei, fundes super caput, ct dices. Heccdi-
versis, subjungit Scriptura, quod qualuor viri le- c cit Dominus : Unxi te rcgem super Israel, » etc.
prosi abierint in castra Syrorum, et iiullum ifaire- Dehinc referiiir in historia hae Regum qualiler Jclm
perientes comederint et faifaerinl,ablalisque inde au- Dominusordina\crit,ad exstirpandam domuniAchab
ro et argento ac vestibus et afasconsis,postea com- ct sacerdoles Baal iiiierficiendps. Qui et percussit
puncli in chiiatem hoc annuntiaverinf, alque salutis Jorani rcgera Isracl, el Ochoziam regem Juda, ct Je-
hujtis indicia prcesiitcrint. Qui ergo sunt leprosi isti, zabel inipiissimara reginam de palatio in Jezrahel
nisi qui variis viliis dediii, vcl diversis erroribus preecipitarc fecit. Jehu enim typice potest dcsiguare
inipUciti, fceuilalem ex interna pesfe cducentes, genlium ptincipatuiii, quem Dominus ac Redemptor
ostendunl in cule. Hos Dominus ssepe convertens ad nostcr dcstinavif, ui in sacrilega chitate quec pio-
lideni, el mundans ab errorc et viliis, veroe salutis phetas et ipsum Dcum prophefarum occidil, et apo-
nuntios effecit. slolos ejus persecula est, judicia exercerel, ct ecmu-
c Ingressi igitur Ieprosi in castra Syrorum com- _ Ialione justa perimeret, atquc sacerdotium vanum,
c ederunt et bifaerunl, etaurum atque argcntum inde quod post Christi adventum inaniter habuerat, de-
c asportaverunt, i cum despecti islius mundi medita- strueret, templumque subverleret, ncc non etim-
lioni philosojihia)operam danles, et sensus sufatilita- piam Syuagogam, qusc sanguii.em sanctorum semper
tem cl locutionis venustalem adquiruut, undc Ec- sitiebai. de regni culmine jirsecipitaret, ac rcctores
clesise usibus bene instructi deservire possint; fre- ipsius interficeret.
queuter ergo talibus Dominus ct ingcnii acumcn, ct CAPUT X.
veree sapientise donum largitur. Qui faene quatuor De tyrannide Alhaliw matris Ochoziwregis.
esse meniorantur , ul quatuor Evangeliorum crudi- (CA.P.xi.) c Alhalia vcro, mater Ocbaziee, videns
tione imfauli, in quatuor niuiidi partes veritatem f mortuum filium siium. su^scxit et interfccif orane
preedicent.Lcgitui eiiim in Evangelio quod Dominus _csemcn legiam. _ Seqailui' hic liisloria qute Alha-
cum pufalicaiiiset pcccatorifaus mandncaret, et mu- lise malris Qch. zice regis (yranniuem coimr.cniorat,
lier qu_i ej'at in civilatc p. cceirix i?c"'yn:is cjus ri- qucj) iidciis :__onuum lilicm smwi, jjinrexit ef in-
garet pedes, ef capiliis suis icrgcvcl_ ef migtiento icrfecil om.ic semen rcgium.
uiigcret (Luc, \n). Matthceumex publicaiio ai)oslo- c Sed Jcsaba, iilia regis ôrain, soror Ochozise.
939 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 240
. Joas filiuftiOchazise lollens, furata est de medio A;sunt, ad illud quod de divisione lurba) Uicturo est
« filiorum regis, qui inlerficicbanlur, et nulricem veniamus, cujus rei ralio talis est.
(ExBeda.) Erant
c ejus de triclinio, et aJ)scoi)diteum a facie AtJ)aliee, Vaiitem sorles viginti quatuor et sacerdQtum et levi-
.«..ut non intefficefetur. Eratque icum ea iin donio tartim et jaiiilorumj qui per totidem septimanas:sibi
« Domihi clam sex annis, » quia Josaba uxor erat ex ordine succederent, sabbato nova turma intraute
Joada) pontificis. Alhalia igitur heec, quee seroen ad officium, et post sabbalum ea quoeproxima se-
David exstinguere moliebatur, et regiam slirpem ptimana ministraverat domum redeunte; Sed hic
delere, bene impietatem exprimit Synagogee, quse pontifex propter ;necessitatem augendi circa noyum
per nequitiam menlis seminis David, hoc est, .Chri. . regem exercitus, et eos qui inlrandi septimanam
sli iiisidiatfix ei'at, et odium coritra eum.seroper in ; ordijienj habebant, suscepit, et illoslquijain.suam
CQfde gerebat. Quee aliquando fegriate videbatur ' sepfimanarii miiiistrando iriipleverarit, ne abirent,
cum legis caeremonias temporaliter pbservabat. In- re.hiuit. Qui alios quoque Levitas de cunctis urbi-
lerprelattir autem Atlialia iemporalis Domini, Sed bus Juda, simul et principes familiaruffi Israel,
Josabeestrenuitas interprelafur saturitas Domini, id toissis in hoe centurionibus, Jerosolyniam congre-
esl, Ecclesise, in qua vei'ee sunt delieia?. Servalur gaverat, ut Verba Dierum narfant (II' Par. xxin);
Jpas, qui intei-pretatur memoria Dfitnini, Christus B quos educturos filium regis iali ratiohe dislinxil,
videjicet, .iiiiguo meitierla est npmipis Domini, ne Jil omnes qui impieveraht sabbatum', et egressuri
per crudelitatem servienlis liostis Ipterimatur irt eTant in duas divisi partes, iegeni in,interioribus
cordibus electorum : magisgue iuitrilur iii domo atrii locis armati ciix)umstareiit; reliqua verb mul-.
Joadee poutificis, gui dilectus Domini sopatj.de guo tiludo, id est, hi qrii hon erant de stirpe Levi, ex-
Palrisvox ait: « Ilic est filius nieus dUectus, ip quo teriofes atriorum jantias contra furorem reginse,
lftihi bepe cpmplacui (Matlh. ni, xvn). » Cujus dosi quid forle adversi moliretur, cuslcdirehl; porro
pius est saucta Ecclesia, ubi in fide elecloruni ina- lii qui nuper ad sabbatum venerant, sacerdotes,:Le-
ljens quotidie facit augmeiitum cprporis sui (1 Tim. vitse etjanilores, in tres diyisi parles, domumjêgis,
III), donec lempore judicii sceptrum regni et poten- id est, palalium observarent, ne yel hoc regina,
liaiu adyerstis eos exlollat qui eumVdeprimerecogi- cpUecto exercilu, contra regem defehderet; serva-
tabant, et interfectricem sanctoriinl eeternis depu- rehf et poftam habitacuU sculariorum, per quam
taverit pcenis (Apoc. XJX). de temjilo ad palatium descettdebatui;, siem infra
,-.,-. CAPUT-XI. ;>;.; dicilui'. Duxeruiitque regem de domo Domini, et
De Joiada pontifice-; quomodb Joas filium Ochoziw yenerunt per viam portse scutariorum In palatihm,
r.egemconslituit. êt sedit super thronum regium. Ufaietporta Seireff,
(Ibid.) «Annoautemseplin)omisitjQiada,etassu- et domiis Messa, qijse cum porta sculariorum nomi-
« mens ceniuriohes el inili.es, et introduxit ad se in nantur, esse videnlur. Scularios autem lulpres regis
«_lemplum Domini,pejrigilquecum eis foedus,et adju- appeUat, teslante librc Paralippmenon. Qui cum
«. raus eos "iiidomo Domini, ostendit eis filium regis, Roboam scuta eerea pro aureis fecisse commemoras-
«:et preecepit illis dicens : Iste est sernio, quem fa- set, adjecit: « ^ttradidit illos principibus sculario-
c cere debetis. f ertia pars vestruto' inilroeat sab- rum, qui custodiebant vestibulum palatii (// Par..
cfaato, el ofaseryetexcubias domus regis-; lertia au- jXii). i In quo yidelicet libro distinctiris heec cuncta
c tem pafs sif ad poftam Stir, et tertia pars sit ad replicantur :« f ertia pars vestrum, qtii veniurit ad
« portam quoe est posl habitaculum scutariorum, et sabbatuhi, sacerdbtum et Levit.arum et janiiorum,
« cusiodietis excubias domtis Messa. Dueeverb par- erit in portis. fertia vero pars ad domum regis, et
c tes e vobis omftes egredientes sabbato custodiant ferfia in porta, quee appellalur fundamenti. Oiune
« excubias donius Domini circa regbm, et vallabilis vefo reliquum vulgus sit i.n atriis domus Domini,
« eura babentes afma in mattibus vestris. Si quis nec quisquam alius Irigredialur domup) Dopiipi njsi
« autem Ingresstis ftierit septa teriipli, iiiterficiatur. n isacerdotes, et qtiiiflinislrant deLevitis; Ipsi tatijlttm-
c Eritisqtie "cum rege introcunte et egredienle. Et modb ingrediantur, quia sanctificali sunt; etemne
c fecerunt centuriones juxta onmia, qucc preecepe- reliquuni vulgus observet custbdias Doniini. Levitee
« rat eis Joiada sacerdos. Et assumentes singuli vi- autem cirCumdent regera, hafaeiiles singuli arma sua
c ros suos, qui ingrediefaantur ad safafaatumcum his (II Par. xxm). » Quod sequiturde eodem : c Pro-
c qui Cgrediebantur e salibalo, venerunt ad Joia- duxitque filium regis, et postiit super eum diadenia
c dani sacerdoteffi. Qui dedit eis haslas el arma iet testimoriium; » ip diademale insigrie capifis re-
« regis Davld, quee erant irt domciDopiini. Et slete- gium, iti testinionio designat decfeta legis Dei, gui-
« runt slngtili ihafaentesarma in manti sua, a parte bus, guid tigere rex debeat, gualiter vivere, preeci-
"i':teiuj.li dextera, usque ad partera Sinistram aUaris pitur. Denjgue in Ubro Verborum Diefum apertius :
« ct eedis circum regem,» eic. IleeCautem quomodo '« Et imposuerunt, inguit, ei diadeina, dederunlgue
facta sint, et in quibus locis, si quis ea, quee supe- in manu ejus tenendam legem (// Par. xxin). i
fitis de airiis donius Domini dicta suijt, bene coni- Et magnse utigue erat salularisgue ijrudenti»; et,
memoraverit, ita mtelligere potest. Sed iic fastiditim post tyrannica) impieequenecem regiaiB, succedente
faciamus lectori, his omissis, quoeJam exposita iii regnum filio regis legilimi, cum ipso regiii Jiabitu
2il COMMENf. IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. IV. 24__
sim_l disciplina legis Dei servanda cemmitteretur, A quia heec est intentio clectorum, qui per fidem in-
ul qui se pr-elatum populo regendo v_deret,-ipsc se grediuntur Ecclesiam, ut ad ectcrnam beatiludincm,
regendum divinis legihus sribdi defaere mcminisset. quam dexlra significat, pcrveniant. Istuc ergo mit-
CAPUT XII. ^ luni sacerdolcs, qui custodiunt ostium lempli,
_Destudio Joiadw ponlificis in reslauratione tempti. omnem pecuniain qucedcferlur ad templum Domini,
(CAP.XII.) « Dixitque Joas ad sacerdoles : Omnem cum preedicatores sancti, qui servant inlroitum fidej,
t pecuniam sanctorum, quee allala fuerii intemplum offerunt vota fidelium in verbis et in operibus, et in
« Dominia preetereuntifaus, quoe onciiur pro pretio Ecclesia rite precibus commendant Deo.
c ariimoe,et quam sponte et arbitrio cordis sui in- « Ascendebat scriba regis et pontifex, elFundc-
« ferunt in leniplum Domini, accipiant illairi isacer- « bantquc ct numcrabant pecuniaiii, quse invenie-
« dotes juxta ordinem suum, et iiistaurent saiia tc- « baiur in domo Domini, el dabant eam juxta nu-
« cla domus, si quid necessariuni viderhit instati- « merum atque mensuram in nianii eoruin qui
t ratione, » etc. Mandat rex noster dc doctorifaus « preeerant cocmcnlariis domus Domini, qui impen-
suis, ul accipiant omneni pecuniam, quee a prceler- « defaanl ea in fafaiis lignorum, ct in crementariis
euntifaus offcrtur in lcmjilum Domini pro pretio « his qui operafaanlur in domo Doiniiii. » Scribam
animeeet voto cordis sui, ctini quidquid a pra_lerciin- B regis et ponlificem appellaf siimmos doclores, qui
tifaus justis, scienlice spiritalis vel faonorum exem- pecuuiam collatam juxta numerum atque niensu-
ploruni in thesaurum Domini collatum est, per saram illis tribuefaant qui prseerant fabris ct cor;ittcn-
cerdotum, hoc est, prcedicalorum oJiiciaad iuslau. tariis, hoc esl, dispensatoribus verbi divini, qui
rationem templi spiritalis confei'alur, qualenus llji evangelici tritici mensuram conservis suis Jiis qui
quodcunquc scissuni pef errOrcm.vel per vilia iiive- 0])eraiilur in domo Domini, et viiiutum opera in
nerint restaurent, ne forte per negligentiain magi- sedificio divino coniponuut, trifauebaul. Quid ergo
strorum depeieat muliitudo auditorum. Quod auteni aliud feccrupt aposloli, quos principes in Ecclesia
sequitur : c lgitur usquc ad vieesimum tertium an- clectio divina constituit, quandc per subjcctcs sibi
« num regis Joas non instauraveruut saccrdolcs discipulos verbi divini semina per totum orfaem
« sarta tecta temjrii, » significat, quod ante adven- sparserunt quatenus operarios voluntati Dei idoneos
tum Salvatoris licet doctrina legis in gente Judaica in auditoribus suis perficereiit. Qucrum alii fabrica-
fuerit, tamen per doetorum negligenliam in multis bant ligna, cum seraetipsos et eos qui sifai obedie-
corrumpebattir, doncc venjret ipse qui legem dedit, bant ligna fruclifera in domo Domini pararc studc-
et per sanctce Trinitatis fidem Decalogum lcgis iu bant. Alii sarta tccta faciebant, quando illa gueepcr
Moysi el prophetarum scriplis spiritaliler observan- 'C hrercsim ct incredulos fortifer increpabaiil. c Ita ul
dtim docerct. « imj.lerctur instaiiralio domus Doniiui in univcisis
« Vocavitque rex Joas Joiadam ponlilicem et sa- « quce indigefaant expensa, ad liiuniciidam domum
« cerdotes, dicens eis : Quare sarta tecta non in- « Domini. » Jttxta illnd uligue Apostoli, quoail:
i staurastis lciiiplt? Nolite ergo aoiplius accipcre « Urticuique nostrum data esl gralia secundum
« peeuniam juxta ordinem vcstruin, sed ad instaura- mensuram donationis Chrisli (Ephes. iv). » Et paulo
« tionem templi reddite eam, ctc. » Sic et Douiinus post: « Et ipse, inquit, dedit quosdam quidem apo-
nosler evangelicis doetoribus mandans ait.: c Levate stolos, quosdara autem proplietas, alios vero evange-
oculos vestros, et videte regiones, quia albee sunt listas, alios aulem paslorcs et doctores ad coiisum-
jam ad messem. Rogate Dominum messis, ut miltat inationem sauctoruin, in opus ministerii, in eedifi-
operarios in messem suam (Joan, iv). » Et item: cationem corporis Christi (lbid.). » Quod autem se-
« Euptes, inquit, prsedicale Evangelium onrni crea- quitur.
lurec. Ipfirmos curate, mortuos suscitale, lcprosos « Verumlamen non fiebanl ex cadem pecunia hy-
liiundate. Gratis accepistis, gratis date (Marc. xvi; « driee lempli Doniini, et fuscinula), et thuribiila,
-Matth. x). »
n t et tu].ce, et omne vas aureuro, et argenteum, de
«Et tulit Joiada gazophylacium, aperuitque uuum « pecttnia, quee inferebatur in templum Domini, »
« foramen desuper, ct posuit illud juxta altare ad significat quod alia debel esse ratio formandorum
« dextcram ingredicntium domum Domini, mittc- vasorum in ministcrium Domini, alia parandorum
« bantque in eo sacerdotes qui custodicbant ostia, lignorum etsaxorum in"eedificiumdomus; quia alia
« omiieni peciniiam, quce deferebalur ad templum defact esse doclrina, qua rudes imbuuntur ad fidem,
« Domini. » Denique pontifex nosler, qui semet- ei, alia qua jam perfecli instruuiilur ad scientiee ple-
ipsum obtulil hosliam immaculalani Deo, gazophyla- nitudiiiein. Bene autem vasa domus Domini illi pos-
cium unum posuit, hoc cst unam Ecclcsiam catholi- sunt intclligi qui j'am apti sunt ad capienda munera
cam fecil. Cui foramen desuper posuit, quia trans- divina, et habiles fiunt ad mmislerium Dei. Nam
itum inde ad CCEIPS paravii. Posuilque illud juxta hydrioe eos significare possuut qui aquam sapicntiee
altare ad dexteram ingredienlium in domum Do- divinee in se continent; fuscinulcequoque, doctores
miiii. Altare videlicet eorpus Domini esf, juxta quod spirilales, quorum offlcium esl corpus et sanguinem
gazophylacium positum est, cuni Ecclcsia conjuncta Doinini credentibus dislribuere, infidelifausabnegare,
est; ad dexteram ingrcdicntiurn domum Domiiii, nec non cl spiritalem alimoniam vcrbi cuiquc, prout
„$M B. RABAM MAURl ARCHIEP. MOGUNT. QPERBM PARS I. 2M
conyenit, dispertiri. Quia sunf in verfaisDei nen- A « Jace sagittam. Etj'ecit. Et ait Eliseus: Sagitla
nulla guoe noslra) bumilitati revelare, ad nosiree: c salulis Domini, ct sagitta salulis conlra Syriaui.
epulas refeclienis concedcre dignatus est. Sunt item c Percufiesquc Syriam in Apbec, donec consuinas
alia tanlse profunditatis, guse sancti Spirilus solum- c eam,» ctc. Quid esl, qued propheta regem Israel ju-
Biodo scientise pateanl, nostrse \cro capacitatis per bet arcum et sagiltam afferrc, irisi quod Redemptor
•omnia mensuram traiiscendani. Thurifaula autem hoster rcctorifausEcclesisearmis spiritalifaus sc indui
illos significare demonstfant qui muudam orationcm ct eoiitra bosleni antiqttum prsecipitpreeliari? Arcus
ex conscientia pura el fide non fieta offerunl Deo, ct euiin iioiiiiunquam in sacro eloquiopro ipso sacro elo-
cum Propheta dicere possunt: c Dirigalur oratio quio poui solet, quod ex utrogue Testamenlo, velut ex
mea sicut ineensum in conspectu tuo (Psal. civ). » cornu et chorda, constat; per Vetus guippe f estamen-
f ubee aulem quid aliud sunt, quaui preedieatores tuni figuratur conm proptcr duriliam; per Novuni
sancti, qui in toto orbe terraruni, vocem evangelicee vero, quod incaniato Domino factum esl, signafur
preedicatienis emittunt ? Qtierum persenee per pre- chorda. Et dum chorda traJiilur, cornu curvalur,
plietam dictum esl: « Glama, ne ccsses, quasi luba, qxiia cum festamentum Novum discutitur, adurilia
exalta vocem luam, et annuntia popnlo meo scelera litlerce Vetus inclinatur, et ad infellectum spiritalem
eorum, et domui Jacob peccala corum (Psal. i_vin).s B -lectilui', quia rigor ejus duritia) non lenetur. Sagittce
Et Psalmista : .c ln omncm tcrram, ait, exivit SOHUS enim sunt hcec ipsa vcrba quse doctores proicrunl.
eorum, et in fines orbis terroe verba eorum (Psal. Unde bene etiam de sanciis cioctoribus per prophc-
xvm). » Seguitur: tam geiitilitatcm ingredicntibus dicilur : c Cum sa-
c El non fiebat ralio his Iiominibiis, gui accipie- gittis ct arcu ingrcdientur illuc (Isai. vn). » Nos
f bant pecuniam, ut dislribuerenl eam artifieibus, ergp euin Scripluvoe sacrce dicta pensamus, arcum
e sed in fidc tractabant eam, » etc. (Ex Beda.) De- inteiidimus. Cum verba doetrinee damus, sagiitas
\olionein ostcndil eorum de quibiis sermo est, gtti ciiiitliinus. « Ponifque Eliseus mauus suas nianuc
lautuu) sludii in religione bafaueriiit, ul nullus dcbi- regis, » euro teruplis suis Dominus acliones docfo-
laverit guin pccuniam Domini sine alicujus fraudis rum dirigil et confortat. Orieiitalein fcpestram ape-
suspicionc tractarent, ct banc de cerario sublatam rire mandat, el jacerc sagittam, quia lumiiie scicu-
fidclilcr arlificifaus ad muniendam domum, proul in tise el verse doctrinse suos Iiortatur primum illu-
singulis opus esset, offerrent. Unde necesse cst ut stiari, etjacula vcrboruin mittere.
cousidcrciit fai, qui spiritalem pccuniam verbi Dei ad c Et ait Eliseus : Sagilta salufis Domini, et sagilta
dispensandum conservis suis, opcrariis scilicet di- « salulis coiitra Syriam. Percutiesque Syriam in
vlnis, accipicbant; guanta fidc, quanlaque discre- " « Apiiec, doneccon&uiiiaseam. » Sagitla ergo salufis
tione illis opus est, guibtis ratio dc eadem pecunia Domiui cst preedicatio sanet., cum decenter exliibe-
reddenda est, ut sludeant non uiiiius fidcles iu spi- tur, cl spiritaliuni Iiosthim certissima interfectio,
ritalibus inveniri, qtiam isti in corporalifaus fucrunl si perseveranlcr agilur. Nec las cst ut aiiquando
iiivcnti. dispensalor verbi Dei segniter torpeal, cui jussuin
c Pecuniam vcro pro delicto, el pecuniam pro cst ut gregis Dcminici curam gerai, miia iimltum
t pcccatis non infeiebanl in templum Domiiii, quia obest devotis audiioribus, si mertia proevalet docio-
« sacerdotum erat. t Hsec scientia ostcndit, quod ribus. Dicit enim projilieta : « Clama, ne cesses
non guis proprio arbitrio facile se credere debei, secl (Isai. LVIII)..Et Apos.olus ad fimotheum : c Tcsti-
sciat quod magis confessio peccatorum, ct poeniten- ficor, inquil, corara Deo ct Jesu Cbrislo, qui judi-
lia sacerdctum judicio pcragenda cst; qui habcnt caturus est vhos ac moiiuos , et ad\entum ipsius,
scientlam discernendi inter ihundtmi et imnmndum, et regnum ejus. Precdica verfaum, insta opportune,
et Jeprce maculam dijudicare, et aul condcmnare, jmportune, argue, obsccra, incrcpa in omni palien-
attl mundum decemerc (Levit. x). tia et doctrina (// Tim. iv).» Unde nop debet do-
CAPUT XIII. TV
; ctor propler avaritiam . ncgligcrc animaium curam,
sed magis per pietatem ad cclcrnaffi perlendere re-
De wgtbtatimteEtisbi, ... qua ptwdixit regi Joas, Du-
rttino jnbente, gbnlmn Syrim percutiendam. Obilus quieiu, quod significat Ajiher, ipfejprelatur eiiim
lilisei Jtominis Dei, cujus funus •corpus alicttjus continebil vel appreltendit. Unde idem Aposlolus,
morluum cum ietigisset, statim revixit. cpumeratis vitiis quce avaritiam eoinitanlur, ad
(CAJ>.UII.) c Eliseus autem agrotabat in infirmi- proediclu.ii discipulum iululii, dicens : cTuaulem-
c tale, gua et mortuus est. Dcseendilgue ad eum Iiomb Dei, heec fugc. Sectare vcro justitiapi, pie-
c Jcas rex Israel, et flebat ceram ee; diccbalgue : tatem, fidem , chariiaiem, patientiam, maiisuetudi"
. Pater mi, Pater mi, currus Israel, et auriga ejus. nem. Certa faonunicertamcn fidei; cpprcfaende vilam
. Et ait EUseus : Afferarcum ct sagiltas. Cumquc ajtcrnam in qua vocalus cs (I Tim. vi). »
- atlulisset ad etim arcum et sagillas, dixit ad regem c Et ait Eliseus ad regem : Tolle sagiltas. Qui
« Israel : Pone manum tuam super arcum. Et cum <:cuni lulisset, lursumdixit ei : Percutc jacttloter-
« posuisset ille manumsiiam, superposuil Eliseus c ram. Et cum pereussissei tribus vicifau&:ef stelis-
« manus suas manibus regis, ct ail: Aperi fenestrani r set, iralus e&t contra eum .ir Dei, el ail: Si per-
« «rientalem. Cumque aperuissel, dixit Eliseus: c cu&sisses quinquies aut sexies sive septies : per-
245- V COMMENT.IN LIBROS IV REGUM.—IN LIB. IV. .- _.._
_ cussisses Syrifaii'J&quead eonsuminalioncm. Nunc A regiouis Gemcla posuit. Petra autem C-Vjiascst
«;autem trifaus vicifaus percutiens eam , » etc. Eccc Arabisenobilis in eadem lerra Edom, quce in libro
propiieta mandaf regi jaculo percutcre tcrram. Et Nupiercrunulicitur, cl a Syris liodic quoque sic ap-
cum percutit tribus vicibus, el stat, irascitur contra pellatur. JezethcJ vero, qttpd Amasias victpr ei 110-
eum, quod non secpius lerram perculcrei; ita et men imposuit, ittlcrpretatur cmlusDel, \el auxilium
docforibus preecipitur pr_edicationis jaculo lciTam , Dei, agente eo fidcliter, ut perenni mandarctur me-
hoe est carnalcs, perculcre. Sed qui hoc minus siu- morisc. quod hanc vel coetus populi Dei, vel Deo
diose agunt, merito increpatione dhina arguuulur. adjuvante cepcrit.
Quid est enim tribus vicibus tcrram jaculo percu- CAPUT XV.
tere, nisi Tiinitatis fidem carnalibus per doctrhiam De Azaria rege Juda, qui alio nomine Ozias est ap-
insimiare? Sed cum hoc satis doctoragit, homines- pellatus, nec non el de Jetoboatn rege Israel.
tjue ad fidem perducit, necesse cst ul adhuc instet (Cvr. xv.) c Anno \iccsimo seplinio JeroJioam s
Vefbe, donec illos doeet quinque sensihus corpbris c regis Isi'ael, regna\it Azarias filius Amasiee regis
iipperare faonisque openbus, queeper seiiarium nu- c Juda. Sedeciui annorum eral, cuin regnare coe-
itierum evprimuntur, s.udium impendere, nec non i pissel, el qiiinquaginla duofaus annis regnavil in
et scientiam spirilalem inslaiiler uieditari, quam B « Jerusalcm, J etc. Azarias ipse cst Ozias, qui pro-
sextifcrniis spirilus gratia in Scripturis sacris con- pter coiitemptum Domipi dum sacrificare in templo
stituit, alque ad salutem humani generis gemino vellel contra legem Moysi, percussus est lepra a
Tesfarnenlo addidit. Qui aulem solam fidem sinc Domino juxta altare asfans, et helocausta nitens
operibus bouis et meditatione legis Dci sibi suflicere offcrfe (// Par. xxvi). Potest quippe Ozias , rev.
creduiil ad salutem, recte & propheta arguuntur , lcprosus, slgnificare diabolum, cujus lepra iniquila-
guia, secundum Jacobi apostoli sentcntiam (Jac. n), tis insanabilis est. Qui cuin suam mcnsuram non
*t-sicut corpus sine sjiiritu mortuum est, ita fides vellet coguoscere, et majora teptasset arjpetere, fce-
sine operifaus mortua esl. s Et alifai scriptum est: ditate pessimse leprse notabilis effectus de domo
.« Qui ignorat, ignorafaitur (I Cor. xiv). i Dei ejectus est, ct perseveravit usque in finem le-
-,::t Mortuus esl ei'go Eliseus, et scpelierunt eum, prosus , separalus a pepulo Dei. Sub boc videlicet
* Latrunculi guogue dc Moab venerunl in terram rege regnante, et, quantum est jn se, sacerdotium
„Mpso anno. Quidam aufem scpelienles homiuem dissipante , Isaias prophcta visionein illam maguifi-
•c vldentes latruueulos, proiecerunt cadaver in se- cam, qua viderat Dominurii sedenfeto super solium
* pulcro Elisei. Quod cum teligisset ossa Elisei, excelsum (Isa. vi) , vidtre n.n pbtuil. Quandiu ille
A tevixil homo, et stetit super pedes suos,»etc. Quid G regnum lenuit in Judeea,- pia_phela obiilos nbn leva-
sigpificat hccc resuscitatio cadaveris mortui per vil ad coelum; non sunl ei reserata ccelestia, non
_-onf,actumossium Elisei, nisi \ilam fuleliuin, quee apparuit Dominus sabaolli, nec iu hiinisterio fide-
in itioite Cluisti veraciter conslat ? Quicungue ergo liter sancli nomen auditum cst. Qtiando vcro ille
firma fide tangil mortera Christi, et spem suam ve- mortuus est, universa, quse subsequens scrmo mon-
raciter in ipso coUpcat, sine dul.io particeps erit stra.il, aperto sese iumine prodidfcranf. Tale quid-
resurreclionis ejus. Dieil enim ipsa Veritas : c Ego dam et in Exodo scriptum est, duhi Pharao vixil,
sum resurrccfio ei vita. Qui credil in me, eliamsi pbpulus Israel ex luti et lateris et palearum opcre
mortuus fuerit, vivet. Et omnis gui \ivil et oredit non suspifavit ad Dotoinum. Duni illc regnavit,
in nie, non morietur in eelernum (Joan. xi). i El iicmo quoesivit Dcuhi Patrem Abraliam, Isaac et Ja-
aUbi: cSicutMojses, iuguit, exaltavil serpentem in «ob. Quando verp ille mbi'tuus est, « suspiraverurit
deserto, ita exaltari oporlet Filium liomiuis, ut omnis filii Israel, »ul Scriptura dicit, c et aseehdit clamor
qui credil in ipsum uon percat, sed habeat vitam eorum ad Dominum (Exod. n), » cum uliqtie (juxta
ajternam (Joan. m).» liistoriam) tune magis gatidere Uebuerinl, et anle
GAPUT XIV. suspirarent, cum vincerent. Hiezecliiele quoque
De Amasia rege Judu , aui petcussil Edotti in valle prophetante , Pheltias , filius Banaice, occubuit, et
Salinarum. posl pessimi ducis inleritum :« Cfecidi,inquit, super
-Quoddicitur de Amasia rege Juda. (CAP.xiv.) c-Ipse faciem meam, el claihavi vece niagna, dicens, et
«;-percussit Edom in valle Salinarum dccem millia; dixi: Heu inilii! hfeumihi! Adbriai Deus in censum-
-t_et apprchendit Pelram in proelio, voea\itque no- maticnem tu facis rcliquias Isracl (Ezech. ix). » Si
t meii ejus Jezethelnsqueinpreeseritem diem,» elc. ergo ihtelligas in Ozia , et Pbaraone, ct Pheltia et
Vallis Salinarum erat, ubi sales faciebant, vel feno cseteris istiustiiodi, contrariafe fortitudines, videbis
yidelicel saisuginis, ul mullis in locis, deciso, exsic- quomodo, illis viVfenlibus, nullus nostrorum videat
cato, et incenso, vel aquis puteorum salsis ferve- ac suspirct et in poenitehtiain corfuat. « Non re-
factis, el usque ad salis firmilatem coquendo per- gnet, ait Apostplus, peccafum in morlali vestro
diictis, vel alio quolibet ordine , quo sal fieri con- corpore (Rom. vi). Regnahte peccalo , iEgyptiis
sitevit, in quo etiam loco et Joab duodecim millia exstruimus civitates, in cinere vefsamur et sordilms;
Idumseorum percussisse legitui'. Nec proetei'eundum pro frumento paleas, pro solida petra luli opera
quod pro vaiJe Salinarum vetus editio quasi nomei^ k seclamur. (Ex Beda.) Quod dicitur de Jerofaoam
i#" - .
247 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNf. OPERUMPARS I... .248
regelsrael:«Ipse.restituit leftoiiioslsfaelafaintroituj, tur divino, sed utsimul eunilemplo profanarelui',
Emath, usque ad mare Solitudittis (IV Reg. xiv). » studeiiS ut magis regi placeret Assyrio , quam Deo
TCmalh/gusenune Epiphania dicitur, septenlrionalis patrum suorum et Domino. Gui sensui videturliber
erat terminus lsrael. Mare auteffi Soliludinis, qupd Paralipomenon astipulari, rifai ita scriptum esf :
Heeibraicedifcitur Araba, mare Mortutim designat, c Igitur Achaz spoliata domo Domini, et dpmp re-
quod in longitudhie per stadia S80 usque ad Zoarbs gum Ctprincipum, dedit regi Assyricrum muhera, et
Arabise , in .latitudine ceiitum quinquaginla usque tamen nihil ei profiiit, insuper ih tempore angustise
ad vicinia Sodomorum prbgreditur. GujuS loci Jo- suee auxit eontemptuni in Dominum. Ipse per se rex
sephus ita meminit; dicens : « Ahno atitem quititc- Achaz immolavit diis Damasci yiclimas pereussorl-
decimo regni Aniasise,undecimus regnavit in Israel bus suis, et dixit: Dii regum Syrise auxiliantur eis,
fllius Joas Jeroboam in Samaria annps quadraginta. quos egb placabo liostiis, et adefuntmihi, cum
Hic -atiiehi rex cirsa Deum guidem injuricstis fef e contrario ipsi fuerint fuina fei et universo Israel
iniquus exslillt veheffienter idtila celendo, et multa (IlPar. xxyin).»
incofigrua et opera extratiea faciendo. Popjilo atitem « Direptis itaque Acliazomnibusvasis domus Dei,
Israelitarum mulforum boporum fuit occasio. Htiic c atque conffactis, clausit jajjuas templi Domini, et
'
quidem Jonas prpphetavit, quia epprteret eum Syfes i t fecit sifaiallaria in universis angulis Jerusalem.
•vju.cere dimicandb, et regnuffi prpprjuiji dilalarein « In omiiibus quoque urbibus Juda exstruxit afas-
partibus quideni Aquilenis usque ad Emacb civita- ..-«ad cremandum llius atque ad iracundiam, proyo-
tem; a meridie verc usque ad Ispaltiten. Antiqttittis t cavit Dominum Deum patrum suorura.»Hsecsicut
enim termini Ghananseiisti -fuernnt, sicut princeps scripta reperimus boe in lpee ppnenda esse cen-
Jesus ea Ibca detferminavit. Igitur Jerefapamcastra suimus, parati, si qui aliquid jnde certius e.xpresse-
tiietatus ccntra Syrins , eerum eitinem prcvinciam_, rint, eorum sententiam auscultare,
sictit Jbnas pfbphetaverat, devastavit. » « fufic ascenditRasin rex Syrise,1et Pliaceefiliris
t Romelise,rex Israel, in Jerusalem ad nrseliandum.
...: CAPUf XVI.
t Gumque obsiderent Achaz , non yaluerutit supfe-
De Achab rege Juda, ob cujus peccqla, Rasin fex <-rare eum. » Rex impius , qui Doniinum Deum
Syriw, et Pliacee filius Romeliw, rex Israel, dscen- patrum suprum dereliquit, ct secutus est idola
derunt in Jefusatem ad ptwliandum.
geutiujn , juste Dojnini auxilio derelictus pst. Et
.'. (CAJP. xvi.) « Anno, septimo •decimo Phacfee filii consurrexerunt adversus eum Rasin rex Syrice , id
«-RomelieereghavltAchaz, filius Joatham, regis Juda. ,.est, ArametPhaeee filius Roffielise,Tex Israei ini
i Viginti annorum erat Achaz^ eum regnare coepis-' * Samaria; et Venerunt in Jetusalem, ut expugna-
« set;; et sedecim annis regnavit in Jerusalem. Non rent eam. Legimus in Paralipomenon libro (IlPar.
..«."fecit quod erat placitumin cOnspectuDommiDei xxvni), Rasin, regfemDamasci, viclo Achaz, multos
« sui, sicut David pater ejus, ised.ambulavi:t..m-yia de Judsea Damaseuni transtulisse, fetPhaceelfiliuni
« regum; Israel. Insuper et filiuni suum cousecravit, JP-Oiiieliee, regem decem trifatiumguoeappellabaiiiur
«;transferens per igoiemsecundum idola gentium , Israel, et regnabant in Saroaria, una die centuni
« quse dissipavit Dominuscoram fiUisIsrael, » etc. viginti millia percussisse de Judeeahpminum beUa-
Hinc Josephus taliter narrat: « Porro Joathan fflii- terum, et ducenta millia mulierum pttercrumgite et
tavitvitam, cumvixisset annos unutoet quadraginta, pueljarum cum infinita preeda in Samaiiam dtixisse;
ex quibus regnavlt duodeeim, sfepultusest iri regiis captiva. Rursuffi veniunt ad Judoeam et Jerusalem
ir.onumentis. Venltqueregnum ad ejusfilium Acbaz, cupiuut defaellare, et nOnpotuerunt, guia auxUiatus
Vquiimpius circa Deum existens, et pateriieeprseva- esteiDominus , ut sub occasiOnemisericordioe, qua
ricator legis, regfes.Israelitartiniimitalus, in Jeroso- popultiffl libetabat ofasessum,filium suum nuntiaiêt
lyinis.idolorum aras constituit, et super eas sacrifi- de Virgine nasciturum, sicuf Isaise prophetce liher
«avit,,-in guibus etiam suum in holocaustum obtulit K commemorat. Huie noh stio Vffiefito, sed Domini
filium more Cbananceorum, et super heecmulta alia gcatia ostendenda, egredi in occursum Isaias ju-
scClera perpetravit. Musach guoque sabbati, quod belur ad extremum agusediictus piscinee superioris
sedificaveratin templo, et ihgressUmregis exteritts ip viaagri.fullonis, et dicere ad eum :« Videutsi-
converlit iii templum Domini, pfopter regem Assy- leas, noli limere, et cor tuum.ne formidet a duabus
riotuin, etc.» caudis titiotitimvfumigantium istorum in irafuroris
Legi ih cujusdani libro musach stibbati expositum Rasin regis Syiiee; et filil. Rbmeliee, dicentes :
locuin quemdam, yel eedificium quoddam esse posi- Ascendamus. ad Judam, et stisciterousieum, et eyel-
tumjn vestibtilo leffipii Domirii, ubi reges, quando lamus eum ad nps, etippnamus rfegemin medio fejus
iu sabbatporationis causa ad templum ibant, pe- filium f habehel. Heecdicit Dominus Deus.: Nbn
cuttiani pro eieemosyttaimmittebaiit; et ita musach stablt,ut non eritistud; sedcaput SyrieeDamasCus,
sqbbqti gazop.hylacium esse regum , sieut corbpnatn et caputpamasci Rasin. Et adhuesexajinta et guiri-
est sacefdotum. Vjdetur ehim Acliaz ipsum sedifi- gue nnni, et deficiet Epliralffifesse-populus (Isai.
cium etingressUm Tegis extefius nonideo conver- yii). Duas autetti caudas titibnum, id est, torrium
tisse in templtintDomini, .quoil in eo cultui seryire- Jumigaiiliuni voeat Rasin, fegcnvSyrix,;et PJiaceq
m , COMMENT.IN LIRRQS IV REGUM. —.IN LIB. IV. ;- MQ
filium Romeliee, regem Samarice, eo quod in illis .A superioris , cjuceerat in agro fullonis, ubi sordes et
fiiiitum sitrcgnum Syrioe, id cst, Dattiasci,ctrcgnum maculoe purgafaantur (Isa. vn). Quamvis enim Achaz
Saiparioe, id cst,- decem tribunm, quce alio nominc regnaret super Judam, tamen quia impius erat, in
appellabantur Ephraim. Sexaginta autein et quinqtie superioris piscinceextrcmis fmibus morafaatur. Ergo
anni non a lemppribus Acbaz, sed ab Ozieecnumc- Deus non lam rcgis miseretur, quem indignum cesli-
i'anlur. Igitur Ilebreei huuc locum ita edisscrunt, ut mabat salute, quam populi sui. Duas autem caudas
Amos qui sub Ozia ccepit prophetare, quando et torrium fumiganliuni, ut prius dixinms, vocat sa-
Isaias propliel.ee sueehafauit cxordium, primuspro- pientiam scecularem , heereficumque serraonem ,
plietaverit CPPIJMIsrael , dicens : c Israel autcm quorum finis exuslio cst. Qui frustra inierunl con-
caplivus dticetur de terra sua (Amos vn); » titulus silium , ut asceiidercnt conlra Judam , et quasi ne-
quoque prophetice ojus contra Samariam sit, c-tpro- gligentem ct doraiientcm eaperen!, et suis errorifaus
pbelare ccepcrit in diebus Oziceregis Juda, anlc duos copularenl, ponerentque sujjer cum regcm fllium
annos terreemotus. Quem volunt eo tempore acci- Tabebcl, hoc csl, bonum Dettm. Uterque cnim ad-
disse, quo ingrcssus Ozias in templuni Dei sibi sa- versarius , apud se vcritatem, apud se opfimam
cerdotium vindicabat, el terra pereussa esl, et ci- cesliraat esse doctrinani. Denique Marcion heere.icus
neres allaris effusi siuil, et ipse rex pereussus lcpra B boiium Dei Filium, hoc est, allerius putat csse Chri-
(// Par. XX\J). Volunt autem aimuro fuisse vigesi- stum, el noii jusii, cujus jtt-oiriielecsunl, quem san-
i.nim quintum Oziee, quarido hoec acciderunt, cujus guinarium, crudclem et judicem vocat. Ilsec illis di-
reliqui anni sunt viginli septem. Omnes enini annos cenlibus Domhiiis corominatur, quod non sfet con-
regnavit quinquaginla duos. Post euni regnavit Joa- silium eorum; scd inlcrim nunquam diu murtdus
thaiii filius ejus , annis sedecim; ct hujus filius iste stal, et ea qua) muiidi sunt in suis finibus
Achaz aliis sedccim. Post quem regnavit Ezcchias , et in suis urfaifausdominenlur. Cum autem consum-
cujus sexto iinperii anno eapta Samaria est, atque mationis tempus advenerit, hocque scxaginta duo
"ila efflci simul aunos scxaginta cjuinque. Scriptum anni, cliaiu liiundi res quce in sex annis factee sunt,
est enim quod Theglatbphalasar rex Assyriorum sub quam omuia , quce ad quincjue scnsus pertinent,
rege Achaz ascenderit in Damascum el vaslavcrit fineni acceperinl; tuiic uniyersa esse s6_vcnda, quee
eam, el translulerit hafaitatores ejus Cyrenen, ct genlilcs et hceretici futura non credunt, et proptcr
Rasin iuterfecerit, et cjuod tctenderit insidias Pfaa- infidelitatem non intelligunt quee dicuntur.
cee, filio Romelia), Osee filius Hela, et pereusserit CAPUT XVII.
eum, et interfecerit et regnaverit pro illo in Israel
aiinis novem; et quod venerit Salmanasar rex Assur, G De Iranslatione decemtribuum quw regnabanl in Sa^-
maria, in Assyrios per Salmanasat tegeni Assy-
et ofasederil Samariam, quoe mmc Sefaasten vocatur, riorum, in quibtis tocis itidcm ipse rex alios colo-
trifaus annis, et nono anno regni Oscc ceperit eam; nbs adduclos subsnluil qui deos proptios quos in
ierra sua coluerut.it, ibi colebanl, el niltiiominus
viclumque Osec in earcerem miserit, et translulerit Deum Istael.
Israel in Assyrios, .posueritque eos iu Ailam, ct in
Thabor, juxia flunien Gozain, in civitatifaus, sive(ut (CAP. XVII.)« Iratiisque esf Domintis vehemcnter
Septuaginta transtulerunl) in monlibus Medorum. « Israeli, et afastulil eos a conspeclu suo, et non re-
Ju..laaiiagogenfacilis inlerpretatioesl, quod, regnanie « mansit nisi trihus.Juda tantumrnodo. Sed nec Ipse
Achaz rege impio, rex Aram, qui interpretatur ex- « Judas custodivit niandata Domini Dei sui. Verum-
celsus atque sublimis, ut indicetaifogaiiliani sapien- « taraeu arafaulavit in erroribus Israel, qttos opc-
tiee sa_culi, et Pliacee filius Romelice (qui cl ipse « ratus fuerat. Projccilque Dominus onme se-
juxta Osee i)ropheiam et tribum Ej.hraim , de qua « men Israel, cl afflixileos et tradidit eos iu raanu di-
Jcrobpam, filius Nabatfa , vitulps aurcos in Rethel et t ripientium donec projiceret eos a facie sua, » elc.
Dan constituerat, et a domo David Dei populuro Subversio autem Israelilarum, quoe ab Assyrise re-
separaverat, ct propterea rcfertur ad heereticos) con- j. giJiusperpetrata cst, quidsignifical,nisimirabi_em et
sentiat sibi, ut expugnent Ecclcsiam. Quod cum au- nimis deflendam ruinani populi ecclesiaslici? Quam
dierit domus David , quem in Ezechiele pastorem rex Assyrius, hoc est diabolus, curo suo exercilu
bonum legimus suscitatitm , et populus ejus simpli- devastando atque obsidendo cjuotidieefficit, cum eos
citer credens in Domino pertimescil, et ideo pcrti- proplcr pcccata commissa de sedibus propriis evel >
mescil, quia non arboribus frugiferis, sed infrueiuo- lens defert in lerram alienain, quo magis lugerc dc-
so saltui eomparatur. Eosdcm autem hoercticos lectaut, quam canfica lselitise proferre. Unde et
atque genliles contra donittm David argumentorum Psalmista mystico eloquio Iioc idem coinmemoraf,
et dialeclicee artis gladiis dimicare nulli dufaium dicens : c Super flumina Babylonis illic scdimus et
est, ut qui liiler se discrcp.ant, in Ecclesice ojjpugna- flevimus, dum recordaremur ttii, Sion. In salicifaus
tioiie eonsentianl, juxta illud , quod Herodcs et in mcdio ejus suspeiidimiis organa nostra. Quia il-
Pilatus inter se discordantes, in Domiiii passione lic interrogaverunl nos, qui captivos duxerunt nos,
amicitia fcederanlur (Luc. xxv). Impio regi Isaias verfaacantioiiuin. Et qui abduxerunt nos : Hyamum
jubelur oceurrere exiens do loco suo non in princi- cantale nofais de canficis Sion. Quomodo canlafai-
Oio aquseduclu^, sed in. extrcinis finifaus piseinEe muscanficuniDominiinlcrra aliena (PsaL cxxxvi)? >
m B. RABAM MAURTARCHIEP.MGGUNT.OPERUMPARS I. 252
^doc! dicitur de Ms qua; in Sainaiiaa rege Assyric-. A « Israel, regnavit Ezechias, filius Acliaz regis Juda.
; fuin adduclse sunl rialicnibus : ^ « ¥iginti quinque annorum erat cum fegnare cospis-
! t Et
Uriaqusequegeris fabrieata esi Dehirisuuiti : « set, et viginli novem anriis regnavit in Jerusalem.
'« pcsueftihtque ebs ih fanis exCelsis, quse fece- ^«^NbhienmatrisejusAbiauiia Zajeharise. lEecitque
"'-«raht Saihafitse gens et getis, ifi ufbibus suis, in « qubdefat bonum coram Dominojuxta omnia quse
'« qtiibus habitabanl. Yiri enim fiabyldnii fecerimt « fecerat David pater ejus. Ipse dissipavit excelsa, et
1 &DcothBehbtli; viii auiem Ctitherii feceruht Nef- « cbntfivit statuas, et succidit iucos, confregit quo-
. « gel, e't vifi de Hemalh feCerurit Asyiria. Poffo « que serpentem aireum, quem feeerat Moyses. Si-
« Ilevsei fecefutit Nebaaz el Thartbic,» etc. lii libfc «. quidehi usque ad tempus illud-filii Israel adole-
qindeni locorum legitur qiiod Benoth et Nergel fue- « bant ei incensum, vocavitque eum Noheslan : Et
'fintxivltates, ijuas censtfuxefifit in regione Jud&sa « in DbriiinoDeo jsfael speravit,! elc. Recte orgo
, Sairiafitarii, qui de Babyldhia tratisierant. Asyina EzecMas serpentenij cui adolebant. filii Israel in-
quoque oppifliim, quod «dificavertirii, qui ad eairi ceijsurii, fetquem ipse cbnfregit ,:Noiieslan vocavit,
vefterant de Eihatb; Nabaaz et Thartiiac civilates, .quia iii Dbmino Deo Israel, nou in Seneo serpente,
^quftsHevseiih eaderii Judaeaeterra cbndiderint. Vi- ipse speravit. Siquidem Nokestan interprefatur JEs
flelur atitem juxta eonsequenliarn sermones et ido- B eor.mn,ut quem illi pro nuihine colebant in dictis
Ibfhriij quibtis lise genles prius in terra sua sefvieriht ejiis, metailum eum esse, non Deum, agnoscerent.
liic posse vocabula intelligi. Quia cum dictum esset: Et quia EzecMas in boc, quod exceisa dissipavit, et
•r Et tinaqtiseque gefts iabfieata est deuni suum , » statuas conlrivit, atque succidit lucos, nec non et
qiiasi ad expletibnem senleniia; subjtinctum sit: oniniasimulacra comminuit, Salvatoris typum tenet;
* Viri enirii Babylonii feeerunt Socolliei BenOlli, t id .iiilerpi-etatuf enim Ezecliias appfeliendehsDominnm,
est; laBefnactila Betiolh. Et inelius, rii falldr; face- 'veiforiitudo Domhri, in eo ipso utique, quod illum
•fel interpresy si Socoth Latitie in tabefnacula vefte- sefpentem ameum, quem Moyses fecit, eomminuitj
fetj et nomen idbli Biinoib absbliite poneret, et sie-: fiedeinpioris nostri figuram convenienter tenet. Nori
ul in sequentibtis manifeste dicittir. sbbini eriim Doniinus nosler ac Redemptor, de quo
"« Hiattlem, qtii eraiit dfe Sephafvaiin, etimbure- per Proplietam dieitur : « Dommus.foftis, Dominus
'* batit filios suosigni Adfaiiielech el Ahanieleeb, potehs ih praelio (Psal. xxm), » idola gentium con^
diis Sephaivaini. i Ubi ostendittif Adfatiielcch et trivitj.et omnia simulacra eoruhi~dissipavit, quate-
Anameleeb idola.fuisse urbis Sepliarvami. Ita videtur hus uriius Dei bmnipblentis notiMainbaberent, ejus-
consequens ut et Nefgel Oullienofum, Asyina ema- qiie cultui digne mancipafehtuf : quih ipsairi liite-
. liiijeofiim,Nebaaz bi Tljaf ihac idola fuerunt flevaeo- G ram legis Mdsaicse,quam ille pbpiilus legalis assi-
fnhi; Pbstllsee Scriptura fefefl; de ipsis Samaritanis dua leetiorie resdriabat, ac pro iftagho iiabebat, cori-
quod ciim Domiiiuhi colerent, diis qubque stiis ser- tfiyil, ac seusuiri spifitalerit iii ea-inteiligere eos
viieiit, juxtaeorisueiudinem geiilitiin, de= qriibtis flpcuiti"'
Iranslati fuerant in Samariam. El non mullo post :«::Anrioquarto decimo fegis EzeGbiee ascehdit
sulisequitUf, diceris t « Fuerunt igituf gentes istoe ti- « Senfiachefib rex Assyrioruni ad uriivefsas^civita-
«inentes qulderh Deunij sed riihiloniinus et iddlis tes Juda inunitas, et cepit eas. Tunc mislt Ezechias
ssuis %efvienteSiNain et ^Dliiebfuin et nepotes, sic- fex Juda liuntios adf egeni Assyfibfuin ih Laehis, di-
'«iilfecefunf palres shi, itafaciiirit usqiiein pfeesenteni eeris :^PecCavi,fecede a me, et dhine qudd imposue-
i. dieihi» Et^^quiainSamafitanbruhi pefsbiia lisefetidi ris: ,ni}hi;, ferairi. Indixit itaque fex AssyfiOfum
abcipiuhtur • itipfscdiclasentefitia iliofiim nequitia EzefeMiseregi .ihde tfecerita taiehta argenti, et tfi-
cbnvehientfef expfiriiitur. Haberit eriirii iiseretici girita ialenta auri. Detiitque Ezecliias omrie af-
qiiDedariisacrariierita comiriuniacuriisahcta Eeclesia, gehtuni, qubd fepertuin fuerat ih doirid Ddinlfti, et
€t quasdahi sfenteritiassarictafuni Scfipturafurii fite ih;thesauris regis, i eic.Clafa 6st liistoria , quae in
iiiteUigunt, sed -tanfeii riihiloiiiiiius idolis effofum w libfis'B.egum, necrion in Pafaiipdriiendn et iri pfb-
shbfum servire noh cessaht. Videtuf eriiifteis timo- phetia Isaise pari modo destfibitiif. «iLzeciijas vi-
rem Dei rite se custodife, euiii seciinduin sensuhi gihti quiiique anndfuni efat, «urn rbgnafe coepisset.
siiuiri veritati se putant favefe. Sed qui catliolicaj Regflavit autefti viginti noverii atinis iti Jerusalem,
fldei uriitiiteih spefhhht babefe, ihaligiiorhm spiri- etTebeilavit eontfa feigeiiiAssyfiofhni, et iibn sefvi-
tuurii vbluiitalibus se veracitbr ihaiiifeslarit obteiri- vit ei. Hihc Seniiaciierib ingfessus Judssam, qbsedit
niuftitas. Et Cuiriobsederet Lacliis, ini-
perafe. Etribn sblhni inventores pfimi errbfum,qubs ufbes>ejus
ad eum Ezechias trbcehta talerita afgbnlij ei tfi-
palfes Saniafiiahbfiini signiflcarit, libc faclunt, sed et sit
et iamiriis ejus de-
sequaces bbrarii, quos liliorum noniihe" et nepotuhi gihta aurij ffactis iaftuis teihpii,
fex Assyrib-
expfessbs f ecte nossunius iriteliigere, sihiiliter tracliSj^qUasipse adfixit. Misit auteni
aghnt. funi Tliaftan et Rabsacen cuiri hiariuvaiida JerUsai
€APUT XYIII, leuii Egfessus est autem ad eds Eiiacihi, Hliiis Hel-
dee, preeposilusDdmus, el Sbbha sCfUii, et Jbahefi-
nacheribjnisil nuiitios.in Jcrusalem cumivanu valida.
ut bldspheniarenlJ)enni viventem, _ liifs Asapli, a Cdnimentaiiis, J eM.Iste est Eliacim, de
(Gip xviii.j & Anhb teftib Oseie, 'fllil Hela regis queisaias .ih vjsitthe vallis' 0ioa Wit •_« Yocabo
2S5 . ' COMMENT,1N LIBROB fv KEGOM. — IN LIB. Iv". 2SI
servum meum Eliacim, filium Helcise, etc. (Iscsi. ^ et Sebna el Joahe humiliter dcprecantur Rabsacen,
XXII).:i Qui fuit pontifex pcst Sobnam prseposilum ut Syriace Icqueretui', bunc sensum habet: Quid ne-
templi, quem tradunt flebrsei Rabsacis coniimnatione «esse est pdpulum falsis terroribus commdveri, et
perlerrituin tradidisse manus Assyriis, «t pfodidisse : variam jactafe viftuteni? Lbquere liriguam, quam
.Jerusalenij ot exceptaarce Sion ettemplo, Assyrios pbpulus ntin ndvit, riaiii Ctries lirigusetuse liabemus
totam urbenf cepisse. Gjiemetiam Sobnam eum scienliam. Ad qubd ille affbgahtef:
Eliacimad Rabsacen exisse quidanrpulant. Rabsa- -'- « Nuih, ai% ad dbmiriuniiuum et adie nlisitiiie
cen autem,- qui Hebfaice locutus est, filium Isaise '-'% Dbffiihtismetts, J etCi, usque: « EiMbatit ufinain
proplietaeautumant, qui et ipse proditor. fudrat; re- suaiii vobisbuin; » Per cjubdbstehditfaine eos etsiti
licluffique filium Isaise alterum vocafi Iasab,qui la- 'esse capiendbs. Simtilqueet illecebfarii jungitli-
,"lineTelictum sonat; Alii autemputanteum Samari- ffidri, ut qtibs teffore ndn Vinclt, 'perstiasitihe deci-
ten fuisse , ae ideo Hebraieam seisse linguam, et piat. Et dicit ex pef soiia regis :
lam audaelter et Impie Domiriumblaspbeniasse. -CJui « Facite ffieetim benedictiOiiem, J hbcest, faeite
quasi quadam contraria forlitudind sua Ct arfoganlia qiibd iti vestfam berieflicliohem proficiat. Behedicite
•imilabaturpropb.etas, qui dicebant: -«Hsecdicit Do- ^ fegi Assyridj et etiffi dbmiritim coiifitehiini, ut pfae-
minus.ii Iste dixit..« Hsecdicit^rexmagnus,rex As- niia cOnsequamiriij ddneC reveftaf de iEgypto, vel,
syriorum.. i Ac primum qtiia dixit': « GonfidiSsuper capia Sobna,- redesim; Habitaie ih ufbe vestfa , el
iEgyptum,. i>falsum: est. Nulla enim harrat Mstdria, rebus vestris iftiiihihi, et postea ditCam vds iri si-
qued Ezecbias-Phafacnis auxiliurii pcslularet. Quod- milem terrse vestrse tefram. Quarii taiiieti ribrihdriii-
que irifert; « Si responderis inihij-in Domino Deo riavit, quia similem ei itivenire hoh pbluii, sed siiniji-
•coufidimus, t verum estrSedjtingitrursum menda- tudinefti hoii pdftit; boc enim iiiiusqiiisque Vult, in
ciuiti veritatiy quod abstulit Ezechias excelsa ejus,' quo nattis Cst (Ex Bedd.) Alii ptitarit teffain MCdise
el altaflaVHsee eriiftiiibii cotitfa^Deum, sed.pro Deo "eis fepfomiiti, qiise terfae Judseae simiiitudirieni Iia-.
fccil,'titj destfticla idoldlatfia' et veteri efrore, ju- beat, lam in sittiqtiam in fructibtiS; ifitied ait Rabsa-
lictet Betim adorafi oi Jefusalerii, ubi fuit templum ces, Inter alia^ qtiibtis Detim blaspheitiabat, claniahs
-ejtis. ûiqtie :iit paucitatein bbsessbruni ostendefet, ednlra Jerusalem :
duo miflia equorUtii polHcetufJ qtiortim ascerisbres "« Ubi cst Detis Emath Ct Afphat? ubi est beti.s se-
ElecMas titin liabefet. Ndri de Imbeeilliiate pcpuli « pbafvaim, Aiia et Ava? NUhquidlibefaveriiht Sa-
vdiiit, qiiasi fequitandi ignafi:, ied" de bbservatione \-'inafiam-de uiariu mea ? « bstendit hafum diiinium
proeeeptbfum Dei, tjtii Moysipriecepii, ne fex Israel: p civitatutii sive getitiuin fliis servisseSamafitas.litiia
equbs Ct uxbfes slbi multiplICafet (Deut. -xvn). Siti Jhen efant dii, sCd idbla, ihefitd cultbtes vaniialis,
autem, Iriquit; itie niinimuhi sefvoftiffi rCgis Senna- tit deeebat, esse stibvefsbs. Est aiiteiri Ehialh urbs
clierib stistinefe iioh vales, quoffiOdb taulam illitis 'GbslCsyfiae, quse ntiric Epiphunia dicifjii'*juxla Eme-
poteatianisustinebis? Adidatiteni, quod dixit:« Si sam, ut stipfa mbriuimus. Arphat tifbs Daiiiasci,
i fespbhdeiis ffiiM, in Dohiihb Deo eohfidiffitis, t quam expugnatam a rege Assyfioftiih ~et Jefehiias
cailide fespdtidit; se ndii sua vbiunlate, sed Dtimirii SCfibil (Jeri xLvii). Sephafvaim, qtibd riumerd plu-
veriisse piseceptis; ralHifcfos xtilUiierus sehat, rionifen e|t IccbfUftTde
- c Dixit Dbffiiriiis1 atl ihe: Asceiide supef ieffani
qiiibiis Assyrii irahsiiiigfahtes iiabitayefUht iri. Sa-
i naiic, et dispefdC -eain. i;Et: est arguniehtum : niafi^ ut iri idebrulh libiis ihyehiniiis. vefuiri in
Certe sine; Doffiitiivblunlate huC veriife iioii pbte- Tsaia Iidc qabque vbcabultiffi essfe Civiiatis appafet,
faim Gtiriiaulem-vMCiihi,:et multas urljes eepefim, iibi apefte dicittif: « Ubi esl Deus" tifbls Sbphaf-
e*tpafs JeinisaiemmariCat iritabta , riiattifesttim est 'yaiin (Isai. xxivi)? D tahietsi plufalitef dictUih, ut
irib ejus vbitihtatS-vetiissC.' : 'tiieliarilm, Mheharum. Pfo ktia et Avti vetuseclliib,
€:-bMt'aut6m"'ma6im''.1Su^--"Belcise", et Sebha quasi unius urbis; tibriieri, Anengam posuit. Ef qui-
c scflba, et JoalieyRabsaci: Pf.SCatiiUf,iit Ibquafis.' 5 defli in iiebfseb ila scfiptum est. Yefurii-quia syliaba
"«ttoMs serSis tuis Syiiacb: sTquidetii inteiliginitis qiiihta, qUseiii riiedib hdhiiriis pdsila est, cbnjuhctio-
« hahc Imgtiatii. Et ribh Ibquaris ribbis "Judaice, ati- nehief apud.ebs significat, petest etlia distihgui ut
c diehte.pbpuib, qul est supef niufliin. Respbhditqiie dicattif Ahe ettidve, ut Aquila ifahsiiilit: sive Aha
« eisRabsaCes :Nunquidad"d6hiinuhi tuUriiet ad ie ei Ava, ut noster vertit ititefpres. Siti.autem, ait,
« niisitme;dbhimiisniCus,ut l&querer sefnienes iibs, tanfis diis pfseseritibus decerii tfibus vicinius facile,
« et non lotiusadvifdsqui-sedent gupef mtifufli'ejtis', ijuaiitb niagis selam Jefusaiem , uhb: Deb prsesuie
t iitlcomeaant stefcbfa sua, Ct bibaiit ufihahi suam vincemus i Vere justUs Ezeciiias bmhia ageris cum
i vobisetim?i etc. Rabsacis accusatib Ezechise te- cdnsilib, pfonfbuit ei fespbnderi, rie buni ad .niajo-
Stimpriiumest, quia captis Judseseurliibus iri Domino res blasphemias provocaret.
coiifisus sit,-et ccnfortavit popuiUm, tit in Dohiino « Yeriit qubque Eiiacini, 'iilius Heieise,pfcepositus
spefafet. Unde lElabsacesdestftiere vult quaeille coii- ,« donius, ei Sobna scriba, et Joahefilius Asapii a
stfuxit, etdicitadpbpulum : « cdmmentafiis ad Ezechiahi scissiS vestibus, et
'
« Noii seducat vbs Ezeciiias, et non yobi^Stfibuat *«nuiitiavefunt ef veflia RabsaCis.»
"" v- '-'.'"
« fiduciahi superBbinino Deb."> Qubciautehi Eiiacim
253 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERTJMPARS I. 2S6
V CAPUT XIX. A Sennacherib contra J2gypiibs, et obsedisse Pellu-
Oratio Ezeckiosin templo Dominiconlraverba regis sium, jamque exstructis aggeribus, urbe capienda,
Assyriorunf. De eo quod angetus Domini oclo- venisse Tharacam regeih iEtMepiorum in auxilium,
ginla quinque mittia percussii incaslris Assyrio-r narrat Herodotus.
rum, et de interitu Sennacherib regis Assyriorum. «Ttaque eum accepissetEzecMas litteras de manu
(GAP.XIX.)« Quse cuni audisset Ezechias, scidit i nuntiorum, et legisset eas, ascendit iti domumDo-
«vestinienta Sua, et cperlus est saocc. Ingressus- « mini, etexpandit eas corain.Ddmiiid;et oravitin
. «qiiedoitium bemirii, et roiSit Eliacim prsepnsitum « conspectu ejus, diceris': bomine iDeusIsrael, sedes
« domuSjet Sobnam scribam et senes de sacerdoti- « cherubim, tti es Deus ôlus regtim omnium terrae,
« bus opertos saecis ad Isaiahi prophetam , filiuin « tu fecisti ccelum et terratii, inclitia aurem tuam et
. « Ahips. Qui dixerunt ei: Hsec dicit Ezechias : Dies c audi; aperi, Demine, oculps tuos et vide, et atidi
« Iribulationis et blasphemise dies iste. Yenerunt « omnia verba Sennacherib, qui misit ut exprobra-
« filii usquead paftum, et vires non habet partu- .« ret nobis Deum viventem,.-» etc. (Ex Eieron.)
« riens, etc; J (ExHieron.) Scindunt veslimenta sua^ Prius Ezechias, Dpmini tiriiore perterritus, ora re-
. quia Rabsacen audiunt blasphemantem; scidit et serare in templd non -audebat, vel Iiberas fundere
rex vestem suam, quia pro populi et suis peecatis " preces; nunc aulem quia audit Isaiamdicentem :
csse. credebat, quod Rabsaces usque ad portam ve- >«Ne timeas a facie vefboruni,. quce audisli,» etCi,
liit Jerusalem, et contra Dominum talia loculus. Mira audaclef Dominumdeprecatur: ,...::
regis Iiuuiilitas et prudeiitia. Dimisso regio cultu, « Misit aulem Josias filium Amos ad Ezechiam,
obyolutus .sacco ad templum pergit de palalio. Prin- « diceris : Hsec dicit Dominus Deus Israel: (Jusede-
cipes sacerdotum non stolis, sed ciliciis, mittit ad « precalus es me super Sennacherib rege Assyrip-
Isaiam coopertos saccis, et dixit: « Dies hsec tribu- « rum, audivi. Iste est sermo qtiem locutus est Do-
lationis nostrse, et correptionis Dei blaspbemiseho- < minus de ,eo : Sprevitte et subsannavit te virgo
stiurii. > Ponitque similitudinem parturientis femi*- < filia Sion, post tergum tuum caput movit filia Je-
nse, et dolenlis, quse ad partum usque pervenit, i rusalem. Ctii exprobfasti, et quem blasphemasli?
et generare noh pdssit. < Contra quem exaltasti vocem, ;et elevasti in ex-
. Si forte audiat Dqminus Deustuus. Non enimau- « ceisum oculos tuos ? Gentra sanctum Israel, > etc.
demus Dominumomhium nostrum dicere dominum, Denique Ezechias audactef-. Dominum deprecatur;
quOfirascenle tanfa.perpelimuri,., sed tuum dleimus; nec misit ad Isaiam, ut prius fecit, npn ipse prp-
deminum. Et hanc habemus ultionis fiduciam, .qati- phelapeigit ad eum, sed nunlios-mitt.it, qui Dei re-
nisim vivens Deus bjasphemaluf a eultere ideloruin 1 spensum deferant ad eum. « ¥irgoi Sion el filia Je-
mofthorum. Leva efga ofationem nostram jacentem rusalem, J quse ideo. virgo dicitur et filia, quia,
pro reliquiis populi, quse ebsidentur. Prsevenit ees cunClisgentibus siffiulacra mortuorum adorantibus,
Isaias, qtiia e'o'.spiritu, quo futura noscebat., etiam hsec sela cohservat caslitaiem religienis Dei, et
absentem regem audierat: unius divinitatis cultum, et quse, ne ad majorem
.'.;.« HaeC,inquit, dicite ddmind vestro, quse dicit Do- blaspbeiiiiam concitaret, pfsesenti ,non respendit,
« minus : Noli timere vCrba, quibus non tu, sed ego post abeunlem mevit caput suum, «erta de ulticne,
t sum blaspliematus. s Nec dico omnia quse regi As-; secura de poena. «In manu servorum tuorumj t hoc
syrio faciam , ne nieam videar jactare peteritiam. est, nec ipse per te, sed pef servos tuos, utmajor
Sedquia dandus sit ei spiritus non Dei, sed adver- esset arroganiia, Dominumblasphemasti; i
saril, Ct audito nuritip revertens ad terram suam « Altitudo montiuni, et MgaLibani, excelsse cedri
corruat gladio, tit diio pariter ,| quse optabat Eze- ,« et electse abietes. J Yel per melaplioram de Cun-
chias, audiret se ab obsidione liberandumj et inimi^ ctis gentibus accipienduffiest, et principibus earum,
cum in suaterra esse moriturum. vel de Jerusalem, quaeest Libanus, cedfi et aMeies,
« Reversus est igitur Rabsaees, et invenit regem ^v petentes quique et eptimates, altitudd summitalis et
t Assyriorum expugrianlemLobnam. Audierat enirif saltus Carmeli templum est. Qtiddlnfert:« Ego fodi
i quod recesserat de Lachis. Cumque audisset de < et bibi aquam, et siccavi vesligip pedis mei omnes
« Tharaca rege Êthiopice,dicentes: Eece egressus < rivos aggerum, J vel ob hoe dixit, qtiia pro mulli-
« est, ut pugriet adversum te, ot iret cbntra eutii, tudine exercitus omnia fluenta siccaverit, ut puteos
«inisit miritios ad EzecMam, dicens: Hsec dieite sibi fodere compulsus sit, yel quia omnes populos,
« EzeChice regi JUda : NOnie seducat DetiS tuus, quos aqusesignificarit, sup vastavit exercitii.;
« iti quo habesfiduciam, neque dicaS : Nori tradetur « Nmiquidrionaudisti quse-olim feeenm?Ex,die-
« Jefusaietii iri niarius regisAssyriorum,» etc. luxta < bus anliquis ego plasmavi illud, et nuncaclduxi;
voltintatem Dei Rabsaces dCseruit obsidionem Jeru- « et factum est in eradieafionem collium cbmpu-
salem, et perfexit ad dominum suum, quem vel ca- € gnanlium, et civitatum munitarum. Habitatores
pta, vel desertaXaCMs, inveriit oppugnaritem Lob- « eorum Meviata manu contremuerunt et cpnfusi
nam. Sennacherib aulem occurrens regi JEtliiopum e simt. Facti sunt sicut fenuffi agri, et graroen pa-
niisit ad EzecMam nurilios et epistolas, ut eos quos « scuse, et virens herba tectbrumi quse"exaruit,an-
viribus iiou cepitsefmone lerreret. Pugnasse autem «-tequammaturesceret. Habitatienemtuam, et;egres-
257 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM. — IN LIB. IV. 258
« suin luum, ct mtroitum tuum cognovi, et msaniam A ut instar arbons alta radice fundatcepomis dcnsissi-
c tuam contra me cum fureres adversum me. Su- mis impleantur. De Jcrusalem cnim et dc monte
c perbia tua aseendit in aures mcas. Ponam ergo Sion egredientur reliquiae, ct implebunt lerram Juda,
t circuluin in uaribus luis, el frenum in labiis luis, non suo merilo, scd Dei misericordia, imo zelo quo
< el reducam lc in viam per quam venisti, J etc. adversus impios zelatus csl populum suum.
Hsec ex persona Dei conlra vcrba Assyrii sentienda « Propterea lisec dicil Doniinus de rege Assyrio-
sunt, quod ad blasphemiam ejus sic responderit Do- « rum: Non intrabit civitaleni Iianc, et non jacict
niinus. Num ignoras quod hsec quse fecisti, mea fe- « ibi sagittam. Rcc occupabit eam clypcus, et non
ceris voluntatc, et hsec ego futura prasdixerim, ac c mitlci in cireuilu cjus aggerem. In viaqua veiiit,
per le facienda mandaverim? Itaque quod olim de- « per eam reverletur, et urbem hanc non ingredie-
crevi, hoc expletum est tempore, ut colles, id est, < tur, dicit Dominus. Prolegamque civitalem istam,
principes, qui inter se ante pugnabant, el civitates « et salvabo eam propter me et propter David ser-
iiiunilissiinse,mc conirahente manum nieam, nec so- « vum meum. t Propter futurorum spem prscsentcm
Iitum prsebente auxilium, eradicarenlur, et contre- exculit metum. Dicit autem quia non suo merito, sed
nriscerent, acpcrirent, el compararentur non olivae, Dei clementia conserventur; imo patris eoruin Da-
cl vinece, fructuosisquc arboribus, sed freno ct gra- B vid memoria, in quo monentur el suae negligentise,
mini lierbisque domatum, qusefrugibus impedimenla et illius fidei et juslilise, quia in lantum diligat Deus
sunt, cl marcescunt priusquam ad maturiiatem per- justitiam, ul posteros majorum virtute tueatur.
veniant. Ilaque et sessionem, egressum et introilum < Factum csl igitur in nocte illa vcnit angelus
tuuui anle cognoî, et insaniam qua conlra me de- t Domini, et percussit in caslris Assyriorum cen-
bacchaturus eras prophetis valicinantibus sum locu- « lum ocloginta quinquc millia. Cumque diluculo
tus. Per quos olim dicliirum esse te uoveram :« In « surrexisset, dedit omnia corpora mortuoruin ,
coelumasceridam, super sidera cosji ponam thronum c et recedcns abiil. > Centum ocloginla' quinque
meum, ero siniilis Altissimo (Isai. xiv). »Itaque fu- millia fortissimorum virorum ab uno angelo una
ror tuus ct supcrbia pervenit in aures meas, el ne- nocte cseduntur, et absque vulneribus occisorum
quaquam te ultra portabo, ul intelligas quod potui- niors sceva discurrit, excludens corporibus animas,
sli, non luis poluisse te viribus, sed meo arbitrio. Domini voluntate. Super quo, in Paralipomcnon le-
Merebantur eniin impiscgcntes et frucluoscc arbores gilur : c Et niisit Dominus angelum suum, qui per-
ut per tc, quasi securim et serram nieain, succide- cussit omnem virum robustum, ct bcllatorem et prin-
renlur cl caderent. « Ilaque ponam cireulum sive cipem exercitus regis Assyriorum, rcvcrsusque est
cliamum in naribus tuis, i ut blaspbemantia ora 'G cum ignominia in tcriam snam (II Par. xxxn). J
conslringam, nequaquam ullra talia loqui audeas. Qui idcirco scrvatus est, ut scirel poleutiam Dei, et
« Frenum quoque injiciam labiis tuis, i quod luam blaspliemantia ora eonipriineret, fieretque tcslis
ferociam domet, et tc reducam in Assyriis, illius majeslatis, qucm paulo ante contempscral.
< Tibi autem, Ezechia, hoc erit signum : Comcde < Et rcversus est Sennacherib rex Assyriorum,
c lioc anno quse repcrcris; in sccundo autem anno, t el mansit in Ninive. Cumque adorarct in templo
< qua?sponte nascuntur. Porro in anno terlio semi- « Nesroch deum suum, Adramelech et Sarasar filii
« nate, et melile, i ctc. Notandum aulcm quod in « ejus percusserunt eum gladio fugeruntque in ler-
Iibro Isaiae, ubi verba ipsius proplictce ad regem Eze- « ram Armeniorum, et regnavit Asarhadon filius
cliiam descripta sunl, itanarrantur : « Comcdehoc c ejus pro eo. i Pharao quoque in decem iEgypti
anno quce sponte nascuntur, et in anno secundo po- servatur plagis, ut novissimus pereat, quod et iste
mis vescere. In anno autem leiiio seminale, et me- passurus esl. Cum cnim revcrsus esset in Ninivem,
tite, etplanlalevineas, ct comedile fructum earum. urbern primanf regni sui, el adoraret in tcmplo Nes-
Et niitlet id craodsalvalum fuerit de domo Juda, et roch deum suum, quasi victoriam de hostibus repor-
quodreliquum esiradiccm deorsum, etfaciet fruclum . taret, et delubrum idoli sui triumphans et gratula-
sursum, quia de Jerusalem exibuiit reliquisc, et sal- "• bundus incederet, coulemptor veri Dei, in fano falsi
vatio de monie Sion: zelus Domini exerciluum fa- numinis trucidatur, ncc angelico perit
gladio, quod
ciet hoc (Isa. XXXYII).-J Nunc ad ipsum Ezecliiam crat commune cum pluribus, sed parricidioiilioriim.
loquitur. Hoe eril, inquit, signum eorum quccfulura Qui cum fugissent jn terram Ararath, quod iutclligl-
prccnuntio, quod boc anno ea comedes quce sponle lur Armenise, successit in patris locum Asarhaddon,
nascuntur; she (juxla Sepluagima) c quse prius se- quem Scriptura lestaiur misisse babitatorcs Sama-
veras. t Anno autem secundo (juxta Symmachum) rise, ne lerra maneret inculla. Ararath autem
rcgio
pomis vesccre, sive (juxla eosdem) quse de prseter- in Arinenia campcslris esl, per quam Araxases
itis segetibus et cadente in terram seminc pullulave- fluil, incrcdibilis ubeiiatis ad radiccs Tauri montis,
rinl. In anno aulem tertio, fugato jam Assyrio, et qui usque illuc extendilur. Ergo et arca in qua libe-
obsidionelaxaia, seminate, etinetite. Siquidcm parvse ratus est Noe cum liberis suis, cessante diluvio, non
urbis huius leliquice, quce nunc hosliii vallaniur ad monics generaliter Armenise delata est, qui ap-
exercitu, et evasuras se esse non credunt, tantam pellaiitur Ararath, sed aci montes Tauri alsissiinos,
reciyient rerum omnium abundsntiam ac fciicilalem, qui Araralh iinwiuent campis (Gen, vni).
259 B. RABANI MAURI ARCHIEP. "MOGUNT.OPERBiMPARS I. 200
CAPUT XX. - A vas aperuerit, serpentem seneum comminuerit, et
De wgrolatiohe Ezechiceet de sermoneDontiniad eum csetera feceril quseScriptura commemorat, (Etc Gre-
prdlato per Isaiam proplietam. — De signo quod gorio.) Plerumque aliquibus jusli necessitalibtis af-
postuiaviiMze.chiasinreductipne cursns s.olqris.-'— flicti, sua ppera cpgunlur fateri. Sed cum eprum
De .nuntiis Berpdqh. vegis Babyloniprum qd Eze-
fthiamrnissis, et sermoneDomini quem IsUiaspro dicia jnjusti audlunt, hcecper elationem potius quam
"
ipsis niiiiiiis Ezechicereiulii. ; .' pet Veritatem existimarit proiataÊx stiis enini cer-
(CAP.xx.)« In diebusIlIissegrOta^tEzeebiasusque iiibUs verba justdrum pensaiit, et dici'!.bumiiiter
« ad morteni, et venit adeum isaias, filiusAmds, pdsseyera bona iiori sestimaht. Sicut grayis«ulpa
« prqpheta, dixifque ei : Tlajc dicjt pp.mintis Deus: est sibi lioc hominem aii-bgafe quod nori' est, sic
« Prseeipe d.omui luse; mOjiefis enim, etnpn umjs^J pierurnque cuipa milla estj "si bumiliter bdntim di-
elc. Nc elevarelur cpf/JSzechisa .ppsi incredibfles cat qudd est.: Unde scepe Cetitingit ut justi et injusti
iriumphps et ffiedia capiiyiiale victpriam, ijjfipmi- iiabeant verisimilia, sed tameri cpr semper ienge
tate corppris visitatuf, et audit, se esse mpriturunj, dissimile," Et in quibtis 4iCtis Duminus ab inju-
jut cbnv.ersus ad bpmittum, .fle.claf:sententiamejus, stis oflenditur, in eisdem quoque ajustis placa-
Quod;quidenl et; in Jona-propheta iegimus (Jop- iii), tur. Nam Phaiisajus irigressus" lerijpluhi diCCbat:
et ii);cpminiriatibnibus jeoiitra David, quse dicunttir•_, B «Jejurib bis in sabb.ato, deeimas dp omniUiti quse
ftitura, ne,c facta sunt '(,11Reg. xn). NonrP.e.dnni- possidfio. Sed justificattis ffiagis: publicaijus, qiiam
laute seiit,entiam,,s.ed î^'pcan"te>ciiurnanum.genus .ille exiit iLiic. xviij)..'i ISzeCMas:,quoqueVrex ctim
ad noliliam ûi, bcinlnus poehitens,eSt -super mali- iriclestia. cofppiis •"Mi'ctus\ad^"exii,ernil'ait«m
tiis. NuUa qjice in hoc niundp lipniinibus fiunl abs- liissei, in oraiipne eoinptihctusVdixit -:..« Obsecfo,
qiie;omnippLenlis Dei b.cpulip cpnsilio venjuiit, Nam Dpmjtie, nieinentb quoinpdp -ainbijlaverim cpramVte
cuncla DeuSsecutufa-prsesciens, ante ssecula decre-. ijj yeiltate et in coi'de perTpcio;-"s;-|iectamen Dojni-
vlt qualiter per gaeculadisppnantui'.,Stattilum quippe niig hanc confessiorieniperfectionis ejus"despexit aut
jani hpjpiiiibus., vel quantiim Mrjus ffiuiidi piosperiT reuuit, quem mox in suis pfecihus exaudivit, Ecce
tas seqrialtir, quajjlumve .a.dvers.ilatjs.fefifas feriat, Pharisssus se juslificavit in opere.. Ezechias juslum
ne ,ele,ctos,,ejugaujt ihinipderala pfpsperitas: .eley.e|, seassefUit etiam in eogitatlpne, atque jinde ille of-
jauf njinja' adye^ feficlijt,irudeiste PbjMnuniplacpit; Gur.ijtaquehpc,
qiiantum jnipsa yita mbrtali leniporaiiter vivatnrr nisi quia pmftipotensDeus singulpi'um yerba ac Cbgi-
Nain Ctsi annos quihdeeini Ezechice regi ad yilaffi lationes pensat; et.m ejus auribussuperba-ndnsunt,
addidit .bnmipptenS Deus,. cum «iim ittpji peiitiisit, quse hiimjlj Gcrde.prp.ferantiir?;-..-':.
luncpraesCivit eSse mpriturum...Qua m re quajsfjp.< 6., « Fleyit.itaque Ezechias:fletu.ni.agn:p,et antequam
oritur: quoinodo ei a pfophcta dicitur: « Pisppne « egr.ederetur Isaias inediam p.artem atrji, facius-est
dpniui tuse, quia rherieris tu, et nph vives.» Cui cum -« serffip pOinini act eum dicens; Reveiiefe _ot ilie
liiortis sententia dieta ost, protinus ad ejus lacry-; « Ezechice duci popnli mei_: HKC diCit Dpminus
mas est sita addila.,.."§pd per prpphetam; Pominus i -Dep.spalrjs tui bavid : Audivi:.ofa.lionem:luam,
dixit qup tejiippre monipse nierebatur: nec bojiii- « .el.vidi..iacryijjaijj' tjjam:êt :ie.cce.sanayi, ,te,-;Pie
nica jns.tiitita convUls.a"ûiit,; quia ut ex lafgitate « tertio ascendes templuni bomini, el addanj diebtis
p.ej an.nj yitse .jcresQerpnt,pp.c qubque ante sseciila. « tuis quihdecim annpS:..Sed etde manu ,fegis;As-
prsefixunj fuitj alque stiatiujii vitse,,qupd inopincjte « «ymruiniiberabp tp;et .cjy.itatein,hajjc, «i^prpte-
fpris est additimij^^sitteatigmentp/praescientiae fui| « gajn tirbem islanj prppter in.e et prppter David
intus s.latutum. «. servum metim. *.:(Ep Hierpm).Flff\jx autein^flelu
< Quj cottyertit faeienj suamad paiietem, et pfa? magnp prppter p.romissionemDojnini ad Dayid,xpiam
« yit bpminuni, .diceriS: > Gonvertitque Ezecliias, videbat iij gua mprte periluram, Ep enjm tempore
facieia suain ad paiieteni, qqia ad templuffi ire iipn EzepMas filios non babebat.:NainppstInorteni,ejus
pp.tefat, etc. Ad parieteffi autein templi, juxta quod Manasses, cum dupdecim annoiûrnesset, regnare
Salpmon pajatjuni p.xstrjjxpat, yel absplute ad pa-- v ccepit in' Judsea. Ex quo perspictiiim .pst, post terlium
iêtem, ne lacijjjias stias assideiilibus osientare yk anjluijjicpncessse.yitce Ma.nasse,in;f:es5e.
.generatuin.
deretWv Atftfe.c.te,jjix<ta".Jef.einiam, ad.cpj' suuni,. Ei;gp iste,opjnis. fietus esi,. fupd desperabat Ghristum
qui cipeuin»id est,Vparietem, cpr appellat, ut tota: desuo semiue. naseiiurunv Alii asserunti quosvls
mente Ppjnmtim pfecai-etur. sanctos-viros mpr.te terrerij prppter incertumMdi-
« Qbsecro, Ppnjjne, memento, qupniodo ainbuia- eiuiii et igijorationem sentenlise Dej, quam sedem
« yepin cprajn te in verifate et in .corde.perfeetb, lisJjiluji siht. Sjnjulqije: facti ,qusestip solyjtui',, ac
« pi quod placifum..est cbi*am;te fecerim, J etc- Fe- ii.ecessitatis vincula, alque .eausarum,- quod nequa-
lix cpnscieniia, guai. ajHjciiqnis. tenipore bonofum quam pies mortis «ingujis pi^stitula sit, sed yolun-
op.eruni recprdal,ur.,.«Beati:,eninjjjnipdpcorde, quo^ tate Pei> Ct igiiotis moiialibjis catisis vel.-'rivat.ali-
njajtj ipsipejjni^deJjurit^Mfll^- y).?Et qupmpdoalibi quis>;yel,iiioriatui'v Prffisertipj ;epffi et iSfa.iutia.jiiifle.
scribitur : «.Quis glor.iaBiturparvuin Iiabere se cbf niortis-jjecessitasdifferatuf, etpost mortein remk^-
{&r.ov.xx)? J Qupd it.a splyitur : perfec.tionem cprdis citatos pluiimos legerimus, Reverlilur 'auteni a.d
iu eo nunc djci, quo idola degtruxeiitj ternpli Yal^ regem proplieta, Dpniinj; jussioiie, ut. jpse .sanarct
261 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM.— IN LIB. IV. - -262
qui pereussit. Et yocatur EzeChias dux pepuli ejus/ A. supra terras elatus ad Oiientem quasi secundi diei
ef filius David, cujus opera seciabalur. Feceratenim marie, nulla ihterveniente nocte, factufus advolaret;
certuiji juxia omnia'.-qtiie fecit Pavid paler ejusj et Nam et hdc qui in; insula Thule, quaeullra Brilan-
auditur «jus ofatio, videnturque lacryffise,quottiam - niam est, velin Ullimis Scythafum firiibus degunt,
ambulaverat coram Domino in yeritale, et iri corde omni sestate aliquol "diebusfieri videiJt, quia sdl cce-
perfectd, et fleverat flelu magrio, et quod plaeiturh tero orbi in ocCasu el sub terfa pesitusfipsis nihii-
erat in. oculis .ejus fecerat.-Adjiciunturque qtilride- ominus tdta die super-terram appareat; et quo-
cim anni ad vitam, quos ilIeTnon postulaverat, et modp a parte Oecidentis aci €rienteffi Iiumiiis fe-
insuper, vivente eo, regni seciifitas repromitfitUr; deat, manifeste vldeatur, TdoneclCinpore opporlunp
Sin"autenif{tttquldam putantph. oOrporevivefe coti- denup totp prbi Communi cxprtU f eddatur,- sictii Ct
demnaliC: eSt, et jtixta iEud qtiod dicitur : «"Rever- vCtertim bistofice, et nostiihomiiies sevi, qui illis
lere,:anima mea, in-requieni tuam; J et iri alioloco:: de. paftibus adyeniunt, abundanlissime - pfodunt.
« Edue de carcere/aniffiam ffieam^ J. optaiida est Munquam aufem Iii qui interiora Austrl incolunt,
mofs, ut de carcefe liberemtir,"quomodo titiric-Db- viderCsoiem pef' Meiidiahas plagas ad Dfien teiji ab
ffiin.us2donat pro beneficip, tit qui: liberandtiS erat <3cGasuredife.-;.(ExJIieroH^-Quod signtiiri et pfse^
adhuc-quinQecim annis vivatin CccrCere ? , i: - JJ sentistempoils.et. futuri lypus orat, \\t qtiomodb
'
« ©JRitqtieIsaias, Affeftemassam fieortmi. fjhiam- sola'«verteretui'«d«xoi'diujn-Sui,ita et EzecMseyita
« «urij.aitulissent et posuissentsuper hlcus ejus^cu-' ;ad detextos amios rediret,4iobisque:in liebdomadc
« -raius. est. J: Aiunt Sebrasi: verbum Siniy quPcI :et pgddade viyehtibtis pef fesufi'eCtieneni Ghfisti
prselefmisej'eSepltiaginta;«(cris Sonafe, non*u/nM&.; vitse spatia prolelehttif;-Soleni saiiclofUin locpruin
Naffi et Aquila, Symrnachusque, et Theodptio ;£fflt'bc inhac prbvineia riionstratOres iiitra conseptum tem-
iiiierpretati ,suht, per-quod mbfbum fegiumlriteliigi pfi ostendefe gradus domus Ezechiae,: v«i Achaz,
•vblunt.-diffi cbntraria putantuf- vel sumpia'ijivcibOj' quod sol.tper: eos descenderit.-Sed-sniinquani ego
vel opposita corijori, quseeutique sutil dulCia.JErgo credana, iion dico Achazy qui fex inipius fuit,' sed
ut Dei "potentia monslraret-af, pef jres noxias et ad- cujuslibet-regiS justi dpmuni fuisse iri templp Bei,
vefsas sanilas; reslittita est. Alii .Sf?jition 1idcus^6i t:uni Salprijon idcirCo Petim inter ccetCfaoffendisse
:appstemd suspieaiittir,. quarido Mumens cprpus cPClo dicatul', quod in sublime c«dificavei'it Mello,. uiide
~et putiescetiie :pure completui':;;Et juxta aftemnie-, atfium tehipli decmibulansiriturfepalatiidespicere
dicornm ijmriis sanies, siceiPribusIiels atqtie xptitii- •splitus sit. Sblent quidam:post-decem gradus linOa-
- sis, in-cutis superficiem pfoydcatur; ac pef-hbc npn rum ad mysteilum Christi tfansfefro, et umbras fi-
spernendam osse medicinam, quse usu eorislei et G guraruni in descensionemiGhiistiiritefpreieiJtnr per
- '-:- - •'. qtioS iteruffi sol-justiti%JGhris.tus,
expefiriiento, quia et iianc fecefit peus; .posjt:-rCsufrectib-
i Plxerat-autem Ezechias-ad-Isaiam-i^Q.uederit: , nem, ascendit. (Ex I*!iio)X).)-I?rimusitaque gradus
«:.signum;-quia Doffiititisjne sanabity, et quiaâscen-" descensionis:deDjeoin angelp fuit, quia magriicon-
«-surus-.sini.die tertio templum Doniirii? >Gui-311 siliinuntius erat.- Denique, et Jacob sic;allbqultur :
.:«Isaias:;Hoc-eritsignninaPomino, qudjlfacfufus Et ;dixitj inquit;.ahgeluS -Dei::": «-Ego sum: PeUSj ;Cui
:« sit bominuS serffionem ûem "lecuttis esfc Ifs: ut vunxistf-tituluffijet .ybvisti vofum. J Ut et angelum
« asceridat .utiibra decem iineis? an ut reTOftatur et DCunf ostenderet, secundusgfadus descensioriis,
jE.40ti.cemgradibus?i> «tcDatur ia;utein signtiitt', iit •de atigelo iri patiiarcliisftiit, qUia «iri oiniiibus (tit
sol deeemgMdibusjmvertaiur^quds -nos,ûxta;Syiii- -ait .ApostbiUs)ipse esl pperatus (J Goiv xii),"'» 'Tftr-
m"aciiUffi,:in-iineasolihoi'olpgiumvertiniUSiQui-gra-; iiusinICgis datiohe, quia.oiift iegeipse ipeutus e"st
:dus"intelligitin lineis, nt matiifesiiorem sensum?le-- ~{Exod:sx). Quartus gfadus in JesuNave, -ut ;popu-
êiitibtisfaceret.-Sive ila erantexstruCtigradusarte lum in -iert'arij repi'omlssionis iriduceret (Jos. 1.).
medianica, ,ut-per singulos nriibfa descendenS,Iio- Quintus In jtidicibusyqUlaeumdem pdpulutij pef ;eds
rarum spatia terffiinaret. ;(Ea; Ccrftt.)'Eraf', ajitem Ipseregebal.- SextuS irifegibtiSJudsecruiji^ quia; in
Ijora diei sdeciiha,.aquando"lisecregi' proplieta-loqtie- P eis regtfabat; Septimus' iij :pfopiieljs, qtiia per Cbs
balUr-: *:Yis ergO; inquit,;nt'aseendat timbra^deCerii annuntiatur. "Octavus itipdiitificibus,quia ipsesum-
.pfoeedente ^plC:ûper' ierraih pef Boreales mus sacCrdds est-(Jtebti"v^Nohus itt 'liomirie;-Pe-
-linCis;-1.
plagas tisque-ad Orientem, qubd sublus^teffaffiVquo- cimus itt passione, Pef hos eriihi "decem giadtis,
-tidianaeonSuetudine sui -cufsus erat faclufus; « att qtiasi pef ^riibfam legis priscce, fihristus deseendit,
Tit feveftattir umbra totidenjt. gradibtis, J Cbnversa rtifsus posifesurfectionem.suani-So' justitiae, Chfi-
relrorsuih facie soUS,-Ipsbquepef •Austfaleihplagatii. sfoss pef edsdCingradus'stirsum in eo3ltim.asc'endit,
" ^'':";
-ad-OrientemTegfessd?: -: -; :: "•' V-- et i)iiinem illam 'unTbraniiegisV.veritatisfacliis illti-
-.«-AtjfexvEacileeSt, 'inquitl nmbfain creseere de- «tfavit (Jpdti. i), ObsCura-fevelaris, clausa' resefahs,
'
"t cemlineis; Nec"boc vblo", ut fiat, sed .Tjt-"'Tever-' et pmnia tecta denudans. ' .
-:«-talur retrorsum dbcein gradibus , J etc; Yidit -' «In tempbre illo misjt B|efpdacIi;Baladam, filius
"liauvqiie"qiiiamifjofis"iniraCtiliessc poterat,- sf sol « Baladam, i&x BaljylpriipfUm,litteras et muriera ;ad
eontfafinm sudinofe:Cufsuin-:ageret,;cmam:s'i 'eoii- ' «CEzecMam::Audierat ehini; qpOd-segfotasset Eze-
sueto processu incedens iametsl miiltoaliius, -id est, T:ciiiasv Lcetatus estautem in adyentu eortim"Eze-
263 - B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 264
« cbias, el ostCn.diteis domum aromatum, el aurum j^.Scriptura sancta elationem eordis ejus dicit po?ni-
« et argentum, et pigmenta vajia. Unguenla qiiOT lentia mitigataffi, inferens : « Et bumiliatus est por
« que et domuin vasorum,sudrum, et omiiia, quse stea, eo quod exaltatum fuisset cof ejus,:iani ipse,
«Iiabere poterat in thesauris suis. Noii fuit, quod quam habitatores Jerusalem; et idcifco liott venit
« non mohstrafet eis Ezechias in doriio,sua, et in ira DdDiini supef eds-in diebtis Ezechise; (Ibid?).,'».-
« omni ppteslale sua (Isa. xxxix). J: Supra legimus Lcetatus esf efgo in adventu legatorum MerodaCh,
(IY Reg. xviii),,d.ecimo:quarto anno fegis JSzecMse queiri.patrem fuisse NabuchodondsorHebfsei aulu-
ascendisse Sennaehejib, regeni Assyriofuin, super inaut, et ih bblatione ffiunerum el.cohgratulatione
bnines civitates Juda niunitas, et cepisse.eas, et po- sanitafis suse, « Osteridilque eis (jtixta Septuaginla)
stea .obsedisse.Lachis,'transisse Lpbnani, misisse Je- 4omtim;Nechbfna » pro qtia Symjriaciius transtulit,
rusalem parteni exercilus.sui, caesaqtieper angeluin :«.aroinatuin-suprum, eiihesatirps argentiet aufi «f
cenlum dclpgiiifa: qUinqiie ffiiilia exercitus ejjjs,::et pdoraniejitortim et nnguenti oplimi -fqubd In :HeT
ipsum, fugisse Ninivetts Interfectumque ia.filiis in •.'braiCp,scrib'iturVto
fanp Dei sui,. et ofegnasse^p.ro eo Asarhadbh filium -j}um.Gazse, i %site- (ut ibi legitur)."« vasorum sub-
ejas:; segfotasse Ezechiani, pt recepisse, .prppheia r.um. -i' Gaza autem, lingha JPersartim, dbiitim nurir:.
litinlio, SPspitatem; faciunj signum incredibile, -uf Bxupahtur; nec fist Hebrajus -sermo,::sed -barbarus.
sbl deceiri horar,um spatiis reyerleretur.ad orttim -«Noijfuit, inqjiit',.vej'bum -(qiiod, juxta Helifaicatii
sutini, et pene diiplex dies fiefet (IV Aeg. xix); -xpnsuetudineihj pro fc frequeriter.accipitur :j.qudd
nunplegimiis:qupdiij,temppi:e iilo,' lioc est, in eer non.ostenderet eis in. dpmo sua, et ;;pmmrpotestale'
derii annq, quti haecgCsfa suttf :pmnia, misii MerpT s$&, ;J Unde:bei Ira4tiStiSsjma,;.;cnibd :noni;sbluni
daCh:Baladam,IIIius Baladaffi, rex Babylonis; jit.te- ihesaurbS su;osiatquepalatii,'sed etiempli -ostende-
iraset ncimeraadEzechiam, Asarhaddon,qtiiSpnna^ ;rit ;.':quod,certe-fuitpdlestatiS ' ejuS,-;de Cujtis valvis
.'
:cberib_patri apud Assyrips Jtt regnum-:sucêssefat, ..aurilaminasjahi tulerat.; -. .
de cujus seu morte,seti vlta Scriplura contiCuit. Ex :.: « inlrpiyit autem Isaias prdpheta ad.regeih Eze-
quo perspieutiin est alitid fuisse4unc regnum-Assy^ « cbiam, et dixitei: Quiddixei'.unt.vifi:jsti,-et unde
riorum, et alittd:Babylenipruiu..,penique. Saniariam, -.« venerunt ad te ? Et dixitEzeChias : ;De terra lon-
id jsstj' decem ijlbus: cepere; Assyrii. Judam. auleffi « ginqua venefunt, ad me, de -Babylbne. Etvdixif::
', et-Jerusaleffi pbste.a"Jeghnus:cepiss'e,Cualdseos,- qtiO- ;«îdyiderunt:in;dpnib tua:? Et 1dixit: Ezechias :'
- rum rex. Nabuchpdonpsof.-fUlt;Et quia,- apud eos v<fJnmia quce iri domo mea stinl vidertint, nbn fuit
astrorum obsefvaritia~est,.stellarunjque crirsus lo.ijgo -« verbunj siye resquam rionostenderim eisrin •ihe-
usu et exercitatipne cognitus, qUpd cf inpdtiiipi G «sauris: meis;' Et dixit. isaias ad Ezechiarii : Audi
natiyitate monstfatur,intellexej'Unt:selem royersum, .<verba Ppiriini exei'cituum. rEcce dies venieritj et
djei .spali.a dupUeaia,;servire ei queJrisblum Petim, <.auferentuf.oriinia<quse:iu domo tua;sunt,,?el quse
id est, splem pufabant. Cuinque'causas:iiujus mira- v<ihesaurizavefuttt paifestui, usque ad dierii iianc
culi iâtidnemqueperquir.ei'ent,famaperqmhesgen- .-,<iii Babyloneni, JSori relinqueluf quidqtiam, dicit
. tes yelitante, didieerUritvprcpter regrbtalionehii-fegis tPbttiinus; Et de flliis;tuis,qui .egredientur ex.te,
Judsese etjaincureum:;signi,.claiissi.mi epffiinutatum.: ,»,quos geiiuefisy;tollenturjCt^ruht eunuchiin pa-
:;Quajrifibri,!esse.bpinatioriein meam, sed "Scfipturse UlatiO: regis BabylbniSi-Etdixit EzecMasad Isaiiatiii:'
sanclse, bierum -Verbatestauitir, qusedixereppst ,:<Bohum verbum -Pomihi,:qupd locutus est, -Et aii,:
alia : «Ipse est Ezechias, qui pblurayit stiperiorem ,<-Fiat fanltirij pax:et;^yeritasih diebjjSnicis, lelit.
fontem aquaruhi <Jion,j3tavertit -eas subtus ad-0C7 --Tradtint Hebfseiideo segrotasseEzeCMarii quoniam,
cidentem urbis payjd; In omriibus opefibus-suisfe- post inaudilam victoriam Judaebriiffi,et A.ssyriiregis
cil.prpspere quaa voluit;-.attamen in legatione priri- inteiil.umj Hpji cecinerit laudes Doinmp, quasrce.ci-
- cipum Babylonis,..quiljiissi-fuerant ,ad emn, et ittter- nit Moyses, Pbaraone SonmefsoKEffiprfiXv);et De-
j'Ogarent'de:.pbi:tenix),quod aeciderat siiper terram,; . lpra,-;interfec1ti;Sisara.(JM.:?i):,.-fitÂnna^^genjtoâ-
reiiquit. etini Detis, ,ut tentaretUf, !et ipta ..fiprenf ^niuele (I feo.. ii); unde commonituttiosse;fragili talis
omnia quae-orantinxofde £Jus {II_ Par.' xs.-xi.ij.n:Id- •Stise.Rurshmqne- post. Corppris .sanitatem,./et signl
clrco auteni.tentatidni i'elictus est, quia-ppst- tantani: njagnitudineni,,offeffi. aliam. pccaSiri&em"superbise,
yictpfiaiii, et Solis regressurn, et corigratulatipnem ;quam,.. ut pftidens: et .Dei cultOr, vitare-debuerat,
f egni pptentissimi:, cor iilius «levalunr.esi. Denique , necnjdnstrare.-alienigenis diyitias suas, quas,;Pep tii-
In eedeni volumine scribilur : cMulti .dcferebaijt bUen,te,-pbssederat; Ex quo:]'iixta:legeS-qupquetrb-
bostias.et sacfificia"Dpmiiio jn jerusalem, ef niu- polpgise discimus, « non mittendas-niafgafitas anfe
jiera Ezechice regi .Judse; etJ exaltatus. est coranJ\ .ljorcps,nec ,daridUm:sanctunj^canibus"|ffi!i(^ J
".-cunctis gentibUs. ln diebus lllis.segfptavit usque.ad , (Jtii etiim fidelis esf,: spiritu abscoridit negpiia. Et
mortem, et oravit Ppniinum, ei exaudivit.eum, et quiCtiiique fecerlt, pmnis, viftusf.iMusr enefyatur.,
. dedit ei signum (IV Jieg.;xx).. :Sed nott juxtabCne- peritque posteritas, et amissOviiili fObbrej in mu-
ficja.quce acceperat retribuit -: quia exaltatum - Cst liebfeiiiredigitur mblliludiricm. ingfedituf ergolsaias,
coj'. ejus, et faeta:est-".contraeum jra, et coiitraJu- adregem, ef, quasj iiescitis sciscitaiuj':.
dam et Jerusaiem (II Par. xxxn). »: Rursumque c Quid dixerunt"viri islij et unde veneruut?» DQO
268 .'" - . COMMENT.IN LIBROSIV REGUM,— IN LIB. IV. . ; 266
luterrogat, « quid locuti suiit, J et < unde vene- A reddet tibi (Matth. vi). J Hinc est quod de electpruiu
runt•'?J IHe ad unum respondit, altero prsetermisso, Ecclesia per Psalmistam dicitur : «Omnis gloria
^quod cum emplasi et supercilio legendum est: «De ejtis filiseregum ab inlus (Psal. XLIV). D Hinc Pau-
lerfa longinqua venerunt ad me de Babylone; i lus ait : « Glbria nostra haec est, testimonium con-
qtiod quatito ferra longior sit unde venerunt, tanto scienticenostrse (H Gor. i). J Filia quippe regum
iste glofipsior, propter quem venerint. Et «Vene- Ecclesia, quae in bono est opere spiritalium princi-
runt, inquit, ad me, J qui debuerat dieere : Vene- pum praadicatione generata, gloriain intus Iiabet,
runt ad glorificandum Deuin pro signi magniludine, quia hoe quod agit in osleritafione jactantiam non
'.«de Babylone, s quse urbs in toto orbe potentissima liabet. Gloriam suam Paulus testimonium conscien-
est. Rursumque Isaias : « Quid, inquit, viderunt in tise memorat, quia favorem oris alieni nori appetit,
doriio tua? J Et ille respondit ex parte verum , yitse suae gaudia Cxlra semetipsum ppnefe ignOrat.
quod oniriiaviderint in domo jTIius, nec fuerit rCs, Occullanda suiit ergo quseagimus, ne hsec in hujus
quam non ostenderit eis in thesauris suis. Sed altC- vitceilinefe iflcaule pdrtanles, latrocinantium spiri-
rumtacet, de quo verebatur offensam, quodpstende- tuumincursibnepefdamus., ;
iit eis cuncta quse habefet in potestate sua : haud "."'. CAPUT xxi. . . .::
dubium quin et templi supellectilem, propter quse ., De Ilanasse. filio Ezechim, quandb post.peccatum
Isaias Dei sermone profert sententiam : «'Audi vCr- ' -gessit, et pb hoc de carcere meruit li-
poenilentiam
"-
bum Domini exercituum : Veniet tempus, quando berari. .
omnia haec, quse in domo tua sunt, et non- tuo, sed (CAP. XXI.) «Dormmtque Ezechias cum patribus
patrum tuorumlabore qusesita, in Babylonem trans- « suis,: et regnavit Manasses filius ejus pro eo.
ferantur, et de semine tuo fiant cunuchi in aula «^Duodecimannoruni eral Manasses, cum regnare
regia. J Ex quo Hebrsei volunt DaniClem,Ananiam, « ccepisset, et quinquaginta quinque annis regrtayit
Misaelem, Azariam, qui fuere de regio semine, fa- «In'Jerusalem, J etc. Postmortem quoqueEzecliise
ctps esse eunuchos, quos in ffiinislerio Nabuchodo- ttarrat Scriptura Manassen iilium ejus regnassein
nosor fuiSse, non dtibium est (Dan. i). Jerusalem. Qui cum ad idola colendaet abpmiriatio-
e Dixitque Ezecbias : Bonum verbum Domini, quod nes faciendas se converteret, relinquens Deum pa-
«locutus est.r In quo ab Hebrseis reprehenditur, trum stiorum, ef bona exempla, quse in genitore suo
cur non sit imitalus bonitatem Moysi qui lOcutusad Ezechia conspexerat, locutus est Dominus ad eum
DOminuffiest: «Aut dimilie eishanc noxam, aut, et ad populum ejus, etallendere noluerunt. «Id-
si hon faeis, dele me de libro tuo, quem scripsisti circo superinduxit eis principes exercitus regis As-
^
(Exod. xxxn). J Unde et apostolus Paulus anathema syriorum, ceperuntque Majiassen, et yinctum catenis
yult esse a Ghrislo pro fratribus suis, qui sunt Israe^- atque compedibus duxerunt in Babylonem. Qui post-
lilse (Rom. ix). (Ex Gregorio.) Hsecitaque sentenlia quani coangtistalus est-', oravit Dominum• Deum
prophetse ad Ezecbiam ffiystice contra bypocritas. suum, etpoenitentiam egit valde COram.Deopatrum
prolata accipi potest. Qui pestquam.magnis viriuti- suorum. DeprecafusquCest eum, et obsecravit ora-
bus excrescunt, quia cavere malignorum spirituum lioiiem ejus, redtixitque euni Jerusalem in regntiin
insidias.riegligunt, et celare in eisdem virtutibus suum, et Cognovit Manasses quod Pomirius ipse est
nolUnt bon? sua, oslendendo, hostium faciunt, et Deus (II Pdr. xxxui): J Exemplar aufem ,est hsec
prodentes *subitoaffiiltunt, quidquid diulius studen- pcenitentia Manassse, cjuod pdst.commissa scelera
tes operantur. Hinc per Psalmistam dicitur : « Tra- jiullus debet de Dei misericordia desperare, sed ffia-
djditin caplivitatem yirlutem eorum, et pulchritudi- gis per poenilentiaffi corigruam spem habere venise,
nerrieorum in manus inimici (Psal. LXXVII). J Virtus si eam rite perfecerit. -.-,.•
quippe et pulcbritudp arrogantitim ihimici manibus .-'- '. 'CAPUT.XXn.; ..;.'' V;'V'L- ..'.-
traditur, quia omne bonum, qtiodper concupiscen- De Josia rege, qui terrani omnem Juda ab idolorum
tiam-Iaudis ostenditur, occulte adyersarii juri man- spurcitia emundavit.
cipatur. HostCsnamque.ad rapinam provocant, qui Post hunc regnavit filius ejus Ammon idoiolalra.
suas. eorum notilise divitias denudant. QuO usque Post quem Josias, filius Cjus,jex jtistissimus regna-
enim ab externccpatrise securitale disjungilur, in lavit, qui omnem spurcitiam idolortim, quam palres
tronum insidiantiumiterâmbulamus. Qui ergo in sui fabricavertint, emundavit; et se in Del cultu
ilinere-deprcedari fonriidat, abscondat necesse est stfertue «xerCuit. Ei tiierito. Quia longe anlelioc
Mnaquce portat. 0 miseri! quia affectantes laudes de iilo prcedietum est per propbeiam; InterprClalur
bbminum, in semetipsis dissipant fructus laborum. autem Josias,: cujus est sacrificmm Domiho, velsa-
Cumque se ostendere alienis oculis appetunt, dam- lus Domini, vel forlitudo Doinini. (Ex Beda.) Qiiod
naijt quod agUnt. Quos riimirum maligni spiritus aulem seqtiitur de epdem rege, qubd audito libfo le-
dum ad jactantiam provocant, eorum (sicut diximus) gis Doffiini,quem Helcias sacerdos mvenit in "doinp"
opera eaptivantes denudant. Hinc est enim quod Domini, scidisset vestimenta sua, et ffiisisset Hel-
per Evangelium Veritas dixit:« Nesciat sinistra tua ciam sacCrdotemet cceteros qui subseqnenter adnur
quidfaciat dextera tua,ulsit eleCmosynatua in abs- merantur, ad Holdain pfophetam, uxorem Sellum,
condito, et Pater tuus, qui videt in abscondilo, « qusehabitabat iuJerusalem in secunda, J etc.
PATROL. GIX. 9
26? B. RABANI MAURI ARGIIIEP. MOGUNT. OPERTJMPARS I. 268
CAPUT XXffl.
Quid significet illucl, quoc dicitur, < in secunda,» &
in Iibro Paralipotnonon declaralur, ubi seriplum esl Quod Josias contaminavil Topheth, quod est in
de prcefato regeEzcchia : «.'Edificavit quoque, agens convalle filii Ennon, abshdil equos quos Aederant
et reges Svda Soli iu introilu tempii Dommi, cxcelsa
mdusirie, omnCm murum, qui fuerat dissipatus, et sepulcramoriuormn ejfodiens combussit.
mu- polluil,
exstruxil turres, desuper et forinsecus alterum — DePhase ccleberrimo quod feciijosias in oc-
rum (II Par. xxxn).- » Meminit bujus loci et Sopho- tavo decimo anno rcgni i>tiiDomino. — De morle
« Vox clamoris a et ulu- Sosia; et substinaione Acliaz filii ejus in regi.o
nias, dicens: porta piscium, Joachiui regnavit in loco fralris
Judci; post qnem
latus a secunda (Sopk. i). i Pro quo vetus edilio captivali. — De Joachim rege, qui et Jechonias
quasi proprium nomen loco translulit in ilaseva. atio nomine- esl appellalus.
Maseva quippe inleipretatur secunda. Quod crgo (Gii*. ixin.) Gonlaminavit autem Josias fo-
dicitur prophetissa habitasse c in secunda, J in se- ptieth, vel ossa mortuorum ibi, sicut in sequentibus
cundi muri parte intellige. Quod dicilur de Josia de aliis idolorum locis fccisse legitur, vel alia quse-
i'ege : « Gontaminavil quoque Topbel, quod est in iibet immunda dispergens, quatenus abeminatidni
convalle filii Ennon, ut nemo consecraret filium pdtitis quam delectationi aptus omnibus qui aspi-
suum aut filiani per igncm Moloeh (IV Reg. xxm), J cerent Iocus appareret. Quod sequitur de eodem
frequens est in Scripturis bOrurii nieiitio loeoruin, rege Josia : « Abstulit qtioque equos, ^JUQS dederant
maxirrie in libro Ilegurii et Jefemia propbeta. Est « reges Juda Soli in intf tiitu lempli Domini; j Et
aiiiem vallis Ennon, sive filii Ennon juxta murum Je- paulo pesl : c Currus auiem Solis combussil igni, i-
rusalcm contra Oricntcm, in qua nemus pulcbeni- osteudit, omnium gentium idololatrarum supersti-
mum Siloe fontibus irrigatur. Tapliclh autem, sivc lioni Judceos ec temporc fuisse mancipalos, ita ut
Topliclh (utruinque eniin scribilur) cral locus in eain vencrationem solis qucni jnore gentilium dcum
dem convalle juxta piscinam Fullonis; cujus meininit esse credebant, simulacro ejus, quem
ho- feceranf, cur-
Scriptura; etjuxla agium Hacclclama, qui usque rus equosque subdidcrinl, et hpc in alriis lempli
die monstralur ad Australcm plagam montis Sion.
Bomini. Sicenim solent gentiles pingere êlfacei-e
Soiebant autem in Taphetli (quia locus erat aino> simulacrum solis, ut puerum imberbem in curru
nissimus, unde hodie quoquc liorlorum prcebel deli-
ponentes, equos eidem, quasi cursu cculunipetenles,
cias) posita ara sacrificare dannonibus, nefandoque Cum proptcrea puerum aptanl, quia
subjungant.
igne suos consecrare liberos , sivc holocaustum sol, velut quotidie novo ortu natus, in nullum per
offerre, sicut in libro Verborum dieruin de Acbaz scecula senium incidil. Ut aulem eidein currus et
rege scriptum esl: «Ipse est qiri adolevil incensum equostribuanl, dcniiraculo sumplum Eliceprophetre,
in yalle Benemion, et lustravit filiosin igne (II Par. curru igneo et equis igneis raptus ad ccelum,
quia
xxvni). J Benennon siquidem filium Ennon signiii- Joannes Goiistanlinopeiis episcopus cestinnl. Quia
cat. Vallis autem Ennon dicilur Ilebraice (iehennon. enim Grcece helios dicitur sol, sicut el Sedulius
Cujus nomine in Novo Teslamenlo poena ihferorum cum de Elise asceusu caneret osiendit, dicens:
gehenna coanominalur, quia nimirum sicul in con-
-\alleEnnon qui idolis scrvierunt, in ea (proplielis Qoam bene fulmineipiCRlucetsemila cceli,
CoQveuilElise,uip.iiloquael nnmine iulgens.
atlestantibus) perierunt, ita peccatores, qui pecca- llac ope dignus erat ncunsi beriuoiiisAciiivi,
Ijna per accentummutelur Iittera, sol est;
verunl, telerna damnalione puniunlur. Denique Je-
Temias cum rcferret pnecepisse sibi Dominuhi, ac audientes Grseci ab Israelitis (quos divinas habere
dixisse : c Egfedere ad vallcm filii Ennon, quse csl liileras fama prodcbal) prsedicari qiiod Elias curru
juxta inlroiluffi porlse ficiilis (Jer. xix); i paulo post igneo, el equis si( igueis ad coeleslia translatus, vel
dicit: «Et non vocabitur locus iste amplius To- certe hoc ipsum inter alia depiclum in pmiete Vi-
plietb,.Ct yallis filii Eiinon, sed vallis occisionis. Et dentes,; crediderunt,: vicinia decepti! nomipis^solis»
dissipabo Consilitiiri Jiida et 3efusalein iiilocb IstO:,:' quj Grceee helios (ut supra) diCituf, hic tfansiluni
Ct subyertam eosgladio; i> Isalas qubque manifestis- J. per Coaiosesse desigiiatum, et riiiraculum divinltus
sime f bpheth iriferhtim appellat. Qui curri perpe- factum cOmmutarunt in argunientuin eiToiis iiumana
tuum diaboii intefittiin sub nomirie Assuf descfibe- "stultilia commentatum : quOs imilati ipsi Jud-aeisa-
ret, dieens ":.«A voce ettim pojnini pavebit Assui tageiiunl nein aiiqup genlilium sttiltissimis minus
vifga pei'cusstis, et efit transitus vjrgse futtdalus, stul.ti apparerent. '
Quod paulo post de eodem rege
qriariirequieseere laciet Dpmiritis supei\ etim (Isa. dicitur:,. ;-'- . .. : .. i-;..-'"'.. .";"""
xxx);;j>;iiatim, qrioriieda et ibi eSseiperifufuS, sub- « Esx;eISaquocme^qucriOTantlnierusaiemiaddex-
diditjdicens : «Pi;sepafata esl eriim rib heri fppheth. « tram partem montis pffeiisionis, quas aedificaverat
a rege pfseparata, proftinda et dilatata. i Pulchrc-!. «: Salpmon rex Israel^ fet-Astarolhidolo Sidbniortini^
ait V€et',diUlat'a,:»-;.quIk;,.'Tpphe^.diciluf iatitude. « et Champs pffensipni Moab, et Melchom abditiiiia-
« Nutrimeijia, inquit, ejus ignis.et ligna ffiuila;.sta< « tionj filiorum Ammbn, polluitrexj et cotttfivit sta-
.tps Potiiini sicpitojTens suiplijjiissuccendens eam. J1 ; « tuas,:» luce clarius: estj quod exeelsa ripmihafe
I sbietSCfipttira loca invcpllibus posiia ifbnderitibus;
inquibus veldsemonibtis- iirimolabatit, vel Domiiioi
locorum amcenilate allecli, contra jnterciietum re-
mb CflMMftNT: IN MRROS IV REGIIM. ^ TNT,lR IV. m(i
lielo ailari quodefat iti tempio, hbstias offerebailt, A sias Iste iyptim tenet Dominl Salvatbfis "cfuisaltia
tihde ssepius in hoclibro de regibuS qui ininus peret fortitudo Dtimini mefite dicilur, qujaj jpse est
feete jusli fuere dicitur i i Yerumlameri excelsanon de quo Scripttifa dicit':H« Dpmintis fbflis; Dominus
abstulit. J potens iri pfselib(Psal. xxiii)i J Et aljbi: «'Ipse etiim
Mpntem autem btferisipnis nioriiem idbli dicit; salvum faCiet peptilum stiuffi ai pecCatis edfum
quia nimifum cottsueludinis est:$Cfipitifarum; bfferi- (Matth.-i); i Ipse quideffi zCle Dei mutidat' terfam
sipnem idola nuiiCtipafe, quia velin iliis "effettdittir Juda Ct JerusMerii ab oniriibus iriiiritinditiiS et abd-
Deus, vel offerisitirierijet iiiinairi stiis bffefupt ctilto- mihatioriibttsj qui pef pfophetam dixit i-t Zelus
ribtis, SiCutiti haclpsa sCnteritia 'SuriSeqtieriterItifi- doriitistua5Coni'editme(PsaLtxviii). j-De/qtioetJpan-
mattir, dtim dicitui'": « Quse adulcaverat; Salbmon ries alt: « Gujus veiitilabfum in matiu stia, et piuf-
rex Israel, AstafPtli Idblp; Sldpriipfuni, et Chalnbs gabit areamBua.m^Jfawfti'^
offehsidriiMoab, et MelehOm afjominatiotii filiorutii dicit: « Ecce vehit, dicit DeminuS exercituuffij quis
AinttjOii. J Ubi bdc qutique (ni falior) palam osten- pbtefit ccgitare diem adventus ejuS, et qtiis Stabit
flitur, quod utiham non osienderetuf, quia videlicet ad videiidtijn etim ? Ipse enim quasi ighis 'cbrifians,
Salomon de amisso idplolatfise scelere nunqiiam pef- etquasi herba fullottttm. Etsedebit eenflans fetetatin-
fecle pbetiiluil. Naffi si fruCtus poenitentise digttos B ] dans aigCnfuni, et purgabit filios LCVi. Et COlabit
faeeret, satageret atite omnia ut idola quce Sedifica- eos, quasi aurcuti, et quasi argenium, el crunt Do-
vefat, de civitate saticta toliereniuf, *efnpri In scan-' mino oflerenles sacrificia in juslitia. El placebit
daluffi slultortim; quctiipse, ^tiffifuissel sapietitissi- Deo saerificium Juda et Jerusalem, sicut dies scecnli,
mus, erronea fecerat, quasi sapienter ac recte facla, et sicul anni antiqui. Et accedam ad vos in judicio,
relinqueret. Meminit supra et liujus 1'ociScriplura, et ero teslis velox maleficis, cl adulteris, el perju-
dicens :« Tunc sedificavil Salomon fanum Chamos ris, et qui calumniantur mercedcm ffiercenarii, et
idolo Moab, in monle qui est contra Jerusalcm, et humiliaut viduas et pupillos, et opprimunl peregri-
Moloch idolo filiorum Ammon (III Reg. xi). J Nee num, nec limuerunt me, dicit Dominus cxerciluun?
videri contrarium debet, quod ibi mons, In quo facta (Malac. ni). J Celebrat eigo Josias noster verum phast?
suut hccc idola, contra Jerusalcm, bic in Jerusalem in oclavo decimo anno regni sui, quando in octava
esse posilus asseritur, quia nimirum in tanta erat celate, gencrali resurrectionc perpelrata, sanclos
urbis "licinia positus, ul adipsam perlinefe, clipsam suos cum perfeclione bonorum operum perducet ad
quoque sordibus, quse in eo congerebantur, contami- setcrncebeaiitudinis denarium accipiendum, cjeclis
nare videretur. prius omnibus scandalis de regno ejus (Matth. xx;
« Et conversus Josias vidit ibl sepulcra, quse erant < C Ilallh. xm). J De quo prcediclus propheta ait :
c jn monte, misitque et lulit ossa de sepulcris, ct c Ecce enim dies veniet succensa, quasi caminus,
e combussit ea super allare, cl polluit illud. i Cur et erunt omnes superbi, et omnes facienles impie-
autem Josias ossa mortuorum coneremarejussil su- tatem stipula, ct infiammabit eos dies veniens, dicit
per altare, nisi ut oslenderet quod profana fuerunt Dominus excrcituum. Qusenon reiinquet eis radicem
eorum sacrilicia ? Et non soliun pecuduni iiostias el germen. Et orietur vobislimenlibus nomenmeum
dcemoniis offerebanl, sed etiam semetipsos per erro- Sol Justitise. Et sanitas in pennis cjus. Et egrcdic-
rem idololalrise in potestatem dsemonum tradide- mini, et salietis, sicut viiuli de armento, el calca-
runt, qui justo Dei judicio simul cum allare, quod bilis impios, cutn fuerint cinis sub planta pedum
idolis fabricaveranl, dissipandi erant. Myslice aulem yesirorum (Mat. i\). J Et recte diclum esl quod non
significat omnes, qui diaboli servilio maneipati vi- factum fuerit pliase lale a diebus Judicum, qui judi-
tam sacrilcgam lemporalitcr fmieranl, sctcrnis cru- caverunl lsrael, et omnium dierum regum Israci, et
cialibus consumendos, Deo illis retribtiente secuti- regumJuda, sicut inocta\o decimo anno regis JosiiB
dtim propria nierila opefum iilortim. in Jeiusalem, quia, ablatis figuris, veraeiter in die
t Reversusque esl Jpsias Jerusalem, et pfsecepit judicii liansihunlsancti de niorte ad vilam, de cor-
« omni pppulo, diCens: Facite phase Domiijp Dep "^ ruptione a'd glpriam': SiCque•in conspectu conditoris
« vestj-o, secundum 'qupd serjptuffi est in libfp foe- sui jn cbelesti' Jefusalem in selefnum gaudebunt,
« deris hujus, J efc. Qcied auteiri prsedictus rex quia < videbituf Beus deoruitiin Sidti (PsaU txxxiii).
ejeclis idplis cle lerfa, :neen.oripythoiiibjis et aripljs Et.civitas illa riph pget sdle, neqtie ltiha, tit.lticeant
ef omnibus iriimunditiis atqtie abpniinalionibus abla- in ea. Nam claiitas Dei ijlumiiiabil eani,:-:ei:i.u.cerna,
jtis, in octavo deciino antio regni sui Domino pliase ejus Agriusestêt affibulabuht gentes iii lumiije ejus,
celeberrlmum fecisse legilur,, mbfaliler docet nbs, et rcges tpri-ceafferent gloiîamsuam.et iionpreni jir
uf purgemus primum terram cprciis nostri abpitini- iliam, ,et portse.ejiis nptt claudenlur per diejn. Kpx
btis vitiis et mundeffius aetus jioslrps ab -pmni iij-"- enim non erit jjlj.c. Et ajferent gloriam et li.pnovfem
.quinamenfp peccatorflffi, et ab opefibus moftuis, ut gCntium in illarn,: iiec intj-abitin eam aliqujd cbin-
seryire possimus Deo viventi. Siequegratum Domino quinatum, et faciCnSabpmjnaljpneni et mpndaci.nni,
celebfanius pascha « non'utique in fermenlo ma- .nisi qiii scripti sunf in Jibrp vitce.Agiii (Apoc- xxi).
Jitice el nequitise, sedihjazyn-iisijinceritatis el veri- . Et nomen civitatis exllla die, Denihips jbidem (Ezech.
latis (I Cor-.v). » Secundum. aliegorism autem. Jo- xxxv). Benedictus Dominus queniam mirificavit mi-
271 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. %'rl
sericordiain suam in civitale circumstantise (Psal. A nosor alium intelligimus, nisi «umdem quem Pha-
xxx). J raonem esse diximus, principem videlicet confusio-
e Occiso>taque aosia rege in Magedo, tulit po- nis, et rectorem tenebrarum harum (Ephes. vi)?
«pulus terrseJoachaz filium Josise, et unxefunt Ergo cum antiquus lioslis aiiquem sibi eensuffipec-
« eum; et constiUiCrunteum regem propatre suo, cati solvere persuadet, mox totumindominium suuni-
« qiiem Pliaraq Necho yinxit in Rebla, et duxit in redigere. et plenum servitium expendere admonet.
« jEgyptum, et ittiposuit mullam terrse centum Quid est ergo aliud tribus annis regi Babylonis ser-
« taleniis srrgenti, et talento auri; regemque consli- vum esse, quam persuasione, delectatione atque con-
« tuit Eliacim, filiuni JosisJ pro Josia patre ejus; sensu antiquo hosti subditum fore, ettotum vitiis
« verlitque noffienejus Joachim, J etc.-Quid aulem deditum quasi libere ab eo possideri? Sed scepecon-
interfectio Josice significat, qui a Pharaptte Necho tingit quod tales, per Dei miserieordiam admonili,
interemptus estin Magedo, nisi persecntionem an rebellare contra nequam Spiritum meditenlur. Hinc
tiquihostis adversus>isanctosprsedicatores,quos per est quod subditur: « rursus.rebellavit cotitra eum. J
iiividiam riecifradere molitur,: et auferre de tCrra Nec tamen sufficit rebellare, si non perseveraril in.
Ecclesise conatur, quatenus facilius totani plebem certamine. Qui. enim antiqui hostis potestate se
dissipare et invadere- possit ? Interpretatur autem exuere desiderat, necesse est ut forliter contra eum
Pharao dissipans, Necho percussio, Magedode ten- diiriicet, et adjutorium a suninia potentia assiduis
tatione. Perrnissus quippe diabolus consurgere ad- precibus imploret, quatemis divina gratia adjulus,
versus sanctos, hoc solummodoagit, hoc totis viri- hoslem fbrlissimum superare et jugum durissimum
bus certat, quatenus tentando gregem Domini p'er- eyadere queat.
cutiens dissipet, eosque primum aiiferat, quorum « Post Joachim autem regnavltj Joaeliiro, filitis
solatio adjtiti, cpntra liostem dimicare debuerajit. « ejus, pro eo; et fecit ffialum coram Doffiinp juxla
.-, « Tulit populus terrse Joachaz, fdium Josise, et < omnia qucefecerat paler ejus. fn tempore illo as-
constiltierunt etim regem prb patresuo.'» Joachaz, « cenderunt servi.Nabuchodonosor,regis Babylonis,
i]ui interpretatur retentus, _significat malbs doetores, < in Jerusalem, etcircumdata esturbsinunilionibus,
quos populus lerrse carnales, videlicef terrerise cupi- « venitctue Nabuchodonosor, rex Babylonis, ad civi-
dilali dediti, secundum'mpres subs consentientes < tatem cuni servis suis, nt oppugnarenteain. Egres-
viliissuis, perspnas eliguiit: quos Pharao inRebla « susque est Joachim, rex Juda, ad regem Babylo-
vinxit etin jEgyptum duxit, cum diabolus per inul- « nis, ipse et mater ejus, et Servi ejus, et principes
titudinem adulatorUni eriervans decipit cbrda prsela- _ « ejus, et eunuchi ejus; et suscepit eum rex Baby-
torum. Rebla euim- mulliiudb^^ interpretaluf. Sicque ' < lonis anno octavo regnisui; et protulit inde om-
spiritualis ^lgypti virictos' cateriiS peccatOfuitt te- « nes thesauros domus Domini, et thesauros domus
nebrosum mergitin abyssum. < regise,et concidit universa vasa aufea, qusafecerat
« Pro Joachaz quoqueNecho Joacnimregem con- « Salorrion rex Israel in feffiploDomini, juxta ver-
stituens imposuit multam terrse centtim talentis ar- < bum Dbmini, et translulit pmnem Jerusalem, et
. genti, et talento auri. J Cum malignus spiritus pen- « universos principes et omnes fories exercitus de-
sum servitii sui in pOpulo perditbrum expetit, ut < cem millia, in caplivitatem, et bmnem arlificem
, tam sensu quam eloquio ejus per omnia parati sinl « et inclusorem; nihilque relictumest, exceptis pau-
obsequio. Unde Joachim juxta prseceptum Phafaonis « peribus populi terrse. Transtulit: quoque Joachim
unumquemqrie seeundum vires suas exegit, ut daret « in Babylonem et niatrem regis, et uxores regis,
tam argenttim quam aurtim, quatenus lioc redderet « et eimuchos Cjus, et judices terrse duxit in capti-
Pharaoni, quia diabolus persibi deditos viros ab uno- < vitatem de Jerusalem in Babylonem. Et omnes"
quoque exigit secundum vires suas peccali censum < viros robustos, septem milHaj et artifices et inclu-
solvere, sicqtie in riequitef prcelatis qtiotidie Wse- « sores mille omnes viros fortes et bellalores, duxit-
parat perditionem subjeclis. -0 « quC eos rexBabylonis captivps in Babylonem, J
etc. (Ex Beda.) Quod refertuf dp Nabucbodono-
.';,, :;=,;-- -CAPUTXXIV. ,
sbr, quia transtulerit omnemJerusalem, et uniyereos
Quod regem Joachim cum malre et uxoribus, cutii fortes exercitus, decem millia in
eunuchis ac cmtera lurba, elparte vasorum Dei, principes, etomnes
Nabuchodonosor transiulit Rabylonem. — De captivitatem, addiditque Seriptufa dicens:« Et oin-
Sedechia rege, qui ob scelerum magniludhiem tra- nem artificem et inclusorem, J hoc est quod supraei-
dilus est cum filiis et omni populo.
dempopuloIsi'aelPhilisthiini,regnantesfecissenarran-
(CAP.xxrv.) « In diebus ejus ascendit Nabueho- tur, cum dicitur :« Porrofaberferraiiusnon invenie-
« donospr, rex Babylonis, et facfus est ei Joachim baturinomniterralsrael. Caverant enim Philisthiim,
..< servus tfibcis aiinis; etrursum rebeilavit contra ne foi'te facerent Hebrsei gladium aut lanceam (I
« eum, » eic. Cum semeiquis ctiiUbet semancipa- . Reg.xm). J Sicut enim tunc caverant ne babentes
rit vitio, nbn tini, spd multis dominis obnoxiuserit. fabros ferrarios Hebrseiarma ad repugnandum face-
Unde Joachim, quem Pharao ante censum sibi solvere rerit, ita nuhc Chaldsei, deslrricta Jerusalem, etva-
coegit, nunC Nabuchodonosor rex Babylonis sibi tri- stata omni terra repromissionis, salagunl ut nullus
bus aimis servire compellit. Sed quem Nabuchodo- in ea remaneat artifex, nullus inclusor, qui vel fce-
275 COMMENT.IN LIBROS IV REGUM: -ÎNLIB.IV. 274
data ufbis ffideiiiacoriiponere, vel pbssit resarcire Aad peccatoriini opera. convefti:iiitelligendum estj
diriita. Qtiiti pdtiuS quidquid aptid gentem exter- omnesque viros fortes et bellatofessimul in captiyi-
minatani artis irivenerant, totumque Babyloniam tatem ductosi hoc est, eps qui yidebanlur viri fortes
transtulCrant, vel ad nihilum valeat ultra, yel illius esse, et bellatores, asfutia :maIignorum spifitutim
eivitatis utilitatibUs proficial. Cujus tam deflendsa decepttis, atque in carccrem spiritrialis Babylonise
liistorlse, quialmultum negligetttise ntistri temporis Captivatos; necesse est tit ppefam deffius, quaterius
. eongruil, non dpiriof allegoriam esse reticendam. , ssevissimlregis petestatem eyadamus; vigiiemus et
Gonstal namque, qtiia Jerusaleitt efterra Israeici- sebrii siffius, timerem Dei ante pculos semper ppna-
vilatem Ghribti, id est, Eccleslanj sahctajn, Babylon mus, et ffiandatorum ejus obliviprieriiOffininofugiar
tiuiem efChaldseisive Phiiisthsei Civitaiem diaboli, mtis. CoiistjTiairiusnPbis turfim bonorum operum,
id eSt, omne maligiiprum sive hominuni seu angelor et per pfofectum vitce in illam COnScendaJnus,« in-:
rum niultitudinem desigtiant. Servitqtie Israel Plii- ;dufilorica juslitice, elgalea salutis, habentes sciltum
listhseis, siye Chaldseis, cum fideles qttique nomine fidei, et gladinm Spiritus; aubd est vefbum Dei
tentis in Ecclesia cpiisistentes, ab immtmdis vel spi- (Ephes.m). J Custodiamus pbftas sensuum nostrp-
ritibus rel hominibus decepti, aut avariticfiaiil luxu- rtim, nC ffiorsintret per fenetrasnostras (Jer. ix).-
riav aut altefi cuilibet peccato metitis colla suh- B Omni custodia servemus cor nostrum, quia ex ipso
mittunt. Abducit atiteni-NabuchodonosOf Jerusalem vita procedit. Et ante omnia spem iiostfam in RegiS
et urifyersos principeS fortes exercitus, decem millia, coslesfis bpnitate ponaffius, petentesut ejus graiia a
iii captivitalem, cum et magistros populofum eteos malis omhibus liberemur. Sicque erimus semper im-
qiii iriyincibili aniino Ddinino servjie, ac decalpgum munes ab hostibus spiritualibusv quia « Dpihintis fdf-
legis fideliter videbantur in DeiJ,ac prbximi amore titudo plebis suse, et protector salutaiium Chrisli, sui
conservare, subiio sive illecebfis jttuiidi seu adver- est, qui salvat omnes sperantes in se (Psal. xxvn;
sitatibus subacti, aut ffiajofibus se facinoribus pol- . Psal. xvn), J :v ; - "."'.-' ''-''
luunt, aut certe in hseresimdecliriandb-aperle apo- «Igittir, Jdachimcaptivato,cOnstituitNabuchodb-
stasise nolanf ineiduht. Arma vefp quibus^ conlfa < nbsor Matlhaniam, patruuffi ejus pro eo,imposuit-
diabolum repugnsrntes, libertatem a peo ttobis do- « qtie riomen ei Sedeciam. Tieesinium et primuiri
natam defendamus, qtisesuht aliaVhisieloquia Seri- « annum setatis^Sedecias habehat; cum fegnare
pturarum ? In quibuS et ipsius Domini et sanctorum « cospisset; el uiidecim aiitiiS regnavit iti Jerusalem,
ejus exemplis, quo oi'dine bella vitioftiffi superaii « fecitqtie nialuni Coram Domind iUxta orilnia qiicfi
debeatit, luce clafltis disciffiuS.^Sed Philislbsei filios ,, « fecefat Joachim, j,elc. Quid in Sedecia aliudin-
Israel fabris armofum privant, cutti maligni spiritus telUgere pssstiffius, nisi quod in Joachim anteVprai-
animos fideliuni a meditalipne "sacrselectionis, ssecu- diximus,. hoc est malos rectores in Ecclesia, qui
lafiaillisnegoiiaittserendo, retafdant, rievel ipsi per munere et ddno divino abutimfur, et falso sibi no^
hujtis exercifiuni resistendi fidticiamsumant, vel alios ffien justitiss Usurpant. Mathania enim interpretatur
forte, qui legereneseitint, adresistendum viliisex- inunus: sive donum, Sedecias. jiislus Dbmini. Qui
hortando aut cofripiendo accendatit. Tollunt fabros tindecim annis regnasse dicitur, qupd significat etim
armorum, ;cum eos qui sacraeloquia nofurit iiitan- tfaiisgressdreni legis fuisse; underiarius enini tiu- ,
tuni Sceleribus obfuunt, ut dicefe bonaquse didice- mefus, qhi deriaritim Supefgrediluf, excessidnem
rant, prorsus erubescant. . Transferunt omnem ar- Decalegi signlficat. Nee rite rex diei poteSt,"qui se-
tificem et inclusorem in Babyloniam de Jerusalena, cunduin mahdata Domini semetipsuhi et sibi suhdi-
cum eos qui taultifaria virlulunl operaiiofte pluribus tos regere noluerit. j
prodesse et clvilatem Dei contra irruptiottes tenta-
tiorium nranire solebanl, a proposito deffeetunt at- .GAPUT.xxyv.;
que ingenium quodtuitioni Ecclesise sanctse impen- De Nabuzardan principe exercitus regis Babylonis,
dere debtieratit ad voluntatem potius regis VitiOfuffi _.qui terramconcremavitet
Judmoruni devqsiavit, civitqtesdestruxit,
D templum dpmos regiqs ihcendio con-
diSpensafe Compellunt.Quod si inclusorem hoc loco sumpsit, et omnem prmdam in Babylonem secuhi
non ostioruffi slve .murbruffi, sed auri potius gem- transtulit. , ;
marumque intelligere vdluerimus, ad unum pfofecto (CiP. XXV.)« Factum est autem.anno nonp regni
eumdemque spiritualis expositionis finem respicit. « ejus, mense decimo, deCima die mensis, venit Na-
Dictumque quippe est de sapientia^ quia est aurutii « htichodOnosor,rex Babylonisipse et Offinisexerci-
ef multitudogemmarum, "atque jdeo inclusores ho- «tus ejusin Jerusalem, et circumdederutit eaffi, et"
runi, nori aliOSaptius qtiaffi doctores intelligere vale- « exstftixefunt in circuitu ejuSmunitiories, et clausa -.'
mus, qui quanditi recte yjvunt ac docent, ili orria- < est civitas atque vallata tisquead liideciirium an-
tum sanctce ciyitatis industriam suce artis irtipen- < ttum fCgiSSecieciai, nbna die: ffiensis. Prsevaluit-
dunt. At si.forle efravefint; qtiid nisi a fege Ghaldaeo- « quefames iii civitate, heCefaipanis populd terrse,»
rum captivi BdbylOniam transferuntrir? Et quoniam etc. Noyenariusnumerus,: qui: miriuS habet dbna-
artificem et ittclusorem ab Jefosoljinis Babyloniam rio, imperfeetionem legis Sigriificat> sicut uridena-
transmigrari, hoc est, talentiim verhi ccelitus acce- - ricis Iransgressibnem. Ei rCCte diCtum est qiiod-Na-
glum in terra defodiri,"id estj scientiam spiritualem --: Iiuchodenosof irt nono ariiio f egrii Sedeclse bbsede-
275 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.QPERUM PARS I. - 276
, rit civitatem mense decimo, el decima die mensis, & i possessor intimse confusionis : qui prius filios ante
quia mali pastores cum Dccalogi mandata, quse intuentis oculos trucidat, quia ssepe sic bona opera
scientia tenent, opere et doctrina perfieere negligunt, interficit, ut hsec se amitlere ipse qui captus est
necesse est ut plcbem sibi commissam antiquus ho- animus dolens cernat. Nam gcnuit plerumque ani-
stis cum suo exercilu obsidione circumdel, ei, muni- mus, et tamen cainis suce deleclationibus victus,
lione erroris ae viliorum constructa, clauclat âl- bona quse genuit amans perdidil. Ea quse palitur
lando civitatem, sicquefames in civilale prsevaleal: daimia considerat, nec tanien virtutis brachium
fames utique verbi Dei, cum non expendilur libere conlra regem Babjdonis levat. Sed dum videns ne-
panis dpcfrinK pppulp terrav -juitise perpetratipnem percutitur, ad hpe quando-
« Et interrupfa es.t•.civitas,omnesque viri bellalo- quepeccali usu pei*d.ucitur,ut ipsp qupque ralipnis
-« res ripete fugerunt. J Itilerrupta quidem per lenta- ltinune priyetur. Unde Babylonis rex, exstinctis prius
tiones, varias malignorum spirituum eustodia popu- filiis, Se.decice pculos eruilj qtiia-ffiaiignus sphilus,
lorum, bi qui debuerant armis chilatem defendere; subdu.ctis piius bpnis operibus, ppsf et inlelligentiss
nocle ignoranlice el icnebris vallali peccatorum, fu-: Jumen tollit. Qupd. recte Sedecias in Reblatha pati-
giunl, quia sccundum vcrifatis vocem : « Mercena- lur, Reblatha quippe., mulctq /?cecinteipj-etatur. Et-i
rius, et qui non est pastor, vidcl lupum veriientemj fB enini ej quandoque et luinen rationiS claudifur, qui
et dimittit oves, et fiigit, et lupus rapit et. dispeiv prayp usu et. iniquilatis suce multitudine gravatur. '.
git pves (Joan. x)._ J Et Appsto.lus: « Qui.dormhinf, . «.Meiisp quintp^ seplima die. merisis.(ipse esl an-
inquit, npcte dprmiunt; ef quj ebrii.'sunt, oocle « nus iipnus decimus j-egis Babylpnis) venit Nabu^
ebrii sunt (1 Thcss*v). ; "« zafdaii, prineeps exercitjis., servus regis Babylonis
Quod autem sequilur, quod c per viam poiise quse « in Jerusaleiti, ef succendit dpmurti-Dpmjtii> et do^
est inler duplicem murum ad hortum regis fugerint, i- e mum regis, et dojuos Jerusalern; Omneinque dp-
latenler arguit ineiiiam doctorum, qui inter dupli- « nium combus.sit ignj. Mui'P3Jerusalem jn eircuitu
cem murum duorum tcstamentorum consiituli, non «destruxit pmnis pxercitus Chaldsaprum, qui erat
belligerare, sed effugere quccrunl; ct in dcliciis ma- , « cuni, prjpcipe militam. Reliquaiii auteni, populi
gis diffluere, quod hortus significat, quam sculo fidei i paftem'-, qnc« remanserat in Civitate, et peffugas,
hostibus obsisieve. jf.jjui fransfugerant ad regemBabylpnjSj.etreliqiiuin .
t Porro Chaldsei obsidebant civitatem in circuitu, < vulgus transtulit Nabuzardan princeps militice,-j
« Fugit itaque Sedecias perviamqjise ducit ad catn- etCi Qongrujt ergo teniporis prdoje^m falione vin-
« peslria splifudinis; et perseculus est exercitus dictce. .Mensce qninlo. legitur vastata esse civitas,
« Chaldseoinjmregerri, comprelienditque.eum in pla- ^-"rnjsePentateuChum Iegis servare despexit. Et septima
« nitie Jerieho, et ojnnes bellatbres, qui erant cum die mensis, quia Sabbati fequiem non custodivit, et
'«.-.eojdispersi sunt, et_reliquerunt eum, J etc. Mali- omniacdntraiia prseceptjs divihis egit, frustra sibi
gnis spirifibuS pppulum circumdanllbus, rector fu- blandiens de securitate pfp satictorum locornm ha?
git, npn ad mpntes, de quihus scfiptum esf; « 5Ipn- bitatipne. Dnde pef Jeremiam Dominus dicit: « No-
tes in cifcuitu ejus, Ct Domijius in circuitcj papuli ; life cbrifiderein verbis ffiendaeji dieerites; Teittplum
stii (Psai. cxxiv), -? sed ad Campesifia solitudijiis, hoc Domini, templtim Domini, templuhi -Doinini esl.
est, ad dilatatipnem luxurise. Unde scriptum est.: Queniam si bene direxeritis vias vestras, et studia
« Angusta et arcta via esf, quse ducit ad vitanij lata vestraj si fecefitis judicium inter yirum et proxiinum
etspatiosa quse ad mortem [(Maiih. vn). J ejusf advenceet viduseet pupille ndrtfeceritis âlum-
« Gomprehenditque eum itt planitie Jericho, et nianij $&c sanguinem innoCentem effuderitis in loeo
« omnes bellatores qui erant cum eo, dispefsi sunt, hoc; et post deos alienos non ambulaveritis in ma-
« pt reliquerunt eum- « Reeteisfgo cum virtutes ho- lum vobisnietipsis : habitabo yobiscum in loco islo
minem desertint, quse eum defehdefe debuerarit,in in terra qiiairi dedi patribtis vesfris, a sceculo et
planilie ferichp Capittir; IipCCst;in delectipne car- j. usque in sseculum; E;cce vos CPnfidjtisin sermonibus
fialis serisiiS.,jerjciip eriirii interpfeiattir iutiq, et sl- meridacii, qui nOn prbdertirit vobis.,frirari, occidere,
gnjficat defectum carnis. UndC ille homo, qui de Je- adulterafi, jurare inendaeiter, libare Baalim,: et ire
rusaleni descendebat in Jeiichp, in latrones iiicidisse post deos alienpSi quos ignOfatis, et venistis et steti-
describilur (Luc. x)_ ,.;__., stis coram me in domo hac, in qtia invocatum est
« Appreiiensum ergo regemjadduxerunt ad regem. nomen meum, et dixistis : Liberati stimus eo quod
c Babylonis in Reblalha, qui loeutus est cuni eo ju- fecerimus omnes abominalionesistas. Et nuhc quia
« dicium. J Hoe ost, justum in eo exercuit judicium. fecistis oninia opera hajc, dicit Dbmjnus : Et locutus
« Filio.s auiem Sedecise occidjt corameOj et OCUT sum ad vos mane consurgens et loquens, et non au-
«fos ejus effoditi unxitque eunfcatenis, et,adduxit distis : faeiam domui htiic;ln quct ihvocatum pst no-
« in Babyionem. j (Ex.Gregorio:.) Occidit rex Baby-r meiJ itietim, et in qua yos habetis.fiicUiciam,jet in
lonis filios. Sedecise in Reblatha ^corarii eoj octiios loCO,queiil dedi vobis et patnbus veslris, sieut feci
quoque .illius eruit, Dum saera [Scriptura Sedecice Silo, et projiciam vos a fapie mecji sicut prpjeci om-
captivitatem nafrat, ordinem captivitatis internse nes fratres vestros, universum semetiEpbraim (Jer.
cleiiuntiat. Rex quippe Babylonis est antiquus hostis. vii); i VCnit-Nabuzardan, qui interprelatur venlila-
277 COMMENT.IN LIBROSIY REGUM. — IN.LIB,IV, 278
brum sixz .prophetiaalieni judicii, justo Dei j'udieio ^-(--Emath, et translatus est Juda de terra sua. J Npn".
super peccatores; pfincCps utique exercitus regis solum enim populares, sed et fprtes et prjncipes in
BabylOniSJerusaiem intelligibilem succendit domum Ecclesia diaholiis decipere.et peccatis captivare sar
Doffiini, CuiriahliquuS hbstis, qtii et f ex cpnfusibnis tagit. Unde de ipso in Job scfiptum est: « Escseejus
etpfitiCeps omfiiuffiihiquOruih est,"taffi malignorum electcc sunt(fo6. XLI).J Tulit quoque Saraiam, qui
spiriluum, quam etiam impibrum bomlnum, pleberia i.nterpretatur vinctus, sacerdoteni priffiuni, Ctiitipri-
invadit fideliuni, et domum regis, et domos Jertisa- mum Ecclesise ordinem, qui in episcopis est amore
lem, id est, rectores et eos qui videbatitur in yisione vpluplatisyterfense, in vilio.rum catena constringit.
pacis nianere inflaniifiatds ctipiditate Subverlit. « f ulit qubque similiter et Sophoniam, J qui inler-
< Omnemquedomum coffibusslt igni,-»-cum unjus- protatur abscondilus, sacerdoterii secundum, cum
cujusque conseientiam per flammam illicili amoris sCcundi ordinis, lioe est, presbyleros, qui talenhim
perturbayit, verbi Dei injerra fodientes abscpndevant, in suum
« Et mufos Jerusalem ni circtiitudestruxlt, i cum Domjnum suljigit. « Et tres janitpres : > illps vide-
inlentioneni bratiorils et virtulum sttidia, qusecontfa licet janilorCs qui ostium fidei aperire debuerant, et
se valere novit, in desperantibus dissolvit, ne per lenenles clavem scientice, nec Ipsi introierunt, nec
spem venisead divina currant auxilia, et correctioris " alibs introire permiserunt (Lwc.xil.
vitse apprehendant muniinina. « Populumque iri ca- < Et de civitale eunuchum unum,qtiiprsefectris
< plivitalem ducens, de paupefibus terrse reliqtiit Ctat super virbs ;belIatores.' J Eunuchus iste signi-
t' vinitores et agricolas, J quia eos qui utiles vCrbo ficat eos quos alibi Scriptura sacfa stultas virgines.
et exemplo esse poterant per vitia capllvat, et bCbe- [ ajjpeilat (Mdiih. xxv). Qui vasa oleo vacua in mani-
tibus eommendat agficuIturam,.qualenusnon vinum hus-tenebant, continentes videlicet se a coitu cbrpo-
gratias spiritualis et frumenluro sance, doctrince in rali,-nec tainpn pleuffi gratjce p.t^Jis.eriCpr.dise iiipe-
vineis ei agfis popuipi'umfrucfificet, sed spinse ina- Ctore suo habere vplebaiji, qui frustra super yiros
giS et tribuli vitiofum excjêscant. bellalpres epnsli.luunlur, cum arrogantiam -prseca-
« Cblumhas aiileni sereas quse eranf iij lemplo Dp- vere non meditanfur, « Tiil.it et qui.nque viros de
< ffiini, et bases, et mare senenm, quod erat in domo his qtii steterant coram rege, J illis profectp, qui
« Domirii, Cpnfregerunt Ghaldsei, et franstulerunt quipque sensibus cprporis ypluptati senJ.entes. regi
< sesomne in Babylpneiti. i Gplupinassereas etJjases vjtiprum s.emperassisteb.anl.
dbctores possumUsaccipere, qui sondritate prsedi- < Et Spphar principem exercitus., qui prpbabar
cationis etfidei firmitate debuerurit alios sustentare. r firones de populo terrse.. > Spphar in.tefpretatur dis-
Mare seneutiibapfismi lavacrum, Vel cpmpunclipnein sipans yel dkidens, s.ignificans.ebs qui fudes j.riEc-
lacryniafUm,, vel qtiiciem omnia Chaldsei spirituales ijlesia, quds acl mi.liiiam Christj ljutfife debuerant,
pef iherliam magistrdfum de dpmd Ddmini auferre pravis ex;emplisdissip.anles, in coetu fidelium per
tiitunluf et.conffirigefe, iia rit tion reinaneat tes.la, errprem sequestrant. « El,sex:,vh'ds et yulgo, J qui
"
qua pdssii igniculus ferri de incendip. inverili fuerant in civitafe, hpc es.t, sttiltos "operato-
«"Ollasquoqtie sereas, et trullas, et tridentes, et res qui jneritp vulgi nomine nuncupanturj quia utili-
< scypiios et riiOrtafiola,ef bmnia vasa senea, in qui- lateffi consiliorum diyiiiprum discere ef factis jnj-
« biis mihistfabant, ttilerurit. i Quia diversa oflicia . plere neglexcraiit. Hps scilicetpnines. tpllens Nabu-
de Dei servitip aufereiiies, zardan princeps niilitum duxit ad regem Babylonis
"in ecclesiasticis ordinibtis -
in suuni usurii nequiSsihiUmcpnverterunt. in Reblatha. ,
« Nectioii ihurihiila_etpiiialas. J Cum pj'atipnein, .-.. « Porciissjtque eps rex Babylpnis, et interfeejt in
qria divihitas plaCafipotuif, Ctpoculum yerbi, quibus Reblafha in terra Ematli, J_quia anfiquus.hoslis cum
lassi refocillafi debuCraiit, impediendo subvertunt. pei- nequiti.arn suarn talem prsedam ab Ecclesiaevel-
« QuseatirCa, aiirea, Ct qiise argentea, argen fea: .iehs tollit, hop voto ambjt,,fip.c,lotp stiidip agit,ut
« tulit princeps riiilitise. J Qtiia tarii sensum pretip- f> ad PWpetuce mpiiis interfeetipnem eps,;.perdticat,
Sum quam eliam Cloquiivehustatem hosiis ne.qiiaip qups pej'culit rex cpiifusidnis in Reblalha, hpc est jn
de domo Doffiiiii aUfeffe niblitur, et secimi in/Cpri- njuifiludine, scelerum' et anipre yeluptatum, uride
fusioiieih dupere. S.priptura dicit: Lataet spqtiosqestviq; qiimducit qd
« Tulit qUOquepfinceps militise Sarariam sacer- moriem, et multi sunt qui inirantper eqm(Matth.JVII).
< dotefii primUm, ef Soplioniam sacerdotem secuij- « Et tTanslalus est Juda de terra stia, > cum illi,
« dum et- tfCs janitpres, et de Civitate eunuchjim qui confessipnemnpminis Deiin Ecclesia yidebantur
« untim qtii efat pfsefeclus super yiros LellatqreSj'el habere, pej' scplera, et peccata mtiltiplieia de tefra
« quinque viros de his qui stetej'ant coram rege. yirtutum translati.in regnum confusiptiis,,et errpris
. « quos fepgrlt in Civitate, et Sophar principem exer- abd,ticuntur, sub quo imperip quicungue. nequifer
« citus, qtii prbbabaf lifpttes de populo terrse et sex seryienles perseveraveiirit, nec nierebunt\ii'pei' Jesu
« vifos"e wlgb, qui iiiveri.tiftierani iii ciyitate. Quo.s ducatum regredi jn tei*j'aniJuda, teniplumque.p.p-
< lollens Nabuzafdari princeps militum duxit ad re- minr ibidem recedifieai-e: hi ppst serpmham prseseti-
: «
gem-Babylonis iri Reblatha :/percussilque eos res tisvitse tradentui' in carcerernniprtis perpetuaa, ubi
« Babylonis, et inlerfecit eos in Reblalha in ferr? « vermis eorum nunquain .jnprietur, et. ignis.jipu
279 B. RABANI MATJRIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 280.
. tradittim est sancto mandato (II Petr. n). J Quia et
exstinguelur (Isa. LXVI).J Implebiturque In eis illa A
beati Pelri apostoli sententia qua dicit : < Melius testante Yeritale : « Servus qui scit voluntatem do-
quippe erat eis non cognoscere viam justitiss, quam mini sui, et non facit, vapulahit mullis; qui autem
post agnitionem retrorsum converti ab eo quod illis nescit, et non facit, yapulabit paucis (Luc. XII). J
BE^TI RA.BABIE MMMm: .

"
FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINIARCHIEPISCOPI ,
eOIIENXARIA II MBiOS II PMMPOMIM.
.,ANNO 834..) . ''."'
PROLOGUS BJJBANIS^ ...".I;
AD LUDOYIGUM
HttPERATQREM.
Domino serenissimo et gloriosissimo atque plenis- B reges populi, diligite sapientiam, ut in perpetuum
siino, in veraque religione excellentissimo, LDDO- regnetis; Accipite ergo regum priorum historiam,
"VICO regi, RABA.KUS vilissimus servorum Dei ser- et sensum spiritualem adgratiam Christi perlinentem
vus, flexis genibus seternam optat in Chrislo sa- superomnia inilla amate. Lex enim Dei spiritualis
lutem. •-•'.'; _'\e.st (Rom. vn), et revelaiione opus est ut intelliga-
Cum sseplusjam dudum per alios audirem in cultu tur, ac j'evelata facie gloriam Dei conlemplemur (If
pielatis vos esse devolissiinum atque strenuissimum Cor. m)~. Unde in Apocalypsi liber septem signaculis
Dei famulum, et postmodum ipse prsesentialiter vi- signatus ostenditur (ApocJ\)_ quem nemo aperit,
derem atque probarem id verum esse, quod antea nisi ille reseret, qui habel clavem David, qui aperit,
solum auditu perceperam, cogitavi ahquod serviet nemo claudit; claudit, et nemo aperit (Apoc. m).
tium, tit amantissimo decet domino, vobis exhi- Quapropter sciendum est, quod inter Scripturas Ye-
bere :quod etiam vestrco nobilitatis in divinis legi- teris Testamenti prsesens historia Paralipomenon
bus potuissef nostro labore aliquo modo florens - non ignobilem locum tenet: de qua divinorum li-
exercere ingenium divinaque sacrorum librorum bromm peritissimus. interpres beatus Hieronymus
testimonia rimando, fegni gubernacula secundunj ita ait : < Paralipomenon itaqueliber idern InSlrii-
Patrum prsecedentium exempla legitime tenenda C menti epitoma tantus ac lalis est, ut ahsqueillo si
iristruere. Idclrco decrevi Expositiunculam noslram ; qtiis sciehtiam Scripturarum sibi voluerit arrogare,
in librum ParalipomCnon, quemiHebrsei Dabre imin se ipsiun irrideat. Per singula quippe nomina jun-
nuncupant, hoc est, Yerba dierum, vestrse dilectioni cturasque verborum et prsetermisssein Regum libris
offerre, licet Uon condignam tanta? excellentise, ta- languntur historise, et inuumerabiles explicantur
men nOn ingratam vestrse benevolentise,ut haberetis Evangelii qusestiones. J Hsec ergo ideo commemo-
quoddam obsequium ex nostra parvitate, vestro ravi, ut sciat lector quani utilis est ipse liber ad
, ordini decentissimum. Fas enim erat ut regi Chri- scrutandum et ad inlelligendum. Nam quid ego,
stianissimo etin divinis prseceptis studiosissimo hi- quasi doctus magisler,per omnia ipsius mysleria in-
storiaregum Juda, hoc est, confitenlium spirituali dagare aut explanare potuissem ? sed Patrum vesti-
sensu aliquantulum explanata offerrelur. Nam quia gia sequens, ea quse explanata ab eis iiiveni,et ad
populuni ecclesiasticuni filii Dei pretioso sanguine similitudinem sensus eorum (gratia Dei annuenle)
redemptum (Act. xx), et in confessione nominis Dei per nie invesligare polui, in ofdjnem disposui, atque
assuetissimum, vestranobilis ad sefvitium Deiregit in unum opusculum colligere curavi. Non enim lon-
priidentia, ideo bene convenit piissimo principi, hoc -gos florentesque tractus, in quibtis plausibilis ludit
est, rectori membrorum veri Regis Chrisli uriigeniti D oratio, sed commentariOs in dhinas historias scri-
videlicet Dei, ritumregiminissecundum divinam Scri- bere decrevi, quorum officium est prseterire mani-
pturani habere et agere, maxime cum Sapientia, festa, obscura disserere. Ante annos enim aliquot
quse in ipsis litteris mahifestissime' elucet, admonens rogalu Hildonii abbatis in RCgum libros, secuudum
dicat: Per mereges regnant, et conditores legumjusta sensum calholicorum Patrum, quatuor commenta-
decernunt (Prov. vm). Et item : Concupiscenlia, in- riorum libros edidi, quos et saciatissimo genitori
quif, sapientim deducet.adregnum perpetuum (Sap. vestro, Ludovico imperatori, prsesentialiter in no-
. vi). Si ergo deleftamini sedibus et stemniatibus, stj'0 nionaslerio tradidi : in quibus, sicut etin prse-
2SI COMMENT.IN PARALffOMENA.— LIB. I. 282
senti opere feci, Josephi, Judseorum historici, nar- A ahorum silentium qtiaffi nosirUm studium probanti
rationem, necnon et Hebfsei cujusdam, ffiodernis Nos Cnim simplicitCr ea quse inveniriius posuimus.
temporibus in legis scientia florenlis opiniones ple- Nostrum esl citare testes, ipsorum de fide tCslium
risque in loeis interposui; sed non ita,"ut quasile- udicare. Tu atitem, rex nobilisslme, cOntfa ittvido-
cioreni invitum ad ipsorum traditionis assensum rum morsus nos, defende, et fidei sCuto atque fra-
pertraherem, sedmagis judicio ac probationi ipsius mea divini zeh.nos protege, quia qualescunque su-
illa derelinquens. Cseterumsi hsec aliqups offende- mus, vestri devbti famuli sumus et adjutores in.gra-;
liiil, noii nostrse est culpse, sed foj'sitan ipsorum tia Dei. Divina poiesias, et seterna Christi majestas:,'
perversi judicii, qrii magis volunt aliena opuscula hic et ubique nunc et in perpetuum vos fehciter re-
carpere, quam stia condere^. qui odio nominis no- gnanles conservare dignetur.
tri non res, sed jiersonas - considerant, magisque
' ' ''

".' INGIPIT ,
:EXPOSITIO ; m -PARALIPOMEN A.
. LIBER PRIMUS; ."
CAPUT PRIMUM. ] vir secundum linguam suam, cOgnationemsuam, et

B
Catalogus generalionumab Adam usqueadAbraham. genlem suam (Geties.x). De lonlbus, id est, GrseciS
Jtem ab Abraham usque ad Israel. iiascuntur Elisei, qui vocantur Eoljdes. Unde' et
(l'Pm.i.)Adam,Seht,Enos, Cainan, Malateel, quiiita llngua Grsecise Acolis appellatur, rieuty
awackton vocant. f harsis Josephus Gilicias afbilra-
Jared,Henocli,Mathusale,Lamecli, Noe, Sem,Cham,
,,et Japhetti. Decimus ab Adam Noe fuit, sicutin tur, et aspirationis litteram vitiose a postefis in tay
- libro Geneseos manifeste ostensum est, et in capite dicens fuisse corruptam. Unde et Metropolis eorum
Parahpomenon similiter emicat. Hic etiam treS filios civitas Tharsis appellatur Paulo apostolo gloriosa
Jiabuit, hoc est, Seni, Cham et Japheth, per quos . (Act. xxi). Cethim citu, a quibus hodie per urbes
post diluvium rediviva hominum dilatatjir proge- Cipricitin nominatur. Dodamin Herpdii, ita enim
tties. Et apte dicitur Noe in calalogo patrum esse Sepfuagihta Interpretes transtulerunt. Legamtis Var-
decimus; quia peffectus. Nam primum de eo scfi- ronis de antiquitatibtis librps, et Smirnii Capitpnis,
plum est : Noevirjustus erat et perfectusin genera- et Grsecum Phlegonta, cseterbsque eruditissiffios,
lionibussuis.Cum Deoambulavit,et genuit tres filios, omnespeneinsulas, et.totius orbisHttora, terrasque
Sem, Cham et Japheth (Gen. vi). mari vicinas Grsecisaccolis occupatas, qui (ut supra
Filii autem Japheth, Gomer, Magog, Madai et C diximusj ab Aniano et Tauro montibus onniia nia-'
Javan, Tliubal, Mosoch, Tiras.; Japheth., filio Noe, ritima Toca.usque '
ad OCeanum posSedere Britaii-'
nati sunt sepiem filii, qui possederunt terram Masia, nictim. /-'•'
ab Amanp et Tauro Coelesyriseet Cilicise moiitibus Filii Cham, (iliiis et Mesraim, Phut. et Ghanaqn
usque ad lluvium Natbaiiain; in Europa vero usque (Gen. x). Chus hodieque. ab Hebrseis JSthiopia
ad Gadera ntimhia locis et gentibus reliriquentes : ttuncupatuf. Mesraim ,/Egyptus. Phut Libya, a quo
~~e, quibus postea immulala sunt plurima, cseteraper- et Mauritahisefluvius usque in prseseris Phur djcitur,
marient ut fuerunt. Sunt autem Gomer Galatse; Ma- omnisque circa eum regio Phutensis. Mulli scripto-
gog Scylhse; Madai Medi; Javan Iones, qui et res, lam Grseci, quam Latinii, hujus rei testes suni.
Gra;ei, unde et mare lonium; Thubal Biberes, qui Quai-ein una tantnm climatis parte atttiquum Libyse
et Hispani, a quibus Celtiberia, licei quidamltalos nomen fesederit, et reliqua lerra vocata Sit Africa,
suspicentur; MosoChCappadoces, unde et urbs apud nonliuj'tis loci nec temporis est. Porro Chanaan
eos usque hodie Marecha dicitur.-Porro LXX In- obtihuit terram quam-Judsei deiiiceps possederuiit,
....
ferpretes CapturiniCappadoces arhitrantur. Thiras ejectis ChaiianseiS.
.Thraces quorum non satis immutatum vocabulum . Filii autem Chiis, Saba et Hevita , Sabatha et
"'
est. Hse itaque septem gentes , quas de Japheth Regmaet Sab.atliacha (Gen. x). Saba, a quo Sabsei,'
venire slirpe memoravf, Aquilonis partem inhabi- de quibus "Virgilius: '-.'.
tant.- : .... Solisestturea yirga Sabsis.
Porro filii Goiner Ascenez,et Riphath, et Tho- Et alibi :
gorma. Ascenez Grseci Regmos vocant, Riphath .... CenlnmqueSabceo,
Paphlagonas, Thogorma Phrigas. Thure ca.ent arse.
Filii Javan Eltsa et Tharsis, Celhim et Dodanim. Hevila Getuli, inparterettiotipris AfricSeefemp cohse-
Ab his divismsuht insulm nalibnum in-lerris suis, rentes. Sabatha, a quo Sabathsei, qui htinc Astafobi
283 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. m
riOniinantur. Regma vero et Sabatacha paulalim Anum reservavit. Aradii sunt, qui Arabum insulam
ariliciua nomina voeabula perdidere, et quce nunc possederunt anguslo fretu a PhoBnicisliltore sepa-
pro yeteribus Iiapeant, ignoratur. rata -Samaria. Emissa nobilis Ccelesyriceeivitas;
- Porro filii Regma Sabq ei Dadan(Gen. x). Hic Saba Amathusque ad nostrum
teinpus tam a Syris quam
per sni litleram scribitur; supra verO per samech, a abHebrceis, ila ut apud vetet:es dicta fuerat, appel-"
quo diximus appellatos Sabseos; Inlerpretatur ergo latur. Hanc Macedones, qui post, Alexandrum hi
nunc Saba Arabia. Nam in septuagesimo primo Oriente regnarunt, Epiphaiiiam nuncupaverunt."
psalmo, ubi ^nos habemus : Reges Arabum el Saba Nonnulli Antiochiam ila appellalam pulant. Alii, li-
munera offerent(Psal. LXXI),in Hebraaoscriptum est:-- cet noii vere, tamen opinionem suam quasi verisi-
Reges Saba et Svba .-primum nomen per sin, secun^ milivoCabulo corifirmantes, Emaus primam ab Amio-
dum per samech. Dadan gens esl aEthiopice in Occu cbia niansionem Jidissani pergentibus appellari
dentali plaga. putant et eamdein esse qtise apud yeteres dicta sit
Chus autem genuit Nemrod ; isle ccepil.essepotens. iEmath,: ' !
in lerra (Gen. x). Potenlem dicit Nemrod propterea, Filii Sem, JElam et Assur el. Arphaxad et Lud el
quia insuetam tyrannidepi primus in populis arri- Arqm (Gen, x). Hi ab Euphrate fluvio partem Asice,
puit. De quo in Geneseos sciiptum est : quqd ro- B usque.•a.d Indieium Qceammi tenent, Est aulem
buslus venator essel coram Deo. (Gen. x), quia ho- Elam a quo Elamilce principes rersidis. De Assur
mines a Dei cultura averlit. Unde Josephus de eo ante jam dicluin est, qtiod Niniven urbem condi-
narrat, dicens : « Fecit autem eos esseelalos ad in- derit, Arphaxad, a quo Chaldsei. Lud, a quo Ly-
juriam Dei atque contemptuni Nemrod filius.Cham dia, Aram, a quo Syri, quoruni metropolis est Da-
filii Noe. Qui' cum esset audacior Ct manu fo.rtissi- rnascus.
mus, suadebat eis, ut non Deo ascribererit quia hp- Fiti Aram, Hus et Hul' et .Ge.lhexlel Bles (Gen._x).
ffiinibUs per illurri felicitas everiiret, sed quoclhoc Hus Draconitidis et Damasci Cohdilor inter PalseSli-
eis propria viilule pfaebefetUr; et cognatos generis naitt et Coelesyfiam tenuit piinCipatum, a quo
sui ad Causairityrannidis adduxit, solus ipse pi'ce- Sepluaginta Interpretes in lib. Jpbjubi iri Hebrseo
stimens iiohiines a Dei timore revocare, et speni sciibituf, Terra Us; regionem Ansitidem, quaSi Usi-
suain ih pfopfia virthle feponere, ulciscique esse tidem, tfanstulefunt Hul, a quo Arnleriii. Gether^,
deinenles-in Deo pUtabant intefminantem fefe dilu- a quo "Acarrianisive Carii. POITOpfo Mes LXX In-
vium teffse. Ob quain caiisam tiirfim sedificandam ierpretes Mosoeh dixerurii, qui ntinc vocantur
altiorem stiadebant, iibi aqua hon posset ascendere. MePnes.
Multitudo autem prona erat, ut Nemrod prEeceptionirV Arphaxad quteni genuit Sale, qui ef ipse geiiuit;lle-
hris obediiijrit, gfave putantes: servilium, pbsequi ber. Porro Heber nali suni dub filii: tiomenUni Ptialeg
Deo : tuiTJni sediiicabant in nullo ^sua sludia dese- quia ih diebus .ejus divisa est lerra; et nonien fralris
rentes.. J Regiiavit' auiem Neriifod ih Babylone et, ejus Jectqn (Gen. x). Heber, a quo Hebrcei vocati
Marech, hoc esl, eiiri Edefaiii Ct Machad, qucenunc sunt, valicinio ciuodam filio suo Phaleg nomen im-
dicitur Nisibis, et in Chalamie, quae postea verso poSuit, qui interpretatur divisio, ab eo quod in die-
nomine a Seleuco rege est dicta Seleucia, yel certe bus. ej'uslinguse in Babylone divissesunt. Narrat au-
quse nunc Klychjm appellalur. . "•- telri Pliilp, ih libro Quceslionum stiarum supCr Ge-
Mesraim vero genuit Ludim, et Ahamim, et Lqa- tiesim, quod ex tfibus filiis Noe, adhue ipso vivente
bim, et Nepht.huim, Phelntsim quoque.et Casluim. hati sint nongeiita quatuordecim millia virorunnit
De quibus egressi sunl PMlistMim ei.Caphtorim(Gen.,j cerituiri, extra mulieres etparvtilPS,Ihabetites stiper
xvm). Exceptis Laabim, a cpiibus Libyi postea se duces cotistitutos, hoc est, filii Sem Jectan du-
nominati sujit, qui jnius Phtitcei vocabantur; et cem; filii Charii Neinrod; filii autem Japhelh sub
Casluim, qui deinceps Plu.listliiim appellati sun.t,quos PhenCt diice fUerUnt constituti. Porro post ohitum
nos corrupte Palesiinos dicjmus, cceterccsex geiiles Noe cdhyenCiiiht undique omnes hi duces ctim agmi-
-
ignotce nob.is su.nt, quce abellovEiliiopico subversse, nibus suis subjecljs in campum Seutiaar, ibi denique
usque ad obliyionem prseteriforum np.minumpefve- lurrim construere conati suiit (Gen. xi). Ctim aplem
nere. PossederuiU autem terram Agaza nsque ad initiassent aedificare lurrim, divisit Detis linguas
'
extremos. fines iSgypti. , eorum, et ffiutavit eprum efligies, et noh cognovit
Chanaan vero genuit Sidonem pnmogenilum suum, unusquisqtie fratrem stium, nec audiebant singuli
et Hethamm, Jebuswum quoque, et.Amo.rrhmum, et , qui.que lihguam proximi stii. Sicque factum est,.
Gergesmum, Hevmumque et Arqcwum, et Sinmum, ut durii aidificatores ministiis suis jubefent af-
Aradium quqque, et Samarmum et Ilamathmum' ierre lapides, illi ,afferrent aquam; et si deposcefent
(Gen. x). De Chanaan piimus natus est SidOn,a quo aquain , illi afferrent stipulam; et sic, inlercisa
urbs in Phoenice Sidon vocalur. Dein Araehceus, cogitalione eorum, cessaverunt sedificare eiyila
qui Archas, cpndid,it oppidum contra Tripoiim in tem : dispersJt eos Domintis in supeiliciem totius
radicibus Libani situiri, a quo liaiid procul alia civi- teiTse.
tas fuit, npjn.ine Siyi, qusgpostea vario .eventu Jeclanantem .genuit Elmpdad ei Saleph, et Asar-
pubyersa bgUpi'uni,npmeii iantpmriipdo loco pristi- mqth et Jqre Adqrqm quoqueel Huzql; ei Decla, II&*
§85: ; COMMENT. IN-PARALIPQMENA. — LIB, I. 2SJ3
bqletiqmet Abimqelet Sqba;necnon el Qph.ir,£t He- jA nati de' uno cpnCubifvtRebeCeajuxorisfsaae (Genes.
vila, eljohqb. Qtiines isti filiiJectqn (Gen. x). Ha- xxv). ';./".
rum gentium posteriora noffiina ihyenire rion pp-r Fitii Esau, Eliphqz, Ralmel __Jehus , Jlleloniy
tui; - Sed usque in prsesens quia pi-ocul a n.pbis SUrit, Core. In libro Genesis n.arfafur' .(Gen. xxvi, xxvrij
vel ita vpcaritufi Ppssederunt autem a. Cppliene xxxvi), qtiod Esau accepeiif uxpres :de filiabus
fluyio omnem Indise regionem qtias vocatur ifieiia, Chanaap, Cada, fiiiam, Eipn Hethsei, ef-Oolibajria,
Sem,Arplia[xad, Sqlq, Heber., P.haleg. Rqgau, Se- filiain Ana3 filise Sebeon Hevsei, Basemath qupque
rug, Nactior, Thare, Abram : iste esi Abrahqm. Pru-. fiham.Ismael, soroffim. Nabaioth, Peperit auiem
dens lectpr, notaqupd sicut in principio ab -Adam Ada' Eliphaz. BaSemath genuil- Rahuel.- Qplibama
tisque ad^Noedeeem geiieraliones. posuit, ila et edidit Jehus et Ihel.on et Core. • •
Seni usque ad Abfaham denarii suinmam serva- Filii Eliphas. Theman, Qmarl Sephi, Cathdm, Ce-
vit, non Sme ipsjus ulique numeri mysterip ssm- nes, Thaninq. Gujus Sciiptura in Job yolumine: fe- •
cfissiroo.- .'-_.'" . " COfdatur {Job. ji, xxii). Quserituf autem^ cum
Filii autem Abrqtiain, Isaacei Jsmahel :et hm ge-r. Thamna in Genesi (Gen. xxxvi) legatur concubina
nerationeseorum. P-rimo.genitusIsnialielis NabqiOth, esse Eliphaz de genere. Horfseorum, q.ui apud Idu-
et Cedar, et Adbeel,e[tMqbsam, et:Mcismq,et Duma, .3 B mseos habitaveruHt; jn teiTa Seir, qtise peperit ei
Massa,lladqd ei Thema, Jelhnr,Naphis; Gedma : hi Amelech, quomodo hieintei' filiostmmpfeluf ?maxi-
silnt filii Ismahelis. Duodecim filii nasctitittir Isma- me, cum itt sequentibus legatur ipsa Thainna: sofor
Iieli, e quibus pfimogenitus fuit NabaiotlH a quo esse Lolam. Filii Seir, qui etiam esl Edom; Sed Seir
omriis regio ;ab Euphrate usque ad mafe Rubruni Hebraice pilosus dicitur, eo quod fuerit tptus in.ffio-
Nabathena usque hodie dicitur, et quse pars Arabise dUm pellis pilosus. Edom autem dicitur rubens sive
est. Nam et familiselpsoronvoppidaqtie et pagi, ac fulvus, hngua Hebrsea. Ab eo ergo, quod j-ubeocibo
minuta castella et;ffjbtis; horum appellatione cele- yendiderjt pfimogenita slia (Geii;xxv), fulvi, id est/
brantur, Ab uri.o ex his Gedar -irt deserto,: et.D.uma Edotii sortitus est" nomen. Porfo Hebrsei lianC quse-
alia regioj et Theman ad Austruni, et Cedema ad stionem ita solvunt, dieerites Thamna fuisse Con-
Orienlalem plagam dicitur: cubinam Esau-, ef gerierasse ei filium Amalech,
Filii auiemCeturce f.oncubinmAbraliam, quos ge- sed lamen eum ui iilium jnief fiiios ipsos esse edu-
nuit :Zamram, Jecsah, Madan, Madian, Jesboch et calum. ' :'-'.
SuePorw filii Jecsan, Saba et Daddn.Filii autemD.a- Filn:Sobal.,AlianetMandhatk-etEbal,ei Sephi,
dan Assurim et Latussim et Laomim. Ftli qutem et Onam. Aliari ergo, qui de genere Horrseofum est,
Median, Ephaei Epher, et Enochet Eldaa. Qmnes '" in Gejiesi (Gen, txxvi) sefibitur Alvanj id est, exal-
hi filii Gelurm. Getura Hebrseo sermone cppulata- tatus. In Paraliponienon vefo Aliari; id est,•'ejeetus:
interpretatur, aut vincta. Qtiam ob causartt suspl- significans, qula Hprrcei exaltali fuerunt,- aiitequaitt
canitir Hebrsei iriimulato noffiinCeajndem essCAgar, Edom terram jllani-caperel : ejeeti; pPstqriairi ab
quseSara mortuadeconctibina transierif In uxpreni; eo iriumphanti patriam ainiseruttt. Sephi autem .
Et videlur depositijarri Ahrahse excusari setas; ne.se- iilius Sobal in Paralipomenon legiiuf tinipes; in
nex y/ost mortem tixoris vetulse novis arguatur m- Genesi quOqueSeptio(Ibid.), liocCst, bipes:ulrum-
ptiislascivisse. Nos, quod incertum est, relinquenr que tamenper sin Mtteraiti. Bipes qiioque itide di-
tes, iiocdicinlus, qupd de Cettira hati filii Abrahaffi citur, quia processu teinporis iii muliitudine sobolis
juxta historicps Hebrceofum oceupaverunt. ;.;>;.. majoreffi efficaciam habiiit quani in parenle primo. "„
et Arabiam, quse ntinc.:.;~... usqtie ad ffiaris Ru- Filii Sebeon Aiq et Ana. De quo in Geuesi ita'
bri terminosi DieitUratitem uritis de posteris Abfa- scripltim .est : Iste est An&qui-inveml aqiias cqlidas
hce, qtii appeilaiur Eplier, dUxissCadyersum Libyahi in solitiidinej eum pasceret asihos Sebeoh-pqiris sui
exercilUm ei ibi viclisiibstibtis consediSse,'eiuSque (Ibid.)'.'Pio quo alia ediiio habet : Ipse est Atia i/ui
postefps ex nbmine atavi AffiCam nuriCtip;asSe.Hii- ainvenit . tiiamihiih deserto; cum pasceret asinos Sebeon
jus reiteslis est Aiexatidei', qui dicitur ., etDeci' pctiris siii. Multa etvaria apudHebrseos de hoCcapi-
demus cognOmenfpllachus, Grseco sermone barjsal-' tiilo disputantur. Aptid GrseCPSqUippe et npstros
ram historiahiretexeiiteS. Quod auiem aitfEf/iKf Super lioc silentium est: Alii putarit idmim maria
Dadan fuerunl Assurim et Laiussim el Laomiih, As- appeliata; iisdeni eriita SCributittirlittefiS rriaiia qui-
surim in negoliatofes tfrinsferrv putant : Latussim ijus et nuric hiC seririo descfiptus; est;; et voldnt
serismetallis cudentes, Laomim yero phylarchus, icl illtim, dum pascefef aslnos iii deSefto fjatfiS: sui,
est, prhiCepS mtiltartirti IribUutii atqtie poptiloruhi: aquarum congregationesTejtensse, quae,jtixtaidioma
Alii-ab hoe ASsuflin vdcatos Syfps esse Cpntendunt, iinguse HebfaiCsef'niaria riUncUpaniuf; quBd sCilicet
et a plerisque filiis Abrahce et Ceturse oecupatas In- stagnuni reperCfit;,;cujus fei irtveritibin eremo diffi-
dice rCgiones: '-".'/' eilis est. Neiihulli pularit aquas calidas, juxta Puriicse .
Getieruvitdutem AbrahdtAIsaac "ciijusfueruiit fitii iinguse yicihiain, quce Hebraicce cottterminata est
Bsau ei israel. Abraharii ergo licet plufes filips ha- lioc ybcalMo Sigiiiiicari. Sutit qui afbitrantur ona-
Buerit, lameri splum IsaaC Sara habtiit ex repfo- gros ab MOCadmissos esse ad asinas, Ct ipsum istius-
riiissiorie, cUjuS fueriuitrClii EsaU et Isfael gemmi. riiodi repeiisse cohcubitjim, rit velbcissiine ex liis
287 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 288
asjnaa nascereritur, qui vocanttif iamim, Plerique A manorum: Unus quoque filioruni Ismael appeliabatur
putatil quod equarum greges ab asinis in deseiio Theman. Scienduni autem quod omtiis australis regio
ipse feCerit primus ascendi, ut mtilorrim inde nova Hebraice Theman dicitur.
1 .Qbiil
cotttfa haturam animalia nascerCntmv :': ; quoque et liuSttm, et reghavit pro eo Adad
Fitius Ana,Dison. Filii Dison, Amaran \IIamram\ filius Badqd'.,qui percussit Sladiaii interra Moab, et
et Eseban,et Jetliran, et Cliaran. Attiaran filius Dison, nomen civitalis ejus Avith.Madiah tirbs; esf ab imo
filii Ana, in TafalipomenOn Ramaran (rubricatus filiorum Abraham ex Cethura sie Vocata. Est aulem
sordibus, \el4emulenius); in -GenesiAmadan concu-, trans Arabiam Eudsemonem in desertb Saracenorum,
piscibilis; Amafan vero et Amadan uniuS hOminis contra orienteffi maris Rubri unde vocantur Madiani
nomina sunt. et Madianea regio- Legimus. et filias Joah, soceri;
Filii Eser,.Ralqan, etHavan,el Jachqn, etc, Jachan ; Moysi, tlliaS Madian dictas. Sed hcec alia Civiiasest
filitis Eser, de genere HorraOrUm, in, Gehesi Achah , hompnymps. ejus , jnxla Artionerti jet::Afcopolim'•:'
nominatur, hoc esf, iribulator. In Paralipomenon 1 Cujusntinc ruinse tanlumiuodo, deinonstranlur. QUod-
vero Jachan; hori est, iributatus. Pervarios enim autem subjungituf : Nomen civilalis ejus 4oi(/(, vicuffi
eventus rerum nomina commutala surif anfiquorum dem.onstrat in terra Basafi, jtixta mbntem Galaad,
ad significandum mysterium in copimutatione voca- B qui in sortera cecidit tribus Manasse.
bulorum. Cui adversitali prudens lector si diligentiam Cumque:et Adad fuisset moftuusj'regnavii pro eo
jnvestigatiohis adhibuerit, facile^sobrium intelleetum Semta de Masreca. Masreca CiyitaS.est regni Edom
iiJvenire poterit, cirea Gabelenen, -
Isti sunt'.[reges qui imperaverunt in terra Edom, ,Sed el Seiilla ihortuus est, et; regriavit pro eo Saul
antequam-'essei; rex super"filios<Israel ::.:Bqlefiiius, de Roboholii^qumjuxtaamnehisiia est, RobOothUfbs
Beoz, et nbmen civitalis ejus Denaba-.©enaba civilas est juxta fluvlum, ubi erat rexEdom^ etusque hodie
fuit Balac filii regis Edom.Post quem regnavit Jobab, est pi*sesidiumin i;egione Gebalena, Ctvicus grandis,
licet mihi longe aliter videatur : Et est usque hodie qui hoc vocabulo nuncupalur.
villa Denaiain octavo milliario Arsopoleos pergenti- Moriuo quoque Saui, regnavitpro eo Balanan, filius
bus Arnonem : et altera Dannaba super montem AchobOr.Sed et hic mortuus est, et regnavit pro eo
Fogor, in septimp lapide Jesbus. Adad, cujus urbis nomen fuit Phau : et appellala est
Mortuus esi autem Balac, et reghavit pro eo Jobab uxor Meelabel, filia Matred, filim Mezaab. Gujus no-
Zare filius.de Bpsra, etc. Hinc iquidam Suspicantur men.iriterpretatuf prmcipuus : cohdiclit urbeni Phau
esse Job, utiri "firie voluminlsiipsius additum Cst. ;, iriregione Gabalitica, et appellata'esfnxor Meeiabet^.
Goritra Hebrsei"asseruni de Naciiot eumstifpe gene- G quseInterpfelatur benigniiasDomini\: hsec fUit fifia
1'atum. Philo ajitem in libro"supradicto Quseslionuin Matred, hoc est, dispensalricis, filije Mezaab, quse,
suarum in Genesi nari'at, his teinpofibus euni fuisse, interpretatur aurificis. Duse matres- ergo lric annu-
et accepisse in uxorem Dinan filiani Jaeob, quaffi merantur, ad significandum mystefhjm sub diversa
Sicheiri, filitis Emor, ante stupravit (Gen. xxxiv) : et ititerpretatione nominum, hoc esf, ut aurifex genuerit
ante passionem ipsius Job, quaiido euffi Satan ad disperisatrieem, et dispensatrix" genuerit benignita-
tentandum expetivit (Job. i), dicit etiffi septem filios tem Dei : quia ex profunditale sensus nascilur fa-
et tfes filiasilli:generasse,iqui exStineti sujjtin ipsa ,;! cunda loCtitip, qucefidem, unde gratia Dei prpmere-
:
tentatioriC; sed postquam-DomiririspIagamsanaverat •'/ ttif,;gignii:Iricordibus-auditorum. ;;
Job, et reddiditoi omnia duplicla, tunc septem filios . Adad auteni mortuo, duces pro regibus in Edom
aliOs prcedicta uxor sua ei iterum genuerit et tres esse cmperunt: dux Thqmna, dux Alicha [Atva], dux
lilias, quorum nomina essent eadem quse priorum, Ielhet, dux Oolibama, et reliqua. Notandum, quod
hoc est, Eliphaz , Efmol, Diasat, Philaas, Diphaz, primum reges dixerit de Edom, postea duces oum
;Cellud, fhedom; et filiarum ejus, Meruli, Iaz, Zeli. ; primum duces fuerint et ppstea reges, quorum du-
Bosra sive Bosor civitas est in deserto trans JOrda- , cum quasdam malres uxores Esau hic nominat : ut
nem, qtice cecidit in soriem tribus Riiben, ad orien- ; est tixpr Esau Oolibama, et Thamnci concubiriaEli-
lalem parteni Jericho, ciyitas s^cerdotalis et fugiti- 1 phaz.ilfcoautem in Genesilegittir (Cijp.xxxvi),eujus
vorum. Hcecest.Bosra melrppolis Arabise, Appellaiur I interpretaiio. esl elevatio. In Paralipomenon quoque
autem et alia Bosor, civitas Esau, in moritibus Idu- Iegitur,;Afa"c/ie,et significat, super eam.
niece, pujus Isaias.recordatur, dieens :.Quis eslisie CAPUTH.
qui venit de Edoni, fulvida vestimentu ejus ex Bbsra
Isa. LXIII)? '.'.-,'. De generatione duodecini patriarcharum ab Israel
Cumque Jobab fuisset morluus., reghqvii pro eo patre eoruni. De geneaiogia Juim paXriarchmper
diversos filios productm.
-Riisam de tefraTIiemanorum, Thenlan regio princi-
;piinl est. Edom, Itt terra Gehalitica, a fhenian, filio (I pARi II,)- FUii auiem Israel : Rubeii, Simeon,
'Efiphaz, filii ;Esau%sortita yocabrilum. Sed Ct usque Levi, Jtida, tssochar, Zabuton, Dan;>Joseph, iienja-
liodie est villa, Theman nomine, distans ab urbe min, Nephllialim, Gad, Aser. Dtiodechn filii Israel
Petra quinque millibus : ubi et Romanofum militum „ fuerunt: sed horum octo ex liberis, ac quatuor ex
prsesidium sedit, de quo lpco fuit Elipbas rex The- ancillls : hoc est, Ruben, Simeon,;Levi, Juda, Issa-
289 COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. I. ...;: 290.
char, Zabulon, ex Lia uxofe Jacob ftierunt geniti; jA.ejus amariludo intefpretatuf. Ipsa enim DpmihO fel-
Joseph qupque et Berijamin ex Rachel : jDan; et lis poeulum dedit. Duo auteni.genera principum quf '
Nephthalini ex Bala, ariulla RaChel; Gad et Asef ex.; non recte operanturinplebe (unflm eoruniqui Obe-
Zelpha, ancilla Lise (Gen. xxxv). Ex his duodecim fant, alterum eprum qui nihiiproderanf) .significan-
filiis Isiael iiarum geffiis.totum propagatuhi estf et tur in duobtis fiiiis;JifdSs"•':..'i-<^jow.m.-tifaus- ierat-maii-"
teffa reproinissiorijs.,:( donante, Doniitto):possessav gnus, licet reus ante Doriiihtim; alter iti teffaffi fun-
Nunc autem cOnsidefeinus quid rerum significavefjnt debat, ne seffien darei /ad fecundaridam Thamar.
qtiatuor uxores; Jacob; cruarum dtise liberae et duse , Nec Surit amplius qrianiduo geriera hominujn inuti-;
ancillse fuerimt. Vidiittus enini Apostolum (Gal. iv} lia geheri humano : untim noceritium, alteftim prse-
in libera et aneilla,quas hahebat Abraham,:duo. stafe nolentium; et si-quid boni habent, in hac tef-
Testamentaintelligere; sed ibi in una etuna facllitis rena vita perdentium, lahquam itt terra fundentium.
apparet quod dieiturvi hicautem dusesunt et duaj.; Et-quia.in malo pfiorflleirui riocet, quam; ille qui
Deinde ibi ancillse filius exhajreditabatoi hic vero non prodest, idcirco major diCitur malignus; et se-
ancillarum lilii simuj cuni iilils fiberarum terfain quens, qui 'fuiidebat semen in terram, detestabijis.
prpmissionis accipiunt, Unde hic pfopul dubio ali- Nomen majoris, qtii yocaiur Bery interpretatui'
quid significatuf. Quanqtiam enim duseliberseuxores "R-petiiceus : qualibus tunicis induti sunt primi homi-
JacPb ad Novum Testamenttim, qup in libertatem ; nes,in pcena-damriatitinis sucodimissi ex pafadiso.
vocati sumus, existimenttir perlinere; non tameri Secjuentis autem nomen Qnan\hiterpretatur mmror
frustfa duiB-sunt,nisiquia dusevitas nobis in Christi eorum. Quorum? nisi qtiibus nihil prodeSt, cumha-
corpore prsedicantur : Una temporalis, in qua labo-' beatuiide prodesse possit, atque id pefdat iij terra.
raffius;-alia 32terna,"inqua dilectlonem Dei Confem- Majusporroinalum establatio vitcn, quod significat
plaffiur. Lia namqdelnterpretatur, iabqrqns; Rachel pellis, quam non ad [riegatio] yitse, quod significat
autem risus principmm sive verbuin.Aclio Crgo hujus meeror eorum. Deus tanien ambos pccidisse dictus
vitse, in qua vivimus ex fide ,Iaboriosa estin operi- . est: ubj figuratur regnum falibus liominibus abstti-
hus, Ct incerta quo exitu perveniat ad iitilitatem , lisse. Tertius vero iilitis fudse, qui illi muljeri noji
eorum quibus consulefe Voltitiltis.Ipsa est Lia, pfior jungitur, significat tempus ex qrio reges-piebi Jtidseo-
nxor Jacob; et per hoc et infirmis pculis fuisse com- rum ccepCrunt de tribu Judse.-non fieri; et idCo eraf
memoratur (Gen.xxix). Gbgitatioiiesenhn mortalium qtiidem fllitis Judse, secl euiri Thamar maritum non
limidm et incertm prpvideiiticenoslrm (Sap. ix), Spes peceperat, quia de tribu Judse sciiicet in.populo Ju-
vero seternse cotttemplationis Dei habeiis certairi in^ dseorum neffio regnabat"Unde et nomen ej'uS idem
telhgentiam veritatis,Ipsa est Rachel : utide«tiaffi ''Q-Sela interpretatur dimissio ejiis. Nott pertinent sarie
dicitur bona facie etpniclira specie(Geri. xxix). Hanc ad lianc significationeffiviri Sancli et justi, qui licet
euim amat omnis pie studiosus, et propter hanc ser- illo tempore fuerint, ad novum-tamen perthlent
vit gfatias Dei : qua peccaia tiostra eisi fuerini sicui Testamentum, qui proplietandp Scienter utilesfue-
phwnichim, tanquam nix deqtbdbuntur (Isa. i). Labail .'. rutit, qtialis David fuit eo sane iemporC, qtio jam
quippe interpretatnr,: dealbaiio, cui servivit JaCob Judsea :ccepefatreges hon habej'e, Nori est cojnputan-
, propter Rachel. Neque eiiinl se quisque conyeftit dus Herodes majorin regibus ejus, tatiquam marifuS
sub gratia remissionis peccatorum servire justitice, Thamaf. Erat enjm alieuigeria, nec ei sacramento
. nisi utqiiiete vivat in verbo ex ouo videtur princi- illo j'ustitise unctionis, tanquaffi conjugali foederej
pium quod est Deus,- : cohserebat, sed," tancruaffi extraneus, dominabatur,
FiliiJuda : Her, Qriari, Selq.Hi tres nqli sunt ei quani potestatem a Rpffianis et a Csesare acceperat.
de filia Sue Chanamtidis. Fuit autem Her,primoge- Sic et ejus filii tetrarchse, quOruin erat unus Herodes
nitus Juda, malus cpram Domino, et occidit eum; patris nomine appellatus, qui cum Pilato in passione
De filiis Juda in libro GeneSis plenius scriplumest Domitti concofdavit (Luc. xxiii). Isli ergo alienigenco
; (Cap. sxxviii), quia dtios priores occisos esse a D,o- .usqtie adeo non deputabantUr in regrio lttystico.Ju-
njiiioibidemnarratur; hoc est, Her et Orian,'-psten- dseOrujn, ut ipsi Judcej-piiblice"clamarent ffeudentes
.diturque ob quaffi causam.Dicit enim : Quia dedit adversus Christum : Nos:won habemus regem, nisi.
Judas uxbrem prahogenitpl suo Her nequam iricon- Cmsarem(Joan. xix). Necpiehoc yerum,nisi illatini-
spectu Domini, elab eo occisus est. Dixit ergo Judas verSali damnatione : Romanoruui quippe: etiam
ad Onqm filium suutii: Ingredere ad uxorem fratris Csesarfex erat, non prpprie Judseorum, sed ut Chrl-
tui, et sociare illi,_ut susciles semen fratri tuo.TUe stmn negafent, et hmjc; cidhtie adoraj'ent, ideo tali
duierii sciensiion sibi nasci filios, introieris aduxbrerii vOce clamaveruhti Illo enim" tempOre quq j'am de
fratrissui semen fundebatinterram, ne liberi fratris tribu Juda fegnnm defecerat; veniendum eratChristo
nomine nascerentur : ei idcirco pefcussit eum Dortii- vero SalvatOri Domirio nosfrp, qui non obesSet mul-
'
nus, quod rem detesiabilemfqcereU tumque prodessCt. Hinc enini fuerat prophetatum : _
Thamai autem.nurusejus peperit ei Pliares etZai-a. Non deficiei pririceps:ex:Jiida, rieque dux de femori-
Qmnes ergo filii Juda quirique. In fhaniar ergo nurci bus ejus, donec veniat qui miuendus esi : et ipse erit
Judse intelligitur plebs Jtidsea, cui de tribu Judare- exspeetatio gentiuni (Gen;.XLJX);Hic qurique eonjuii-
ges, tanquam niariti, deligebantur. Merito nometi ctus Tliaffiarspeciali," hoc Csi, plebi Judaeorum, diios
29'i B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. - . <&&
ex ea suscepit : quoruni spilicet primus qui dicjlur. A Raddai, sextum Asom, septimum David : quorum so-
Zara, cum cssent ambo gemini in.Mero matris, misit rores fuerunt Sarvia et Abigail. Qussiifur, cur in
mqnum suqm :,cui obsielrix ligqvit coccinum: dehinc libro Regum scriptum sit octo fdios iiabere Isai, cum
iilo manum intrinsecus retrahente, posterior, qui voca- in Paralipomenon non amplius quam septern legan-
tur Phares, nascendp processil (Gcn, xxxym); fignra- tuf. Sic enim ibi scnptum es.t : Daviq autem eral
liler innuens quod extenderet Israel in legis opera fitius Ephrathmi de Betlileeni Juda, cui noriien erat
manum suam, et eam prophetarum, necnon et Ipsius lsai, qui habebat octo filios (I Reg. xyn), Sed hcoc
Salvatoris pollutain crtiore cpntraxerjt: postea vero qusestio scilicet apud Hebrsepsila solviiur, pl dicapt
pfPruperit populus gentium, scihcet, tit futuri essent Nathan pfopbelam filium Seminaa filii sui, quem in
-iiovisslnii,qui Cfant primi; e\ primt jTuluriessent qui loco filii sui educaverat et nuijierat, inter fihos ibi
erarit novissimi (Mailh. xx),- annumeralum. Nam ef coram Samuele septem ej'us
Filii autemPhares,Hesron eliltimul. Filii quOque filil legunlur adducti fuisse (I Reg. xyi), eiociavtiS
Zarw, Zamri, et Eihan, et Eman, Catchal quoque et - esse iii pascuis; inler quos Nathan.adjectum fuisse
Dara, 'sihiul quinque. Filii Charmi, Achar, qui turba- manifestum est, qui Jonalhan yocalur, de quo in ex-
vit Isrdel ei peccttvilih furto anathemalis. Isie Achar, treina parte Samuelis dicitur, cum de interfeCtione
qtii Actiah appeUaluf in libfo Jesu Nave (Jos. vii), B giganlis narralur : Percussit autem eum Jonalhan,
filius fuit Chafmi, qui fuit filius Zapti sive Zamfi, filius Semmaa fratris David (II Reg. xxj). El nplan-
qtii fuit filitis Zarse de tfibu Juda. AChah ajitem co- dum , quod ubieunque pfophefa ypcatur. Nathay
iuber insidlans intefpretatuf; Achaf, iurbaius'; hbc seribitur, non, Jonattian. - .
demonstfahte vefitate rioihinum qubd is qtii per Fitii Sarvim : Abisai, Joab et Asaeil, tres. Abigail
avafitiani insidiabattir de atiathejnaie aliquid i!apefe, autem genuit Amas.a, cujus pqler fuit Jelher Ismahe-
Capttisin scelere, ttirbattis esl in sceleris tiltione : lites. Quod in Paralip. iegitur Amasa filius esse Je-
iriystice nobis ihuuens quOdille qui post ficteiindu- tlier Ismalielilis, et in Regum, Jelhra Israelitis (II
ineniiim Conversatiohis sseculafis cullum inducit, Reg. XVJI); propter meritorum qualitalem hcec di-
quasi paUium de atiathe.iriate tollit. Sed et ille de versifas nominum nala esl. Nam Jethfa, residuum,
auatheinafe Jeficho fraudat, qtii in ecclesiam hcere- iiiierpretatur, Jelher vero, modicum residuum; et
iicofuril infert dogmata, vel superstitiosa scecularium j-esidue jungilur israelifis; nlodicoque residuo Js-
litterarurii sttidia. Hsec etiim esf regrila aurea, lucu- maelitis, . '!
lenip sefinorie aptata. Ilanc fraudati surit Aiius, Cateb verb, filius Hesron, accepit uxorem, nomine
Marcion et BasilidCs; furati sunt enim isti regulas Azuba, de qua genuil Jeriolh; fuerunt quoque filii
aureas de Jeficlip, et philosophorum sectam non re- C ejus Jaser et Sobab et Ardon. Cumque morluq fuisset
ctam in Ecclesiam conali sunt introducere, et macu- Azuba, accepit uxorem Caleb Ephrat-q, qiimpeperit ei
iare oimieni Ecclesiam Doinini, ita ut perderentur Hur, et reliq. Eplirafa ipsa est Majia soror Moysi;
multi per eos. Ideoqtie abjeCtiprti analhematc, quasi quse,'postquam morlua fuit Azuba, riupsil Oaleb,quce
acervo lapidurii, ita multiludine peccatorum stiorum peperit Ci Hur, patrem Uri, avum Bezeleel, qui ma-
oppressi alque exsijticti stirit. gister artificum fuit in conslruclione labernaculi
Filii aulem Hesfon quinaii surii ei, Jeratiieel, et in deserlo sicut jii Expdo legitnr (Eidod.xxxi, xxxv,
Ram, et Calubi. Calubi ipse est Caleb, uhtis est duo- xxxvi el xxxvu).
decirii exploralofibtis qui inissi fuerUnt a MoySBex Porro Rur. Ipse est dequo Scriptura narral,
desefto in lerrarii Chaiiaan ati videndam terfam i*e- quod, quando Josue, lilius Nun, minister Moysi
promissioiiis (Nuih. xiii); idCffiquecum Joshe, fiiio pugiVaveiitctim filiisf srael conlra Affiaiech.;susten-
Nun, soius ex omtiibusviris qui de j^gypto exierunt, tareht manus.Moysi Aaron et fiur, sedenle eo super
iii teffam repromissioiiis Ihtravit, et suburbana lapidem; et faClurii est, ul manus jpsius npn las-
Hebroil irt possessiOnBrtirecepit. Natti Calubl, quod safenlurusque acl oecasum solis (Exod, xvn)3
in ParalipotoenOri legittir, cdnis meus intei'pretalur. Post hcccingressus est Ilesronqd fiiiqmMachirpairis
"
NoinCii vero Caleb, quod Ineptatio (slc) invenitur, Gtilaad, et accepit eam, cum esset jinnorum sexq-
absolute cdnis dicittif. Nec non et illud hic iritiman- girita, qua; pepefil ei Segub. Sed et Segub genuii Jair,
dtini est,-quod Hesfon el Jephorie uiiius honiinis no- et possedit viginti ires civitdtes in ierra Gataad, et
ffiina stint. Unde aliqtiando Caleb filius HeSron, ali- reliq. Post hmc, diclt, IIGCesl, postquam ex Azuba
quando autcm fiiius Jephorie "esselegitur. ei Eplirata SUscepitfilios, ingressus est ilesron ad
Pbfrp Rarii genuil Aminadab. Aminadab autem filiairi Maclrif patris Galaad. Machir verp fifiusfuit
genuii Nahassbri principeriifdiorum Juda. Nqhasson Manasse fiiii Joseph : qui ullra Jorcianeni suscepit
^'qubqiie'getiuiiSairiiti; dequo orlus esi JBpoJiNofaii- hccfeditatem, Moysetfibuente in tefra GalaadJ Uiide
dum auietii qtiod itt Pafaiipomenon Bqlma par, scri- iniibfo Ntiffiefprtimscriplum est: Dedit ergoMoyses
bittir; ,in Rulh vefo Salnioh (Ruih. i\),pac\ficus, terram Galaad Mqcltir fiiio Mqnqsse,_qui hqbitavit
detiiotistratuf. iri ea. Jair autem filius Manasseabiit et occupavilvi-.
Roozvefo genuii Qbed, quiei ipse.genuit'Isai, Isai cOsejus , quds appellavit Havoth Jair [villas: Jair]
auierii geriuii piiniogeniium FAiab,secundum Amina- (Niiiri. xxxli). Ex nominibus ergo jnajorumpossessio
&ab,ieftiuih Sihimwa, quarium \Nallianael, quintum filibfuin ribriiettaccepit. Sed el hoc notandum, quocl
295 COMMENT.IN PARALIPOMiinA. — LIB. I. „ 294
iste Jairjudex fuitpost Thola, et judicavil Israet per A Epha autem, concnbina Caleb, peperit Haran et
22 anr.c:, hdbens 50 filios sedentes super 50 pullos 'Mbsael Gezez. Porro haran gcnuit Gezez, elc. Ge-
asinarum, el punceps 50 civhalum, qucc ex nomine zez interprclatnr tonsor. Unde a Judceis pulalur
ejus appeUaU»sunt, sicut iil libro Judicum legilur ipse csseNabal Carmelus, qui quando tondchat o^cs
|j«d. x). suas, nunlios Daiid ad sc missos ingrale suscepit
Cum autem moiluns esset Hesron, ingressus est (I Reg. \xv).
Caleb ad Ephrata. Habuil quoque Ilesron uxo.em lli erant filii Caleb. Tunc rccapilulat iterum ge-
Abia, qum peperit ci Ashur, patrem Thecue. Post ncrationcm Caleb de Ephrata, quam ante dimisil,
Inortem patris conjugioCaleb sibi associatii Ephrala, quando Hur de se genitum de Ephrala, hoc est, Ma-
sed utrum iu Êgypto, an in deserto, non apparet. ria sorore Mojsi, narravil.
Hesron autem quartam habuit uxorem Abia, qusc Filii Ilur primogeniti Ephrala, Sobat pater Cai iu-
peperit ei Ashur, patrem Thecue (II Reg. xiv). Sed thiarim, Satma puter Belldehem, Aiiph paler Beih-
utruiii in cccleras, an post ccctcras uxorcs, non e\i- gadcr. Carialhiarim et Belhlehem el Bethgader no-
denler oslcnditur. Thecue chilas esl de qua sumpsit mina locorum atquc cmtalum sunl, ab auctoribus
Joab muliercm sapicntem, quse cum rege Da\id per suis ac possessoiibus nuncupata. N.nn Cariatliiarim,
simililudinem filii sui pacificare studuit Absalonem,! B quse ct Cariadbal dicitur, hoc csl civilas satluum,
sicut in libro Regum legitur. una est de uibibus Gabaonitarum, perlineus ad tri-
Nali sunt aulem filii Jeramiel primogcniti Hesron : bum Juda, euntibus ab Elia Diospolim in miUiario
Ram, piimogenilus ejus, el Buna et Aran et Asum el nono. Sic et Bethlehem ciyilas csl Daîd in sorte
Achia. Haclenus ergo sciiptor hislorice tevuit gene- tribus Judce, in qua Dominus noslcr et Salvalor na-
iaiioiiem duoium filiorum Hesion posteriorum, hoc tus est (Maltli. u), in sexto ab Llia milliario conlia
est Ram e! Caleh. De quibus ideo prius narra\il, Meriadianam plagam, juxta -min qn:Bdncil Hebion,
quia regiam et sacerdotalcm aliquo modo innotescere ubi et scpulcriiin Jessc et Da\id oslenditur, el niille
yoluit dignitatem. Nunc autem ad primogeniti, hoc circiler passibus procul lurris Adaf, cjuce inler-
iesl, Jerameel genealogiam, quam antea tacuil, redit prelalur iuiris grcgis : quondam valiunio paslo-
'exprimendam. fes riativilatis DoriiitiiCcecoriscios arile slghificans.'
Duxil quoqueuxoretitalierqm JerameelrnomirieA'tha- Fuerunt autem fitii Sobal patris Cqriathiarim, qui
ra, qumfuit mater-0'nam. Onahi filius Jeraineel, illii videbat dirriidium requielionum, et, de cognatipne Ca-
Hesrori, riomeh accepit ab Onan iilio Judse, qui mbr- 'riaihiarmiJethrei.etAphuleielSematheietMqsqm
tuus esf; sed jn ep differunt, qripd frlius Jiidse irt , Ex his egressisunl .Sdrqilm et Esthqolitce. Hnjus loci
Hebrccopei Nun,'Gims vero Jerairieeipei Oheni scfi- 'a geininamlegi eXppsjtioneffi.Alii quideni .dicuiitqiipd
butttur, - ': Sobai pater Cafiathiarim viderit dijnidiriiji fequie-
Narii auierii hdbuit fifios Seniei et Jddu. FUii tiiir tipnum, hoc est, sorteni mediam jtixta sepuierapa-
terii Semei, Ntidab.ei Abisur. Noitietivefo uxoris triarcharum, quse fuerunt in Carialhafbe,' acceperit:
Abisur, Abigail qum peperit ei Alwbban .'ei"Molid. et huj'us filii fuerunt. Jethrei et Aphutei-ei Sematliei,
Filii aulem Nadab fuerunt 'Saled et Apphqim, Mor- et Marserei: ex hisque egressi sint Sarajtse et Es-
iuus est uutem Saled, absqiie iiberis. Filius.verO Ap- thaolitce, qui notoiha iocorum sortiti ûnt, jd es.t,
phaini, Jesi, qui Jesi genuit Sesati. Pbrfo Sesan ge- Saraa et Esthaof ubi sepultus esl Sginspn; requie-
nuit Oholai, etreliq. Denique istum Oholai filiuni tioneffi enim sepujcrum intelligi yoluefurit, Alii au?
: Esati Sesati, qtii fuit fiHus.jeSi, ffllii Applialin, filii tem asserunt dittiidiuin requietipriuni iempusdimi-"
Nadah, fiiii Seitiel, filii pnain, filii Jeratiietf piimb- dium inielligi debere, quo fllii Israel cp3per.untfer-
geriiti Hesrpn, fihi f hares, filii Jtida, dicurit Hebicef fam repromissionis possiderej hoc esl, ab eo tem-
esse Eiimeleeh, viruni Noeirii, patremMaaloh et ppre quo Moyses dedit tefram Ga]aad..jilfra Jorda-
Ceiion ; etideo scrjptum in Sequentibus,, qupd Sesan nem Rubpn et Gad. el dirnidicetribui Mahasse (Num.
non habuit fi.Hurh,'sedfiiios,rquoiiiam dup irienidfati. - XXXH),usque ad illud tempus quo cceterse tribtis
sui friii absqtie liheris mortui sunt, sorles suaSj Josue dividente, acceperunt, ln hujus
Filii autem Galeb fratris:Jer.ameel': Me§a primo- efgo tempOris rp.edietale Sobal dicunt essemof'tuu.m,
geniliis ejiis :_ipse[esl paier Ziph, et filii. Maresa et et ita dimiditim: requielipnum yidisSe, hoc esf ad
, patris Hebron, et feliq. Zipli riomenf oei est a quo • medietatem ilHus iemporls pei'venisse,; Mysfice au-
fuerunt Ziphcei, qui venertint ad Saul (IReg, xxni), ..teni &obaI.;isle,-.-gu.H^ vel
Similiter et Hebron locus. ubi regnayit Payid sepfeni vestes qd porlaridum, Judceos significat, qui;antiqui-
annis, antequaffiiregnarei in Jerusalein (IJ Reg. v). tus nprnine popuium vocitabaiitur, et primi legeiii
• Namque dicil de Mesa
primogehiio Jerameel i Ipse litterse tabulis lapideis,consci'iptam;ah;ipsp,:aCcep.e-
_estpater Zipk etfiliis Maresa pqtris Hebroti: signifi- ruut. Hi etiam libros legis et prpphetarUin ypluini-
cat prsedicta ]oca postmodUm nomina aecepisse a nibus cpnscriplGsferebant, sed niysteriurii incarna-
.posteris Caleh, quia, sicut in Jesu Naye legituf . tionis Christi^: quocl in; eis resonabat, uullo inpdp
(Jos. xiv), idem Galeb Hebron ot suburbana intelligere yalebant. Und.e,dimidjurn fjequietjpiium
ejus in sorteni recepit; et filius Enacim ' inde videf unts quia liistoriajri tanlummodp legerijtit, sssci
.'- ejecit. _.- mysteriuttiipsiUs agiioscCrenoh meruCrurit.f Ile en|i.;y
295 B. RABANI MAURI ARCHtEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 296
dimidium requietionum videt, qui sahbatum legis A.exstccatis dici potest quam idem Mediator Dei et
carnaliter tenet. Scd ille plcnitudiiiem requietioiium hominum, qui per Evangclium suum et Spiritussan-
se possidere gaudet, qui post bonorum operum labo- cii gratiam fluxum carnalium cupiditatum in fideli-
vein seternsebcaliludinis mercedcm in ccelesti regno bus suis cxsiccavit atque resliuxit? Cujus ope in-
percipiel. Unde Paulus apostolus scribens ad He- spirali sunt prophelse, cdocli sunl apostoli, erudili
brccosab illa antiquorum requie, introduclo versiculo sunt evangclistse, et omnes qui aliquid de Deo rile
Psalmograpbi (Hodie si vocem ejus audieritis, nolite sentiunt, alque salubriter proferre possunt, cjus
obdurare corda veslra .Psal. xciv])., hanc spirilalem scholaslfci dicuntur. Cinsei, hoc est, ppssessiosive
requiem, quam credimus in Christo vos perceptu- possidentes, omnes videlicet elccti, qui sunl in Ec-
ros, seccrnit, dicens : Nam si eis Jesus requiem clcsia catholica per totum orbem diffusa, de qua
prmslilisset, nunquam de alia loqueretur, post hac ipse Dominus per Isaiam prophetam ail: Hmrcditas
ciie. Ilaque relinquitur sabbatismus populi Dei. Qui mea Israel (Isai. xix). Et ad queni alius prophcia
enim ingressus esl in requiemejus, et ipse requicvit ab ex persona ipsius Ecclesise air,. Pars mea Domhms,
operibus suis sicut a suis Dev.s (Ilebr. IV). Aliter dixil anima mea (Thren. m). El Psahnisla : Portio,
dimidiuin requieiionum videt, qui posl prcesentis inquit, mea, Domine, dixi, cusiodirc legcm 'nam
vitce laborem tantummodo in anima quietem sen- B (Psat. cxvin). Possidet-quippc ille Ecclesiam, quia
tiel. Tunc autem perfectionem requietionum con- ejus sponsa el hcereditas est; possidetur ab ipsa,
teinplatur, quando corporisincorrciplione simuicum qhia cjus futura in ccfelissanclorum reniuneralio
ariimse immortalitate setemsevitse perfruelur. Nuhc erit perpetua. Isfi quoqUe veiiisse dicunlur de calore
enim ante dieffi judicii, secuiidum scientiam Joaunis doffius patris Rechab; Rechtib enim interpretatur
Apostpli (Apoc. vi), aninice satictOruni singulas sto- quddrigji, sive ascendentes, quia a Patre luininum
las aecipitint, ttitic atiteffi binis slolis oinues electi ! gratia Spiritus sancti flammatl atque illustrali, per
Dei hpnorabuntuf, qui taffi atiiffia, quaffi etiam cOr- quadfigam viftuturii In Ccelos!ascendere nituniur,
pofe pCfftJCtiiri cetefriaDej coilteniplatione sine firie I: ,qtiaterius:ibi adunetur capiti:supjj etijtis sanguirie
gatidere.ttiefeiitrif. :';.'j:-: ',:'*' ; Se redemptos esse agrioseiiht. Upde jpsa Veritas ait:
"'
[Fitii Salma Bethlehem ei Netbptiati, cdfonm domus j J$emo veriitad me, iiisi Ptiter meus, qui misil me,
Joab et dimidium requieiibriis Stirai. Filii it.aque'• iraxerit eum (Joan. vi). Et Apostolus : Quicunque,
Sahna, filii Hur, fuerunt et Ketophali. De quibus in inquit, Spiriiu Dei aguntur, hi filii sunt Dei (Rom.
Regnorum libro, ubi enunserat fortes viros qui adj"u- vni). Quod aulem dicit, Cinseosin tabernaculis corn-
verunt David, ut regnaret super Israel, ila scriptum mcmoralos esse, sigiiifical ficleles quosque In liae
est: Asael, fraler Joab, erai inter triginia el Eleha- ^ pcrcgrinatione prsesentis vitse, quasi in tabernaculis,
nan, filius patrui ejus de Bethlchem. Et paulo posl : manere ; al si prajsens vita fmita fuerit, tunc gau-
Ileled, filius Btiana Nctophaiiles (II Reg. xxm). Qui dencnt se plene in coelesii percepisse patria, quod
idcirco scribuntur coronce esse domus Joab; propter instar se mcminerunt in peregrinatioiie icrrestri
societatem, qua muluo in prccliis uiebanlur. Quod qusesisse. '
aulein subdilur de Bethlehem; et Netophali, quod CAPUT IHV i-" :
fueruut dimidium requietiouis Sarai, significat eos DelDavid ei sua progenie per regum succes-
rege
In loco qui dicitur sepulcrum Sarai, possessiones ha- - siones usque ad transmigraiionem Babylonis et
here; be quo loco stipra coffimemoratum est, qtiia utlra.
Saraitce et Esthaolilce nomirta locortim Sortiti sutit. (I PAH.III.) David vero hosJiabuit filios, qui ei
Cognaiiones quoque scribarum habilantium Jabes, nati sunl in Ilebron : primogenitum AmnonexAchi-
canentes atque resonantes, el in tabernaculis commo- noam Jezrahetiiide, el reliq. Nune redit ad explican-
ranles. Ri sunl Cinmi, qui veueruul de calore patris dain progeniem, quam ante dimisil, quando sobolcm
domns Rechab. Jabes, filium Zobeda, de quo iii sc- -Rcun,filii Hesron, filii Phares, filii Juda, enumera-
quentibus Scriptura refert, liadunt Ilebrcoi docto- T- vit; et pervenit usque ad Isai, et ejus filios sepleni,
rem esse legis Dei perilissimuni, in cujus conspeclu quorum novissimus fuit David, qui primogenilum
sedebant filii Cinsei, qui et Qbab dicitur, cognali habuit Amnon exAchinoam Jezrahelilide. Jezrahel
Moysi. Hi ergo in libro scriba} vocantur, ideoque enim locus est, in quo hahitabaf Nabdth, quem
''canent.es et resotiantes scributttur, qtiia assidue in ; occidere jussit impia Jezabel, iixor Achab regis Is-
lege Dei, et in prophetarum lectione versabantur. ! -rael'.(III Reg. xxi), -.'"-'.;" : -
In tabernacplis eos commefliorasse, et RegumhiSto- ''.-:.: Secunduiti paniei de Abigail Carriielilide, quce fuit
ria narrat, lsti de calpre patfis dpmjis Rechab ve- Uxor Nabal Gafmelj. Hurie eniin pahielin libroRe-
: riisse.-;dictiriiur, qtiia de:
jstirpeRecIIab^frief untge- !,'gurii; appellat; Gheleab :(ff Reg; iiij, qui iritefjjreta-
niti; de quibus ef Jefemlas pfopheta in HbrO Stip tui^judicansTpqtrem. QuenlHebfsei IdeO ilanuucu-
iiarrai. Mystice autem Jabesiste magister scribarum pattim autumant, eo quod disceptans cuin Miphibo-
atque caiitorumquemmeHus significare potest quam sCth de qucestionibus legis victor; apparefet, et pa-
Redemptorem tiostrum, qui est verus magister san- trettj in eo ulcisci videbatur, ne irrideretuf iu dispu-
ctpriim doctoriim, et rite Deo laudes canentium? tarido ab lioffiine debili vir bellicostiSi
interpretatur autem Jabes exsiccans; Et quis melius : Tertius filius Davidfuit:Abstilom, quem hal/uit de
297 .«OMMENT. IN PARALIPOMENA,—fJLB.L;..;...... 298
Maacha.filidTholomai regis Gessur, quariurri Adp- A vid; natisunt Hebrpn.ubi -regnavit seplem .annis
niam filium Aggitti;quintumSaptiatiamfiliumAbital; et; sexmensHius.jQtiid ergo per Dayid regnum in
sextum quoqueJetlifaham, quem genuit ;ei Egla. uxpr Hebrpn,:nisi;Ch;fistijregttumiii^^ sanetis,.qui-fuerunt
sua (II Reg. iii); Quseritur, cum .alise uxorCs pavid ab injtiomtindi ftsque ad,adyentutii CjtisInCarne.
supra notataesint, et non dieanlur uxores David, cur insinuatur ? Da^d ,ergo, qui, manufpriisjiel 4esidera-
hic spla Egla uxor dicatur David?.EgIa-enittiipsa bilis, interpretafur Ghristum significare ;liquidq pm-
estMichol. Quseideo uxor ejus hic sola yocatmv eo nibus.patet,ijuia ittpassione suamtindi pfinciperii
quod iu-adolescentia prlmtim ipsanj sortitusfuerit wCit, et in resurrecfionis gloria discipuHssttisdeside-
-
-in uxorem;, quai etiam partu pccubuisse; dicittir. fahilis apparint. Hebrpn; apteni infefpfetatur con-
Eg(s7:itaque;in"terpretaturvitulq. Si uriismysteritim' jugiutri, vel ut (litalii yolunt) paf ticipatio :tristitim,
hpc nominis scire volueiit, agrioscatîtuisnomen sive fo.rtitudiriis.Bene conjugii npmine patfCS¥eteris
hene cprivenire SynagpgseJudseprum propter jugum Testamenti ceriseripossuntnuncupat.i,qiii partiincir-
legis,: quod-poifandum/susceperat, ;ised.;lasCiyierido cumCisione,:;partimv;niandato ,;pcjftim hostiarum
cprr.upefat. Pe qtiarper^Qseedicitur : Ephraim vitula oWatione;IHi- copulari meruerunt.-Quiliusjlicet in
docfa diligeretrituram,, ef egotransivisuperpylchri- typo atque itt.figura, taniett fidel,sucfttptitiam.flriatt-
tudinemxolti ejus_(Qsee.x).- Hcncideo,Dayid nostro B ium smi oppprtuntim videbatur,:irihuIt'.jSed^^q^^
nupsit, quando eam testamenlodato sibi copulavit, credulitate;fiiisseiit: fprtes.,.iamen 'participatipne
sed ipsa; in partti nccuhuit,' quia appaiênte•Yerbi tristitice, ^qua se; pbst TriOrtemad iiifefos deScen-
Dei jncafnatione et Eyangeliumin mundp prse.di-- surps nptt ambigebant, carere nullo ffiodo-poterant.
cante, quandp per fidem rectam i)pnprum_;pp.erum JhI>rgp,;David;npsirp regnante.septemannjseisex
spbplem .gigttere;.dehuit, scanriaiizaia ftt .passipne •men.sib.us .prpptef;,sabbatum et sex dierum- pperatjp;-
ejus, ceternsedampatioriisffiortem ascivit.v -:. neffi, quse iflis tettippribus tam leclione quaffi«tiam
Sexefgo.riqti suriteiiriHebrdn, ubiregnavitseptem observaljone. celeffiittsi [;celeberfima?]?fuei;uiit,:.;sex
ahnis etsexmeiisibiis.Trigiritalribusantiisregnqvitin : filii nati.sunf ei,V,hocesf, illiqul bpnis opefibus aC
Jerusalem. SCriplum est in ;sequenjibus, ubi qmrie custodia: niandatorum Pei| perfectam yilani ducere
tempus-qupdpayidregnayerit sriper lsr-aef.enuine- prd viilbus, «eiiabaht,: An npn ad illius^cpnsortium
ratur : Igilur 7Dayid, filins Isai,-regnavit-supertiini^ pertinebat qpi ait i Mihiautem adhmrefeDep.bqnum
versum Israel,__eidies, quibus regntivitsuper Isrdet,: est (Psql.. LXXIJ), ,Et item : Adhmsit aniriia: _moa:.post
fuerunt quadragintq anni, Iri Rebyon regnqvit septe, mesuscepit dextera luq ( PsqL txn) .vSimilii.feret-
teni gnnisi inJerusalem annis triginia tribus (1-Par. alius propheta ad ipsnm poffiiiiiim ait;: .Ecce.ppmip
xxix). llinc qusestio oritur ;;cur nam; in: .srinima-~' nus noster.iste,-Exspec.laviriius_eum, etsaltiabi.i;nps;iste
quadfagirila arini regni ;illius excltisis sex mensibus D_oniinus,suslii_\uiniu$.eum,ext>ultabim^
annUmerentur?' Qupd:ab Hebfseisduphus:;Sojyitur i.7i^Mari'^jus[-(IsM_iiX7^),,Dojnine, sustinuimuste;
modis. Dicunt eriim quia David sex mensibtis;Absa- nomeri tuurri etmeniorqbiie iuumin desiierio animm.
lom filium suum fugeret -. merito eosdem.êfcffieh- Ahimariieadesider.avil.tein,riocte,sed;et.spiritU.mebin
ses a summa regni "ilUusesse exelusos. Dicunt;.eti.ain praicordiismeis,etc. (Isai. xxvi:)HinrietperJefemiam
aHter, quod Sexrnienslb.usin -HebroriDavid quadam ad.Judamipse;Pominus &\t.\-Recbrdatussurii,t7ii,mi-
inlirmitate temporis laborayerit, et idcircp epsdem serqns qdolesceiitiamiuqrii, et chqritatem desponsa-
sexmenses riori siipputafiiri, regiio;ejtis,f£x epnapj- tionis iuo3;.quqndo.seCuia e,s:mein -deseriO,in.terfa
que tempore iiluiriregnass^ aum-notisemiiigiuT,Sanpius.Israel Dqniino,priiniiIm
victis AmaleoitiSidei.Spoliiseor.ummisit;doria;settio- fruguniejus, Qmnes, quidevprqrit;eumfdeliriquunl:; -
ribus Juda, hiS! qui.Oerant-in Hebron, et his, qui mala venieni super eos, dicit, Dpmitim.(Jer. ,n).
eranf In. Bethef ;et: reiiqtiis, qui erant in his locisj Pprro regnum Davidin Jerusalem, ublsuper'totutii
in_.quibus comiiioraius^fuerat David ipse, ei vlfi Israel fegriavit;., significat tempus postincarnalioi
ej"us(I Reg. xxx).;",.; .."•.;. ." .-.'.;, .^.'- JJ neni Doffiini,..passioiiemetvasce.nsionem in-coeios,
Porrohi.Jerusakmnqti: sunt ei filu: Simmaa et quando gentiuin Ecclesia ad fidem Christjventura
Sobab et NaiJiarietiSalpmoh, quaiupr de Beilisabee erat, de qua :ipse.:in Evangelip ait:;: Et alias oves
filia Ammiet,Jebaqr. qupqueel Elisama et Eliphqlet l\abeoYqum;non-sunt-exhoc .ovili; ei iildsôpbrtet
et_Nbge.el Nepheg.et jqpliia : necnqn Mlisqma et me qdducereêt-vocern:meam audie.rit;:etfieturium
Eliada, et Elipfialeth, npvem. Isti fijii ftavid, excep- ovile,etunus paslbrJJqan;. x); quandpf!pse,:,-;qui;'est,
tis duabus, simllifef ia iibfo RCgtim ijumerantur pax rioslra, fecit utraque unum,-'et eosyqui-:longe:
(II Regi v). Noge vero et EUphalelh ibi noii fnye- - eranl fecitjprppein: sanguine suo, mediuriiqueparie-
niunttir annumeratLyer-Um quod de TegnoDavid In temmacerice diruit_,splvens inimicitias in edrne:s_ua,-:
singulis focis supra distihCtum narratum eSt,noii. legemmaridatorumdecretis evacuans,ut duos-:_cotide-
frtistra ;arbitranduiri;est:sacram SCfiptui-amteinpiis rel in seri\etip_soinunumnomm_hbiniiw ,
regiii Pavid numerando seorsum coiligere aniioSquo cem, et reconciliarei atnbpsin uno. corpore Deo fer..
in -HehrOiiregnayit, .pt seprsum-illos qrio in Jefrissi- . Crucem,.inierficieris inimicitias in sehietipso-(Ephes;.
leui «uper- iotuffi Isrciei;imperayerat-; !sed fnyste^ li).;f(umerus ergoanndrum regni•Payid in JefuSalem,:
ririin veriejsndumvriphisinnuit. Sex efgo. filiibaT. fiiertinttriginta.. tr.es anni.
Etquid per tricenafiunt
ÂTROt t fJIX. .'' 10^ '
299 B. RABANIMAURIARGHIEP. MOGUNT..OPJSRUMPARS f. 50.0
numerum aurae tefnafium sigriificatur, nisiSanctSe.A cifca ffequens ministerium satagenti Dominus re-
frinitatis fides cum iadimpletiorie maridatofum. Hi spondit, dicens: Marlha, Marlha, soUicilaes,lurba--
ergo rite adregnum Davidriostri poriinerit, iri qui- ris circa plurima. Porrp unum est necessarium.Ma-
biis fides nori ficta, sedvefa invenittir : ipsa yideli- ria ergo oplimampartem elegil,qum rion auferelm•ab
ceiqucu per dileciiorieriioperatur (Gal. v); Etmerito ea (Luc. x). PofrO in Jerusalem habitatio David et
ipsi in Jerusalem habiiare dicuntui, hoc est, ih visio- regriumipsius satis congrue decori conlemplalivai
rie pacis, quia Illi itt pacis visiOne morantur , qtii vitse potest per mysterium aptari, uhi super tolum
quidquld sapfuni , quidquld dicUrif,'quidquid agurit, Israel regnatur, el populoruin maxima coneordia
omriia t» gioria Dei (Phil.i), et pi'0 •seteirisebeatitu- describitur,.quia universis cohtTadictlonibusillicita-
Tdinlsadeptu faciurii. Unde pei Psalmistam diCitur: rum voluptatum Oppressis,mens pura cum Iptis af-
Pax mulia diligentibus legein tuarii, Domine, et nori fectibus cPrdisindivina conlemplaiione commoratur.
est illis scandalutri (Psal. cxVili). Sumnia ergo filio- In qtia visione pacis anima .friiituf,-qtiia in selerna
rum David, qui in JerUsalem ei natl sunt, dCcem,et suavitate futtiri gaudii deleclabiliter'•'paciscitur. Ibi
tres fiunt -. iri quoprsedictum mysterium fideiac prse- quippe PavMfredecim iilii gignuntuf,"quia custodia
Ceptorrimaccipipotest. Sedquid vult, qiiod iidem omnia niandatorum per sahctce Trliiitatls ildem, in
filii in quatuoret lioveriidividuntur? Nariiita scrip^ B \ sola charitate GonditOris, ab ariimabus Ghrisfi gra-
tum esi : Forro in JerusaUni natisunt ei filii: Sim- tia fecunditatis partu saluberrimo edituf. ! ,'""'.
maa et Sobab ei NattiaheiSalomoh, quaiuor de Be- Qmnes iti fiiii David, absque filiis-concubinarum,
thsabee filia Animiet,'-Jebuar quoqiie et: Elisama et habueruntque sororem Thamar. Omnes filii David
Etiplialeiliet Noge efNaplieg et Japhia.; tiec nbnEU- nostri, qui illi ex partu sanclce Ecclesice cathoHcce
sairia ei Eliada et -Eliptieleiti, novem.Quatuor efgo nati sunt, habent sororem Thamar, quseinterprCta-
de Bethsabee genitos-et prseterea alios consequenlef tur palma,'-quia selernam exspectarit remrinefaiio-
enumefat, Et quid per quatefuaritiffi nuinertim iri nerii. Sed inde excipiunttir filii coticijbinafum,qui no-.
evangelica doctrina; iiisi^quadfigaprincipalirim vjf- minati inier cceterosfilios nuinerarlnCnnierUertintj
ttitum insititiatur, liocest, pftidentiseiiustltise, fof tilu- quia Judsei,sive hseretici,sive schisriialiei hujtis socite-
dihis etlempefantisefHsec ergo CxBethsabee,quse tatis consortium habere ntillo modp poluerunt: tihi
fuit filiaAmriiiei,;geriitaesseiiarratur,quia exspeciali solPSgfatia regni coelesiisfilios Dayidnobilesde.no-
Dei gfalia in populo credeitium editacsse noscuntur. bili conjugi.o editos"exspectat. Noh eiiimtimfes erit
"
Nani Beihstibeeintefpretatur filia Vii, vei socletatis; (Scfiptura teste) filius ancillm cum-filiojiberm(Gtil;.
sive etiam filiti -juramenti; Ammiel, populus meus iv). Sed feri homines in deserto mahentes, etincer-
Dei.^Secundum jurariierifum efgb, qupd juravit Do-'G tis sedibus seniper vaganles. Manus eoruiri coriira
minus ~patribus nostris, Stiscitavit de Pavid senien onanes; et mantis omnium contra eos; •
omnium virtutuni eopia plettissimum : In qup bene- Filius aulein StilonttiriisMoboam,cujusAbiageniiit
dicerentur timnes nationes terrm (Gen.-jcxi-i); Tlli ergp Asa. Dehoc quoquenaius estJosapliatpatefJoram, etc.
filii novem, qui consequenler annumeraii sunt, ad GenerationeriiPavid nuffieratper feguni successio-
idem sacramentuin pertinent: quia in nOvenarionu- nes nsque ad captivitatem Babylonise,sicut iia libro
inero ternarius insemetipso multipiicatus Constat. Regum idemordo descriptus testatur. """'"
Et omnes, quifilii Dei fieri voluht, sanctse Trinitatis .Filiiauteni Josim fuerunt: primogenitus Johtinan,
Cottfessiorieminfide, spe, Charjtate,In!prs8senfi vita secundus Joachim, tertius Sedecias, quartus Setluin.
servantes ctim perfectiotte bonorum operum ad De Joachim naius est Jechpnias et Sedecius. Qtiatuof
astertiaffivisionem, et sanctorum angelorum socie- filii hic legUritur Joslce; sed in fine istitis libri (II
tatem pervenire contendunf. Potest et secutidum re^ Pqr.Ti-SLXxi), necnon et in libfo Regum.:(II Reg.xxiii,
gulaffitropologise hcec distittctio locofUinatque tem- xxiv), ubi successio reguin ppst Joisiamenumeratur,
porum regni David ad inortalitatem tf ansferri, ut nott mveniunlur magis quairi' tres, hoc est ,,primus
idem mysterium quod in duabus uxoribus Jacob,' Joachas , secundus Eliachim, queni Nechao fex
hoc est, Eia et Racliel, atqtie in duabtis sororibus " yBgypti, liiutatb nomine, vocavit Joachim; tejiius Se-
Lazari, ilartha videliCet et Mafia, qrice, Dpmino deCIas.Jolianari autem Ct Selium non inyeniuntuf ibj
apud Se cpnvivahte, miriisiraveruntf Joan. xn), sari- ascripti. Unde Hebrseorumopinio est; quod pfimo-
ctoruin patrum tradiliOne expressum est, et hic in- genilus filiorum fosise Johanan dup nomina alia ha-
telligatur. Qtiid etiim per Hebron, riisi actualis vilse huerit, hoe est, Joachas et SeHuin.Hinc etiti Jefe-
labor expfiniituf, uhi regrii- exordiuni pfceparatuf, mia seriplum reperitur : Raic dicit Doniinusad Set-
sed non sirie gratidi Curarum molCstia fransigitur ? lum, filium Josim, vegemJudm, qui regnavitpro Josia
Ibi qiiippe sex filii-David Spirituaii inseptem annis palfc suo : Qui egressus estde loco isto, nbn reverte-
naseUiltuf, quia perfeCtiOhoriorunl operuhi in prsd- tur huc amplius; sedin loco, ad queintranstuti' eurri,
sentis Vit38cufsti pef fidelium operationem Deo ex- Ibimorietur,etleframxstatixrionvidebltam^
hibettir. Et merito hsecparlicipalw. iristitim noniina- xxn)LNaffi nomen 'îMu-\^^^î^'_''ira^lM^
tuf, quia sefvitus qtiseindigeritibus proximis nostris Quod autem dicit, de Joachiriiriattimesse Jeclioriiam.
a nobis per compassionem:extenditiir.. non siiie doet Sedeciam, Jechonias idem est quiJoacliimaicituf,:
lofis admistionead iniegrumlmplebitur. UndeMafthse°'.: quipost patreni JoachimregnavitinJerusalemffieii-
§01 " COMMENfVlN PARALIPOMENAi— LIB, I. 302;
sibus tribus- ac diebusidecerri-(ILPar: xxxvi). Sed J t vit. Ef- ittde dicituf bechemse hhos esse sexj -quia
fiHum et riepbIeS:simUI:!;humefat,::!: '= ;
."-"-'
Jpachinj£pati%m,qurai6;!homm "
latus'est,;-rex'GhaldcnorUmNahucho CAPUTIV.
ciftriis;duxlf in BabylotiCffictim paiie vasorum Db-' Itemeriumeratib filipruinjudti et qui ex filiis ejus
riiirii (Dati.:ijl"in^^bjiaxaptivitatijet Ezecfrieiprophe- iialisurit; ei'"de'Jabes quifuit inrfyiusprb.frdirfc
tal"cuiri adihWesset: puef,: frarislalus "esi,-'tit Jose- bus suis.De .Gdlebet filiisejusMaci.ret-viris Recha,
De Gene_z,el liisiq,ui.exeo nati sunt,,De,Seld.
phns lestatrif,rieeri6ni3tDanielpAriariias,:Azafiris:et } fitiqfiliis j.udce, eide cpgiiailpriettbmus.pperdntium• bys- -
iffisiel,:sictilfrihcipm Danieiis pfp- -
sum';'ei'dev'fi"gulis qullitibiitiverMitiriyirinlaiw--
phetse pstendit (Danl'i)iLicCt îdairi lnagistf6'rtijn nibuset:sedibus-,iegis".De'filiis:';SImeoneihis-Cjum
_
prcedictiimEzeciiieleniatqueDatifeletii et irespueros p_er_eb'sfaela.:SU7ii.;..et,defiliisGad,.c .[.;[::[
pafifef-cuitt Jechonia, filio•Joacliinifegisy tfanslatbs (l PARIV.) Filii,Juda Pliares, Hesron et Cliarmi
esse affirmerit,'quia sliniHtef hurieJechbniam^pfSe'- etHur ei Sofia/; Quoniodo efgo Phares';e't'HCsron'"ei
dleius NabuChodotibsbf"rexttanStulit iriBabylorieni esetCritres, qui sequuntur,;fiiii Jud3s:esSedicutttuf,
CtiniC33tefisvasis;"domusDei,«t "ihesatiriSdOnius ctim alibi legimuS, Pbaf es etZaram filiosCsseJudfe,
regise,:ei matrem fegiS,:et euimchos.ejuSj'efJudices Hesfon aufeniffiHUni'Phares. Sed Hebfcei-asserunt,
"terrss,etorimesfoitesexCrciltisdeeemihillia (liPar.-] 3 inutatis npmihibus, eosdem HHoSiJudce,: quos Scfip-
xixxvi): in cujus Ibco cpnstituttis est Mathanias, qtii tura aliis noininibus afio loco ^niemofat,: hic esse
eiSedCcias, patrutis"ejusj sfilius titique Josice regiSy expfessds ;. aiunt; !enim, Phafes, qtii Ihterpfeiatur
qtii postmodumsimlHtef iranslatus eslin Ghaldseps, tiwisio, suuitt ihomen prbprium hicliahere. Hesron
:"Fitii 'JecIioriim"fuerurit'-i'
'\Asky Salathiel, Melchi- aUtem ipsuni-eSSe-iZarairi;sed.flesrqriinterpfetatrif
fam,PIiadaia,-Serineser;etJ-ecemia,SamaetNadabia. atriunij Zaratii or/jis,-Gharjni ijupque ipse sit Hez.
DePliad,aiq:brii suntZorobabelet Semei_\elc, '- Nam GharrriiinlerpfCtatiir [uilicq_riieti.,;Ee3.vigiians.'
Asiret Ssfaihiel uniushomittis homiria. sunt, ut Hur autem ipsum dicunt CssC'qtii; Qiian: jri "Genesj
Hebrseivolutit: ipseque est Phadaia^pater Zofobabel nomihatur :(flen. :xxxviii). :SCd;Htif .interpretatuf
et Semei. Undeiri 'iibro Esdfce (f Esd, 111),etin sinistra, Onan murmuralio; Sobal quoque ipstim
Evangelio Matthsei(Mailti.TfZorobabel-filiusVSala- «sse.Sela, noyissiniuni-tricim.-filiorujn,;:quosgCriuit
thiel esse-describitur; inler-pretalur Phadaia redemp- iixpf Judse ejus vocabulp Suce.Interpretatlu'; quidem
tus Domirii, Ash* carceroitis,<;SalalhieI frutex.Do- Sobal^spicallsiyeuMnBw/usfa*, êfSela missus, yel
triini. Et bene conveniunf hcec "nomina : doctoribhs nmbw.cj«S;i|)eriJque pfudensIeGtof,,qui;.diBlaritiani
. sancliS, quprtim sttidib alque officio ecclesiastiCtis -facere:scii ilnfertfmbfam legis,*t: veritatem Eyan-
populus generatuf : qui adversis afllicfionibus casti- !G gelii,et quidad prsesetttem ECclesiam,.quidve :ad
gali, Sed per gratlam Domini redempti germina vh'- fuluranii;eferendamvSif^Tite agnpsCit,faeiieiritel-
tulum taffi in Se quam cbntra ifi-sibi subdiiis salu- Iigere,pptesi:qjiid m^sterij in haCjdiversi.tate.ntimj-
bfiter proferre satagunt, Senneser ergo filius Jecho- numlaleat. ;.,,;'.,-./,. ,v., Vjf. ,: / .'-','.•"
-niselpSeest,: qtil.in Esdra-Sassafrasdr-tiottlinatuir; .,-.Rqia-:Vem:,:.fitius,:Sp_>^
cuiCyrus-arinumeravit vasa'dbirius''-Domim(IEsdr. •sunt.^/wmat;ef'^9^'.--:J7<e;co9na^!p^«Sqrqtlti, Istq
_ i, v^.-mlerpretatnfauieffiSerineserpteMfl&s^Sassa'- _guogueslir^sjEihqrii,::Je,zraheiet Jesema.:ef Jedebos;
basafautem tribulatus. Quse eliani nominslmystice etc. Sobaf genuit Baia, JRaia-gehtiit Jahafh, JahaJh
provisbribus vasorum Dei, hoc est, animafuin Sari- genuit Ahujnaf et Eaad. Laad gehuit:Etham, Eiham
ctarum rile corigruurtl, ctirn DOminusnoster (querii. genuit Jezrahel, a quo; urbs npmen, accepit; itt qua
Cyrus fex ;nbrhine et absolutibtieeaptivitatis Sighi- jKabothhabilaMt(J//;/?eJa.:xxi)..Qu6dautei
-:fi"eavit):giti:esiscilieet iimves-universbrum, eos-quPS tur : Nomen sororis eorum Aselptiuni,liahc^qiiidain
ad saluiem-prcedeslinavit!seternaffi,"depolestate-Sa-. matrem SamsOnsuSpicanturesse, deJtidsestirpegene-
:lan.seerhit, etEccIesicesacefdotibus reeoriciliandps fatam;, Cuj'us':riiarituSi-fuii^Mariua^Seîijê^DaH^^qui
per pcenitenfiam oiTefiiEt hehe annumerala- CSse" iside Sarabaîjif uiiicijmlibro esse legiiuf (f ri^ xiii),
dieit ibi principi vasa^Jtida, quia novit Dbminus"nuV sicut et hic-paulrjsripefius''scfijbturii:Tes.f':'=.ff<B''£b^Wflf-
'l '
merum eleetofumsuortim (ILTim.ii), heque aliqua tibnesSaraihi," _'~:;" -"'".. '.""'''."" -' "
perit ex ovibus ejus (f6cm."x);;:epnfiten,libus -noininl : Phanuel autem;,ptiter Gedbf; etjE^f, ;tfatif,H6sti:
ejusmagno et terribili (Psaiv^Cx);Juda eriiiri cbri- ;isti-suritfdii'JIur:priiM
"' .'•-''-r-\. . icherit. Phanuel qtiippe :ei!%'Mt'*f^ratres'ifiii0fu'efurit
fessioiriterpTetatuf. '_ ';:"-.'
' Filius Sechehim
Seriieia, cujiis filii Hatthus ei Je~ :Hur,fiiii' Caleb,-prinipgeriitlllafl^ce"'s!6rorI's'M6ysif3t
-gaql, Baria quoque ei Naaria eiSqphat sex. tfumefa, Aarpn, quarii alio ripriiirieEriiiirata'njiiiCiipat. Easid-
etc. Qupmodoeriiui sex filiosesse dicit,.cuni;quifl'-- "vefo et Hbsanpriiinci'suriil6ico);uhi:a supra
que tantum-inveriiantur scnp^3^-'Baiihus:-'-usque n'bm1naiis.;p^
Saphat? Sed"liseC:'qucestiorab-Hebrseisita sOlyittif. patreiri' esSe:BerIileliein,'c'iim"supefiUs Salma scrip-
Sechenias efgo hahuit; filiuinSeirieiain uiiicuin,^qui tus sit ejris paief ftiisse, tti fof te hiCpatf erii abjpej-
habuitjquiriquefiUos,^hoC esi, Halthus, JegaaVBaria, let parenlls",quia":Hiir patef ftiit Salma, qui fpit paler
Kaaria ei Saphat. Hi quinqrie cuni paire SUQSeriieia :Bethleheiri. '*-•' '-" -:•.---.'-«>•>*;.
;qui unicus patris erai,:senarium ntiriierijm Coiuple'- "';, Assur tiuiem-patrisThecue, erahi dum uxores:
305 B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 504
Halaaet Nqqra. Assur; istefjlius.fuit Hesrom, ex A virtutes et miracula. Ipseque Paulo teste, virtus Dei
alia niatre genitus,.jsicut supra dempnstratum esty. et sapieiitia, per quem condita sunt omniq qum in
fratef Galeb. \-.::r-; cwlissunt etqum inlerra(I Cor, i ;"Co/. i). Cui mali-
Peperitauteniet.Ntiqrq, Opzqm et Hephei et The- tia invidpruni npcere non potuit, nec.diabplus uUum
rnametHasthqrei : isti siint filii-Nqara. Porro fiiii , ineo habuit doffiinatum, quia nullum ibi invenit
Haladfuerurit Seretli, Isddr et Eihriari. Cos autehi peccatuffi. Undeipsede seait: Yenitprincepsmundi
geriuitAripb et Spboba,et cognationemAharehel filii hujtis, etin me nonhabet quidquam (Joan. xiv). Haic
Arum.Fuit autem Jabes inclytuspm frqlribus suis. ergp prsecesseruntf n capite : cseterum dono ipsius
Yidetur hic ConfususosSeordo Scripturse; quianu- benedicentur membra ej'us et corpus, quod -est sciH-
meratis ftliis Halaa et Naara/ subito iritroducIt.Co- cet! saneta Eeclesia,. cujus terminos Deus dilatavit
guatipnem AharChel,filiiAruni, sicque consequeriter usque ad fines terrse. Cui per Isaiam dieitur : Dilaia
ijarrat dejabes. Quem iocumHebrjeiita edisserunt,- Ipcum lentorii iui, el pelles tabemaculorum luo-
quod Assiir super Halaam uxorem ;suam genuerit rum extende; ne parcas, longos fac funiculbs.tuos,
Eiliuanj.et Ethnan genuerit Cbs, Gosatitem;genueiit ei clavos tups consoiida. Ad dextrcan enim et Im-
Sobaba, Sobaba genuerit-Jabes;.qui fuit dqctor vam penetrabis, et semen tuum gentes hmredilabit,
scrihcirum, sicut superius demonstratum est. Quod B eCcivitaiesdesertas inhabitabit (Isdi. LIV).Cum qua
vCro inter Cos et Jabes irilfoductirittir cognationes est manus Domini: quia in ipsa operatur Filius Dei,
. Aharehel, filii Arum, hseclcausaest, qtiod Aharehel qui et bracbium et dextera Omnipptentis est; quse
ipsesit Obab fihns Aran, hoc est, Jelhro coghatus maHtiapefsecutorum atque hsereticorum opprimi
Moysi, Quia ergo Jabes docebat !eos habitahtes in nott poterit: quia ipsa Yeritas portas inferi adver-
tentoriis, sicut superiusjani^dictum esl;ideo intro- sus eurtt prsevalere non posse fideli famulo suo,
ducunturih ejus progenie,'quasjra riiajoribus ejuS Petro videlicet apostolo, prsedixlt {Matth, xvi), Nec
progCriitiSint/Quod aulem Jabes dicituj'!inclylus esse diabolus ei dominabitur : qtiia data est illi potestas
pfse ffairibtis stiis, mystice ,6stendit Tledemptorettl aDomino calcandi super:Serpentes-aique super. scor-
ttostfhm supra omhehi, altitudinetii sanctorum por pioties, et super omnem..virtufem inimici _( Luc,.
lenlia^ virtutis suse exaltattim, de;quo Pfopheta di- x). Pserstitit ergo Deus. Jabes hostro omnia, quse,
cit: Speciosus fofrtia prm homirium, diffusa deprecatus est", quia dedit. illi omnem poteslatem
' filiis
est gratia in labiis tuis (Pstil. xtiv).; Et ilem : 'Di- In ccelo et in terra (Matlh, xxvni), ut in nomine
lexisti, inqtiit, justitiamy et odistl iniquitdtem; pro- ejus omne genu flectatur cxlestium, terrestrium atque
pterea unxit te Deus, Deus luus,oleo lcetilimprm paf- infernorum, el omnislingua confiteatur auia Dominus
ticipibustuis. '; , ::.-;::• - .- ".' : .:[' ; CJesusingloriaestDeiPatris;(Phil.v)._
'- Et maier vocavitriomen illius 'Jabesidicens: Quia „ Galeb autem,. fraler Sua, genuit Mahir, qui fuit
Estlibn. Porro Esthon genuit Retlirapha, ct
pepeii eiimiri dolbre. Matrem hic nonMariam virgi- ptitet et
nem debemus intelligere, quseincorrupta et inteme- Phesse, Thehina, patremurbisNaas. Legimus su-
rata sine dolore partus geriuit nobis DomiriumSal- praCaleb essefilium Hesron, cujus fratres fuerunt
Rani et Jeraffieel Aiunt ergo Hehrsei Ram -fralrem
vatorem, sed Synagogam Judaaofum, de qua ipse -CalebSicha hic
cafnem 'suscipere dignafus esti Hcec ergo peperit appeUari : etinterpretatur Ram ex-
eumin dolpre, quia de advCntuejris pfoptef infideH- celsus, Sicha quoque humilis. Qupd bene Judaici
tatem dolorem maximuni atque angiistiani contraxif. populitypum pptest exprjmere per allegpriam : qui
Utide hottorum Opefum illius invicliaaffecti, cogi- qupndam excelsus fuit in cultura unius Dei et po-
iabanl interficere illum dicentes : Locum et genlem tentiaregni.sedquia Ghrisffimadse venientem sus-
cipere rioluit, humilis atque vilis effectus est, juxta
(John. xi). iUam parabolam, Evangelii, quse dicit pririips esse
Invocabit vero Jabes Dommuni Israel, diccns: Si norissimos, et novissimos primos{J!faH/j,xx): Quia
benediceris benedixeris milti, et dilataveris ierminos Judsei cum duduni fuerint primi sub Yeteri Tesla-
meps, _ei fuerit manus tua mecum, et feceris me a. D Tnento, nunc sunt novissimi in gratia Novi Testa-
malitiqrion opprimi,et feliq. Hsee depreeatio bene menti: et gentium populi e contrcirioprimi, quitunc
cojivfinif Jab.es.spirituali, quem Patef sanctificavit erant novissimi; quiacaputln <;audam,:et cauda in
et jtiisit fri mundum.(Joa».x);,.qui .venit igneni caput versaest (Deut. XXVIII).Caleb vero genuit
"
fljittefein terram (Luc xn), ut exureret et consuffie- Mahir, et Mahir genuit Esthon, Esthpn autem genuit
fet peecata getteris humani; quein Joannes digito Theinnai QuodverodicitTheinnaripatremurhisesse
; deinOnstransait:: Ecce agrius Dei, eccequi tollit .pec- NaaSjiafelligi potest aut Bethlehem, aut malrisf sai,
cata:muridi(Joan. i). Benedixifefgp.DeusAuicJabes .quia Isai hralio Ipco Naas coluber vocatur. Quod''.
itt nlul.tipHcatioriefiliorum suoruih, quos per aquam autem subj"ungitur: Hi suntviri.Recha, nonnuUiin-
baptismatis sacrosancta iUi pafit:Ecclesia. Dilatayit telHgunt jR«c/ia.nomineDavid nuncupari; interpre-
terminos ejus, quia omnium gentium dedit illi hsere- tatur enim Recha tener. Unde ipseDavid de se ita
ditatem (Psal."n), et possessioneni, ejus extendit &\i: Ego sum iener et unctus rex (II Reg. xxin) . Et
usque terminos orbis tCrj-se. Cum quo fui.l-manus in alioioco, quasi-vermiculusligni tener esse descri-
Domihi, quia potenlia Divinitatis pei* illum, effecit bitur. Jdcirco etiim viri Recha. ciicuntur. quia prp-
30J- - :: COMMENTÎNfAmLfP^MENA. r-LIB.IÂ : 506:
pter exprimendam genealogiarii David ImMc' essen- ^ptilo;ih eremo guberaationem exhibuenu sivequod
tiaadnolatisunf,::::.: -.'. ';':;::'•: .;;;. dbctritia Sua; quotidie .gubernai se!:Subsequerites",;
:_;Filii:quiem~,;Cenez,:OihbnieieiSaraia. Pbrrp fiiii Quod:,autem post hc«c hominaj sequituf, Seripturai;
Qthoniel Athaih et Maonatlii. Maonathigeriuii Qphra; dicens :.Hi auterii filii Belhim.filim Phqraqnis quam
Safaia autem genuit Jpdb pairem "Vallisartifieum;ibi accepit.Mered; ideireo filiaffi Pharaonis ;in hoc,loco
quippe artificeserant, etc. Filii ergo Genez. fjierunt ffiatreni Mpysi vbcat, qtise etipsa juxta prbpfietatem
Othonlel et Saraia, s.ed de Safaia dicitui' Joab pfp- nOminiSs;uifilia Domini:nurietipatur,:seiHceipfppter
cedere, qtii juxtaflOmiftis sui interpretationem diT bonamvoluntatehi quaffi jnnutriendo ptiero, habue-
citur pater Yallis tirtificum, quia de filns ejusfuerant .raI: indecjue Mered Moyseaccepta diciiiir, eb quod,
architecti ad ccdificandam domum Domini. Seeun- relictis idolorum cultibus, ad Dei unius cultum con-
duin allegoriam autem artifices, qui iu vallibus habi- versa sit. Quod vero supcrius dictum cst: Uxor cjus
tahant, possnnl significare legis doctores, quos Judaia peperit Jareth, Judaiam dicunt essc Iocha-
Siientia non inflat, sedcharilas mdificat (I Cor. vm), beth matrein Moysi ct Aaron.
qui humilitati prcccipue operam dant, et modestise Filii Sela, filii Judm, Her pater Lecha, el Laada
jura rite conservanl; qualis fuit Gamaliel, legis do- paier Maresa, et cognationesdomus operantium bys-
ctor honorabilis et discipulus ejus, Paulus scilicet B sum tn domo juramenli. El qui stare fecit solem, vi-
apostolus (Acl. v et xxn); nec non ct alii bis simi- rique Mendacii, ct Securus et Incendens, qui princi-
ies, quorum sermo atque exempla sedificationcs\ir- pes fuerunt in Moab, et qui rcversi sunt in Laliem. flic
lutum sunt. nomen Hcr idcirco ponilur propter memoriam pri-
Filii Ezra, Jether, el Mered, et Epher, el Jalon. stini nominis, quod habuil ille qui propler impieta-
Hic locus quia difflcilis essc videtur, quod Hebrcei tem aDomino occisus est (Gcn. xxxvm). Gognatio-
inde sentiant, quantum ex scriptis eorum percepi- nes ergo domus operantium byssum in domo jura-
mus, dicamus. Aiunt quippe, Ezram htiiic, qui in- menli, hi sunl, qui cum Beseleel commorali sunt ad
terpretatur auxilium, ipsum esse Amram patrem explendum opus tabornaculi (Exod. xxxvi). Jura-
Moysi cl Aaron : Jether, qui interpretalur residuum, menti enim domus idcirco dicitur, sicut in taberna-
Imnc esse Aaron; et Mered, qui rebellans interpre- culum foederis, quia in eo Deus cum homine foedus
tatur, cumderii esse Moysen. Epher vero si\e Efer, pepigit, et juramentum quod juravit ad Abraham,
quodnomen puherem sonat, Eldat fuisse. Jaalon qui- Isaac et Jacob, confirmavit. Quod vero sequitur :
dem ipsum esse Medat. Hi ergo duo de numero fue- Qui solem fecii stare redit ad progeniem Phares, de
runt scptuaginta seniorum quos Moyses a Domino quo ortus est David; ojrooriunum j"udicans proge-
acccpit in auxilium regiminis in ipso Israel (Exod. C niem Juda, de qua tribus regia orta est, in David
xxiv); qui eliam dicuntur prophetasse in castris, lerminare. Tradunt enim hunc fuisse Elimelelh, vi-
quando Moyses cum cseteris ierat ad tabernaculum rum Nocmi (Ruth. i), patrem Maalon et Chelion,
anle Dominum, sicut in Hbro Numerorum (Cap. xi) in cujus temporc sol steleiit propler prsevarieationes
legitur. Tradunt enim Moysenpost acceptam lcgem legis; ul, tanto miraculo viso, converterenlur ad Do-
in Eremo patri injunxisse ul matrem dimittcret, co minum Deum suum. Quod quia facere contempse-
quod iUius amita esset; filia enim fuit Levi, post cu- runl, idcirco fames invaluit; et ille, qui in tribu Juda
jus dissidium duxisse aliam uxorem Amram, ex qua prior vidcbalur, famis inopia cum uxore el filiis
hos duos filios, hoc est, Eldat et Medat, habuerit. non solum palria pelleretur, verum etiam in eadem'
Quod autem sequitur : Genuilque Mariam, el Sdm- peregrinatione cum filiis morerelur. Yiros autem
mai, el Jesba palrem Esthamo. Uxor quoque ejus Ju- uiendacii essc Mahalon ct Chelion dicunt, qui hic
daia peperit Jared palrem Gedor, el lieber patrem Securus et Incendens appellaiitur, et de quibus di-
Soclio, et Iculltiel patrem Zanoe; Sammai Moysen citur quod principes fuerunl in Moab, eo quod uxo
intelligi volunt, qui interpretatur cmlestis; Jesba ICSMoabitides duxerint: quod in Hebrseo expressius
Aaron, qui interprelalur collaudatio; patrem Esl- ponitur, ut ab eruditis illiuslingusedidicimus, ul non
hamo, idest, ignis manentis, eo quod filii Aaron in principcs, sed mariti dicantur. Quod vero sequitur :
assiduis sacrificiis igne utebantur. Nomina vero quse Qui reversi sunt in Lahem, Noemi ct Rulh demon-,
continualim sequuntur, omnia Moysi vocabula in- strat, quod in Belhlehem ad panem post inopiarii fa-1
'
telligi volunl propter diversos actus ejus, hoe esl, mis, audita uberlate panis in Belhlehem, revcrsce
primum Jared,hocesl, descendens; eo quod de monte sunt. Et quia hcochistoria in libro Ruth scribilur,
descenderit cum tabulis legis; pater autemGedor idcirco subsequitur. Hsec aulem sunt verba vetera.
sepis dicilur, eo quod quasi quodam sepe populum Hi sunl fignii habkantes in planiationibus et in se-
circumdcdit lege; Heber ciuorjue, hoc est, vinclor, pibus apud regemin operibus ejus, commoraliquesunt
pro eo vocatur, quod populum servitio Dei junxe- ibi. Singulos vero dicit habilantes in plaritalioriibus
rit. Pater Socho, prophetim, quia ssepe ipse doctor el in-sepibus, progeniem qusede Ruth propagata esl,
fuit prophetarum. Ieulhiel vero, sperans in Dominum, quce in sepibus et plantationibus habilasse dicilur,
inde nuncupatur, quia spem habueral liberandi po- quoniam ad regiam diguitatem et ad munimenlum
pulum de ,/Egypio. Pater aulem Zanoa, qui inter- plcbis hsec plantatio pervenit. Gommofatique sunt
pretatur gubemator, inde dictus "quia magnam po- ibi, hoc est, in Bethlehem, apud rcgcm in operibus
507 B, RABAM.MAURI ARGHIEP. M0GUNT. OPERUM PARS I. 508
ejus: qtiia ex eis, Dayid f ex extiffus est$ cujtis opera A noji, etjwbtttilti.ms,:quViriyenli:
fuerdnt ibi,"et deleve-
nimis prseCpniisspfcedicarituf.Mystice autem; figtilps Writ [ebs-usque itiprcesenterii: diertij:_iitib}tavefuniquei;
•fios qul ihplantationibus et in sepibus Jaborant, nori pro eis, qhomtimuberrimaspascuasibidemreperemnt.
alios, qtiato dbctoreS sanctos ItiteHigimus, qui for- PesCriptis his quos de Simeott stifpe riUmefafuhti
inaritsi componunt vasa Doriiini •.fingere emrrr com- et expressis actibus eoruni, juxta ffiysterium sigtti-
ppriefe diciinus. Unde cbmpositores luli figulos voca- fieat quod doctores sancti, qui principes sunt Eccle-
mus;.'Isti ilguli irt plantatiotiibus et in sepibus labo-:. sice,;et pfsevident pascrias gregibiis"Ghrist!, profl-
rant, qtiia vlneain Dbmini verbo !fidei;excolunt ef ciscurttur inlGadpr usque ad orienterii vallis, ut ibi
doctrihis suis: plantaiit; ;exIipftatioriibus;sUis iritqiie! ;qucfirarifpascua oppoftunai: Ef^quicipCToGadof,quse
.oratioriibus undique niunimttV Hi apud regem in ope-! jnterpfetatuf sepes:ejus, riisi'-sancla;:Ecclesia expri-
ribus ej'iis Cpmmoraritur: quia in fide Christi manCn- ffiitur,;quse tutamen est atque defensio lidelium ani-
tes, quidquid dicuntiqUidquid aguttt, omhia in glo- marum? Ibi efgo.siiht pascua usque ad prientem val-
riam Dei faciunt. lis, hoc esl, usquc ad incarnationem Yerbi Dei, de
Filii SimeonJamuel el Jamin, Jarib, Zara, Saul, quo Paulus ait . Semetipsnm exinanivit, formam
elc. Filiiergo Simeon in Genesi scribuntur sex (Gcn. servi accipiens, in similitudinem hominum faclus, et
XI.Y.I):hic vero Sober (ollilur, eo quod nulla dc co B habiiu invenlus uihomo (Phil. n). Ibi ergo qui
progemes processit. Mutantur vcro nomina quceclam qucerit paseua, iiberrima hueniel, quia ipsa ait Ye-
suis rationibus. Nam in Genesi sciibllui Jemuei, rilas : Ego sum ostium; perme si quis inlroierit, sal-
qui Inlerprelatur mare Deiy in Paialipomenon \ero vabiiur, et ingredielur el egredietur, et pascua invcniet
Jamuel, loquens cum Deo. Alius \cro in Genesi vo- (Joan. x). Ihi ergo omnis quippe qui qucerit pa-
catur Ochaz, in Paralipomcnon autem Jaiib. Ochiz scuas virtutum, nbcies et \alde nonas iineniet; ibi-
quoque interpretalur laudalio, et Jaiib, liiiguns, co que lerra latissima,,el quieta, et fciiihs esl, quia
quod dc ejus progeuie exi\it Zainri, qui cum scoiio ioi gratia spirilalis dono Dei copiosissime abundat.
Madiaiiilepeccans a Phinee saccrdote peremptus est. Quod aulem dicil 11n qua ante habitaveruni de stirpe
Lachiui in Genesi scriplum esi (Ibid.), quod inter- Cham, significal mulliludinem gcntium de idolorum
pretatur prmparatio : in Paralipomenon vero idcm culluia ibidem confluxisse, ut uniusDei \eri essent
noniiualur Zara, quod iuterpretalur orlus. Saul qui- cullores, quia antca variorum viiiorum fuerunl ser-
dem, quem codem nomine in utroque Hbro conime- \itores. Hi venerunt in diebus Ezeclnm regh Juda,
morat, sed hic filium Chananitidis tacct, et vicini- hoe cst, in tempore Christi advenius : ipse est enim
tate fraterni nominis cx Zara, qui interpretalur orius virtus Dei Patiis (7 Cor. i), quem Ezechias nomine
dccorus. G suo denolal; interpretatui enim fortitudo Domini.
Fratres autem ejus non habuerunt filios multos : cl Pcrcusseruntcji.e iabernocvta eorvm el habitatores
universa cognatio non poiuil admquaie summam filio- qvi invenli fuerunl ibi, el dcleverum eos usque in
rum Juda. Maiiifestulricst Simcon non tantum ha- prKsenlem diem. Pcrcutit unusquisquefidelistabefna-
here fecimtiitalissobolisquaiitumhabuit Judas. Unde cula impiorum et liahitatores eorum quando abne-
et in Iibro "JcsctNavc (Cap. xix), dicitur Simcon per gans impielalcui el-sojcniaria desideria (Tit. n ) per
eogiiaiiones suas accepisse hceredilalem in medio Chrisli baptisnmm a cunctis sordibus abluilur pecca-
posscssionis filiorum Jutla. lorum, sicque dcinceps per gfatiarii ejus sludet sobrie,
Ilabilavervnl autem in Bersabee el Molada el Rct- jvsle et pie viverc in hoc smculo, exspecians bcatam
sarsvhat, etc. Hse civitates Cx maxima partc adpos- spcm el advenlum gtorim magni Dei el Salvaloris no-
sessionem tribus Juda pertinebant. Quod auiem sub- stii Jcsu Chrisli, qvi dedil semclipsumpio nobis, ut
jungitur: rcdimeretnos ab omniiniquilale, et mundarel sibi popu-
'Hm civitates eorum iisque ad recjem David. Oslen- tum acceptabilein,seclawrembononlm opcrum(lbid.).
dil quod Siceleg et Bcrsabee, qucc tribus Judce fuc- lia ergo iiet illud quod scriptum est: Et eiil in loco
runt, et a iribu Simeon invasce sinl, a David denuo iu ubi diclum esl, Non plebs mea vos, ubi vocabvnlur
F)
prislinani Judse redicrunt hsereditatem. filii Dci vivenhs.
El universi viculi eorum per circuilum civitalum is- De filiis quoque Simeon abierunt in monicm Seir
larum usque ad Baal, elc. Baal ipse est locus qui alibi viri quingenti, liabcnies principes Phalliam -.ctNaa-
Canachbal scribilur, de quo supeiius dietum esl. liam 'el Raphaiam et Oziel filios Jesi : 'etpercussc-
Quod acnem dicilur: runt icliquias cjncrcvadere potuerant, Amalecilarum,
/6/i suul nominati principes in cognationibus suis, et habitaverunt ibi pro eis usque in diem hanc. Quid
el iu domo affimlattim suarum multiplicali sunl vehe- per quingentos viros, hisi patres Ncvr Testamenti
menler. Et profecti sUntut ingredeientur in GadorUs- designantur? Hi ergo abierunt in mbritein Seir, et
que ad orientem valtis, el ut qumrerent pascua gregi- percusserunt reliquias Amalecitafum; quia super-
bus suis. hiveneiunique pascuas uberes et vatde bo- biam hujus mundi conculcantes,deformitatemvitio-
nas, ct terram lalnsimam et quietam et ferlilem, in rum opprimendo, hialigriorurii "Spiriiuum reliquias,
qua ante habilaveiuni de sliYpeVliam. Hi ergo vene- Spiritus saricti gfatia donante, Compiimuni. Hi ergo
runt, quos supra descripsimus nominatim, in diebus quatuor principibus Susientali osSe dietirituf : quia
Ezecltim icqis Juda et percusserunl tabernacula eo- evangelica doctriha veraciter Ihstrucli, spirituale bel-
509 GOMMENT.IN PARALIPOMENA. — LIB. I. 510
Inin conlra malignos spiritus convcnicnler gerere i iprinceps in tribu Ruben, el rcliq. Becra filius Baal»
dc slirpe Ilubcn, ipsum dicunt essc principem Osese
possunl. Et benedicitur quod habilarenlibi, percussis rex Assyriorum cum decem tribu-
reliquiis Amalccitarum; quia, expulsis iniquis pos- propheice, quem in captivilatem duxil.
sessoribus,-iu loeo viliorum virtuliim seriem sub- bus, qucefuerunt in Samaria,
In dicbus autem Saul prmliali sunl contra Aga-
rogaveriinl, quarum possessio hominem efficit bea-
tuni. Gonvenientcrque additum est, vsque ad diem reos el interfecerunt illos, habitaverunlquc pro 'eis in
hanc : quod tandiu dici potest. quandiu finis noncrit tabernaculis eorum, in onirii plaga, quce respicii ad
mundi : quia sancfa Ecclcsia usque ad cbnsumriia- Ouentem Galaad. Notandum atitem quod Agar, unde
tioneyi pennanet sseculi, in qua quotidie contra ho- Agarei -exoiii sunl, ipsa sit Cethura, quem post
sles spiiiiuales dimicatur, el quotidie triumphus de niortem Sarcc Abraham duxil uxorem (Gen. xxv).
eis capitur. 'Nam dum in sequentibus dicat (Ibid.) Rubenilas el
CAPUT Y. Gaditas et climidiam tribum Manasse pugnasse cum
De filiis Ruben et actibus eornm. Agareis, sequilur prcebuisse eis auxiliuin Iturcos,
Naseos et Nodab, qui utique filii Isimabcl fuerunt.
(IPAR. \. ) Filii quocjueRnbenprimogcniii Israel:
sed tum violassel Sed el illud sciendum, qnod qui in Paralipomenon
ipse qiiippefvil primogenilus ejus;
tlwrum patrh, daia suni primogenitaejusfiiiis Joseph, B Noclab, idem in Gencsi Cedmsevocatur. Cedma in-
uler.
fihislsrael: et non esi ille repulatus in primogenilum. terprcialur, antiquornm, Nodab,
Manifeslus est bistorice sensus, quod idco ablala sunt Tradilique suni in manus eorum Agareni et ilni-
. primogenita a Ilubcn, eo quod dormhil cum Bala versi qui fueranl cum eis, quia Doniinum invocave-
concnhinapatrissui Jacob, el sluprasset eam (Gen. r«»i», cum proitiaientur ; el exandivit eos, eo quod
XXXYI).Unde jnimogcniti honor translalus est ad cohfisi erant in eo. Quandiu filii Israel divino cullui
Joseph juniorem filinm, cujus prbgenies valdcmulti- secundum legis prcccepta se mancipaverunl; tandiu
plicahalur, e( cxcellebal potentia regni inter decem habuerunl Dominum propilium et adjulorem atque
tribus quaj fuerunt in Samaria. Mjslice autem de- defensorem contra hostes suos. Cum aulem illum
monstrat ruinam populi prioris, cujus {juxta quod deseruerunt, et idolorum culturam secundum morem
primogenitus debebatur) erat acciperc- saccrdotium .Hationum inslilueru.nl,- slatim sentierunt eum ulto-
atque regnum. Sed quia ascendil cubile Dei Patris resn, quem aincahabuerunl protectorem. Quodenim
sui, et maculavil stratum ejus, quando corpus Doini- dicit: Fuii enim bellum Domini, significat quod Do-
nicum, in quo plenitudo divinitatis requiescebat (CoL- nsdiii auxilio bellum illud ad internecionem hostium
u), raptuui in cruce suspcndil, el fcrro -commacula- peractum est.
vit: ob hocprimogenitorum dignilas ad Joseph spi- G Uabitaverunt pro eis mque ad transmigrationem.
rilualem, hoc est, Glnistum cl Ecclcsice populum, Hsc est, doncc pro pcccatis suis tradili sunt in ma-
iranslata -est ad quem in psalmo paterna \ox ait : EUSAssyriorum
Ante luciferumgcnui te : -tues sacerdosin mternumse- Et suscitavilDeus israel spintum Phnl regis Assy-
cundum ordinem Metcliisedech(Psal. cix). riorum, cl spiritum Thelgalhpliainasar regis Assur, et ,-
Porro Judas qui erai fortissimus inier fralrcs trc.nslulitRuben et Gad et dimidiam tribiim Manassc;
suos, cle slirpe ejus principes germinali sunU -etc. el edvxil eos in Lahela et Abor el Ilava el fiuvium
Per Juriam ergo patriarchani exprimitur Redem- Gozan iisque ad iliemhanc. Nolaridumautem quod in
ptor noster, caput videlicet Ecclesice catholicse. libro Malachim fertur, Phul regciri Assyriorum a Ma-
Unde scrlptum est de eo : Non auferelur sceptrnm nahem,fili6<}adi, regelsrael, acecpisse mille talenia
dc Juda, cl dux de femoribus ejus, donec veniat qui argentl, ut essel ei auxilio, el fifmaret regnum ejus,
mitlendus esl, et ipse erit exspectatio gentivm (Gcn. (IV Reg.xv), non tamen, luodeum transtuleiilinAs-
XLIX).Qui erat ibrtissinms inter fratres suos, quia syrios. Iicm ineodem librolbgituifJiirf.) quoc!Thel-
unxit cuni Deus Pater oleo lceliticeprcc omnibus par- gaihphalnasar, rex Assur, hidiebusPhacee regUIsrael
ticipibus suis (Psal. XLIY).De cujus stirpe prhicipcs accepisset Aion et Abel domuin Maacha et Janoe
germinati suut, hoc cst, apostoli cl doctores No\i Te- ^ et Cedes el Asor et Galaad cl Gaiilseam universam
slamenti: de quibus. in psalmo Prophela ad ipsnm terram Nephthali, ct traiistuleiit eos ,in Assyrios.
Chiislum lpquitur, dicens : Pro palribvs tuis noli No\issimenaiTat (IV Reg..x\n ), quod Salmanasar,
sunt tibi filii : conslilncs eos principes super omnem fex Assyriorum, Osee, filium Ela, rcgem Israel; ob-
terram (Ibid.). Pari ergo modo et primogenili di- sidendo Samariam tribus annis, ceperil el transtu-
gnilas -el principalus regni ad medialorem Dei et lerit Isiael in Assyrios, posucrilque eos in Lahela ct.
hcniinum perlinent, quia Ipse est primocjenitusmor- in Ilahor juxta iluvium Gozan, in civitalibus Me-
iiwutm, et princeps regum lerrm;_qui dllexil nos, e\ dorum. Unde quceritur quoinodo scriptuffi sil inPa-
(avit nosa peccatis noslris in sangvine suo (1 Cor. xv, ralipomenon Phul ct Thelgalhphalnasar reges As-
Col. i; Apoc.i). syriorum iraiislulisse Ruberi el Gad et dimidiam
Filii Johel, Samaia filius ejus, Gog filius ejus, tribum Manasse, et eduxisse in Lahela el Habof et
Semei filiusejus, Miclia filius ejus, Reia filius ejus Ara ct fluvium Gozan, cum hoc ^lalachim narrct
Bual fillus ejus, Beera filius ejus, quem duxit capti Salmanasar legem perfecisse, quia ipse transtulit
vum dux TJielgathphalnasar, rex Assyriorum : fui ! Israel in Assyrios, posuilque in ,locis supradietis,?
811 B. RABANl.MAURlARCHIEP. MOGUNT..OPERUMPARS I. 512
Sed;hc«c:quajstioitaspIyipotest,:qUodideoprioresre-. Aseni scribituf. Quiaergo Abiafilius SamueUs(utlle-
ges Assyriortim dicunlur hanctransmlgralioneniper- brsei tradunt) in judicio constitutus, munefum acr
pelrasse, quia ipsi Coeperuntpiimittis. hoe agere cuni ceptof erat, et iste Johel (qui et Yasseni) senior fi-
gente Assyribrum quod Cademgens in pbslerioribus ; -lius, hoc sciendo, noii eumÎnde corfipiebat, ideo
regibus studuit perfecisse. Afam aulem quoque in dicitur uterque peccatum fecisse. Sic enim scriptum .
Paralipomenon non memorat, et Malachim prseter- est: Factum est autem cum senuisset Samuel, posuil
mittit^ Hancaulumant flebrsei Reges esse-civita- filios suos judices Israet: fuitque nomeii filii ejus
tem Medortim, ubi Gabelus manebat, a quo Tobias primogeniti Joel, einomeri secundi Abia, judicium in
.pecuniam deeeni talentoruni argenti sibi creditam Rersabee. Etnon ambulaveruntfilii ejusinviiSillius,-
.repetebat (Tob. i, iv, ix). sed deciinaveruniyosttivaritiam, acceperuntque mu-
::,,-;;."--,:' cAPUT YI. riera, et perverterunt judicium. Congregatiergp uni-
De fitils Levi, ei canloribus quos cohstiluit David ut versi majores natu Israel, vetierunt ad Samuelemin
cantarent cOram arcti Doniini. De Aaron et filiis Ramatha, dixeruntque ei. Ecce tu senuisti, et filii iui
. :ejus. .nqn ambulant in viis tuis, constitue nobis.regem, ut
! (1 PAIC.Vi.) Jotianan genuit Asariam ': ipse est qui judicel nos sicut et universmhabent nationes (Ibid.).
sacerdolio fiirictris est iri doriio quairi wdificavit Sato- B Isti sunt quos constituit David super, cantbres do-
mon in Jerusdlem: Qusbritur, eriumeratis superitis mus Dominl, ex quo cpllocata est arca, el niinisira--
filiis Levi per Aaron et filios ejus juxta successio- bant coram tabernaculo teslimonii; canenles, donec
-neinsaCerdotalem, quomodo perveniens ad Azariam mdificaret Salomon domum Domini in Jerusalem.
:fiHum Johanan ipsum dicat Scriptura esse qui sa- .Stabant autem juxtaordinemsuuminministerio. Hi
cerdolio functus esf in domo quam Salomonsedifica- ergo sunl, qui assislebant cum filiis suis. De filiis
yit in Jerusalem, cum alii similiter sacerdoles fue- Gaath, etc. Hic anticipando de officiis cantofum Da-
fint inipsa domo, de quibus nihil tale refertur? Sed vid, quiin organis musicorum laudes canebant, cum
ideb iste soltis taliprceconio laridatur, quia restitit : genealogiam eortim narraret, prselibavil; suoautem
Oziseregi sacrificafe yolenti in templo Dei (// Par. ordine, quomodo id fecissent, demonsfratur. Quod
xxVi),etob constantiam animi atque zelum legis vCro dicitur Heffiancantor filius esse Joel IlHi Sa-
aperte dicitur explesse officiumsacerdotis. muel, et expleta genealogia ipsius dicitur fraler ilHus
•
Genuit aiitem Azarias Amariam, et Amarias ge- esse Asaph, qui stabat a dextris ejus, hoe non secun-
nuit Achitob; Achitob genuit. Stidoc, Sadoc genuit ;:dum nalivitatem, sed secundum prppinquitalem si-
Sellurii, Seltum genuit Helciam, :et Helcias genuit gnificat, quia frater dicitur, non quod unius patris
Aztiriam. Azarias genuit Safaiam, et Saraias genuit C auf matris,essetfiliusj sedeo ffiodoqtio solemus pro-
Josedec. Poiro Josedec egfessus est, quando transtu- . pinquos fratres appeUare,
lit Dominus Judam et Jerusalem, etc. JosCdecquippe '•- Ethan filius Cusi, filii Afcdi,filii Malocli, filii Asa-
quidani dicit esse Esdraffi saeerdbtem, qui reversas bim, filii Amasim, filii Helcim, filii Amasi, filii Boni,
de Babylone simul cum" Zorobabel et filiis Juda fitii Somer, filii Mooli, filii Musi, filii Merari,
restauravit templumDomini, et civitatem Jerusalem. filii Levi. Ethan iste untis fuit de trihus canto-
Quo.d demohstiare videtrir "liber ej'usdem Esdrse, ribiis, qui corairi Davidin cyuibalis seneisad laudem
ubi. dicit : Post hme autem verba in regno Ar- Dei conCrepabant. Et notandum, quod sicuf tres fi-
taxerxis, regis Persarum, Esdras filius Saraim, filii lii fuerunt Levi, hoc est, Caalh, Gersonet Merari,
. Azarice,.filiiJIelcim,filiiSeUum, filii Sadoc, filiiAchi- ita et tresisti cantores de singulis filiis originem du-
tob, filii Zarim, fUiiAmarim,filii_Amrim,filii Mara- cebant, hoc est, Heman de Caath, Asaph de Gerson,
tothyfilii Zachafim,filii Ozi, filii,Rocci, filii Abisue, et Etlian,'de Merari, ut prsesens historia testatur.
filii Phinees, filii Eleazar, filii. Aaron sacerdotis ab Mysliceautem hi tfes cantoreSj quiin cyinbalis seneis
initio {I Esd-yn), eiid; Tfadunt etiam eiimdem Es- ; personabaiit, significant doctores sanctbs, qui san-
dram esseMalachiam prophetam, qui, in duodecim ctse Trinitatis fide imbuti juxta dispositionem veri
"
prophetis ultimus est, quia pleraque quse in libro fi- David fortem sottitum prsedicationis evangeHccein
lius continentur, et Mc Propheta commemorat, di- totp: mtindo reddunt, de quibus PsahhiSla ait: In
cens : Lgbiq sacerdbtis custodiantscienliam, et tegem omnemterram exivilsoriuseorumet infines orbisterrm
requirunt ex ore ejus, quia angetus Domini exerci- [verba eorum (Psal. xvni). Et bene subjungitu.
iuurri _est (Mal, ii).; AJii autem,-asseru.nt Josedec Fralres quoque eorum_.Levilm, quiordlnali suntin
esse pafrem Jesu sacerdotis magni; cujus meminit ' cunclummbiisterium tabernaculi domusDomitii.Quia.
Zacharias prophela inUbro.StiofZac/j. ni). Esdraffi 1universijs ordo ecelesiasticus secundtim apostolbruni
. autem.dicutii esse sacerdotem yirum j'usttim et glo- traditionem, qtii primaltim lenent in doctoribus
- ria magnapotitum apud multitudinem populiiii Ba- sanetis, totum agUnt ministerium veri Dei taberna-
bylone, reyersum autem inde cum plurima turba • culi, quod est sancta Ecclesia, domus utique Dei
; temporibus Artaxerxis regis in Jerusalem. vivi de vivis lapidibus consti'ucta. Unde doelor gen-
..'- ::FitiiSamuel primogenitus Vasseniet Abia.Notan- tium discipulum instruens ait: Ilmctibi scribo, spe-
dumautem quod in libro Regum de filiisSamuel Joel rans me venire ad ie cito; Si auteni lardavero, ut
• liomilialur Reg.
(l vni); idemin Paraliponienon Vas- - sciqs quontodo oporleat te" conversari in domoi>o-
§15 COMMENT;IN PARALIPOMENA. — LIB. I. - - 514
mini, qum est Ecclesia Dei vivi, coluirinaei firriia- A suscepta, patn cibarus datis, ab eodem Maiiasse in
mentumverilaiis(lTim.m). conjugium suscepta sit.
Aaron vero etfilh ejus adplebarit incensumsuper Macltir autem accepituxores filiis suis Htipphimet
. aliare holocausti, ei supef. tiliare thymiamatis, iril Saphdn, ethabuii sqrorem nomine-Mdchaa. Nomen
biririe opus saricti sanctOrurii, et:ut pfecarentuipfo i autem secundi Salphaad. Naiwque surit fitia,•'Sai-
Israei, juxta omnia qum prmceperat Moyses servus;. phtiad,' ete. Hic confustis ordo/videttir esse dictio-
Dei. Hi sunt autem filii Aarori :: Eleazqr fitius ejus, nis, cum priffiumponit duo nomina Machif, hoC est;
Phinees filius ejus, Abisue filius ejus, Bocci filius: Happhini et Saphan-; deinde diCit: Noirieifsecundi
ejus, Ozi filius ejus, Zaraiafilius ejus, Merdiolhfilius: Salphaad, qui hahuefit filias, dCquibtis in Kumero-
ejus, Aniaria filius ejus, Achitob filius ejus-, Sadoc rum Hbro Iegilur (Num. xxvn), quod expetlssehf a
filius ejus, Acliimaas filius. ejus, et reliq. Aafon et; Moyse hserediiafem inter, fratres sribs. Sed 'Hebrsei
fiUosej'us nulium melius significare arbitrof, quam hunc locum ifa edisSerunt, quod Happhiin et Saphaii
Redemptorem nbstrum, et Ecclesise populum', ad unius hominis nomina fuerunt, hoc est, priofiS lilii
quam Petrus in Epistola sua ait: Vos eslis gefius Machir; seCtitiduttiatiteffiejtis filiuffifuisse Salphaad,
eleclum, regaleiacerdotium, gens sancta, pppuius ac- Cl eorum SofOretriesse Malbhaam, qtiam Heron^,
quisilionis(I Petr. ii); qtiem ipse Pontifex summtis, g cum sexaginta esset annortim, aCcepit uxorem, quse
qui ex semine David carnem suscipiens, facttis est etiam peperit ei filiurii, noniine Seguh, sicut supe-
sacefdos iii mternum secundum ordhiem Metcltise- lius denionstrattim est. Quod autem enumeratis fi-
dech (Psal. cix), instituensque eos, doctiit super al- liis Manasse ex Machir subjungit :
lare fideiholocaustiun bonofum operumet thymiama Hisunt filii Galaad et Machir, filii Manasse; soror
sacraj orationis Deo offeiTe, et tit pfecarentur prb aufem ejus Regina peperit virum decorum, etc. Hanc.
Israel, hoc esl, pro.staiu sanctse Ecclesise,jtixta Otti- Reginam, Lquse fuit sorpi' Ulanj, filii Phares, filii
nia qtiaj prsecepit Moyses Sefvus Dei : secundum Machir,ut supra historia ostendit, quidam tradunt
prsecepla sciUcet legis, quse data esf per Moysett. esse matrem lesu filii Nave, quem virmt; decOrum
Qttodvero genealogiaAafon repetito et usque Achi- nuncupant propter insigne virtutis ejus et principa-
maas pervenit, putafur hoc oh laudeni et meffioriam tus. Alii dicunt eamdem Reginam esseDebboram
Achimaas factum esse, ep quod fideliler erga David uxorem Lapidoth prophetissam (Jud. iv). Sed ejus
in omnibus egerit. opinionis qui cerlitudinem inveniat, dicat.
. CAPUT YH. Filii autem Ep/iraim : Suthqlq, Rqred filius ejus,
' Ttiaha filius ejus,Elada,filius ejus, Thtiliafilius ejus,
De Benjamitis,
(I PAR. VII.)Fitii Ozi Izrahia de quo riati Sunt;'Qfet ' Ezerfilius Zabad, ethujus filius Sulhala,,et liujus filius
Michaelet Qbadla et Joel et Jesia, quinqueonines et Elud,_Occiderunt autem eos viriGeih indige-
principes. QuOmododicit esse filiosIzfahia quinqtie, nm, quia descenderant ut invadefent possessiqrieseo-
cum ripn inveniantur nisi quatuOr? Nisi fbfte annu- rum. Dixit ergo Ephraim pqter eorummultis diebus,
meretur cum eis; ipse pater ebrum lzrahia, quiuni- veneruntque fratfes ejus ul consolarentur eum, etc.
cus patri suo"Ozifuit secundum regulam quam su- Super hoc capitulo Hebrsei hujusmodi definguntfa-
pra m aHo loco posuimtis. bulam, djcentesquod filii. Ephraini, E.zer ct Elad,
Porro filii Bechor : Zamira et Jods, et Eliezer , et oongregata multitudine de Israel, vivehteadhuc pa-
Elwenqiet AmrietJerimoth et Abia et Anattiolh ei tre suo, cottati sunt ad terram promissionis reyerli,,
Atoia//i."Ubicunque,inlege scribilur : Omtiesisti fi-,: qui-et Geth ur])e,Philistinorurii interfecti siint, Unde
lii cujusiibet, aut pro meritorurri exCellenlia,autpfo et cseterse postea tribus per desertum adducuntur,
meritorum veteri oratione fit, ut ejus filii dicarituf ne vidCrentossa fratrum suorurn. Et in psalmo dici-
. esse, cujus fueruit-etimitatOres. tur : Eitii Ephrem' conversisuni in die belii:(Psal.
Filii autem Balan : Jehus et Benjarniriet Abd et txxvii). Fratres yero, qui ad cphsolandum Ephraiin
Ctianana. De hujtis ergti Aod progenie fuisse;dieitur venerunt, auteos dicimus, qui de patriarchis su-
D
judex Aod, qui in Hbro Judicum legitur (Jud. 111). pererant, aut, cognatjonem quam frat.erno.nomine
Chanana veroisie est, a quo egfessi sunt Ben- ssepe nominaveiimus. Posthsec atitem enumeratis
jamimtse, qui nefaSperpetraveruntin uxore Levitis^ " fiIiisBenjamiri;Subjungit.ur. -..,
sicut in JudiCum scripltini est (Jaa 1. ix). .:",' ':;.:=':.-: ^CAPUT.YIII.:- ::..>-.<- ..„!:..
F.ilii autem Nephthalini: Jasiet et Ghni et Jeseret Utt)'5«sde BenjamitiS; degeneraiioneSauirCgis^ qiii
Sellum filiiBala, Hsec Bala concubiria fuit Jacob .;,' . ; ex.eatribuOftusest..
(Gen. ui), atque ancilla Rachel; ideoque filios Ne- -
(I PAR.\TII.) Si sunifilii Ahod,'principes cogna-
. phthaH esse Balcf, quia Nephthali, Cx quoisti ge- lionum tiabitanlium in Gqbaa, quitransiati suhtin
ijerati sunt, filius-fuit istitiSBalse. , Manahatti;ManahathinterpretatUfsepulcfum.Trans!!'
Porro filius Manasse Esriel; cbncubiridqueejus lati sunt ergo in Manahath, quandopro: scelefCiri
Syrapeperit Machir, patrerti Galqad, Assefunt He- uxore Levitis pefpefrato gladio corruerimt, _et pene
brsei, hanc Syrairi filiam fuiSse filii Balan, quam iri , usque ad novissiriium dedueti, cumex tota tribu
jEgyptum famis inopia ad venundahdum a patre du- non amplius quatn ducenti viri ferrianseruril (Jud;
cta, a Manasse,qui horreis prseerat, niisericofditer xx).Quodverp sequitur: Naaman autem_et Acltia,
SlS B. BABANIMAURIAR^^ 516
elGcia, ipse Uanstulit eos, designat duos pnoies, A quia antequam templum cedifieaietur, in palatio ci.u
]ioc csl, Naaman et Aclna, luisse pnntipes, sed ta- aica testamenli, el ibi ccdi insemebanl.
liicn sc subdidissc Geia. Undc et singuLui nuuieio Sellum veto fihus Coia, filn Abiasaph, fiin Cote
descnbuntur : Ipse ttansluht eos. De lsto Gcia pio- cum ftattibus suis et domo pahts sui
(Num. x\i).
cessil progemes Geia, qui fuit paler Semei. Ilicjnioi Goia per aleph scirbilur, et sonal Coia.
Bcma aulem et Samo puncipes cognatwnum habt- Secuncus \eio pei lie, ct sonat Cote. Coia
clamans,
ianitvm in Aialon : hi fugaveiuni habitatoies Gclh. Coie clavns lntennelatui. Ipsc est
qui 111Numeus
Fugasse dicunlui Bana et Sami habitatoies Gelh, scnbitur m sedilionc fuisse contia Mo\sen. Quod
quia ulti sunt fiaties suos Ephiaim, quos gladio autem dicit.
concideiunt. Ih niinl Cotttm supei opeta nuntsletii. cvstociesve-
Fuerunl autem filn Ulam vin fotttsstmt, et magno sltbuloium labetnacuh,
sigmficil, quod lsli custo-
lobote iendcnlcs ateum. ci muitos habenies filws ac dicbant oitium tabemaeuh e^teihis,
p.mes \cno
ncpoles vsque ad cenlum qumquagmla. Hic ccntum eoium qui sublci sciibuntui, et qm 111Psalleuo li-
qiiiuquagpjnus numerus lefei lur ad fihos Ulam, ut fulos natienl, ipsi cuslodiebant ostium nileiius fa-
l&le sit heriMis: ruciunt auleni filn Ulam centum berniciih Donnni, et eiant cantoics. Qaod autero
cminquagmia, pei tiopum qui \ocatur hypeibaton. JJ subjungitui :
CAPUf IX. El fatnthm paltes eotum pct vicescasltoium Do-
Qoi piimt fihoium htacl haintavennt m Jeivsalem, mtnt custodtentesmttotlum, caslroium clicit filioium
et officia saceidolum el Levtlntum , geneialiones
Le\icuca tabeinaculum Donnm habitaiionem, nec
quoque Saul ac filiotum ejus tepetuntut.
non el cccieroium filioium Isiae) castioium metalu-
(I P\ii. ix.) lintvetsus ctgo Istacl dinumetatus est,
el summa eoium scupla est in hbto Regu.n Isiael et iam, sicut el rn Numens manifeslissime dcscuptum
Juda Ttanslati snnl antcmtn Babyloiiemptoptet deest (Nam. n).
lictuin suum. Numciati sunt eigo filn Isiael si\e per Plunees aulem, fihvs Elcazatt, etal dux eotum co-
Da\id, ut Sciiptuiaiefeit, sive pei Saloinonem, si\e tam Domtno, elc. Sic monsiialur Phinees nepos Aa-
pei alium quemhbel lcgcm; sed lamcn pioptci dc- 1011(ut Ilebi.ei tradunt) adhuc in eodcm tempoie
licium suum m Cbalaccamtianslali sunt, paitim pei \i\eie, el in tabprnaculo \ices ministiautium oidi-
Thelgalhphalnasar, paiiimper Salmanasai, pailmi- naie. Hi sunt \ices \iginti qualuor, qa.c in srqucn-
quc pei Nabuchodonosoi, ubi et pluiimi eorum de- tibus dcsciibuntui a Davui oidinatce ad ministenum
focciunt•». Quod autem dicitui • iabeinacuh, quaruni m E\angeho nicnlio e^t . ut
Habitavetuni primi m possessiontbus ct utbibus Zacluutas dc uce Abia soite chciiur exisse, ut lnccn-
suis, lstaet el sacetdoles, Levilw et Nuiliinmi, elc. < sum poueiet m lemplo Domhii (Luc. i).
Sciendum quod Natliinsei domtm, si\e in humilitaie Pet quatuot ven<osetanl osliani, id esl, ad Otien-
setvienlcs, Inierpictauiur, et sunl Gabaomlce, quos lem, ad Occtdeniem, ad Aqnilonemel Ausltum. Fta-
Josue cuin \uce iescr\aveiil, ad semtium tamen ties autem eotum tn vtcuhs mot abantut. et venicbanl •
lcmph clcputavit, ui aquas el hgna ilhus appoitaienl in Sabbutts suts de tcmpoie 'nsque ad iempus. His
(Jos. ix). qualuot excubns LeviUnumciedtlus etat omnts nu-
Azaitas quoque filius Helcim, fihi Moiollam, filn mctus janilotuiii, et etant supet exedias et llicsautos
Sadoc, filn Matatoth, fiht Achitobponhjev domusDei, domw, Dotnttu. Pet qytum quoque templum Donnni
et iehq.ua. Iste cst Hclcias stceulos magiius, qui h- motabanlut tn cuslodns sms, ul. cum tempus fvisset,
bium legis niveiiil, hoe csi, Dcuteionomuim m tem- ipsi mane apcttienl fotes. ln «cqucnlibus \eio, uhi
tola disposilio minisiein labeinacuh Doimni a Da-
plo Donuni, temponbus Josise, el dicilui fmssc pater
Jeicniue piophetce (1 \ Reg. x\n). \id disposila commemoiatui, quia fueiunl ln qua-
Bacbacat quoqne catpenlanus el Galal el Mathanta (uoi Lc\itse quibus cieditus eiat, omnis numeius
ubi ita est • De
fihus Mtcha fiht Zechti, filn Asapli. et Obdta filtus iamtouim, demonslialui, sciiplum
Semeice,fitn Galal, fiht hhlhun, el Baiaclna fihus IIosaautetn,id esl, de filhs Metatt, Semti ptinceps.
Aza, fihi Elcana , qui habdat tl m att us J\ elophait, ]y. ISon cium liabuetal pntnogemtum, el idcttco posuetal
elc. Bacbacai caipcntanus ldcnco desciibitm, qcua cuiti palet ejus in pnnctpem. Helctas secundus. 'Ia-
ailificio suo fiingebalcu 111domo Domini, et eiat behas tetttus, Zachatms quailU!,. Omnes tit filn et
de tiibu Le\i, et Baiachia fihus Asaph filn Elcana, ftattes Hosa itedecim. Ili dwisi snnl m jamlotes, ut
qm habita\it m atins rvetophali. Netophati romen sempei pttnctpei custodtatum, sicut el ftaltes eotum,
loci esl, el nileprelalm uidytns, ubi halntabat Oc- mtntsttatent m domo Domtm. Mtsswsunt autcm sot-
lcd iiims Baana, de quo supei ms dictum cst: Qui les e%mquo el patus el macjntspet fatnthas suas in
e<cmtcotoncedomus Joab (I Pat. n). unainquanique potlatuin. Cectdit etgo sots Oiteniatts
Obdta fihus futl Semeim,filn Galal, fihi Jdtlliun, Seleiium. Potto Zachatue, fiho ejus, vito ptudenits-
lujthun canloiis Da\id. sttno cl ttudilo, sotltlo obligtlptaqa SeptanhlOtialts.
Obsetvant qmppe m potla tegis ad Otien<emde fi- Obedcdomoeto el filtts e.us ad Ausltum, m qaa patle
ti i Levt j)(3ivtces suas. Qui eiant can.oies, el \ici- domus etal -.eniotum consihum Sephtm el Hosciad
l-.is suis ad psaUendu.h cum Dcmd con\cmebaiii, 'Occidudem ;«o-(a potlaniqum ductl ud viam ascen-
a- II RCg. xxiv; I Par. xxi';' IV Eeg. Svi xvii; xxfc' ;

M1 :COMME^T.iNPARALIPOMENA.;-i-MB.:l. ::;::: ' m%
sionis, custodia contra custodiam (I Par. xxvi). Qua-;A omni.um,qui, ojus.exemplp instrucli;, car-neni Suam
tupr autem principes janitorum juxta. spiritalem in- crucifigere et ;ad;:passionespro ipsios nomine fra-
teftigentlairi qui sunt. alji, riisi doclores saneli? qui dere didicerunt (<JoLv).: .....
quatupr Eyangeliis ostium. fidei servant. pate cre- Pprro de filiis Gaath frqlribus eorum super panes
deniibus, ef obserarit blasphemanlibus. Quibus cum erant proposilionis, ut semper novos.pOrsingula Stib-
Petro clayes fegni-ccelesiisGbiiStus comriiisii;(Jfqtili. bata, prmpararent, ete.^ Panes.quippe propositionis
ivJ,-xviii; Joan. xx). Hi per quatuor ventos psiia 4ti0deeirh, Domino Moysiprsecipiente (Levit. xxiv),
custpdiuni, quia pei qualuor plagas orbis undique parabantur ad imponendtim super mensam Domini,
gentehi ad fideui Doniirii convpcanl, et Ecclesiarii quseistabat in tabernaculo juxta decretum legis, ubi
sanctam peryigili lufamiheservant. Quoil auleni se- -et allare thymiamalis", neC non! et candelabrum lu-
quitur: ... -mirilspositaerant. Cpquebatittir.autem panes (ut Jo-
De eoruiri gfecjeertiritel super vasa miriisteriij ad sephus scribit) duo «t duo divisi ante Sabbatum, et
riumerum eniin, et infetebaniur vasa ei efferebanlur Sabbalo mane oblati stiper sacram merisam pone-
de ipsis, et qui credila liabebant ntensiliasancluarii, batttur seni ad altertitros conversi, duabus paleris
_eicjui prceerant siiiiilm^ el vino el qleq et thuri.et aurels superppsitis tliure plenis, qiii permaiiebant ad
arptnaiibns, de.eoiurii greg.e dicit, hoc esl, secun- IJ aliudSabbatum, et tnncpro illis alii deportabantur.
dUriihistpriam, de cprigregatione Lpyilarum Consli- IUtvero sacefdotibus exhibebantur, et thureincenso
tuebaniuf suiter vasa rijinisterii. et'utensilia sancfua- injgiie sacrp,.inquo omnia holocatisia fiebant, thus
fii, ut prceesseni siniilce et yino et.oleo, quse ad aliud supef alios panes adjiciebatur: Mystice autem
saeriiicia.peftineiianl, et thuri et aromatibus, quibus duodecim panes in mensa itabernaculj duodecim
edhficiebantur uiiguenta ei thymiamala..:,sicut in fj- suntapostQliêt- omnes dOctrinseiliorum sequaces
bro Numeiqf uni distitictiin aique separatim despji- jn Eeclesia, ijui quahdo iisque ad consummationem
pturiiest (Niitri.iu, iv), quid Caathi.tce,et.quid Gerso- sseeuli populum Dei alimoniis verbi reficere non de-
riitce,quidve
-^:,,', t ,•,;!•:u:~: mihistevio
Meraiitse ' :;iP.":.,,.et quid
liabuerint,
: ''_': U;.C:, -, •sinuht:, panes viginti propositionis nunquam de
AaiPn et filii ejtis pfse cseteris suh ctira sua haberent. anensa Doiniiii recedtint. Et bene iidem panes riott
Unde subjuttgitur: de qualibet farina, "sed de siniila fieri videbanlur,
...Filii quiem sqcerdotum unguenta ex :<ifomaiibus quia nimirunl quieuttque aliis veiijuriicvitce mini-
cpnficiebqnt.Mystice aulem de ccetusanctqrum prce- strarii, piimo ipsos-necesse est virtutuni frUgibns
di.caforum ordhianlur hi quf super vasa ministerii opefain dare, quatenus ea quse pfaediearidP adnio-
divitti,hoc est, super animas fidelium,, in.îuibus neiit, et faciendo commendentj configurati 'exemplis
vcfuntas Dei quotidie administratur, pervigilem eu- *-"illius qui de semetipso ait: Nisi graiiuiri 'fruinenii,
stodiani habent. Sub ipsorum pura est et slmila et . cadens in terram, mortuum fuerit; ipsnfri solutn ma-
vinum et oleum, itt quibus sacramenta -corporis et met (Joan, xii). Benerit iidem pattes serii altrinsecus
sariguinis Domini conficiuntur,; ct Spliftus sancti Super mensam stattii prsecipiebanttir, pfopter coti-
gratja speciali unclipne traditur, ipsiquethus s.a- eordiahi scllicet charitatis etvsoeietai,iS.Nam. et Do-
oraium orationuin, etaromata yirlutum in Ecclesia mihtis binos ad prcedicaiiduiti disciptilps riiislsse
Def odorifere componunt, el in conspectu Dei vinum perhibetur (ilarc vi; Luc. x); figuraliler insirtuans
acceptabile reddunt..... . quod saricti doctores -nuriquam ah imicem vel In
Et Mqthathias Leviles pritnogenilns Sellutn Coritm assertiotte veritatis, vel itt affectu dilectiOnis discfB-
pfmfectuserat eorum qumin sqrtagine frigebantur. Qui pant. Quod atitem super panes thris Iucidissimtim
jjer Maihathiam, primogeniium Sellum Goritce, nisi ponebafur, vjftulem Oratiohis designat; qtiia iidCni
Redemplor jioster figuralmy qui est primogenitus doctores suse ministefium prsedicalionis sinitil et de-
niOrluorum, et princeps regutn lerrce (I Cor*xv; Cpk volionem Operis Domino commendanli Nam pef tlius
i; Apoc.i).Quem pqtei sanclificavil etmisit inmun- nrationem dCsigriarr testattir Psalnlisla, qui dicit:
dum (Jpqn. x), ut per passionem crucis redimeret a Dmgalur ofaiio mea, sicut incensumiticonspectu iuo
genus humanuni. Qupd hene ipsa nomiiia sua interr (Psal. CXL).Et thus lucidissimum stipef panes porii-
pretalione exprimunti Nam Malhathias interpfetatur tuf iti mOttumeiitumoblationis Domitti; qtiando pice
donium Dei,et Sellum, evutsio.yel dimissio; Corita, sanctorum actiOtiiac doctriiise biâtioprira superad-
'
dissipans,yel disperdens. Deus.enim omhipotens dis- dittir, quo per hsec utraque rite stieiaia semper me-
siparc atque evellere delinerans 'pjincipaluitt dia- moria saerce oblatlonis ih conspeciu suffimi arbilii
]yo\i,propripFilionpnpeperci_t,:sed pro nobis omni- appareat; Bene auteni per singula sabhata pattes
piis irqdiditiltum; qualenus Carnem suani itt mola cdram Domiiio mulafi 'mandantUf. Panes namque,
passionis.terens, ac oleo misericordisein sartagihe qui per sex dies operandi in riiensa Bbiriiui fuerant
crucis frigens, a potestate Satanse, et yinculis pec- - positi, Sabhato iioris nitilahlur; cum dtictores qui-
jcatoi;jimreum absolveret njundum. Mathathias prce- qtie sanCtseEcclesise; cOmpietO-temporesul .sancli
fectus eraf eorum quse in sartagine frigebantur, laboris, etiam in coelisrettiuiierantur, ef alios- post
(jujaChristus auctor est sacram.enlorum Coelestium; se iri idem Opuslabofandi in vefbo stih Cjtisdemspe
jibi quptidie panis. et ivinum In commemorsLtionetti retjibutionis relinquunt. Sicque fit ut mensa Do-
4)assipnj^«jus oneruniur.viet.âput est sanctorum mirii nunquam panis inops reirianeat, veruiu mox
519 B. RABANlMAURI ARGHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS L 520
'suMalo pane aliusioco ejus substituatur, dum suc- A CAPUT X.
cedentibus slbi per ordittem ministris verbi, nun- De pugna Philistliiim contralsrael, et neceStiul regis
et. filiorumejus.
quam Ecclesise apostolicse desunt, qui sive fidem
pielatis, seu mundiliam actionis et verbis ostendanl (I PAE.x.) Philisiliiimautem pugntibantcontra Is-
et faclis. Et bene dicifur quOd de filiis Caath «ott- rael, fugeruntque viri Israel Philisthinos, ei ceciderunt
slituti erant super panes propositionis, quiapatientisi vulneraii in monie Gelboe,(I Reg. xxxi). Cumque
fiedemptoris; nostri doctiit apostOlosac praidicalores appropinquassent,Pliilislhmi persequentesSaul et fi-
virtutem lios ejus, el percusserunt Jonathan et .Abinadab et
Evangelii, tit per constanliam patjentise et
"discrefionisse' suosque gfatam !exhiberent Oblatio- Melchisua, filids Saul. Et aggravalum est prmlium
-nem, cum eisdem ipsa Yeritas ift Evangelio ait: In 1 contra Saut,iriveneruntque eumviri stigittarii, et vul-
'
patiehtia vestra possidebitisanimas veslras (Lap.-xxi). neraverunijaculis. Ei dixit Saul ad armigerum suutn:
,Nec etiim docloris quilibet rite fungi poicst officio, Evagina gladium tuum, et interfice me, ne forle ve-
nisi se patientise ae discretionis decorare studuerit niatil incircumclsi isti, et illitdani inihi. Notuil au.-
ornamento, tit discretus Sit in sefmone simul el iem armiger ejus_hoc facere, timore perterritus. Ar-
opere, et forlis, si advenerit, in sustinenda adver- R ripuit ergo Saul ensem, et irru.it in eutn. Qupd cum
sitate. Apte autem sequitur quod principes cantorum vidisset armiger ejus, videlicet mortuum csse Saul,
per familias Levitarum!, qui in exedris morabaiitur, irruil et ipse in gladium suum, et mortuus est. Jn-
die ac nocle jugiler suo riiinisterlo deservirent, ca- teriit ergo Saul et tres filii ejus, el omnis dotnus II-
pilaque Levitafum per familias pjincipes manserim lius pariter concidit, et reliqtia. Plurimis omissis quse
in JCrusalCffi,quia valde dignum est, ut quanto quis in libro Samuelis de Samuele et Saulis regimine at-
prselatus cseteris, tanto devotior in divinis fiat offi- que actibus narrat historia, eonditof hujus libri tan-
ciis. IUe quippe pfincipatum toiriisteiii sui servat, lum obiturii Saul et filiortiffiejtis, nec non el domus
qui studitim habet mariendi in Jerusalem, hoc est, Ipsius casum commemoravit, ut oeculte significaret
In, visione.pacis, ut tumultus sseCularesftigiendo, re- per mysteritim quod non necesse ftierit ejus vitam
bellCmque mottim cartiis.suse domando, quietan describere, cujus cOnversatio!peccatrix .finehi cCle-
menteiii in coriteinplatione Bei habere valeat, qtic brem non meruit accipere, et per figuram reghi Ju-
file cum Psalmista cattere.possit: Lmlatus sumit dseorumac sacerdotii veteris fittem debuit demon-
his qtimdicla sunt mihi : in domumDomini ibimus, strare, sed magis, occasu prsedicti regis commemo-
-Stqnles eranl pedes nostri in atriis tuis, Jerusalem rato, ad David totuffi se transtulit, et ejus facta bona
(Psal.cxxi). BenediclusDominusex Sion, quihabilai P et dispensationeni regni ttobilissimam narrandam,
inJerusaleni(Psal.CTLXMv). qui lypum tenet veri David, regis videHcet Christi,
_ In Gabaon-autem.commorati sunt,paler Gabaon, qui de ejus senline secundum carnem nalus est, et
[Jehiel, et nomen uxoris ejus Maacha. Filius. primti- coeli lerrsaque possidet regnum. Igitur quod immi-
igenilusejus Abdon et Sur, et Cis et Baal et Ner e\ nente tempore DaAidici regni dicit, Philislhiim (sic-
: Nadab. Jehiel ipse est qui in libro Regum scribitui ut semper soliti erahl) pugnasse adversus Israel,
Abiel (I Reg. ix), pater Cis, patej' Saul et ijiterpre- , fugisseque viros Isfaelitas, significat quod, appro-
fatur Abiel;pater meus Deus, Jehiel vero desertui pinquante hovse gratisetemporegentiles, sicutanle
;Dei, propter meritorUm forsitan ita nominati distan- consueverant, castitatem IsraeUticSefidei per exem-
4iaffi. Et notandum quod iiiter filios.Jehiel, Cis el pla pravitatis Oppugnabahl', nuric opefa perversa
;Ner vocantur fratres, sicuti et :Sunt, et in; Regum perituris, ntinc idololatrice culturas ostendendo,
reperitur. In sequenfibus vero dicitur quod Ner ge- juxta exemplum Balaam, qui docebat Balac mittefe
imeritCis, non quo etim gCnuerit, sed quo eum edu- scandalum corsim filiis Israel, edere et foiTiicari
caverit, genuisse eum narraiur. (Nutn. xxv).
"sft*habitaverunte, regione fratrum suorum,in Je- Fugeruntquefiliilsrael Philistltinos, et ceciderunt
fusalem, cum fralribus suis. Loclfslc) in Jerusaleno Dvulnerdliin monte Gelboe. Decepti sunt, qui fortes
habitasse dicuntur. videbantur in conteinplaijda Dei volmitatC(quod no-
Ner aulem genuit Cis, et Cis genuit Saul, et Saui men Israeisignificat) Cum opera gentilium ineaulius
genuit Jonathan: et Meichisuqet Abinadab el Isbaal; doClrinamque sequerentur; et perierunt depravati
.fitiusaulemJonqthun Meribbaql, et Meribbaai genuii in superbia luxuriosa, quam vocahuluffimonlis.-Gel-
Micha. Abinadab fjlius Saul in Paralipotiienoti, in hoe, id est ltibrici, designat. Sed.et IiseretiCorum
Regum yero, ubi etpccisus esse cum.patre narra- perditionem non parUffi ssecularis sapietttia juvit.
tur, Ariiinadab vocatur (I Reg. ixxi). Et interpre- Undepulchre quidam nostrorum ait: c Philosophi,
tatur Abinadab pater meus votum, Amittadab verc patriarchse hseretieortim, Ecclesise puritatem per-
populus meus votum.fsbaal quoqiie filius Saul, ipsc versa iriaculavere doctrina. J
est. Isboseth; et; Meribbaal, ipse est Misiboseth. Ei Cumque tippropinquassentPhilisthmi persequenies
Interpreiatur Meribbaaliitigqns in mariium, Misibo- Saul et filios ejus, percusserurit Jorialhan et Abina-
seth autem de ore ignominia. dab et Meiciiisua, filios Saul. lfruerunt tota inten-
tione genles Circunipositse in regntim Judece ele-
struendum, et filios ejusdenl regni tollendosde me-
SSl' - COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. L". :':.: 322
dio, et aepravarutttsua! corruptiotte saCerdotes, Sefi-- /^ armigeri sui quam inclrcumcisorum.giadio"pefire,
bas et Pharisseos, filios seilicef ductoresque regni; quia principes regni Judseorum, sumpto semel pro-
illius. Sed et hsereticos, ne Spiritus sancti graliam positoin peccatis suis moriendi,' maluere^doctoribus
simplici corde prsedicarCnt aut colCrCnt, retarda-: suis maiidata legis solventibus, et sic se dpcentibus,
runt: quod est Jonathan pefeutere, id est, colum-: quam gentilium, qtiOs:communes-ef immundosxo-
bm donunl; tie Patrem, qui hos sibinon natura, sed cabant, consortio se polluente."perimi.--;Deniqiie
adoptione fiUqsfecit, digna cottfessione latidareihV timebant introire prmtoriumgentilis, ut non cohlqhii- '
interdixerutit, quod interfeeto signifiCat Ablnadab,; riareritur, sed : manducarent Pascha (J-oan: xvin);
id est, patris mei sporilanei_;tie in Christi regtto sa- quod tamen Pascha vefsum in suam pefpiciem lege
lutem mundo adfuturam cfederCnt, Ohstiterunt,' quam acceperant, inspnti sariguine contaminare npn
indicat dicitur rex meus timebant. ; -.::;.: r - .. _/.-:__.
quod oceisUs Melchisua, qui
salus. Credo qui Arium seduxit phUosophuffi, quasi Noluit auterii armiger ejus hdc fqcefetimore perier-
Melchisua pCremit; qui Macedonium;Jonathan ; qui fitus., Arripuit ergo Saui ensem , etirruit; in eum.
ManiGhseum,Abiriadab, quia videlicet htinc veri Re- Quod cum vidiSsetarmiger ejus ,; videlicet moriuum'
gis Christi omnipotenliam pegare, illum _Spiritus êsse Saul, irruit eiiarii ipse in gladiurii suum_. et
sancli donis derOgare, isfrim summi Patris boni- : mortuus est. Armigerum stium Hebfsei Doeg Idu-
tatem blaspliemare magister corruptionis edo-; mseum dicunt fuisse,qui cernens Ssiul mortuuffi,
cuit.. •;'!: -'_-::, '-: seipsum ob metum David interemit; et puCfum, qui
Et aggruvatum est prmlium cbntra; Saul, invene- diadema atque armillas Saul detulit ad David, di-
runlque eum sagiitariij et vulneraverunt-jaculis. Totis Curitesse filium ejusdem Doeg Iduirisei, ipsumque
viribus.agebant.gentiles ul regnuin Judsese tollerent; Doegferunt puerum! fuisse Saul, cum qiip perrexe-
et appropiabant ei viri idolorum deceptione instrur rat ad quserendas;asihas palres sui (/ Reg.yi). Non
ctissiffii, et seducti ac depravati sunt procCres regril est amhigendum, intef feprobos legis 'doCtores ex-
illius vehementer ah eis qui cPfdi illorum,; abrepla stitisse aliquos, quis verbi acumen ad ocCcideiidos
simplicitate vefilatis, mullifiduffi ffatidrilentise et suos auditpres sinistra iniefpfetatione pervertere
astutiafum vulnus inflixefe, Sicut enim gladius lio- rioUerit,et nihilominus ipsos auditofes ea, quse rp-
stilis apertam idololatrise gravioruffique flagitiorum cte dicta a magistris acCeperant, ,vel despiciendo,
suasionem, ita subliliofuffi deceptiorium argumenta vef (quod pejus Cst) blasphemando in stiam vertisse
sagitta demonstrat. Npn autem gladio Phiiisthiim; perniciem;- quorumvisa mofte spirituali, id est,
sed sagitfis Saul ittteriit, qriia fiott-apertis sCeieri- n obstiriatione peccandi, et ipsos verbi mihistros, per
hus, quse mortifera esse nemo dubitaret, Judaici tempora ' deterioratos, testimonia legis. qose male
regni drices extfehii ipso pefierecuiri fegrio,1sed his interpretari timuefarit, male conieittpta sibioccasio-
potius quse subvelamirie pietatis ac ita impiissimum nem fecisse ruirise. HctiCet hodie nobiseum ssepius
morlis Virus inferrent: Yerhi gratia, dicente Deo: agi ulinam nesciremus ? Sed et hserelici,-peccato-
Honora patrem tuurii-et matretri. (Exod^ xx), ipsi rum suorum et ipsi jaculis cruentati, cuffi vCfba di-
contra dieebaht suos auditores dicere paferitibus : vinorum eloquiorum in argunlentasuierroris immu-
Munus quodCunqueex me iibi proderit (Matth. xy)j tant, sua inimicbrurii arma: mOritUri cptttra siium
et sic ah eofum periitus- honofatipne Cessare. Iterii pecttis inverturit;; et frater quilibet,. etiam in ca-
dicebant: Quijmrdt iri iemplo, niliil est; qui jurat tholiCapermatiens unitate, cumariem ,qU3mCtiti'I'-'e
in auroiempli, debet (Matttii xx.m); et csetera hu- pro eommririiEcclesise, eorumque intef quas vivit
jusmodi, quce Domhius in EyangeHo multiplici ilHs ulilitate didicit, in superbisej"cenodoxisej philargy-
iticrepatiotie depromit: maxiihe illud,' quod-ipsum rise, alteriusve cujtislibet vitii contagioriejpolluitur,
legis et Evangelii Doiriirium, quasi transgfessorem suo Se miser gladio confodit, quia quod defendere ab
legis,. interficiunt. Qticeomnia scelCrUrii argumenta hoste debucral, hostem potius juvit.
cum admiratione faciurit astutise gentilis, CUtiipfii- D Interiit
ergo Saul, et tres fitii ejus, et omnis do-
losophisestudiis exereitattiiri" iiigeriium ad tiefarias mus illius pariler concidit. Domum ejus paritcr con-
artes inflectuni sagltlafiis nii&lfuniPhilisthiiiri vul- cidisse
.dicil, non ita, _ut non esset de quibus fuil
'nerantibus Cadtint. Nil atiteffi pfobibet sagitfarios
Mardochceus, sed ut non regnaret, figuraliter de-
imriiujidos soiritus aecipefe, quprum dolis iinhuti monstrans , gentem Judseorum rion solum regnum
perieruiit/ sed et possessionis suaeloeum, qusenon
perdidisse,
Et dixit Satil ad armigeruht; suum: Evagina gla- modo in terra Chanaan
repromissam sibi terram
dium tuurii, ei Iriteffice me,';rie forie veniant ineir-
noii possidel, sed intotius orbis dispersa est nalio-
cumcisiisti, etjlludaritinilti. AfffiigefSauflegis do-
nes.
ctores significat, qtiia sicut arnia Ct sagittse Phili-
slhiim pravoram; deceptioties,: sic eottlra IsraeUta- Quod ctim vidissent viri Israel, qui habitabanl in
rum arffia nott aUa"stiht' ffiystiee intelligenda, quam campestribus, fugerunt; et Saul el filiis ejus mortuis,
et huc illucque dispersi
spirituaUs vefba doctriiise.quibus de Dei popultis a dereliquerunt urbes suas,
cmictis ^debucfat mtiriire periculis. Sed vulnCratus sunl. VcnerunlquePhilislhiim, et habitaverunl in eis.
et humilitatis vere niedi-
usque ad vesperalioneni a sagittaiiis Saiil nlaluit Videntes indocli quique,
SS5 B. RABANI MAURIARGHIEP. MQGUNf. OPERUM FARS L '- ZU
camina, lavacrumque.haplismi salutaris: ignerantes,, A.summqvit, fidem servavit, accipiens a Deo comnqm
in Judsea doctos quosque magistrOsque ia cerlamine. juslitim (IITim iv); hapC; inquani,, ffiilitis ccefeslis.
spirituali, peccato tritimphante, devictps, sed et vul- armaturain Judseis ereptam, impii decepti cl dCti-
gus tton paucumeorum parvse auditu,perproximuni, pientes inferis indueere laribus, hoc est eloquia dr-
persequente adversario, a prisca suse constaiitise vina dsenionipruni dpctrinis sequipararêcontende-
sede fugatuin,' etipsi confestim majorum rtijnatur-. runt. Quod quohus ffipdls eos egisse et ageivecon-
bati, opera virtutum omnia, ac munimina scienl.ise stat, cum vel dicta spiritualia carnaliter interpre-
spiritualis, quse hahuefant, amisCrunt.; veneruntque tan.do peryersi intelliguntj easdem Htteras, quasi
peccata gehliUum, et cuncta incredulis ludceis studja commUnes, et nulla superna auctorilate suffultas,
virlutmn perversa inhabitatione cPrfuperunl, Yene- protit vojunt, yeulilant __genlein yeyo ipsam Judsece
runlque immundi spiritus, et corda quce fidei con- regni, arce privatam, quasi ad nihili redactanj et
.stantiam deserunt, p£cup,arunt.:,yel certe yenerunt imniicprum pptesfati cpncessani, jn derisum sibi pa-
gentes, et optima qupndam Judseorum studia cre- lain deceptpres publicumque proppsuefeproverhium.
dendo sua feceiTint: Narn et olim diyina eloquia, Qupd js.t figufate corpus Saulis truncatunj inmuj-o
quce,illi non parya ex p.arle jam tunc reliiiquere, 'Bethsah., id. es.t, donius iniinici, habendum pslentui
ipsa sibi Interpj'etari fecerunt, et tunc prpjectam aj) B mariibus; suspendisse nefandis. Sed et hsereticos
eis, cum ipsis eloquus djvinse Scripiui'ce, fidem peccalorum prcc.cedentiunisagittis stratos cum prse-
Chris,ti susceperunt, ac velut iijhabilapdo - ppssi- sidio charitalis, quse arx est virtulum offinium, frau-
dent dant, quasi caput Saul immundi spifitus prsecidunl,
Die igilur qlterq delrahenles Philisthiim spolia cm- cum suumnlagis quam Scripturse.sensum sequl per-
sorutn invenenint Saufet filips ejiis jacentes inmonle suadent.. Armis exspoliant, cum divma elpquia ad
Gelboe, Cninque spoliqssent emn, et ampulasseiit cq- suuffi, id esf, dcemonicum sensum vertunt. Arma
pul qrtnisgue txudassent, miserunt iij, termm suatn Sauj. in teropJo Asfaroth ponunt; Astarpth quippe
ut cireumferrelur el ps.tendere.luridolorum iemplis ac non sqlum id.Plujnest, sed eliam, quia fqctura explo-
pppulk. Arma qutem ejus cqnsecraverutit in fatio fqtorum interprelalur , doctrinsim"significat spiri-
Dei sui, et cqput.qffixerunt in tetriplo Dagon. Hic tuum malignorum, qui caulas fidelium cii;cumeun-
qucestippritur : quia hj Regum sciiptum est (I Reg. tes, quotjdfe, siquid inde devorare ppssunt, explp-
xxxi), quqd cprp.usipshis Saul susperidCrunt iii murp ranf. Cum opera ipsa , quihus Deo seryierapt, ad
Bethsan, non caput affixeiûnt in templp Dagon; sua malignitatis phsequia dira permutant, ffiembra
iiajn caput jajn iniserant in lerram PhiHsthinorum niniirum lucis et vita expertia, in mufo domus ini-
per circuituni, ut.aiinujitiaretuv in lempjpidpipruin Qffiici suspendujit. , .,:*' ..- -: :
ef inpoptilis. Sed potuit fieri quod Bhilisthceipaput Hqccum audissent viri Jab,es Gqlqad,, ommq scili-
Saul prjmuni affixerint Dagou, deiride iUud afferen- licet qum fytilislltiim fecerunt super Saul, cqnsur-
tes iransmiserint ferendani per diyerSa lopa terrce rexerunt singuiivirorumfortium, etiuierunt cadavera
suse, causa ogtendeiidi triuniphi. AUter quoque Saul et filiorum ejus, altulerunique eain Jabes, se-
Befhsan Hebrseitradunt yocatam esse ipsanj domum pelieruntque ossq eorum subtet; quercum, qum eral in
Dagon, quce inj.erpretalur dgpius dqrmientis, ibique Jabes. Jabes, quse interprelalur _exsi..ccala,,Ecde-
caput.vel corpusSaul suspensum Csse. AHa es,t eniin jsiam significat, quam ab omni cairnalis concupiscen-
Bethsaii in Judicuni e.l in Jpsue, quce interpretatuf tise fluxu, ahomni iiiquinamento carpis ac spirifus,
dottms securilaiis (Jos. xyij; Jud. 1). Qupclergo pc- fefvor justitice Solis, Jioc est, aspiratip diyini tempe-
cisi Saul caputin lemplo bagon fhilisfhiiffi affixe- _rat anioris;: uttde recte 1talis in ntontesita describi-
j'unt, quid aliud spiritualiier significat, quani quod tui^(Malth. v), et ipse Galaad acervus ieslinionii vo-
maligni sp.iritus anhjjam quse in sup.erbiain decide- ca.lur, ut significet sublimissimam sanctofum vitam,
ril et peccaloruin mpfiem, pro reatu suo, in abyssujn nead errorem flecli possit, idoneis Scripturarum ie-
demergunt inferni? Dagon enim interpretatur piscis stimoniis Csse fl.rmatain. Ipsa aulem est civitas,
et nieritp piscls liislitice huncupaiuf qui, X)quam in auspiciis sui regni Saul, cuitt adhuc huroili
trislitiih'•";"
in aliyssum deiriei;sus"jnferrii,"'dolpi'emieterni seritit pielaieDomino servirel, ab hoslium ohsidipne libera-
!ci'uciatus.;:tJsqrie .adeo coff uplofes veliiomlnes vel vi.t. Cutn.ergo audissenl habilalpres Jabes Galaqd qum-
dsempnesi.JUdseani impie.iatis arniis pefseeuti sunt, cunque fecerunt Philisthiim Squl, surrexerunt omnes
"dpnecIpsuni:,yefi regni .principale':radiCitus"adirne- yiriforlissimi, etc! Cum audissenl habilatOfes civi-
reijt, mrinimina ]pgis' sacrcs, quibus cprilra priinia tatis Chjisti super mon.tempositce, Judseam, ex qua
adyersa _pr3eyaiebant,efiperent. Cujus mox dejectio- -sibi in patfiarchis ef apostolisprcecones et minislros
nem,quasi proprii signum triumphi, pfoprie causani salutis advenisse meminerun.t,.:a gentibus cpntem-
lsetitise suis longe lateque.complicibus , fama vul- ptam, habjtamque derisui, surrexeruntin ppusyerbi
ganie, spargerefesfiriarurit | et ad augiiientuiri sce- omnes yiriHter agere gaudentes: et, inter niedias
Jeris' armaturairi'Dei, quairi beatus apostolus Paulus erranlitim tenCbras ipsi virtutum itej; ambulantes
et rips; ddversus Sjoiriluqlia nequitim iti cwlestibus prohibuerunt de iUorum casu, quoruni deliclp salus
"("Epftes/^^rnHiUteiufo'^ indu'ei'e prsecipjt, ef.fpse _ genlibus data est, quasi ad diabpli doniuiB.pertinen-
pfiof iridutusfoiVuiiscertameri cerlavit, Cursum coh- itiuiii, puMiCains.ultalione!Eelari. Qugd; stdetikatip,
52S . COMMENT.1N PARAXtebllEM. —''LIB.'L'"'V''';y . S|f3
in eontineiitja-
finquiuni. sapctqest, et mgssu. Et si radix sqnctq A ptenarium dieruffi tiumeftim Ctirrit,
eirami. Quod si gliqul ex ramisfracti sutit, iu qutem, ducunt, ae abstinentse ab pmni opere ffiato, rie
cum oleqster esses, insertus es .W,"s,et spcius radicis ioiie simili interficiantur mOrte."."
et piiiguedinisolivmfqctus es, nqli.glqriqri qdversus Mortuus est ergo Squl propier iniquiiales suqs, eo
rgmgs, et,csetera, quceApostoitiS ad Rpnianps jnirp quod prcevaricatus sit; rtitindaium Dotnihi, quqa prm-
gc.mulliplici sermone cUgessit(Rq.m.xj)_ Cadavera ceperat, el iloncustodieritlllud (IReg. xy),:se2 iris«-,
carnales, siye c.arnalia,-ossafp.rtipfes qupsque e. vii'r per et. pyllignissam.consuluerit (I; Reg. xxvni), nee
tutuitiOpei,a desigoant. Ossa hi nemore Jabes sepe- speratierii iii Dohiino. Proptei quod eflnierfecii eiith
lierunf, cum, ,si cmidin jnfirmis virtutis ae infirriij- efiranstulit regnuni ejus ad David, fiiium Isai. Pef
tatis inyenerunt, npn hocijuasi njhili despicere, sed Satilis ffioftem berie exprimitur regni Judceoruniin-
fruetupsis sanctortim operibus maiuerunl adjungere. teritus, sicut supradictum est, qui prppler prcevari-
Si qups inter carnales ac. fragiJes yir.tutibus anirnse cationeiri maridatorum; 'Dei, quse ssepiusfransgressi
s.tuderecpgnoyerunf, hps sanclpruni cpnsoriio arinu- "stint.et propter idololatriarri, quam desertp Deo cp-
merare curarunt. Per nenms quippe bOnpruni ppe- 1uertint, siniufvitam perdidefuht acf egnum";Iratis-
rum fruclus no.vit exprimi, qui in Genesi legens laturhqrie est fegriurri ad f)avid filium Isai, ' ' :hOe est,
niiod yel quale nemus Abraham in Beiâliee plarita- B rid Gliristuni efCliiistianuiripoptilum.
yerit _(Gen.xxi), rectelntelligefe npy.it, P-orro,qnp.d ;"-".'' .-'''' '"'CAPUf #.';''- -;:-
in ljbro Regum legitur (I Reg. xxxi), quia cpmbus.-. pe.expugnqligne.Jebusmqrutnper quihabi(ant
serunt viri Jabes cadayera Saul et fiUoruni ejus, de- inJeousfhqcest'^ '""'"' : ".''
mpnsirat sanetps yjros mflrma casus. Judcoorumsu- (II PAR.XI.) Gpjtgregqtusesjergq opinis.Isrqelqd
pernpi'elinquere jjidictp, ut hsec ailitudinemdiyiiia- Bcivid inHebrpn, dicens ; Qs luutn sutrius ei carq
rum sapientice et scientisef)ei.ju.x.ta incoropreiiensir iita;_ hert qupque•ei nudius "ieftius, cum qdhucre-
bile suse ypluntatis consiUuin.fecisse.vef perjiiisisse gnqrei Saul, iu eras qui_eaucebtis.et inirgducebqs
cpgnoscerent (fiojB.xi). Gombustip.nenjquipp.eiipc Jsrael. Tibi ettitn dixii pdtninus Deus "iuus ;' fu
in locojuxia illud inlelllgere debemus, quod de pcfr pascespopulupi trieutnIsrqel, et lii eris priricepssuper
dpiendjs scrutandlsque DpminiCcepassipnis sacra- eupt. Vetierunt ergg qmties;majgres natu Isrgel ad
mentis agni edendi tynp pfceclpituf i$i ' quid,restdui ''rege.ni.inIlebron, eiiriiitJJqv.id qutn eis fmdmcgrqm
ftxeritiignicomburetis]^^d..%ii)., P,gp,tii,iq, upxeruntgue ewin,regemsuper Israei juxta
Et jejunaveriini septem diebus. B.ecle ad litteram sering.nemp.pinim, quetn locutus e_stin mariu Saniuel
pro ffiortuis, ut acfrequieni pej'.ranire yaleant,- se- '\i, (I Jleg. xvi). Quid conyetifusiste trihuuii. Israei ad
a
ptein diebps jejujiatur, quia ppst. sexfiujus sseculi Pavid signjfical, jiisi cpnyeniunj pnnjium geriiijinj ad
sela.tes, in quib.us in carhe laboramus, septirnaest Gliristuiri?Qusejili quasi hlandieridp dicunt: Ecce gs
in illo secundo selas requielionis animarum caj'rie tuum ei caro tua sutpus, cum scilicet ihcarnationem,
exutarum , in qua heale tempus .illud glorificum, quam ex nostra natura j.n"Virginisuterp suscppit,
quandp 1'esurgereinereaiiiur,exspeciatuf. CUjusvfigu- diiigunt atque yerieiântur, ejusque dij,ipnj subdere
ram quietisef fesurreclioriis ei septiriia dies inlege se appetunt, ipsique seryire omni tempore deside-
(Exod, xx), et septiinus siye quinquagesirous annus rant. Un.de Psalmista dicit -_i,_~Remjnispentur pt cpp-
(Le.yii.xxy), in. quibus j'equies^pperunldabatufj ly- yerteplut adDoininumuitiversi finesîe^tq;.,^ ado;ra-
.pice pfffitendebant. Ipsum vero exe.mplum.nostj-se jbunt,in consp.ectuomnisfqpiilim gpnliupi, quopiqm
spej pt fidej sua dispensatione Poniinus ostendit, Poniipi est regnutn, el_,ipse. domingbiiur genlium
quia sexla Sabhati, cfucifixus, êp.tiroarequiesceris (IJsqL xxi), Yenerunt quoque et .niajpres nafu de
eprpore.in.monumento, oetaya, quai.ei.una; Saibati fsrael sjd regem in "Hehrpn, cu.mpfpphetse et apo-
haclenus carnaiiler phservaiitiurn ,' ci)Tescontribu- sloll una fide et.pari de.ypllpne;ad Mediatoi'emno-
lesque sui fideles nierito. tiistiliani et'coritiiiua In strum cpnveiierunt, de quibus sciiptuin est : Prin-
corde rfitineiit .doIorein,;.quasi sêplenidiebus. jejti- r. .cipes-p.opulicqtiveneruhtin urium.curiiPeo Abraham
riant, qui, cotis.tjtulis adhucin errpre, fraljibus cp,- (Psal. XLVI).£t alihi.: iii conspeciuservorutnsuoruip
gijatisque s.uis, nullaienus plenam ip;ossuntbab.efe gloriabitur (Psal. cvi). Cpnveiiienter'.aufern dicilur :
lselitiam.:Cum aute,m-etip.si,pciayse diei,;id.est, Dp- Qripd pavid inifet ctiirifsraeiilis ffficluscpram Do-
niinicseshri.ul et sua ResuiTeclionis mysteriuni per- niiiio, urixeruntqtie eum fegem stiper IsraeJ. Signifi-
fecte cpgppyerinf, .ulrique pariier, jUyaijte Chrisii cat ergo, quod, Evahgelio condjio,, CJiristUs cjim
gralia, pefpetua festiyitale gaUdebunf. Denique!pp> fideUbus, data Spirilus':sattpti .gratia, iniit fpedtis
lest sepulmra S.aul et fi.Hp.furiiejusper yirps Jabes mystice et obseryationisnianpatpfum pei remunefa-
.Galaad secundum,mOjraiitatemef alitef iriteiligi, jta lipnisque futurco. Quem tinxeruntfiegem suppr 6111-
ut, quOdvh;i jafejs.jGalaad sepeiierunTcadayciaSauI nem Israel: cfedentium
omnium ,y-iOS
quia ,:::;,!;:;;! una est- :' cott-
-M
.
:.••"::::-.;, .\,;:- -::<m::.;.
et fiUoruniejus, per: tfopplpglani.signlfice.;qripd sari- fessio, Unaque religip, ap Certa definitio, qupd sph
cli vii;i delestanitir niortem impipfum, ef exernni^ Jesu Chjisli imperio jniiiliain pinni temporp agant
«oj;uni sepultnrcfi.o])H\ipnitrcidunt, ne.c"ea siijj1^ spijitualeiri, exspectaiites adyentiim cûs futurum. in
imiiationem propone'reyoluiif, sed jejunarit sep.lem fi.iejudicii,^quandp veriefitfri nribibus criirippiestaie
diebus, quia omne tempus istius vitej' quod perse- riiagria etmajesfate judicare vivos et iriortuos (Luc.
327 B. RABANl MAUftl ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 328
xxi), et reddere unicuique secundum opera sua. A nomen ejus.Et faclus est in pace locus ejus, et habi-
(Matthrxn). ....' tatio ejus iti Sion; ibi confregit cornuti, sculum, gla-
Abiit quoque David et omnis Israelin Jerusalem dium et bellum-(Psal. LXXV).Quod auteni suhjungi-
(limc est Jebus, ubi eranl Jebusmi hqbitqtores ierr.m), lilr, quia sedificaêrit tifbem David in circuilu a
dixeruntquequihabiiabantinJcbus ad David : Nonm- Mellousque ad gyfum, Joab autem reliqua urbis de-
gredieris huc. Porro David cepit arcem Sion, qum est struxerit, demonstrat David urbem Jerusalem muni-
civitas David, dixitqpe : Qtrinisquipercusserit Jebu- visse muris, tam per suam industriam, quam Ctiam
smumin primis,'erii princeps ef dux. Ascendit ergo per devoti milills solerliam. Legi in cujusdam Hbro,
primus Joab, filius Sarvim, el factus est prtnceps, lia- quod Joab reliqua urbis rion exstruxerit, sed extraxe-
biiavitaulem David in arce, et idcirco appellata est ci- rit, iutelligi volens quod, pereuntibus JebusiEis gla-
vilas David, et reliqua. Hinc Josephus, in Antiquita- dio, si qui IsraeUtarum hiter eos inventifuissent, a
tuitt suarum libro septimo, ita refert, dicens : Joab salvarentuf. Josephus tamCnnarrat David su-
« Exsurgens David cum omnibus venit in Hierosoly- periorem civitatemmUni\isseeiquecoptilando arcem,
mam, Jebusseis habitanlibus civifatem, qui erant in unum undique corpus eflecisse, et cuncla mufo cir-
genere Chananseorum, et claudetttibus ei porlas, et cumdedisse, super opus aritem murorum constituisse
csecosaspectu, et claudos, oninesque leprosos ad de- B Joab, etquod Dayid Jebtisseos expulerit, et hane
risionem regis constituentibus super murum, et di- Hierosolymamnuncupaverit. Nam sub Abraham pa-
eentibus quia prohiberent eum cceci ingredi civita- triarcha Solyma vocahatur. Qtiidam yero dicunl,
tem. Quse tamCn agebant despicientes eum pro qtiod et Homerus postea Hierosolymam'nominaverit.
maxima muriitiorie murorrim. iratusqtie rex Hiero- Hieroneiiim Hebrsea Hngtia muniiio est. Mystice
solymam obsidere coepit, et ffiulto sludio et labore autem quod David urbem sedificavit per circuilum,
conari ut eam capefet: quatenus In ipso pfincipatu significat Chrisium in Judcea primum Evangeliuni
inilip suani foiiitudinem demonstraret. Intefmi- praedicasse, et Ecclesiam suam fidei suse munitione
natus itaque et ipsi et aliis si qui forlC haberent ad- undique circumdaudo firmasse. Quod auleni Joab
yersus eum resistcridi conamett, ittferiorem Civita- reliqua urbisexstruxit, significat apostolos et prse-
teni' magna virtute cepit. Cumque adhuc arcem dicatores Evahgelii post passionem, Resurrectionem
ohtinere»-nonposset, ccepit, honorCs et ffirinera pro- et Ascetisionem Domini ad eoelosdoctrina sua pluri-
mittendo, rex per eos ad opus bellicum ffiilitcs pro- mos de gentibus ad fidem Christi convertisse, ut
vocare , ut quicunque per subjectos colles in.-arcem cooperatores essent ipsius veritatis, et pro modulo
conscenderet, et eam caperef, principatum' militise sue spirituale sedificium Dei devota mente ae stre-
tolius populi possideret. Cunclis itaque conscendere ^1nua devotionis actione Construerent. Unde Paulus
feslinantibus, et nullo labore pro inuneris promissi ad quosdsunfideles scribeiis ait: Dei sumus adjutores,
retiibutibne fardantibus, Sarvicefilius Joab prseVCnit Dei ctgricultura estis,-pei mdificalio estis',.; etc.
universos, et ascehdens in cacumihe Clariiavit ad (JCor.iii.) ;.
Tegerii, exigetis militise prineipatum. Expuisis itaque ! Ili principes viroruriifofliumDtivid\quiadjuverunt
rex de suffima arce Jebusseis, et resedificaris civita- eum, ut rex fieret super omnem Israel, juxla verbum
tem , eam Hierosolyniam ntincupavit, et ottmi tem- Doniini quod locutus esi ad Israel. Et iste numerus
pore in ea sui' habltavit imperii. J Mystice atitem robustorum David : Jesbaatn filius Achamoni, prin-
Dayid JCbusceumhabitatorem terrse de Jerusalem . ceps inter triginta; iste levavit hastam suam super
ejiciens, significat RedemptOremnostrum COntrarias trecentos vulneratos una vice. Htinc Jesbaam Jose-
potestates de cordihus fideliuni expeUere, et sic ibi- phus Eusebium nominat, et filium eum esse dicit
deni suam mansionem constituere. Jebusseus .enim Achimese;, qui aciem hostiurn frequenter irrumpens
interpretatuf catcatus : Jerusalem visiti pacis. NOn nequaquam pugnando cessarit, donec ex eis non-
solum enim Dominus noster per mystefitim crucis gentos oecideret." Sed Hebrseus cujus dicta in expo-
omnCmprincipalum diaboli destruendo sibi "tfopseumn! silionC Regum aliqua posui, et in prsesenti opere
acquisivit, imo fidelibus suis super omnem virtulem nOn pauca inserui, istum Jesbaam ipsum Da\id in-
e]usdeni aniiqui bostis poteslateffiffibult. Uhde in iielligi vult, interpretaris nomen ipsuin, hoc: est,
Evangelio discipulis suis ait : Eece: dedi vobispOte- !Jeshaam, "sedensih populo, Achamoni vefo sapientis-
statem calcandi supet serpentes et super scorpioties et simurri: firmatqtie , hoc in libro Regum ita demph-
super omnem virlutem itiimici (LuC x). Beiie ergo in !stralum esse, ubi scrihittir : Sedens in cathedra sa-
libro Reguni scriplum est (II Reg..\), qtiod David, pienlissimus(II Reg. xxm). Sedideo vermiculo ligni
ejeclis cseciset claudis, qui pderant anlmam David, eum comparatum esse, qtiia minuebatur illi sapien-
cepit arcem Sion,, suamque eivitatem eam vocaverit, tia propter peccatum quod commisit in Uria (II
quia dum Salvator nosler malignos spiritus cum Reg. xi). Similiter. refert iUud significare, quod in
turba vitiorum de aniina qualibet expuierit, sibique volumine Regum narratur (H Reg. xxin), oclingen-
eamper illumiriationem sapienlice usurpaVCrit; me- fos illumuno impetituinterfecisse, etliic inParalipo-
rito arx Sion, id est, speculationis et visio pacis, vo- menon dicit trecentos eum interfecisse, minoratione
cabitur, atque de ea ttinc fecle pef Psalmistam di- scilicet famse iUius propter peccatum prsediclum
citur ; Noius in Judmq Deus, In 'Israel magnutn adulteiii et homicidii.
~««- - "-/ ' nfiWSFF.N-T, m PARALIPOMENA.'-—LlB. I. ':. .''" " "
mti
- Etposteum Eleazar, filius ptifrui ejus, Aboites, A. A (II. Reg.xs.hi). fn saerificium quippe Domini effusa
quifuit inter poienles. Aboi, eriim (ut Hebrsei tra- . aquaconversa estj qtiia culpam concupiscentise ma-
dunt) frater fuit Eleazar, qui ftiit inter tres polen- ctavit per poanitenliam reprehensioriis suse. Qui ergo
lissimus, quos Josephus dicitesse Etisebium filium quOndam coticupiscere alienam conjugemnequaquam
Aehimee,' etEIeazar filium DpH,et: Semeiam filium timuit, post etiaffiquia aquam, etiam a licitis a!bs-
EU. .. , '-' -";r ;-.-;;.;-" tiuehat.
'
Pescenderurit autem ires de triginta principibus ad AbisaiquoquefraterJOab,ipseeratprineepstrium;et
:
pelram, in qua erat Duvid qd speluricqm O.dollam,: ipselevaviiiiastqriisuamcphtratrecentosvulrieratos;et
quando Phitisiliiim fueraht cqsirarrtetaii in valle Rq- ipseerqt intertresriominqtissimus, inier tressecundus.
phtiim.Porro David eratiiiprmsiditi, et stqtioPhili- inclytus, eipririceps eprumi: Veruinlamen usque. tid
slhiiioruminBethlehem. PesideraviiergoDavid tiquam, iresprimos nonperverierat. HinCapparet qtiod Abisai:
et [dixif: 0 si-quis daret miliiaguam de cisterna princeps j.T;;i:noriiihatissimus Inter;tfes sapientesis
Belhleliem qumestin portal Tres ergo istiper media Sed usque ad tres primos, qtii supra nominati surit,
Castra _Pltilistliinorum _ perrexerunt, et hauserunt non pervenit, hoc est, Jeshaam, Eleazarum et Sen-^
qquam de cisterna Rethlehem, qu.merat in pqrfa, et nua, quorum actus fortissimos supi'a riarravit. AUe-
aitulerunt ad David, ut biberet., Quinoluit, sed magislB gorice autem hsec sententia ostendit quod nemo san-
libavit illam Doinino,dicens : Absit ut in conspeclu elorum, licet inter suos vif tutum excejlentia emi-:
Deimeilwc faciqm, et sanguirieni isiorum virorum neat, tamen usque ad sequalifatem potentise Patris et
bibam, quia in periculo animarum suaruni attulerunt . Filii et Spifittis sancti perveniu Unde iti Psalmo
mihi aquam. Et ob haric•cuusamnoluiibibere, elJreli- scripttim est: Quotiitiinquis in nubibusmquabiturDo-
qua. Hebrseiasserunt David ttOritam desidefio aquse mirio,autquissimiliseritDeoiriierfiliosDei? Deus,qui
sitiffi hoc fecisse, quam etiamad probandum ulruhi glorificatur in corisiliosanctofuiri, magnus et nietueit--
tajn forfes yiri inter suos invenifi potUissent, qui hoe dusSuper omnes quiin circuiiu ejus surit, elc::i_Pstil.:
attentarent; cum autem sibi pCr/eps ohlata ftiisset ' txxxviii),' ":;.-:-;- -;.,'":
aqua cumtahtppericnlohoniinum, noluisse eambi- Ranaias,;filius Jgiadai, viii robusllssimi, qui mulla
bere, sed magis sacrlflcare eairi Peo elegissC, gra- opera perpetraverdt de Cabseek Ipse percussit duos
UasilU agendo, qnod tamfofles viros in Israel de- ariei Moab, et ipse descendit et interfecit leonem iti
derat. Mystice autem sitiebat David non aquam. quse. mediacistertia iti tepvpore nivis. Et ipse percussit
est in Bethlehem , sed pritufuffi In eadem Bellile- viftitn Mgyptiupi, cujus slatura erat quinque cubito-
hem Christum ex Yifgine in" spifitu prseyidebat. rum;el habebdt Itinceatnitt liciatorium texetitium. De-
Ergo volebat bibere non aquaffi-fltiminis, sed lava-, G * scendit ergoadeupicum:virga,etrapuit hastam quam
crum ex latere Ghristi fluens, hoc est, hoh aquarum teriebat maiiuj etiriteffecit eumhasta siiti, etc. Quod au-
sitiebat David elenientum, sed "sanguinettiChristi: lem scriptUiji est iti Regtim de Banaia (II Reg. xxiij) -
unde nori bibit oblatam aquatii, sed Domittpfitdit, si-. . quod.pereussit duOs leoties Moab , el.in Paralippme-
gflificaiis. sitire se Ghrfsli sacrifiCiuin, non nalurce. non duos ariel Moab nominat, unjcani significatio -
fiuentUm,iUud sacrificium iri quoestremissiti pec-. , nem Jiabet- firi efgOfprtissimi isti fuCrtint in fegno
',-_catortim; illum sitirefonterii setemiim,:qni'nonperi- . Moab : unde et! ariel Moab leones nUncupantur.
ctiHs quseritur alieiiis, sed pericula aliena deleret;. Ariel enim in.terpfetatiir leo Dei: quos Bahaias, dUin
Jnxta tropplogiam vero Cpgitandiini sumniopere est, prOvocatus essetabillis, superalos itilerfecit. Quod
uf qui se ilUcita meriiinit cominisisse, a quihusdamt autem diGitrif cle Bahaia : Et ipse descehdit ei per-
etiam licitis studeat absfinere. quatenus per hocj cussit leonemin media cisterna in diebusnivis; qiiO-
conditori suo satisfaciat, ut; qiii cottittiisit prohibita, modo slt factum, JOsephus nafrat apef tius: quia vi-
sibimetipsi abscidere -debeat etiam- cohcessa : ut se» deUeet Cisterna fuerit nimium profuhda, quas, tem-
reprehendat inminiffiis, qtiem memihit: in maximis_ porehiemis, cum essent omnia nivibus plena, ipsa
deHquisse. Lexv certe Yfifetis f Cstameijti alienam_ quoque ttimio nivium aggestu fuerit cosequata. Quam
uxofem concupjscefe prOhibet, a rege vero fortiaj D cumleo superyenietts periculi nescitis incidisset, ibi-
juberi militibus vel desidera:ri aquapi nOn'posnali- demque conclusps grandi rugitu Clamaret, accurre-
tefyetat. Etcuncti noviffius quodeoncupiscentice3 bajit homiries vidCfe quid CssCt Et dum cumaliis ad
riiucfone transfixus, alienaffi conjugem et appetivil, tale spectaculum vehiretet Banaias,; desiliit In cister-
et. abstulif.: cujus culpam digna verbera sunt secuta, nam, statimqueaggressum mediis riivibus percusslt
et malum quod perpetrayit; per pcenitentise lamentaj etinterfeGiileorieniÎîxitaqheliguraliier tttiiiclri-
correxit (II Reg. xi), Quicumlonge posthpstium _ nocetiticesesfus etgratisp, riUtichieriis etfriguscha-"
cuneos sederet, aquam bibere ex eoriim cisterna de-- rifatisiritelHgipotest.QiiodautemhicIegimus.nec_
siderio voluit: cujuselecti ffiilitesintef catervasad-- non et in Regnortim libris, Banaiain queiridam de
versanlinm meaias erumpentesf.aquani quam deside-:- fortibuslsfaeldescetidisseincistefnain,etpercussisse :
raverat iUcesi detulerunt. Sed vif .flagellis erudituss leonem in tempOrenivis, indiffereiitef puiP iri locis
senielipstim protiuus cum periculo militum aquamn ipsis positam riivem; quia et Ghristi gratia , quce in
desiderasse reprehetidit, eamcruePomino fundens li- hoc mundo respletiduitVet friguscharitatis Dei, quo
. l>avit, sicut IHjc scripfum.est-: 'Libavit _eam.Domino'. o' infrixertuit homihesiriivis iiomine possunt Scriptnra
""'
PATROL..''CIX,- . ii '.
Mi • B. RABANIMAURI ARGHIEP. /MQGUNT,«PERUM PARS I. 552
sign.ficari. .Banaiam vero-figuraliter -intelligimus A recie ieiiebat, -viab reo «xtoi'ta est. Hmc,--"inqjiit,
Salvatoreiji; qui, juxta vimnominissui, ipse mdifi- fecit BananiasfiliusJoiadw., qui^ratinlertres robu-
[ctitpfPominus, interprelatur, de quo Prephela vali- .stospominatissiinnSi inter trigintaprimus. Vcrumta-
jcfnatus fuerat, quia pej' «arn sedificanda Ecclesia mtennsqueadtresnpri pervenerat,.Intelligilur, quiaipse
esset,:dicetts > jEdifi.caiisJemsalem.JJopiifius^P-spl). jnominarfdigrjns esset intertresTobustos, Jabisai et
cxKvj)w,iteffique, ^Bc/'/ecaw'fJ inquit, pdmiiius ••Sioh, Subachai et Jonalliah, quippe qui-viribus eis sequipa-
fPsa/..cif.Qtipd yerhum in factui'a!Evse,,q.u3j:Eccle- irarfppsset; fli »eliam rtres ^rant,super triginta., ut
sSise.typum habuit, .Scriptura propria significatione Hebrai/asserunt, Quodautemêquitur,:
jj.osuit., dicens,: Et mdificavit,Dpiitimtis.Deu_s;cosUim, Po.svit eum .David in. auriculani spqm,_ os.lendil.,
quaptlulerai.de Adamiiipiuiieremifien. ii),. Et-Bau- iiluffiper famiHaritatem ac;fidcniisecretorum suorum
Jus .construi ,euin videns ait : -Dei-cedificatipestis eum.veile esse conscium. Enumeratis ergoper.hcec
{J Cor. m). Et bene dlcitur,, quod Sanaias ^multa viris fortioribus David, qui- adjuverunteunj;, ut rc-
qpera perpetraret, quia Banaias noster -usque >mpdo ^naret ^superlsrael, Scriptura subjungit, dicens,:
Oppratui., ,et omnium ferum ;cum:jRatre relrSBiritii :-CAPUT XIL-..!''':,•; \ ';-!
sancto, condilor ;est„ .qui jn ;Evangelio.fle .semetipsp ffle<adveritu
ait: Pater mens usque modo ,operatu-r,-et-ego-operpi\['* . conMtuefent.•eutnfiliorum isfael -ad Dtiiiid in Hebron ut
regehi.isn.pet•Ismel. Galalogus
QuaiCunqueiile feceril, limc et Filius sipvilitertfaeit virprum.fprlium>D/ivid,.(iui.adjuverunt-eum_, titrex
'(Joan. v).Jpse:de,Cabs.eel:dicilui',hoe.est,.(/c;j;o)i<j(iM- fieretsuper OttineritIsrael. D_e[ tidventiifilioruniGad
îfiUiiiiiriiRerijtiriiineiJuddtidâvid! Deliis qui
gatione Dei, jjuia ad eum omnis coetus .sancloriim, . tmhsfttgerunt -ad :eumde Ilanasse, <cumesset Dtivid
pertinet,,. et ipse-caput est corporis:Ecelesim-(Gol-.-i). _ in .Sicelecj, et de -Joiada.piineipe-stir.pi_sAaron, ,et
Ipse descendit et interfecit leonem -inanedia cisterna ~defiiiis i.ssaciiar, gui prmsidium ojferebant Dtivid.
in tenipore ttjyis, quia de"ecelo initeiTaffidescendens. . ,(I.P-AK.,SII,.).JK' guofjuemnemnigd_.David.in Sice-
et IiOffiofaettis, leonem diabolum, qui infidelitatis leg:, :dum adhuc fugeret Saul:.fi[iupi €is. -Quierant
frigore torpentem possidebat muridum,, niorte sua 'forlissimi. et. .egregii pugnalores, tendentes qrcum, et
imtefficiendoin profundum inferni <det?usit.fpse.per- iitmgue ipanu fundis.saxa.Jaoienies, et dirigentes sa-
cussil vifurii JSgyptium,, eujusstaturaerat quinqHe giitas, et reliqua. Demonstrat -eosJiistofialiter agiles
;Cubitorum,:descendens-adeuiri ciini^virga, et*apiens esseac-strenuos -ad omnem actum hellL; juxta alle-
hastam, quam tenebat manu, interfeeiteuni hasta goriam yero signiflcatspirituales milites 'Christi non
iua, quia Antechrislum nigrodine peccatorum leter- segnes. sed studiosos esse debero, etsiye inprospe-
•riirium, quique sensibusrcorporis abutitur ad -perpe- ris, siye ip adversis rebus fortes fieri pportere afque
iranda scelera, per virgam crucis suse stiperans, pro.' ''^prudentes, ut,-se.eundum Apostoluni, viam.regiam in-
pria reiim ttequitia damnayit.perpetua.Necprceter- cedentes, in charilateMoii,ficta_,in:verbo .veritalis, in
eundum quod Hebrceus flle leonem hunc, queffi virtute Dei, ,,permmq •justitimjqdextris-et-q sinislris
Banaias fnlef fecit, Joabf ttteUigiqportere putat, quia __)v_meiXt_.ipergloriam et ignobiliiqtent,per infamiam
Ih meclia;cisterha,fd est,in dbmoflommi, ubi cor- iet:bonam,famqm,, nt:Seduclpresietyveraces.^>elc.[i{JI
nua altaris lenebat, occisus estfJJJ Reg. -n). Ergo Cor. yi). . -; v: .!-..'
alfare cisterna dicitui';, quia: sicut aqua cislernse ,Sed.et de Gaddi irqnsfugeruni-adjlavid, cum-lale-
aifert,ita etiam nihilominus sanctuarium Domini retindeserto, vki A-p_bu_slissitni-etrpiigiialor.es optimi,
peccaia. expiahat in diebus niyis., quia ^peiMiiortem tenentes-clypeumetrliastatii::sfqciesiporumquasifacies
expiayit Tpeccalum,,-juxta iilud Psalmistse; Lavabis i.e_oitis:,;,etveloce.s guasi -cqpreminmioniibus, etc. De
me,.ei super nivem dealbabqr,(P$aLi.). Porro in eo, G.add.5inquit, Iioe est, de4rihuG-ad., fugejûnt ad
"quod-subsequenfer nar-ratur;: J_pseguoque interfseit Darfdyirirobustissimie.o lemporequofugiendoiSaul
viruni Jj.^.(wm.,.guem;,in.4ibrj4B,-RegBni iatebat iii-deserlo:: <quosrleoriibtisiCojnparat,.propter
:ctacuio.dmiilJRevg.xxsii), vifnffifstuniiEgyptium for-titudinemmentis; <iapreis,pfopter:serisusperspir
Semei filium Gera esse arbitratur, qui maledixit cuitafem, seu cprppris agilitatem.rMystiCe.autemdo-
Pavid (II Reg. xvj). Sciendum vero, quod idem cetnps, :p_ui:rinilitiam'GhTistitprpfess;i;.-s.umus,-Htô?i
Semei de Baurim fuerit, id esf, de electis, ideoque syDmSiparvuliin .s.ensibus:flucluantes.,-:se.d Mabilesêt
iiEgyptius dictus, quia operaillius J5gyptii:Dominum :ipiinobiles_,:,abundantesin-PpereDomini, [providentes
"blasphemantis, quem Mp}rses,jubente Dpminp, inter- bonanon tanlum coram~Deo.;.sed:eliamcOram homi-
feCitfn eremo, imitatus fuit-.(Levit. xxiy). IIle_enijn nib_us,pidenies,:quomodocauteiarribulemus;honquasi
fiiasphemavit Dominum, .etiste ttialedixit jprophetam insi_pientepi,,sed»t:sapieiites;;.-utisive manducemus,
:.;et?regemi Ethene-dicituf,..digntimispeclaculo.;,i,per sive-biMmus, seu;riliud;guid agtimuss,miiriia.iiti -glo-
.ctabatuf enirij, ;ut,,sl egrederetUr jerusalem. inter- riant-Dei ifaciamus fJGpr.lsmîIiCor.^ÎJ^Cor.
licerelur. Habentem in manu /iastoi),, id est, legein ym^Mphes.-^; IGor. s.). ;
Dei, quamsi meditatus fuisset;permanendofn Jeru- _ -Hi >dejfiliis Gad principes-•e.vemtus. rNomssimus
:Salem,-non,pefimeretur. Quia •ergoprseeeptum regis centuminilitibus prmerat, etmqximus riiille..Tsiirsunt.
irritum iecitexeundo filios Jerusaleni (III Reg. ii). gui transierunl Jordanetn menseipiipio, quando inun-
idcirco in CuniBanania -in virga, id est, rectitudine dareconsuevit super ripas suasiet otiines fugarunt,
|ustiiisj, descensuiri est, et hasta, ^quam jam noii qui-rriorabqniuriitvallibus, ndSrienidtem piagahi et
-555.. .; CV :fBMMMT..pirP^^ -."'- 334:
DceMeiitalem, -etc. Descrrptfeprincipibus:, qui;tr:ansr jA.Inyeniebantur jjelectafi f nêbUSfffijmdaniSjaCtSsecu-
fugerunt.de tribu Gad adDavid, smox-scfiptor bistti- larihus rdesideriis, •etJiplebant.adarcem vir.iutum:&t
trise «Uh.unxitj, dicens : Novissipius^centurpiprmerat sapientise dculmen ,ascender«3 icdfam jprsedicatione
militibusj etmaaAmusmille. Quodfni; ialIpi_).potest.a4 Eyangelii Jiigerunt, ,quia jfesjstere IMajestatljliyinse
jmysteritim transferri .:-qjna. prineeps .exeroitus Do- nullo vffiodp.potuerunt. TJnde jProjiheta ex ,persona
.mini.Iioc-esf, doctor.;pîlibet^thQliOTS_,_._ini.Ticet ipsiusSalvatqrisad73ommuniaitJjJ^'tnicofMmmeorum
.novissimusdieiposset propter obseryaritiam humiU- dedistimihidorsum, ,et>odientes .medisperdidisii (JRsaL
tatis.tamen centum militibus,qui inicastfisÊccIesiai xvn).,Et Jeremias: Quiiurba .,Inquit,«zare,£/ sonant
supplici devotione Ghristi miUtiam;-aguttt, jneritp $,uctus,ejusiDomimsessercituumfi,gm.enil^
•praaferlur,quia perfecfioni \irtutem,sfudei,:© maxi- . Wpneruntautemetde,Benjamin&t' de:Judaadprce-
musmille. Maximusilledicipotest, qjiiscientisejirse- sidium inguoemt David. Mgressusqueest David ob-
^sidiofultus laborem pie rexercet -prsedicalionis cum viam.eis, eiait,;• Si.pacifice venistis-.adtne, ut auxitie-
.JionisCxempUs,cum ,id quod yeibis,doceioperando mirii mihi, corMeum,jungqturmbis.Siauteiriins
_confirmat, alque ob hoc ceterna beatitudine, quse mtinimiltipro .adnersariis meis (cum ego iniquitatem
muUenarionumero designatur, dignus apparebit. Hsec inmanibus noniiabeam), videat J),eus tpatrum nostro-
_eniffi.angehis in visione Danielis ad f*rophetam--lo-i |B rum ,et judicet. Spiritus mrp ppmini .induit Abisai
-qriens, ita distinguere videtui', inter alia.dieens: JQui principem intertricjinta_,£t, ait: [Tuisumus, o Pavid,
docli :fuerititfulgebunt quasi .spleridorfirmamenti ; et et tecutn, fili Isai; ,pax, _pax:libivet ,pax adjutoribus
gui-adjuslitiam erudiunt-mullos, quasi siellceinper- tuis.Te enint adjuvatDeus tuus. Suscepit engo eo_%
jieluasmlernitates (Dan; x). Quam,sententiam.bealus -David.,.et conslituil.princip.esturmm. Quid per adye-
sHieronymusintractatuJJanielisita exponit, dicens: iiientes milites ,de tribu Jtida atqjie de tribu Benja-
t Magistri habebunt similitudinem coeli^ et qui ali- min .ad.David, qups ipse,,fideeorum explorafa, jprin-
quos erudiunt.steUarum fulgori etiniparabtifttur. Noti eipes eonstitUit super turmas, riisi doetores Judacor
enim sufiTcitscire sapientiam, hisi et alios.enidias. ruhi atque.gentium desjgnantur ? _Bequibus Paulus,
tacifoque. •sermone doctrinse alium non sedificans. qui, êxtribu Benjamin exortus est, ih Epistola sua
niercedem otipsus .recip.CrenoB potest. j .Quem ,et testatur, dicens: Peirus ei Jacobus atque Joannes,
deinde loeum f heodotio ita expressit: c.Etintelli- guividebantur.columnm esse, dextras mihi dederunt
gentes fulgebunt, quasiVsplendorfirniamenti.; et, der ptBarnabm societatis; iit nosingentes,ipsi autemiri
yictis plurimis, quasiin seternum et ultra. s Soletit cireumcisionem verbupi DeisemifiareniiGalat, 11).Hi
.nomiulfi qussrere utrum .doctusVsanetus et simpfex ergo ad Redeniptorem nostrum veriientes de fidei suse
sanctus eamdem mercedem habeaht, et .uiiam -et.in 5C viftute ab omnium cultorum cQgnitione explorati
ccelestibusffiansionem(Joan. xvm). Unde nunc.juxta sunt. Unde est illud, qriod Dominus disCipulos suos
f heodotionem dicit quod dOcti similitudinein cceli ,in EvangeliOinterrogans quemeum homines esse di-
habeant, etabsque doctritta viri steUarum fiflgori cerent, cum.diversas opinioneSihominum de se ab
comparantur; lantumque sit inter eruditam sancti- |.eis audisset, novissime eorum fidem requlsivit,, di-
latem et sanCtam rusticitaiem, qnanluffi coelum_di- cens:: V.osautem quem nte esse dicitis ? Respondit ei
stat et stellse. Hinc quoque Paultis sipostolusadflisci- _Abisai noster, JPetrusvidelicet?appstohis, unus pro
_pulum seribehs, ait: Qui bene^rmsuni jpresbijteri,, omnibus, dicens: Tu es Ghristus Filius Dei vivi. Cui
divpticliionoredigni habentur, maxime qiii iqborant respondit.Jesus: Realus es, SimoriBarjona_ quiacaro
iiiverbo et doctrina (I Tim. y). fiinc ad Thessaloni- et sanguis non revelavil tibi, sed Pater meus, qui est
censerh, dicit: Rogamusautemvqs., _fratre_s,utnove- ,in ccelis.Et ego dieo libi quia lu es Petrus, et super
rifis illos,pacem habere cum eis (I Tltess. y). Istisunt hanc pelram mdificaboEcclesiam meam ;et portcein-
j[mquit)guifransteiantJordanemmensepripio,guarido iferinonprmvalebunt adversus eqm, Et libi dabo cla-
. inundare constievilsiiper riphs suqs. Qiiiclper Jorda^ vesregni cmlorum;, et quodcunque solveris superter-
nem fluyium,'in qup Doniinushaptizatus est, nisi ram, erit soiuturriet incmlis; etquodcunque ligaveris
aqtia "haptismatis desigjiatur ?!ffansierunt ergo do- - super terram, erit ligatum et in cmlis (Mgtth. xvi).
ctofes saricti Jordaneitt meiise pfiriip, qtiando jntin- ,Hoe ergo mpdo;pro fidei suselaude.noti soluni Petrus,
dare consuevit ripas srias, quia appafente ih. cartte sed etalii apostoli, nechoji eicseteri doctofes sancti
FiUo Dei. et anttuni iUum consecravit, quem Isaias remunerati sunt, quiaprincipes,.secundum senten-
pfopheta pfsedixit acceptsibilem esse Domino (Jsa. tiam viri David, super omnemierram ab ipso consti-
ixi), statim Utbaplismi sacramentum suo baptismate tuli potestatem Iiabent ligandi atgue solvepdi prout
consecravit*,eopiosissime ipsius sacramehti munus causa justiUas eis dictaverit, Huic quoque alibi in
prsedicando atque haptizando in toto orbe dilatave- EvangeUoipsa "Veritas, ordinansprsedicatores suos,
futtt;'et omnes ftigaverunt qui morabantur in val- ait illis : Amen dico vobis,: Qumcunquealligaveritis
libus ad •Orientalem plagam et Qccidentalem; quia super terram,erunt tigata et incmlo,, etgumcurique
omnes qui ex Judseis, qups Ojientalis plaga propler solveritis super terram, erunt soluta etin cmlo(Matth.
ortum legaljs scientisedesignat,; yel ex gejitibus quas xyin). Hinc et post resuiTectipnem apparens insuf-
Oceidentis clima propter occasum nataralls prudeh- flavit in eos, et dixit: Accipite Spiritumsqnctumt
tm esprimit, quam illi, idola colendo, prpdiderunt, quorum rcmiseiitis peccata^ rernittuntur eis ; et quo°
SS5 B. RABAM MAURIÂRCHIEP.MOGtJIST.OPERUMTARS I. 536
riimretmueritiSffetenta sunt (Joan.xs). Beatus igitur ^triamillia,septingenti.Sadoc etiam puer egregimin-
qufdohum qtiod gfalia Dei suscepif pCr humililatis • dolis, et donius patris ejus, piincipes viginti duo.
. cristodiam illsesum usque ad finem vitce servaverit, Isluni Joiada principem de stirpe Aaron Hehraii
tit supernus paterfamiHas., secunduin proffiissum tradunt fuisse Phinees fiHum ElCazari, ad cujus
sriuni veniens, et ita facientem reperiens, super om-;. coipparationem puei" vocatur, quia setate ac me-
nia bona constituat illum (Matth. xxivj. rilo fuerat. Quod vero dicit, principes cum eis ve-
Quando ergOreversus est in Siceteg, transfugerunt nisse, significant sacerdotum numef um, qui in domo
ad eumde Manasse Ednasel Jostibtiad el Jedihel et patris Sadoc, hoc est, in domo Levi antiquilus se-
Micliaet et Josabad et Eliu etSaltitlti,prihcipespiili- ©undumlegis prSecepta ordinati sunt, adfuisse.
tunliri Manasse. Ili prmbueruhi auxiiiuiriDavidad- De filiis quoqtie Isstichar viri erudili, qui tiovefarit
versus iatrunculos, et reliqua. Isli efgo, qui de Ma- singula lempora ad prmcipieridumquod facere deberet
-riasse venerunt ad David, eo tempofe coeperunt ve- Jsrael, principes ducetiti. Omnesautem reliqum tribus
nife; quo David cum Philisthiim adversus Saul de- eorum consilium sequebantur. DoctOreslegis in tribus
erevlt pergefe iri prcelium, ut historia demonstrat Issachar fuisse tfaduni, qui erant viri erudifi, et no-
(I Reg. xxix). Sed quia a Philisthseis femissus, iri Si- verant singula tempora legaliler discernere. Ipsi
CeJegreversus esl, et inyeriit uxores suas ah Amale- B enim Crant legis doctores, ipsfcompulatores tempo-
cilis captivas abductas, urbemque succensam, ut rum et magislri fuerunt, ad limitandum festivitatum
liber Regum ,narfat" (I Reg. xxx), lunc venientes congruam celebrationem, cseterasque legis cceremo-
prcebuerunt auxilium David aaversus latrunculos, qui nias observandas. Inde dictum est in benedictionibus,
deprsedali sunt uxores ejus, et eorum qui cum ipso quhius Jacpb singulos filios bCnedixit: Issachar asi-
erant, et filios et'filias. Mystice aufem hi septeni nus foriis occubansinter terminos, vidit requiem quod
principes, qui venerunt de ManassC, significant pri- essel bona,et lerraquod optima,efsupposuit humerum
mos doctores Ecclesiccde Jtidcea, qui, septiformi,Spi- sttum ad portanduin, faclusque esl tribulis serviens
ritus sartcti gratia illustrati, auxilium prsebuerunt (Geii. XLIX).Mystice autem lssachar, qui interpre-
David liostro adversus latrunculos, hocest, adversus talur merces, refertur ad populum gentium, quem
Hebrseos, hsereticos, sive etiani maligrios spiritus, Dominus sattguinis sui pretio est merCatus. Hic lssa-
qui semper student quoscunque possunt per frauderii Char asinus fortis scribilur, quia prius gentium po-
capere, atque in caplivitatem erroris ac vitiorum pulus quasi brutum et luxuriosum animal erat, nul-
tfadere. De ipsorum etiam electorum numero fuit laquC ratione subsistens. Kunc vere fortis est Salva-
ille qui ad discipulos scrihens ait: Dei sunius adju- lori nostro menlis occulta subigens, ac, Redemptoris
tores. Dei agricullura eslis. Dei mdificaligestis (I Cor. G doniinio colla subjiciendo, jugum disciplinasevange-
iii). Deo autem grdlias , qui semper triumphat nos in licceperfert. Hic accubans inter lerminos; namque
Ghristo Jesu, et odoreni notitim sum manifestat per accubare esl prcestolato mundi fine requiescere, ni-
nosin omrii loco (II Cor. n). Sed et illud, quod se- hilque de his quse huiic versantur in medio quserere,-
quitur : Quia per singulos dies veniebant ad David ad sed ultinia desidefare. Et asinus ;fortis requiem et
auxiliandum ei, usque dutn ficret grandis numerus, f erram optimam \idit, cum simplex gentiUtas idcirco
quasi exercilus Dei. Licet Ilcbrcoi dicauf, juxta histo- sead rohurboni operis.erigit, quia ad oeternsevitse
riam, tantum numerum excrevisse IJlorum, qui yer palriani tendit. Unde eliam apponit Iiuffierumsuum
rieriint David in auxilium, donec :fieret ille numeftis ad portandum, quiadtim ad pfomissam requiem per-
armatofum qtii egressus est ex jffigyptoyboc est, sex- venire dCsidefat, cuncta mandatorum onefa Hbenter
cenlortim ffiillium,. quos Moyses per Rubrum roare porlat. Unde etfactusest tributis serviens, hoc est,
eduxitin deseiiuni (Exod. xiv); tainen altiori intel- regi et Christo suo fidei bona operumque honorum
lectu significat quolidie in exercitum David nostri munCra offerens; sive tributis servit, cum yerbi mi-
fidelium nunierum crescej-e, donec elcctorum Dei, nisterium devotis auditoribus exhibet, quibus debllor
qui ad seierttam vitam prcedestinaii sunt, surmria _ est talentum Domini ad multiplicandum in honorum;
complealur: Quiaquos prwscivit, hos 'ei prmdeslinq- operum augmenlo tradere. UndCPaulus'de prsedica-l
vit; et quos prmdeslinavit, hos et vocavit; et quos tione sua ait: Sapientibus' et insipienlibus debitor
vocavit, ilios el justificavit; quos auiem juslificavit, sum (Rom. i). Et alibi : Nam si evangelizavero, non\
illos et glorificavit(Rom. vm). Porro quod sequilur : est ntihi gloria, necessllas enim mihiincumbit. Vmi
Isle quoque esi numertis principum exercitus, qui enim mihi est, si non evangelizavefo. Si enim volens
venerunl ad Oavid,.cum esseiin Hebroii, nt traiisfer- hoc qgo, mercedem iiubeo. Si auiem invitus, dispen-
reril regririrriStiul aiieiim,juxla verbuiriDPmini, htiiC - saiio mltii credita esi: Qum est ergo nierces mea? lit
iiiysterio convenieiiler aptatuf, quia hoc doetofes Evafigeliutriprmdicans sine sumptu ponam Evange-
saricti, hoc est, fideles discipuli, maxime appetunf, lium, ut non abutar potestate metiin. Evangelio. Nam
toloque nisu deCertant, ut priscce legis bisloriCus cumliber essetn ex omnibus, omniunime servum feci,
cultiis in spifitalem Evangelii transfefatur intelli- ut plures lucrifacerem. Et faclus cuniJudmis tanquam
'
Vgeiitiam,utque yetera " iranseant, et onmia fiant Iiova Judmus, ut Judmos lucrarer. His qui sub lege sunt
''
'{IICor:i):
"' quasi sub teqe essem (cum ipse non esmn.sub Iege)3
Joiada quoqueprinceps de slirpe Aqrqn, et cum eg ut eos qui sub lege erant lucrifaeerem. Eisgui sine
337 COMMENT.f N. PARALIPOMENA.— LIB. I. - ,338
lege, tanquam sine legeessem(cupi sine lege Dei non Aprophetis atquC evangelistis disponit, quaHter fides
essem, sed inlege essemChrisli), iit Jucrifacerem eos incarnalionis suse a priore populo per verha legis ct
gni sine iegeierant. Factus sum infirmis infirmus, nt prophelarum, mimstraiitilius ipsis Evangeliidoctori-
infirmos lucrifacereni. Omnibusoirinia faclus sum, ut bus, ad gentium salulem. transmulclur. Hoc est enim
omnes fqcerem salvos. Gmnia autem facio propter de coUe Cariathiarim, quse est iiividia, et interpre-
Evangelium,utparliceps ejusefficiar(I Cor. ix). Ecce tatur civitas silvarum,-!kAse.arcam.Dei transferre :
liic spirituaUs negoliator tributa se solvere nonuni, de. eminentia vMelieef Scriptuvanii.n apud Judceos
sedplufibus demonslrat, quia Juclseiset gentibus:et .col.Ioeatariim,ubi umbra numerosa figurarum abun-
Ecclesice Clirisli verhum fidei prsedicando, bonis dat, ad intell.c-ciiimgeiitilis, populi;, uiii, .Ecclesia-
exemplis ila se omnibus apiavit, quod omnibus pla- Clnisti fundalur, fidem Domini perducere.E.t bene
ceret, omnibus proftcefet, ac cujusque diaconi per- scriptura est, David dixisse, quod.non requisicrinl .
sonas ad obedientiam sibi certatim impendendam eam in 'dicbu3;Saul, quia permarienle' SyiiagogK .
condliaret. Unde sequituf: v . statu leniporiijiisVeleiis Teslaineriliyquasi non requi-
Omnesaulemreliqum tribus consilia eorum seque- sierunt arcam Doinini, quia spiritualem sensum, qhi
bantur. Quia justum estul sanctis doctoribus fideles latebat in Httera, illa populo ad apeiium producere
quique obedire iri Evangelio Christi non detrectent. B iion potuit, sicut sub gratia Novi Teslamenli manife-
ffinc quoque, enumeralis his qui de singulis tribu- statiim est credenlibus in Chrislum. Unde apostolus
bus qucead David yenerant, subjungitur :_',., Paulus in Epistola sua gioriatnr : Secundum revela-
Omnes isli viri bellatores, et expediti ad ppgnan- iionem sibi noium esse saeramenlum in mijsterioChri-
dum,corde perfecto veneruntin Hebron, ul constitue- $ti, quod alik generalionibus non est agnilum filiis
rcnl regem David super universum Israel. Sed et oin- homhium, sicut nunc revelatum esi sanclis ejus apo-
nes reliqui ex Israel uno corde erant, ut_ rex fieret stolis et proplielis in Spiritu, esse gentes cohceredeset
David. QuiaaposloH et apostolici viri ad David no- concorporales et participes promissionis iri Chrislo
sfruffi conveniunt, speeialique eonjugio illi copulan- Jesu per Evarigelium, ut innotescat priiicipatibus et
tur, omnes reliqui, tam ex Judaiis scilicet, qtiam potestaiibus in cmlestibusper Ecclesiam.muUiformis
etiam ex genlili populo, uno .corde parique voto sapientia Dei secundum prmfinilionem smculorum,
optant, ac pro viribus cerlant, ut rex fiat David, ut quam feciliriCtiristo Jesu Domino noslro (Ephes. ni).
ipsi videlicet regnum Chfisti fiant, quibus ipsa Veri- Quo placente omriibus consilio, congregavit David
' cunctumIsrael a Sihor JEgtjpli, usque dum ingredia-
fas ail: Regnuni Dei intra vos esi {Luc. xvn).
. Fuerunlque ibi apud David tribus diebus, comeden- ris Einalh, ut adducerel arcam Dei de Cariathiarim.
ies et bibentes-qum prwparaveruni eis fralres sui ex " Sihor jEgypti fluvius est (ul ferunt) derivatus, de
Issachar et Zabulon ei Nephthalim, etc. Quia omni qcioin Jeremia ita seriptum est: Quid tibi estad viam
tempore sanclse Trinitatis fidem tenentes manentin jEgypti,ut bibas aquas Sihor\Jer. n)? Pro quo in-
devotione eadem, ut ea qtiseprimfdoctofes, hoc est, terpretes aquam turbldani interpretati sunt, quia
apostoU, ex divinis dogmatibus iUis prsebuerunt, ali- Silior, Firmamentum novum vel turbidum, interpre-
menta gaudentes accipiant, et de honis perceptis lseta- tatur (Amos.vi). Emath quippe civitas est Damasci,
bundoomniiimlargitoriperpetualitergratiaSreFerant. quam cxpugnavit rex Assyriorum; quce et in Amps
CAPUT Xffl. . Emathraba scribitur, quod hobiseum. sonat Emaih
De eo quod David iniit consilium cum tribunis ei magnum. Hsecet ttuncEpiphania nuncupalur. Deniqne
centurionibuset universispriiicipibus, ut congregala perhcecduovpcabula,hoc.est, Sihpr eiEmath, lotam
multiiudine sacerdotum et Levitdrmn':reducereni
arcamDomini adsede domoAbihadab.De Om Le-r terram reproijiissionis comprehendif, ex qua univer-
vila,quiininabaipltiuslrum,etlendensmanumsuam, :SusIsrael congregatus est adDayjd.PcrSihorquippe,
ut sustenlaret arcain, ne forie ruerel, ob teiherita- hoc est rivum sivetprrentemjEgyptijAustralera par-
tem tacius percussus esl a Dotpino. Hoc Dtivid vi-
dens obslupuit, et averlit arcamin.domumObede- temterrse, et pef Emath, Seplentrionalem designat.,
dom Gethmi, ubimansit Iribus inensibus. . ]15 Et ascenditDavid et otrines viri Israel ad collem
(I VhS..xni.) Iniit aulem consilium David cum fri- Cariathiarim, qum est in Juda,ut afferret inde arcam
buniset centunonibus et universis principibus; et ait Dotnini Dei sedentis_super cherubiin, ubi invocalum
adomnem cmtumlsraelrSiplaeelvobis et aDontino est npmen ejus.Iriiposuerunique arCam in plaustrum
nostro Deo egreditur sermo, quem loquor, mittamus novutnde domo Aminadqb. Ozq autem et fratres ejus
adfratres nostros reliquosinunivefsas regioneslsrael, ptinabant plaustfurit. Porro David et universus Israei
et ad sacerdoteset Levitas, qui habitantiti suburbanis ludebaiit coraniDoniino, otnni virtute, in canlicis
urbiiim, ut congregentur ad nos,et_reducamus arcam et citharis et psqlteriis et ttjtnpanis et cymbalis et
Deinosiri ad nos; non enim requislvimuseam in die- tubis. Ascendit, inquit, David et omnes yiri Israel
bus Saut. Et respondilunivefsa multitudo utitafieret. ad collem Cariathiarim, quse estin Juda, uf affeiret
Placuerat enim sermo omni pdpulo. Quid est, quod inde arcam Dpmini. "VirosIsrael liic nonsestimo
David consilium iniil cum tribuiiis et centurionibus Seriplorem omnes masculos, qui advirilem setatem
ef universis priricipibus Israel, tit, congregata mulli- pervenerant, sed elecliores quosque ac nobiliores
tudine, arcaui Dei transferret de cplle Cariathiarim intelligl velle. Numerus atitem virorum, qui adhoc
-ad se, nisi quod Redemptor noster cum apostolis et congregati sunt, videlur iri libroi Regnm comprehenv
$59 B. RABANI JIAUBI ARGHIEP; TOGUNT. QPERUMVPARSI. SM
stisy ubl scriptum est: Gorigregavit:auterii David |Lejus semine feGUttdarihonmerita perpetuse sierili-
omnes:electoS'exIsraeilriginiamiUiti,etc. (IIReg.vi.) tatis pceiias luit. Sacefdos quoque qui arcamin-
Gariathiarim ergo, quse Cariatharbe alibi dicitur, cfc iconsidertita temefitate, teligit, ausus sui realum im-
vitas saltuum, una est de urbibus GabaOnitafum, matura moriepurgavitcUbi intueri; necesse est quan-
perfiuens adtribum Juda^ euntibus ah fleHaBios- tum delinquat, qui ad corpUsDomlni reus accesserit,
politii in mUliario ttono. De hac fuit Uriasriropheta. si deyotus ille sacerdos mof te mulctatur, qiii arcarii
querii Inteffecit Joachim in Jerusalem,sicut Jefeniias iUanijDominicividelicet eorppfisfigurani$iG'pr. icif
seiibit {Jef. xxvi), Sed et filiiis Sobal âfiathlafim iriinori quam delniit veneratione; porripuit. Seirim,
appellabatur, sicut; in prseseiili libro stiperius psteti- juxta allegoriam David; Ghristuifl, arca Ecclesiam
'
sum est. y--7 '- significat. Qusesivitautem David arcam in civitatem
Gumautein pervenissentad Aream Chidon;teieridit suaffi adducere; sed, cansa intefveniente contrafia,
Qia manum suam, ut suslentaret arcam. Bos quippe ad tempus eaffi;alibi diverfit, ae sic deinceps, quod
lasciviens paululum inctinaverat eam. Iralus ilaque miiltum delCciaverat explevit, quia Dominus iii carne
Dominus contra Ozam, el percussit eum, eo quod teti- apparens Evangelium filiis Israel, sucevidelicel genli,
gisset arcam, et mortuus est coram Dorninv. Conlri- i> prsedicavil. Sed cwcitas ex parle contigil in Israel,
stalusque est David, eo quod divisisselDominus Ot-am clonecplenkudo gentium iniraret, et sic omnis Israel
vocavitque locum itlntn divisio Oia, usquc in prm- saious fieret (Rom.xi). Sed ut hsecenucleatiuspateanl,
senlem diem. Notandum autem, quod in Hbro Re- per singula videamus. Congregavit ergo David omnes
gum (II Reg. vi), ulii istius loci menlio facla esl, eleclos ex Israei, ut in Iibro Regum scriptum est,
non atea Chidon, sed area Naon nominatur. Pro triginta.millia (II Reg. vi), quja Dominus Ecclesiain
Naon enim Aquila interpretatur ateam prmparalam, piimitivam ex Israei instiluii, non quidem omnein
Chidon aulem interprelatur clypeus. Traditur cniin Isracl , sed elecios cfuosque sibi consocians. Non
ille locus csse ubi Josue stabal quando dictum est enim omnes, qui ex Istael, Iti sunl Israelita;, sed
ei: Leva clypeum contra nrbem Ahi (Jos. vin). Quod filii promissionis deputanlur in semine (Rom. w).
autem scriptum est de Oza, quod percussit cum Do- Qui triginta millia fuisse referuntur, id esl, fidei,
minus, eo quod tetigisset arcam, contristatusque operis et spei firmitale pcrfecli. Tria enim pcr con-
sit David quod divisisset Ozam,tradtiiil Hehraciquod fessioiiem sanctce Trinitatis: ad fidem pertincnt.: de-
Aminadab saccrdos jusseril duobus filiis Oza el cem propler Decalogum legis ad opera; milleproplei
Ahjo til portarent arcam Domini humeris suis juxta sui perfeclionem ad spem vitse selernoe,qua superius
legis prsaceptum. Sed quia nec ipsi eam portaverunt, „ aliquid non est, sicut numerus millenario major nul-
'
ncque Cariatliitis ad poiiandnm dederunt, idcirco lus est. Elsi enim decem, si triginta, si eliam miUe
Oza morlemullatus sit.Fuitenim peccatumin trans- niillia dixeris, non ipsum milie numerando transcen-
gressione mandati, sed jam poena peccali iri susli- dis, sed vel per se yel per minores numeros ssepius
ncndo arcam plaustris imposilam. Unde pcrcussus ducendo mulliplicas. Tria crgo perdecem inulfiplica,
esl. Divisio enim Oza traditur esse in hoc, quod ne fides sine operibus mortua sit. Item Irighila per
aruisset brachium ejuset humerus, ubi arca Domini mille mulliplica, ut fidcs, qum per diteclionem opera-
porlanda fueral, et illius loci divisio qusedam tur (Galal. v), non alibi, quam in ccelis rciributio-
faeta est, hoc est, dislinctio obedieulice et inohc- nem sperel. Electi ergo cx Israel populos recle cre-
dienlice. flenles, operantes, sperantcs insinuant; viri aulera .
Et timuit Dominum tunc temporis, dicens: Quo- Juda, qjii erant cum Da\id, ipsos apostolos et do-
modo possum ad me introducere arcam Domini ? Et ctores, qui lateri Chrisli cûasifamiliarius adhcere-
ob hanc causum non eam adduxil adse, hoc est,in bant, indicant. Quo utroque slipatus exercitus Do-
civilalem David; sed avertil in domum Obededom- mini arcam adducere, id est, Ecclesiam dilatare, et
Gethmi. Mansit ego arca Dei in domo Obededomtri- in eorum qui non crcdiderunt cordibus insercre
bus mensibus. Et benedixil Dominus domui ejus, et D gaudct. Imponiiur autem arca plaustro novo, ulNovi
omnibus qum habebat. Ideo enim a\eiiit David Testamenti gratia renovatis in baptismo mentibus m-
arcam Domini in domum Obededoni Gettisei, quia et fundatur, vinumque novumnovisutribus conservan-
ipse Levita erat, quia ignorabat adhuc ob quam dum mandetur (Maith. ix). Erat quidem prius arca
causara indignatio Dei venisset in Ozam. Postquam in domo Aminadab, qui erat in Gahaa, quia eadem,
vero cognovit causam pro qua Oza percussus'est, qiisenunc prsedicatur, Eeelesice fides, et anle incar-
jussiteam comporlari in humcris Levitarum, sicut nalioiiis Doniiiiiccetempus ttoreljal in liis qui patriar-
in sequentibus demonstratur. Igilur in historia heati cliarum pfoplielafumque sunt deôtioucm seculi.
rcgis etprophetseD^vid, qua arcam adduxisse nar- Aminadab enim, qui interprctatur Paler meus spon-
ratur, humililas approhata, superbia damnata, et ianeus, vel Abraham patrem fidei, \el Moysem le-
temeritas- vindicata monstratur, quia et ipse David. gislaforem significat. Qui uterquo in Gabaa euslodit
qu; coram Domino Iiumiliter saltare non erubuil arcam, quia sublimi virtutis exemplo credentium
(II Reg. vi), mox promissioncm Filii Dei ex sua peclora inunil. Unde et Gabaa collis interpretalui,
stirpe nasciluri suscipere promcruit (II Reg, \n), qui esl loeus in civitate Gariatliiarim. Elata ergo
el conjux, quceeamdem illius liumilitatem despexil, foias arca ludcbat David, et omnis Israel coram Do-
341 . ''" V CQMMENT.IN PARALiPQMENA. — =MR.% '- : M2
niitto, diversis musicorum generibus, quia; mox, in- A.-fectionem perveniunt. Hi ffienses, quousqiie,pleniturfo
choante novse gfatise. prseconio, Bpminus ad exhi- gentium intret (Galat.\'i), currere-non cessant.
hendas: Deo.Patri laudes.humilitatis omnes. invitat, V - '
CAPUTXIY.
dieetts:: Quimihi: ministrat; nie sequat/ur-(Joafiy xii).
Alii dandoper..Spifilumsermonein sapientiw, aliisef- . pe_lipp qnod:,,co_nfixmato, regno super. israel} David
d_u0alias uxor.es in Jerusalem, genueruni et
moneiri- scientim, atii genera linguarum, atii graliam ' filibset filitis. De eo quod David qum Philisllimos; per-
curalionum, etc. (I Cor. xii.). Sed his- atque hjijus- :.. cussitin.Bcmlpharasim,quos aliavicloria percussit
modi charisniatum generibus progrediente area, id ._- iitGpJ}<wn,.%sque,Gazem. _.
est, erescente Ecelesia primitiva, ventum est jcixfa (f P-Ait.xiv.) Co.gnovitqueDavld quod confirmasset
Iiistoriam Regum(JJ Reg. vi);, ad areani Naon. id lemn Dominus in regem super Israel, et suBlevatum
est, tircam pr.wparatgm,gcntium videlieetEcclesiam, -.essetregrium suutn super popiilum ejus Jsrael. Acce-
fidei veritate consecrandam, de qua Jpanhes; aif: pit qtwquerDavid alias uxores in Jerusalem, genuit-
-Etpermundabii aream suatn; sive ad areani Ghidori, que- fiiios et filias,'elc. Sed fortasse quis dicat: Si
lioc est, proteetio ctkjpei,seeundtim id. quod ih prse- David imaginem Ghristi gerebat, quomodo lnultas
senli hisloria--continelur, quia itt eadem- Ecclesia uxofes et conCubinashahuisse dicllUr, cutti has-rex.
certa est protectio fidelibus adjutorii Dei, Uride di- B Chiisius et liPrrescat et condemriat? Hoc eniin pef
curit cum Prophela : Domiriefut scuto bosm voliinta- figtiraffifiebat. MultseCtiiffiuxores David multafum
'iistuw coronasti nos (Psal. v); ubr saeerdos qui gentitim et nalionum imaginem indicabant, qucein
aircamiucautius qiiasj corrigendo tetigit,:mox a Bo- ftdem Cliristiconsortip junguhtuivConcublnse verp
liiirio percussus occubuit, quia Judseortiffipopultis ejus signifiCarit bsefeticortim Ecclesias, qtii sub
dum gentibusiiividet;salutis se mtinere privat; dtijn - Ghfisti nominis tifulo seminare gloriantur :•sed quia
iegem vult inEvangelioiniscere, utriusqiie sibigra- propter carnalia lucra Ghristum sectantur, non con-
• tiam lollit. Et tenuit;inc_pH, eam quoniam caicitra- jugesj "sed concubinsevocanlur. Denique nunc reges
vant boves(Il Reg. vi). Boves: quippe calcilrare est siplufcs habeant uxofes et concubinas, cfimen est,
prffidicatorCsEvangeUi liberius cirCa fidem agere, quia jaffi transieruttt figurse, prp quibus uxoi'es.vel
heque secundum cotistietUdinem legis ingrcdi, sCd •concubiiiarunivenia cottcedebalur. At nune, quiafi-
Sabhala, neomenias, circumcisionem, victimasqtie gurse transiCrunt, vettia nulla datur.
spiritualiter interprelafi. Quos, velut errantes, cor- Audientes autem Philisthiim quod unctus esset Dti-
figere tentabant; qui descendentes de Judsea doee- vid in regem super. uriiversum Israei, ascenderunt
bahtfraifes : Quia nisi circ.umdamini.secund.Uitimo- omneSj ut qumrerent eum. Quodcum audisset David,
rem Moysi, non polesiis salvi fieri (Act. xv,);;'ej.de G egressus est obviam eis, Porro Philisiltiirii venhntes
quihus Jacobijs ad Paulum :'Vides, inquit, frater, diffusisunt in vqlle Rapliuirn. Consuiuitque David
quot piillia sunt in Judmis, qui crediderunt?' El Dominum, dicens : Si ascendam ad Philistlimos, Si
omneshi wmulatores sunt legis :.(Act, xxi). Gb cau-r trades eos iti mqnu irieaf Et dixitciDeus .• Ascende^
«am ergo sacerdotis oecisi David noluit divertere ad eitrqdam eosin manu tua. Cuinque illi asceridissent
se arcam Dominiin civitalein David, sed divertiteain in Baaipliarasim,percussit ibieos David et di&it: Di-
in domum Obededom; Gelhsei: quia fespuentibus 'visiiDeus. inimicos meos per manmtimeam sicul[di-
vefhum Judseis neamplius audita Ct.suscepta pfsedit [vldurituraqum, etidcirco vocatuin esinomeriiqciillius
calio uoceret, Apostoli ab eis.ahlati et; acl gehtes Baqlfiliarasiin, etc. Quiri est, qriod, atidifa' tiiictione,
imbueiidas stint missi (Acl. xm). Uhde: et Joeus:arece Bavicl-in iegeiri.stiper IsraelV.aS.cettderuriiPhilisthii.rii
Naon, quaa gentium fidem Domini gratise. pf cepara- Onines,; rit qU£refent eum, nisi quod, diffamata
tam demonstrat, percussi Oza nuneupaiur, videlicet Evahgelii gfatia et impefii Chrisii inloto orlie prse-
quia iilorum deticto salus genlibus estcoliaid(Rom. dicatiPne, ottjnium gentium riatiolies undique pri-
xi), Obededom namque, qui! ititei^pretaluf .serviens ffitim Consufrexeruiit, ut adyeisarentur Evangelio
hotiio, ille estutiqtie deqrio Dominus ad Patreffi j _ pacis? Yeniebant- ergp, ut qusere.rent eum, flOn ut
Goiislilues, inquit, me iri capui genilum;: populus^ "fldei deyotione illiffii susCiperentj sed ut dolo nequi-
queirinon cognovi,servivil milii fPsa/ 1,xvii). Ubifit tiSefesis.terettt. Pfpptefea tafitef; qusereritesnon me-
Judseorum ahjeCliOnem,quasi Ozae mortem, prsemii- fiiefunt invettire; sictitipsa Yerilas ait ad Judseps:
leiis. ait: Ertpies mer de contrndictibnibus populi E.gcrvtidoeiqumretis irie, et M peccato veslro mgrie-
(Ibid.). Cui Geth quoque nomen urbis congruit. mirii. Quo ego vado, vos noti pdteslis verike (Jotin.
Geth enim;interpretatuf torcular, signifiCanscrucem. viii)VQtiare nori potueruntvenire? nisi quod nolue-
ih qua vitis vera calcari et exprimi dignata est, a furit Cfedere!?Sine fide enim nullus salvari potest.
,qua cunCtus gentium populus merito Gethseus ap^ jPefgltergo David' obvlam liostibus suis, cum Illis
peUari potest, cuffi.dicit: Milti autem: absii gloriari, hejjeficii sui munera palam ostCndit. Sed qui ingra-
msiiricruce Dbmirii nostrijesu Christi. ffesaulCffl iris donoruiri Dei exstitit, mdrfem sibi judicio pro-
rrienses, qiiibtis ibideffi arca deffiofatui', fides, spes piio acquirit. .Quospercutit David nosler in Ba.al-
et charitaseSt.'Sicut eflim diehtis adimpletuf mettsis, piiarasim, cum fidelium plehes per eleclionem gra-
itasingulse virtutes suis quoque passibus ad per- ttisegibi cpnjungit, ei impips atque blasphenios per
545 B. RABANI MAURTARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. M4
dlscretionem justi judicii a se' expellens, in tartarum J__percussit castra Philisthinoruni de Gabaon nsque Ga-
damnando detrudit. zera. Fecit ergo David noster, sieut praeceperat ei
Alia etiqm vicePhilistltiimirrueruntetdiffusi suntin Ueus Pater, et percussit castra PhiUslhinorum, eum
valle.Corisuluitquerursum David Dominum,et dixit ei malignorum spifituum contrivit impetum, sive etiam
Deus-: Nonascendes post eos. Recedeab eis, et venies muhdi prostravit potenlatumj eripiens nos de pote-
contra illos ex adversp pirprum. Cumqueaudieris so- state tenebrarum, et transferens in regnumfilii cha-
nitutn gradientisin cacuhtine pirorum,luricegredieris ritalis sum (Gol. i). Et bene per locoruni nomina'-
ad bellum: egressus est enim Deus antete, utpercu- potentiaj suse ostendit nobis faeta. De Gabaon ergo
tiat castra Philisthinorum, etc. Quid estergo, quod usque Gazera percussjt^castra Pllilisthinorum. Ga-
Dominus ad judicium adventus sui contra hostes haon interpretatur collis vel sublimitas, Gazera au-
. suos dat signum gradientis in cacumine pirorum, tem sepls ejus.vei divisio. Percussit ergo Rex noster
nisiquodIjivisibiHsDeus, quimajestatesuaomnibns .inimicos suos, qui in superbise colle persistehant, et
. prseeminet, per visibilia opera pptentise suseostendit contrivit sepem duritise eorum,'divisitque atque de-
magnittidinem? Juxta iUam Pauli sentenliam, qua -jecit conspirationem -pertinacise ipsorum, quaterius
ait : Invisibilia eriim ipsius a crealura mundi per ea ipse solus dominareturin toto orbe terrarum. Unde
sunt : • -
quw facta intellecta conspiciuntur, sempiterna _g sequitur
quoque virtus ejus et divinitas (Rom. i). Mystice au- Divulgalutnqueest nomenDavid in universis regio-
tem instruit fideiessuos Dominus, ut in omnibus ejus nibus, et Dominus dedit pavorem ejus super omnes
opitulalionis qucerant auxilium, et tunc proficere se gentes, elc. Quia, sicut Apostolus ;ait, Chrislus fa-
posse confidant in confictu eertamittuffl, quantum ctus est pro nobis obediens Patri usque ad mortmn,
advenlum sibi sentient adesse dMnuttj. Cacumina _, tnorlem autem crucis. Propter quod et Deus exgltavit
ergo pirOrririipossunt per significatiohem celsitudi- illutri, et dedtt itli npnien quod esi super dmne no-
nem perfectionis exprimere sanctorum. Dat ergo irien, ut in nomine Jesuomne genuflectatur cceleslium,
signum Dominus doctoribus ad - prsedicandum in terrestrium et infernorum, et omnis lingua confitea-
mundum directis, ut sciant quando et nbi oporteat tur quia Dominus Jesus Chrislus in gloria est Dei
prsedicationis exercere ofiicium, hoc est ut illuc se- Patris {Phitip.il). Necnon et illud quod subjun-
quantur devotionis suseministerio, quo Spiritus san- gilur.
. ctus, qui mundis eleclorum cordibusprseest, inslinctu CAPUTSY.
suo direxerit admonendo. Unde legitur iii Actibus De eo quod David conslituit cantores qtii canlabant in
Apostolorum, quod Paulus et Silas aposloli Ghrisli, organis musicorum coram arca Domini, hoc est,
et cmteros qui cum eis
trtinseuntes Phrygiam et Galaliw regionem, vetali p Heman, erant.. •
Asaph, Elhan,
,
surit a Spiritu sancto loqui verbum Deiin.Asia. Cuni (I PAU. xv.) -Fecit quoque sibi doriios in civitate
vetitssentautem Mysiam, tenlabant ire in Bilhynia, David, et mdificavit locum arcm Deitetendilque ei
ct.ngn permisit' eos SpirilusJesu, Cum qutem per-\ tabernaculum. Mystice demonstrat, quia in una EC-
,transissent Mysiatn, descenderurit Troiadem. Etvisio clesia caiholica,in toto orbe terrarum diffusa,
plura
per noctem Paulo ostensa est. Vir Macedo quidam plehiam nomine suo constituit coaventicula, ut in
ertit stans et deprecans eum, dicens: Transiens in una domo diversse fierent mansiones. Unde et Joan-
Mqcedoniamadjuva nos. Ut autem visum vidit, stalim nes in Apocalypsi sua ad septem scribit Eeclesias
quwsivimus proficisciin Macedoniam, certi facli quod {Apoc.i). Quod autem aadificavit loeum arcse Dei,
vocassetnos Deus evangeliiare eis (Act. xyi). Notan- fetenditque ei tabernaeulum, significat
quod in Ec-
dum auterri, qttod ubi in nostra editione legittir: clesia prsesenti Incarnationis. suse commendaverit
Incacumine pirorum, dicuntinHebrseo,honpIj'or«m, mysterium, et passionis SUSB ohservahdum doeuerit
sed flueritiumhaberi. De quo ita sentiri potest: ex ad- sacramentum.
verso itaque fiuentium vepire jubet, hopest. ex qdverso Tunc dixit David : Illicitum estut a quocunquepor-
idolorum suorum, ubi scilicet idola eorum erant, in;-r. teturarca Dei, nisi a Levitis, quos elegit Dominusad
quibus considerahant. Quce idola idcirco fluentium;! portandum.eani, et administrundumsipiusque inteler-
voearifur, quia fletu digna sutit, et eos qrii ea C6- num (Num.ix). HajC sejjtentia demonstrat quod Re-
lunt ad fletum miseriarum perducunt. Fluentium demplor nosler non vult tit quilibet indigni et iner-
itaque eorum idola ob blasphemiam hic sermo di- tes ecclesiaslico officiofunganfur, sed hi qui sunt
vittus vocat idolum Moab, confaminatio Moab. Et eruditi scientia et morum hpnestate probabiles, ut
cum qudieris, inquit, sonitum gradientis in ea, in ca- Ipsi portent aream Dei, hoc est sanctam Ecclesiam,
cuniine flueritium; hoc est, cum audieris, a potesta- verbo rectaj jfidei, ac bonorum operiim exemplo, in
tibtis angelicis paganorum idola, in quihus omnis humeris pii laboris gesfent, et hoc modo niimslreni
fortitudo eorum, conteri et conculcari, tunc inibis sibi usque in seternum. Unde et Paulus discipulum
prsalium, quiaiunc egrediptur Doniinus ante faciem instruit, dicens: Tu vero vigila, in omnibus labora,
ttiam, ut fiercutiat castra Philisthiiffi; in eorum nam- opus fac evangelistw, ministerium tuum itnple, so-
que idplis Domihus judicia fecit, siCut et in diis brius esto (II Tim.n). Solliciiecura teipsumproba-
JSgyptiofum:'.' bilem exltibere Deo pperarium inconfusibilem,recte
Fpeh' ergoDmid , siculprceceperaleiDeus, et tractahtem. vefbum veriiatis,'(iJ-Tiin,.n). Et item .
S4S , COMMENT.IN PARALIPOMENA..— LIB. I. -,346
Confortare, inquit, fili mi, in cjratia, quw est inChri- A filii Core, et his similia, quia non ipsi (ut quidam
5. sto Jesu; el qum aiidisli a me per multtis iestes, limc volunt) auctores ftiere psalmorum, sed. quoniam
commenda fidelibus hominibus; qui idonei erunt et fjrsppsiti artificibus administratores earuiri rerum
alios docere. probabiles exstiterunt, nt honorem de tali coinme-
CongregavitqueuniversumIsrael in Jerusalem, ut moratione sunierent, qui oflicio sancto devotis men-
afferretut arca Dei in locum suum, qiiem prmpara- tibus serviebant. Maximeque et nomina earum in-
veral ei, nec non et filios Aaron et Levitas, ete. Con- tellectUs rerum congruos indicare noscuntur. Non
gregat Dayid universum Israel itt Jerusalem, cum ehim supi'adicti viiiin psalmos faciendos electi sunt,
Christus electos suos et omnes qui ad sortem Dei sed eos congregatos lantum. legimus ad canendriffl,
pertinent voeat iri Ecclesiam suain, ut ihi Incarna- psalmographps autem fuisse historia nulla testafur,
tionis suse sacramenta venerentur; et non soluni et prsesumptuosum est dicere quod nulla possit au-
subditos, sed etiaffl prselatos, quos filii Aaron ac Le- ctoritate firmari. Quss autem fuerint instftimenta
\itce prsefigurant, ad hane celebfationem prsecipuam musica quce in prsesenti Ioco leguntur, ex majoruni.
ae solemnitalem maximam aggregat, quia ibi di- dictis pfoferamus. Nablum est idem quod psalte-
gnum est ut omnes conveniant, pusilli et magni, jurium; sed Hebraice nablum, Grceee autem psalte-
venes et virgines, et seniores euni junioribus lau- B rium, Latihe autem laudalorium diciiur. De quo iti
dentttomen Domini. Et bene dictum est quod arca quitiquagesimOet quarto psaltno scribitur : Exsurge,
afierrelur in locum suum, queffi prseparaverat ei Da- psalterium et cilhara (Psal. LVI,cvn); non quod in
vid, quia non soium David, sed et omnes prophetse modum cithar*, sed quod in modum clypei quadrati
dictis et factis futurum vatieinandp in Ecclesia Christi conformeluf cum decem chordis, sicut scriptum est:
Incarrialioni prsehuere Iocum, ut eo celerius susci- Jn psalterio decem chordarum psallatn tibi (Psal.
perent advenientem, quo 'eunj prsescirent anle esse cxLin). Habet ergo psalterium obesum ventrem in
'- _
prophelatum. superioribus, ubi ehordarum fila religata, discipli-
Sanclificali sunt ergo sqcerdoies, et Levitw, ut por- nabiliter pleCtro perctissa, suavissimam dictintur
larpnt arcam Domini Dei Israel, Et tulerunt filii sibi reddere cantilenam. Huie citharse positip Videtui
Levi arcamDei Israel-, sicul prwceperaf Moyses,juxla esse contraria, dum quod ista in imo continet, illud
verbum Domini, humeris suis in vectibus (Num. iv). conversa vice gestat in capite. Psalterium ilaque'
SanCtificatiosacerdotum-et Levitarum juxta tropolo- cum decem chordis Ecclesia est cum decem vei'bis
giseregulam docet ministro§ Novi Testamenti puram legis contritjs, quse contra omnem hseresim quadrata
doCtrinamet mundam hahere vitam, quibus alibi di- per quatuor Evangelia intelligitur. Hinc posita est
'
citur,: Sancti eslote, quia et ego Sanctus sum Dontinus ^1cithara, de qua in quadragesimo sccundo psaljno
Deus vester (Levit.xi). Bene ergo conveuit gestato- scriptum est : Corifiteborlibi in cithara, Deus, Deus
ribus arcse Domini ut sint sanctificati juxta prsece- meus, quod proprise consuetudinis est apud He-
ptum legis Domini, quia rectse fidei verbis, et bono- brseos, quse cum chordis yiginti quatuor quasi in
rum operum exettiplis debent auditorihus suis Incar- modum deltse litterse (sicut peritissimi ti'adunt) uti-
nafioneni commendare Filii Dei, et RedemptionCm que-componitUr, et per digitps Pindari variis voei-
humani generis, ac vitam ceternam, atque futurum bus linnuliscrue ac tibidis in diversos modos conci-
judicium Chrisli prsedicare. latur. Cithara autem, de qua serriio est, Ecclesise
Dixit qtioque David principibus Levitarum nt con- spiritualiter typum habet. Quse cum viginti quatuor
stiluerent de fratribus suis cantores in organis musi- seniorum dogmatibus trinam formam habet in mo-
corum, nablis videlicetet lyris et cymbalis, ut resona- dum delt« litterse, fidem sanctse Trinitatis suse dubio
XOritin excelsis soriilus Imtitim, etc. (I Par. XXIII). signifieat, et per manus Petri apostoli, cseterorumve
Narratur ergo aHbi in prsesenti historia, quod cum apostolorum ac doeforum Evangelii, qui prsedica-
propheta David devota aatate senuisset, quatuor mil- tores illius sunt, in diversos mpdos Yeleris et Novi
Ua juvenum ex Israelitico populo delegissel, qui -,, Testsimenti aliter in litlera, aliler in sehsu figura-
Psalmos, quos ipse Doniini aspiralione prolulerat, liter concitatur. Lyra dicta est «7,6TOlyriin, id est,
organis, cjtharis,,nablis, cymhalis,Iubis, propriaque a varletate vocum, eo quod diversos sonps efficiat.
voce in magna jucunditate «upernse gf atise persona- Hsec autem similiter potest Ecclesiam significare,
rent. Quse suavis adunatio tribus partibus diyisa quse in diversitate variarum doctrinarum pef histo-
conslabat. Rationalis pertinebat ad humanam vocem, riam, per aUegoriam, per tropologiam et per ana-
irralionalis ad instrumenta musica; communis autem gogen suavem sonum exprimit, sed lamen a sympho-
de ulriusque partihus aplatur, ut et vox hominis nise simplicitate non recedit. Cymbala autem aeeta-
certis modulationibus ederetur, et instrumentomm bula qusedam sunt, qtise percussa invicem se tan-
melos consonase vicinitate conjungeret. Sic suavis . gunt, et faciunt sonum, de quibus dicilur in psalmo:
illa et jucunda musica Ecclesiam eatholicam tali Laudale eum in cymbalis bene Sonantibus (Psal.ci,),
actu prsedieebat, quce ex diversis 1inguis, varioque Cymbala bene sonantia labia noslra debemus acci-
concentu in Unam fidei concordiam erat, Domino pere, quse non immerito inter musica instrumenta
pfaislante, coalilura. Ex quo riumero iudita nomina «positasunt, quia et similitudo quajdam est cymba-
frequenter iri titulis invenimus,ui. Idiihun, Asqpli lorum,et per ea voces humanaj harmoniairi redderf
S47 .:." .."" '... B.VRABANEMAURI ARCHIEP.:"MO.GUNT.QPERUMPARS I. . . 3iS
suavissimam:compnobantur; harmonia eriim est di- Affiunera prceslabanlm'; sed ut de plurimis pauca
versarum rerumiii unani convenientiam r-edacla co- complectar, acta esl per operatipnes hominum, ut
•pulatio. Quse et in voce humana constat accidere, fuit arca Noe (Gen, VI.I; J Petr. v), et saerificium
-quando et iemp.or.aipsa et syllabce adunani vocis Abrahce (Gen, xv), et transitus niaiis Rubri (Exod.
.epneordiam perducrinluf,,Cymbala ergp nostra sunt; xi.v). Per nalivitates,quoqne gemittprutti Esan ei.Jar
labia percussa ad- sonum vocis distinclissime tem- coh, qiii futufarum reruni sacrattienla gestabant
perata, quse tunc salutariter sonant, quando ad Jau- (Genes. xxy). Per angelos sicut locuti sunt Abrahse
des Domini devotissjme, commoventui'. Cymbala et Lotj.Zachaiise el Majias (Gen,_xviu, xix; Luc.i)-.
quoque bene inventa suijt ex permistis metallis, Per visiones, sicut lsaiae et Ezechieli, et cseteris saii-
,parvissimse phialse comppsitse. venlricula sua. in la- Clis (Isa.i, vii; Ezech, i, x). Per sonmia, sicu.tSa-
ieribus habentes, quse artificiosa modulatione col- lomon et Daniel (I.I.I.Reg. iii; Dap. vn). Per nnbem
lisa,, acutissimum sonuni delectabili cpnsonatione et vpcem de ccelo, si.cut Mpysi. Unde couslat san-
T^dduut. Unde, sequitur : ctum David non per operationes hominum, npn per
Porro cantores.Hemari,-Asaplt et Elhan in cym- nativiiates geminorum,, non per angelo.s, npn p.er
:.bplis mneis conci;epanles;:Zachgriasautem; et Oziel, :; yiSiones. non per somnium;,. rion pernujjeni et vri^
ei SetniramolJt, el. Jahiel,. et. Ani, et Eliab, et.Maa- ']§ pem de co3lo, nec per alios quoscunque njodps, sed
sias,.et Banaias,in nablis:arcana canlabani. Arcana C03lestiaspiratione fuisse,-eonipletuni. Sicul de I.pso
dicta sunt occulta. Cum eniminmanibus suis,SIIDIV. jegitur in primo Rcgum volumine : Et direclus est_.
psissent organa, per adyentum Spiritus sancti fu- Spirilus Domini in_David a die illa, et deinceps.(I
tura arcana cantare ut iif psalterio Psalnioruni con- Recj.xvj). Ipse quoque Dominus in Evaiigelio dicit:.
einendo. Domini et Salvatoris adyentum prsedicaj'e, Si Dqvid in spiritu vocat _eutn Dominutn, quomodg
quem divinitalis suse.mifabili secreto pro hominum dicitis quod ftlius est (Mallli: xxn)? Quo dicto re-
salute disposuit. Hujris verbi, nientio in litulo psalnii cognoscijttus evidenter, per sanctum Spiritum -psal-
.quadragesimiquinti posifa est. . nios fuisse prpphelatos. Sciendum est sane qupd
V Rorrg Malhailtiqset Eiiphqlu et Maceniq.s,et Obe- omnis proplietia aut de pfseterito, ant de prcesenU,
dedom et Jeliiel et Ozaziu.in-citharis pro_oclava ca- aut de futuro tempore lpquatur, aut agat. aliquid.
ncbqnt. Pro. octava.'yeto_v(jitquidaffi volunt) signi- Est autejn. prophetia. magnificum.nimis et verilo-
ficat in die judicii adyentujn Domini, quandp, finita quium dicendi genus. Non humanq volunlale_col-
sceculi hehdomada,. ad judicanduni yeneril muijdiim. tata est qliquqndg prophetig,_sed Spiritu sanclo in-
Unde sextus Psalmus, qui In tremore. divihi judicii spirati Ipcuti sunt sqncti Dei lioinines (II Belr.i)..
totus cantatur, tali titulo p.rsenotatur. Nam et ipse G Nam et PVauIusap.pstolus ait: Qui prophetai, honii-
.humerus ogdpadls in Sefjpturis divinis magnarum nibus. loquitur qd mdificqtignemet exhorlationem.
ferum -sacramenta continere dignoscifur. Octp ei-. et consolationem (I Cor. xiv).. Et paulo post.-: Qui
enim animse , ingressse spjit in arcam Noe, quse, proplielat. Ecclesiam. (Dei)_mdificat; plane, quando
niundp! ppreunte, salvatis, sunt (Gen.vu).' Qctavus res incpgnitas, nimisque necessarias prce locutionis
filiiis Jesse David fuit, quein a, Domino constat ele- beneficio facit esse notissimas- Nam et quibus.data
Ctum (I Reg. xvi). Qctavp etiani die circumcisio pu- est bene intelligendi fapultas, vel interpretandi
fificabat Ilebrseos (Gen. XVII).Octavo ilidem Domi- Scripturas divinas, a munere prophetiai non vi-
nico die Dominusresurrexit a mortuis (Malth.xxvni), dentur,excepti,, sicut Apostolus ait in Epistola ad.
ih quo humani generis spes ab, Impiorum inferno in Gprintljios prinia.: SpirilM proplietis subjec.lus.est
coelorumest eleyata fastigium. Iste autem humerus (I Co.r,xj.y). .
esl, quem aiiihmeticlaciuprimum (jfaadian/of.appel- Por-ro Sebeniaset Josaplial et Nalapael. et Arptisai
.lant, quern Siolaus PytliagpricUsIiarmpniam geome- et Zachqrias el Banqiqs ,,et Elieze.f,sac_erdot.es. elgpr
tjicam yocat, eo quod oinnesin ipso videant.ur har- gebant tubis 'corqni.arca pomipi,, Quid^per hos se-
monicse conyenire ralipnes, pteni sacerdotes, qui tubis cprain Deo, clangebant,
'. Cli.grieniasauiem princeps Levitgrum .prophetim.Phisi prsedicatpres sanctj septiformjs Spiritus sanctf
"prmerqt,et ad prmciriendqmmelpdiam; erat quipp.eJ gratia repleli- designanturf Qui quasi tuba Canuttt,.
valde sapiens, ete. Chonenias dicitur prophetise prse- ctim Evangelium Dei in Ecclesia Chiisli pradicajit,
esse ad; prsecinendain melpdiain, quia ipse spiritu et sacramentum Incarnationis Dofiiiriicsefidelibus
prophetise instructus melodianiet verba cantpribus ad auctorilras manifestant. Tuba itaque diyersis figuris
menioriani revocabat. Prpphetia est aspiratio divina, ac formis eJHCitur: aliler enini estfaCta tuba coiir
Vquseeventtts rCfum aut pef facta aut per dicta qup- grCgationis pppulf, aliter victpriai,, aljter perse-
ium.dam iinmpbiii veritate pronunliat. D.equa bene quendi inimiCos, aliter conclusionis civitatum, et.
dix.it : « Prophetia est suavis diCtio, coaler fCHqua. Tuba autem consuetudinaria apud reruni
" 'quidaffl
stis doctrince fcivus, et.dulcia divini eloquii mella nefitissiinos lioc.modo forfflanda esse desCfibitur,
cpmporiens.t Uride et ipse David in centesimo ocut tfihris fislulis cereis in Capite angusto inspire-
tayo declmo PsalriiO dicit:: Quam drilciq faucibus ttir; sicqtie per qtiatuOf vociductus aereos, qui pCr
\_neiselpquia tua, pomirie, super mei et favum ori., sereum fundamentum quaternas voces producunt,
meo (Tsal. CXVHI)!'Multisautem modis gratiae'istiiis" riiugiturii nimiuffl veheniCntissiriiumque proferant.
3^9 . COMMENT.m PARALIPQMENA.—LIB. II., /, ,:m
Quod figuraJiter designat,. Evangelium lerna com-.A Primum librum commentariorurii in Paralippnie-
fessioue triuni personarum sanetaj Trinilatisin ca^ noii.a capite yoluminis usque ad illrim lp.cum.uhi
pite-arigusto„in nativitate Christi divinitus inspira. jiamtur.de instrujnentis musicis,, quse: David simul
tum,.per quatuor vociductus sereos, id est, pef rex et propheta ad laUdandum Dommum-ordinavtt,
quatuor evangelistas senei fundamenti stabiHtate, perduximus, ubi fiuejn illius penentes, csetpi'?^quse
scilicef fidei etoperum in toto prhe vocem iilfflio sequuntur,, de ipsius Dayid gesfis et distributionibus
clampre quasi.in modum tubse congregationis fortiter ejus mysticis aHo.exordiof nchoemus.
eniittere.
LIBER ,;SEGHN1MJS,
.-..-(IBID.)Igitur Davidel omnesmajores iialu Israel -cat qtiod et ipse Davicl;aceinclus efat ephod IinCo>
ellriburii ierunt tid deportandam arcam :fmderis'Dc- Namlinum, quod dCteffa procfeatum multipHci la-
mini de domo Obededom.cumlwtilia tnqgna. Gumqueb boffl ad caiidorem vestis pervenit, veritatem liuttia-
adjuvisset Dominus Levitas, qui portabarit arcam fm- naj carnis intef Uagellatriumphantis ostendit. Yeruffi
deris Dotiiini; imniolabaniur septem tauri, et septem 'cunctis exsultanlibtis, et ad arcce coelestis introilum
qrietes, PorroDavidefalindutus stoiabysshia, et uni- hymnos resonarilibus, sola Michol filia Saul arcam
versi Levitmqui portabanl arcam, canloresqueetCho- ilueentibus abest: quitt etiani e speculis David liti-
nenias priiicepsprophetim inter cantor.es.Bavid auiem miliauim despiCit. quia;, credentibus iri mundi fine
.indutus erat eliam ephtid iineo.: Universusque Tsraet JudseisVerrint nonnulli- qui Gliristum tantutti profes-
Meducebanlarcam fmderis D.ominiin jubiib et sonitu 'siorie., sed opefe: ianttiffi sequaniur Anliclirlstum.
buccinm, et tubis ;:elcymbalis,elnablis :et citharis •Quihusmerito Congruit quod eadem Michol, quse, ad
cpncrepanteSiCumquepervenisset.arca.fpedpris:Domini figurandam instabiUtafem camaliuni, aqua omnis
Msqpead civittiiemDavid,. Miphol filia Sauii, pwspi- •interpretatur, tton uxof Da\idV sed1fjlia-Satilappel-
ciens per feneslram , vidit regem David saltantem lalur,. qtiia Christo fidetenus sefviunt, non illius re-
,atgue ludentem, et, despexif eum in' cordesuo (II gno cofonandi,sedperseCutoruni ejtis, quos:imitati
" •'..'. -•.'•
Reg.\ix. sunt, anathefflate damnandi. Yeruffl pfavi suCcett-
_-:''-. ,'.'.- CAPUT X!YT. seant, JmmiJitalem ECClesisecondemnent, nihiiOmi-
De eo quod cum David adduxisset arcam Domini in Q nus arca DPmini suiiocum Ihgreditur, pottitur iri
r jubilo in taberiiaculumqwd-tetender.atei, obiule- -medio tabefnaculi;, qtiod teiendefat ei David, idCst-,
', runt hotocqustq sacerdoies e.tpacifica, cpram Do- lldes Ecclesice prsedioattir; proficif ,ins'eriiur Cofdi-
inino/benedixkque David populoiii nomineDomiril, Jjus oinnium,
'_ etdivisit:uttivefsis' per singulos, a vwof usque ad. quos Domirius ad. vitani pfseordinave-
„- piutieremy/lortam pqnis etpartem assmscarnishifc rat ceterriam. Oflert! Jfavid hPlocausla- et paeifiCa
baim ef frixqm pteo. similam, De levilis.qups, con- . coxam Dominovfidem devotionemque Eoclesiceeom-
stiiuit Dqiiid; rii nilnistrafeni coratriarm pomitii ei ' mendatPatri
- de Asapli et frtitiibus ejus. Re.cdtiiicO:quod coiii- Ghristus,,qui esi ad>dexteramDeijqui
_ .posuitDavidqd;IdndandunvDominutri.Deeo guod elimiv,inief:peltaVpr,o':nobis (floffi.-viii)';'qui; iii-exemr
: reversus esi:David ut. benedicerel dotnui,su<e.-* : _ plum Davidfideles huniilesque. Jienedicehs,: salutaris
- (I PAR,XVI.)Attulemrit ergo arcam Dei; ei consti^ ffi5rs'teriipascit aHmentis, paiiiens siiigulis-collyri-
fuerunt eam iri tnedioMbemaculi, quod teteriderat:ei daln' panis; unam, Illius; utiaue qui de ctelo,desceti-
David; et gbtulerunt Iiplocausta etpacificd cortimDo- dit,,et dalvitam huicmundo (Joan. vi); et assaturam
minq.GumquecomplessMDavid offerenshoiocaustaet bubalse carnis unani, illius, scilieet vituli Sagiiiati,
pacifica,:bene_dixitpopuh,innomineDomini, etdivisit quiprprevertente adpatreffi^filio juniore, maetattis
iiniversis per singuhs, aviro-usque ad; mulieretti, tor- (Luc. xv) et igne Passiotiis assatus est, dicens : £»-
tam panis,, et parlem assw camis bubaiw et<frixam n aruit veluitesttt virlus iriea (Psal, xxi); et^-<'slmiiahl
gleo similam (II Reg. yi). Postquam ergo arca Dri- frixam oleo, carnemvidelicet apeecati labe itiundis-
mini in domo.ObededPm-Gelhseiinansit tribus meli- Simam; sed Obhunianse salutis:causani uberrlmani
sU)us,congregatis majoribus.natu Israel, et tribubus "delectationLbus crucis sartaginse tortam, Et merito
atqueLevitis, quipoEtarehtarcam foederisDomini:, una pahis collyrida, una carnis assatura datur, qtiia
abdtixit eamDavid indoffium suam, quia postquam nnus Dominus, unafides, unumbaplistwa, unusDem
plenitudo gentiuffi ad fideni Christi subintraverit ei Pater- omnium (Ephes..n). Aliter hsec intinera;fide-
(Rom.xi),,tandem rediet!arca.Dei incivitatem:David, les accipiunt, quattdo unus panis et rinutti corpus
hoc est, in Judaieam plehem,:pfcedicantibus Hettoch multi sumusim GhristoVfJCVr.±)\ sive carnissiiigtili
el Elia,,gratia Ghristieonveftitur. Ibiquerex noster lasciviariicastigantes, ac sefyitutisubjicientes, saneti
hpves elarietes immolans. hoe est,.eos qui: arcam Spirilus ignedecoquunt,, necnttn et; fructus 'operum-
. Daniini tritjirant, ejt;pvium, ejus ducatum: gcrunt, bohorum oleo miseriCoi'dise pinguissimos compas-
martyrii sariguine ccronans, et ipse quoqtie suse in- sione proximi fervere faciunt. Atcontra, fllia: Saul
carnationis et passionis exeuiplum quatenus Judssis frustra cubiculunj regis ingressa, nullos concepli se-
-noncreditumjpalam manifestat. Hoc eninf sigriifi- minis fruclus dat, quia qui verbum Dei aure tenus
SSi B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 352
pefcipiunt absque boni operis prole, diem perpetuse I\. Qualem ine exterius despiciens exhibeo, talem me
morlis exspeetant. Quod David cum arca Domini in interius attendo. Quid ergo acluri sunt, quosdoctri-
Jerusalem saltandoreduceret, aMicholfiliaSauluxore na elevat, si David ex carne sua venturum Redem-
sua ristis est, tropologiam inttieri libet, quanla vir- ptorem UOverat, ejusque gaudia prophetando nuri-
lutum munCra David ipsepereeperat;, atque in his, tiabat, et tamen in semetipso cervicem cordis yalida
omnihus qtiani fortem humilitatem servabat. Queffl discretionis calce deprimebat, dicens : Erogue hu-
enim nott extolteret ora leomiui frangere , ursorum milis in oculisriieis.
brachia dissipare, despeclis pecoribus fratribus eli- Constiluitque David coram arcaDei de Levitis, qui
gi, reprobato fege ad regni guhernacula ungui, ti- ministrarent et recprdareniur operum ejus, et glorifi-
mendum cunctis uno lapide Goliatosternere, a rege carent alque taudarent Dominum, etc. Attende, le-
proposita."exslinctis Allophylis, numerosa prseputia clor, ordinem et oJficium Levitarum, constituente
reporlare, promjssum tandem regnuni percipere, David, ut ministrarent, inquit, etrecordarentur ope-
cunctumque Israeliticum populum sine ulla eontra- - rum ejus, et glorificarent cttque laudarent Doininum,
dietione possidere a : el tameii cumarcain Dei Jeru- Ubi totius vitse nostrse dispositionem in religione
salem revocat, quasi .oblilus prceJattim se omnibus, Christiana considerare poteris. Ministrat igitiiiDeo,
admislus populis ante arcam saltat; et quia coram ]B qui cor mundum cum casta convefsatione exhibet
arca saltare (ut creditur) vulgi mos fuerat, rex se Domino. Recordalur operum illius qui meditalor
in divino obsequio per saltaltim rolat. Ecce quem legis Dei secuttdum regulam catholicss fidei sedulus
Dominus cunctis singulaiiter pratulit, se quoque existit.Glorificat alque laudatDominum, qui non
sub Domino , et exsequando minimis, et abjectum -solumsermone prsedicationis ac voce jubilationis,
exhibendp cpntemnit; noii poteslas regni ad memo- sed etiaffi bonorum operum laudat efleCtu. Sicque
riani reducitur, non subjectorum pculis saltando impletur digne illius ministri officiujh,_de quo Sal-
yilescere ffieruit, non se honore prselaltumcseteris vator in EvangeHo ait: Qui iriihi minisliat, me se-
ante ejus arcaffi, qui honorem dedefat, recognoscit. qualur. Et \ubi suin ego , illic et minister meus eril
Coram Deo egit dehilia yel extrema, ut illa ex humi- (Joan. xn), quia qui in corde, ore et opere Domino
litate solidaret quse coram hominibus gesseratfortia. rite servit, seternsebeatitudinis gaudia cum illopos-
Quid de ejus factis ab aliis sentialur ignoro; ego Da- sidebit.
vidplus saltantem stupeo quam pugnantem. Pugnan- Inillo die fecit David principem ad confitendum
do quippe hostem subdidit, saltando autem coram Domino Asaph et fratres ejus, etc. Quid est, quod
Pomino semetipsum vicit. Quem Michol, filia Saul, Asaph David constituit principem ad confitendum
adhuc ex lumore regii generisfnsana, cum humilia- ' Domino, nisi quod Redemptor noster ordinem san-
tum despicefet, dicens;: Quam gloriosus fuerit ho- ctorriffldpctorum, qui offlcioapostoHcolriancipanlur, -
die rex Jsrael, discooperiensse ante ancillas servorum in culmirie ecClesiaslicsadignitatis cohstituit? Quod
suotum, et fiudalus, quasi nudeiur unus de scurris hene prsesagiuffi nominis ipsius monstrare videtur;
(II Reg. vi); protintis audivit: LudamanieDominum, Asaph eiiim coj^rejfansinterpretatuF. Et bene con-
qui elegit nie pOtiusquam palrem tuum. Ac paulo post gregans dicitur, qui sermone recto ac bono exemplo
ait: Ludam el vilibr fiani plus quam factus sum, ero- multos ad fidem Christi et ad cultum pietalis con-
que humilisin pculis meis. Ac si aperte dicat: "Vile- vertere cpnatur. Asaph ergo et fratres ejus principes
scere coram hominibus appeto, quia servare mihi ad laudandum Dominum constituuntur, cum sancti
coram Deo regnum per hUmilitatem qusero. Sunt aposiolici viri ad convocandum atque coadunandum
ergo npnnuUi qui de semelipsis humilia sentiunl; nuittertifflfidCIiumin fide ab ipso Doniiiioordinaiitur.
qui in honoribus posili nihil se esse nisi pulverem Dequibus .admirando Psalmista ad. Dominum ait:
favillamque perpendunt, sed tamen corani homini- Nimis liohoiati sunt amici tui, Deus; niinis conforta-
bus viles apparere refugiunt, et contra hoc, quod de tus est principaluseor.um (Psal. cxxxvm). Et item :
se interius cOgitant, quasi rigida exteiius venustate . Const'toes, inquit, eos principes super omnemterrain;
'
palHantur. Et sunt nonnuUi, qui viles videri ab ho- . memoreserunt nominis lui, Dotv.ine;in bmni genera-
minibus appetunt, atque per omne quod sunt, de- tione et prggenie (Psal, XLIV).Post hsec, modum Iau-
jectos se exhibendo contemnunt, sed tamen apud dationis queffl David ipse composuit iscripforhislo-
se introrsus quasi ex ipso mefito osterisse vililatis forise inseruit, dicens : ConfiteminiDotpinoetiiwocale
inlumescuntj el tanto njagisitt corde elali sunt, nomen ejus. Cujuspsalmi titulus esf: Alleliiia.Et me-
quanlo.ampUus in specie elatioriem premunt. Quse rito, quia totus in laudibus Dei expJicatur.Hocquidem
utraque unius. elationis beUa magna David circum- verhi decusin psalmo aprsesentipsalmo fecitinitium:
spectione depfehendit, mira virtttte superavit. Quia nec antea a quoquam reperipositum, quamvis multi
enim de semetipso inlus humilia senliens, honorem scriptores fuerint primitus Hebrseorum. Scireautem
exterius non quserit, insinuat, dicens: Ludam et vi- debemus, AUeluia neutri generis esse finitum, quod
Itor /wrm.Et quia per hoe, quod vile est, se exterius et sanctusHieronymusmexpositioneejtisdempsalmi
prsebuit nequaquaminterius intumescere, adjungit: evidentef designat. Quod eum in Hebraicis fontibus
Eroque Jiumilis iri oculis nieis. Ac si aperte dicat: credimus invenisse, et ideo ubicunque se locus attu-i
•• I Reg.
xyn;_I Reg. xvi; I Reg, xvn; IReg. xvm; II Reg. n, m.
C0MMENT.1NPARAL1P0MENA.—LD3.IL "- . 3S4
§53
lerit, a doctissimo viro prsefixam regulam subseque- _L Laudatenomen sdnclum ejus. Rle quippe riie no-
mur : quoniamunum atque integrum nianere debet, men Domini laudat, qui sanam fideffi recte prsedi-
quia ntihius linguse prsesumptione mutatum est. cat, et hene vlyendo, bonis operibus eam aliis digne
Alleluia enim apudipsos dicitur: LaudareDominum, commendat. hi centesimo quoque et quarto psalmo
Id est allelu, laudare, al quippeinvisibilem significat ita scriptum est: Laudamini in nomine sancto ejus
Dominum : quod unum Dominum ex deCem nomini- (Psal.av).
hus esse Dei in epistola ad Marcellam Hieronymo Lmletur cor qumreritiumDohtinnm.Ne qtiis forsi-
traditur exponente, qui dixif: Prinium Dei nomen tan suis vifUjus apjjlicaret, cum boni iiliquid opera-
est cl, idest foftis. Deinde eloim ex eloe,quod utrum- tur, cautus doctor fragiles monet, dicens, non in
que dicifur Deus:. unde geminatum freqrienter inve- sensu pi'oprio, sed in Domino esse gloriandum, ut
nimus, ut est: Deiis,Deus meus, quare me dereliquisti "actantiam fatsam reftigiant, cum hsec a divinitate
(Psal. xxj)? Et: Detts, Deus metts, adle de lucevigilo concessa esse cognoscant; sicut et in aliO psalmo
(Psal, LXII),et his simiUa. Quartum, Sabbaoth, quod legitur : In Domino laudtibilur anima mea (Psal.
est, exercituwn.!Quintum, e/onV,quem nps excelsum xxxui). Non ergp vetat, ut laudemur, quia bonis
dicimus. Sexlum, Asserheim, quod in Exodo legitur: actionibus non potest res ista denegari; sedf n Do- .
Qui est, misit me (Eoxid, m). Seplimum, Adonai, B mino laudeinur, qui prcestat illa quse bene êrimus.
quem nos Dominum generatitef appeUamus. Octa- Et ut consolationeffi de tali resumerent, Iwtetur, ait,
vum, la, quod Deo lahtuni applicatur, et itt Allelitia' cor qumrentium Dominum. Scilicet inde Isetetur, si
extrema syUaliasonat. Nonum tetragrammum, quod prsedicetur in Domino; non auteffl, si de suo posse
ineflabEe nuncupatur. Decimum, Adona, id est ro- laudatur; pfseeipuuffl nobis et gloriosum siquidem
bustum et suffieientemad omnia perpeiranda, etc.-No- esse debet, quando homen ejus extollituf, qui nohis
vus plane titulus, et dicti ipsius bfevitate Corispicuus. beneficia profutura largitur. Unde nimise impudeit-
Hoc ecclesns votivum, hoc sanctis festivitatUjus tise fuit, aliquid quosdam adversus hoc diCefe, con
decenter accottimoduffi. Hinc ornalur-lingua can- tra quos tam crCbra testimonia, sed pene lex tola
toruni.Tsltid aula Domuiilseia respondet; ettamin- prolata est.
saliabile bonumiropis semper varianlibus inttovatur. Qumrite Domintimet virtulem ejus: quwrite factem
Confitemitii, inquit, Dontim), et invocate nometi ejus semper. Horlatur, ut se ad prsemia futura con-
ejits: notss fatile in populis adinventiones illius. In firment, qui eum qucerere delegerunt; sed istud de-
hoc versu tribus constat partibUS ordo dictorum. siderium, ista inqtiisitio non est hic aliquanlo tem-
Primo dicit: CohfiteminiDomino,id estiattdate eum, pore finienda, qupniam addidit: Semper : fflaxime
et bonis actibus gratiam'vobis divinitatis aequirite v p eum : Qui petit, accipit; ei qui qumrit, inve-
legalur
quod ipsmn estlaudare Donhhum, et ore ilU honp- nit : et pulsanti aperielur (Matth. vii). Nam quod
femdeferre, et Operibus-ejus jussiones efficCre.IUa dicit: Qumrite faciem ejus semper:-prsesenliaiu si-
enim confessio hic intelligenda est, quseDominiprse- gnificat, quam solUs quserit humilis ac devOtus.Ju-
conia celebrare non desinit, quando et subsequenlia dicem enim desiderare non potest, nisi qui de ipsius
talevotum actipnemque declarant. Deinde Dominum pietate confidit, et cum prsesentiam ejus eupit, se a
commonet inyocari, ut prius mysteritim sanctissiuise prava actiOne suspendit. Qusesivitenini faciem judi-
laudis gratepossimusaudire.Prsemittendumest enim cis, quando dixit Apostolus : Bonum certqmen cer-
"b.onialiquid, utjudexttOs placattis exaudiat. TertiP ttivi, cursum consummavi, fidem sefvavi : de cmtero
dicit: ATotasfacite• in populis adinventiones itlius. reposita est milticorona justitim, quqm reddet mihi
Quod bene potest gloriosis eyangelislis et sanctis- Dominus itt illa die juslus judex (II- Titn. iy). Talis
simis apostolis et nunc sanclis sacerdotibus conve- ergo juste faciem judicis qusesivit; qui se coronan-
nire, qui per geutes universa magnalia ejns annun- dum esse Dpniini ffiiseratione prsesentit.
liare noscuntur. Recordamini mirabilium ejus, quw fecit, signorum
Caniteet psallite ei, et narrate omniamirabilia ejus. illius et judiciorum oris ejus. Patriarcharum nomi
•p.
Exponit quod superius dixit: Confitemini Domino. na et beneficia paulo post refert, ut plebs devota
Cunlate enim ad hymnos pertinet offerendos : psal- possit advertere nullum Dominoinani devotione spr-
lite ad pias operas explaiiandas. Et tunc dixit nar- visse. Mirabilia itaque pertinent ad divisiohemmaris
randa mirabilia, quando fuCrint duo ista prsemissa. Rubri, prodigia ac plagas quas nlisit in Jilgyptum.
Omnia enim significat ista, quse-diclurus est. Non Judiciq oris ejus : quoniam cuncta Complevit, quse
enim humanaruffi virium oninia narrafe quse virlus Moysi suo famulo promisisse dignoscilur. Sicin uno
Diyinitatis operatur; sicut in cenlesiffio quinto psal- versiculo, qusesubter latius dicturus erat, proposii
mo scriplum est : Quis loqueliir potentias Dotnini, tionis loco Jjreviter ante prsefatus est. Hoe tamen to*.
auditasfaciet omneslaudes ejus (Psal. cv)? Sed istud tum sentiri niavult de Domino Christo.
schema dicitur-ex barte totum : quod in Scripturis Semen Abrahamservi ejus : filii Jacob electi ejus.
frequenterinvenies. Nec aliter recle potest Evangelii SubaudiCndum est quod superius dixit : Recorda-
,'istud dicturo hHeliigi: Verbum carq faciuin 'est, et mlni, Perscrutandum est autem, quocl in magna
habitavilinnobis(Joan.i);quasinonetanimam simul discretione pfopheta Abrahss semeii servos appcllat,
assumpserit, quam speeiaUterliberare dignatus estV filios Jacob electos jDomini esse commemorans. Ju-
5SS B. RARANI JIAURI ARCIIIEP. MOGUNT.OPKRUMPARS I. .536
dceienim contumaces, quos hic niavulf intelligi, car- A quentcr cnumerat quanta patriarchis virtus divina
nis Abralia;semen fuerunt. Quos mcrito seroos dicit, prscstiterit. Denique indequod sequitur:
quoniam, perfidia faeiente, 'filir esse noluerunt. Qui- Non dimisit quemqvam calumniari eos, sed htcre-
bus ipsc Dominus dieit : Si vos filii Abrahm esselis, pavil pro eis reges : Nolite langere christos meos, et
opera 'Abraha:fecissciis. Fiiios vero Jacob significat in prophelis meis nolite maliijnari. Hic tempus illud
ficielissimosChiisiianos, qui ucercdesdomini noscun- signiiicat, quo rex Êgyptiorum divinitus admonilus
tur. est,'ne Abrahse uxorem prsesumpserit (Gen. xn).
Ipse Bomitius'Deus noster; in universa terra judi- 'Qued simili modo de Isaac constat effeclum
cla ejtis. Ponilur semen Abiahss et scmen Jacob, ut (Gen. xxvi), Quapropter evidenter ostenditur divina
Salvalorem nostrum non unins gcniisDominum, scd proleclione cos fuisse munitos. Unde scrulandum
Dominum credant totius orbis tcrranim. Kam sicut cst quomodo supra mcmorafos patriarchas christos
ubique dilatata est Ecclesia, ita per orbem propa- appcilare delcgerit, eumadhuenon fuerit unctio ee-
gata sunt ejus sinc duhitatione judicia. Dicendo lehrata : a Saul eiiim liccc res sumpsil initium
enim ipse Dominus commonet illnm inlelligi dehere, (I Reg.). Sed quoniam erant in spiritu Christiani,
quem populi Jiidseoruni crucifigendum esse decre\e- ejusque fidci probantur esse devoii, sicut de Abra-
runt. Sed qiii hanc \ocem non adêiiunt, ipsi se _Bham Dominus dicit : Goncupivit diem meutn videre,
specialiter a palriarchis alienos esse prollcnlur-. vidii ct gavisus est. Merito ergo appellali suut sacri
Recordamini in sempilernum pacti ejvs, sermonis nomine, quia jam CJuisti fidem piobautur amare.
quem mandavilin mille generaiioms. Recordari prse- Nam et ipsa Dominiverba sunt pbsita dicentis : No-
cipit, hoc cst, tit nnlla obihione tradatur; ct suhjun- lite tangere clirislos meos, et in prophelis meis nolitc
git, iti sempilernum, quia quidquid Dominus promi- matignare (Joan. vm).
sit, percnni firmilale mansurum est. Pacii sive tesla- Caiifate Domino, iitnnis terra.
menli sui proplielarum significa'1prsedicationes, quas Diccndo cnim omnis terra, catholicam signifieat
de Yeibi inearnalione prccJixcrunt. Sequitur : Quod Ecclesiam, qu;e pcr cunctum orbem noscitur esse
mandavit. Mandare cstperaliunialiquid dicere, quod diffusa. Breviciiimcompchdio et Judceam confut3\it,
utique factuni est, quando prophelis tainen sssculi quia gcntcs admisit, et Dei natum destruxif, quia
dalum es( ;uitura'prophelare. Inmitle generationes. generalitati confessionis gratiam non nega\it. Nam
Finitum-pro infinilo posilum est, quod tamcn ssecuii ut homines iiitelligcres, camate dixil, qui revera
islius fineoouCIuUiluiyubigeneralio Jmmana sequenti possunt laudcs Domino personare. ileinde quia plu-
sibi setate'succedit. ralem numerum aptavit ac* tcrram, quod ulique
- Quod pepigit cutn Abraham, el juramenti iliius G non convenirel, si tcllurem voluisset intelligi.
cum Isaac, -et consiiluit -illud Jacob in prmceptum, Annuntiaie de die in diem salulare ejus. Dics de
et lsrael in pactum sempilcmum. Ad illud respondil die duos dies significat absolute : quod pertineread
quod superius dixit, testamenti sui. IHa enim, quaa 'Scriptinas Testamenti Novi et Veteris ajstimamus,
iii velcri testamento Abrahce ct Isaac patriaichispro- quse utraque a;leriii sdlis claritatc respondent. Et
lnissa sunl vel jurata, slatuitea, id est, firmavil Jacob lude bene nuntiatur salutaris Dominus, per quos ct
et Israel, in novo vidclicet tcslamento, quod esl venturus et ver.isse monstratus est. Proplielse siqui-
seternum. Jacob enim et Israel Chrisliana tcmpora .dempromiserunt adventum, evangelistce venisse de-
plerumque significare, 'scepejam dictum cst. ISovum clarant. Ita factum est, ul duo ccelestes dies.annun-
ejus tesiamentum proprie dicitur ceiernum, quianul- tiasse cjus gloriam comprobentnr,
lumillialiudaliquando succcdet, in quo cst omnium Narrale in gentibus gloriam ejus et in cunctis popu-
promissorum completa pcrfectio. \is mirabilia ejus. Dum superius dixit : Annuntiale
Dicens : Tibi dabo terram Chanaan, funiculumhw- satulare ejvs; hic dicit: Narraie tnirabilia gloriam
reditalis vestrm. Clianaan inlerpretatur : humilis. ejus. Quod ulique aptissime positum est. Dominus
Ergo humilium lerram 'eonvcnienter Christianos Salvator annunliaiicluserat: gloria vcro ejus nar-
-^
accepturos esse significat, "hoc est, quott superius randn per gentcs. Quanta mirabilia pra3dical.ant,
dixil, festamenlum mterhum. Hcecenim terra humi- auctorem audiat Judceus, seque intclligat contumacice
Htatis ct inclinaliop.is sic a fidcliljus accipitur, ut suceiniquitate conleinplum: quia non dicit: Ilebrwis
a:terno iniinei'c tueatur. Funiculus autem hseredita- narrale, seii, gentibus. Et ne lioc aliter possis ad-
tis, nmndi significat tortuosas angustias, quas Do- vertere, addidit quoque : In omnibus populis : quo
minus pro-salule cunetorum sua passione dissohit: dicto universas gcnles absoluta ratione complexus
illius eninvsuscepliorie cai-nisnostra probatur Iicere- est. Sequitur, mirabilia ejus. Incarnationis arcanum,
dilas, in qua seterna patrimonia viise ccelcslis accipi- qui dum sit allissimus, factus esf pro nohis liberandis
inus, si eamfixe atque iiitegenime credere merea- humillimus. Inteiligimus autem quaiitum profecerit
niur. Nam ista comparatio ab eis fradifa est, qui sedificaliosanclse domus, quse tolum orbem uoscitur
agri ac posscssiones lenso fune dividebrmlur. eompleva terrarum.
Cnm cssent pauci nvmcro, ci pwvi coloni ejus, et Quia magnns Bominvs, ei laudabilis nimis, ei lior-
transicrunl de genie iu genlem, ei de regno ad popv- ribilis supcr otnnes deos. Ilic dicit quare miracula
ium aiterum. \ enit ad leriiam partein, in qua consc- cjus debeant et gloria prcedicari: quoniam magnus
S§7- . COMMENT.IN PARALIPQMENA,— LIB. n. 358
Domiuus; qusefiguradieitur setiologia,caussereddilio. Agaudium iri loco ejus. Geiiefalitate quia instituit ad-
Magnus ad potestatem pertiiiet, quse super concta monere,utilitalemcalh61icsefeligionisOsiendil. Dicit
pofeutior esl; itiudabilis adpietatem, quoriiam dum eriim quemadmodum magnifici reddanttir, qui ad
essemus Captivi,'pretiOsosanguinenostedettiit.-IVimis Indulgentiatn peCcatorum ;pfovenire merUerurit.
atitem cougtuit adutrumque, quiaTiee quantum ma- Confesiioncmsiqtiidem benC sequittir ffiagnificentia;
gnus, ttec quaiiftiffi"Iahdahilissit, poteiat vexpHcaTi, qula nemOpotestesse ^magnifieus^-nisiqui 'Domihi
sed qtiouicmiconsidefanti sestimatip defecit, ptilchre fueiit ffiisercitioiie mutt*datus;':GoraftiDomino efgo
addidit, nimis. Ita ribri expohendo.qtiod f ntendehat, coiife'ssloet 'niagnificerilia::qtiia sictit magnificentia
significatuheffime: Ctdeclafavitneccomprehendendo est vera quse Doniitto lfibuittif,-ita-coiifcssio essede-
quod volult. Sequitur: Horribilis esisuper omriesdeos, iet ptira quseillam meruerit. Foriitudo et gaudiumin
Hic debemus deos adveftere, gups siJii gentilitas tocoejus. LoCtisenim Doffilriiprsesenfia-ejusinlelligi
itiipla prcesumjjt.dheCprtiposull.VNam eos in-sCqueriti potest, qtia sanclipeffruuiituf insua fita.Ibi ergp
versum_ariifestat.Quoriiafflquamvis illis sfultis men- foftitudo .est et 'gauditiffi: quia 'ihi iinmOftalitas ac
tibus adoraliiles et ffiettieijdiesse yideantur, multo ijeatitudo perpetua. ..•.;'
terribiUof estDominus, Cujusnec ihultitudo miracu- Aferle poniino, ;familiw;populorum,tifferteDbmino
Itiruffi ptitest Iriteiligi, nec pieriitudo ffiajestatis ]__gloriainetimperium^dateDoininogioritiihnoniiriiejus;
agiiosei. . levate sacfificiuiri, el veriitein conspeclu ejus, et ad-
Otnnes dii eiiihi geiilium .iclota, pominus autetn oraieDomlnuiii in decofesaricio."PosTquammagrialla
ccelosfecit. In psaftefio auterii legfiui : Bmnes dii Pomini, et Ijeatofum dptta prsedicavit, in seCtinda
geniium dmmonia,pgminus autem ccelps fecit (Psal. pafte sttidiosiuscommPvetgenteSjUiomniCunctatiotte
xcv). MfabiHlerYper quintani speciem dihfnitiorijs, jdegosita, afferant Dorriino.gjofiata e't impefium: :Fq-
quse Grsece-catti aiiteiexinflatme tidverliinmdlcitur, iritlim populorum sunt divefsarum gehtiuni.natioues,.
conipreherisujti eSt quid sint dii gehlium "dsemoni.a. quKafferUntpomino.gloriainetiffipeilum, cum llluffi
Dsemonlaeriiffi sunt quse nulli praestant: sed in se .credunf, «orifitentur et prsediCSiitDoffiinumvertirti pt
credentes-seniper declpiunt, seroper iUudunt. Kani Voninipotehteriiet oninium uoriiinatofem. 'Taie.enim
quamvls dmmones Latine scienles vocenlur, quasi "sacfifiCiumplacetln conspectu bei. Et hujuscemodi
dsemones; Iiumano tainen sermone cpiiviciutti est, adpratpres adprant Dominumih decore saheto; IqUia
dum ita dicimus^ quasi ex Crealiprie dignos esse eum Corde _ereduI6fatenitir seterhse clatitaiis "esse
îidicknius npn immerito, quoniamfUisVseienila.nqii aucforem. In nonagesimo atiiem quihto'psalqi.osCri-
est, qui creatorissui non secundant arbitrio.'Sic et ,ptum est..- Afferle Bomirio, .ptilfim geritium, affefte
sapientesV.phiIospphosdicimus : sed hos sequilur;-Qcjlorigniei hohoreni, afferte Doiiiino gloriam iwtnini
apostoHdiumitiyasententia,.dicens.\Sapien(ja./(!g'MS .ejus. T.oititeiiostias,.elintroitein qtria ejus, adOrale
pipndi slulittia est apud-Deum (ICpr. m,). fJjicle Dpminuni in sancta ejus (Psai..xtiv). Nam Cum dicit,
riecesse est nt Mc scientespro-jioji .iriteiligeiilibus jtatrimgenlium, plussignificat,quam:si solas diceret
habeantur. Dsemonest ergo-a Doo quidem, sicut et .gentes; ,gens enim aliqupspOtest habpre pefegrinos.
•honorum angelorum excellens homines creata sjib- Et dum nalio dicitur, non-advenas complectitur, sed
stanlia, .quajjjrppria faciente superbia, eo usqueper- tantuiriigcntem unius sanguijiis iudicat. Hic vero di-
vettit,;ui, naturaH dignitate .deposita,:ffialisoperibus _ctum„est, patrim.gentium, -ut nullus indigena, riullus
sempeiinsjstat. Hsecsuntdsemoiiiaqusealios perdunt, ,hospes,nu,Uusperegrinus rgdder.eturexceptus. Ptitria
_e't.seipsa.decjpiunt.-Hpc sunt utique diigenlium^qui -enimdicla esl .quasi,;jat!'.s alt-ig. Sequilur : Ajferte
per infrnctupsas vaticinalipnes et futurornui •vana .Doininogloriam .etdionorem.VAdmoneteiiam, ut iUi
.prs-sagia festinant animas -deeipereconcludentium. .êneralitas Domino.gloriamafferat,et.Iipnorem. Gloria
-Sequitur : Pominus autem cmlps fecit.VEcee revera est pomini,'Cum se aiiquis.laudabili:tonyersatioiie
Domini dignavlaudatio.Nam. cum.dicit vGwlos\feeii\, traclavit. Glorificatur euim Dominus in ialibus,
.omnes ipslsfaciascreaturassufiicienterostendit.Sic quando -ex -fideliumfuerit conversalipne fa.udatus,
.enim in inajpribus.minora -ccmplectifflui',cuin dici--D;sicut in lE^ngelio discipulis suis ait: Sic luceqilux
mus civitatem -a.dificatam, ;dpmuinrobstructam : Ibi .vestra coramhominibus,.ut videant.gperavesira bonq,
enini jeliquse spaftes -coropreheiiduiiturj-ubiênerale et glorificent Palrem vestrum, qui est in cmlis (Mdtl/i.
.norriendicilur.Et respice.qup4e.ndat jDomimtsccelgs _y;).?Hpnor est ..autem.Domini, quando in ,dpnis sriis
\fecit. ,Nam falsa.homiriumimaginationeireperti sjjnt. ei .gratias treferinjus,:i.etsi .quid boni suscepimus, ab
IDominusautem-ccelosfecjt, tibiiUinec.accedereiiec ipso -profilemur -esse .ppHattim; sicut in EvangeUo
.habilareTjromerentiir. -Sive coelos apostolosiet san- .legitpv:'Noniie decem pmndqli .snrit?,et non estin-
ctos viros significat,iquse dgemonihusImperareDe- -pentus qui rediret-etdaret gloriamPep, nisi hic Sa-
mini -munere consuevernttt.. :Sic Tdemouslrativum -maritanus_.^Luc,xmi,), Siout;,sup_a ,dixitin psalrno
.dicendi^genus sub Iirevitate completurii«st. Yitu- tflna repetitione, ;canfafe,,;ita:hoj?lertio componitiir,
•peravit enim superius deos gentium, et laudes ^Do- afferte; ut sacramenta sanCtse Trinitaiis in Chri-
Tiiini.subsequenteradjunxit: quia,'gratior.diei.spJen- istjano dogmate inesse -semper .aguosceres. . Asse-
dor. est, cum nox ohscura prseeesserit. •xunt Itaque gloriam nomini £jus, qui devotionis
Confessioet magnificentia corameo : foriitudo et . stiidio coniffiutantur.iii melius,et consubstantialeai
*359 .-.,.'. B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT,OPERUMPARS,'I... *560
sibi Triiiitatem alque omnipote"ritemper omnia con- . 1 in atrio saucto Dominumadorare prsecepit,utin na-
fitentur, personis tantuni, non naturss diversitate tionibusa ligno crucis Dominumdebeantdicere regna-
discretam. Quod autem dicit: Tollite hostias,elin- turuin, Non ab illo ligno paradisi, unde diabolus ge-
troite in atria ejus, hostias non viclimas •peeudum nus humanum videbatur tenere eaptivum; sedabislo
dicit, sed conscientisspura libamina, unde non san- scilicet lignp unde libertas caprit extuiit, in vita sur-
guis currat, sed pice lacrymse diffluant. lstse sunt rexit. In illo siquidemligno mors transgressionis pe-
hostisequasin quinquagesimo psalino dixit: Gpr pendit;.ih isto iides confessionis emictiit. Illud per-
contrilum etliumiiiatum non spernit (Psal. L). Sed duxit adinferos; isttid mittit ad ccelos. Regnavit au-
considera qiiia piius postiil, tollite; et sic introite :' tem intelligamus, innotuit, quando mundo Dominus
quia qui lales hostias non portant, iii atria Domini Salvator apparuit; nam quando ille non regnavit,
iion judicantur.intrare. Non est autem otiose susci- qui semper cum Patre et Spirilu sancto poleslate
piendum, quod plurali numero posuit, alria. Atria SU32omuipotenti» perseverat? A tigno, alii quidem
enim sunt Pomini apostoli vel prophelse, per quos non habent translatores; sed nobis sufficit, quod
fideUspopulus intra* ad Dominum. Adorate, inquit, LXX interpretum auctoritate firmalum esl. Crux
Dominum in aula sancta ejus, sive (ut in alia edi- enim Domini pravum atque distortum correxit orbem
tione hahettir) in atrio sancto ejus. Hsec eniffl duo B terras.
nomiria pro altemtro in Scriptura ponuntur, quia et Tonet mare et plenitudo ejus : exsultent agri ei
in Grseco aulen, atrium dicitur, Tunc revera Domi- omriiaqum in eissunt. Mare hip pro populis ponitui',
nusadoratur. quando fuerint hostise portatse, quas quia in salo hujus sceeuUconstituli diversis tentatio-
Supeiius ittlimavit. ut suppUCatiocorifitentis merea^ nibus agitantur. Isti moventuf ad gaudium,! quando
tur ad aures pervenire Creatoris. Nec vacaf, qtiod conversionis dpna susceperint. Nam ut uhiversita-
anteriori versu airia. posuit, hoc vero singulariter tem gehtium intelligere debuisses, posuit,. pleriitudo
atrium dicit; quia ex illis atriis patriarchis, appsto- ejus. Agros hic simiHterin bono dehemus accipere,
lis et prophetis in istud atrium catholicse duntaxat quia illa plana dicimus, qusejulclierrima sequaUtate
Ecclesiss pervenitur, uhi ejus potentia majestatis tenduntur. Agros ergo dicit Viros justitise laude pol-
adoralur. Sequitur : . lenles, non superbia timidos^non asperos iracundia,
Coninioveatura facie ejus universa terra. Quomodo sed mansueta levitate plenissimos. Sequitur :
dixerat fidelibus,: bonas operas tolUte et itttroite, Tunc laudabunt ligna salius coram Domino, quia
nec dicit, a facie ipsius amatores sseculiûbmoven- venit judicare terram. Tunc, dixit secundum adven-
dos. Non enini dixit: Commoveaturante faciem ejus tum, quando judicaturus est mundum. Ligna silva-
iKiiversa terra. Quodhodieque illis dicimus, quos a; "fumper se amaros et steriles infefunt fructus; Sed
conspectu npstro reddidimus alienos. Qui beneterra. cumfuerint insita, duleissima uberlate pinguescunt.
dicti sunt, quia terrena vitia non derelinquuht. Sic gentes, quse prius fuerant, velut ligna silvarum,
Quattivis hoc alii iii partetti bonam accipi debere ad culturam fructiferam produCtse,ante faciem D6-
dixerunt, ut tuncterra commoveatur,quandopeccator mini magno sunt gaudio lffitaturse.Sed cum dieit:
ad pojnitentiam fuerit, Domino miserante, perdu- Omnia ligna iUam partem vtilt intelligi, quiemisceri
ctus. Sic Scripturse divinse incomprehensibilispro- bonls operibus potuit ac mtitari. Qusedixefat cre-
funditas et diversis modis intelligitur, ut una con- dentes psse tetaturps, rion dicit in angulis, non in
slare varietate monstratur. Per se fundavit orbem secretis, sed ante faciem judieis, quando insestima-
immobilem.Orbefflhic sanctam Ecclesiam debemus hilis et copiosa Iselilia est; quando praimia tribtiun-
intelligere, qtise in toto orbe diffusa est. Huic ergo tur, et securilas sine fine praistaturi Et ne primum
orbem dici .penitus non esse commovendum : quia illum inearnationis Domini putares; adventum, dicit
in soliditate fidei perseverat, itt qua Domiuus illum in psalmo : Quoniam venit judicare terram. Nam si
ftindavitimmobilem; non sicut illa, quam superius in illo primo commatc sentCntiam terminasset, po-
dicit': Coriimoveatura facie ejus universa terrg. Illa tuerat illud adventuffl,qui jam transactus est, forte
eommoveatur, ut a malis convertatur opeiibus : ista sentire; sed cum addidit: Quoniam venii judicare
non Coffimovealur,quse veraefidei soliditate consi- terram, illum nos tantum voluit intelligere, quem
stit. adhuc noscimus exspectare. De quo etiam Ezechiel
Lmtentur cmli, et exsultet terra. Per coelo.ssignifi- propheta testatur : Hmc dicit Dominus Deusossibus
• cantur (sicut s»pe dictum est) apostoli et prophet», istis : Ecce ego induco invos spiritum, et vivetis, el
vel reliqui fideles, quos. divina majestas, tanquaffi daboinvos nervos, et inducam super vos viscera car-
coelum,noscitur insidere : terra vero indicat peeca- nis, et exlendam super vos cutem, et dabo spiritum
tores, qui tamen satisfactionis beneficio ad gratiam meum in vobis, et vivetis, et scietis quia ego sum Do-
Dei meruerutit redire. Ipsa enim terra exsultare pominus (Ex-ech;xxxyir). Daniei quoque dicit: Et multi
lest iri adventu judiCissui, quse se a peccatis intelii- idormienlium in terra per fissuras exsurgent ; lliin
git absolutani.! -| vitam mternutn,:et Iti iii opprpbriumet confusionem
Dicilein nqtionibus."Domiriusregnavit.In psalterio (Danixii). TCrravero hic universum populum muhdi
: vero additum est:' Ddminusregnavil a ligno. Illos ad- ! dicit.utbotiisprsemia, malis.stipplieia ceternacon-
; Biorieatreverenda mysteria gentjbus praadicare,:quos '. stituat. . : . '.: . •
561 COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. II. 562
in wiernum:et dicat pmtiis ~
Confitemini Domtno quoniqm bonus, quoriiam in'}.L populus,Ameii;el hymnos
mleriium misericordiaejus. Sicut superius psalmus in Domino.Hsecest laus quani superiori Versu congfe-
primo versti declaravit, quia confessio illa ad laudes gatos optavit populos personare. Hoc etiam nunc
Doniini debuisset aptari, ita et hic designat confes- canit sancta Ecciesia, qusesede tanto bonoprsesenti
sioneni istam ad medicinam pceniludinis applican- consolatur. Sed hoc dicit ab isto sseculousque ad
dain. Sed hbe.quOqueadprseconia Dominipertinere illud perpeluum secundumesse faciendtim ut conli-
non dubiuni est, quando nTajor gforia est pietatis nuata laus nunquam debeat habere fastidium. Sed -
confitentiparcere quam innuentiln confessione prse- tamen cum prsedictos hymnos devotus Judseorum
stare. Ex perspna Hebrseorum siquidem compuncta pppulus canit: quis esl ilie aliter, quidicit : Atrien,
videtur redundare congregatio, et divina inspiratiOne Amen? Scilicet, ut mihi videtur, popultis ille prse-
propheta loquitur ad reliquam plebem, ut, antiqui ptitii est, qui eo lempofe in fide non erat, quando
erroris pravitate damnata, ad divinam debeat redire istud canebatur. Qui tamen proplietisevirtute futurus
dementiam. Et ne aliquis de culparum suarum ffil- introductus est, ut amore uhivefsitatis dicat: Amen, -
merositatibus terreretur, addidit: Quofiiam bonus. Amen, hoc esl, fiat, fiat (Matlli. xvin). Sichodieque
Quis eniffl dubitet ad'eum recurrere, quemscit sibi in Ecclesiis prantibus saCerdotibus respondelur,
-
posse celerrime suhvenire. BomtscumDominusrecte g Amen: ut concordent in precibus simul et sacerdo-
dicitur, qtii delinquentempaseit,! qui exspectat er- turn pia ihtentio, et populi sana devotio; qualeiius
rantem, qui solemsuum facil oriri super bonoset ma- postulata unitas fideliumfaciliUsimpetfei juxta illud
ios, et pluit super justos et injusios(Malih.v). Hoc Eyangelii dictum, quo Salvalof discipulisait : Amen
etiam ipsiuSVerilatis voce declaratur: Nemo bonus, :dicP vobis, quod si duo ex vobis conseriseritiiinunim
nisi solusDens (Marc. x). Addidit: Quoniamin wter- skper terram ex omnire, quamcunquepetierint, fiet
num misericordiaejus. Misericordiaenim Domini in illis aPaire meo,quiestin ccelis.
seternum super eos, qui in ejus sperant clementiaffl, Dereliquit itaque ibi coram arca fmderis Domini
el qui ejus justitiam limenles, per obedienliam ipsius Asaph et fratres ejuS, ut ministrarent in coiispectu
se subjiciunt voluntaii, secundum illud psalmistse : arcw jugiter per singulos dies et vices.suas. Nota,
Beneplacitumesf,inquit, Domiriosuper timentesetim, lector, quod ministri Domitti jugiler debentperma-
et ineis qui sperant in misericordia ejus (Psat. CXLVI), nere in ministerio ipsius, et per singulos dies mi-
Unde et beata yirgo Maria in caritico Evangelii ait: nistrare ijli in conspeciu arcse; et videbis quod admi-
Misericordia ejus a progenie in progeriies limenlibus nistratoribus divini vefbi non licet terrenis negotiis
eutn (Luc. i). Et notandum, quod Juxta aliam editio- vacare, sed potius quotidie el sine cessatione in Ec-
lem, ubilegituf : Quoniam iii swcuiummisericordia Q clesia Dei evangelicse prsedicationi irisistere : sed
ejus, hoc iiinuit, ut audito bonODomino, ne se hu- lameu non uuiformiter, sed distincliffi secundum
mana negligeniia ab studiosa et sedula stipplicatione quaUtatem auditorum. Unde -per diversosminislros
suspenderet, remedii Causam dicit, ut ad confessio- diverssemelodisecantus, et diversa officiasaCefdo-
nem celerem Dojnini deheat munere fesliuare. In tum in tabernaculo Domini explicantnr,
smcutum, vitse hujus significat cursum, ubi miseri Porro Obededomet fratres ejus sexaginia octo et
sunt, quicunquedelinquunl ;ubi fas est, corda nostra Obededom,filium Idilhun, et Oza conslituitjanitores:
converti et misericordiam postulari. Ibi enim dam- Sadoch autem sacerdotem,et fraires illiussacerdo-
nalio confiteri peecatum, ulii jam coiistat esse judi- ies, coram labernacuioDominiin excelso,quod erat in
cium. Gabaon, ut offerrent holocausta Dominosuper altare
Et dicite: Salva nos, Deus, Salvator nosfer, et con- holocausloinatisjugiter mane et vespere,.etc.Igitur.
grega nos de nationibus, el erue' nos de gentibus, ut hoc quod dicit, sacerdotem Sadoch et fratres ejus
confiteainurnomini sancto iuo, et exsultemusin car- sacerdotes constitutos tabefnaculo Domini, qtiod in
minibus tuis. Populus prior, cujus personse verba su- • excelso Gahaon, ut offerrent hplocausta Dpminosu-
periora competebant, postquam se copia Dominicse per allare holocauslomatisjugiter marte et.vespere,
laudis explevit, Patrem Doruinum deprecatur, ut D diversis accipitur. Alii enim dicunl quod tabernacu-
EccJesiamsuam degentium congregationeperficiat: lum Dei, postquam iilii Israel intraverunt ih tefram
illud quoque subjungens : Et exsultemusin carmini- Chanaan, primum fuCrit in Silo, deinde in Obe,
bus tuis, hoc est, non in humana jactahtia, sed in te postea in Gabaon, ad exlremum quoque in Sion :
ubi est revera fixa gloria, el sine fine Isetitia. El in- afca testamenli sola ab Allophylis ad tempus capta
tuere, quodhic salvai-edicilur Pater. Legitur etiam sit, postmodum vero reducta. Alii autem asse-
et Filius salvare, ut est Hiui: VeitiiFiliushominis runtlocum quemdam esse in Hierusalem,appeUatum
salvum facere quod perierat (Lwc.xix). Prsedicatur Gabapn; ibique David tabernaculum ftederis, et ar-
eliam salvare Spiritus sancfus,utest iUudad Titum : cam testamenti DominicoHocasse,Gabaottinterpre-
Salvos nos fecitper lavacrum regenerationis et revo- tatur coltis : excelsum autem propter subUniitatem
cationis Spirilussancli (Tit. 111).SicindivisibEisTri- divini cultus dipluffl existimant. Cseterumin libro
nitatis sequaUtasatque unitas et verbis similibus et locorum scnptum reperiffius, Gabaon esse metropo-
virtutibus indicatur. Ahien. lim et regalem civitatem fEneorum, ceciditque iii
• BenedictusDominus,Deus Israel, ah wterno
usifnt sortem Iribus Beii'amin. Et nunc ostendituf"' yilla iii
PATKOL*CIX. - 12
' B, R-ABAMMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I.
363 564
eodem nomine iii quarto milliario Bethelis cpntra Acat, qui corrigendisinstitulispi'pxiniorunjmeiitihus
occidentalem plagam,. juxta Rama et Refflmon, ubi vacat,' Templum quippe Dei nos suiuus : quia ad
Saloffion hostias -imffiolans divinum nieruit oracu- veram vitam ex ejris iiihabitaiione cp.pstituiu.gr,
lum. Fuit auterii Ct ipsa separata Levi.is. Paulo atteslante, qui ait : Templum Dei sqnctum
Reversusque est omnis popuius in domum suqtn, et est, gudd estis vos (I Ggr. iii). Sed vir sanguinurn
Dqvid, ut benedicereteliam domui ejus. Benedicere lemplum Dei ffidilicareproliibg.ur,;1qqia qiii adhuc
Iiic domuj SU33 David dicitur,boc est, opus eonjugaje actibus carnalibus iucubat, lieecsse pst pt ipstiljiere
exereere, quatenus filiofuni nunieiinn ampliaret.i spiritaliter prpximpi'um:inente§ er}ihe§cat'
Aliter qtiidam benediclionem hic p.er antiphfasin Nunquid igcuius sum sqltejn,uni judicutn Israei,
dictarn putanf : domttm verp Michol filjam Saul;; quibus prqiceperqm, ut pascerent pppulum meutp et
quain inCiêpabalDayid, ep quod indigrjata sit, cuffi dixil : Qnqre non mdificqstimihi dotnutn cedrinam?
vidisset euni subsilientem coram arpa testamenti Nune jiqque lo.queris qd servum nieum David: Hwc
Domirii.
1: dicit Pominus exercituum: Egg tiili te, cum in pgscuis
CAPUT XYH. sequereris gregein, pl esses«.«aspgputi mei israel, et
De verbisqum locuius est Dqvid gd Naihan. prophe- fui lecupt quocunqueperrexisti, et interfeci omnes "niV
' tam de mdificationetempli, el responso Domitti per B micos tuos corant te, fecique iibi nomen quasi wiius
eumdcmprophelam ad David. De confessioitequa magnorupi qni celebrqnlur in terra. Idchcp a nullp
Iqudavii David Poininutn pro universis beneficiis
sibi ab ipso collatis. judicum sibi sediiicari donium cedrinam jussif, quia
(I PAR. XVII.)Cutn autem habitaret. D.avidin dgino ab pnmibus contra ljpsles pugnatum fuit, et omnes
sua, dixit ad Nathan prgphetam : Ecce ego habito itj, effusores fuerunt sanguinum. Fecitqiie, inquit, libi
domocedrina, arca auletrifmdexisDorninisub pellibus Dgminus nomen quasi unius mqgngrupi qni Celebran-
est. Et ailNalhan qdDavid : Qmniq qum in ggrde tur in terra : sic feci Abrahani, jsaa.c, et Jacob, et
tuo suiit, fac : Deus enim tecutit est. Igitur nocfe illg Moysi, et JosuC, quorum liQmina famosissiriia sunt
factus est sermo Poniini qd Nqtljqn, dicen.s: Yo.de; in terra;
loquere David servo tneo : Hwc dicit Dominus : Npn Et dedi Ipcum poptilp meo Israel, Planlabitur et
wdificabis lu inilti domumad hqbilaiidumfnequeeriiip ililiabilabit in eo, etullra iion Commovebitur;nec filii
mansi in dotno eo leiiipgre quo eduxi Israel usque iniquilatis at.lerenf.eos, sicut a principip ex cliebus,
ad diemhanc, sed fuisemper mutans locatqbernaculi, quibus.dedi jiidiccs pqpulo mep Isrgel, Et huntiliavi
et in tenlorio manens cum omni Israel, Quod prp- universos ininticos tuos. Annunlioyergetibi, quod wdir
pheta! mterrogattis a rege reSppndit: Onme quod est ficatnrus sitd.pmum tibi Dpminus..Gupicjueimpleveris
in cordg iuo, vade et fac : et postea a Dominoadroo- dies tuos, ut vadps_ad patres. iuos, suscilabo semeii
nitus, eadein prohibuit cpice ante concessit, patet iumii pgst te, quod erit de filiis tnis_,et slqbiliam »'fo
profeclp qupdprpphetise spiritus propheiartininieiites gnupi ejus. Ipse wd.ificabitmihi doinuin, el firmqbo
aon semper irradiat; quia sicut de Spiritu sanctp soliupi ejiisusqueinsempiternum. Ega ero ei in pa-
scriplum est : Ubi yull_ spirat: (Joqn, iii), Hinc est trem,et ipse erit mihi in filium; efmiser.icordiam.nott
eniin, quod Elisseus fleniem mujierem eerneret, catir quferqm qb eg, sictttabstuli ab, eo qui ante le fuil; et
-sariiquenescisset, ad prohibenlem liunc pueruni di- staluam curii in doriiomeq, etin regno meo usque in
cjt: Dimitte cum, quia qnimq ejus in. amaritudine sempiternum; et thronus ejus erit firtnissimusinper-
est, el Dominus ceiavit me, et nop jhdicav\i milti petuum. Hanc tam grandem promissionem qui pulat
(IV Reg. iv). Quod omnipotens Deus ex magiiapifc in Salonipiie fuisse completam, mulium erat. Alten-
tatis dispensalipne djsponit. Quia dum prophelicespi- dil enim, quod dictuin est: Hic wdificabil mihido-
ritum aliquando dat, et aliquaiidp subfrahit, prophe- inutn, quoniam Salomon lemplum iliudnoJiilestruxit
tantium mentes et elevat in celsitudine et custodit in •et noii alteudil, qupd dicit : Eidelis erit domus
humililate, ul et accipientes Spiriluiri,inveniant quid ejus, et regnuin ejus usque in aternum coram me
de Deo sint; et rursum, propheticeSpiritujn non ha- .y. (JJJ Reg, xi), Attendat ergo et aspiciat Salomonis
bentes, cognoscant quid sint de semetipsis, Quod' dpmum plenam mulieribus alienigenis colentibus
autem Pavid prohiJjitus est domum Dep sedfficare deos falsos,etipsumab eis regem sapientem in eaffl-
quiavir sanguinum esset, innuit moraliter quodffiun- dem idololatriam seduclum atque dejectum, et nOn
duS in seesse a vitijs dG'*.et,qui cura.t .alipna.corri- audeal existimare Beuni vel hoe prpmisisse menda-
gere, ut lerrena npn cogitei, ut desideriis iiifimislion citer,vel taleni Salomonis domum eum non poluisse
succumbat: quatcnus tanfo perspicacius aliis fugien- futuram prsescire. Noh hic debemus ambigere, cum
da videat, quantp licec ipse per scientiam etyitam in Christo Domino nostro, qui facttts est ex seinine
verius declinat» Nequaquam pure ihaculam in merri- David secundum cariiem (Rom. i), jam viderimus
bro cpnsiderat pcuius quem pulyis gravat. Et supejv Ista compleri, ne vane atque inaniter hic alium ali-
vectas sordes lergCre npn yalent manus quse lutum quem requiramus, sicut carnales Judsei. Nam et ipsi
tenent. Quodjuxta tfanslatipnis seriem ad Payid erga, usque.a.deofilium, quem loco istpfegi David promis-
exteriora bella lahprienlem per significationem divi- - sum legunt, inteUigunl tton fuisse Salomonero,ut eo
na vox innuit, cum 'dicit : Non tu mdi/icqbis milii qui promissus est tanta _am manifestatione declarato,
templuih, quia lir sanguinum es. Dei templum sedifi- .. adhue mh'abili csecitate aliuiri se sperarc dicant.
S6S, GOMMENT»IN PARALIPOMENA,— LIB. H. 366
Faelti est quidem nonmilla itnago rei fiflufse etiahi _A pfoptef templum Dei de hominibtts.factuhii ftonlapl-
in Salomone, in eo quod templuni sedifieavit, Ct pa- dibtiSj ubi habitet in aeternum; pppulus ctiin D66 et
cerii habuil secunduffihotoen sutitti (Salomon quippe in Deo suo; et Deus efitomitiain omiiibtis{ICof:%v)*
pacifwtis «st Lalitte) et Ih exofdio fegni T§uimifabi- ipse in pace pi-semiuffi,qui viiius in bello. Ideo Ctirii
litef latidabilis ftiit; sed eodenl stia pfefsona, pef secundum LXX in verbis Nalhan "iiictUnisit: Et an-
umbfam futtiri prasniihtlaridp; etiaiii ipstim Ghristum nunliabit libi Bohiiitus quoniqm domum wdificabis
Dotoinuhiexhlbebat. Uride qusedain de iUoita scfipfa ipsius; postea dictum Cst in verbis David -.Quohiam
sunt, quasi de ipsOistaprsedicla siht; dtifflScfiptitfa iu Domirius tminipotensDeus Israel revelusti Wurem
sanCta, eliam rebuS gesiis pfoplieians. quodarifhiodo servi iui, dicens : Domum wdifimbo tibi: Haric enim
itt eo DgUfaffideliniat fuluroriim. Nam pfsetef iibfbs domtini el nos isedificabimushene vivendo, et ©eus,
divitise historise, ubi fegriasse narrat? Psalmus etiahi iit bfenCviyamus; opifulando : Quia nisi Dohiirius
septuagesimti§ pfimtis iilulti homihlsejus inscfiptus wdijficaveritdomtim,ih vqno laborant wdificmiieseam
est: in quo tairi multa dicuniur, quSeomniho ei ctiti- {Psal. cxxvi). Cujus domtis curii verierit ultima dedi-
vetilre hon possurit: Dotoiho atiieth Christo aptls- catio, tuhc fiefillud quod liifepfer NathsiiiIbciilUsfest
sifflaperspicuitate Cottveniunt,Ut evideriier appafeat, Deus, dicehs : Et impontiiri loCuiii popilio' irieo
qdod in illo figtira qualisctitique adumhfata sit, ih B . Israel; el pldradbo illunij el ihhtibiltibit sedfsiihi, et
islo auteffl ipsa vfeiitas pfccsehtaia. Notum est fetihh, nOnsotlicitus eritultraj et ritiriapponet fiUus iniquiia-
quibus terminis regntim Cohcitisrim fuerat -Saloffio- tis humiliare eum, sicui ab iriiliO a .diebiis, quibus
nis; et tamen ifi eo psalmo legituf, ut alia iacfeaffi: tonstilui judices siipef populuniiheuiri IsraeU Hofetlm
Dominabilur airiafeusque adritafe, elafiuriiiiiiusque iriagnuffl boiiuni quisquis in liCc ssecule et iu liac
adterminos orbis ierrm: quod iri Chfisiti videriius iitt- tefra sperat,- itisiplfetiter ssipit: Atirie qtiispiariif tita-
^leri. A fluffliheqtiippe doitiitiattdi sttifipsit exordiurri, bit iti pacfe SalOffiOrilsid esse COfflpletuiri?Paefem
lhibaptizaltis est a Joanrie; eodefflniorisliariie Coepit quippe illam Scriplura itt uttibfa futtiif exeellehti
agtiOscia disCiptiJisVqiii rion soiurii rrialgisifum',ve- prcedicatione ePinniettflcit. Gtii suspiCioiiiSigiiairiter
ruttl etiam Domittum appellavertihl. Nec ,6f>sfiud, occursuin est,- Cuni pOsteaqiiaffidicltihi: Et hori tip-
vivenle adhuCffatrfe suo David, regriafe Salonion ponet filius iriitjuiidiii liuihiliarc eurii, coiiiitiuo srib-
ccepit (qtiod nuUi regiifti iUoruiti conligft) nisi tit juricttihi. est i Siciti ri diebiis; quibus coriiiiiiii juUi-
hinc quoqtie safis eluceaf, hon esse ipstihi qtiem proces stipcr populuiri hienin Israet; Judices •&'a'iri'que
phelia isla prsesignal, quse ad ejus palreni loquitirx, piiusqtiarii ffegefeibi esse coepissentvsri^'6iilluiri p6-
dicens : Et erit, cum fepleti fucririi dies iiii, ei dormies puluffl fueiarit Coristifuli, ex qu6"terrarii pfoiriissio
cum patribiis tuis, SuScitabo seiiieri tuiirii post ie, C his aCCepit; Ef utiqtie litimlliabaf eutti filius iriiqiii-
stiod erit de venire tuo; et prcepardbo re§Miri illius. tatis, hoc est Krisffliialienigeria^pef iiiteivalla teirir
Quomodoefgo propter id qtiod sequlftir': Jfic rndifi- pofum,- quibus'Ie'gnrituipa'ces allfefhasseCuriibellis;
cubii inilii domutti, iste Salomon ptitabituf prophefa- et invenitintur ilIi'Cpalcisfettiprifa pfolixiofa, qtiaffi
tus, et non potiUs prOpter id qtiod pfas&edit: Cum Salonion habuit, qrii quadragintri' i'£gri'avff aririis.
repleii fueririt dies iiti, et dormies ciirii ptitfibus tuls, Nam stih eo judice; qui est appellafus Aod, octrigihta
susciiabo semeriiuuiri post ie; alius pacifiCus'iiitefli- anni pacis fuerunt (Jiid. ni). Absif efgo/ut Saldm'6-
gittir esse promisStis, qui nori ante, siCut iste, sed riis fempora in' haC pforiiissioho pfoihissa essC Cfe-
post mortem David praeritiniiatus est suseifcindtis. daiitur: liitilioriiiiitisifaqtie cujtislilief regis alteiius.
Quamlibel enim Johgo interposito feiripofe' Cliflstiis Noh enim quisplshri'ebfUriiin tcittta cplaritaillepace
Jestisveniret, proctildubiopost ffipiieffl'fegisDSvid, fegriavit; iieC;jinquahi'omhirio'gens illa ifa fegnurii
cui sic est promissus, eum venjf e opolieBaf, qui fentilt, irt sollicita rioriftieril ne hoslibiis stibfJereftii:
sedificaret domuto Deo fiOn de lignis et Istpidilius, quia iri fariia-riiutabiiitate refUtti humanafuni ririlla
sed de hominibus, qtialem illum sedificare gatidemUs. aiiquandp ppptil6; conCessa est tanta sCcufitas, ut
Huic enim dofflur diclt ApoStoItis,hoc est, fideliJius htiic vitsehostjifesrteformidafel inctifsiis. LocUsergo
Christi : Temptum eniiri Dei saiicluiii esf, qtiod'gslis '.D qui promittittif fani placatse ac seCufse hahitafibriis,
vos (1 Cor. m). Benedictio quippe Doniini in seinihe seternus non est; ceieiritisque debetur in matre Hie-
David fion ad aliqtiod fempus qualis diebus"Salonio- Tusalemlibera, ubi erit veraciter populuslsrael, Hoc
nis appartiif; sed in setermim' speranda est, iri qua enim nomen'mlerpreiaiuf, videiisDominum. Cujtts
cerlissima; spe diciitif ; Fiai, fiat; siCtit in psalrho pfcemii desideriti pia pCr fiderrivitse iii liae seiumnosa
LXXXVII scfipfuttirtt fine Cst : Rehediclus,-'Efiquit',
D'o-. peregrinatione ducenda esi. .-v.'
minusin mternuni. Fial,fiat. IiriUsCninispei esiCOji- Juxta otnriia verba:hme;ei jtixtq universam vtsio-
firmatio, Vel hujus iteratio. H6C ergo iriieiiigfens fieitiistarii sic lOCuiusesVNathan ad David. Guritque
David ait iri"sCcuttdoRegnPruttiiilifO :'Ef loculus'est venisselrex David, ei sedisset coram Dotnino, dixii:
pro donioservitui usqiteiriwiernrim, eic. (IIReg.ynf, Qtiiseg'0 sutii';-DoriiineDeus, et qum domusriiea, ut
quia.tunc genitus efatfilius, ex quo progenies duCe- prcesidres'rriiliilalid?' Sed et lioc ptirurri'vislim eStin
rettir ad Ctiristum, per queffi futtira erat domtis ejus cotispeciufttO': ideoque tPCutuseS-sitpef dotnuhi sefvl
sjtefna, eademque domus Dei. Dointis eniffl Dayid lui;eiiartiiii fulrirurii: eifecisli «iis speclabilenPsiipSr
propler genus David, donius autem Dei eadem ipsa onines homipes, Domine Deus meus. Quid est quod
367 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 5GS
David dieit, spectabilem se esse factum a Domino A . tes ei inuriera. Filias Geth dicit civitates mmores,
super omnes homin.es? Quod nisi hyperboUce di- quse ad Metropolimpertinebant. Siquideni quinque
ctum aecipiatur, secundum historiani omninp stare erant civitates insignes PhiJisthinorum : hoc est,
non potestVSecundum allegofiam veroipse ibi de- Azotus, Gaza, Ascalon, Ge.thet Acaron. Qusequia
signatuf; qui de semiije iDayid, secunduin carnem ih ferra repromissionis erant, sprte-filiis Israelde-
jiatu.s' est, VRedemptorvideljcet noster, quem Domi- pulatce fuerant: sed ah eis usque ad David miniffle
ijusPatefa mortuis susCifans exaltavit el constituii, possessce. Imo ipsse frequenter, Israel sibi tributa-
ad dexteram suam incmiestibus super oinnem prin- riuitt faciebaiit, Porro David humilia\it eas, con-
cipatum et potestatetn et mrtutem et dominationem: versa vice quo ante tributum expetebant, fecit sibi
et.omne itomen, quod nontinatur non tahtum in hoc tributarias. Mystice auteni.hse quinque civitates
swculo, sed eliam in futuro. Et omnia subjecit sub qtiinque sensus corporis in terra carnis nostrse po-
•pedibusejus, et ipsum dedit caput super otntiiaEccle- siti accipi possunt: qui quandhi vetus homo nosler
.sim,_guw est corpus, pieniludo.ejus, qui omniain innobis regnahat, Variis debitis injusti triJjuli nos
gmnibus adimplel (Eph.i). Cui et donavit nomen, astringebant. Cum autem verus David in nobis re-
Jigod,estsuperphine ngmeit;: ut.in ngmineJesuomne ghuni accepit, subito iributi. exactores facti sunt
"genu flecialur emlesiium, terresirium, et infefnorum; B fribritarii; et quidcûidin eai-ttenostra rebfellifuit,
et pmnis iingua confifeatur quia Dotninus Jesus in spiritus imperio subjugatum est. Quod autem dicit
Cjtonaest DeiPatris(PhU,ii). de Moah, quod fierent Moabitse sfervi David, offe-
Dotnine, nen est sitnilis tui, el non est alius Deus, rentes ei munera, mystice signififeat"quodChristus
absque le, ex omnibus qugs audivimus auribus no- omnes gfenlessub sua dominatione tenens facit pen-
slris.- Quis aulem est qlius, ut populus tuus Israel? sum servitulis sibi reddere, dum singulse quseque
.Geits una in lerra, ud qutipi perrexit Deus, utiibe- naliones, in nominis ejus confessione adunafse de-
raret et faceret poputum sibi: etmagnitudine sua at- vole censum bononim operum illl exsolyunt.
que terroribus ejiceret nqtiones:q.,facie::ejus,, quetp, Eodem tempore percussit,David Adadezer regetn
..deJEggpio liberai? Et posuistipopuluni tuum de Is- Soba, regionis Emath, quando perrexit, ul dilataret
:mel[tibi iti.populupt usquein-.mternum. Hocfn Ioco! irpperium suum usque adflumeri \Euphralen, etc.
ficet videafur piioris poptili egressum de jEgypto, Sob'a civitateni dicunl esse Syrise pertinentem ad
et collocationem ejus in tefra promissionis comme- Emath, ffietropolim, quse alio nomine Epiphatiia di-
morare, tamen majori dignitate pppuli iidelis libe- citur. Quomodo autem David Syriam devastaverit,
rafio de spiritaH jEgj»pto, transplantatio ipsius in Joseplras ostendit, dicens : « Audiens autem Dama-
ferras sanclse Ecclesisead laudem ethonoremnominis C sCi SjTiSerex Addus, quod Da\id expugnasset Adsea-
Domini certissime designatur. Ipse enim pppulus zarum, tanquam amicus ad ejus sofatia cum niaxi-
Dfeiest, et verus Israel divino cultui perpetualiter mo venit exercilu, eum, sicut sperabat, ab oppres-
-inancipatus. Cseteriim antiquus lsrael, jam honoris sione liberaturus; et congressus denuo apudEuphra-
et religionis expers, nominis dignitate, etlocipos- ten contra David, beliri devictus est. Geciderunt
sessione privatus, est, niaxime cuni in tpto prbe dienim, fefienlibUs eos Hebraiis, de exercitu Addiquasi
spersuSj sine Jege, sacerdPtio atque sine Dei tempH viginli ffiillia fere; reliqui vero in fugam conversi
celeberrimo cultu vagetuf incertus. sunt. i De quo consequenter prsesens historia com-
Tu enim, Domine Deus meus, revetasli auriculam ffieinofat. Mystice autem Adadezer, qui interpreta-
servi tui, ut mdificares ei domum. Et idcirco invenit tur decorum auxilium; rex Soba, qui interpretatur
servus tuus fiduciain,-ul oret coram te, etc. Revela- incerisavel converlens, sighificat genlUitafis in sae-
sti, inquit, auriculam servitui, hoc est, in aeter- vitia naturali fervorem, coritra quam David noster
. uum auditum cordis illius iiislruxisli, quod sedifi^ cpnfligebat ac dimicaudo vincebat: quia gladio spi-
cares ei domum, progeniem videlicet ipsius mulipli- ritus, quod est verbum Dei (Eplies. v), ejus expu-
cando, et semen ejus dilatando.;Inde utique dedisti, gijavit errpres, et conversum ; ad fidemin prsedica-
ei fiduciafflloqui de te, et glojiam tuaffl ac laudem lione Eyangelii decorum eificit auxilium-
cpram omnibtis anntintiando prsedicare. - j Cujus subnervavil omnes eguos curruum; exceptis
CAPUTXVIH. ceritum quadrigis, quas reservavit sibi. Quia omne
: De co quod David percusserit Philistltiim et liumiliti- quod sibi rehelle per superbiam mentis, et subiimi-
veriteos,etMoabitas etAdarezer regem Soba, et tatem humanaj sapientisein ea conspexit, resecan-'
Syrum Damascenum : aquibus iranslala vasa au- do, id solum, quod opportunum et habile ad opus
fea, aigeritea et cenea cotisecravit rex David Do- Evangeljcse prsedicationis de studiis ejus esse judi-
minorQuod, Abisai percussit Edomin valte Sali-
. narum et consiiluit in Edom prmsidium,ul. serviret cavit, sihi reservavit.
- Idumma David. Deregno David super Israelet JSuperveiiit autem et Syrus Damascenus, ut anxi-
principibus spis, quosprasfecitpopulo. tium prmberet Adade&er, regi Soba. Sed et-hujus
V (I PAR. XVIII.)Factum est riutem post hwc,utper- percussit David viginti duo, milliq virorum, et posuit '
cuteret David Phiiislhiim, et liupiitiaret egs, et tolle- : milites ip Damasco, ut Syria quogue deserviret et.
rel Gelh et filias ejus detnanu Pliiiisiltiim, percute- pfferret intinera. Dainascus enim, riobilis urhs Phoe-
: retque Moab, et_fierent Mpabitceservi David offeren- .. nicis, eouem vocabulo, quoet Masech, aneillaeAbra-'.
369 COMMENT.IN PARALIPOMENA.-^-LD3. n 370
ham iilius, appellatus est. Et Damascus interpreta- _i sed duodecim millia Cecidisse, noverit hoc. vitia
tur .sublimis vel humecta. Et bene quse prius hu- scriptorum itt eisdem codicibus inolitum esse. 'Vera-
mecta libidiue super spiritu sanguinem humanum citer tamen David in eadem valle Saliriarum decem
inexplebiliter. siliebat, nunc mundata baptisrnate "etocto millia cecidit : Joab vero duodecim millisi,
Christi sublimis profectu viftutum, sanguinis ejus sicutin titulo ivm psalmi scribiiur. Hic aulem de-
poculum desiderat percipere. Cem et oeto Abizai interfeCisse perhibelur ; et iioC
Tulitquoque DaVid pharetras dureas, quas habue- ille fecisse, quasidux fortissifflorum militura,fntfel-
rantservi Adadezer,ef altulil eas in Hierusatem. ligitur ; sed pfopter regalis nominis dignitalem Da-
Pharetrae aurese, ni fallor. significare possunt dog- vid victoria fest ascripta. Quidni pefCussa a Dayid
mata gentilium, in quibus testimonia philosophise mulfitudineih valle Salinarum designalur, nisi Re-
humansa, et disciplinseliberales conlinebanlur, quas dfemptornosler sui examinis distraclione iii his qtii
David mysticus ablatas ab Adadezer, hoc est, genti- de illo pi-ava sentiunt, sttiltitiam itii-
litate tulit in Hierusalem ; eum hujusmodi discipli- moderati sapOris exstinguite. Unde per quemdanl
nas per doclores sanctos in sCrvitium Ecclesise ca- "Sapientem dicitur : Qui perversi cordis est, non in-
tholicseconvertit. Ihi enim non parum prosuntlibe- venit bonum; et qui verlit linguam suam, iiiciditin
" ;
raliumartium disciplinsead expugnalionem erroris, V mahim
.__. (Prov, xvn).
et ad confirmaliohem verilatis, si pie et sana fide Regnavit ergo David super universum Israel, et fa-
iractenlur. Sequitur : ciebal judicium et juslitiam cuncto pgpulo sao. Qtiid
Nec non et Thebath et Chun, urbibus Adadezer, est quodDavid legitur fecisse judicitiin el justitiaiii
wris plurimum, de quo fecil SalomOn mare mneum, cuncto-populo suo, nisiquod Salvator noster oinrii
et columnas, el vasa mnea. Bene ergo scriptumest populo Ecclesise judicium et iequitatem sempeffni-
quod Salomon fecisset mare sen.eum, et columnas, penclit ? Historicus enim David non tibique justiliarii
et vasa senea desere, qiiod fulit David de Thebath servavit, quem transgressio legis reprehensibilem
et Chun, urbibus Adadezef, quia pacificus nosler ostendit (JJ Reg. xi). Yerus autem, qui peccatum
venustatem pulchrse locutionis de humiJilate con- norifecit, sed peccata mundi lollere (I Petf.ii) venlf,
versse gentilitatis ad cOmmettdandam baptismi gra- universo populosuo ita judicia trihuit, de quoscriptum
tiam,- et firniamentum fidei; prsedicationem pii est: Justus Dominus, eljusliliam diligit, wquitatem
dogmalis in usum Ecclesise suse convertit. Thehath vidit vultus ejus (Psal, x). Et non est personaruttiac-
enim interpretatur parvulus veitit, et Chun pulchii- ceptio apud Deum, sed in omni gente quilimuii Dd-
ludo. Recte ergo qui parvulum se per humilila- minum; et operatur justiliam, acceptus est illi (Act.
tem aguoscil, ptilcher et spefeiosus in decofe vir- C x). Misericordiam et veritatem diligit, gratiam et gto-
tulum eificilur. ' riam dabit (Psal, vm). Renediclus Dominus iri wter-
Sed el omnia vasa aureti etgrgentea et wnea con- num, a smculget usque in smcutum. et dical orrinis
secravit rex David Domino, cum argento et auro populus ': Fiat; fiat {Psal. xxxi).
quodluleral ex universis gentibus, fam de ldumma Porro Joab filius Sarvim erat super exercilum, et
et Moab el ftliis Ammon, quamde Philislhiim etAma- Josaphal filius Ahibolh a commentariis. Coinmenta-
tech. Quid autem significat, quod David vasa aurea, -rii, hoc est eommemoraiores, hi fueruntqui, ati-
argentea et aarea, quse tulerat de universis gfentibus, notatis rebus et causis, -regi. eas ad memoriam de-
sanctificavit Domino? nisi quod Christus omnes, ferebant.
quos de universis gentibus convocat ad fidem suam, Sadoch aiiiem filius Achitob, et Abinielech fitius
aUosauri loco, hoc est, sensti spiriluali prseclaros ; Abiathar sacerdoies. Abimelech filius Abiathar iri
alios argenii, boc est, eloquentise nitore splenden- Paralipomeno scribitur, in Regum yero AhimelfeCh;
tes ; alios vero prsedicatioue divina sonores sancti- et interpretatur Abinielech Pater meus_rex : Ahi-
ficat Domino, ut in ejus tabernaculo fidfeliterdiscer- melech vero, frater meus rex; quoniam nominuhi
nentes, ipsius minislerio in selerttum decentissime distatttiam eventus rerum peperit (I Reg. xxi). Mo-
perfungantur. • ^ faliter yerOinslruit Ecclesise sacerdotes, ut
quipfri-
Abisai vero filius Sarvim percussit Edom in valle pter ordinis dignitatem patris iocum ferient, per liii-
Salinarum decemet oclo ritillia, et conslituitin Edom • militatem et mansueludinem atque socieiatis sequa-
prmsidium, ut serviret Idurhcea David, efc. lu Re- litatem, fratrum nomine censeanlur; ut sciant illud
gurn vero ita scriptum est -.Fecit quoque sibi David quod pjineeps apostolorum pastores, Ecclesise in stia
nomen, cuni reverleretur, ctipta Syria, in valle Sali- Epistola prsemonuit, dicens riVon ut dominantes in
tiurum cmsisdecemet oclo miUibus."(IJ Reg. IX).Fe- clero, sed utforma facti gregis (I Petr.m).
cisse Sibi nomen dicitur, quia in valle Salinarum, Et Susa scriba, Bantiias vero filitis Joiada sitper
csesis decem et oeto millibtis erexit sibi fornicem legiones Cerethi el Phelelhi, Susa sofibifur in Pafa-
triumphalem. Fecit etiam shii nomen, - qui victa lipomenon, qui in Reguni Saraia nominatur (IV
Syria Da-masci,et Syria Soba, erexisse sibi ducitur Reg.xxv); et interpretatur Susa gaudium; et Sa-
alterum fornicem triumplialem. Et-si quem movet raia, princeps Dotnini. Cerethi auiem, exterminato-
quod in plerisque Latinorum codicibus invenilur, fes, et Plielethi, admirabiles et vivificatpres, intpr-
David non decem et octo milliaVin valle! Salinafum, pretantur. Hos qiiidam diCunt fuisse sepluagihta ju-
371 B. RABANIMAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 571
- dices loco eoruni substitutos, quos Moyses in eremo A decalvatos fuisse, et barbas rasas habuissefet ve^
pfsecipjente Doniiiio, delegeraf (Exod. xxiv). Alii stimehta prsecisa ante el retro.
vfero dicunt, Gefetlieos adhuc depulatos esse, jit Qui cum abissent, et hoc nunliassent David,-misit
prjeriamiri reis exsolyerenf: Pheletheos autem, ut inin occursum eorurh-: grandetrienim conlumeliain sus-
sorifes ah oppfessoribns defenderent. tinueraht; et prmcepit, ut manerent in Jericho; do-
Porro filii David piiini ad nianum regis. Hincin nec crescerel barba eorum, et lunc reverterentiir,-etc.-
Regum sCriptum esf qitod filii David sacerdoles Quid auiem hsac significant, nisi nequiliam diaboli
essent (II Reg. vni); sed!ad unum sensum conve- adversus Ecclesiam ? Hanon enim,- qui inlerpreta
nit ntrUmque, quod liic dicit pririitis exiilis sacer- tur clotor eorum, quis melius intelligi polest quam
dotes propler nobiliiateni et prioralum. Hi simt djabolus, qui Ammonitarum spiritaliumi icl est, ma-
enim, qui in Hebfon nafi sunf. Myslice aulem filii ligiiorum spirittium rector videtur esse,-populi vi-
veri David suritquittqtie fideles : quos el aqua et d^liCet moeroris, et setiiper in anguslia constituti,
verbti" saricta pafit Ecclesia. Hi vero sacerdotes qua compriraere vel cnanguslare homlnes desiderat?
iitihl, qui mehibfa suhlmi surit sacefdotis, qui se-. Radit ergo Hanon barbani diniidiam nunliorumDa-
Cundum 6fdinein Melclilsedechppntifex factus sem- yid, cum antiquus hosfis quoruiiidam pradicalofum
pitefritiiii liabfetsacefdofiurii(Psal.x; Hebr. vii). Un- P ¥erbi Dei sermonem vel conversafionem corriiin-
de Petrus apostolus scriljens ad icfedentes ait: -Yos pendo maculal et dehonestat; Prceeidit ergo tuhicas
esiis gerius-eieciuiri,rcgdle sqcerdotiurii,genssancta, usque ad inguina, cum turpia .facta, qtise ipse per-
pppiilus.dcquisitioriis(I Peir. n)!. Et ilenj : Ipsi, in- ; suaserat, in oculis hominuin revelat.< Sedriecesse
qtiit, idiiqudtri Vapidesvivi, superwdificaminidomus est talibus, quos diabolus ita conftinditj ut sedeant
spiriiales iiisricerdoiium sdnclum, offereniesspirita- in Jericho, donec crescant barbse eorum, id est,-
les . lidsiids acceplabiles Deo per Christum Jesum sint opprobrium et ignominia meliofunii atqfie feifi-
(Ibid.). Qrii bene pritni ad manum regis Gsse dicun- ciantur anatliema omnium,- donec pfer sludium bo-
tur, qula boriis mefitis regi coelesti appropinquare nuni barharum species, id est, viiiutuni incrementa
meferituf, iri quibus ipse viftuturii ad exemplum in eis naseantur, et digiii habeanttir prsesentia regis
aliis mirahilerii operatur effeclum. Quanto eriiffl sui. Nec credendum esl utique,- quod David hosler
quis fide, quaa dilectionem operatur,.pfofecerit, nlilites suos inultos esSe paliatur. quin hostcs suos
tanto viciriitatem sunmii regis se habere gau- et exereitu congregalo supferat; et vindicat irijuriam
debit. suorurn, cum non solum adversarios suOsnurie per
CAPUf-ilX. sanctormn suorum victoriaih confundit, sed fetiamitt
" cxtremo judicio
De Haiioiifilio Naqs regis Atniiionitafutni qtti D'avid_ per justam sententiaffi perpetuis
riimtios ad se dimissos confudit, ei belio ob hoc ignibus cruciandos tradet.
cohtra eiiih factd. OAPUT XX.
(t PAR. XIX.) Accidit autem, ut moreretur Naas Be COt/utili,Jbllb pkrcustii Rabba et desiriixii etim;
rex filiorum Amtnon, et regnaret filius ejus proeo. cujtis triumplium tiscfipsil ille iibniirii Daiitd: Oe
Dixitque David; Faciam misericgfdiam cum Hanon) betlis Dqvid diversisj qum,confecit coiitra ;PMli-
filid Naas : prmstilit enimmilii' pater ejtts gratiam. siiimos,iibi el gigantes quosdam inierfecil,
Naas fuit rex Ainmon, quiin Reguni scrihitur, cum . (I.PAR.-XX;)Faclitfiiest tiutetn posl siini cifculuiii
quoprinium :Saul in, defensione Gabes Galaad pu- .eptempore, quo Solent reijes ati bellq:\procM'eY%icoii±
ghavit, et vicit eum (II Reg. x); Quia ergo erat irii- gregavit Jotibexercitum et rbbur inililiw; el titistmU
inicus Saulis, idcirco gratiam prsestabat David, si terram filioruip Ammon.In Hebrseo ita legitur : Eti
euin veniebat 1
qiiarido ad (J Reg. xi). lepipore quo reijes dd bella processerqril'.Hos regfes
Misitque David nuniios ad consOlandumeum super diCit; qui processefuul contra David iii piignam:
morle palris sui, Qui cumpervenissenf in ierrqmfi- . scilicfetregem Robb el Istob et Soba et Maclia. qui
liorum Ammon, ut consolareniur Ilunon, dixeruril n utiqhe. reges Syrlse fuerunt et pugnafe voluferurit
principes filiorum Ammon ad Hanon: Tu forsiltin conducti mercede a rege Moab conlra Davidf a qtiO
putas quod David honoris causa In patrem tuum mi- trihmpliaii esse leguntur.
serit, qiii consolarentur te; nec animadverlis, quod; Perrexilque et obsedit Rabba: Porro ahleiii David
ut explorent et investigent et scrutentur terram tuam, maiiebdtin Jernsttivm, quutido Joab percussit Rabba;
venerunt ad ie servi ejus. Igitur Hanon pueros David el destrnxit eann Tiilit auteiti Dtivid coroiidiii.Mei-
decalvavit et rasil, et prwcidii tunicas eorum medias clibtiide capite ejus_ el invenil iii ea uuri pbndo la-
usque ad inguina, et dimisil eos. In Regum sciiptum. leniiim, et preii'tisissithtis"gemmas7fecitque sibi inde
quod raserit dimidiam partem barbse eorum,-el pfae- diadema; etc. Melcbomquippferioh nomen pfopiiurii
ciderit vestes eorum medias usqub ad nates. Sed in esl rfegis : sed Melchom interpfelatur Yexeorunu
Paraiipomenon Jegitur, quod ipse Haiion pueros Da-' Rex eof um voeaiur, tit Hebrsei vohiht, idoluiti illo-
vjd decalvaverit et raserit, et pfsacidefit tunicas rufflj quod hic vbeatur Melfeliom-. Giijus diadfematis
eprum niedias uscjue ad inguina (II Reg-.x). Nec ; aUrum.elgemmas conflasse el |3Urgassfedicitur Da-
est diversuin, qupd invenitui'; 'quia qtiPdin iinpho- vid seeundum Ifegfem,et fecisse inde sibi dia.ileniai
rum deest; inaltero habettiri Uhde coiligiiur eos Tradunt instipbr Hebrcei.quiri iJlicittiiafefathomiiii
375 COMMENT.IN PARALffQMENA.— LIB. II, - 574
Judseo deidoHs aliquidauri appetereet argentipro- Kleemiles
. fratrem GoiigltiGeiluei,cujus hastm lignum
pter fegis prsecepta, quseveiarit idoiblatriam; qtiod eiatquasi liciatoriiiiriiexeritium.Ubi auteiti hife.sCri-
Ilhai Eihus, qui de gente Philisihinorum ad David ptum esi, abeo datus,filiusstiUus.,ihHebfseo dictint
verifefat, diadeina diripuerrt de capite Melchom, ut ........ Eleanah filius Jafe, qUOdiiitCfpfeta-
Uceret regi Hebrseode ffianu hoininis capere, quod tuf saitus.. In Regtiffl quoqiie de hofebfellptaliter
de capite idoli non lieebat. Vicioria autem hsee Da- legituf : Terliuiii beltum fui't in Gob cbntfa Ptiili-
vid in Amfflonitis, quam dux suus bellando inchoa- sthmos,in quo percussii Adebdaiuslilihs Saltiis Poli-
.vit, sed ipse rex perfecit, quid significat, nisi regis mitarius RetlileemitesGolitithGethmum,cujus hasiile
nostri viclofiam in cunctis gentibus? Dux enlm Da- hastce erai quasi liciaipriuin iexentium (Ibid.). He-
vid contra hostes helium agit, cum ordo prsedicato- hrseus ergo de Adeodato ita expohit, -dicens : Gob
rum sanctorum conlra mundi potenles sctitum fidei enim interpretaiur, lacus. Idcirco Iacus, quia sicut in
opporiil, sed finis certaminis, el triumphus beili ad lacum leonum quis mittitur, iia semetipsum coritra
regem Cbrislum solummodo defertur, quia ipsi pm- Golialh David fflisit. Adeodatusipse est David': id-
nis poteslas et poleutia regni ascribitur. Deus est circo dicitur Adeodalus, quia a Deo felfectusfestih
pnim (secunduni Apostolum) qui operatur in nobiset regnum»Filius saltus, quade sallu; ubi oves pasce-
iielleel perficerepro bona voluntate (Pltil. n). Ei ipse B
• bat. est eduClusPolimilarius: quia de genefe Bese-
- .iriuriiphat nos iti Christo Jesu (II Cor. 11).Coronam - led fflafef ejus fuit. BetMeemites,quia Noeini ef Ruth
ergo regis populi hostilis David de capite tulitj, et iejiipore ubertatis reverssesuni in Betlileem, Ct quia
sibifflet diadema inde formayit, cum Redemplor p.attis cauSa Ruth Booz nota est, propterea idem
nosler ex contraria potestate regnum auferens, silii- locus dotnus panis vocatus est. Quod vero Adeodatus
met insigne decorum paravit. Quseaul melius co- IpsC sit DaVid,sequentia deClafant, ubi ait': Hi riati
rona David jntelligilur, quam convenlus plebis ca- suitt de Areplia in Gelh, et ceciderunl iii manus
tholicse, quse caput noslrum, rfegem videlicet Chii- Pavid ei servofum ejriS: Judcei nanique quoqtie
stum, corde credulo nobiliter ambil, et digne cott- hanc Afapham malreni glgantum, Orphatti, hu-
versaus decenter coronat?. Omnis enim sanctorum rum Noemi esse arbitranlur : siCut supfa osten-
labor et certamen atque viCtoriaadhonorem ccele- dimus.
slis regis referlur, quia ipse est, cui omne genu fle- V Sed et tiiiud beUutti'uccUit in Gelh, in i/iio fuit
ctitur, cmlestium, terrestrium atque iiifernorum_et tioinOighgissirittts,habensdicjilos serios;id esf, sihtui
omnislingua confitetur,quia DominusJesus-in gloria vigiiiliqualuof: qui et de Rapha slirpe gerieraiusfue-
est Dei Patris\(Phil. n). Rabath ergo civitas est regni fat. Hic bltisplieriiavilJsrtiel, et perchssit eumJtiiia-
Ammon, qn33nunc Pltiladelpltia vocatuf? cujus me- " ihan filitihSafiiaa, frtilris David. De hofelieliO; Jose-
ffiinitet Jeremias propheta (Jer. XLIX).Interpreta- phus jta scribit: « Patilo siquideni tehipbfe Palce-
tur ergo Rabbath, multi. Et Salvator in Evangelio stini quiescetitfes,detttioCastfa posueruiit cirCacivi-
dicit: Quia mulli venient ab Oriente etOccidenle, et tatetti, quse efat noii longe a iinibus Hebfsetifum:
recvmbentcum Abraham ei Isaac et Jacob inregno efatque intfef C6s vif pioteiithie quidem sex euhi-
cwlorum(Matlh. vm). tpruni, habeiis-etiatii digitos ih Utfoque pede, nec
Ppsthmc initumest beilumin Gazer adversum Phi- hOn et ffiahu , uhO plus quaitt Soletiiatufa cdhces-
listhmosin quo percussit Sobochai Husaihites Saphai sisse, hoc Cstl, senPs':VC6htfa"qufe fflUruittdfeetef-
de genere Rapliaim,\ethumiliavitcos.De hoc beUoJo- CitUDavld Jottathes filiUS'• Saiiifes pughatts, e'o de-
seplms in libro vn historiarum suarum ita narrat: victo, totius ylCtoiiseeffecttis iriaximse glofise tttl-
t Gonvenienlibusitaque Palsestinis in fiazer civita- mett acCepit.' Naiii et iilfe.Palseslihusglofiabatuf se
tem, audiens hocrex misit super eos exereitum. de prole gigantum 'exlstefe : post quaffl pugham
Intra quos tunc debellalor oplimus exslitit, et pro- nequaquam contra Isfaeliias hatiuefe Ceriamiria,»
hatissime dimicavit Sabba Cheteus, qtti erat unus Et notandum quod in Pafalipomenon tria hella pfin-
fortissimorum Da\id. Hic enim multos hostium in- cipalia David conlra Phinstseos Scripthra riumefcit,
clytus inleremit, et prolem giganlum nimis auda- iti RegUnivero quatuor. Quia ibi quaftuhi bfeUtim
cia suai virlulis fortitudinis exsulfantiuni supera- est, quod et in pfimoponitur (II Reg. xxvin), ribi
vit, fuilque vietorise hujus auctor apud Hebrseos.J David contra Philisibssos prseHanteffl-Jesbide Nob,
. Quod autem dicit: In qiio percussit Sabochai Husti- quifuit de gente Arapha, cujus hasta trecenias tin-
lliites Ziphaimde genere Raphaim : in Regum scjip- cias appendebat, el accincius erat ense riovo, fiisus
tum est de stirpe Arapha, quia ilHierant Orphenurus est percutere; prsesidioqueei fuit Abisai filitis Sar-
Noemi de terra Moab (II Reg. xxi). Et quod Gazer vise, el percussuni Philisfhseum inteffecit. Sed ad
in Paralipomenon scribituf, in Regum scriplum est unam signifiCationem utrique nmheri, hoc fest,
,in Gob {J"i/(/.)..Nain Gob interpfetalur lacus sive terharius atque quaternarius possunt aptari. fres
locusta. Gazer interpretatur ordinaiio, hoc signifi- enimsunt distinctiones lemporum, hoc esi, prseieri-
. cans, sicut locustseherbam, ila filii Araphaadelebant tiim, prsesens el futuruin. Similiter et quaiuor vi-
Israel. . . cissitudines, hoc estj ver, seslas, autumnus et hiems
Aliud quoque bellum geslum est advet\sumPltili- dividunt annum. Quid qualuor bella ista Daviii et
Sthwos,in quogercussit a Deodatus filius saltus Beth- servorum ejus conlra Palseslinos significaiit, nis»
H_% • B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. -''576
helluffi Christi, quod omni tempore istius vitse in _4 A sCdper semelipsum examinat magistrorum. Quam- •
membris stiis contiaperfidos quosque istius sseculi, ! vis etiam subditorum \itia, quse a magistris modo
et contra- spirltalesnequitias incessanfer agitur? yetdissimularitur judicari, vel nequeunt, ejusprocul -'-
Licet eriim fasttis muridarius, vel prolervitas ma- dubio judicio reservantur. Igitur dum salva fide res
ligriorum se erigat contra EcclesiamDei Chrisli, agiluf, virttitis est merito, si quidquid prioris est
omnis;tamen principatus adversariorum, vero David, tQllefetur. Debet tamen humiliter suggeri, si for*
hoc est, rege Ghristo imperante, ae prselia servo- tasse valeat, quod displicet emendare. Sed curan-
ruin suoruni disponente, cedit, et omhes adversarii dum sunimopere est, ne in superbiam transeat
vincuntur, prosterntinlur atqufead nihiltim redigim- justitise inordinata defensio, ne, dum reclitudo ih-
tuf. Unde Psalmisla ex persoha EcfelesiseconfidCnter_ caute diligitur, ipsa magislra rectitudinis (humililas)
dicit iVdria salus hominis. In Deo faciemus virtu- amittatur : ne eum sibi prseesse quisque despiciat,
tem, el ipse ad nihilum. deducet tribulahtes nos quem fortasse contigit, ut in aliqua aclione repre-,
(Psdi.lix). hfendat.Gontra hunc tumorem superbise subditorum
"•
_ ,:'- •'-; CAPUT XXI. ;•;_- ffiensad custodiam humilitatis edomatur, si infirml-
De eo quod David Isrdelilas numerare jubens offendit tas
: bomintim ,:-ob guod,, missa esf plaga gravissitnm: propria incessajiler attenditur. Has yires nostras .
'mortalitaiis iri Israel, Quod David, visa angelo fB yeracitef examiuare negligiintis : ei quia de^nobis
. pomini, quiihterfecitpopulum, fecit tiltare Doniirio fortiora credimus, idcirco eos, qtiiriobis pfselati
ih area Oriian Jebusmi, et oblulit ibi holocausta sunt, districte judicamus. Quo enim
et_pacificq , invocaviique Dominum, et exaUdivit minus nosmelipsos
eunt. , [ agnoseimus, eo illos, quos reprehendere niii-;
mur, plus videmus. Singufa hsec mala sunt, quse a
(f PAIC.x.) Consurrexit autem Salancontra Israel, subdifis
ei incitavii: David, ul numeraret Israel. Dixitque fsepein in prcelatos, et ssepe a prselatis com-
David ad Joqb et ad principes populi: Ite et nume- ffiittuntur: quia et offlnes suhditos hi, quiprsesunt, '
rate Isrqet q, Rersabee usque Dan, et afferle milti. minus quani ipsi sunt, sapieutes arbitrantur; et rur-
numerumut sciqtn, RespbnditqueJoab : Augeat Deus sum qui subjecti sunt, reclorum suorum actiones
sttum sit. Quare hoc judicant, et si ipsos regimen'tenere coiitingerel, se
populum centuplum quam qum-
ritDominus meus rex, quod in peccalutn reputetur potuisse agere melius putant, Unde plerumque fit,
Israel. Sed sermo regis magis prmvaluit: Egressusgue ' ut et rectores minus prudenter ea qttse agPnda sunt,
eorum oculos ipsa nebula elalionis
Joab, et circumivit universum Israel, et reversusest videarit, quia
Hierusalem. Quomodo dicit exquisitionem, numeri, obscufat; et nonnunquam is, qui sunjectus est, hoc,
ctim prselatus fuerit, faciat, quoddudum fieri sub-
queni rex facere jussit,in peccalum reputaii Israeli,'
et pro eo, quod illa qusejudicave-
cum prsevaricatio ibi ffiagisvideatur esse regis, quam,'G jectus arguebat;
saltfem quia judicavit, erubescat, lgi-
plebis ? Sed peccatum mprtem dicit, qum causa 1'at, perpetrat,
venit in mundum Hsec tur sicut prselatis curandum est, neeorum Corda
.peccqtiprinium (Rom.y). ergo
in popujo lantum grassata est. Attamen sciendum CHstimationesingularis sapientiai loeus superior ex-
quqd pro qualitaiibussubditorum! disponuntuf acfa ;tollat, itasuhjCctis provideiidum Cst,!ne sibifecio-
regenfium, ut pfo malo gregis etiam viri liprii deHn- funi factadispliceanl. Siautem magisirorum vita
ut ejus suhditi, eliam
, qtiat vita pastoris. Rle enim, Deo;attestantei lauda- jure reprehendilur, oportet
Cum displicet', ffiagistrum vereatiturl Sed- et hoc
__-.tus'(l'Be_.. xiil); ille supernorurii ffiysteriorurii con-
est soJerter iiituendtiffl, ne quem imitafi dfespicis,
sciusBavid propheta tumore repentino elatiOnisin-
.flatur, populuin numerando, quod peccarit: et tamen ':venerari contfemnas. Subtilis etenim vita tenenda
.".vindictampopiilus, Dayid peccante, suscepit. Cur est rectitudinis et humilitatis, ut sic reprehensibilia
hoc,"? Quia 'videlicet sectiiidum meritum plebium magistrOruta facta displiceant, quatenus subdito-
disppnuhtur corda rectorum. Justus vero judex ex rtim niens a servanda magisterii reverCntia non re-
ipsorum animadversione corripuit peccantis yitium, cedat.
Vcx quorum causa peccavit. Sed quiajipse (sua vide- -- Deditque David numerumeorumquos circumierant;
V.licetyplUntatesiiperbiens) a culpa alienus non fuit, et inventus est omnis Israel numerus miUentiliia,,et
suse eliam suscepit. Nam ira sse- centum milliq educenlium gladium. De Juda aulem
" viridictam culpse
yieiis, qusecorporaliter populuin perculif, rectorem quadringenta septuaginta millia bellalorum. Nam
Vquoqtiepopuli'mtinio cordis dolore prostravit. Certe heviet Benjtimin non numeravit; eo quod invilits ex-
yeruffi est, quod ita siJri invicem et reCtoruin ffie- sequeretur regis imperium. In Reguni vero ita scrip-
ritaVconnectantur, et plebiuffi, ut ssepe ex culpa, tum esl: Dedil ergo Joab numerum desciiptionis
pasloruhi deterior fiat yita plehium, et ssepe ex me- popuii regi, et inventa sunt de Isrqel octitigenlantil-
filo plebiuril ffintetuf vita pastOrtiffl. Sed quia re- lia virorum foriium, qui educerent gltidium; et de
ntores habeiit jtidicerii sutim, ffiagna cautela subdi- Juda quingenia.miilia pugnatorum (II Reg.xxiv). ,
toruni est rioh teriiere vitam judiCare regentium. Asserunt autem Hebrsei quod hic iiuraefus, qui in
Neque enim ffUstfa' per seriietipsum Domitius te.s Paralipomenon legitur, hoc est, delsfaeimiliemil-
[, numniulariorutn fudil, el cathedras vetidenliuinco- lia, et cenlummiUiavirorum educentiunigladiutri; ef
"'idiribas -everiit (Matth. xxi) : nimirum signiiicans, de Juda quadringenla sepluaginta milliapugiialorum,
cpiia;,pef magistros quidem vitam jttdicat -.plebiuin,- inventus sit a Joab: sed summam illius noluisseosfen-
377 COMMENT.fN PARALIPOMENA.— LIB; IL V"; 37$
dere scriptorem, riisi .flquanturii in Samuelis libro A jus lpci fficntionem faciens JpsepJiiisita Tefert, di-
scrihitur, quiaibitanttiminodosuperslilescsediaiige- cens : <LProphetis itaqtie dcClafahtjbus David quod
Hcse continentur. Quod autem dicit, Le\i et Ben- ei Deus ifasceretur, supplicare ccepit, euuique fo-
jamin non esse nnmeratos, Levi non tttiriierabatur gafe ut propitius esset et yeniam peccati concede-
pfopter sacerdotii dignitatem,-quia prsecellebat; et ret. Tunc ergoGadprophetiimmisitadeumDeus tres
Benjamiri, quia recenti tempore fratertto gladio pene stipplicii conditiones portatttem, ut earum qttam pro-
, usqueadinterneeipiiem corruerat. haret eUgefet: titrum velletfamem inpfoyiricia gene-
Displicuit autem Domino quod jussum erat, et per- rari annis tribus, atit tribUSmensibus pugnandp vin-
cussii Jsraei, Dixltque David ad Dominum : Peccavi peretur ab hostibus; ah certe morbus et Ianguor
iiimiSjUt hoc facerem. Obsecro, Domine, aufer ini- accideretindiebusHebrseis.lIlfe verolh anxietateni
quitalem servi tui, quia insipienteregi. Et locutus est hujus electiOnis offinium rerum pessiriiarum incur-
Dominus ad Gad videntem David, dicens : Vade et rens tiibulabatur et vehementer ariimo yidebatur
loquere ttd David, et dic ei: Hwc dicil. Dominus. esse conftisus, Cumque propheta dicefet hoc omni-
Triumtibi oplionem do: unutn guod volueris, elige, modis immjnere, et resppnsumvelociter exigeret,
ut faciam tibi. Cumque venisset Gttd ad. David, dixit tit electam al) eo cotidiliohem fenutttiaret, cogitans
ei: Hmc dicit Dominus : Elige, quod volueris : aut P rex, quia, sifanieta eligeret, COhtraalios hocfacere
tribus annis pestitenliam ; auttribus inensibus fugere vidferettir,quandp ipseqtiidemhabensmultafrumeiita
iekostes tuos, et giadium eorum rion posse evadere ; non pateretur inopiaffl, feHquis vefo esset angu-r
aut tribus diebus gladium Domini et moftem vef- slia. item si eligeret tfium mehsiuffi victoriam IiOr
sariinterrti, et angelum Domini interficere in urii- stium, ipse;.quidehi habehs circa se yiros fortissimos
versisrfinibusIsrael, Nunc ergo vide quid' respondeam Ct custodes, nihil Omttitto mettieret, nCc vero ejtis
ei qui niisit me. Et dixit JDavidad Gad : Ex omni exerCitus subjacerCt: iritef hsec autetti conimuncm
parteine arigusiiwpremunt, sed melius est milti, ut potius passionem et regum et sUbjeCtorumplegit,in
iricidqm in manus Domini, quia mulim sunt piisera- qua finiof omnjWs est aiqtiaUs»dicens: quia irielius;
- tienesejus, quaminmanus horiiinum. Misit
ergo J)o- in DCi magis qtiam iti hOstitiiiimatttis iiicidere. HseC':..
minuspestileniiqminlsraei,etceciderunt delsrqelsep- audiens proplieta reriuntiabat Dep, qui iriofbuni. et
iuagirita milliavirorum;etc. In Reguffi libro scriplum intferittiitimlsit iri eXCrcituiriHebfseofum. MPrifeba-;
est ita^: Perciissit autem David eor postquqm nunie- tur enim rioii uno ffl0dO,;;titfacile lariguOfpOtuisset
ratus-fist populus. Et dixit David ad Dominuni: Pec- agnosci. Sed niors quidemliominibtismultorumlan-
cavi valde in hoc facto. Sqd precor, bomine, ut trans- guOfum oeeasionibus, Ct qtiserion posseiif cognosci,
fertis iniquitatem Servi iui,;quia slUlte eginiritis, et facile peribant. Alius Cnihi supe.falitim mpriebattif,
reliqua. Ubi ttotandum, quod ideo David in nuriie- et latenter imminens malttm velocitef ferehatinte-
rando populum Domittum dicifur oftendisse, quia ritum. Alii siquideffi periefe cuffl vehementibus do-
legis prsecepta in eo nOn obsefvavit. Naffl et in! loribus, Ct clafflofe geriiituque animam relinquebant,
libro Rufflerortim Dominus legltur. Mojrsi ila pr»- Alii vero ipsis passionihusinafdescehant, ita utneque
cepisse : Tollite summam universm congregatio- curaffl exhibere corporibus prsevalefent, sed prp
nisfiliorum Israel, per cognationes et dptrios suas labore deficerent, Alii autero, reperttinis tenebris eo-
nomina singularum;quidquid sexus est masculini a rum conatus aliripientibus,: stiffocati protinus exspi-
vigesimo aniio et supra, omnium virorum fortium ex rabant. AUi super morttios, quos sepeliehant, ipsi
Isrqel, et numerabitis eos per turmas SMOStu et qiipque mofiehantur, ifflpeffectas reiinquentes pari-
Aarbn (Ntim. 1). Quia vferoDavid generaliter juSsit ter sepulturas. Incipiente ifaque pestiffero languore
omnes numerari, et infra vigittti anrios, et supra eos ab hora ffiatutina periinere usque; ad horam
vjginti annos ; idcirco ihdignatiohem Dei expertus pfandii consumffiata stint septuagiiita miHia. J Quod
esti Idem quoque in lihro Exodi i.ta scriptum est: auteffi dicit septuagihfa iriiUia viforuffi interfecta
Locutus est Dpminus ad Moysen dicens: Quando _ fuisse de IsraCl, hic capita iahtummodo plebis, et
iuteris summam filiorum Israel juxta riunierum, da- seniores hufflerati SuhtVCajterunl •de omni populp
bunt singuli prelium pro ariitnabus suis Domino, et tot millia ittterfecta Hebfsei affirffiarit, qttot millibus
iidri erit plaga in eis; Cumfuerint recensiti. Hoc au- ille numfefus, qui ih Psiralipomenon scribitur, cum
tem dabil onmis qui transit ad noriien, dimidium qui in Regum comprehenstis esf, exCcdit. Aiunt
'. sicti juxlamensuram templi. Siclus vigiriti habet ; ettiffl quodinParalipomenon et hi qui femanserurit,
Obplps,' Media pars sieli,' offeretur Domino. Qui et hi qui interfecti sunt,slfflulsintffiiffieraii.TriRe-
iiabetur irinumero aviginti gnnis et supra, dabitpre- :gum vero in VI tantum denotati sunt.v.siciit supe-
liuin. Dives rion addet ad medium sicli, etpaupei rius derijpnstfatum esti ; -
riiltil rriinuet. Susceptamque pecuniam, qum collqta Misii quoque ahgelum,in Hierusalerii;ut percuteret
est afiliis Israel, irades inusus tabernticuli teslimoriii, eam. Gumqpepercu;teretur,vidii:DoMriusetmiseiiuf
uisiiinmonumentumeorumcortiinDomino, etpropi- est super magnittiditiertiaii;M imfefavit tirigelb, qui
iieiilrjifiimabus eoruiti(Exod.yixt). Hoc ergo oblitus percutiebgt: Sufficti^fairicessetrnapMstua.^QQi iiu-
David facere, idclfco pffendit Doihinum, et ob hoc tehi dicitur; Dpmmtimvidlsse etmisertuitiesse, aiurit
plagatyenit inlsr-ael, NeC prcel;eretindum,"qupdhu- HebrceiSadoch sacerdotem Infulatum DOmiritttiide-
'579 B. RABANI.MAURI ARGHIEP.MOGUNT. OPERUM PARS I. 380
pfecatum liiisse, et imitatum fuisse Aaron patrem A,molavit ibi victimas. Taberiiaculum autcrii Dgmini,
siiuril, fet illitis pfeCfeset devoiionCm Dominuni vi- quod fecerai Moysesindeierio, ei altare holocanslo-
disse et misertum fuisse. ruin ea iempcsiaie eratin excelso Gabaon; et non
Pono angelus Domini sitibat juxta aream Ornam prwvalnit David tre ad altare, ul ibi obsecrarel Domi-
Jebnsmi, levansijue David ocuios suos, tiidit angetutii num; nimio enim fuerat iimore pertenitus, videns
Dei dsianietri inier letram el cmlum, et evaginatum gladium angeli Dotnini. Debueiat enim David juxta
gladium in manu ejtts , et versum contra Jeru- Id quod in lege prceceptum est in altari Domini co-
saleni; et ceciderunt lam ipse qnam majores natu ram tabernaculo fosderis hostias immolare; sed pro-
Israel vesttliciliciis proniin tetram. Dixiique Davtd ad pter repentinum casum spatium illuc pergendi non
Dominum : Nonne egosum, qui jussi ut numeraretur habuit; she etiam in mentem iUi non occurrit.
populus? Ego,:gui_peccavi: ego, qui maium feci. Isle, Gladiuffi ergo atigeli DbffiiriiVpiaganlmoftis dicit,
grex gitid cOmmeriiit? bomine Peus meus; vertattir, quatti Domlnus angelico niiriisieriO in homines ffli-
obsecro, irianus inainme et in dotnum patris mei: slt. Itt ExPdo ergo Iegituf Dominus descendisse ih
popuius tiutem iuus non pefcutiattir. Angetus autem Êgyptum , et peremisse pfinipgettita JSgyptiofum
Domihi prmcepit Gpd,ut diceret David, ui ascende- : (Extidi Xn); sed et lioc pef minisierium ahgelieum
rei, exsiiueretque aiiare bomiiio Peo in areaOrnqn JJ sicuf et istiid, faettim CfedltUf, qilla divinitas non
Jebuzmi, etc. - localitef ffiovetur, sed ex semelipsa semper idem
,,In, Kegum quoqueita seiipturti est : Erat autem;; riiaHehg setertta potestate ointtla, disppnitjfegit ;et
ahljeltis Dohiini juxta aream Jeijiismi, CtC.(II Reg,,:!' gubefnCit. ;-
, '*, "V-i!' !'! -j". !;;!
CAPUT XSI. !; [
xxiv). Benique, qreauna iiiterpfetatur. arca, Ct 0..'-! De"'; f
nari Latine resonat, lumen riobis. Beneergo David . -. eOquod btividet decreiiit ibidem wdificare ieriiplum
ctiffl Doiriinunl pro hffensa, qua peccavit, vellet pla-! : suum-, Domino,quod factutn esi-per Salomonein fitinni-
ctii dedil' sumplus etimpensasplurimas.Ubi
care, altare juKetur iri Arfeunavel Orne construefe, Pavid Saiomoni prmcepit de cOnslructioneleinpli
utihde uutisquisque conjiciat quia aiiter divinita.s ""Doiiiihi,elei assicjiiavilvaria iiistruinenta inauro,
et argenlo, et cere, el ferro_i iii lignis et lapidibus,
ab hommfeplacari Iioii potest,, nisi in area cordis quce ipse ad hoc congfegaverat; et plurimos ariifi-
sui per lumefl rectse fidei et verae dilectionis allare ces_ atque cmmentariosadbpus.iempli,
illi devoie humilitaiis constitiiat, in quo saeriiicium ,;(IPAB. xxii.) Dixitque bavid : Hmc est domus
pise confessionis ae faudis Deo! acceptabile offerat, V Dei, eihoc'allare in itdiocaustuttilsraei, Et prw-
Quod reelfe pereumdenl prophetain hi psaiinis rria- cepii, ut coiigregarentur pwseifjti deierra.Jsraeliet
il)iestatUr,;ubi dicilurexferspria Doffiinii::Sacrip- ; cgnsiiluii et iqtppios aAticedmdpstqptdes et poliehdos,
ciuihiaudis hono_rificqbitpie:(Psai. XLIX).Et jtein : C «. wdifiCarelur domus DotninUfn iiip siquideffl loco,
Sacrificium,'mqplt, Deo spirilus contribidatus : corl utHebrcei autumant, aHquaridp-coniigerat Abfaham
centrilum et humiiiatuni Peus non spernit (PsaL-j;): oiferre suum filiuni Isaac, ouando. cum jam paraius
Axea Areuria, vel area Ofnej ipsa est videlicet Hie- CssCl occidere filium et iu holocausium exhibere,
rusaiem..' '.'.. irnproviso aries apparciit et aitare circumstelit,
Pedil ergopavid Ornan pro loco sictos auri juslis- qrieiii Abraham pro filio sictit pr*diximus immola-
simi ponderis sexcentos, et mdificavil ibi altgre Db- vit (Gen. xxn). Congregatis proselytis de .tefra Is-
mino, obtulifque hoioCausta ei pacifica. In Reguffl fael,- latomos ad scindendos lapides el poliendos Da-
yefo ita scjiptum esl: Emit ergo David aream ei vid constituil : quia de: terra.Ecclesiss arlifices dp-
boves afgepli sipiisquipquagintq;(II i%, ,xxiv), Unde! . mus Dei Redemptor nostfer felegit;,qcrifnconditos
: Hebfsei autuihalitittieUigi <debere'. iij hac diversi tcitif! "!' moi'fes,:hpminum:seCuriScripturarUrii cSedefent; etV
numeroriini, bovesargenli siclis quinqtiagiuta, aream dolabra verbi Dei eos polifent, guatfenus apte inaedi-
vero sexcentis auri emptani esse. Alii aulem dicunt ! ficatione spifiluali sibi invicem pef Jiunctufas dive.r-
in hac distantia emptionis, id, .quod in libro Reguffl sas iidei et charitalis cpnvenirent, juxta iilud quod
ihi tantum quinqtiaginta siclis area einpta esse per Osee d.iGilur: Dolavi in, propheiis, el occidiiri
"
conimemoratur, solummodo exprimere locum alta- verbis oris mei; el judicia inea giitisi Jux egredienlur.
ris, ubi oblulit bolocaustum : illud vero, quod in Quia misericordiam volo, et non sacrificiuin; el scicn-
Paralipomenbn narrat, sexccnlis siclis auri compa- tiam Dei plus quam liolocauslum (Ose. xxii). .
ratam areain, loCum signiiicare totius tempii, ;in Ferrtim quoque plurimum ttd clavos januPriiin, ei
qup Salonion posfea tempiunl aidififeavit et atfia ad continissuras qlqktejuncturgs prwparavii David; et
..;ejus..,; .,;.;,,.,.:,'..'V :, ; ;,,'...,;; , ;, Wrispondus innnmerabile: JAcjhaquoque epdrina fion
1, :Et irivocavii-ppmipttmj, el exqudivil pupi[in igne'': poleitiht wstimaiij quai Sidpiiii [et^yrii" depoftave-
de cwlbsuper aliare JigldtdusluiSuh Mpysfe,tantimi.et ;;." runitid Davidi Quid estj quod Davi^- Saloitipni OHo
David et SalomOtteet Elia supef allare ascendit igttisii suo prseparavit cpnsumplus ad sedificiumdonius Dei,
e coelo (III Reg. xvm). Sub Manue auiein Ahgeltisi nisi quod Palres "Vclcris-Teslainenli, ex qitibus Ghri-
de pelra erupitinflamma (Jud\ lii). stus secundum carnem origipeiii duxit (Rpm. Jx), do-
. Prwcepitque D-OptinuS •angeld,et convertit gladiupl'. cendo alque operando irisifumeiila competeutia ad
mum in vaginam, -Protinus ergo David videns. qtitid a;dificationem spirilalis sdificuparabant. titveriiente
ektiudmetenfhbgtiiiiMsiu area Qmaii Jebusmi, itri-' ipso rege nostro, vere scilicet pacifico, eoruin sup-
COMMENT.IN PARALD?OMENA. — LIB. II. 582
581
plementis, hoc est,;;eorumattestalionUjus,fidem con- A gtorifictibuntnomen tuum : quoniammagnuses iu, et
firmaret EvangeHi, et Ecclesiam suam variis orna- fac:ens_inirabilia,Tu es beus solus (Psal. LXXXV). Et
mentis Scripturarum deeoraret; Prseparavit quoque ob hanc causam ante mortem suani omnes paravit
ferrum plurimum ad clavos januarum et ad com- hnpensas, cum quoihodo sancti viri, virtutibus ac
inissuras alque juncturas, cum fidei firmiiatem sa- sapientise decore prseclari, in sedificiUmspiritale do-
cris dogmatibus ordinayit, quatenusintrantesin Ec- mus Dei pertinereut, lex el prophetse sequaliier prse-
clesiam timoiis Dei aculeis conflgerentur. ct dile- diceiido demonstrabant. An non Moysesimpensas do-
clionis et societalis fcedere per eamdeffl fideni invi- musDeiprscparavit, qui adfilios Israel inDeuterono-
- cem necterentur. Unde idera Psalmista precatur mio iocutus est, dicens : 0 Israel, quid bominus
Dominum dicens : Confige timore tuo carnes ineas ; Deus tuus pelil a le, nisi ut iimeas Dominum beum
a judiciis enim tuis timui (P_sal,cxvin). Et alibi de tuum, et gmbules in viis ejus, el diligas eum,ac ser-
ipsa speciali Hierusalem loquitur, dicerts :•Hierusa- vias bomino Deo iuo in iolo corde tng, et intota ani->
lem, qum mdificaiur ut civitas, cujus participatio ejus malria, cuslodiasque mandata Domini, _el cmremo-
itt idipsum (Psrtl. cxxi). Et paulo po.st: Eiat pqx iii niqs ejus (Deut. x)? Fitii esioiePomitii DeiverLNon
virlute tua,- et abnndantia in tufribus- tuis. Prsepa- vos incidetis, nec facielis caivitium super mortuo :
ravit et ses,-cum Jectiones sonorse et cantica spirita-. B quoniampopulus sancius es bomino beg iuo (beut,
lia ab ipsis sanelis Palribus ad instructioheffi san- xivj. Sic et Isaias, nunquid enim sumptus prsepara-
ctce Ecclesise contlita sunt Prasparavit el ligna ce-- vitad construendtim domum Dei, qui futuro populo
drinaj cum viros yirtulibus elaros in ipsis Scriptu- credentium pef prophelise spiritum ex persona Do-
ris suis ad exemplum fidelium inserueruni: quales mini ait: Audi, Jacob servemeus, et Israel; quemele-
fuenint Abel, Enos, et Euoch,-et Noe? et Abrahaffij gi, jiwc dicit pominns faciens. et forinans le, ab
et cceleri patriarchce ; qui ambulaverunt euni Do- utero auxiliator luus : Noli,iimerd, Jacob serve meus,
mino, el translati sunl a niuhdOj quoruffijustitise et rectissime, quem elegi:- effundamenim aquam su-
• oblivionem non accCperunt : qualis Moyses et pfo- per sitieniem, et fluentasuper.aridam, effundqm Spi-
phCUCjqui prwnunliaverunt de advetttu jilsti (Acl. rilum meuiP stiper semen tuum, benedictionemmeam
vn), et piis dogmaiibus sacfamentaj qusfennnc salu- sttper stipem tuam (Isa, XLIV)JEt iteriim : Muri,
hritef sancla tCnet Ecclesia, prceconiati sunt,-quales inquif, tui coram ocuiis meis semper. Venerunt siru-
et cselerijusti, qui per fidem vicerunt regiia; operqti clores tui, deslruentes te_,et dissipanles a te exibunU
eiinl justilitlm; adepli snnt repromissioriem(Heb: xi); Leva in circuitu oculos iuosj et vide i otiinesisli cpn-
Hcncergo Hgna Sydonii et fyrii ad Hierusalem de« gregati sunt, veneruni tibi. Vivo ego$ dicit Dgminus,
fOfniaverunt, quia non solum prsedicaritihusaposfo- **quia ontnibusMs, velut ornaiheiitOjvestiefis ei cir-
lis et primis de Judsea Evangelii dispensatoribtis; cumdabislibi eos, quasi Sponsa(Jsa.-XLIX)IEt al.ibr:
vefhni etiam ipsis docltirlbus; qui de gentiuin po- Hqbitabo, inquit, in illis, el ambulaboih eis ; et ipsi
pulo ad Ppus verhi!elecii siittt; tales viri ad hotitiaiit erupt tnilii pbpuhls, et cgo siitrieis in pomirium (Le-
EcclCsise pervenferunl. ul eoruih doeumeritis' atqufe viu xx\i)i Hiric et Jeremias ait : Ecce dies veriient,
exeniplis domlis Dei quDlidieex vivis lapidibus eOri-» dicil Doininus, et feriam doniui Israel etdomui Judti
struetetur. . fwdtts novutn, rion secundumpactutil qttod pepigi cum
El dixit David: Salomorifilius Hieusparvuliispuef patribus veStris in die qua hppfehendl mtiriuiri eti-
est etdelicalus : donius atiteinqnaiti wdificbfi liolo ruiit; ut editcereiri eos de ieira .Mgtjpli -: ftitvsm?
Dontinoj ttilis esse debet, ut in cuntiis rSgidhibiisH6- qtiod irritum fecerunt-,et egb dotnitiatils suni eoruiti,
minetuf. Prmpttmbb ergo Oihtiia nkmssafia, Et 6b dicit Dominus. Sed hoc eril paclum, qubti'feriam cum
hanc caustitn anfe morimn Siiam oitines pftiiptirtivii doirioIsrOelt Post dieSillos-,dich Dotniiius, dabo te-
impensaSi Vocavilque StilOnwtiemfitiitfii suutii,- bi gem meamin visceribuseofulii, et iii coide borumscri-
prmcepit ei ut mdificaret dommnDomini beo Isriiel: bameam: et ego ero eis in Dgminum,et ipsi eruni
Quodatiteni DaviOSalomon filiumstium piientm par- . milti ih pOpulum; et non dvcebit ultra vir proxiitium
vulum esse dicit et delicatum. domuhi autfefti.quaiii" suuni; et vir fratrein suunl, diceris: Cagnosce Dolni-
sediflcaredisposuerat, niagnairi futufam ; signifieat ntitn : oinnes erilm iognoseent me a miiiimo eorttm
quod lemporibUs veteris tesiamenli ohscUfafriil hb- usque ad inaximuiit,aii Doiitinus:rjuiapropitiabof ini-
tilia ihc&rnationis Christi ad sequiparationfeffivBfp quittilibns eorririi;eipeccali eofumriOfnriSitwraborum-
talis Evangfeliijin qtia omnia stirit mariifeste tlfe.cld^ ptiusl(Jct\xxxi)i Hisergo omhihus testimoniis deniott-
rata. qticeiti lege ppr figuram fuere denotata; sive stratur domum coelestisaidificii longo teiiifjore ante
etiafflj qtiod ep lemppre parvus numerus^fuefit et-fe- esse prsedictam, sedin advenlu GhfisiiDomiriitioslfi
deiitium. qui membf.i sunl Ghristi, ad eoitipafati&- vefacilferessfecompletain:: quia ipsfevehieas per sfe
nem fideHum,t_uifuturi erant sub novo testafflehto. benedictionem tribuitj quiante legeui dedit pef ser-
Tunc etiim fuit, qtiod scriblum.est: Notus in JMmU vUm,.et sui lioiitiampef Evattgeliiprsedieatioheui,
(lantUin) Deus, et in Jsraei magiium nomen ejus illuslfaiilfe Spifitus saricti gfatia, sitie pefsonafuui
(Psni. LX-XV); et nunc. qubd iderii pfoplieta itt alio acCeptione-omriibus contulit: huhc seilicet Ih fide,
psalriip prsecinebatj difeenss Oiimesgentes-,qmstm- pPstmodUffisititeiliiri ipsiuSvferitatisCPuleffipiatione.
"qiiefecisii__venienlm ndoralMhteoriiih tes Bemim_et Dmtque David tid Salontpneitii Filimiyboiuhia-
385 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. V ' 584
iisrrieai friitîtt mdificarem domum nbmiiii DominiA A.vulus eriim rialris estnobis,eiFiliusddtus-esinobis;
Dei mei: sed factus est sermoDoinini ad me, dicens: et factus est principatus super humerum ejiis;vocabi-
Multum sanguinem effudisii,et plnrima bella bellasli; lur nomen ejus, Admirabilis,Consiliarius, Deusforlis,
noiipoteris wdificaredomum noritiniriieo,tanto effuso Pater futuri smculi, Princeps pacis. Multiplicabitur
:sanguine coram rae. Quid est quod David dicit sibi ejusimperium, et pacis non erit finis:(Isai. ixj. Jpse
interdiclam a DotainP doffltisDei a.dificationempfo- esl pax nostra (juxta Pauli attestationem) qiti fecit
pter multi sanguinis effusionem, nisiquod demon- uiraque unum (Ephes. u); qui in Evangelio disci-
slrat Judseos propler carnalem obseryantiamfegis, pulis ait : Pacem nieam do vobis: pticem meam relin-
ac sanguinolenta opefa, viClifflarumcorporalem ma- quo vobis (Joan. xiv). Qui veniens in mundum, pa-
clationem, non posse spiritalis sedificiitemplumDo- cem prmdicavitItis qui prope,el pacerri his qui tonge
;mino reparare? Dnm enlm attenti appetebant ter- fuerunl, quoniairiper ipsum habemusaccessum atnbo
rena, minus solliciti fuerant ad quserenda ccelestia. in uno spiritu adPatrem(Ephes.n).
Sive-eliani significatipsos Judasos, qui pollutas ma- Ipse, inquit, mdificabildotnum noniim med; qum
nus habebant sanguinfeprtiphelarum ac ipsius Do- ( testante Apostolo) domus sumus nos, si fidem fir-
rohri, non posse propterfefocitatem cofdis sui Cliri- mam usque ad finem relinuerimus (Hebr. iii). Unde
sti agnoscere pietalem, qtti venit in hunc mundum ;B mempratus gentium Aposlolus ad ipsas geiites scri-
peccalores salvos facere (I Tim. i), credentes in se, bens ait: Ergo jam non estis hospites et advenm,sed
ah offlnilabe peccati mundare, et facere sibi popu- eslis civessanctorum, et domesticiDei, superwdificali
lum acceplabiietti, sectatoretn bOnorumoperum (Tit. super fundamentutnapostoiorumet prophelarum,ipso
n). UndeipsaYeritaslriEvangelioeidempopujosub , sunimo ungutari lapide Chrislo Jesti: in quo. ottinis
uomine Hierusalem improperat, dicetis : Hierusa- mdificatioconslructa crescit in lemplum sanctum in
leiit, Hierusalem; qum occidis prophettis, et lapidas. ! Dominotin quo et vos mdificamini in habitacutum
eos qui ad te missi sunl, quolies volui congregdrefi-. i DeiinSpiritu sancto(Ephes.ii). '<_'.
lios tuos, quemadmodumgallina congregatputlossuos. Elipse, inquit, eritmihi in filium, ,et ego ero illiin,
sitb tilds sutis, et noluisii? Ecce retiiiquitur vobis do-.' pairem, firmaboque sotium regni ejus super Israei in
,mus liestra deserla (Maith. xxiii). Hsecergo dignitas. 5 ! wlernum. Huic sentfenlise concordat Psalmtis octo-
veri Dei templi sedificandipaciiico nosfro reservatai gesimus octavus, ubi expersona Dominiita scriptum
est: de quo ad David ipse Dojriinusait: est: Ipse invocavit me : Pater meus es tu, Deus meus
.--•Filius qui nascetur iibi, erit vir quietissimus; fa-.' et susceptorsaluiis tnece; et ego primogenitum ponam
ciam enim eum requiescere ab pmnibus inimicis suis. illum, excelsumprw regibusterrm. In mternumservabo
per circuitum, et ob hunc causam paeificusvoeabitui, illi misericordiam meam, el testamentummeiimfidele
et pacein et otium dabo in Israel cunctis diebus ejus. ipsifet ponam in swculumswculiSemeiiejus, et thro-
Tpse mdificabitdomuninomini meO; et ipse erit mihii num ejus sicut dies cwli. Et hoc a fornia servi dici-
in filium, el ego ero iltiin patrem, firmtiboquesoliuinj tur. In his quatuor versibus absolute debeUatur ini-
regiti ejus sriper Israel in mlernum. In psalmo se- quitas Judseorum et hsereticorum, Qtiid enim eviden-
ptuagesimo prifflo, eui titulus est, Psalmusin Salo- titis, quid planius, ut esse credatur fiUus, qui invo-
monem, manjfestis mysteriis, paCifici nostri, hoc__ cat patrem, et rursum credafur esse puer, qui appel-
6st, DoininiJesu Ghristi, propheta Davld prsenuntiatt latfiliuni? Nam quamvis hsec dtio nomina relativa
adventum, tibi inter scliadicit-.iVOrte/ar.j»Uiebusju- sibi sint, unumque sufflciat dici, ut aniborum virtus
stilia et abundanlia pacis, doriecextotlatur luna. Ett possit intelligi, lanien ut oimiem scrupulmh anibi-
sic quoque. Orieturin die in tenippre sanetsemcar-. guifatisexcluderet, utraque posuit, ulraque firmavit,
nationis, qnando eratpartu "Virginisnascitura.: Ju- et adhuc nondesinit Judseorum insaua deviarepro-
stitia . enim Verbum Patris est," quod omnemy tervia, dumerroris fuit catisa sublata. Quod autem
creatufaffl et tempofalia fecit univefsa, de quo3 sequitur ; Et ego primogeniium ponam illum, excel-
legitur : Veritas &e terra orta est', ef justitia deo sum prmregibus ierrm, perscrutandum et nobis esl,
cmloprospexit. Addidit: Et abundantia pacis, donec c quare dixil, primogenitum, quasi vero Pater sic ge-
exlollalnr iuna (Psal, xxxxiv); Et Iric quoque sub-. ' nuit suhstantialiter Filium, ut subsequeretiir fetalius.
audiendum est, brietur: Abundantia ergo paeis eStt , EthOc locutionis genus Scripturse divinsecpnstat esse
dum rCIigioChristianOrumtoto pfbp dUatatur: donec c propritim, sicut est et iUudin Evangelio de Joseph
exlotlaturtuna, dixit, id Cst, quandiu protendatur et>t ! Ct Maria, ubi ait :Efnon cognoviteam, donec peperii
augealur Ecclesia, aut cohstitutus prsedestinatorum if i filiuin suum primogenitum (Malth:i)j Nunquid con
numerus complealur. Et patilo ante in eodem psalmo: i: sequens erit ut virgo semper Maria post Dominuni,
Suscipiani, inquit, montes pacem popuio fuo (Ibid.).(; Christum alierum peperisse filium credatur? Sed
Per montes sigttificantur aposlpfietprophetse, qui ad d ! hehe diCiturprimogeriitus,quainvis sbliisprOhfetufex
superna firmilerVeleyati:coelesti ;gfatife proximant.t. | Patris substalltia genus : Ipse eniin dicit: Egg sum,
Isti ergo tales paceffl,id est, Christuni suscipiurit fi-
[- alptia et oniega, novissimuSet primus, initium et fiiiis,
. delipoptilo prs3diCandUm;;lpse;eriiiiiD6jriiriI is prihCeps 6t ofigO David, ttt merito sefriio iste quse-
populus
est, qui ei credidit, et spirituali se conversafionetra-i- ; slionem habere non debeat, quando ipsum et princi-
. ctayit.; Dehoc pacificofsaiasitascfibivdicens:Par- r- , pium esse constat et finem. Ponam, cpnstituam(di-
585 COMMENTv^ fp
cil, sicut in secundo psalmo ait: Ego autem , consti- jA legemaut prophetas; nonvenisglvere, sed adimplere»
luius.sum rexab eo) excelsupi pfm regibus terrw, si- Amen quippe dico vobis :iota uiium aut unus apexnpri
cut in sCptuagesinio pfimo psalmo dicttim fest: Et. prmteribit aiege dpnec oritnia fiant {Matih. y).' Et
adofabunt eum 'omnes reges terrw, Itt setefntim, aiibi: Ccelum,Inquit, etierra iransieni-rverba auterit
inquit, servabo illi misericordiam nieaffi. et tesla- mea non transieril (Mtirc, xni). Ligna et-lapides
mentum meum fidele ipsi. Et hoe a fof ma dicitur,'sef- prseterea Dayid prseparavit ad universa, f mpendia
vi, qtiia misericofdiam Patrisseterno videlieet lio- sedificiorum, quia diversas hominunjpfersOttas, qttas
riore suscepit, cui perpetua data est potfestasin coelo lignoruffi et lapidum npmina notarit (lignorUni sci-
etiii terra (Jlfaf/ft.xxvin). Testamentuffl verp fidele" lifeetpropter elationem mentis, et lapidum propter
est i]li, quando qusecunque prephetse de jpso prce- duritiam cordis) lex et prophetse^ securi Yerbi deci-
dixerunt, inlegerrima verilate completa suni. Ei po- dendo et poliendo, ad constructipttepi
' "dpffliisDei
nam, inquit, in smculum:smCulisemeri .ejus, et ihro- decentissiffie prseparabarit. ; V,
num ejus sicut dies cmli. Sseculum sCBCtilisignificat Habesquoqueplurimos artijêsjiqlomgs.eipmmen-
ffiternitatem. Senifeiivero Dayid Ghristus est Donii- tgrios, aiiifices quoquelignorum gpiriium drlivm, ad
uus, qtii in seterna gloria collocafur, regnat ctim facieridum opus prudeniissimos.in aufed; et argenib,
Patre ei Spiritu sancto per omniassecula sseculo- g mre etferro. Artifices doffitis De] prsedicatores simt
rum. Thronus autem ejus potestas Cstfuturi judicii: sancti, qui aliquando latomorum, aliqtiando vero Cse-
quse tanta veritaie peragenda est, ut sanctis omtti- mentariorum, aliquando etiam cai'pentariorum, af-
bus coelesticlaritate prsefulgeat. Sciendumsane alios que fabrorum auri et argenti, el cselerofUm nifetali
esse difesistos, qui sibi vicaria revojutione succe- loruni nomine propier diversas -aciiones;riuncupan,
duht; et iUum futurum, qui contintta luce peipetuus lur, quia juxta quaiitatem auditortinifofmaridebeiit
est, de qtio in oclogesimp tertio psalmo dictum esf: sefmones prsedicanlium. Aljter enim doeendi surit
Qitia tnelior est dies una in atriis tuis supei miilia. sapientes, atque aliter insipientes; alitef shpefhi,
Autmerito dies coelisit dictus, qui objectu telluris aliter hurhiles, et aliter fortfes, atqtie alitfer irifirmi
tenebras non potest hahere nocturnas sunt imbuendi. ''.:-.-
•
Ecceegbinpauperlaie ineaprmparavii_mpensasdo- Prmcepit quoque David cunctis principibus Jsrqel
mus Domini, aufi Iqleiita centiim millia, ei-argenti utadjuvareni SaioinOnem filiutn suuiii : cefnjfis,- in-
miile millia, 'lalenlorum wris vero et ferri nort esi quiens, quod Dominus Deus vester vpbiscumsif, el de-
pondtis, vincitur enim numerus muiiiiudine, Ligna derit vobis reguiemper circuitum, et ifadideriiomnes
el iapides prmparavi ad universa impenditi, Quod inimicos in manum vestrum, et subjecta:slfiqrra co-
pavid in pauperfafe se dicit impensas domtis Boniini iQratn Pomino elcorarp pdptilo:ejus:,:P.rq!b'ele,dr_gb:.coi-dtt
praeparasse, licet hsec verba hHmiUtatem ejus in- vestrael anlmas vestrtis, M_qucergiis.Pphttimiiiperirri
sinuent, tamen figuraliter significant indigentlam vestfum, et consurgile et wdificate Mnciuariutii Dp~-
lltterse legsdis, quse scientise multiplici desefvit Novi iriino Deb. Quod David prcecepit cunctis priiicipibus
TCstamenli. Nam ipsapropter iniirinitatem et inuti- Israelut adjuvarent Salompnem fiiium sutifflIn opefe
litatem ejus nihil ad perfectuin adduxit, sicut Apo- templi, ostendit quod Jex et proplietse, firma auctp^
Stolus testalur, dicens : Lex enim est exetnplar vero- ritate docebant ut omnes qui priiiCipattinilsfael fite
mm atque cmleslium,umbram habens fniurgrum bg- gererent, hoc est, quiscientia et virtutibus ih .Eccle-
norum, non ipsa exprimens imaginepi rertim (Heb. sia eminerent, verum Salomouemin; sedificio dohitis
, yii; Heb. x; Gal. iv) ; qtiam et elemenlum hujus - spiriluaUs adjuvarejit, recte scilicet docettdoachene
mundi aUbinuncupayit (Col.n). Qmnis enim, res vivendo. Unde Moyses ad ipsos filios Israel ait: /"i-o-
terreha si comparetuf coelestibus, fet temporalia si plietam vobis suscifabit Dopiinus frqtribusvestris, tan-
adsequentur seternis, quasi parva esse videnttir. Et quammeipsum audielis, Et erit, quicunquenoti audie-
rtamen struetura, quse in altum surgere nititur, et rit prophetam illum, exierminabiiur anima ejus de
: iu imo fundamenta collocet necesse est, et sic a"d'ex-, poputo suo (Deut. xviif). Sic et ipse Davld mysficos
I eelsipra proveliatur. Prseparavit Dayid impensas do- ;D pperatores et ffiirtistrps templi Doininifhstituens dU
j rims Domjni, auri talenta centum millia, et argenti cit in Psalriiis : AfferteDgmino,fiiiiPel, afferte Po-
• niille miUia talentorum, cum patres yetejis testa- mino filios qrietum, Afferte Domino
patfm-genilum,
ihCnti in scriptis suls Ct sensus pfpfuriditateffl et afferte Dotnino gloriam et honoreili:gffefie' Dotiiitio
eloquii venustatem copioseinserebant, quofuriiietiaffl gloriamnomini ejus, Tolliie hpstias ei:inirditeittPtria
-perfeclionem perfecti numeii deffionstrant, Gente- ejtis; adorate Dominum inauta, sqricfa, rijtts:(:Psal.
riariunj ergonumerum etmillenafium peffeetos nemo xxviii). Huieetper Isaiaffl dMAtiPropefeci -justi-
esse ambigit. Similiter el in taienti nomirie, quod litimmeam, nbneiongabitur, etSalits meq Porimorti-
CKterisponderibus magnitudinis prasminet, pCrfectio bilur, Dqboin Sionscdutem, etlsfael glorianimeqmi
ejusdem rei ostenditur. Quod vero sefis :et ferri dicit Ecce ego locutus sum, et vocavi etim,:adduxi:eum,:ei
11011 essepondtis, sighificat divinorum tfestimoiiiorum dkecta est vta ejus. Accedite ad eum, et.Mdiie, ip
fifmitatem non esse sestimabileni, quia constat eam vpce exsultaiionis arinuntiqte, quditum faciie' hOc, et
essfe incommutabilem. Unde Salyatpr in Evangeliq, ferte iiiud usque ad exlremum teri-ce..Diciie,Hediriwt
ad discipuios ait: Nolile pufare quoniain veni spivere pominus sgrvuin suutn Jqcpb _.(JstikjXwi; XLViilj*
StfF B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNf. OPERUM PARS I. _ 388
HincctperHieremiam dicilur : Ecce diesvenieni, ait __ Nutrieralique sunf Levilma 50 annis et sitpra, et
Doininus, et suscilabo David gerinenjustitm, et regna- invenli sunt 58,000 virorum. Ex Itis elecli sunl et
bil rex, et sapiens eril, el faciel judiciutn etjustitiam dislributi in minislerium domus- Domini 24,000.
in ierra- lii diebus illis salvabitur Juda,.et Israel ha- Prmpositorutn nulemet Judictim G,0li(), Porro 4,000
bitabit cotifidetiler. Et hoc est iiomen qtio vocabunt janitores, el lolidem psqlim carienles bomiiio in or-
eum: Dbminusjuslus tiosler. Audile verbum Domini, ganis,quaifecerqt Dqvidqdcqnendum.Quii est, qiiod
domus Isrtiel. Hme dicit Dotriinus: Judicale' mane Levitas 50 anriis et supra, nisi quia ostendit qued
judicium, eferuile vi oppressum de minu calumriian- omnes qui ministerio Domini funguijtur, sanctsc
lis, ne forle egredititur, uiignis, 'indignatio iriea, ef Tfinitatis fidem cum adimplfetiotiemandatorum ser-
succendalur, el nOnsit qui exstinguat, Ecce ego con- vare debent. Unde ef ihventa stint de his qui annri-
vertgm conversionemtabernaculorum Jacob, et tecli merati sunf 58,000 yiiorum, quia quisquis sancla
ejus miserebor, el mdificabiturcivitas in excelso suo, fide ac bonis operibus usque Lrifinem Deo deservit,
ei.templum juxta ordinem suuiti fundabitur et egre-' ad resurrectionis grafiam, et ad seternam heatitudi-
dielur de eis laus voxque laiidantlum, et multiplicabo riem, quse octonario numero siguantur, pertinebit:
eos et 11011-minuenlur; et glorificabo eos, el iion at- Quod auteni ex his qui elecli sunt,.et distributi in
lettuabunlur. Et eruM filii ejus, sicut a principio, et B minisleiium domus Domini 24,000 ordinabantur,
ecetvsejusCorum rite permanebil, Elvisitdbo tidvef- significat veros ministros Chrisli Iticis operibtis de-
siim omnes qui tribuianl eutn. Et erit dux ejus ex eo, bere inslare, et a via juslitise uoii declinafe. Nam
et pfiiicipesde medio ejus produceiur, ,et applicabo\ 54 lioiis tottis per circtiittittjillustfaluf orbis; et te-
eumel accedei acl me. Quisenimisle estqui applicet nebrarum pellitur umbra. Uttde Salyalor in Evan-
cor suum,_et appropinquet mihi? ait Dpmihus. Eritis gelio 72, discipulos ad prasdicandunj misit (Luc. x),
iniltiinpopulum, et ego ero vobisinDominum (Jerem. quia sauctse Trinitafis fidem cuni lucis operibus cui-
xxiii, xxi, xsx). Simili modo et cseleri prophetaj que ad justifiam sufficere demonslrare voluit; ler
hoc dicebant dicfis, hocque persuadebant exemplis, vicies enim et qualer terni 72 faciunt. Qtio numero
ut Salvatori venienti quisque cordis habitacuhim et linguarum diversitas ac librorum Yeleris Novique
prcepararet, fit inmenle sua sancluarium Domini re- Testanlenli series compfehenditur. At prceposilorum
cta fideet bona voluntate construeret, quatenus illis et judicuni 6,000 esse deseribuniur. Et quid per
iiilroducerettir area foederis Domini, hoc est, fides hoc minuitur, nisi quod neriio hujus ordinis.digni-
incarnationis Christi,' vasaque Doriiino consecrata, tateni appetere debet, qui perfectionem docirinse ac
sanctorum virorum uliqtie exemplum, et miiifica yirtulum Jiaberenon student ? Senario enim ntimero
facla. Yasaenim Dei sunt aninise sanclor'um.,in qui- G mundtis creatus est, et sexta die hpmp faCtus (Gen.
: btis sapientia divina cOhsistil, ;ac diversa VSpiritUs i), qua et Redeinptor noster jiatus fessedigrioscilur,
sancti charismata continentur. Unde per qufemdam Uiide dignum est ut qui se recolit a perfeclp crea-
Sapieiitem dicitur : Anima jusli. sedes esi sapientiw. I6re creatuni perfectum atque redemptuin, perfectio-
Et iiem : Spiritus,inquit, Dominireplevit orbeni ternis ipsius, secundum possibilitatis suse niodum, lia-
rartim, et hoc, quod conlinet omnia, scientiam Imbet bere curet. Porro quatuor millia janitores et totidem
vocis (Sap. i). psaltse canenles Doniino in organis cpnstituenle Da-
CAPUT XXUI,
yid, fuere, ut osienderetur quod is qui janiloris vel
De eo quod David constituit Salomonem filium suum ofliciumdigne vult agere, evartgelicam doctri-
regetp super Israel, el congregnvit psallce
omnesprincipes nam
Isrtiel, et sacerdotes alque Levitas, auoruin officia atque mandata debet custodire, quia qui noi),
pei-singula ministeria ipse disposuit. IlHus sequitur-vestigium, nunquam ad ipsiusofficii
(I PAR.XXIII.')Igilur David senex et ptenps dierum pertinget fastigium.
regem consiiiuit Satoiiioiiemfilium suumsuperlsrael, Et dislribuit eo.sDqvid per vices filiorum Levi,
el congregtivilopines principes tsraet et sdcerdotes et Gersori videlicet et Caaih et Merari, etc. Quod David
Levitas. Qiiidest, quod David senex etplenus dierum Levitas secundum numerum trium filiorumLev' dis-
regem constitiiit Salomonem, iiisiquod ppst cojnple- tribuit, significat quod textuslegis diyinee, acpro-
tioneni veteris Teslamenli incarnatio prsenuntiata phetaruni lectio ministros Domini, qui acquisiti sunt
successit Salvatoris, quas humanp generi regimen per graliam Dei et additi ad fideUum numerum,
rectcefidei, lani intelleclus ac sanclcpcoriyersationis sanctse Trinitatis fidem servare docet cum exsecu-
ad promefendam ceternam bealitudinem conferret, tipjje yirtutum. Hoe enim ipsorum patrum tiomina
juxla illud PauH Appstoli, qui scrihens; ad Qalatas detnpnstraiit. Nam Leyi interprelalur addilus, sive
ait: Poslquam venil plenitudo tenipotis, misit Deus assumplus; Gerson, advenaibi,. yel cjeclio eorutn;
Filium suum faciutn ,ex muliere, factumsub lege,ut Caalh, tnplares denles, sive pafie»f'ej';Merari. amarus
eos, quisitb, lege eraiit,_redimeret, pt qdopiipnem y,el dmaritudinis. Omnis enim,. qui. assumptusest.
fillorum reciperemus (Col.iy). llluc ergp coijgfegati domo Domini et additus cojtui sanctorUm imbutus-
shnt omnes princjpes Israel,. sacerdotes atque Ler que sacramentis ecclesiaslicis, primum debet ejicere
vitse, cum singuli prdines.divefsprum orijciorum ad a mente sua omiieiniminunditiam atque spurcitiam
sefvititim Ghristi congregabantur ul ejus ministerio vitiorum, et rettuntiare voluptatibus muiidi ut fiat
digne ftiiigerentur. interia cuin Propheta advenaef peregrinus (PsaL
g8!j • COilMENT. IN PARALIPOMENA.— LIB.II. §90
lArluteau-
xxxv), et cum Appstolo murido crucifixus (Gtil. yi), .A rentes ministrate infide vestra virtutem,tn
Deinde mortalitatis discretionem in cpnyersatipne tem scientiam ? in sdentia autem abstineiiliani , in
studeat habere, et qualuor yirlulum quadriga yitam qbstinenlia qutem patieniiam , in palientia . aitteiri
suam honeste ducfere, atque ad ocelestia pfoyehere pietqlem,in pietqle qutem apigreni fraternitalis , in
decertet, id est, prudeniia, -justitia, foiiitudinfe et qmgre auteni frqlerni{alis charilalem, Hwc auietri
lemperantia ; palienterque adversa eiincta tpleret, otnpiq si vobiscumqdsint et superent, rion vqcups;ei
scieus se cerfaffi mercedem prO hoe, si persuaserit sine fruciu vgs constiluent in Dgntini nostri Jesii
Cui eitim noti prwsto sunt timc;
elperseveraverit, in futuro acceplurum. Ppslfemp Chijsti cggnitigne.
cum fervente anifflo discal appetere coslestia, et c0cus est ct pianuientans, gblivionemgccipiens pur-
prsesentia euncla vilia seslitnet et amara, Hocr gqtionis veterum suorutn deficfqrum. Qugpropter,
que modo dignus niinister Domini in verp tenir frqtres, ipagis sqtagite, ul p_e\fionq opei\qcertam ye-
plo Dei (quod esf Ecclesia) ef utilis apparebit. Slratn vocqtionepi fqciatis. Hcec epfyti.fpcjeiiies rio.n
Separatusque est Aaron ut mittislraret iti_ sancla peccabitis qliguqndo.: S. erijrp abuiidahteriniiiistraM?
sanclorum, et filii ejus in sempiternum, et adoieret iur vobis introitus ip mternupi regftupi bgpiini poslti.
incensum Domino secundum ritutn suum tic benedi- Sqlvatoris Jesu Christi (II Pptv. i).
ccret iioiniriiejus.ia perpetunm. Quid per Aarpn ac B Dixil enini Pqvid: Requiem rferf.f Dgmijipsbeus
filios ejus melius quam Christus et lnembra ejus in- Israel populo suo, et habitqlioneni Riepu$.al_epi usgue
telligi possuht, cujus est sacerdoiium sempiternum i.Hceternum; nec erit officii Levitaruip, yt nitrq ppr-
(Psal. cix) ? Hic ergo separalus est, tit ministraj'et ient tabernaculum et oinitia pqsq ejps gd ntinistfqrir
in sattclo sancfofum , qiiia solus .suie peccaii m.a- dum. Quandju ergo filii Israel in deserfp fneiimf, et
cula inyenluS;, coeleslium sec!'etoruni penetirayit a.r- quando terranj Chanaan Jiellis possidere coepertint,
cana, et (juxta Pauli teslimonium) alii quidemsine labejnaeulum Domini per diversa Ipca ferebatur.
jurejurqndo sacerdgtes facti sunt, hic qutem cum: Postquam autem teropltim sedificaturoesf, non fpit
jurejurando per euin qui dixit ad illum : Juravit Do- necessaria bsec locoruni mutatio; sed iri ipsp teropip
minuset non pamitebiteum-: Tu essacerdos_in,wler- Domini sanctificatio Dpinini est collata, niptice si-
num. In Iqnlum metioris tesfamenli sponsor faclus gnificans quod cultus atque observaniia Yeleris Te-
( est Jesus, Et qlii qnidem plttres facli supt sqcerdgtes slanienti.yariis figuris imifabilis ap dive.'sa in s&-
idcirco quod tnprte prohiberenfur permgnere : Itic metipso s.eniper fuit. Cum autem ad Evangeli.um.ac-
auiem, quod matieqt in mternum setppilernutn kabet ce.ss.it,jam ibideni stabilitatem mo.tussuj inyejjit:
sacerdotium. Unde et splvar.e in perpeltiuip pptest quia tex per Moysim data est, grqtia etverila^ per
accedensper semeiipsumpd Deutn, semper vivens ad ^ Jesum Clitistim fqcfg est (Joqn, i). Juxta prseCepla
interpellanduin pro nobis (Heb, yn), Unde inefensum quoque David novissima supputabitur numerus filio-
oratipnis ejus semperplacabileest apudpenffi. Qupd rum Levi. a viginli annis, et supra; et ernnt snb
vero sequilur: ttianu filiorum Aaroij in Cultum domus Dottiinl in
Moysi qugque hgmipis Dei, filii apnumeraii supi vestibulis, et in exedris, et in loco purificationis, ct
intribu Levi, etc.Significat, 11011paucos de priori in sanctuario,, et uriiversis operibus ministerii fein-
populo,ad ecclesiaslicum sacerdotium pertinere, si- pli Donrini. Distribuerite David Levifai a viginti an-
- cut manifeste in Actibus apostolorum, de primitiva " nis
juxta prseceptumlegis sub manu filiorum Aarott,i
in Hienisalenj dempns.trafur Ecclesia, ubi scfipiurn hoc est, sacerdotum in. cultum domus Domini ordi-
est: Verbum qnlelii Domini crescebat, et multiplica- nabanlur, ut minOres discerent majoribus obedire}
batur numerus discipulor.um in Hicrusalein vqlde. .et majoresa minoribus adjuti dignius ojTiciunisuum
Multa eiiim iuvpq, sacerdotnm ol^diebqt fidei (Act. in ministeiio domus-Domini possehtexplere: Sie et
vi). Post lioc qnoque, enunieratis principibus de fiin Eeclesia prffisenli minores gradus niajoribus per
liis Levi, subsequitur Scriplura dicfens: humilitatem semper debent subesse, et inajores per
Hi filii Levi.iii cognaliouibuset fqmUiissuis.prin- _ chaiiiatem minorihus rite prseesse, et ita omnium
cipesper vices et miinerum capitum singulornm, qtii " membra erant in pace. Quod aulem dicit:
faciebanl opera ininisierii dotnus Dontini a.vigitiii an- In vestibuliset exedris. Vestibulum' est locus ante
nis et supra. Quid.est.' quod a viginti annis et supra, fores, quod dicitur porticus-vel adifus domus pri-"
dicit ministros domus Doniini annumeratos, nisi vatse, vel spatium : inde dictum, quod eo vestiuntur
quod oslendil, orones qui ministerip Domini fungi fores templi velquorunilihet sadificiorum. Exfedrse
vojueriut, depalogi pbsei-yantiam in duobtis prcece- quoque sunt Ihalami vel cubicula, quse habitationi
plis charitatis sefyare debcre, et secunduhi eoruni* Levilarum atque sacerdotum.fucfant prceparata; in
jura minislerium ecclesiastictim gprere ? qtiia in his his ergo Levitse miiiistranles exeuhahant, quatenus
duobus_prmceptisyhoc est, in dileetione Dei et pro- docerent veri templi Domini ffiinistros adilum ipsius
ximi, universa pende}lex et propl.ielw(Matth.;s-xir). diligenter observare, et digriosquosque intfomittere,
Plenitudo ergo, iegls,juxla Pauli senleniiam, esl di- indignos vero inde abjicere alque repellere, quia
leclio (Rom. xin). ;Unde princeps apostolorum, quo- claviger ccelestis pervigil seinper esse debet et caii-
modo in ipsa charitate serviendiu.m sit Deo, doeel, tusin oinnibus.
.diceiis : Vos auiem, fratres , curam omnem subinie- Sgcerdotcs autcnt super panes proposilionts) et ad
391 B. RABANI-MAURIARCIHEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 532
simiimsacrificium, ad iagana el azyma, el sartaginem, A __zar et Jlhamar. El divisil eos David, id est, Sadoch
el ad torrendum, et super omne pondus atque mensu- de filiis Eleazar, el Ahimelecli de 'filiis Itltamar, se-
ram. Quod in qurbusdam codicibus habet: ad fer- cttiidum vices suas cl miuisterium : inveniique sunt-
venlem similam : et inqnibusdaro : ad torrendum tnullo ptnres fitii Eleaxar in principibus viris , quam
lantummodo : error esl. In Hebrseo non habet in filii Ithatnar. Divisit aulent cis, lioc est fiiiis Eleazar,
hoc loco, similam , qusc simila paululum superius principes per familias scdccitn, el filiis Ithamar per
nominata; sed, ad iorrendum tdntummodo, ponitur, fantilias el domus suas oclo. Porro divisil ulrasque
ut subaudias, spicas. Primitise enim quando defere- inler se familias forlibus. Erant eniin principes san-
bantur spicarum torrebantur, et grava comedeban- cluarii, el principes Dei, iain de filiis Eleazar qnain
hir : qnod genus cibi vulgo graveas vocant. Necenirn de filiis lihatnar. Quid est quod David distribuens
of illud, quod in quibusdam codicibus legitur : super sacerdotalem originem,utramquc domum, elEleazar
omne pondus et mensuram , in Hebrceo dicilur non videlicet etlihaniar, et sacerdolii rainisterium et pon-
liaberi pbndus, sed tantum mensuram. Hoc enini si- liiicatus dignitatem ordiuarit, nisi quod Redemplor
gnificari pulant et ca quse sub braehiis suis manibus noster non solum ex Judseis, verum ex gentihus ele-
aut ftinibus metiuntur, et ea quse vasis. Sacerdotum git, qui sacerdotio ecclesiastico digne fungeienlur?
enim cura eratut omnia quse minisleriis templi de= B Potest quippe in Eleazar, seniore filio Aaron (qui
pulata erant, apte et rationabiliter et secundum or- iulcrprclatur Deus meus adjulor, sive Dei adjuto-
dinem ac mensuram iierent. riinn, el prior per, successionem filiorum suorum
Jjeviiceergo ul slenl mane ad confitendum et ad sunimum saccrdotium tenendo Levitieam slirpem
canendum Domino, simililerque ad vesperam tam in regebat) ecclesiastici sacerdotii ac sacrificii spiritua-
oblatione holocaustoriim Dotnini, quatn in sabbalis el lis accipi fjgura : quod prius legitur per Melcbise-
kalendis cl solemnitatibus rcliqnis juxta numerum et dech panis el vini oblatum esse sacrificium (quod
cmremoivasuniusctijusque rei jttgiter corum Domino. nimirum corporis et sanguinis Chrisli prseferebal sa-
Cum sacerdotes ea quae suprascripta sunt, feeerunt, crainentum) quam per Aaron ac Levilieam triburn
tunc Lcviise ad canendum, et ad cselera , quse sibi pecuduui victimafiones hisiiluias et hostias anima-
credita sunt, officia commoveri, a David ordinali lium (Gen. xiv). Uncie,juxta Pauli senlentiam, qui
sunt. Unde ita in scquentibus scriptum est : Igitnr decimas accepil, decimalus est: adliuc enim Levi in
David el magislralus exercilns segrecjaverttnlin mini- luinbis patris Abrahm erai, quando obviavil ei Nel-
slerium filios Asaph, el Eman, el Idilhun, qui prophe- chisedech (Rebr.yii). Similiter el Ithamar, qui inter-
tarent in cilharis el psallcriis cl cymbalis, secundum prelatur atnarus, et pcr David ad culmen lionoris
numcrum suum dedicalo sibi officioservienles. Quod ^1 Levitici ascendit, eorum typus est, qui per Redem-
aulem eos dicii mane el vespere stare ad coniiten- piorem noslrum de gentc Jndsea et figurali Jegis ac
dum Doinino, hoc est, illis Jioris, quando offerebatur cceremoniarum observantia ad veritatem
Evangelii
juge saerificium secundum legis prseccpta, el in fe- ctNovi Testamenti translati sunt cultum. Recteergo
stivitatis, hoc est, sabbatis et kalendis et solemnita- ibi, amarus, gens Judsea nuncupatur : quia lieet pri-
tibus reliquis, in quibus singulis specialiter cleputa- mogeniti loco a Domino eligeretur , ac
angelorum
tur sunt oblationes Domino ouerendse , juxta rifunJt oJjsequiis ac eibo coslestibene fuissel
educata, tamen
legis quse tradila est filiis Israel per manum Moysi. amaritudiiiem protervice suse nunquam perfeete anri-
Myslicoautem in Levitis ac eantoribus domusDominii sit. Unde ei per prophetam ipse Dominus dicit: Ego
significafur sancla Ecclesia, quse non solum privatisi qnidetn le plantavi vineatn meam eleclam, omne se-
locis, ac dccretis lemporibus, sed in omni loco , et menverum. Quomodo conversa es in amariludinem
in omni tempore, semper et ubiquc laudat Dominum. vitis alienm (Jer. n) ? Et ilem : Exspectavi,
inquit, nt
Unde et in psallerio tiipudiando cumPropheta dicit: : faceret uvas, el fecil tabruscas (Isa. v). Ob Iioe u!i-
BenedicamDontinoin omnilempore; semper laus ejvs( que plures ex iiliis Eleazar, qnam ex filiis Itliamar
in ore tneo (Psal. xxxin). Ad quam el Aposlolus lo- electi sunt ad sacerdotium :
qttia plures filiis desertm
quitcir, dicens : Noliie inebriari vino, in cjuo est tu- magis qitam ejus qum habet virv.m (Psat. i.iy). Atque
xuria, sed implemini Spiriiu sancto, loquentes vobis- ipsa quandiuerat sterilis, pepetil sepletn, et qum muUti
inelipsis in psaltno el hymnis et canlicis spirilnalibus,, in filiis infirmata est (I Reg. n). Septenario ergo
cantunles el psallcnles in cordibus vestris, Dominoi nuinero propter septiformem
Spirilum umversceEc-
gratias agentes semper pro omitibus in nomine Do- clesiseest signala perfectio : propter quod e( Joan-
mini nostri Jesu Chrisli (Ephes. x). nes Apostolus ad scptem scrihit ccclesias, et modo
CAPUT XXIV. se ostendens ad unius plenitudinem scribere (Apoc.
De viginti quatuor fortibus, qnibus David filios Elea- i). Et in Proverbiis Saiomonis hoc antea prcefigurans:
%ar,el filios Ilhamar disiinxM ad serviendum_Deoi Sapientia sibi mdificavildomnm, el suffulsil eam co-
in tetnpto Domini per vices suas. lumnis seplem (Prov. ix). Porro id quod in filiis
(I PAR. xxiv.) POITOfitiis Aaron ace porttoness Eleazar mincipes, per familias, sedccim fuerint or-
erunl. Filii Aaron : Nadab, Abiu ct Elcazar, el Itha- dinati, et in filiis Ithamar tantummodo oclo, adeam-
mar. Mortui sunt autem Nadab et Abiu ante palremi dem
significalionem respicit, quod nimiriim Ecclesia
suiim qbsque liberis : sacerdotioque functus est Elea-- ad
operationem. synagogse duplicem haljet .gfatiaui.
595 COMMENT.INPARALIPOMENA.--LIB.il. 594:
Iri sedecim ei'go duplex conslat octonafius, et in lege JApsisse ipsas sortes, signifiCat doctorem ordihe
octava die carnalis circumcisio agi fuerat instiluta. omnia, quse in lege comprehensa srint, riiysteria
In Eyangelio et specialis circumcisio cordium, etfu- pure et sincere coram Deo et hotiiinibus yerbo fe--
tura corporum eodem numerp e^pressa est resurre- ctse fidei iractare , atque ad notitiam auditortirii
ctio, quando hi qui evangeHcarufflocto beatitudinum perducere. Qupd bene ipsa nomina pef interpreta-
species rite in hae vita servavefunt, ad selernsere- tiones ostenduhl: nam Semeias,pudiens pgtninum;
munerationis in coelesti regno conscendent prse- Nathanael, dopuin Dei recle; Sadoch, jusiris; Abi-
mium. Quod enim stibjungitur : Erant enlm princi- melech, fratermeus rex; et Aljiathar, pater super-
pes sancluarii et principes Dei, tam de filiis Eleazar, fluus, interpretatur. Qui ergo fitfe audit Domiuum
quam de filiis Ithamar : oslendit, quod nemo rite recte discendo Ifegfemejus, et pbediendo mandatis
pervettit ad ffiinisteritim sanctuarii, et ad prirtcipa- illius, ipse filius est doni Dei, quia. hanc gfafiaffi non
tum sacerdotii, nisi per electionem ordinationis Dei. nisi Cx dono habet divino. Sicqtie scriba docttis iri
Undehic excludilur omnis superhioefaslus, et omnis regtto coelorum, et minister veri tefflpU describit
lerrense cupiditatis affectus, nee nori et simoniacse rituai.sacerdotii cofam rfege, videlicet Chrisio seu
pesfis avariliaa; neque ulli licet hoc pectinia appe- populo ChristiaHO(Maith. xm). Qui bene rex;potest
tere, quod divina largitas humilibus gratuito munere B dici, quia corpus est Christi, et vitaiii siiam: rite
solet conferre. Nec sine myslerio illud est quod di- fegit, suiquemetipsius bene dominatur (Apoc. i, 3).
citur David ulrasque iamilias interse divisisse sor- Qui etiam lieet ex "superfluopatre, lioc est gentili
tibus; vefum ista Sorsin Scripturis divinis tam ssspe .' popuiC, sit editus, tamen sacerdotalem siCut et re-
commemoralur, ut magnuru nescio quod divini judi- giam habet dignitatem et Justi nomihe mferitocferi-
cii gestare videatur arcanum. Seriplum est enim in setuf. . '
.'-
' Exivit aulem sors
Levitico, unaffi sorteffl Domino dari, et unam-a prhiia Joiarib, secunda Jedei,
pompeio, id est, transmissori. Item Moysesquibus- lertia Harim, quarta Seorim, qitinta Melchia ,_ sexta
dam tribubus trans Jordanem terram softe divisit. Maiman, seplima Accos,octavaAbias, ntina Jestia,
Jesu quoque filius Jesunave terram repromissionis decima Sechenia, undecima Eliasib, duodecimqJacim,
filiis Israel sorte missa distribtiit. Sors quoque Jo- ierdiadecima Hoppha, decima quarta Isbaab, decitria
ham prodiditlatentem (Joan. i). Et in Salomone quinta Relga, decima sexia Emmer, decima septima
legitur : Contradictionescohibel sors, et inter potentes Hesif, decinta octava Aplises, decima noria Plieleia,
definiet (Prov. xvm). In Novo quoque Testamento, vigesinia Hezecltiet, vigesima pririta Jachtn,rvigesima
idcsf, in Actibus apostolorum, sors Maltliiam desi- secunda Gainul, vigesima tertia Dalaiari, vigesiriia
^
ghavit Apostolum (Act. i). Paulus etiam ideni apo- quartti Mahazitin. Hw vices eorum securidum rriirii-
stolus scribens ad Ephesios sorle se dicit vocatum 'sleria sua, ut ingrediantur dottium Domini, et juxta
secundum proposilum ejus qui omriia operatur secun- rilumsuum sttb manu Aaron patris ebrum, sicut prw-
dum consilium voluntalis sum (Epties. l). Sic enim ceperat Dotriirius Deus Jsrael. Qtiid esf quod in
ad Colossensesseribens dicit: Gratias, inquit, agen- vigiriti quattior sortes Levilica tfibus, et sacefdpta-
tesPeo Palri,jqui idoneosnos fecit inparte sorlis san- lis ordo distribuilur , nisi quod pstendit EcclesiamV
ctorum in lumine (Col.i). Sed cum muJta legantur calholicam sacerdotalem' Ct r^giam dignitateni pleni-
tam in Veteri quaitt in Novo TestamentO sortibus ter liabere, Ct legis atque Evangelii doclrinam p.er-
fuissedivisa, nemo ausus est negare per eam divi- fecte sei'vare (J Petr. ii). Hanc videlicef Joannes
nitus esseanonstratum, quod mens devota petitione apostolus et evangelistain Apocaiypsi sua stib eodem
suppHcipostulavit. Tafflen non temere nec indilfe- numero, hoc est, vieenario et quaternario in circui-
renter sortibus est credendum, Cupiprivilegia singu- lu sedis Dei sub figura seniofum sedentfem vidit
lorum, ut Hieronymus ait, comffiunem legem facere Ssupferthronos viginli quatuor (Apop.i), ut ostendeiel
non possint. Rec divimtas aliquomodo ab humana univefsamDeiEcclesiam,qua3pergfemihunitestameii-
ctiriPsitale tenlari debpt, juxla quod scriptum est : JJ tum de patriarchis et apostelis generata est, perpe-
Non lentabis Dominum Deitm tuum (Deut. vi). Ve- tualiter cum Ghristo regnare. Sectentem autetti
rumtamen, quod si qui necessitate aliqua compulsi cerriit propter judiciariam ejusinChrislo digriilateni.
Doffiinum putent sortibus, .exemplo apostolorum, Sedebunt enim et judicabunt universa niembr*
esse consulendum, videant, hoc ipsos apostolos non scilicet in uno et per unum caput. Cselerum qiio-
nisi CoUectofralrum ocelu , et precibus ad Deum modo poterunt saneti in judicip sedere stanles ail
fusisVegisse. flextram judicis? Possuiit etiam viginti quafupr se-
Descripsitque eos Semeias, filius Nathanael, scriba niores in illis intelligi, qui perfCctionefflppefis, quai
Leviies, coram iege et principibus-, et Sadoc sacer- separio numcro commendatur, clara Evangelii prse-
doie, et Abimelech,filio Abialhaf, principibusquefa- dicatione consummant. vNapi quater sCni vigiriti
miliarurri sacerdotalium et Leviticarum : unam do- quatuor faciunt. Nec hon et eosdem seniores amicips
minn, quw cum cwteris prmerat, Eleazar; ei alte- veslimenlis albis, et in capilibus eorumVcorpnas
ramdomum, qum stib se habebal cwteros, Ithamar. -aufeas habere prsediclus apostolus commemorat, tit
QuOd Semeias, filius Nathanael, scriba Levites demoristret, illos bonis operibus indulos pereniii
eorairi rege et principibus sacerdotuin dicitur descri- mentis memoria gaudia superna qucesituros. Ssepe
" '''
PATROL, GIX. . 13'"
3ga B. RAI5AM MAURI ARGIKEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 500
enim capitis nomiiie mens solet intelligi. Quod autem A nienla, lioc est, cilhara et psaltcrium ct cymbala si-
dicit has vices sccundum ministeria sua et juxta gnificcnt, supcrius dictum'est.
rilum suum suh manu esse Aaron patris eorum, per Fuit aulem numerus eorum cutn fratribus stds, qui
nomen Aaron signiiicat pontificcm , qui exlrema crudiebanl canticum Domini cuncti doctores, ducenti
quoque sorteeleclus ordine vicis sucocccteris mino- octoginta oclo. Apte docfoi'es cantici Domini duccnti
ribus gradibus prseeral, et disponebal, quaj facienda ocloginta oclo esse dicuntur, ut ostendatur ipsos
crant in domo Dei. Erant enim, ul superius dictum mcrito doclorcs divinse laudis dici posse, qui cano-
est, principes sanclnarii el principes Dei, tam de finem divinorum librorum sensu Evangclico expo-
liis Eleazar quam de filiis Ithamar. De his quoque nunt. Qualer enim sepluaginla duo dueenta octo-
soiiibus Josephus taliter narrat, dicens: t Divisit ginta octo faciunt : libros aulem Veteris el Novi
autein eos per generafiones, el segregans ex tribu Testamenti septuaginta duos esse omnibus notiim
sacerdotes, inveniens eorum generationes viginti csl. Et ideo neeesse est ut quicunque divino ofiicio
quatuor. Ex domo quidem Elcazar tredecim et de fungi rite volueril, qualuor prineipalibus virtutibus
Uhamar oclo, et prsccipiens ut unaquaique genera- operam dans, meditationi evangclicce doclrinai ma-
tio niinistrarcl Dco per dics oclo a salibato usque ad xinie incumbat, ct secundum ejiis norniam, quid-
saJsbafum : et ita omniuin generaliones soiicm B quid didicerit, \el quidquid docuerit, formare curef.
accepcre, prsesentc David et Sadoch et Abiathar sa- Miscruntque sorles per vices suas ex mquo, lciin
cerdotibus et principibus universis. Et prima qui- major quam minor, doclus pariter et indoclus, et re-
liem gencratio consceiidens scripta est prima, et Hqua. In oinnibus ordinibus neccssaria cst caula
secunda pariter el terlia et conscquenler usquo ad ' clectio, ne forte quis per petuJantiam suam ccclc-
vicesimam quartam. Et hsec divisio permansit usque siastici ordinis gradum dare aul acciperc prsesumat.
ad prsesentem diem. Feeil aulem cx trihn Lcvila- Undc hic, majoret niinor, doctus pariter ei indoclus
rum partes viginti quatuor el sortiti couem modo ulsortibussubiaceant,docet.IIine etPauIus adTimo-
conscendcrc : ulque secundum sacerdolium octo theum scribens ah/.-Manuscifoneuiim*hnposueris,ne-
diebus ipsi quoque miuislrarenl, inslituit. Eos au- quecommunicaverispeccntisalienis(ITim.\). Tuergo,
tem qui erant cx gernrine Moysi, lios eminentius ho- fili, conforlare in gralia, qum esl in Cgrisla Jesu, et
noravil : fecit autem eos cuslodes thesaurorum Dei quw audisti a ine per multos lestes, hmc commenda
atque vasorum. quce reges Deo dicare continget: fidelibus, qtti idonei erunt el alios docere (II Tim. n),
"ussitque omnibus de tribu Levi simul et sacerdoti- Iline el per singulos ordines inslrueiis (sic) docef,
bus, ut die noctuque Deo servircnt, sicut ei pr:e- qualiterunusquisquc perveniread.gradum, etqiialiler
'-' in eo convcrsari debeat, quia periculosum est quo:I-
ceperat Moyses. J
CAPUT XXV. libel onus suJ)ire velle, quod se sci! omnino sufferre
el cxcrcitus non posse. Enumerafis crgo janitoribus, e' origine
De eo quod David magistralus segrcgave-
runt iii minisierium Domini filios Asaplt et Ileman corum, sequilur Scriptura, diccus :
et Iditltun, qni cantarenl in ciihaiis et psalteriis et CAPUT XXVI.
cyinbalis coram arca Domini.
De janitoribus cl principibns cusiodiorum Domhti;
PAR. xxv.) Igilur David el magtslralus exercilusse-
(I cjtti omnes fortes divisi vicibus ministeria sua ex-
grcgaveruni in ntinisterium filios Asaph, etHemun, et plebanl, el thesauros domus Domini providebant.
Idilhun, qui prophctarent in cithario el psalteriis et (I P.m. XXVI.)Hi divisi sunt in janitores, v.t scmper
cymbalis, secundtimnumerv.msuuindedicato sibi ofiicio priucipes cuslodiarutn sicut et fratres eorum, minislra-
servienics, el reliqua. Elcgit David ac segregavil cum rent in domoDoniini. Missm sunt ergo sorles exwquo
seniofibus populi tres principes cantorum, Asaph ei parvis ct magnis per familias suas in unamqvamque
scilicet et Heman ctldilliun, ut ipsi ctim filiis suis porlarum. Cecidit erijo sors orientalis Selemim.Porro
prophetarent in citliaris el psalteriis et cymbalis se- Zacharim filio ejus, viro prudeniissimo el erudito sor-
cundum deputatum sibi officium, ut prsesignarct, tilo obligit plaga seplenlrionalis. Obededom vero et
quia verus David, rex et Dominus noster, omncm filiis ejus ad austrttm : in qua parte domus eral se-
ordinem ecclesiastici minislerii in saucta Trinita- niorum concilinm. Seppltim et Ilosa ad occidcntem
lis fide ministranda suum olficium agerc vult; nec juxia porlam, qum ducit ad viam ascensionis, custo-
alius ei laudes digne canere potest, nisi qui in dia contra custodiam. Ad orientem vero Levitm sex,
confessione Palfis eiFilii el Spirilus sancti per fidem, ei ad aquilonemquatuorper diem; alque admeridiem
efspem et charitatem illum laudaf. Quod et Irium similiter in die, quaiuor, el ubi erul concilium, bini et
prsedictorum principum nomina iiiterprelalione sua bini. In cellulis guoque janitorum ad occidenlemqua-
apte demonstrant. Nam Asapli, colligens, inlerpre- tuor in via, binique per cellulas. Hm sunl divisiones
talur; Heman, cor eorum; et ldithun, iransiliens. janilornm filiorum Corm et Merari. Janitores sunt
Qui enim mente sagaci divinorum librorum seiitcn- etprincipes cuslodiarum domus Dei, doctores sancti
tias colligit, atque transiliens omncm terrenarum requi observant introilum Ecciesise, el singulorum,
rum cupiditalem, eas secundum charitatis reguJam qui ad baptismum Christi air/ue acl veram religio-
rimando tractaverit : hic profeclo divhise majestali nem aecedunt, fidem et devotionem explorant. Hi
dignus Jaudes decantabit. Quid autem ipsa instru- eliani ex ccquo, et parvus et magnus, per sortes eli-
597 ' COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIR. H. 398
gtintjirj quia ntin seeuhduni persottaruffi considefa- ^nisi solisJudmis (Act.ii). Reete ergo ausfri noffline
tietteui, sed juxta inleUectumsapienlise, et probita- plebs Judaica figtifatur, quse.legalibus.et pfOpheticis
,- lemvitse, In honorem gradus pforiioveflttir. Unde seiitentiis instructa vichia fuit adpercipiendunl ca-
; prinCeps aposlolorum diseeplantibus adversuffl se ' lOreffifideiaClticfemsaplentisediyinse. Et merilohic
Jtidseis degentiUum ad fidem susCeptipherespon- Obededomht filii ejus !ad apferienda.sppftas dpmus
: dit: Iri veritate comperi; qupnitim iiori est persona- - Dei ileputantuf, ajtnpnhna ffiiriistrorum congruerant
ruiriacceptor Deiis, sediri bmhi genie qui tiptet Do- pei^sonis ipsa ffiinisteria; .accipientium:.Nattv Obed
mitium, et operaturjusiiliamfaccepttis est ilti__(Acf. x). ihlerpfetatur.:semeris;7rit Edpm, mberis, Qui ergo
"Cefeiditergo sors orientaUs SeleJhise.Et quid per ancillsfefiliiVfueruritajrionte Sinailn servilufCmgfeT
;
Sfelfeiniam,qtiiiiiterpretatur reddenieboriiino, hisi nerali'-, _elpeffusifubpfe sanguittis^pirjsti, fecUium
ofjQcitihrapostolorumet primorum doctofum JEyaii- suuni itt propatulp liabtieruiit, dignum fuit ut per
geiii 'inshitiatur, quibus orienlaUs poita, hoe fest, liumiHtaterii acSoridescensiPriettifflagistrpj-Utti reduT
primitiva in Judseis Ecclesia coffiniferidatur.Hi fergo ; cerentur adpristinUffl, ;unde deci.der,e,Vdigrii.tajtis
gra-
merito, feddenieDontino, diCunfur;; quiasicrit aiiti- dum. Quortitiipiefateffi>feiniansuetudinem PaUltisper
- quis palribus Dominus promisit, ita in filiis eofum
Epistolam in sua perspBaVexpfessif,dicens;: Cumli-
ipse cOmplevit.Uhde de eis per Isaiam diciturk Ecce "Bbtif eSsemex oinriibus, omitium ptp. servuni feci, ul
ego creo Hierusalem exsultaiioriem,,et pOpulumejus plures lucrifaceretp;; et factus sum Jpdmis, tanquam
J
gaudium. Exsuttabo inHierusaleiWfytgaudebo in po- Judmus, ui Judmos lucrarer,. His gui sub_lege suht,--
piilo meb, et wdificabunt dohios, et habiiabtirit, et '_qutisi Subiege essein,rcumipsepon pssegiJiub tege, ut
planlabunt vineas, et comedentfructumearutri : non cosqui sub legeeiani luCrifacefeip,Omnibtispmtiig.fa-
et aiius coinedei. Secimduiri enim dtes clus sutn, ut pmnes stilvos fqcer.eni(I Cor, .ix). Et
" planiabilur;
ligiti eturit dies populi mei: et opera manuum eorum paulp post: Factus sum., inquit. infirmis[infirmus,
inveterabunt electis meis. Non laborabilur frtistra, ul infirmps lucrifacererp, Quod auteni subjungilur ;
neque generabunl in conturbalioiiem .- quiqsemen In quaparle .dgmusprqt seniorum cgnsiliuin, osfen-
behediclorMmDominiesf, einepotes eorum ctimeis. dit quod ex ipsa plebfefuerijnt apostoli et prophetse,
Porro Zacharim filio sjus, viro :prudenfissimo et qui propter maturitatem sapientise-seniores.rite no-
- erudito, sorte obiigitpltiga seplenlrigpalisiPer Zacha- minaiitur. Dfeqtiibusfri carifico Deuteronomii Moy-
riam, qui inemor Domini interpretatur, ei fuit fiUus ses ait : Inlerrogq palr.es tuoS, et annuntiabunt tibi;
Selemise, doetores genliuni, quf ab ipsis apostolis seniorestuos, et dicent libi (Deut. XXXII).Et in Pro-
et primis prsedicatoribus EvangfeUi ad -prsedican- verbiis scriptum est : Nobilis in porlis vir ejus,
-dum gehtibus ordinati sunt, designantuf : qualisftiit G quqridosederit cum senioribtisierrm (Prov.,xm). Qtii
Barnabas et Saulus de quibus, orantibus discipulis autejn Vhorum seniorum audit cpnsilium, profecto
et jejunaritibus, dixit Spiritus ssaietus :;Segregate anihise suse verum itiveniet femedium. POITOqupd
milti Paulum et Rarnabam in opus ad quOdassumpsi sequitur -:
eos (Act. xrrr). Per septentrioiialerii plagam qua?fri- Seppliim-etHosg ad occidenlemjuxla poftam,j[jum
gidum ventum emittit, frigtis ihfideHtatis gentilium ducit ad viam oscensipnis;pbr occidenlalemptagam,
figuratur. Sed ex his plurimi ad fidem veriiunt: tinde lubi-soi occidit ;:. npvissimuffi;femptis hujus sseCuli
eisportaseptentrionaHs etjariitofes ejtis deputatiluf. jtixta fineffl mujidi significalur, quando futufa est
De quibus pCr Jeremiam dicituf ¥ Erit dies in qtiq persecutiO-vaUdissimasuh Antichristp, et, secundum
ciamabunt custodes in mdntes Eplirairii'.:'' Surgile, sententiam Domini, scandalizpbunlurmuiti (Matth.
asceridamus in Sion ad Dominum'Deuiri nostrum : xxiv); atqtie juxta Pauli seiitentiani, abupdqbitini-
quia sic dicit Dominus : Ecceego adducam eos quiias, et refiigescet charitas riiultorum. JHujusfirgP
de terra aquilonis, et congregabo eos ab cxtremis portal janitores sunt doctpres illius temppris, qui
ierrm, inter quos erunt cmcuset claudusfprwgnans et concuicataffl persecutipnibus Ecclesiam suis dogma-
pariens simul. Gmtusmagnusjeverlentiumhuc inflclu " tibus lfevant, atque exhortatiottibus rpborant. Qupd
venient,et in precibusdeductiriieosper torreriles aqua- betie ipsortini janitorum exprimunt nomina. Iijter-
rum in via rectti, et nonimpingent eafJer. xxxi). pretatur enim Sepphim huniilis, sive campestris :-et
Obededomveroet filiis ejus ad itustrum deputata Hosa, divinans. Humiliahllur ehi.mtunc Ecclesi.ahp-
erat custodia portarum. Etnuid per Obededom, nisi stiuffi persecutionibtiSj licet sanctorum roboretur
doctores illi, qui ad prsedicanduffi Judseis ordiriati doginatibus. Gampeslris efficitur in lasCiviaruni mo-
sunt? De quibus Paulus scribens adGalatas ait: Cum tihus; sedf mperfectprum eievabitur actibus, Qusc
cdgnOvisSentgratiam, qum data esiinihi; Petrus et utraque dirinisdempnslraritur eloquiis, SGrjptufflest
Jacobuset Joannes, qui videbanturcolumnmesse, dex- in novissiffiavisione DanieHsprophetse, quod ange-
tras riiihi dederurit et Rarriabw societtitis;ut rios iri lus dixit ad prophetam : Vade, Daniei, guiqplqusi
gentes, ipsi autemiiicircumcisiotiepi (Gal./ii). De his sunt,signatique sermonesusquead tempnsprwfinitum,
Lucas in Actibus apostolorum narfat, dicens,: J//i donec etigenfur, et deatbabuntur, etquasiigpisprobq-
qiiidetn, qui dispersi fuerani-a iribulatione, quw facta buntur midti : efimpie otnnes agent itnpii. Porro do-
- fuerat sub
Siephano, perambulaveruniusque Phomi- cti intelligent_(Dan. jai). Paulus autejii ad TiniO-
cem et Ciprumet Antwchiam,netninil.oqueniesverbmn, theutii ila scribens ait : Hoc autem scito qugd in
S99" B. RABANI MAURI ARCHIEP, MQGUNT. OPERUM PARS.-!... 400
novissimis diebus iristdbuni tempora periculosa, et ^ agentes Deo Patti; qui dignos nos fecil in parte sor-
trunl Iwmines seipsos amanles, cupidi, elali, superbi, iis sanctorum in lumine; qui eripuit nos depotestate
blasphemi, pareniibus inobedientes, ingrali, scelesti, lenebrarutn, el translulit in regnum filii dtlectionis
sine affectione, sine pace, criminatores, inconvenien- snm, in quo habemus redemplionem, retnissionetnpec-
les, iminiles, sine benignilale, prodilores, protervi, catorum; qui est hnago Dei invisibitis, priinogenitus
lumidi, volupiulum amalores magisquam Dei, habcn- omnis crealurm : quia in ipso condita sunl universa
les speciem pietalis quidem, virlutem autem ejus ab- in cmlis el in lerra, visibilia el invisibilia, sive throni,
neganles (llTim. in). El bene dicitur, quod hscc sive dominaliones, sive principatus, sive polestates.
poiia juxla viam ascensionis fuerit, quia illius tcm- Omnia per ipsum el in ipso creala sunt : et ipse esl
poris sevum propinquum erit diei judicii, quanto in anle omnes, et otnnia in ipso constant, el ipse est ca-
resurrectione corpora immortalia suscipientes per put Ecclesiw, qui esl principium , prhnogenilus ex
prassenliam justijudicii ad possidendum regnum Pa- morluis, ul sil ipse in omnibus primatum lenens : quia
tris coelestis invilantur. Quod autem dieitur, quod in ipso comptacuit omnem plenitttdinem divinitatis in-
cuslodia fuerit contra custodiam, significat concor- habitare corporatiter, in quo sunt omnes thesauri sa-
diam divinorum lestamentorum, quia quod sancti pientim el scienlimabsconditi (Col. i).
Patres anle incarnalionem Dominicam de mysteriis B Filii Ledan, filii Gersonni. De Ledan principes fa-
futuris Ecclesise prsefigurabant typo, hoc doctores mitiarum. L,edan el Gersonni, Jeltieli. Filii Jchieli,
Evangelii modo post expletam incarnalionem Do- Zalltan et Joet, fratres ejus,super tliesauros domus
mini, passioncm, resurrectioucm atque ascensionem Domini. Ainramilis et Isaariiis et Hebronilis et Ozi-
ad ccolos gcslu demonstrant evidentissimo : nec non helitis. Sttbahel aitletu filius Gersotmi, filii Moysi,
et ccetera turba fidelium de Judceis atque gentibus prwpositus ihesauris. Denique Moysi filii, qui emiiien-
una fide, uno haplismale, unius Dei per lotum orbem tius a David honorabanlur, ul Josephus tcstatur, et
'turranim celeljerrimo comproljat cultu. super thesauros domus Domini constituebantur, si-
Ad orientem, inquit, Levitm sex; ad aquilonem giiiflcant docfores de Judaica piebe esse prsepositos
quatuor per diem; atque ad meridiem in die similiter domus Dei, quibus ornamcnta sanctce Eccles.ise,hoc
gntitnor, el ubi eral concilium, bini el bini. In cellulis esl decor animarum, commendatus esl. De ipsa enini
f/twque janitorum ad occidenlem quatuor in via, bitti- plcbe fuerunl apostoli el primi doctores Evangelii,
que per ccltulas. Ilm sunt divisionesjanitorutn filio- qui merito custodes dicunlur esse thesaurorum ,
rum Coice el Merarc. Quod dicit in oriente scx quia dispensatores cceleslium fuerc sacramcnlorum.
Levitas, alquc in ccoteris plagis esse quatnor consti- Frater quoque ejus Etiezer, cujus filius Rahabia,
tutos, per senarium numcrum primum bonam ope- Q el hujus filius Isaias, el hujus filius Joram, hujus
ratioiiein divinorum significat ministrorum. Per qua- quoque filius Zechri : sed et hujus filius Selemith.
lernarium quoque evaugeJica cxprimilur doctrina, Ipse Selemilh et fratres ejus super thesauros sancto-
simul cum quatuor viriutum prhicipalium plenilu- rum, qum sanctificavil David rex, et principcs fatni-
dine. Quisquis ergo janitor divini lempli, hoc est, liarum, el tribuni, et cenluriones, et duces exercilus de
doctor sancl.seccclesise fieri voluerit, necesse est ut bellis el manubiis prwiiorum, quw consecraveranl ad
cvangclicam docfrinam simul cum bonorum operum inslauralionem et supelleclilemtempli Dontiui. llwc
perfectionc studcal Jiabere, ut ii qui ad januam spi- auiem universa sanclificavit Santuel videns, el Saul
iituaiis sedificii accedunt, ]icr ipsorum doctrinani filius Cis, et Abnezfilius Nez, Joab filius Sarviw, elc.
alque exempla rile possint intrare, ac laudes Do- Hac sentenlia oslendit donaria principum thesauros
mino ibidem digne cantare. Quibus per Psalmistam esse sanctorum. Quseenim prcedicti reges sive duces
invilanlem ad laudandum Dominum dicitur : In- dc manubiis hostium ablata offercbant, in supellc-
trate portas ejus in confessione, alria ejus in hymnis ctilem lempli Domini rcdigeliant, hoc niystice signi-
confessionutn.Laudale nomen ejtts, quoniam suavis esl ficando quod quieunque bene laborans aliquid virtu-
Dominus, in wtcrnum misericordia ejus, et tisque in lis honorum operum acquisicrit, Dei hoc gratice, non
swculttm smculi verilas ejus (Psal. xcix). Nec illud I) suis mcrilis deputare debcl, alque ad Jaudem ipsius
eliam sine mysterio esl, quod ipsos janitores dicit cuncta transferrc, diccndo cum Piopheta : Non no-
binos esse in celluUs satque in via; sed significat bis, Doiiiine, non nobis, sed nomhti iuo da gloriam
cedituos Doiuini, sive in celluiis sint, hoc esl, in se- (Psal. cxni).
ffielipsius irilerius curarii gferant, sive in via, hoc Jaaritis vero prweral Chonenias et filii ejus ud
esl, ul aliis cxterius vcrbum Dci prsedicenl, semper opera forinsecus super Israel, ad docendum et judi-
duo prcecepta cliaritatis sccuncium regulam divino- candum eos. Qui sunt illi operarii, qui opera lsracl
Tiiiri leslaiiientorum omnino servare deberfe. forinsecus operantur, nisi illi qui in sancta Ecclesia
Porro Acltias erat super ihesauros domus Domini, per simplicitalem mentis humilitati obedienliseope-
et vasa sanclorum. Quis cst istc, qui prseponitur ram dant ut ea quce sibi a magistris imperanlur de-
thcsauris domus Doinini, nisi Redempior nosler, in vota mcntc ac strenuaperficere studeant actione. Hi
"euius potcslate sunl omnia dona virtulum ac sapicn- licet idonei non sint lingua alios docere, tamen ope-
tise, quae sancla habef Ecclesia. Intcrpretaiur enim ribus doclrinam viitulum proximis ostcndunt. Ho-
Aclrias, frater meus. De quo Paulus ait : Grctias ruitt typum prajforebcitJacob paliiarcha. dequo scri-
401 COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. II. 402
ptum est, quod vir simplexhabitaret in tabertiaculis jAhotta, quse yaletj agere studfet, ille tihiofi Doriiihi
(Gen. xxv). Hoc et Natbaiiael prsefigurabat in Evan- cohserensab eoregiftir. Qui etiani Hebfon: sua.in-
gelio; cui ipse Salvator teslimtinium perhibUit, di- tefprelaliotte noii iricOnyeriieriterfexpfifflit.Interpfe-
cens .: Ecce vir Israelila, in quo dolus noii est (Jban. tatur enim conjugmm. At iderii!siIri timore Domirii
i); TalibUs ergo operariis prseerat Chottenias, qui persCveraverit, et seriietipsum senipef meliofando
inteipretattir ffii-ariasmeus, sive nidus meus, aut profiCere certaverit, profeCtpa timore ad amorem.
jiossessio, quia ille qui humilitati et mansuetudini pfefveniet, illtimyidelicetV quiperfecius fbras mitlit
. prseeipue studet, Domini imitator factus esf, bona tithoreiti(I Jbari.iv); el non jarii servUS,sed filius
. eXemplaaUisforirisecus prcfehens,ipse Iritus in ani- nuuCupatur. Quod aulem Stibjungituf :
ma nidus et possessio'Dei efficituf. Unde Dottiinus Qutidragesimoantto regtii Davidrecensiti stint et
per Prophetam ait : Super quem requiescel Spirittis invenli viri foflissinii in Jazer Galaad, fratresque
meus,nisisuperhurhilem et quietum, et trenieritem ejus robustioris mtatis^QO, principesfamlliarurii, et
sertrionesineos (Jsa. LXVI)?Hinc et ipsa Veritas ih rcsetfera,osfendit, quodjn novissiiripanhp f egni Da-i
EvangeUodiscipulis ait: Discite a rne, quiamitis sum vid jsta numeratio fabta Cst; qtiando arite. obittimi
ethuiniliscorde, el invettietis requiem anhnabus ve- suum tiniverssi ordinavit, et sitigulos jtixta officia
slris(Mqlth.xi). '.B sua disposuit, Salomonique filio suo omnia, quse fa-
Asabias et fratres ejus, viri fortissimi, mille seplin- cienda erafitdesignando monslravit, alqtief itus im-
genti, prwerant Israeli IranS Jordariein contrd Occi- pefii quoniodo teneiidus esset, fatioijabinter ex-
dentem in cunctis operibus Domini, -etin ministerib posuit.
regis. Israelitae, qui trans Jordanem possessionem V ; CAPtlT -XXVII:-;:-, "';.'''"[
aeeeperrmt, hoe in loco possunt significare eos, qui De diversis principibus qui pfmeratit IsraelitiS juxla
mediocritatesua conlenti, sumniam scientiseac vir- dispositionemDavid.' De Itis.gui prmcrarit -substan-
lim David, hpc est,in urbibus, in villis, in agriset,
tutum profectiottem ob turbulenliam istius sseculi vineiset oliveliset pecudibus. Pe'corisiliqriis David,
merite transcendendo appetere rioliint-,-ea tsimen etMsquifueruntcumfiliisregls.:
mandata quse sciunt bona operatione exercere non Filii auiem Israel sedtindnriinumeruirisuuni:prih-
negligunt. Quosille scriba sigiiificat,:qui iri Evange- cipesfairiilidrutrijtriburiiêtcmluribries,^
.Ho;:Dominuminterrogavil, dicensi.: Magislef bone, quimhtislrabant regijuxta turmtis sucts,ingfediehies
quid faciani boni, ut habeam vitam mternam? Qui el egredieritespef sitigulos meiises in annb 24,000
dixii ei: Quid me interrogas de bono? Unus est bo- prceertinisingull, ef ccetera, De hoc Joseplitis ita
nusDeus.Si autem vis vilam ingredi, sewa, riian- riarrat, dicens ::« Posilisec atiteni divisit fexferCittiiij
data.Dicit illi : Qum? Jesus aufem dixit :' Non ho- C in cohoftes duodfeCimcriin dUcibus suis et centfena-
micidium: facies, non adulterabis, non facies fur- riis et tribtmis. Habebat autem uriaquseque cohors
tupi, non falsum testimotiium dices, honora pa- 24,000 virorum, quos obseryafe prsecepitper tfiCe-
trem et malrem, et diliges proximum luum sicut te nosdies a pfima hora usque ad hovissimam Salo-
ipsiim. Dicit illi adolescens: Orhnia hmc custodivi; monem i'egem, ctifflriiilleriafiis.et Centeriariis. Coii-
qmdddhuc mihi deest? Ait illi Jesus : Sims perfectus stiluit auleniin diemuniuseujusquecplioiiis, qufeffl
esse, vadejVendequm habeSj et da pauperibus, et lia-' bonuffl judicavit el-justuni, et tutores thesaurofum
bebis thesaurum in emlo, et veni, sequere me. Gurit et vicorum et agroruni: alios, ac iumentof um. i De-
audissetnutem adolescens verbtim, abiit-tristis. Erat narius ergo.numerus apostolicum ordincffl aptissime
enimhaberis muilas possessiones(Malth.xix); aliud designat, quos Christus Lux vcra, qum iltuminal om-
estenimexlerioj-a mandalaservareactione, etaliud netn hominem venienlem in hunc mundum (Joan. l),
est, onrissis exteriPribus .rfebus, totam se inttis ad duodecim lioris diei in Evangelio compara\it (Joan.
divinam referre contemplafioneinVSed quia liemo xi), ct luccni hujus mundi nuncupans ( Matth. v),
ipsa exferiora bpna opera valel, nisi-Dei donO, ideo lumen fidei in totiim orbcm spargere prsecepil, di-
dicitur istis prsepositus esse Asabias. Inlerpretatur cens : Euntes doceieomnesgentes, baplizanlcs eos in
enim ksahisis,:facienli Domino. Hi recte cuin Pro- " noinine Patris el Filii et Spiritus sancti, doeenles
pheta Domino dicere possunt : Omnia enim opera eos servare omnia qumcunquemandavi vobis ( Mallh.
nostraoperatus esinnobis (Isa, xxvi). Hinc et Do- xxi). Annum ergo illum, qucm (sieut in Evangelio
minus in Evangelio discipulis ait: Sineme nihil po- scriptuni esl) Dominus, in synagoga legens sermo-
leslisfacere (Joan.xy). nes Isaise prophelse (Luc. iv), dcmoiistravit esse
Hebrbnitaruni autem princeps fuil Jeria secundum acceptabilem Domino, isti menses ordinant; el ad
famUiaset cogiiatiorieseonm. Hebron feniin civifas, servitium veri Salomoiiis Ecclesisc populum ordi-
ubiregnj initium accepit David, eos significarepo- nando distribuit. Proplerea in singulis mensibus
tfestqui cpnversationis initium inChoant, et Domino 24,000 ad servitium regium deputala sunt. Quoit
insiiavitafegnum prseparant. HehronitisenimJeria, autem mysterii hic numerus teneat, jam superius
quf interpretatur timens Dotiiinum,princeps consti- dictum est, quia in eo legis et Evangelii universa
- tuitur, qiiia inilium sapientim litnor estDomini; in- perfeclio per figuram inesse manifestatur.
tellecius bonus omnibus facienlibus eum (Eccl. i ). Noluil aulem David numerare eos a viginli annis
Qui enim per limorem a maUs actibus se coercet, ef^ inferius, quiq dixqratDoipinus ul nmltipliparetur.Js-»
403 B. RABANIMAURI ARGHIEP. MOGUNT»QPERUM PARS L- _'' m
rael quasi slellw cwtt. Joab filius Sarviw cmperat nu- A possunt haberc sigiiificalionem, quia in EvangcJio
merare, nec complcvit, quia super hoc ira irrverat horrea, ubi triticum congregalum, hahentur, ubi
in Isr.ael; et idcirco numerus eorum , qtti fuerant re- fructus laboris nostri in fuluro servandus recolligi-
censiti, non est relatus in faslos regis a David. Usus tur, et unicuique cullori digua merces iaboris sui
enim erat, si quando numerabantur, aviginli amriset restituelur. Kec ctiam hunc sensum refugil inter-
supra numerarentur hi qui poterant ad bella proce- pretafio nominum ipsorum prseposilorum. Nam
derc, aut aUquo rainisterio fungi. Quia vero David Ezri interprelatur adjutus a Domhio, Semeias ait-
prinnim per Joab generaliler jussit omnes numerari, diens Dominum, et Zabdi//H.-EMS vehemens,vel abun-
el infra viginli annos, et supi'a viginti annos, id- tlans. Qui enim audit Dominum, intendendo in prce-
circo indignationem Dei experfus es_t, el non sunl cepta ejus, quemque ipse misericordia sua adjuval,
allati in factis regis David. Fasti ergo siiut Hbri an- ut quce intclligit in opere pcrficerc valeat, illfeahun-
nales, in quibus regum ct consulum scribuntur dantcm honorum operum fructum congregat in vitam
actus, a fascibus dicli. Ideo enim r.umeralio populi seternam.
qiiam fecerat Joab, non est inserta in factis regis Natn super olivela et ficela, qum erant in campe-
David, quias snperveniente indignatione Dci, omnis slribtts, Ralanctn Gederitcs; super apoihecas autcm
ille iiumeius conturhatus est, et non fuerunt ju.xta » olei Joas. Olivefa et ficela, uhi oliva; ct licus con-
illum disiriijuli per niinisteria, neqne atl aliqua offi- sistunt, significant cailus sanctorum, qui misericor-
cia. Super ihesauros autcm regis fuiiAzuioth filius dia; et cliaritatis olcum in pectore, et mansuetudinis
Adiel. Thesaurus regis nostri scicntia cst spiritualis atque humilitatis duleedinem habenl in moralitate.
el opcs virlulum. In Jiis enim dcleclatur pacificus Quce virtutcs consistunf in campesfribus, quia in
noster, et cx his honoral sihi devofos ac fideliter propafuio ct prccsto suot oninibus, nec personarum
obsequcntcs. Ilis hencprcyficitu!' Azmoth, qui inier- -acceptionem, scd bona?voiuntatis rectitudinem quce-
prelattif forlis morie, quia ilii qui constaiitiam ha- runl. Apothecce autem olei eamdcm possunl signifi-
Jient mentis, et palientice fuigenl virtuie, horuin catioiicm olei habere, quam cellccvinaricc, ubi fru-
scienlia atque doclrina"probahilis exslc,!. Unde per «lus singularum vhiulum rceolligunfur, pro quibus
qnemdam Sapienlem dieilur : Docirina viri per pa- operatores eorum in fuluro digne remunerabimtur.
lientiam dignoscitur (Prov. xix). Et ilem : Melior esl, Unde in Evangelio scripium est : Qui melh, merce-
inquit, vir patiens viro forti; cl qui dominatur cinimo detn accipil, el congregal fruclum in vitam mternain
suo, expugnalore urbium (Prov. xvi). Apteque Az- ( Joan. iv). Ralanan ergo, qui interprelalur habens
moih dicitiir esse iilius Acliuel, qui inteiprclalur graliam_ super oliveta ct ficeta constiluitur, quia,
Jâfer meus Deus, quia quidquid saucli habent de " nisi ex Dei dono. nfemo habel ubertatem honornm
ope viiiulum, Dei se dono hahere aperte sciunt. acluum. Poiro Joas, qui ihlerpretalur sperans vcl
llis atttcm lliesauris qui erant in urbibus, et in vi- Dontini robur, apothecas olei custodit, quia nullus
cis, et in turribus, prwsidebat Jonaihan filius Ozim. . pcrvcniet ad prccnrium, nisi qui rohur mentis spe
TJiesauros in Iioc loco non solum pecuniam, sed et fida tendit ad eoeleste regnum.
omnes substantias nominat. Typice autem ille veri Porro armeniis qum pascebaniur in Saron, prmpo-
Salomonis mcrito officio in urbibus, et vicis, el in sitns fuit Selrcd Sarohites. Armeiitorum nomine pos-
turribus prceferlur, qui Jonafhse nominis dignitatem sunt Judaicssplelies syiiagogcedesignari, cjucejugiim
ac palris ejus Ozisefide atque operibus servat. In- legis traxere, el Jac simplieis doctrinse suis auditori-
lcrprelalur enim Jonathas Dei donum, et Ozias for- bus pramucrc. His prsepositus el Selrai, qui inler-
titudo Domini. Qui ergo Dei dono accipit lumen prelalur exauditor tneus, vcl absconsio mea, hoe est,
scienlisc, ac rectitudinem fidci forlitcr servat in hona prophelarum chorum, qui interno audilu, per gra-
operatione, Ecclesiarum Dci non incongrue curam tiam Spiritus sancti instructu, abscondita a sse-
atque custodiam accipit. culis mystcria tropico sermone per Evangelium re-
Operi autem ruslico et agricolis gui exercebantl^ velanda proferohat.
lerram, prwerat Ezri filius Chelub; vinearumque Et super boves in vallibus, Sapitat filius Adil. In
cultoribus Semeias Romalhites. Cellis auletn vinariis boum nomine persona doctorum polest accipi, qui
Zabdias Apkoniles. Quis melius agricolse et vinea- colunt suis doctrinis corda lmmilium, et cvangelico
rum cultoris personam gestat, quam ille qui prsedi- vomere terram Ecclesise arantes, fructus vhiutum
catoris ac doctoris oflicium in Ecclesia gerit? Quod geiminare faciunt. Quorum magister et princeps
divinorum librorum paginse manifeslis indiciis pro- Sapliat dicitur, qui inlerpretatur judicavit, et iilius
bant. Unde Dominus per paraboJam Evangclii, ex- esl Adil, hoc esi, palris gratim, significans aposloli-
slirpalis malis agricolis, vineam suam aiiis agricolis cum ordinem, qui cseteris docloribus ipsa elcetionc
se commendasse lestalur, qui reddant ei fructum Domini picefieitur. Quibus el judiciaria potcstas ab
temporibus suis (Malih. xxi). Et in alia parabola ipso auelore onurium honorum collata esf, ad quos
palerfamilias diversis horis opcrarios conduxit in ipsa Veriias in Evangclio ait: Vos, qui sectitiestis
vineam suam (Mallh. xx). Vinea enim Dotnini (Isaia me, in regeneraiiom, cum sedetil .Filius hoininis in
testanle) domus Israel est, el viri Jttda germen de- sede majesiatis sum, sedcbilis el vos super sedes,judi-
kctabite ejus (Isa. v). Cellceautcm vinaricc eamdem cantes duodecim tribus israel (Maith. xix).
m COMMENT.IN PARALIPOMESA. — LIB. II. . i06
Super camelosvero Vbil Ismaheliles, et super asi- A . per convcrsionis rcctitudinem effieicbantur rcquics
iws Jadaias Meronalltites. Per camclos el asinos, Dei. Undc Domiiius per prophetam ail : Super quem
quse deformia el immunda sunt animalia, possunt reqttiescelSpiritus meus, nisi super humilem et quie-
geniiles exprimi : qui quondam foiiitudinc peccato- tum, et trementemsermones meos? (Isai. i,xvi.)Quou
lum depravati, suse excrcuerunt immunditiam libi- autem subjungitur; Ili erant cnm filiis regis, ostcndit
dinis, sed in possessionem ac regnum David nostri doclores sanctos fidelium custodes, qui sacro bapti-
venienles acceperunt supcr sc magistros Ubil el Ja- smalc regencrati per Spiritus sancti graliam Dei
daiam, qui spernenies pliilosophiam huinanam el essc mcruerunt.
inanem faHaciam mundi, clegerunt simplicilatein Achitopheleliam consiliarius regis. Qnid pcr Achi-
Evangelii Christi, non se magnos ajsiiraari volentes, tophel, qui quondam David consiliarius fuif, et po-
sedhumiles et despectos (Cot. n)c Quod eorum no- slea, cupiditate depravalus. cum Absalon de ncce
mina aperte demonstrant. Nain Ubil intcrpretalur ipsius traclabat, nisi Judas Scaiioth, qui dc aposlo-
stultus vel insipiens, cl Jadaias dimidium fuit. Unde lalus eulmine in proditionis foveam cecidit, insi-
ct Doctor gentium Corinthiis superhe de se sentien- nualur? Quod bene vocahulum Aclritoplielexprimit;
tibtis scribens ait: Videie enim vocaiionem vestram, interpretatur euim fraler mcus cadens, sive irruens,
fratres, quia non tnulii sapientes secundum carnetn, B seu traclans. Hic cnim infer cselcros apostolos faini-
non multi polenies, non mulli nobiies, sed qumstulla liarilatis Iocuni cum ipso Salvafore habuit; scd
sunt mundi elegit Deus, ut confundat forlia; el igno- postea cum Judseis avarilia seductus, moiiem Do-
-bitia mitndi, el coniemptibiliaelegil Deus, el qum non mini meditando, perpcluo mortis siJ)i ruinani as-
sunt, ul ea qum sitnt destrueret : ul non glorietur otn- civit. Unde et Acbilophel (sicul in libro Regum nar-
nis caro in conspeclu ejtts (I Cor. i ). Et iteui : ratur [II Reg. xvnj) videns suum consilium infalua-
Nemo, inquit, se seducal. Si quis videlur inter vos tum, in domo propria laquco vilam finirc clegil. Si-
sapiens esse in hoc smculo, slultus fial, ui sil sapiens. miJiter et Judas, Evangelio leslante, videns quod
Sapientia enimhujus mundi slultitia esl apud Deum. Jesus ad moncni damnatus esset, poenileniia ductus
Scripium esl enhn: Compreheitdamsapienles in aslu- -retulil triginta argcntcos principibus sacerdotum et
tia eorum (1 Cor. m). Et itcrum : Dominus novil eo- scniorihus, dicens : Peccavi tradens sanguinemjus-
gitaliones sapientium, qnoniatn vanmsunl (IbicL). tutn. Al illi dixerunt : Quid acl nos? tu videris. Et
Super ovesquoque Jaziz Agareus. Ovium nomine projectis argenteis in templo recessil, el abiens taquco
simplices et mansueti infclligi possunt. Qui eniiri Do- se suspendil ( Matlh. xxvn)". Possunt non incongrue
minicam senteiitiam aclibus nrosequitur, quam Do- per Achitophel ipsi Judcei intelligi, qui patrum prse-
minus Jesus in Evangeiio ad discipulos proferens C rogativa aliquando erant charissimi (Rom. IX), ac
ait : Tollite jugum meum super vos, el discite a me collocutione Dei clarissimi; sed incarnalionc ac
quia milis sum et humilis corde, el invenielis reguiem passione scandalizali, hostes eflccli sunt crudelis-
animabus veslris (Matlh. xi), hic mcrito ovis Domini simi: unde condignam pcenam meritis suis rccU
liuncupatur. Sed ovibus AfcizAgareus pastor consli- ))ien!fespcr Ronianos principcs in donio propria,
luitur, quia ille qui tota menle totaque virtute ad hoc est, in Jerusalem necati sunt.
'Bonriniservitium se convertit, et ad futuram vitam El Cliusai Aracltites anticus rcgis. Chusai, qui in-
"tota intefitione anhelans, advenam se et peregrinum
ferpretafur JEtltiops, et David in onmihus permansit
in hoc mundo agnoscif, ipse recle a Domino auxilia- fidfelis,
gcnlium populum significat, qui postquam
lus, gregis Dominici custocliamdigne explebil. ad fidem vcnit, usquc in finem fidelis perseveravit.
Jonalhan aulem, palruus David, consiliarius, vir Unde de utioque popiilo disjunctionem faciens Do-
prudens el litteratus, ipse et Jaltiel filius Acliamoni, Iti minus per Psalmistam ail: Poputus, quem non co-
eranl cum filiis regis. Quidper Jonatlian, qui inter-
gnovi, servivil mihi : ab audilu auris obcdivit ntilii.
pretalur Domini donum , vel columba dedit, nisi Filii dlieni mentiti sunl niihi, filii alieni inveterave-
apostoli etprophetsc, qtii ex priore populo ac palriar- runl el claudicaverunl a semitis suis (Psal. xvn).
cliarum slirpe descenderant, figurantur? Hi non so- Posl Achilophelcensiliarius fuit Joiada, filius Ru-
lum Httcra iegis, scd spiriluali prudenlia dono Spi- naiw et Abiathar. Quod in locum Achitophei Joiada
ritus saneli plenc instrucli, secrctorum veri David substituitttr, significat quod Juda prsevaricanle ac
conscii esse meruerunt. Unde ipsa Veritas in Evan- decidcnte de aposlolatu, non remanslt duodecimus
gelio eisdem apostoJis ait: Jam non dicam vos servos, locus vacuus, sed iu locum prsevaricatoris, Pelro
quia servus nescit quid faciat Dominus ejus. Vosau- cseterisquc apostolis ordinantibus, successit cogno-
tem di£i amicos, quia omnia quwcunque audivi a Pa- scens gratiam Dei Matthias humilis atque fidelis,
tremeo, nola feci vobis (Joan. xv). qui gratiam, quam dono Dei percepit, humiliter ser-
Hinc sociatus in consortium cousilii Jahiel filius vavit. Quod bene
ipsa nomina Joiadse et Ranaisesua
Achamoni, hoe est, illi prsedicatorcs Evangelii, qui interpretatione oslendmit.Iiiterpretatur enim Joiada
de genlibus ad fidem eonvencrant. Quod hene ipsa scietts, vcl cognoscens,et Ranaia mdificator Domini.
iiomina exprimunt : quia Jahiel interpretatur re- Quem enim gratia Dei iu apostolatum prseelegil,
quies Dei, et Achamoni spinarum. Qui ergo fuerant hunc aguitio sanse fldei in ipsa dignitate servando
gentilitaiis errore et spinelis vitiorum asperrimi, hi .. consolidavil. Quod subjungitur: El Abiathar, denion-
407 B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 408
strat histonahter ipsum Abialhar hlium Abimelech jA dicta seu facta mystica lam ipsius quam cseterorum
poutificis sacerdotem esse ad tempus inter consilia- patrum, aui sub Veteri Testamenlo fuerunt, figuns
rios David; sed quia in electione Adonise,quem vo- atque senigmalibusprsempnstrant uniyersa qusa Pa-
luit simttl ctim Joab pro Salomone fieri regem, de- cifieus noster incarnatus in Ecclesia sua spiritualiler
viavit, significat eOs qui in Ecfelesiaordineffl suum fabricaturus erat? lbienim inveniturprsBdictum quo-
aC gratiajtt, quaffl divino munefe perceperunt; pro- modo onmes natiOnes tefrse per fidem et baptismatis
pter CupiditatemteiTeham noii coiiservant, Hi ehim sacramentuffl aditum iiitroeuhdiliabuerint in Eccle-
per veri SalOmottissenteritiam, si in earcere pteni- siam; qualis ipsius EcclesisevenerabUissimusslalus
tehtise juxta moi'em Achitopel permanere noluerint, in prsesenli vita fbret; qualisque perfectio sancto-
pcetta plectCndi sttnt pefpetua. rum ac femuneratio itt fegno ccelesti fulura fesset;
Princeps autem exercitus regis erat Joab. Joah, qualiler diversa ministeria afe singuloruni profectus
vir bellicosissifflus et in aclu militari strenuosissi- fierent, ac qualis remuneratio unicuique pro merilis
njus, in Iiocloco potest significare eos qui perfectioni in futuro reddenda sit, per diversas cellas afqtie ex-
virtutum sMidenles, universam Ijequiliam lolo nisu edras, qnia multwmansionessunt in regnoDei (Joan.
pefsequuntuf. Inlerpretatur eiiim Joab iriimieus, vel xiv), nec.non et per varia diversorum ponderuin
idem pater. Ex quorum persoha idem propheta in B omiria prsefigurabantur. Ibi sapientise splendor in
PsalteriO ad Dominum ait: Ad omnia mtiiidata suti. auro, atque prsedicationis nitor In argentoprsefigura-
dirigebar:: oninein viam iniquam odio habui (Psal. hantur, qtiSe Spirilus sanctus unicuique fidelium
cxvm). Huhc locum dignitatis apostoli Chfisti plene tribuit, dividens. siiigulis proul vulf (I Cof. xii).
habere Cfedtintur, qui ab ipso Domino In Evangelio Hsec efgo cunCta qtiomodo in saricta Ecclesia or-
audire mferuerunt. Estote perfecti, sicut.et Pater ve- dinata ac constituta stint, si quis plenius npsse vo-
sler Cwlesiisperfectus est (Maith.v). Etitem:Ecce, luerit,. legat expositiories diyersas sanctorum doclo-
ijiquit, dovgbis potestatem super serpentes el scorpio- rum, quse de tabernaculi ac tenipli atque vasorum
hes, et super omnepi virtulem inimici (Luc. x). Qui ejus consiructioiie scf ipserint, et ibi oriiniamariifeste
enim in exercitio virtulum sunt perfecfissimi, merito explanata inveniet. Qupd autem post alia sequiltir :
csetefis fidelibus in dignitate prsestahtes apparent Aurum quoque dedit in mensas proposilionis pro
gloriosissimi* diversitale meiisarum; siniililer argenlum in atiqs
"CAPUTxxvin. ; tnensas argenteas, ad fusciriulas quoque et pltialas ef
Verba nOvissimaDavid, quibus commoiiuitSalomo- thuribula ex auro
„ nein filiurii suum et universum Israel de wdifica- purissimo, et leunculos aureos, pro
iibneitempiifeicuituraDei. ; , ';,. ! qudlttaie mensurm ponclus distribuit, in leunculum et
G
Congregavit ergo David omnes principesIsrael, et leunculum;.siiniliter et iri leones afgenteos diversum
' duces argenli pondus separavit; allari aulem, in quo adole-
tribuum, etprmpositos turmaruni,quiministra-
barii regijiribunos qiioque et cenlurioties, qui prw- tur incensum, aufum purissimiimdedil; el utexipso
efant substantimet possessionibusregis; fiiiosque cum, fieret simililudo quadrigmcherubitnextendenUumalas,
euhuchis, et potenteset robuslissimosquosquein exer- velanlium arcam fmderis Domini. Igifur neque in
cilu Jerusalem, et csetera. Quseripotest quomodphic Exodo in eonstructione tabernaculi, sed neque in
eunuchi ad tam grande conCiliumvocati esse dican- Regum in sedifiealiotte templi leunculi siveleones
lur, cum legis auctoritas prohibeat IsraClilas abscidi uspiam leguntur facti, excepta eseiattrra quse hi qui-
ac aliqua Inustione notari, et alifenigerisenori facile busdam operibus lempii facfa narratur, ut in con-
possint ad lam secretuffl et! honestum consiiium fectione decem basium ac Iat6runi, ubi lefj.iies;et
adniitli? Undedicuiit Hebrsei in hoc loco iilos vocari boves et cherubim et palmse sculptse atque cselatse
Sed neque cliferubimf n similitttdinem
eunuchos, qui ab omijibus actibus sasculi alieni, meffiOranfur.
orationi tanttim et lectioni vacabant, atqufeuxores quadfigse fofriiata. sed tantum quod duo chferubim
non cattsa libidinis, sed suscipiendse prolis gratia fuissent fabricata, qtise alis suis fegercnt arcam,
habehant, quos Josephus eorum historicus, juxta narratur. Naui quia nunc Mc de leunculis, similiter
nomen ipsofufflhseresis, Essenos voeat. et de leonibus, necnon quadriga cherubim menfio
~
Dedil autemDavid Salomoni filio suo descriplionem fuit facta, quod mysterium nobis innuat quagrenduni
enim in Eieehiel propheta quod ei in
pgrlicus et ienipli, et cellariorum, et cubiculorum in est. Legitur
vidit juxta fluvium Chobar, os-
adftis, et doinus:propitiationis, necnon et orithium, prinia visione, quam
et
qU(B. cogiiaverqi, tilriorumetexedrarum per circuitum; tensa sit siuiilitudo quafuor animalium, hlc aspe-,
infhesaurOsdoiiiusDomiiti,etirithesauros sanctoruni, •clus eorum: Similitudo homiriis in eis; et qualuor
divisiopuinqpesacerdqtaliuniet Leviticarum:in otiinia facies uni, et qualuor pennmunielpedeseorugi pedes
operq dontus bomini, et uniVersa vasa ministerii tecti ei ptaiila pedis eorurii qitasi plantapedisvttiili.
iempli Doritiniyqurum iripprideread vasa miriisterii, Et postpauca : Shnitiludo, iriquit,TO/fus eorum, fa-
et dextris ipsomm qna-
qrgenti quoqueporiduspro vasorutnac operum diversi- cies hominis, faciesleonis.a
autem bovis a sinislris ipsorum quatttor,
tate, et csetera. Quid est quod David Salomoni fiho tuor, facies
suo deseriptioiiem totius domus Dei, quse ah ipso et facies aquilce desttperipsorum quatitor, et caslera
sediiiucndaerat, dedit, ef sumptus ad hpeuniversos (Ezech. i). Sic et in alia visione ih posterioribus
narj'at dicens : Qiiatuor faqies habe-
exhiljuit, riisi qupd psahni ipsiu? David, necnon et idem proplieta
109 COMMENf^ V V/ 4f0
bat unum : facies una, facies clicrub; ct fncies se- A , . Quam proprie aqnilse deputant non se miscentem
cunda, facies homiriis; el in tcrtia facies leonis; el in tribus, sed ita errantia corrigcntem; quam in Scri-
quartafacies aquilm; et elevata sunl cherubim. Ipsum pluiis inlerdum vocari legiinus Spirituin, qui inter-
tsl animal, quod videram juxta fiumeii Cliobar. Cum- pellal pro nobis getnilibus inenarrabilibus. Nemo
- ijue ambitldrent cherubini, ibanl pariler et rotcejuxla enhn scil ea qum hominis sunt, _nisi Spirilus, qui in
ea; et cum levarent cherubhn-alas suas, ut exaltaren- eo est (Rom. vm; J Cor. n), quem el Paulus ad
tur a terra, non residebanl rolm, sed ipsmjnxla erant. Thessalouicenses scribens -cum anima et corpore
Stantibus illis, siabanl, et cum elevalis elevabantur. servari intcgruin dcprecalur (J Tlies. |v). Et tamen
Spiritus enim vitceerat in eis. Et egressa est gloria hanc quoque conscienliam juxla illud quod in Pro-
Doiriini a iimine iempli, el stetit super cherubitn ; et vcrbiis scriplum est: Impius cum veneril in profun-
elevantiaeherubim alas suas exattata sunt a terra co- dum peccalorum, contetnnit (Prov. xvm), cernimus
rariitne; et iltis egredieniibus roim quoque subsecuim proccipitari, ac quosdam ct suum locum omiltcre,
sitnt; et steiit ht introiiu domns Domini portm Orien- qui ncc pudorem quidem- et verecundiam liahent
talis, et gloria Dei Israel eral super ca. Ipsum est in delictis, et merentur audire : Facies merelricis
animal quod vidi super Dominum Israel juxta flu- facta cst tibi, nesciserubescere (Jer. m).
virim Glidbar. Et inteliexi quod cherubim esse.nl.Qtta-'_ B Hanc ergo quadrigam in aurigse modum Deus re-
iuor vultus nni, cl guatuor alm utti, ei simililudo ma- git, etincompositis currcntem gradibus rcfrenal, do-
nus liomhiis sub alis eorttm, el similiiudo vuliuum cihilemque facit, et suo parere cogit iinperio. Quam
eorum, ipsi vultv.squos videratn juxta fiuvium Cliobar dispulaiionem partium animaj, id est, hominis, qui
(Ezech. x), minor mundus al) islis philosophis appellalur, el nos
Igitur quia locus irtventus esl ubi de quadriga altingemus. Sunt qui simpliciter in quatuor anima-
eiierubiui, quibus prfcsidebat gloria Dei, narratur, libus juxta Ilippocralis sententiam quatuor arbilran-
specialem ejus signifieanfiam juxta Patrum dicla tur elementa monslran, de quibus constant omuia :
edisseraffltis. ignem, aerem, aquam lcrramque.
- De Qualuor ergo rotas de terrenis ad sublimia con-
quattior ergo animalibus, quoriim aspectus
eiat simUitudo hominis, ila duntaxal, ut singula ha- surgentes singulis et quadrifonnibus vinctas anima-
berent quaternas facies ct quafernas alas, pedesque libus et corumdera eJemenlorum commixtione sesti-
fectos, et planlam pcdis quasi vesligium pedis viluli, mant: el temporum circulum, qui ternis conficitur
quidatti qtiatuor Evangelia horum animalium putant mensibus, annumque vertentem, qui ab eo quod
nominihus signari: Matthsei, quod quasi homiiiem semper veiiatur, et in se redeal, nomen acceperit,
descripsit: Liber generalionis Jesu Christi filii Da- C l de quibus pulchre uno versiculo dictum est:
vid, filHAbraham (Matth.i). Leonis ad Marcum re- Ver, ajstas, aulumnus,liiems, et mensis, el annus.
ferttir-: Inilium Evangetii Jesu Christi filii Dei sicut
scriptum esl in Isaia prophela : Vox clamanlis in quodque dicitur, erat in rota. annum in annos signi-
deserto, Parale viam Dotnini, rectas facite semitas licari putaiit. De quo alius"poela :
Dei noslii (Marc. i). Vituli ad Lucse Evangelium, Alque in se SUD per vestigiavolvilurannus.
qriod a Zacharicc incipit sacerdolio. Aquilcc ad Joan- Firmamcnti similitudine, quse cryslallo compara-
ttis fexordiuin, qui ad excelsufflevolans ita Coepit:Iri tur, ccclum hoc, quod suspicimus, inlelligi vohml,
pririeipio eral Verbum, et Verbum eral apttd Deum, el sub quo volvuntur et transeunt quatuor animanlia,
Deuseral Verbum (Joan. i). thronumque coloris sapphyri, et sedentem desupcr
Aiii vefo, qui philosophorum stultam sequuntur hominem sub Iiumana similitudine, imperium cuneta
sapientiam, duo hemispliceria in duobus lempli che- rcgentis omniaque habentis sub pedibus suis omni-'
rtibim, nos el anlipodas, quasi supinos et cadenles potentisc Dei describi autumanl, diciquc ad extre-
hofllines, suspicantur. mum hic visionem simihfudinis glorise Domini, pcr
- Plerique, juxta Platonem, rationale animce, el ira- quam,
quasi per picturam quamdam cl imaginem,
scentiam et concupiscentiam ad bominem el leoncm ]D Providcntiam demonstrari.
ae vitulUm rcferunl, rationem ac cognitionem et Quodque pedes animantiurii recti esse dicantur,
nieritem et consilium, eamdemque viii.utematque cl planta pedis vituli, scu rotunda terrenaque, ad
sapieiiliaimin aice chcruhini bumani ponentes, fcri- coelcsiia subvolare, et omnibus angulis ampulatis
tatem vero et iracundiam atque violentiam iii lco- rotundilatem sequi, quse oimiiuni figurarum pulcher-
neitt, quse consistit in feUe: porro libidinem, luxu- rima cst; sciutillas rulilantes cuncta plena luminis
riam et omniuin voluptatum cupidincm in jecore, indicare, et manus hominis sub pennis tam ipsius
id est, ih vitulo, qui lerrse operibus hscreal, iram- hominis quam leonis et viiuli et aquilce, ut ratio cini-
qtie pemml, quce supra Iicec,cl extra hsec est,'qu.im cla sustenlel ac dc humilitate terrena -ad coelesiia
Gfscci vpcaiil Sinesin, quce scintilla conscicntise in sublevel. Ilsec ergo ad Evangclia et ad cuncla quce
Cain qtioque peclore, poslquam cjcctus esl de para- supra posuimus rcferri possunt. Posset etiam juxta
diso, non exstinguitur, el vicii voluplatibiis vel fu- anagogen, sicut qualuor animalia qualuor Evangelia
fore, ipsaque inleidum rationis decepti similitudine, et qualuor cvangelistas significant. sic sub eorum
pos peccafe seulimus. specie simul periectos amios significari.
Mi-"" ,, B. RABAMVMAUR|-ARGfflEJP.MOGDNT. OPERUMPARS f. ; ;: ..,412, ,'
Orimis eleniiii felfeCtus atque in Via.Dpminipeffe-. L tfemuni ad Salpfflonem. Unde nunfe ait tiianuail
etusfetliofflo. etvilultis, etifep siiiiul efaquilaestf SeVDominiperyenisse.: Alitfef mariusiDomini ipse :
Iionio ettim fatiohalfeest aniriialj vjtulus iti sacrificiri festFilius Dei, pef cujus donufflipse bayid et oinues
'ffiacfari-srilfet.leo fefO foftissiriiusiffestiaruiriad niil- cunctii pefcepertirit quidquid dfeVsanCtselEcclfesiai
iitis pavfebitOCCtifstiffl, aquila ad stiljliinia fevolat, fet structura rife agnpscefe rationabiiitef pfoferre va-
"
VfiJIevefiiefatosisolis fadios oetilosiritettdit.. ,: febarit' ':'. :: :;'•: :'
OfflriisitaqtiCqtii ifi f alione perfectus esi, liojno est, '':.:,'. '..; • -oCAEUTXXiX,; •*':".,
et quaiido setiietipstim ab liujusfflpdi voltiptatibtis Be benedieiipnePavid,:gua;beiiedixit bomititim ciim
- omni israel,immoiaps victipiasDornino,et offerem
mortificat, vittiltisesk Quia vefo ipsa sua spohtanea; .holocausta: ubi unxerunt §aloriioiiem, filiumRti-
ffiortificatione Contfa adversa oriinia fprtitudmem '"_-vidjSecundoiriprincipenvbomino, et Sadoc in
seCuriiatis habet, IfeOcst.i Onde scriptUffiest: Jusius ':':„'pbnlificem.Pe _eoquOaSalomOiisecliisupersoliitin
tiiitem, gtitisi teo confideriscibsque terrofe erit (Proii. David, et paruit illi cmnis Israel, :cui uedit Deus
''" " -gtbriqm regni, ciualemnutltis hqbpil qnieeum rex _
xxviii). .'".;" iriisraei. , '-_'"..
Qriia verOSublimitef eontetiiplattif qiiseea coeleslla . :.:Polliciti sunt ttaque prhicipes familiaruiii,etpro-
atque seterna stirit, aquila esti Igitur qrioniamjUstus ceresisrael tribuum, iribuni quoqueet ceiiturioneset
quisqrie peffationem faomoj per sacfifiehini mciii- pr.incipes possessipnum_regls, dederuntque in opera
ficalionis stiai vittilus, pef foflitudineffl seCtifitatjs domus Doiitini ariri talenta quingue mitlia, etsolidos _
leo, pef cpnteinplatiohem vef0 effieittir aquilaVireete- decem miltia, argentiialerita decem miilik, el oiris
per IiaeCet cseleratinimalia signari tinusquisqtiepef- ialenla decein et oclomillia, ferriquoque centuniinil-.
fecltis potest, Qupd idcifco dicimtis, ut ea quse de lia talentofutn; ef qpud queriicunqueinveriti sunt la-
quatuof animalibus dicta surit, pef tittferequoque ad
defljotistfemtis, • pid_es,-dedefuniin thesaurumdoinuS Domhti pertna-
perfectorutoi singtilos 'rium.Jahiel Geisbnitis,i et feliqua. Qtild est, quod
Qtiod autem dieiturgloria Dohiitti sive ma'estas
David.oiferente impensas copiosissmias ad Kdifiea-
qusesteterat in templi limirie,, stetisse stiper cherti-
tioneffl dottius Dei, prittcipes quoque fanlUiarum,
bim, quae elevaijtia altis suas, propheta eefnente, et tfibtini, Ct caitersa dignitates. dfefacul-
pfpcer.es
-exallata sunti rofis pariier sbqtietilibusVet steiisse talibus suisin
ostendit idCmopus expehderunt dona diyersa:
irt-infroilu doffiusDofflirii Oiientalis, qupd iiisi qriod titiusquisque, qui sibirneiipsiVet eis qiii
patilalhri pfoteclio Dei requirit IsfaeL Prirnuni ftiit sCctimsuntbCneVprincipariet rite prKesse didicerit,
in leiriplo, dfehidestetil in alrio tetiipli, sive Ijffiine, savfehienfese gfatia Dei, quantum ex se adiuCran-
pf
Qua reeedettte de templo, nubes et caJigoimplfeyit/..du.m pfoxiriios, fet opus Dei agendum, persludium
templi penetfalia. Rursumqufe ipsa glofia sedit bprium ac devolam humilifatemobsequi debet, ut
super eherubhn, et illis. stantibus, avolahtibus et ad ipsepfp viribus in spiendore sapienti», in verboruni
exteripfa abetintibus,' secutse sunt rotse, et gloria riitpre, irt pfcedicationis sonoritate, in firinitatefidei,
sietit iriporta doiritis Dqmihi -Orientalis. Quod Ctini Vet
gfemmisdiversarum virttittimdomiffl Dei,Iioc esi,
propheta vidisset: Ipsiti)iesf,Inquit, quodviclisubter sanetam Ecclesiam sedifieafe nitatur? Quia juxta
Dominum Israel, jitxta fiuviuiri Gtiobar. el ititeiiexl, V&i\l\senlenli&muiiusquisqueaDoininomerecdeitiao_-
quod cherubimesseni. cipiet secundumsuuiriiaborem. Siquis mdificat snper
Quid eniffi novi viderat,- quod inteUigefet essfe fuiidaineniuinPei, aururii, argenium,itipidesprcliosos,
cherubiffl, quce prius non intellexefat. Cherubiiri. inercedem riccipiet, ejus opus permanei. Qiii auiem.
iniingua nostra ticienticBiriuliitudo^st riptitia sacra- fragilia consfruit dperti, hocfest, Hgnum,fenuin,sii-
anentofUm Dei, etihforiris ejus acfeqUies. Ujicleet pultiitij igiie futuri .judicii ea exurente, detrimentum
Iti Psahtto dicituf ; Qui sedes sitpef-chefubitit;riiani- paiietuf (I Cor. iii). Ppstquam vero Scriptufa de ora-
-feslare'iPsaL, txxrx). Seffiper eriim glofia fjoniirii iione David refeft, adjungit dicens.:
sedet irisCiettticeimiltiiudinC, fetttiiic riiairiffestatuf, Prwcepit autetn David uiiiversm Ecclesiwdicens:
quandti Biirietaf Cgipfovidetitia demoiistfanttir; heC T\ Renedicite Dominp Deo nostro. Et benedixilomnis
fortuito quid fieri, non dicere est queiilpiam : Dere- EcclesiaDominoDeo patrum suorum, et inclinqvemnf
liquit Dominus tefram,ei Dominus norimdit (Ezech, se, et adortiveruritDominuin et deinde' regeni,;immo-
viii, ix); Unde ef ihtuitus Chertibim et appelitus . laveruntque victhnas Domino,:etobtulerurittiolocausta
eprum, est oblivisci prseteritorum, etfn futufase die cdnsequenti,taurosmille,et arietesritiile,et agnos
extendere. Ecees jUxtaid quod proinisiinus, quofflo- mille,curii libaminibus suiset universoriiudbundqn-
do cherubini qttadfigaDfeiSinffexsanctofum Patrurii tissime in omneriiIsrael, et coriiederuritet biberunt
sententiis ostettdimiis.Si cuihceefexpOsitiohonpla- cbramDontino in die illo cum grandi lmtitia,et unxe-
-cet, qusefat aliam, si forte alieubi ihveneritfnelioren] ftint secundb SaloiiiOnetiifiliuiri David, unxerunt
atque congfuentiofem. nutem euiti Doniino tn priiicipem,et Sadocin ponti-
Omtiia, 'inquitj-iif«crani scriptd riiariu Ddriiinidc ficem. Duni DavidDominufflbenediceret, tpta Eccle-
me, utintelligereih riniversa operti exemjjlariS. f fa- sia ah ipso commonitaDominumbenedfcehat et ado-
dunt Mctirseiexefflplarteriipli et "vasorumMoysiir rahat, imfflolans ei victimas, et offerensholocausla,
.hionte hionstfati M JesUffl pei^yeriisse,demde ac' 'qUiacorigfegatlo fidelium
scriptis prophetwiuh ad-
judices, et adiflfelijfet ad Bamuel,Vet fjafid, ad fex- moiiita, et sanctorum Patrum iflctis siiriuratque
413..v- : COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIR. ffi, . M
exemplis provocatajlaudes et hymnos Deo celebfant, A regis rite spernere valet dominatioiietti,propier quem
immolandoei pise: confessionis hostias, et sanetse • omnia, etper quemomriia,guimuttos fitioSiri gloriam
conyersationis cuta fructu bonoriim pperum. Offert qdduxerat, auctOr salutis nostrw (Hebr.ii). TJftde
holocausta^ hpc esi,taufos pii Jaboris, arietes justi omnes illi tradunt inanus et subjecti ertint sefvientes
regiminis, et agnos verse sifflplicitatis aiqueihno-: etfacientes voluntafem ejtis. Sequitur: ;
centise, GumUhaminibusuliquesacrarum orationum. MagiiificavitercjoDomhitts SalomOnem superom-
Quoa autem per ffiillenafium humerum prsedictofum nem Israel, etdedit illi gloriaiti regiti, qutilemnutliis
.animaUumcensura describitur,signiiicatfidelesChri- habuit aiite eum rex Lsrael. VQtiia PaCificus nosfer
Vsliea intentione obiationesDeodeferre,quateni]spei; niagnus est Dominus, et laudabilis nimis, fet Rfex
ipsius gfatiam seternaayilse perfectam beatitudinem magnus super omnes detis,' ntillusque rCgUinei in
consequi mereantur.; hocque ipsorum estgaudium. foto orbe terrarum adsequari potest: Quia gttinia
liseccordis"et animSetota intentio, ut hac spe unus- . per ipsum etin ipso creata suiit, et ipSeest anle otiiries,
quisque seuietipsum coniirmet, et ob indigentiam et oriinig inipso consianl (Gol.i); qui tiscendit sriper
famls futurse ylrtutum 4e operibus replere studeat. opinet.cwlos, ut adimplereiomnia (Eplies. iv),; ctijus-
Quod auteni subjuttgitur, quia unxerit secundo Sa- regiium regnufti Cstomniuhisssculorum, et doniihatio
iomonem filium David Domino in principera. et Sa- B ejus iii pniui genefatioriCfet pfogeriie.
docfn pontificem/significat Dofflinum Salvatorem Igitur Pavidffiiius Jsai, iegiiaviisuper universum
in regia siniuj Ct pontificali dignitate ab omnibus .Israel, etdies, quibus regnavitsuper Isrdel, fuerunt
fidelihus sana fide fetpia conffessionecolere pafilef quadragtrita UrinV:in Hebrori regnavit sepieirianriis:
el venerari. Kam quia Salomon pacificus; et Sadoc et inJerusalem annis Irigintutribus. Eimortuus esl
justus interpretatur, nuUi nielius quam Redemptori1 in seneclutebona, plenus dierum, et divitiis et glofici.,
nostro hsecnOmina;conveniunt,qui est Rex-et sacer- De tempere autem, quo regnayit Davidi superius, ut
dos nosler. Ipse ehirii estjitix noslra, qtii fecii utfqque feor, satis dictum est. QUod auteffl dicit, in scrieC-
unum (Ephes,fi), juslus etjusliliam diligens,judfex tute hoija plfenuffidierum; et divitiis, et gloria, mor-
esl vivorum etnioffuorum. H.unc ergO.verum Paci- tuum esse, significat, crim copia virtutuni et lucis
ficuniprimo unxil omnis iidelis in regeniet sacer- operibus.pi-ccsehtem'vitaln ;fiiiiisse, dignunj quiete
dotem, cum iUum itt-perceplione sacri bapfisrnatis '-ifutura et fegno ccfelesti.
corde credulo: cpnfiiebatnr veruin regem esse ct Nec enim mertiininiealiCUhi legissequemlihet iri
sacerdolenij mediatoremque Dei et homimini, urigtiil bona seneetute defunctuffl, qui yitiosam etpeccaV
et' secimdo, Ctifflillum pia doctrina el dona opera- - tficem duxit vilaffl. Abtakam enim centuin ei septua-
lione coram aliis pfsedicat atque coUaudatMInde ef ^ gintaduorum arinorummorluus esiinseneclule.bona,
sponsa in Canticp caffiicorum ad sponsum ait: Uri- proveclwquewtaiis,etpienuS dierum (Gen.xxv).Isqac
guenlumeffusuih,nomehtuum(Gqnt. i), quia cohors consuiiiptus wtale iiioriuus: esi, et [apposiluspopulo _
fidelium cum valida opinipne hortce oijefalionis ac " suo,senex, et plenus dieruin(Geri. xxxv). Jacob: cen-..
prsedicationislongelateque homeii ipsius ad multo- -iutn quadraginta quqtuof annorurii defunctus esi et
,fum-perducitnotitiaffl. De quo per Paulum.diCitur; apposiiitsgd populumsuuhi(Gen., L)JJoseph moiiuus
Deo auleingralias, qui.sempei iriumphai nos.in Cliri- est, expletis centum et decemvitw.sum anriis, e.t.con-'.
stoJesu,ei o'doreiii::notilimsuw manifeslaLpei nosiii difus est aromatibus (Ibidi).;M:oifseScentuhiviginii
gmni:toco(II Cor.ii). '.: _ qnitorum riiortuus est, cujusiion ealigqvii ocuius,itec
SeditqueSalomon Super soliumbomini in -regem 'idenies nioli sunt (Deut. xxxiy), sed perfectus yila
pro David palre sub, efcunctis placuif, etparuit illi et moribus curiicseterispatribus ceterttam spectabat
omnis Isrtiel; sed el universi, principes et poiepies, fequieiii. E Contrario verb viri sanguinum el dolosi
et cuncli filii regis David dedemnl inanutn, et sub- tion dimidiabunt dies suosfPsdl. tiy). Infelicesauleni
jecti fuerutil. S.alonioni regi. Omriibus placet vefi suntet'.nlermortuosspesillprum(Sap. xiii), quilicet
Salomoiiis potestas, cuni omnes qui sanse fflentis j.{ ut ipsis ridebatur) duxerunt in bonis dies suos
stint ejus suhdi delectantur imperio, universi sciiicet (Job. xxi): verumlaffleninjHMicZp ad infernadescen-
principes et potenfes et cuncli fil.iiregls David-,quia : dunt,ubi.vetmiseor,um.non-mbrielur,nec ignisexslin-
nullapoteslasnullaque^dignitas hujus sseculiistius guelui:(Isa. LXVI),
:-.Iilfi]iM-."-TE»TIUS|.
.V:,^6f..P!ffliDM.-.;- eo, et magnificavit eum in exeetsrim, Quidest, quod

De principio regnt Sa/oinonfs: quomodo ipse ob- eonfortatum dicit SalomonemfiliumDavid in regno
irilil milleliosiiasin excetsoGabaon, ubi iuiic eiqt suo, nisi quod ostendit Salvatoreffl iiostrum, cujus
tdbernaculumfcederisDomini,De eo quod cOngre- Saiofflonin nomine et in ajdificatione dojnus Dei ty-
. gavil Salomgrisibicurruset equiles atque' quadri-
_ gas exdiversis provinciis. .;_ pum proeferebat, fifmissiffluiihahereimperium. Qtii
. (II PAJC,i.) Confortriius est ergo Salomon, •filius licet secundum divinitatfemsempiternarn cum Palre
Pavid, in reqno suo, etpominus Deus suus, eratcntri etSpifitu sancto habeai regiiurii, tamen sectiudum
./_,'". B. RABANIMADRl ARCHIEP. MOGDNT.OPERDMPARS I. 416
dispensationem susceptsehumamtalis lune diciteum 1A.substantiam terrenam vel divitias mundi quaefant,
s*icconsecratum esse in regrio suo, quando per pas- sed sapienliam et scientiam legis Bei atque divilias
sionefflerucis de auctore mortis Iriumphavit, etre- virtutum appetant, ut pOssitttpopulum Dei digne
gnum cgelestealque terrestre sibi acquisivit(Co/.n). judicare, Ct ingressum ejus ad fidem atque egres-
Dnde resufgens a mortuis, apparensque discipulis sum ad specieni seternseheatitudinis rite ac ratio-
sujs,ait: D.ata est inihiotnnis poleslas in cmlo et in, nabiliter docendo ei demorislfare. ,
terra, et reliqua (Malth. xxvm). Et, Domipvs,inquit, Venit ergo Salomon ab excelsgGabaon in Jerusa-
et;qtcum eo:(Ac,t.x), quia Pater sfemper esf cum Fi- i lem ;Coram tabernaculo fosderiL Quod dicit: coram
lio. Dttde ipsa Yefitas ait: Qui nie inisil mecum est,- iabernaculo fwderis, significat arcam Domirii,iriqua
et.norifeliguitme solum; quia quce placitti:sunt ei tabulseteslamenti ac pacti Domini, qtiod pCpigitcum
'acio semper (Joan, vm). Hinc et Petrus in Actibus IsraeJ, collocatseerant, maxime cum in superioribus
apostolorum ad Judseos ait: Viii frattes, vos scitis ita scriplum sit : Tabernaculum aulem Doiriini,quod
quod factum est vefbnm per universain Judmani: fecerat Mogses in deserto, ei allare holocaustorum
iricipiens enim a Galilma post bapliSriia quod prw- eadem lempestate erat in excelso Gqbaon, et non
dicavitJoannes, Jesum a Nazareth quomodounxit prmvaluil David ire ad altare, ul ibi obsecfaretDo-
eumDeus Spiritu sanclo•el virluie, qiii pertransivit'._Bmirium ; nintio enim fuerat terrorepefterritus, videns
benefacieridaet sanando onmes oppressos a diabolo, glgdium angeli Dontini (1Par. xxi)., Arca aulem
quonium beus erqt cum illo. Quein Deus Paier ma- Domini, postquam eam introduxit Davidin domum
gnificavit(Act, x),hoc est in excelsuni Cxaltavit; et ; suam, mansit ibidem, donee conslrtictuffl cst tem-
dedit itlinomen,. qubd est super otrine noitieti(Phi--. plum, et tuhc eam Salomon transtuHt iii femplum
::'' ";-''•.• <
lip;ti):: • iDomirii.
'Prcecepifque Salomon universoIsraeli, tribunis et Etregnavit super Israel, congregavitquesibi currus
centuriotiibus etditcibus et judicibus omnis Isrtiei, et etequiles;et facti stint ei mille qiiadringeiifi currtis
principibtisfamiliarum, et abiit cuih universa multi- el 12,000 equilum, et fecit eos esse in urbibus quti-
tudine: ih excelsum Gabaon, ubi eraftaberhaculum drigarumet cnm regeinJerusaiem.lirhes qtiadriga-
fwderis Doniini, quodfecit Mogsesfumulus Det in rum dicit oppida siye sedificiaaC ioca, quse in terra
sgliludipe. Arcam auterii Dei addnxefafbavid deGa- Judsesive in Jerusalem erant asdifieataad slalioneni
riaihiqtimin Igcum quem prwparaverat ei, et ubi curruum : quod seqUentia monslrant, uhi dicitur:
fiperatille,hoc est inJerusatem.Altarequoquewneum, Et cum rege in Jerusalem. Mystice autem currus et
quod fabricatus fuertit Reseleelfilius Uri filii Hiir, requites David spiritualis signiDcant angeloriim ho- V
posuerat coram tabernaculo Domini, et obtulit in eo G Kiinumqueministeria, quseqtiotidie deserviiint CrCa-
mille:hosliaS (Exod^ xxxvi, xxxvii, xxxviii, xxxix). Vtori, et ejtis in omnijjtis oberliunt voiUntali; de
Gabaon, unde Gabaonitsesupplices venerunt ad Je- qnibus iti Psaltiio scriptum ast: Currns Dei decem
stirn (Jgs. ix), erat olim raetropolis etfegalis Civi- millibtis inuliiplex, riiiltia IwlantiumjDominus in iltis
tas Hevajorum, ceciditque insortem tribus Bfenjamih. (Psal. Lxvii). Consuetudo est Scriplurse divinss,alle-
Fiiit autem et ipsaseparata Leviticis (Jos. xvrn), si- gofice loqui, ut cuffl Davld dicat, aliud velit intel-
cut superflis demonstratum est. DndC miror Cur ligi. Dnde hic CMITMS significatur hominum vincta
Josephus scripserit quod Salomon, in Hebron ve- copulatio, quia ita saiicfos cJiaritas vincit, sicut
niens, in altari aereo, qtiod fecerat Moyses^sacrifi- V loris et jugis animalia socianlur. Dnde et Dominus
caret Deo, nisi forte ipsam Hebron excelsuni Gabaon ait : Jugum eiitm ineiim suaveest, et onus meum
intelligi voluerit, eo quod David ibi primum regnafe [leve(Maltti. xi). Sanctormn ergo unanimitas ciirrus
epeperit(Ea;od.xxxvin). IntefpretaturautemfJabaon est Donrini, quia ille veltit auriga insidet, et ad
sitblimitgs yel coilis patruelis. voluntalis suse mltiisterium salutari lege moderatuf.
Ecce aulemin ipsa nocleappqruiteibeusj dicens:. . Sed utistum cijrsum ostenderetrion equisdeditum,
Pgslutq qub;dvis,ut deip tibi. Dixltque SalomonDeo:' sedhuittartis cogitaliottibus; attributuhi, ait: Decem
Tu fecisti cuin Dqvid palre meo misericordidm ma-, V.millium multiplex. Qtiod bene ad innumeros popu- !
gnamfet constiluisii me regem prd eo. Nunc ergo, los, hon ad equos, noscittir pertinere. Subjunxit; .,
DomineDetis, implealur sermo tuiis, quem potlicilus ij|fi7/iatwtanliupi, quod utiquC de fidelibus debet in-
es_bavid patri meo. Tu enim me fecisti regem siiper telligi. Et ut ostenderettir Isetitiseplenitudo, ait :
populum tuum multum, qnitam innuinefabilis est, Dominus iiiiHis, qui magttce exsultationis est cu-
quam pplvisferrw. Daritiltisapienliametintelligentiam, mulus, et honoruni omnium dtilcedo. Sed quiamille
ut ingrediar et egrediar coram populo ttio. Quis eriim qtiadringentos currus et duodeeim fflillia equifum
potest hunc ppputumluuni digne, qui tatn gratidisest, Scriptura dicit esse Salomonis, quid per quadringen-
judicare_,:et reliqtia. Dbi mofaliter corisideranduiri; tenarium numefUm,; ubi qUadragies deni numeran-
est:, Si Salpmon, rex factus in terrestri JCrusalem, tur, riisi tempora legis priscse desigiiahtur ? Quia et
non auruffl, nec divitias , noti substantiani, neque! . Moysesillam accepttirus, &0diehus jejuhavit, et po-
gloriam mundanam a Deo pcitivit.fquaritbmagis nfe-. pulusfsfaeliticus, qiii pef Cam itistruebaiuf, 40 ariiiis
Cessesit rectoribus sanctss Dei EcclCsise, quibus; in erefflo inansit (Exod.;xxiv). VEtquid per duode-
comniettdata est cura et regimen animarum, ut noni narium numerum, nisi lempus gratise Christi, psten-
' *
417 : COMMENf. IN PARALIPOMENA.— LIB. DI. 418
ditur, in quo apostolica doclrina populum JSoviA pides in montibus prmpositosque eorum 5,000. Do- ,
Testamenti edocendo nutrit ? Bene quoque per qua- mus Dei, quam sedificavit rex Salomon in Jerusa-
dragenarium el duodenarium numcrum currus et lcm, in figuram facla est sanctseunivcrsalis Ecclesise,
equites Salomonis numerantur, quia per utrumque quse a primo electo usquc ad ultimum qui in fnie
Teslamentum sancti viri, sacris litteris eruditi, scs- mundi nasciturus est , quotidie pcr gratiam regis
sioni Dei habiles efficiuntur, quibus ille prsesidens pacifici (sui videlicet redemploris) sedificatur: quce
secundum voluntalem suam nos regcndo ducit ac partim adhuc peregrinalur ab iUo in terris, parlim,
gubernat. evasis peregrinandi serunmis, cum illo jam regnat in
Adducebanlur aulem ei et equi de Mgypto , et de coelis; ubi, peracto ultimo-.udicio, tota esl regnalura
Coa a negotiatoribns regis, qui ibanl et emebant precum illo (J Cor. xv). Ad hanc domum pertinent
tio quadrigatn equorum sexceniis argenleis, et cquum elceti angeli, quorum nobis similitudo in futura vita
centum quinquaginta, shnililer de universis regnis promillitur , dicente Domino : Ilti autem, qui digni
Syriw emptio celebrabatur. Coam ergo alii dicunt habebutitur swcttlo ilio el resurrectioneex mortuis, ne-
insulam esse unam de Cycladibus; Hehrsei vero que nubuntiiequeducnntuxores: nequeenimultramori
dicunt, hoc noinen congregationem signiiicare. Ad- poterunt. JEquales enim angelis sunl, et filii surd Dei,
ducebantur autem Salomoni equi de -Êgyptoet de B cum sint fitii resurrectionis (Luc. xx). Ad hanc ipse
Coa a ncgotiatoribus regis, cum per negofiatores pertinel Mediator Dei et hominum, Christus Jesus,
, spiritualcs , hoc est, doctores sanctos de gentibus ipso attcstante, cum ait : Sotviie templum hoc et in
homines rationahiles intellectu atque aclu slrcnui tribus diebns excitaboillud (Joan. n). Quod exponens
ad fidem Christi converluntur , sessionique divinse- evangclista sulriunxil : IIoc aulem dicebal detemplo
digne conversando habiles efliciuntur. Dnde equorum corporis sui (I Cor. m). Dicit et Aposloius de nobis :
quadrigam pretio sexcentorum argentcorum emptam Nescilis , quia templum Dei estis, et Spiritus Dei
dicil, et equum simililer ceiilum quinquaginta, quia habilat in vobis? Si ergo ille templum Dei per
divinorum testamenlorum venustissima locutione ad assumptam humanitatem faclus est, et nos templum
cognoscendam fidei veritatem , prsedicatoribus san- Dei per inhabitanteiii Spiritum ejusin nobis efflci-
clis labprantibus , in usum regis coelcstishomines mur, consfat ufique quia figuram omnium noslruni,
perducuntur. Sexcenti ergo numerus, uhi sexagies et ipsius videlicet Doniini, ct membrorum ejus ,
deni enumcrantur, perfeclionem evangelicse doetri- qua3 nos sumus, templum illud materiale lenuit, sed
nse significal, qua perfectio lotius legis veraciter ipsius, tanquam lapidis angularis, singularitcr elccti
constal, prsecipue cum Redemptor noster sexta die et pretiosi, in fundamento fundati; nostri autem,
passus pro salute humani generis omnia qusc de se G tanquam lapidum vivorum , superscdificatorum su-
in lege et prophelis scripta sunt.complevit. Dnde per fundamentum apostolorum et prophetarum,
ipse in cruce pendens , quando offerebalUr ei ace- hoc cst, super ipsum Dominum(Ephes. n; J Petr. n).
tum in spongia hysopo circumpositum, cum acce- Designat camdem domum Dei spiritualem et taber-
pissel potum, dicil : Consummalum est, et inclinato naculum quondam iaclum in eremo per Moysen.
capite tradidil spirilum (Joan. xix). Centum vero Verum quia illa domus in itinere quo ad lerrain
quinquaginta, ubi ler quinquageni consislunt, Ye- reproinissionis veniebatur, hase autcm scdificabatur
teris Tesfamenli sanclionem propler Penlecosten ac in ipsa terra repromissionis, ct in civitate Jerusa-
jubilamni et propter illam triplicem distinctionem lem, illa ut de Joco ad locunf crebro Levitarum
Scripturse Ycteris Testamenti (quam Salvalor in ministerio porlala, tandem in lerram promissse hae-
Evangelio fecit, diccns : Quoniam necesseest impteri reditatis induccretur, lisec ut mox in palria ipsa et
. omnia, qumscripta sunt_inlegeMoysis,et prophetis et civitato constfiicta inviolabili semper fundamento
psalmis de nte [Luc. xxiv]) manifestc dcsignal. De coiisisleret, donec inditum sibi figurarum ccelestiuni
diversis ergo gcntilibus quadrigse el cqui spirituales" munusimplerct(E.i;oc/.-xxxvi,xxxvH,xxx\Tii,xxMx),
vero Salomoiii adhibenlur, quia cx omni nalione, potest in illa prsescnlis Ecclesise labor et cxsilium,
qusc sub coelo est, Ecclesia ejus congrcgatur. Dnde, " in liac futura rcquies et beatitudo figurari. Yel
juxta Psalmistce vocem, adorabunl ettm omnes reges certe quia illa a solis filiis Israei, hsec a proselytis
terrw, omnes gentes servienl ei. Reges Tiiarsis et in- eliam et genlibus facta cst, possunt in ilia priiici-
sulm munera offerenl, reges Arabum el Saba dona paliter patres Yeteris Testamenti, et antiquus ille Dei
adducent (Psal. LXXI). apostolus, in liac aufem congrcgala de gcntibus Ec-
clesia figuraliter exprimi; quamvis cedificiumutrius-
CAPDT R.
quedomus enucleaiius spirituali sensu excussum, el
De eo, quod Salomon elegit opcrarios domus Dei, el Iabores
misit ad Riram regem Tyri, postulans ab eo auxi- prsesentis Ecclesise quoticiianos, et prsemia
lium, cui ilte poslulala voluntarie concessil. De in futuro perenr.k , gaudiaquo regni cceleslis, et
numero proselylorumqui 'ad opera domus bei or- eleclionem primse de Israel Ecclesise, et salutem
dinabanlur. omnium gcntium in Christo, multimodis oslendatur
Decrevh attlem Salomon wdificare domuin nomini insiiiuarc figuris.
Dontini, ei palatmm sibi. El numeravit 70,000 viro- Quod autem SaJoinonem decievisse dicitur cedifi-
ruvi portanikm Immeris. ei 70,000 qui cwderent la- care dqnium nouiini Domini, et palatium sibi, ad
419 R. RASAM MAURIARCIIIEP. MOGUNT. GPERUM PARS I. : £20
cumdem sensum perlinct, qr.ia sancta Dci Ecclesia A . gendis ,jure prccpojicrcntur, Domino gentilitas obtu-
domus Dei est, quam ille perpefualkcr inhabitat, et: Ht : qualis fuit ipsis apostolorum lemporihus Dio-
palatium cceleslis regis, ubi ipsc glorise suss magni- nysius Areopagita, qualis deinceps doclor suavissimus
fudincm universis gentibus oslendil. Operarii autem atque forfissimus manyr Cyprianus, aliique quam-
veri Salomonis quique sunl electi, qui vel recte; plurimi. Misit et aurum, quod in eadem pene signi-
credcndo ac hene operando semetipsos habilcs cecli- licatione accipitur, quia nimirum viros sapientia et
ficio Dei faciunt, vel alios docendo ad fufuram tem- ingenio prasclaros ostendit. Pro quibus cunctis obla-
pli Dei gloriam prceparant. Quid autem significel tionibus gentilitas a Domino dona exspeclal gratice
septuagesimus et octegcsimus, necnon et soxccn- ccelesfis, triticum vitielicet verbum Dei, et oleum
tesimus atque tertius numcrus, in scquenlibus di- eiiaritatis alque unetionis el illumiualionis Spirilus
cerous. sancti, Gonveuil aufcm apte rebus Ecclesice, quod,
Misil quoqttead Iliram regem Ttjri, dicens : Sicut- auxilium operis sancti effiagitans. ail ad Hiram Sa- :
egisli cum David patrc mco, el tnisisii ei licjna cedri- lomon:
na, ut wdificarel sibi donium , in qua habitavil, sic: Mitlc ergo mthi vtrv.meruditum, qui noveril operari
fuc mecttm , ul wdificemdoinum DominiDei mei, ut\ iti auro cl argenlo, mre el fcrro, purpura, coccino el
consecremeam ad adolcndum incensuin coram illo, B htjacintlto, et qui sciat scnlpere cwlata cum Itis artifi-
el fumiganda aromata, ei ad proposilionem panum cibvs quos mecum habeo in Judma el Jerusatem qttos
sempilernam, el ad hotocuuslomata mane et vespere, prmparavit David paier meus. Sed el ligna cedrina
sabbatis quoqtte ei Neomeniis el soleinnitatibus Do- mille milti, orceutltina, et pinea de Libano. Scio
ntini Dei nosiri in seinpiicrnum, qtue mandata sunl enhn, quod servi lui noverinl cmdcre ligna de Libano.
Israel , et reliqua. Narrat auiein Rcguinhisloiia L Et erunt servi mei cum servis tuis, ul pareniur inihi
(JJJ Reg. \), quod Salomon redificalurus domumi ligna pturima. Domv.s enim, quam cupio mdificare,
Domino, qucesieril auxilium ab Kiram rege Tyri, macjnacst niinis el inclyta. Prmierea operariis qui cm-
qui eral amicus David omni tempore, et cum ipso, suri sttnl ligna servis luis dabo in cibaria, tritici coros
quoque Salomone, posiquam rcgno potilus est , viginli millia, et liordei totideni coros, olei quoquesata
pacem habere jam cojperil, prompUmiquc mox ad[ vicjiiiiimitlia, el vcliq. Servi quippcHirain, qui prseci-
adjuvandum se in omnibus ejus inveneiit animuni,, deliant Salomoni eedros dc Libano, doclores sttut
ila ut artificcs illi, et ligna ct' auruin, prout opus; elccli de gentibus, quorum officii est eos qui in hoc
habebat, dcderil: cujus heneficii gratia Salomon cii mundo rebus et gloria lcetantur, a superbice iasiu
per annos singulos plurimos trifici et olci clioros; corrigcndo slerncre, adque ohsequium sui Redcm-
-in cihum domui ejus dabat. Niilliautem dubium quin! C ptoris corum vola transferre. Cum quihus videlicet
Saiomon, qui interprcialur pacificus, ct ipso nomine servis erant ct servi Salomonis, ac pariter memorato
et serenissimo regni sui stalu illum significet dei instabant operi, quia primi doctores ex gentibus ne-
quo dixit Isaias : Multiplicabitur ejus iniperium , et' cesse habebant ipsorum aposlolorum, qui a Domino
pacis non erit finis (Isa. ix). Iliram vero, qui Laline: didicerant, cruditione in verbo fidei iustilui, ne, si
dicilur vivens excelse, credentes ex genlibus cl vilai absque magistris docere inciperenl, magistri exisle-
simul eum fide gloriosos figuraliter exprimit. Neques rcnt erroris. Idcirco etenim Saiomon servos Hirani
aliquid prohibct quiii Hiram, quia rex eral, regalique; csedere sibi voluif ligna de Libano, quia docfiores
palienlia Salomonem in tcdificio dornus Domini ju- eranl servis suis ad csedendum. Sed idcireo eliam
vabat, convej-sos ad fidem ipsos rcrum Dominos; servossuos simul atiesse voluit, ut ostenderent cse-
typice denmitiet, quoruni ope constat Ecclesiami dcntibus cujus mensurae Jigna ficri deberent. Cujiis
scepius ad vitam nobiiitof augmcntatam ac contrai rei figura in prornptu est, quia nimirum apostoli
hserelicos schismaticos et paganos principalibus ere- eertius verbum Evangelii, quod a Domino audiere,
claiu essc dccretis. Pctiif ergo Salomon -in opere) noverunt. Sed genlilcs ab errore conversi, atque ad
lcmpli auxilium ab Hiram, quia cum vcniens ini vcritatcm Evangelii transformati, mclius ipsos gen-
carne Dominus dileclani sibi domum, vidclicct Ec- tium errores noverant, el quo cerlius noveranf, eo
clcsiam, cedificarc disiioneret, nou de Judseis tan- artificiosius hos expugnare atquo evacuare didice-
tummodo, verum et de geiitibus adjutores operis" runt.
'
clegit. Nam de utroquc populo minisfros scrmonis Dixil autem Hiram rex Tyri per litteras quas mtse-
assumpsit. Misil Hiram Salomoni prsecisa de Libano> rat Salomoni: Qttia dilexit Dominus populum suum,
ligna ccdrina et abiegna, quse in domum Domini po- ideo te regnare fecit super ettm, el addidil dicens: Re-
nerentur, quia conversa gcnlilitas misit ad Dominumi nediclus DominusDeus Israel, qtti fecit cmlumel icr-
viros quondam ad ssecuiuin claros, sed securi do- ram, qui dedit Duvid regi filium sapienletn el erudi-
miniece prseparalionis de monte suse superJjisejami Inm, et sensalum atquc prudenletn, ul mdificarel do-
dejcctos el humiliatos, qui ad normam evangelicse) mum Domino, et palalinm sibi. Misi ergo libi vimm
vcritalis instituli in cedifieioEcclesicepvo suo quis- prudenlem, et scientissiinum fabrum, Iliram _!Ieb.,
que nierito ve! tcmpore coUocarctur. I-iisit c-iiainar- Abif] palrem meum, filium midicris de filiabus Dan.
tifices, quia convcrsos ati verani sapientiam piiilo- cujus paler Tyrius fvn, qv.i noverit operari in auro,
sopiios, qni gratia eiTiuiticim po.miis quoque re- et argenlo, et mre. et ferro, ei marmoce et iignis, in
l%\ COMMENT.IN PARALIPOMENA.'—LIB. HI. m.
purpura quoqv.eet lujacinltio, et-bysso,et cbccino, et j {rumpopuli. Proselyti autem vocabantur Grse.cequi,
qui sciai cmlare omneiri sculpturam, el adinvenire: ex aliis naiionibus progenitj, in fiderii et cpiisoj-tium
pruclenter quodcunque in opere necessarium esi; cum: populi Dei, accepta cifciimcisione,.Vtransierunt,
arlificibus luis, et cum ariificibus Domini mei Dqvid Fiterunl itaque operarii dOnius Dpmi.ni: de filiis
patris-fui, fetreliq. Quod efgo dieit Iiifamper lilte- Israel, fiiferuiitdeprpselyfis, fuejiuiit de gfentibtis.De
rfasSuas adiSaloinoiiem: Misi_tibivirum prndentem, filiis videlicet Israel ilji trjginta- njillia quiad pj^ceci-
et sciehlissiinum fqbriim, palrem meuiri, Iiiram; fi- ! deiidas de Libanp cedros niissi snntj siCUtin librp
lium riiulierisde fiiiabtmDan, cujus.pater Tyrius fuit, Regunj rtarratuj' (JJJ Reg.v); de gcpfibus Hirani
ostenditeum ex progenie esse Salofflith de tribu et servi ejus, qui cmn serris SalofiiQnisHgna csede-
ban, de quo in libro Numerorum seriptum repferi- bant de Libano.Opine ergo honiinum genus, per
trir (Num. xxxiv). Patfem vero- ejus tradunt He- quos sedificanda erat Ecelesia, hi! Sedificiotfempji
broaifuisse Hebfseum de prOgenie Ooliab de tribu prsecessit. Judcei namque prosfelyli ef geiitiles cou-
Dan, qiii ih efettio cuffl Beseleel operatus est (Expd, versi ad vfefitatem Evangelii unam eariideirique -
xxxvj). Quod vero euffl Tyrium vocat, aiunl Hebrsei Chrjsli Ecclesiam sive recte viyendp, si.yeeti.atii do-
hoc Iranslatione factum fuisse. Zochri enhh Hngua centlo construuijt. Fuerurit; itaque SaloBipnl septiia-
eoruin plasmatio inteUigitur. Tyrus ettim, quem illil ^ ginta ffiillia eorunv qui onefaippftShapi, ef octua-
Ozor vocarit, in quibusdam locis:angusiia, in quibtis-, ginta millia laiomonim in jnpiite, absqtie pfsposi-
dam pltisiriatus intelligi solet. Idcirco voeat Hiram tis, qni pfseerant singulis opefihus, nujrierp tiitiffl
; millium
;palrem suuin, quia ad eum de terra Israel ad. pere- tfecenforum, ut in Regutn scfiptum est
gfinariduhi profectus docuif iUum timorem Doniini, (tbid,), prsecipientium populo, et hjs qui faciehant
et adduxit ad eogiiitionem Dei."Mystice autem Hi- opus, Latoinos dicit lapidum csesores, Idem autem
rarii sigriifiCatdoctores ex gentibus, qiios misit gen- lapidum csesoresquod et lignorumcsesores figiirale
tilitasad ECclesiain.Isti norunt operari in auro, et dfesignant, hoc est, sanctos prsedicatpfes,-;qui fnen-
1in
argento, et sere, et ferro, et lignis, et marinofe, tfesInsipient.um dolahra vferhiDei exefceiit, epsque
purprira quOque, et hyacinlho, et bysso, ef coccino. ab eairi qua riati sunt tortiludjne : ac ilefprmitate
"Aurtim signittcat sapietitise elarilatem, argentum Iransmutare contfendunt, ac regularitej',ins,tiltitos
eloquiiiiitorem, ses pfsedicsctioiiiss6n0fitateni,;fer- unitati fidelium, sedificiovideliCfetdofflus.!Dei,i;aptos
fum: fidei firffiitateffi, marmor virtulurii decofem, reddere ctirant. Quod autem et Hgpa ,et lapides in
lignri bonoruffl lopefum vifiditalem, purpura per. nioijte Csadunlur, ac c.sesaacprffiparatapttaciue nia-
maftyrium sanguinis eirusiohem, byacinthus coale- _ terifes ad mohlCni domus Dpjjiini itransfeitimjpatet
stem conversationem, byssus corporis castitatenj, sensus, quodomftcs in ittoijtestiiiefbiseriati sumus,
coccihus charitaiis pleniludinerij. Iri his oiiiiiitius quia de pi'cevaficalioriepririii IipiJiiiiis. quani super-
Hiram spiritalis scit operari, quia in Ecclesia Dei bia fecit, origincrn parms fraxiittus.. Quptqupt aufem
ih singulis his specifebus hovit streriuus et ulilis gratia Dei prseordinati sumus ad yifam,VexCidifflus
fleri, quatenus omnis virtuis domus Dei condigho catechizando, et sacramBttta fidei percipiendo, de
splendore coramoCuHs hominufflad Instfuctionem monte superbise, et ih mpritem domus Dpminitrans-
• eoruffl ftilgeat, et botisevoliintatis odofe ariitecon- ferifflur, quia feruti de pptestate tenebrartim ad af-
speclurii diviriitalis acCeptabilis fiat. QuOdauteiri di- cpm virlulum, quse est in uttitate sanctse EcclCsise,
cit Hifam ad Salomotteni: Nos auierii cwdemusti- •perveninius, Notandum autem, quod iideni;, operaril
gna de Libano, quod necessarium hdbtieris:et appii- ila crant distributi, ut pars in monte.lapides csede- '
cabimus ea ralibus per mare iri Jbppen, iuum erit rent. pars ilem onera portarerit. Divefsa namque
iransferre ea in Rierusalem, significat quod gerites, ; sunt dona Spiritus ; et quidani majOrenvdicendi aj
atidita fama Evangelii, cliversas homlnum personas protervos arguendi constantiam habent; quidam iii.
cuffl credtilitate transmittunt ad haptismatis perce- teriores ad consolandospusiUanimeset infirimossub-
ptioneffl. Solius tamer. est veri Pacifici, nostri vide- n Jevaridos existunt; quidam utriiiSque ivirtuiis mu-
VUcet Redefflptofis, ut aljhlendo peccata per sacra- nere pra;diti ad opus domus Domini iionveniunt,
menta ccelestia, unitati iUos sanctse inserat Eccle-! qualesfieri voluit eos quUnis Apostplus loquitur di-
sise. Dnde JoarinCsirt Evangelio pit: Quime misit cens: Cbrripite inquietos, corisotarrtini.pusillatiimeSj
baptizare in aqua, ille tnihi dixit: Super quemvideris suscipiteinfirmos, palientes eStotead\omnes(IThess.
Spiritum descendentemet maneniem supef eum,,.ltic v),Prsep6siti aulem, qui prseerant singuHs operibUs,
est, qui bqptizatin Spiritu sancto. Et ego vidi et tesli- _ ipsi sunt sacrse eotiditores Scfiptufse, qupruffl ma-
monium pefhibui quia liic esl Filius Dei (Joan. i). ; gisterio in Oninibus efudimur, quomodo inscios do-
Nunierdvil ergo Saloingn rex omnesviros prosely- cere et contemptores corripeffe, qUOmodO nos invi-
tos, qui erant ititerra Israel, post dinumerationem ceni oriefa nostra portare, ut impleamus legem
quam dinumeravif.Davtd pater ejus, et inventi sunt Chrisli, conveniat (Gal: ri), Recte prsefali operafii
centutti quinquaginta millia, et iria ntillia, sexcenli; 70,000, et 80,000 perhibentur: septuaginta vide-
fecitque exeis septuagintamillia, qui humeris onera licet propter sabbalismum anhriartim .' septimus
pottarent, et oeluaginta millia qui lapides in montibus enim dies in sabbatum, id est, fequietij, conseera-
cwderent,tria autemmillia et sexcehtosprwposiiosope- tus esl; octoginta propter spem resjttrrectionis,-quse
m B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT.,GPERUM.PARS I. m
octava die, id est, per sabbatum in Domino prseces- A Apostolus : Fuislis aliquando tenebrm, nunc auiem
sit, et in nobis quoque octava die siinul et octava hiK isi Dontino (Ephes. v). Jebus eadeni est civitas
setate speratuf. Prsepositi auteffl erarit tria milUa qtise est Jeiitsalem, sicut supra ostensum est. Et Je-
trecenti propter fidem nimirum sanctse Trinitatis, bus quidfem iriterprietaluf conculcata, Jertisalem au-
quam sancta nqbis eloquiaiprssdicant. Quod vero ,in tem visio pacis. In ,qua qiiandiu Ornan gentis regna-
•pwesetilis libri bistpria, hpe est, Paralipomenon, bat, Jebus dicta est; cum vero in ea David lopum
pro tribtis ffiillibustreceritis prsepositis, qui in histd - holocausti emeret, Cum Salomon templum in ea
ria Regum adnumferaiituf (JJJ Jlej.y), tria milHa Domino sedificaret, npn jaffi Jebus, sed Jerusalein
sexcenii suttt kripti, iadfeamdeta pfoi^sussublimiuta vocata, est, qiiia riimirum gentilitas quandiu diyini
yiroriiffl peffectioneinfespicit, Nam quia in senaiio Ctiltusnescia perdurabat, cottCuIealjaturet illudeba-
numefoDpniinusiriundiorriatUiri cpmpleyit, recteIn Viturab IfflintiridiSiSpiriti
eo perfecta bonpfum splent ppefafigufari. Et quia prout ducebatur, sequens ; Cuniyerp Ulam gratia
sancta SCriptura ctitti llde yeritatis opera justitise sui conditoris respexit, cotttinuo pacis in--s.e fefIo-
docet liabenda,f fecte propositi Operum templi tria cum invettit fetnomen.
. millia et sexCeritifuissfe pferhiberitur, Cmpit autem mdificare mense secundo, anno quarto
\ CAPDT III. B regni suii la lihro vefo Regum de hoc lla scriptum
De wdificio domus Dei; et lOngitudine ac latiludine esf : Factuni esiergo quadringentesimo et octogesimo
atque altitudiiie. Quod domum maforem texit labu- anno egressioitis,filiorum Israel de terra jEgypli, in
lis tigneis, el desitper lumlnis qureis adornavit,
anno quarlo, mense Zio,ipse est mensis secundus re-
sculpsitque illam vdriispicturis. De pavimento do-
ttius Dei, quod marmore pretiosissimo strtivit. be gis Salomonis stiper Israel (III Reg. vi). Ordo et
sanclo sanclorum et factitra cherubim in illo.We sensus e&l: Itt: anho quarto regis Salomonis super
velo Cjuodoppansum eral coram arca Domini, et
sancla sanctorum a sanciuario dividebal. De dua- Isracl, mense Zio, ipse est mensis secundus. Men-
bus columnis ex eis qvas finxit Salomon, et posuit sem autem secundum ipse Maium dicil. Namque
in veslibitlo ieinpli.- apostolis, quo Pascha celebralur, principium men-
Et cmpit Salomon mdificare domutn Domini in Je- sium cral in mensibus anni. Ex quo manifeste cla-
rusalem in monte Moria, qui dcmonstralus fueral rcl quia mox, pcracto Pascha, ccepit cedificare do-
David patri ejus in loco qv.em prwparaverat David in mum Domino ; el consccratur mystica solemnitate
area Ornan Jebusmi (II Reg. xxiv ; 1 Chron. xxi). populus, quia manum ad mysticum opus misil. Fit
,/Edificabatur ergo doinus Domini in Jerusalcm, Iioc auicm in Regum commcmoralio egressionis ex Mgy-
cst in visione pctcis, quia diiatata totum per orbem pto, quando tabernaculum sedifiCari coeplum est
Ecclesia in tina eademque fidfe,et veritatis cathoiicse 'G Ibid.), ut adinpneatur lector quot ajinoruffl tempus
societate consistil; Namqtie in scissura mentium ; inter sedificationem utriusque domus transierit, et
. Deus non est, sed Factiis.estinpacelocus ejus, et huic quoque sufflmsetefflppris sacramentum inesSe
habitatio ejus in Sioti (Psal. LXXV),jfldificatur in speciale cognoscat. Permansit autem cullus et reli-
ffionte, videlicet In ipso Domino Salvatore, de quo gio tabernaCuIi annos quadringentos et octoginta,
Isaias Aii : Et erit in novtssimis diebus prwparatus ac sic lemplum sedificari incipit.-Quod autem quarto
inons Doinini in verlice.moiitium (Isai. il). Et ipse anno regisSalpmonis sedificari coepta est. domus
de se in Evsirigelio::.Noti potest, inquit, civitas absr Domini, pptest eo referri mysticej; quod post.exple-
copdi Supramoritem pbsitp:(Mqith.y). Ipse est enim taffi dispensatipiiem DpminicseIncarnatiohis, quseiri
inons montium;, qpi de terra quidem pef originem quatupr Eyangelii libris scripta est, missp cle ccelis
assrifflplse Cafnis ortus;ifesf,;sed mffiniunl terrigena- . Spiritu ssmcto,;:EccIesise;struciiiralcoeperit'(Act._.i_i).
furii potentiam ac sarictitateni singularis culmihe Et qtiod! ttieljse Secundo coepta est, pptesf ad ele-
digriitatis transceiidit. Itt quo iiimirum monte civif clionem gentiuffl feferri, quse secundo loco post
tas sive domus Domini epnstruela est, quia ;si noii Israel adificationCni in se Stii suscepere GrCatoris.
in illo fadicem figatspes et fides nostra, nulla esti Uude et secundris mensis in lege concessus est ad
Et recte mons Moria,-id'est, .visiopis vocalur, quia 'D faciendum Pascha his qui immundi super ariima, vel
electos stios, quos ad setefnam suaj claritatis visio- in yiaprocul positi, ad facienduminprimo mense
rienl conservaf, in hac iuterim vita laborantes vi- Paschapccurrefe nequirent (Num.ix), Dbi nos aper- -
dere et adjuvare dighatur; Qui demon.stralus fuerat tissime designati sumus, qui immundi super morte
• David palri ejus. Ostenstis iriafflqiie erat Davidj animsenosfrSfe,et procul adhuc positi a populo ,Dei
siCut cseteris pfophetis, veriturus in earne Dominus, non potuimus priffluin Pascha facerc, quod in carne
Bene idem locus in area erat Ornan Jebussei, quia .-et sanguine Rederhptoris. npstrij! a quo qusesili et
el Ecclesia arese solet ypcabulo designari, dicente nitiiidali stiffius, actuffl est,
Joanne de Bomhjo •:Crijus veiiiitabruni itimanu sud; Et Imc sunt furidaipenta qum jgcit..S.alomoii, ut
- el pef.mvndubit:':qr^d_m:^m^(M<^l(_.\ in), Ornan, qui- [wdificaret dorriupt,\Pomini, longitudinis cubitos;iit
; iufefprCtatUffl_turriihdtus,:ei:ersithatione; jebusseusy mensura.prima ,60.j lattitidinis eubitos W, .Porticus
: iiatioije qujdem gentilesVsignificat, nomen atiteni vero arite. froAtem,' qum tendebaturin lohgunijuxla -
. eosdem illustrandos a Domino atqtie in fiiiosEccle- meiisuram taiiiudiniseubitos 20\; ppffo. alliludoiW -
siaj commutaEdps ogtendif, jqiiibus merito dicat cubitoruinerdt. Denique inlibro Regum de meusura
m V COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. III. ;. m
._ istius donius ita scriptumest': Domus auteiri quam .A tium dofflus Domini coenaculumconsumniaiur, cpiia
wdificabat Salomon Pomino habebqt 60 cubitosin post prsesentes -fideliumlabores, p'ost acceptam in
longitudine, et 20 cubilosin iatitudine, et 30<cubitos futuro: Tequiem animarumj plena totius Ecclesise
in altiiudine (III Reg. yf). Longitudo domuslonga- felicitas in resurreetionis gloria complebitur.
nimitatem designat sanctseVEcclesise,quani in exsi- : Domum quoque majorem texit tabulis ligneis cy-
Iio peregriflalionis hujus patituf atque tolerat, donec pressinis,et laminas auri obrizi affixit per totum.
ad patriani, quam exspectat, perveniat. Latiludo Dpmum majorem, jpsum tefflplum, quod. erat pro
insinuat charitateni, qua dilatato sinu mentis non foribus oraculi, dicit. Narii tripartita fuit distinctio
Solum amicos in Deo, sed ct Inimicos diligere gau- ipsius fabficse : hoc est, porlicus ante templum, et
det per Deum (Matth. v), donec veniat tempus ipsum templiim (irt quo altare thymiamatis, etffiensa
quando sive ad pacem suaffl conversis, sive fund.- _ panumpropositioiiis, et candfelabrum luminis posita
lus onfflibus exstinclis iniffiicis, cum splis gaudeat erattt), pt oraculum, hoc ost, sanctum sanctOrum,
amicis jn Deo. Altitudo sppm denuntiat futurse re- - ubi arca testamenti, et cherubim post velum collo- ,
Iribtitionis, cujus intuitu liberiter infima quseque, cata erant. Quse omnia .secundum spiritalem sighir
siye quse demulceiit, .seu quse adversantur, con- . ficationeffi itia distingui possUjjt, uf dicanius pprti-
temnit,;usque dum, utrisque transceusis, sola ffle-VB cum, quse efat ante templum, antiquorum figuram
reatur videre. bona Dominiin terra viveritium(Psal. gestare "fidelium, ipsum yero femplum eoruni qui
xxvi). Dhi notandum quod 50 cubiti altitudsais non post inCarnationis Dominicsetempus in mundum ve-
. usque ad lectum templi, sed usque ad eoenaculum nerunt, pprro donium interiorem regni ccelestis
inferius pertingebant. Namque iii libro pfsesenli Pa- gaudia, quse utrisque justis dantur, figurare, Notan-
ralipomenon aperte scriplum est quod altitudo 120 dum ergp quod ipsius domuS' pscrieteslapidibtis pre,'
cubitorum erat (III JIc_7.vi). Eotandum sane quod tiosis fuefuttt facti, opertique tabernaculis eypres-
50 icubitiâltitudinis, de quibus in Reguin legifur, sinis sivecedrinis, et insuper lamhiis aureis yestie-
usque ad medium ccfenaculumpertingebant. Deinde banttir. Unde in Regum scriptum est: Et_ cedro
alii 50 cubiti usque ad teitium coenaculum adde- mnnisdomusvesliebalur, habens iornaturassuasetjuh-
: banlur, qtiousque portse, quse erant cirea templum cturas fabrefqclasel celqiuras eminentes (III Reg.vi).
ab-Austro et Aquilone et OcCasu, ad lectumperve- Lapides parietis siv6 pavimenti, et tabulse et auruin,
niebant, ut Josephp narrante didicimus. Deinde us- sanclorum in Ecclesia vitam omnia desighant; sed
que adsupremum templi tectum alii 60 cubitinu- ea utique distinctione, cum pariter ponunturjUt la-
merabantur, et sic tota altitudo domus juxta li- pides viyi sint sancti, fortifudine fidei itt unam eain-
brum ParaHpomenon in 120 cubitis cpnsummata G demque regulam sibimet agglutiiiati; labulse ce-
est. Porticus qupque, quse erat anle frontemtempli drinse sivfecypressinse sint sancti, lalitudine yaria-
ad Orientem,juxta fidem pfsefativoluminis, eamdem ruBi-iVirtutumsecundum clonationem Spiritus sancti
cubilorum suininam in altitudihe habebat, qui vide- itt una eademque .fide sibittjetalterutrum connexi;
licet Uber IJIas, de quibus prsediximus, porticus atiri laminse sint sancti supereminenteni scientise
circa templtim cellatia vocat et cubicula. Dnde in charitatem habentes, hocque fulgore gratissifflo ad
priore libro ita scriptum est: Dedit autem David invicem cohgaudentes. Qu» tfia beatus Apostolus
Salomoni filio suo descriptioriemporlicus templi, et una scientia complexus est, dicens : Nam in Chrisio,
cctlariorum et cmnaculi el cubiculorum in adytis,: et Jesu neque circumcisio aliquid valet, neque prmpu-
domus propitialionis (I Par. xxvin). Dbi et exte- iium, sed_fides, qumper dilectionemoperatur (Gal. V).
riorum domorum, qusa erant exlfa atrium sacerdo- Fidei namque invictse lapis figuram tenuit; cedftis
tum incircuilu lempli, fecit mentionem, cUffiproti- sive cypressus, actionis odorjferse; aufuffl,ilrarisceii-
nus adjuttxerit: Necnon et omnium qum\cogitaverat dentis omnia dilectionis.
atrioritm et exedrarumper circuilum in tliesauros Scuipsitque in ea palmqs et quasi catenulas se in-
domus bomini, et in Ihesauros sanctorutn. Quod au- vicemcgmpiectetites.SCuIplura palniarum descriptio
tem ornnis altitudo tenipii 120 fuit cubitorum, ad •^ est virtutum, per quas victoria vera adipiscitur, et
idem sacramentum Tespicit: quod et primiliva in remuneratio futufa C03Hpromeretuf. Catenulse efgo
Hierosolymis Ecclesia ppst passioneni, resurrecfio- . imicem se complectejites ipsa snpt pfiicia charitatis,
nem ei ascensionem Dorijini in coelos, in hoc nu- quibus ad invicem fraternitas sancta copulatui",atque
mero viroruffi gratiam Spifilus sancti accepit. Quin- in unam Chfisti domum toto f erraf um orbe compo-
decim nafflque, qui ex septem et octo 'coiistant,Vso- nitui', Quse etiam domus, juxta id quod in Regum
lent nonnunquam ad significationeffl referri vitse scriptum est (III Reg.yi), hahet ceiaturas eriiinen-
futurse, quaenunc in ssibbatismo^geritur animarum tes, cum opera virtutuiu .sancli nequaquam occulta
fidelium, perficietur auterii in fine sseeuli, resurfe- tegtint, sed manifesfa expressioije foris omnibus,
ctione corporum immoftaUurnVIpsa autem quinde- quales sint ipsi, quid agant in exemplum vivendi
cim in trigorium ducta, id est, cum omnibus suis prorerunti V : :; V
partibus annumerata, laOefficiunt. Quapropfer apte Stravit quoque, pavimepturii templi pretiosissimo
numero centenario et vicenario magna electprum marmore decore multo. In Regumvero de pavimento
bealitudo iri futura vita designatur. Apte hic ter- domusDCi jta scriptumest: Attexitpavimentuni ta-
PATROL. GiX, '!' u . .._
mi B. RABAM MAURIARCHIEP; MOGUNT.OPERUM PARS I. 428
bulis abiegnis (III Reg. vi). Unde patet. quia tabuias A namque vocatui ipsa domus, qua? et saiicia saiicto-
abiegnas, qiiibUs pavimenlum tegeret, nequaquam rum dicitur, quiavei divina homihibus, vel evange-
in tferra posuit, sfedpririioilltid mafmofe prsetexit, iica alloeutio cUni secretoruffl quoqtie fevClatiotium
ac deinde tabulas marmori supefposuit, ac tertiuui mysterio conceditur.| Unde bene ofactilum in adytis,
his duobUsauif vesiituin sUperaddidit. tit iri sequen- IioCest, ihiriteriori dofflOfaettim est] quia ih sti-
tibus legitur. Sicutautem latitudo parjfetisin altuffl pCfna patria et angelorum nobis visio "atqueaUoeu-
exsurgeris; aique usque ad iaqueariaiperveniens, tio, et ipsa Dei pfsesentia revelabituf. Quod dicit 20
prpfectus viftuluffl, quibus elecli a.d rfegnumcoelesle cubitos altitudinis, parietem significat cedrinum,
pervenititit, vel cerlfe ipsos electofuta cbofos sibimet quioraculum,id est, sancta SanCtpiTimab sedeexte--
per Iefflpora variantia succedeutes sigiiiflcat; ita riore Segregabal, Oraculum vero, iibi erat arca, ha-
&qualitas pavimeriti concordem eofuffldem humili- ; bebat vieenos ctibilos in longitudine et Ialitudine et
tatefflj qua intemporaH hac vita posili sOcialitef altitudine, id est. per quadrum, qtiia in superna illa
Mvicetiii ehafitate difetantfe,cpnversatiturj nott inl- patria; ubiregeffl Ghristtim iri decofestio videht o.culi
ffierito dfembttstfat. Quod videliCet payimentum pre- saiictortim, sola visio chafitatis divinse ac fratefnse
liosissimo erat marffloie slfatum decore muito, pef omnia fulget. Qtiod sequentibtis qtioque verJjis
"
idefflqtie marnibr mox tahulis tectuni abiegnis, quia astruitur, ctiffidicitur : El iaminis aureis texit eatn.
nimifum Vitajustorum pf imo fidei firmitate prsemu- QuOdest aperte dicere, quia supefnse munia chari-
hienda in Corde,'ac deiude spiritalium virtutum lati- tatis implevit. Quod aulem subditur, quasi talentis
ttidine festadofuanda in opere. AliOquinquid utili- sexcenlis, In lalenii nomine, quo peffectio ponderis
tatis habebaf -decor marmoris pf etiosissimi,lignoruni demonstratur, ipsius charitalis perfectic (sictit et in
tabulis bbtecttjs, si non mysticum aliquidtacite sigtti- sexcentis) insinuatur, ubi centenarius numertis per
ficabat; ac bbriorum plfenitudiiiernoperuffi foftiludine senarium fflultiplicatus conslal.
ildei intemefatce sufFulcieridamesse docebat ? Abies Sed et clavosfecit aureos, ifa ht singtiiielavi siclos
vero proptfer altitudinem sui, et fobur diu durabile, quinquugenoSappenderent; Cmntictiltiquelexit tiuro.
ffientem electorum ihfima quoque desideria spernen- Quinquagenario namque ntimero solet in Scripturis
tem, e* coeleStitifficonlCmplalioni sempef intentam, remissio peccatorum, et gratia Spiritus sancli, et
virtute quoque patietilia; siiigularitef excellentem requies seterna figurari. El quinquagenOrUmerant
nCn incongrtie demonstrat. Auri autem Iamince,quse siclOrum clavi singUli, quibus lafflinai auri aflige-
"marmoriaut tabulis sunt aJjiegnis superpositce, ipsa hattluf itt parielibus domus Domini, quia nimiruin
est latitudo eharitaiis de corde pitto; bt conseienlia n verba coelestia, quibus in amore borio operum pro-
boria, etfidenon fictti.(I Tim. i), Quia sieut aurum ficimtis ef cohservamur, veniam ttobisprofflittunt
aliis pfetiosiiis est nietallis* ita chafiias eseteris peccatofUm pfer gratiairi SpiritUs saticti, el sabba-
eximior virtutibus in templo Dei singulari luce reful- tisfflum in futuro poHicentur Setefttum -(Isat.-txVi)*
gel. De quo cotisequenter subjtingilur : Et bi quidfeni sunt clavi dilectionis. Suttt vero alU
Porro atirum eral probalissimum, dticujus laminis claviiimoris, quibus incipientes quique, el necdum
lexit domum,et trabes ejus ei posteS, et parietes,et ad perfefetionemvenientes^ illecebfas vitiorum car-
ostia, Parietes tfempli Salofflon auro texit, ctihi Re- naliumque voluptatum mortificattt, iUis videlicet
demplof Cffictiffi'filiumluffiine sapientiseatque cha- sermonibus veritatis coufixi, quortim instituiione
ritatis iUustravit; et trabes, cum sariclos doctores carnetn rioslram crucifigere cum viliis ei concupiscen-
eOdeffi sapietilice ltimine atqufe cotitemplatiOnisetj- liis edocemuf _(Gal.y). Quos haberfe Tlfesidferabat
dilectiohis honore pfsecipue sublimavii. Texit postes Propheta, cum ait: Configeclavis a ihnoreiuo carncs
et ostia, cum adytuffl fidei, ipso Dofflihopandente meas; a judiciis eniin luis iinvui (Psal, cxvm). Qui
qua veritate reluceat, omnibus in Ecclesiam ihtranr rufsum ad perfecfiora perveniens dicit de clavo dile-
tibtis ostendit. OstiUrti ergo templi Dominus est, ctioriis: Mihi aulein adhmreie Deobonumesl (Psal,
quia nemo vCnitad Patrein, nisi per ipsum (Joan:, . LXXII).Quod aulem ccenaCula quoqtie lecta sint
xtv). Et sicul alilji dicit: Ego suni ostium; per nw auro, ad eumdem sensnm respicit. Sicut enim in-
si quis inttoierit, saivabitur, et ingredielur, el e,gre- terior domus, sancta sanctorum, ubi erat arca, in-
dielur,:et'pascuainveniet(Joari.x). , ternam Sanctorumvitam in conspcclu sui condiloris
Et cwiavit cherubini in parielibus.Eoc est, ange- et redemptoris sighifieat, juxfa illud Psalmislai:
iicam conversationem formavit in hominuffl moribus, Abscondeseos in tibdiio vullus tui a conlurbalione
ut siCutab angelis sibi laudabiliter servilur in coelis, tiontinum(Psqt. xxx); ila coenaculain alto eamdeffl
ita et ab hominibtis devole sibi serviafur in terris.' vilanij hoe est, in coelis esse, et nott in hoc mundo
Fecit quoque domurri sancli saiicloriiih;ioiigitudi- designattt, dicente Aposlolo : Qum stirsum suni qum-
neitt;jtixta iaiitudinem domits, cubitorum viginli, et rile, ubiGhiistus est, in dextera Dei sedens. Quw
laitltidinem siiAtliter viginli cubitorum . el laminis sursuiiisunl sqpite,iion qum supef tefram (Col. ni)_
aureis texil eam, quasi talenlis sexcentis. HinC quo- ' Fecit etiam in doriio sancti sanctofum clieriibini
que in Regum ita scriptam est: Porrb tiraciiiuin ha- duo Operestattiurio, et texit eostiuio. Alm cherubm
bebat 20 cubittis longiludinis, et 20 cubilos iatiludi- viginli ciibitis extendebantur, ita iit una ala haberel
nis, e/'20 cubitosaititudinis (III Reg. vi). Oraculum cubitosqutnque et tangeret parielem. domus, e! ala
jm COMMENT,IN PARALIPOMENA.— LD3. III. 450
altera quinque cubitos iiaoens, alam tangeret atterius j_^.suis, diligendo et proximos taiiqiiahi seipsos. Jrleni-
cherub. Simililer cherub alterius qla quinque habebat iudo enim tegis chariias est (Rbiri.xiii).'Pfoximum
cubilos, ettangebaipqrietem, et alq ejus altera quin- autem eorum el ipsi adirivicem suritahgelici spifitus,
qite cubitorum alaiii cherub qtterius conlingebat.Igilur et homines electi, eorum sequfecofleiyes. Unde ritra-
alm ulriusqite cheritb expqnsmerant ef extendebantur que ala cheruh ejusdem merisufsfeesse pfefhihetuf
percubilos%,ipsiqutem stabtint erectis pedibus, et (Bebr. xn), quia videlicet eadem ipsa devotione, qua
facies eorum versm eraiit ad exteriorem doniutn. De sese alleruffum in Deo diligunt, nostrsiiri qtioqtie ad
hoc quoque plenius in librp Regum narratur, ubi se ascendentiuffl societatfenidesiderant, SicqUfesihmi
ita scriplum esi: Mnod fecil in oraculo duo cherubim alsedecem cubitos complefii, cum in gemiria cliafi-
delignis ollvaruipdepeptcubiforupi qltitudhiis. Quin- tatis exhibitiohe arigeU de conditoris sUi prsesentia
que cubilorum alti clierub una,et quinque cubitorum lsetantur. Decem quoque cubitoruni efat ala cheTtib
ala cherub altera, id est, decepx cubiios habentes a secundi, mensura-pari, et opus uriuni erat in aiiobtis
summilate alw usque gd alm alterius suinmilatem. chefubim, Duo erant facta cherubjih propter cott-
Decem rjuoque cubitorum erat cherub secundus, in sprtium ejusdem, de qtto loquimuf, charitatis sigtii-
mensura pari, et opus unum.erqtinduobus cherubjm, _ ficandum, quia niifflis quaihfntei duris charitas stare
id est, altiludinem habebat unus cherub deceip cubi- B J non potest. Dttdect Saiyalor hihps ad pfsedicaridum
torum, et similiier cherub secundus. Posuitque che- discipulps miltere curavit '{Marc. vi . puc, x), ut
rubitn in medio leiripli ipterigris. Extendebant autem tacile doceret eis qui verbum„fidei prsedicarent vif-
alas suas clierubim,et tqngebat ala una pqrielem, et tutem dilectionjs ante omnia esseferiendarii. Unius-
aia ctierub secnndi tqngebat parietem allerum; alm qtie mensurse et operis erant duo cherubim, quia
autem allerw in media pqrleteinpli\ se invicem contin- dispariHtas voiuritatum sive cpgitalionum in superija
gebant. Texit quoque.cherubim auro (III Reg. vi), patria nulla est, jibi omnes una eademque Dei prse-
Cherubim, sicut Ezechiel aperte declarat (Esecli. sentis visione et gloria illustrantur. Posuitqtie che-
x) angelicse diguilatis vocahulum est, numeroque Tubim in medio templi inlerioris. jExtendebaiit ati-
singuiari cherub dicitur, phirali cherubhn. Dnde apte tfemalas suas cheruhim, et tangehat aia una parie-
in figuris cheruhim. quse erant in oraculo factsef antem, et ala clierub seeundl tangejjat parietem altC-
gelica ministeria, qttse copdifofi suo in coelissemper ruffl. Alse auiem alterse in medio paiiete tempii se
assislunt, possunf uiteUigi. Qui recte de Hgnis.oii- invicem contingebant. Martifesfum est fex liis qtise
varunj facli esse perhibentur, quia nimirum virtutes praadicta sunt, quare cherubiin in rriedio templi in-.
'angeUcse gratia Spiritus sanctivne unquam abaffiore lerioris sint positi, quorum habitatio semper est in
""
Dei arescant, unctcp sunl. Deceni autem sunt cubi- 'G ccelis, Exlendebanl autenj alas cherubim, quasi ad
torum altitudinis, quia denario vitse ceternaefruun- volandum , quia spiritus angelici semper habent
tur, hahentfesinviolatam in se sui cpnditoris imagi- animum ad obsequium diyinse voluntatis paratum.
nem, servala perpeluo sanctitafe, et justilia, et veri- .Quod vero ala una langebat pafietem Cf ala cheruh
tate, quam prima conditione perceperunt, Denarius secjmdi allerum pariefem, ad illam charitalis admi-
namque decem oboUs constaf, et continere in se no- nistrationem, quaro nobis exhibent angeji, pertinent,
men regis et imaginem consueyit. Qnapropter et; Quod alse alterse in medio seinviceijj contingebant,
figurseregni coslestis aptissiffle congruit, ubi et an- eam dilectionis gratiam, "qua se alterufrurii comple-
geli sancti in iniagine sui conditoris, ad quam facti ctuntur, exprimit. Behe autem sequittir : Texit quo-
sunt, semper manent, _et electi hominfesimaginem guexherubim auro, qtiia et naturam eofum Conditor
_e_us,quam peccando amiserant, Vrecipiunt. Quinque imfflortali cliaritate subHmavit, et metttfemversi dile-
cubilorum ala cherub una, et quinque cubitorum ala ctjOnis atque humilitatis luce repieyit. Kotandum
cheruh altera, id est, decem ctibitos habenles in sane, quod Moyses, dum tabernaculum faceret, fecit
suromitate alse usque ad alse alterius summitalem. ct duos cberuhirii aureos, quos posuit in propitia-
-Alcecum in sanctOrum hominum figura ponuntur, torio, quod eral super arcam (Exod. xxxvii), Salo-
_ viftutes.signifieant eorum quibus ad coejestia sem- ° ffion auleni addidil alios duos muito majores, quos
per vplare atque in his conversationem angelorum iii templo poneret, sub quprum idis afcam iri irifedio
-ponunfur alse, quid aperlius quain graliam demoti- poneret cnni propitiatorio et cheruhini prioribus.
strant perpetuce et indefectiycofelicitalis eorum qui Sicque factum est ut in tabernaculo qiiidem esserit
semper in ccelestibusin ininisferio sui persistunt au- cherubim duo, iti tempio autem qtiatiipr. Ad unam
. ctoris? ¥el certe, qula Ievitate .spiriialis naturse sunt; vero eamdemque
significationem utriqiie pertinent.
pfsediti, ita ut ubicunque voluerint, statim quasii Sed repetitum est opus atque augustius factum per
volandp prseveniant; et hic cum alis figurali, ett Salomonem, ut typice doeeretur quod', multiplicata
proplietis cum alis ostensi. Bene aiitem dicifur, , post incarnationem Doriiiriicam 'ECCIesia, latius
qupd quinque cubiforum ala cherub una, et quin- esset geriiibus suhliriiitas coeli civiuhi pandenda, qtii
qne cuhitorum ala cherub altera, quoniam virtu- sjc Conditorem de collato sibi muttfefe beaiitudiiiis
tes angeUcse legem Dei, quss in quinque libris de- eoliaudant, ut de nostra
quoque ereptione atqtifead
. scripta est, indefessa devplione custodiunt, dUigfendo i eamdem heatitudinem introducilorie cOrigatideattt.
videUcetDominum Deum suum ex "omhibus vifibus> " flxteriduut enim alas adittvicem
siipef afcaffl f
mi . B. RABAM MADRI ARCHIEP; MOGUNT.OPERUMPARS I. 432
cumad laudfem Dofflini Salvatoris referunt benfe-A. ergo Clierubim interiofes super arcam se mvicem':
ficium vita3 perceptum; extfehdunt alteras alas contingeJjant, quia Testamenla pari de Doininoatte-
ad parietes oraculi, cuni sanctos "etiaffl hominfes statione consentiunt. Item alis exteriorUius isle
secuni yidere Isetanlur, eosque veltit alarum summi- unum parietem, illfe alterumcontingebant, quia Ye-.;
, iatibus tangunt, quos consortes atque Imitatores tus Testamentum proprie est antiquo Dei populo
fuisse in liac vita siisepuritatis exsullant. Duos au- scriptum. Novum vero nobis, qui post incamatio-
tem seque parietes alis sriis tahgunt:] quod fideles nem Dominlcam ad fidem yenimus^ Et secundo pa-
utriusque populi, Judseiet gentiles, possessores se- rieti, 1 hoc est,.. septentrioflali recte eoniparannrr,
cum habent aulsecoeleslis: rion qtiod iri illa patria quibus post frigora ac tenebras idololatrisefucem-ve-
distinctio sit localis inter utrumque poptilum, sed rilatis cognoscere datum est, Yersas hahent facies
quia major fiat festivitas internse beatitudinis de cherubim ad exteriorem domum, quia nosfri gratia,
consortio adunatse in Deo fraterriitatis. Extfendunt qui adhucfofisstamus, neque refpsa, secUpe salvi
ergocherubim ad ulrufflque parietem oraculi alas facti sumus (Rom. viii); diyini sunt libri cpnditi,
suas, quia lsetantes in coelesti patria justos utriusque; quisLscriptores eorumjain regnantes ctini Domino
populi visione quoque suseglorise ad laudem sui Crea- ilhunque collaudantes in ccelis, curaffl nostrse ge-
toris excitaint; nec soltim de iUorum, quos secum iri- " runt salutis.: proque nOstris erratibus apud ejus pie-
lus habeut, hottiinum justorum feHcitate lsetantur tatem interpellant.
tigmina coelfestia,vertiriietiam nOstri, qui hic adhtic! Fecil quoque velum ex hyacirithoipurpura, coccino
positi de profuridis ad Dominum clamamus, curaffl; et bysso, et intexuit ei cherubim. Hoc qupd hic de
gerunt sedulam. Unde bene de eisdem cherubim iti velo ante ofaculum narrat, in Reguin prsetermissum
libri pfseseutis historia scriptum ; Ipsiautem stabaht est; sed ibi narratur, quodliic non habetur : quod
ereclisfiedibus, et facies eoiiim versm erant ad exie- iri ingressu Oraculifecerit ostiola de Iignis jliyarum,
riorem doinum: quia rios ab hujus sei.imittaperegfi- postesque angulOrtifflquhique, et duo ostia de lignis
riafioriis erectos ad suuni desidefarit perveiilfe con- olivafum (JJf: Reg. vi). - Sed velutti istud! decoris
softium. Sic ergo pedibus stanf erectis, sic alas suas quidem gratia facfum est, ut ittter parietes deauralos
auro tectas ad oractili parietes extendunt, ut facies eliaffi ob sericum !fulgeret, sed in ejusdem mysterii,
habeant ad domum versas exteriorem, quia sie an- cujus et ostiola, congruaisignificatione-arcaffl atque
geli"suam perpetuo iiinoCentiahi conservant, sic de ingressum oraeuli appensum, ut sicut ostiola con-
animarum sanctafum in Coelisbeatitudine cohgau- gruis horis aperiebantur,; sic fet velum reyelarettir,
denl, ut eis quoque, quos in terris adhuc peregrinari quotiesadvenirent, quibus in Sancta sanctorum esset
conspiciunt, electis opem ferre non desinant, donec J ingrediendum. Hujus ergo vfelisedtila f evelatio se-
et illos ad ccelestem patriam inlroducant. Omries . cmidumlegeni apertionera significat regni coelestis,
enini sunt administratorii spiritus in ministerium quse nobisper iuearnalionem Domittict Salvatoris
missi propter eos qui liwreditatem capiuni saluiis hostri doriata est. Dnde et baptizato eo coeli aperti
(Heb. i). Possunt etiam pef duos chefubiin duo Te- surit, ut ostenderetur quia per baptisma, quod no-
stataenta figurari; qui nimiruni cherubim in ora- J)is ipse consecravit, jaiiuam patrice ccelestis debe-
culo sunt facli, quialn ccnsilio divinccprovisionis, remtis ingfedi (MaUh. in). Et, moriCnteillo in cruce,
"nobisutique inaccessibilf atque IncomprehenSlbili, idem velumscissum est meditim a summo usque
ante ssecula disposituitt est, quando et qualiter, qui- dCorsumflfaW/j. xxvn), ut:aperte dOeeretur, quod
husve auctoribus sacra Scriptura conderetuf. De figurse legales jam tunC ad finem venissent, ae veri-
lignis olivafrim sunt facti, quiaiticeffl nobis scienlise tas Evaiigfelii ar.canaque ccelestiaf et ipse cceli m-
tribuunt, juyanteflamma chaiitatis Dei, qu^ per Spi- gressus non adhuc prophetandus ac figuraliter si-
rituin sancttitti diihmditur in cordibus nostris (Rom. gnificandus, sedjamjamque esset proxime omnibus
v). Deceifl cubitis suut alti, quia per observantiaffi aperiendus, qui ab initiomundiusqueadidtemporis
deealogi legis Deo servieridum prsedicant. Dnde in fide veritatis de niundo trarisierunt. Rehe idem
DCofidClitfersefviehtes denario remunerandos esseVf velum, sub quo in oraculiimlutrabatur, ex lijTacin-
*fegni perpetui ostendunt (Matth. xx). Geminas ba- tho, purpura, coccino et bysso factum esse, ei quo-
hCritialas, quia memores testamenti sui Conditoris que cherubim intexti esse memorantur. Hyacinthus
per aspera ajque ut prospCra indefesso proposito quippe, qui coeli colqfem imitalur, superflorum de-
semper ad coelestia tetendisse aC pCrvenisse se desideriis apte comparatur. Purpura, quce sanguine
ciarant, quiliic idem auditoribus suis faciendum conchyliorutticouficitur, et sanguineam ipsaprsefert
esse demonstfant. Quiriquectibitorunl ala chefUbina, speciem, ttott imffierito sacramfentuiii Donrinicsesi-
et quinque cubitorum ala cherub altera, quia in gnat passionis, quod nos ifflitari, crucemnostrani
omni labentium rerum varietate sancti universos portando, debemus. Coccino, quod rubeo colore
sui corporis sensus in ohsequium sui Gonditofis ex- flammescit, congrue virtus: imprimitur amoris, de
tenduiit. Et ppus unum erafin duonus cliefubihi, " quoinifantes dixere qui cuffl Domino amhulaverant
eratin riobis,
quia utriusque Testamenti scriptores tiiia eademque discipuli: Norinecor nostrum ardens
caslitate operis, et Gharitatisdevotione Deo serviunt. duiri loqtierelurinvia, el dperiret iwbis Scripturas?
Uua el consonaDomini yeceac fide prsedicarit. Alse (Luc. xxiv.) Byssus, qusa de terra virenti. germine
m . VVCOMMENT.1N PARALiPOMENA. — LtB. III. ':.' .-'. V Vii
1
riascitufj iet longo artificuin exefeitio nativum exuit ii cuiiCtos spiritales signjfieant, fortes (jiimirum fide
.yirorem, atque ad albenteiti perdiicituf speeiem, atque opferfe,et coritemplatiotte ad superiia-erectos,
. ceagfue castigatiOhem cafnisriostra insiiiuat, cujus -Duse eniiri sunt, ut et gentes, et circuiiicisipnem
!qtiasi humoreffl ingetiitum exsiccaiijuhet Apostoltis, prsedicando in Ecclesiam introducant. Stabarit in
dieens ; Moriificate inembra- vestra qum sunt super portieu attte fores templi, et-,ingressuffi iHius suo
terram : fornlcalionem, immundiliam, libiditiem, con- , decore ac pulcliritudine ex utraque paftfe mifabilitfer
.cupiscentiuminalam, ei avaritiarn, qtiw est simula- ornabant. Ostitim autem templi Dotiiinus est: quia
croruntservims (Go/. iii),. Ad qiiantam vefo Cando- neffio venit ad Patrem, nisi per ipsum (Jorin., xiv).
. rfs graliam hanc velit perduci, alias ostendit, di- Et sicut alibi dicit: Ego suitt ostium : per.rpe si quls
Cehs : Obsecrovos, frafres, per misericordiam Dei ut iniroierit, salvabitur (Joait, x). Quod videlicet
exliibeatiscorpora vestra liostiaiti viventem, sanctam, ostium columnse ab utroque; latere eprurii i ppsitse
"
Deoplacentem, rationabile obseqttium vestrum (Ront. circumstaiit, cum ministri sermpnis utrique poptilo
isij). Intexuntiir vero Cherubim, eisdemque quatuor introittim regni eoelestis ostendttntVut sive altice
eximiis coloribus conficiuntuf, eum universa, quse scientise legalis quisque, seu ex ligore gentilitatis
pie agimus, a venenatis daemommitelis per angelica ad fidem EvangeUi veneritj habeat paratos eps, qui
pfSesidia, DofflinOdonante, proteginius. Ifttexuntur ]B sibi iter salutis et verhp dempnstfent et exemplo .:
yerq cherubim, cum in bonis qugeagimus, multitudine vel certe, quod de eisdem Columnisitt historia prse-
sapientiae indesinenter iitimur, respicientes sefflper senti, hocest,Paralipomenonita scriptuniest: Ipsds
ad eloquiadivina, et, neforteia virtutum colle aberre- quoque columnas posuit in vestibuio templi, uriatti q
nius, hOfum intuitu Cputinuovestigianostra regifflus. dextris, et aiteram a sinisiris i ideo suiit duse-factse
'-:: Fecif etiairi giite forestempli duas columnas, qum columnse, atqueita disposilse, ut nobis fetin prospe-
IrigiritaM quinque cubitoshabebarit alliludinis. Porro ris et adversis ingressuffl patrise coelestis attte octi-
.capita-earumquinque cubilorum; nec noii el quasi los.mentishabenduttiesse doceant. NotandUm,sane
catenutas iti oracutb, et superposuit eas cupitibus co- itt hac sententia Paralipomenon, quod ea pprticris
lumnarum. Malogranala etiam cenlum, qumcatenulis templi etiam;vestibulum tefflpli voeaJjatuf; et qtiod
interposuil.Ipsas quoquecoliipiiias posuitin vestibulo in prophetis lcgimus, quod inter vestibuluni et altare
templi;. pnam a dextris, etalierama shiistris. Eam orabant sacerdotes, iiiter pofticUm et altare debefe
.quwadexiris erat, vocavitJacltin, hoc est firinitas ; infeUigi. Bene autem utraque colufflna deceffl et
et qum ad imvam, Roo%,hoe est, in .robore. In Re- octo cubitos aititudinis habfefe memoratur. Tef Cte-
gum vero, tibi ,de advetitu fliram artificis ad Salo- nim seni deceffi et oc.tofaciunt. Tfia verO ad fidem
inonem narratur, de his colunmis ita scriptum est : pertinere propter sanCtam Trinitatem; sex ad ope-
Qui eum venissel. ad regem Salomonem, fecit. omne rationem, qttod in eo dierum nufflero niundUs sit
opusejus, et finxit duqs coturnrigsmreas, decenietocto factus, luee clarius est (Gen. ii). Et triapef sex
cubitorum altitudinii coiumnapt unatn, et liriea duode- multiplicantur, cum justus et fide vivit (Hdb.ii), co-
cim cubitornm ambigebai columnam utramque* Duo gnationemque pise credulitatis exsecutione bonse
quoque capitella fecit, qumpoiierentur sUpercapita co- aclionis accumtilat. Columriaque ahte fores templi
"lumnarum, fusili wre. Quihque.cubitotum aliiiudinis dfecemet oelo. cubitis alta est, cum prsedicator quis-
hapitellim iinum, et quinque cubitorum qltttudinis ca- qrie egregius palam cunctis: irisiriuat, non, nisiper
pitelluriiqlleruiil, et quasi iitmgduiii retis et cqtenq- fidem et opera justitise, nos ad stipertta garidia ;yitse
rum sihi inviceiri mifo opere conlextarum. Vifuinque posse pervenire. Quod autem dicittif iri Paraliporiie-
, cqpitetluin columnarum.fusile erai.- Sepiena versuum non ipsas colufflnas triginta et quinque fesse cubito-
retiaculq iiicupitetto uno, et sepiena retiacula in ca- ruffi, allegorifea- significationfe siffiiliter ipsaffi per-
piiello tiltero. Et peifecit cplumnas el dtios ofdines fectionem indicat ittagistforum. Septenarius ergo
per circuiium retiacuiorum singulprum, ui iegerent nuffierus si per quinafium, vel quiriarius si per se-
capitella, qum erani super summitatem maiograpato- JJ ptenaiTum multiplicentur, tricesimum et quiritum\
rum, Eodemmodo fecit. et egpitetio secithdo. Cqpi-' numerum adimplebunt, et quinarius pfoptef Pehta-lf
teilq auterii, qum erarit super capiia cOlumnarum, teuchum Moysi legem veterem, septenarius veroil
quasiopere .lilii fabricaia erqntih porticu, quatuor propter sepiiformem Spirituni in tiore radicis esse |v
cubitoruiit; et rurstim dlia capUellairi summilate co- nianenleffl, Evangelitim exprimefe videtur, Uride
iitmnarum desuper jttxta meiisuram colutnnm contra Doniinus alibi quinquepanibtis quiftqtie milliahomi-
"_"reliacula. Malogranatorum auiem ducenti ordines num{Mailh.xvi), et alibi septem panibus quatuor
erantip circuitu capitelli secundi, etc. (JJJ Reg. vn). jniUia virorum pavisse iri Eyangelio descrihitur •
Hse sunt colunmse, de quihus Paulus ait: Jacobus et (Matih, xv). Columnse ergo prsedictse tfiginta qriin-
Cepitas et Joannes, qui ,__videbanturcolumnce esse, que cubitos habeJjant, ut insiritiaferit, apostolps -
dextras dederunt mihietRariiqbmsgcietatis : uinos in Ghristi et doctores Evangfelii gfeminorum f festa-
gentibus,illi autem ipcircumcisione:(Gal. n), QUUJUS mentorum perfecte Jiabere scientiani. Quibris Dp-
verbis qtiasi exponerc videtur ffiysterium columna- minus in Evangelio ait';. Vobis dtiium est tiosse
ruffi materiaHum, et quid vidfelicet figuraverint, et. mysterium regni jjei, cmteris auteminparabolis
quare duse sint factse, Apostolos namque et doctores" . (Marc JV); et quihus ipse post resuf fectioneiri stiam -
m B. RABAMIMADRl ARCHIEP, M0GUNT. OPERUM PARS I. m
aperuit sensum,ul intelligerent Scripturas (Luc, xxiy): A. , figura sacramenti in abscondito est.qiiafe duo ofdi-
tribuens eis Spiritum sanctum, qui illjs omnia ma- nes sint retiaculorum, cum constet geminse discre-
hifestavit, sicuf ipse promisit eis, dicens •' Para- tionis esse yirtulem dilectionis, quandp videlicel Do-
clilus autem Splritus sgnclus, quem mitlet Paler in minum ex toto corde, fotaariima, lota virtule, pro-
lioininemeOyille vos,docebit omnia, et suggeretvobis xinitifflianquarii nosipsos amare praecipiinuf (Detit.
omnia, qumcutigue dixero vobis (Joan, xjy), Duo •vi). Sed uterque oido ille septeni; habet versuum
quoque capilella fecit, quseponerehtur super capita retiacula, quia nec Dfeusabsque gratia Spirilus san-
columnarum, fusili cere. Quinque cubitorum altitu- cti potest amari, nec proximus. Facta sunt autem'
dinis capitellum unum, Ct quinque cubitprum allitu- retiacula hsec, ut tegerenl capltella, hoc est, undique
dinis capitellum alterum. Capita etenim columna- in gyro Circumdarfent,quia omnis Scriplurse sanctse
rum, hoe est. suprpma.pars eafum, prsecordia sunt pagina, cutn reote iiiteliigiiur, gratiam per omnia
fideliuni doctorum, quorum Deo deyotis cogitalioni- jcbaritatis spnal ac pacis.- Gapilelia eteriiffl volumina
bus, sicut capite menibra, ita ipsorum ptiinia et divihorum eloquiorum, retiacula surit vinctila muluce
opera dijigiintur, ef vej'ba. Djio auleni capitella, dilectionis. Et reliaculis ieguhtur icapitcHa , cum
quse his capifibus erant superposita, duo sunt Testa- sacra eloquia, ut ita dixerim, dono charitalis undi-
menta, quorum meditafioni aique ouservantise do- B que prohahtur esse vestita. Nam et in eis, quse in
ctores sancti totp et aninjo subciunturet corpore. gcripttiris non intelligimus, chafitas latet, et in eis,
Unde hene utrunjque -capitell.isn quinque cubitos quseinteiiigimus, charitas Jate patet. Bene autem de
habebat altitudinjs., quia nimircim quinque libris eisdem reliaculis sive capitellis adjungitur: Quwerant
scriptura Mpsaicselegis cpmprehensa est, quinque supersmnmiiatemriiatograiiniorum.Malogranatauani-
etiam sseculi setates Yeleris fnstruinenti series com- que, quoram natura est uno foris cortiofemuJla in-
plexa est, "Npvum,ergpTestaaientum non nobis aiia lerius grana cifcunidare, apfe In figura sahciai po-
prajdicaf quam quseMpysesprsedicandapef hoe esse nuntur EcelesiK, quce cathoiico unitis fidei munimine
prsedixerat et prophetsg. -Et qijasi in modum fetis et innumera electorum agmina solet iocludere. Potest
catenarum, sibi invice.ni inirp opere coiiiextarinn, auteni et uriinscujusque viri vitaffi inoresque desi-
utrumque capitejlum columnarum fugileerat, Unde gnare, qui velut plurima uno cortlce grana, cireum-
superius in Jiistoria scriplum est, nuod Biram fcce^ plectens mala cogilationum viriuiumque spifitualium
rat quasi catemjlas in oraeulp, et supferposuit eas insignia, ne forte deiluant, firnia fidei et liuinllitatls
capitibus cplumnarum, Specics nainque calenarur.i curat vallare cuslodia. Et apto pi'orsus niysterio ca-
et siniilitucjprctis in capitefHs yarietas est viiiutom pita malogranatis erant in gyro eircumdata, quia do-
spifitualiuni; insancfis, de qua .Ppm.no'cantatur in G clores.sanctos necesse est priorum vitam fidelium ad
psalmis :Astiiit regina adextris luis in vestitudeaurtito, memoriam revocare, eorumque semper exemplis
circumdaiqvqrieiatediversoriim cJiarismatum (Psal. actus suos acserinonesexparteomnleomriiuuiffe, ne,
XLIV).Tel cerle mulliplex cpntextio catenaruin et sifortealiter,quamiilorum habet fegula, vixerint aut
retis exparisip muitifarias eJectorum perspnas insi- docuerint, errertt.Cuffl vero dictum sitderetiaculis, ut
nuat :. quse cum verbis sanctoiTira prsedicatorum fi- tegerentcapitella, quseerant super suijimitatem malo-
deliter auscultandp atque ohediendo adhsarent, quasi granatorum, videturjuxlaordinem operisTpsIus, quod
columnarum capitihiis appositse retis et catenulss mi- malogranata fuerunt facla In circuitu capIteUoruma
raeulum suse cpnnexionis cnnctis aspectanlibus prae- parte inferiore, atqueex eisdemmalogranatis orirenttir
hent. Septena quidem versujjmffetiacuja in capitelio retiacula,qtiibuscapilella ex pafte aliqUa tegerentur.
urio, et septeria retiacula in capitello ajtero erant. Pafetqufefiguramysleiii,quarefeiiaciilastipei'suiijmi-
Septenario namque numero Spiritus sancti solet tatem fuerint malogranatorum annexa, quse ad
gratia desigoari, Joanne attestante in Apocalj'psi.Qui tiharii pene significationem sive pefsonarum seu
cum vidisse.:,sp! diceret agnum habente.m cornua se- viiiutum pef tinerit spiritalium. Scimus enim vif luies
ptepi, fet oculos septem, inox expDiiendosubjunxit: de virtutibus nasci, et sanctosambulare de virlute in
Qui sunt septemspiritus Dei ntissi in universam ler- . virlutum, donec videatur Deus deorum in Sioii(Psal.
ram (Apoc.v). Quod propheta Isaias apeflius expli- Lxxxin); qua virlute nulla potest mafor adifl. D.ide
cat, ctini de nascituro in parne Dpmino loquens: Et fetApostolus : Seientes, Ijiqiiil, ^Miajiribulatio pa-
reqitiesceti,inquit, super eum spiftliis Rgmini, spiiitus lientiainoperaiui;. palientia autem prbbdtionem,pro-
-sapientiw-,et inteltecius,spkitus consiliiel fortitudinis, batio vero spem'(Rom:y). Capitella atitetti quseerarit
spiriius scientiwet pietat.is,et replebiteumspiritus ti- super "capita eolumnarum, quasi opere Hliifabricata
moris Dgmini (Isqi. TLI),Septena crgo versuum re- efaril in porticu quatuof cubitorum. Quid enim pef
tiacula erant in capitello utroque, qtiia palres utrius- liiia, nisi siipenise elaritatis patria, atqtie Immoiia-
que Testamenti per gratiain unitjs ejusdemque Spiri- Jilatis ilorlbus f edolens paradisi designatur anioeni-
, tus septiformis, utessentelectj, acceperunt.' Et per- tas? Quid pef qtiatuor cubilos, riisi evangelicus
l fecit colunipas et duos ordines per clrcuitum retia- i sermo, qurintroittim nohis setemse jllius beatitudi-
V CUlorumsinguJorriffl,tit tegefent capitelia. Duo qui- nis promittit. et iter, quo ad hanc pefvenialur,
dcffl prdines erant retiaculortiffl in gyrpcapitelH, ut,. ! ostenclif?Cumcrgo sancii doclores pforiiissa tioliis
rursum ih seipsuni quasi eiiipulofacto red.iret. Mcc; ilumina regni eoslestis in quatuor Eyattgelii libris
437 V €OMMENT. IN PMALIPOMENA, — LIB. II. 158
ostettduhtj tpiasi caplta eoiumriafririi opus in se lilii A Mystiee atiteiri sieut centeiiaritim riumefuffl pfsedixU
Vqualuor fiUMtorum CsMbCnt; Ubi notandum, juxta fflus Kterham beatitudineffl figtirare,-etdueeriteha-
litteram, quia ctim optis iilii ifl capitellis quatuof cu- muniulriusqufe f estaineiiti:popijIosibidem in Chrisfp
;bitorum esseimemoratur, neque addilur, latitudinis tidunattdosjlta et nuhc testaniuf, "pfer-quadfingettter
fflit aliiiudjtiis, iectoris titiquefudieio,, utrum in alti- hariufn quatuor Evattgelia: eamdeiri heatitudiherii
tudipe_' an in laliludjrie';ititeliigi debeat, felicliim pmnibiis rite in.Deuiri Cfedentibus etIianc fideffi
esf. Conslal aulem; ribsqoe tilla prorsus dubietafe : hoflisi operibus usque in firiein %jfee:condignfesef-
quia COlumna,.qHamduodecjfflcubiforum festis affl- ^vantibus sppnderfe, a bonpj'um oriffiium largitPrein
.Iriebat, qualiior eUjjifoS habebat grossiluditiis. coelestiTCgnotrihuendain.: Et statuii, inquit, colurit-
OriiDisenitti cifeulus «Juatitum liabfef spatii in dia- iias diias in porticu tepipii. Cuhi statuisset cOlum-
.inelro, tanluitt habfet tfef ih gyro. Denique nlare aam dfexteraro,voeavit eaffl nomiue Jqehin, hoc est,
. ajrieurti, qijia diainfetffimliabebat decem cubitorum, -firmitas, Simililer erexit eolumnaiin secundam, et
ut in sequenlibus Ifegifaf, Corisfequeiitferhabebat vocavit nomfen ejus Rboz, hoc est, in robore.
triginta cubilos in gyro. "Vefufflqiiod dicitur. optts Dextera columna, Ut supra dixlriitis, illorum expri-
liiii qualuor fuissfe cubitofum,. sive Iatitudinem, seu ffiit figtiram doCtorum, ;qui pfiffiifivam iti HierOso-
designet aJtitudlnfem,"hlhiiCfflmus ratio perspicua Bfymis instituere Ecclesiam» sectinda eorurii, qui ad
est, qttia no.n nisi pei-Evangfeliuro,- exoptaiisslma prsedican.dum genfibus destiiiati^siint, .êl certe
ilia vox insonuit: Pwniietitidm aglle, appropihqutibit dfextra columriaeosi signlficatqulvetttrifam incarne
enim regnunremiorutii (Maiih. iii)vQiiPd ver-oseqrii- pomihum prpphetando prccidixerarit: securida illPs
tuf ; Et rursnm-alia capiietla in Siimmittitecolumna- iqtii hunc Jam venisse, et «nundtitti sup sahgtiinef e-
ntm desuperjuxta mensuram columtiwcoiitfa reiia- Vdefflisse tfestantur," Et aptfe siniili vocabulo affibse
merisuram eOlumncedieli tantce amplitu- -censebanf,ufcoltimjise, curii mib., fiftnitqs ; aitefa, iti
" 'cv.lg,josta
diois, quanta erat et columna. Cujus lamen altitudo robore, dieta feSt : ut tina fiaei etViOperisfortitudo
qtianta ftler.it,minimenariatm'. Quseeliam, ut rcor, -eunetis inesse doctoribus moristrafeiurf hostriqufe
Vprajsens iiistoria in sequentibus, ubi facturam iem- tetiiporis inertia tacite notaretuf : ubi senonnulli
pli per singulgis-gpeeies:;Cnumferat,epistylia nomi- .. '4oet6res "sacerdotes eicolumhas:dotous Dei yideri
uat. ge(i hcee capiteiia qtialiaeunque et quantacun.- ^tqufe appeliari volunt, cum nil in se prorsus firaice
^quefuerint.fnpnenimifflfensiiraeofuffl aperte SerjV fidei ad cattterpnendas sceculi ponipas,ficdesideraiiT
, nlura designal) m.pre-liljpj'jimvidenttif esse apppsita, -davbotta irivisil)ilia,inihil Iiab.earit;.robo,i'is.ad«ofrk
De quqruffi faCtura si qtiid mysticum ihquiiere de-; jgeridoSinilindusfr.ise .saltfeniSdintelligeridos ePrum-,,
. leptatj illam regiii psrerinis. suhiimitatem pplest riott''^ jquibus prajlati sunt, efrnres : -, ; :
iflppngrue designarfe, quiariec oculus vidii, nec auri - CAPUT Wi'"': VV: :;;"
audivit, nec in cariiomiitte_tiseetidif,quw prceparavk Dealtare holocausti; de mari Wneo,etbubtis sitper
Deus tHligentibusse(I Gor. n). êrtim quia eadeffi qitosipsum posilum eraf; de•decetricotichisIri.qtu-.
supernprum societas chium fidfeli- . busigvqtidm erant 'hostiiej de decem candetabriS
' utfiusqtie poptili _ aureis et decem piensis; de atriis domus bomini
hus tribuiluf, ffectfestibjutigitur -:Malogranalbrum ei distinciiorie eorum; de diversis vasis quw firixit
pntem dncenti ordines:irapi in circuitu capitelli se- '•'.Jliram Saiomoniin regioneJofdanis, furiqens ea in
cundi: pixitiius etiiffij -malogr-anatavel totius sfliietce_ :_,_argUosdterm, bealiari aiifeajiigc est, thymiqfpa-
.- iis, el mensa p.rgpgsitignis, qtque._'candelubrgcum
v el
EcCIesisi., sittguI6i'timjjUCfufflquefiafeliuhitypum iticerrtis suis, et cmteritivasisMtnisietialibus.be,
lenere. CCntenafiti.svferpfitiriierus, qui ad dextefain -..''. Itostiis'teriipUinferioribus-etexferibfibus: ; ' ,'i;;
-nianum pervenit. np&riUhquairiinieterriiis heatitudi- _:.FecU quoque tiitare wrieuhi mijintipubitbrumion-
nis figura porii cohsufeyit.,Buplicaluf autfem hic giiudims, et viginii cuMioi-um;Tialitudinis,.ei-decem
-nutiierus ffialpgranatofujii ifi cifcuitu CapitelH-se- mbitoruni aUitudims. Scriptuni est in posteriofibus
ncundi, ut insinuetur lriysterium, quod utfitisqtie f e- qiiod Salomon fecerit omnla vasa doffius Deij ^tal-
.sfanienti populus "adunandus in Christp, atque ad tafe auffeutn, et niensas et siipef eas panfes-proposi^
Tj
Celfernarn vitse sit JHtTpdacentltiscoronam. Quod au- tioijisVefc. {Eicod. xxxyii.) Et quideffi Mtafe thy-*
'
-tehidicittirinposterioribushujus hisloricfelofeis, M- mlamatis .MOyses fecit inerfemp, habenscubittini
4er casteraquse fabricavttHiram artifex fegi Salp- Ipngittiainis, et aiterum iatitudinis,:«tduos:cubitos
mo«i. iq ajdificio tempUjfecisse ffialogranata qtici- ih altitudinfe, Qtiaritse auteni niagBitudinis tioc Sae
dringerila. et retiactila iltio, ita ut bini ofdines lofflen fecerit,Scriptura ftegum siiePaTalipomenori
-inalograhatoriim singulis 'retiaculis jurigeferittif,. , lipsi dicit, sed tarituin quod :aufeufflfecefif:, dicil.
/race prptegerent epystyUa-et capitella columharum, Constat aiitem qupd tatttiimfaeefe ncri poluit quan-
lioc npn historicce narrationi ulo modo, neque al- sttijri ffefeitholocausti: quia si decem cuMtoruni ifl
legoricp .sensui advefsaijjf. quia juxta historiaih Ipngitudine et latitudine faetuffl esset, totani fempli
£iCiit4uaBfipltimuseet biaa capitella, binaque fepisty- Mitudineffl fmpievlsset, Quanto ergo exterius, efat
lia, ita et Tetiacula dtipfiiefunt per singulas cplumr posituin altare holocausfi quam Iricensi, "quahtum-
nas §ingiila, et hini ofdines maiogranatPrum, hoc Vquegenefe oblationis,;ac yUitatB Tnetalli ignobjJius
£Sk «lucenta ffialograpata singulis eeliacuJis jtinger. fuit, lantUm quanlifafe njensursB; ef hostiarum fre-
iian.ur, B]s epini duceaii quadjingentos effieiunt. qjienlia prggstaiiat. Quiajiimirurnplurcssunt;ini'l|p
m. B. RABAMMADRI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. "- V M«
guibus dieatur:;: Si vis tid vitam ingfedi; servti man- •Aconstat onmes elecfps fypice in Scripturis yocari,
dgta:t quam quos;atidiresdelectet': Si_vis: perfecius ep quod, sint metobrai sufflmi sacefdotis, 'Poiniiil
esse, vade, iieride qum .habes, et:'da pauperibus nostil Jesu Christi. Et recte huic vasi Scripmra nia-
(Matth.; xix), Nec tamen hujus nienstira altaris my- fis nomen indidit, in memoriam vidfelicet maris
stica ratiorie cafet etnumero.Habet enim viginli Rtibriiu quo prius per exstinCtioneffiiEgypiiorum,
cubitos IOngitudinis, et totidem rcubitos latitudinis, et pppuli Dei liberationeffi haptismi ifofma pfa?C6ssit
fet decertt cubitos altitudinis. De qtio qUidetiinumero :(Exod. xiv), exponente Apostolo eis dicente : Quo-
suprain expositiotie tefflpli et vestibrili ejus diximus, ,piam:_palresnoslfi oniiies sub nube fuerimt, eVomnes
Sedet nunc diceridum hrfeyiteiyquia si; altare; holo- pidre trartsitirupij;et:gtii0sin:Moyse.i)tifi
causti illorum InEcClesia typnm tenefi qui suuffl nubeetin mari (J-Cor. x). Sacramentuffi autem
cprpus et animam Deo consecfare pef ignem amoris baptismi et vitse npbis mundiliam quserlt ln lioc
iHius qusertint, perseyerantia hortimiIn bona opefa- sseculo, et vitae nobis. seternse gloriam promittit in
tione per longitudinem altaris, amplitudo in chari- futuro. Quod utrumque in inari hoc seftepuna sen-
tate Dei et prpximj. pef latittidmeni, spes in ex- fenfia designatur, cuni psse deeem ctiJjItofuffia Ia-
spectatipne diyinsfe'visitatiottis per altitudiriem figu- : bio ad laJjium 'pefhibetur. Pecein nariique prss-
rattir. Quod autenii lorigitudo! Ct latitiido altafis B ceptis' in Jege Domirius omnia, qusefaefere dehea-
viceuorum .erat ctibitoruffl, magttam utique perfe- ffius, expressit (Exod- xx). Deiiarioseqiieffiercedem
clioneffl designat ejusdem indefessse Ionganimitatis benefaCtorum signavit,' euni hunc in vinea laboran-
ac sincersedilectioriis, quseper utfiusque Testamenti tibus: dandum esse prsedixiit(Matih. xx). Erat ergo
nobis obseryantiam tribuitur. Quater enim quini mare decem cubitorum a labio usquead labium,
vicenariuffliiumefuffl eomplent.:Quinqueautemlibri quia a primo baptizato iij nomine JeSuGhrisli usque
Ilosaicse Iegis;';quatuorâuteto srintevangelicse liber- ;ad;ultimnm_, qui iri fine fflundicfediturris :ei hapfi-
tatis.: Et crim ad, intelligentiairi atque custodiam i?andus est, pmjiis fidelitim choi'usjunam eamdein-"
legis spirilalem, jllustrante Eyangelii gfatia, perve- que viam veritatis irigrCdi, et commuriema Domino
nifflus, vieeiiariuni prpfecto numerum perficimus; debet eoronam sperare justitise. Rotuttduffl erat in
fitque ideni nufflerus in longitudine fet latitudine al- circujtu,'ut orhis universus in gyro.lavacro vitse :a
taris, cum corda electorum, doceiite tjtroque Testar sprde peccatorum designafettir esse mundandus, Pe
inento, et adjuvante.ips6 uiio riti'iUsc|iie;Testariietiti quo bene subdituf : qpvnque cubitorum tiltitudo
auctore, et perseveriantiani boni Operisfetiahain pef- efus;; qtiia nlmiruni; quiclquiclvisu, quldqtiidi audifti,
sfeeutionibus seryaflt, et hilaritatem dilectionis etiatti quidquid olfactuj quidquid gustu,V quidquid tactu
in eos "qui persequuntur, exhibent. Denario eniffi ^ deliquimus, lottini lioc nobis gralia; Pei per abltltio-
numero spes ccelestium prsemiofuiii solpt designari, nem yivifici fontis relaxat, Sed nori, sufficit prseler-
Pomino aifirmante, eum eos, quivineainagnipalris itorum remissio peccatofumj ,si non qliisquis dein-
familias laborant, denario remunerandos esse testa- ceps lionis sludueiit insistere operiljus. Alioquin
lur (Maiih. xx). Et. idem allare, quod iu figura dialiolus, qui exierit de homine, si hunc a honis ya-
factum est elcctorum, ob siguificandam eorum vi- eare opcribus viderit, multiplicius redit, facilque
tam perpetuam decem cubitis altum esse narratur. novissima hominis illius pejora prioribus (Luc. xi).
"- Mare eliam.fusUe decem cubiiis a labio usque ad Unde apte subditur :, Et funiculus triginta cubilorum
labium, roiundum per circuitum, qiiinque cubilos ambiebat gyrum ejus : per funictilum nafflque disci-
habebot altitudhtls, et funiculus triginta cubitorum : plina prseceptoruni coslestium, qua a nostris volun-
ambiebat gyrum ejus. Similitudo qtioque boum erat ! tatibus feligainur.;. pofest aperte slgnari^ Scriptura
subter. illtid; Mydecem: cubitis iguaidant: exfrhisecus L 4icente :i Qifia .ftiiiiculus iripl-ex dijfcile:i-w
cwlaturm quaslduobus versibus-alvummaris cifcuin-a (Ecci.ii) : quia niniirum ohservatio mandaiorum
ibant. Rovestiuteiii eranPfusiles, et ipsupi mare super Pei, qusB in cordibus electortun fideVspe et dile-
duodecim bovesimpositum erat: quompt tresrespi- _ clione supernse retfibutionis firmata est, ntillo tem-
ciebant ad aquUonem, et alii tres Occidentem,porro ppralium rerum potest obstaculo dissolvi, Et scul-
dlii tres meridiem, etires qui reliqui.erarit, orientem, ptura subter labium CirCumdabatillud deeem cuJrirjs
mare haberites superpositum, Pgsteriorq autem bounyi affibieiis maj-e. Duo ordittes sculpturaruin histrialar
ertini intririsecuS:submaii,Porfo vastitas ejus, habe- : rum erant fusilCs. Cuffl pfseclictunisit sripra quPd
bat mensurampqlnii, et labiutniUtus.eratquasi: la- resticula-trigittta cubitoruin ffiare circumierit, fet
biurii calicis, vei repandi lilii. Capiebat quoque men- ttunc additur quod sCttlplura hoe subter Iabium po-
surwtria millia mietretas. Hsee eadeni in libro Re- sita decein cubitis amhierit, patet ex utraque rela-
gum conthientur,liCet commisto ofdine feferantur. tione, quia vas erat in mpdiim phialse repandum ae
Unde ea quse ibi in ejusdem lpci expositione dicta dinuSuffl,quo a tfiginta eubitis .cirCUltus, qups ha-
sunt,hic iiiaxima ex parte pohiplacet.Mare qui- hehatf n Iabio, tjsquC ad decem est cubitos -coafcta-
dem hoc fusile iri figuram lavacri salufaris, qtto in tum. Sculptufa- autem histfiata est, gnaehistorlas
remissionem peecatOrum emuridamur, factum est. rerum aliquas iihitatuf, Undef ecte per sculpturas
Namque sacerdotes in eo lavabantuf^ ut Yefba Die- histriatas, quibus ffiare Circumdabatufi exempla
fum in sequenfihus testantur. Sacerdotes aulem suntpriorumtempoi-um desigtiata* quseriecesseest
Mi COMMENT.IN PARALIPOMENAV — LIB. flL m
nos solerter iritueri, ut videanius, quibus operibus Astabit: sie et anitous electoruni nullo teritationum
sancti Beo placuerint ab initio, qua ohstinalione in oecursu; a statu stiaj rectitudinis potest inclinari.
sCeieribusperdui'aritttj'quanlainfelicitateob scelera Capiebat mare tria millia metretas, cum sacfamen-
pferierint reprohi. Et stabat supfer duodecim boves, tum baptismatis in fide sanctse Trinitatis datuffi,
e quibus tres respiciebant ad aquilongni, et tres ad remissionem omnium peCcatorUmin se ablutis con-
pccidentem, et tres ad meridiem, et tres ad orien- ferre prpbatuf. AHas autem mare capiebat duo mil-
tem. Puodecim vero boves duodecim sunt apostoli, Iia batos. Batus namque Hebrseorum mensura est,
et omnes qui viceeorum regendam in Christo susce- quam ipsi bath nominant, habens modios tres. Ipsa
perunt Ecclesiam sanctam. Qui'nimirum boves est «t eplti, quod illi epha jiuncupant. Sed ephi ad
mare sibi superimposilum portanl, cum apostoli ' mensuram pertinet ffugum variarum,tritici, hordei,
apostolorufflqtie successores injunctum sibi evange- leguminum; hatus vero est in speciebus liquidis,
lizandi officiumprofflpla implerp devotione satagunt. vino, oleo, aqtia. Itaque batus, quia cerla norma
Tresque ad aquilonem, et tres ad oecidentem, et . mensurse est, opera designat sequitatis et jtislitise,
tres ad meridiem, et tres ad orientem respiciunt, quibus hi quiin remissionem peccatoruni baptir-
cimi universis quadrati orbis paf tibus fidem prsedi- zantuf, necesse habent institui, Batos quippe mille
Cant sanctse Trinilatis. Quorum posleriora universa B eapiebat jnare, cum aqua baptismalis plebem Jtidseo-
intrinsecus latitabant. Intrinsecus namque iatitant rum abluens, ad regnum Coelestetransmisit. Reci-
universa bourn posteriora, quia qua mercede sancti piebat et aiios miUe, cum etiam tufbas nationum
prsedicatoresin perpetuum donenlur, interni arbitfi eodem fonte renatas, et operibus jusfltise coniirma-
examine jam disposituffl est; sed nobis, qui adhuc tas, ejusdemregni perennis feCit esse participes.
foris-sumus, manet omniffiodis occultuni : quibus Fecit quoque conclias decem, et posuit quinque
tamen hoc esse; occultum nullatenus potest, quod a dextris, el quinque a sinisiris; ui lavtirent in eis
omnis qui lavacrum baptismi ad salutem accipit et omnid qum itiholocauStUm obtaturi cfant. Porro in
vitam, fiderii, spem et charitaiem debet habere, nec mari sacerdotes lavabantur. Quomodo hse conchse'
sine his tribus virtutibus quisquis aliquid jam ope- factsef uerint, plenhis in libro Regiun narratur, ubi
rari, neque intrare ad vitam valet. Unde in Regum ita scriptum est: Etfecitbasesdecem wreas, quatuor
Ubro recte sribjungitur : Grossiludo autem lutcris cubitorum longitudinis bases singulas, etquqtuor cu-
trium unciarum eral (II' Reg. vn). Grossitudo ete- bitorum latittidinis, et triuiri cubilorum qltiludinis.
nlm luferis in mari iirmitas est virlulis in baptismo; Et ipsuni opusbasium in terra fusile erat, et scui-
et triuffl unciarum est haec gfossitudo, dum robore _ pturm inter juticturaS, et inter corgnutas et plectas
fideietspei et dilectionis pereeptio baplismi com- leones el boves et cherubim, et in juncturis simiiiter
ffiunitur, Neque aliler proficuum esse aeeipieiilibus desuper, el snper leoiies et boves quasi lora ex wre
ostenditur, nisi harum firnia eertitudo virtutum dependeniia, et quatuor rgtm per bases singulas, et
mentem accipienlium simul et opera eonfirmet. Pro axes arei, et per quatuor partes quasi kuirieruti
eo aulem quod inRegumHbro narratur trium un- siibter luterem fusiles, coritfa se invicem respicientes.
ciarum esse gfossitudo luleris, hic in Paralipome- Os quoque luteris intrinsecus erat in capiiis summi-
non mensurse palmi dicitur ipsius esse vastitas. Gui tate; et quod forinsecus apptirebat unius cubiti erat
qjioque concordat Josephus, dicens, qUatuof digito- totum rotundum, parilerque habebat unum cubitum
rum esse crassiludinem ejus : manifeste deinon- et dimidium. In angulis auteni columnarum varice
strans quse fuerit magnitudo ipsius palmi. Sed ad cmlatutw erant, et media inter columncisquadrata,
eumdetti sensum aUegoricereferri hsec omnia pos- nonrotunda. Quatubf quoque rotm, quw per quatuor
Sunt, quia quisquis fide, spe et charitale secunduhi angulosbasis erant, cohwrebant subler basi. Vnde
qualuor evangeliorum doCtrinam opera facit jusfi- fola habebat altiludinis cubilum el semis. Tales au-
tise, aeternse yilse mercedem in coelesti regno perCi- tem rotm eraht, quales solent in curru fieri. Et axeS
piet. Labiumque ejus quasi labium calicis et solium j\ earum, et radii, el canlhi, etmodioli, omnia fusitia.
repandi lilii. Per labiuui quippe calicis gustus Doini^ Nanvet< humeruli qualuor itliper singuloS angulos
nicce passionis; per folitim repandi lilii palefacta basis unius ex, ipsa basi fusiles et conjuncti erant.
claritas resurreclionis exprifflitur. Capiebatque In summitate aiiteni basis erat quwdam rolundilas
mensurae tria millia melretas, vel, juxta Regum li- littius et dimidii cubiti iia fabrefacta, ut luter desuper
bros, dup fflillia batos. Millenarius namquC nume- posset imporii, habens cmlaluras suas et sculpturas
rus pfo significatione perfectionis solet poni in vqrias eti semetipso.Sculpsit quoqne in labulis illis,
Seripturis, quia nimirum denarium numerum qua- qumerant ex mre, et in angulis cherubim, et ieones,
dratum solidum facit. Decem quippe decies ducta et palmas, qupsi ili siiniiiludinem stantis hominis,
centumfaciunt. Quse videlicet figttra jam quadrata, ut-rion cmlata, sed apposita per circuitutii viderenlur.
sed adhuc plana est. Verum ut in allittidineni surgaf Inliitncmodum fecit decetn bases fusura una, et
et solida efficialur, multiplica' centum per decem, mensura sculpturaque consimili, Fecil quoque decem
ef fiunt miUe. Quo profecto numero stabilis et insu- luteres wneos. Quadtagintabalos capiebat luler unus,
perabiHs et velut conquadrata juslorum coriscientia eralque-guatuot cubitorum. Singulos quoque luteres
designatur. Quocunque enim .vejlefis quadralum, per singuttis idem deceinbases posuit, etc. (III Reg-
.445 B. RABANl M4DRI AftCHIEPj IQGUNT, OPptUM PARS I. M&
vn). Multifarie multisque modis _una eademque np-. Anerites, cpj' ab appetitu volupt^tuni temperantes!'
Slraesalutis sacramenta prasfiguraiitur, Naffl UdCffl luslitiam in operatione tenentes. Trium vero ext-
appstpli, vjrjque apostoliti, qui per bpveg mare bitoruffl fil altifudo basium , cum per exercitium
poftantes desigijati sunt, desigrianlur etiam pej' yirtutum, quas cum patientia maloruffl et dUectione
bases, qucc pprtandis eranl luleribus prseparafcBj hpnorum exercent, coiitinna inteiitione ad visioncm
quomodo;,ipsi luteres ejusrlcm lavacii spiiitajis. • sanctpa Trinitatis, pervenwe satagunt. El_ jpsum
cujus inarp lypuni gferebat. Siquidem. (ut Yerba ppus basium inferrasile -erat,. ef sculptui*se inter
Dierum narrant) omnia in eis quse in holocaustum juncturas, Juncluras yidetur 4'cei'e eas quihus ipse
oblata oraijt layabant. Hplpcaiistum autem Domini luterum tabulse sibimet iij\iceni connexse sunt, nt
genferaliler pmnis'electoruta mullitudo potest intelr sciiieet qnaluor sive qjiinque tabulis una fieret
Jigi, quse justa yoeem Prsecursoris baptizata est ab hasis, Quod sequales auteni sculpturas bases inter
ipso in Spiritn sancto cf igne (Maitli. iii), Sicut lias jpncturas, id est, iinpressis suis lateribus anie
ergo sacerdotes, qui iii fflari lavabanlur, fprinain Cf refrp, dexlra et sinistra, et supra quoque habue-
expriinuiit corum qui per baplisrria efficinnlur surrimi rint., subdendo aperilur, pum diciliir : Inter coro-
consortes sacerdptii, quod est in ponnno Jesu Clirir nulas et plecias leones ei boves, et cherubim, et m
slo, ita eliam hoiocausta eoruindein figurain aptis- B juncluris similiier desuper: Non Cniin plapa efat
sime prsstendunt, curn post ahlutioneni baptismi ulla.ex parte superficies basium, sed undiquever-
gratia Spiritus,-sancli iniplCnfui', Layatur namque sum inysficis sCtiJpta figuris, quia;sancfpruffl men.-
in lutere hostia, cum qujs fidpiium aqua bapfismi tes,. imp uniyersa eprum cQhfersatip yirtutum in
perfunditur.. OiTertur vfero in holocaustum, cum omnibus graliam prsefendit; neque aliqua illos
per impositionem marius episcopi donum Spiritus hora inanis et vacua prselferit, ifi qua piis vacare
sancli accip.it. Quod vpro ad_ porfandos luteres >operibus, vel sermonibus, vel cpgitationibuSj desi-
deeem sunt bases foctge, potest ita mysfice inlCr- stant, Cpronulas quippe itt se scuiptas hahent, cmn
• quia iiiinistri layacri yitalis ad setevnse in desideiio vifse
pretari ccelestis, quse sursum est, nun-
gaudia bealitudinis, qtiae denarip solent numero quam fratemse societalis, qua; juxla est,-vhicula
Sgurari,~eos qupsfmbuunt ypcCnt. Yeruni quia de dissolvunt. Hahent inter coronulas et plectas Jeones,
eisdeni Ipteribus distinpte jn cpnsequenlibus scri- cufli Ita ad speranda coslestia mentem erigunt, ita
plum est, qupcl yidelicfetqujnque ex his positi sini ad diJigendos proximos dilatant,! ut in pfeccantes
ad dexferani partem teiiipji, et qujnque ad sini- quosque, qui silji coininissi suht, fervorem asperse
slrain, fliagis itt «is quinarii litiffleri sunt intuenda invesligationis exercere non tardent. Habertt cuni
niysteria, In utfaque etenim parte tenjpli stmt po- C IConibus boves, quando ipsam inveclioiiem corfi-
sitse hases luterum, ut uliique Dei populo sacri fpn- piendi cum spirilu njansuetudinis exhibent, quando
tis gratia designaretur esse papdenda. JEt quinque in fcrypre arguendi nunquaiij habere fissani ungu-
in utraque sjinl parte, ut 'nterpositione majis, qupd lam discretce actionis vel loquelaj, nunquam verha
quinque cubitis altum esse jam diximus, demonstra- .diyjnseICctioiiisvelut runiinaijdp in ore volyfereces-
relur lypipe universa fidelibus, q;u3eper quinque sant. Et supei' leones et boyes quasi lora ex aare
gensus corporis deliquerant, per lavacruni baptisma- idepenjlpalia, supei'leones quippe et bpve.s lora de-
tis esse reiniltenda. Sic ergo in uno mari duodecim pendent, quando sancti doctores pt in seyerifsie
bubus superposilo unitas exprimitur baptismatis, districtionis, qua peceantes judicant, et in mansue-
quse per aposlolps loto efat prije; prsedicanda, Ita! fudine lenitatis, qua ptBniteritibus iremittuni, judi-;
etiam per duos ordines liltferaruni mjrstice osten-! cipm sui timent auctoris, np forte injuste ligando
ditur quod gentilitas cum Judssain unum fidei con- aut solyendo queinpiara, jam juste Jigari ipsi ab eo
soiiium per baplismatis erat undam eoUigenda,; cujus judiciuni crrare nequit mereafltur. Et quatuor
Quod auleni quafuor cubjtoruin longiludinis, Ct rotas per bases singulas, ef axes serei, et per qua-
quatuor cubitpruffl Jatitudinis, trium cubitorum jv tuor partes quasi Iiuroeruli subier lulerem fusiles,
altitudinis bases singulcefiiere, faeile intellectu est: ' coiitrase inyicem respecfantes, Quatuor rolse, qua-
longitufb elehim ad patientiam longanifflitatis, la- tuor siint Evangeliorum libri, qui aptissime rolis
jludo ad dilatationem dilectionis, aJtitudo pertinet comparanlur, quia sicut volubilifas rolas citissimo
ad spem supernse retriJiutionis. Quatuorautem sunt cursu quocijnque ducitur, .currit, ita sermo evange-
principales viiitites, qujjius csetera virtiilum ;Sti'u-i licus, jubenle Domino, per apostolos univefsas in
ctura imminet: prudentia scilicet, fortitudsj tem- hrevi mundi plagas implevit, Sicut rota superim-
perantia, justitia; et fdeo quatei-norum erat cubilp- positum silii currum a terr.a subleyat, et suJjleva-
.rufli lojigitudoet altitudo basiUm, quia sapcti prai- funj quo auriga dirigit pprtat, ifa fevangeiicaprce-
dicatofes sive adrersa mundi, et- longiludinem dicafio mentes a terrenis ctipiditatibus in coslestia
exsilii ac laborum jjrajsentium foris tolerent, seu desicieria suspendit, ac suspensas ad profeclum
,cor in dilectipne sui conditpris suorumque proxi-/ bonse aclionis sive ad ministeriuin ipfsedicatioms,
niorism inlerna exsulfatione dilatent, semper op.e- quoeunque adjuvans gralia Spiritus voiuerit, ducit..
'
rani.dare vjiiutibus Ctifanf, prudenter videlicel inler Namque in sequentibus dicilur qtiod taJes. eraut
Ji.ona et niala disge_j'nenle^,fpftiter .advpi^s.asusj.j-. rptse, quales soleat in .curru fien. Legimus atitetj»
_*|g VV:V.'-"C0Mp:NT.-IHi:PAR^^ \. &M
de sanctis: Vurrus Deidecetnmiltium multiplex, miliia & A fione valeairius. Rotse quoqtie uripet diffiidio ctihitp
Jwianlium (Isai. LXVII).Si ergp basesluteruffl sancti mensurantur, qriia Sctiptura Jectionis eyangelicse
Vstitit docfpres, quilavacruni nohis vitas ministfant, qtialiter Iii qtii perfecti essevfeiiiit, vivere debearit
gt rotas quatefnie basium qiiatuof suht Iihri Evan- ostenditj spemque nobis seternse xetribtitionis iri
geliorum, quid axes rotarum, qiii bases gestant, nisi prsesettti dfeijionstrat, ipsam vero retribuliOnis illius
ipsa eorumdem sunt corda doctoiTirii? Qtise dum qualitatem 111futuj'0 noDisparidendam simul et do-
prsecfeptisevangelicis sedtilo jntendentia eos abfn- naridam esse proffliltit, Basfesetiatti ipsseutiuffl ha-
firmorum appetitu, suslolltinf, vfeltit jmmissi fotis Jiebattt cubittifti ac seffllsseffl affipljtudinis in sum-
" axes alttus hasima terra subleyant. Poifo faunieftili, ffiilale sui, ubi luferes recipererit,
qtiia ipsi*doCtores
qui rotis antepositi, tie ab axibtis dilaM ppssent, sufflmi ac fflinistri lavacfi salutaris opere quiderii
obsistebant, prajconia stint propHetafurii, quibtis perfecti itt hac vita fulsertint, seflUce coiitemplatiti-
evangelica et apostolica Scriptura,;ae cullegentitim his Cx parte stint fruiti, Unde et aitiiit: Ex parie
in dubium forte veniat, confirmatur. Berie aUtem eniih cognoscimus, et ex-parte; prophettivimus; cutti
dicifur quod humerifli,. qui pel'; quattior partes auterit venerit quod perfeciupi esi, evacuabitut quod
subfer lutprum efant posifi, corilfa sfeinviceiJJ fue- ex oarteest (J Cor, xiii). In htinc fhOdtimfeeit decetri
nint respeciantesj ! quia iiimirum omnis iScriptura IB basfes fustira una, et metisuraVsculpluraque consi- -
pjôphetiCasibimet invicfemconsenfatiea est,- utpote ttiili. Fecit quoqiie decerii futefes serCos. Quare de-
sino Dei Spiritu condita. Quatiior auteffl fiiefe pef cem sint hases factas, iotideriiqueeis' superpositi lu-
hases. singulas humeruli, videlicet juxla numeftim teres, supra -jam dictuffl estV Quod vero una erat
rotarum, riqn quia quatuor sunt tantuffi libri pfo- fusiifa niensuraqtie et seulpirifa cOnsimilis oninium
phe.tici, sed qnia in offinibus quse loctiti sunt pro- basitiitt siyfeluterum, notiiri ea signifiCationefactuffl
phetse et Moyses dictis quatupf evatigelislaruni te- ests qUPd sequalia possittt essfe mefita docloruttl,
slimpniuffl prsebuere, iit ex cpnsertsii utriusque Te- sed in ea potitis, qtiod ntia estVfideSEvahgelii, qud
jStamejili ttna fides et dileciip-Glirisiiriostfa ottiriiuffl instilUUntur; Uiitiffi est sacramejitum baptteinatis,
eprdafirmaret. Qs ûoqueluterisihtfiiisecus erat iri qup; ahluuntur; • iinus Idemqtie cst Spiritus, quo
capitis summitate, et -quod forihsecus apparebat, omnfescohsecf artfur elecB;; tametsl doriationeshabent
nnius cubiti erat tolum roltindtiffl, pariterque iiabe- divefsas. in ipso SpiritU, qui.dlvidit sitigidis prout
bat ununi ajbitum; et dimidiuffl; Qs luteris tinius vuit:{I Gor: xii).; Quadfaginta batos capiebat lutef
.erat cubitjpropter unitatem cottfessiPnfs fet fidei, unus. Quadfagenarius nuihertis: solfet niagnse perfp-
4ua pmnesin confessiohe Patris et Filii, et Spifitus ctibriis typum tenere, ipiia irimirum qtiKlefderii fa-
sancti haplizantur {Matth. xxvni), dicenfe Aposlolo: C ^ ciunt 40. Deeem autem stint prsfecepta,-quibtis Pmriis
_UnusDoininus, una fidesfunum.baptispia, wnttsDeus nostra operatlo in lege diyina praifixa est; quatuor
ptPatergmnium (Ephes.tx).Et ipsimi os in capitis Vero Evangfeliorumlihri, m quibtiS, pef dispensatio-
jsfatsummitatej utadcpelfeslia nohis regiia pef ba- riem Pominicse ihcafnatioriis coelfestispatrise nobis
pttsma itef esse patefactuni docefet. Ipse vefhluter eslpatefaCtus -in"tfoitusv;£t',t[uiapttoes qtii ad miiii-
in affiplitudine cubiluto habehat iirinm et aiinidium, "sterium sacri baptismaiis fieftineiit, ctirn ifideet sa-
per operis nirniruffi -perffectionem,iei ihitium- con- cramentis Evangelii ffuCtunidebent fectse operatio-
teiriplatioriis; Integef etenim cubitus Ih: lutere perr nis bsteuder6, aptfe ltitfeffessiriguli, "ih qtiibus holo-
fecfip.nem bpnse designat actiofliSi Quatti Vahsqrie Causla Iavabantur, qriadfa|inta IiatOs capiebaiit.
ulla duliielale Jiabebai ille de quo tentciiori aifiiquP ...Qtiod vefo sequituf xtEfiitqiie qtiqtnot eubUorurri;
Pominus aiehat; Npnquid considerusilservuhiitieutii sive iri altltudliie,VsiveVitifatltUdine sigiiificet, in-
Job, qugd non sit ei simitis super terram,' hotiio tellfeclus niysterii iri proniptti Cst. Ltiter eiiiril iinus
simpiex el rectus ac limeiisJIomimmi, et "recedens qtiatuor efal; cubitprum, vel pfoptef quatuof sancti
ainaio-(Job', i) ? Esl vero aller cubjtas divinajvisiri- Evatigelii Iibfos, Iri quibtis forma ripbis baptismi
nis, qui ex parte nonnulla elianianfiac adhtic vifa praifixa est; velpropter quatuOr Cardinales virtutes,
recenlibus fidelibusdoiiari consueylt. Ut idein Job, quibus quisqtie fidfelis, ,sl non frustra fidelis est,
deyicto ai2vfersaria,cuHiPomino loqufehs, aif; Auditu debet institui; vej cefte prppier quatuor mundi
auris pudivi ie, tiuiic autem oculus meus videt te pJagas, quiinis lavacrum salutis minislratur, dicente
(Job. XLII), Sciiptum namqtie esf itt sequentibus: Psalmographo : Quos redentit de inanu inimici, cle
Una rola habebqt aUiindinis citbiiurii et semis. Et regionibus congregavit eos, a sotis oriu el occasu, ab
paulp ppst: In sumpiitate autept.basis prat qumdam Aqvilone et mari (Psal. cv). Qciodvero supra dixit:
_rotundilas uitius et dimidii Cubitiita fabrefacta, ui Parilerque habebat unum cubiinm et dimidium, el
luter desuper posset iniponi, Ltitefumquippe men'- rieque ibi altiludinem an aiiiplitudincin siguificaret
stifa uiiius erat cubifi et dimidii, quia nimifum ea adjecif, vidttni' quia fundum ipsius luteris liujus
'._.fide in fonte vitse lafajnuf,Vut; per opfefa |ustitisa esse ampliiuuinis voluerit inlelligi. Quod ex men
advitain intrarp mereattjuf, qustriivis siie peecato, sura (ni fallor) hasis, in qua posilus crat quisque
dum hic vivlmus, esse nequeanitis, ipsaniTero vifas lufer, faciliime conjicitur, quse ita describifur: I11
ccfelestisduJeedinem gustare 0%parte^ .ac diligerc in summitaie basis erol qumdam rolundilas unius et
Jiac Jnterim vjfa,.pirfeete jtritemyidfere huila *a«. dimidii cubiti ita fabrefacla, ut luier desuper possei
U1 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 448
imponi. Latitudo ergo fundi in luteribus unius, erat A ad sinistram conlra oraculurit ex-auroprimb,:etquasi
cubiti ac dimidii, ipsavero capacitas'luterum qua- [litii flores et lucernas desuper'aureas (III Reg. \ii).
tuor habebat cubitos; sed utrum in altitudine, an Sicut enim mCnssein typo sanctse Scripttifce recle
in amplitudine, an in utraquejdicat qui noverit. pontitttuf, quia et esurientibus |ustitiam panem verbi
Et coiistiluit decem bases, et quingue ad dexteram Dei iriinistrant, etvasa ferunt ministerii ccelestis,id
partem iempli, et quinque ad sinistram. Pexteram est, justorum nobis actus.in exemplum proponunt,
partem tejnpli et sinistram nonintus in ipsp templo, ita etiam aptissime per candelabra eadem divina
sed ante templum dicit, ad Orlentalem plagam, vi- eloquia figurantur, videlicet quod lucem sapientise
delicet in atrio interiore, quod sacerdotuffl proprie errantibus praeferunt. Hinc etenim Psalmista: Lu-
voCabalur. Quinque autem posuit ad dexteram par- cerna, inquit, pedibus tneis verbum titum, et lumen
lem templi propter Judseos, qui sole justitise per seinitis meis (Psal, cxvin). Hinc etenim Salomon ait
doctrinam legis antiquitus uti solebant; et quinque quod.inandatum luceina est, et lex lux (Prov. vi).
ad sinislram propter nos, qui cssco diutius corde Recte autem bis quiiia sunt candelabfa, nott solum,
servituti adhserebamus Cjus, qui ait: Ponam sedcm qtiia legislalor cjuinque volumina scripsit, verum
-meatp ad Aquilonem (Isai. xiv), Quod est aperte etiam quia tota Testamenti Yeteris series quinque
dicere; Illis in cordibtis reqtiiescere desidero, quos B setates complectitur. Geminatur verO numerus qui-
a via veritatis et llamma divinse charitatis alienos naiius, et quinque a dextris, et quinque a sinistris
esse considero. Mare aulem posuit ad dexteram ponuntur, cum postincarnationem Dominicameadem
partem f empli contra Orienlem ad Meridiem; et Scriptura sive utrique Deipopulo, Judsao sciUcet et
hoc in eodem atrie positum est ad Orientem. Quod jgentili, commiltituf; sive evangelicis plena figuris
autem ad dexteram partem teinpli, lioc est, quod ostenditur, quse quondam ianliquo populo Dei.juxta
repetit dicens ad Meridiem. Ingredieiltihus enim litteram solum intelligenda esse putabatur. Cum
alriuni ab Oriente primo divertendum erat ad meri- vero dixisset: quinque a dexlris, et quihque a sinislris,
diem, \&>imare in ipso angulo. stabat ad lavandum ..couyenienter addidit contra oraculum. Ofaculum
sacerdotibus paralum. Peinde progredientibus intro namque r ubi erat arca (ut ssepe dictum est),
iOccurrebant luteres ad lavandas hostias, ab utraque adytum designat patrise CCelestis;,ubi Cliristus est
parte positi. Intra hos basis erat cenea, quinque in dextera Dei sedens (Col. ni), paternorum
cubitorum longitudinis, et trium cubitorum latitu- :utique coiiscius arcanorum. Et candelabra tem-
dinis, et trium cuhitorum altitudiriis, in qua stans pli aurea contra oracultim sunt posita^ quia di-
Salomon dedicabat templum. Peinde ultra progre- vina eloquia semper ad habitationeni, supernse civi-
dientibus occurrebat altare holocausti contra nie- " tatis aspectant, ut hujus agnitionem et desiderium
dium atrimn.' Deinde porticus templi siye vestibu- nostris cordibus infundant, et eos iqui Originem cai'-
lurn, iri quo erant columnse sefesecirca ostium tem- nis seternam habent, ad appetendam promerendam-
pli. Quod crgo mare posuit ad dexteram partem que in ccelestibus sedem perpetuse mansionis accen-
significat nOs per lavaCrunuhaplismi ad regnum dant. Si autem quceris quid inter cattdelabra et lu-
coeleste, quod jure.vocabulo dextrm figuratur, de- cernas eorumtypice distet,possumusfecte iriteUigere
here pervenire : Qui enlm crediderit et baplizatus lucernas esse viros sanctos, qui oleo Spiritus sancti
fuerit, salvus er.it (Marc. xvi). Namque ubi dextera infusi et ipsiigne dilectionis ai'dent in corde, et pi'p-
simul et sinistra in bono accipiuntur, vel Judseam, xifflis luceffl scientise prseferurit in Iingua; candela-
vel gentilitatem (ut in exposilione basium supra di- bra autem quse has lucfernas in sublime tpllani, ut
ximus) vel prsesentem Ecclesise vitam et futuram, longe lateque videri possint in Ecclesia, Seripturam
yel lseta sseculi et trislia, vel aliqua designat hujusr esse sacram, quss sanctorum nohis virtuffes et do-
riiodi. Ubi vero ahsolute ponilur dextera. seterna ctrinam sua lectione demonstrat. Cui videlieet inler-
ssepiusgaudia demonstat. Quod vero contra Orientem pretationi annuit sermo Domini, quo dicit de Joan-
posuif mare, ad eamdem prope sigriificatiorifeinreV n ne : Iile erdt luceina ardens etiucens (Joaiu v). Sive
spicit:: quod videlicet per lavacrum sacri fonlis reciproco ordine possumus etiam ita aptissime di-
splendor nobis aperitur a^lernseclafitatis. Quod ad cere, quodiucernse divina sunt eloqtiiaTjuxta illud
meridianum latus atrii, significat per acceptionem Psalrnistce, quod ei supra posuimus : Lucerna pedi-
sancti Spiritus ad flagrantiam solere verse eharitatis bus meis verbumtuuni, Domine,et luiriensentitismcis
accendi. Fervor etenim meridiani soHs consuevit in (Psql, cxvni). Candelabfa autem harum lucernaruin
Scripturis ardoreni dilectionis et illustrationeni sk satteti sunt omiies; qui sua el corda et cofpora fe-
gnificare sancti Spiritus, per quem eadem dilectio rett'dis Domiui maudatis huniili semper intenlione
difftinditur in cordibus eleclorum (Rom. y). supponuiit. Quisquis ettiiii in huUo propriatn sequi
.. Fecit aulemet candelabrqaurea decemsecundumspe- Curat voluntatem, verum in omttibns, quseScripttira
ciemqua jusSaerantfieri, etposuit eaintemplo, quinque sancta dicat, atteridit, ejusque se subjicere mandalis,
a dextris, et quinque a sinistris ; nec non etmensas deejus satagit auscultare promissis,quasi candelabrum
: cem,posuitque,eqsiiitetnplo, quinque g dextris,quin- domus Dei aureum, aufeas ejus gestat lucCrnas,quja
que dshiislris, etc. DChoC in libro Regum scriptunl casta corporis sui membra, castas mentis cogilatio-
&st:.Eicandelabrqaureqquinqueaddextrgm,d^ jies ad facienda quse Deus jubet, supponere conlen-
m __- COMMENT.IN.PARALIPOMENA.— LIB. IU. . - 'm. -
dst: et hoc tam fixa hitentione, quani candelabrum A Scriptma refert, thymiamateria, tnuribula, morta-
necesse cst, firmiter ad superna erectuni, impositas riola, et csetera, quse in sequentibtis leguntur. Nam
sibi lucernas non solum absque ruina, sed etiam quod paulo post iri epdem vefbprurii volumine stib-
ahsque uUa statussui molione servare.Quod vero infertur : Fecitque Salomon omtxitivasa domus Domii
cum dixisset: Ef candelabra aureti quinque ad dexte- ni, et attare mneum, et mensas, et super eas panes.
ram, et quinquead sinistram contra oraculum ex auro propositionis,\el pluralem numerum pfp singulari
primo, addidit: Et quasi lilii flores etluceiiias desu- posuit more ScriplUris usitatissiriio, ut in Jesu Naye :
per attreas, videtur, jtixta lilteraffl, quia suprema Filii autem Israei prwvaricati sunt mandatum, et
pars candelabforuHiin fflodumsitlilii repandi effor- usurpaverunt d'e analheinate (Jos. vn), cum Achan
mata, quomodo in cahdelaljro tahernaculi factum solus, et non plures ex Israel hocfeceriiit. Vel cerle,
esse legimus^ etijus et slipes medius et caiami ex quia panes prppositionis solebant ante sabhatum co-
ipso procedentes cuni scyphis et sphseruHsfilia scri- qui, tit in sabbato niox poni possenl in mehsampro-
buntur habuisse perpluriffla (Exod. xxxvii), Flores positionis, potuit fieri ut panesVnovi noviter cocti
autem HUi (ut saape dictuni esf) amcenani semper • mox iUismensis imponerentur, ibidemque nocte illa
virentis terrse jtiventutem designant, de qua dicit servafentur apefti, donec primo ittane, ablatis vete-
beatus Petrus : Regeneraios nos a Domino in spem B ribus, super mensam proposilionis ponerenlur caUdi.
vivam, in hwreditatem incorruptibUem etincontatni- Non autehi hse niensse decem, a figura unius mensse
nalam, et immarcessibilem, cgnservatam in cmlis propositionis disferepant. Nam sicut una mensa dup-
(I Pet. i).;Etbeue UJUflores aurei in candelabro sunt dechn^panibus nnusta unanimem tetius Scripturse
facti doinus Pei, quia Scriptura divina, spretis tem- concordia aucloritale apostolica munitam designat,
poralUms gaudiis, ad appetenda nos bona patrise ita non immerito decem mensse aurese divina legis
coelestis proyocafe consuevil. Et quomodo erectum et prOplietarum eloquia figurate denuntiant, quse vel
in altitudine candelabrum lilii flores et luCernaS ha- refectionem nobis verbi Dei, quasi panes propositio-
hef aureas in capite, ita electi omnes qui in eadem nis, oiferunt; vel nohis exempla fidelium, quasl po-
Scriptura sacra continentur, erecto ad superna sitoruni in se vasofum Domini claritatem, et mira-
sensu, coelestiabona a Pomino qusesisse et perce- cula propontmt. Quare auteni quittque a dexlris et
pisse probaniur, Quod autem per candelabra facta quiuque a sinistris positse.sint ffiensse ex his quse
de.mensisnumero plurali scripttim addidit, dicens : de Candelabris supra tractaviffluSjfacilJime patfet.
Nec_non ,et mehsas decem, posuilque eas in tetnplo, Fecit etiam atrium sucerdolum, et basiltcam gran-
qttinque a dextris, el quinque a sinistris, in Regum dem, ei ostia in basiiica,qum iexit wre. De hoe in
singularem mimeruni habet, uhi cum de altari aureo, C lihro Regum ita scriptum est : Et wdificavitrex Sa-__
quod fecit Salomon, refertur, additum est continuo: . lohton atrium inierius iribus ordinibus lapidum po-
El mensam, super qum ponerentut panesproposilionis liiorum, et uno ordine tignorumcedri (III Reg. vi).
aureain (III Reg.xn). Mensa, autem aurea, Scri- De ittteriori atrio breyiter loquitur, de exteriori
plura est saera_,spiritalis scienlise claritate fecunda, prorsus tacere videlur. Veruin in Verbis Dieruru
de qua Psalmista Pomino inquit: Parasli in conspe- utriusque fit mentio. Atrium ergo interius, quod yo-
clu luo mensam adversus eos qui Iributant ine (Psal. catur sacerclotum, eo quod sacerdotes et Levitce iii
xxxii). Ne enini nos adversarii tribulantes ad erro- eo ministrarettt, ex omni parte erat teraplo circuni-
rem inflectant, mensam tiohis Conditor noster scien- datum; sed abVOriente, unde erat ingresstts, multo
lise coslestis, per quam in fide veritatis confortemur, longius a templo quani a cseteris tribus plagis secre-
paravit. Panes namque propositionis saneti sunt lum, quia nimirum in ea plaga ,id est, in facie tem-
doctores, quonim pef opera nobis vel verba saluta- pli fiebant ministeria sanctorum. Ibi altare ssneum
ria ad exempitim vitse proposita semper in divims ad hostias Domino offerepdas; ibi decem Juteres ad
paginis, quisquis hene qusarit, invenit. Uride apeiie lavaridas easdem hostias; ibi mare seneum ferat po-
iideni panes in Exodo duodecirn fieri prsece.pli sunt siturn ad lavandas fflanuspedesque sacerdotum,'Cum
(Exod, xxv), yidelicet propler appstolos duodecim, ad fflinistrandtim intrarent. Habebat autem hoc
per quorum ministerium et nobis Scriptura Novi atrium tresûbitos altitudinis, ut Josephus, liarrat,
Testamenti condita est, et Instrumenti Teteris, do- quatenus et ab ingressu templi csgferosprohiberet, et
nante Domino, revelata mysleria. Quormn nimirum solis sacerdotibus hoc licere significaret. Eratque
numero non tantum iideni apostoli, sed omnes sunt ei jariua ad Orientalem plagam, ad quaffl usque po-
designati, qui verhum pfsedicando pabulum vil»2fide- ptilus hostias Suas et sacrificia inferebat,inde susci-
Hbus ministrarit, quia omnes utique ipsatti doctrinse pienda a sacerdotibus atquc ad altare perferenda.
formam quam a DominO apostoli aceepere sequun-, De exteriori vero atrio, quodVefhaDierutabasilicato
tur. Quod veroinVerhis Dieruffl supra legiinus,quia grandein vocant, ita scribit Josephus : « Extrinsecus
fefeitSalomon mensas decem, posuitque eas iri tem- autem hujus templi aliam sedificavit aulam quadi'an-
plo, quinque a dextris, et quinque a sinistris, phialas: gulo, schemate factam,' erigens maximas porticus
quoque aureas centum, non has fflensas tsimad panes; atque latas, et porlas exeelsas et atiiplas per quatuof
propositionis <piain ad vasa Domini portanda factas: mundiparles in eo constiluens, quarum singulse ad
esse credibileest,phialas videlicetûas pariter factas: unumquemque ventum quatuor. angulis atlendebaut/.
4Si B. RABANI MAURfARCfflEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 4S2
iihiaureastariuas collocavit. t Et paulo posl: « Iti ,Autamur. jEdificium efgo templi intra atrium sacer-
hoc sacrarium offlnes popuii, quibus purgalio fetob- dotum, perfeclorum in sancta Ecclesia et sublimium
servalio legitimorum inerat, inlroibant. t Has vet'0 vilam exprimit virorum, eoruffl videlicet qui excel-
portlcus Cassiodorus senator inpictoa templi,quam lentia virtututti Dofflinoappropinquare, et aliis yerbo
in pandecte posuit (ut ipse in! psalmorum comme-! atque opere ducalum fflinoribus debCant ostendere
moral) tripliCi ordine distirix.it: primtim VidelicCt salutis. SacCrdos namqiie ab eo Latine nomen acce-
ordinem ponens Cxtra atrium sacerdotuni ex oittni pil, qnod âcrum pfsebere ducatuin ininoribtis de-'
parte per quadrum, seCundtim Codem modo extra beat. Quo nomine in Scripturis mystice noh solum
inlimas porticiis undiqtieversuni ih gyro, extremuiri. altaris ministri, episcopi videlicet et presbyteri, sed
similiter ex omhi latere priorum porliciium in cir- etomnes utique censeritur, qui altitudine rectce con-
cuHu. Sicque templuffl Iriformi sedificiorufflprsesidio. versationis ac doctrinse salutaris emineht, nec sibi-
ab ooirii erat parte munitum, facto pavifflento suh melipsis lantummpdo, sedfet pluribus prosuiit. Qui
dio inler aedificia singula de fflarmore, et parietibus dum corpora sua liostiam vivenlem, sanctaiii, Deo
domorum inlerioribus, hoc est, eis qtii ad teiriplum piacentem exhibent (Rom. xii),.sacerdotaleprdfecto
respiciebant, factis , in columnis exterioribus verO ministerium spiritaliler exercent. Neque enim epi-
solidis. Sicque fiebai ut omnis structura lempli pro! B scopis et presbytefis, Verum oinni Ecclesise Dei lo-
graduum esset varietate rationabiliter distmota, |, quebatur apostolus Petfus, cuni ait:: Vos aulemge-
Samque iri saricta sarictorum iiigrediebaturpoiitifex; iius elecium, regale sacerdotium, gerissuncla, populus
in ipsum templum sacerdotes purificali, et non pu- acquisitionis (1 Pet. n). Cujushonorisdighilaleefiam
rificati, una cum Levitis et canlOribus; in Intimum antiqutis popultis Pci eral insigrtitus, dicente ipso
alriura basilicce majoris viri Judsei ptirificati stantes ad Moysett : Jlwc dices domui Jacpb, el anriunliabis
et orantes sub dio, si serenum esset; si tempestas, filiis Jsraet. Et paulo post: Et vos eritis milti regnupi
in porticus proximas sese reeipienies; in interius sacerdotate et gens saiicta (Exod, xix). Dasilica vero '
alrinm mulieres viduse pujificatai; in extremum grandis, quse erat extra atrium sacerdotuffl, in qua
atrium gentiles et Judsoi, qui nuper venefant ex geri- omnis populi inulliludo adorarC sive ad verbum au-
tibus usque ad sextum purificationis difem. HSBCtit diendum confluere solehat, cariiaiiUm in sancla Ec-
in pictura Cassiodori distincte reperimus breviter ciesia yilaffl moresque figuraliter insinuat, qualibus
adnolare curavimtis, rati eum ab antiquis hsec in dicit Apostolus : Et ego, fratres, iion poiui vObistoqui
dies didicisse, tteque virufflfani erudituni voitiisse ! quasi spiriltilibus, sed quasi carnatibus. Tanquam
in exfemplumlegenli proponere !qusenon ipse prltis parvulis iri Christo, lacvobis poluiii dedi, non escatit
vera esse cOgnovisset.Hsec sunt loca quorum memi- iC (I Cpr. ni). Qui bene per basiiicaffi grandem desi-
'
riit sUprettitis graduum psalmus, qui ita incipit.: gnantur, quia absque uUa dubietate mul.to major est
Eccenunc benedicile Domihum, griines servi Domini,. in sanCta Ecclesia. talitim quam perfectofum nume-.
qui sttilis in doino Dominij in atriis dOmus Dei noslri rtis, sed quantum numero pfsestaht, lanttim suceum-
(Psal. cxxxin). In his porticibus Jeremias et pro* bunt mCjilo. Unde aple basilica hsec grandis etsi
rjhelse alii, inhisDominus etapostoli verbumpopulo plurimos capit, iion eos tamen ih interiora templi
prajdicabant. In harura aHqua bominus sedebat do- deaurati, non ad altaris ofllcium, non in idipsum
•cens, quando, attentantibus Pharisseis, fflulier adui- saltein atrium sacerdCtuni intromitliJ;, quia et car-
tera illijudicanda oblala est (Joqn. viii). In his in- nales quiquCatque infirini adhuc in Ecclesia etsi Pb
venit vendentes et enientes oves el boyCs et colum- merittim castse fidei hac pietatis Pomini devote ad
bas, hosque ctim stiis mercimoniis eliminavit e electorum soiiem pertinent, longe tamen abeslutillis
templo (Luc. xix). ln his Petrus;et Joannes clauduin sequentuf qui cuffl fiducla dicere prohaniur : Noii
invenientes sanarunt, ac secum iiigredientes interius enhiiaudeo atiquid tbqui eorum qumperme non efficil
a"dorandum duxerunt (Act. m). In his orabat omnis Chrisius in obedientiam genliuin verbo el faclis
mulliludo populi, quando incenstun ponenti Zacha- (ROMI.XV). Et ilerum : Ronutn ceriamen ce-rtavi, cur-
fise angelus ad altare thyniiamatis apparuit, eum-VD sum.consutnmavi, fidem servavi, de cwtero reposilaest
que de prsecursoris Domini nativitale perdoCult inilii corotia justilim (I Tim. iv). Accedebat quidem
(Luc. 1). Noriautem bsec atria cum porticibus aspfe- vulgus usque ad atriuffl sacerdotum, hostias suas
ctum templi de longe aspeClanlibus abscondere po- tisque ad hujus januam deferehat, suscCptas a sacer-
luerunt, quia iocus itt quO templum erat siluffl, dotibus atque in altarioblatas oculispfosequebatui';
inulto StiblimiPf cfat quain ulii frindatse jporfiOUs! in ipsiihi etiam templuffljcuiti aperiebatur, irifuitum
fiiere. Nam (siCut Josepbus Scribil) exlremse alfio- suum a longe dirigebat, nec tarijen atiitim sacerdo-
fum fabricse cuffl in quadringentis ctibitis Cssent ttim inlfandi facultatehi habehat. Veruffl de infeiio-
erectse, laittett tisque ad verticem moritis, in quo" rihuS.Clamabat ad Pominum, quia nec carnaJium in
lemplum sedificatumefat non perveiierunt. IlseCqrii- ECclesia simplicitas a Pominti despicitur, qtiarido
dem dC structufa templi sludioso leclori credimus fideliter ea quse valeiit illi Vota piCtalis Pfferuttl. Di-
nitimanda. Vertinl in eis qusecunque Scriplura saCra figunt enim visus a 16hgeitt teinpluffl Dei, cum vitam
fefeffe coirimodunj duxit,figui'am mysteriorutti qttK- sublimium discere et admifari" sedulo gaudent, et
raniiis, cseteris pro historise cognitiorie! simplicitef i quos virttitis iittitalione SequihequeUtit,pice vfeiiera-
M; 'CoMaffiNf. IN PARAliiPOMMNA;^-Lfe. I!i; •: - 4s4.
tioffls compiectuntuf aifeetu, Vident bostias saeer- îmittimihi fidem (Hebr. xiii). Gfeagseatiterii sSiicto-
dptuffl in altari ignfe-sacrosanctoconsuffli, quia ffia- . f um pfsedicatoruffl Kqtie figufseCongftitinti quorum
'
gna ffiaghorum opera cognoscunt a Domino per Spi- niihisterii est anifiias fidelium Vferbofidei reficere, et
ritum sanetum dignahtfer accipi. Affefunt ct suas juxta ffegulafflapostolicsediscretionis rudibus adbuc
.hoslias ad atrium sacefdotum offerendas Dominoper discipulis rationabile et sine doip lac doctfinsa sim-
iilos; dum bona quse prsevalent operantes, majortim plicis adhibere (J Petr. n): perfectioribtis siUtem
acdoeliorutn et cpnfirinaniurexhortatione, Ct ititfef- feplidtiitt clhuffl doptrinse sublimioris ministrare
CfessioheDoniinocoinniendattiur. Qffefuttl feiiamtutic (Hebr. v). QtiiCunqtie eriim sacfamerita. Chrlsti
hoslias suas sacerdotibus per eos Domino eofflmen- summatiffl cognCsCfereatque, ad iriiilatiorieiri snS-
dandas,'ctiitt sanctis quibusque egentibus necessaria cipefe riorurif, hi qtiasi carnibus lidstise salutaris
ffiundi hujus, quibus ipsi abundstnt, sumfflceffier- fCfecti satiahtUf. Et quia dOctortimfest spifitualium,
- cedis intuilh tfibuiiht, pomitiO adfflotietite ac di- qusecuique personce mysteria audiettda cpmmittant,
cfentfe: Faciie vobis amieos de mtiipriioritiiniquittitis, solertissime discernefe fecte,f CCteftisciriulas facere
'._ul, cum defeceriiis;recipianiVosiri.mtefriutqberriacida jubfettir saeerdotibtis pfefMoysferi,quibus carnes no-
{Luc. xvi). Bene affitim sacerdotuui tfibtiS orditiibus , stiar.tinfprout ppofttiferit,Coinppnant; et alia quidem
iapiduffl politoriita (fides, spes, .charitas) et fecte B hottiinibus, sed mundis edenda afferUnt, alia\'efo
politorum, quia cfefte necfesseest discendi Stilertia, altafis jgnlijus consumehda felinqtiatit. Reliqua
tit qUisquequomodo dieere, qtiid sperarfe, sive dili- . sunt lii yferbis deindfenoniitilla, quse ttostrse iiumili-
gfere debeat, dignoscat Umis autem ordo lightifum iati l-evfelafeet ad riostfse Cptilasfefectioiiis; conce-
Cedri, ipsa est bdria opefalio, ac sitife eoiTuptiOhe dere dignatus est, Sunt item aiia tatttse pfofunditatis,
siffitilatioriis exhibita , sine CtijUSstipeiadjeetioti.fe ipse sancti Spirittis soiuminodo scientise pateant,
fides, spes et cliaritas vera esse noh valet. Dicluiri nOsffse vero Capacitatis per ntnnia menstij'am tfanS-
rianiqtife fest saapiusqtiod ligha cedri propter odoris efendaiit- Nam phialse latiorem atque apfeflipreni
gfatiam et imputrilJllerii suse ttatufas potfentiampCf- Saferse doctfinse sighillcaht sernlorieni, qui haustuffl
severkntiam famanique pise designant actionis. Ad sapiejitise piesitientibUs saluljriter ifflpenduttt, et
lioc atfinm tisque universi ascendertint electi, qtii pie labOfaniibus refocillalionem congftiam pfssdica-
fidfe,spe, diiectione atqtie opere Deo placere appe- tpfum ministeria tribuunt, quatenus fidc solatio
tieruni. Hoc alta- meriloram gratia trariscenduttt Vadjtifi ad fontetii vit« SBtefnsepervenirfe possint, ex
pfeffeCti,eumVin tartio yirtutum culmine proficiunt, : qtio qui hiberit, ipsa Vefitate attestanle ,11011sitiel
tit dicCre stiis auditoribUs possinf : Imiiqlores iioslri iPwlefriurii (joari. Vi). Et hotandum, quod ih ColoCo,
estote, sicut etiios Christi (1 Cor. n) : glorienturque " ubi iii ParalipomfenOnlegituf quod Hjram feeerit
etdiearif : NesCitis, quoniam angetos judicabimus ? iebetas fet creagas et phialas,illic in Hbro Regtim
qutihiti magis smcularia (I Cor. Vi)? Quod autem - habfel, lebeias ei scutras et amulas (III' Reg. vn),
dicitur,- quod hostia basilicsa tfecta fuisserit sefe, si- Seutfae efgo vasa senea fesse diCutitur sequaletti in
griificat infroitum fidei sermone liffipidissimeprsedi- funflo et in Ofe liaberitia amplitudineiii, ut coopefta
eationis prseparafi debere, ut adyeriifenles quique desupfercalfefacereposSfentqtiod vejlent. Amtila vero
discant, quomodo per fidem Ciirisii, 6t saluliferasa- specifesquaedam est yasprUiii IibatoriPfum ad offe-
Cfsifflentadfebeant inlrare in Ecclesiaffl Chrisli; et ;', fettdaVina. Pfehique,iegtiritUrin Exddopliiala;faCtaj,
postqtiatti iiitfaverint, quam religipse, opofleat ipsos acfetabtilaCt cyatbi, in quibus offereridafufertintliba-
in ea eottvcrsari. : V iirMnaititahernaculo Pomiiii {Exgd, xxxvii). Et quid.
" Fectt quoque Hirdin lebeitiSei 'cieaggs et pliiaias:, .'Vafia vasa, qtise ad pftererida Hbamina kiiit facta,
et complevitOiiineopus regisiiidtimo Doiptni; Lebeles nisi yarise suttt cHsiinctiOtteseioqtiii divini pro dis-
factse fuferurit,ut iibferExodi commeinoj-at, ad susfei- pari capacitsite; audientitim ? Non eiiirii tina eadem-
pifendos cineres altaris holOcausti (Exod; xxyii). qiie j Voninibus polest conyfenire dtictfina. Aliter
Creagas, hoc est, fuscinuise ad hpc in niiiiisterio natoque isapientes, aljter insipleptes., aliter divitfes,
hahehantur altaris, ut carnfesylclifflanjm per eOs de âiitfei pauperfes, aliter saiii, alilfef irifirrai, aliter
caldariis coctaeprpfeffentur, atque ad esurii eoruitt seiies,ValitefjuvenCs, aliler viri, aliter feffliiia;, aliter
qtii his erant feficiendi afferrettlur. Phialse vero ad cselibes, ajitef conjugati, aliter pfselati, aliter subdili
offerenda lihamina. Sed lebetes cineres sahctos docendi sunt. Quselamen vasa offlnia ad meiisarii
suscipiuttt, cufflfideles quiqtie vel fexemplaac sScra- tabemaculi, Omnia ad offefertda libaminapeiiirient,
menta Dominicsepassionis ad custodiam sui pia quia qtisecuriqriepruderis doctor diversa pfo divej--
mente retractant, vel certe exitum praecedentium sitafe audienliuffi loquilur, urtiversa in regula Sacrse
juslofriffi dUigfenlfefaspiciunt, qui , magnis pfo "Scripiufse fepferiutituf, atqUfe ad OfferfendaDomino
Pomino elabOratis agOnibus, nuhc Cufsu corisum- voia honbftim operum! corda exciiant atiditOrtiiri,
mato, de pfefcfeptQ jaffijambravio siiieifirielsetantur Qusfevidelicet operum divfefsitassariclaeprajdicatio-
quatfenus ConsidVeratisffiajorum viiTutibus, et ipsi riis,- ipsltis. poriiini oj'e designabalttf, cuffl dicefef;.
lieri possint, juxta prceceplumApostoHdiceh- Qui pulas est fidetis dispensdtor btprudetii, qtierit
" magni
tis : Memeritoteprmpbsiioriim qui vpbis tocuti sunt , 'ionstituit Domirius supeffapiUiant suam, uldet UUs
verbiiih Dei : quofuriiintueiiles exitum converstitionis :intetiiportiiriticiMensurtihi(Malih. xxiv) ? Mfensurahi
''m- B. RABANI JdAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. JM
quippe tritici conservis dat in temporC fideHsdispen- .A adversitatismollitij viam patrufflhene operandom-
satof et. prudens , quando discrettis verbf ffiinister tramus, ut adprsemia patrum bene currendo perve-
non soluni tempus opportunum in diCendp observat, niaffius, Neque eniin senjper rips feguHs necesse est
verum etiam qualitatem, sensunique auditoj'um diji. hoiiseoperatipttis aj;ctari, sed, completa operatione
gentfer exquirit,. et juxtri dislantiam; hujris modtirii, hPiia, palrtta etbeatce i'etrihtitioriis: speranda; quia
sui sermpnis tempferat. ; nec semper vasa inforffiis aTgilJsefenebantui' inclusa,
OmniavasafecitSdtomoniHirampaterejusindomo vermn ubi ad perfectionem sui peryenferant, fractis
Doniiiii ex wre mundissinw, in regione Jordanis fudii formartim clausUis producebanluf in lucem, et iii
ea rex in argUlosa lerrq inter Soctiot ei_Sqredatha. templo.Domini pro suis quoque locis disxjonebaiilur.
Frat autem multitudo vasoruminnumerabUis., ita ut Hoc autelri dicimus non quod opera sanetorum un-
ignoraretur pondus wris. De hoc in libro Reguin ita quam sint inlerilura, sed quia ubi corouam justifias ,
scriptum est : Omitia vasa, quw fecil Iliram regi quam bene operando meruerant, acceperint, labo-
Salomoniiiidomo Domini, de aurichalco erant, etc. riosse operationis cuncta cessent officia. Quis enim in
(III Reg. VH). Apte in regione .lordanis fusa sunt illa vita pro fidc Cbristi marlyrium patiatur, ubi, ex-
vasa domus Pomini, in quo vidclicel flumine Domi- pulsis adversariis; omnes electi in praisentia Christi
nus nosler baplizari dignatus est (Matth.m) : ejus B lsctantur? Quis ibi mortuum sepeliat, ubi solum vi-
linclus undis, aquarum nohis elfementujn in ahlutio- venfium terra est? Quis lugentem consoletur, ubi
neni peccatorum convertit. Et quia omne fidelium abstergit -Beicsomnem lacrymam ab oculis sanctorum
baplisma, quo Dpmino consecrantur, inexemplum . (Apoc.vn, xxi) ? Quis ibi domum peregfino et Iiospiti
celebratur baptisffialis illius, quoipse aquas sanctl- aperiat, ubi omnes sifflul electi habitalionem exPeo
ficayit, ffectfein regionfe Jordanis vasa sujit domus ,habent?: dgmum rion piqiyafact'am,\0erpam_in cmlis
DpininifaCta, Neque enitti aliter yasa electionis et (II COK,,V)i?;Quisniihiillic paiiem fesurienti potunjve
iriisericofclicefieri possuirius, riisi ad baptisina ejus; sitientiâfferatj tibi bomirius .pasciiirie ,:el liihit. milti
quod illolri fluniine subiit, f espiOientes:f etipsiiii' deerit :(Psal:: xxa) ?. Pisrupfis ergp formis vasorum
lali flumine satagamus ablui. iNotandum auteiii, quondam neeessaiiis, vasa ipsa hi doroO Pei jam
qupd non tanfum in regione Jofdapis, sed et in camT splendida refulgent, quia, cessantibus in fine mundi
pestri regione Ulius facta dicit eadeta vasa, signifi- non soljmi persecutionibus, quas prOpter justitiam
cans ffiultiplieationem fidelium, quse non splum in patiuntur, vorum etiam Jaboriosis' juslitisGoperibus,
Judsea, sed et in omnium naiiottuin latitudine futura quibtis sua sponte pro selerna beatitudinc insudanl
erat; expleta iprophetia qusedjcit: Gaud^btirit.carnpi^ electi,,splain visione sui conditoris pcrceptsc immor-
etqmnid :qumiri:-eis sunt (Psat. xcy). Cui siinile es,t;Q talilaiis clafitale ltetabuntur.
Iioc,;qtiod 'idem!lisalmista de skcfaiiieiitis Pomihicse ;, Meciiqm Salomon otnnia vasa domus Dei, el altare :
iiicarnatioriis loquens , ex persona Corum, quibu§ guretirn ei mensus el super eas panes proposilionis :
completa incarnationis arcana ad fidem venerUnt, cqndelabraque cum lucernis svis, ut lucercnl anle
ait :,Eccequdivimiis eam inEphrata, invenimuseam oraculum juxta atrittm ex auro purissimo: Quid est,
in campis silvw (Psal. cxxxi). Audiyimus quippe in quod supefius dixit fecisse Hiram Salomoni pmnia
Ephrata. Bethlehem sacramenta Pominica, quia pro- vasa in domo Domini, et nunc dicit, Salomonem
missuni legimus David patriarchse, qui erat ex eadem ipsum ffecisse flmnia vasa dOintis Dominl? nisi ut
civitale : De frttclu vcnlris lui ponam. ejus Chrislum osier.dat hisforialiler SalOmonemipsum fecisse opus
in carne venturums(f bid.). Invenimus eatn in campis templi diclando, ef HiramOperando^ Juxta allegoriam
sitvce, quia rcvelala hsec in altitudinc genlium ipsi vcro significat Redemptoreto ritistfUttiitt sarictis prsfe-
per orbeni cognovimus, ipsi vidimus, ipsi participcs dicatoribus, atque in onmlbus fidelibus suis 1ornaium
facti sumus, Fudit ergo rex vasa domus Pomiui in Ecclesice parare, atque opfera yif tutuffl efficere, quia
campestri rpgione Jordahis : quia Pominus baptismo ipsius doni fotum est ([uodcunque recte sapiunt,
salutis de quo vasa misericordise faceret, totam bene voltint ac fideliter agunt: qui in Evangelio
mundi latitudinem imple\it. Ai'giUosa auteffl terra, discipulis luis ait : Sine me niliil poleslis facere
'deqtta faCt« sunt formse ad fundlendavasa Pominij (Joan.xf). Pe quo JacobUs Apostolus ait .: Omne
qpa njelius qilam Scriplura sacra. de qtta regulatti daliim optimurii, et omne donum perfecturitdesursum
bene vivendi accjpimus, ysdetinteUigl? Quasi eniiri :est, desceiideps a Pdtre iumh_ium,iipud quehinon est
', argilia igriibus durata formam vasisDbiriini, qrianta trtinsmuiatio, _nec: vtcissiludiiiis bburtibrat10 (Jae. I),!
fet:qualiafieri debent, exhibetiCuniiriPbis -Scripturri Mtare atiretim corda signiiicat pfeffefetofumjustorum,
regulam itistitise, quam sequimur, ostendit; sancto- internse Charitatis et castitatis luce corusca, quorum
rum liobis exempla, qui ignc trilmlationum invinci- sublimitatis significandseetiamlocus convenit ejusdcm
biles perseveraverunl, in omnibus sequenda prse- altaris. Stabat eirim anle osliuffl sancti sanctorum ,
monstrat, si vasa in domo Domini electa ac pretiosa ut in faclura tabernaculi manifeste legimus (Exod.
esse conspicimus. Ejus igne liciuefactum argillce for- xxxvn): in quo videlicet altari non hostiarum san-
ihas ingredilur _ quo vas possit aplum ministeriis guis, neque liijamina, sed thymiamala lamen inceu-
coeleslibus effici, cum ipsi salubriter humiliafi et debantur, quorura sumus ad superiora ascendens
ilamma suse divinse charitatis sivc etiam humanse operiebat arcam, atquc oraculuiu odore suavitalis
:'m ' COMMENT.IN PARALIPOMENA.—- LDB.III. 458
'":_'[V"
f
iinplevit. In quo figura expriniebatur sanctorum, qui jA templi doctores sunt sarictfac sacerdotes, qui in-
• dum, neglectislemppraliuriiferum ctipldita.ibus, tota sfftiendo, baptizanflo, cofflmunicattdpDpmiijici eof-
intentione CcBlestiaquceftittt,yelut intus in vicinia ppris et sanguiflis mysteriai, pfima riobis Ecciesise
oraculi sunt positi, rifeclonge sunt renioti a velo quo praiscntisliminapandunt; quid cardines utrorumque
feinplum et sanpta sanCtorum diriffluntur : quia ostiorum, nisi sensus el corda sunt eorumdem ange=
. eorpore tantum terf afh;ifleolurit, CseterufliSfecundum loruni, sive hominum sanctorum, quibus inimobiliier
interiorem homineffltofsinihabentconversationemiii contemplationi ac dileclioni sui condiforis adbserent,
coelis.Aseenditque ab hujusmodi altari fumus incen- ut co ministerium divinitus sibi dclegalum recte
soruin intrasancta satictoiurii, ubi arca estrecondila, compleant, quo a voluntate illius, cui minisfrant,
cufflorationessanctortiffiflamma.Charilatis excitatse nunquam oculos avcrtant? Aperiuntur enim et clau-
ad cojlum usque iperveniunt, ubi Christus estiri dex- dunlur ostia congruo tempore, sed nullo suuni car-
teraDei sedens (Col, hi). Nprieniffi in hoc altari sari- dineta tempore deserunt, qtiia; angeli et homines
guis hostiarum , sCd thyiniama tanlum incenditur sancii, sivfe in hanc vitam fidei,; Seu in illam spei
(Exod, xxxvii) : quia tales viri non habent opera fideles atqtie elfectossuscipiant, sefflper anifflum in
carnis et sanguinis, qtise iri ara sui cordis immo- fadice setfernsedilectionis fixuffl tenent. Unde bene
lantes Dofflinomactarit; sed solumriiodo lacrymarurri';]B iidCm cardines ex atirOesse facti perhiberittif Vprpplef
fetorationis ei vola pro desiderio regni coelestis pffe- vidfeiicetvel mefitUm prpprise Vclaritatis; vel illius,
lTint, Fecit quoque Salpmop Ct altare seneum ad qUattiliabetitih Deum, cIjaritatis.Quod aul feffldicit,
holocausta et sacfificia, cujus faClura et ttiysteria ostia esse cselaia-tam iiiteiioris dpirius qttarii etiaiji
superius jam exposita srint, siCutet exmensurarum ;exteripris,:sigiiificat qtitid llori solttni angeliCsevirtu-
significatiohe. Cum autem de candelahfo Cuffllticei»- tes, sfedetiam sanctseDei Ecclfesiaedoctores variarum
nis suis facto et colofato ante oraculum dixisset, yiiiutum decorfe suiit honorabiles.' et ad imitandum
adjunxit: Et florentitiquwdaitiad lucerna.sel forcipes riobis saluhres. Quicunque enirii-feorum dfecofi in
aureos . omiiia de aurb mnpdissimo facla sunt. Flo- justilia, sanctilate, et veritafe perfidem ; spetii el
renlia qucedani nominat species liliprum in cattde- Charitatem in prsesehtiarum propinquare studuerit,
laiiro factas, super quas poriebantUrlucernaj. ForCipes procul dubio c6rtim glorise participeto in futura vita
autem aurePs eimmctoria ttunetipat, quibus emun- - se esse gaudebit.
.' CA-PUTti!:.;;.;':;- "'••
gehantuf lumina candelabri, ut reparata melius lu- '-*..';
cerent. Cseterum :fpfcipes illi, qui iu altaris risum be eo cfpodihtulit Salomdh otnnid.qtimvovbrqi Dqvid
jussi suntfiefi, serieiftiefe. Sed ef M fofcipes, qtiibus :i palefsuus, aurum et grgentum, et universa vasa
simut cum arca Domini, efparaturataberpacuiiin
emungebahtur lucern8e,iquid:nisi ittterpretationem 'Q _.. teiripium Domini. ,'Quod sacefdgtibus collocantibus
spiriiltialis sensus per dPCtortim officia, designant? arcam "in sanctis sanciorurii, Levtim cymbalis et
Ipsi ehiffl verba sacri eloqtiii ab historia in aUegp- pstilteriis et citharis laudes Deo canebtint, quattdo
fiam, et ab umbra_in veritatem transferCntes, quasi -; nebittg.implevit domum Domini, ;'
lticem scienl-isein Ecclesia Pei super candelahf uari - Sicqueeomplelum estomneopus;quodfecit Salomon
titysticuni positi, rotiltiplicant, ac pfsedicando fCno- in dbriioDomini. Perficit Saloinon quodfaciehaf indo-
yant, atque ideo dicuffluf.de aurp mundissimo faoti, too Domini, cumrexpacifichsnostef in dienovisslina
quia lumine verce sapienfise existunt clarissiffii. onffles electos resurreclipnis immorfalitale glorificat.
: Tliymiamateria qtioque et iliuribula etvhialas et Alloquin quandip status hujus sseculi geritur, facit
moiiariola ex auro pitrissimg. f hymiamateria ergo quidem optis domus Domini Salrifflrin''.,sed ttottdum
alque thuribula, efc, vasa in quibus thymiaffla odo- perllcit; quia cofda electofum Poiriinus ut bona
rahatur, bene possunt expfimere COrdaeleClorum _; Opeferilhr, inspirat et adjuvat; nrilii tamen inhac
itt quibus oratio pura et suave flagrans Domitto dtititaxaf vita eofflmoranti, ahsque peccato" esse tri-
defertur, de qria dicit psalmista : Dirigalur oratio buii: haffique hoc dpnumfUlurse-yifaibeatiludini re-
inea, sicut incensum, iri: cotispectu tuo (Psal. CXL).., niservat.Perficit vero omrie opus templisui, et hoc
Unde et in Apocalypsi Joannes vidit, sanctos habere dedicatiOni aptum reddit, cum translatos.de hac vita
phialas aureas plettas:"p'dofanientorum; qttod coij- feleotossuosseternum perducit adf egrium.;Quodbene
festim exponendo subjtiijxit : Qum sunt ortitiones sigriificatur in eo quod templum sepfem annis sedifi-
sanctorum (Apoc, v), quse exarotoatibus Virtutum in catum est, optavo autem perfectum atque dedicatUm,
mortario purse CottSCicritise, Conditse suavissimum Septcm nafflg.ue diebtis ornfle IJOCtferiipUs.volvitur,
odorem exhibent Dojnino, ':- pctavaauienifesl diesjtidiCii et^^fesuffectiorii^futufse,
'-' Et ostia cmlavittempli iitteriorts, id est, iri sancta de qua psalfflus sextus et undecimUs!altitUlati surit.
saiictorum, et ostia tpmpli forinsecus aured. Hincin Ctilvideiicef tempori;Cpnvenil;ap6rte qupd sequitiir:
lihrOReguni ita Scripttittiest: Et cardines ostiofum .Jntuiit ergo Salompn. omniqih' dedicaiipne, quw
domus templi interioris saneti sanctorum et ostiorutn vtiveraibtividpatersuus; grgerittiiriefaurum,et uni-
domustetnpli ex auro eiant (III Reg. vn). Si ostia versavasa pOsuit in tllesauris dgipuspei. etfeliqtia.
dtiiriu?ititerioris saricti sanctorUm angelica sunt mir Argentum namque ad -nitorem elpquentise , atirum
histeria, quse nobis.de eorpore egfessis introitum ad splendorCfflsapienHse;,vsisa genef aliter ad ratio-
vitse coelestis feserant: (f«c. xvi), et-ostia domus riahilem Creaturam vovit f sive, utin libro Reguril
,.'".;..:... -.".is-.
M r, B, RABANI MAURI ARC^P.; MOi&.UJ^f.bÊtLU'MPARS I. M
habetur, sanctificayit Pavidjaler Saiomottis argett-.A apparebant ulira extrinsectis. Qui ei fuerunt ibi us-
tum: (JI Reg.: yiu), mmDeus Pater eloquentes ; que iri prmseniem diem. Jn arcci aulem rion erat
quosque.;gfatia_sui Spiritus ad loquendum verbum aliud, nisi dum iabulm lapidem quas posuerat in ea
Evangelii cortfortat. Sanctificat aurum, cuin.nalurali Mbysesin Qreb, quando pepigilfmduS Dominuscum
ingenio prseditos StiP replens Spiritu ad consideranda filits Israei, cum egredereniurde ierrti Mgtjpti (II Reg.
in lCge sua mirabilia illuminat, Sanctificat et vasa, vuij. Quod iiiaiaarca in sancta sanciorum dici-
cum omnibus; generaliler Ecclesise filiis ejusdem lur, cunique feminerent vectes et apparebant uhfa
Spiritus gratiam largitur, adamandp illos et appe- I extrinseCus, notandum juxta id qudd in Pafallso-
tfettdodona perpetuse salutis inllaijiniat. Hoc aritem menon scriptUm est,. qUia etsi capita yectium acce-
argetitum, hoc aurum, hcec sanctificata yasa Salo- dentibus propius ac; diiigentius infuentihus parebassi
nionrefert in templum. Unde consequenter scri- anle oracuium, non tamen fieri poteral, ut ipsa
ptum est •. , - .. V eorum capita ante oraculum eminerent : quia nimi-
Portaverunt. Leviim aream, e_linlulerunt eam et rum necesse eral ut, clauso oraculo et appenso ante
omiieni paraturam tabernaculi, Porro vasa sanclua- ostia velOj ipsi quoque vectes, arca et cherubim ab-
rii qum erant in igberngculo, poriaverunt sacerdotes derentur interius : quod fieri non poterat, si promi-
cupiLeviliSj fetc:Cum Pominus noster, peractotmi- B nentes ulterius vectes producendis ;ad ciaudenduin
versali judicip, omnes eleptps, fet!doctorum yidelicet hosliislocum no.ri.dareiit. V
csBterorumfideHum costumin gaudium regni coele- Quorum positionem vectiuin Scripttira non sine
stis introducit,- reponitque yasa diversi generis ar- causa, sed magniintuiiu sacramenti tam diligenter
gentea sive aurea in thesauris dOmusPomini, quando fejcpedifecuravit. Constat enim, quia domus templi
eos^ qui multitudine dtilcedinls ejus frui ffieruerunty exterior peregrinantem in terris Ecclesiam, sancta
abscondii in abdito vultus s_uia cOnturbutione hoini- autem sanctoruni internam supern» patfias felicita-
itum (Psal.xxx). Et apte multi sunt thCsauri, in qui- tem dfesigttavil.Itein iUata in sancta sahcloruin arca
bus vasa eleclionis recqndatiltir; sed una domus Do- assumptam Christiljumanitatem, et intra velum regise
;
mini^ in qhaiiiderii sunt facti tliesatiri. qtiia. et una coilestis inductam ; vectes veroi qtiibus arca;p6rta-
estEcclesia, in qua omnes cOnlinentur eleeti, quan^ batur, prsedicatores verbi, per quos ipse muiido in-
turolibet ffieritis distent. fefiuna non diversa estpa- notuit typice denuntiant. Quod autem dicitur iiihil
tria illa coplestis, quK electis promitlitur omnibus : esse in arca, nisi duas tahulas, quas ppsuerat
quamvis.s'c»f slella.asletla in claritate,ita et resur- Moyses in Oreb quando Iegem dedit Pominus filiis
rectib irioHuoiitiii (I Cbr-. xv). Quodutrtimque judex : Israei egredientibus ex jEgypto, ostendit generaliter
ipse, ac distribtitof pfsemioruto Poriiintis utta s6n- G nihil esse.in ipsa afea quod contrarium fuerit prse-
tentia denjonstravitj Oumait: In dpmo Pgtris mei .; ceptis legis Doinini in duabus tajjulis eomprehensis.
maiisiones miiltce siiiit (Jgdti. xiV). Uhaffl fergd do- sed ea ibi solummodo condita. iquse!juxta ejusdem
tiium Ppmini fecit Salomon, multos in e.athesauros legis mandata ad cultuffiunitis Dei, et ad fideinostraj
ad.recipienda.vasa diversi generis;-una tafflen bene- commendalionem typico schenlate gesta fuerunt, ut
dictiohe sahctificata parayiti quia nimiruffl utia est figura, umljra futurorum per omttia dicto ac facto
domusPalris n'onmanufaciq, mlernaincmlis (II Cor. ventufse veritati testhnonium prseberet; sicque ea iu
v) : sed ihultm in ea mansiones (Joan..5u\) ad reci- mundo apparente fidem eertam tefflpore cpngfuo
piCndosomnes, quos. timentes se ae diligentes Po- suse historiss 0bsefvanti33 acciperet; Eral autem hi
minris benedicit. pusillos Ctim ffiajoribus. arca, ut Paulus apostoliis in Epistola sua ad He-
- Et 'iiitulerunl sticerdotes arcam fwderis Domini in ; brccos testatcir, urna aurea haberis manna : Quia in
tbcumsuuiri; id esl; ad bfaculum templiin sancfa IiominC Christo .habitat oinnis plenitudo divinilalis
sanctofum subter alas cherubim, itu ut cherubim e& corporaiiier (Hebr. ix). Eral Vifga Aaroh, quse fex-
pandereni alassutis super tocum, in qtib posilti erat cisa deriuo"fiorueratj quia polestas omnis judicaudi
arca; etipsam arcam tpgereiit cum vectibussitis. Ve- peues.eum est. ctijUsjudiciuffl.in humiliiate passio-
ctiuhi auiein^ quibtis poriabatur tircti; quia paulo; -'-'.riis videbalur esse sublatuin. Erarit el labulsejTfesia-
tbrigiofes erunt- eapila parebant aitle bracuiuin. Si menli; quia in illo sunt omriestliesauii sgpientimet
vero qtiis pautulum fuissef 'extrinsectis, eas videre scieniiw dbscoiiditi: (Col: ii). Atihayebant ei veeles
tion poleraf.Fuit ittique xtrca ibi-usque iiiprmsenteni quibus portabattif, quia doctores qui qupndam labo-
dieiK NiMtque'erat aliud in arca, nisi dnw tabutm; rabant in verbo Ghrisli, nunc prsesenti visionfecon-
qutis:pbsuerat Mbys'esiriOreb, qtiando iegem dedit gaudent gloriceChfistl. Qiiod eiiiitt imus eofUmrle se
Dohtiiius filiis Isftiel egredieritibixsex iEgypto. Hinc dixil: Cupio dissoiviet essecuiriGhristo (Phit: i)-r de
quoque iii lihfO Reguffi ita scripturiJ fest: El iritiiie- oinnibus utiqUe sui bpefis conSpftibusintelligenduin
ruiit iticWdblbs dftidirifBderis bOpiirii iri lbcurii;iri ! 1'eHquit. Apparebant summitatfesVvectiuirifofis aiile
oftictiluhiieihpli; iii stincltisariciOruiii, sitbter 'tiltis oraeuluiniiion seinpef, sed cum ostiaiejusdem ora-
chertibim.Siquidehi chefubim expuridebtintaias siiper «uli aperiri tontinghffet; neqtife hoc omiiibus,-sed
loctim "arcm, ef pfote'gebtiiifarc'tiiriet Veclesejus de- soluiiiniodo qui propitis accedentes atteiitius ea quse
stiper. Cunique eritinereritvecies, et 'appWerent-suni- IhtuS efanl satageJjaut irituferi, Ipsa aulem aroa,
mitat.eseorum foris sanctuarium ante oracutttm, non qualis et quomodo esset posita, soliseis qui oracu-
Mi: : COMMENT.ffi PARALIPQMENA,— LIR. III» 462 J
luffi intfasseht,- videfe lieebatj.quia nullus sanctpruto j \, lenafiunj ,et yicenariuin riunieftiffi suijt espfessi, eo -.
in hac adhiic vita positus (tamctsi mtiltum ifi alti^ quod legisiatorj, juxta iiujus liuriieri qusUitiiriteitti
tudiheseirifentis attoUens); secl soli illius patrise ci- arihofuhi sefierii: iUipevit, &fin dffiuaculo Siori iri
TCSgloriam inibi sul Redeffiptoris plene contuen-. die Pentecostes eodeffl numero Ofederitfesgfatiim
tur: Suht et vefctes curii arcaVin, or&culo feconditi; Spirittis paracleti accepefunt, prsedicationibus yaU-
qriia:ti.bsconditisiini et; jam riunc peffeelLqtiique et dis turbis. fidfelitim.splendpfem soHs lusfifise fnno-
elefeti/ qui fids ;prsece'ssef,Uotde mtindo,- in abditg tuerufjtj ut utrique>.hoc est, doCeutes;fet audientes
vtittusbeiuconturbtiiibnekomihum (Psaf.xxi); Qufe^ iunjine yfefsesapietttise dfeCpfarentjii(Act>ii), ,';,
fuffi tafflen summitates vectium nonnuuquafij aferto Igitttt biiriilisptiiiler %t-ttibisei vbteet c_^rtib,alisM-x
oraetilb his qui appropinqusintVisuntuf; eiito perfe- drgdhis et-diMi%geheris riiuSicbiWriboiiciiiktitibuS;ei
cliofihus qUibusque.atqtie ocUlufflstii cbfdis tota ' boceiiiiri subliihk tolWiitibuS;lohge soiiilus tiiitliebti-
intenticne purificantihus divinsi gratia aliqiild extre- tuf •iitiut cuiit Rtmiitturh latidure cmpissent%i~dicc-
mum de supefnorum civiuni "gaudioeotttemplandum fe : GottfitefflifiiDpffiirioqttotiiain boftUS; qtirinicifti
donaverit. Qusfenimirum cpntemplatio his, qui paulo iiti setefttjinl misfericofdia ejtlsj vriplefetur domiis
lottgius reCCsseruiitiniinime concediiuri quia; qiiarito Deipiib'e;M.et pbssijtii âterdofes stafe U iMriiStfafe
exteiitis riiente \aga letiianeht, tanto minus, quse J" pfopley"btiligiiveiiiiGoihplevefat eriiiii 'gloritiDOpiirii
bunl inteina gaudia, gaudent. dbriiuiii Bei. Quid est quba SaCfef dCtibifs "etIfevitis
Omnesenim saceidotes, qui ibi potetanl invenitt, ofgatiis et divergi generiS touslbbfiim lahdeiri Deiiri "
CphcihentibuSfjfojptef eistigiheffl,iSit%':ut" itt
sancttficaii sunl, nec adhuc illo tempote vices el mi- tetriplP
nislenoium oido inlct eos dtvisiis etat, tam Levitm libfo -ReguiM^feipftinfest; ,;pfoptef hfelitiMiriiiohp6-
id et sttb eiani, el tuerunt sfare et"ministrare.;(jfl Reg. vni),»filsi qu6dj
qttam canloies, esi, qui Astiph qut
sub Heman, ct qui sub Idithun. Hscc dum quatuoi- pfsediCatitihus Salvato&; et apostoiis ejtis Evarige-
decim turma; soilemmiserunt, quispnmus aut se- liunif stipBfhi JudSfedfiihijioiltiiLces, fexigerifihiigirie^
duffl divlha mystefia pfef.pafabolas aUdiutif
cundus aut tertius niinisliaiel, omnes sanctificati rilis?
seniehanl. (Mailtii xlii)(-quasi sacerdoteg hi dtifflODpiriihipfp-
paiiter
ptfef tiebulahi ffiiriistraffe nepIVfefuht? QQi Ct iii
ttlii et fialies eorum vesttli byssinis, cymbalts et TestafflehtP Yeifefi-dtiffl Bfeiisiigiriyslices Httgf§g-vfe-
psalteiits el cithaiis conviepabant, stanlcs ad oiienta- laffiine codperios ititer' phptifa^ allegpfiafatti feali-.
lemplagaiii aliaris-, et-cuttieis sacerdotes centutnvi- gines investigare despiciuntj debitum fidfeistise mi^
ginti; cunentes tubis-, Qtialifer autem Josephus de nistefium pfoptfef iifebulamperdidertiht; quijius et
vfestibuS saCerdotalibus ab Salomone confectis nar- iG turie in hebfila flocifinse susevocfehiDOffliriilspfotu-
retV vidfeamtis :'« Fecit, inquit, stolas sacerdotales lit, CUfflde sfeetiaffl apefta riaif avit. Quid est eriito
pontificibtis euffihis qusepettdebant ad pedesetsu- apertitiffiquaffl : Egb ei P'gW uriuin, stiitius(Jt)dMi
pefhumeraies et ratiotiales et gemjnis mflleyCoiona x),? Quid est apfertitis;ftiaffl : Attie Abrtiliaiti ego.
vero_,in qua DominufflMoyses inscripserat,-unafuit: sum [Joiai: viii) ? SedqtiiaritiditPfunl nifentes"inMfe-
adhuhc diem usque perinattsiti Sacerdptales autem litatis Caligo Compleverat,-quasi emissum solis fa-
slolas fetbyssoconf extas et zonas purpureassitigulis dium nebula lnterjacens abscondebal. Igitur, uijam
deceffliriiliiaj' et tubas secuttdum pfsecepltim Moysi di\imus, por nebulam caligo intelligentcr designa-
ducehta miUia; Item stolas Levitaruitt bynjttos ditur. Et quia, apparente in carne Domino, sacerdo-
centimn ex bysso dUccrita lniUia, et lnBtr.amenta tum sensus de cjus inlellectu caligincm peiiulii, ne-
mus.ica;et ad hyfflnos ducetidos inyfettla, quSeiVpcan- hulasjnagogain, ld est, domiiin Domiiii implevit.
iur riabla eteiifara_ e&electo constituit quaidraginta Et sacerdoles proptet nebttiummittistt arb non pole-
ffiiUia. s Hase Pmnia ad honPreffl Pei Salpffion corant, quia dttm ab intellectu iucarnationis Dei pcr-
piose et niagnifice fabficatus est, in nullp paj'cus fidisesuje peste obscurati sunl, veri sacerdotii mi-
exisleriSj sed circa ofnamenta templi usus est p_rse- nisteiiuni pcidiucrunt. Gompieveral enim glotia Do-
ciptia lafgitale, qusfeetiam Ip ihesauf ps Dei f Ccott-** mini domuiu Dei, quia ffiysteria, quse ante m iege
didit. rBfystiefeaulem quid f ef stolas byssjhasf_nisi sub umJjia el \elamine laicbant, per adventiiin me-
candfetts deepfe toundithe; Cprpofalis casiitas desi- dialoris Dei et hominurn oinnia in lucem reete cre-
-gnatur? Hanc ergo induefe decet omnes, qui olficio dentiLus ct dighe accipieiitibus iii Evangelio pro-
divinoasBistere debent,; et laudem ejus in ove; fflori- cesserant : cceleris vero, cpii ad fidfem accfedcre
bus fetactti concrepare : quia cy;nibalaoi-is confes- nolcbanl, pristina 'obscuritds, iino magis ciecitas
sionefflvpsalteria moftalitatemj-citharse vero moiii- femanchal. Unde ip&aYcriias in Evangelio discipu-
ficatipuChi carnis, et hOnoruni.aCtuuinstrfenUitatein, liS, &cisdtanllbiis ab 60 dequibusdam parabolis suis,
vigihtii[uatuor cliordis spifitualibuSi hoe esty pro- ail : Vobisddtum cst nosse mystciium 1egni Dei,
pheticis et appstolicis"dpcfrihis instructa designant. cmleiis autemin paiabotis : ut vidcntes non videarii,
Et bene dicilurs quod starent ad orientalem plagam el qui vident, ccccifianl iLuc. vm).
altaris;-quia juxta altare fidei ortum lucis .eternse
«xspectabantj cum qtiibtis et saCerdotes centuni et
vigiiiti pariter stahant, quia doctores sancti per ceru
'
im . "B, RABANI MATJRIARCHTEP.MOGUNT.OPERUM PARS.-I. mk
"
CAPUT YI.V;V !V ;::V A;qui rigat rsed;qui incremenium dai, Deus (I Cor.
be bast mnea, stiper quam stetit Salgmon, quando de- . ni). Sed quantiim Valeat hpriiinis iprsedicaiio, prse-
dicaviftemplum Domini. De: solemnitate dedicatio- dipttis Apostolus suhsecruetiter exponit dieens : Qui
nis templiin mensefestiva, elpiaximaeelebralione
, plantat autemet qui rigat, urium, surit.. Unusquisque
ipsius festiviiatis. autem propriain mercederii accipiet secundum suum
Tunc Salomon ait : Dominus pollicitusest ut habi- laborem. Dei epim sumus adjutores. Dei agricultura
laret in caligine•':ego autem [mdificavidomum nomini estis, Dei wdificatig esiis (Ibid.). Igitur ipse saiietifi-
ejus, ul habilurei ibi in perpetuum; et converlil faciein cavit suum templum, quasi Deus et Dominus inha-
sitam, et benedixil universm multiluditti Israel, et bitando, nos autcm digne habitationi ejus couver-
rcliqua. Juxta illud beati Joh : Nubes latibulum ejus sando. Sequitur :
(Job. xxn). Et Psalmisla inquit : Caligo sub pedibus Sanclificavit quoquc Salomon medium atrii ante
ejus (Psal. xvii). Latibulum crgo Domini Scriptura tcmplum Domini. Obtuleral enim ibi holocausta et
est sacra, quse multiplicibus paraboiis ac figuris adipes pacificorum; quia altare mneum quod feceral
coelestia gestal sacramenta. Sed quse infidelibus ac non poterat suslinere holocausta el sacrificia el adipes.
superbis tecta atque abscondita sunt, humilibus ac Quid crgo est quod Salomon sanctificavit medium
Deum per fidem catholicam rite quserentibus secreti " atrii offerens ibi holocauslum et sacrificium? Pro-
sui pandit: intro.ituni, seciittduffl qupd Salyator in - pterea quia altare seneum quod juxta constitutionem
Eyangelio exsultans Sphitu ad Patrem, ait iCopfi- legis ante fores templi posituni erat non poterat lo-
legf tibi, Pater, domine cmii et terrm, quia abscon-, tum capere, iiisi quod Chrjsttis ea, qucc in lege pro-
disli hmca stipientibuset prudetitibus, et revelasti ea pter infirmitatem cjus perfici non poteraut, nunc in
parvulis; ila Paler, quoniam sic fuit placitvm ante te Ecclesia catholica pleniter gerit. Ipsa est enim
(Matlh. xi). atrium domus Domiui, quia per ipsam ingressus
Siquidem feceral Salomon basin ceneam, et posue- palet in templum Domini in Hierusalem coclestem.
rat eam in medio busilicwhabentem quinque cubilos Quod ergo holocausta cl sacrificia omnia in aitari
longiludhiis, el quinque cubilos laiiludinis, et tres cu- fypico Yeteris Tcstamcnti non potuerunf oiTerri, eo
bitos in atlum : slelitque snper eam, cl reliqua. quod omnia ibi figuraliter fiebant, rex noster et sa-
Q_uidper basim seneam, quam fcccrat Salomon, nisi ccrdos erexit novum altare fidei in Ecclcsia catbo-
soliditas versehumilitatis designatur?quam Salvator lica, in quo pinguia iiolocausta el sacrificia acccpta-
nosler prsecipue docuit verbo, el ostendit exemplo; Jiilia quotidie spirituali ter Deo ofieruntur. Ilinc est
cujus iongitudinem secundum quinarium nuinerum quotl Dominus leprobans vetus sacrificium pcr pro-
metitur, cttm secundum legis Pei traditionem longa- pbetain ait: Ilolocausta el sanguinem viclimurum no-
nimitatem patienlice, et laliludinem dilectionis lia- ttti (Isu. i), et item in Psalmis : Sacrificium lauclis
bendam pobis cOmmendat, Gujtis et altitudo trium honorificabil me, etillic iter, quo osiendatit illi salu-
est eubitorum;: quia sanctse frinitatis cbnfessionem tare Dei (Psal. XLIX),PfOinde.superius scriptum.est
in fide, spe et charitate nos tenere docet, firmiterque quod rex Salomon etiihiversus-ccetus Israel, et om-
iu ea bene operando omni tempore persistere. nes qui fuerant Congregati_;ante aream iinmolareiit
' CAPUTYlI,-; arietes et boves absque ullo numero, quia quidquid
Quod exptetis annis viginii, primus domum Domini, electi Dei, qui sunf membva regis in bona opera-
et domum suatn et civitales pturinias conslruxii. el lione ac congrua gubernatione suimetipsius suo-
alienigenas svbjitgavil, et fecil eos tribularios. runiquc agunt, tolum Deo acceptabile constat esse
El dedicavil domumDei rex cl nniversus populus. saerificium.
Sacerdotes autem stabani in officiissuis, et Levitmin Fecit ergo Salomon soleinnitatem in tempore illo
organis carminum Domini, qum fecit David rex ad seplem diebus el omnis Israel cum eo, Ecclesia magna
tdudandum Dominum : qugniqpi Iiiwternum miseri- valde ab introitu Emtithusque ad ibrrentem JEgypii,
cordia ejus. Pomus Pomiiii sancta est Ecclesia, sic-. rv"etc. Quod dicitur, quia fecif Salomon festivilatem
tit supra Ostensum est : hane dedicavit rex Ghri-' Celebrem et offlnis Israel cum eo multitudo magna
sttts, quando eam sanguine suOmundayit, et Spiritus ab introitu Euiath, usque ad rivum.JEgypti coram
stii gratia sanctificavit, ac diyersis virtututo douis Domino, pfer iritroitum Emath Septentrionalem.terrse
ffiultiplicavit. Hanc dedicant et 0i Israel secuffl, repfomissionis plagaffl, per rivum sive torrenlem
(piando unusquisque ndfeliumsfeetittdumdonujn sibi jEgypti, qusfeYfefbaDierUmnOmipant, desigflatAu-
coilatum a Peo verbo pfsedicationis et virtutum ope- . stralem. De qttibus aliqua Latinis ex verbis sancti
ribus proximos suos, quoscunque valet, ad meliora Hieronymi ponere gratum puto esse fectori. Scri-
et perfectiora converlere satagit: Templumenim Do- ptum est in Hbro Numerorum in quo omnis lerra
mini, ail Apostolus, sanclum est, qnod estis vos repromissionis per qualuor plagas brevi sermone di-
(I Cor. iir). Sed hanc saiictificationem rex et popu- -viditur: JVrs Meridiana incipiet a solitudine Sin, qnm
lus, capul et nicmbra non ssqualilcr perficiunt, quia esl juxla Edom, el habebit lerminos contra Orienlem
de Christo Jesu ait : Dc plenitudine ejus nos omnes mare salsissimum qui circumibunl Australem plagam
accipimus, et graliam pro gratia (Joan. i). Hinc Pau- per asccnsum Seorpiouis, ilu ui transeant in Senna et
ius ail: Itaque neque quiptantat esl aliquid, neque perveniuni a Meridie usque ad Cadesbqrne, undc eyrc-
.'465"- COMMENT, 1N PARALIPOMENA.— LIB. ni: 466
dienlur confiniti-ad villtim nbhiine Atiar et tendeni A lefmirii in Rebla qtisenunC Syjlss vocatur AiitiCchisl.
uSque ad Asepiona. Ibitque per gyiuih termirius ab Et tit scias Reblam haiic sjgiiificare urberti, quse
Asemona usque tid tgirenletit MgyplifWrriariS riiagni riiinc itt CcelCsyria hobilissinja fesf, sequitur conira
litlore finiettir (Num. xxxjv). PrO qnO Ih ultiffla vi- foiiteni; qtiem perSpicuuffi fesf sigriifiGafePaphnon,
siotte prpphetcc Ezechielis ita: dicittif-: Plaga autem de quo fohte supra dicta ufbs aqtiis aJjtindatitissifflis
Australis Meridiang a Thamaf usque ad aquas cgnira- fruitur, Iride, ihquit. pervenieiitterminicoritrti Orieri-;
dictionis Cadgs, et torreiis usque ad' mare magnum tem admare Cenereth, id est, rid slagriutii Tiberiadis.
(Ezech. XLVII),quod significat latissirfjarii solitudi- Mare atiteto diCittif cum habfeatdUlcfesaquaS, juxta
riem Sin, quce est jnxta Edorn et iri fflafiVRtibrotef- _.'-.idioma Scfipttirarum, quse Congffegatiotiesaquartim
hiiritim circumife, et per ascenstim Scprpionis et per appeUantinari.a. Et tendetit, Inquit, usqtie ad Jorda-
Senna ef Cadesbarnc, et atrium siyfeviUarii Adaf et '-' iiem etaduliimutticltiudeniutmafi, vel Moftuo vel,
Asemona pefyenife usque ad torrfentfemjEgypti, qui ut aliiVputarit. liflgua ffiafis Rtibfi, iri eujus litlofe
juxta urijem Rffi;ocolurammari inflult. Hie vero ter- Ahiia ppsita fest. Quod autem diOitiir, ffecisse Salp-
riiinus plagseiAustfalis incipit a Thamar, quas urbs moneffl solefflnitatem in tempofeillo seplem dielius,"
in solittidine esf, qnaffl et SalomOnfflifis operibtis et omherii Isfael Cum e'6, eOOIesiafflmagnam valde,
exstruxit et hodie Palmyra ntinctipaiuf, Hebrseoqtie B ah introitu Eihatb usque ad tofferitetti iEg)'pti, fe-
sefmone Thafflar diCitufqusein lingtia ttostra Pal- cisseque die octavo colleciaffi," e"6 qtiod dedicasset
mam sottat, tisque ad aqtias CotitradictiOnisCadCs, allare septem diebus et ;soIeriraitatfem ceJebfassfet
quam in desefto esse nori dUbiufflest, et tofreris in- difebus septeffl, siCqije dife vicfesinio tertio infensis
grediens riiare magnum hoe qupd JEgypti Paleslinss- seplimi dimisferit popiilum in tabefnacula stia, rioti
que pfsetendit littOribus. Sequittir in libro Numero- puto aliud hic velle inlelligi, nisi quod, expletis die-
rum: Plaga autem Occidenfalis a mari niagno incipiet bus septem dedieationis lempli, StibseCutiSunt Scfe-
efipso fine claudetur, hpc est, affiafi nsque ad mare. nopegiae qtise a quitito defeimo dife mensis sfeptimi
a lorrentevidelicetRinocolufse qtii iti msire influit, securidurii Ifegem inchoabant Vet in die vicesima se-
"usque ad einn lpchm ubi est Efflatli urbs Syrisfe,Cti- cunria fffiiebantur. Utrisque fergo festivilatibus rite
jus in hacplaga et nomen posuitEzfefehifel:,Etplaga peractis, fet Sceiiopegiaruffi oOtavadie finita, dimisit
maris, rnare-rriagnum a corifiiiioper directum, donec fex Saloffionad sua lcetantes, atque gaudentes stiper
veriias Emaili, quse nune Epiphahia nofflinatur, ab borio,;qUodfecerat DOminus David et SalOniOtti,et.
Antioeho, crUdeHssiriiotyrannorutti, hoittifie commu- Israeipopulo suo, GuisensUi vldettif Josephus suf-
fato, nam eognomehtum habuit Epiphanes. JÔJTO fragaff ita dicens : Pimisit efgp Satoinori ecclesiam,
ad Seplenirionalem, ihquit, plagatn amari magno ter- G cum, sacrificia celebrasset pfo se et pro univCrsls
nitni incipient pervenientesusque admontem altissi- Hebrseis, id 6st, ritulos quideffl 22,000, oves auteni
mum, aquo veniantin Emath usque qd terminos Se- 120,000. Ttinc enim priuS m templo saerificia Cele-V
dada ; ibuntque confinia usque adZeptironq et vlllutn hrsila sunf, et in eo epulati suiit omnes Hebrsei ctim
Ehan. Ei erunt terinini-iri parte Aquitoiiis (Nuni. uxoribtis sijis etVfiliis, insupef etiain et festivitatein
xxxiv). Picunt Hebfsei Septentrionalepi plaganj in- qttse yocatuf Sc6nopegia'faei6ns antC lefflpluin clare
cipere a mari magno quod Palcestinse, Phoenicis, et nifflis et fflagnifice diebus quatuordecim fex ctihi-
Syrise quaj appeUatur Coele, CiUciseque prsetendit «.ffinipopulo suo pariter epulatus- est. Gumque hsee
Httormus et per JSgyptum tendit ad Lihyami Quod fuissent suffloieftter exhibita, nihilque deCsset circa
autem dicit pervenientes terminos usque ad fflontem pietatis divinse cnlturam,! dimissi a.rege singuii ad
altissiffltim, ideffi Hebrsei autufflarit vfel Amanum propria remearunt, agerites gratias fegl propter prp-
inOntem significare, vel Taurmri, quodriobls videtur videntiam quato habuissCt, fetopfefaquse feCisset, Cf
vferius.IbUntqueiinquitj confinia tisqUeadVZephiona. orantes Poininum tit-eis fegein prseberef. longsevo;
Qaamobreffi hpdie Zephitim oppidttffiCilicisevocant. tempoffe Salomonfem,abibantTfeveftfentfesctim gati-
Quod autem sequitur et villam Enan, prp quo in . dio subHihiter, et cum! delecfatiOne ii}'mnos de.caii-
Hebrseo scriptUm est Haserenan, quod interpretatuf' tafites, ita ut ea jucutiditatfe slflClabore ad propriaj
airium fbntis,, ternrinus est Damasci. Unde dicit remearent, Mystice autem hiC quod Salomon cotii-s
Ezeehiel : Et erit tertninus a mari usque ad titrium pletoopere tempU feslivitateiii celebrem feeit,, et;
Enon(si\e .Asez)terminus Damasci,etab AquUpnead omriis Isfael Cum eo, mulfitridti nlagna. ab introitu.
Aguilonem termirium Emalh, piqgti Septentrionqlis Einath usqtie ad riyUm ^gypti Corairi Pomino Pep,:
(Ezecti. XLVII),Ihde melabuntur, inqtiit, fines coritra^ signifiCsifSeternum gaudiuhi sariCtpruni. qiiod cumV
Orienfalem ptagarii devilla Erianusque Sephama;iet rege srio vero videlicet, pacifico, perpetualiter ha-
de Sephatntidescenderittermini in Reblacontrafonlem beiitVNec efiim locaipsa qiiiJjustermini terrse Israel
Dqplmim : Iride pervenient contra Orieritem ad mare descripti sunt, Emath videlicet et rivus .Pgypti, htjic
Cenereth, ef teridenl usqtiead, Jordariem, el tid ulti- signifiOatiOnieontfadicmit. Emath eniminterpretatur
mtim salsissimO claudentur inari (Nuni, xxxiv). A Dbmiiiiveritas : et.rivum siye! tOfJ'ehtem Mgypii
fiiie ergo Septentriohalis plagse, hoc est, atrio Enan, quem melius iiitelligere possumus quajn mortem
tendunt fihes lisque ad Sephariia;, quani Hebfsei teniporalem? Quia hanc in iEgypto, id est, iii tene-
Aphamiarii poniinarit, et de, Aphafflia descCndtint bris istius muhdi, consistens nullus evadere potest.
'
,5,0? B. RABAP MAURI ARGHIEP. jpGJJNI. OPERUM pARS I. '#(.8
ei doinum jstjam. etvtiatcs quas
Piophcta attestanfe qui crf Quts cst qitt ititi ct non , Sttomon domum Domtm
udebtt motiem'> (Psal. XLVIH.)Unde cle ipso mecii.t- dedeiai Ihtam Sahmoni adtficavit, et habnaie tbi
toie Dei el hominum m psplmo scnptiim est De loi- fpcti filtos Isiael Qmd esf quod dicitm nnam de-
rentc m via Inbit, ptopleiea evaltaut cnput (Psal ci\). dissc Salomoni cmiates quas ipsp Salompn «difica-
Toirens fmt tuiJji-Jcnfa peiseculio Judceoium rle ;eijt et habitaic fccent iln filios Is'ae', cum m libro
qua Dominus Chnstus Jjibit in \ia, ld est, m bac \ita IiCgjm magis nanctui quod non 'Inain Salomoni,
dum poipoie pei lulit, et cum m \ia cbcitui lllata \is seri Salomon Hnam \iginli oppitli m Jeua G.ihlea
'
oslenchlin, el Wocissnnus transiliis indicatui, pei dedissel Unde cgiessus esl Iliiam de Ttjio ut vtdeiet
qujmi llinei aijf.esyelii spjeiit. ad aliam inansipnem, opptda qum dedeiat ct Satomon. Sed tionplacnetvnt
Ghristofiniffl propler glpriosae meritum passionis daei et ait •'flmccine sunt civiiatesquas deflisti ipilti, fra-
lumestnomen quod estsuper otnne pomeii, ut in no- ter ? Et appellavit eas terram Ghabul nsquc qd diem
ntine ejuspnine genu fiectatur cmleslium, terrestrium hanc (III Reg. ix). Hanc firgp Hebrgn jfa solvunl
:'ei infernorum (Pltilip. n). Omnis ergo Israel a rivo qusestionem, ut dipant ipsas -s-igintiiciyjlates quas
dederal Salomon Ipr(ani j-egi npp acpeptas fqisse ab
VSgypIi usque Emath festum eelebre cuim Salomone
faciunt, quando sancii post finem preesenlis vitse ve- eo, sed magis spretas. IJnde Salomon ,quod Hiram
racitef seternis gaudiis cum Domino Christo per- 3 eas habere noluit, propriis ulilitatibus deputayit.
ff uunlur. Quod autem septem et septem dicbus eam- Et wdjficuvitSqlpmon Palmyrom in deserto, et alias
deffi feslivitatem celeforant, significare potest quod civilates spupitissimas (pdificavit in Einalfi. De hoc
elecli per septiformem Spirilus sancti gratiam illu- Josepluis ita narrat. /Gumquerex Salomon videret
minati et modo in hac vita, qui septenario numero muros pro muniminfi turribus indigerc, aliaque tni-
dieruffl discurril, gaudent in spe, et tunc in sabbato tione, nam secpndum ciyitatjs merilum oporlebat
vero, hoc est in futura anmiarum reqiiie, gaudent In etiam eopiosam esse ffluijiljonijjus nmropm, lia^c
ipsius veritalis perceptione. effecit et lurribus pjvilalem pj-secipuis\ alde cir«um-
:-'igilur in die viceshnotertio mensis sepiimi, dimisit dedif. El post pauca : Pprgens jn deserlum superio-
popuios rid tabernacqla sua tmtantes aique gaudenies ris Syrise, eaqique capiens, conslituit; ibi civitatem
super' bonb, qttod fecerat DominusDavid el Salomoni, maxiniam duoi'uni dierum itinere a %jia snperiore
et Israet pbputo suo. Bonum fecerat Dominus Dasid distantem, ab Euphrale vero unjug, el maaraa Ba-
quia, difflissopeccato ipsius quod coinmisit in Uriam Jjylone sex mansjoniljjjs procul ahsfantem. J(Juodau-
Hethaaum. fegnum concessltilli in sempiternum; bo- tem hasc ciyitas a parfibus habilabilibus Syrise ita
ttUm ffecit et Salohlon', qnia. iUum quemde uxpre. •destitit, hsec causa esf, quodin inferiprfi terra aqua
alienigena natum iex prohibebat Eccl.esiam D.ei iri- U:iijjsqqapi jnv.ejjjtur, iij illo autfemfoco solummodo
-.trare, non solum introire peiinisit, sed etiam regno fpnteset piitei nimis cjbHndar.ent.Hajic itaque cedi-
sublimayif. Bonuin fecif et ifsraeli pppnlo suo, ,cni ficgjis. ci-sltatein ct sinrig fimjnentissimis paip dr-
post taiitam multitndinerii piaeyafieationum qua P.o- . rajffitegeiis, Thadaffltif appeUMpvifiliii^ctGnusapud:;
TUiiiiffiandafa; cotitemnfipdoVsspelfansgfessj sunt, Syfios ita dicejiatur, qitam CfceciPalriiyram vpcant.
lemplum iriagnificentissirouro prp fi.ultu stio Iiabfjre i ; Exsfruwitqite Reihoron superigiem ei Relltoigniti-
- permisit; et reqniem de ij.pstihusjjridiqnfi non paryo feriprem givitqtcsmumlas, habeniesportas, ei vectes,
teijipore concessitydottfio peccatis pristinis npva adV et sems, Rtilaqtheliain etomnes mrbesfirmissiinas qum
jicifenles viiidictani mcritaro j.uste perceper.unf, Quod fuerunt Salgmonis. Belhor.on-cjyitas est ad quam
antem dicitur, quia in difi wicesijno terlio mensis tisqjje,Josuep.ei's.eculus est ininjicos reges, ;qusece-
septiini, Jio.c e,st pec octavaffi %enopegi¥ solemnita-.. cidit ia soiiem fijiorum JOsfiph, Id est, Ephraim.
tis'diein, -tit inlibro Regnin dieitUi*.,dimissus sit.po.- Stmt autem dtio yici~.dnodecinioferme aj) Helia la-
pulus aSalomone ire hj fabernaeula sua",significat ;pide:Mcopolim;pefgentibus. Propier sijum uiiris!di-
Jiosf finemf stius vitcejppstqUesabbafisnium ianinifc jCitttVr :BethOrorisuperipf^VqUeriiîficayiiVSalpmOn,,:!
rum saheiaruin, quse nuric qtiiesciiht atile diemjndi- 1'efi"aiiiisBelhoron inferior datus Leviiis iiipossessip-i
Oii. in octaya aslate, hoc Cst iii die Resui-rectionis,.-^jnem. Balaath aulfim civitas fist -in trihu Juda. Prce-
sauclos i*eC%turoscorpora ifflmoftalia iet in mansio- iterfia aliceCiyitates sifflilifflodo itt Jihrp Regum con-
nibtis coejeffibus iqupsfiifeseeundum meritorum qua- Structse-a Salomone narraniur:, hoC fistEzfii', Ma-
litales collocandos. Ubi.semper aJacri corde lajtan- geddo, et Gazer, neciion CtfilfeJJo: quas offlhpsper
tur gaudentes et laudantes Dominum super omnihus nomirtls sui mysleriniri satictcesEcclesifflnipnstrant
JLonisquse in Doniino Christo Paler omnipotens cop- ^decorem, quam yefus SalomonJn |u.cujif]itate regtii
tuiit populo Ghristiano. sui ad iaudem et sempilernam tetifiam sibi prccpaT
• 'CAPUT Ylil. ravit. Interpretalur atiteffl Melio adimplelio;- Ezer
Be principibus exercilus Saio:u,onis, et Levilis alque iseparatus , vel, sanctificattis";;,Mageddo Cceriacillum
sacerdoiibus ab eo ordinaiis 1« minisierium Domipi. ejus; Gazer prmcMO, Vel divisio: Beihoroti clomus
Obi Salomon naves trinsvrisit in Opltir, ut inde qu- monlium, et Baiaath ascendens iiiterprfitalur..; Sancta:
rumsibi deportqtenl; et de reginii Sabu. Quod servi
Biram cum servis Salgmonis' aitulerunt aurum ex ergo Ecclesia civitas Dei yivi est, ubi impletur quor
Oltir, et 'ligtta llujmu, et geinmas preaosissimas. tidie Del voluntas, hssc separata ah pnini ferrore hi-
Explelis akiem vigiati annis foslqvainadificavit Sa- iiueJit.m sanctificata festin lideifitijoiiisopfirihus, ihi
• z,fiq ;,''.- COMMENf. JN PARALIPQMMA, ^fJMIL iW
refectio-virtiitum est, hsec discernit mtihdum ajj im- jAq.uia ipsp uniyersorum dpminatorVfest, et eis ntitur
mundo, virtutes a vitiis; Bt domus est montium, id ad suam yoiuntatem, in cuitis y.oltinl.ate sunt uni-
est, hahitatio sanctorum, et fruetu Justitise sieut yersa ppsita, Tales iicfet jn piultis adyersentur, ta-
ipalina florens ascendit de viiitite iii^jrtjitenivnt vi- men ffequenter usibus serdjpt Eeclfesise, cutti in
deat Deuffldeofum in •Sion. Omnes FiCos,qHiad se -pl'sesenii tenjppre necessarla iribtiunt, fetde rebus.
pertioebant et qui erant absque nffifo jnuniyit Salo- suis splatia prsebent. De filiis,atileffl Israel, hoc est,
raoBjVquiaChristos coelus fiMium siiorum .gr.atise qui non anciUcefilii s,uot, sed liberae,, qubs ipse Fi-
susepfoieel.ioneiia inUnivit,,ut hoslibus-spirif«al&ns, lips D.elsangiine sup liberayit; non .ConslitUitSalo-
sempef Insuperahiles eKisterent. V ttion noster servife quemquam, quod neminem co-
Omnia guwcuttque voluit SalmnQn-tilffWdisppsuit, git riln gentlHiim vivere, neffiinfeiricaerefflpnias ve-
ct in et in nmwrsa " teris
aidificavif inJerusalem, Libmio, legis temporibus Novi Testairifentisfervare; sed
ierra pgteslalis sum. <Jaod hic Jiieitur ip Lili.ano, ypl viros bfellatores esse, qui contra spirituales riequitias
leriiplujn signhteai quod eccfforum defitirfi yestitunl scuto fjclei fit gladio Spiritiis dilriioent, et'•ininistros
- erat sisaul fit atiri. jianiiais".ja ea confixls, jnxta ill«_d -su.os fifiri, lioc est, speciale obseqtiium ih bonis ope-
quodM Zaeharia scriptum esl: AperiÎMane, porlas rib.us sibi prssbere, et principes ef duOes, seilicet ut
tuas,el cbiiiedai ignis cedros tuas(Zach: xi); vfiicse- B _ bfi.ne siJ)i; principfentur, et carnis lasciviam domeht,
terasedificia-rfegiaqua; simililer Jignisjcedriiiis.a Li- sive nt stibditos sibi bene regant, et in seffiitam ju-
jyanoduetis seiificala efant, ut fuit aERianjentarium siilise ducapt. . , •.: V•: "•'.
donjns saltus Obani, ef alia nGsnalla, :Cui,sensui Qhities aittem prhtcipes exerciius regis Salorrionis
concordare yidelur Josephus, qui de asdificlis Salo- fuerunt, duceiili quinquaginta quierudiebant populum.
mpnis talitei' ffifert : pifflciie ijapque est eriumerare Consfatergp numerum cerifenafiriffi qtii iij crinipu-
maguitudinfiffi fit .varietatem doimHim, '•aUlarumque• toVdigitofUhi de lseva tfansferttir in dextefam non-
fegaliuffi, quanta firant maxiroa et quanfa-h.ortim iij- jinnquani in Scripturis vilse eojlestis habere figuram.
feriora etquanta sub terra, quae videriiiofi p.oterant, 'fluse sictit dextra laavse,ita jneiftp vilse pra?fertur
nec non et pulchf ituclinem solariorum et viridario- prsesenti cujus nimirum numefi frfequens iii diyinis
rum quceerant 1'acta deleclabiliter ad "aspeclum, quo litteris mysterium reperitur. iEdifieatioriem afcsC
exusta corpora possent &hseslus ardorfe refugerfe.Et, Noe cefitesiffloanno complevitquia sanctam Ecclesiam
ut brevilcr dicaffl, lotam i'egiaih doffltini ex iapide quam itt hac ittterim vita cedificat, Dofliiriusiri fuiufa
albo, et cedrp, et atiro, et argeritp, splendido nimis- pej-ficiet. Abralisfeceiitettario fiiius pfOmissionis na-
fetopuleptissiriie instruxit: Camefaset parietes vfesti- . scitur Isaac, quia ramirum-benfedictio hsereditatis,
vit auro, fet, quomodo Dei templtim,- fesplendentfeni'fi qtiseinrsemhieûs omhibusfariiiliis ferrseprpiriifti-
exhibuit. Mystice auteni offinia qtis? SalPmOn hostef tur, in $utura coeleslipatfia f Cddetur, Centttm annos
voluit atque disposuif,: aidifi.Gayitin Jerusalem, et in peregrinatur ipse in lerra "repromissionis, qtiia qui
LiJ.arip, et:in jffljyersa t.erra pptestafjS-SUa^ ,qiiia , fiiii Abfahseper fidem efiiciniuf, ih spe superrise hse-
onjnia in ficelestibtis atque terr.fiStrihjis secundum rfeditatis-debemus peregrinam' in prsesenti Epclesia
nutum prpprise voltintatis disponit atqtie .dispfensat, ducere vitam. Sevit Isaac in Geraris, quod interpre-
de quo in Psahiio scripttim est: Omriia qucecunque -tatur ijicolatusj et invenit ipspanjio ceiitUplum, qriia
voluit Dohiinus fecit in cmloet in ierfa,ihmari et in qusecunque filiipromissiohisIhhaCvitaperegririan-
oinnibus qbyssis (Psal, cxxxiv), nec-est qui pOssitfe- teshoaa; tipeiaihtir, Tnox egressi de cpfpofe ifi Cfe-
sistefe voliintati ejus, quia PominUs uttiversorum lesli Vitaffecipiemus. " "'_:''' ! """ ;
ipse Cst, et in npmine ejus flectilur offlnfe genu cce- Inqua figtifa et scmen evangeiiei sermpnis, quod
lestitim, lerresfrium, aiqtie inferriortiffl, et offlnis in hohamterrain ceciditf,exprriim fecit fructumVcen-
iingua cohfitetuf, quia Do.fflinUsJesus Gfaristus in tuplumjquia qui tenipofalia boria proptCr Chfistuni
gloria est Pfei Patris (Pltilip. ii). Regriablt in celer- et proptef Evangelicum relinquit, centuptum accipit
num etin scefeulumet adhuC, et regni ejus non erit In pfsesenti, et ili sseculoftiluroVvitain seternata, id
finis. est, gauditim fraternse societcitisVnunc in spe vit»
Omriem pgpiilum qui derelictus fuertit de Ilelhwis . OoelCstis;'et tunc iri re ipssim yitain regrii coelestis.
el'Ainorrhwis:_etc., qui non erarit de siirpe Israei: de Qiiihqriageriariusergo numefus f emissionem pecCa-
filiis eorum _etde pOslerisquos-non interfecerant filii toruffi,:.ef requiem setefnam, ac gratiaffl Spiritus
israel, subjugtivit Saloinon in IribuiariOs usque in saiicti significat: quia in psalmp ejusdfeni numeti
diein hanc. Pgrro de filiis Israel rion pbsuit ut servi- pcsnitentia. confessip, fetremissio descripia est
pec-
rent operibiisregis; ipsi eniin erarit viii bellatores, et catofum, et pferjuhiteum fequies futura expieta,
prinii duces, ei principesquqdrigqrum et equiium ejus. alque per PenteCOsteriin adventtiVSpiritus paraciiti
Uniyersura popUIum iqiii non fuerit'_de .filiis Israell septiformis gfatia est expfessa.VCpnstituit ergo Sa-
facit pacificus Tioster triI)utarios_, ctim feosqu.i honi lompn noster duCentQsVquihqUagiritapripcijijes super
sunt in fiHpruffl numei'o, sed iri setyjli .eoii.ditione i tottirii exefcituffl sUUffl,qtiia exVtiifpqufej_i6p.ulpele-
, positi, in potestate sua continet, _etVsjnguljstititur git pastorfesatquefCCtofes EcOlestej qui
p.efgriatiam
ad propfitim servititiin. Sivfeenim. Jtidsei, sivfe gen- SpiiltUs sahcti
inuffiinatiatqiie plerie edpej;!,remis-
liles, sive hseretici, "infejusdottiinatiorie Cottsisturit,, siohfempeccatorum iiiipfetrandam. vitanique a3terna|
V.7I R. RABANFMAURIARGHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS I. ;, m
quifetis et Ijeatitjidinem peipetuam appetendam suoss ^_ coiisiliuni ac sapientiarii suam, ut rafio dispfensatlo-
quotifJiesalubriterinsiituebaiit, et ui ad illam pcrvc-- nis exhibeatur, eteiectipppttlisalyatio fflisfejicortii»
nifent, per prOgressum.bonorum operum in fide re-- ter corapleatur, V ;
cta; toto nisu Iaborabanl. Tunc abiit Stilomonin Asiorigaber et in Aiiqth ad
T-.uncobtulilSalomon holocausta Domhto super al- ; oram maris Rubri, quce estinterra Edom. Misii.au-
tare Domini quod exslruxerat ante porticum, ut perr tem ei Hiram per manutn servoritm suqrum naves et
singulos dies offerreiur in eo juxta praiceptum Motjsi i iiautas gnaros maris, et abierunt cum servis-Salotno-
in sabbaiis, iri kaleiidis, el in festis diebus, ter per<• nis in Ophir, lulerunlque iride quadringenta quhiquq-
annum,i_d esi,in soteinnilate Azymornm, et soleinni- ghita talenta auri, et attulerunl ad regem Saloingnem.
. taleEebdomadaruriiei in solcmnitate Tabeniacv.lorum.. Asiongabferfertur esse insiila haud procul ah Ailatli
Et coristituit juxtadisposilioneiii Davidpalris svi of- in Rribro mafi, ubi classis Josapliat yi tempestalis at-
ficia sacerdotum in mhiisteriis svis, et Jêvitas in or-• trita est. Ophir autemi nomen est provincise,, ex
dine suo, ut laudarenl et minislrarent coram sacer-• Ophir uno de posleris Heher nominata, ex cujtis slir-
dotibus juxtaiilum uniuscujusqtie diei. Oifert pacifi-- pe venientes a fluvio Cophne risque ad regiotifettijti-
cus hosterpermembra sua, in ahaii fidci catholicre, idesequse vocatur Hieria, habifasse referuntur, ut
quod conslruxit ih Ecclesia sua anle ingrcssum coe- B!Jtiseplms narrat. Classem itaque quam feOit Salomon
Iestis patrise, holpcausla bonorum operum Domino! ;in Asiongaher, quse festinantes autfortessive yirili-
per shigulos dies, hoc est, pcr omne tempus prsesen- ;tef interprfetatur, non aliam esse putp quaffi Eccle-
tis vitse, usquead consummationcm videiicet sceculi. Isiam fidelium, qusein marii stius fflutidi
posita, stu-;
Ofiert fitin sabhatis et in kaicndis, et in festis die- Vdium ifflpendil thesauros sapientise et scientisei
fms, terper aiinum. cum pro ceterna quiete, et no- iopesque yirtutum acquifcfe. Ihi sUritsefVJ Salomo-V
yitale vitse futufse etpro coeleslis gaudii perceplio- jnis,:rium gentilps ssecularisapientiaefjtidifi, ctiin his !
ne in isahctse,Trihifatis fide, quidquid acccptabile ac !quiiniegfeMoysiperiti suntinunitatefideisociartturV
'
gratuffl diyitto arbifrantur conspectui, pia intentio- ;Hos ergo SalomOn noster in Opliir, qrise ifltefpretar
ne ac summa devPtlPnetotum exhibet. Holocsuslum ifur iiifirmans, mittit, ut sumptum indej auriijri ad se :.
ergo, totuffl ineensujn dicilur : nam holocaustum !defej'ant, cuni in vilitate litterai sensrim preiipsuni
crematur in allari, cum in corde cujuscunqiic electi, jubet quserere, et sic acceptam summam quadrin-
qui seipsuin tptuiu, et carne videlicel ct cordc Deo igenlorum quinquagirita talentorum auri ad regem
voverat, opus bonuffl fervente charitatis igne pa- deferunt, cupi sensum pretiosum bislorise, allegpriaj,
tratur. Ordinat prasterea rexnostcrofflciasacerdotum tropologise, atque anagpgeij ifl divinis libris per gra-
ac fflinisteria Levitarum secundum dispositionem (G tiani Spiritusancti inveniunt, et eum sapientise,et
David patris sui, curti sccundum id quod in. lege et consilio divino asCribentes triljuunt.
prophetis de eo scriplum est, jtixla ritum uniuscu- - CAPUTIX. ...
jusqufe diei, hocest, juxla congfuentiam atque con- De ducenlis
venienliam cujusque temporis, ita omnia in Ecclcsia hastis, et trecentis sculis aureis, et sotig
eburneo, quod mirifice fecerat Salomon. De magni-
sua disponit atqtie dispensat, quatenus unusquisque ficentiaSatomonis,etdivitiisejus, atquepotestate ei
ordo officiosuo functtis divinum servitiuni alque mi- fiiie Stitomoiiis.
nisterium rite et sfecundumordinem peragal; quo- Regina quoqueSaba cutn audissetfamam,Salomo-
modo autem juxtaTitum uiiiuscujusque temporis digne nisjvenit ut lentarel eum in mnigmatibusiri Eierusq-
divinum officiumper aptas jiersoiias adimpleatur, solem, cumpiagnisopibits, et camelis.qui portabant aro-
lus ille novit in cujusmanu omnia consistunt,tem- rpato, et auri plurimum gemmasquepreliosas. Saba
pora, necnonet hi qui descrviunt teinpori : hic • est ciyitasregalisvEihiopise, quani Josephus a Cam-
solus habet imriiOftalitatem etlucemhabitat inaeccs- ' byse regCm Merpen Cpgnomihatani exisororis voca-
sibilem, sancta petis Trinitas, regnans per omne btilo refert. Regina autem Austri, qiise a finibus
"sseculuni. Ipse enim per doctores apostolicos, atque extremis excita veniens, Salomonis audire sapien-
:per idoneps ministros Novi Testamenti, qui nonlit--'Dfiani concupiyit, jam, tane, venttifarii de gehtiljtis ;
ffera spliim, Spifitused Dei vivi suul edocti, secundum Ecclesiani, idesidferantem Cnrisftim figurabat,; jquse; ]
dispositipnis stise inenarrabilem modum ordinat, ûxta:;proplJefiariicircumamlcta varietate jn yesfliu V
quando et quomodo furentibus Cbristianse religionis deaurato, et populi sUi, Ct patefnse domus pbliia
perseeutoribus, per eoiistantiain fidei et fortitudincm currebal, barbara gente npn animp,Vqusein SrpCrlo
prsediCatofum 1'esistaliir : quoinodo et quaudo Iissre- peregrina fuit, sed hi occulto sanctoruni liferi Oivis
ticis irisanieiitibus.. erroris sui nequitia per Gatlio- optabat. Undp Jion soluffl ccOlesliprseinio resrirre-
Hcoruiii ffiagistroruro prudentiam illis improhelur ctiOnisbeata, sed etianj potestate aposloHca de Ju-
atque dbsistatur : nec non et qualiter in tempore daeis adnlteris judicp.ndis ipsius ore judicis digna
opportuno deyotis auditoribtts moralis instifulio, Oensetur : quia Christum in Salornoneniirata vepira
ac spirituajis scienfiae intcllectus ad correetionem regni ccefestis affectum, imagine mysfica EcOlesiaJ
vitse atque efuditionfem sensus, per strenuitalem at- providentis iropleverat. Quod atilem dicituf hsec nm-
que solertiam spirilualiuni magistrorum salubriter Her regina esse Saba, per ipsius nomiijis significatt-
impendatur. Sicque omnia agit secundum nutum,' tiam cPnversionis suceexpi*imitvirtutem: Saba eliim
475 COJmiENT. IN PARALIPOMENA.—-LIR. HI. „..,, _ iU.
conversio, vCi captivitas interpretatur, qtiia veraci- ___deni verba bene conveniunt sanCtas Ecclesise quse
ter ad fidem Christi conversa ad ejus captivitalis auditis mirachlis Christi provoeata est ad quserenduni
sortem meruit pertinere, de quOscriptum est: As- eum. Sed postquam ad ipsum pervenit per baptishium
cendensinattum caplivamduxit captivitatem, dedil doet lldem, consideratis sattctse.Scripturse testimoniis,
na hominibus (Eplies.iv). Hsecin camelis apportabat divinitatis ejus potentiam agnoscens, parum ei vide-
vero Salomoni arofflata, et aurum, et gemmas hattir esse omne quod sibi antea de eo narratum est,
pretiosas, cum gentiles ad Christi fidem adducehat in cOmparationeperceptse gratice. Unde et admifando
fortittidine peCcatoruffldeformes; sed lamen inge- in laudem ejus erumpit dicens, Beati viri fui, etbea-
nio ac sludio florentes, babilesque dqno divino ad ti serritui, qui stant coram te semper^ eiaudiunt
percipiendum dispensanlibus sanctis prsedicatpribus sapieritiam tuam, etc. His quoque similia et Psal-
fulgorem sapiCiitise, aromata bonag farnse, gefflmas- fflista in desiderio regni ccelestis Cxardescens, ex
que pretiosas ffiultipHcimttvirtutuffi, quibus oiimi- perspna sanctorum protulit dicens : Quam ainabilia
bus eultu celebrihonorabatSalompnefflnostfum,imo sunt tqbernacnla tua, Domine vitiututn , concu-
honorata ab eo majorem graliam spirittialis muneris piscit _etdefecit aniina mea in alria Domini, cor meum,
ipsp tribuCntepercepit. Unde posfpauca in sequenli- et caro mea exsullaverunt in Deum vivum. Et paulo
bus scriptum est: Rex SalomOri dedit reginm Saba * post: Reati qui habitant iH domo tua, Dotnine, in smcu-
cunclaqum voluit et qumpostulavit, multopltira quam lum smculi laudabunite (Psal. LXXXIII). Uli ergO bea^
altulerat ad eum, quia et in prsesenti yita gratiam ti et vere beali sunt, quorum rex est Christus, et
Spiritus sancti curn dono sapienlise atque viriutuni ei qui seterna visione ejus perfrtti mereijtur, etglo-
contulit, et inftittiro in conspectit glorise susevitam riam ejus quam cum Patre et Spiritu sancto conspi-
Iargietur seternam. cere et sapientiam per quam ipse mundus corde Ai-
Cumque venissetad Salomonem, locuta esteiqum- gnatur "seostendere perpetualiter percipere Isetantur.
cv.nqtteerant in corde suo, et exposuit ei Salomon Sicque probabunt verum esse hoc quod scriptum est,
omniaqumproposuerat,necquidqv.amfuit quod ei per- quia nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in Cofho-
spicuumnon fecerit. SciscilaturEecIesia a rege Chri- minis ascendit quse prseparavit Peus diligentibus se,
sto discefe volens omnia quse in corde stto cogitabatt Sed et servi Eiram cum servis Satomoriis attule-
sibi esse salubria atque necessaria, hoc est, fidei rrint aurum de Opliir et ligna tliyhia, et gemmas pre-
quserens ah eo veritatem. sanota» religionis recti- tiosissimas, de quibus fecit rex de lignis scilicet thiji-
ludinem, et vitse futuraa beatittidinem, qualiter itis, gradus in domo Domini, et in domo regia,
inhocmundo ejus cultui per omttia fideliter. deser- „ citharas cjuoque et.psalteria canforibus. Ntinqiiqm
vire, et itt ccelesti regao ipsius contemplatione ceter- visa suntin terra Juda iigng talia, Ho.c.inlibro Re-
naliter perfrui posset. Cui omnia quce scire deside- gum ita scriptum est : Fecit.rex Salomon de Hgtti?
rabatpef legis susenotitiam, acSpiritus sancti graliam thyinis fulcra domusDominiet domus regiw, et citha-
manifesta facifebat; nec quidquatri est qtiod non ei fas iyrasque cantoribus. Non sunl allata huiuscemodi
perspicuum fecerit, quod ex parte aliqua cognoscere ligtia tliyina, neqtte visa usque in pmsentem diem
et in senigmate qusedam videre ac pi'segustare coele- (III Reg. x). Pe quo Josephus ita narrat. Eodeffi
stis gaudii bona concedit; ibi vero cognitionem per- vero tempore delata sunt regi a tferra, quce voca-
fectam tribuet, quando ridebit facie ad facieffl, et tur aurea, lapides preliosi et ligna pinea, quibus
cognoscet sicut et cognita est. Pe cujtis cognitionis usus est ad fortitudinem templi, domuumque rega-
perfefetione ipsa Veritas in EvangelioVpro disCipulis lium, etad instrumenta musicorum. Fecitque ex
ad Palrem loquens ait :.Pater juste, tiitiridus le nori eis citharas et nabla, ut dicereut liymnum DfeoLe-
cognovit,ego aulem ie cognovi,et hi cognoverunt quia vitse. Omnium vero rerum quse fuerunt aliquo tem-
tu tne misisli, et notum feci eis nomentuum, et notum pore regi delata, ea quse iUo die dtevecla sunt, ina-
facium, utdUectio qua dilexisti 'me, in ipsis sit, etego gnitudinem et pulchritudinem prsecellebant. Nnllus
inipsis(Joan.syil). n ergo arbitretur, quia ligna pinea, quse nunc pro-
Qum posiquarii vidit sapienliam Salomonis"el do- pter prelia vendentium siC appeUanlur, illis vicina
muiriquam mdificaverat,liec non cibaria riiensmejus, sint; illa siquidem visionef otuiida quasipinCa sunt.
et habitacula servorum, et officia mhiistrorum ejtts, sed multo candidiora et valde fnlgentia ; hoc autem
et vesthnenta egrum, et victhnas quas itnmolabtint in dixi, utnulltis naturam verse piiius ignoraret. Bene,
domo Doinini, non erat prw stupore ultra in ea spiri- autem dicitur, quod rex Salomon de lignis pretiosis
tns. Dixitque tiit regem: Veriis sermo quem audieram nimis, fecefit fulcra sive gradus Doniini, et domus
in terramea de virtutibus et sapieniia tua. Non crede- regise, etcitharas lyrasque cantoribus : quia condi-
bam nurrantibtis, donecipsa veriissem, vidissetit ocu- tor noster ligna pretiosa, hoc esf, doctores saiictos,
li mei, et probassent vix medietatem milti sapientim quorum viror fidei nunquani arescit, nec folia yer-
tum fuisse narratam. Vicisli famani virlutibus luis. borum decidunt, sed qui fructum bonprum pperum
Realiviri iui, et beati servi tui hi qui assislunt cofam reddunt temporibus suis, ad munimeii donius Do-
leomni temporeel audiunt sapieniiam tuam, Sit Do- mini, et domus regise, hoc est, ad confirmationem
minus Detts tuus benedictus, qui volitit te ordinare Ecclesisesuse ponit, ut eorum uridiqUevallafa do-
super ihronum suum regeni Dotnini Deitui. Hsec qui- ctrinis atque exemplis, ruinam errorum et scCJerum
' -
m B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUJT,JQPERJIM PARS I. .
$;§
non sentiat. Talesque vin mferitO qtiasi citharae et A auro purissimo, sexcentosguri .sictos dedit
ip fqim-
lyrse ad laadanduni DOminiiffl fabfica.lt dicuntur, iias scuiiunius, et trecentas pelttis ex quro prpbqlQ.
.qjjia:omnia]qn33cunque fecerint prosperabunttir, fet Trecentwmirim auri, itnupi pelfarp vesfiebqiit.Pgsitii-
laJidem pomjjji ifiter .adyefsa ,'fetpiiospeia cprdfe, que ea rex in dotng saltus Libapi (III Reg.x): Spu-
pffi siffiiilfitoper^' pronuntiarerioticessantV Hi sfe- ta fergOsiffiulfethastaj.aui-caj,crujbuinleJiantuj-jisiCT
Cutidum Apostoluffl, quidquid agtint atit in operfe, ut In sequfefitibusostendituj', dtiees qui excubabant
jonffiiaiu gioriaffl Peifaciuttt.: DCquibus ex persona ante ostitim domus, qujd signilj.cant nisi arjnaluran.
Domini per prophetam dieitur : Super nturos tuos, spiritualem quam habent prcedicatoi'cs cuncti, qtii
Eierusatem, constitui custodes, tota die et tota nocte - custodiunt domum Dei, et excubant ad pstium ejus?
nori tucebupt Iqudare nomen Domini (Isa.ixn). ut callidis insidiatoribus jntercludant aditum, ne
Erat autem pondus auri quod afferebatur Satoino- decipiant imiocentes. De quibus in Canticis .canti-
ni pei annos singulos sexcenia sexaginta sex talenta eorum seriptum est : Leclulnrp Salompnis sexaginta
auri, excepia ea snmma quam legati diversarum gen- fortes ambiunt ex fortissimis Israet, omnes lenentes
iium et negotiaiores afferre consueverant, omnesque giadios et ad bella doclissimi (Caiit. m), quiaetprss-
reges Arabice, et Satrapm terrarum comportabant sentis Ecclesice quielem ae pacem prsedicatores san-
attrum et argeiiiuin Salomoni. (Juid auleni significat B
1 cti contra hcereticorum iufintur incursus, et inter-
pondiis auri quod Saloffloni deferebatur secunduffl nam coelestis patrise requiem perfectiores quique
senarij numeri qualitatem augmentaium, nisi per- fixa intentione speculantur. Bene anteni iterando
fecfionem donornm quce rcgi no\.lvoa nohis defe- ndjimgilur, ex foriissintis Isracl; Israel quippe vir
renda sunt?In sc\aginta vero, denarii mullipliealio videns Dominum infcrpretafcir. Omnes quideni qui
pcr scnarium c\slal, cf in sexccntis ccnlenarii iti- ad divincevisionis gauiiia tenclmit, rrete Israel no-
dem per senarium npparct multiplicafio. Denarius mine censentur : sed iortissiroi, inquit, in eis sunf,
maiulalorum significat perfeclionem, et ccutenarius utique illi qui si\c ccelestis dono spectiJafionis sulil'-
ceteiiise Jjcatitudinis remunerationem. YalJe enim mantur, scu prsciiicationis i>'inisterium rite per-
desiderat rcx nostcr nostram perfectionem, ut ha- .igendum suscipiunt; qui et aple sexagenaiio sunt
beaf quos perfccta mercede remuneret. Unde ipsa numcro designali, quia fales nimiium denariuni
Yeriias in Evangelio suis ait : Esiote perfecti, quia ajternce retribulionis pro perfectionc 'oonssoperafio-
el Paier vester cceleslisperfcclus est (Matlh. v), et ad nis exspcctant. Omnes tcncntes gladios, de quibus
scriham inferrogantcm de fetcrnre vitcc acqaisitione dicil Aposlobis, ct gcileam salutis assumite, et gla-
rcspondit dicens : Si vis ad vitam iitgredi, serya dium Spirilus quoil est verbtim Dei. Ad bella doc-
mandaia. Ef posf pauca : Si vis, inquit, perfectus £* tisshni: dc qtiibus idem admonef dicens: Induite vos
esse, vade, vendequm habes el da paupet ibus, cl ha- arroaliiram Dei, ut possitis starc advcrsus insidiss
bebis thesauiuinm ccelo,etvent, seqneie me. Ad apo- diaboli, quia non esfnolus colluctatio advetsus car-
slolos autem ait: Ainen dico vobis qnod vos qui senem etsangumem, sed ad\ersus pimcipes el pote-
cuti esttsme, tniegeneiattone, cttm sedeiitfiltushomt- sfates, etc , et rectedocftss?»M quia magna bellandi
nts m sede ma_esiaiis sum, seaebttis et vos supei se- aite mdiccent,qm m caipe conrclusi_iji lerus positis
des duodeam judicanles duodectm tttbus Istael, el contia spintuaha nequ.tice in coslestibus cettant.
oinntsqui leliquettl vel fiaties, out sotoies, aut pa- Migna aiffij mio magna Dei grttia indigent, cuin
trem, aui maiietn, aut urotem, aut filtos, aitt agios, aichangplum tot mjlhbus annorum ad bella exeicj-
pioptet noinen meum, centuplutn acciptet, et vitam tatum caiinsfiagihias pugnat Recte eigo dueentai
wleinamposstdebit (Matth \i\) Offerunt Salomoru hastsa desnmma sevcentojumaujeorum si\e siclo-
di\ersx> gentes ac negotiatoies omnes, reges Aia- itim, ut m Regum habetur, factse sunt, quia palies
bifls cl Satiapse teiiaium. amum alque argentum Yetens Testamenti doctinja et operatione peifecti
quia unaquceque gens el umquseque pejsona cer- essenpscunltn, cum qmdquid seimone docueiunt?
tat pio viiibus pacihco nosljo clefene munus lectse , bonis exemphs piohaverunt. Nec non et tiecenla
fidei, sensus puntatem, pleintudjnem sacise confes- scuta, quoium smgula tjecenti auiei vestteJwnt,
sionis, atque nitorem conseientice, cum concoidia peifectam fidem eoium signiiicant, quam m sanctae
bonoium opeium ejus senitio studef se omni tem- Tnnitalis confessione habejiant Bene ergo custodes
poie mancipare. Unde m psalteuo de eo scnplum disnius Dei hastas, et scuta aurea poilant, quia
est • Reges Thaists et insutm muneia offeient, teges sancti pisedicaioies, quj suntEcclesiK sanctse custo-
Aiabumet Saba dona adducent, et adoiabunt eum des, claiitate supemas sapientise splendente1!, el
omnesi egestet i m, omnesgettlessetvfeniei (Psat IAXI). \eiboium et factorum jaculjs inmucos confodmnt,
Fectt igitut tex Salomon ducentas haslas auteas et scuto sacise fidei tela pequjssjnn lgnca jfipejlentes
de summa sexcentoium auteomin qtti m hasiis sm- exstmguunt Quod autem adjungitm : Pospjt ea in
gulis expendebantui; liepenta quoque scuta auiea aimamentaiio quod eiat consttum nemote, id apte
itecentotum auieoium, qutbus teqebantui scuta sm- hmc mysterio congruit. Aimamentanum fiigo m
gula, posuttque ea tex 111pimamentaiio quod eial quo conduntui aima spmtuaha, sancta estEcdesia,
consitum nemote. Pe hoc rn Regum ita scnptum ip qua diveisse species vntntum ac doctimaium
est Fectt quoque lex Salompn ducentg §cuta dei setvanlui, quibus ftdples bpne niuniti protegmrfur,
kTi ' '^MlfEW. m P4R4LIPflMEIS4. ^- LIB. JIJ, . M§
.et hpstes jmiyersi fortiter pspugnantur. HPGarnja- A. duo gllrinspFus,fn Regupi fluoqije \fa sprjpjt_j.ni .cs.t:
mentarium dicjtur _cqns_,tji_p fisse penjprp, gufa Ef ducs t.nanusMnp gtqiie _indgippeiitcgspdUe. {juid
diyetsse horoinuni perspuqe _ex yariaruni geiitju.ni ergp dnp j_ra.c}jifi;la sjyg 4pa?ipapjjs fene-ntes,s.edijie
natipnibqs illup cpi.gr_sga_.fi,atque-ibidejn êr fiden. Salpnjonis sjgnjficapt,pisj s.pjatjadiyinipgraîae,quse
eatbolicapi suffl cpnsitaj, ad decprem vjdeljeet ipsius sancfain |5eclfisiarr_§jclcceleste j-egnHpi prpyehtint?
Ecclesia;, et ad d.eiieiijsnianifestandasregis.cc_eles,|§. et hg3capfc ppr pinarium jjjimerurn jlescripta sunt,
. Fecii qugquerex soljum eb.iirneumgjgpd.eet pesii- qiiia ip titi'6pc festanientp ijip pj'fedicatnr, hic
vil illvd qurg. purisshng, sex gugque grqdus quibys maximc cojiiijjfinjlatur: quia npii pisi ppr diyinujii
ascendebqiMtid soiiuin, el sgqbelltimgpreum gt brq- ri.djutpripjna.iqiJi^ Hpjij pe.ffici possit. UjjBfi jpsa
cltigla duo allrit>secus,et dugs; legnes slqiites juxtq "Veiitasdipit: Shte tpe piltil pqtestjs fqcere: Ei duo
bracltiolq; §ed ei alips dtto.decimleupcylo.sstqntes fegnes slabqnt juxla brqcjiigla.Qmtj per leones nisi
supersex gradiis es uiraque ptirte. Non fuil tale so- patpfiS-utriusqueTestaijie_,tifigui'Anttii'',quiperfpr-
liumin universisregnis. SoHumefgo iqno.flfex Salo? lij,u,dihfimanijiii et.sibi elaliis dpminari bene didice-
mon fecit bene Ecciesia sancta intelHgifur, in qua rmjf? Puoi pfgp Jepncs jux{,a.maniisstabant, qjiia in
pncificus noster regnans jndicia-sua facere dignosci- lcgeet in Eyangelio sancti Patres quidquid bpni
tur, quia ariiniajusli sedfescst sapientisa.Et bene de B fecfirunt, npn sibj, scd D,ep 4_3pu.tay.eri.j.}t. Pride ^
ebore illtid faclum esse memoratur, quod nou ad psafpjjsta .dicif : Notytiobi?,Domjpp, ngn nobis, sed
solas divilias itiielligamtis aplatuniy sed quoniam ngiiiinf iug dq. glgrigpj, s^pfriiiiserifgrdiapriugm
elfephascirjris hsecossa suht, nimisesaiictitatis'asse- et. y_er_}tqteiti fitqpi, Ef Appstplps ; Grgtiq J)ei,
rituiy qui inter quadrupedia et serisu pltirimum inquif; supi id guot} sptp,.Ef }tem: Qiii gtgriq-
valel, et inter hruta miscetur feminss unicseet con- tur, in p.pipinq glgrietur, Et dupdecfrg,ieunculi
juge secunda non utitur. Hoc pinliGis animabus stqi\{$% _supei seq gradus, l\inp..tylque m4fi;. .Quijol
deeenier aplatum est, quod ilice ebuiTiese fuisse per tduo.de.cjijjlejjtipqlqs njsj pj^sedicatorttjiiprdo,
noscuntuf, quajper castitalem Ghristi Bomini praj- qui appstpli.Gap_idpctrjfiaiji sequjtu.r ,,, significa-
cepta secutsesurit. Eanc vestivit auro fulvo nimis, tnf. J3ifirgp suprcfsex gradus Jiif]patfl|i.ejiide^tarit,
quia splendorem glorise suse in ea clarescere fecit, qiiia jjpriQrijnjpnjepfjjpgrfegsjjsIijjip atque inde suis
cuniper signa et iniracula majestatis susepotentiam dpclripis _aiqjj.efi.xejjjpHsmii.nme ^ceffant, pe pitiS
oslendit. Habebat autem thronus iste sex gradus. labor hene incipifenfiuniip ppej-andp.y§lciJJ.fet, s.ed
Quid pef setiarium numerum, nisi bonorum operum rficfifujinepi ip pfpgffis.sjiyirtutjiin fpjiitfir fipnser-
perfectio dcsignatur? SfexdifebuspferficitDeus niiindi ; v.et..fthod .aufemgji^dijtur. non esf fqcfmn fgte. sg-
-
ornatum, et septimo requievit ah opeiibtis suis. liuniii} yiiiyersi$regnis, apffi sanctseJJcclesiseAppyfi-
Siquidem et senarius numerus primus est numerus, nit,i _Jequ_ascjlptpm est: Fgriiti^dg et ftpcgr ipdu-
qui suis partibus perfectus esse dignoscitur : habet . mgjifpipeji!s,ft videbftin (fjpno%\s.sip}p, .Syrrpxgrupt
enini medielateni trium, tertiam partem dtiorum, fililpjus, ef bejte prwîpqyer^_if: vfr ejus , 0 l.quda-
sextam unius. Unum vero, duo et tria sex fifflciunt. bunt eqpi, ffliijtfpfiliqi cqitgfegaiitdipiljas ; ty, syperr
Igitur quia sex celatibusmundus constat, in quibus gre§s_afis upiversgs.,Sfiqtiilur :
licet operari, quisquis ad coeleslem patriam perve- Qipnigquoqpe vqsq egiiviv\ifpgis Pfqnt giirga, et
nire desidCrat, bonis operibus ascendere festinel, vasgdotnus_s_cdlus Libgftj ex quro purissinip. Argpn-
quia nisi bonis actibus ascfendatur,iliuc minimeper- tuin enint inifiebus illis prg mh\l_) ppptiiqbqtur...Iliijc
venieltir. Quodautem dicituf scaJjellumaureum essc jn Regum ita s,criptjtra fist.: Sed pf ginniq vqsg d$
in splio, scabellum attreum p.ossumus inteUigere quibpspgtqbqi rex Sglgmgn ergnt qureg ei: -itpiversq
.sanctos et religiosos homiiies, et vhiuiurii fulgore suppejlex dgnius sallps Lfbanf fle qurg_pjiris§jmg.
splendentes , in qupruni cordfbus diyina dignatuf Nti.nerat arge.itfumnec qlicujp^ .pretii pufgbqfyr,\n
inhabifare majestas. fjnde Dominus per prophetain diebps.Sqlomonis..Omnia yasa quse p.acifici npstri
dixil: Super quem requiescelSpirilus inetts ttisi su- ,n nijnisf.ei'j.0fuiiguijtuf aufe.a firiri.t,quia Qpinesanjnis.
per hnmiiem, el qnieluin , et tremenlem sermones sarictof.ijmqace spnt yasa Pei, ut ypiuntati _seryjanl
meos? Pe quo et ipsa yefitas in Evangelio ail : SI divinse, splendore sapiehtiaj .et dilectfonis fulgpre
quis diligil'tne , sermonem meupi servabil, el Paler ijitenles continent potum aqpseyivse, ct flet in eis
nieus diiiget enni, el ad etim veiiieinus;et inansionein fons aquse salienlis in vifam aj.lernnmj JS.epalicujiis
apud eniiifqcienius. Sfve illi possunt scabelli noinine pretii argentum pu.ahatur in diebus Sa]ppjonJ?rquja
notari, qui infirnii suntiri corpore Christi, lioc esl, secundum Apostoluni non est ip sermone regnuni
po3|iitentes : ,quide peccalis suis veraciler poenitendo Dei.sed in virtiite, et praedicalip EyajigeUJ noii i.n
st.ud.entgi'atiam quam pepcando amiserant, pie la- persuasibiiibns hunianse sapientise, yerjjjs je,P!jsis|.if,
horandp recuperare. Seu illi scabelliiin vocantur, sed in ostehsione Spiritus et virtulis. Ul fld_esnp,-
qui npyissiini juxta finem muiidi ,ad finein Ghristi . slra npri sitfii eapiejilia hpfflhiuiji>_s(.,dijj; yirtute
cpnyerjtuntur. .Qui tamen aurei sunt, quiai igne per- Dei. Unde ipsa ¥fitifas. ait t Wq.i pmnis gui dicft
secutipnuni ac tribulationum, quas Anticliristi , milti, Dontine, Domine,intr.abil m ffiSlWIHetehtttilh
sseyjtia.jllo in tempore auctura Cst, exaniinati, per sed gpi facit voluntdteniPairisjnei, qiii in,„cwl}_s estf
patieiiliam probalissimi inyeriitinlur.; El bracliioiq ipse intmbitiriregnutn cmiQiWkM. IfeJBs .Qt4 §_oi"
m B. RABAJSIIIAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I.
m
verttunum de mandatts istis, etdocuenl stc homiries,, A lrif? quia et Moyses illam
accepturus quadraginta
minimus vocabitur in regno cmlorum; qui aulem fece-
diebusjcjunavil,elpopiilusIsr3eliticus qui per eam
rit el docuerit,\liictnagnusvocabitur inregno cmlorum. instruebatur,
quadraginta annis in cremo mausil.
Siquidemnaves regisibant in Tharsis cum servisHi- Bene ergo per quadragenarium numerum
ram semel in annis tribus , et deferebant inde auruin monis numeranfur in stabulis equi Salo-
collocati, quia duritia
et argenlttin et ebur et simias el pavos. Quitl cst quod legis veleris conslricla
alque coercita fuerat insolen-
scrvi Salomonis cum servis Hiram ibant in Tharsis tia prioris populi. Duodenarius vero
numerus praj-
semel in annis tribus, et deferebant indfe aurum et; sens tempus significat, in
quo apostolipa auctpritas
argentuffij et ebur, nisi qtiod Redemptor noster prasidendo populis gentium doctrina iNovi Testa^,
apostoios fet doctores Evangelii dc populo Jtidaico mferiti illos nutrit. Qul .eqnslituti erant in urbibus
cuffi illisi prsedicatoribus quos de plebe gentiuffl quadrigarum, hoc est, ih
custpdia disciplinarmii;V
felfegit,trina cohfessione, sed una fide miftit in mun- et ubi erai rex in. Hierusqiern, jin visioiie videlicet.
dimi? utinde ei deferanl in credentium personis pariisV;;'Distanfia}loeofuffi; disoffetioriem'!
ostfeiidurit.
atiiilfir sapiehtise. argentum cloquentise, et ehur pfpfectuuffl; Sic eiiim quiin jifhibus
quadrigafuni
castitatis? afieraht simul et simias ct pavos. Simia Oonstituti erattt, illos significant qui divei-sisdisei-
eniiijingeiiiosum estanimalethominisin qUibusdarii B ^ plinis Eeclesias suhditi per magistfos spirituales ad,
iniitattir actus. Quod tion incottyenienter philoso- yfefserejigionis observantlam erudiuntuf : ifa iUI
qui
phoruin personse pef figuraffl aptatur, qui rationabi- jaffl eruditi omni doctrina virtutum -, habiles sunt
Ics veras sapientise aliquando iniilanfur sensus, et usui regis coslestis, prcesentiam yerl pacifici et vi-
in disciplinis suis moralis vitse differunt aclus. Hi einitatcm habere merentur, de
quibus scriptum
cum per prsedicatorum solertiam ad fidem Cbrisfi esl: Currtts Dei decem millibus multiplex , miilia
conveiiunlur, gratum munus vero erunl pacifico. Imtantium, Dominus in illis. Et alibi : Quoniam
Similiter et pavones , qui varietate colorum quam ascendens ascendes super equos tuos el equilatus litus
in pennis ostendunt, illos possunt significarc, qui ob sanitas. Cujus equitatus figura etiam juxta litleram
laudfimhumanani species variarum virtuturo in super- in Dpminomonstrata est, cum Hicrosolymam tendeus
fiefes ostendunt, sedhicum doCtprumitudiointus per sedebat in asiiio, eoncinentibus ttirbls quse antece-
fidem reformati eas solius Pei amore gerere discunf, debant et qpse sequebantur, et quse obviam venie-
limc iaffl seterni reais deliciis ner omnia apti sunl. bant : Rosanna. benedictus aui veniiin nomine Do-
Magnificatus est ergo Salomon super omnes reges ntini. In qtia equitatione sanitas resonabat : quia
terrm prm divitiis ei gloria, omnesque reges ierrarttm , nimirum illofutti itfer spiritualesignahatuf, qui Do-
desiderabant faciem Salomonis videre, nl 'audirent G mino ducfeper apostolos ad fijtis quse sursutoj estJe-
sapientiam quam dcderat Dcus in corde ejus, et defe- rusalem, qua5 est matef omniUniiiostfum, regna du-
rebant e» munera, ctc. Bene ergo dictum est quod Cuntur.
magnificatus sil rcx super omnes reges terrse , quia Exercuit etiam potestatem, super. cunctos reges a
paCificus noster supef oninem celsitudinem sancto- fluvio Euphrate usqite ad teirqm Pltilislhinorum, et
rum, qui vere reges dicuntuf Cxaltatur, et nullusei usquead terniinos Mgypti. Seriptum est dfeverf Sa-
cosequafipotest, quoniam quis iri nubibus Bomifip, lomonis, hoc est, pacifici _nostri regno et domiria- '
aut qriis sirriilis eritintfif fiHos Pei? Deus, quiglori- tioiife in psalmis. Uhi dieitur : Dgmingtur, a mari
ficatuf in OorisIHissuse majestatisf ef meitiehdUs suV usqtie ad mare,et a flumine uSque\tidterniinos prbis
pertiiririia qtiSeln Cifcuituejussunt.Etiifemffiagnus ierrdi:um(Psai:iîi).Isip6 aiitenijcidSalproonenifi;-; .
Donilriusrioster et magna yirtiis: fejus* et sapifeniise liuifi-David omnibus modis non potest perlihere, qui
•ejustipnest numerus. Uttde: et Jpattttfes dicit.: Et lanttim In gentC Judsearexfuissecognoscilur. Mare
vidiipiis gioriam ejtis gloritim qtiasi unigeniti a Putre, eriiih Oceanum debemus adyeftfere qui aream totius
plerium grdtiti et veritate. Et uniyCfsa terra deside- terrse, sicut qriidam dicunt, limbo suo circum am-
ratritlefe vulturafegis nostri, qula universa Eccle- biens ineludit. Nam si maria ista nostra velis in-
j
siasanctortim boc solummodo appetit,ut ad con- telligere, totius mundi ambitum quem verus isfe
spectuffi gloiise ejus peryeniat, cui per prophetam significal non prcevalebis advcrfere. Sequitur : Ei a
dicittif i'Tibi dixii cor mcum, exquisivil te faciesmea; fiutnine usque nd terminos orbis terraruni. Pulchra
faci&rti:tixtim;:Dontine,rcquirmn._El alibi : Sicut cer- puidem brevitas, scd ingenfia nobis sacramenta pro-
vus;iti(fdit,:desiderat ad fotttes aquariim, ita dcside- fudit. A fiumine, a Jordane dicit, unde per tofum
rat aniiiiamea ad le, Deus. Etsinguli defercnt ci mu- orbem terrarum saluberrime regula sacri baplismatis
neray dum unusquisqufe seeunduta jd qutid vires sibi cmanat. Doininatur ergo rex nostcr super cunctos
suppettint, in verbo seu factis obsequium studet rcges, hoc est super universos qui recle regiminis
pfsestafe Deo, exerceul, potestatem, a fluvio Euphraie qui inter-
Htibuit quoque Salomon quudraginta millia eqtio- pretatur frugifer sive crcscens, usque ad terram Phi-
rumin sfabulis , et curruum equiiumque dugdeciiri listliinorupi, id est, dupliciter cadenlium : PhiJisthiim
piillia; consiituitque eosinurbibus quadrigarum,,et fihinilntefpretatur rttlna duplex"_:cutti per joWiyio-
itbi:ertit::rex' [in HieruSalem. _Quidper qUadragena-; netti peOcatorum aji Inchoafione siii ii Jordane ha-!
f iuin ihimerum hisi temppralegis priscse: designan-; ptisniatis usqueVad conversipneffl Pmnium gentium.
481 . GOMMENT.m PARALIPOMENA.— Lro.lU.; v 482
ad fidem , ejus reduridat gratia potestatis : ut ubi. ifium, quia eos qui terrena appetenlesin alltim se
deiluxus fuit carnalium desideriorum, ibi stabUiatur erigere non valebant, ad fecunditatem bonorum ope-
bonorum germen virtutum, ut ubi tam idololatria rum et celsitudineffl pervexit virtulum. Diximus
quaffi etiain scelesta conversalione duplex populo- superius, et nunc eadem commemorando repetimus,
ruui fuit ruina; ibi per confessioneffi rectse fidfei quod cedrus arbor est incomputribilis naturse, odoris
ac cultum versa pietatis, ad eoeleste regnum fide- jucundi, aspeclus nitidii serpenles accensa nidorc
Hum exsurgat vita. Pertittgit etiam potestas ejus fugansac perimens : quse universa perfectis quibus-
usque ad terminos JEgypti, hoc esl, usque ad lefie- que convfiiiiunt, quOfum insuperabilis est patiCntia,
hrosas mentes infideHuffi, quas ab errore conver- fama virtutum eximia, prsesenlia cunctis gratissinia/
tens luimtte suse replet ftdei. Inde est quod conse- bonis, aucloritas ad revincendos confutandosque eos
quenter supra memoralo versui propheta anttectit qui verilali resistunt constantissima, qui et in hac
dieens : Coram ilfi procident MihiOpes, et inimici Vita, et in iutura singulari prse csetejis sanctis enai-
'
ejus terram lingent. iElhiopfeSpeccatores populos nentia fnlgent. V
debemus advertere. Nam Siciit illi teterriffio corio Reliqua aulem opefumSalomonispriorum et nbvis-
vestiuntur, ifa.animse delittquentium scelefuin ob- simOrum,scripla sunt in verbis Nathan prophetm, et
scuritate tenebraniur. Ego isti jEthiopes, quisunt g in libris Ahim Silonitis, in visione quqque Addo vi-
peccalores, ante illum procidunt, quando se poeni- dentis, conlra Jeroboam filium Nqbat. Regnavit
tentise IiumiUter prosternunt. Adjecit: Et inimici autem Salomon in Jerusqlem super" omnem Israel
ejus ierram lingent. Plos quibus est Pomini fflise- quadraginla annis, dormivitque cum patribus suis et
ratione parcendum coram ipso procidere dixit, isti sepelierunt eum in civilale Dqvid. Quod verp dicit i
autem Judsei pertinaces inimici nominantur, qui in SCriptura opera priora Salomonis, ea demonstrat
sua obstinatione mattsuri suttt. Quse ergo illis est opCfa qtise gessit antequam prsevaricaretur, tit fu&r
poena? Tefram lingent, id est, terram sapiepf, h.oc. runt sediiicatio tempU,,et oblationum.varietas, ,etc...-,,
enim sapit unicuique quod lingit, quibus in modum facta Cjtis qtisemystiCaffi significationem habent, ut
serpenfis humus esf esca. pcenalis. Hoc ad humi- supra ostendimus. Novissima autem ea quse dicit
lilatem ipsius juste dieiffltis referendum , quoniani opera, sunt ea qusegessitpostquam transgressus est
qui Ghristum Domimim credere noluerunt taliul- legeni Dei, duccns alienigenas uxores, quse eum ad
tioue damnali sunt. idololatriam usque pefduxerunt.fle his ei'go operibus
Taiitamque copiamprmbuit argenli in Jerusaleni Salomonis quid dicam? quce vehementer arguit sa-
quasi lapidum; et cedrorum tantam multitudinem, cra Scripfura, atque condemnat, hihilque de poeni-
velut sijcomorum qum gignuntur in cainpestribus.' G tentia ejus, vel in eum indtilgentia Pei omninp com-
Quid per Japides nisi duritia et insensibUitas gen- memorat. Licet Hebrsei autument librum Ecclesia-
tium exprimitur? Et quid per argentum nisi nitor slen iri poenitenlia sua iUum conscripsisse. Nec
eloquenliseet jucunditas doetrinse ecclesiasticse.de- prorsus occurrit quid saltem in allegoria boni s.i-
sigriatur? Quid per cedros nisi sublimitas et odor gnificet hsec deflenda submersio, nisi fprte diOat
virtutum? Prsebuit ergo verus Salomon in myslica quis mulieres alienigenas quarum amore exarserat,
Jerusalem tantam copiam argenli quasi lapidimi, significare Ecclesias electas ex gentibus. Posset hic
cum corda gentilium, quse ad inleUectuni omnipo- fortasse non absurde intelligi, si illse propter Salo-
tenlis Pei insensibilia fuere, et lapides pro inimini- toonem desererent deossuos, et colerenf Peurii
bus coluere, ad meditationem legis Pei et ad prsedi- ejus; cum vero pfopter illas offendit Pominum
calionem Evangelii corivertit.Nec immerito lapidum suuni et coluit deos earuffl,non estquid inde boni
nominegfenles significatse sunt, quse lapides colue- conjectari possit, nec tam.en nihil arbitrorsignifi-
f unt, quia scripium esi: Similes illis fiant qui fa- cafe, sed maluin, sicut de uxore filiabusqufe Lot"
ciunt ea, et omnes qui cbnfidunt in eis. De quibus dixiinus. Apparet enim in persona Salomonis nilra
nimiruffl lapidibus Joahnes Baptista in Evangelio ait: excellentia et mira submersio. Quod ergo in iUp
Potens est Peus de lapidibus istis suscitare filios ^ diversis temporibus et prius bonum, et posterius
Abrahce:filii Abrahsedelapidibus suscitali sunt, quia malum, lisec in Ecclfesiain isto adhuc sseculosiraul
cum dura corda gentiUumin Ahrahaasemine credide- inuno tempore ostenditur; nam hona illius bonos
runt,ejus filn facti sunt, cujus semini sunluniti. Unde Ecclesise,mala auteffliliiusmalosEcclesise significare,
et eisdem gentibus per CgrCgiuriiprsedicatorem dici-
puto: lanquam in unitate illius arcse, sic el in illo
tur: Si autem vos Ghristi, ergo semen Abrahse estiSj uno homine bonos in
granis, malos in paleis ; aut in
et secundum promissiOnemhseredes. Siffliliter paci- unitate unius
segetis, bonps in tritico malos in ?iza-
ficus noster in Jerusalem pisebtiit cedrOrum tahtam niis .
accepimtis.
multitudinem velut sycomorum, stefilitatem genti-
m B. RABANIMAURI ARGHM': MQGUNf*OPMUM PARS I. M
LIBEI QtfA&TtJS.
CAJ5Uffa./ A.rum Patrurii consiiio, qripfiirii Sicta ef exempla ad '

De regnb Rbbbairiei Seroboam. ceisitudinerii teridurit peffectiPnis, eligurit juvenum -
(II PAR.x.) Profeciusesi auieiri Rbboatiiiri Siclietn, ohtemperafe prseceptis, hoC est eofumqui, juveni-
illuc eriitiicunciixsIsrael cbhvetiefai,ui cdiisiitueferii libiis desideriis mancipîi, iaudibus iniquis et adu-
eitiii regeiri. Qiiod cuiri dudisset Jerobbarii filius Na- iationibus eos gfavaht, et fit in eis quod per Pfo-
' bdt tjiii eftii iii Mgypib (fugerai quippe illuc anie Sa- phetatti dicilur : Qualis populus talis est et sacerdos.
loiribnerri),stdiirii revefsus esi. Vbcaveruniqueeum, Orimes enim a miniriio risqrie ad maximurii avaritiqs
ei veriiicum uiiiversbtsrdel. Et loculi sunt ad Ro~- striderii, et cceci esecis ciricatiirii prsebenttes, ih.fo'-
bbtiiridiceriies: Ptiier iuiis durissitiio nos jtigo pressit, veain perditioriis pariter caduht. Quibus commiuaT
iu leviora iriipera putre luo, qui nobis gfavem im- fiir sapieritia Pei dicens : Vm tibi,ierra cujusrex
posuii serviiuiehi, et pautulumde :bnere subleVa, ut pueresi,ei cujus principes riiane cbtneduni'(Eccfe,x);
serViamiii itbi. Qui ait: Posi tres dies reveiihritni et e conirario de sanctorum populo eiRege Christo
ad riie. Cuiriquetibiissei popiilils iniii corisiliumcurti laiidarido sribsequitur dicens : Reaia ierra cujus esi
seriibits qui sleieruiil cbraiti pdtie ejus Satbmorie, rex npbilis, _et cujtis principes vescuntur in tenipore
diiin adliuc vivefei diceiis: Qtiii ddlis corisiliiut re- suo (Ibid.), quia omnia qumcnii^que fecerffit prospe-
spohdeaiiipopulo? Qttidixeruriiei:Sipiqcuerispopuio Jlrqbuntur(Psal,i). .:._
huic ei lenieris eos verbis cleniehilbus, servieiti iibi
oiiini terripore.Aiilte rMiquitcdiisiliuiti seriumet cum ... GAPUTim
".:,, .. :.- ._ .. ,:j V
jtivenibtis iracidre cmpit.quicuriieo riuiriii fuer.tini, ei Quoirib'd'6Robd&iti Sestich; rbssMgypti, Hiefbsolif-
ertitit iii cbmtiaiuUlius, etc:; VSertesillos qiil stete- iiiaiii vbriieris;'cbangustavil,tiiifbreiisthesdufos do-
nius Domini et dotitus registi
ftiiit cofaffl Saioihoiie patre Roboairi seslimarit Hfe-
bfsei fessfeBahaiaih fliium Jpiadce,, et fhaciiei filiiirii (II pAiii. tii.) kliWo^tMm^miM^fegriiKohdmn.
Aeomohi, qui alio"ridhiirie GHiiavocabattif, qtiofiiiii asceiidii Sesac rei, Mgtjpti Jerusatein(quia~pe'cc'tive-
consiiio, felictti Rolioani OUttijuvenibus tracfafe ratii Doiiiiiio) 'citritinUle duceniis curribus, et sexd-
coepit, hofeest, cimi Adufaih, qui iii sequeritibus la- ginta millibus equitum, nec erat iiumerus vtiigi qiiod
pidafiis'descfihitUf, fet ejUssimilibus, qjiofuiii stiii- tibiierdi 'ckiiied c.i Mgypib, Libyes sciiicei, ei Tro-
titia se prhdif ih cdhsilio pfolato. Juvfeiieniauterii giodyidi'et Mihibpes, 'cepittjuecimfates iiiuhiiissimas
11611sfefflpefjUxla setateiii noiiiiriat Scriptiifa, sed iii Jiida, ei venit usqtiein Jerusalein. SeiimaS auietri
juxtci iristabilitaiem attiirii. Sori efiim ftiit Robdarri prbplieia ipgiesstis e&itid Robbuihel prhicipes Jitdti,
eo terripofe juveiiis cetale, quia quadragesiino prririo qui congfegaii fuciaPi iri Jerustiteni fugleniei Sesac,
ariho cetatis suaj fegiiafe c&pit; sfedsensii fuit b'fu- C dtxitqile tid eos : HaScdicii Rdihihus : Vbs reiiquisiis
tus et puef. Mystice aiiteiri Roboarii filius Saiofho- , rite, et ego retiqtii vos iri itiuiiu Sesac. Corisiernuiiqite
>»is,qui, titili serilorhm cohslUBfelicto, adoiCsceii- principes Israel, ci re% dixeiunl : Jusitis est JJotiii-
tiuni consiiiiirri secufus est, iicel de doiho David ntis. Climqtievidissei Dbniiniis qitod huriiiliaii essehi,
fuerit, tairieri in.via ejus riori gfadiebattir. Ffecit ftietus est seriiib Domiiii ad Seriieiam diceits : Quid
enim Judas, Scriptura feguni attestante, in illis die- huiriiiitili stihi, iion disp'erdani eos, daboque eis
hus lrialum coram Domino, et iifitaverurit euffl su- pauxiituiri auxilii, et tioii sliilabti furor irieus super
per onittibus qtiaj ffecerant patres eofurii iri peOcatis, JeitiSuletriper .mariurii Sesac'. "Veiuihiamen servient
.quia peccaverunf. Jidificsiyerunt aiiteni Cf ipsi sibi ei, iit sciarit disiaiitiaiii servtiuiis ihece, ei serviiuiis
staluas et aras, et lucos, sripfef ottmeiii .colleni iegniterraiuni. Recessit iiaque Sesdc iex Mgijpti ab
excelsiun , et super -ohihem arborem frojidosain. Jerusalein subidiis illesuuris domus Dei, et domus
Sed et eueminati fiierunt in teira. Feceruritque regis, oiriniaque seciiiii iutit ei ciypeos dureos quos
omnesabominationes gehtirim, quas aitfivit Po- fecerutSaioriiori. Pio quibtis'[jfecit.rex teneos, et ira-
minus arite facieiri fiiioriirii isfaei. Signiijcai ergo didit Ilios priricipibits sctiidribriim qui cuslodiebant
ihalos rectofes iii Ecclesia, qrii tefferiis cupi- vesiibuiuiii ptildiii, Quid efgo per ligui-am bic insi-
ditatibus dediti riCgiigriritcufarii iiabere subdito- D ritiatuf, qtiod, propfef peccatUriiRoboairi, Sesacrex
rum, .fet dfeleCtantes"gauaenitiri liiuititiidine silii J^gypli de d6ih6 boniiiji tiiesaiifos, aJjSlulit, ettlie»
obsequeiitiurii, nec tariifeii coilclignaiii babejit, sol- saufos regios, liisi quoil niali rectores propler ne-
licitudiriem sibi coriiiriissoftiin. Iritefpfetatur auterii gligentiarii suam, regem JEgypti, boe est principem
Roboam latitudo populi,. et hene iatitudo pppiili teriebrarum in Jerusalem iypiCam provocant, EccJe-
nominari possunt qui,Iatam et spatiosam yiam gra- siarri vitielicef silii commissam, ubi ipsi ad tem-
dientes, per quam multi vadunt ad niorlem,! an- pus dominari videntur? Qui thesauros domus Do-
gustam viam, quse.paucorum est, et. ad seternam mini et thesauros regios abstulit, cum scientiam
vilain ducit, ingredi detrectant, relictoque sancto- sanctaruin Scripturarum, simul et opera virtqtum,
a Inbis qusesequunfur liumefalem capitulorum ordinem quandoque inlerruptum noiimiretui'LeOtor,siqui-:
deminarchelypoexemplariad cuiuslidem digeslumestopus, et quodin omiiibus sequimur, hsecitainYeniinus.
— : ':: - '__;';-
JgS .".;".'. "c6MMMf.-B ftAMLfi*0liEMv tiB. if. W)._
abincastis et desidiosis abstrahif. Srisac ergp byssus i_ , CAMJT'm
citiciupi sive gaudium cilicium interpretaiuf. Et qtiia '
De regno Abimfiiii RbSbam.
byssus stibiilitaleni sjgnificat, ciiicium vefo qtiod;de
caprariim setis Conficitur, peccafa, quid iieiius in (U PARIxiii.) Anpo octavg deciinoregis Jergbqam
bysso cilicium quamvefsutia iraudisdfaboliecfeItipef- regnavit Abia__superJudum, Tribns atinis regnavit in,
suasione pecoatorum accipi potest ? Sesac erijni Hie- Jerusaiemj nomenque matris ejus Micliaiqfiiia Uriet
rosolymitanas opes aufert, chm diaboius, qtil calHde de Gabati. El efat bettupi inierAb"iam,:etJerobqatti.
decipit ct gaudet in niultitudine peccaloruin, cccle- Pofro quod Iegitiii' ibPierum vbliiminc nfecnon et in
siasticos quosque scienlia spirituali, opere \iiTutum Regum, Dellumfuisseinlef rcgcSJudj; et rcgcs Israei
dcprsedalur, eosquc qui \ideJjantur in Ecclesia de- cnnclis dicbus eoitini, non aliud siguilicare puto
cori esse, spoliaios secuni in baratlirum pcrditionis quam quod sancta Ecclesia; quse iritinilate fidei per-
suse demergit. Necet illud quod idein rex scuta au- sislit, bellum habeal sfemper cuiii Jiccrelicis et sclri-
rea qme iecerat rex Salomon abstulit, pro quibus smalicis, et omnibus qui \)olarc conlcndui.it ficlcm
fccit rcx Roboam scuta airea, et tradidil ca in manu catbolicam; oniiies enim , ul ait Apostolus; qui vo-
ducum scutariorum, ad eumdem seiisum respicil; lunt pie\ivere iil Chiisto, persceuiioiiempaiiuntur,
Salomon eniin scula aurea conden», cus>todibusd«- U quia dracO atttiquus persequitur mnlierem insidians
mus suco dedit, cum Redcmpfor noster spiritualem calcancd ejus.
scientiam per ciuo Teslamenia doctoiibus Eeelc-icead Slctiltrgo Abia super moniem Semcron, qui erat
tuendam plebcm suam commenda\it. Ilanc anliquus in Ephraim, ei ait: Attdi, Jerobomn et omnis Israel,
hostis per incuriam reclorum abstrahit, quia cum iiutii ignoratis quod Doiniiais Deus Isiael dederil re-
inlenti sunt rebus terreiiis, miuusque cuiant de gnum David super Israel in sempileinttm ipsi et filiis
ccelestibus, oflicio prislino et scientia .denudatoSj ejtisl fetc. Seineron uibs eratqtfam cepit Josue, re-
quasi in domo propria opibus spoliatos relinquit. geillius inteifccto. Dicit aulfem Joseplras nunc pro
Petiique lales cum se sensu spirituali privatos con- ea Sebasten vocaii Pppidum Palestinse ; ubi sancii
spiciuut, per eloquenliam \erborum copiam quoe- Joaiihis Baptistse reliquicfesunt contlilce. Legimus in
runt, qualenus eoruni sonoritate,. velut scutorum Regnorum libfis quod Ambri re\ Israel emeiit mon-
sereorum firroitate, intameh coiitra hoslcs pro snh- lcni Semefon, a quodam Semer, ct ctidificavitin
jectis sihi Opponam. Sed quanto ces est \ilius ami verticc ejus chitatcm, quain ex homiiifiDornhu ap-
melallo, tanto inieriof est vana cloquenlia verce pellavit Semeron.
sapientice fruclu. Unde pcr qucroclain sapientem de Perseculus est atiiem Abia fugientem Jerobovm, et
cloquentia dicilur : Ubi pluiima \crba, ibi frequen- 'J tepit civilales cjus , Beltiel el filias ents, ct Iesnna
tcr egestas: et in Psalrois ila lcgitur : Vir linguosus citm fdiabus Sitis, Epltron quoque el filias ejns. Bc-
non duigetur in lerra (Psai. c\\xi\). Kani dc sa- ihel chitas erat in duodccimo ab liierosolynia la-
pienlia ita scriptumesl: Sapicntia pretiosior esl cua- pide ad dextram euntibus JXeapolim,quce priiis Lu-
clis opetibus, el omnia qum desiderantur, hutc iion za, id est, Aroigcialon\ocabaiur, e! cfecidilin soiteiu
taleiil comparari. Longitudo dieiuiiiin dexlciu ejus; tribus Boijamin, ju\la Bethan cl Ilai, quam cxpu-
in sinisha illius dtvitimet gloiia (Piov. m). Qui \cro gmnit Josue. rcge iilius iiiteiicdo. Porro quod c|ui-
opportunam dcfei.&ionem Ecclesia; exliibere \ult dahi puiant secundum errorem Gr.rcorinn, Ulam-
contra bserelicos, Cl contra onmes inimicos, sapien- iuzaiii antiquitiis \ocatam, \ehemcnter crrant. Yer-
lice utique adminiculo hoc dcbci perfieere, nec elo- bum quippe Ileliraiciim et nomen ipsius civitatulce
quentia aliquid ad hoc sine sapieutia proficit, ij>io pctriter miscueruhl, fcum Ulam signiflcet ptius, id
plurimum nocet. est, proteron. Yocabatur atitcm prius Luza, Relhcl,
Opeia veio Roboam pthna et novissima scripla nec non et Bcllianm, qiiod aliucl oppidum suspican-
suni in iibtis Semeim pioplicim, et Addo videnlis, el tur; IJebra putaiil camdem esse Bethel; sed ex co
aurei
diligenlei exposita. Semeias idcm \ates csl qui supe- (eriipoifequo i!i a Jeroboam filio JSaliatvitali
rius Rohoain el filios Juda pio tfansgi cssione et fabricali sunl, el a decem tribnhus adorali, vocata
anfe voca-
peccatis suis arguebal; et AuVo she J^duo ipse eslBcthaum, id cst, domum idoli, quocl
est propheles qui ad aiguencium Jeioboam pro allaii batur domus Dei. lesana autcin chitas esi in tribu
quod fecerat a Donrino missus cst in Samariam. iiic Juda, simililer elEphroii in tribu Jucia est. Unde cf
et a leone occisus esl, eo quod contra prsecepti.hi villa pergranclis Eplnca nominc contra Septentrio-
Domini a pse"udopiophela seductus ibidem lr.andu- nem in \ieesimo ab Jerusalem milliario hactcnus vo-
fca\it. calur.
Nec latttil vltra resislere Jeroboam in diebus Abia;
Pugnaveritni adversurii se Roboam ei Jeroboam
est. Non Jero-
cunclis diebns,et dotinivit Roboam cum palribus suis, quem percussil Dominus, el morluus
boam percussit Detis ulpleriqueajstimant, siquidem,
'septtltum esl ih civitate David, el regnavil Abia filius
iuxta Regnorum librum, in vicesimo aniio regni cjus
ejus pro eo.
impera\eraf Asa filitisAbia super Judam et Jerusa-
lem; sedAbiam, cpiia capta Bethel, idola Israeli in
scandalum rescnavit, ut Ilcbrsei asseiunt.
187 B. RADAM MAURl ARCIIIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 488
CAPUT XIV. A tise, combustiones pfetiosarum yestiuin, simul cum
De Asa rege Jerusalem. aromatibus fiehant. Unde alibi scripiuffl est: Juxta
combustiones majprUm facient libi, quia mos apud
(II PAR. xiv.) Dormivit autem Abia cum patribus veteres itiit, ut regum omajhenta pretiosa quaj ha-
suis, et sepelierunt eum in civilale David; regnaviique bebant post obifiim stium in pyra urerenlur, tamen
Asa filius ejtts pro eo. Jn cujus diebvs qnievit lerra cadaveribus. Figuralitcr aulem aromata et
Fccit auleni Asa bonum el ahsque
aiinis decem. quod placi- merelricia, quce in leclulo Asa ob bono-
tum eral in conspeclu Dei sui, el subverlit aliaria pe- ungucnta rem illius conciemabantur, vanam significant famce
regrini cutlus el excelsa; elconfregit slaluas lucosque jactantiam, quoniam philosophi vel
ac Judm ul Dominum poelcepost ob-
succidit, prmcepil qumreret itum regnm suorum, sive etiam falsi Christiani obeun-
Deumpairum suorum , el faceret legem, el nnivcrsa suis impcndunt magistris. Supervacua enim
e cunclis urbibus Jttda aras el tibus,
mandala; el abstttlil eos extolluht laude, quortim cOnversatio tota ftiit-
fana , et in
regnavil pace, etc. Iste est Asa qui in
sui restauravit ctiltujn divijium, et plena turpitudine, et h»c in ignem mittunt, quia
pfittcipio regni omttia obnoxia esse ostendunt, quse
ffecit quod bonum etbene plaeitum erat in corispectu hic sinegehennseigflibus utilitate atque sedificalione fratfum '
aliqua
Dei, suhyeftitqUe altaria idolorum, etconfregit si- B
Tnulacra. Unde gratiam Domini; promeruit, ila.ut protulerunt. Unde in Job de vhis imquis scriptuin
esl:,Succisa est erectio eorum , et reliquias eoruni
pugnans contra iithippes viCtoriaffi caperet, et eos devoravit ignis (Job. xxii), et in psalmo : Sepulcra,
iusqUe ad irilernecionem caBderCt, quia Domino pro
inquit, eortim dOmuSegrumin. (pterimm; taberna-
;eopugnriijte, et exCrcituffi ejus: adjuyante, cpntriti cula eorum in
Itt generaiione et mogenie , invocabunt
suht,; sed posfea detefius felabetis; cuffiauxjlitirii noiriinq eoruknin' terris ipsoruni (P.stiU,xhym): Mris
AssyririrUtii conif a Baasa ffegfeffifsraefqtisesisset, fet r etiiin; stultoruni festVritum seqtii geuliliUta,-qiieni
•Hanani proplietain adse a Dpmirio missum ul eum
in viricula inde inparentalibus agere consueverunt, quando fatua
iricle corripferet, mislsset, gravifer
Unde sibi Deo tri- superstilioriein ierris eoruni, id est, in sepulcris
Doffiinum .olfendif. ipse, jtistfe laudes celebrant mortuorum, et credunt hsec Ulis
Vbuente, incidit in langtioreffi gra\issinium, etpedum prodesse, quod Corufflvidentur exhibere memorise.
dolorefflvehementissimtim, in quo et pbiit, Necin
- .-';:.
infirmilate sua qumsivilDominum, sedmagis in me- CAPUT XYR.
dicorum arie confidens, delusu.s est.; f s itaque eOs De.JosaphatfegeJuda, etbonis actibus, etprovisione
significat typice, qui borio inchoant initio/ sed malo iniperii.
finiunt termino , qui postabdicaliottem idQlolatrise, PAR.xvn.) %egnavit autem Josapliat filius ejus
{II
et spretam servitutem dcemonis, et percepta gratia eo; etinvaluifcoiitralsrael. ^Copstituilquemiti-
statim in pro
haptismatis, el chrismafis sacri unctione, ; Huip numeros in-cunciis urbibus Juda, qum.erantiial-
primordio vifse susepietatis::arripiunt6perajsedf6f-: iqtm mtiiis,_prwsidiqgued|spbsMi/]in-(erra| J«|a,-e/
ac
tiori setale, juxta terminuni prseseritis vilse, quan-
ad vilia rela- 'incmiatibps Eplirtiipi, quas'. eepefat Asa pater ejtis."
do \irlutibus operam darfe debuefant.
actibus. Hi licet , "Et fiiit Dpminus cum Josapliui, qiii ambultivit-iriviis
buntur, el in pravis delfectantuf David putris sui primis, el non speravit in Raatiin,
dum cultui divino instabani,i^thiopes spiritales, ;et
sed in Deo patris sui, ei perrexit in prmceplis illius,
icctores tenehrarum haruffl sUperando fugaveririt, et
-vitsedediti nonjuxta peccata Israel. Quod autem dicit de Jo-
lanien poslquam yoluptatibus prsesentis
confusionis auxiliatores saphat, ambulasse eum in viis Pavid palris suipri-
Assyrios qui regnum tenejit
adeo et ltiis, osfendit euffl eixsecutorem ftiisse sagacissimuin
. cf defensores quserunt, juste deseruntur, divinorum testanientorum, sicut fuitPavid pater
\ariis languoiibus erroiiutt capii fructuosis priyan- initio rcgni sui, antequam in uxore deliquerit
valcnl ejus
liir aclibus, nec jam bonorum operum proce- Urie. licet obseurarc videa-
sed imminente mone sine Cujuspeecali ignominia
ilere gressibus, pcenileniia tur iamam
ejus , sed poenitentiselaudabilis satisfa-
}•_cmendatione morum vilam nefaudam moiie ficlio setcrnam illi memoriam
prceparavit.
ii.unl perpclua. Dominns regnum in mantt ejus, et
Confirinavitque
CAPUT XVI. dedit omnis Jttda munera Josaphat, factmquesunl ei
Sccjuiittr de Asa. infinitm divitim el mvlta gloria. Cumque sumpsisset
(HPAB. xvi.) DormivilqueAsa cum palribvs sttis, cor ejus audaciam propter vias Dontini el excelsa et
et mortuus cst anno quadragesiinq pririiOfecjitisui,et lucoS de Juda abstulit, etc. Penique Josaphat rex
sepelierunt eum hiseptilcrosuo.quddfecerat sibiin typum prsefert popuU crederitium de geritihus, qrii
civilate David; postieruntque eum super lectum suum ad Redemptorein nostrum, reUcto parentum errore,
plenum aromatibus et niiquentis meretriciis, qum cum venit sacro haptismate ablutus etsanCti chri-
erant pigmenlariorum arte confeciti, et combusserunt smatis unctione lihitus, a Ghristo_Christianum 110-
super eum anibilione nimid. Afoittata et unguenla meri et regiam dignitatem accepit, cui Petfus apo-
nieretricia juxta historiam nUnctiparit-odores, qtiibus slolus in Epistola sua ait: Vos autem genuSeleclum
luxuriosiob libidihemuti sPlentVNptandum aulem a Domirio, regqleisacerdotium, gbns.sancta, populus
quod in rcgibus, ut HCbfceifradiifltficarisaireyereri- acquisilioiiis (l Pelf, ii)i Quod hpmiiiis ipsiusintei'-
489 -;•'; CQMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. IV. -'«
pretatio bene confirmat. Intferpreiatur enini Josa- A _ dilque ad Cutti iri Sahiariaffl, coiilra hosles prseberis
phat Domini dos, sive qui est donatus. Ecclesia eiauxilium, illos figuralitef demonslfat, qui eca-
ergo genlium, pretio sanguinis Christi comparata, tholicis ad hsereticorum amiciliam se iticlinarit. Qui
et Spirilus pignore dotata, Consorlium sporisi ccele- licet a fectse fidei tramite non recedant, tamener-
stiset socictatem regni prOinefuil :.cui factsesurit ratttium societatem atque connttuniOiiem peffecte
infinitce divitise, sivein convenfu diversarum natio- nondevitant: quod nriHomodo sine culpa esse po-
•
num ad fidem, seu ift acquisitione variarum virtti- terit^ maxime eum Paulus apostolus doceat hsereti-
tum, et raulta gloria specialis sapientise,"de qna in cutti hQmineihpost uttahi et securidam 0orr6ptionem
Proverbiis scriptuffl est: Mulim filim corigregaverunt devitandum, et Jpannes in Epistoia sua ita dicat:
divilias, iu supergfesSa'es univefsas (Prov. xxxi). ' Si quis venit ad; voset lidnc doclririam riori afferlfho- .
CuiômnisJuda niunera oblulit, quia unusquisque lite recipereeum in domum, nec Ave ei dixerilis'(II
fidelis sanse doctrinse et bonorum operum munera in Joan.). Qui enimdicit illi Ave, communieat operibHS
iUiusunilate verp regise confeiTe gaudebit. Excelsa ejus maligilis. Hinc et.per sapientiam dicitur..: Qui
etluoosde terraJuda tuJil, qula oirine s.cartdalum tetigerit"picemîiiquhiabitur ab illatet.qui communi-
de credentium tunnis auferre contendit. Mitlitrex caverit superbo , induet superbiarit (Eccli.' xin).'Ob
isle principes suos ac sacefdofes iri urbes Juda, ut B hop et ipse Josaphat pfer Jehu videntemfiHmn Ifa-
erudiant populum pfsecepta legisDomini, cum do- nani (illius-vidfelicetprophetaj;qui Asa .increpaveiat)
ctores sanctos ad diversos populos dirigit, ut illis arguilur, quod impio pfcebuerit auxilium, -et liisqui
prsedicentEvangelitimChristi- Sicquefietilludquod oderurit Pominum aniieitia jurigferetur. Quapropter
de Josaphat Scriptum fest: hcereticorum consoffia suntdeyitanda, quia nulla
Iiaque faclus est pavor Domini super oninia regna societas est luci ad tenebras, nec coiiventio Ghristi
terrarum qum erarit.per gyrurti Juda, nec qudebdrit ullo ffiodo potfest esse cum Belial,; neqrie possuriius
betlare contraJosaphat, sed et PhUisthei Josaphatrtiu- . pafiter caliceto Domini bibere, Ubi saluhfis haustus
nera deferebant, et vectigal argenti: Arabes quoque est sapientise, et calicem dsemoniorunl, ubi vehferitim
adducebantpecora arielum septemmUliasepiingenlos, niortiferuffl propinatur nequitise. . :
el hircos totidem. Cuffl proptef nomen gloriosum, Vocavifefgo rex Jsrael unum de eunucltiset dixil
et propter virtutes quaegeruntiir in Ecclesia, auda- 'ei; VocacitoMictimam filium Jemia. PorrorexIsrqel
cia comprimitur paganorum, et gentium incltantur ' el Josqptiafrex Juda, uterque sedebat in sotio suo
corda, ut deferantur vero Regi Ghristo, qrii eaput vestiticultu regio, sedebant auteinin areti:juxta;por-
estEcclesise, munerarectse cffedulitatis, e't censum tam Samurim , oriiriesqueprophetce valiciiiabant cg-
hpnorum operum, ac -pise confessionis solvant, ad- C ram eis, etc. penique propheta MiCbseasvocaltis ad
ducaiitque UU pecora simplicitatis suse; hoc est, regemIsraelet rfegemparitfer Juda, prophetavit ctiti-
arietum septem mUlia septingetitps, et hircos toti- tra regem Tsraelila diCfens: ;;.:.:
dem, cum per Spirilus sancti gratiaAi.iUuminali, et; Vidi Ddriiipiim sedentem in solio suo et opirierit
viroshabiles magisterio proptfer scientiam et horto- -exercituincceliqssistentemei a dextriset a sinistrisfet
rum-operum: probitatem offerunf, et peccatorum dixU Dominus;: Quis decipiet Achab regeniIsrael, ut
multitudinem per cbnfessionem et pcenitCntianiser- ascendat et cotrual in Rumoth Gtiltiad? Cumquedi-
vitio illius subjiciunt. AriCtes Cnimdtices sunt grfe^ ceref unushoc modo, alter atii, processit spiritus et
gis, et in lege in pacificorum hostiis immolabantur. stetif coram Domino et ait, EgO decipiam eum. Cui
Hirci autem pro peccato ofterfebantur. Dominus: Tii guo, inquit, decipies? At itle resporidit~:
" Egrediar ei ero spirilus inendax.in ore omriium pro-
CAPUT xm
plietarum ejiis. Dixitque Dominus : Decipieset pfce-
Sequitur de Josaphqt. valebis; egredere et fac ita. Quid- persfeliumDomini
(II PAR.XVIII.)Fuit ergo Josaphat diveset inclytus hisi angfelifeaspotestates accipinius, quarum menli-
multum,et:affinitate conjunclusest Acliab; descendit- bus Peus altius prsesidens inferius euricla disppnit.
" Et
qtiepost annos ad euni in Samariam , ad cujus ad- quid fexefcituscoelinisi ministrarttiuni aiigelpruni
ventum maclavit Achab arietes et bgvesplurimos ipsii multitudo:;desCribitur?Quid est ergo quod exercitus
et populo gui venerai cum eb:;:persuasitque illi-ut ; coeli a dextris et a sinistris ejus stafe perliibetuf ?
ascendereiin Ramoiti .Qalaad, Dixitque Acliabrex: Peus eniffl, quiita est inter omriia, ut etiam sit extra
Israel ad Josaphai regem JudarVeni mecum in Ra- omnia,nec dextra'necsiriistraiticluditUr, seddextra
molhGalaad; cui ille responditjVt ego, ettu; sicui Dei angeloruiri pars electa, sinistfa aritem Dei pafs
populus luus, sic et populus meus , tecumqueerhnus angelorum reprtiba designatur. Norieniffl ministrant
in bello. Josaphat, tit superius; diximus, populumi DfeosolUmmodoborii qui adjuvent, sed et qui redife
significatGhristianum, qui fidemienet catholicamet ; nolentes gravent. . Nec quod cceli exercitus diciltif
religionemservat Christianam. Achab autem impius,;,; arigelorum pars reproba, in ;eo intfelligi posse proi
qui in Samaria regnabat, hajresiarchas exprimit, ; Iiibetur; quos enimsuspendi in aere hovifflus, aves
qui perditorum turbam per efrorum devia ductint,, ccelihomihamus. Et defiisdem spiritibtis Paulus dl-
et in perpetuse: mortis prajcipitium trahunt. QupdI xit: Contra spirilalia nequitim in cmlestibus
(Ephes'-"
auteni Josaphat affinitate eonjunctus Achab, descen- vi). QuoiTtm Caput enuritians ait :: Secundum
' priB-V
PATROL.CIX. V '.:.v m . : -'
491 _ B. RABANIMAURI ARGlilEP. MO.GUNT.OPERUM PARS I. 492
cipetn potestatis aeris hujus (Ephes.n). Adextra Ariabet,onia nihil fisse quod displiceat potesl. Sed
ergo et a sinistra angelorum exercilus stat, quia et quia simul omnia coniuetuf, sinlul cuncla aspicit ca
vpluntas electorum spirituum divinse pietati concor- vi, in qua et bppos spiritus et ffialos vidit. Exerci-
dat, et reproborum sensus, sive maUtise serviens, • tus cosli a dextiis ,et a sinistfis habere descrihitur,
judicio districtionis ejus obtemperat.. Unde etmox ut, 5icut supra dixjmus, per dexteram inteUigamus
fallax spiritus prosiliisse describitur, per quem ahgeloseIectQS,,persinistramvero spiritus reprpbos; .
Achab rex exigentibus suis inefitis decipiatur ;: ne- • .necmpyefedebet,:quod es;efcituscceliotiamrepulsi
que enim fas est credeiêbonuffl spirittim faUacise angeli vocantui', quia ipsi qpainris tib aslhereo coelp
deservire voluisse, ut diceret;: Mgrediar et erespi- expulsi sunt, adhuc famenitt aerep ccelodemoran-
rilus meridaxin ofe :omriiumf:pfbplietq.mptejus.Sed tur, -sicut-Paulus ait; cOnira spiritqtia nequUicein
-
qtiia Achab rex peccatis prsecedentibus dignus erat, £mlesti,bus."....
ut tali debuisset deceptipne damnari, nualenus qu.i "
;€APUT XX.
saspevolens ceeiderat ip culpam, quandoque nolens
rap.erie.turad poenam, occulla justitia .licenljaapali- Sequitur de Josaphat.
gnis spirilibus datur, ut quos volenfes in peccati la- PostiimccdngregqtisuntfiliiMoabelfiliiAmmon.^t
queo stfangulant, in peccati pcenam etiam holenles __.cum,e\s_deApinionili_sqdJ.osaphqt,ulpugnarentcontra
trahanl. Denique hic qui vitam Teprobam non ffiUr eum. Qupdadjungitfiliis MpahetfilusAmmon et Am-
itat, et a perpetrandis peccatis animum non averlit. monitis, osfendit Idumcep.s simul cuni Moahitis et
cutn a propheta aliquid requirit. illa audit Peo dis- Amnionilis conjunctos esse ,ad pugnandum «ontra
ponente, quse merebitur audire danuiandus. Ecce Israel. Unde in sequentibus narralur, qtiod filii Am-
enini:ut unum vel duo ex multis loquamur, ab omni- rnon et Mpab ,consurrej:erun.t adversus hahitatpres
pqlentis Dfeicultu domus Israel sub idolprum seryir- jnpntfs .Sfijii',ut.intepficercnt -et dplerent eps. Sed
tuteirecesserat, et tanjeii ad prpphetas ia quibus de- , fieriptof hjstqrise ;ob rfiyfijientiam fraterni npminis
cipi corisueyerat, scepeyenieba,f prospera reqtjirens; mcjgis volebat qqpd gferebatur assoeiatpfuni occulte
cum vero ex ore prophetaruiri 1peryersa ageris pro 1 adri6far,eypcahulp, .quani impietafem Impuderitiuril
spera audirc merebatur, quid aliud superoa judicia sermpijedivulgarfi publico...Maximeeum liher Nume-
agebant, nisi ut peccator populus iti stto corde cape- jprum naiTet:giipd egtedieijtes filii Israel de deserlo
Vrelur? quatenus qui perfidiam sequerido dellquerat, -npn perniissi sint ullam Idum_eis ijifejye molestiam
isic prophetarum suorum blaridis sermonibus deci- proliihente ppniinp. Kotandumauteiii qupd Josephus
peretur, ut jam nec peiiim.esceret quia deliquisset, eos qui CtimfiUisIjIpab.etfiHisAminon ierant in prajr
et tanto post dtirius raperetuf ad poenam, quanto i2 Ijum Arabes esse arhitratnr.
nunc securius viveret in culpa. Sed ecce jam hx- Veneruntquenuntii et indicaverunt jgsaphat diceii-
giente omnipotente Deo ah idolorum cultu reniolum tes, Venit coriirq le mullitudp mggna deliis locis qum
est quamplurimum genus Iiunianum, yerain fideni .trans ipqrc sunt, etde ~Syrig, et ecce consisiunt in
pubjice fatetur; subdi Hgnis et lapidibus, yel cuilibet A,sgsqntl_iamqr_, qum esi Engaddi, Trans maredicens,
creaturis reniiit. Securus «rgo jani prophetam qtii- demonstrat lpCa.illa- n.pn quse ultra mare Tyrrher
libetinfidep.psitus cotts.ulet, quia hocaudjturusest, nuin, sed :feaquseiilffa niare SaHnafum posita suntj
quod audire fidelem decet. Fidepter dicam, si ah ijupd et alias stagnum _^sphallide sive mareMor-
immunditiis aique a pravis aetioiiibtts recessisset, tuum nominatur, ubifedanis influit. Qupd aulem di-
securus esset, nani cujii Paulus.egregius prsedicator cithostile agffien co.nsisfefehi.Asasorithainar, quse
claniet et avaritia qum est idolorum servitus, quis- est Engaddi. Engaddi in tribu est Juda, ubi abscondi-
quis adhuc avaritise subjectus est. a cultu idolortirii tus estDavid in soHtudihe, qiise estin Aulone Jeri-
liber non est. Si ergp hic, qui avaritise seslibus cho, hoe est, in regione caffipestri: yocatur autem
anhelaf in fide quidem positus esse yidetur, sed usque hodie vicus pergrandis Judseorum Engadda,
aliena amhit accipere, honores mundi desiderat juxta mare Morluum, unde et opobalsainum venitet
•*-
•
comprehendere, , habereque temporalem gloriam ibi: sunt vinese quas Engaddi Salomonuuncupat,
concupiscit, atqqe de hac eadem gloria prophelam De hocVpari inodo: Josephus referti dicehs eos
consulat, justtim valde est ex culpse susemeritoa castra p.ostiisse apud Gaddi civitatem, qu» £st
prophetse oreprospera non audiat, quateiius qui cirea paludeni Asphaltidem, trecentis ^tadiis pro-
verba Dei audirCiu sacro filoqulo'uoluit,utt.erfena cul ab Jefosolimis, :in qua nascifur palma praBpi-
despiceret, ,G03lestiaafflbij'et, illud divino judicio ex piia et opobalsamum.: Thamar enim palma interpre-
PEPphettBOrefiatidiat,nndeahiplius ohligatuscadat} fatur. 'i- ,;;.; ;.'::;:".;.
ut dumspeterreriSigloricfi deleclatus pascitur, suis Josaphai auteintimoreperterrilus iolitm secontulil
desideriis ad ima semper ducatnr. Neque autem bo? qd rpgqpdupt Dpntinum,.el pmdicavit _jejiiiiiumiri
nus iUe fuit spiritus , qui meudax esse appetiit in universo Juda. Congregatusque est Judas ad depre-
ore prophetarum. Unde prssmissum est, quiaexer- candum D.ominum,sed et omnes de urbibus suis.vene-
citus coeUstetit a dextris et asinistris ejuSi Deus runt ad obsecranduni Dominum. Cunique stelisset
enim, qui incircumscripta est yefitas, in illaaeterna Josaphat iiimedio.cwtu Judm et Hierusalem, itidonw
bealitudiiie quce dextra eius aicitur ginistramjion Dpmini tmtealrhm- novum. ait : Domine, Deus pa-
,593 COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. IV. 494
trum nostrorum, tu es Deus in ceelo, et dominaris A , nedictionis usque in prmsentetn diem. Reversusqueesl
cunctis regnis geniium, in manu lua est forliludo et omnis vir Juda, el habilatores Jervsalem, el Josuphat
potentia, nee quisquam tibi potest resistere, ete. ante eos, in Hierusalem, cum Imlilia magna, eoquod
Atrium novum ipsum templum Domini. Atrium id dedissel eis Dominus gaudium de inimicis suis. Quid
nominat, eo quod Josaphat rex ab omnibus immun- est quod Josaphal el filii Israpl venerunt colligcre
ditiis quibus idololatrisc reges illud polluerant, spolia inlerfectofum, et per tres dies hsec congre-
emundahat, et sic atriuni quod prius pcccando filii gaverunt, nisi quod sancli doctorcs cum csetera
Israel vetus fecerant, tunc poenitendo ad pristinam turba fidelium, colligentes de supermemoratorum
novitatem reduxerant. Quod autem dicit Jahaziel hostium spoliis, quidquid de physica, ethica, logica,
prophela missus ad Josaphal: Nolite timere nec pa- legcndo, scribendo, el docendo utiliter ediderunt,
vcatis hanc multitudinem, non esi enim vestra pugna, pfer sanclse Trinitatis fidem, in usura fotius salubri-
sed Dei : cras descendetiscontra eas; ascensuri enim ter conveiiunt Ecclesise, ut quod injusti possesso-
sunt clivum nontine Sis, et invenieiis illos in sutnmi- res pfopter infidelitatem cordis eorum, sine ullo.
tale torrentis, qtti est contra solitudinem Israel; non salutis suceremedio, habehant, hoc pie in Dominum
eritis vos qiti ditnicabitis, sed lantnmmodo confidenter credentes, sanclamque religionem fideliler tenentes,
state, ct videbitis auxilium Domini super vos, etc. B ad sanitatem animarum suaruTi perpetuam possi-
Eiimdem locum Hebraei autumant esse clivuni Sis deant. Unde benc convenit quod dicitur, quod in
quasi solitudinem Jeruel: dicunl enim quod Sis, lioc quarto die congregali sunt in vallc Bencdiclionis,
est lebes sive olla, ideo nuncupatus sit, eo quod ad bencdicendum Dominum, sicquc introicrint in
plurima ibi mullitudo hostium conscissa est: et ob Hicrusalem, cum lccfifia magna. Vallis eniinBcnedi-
hoc Jeruel inlerpretalur iimor Dei, quia de manife- clionis humilitas sanctse Ecclesia; =j8luhi condigne
sto auxilio Dei quod contulil sperantibus in se, pa- laudes Deo quolidie decantanlur, de quo in psalmo
vor undique aUenigenis circa Judceam habitantibus ita scriptum est: Induti sunt arieles ovium, et valles
excrevit. Mystice autem tres ibi hostium cunei, hoc abundabunt frumento : clamabunl, eteitim hymnum
esl, Moahitarum, ct Ammonitarum atque Idumceo- dicent (Psal. LXIV,14).Quienim sancto quatuor Evan-
rum, triplicem calervam significant Jiostium, et per- geliorum dogmate. instructus per fidem, ct bapti-
seeutorum sauetce Ecclesice; paganornm scilicet, smum ad unitatem sanclse pervenit Ecclesise, ibi
Judccorum, atque liseretieorum, qui gratis beJlum rite laudans, ac digiie Deo comersans cum ipsa
excitant fidclibus, ct noineii Christi simul cum reli- matre omnium fidelium visione pacis perpetuse,
gione Christiana auferre contendunt. Sed Josaphat cum laude et Isetitia sempiterna introire mcre-
mysticus, hoc esl Ecclesise populus, non arnris cor- G bitur.
poralibus, sed spirilualibus adversus eos dimicare Post luec iniit amicitias Josaphat rex Juda cum
praparal. Insistit enim precibus ct intimo cordis Ochozia rege Israel, cujus opera fuerunt pessima,
voto supernum qussrit adjutorium, ut ipse de quo El particeps fnit ut facerenl naves qum irent in Thar-
scriptum est, Dominus fortis, Dominus potens in prte- sis ; feceruntque classem in Asion Gaber. Prophetavit
lio, Dotttinus conterens bella, Dontinus nomen ei, et aulem Oliezer filius Dodau de Maresa, ad Josaphat
aliJii, Portas inimicorum obsidet, et caslra hoslium dicens : Quia habuisti fmdus cura Ochozia, percussit
ipse subvertit, superbos humiliet, et protervos op- Dominus opera tua, conlrilmque sunl naves, nec po~
primat, atque confidentes in se, a euncfis periculis ttterunt ire in Tharsis. Diximus supra quod societas
protegat. Quid enim aliud facif quotidie ecclesiasti- ct amicitia Josaphat regis Juda, cum i'egibus Sama-
cus ordo, alque universus coetus fidelium, nisi ad rise, illorum persoaam exprimeret, qui de catholi-
instar Josaphat sermone admonitus^ prophelico, in- corum numero ad hsereticorum societatem aliqua
vocat Dominum tota animi intcntione, laudat pia fcBdcrationesecompiiigerent, cujus amicitice paclum
confessionis voee, psallit bona operatione, patienter omnino non placet Deo. Unde et refertur, quod na-
exspectans snpernum judicium atque opein divinam ? j. ves quas rex Juda et Samarise pariter in Tharsis
Unde pius arbiter exaudiendo clamantes ad se, libe- niiserunt, in Asiongaber contritse sint, quod Domi-
ral, alque insidias hostium in proprium caput con- nus percussit opera eorum, ad insinuandum quod
\ertit; ita ut ipsa ajmulatione, qua ad innocentium quidquid iu prsesentis vilse navigio cum hsereticorum
neeem conspiraverunt, semetipsos iiiviceffl lanient,, concilio aut factione communiter agitur, coram
et adextremum gehennse ciuciatibus et morti perpe- oculis Dci displicere in exlrema ultione declara-
lusetradantur. bitur. Unde Salvalor in Evangelio dicit: Qui non
Venit ergo Josaphat, et omnis populus cum eo ad est mecum, contra me est, el quinoncolligit mecum,
detraltenda spolia mortuornm; invenerunlque inler dispergit.
cadavera variam supelleclUem, vestes quoque, et CAPUT XXI.
vasa preliosissima, ei diripuerunt, ita ul omnia por- De Joram fitio Josaphat, ei fine pessimo vilm ejus.
iare non possenl, nec per ires dies spolia aufcrre prm Dormivit auiem Josaphat cum patribus suis, el
prcsdm snagiiiiudine. Die uv.tem quarto eongregati sepidins cuni eis in civitaXeDavid ; regnaviique Jo-
simt in valle bencdictionis; etcnim quoniam ibi bene- ratn filius ejus pro eo. Qui habvii fratres filios Josa-
dixemni Dontino, vocomruntJocum illum Vatlis Re= __phat, Azariam et.Jahiel et Zachariamyet Azariatn et
' '
495 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I 4%
Michael, et Saphaziam : pmnes Iti filii Jgsaphat regis _A , corisuiq, et fornicataes super eis sicui non est factum,
Judti, et reliqua. Quod ergo enumeratas sexfratres neqne fulurum.est, et tulisli vasa decoris tui,etde
joram, filios \idelicet Josaphat regis Jtida, stihjun- iquro meo,,et. afgentomeo;,,gupd_:jdedi;tibi^^
1 git Seriplura dicens, ..briinesfti filii Josqphat regis, imaghies itbi masculinas, et fornicata es in eis. Et
significat quod isti imitabantur perfectionem ope: sumpsislivestimentaluamuliicoloria,etoperuisti illas
rum regis Josaphaf, fratre eprum Jpram semper ip et oleummeunietthymiamameum posuisli coram eis,
deieriora labehte, 6b quod illos legitur idem Joram, et panem meumquem dedi libi, shnilam et oleum, et
interfecisse cuffl principihus Israel. - mel, quibtts eriutrivi te, posuisti in conspectu eorum
DereiiqueralenimDominumDeum patrum suorum: in odoremsuavitatis. Etpaulo posl: Propierea, mere-
irisuper.et, excetsa ftibrlcalusest in urbibiis Juda, et ~ irix, audi verbiititDpmini. Hmc dicit Dbmims Detis:
fornicqri fecit habitatores Hiertisalem, et prmvaricari: Quia effusumesfms tuum, et revelata est Ignoininid-
Judam. Allatm sunt.auiem. ei.iilterw ab Elia.pro- iua, in fornicationibus iiiis, super amatores luos,
pheta, iii quibus scriplumerat: Hmc dicit Dominus et super idola qbominqtionum tuarumiii sqnguine
Deus David palris tui:, Quoniam nonambulasti in viis filiorum tuorum, quos dedisti eis : ecceego congre-
Josaphat patris tui, elinviis Asa regis Juda, sed in- gabo omnes amatores luos , quibus commisia es, el
cessisti per iter regum Israet et fqrnicari.fecisliJu- Homnes quos ditexisli,cum universis quos oderas, et
damei habilaiores Hierusalem, imitatus fotriicutio- congregabo eos super le iindique, et nudabo ignomi-
neindomus Achab; instiperet fratres tuos, domum niamtuam coruhi eis, et_ videbunt omnent turpiludi-
pulris tui::meliores ie,occidisfi: ecce Dominus per- , riem iuam, et judicabo tejtidiciis adulleraruni, et ef-
cnlietie plagq magna curii populo tuo, et fiiiis,ei fundentium sahguinem, et dabo te in sanguine furo-
uxoribus tuis, universaque substaiitia lua. Hosc ergo ris et zeli, et dabo ie in mantts eorum et destruent
vindicta quse per prophetam prsedicta fuerat Joram lupanar tuuni, -et demolientur prostibuium tuum,
regi, per manus Pliilisthinortira, et Arabum, juxta et denudubuiitte veslimenlis tuis, et aufererit vasa
merita : sua, in eo completa est, cum ejus terram decoris tui, et derelinqueittte nudam plenamqueigno-
vastayerunt, -et diripuerunt cuiiclani substantiam, minia, elc. ;
llliosque ejus, pafifer feluxofes. Juxta aliegofiarii Tuautem myrotabispesshnoIdngiiore utert,, donec
qnoque Joram, qui interpretatur quis est excelsus, egrediatitur vitaliq lua paulalim per dies singulos, et
e.l de religioso patre Josaphat genitus, ad perfidianl reliqua. Cruciantur ergo uteri, hoc est, toentes hsere-
decliiiavit, et fornicari fecit fllios JUda, imitatus ticorum, languore pessimo perfidise, donfeCegre-
fornicalioneni domus Achab, eos polest sigttificarfe, diantur vitalia eorum paulatim per dies singulos;
p
qtii calholica fide imbuti, ac Christiano baptismate quousque videlicfit omnis vigor sensus eorum, per
regenerati, Ecclesise instrucbantur sacrameiitis; vecordiam desipieiido, veracis saplentise vitalem.
sed rfelinqueniesfidei veritatfem errores sequuntuf funditus perdat intellectum. Pevaslaburit eos Phili-
hccretlcorum, el lion sOlurnipsi a tramite s.ani do^ sthsei fet iElhiopes spiritales, diripientes cunctam
gmatis'exoibitanl,irtioaliossecrim per errorum devia substantiam ejus laboris, quse ittventa est in domo
ducefe certant. Undeillos Elias, hoc estsermopro- conversationis stise, insuper et filiOs eorum ef uxo-
pbetiOus redarguit, quia omnis divinprum librorum fes, hoc est, solliciludinem carnalem, et fructus
saiiOtio taiesreprehendif; ac merifo susepefversi- operuni nefandorum, ducent cum onmi supellectile
tatisgfavissimis contestatioiiibus increpat. Hincpef sua in loca tenebrarum, ef pfofunduffl taftari infer-
Ezechielem couimemorans beneficia sua, et poptili ni, morienturqUeinfirmitate pessima dispensationis,
perversi; tergivfersalionfefflexpfpbraijs Poffiinus, ad nec eis populus cultum celebrfeinf rsebet exsequia-
Judarii ait;: Juravi iibi, et ingressus :sum nacluni rum, sed delenlur de libro viventium, neqiie ctim
lecuiii, ait DotitinusDeus, et facla es ntilti, et lavi le in juslis in coelesll regno conscribi merentur. Justi
aqtia, et etnundavi stinguinemiuum ex te, et unxi te verp possidebuut terram vivfentium,etinhabitabunt
oteo, et veslivi le discoloribus, el calceavitehyantino, D in sseculumsseculi super eam; inimici auteffl Doinini,
cl.cinxi te bysso, el indui tesubtUibus, et ornuvi te nioxut honorificati et exaltati fuerint, deficientes
ornatrienlo, eidedi armillas in manibusiitis, et lor-. ut fumus deficifettt, peribit memoria eorum cuiri
quetii circa colium tuupijet dedi Inaurem super os Sphitti, et nomfen eorum in costu sanctoiûmnon
tuupi, et circulos auribus tuis, etcbronam decorisin riiemorabilur ariipiius (Psal. xxxVl). Unde et se-
capileiuo, ct oriiaia esaurd et argenlo, et veslitaes quituf :'"
byssbelpolymiio;,:ef:muliicolbribus; similam, etmel/ Mortuusque esi in infiintitate pessima, etnon fecit
el oteunixoriiedisli; eldecbra fticia es vehementerni- ei
populus secundummgrem combustionis.exsequias,
mis;ef:prbfecisliin reghuin, et egressum est nomen sicut.feceratmajoribusejus. Trigintaduorum annorum
iuumin gentes propler speciem tuam, quia perfecid fuit curriregtiare cmpisset, et oclo annisregnavilin.
erasindecore meo, quetpposueramsuperte, dicit Do- Jerusalem, ambulavilque rion recte. Et sepelierunt
minus Deus iuus ;et habens fiduciani in pnlcfiritudine eum in civitaie David; verumtamennon in sepulcro
tua; fornicdla es iri tiomhie luo, ei exposuisfi-foriii- regurii. : '
cationeiriiuam omni transeuntif ut ejus fieres. Ei su-:
mens devcslitrientistitis,:fectsiitibiexcelsa hinc inde:
497 COMMENT.IN PARALIPOMENA,— LIB, IV, .,-: , ; .498
CAPUT XXII. ! ":'i _A.te, quse proplietas et Ipsum Pominuffl prppljetarum
Dedchoziafilio Jorairi ei nefqndis actibus ejus. De ..occidi.t,. et apostolos ejus. pefsCCuta est, judicia
• Joas rege Juda efJefusatem, quein Joiada ppn-
: tifex.reservawt. Denece qutirn.exercuerqt 'Atlialig; _ .«.xercecet, et eam Ultione jUsta perimcret, atque
.'constitmtsexegingtri.superduasiribus. ,.-:__: ., .-sacerdotiuiji yantiffl. WQd';post; Christi: adyeiifuni
01 PiR. xxir.) Conslitueruiitpuiem habitatofes Jnaniter habuerat destrUfiffet,:;templtinique subverr
Jerusqlem Ochoziam filiuin ejus. minimum regem .teret 5nCc'npn fetimpiani; Syna£>og;am,: quse1sattgui-
pro eo; omneseniinhitijores.tiatu qui ante ettmifue- nem sanctorumsemperrSjtiebat, de regni: culmliie
rani, inierfecerunt latrones Arabum, qui irruerqnt pfseOipitaret, ac-reCtoresipsiUs interficferet. -. V
in castra. Regnavitque Ochozias filius -Jorqtn regfa, Nec erat spes aliqua.ut.de stirpe r.egntiret-Ochozice;
Jiida. Quadraginta duorum aitnorum erat OchOzias ;siquidemmqierejusAthaliavidetisqu,gdmorluusessei
cum regnare ccepisset, et uno anno regnavit in Jeru- filius Suus, surrexil ,-etinierfecii omnem stirpem-fe*
sqlein. Quseslio valdepefplexa hic oboritur, uhi di- giam domus Joram. Porrojosabeth, filia regis, tulit
cilur Joraffl octo antiis xegnaSse, et quadraginla Jpps filium Ochozim, et_furqta est eum de medio fi-
yixisse; filiUm autfem ejus Ochoziam cum regnare liortim regis cuminterficerenlur, abscoltdiique eunt
coepisset, ftiisse quadfaginta dtiorum annorunj; QuOd : curii nulrice sua ip. cubietilblectulorum. Josabeih.au-
ila Cst: duobus annis antequam ipse pateiv nattts I-glemqum absconderat eum,:eratfilia regisJoram,uxor
esset, filium genuit, Hoc ttisi alio modo iritelligatuf, Joiadas poplificis, sor.brOclwzim; et idcirco Athalia
quam sit ridiculum f sifflplex etiaffi lCctor advertitV non ipterfecit eum: fiiii. _ergo:cum eisin domo Dei
Unde hanc qtiseslionem Hebrfei ita solranij qupd abscondilus sex annis, quibus regnavifAihalias super
Jpram ipse qui hic quadfaginta annis vixisse desCH- terram. Athajia ergo -hoec, quse seroen David exslim-
bilnr, et octo annis Tfeghasse, vixejit annos qua- guere ffioliebatur, fet fegiamVstirpem delere, -benfe
draginta, et regnaverit rigittti octo. Etenim ahni impietatem expiiniit Syttagogse, quse pef neqUifiam
opto qui eiin fegno tribuunlur, ipsi stint quibus re- ffietttis seminis Pavid, hpc est Christi, insidiatrix
gnavit antequam fratres occideret, cum adhucliti- efat, et pdium contra eurii semper in corde gerfer
que innocenter iyiyeref. R.6!iqtii vero vigiriti anrii bat. Quse aliquaiido regnare yidebatuf, ctini Iegis
quibils postea rfegnayit, idcircp a huittferp ejus au- cserfenioniasteniporaliter obsefyabat. Interpretatur
feruntur, quia in langtipre' et tribulatipne deduxit atitem Athalia teniporalis Dbmini, Sed Jpsahethstre-
eos. Ideoque filio ejus iidem tribuutttiir, qui tion nuilate, qtise interpretatur: suluritos Domini, id est
amplius quam viginli annofum duorum, juxta" id Ecclesise, in qua verse sunt delicise, seryatur Joas,
quod in Regum scriptum est, regnasse perhiljelur, qui inlerpretatnr memoria Domini, Christus videli-
ne de numerorum sufflnia remanenles anni errorem C ( cet, in quo lnemoria est nominis Domini, ne per
in indagatione temporuffl facej'ent. Ochozias enim Crudelitatem ssevienlis hostis inlerimatur in cordi-
vixit 23 annis, ex quibus uno tantum anno rcgna- bus electorum, magisque nulriatur in domo Joiadce
vit. Collatio enim leclionis libri Regtim htiic quse- pontificis, qui delectus Domini inlerprelatur, de quo
stioni solvendse magnum prsebct auxilium. Patris vox ait: Hic est Filiits meus dileclus in quo
Igitnr Azarias filius Joram rex Juda descendit ut milti bcne complacui (Malth. xvn). Cujus domus est
inviseret Joram 'filium Achab in Jezrahel mgrotan- sancta Ecclesia, uhi in fide electorum manens quo-
tem. Ilic Azarias paulo superius Ocliozias nomina- tidie facil augmenlum corporis sui, donec tempore
tus est, Ochozias enim interpretatur apprehendens judicii sceptrum regni et potentiam adversus cos
Dominum, et Azarias adjulorium Domini. Idcoque extollel qui cum deprimere cogitabant, et inlerfe-
et Hebrsei putant mutatum ei nomen in melius in ctricem sanctornm ceternis deputalrft pcenis.
hoc loco, eo quod juxta prseceplum Domini ad in- CAPUT XXIII.
lirnmm visitandum descenderal. Sequilur de supra.
Volunlaiis quippe fuit Dei adversum Ochoziam, ut (II P\n. xxni. ) Anno autem seplimo conforlatus
venirel adJoram, el cum venisset, ut egrederelur cum Joiada assumpsii cenluriones, Azariam vidclicet
fi-
eo adversum Jehu filio Numsi, quem unxit Dominus D I Uum Jeroham, el Ismaliel filium Johanan, Azariam
vl deleret doinum Achab. Cutn ergo subverteret Jehu quoque filium Obed, et Maasiam filiuin Adaim, et
domum Achab, invenit principes Juda, et filios fra- Elizaphat filium Zechri, et iniil cum eis foedus.Qtti
trum Ochozim,qui ministrabanl ei. el inierfecit illos. circumeuntes Judam, congregaverunt Levilas de om-
Ipsumque perquirens Ochoziam , comprehendil lalen- nibvs locis Juda, et principes familiarum Jsrael, ve
tem in Samaria adduclumque ad se occidil. Refertur iierunlque in Jerusalem. Iniii ergo omnis mulliluclo
in historia Regum qualiter per EHscum prophetam pactum in domo Domini cum rcge, etc. Pe hac ea-
Dominus ordinaverit Jehu ad exstirpandum domum dcni re el in Hbro Regnm quarlo narralur : in
cujus
Acliab, el sacerdotes Baal intcrficiendos. Qui et expositione quse cx Patruin dictis explanata inveni-
percussit Joiam regem Isracl, et Ochoziam regem mus, inseruimus. Sed et nunc quomodo Josephus
Juda, et Je/.abel impiissiraam reginam de palalio in Iiisloricus Judajorum de hoe referal inserendum
Jezrahel prcecipitare fecit. Jehu cnim typice potest ccnsemus, ut lector diligens eum diversorum nar-
designafe gentium principatum, quem Domiims ae ralioncs audierit, facilius vcritatem rei possil agno -
Redemptor.noster dCstinayit ut in sacrilega civita- "..-scere. «VQuihoc modo rfefeft; Ocliozias.ex urio
'
499 B. RARAM MAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 500'
patre hahuit sororem noniine Josabeth , cui copula- A ierre tentaverat. Joiada vero evoeans centuriones,
tus erat pontifex Joiada. Haee higressa regiam do - jussit ut educereul Athaliam in convallem Cedron,
nium, ubi crant interfecti filii regum, Joas nomin s eamque illic perinierent, ne femplum, occidenles
iufantulun: anniculum celafum jn\eniens cum nu iliic \eneficam, violarent. Unum piajcipiens, ut si
trice, ct portans.in cublculum ciausit, et latente quis ei ferre velit auxilium, pari sorfe perimeretur.
•aluit ipsa, et vir ejus Joiada in templo, septem an Tuncquidam, eui iuerat ejus injuncta peremptio,
nis, quibus in Hierosolymis supcr duos tribus Alha stimens Athaliam dcduxit eam ad porlam mularum
lia regnavit ; seplimo \ero anno Joiada hunc ser- regis, et illic interfecil. « HseeJosephus. Porro quod
monem pandidit quinque viris ceniurionibus, eisqms in historia scripluni esl, quod unxerit Joiada pon-
suasit ut ci consistercnl contra ea quse ab Athali; L tifex et filii ejvs Joam in regem, hnprccatiqtte di-
fuerant perpetrata, el regniun infanli tradcrent xerint: Vivat rex, filios Joiadse synechdochice pro
percepturusque ab eis jusjurandum quod sccurilai solo Zacharia posuit, qui propheta erat, quern po-
talia gerenlibus prcepararelur, prodidit cis qua : stea idem Joas interfecif,, ut ad magnum damna-
gerenda forcnt afque complenda. Tunc viri quibui lionis pertineret augraentum, eum interficere qui
sacerdos Joiada suum consilium coinmiserat, cir- se in regera unxerat.
cumeuntes omnes provinciam, sacerdotes ct Levitas B Quod cuin attdisset Athalia vocem sciticet curren-
congreganles ex ea, simul et principes trihuum om- iium , atque laudanlium regetn, ingressa est ad po-
nes, Hierosolymas ad pontificem dediixcrunl. Qt: pulum in templum Domini. Cumque vidissci regcm
iiiox fiuem ab eis jurejurando pctit ui, quod ab eo co slanlem super gradttm in inlroiiu, el principes inr-
guoscerent euni facifurnitale scrvarent, doiiec nisus masque circa eutn , scidit veslhnenla sua, el ail: Jn-
ejus intenfionis potuisset irnpleri. Quibus juranti- sidim, insidim, etc. Gradurn dicit columnani illam
hus, securus cffectus, deduxit cuin qticm de genere sive basim quam prseparavit Salomon in basilica,
David cnutriei-at. Isle, inquil, vobis rex ex illa do- de quo in superioribus scriplum est quod feccrat
mo eril, quam nosiis Domiiiuin proplietasse supei Salomon basim sencam, ct posuerat eam in medio
nos oinni tcmpore regnaluram. Monco siquidem uf Jjasilicce, babentem quiuque cubitos longiludinis, ct
tertiam partem vestram einn in femplo cuslodirc quinque cubitos laiiludinis, et tres cubilos in aitum,
faciatis, quatuor vero in omnibus templi januis sta- slcterilque super eam, et dcinceps, fiexis genibus
tualis, reliqua vero pars lencat portam quse ducil contra universam multituninem Israel, et palmis in
ad tecla rcgalia, alia vcro inermis multitudo con- ecelum Icvafis, oraverit.
sislat iu lemplo, nnlluraque armatum permittatis Pcpigit anlem fmdus Joiada inler se, iiniversnmque
intrarc, nisi tantuinmodo saccrdotes. Eisque prcc- G popuitwi, ct regem, ul esset populus Domhti. Quid
cepit ul aliqua pars sacerdotum ct Levitarum circa esf quod dicit Joiadam inter se, universumque po-
ipsum regem assisteret, eum evaginalis gladiis oir- pulum et regem pepegissc foedus, nisi quod se loeo
cumdanfes, ut si quis arnialus in lemplum intrarc legis etDei, cujus minislcr erat, posuil? sicut in
prsesuroeret, repente periinerclur, et niliil mctiien- libio Rcgum ostenditur, ubi ita scriptumest: Pcpi-
tcs, regem iam fortiler observarent. Illi vero con- gil ergo Joiada fmdus inier Dominum, et inter regem,
silio pontificis obedientes, suam voluiitatem opere el inler populum, ut esset populus Domhti. Unde in-
declararunt. Interea Joiada aperiens armamenlum, tcrpretatur Dominum cognosccns, sive Dominum
quod erat in teinplo a Pavid constitutum, divisit diiigens, quia Dominum eognoscere filios Israel do-
centuripnibus, et sacerdolibus, et pariler Levitis, cuit. Pepigit itacme foeclusJoiada inter Dominum,
; arma qusecunque illie invenit, lanceas et pharetras, et populum, et regcm, ul utrique, hoc est rcx ct
et quodcunque aliud apprehendit gentts armorum, •populus, obedirent Deo et Iegi ejus. Pepigit inler
et armalos circa templum statuit, ut manu sua to- regem et populum, Iioc est, ut poptilus erga regem
tum constipare viderentur ingressum, el quasi mu- fideliter ageret, et rex populum cum justitia rege-
rum liabere, studere molirenlur. Producentesque _. ret, sub manibus sacerdotum el Levitarum, quorum
Joam in medio pucrorum ei regium diadema posue- oflicii fuil ut prssccpta Doinini, et legitima ejus eis
runt, et ungens eum Joiada, regem soleimiiter or- insinuaTent.
dinavit. Populus itaque gaudens clamavil : Vivat CAPUT XXIV.
rex! Porro Alhalia tumultura et laudes inopihatas De eo Joas prmcepit sacerdotibus insiaurare
' quod
repenle cognoscens, vehementer perturbata, cum sarla tecla domus Dotnhti, et culluram renovavit
suo exercitu dc regalibus exsilivil; et cum vcnisset templi. De fine Joiadm poniificis: el inlerfectione
ad templum, sacerdotes quidam eam protinus cxce- Zacbarim, filii ejus, qitem Jous rex ittlcr lemplum
cl allare occidercjussit. De obitu Jgas.
perunt, armatos vero qui sequebantur introire pro-
hibueruiit. Eranl enim a pontifice prsepositi, sicut (II PAR.XXIV.)Post qumplacuil Joas ul instauraret
dictum est, ut lempli aditus observarent. Tunc domum Domini. Congregavilquesucerdoles et Levilas,
' et dixit eis : Egredimhti ad civilales Jnda, el colligite
itaque Alhalia, videns puerum stanlem super tri-
bunal regium, eiquc diadema regale superimposi- de universo Isracl pecnniam ad sartu tecla templi Dei
tuni, scissa veste sua , veliementer exclamans, jus- veslri per singnlos annos , festinatoque.lioc facite. rex
sit oecidi ci fecit insidias, et principauim au- Porro Levitm egerunl negligenikts. Vocavitque
qui
50i COMMEKT.IN PARALIPOMENA.— LIB. IV. 502
Joiaaam principcm., el di.vit ci: Quare non tibi curw jil moria cuslodilur, quatenus ex cis qu;e illi obtuli-
fuil nt cogcres Levilas inferre de Juda e! Jernsaiem mus bonorain operum fruclibus propilius nobis ficri
per.uniam, qum constituta est a Moyse servo Domini, dignctur. Serralurque eadem pecunia in usum, ciim
ut inferrel eam omnis multitudo Israel in tabeinacu- ex bonis aclibus scquentium iu Christo fideliuni
lum testimonii. Pecunia "ergo queo constUula esl a inores actusque conflrmantur, ac talcs fieri mino=
Moyse in tabernaeulum deferenda, ipsa csl quam resque contendinit, quales fuisse eos quos cum Do-
Dominus in Exodo prcecepit Moysi dicens -: Quando mino regnare norunl agnoscunt. Sequitiir :
luleris summam filiorum Israel, juxla numerum, da- Aihalia enhn impiissima , et fiiii ejm, deslruxe-
bunt singuli preiium pro animabus suis Domino, ei ranl domum Dei, el da universis quce sanclificala -
non eril plaga in eis cum fuerint recensiii. Eoc auteni fuerant templo Domini, ornavcranl fanum Baalhn.
dabit omnis qui transil ad nomen, dimidium sicli, ISTonideo dicit filios Atlialise destruxissc eum ea do-
juxta mensuram lempli. Siclus viginii obolos habel. muin Dei, quod ipsa filios aliquos habuerit tiinc
Media pars sicli offerelv.r Domino. Qai Itubetur in rirentes, cum anica legatur quod, Ocliozia mor-
numero a viginli annis et snpra , dabit prelium. Dives luo, quia non habueral filium, omnc scmen regium
non addet ad mediitm sicli, et pauper nihil minuel. interfieere molita sit, sed filios ejus saeerdotes no-
Suscepiamque pecuniam qum collata est a filiis Israel BJ minat idolorum, qui spoliavcrunl templuni orna-
in 7isus tabernaculi iestimonii, ul sit monimenlum mentis suis, el ex eis ornaverunt idola sua. Plc-
eorum coram Domino, et propilielur animabus illo- rumque in sacro eloquio filii non nascendo, sed
rum (Exod. m). Spirilali autem scnsu summa fi- imitando vocantur.
'
liorum Israel summam oinniunv designat elcclorum, Prmcepii ergo rex, el fecerunt arcam, posuernnt-
quorum nomina scripla sun( in coelo. Singuliquo que eam juxta porlam Domini forinsecus, et prcedi-
dant pro aninubus suis pretium Doniino, cum ei catum est in Juda el Jerasalem, ui deferrenl sin-
in bonis opcribus exliibenl sedulseserrilulis obscr guli pretium Domino, quod conslituil Moyses servus
quium. AHoquin plaga eril in eis , cum fuerisU re- Domini sitper omnem Israel in deserto. Lmlalique
censiti, quia uuuiriiin ultio inanet.perpetua eos qui, sunt cnncti principes, el omnis populus, et ingres-
fidelium numero nominclenus sociati, perfccla fldei si conluleruntin arcam Domini, atqne miserunt,
opcra Domino offerre delrecianl. Diciturque de ta- iia ut implerelitr, ctc. Quid est quod Joas rex sacer-
libus : Non dabunt Deo placaiionem suum, el prc- doles arguit, quod inertes et minus studiosi fue-
tium redemplionis aiiimai suai (Psal. XLVIH ). Re- rinl in inslaurationc templi Domiiii, et quod pecu-v
demplio enim animm viri, divilim sum, ut Salomon nia collat? a populo jussu r.;gis per inanus ministro-
ail ( Prbv. XIII), sive lemporales, sciliccl cum eas 'G rum, caementariis ei artificibus operum dabatur,
distribucrit, dederitque pauperibus, utjustilia ejus ut rcslaurarenl seissuras pariclum, et sarla tecla
maneat in sseeulum sseculi, seu sphitales, lioc esl,- resedificarenl, nisi quod redemptor noster, quem
ipsa juslitia, quam fecit, rel nriserando pauperi- Joas hoe actu prsefigurabal, nec non el nomihe,
])iis, rel alia bona faciendo. Dabit autem oinnis qui , interpretatur enim Domini robur,- mandat doclori-
transit ad narem, dimidium sicli, hoc est viginti bus suis, ut accipiant omnem pecuniam quaj-a prae-
obolos, quod non aliud aptius quam observantia De- lercunlibus oflcrlur in templum Domini pro prelio
ealogi a nobis valcl infelligi. Qui cnim rcctc inlejli- animaj, cl volo cordis sui, cunv quidquid a praa-
gere legem novit, omnem in co fidei atque operis lereunlibus istis scientia; spiritalis, vcl bonorum
plenitudinem et fulurse promissionem rclributionis exemplorum, in tbesaurum Domini collatum est,
iucsse cognovit; namque in primis tribus dilcctio per sacerdotum, hoc est, prsedicatorum officia ad
Dci, in sequentibus seplem dilectio esl pimhni com- instaurationem tcmpli spiritualis confcratur : qua-
prebensa. Et Aposlolo tesle, plenitudo legis est di- tenus ilii quodcunque scissum per errorem, vel per
lectio. Sed el aliud sacramentum nequaquam prae- vitia lajsum invenerint, reslaurcnt; nc forte per
tereunduni eodem numero dcnario conlinelur. No- . negligenliam magistrorum depcreat mulliludo audi-
men enim Jcsus apud nebrseos a iod, apud GrsecosD torum.
a iota incipit: quse utraque in sua gente denarii est Dederunt pecuniam rex el Joiada his qui prmerant
nota numeri, decemque obolos in pretium animse operibus doinus,Domini. At iilt conducebanl cx ea
sua;, offerunt, qui in Jcsum- Cbristum credenles cmsores lapidum, el artifices operum singulorum, nl
signum nominis ejus quod a denario numero inci- inslaurarenl domum Domini ; fabros quoque ferri el
pit, in fronte el professione proferunt. Et fortasse mris, ut quod cadere coiperai, fulciretur, et cselera.
bujus gralia saeramenti Domiuus in Evangclio te- Cum rex nosler simul et sacerdos, qui semctipsum
slatur iota unum de lege prseteriri non posse, quia Patri obtulit pro nobis, pecuniam verbi divini dignis-
virtus decalogi quae Ibi continetur, fldeque nomi- dispensatoribus commendabal, ul crangelici trilici
nis ipsius quaj ibi mysticc signatur, nulla unquam mensuram conserris suis bis qui operanlur in domo
poicst infidelium perturbatione corrumpi. Susccpta Domini, et rirtulum opera iu sedificiodirino com-
a filiis Israel pecunia in monimenlum eoruin coram ponunt, tribuereut, quid crgo fecerunt aposloli,
Domino infertur, cum omne quidquid agimus boni quos in Ecclesia principes eleclio divina constituit,
in ffitenia apud conditorem ac judicem nostrum me- quando pcr subjeclos sibi discipulos verbi divini
503 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERtM PARS I. 504
semina per lotum orbem sparserunt? quatenus ope- Aalimoniam verbi, cuique prout conrehil dispertiri,
rarios voluntatis Dei idoneos in audiloribus^ suis 'quia sunt in verbis Dei nonnulla, quse nostrse lra—
perficerent.: Quorum alii ;fabricabant ligna, eum militati revelare et ad nostrse epulas refectionis
semetipsos, et eos qui sibi obediebant, quando illa concedere, dignatus estChristus. Sunt alia ilem
quse per hseresim et schismata rupta erant, resedi- tantse profunditatis, quse Spiritus sancli solummodo
ficabant. Alii saxa caedebant, cuin duros corde et scientisepateant; nostrsevero capacitatis per oninia
incredulos fortiter increpabant. Alii metallis ferri et uiensuraih transcendant. Thuribula autem illos figu-
seris fabricabant, cum firmum robur reetse creduli- rate demonstrant, qui niundam orationem, ex con-
tatis, et claram confessionem eatholicaeveritalis ab scientia pura, et fide non ficta, offeruntDeo, et
unaquaque persona rite expetebant, ita ut imple- cum Propheta dicere possuht: DirigaHir oratio mea
relur inslauratio domus Domini in universis quae sicut incensum in conspeclu tuo (Psal. CXL).Tubae
indigebant expensa ad muniendum domum Doniini,'. autem jquid aliud significant, quahi prssdicatores
juxta illud dictum Apostoli quo ait: Unicuique au- sanctos, qui in toto orbe terfarum^ vocem evange-
tem npstrum data est gratia secundum mensuram licse prsedicationis emiltunt? Quorum personseper
donatipnis Christi (Ephes. iv).i TEt paulo post: Et proplielam dictum est: Glama, necesses, quasi luba
ipse, ihqiiit, dedit quosdani quidem apostolos, quos- B exalia vocemtuam, et annuntia populo scelera eoriim,
dam autem prophetas, alios vero evangelislas, alios et doinui Jacob peccata eorum (Isa. xrin). Et Psal-
vero pa,storeset doclores ad consummationemsanclo- mista: Inomnem ierram exivit sonus eorum, el in
rum, in opus ministerii, in adificationem.corporis fines orbis lerrm verba eortim {PsaliXYin).
Christi. • . • : Senuit autem Joiada plenus dierum, et morluus est
Cumque omnes complessentomniaopera, detuterunt cum esset cenlum triginta annorum; sepelierunlque
corani rege et Joiada reliquam partem pecunimdequa eum in civitate David cum regibusj eo quod fecisset
facta sunt vasa templi in minislerium , et ad holo- bonum cum Israel et cum domo ejus. Quid est quod
causta phialm quoque, et cmlera vasa," aurea et ar- Joiada borium fecisse dicitur cum; Isfael et domo
gentea, etc. Quibusdam autem minus considerantibus ejus, hisi quod plebem Israelilicam:l quae domus Ja-
sacrav Scripturse concordiam, ridetur hsec sentenlia cob, vel domus Israel ssepein Scripturis nominatur,
contraria esse illi, quse in libro Regum scripta est, cunetis diebus sacerdotii.sui rite regebat, et ad cul-
ubi dieilur : Verumtamen non fiebant ex eadem petum Dei diligenter instituebat ? Unde illis placalo
cunia hydrimtempli Domini,'et fuscinulm et thuribula, Deo, bona prosperitatis et pacisprovenire poterant.
et tubm, et omnevas aureum et argenteum de pecunid Josephus autem :ideo eum dicit, Hierosoljrmis in
qum inferebatur in lemplum Domini (IV Reg. XH).G regiis monuriientis sepultum, quoniam generis Darid
Non ehim hic narratur quod de eadem pecunia quse reparasset imperium. Numerus autem ipse ahnoruih
offerebatur a populp in templum Domini, ad inslau- setatis Joiadse, bene valet perfectionem vitse cjus
ratiohem domus Dei facta fueriht, sacra rasa in significare , pro qua ajterriani beatitudirieni riierito
ministerium tenipli, et ad holocausta, sed de reliqua adeptusest; nobisque figuraliter innuit, quod si
jarle pecunise, lioe est, ea quseex aliis donationibus tenipus prseseritis vita;, in sanctse Trinitatis-fide,
collata fuera t. Potuit enini fleri ut in' dirersis tem- cum professione bonorum operuih studuerimus com-
poribus pecunise oblatse,..direrssefactura3'materiam plere, ad ajternam beatitudinem, quae est in dextera
prseberenl.. Mystice autem signifieat quod alia debet Dei, opitulante gratia ipsius, perveriiemus, et quiete
esse ralio formandorum spiritualium vasorum in aeterna^ cum sanctis illius, qui vefi reges sunt, in
ministerium Domini; alia parandorum lignorum et 'i seternurii perfrueriiiir. ; : ;
saxorum in sedificiumdomus : quia alia debet esse -. Posiquam auiem obiii Joiada, ingressi suntfnnci-
doctriha, qua rudes imbuantur iad fidem, et alia qua ; pes Juda et adoraverunt regem,quidelinitus obsequiis
janl, perfecti instruuntur ad scientise plehitudinem. eorum, acquievit eis, etdereliqueruni iemplum Do-
Bene autem vasa domus Domini illi possunt intelligi, -.mtni Dei patrum siiorum, servierimtque•luciset scul-
qui jam apli sunt ad capienda munera divina, et ptilibus, et facla est ira contraJudam et Jerusatem
Iiabiles fiunt ad ministerium Dei. Sed phialsetantum propterhoc peccatum. Tradunl Hebrsei adoralurii a;
nominalim in Paralipomenon' cum cseterisvasis quse principibus Juda fegem Joasfuisse, utDeum, et
specialiter non exprimuntur, facta esse narrantur, honores supra hjodum hunianumasibi subdilis ex-
qua3 possunt ingenii capaeitatem, vel latitudinerh hibitos/ libentef accepisse. ;Undenimis offehdebat
dordis,; per dilectidnem exprimere. Hsec.;yidelicet Dominum , ^cujus iram subito :2xpertus est. Nulla
vasa efficiuntiir aptissima ad ministerium Dei. Cse- enim denientia niajor esse poterit, quam crealuram
terurn, nec illud etiani sine mysterio est, quod in ' corfuptibilem, :seriipiterhaeIdeitatis sibi usufpafe
Regum ;narralur, factas esse hydrias et fuscinulas, honorem, et per arrogantiae fastuni, propriam holle
thuribula, etlubas. Nam hydrise eos significare pos- : cognoscere mensuram. Obquani causam et Herodes
sunt, qui;aquam sapienlise divinse in se contineht, legitur'in'Actibus apostolbrum abarigelo esse per-
fuscinulaequoque doctores speciales, quorum offlcii cussus, eo quod Domino non reddidit honorem.
. est corpusiet sahguihem Domini' credentibusdistri- Unde nobis omne genus siipefbise';et arroganlise
buereje.liiifideMbusabnegare; nec nonet specialem oninino fugiendum esl, qitia siiperbis Deus'-resisiil,
SOS V COMMENT.IN PARALD?OMENA. — LIB. ly. , 506
et omuis arroganlia aboniinatio est apud Deum; Avastavit eam; atque depopulavit Geth. Cum vero
humilibus autem divinitas sua prsestat graliam, et essel ad Hierosdlymam venturus, meluens Jbas ob-
super humilem atque quietum requiescit spirilus Dei. sessionem, evacualis omnibus Dei thesauris, alque
Ohiiiis qui se exaltat humiliabitur, et qui se Jiumiliat fegalibus, et ministerii lempli..-,misit Syforum regi.
exaltabitur. '',-.-. Hic tamen redimens, ne civitas pateretur oppres-
Spiritus itaque Domini induit Zachariam, jilium sionem, aut periculum rerum omnium sustineret.
Joiadm sacerdotem, et stetif in conspectu populi et Cui dum satisfactum fuisset ingenti multitudine pe-
dixit eis : Emc dicit Dominus : Quare transgredimini cuniarum, nequaquam ad Hierosolymam castfame-
prmceplum Domini quod vobis non proderil, et dere- tatus est. Similiter ideirirex Syrise devaslavit Saina-
liquistis Dominum, ut derelinqueret vos ? Qui con- riam, quia eo tempore Joachaz filius Jeliu impefium
gregati adversus eum, miserunt lapides juxla regis tenebat. Qui impie gerens, sicut priores fecere
imperium, in alrio domus Domini, et noii est recor- Israelitarum feges, Deum sprevisse videbatur. Hunc
dalus Joas rex misericordim, quam fecerat Joiada autem humiliavit Hazael rex. Nam civitates ej pluri-
pater illius:secum, sed interfecit filium ejus. Qui cum mas et maximas abstulit, et ejus milites trueidavit.
moreretura.it: Videat Dominus, etreqUirat.Qumstio Hsec itaque passus est Israelitarum populus, seeun-
hic oboritur, quare Dominusin Evangelio Zachariam B duni Elissei propheliam, quando Hazael occidit Do- .
inter templum et altare occisum memorans, filium minum suum, quia eum regnaturum esse pfsedixerat
Barachise esse dixerit, cum praesens historia filium super Sjrfos et Damascenos.
eum Joiadaefuisse manifeste designet ? Unde noh- Surrexerunt qiitem contraeumservi sui in ultionem
niilli super bac sententia diversas ponunt opiniones. sanguinis filii Joiadm sacerdotis, et occiderunt eum
Alii Zachariam filium Barachise, dicunt eum esse qui in leclulo suo, et morluus est. Sepelieruntquc illum in
inrduodecim prophetis uhdecinius est, palrisque civitale David, sed yionin sepulcris regum. Insidiati
nomen consenlit in eo; sed ubi occisus sit inter vero sunt ei Zabad filius Seniaath Ammonitidis, et
templum et altare Scriplura.nonloquitur, maxime Jozabad filius Semarilh Moabitidis. Denique Hebrsei
eum temporibus ejus vix ruinae templi fiierinl. Alii ' asserunt idcirco Ammonitas et Moabitas insidiatos
Zacbariam patrem Joannis intelligi voluht, ex qui- esse regi Joas, deteslantes injustam neceni Zacha-
busdam apocryphorumlibris approbantes, quod pro- riav, ad exaggerandain malitiani Israelitarum,,' qui
pbeta=oecisus sit, quia Salvatoris prsedicaverit ad- ulcisci voluerunt sacerdotem Dei: quod illi fecerunt,
ventunf. Hoc quia de Scripturis noh habuit auelori- qui filii alienigenarum fuerunt,
tatem, eadem facilitate conlemnitur qua probatur. .CAPUT XXV.
Alii:istum volunt esse Zachariani, qui occisus sit a Deregno Amasim, filii Joqs, in Jerusalem.
Joas rege Judaeinter templum et altare, sicul Regum - Vigintiquinque diinorum erai Airiasias cumregnare.
narrat historia. Sed observanduni,'quod Me Zacba- ceepisset, et viginti ndvem annis regnavit iii Hieru-
rias non sit filius Baracbiae, sed filius Joiadse sacer- sqlem.. Nmnen matris ejus Jpadan de Eieriisalem.
dotis. Unde scriptum refert: Non fuii recordatus Eecitque bonum in conspectu Domini: verumtamen
Joas palris ejus Joiadm, qum sibi fecisset bona. Cuhi non in corde perfecto. Quseri potest quomodo Scri-
ergb leneamus Zachariam), et occisionis consenliat ptura dicat Amasiam bonum fecisse ,in conspectu
locus, quseramus quare Barachise diciliir filius, et Dei, sed non/in corde perfecto, cum nullo modo
Baraebia inlingua nostra benediclus "bonum illud opus,-in .conspectu;Deifieri possit, quod
non -','Joiadae.'.
Domini dicitur; et sacerdotis Joiadse justilise He-. hon bono geritur animo? maxime cumDivinitas,
brseo; nominei demonstrantur. In Evangelio quoque. Scriptura testante, inlueatur cor, et;volunfas'effe-
quo utuntur Nazareni:, pro 'filio Baracliise, filiiim. ctum condigneremuneret. Sedbohum dicilurfecjsse
Joiadse scriptum reperimus. Simpliciores fratres inin conspectu Dei, qui quamdani speciem bonofum
ter fuinas templi. et altaris sive in portarum exiti- operum , quae placere Deo manifestuin est, xorarii
bus, quse Siloam ducunt, rubra saxa demonslrantes, .n honhnibus ostendit.. Hsec illi arbitrantuf boria esSe,
Zacbarise sanguine putant esse polluta. Non eon- quia facietenus videbant, et secundum hahc illa
dehiuamus efrorem, quide odio Judaeorum, et fidei' laudabant, sed coram Deo jaih accepta nphjerant,
pietate descendit. quia reprobo animo facla fuerant. Unde ipse Ama-
Cumqueevolulusesset annus, ascendit conlra eian sias semper in deteriora relabens, novissime in ido-' ,
exercitus Syrim,veiiitque inJudamet Eierusdlem, et lolatriam corruit, per.quam et periit, quia radicem.
inlerfecit cunclos principes populi, atque universam. cordis probabilem non hahuit, quaepro cultu pietatis .'.
prmdam mherunt regi in Damascum, et certe cum. gfatiam Dei promereri posset/. ;-:..r.
permodicus venissetnumerus Syrotjim, tradidit Do- Congregavitergo Amdsias Judam et constitmt eos
minus in inanibus eorum infinilam multiludinem, eo. per familias, tribunosque, et centuriones, iiiuniverso
quod dereliquissentDominumDeum pdtrum suorum;". Juda et Benjamin, et recensuit dviginii annis sursum,
inJoas qupqueignominiosaexercuerejudicia, etabeun-. invenitque triginta milliq.juvenum, qui. egrederentur
les_dimiserunt eum in languoribus,ntagnis_. Narrat; ad pugnam, etiemrent Jiaslam et .clypeum, Mercede.
quoque Josephus,. quqd Hazael Assyriofum. rex in quoqueconduxit de Isrqei centum miUia robuslorum,
orovinciam Judseoruni misisset exercitum, qui de- centum talenlis argenti: venit,.autem liQnid.Beiai.
807 B.' RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS 1. 808
ilium, ei ait: 0 rex, iie egrediatur tecum exerciius; A dederint, ideo illos-inlerfectos esse,.quia in cultu.
_ Israel; non est.enim Dominus cum Tsrqel, et cunclisi eoruni riegligentes fuerunt. Yidens ergo Amasiaseos
filiis Epliraim. Quod si putas iii robore exercitus; hujuscemodi responsa dare, ct aras eorum eripi, hoe
bella cdnsislerej superari te faciel Deus ab hoslibus. errore deceptus, adoravit eos. Huric.ergopfophetaih
Dei quippeest, etadjuvare, et iii fugam vertere, et; qui missus est ad mcrepandum regem pro idololalria
csetera. Qiiaeritiir quare diclum sit, non esse Do- quam stulte gerebat, dicurit fuisse Eleazar filium
ihinum eum Israel* et curictis filiis Ephraim ? Et cur Dodoi, id est, avunculi"ejus.
pfius nominet Israei, quo vocabulo omnes decemi "Cessavitquepropheta et dixii:Scio~qu6dcogilave-
tribus coiriprehendit, et poslea specialiler filiosi . rit Domirius occidere te, qui:elfecistihoc-mcdum,el~
Ephraim. Ad intiinandum scilicet, quod omnes, tam insuper rion acquievisti corisilioirieo. Quid -est quod
subditi quarn eliain prajTati, qui in Samaria regna- propheta dicit, Dominum cogitare occidere Aniasiam,
bant post Jeroboam, qui de tribu fuit Ephraim, noxii cumipse per alium prophetam dieat: Nolo morlem
erant, ei idololatfia polluti. Ideo: enini Dominus . peccdtoris, sed ut magis cbnvertalur:et vival (Ezech. -
respuit eorum societatem in bello cum tribu Juda, xxxni) ? Et Apostolus de ipso Domino ait:: Qui vult
quia idola seeuni habebant, quorum eultus maxime bmnes hominessalvos fieri, el ad agnitionem verilatis
Deo displicebaf. B pervenire (I' Tim. n) Quonlodo hic dicitur velle
Porrb Amasias eonfidenter eduxit populutn suum, oeeidere, qui neminem vult perire, nisi quia rult, ut-
el„abiit iri vallein Salinarum, percussitquefilios Seir conversusa pe.ccatisvivat; eum autem qui in pec-
decemmillia, et -aliq decem millia virorum ceperunt catis perseverat, jnsto judicio damnat. Ideo ergo
filii Juda,. et adduxerurii ad prmruptum cujusdam Amaslas interiit, quia admpnilus per prophelam>
petrWjprcecipilaveruhtqueeos.de summo inpraiceps. ut consilio poenitentise sibimetipsi: subveniret, npn
$ui uriiversi'.crepuerurit.Denique in Regum de eodem obedivit, imo iniucajplo seelere, usque in fnvemvitoe
Amasia ita scriptum est: Ipse percussit Edom iri permansit.
vulle Salinarum decem niillia, et appreheridit petram Igilur Amasias rex Juda, inito vessimo constlio,
iti prwlio , vocavitque riomen ejus J.ectehel usqiie iit misit adjoas filium Joachax-filiiJehu regem Israel,
prmserilemdiem (IV Reg.xw). Vallis Salinarum erat diceris : Veni, videamus nos inuiuo. At illeremisit
ubi salem faciebant, vel foenovidelicet salsuginis, riunlios.dicens : Garduusqni est hvLibano misit ad
ut multis in iocis, deciso, exsiccato, et incenso; vel cedruin Libani dicens : Dafiliam luain filio meo uxo-
aliquibus puteorum salsis, fervefaetis-,- et usque ad rem. Et ecce besliceqtice erani iri silva Libani trans-
salis firmitatem coquendo perductis; yel alio quo- ierunt,.el conculcaverunt carduum: Dixisti : Percussi
libel ordine.,• quo sal fieri consuevit. In quo etiam G Edoin, et idcirco erigiiur cor tuum in superbiam, sede
loco, et Joab duodecini millia idumaaorum percus- in.domo lua, cv.r malum adve.rsumteprovccas, utca-
sisse legituf. Nec prsetereundum quod pro valle Sa- das et iueljuda lecum. Quid-peristam similitudinem
linarum vetus editib "quasi iiomeh regionis'Geinela rex Isfael Amasise regi inriuit, nisi quod ipse, liect
posuit. Petra autem civitas est Afabise nobilis, ih a nobilibus parentibus, hoc est a David regia fiiis-
eadem terra Edom, quse ih libro Numerorum Re- set Siirpe nalus, lainen propter idololatrisefceditalem,
cem dicilur, et ab Assyriis bodieque sic appellatur. degener et vilis effeclus, propriam mensuram non
Jectchel vero quod Amasias victor ei nomen impo- considefavitj sed majora ultra inodum per superbise
siiit, interpretatuf coetus Dei, vel auxiliiim Bei> fastum appetenSj mediocriaquse si vellet, commode
agerite Deo videlicet, ut per eam maneat memoria, tenere posset, perdidit. Unde et jEsopi fabulaagracu-
quod hane vel coetus populi Dei, vel Deo adjuvante lum, qui pavonis pennas sibi usurpare ad ornatum per
cepit. Sed Josephus Petram non aliquam civita- rapinam voluerat, aliarum avium lacefatipne, pro-
tem Iioc in loco riuncupat, ubi AmaSias Idumaeos prio decore exiitum narraht. Neque enim bonum
vicit, sed taiitumi quod ex decem millibus occisis, est alieni propria bbha negligefc, et aliena perfrau-
lotidem vivos ceperit, eosque deducehs adiriagnam _, dem arque avaritiam ambire.
petram, quse esl in Afabia consliluta, ex eapraeci- Ascendil ergo Joas.rex Israel, etmuluos sibiprm-
piiavcrit. buere conspectus. Amasias autem re&Juda eral in
Amasias vero. posl cmdemIdiimmorum et allatos Bethsames Juda. Corruilque Judas coram Israel, et
deos filiorum Seir,. statuit illos in deqssibi, -et ad- fugit in tabernaculusua. Porro AmasiamregemJttda,
orabal eos,. et illis- adolebal incensum. Quamobrem fiiium Joas filii Joachaz, cepit Joas rex Israel in
iratus Dominus contra Amasiam.,,misitad illum pro- Belhsames; et adduxiihi.Jerusalem;:,dexlruxiiquemu-
phetam qui diceret ei.-:.-Gur ddorasti deos qui nori. rum ejus:, a porla; Ephraim usque att portqm an-
liberavemntpopulumsuum de manu tud? Gumcfue guli quddrhigenttecubiiis.Omnequoqueaurum, et
hmc ille loquerslur, respondil ei : JS.iimcorisiliaiius argentum, et universa vasa qum repereral in domo
regis es ? quiesce, ne inlerficiam te. Narrant Judsei, Domini,et.apudObededom, hithesauris etidmdomus
quod Aniasias fex,;propter hoc ablatos deos iiliorum regimabstulit, etc. Bethsamescivitas estsacerdota-
Edom postnecem edrum statuerit sibi in deos, quia lis in iribu Benjaniihi quse usque hoflie demonstra'
cmn praacipitarenlur illa decem'-milliajqusedePetra tur de Eleutheropoli per GennicQpoliin in decimo
toabiee projecta sunt,resporisa talia eultoribus suis milliario contra Orientalem plagam, ul)i quo.que
Kfm COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. IV. - K.fi
Amasias et Joas ihrituo contra se dimicaverunt.;Arant' Hebraji fiiium esse jacnarise filii Joiadae, qm
Allefa autem est Betlisanies in tribu Nephthali ad post hiorteni palris natiis est posthumus, ob qubd
regnum -decem tribiium ih Samaria pertinens. Quod el nomen patris sortitusest. intelligens enihi: prp-
autehi in Regum dicitur Bethsames oppidum esSe pler sacerdolium nuncupatus est, videns vero prppter
Judse, significat quod ad fegrium Judse^ hoe est,r ad prophetiam;
duas tribus quibus domus David reghabat, peffiiie- Gumquerequireret Dominum; direxit euni itiromrii-
bat : cselerum secundumlbcorum situin, ad sortem ~buSiDenique egressus esl, et pugnavit cbnira Plii-
perlinebat Benjamin: Illud aulem quod Scriptura listluim, el dextrusit murutn Gelh, et inurum Jdbnim
Tefert, Joas tulissethesauros quos reperitin domo murumqne Azoti.~MdificaiAlqueoppida in Azot'0, et
Dei, et apud Obededom, ostendit eum rion solum inPhUisthiim, etadjuvit -eumDeus cpritraPhitislhiirii,
illa vasa lulisse, qitse' in domo Dei reperjt, sed et el leonlra Arabes qui hdbitani in Gurbaal. Gurbaal
illa quse apud ianitores et custodes teihpli serva- ipsum dicunt esse locum qui In Gehesl vocatus est
bantuf. In priore libro narratur quod de filiis Gerara, ubifuit Abimelechrexj elin qua peregrina-
Obededom per David fuissent electi sexaginta duo tus est Abraham cum uipre sua Safa, sicut in Ge^
^viriad ministraridum in donip Dei, et ad custodiam nesi legitur.
; ' "* :
templi. "_'"' ". Mdificavitque Osiastwreshi Jerusaleiri siiperpbr-
Reliquavero sermoriumAmasimpriorum et riovis- tamanguli, et super portamvaUis, et reliquas iii eo-.
simorum scriptd suniiri Jibro fegutri Juda el Israel. dem muri latere, firmavitqueeas, etc. Portam enini
Qui postquamrecessiiaDomino tetenderunt eiinsidias Ephraim quam destructam ante relulit pef Joas re-
in Jerusalem. Givmqiiefugisseihi Lachis, miserunt et gem Israel, nunc pef porlam yallis homihat. Noluit
interfecerunt eum ibi,reportantesque super equos, se- enim scriptor.historise illud nomen pohere inaedifi-
peliefuril eum cum pdtribus suis in civitate David, candb, quod posuit in destruendo. Nee imnierito,
elc. Recte dictum est quod ex eo tempore qub re- - quia Ephraim eo tempore idolis immolaljat, et par-
cessit Amasias a Doraino, insurfexefit super eum "' ticeps Joas regis sui in destructione portse Jerusaleni
cbnjuralio in Jerusalem, quia ex eo lempore quo fuerat; in aedifieatibneipsius proprio vocabulo suo
prophetseconsilium non audivit, neque ad Domirium iit hominafetiif noh mefuit, sednoniirie vallis lio-
converti voluit, prseparatio conjuralibnis illius facta minata est, propter auctoris sui humillationem ac
est; «t eatenus dilata, ddnec ad consummationem vilitatem. Meminit et Esdras liujus portse, ih f estau-
perveniret. Reporlantesque super equos sepelier.urii raiiohe urbis post reditum captivitatis Babyloriicse,
seioii.Non enim sine eausa Scriplura dicit eiihi por^ .- . ubi dicit : Et portam vallis mdificavitIlanun, et ha-
latum super equos, quia deos Edom, qui in equis - bilqtores Zanoe (II Esd. m). Scimus vallem Josa^
porlahantur, adoraverit. Et idcirco . rion portatum phat, quse et Gehennon, hbe est vaffis Ennon, dice-
super humerum bomjhum j quia negligens erat ser- balur, ad Orientalein plagam esse civitatis Jerusa-
"vire Deo ISrael, cujus ministefia super humeros lem', per quam torrens Cedron, cujus in Evangelio
' flt menfio, si
€aalhitaruni poftari jussa sunt (Num. iv). quando pluviarum vel nimiuih aquas
•' " •" -"; :-:CAPUT:xxyi. '. :: recipit, a septentriohaliiri Austfalemdefluitplagam,
:
pe Ozia rege, et teiriefilate ejiis, qua s.ucrificarevo- Sei ct in Occidentaii parte ejus civitatis, valleni
luit in teriiplo; unde pro . vindictd lepra -hi eum Gihori legimus, dicente Iibro Paralipomenon db Ma-
,>missa est. :.__-.- v nasse rege Juda.: Post hdric cedificatnlmururii exlra
(IIPAR. xxn.) Sedecim annorum erat Qziasxtlm _ civitaiem David ad occidenlem in convalle (II Par.
regnareccepisset,etguiriquaginladuobusannis regnavit xxxni). Gihon autem estVnomehfonlis ubi est Salo-
in Jerusaiem; noirienmatfii ejus Jechelia deJerusa- inon unctus in regem foras^civiiatem. Sive; ergo
lem: Fecitque quod erat rectnm in oculis Doriiini,. haflc,-sive illam, sive aliam quamlibet ejusdem val-
juxta omnia qum ftceral Amasias paier ejus; et ex- lem Esdfas hoc loco signifieeti patet sacramentum-
ijuisivit Dominumin diebus Zacharim inteUigenliset quia pofta vallis aedificatur in Jefusalem , cum:vel:
videritis Deum. Ozisis liie dionj^muserat, quia qui imbutis nuper iiotilia diviiia fidbi;et vefitatis, v/el
in Paralipomenon Ozias, idem in Regum nominatur reparatis ih castitate fidei, Ms qui aberraverant a>
Azarias (IV Reg. ;xv). Ozias enim interpfetatur doctoribus vbfitatis•', iriter alia virtus iiuniilitatis
virlus Domini, et Azarias auxilium Domini; et.recte observanda praecipitur-,-per quain majore Dei gf atia
virtus Domini^rel auxilium Domini vocatur, quia sublhnari mereantur, dicente saneta Seriptura :
quandiurecta egit, divina ope adjutus, plufima eoni- Detts superbis Kiistil-,-humilibus autem dat.graiiam
lnisit- feliciter bellar et hbique de hoslibus trium- (Jac. iv). ;
phavit;.sed postquam persuperbiam iilieita tentavit, Prcepafctvitquoque eis Ozias, id est, cuncio exer-
lepra percussus, ct rioihinis el honoris siinul fusca- citui, clypeos,et hccsias,eVloticas, arcusque, elfuri-
yit diguilatem, quia leprcsus factus, et exclusus a das, ad jaciendos lapides. Et 'fecithi Jerusalem di-
pppulo, seorsum in domo separata usque ad diem . versi generismacldncis,_quasin turribus coliocavit;et
mortis suse habitavit. Quod autem dicilur, quod iri angulis murorum, ut':miiiererit sagittds, et sdxa
Ozias exquisierit Dominum hi diebus Zacharim in- grandia.„Egi~essumqueest-nomerie]iisproeui,eo quoa
telIiqentisetvidentis:Beminum,\imicZsiCharhmBSit- auxiiiareiiir ei Bbminus ei corrbborassetillurii. Sed
' B.
611 . RABANIMAURIARCHffiP. MOGUNT..OPERUM;PARS I. 512
cum roboratus esset, elevatum est cor, ejus _in vnter- iA.eonsummalionem[tu facts reliqiuarum Isrqel (lizecli.
ilum suum; et neglexil DominumDeum suum,ingres- xi). Si ergo intehigas de Ozia,. et Pharaone, et
siisque templum Domini adolere voluit.incensum sur Pheltia,et caeterisistiusmodi,contrarias forlitudines,
per dltare ihymiamatis, etc. Fuit itaque primum videbis quomodoillis viventibus , nullus nostrorum
Ozias yir justus, et fecit rectum in conspectu Do- videat ac snspiret et in poeniientiam corruat. Non
niini, sedificans templum, aquseductum fabricans, regnet, ait Apbslolus, peccatum in mortali vesiro
offerens vasa, et pro hoc merito adversarios supe- corpore(Rom. vi). Regnante peccato iEgypli exstrui-
rans, quod maximum est pietalis indicium; haberis mus civitates, in cinere versamur , et in sordibus,
multos in suo imperio prophetas. Hic, quandiu vixit pro firmamento paleas, pro solida petra, luti opera
Zacharias saeerdos cogiiomento intelligens, placuit -sectamur.^
Deo, el ciim omni venera.lionedelubrum ejus ingresj ..'DonnivitqueOzias cum patribus suis et sepelierurit
sus est; postquam vero Zacharias obiit, vplensper eum in agro regalium sepulcrorum.eq quod.esset lc-
se offerre donaria, sacerdotalem ordinem non lam prosiis, regnavitque Joathan filius ejus pro eq. Quid
pie quam audacter invasit, et feclamantibus Levitisj pef sepultufam Ozise nobis ihhuitur, qiiinbninci-
et cseteris sacerdotibus : Nonne tu es Ozias rex, et vitate David, neque in sepulcfis fegalibus, sed in
non .sacerdos? audire noluit, stalimque lepra per^ B 3 agro regalium sepulcrorum sepultus esse perhibe-
fusus in fronte est, secuhduin prophelaevocem ditur, eo quod esset leprosus, nisi quod oinnes hsere-
centis : linple , Domine , facies eoruni ignominia ti.ci atque schismatici indigni sunt socielate atque
(Psal.;LXXXII).Quam co.rporispartem, sacerdos auri communiohe ecclesiastica, nec eorum mempria In-
lamina protegebat, quam in Ezechiele Dominusju- ter catholicos haheri meretur, quia per maculas
bet lau litterae impressione sighari, de qua David errorum ac vitiorum squalorem ab eorum se divi-
exsiiltabat dicens : Signatum est super nos lumen serunt nuinero atque consorlib? Qualiter. autem
vultus tui, Domine (PsaL: iv); in qua Allophylus Josephus de eodem rege narret, non indignum vi-
procax fundse lapide ictus interiit. Regnavit autem detur huieoperipropter cognitionemrerum inserere.
Ozias annis 52, quo tempore apud Latinos Êmulius, Refertur autem hoc modo ; Lapsus itaque est felici-
apud Athenienses Agamnestpr imperahant. Post tatis eventu, et ad paterha peccala descendit, quse
cujus mortem Isaias propheta visionem propheticam, etiani iIIum'postquam claritatem bonorum et rerum
siCut ipse testatur, vidit, id est, eo anno quo Ro- magnitudinem dereliquit apprehenderunt. Hic enim
mulus /Romani imperii cpnditor natus est, sicut ma- instante insigni die et generali festivitale, et indutus
nifestum esse.poterit his qui volueririt legere tempo- stola sacerdotali,, intravit in templum , oblaturus
xumlibrum. : " ihcensum in aurep altari Deo; poiitiflce
veroAzaria,
Relitjua autem sermonuni Ozim, priorum et novis- cum aliis octoginta sacerdptibus, eum prohibente ne
simbrum scfipsit Isaias, filiusAinos, propltetd.Com- faceret, quoniam haec solummbdo his adjacerent
( memorat Isaias iri Iibro prophetioe suse ea quse qui ex gehere Aaron erant, ct Clamaritibuseis ut
Ozia vivente prophetaverat, necnon et ea qnse ipsp exiret, et non ageret contra Dei leges, ifatus inter-
morluo viderat, ut est illud : In anno quo mortuus minatus est eis mortein nisi tacerent. Inter hsec
-esiOzias rex, vidiDominum sedentem super thronum autem terrae motus factus est magnus, et, stupente
excelsum ,et elevalum (Isai. vi). Cujus spiritualis populo, claritas solis yalde nhnis suffulsit, et incidit
visionis intellectus venerabile innuit" mysterium. in-faciem regis, et llli quidem lepra coritinuopro-
Vivente leproso rege, et, quantum in se est, sacerdo- venit. Ante civitatem vero, in loco qiii dicitur Eroge,
tium dissipante, Isaias visionem videre hon potuit; scissa est media pars montis ad Occidentem, et sua
quandiu iUe regnum tenmt in Judsea, propbeta ocu- volubilitate ad quatuor stadia procidens, ad Orien-
los nori leyavit ad coaluni, non ei sunt reserata coe- talem festitit montem, ita ul et vias claudefet, et
lestia^ nonapparuit Dominus Sabaoth, nec inmini- . - regias ufbes ppprimeret. .Cumque sacerdotes regis
sterio; fideliter sancti nomen auditum est; quando''^ faciem lepram apprehendisse conspiciunt, pandunt
vefo ille mortuus est, universa quse subsequens ei calamitatem suam, hortantes ut tanquam pollutus
sermo .monstravit, aperto.seselumine prodiderunt. exiret acivitate. Ille vero: confusioue hujus evenlus,"
Tale quiddam etin Exodo scriptum est: dum Pba- et duni illi jam nulla esset fiducia, quod jubebarit,
rap vixit, pppulus Isfael ex luli; et lateris, et palea- ; implevit. Qui licet fuisset ultra humanas mentes
ram opere^non suspirayit ad Dpminum. pum ille re-. elalus, et prppler hsecimpiegesserit in Deum, mise-
gnavit nemo qusesivitDeuni.palfum Abraham, Isaac; rabilem tamen hanc et vilem pertulit passionem,
et Jacob; quando vero ille mortuus est, suspiraye-. '; et tempus aliquod extra civitatem commoratus, iu
runt fllii,,ut Scriptura dicit, etiascendit Clamoreo- vita degens, fllio licet ejus;suscipiente regnuin,
rum ad Dpminum, cum utique juxta historiam tunc!-. deinde moestilia gestorum faciehte,'defunctus est.
magis gaudere debuerunt, et ante suspirare cum vi- Qui vixit quidem annos sexaginla noyem, e quibris
veret .Ezeebiel quoque prophetanie, Pheltias filius; regnavit quinquaginla duos, sepultus est autem so-
Banaiae oecubuit, el fpost pessimi ducis interitum, lus in horlis. Hujus ergo terrae motus, qui factus
Cecidi, inquit, super faciem meam, et clamavi voces esttemporibiis Ozise,licet, Regum aut Paralipoine-
maqna, etdixi, Eeumihi! heu ittihi! Adonai, Deus,, non historise npn faciant menticnem, tameh Anios
515 COMMENT,IN PARALIPOMENA.— LIB. IV. 5U
propheta hujusirieminit, in cujus libfi principio ita A feclionem nomen ipsum Joathan exprimit. Interpre-
legimus : VerbaAmos qui fuitin pastqribus de The- tatuf enim consummatus, sive perfectuS; et de Do-
ctte, qumvidit.siiper Israel in diebusOzim regis Juda, minb Salvatore Paulus ad. Hebrceos.scribens ,ait:
et in diebus Jeroboam filii Joas regis Israel, anle El quidetri cuni esset Filius Dei, didicit ex his qum
dtios annos terimmolus (Amosi). Similiter et Za- pdssus est obedienlidm', et consummaius faclus est
charias propheta de hoceodemiriter alianarrat di- oninibus obiemperanlibiis sibi causa salulis mternce,
cens : Egredielur Dominus et prceliabilur contra appellalus a Deofontifex juxtaordinem Melchisedech
genles illas, sicut prmliaius est iri die ceftaminis, et (Eebr. v). Ipse ehhn portam domusDomiriexcelsam
stabunt pedesejus in die illa super montem Olivarum, construxit, quia incarnationis suse myslerium quo
qui est contra Jerusaletri ad Orientem, et scindetur sibi Ecclesiam, quse vera doimis Dei est, sociaret,
mons Olivarum ex media parte sui ad Orienteni, et mirabili potehlia confecit. Quod autem merito porta
ad Occidentem,prmrupto grandi valde,.eiseparabitur yocetur, ostendit ipsa Veritas in Evangelio cum ait:
. mediummonlisad Aquilonem, et medium ejusad Me- Ego siim ostium, per me si quis ingreditur, salvabi-
ridiem,etfugietis ad vallem montium eorurii, quoriiam tur~(Joan. x). Et recte excelsa hsec porla vocatur,
conjungetur vallis montium usque ad proxhnum, et quia de hac eadem Psalmista _ait : Excelsus super
fugielis sicut Ifugislis a facie terrmmoius, in diebus B omnes gentes Dominus et super ccelos gloria ejus
Ozim regis Juda (Zach. xiv). Volunt ahlem Hebrsei (Psal. cxn), Dicuntur etiam sancti dpclores pprtse,
annum fuisse-vigesimum quintum Ozise, quando quia p.er.eorum prsedieationemyitse discimus intro-
haec acciderun);. Cujus reliqui anni faciunt viginti itum; sicut et portse inferi dicuntur hseretici, qui
septem. Omnes enim fegnavit annos quiriquaginta coritra Ecclesiam super petrarn sedificatam ipsius
duos. Domini attestatione praeyalere non possunt. Turris-
CAPUT xxvn. queOphel bene potest sanctarum Scripturarum emi-
DeJoathamrege, ei bonis aciibusejus. nehtiam significare, quse licet in hisloria fundamen-
Viginliquinque annorum erat Jbathan, cum rela collocet, caput tamen spiritalis sensus inalta:
gnare ccepisset, et sedecim annis r-egnavitinJerusa- provehit et ihter nubila cpndidit, dum divinsescien-,
lerii. Quid sibi vulf quod Scriptura annos Joathan tise magnitudinem ab oculis humanis abscondit. Uride
eodeni lenore in eapite fegni ipsius, quo et m fine scriptum est, Ca%o sub pedibus ejus, et posuittene-
enumerat, nisi quod eum significat in incoeptaju- bras latibulum suutn. Caligp sub pedibus ejus, quia
slitia usque ad flnem vitse perseverasse ? Qui enim non ea claritate ab inferioribus cernitur qua in
benevivefe inchpat, et religiosam vitam usque ad superioribiis dbminalur, Asceriditsuper clierubimet
bohum finem pefduxerit, meritb temppra vitseipsius 'C volavit. Cherubim quippe plenitudo scienlise dicitur,
laudeprsedicaritur Condigna^;etbene dicilur regnasse Proinde super plenitudinem scieniise ascendisse per-
in Hierusalem, quiaregnumsiWcomriiendalum, tam bibetur et volasse, quia majestatis ejus celsitudihem
in se quam in. sibi subdilis bene gerens, seternsepa- scientia nulla. comprehendit. Volavit ergo, quia
cis visionem adipisci promeruit. longe in altum ab intellectu nostro se fapuit. Vqla-
Ipse cedificavitportam {domus Domini excelsamet vitsuper pennas, quia scientiain transcendit ange-
tnmuroOphel niulia construxit. Urbes quoquemdifi- lorum. Posuit -tenebras latibulum ejus, quia dum
cavit in inonlibus Juda, et in saltibus castella et caligine nostrae infirmitatis obscuramur, per igno-
iitrres. Portam domus Domjni excelsam, ipsam Ha> rantiamnostram nobis absconditur Deus, ne a no-
brsei dicuht esse, quse.inActibus apostolorum spe- bis modo in. setefna et inlima claritate videatuf.
ciosa vocatur. Hsec et ab ipsis Hebrseis porta.Joa- Uhde ei et in Gahticis canticorum ab sponsa dicilur:
than, eo quod ipse eam aedificaverit, usque hodie. Euge, dilecte mi (Gant. ~.-\m).;Ilem super cherubim
nuricupatur. Ophel aulem turris_ erat non longe a Dominus ascehdit et yolavit, quia super plenitudi-
templo enormis alliludiuis. Unde et Ophel, hoc nem scienlise quae esse in hominibus potuit, incar-
est, tenebrarum, sive nubili nomen accepif, quod nationis suse mysterium ab intellectu humanq sub--
usque ad nubeserigeret caput. Denique ubi in Mi- duxit. Quautalibet enim incarnalionis scientia vita
clisea scriptum est, et tu turris cjregisnebulosa filim spiritalium fulgeat, apprehehdere non vajet, qno-:
Sion (Mich. iv); in HebrsebprO turris nebulosa, tur7 modo factum sit, ut qui semper existit, concipere-
ris Ophel scriptaest. Meminithujustufris et in qua trir, et ante ssecnla auctor hOminum nascefetur ho-
parte clvilalis sit oslendit in; sequehtibus prsesens moinfine sseculorum•;,-caro esset Vefbum, irifans
hber Paralipomenon, referens deManasse rege, quod îieretDQus.
et supra posuimus, quod aadificaveritmurunvextra :_ Dprmivilque Joalhdm cum patribus suis, et sepe-
civitatem David, ad occidentem Gihon in convalle, lierunt eumin civilate David, et regnavil Achaz filius
ab introitu. porlae piscium per circuitum; usque ad ejuspro eo.
Ophel. Juxta; mysticum.vero sensum, quidmelius CAPUTXXVni .,; . '
:-;-
rex iste Joathan, cujus vita et opera laudantur, quani De Achazrege, et aclibus illiusnefqndis. .
Redemptorem noslrum significat?; De quo psalmista . Viginti annorum erat Achaz cum recjtiare.cmpisset,
ait hQuonimnmagnus Dominuset iauclabilis iiimis et et sedecim annisregnavit in_ Rierusalem. Non fecil
terribilis super oinnes deos (Psal. xcv). Gujus per- rectum in conspectuDomini. sicut David pater ejus,
515 B. RABANl MAURIARCHIEP.MGGUNT. OPERUMPARS I. sjfj
sed ambufavit m viis regurii Israel. -Insuper etsta- .A in peffidiam et scelus idolplalrite delapsus est, sigai-
luas fudit Baalim. Ipse est qui adolevit-incensumin ficalhfereticos, qui ex catholicis patrilras sacramemo
valle Betieiirion,et luslravit filios suosin igne, juxta fidei.imbuti sunt, sed ad apostasiam declinantes,
rilum getitium, quas interfecil Dominus in adventu cultum divinum simulacris errorum suprum prsebere
1
filiorum Isidel.Scriplum est iri libro Kegum de Josia non timenti Qui fruclum uteri mi^ hoc est, affeclum
fegb, quodtcoiitaminaverit Tbpheth;, quod est ih . pravsemeditationisin igne zeli.dsemoniimmblant,
convalle filii Ennon, ut nemo cbnsecraret fllium , omnes adultefantes qupruni mens juxta sententiam
suum aut filiam per ignem Moloch : ffequens est in Qseaz.quasiclibdnus succensus acoquente (Oseexn).'
Seripluris horum rnentio locorum, maxime in libro Divisumest cor eprum,.ei Dominus cpnfringel siinii^
Regum etJefeniia pfopheta. Est autem v.allis Beri- iacraeorum, ac depopulabitur afas eorumÔseex).
ennon sivefllii Ennon, juxta muruni in Hierusalem Qui sicut Achaz spoliala domo Domini, el domo re-
;eontra ofientem, in qua nenius pulcherrimum, gum et principum, dedit regi Assyriorum munera,
Silose fontibus irrigatur. lapheth, autem siye Tb- : ct tainen ei nihil profuit - ita isti auruni sagacis in-
plietli, utruhique eiiini scfibitur, erat lociis in eadem genii, fet argentum conflant in cultum idplbruni, ut
eonvalle juxta piscinam Fullonis, cujus meminit ihtereant.: Mgjglum invocant, el Assyrios adeunt,
Scriptufa; et juxta agruni Acheldima, qui usque B cuin potestalibus istius mundi.pfotegi quserunt'; sed
hodie moristfatrir ad australeni plagam monlis Sion. in traiisitu eorum capti atque occisi sunf, quia ma-
Solebaiit aritem in Topliet, quia locus erat anioeiiis- ledictus est homo super terram, qui confidit in ho-
simus, wie hodieque Mortorum praebet delicias, mine et ponit caraeni bracbium et a Domino rece-
posita ara sacrifiCare dsemonibus, nefandoque ighe dit cor ejus.
Suos eonseerare liberos, sive holocauslum offerre. DormivitqueAchaz cum patribus suis, et sepelierunt
Wride!nunc;nisiofiade Aebaz ifcanaffatiIpse esVqui eum.-i^'.'.cM<6fe.M^>(sa/ein,"'.^9t^'...e»!m receperunt
-adblevit iricerisuinirivalle Beiiennottjeiiustravit filios eumin:sepulcris regum Isiaeh. Neque enim dignum
suos in igrie. Benehnon slquidem filium-Ennon si- estut hserelici societalem cum catholicis habeant
gnificat, vallis autem Ennon dicilur Hebraice Ge- in futura quiele, qui bic semper ab eis discordabant
heimon. Ciijus nomine in Noyo Testamenlo poeua fide et coriversatione. Undeihudsubpersona Capilis
inferorum gehenha cognomihatuiy. quia nimiruni sui per Prophetam dicitur inpsalmo : Dilexisli ma-r
sicut in cbrivalle Eririon, qui idolis servierunt, in ea litiam, super benignitatem; miquitatem magis quam
prophetis attestantibus perierunt; ita peecatores ex loqui cequitatem.Dilexisli omriiuverbaprcecipitationis
his qusepeecayerunt, seterna damnatipnepuniuntui^ lingua.dplosa , proptereddestruel te 3bminhshi:ft-
a
Denique lereiriias eum rbferret prsecepisse sibi'''P64' neiri^îyellette; eteinigrabil tede. iabernaculp iuo, ei
minum ac dixisse : Egfedere ad vallem filii Ennon, radicemtuam deterra viventiutny(Psai. LI)..ffinc in
qute exjuxfainlroitum portm ficlilis, paulo postdi-. Ecclesiastico dicitur : Perdidit' Beus memoriam su^
xit: Et non vdcdbilur iste locus atripliitsTophelh, et perborum et reliqv.it inemoriitn liutnilium; sensu
Milis filiiEririorij sed valtis occisioriis; ei dissipabp (Ecdi.*)..
consiliumMda. et Hierusalem in locpisto, et subver- Igitur Ezechias regnar.e cmpit cum viginli quinque
iam_eosgladio (Jer. xm). Isaias qupque manifestis- esset dnnorum, elvigimi. noveiriarinis,regnavitin Je-
sime Tophetihfemum appellat. Quiciim perpetuum rusalem :.nomen maUis ejus.Abia filia Zaeharke.
uiabollihteritum sub nominejAssur describeret di4 Hunc /Zachariam ,cujus: Abia mater.Ezeeliiaj. filia
Cens : Avbcc erihri Dofniriipavebil Assur virga per± esse memofatur, asserunt Hebrseiposthumum filium
cussus: eterit transitus virgai fundatus, quctmrequie- esse Zacharise prophelseei-sacerdotis, quem Joas rex
scere faciet Domhius super eum : statihi quomodo et interfecerat.
ubi esset-pefiturus subdidit dieens;:; Prceparata est Fecitque ~tquoderat placiluin in cpnspectu Domirii
eiiim ab lieri Tliophet arege, prmparala; proftmda, juxta otnnia qum fecerat David pater ejus, ipso anno
Pulchre ait etdilatata, qiiia et mense primo regni sui aperuit-_valvas domits Do~
et diiatdta- (fisaiv-x-x-x).
Tppheth dieitur laliiudo-. N:utrimerita:,inquit-, ejus Dmini , et inslaumvit eas. Nbla, leetor, quod dicitur
igriis , eViigria mutta : flalus Domini sicut torrens ipsoraino iet :mense;primo;regni; sui Ezechias' ape-
sulplmrrs'suceedehs edm,- Qualitef:auteiri Achaz so- xuisseyalvas domusDoriiini, et-irislaufasse eas; qui.
bolem suam: in Ignelustraveritostendit Josephus ita enim aliter per omnia imitatof fuisset David:patris
dieens : « Porro Joathah mutavit vitam cum vixisset sui, qui ab infantia Deo deditus in initio regni sui
arinos ununi et quadraginta, ex quibus regnavit se- cuItuin>Dei in populo,Israel plene instituebai, nisi
decim el sepullus est in regiis monumentis, venitque ritum legis et cseremoniarom ejus, per Aehazpa-
xegnum ad-ejus filium Acliaz. Quiimpius circa Do- trem suum abolitum slatim cospit instaurare? Mo-
minum existens, et paternas prsevaricatus legeSj re- •raliter enim ipsa strenuitas Ezechisej ac maturitas
ges Israelitarum imitatus';',in^Hierosplymisidolorum in «ultura domus Dei admorieli reclores Ecciesise>
aras crinstituitêt super eas sacrifieavit>:inquibus . utnpn;siht'segnes:nequeliebetesariofficio sibicom-!
etiam suuhi in holocaustum obtulit filium, inore misso ,'sed omnia diligentef atque devote agaht.
Gbananaeoruhj,et super haec multa alia scelera pef- Unde Paulus ad Timplheum scfibens ait : Teslificor
tfetiaviti > pehique Achaz aui ex justo palre edituEj coram D.ominoel Ghrhtp. Jesu-, qitt judicaturus esl
5i7 COMMENT.INEARALIPOMENA.—LIB. IV, ,518
vivos et mortms, et qdventum ipshts, et regnum ejus;i A.rusalem, .qudlis a diebus Salomonis filiiDavid regis
prwdica verbum, instq oporlune, argue, obsecra, iri- Israelin eriurbenon fuerat, Cui Cohcordat et illlid
crepa in omni patieniia et doctrina. Et rursuni : Tu quod post -
pauca subsequitur. ;
vero vigila, in omnibus labora, opus fac _evaiige_list.ce:,'--;;'• ""- -';-"CAPtJTXXXI.:
ministerium tuum-imple, sobrius eslo' (IJ Tini.;iy).: S.equiturdeEzechiq......
Jlystice autem Ezechlas qui non tam per se sups- Egressus >e$l~-<minis/l_sraet.,'--gui'iQiieyi£$ fuefaiin
_que, qpus Dei slrenue gessit, imo pernuntios ad nrbib.us _Juda,et fre_gei\untsimulacia,succiderurilcjue
simiie studium alios provQcal, lypum gerit Bomirii; lucps, demo.lilisunl excelsq., ei ailariq Jestfuxeruiit,
Salvatoris; quod et nominis ipsius iiiterpreiatio te- nori solum de- umversd Juda el Benjaiiiin, 'sed de
Statur, Interpretatur eriim Ezechias appiehendens: Epliraim quoque.Manasse,. donec petdtus evefteren-
Domhium, vel Joriitudo Domini. Hinc Paulus, Chri- luf, reversigue sunt pmnes filii Isrqel in ppssessiones
stuin.dicit esse Dei-virtuierii, et't>ei:sdp_ieni'mm.'Pe' et civitates suqs. 0iia.ppst adventumnbstri Redem-
quo et alihi ait, quiq in ipsb ihhdbital omriis pleiii- ptpris in mundum npif spluni in Hieinisalemet iii
Jitdo divinilatis eprpofMitef, et esi eaput pnmiprii}- Judaea, sed in cunCtis,per iptiihi p.fbehi terrarum
cipqtus etpotestatis (Qoi. xxix) • qnt Dbiriinus fprtis.et '. n.ationibus, destfuctaest idoiplatria, bpnfracta er-
polens., Dqmimsppiens in prceliq(PsaLtpu)i exspq--B rorum simulaCra, et ubique diab.ftlicpncidit Super-
liqns potestatesetprhicipalusiradnxit confidenter-pq- Jbia, qiiotidiequefidelium nume.ro,crescehte, decre-
lam iriumphqnsillosin semetipso,flelensquodadyefsniri' scit et minoraUir cflithra :daempniprum; doiiec in
nos eral chirpgrqpliunhdeereti: qupd erbi eonirqrium fuie mu.ndi ipsa pbruetur mors novissima, etcom-
.npbis, -etipsum ttftit de mediq _qfficje_ns illiid cru.ci plebiiur illud qupd!scriptum:est, fiegnqbit Domhius
(Cpl, ii, 15), Hic ergp trarisgresSipnes paifimi et sqlus hi die.iila; etidbla penitus coritefenlur,, quaii-
oinnes prasyaricalipnes quse fuefunt sub l.ege,;,§ando peracto; uhi.yersaji judicio san.cti cunr Chrislo
jguine sup diluit ;e.tciiliuni pietatis in EccleSia plene coelpsteintrabnhtr.eghum etpeccatpres;;cum,diabplo
instaurayit. Ipse legatos SUQS ad.cpnypcandas gentes in iuferni demcrgentur prQfmidum. ; . ; ;;
adiidem,IIQC est., ijrim.um.\prpphelasVdeinde apo- '--•.. GAECT VXXIL:; :';:- -.- -
stplos misit, qh.ia.aQh solum -,de.Judga., sed et de De Senriacherib
aliis nalionibus vplurimos ad catholicam fiderii et ad rege, qudlia coirifrihidtus-esifacere
coritra-Jerusaiemet templuinDeiriini, coniraquem
yer.am religionem per. prajdicat.ionemEvangeiii sui vindiclqqrD.qri_iiiiq._pro!qtqest.,De êgiilndineEze-
conduxit. Hie secuMo nierise Pascha ceJebrare in- chim, et sqnitqtfi:ipsius. De legatipneAssyrigrum
ad Ezechiainpip pqfteritd, ' qiibd accidefai ;et da
stituit, qiiia umbra lpgisprioras cessante novam pb- bbituipsius:EzecIuce. -,,.,.,.,,
.servaritiairiyefiPascbae seryare dpcuit, deqifpPau-J p
liis.ait: Etenim Pqsclia nqslfum hntnolaius e~st:Ghri- Post qumpt hujusmqdi.verilalemvenit 'Sennqche.rib
stus(I Cpr, III)..'Nps.enim tempmibus legis pasclia- re.xAssyripruiii, eiingressus Judam., pi3.sedit.ewitq.ies
. perfecte agi ppluit, quod sola gens Judseatunc figu- muiiitas volens..eqs capere,:%ued eutri vidis_set: Eze-
raliler celebravit, quia npnduni sanctificati erajit de chias venisse scHicet:Seiinqefieribet .tptu.tnb.eUiimpe-
gentibus, qui per Eyangelium Ghrisli ad yerum palum verti c.ontfa:Hierusqlem., inilp cun.iprincipjbus
seha celebranduni conTOcandierant. Dnde in histp- . cpnsilip.visisquc.fprlis.siniis-ut qb.t_urar.entcqpi_lg,'fon-
ria Ezechiaetoseriptum est., tiumqitierqiil extrq mbem,.et,iioc qmttium.dec.eriteiile
' • " sententia congregavit plurimam .multiludinepi; et.pb-
'.:-,:_ CAPUT;xxx.; .:. /:,;
et rivnrn. qu%_flueh.tttin
pe Ezecliia.regeJudd, ctMnis operibus, quibus '.ctil- furqp.er.uritcunctqs foiites
tiimdiviiiumceleberximeexhibmt'.__ ...inedip.tetj.m dieenles,,, ne v.e_niqt\t_
reges,Assyriaru.m
~
,et.:.pxincipum.et.uriw.ersi et inveniant qqiiaruni.abundqniiqm. ,Q.u,pd.Ezechias
lirilp _ei:gocon_sUio__regis
ccelus Hienisqletn, decreveruni ul facerent Phase infeslantibus bejjp Assyriis tprrani Juclaspruni et
mense secundo. No.n enim potuerqnt facefe in iem- pontra Hierusaiem'pu.gnan,tibus, jussit fphtes pbtu-
pqre suo, quiq sacerdotes.qul possetil.sufficere,.san- : rare ac rivum qui flu.ebat in medio terrse, ne ve-
et populus necduin congregalus nientes regesAssyripruni invenirent aquaram abuii-
ciificati non fi_i.eran.t_,:
fuerat inMieriisaieriii fipc ergo illud jam pjfaûra- daritiam, signifieat ;qiipdcontra paganps atque lise-
lum est in iUp mandatp legis, qqo Dominus prajqepit reiicos repugnantes atqjie^^ blas.phe.maiitesdiligentia
per Moysenutilli qui essent sup.er aiiimam imjriundi atque cgutela adhibenda.est,,et diviriorumSacfamen-
siyc iu via p.rppul fecisseht;.pi.asp mehse seciiridp. tprum cpr^meis suftt-Yfilanda.mys^
QuodnimiruniinTtypum intefligitur prplatuin.(pppuli dep.ter yerbum Dei bjasphemis ihgerendum; qui
gentium, qui ,cumpmnibHSdsenmni.busfofnicati im- nesciunj,;dpc.trinsimsanctam piismoribuJlipiiorare;
mundi ri.debantur:inanima; salubri rerp^^confessipne sed magis student pre y.e.nenatpla,ce.rar0,.JJnde Po-
.mundati, ad secundam nativitatem, quasi in secundo minus inÊyangelip.diseipulis suis praecip.itdiccns
mepse transrre prsecipiuntur, IJnde ih seipientibus'.. Nplite sqnctwrt darecanibus,neque mittqtis margq-
post sanctificatipnem sacerdptum et Leyitarura offi- ritas .vestrqs.ante -poicqs, ne. forte cpnculcent eqspe-
cia, et hilaritatem plebis Judseorum,ita subjungitur :^ dibtt.ssuis , et cpi_ive'rsi .disr.umpqtitvo.s{Mqtth, yii).
!". Proseiyloruni quqqne de terra Isrqet et liabitan- HincPaulus ad Titum scribens ait : Eszrelicwmho-
liuinin Judma^fqctaque est grandis celebiitasjn Hie- minem pgst unqm et secundam correpiiqnem devita,
619 B. RABANIMAURi ARCHIEP. MOGUNT.OPERCM PARS I. 520
scicns quia hujusmodi subversus est, et delinquit cum jA potuit Deus cunctaritm gcntium atqtte regnontm libe-
sit proprio judicip condemnatus (Tit. m). Hinc per rare populum suum.de manu mea etde manu patrum
psalmistam dicilur: Posuiorimeo custodiam dutn meorum, consequenteriicc Detts vester poteril eruere
cpnsistetet peccator adversumme,obmuluiet humilia- vosde hac manu mea, Sed et alia mutta ioculi suijf-
tus sum et siluia bonis (Psal. xxxvm). Hinc et Sa- serviejus conlraDeminum Deum, etconira Ezechiam
lomon in Proverbiis jubet : Bibe aquam de cisierna servumejus. Epislolas quoque scripsit plenas blasphe-
tua et Ifluenta putei lui, habeto. eassplus, ne sint mim in DominumDeum Tsrqel,,et locutus, est qdver-
"alieriipdrticipes M (Prov. v); fidis auiibus uriiversa sum euiri: Sicut dii gehtiumcceierarumhoiipoiueiunt
cOnimittehda sunt, etcoram perfidis abscondenda. liberare^populum suum demanumea, sic et Deus
MdificqvH quoque agens indnstrie bmnem murum Exechiceeruerc nonpolerit populum suutn de' mdriu
qui fuefat dissipaius, ei conslruxit tutres desuper et ista, Jnsuper et clamore magno lincjuaJudaica contta
fofhiseiicus alierum murum, instauravitque Melto in populum qni sedebat in murisJerusalem personabdt,
civitale David et fecit Universi generis armdturam et ut terreret et perturbaret eos et caperet civitateni.
clypeos, cbnstituitque principes bellatorum in exer- Locutusque est contraDominum Jerusalem, sicut ad-
citu, etc.Urbem sanctarii de qua scriptum est: Urbs versusdeospqpuloruiiiterrmiOperamanitumhominuiii.
fortitudinis nostrm Satvator (Isa. xxvi). Quia in ]B Hsec oriinia plenius in Reguni hislofia et in Isaiae
monte sita latere non potest, de qua et in alip loco ' prbphetse VOluminereferuntur. Nam in Reguni scri-
scriplum est: ;Fluniinis inipeius Imtiftcat civitateni ptum est quod-anno tertio Oseefilii Ela, regis Isiael,
Dei(Psal. XLV).Et rursum : Gloriosa dicta siint de regnaverit Ezechias,filiusAchaz regis Juda :Viginti
ie, civitasDei (Psal. LXXXVI). Ille condit etmuriit, quirtqke,inquit, annbrum erat cum regnare ccepisset,
de quo loquitur, Pater.i: Iste aedificavit civitatem viginli einovem annis regridvit in Jerusaleiri, et fecit
meam, et ipse omnem murum sanae fidei ac. verse guod erat bonumcoramDomino,juxla omnia qumDa-
feligionis, qui fuerat ihalilia paganorum sive haere- vid paler ejus fecerat. Et post paumlum : InDomirio
licorum in aliquibus dissipalusVreslaufat,et exstruit Deo Israel speravit etpost eum honfuit siinilisillide
turres virtulum, ponit et forinsecus aiterum murum, cunctis regibus Juda. Sed neque in nis qui ante eum
hpc est, antemurale quod in sdificalione caslro- fuerunt. Adhmsit Doriiino,et non recessit a vestigiis
f um solent loricas appellare, cum bbribrumoperum ejus, fecitque mandata ejus qumprceceperdtD.ominus
tenere docet effectum. Non enirii suipcit murum lia- Moysi.-Unde erat':'et Dominus cumeo, et hicunctis
bere fidei, nisi ipsa fides bonis operibus confirmetur. -âd quai procedebat sapienterse gerebat. Rebelldvit
'
|Iic murus et bpc anteinurale.de yiyislapidibus ex- aulem cbhtrq êgem^.Aisyi^ruw.^ôn-eeriniip-H.
struitur, qui juxta prophetam vojvuntur super ter- iC In cujus sexloannb imperii sui Salmanasar rexAs-
rani. Idemrex fecit universi generis armaturam et syriorum cepit Samqtiam et decem tribus qum dp-
clypeos, cum sanctaruih Scripturarum diversa cori- peltdntur Istael, etirahsluiil eosin Assyrios colipca-
dit teslimonia, et doctririam Evangelicam admuni- vitque eos hiEanla et ... ~Habor, fiuviisGozaii, in
mentum suseEcclesise compbnit. Ordinatque docto- civilatibusMedorum. Post annos aulem septem, id
res qui pfincipes specialium bellatorum sint, et ~est, decimo quarlo anno EzechicBjrex Assyriorum
universam militiam recte ac rationabiliter agant, Sennacherib ingressus"estJudmain, et-obseditcivitates
castraque Ecclesise cbfttra hbstes universos bppor- ejus munitas volens eas capere. Gutnque obsideret
tune defehdarit. LachiSj misit ad eitmEzecliias nuntios dicens: Pec-
Qum postqudm 'gesta sunt, misit Sennacherib rex cavi, recede a riie, et omne quod imposueris mihife-
Assyriorum servossuos in Jerusalemj ipse eriim cum ratn. Cumque talenta trecenla argehti et trigintti
universo .exercitu obsidebat Laclds, ad Ezechiam fe- auri ad regis imperium persolvisset,frqclis jaiiuis.
• gem Juda et qd omriem populum qui erat iitur.be tetripUDominiet laminisejus detrdctis, quas ipse affi-
dicetis : Emc dicit Senriacherib rex Assyriorum: In xerat, misit rex Assyrioriim Tkatlhan et Rapsacen
habenies fiduciam sedelis obsessi in Jerusaleiii ? de Lachis dd regem Ezechiam cum manu valida Je-
' quo
Nunc Ezecliids decipit vos, ut tradat morli in faine rusalem. Qui cum. ascendissent, venerunt inJerusa-
et siti, affirmqnsquoniqm DotniiiusDeus vesterliberet lem et stelerunt contra aqumductum piscinmsuperio-
vosde manu regis Assyriorum. Nunquid nonisie Eze- ' ris, qumest invid agriFuIloiiis, vocaverurilquedd se
cldas qui destruxit excelsaîllius et altaria, ei prcecepit regem,Egressus cst autem ud eosEliacim, filius Eel-
Judm etJerusalem dicens : Cqram altari utto adorq- cim, prmpositusdomus, et Sobna,,scriba, et Joahe a
bitis, et ... ipso comburelis incensum? Anigrioraiis comnientafiis. Dixitque ad eos Rdpsaces: Loquimini
qum egp fecerini et patres mei.cunctis iertarum pp- Ezechim : Emcdicit rex, mqghusrex Assyriorum, et
; pulist" Nunquid prmvaltieruntdii.genliumomriiumque csetera, qiise ad longum iheiiaem' hisloriacontirieh-
terrartim liberare regionem suamde manumea? Quis tur (IV Reg. xvin)- Postea autem. ipse quoque"
est de uriiversisdiis gentium quos vasiaverunt patres Sennacherib audiens; Tbaracam, regem Êlhiopuni
' mei, qui pbtuerit eruere populum suum de manu infeffe sibi bellum.
occuritvenienti, et nihilominus
mea, ut possit eliam Deus vester eruere vos de liac miltit nuntios ad Ezechiam et epistolas, ut quos
manu? Non vos ergb_decipiai Ezechias, riec vana needum viribus ceperat,~sermone terreret, et quo-
versuaswne delitdat, neque credatis ei. Si enim nullus modo populo dixerat; Non te decipiat Ezecliias, ea-
' COMMENT.IN PARALIPOMENA.— LIB. I. SS2
§21
dem blasphemia loquitur ad regem : Non te decipiatj 4. cederet, contemptor veri Pei in fauo falsi liumiiiis
Beus tuus. Ponitque exempla majorum quod qiio- trucidatur, nec ahgeli perit giadib, qriod efat coin-
modo.cseterasterras non poterant liberare dii suide; muhe.pluribus, sed parficidio filibrum. Qui cuhi
manibus eorum, sic riec Jerusalem liberetur. Pu- fugissent in terram Ararath,;quodintelligitur Arnie-
griasse autem Sennacherib regem ASsyriorum cpnlra nise, successit ihpatris lpcum Asarhaddbn, qrierii
iEgyptios, et obsedissePelusium, jamque exstructis Scriptura . testatur '. misisse 'babitatbres: Sariiarise.
aggCribus urbe capienda, venisse Tharacam regCm Successil, ne lerra maneret iriculta. "Arafathauterii
JEthiophum in auxilium, ex tina nocte juxta Jeru- regio iri Armenia; campestris est,';pef quam Araxes
saleni 185,000 exereitus AssjTii pestilentia corruisse fluit incfedibilis ubeftalis adradices Tariri riiontis,
narrat Herodotus, et plenissime Berosus Ghaldaicae qui usque illuc extendituf. Ergo' et arca iriqua libe-
scriptor historise, quoruni fides.de propriis libris faius est Noe cum iiberis suis cessante diluvio, non
petendaest. El tutit E&echiaslibros de manu nuhtio-- ad mbntes generaliter Armeriiaedelata est,"quse ap-
rum.et legit eos, et ascendit in domum Domini et ex- pellantur Ararath. Sedad mbntes Tauri altissimos,
pandit eos coram Domhlo, et oravii Dbminum dicens: qui Araralh imminent cainpis. ,.
Domine exerciluwnDeus Israel, qui sedes super che- In diebus illis wgroiavitEzechiqsusque ad mortem,
rubim, lu esDeus solus pninium regnorum terrw, iu: B et ordvit Ddminum, exaudivitque eiim, et dedii eusi-
fecisli ccelumet lerram, inclhia aurem luam et audi* gnuni. Sed non juxta beneficiaqum qcceperat retri-
aperi, Domine, ocuios luos et vide, et audi omnia buit, quia elevatum est cor ejus, et fqcta est contra
verba Sennacherib qummisit ad blasphemandnmDo- eumira et contra Judam ac Jerusalem, etc. Hsec
minum viveniem. Vere enim, Dotnine, deseriqs fece- . bmnia plenius in libro Reguiri scripta iriveniiintur,
runt regesAssyriorum ierrds et regiones earum, et hbi Jegitur quod Ezechias a^grotaverit usque ad
dederunl deos earuni igni. Non.enim erant dii, Sed morterii, et iritroierit ad eum Isaias filius Amos
opera mamium hoinihumex lignoei lapide, et commi- propheta dicehs ei: Emc dicit DominusDeus. Prwcipe
nueritnt eos. Et nunc, Domtne Deus nostei\ salvanos domui tuw, morhris enhn et ngri vives. Qui convertit
demann ejus, nt cognoscant omnia regria terrm quia faciemsudm ad parietem, et oravit Doininnm clicetis:
tu es DominusDeus noster solus."GohtraSeimacherib Obsecrp, Domine, meihento quomodo ambulaverim
regis blasphemias hujusmodi Ezechias arma corri- coram te in veritate etin corde perfecio,-et qkqd
puit. Oravit etlsaias propheta, sicut prsesentis libri placilum est coram le fecerim. Flevit itaque Ezechids
: historia ostendit dicens: . fletuniagno (IVReg. xx)."..Quemenim dihgit Domi-
Oiaverunt ergo Ezechias fex et Isaiai\ filius Ariios nus corripit,"et casligat omnem filium quem recipjt...<_
. propheles advetsum hanc blasphemiam, et vociferaii G Ne elevetur cor Ezechise post incf edibiles triuin\.hps;
sunt usque in ccelum.Et misit Dpminus angelumqui et de media captivilate vietoriam, infirniitate,-cpiv'
peixussit oninem viruin.robustuni et bellatorem et poris visitatur, et audit se esse mbrituruih,; utcbri-
. principem exercitus regisAssyriorum; reversusqueest versus adDominum flectat sententiam ejus.;;Qupd.
cttm ighorninia in terram suam. Cumque irigressus quidem -etin Jona propheta leginius et ih. coiiimi-:
essel clomuindei sui, filii,qui egressifuerant de utero rialionibus contra David, qriDa dicuhtur fiftuiiaî
ejus,inlerfecerunteum gladio, etc. Egressus est autem nec facta sunt, non Peomutaritesehtentiam, sbd
angelus Domini ei percussit in castris Assyriorutri provocaiite humanuni gehus ad hotitiam sui.Pomi-
centum et octoginla quinque millia, et surrexerunt ritis enim ppenitehs est super malitiis; Audieusque
inane, et ecce omnia cadavera mortuorum. Ei egres- se esse moriturum non precatur vitam et "annos
sus est et abiit,et reversus est Sennaclierib rex Assij- plurimos, sed in Pei judicio qubd velit praestare
riorum, etIiabilavit in Ninive..Et friclum est cumdd- dimittit. Noverat enim idcifeo Peo placuisse Salb-
braret in temploNesroch dominuirisuitm, Adramelecli ihonem, quod annos yitse non petierit ampliores,
et Sarasar filii ejus percusserunt eutri gladio, fuge- sed conversus adPominum narrat opera sua, quo-
runique in terram Artrienioruin. Et regnavit Asar- inodo ambulaverit coram eo in vpritate et in ebrde
haddon filiits ejus pro eo:(IV Reg.. xix). GeiituniD perfecto. Felix conscientia, quaeaffliclionistempore
bctoginta quinqae millia foiiissimorum vivorum ab Bonorum operum recordatur. Beati enim mundo
uno angelo una nocte cseduntur, et absque vulneri- corde, qtioniam ipsi Deum Videburit(Maitli. v);" et
bus oceisoruni mbrs sseva discurrit, exeludens cof- "quohiodo alibi scribitur : Quis gloriabitur ptirum
pbribus anhnas Domini voluntate, sblusque rexeo . habere se cor? Quod sic ita sblvitur," perfectionem
tempbre idcirco reservatus est, ut sciret potentiam cofdis in eo jiunc dici.' quod idola destruxeiit tem-
Dei et biasphemantia bra opprimeret, fierelque le- pli, valvas aperuerit, serpentem aerieiiii comminue-
stls illius majestatis quam paulo ante conlempserat. rit, et csetera fecbrit, quae Scfiptufa: cbmmemorat;
SicPharaO in decem plagis Mejpti servalus, ut no- flevit autenvffetu magno. pfopter proriiissiohem Do-
rissimus pereat. Quod etiste passurus est. Cum mini ad David, quam videbat in sua mbrte peritu-
enim revefsus esset inNiniven urbeni primam reram. Eo enim temporeEzechiasfiiibs nohhabebat.
grii sui, et adbraret in templo Nesroch dominum Nam post mortem ejus Manasses.' cum "duodecim
>uum, quasi victbriam de hbstibus reportaret, et esset annorum, regnare ccepit ih Juda; Ergo iste
delubrum idbli sui triumphans et grattilabundus in- est fielus omriis, quod desperabat Ciifistum in suo
i?ATaot.' GIX: '".. '17
'
523.' '-. B. RABAM MAURI AR-CfflEP.MOGUNT.OPERUMPARS I. SU-
seiriine riasciturum. Alii assefuiit quOsyis sarictbs A tur,quod in sublihiesedificaveritMellp,uhde atrium
virbs mofte terferi pfbpter incerliuft judicii ef igno- templi deambulans in trifri palatii despicere solitus
ratforieni senteriiiaePei, quam sedein hablturi "sint. sit..
Simulquefacti qusestiosolvitur, acnecessilatisviricula Ipse estEzechias qui bbfufavit superiorem fontem
atquecausarum, quodriequaquani dies nioftis singulis aquafurii Gilibn, et bveftit eas ctd Occideritetriiirbis
prsestitufa sit, sed vbluntate Dei et ignotis nioriali- . Ddvid; ih oinhibns operibus:siiis fecit prospete qucs
btis catisis, vef vivat aliquis, vel riibiiaturj prsesef- HoluH; alluiheri hi tegalione principutn Eabtjlonis,
tini cum et stathta riuhc irioftis necessitas differa- qili iiiissi fuefant ad eutriut interrogqrent de porlenlo
tuf, et pbst moriem fesuscitatps piurinibs legerimus. quod acciderdt super terrqm, dereliquit eum Dotni-
Et piiiisquam egredeieiiir Istiias mediariipartem alrii, nus iit tehlaretur el notd fierenl omiiidqum erant in
fdctus esi seftribDoimiii dd eurii dicens: Revetiere, corde ejus.- Porlentum qtiod dicit accidisse super
et dicEzecliiw diici popkli riiei: Audivi piaiioneiri, terfam, solis significat feditum per lineas decem,
luaiii,vidi lacrymairi tiidm. Ecce sqhaiiHe. Dixilqite de quo supradictuni est. Ad hoc enim mysteriuni in-
Ezechias dd Isaiam: Qubd erit sighuriicjiibdPqiriinus quifbhduffi legati Babylohis venefunt ad Ezechiam.
irie stifavit? Cui ptoplietd respbiidii: Eoc btii sigrium Sed dereiiquit eum Pomihus ut teritaretur, qui nou
a Doriiirib, qtiod fdciurus sit Dgmirius sermoriethB cpliibebat eum per prbpbetam ne ostenderet thesauros
quem locutus est. Vis Ut asceitdat vinbrd iot lineis, suosetthesatiros domus Domini alieriigehis, et nota
aut ui revetiMur tbiidem gradibiis? Giii dixit Eze- faceret ohiniaquse erant in corde ejus, hoc est, ih-
cliias :,Et'fqcile esi urribrdm crescete deceni.Ihieis,' occulta elatip menlis, qua corani Peo. peccayi.t, ad
tiec tiocvolout ficit,sed ut fevertqtuf telfbfsuin decem iiotitiam bominuni pef effectum primi operis prodii-
'gradibus. Ciimque iriVocctnieIsqia pbterilidmDomihi eeretuf. Unde mefito pfolata vindicta ih eum et
sigiiuin esset effectilttt,pfwcepii Isctiqs dfferri mbssaih sibi bbsequentes ostenditur. Igitur quam perhiciosa
ficbruirirecenlium, qriaiiicuhi atiulisseni et posuisseril sit bpminum aniniabus cenodoxia? vitium, Ezecbiae
siipet vulnus ejtts, cutriiits est (IV Reg. xx). factuih manifeste demonstrat, quia in omnibus con-
Reverliiur ahtem ad regerit propbela Pomini summalBejuslitise et sanetarum Scripturarum lesli-
jussione, tit ipse saharet qui percusserat, etvocatur monip comprobatur,; sed pos.t innuniera virtutum
Ezeebias dux populi mei,.'ei iilius David, cujus opera praeconia uno elationis telo fuerat ejecius. Tantas
sectabatuf. Fecerat enim fectum juxta omhia quse justitiae tantseque virtuies, tanta fides atque devotio,
fecit Pavid pater ejus, cujus opera sectabatur, et quse naturam ipsam et tolius mundi Ieges immiilare
auditur ejiis oratio videriturque lacrymse, quoniam meruerunt, una jactantia depereuut. Ita universis
ariibulaverat [cbfahi Poriiiho ih vefilate et iri corde G virtplibus suis ac si nec-fuissent ob.livioni traditis,
perfeetb, bt fleverat! fletu magrio, et quPd;placitiihi iraHiconfes.tiniRominisuscepisset,nisieam resumpta
eratin ocrilis ejus fecerat, adjiciunturque quihdeciiia humilitate placasset, ut qui de tam excelso merito-
anni ad vitam, qubs ille npn postulavbrat, et insuper rum fastigio elalione impiente deciderat, non nisi
yiyente eb regni securitas Tepromiitiiur. Sin autem, per eosdem rursum humilitatis gradus ad admissum
ut quidam putant, in cbrpore vivere cpndemnalip culmen ascenderet. Omnia vilia superata marce-
.estj et, juxla illud quod dicilur;; Revertere.,qnima, in scunt, et.deyicta per singulos dies infirmiora red-
requiein tuatn (Psal. cxv), et in alio Ipco : Educ de duntur, et vel loco veLtempore minuunturi atque de-
cqtcere qnimam ineaiii_(Psctl,CXLI),optanda es.t mors ferveht, seu cerie a contrariis virtutibus.desidentia
ut. de carcere liberemur, quoinodo nunc Poniinus yel caventur facilius vel vitantur. Sic verp dejectum
donat pro beneficio ut qui liberandus erat adhuc acrius resurget ad luctam, et cum putatuf exslin-
quindecim annis vivat in carcere? Ratur. autem si- ctum, sua morte vivacius convalescit. Gaetera ge-
gpum tit sol decem gradibus rever tatur, quos nosjuxta jiera vitiorurn eos tantummodo impugnare solent,
Symniaciium in lineas et horologium vertimus, qui qups in certamine superaruht. Hic yero suos victo-
gradus intellex.it in iiheis, ut manifestiorem sensum _. res acrius insectatur,. quantoque fuerit validius eli-
legentibus faceret; sive ita erant exstructi gradus sum, tanto vehementius victoriae ipsius elatione
arteniathemalica, utper siugulos umbra descendens congredilur, et hsec est subtilis inimici versutia, ut
borafum spafia terminaret. Quod signum est prse- mililem Chrisli prius faciat telis succunibere, quem
senfis temppris el futuri typus erat, ut quompdo sol liostibus a.rmis superare uon potuit. Alia interdunl
reverteretur ad exordium sui; ita EzechisS,jvita ad viiia, sicut diximus; etiam iocorum beneficio, cbn-
dextros aunos" rediret, nobisque in hebdomada et quiescunt, et materia peccati vel oppprlunitate ejus
ogdoa viventibtis per Resurreclionem Christi vitse et occasione subtracta, lentescere Solet et minui.
spalia protelenlur. Solent s.ancioruni locorum in Hoc vero cum confugiente deserla penetrat, non
ha.Gproyincia monstratores iutra cpnseplum templi loco noyo excluditur, nec exlrinsecus materia sub-
oslendere, gradus dpmus; Ezechipe vel Aclia.z,quod .tracla marcescit. Non enini aiiunde quam yirtu-
sol per eos descenderet. Sed nunquam ego credam> tum ejus qtiem hnpetit successibus animalur. Quae-
non dico Acbaz, qui fex impius fuit, sed cujuslibet dam etiam 1pf ocessu temporis, ut prsefati sumus>in-
regis justi domum fuisse in templo Pei, cum Salp- terdum moi.liuntur atque vanescunt, liuic longiludc
mon idciico Dominum iuter csetera offendisse dica- / nisi fuerit industria solerli ac prudenti discretione
523 COMMENT. IN PARALIPOMENA. — LIB. I. &JG
fundata n&& Soliiift npn offlcit, verum etiam novit u\. arbitratuf auctbrem, supplicaret Deo ut: ei hostem
fomenta congefere vanitatis. Postfemo caelerse per- suum clementem faceret atque misericordem. Cujus
turbaliohes a eorilrafiis sibi virtutibus desidentes,- orationem Peus exaudivit, concedens ei utremissus
ei expefto lahquam de claro beiiaiites, et superan- a rege Babylotiioruni ad sua regna reverteretur, ubi
tur facilius etcaveriluf. Hsec aulem iftserta virtuli- postea emendatius vivensj et divinum cullum restau-
bus e't acie permisla velut ih ribete Gseeadiffiieans rans, anterioruhi culpafum pef poeriiteritiam delevit
alrociusiftftpinatos decepil et incautos. noxam, sicut historia prsesens manifeste dembn»
Dotihivitque Ezechias ctim patribus suis, et sepe- strat. Exemplar autem est haecpoehiientiaMaiiasse,
lierunt eurri supei sepulcra filiorum Dtiindi et celebra- quodpost commissa scelera nullus debet de Pei mir.
vit exsequias ejiis univetsus Juda el ohiiieshabitatorcs sericordia desperafe, sed iriagis per poenitenliam
Jerusatem. ftuod autem dicil sepullum esse Ezechiam congruaul spem habere veriise, si eaffl rjte perfecit.
snpef sepuicfa filiorum Pavid, ostendit. SepulCrum Post Manasse efgb fegriavit fiiiris ejus Ammon, qui
ipsius excelsius bsse fabfiealum quam eateforuni siniili demeritia qua pater primum idola pfo riuhilni-
filiorum Pavid :.meriti prsefogativa et cultura pie- bus coluit, et adhuc magis quam pater ejus deliqtiit.
tatis in Demihum. Contra quem cum venissenl sbrvi sui; iriteffecefuht
RegridvitqueManasses filius ejuspro eb. - B eum in ddmb suav Peb illi,'ustam reiriboiiPhehi pro
CAPUT xxxni. merilis pfbpriis feddente. Post Aniirioh autem filius
De Nariasse. filio ejus et Amriibiiejus sobblbi ejus Jbsias rex- justissimus fegriavil, qui oriinem
Duodecitri anhorumerqt Manasses cumregnarecoB- spurcitiam idolofum qriam patres stii fabricaveruht
pissel, ei qiiinquaginta quinque arinis tegnavit in Eie- emcridavit, et se ifi Pei eulth st'renue"-.-eiefcuit,.'et-
rusalein; fecil auiem malum cotamDomino juxtti ab- nierito, quia lorigb arite hocde illo diciuui est pef
omihaliori.es gentiuin, quas subvetiit Dbminus cbfam prophetam. Iriterpfeiatuf. aufem Josias,- cujus bst
filiis Israel, el conversus instauravit excelsa qrimdeino- sacfificium Pomirio,- vel salus Pomihi, vel fbftitudo
litus fuerat Ezechias pater ejus, consttuxltque atas Pbmirii
Baalim, et fecii lucos et adoraiit oinn.eriiiiiilitiam cceli Octtivo autem qnno fegnisui ciim adhuc esset piter,
etcoluiletim. Mdificavit qugqiie dltafia dqiiwDqiriini ciepit quwrere Deiirii patris sui Ddvid, et undecimo
de qiia dixerdt Domiiius, In Eierusaleni eth nortten dririopostquani ccepetat fegndre mundavit Judahi et
meum himternum. Mdiftcavil ariieni ea cuiietciexerci- . Eierusalerii tib excelsis et lucis simulacrisque et scul
tui casli induobus attiis dotnus Domitti transireque plilibus. Desifuxefuntque corarii eo urtis Btialim, et
feck filios suos per igneht in vaiie.Betteritton. Obser- . simulacfa qucesupetposita fueraht demoliti sunt, lii-
vabat soninia, seclabatur augtiria, irialeficis aftibus " cbs eliam et sculptilia succidit dtqtie cbmtriinuit',,et~
iiiserviebdt. Eabebat tiutem secuni magos ei htcahiaio- super tumulos eqrutn quieis imitibltire coiisuevetarit
ut irfi- '
res, multaqite mala operatns est coram Domino fragmentq dispcfsit. Ossu pfwtetea sacefdblum cohU
tarei euni, etc. His siffiilia Josephus de Manasse rege bussitintillaiibusidolbtum,muriddvitque Judtimct Je-
narrat, a"ddens etiam quod ad crudelitatem versus tusalem, sedet inuibibus Manasse et Epliftiirnet Si-
omnes Hebraeorum justos occiderit neque prophetis meoii iisqrie Nepliltiliin cuttciti subvertit. 'Gur autem
pepercerit quoruffl quotidie singulos perimebat, Unde Josias ossa mortuoruhi cOncfemafe Jussit stipef al-
: tradunt Hebra» ab eodem Manasse simul et a prin- tare, nisi ut osteridefet quod funesta fuefurit eof um
cipibus Judaeorum Isaiam prophetahi lignea - serra sacrificia, et hoh sblum peGudiirii liostias; daemoiriis
per medium secalum atque interfectum, vertentes Offerebaht, sed efiam sehietipsbs pef erfbrem idolo-
Iibc; ei in crhneh quod appellaverat eoS pfincipes latrise in poteslatem dsemonuni tradiderunf, qui
SodOmorum et Gpmorrhseorum et qui dixerit: Vidi justPPei judicio siniulcum aitari quod idolis fabri-
Doininuiii sedehtetti supet solium pxcelsritn (Istt; vi). cayerant, dissipandi efarit. Mystice auteiri significat
Duni ipse Pominus per Moysen dicit : Non enim-vi- Oinnes qui diaboli sefvitio riiariCipavit vifam sacri-
debit mehomo ei vivere pbtesl (Exod. xxxm); nec. legam' tempofahter finierant seterhis cfuciatibus con-
-non etillud, quod dixerit ad Ezecbiam verbo Do- suiriendos, Deb illis rctribuente secundum. propria
: miui : Addam ad diestuos quhtdecim anrios(IV^Reg. riierifa operiim iiloruih. Peihde Sequiiuf- de ebiiem
xx); cum per Moj^sen dicttim inveniatur : Nrimeium fege, qiiod, audito libro legis Pbhiini, quein Helcias
dierutn luoium itnplebis (Exod. xxni). Sntiiiitef et saeeTdos ihvenifih teriipfo Pbmini, scidisse vesli-
illud qtiod ait: Quwrite Dominum dum inveniri po- nierita sua et misisse Helciarii sacefdbtem et caete-
test, ittvocdie eum dumprope est (Isa. EV); cum alibi fos qui subsequeriter aiinuffiefan.fuf, uf bfaf erit prb
sCriptum sit : Quis est tam ptopinquus quoriiodo D:o- se et pro reliquiis Israel elJuda, supef uriiversis $er-
inihus fieus nosiet, qUandp euin ^rivocanius? Addit. nibnibus libri qui fepeflus est in donio Dei, ipsiquo
praeterea Josepbus quoil rex Babyioriiprum' et Chai- abieruht ad Oldarii pfophetam uxorem Seilunf, quein
dceorum misso exercitu in Judseam regioirein"edrum Hebfsei aiituiiianf avuriculum, esse palris JeremiEe
"deppphlatus sit, et fegeift Mahasse doltf captum Aiiaiiehel, quaehabifabatHierusalemin secunda. Quid
afqiie ad se deductiim haberet ad ea. quse ypluit sigiiificet illud qubd dicitur in secuiida, iif historha
tprmehta' subjeclum. Mahasses autem tunC intelli- libii pfaeSentisSuperiuSdeclaraUir, ubi scriptum est
geiis in quibus malis esset, et hprum omniiim"se de"praefalb rege: Ezecliia : Mdifieavit quoque agetus
527, ':B.: RABANIMAUM ARCHIEP. MOGUINT..OPERUM PARS I. 335
indusiiie dmnem. muruiii:qui tfueratdissipatus, ex- _S_el adulteris et perjurk, et qni cahiiniiiabaniur mei
truxitque turres et :forhisecus alietum: riiuruin (II cedem mercenarii, ct liumiliant viduas el pupillos
Par; ixxxn).: Meniinit. hujiis loci. et;; Sophonias di- opprimunt peregtinitm, ncc limv.etunl me, dkitLt
cens '..Y.ox.clamoris apotta piscium eiululatus a se- minus exetcituum (Mal.m). Gelebratergo Josiasn
,cunda:(Sophon.i), Proquovetus editio quasi pro- slcr verum phase in octavo decimo anno regiusi
• quando in octava seiate generali resurreclioneperj
priunl noftieii: loci tratistulit, "in Masena. Masena
quippe, intefpretatur: seeunda.: Quod ergo dicitur trata sanctos suos cum perfectioue bonorum open
prpphetissa'habitasseinSecuiida, ih seeutidi muri perducit ad seternae beatiludinis denarium accipi
parteinteilige.:, ',•-..: ;-: ,..- ... ..;- dum, ejeclis prius omnibus scandalis de rcgno ej
.<::::.,::'._:: / v ; CAPUT;XXXV.:.:.;>: : .:,_:: de quo prsedictus propheta ait : Ecca enim dies
DeJosiatege.et.boimactibns.illius,,quem Necliag rex niet sitccensu quasi caminus, et etunt omncs sup
.:, ... V Mgypti in prcelio interfecit. ,,.,...- ; -. el omnes facietties impietalem sltpula, et inflainin
-;;F,ecit,qutem,Josias,in__.Eierusalem _.phase Domino, eos dies veniens, dicil Dominus exerciiutttn, qnce
qupdimmolqtum:est;quartq decima die merisis ptiirii, relinquel eis radicem el ctermen, el orieiur vobh
el-cpnstituit.sqcetddtesjhojfifiih mentibus nomen meum sol justitiw et sanilas in \
eps ut:,mittistfatenP.ih::dbnid; Dpmhti, Levitis_qtioque B nis ejus. Et egrediemini et saiielis sicut viiuli de
adquorumeruditionempmnis.fa menlo, el. caicabitis hnpios cum fucrint cinis
Dotnino locuttisest: Pbnite drctinpinsanctutirip tetri- planta pednm vestrorum (Mal. ir). Et recte dic
pli,;qup,&:.wd_ific_avit_:Sqlt)monfilius est. quod non factum fuerit phase tale a diebus
nequaquqih, enim: ulirqeqriiporfaMitJs, etc. Tradunt dicum, qui judicavcrunl Israel, et omnium dic
Hebrsei qupdarca Pomini;quam modo.in tempjuin Israel el regum Juda, sicut in oclavo deeimo a
Josias reduci proecepit; delata fuerit de. templo .tem- regis Josise ipjHierusalem, quia, ablatis figuris,\
ppre;Achaz,,quandosimulacTa abppintemplummissa eiter in die judicii transibunt sancti de morte
suut, et ducta in domum Sellum-viri Oldse ayunculi vilam, de conuptioue ad gloriam, sicque in <
3eremi8e,ubi.permansit,usqiiead;teiftpus Josise, Nee spectu conditoris sui in coelcsti Hierusalem in se
enini poterat arca Dei esse; ih locp pbi sihiulacra;ih- num gaudebunt : Quia videbitur Dcvs deorvm
iroducta fuefant, et gentiiium usus_et ritus nefan- Sion (Psal. LXXXHI); et civiias illa non ccjet
dissimus ohservabatur. Quod, aufeni praedictus fex neque lunanl Iticcanl in ea,nam clarilas Deiilh
ejectis idolis de terra, nec.non phitoriibus et ariolis nabit eam, ei lucerna ejus agnus est, et ambuia*
et omnibus .immutiditiis ;:atque abominationibus getties in lumine ejus, et reges terrm afferent glm
ablatis, iu octayo anrio regni.suiPoHiino Phasece- ^ suam el honorem in illain, nec intrabit in eatn ali
jeberrinium .feeisse legitur, .-mojaUter docet nos ul coinquinatum el faciens abominuiionem et me
prirgemus pripmm tefram cprdis noslri ab oninibns cinm, nisi qui scripti siinl in libro vilw agni (Apoc.I
Titiis et mundemus; actus/ftostros ab pmni inquifta- ct nomen civilalis ex illa die Pominus ibidem : E
jnefttb peccatorurn, et ab' operibus mprtuis ut ser- dictns Dominus, quoniam mirificavit misericorc
virepossimus Deoviyenti, sicque gratuin Doniino suam (PsaL xxx).
celebremris.. Pascha: Non uiique iri .fermentp .mali- Ascendit Necltao rex Mgypli ad pagnandtti,
timet iiequiiice, sedin azymis. sinceritatis et verittilis Cliarchamis juxta Euphraten, et processit in oc
(1Cqriy). Secunduffi allegpriam autem Josias iste sutii ejus Josias. At ille missis ad eum nuntiis
typulntenet Doinini Salvatpris, qui salus et forti- Quid mihi ei iibi esl, fex Juda ? Non adversut
tudb Pomirii' merito; dicitur,' quiaipse est de qiio hodie venio, sed conlra aliam pugno doinum,
SeripturaV dicit': Dpminus fprlis, Dpnlinns poteiis esf,°contia domum regis ad Remmon filii Js
iriptmlib (Pstil..xxiii).,Et aiibi : Jpse . enini salvutn mon qui reguabat in Charchamis, quae ea ten
faciet' populurii' suumq peecqtis eptum (Maitli. 1). state qua et Josiam regem Ncchao interfccit,
Ipse quidern zelo Dei niundat terram Juda et Hie- _ cjiiatn me Dens festinato ire prmcepit. Desine
rusalefti ab omnibus iinmuhditiis et abominationi- versum Deum faccre qui mecum esl, ne interfi
buS, qui per Prophetam dicit iZeius domus tuwcotri- ie. Rex" jEgypti sc Dominum feslinato irc pra
editme (Pstil. Lxvrii);de quo et.Joannes ait : Cu- pisse commemorat, quia ex rerbis prophefai-i
jus veniiltibium in riianu sua.etpurgabit aream suam hoc est Jeremise e( aliorum, poluit cognoscero
(Matlh. eifiucim); de quo.et Malacliias dicit: Ecce mini rolimtalem ad ultionem agendam in poj.
veiiii, dlciiDominus exetciiuum. Quis ppterit cogitare peccatore. Unde et Rapsaces dicit Scnnachc
dietri:. adveiiius'_ ejus, et _quis stabit: tid _videridum, regi Assyriorum , Dominus jussit me ascemlcre
etitii?' Ipse eniin. quasi ignis,, cgnflans et quasi herba terram isiam, quia jam prophetae Israel proplu
fuU6riumei'sedebitcoriflansetemundans argentum el verant hoc, quod ille ascensurus csset, quia I
purgabit filios Levi ei, conflabit eos quasi aurum et cum minime laluit.
quasi atgehlum. Ef. erunt Domihb offerenUs sqcrifi- Noluil Josias reverti, sed prmparavil cotitra e
citi hi jus_iilia,ei placebilDeo sacrificium ,Juda. el bellum nec acquievil -sermonibus Nechao regis
Eierusalem,sicui dies swculi,et sicut anrii aniiqui.Et ore Dei, veiutn perrexil iti dimicaret in cnmpoM
accedayti ctd.vos injudicio el erp iestis velpx. inaleficis tjeddo , ibUjite vulneratus a sayiltctiiis dixil puc,
_;„- JCOMMENT.IN PARALIPOMENA.—LIB. I. 530
"
suis : Deducile me de prwlio, quia pppido vulne-IA '-..' CAPUT'xxxyi."
ratus sttm.. Qui transtulerunt eum'"de ciittiiii alte- De Joachaz et Joaliim filiisJosiw, et bbilu Illofum.:
rttm cuttum qni sequebalur eitmmote tegio et aspor- De eo quod Joachin rcgeni Nabuchod.onospr,:rex
Babylonis, ducil in captivitatem,;et malrem. ejus
laverunteumhi Eierusalem. Mortuusque est el se- ac servos. De Sedecia tetje, et excidio tirbis Eieru-
pullusinmausoleo patrum suorum, etuniversus Juda salem. -..
et Eierusaleni luxerunt eum, Jeremias inaxime,_cujus Tiilit ergo populus icrrm .Joachaz filium Josiw et
omnes cantores alque cantatrices usqtie in prmsenletn coiislituiteumregempro patre suo in Eierusalem,'cXc,
diem lamentationes super Josia replicant, etc. De hoc Joachas, qtiiinterpretatur retentus, sighificat pravbs
pralio Josephus ita refert. Dum Josias in pace atque rectores, quos populus terrse, carriales videlicet 'tef*
diviliis et gloria super omnes excelleret, Nechao rensa cupiditati dedili secundum niores suos consen-
rex Jjgyptiorum castra. posuit ad Euphrafen flu- tientesvit.iissuis,personaseligunt.QupsPharaoinlie-
vium ot contra Medoset Babylonios dimicaret, qui blavincivit et in Jigyptumduxit,cum diabolusmiilti-
AssjTiorum solverant principatum. Habebat enim tudinem adulatorum enervans decipit cordapraelato-
desideriumutregnaretin Asia; et dum venisset ad fum. Reblath ehim multitudo intefpretatur, sicque
civitalem Medin, quse erat de regno Josiai, prohibe- spiritualis iEgypti vinctos catenis peccatorum in te-.
bat eum rex Josias per suanf provinciam contra B J ftebrosam mergit abyssum. Pro Joachas quoque Ne-
Medosi.ter faeere. Tunc mittens legatos ad eum chab Joakini. regem constituens imposuit multain
Nechao significavit non se contra eum exerci- terrae centum talentis argenti et taleuto auri, cum
tum ducere, sed ad Euphraiem fluvium propera- malignus Spiritus pensum servitii sui inpopulo per-
re, adjiciens ut eum provoeafe non deberet. per ditorumexpetit,*ut lam sensu quameloquioejus per
suum bellum prohibendo, ne alieria iret ad prselia omnia parati sint obsequio. Uride Joachim "iuxta'
quo tendebat. Josias vero non acquiescebat verbis prseeeplum Pharaonis unumquemque. secundum vi-
Nechao, sed instabat ne iter stitim per ejus faceret res suas exigit uldaret tam argentum quam au-
. regionem". Reor urgebat euni iit quod imffiinebat rum, quatenus hoc rcddefet Pbaraonij quia diabo-
accideret. Hic dum aeiem exercitus sui coffiponeret, lus per sibi debitos viros ab.unoquoqueexigit.se-
et in curru vectus a curru tfansiret ad currum, cundum vires suaspeccati censum solvere, sicque
quidarii jaculatus eum Êgj^plioruma belli festina- in nequiter prselatis quolidie prseparat pefditioriehl
tione suspendit. Mox enim vulnere nimis affectus subjectis.
"
jussit exercitum revqcafi-,et ad Jerusalem remeavit Viginti: quiitque annorum. erai Joachim cum re-
quiaplagatus est, sepultusque magnifice in patriis gnare cwpisset, et uhdecimannis regnavithi Hierksti-
monumentis. Qui vixit annis tfiginta et novem, Te- G lem, fecitqueiiialum coram Doniino Deo stip. Gontra
gnavitque ex eis triginta et unum. Omnis populus ' hunc ascendit. Nubuchodonosof rex Chuldworum et
eum niultis diebus magno luctu gemiluque deflevit. Vinctumcatenis duxit in Babyloriem, ad quam etvasa
Sed Jeremias prophela morti ejus carmeh lamenta- Domini tfuristulit et posuit eain lemplo sub. Nolan-
biU mbdrilatione composuit, quod hacteuus npscitur dum autem quod de eoderii Joakiffi filio Josise re-
permanere. Hic vero propheta etiam fuluram civi- gis in Regumitascriptum estiDotmivit Joakini cuni
talis cladem praedixit, scriptb reliquit simul et paltibus suis,tegitavitque Joachinfitius ptb eo (IV Reg,
capthitatem nune apud nos habitam et Babyloniam xxiv). Josephus autem videtur"asserere ipsum Joa-
variam.-.migrationeni, et nori solum iste prsedixit chim Patrem a rege Babylonis in Jerusalem fuisse
hsec populo esse ventura, sed efpropheta Ezecliiel interfectum, quia captivum; ift Babyloniam dedu-,
primus dehis duos libros conseribens plebi reliquit.. ctum, qui in decimo Afttiquitatum suarum Iibro ita"
Erant autem ambo sacerdotes, sed Jeremias quidem refert dicens (Lib. xiv Antiq.): Dum rex Babyloniseift-
in Jerbsolymis : est commoratus, a decimo quarlo .- trasset in civitatem, fideni nequaquam servavit, sed
anno regis -Josise usque duni eivitas vastaretur et juvenes fortissimos etpulchritudine decoros Jerosoly-
templum. Quid autem juxta allegoriam interfectio mitanorum occidit una cum rege Joakim,' queta
Josise significat; qui a PbaraoneNecbao .interemptus D etiam anle muros:insepultum projici jussit, filiuih
est in Mageddo, nisi persecutionem antiquihostis vero ejus Joachiri constituit regem universsepfoviu-;
adversus sanctos prsedicatores quos per invidiam ciae.Eos autem qui erant in dignitalibus constittiti -
neci tradere et de terra EcClesise auferre conatur, humero tria niillia captivos induxit Babylbniam,
qualenus facilius totam plebem dissipare et invadere. interquos erat propheta EzeChiel cuni esset adhuc
possit. Interpretatuf autem Pharao dissipans, Nechao puer. Hic ergofinis habuit Jbakim regem, qui vixit .
percussio, Mageddode lentatione. Eermissus quippe quidem annis sex et triginta, reguavit autem unde-
diabolps consurgere adversus sanctos, hoc solum cim. Successor vero regni Joachin rex nomine onos,
modo agit, hoc totis viribus, certat, quatenus ten^ regnavit niensibus tribus et diebus decem. Sciendum
laiido.gregehirDei.perculiens dissipet, eosque pri- autem quod curii semel quis cuilibet se emanciparit
mum aufefat quorum solatio adjuti contra hbstem ; vilio, non uno sed multis dominis bbnoxius erit.
dimicarecseteri debueranl. . Unde Joakim queffiPharao antecensuni sibi sblvere
coegit, nunc Nabuchodonosor rex Babylonis sibi
tribus annis; sefvire compellit. Et quCm Nabuchb-
551 B. RABANIMAURI ARCHIEP, MOGUNT.OPERUM PARS I. i B3a
douosor alium intelligemus, nisi eumdem quem J^ Jervsaletp, ei pireumdata est nrbs munitiamb-is.Vc,
Phaf aonein esse diximus, principem videlicet con- niiqve Nabuchodonosor rex Babylonis aci civilatem
fusionis, et rectorem ienebrarum harum. Ergo cum cum servis suis, ut oppugnarent eam. Egressusque est
anfiquus hostis aliquem sibi censura pcccati solvere Joqchin rex Jnda ad regem Babijlenis, ipse et mqter
persuadet, mox totum in dominium suum redigere ejns, et sctvi ejus el principes ejus' pt punuclii ejus,
et plenum servilium expendere admonel. Quid est et suscepit eum tex Babylonjs pn"0 octavo regni sui,
ergo aliad regis Babyjonis seryum esse, quam peret piotulit inde otnnes thesavtos domus Domini ct
suasione, delectaiione atque consen.su, antiquo Iio- thesaiifos dotntts recjim, et concidit unhersa vasa att-
sti subditum fore, el in cogitando, loquendo, atque rea qum fecerat Salomon tex Israel KI tetnplo Do-
agendo, totum viiiis dedilum quasi libere ab eo pos- mini juxtu verbum Domini, el transtulit_omnem Je-
sideri. rusalem, et universos principes, et omnes fottes exer-
Reliqua auleni verborum Joalfim et abominationuiii cilus decem millia in caplivitalem, et omnem atlifi-
ejus quas operatus pst et qum inventw sunt in eo cem et inclusotem, laUiiqm telictutn esf, exceplis
cottiinetflur in libro tegum Israel el Juda. De hoc paupetibus popnli ierrw. Transtidit quoque Joachin
auteai Joakhn quam scelestus fuerit non solum li- in Babytonein, et inatrcm regis, et uxores regis, et
bri Eegum sed et .iParalipomfiaon:harrpnt, quando " eunuchos ejiis, et' judices terrce: duxii in captivitatem
etiani et Jeremias quanlse deipentiss fuerit cbpiosis- dp Jerusalem ih Babijlonem, _etptrines vitos tobustqs
siiae ih Jibmjsiio isstatnfi ita ;ht non splum pravis . , septeminUlia, ei qrilfices, et iiiclusgres mille,,pmnes
operibus D.omittuin- irriiaverit asiaiOj quod iriajor viros rories ci bellalqtes, dvxiiqne eos rex Jiabtjlpnis
calumftia est, pfppheiaram qui^pd se a.iissi saiit capiivqsin Babylonem, el cpnstituit Mqihathftini pa-
yerha spreyerit, -sed et libruni JeremiBe, qaem B.a-: truum. ejus pro e_p,iinposuitqiienomen ei Sedecius
i'uch;,es.pre ipsi.HSpj-ophetoecpnseribit,;cum corahi (IV Meg,xxiv), Mysliee aulem; 1 capjivilas bsec regis
;se lecius Msset, -.scajpelloscihdeas prpjejBjiIR igfiem,; JoafcbihVppfqpajri:deducttis pst;' iri;Baliylphem, si-,
qui erat supej- areelaffi, .doiiecconsiimm.aretpi' ornne gnifi.cat;lap'sumatqae ruinamre.GtoruiftEcclesipe,qui,
voluiften igoi, et non thnueruftt; fteqfte sciderunt veri Na.bucbpdonpsor,bpc est, -diaboli,arte deliisi, in
yestinienta sii.a, In hoc"autem:quo;d.dicitur epntra; copfusionem addiicuntur erroruffi atque yitioruni, et
ab.omiaatipnesqtias pperfltiis est,;et quaeinyefttffis.iint: q«i per Pominivgraliam ac stjidipin-ibpriuift.alibs
ih eo, tf adunt Hebraai quod iriier csetera maia qiise sernrone doctrinse et bonis exehipjis ad verairi iveli—
gessit, etiam hsse fecit in eorpofe suo quse Dominus gipn.episuscitare debuerant, ipsi variis |udiciis iru-
prohibuit:duisi diceret: Non tpndebiiiseaput veslrmn: cidali morie absorpti sunt peecalpruin, Hpc epim
in reikndum,neque super morhium stigmata facietiS:V iiomehJoa.chin, qui$-e$uscitans,yejqui estcoiisurgens
iii cprporibusMsiris (Levit. ix). Qui posquam iriortuuS;: inter^fitatufjSigrijflcat.CtiHr qiio! sinlpl pfetibsis-
est; in corppre ejus inve.nta surit, . • "Bima.:yasaDominiiri captiyitateffi.aspprtanftirs,quia
Regntivitergo Jpcichin filiwsejus pro eo. Octo ari- illi qui ingenii acumine cxcellebant, yel-morum hp-
noruineral Jpachin eum regnaie ccepisset,:el tribus' nestate fulgebant, malorum prseposiforiipi depfavati
mensibus ae .decem.diebsis regriqml.iri Jermqierii ,jl exeniplis, siffiul.cum ipgis.jn prfeânvces^sefe .dia-
fecitque malum hiegnspecia flbiirfm. Sciemlum Safte: bpli. ;Q.uodptiairi Jereiriias prppheta jii Lam.entalip-
quod nomen isfius Joachin, qrii et alio iiomine Je- nibus sujs deflerc vi.detur, ubi dicit: Egressus est a
chonias appellatur, non elsdem elenienlis ih fitie filiq Sion omnis decPr ejus, fqcli surit pfincipes\ejus
aptid Hebrseos serlbitur quibus et patris ejus Joa-: velut qiieles non invenienies pqscua, et;abietunt abs-
teffifqni alib npniine Eliakim^-iippellatusest, :;:Sed;. que fprJitudine qpte::fqpieni:subêqueiUis,:\Mamim,
pfiofem, fioc est, pafiêmin fifte nominis pef cappa sunpi inisjt iioslis qd bniriia desidetabilia ejus, qiiia
et mu\ secundum autem, id estfllium, per chi et )ffi, .vjdit. genles ingfessqs sanctuarhtm ejus (Thren. i).
adnotant. JQnde nemo puiet .eumdem in Danielis Hinc: et Esalmista subitaneani vinese pomini adnii-
principio esse, Joakim qui in Ezechielis exordio Joa-j; rans devastalionerii, :ad ipSum Dpnpnuni dieit : Ut
ehiri scrifiith.r.;Isip extremam isyHabariikini habet, •p cjuid deposriisli mqceriam ejris ef Imndeniiqhtedm
,. i!le cliin, st sb banGcausam iri;Evarigeiiosecuridum omnes;qui transeuiit riiqinT Externiitiqvit:eatri apet
Matthseum,una videtof deesse geherali.o,n;uiasecunda (PS(?/,-LXXIX),
tessarakaidecadis ih Jechoniam; desinit filium Josise, Viginii et unius anni etat Sedecias aim.fegiiare
et teritia incipit :a JoachinfiliPjEliakim, iQiiPiignb- , ::cxpissei:el:'undebhn."tinnis vegfiqriitinjJeriiMaleiri,,
rans Poppbyrius cakimniam "Btatult Ecclesisa, Suam feckque inaluitt in pculis Domini Dei:sui, iiec.erribuit
pstendens imperiliam, dum Eyangelistse Matihseiar- faciem Jeremim.prpplietm Ipqiiehtis <id se ex pre
'
gnere nititur falsitatem. _ Domini, A rege quoque Nabuchedoiiosorerecessit qui
:Gimiqne:aitnicifculus.volverefrir,misk Nabuihodo- adjuvaverat per Dium el induraveral cervicem suam
no.sbr:rex'ttuniio.s qui ei adduxerunUeuriiiiii Babtj- el cpr, ul rion fevertereiur ad': DbhiiriutriDbutti is-
lonem aspoftalis simul pretiosissimis vasis domus raeWSed ct universi principes: sacerdotum ei po-
Domini, De hoc .quidem plenius in libro Regum pulusprmvaricaii suiit inique jiixla -universasabomi-
nacratur, tibi ita seriptmn nst z:JnJemppte ittoas^ naliones genliutn et pollueruiit domum Domiiii, quam
cendemiit êri)i;j^6»c/ibite^sor-r^»..Sxi^/p,nfs: iri
S5S . -- «34
«<)M:ME!|T.,INMRALIPOMENA.,j--LIB. I.; ',
niinus Deus PaltmiysubrUnifid Ulos pei\mdnMsnmn- ikM celebmrct tettambb_qiamq.C_unciis cnim diebiis
tioniin suerum de no.cte-epiisiii-geiiSf et.quotidie.com- desolqtionum egit sabbMutnnsque dum ' coinplerentur
monens, eo \g?iodpgrceret pppuipH.iiabitaculo sup, septuqghitq afmi. .
Aiittl subsamabant :mmtioS,JM ei,:pqrvipendebqiit : Salomon ergo, ut superiora Teplicem, teftiplurii
~ Doiiaini
sernipnes ejusMudebairique frpphMs_, dpriec ascen^ septem annis .construxit in Jerusalem, oc-
deret furor Demiiii ihpppuluni-_.ejus,etesset nullacu- .tayp autem plud eonsummayit ac dcdieayitj signi-
faiio, Adduxit eiiim supet eos regerii Chaldmorum et fieans .qudd'leiripore saeculi hujus, quod septem die-
interfecit juvenes -eorum .glddig in demo sanctmrii pus circuit, EccleSiam Dpiftinus, collectis adsedifi-
sui, -Nen esi misettiis adoiescentis, ei mrijinls, etSC' .cium :.co3leste,4idelihtis.jconstrp.it. PorrO in vjta fu-
nis, medecrejrili qmdem, sed. pmncs.ttadiditmaiiibus tura apparente gloria resuiTpetiohis, ad intpgrum
ejus, universaque vasa. dpnius Bomini iqiitmajora perficit atqpe in gaudiuhi vil.seirilmortalis in aeternse
quam minora, et;Aesttures tempii, ei regis, et princi- su.se clafitatis visione sustollit, Quia eriim ipse,oc-
pum, tmnsiuiit in Bqbylpnem. Quid per Sedeciam 4avp die, hoc cst, post septimam sabbaii resurrexit
fegem Judse,;nisi iiji qui guberhatioijem regimfais a mortujs, fecte octoriafioiiuinefo tempus etiam
in pppulp. Bei sascipiunt, desigftanfew? qiiia juxta iiOste Tesufrectionis expriniitur. jQubd autem sevo
inicrprelalionem ribiftinis ipsius Sedeci.as interpre-- JBrsequeufe,gusedam templi aJdificat qup prae nimia
latur-?»sfcMsBomini. Legem fei sedem jusliijse acci- TOtustate dissolvi coeperunt, sed eadem iripx instan-
piunt, cum-secundtim «yangelieata doeliiftam ad tia feguift aesacefdoitim quae iUis fuere temppribus
. e.yerceftdaopera justiiiisebonOreset..pfflciiaecipiunt, iristaurafa,, et in pristirium suscitata sunt statum,
dignitatem, maxihie cuffi filii Josiae, Iipc est, salutis significat quotidiaiips .fideliumsc Jeyjssimpserratus,
Dotmffi,per gratiafti baptismatis et sacri Chfismatis ide qualibus; SalpmPn •:~$epties, inquit« etidit justus
nhctionem nuncupari nieferrtuf, sed degefterahtes hidie et-resnrgit (Prpv, xxiy)- Qui 4uoiid.iana seque
ab hac dignitaterelabuntur-In vitioftimfoeditateffi, .ipsorum. spjeriia^donante Domino^ per .excnmja-vcl
et non spluni semetlpsos.inipietati et:impadicitia3 cxhortameftta prseCedentiuift:jtistoruni:, guasi per
tradunt, sed etiam subditos quosque-sibi -ccnseni ' feguffi ac sacerdotum Dei coffigrintuf iridftstTiaui.
tienles pariicipes sceierum:faciurit, nee fifleffiDeo Reges' namque ;ac sacefdpfeS merito omnes i.n Ec
quarii proniisefant custodiurit, riec crini honiiriibus •clesia peffecii vocaniur, cuin sint meffibra regis ac
file pacis foedera servant. Hujuscetiiodi crgo he- sacefdotis summi, eum,,se. ipsos bene: regefe, cum
mines quotidie lex divina et propiielaruni atqiie sua corpora Domino hostiam: viventem exMbere
apostoiprum oraeula a peccatis fecedere,-et ad Deum îdicerunt. Quod poStriioduffi CresCeritibtis malis
per posnitenliam converfi adriionerit,sed semel indii- C ipsurii templum idolorum sordibtis prbfanatum, et
Tati verba salulls despieiunt, et salutifero Domirii ad filtimuffia Glialdseisdestftictum, atque iiicensum
mandatp pbedire Tefthtemnunt,Unde ipse iraltis im- est, significat gfaviofes, lapsus eorum xjui per, con-
mittit super eos regem Ghaldaeorum,hbc -est, prin- fessiPherii quidem fectse fidei etaSacramefttum lava-
cipeni tenebrarum, cum satellitibus suis, spiritua- ' eri saiutaris sanctse Eeclesise ineftibris adunatij sed
libus utique nequitiis, ut ftui noluerunt salubri eor- denuo fraude malignorum ispirituum a statu ffldei
figi documento, hostium subjiciantuf tofffienlP. Qui dejecti,. ac vitiorpm sunt flamma comtasti. ;QuPd
nulli parcentes «tati, nulli Jionorem deferentes di- diruto templb ae xlestructa pariter urbe Jef usalem,
griltati, quoscuiique capiunt in Babjlpnem, hoc est; cives ejus in Babylopem trahsmigrati suftt post an--
in eonfusionis laqueum, trapsferuntj et-domum Do- riss septuagiftta, acta de malis suis ppenitefttia ad
mini incenduht,dumfideles,qril teriipJumDoffiiniper patriam suftt, Dbmino lftiserantei remissi," ac TUTSUS
fidsm et calbplicam confesslpnem fleri videbantur, idem templuni atque ufbem sMictam grandi cum
blasphemafe conipeUunt, Destruunt muros Jerusa- Iabpfe restaufavit, figurate desigiiat eos qui decepti
lem, cum custod.iampasloruta dejiciunt; uhiversas a: diaboib noft soluffi fidei siacefitatem atque ihte-
tefras. obruunt:, quahdo .ecclesiasticos prdines, qui' gritatefti boni pperis peMiiftti veruiri eliam per
culmeh hpnoris habueranti per illicita desideria ex- - aceri3itatehl Scelerftm geniibfts ae puMieanis assiifti-
currunt; et quidquid'prefiosufti "fuerat demoiiun- lari videntur, jtixta illud Dominietim : Si autem Ec^-
j.«f,. ciiffi.quidquid 6.6-yirttitum ac scientiaaprajrpga- clesiairi ttori diidietit, sit iibi sicui eilinieus et publi~
iiva sibi :applauseruft.t, lotunr propter. impietatem ciim~s(MutfIi, xyni). Qiioram tameft.nonnulli pef
ilibruhi inpessum e"tad nihiju.mredigunt. Serviunt- dtvinse respeetum grfltiseTesipiscentes ad Eeclesiam
qae regi Babylouis et fijiis ejus, cum diabolp insli- reveftuntur, cuih illustratiohe sancli Spiritus cbta-
gaiite variis yiilbrum polluiipnibus s.emetipsostra- puncii prsecepta divinae legis quse reliqtieraftf denuo
dere et diversis pebcato.ruiii passiohibus se obligari atidire incipiunt et ctistodire', septem namque surit
noft erubescunt, doftec exsurgat'regnum aliud, de dona sancti Spifitus, qtise prppliela Isaias manifesta
quo" pfopbeticp prajnuntiatuni .est elogio, et pec- distiftctione enumerat (Istii, xi), Decehi vero prse-
cali regnum sub divipp corraat juclieiOj uftde se- ceptis, omnis divinse.legis stinima cbmprehenditur,
quiiuf : et septem muHiplicafa per decem septuagenariuin
. Servivil regi et filiisejus dqnec hnperaret tex Pet- ritinierum perficiunt." Unde apta significatiotie qui
$atuny et completetur serxqoDotnini ex bte Jeferriiw. per opera perversa iri Babyloniam fueraftt captivaji
555 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. S56
pftst septuaginta annos Jiberantur, ac domtim Dei KDesoldre, et^flumhia tuti arefaciairi; quidicb Gtjrb:
ei civitatem sanctam resedificanl, quia nunquam hi Pastor meus es, et oninemvoluntatem meam comple-
per suapeccala a communiorie et socielate sanctse bis; quidicb Jerusalem : Mdificaberis; et templo-
Ecclesise separati infideliumsorti ac numero cppulati Fundubetis. Emc dicit Dotninus chtisto meo Cyto,
sunt,'rursumqiie per doimm sancti Spirilus, studiose cujus: appfehendi dextram, _ut subjiciam'anie faciem
bonse operatioftis actus exercent, ae per hoc consor- ejus'gentes, et dorsdregum verlam, et aperiam coram
tium fideliuin doinus videlicetet civitatis Donihii de eo;januasj et portw nonclaudentur. Ego tinteibo et
qua fueiant ejecli recipiunt. gloriosos terrm humiliabo. Portas wrects conteram,
" Ahno 'autein
ptimo Cyri regis Persarum, ad exet vecles ferreos confringam, et dabo tibi thesauros
pleiidum sermbnemDomiiii quein locutus fuefafper absconditbset arcanasecretorum, ut scias quia ego
bs Jeremice (Jereni. xxv, xxix),- suscittivit Dbminus Dominus'qui voco nomeiiluum Deus Israel, prppler
spiriiuin Cyri fegis Persurum, qui jussit prwdictiri servum meum Jacob et Israel electum meum el
: universo tegno siio, eliam per scripiuram, dicens : vocavite in noniine tuo, asshnilavi te et non cogno-
Hwc dicit Cyriisrex Persarum: Oinnia regria lerrw visti 'me. Ego ' Dotninus et nori ~amplius, exlra
' dedit
iriihi Domintis Deus cmli, et.ipse prmcepit ittihi me 11011 est Deus. Accinxi te et non cognovisti me
ui wdificarem ei domum in Jerusuleni, quw est in B (Isai. XLV). •.'•
Judma; quis ex vobis esl itfiomni populo ejus? Sit : Ex quo Isaise prophelae credehdum est pro eo
BominusDeus suus cum eo, et ascendat,- -..-- maxime Cyrum regem dilexisse filios Israel, eosque
Finis libri Paralipomenon similis est principio li- de captivitate exemptos domum remisisse, ac tem«
bri Esdfse sacerdotis : quem Hebrsei Malacliiam pluffi resediflcare jussisse, qtibd audierit prophetas
ultimum duodeeim prophetarum esse autumant, in eorum per Spiritum Dei de suo regno^ et Babylo-
quo edictum Cyri regis Persarum et feditus populi niorum destructione fuisse praelocufos.Nam et spe-
Judaici iri terram Juda describitur. Unde simili ex- cialiter ipsum genus expurgationis quo Babyloniam
posilione tiic locus exsolvi potest, ita ut quae expo- cepit expresseraiit iidem prophetai, quorum Isaias"-.
sitpres ipsiusprophetse de illius libro iu principio Qui dicojittquitj.profundo : Desolarej et fiumina tua
dixerunt, hsec eadem nos in fineiistius ponamus, arefqciaih (Isq. XLIV),Porro Jeremias ait : Unrus
Narrant veteres historise, quibus et prbplietaeDanie- Babylonis ille Iqlissimus suffossione suffodietur et
lis Scriptura concordat, Cyrum ,fbgem Persarum, pqttw ejus excelsw igni coinbureiitur (Jer.hi). Nar-
juncto sibi socio Dario rege Medofum, Babj'lonioruni rant enim historiae, quia diviso atque exinanito per
dextruxisse imperium, occiso ultimo eorum rege plurimos rivps fltimine Euphraten qui per medium
Baltbasar, et ipsa urbe diruta ac yastata. Qui vide-,'C Babylonisinfluebat, per arefactum ac desolalum ejus
licet Cyrus sciens a. Deo Israel regnum sibi; tradi- profunduffi urbem hostis iutraverit. Haec de histo-
tum, mox ut regnum illud quod populumcaptivarat riapaucis dixerimus. At verb juxta myslicosserisus
ac. servitute premebat superavit,; dedit facultatem Cyrus rex Dominum Salvaforem et nomine designat
eiderii popiilo patriam redeundi, ae domum Dei sui etactis. Quodnon ex nostra conjectura sed ex ma~
qiiDeinea erat incensaresedificandi, eamdemque nifestissimjs Isaiseverbis didicimus quibus ex per-
libeftalis sententiam non tantum yerbo prsesentibus sona Domini dicebat : Assimiiaviie"et -non cognovi-
intimavit, verum etiam eis qui longius per omnes stime(Isa. XLIV).Assimilavit naffique eum Deus
fegni sui: provincias aberant missis epistolis man- .- . Filio suo, quamvis ipse Dominus se assiinilantem
davit, ipsum qui.est Deus Israel verum esse Deum minime cognoverit, priffium in eo quodChfistuni
et Dominum.coeli omniumque Tegnoruin auctorem suum cognominare dignatus est, deinde quod cum
publica voce confessus. Quseomnia sic futura pro- Gynim, quod inlerpretatur hmres, mullo antequam
pbetse saftcti Isaias et Jeremias aperte prsedixerunt. nasceretuf vocaridum csse lisposuit. Hoc enim voca- ,
Quorum Jeremias ef numerum annorum quibus es- bulum reele congruit illi, cui dicit idem DeusPaler:
sent in Babjrlonia servituri, et quando in patriam _ Pbstulq q me. et dabo tibi gehtes hmreditutem tunm
®
revbcandi, praecimiit (Jerenu xxrx). Isaias aulein (Psal. n). De quo et Apostolus :: Quem constitv.it
eliam nomen fegis Cyri per quem- a servitio libe- hmredemunivetsorum, per quem fecitetsweula (Ecbr.
randi, in patriam revocandi, cujus perniissu tem- y). De quo etiam in carne apparente inimici per-
plumessent reslauraturi, sineullispropheticselocu- sequentes dicebant : Eic est hmres : verAie,occida-
lioriis' senigmatibus ostendit. Ait enim Jeremias : mus ettm,et nostra erit limrediias (Matth.ixxi). Secl
Ewc dicit Dominus exerciluumrexlsrqel ptnni trans- et in eo Deus Pater quod subjecit ante faciem Cyri
migraiiotti quam transtuli de Jerusaleni in Babylo- gentes et dorsa regum vertit, portas aereas cohtri-
nem. Mdiftcate domos et habitute, quia hwc dicit vit et vectes ferreos confregit, videlicet Babylonis
Dominus exerciluttm: Guin cwperiritimpleri in Buby- vel aliarum quas cepit civitatum, quod dedit ei tbe-
lone sepluuginta anni, visilqbo vos et suscitabo super sauros absepnditOs et arcana seereloruhi videlicet
vos verbummeuni bonum et reducam vos ad locum apes ignotas provinciarum, assimilavit eum Doinino
'
isluin. Porro Isaias : Emc dicit Doininus Redempiot et Salvalori nostro, qui praedicantibus per ofbeni
tuus et fotmatot luus ex ufero. Ego stim Dominus apostolis, gentium sibi universarum colla subjecil,
iqoipns omnia. Ei paulo post: Qui dic.o vrqfundo : ipsos quoque rerum dpminps, et sapienlise sseculari
'.§37-.. COMMENT.IN PARALiPQMENA.—" LIB. L 538
auctores, ditiorii' substravit. Qui "portas inferorum ,^ Israel, ipse est Deus qui esi in Eierusqlem (1 Esdr. i)_,
destruxit, Ut ablatos inde electos suos ad liberiatem Magna ift his verbis fides fegis, magfta cjaret pietasi
fldes quidem, qiiod pbptilum prse cseteris nationibus
palrise coelestis inlroduceret; Qiii errores conlrivit
et docfrinas humana ratione munitas, per Dei esse ppptiluni intellexit, pietas qubd mdlo pror- -
gentium,
liumilium ora subvertit, ut eisdem cprrectis, lumen sus exceptp bftfties qui vellent Jibefbs patfiam re-
siiaefidei et veritatis aperiret, in quo sunt thesauri dire permisit. Fides quod euffidemDbminum Deuni
omnis sapientiaeet scientiae absconditi. Quos videli- et habitare ift coelis et esse ift Hierusalem et cum
cet ihesauros et ideni Dominus noster in natura di- singuiis Tevertefttium de BabjTlorieift Hierusalefti as-
vinitatis aeternaliter ex Palre habuit, sed in assuni- ceridereposseconfessusest. Aft non Itice clarius est
hune npn cbrporeum et Iocbcpmpreheiisibilem,
pla htimanitate ex tempore accepit. Assimilavit ergo quod
sed spifituih et ubique pfseseritem credidit, quem
Cyruni Doffiinusunigenito Filio suo et Doffiino no-
stro Jesu Christo; quia sicut nitairuni ex, quo ipse ita in Hierusaieiri etin templb habifare confessus
essehomo ccepit, ille deslracto Ghaldaeorumitapeiio est, ut simul.cpeli regno prajsidere non dubilaret,
ita in coejis regnare, credidit, ut nihilbminus cum
populum Dei liheravit ac iti patriam remisit, tem-
suis fidelibus esset in terra, epfunique et animos et
plumque quod erat incenstim Hierosolyniis resedifi-
cari prsecepit, et hoc ipsum. edictum etiam per lit—-g manus adea quse salularia esserit facienda dirigeret.
teras manifesiare curavit tit iniplerentur verba Je- Cseteruni Omnia Scripturae hujus verba spiritualem
sensum.fedpient. Giim enim nOn-facilepareat, Solos
remlse, quibus hoc futuruffi ipse prsedixit, ita media-
tor Dei et hpminum, destructo per orbem diabolire- illos cuih quibtis Deus est, de coftfessione peccato-
fum ad viftutuni operaquaside sbfvitiodeBabylone
gnO, electos suos qui eraiit dispersi ab ejus tyrahni- ih
de rpvocatps in suam ccngfegat Ecclesiaffi, quaeel iu Jerosolyffiaih ad lifteftateni pbsse iransife^ quia
sine ipsb ftihii possutaus facere. Qtiis:nbn videt re-
prassenti justifieala cx fide pacefti Jiabet ad Domi-
cteineadeni senteftiia ascensiOftemesse nominatam I
nuniper ipsuffi, et ad visionemperpetuaepaeisfesli-
nat mfuturo. Hierusalem quippe visio. pacis dicitur. Quia nimirumpmnesqui peccant cuni.sseculi curis
servitint ift irilo sftnt; qui Vero placent, ad altiora
Qui etiam templum quod erat ineensuta restaurat,
cum iUpsqui insidiis antiqui bostis fidemperdide- necesse "est- inenlem erigaiit, coelestia suspirent,
rant ad salutem reducefts, sua habitatione dignos pompas inuudi bmnes atqnp illecebras seternorum
ellicit. Sed et Seripturas satictas ift universum misit amofe tfaftsceftdant. HieruSalem quoque esse in
hbc esfin confessione memoratuf, ut qui per
mundum, quibus fidem sui nominis ac spem salufis - Judseaj
eunctis qui adsuum regriuffipertirient, hoe est ele- oblivionem Dei captivari a Chalda3is,qui interpretan-
ctis otanibus praidicaret. Quod ita fiiturum non Je-' C tuT qiiasi dsetaonia, boc est, ffialignis spiritibus man-
reniias solus, sed et communi sensu omnes prsedi- ; cipari ifteruimtiS, per cotifessionent divirise pietatis,
xere prophelse juxta hoc qupdipse discipulis ait;: advisionem liberaj pacis et lucis redeamus, ibique
Quoniam necesseest impleri oinnia quqi scripta suiit__ ; sedificemusdomuni Dpmino Deo Israel, boc est4 in
in legeMoysi elproplielisetpsaliriis de me'(Lue, xxiv).. unitate catliolica} pacis, in confessione sive noslrae
Suscitaril autem Dominus spiritum Gyri fegis Per- miquitatlSj seu diyiftse miserationis et gratise pras-
sarum, ut agnita potestate ac providerilia Dei Israel paremus cofda.iiostra, in quibtis Domihus ipse pro-
faceret quae de eo narrat Scriptura, ac Dominus in pitius inhabitare.atque ea sua prsesentia illustrare
Evangelio ait Judseis : Gum extiUaveritisfilium hpmi- dignetur, sed et proximorum cprda ad laudeih sui
nis, tuitc cggttgscetisquia ego sum, et a me ipso fqcio coftditofis et opera pietatis accendere curemus, Utror.
nihil, sed siciit. doeuit me Pater hmc loqugr (Jgan. que eteftim:ffibdo dbmum Domifto a^dificamus, ctim
vrii),:.Quod vefo in Scriplura stia dicit, idem Gyrus: yel nosirieiipsps ift bperibus jusiiiise exerceraus, vel
Omiila regna terrw dedil-.mihi. Domhius -L)eus cmli eos quoS velleinus ad iter justitise et exempjis prO
(II Pqi: xxxvi; J Esdf, i): bene quidem Dominum vocamus ef verbls. Sequuntur reliqiia ejusdeta scri-
Isfaei, Doffiihum Deum coeli confessus est, qftem ptufae Cyri regis; i ;
etiam regna terfae omnia inpptestate Iiabere et cui- "' E_tpmriesfeliquiiri.cuttctislocis ubicunque hqbitant
cuuqtie vellet dare ppsse cognpvit, sed minus yerum adjuvent euni vifideigcp-suo', atgento ei aitro et stib-..
videfur sOnare, quod sibi omnia rPgna terrse ab eo stq.iitidet pecotibiis,.excepto quod voiuntatie offetent
tradila dicit,,iiisi forte intelligendum esl qtiod eo iniempM.Dei, qubd estin Hietusalem (1 Esdr. l),
tempore quo haec seripsit nullum sibi regntim adver- Notanda distinctip verboruni, quia Offinibus solulis
sariiihi hahuerit, vel certe viclore destructo atque ab injuria capiivitatis dedit.-facultatem;rex, ut qui-
exhausto tam rpbusto tanquam antiquo Ghaldseorum cuftque yellet ad sedificandum templum: Domino
iftiperio, nftllum sibi regnum in tofo orbe resistere diice ascenderet, non tamen onines illuc asceftdere
posse cfediderit.- Yeraciler autem hic sermo conye- jftssit. Qfti eftim;essent de eodem populo Dei, quOs
nit majestali ejus qui dixit: Data est mihi omnis po^. plus aliis quibusque in locis libertate dpnata uti de-
lestas in cceloet in terra (Matih. xxviii). Sequitur. lectaretjhoc ascendenti:bus*atixilioesse de slio quo-
eadem scriptura Cyri: Quis est iit vobisde universo que loco prseeepif, data scilicet illis in necessilaleni
populg ejus? Sit DeusiUiiis cum-ipso et ascendatEie-_ tam.longi ilineris pecuhia sive pecoribus. Sedet
rusalem qum est in Judwa, • et wdificet domuiii Dei alia illis dona eos dare et coffimendare desideravit,
'
§59 B. RABANI BIAURIARCHIEP, MOG.UNT.OPERUM PARS I. MO
quae illo pervepientes in templum Doniihi pro me- J\ gitate subveniri, ut etiam ipsi divifes predicalionis
moria mittentium afferre deberent. Qnmes ergo de ejusdem possinl esse eoiisorles. In' quoruffi persona
captivitate Babyionia liberati sunt, omnes pielatis dicit Gaio Joaimes .: Pro nomine enim ejus profecli
actibus sunt dedili, sed perfecliores ad aedificanduni sunl nikil uccipientes a geniibus. Nos ergo- debemus
Domino templum ascenderuntj, cce.terieps qui asceii- suscipere liujusmodi, ul cooperatotes simus veriiatis
derantadjuvarunt, quia etsi omnesejecti-.depotestate (Joan.m): Quaraobrem nunc dicilur, quodhiqui
tcnebrarum eruti ad libertaiem pertifteferit glorise ascendebanl ad aediiicanduni domum Domini adju-
flliorum Dei, omnes ad societatem sahcla3 civilatis, vari deberent largitione pecuniaruffi ab amicis suis,
id est, Ecclesisese annumer.ari isetantuf, non tamen ubicunque habilarent, id est, sive in Chaldsea, seu in
omnium, sed perfecloruiii sblmnmodo est in sedifiea^ aliislocis, in qusa ftb metum prpfugissent Chaldseo-
lione ejusdena Ecclesiseetiam aliis pra3dicando laborum. Excepto , inqtiit, quod voluritarie offerunt
rare. Unde talesprse cseterisfidelibus duplici bonore templo Dei, quod est in Hiefusalem, quia oportet eos
ab Apostolb digni essecensentur, sicul e;t Angejus qui teiftporalibus abundant divitiis, non solum ex
I)am(Ai: Qui dpcti, fuerittt, .iriquit, fulgebunt quqsi llis pauperibus Christi necessafia mlhistrare, verum
splendor firmainenti, et qui ad justitiam ptudiunt etiain ipsos bona, qusepossurit, pro se iibenter ope-
-miillos,
quasistellminpetpetuqs _wlefni_lales (Dan. xil). J3 rari, quaterius hofum merito velut pblationis spoii»
Qui nimirum erudilores multorum, quo magis sups taneseetipsi in templo Dei, quod est Ecclesia, par-
auditores ad cseleslia qtiaerenda ac diligenda insti- tem mereaniur haliere.
tuunt, eo minus ipsi pro terrenis acquiretidis siv.epps- Explicit Liberix Coinmeiiiqrioruni'.Rqbani Mqfiri in
sidendis curam gerunt; imo etiain ssepissimetempp- voiumen Paratipoinenori.
falia jani acquisita prp sp.eseternoruta relinquutit, Finitp libfo sit lauS et gloria Cbristo,
1Unde neCesseest eorum
jnopiae,ut a.d prsedicand.uift Omnibus inceptis postremos cernite casus,
subsistant, ditiofum, qui prsedicare "nequeunt, lar- Omnipotens Omnesservet Deusbichabitantes.
FULDENSISABBATIS ET MQGUNTJMARCHIEPISCOPI
IXPOSITIO II. 'XffifilJM: IITDITE.

(ATSHO--834.:) '
^ . -]--:
EMSTQM-.DEDIGiTORIA
AD JUDITH AUGrUSTAM.
(Mabill.,AnnalesSS. ordipjssanctiBenedicti.)
Dominse'electa3,etnierito niagnsepietatis ab omni- G gorico sensu ad sanetse Ecelesiaemysterlum a nobis

bus venerandse atque amandse, JDDITHAiigustse, traiislatam, vestro nomini dicare atque transmittere,
RABAKUS, servprum Dei servus, seternani in Christp Judiih videlicet, aiqub Estber : quarum unam co-.
supplex optat salutem: sequatisnomine, alieram dignilale. Quse quldem ob
Cum celsitudo magftitiidinis.yeslrse, atque Jargitip insigne meritum virtutis, tam yifis, quaui etiani fe-
benignitatis,quaenohsblum amicis, sedetiani inimi- minis sutit imilablles, ep quod spiritales hostes ani-
cis, ab i])sius Domini ore instructa, prodesse didieit, mi vigofe, et corporales consilii niaturitate vicerunt.
plurimos faciat sibi devotos; nos etiam qjianlulacun- Sie et veslra minc laudabllis prudenlia, qu»3 jani
que parsplebiSaDeo vobis conimissse,sub pietateve- hosles stios non parva ex parte vicerat, si in bono
slra degehtes, devotum cogilamus vobis exbibere obsw coeptbperseverare atque senietipsam semper melio-
quium. Quilicet nonsimus censu pretiosarum opumlo- rare contenderit, cunclbs adversarios suos feliciler
cupletes, tamen studio sacvarum orationum nonsumus superabit. Adhuc ergo in agohe cphsistitis, ac ideo
onmino vacul, quas iricessanter quOtidie pro vobis, riecesse est divinum implorare aiixilium, ut qui suo
-vestroquedomiho simulac soboleofferimus: deprecan- : sanguine. mortem vicerat, mortisque auclorem ca-
tes ulipsius dono diu hicincoluines, et in futura vita ptivaverat, in certamine istifts mundi veraffi vobis
semper sitisfelices alque gaudentes. De csetero, quia B victoriam pariat; sicque veraciter triumphantes, ad
vos comperi laudabili exceliere ingeriib, et sanctarum aiternae beaiiludinis gaudia vos pervenire concedat.
mulierum quas sacra Scriplura commemorat, vir- Accipite ergo Judith homonymam vestram, castitatis
lutesac studium in bono opere imitari, non frustra exemplar, el triumphali laude perpetuis eam pfieco-
. arljifratus sum quarumdani ijlaruni historiam^ alje- tiiis decjarate: ipsumque super prania beiiedicitet
S41' EXPGSITIO,IN LIBRUM JODITH. §42
qiii ei virlutem taleni tfibuit, ut invictum omnibus A ratj et uriiversam Ecclesian] stiam quam ipsa; typo
hominibus vincerei,insuperabilem sftpefaret. Esther - praferebant, perpetua victoria triumphanteifl^ cce-
quoque simiUlefTegiham regina, in onirii pietatis et lestis patfiaesecum efficiaf poSsessofeni, Jesus vide-
sanclitatis actione imilabileni, vObis anfe "peulos licet Deus et Dominus noster, qui vbsiplus et foris,
eordis seniper ponite , qualenus illius sanctitatis; hicel ubique, fluiic et senipercftstpdire dignelur.
meritum adsquanles, deterreno regno adcoelestis Optanjusvos bene valere, dpniina Augusta, niemoreni
fegni apicem conscetiderevaleatis: pef ipsiusscilicet noslri.
gratiaiu, qui illas sanctas muheres triuniphare fecer
PRJIFATI©.-
Summe Sator rerum, qui yprbo euncta ereasii, lili quo valeat caner.e odas dicere et astris,
Atque opus omne tuum dexlra iu riteparasli, Necjamfit voto reus altum ad culnien Olympi
Luminibus-caDlumetrarois floreniibus_arva •
TJQui tendit menie casani ordinis atque beali
Ornans, sicque tuae deitatis jura revel.as Ambitcfuani tribuil ifli super a3thsra sedeni,
Divis, unde Patrem summum te scire queamus; Arbitef omnipotens, qui solus regnat hi arce.
Atque parem semper libi Chrislum credere natumv Hic.tir, Ghfiste, tui servas per SKpula-regnftmet
Flatus nempe sacer iste tibi Kumine claro Quos salyas illic, hic corripjs ante benignus
Permanet sequalis, iecumque in ssecda yivit. Rex-sevcriis, iusius, sanetjis, niitis, ainaftdus.
Tu Beus es hominum rector Saivalor et idem, Fachos velle, rpgo, tuajussa iniplerpque rile .
Pramiia quij'usiis, peenamque merentibusindis. Goftdignisfaelis fidei, bene jura tenendo.
Sexus, personas, setates perspicis auclor Quosedeni superam regem te yajde sequentes
Mercedemet propriam donasjuslissimusoftmi, Seandamus lseti, et capiamus regna serena,
Tequoque deposconi linquas Isederequeffiquam Lux ubi perpetua est vifse,iaus, gloria vera
Reginam fraude, foveasque beriignus amatam, Quo Pater, ac Nalus, rcgnat ct Spiriius .ahnus,
Tu ut facias fortis-Judex regnare:quietam - Vivusnamqfte Deus verus sumftiusque creator,
Istic, sicque polo Juditfi ipsa parelur adire. - Paryos. qui et magnos sanat per sseeulajustus,
Qub digoatque vocata ipsa sit munereGhristi,'. Omniuni et est factor judex, atque pninibus ajquus.
' -
Quam hic uiemores loetusplacat; sis et ubique G ; ;_
INCIPII .-.'.-..
- £APUT PRIMUM, nisse, boxque occiso et ipse decessit. Ppst quem Se-
De Atphaxad rege Mcdornm, qui, superalis mullis miramis uxof ejus .tolius Asise TCgip.aBabylonem
genlibits__Ecbatatris civilatem exslriixil, el qtio- urbem instauravit, caputqne regni Assyrii jit esset
modo postmgdum a Nqbuchgdonosor- superqlus instituit, sicque fegnum Assyriprmft ditiihconcussa
est.. "
potenlia stetit. Sed cum Arbalus, qriem alii Arba-
t Arpbaxad itaque rex Medorum subjtigaverat cen voeant, pfsefectus Medoruriij idemque iiatione
€ mullas genles imperio suo, et ipse sedificayit civi- 0 Medus,Sardanapalum regem suuftj apud Babyloniam
i latem potentissiniam, qftam appellavit Ecbatanis. J interfecissel, regni nomen et summani in Medos
Quidam quaerendum putant, histbria Judith qub transtulit: ita nimirum Babylonisregnum eo anno
tempore, quibusve sub regibus edita fuerit; ob boc in Medos derivalum est, quo apno apud Latinos
"inaxime, quia ipsi reges in bistoria nolali sunf, Procas Amulii et Numiloris pater, avus aulem Rese
hoc esl, Ai*phaxadet Nabuchodonosor, apud eos qui Sih'ia3,quse malerRomuli fuil, regnare coepit, Dis^
Assyriorum vei Medorum bislorias cotiseripsere, in cedente aulem Arbato in Medos, partem regni pe^
ordine rcgum ulritisqiie regni inserti iion reperiunr nes se retinuere Cbaldsei, qpia Babyloniam sibi ad-
tur. Nam rex pfimus apud Assyrios, qui eminere . versus Medosvindicaverunt. Ita Babyionise poiestas
caeleris potuit, Ninus fuit, qui iri regione Assyrio- apud Medos, proprietasapud Chaldaeosfuit, Chaldsei
rum civitaiem nominis sui, hoc est, Ninum, quam autem propfer antiquam regise urbis: dignitatem
Hebrselvocaat Niniven, dicitur condjdisse. Hic ergo non illam suam, sed se illius voeare voluerunl. Un-
cuiri gentes plurimas bello pelivisset ac superasset, de factuni ut NabuChodonosor, ca3leriqueposl eum
phsiremum bellum illi fuit cura Zoroastre Bactrya- usque jGyrum reges, quamvis Chaldseorum viribus
lioruift rege, qui primus feftur -artes magicas inye- ppteiites, et Babylcnia? npmine clarile gaulur, ij^
Si5 B. RARAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERTJMPARS I. SUZ
nuinero et ordine regum non habeatur illusirium. A j « Et ipse oedifiravit civilatcm poienlissimam,•'
Equidem eo tcmpore quo "Azarias, qui ct O/.ias no- < quam appellaMt Ecbatanis ex lapidibus quadralis
minatus esl, super duas fribus in Jcrusalem rcgna- 6 et sectis : fecit muros ejus in altitudinem cubi-
vit, el Jeroboam filius Joab regis Israel super dc- c torum septuaginla, et latitudinem cubitoruin tri-
cem tribus in Samaria regnaverat, regnum Assyrio- <~ginta, turrcs vero ejus posuit in allitudinem cubi-
rum per Arbalum dcslructum, atque in Mccos trans- c iorum centum. i Ecbatanis Medise provinciaeme-
latum est, cl intcrim sine priiicipibus res agcbatur, tropolis est, quam superius diximus a Dejoco Me-:
usque Dejocum rcgcm, qui Ecbatanis condidil civi- dorum rege condilam, scd quia modo praisens histo-
lalem ; in medio autem tempore, Chalcl.wiproprie ria sediiicalam essc ab Arphaxad civitatem polentis-
prcevsdebant-; quorum separatse quaedamfeguffi suc- simammurorumnimiacelsitudineatque ampUtudine,
cessiones, ut supra dictum est, fcrunlur; Bepique turrium altitudine narrat,. possumus eam intelligere
Thelgathphalnasar et Salmaftasar et Senftacherib: a Dejoco primitus conditarii, sed ab Arphaxad atti-
r.egesAssy,riftrum, terfant Israelitarum iiSdem teni-1 pliflcataift:; sicut etJosephusuarrat Daftielempfo-
poribus vasiasse,' atque ebs in captivilafeimdftxisse: phetam-sub Dafio rege iii. cadeffi civitale lledise
describtiritur, antequam Dejoeus ia Media regnarit. mausojaeum valde praeClartim et mirabiliteT nimis
Noster auferii NabuChbdonosorJerosolymam vasla- B ] instruxisse, quod equidem, ut ipse dieit, mahei ba-
vit. Tameri aiiquorum regumMedorum inter Arba-. elenus, videntibus creditur miruffi oedificatum, ita
tum et Dejoeum in Ghrohicis iritroducta reperimus: tit ea diequa conspiciturpuletur esse construclum,
noiftina,;;ubi Tefertur quodippst Arbalum ;.vigintij sic ei pulchritudo nova yidetuf ,et solida,- nullaque
octo annis fegftanterii, seeuhdiiS Sbsarinus in Me-: seriectftte fam maghi tenipbris lougbevitateeonfectay
dis trigihta annis reghayerit JPost quem Medus ter- cum sedificia eadem quse homines patiantur, et ad
iius-" aririis quadragirita; post hunc quurius Gar- vetustatem p.erveniant, et sua-.fortitudirie longsevi-
duceas annis tredecim ; deinde Dejocus annls quin- tate cafeant, ac proprii decoris amissiorie marce-
quaginta qtiatuor; post Dejocum autem Phraates scant. Hactenus enim sepeliuntur ibi rMedorumre-
aftiiis yigipti:iftmenior,ata;:geftte;Tegnavit.rPost;hunc: ges atqiie Persariim, paritef :;et Parlhbrtihi.!:.Et clii
Cyaxartis sive BioeleS aniiis-tfiginta duobusj qui: hsec crira commitiilftr, .sacerdos est Judaeofftm, et
inorieiis imperium Astyagis ex filia regno privavit, hoc fif tisque ad praesens tempus. Sequiltir :
ae regnum Medorum in Persas traiisttijit -et iri Baby- c Et gloriabaiur quasi poteiis; m potentia exerci-
Joftiaffiyastatvit, ac regnuift :illius peftitfts destruxit, t lus suij.et in gioria quadrigarum stiarum.' Anno.
in tftfuCietis Baltassar abhepblem Nabitchodpnpsor, « igilftr:.duod.eeimo;;regfti.,Sfti,Nabuehpdpnospr;rex:
regis Babylonis, juyante sibi Dario, ut Josephus te-.l:G i;A«sîpfum,qtii.Tegftabat;inNinive..eivitM
statuivprbpinquo siio., nlio- utique Astyagis; annos: « gna, pugnavit conira Afphaxad, jet;obtiftuit, euin
ajtatis habente sexaginta dubs. Haeeatilenl ideo po- t in caftipo ftiagno, qui appellatur Ragau cifcaEu-
suimus, ut lector diligens aliquam nolitiam regum "« phrateri et Tigrim, et Jadasoft, in eamfto Eiioch
Assyriorum atque Medorum in prsedicto opere bre- c regisEllcorum. J Per nomina Jocorum situs de-
viler a nbbis succinclam inyeriieris, paratius agftitis notantuf; genlium, quia ef. posmographi prpdunt a
regriffi siiccessipnibus histprise indagare pbssit veri-;: fiftffiine::Indo, quod est ab Oriente, usque !ad;flu-
tatenij cui maxime prsedictoruiri regumordonarra-V' ; men Tigfim, quod estab Qccasu, regionessuftt istas:
tiouiS coftteniat. Geeterum' Eusebius/iii Gliroiiicis Aracusia, Parthia, Assyria,; Pcrslda et Media, silu
suis assefit Gahfbysem ftiium Cyri, qui post patreui lerraruni montuoso et aspero. Hsea Sepferitrioiie
' ffiginta ainiis regnanteiftoeto annisinPersidere-; habentpiofttem Caucasum, a Meridie mare Rubrum,
giiayit, ab Hebfa3issecundum Nabuchodonpsor vo^ I| et simim Persicum. ln medio auteffi sui fluffiiria
carij suljqup Judith"historiaconseriplasit. Sedquia 1|; prsecipua:iIdapem et.Arbiffiiriift; Injpissuntkgentes:
ipsa liistoria Arphaxad dicit esSe regem <Medorumi ' triginta duse.;Sed generaUter Parlhia diciturj quam-
et Nabuchodbnosor fegem Assyfibrum, qui f egnaret vis Scriptura3 sancKe -uftiversam ssepe Mediam vo-
in Nriiive, ipsumque Nabuchbdonbsor-supefasse re-JB cent a flumine Tigri usque ad flunien Eupbraten.
gem Medofum, et oblinuisse eum, non invenio quo,- Mesopbtainia estincipiensa Septentrione intermon«
modo feghupi Assyrioruma Me.disatquePerslS.de- , tem Taftrum elCaucasuift, cui ad Meridiem succe-
stf ucttiffiâlijtievastatum :f u.rsus; prsevaluerit; ;ipsis | dit Bahyjbiiia,;deinde Gjialdsea, novissiftie jArabia
Medis,;si C.anibyses.Nsibtichodo^nosoresse intelliga- i Eudemon, quse inter sinum Persicuni et siftuhi Ara-
tur, nisi forte dicamus qtiod ipse Gambyses, quia biCum angusto lerrse tractu, et montem yersus ex-
gefttes fiiiifiinas impugnare etjEgyptum superasse lenditur. Iii bis suftt gefttes viginli oeto, sicque fa-
descfibitur^ CftmTegiium Assyrioruffi atque Persa- ctum ut duo potentissima regna inlerse Confligen-
ruraeb-teniporeuftitumeTat, aliquem:regem,npini- les plufimarum gentium; in confinibus suis cOmpa-
nG]Afphaxad.:in:MediaTepugnaftteffi;vicerif,^ - , ravefint. pxercilus; :uJ)i..deffiupi vibtbriaKadChalK
impefio siibjugaverit. Sediad jiaiic bpiftiofteriise- dseos, siye. Assyrios cohcessit. Mystice autemper
quendairi neiftinem iiivitum trahiffius, eligat quis- Ai^phax.ad, arrogautium lypus atque superboram po-
que quod sibi uiile videatur-iantiim ut sensus ejus lest exprimi, quorum totus nisus et; labor, qtii per
iverilati non discordet. :~:.]-,:. " ::, _\''-,::::_- fastuni;lunipris atque per elatipnem; mentis agituf,:
nm~ - ESPOSITIOIN LIBRUM JUDITH-,.. , .-;.-. &a~.
facile inpartem spiritualis "Nabuchodonbsbf, id esf A « gitationem suam in eo esse, ut pmnem terram suo
diaboli, cadit. Ipse enim est, ut.Scriptura testatur, c sftbjugaret imperio. » Quidest quod Nabtichodo-.
rex super tiniversos fiUos superbise. Unde eliam se- nosor furore repletus, et fastu arrogantise elatus,
quituf : « Tunc exaltatuffi est regftum Nabuchodo- pfomittit se iilciSci; in his qui rcsistebantsrbi, jar
nosor, et cor ejus elatum est, J-quia quando prodi- cfatque se oninem terram. suo imperio subjugare;
tofum multitudinem decipiendo:ac prsevalendo an- veUe, nisi qupd diabolus propria . superbia excita-
tiquus hostis suse subj'ieitvoluntati,'tunc elatuni est tus,.; totius prbis sibi spondet imperium, certatque
cor ejus, proprise iUud aseribens fortitudini, non proyiribus, ilta cultii pielatis abstractp, impietatis
promisso divini judicii, et eb. niagis exardescit ad suse faciat consoTtes, Qhi se quoridarii jactans de
plurimorum interfeetionem, qtipd se videtpuibus- potentia regni sui, j'uxta prophetse sentenliam, sub
dam praevalere per pravani suggestionem, et mtil- flgura regis Babylonis taUter, in corde suo loculus
tos interitus sui habeat prineipes, de qup sub- est dicens : ? In coelum ascendam, super sideraDo-
ditur: : t niini exaltabo solium meum; sedeboift monte
«-Et misit ad omnes qui habitabant in Giliciaet < teslamenti in feteribus Aquilonis ; ascendam sti-
« Damasco, et ad. gentes,quae-suntin Carmelo et « per allitudifteni nubium, ef ero similis Allissimo. J
c Cedar, et inhabitanfes GaUlaeamiri campo magno.B Qui ef ift Evangelio Redemplorem nostrum dedu-
c Esdredon, etadoffines, qtiiprant in Samaria, et cens in montem excelsum valde, osiendit oftinia
« trans flumen Jordanem tisqtie Jerusalem, et om- mundi regna et glpriam eorum, et ait,: « Hsecomiiia
d neffi terram Jesse, quousque peryeniatur ad mon- «tibi dabo, si.procidens adbravefis me; » arrogan^
<Ltes jEthiopise. J Per diversasproyincias spiritua- tia enim el hon per modum, sed inflrriia certum har,
Iis Nabuchodonosor legatos suos mittit, cum furbas bet casum, qubd inflne elarebit.
malignorum spirituum ad seducendas gentes disper- « Vocavit Nabuchodonosor rex Hbjofernem prin*;
git, nec parcit quantum permittitur alicujus digni- t cipem militise suse, ef dixit ei: Egredere adveiv
tati seu • honori, sed omnes -secumvult ad gehen- t sus omne regnum occidentis, et cbntra eOs pfse-
nam trahere, et socios faeerepfopriae perditionis. t cipue qui confetopserunt 'imperium meum. Non
Adipsos quoque fideles actus sui nequitiam porri- « pafeat ocultis tuus ulli regrio, omnemque urbeiri
git, neceos securos^t quietos "esse permittit, quod « munitam subjtigabis mihi. i Holofernem himc aut
iionien Jordanis atque Jerusaleffi figuraliter oslendit. .gentiuffi principatam, qui perseeutus est Ecelesiani
Nequesibi satis est ethnicos per errprem captiyare, Chrisli, aut, ipsum etiam iriiquorum pmnium caputi
jffio et studet, si possibile est, pleclos ipsos subver- et nbvissimum perditionis filium possumus inteili-
tere, de quo in Job scriptum est: c Absorbet flu- C gere, qui extbllitur super omne quod dicitur Deus,
vium, et non mirabitur, habet et fiduciam quod aut quod colittir; ita ut intemplo Domiftivsedehsy
influat Jordanis in os ejus.J Et item : «"Escse,in- ostendat se tanquani ipse sit Dominus, iti quein .to^
quit, ejiis electsesunt; i'r sed quia licet ffiultos su- tus intrabif Satanas, ut faciat ea quseftori fecefiint;
peret, tanien a multis' cohtenmitur, atque, utju- patfes siii,-neque patres patrum ejus, et Domini pa-
stum est, cum pravls suggestibnibus suis indigne triuri suorum noii reputabit, nec quemquam deofum
repeflitur atque abjicitur, sicut sequentia deinon- curabit. Qui j'uxta Danielis propheliam advefsus uni-
. slrant, ubi dicitur : .versa consurget> et veniet; in mullitudine magfta, ut
t Omnesuno aniffioeontradixerunt etremiserunt cpnterat et interliciat plurimos, et-flgat tabernacu-
c eos vacuos ac sine honoie abjeeerunt. i Sed quia lum suum ampleinter inaria super montem inclj^.-
malignus hostis, licet aliquahdo a piis superelur, tum, et sanclum, ubi et a divina potentia ~con-
tamen a coeptamalitia hon desistit, sed in proter- tritus cprruet. Huic etiam, juxta Apocalypsin, draCP
viasua persevefansrediviva' rursum susCitat bella, dedit virtutem et potestatem bestise, et adoraverunt
ac totuni furoris sui effuudit tuffiulttim; iuide sub- bestiam dicerites : « Quis similis bestise, et quis po-
jungilur. « Turic indignatus Nabuchodoriosor rex terit pugnare cum ea ? J Et dalunf est ei os loquens
t ad bmnem terram ad illam jufavit per thronuhi • magria et blasphemiam; et dala est illi potestas fa-
«.et regnuffi, quod defenderet se de omnilius re-; Cere menses quadraginta duos. Et aperuit os suum
« gionibushis. i- mblasphemias ad Dominum,,blasphemare: nomen
iCAPUTn. ejus et tabernaculum ejus, et eos qui in coeloba-
De Nabuchgdonospr rege Assyrioruin, qui ptopter bitatit. Et datftfti est illi bellum facere ctim sanctis,
sptelos nunlios suos Eolofeinem pfincipem militiw et vincere illos. Et data est illi potestas in orimehi
cutn exetcitu direxit, ut ei omheni Occidentemsub- tribum et populum, et linguam, et geritem, etad-
jugaret. ''_'_ orabunt eum omnes qui inhabitant terrain, qaprurii
<LAnno tertio decinio Nabuchodonosor regis, yir non sunt scripta nomifta in libro vitseagni, qui oc^
< gesiffia et secunda die mensis primi, factum est cisus est ab ofigine mundi. Perfraudem enimAri-
« verbum in domo Nabucbodonospr regis Assyrio- tichristi, et falsani ipsius potestatem.diaboliis sibi
« ruiuut defenderet se. Vocavitque omnes maj'ores totius orbis pollicetur dominationem,' nec pareet
c natu, omnesque duces et beUatbres suos, et ha- oculus ejus ulli regno,: quia 'persecutionem niaxH
. t buit cum eis mysterium consiliisui; dixitque cp- mani excitat iri uuivefso mundo. Erunt eiiim, ui
.gi7 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 54«,
carnalium lllecebris
Eângelium testarur, tribulationes fales, qualesnon A qui cxuli tcrreslribus curis, et
fuerunt ab inilio crealurae, quam condidit Dcus voluplaiuffi cum Apostolo dicere possunt: c Iu carue
non sccundum earnem milita-
nsque nunc, neque flent. Et nisibreviassel Dominus autem ambulanies
dies illos, non fuisset salva omnis caro, sed propler mus, el nostra comersatio in coelis est. Unde et
electos, quos elegil, brcviavit dies. Unde de hislo- Salvatorem nostrum exspectamus Dominum no-
rico iloloferne suhjungit Scriplura dicens : strum Jcsum Chiistum, qui reformavil corpus hu-
t Asccnditque omnia castella eorum et obiinuit uiilifalis nostrse coniiguratum corpori clarilalis
i omncm munilionem, J Ut typici Ilolofernis expri- susc, i non terreiilur hostium temporali persecu-
malur saevitia atque crudclitas, per omuia castella tione, scd elevalis oculis meiitis propinquum jii-
asccndit, et obtinet omncm mimilionem, cum ple- dicis sui el rcdemptoris helabundi exspectant ad-
rosque ex his qui videbantur habcre flrmitatem ventum.
fidei et virtutum excellentiam parfim dolo, partim CAPUT III.
etiam aperla insecutione, dc staiu verse religionis Vbi Eolofernes provincias devastans diversarum re-
prsecipitando dejecit atque prosternit. Et fiangit gionnin legaios ad se missos sitsceptt, qtti se ci
omnes civilales excelsas, quia de nostris pastoribus, cvncla sua -ei iradiderunl, et iatnen ipsorum civila-
j, tes ac deos desiruil.
qui prselati sunt gregi Dominico, nonnullos aslutia
sua frangit, ac omnem locupletationem eorum de- i Tunc miserunl legatos suos unh ersarum ur-
prsedal, cum scientiae ipsorum ampliludinem, cum « bium ac provinciarum reges ac principes Syritc,
celeris instrumcntis, quibus Deo scrvirc debue- c scilicel Mesopotamise el Syriae, Sobal el Libj.c
ranl, pcr illeccbras voluptalum caplivando, vel in i alque CiliGix, qui vcnicntes ad llolofernein : De-
manifestam blaspbemiam compellendo, in usuin scr- « sinat indignalio lua ei'ga nos; mclius esl enim, ut
vitii sui cohvcrtii. Eosqiic qui rcsislunl sibi, occidil t vivenles serviauius ISabuchodonosor regi magno,
in ore gladii, quia quos defleclere ad conscnsum ne- t et subditi simus libi, quam morientes cum inter-
quilise suoe non prsevalet, hos coroorali morte in- c itu nostro ipsi scivitutis nostrce damna paliamur.i
terimere sludet Devastante igitur Holofcrne tcrram plurimorura, ex
« Prsedavilque omncs fllios Tharsis, et filios is- diversis urbibus ac locis rcges et principes adulandi
« mael, qui crant contra faciem deserli, et ad au- el.placandi sibi eum causa legatos mittuiit, hoc esl,
« strum terroe Cellon et transivit Euphratem, el Syrise, Mesopotamiae, Libyse alque Cilicise; quia
t veriit in Mesopotamiam. » Per diversas cnim a^sluaule in mundo persecuiore dhiliaruni posses-
provincias, ct nomina diversorum locorum, quoein sores, el poientcs steculi, atque voluptatum lerrc-
historia continentur, distinclio designafur ociode- C slrium amatores conciliare sibi nequam principem
cim personarum grandium ac dignitaluin, ex quibas studcut, quatenus morlis discriracn, et concupiianim
omnibus diabolus aliquam contendit sibi vindicare rerum damijuin cwadere possunl. Denique diflicile
portionem. Nec fonnidat- alicujus pugnse subirc est, imoimpossibile, ul auiatores mundi veri fianf
difliculiatem, sed propria malilia insiigatus, gran- dilcctores Domini, dicente Scriptura : c Qui vult
dis potenti;» gravem ccrtal cfficeTeruinain. amicus csse ssccnli hujus, inimicus Domini consii-
« Et post hscc dcscendit in campos Damasci in tuitur. » Et Joannes aposlolus : <Si quis, inquit, di-
c diebus messis, ei succendit oionia sata, onnics- ligil munduni, non cst charitas Patris in eo. i Siiui-
« que arbores et vineas fccil incidi, et cecidit timor litcr quoque Dominus ir, Evangebo de divite, qui
c illius super omnes inliabifaiites tcrram. i Quid habcbat multas possessiones, et trislis in verbo Dei
per Damascum, qui interprelatur sanguinis potus, effectus esl, dixit discipulis suis : c Amen dico vo
ni&i gcnliliuin dominationis exprimitur polesfas, bis, quia divcs difficile intrabit in rcgiium cccloriim :
quae fidelium, hoc csl, martyrum Christi inbianler Et iterum dico \obis : Facilius est camclum per fo-
sitit fundere sanguinem, etmaximein illa persecu- ramen acus traftsirc, qnam divilem inlrare in re-
lioue novissima, quse juxta mundi finem \ciilur.i gnuni co3loi'uiii. i Ilein alibi in Evangelio de para-
n
cs:,quando tempus incssis, hoc est, cousummatio bola scmiiiantis sic infer easiera ait : < Qui aule.n
appropinquat saeculi. Tunc per sccundam \eri Ho- seKiinatuscst in spinis, hic esl qui verbtim audii, ei
lofernis, iioc csl, Autichrisli crtmclissimam jussio- solliciliido ssoeuli isliiif.ct iallacia diviliarum suflb-
nem, per latitudmem totius orbis unhcjs.u Eccie- cat verhiu.il, et sine irnrv.i cfiicilur. i Nomiu.i supra
sise graviss.ima excitaiur persccuiio. Et quidqnid memoralarum provinciartim non incongrue idipsnm
.in satis viride, \ei quidquid in arboribusflorilcrum, &ua inlerprelalionc osltiiidunl; nam Syria iiilcipre-
seu in vineis spirilualibus ffuciHeruin, boc enim falur sublimis, sive dameta, seif vana cctvstrs; Mo-
sanctis viris invcnitur ulile, jucunduin ct frueluo- sopotamia elevctta; Libya venicniis, sive' intraniis.
sum, lotum gladio persecutionis dcvasiare, ae flam- Cilicia cwcus, luclus vel vomiinsejus. Qui ergo corde
ma invidiaecxurere coiitendit. Untle cvenit, quod in dcsideriis terrcnis defluit, ct cxtoilifur munuaiia
subjungiiur : c Et cecidit timor illius supei' oinnes superbia; veterisque bominis vanitatem sequitur5
inhabitantes terram; n quia carnalia corda, quse ingrediens lerram duabus \iis, proculdubio lugcn-
amore terrenarum rerum obligantur, audita ei visa lium coetui atque luxurise suie poeiias luentium in
liostis ipsius iuunauilale coiUremiscuui, 'At vero M infeino sociabitur. Et jaxla illud libri Job ;< Ad cs-
SJ9 EXPOSITIO IN LIBRUM JUDITIf. 550
lorem nimium transit ab aquis nivium ; s ubi secun- _, A surrexit in gloria, ul in nomine ipsius omno gcnu
dum Evangelii seijtenliam : «Et vermis eorum non flectalur coelestium , tcrrestriuin et infernorum; et
morietur et ignis non exstinguetur. > omnis lingua confileaiur, quia Deus noster Jesus
c Tunc deseciidit de montibus cum equiiibus in Cbristus in gloria est Dci Patris.»
« virtule magna el obtiimit omnem civilatcm, el CAPUT IY.
c omnem inbahitantcin tcrram. De universis aulem Vbi
ftlii Istael, cognito adveniu Eohfernis, exlerriii,
e urbibus assumpsit sibi auxiliarios viros fortes et et cmperunl prwparare tnuniliones et clamare ad
« electos ad beUum. Tanlusque melus provinciis illis Dominum instantissima voce.De eo quod Eliachim
< incubuit, ut universarum urbium habitatores prin- sacerdos tnacjnus filios Israel confidere de Domini
prwsenlia cohortalur, ne Itostium paverent in-
c cipes, et honorati simul cum populis exirent ob- cursum..
t viam vcnienti, excipientes euin cum coronis et c Tunc audientes hsecfilii Israel, qui habitabant in
c lampadibus, ducentes choros in tympanis et tibiis, i lerra Juda, tiniueruiil valde a facie ejus. Trcmor
<Lnec ista tamen facientes feroeilatem cjus pectoris « et hoiTor invasil sensus corum, ne hoc facerel Je-
c mitigarc potuerunt: nafti et civitates corum de- c rusalem et templo Domini, quod fecerat cseteris
« struxii, ellucos eorum excidit. t De montibus cuui «ciyitalibus et templis earum. Et miserunt in onmein
"
equilibus immanis turba persecutorum desceiidit, « Samariam pcr circuilum usque Jeiicho, et pr:coc-
cunf de iriiquo consilio superbae mentis ad perpe- «cupavertmt omnes verlices montium, et muris
trandas pravas aclioncs foris procedit. Oblinel civi- « cjrcumdedcrunl vicos suos et congregaverttnt fru-
latcni ef onmein hihabitaniem terram, cum Carnales c menta in prseparationcm pugnae. » /Estuante per-
• mentes et operationes illorum in nequifise suaensuni secutore timor ct tremor invasit Israelitas, ne hoc
converlit: cui auxiliatoics sunt viri fortcs ex urbi- faeerct Jerusalem et templo Domini, quod fecerat
bns ct sfrenui ad bellum, cum eos, quos ingenii cil- caeteris civifalibus ct femplis eofimi; cum Ecclesia
lidiiate et corporis valctudinc florerc conspicii, un- Christi fragilitati compaliens iifflrmarum animarum,
dique ad suam malitiam exercendam colligit, ut quas sub cura sua "suseeplas,quse et rudium in fide
tanto innocentium iurbam forfius preinal, quanto casuin pertimescens, sscvitia atque calliditatc hostis
plurimorum societatem in suse fraudis consensum antiqui proeca\ere siuuct, 110per lictorcs suos, lioc
trahal. Et quorum se mentibus per delectationes esl, paganos, Judceos et hsereticos, corda innocen-
terrenas placere considerat, pei eorura molimina tium decipiat, atque gravem in populo Domini cfli-
simplicium vitam in fundo suhverfat. Nec tamcn ipsi ciat riiinani. Et proptcr hocdicitur, quod mittcnles
exseeutores susevoluntatis isla facienfcs ferocitatem Israelitse circumquaque prxoccupavcrint omnes ver-
cj'us Christiani evaduni, sed cum per cos sui doli in lices montium , quia sanclae Ecclesiae auctoritas
aliis rnachiuamentuin expleverit, ipsorum quoque prsepositoruin suorum commovct strenuitatem, qtia-
conscqueiiter interitum consummabU. Unde subjun- tenus prolios viros, alque virtulum sludiis celi-os
gitur : c Civitates eorum dcstruxit, et lucos eorinn omni iuteijlione et insilam precibus, quam etiam
cxcidit, i cum non solum corum infandos actus flnis exhorLatione conforlare et servai-e studcat illsesos;
malus dissipat, sed et siniulalioiiem eorum, qua se ut si alicubi hostis pcr siinplicinm iiij'uriam in castra
iinpune posse peccare fmgebant, post mortem cor- Ecclesiae irrumperc ienlavcrit, pcr islorum fortitu-
poiis in animabus eorum poenis ignis seterni excrti- diuem, ac robur fidei ocius repellatur. Et mnris cir-
ciat. Cujus ncquitias auctor nullo modo Ialel, sed cuint'ant vieos snos, cum.fidei scuto, et propiigna-
subsequenli sentcnlia manifestalur cum dicitur : culo \irltitum uncbque mur.ire sludenl sibi cominis-
c Pneeepcrat eniiu illi Nabucbodoiiosor i'ex, ut sos. Et cougregant frumcnluin in ])rcepaiafioncm
oranes deos lerr;e externiiiiaret, ut ipse solos dice- pugnse, cum senlcnlias sacrarum Scripturarum, ei
relur Deus ab his nationibus, quse poluissent Holo- pabuluni coeleslis dcclrinne iu pastum lidelium ani-
fernis polenlia subjugari. i Quia ipse diabolus, qui marura reconduni, ne forle fainc divini verbi riespe-
rcctor et capul omniuin esl iniquorum, boc per oc- ry rent, alque hostium spjiitalium pra3ilseiiant.
culfas insidias molitur, hocquo per apertas persecu- r Saccrdos etiam Eliacbiin scripsil ad univeisos,
liones machiiiatur, ul.sensus ct labor lerreslrium c qui ej'ant conlra Estlrelon, qu.T est conlra facicm
uniyersus in suum cullum commnlelur, et ipse c campi magni juxfa Dolliain elunivcrsos, per quos
omniuin dominetur. Nec mirum, quia in hominibus c vi;e iransilus csse poterat, ut oblhicrenl asecnsns
hoc agere certat, cum el bominem Deum fraudis < montium, per quos \ia es=e poterat ad Jerusplem,
stiae dolo aggredi prsestiinpsit, ct illum in moiifem c ct illic custodirent ubi angustum esse iler poterat
excelsum ducens, el oftinem gloiiam muudi ei osleu- < inler montes. t Saccrdos Eliaehim, qui inierpre-
dens sermone nefando lentavit dicens : « Ilaic omnia «falur Domini resurreclio, nullum melitis dcsignat,
tibi dabo si prociJcns adora\eris me. » Sed confu- c quaniRedeniptorem nostrum, qui inEvongelio ait:
3us ab eo rpccsîf, in quo malitije suse effeclmn c Ego sum resurrectio et vila. i Iste ergo scribit ad
iiullum babuil, imo potestatis suse doniinationcm in univcrsos, qui erant conlra faeiem campi magni
nobis ainisil, quia vicforia nostra caput est noslrum, juxta Dothain, cum per Scripiuram evangeliearo
t qui alligavii fortem et ejus vasa diripuif, ipsam- commonel omues fideles suos ac devotos famulos,
quc mortem sua mortc iuterficiens, Diumphaiis rc- qui conlra deleeialiones mundi; et carnalia deside-
::: ^B.:BJyJAM MAURi.ARCHlEP..^ 552«
gSl
miiltitudinem cooperit
ria,,-quse,ducunt ad defeetionem vitse ac morteni & Et Petrus ::«.Gbaritas, ait,
i
perpctuam, pugnant, ut obsenent ascensus mon- peccatorum.
c Tunc Eliachim saccrdos Domini magnus circui-
lium, boc est, subtililatem ingcnii quorumlibet, ne
hierelica \ersulia sublilem ibi invcniat tramitem, el < \il omncm Israel, locufusque est ad cos diccns ;
« Scitote quoniam exaudivit Dominus preces vestras,
per hunc in Ecclesise castra perniciosum inirodueat
eriwem. Sicul enhn aeumcn ingenii plurimnm « si mancntes permanseiitis in jejuniis et oralioni-
i enim Elia-
prodesf in his, qui timendo Deum sinccritatem fidei c bus in conspectu Domini. Spirifualis
catbolicse humiliter servanl, ita plurimum obest in chim ct vcrus sacerdos nosler, qui secundum ordi-
illis qui spernentes Domini tirobrem superbiendo nem Melchisedech pontifex nobis a Deo factus esl,
scctas nocivas conlra iidcm componere non fbrmi- non solum per semelipsuui incarnationis suse. tem-
dant. Sed veri Israelitse saccrdolis sui et Domini pore, scd el modo in apostolis suis et doctoribus
scriplis admoniti, divinorumque icstamentorum sen- Evangelii casti a circuit Ecclesise , commonens fide-
tentiis imbuti, per viam prseceploris sui obediunt les suos boslis antiqui pi'a3cavere insidias, et ex-
mandatis. Unde fitquod sequilur,: hortans eos in fidei virtule ac piecum pcrseve»
c Et clamavit omnis populus ad Dominum instan- rare constanfia, quse eis certam ue onmibus ini-
c tia magna, et humiliaverunt animas suas in j'cju- 3 micis parit victoriam. Undc legitur in E\angelio,
t niis et orationibus ipsi et mulieres eorum, et in- quod circuiret Jcsus totam Galilaeam docens in syn-
« ducrunt se sacerdotes ciliciis, et infaiitcs pj-ostra- agogis el prsedicans Evangelium, et sanans omnem
c verunt contra faciem tcmpli Domini, et altare Do- languorem, el omnem inflrmitateni in pbpulo. El
«mini operuerunl cilicio, ct clamaverunt ad Domi- alibi ipse discipulis suis ail: c Yigilate itaque omni (
c num Deum unanimitcr. i Humiliant animas suas tempore, orantcs, ut digni habeamini fugere isfa
in jejuniis ipsi ct mulieres eorum, qui per continen- onmia, quse futura sunt, et stare ante filiuni homi-
tiani salutarem non solum carnem maeeranl, quin nis. s Hinc Pctrus bortatur dicens : c Sobrii estote
etiam suas mentes ab illicitis desideriis eoercendo et vigilatc in orationibus, quia ad\ersarius vester
casliganl. Infanlesque proslcrnunl contra faciem diabolus tanquam leo rugiens circuil quserens quem
tcmpli, qui innocentium preces ante conspectum dcvoret, cui rcsistile ibrtes in fide. Adjuvam aulem
glorise- Domini cum lacrymis suppliciter offeruni. ad hoe eertanicn agendum forlium virorum exem-
Induunl se sacerdoles ciliciis, ei allare Domini ope- jila, quicminentia rectoe fidei hostibus prsestabanl
riunt cilicio, cum doetores Evangelii, et duces ple- universis, et robore virltitum eos constanter revin-
bis Dei ct devotionem pariter eum populo, ct ac- , ccbani. Unde Eliachim ipse Moysi exemplum, quo
tionem assumunt poenilentise, quatcnus sibi maje- ' contra Amalech magis orationc quam armis bellicis
siatem divinam concilient, el pietatis ejus miseri- confligebat, introduxii. Iiinc etiain Paulus ad Hc-
cordiam impetrent. Ipsi sunt auiem altare Domini, brseos fldei virlutem laudans, pairum copiosa cxein-
qui in ara cordis sui jugitcr laudis hostiam .immo- pla in testimonium ascivit. qui per fidem vicerunl
lant. Cilicium autem quod- de caprarum pilis tcxi- vegna, operati sunt iuslj.tiam, adepli sunt promis-
tur, peecatorum prsestat figuram, pro quibus ne- sionem. De quo et Jacobus ait : c Exemplum acci-
cessaria est poer.itcntia, quia sine illa ipsi peccatorcs piie, fralres, laboris et palienlia; per prophelas, qui
-verse salutis non inrcniuut remetlia. Kocque scien- loeuti sunt in nomiae Domini nostri Jesu Ghris-li.i
dum, quod magnum el proecipuum in piis prccibus c Ad lianc igitur exhortationem ejus deprecantes
sit adjutorium , si meditatio Bomijiicse passionis « Dojninum permancbant in conspectu Domini, ila
adbibeatur, quse in tir» crucis pro peccatis nostris « ut cliam hi qui offercbant Domino holoeausfa,
explet?. csl, quia IIOJJsolum pro nosiris ofiensioni- c prsecincti ciliciis oiferienl sacrificia Domino, et
bus, sed efiam-pro tolius mundi in cxpiationem om- c crat cinis super eapita eorum. Et.ex toto corde
niiim peccatorum sanguis -Bedemptoiis nostri eflu- c suo omnes orabant Deum, ut visitarel populum
sus cst. De quo Joanncs ait: c Advocalum habcmus v"r suuni Israel. J Deuique lideles, pradicatorum suo-
apud Paticm Jcsum Christum juslum, et ipse esl rum exhortatione conforlati, pcrmanenl in oratione,
propitiaiio pro pcccalis nostiis, non pronostris au- et eo magis, quo bonorum magistrorum exemplis
tcm tantuni, scd etiam pro totius muudi. » provocantui', qui seeundum Domini piseceptum di-
c Et clamavcninl, inqtiit, ad Dominum Deum cunt et faciunt. Olferunt ei'go Ecclesise Chrisli sa-
i Israel unanimiter, ne darcnlur in prsedam infanles cerdotcs prsecincli ciliciis holocausta Domiuo,quando
« eorum, el uxores earum iri divisionem, e( civilates carncm suam crucifigentcs cum vitiis et concupi-
c corum in cxterminium, et sancfa eorum in pollu- scenliis tofam vitam dedicant Deo. Offeruni et sa-
c tionem. » Quia tmanimitas Ecclesisc apud Domini criflcia Domino, quando hostiam laudis ore et animo
misericordiam, velocem mereiur exauditionem, nec offerunt devoto. In quorum capilibus pohilur cinis,
hoslis prsevalet cis nocerc nequilia, pro quibus cum fragilitatis suce sedulo memores corde contrito
charitatis atquc unanimilatis laborat instantia'. Unde et humiliato lacrymas Domino pro salute veri fun-
Paulus docel unitatem spiiilus servare iu viiiculo dunt Israelis, quatcuus ab inimicis liberati adcon-
pacis, et unanimes essc in orationibus. Quia, juxla spectum perveuianl sui Redemploris.
Jacobi &eiitentiam,« mullum \alel deprecatio justi. )
EXPOSITIO iN LIBRUM JUDITH. - 554-
555
CAPUT V. A super plaga quse ei acciderat, pro coftsplatione inju-
Quod Eolofernes atidiens filios Israel itinera nioh- riam iiifererites aliqua in suis dictis vefe inferebant,
tiuriiconclusisse, iratus est valde, eta principibus sed tamen per pmnia ipsi veritati non concordabant.
suis exquirit, uride filii Israel origineni ducerent,
vel qum eorum virtus esset, cui Achior pleiiius.de Habenl quippe hseretici propfiuin , ut inalis /bona
hacre respondit. Ad ejus relalionem iraiiprincipes permisceant, quatenus.. facile sensui audientis iUu-
. Eolofernis. dant. Sienim praya dicererit, citius in stia prayitale
-t Nuntiatumque est.Holoferni principi militise As- cbgniti, quse vellent. nemini persuaderent. Riirsum
« syriorrim, quod filu lsrael praepararent se ad resi semper recte sentirent, pfofecto hseretici nbn
« sisteriduin, ac moftlium itinera conclusissent, et fuissent; seddum fallendiarle adu.traqn.edeseryiunt,
c furore nimio exarsit in iracundia magna, voca- et ex malis bonainficiunt, et ex bonis .maila,utreci-
« vitque omnes principes Moab et duces Ammon, et piantur, abscondunt. Sicutquiyeneiiippcultimpprri-
t dixit eis : Dicite niihi quis sit populus iste, qui git,\ ofa poculi, dulcedine mellis langit, cumque hoc
«montana obsidet, aut quse, et quales, et quanlse qupd dulce estprimo tactu.,delibatur,;et,iljud: qupd
« sint civitates eorum, quse eliatii sit virtus eorum, , est mor.tiferumindubitanler absorbetur: itaque^hae-
« aut quse sit multitudo eorum, vel quis rex militise retici, licet perniiscant recta peryersis, ut. audiendo
«illOrum, et quare prae omnibus qui habitant in B bona auditores sibi attrahant, et exhibepdq ,mala. eos
« Oriente, isli cofttempserunt noSj et. non exierunt latenter peste corrumpant, aliquando tairien prsedica-
« obviam nobis, ut susciperent nos cum pace.» lione Ecclesiae'sancta3 e't exhoriatioiie. cprrecti ,ab
Nuntiatur Holoferni typice, qupd filii,-lsrael pfsepa-. hac sensus sui diversitate salvanttir. ;Sicut; Achior
rent se ad resistendum, ac moftliuhi itinera conclu- videns victoriam Judilh, reliquit erroreni pristiiium,
dant, quia hoc innotescit sanctae Ecclesise persecu- et associatus est Israelitis.per credulitateni circupi-
toribus.riniversis, qui parent voluntati diaboli, ceu cidens carnem praspulii sui, et apposittis est ad po-
membra capiti, quod eredentesChrislo Dornino de- pulum Dei. Hinc et amici Job Eeconciliationis sua3
liberantrepugnare malis animp fldo, et omnem su- sacrificium ejus de sancli.yiri manibus offeruht, atr
perbiam delestentur, per quam maxime adversarii que ad superni judicis gratiamyel addictireyocantur;
irrumpere et vincere. student. Hinc irritatus hostis quos tamen in Evapgelio illa deCein leprosorum
admirande sciscitafuf, unde eis tanta sit, mentis mundatio designat. In lepra quippe et pars culis in
constantia, quod munimentum fldei, quis rex, qua3 ftilgorem ducitur, et pars in eolore sanp Tetinetur.
jhilitia lantse virtutis, cujus potentise nemo resistere Leprosi itaque hserelicos exprimunt, qtii dum rectis
pQssit? Et bene iri Oriente isti habitare dicuntur, prava permiscent,colprein,sanumniacftIisaspergftnt.
quia Iumine fldei ac luee scientise tales seffiper il-(C Unde et bene -ut salventur, clamant j« Jesu, prse-
lustrari desiderant, qualenus tenebrarimi cohortes « ceptor, J quieniift in ej'us verbis se efrasse signifi-
expiignare ac repellere facilius possint. cant hunc salvandi humiliter praeeeptprem vpcant.
j. t Tune Achiof dtix omnium flliorum Ammon re- € Et factum est; cum cessasset loqui Achior verba
« spondens ait: Si digneris' audire, Domine mi, di- « hsec, irati sunt onines magnates Hbjbfernis, et cpgi-
t cam veritatem in conspectu tuo^de populo tuo qui « tabant interficere eum, diceutes ad alterutrum:
«In montanis habitat, el non egredietur verbum t Quis est iste qui dicat fiUos Israel ,posse resistere
t falsuni ex ore meo. Populus iste exprogenie Chah- t regi Nabuchodonosor et exercitibus ejus, homines
t dsebfum est. Hic primum in Mesopotamia habita- « inermes , et sine virtute, et sine peritia artis pu-
t vit, quoniam noluerunt sequi deos palrum suorum < gnse? Ut ergo agnoscat Achior quoniam fallit nos,
« qui erant in terra Cbaldaeorum. Deserentes itaque « ascendamus ,in montatia, et cum capti fuerintpo-
« cseremoftias patrum suorum, quae in multitudine « tentes eorum, tunc cum.eisdein gladio transyerbe-
«iieprum erant, unum Deum coeli coluerunt, qui et « rabitur. » Magnates Holpfefnis audito veritatis te-
t prsecepit eis ut exirent inde et habitarent in Cho- stimonio iraseuntur, cum hiqui in fastu mundano
.« ran. i Per Achior dttcem filiorum Ammon, qui li- superbiuht testiflcanle Evangelio virtutem Christi
cet idololatrise deditus fuerit, tamen aliqtia vera de:•Dirritant, atqueprsedicatores ipsius cum csetera turba
divinis operibus atque miraculis prsedicavit, non infidelium interimere minantur, quasi homines inermes
conyenienter iUi inteUiguntur, oui nondum regene- et inhabiles pugnse forinsecus despiciunt, qui vigorem
rati sunt Cbristi baptismate, nec fldem catholicam animi eorum et fidei virtutem, quibus inyisibiliter
perfecte didicerunt, sed tamen aliqua jam doctrinae contra hostes spirituales pugnant, considerafeinte-
evangeliese insignia audiendo perceperunt, quse rius nequeunt, quasi turbae periturae pfaecpnes verila-
etiam proferre ad aliorum notitiam non perthne- lis tradefe jubent, qui spe fajsa-potentise suaese de-
scunt, qtise fidei nostrae coticofdant. Hi contra Ec- lusos esse non yident. Hinc in Evangelio Judsei, qui
clesise unitatem cum caeteris persecutoribus Chri- propter perfidiam suam.ad phalangas Holofernis
stianse fldei licet pugnare non detrectent, lamen typice perveniebant, cseconato a Salyatore iljumi- "
.ratiorie veritatis superati ipsam veritstlem usque- ftato, quem a synagoga ejecerunt, quasi insultantes
quaque abscondere non possunt, imo plerumque atque maledicentes dicebant: iTu disciptilus ejiis
.eam lucidis sententiis pfomunt. Unde in libro Job « sis, nos autem Moysi diseipuli sumus,» quia eum
.;aniiciipsius Job, qui ad consolandum eum venerant perditum a3stimaverunt, qui de suo consortiogepa'»
:
PATROL. CIX. 18 -
'
S5S" .. ' B. RABANI MAURi ARCHIEP.MGGUNT,'©PERUM PARS L 556
ratfts fedemptofisdiscipulatui adhsesisset,miefticfu- .ADei diu indigam, evarigeiicis doclrinis et dapibus
ciftgerfe ac morti tf adere jaffi tum deerevefant. Uhde yirtutum relicit, adjunctis ad hbc convivium bmtiibus
berie ejusmbdi corivenits qtiod ub Achibf faetum pfesbyteris, quia valde cohgftiftta cst, tit iri irislra-
Scfiptufa ebiftmeiriofat, diceris. :' ctiope neophytoftiiripresbylef i.etyiftiituin viri aggre-
'
CAPUT-m :' genlui"-,quateiius eorum coliortatiorie et exemplis ad
.. et conservandam fldem tradilam robo-
Achior aa) Beiliuliam perficiendam
Eqiofernes
' sacerdolemducijubei
fesoluiiiiii reriturt Poc''e'niiri fecerhrit 'apostoli Ghristi^ quarido
dique ad afbbteiiitigari, qiieiiyfilii Istaeieuttt
fjinculis ad Beiliulitihiduxeniiltj alque conso- adpraedicationem Evangelii dilatandam sancli Ordinis
Idli.suiit, •_. . _.; .:,.'_.-. ... viros sibi subrogaverunti utEvangelii seminarium in
./ 4 Tufic Holofernes praicepit sefyis stiis, ut com- totam ffiundi latitudinem longe lateque per mullos
1 « prelieridefeftt Achior, et perducefent eum in Bethu^ prsedicatores dispergeretur , et-plurimus fruclus a
« liaift, et tradefent etiffi in mahus fillovuni.Israel.: pluiibus messoribus in hprreum Ghfisti conferretur.
c Ef accipierites euffi sefvi Holofernis-profecli sunt Hoceliam iisdein discipulis suis ipsa yeritasprsece-
« per~ cafftpestfiai Sed eiim iapprbpinquassent ad pisse videttir; cum in Evangelio ait: ? Levate bculos
c mbntana-, exieruht cofttfa eps fundibulafii; illi « vestrosetvideie regiones, quia albaesunt jain ad
e autemuivef tenles a latere iriofttis',ligaveruril Achiof';B"« messem, J Et item : t Messis,iftquit, multa, opera-
rad-afbofeffi ffianibus-et -pedibus, et sic vinctuni e rii autem pauci rogate doniinuni.messis utmitlat
« festibtis dimiseruiit euin, et reversi sunt ad domi^ < operarios in messem suam. i.
. « htiin suuffii J Sefvi HblofefniscoffiprehensumAchiof CAPUT tfi.
' teuin ealholieffi
per campestria ducuttt, persectitoiPs De 'etiqubdEolofetries exetcifmii ad Bethuliuin duxit,
fidei cbnfessofes Chrisli ad illicita desideria et ad . eteorum aqumductus incidi prwcepii,eosque a fonli-
latarii atque spatiosam \iairi sseculi4 qftse ducit ad : bus qreeri. Quod Betlmlimcives, silis penuria cgat-
etali, ad Oxiam venerunt, precantes urbem tradi in
mbftenij pertrahere cupiuiit; sed cftm admofttefii •
matius Eplefernis quos ille quittque tidhuc dies
" '' '-:' "''.
appr bpinquaritj fftridibulafiicofttfatos 'egressijaculis exspectaieperiuadei'' •:.:"}
peilprritOs fugant; qtiia viri viftulis, qiii stipernae « HoloTernesatiteiri altera die pfa3Cepitexefeitibus
coritemplationi frequentius -adhsefent, tesliftioftiorum « suistit asceriderent contra Bethtiliam. Filii atiteni
sagiitis malevolos :perturMht. At i.lli cum yotum « -Isfaeltit Yiderunt multittidineih illofuffi, prostfa-
suuift ad effectum pefdticefe .nequeunt, vincttim ad « veruftt se slipef teffahi, mittentes cinerem supet
afbbfeni'manibus et pedibus ligafe dispphunt. Qtiia i Capita sua, unanimes ofarites, tit Deus Israel ffii-
milileiri <3hiisli ctifti peisuasft pravb seducere nofi ~ « sefitbrdiafti sriani bsteiidefelsuper pppulum suum»
pbssunt, 'cftiCisac ihbrlis ejus participeffi faeere cori- C -«:Etasisumenles.-afm'asua beiUca ,s'e:deflirii; per ibca
. teftduritt Tpsique fevertuntur ad doriilrium sutiffi, r<qtise-ad aftgusti iliriefis Iramitein dirigurit Iiitef
quia ribft cbtrecti, sed maglsdepfaWtirid -sefvitiuin « montosa ; et efant 'chstodiehtbs ea lota die et
pristirii dbffiirilper augmerita isceleftiriirevefluhttiri i ftbctei»Hoftatur milites sftbs-splfituarisHolbfemes
« Pbrfo filii isfael dbseeiiderites de Bethulia vene^ ethostls certissimus populi"-DeLtit ascendat «biitra
« funt ad feufti,quem sblventesdftxerunt ad Bethftliam Bethuliaiiij lioc est, cbhtra ECclesiato catholicaih,
c;atqtie iri ffiedibpopuli Illurii statuefites pefcnhctati ijuaeest doffius Dei, bx vivis lapidibus ulique cbri-
c sttht quid ref tifri essei quod illum vihcrahi Assyrii sfructa, quaientis qiloscuiique possiht Ihde aufefant
c refiquisseftt.» Quid est qtibd ad arbbfefti ligatuui et dolb perihiaftt. Sed illl tiiianiffiitef clariiant ad
Acliiof Isf aelitse solviihl, ftisi qftbd dbctores Ecclesise Doriiiriiim,petentes ftt ffiiseticofdiam suam bstendat
'catechumenOs subs pGehaspefseeutofiirii non helli, siipef pbpuluhi suuni; assumuftfqfteafma stia bellica,
sed he mbrterii ipsani periiriiescere dbceut. Quasi Jioc bst-, virlutum sacrarurii studia, et custbdiimt
'enijft ab afbofe Iigaiftm solvi, est a fofniidifte Cnicis arigusti itineris loea, iftenlls scilicet sftsepeneliâlia,
meriteffi paVidam sanis sefmoriibus et ad passibnehi iic hostis 'dblOstisaditfim patentem alicubi inveniat,
-pfo Christo evaiigelicis dbetrihls et sanclofuni exerii-. pef queffi deiectationeffi cafnalem uoxia cogitatioue
'
plisTOborari, sicqiie lioc digne fit, si ad exemplum întrbducat; .
iUofum pf iftcipum,hoc est OziasetChanfti, qui Achior « PorrOlioloferftes dftrii circtilt, fepefit quod fons
coriforiantes pfeces devplas cum ftrimi populb effu- « qui fluebat in aquaeduCtumlUofuma parte atistrali
defutit, hiagistfi Ecclesisectiin csetefa lufba fldeliutii « extfa civitatem diiigefetuf ~t et ihCidi. praicepit
atiditofes: subs piis pfecibtts Dbriiino Coftimefidafe i aquseductum illoruffi. Erarit tameh noti Jbftgea
s^duefuftt, iit ejus doftb ittip^ftdatur,Jqtibd,humana « muiis fontesj ex qiiibiisluf tini yidebaniiit baurife
ribft^pptesttrinuefe iiiflrftiitas.. ; t aquam ad refocillaridottipotiiis quaift ad pbtaridum.
« TuftCOzias flnltbcbnsilio suscepit euriiiri doffium "«'SedfiliiAmmon'et Mbabaccessefunt ad Holofernem
\ suanij et feciiei-cbenahi inagftani, et vocaiispfti- c •dicefttes:FifiiIsfaeihbn iri Miibeanee sagittaPOii-
« riibiis'$fes'byteris sliniil expletojejutiio iefecefurit. « fidunt, sed mOtates deferiduht illbs, et muhiiint
« Pbsteai yefb convofeaius est pftiriis populiis, et pef ~i colles iri pra3cipilibr'CPnstituti. TJt efgb sihe 'cori-
« lotaffi hbctem intfa Ecclesiam bfavefurit, peiehtes' « gfessibne pugiisepossis supefafe eo's,pone custodes
k auxilitim aDeo Israel. ii Cceham magnam expietb "cfoftiium, ut noft haiiriaiit aquain fex eis, et sirie
'JSjiimbfabil, qui: ahiuiam laftguidam e't paiie vefbi « gladio iftterficiesebs, vel.ceftefaligati tfadentcivi-
SS7 - -" -- EXPOSITIQ IN LIBRUM JUDLTH- $58
'c -latem suam. » Quid est quod Holpfern.esaquser Ai, magistros suos impprtunis querimoniis gravant, et
ductum, qui in parte australi a fpnte iri <ivitatero sibi a.dluxtim sseculi sequendum cOgunt. Unde siib- ,
ipferebat aqiiam, prsecipifincidi, nisi quod persecu- jungit.
tpres fideliuftfdo.clriiiam Eyangefii, .qtiain ex fonte _ k Et cufti fatigaii his clamoribus, et his fletibus
viyo proeedefttem saftcti doetores gfatia Spiritus « lassati siluisseiit, exsurgetis Ozias infusus lacrymis
saftcliiilluminati per pris.sfti fls.tftlain in tiyitatem « dixit: uEquo ariitiio eslpte, fratfes, et hbs quinque
introducupt Ecclesiae,prohibeiidp ac mbrtem sjriinandp « dies exspectemus a Domiftbmise;fi"cbrdiam.Fdfsi-
jubent attferre,.qualenusiftdigetitia potus yilfelisprius '« tan enim indigiiatioriem suairi abscindet, etdabit
in.animabus suis sitimi;suslirieant, et sic fundiius . s glbfiam nomini stto. Si autenitrainsaclis qiiirique
ebs poenis inflictis evertaiit. Sed erapt fonles ijjideni « diebushon venerit adjuforiuffi, facieffihsha3cyefba
ex quibus videbantur furtiro liaurire. aqiiani, tani ad < quse locuti eslis..v Quinque dies isli, quiriqftesen-
refo.cillandumquani adpptandum, hos quoque siigge- sus cbrporis, Cttm quibus prsesefts vita dedttcitur,
rentibusfiliis Amnion etMoab simijit.erprsedomiquiis possttnt accipi. Quasi enini quinque dieftifti spatium
jussit custodiri, ne aliquod refrigeriuffi Israelifse inde ad inducias doc.tor iners pelit, qui cbfporale sblatium
haberent. Ef _quidper.eos minutosfqnies ex .quibus auditoribus suis a Domino prsesentiaiitef daftdum
cives Belhujisefurtiin bUiebant,. nisi dpgmaia pliilo- B 3 indiscfete prpiriittit, quasi iri sua riiatiii sif siiriimi
spphorum, quaetam in phijosopbica quam etiaift mp- datoris miinificentia,' cum magistejnpus' ac riiodus
-Taji, atque etiaift inspectiya doet.rina aliquod solaiiiim tribuendi in dantis quam accipieiitis corisistat pote-
Scientise et honestafis; prpferre, yidentur Ecclesise state. Sin autem prajsentis vitse illis juxta pf omissiim
filiis. Sed hsecsiftiilitef noxiuspersecutor suadentibus suum denegatur a summp Jiidice cpnferricommodum,
iftiquis auferre niojitur, pt ripdique maxima penuria eps protintis sinunt ad iUiciliimdeelinare ajppetitum,
cparctati subito deslituafttur. Sic et in Reguni Ubro ef cedendo persecjiioribus siiis cprporale deelinare
legitur qupd PJiilisthiimauferent.es fabros ferrarios supplicium; cujus conventipriisplft.£,IlumJudifh no-
paveranf, ne forte facefent Hebraeis_gladiumaut lan- , stra,"lioc est, sancta Ecclesia respuit,-st qtiasi ribcivum
ceam. Pescendebat efgo onmis IsraeJ ad Philisthiim, conteninit, quod in sequentibus manifeste decjara-
_uf exacueret timisquisque yomerem suuffi,et Jif onem, bitur.'
et seeurim, el sarculum. Hoc est, qiiod diaboiusnia- [. ckPm mi/ ;;;;''.
ximo .conamine studet, ut per ipitiislrQSsuos doclrinae JJbi Juditli Chabri pt Chqrmi presbylerps qtguit pro
elemenla, et -viTtuiuni.arpia.ab Ecclesia .aufefaf, ,ut eo quod OyAqsprinceps dieni liberaliqnis fioinino
sic nequitiam suam in ititeriUi servbruni Dei expjeat. , slatuii,ipsaqueseqdiibeiwiduiripbpuluiriaccingens,
Q nbn vult quid sit aclura inquiri.
Legitur eliani jn hisloriis, qtiod geiitiftm prmcipes,(
£t_maxime Julianus Apo.stata npn soluffi .divinani, c Et faclum est, cum audissefjisec yerba Judith
verum etiam humanam, Ghrislianisinic,rdieendo de- « vidua, quseerat filia Merari, filii idox, filii Joseph,
negarit pbilosopbiam. Sed tamen virlu.s Dei, quseper « filii.Ozise,filii Elai, filii Janinor^ filii Gedeon, iilii
Spiritus isancti graiiam 110.11 solum -$gr .verba, ,quin t Raphaiin, filii Aehitob, filii Mejchiae, filii Enan,
etiam per internam aspirationem pleetps sups docet, c fijii Nathanise, filu Salafhiel, filii Siipepp, fl.li.iRu-
non derelinquit fiduciam habentes \n_se_, sed j'uxia ;.« ben: et yir ejus fuit Manasses,, qui nio.rttius esi iu
illud Psalmislse :.« Redimet anlinas seryorftfti_,supr « diebus messis hordeaceae; instanat eiiim.super alli-
-« rum, elpop delinquet pinnes qui sperant iii se..» ,.c.gantes manipulos in caippo, ,et yenit sestus super
,t TuncadOziam cpngregatipmnesyiiifeininseque, ..««aput ejus, et Hiortuus est in Bethulia in cjviiate
n jnyenes et paryuji oniiies.simulpfta yoce îKerunt;: s-sua, et sepultus est illic cum patribus suis. Erat
-x JudiceiDeus mternos et te, qupniam fecistiin ftQS t atifem Judiih rehcta ejus vidiiajam anftis .tribus et
« mala, nolens loqui pacifice CftmAssyriiSjef prppfer t mensibus sex. Et in superioribus domus suaefecit.
« hoc vendidit nos Deus in manjbus pprum, Et ideo « sKbisecretum cubiculum, in quo cum puellissuis
« non est qui adjuVetcuni prpsternamur ante pculos « clausa morabalur, et habeiis super lumbos suos
« eortim in siti et .perditione magna. Etnunc cpn- « ciUcium,jejunabal omnibus diebiis vitss suae, prse-
t gregate universos qui ift ciyitate sunl; ut sppnte « ter sabbata, et neomenias, et festa domus Israel.
t nos tradamus pmnes JiplQferni. Mejius eiiim ut .«Erat autem eleganti aspectu nimis, ctii vir suus
. « capliyibeiiedicamusHoniinuriiviventes,,quapipio- t reliquerat divitias piullas, ,et faffiiliamrurmerosam,
trianiur-et sirims opprobrium omni «arni. »-Jloec t ac possessiones afnientis ibpiimpt.gregibus ovium
ybx.carnajiumest, quiiide tantum manent in Eccle- ..<*jjjeiias. -Et.prat hiEcinomftihiis _fampsls.sinia,;qiip-
sia, caiterum moribus valde .discrepant, juxta illam '< piam limebal DoniHiuipvalde, nec erat quiloqtie-
Evangelii -parabolain, .ubl: mali jjisces cum boiiis in c retur de ijia yerbtim malum. Hsec itaque .cuin
sagena.Domini,Iiactentisiticlusi fliemoiMtur, vdonec « audisset quoriiafn Ozias prpmisisset,;qupdtransaclo
ad iittiis futurijtidicii penittis.excludantur. Hi quoque < quinto dieAraderet civitatem, misit ad presbyteros
jrajseiitis ;vita3incommoda gravitef ferentes -riieiius x Ghabri et Gharmi. Et venerunt.ad illam , et dixit
esse«rfidttnt,pra3sentibtis.utideliciis,quam pro Chrlsti « illis : Quod est hpc verbum, in quo copsensit^zias,
noftiine.eorporalibus affici poenis, et coelestibuspro : ,c uttradat civitatem Assyriis, si inif a quinque dies
ho.ein ,futiu'o remunejari bpnis. Tales frequenter '< non veiierit ybbig adjutoriuin? Et qui estls vos, qui
.559 "."•""..- B. RABAM MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 560
t tentatisBomitium'? Noii est iste sermo qui miseri- A deUctiset peccatis vestris, in qurbus aliquando am-
« cordiam provocet, sed potius qui iram excitet, et buiastis secundum saeculummundi huj'us, secundum
t furorem accendat, Ppsuistis vos tempus misera- ; principem pbtestalis aeris.hujus, spiritus, qui tiunc
« tionis Domini, et in arbitriuni vestrum diem con- operatur in filios diflidentiae,in quibus et nos orimes
t slituistis ei. Sed quia patiens Dominus est, in hoc ; aliquando conversati sumusin desideriiscarnis np-
.«.ipsum pceniteamiis, et indulgentiam ejus fiisis la- strae, facienles vpluntatem carnis et cogitationum,
« cryiftispostulemus : ubn enim quasi lioffiosic Dbus et eramus natura fllii irte,:,sicutetbseteri: Deus aii-
? comminabitur, fteque sicut filius hominis ad ira- temqui dives est in miseticof.dia, propter nimiam
« curidiam inflammabifur: Et ideo huniiliettius ifli charitatem suam, qua dilexit hos, et cum essemus
« animas nostras, et in spiritu consliluti hiimiliato, mortui peccatis, eonvivificavit nos Christo, cuj'us
« servientes illi,.dicamus flenfes Domino, ut secun- gratia estis salvati.» Et ileruffi :«Per quod memo-
« dum voluntatem suani sic faciat nobiscum mise- res estote, quod aliquando VOs,qni eratis gentes ift -
c ricordiam suam. t judith ergo, quodÊcciesise ; carne, qui dicimini praeputium ab ea, qua3dicitur
typftm hab.eat, niagistrorum, traditio inanifestaf; circumciSioin carne manu facta, qui eratis illo tem-
interpretatur confiieiisvel taudans:,et est filia Merafi, pore sine Christo alienati a conversatione Israel et
IIQCest_ atnariiudinis; quia per prsesentis yitse tfibu- B hospites testamentorum, prbmissionis speffi nqn ha-
iationem et ariiafitudiiiem ad fiitufa gattdia perve- ; befttes, et sine DeO ift hoc murido. Nunc autem ih
jiitur, ubi saricta ariiriia et in mbrtali caffte Deiim Christo Jesu vOs: qrii aliquandb efalis IOnge, facti
laudabit in seternurii. QuOdenhft quiftta deciriia ge- estis prope in sangtiine Christi. Ipse est enim pax
heratione eadeift Judilh prbgenita iti Sciiptuiâ repe- nostra, qui fecit utraque unum, et medium parietem
ritur, hoc riimifiirii sigriificat, qiibd nosliâEcclesia macerise solvehs inimicitias iricarne-sua : legem
per hextoadem et octoadem legis et'Evangelii de . mandaiorum decretis evaeuans, ut duos conderet in
patriarchis et apbstolis edila est, et ad coelesteffiglo- Semelipstim, in umim navum homifteiri faciens pa-
riam promerendam destinata; nafti hic fttiffiertis; cem, et feconciliet apibos iri uno corpore Deb per
gradftum in psalterio mysiice ppsilus esf, et typtihi crucem, interficiens inimicitias in semetipso. Et ve-
prsefert fulurae ad cceluni asceftsionis, quo sancti iliens evaugelizahs paCem vbbis, qui longe fuistis, et
pervenientes.merito dicere pbssunt: « Ecce nunc be- paceffi iis qui prope. » Quod auteni dicitur, Judith
iiedicite Dominum, omnes servipominl; quistalisin post viri sui morleinjam anriistribtis ef mensibus.sex
domp Domini, ift atriis domus Dei iibstri. s HsecMa^ Telictam esse vidtiam, significat Ecclesiam a mundi
iiassen, qui interpretalur.oblitus, xelincitatus habuit. ' illecebris deslitutam sanctse Trinitatis .fidem, et bo-
marilum; qui et in ffiesse hordeacea stans super ^1 norum operum habere perfectionem. In superioribus
alligarites manipulos iii campo, venieftte sestu super suse domus fecit secretum cubiculum, inquo cum
caput ejus, mortuus est. Quia sive .legis decalogo, pueilis suis clausa morabatur, ctim In arce menlis
sive ritu gentjiilaiis priscis temporibus copulata at- suse flrmam posuit custodiam, ut noii per diversa
que pbnoxia esse digftoseitur, sed veniente Ghristo, vanis defluat desidftriis, sed cum cogitalionibus muri-
et sole EvangeUi clarescente, omnis illa carnaUs ob- dis incontatainatam se ,in conspectu sui servaret
servanlia cessit, et quasi vilis messis coUectiovelo- Coiiditoris. Hsechabebat super lumbos suos cilieiurii,
Ceffifineffi habuit, ad spiritualem ergo per Christuni et jejunabat omnibus diebus, quia per continentiam
trapslata est culturam. Quod Paulus apostoks mtil- vitse et morlificationem voluptatum tefrena in secru-
tiplici riafratione ita osteftdit; Nam ad Galatas scfi-: cifixit desideria, et conciipiseentias carnis restfiuge-
Jjen.s sic ait : « Pfiusquam enim yeniret fides stib bat, futursevitae solemnitalibus et sabbato animarum
lege custodiebamur, conclusi iii eam fidem, qua3re- in coelesti regno omiiino se prEeparans, ubi pro prae-
velanda erat. Atque lex psedagogus-noster erat in sente tribulatione cum sanctis angelis plenuni perce-
Christo Jesu, ut ex fidejustificemur. At ubivenit ptura est gaudium. Cui vif suus reliquerat divilias
non siimus sub paedagogo. Omnes enim _ multas, et familiam cbpiosam', acpossessiones ar-
' fides, jam
filii Dei estis per fidem, qiiseest in Christo Jesu. «Et mentis boum et gregibus ovium plenas: qiiia sive ex
iiem : «Ego,» inquit, « per legem legi mortuns veteris legis iustructione; siye etiam ex philosophica3
sum, ut Deo vivaii Christo confixus sum cruci. Vivo doctrinse institutione cum moralibus disciplinis mul-
autein non ego, vlvit vero in me Christus, qttod au-! tiplices opes sibi Ecclesia ad Christum veniens re-
lem nunc vivp in carne, in fide vivo Filii Dei. J Et servabat scientia3. Hinc et Doctor gehtium gloriaba-
iterrim : «Mihi aftlemabsit gloriarihisiin cruceDb-l tur se iiutrituta esse sectts pedes Gamalielis, qui erat
inini libstri Jesu Christi, per quem mihi mundtis; doctor legis lionoraliiUs.EtMoysesieruditus essele- .
crticifixus est, et-ego mundo.» Ad Romanos vero ita gitur in sapientia et doctrina jEgyptiprum. Si cui
ait: «Fratres mei, vos estis mbrtificati legi per cof-i viro hic sensus displictterit,quod dixerim Manassem
pus Christi, ut sitis alterius, qui ex mortuis fesuf- virum Judith legis decalogum sive ritum gefttibtatfs
rexit. J Et rursus: «Lex, i inquit, « spiritus vilss li- significare, potest eum alacriore myslerio.ad Chri-
Leravitme a legbpeccati et niortis : finis enim legis sluni, qui est verus sponsus Ecclesiae, transferre,
; Christus ad justitiam omni credenli. » Ad
Epbesibs '' qui bene Manassesdici polest, quia obliviscinos fa-
quoque sic ail(_Eplies.n): « Yos cum essetis fnortui cietcalamitatis prislinse pej- consolafiouem fututaj
§ei "...:(:"';:• -"'.-: EXPOSITIO IN LIBRUM JUDITH. 562
yitse. Hie ergo in dieb.ustaessis hordeaceae, hoc est, A,ait: e Nolite ergo solliciti csse dicentes, quid man-
in conversione plebis Judaiea3,:cum taitteret prsedi- ducabimus, aut quidbibemus, aut quo operiemur?
care apostolos suos Evangeliftm, et congfegare ma- iisec eiiim opinla gentes inquirunt, scit enim Pater
riipulos credentes de terra Israejitarum, venit a3stus vester, quia his omriibus indigelis. Quserite ergo rc-
•super caput ejus, quandb excitabant illi perseeutior giium Dei et justitiam ejus, el omnia bsec adjicien-
nem, causa divinitatisejus. Caput vero Ghristi est tur yobis. » Hiftc et Appstolus ait: « Si autem in hae
Deus ; nam ffiaxime scaridalum sumebant inde Jii- vita taiitum in Christo sperantes sumus, miserabi-~
dsei, quoddiceret-patferivsttum esseDeum, dicentes . libres sumfts omnibus hominibus. > Ergo prassens
adillum: e Debonoopereporilapidamuste, sed de yita fldelibus sit in usu:, futura aulem in fruclu sa-
blasphemia; et quia ttihpmo .cum^sis,facis te ipsum lutis seternse. Res temporalis in itinere desideretur,
Deum. »Et ad Pilatum : « Nos, J intruiunt, c legeta seterna in pefvetilione, quasi cx lalere respicialur
habemus, et sectinduffilegem debet mori,- quia Fi- quidquid In hoc mundb agitur, ante nos autem ten-
iipm Dei se fecit. » Passtis «rgo est Dpminus Jesus daiit mentis oculi, diim tota intenlionc iila conspi-
iri gente sua, et sepultfts; in horto JerosolymitanO, ciftnt ad quse perveiiienius.
tertiaque die fesurrexit a mortuisj ascenderis in coe- .4 JSt jitinc, fratres, quoniam vos estis presbyfcri
los. sedet ad dextram Dei Patris, inde venturus j'udex B «in popuio Dei, et ex yobis pendet anima illorum ,
vivorum ac moftuortirii. Hujusmodi ergo sponsa, '« ad eloquium veslrum corda illorum erigite , ul
abeasponSus, jejuiiib et abs- «mefflores sirit quia tentali sunt patrcs nostri, ut
' postquamâbiatus-est
tinenlise operam dedit omriibus diebus vitse sjisa, « probarentur Si vere colerenl Deum suum. Memores
utique usquead eOtisumtaatioriemssectiliservat cas- ,i esse debetit quomodo pater nosler Abraham ten-
titatem fldei, nee tiilomodb Consentit erroribos hse- «tatus est, et per multas tribulaliones probatus Dei
reticorum pollni. Gfti vir sttus Teliquerat divitias -« amicus eifectus est. Sic Isaac, sic Jacob, sic Moy- ,'
multas, spirituaUs pfofeeto sapientia^ et omniiim « ses, et omnes qtii placuerunt Deo, per multas tri-
virtutum. Familiamque copiosam, eum omnium gen- cbulationes transieruftt fideles. Illi aulem, qui teu-
tium congfegavit ad eam multitudinem infinitam. «iatibnes non suscepetunt cum timore Domini, et
Possessiones quo.que|n arniefttis boum et gfegibtts citapatientiam. suanv, el improperium murmura-
ovitiffi, qui Stibdidit ei npn-solum eos qfti utiles pP- ;«tipnis suaetiontra Dominum profulerunt, extcrmi-
tuerunt fleri in agro Doininico, sed etiam illos. qui _«nati sunf ab'exterminalore, et a sei'penlibus pe-
innocentiam mentis atqlie bbedientiam actu impen- ,« rierunt. » PrseteritoiTim principum fortia gcsta,
derent devotp. Hsec ift .bftiriibusfainbsissima, quo- pra3sehtium sunt documcnta salubria. Unde Judifh
niam Valde timet Pominum. Cujtis.laudes Salomon C sumtaos patriarchas genlis Israelitarum, hoc esl,
juxta finem Prbvefbiorupi suorum plenissime expli- Abraham, Isaac et Jacob, elprimum ducemeorum
cat, nbi inter csetera ita dicit:« Mulier timens Dp- Mbysen in exemplum fidei ac patientise narratibne
minum ipsa laudabituf, datuf ei de fructu manuum sria "introduCit; et e contrario impios murmuratores
suarum, et laudaftt eam in portis opera ejus. T>Hine et querulososin testimonium pusillanimitalis et im-
et Isaias ait: «Timor Domini ipse est thesaurus patientise suse exhibuit, ut ex bonis utile nobis ad
ejus. i Itaque eum audisset Judith, quoniam Ozias itaitaiidum sumamus exemplum, el ex malis disca-
promisisset quod tfansactoTqtiiiito die traderet civi- taus pravitatis suseopus vitare nefarium, ne forte
tateta, reprbbavit sententiam ,-_.-. injustum j'udicans exterminiijllorum patiamur tormentum. Unde adhuc
DoriiinP mlseratipnissuse temptis constituendum, subdittir : .
cum iUe/solus prse oriiriibus noyit et tempus et mo- « Et nos ergO:non ulciscamur nos pro liis quaepa-
duffi miserationis siise; ac pfoptefea non licet cui- ttiiftuf, sed reputantes peccatis noslrisha^c ipsa
quam petidanter pro aliqria re Domiftum postulare, «;TftinoraessesuppIicia,flagellaDomini, quibus quasi
sed niagis ad arbitrium ejtis cuncta fefefre : sicut « seryi eorripimur^ non ad perditionem noslram eve-
legiiur quidam Patrurn.in oratione tantum dixisse : « nisse credamus. » Hsec est enim-via veritatis, ut
Fili Dei, sicut viset sicrit scis,.miserere mei. Unde ".ift: flagellis Domini huffiiliemus animas nostras, ei'.
ifl libro Danielis tres pueri NalKtchbdonosorimpiis- - patieiitiam habere studeamus, repulanles peccatisl
simo regi, qtii iUis pceftas inferfe minabatur, et Dei " ftostris ,squa3'juste patimur, imo etiam minorem me- >
polenliam blaspheffiavit, ita Jeguntur fespondisse : ritis npstris esse vipdictam, sed per bonitatem Dei
cNon oportet PQShac de re respondere libi; ecce ripbis ad sufferenduta lemperatam credamus, qui
enim Deus noster, queffi colinitis; potest eripere nos yult bmiies homines sajvos esse, et ad agnilionem
de camino ignis, et;de ftiaftibfts tiiis, orex, liberare. veritatis pervenire. Miseretur omnium, el nihil odit
Quod si noluerit, nottinirsif tibi rex, qtiia deos tuos eoruta qrise fecit, dissimulans peccata hominum
non coUmus, et statuarii atifeam qtiam erexisti . prOpter poemtentiam, ei parcens illis propter ma-
nori adoratims.» Nuflo ergo modo oportet Christia- gpam misericordiam, quja ipse solus estDeus nosler.
num, cui coelestis regpi gioria prOmissa est, de prse- .« Et dixerunt illi Ozias et presbyleri: Omnia qusa
seutis vitae commodis nimium ceftare, ae JDominum «locuta es, vera sunt, et non esl in sermonibus
iftordiiiate posfulare, qtii dedit taajora, ipse procurat «tiiis ulla reprehensio. Nunc ergo.ora pronobis,
etiam et miftora^ deflup ipsa Yeritas in Eyangelio s quoniam mulier sancta es ettimens Deum. »NuIIa
'563- B. RABAffl MAURi ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. StM
eprehensib est iri serniPriibiisJoditlli sed bffiniavera A c quadrigis,.etineqiiitatu suo, et iu mtiititudine bel-
surit quseleguritur. Quia oriinia;quseEcclesia catbo- «latorum. Sed aspexisti supCr castra eorum ,;el te-
liea in cbnfessione vera3 fidei, seft ip doctrina sari- «nebfaefatigaveruiiteos.TemiitpedeseOriimabyssus,
etse reiigionis proferl _ laudabilia sunt valde et abs- c et aquse operuerunl eos.Sicfiaritet isti, Oomine,
:que ulla repTehensione. Giijus merito et digftitate « qtii coftfjdunt in mullilttdine sua, et incurrijjus
Cfedeiidtiffiest sirigulos quoque fideles apud Bqmini •«suis, etin sculis, etitt sagillls, etianceis glorian-
clementiam mullurii adj'uvari.1 Quod ita .digne fit, si «tur, et heseiunf, quia.fu ipsees Deus noster.» Sic-
imusquisque curet, Uf sicut piobavit veruffi esse, ut superius CoiPparavit libidiiioslS;iuxuriosos, ita
quodEcclesia docei/ita aclibtts iriiitelur, quod ipsa et iitiftc tifiiidis sftperbos. Assyrios eniffi in armis
honestis exemplis pef suadet _ de qud et subdituri coiifidefttesiEg^^ptiisdiiduffiadversus Israeiitas pfa3-
v c'Et dixit illis : Siciitquod potui loqui, Dei esse liaftlibtis assimilavit,ut ostenderet, quia sicnt ibi
« cognpScilis, ila irtiod faeefe dispbsui, probate si ex ; etpoleritia Dei maiiifestala est; in subyersione Pha-
'"'« Deb bst, et bfate ut flrinum faciat Deus corisilium faPnis et:J5gyptiofum,-ita"et hic •declarar-ipossit in
« meum. Stabitis vos ad pbrtam noote ista , et ego subVersibne Holoferhis el Assyiiofum, quia idem
t, exeani"cuiri abfa mea ; et brate ut. sicift dixistis, Bominus, eadem pbteritia, eademquS justilia ttinc
t in diebus quiriquerespiciat Dominus populum suuin S et nunc, et per otania ffianet saeCtila.
«IsraeL » Gomraeildat Judith presbyteris porlam, «Fac, Domine, ul gladio proprip ejus superbia
'
quia sacefdblibus .;G;hristi;;;sanbta Ecclesia sollipl- «laiftpfttettif : capiatiirlaqueo.pculprum suofum ia
'taift castforftm Dei cotamehdaf ciistodiani, ul per- •«ine ; et percuties eiim ;exlabiis chafitatis mese.Da
vigili intentione aC solerli eura per 'arnia oralionuih « mihi iii aftiffioconstantiaift, ut conf.etanamllluin ,
ea muriife, et cbritra hoslium insidias illsesa servare ~'iet \irtulem, et eveftam illum. Erit enimhoe me-
studearit; c moriale fioffihiis tfti, cttffi niattus femina3dejecerit
' « eum.''Non eniminniuitiludineest virtus tua., Do-
<: ':. "'.: ;-;.; ' GAPUT.;1X.; .;".:., ;.. ;' t iftine, neque in equoiuni viribus vpluntas iua est-,
Juditli sese humUians pro pbputiiiberatiqhe prectiiur. c nec superbi ab-iftitio placueruiil iibi; sed humi-
i Jium et mansuetofuni seinper tibi placuit depre-
« Quibus abscedentibus Jttdithingressa est ofato- « catio, s Tidetur quibusdam miniis intelligentibus,
«riuiri suurii et induens se ciiicio1pbsiiil ciheteta iquod preeationes sanctorum eontra T-eprobos,quoe
•« supef Caput stitiift_ etproslerneris se Doriiihp cla- in Scripturis aliquando comriiembrantur, quasi ma-
;c.taabat ad Dbtaiftiihi dieeris":Domiiie, Deus/patris ledictiones sint, cftm nullo nrodo ha3Gverba ex voio
« taei Siffiebri, qui dedistillli gladiuta itt defetisiP- 'S iQalitise_ quod in sanctoriita cpfdibus neqiiaquafti
«'iiefti alietilgenaftttti, qui violalores exstitefunl ih ,,fleri potest, sed ex spifitu pfophetioe processerint.
c coinqtiinaiioiie stia. et deniidaveruht femtif yir- <Juod ehifti Spiritus sanctus praesciebat esse justo
•c ginis ih cbftfusiOiiem.» Quidtest-, qftod post Vefba jiidieib reprObisfutiirtim, hocper sanetoruta ora
qua3adpfesljyletoslocutaest; JuditlipeiiUiraDbini- pfsedixirfaeieiidtim. Ut esl illud ift psaliriis : «^Fiat
nimi ingfessaiesl bratoriiini siiuin, nisi qftod sOSlici- hiensa eofum^cofam ipsis in laqueum, et in retiilju-
liido.saiictpriim.post «xplettiriv fortis ptsedicatiohis lionem-, et ift scandaluhi. Obscurentur oculi eormft,
obseqttluni inlrorsus ad cdrdis sui redit secretuiii, ne videant, e't dbrstiin eorurii semper incurvetur. 1Et
iit ibi expleal munda conseientia.ptifae Pi'ationis bf- Paulusin Epislolasua ilascripsit diceris': c Aiexander
ficium,. juxta illam senteufiam Salvatoris,: quarft in sefafius ftitilta luilii mala oslendit, reddet illi Domi-
Evarigclib ^docttitdiceris :' «;rTu;ati'teifteiihi bfavCris, lrtissecufidttm opera sua. i Qui ct in Actibus aposto-
intra iri' cubiciilum, el'• claiisS. ostib ofa Patfeni lorum ad Ananiam ponlificem ps ejus percutere ju-
ttiuin,; et Patef tttus qfti videt iri abScbndito, reildet benteiri ait: « Pefcutiet te Deus, paries dealbale
tibii» Iridtiif Se cilicib. JCtiftipoenitehtiam pro'pec- (Act. xxiii,) i Utide et verba isla Judith, quibus
eatis agiti Cinereni super caput ponll, Cuffifragili- dicit: c Capietur laqueo oculorumsuorum in me,
latissuseftieftiofiafti 5iiiaeiite-fecoridit. Prosierneris et percufies eiim ex labiis charifatis mese, 1 lion
se ad:}Dbiiiiiium claffiat, diirii'pef huhiilitaiis afle4 s.ttftt irialediclioftes intelfigPridse, sed de veftturis
ctum "se a Doniifib exaudiri spefat; qiiia sefiptuiri prseeoiiia prophetise. Hoc enim Spiritus sanctus per
esl: c-Sacfificiiirri Deb spiriius contfibulatus;, cor bs sancfeefeminsevoluit prsenibftstrare, quod sciebat
coritriluffi et liuiftilialum Detis non sperftei. i Et nefariumprincipem nequitia sua pf omerefi: ftec noft
bene inofatione «011111161110181 actuta Siiheonis pa- illtid in taystico opere prassagftre, qftbd otanis hae-
tfiarchse, qui cuhi LeVi iratre ;sup gladio ftltionis reticujs, sive schismatictts, sive Judsetis, sive eliam
vindieavit stupfufti sbrofis suaealienigenis, quia ?u- paganus. qiii Ecclesiata pfavo <dQgmate.,;-siveper-
ftirftm efat, qubd Holoferries,' qui in Judith opus verso 'exeinplo-corrumpere voluefit, proprio super-
explere vpluit libidipis', 'gladio punirelur divini hioesusegladio caput voluntatis iniquse pef senten-
examiftisi '"". tiahi justi judicis amputabitur, el inferni crucialibus
f RespiCe castra AssyfiorUnf: nuuc,: sictit trinc subUciendus poerias dolorum sentiet in a3terriuifl.
i castfa ^gyptibfuhi' videre dignatus es, qua'ftdb
c pbst servbs'tuos afttiati cuirebaht," 'coilfidetites:in 1
SG5 EXPOSITIO IN LIBRUM JUDITH. 566
CAPUT X. A niemoratur. Ssepe enim contingit, ut qui m scien-
Judiih posipreces,vtduta ornameniis jucunditalis suw, tia el moribus minus perfcctis, et praesentium rerum
porlas civitatis pergens ad Eolofernetn egressa esl, amoi'e quotlam motlo irretiuntur, sacramenlis ec-
qum, suscepta ab exploratoiibus, ad Iloloferttem clesiasticis communicenl, et de rebus suis spiritali-
deducta esi. Eolofernes sciscitalur Judiih quam ob
causam venerit. bus m\steriis. deserviant, solatiisque corporalibus
c Faclum cst anlem, cum cessassel clamare"ad illis obscquantur, sed tamen ad renunliaudum om-
c Domintim, surrex.il de Ioco, in quo jacueral pro- hibus, qnscpossident, et aposlolicseperfectionis nor-
« slrala ad Dominum ; vocaritque abram suam, el mam tenendam non sunl idonei. Unde dhes in
c dcsccndcns in domum suain, abstulit a se cilicinm, E\angelio sc praecepta Dei custodisse Redemploii
c et e\uit se \estimenlis viduitatis.suse, 'el la\it cor- nostro rcspondil, sed lamen ad perfectionem tendere
« pus suum, et uiixit se myrrho optimo, el discrimi- "veuditis omnibus rebus, et datis pauperibus, cnmque
c n.ivil crincm eapilis sui, el imposuit mitram super sequi juxta ejus monila non consentiebat. Portat qui-
c caput suurii, et iuduit se \estimcntis jucunditatis dem Iwecabi a, hoc est, carnalium turba, tradente
t suse. Induitque sandalia pedibus suis, assumpsitque sibi sancia Ecclesia ascopej'am \ini, etvas olei, el
c dextraliola et lilia, et inaures et annulos, ct omni- polenlam, et panes, cum sacramenta divina in ffu-
c bus oniam&ilis stiis orna\it se. Cui etiam Dominus B mento vinoqiic confecta, corpus videlicet el sangui-
e contulil splcndorem , quoniam omnis ista compo: nem Domini, el chrismatis unclionem venerabiliter
« silio non ex hbidine, sed ex \ irtufe pendebat; el senal. Portal el palaihas cl caseuin : caseus est
«ideo Dominus haiic in illa pulchriludinem amplia- lac coagulaium, quae ulraque possunt in fide el
« vit. i Quid osi quod Judiih posf pcractam oratio- dileclioue cibum significaie aniinarum. Sed hsecom-
ueni exuit se vesfibus lugtibribus, ct induit sc vesti- nia abra ad suum iibitum verlei'e, vel proprio uti
iuentis jucuntiilatis. nisi quod sancta Ecclesia, licet, , arbitrio non permillitur, quin potius ca ad usum et
aliquantio pro pcccatis suis paîitcnlise geiat afle- dispensalioncm dominae suaescrvare ordinalur. Quia
clum, lamen spc remissionis et fuluri prscmii an- justum \aldp esi, ut qui uondum novil modei'amina
xium salis exhilaral animum. Laval corpus suum, \iise suse, non subilo fial reclor \ilae aliena3,sed ma-
cum aclus corporis sui posuilentioblacrymis mundat. gis eis subdifus fial. aui vita et docliina regulam
Unxii semyriho optimo, cum in projjria3 morlifica- teiient justitiae.
lione carnis, chariiatis ac cceterarum virtulum se < Faclum est autem, cum descenderet rnontem,
replel odore. Discriminal crinem capitis sui, cum « circa orlum diei, occurrerunt ci exploratores As-
solerli discretione singulas cogitalioncs distinguit ( syriorum, cf teiiueriml eam diccntes : Unde venis,
cordis. Imponil mitram capiti, cum galeam salutis' u « aut quo vadis? Quscrespondil: Filia sum Hebraeo-
circumdal mcnti. Indtiit pedes suos sandaliis, cum « rtim, ideo ego iugi a facie eorum, quoniam futu-
gressus operimi suorum evangelicis munit doctriiiis. « rum agnovi quod deiitur \obis in depisetlalionem,
Assumit dextraliola et blia, et iuaurcs et anntilos. In c pro eo quod contemneiites vos, noluerunt ultro
dexlraliolis spes ftiturorum bononnn exprimitur, quae c tradere semctipsos, ut in\epirenl misericordiam in
in dexlra Dei sanctis in fuluro danlur. ln liliis casti- « conspeclii \estro. * Qui suni exploratoi-es Assy-
tas, in inauribus obedienlise de\otio, ef in annulo rioium, hisi philosophi gcnlilium, et curiosi scruta-
signaculuin fidei designatur. Ilis ergo omnibus orna- lores huinanarum disciplinaruin ? Ili quasi Judith
menlis se sancta Ecclesia ornal, quia omnium vir- noalram a Judseis traiiseunlem ad gentes compre-
tulum decoie se illusfrare cerial. Cui ctiaiu Domi- hendere nitebantur, cum prsedicatorcs Evangelii re-
nus contulil splcndorem graliae snso, qnoniam omnis linqueiilcs ob perfidiam Judaeos, et ad genlium prse-
ista cojuposilio non ex libidine praesenlis vitse, sed dicalionem piopeiantes suis dogmatibus \inccre et
ex \irtute pendebat fulura. Et iJeo Dominus hanc supeiare conabanlur, quos ad labcrnaculum Ilolofer-
in illa pulehriliidincm ampliavil , ut incomparabiii nis ducebanl, cuin principibus genlium quasi obno-
decore omuium oculis appareret. Quia valde justum j-vxios tradebant. Scd consitlerata sinccritatereligionis
esl, ul qui dilectionis, perfeclae Dci fcr\et amore, ipsorum prolinus a\inculis absolutos in domo piin-
omnium dignus babeatur hoiioie. cipis.hoc est, sub domiualionc ssecularium libcre
c Imposuit itaquc abrcC suaj ascoperam \ini, ct permanere permiseruut. Unde in Aciibus apostolo-
c \as olei, el polcntam et palatbas, et panes, et ca- rum lcgitur Paulus apud Athenas commoraiis dispu-
« seum, ct profecfa est. i Quid esl quotl Judilh ad tasse atque disseruisse de Jesu cl resurrectione cum
agonem processura abrse suse imposuit ad porlan- Epicuvseis el Sloicis philosophis, quem cum audi-
dum ea quse in yia sibi ftierunt ueccssaiia, nisi ieni dc iis aununliasse, apprehensum eum ad Arco-
quod sancfa Eeclesia in sladio istius mundi cerlare pagum duxerunt dicentes : o Possumus scire quse
contre. hostem propcrans, quonimdam earnalium adsil haec nova, quse a fe dicitur, doclrina? nova enim
tersus hostes suos prsesenli ulilur minislerio, qui si qujedam infers auribus nostris; volumus ergo scire
fideliter illud pcregcriui, poterunt ad \ej'am liberla- quiduam velini hsec esse. i Quibus cum manifestis-
lem per\enirc, ita ut eohsercdcset participes fuiurse siina oratione fldem Dei exposuisset, quidam ex cis
possessionis efficiaiitur, sicul memoraia abra in finc Irridcbanl eum, quidam vero \iri adhserenfes ei cre-
js.ius Iibri libera a domina sua Judith dimissa com- diderunt. in quibus crat et Dionysius Areopagita,
567 B. RABANl MAURI.ARCHTEP,MOGUNT. QPERUM PARS I. S68
etmuher-nomme Thamaris, etalii cum eis nonrihlli. Ji omnes honorate, fraternitatem diligite, Dominum
Post hsec quoque egressus ab Athenis venit Corin-. timete, regem honorificate, s Hinc et Paulus ait:
tbnm. Ubi apud Aquiliaiii et Priscillam moratus « Omtiibus potestatibus sublimioribus subditi estote,
sceftofactofia arte operabatur, et testificabalur om- nonest enim potestas nisi a Deo, quse autem sunt
nibusjadse venientibus Jesuni Gliristu.ta.Sic et iderrii a Debj ordiiiatse simt. Itaque qrii f esistit potestati;
ApostOlusapud Romanos iii libera nianens eustodia Dei ordinationi resistit.; qui autem resistunt, ipsi
prsedicabat verbum Dei cum omfti fiducia, ct susci- sibi damnationem acquirunt. Nam principes non
'
piebat omnes qui ingrediebantur ad enm tiullo prosunt tiffiori boni operis, sed mali. Yis autem
hibente. Hinc et in historiis ecclesiasticis legitur, non timere potestatem? Bonum fac,. et habebis
quod ipsi prmcipes gentium visa mansueludine ac laudem ex illo; Deienim minister est in bo-
sobrietate fidelium ptenas ac vim eis inferre com- no. Si antem malum feceris , time, non enim
pescuerint. Sicut Tiberius Csesar edicta firmaverat, sine causa gladiuni portat, Dei enim minister est,
pe quid adyersum doctrin.seChristi atque contrariumi vindex in ifa ei quimajum agit.: Ideo necessilate
mojifetftr, accusatoribtisque CliristianOrum morteiri subditi estote, non solum propter iiram, sed. etiam
cbmffiinatus est. Sic et Claudius imperatpr, licet propter conscieiitiam, ideo enim et tributa praesla-
Judseos adversis calamitatibus affligeret, tamen.Ghri- JB tis, ministri enim Dei sunt, ih hoc ipsum sementes
stianbs non laesit. Unde faetum est quod ipso fe- (Rorii.XIII),J Et iterum : « Reddite, inquit, omnibus
gnante Petf us appstolus in prbe Roniana prsedicando debita, cui tributum, tributum : cui vectigal, vecti-
plurimos adfldem Cbristi converteret. Sic et Tra- gal: cui timorem; timorem : cui honorem, honorem
janus, licet pfimumCbristiani nominedeceptuscon- (Ibid.J. i Unde Elias propheta ip Regum legitur ado-
fessofes Chrisfi persecutus sit, tamen-Pliriii secundi rasse impiissimum Tegem Achab, non utique pietate
relatu admonitus, et de Christianprum mpdeslia! 'diyiriicuitus, sed IionorispfliciOi Hinc et sftpra me-
instrttctus, rescriptis lenioribus temperavit edicturii. moratus aposlolus Paulus in Actibus apostoloruta
Similiter et jElius Adrianus pef Quadratum discipu- coram Agrippa rege et Festo pfa3side.causam suam
lum apbstolorum et Aristidem virum Atheniensem de agens, mansueta verba et auditorem conciliaiitia
Christiana religione instructus atque eruditus, prae- pfotulit dicens ad Agrippam : « De his omnibus,
cepit per epistolam ad ministrum Fundanum pro- quibus aCcusor a Judseis, fex Agrippa, a^stimo me
consulem Asise datam, ut rieminiiiceret Chrislianum beatum apud te, cum slm,defensurus riie hodie, ma-
' sine
objectu Criminisaut probatione;damiiare. Idem- xime te sciente omnia, et quseapud Judseossunt cbn-
que Pater patrise insenatu ultra riipfem majorum ap- suetudines et quaestiones. Propter quod obseeropa-
peliatttr, et lixor ejus Augusfa. AdrianuSfemptiblicarii"r tienter tae audias (Act. xxvi). i Et ad Festum se
justis legibus ordinavit, beUuni eitfa Sauromatas argueptem, atque ei dicentem: «.Insanis, Pattle.;
gessit, et vicit Judseos, sane perturbatione scelerum mnltse te littersead insaniain convertiiiit, t respon-
suorum exagitatos, et Palsestinam provinciam quon- dit: « Non insariio, inquit, optime Feste, sed veri-
data suamdepopulantesultimacsede perdomuft. Ultus tatis et sobrietatls verba Ioquor. Scit enim de his
est Christianos, quos illico, Theba duce, cur sibi ad- rex, ad quem et constanter loquor; ktere enim
versum.Romanos non asseelarentur, excruciabant, eum nihil horum arbitror, neque enimin angul.o
pfaeeepitquene eui Judaeo intrbeundi Jefosolymam quidquam horum gestumest. Credis, rex Agrippa,
esset licentia, Christianis tamen civitate perriiissa,; prOphetis? Scio quia cfedis (IWd.),i.etc. Sitaililer
quam ipse in pptimum siatum murorttm exstructione et verba, quae ad ipsum Holofernem de suo adventu,
•
repafavit, et JEliamvocari de prashomipesuopfa^cepit. et de Jpdoeorum futuro casti Judith loquitur, non
« Videns itaque Judith HolPfernem sedentem in; sunt adulationis profana taendacia;, sed futurse pro-
« cOnopeo, quod erat expurpura, aufo, et smaragdo phetise venefanda mysteria; praedixit enim quse
« et lapidibus pretiosis intextum ; et cum in facierii homicidis et praevaricatofibus legis Dei a genlibtts
I c ejus intendisset, adoravif eum, et pfosternens se et Romanis principibus futufa erant supplicia, et
**
I « super terrata elevaverupt iUam servi Holofernis, quse liniversse .terrse ipsorum, pfoptef peccata eo-
; t jubente dbtainosuo. J Quod Judith adorat Holofer-I rum, immineret subversio. Sicenim ait:
nem, honcst perturbatio timoris, sed coiiservatio; CAPUTXI.
ordiriis. Quoties eiiim sancti viri terrense potestati Eolofernes a Juditli delusus, filios Israel capere se
iiftpendimt honorem, non ex vitio adulationis, sed ex; . possecbnfidil, Judith quoque pulchritudinem elsa-
jure digttitatis hoc faciunt. Unde princeps apostolo- pietttiam.omnes stint adinifati. : .
rum in Epistola sua docuit dicens : « Snbditi ergo « Nee hoc latet, quod loeutus est Achior, nec
estote pmtii humauae creatura3 propler Dominum, « iUud ignoratur, quodei jusseris evenire. Constat
siye regi, quasi prsecellefati, sive ducUius tanquam « eriim.Deum nostrum sic peccatis offensum, ut
ab eo missis ad yindictam malorum, laudeni vero .« mandaverit per prophetas suos-ad populum, quod
bonorum; qtiia sic volunlas Dei est, ut benefacien- « tradat eum pro peccatis siris.' Et quoniam sciunt
tes obmutescere faciatis imprudentium hominum « se oflenclisseDeuffisuum filii Israel, treffior tuus
ignorantiafii; quasi liberi, et non quasi velamen « super ipsos est. Desuper etiam fames invasit eos,
habentes pialitis :libeftateiii>.Ised gicut :servi j>ei| « etabariditate aqua? jam intef niortuog Poiupu*
'
SOr ' EXPOSITIOIN LIBRUM JUDITH. S70
« tanlur. Deniqfte hoc ordiriant, ut interficiant pe- A proxiffiorum, nec defunctorum mullitudo, hec vi-
t cora sua, et bibant sapguinem illorum; et sancta rium debilitaspermitlebat, simUiter pro suse tinus-
« Domini Dei sui, qusepfsecepit Deus non contmgi, quisque vitae incerto denique aliquanti supra eos
« in frumento, vino et oleo, hsec cbgitaverunt im- quos sepeliebant, animas emisere. Multi eliaffi dttm
t pendere, et volunt eonsumere quse nec manibus persequuntur funera, priusquam ad sepulerutii per-
« deberent contingere. Ergo quoniata hsec faciunt, yenirent, efflabanl-spiritttm. Sed nec planctus ex
t" eertumest quod in perditionem dabuntur. Quod more defurictis exhibebatpr, aut Iuctus, quia hoe
t ego ancilla tua cognoscens fugi ali. illis, et niisit fotum sibi vindicaverat fames; sed nec afiditas
. t me Dominus hsec ipsa ntintiare tibi. J Scriptuta inediae humorem cuiquam reliquerat lacfymafuiii.
est enim in ecclesiastica historia, quod instaiite Obsederant civitatem profunda silentla, ef nox plena
fempore vastatioftis Jerosolymorum apostoli quidairi taortis cuncta contexerat, iri quibus taalis bmnibus
prius ab illis fugati per omnemlpcum dispersi pef- soli graviores vigebant praedones, qui nec: sepulcfa
gerent in virtute Christi, qui eis prseceperat dicens : quidem diripere et sppliare cadavera illicitum du-
e Euntes baptizate omnes gentes in tiomine Patris cebant, non tam pra^dam peterites, quam seelus irri-
etFilu etSpifitus saftcti. J Ecclesia.vero, qtiseitt Hie- siOne cumulantes et aciem gladiorum subrurii in ca-
rosblymis fuerat congregata, responso a Deo accepto B davefum truiicatione probantes.
eniigraf e jubetur, et transire ad oppidum quoddaffi « Placuerunt autem onTniaverba hsec "coraiftHp-
PeUam ftomirietrans Jordanem ; quo ablatis ex ur- '« lolerne el coram pueris ejiis, et mirajjaritttr ad
be sanctis viris et justis, vindicte coelesti fleret Ip- « sapientiam ejus, el dicebant alter ad alterum:
cus tam de urbe sacrilega, quam de populo impio « Non est talis mulier super terram inaSpectu, in
per exeidium patrisequeevefsioneni sumendae.jQuan- t pulcliritudiue et in sertsu verborum. Et dixit ad
tisergo malis gens tunc universa multata, atqtie « iUaffi Holofernes : Benefecif Deus, qui misit te
ipsa Judse terra bello, fame, igfti caedibusquevasta- « ante populum, ut des illum lu in manibus nostris,
ta sit; quanta populonmi millia, patres scilicet « et quoniam bofla eSt promissio tua, sifecerit
cum conjugibus ac parvulis Uberis absque numero « mihi hoc Deus tuus, erit et meiis DeuS; » Pritaa
etabsque discretione trucidati sint,. quse etiam di- fuit via salulis gerilibus; ministros verbi Dei aut
yersarttm urbium obsidiones, sed et: ufbis taagni- prsedicatores Evangeiii gratantef fecipere, et eorum
- ficse et famosissimsecivitatis Jerusalem
qttanta vasli- dictis fidem prsebere, sicque paulatimper eorum do-:
las etquanta fuerit diversbrum montium sttages, ctrinam- ad agnitionem veritatis perveiilre. Unde
quisveper hsec slngula bellorum exstiterit modus. Dominus in Evangelio discipulis suis praecepit di-;
et nt secundura id quod prbphetaepraedixerant, abb- *J Cetts: « In quamcunque civitateiri aut castelltirft ift-
minaiio desolationis inipso quondam Dei.famosis- travefitis, interrogaie quis in ea dignus sit, et ma-
siino collocatasit templo, utque ad ultiffitim cuncta nete, donec exeatis. Intrantes autem in domum sa-
ignis populatus sit, et flamma cousttmpserit; si quis lutate eam dicentes : Pax huicdomui; etsi-qriidem
plenius nosse vult historias Josephi coftsulat. Nos domus digna fuerit, veniel' pax vesfra sttpra eam;
vero ex his ba lantum, quse ad' explanationem coe- si autem non digtta-fuerit, pax vestra ad vos rever-
pti operis sufliciunt, assumeipus. Et in quibtis fe- tetur. J Judith ergo nostra,quia aditum devotse sus-
fertur, quod ex onini Judeea populi in die solemni ceplionis apud gentes invenit, ad effectuni suae vo-
Paschse Jerosoiymam. velut exitiali quadam mahu luntatispervenit. Undebeatus, qtiinon pravo aniihb,
cogenteconvenerant, quos tricies centena IniUiaho- sed sincero cordis affectu legatum veritatis susci-
minum dicit fuisse, justo scilicet Dei judicio, fem- pit; quia qui perversa intentione cuta Holoferne
pore hoe ultionis electo ; ut quoniam in diebus Pa- atque cum Herode Deuffi se quserere flngit, nequa-
schse Salvatorem et saliitare ChristumDomiriicrueii- quam ad ejus glofiaeconspectum lsetabundttsse per-
lis manibuspl sacrilegis vocibus violaverant, in il- tingere gaudebit, sed suse iniquitatis condignas poS-
lis diebus velut in unuta parcerem bmnis miiltitudo ^. nas in flne se luere dolebit.:
D
conclusa, feralis posftse exilium quod ffiefebatur CAPUTXH.
exciperet. Narrat quidem propter hsec histoficus in
Quod EolofernesJudiiliin locq. thesqutOrum suo-
quinto Historiarum suafufti libro, quantam famem rum mttnere prwcepit, quw, vqcaia ad.cwnam U- .
quantamque perniciem seditionis Judaeorum gens, lius, a cibis ejus abstinuit, et fdcip vesperein cii-
biculunt ejttsintroditclu est. '".',•.....
antequam ufbs caperetur, pertulerat, ita ut a mise-
ris omnis spes excluderetur salutis, et invalescens « Tunc jussit eam introire ubi fepositi erant
acerbitasfamis dbmos scilicet et famUias genienique « Ihes.auri ejtts, et jussit illic manefe eam, et con-
vastaret. Nam cuta in peuetralibus strata j"acerent «stiluit quid daretur illi de convivio suo. Cui re-
•mulierum parvulorumque cadavefa, per plateas « spondjt Jtidilh et dixit: Nunc nonpotero maiidtt-
vero infejicium senum corpora fame magis quam c care ex his quse pracipis mihi tfibui, ne veniat
ajtate consumpla; juveftes vero atque. omnis aetas « super me offensio. Ex h.is auteffi, quse milii de-
robustior velut simulacra qusedam inviis etgressi- « tuli, manducabo. Cui Holofernes ait: Si defece-
bus loci oberrabant corruentes, quocunque loco gres- i rint tibi ista, quse tecum detulisti, quid faeiemus
sum subruisset inedia. Sepelire auteta cadavera « tibi ? Dixil Judilh : Yivit anima luaj dominemeus,
'
§71 B. RABAffl MAURI ARCHIEP. M0GUNT,.;OPERIJMPARS L Wl%
c quoniam non expendet omuia Iiaicancilla tua,do- A c El dixil ad eam Holofernes : Bibe inde el ac-
t nec faciat Deus in manu mea hasc qtisccogitavi. s c cumbe in jucundiiate, quoniam. gratiam invcnisli
Quidesl quod Ilolofernes Judith ibi manere prsece- c coramme. Eldixii Jiulilh :Ribain,Domiue,quoniam
pif, ulri sui thesauricrant reposifi, nisi quod piinci- « magniiicalaesi anima meahodie pj-a3omnibus die-
palus soaculi hujus prscilicaloribus Evangclii apiid r mis meis. Et accepit et tiiauducavit, et bibit co-
cos plerumque conscnlil habere locum, qui menteiii « vam ipso oinnia quoe paraverat illi ancilla ejiis. i
habent intelligibilem, e( san;e fidei receptricem. In- Nota quod Jutlith aptid Iloloferncm cojiversans, non
tentio prgo bona? volunlalis ihesaurus polissimus coinquiiiata cst cibis vel polu gcnliliuin. sedea man-
esl cordis. Ibi Judiih tjpica manel, quia sancla Ec- duca\il et bibit (JU:M sibi pr;epara\erat ancilla ejus:
clesia slabiliier permanet. Sed conqiierilur Holo- quia Eeclesia inter gentes habilans nullo modo pol-
fcrnes Judilh victualia, qiisesecum apporlavif, defi- luilur idololatria aui superslitione genlilifatis , sed
ccre, et quseril ti quo modo possit sui convivii par- his ulitnr qusc victui suo jndical csse coudigna, qnse
ficipem eflicere, cum apud gentilium principes ali- de\oiio fltielium per obedientiam et exercilium honi
quaudo despectus et vilis cs=e videtur cullus reli- operis sib: proeparal. Dc quo cibo ijjsa Yeritas in
gionis Christiause, et exsecutoi-es ejus studcnt ad Evangelio ait: < Operainini cibuin, non qui peril»
immundiliam iilolorum, seu ad illccebras carnalium B sed qui pennniiet in rilam oeloj'nam.» Ef alibi di-
voluplatum perlraberc. Scd i))i fldo animo, et spe scipulis rogaiiiibus eum', r,l manducarel, respondit.
ccrta proniifliml sibi graliain celcriter subventuram c Ego cibiiiii habeo manducarc, qnem vos nescitis;
divinam, iiisistnnl precibus tola nocle istius niundi, ineusenim cibus est ut faciam voluntatem ejus qui
et baplizant sc fonte lacrymarum, lavant cum psal- misit me el perficiam opus cjus. i
misfa per singulas noclcs Icclum cordis sui, ac slra- CAPUT XIII.
tum cogilatioiuim.suaruin piis flctibus rigant; sic- Ubi
Bolofernes cutn temulcnlus leclnlo dccumbercU
que tridno catholicoe confossionis, per fitlem, spcm Jndilh, prece fucia, capul ipsius nbsridit, involtr
ef riiaiilalem suam explentes, quarlo tandem die, lumque conopeo suis illud civibus deporlctvil-
Vaclo ad portas civiialis magno populi concurstt>
hocest, Evangelii coruscanie lucc, vicloriam sibi de Judillt Doininnm bencdicens capui Holofernis eis
hosle pracparant, ipsumrjuc morlis ac lenebrarujn ostendit; unirersi aulem laudanles Dominum bene-
fliiclorem propria malilia cecatiim, octcnio reatui dtxeriinl Jndilli. Ubi Achior , vtso capite iiolofer-
obnoxinm damnant. Et ita maler Ecclesia innocen- nis angustiatus prw timore in lettatn corruit.
tcs ab aliqua pcrsecutione et injusla oppressione, « Eianl aulcra omnes fatigaii a vino. Eralque Ju-
gralia Dei opilulanle, libcrat, ac triumplmni de hosle t dilh sola iii cubiculo. Porrp Holofenies j'acebat in
ncfando ad cives suos rediens, gloriosissiine secum i lecto nimia ebrielate sopitus. s Yiuum Ilolofernis
reporlat. et salellitimi ejus lioc erat, a quo Aposlolus creden-
« Tunc introivit Yagao ad Judith et dixil : Non tes compescuil dicens : c Nolile inebriari vino, iu
'c
vercalur bona puella iniroire ad dominum meum, quo est luxuria. J Ei in cahfico Detileronomii de lni-
« u| Jjor.orificctui'aufe facieiu ejus, utmanduect cum jusmodi \iiio scriptum est « uva eorum, uva fellis, et
£ eo, ef bibat yinum cuin jiicimdilalc. Ctii Judith bolii eoruni, botri amaritudinis; fiiror dj-aconuinvi-
« respondil : Quoeego sum, ut ronlradicam tlomino num eoj-pm, ct furor aspidum insanabilis. i Hoc
t meo ? Omne qubd erit ante oculos cjus bonnm et ei'go\ino inebrjatus boslis Ecclesisejacebal in leclo
« optimum faeiani. Quidquid autem illi placuerit, nefandsc sccurilatis, qua se impune peccare posse
c hoc erit mihi optimum omnibus diebus vitse mese. coiifidcbal, juxfa illud : < Iinpius, cniii in ]jrofundum
c Et surrexil cl ornavil sc \eslimenlo suo, el in- maloium vencril, coulcmnit; n sed semciipsum fal-
« gressa stelit anle facieiu ejus. Cor autem llolofer- lebat, quia ad pcrdilioncm pcrpeluaiu impro\idus
c nis concussuni esl , eral eniin ardens in concupi- tcndebal.
c scentia ejus. J Quoe Yagr.o Judith persuadel, ad « Dixilque Judifo puelloe suse ut sfaret foris
illicilas perfineiil voluplates, qucc auiem Jtiilitli rc- « anie cubiculum et observaret. Slcfilquc Judiihanle
spondit, boni animi oslcndil \irtnles> ; ille provocat' t lectuni orans cum lacryinis et labiorum molii in
ad libidinis liixuin, illa se paralain tesfatur ad coe- « silenlio diccns : Confirmame, Doniinc Deuslsrael,
lestisimperiijussum. Ornat.sc suis vesiiinenlis, qtiia «,cf rcspice in bac bora ad opera manuum meartiiii,
cultum exbibet vcroe pietalis. Slal ante faciem prin- « ut sicuf promisisli, eiviiateni tuam erigas, cl hoc
cipis, quia eftm refugere jiorlatur a riiina impieta- « quod credens per te posse fleri cogitavi,.perficiam.
tis. Sed vceilli, qui bonarum rCrum usum pessimum « Et hsec cum dixisset, accessit ad columiiam,
habere appetit, qui ad exempltim Holofernis vir- « quae erat ad caput lectuli ejus, et pugionem ejus,
lules spiriluales ad carnales reflectere vult concu- c qui in ea ligatus pendebat, exsolvil. Cumque e\ a-
piscenlias. « Deo autem gratias, qui triumplial in « ginasset illum, apprebendit comam capitis ejus,
Chrislo Jesu, et odorem liolilise suse manifehlal per « et ait: confirma me Deus , Deuslsrael, Jn hac
nos in omni loco, qnia Chrjsli bonus odor sumus « bora ; et percussit bis in cervicem ejus, cl ab-
Deo in bis qui salvi fiunt, et in his qui pereunl. Aliis « scidit caput ejus, et abstulit conopeuni ejus
quidem odor mprtis in lnortem, aliis aulem odor ': « a columnis, el evolvit corpus ejus truucum. >
yjt83 jn vitam, » Colunma quae erat ad caput lectuli HoIofej;nis,signi.
'::'; EXPOSITIO1N LIRRUM JUDITH. ''"-' , . S7i:"...
S75
flcat duritiam pravl cordis, et errorem genuit male-; A fali estis, et ego reficiatavbs. Tollite jtiguin taeuni
fidaesecuritatis, Gladius,:qui iri-ea Jigaltts pendebat. super vos, et discite a riie quia mitis surii et Iift-
taaiitia est iniquav irifentibnis, Coma capilis eSt milis corde, et invenietis Tequiem aniffiabus ye-. '
elatio superbse nieriils. Cervlx yero contutaacia ifii- stiis, i .-._ . .;'.,._ . -; v;
quse actioftis, Et conopehhij. hbc est, rete liiuscarum, • «Et dixitiJuditli ft iprige ctistodibus taurbfuta :
insidias significat dolbsse-cPgilatiohis. Coriimendat « AperiiepoiTas; qupniani- ripJiiscuiriest Detis, qfti
ergo Judifb riostfa pueilaesuse bstiortim eustodiapi., . « fecitvifttitein ift Isfael. iCusibdes niuroruni, lioc
qftia saflcta Eccjesia uriicftiqfte fidelium; cathoUcse est,'luSores casiioruip EccJesiOe.sunt doctoi'es san-
fidei pracipii babere bbservantiam. Orat ipsa ctita cti, qui verbo-et exeffiplo, atque etiam oralione assi- :
lacrymis, quia superrium auxilitim pbscil ititiffia de- dua tauniftnt vitam credentiiini, et ad aeteniata beaT
voliohe cordis. Accedit ad cojumhata , et exsQlvit tittidiheta illis prseparant iritroiiurii ; de ûibus per
pugionem,"pef quem Tipstis liequiSsimi. atapiitet ca- propbetani dicitur :,« Super muros tuos",Jerusalem,
put; cum deftudata taalifia dtiri cordis abscidit ajj constiiui Custodes, tbta die,'ef tota nbcie nbn tace-
hoste occasioftemprofervae tentatibnis. Aufert cono- buiit laudare nomen Dotairii: i Pbssunt'aftgelicse
peiiHi, qftia frarides ejtis detegit,;;quibus simplices et lj virtutes cuslodes ' iriuroruta Ihteliigi spifitualiiim,
incaulosrimpjicafe coniepdit, sicque truncum lio- qtlseiiobis deputatae stint, ;iit ftps;sftis;splatilscofttra
stis corpus evblvit, cum ipsiim ininiicumex omfti taaJigiios spiritus defendarit. Claftiat ergo Jtidith-a
parte infirmum e"t debilem esse Osiendit, ut Cofacl- longe custodibus , posttiians sibi aperiri; portas, eo
lifts bellatores Chrisliconfidant hoslem ftequissiftium. qtibd secupi sit,Deus. Sic etEccIesia inpefegrina-
se vincere pbsse, qui eutapleniter ediscunt iragileifi tione istifts mundi, et yia preesentis vitae -constiliita.
et sftperatjilem fore, . tptisniedullis cprdis clataaps^^ppstuiat,-utper suffra-
t Et posf pusiiluni exivit,.ef iradidjt caput Holo- gia. saaetoruift silii stiperhse pairioe•pandatur irttroi-
t fernis aneiilse suse,, et jtissit ut mitterei illud in tus, uf ibi iiominis spi expjeat pfflcium, dicehs cum
« peram suani;e.texierpptduse.,.secunduihconsuetu-.. • prpplieta: lAperite portas justitioe.j>etihgressLisirieas ;
« dinem suam, quasi ad ofalionem, et ifansieruiit confitebpf Domino, ;hoec-PPfta Dpmini, jftsti ifitf a-
« castra. et gyrantes.yaJIem,; veiieruiit ad poftam ci- buiit :per eam. »,E.t iiftile hpMeppscat add.il dicens;
c vitalis. Et dixit Juditii a ionge. custodibus rnufo- « quig nobiscttiii est, quifecit .virtuteniin Jsrael. J
« rpm: Aperite porias, qupniam nobiseuni estDeus, Yajde eniin jusium est ut qui se uftitftm «um capite
« qni fecit virtutem ifl tsrael. i.Quid est quod Judifh suo agnoscit, de quo scripiuni est, « Dominus vir-
anciilse suaetradjdit eaput Holofernis, ut njjlteret il- n tutcmpopulo -suo dabit. et benedicet populum suum
Iud in peram suam,, nisi quod Ecclesia.auditoribus inpace, » cuiiiep ad coelestis regni apicepiascen-
suis: recordationem CPnfectibeUi non vult labi a co- dat, qtiia sine eo puUp fiipdb.illijc^perTOnirepptest.
gitatione mentis, sed..soUicite,servari iii meiftoria Uride ipsa Yeritasin-Evangeiio ait; "« Neftioascenr
cprdis; ita eniift.de triiimpiip hostis, q.ubniata eiini dit iftcb3ium,-nisi qui descetidit de coslbfilius lipmi-
per .diyipani .graliam in aliqtto superamus,, gaudere ' nis,>qui est iri cbelo. J :Potesf et hpc.qupd djcit Ju-
debemus, ut. iteruin eurh contra nos befiuni.diSpo- dith custodibusriiuroruffi',:«.Aperite portas,.» &&\o-
liere non diffidamus. Pfopfer quod dicit Petrus apo- tip cordis attdilorumsuorum
ab.eaposltilata inteiligi,
stoliis :.« Sobrii estote; et.vigilatei quia adversarius hoc est, ut proeparel iiiteiitioiiem cordis; ad acci-.
vester diabolfts tanqtiata-leo rugiens circuit quae- ea quoe sibi (licuntuT; sicut. Salvator in
pienda
rens quem devoret, cui resistite fortes in fide.», docens dixit: « Qui- habet
Evangelio per"parabolas
Et Paulus ait : « Noii qupd jam aceeperim, aut atires audiendi audiat. s
Ej. Joannes apostolus ift
janiperfectussifti, seqftpTautein, siquo modocotar Apocalypsi sua eaffidem: seiitentiam ssepius jepelit
prehendam in et
qiio cpmprehensus sum a GhristP
diceris.; « jQrii ii.abel/aiires audiendi audiat quid
Jesu.-Fratres, egb jne,ftoft arbitror comprehendissei ;;Spiritus dicat ecclesiis. n-MBiiip Prgo:iIIa,;qi:ia3.vir-
Unumautem, quae quideffi retrb sttiit obliviscenS, ad ____) tules Domini, quas fecitjexprQriiere-yuit, auditores
ea verp quae sunf pripca extettdens meipsiim, ad de-; deyotos quserit, qiiia scriptum est: «Beatus quicaur
stinalum persequor, adbraviuin supernae yocatiopis sam suairi loquitur in aufein atidietitisi » : -
Deiin CbristoJesu.Quicunqueenim.perfecti sumuSj
boc senliamus (P/jii.jii)..»' ...-- « Et factuin est, cum_audisseiit vifi yoeefti ejtis,
,« Et gyrantes, inquit, vallem, yenerunt ad por^ t yocavefunt presbyterOs^Civitatis. Et.concuf.fer.unt
tata civitatis.» Yaliem ambujandb gyrat, qui humi- « adâfti onmes a mininio usque ad maximum i_
lilaiem in bmni actft suo sefVat. Hic pervepit ad « qtioniam spefabant eaffi jam noft eSse yenturanij
poflam civitafis, quJa ilie pertingil ad iiilrbitum .« el accendentes jumin.siria.corigyrayerunt circa eam
regni coelesiis. tjndelpse, quihumilitatis et piie- .«-uniyersi. >,.-A.dvoceni Judij,h preshyteii civitalis
dieniioe.sunimaeexemplar npbis a Deb factus.est, per ciiffi omhi piebe cQnyenitiftt,qtiiaad dOctrinam saii-
quem \itse seterpse habeiftus aditum, in Evaftgelip ctse Ecclesieeiipn solum hiinofesjSed etjam majores.
ait: e Ego sum ostimfl, per me si quis intrQierit, uiiiversi concurfunt, tit ejfts Salubriai dicta audiapt,
iiigredieluf et egredietur, et pascua inyeriiet. i..Ipse Ct pura intentione adiinpJenda sftscipiant. Hpc eSt
alibi ait: «Yepite ad me, omnes qtti Iaboratis et piie* enita luminaria accefldere, ad discendam veritatem8
S7S B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. §76
eOrdis piam devptibftem priebere, etuoiversas terie- A reetores tenebrarum harum, cofttra spirilualia ne-
])ras erroruiri a se repellere. quiiiseift cp3lestibus (Ephes. Vi). io,
'.«
lillaauteta asceriaeftS:-in Jfemihenllbrerii_Ibcuta; : Uniyersl autem adorantes Doniinum dixeruut ad]
i jussit fleri silentitim;: Gunique omnes tacuissent, t; eata vBenedixIt te Dominiis in| yiftiite sua, quja
c per te adnihilum rCdegit inimicos nostros. Porro'
:« dixit Judith : Latidate Dominum Detttti hostrum,
c Ozias princeps popuU dixit ad eam : Renedieta es
t qtii-non deserult Sperantes in se, et ip me ancilla
« tu, filia, a DominODeo excelsb proe omnibusmu-
« sua adiftiplevit misericordiata suam, quampromi-
« liefibus sftper terram. Benedictus.Dominus, qui
<»sitdomuiisrael. et interfecit in manu mea hostem
« populi sui inbaenOcte. J Quid est Judith in emi- « creavit ccelum et terram, qpi:te djrexit in vul-
« nera capitis pfincipis inimicoruni nostfofum ; qriia
, nerjtiorem locftrii asCendere,. riisi sanctam Eccjesiairi
«:Jiodie nbmeft tuum;ita magnificavit, utrioft"rece-
adsupefna et coeJestia ;dbgffiatavSermbfteipebftverj- cdat laus tua de
tefe, ftt iliucriostfbs ariimOs sustollat, et adlaudari- pfe hominum; j.Benedicta. es.t -Ec-
dtim Detiffi pro uriiversis beneficiis suis,, queemise- clesia in yirtute Domini, qma per ipsum Dpminus
ricorditer vero impefidit Israel, lorpentes provocet, contrivit potestateni diaboli, et beriedieta est illa proe
omnibfts taulieribus super terram.; quia fidei ejus'.
cuj'us virtus hosteiri afttiquum iijterfecit in taariu il- .
liiis fetaihse, de qua ad callidtim serpentem Doisii- B confessio, et; divini cultus yera religio in toto. orbe
iius in primbrdio ait: «Jpsa conteret capuf ejus.•»: retiftet pfincipaium. Gujuslaus non recedet de ore
Et cum? jpsa Yeritas inEyahgeJio ;ait: « Ecce ego' hoinlhtim, qtii inemores sunt ejus. studii, J.et bpnb-
: dabb vobis potestetem eaicaftpi supef serpehtes et. rutaiactuuriij eoqubd.pef dilectibpenvDei etjproximi,,
SCOfpiorieS,et supef'Offihemyirtutem ininiici. J ! qua maximefervet. npn miietur jpagpitudiriem prse-
sentium tribulationum, sed fide plena et spe flrma
« Et-proferens de pera capiit Holofefttis ostendit eontendit ad. etainentiata coelestiuift prsemiorum,
«illis dicens : ECce cajjut Hplofernis pfincipis mi- ubi in ftitura vita consors efit gaudii ef beatiiudipis
« ljtiae Assyriorum. Et ecce coiiopeum in quo re- sanctortiffi angelorum.
« cumbebat in ebrietafe sua, ubi per mamis feminse c Porro Achior vocalus venit, et dixit ei: Deus
« percussit illum Domiiius Deus noster. Yivii autem « Israel, cui tu testiuionium dedisti, quod ulcisca-
« ipse Dominus, quoniam custodivil me angelus « tur se de inimicis suis, ipse capnl oniniiim incre-
« cjus, et hinc euntem, et ibi commoranlcm, et inde c dulorum' incidit in hac nocte in manu mea. Et
« huc reverienleni, et non permisit me Dominus an- « ut probes, quodila est, ecce capul Holofernis, qui
c cillam suam coinquinari, scd sine pollufione pec- (i in contemptu supcrbise suse DCumIsrael contem.
.'«"cati revocavit me ybbis gaudentem in victoria sua; i2« psit, et tibi inieritum ffiinabafur dicens: Gum
« iri.evasiotte ifieaet in libefationeyesffa. Confite-: • '« captus fuerit pftpplus Israel, gladlo perforare pfoe-
« mifti iili pmnes, qiioniam bopus, quopiam in sse- « cipiam iateralua. Yidens autem Achior caput
;« ;ciiJtt.hmisericofdia ejus.,» f(roiert Jtidith; in ,eon~ * H^piefiiis, angusliatftsproe:paybre,:ceciditfti;fa--
"spBctii popuii capuf Hblofernisj"etbsteridifiliiscorib^ «,cieiri supef terrata, et aestuayit aniina cjtis. Post-
peuin ejus ', in quo recumbebat in elirietate, sua: e ea vero, quia restitapto spiritu Tecreatus iest, pfo-
ctim sancta Ecclesia mentem ;superbam antiqui ho- t. cidit ad pedes ejus et adoravit eata. » Pef Acbiof
slis fldelibus sermptie lucido exponit, et dolumillius, ducem Ammohitaruin, ut supra diximus, pagani
in quo malitia plentis confldebat, illis apef te revelat, sive hseretici designantur, qtti cum viderent sati-
tit sciant quattlae perversitatis inimicus ipsornm sit, ctam Ecclesiam per fidem coristantiapi bostium ac
et qtianfa pietaie omnipptentis Dei sftb dominib perSecuiorufti subruin ferocitatem, superare, nimip
fidelium: aniffiaruffi superatuSiatqueTedactuS est'j -payore concussi a contuipacia; elatipnis Suse cor-
quas iilsesas ab pmfti fraftde iiostis bt cPftiaffihiaJ ftiutit, atqtie saticiaffi ECclesiamveiierafI niinio tei-
tione erroris prbtectio diyina custodivit, ut his om-l rore coiripellftritur, sicque Cumsequacibus suis er-
nibus peffeete agnitis Coftditori suo atque Redem- roreni suuni relinquere, atque fidejium numero se
plori pro hoe condigpas gratias agant, atqtie devo- <:per cathoJiCamconfessionem, et baptismalis perce-
tas laudes .incessapler referant. Hine est, quod pa-: ptionem associare festinant. Unde per Isaiam dici-
stor Ecclesise audifores suos admonuit dicens : « So- lur : c Yenient ad lc curvi filii eorujn, qui te hu-
ijiii estote, quia atlversarius vestcr diaholus, fan- iniliaveniijt, ct adorabunt vesligia petluni tuorum
quam ieo lugiens circtiit quocrcnsquem devoret, cui oiimes, qui detrabebant libi, vocabunl te civitaiem
i-csistile fortes in fide (/ Peir. v). n Hinc ct Paulus Domini, Sion sancli Israel (Iscii.LX).t
ail: « Tinico, ne sicut serpens seduxit Evam astu- CAPUT XIY. .
tia sua, ila et sensus vestri corrnmpaiitur a veritale, Judilh populo consilium prmbel ul, exeuntes exira
quse.est in Ghrislo Jesu Dominb noslro '(/ Gor. xi).», porias, tirinis perstrepant ul Assyriis melum inji-
Efiteni :.« Gotifortamini, inqftit, in DoftiiiiQ,et in ctant,
poteniia virtutisejtis;; ef iriduite vos armatufa Dei, « Dixit Jttdith ad oftinem popujttta : Attdile me,
ut. possitis siare adyersiis insidias diabpli. Qiiia noft « fratres, suspeiidite bbc caput sftpef niuros np-;
estvobiscbiluietatibadyefsus^ « stros. Eterit. Cuin exierit sbl, accipkt unusqiiis-:
sed adversus princjpes etpotestates, adyefstismuijdi c que arnia sua, et exite cum iiripetu, non ut der;
:'
f>77 ; EXPOSITIO IN LffiRUM J^ M\
«' scendatis deorsum, sed quasi itapetum faciehtes.. L Iftlit, atque ift eis fainbsissimam victoriam de hosti-
« TUUGexploralores; tiecesse erit, ut fugiapt ad bus; suis percepit : ut flguraref futurbs EvangeUi
« principem suum eicitanduffi ad pugnata. Gumque prsecones, quibus colluctaiio non eTatgereftda cbni-
t duces eorum cncurrerint ad tabernacftlum Holo- tra carnem et saijgiiinem, sed adversus pfiiicipes ;et
t feruis, et tavenermt: eum truneum in sfto safl- pbtesfates istius saeCtili, advetsiis muiidi recfOfes
« guine volulatiim,; decidei: stiper; eos timpr. Gtim- teiiebrariim hafum, Confraspiritualia nequitise iri
f quecognoverilisftigere eos,itepost illos seeiiri, cpelestibus, voce prsedicatibnis .et"miraculorum ful-
t qttoiiiam Dominus cOritereteos sub pedibus vg- -gere magis, quam armOrttin " cotiquassatione terrere.
« stris. t Docet Ecciesia ffiatefftp affectu atqtie atque superare hOstes univefsos. Et infra dieit;
magistrali auctoritate: filios suos, qualiter hostem Assyrios non aduiiatps in fugani esse prflecipites,
spiritualem insequantur, scilicet pt cum exierit sbl, filios autem Israel uiib agtaine eos persequentes;
suspendanl caput minllci sftl super muros suos; hoc quia pagaiiorum et haefeticbfum, et oniftiuffi itiipio-
Cst, cum serenitas diyinse piacatioriis et superfiiso- ruin multiplices sunt errpreS, et vatiainiqiiitatuni
Jatii llUs resplenduefit, taox contritata superbiam dCvia, in quibus dispersi nunqriata ;se coaduriare ift;
hostis aniiqui doetrina evatigelica qua muniutiiuf yia justitise possunt-,: Pqpfljus' atitem Dei,; et yeri
credenles ojunibus patefaciaftt, et induti armis coe- 8 cbrifessbres Christi iluo aginifte, lioc est, utio fldei
lestibus, id est, scuto fidei, lorica justitise, galeasa- feftofe vefitatis tramiteta pefguftt> et certam victp-
lutis, gladio spiritus, quod est verbuta Dei, non se- riata de perseculoribus suis capiuut.
gtiiter, sed fortiter inltaicorum cunetini perseqtiap- « Misilque Ozias nuntios per onines eivitates et
tur. At illi obedientes voci magislraeperomiiia, sicT~ « regiones Israel. Onihis itaque regio, omnisque
ut erant edocti, ita facluftt, Uftde exterriti dftces- c ufbs electata jftventutem armatam misit post eos,
adversi exercitus ad prihCipeffi stiurn susCitandum c etpersecuti sunt eosin bfe gladii, quousqueper-
ire- coguntur, cum pfirni persecuiorum videntes c vetiirerit ad extremitateta flniuffi SftPruta. Reliqjii
sarictseEcclesise uttitateni etfiduCiarii corttrase ere-^ V autem, qui erafttin Bethttlia.,;iiigressi supt castra
ctaia, ad; idbla. sua et falsa ;nutahia concftrrujvt.Pt e Assyriorftffi, et prsedairi, quata fugieritesAssyrii
eofum muniffiine protegantur. Sed cuni adeos con- « feljquerant, abstulerufti^ et ppustati Suiit valde. »
fugefint, invenient iUbs foeditale proprise nequitiae Ozias, qtti intefpreiatur robur Domini, nuntiosper
esse spurcissimos, nec eis aliquod solatium confefTe- omnes ciyitateS et regiorieS Israeiniitlit, et hbrtatftr
posse; cum ipsi ompi yif tiite atqueTObore surit de- eos veriire ad persequendos liostes, cum stTeritiitas
stituti. Unde fugoe praesidio se salvare speraptes. sanctorum prsedicaiofiim, qui fide Chrisli conforta-
'
relinquunt omriia, cumquibus temppraliter se cse- -<ti sunt,-per yerbiim Evapgelii offines ihcitat conti-a
teris exceUCre posse vcredebaflt, el per caniporum liostes Ghfisiiahoe reJigibriis, ut recte credendo et
vias et semitas Coliitiftidispergiiiitur ; qtiia ftbn est befte operarido initaicoruta studeant prbstiiuere taul-
\Tfltis, neque consilittffi; neqtte potefttia apud eos, ' titttdiheta. Unde Pritais urbs et communis regio
qui.contra Dominttmrebellare dispommt, sicut Scri- electam juvefttuteni .armatarii. taisit poSt eos; quia
plum est : c Non est prudefttia, 11011est sapieiitia^ - ad ijrsedieationem vefbiJDei ex-gehtibus atque pro-
nOn est eonsilium cftntfa Dominuta.'» Et Jeretaias : vinciis prbbatse personsej et viribus; aninii indefectae
c Norieflrigiet, inquity yelox, ftec salyari se ptitet in militia Dohiini ad coriterendos lipstes ejus coftve-
fortis. Dies.auteta Domifti exercituum suinet vindi- niimt, qups; .praeYidens:-; In spiritu Isaias ait :
Ctam de iftimiCissuis, devbrabit gladius et satura- .« Ecceilli de longe venietit, et.OcCeilli ab aquilone.
bitur, etinenriabitur satiguine ebruni (Jer, xx_vi).'»_ et mari, et istide, terra australi. Audite,- coeli, et.-=
"- CAPJUT XY. exsultetlerra : jubilafe,mottt6s,Iaudem,quiaconso-
Populus Assyrios in fugarnveriit eipwsis qutimplu- latus 66100111111115 populttmsuum, et pauperum suO-
ririiis magnqtri prwdam reportqt, Jouchiiii sumnius: rftta miserCbitur (Isai. xLix). > Et; bene diCitur
-: poitiifexab JerusalenideseenditBetliuliantut videqi
beriedictioiiibus.. qtiod pef seCtttisunt eps in ore gladii usquead-exlTeV
Judith, quqrri eumulavii; popu-' * piitateni finium suorunij qtiia ftoiicito Christimiles
lusque otnnia qum[fuetdnt Eolbfetnis victrici fe-"
mince largitus est. debet securus esse, hoste intra; patriam maneiite,
"« Yidettles it,aque.u^-jsTael'fugieri"tes,:s^ti-sutit; sedtotoriisu laborare, ut eftm: expellat de finibus
< UlOs, descenderuntque clangetites tubis et ulu- conversalibnis suge, cogitatiPPuift scilicet, verbp^
« lafttes post ipsos. Efr quoniata Assyrii npn aduttati rum et actuum, ne forte, si alicubi concedit illi ha-
t infugam ibapt praecipites, filii aftteta. Israel titio bitationefti, subito enm confuftdat ac conferat. Cum
« agffiine persequentes; debilitabaot bmnes quos in,- autem.peractum fuerit beUumytumdettpslesecurus
« venire potuisseiit. » Eugientes adversarios Israeli.T jam Teportat triumphuffi. :
tae' persequuntur clangentes tiibis et ululantes; qiiia « Hivero, quiyictofessupt reyersiadBetliulianij
pradieatores sanctinoii armis carnalibus, sed triba « pmnia quaeerant iHQruta;abstuieruiit, secum, ita
Evangelica hostiuin fugaftt exercitum, et yictpfiam « ut non esset numerus iti pecpribtis et jftmentis, et
sumefe certant de mimicis suiSi Unde in libris Ju- «;uftiversis mpjilibus-eprum/.rit a miiiimo usque ad
dicftm Gedeon:'cofttra Madianitas pugpattiriis noft ,« maximum omnes divites fierent^de praedationibiis"
iiastam, clypeumaut-gladiuai,sed Ittbas et Jampades «eor.um.••» Intfteri ppoftet qupddicit eos qui ifttra
' '
t!79 B/ RABANI MAURI ARCHIEP, SlOGUNf.-#ERUM PARS I. S§0
ciyitatem remaftsefuhtj, Assyriorum abstulisse praer .A ffiiftas et persecptiones Jiostium; casfitatem aipavit,
dauijPpsverp qui\ictores decaede hostium reyersi quia Sinceritateift.fidei servavit, per quani ojhnem
suiil, pecoruni et juftiefttorum, et universbrum mo-: multi.tuditiem fideliurn Apostolus se coelesti regi
biliuni liilisse taultifudipeni.-. Quia licet miilliplex desponsasse gloriabattir dicehs : « Desponsavi enim
labor sit rnilitum Chrisli, nna famen dejjel esse invos uni viro, virginem eastam exbibere Christo
tentio et eadem devotio. ut quidquid de bostium ini- (II Cor. xi). t Cujus thoro immaculalam ipsa se
qtia posscssione eripeie possinf, ad ornalum et di- eustodit, ncc hajrciicorum errori eommunicare ullo
vilias sanelse Ecclesioe convertant, hoc est, aurum modo consentit. Ad beiiediclioneni ponfificis ct;
sapientise, argenlum eloquentix, gemmas moralila- presbytei'orum respondit: Fiat, ftat,hoc est : Amen,
iisacvirtutum,nccnonelbomines carnali sensui dc- amen : quia a majoribus sive jninoribus filiis ma-
dilos, qui caplhali eranl, idololalria el scrvitiilc vi- tris Ecclesise ipsa sola in loto orbe prsedicabitur, et
tiormn obnoxii, quatciuis hscc oninia, quse superbus condigua ccblesti sponso ubique et seraper lauda-
Assyrius et princeps mundi hujus injusle possidebat, bitur.
per bcllalores Christi refcranlur ad honestatcm di- « Per dies autem triginta vix colleeta sunt spolia
vini cullus. « Assyriorum a populo Israel. » Isti dies triginta
c Joachim autem summus ponfifex de Jerusalem B universum tempus'praeseniis viloe significani, quia
t venil in Betbuliam cuta univcrsis prcsbyleris suis, populus Dei per Udem, spem et charilatem divina
« ut viderel Judith. Quse cum exisset ad illum, be- prsecepla scrvaudo de hoste liiumphans colligit spo-
« nedixenml illam omnes una vocc dicentcs : Tu lia ejus; ei spiritijalem Assyrium sua supellcctili
« gloria Jerusalem. lu laetitia Israel, tu honorifi- vastando deprsedat. Et merito, quia flducialiier re-
« eentia populi postri, quia fecisti yirilifer, et con- gem suuta pbsequendo, victor ubique fprtis - exstat
« fortatum est cor trium. eo qnod castitalem amave- in pfseUo, de quo scriptuta cst: c Ppniinus forlis,
c ris, et post yirum tutim, ajteruni nesGieris. Ideo et Ppniinus pptens in prselib (Psql. xxi.ii). J Et in
«-maiius Domini ppftfprtayit te, et ideo;eris befiedir Evangelica parabpla ipsa Yeritas narrat. « ^Qupd
« cta in «ternuta.Et dixit, pmpis pppuhis : Fiat, -fprlis:pum;arftiatus, custpdit alriiimsuum,:in jiace
« fiati .» Qftid per Joaeliim summum pontificeta de ..;sunt e.a quie ppssldet,; si auteoi fortior iljo^superve-
Jerusalem nisi Redenipfor; nbster Jptelligitur, qui piens vjCefitjeuiftiûniversaâfnia^ ûsariferet,, in
laCtus;cst a;D,eb pbJ)i,s.:ponlilpx;,,in.a3terrttitasecun-. , quibus cOhfldebai,;etspplia ejtis .dislriliii^t {Luc. xi).»
durii ordipeffi Melchisedechj per queni habenius ac- 'HShcset ip ISaJbmone ;de fofte ffiuliere .praedicatur^
ceSsiiffi ad Patrem, et.speffi| vitse seternae, Quod quod c cohfidat iri eo cor yiri sui,;et sppliis noiiinr
eiiaffinominis ejus interpretatio exprimere yideturi: G digeat, qpia aCcinxit foftitudine Juinbps suos, et co-
Inlerpi'etatur enim: Joachim Domini resurreclio. boravit brachium suum, for.tifudp et decoriridunien^
Uftdeipsa Yeritasin Evangelio ait: « Ego sttm re- tupi ejus, etridebit iii die novissimo (jPrpji.-xxxi). »
surrectio et vita; qfti credit in me, nori morielftr iii . -c Porro aatem universa, quse Holofernis peculia-
ajternuffi (Jpati; -xi). -»Hic ergo ponlifex venit de c ria fuisse probata sunt, dederiint Juditli in auro
Jerusalcm in Betliuliam, cum de coelisdcscendif in c ct argcnlo, ct vestibus et gemmis, el omni supel-
ulerum virgiuis, ex qua carnem assumens homo c lectili, et ti'adita suut illi omnia a populo.J Quid cst
facius esl pro nobis. Unde elegit discipulos, quos quod dicit univcrsa, .qusepeculiaria fuerunt Ilolo-
ipse ifatressuos iu Evangelio nomiiiavit; qui merito fernis, populum dcdisse Jutlith; nisi quotl quique
prcsbyleri proptei' lionoris dignilafem ei sapieuliae fideliiiin, qui militiam Ghrisli gerunf, quidquid ab
pcrfectionem nomiiianlnr, ut videret Judilh, ut pro- bostiuin principatu vel proprieiale capiunt, totum ad
baret scilicet Ecclesi« suse fidem e! confessiouem. laudeni et siiniium sanclse malris commnniler depu-
« Qnse cum cxisset adillum, J hoc cst, devofiouem fant Ecclesiaj, el ad ornatuni /yus spirilualem con
. incnlis sua bona opcratione ostenderet, e henedixc- fcrre fcstinant, ulipsa in auro sapieuiise fulgeaf, in
;' runl illam omnes una vocc dicentes : Tti gloria Je- nilorc eloquenlise resplcndeat, in gemijiis pi'etiosis
rusalcm, tu laetitia Israel, lu hoiiorificeiilia populi D virtulum radiel, ct ornamentis variarum disciplina-
nostri. s Bencdixit ergo Ecclesiam suani Dominus, runi indualur. Tolum enim quod de bonis rebns
cum eam gratiarum suarum ubcrlalcrcplel, el omni- posscssor iniquus injustepossidebat, hoc ipsa lite
bus laudabilem csse dcmonstrat, pro quo el ad Pa- ad suum altrahil decorem. Unde et ift Exodo popu-
trefn gratias agens In Evangelio - ait":.;« Goiifileor, lusDei;ab iEgypto receden.s.thesauils .JEgypiiorum
tibi,-Pater, Dotaine cbeii et tefrae, qftia aljscondisti onustus valde incedebai, atquead culturam Pei, la-
hsec a sapieftlibus ei-pfudeiitibiis, et-Tevelasti-ea bernaculiqtie ejus constf ucii.oneniin deserlum se-
parvulis(JlaftA.xi). i Hincet per Saloirioiiemdicilur. cum -aspoftabat. Sic et p.ayid rex, et caferi reges
« Stifrexeruht filii ejus, et' beatissimam prsedicave- jusli inY^tere Testametitp,_qpseab.hpstiummanibfts
runt; vif ejus,et laudavit eata' (Prpi). xxxi). t «GIo- diversis praÎiis eruebaftt^ ad .ministeritini .templijPei
ria efgft Jefusaleta est -sancia Ecclesia, quia; ad cce- Pomifto •conseerabant.. ".."'.-'
iestetapefiiftet clyitateni Dei, et sPcietatem et beati- « Et omhes populi gaudebant -cum muliefibus et
tudihehr sanctbrufti aiigelbfuta, quse feeit yifiliteiy « yirgifiibus :et« jftvenibusinorganis et pitharis, "t
Ôritfa timndi 'epnfligeftsprinc'ipatum, cpntemnendo ; OmhispbpuIusPei depercepta victofia_gaudet,«urii.
" EXPOSiTIO IN LIBRUM JUDITH. ,:_. 382
S8i
qniversa jiienibra Christi. in fltteiiiupdi detriuniphp . i. constat accjdere, quaiido et lempora ipsa^ etsyllabae
antiqui hpstis pleniter exsultant. Tuncque inprgatiis ad uflam vocis concordiam perducmitttri Psalnnis
et ciiharis Dei laudes resoiiantj; quando et-yoce jiir auteni e,st, uta majoribus tradilur, pi-gapum niftsi-
bilafionis et concofdi modtilatione peifectse vilse cum, sicul ciihara, pindarium, ajiaque quaeypcibus
omiiipoteiili Ppmino laudes perpeluajiler decanlant. nostris dulcissima modulatione respoiideaftt, Quod
Tunc et Judiih noslra caiiiicum noyum cautal Po- ssepe diximus ad actus noslros probatissimos perti-
niinp, quapdp de corrupljoiie yel ltesipne hostium nere; ac inde i.nttiendumnobis est, qualiter cantrix.
piliil ultra yeretur, de quo coiisequenler scribilur-i. nostra jujjeat pos pomino laudes canere, hoc es.t,
CAPUT XYf : primum iucipere illi in tympanis, dejftde caiifare ift
Judiih.De-eb cyffibalis, sicque modulare ipsi psalmum innuit :
Mhific'uih;iaiilicu)ii quodpetpettaia
victoriajibpulus ad oranduiri DomiiiumJetUsateiii scilicet demonslrans, quod si velimus ;Deocanticum
adiit; Judilh quoque, expletiseentum.quinque qn- noslrum placere, siudeamus ei cordefil ote, alque
nis,vilain suam fine exlhno finivit. bona operaliQnecpnsoriasIaudes dicere,lljeenini in-
<tTunc captavit canticum hocpopiino Judilh di- cipitDomino iii tyinpanp qui legis Dpiniui prsecepta
« cens. J Judith, hpc est, confiteps et laudans, tunc assidue cordis suimeditafur secreto'.'IUe pi cafitatift
caniicum canit Poniifto, quando sancta Ecclesia- 3 cymbalo, qiii 'catbolieaip confessioneni.cpm canlicis
sponsa videiicet sunimi regis post peractum bellum spiritualibus labioruni decenli .profert jubilo. Ipse
praesentis vilae, quo conlra diabolum. atque hostes modulalur ei npvuni psalniuni, qui ift npvitale yifae
spiriluales cpnfligebat protritiinpho afque ereptiQne anibulans piaecordis iulentioiii, et recta3oris:confes-
_5.uaDomino grates cbiidignas exsplyit, alquepificii sioiii concinnupi b.Qjiioperis adjungit acltim. Unde
sui sipe aUquo impediifteiilopleiiiter ipsi exhibet iii Psaltefio • scripipm est c .« taudate Doftiinum.
minisierium,.nec aliquid ei oberit paterni.noiiiihis, qiioniafti bouus e.s.tpsalpius, Peo: iioslfp juctiuda sit
boc est. Merari, recordatip.: quapdo jain nulla prisli- -Jaudatio (Psqt.r cjthvi), J ©nmis Ppefa humana mer-
nse.amariludihis remanebitjporfio, sed ipta in gau- cedem sibi poslulat debere rctribui_ ttt qiiod labo-
dii perfecli magniludiuem yeftilur teniporalis do- riose peragimus, spe propositimunerisconsolemur.
Joris.ajfliclio. Cuiftjuxla apocalypsin Joanpis « ta- In laudaliouibus vero Doniini actus ipse habet prae-
' bernacujuin Dei erit cum honiinijjus, et babitabit ffiiuffisuum, quando ipsa erit relribtttio, quae nunc
cuin eis_ et -ipsi populus ejus erunt,:, Et ipse Deus. est exereitatioi Nam cuni JKJIJUUIsit Dominum
cuin eis erit eorum Deus, Et abslerget Deus omnem prsedicare, inde itausquisque noscilur pfomissa doua
Jacrymam ab octilis eoruift, et mors uili;a npii erit. recipere : recipit iflanej quando iri Mla.atigelicashr-
peque luctusj neque clamor, neque dplor eritultra, 3 gularefit munussanctoruni, perpetuuni Domini su-
quiaprifflaabierunt (Apoc. xxi).» Sedyideainus quo- Jjire prseconiufli,Laftdemus ergo devolione qua pos-
modo cauticum Judilh iuchoet «umus, et hic iUa beala dona meditemur, Quid
«Incipiie Domhio in tympanis, cantate Pomiuo ta etiim felicius, quam modo exercere quod le speras
« cymbalis, modulamiui ilU psalmumnovuni, exal- in fulura beatitudine posse peragere: Spe enini salvi
« tate et itivocate ftoinen ejtis.» Tynipanum quidam facii sumus, sed uoiidum apparuit,: quid eriinus.
dieunt esse m.usicum.iiisiruuieiifuip, quasi duabus Cumenim Ghrisiiis apparuerit vita nostra, tune.et
mitiis solis capitibus, conyeiiientibus supfa eas densi fpsi' cftni eo apparebimus in gjoi-ia. _Unde et se-
corii soiiora resultante, quod piusici discipUnabiJi quilur: -,
meusftrapereutientesgeitiinaresbiiatjonemodulantur. « Doffiinus conlerens Ibella, Dominas iiomen est
AUi auiem_dicunl lyippanum esse rein miuimam, eo « illi, qui posuit castra sua iri mediopopuii sui. j>
quod inmanu mulieris pprlaripotest'; sicut scriptuta Redemptoi fiosteri de quo in Psaiirioscriptum est:
esl in Exodb i « Sumpsit ergo Maria prophelissa, « Dominus foftis.; Pbmitius pofetis lii pfselio (Psal.
soror Aaron, lyinpainuniin ffiariu sua (Exud-. xv). J -xxiii), ipse pef sanguiiiem crftcis suarPPntrivit ssevi-
Et fleri tubam.cumuiia fistula in capite augusio, per tiam diaboii, 61 TiiundumsubjeCit suie ditiofti, qui-
'
quod inspiratur, myslice signiflcat tainimam scien- " resui-gens a ftiorltiis ad -disCipuJOs SuPsait ': c Data
liaiu esse iegis veleris in manu Synagogse Judseo- est mihi omfiis pbiesfas ih Coeloet in terra. Eufiies
rum antiquis leiiiporibftSj qftaemodo per Chrislum docete onines gehtes, baplizantes bos ih POriiine
dilalata est in manlbus saiiclae Ecclesice, Gyinbala Patfis, el Filii, el Spifitus sarieti. dbceril6s ebs 61)-
veiosuul pafvissimsephialaeperffiixtls melallis cbm- servare omnia; quiiicftnqueiftandavi vbbis. Et eccfe
posilse, vefttricuia fusa itt laterihus habehtes, qftse' "ego vobiscuta sftrii 'biftftibris'diebiis,'risque ad cbft-
arlificiosa; iftodulatione Cbllisse-aculissimftftisontifti 'suifimatioiiem sseculi (Matth. xxyili).;» Castfa efgo»
euin Ecelesiarii suaiii
delectabiU«bftsbtiatioftere'stituuftt,etsignifica:liabiO- sua iri iftedio popttli sui <po'su"it|
funi hOstrofum-motum, qftasnbnitataerito intef mii- ibitiedio hatibfaumcbnstituit.^Tft;^n'a^'setapef riiafteris
sica inslrumenta posiia: suttt, quia et siriiilitudo quotidie eleclos suos de niahibfts iiiiinicofum libb-
quaedamest cytabalorum, et pef eata voces humafta3 fat, sed ift flne riiundipeffeCtata libefatioriem eis
harmouiam feddefe siiavissiffiamComprobatur. Hat- j3ra3slabit,:quatido'absofbetur id qttbdmbftaie est a
moriia euhn est diversarum:refum iu tinuffi conve- tilaj. et ipsa riovissitaa destfftelur mbfS; quando
inetttiuiri redaGtacopiilatio, quod et iri voce lmtaafia âtfcti fulgeburit, sicut sol iriregftb Patris ebtum., et
S83 ~&. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARSI. 584
interitum omnium hostium suorum, cuffi capite suo JA persecutorum sanctseEcelesise a juvenibus, hoc est,
jpsi videntes ridebuirl. et dicent: « Ecce Iiotab, qui; ex robofe carnis superaluT, nec sagacitas humapi
non posuit Deuiri adjutprem sibi, sed speravit in ingenii, aut fortiludo imperii tefreni necemillis
miiltitudine divitiarum sftarum, et pra^yaluit in va- -• - inferre potuit, sed virtus divina per bumilitatem et
nitale sua. Ego autem sicut oliva fructifera in domo simplicitatem fidelium suorum inimicam cohorteta
Dei speravi in misericordia ejus in selernuta, el in superavit, contrivit ac dissipavit; species enim ac
sseculutasseculiconfltebor illi (Psal. u). t Unde nunc claritas omhium' virtutum, quse lucebat iu-sermone
replicans contra taalitiam inimicorum suorum in nostrae Jtidith, similiter et opere, caiisa fuif hostibus
carniinesuo subjunxit: - maximaeTuina3.Qui enim nesciunt bonum in aliis
« Yenit Assur ex montibus ab aquilbfte in mulli- repertum casle diUgere, sed nequiter mviderb, unde
« tudinefortiludinis suse, cujus multitudo obturavit potuerunt haDere solatium, inde; sibipeTpetuum
'
« IPrreiites, et equi eorum cooperuefunt vaiies. Dixit' acquirunt tormentum. /'".} '"
« se incensurum fities meos, et juvenes meos occisu- « Exuit enim se vestimento viduitatis, et induit
c-rtrm gladio, infantes meps dare in pra^dam, et vir- « se vestimento Isetitisein exsultatione filiorum Israel.
« gines in captivitatem. Dominus afttem omnipotens « Unxit faciemsuam unguento,et colligavit cincin-
« nocuit eurn, et tradidit eum in taanus _femirise, B ] « nos suos mitra; accepit stolam novam ad deci-
« et confodit eum. s Assur quem Isaias virgam fu- c piendum illum : Sandalia ejus raptterunt oculos
roris Dei et baculum indignationis ejiis appellal, « ejus, pulchrittido ejus caplivam fecit animajri ejus,
myslice significat diabolum, qui per ministros suos, « amputavit-ptigione ceryicem ejtis. t Exuit se Ec-
hoc est, immuftdos sphilus, yel homines paganos clesia vestimento yiduitatis, cum veteris hominis
vej Judseos sive etiam hasreticos, yeniens ex monti- actuSjpfoquibus meruitdeseri, iniaqua baptismalis
bus, idest, superbiae suaetractibus. Et ab aquilone, abluit, et novi hominis conversatiohem induit; qui
-hoc est, ab infidelitatis frigore, disposuit bellum con- renovatur de die in diem secundum iffiaginem ej'us,
tra populum Dei; cujus militise multiludo obturavit qui creavit eum, parlicepsfaeta gaudii coelestis.
torrentes, cum varias temporaliter fidelibftsexcitavit Unde per Isaiam de hae commutatione spirituaUum
persecutiones, ej'usque equi cooperuerunt valles, indumentorum ad Jerusalem typicam dicitur : t Con-
cum superbia lictorum ejus vinculis captivarat lm7 fusionis adolescentiae luse Obliviscaris,et opprobrii'
tailes. Cujus affogantia plausit sibi fines Ecclesiae viduitatis tftaenpn fecordaberis affipiius, quia doftii-
devastatiirata , et.juveiies ej'us , hoe est,;robustos nabitur tui qui fecit te, Dominus exercituuffi nomen
quoque in fide etbonisbperibus gladio persecutioiiis ejus (Isa.y.i).i Unxit faciCm suam priguento, quando
occisuram; infantes quippe, dequibtis scriptuffi est: G ( unclioiieffi sacri cbrismatis accepit in vultu, ut juxta
c Ex bre infantittm et lactentium perfecisti laudem Psahnistam exhilararet faciem suafti in oleo. Con-
(Matih. xxi), i aecipere in seductionis pfa^dam, et cinnavitcincinnossuos mitra, cum fluctttantes molus
virgities, id est, .castas et pudicas aftimas abductu- cogilalionum suar.um divino timore cohstrinxit ac
ram in earcerem vitiorum. Sed licet ipse cseca stul- spe flrma coadiinavit, per quod conalus antiqui
tiiiatanlttm sibi pla'userit, nOn tamen secundum voT hostis certissime delusit. Sandalia ejus rapuerunt
ttim ejus rerum brdo illi cessit, sed mirabili conl oculos ejus,! quia indumenta peduiri suorum, quibus
silio Dei stiperbia ejus destructa est. Et ipse qui calceata fuit in praeparalioiie Evaftgelii pacispun-
alibi ait: c In coelum ascendam, super sidera Dei xerunt.oculos inimiei, et pulchritudo virtutum ilUus
exaltabo soliuffi meum, sedebo in monte testameriti, impotentem fecit animani ejus. Uftde everiit quod
in lateribus aquilonis : ascendam'super altitudineffi superior facla, pfoprise nequitiaepugibne damuando
nubitim, et ero simiUsAllissimo (Isa. xiv), t cecidit jugulavit cervicem-contumaciseejus.
de coeloLucifef, qui mape oriebatur, et Corruit in ....« HoiTuerunJ Persse constantiam ejus, et Medi
terram, qui vulfterabat gefttesj Dominus efgo omni- «audaciam ejus. J In Persis, qui interpretaritur ten-
potens nocuil eum, et tradidit in manus feminse, tutttes, et Medis , qui resonanl metuentes, exercitus
quse'caput sefpentis coftterere in Geiiesi olim de^ D ] diaboU, id est, maligni Spifitus posSunt intelligi qui,
seripta est, et confudit eum, ligatts euiii videlicet tenlareae decipere servos Dei sempef parali suiit.
aucillis suis, quse deyotum servitium humiU animo inde legitur in Evangelip ad caput nostrum acces-
semper conditori suo exhibebant; ;atque ita ipse, sisse in deserto tentatofem, quem paulo post eadem
qui per superbiam sibi similitudifiem Dei promise- Scriptura appellal diabolum. Et doctpr genfium Co-
fat, detraetus ad inferos, et in ptofundum laci de- rinthiis scribens ait: » Ne tentet, inqttit, vos is
mersus est, id est, ad infernum ultimum, hoc enim qtii tentat (I;Coi\ vii), Horrent ergo Persae et Medi
signifiCat laci' profunditas; pro quo in Evahgelid spifitftales, hpc est, phalaftges diajjoli coristantiam
c tenebras exteriores t Iegimus , «ubi est fletus et et audaciam Eeclesiae, quia agnosCupt ilii aChristo
stridor detttium (Matth. vm). t . potestatem datam esse Calcandi stipra serpenleset
«Non euim cecidit potens eorum -a j'uvenibus, et scoi'piones, et super omnem virtutem inimici. Et
c fllii Titan percusserunt eum, neC excelsi gigantes quia futidata est supra petram nec portse inferi pra3-
opposuerunt seilli, sed Judith fllia Merari in specie valebunt adversus eam. Hinc et Paulus auditores
fapiei suse dissolyit eum. i NPH enim iniptanitas guos admonuit dicens : Resistite diabolp, et fugiet
S8S EXPOSITIO IN LIBRUM JUDITH. 586
a vobis, nihil enim superbius el ferocius illo est, A. nus (Exech. xxvnf). » Primum nomen tetragramma-
cum r.nimi sui osteiidere peimittitur qualilatem, ton est, quod proprie ad Domirium perliuet,'ct inef-
sed iiihiT'eo infinriius, quando per servoS Gbristi fabile dicilur secuiidum comiinine quod saepe in ho-
divina conlcritur potestate. Nola, lcclor, quod dicit minibus invcnilur. El bene Adonai congeriitus Dei
Pei-sas et Medos horrei-e constanliam ejus, et ululare dicitur, quia Deus et homo. Dorainus crgo est Do-
Assyrios, ctvidesi forte vera opinio sit, quam supra minus, quod dominetur omnibus vcl cuod linicatur
proposuimus de Cambysc filio Cyri, quod a plcrisque a cimctis, quem nemo in \irlule superare poi"sl,
iste Nabuchodonosor, quem historia memorat, esse sed potest per humililatem ct subjcctionciii placare,
crederclur, qui Persis et Medis atque Assyriis domi- et ad misericordiam flectcre, qui .pitis el misericors
nari demotistralur. est omnibus, qui ad ejus pietatcin et clemcnliam con-
c Tunc ulula\erunt castra Assyriorum, quando fugiunU
c apparuerunt humiles mei areseentes in sili. i Ulu- ' c Tibi seniat omius crealura
tua, quia dixisli
lanl castra Assyriorum, qui diligentes interpretan- « ct facla sunt: misisti Spiriium luum, el creata
tur, quando persccutores Ecclesise, qui disponebant c sunt, et non esl qui rcsistat voci tuse. i No;a
bella aiversus fldeles, per liumiliiatcin ipsorum, quod sanctam Trinilatem ha3c bymnislria prscdicat,
qui per abstinentiam -morliflcabant in se desideria B ; boc esl, Dominum patrem, qui dielo suo, hoe csl,
carnis,ct esuriunt, alque sitiunt justiiiani,vincunlur. pcr Ycrbuni suum oinnia fecit, cf pcr Spiritum suum
« Filii puellarum compunxerunt eos, et sicut cimcia creavit. Hujusmbdi esl et illud Psalmisise,
pueros fugientes, occiderunl eos. t Filii puellarum qni ait : c Vcrbo Dei coeli firmati --suiit, et Spiritu
sunt filii Ecclesiarum Christi, qui hostes suos veluli oris ejus omnis \irlus corum (Psal. xxxn). » Ciijus
pavidos et inhabiles' ad pugnandura , gladio verbi voci, id estjussioni, nullus resistere poicst, <roiain
occidunt, cum ab audacia pugnandi eos deponunt: voluntale cjusuniversa sunt posita, cujus velle fccere
non ergo illi quibus praeccptum est, ut inimicos suos esl.
diligant, et pro persequeHtibus se orenl, armis cor- « Montes a fiindamenlis movebuntur cum aquis. »
poralibus quemlibet inlerficerc gestiunt, sed spiri- Per monles superbia demonslralur persecutorum,
lualibus, hoc est, sacris virlulibus hosies suos pcr qui a fundamcntib movenlur cum aquis, quando ab
divinura adjulorium supcrare contendunt: undc ccr- iniquis consiliis et sedifionibus desistunt, non voluii
tum eis semperprsestatur auxilium, sicul in sequen- tate tamen, sed nece&sitale ; quia id quod superbi
tibus nostra canlrix dicendo demonstrat. eceperuiil, \icli poientia Dei ad eiTeelum perducere
c Pcrierunt in praelioa facie Domini mei. t Dojni- non possunf. Dc qua re aliain comparationem sub-
nus enim forlis Dominus, potens in prselio ipse dabit < G didit diccns:
\irtulem et forliludinem plebi suse, et proiccior sa- c Pelrse sicut cera liquescent anle faciem tuam. >
Iutarium Christi sui cst, populi videlicet Christiani, Hoc est, duritia superboriim, quae se insuperabilcm
qui sunt riiembraunigeniti Dei Filii, Dominividelicet fore credebat, in pra^sentia advenlus tui mollesccns
nostii Jesu Christi, qui est super onmia Deus bene- "deficiel; nam sicut ccra ex favis collccla tencra
diclus in saecula. . est, mollisque substanlia, quce sic ignis calore rc-
« Ilyfflnum cautemus Domino , hymnum novum solvitur, ut ei corpuleutia penitus absumalur, ita
c cantemus Deo noslro. i Bene ergo incitat mystica quoque judicio Dei a facie ipsius dispereunt peeca-
Jutlitii populum iiovum sanguine Salvatoiis 'redem- tores, qucmadmodumccraproxiiiio ignc consuniitur.
pium, ut canfet Domiiio hymnum novum, hoc est, Et tamen dicit a facie Dei cos esse dissolvendos,
Novi Tcstamenti prsedicet sacramenlum, quod ideo quia nuiiquam ad gratiam ipsius bcncflciaque vcn-
dicilur nc\um, quia incarnationem Doraini corpo - luri sunl. E conlrario, quid illis qui Deum timent
rcis oeulis selas uostra nulla conspcxit, alias Deo evenicl, audiamus :
nihilno\um esl, quantlo ante consfitutionem mundi < Qui timenl, inquit, tc, magni erunl apud tc per
unhersa pra3scivit. Hymnus autem Gi'secis scrmo « omnia. i Sicut el conlcmnentes Deum minoranliir
" ae deficiunt, ita timentes
csl, id est, laus carminum lege eomposila, quihymni illum, magni erunt apud
erant, quos idolis suis etiam gentilitas personabat. ipsuraper oiunia, scilicelin collalionevirHitiim, etin
Addidit Deo noslro, ut qualem liymnum diccrel, dis- augnieiito prajuiiorum. Post bsec redit iterum memo-
tiiicte poluissemus advertcre. rata prophelissa ad evpouendas pajiias Iioslium suo-
c Adonai Domine, magnus es tu, et prseclarus in rura, ac dicit:
"
c virtule tua, et quem snperare nemo polest. i Ado- « Yaegculi iusurgenti super genus meum : Domi-
nai nnum esl de decem nominibus Dei apud Hcbrseos, c nus enini omnipolens vindicabil in cis. » Gcnus
et interpretatur Dominus, hoc significans, quod do- suum dicit viros cultoi'es Dei, de quo in Psalmo scri
minelur cunctaecreaturae. Ubi notandum, quod ubi- piumest: e Haecest generatio qusereiitium Dominum,
cunque ponitur secundo, Dominus, ut in prsesenti requirenlium faciem Dei Jacob (Psal.wm). t E con-
locb, et ia Ezecbiele , ubi secundum Septuaginta ti'ario est illa generalio, hoc est. prava etperversa, dc
edilionem ad principem Tyri sermo loquitur dicens: qua Dominus in Evangdio ait: c Ecce ego milto ac
< Morle incircumcisorum morieris in nianibus alie- vos pj'ophctas et sapicntes ct scribas. Ev iilis occi-
norum, quia Ôo locutus sum, dicit Adonai Porai- dctis ct crucifigetis, et ex cis flagellabiiis in synago-
PiTPOL, -CIX. 19
S87 B.RABANI MAURI'ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 588
gis vestris, et persequemini de ciyitate in civitalem, A versationis suae. Quando illud, quod in Apocalypside
ul veniat super vos omnis sanguis justus, qui eftusus sanctis scriptum est, completur. c Abstergel, i iu-
cst super terram , a sanguine Abel "justi usque ad quit, c Deus omncm lacrymain ab oculis eorum
-sanguinernZacharise filii Barachise, quem occidislis (Apoc. vn), i. Tanta illius civitatis, ct lam cclsa ne
intra templum et allarc. Ameii dico vobis, venient Dei munere claritas apparebil, ul nulla remaneani
hajc omnia super genei-alionem islam (Maith. vesligia vetuslalis. Tunc siquidem corpora coslestis
XXIII).J Huic ergo generalioni vaj erit perpetuum, corruptio sublimabil. et raentes seterni regis pascet
quia sine ullo flne seternum illi manel formentum, intuitus. El mors ultra non erit, neque luclus, neque
juslo judice sibi recte retribuente, qua3 illa antea clamoi', neque dolor erit, quac prima abierunt, cum
malilioseinproximosstiosegerat; undc subjungitur : sancta civilatc no\issimo judicio glorificata, dolor,
c In die judicii visitabit illos. » Visifabit ulique luctus el mortalitas tantuin in gehcnna remane-
illos, non ut superna cum sauctis mercede coronct, bunl.
scJ ul cum diabolo et angelis ejus perpetuis poeiiis c Porro Judith universa vasa bellica
Holofernis,
excruciel in inferno. t qua3 deditei populus,et conopseum'quod
ipsa sus-
« Dalsiienim ignciii et x&m&%m earnem eoruui, c tulerat-, dc cubili ipsius, obtulit iii anathcma obli-
c uturanturet seniiantusqueinsempiteriium.j: Hinc B c vionis. s Quod ergu Juxb'<huniversa vasa bellica
\occ consolatoria Dominus per Isaiam prophelam Ilolofernis, sibi data a populo consccrabat Domino,
ad justos loquilur dicens : c Nolite timere oppro- significat quod sancfa Ecclesia illas animas, quas
brium hominis, el blaspliemias eorum ne metuatis': diabolus sua malitia delusas ad usum ministerii sui,
siciit et vestimentum, sic comedet eos vermis, et sic- ad opera scilicel impietalis giibjeclas habuil, ipsa
ut lanam, sic devorabil eos tinea : salns aiitem mea per bonum stiidium ab illius polestale eruens, vasa
in seternum eril, et justitia mea in gcnerationes ge- acccptabilia aqua ef verbo effecil Deo, j'uxta illam
nerationum (Isa. LI). I Non solum enim in carnes parabolam&angelii, qua Dominus ad Judseos loqui-
peccalorum tormenla inferni redundantj sed eliam lur dicens : « Nemo potest vasa forlis ingressus in
in animas, quia ulraque substanlia digne ibi punie- domum diripere, nisi prius fortem alliget, el tune
tur, quaehic poonhentiam peccalorum, el bonorum domum ejus diripicl (Marc. m). i Cum et Redcmptor
operum fruclum agere negiexit. Sed idco in cami- bumani generis principem hujus mundi ejecit foras
bus dicit ignem et vermes dari, quia foetor vermium et alligavit fortem, tunc aeeepit Ecclesia ipsius
de corruplione solet nasci carnis et sanguinis. Ideo potesfatem ab eo, ut vasa bostis diripiens converte-
caro recens sale conditur, ut exsiceato liumoresan- ret in vasa pietatis, uecnon et sludium, quo nefaudi
G
guiueo vermesccre nequeat. Caro igitur et sauguis seductoris fraudes prasdicans detegebat, ipsum etiam
vermes creat. Et quia delcclalio carnalis, cui cou- liro dono acceplabili offerl regi et creatori suo. Unde
dimentum continenlise resistit, poenam luxuriosis subjungitur : c Et conopaeumquod ipsa sustulerat,
'gencrala^lernam, de quo Salvator in Evangelio ait: in anathema oblivionis. t Conopseum ergo,
quod
« Ubi vermis eoiura non morituret ignis 11011 exslin- retemuscarum essc dicitur, doli sunl, quibus im-
guitur (Matc. ix), J>in verme putredinem gehenua;, prudentes capiuntur. Sed hos anathematizat et dam-
sicut in igne ardorem designat; sive vermem dicjt natsaneta materEcclesia^quia illos displicereDomino
seram scelerum poeniludincm, quaenunquam in tpr- no\it, innoceiiliam autem placere; juxta illud psal-
mentis conscienliam afllictorum mordeic cessabit, mislse : c Innocens manibus et mundo corde, qui
ut ignis sit poena exlrinsecus saeviens, yermis dolor ,' non accepit in vanum animam suam, nec juravit in
interius accusaus. dolo proximo suo, hic accipiel benedictionem a Do-
c Et factum est post hsec, omuis populus post vi-., mino, et misericordiam a DeQ salutarj suo. (Psal.
e cloriam venit in Jerusalem adorare Dominum, ct; xxm.) s
• mox ut purificati sunt, obtulerunt omnes holocau- - « Erat autem populus jucundus seeundum faciem
c sla, etvota etpromissiouessuas. » Et factum est, c sanctorum. » Yeraciter el tune populus Dei j'ucim-
inquit, post ha3c, id est post necem Holofernis, post' dus erit, cum peivenerit ad contemplaiipnem vullus
hoslium fugam et interilum, posl congratulalionem conditoris sui, nec non et in hac peregriiialione jam
ciyium cura jJudilh de divino auxilio sibi collato; etin spe futurorum bonorum quodammodojucuuduset
de liberatione sua, el laudibus quas pro hoc Domino lsetus est. Unde dicit Aposlolus : c Spe j'am salvi fa-
solvebat; venit omnis populus adorarein Jerusalem cli sumus (Rom. vui). t Et iterum : c Spe, i inquit,
Dominuai, etproferre ibidem holocausta, vota el re- « gaudenles, in tribulatione patientes (Rotn. xn). »
promissiones; quia ibi erat templum Dei et altare, Hinc et ipsa Veritas in Evangelio ait : « Cum vos
et sanctificatio prsecipua, Mystice autem significat, persecuti futjrint, .et dixerint omne malujp adversmn
quod unusquisque electorum posl peractum beUum vos, mentientes propter nomen m6um, gaudefe et
Iiujus mundi, et vicloriam certam de bostibus, puri- exsullale, quia merces vestra copiosa est in coalis
ficafus ab omni labe peecaioruin properat in super- (Malth. x). i
naiu civitalcm Dci, ubi vera est visio pacis, et ubi « Et per tres menses gaudium hujus victori* ce-
cfieral Gonditori suo pura vota cordis,placitam con- c lebratum esi cuui Juditlt. J Quid esl per ires uieu-
fessionem oris. et grata holocausta Deo totius con- ses gaudium hujus viclorise celebrari cum Judilh,
689 EXPQSiTIO IN JJOffiUSnUIttTH. 590
nisl quemlibet sahctofftm flde, spe et cliaritate Iri. i « magtia, » Festa ;Chfistiaria3religlohis, quibus Te-
iricolatu istius tauftdi etimniafre Ecclesia coftgrattt- cordatur temporis Domiriicaeiticarftatloriis, passib-
lari, et pro viribus ceriare, ut divina gfatia adjutus, uis, resurrectionis afque .asceftsionisad coejos,ad-
jfttegruiii et sine querela spirituffi suftni, animata et Tentus Spiritus sancti, sarictoriim martyfum et cbri-
jcpi'ptisin adyentum Domifti nostfi Jesii .Cliristi cbti- fessoruta natajitia atinie tfumphos, in quiilus pmrij-
seryel. Fides eniffiyDpmihQteslapte.>hpniinefti siii- .biis;ECClesia .procedit. cupi iftagna glorla \ quia
yum facii, £t de spe psalmista ait ?..«Qui sperat iri 'honegla convefsatione fitprbbis moribus atqfte laii-
pbtalfiOjJJOfiCQftfundeturin seternuni:(Psdl. ;xxx),-i dibus diviria incessabiliter cbmmetaprat sacramenta.
HiftCet Jpaftnes apostplus de charitate dixit: « Cffti Quod propheta: npvo /pbpi]Io,::Iipe est Ghfisliano
nianet iii cbaritate, iii Dep fiiaftet. et Deus in ep mandafe; videtur in I^salterio, ubi scfiptujn Gst':
(Joan, i), t. Per tres ftieftses ergohtijuscenrpdi gau- « Cpnslituite diejn sblerimemin confrequentationi-
diuni celebrat pmtiis qui ad a3ternam beatiliidineiii bus, ftsqliead.cprpu altaris jPsdl, cxvii); » dumsol-
recte peryenire desiderat,,et pia inteiifiofte, reefa - yenduffi dicit, quilipnofe jftbmiriietsanctpfiitacon-
jocutione atqfte bbtia pperaliorie vitam perfectam du- fessiofte sacratjis in ppfifrequentationibiis, id pst
ceiHJoadyentumjudicis sui spilicilus exspectat. Cuin professibtiibus crebfls, quas popuji tiirba condetisat,
autem ille yeuerit, et tempus labbris illius frarisierit,' B et feddit.celeberrimaêYptioft.e;fe
tunc fiet bupd secpiilpr": addit usqtie ad corpu. aitaris, prohibentur forsitan
._• c Ppst dies autem illos tiriusquisque redit in sua. » aiiqui, qubdmultjs in usu est_,'.audifa Eyangelii le-
Quia fiftito jftdicib:accepte septentia3 sancti Dei.jde ctibne descen;dere| npn bnim ad -cprnu altaris acce-
peregrinalione istinsniftftdimigrahunt adppssideft- dunt, qui cpmtaunicalionis. gralia pon 1'eplentur.
dum regftuinJP.atrisseterpi, quodparatum est.illisab Hoe de istb altaTi yisuali, ut mihi videfur, compe-
origifie mundj. :;'.,;.-'. , tenter accipiftius, qup corpfts et sanguis Dotaini so-
« Et Judith ftiagaa.facta est in Beijiplia, et prse- .iemni frequeritatioiie datur. lUud vero altare est
..«clarior.erat universselerrsejsraej. t Quia tupc ap- , ante conspectuni Pomini, ubi purificatis animis per
parebit cjaritas et ;gloria sahctae Ecclesia3,quseantpa , contemplationeta ad.sa.ncta|ubenii!r accedere, utin
lalebat, cuni in pressurisîsiius mttftdi versabatur. ;hac aetuali soleniiiitate iliud semper ' debeamjns iu-
Tunc enim juxta Syaiigejicum testifiioriiuin;: « J.usti .spicere.. .'..- \ '';. ..;
fulgebunt sictit sol in. regno. Pafris ebruin (ilqtili. « Mahsit aulem indomp -yiri srii aniiosceiitftm
xiii), »~et purilasfidei, per quam Apostoluspmnes « quJHqfte.,et.dimisit. Abram.suam liberam. j> Dp-
rile credentes virginem castani.se despondisse uni _ nmm viri prsesentein mundttm ppssumus accipere,
\iro Chrislo. gloriabalur, iii yera Bethulia, floc est, " in qup sftb bestu tfjbujatlonum desudat Ecclesia,
in virginitate perpetua clarebit, quando spoiisa fiolii- quia ppslquain abdicavit eiTOfi, cfti antea sub genlili
Iissima; superrio- spofiso veraciter. cpnjiincla , sirie conversatione deserviebat, statim niplestisepersecu-
macula, etsiueTftga. etsine cprruplione ulla cosle- tionuin ci accreveruftt, UJ)i aimos centutn quinque
Ptem Jerusaieni iptraverit. PraeclariOTergo erat.Ju- Eianebat, qriia lege Dei jnilitans pro seterna beafitu-
. dith universse terra3Jsraej, quia.sola Ecclesia caihp- dine adipiscenda-decei^tabat. Quinque «rgo libri Ie-
Iica eminet in iofo pfbe terrarum. supenias diyiilas gis divinaa.simt, ,in qujbus rinius Dei cultura com-
quaerens, thalamo*03iestisT.egis digriissima, et eum mendatur, et omnium idplbrum servitus penitus in-
•-',eo nerpetaum regnuip ppssesstifa, f)e qua ipse sppn- terdicitur. Centum ergo, qttia de.lasya nunieruni
sus in Cantico cailticprftm ait;; « Sexaginta-sunt fe- traiisfert in dextefani, aeternam beatifudinem, ut
."-ginse, et octoginta concftbirise;uua est cpluniba mea, diximus, liierito •designat. Et-; diniisit Abrata suain
, perfecta meaj uftSLest matris suse ejecta genitrici Uberata, cum carrialinm cpiiyersatioftem,quse timpri
sftae: viderunt eam/fllise, et beatissitaam pfaedi- setaper obrioxia est, iri libertatem gratise et securi-
caverunt; reginse et concubiftae laudaveruftt eata 7 tatem charitatis docendo, exliortando, atque bpnis
(Cant. vi). i exemplis mejiorando perducit: ttt j'am bona, quse ti-
« Eratetiam virtuti castitas adjuncta;, ita utnon^ more poenaruta pro parte gerebaf in spem pra^mio-
s cognosceret vifum bmtiibus diebus vitse suse ex rum, et amore jpsius boni perfecto agere studeat.
c quo defunctus est Mariasses vir ejuSi » Gastitas Qriia, ut Joarines, ait « Timor, qui poenashabet, non .
. ergO Ecclesise admirabilis est, et vajde laudapiliSj est iii charitsite, sed perfeCta cjiaritas foras mittit ti-
quse postquam pompse:diaboli Pt idololatria?abdica- morem (I Joan. iv). » Unde timidi, servorum, et di-
verat, et juxta Apbstoii sententiam inundus sibi cru- lectione plerii Uberorum aSSimilantur conditioni.
ciflxus est, ipsaque mundo; uequaquam ultra passa « Et defuncta est ac sepulta cum viro suo iri Be-
est ad illecebras carnalium voluplaluin, atque pri- a thulia. i Defunctam ac sepultam dicit Ecclesiam
stinas sordes peccatorum relabi, sed lavacro sacra3' ex parte membroruta ejtis, quse ab initio peccati
fegeneralionis abliita atque: reftata, quod reliquum protoplasti parentis nostri usque ad finem niundi
est temporis, in flde vivit Filii Dei, cui per Pauluffi mbrtis corpofese non poterant jiira effugere, de quo
dieitur : « Eratis autem aliquaudo teriebrse, nurtc per Prophetam dicitftr;: « Qttis est liomo qui vivit, et
autem lux iu Domino, ut iacis filii ambulate. » non videbit mortem? » Morietur etiam secundum
e Erat autem diebus festis procedeus cum gloria Ecclesiasiis sententiam? sapiens et insipiens., etatj
,591 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS 1. S92
uuum finem properaiit omniaj.terra-etiam sepultura J_Lfestumesl, quod millus eleclos; Dei in prseseniiEc-
'- conimunis est bonorum et maloruffi. Sive altibre clesia nocere funditus possil; idest, usqtte ad animse
sensu defuftcta aC sepulta Judith cum viro suo, ittterituffiperlingere. UndeipsaVeiitas itiEvangelio
qftando Ecclesia in baptisniate coffimoritur Clirislo, . ait: « Omne quOd dedit mihi Pater, ad tae veuiet,
'iit resurgat cftffi ipsb. Unde dicit ApOStolus: « Gpn- : et euui qui venit ad ffie,noii ejiciam foras. » Et
sepulti enim sutaus cum illo pef baptisftiura ift ffiot-; iteiii: « Qui verbum meuta audit ,j et credit ei qui
teni; ut qtibinodo fcstirrexit Christus a morle per, me misit, habet vitani a3teTnarij,et-in j'udicittftinon.
glpriam Patris, ita et fios in novitate vitse -affibu-: veftit, S6d transiet a taorte in vilam. » Hiric et App-
leriius (Rotri. vi). » '- "''"'[ ""'...!. stolus ait: « Quos autem Jjfsedeslihavit, hbs et vo-
« Luxitque ijiam otaiiis populus diebiis seplem. » cayit; et quos vocayit, ho.set j'ustificavil; quos au-
IQuid est quod bmnis populus pro nitirle Judilh Iti- fem justifleavit, illos 6t glorificavit, Si Deus pro no-
geat diebus septeta, nisi quod elCcii Dei per otane Ms, quis cOntra nos (Rom. vm)? t Cunctis ergp
teriipus pra^sentis vitse, quod per seplenarium diefum diebus, quibus Ecclesia in incdlatu istius nmndi pe-
riumerttm Currit, propler peregrinationem prseseritis fegriiiatftr, electi fiUi ejus stib uffibra alaruni Dei
Ecclesisein dol_oi;e etgemitu seaffligunt^ donec aspi- usque ad fiijem protegonttir illsesi.Et si in hoc lem-
.-,' ipt dies, ef inclitientrif timbrse. Sed luetus islC non.JB pore doloribus et angustiis plenissimb sine daftino
ex desperatibiie, sed riiagis taedib prajsentirim, et ex'"': sajutis suse conservanfur, quatito riiagis pbst finem
'affeciu futurorutii•.,:.quem assidue habent sancfi, na- istiusyitEe sine omni angtistia, gemitu et ipericuio
sCitur. Ex qftbruiii persoria Propheta in psahriis.lo- "custodiuntur, ubi dolor vel getaltus ampliusjam hon
quitur dicens : «Superfjumiiia Rabylouis iiliic sefli-' eritullus. Et hoc est quod dicitur post morlem ejus
inus et fleviffius, dum recof dareffiuf tui, Sion (Psal. antiis multis; quia ppst obitftm prsesefttis vilse in
xxxyi). t Et jtem, « Sitivit, » inquif, « anima ffiea sseculum saeculiaftni ejus~sunt, 'quibus cum Christo
ad Deum vivuifi, qiiandb veniamêt apparebo ahte feliciter vivit, et regnat in aetermini,
faciem Dei? Fuerunt niihi lacfymse mese panes die « Dies autem victorisehujus feslivitatis, ab fle-
"ac riocle, dum dicitur mihi qubtidie: Ubi est Deus "c braeis in miiuero sanclotum dietftm accipituf, el
tuus (Psal. xu)?» Ergo ut diximus, plancltis eccle- « Colitur a Judaeis ex.iilo^tempore, usque in prae-
siastici soleffines stint, riori lugubres. Uiide in Evan- "c sentem dieni. » Merito igitftr festivitas hujus vi-
gelio legitur, quod « Rachel plorarCt filios suos; et ctbfise ab HebrseiS,hbc 6st, Iransitgribus, mhumeio
iiollet consblari,quia nori sunt (Maith. u). » Gufa-; -dieriim.sanctQrurii accipitiir et colitur aJudseisjlioo
veruiit viri timoiaii Slephanuni, et coftfecerunt sti- ; est, coftfessoiibus, ex illo tempore usque in prsesen-
•per eum planctuni magnum. Beali qfti lugeiit nunc,:' u tefti diem; quia omiies qui invia iiujits vita3 posili
•quottiani ipsi cbnsOlabuntur, E contrario autera, vae trarisife cupiunt ad regnum 'crpieste, et confitentur
•illis qui nuiic rident, quoriiaiti flebunt. Flerit ergo Domiiio inisericordiam ejfts. et mirabilia ejus super
'iiiodo sauCti Dei « euntes el niitteftles scmina sua; .;fllios hoiftintin),nullo modo oblivisci pPlerunt solem-
' venientes. autem vehient in exsuliatione "
porlantes nitatis islitis, sed iu riumero sanctorum dieram ac-
' ' '
"manipulos suos (Psat~~•'cxxy).";» "cipitittt illairi, quando Iianc solam in gaudio uni-
« In omfti auiem spatio vitse ejus noft fuit, qui yersariiiii solemnitatum :suarftm celebrant. Ex eo
;« perturbaret Israel, et post taortem ejus amiis mul- ' scilicet tempore, quo priffium per- baplisniuin fle
'-« tis. '*' Quoifiodb atiteffi dicitur qftbd itt spatib vifse;.j lijujiici CYaserftnt potestate; usque iri praisentem
Jttditli ftiiUftsperturbaiêt lsj-ael, ciim tota liurirani '• "diem, id est, donec prseseiis saecultim-fiiiiatjir.:Ctim
geheris vita tentatio sitsftper terram. Sed forsitan autefti futui-a vefiCritvila, tunc jata festivilas slabi-
declade hostium forinsecus dicit, quod post aCce-; lis erit atque perfecta, quandbvidebilur Deus deo-
ptani per Jftdith victbriafti minus riiolesti fuerint ad " rtim in Siop, et sancti ejus fegnabniit cutaeb in
:
"teinpus genti Juda3brum. Mysterium auteta matii- ssecula ssecuiorum.
893 A0 EXPOSITlOISiEM^ J&i
.-.''' .":"'. . '":.".;;!...-': .' ... .-: ;lp'';;. ;'.-(_: :.:.;:y-:-:: :':'.:.': -..;:- -'::::; .
' :
.- j&GOBl ;FJiHil!-ii;;
- • GOMMENTMWE
'-. IN"lUffipEffl-LfBROM.;
;:/;pR^^pOv^'--:;;':/-
'Caiaftiitpsoliocsa^cftlonostro quo quisque proiibitb A dignatus proMpn exigua sui paf te. Aftgiistinitsauteift
quidvis aftt reprobat atit approbat,-pervic.aciores!qui- etsi lib. xylii de Ciy. Dei, cap. 26, dicat Jibrurn \j.ti-
dam et multa alia quse pfo sacra Scripttiia Ecclesia dictim a Jtttiaeisviii eanpneftl ftpii TecipS,' iderifta-
feiinet, et liunc libruma cauohe sacra3Scripturaere- Iften, vseTift,229 et230, latissiiiie Ijauc hislofiam.ad
TflbVehf,argumenlo iribti quod inter canofticas euffi priliultttti/pfbs^quiluf, et iidem sensisse se, qupd dp
Scripturas Ilebrsel nbn recipiant, coiifirmantes ipj P.. Macbabseofurii libfis ejusdemfib., c. 36 (.qftod.
Hierbnymi ift Mb. Reg. Pisefatiofte, ubl libris ab He- etsi Judseortini ftbnfecipiatEcclesia, Glirisiiariofurii
brseis recepfis in caftonem pritis eftumeratis cpiiclu- taffieii in, caftbJiemeos recipiat) apertissiftie sftbjudi-
dit. Quidquid ergo extra Joh est, iftter apoei'ypha GatliJ). II deipbctrina Christiafta, mm caiibnerii Scri-
ponendurri est, et igitftr Sapientia qftsevnigo Salq^ pturarriifi; recitafts ejtisdeffi facit OTdiiiisliaric et
niOnis inscribitur, et Jesii filii Syiach, liber Judiih, alias Scriptftfasj de qtiibfts iiobis est corifrbversia
Tobias, noft stint in canofie, Yerum ut paucis ad curo librjs Job, Esther et; Esdra3. Alius est ordo, ih-
hsee responsum detatis, ffon statiffi estcorisequens, quiens, ifi Tjuor sufit; hjsiofise tanqiiam ex diverso
si aptid HehrseOSiri auCtoritate nqn siftl, fton esse ordine, qftserieque sftpeiioribus libris, neqije .iritei?
recipiendbs apud ChTistiatiaffi-Ecclesiam,quie divini- se coriverfunfur, sjcut esi" Job^ Tobias, Estlierj Jft-
tus edocta, tottiffi Novum Tesfamentum. (qttod Ju- dicftm,-fflaehaba3oruftidtio",et Esdfse- drib. Augustiin:
dsei rejiciurit) eum quibusdam Ubris ante Evangelia liabes sententiam,; jam quse Hierptiyffii fuei'it paucis
editis in canonica auetoritatetenet et prtedicat, .-;'..discuiiamus-; Inprlniis itaque Nicairiarii dicit syno-
Sufit! quidem elpquia Dei: ab -Hebraus tfanslata1 et dum libf.tiifi:hunc inler sacras Scriptiifas coinpu-
' devoluta ad Christi Ecclesiam, et inanent veteris hi- TI •° tasse^în pfojogo super'htifte libruin. Peinde^qubd.
strufiieftli Scriptura3, Judseis;et Ghristianis coinmtt- et ipseeupi talein liabfterit, ftianifestufti;est exvariis
ries et iri diefti tisque hodierhuni; Jttdsei verojam locis, ubi haric hisloriam liti alias ^sacras jii coriflf-
CJirfsttim, finem offinium prophetarum abnegarites, matibDerii:dicfofutii SUOfftmaiifert.;Quanquam enini
verani 'earumdem Scripturarum intelligeiitiam perdi- qftlbftsdaffiTeSlrietioftem addat Ibcis, ut iii epistblst
derunt, etyolumina quse palam <Jhfistum sopant ad Furiaiftf si cfti taiften; placeat huftc'librrim reci-
multa m suariim Scripturarum Canoneiripon reei- ppre, et-Sttpef ^ggseici lisi qftis taffieh viilt;lii-
piurit, recepta postffiodum ab Eeclesia Christiana; brurn accipere riitilieris ( quem lOctim nbta^ sin' ne
dequibus quod sint verissima et divlnqSpifitu edita, fpfte velit a jiiuliefe, ipsa ftenipeJudifh esse cbn-
janToUin Ecclesiis iftftOtuit, iftlef quiB merito et hic . scripturil)| ftjiis^tamerilbcis et, potissimiirii itfepi^
liber, qftem prse manibus habemus, conpuirieraftdus stblaâd Sil\inam de viduitate fttillaTestfictibrie uti-
est. Hiefonyiftus yero in dicto prolpgo r « Diiigeritef tur, sed:pari::citatmodo:baftc Insibriam qubÊsiJicii
atterideiitijfianifestius est^ quaffinl probaiione egeat, et locuiri;Eyarigelii;deAritia Tilia;PharitieliS. Se<;l"bb-:\
-cafloftem emimerare secftndum Hebracorum senien- jicies; fbrtasse"f quod iri dicto: proiogo pronbiitit
tiajri, tribuens Prdiiies el nomina librtiiiiiri securi- Hieroriyihiis, :et siniilitef Symbolum ijlud, qubd Cy-
dftffieofiiffi cbnsuetudiftem, Sumniamejus itifia ci- priano; a quibftsdam, ab" aliis; Rftfltio' iftscfibiiiih.
fandimeliOreritopporturiitas.i) Jam quodapritiCipio" ,- auctbfitateni hftjtis-ad f bboraiida illa qiiairi in: cori-
site Ecclesia^primitivEe et iftter.caftpnicas sit habita tentiofterii Veftiuht itiiftus idbneam jftdicari; vefufti?
hsec Seriptura, et tanqftam' talis citata a Patribus liihil id.bbstaty-quia et;;ibi ex seritentia:iibri Siiase
declarandum ::est.' Tftpriffiisilaque qui circa'-anftiiin . lbqui Sigftiflcatv:cftm pfsemittit apud ;HebrJBos^^t
196 ClafuitOrigeftes, etsi in Scripltifaruni canone, ;Q iftituf yefbb^;jud.icatur. Pbtest et iUiid fesppjideri*
queni enuniefat incomm, JPsal. i, citante EusebiQ; rie:forfeufgesimfvqiibd dictum sytiibblumdicit.'Hsec?
lih.- vi Ecclesiast. Histof., c. 8, nftn meftiiiierit Jiu-: oninia Pafresiih:Ecclesia legi volubriiiit,!nbn tameit'
jus Scripttirse, ut pote canonem non Ecclesise sed ad-auelpritatatn ex his fidei corrobbfaridarii. Qftod!
Hebfsebrulrirefefens (ut ex addita particuia : Sic Ee~ ejftsmodi JUiTitameisi ripft sint idohei' ad coiiliis-
breeittadunt, ffiatiifestum esl), idem taraen, uli reli- riiaiidamfideffi coiitra Judseos, qtti iilosexfra cano-
quis ScTipturis: ab iis a caftofte resecafis, sic et neffi I0carit|-In Ghristiaribriim tariien - Ecclesiis ha-
hanc cilat Jiistofiam hujusffibdi sacram hbjftiUaul- beanturitanquatiilibri^^^d Quod eii
tima super UbrtfsJudicufii: pjftra foftasse.loca dili- ex conciliisconfirmari pbtest tuift ex NiceenO-illb a ':
gbfts iu -eo Jector iriveuiet. Ghfysostbmus etiam ex Hieronynibdtato,' qubd tanquariiqualubrEvangelta
yafiis el niagnis locis hom. 10 jejuhii comffienda- yefterarisetTadit Gregoritis, tuhi ex;coricilio;;eai^ 1
tibijem ex IiaCTel maxime stiinit hisloria. Siffiiliter- thagineftsi InV cui ipse Augustittiis inteffiiit-,;tibica-
Ambrositis cum officiotib. ili^ c; 3, EpisToI..lib. x,; ribne4 deflniefites;qtiiUbTiin Ecclesiaiegietcahtafi
episti 83, de;Vifginibtis Jib. ii et de Insf. yirgiii. c. %,, debeant Augustittfts etiaffi huric:iftlef aiios recenseu"
tftm latissiirie ift lib. de"VMtiis,"hisioriam &aiic'tan^ Patresy eodemfee brdifte qftb supra citato' lpco_ ita
quairiicanonicampfosequilur, etiam-expositioheeaiu SuppleveriiHtqubd,in concilib taodicerio cari; ultiril»
S95 . B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGTJNT.OPERUM PARS I. 596
omissum erat. Eumdem servat ordinem ct Innocen- A dictum primum ejus nominis, terlium tamen Chal-
tius I in epistola decretali ad Exupcrium, c. 7, et dseorum rcgcm, sed octavum Babyloniorum, patrem
Gelasius in concilio Rom. in exordio, et postea se- magni Nabuchodonosoris, „qui vastavit Hierosoly-
cula concilium Cbnstantiense et Tridentinum. Unum mam, dc quo habetur IV Reg. xxiv, quod Jechoniain
itaque jam pateat, ex hoc libro, ut-et ex reiiquis cum uxore et liberis sponlc dcdilum in Assyriam
Scripturse libris, egregios traclalores eliam proximos traduxcrit, ct Sedeciam i'egein constitueril. Arpha-
apostolicis successoribus accepisse testimonia, tan- xat autem contra quem beUum gesserit fuisse pu-
quam divina, conscquens est prseler tres iUos ordi- tant, aut Phraarfem Medortim regem, quem apud
nes, quos ex sententia Hebraôrum reeenset Hiero- Medos rcgnasse dicunt 12 ann. Nabuchodonosor,
nymus Prolog. superlib. Rcg., etiam quartum apud aut Dejoeum patrem ejus, qui, ut auctor est Herodo-
nos esse ordiuem librorum Yeteiis Testamenti. tus, longe majori adhuc quam hic desciibilur ma-
quos etsi Hebrcei inter apocrypha numeient, Chri- gniflcentia, Eebafanam coudidit; qjianquam priori
stiana lamen Ecclesia inter divinos libros honorat et ma_gisopinioni dc Plu'aarte faveant, eo quod Dejo-
prasdicat. cus, illc ciica annum Nabuchodonosoris 12 sit mor-
Porro jam tractandum occurrit, quo tempo)'e, fuus. Et plansibilior cseteris vidcreiur hsec sententia,
quove sub regc contigerit, ct quo auclore conscripta nisi essenl qusedam in ipso progressu libri quss ob-
sit hsec historia. Ilic vcro lanla esl scriptorum vastant vel maximc"; nam cum teste Eusebio in Chro-
rictas, ut vix duos compcrias, qui sibi consleiit; uieis Assyriis sibi i'epugnantibus rex Medorum Cya-
nos aliquot sentenliis recitatis, quse maxime pro- xares, qni Phraoti successit. pater Asfyagis Niniven
babilis videatur, quanto poterimus brevissime Deo j$ sive.ut ipse vocat, Ninum civifalem fuilditus delc\e-
favente demonstrabimus. Primo itaque se"duce ofie- rit, itiqiic Josisc tempore contigissc testetur Hiero-
runt, prorsus, ut videlur, rejicicndse. Alferam per- nymus ex Herodoto in Prologo super comment. Jonse
peram ex Aug. colligit, qui iiidiceni in onmia ejus piophelcc, quicini conjectare liceat, Phraoie Medo-
opera conlexuit, quod nempe suh Cyro contigerit, rum regc a Nabuchodonosore supeiato, filium ejus
quod qitam vero sit absimile, ut pofc quod is Judseis Cyaxarcm sive ut vocat eum Metastheijes Astj-barum
ad extrcmnm usque vi'.a3 spiritum, quam maxime ima ciim filio suo Axanda, quem nos Astyagem \o-
faveril, cuivis noiius est, quam ul probaiione egeat. cannis jinpsranfem ((piotl nota co quod Hieronrmus
Altera est ea, quain seqtiifur Euscbius in Chronicis, ab Astyage subversam dicat) ultionem sumpsissc de
et ejus sequaces Aug. lio. xvui de Civ. Dei, c. 26 Nabucliououosore, belloque illi illato, ut ille i'egiam
(nam ea potius uide potest coUigi quam jam diela), Medortmi Ecbatana sic ipse Assyriorum regiam ad
cl Beda de Temporibtis, quam etiam Zieglerus re- id iisqjie tcrnporis Niniven, expugnaverit: plausibi-
cenliorum quidani 1'alsoPhiloni attribuil : halluci- lis cuiquc vitietur hsee soiiientia; ulrum, obstat iii
natur ex eo, ut opinor, quod regeni sub qtio conti- piimis qtiod Joaclum sive Eliachim (uam vaiielatem
gisse conlcndit Assueium, priseum Ai-taxeiwein illam iioiniiuim non urgeo) ctijus hic fit mentio, stun-
Cyro successisse dicit, queni ipsc Gambysem cxisti- mus ponlifex appeUefur cap. 4S, qualem non fuisse
mat, cnm revera, ul postea latius osteiidetur, Da- illum Eliachini ex Josepho mauifestum est, qui vm
rium Ilisiaspem inielligat. Ea cst quod sub diclo lib. Antiq. cap. 10, seriem pontificum eiiumerans
Cambyse contigerit: verum obstal, in primis iihpeiii Ilelcise uon Eliachiro, sed Sareiam filium cjus substi-
ejus tcmpus brevius quod 12 aim., cum omiiium hi- u„ ttiis, nisi forte eo quod contrarise seiitcnlisa favere
storicorum suflfagio non oclo plcnis itnnis regnasse videatur tum cap. xxn Isaia3, tum Ilieron. in Com-
i constel, nec satisfacit itl quod dicunt quidam ab iis ment. et illius et 36 cap. Sareiam eumdem essc cxi-
cnumerari tantum tempus, quo post palris obilum stimeums variis appellatum nominibus. Deinde ob-
imperaveril, prius vero 6 annis regnasse, Cyro in stat et illud quod cap.-ult. vixisse tradatur Judith iu
lieUum Scythicum profecto; nam id quidem veris- domo viri sui amios 115; in omni autem spalio vilse
simum esse ex Metasthene consfal; \eriini tradunt ejus non fuisse qtii perturijaret Israel el post morlem
Sseculares hislorise, si Sabellico et Carioni fides ad- cjus multis amiis. Jam vcro ex sacra conslat histo-
liibenda sil, brevissimo cum lemporc patri super- ria annis non plurihus quam i3 aut pirciter posl re-
vixisse, ut pole non duorum annorum spalio, cum gem Josise vastatam Ilierosolymam. Postremo quid
etiam Gra^cilanlum 7 ann., menscs S, imperio ejus ad prsecedentia, forlasse quis' evasionem excogitare
altribuant: obslal el illud quam maxime, quod cap. possil, quid ad hoe respondeant onmino non \ideo
&hujus lijslcrice Eliachiro et Joachim summi pontili- quod dieit Achior ad Holofernem cap. v. Ntipcr aa-
cis (synonyma enim sunt Syris el iEgypliis secun- tem reversi ad DominnmDeum suftm ex dispersione
dum Philonem ha3e nomina) fiat menlio, quem ccr- qua dispersi fuerant, adunati sunt, quod pramisis-
tuni pontiflcalum obtinuisse longo post Canibysem sct; etpltuimi eorum captivi ducli suiil in terram
tempore, cum Jesus filius Josedech, sub quo fllii Israel non suam, ex quo plane convinci videlur, posl re-
ex caplivilate reducti sunt 56 aiuiis primum et po- dilum ex captivitafe hsec coutigisse. Quod, ul opi-
stea 20, ponlificalum gesserit_,cui demum successit nor, ad\erlens Seveius Sulpitius Historise suss sa-
in pontincalu Joachim hic cjus fllius: sunt et alia. crse lib. II ad alteram seiiteniiam propendet, el
piura obslanlia quse brevitalis causa omiltimus. Dproinde traditum dicens post capthitatem conti-
Sunt pt alise duse quas nou prorsus ausim repro- gisse, rejecta Eusebii dc Cambyse seutentia ob non
bare, cum quibusdam fundameiilis nitaniur salis correspondcntcs annos ejtts imperii, modesfe prsefa-
solidis, approbare lamen omni ex parte nequaquam tus, sl in historia opinari liccat, sub Ocho rege, qui
possum. Prior est Ziegleri supradicti el receiitiorum posl Artaxcrxcm sectindus ftiit, sulj quo Esther cla-
quorumdam qui coutigisse putanl, non post, ul plc- ruil, hscc gcsla putat: idqtie vel ex hoe, quod idem
rique, sed ante caplam Hierosolymani, sub Josia Ochus natura immitis humanique sanguinis el bel-
iiempe rege nondum adulfo ut polc, quod legamus lorum siticjitissimus fuerit, si gentilibus historiis
IY Reg. xxn, regnare eum ccopisse anno icfatis fides sit adhibenda: nam pr:etei'quam quod ma-
octavo. Quare durante ejus puerilia curam provin- gnam excicuit lyramiidem, proprios ctiam fralrcs
ci;a confiTjnaiidai commissam summo saccrdoti, inlereinil; /Egyplum eliam quse ante multos annos
primum Helcise, Eliaehim deindc cjus fllio cujus fil dcsciveral ad Persarura monarchiam, ilerum adie-
nientio 1Y Reg. xvni, et Isaise xxn, si non stimmo rit; quo iempore etiam sacra eorum, et Apim in
ponljfici, s.ed tanium secundi ordinis sacerdoti; oh Deum receptum (quale quid et de Cambj'se traditnni,
singularem tamen auctoritatem electo a collegio sa- movisse videfur Eusebius et alii) inisisse tradilur,
eerdotum ob compertam pictalem quam custodis- quod postea Bagues spado ejus natione Êgj-plins
sent ipse et pater inviolatam sub regibns impiis, indignalus morte regis ullus esl. Meminit aufcm
Manasse el_Amon; rcgem autem hunc qui regnavit Bagusc cujttsdam hssc Ilistoria, cum ab eo ad cubile
in, Ninive, Nabuehodonosoreja intelliguni, Prisctuu Hoiofernis (leduefa Icgitur Judilii xn, et iterimi caji.
'
1.97 r.- AD EXPOSITIONEMIN LIBRDM JDDITH APPENDIX. 598
xiii el xiv. Dnde ribriiriiinerito Iii argumenltini suae:A^regalus, ct vasa, el allare, et dpmus a proianatioue
©pinionis adductuir. se dicii, ut regeffi;-NabuchodO- saiietificata eraiit, ex quO liguido inteUigitur quod_
iosorem Ochutii fiiissb existiiftaret, annis etiaifl :pef teiiiplurti aitare jaffi e.reciiim aecipiatur, in quo
cbffespofldentibus, ut pote qtii plftsquani anftis 25 jarii holocausia offefebaftt divina et ftoeturnaj atte-
imperavit. Quaffi seftfefitiaffi:etiam id cbnflrmare; statite Jd,i Esdrte iii; colibcayerftritaufem altare IHi
tidetuf, quod Orosib teste lib. iir siise Histof., cap. sujier basessusts;, bt pbtuteriirit;stipef illudiiolocaui-
7, mttltos Judsebrum-in trafisniigratiftttefij! egefit:i :: /stuiri Dbftiiftb niarie.et yespefe, etbv, et pef Hieru-
atque iti Hyrcaftia ad Gaspium ffiare habitafb ; salehi jac.tajam fundaiftehtii, bHiii jis, iri ijtiibus&&
prseeeperit, quos etiam sub tempore ibi raisseffa- gebant habitacuiis, ftiide iri Cfa3cb;quasi expJicatio-
dit opinione conslanti, quapdot[iie inde eruptufos f ?nis causa ' et doinu.seorum legitur, uijain dictuih
esse-Quid autem huic seiitentiss.obstet aliud lion , est.
video, nisi quodprseterquam quodeontraconimunem
omnium sententiam historiam hanc _ 'hisloriarri -' : Iifinofis pbrfb mbjnenli est.quod secundo afferunt
Eslher putent posteri, etiam quis fuerit surntnus ille "locoex sexlo capitb desumptiim' qubd, cum paulo
ponlifex Joachim, sive EUachim (uam Seplftagmta "> ante e caplivitale_ reversi essent filii Israel, ita ut
etiam priori loco legunt: Joachini) ftbh yideani: , receris adhuc; essef eoTuffi:ijiemoria, non potuerit
cum ex Philone constet Joachiffi pontiflceffiJesu fi- ;; igriofare ea bmiiia Holoferries, quse tamen serio ex^
lium non vixisse nisi ad. ammm usque 12 magni' Ar- , :quirit a principibus Moabitis et Ammonitis; pos-
taxerxis, sub Ochovero duobus ffiediis pofttificibus : ; sijrit enifti ea verba accipi tapquaffi ex admiratione
B et ifftrore nimio dicta, quasi diceret : Qtiis, qualisve
bbtinftlsse ponliftcatuni 23 auftis Joachiftl, ad firiefti''""
usque vitse ipsitis Qchi, ftisi fofte eidem noriieii est hic pppulus qni ausit resistere, aut quibus quseso
iitTumque adaptari-dicamtts flne iiomiftis tantum va- aiiiffiantur auxiliis ? qui seiisus certe non alienus
fialo, rerurii etiamsiid quod minus tanien. prpba- es.fc.Deirtde possit fortasseef alitid effugium repe-
bile.est, seqftereffiur, queni Arphaxat hunc faciainus ; fjri, dicendo ducem Holofeftiem, notiAssyrium, aftt
riou video, sed studiosis id histofiaTiinl indagandunj _-'iêrsam,.'sed ex ulterioribus ffiftndi fegioijibus bi'iun-
penitius reliftquens, ad eani, quse onmibus ttttis- .dimi fuisse, qui ob egfegia fafcinora ad tafttam eve-
sima videfur Philoms (si tanien libef suum auctOr ; ctfts Sit dignifatem, et proinde hsec;Illi fuisse inco-
fem ndii menliatur) .pfbpefandum pttto. : gnjta. Postfeffio si clavriift -cjavo, ut in proverbio
Philb ilaque in Rreviario de teniporibfiSjcoiiiigi.sse\:- est, pellere licet, ad id ab eis velitti responderij pri-
tradit, sub Assuefb Pfiscb Artaxerxe, :qui Cyro suc-' '.'-.- iiltiift quod ftiox in segtienlibus ab Achiot dictum sii-
cesSit, quem non Cambysem esse, ftt Ziegierus ipfa citavimus : Nuper altlenirevefsiddDaminuitt
exisiimavit, sed Darium HiStaSpem, vel ex eo est "i.lPelum.suum ex dispersibne, etc, qftibus correspon-
inapifestmri, quod suceessisse illi dicit filiuiii ejtis i.detet lectio Septuaginta, qui praterea praemitturit
pariftm Artaxerxem Lbnginiaiifiuifi,jani iliuffi Parii - hiSyerbis, et ciyilates eoruiri devastatse, el teiftplurrt
hujtls noii Ganibyslsillium fuisse cuivis ribtulriest,. ? 'dbspjatum. Jarii vefO qftoddbNittive delela. et Me-
qttod vero Methastepein secutus itt enunieraftdis his : dofufti riipriafchia, janl a Persis bceftpata, afferunt,
fegibus nec Caffibysis pieiftifterit_neC Xerxis,hinc /ejusdeiij est ffrmitalis. Gurii enim, si flieronyffib
factum videlttT,tumqttod ille, ul siipra dictiim est_,,\_ibcb supfa ciiatb credendtlrii esl, deleta sit Ninive
miuimo temporis interyajlo post patfis regnarit ob- g SftliJosia iftter quem et himc Dariuni, cenlum anni
ifUm, lum quod iste statim a.prhicipio regni ift Grae-;.; v eigpsi sftnt, quid iftbpinariliceat, tam Niniven resedi-
Ciam se coriferefts regnttm Ofieritis Artaxerxi admir ficatam, in qtia deflciefttibus, a se et ex Philone mox
ftistrandum rehquit, et quia nori pfsesens..-iriansit.,;; djxi, Assyriis, Medis, et Pbfsis fegnaverit, quam*
Xerxes in Oriente, liifle apud Hebrseos ignotus fuisse EcBalanaift; nam ex. intefprefetione Sepfuaginta sse-
yidetur; sicque optiffie coneordari pplerit caialogus /pius cilata, ciaruni est'ripri taritum ab hoc Nabucho-
IiOrumregum,.qui apftd GTsecosest hisloficos, cum ; doijosore, nam commufte id iiOffienf egibus Assyriis
eb qui apud Mefasllienem. Addif Philo, qui cum /.ftiit;, ut Persis, Parii, et Arlaxefxis; superatum
bellttift bic pararet cdritfa Arphaxat (sic euift eriim - ipstiriiArpliaxat, sed et ipsaift civitatem Ecbaianam
appeiiat factionis Taniaritinae fautprem, quiAssy- ::: exjnignalain, cftffi cap. i sic legant inter multa alia,
fiOs ad defectippeiri cbinptilefat, Medosqfte,:et Per? : ijuse naljerit airipiius, (juam nbStra cotftmutiisversio :
sas, iriissuffiad_euni Jesuni pbnlificem intercessuni ".-fffpetvettit usque Ecbatqrig, etJtjbtiniiittiirrcs,' et de-
pfp Hebfseis, eo qubd_,coritra eos, duces Syflse ad ilfUxitpittieqs ejusêt qriiqtiim ejus dedit in opptb-
Tegeni scrlpseTant, feliclo in poritiiicatn anri. l'2 : briivrii.Qftaffitamettsub sticcessbreluijus Dafio Loh-
Assiiefi, flUo SUQJoachiffij qui et EUachiiri, qftejri giinaiio (nam sub eo templum cbnsummatum sehtit
tamen nonauditumtijiijo,c[uod beUo esset bccftpa- Phijb) iferum Tesediflcataiii niisse coristat ex I Iibr.
tfts, Jpachim itaque: .pofalificatum adniiuistrahte, T Esdfse c, VI, ubi itiventufti dicituf iu Ecbatanis id
histoTiam Iianc contigissedicit,:unde *t annb se-r rplunien, jn quo decretuttiCjri descriptum fuit, de
queftfi, audifa.Holofernis csede, retujsse edictb pu-: , Israelitis e capfivitate einiitettdis, uftum id et Jose-
Jjjico ut in Jibi.Esdrae habenius^tenipliiin erigi. JEt ^ $Ms testatuf libr. xviii, apud Ecbatana Danielepj
Ijajc est ejus sefttentia, Jam argumenta qftibus mb-; B' tufrimmagpiflcentissimamirisirftxisse,inqua usque
yentur ajii ut ajite captiyitatejn contigisse pfttent id;iua tempbra Persarumfeges coridi spleant. Quod
hanc blsloriam, paftcis respondendum est. Et pri- ; rilferunt auteni iieque Niniveji, neque Medps circa
mufti ad ea qute et ipsa liistpiia fundamenlum Iia- ,,-hsec tempora reges;Iiabuisse, ftuijius moirieuli est,
berbTidentuf. --•. .;'- - :pe<|tieftpipisi ppnitiiistextupiifttfpspiciamus, Nabti-
-"*-".
Quprum ^riirium estj flupd cap. iv de tiffiore fllior/ chodonbsor rex Niftive dicitiijv sed iri ea regnasse
rurii IsraeJ-|am copstefnateupi dicitur, tremor et; - fprte sbla fesidua, ut pote btiatri Babyloiieexpulsus,
horror Invasit sePsus eofum, iie lioe faceret Hieru- ; si JHefodoto,Justinb et aiiis iiistoricis credendum est,
salein et templb DOihipi,qriod cseleris civitatibus et : qftaip tamep ppstea ôpyrircujusdairi Tecuperavit
templis fecerat; copstat epim tepipore hujus Darii opefa. SimUifer pro ep, qubdnoster. legit textus
Hista"spis,tantumjacta fttDdamentatenipli, unde me- ; Arphaxat Medoruin rex, JLXX/senStimjrielius expri-
lus esse non debueritj aiunt, ne templum profanarer : mfftit, diim îc vertutit,/Arphaxdt, qm regnavit Me-
/tur, quOdriepdum essej, jnuJto rero minus, ne ciri- dtsin Ecbaianis, tanquam dicerent, fegnurif bccupa-
tas, nam et illaneGdum ccepta erat sedificari.; Yer vit^sicutautem suam cbftflfiriat/seritentiarijSeverus
rumad illud facile eritTesppndere, si diligentius at- ; Sftlpititts, ep qftPdRaguseCiijtisdamift hpc libfo fiat
tendairius, o^din Grsecotextu, quem Septuagmta ; inpptio, pari saoemoblo, et.lj^c ^nfirinari polest,
Interp.retibuspierique attribuunt, quasi explicatio- . cuiri prafecli cujusdam hujus Pafiieodem riuncu-
Ms Jratia.|d sit addittim. ftuia recppter ascenderaiit pati, nomirie aperie meritibneirifaciaf Sajjellicus, per
ide caplivifete el «uperorimis popuius exJudaeacoii- - queni rieccm OligaBis^ctiiusdam siife tite^nsicliantjs
599 B.. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGDNT. OPERDM EARS I. '
600
procuraveril. Etdeliisihactenus, nunc quis auctor..A niversariam liberaiiojiis ljiemoiiam quotannis agcn-
hujus sit libri paucis subjiciamus. daiii instituerit; postea vero palre inlerim mlerine-
Sicut aiilein in prsecedemibus, sic el hic Philonis dio post redifuin, jam sccundo annis 48 a 20 Longi-
videtur ampleclenda opinio,.qui Joachim summum mani anno ad 12 usque magni Artaxerxis, Assueri,
poiJiificem, cujus in hoe librb fit meniio, et hujus el sub quo Esthcr claniit. Yideretur interim fortasse
libri Eslhcr aucforem facif, ul pole qui pontificatum cuipiam ex Comin. Ilieron. super cap. i Aggaei,ab
sumnium administrarit, primum in legationem misso ipsa Judilh conscripium, cum dicat : J Si la-
hsec quis
patre, quo tempore conligit historia annis 8, meii libruni vult recipere mulieris: t verum cjus-
quo tcmpore et hanc historiam conscripserit, et an- modi conjecturis srepe fallimur.
m. LIBRUM JOTITH ;GOMMENTiEIpL
CAPDT PRIMDM. B palus,e turribus et quadrigis pugnandi, ut viderc est

Nabtichodonosor, victo Arpltaxat, qni recjnum Medo- in ilib. Josue, Judicum el Regum.
rnm ctdeoquesuutn omne vi occuparat, cunctis re- n sorAiino igifur duodecimo regui sui Nabuchodouo-
J'ex Assyrioruin. i Nabuchorlojjosor eommune
cjnis niliiur impcrare. nomen esf reguni oniiiium .Assyriorum, seciimlum
« Arphaxat ilaque rex Mcdorum subiugaveral mul- Philoncm, quemadmodum yEgyptiorum Piiarao, et
o tas gentcs impcrio suo. t Secimdiim ea quaj in prac-" impcraiorum Romanoi-uni Csesar el Augtislus. Quis
faiionc latius dixinjus, Arphasafiste, sive Ai'laxat auiem hic iiitclligendus sit, latius in pi'a3fatione«iis-
(nt eum vocat Philo) , factionis fuit Thamaritica; piitavimus, et cam tanquam veiisimillimam ainplexi
fautor, ejus nenipe qua per Thamaiim reginam Scy- stimus sententiam, qute est aputl Philonem in Bre-
thnruni, Cyrus devictusel exptigiialus est; qua clati viario de temporibus ut nempe inielligatur Darius
victoria Schytse, etiam imperii cjus invasoi'es exsli- Histaspis, quem ipse Assuerum, Priscum Ariaxeiv
lesTint; fuiique inler primos eorum jam diclus Arta- xem vocal, qui Cambysi et Xerxi successit.
xat, qui, teste Pbilone, Assyrios, Medoset Persas ad c Qui regnavit in Ninive civifate magna. i Ninive
dcfectionem compulit, quiu quod bacfactione, ctiam civitas fuit Assyriorum, quam cedificavil Assur, ut
Babylonc exutus sil Parius Hislaspis, qui bic dici- cstGcnes. x, quajab aliis Ninus, abEusebio, Nisibis
tur "Nabuchodonosor, teslibug Heroilolo et Juslino appellalur. Magna autem appellatur, fere tibicunque
historiograpbis. Atque, id esf, quod bic dicittir Ar- cjus fil mentio, undc illud Jonsc i: Vadain Niniven
phaxat rcx .Medorum,sive (ul clarius babct textus ciritatem magnnni. Magnittido porro ejus ibidem de-
Grsecus) qni regnavil Mcdis in Eebafauis, subjuga- Q i scribilur." Et Ninive erat civitas inagna iiinere tjium
verat impcrio suo, el ad defectionem compulerat tlierum. Reguasse autem videitir dictus Kabuchotio-
genfes multas. Rex enim Medorumnon alia ratione nosor in Niftivc, eo quod Itim lolo fere imperio, lum
dicitur quam quod regnum occnparat. cliam Babjione regia sua exitlus fuerit a dicta fa-
« El ipsc a3difi.cavitcivifatem potenlissimam, quam clioiie Thamarilica, vel supra ex Justino et Heiodoto
« appellavit Ecbatmiis. i Ecbatanis sive Ecbatana, adduximus.
ut I Esdrsc vi, raeli'opolis est majoiis Medise,nbi re- « Pugnavit contra Ai-phaxaf, et obfinuit eum in
gesco quod fiigida sit, scstivare solent, conditajuxta c campo inaguo, qui appcllalur Ragau. * Multum bic
Iierodolum, lib. i, a Dejoeo Medorum regi cui Pbrao- a textu nostro variat textus Grajcus, ut pote qtti hic
tes successit avus Astyagis, qucm Gyrus regno ex- tantum prseparationem ponal ad liellum, postea vcro
pnlil; vel si Yolaterrano, lib. xu, creaendum, a Se- in fine capitis victoriam talcm prosequatur, atque
lciico; alque Iiinc IIOIJrecte vertit uoster interpres hic inprimis sic legilur, fecil, ac si dicat prseparavit
adificavit, sed potius verlendum erat, amplificavil belluin contra Arpliaxat in campo magno; hic esl
aul siinile quidpiam; consenfit enim etiani textus cauipus in terminis Ragau, est itaque sectnidum no-
Gr;j;C!is, uf infi-a ciiabimus. strum fextum locns couflictus, secuiidum Gra3cum
ii Ex lapidibus quadralis el sectis fecit muros ejus vcro locus iu qno stias collcgit copias.
t in allitudiiic ctibitortim septuaginta, el in lalitudine e Circa Euphratem et Tigrim, et Jadasan in campo
c ctibiiorum friginta. Tnrres vero cjus posoit in alli- BErioeh regis Elicoriim. t Explicare videtur circa
e tudine cubitormn centtmi, per qiiadrum vero ea- quce loca fuerit istc camptis, quodque ftieril canipus,
t rum^ latus iilrumqiie vicenorum petlum spalio ni aut ditio regis Elicorum, in quo conflictus factus sit.
'
«-lendcbatiir, posuilque-porlas ejus in alliludine tur- Qttia taincn secundum cosinographos longius ab in-
c rittm. t Latius describit magnificeatiam sedificii viccm suiit dissiti hi fiuvii, quorum hic flt mentio,
tlictse civitatis , lani qnoad pulcliriludiiiem quam Euplirates, Tjgiis, et Jadasa, sive Histaspis, ut legit
qiioatl forlitudiiieni, idque clare satis, nihil itaque textus Grajcus, quam ut ad omues eos pertingat isle
bic immorandiim est; id lanluni notanduni, quod campus Ragau, aut regis Elicorum, multo explicaiior
noimihil discrepel icxtus Grsecus, qui sie habet: Et bic esse rideiur Grajci exemplaiis leclio. Et occur-.
icdificavit iu Ecbatanis, (nola quod prins monuinius, rcruiit ad einn omnes hsrbitantes montaiia. et omnes
quod indicet non recens ab Aiphaxal sedificatam habilanfes Eupliratein, et Tignm et Histaspem, et
hanc civilatem, sed tantum munilam ct amplialam:) cajnptiin Erioth regis Elicorum, et conrcncrunt gen-
circiimeirca ninros ex lapidibus sectis in latitudinem les multse valde in piwliuiu filioriim Gelod. Nomi-
cuhitoriim triuni in longiliitiinem cubiiorum sex, et nibus ilaqne locorum gentes dcnotalse, sicut euim
fecil altitudinem muri cubitorum scpluaginta, ella- scribuiil cosmographi, a flumine Indo, qui csl ab
tiliidiiiem ipsius cubitorura qiiiiiquaginia, et lurres, Oriente nsque Tigriin, qui ab occasu, hse regiones
ejus slaluit super porlis ejus cubilorumcentum,et' ' sunt, Aracusia, Parlhia, Assyria, Pei'sia, et Media
fecit porlas ejus, portas sublatas ad altitudinem cu- moiiluosse et asperse, qua3 a seiuenlrione habent
hiiorum sepUiaginla, el laiiiudo ipsaruni cubili qua- Caucasiini niontem. A meridie mare Rubruni, et si-
di-agirila. El gioriabafur quasi poicns in poleniia nuiii Persicum, in medio stii ilumina pr.ecijiua Hi-
exercilussui, cl in gloria quadrigarum suarum. Nec siaspem et Ardivum. in his suni^geufes ^jgiuti duaj,
liicaliudestquidpisun.quamifiodusilleveleribususur- qttali lamen nomjne dicitur Parihia, ,sa;pe et Medi^
601 AD EXPOSITIONEMIN LIBRDM JDDITH APPENDIX. . C; G02.
rocatur a Tyri usqtie ad Euphraten. Significat ita-A '..' ':••: CAPDT Ii. ;
qtie hic conrenisse ad eum in prseliuin, omnes illi1, Eglpphernes a Ntibuchodonosdremittitur omnia te-
eubditas gentes..-'-' qria et populos tepeilesvastutufus.
t Tunc exaltatum est regnuiri Nabucliodonosftr,:et
i cor ejus eleratum est. Et ffiisit ad ofiines, qui ha-; «: cesima
« Antto lertio decimo Nabuchodoiiosorregis, vi-:
« bilabant iti Cilicia et Damasco, et Libano, et ad « verbmn et secunda die mensis primi, factunT est
' geiiles, qftsesunt in Garmelo, et Cedar, et inhabi-; in domo Nabuchodonospr regis Assyrio-
e lantes Galilseamin campb magtto Esdrelori, et ad rani « rtim ut defendei'et se. > Nimis libera hic est I_y-::
« omnes qui erant in Samaria et trans flumen Jorda- num sententia, qua dicitbtiftc decimum terl.ium au-.
c iieffi, ttsqueHierusaleiii, et oirtneni terram Jesse, mortem fuisse. secunduffi regni Canibysis annumpost
c quousque perveniatur ad montes Êibiopiaj. A"d patris. Non enim pblesl ex bistoiiis col-
<fhosomnes misit nunlios; Nabiichodonosorrex As- ligi tempns quo regnavit yivopatre amplius sexen-
c sj'riorum. > Yarias gentes enunierai, ad qtias irii- nio, et timi biennio ex Sabellico, cum ex Carione non.am-;
sit Nabuchodoftosor seeundum noslram .versionem, plius quam palri supervixisse: constat, quin
ut seilli subjicerent; secundum texttim Gra3cum,ut quod Groeci integro ejus irijperio non plures quam
auxilio sibiessent in expughando Arphaxal.- Notio- septem annos, mensCs quinque attribuant; non.pos-
res autem Sunt hse regiones, quam ut explicatione set itaque boc-ullo constare pacto, cum textum
sit opus,nisi quodterfse Jesse, sive Geseii .{ut-legi- Gi'a3cura qiiaiitumcunque.etiam admitlefeiiius . de-
tur Grsece) nomine,' -jEgypiliS yeniat accipienda, a cem amiis.vivo paire ipsum regnasse. Sic euim
habet : « Anno" decimo pcta\rp Nabucbodonosor,
parle regionis ejus, qiiam quondam Jacob patriarcha g
t Dbi iterum explicatius,;quam iii.jjoslro.textu^
inhabitavit cum suis, GeSsen appellata Genes. xftvi,; .etc. iit'ulcisceretur omnem terrani, legitur. Meiisi.sau-:
quan Hieroft. in Hebrai. Institut. Thebaidem fuisse tem prinitts apud .Hebfseos" Martiiisfuit eircafinem
exislimat. Samariam autem inhabitantes illi acci-
pieftdi sunt, qui adliuc residui erant ex captivitate cujus apluffi est iempus prssparandb beUo.
« Yocavilque.oinnes majores patu, omnesque du-.
decem tribuum , in quibusdam civitatibus Samarise; « ces bellatores suos, et habuit cum: eis nij'sle-
id est, regni decem tribtmm, sic enim frequeriter in « riuinet consUii sui. Dixitque cogitalionem suam in
saera Scriptura accipitur, has iterum gentes paftlo « eo
aliter in hunc niodiim texttis Gra3Ctisrecenset. » Et esse, ut omnem terrani suo stibjugafet. impe-;:
rip. Quod dictuni, cum placuisset omnibus, vo-
misit ad omnes habitarites Persiaffi, et ad offitiesba- -..'c cavit
bitantes usque oceidentem, el habitanles Ciliciaffiet- «- Nabuchodofto.sorfex Hoiopherneiii prinei-;
Damascum, el Libanuiri, el Antiiibanum, et offines sitione pem militia?.. » Clariofa sunt bsec quaift ut expo-
habitautes contra faciem maritimse regionis, et eos indigeattt, tanfum id notandum, quod addatv
qiii iii genfibus "Carmeli et Galaad,- ct superioreffi; exemplar Grsecum,principeffiiftllitisesftse^secundum,
existeniemab ipsb., . _-.'
Galilaeam, et eatfipum magnuni Esdreion, et omnes ~<Et dixit ei': Egredere adyersum omiie regnum•'.
qui in Samaria, et civitates ejus, et trans Jordanem t Occidentis, el contra eps prsecipue,. qui contem-
alque Hierusalem, et Bethsame, et Chellus et Cades, « pseruni. impei'ium meiim. Non parcet oculus ulli
et flumen j£gjTpti et Tapbne, et Ramesse, et.oiunefti i
terram Gesen, quousque perveniafur ad terga Ta- regno omnemque; urbem mtiftitaift subjugabis
mihi. t Regnum vocat; Occidentis, eo quod om-;
nais, et Memphis, et pmnes habilantes Jigj'ptum.i p.«- ^1 nes hse regioiics Occidentales erant respeclu Assy-
qiiousque perveniatur ad tefminos jEthiopiaj.-i riorum, qui impeiio Nabuchodonosoris parebant.
. . c Qui omnes uno aiiimo contradixerunt, et reini- . « Tunc Holopberiies vocavit duces et ftiagisttatiis -
t serunt eos vacuosr ac sine honore abjecerunt. t; «, virtutis Assyriorum, et dinumefaVit virps in expe-
Nolentes nempe ei subjici, si nostrum lextum inspi- « ditione centum viginti millia peditum pugiiato-
ciamus : GraiCusvero sic habet: i Et vili penderunt . t rum, et equites SagittafioS; dUodeciffi miUia. >:
omnes yerbum Nabiichodonosor, et fton convene- Coijveniefttiuse Graeco veftitur : « Et diuumerayit;
rtinl illi in bellftm, elc. i Nofaridus est autemiiicio- viros electos iri 'prielium'. retfbriasse etiam hic le^ .
eus adversus eos, qtii Caffibysen hic intelligurit. genduin est « in expediliorieni. t Majpr atitem fuit
(Quod non sub nOmine.Cambyse conligerit ba3cbi-; peditiiin numerus, eo quod secundum Yegel. de Re:
storia Nabuchodonosoi.) Constat enim ex ii libr. Militar., roburexercitus inpeditatti consislat. Equn
Herodoti, eum oiftnes dictas regiones paratas aece- "tes etiain sagittarios riotanter dicit, eo quod equili-
pisse pra3ter ttnam yEgyptam, quam poslea arffiis. buS tisilalura crat sagilliSpugnare, qubmodo etiam
pervasit, et suo adjecit iriiperio. . Matiris. - «;
;
e Tunc indignatus Nabucbodotiosorrex ad omnem « Oftmemque expedilioriem suam fecit venire in -
cterram illamjiiravit per thronuffi et regnftm suum, i lntillitudine innftmerabiUtim cameloTiim cuiri bis
« quod defenderet sede bmnibiis regioriibftsbis. v « quse exeTcitibtissufficerent copiose; bouin; quoqtie -
Hoc est, quod viudictam de eis sumeret, cofiformi- « armetita gregesqtie Ovittiii,ft;uoruin non erat nu-
ter enim ex Grseco,yeftitur : c Et juravit per. tbfo-_ ™« inerus. Frumentum ex omni Syria in transitusuo
Hum et regnum suum, ulturuni se Priines termiiios;! « parari constiiuit, aufuinyero etargentum de doinb ;
Cilicise,Damasci, et SyrisB,et interempturum gladio . « regis assumpsit inultum nimis. J Latius deseribit
oiftneshabitarites in tefra Mbaljet filios Ammoii; et apparatum belli tam qUoad coffiiiieatum amplissi-::
omnem Judaâm, et omries qui in Êg^ypto.,.doriec mum, quam quoad lliesaurum auri et argenti ad sol-
perveniatur ad termirios duplicis maris. t Addiltir veridum iniiitum slipeiidia. .
attlem ibi, quod nosfef textus non;hahet: « Et aciem . « El profectus est ipse"et bnmis: exercitus -ciim -
instruxit in potetitia sua contra Arphaxat regem in «'quadrigis eiequilibus, et sagillariis, qui coope- ;
auno septimodecimo,-et confortatus est in bello suo, « ruerunl faciem terrse sicutloctistae. t Descripto ;
et oniiies currtis sui, et dominatus est civitatibfts exercitus apparatu, describitur ejus ad bellumpro-
ejfts, et pervenit usque ad Eebatafta, et obtinuit tur- fectio. Est autem hic hjTperbPlea"d exprinleiidam -
res, et deslrtixit plateasejus, etornalum ejfts dedit ftiagnampopuli mttltiludinem. ;, .
in oijprobriufii,et cepil Arphaxat hi u.otttibus Ragau, .« Curaque pertransisset fines Assyriorum. venit,
et jaculatus est etirii in jaculis suis et disperdidit"'-"«.ad ftiagftos monfes Auge, qui sunt a siriistro Ci-
eum, et reversus est postea in Niniven, ipse etomtiis « licise, ascenditque omiiia castella eoruiii et obti- ,
cohfpederatus illi, mtiltitudp viroruin bellatofuffi ma- « nuit oninem niuriitionenj. » Ifi Grajco textu paulo -
gua valde,' eleratibi tbrpehs et.cbnViria faciens ipse latius hsec profectio in; hiiricdesci-ibiiur jiJoduin :
et exercitus ejus pef dies centum viginti. Et exiei/unt a Njnive viam;ti'ium dieruni supef fa-
ciem caitipi, Beclileth, et castrametati suiitfu JBe-
ptileth propembutem, qui est ad suiJgtramsuperio-;,
603 B. RABAlNlMADRIARCHIEP. MOGDNT. OPERDM PARS I, . 004
ris Cilicise,elc. Dbi nota,'.qubd montem dicit, nbn A ; ;.. CAPDT III.
monles ; qui enim hic montes Auge dicunlur, Tau- -Ilotophernes etiamsese sponte dedenlibusnbn parcii^
rus mons est qui inler Assyriam et Armeniarii ex- nec urbibus, nec diis eorum.
tenditur, prOrSiisrersus pccidenlem. .
« Effregit auleiii civitatem bpiftatissimam Melo- c « Tuticacmiserurit legafos suosacunirersafum ur-
« thi. t Opinatissimam rpcat famosissimam, idque i biiiitt, prorhieiar.um reges priiieipes Syrisa
Invasit autem hanc scilicetet Mesopotamise, Syriai. Sobal et Libysa,
et
propter ffiereiuffi abuiidantiam,
lum ob munitionem loci, tuin ob opportunilatem Ci- c atque Ciliciae. i Syria in universupi grandis regio
a septenirione Gilicia et parte Cap-
lieisearmis peTVagandas,Opinandum esl autem haftc est, lerminalur ab occasu Syrio pelago. AbHebrseis auteni
esse, quaffi MaUttftivocat Ptolomseus, cujus populi padocise, Aram, ali Afain filio Seiri. inde Syri Aramei
dicunlur MaUolhse, quoruffi mentio fit II Macha- dicitur : Sj'ria Sobal dicilur et Syria Soba, II Reg.
taot'. iv. Goiltingit TliaTsenseS,:'et Mallothas sedU dicitntur et I. Paralip. xyni,et in tituld Psal. ix., Est.au-
tioiiem movefei Grascusiiiteriiri textus ffiiJlloalitef. yni, ea qua3 dicitur Palestinaj ad mare Mediterra-
sed obscufius : « Et abiit (iftquit) iftde in montana. lem neum pertingeiis sita ad Occidentem Juda3se.? Sic Jo-
et incidit Phtid et Jud.
'.- « Praidavitque brimes fiUos Tharsis, etfiliosls- seph.lib. i Jud. Autiq. cap. 12. Libya autem magna
« ruael qui erant contra faciem deserti, et ad aft- pars est Africse, in qna tamen tuue adliuc nibil pro-
« strum terrse ChellOn.-1Tharsis in Scripturis va-- viftciaruffi comitum Mt, nec ab AssjTiis,neea
rie accipitur. Noiiftunqttam pfo Carthagine, ut no- . Ghaldseis.
tftvit HieronjTOus in interpfetat. locor. Ifebr. eo B «: «.Qui venientestuaad Holophemem dixerunt: Desi-
quod in Ezechiele, ubi hos seetiftdum LXX legimus «' vivenles iiatjndignatio super nos. Mejius est Cnimut
Tharsis sefviaifius Nahuchodonosorregi magno, et
Gafthaginem, in Hebraso sciiptuffi repefia-
tur; iionniiriquaifi ftiare llediterraneum secundurif; .« «subditi simus tibi quain morientes cum interitu
ui Psalm. LXXI: liost.fo, ipsi sefvittttis noStra3damna patianiur.
quosdaip, apud Jofiam prophetamet c Oninis civitas nbsira omnisque possesSio, omnes
« Qffifiesnaves Tharsis. i AliirufSum Indiam signi- c;
ficari putant, HI Reg. x. Hic interim salvo doctio- inofttes, et colles campi, el afmenta boum greges-
fmri jiidicio plane existimatit a Tharsis filio Javaft, c«;rum que bvium et caprarum, eqtiorumque et camelo-
et universss facullates nostra), familjoe
cnjfts fit jtteiitio Genes. x. Imo de eadein menlionem c. inconspeclu luo sunt, sint omiiiaalque sub lege tua.
fieri eSt-rerisimile tuip dicto lib. Regum, tum Psalm. «;Nos etiam et filii noslri servi tui sttmuSi Yeriiuo-
txxi, ttim iSaite ii, lurn Ezecji. x. Hinc et ejusi e- c Jus.paciflcus dbfiimus, et utere servltio nostro
gioriis Metfopolis, Tlteta fimtato in Tau, Tarsus nb-
irien obtinftit, qua3 patria fftit Pauli ut est in Actis '«/.siciit. placuerit tibi, i Aliud liie nihil signiflcatur
Hoc interim quaffi;maxiftius fijettis omnium dictaruin regionum
apostbl. ftotaftdiiffi, quodGrsece (modb et earufii subjeclio, qtia se servituti magis dedere
irienda nofi sil) pro Tharsis, .Prwses legituf. Hoc maluerftht, morti tradef entur suis civita-
item, qtiod quanquaifi Lyrano tesle_ pro Ismael qui- tibus deletis.quam ipsi
<Iamcodices habuerint isfael, menddsos fuisse eos :'« Tjunc Holophefnes desceftdit de montibus euni
cbdices ciim fcbrrespondeatetiam Grsecus texlus, et « equitibus in virtute et obliuuit omneni
Agareni poslefi Ismaelis fere ift desertis habilare:: .«.eivitalem munitam. etmagiia, omnem inhabitantem ter-
cbnsuererifttj ftoriita filii Israel, £J «Jraffi; D6 univeTsis autem ufbibus asstimpsit sibi
« Et ITanSirit Eftphrateifi, et renitin MesOpbta-, c .auxiiiarios viros:,'.fortes,'et electos ad bellum. t
'« miaifi, et" ffegit omfies civilates exeelsas, qiise Osteriditur bic dura domiflalio Holopbernis, tit pote,
« eraftt ibi a tprrerite Masribfeusquetfup perveniatttf qui'etiam subjectis iion parcefet. Notandus est avt-
eadmare. i Mesopotaffiia-iriajbris Asise, Syria3i_ue tefti bib usitatus Scripturis loqueridi inodus, quo oni-
pafsfegib egtiftteTBabyloniaffi et Arabiam, ad lte- neffi: terram accipit pro- parliculafi aliqua tefra, ac
vaift Tigridis fliivii, inio inlfa duos alnnes Tigrideni si dicat onmem terram jam dictain. -
j3t Euphfatem a septeiitfiorie Tauro Cxcepla, unde « Tantusque'ffietus provinciis iiliS ittCftbuit, ut
et ipso rbcabulo Grseco, in iftedib fluiftinum sita ,t uuiversarum urbitim babitatores .prineipes et ho-
Kibfistfaluf, Mesos meditis, Potamos rero flurius < norali simul cum populis exireftt bbriam veuien-
iiiterpfetatuf.; Qftis autem, sit iste torrens Mambre c ti, excipientes eum cum coroniS-fit lampadibus,
ihveriifb iibij pbtui^Gfseeefbcsitur Arbouai. « ducentes choros in fympanis et tiblis. Nec ista
« El occupavit terminbs ejiiS a Cilicia usque ad c lamen facientes ferocilatem ejtis pectoris ipitigare^
« frnes Japhet, qui sunt ad Austrum ; adduxitque «. potuerutit, nam et civitates ebruffi deslfu.xit, et
c omnes fihos Madian etpra^davit omtiem locnple- c lucos eoruni excidjt, J Majoris expUcatiQnisgfa-
e tationem epTum, omnesqfte resislentes sibi occidit tia deriftOferocitatem Holpphernis exaggerati
« in bre gladii. s Per fines Japhet, quarHumex Cos-j --« Pfseceperat eriim illi NabuclibdonOSorTQX,ut
« oirines deos terra3 exierminafet, videlicet ul ipse
mpgrapliis conjectari licef, inteliigit Africam. ;Scii- «/Spius. dieereltif Deris ab his naiionibus qttsepo-
bit eiiira Befosus, Japhet filium Noe Afrieam le- U t
nttisse, ex qiio geptijes sintorti. Peirtde scribit Pli- P bittirliie tuissent Holbpherriis poleiitia subjugarii '»Deseri-
nifts in Prblpg.; Jib.iii Africam tertiam esse Orbis niagiia impietas et supefbia hujiis regis,
sitaiji, muituftj itaque huic j" ' qiia se soiuni tariqiiam Deum fenerari ybluit, reli-
partemi».adAustrum
favere yldetur senleiilise.' quo dicitur adAustrutri; quis diis omnibus exStinctis. ;:"'.
'"«•Pe.rtraiisiens autem Syflam Spbal, et oftineift
plus interim addit Grsecus textns, « ad austrum et c"Apama3aijj
faciem Arabise, i qui eliam pro adduxit legit cir- omnemque Mesbpbtamiaffi, renit ad
cumdedit, Madian aulem eiyitas est trans Arabiairi «c Idftffiseos insedit leTram Gabaa, aecepilque ciritatjjs
ibi pef triginta dies, iri quibfts
ad lneridiein Judsesesita in desertb Saraceiioruift, ~i eoruftj, ef
contra orientem niaris Rubri, dicta a Madian filib ;; « ."diebus adunafi prascepit uftirersum exeTcitum
Abraham ex Csetura de quo Genes. xxv vlrtiitis suae. »Iduirisei Intfa Jbfdaiierii suiit^ quo-
rutri metropolis esl Hierichus, 'exfra montes fegioiiis
« Etpbsthjsec descendit in eampos DaffiascIIn AlTabietise_ qui pfohibuerunt Holophertieffi ne iri
« diebus tiiessis ,-e't succeftditomnia sata, bftmesque Judseam intraret faeile. GrsecttS iftterim textuS sic
« afbofes, et vineas fecit incidi, et cecidit timof II- legit:,« Et veriit cpftlra faciem Esdraeloft prbpe Do-
< litts siiper bitineSinhabitantes terram. t In Grseeo thaimjquae eSt eontra lerram
c bmnes magnam liida^se,et
est, sftpef itthabitantesregioftemmaiitimaffi, casirametatus est ititer G-abaaef Scytharum ftr-
qiii erant in Sidbne, et TJTO, et habitantes Sur et :" bera,. t Sunt auteiri ha3duas urbes in tfibus Juda fi-
Ociria et Teirinaati, et habitantes iti Azoto el Asca- nibus..;
lorie ; * etcbntiniibsubiftfigifur : « Etniiseruut M
eujti legsitogêrbis paciflcis dicentes^. etc. f -
608 AD EXPOSITIONEMIN LIBRDMJDDITH-APPENDIX'. • GOG
'
..-' CAPDTIY, A. cerdbs magpfts, nnde et ipse Lyraftus, qui in prasce-
Filii Isrqelse muniunt adversus Holbphernetri,hgr- Tlentibus mordicus sentenliam eam est amplexus, quaj
de Gambyseintelligil, hoc argumentq molus, frigida
iqntes eos ad ItqcEliachim sacerdgle. - Tespoiisioneproeiftissa,quod binonjrriiusfuerit Jesus
c Tufic audieiites haecfilii Israel, qui habitabaiit filius Jesedecb, videns nondum argumento salisfa-
« ifiterra Judse, timueruftt valde a facie ejtis, tre- Ctftm,atit, inqtiit, falendum erit tempore Ganibysis
« rnftr eliam et hprror invasit Sensus eprftm ne hoc fiori coiitigisse hanchistoriam_ sedloDgopostea tem-
-« faCeret Hierusaieni el teffiplo.Domifti quod fecefat poris intervallo; plura quod ad lnmc attiriet locum,
« casteris civiiatibus. i Ppslquaiti deseripta esf qua- qtti desiderat, ad pi-ajfalionein ipsam remitto, in
lis persecatio aliarum gentiuni, jaiii ad persecutio- qua latius aliorum senteniiasreftilaviinus.
fiern descendit filioruin IsraeJ, piitis tanien eorum « Sciipsit ad universos qui e.rant contra EsdreJon
apparatum ad belluili Jioe capite feceijsens. Estau- '« qu?e est cofttra faciein canipi magni juxta Dotliaim
temiste unus exiis locis, ,ex quibus probai'e iiitilur « et uiiivcfsps per quos transilus riae esse poterat,
Ziegleftts non post captivitalem Cofttigissehanc hi- « utobtinerent aseensus monlium, per quosyia esse
sloriam, aut tempore Canibysis, aut tempore Daiii « poterat ad Hierusaleitiel illic custodirent, ubi an-
Histaspis, ut nosti-a est sententia, sed aiile; ,conSlat •«'gustum iter esse poterat inter monles. Et fecertmt,
euiffi temppre hujus Darii ffisfaspis, larituiri jacta c iilii Isfael seeundtim quod.conslituerat eis sacerdos
fundamenta templi, unde metus esse ncn debuerit, c Doniiui Eliachim. » Multis hic describit siinurii
iiiquii, ne templum profanaretuf, quod necdum es- sacerdotis dUigcntiam in apparatu belli faciendo.
set, multo vero niinus ne ciritas deiereiur, qu»3iiec- gYidetur autem ista civilas Esdrelon, cujusjam eiiam
dum coepta erat sedificari, Yeruiu, tit supra etiam in aliqftoties in exeftiplaribus Graacisfacla est mentio,
prsefatione monuimus, templinomiiiealiarejam efe- sita fuisseuoii proCuI a Saraaria, eo quod addatui',
cttun hitelligendum est, in quo jam tesle I Esdrse jjuxia Dothaiffi, quem cottstat locum esse, tibi Joseph
lii, hojoeausta ojTerebaftttir.diurfta et noeturna, et feperit fratres suos, pecora pascetites Genes, xxxvn,
: per Hiefusajem jacta jam fttndameftta cum iis, iu quem etiam suo tempore superfuisse teslis est Hie-
: quUjusjafti degebant habitaculis. Alque istud Iiquido Toiiymusin duodecinioa Sebasle (ea quoiidam Sa-
inanifestuni eyadit eGraco textu, ubitftin Teditus mafia dicebatur) ffiilliario contra Aquilonis plagani,
eprum a captiritatemerainit, lum altai-is jam.fecens ctijus etiam fit mentio IY Regtim vi. Graecusporro
sanctificati. Sic enirn habet: Et pro Hiertisalem, et texfus etiaffi hic rioiinihil variat, et addit in Iiuac
pro templo Pomini Dei iurbati supt, quia fuerarit ftioduni: « Scripsit iis qui habitabant Bethulia e.t
-TeceftteTascertdentes de captiyitate et nuper omftis Bethsenjesthaiijquse est contraEsdrelon, i et caetera.
populus congregatus fueratex Judsea, et vasact al- « Et clamavil omnis populus ad.Dominum instaij-
tare et doffius eorum a profanatione sanctiftcata -« lia magna, et huittiliaVeraut iiftimas suasiii jcju-
eraftt. Nihil itaque isfud obstat postra3 senfentise. « niis et ofationibus, ipsiet mtilieres eoruni. > Post-
i Etmiserunt iti offiiiemSaifiariam per Circuitrim quaffi qtiaiilum ad Vires pertinet hunianas, se mu-
"* uSqueJerjcliOj etprisocciipaverftfttoffiues vertices •riiverunt, scientes plagas a Deonon iminitti, nisi oh
c mofttjtim. Et ftiftris cireunidederunl vicos suos, et peccata, nec esse nialiim in civitate, quodfton feeit
;« CPiigregayefunt ffuiiienfa in praeparatibnem pu- "Dominus,adpreces et jejunia confugeruiit, omnibus
.:« gna3. . Aplissima est descripfio appai-atus bellici, p uobis in exemplum, til in aJIIiclionibus constituli,
tam quoad mtiftitionem oppidorum quam qtjoad " id inprimis unice curemus, ut Deus peccatis npstris
CoJftmeatum,quse duo inprimis surft fieceSsaria. Sa- feconCilielur, ac sic Deo rtegbliuirt oftifte nostritm
:lftafia autembicut etiam supra in i cap. est amiO- commendemus, non dubium, quin sicut isti exau-
tatom, sicuf ibi, nOn pro sola ciyitale illa capituf, diendi siirius. '.. .
sed pro loto regfto deceni tribuum, intelligit itaque « Et iijduerujit se SaCeTdotesciliciis",et infantes
illos, qtiicimque e captivilate adhuc erant in ilUs « pi'osti'ayerun!.conlra faciein templiDomini,eiallare
;;finibtts reliqui. "0/uod.-salis ei.iaftiindiCat Grseciim « Domini induerunt cilicio. '» Modus iste antiquitus
exemplaf, qftod sic Iiabet: Etnjiserunt ad omnes ter- ftsilrpatusesl agendi poeilitentiamut videfeestttim Jo-
minos, et vicQSSaJriarise,et B.eihofbftet Belaion, et bel I et Ji, tttni Jona3ifi, tura aliis Scripturse Jocis quam
:Jeifeho, et ad Choba et Esora, et valleni Salem,: el ' plilritnis; Yidetur auieni hie ad COriiplenientunl deesse
pfiBPccftpaverunf,eica3t6ra_ ufi efiumerantur civi- senfeiiiiaeprsepositio, se, ftt legatur : « Et postrave-
; lates aiiquot sita; in deeem tribubus. Jerichp aiiteifi ftiftt se; j utide et ift Graecotexlfl-sic legilur : « Ipsi
civftas ftiit Opuletilissimairi tribu Beiijamift ab Hie- et riiftliereseoruift, et.jumenta epruiri el omnis-adve-
fospJyiftis centuni qttinquaginla, ab Jprdane Sexa- na, et meTceriariuset servfts, iiftposuertiiiteicilia sft-
:girita distans stadiis, nobilis palmetis et balSaifii vi- "per lftmbos "suos, et oippis vii' et Piulier et pueri,
ridariis. Httjus piilchfajn desCfiptioneffividere J3St ceciderunt contra faciem tenipli. t
7.apud Josephum de bejlo Jftdaicblib. Vcap. k, « Ef claiftavei'unt ad DoffiinuffiDeupTIsrael ftna-
« Sacerdos etiani Eiiachini, i Qtisedam exempla- '« riimitef, fte darentuT in praedaffiiftfanfes eorum,
fiaibgtint enim. Hoc etiafti notaridum, quod exeiri- «« et uxores eoTumin divisionem, et civitafes eortim
"pHf Greeciftpconslatiief legat: « Joachim sacerdos T) in extermijjjufti, et saiicta eofuffi in pollulibiiem,
magftus, qtii erat ifi diebtis illis in Hierusalefii,;s « el fierefil in opprobritiip geiitibus. t Graecus textus
idqfteeo magis, qftOdinfra cap. xf hic ideift Joachiift post uiiaiiiiniler, subjuiigit tissidue",per quod db-
/appeUetftr,
' Dftde et notat Philo syiionyma esse Syris cefiiur ofalioiiis cQnditiOnem,ut exaudiatut, rei pi'ae-
et iEgypliis hsee ftoiftina : Eliachini, Elich, et Jba- cipftam eaift esse debere, ul assidua sit et perseve-
bJiirii; fuisse atitem huiic, cujus hic fit metiiio Joa- raiis, iipdeet iiifra hoe eodem cap. Eliacbim VictO-
culm fiUum Jesu filii Josedech sub quo revefsi Suiit Tiatri pOllieetftf,Simodo persevefaveriiit fllii-Tsrael
e captivitate filii Israel, refert eflim illum Jesuffi injejuniis et orationibuSj de qua conditiofte ad ora-
: inissuin"ftjisse ad Pafium ssepiusnominaluiri ititef- tioftem fequisila pftlcherfime tractat ChfySoStomus
.cesSftffi:pro Hehfa5is,Co qupd contra eos duces Sy- sftpra Psalm. iv, et rurstiDl Vu.ttbi praeter haftc qtib-
/rise ad regeffi scripseraftt, relicto in ppfitificatu, que cotiditibriesafferi reqiiisitas ad exauditioneni.
anno duodecimo Asstteri fioslri, sive Nabticlipdprib- « Tufic Eliachiift sacerdos Doiiiiftiiftagfiuscircum-
sor, filib suo Joacliim, qui et Eiiachim; Iibc itaque « ivit pinfteiii ISrael, allPCuttisqueesf ebs dic.ens-:.
;poatificatum suftiftiftmadministrante, cofitigissehanc c Scitote quoniam exaudiet Dominus preces Vestras,
jiistoriajri. Est autem hoc loco "pptissiimim'ftostra; « si mauentes permaiiserilSs'jejuniis et bratioftibus
qiiam sequiffiur sententia3 fundanieiltuin, eo quod, «in conspectuDomini. t Rursuffihic Grsecumexem-
;Ut iri prsefatiope iatifts declafayimtis, iioii possiiit ; plaf legit Joachim : deiftde sefmo ilie,« si iftaiiefltes
,cbmmode dbcere, quofqtiof aliam arftplectuntur sen- ftianseiitis, » H6braiSmftS"esl Sefiptftris usitatissi-
ferifiam,"quis fuefil iste' Eliaciiiiri, sive Joachiiri sa- mas, cujusiribdiesv iihM « desiderib desideravi, J «t
607; ; B. RABANIMADRI ARCHIEP. MOGDNT. OPERDM PARS I. (308
multa siiriilia, qusepassim reperireesl.Sensus auleift A hanc historiam. Yerum/ut-supra etiam in prafatioiie,
est, ac Si dieal ::Si assidfteperftiansefitis in jejuniis in primis oppono illi responsionem Aehior, quam
et oralionibus. Atque idest, quod jam diximus ex- jiunc afferemus. itaque rerersi ex dispersione ;
primi condiiiouem ad oralionem requiRitam. Estau- deinde accipi possunt haee rerba tanquam ex admi-
leiu ellocus isie notanduS, contra Lutheranos, qui ratione dicta, ac si dicat: 0;uis qualisve"iste est po-
jejuniiim omne.abrogare conaiilur xit hinc sicut.et pulus aut quo rCge, aut qtiibus animatur aftxiMs, ut
aliis •inijumerislScriptnras locis, et fttijitas, et effica- ausit resistere; noti eriim mftltum a textu alienum
ciajejfttiiiosteHdalur, deinde et jllud./quod non mi- est. Pbslremo, si id magis plane' verisimile Holo-
rftm sit, si hodie a praefeclis. Ecclesiaejejufiiorum phernem non Assyrium, aut Persani, sed in ftlterio-
modus iiistituatur, cum id etiam anliquitus usurpa- ribus mtilto mundi paftibus oriutidum fuisse, qui ut
tum Jiabeamus. - _ frequenter fit ob egfegiatam Assyriis tiavalem ope-
. iMeirioreseslQteMpysi/seryiDpmipij qui,AmaIec; ram adtantam dignitaiem eyectus;sit, et proinde
« confidenteni in viftute stia,:,et in exercilu suo, et non riiirum, si hsec.ilii sitit incogriita; postremse
'«in clypeis suis et in eqtiitibus suis ftbn ferrbpu- autem huic cbnjecttirae multum favet, quod (sifex-!
« gnaudo sed precibus sanetis orando dejecii. Sic lum Gra3cuin Sequanmr) otanes istos principes ad;
, « erunt universi hostesveslri si perseveraveritis- in quos loqnitur, filiosGhaiiaan at conslat Ammoni-
« ho.copefe quod ccepislis. J>Per exempla sanclorum tas et Mpabitas, mujtos alios Ouisse a Chanariaiis.
corrobofat eos. Sic ef_Paulus ad.Hebr. n fiderri Deinde et illud , quod cftm supra cap. ii a regeAs-
comifteiidans, patrum copiqsa adducit exempla, qui . syriorumregnum Occidentis, ut pote.a petitiore ejus.
per fidem vicerunt regna, operati sunt jusliliam. g rei appelleiJtur hsaregiones; ipsa hic easdem habi-
Historiam autem, quam hic altinguiit, reperire est. tare dical in Orietite. Quanquam interiin adpostre-
Exodi xvii. Similiter et JoannesGhrj'sostomus-, alibi mum hoc LjTanuS respotfdeat, quod quanquam re-
vires orationis el efficaciam commendaps : « Quis, spectu AssjTiorum ad Occidenteiji esset, fespeCtft
inquit, non hostem orandb devicit orationibus ? Da- tamen totius terrae habitabilis Judaea_ et jam dictae
nielis visa panduniur, sopiuntur flamffise,fei'sehebe- regiones magis Orienti quam Occidenii vicinse siht.
tescunt, cadunt hostes, inimici vincuntur. Quanto Sed illi rurSum objicifurnon esse verisimile tani
igitur purior fi'equentiorque fuerit ofalio, tantb erit exactum fuisse mathematicum euin, qui perpetuoaTtl
• celeriordebostevindicta.il mililari operam dederat.
« Ad hanc igitur exhortafionem ejps, deprecantes « Tunc Achior dux offinium fijiprum Affimonf e-
« DoJnitium perjftanebant in conspectu Domini ita ut « spondehs ait: Si digneris andire, domine mi, di-
« eliam.hi qui oflerebant Domino holQcausla, prae- t cam veritalem in ConSpectu luO, de popftlo isto
«cincti ciliciis, offerrent sacrificiaIiomino, et erat « qui ift iiiontatiis liabitai, et nbn egredietur yerbum
«,ciiiis super capita; eorum. Et ex totb corde suo otii- « faisftm ex ore mep. J Seqiiiiur hic resppnsio; ad
Xnes; oiabant Peum ut fisiiaret pbpuluni sutinf f nteifbgata; ipsitis Acliibr ducis Aiftpjoriitaftinf ;Dt
«Israel. n -Diiigdntiam eorflfti et assiduitatem in ora- pote, qui in ipSo de Judseorum geriere natus esset,
tionibfts iiiullis prosequitur, quse quomodo exaudite de Lolh, ut pote et ita eorum agnoscens gentem.
ftierint, statiffi infra recensebitur. Primuffi autem modeste prsefatus caplat benevolen-
liam a pra3fata ejus rei, de qua inteiTOgabatur,
""' CAPDT-Yr: scientia, ac sic laudem de origine eorum secundttm
G ordiiiem jntefrogafbrum narrationem sic "accipit.
Acbior inpnet Eolgphernerii, ne conira Judwostemere Populus iste ex genere Chaldseorumest. Sic habetur
pugnet, Genes.xi. Tulit ilaqtie Thare Abraham filiuffisuum,
et Lplh filiutij Aranifilii Sui, ei Safai niirum stujm,
«Nuntiatumque est Hplophemi principi mililiae el eduxit Cosde Df Clialdaeorftm,: id enimhbmen
; «Assyriorum, qtiod filiiIsrael prseparareiit se adre- urbis fuif de qua ofiuiidi eraiit. Achior autem ad
«.sisteiidum aciiionliuiriitiriera concjiisissent, et fu- Holophefnein, quanqiiam infidelis aliquid iilile.co-
s rore nimio exarsit in iracuhdia ffiagija. Yocavit- natus est, inquit Hleroii. i.ri\TI cap. Matlh. i, sicrit
« que omues principes Moab-et duces Ammon. i Jelro socer Moysi arJior mala utique in Deum Israel
. Postquam descripta est perSeculionis flliorum Isfael: noii credebat, dedit ftonsilium Moysi bonrim.
speeialis occasio, jam descfibitur et describi iftcipi- « Hic primuiiifriMesbpotamia iiabitavif, qftbniam
fur ipsa/persecuiio, et inpriffiis | iiiqtiisiiio Holophef- « ftolueriirit sequi.dbos patruinSiioTftni, qui efantin
nis qe. stattiJudseorum ab Ammoiiitis et Moabitis, « terra Chaldaiorum. Dftserentes itaque cserenioriias
quibus ob yicinilatem regionis erant notissimi, variat « patruffi sftorum, quse in mulfituditie deofttffierarit,
inteiim hic noftnibil lextfts Graecus in eo inprimis « ununi Deum cceli cojuerunt. i Addit textris Grae-
quod pro adfesistendum legat ad pfaeliiini, lum ruf- cus, « Peum queifi cogiloyerant, t et rursuih addit:
sftm sic addit: «Et niufiivisseiit phiriem rerlicein :«Et habitayeruritfM diebus;mriltis>/sftsque;ad ftior-
nibntis exceJsi et posuisseiit iri-campiS scandala^ » tem iieiripeTharepatrisAbTahaift. «'Qui etprsecepit
et tertio post mentionem ducum Ammbii, adjicit: Et "eis, ut exirettt iiide, et habitarent in 'Cliarran,/1 Sic
oujues. satrapes regibnis mafilimss. t \D etiam appeUatur baec civiias Acibr. vu. In Eenes,
i Et tlixit eis :.Dicitemihi quis sit populus iste, vero loco dicto vocaltir Harani; est aiitem locus in
« qui montana obsidet; aut quae et.quaies, etquautae Mesopolamia, ubi Cuffi'sftisad.mortemjisque com^
« sin.t civitates eorum, quaeeliam sit/virtus eorum, moratus est Thare/ Quoniam attt/uulluni peculiara
« aut qftaemultitudo eorimi, Vel quisrexmililiseillo- praeceptuni est in t. eriesi, qub in tharran habitare
« fum, ef quareprseomnibus, quihabitantittOriente, praecipiftntur_sed tantum post mftftem pafris Thare.
« ipsicottteippserunt nos, et non exierunt obviam Abraham pra^ceptum accipit; Geftes. xii ut, relicla '
« nobis, ut suscipereiit nos. jft pace ? i Yaria inqfti^ habitatione et tefrasua, in terram Ghaiiaan trans-
fit:pfimum quse origo:eorftiif;; deinde quales et migret; rectius multo hic legere ridetur textus Grae-
quaiiti, ut audeant resistere, qttseve vifes et auda- cus hoc pacio, tit exifent de habilatiope sua,-et irent
cia eorum ; '._lerlio quis rex eofuin , qiiaiii pro- in terrain Ghaiiaan, et habitaverunt ibi, et fepleti
yidus et sapiens; postremo , si hihil; tale illis sit, sunt aurp et argento,:et in juriientisiuullis nimis, ac
cur.inagis .fesistant .qftafti reliq.uae orimes , quas tufti.demumsujjjicitillud iipsifi textus.
jain :subjugayerat .gefttes,;:;atqueea^delCausa,. quo- Ctimqtie.jbperuisset/bififteiri/ierfani fames.,: de-
;:..'«':
fftbdp , 'inquit:.&egierus;;;;/pptuit: iste '"omiiia lisec': '.«scenderiint iftiEgyptftffi,illicqftepeVquadriiigentos
igiiorare qfti quaerit, CUIJIfiUos Israel, si paftlo « annos niultiplicati sujit, ut dinunierari eorum non
aftle e caplivitate reyersi fueriftt,; nptissimos ha- « posset exercitus. iPauCis enarrat, tufti descensum
bere debftefit, sufficienti. iiaqtie, ittquit, suiil ar- eoruffi in iEgj^pium; de quo Geftes. sfvii, tuin teift-
guftienib refusliorem captivitate Babylbnica esse pus quoiUic habitaraftt, .quod Siniiliter bmnitioex-
C09 &D EXPOSITIONEMIN LIBRDM JDDITH APPENDffi. 610
primitur Genes. xr^ quadringentorum nempe annp- .A runt adversarios, etspl stetit immobilis, ut Josue x
rum. Sunt inierim, ut completum habeas numerum, invenife est. Reliqua quse sequuiitur patent in de-
hi anrii coinputandi, a quinlo aunoa Isaac autem cursii Judic. ef IY Regum.
fsmael doiftum Abrahse, si numerentur, ut Actor.'rii, « Denique GhananiEiim regein et Jebusseiun ef
quadrihgenti et decem auni coffipulaftdisuiita septua- .« Ghsereseum,. et Hevseum, et Hethasumet Aiiior-
gesinio quinto anno Abrahaenon peregrinatus est in «-rhseum, et omnes poten tesiu Esebon proslraveruiit,
iEgyptum, quem secutiirum erat semen suum. «>et terras eorum et civilates eorum ipsi posside-
".. « Cumque grarasset eos rex JSgypli atqtte iti « runt, et usque duni non peccareiit, erant cuni illis
e a3dificationibusurbium suarum in iulo et labore .« bona, eic. t MeliOrest. quaehic tangilur historia
« subjugasset eos, clamaVerunt ad Deum suum, et ex Ubris Numeri. Deuteroii.et Josu. quam utinhae-
.« percussit totam terram JSgypti plagis variis. i De - rendum sit; omnes reges,qui hie breviter, latius
isto graramine et.promissione jEgypli in plagis mul- commemorantur JoSiXii ad numerum usqueSO, etc.
lis babes in Exodo staiim a principio usque ad ca- Erant autem riaegentes.habitaiites in ea terra_ quapi
fiut xiii, Addit aulefti textus Grsecus : « Plagis rariis tolies se daturumproniiserat Abraham, Isaae et
in quibns non erat sanitas. » Jacob.
_. « Cumque ejecisseftt eos JEgyptii a se, el cessasset « Nafti et anle hos annos cum recessissent a terra
« plaga ab eis, et iterum eos rellent capere, Ct ad t quam dederati Uis Detts ut ambularerit in ea, ex-
« suum serviliuni revocare, fugientibus his Deus coeli «terminati surit praeUisa tnullis nationibUs, et pltt-
« mare aperuif, ita ut hinc inde aquae quasiffiurns « rimi eorum abducti sunt captivi in terraiti fiop
« solidaTetur, et illipede sieco fundum maris per- j> « suam.ilnprimistemporetransmigratioftisJbachim
,« anibulando traiisirent. t Paucis recetiset, qttod late et eaptivitalissuse sftb Sedechia exterminati sunt
describilur Exodixiji et xir, Nott est itaque hic ini- praeliis per reges Assyriorum, etiEgypti, ut patet
morandtim , cum imdam recensel historiam, cujijs in IV Reg. et plurimi eorum captiyi abducti. sunt,
tractatio 11011 ad huhc, sed ad iUuni speelat. primum per Thegiath Philasar IV Reg. xv. Secundo
. «In quo loco curn innumerîbilis exereitus iEgy-- .p"er Salnianasaf IV Reg. xvn. Possent. autem haec
:« pliorum eos persequeretur, ita aquis coopertus verba, ut faCit Zieglerus, iiitelligi lantum de.exter-
f-est, ul nonremanefet, vel unus, qui factum poste- iriifiio regui ISrael; sed tiiin lectio Gra3ca,tuiri verba
c ris nuntiaret. J Quanto serior vindicta peccanlitim sequentia omnhibaddimt eliam intelligi debere de
est, taijto justior in slmilitudinem Pharaoiiis, qui dire . transmigratione regniJuda etJJabylone, prinip tem-
_plagis admonitus noii pimitus, in duritia perseverafis, pore Joachim filii Josise, seCundotempore Joacbim
.ad extremuift Hubrl maris fluctibus est obrutus. Sic filii ejus, IV Reg. xxy. Grsece enim additur : « Et
Hieron. super cap, xxxn Jereniiae. cjvilales eorum deYastatae, Ct templumdesolaturii;;
,« Egressis autem/mare Rtibrum, deserta Siua quod constat nofi contigisse, nisi in ultima illa trans-
..c montls QccuiTeruftt,in quibus nunquam homo ha- itiigralione Juda et Babjlone. Verbavero sequeritia
« bilare poiuit, vel fijius hominis requievit._t Quo- sichabent:
rum exempjaria paulo aliter, sensu tanieii eodeni sic « Nuper autem j-eversi ad DoftiinuinDeum suutn
legunt: «JEgressi etiam, etc, dCserta etiam occupa- « ex dispersione, qua dispersi fueratit, adunali sunt,
rerunt. t Gum aufem seeundum cap. Exod. xr pri- e et ascenderunt haec montana, et iterum possident
mum occiipaveriut, et primum oecurrerit eis deser- _ « Hierusalem, ubi-sunt saeculasaeculorum. > Obstat,
.tuniSur, et aiia quaedam, ad. desertum vero Sinai înquaffi, illud sententiaeZiegleri qtiammaxime, quia
.tantum tertio mense egressionis venisse dicuntftr , nusquam legimus reversos fuisse filios Israel, iUtis,
. Exod. xix. In hoe nolan.diim, uon servari bmnino inquam , qui erant stibjecli regno decem tribuum ,
ejusdeffi bic ordinem qui iti Exodo, sed ianlum bre- riisi fortasse simul cum aliis Judaeis omnihtts, lem-
riter repeti historiatn exitus filiorum Israel, recen- poi'e GJTI Pei'sarum regis, Deittde ante Josiaa tem-
sitis non omnibus Ipcis,, per quae transierint,. sed ; ppra Hierusalem pefdita non-fuit, jit dici potuerit,
tanlum praecipiiis. Ideo pius notandum quod Hieron. « nunc iterum possident Hierusalem. i Qttaiiquarii
' ad Effabiolam tractat. iii quadragiiila duas niansio- enim in liljris Regurii seffiel atque itertim spoliaium
nCs fiUoruin Israel;, quando oclaram mansionem legamus Hierusaleffi, semper tamen usque ad vasta-
tractat. Sciendum, Inquit, quod offinis usque ad tionem quae per Nabucbodonosor facta est, in pos-
ffiontem Sinai eremus Sin roeatur et ex tota pro- sessione ejus permaftserunt. Plafte itaque Cofivincit
fiucia etiam locus ftomeii unius mansionis accepit. lextus inlelligendum hoc de reditu ex dispersioiie'et
Isiud, inquam, notandum, quia alioqui non possit ; cSptivilate sub Cyro, cujus fit nieulio slatim hi priti-
commodeinteljigi, quod hic dicit iextu.s, in d.eserlis'-..-cipi.o I Esdrae i. Hierusaleiii interim proditione
Sma, sire Siiifontes amaros obdulcatos, sic enirii HierosoljTriitanaCPtomodeaccipienda, et sic nibil
sCquilur : , nobis obstabit, quod objiciuiit alii, nonduni-cpiisiim^
«Illic foiites amari obdulcati sunt ejs a'd biben- matam fuisse tempore regis Nabtichodoiiosor, Dafii
« dum, et per annos quadraginta annonam de coslp Hjrslaspis a3difi.cationemciyitatis. :
« conseculi sunt. i_Alludit ad illud Exodi xv : c Et - « Nunc ergo, mi domine, perquire, si estaliqua
venerunt in Maralh, necpoluerunt bibere aquas de B «;iniquitas eorum, in conspeclti Dei eorum, et asceri-
Maralh, eo quod esSent amara; utide et congruum « demus ad illos, etc. t Naif a.ta Jftdsebriim hlstbria,
i loco'tiomen impostiit Marath, id esl, affiaritudi- .finemimponit, concjudeiis per consilium quod Hoio-
iiefn, etc. i Deinde ad cap. ejusdeni Jib. Exod. xvi, pberni dat, quomodo se gerere debeat, in instanti
ibl de coelo primftm carnes, deindemanna datum negotio, ut nempe cogiioscat non se posse filibs
est eis, quo pqstea usi stiflt per quadraginfa amios, , Israel superai-e, nisi per offensamDei stii, quaie.quid
quibus ffiansertint iri solitjidine, , et Balaam olim secutus est, qui docebat, ut dicitttf
«Dbictinque ingressi sunt, sine arcu et sagitta, et Apocal. ii, Ralac mittere scaiidaiumfiliis lsrael edere
; « absque giadio et scuto Deus eorura pftgpayit pj'0 et fornieari, quanquam meliori ffterit isieiptejitiofte,
« eis. J Ilactenus originem et pfogressum filiorum qiiani Balaam.
Israel late deduxit; nuiic quibus rfribus confiduiit, ; « Et factum est cum cessasset Ioqui Achior Verba
: cbtiseq/uenter Ostendit, ut pote non suiS sed Pei. . «hsec, iratisunt omnes.magnates Holopherpis et
enim p.iignayerint cum Amalec et aliis « cogitabant interficere eum, etc. i Postnarrationem
' Quanquam
armati, noii tamen obtiiiuerunt victbriam-per arma, Achior subjungitur maxinia cum AssyriortiHireli-
sedvirtuie divina. Unde 2 Amalec. cap. pr_3ceden, 2 quorum, tum hoc loco, tum jpsius ducis Ilolophernis
Jos. xvn, Sioysi debeUatftsdicilur,' et in pugfta Jbsite sequent. cap. indignatio, eo quod diceret'non posse
Toutia reges Ghanaan, lapides graiidinis iuterfece- eos sua virtute Judajorum gentem sibi siibjugare, in
-_ a Yidetur aliquid deesse, - ' ^ - -. ^
<jli B. RABANI MADRI ARCIIIEP. MOGDNT. OPERDM PARS l. C12
(jua indignatione subseculum est, ut nec ipsi Achior A £ clu ipsorum collocatus fuerit Achior. Atque, id est,
liiinarciiiur, ubi priiuum superati esseiit hosfes, quod" qnod sequitur:
tantopcrc commendaral fiiiis Israel, afque, id est, c In medio ilaque seniorum et in consjjoclu om-
qi:od'inter coslcra subjuuguKt: « nium Acbior dixit omnia, quse locutus fucral ab
< Ui evgo cgnoseal Achior quoniam fallat nos. s c Holoplieriie interi-ogatus, » ctc. Prajponil hic fex-
iloc esl. iailcre nos omnibus nililur modis, ascenda- tus Gra^ciis, quod i:r nostro uon habemus, el ad
mus in monlana, ir. Judaeam, inquani, qute montuosa Ialiorere pcrtinct bistoriaa explicationcm : t El con-
crat. vocaveruiil.oinnes seniorcs civitatis, et concurrerunl
' El eum capli fucrinl potenles eorum, lunc cum omnes scnioies civitatis corum et nuilieres ad con-
e eisdcm gladio transvGrbeiabilur, ut seiat omuis gregalioncm, i ac dcinde subjungit: <.ip medioila-
c geus quoriiam Nabucbodonosor deus lei-raeest,. eic. que eorum. i
Non dieur.l deus coeli. sed ierrae. Videntur cniiu cjus c Cumqtie Achior jmirersa haec esposuissct, om-
crroris fuissc, qui dicebant ccflestem providentiam « Jiis populus cecrdil in faciem adorans Dominum, et
ad coslcstia «e tanfftm exteudere secundum illud r commuiii lameufatione, el Jlclu, unauimcs preces
Job XXII: < Circa cardines peramhulat nec noslra « suas cflfiideruntdicenfes, t cic. Jam sequilur cou-
consideraf. i solaiio, qua consolati sunt Acliior, et id inprimis per
CAPDT YI. devolain, et communem pcpuli orationem, quantiim
enim vnleant communes Ecclcsia?preces, cum multis
Achior ab ffolopherne in manus Judmorum traditvr. aliis Scripturae locis, luin cx eo solo est manifcslum,
"c Faclum esl aufem, eum cessasset loqui, indi- _.~ qtiotl alihi Chrisfus dicil: « Dbi duo aut trcs fuerint
J
t «nalus HolopbeVncsyehementer dixit ad AchJor: congregafi in nominc meo, cgo in medio ipsorum
« Quouiam propbciasti nobis dieens, clc. i Expri- sum. s Si ilaqtio est in niedio eorum, qui tluo tau-
"iniiur hic indignalio eliam jpsius Bolophcrnis, qui- lum aui tres simul sunt cotigrcgati, quitl cxisiiman-
hus qtiod prius dnces eius infcr se concepcranl, ipso dum est valcre commmies ilias Ecelesipcpreces.
vcpclit primuni verbis" duiissimis iisdcm fero ae 5 Domine, Deus coeii ef lcrrse, i:iiuei'e superbiam
dciiide facto cxscquitui', et verha ipsa expliealione r eorum et respicc atl nostram huniilitatcm, ct fa-
iion indigcnl. c ciem sanctorum luorum aitende, i clc. Novcrant
t Porro autem si prophetiara tuam veram cxisli- ipsi illud Sapienfis : « Orafioluimilianlis sepeiietrat
c mas, noii concidat viiltus fuus, cic. i Non rnirum- ntibes, i ideo buniillimam Iianc ct brevem tamen
cst si.timebat Acbior, tum quia in medio ipsorum oralionem ipsorum hic est adverterc. Est praeterea
.eonstitutus resistcrc non possei, si quid aeeibitis eliam hic locus notaudus, contra moderiios adversa-
in cum molirenluf, funi quof quanquani li.miicr rics, qui omneiu aspernantur sancforum invocatio-
crederet, eum posse filios Israel tulari el dcfoiidcre, neifi. Vidcs enim quomodo uon suis eonfisi meritis,
ncsciret tamcn mufi ipsi Deum jam offcndisscjil. per rnajorcs suos, Jam oliin dcfunctos sanctos Abra-
Rccto autem propheliam vocat. Neque enim aliud liam liompe, Isanc, Jacob, cl nlioium saoetorum pa-
quidquam est propheiia (inqtiil Chrysost. dc vetbis truin orationem sua:n exaudiri petunt.
Isaiae, Vidi Dotninnm, hom. 2) quam rcrum fulura- « Finifo itaque fietu, ct pcr totam diem orationc
rum enarratio fidelis. < coniplela, ctsiipolaii suni Achior, i etc. Jam con-
c Tunc Holophernes praecepit scrvis suis, ul eom- forlati diviuitus in fiue orationis ad eonsolationem
,GprehendcreiilAcbior, clducerenieumiiiliclhuliam, < G Achior se coiiferunt, flduciam stiam illi proponentes,
« et iraderept eum in nianus filiorum Isracl, cic. s quti non dubifahant orationes suas exauditas, et pro-
Dieta sua maudato iiunc exscquilur Holopbcrnes. indc perpeluam eiiam illi secum habitandi liberam
Bethulia autem civitas csl moniana Patesiinis re- concedunl licenliam, ut ex textit satis supra col-
gionis, ex co latere quo monlcs occidcntcm respi- ligiiur. < Tirnc Ozias finiio consiiio suscepit eum in do-
.ciunt,' sita confra Schytopoljm, tribns leucis aL
Tiberiade dislans, ubi caslroruui Ilolophcinis adhuc_ s mum suam, et fecit ei cosnam magnam, > etc.
vesfigia conslajii. 0_uali liunianilale Achior a principe ipsorum 0?,ia
« Sed cum appropinqnassonl ad montana cxierunt_ exceptus sit ccmmcmorat, ut qui in cjus gratiam
c contra eos fundibuisiii. Illi aulcm tlirerfenles at omnes preshylcros ef seniores popuii ad coenam in-
i lalere nionfis ligavcruui Achior ad arborem ma- striictissiinam convocarit, jam eiiim ila divinitus
«'nibus cl pedibus, elc. i Enarrai modum quo voniti, confirmatus erat coruin .aniinus, ut in mediis hosli-
Acbior in mauus filiorum Israel, el in Beihuliain,, bus cojjviviiim celebrarenl.
sive Beihuljiam colligit Grascns textus, qui et hoc_ « Postca vero eonvocafusojimis populus per lolam
addii: « Ad jnontana ct ad fontes, qui eraui subj « noctem intra ecclcsiam oraverunt, pelentes au-
Belulua, i Fimda aul inslrumentum est e fuiiictilo> « xilitim a Deo Israel. i exemplo sunt isti omnibus
factus, quo fundunlur. hoc cst, -inclaulur lapides,, in angusiiis constitutis, quomodo semperad Deum
qui primum invcnli sunt in Balearibus iusulis. Hine; coiifugicndum sit. Ecclesiam vero synagogam vocat
eo utentes inslrumento funditores, et fundihulariii particnlarcm, qua; erat in Betliulia", ut iu siiigulis
appellanlur, nee est sequeuda hic interpreiatio uo--D aliis civitatibusfsrael.
minis, quam affert Lyranus, non magis quam iilorumi CAPUT VII.
qui sacerdofium facihorum interpretantur. Holophernes obsessosin Belhulia sili cruciat, obstructo
« Porrp filii Isracl desccndentcs de Bclhulia resie-'
c runt ad eum, etc. * Hinc vides iiliornm Israel in aquce ducttt ipsorum, ila ut fere in sedilionem po-
vinctum misericordiam, qua viiictum solveutes, in puius vetsns sil.
civitatem duxeruut, eauique ingiessi pra; aihnira- « nolophernes aufeni altera die praecepit exerciti-
cur ita vinctus esset disquirere incipientes,, c bus suis, ut ascendereiil contra Betbuliam. i Ad-
- tione,
cQnsliluerunl eum in medio totius populi. dit lexlus Gra3ctts: « et oimii populo suo qni in.
r In diebus illis erant ibi priiicipes, Ozias fiiiuss auxilium venerant. r "''
c Micha de tribus Simeon, et Charmi qtti et Gotho- « Erant autcui pedites bellatorum centum viginti
« niel. » Graecustexius tres enumerai, « Ozias in- « millia, et eqttites viginti duo millia, i etc. Gopias
quiens, filius Micha, etc. s Ghahris filiuS Gotliouiel,, Holophernis paucis rccenset, in quarum lanien nu-
et Charmi filius Melcbiei, sicquectiain *ia"tiiisseolim n mero nonnihil eliam dissentil Grxcus eodex, qui le-
Latinos codices manifeslum videtar ex hisloria, quse e gitpeditum ccntum septuaginia, et eqtiituift tanlum
inscribitur scholaslica, aucforc Coiiiestore, quae duosS (SuotlecimniilliiJ.
dicit in Bethuliam missos tle Kicrus?lem principesiS c Es vencriTit per crepidinem montis, usque ad
sacerdotem et priucipcin Oziam de Iribus Sinicbn.i. t apicem qui-respicii super Dotahiin, a loco qtii dici-
Nominantur autem isti eo quod in mcdio ci couspe- s- « tur Beln.s, usque ad Gclmon cui csf coufra Esdre-
615 . B.RABANiMADRI ARCIIIEP,. MOGUNT. QPERUM;PARS"Tu \ 61i
« lon. i Per crepidinem niofitis iuleiligere commtiiii- ,A bant; propter quod multitftdo principem ad judiciuiu
iateni ejfts praecipituf. Deseribit autem circuiium cjf Dei vocat, impulaps supeihise ' taieni defensioneiiij
yitalisBelhulioe, et quo loco castra melali suiif, quod; atqueid est, quod subdit:
interim aperlius expiicat codex Grsecus : «Et castra-0 « Et propfer boc repdidit nos Deus in maiiibus
lnelali sunt, inquit," in rajle prope Bethuliaiii suprai c eoruffi, i etc. Hoc est, propiei' hanc nostram re-
fpiilem, -el extenderuftl m latiludinema super Dolbaini,; bejlioftem totaliter tradldit nps iij. manus eoriiin,
rifequeBelmaiiri,etjn Jopgitudiiiem Bethulia, iisque pmne sftum subsidiurii npbis subfraliendo, ut poie
ad Giaifiotieffi,quaeest coritfa Esdreion. i "•* qui sitl cruciamur. Dftde taftquatp .epnclusioiieiii
f-F.ilii aufejfl Israel ftt rideruni mullitudinem iUb-J qtiamdaftJ inferiirit;.:.
« rurii, prostfareruiit se siiper terraiPj etc. El assu- . ,«.';Nunccongregate-tiiJirergos,qui hi civitate siint,
f meoles arma stia sedefunt pef Joca, quse angusti fuf spoftte tradaiftfts nos,; i efbr Peiftrif, inqiiatfi, ut
,«itineris tramilem dirigunt inter liiontuosa, et eraftt. dedatur ciritas, idqub 11011 sine fatione qtiam srible-
e ctistddiefttesea toladie et nocte. i Jam denup pri-i . gunt, quod fieippe melius esset, et ifiifius irialtipi sej'-
muffi omftium ad liuftiijesfireces, et ad Deuiif eon-: vire Holoplieriii quani. sili perire, ae poslreffio vi-
fugiftiit, deinde etiam huffiaiiilus se pi-separant; 0_up- deiites omniftlis suis yerbis jiihil se pro.ficeretandeip
..-..-.--
iiiaiii iriterim npn estusque adeo rerisiifiile,'qnod subjiciftiit:
: ..
ianlo exercitii taniricino ausi fuerint extra eirilatem ? Contestainuf hodie cpslum etfeiTam, et Detim
agere prsesidia, coriiffiodiorridetur lectio Grseci cp- :«patJTimJiostrofum, qiii uiciscilftr iips secuiitiufti
dicis. Et asstimerites Tinusquisque anria sua belljpa, .«pecciafa noslra, ut.-jam tradatjs .civifateiji, i ete,
'&,ihcendentes pjTaffi sjiper turribus suis, pianserurit g Ac si dicat: Contra le el saceTdotesift tesliiftonium
custodientes diea.c npcte, . '...;".'. ~l' ; lipd.ieaddueiifitis,..etcoehiiii,et lerraifi, "elDeijjft.pa-
i Porj'o Hoioplierues, dftm circumit per gjfftift, trftffiiiostrorufti!, qupd iniqfte hPMsctiftiagatis, nisi
f reperit qupd fpfts, qui:infIftitAaqiiaeducliuii iljo- tradaiis civitalefn; videnittseriiipjam irarti Deiin nos
« rum a parte austraji extraurbem diTigeref, i .desjeviisse,et vejle iiScisci-peecatafiosifa.
efc. Hoc est, inreftit., quod fons ille, unde aquae dtt- ..«:El cum baecdixissept, factuS est fl.elus,'et ulula-
ctiis jpsoiuui.iftitiuift suijjebat adauslruni exfra ur- < fus inagnus in ecclesia ab' pmnibfts, et per multais
*hem ortum suunf habefet, unde, ut frequenfissinium c horasi clamaj^rtmt ad Deutftdieentes : Peccavimus
est in beUis, incidi praeepit aquaj dacluin.. Qiiaie « cmn -patribus nostfis, i etc, Cuipadprascedenteni
gjiid I Reg. xiii legiftius, tibi Philislhiim perconla- ;iiiuruitiratioiieni, quasi desperatiohe quadam. cpiij-
fant, ut fabei ferrarms poti esset itilsrael, .et sic vi- "pulsi essent, rursum ihefttis iiiieriofa penetrarites
fes ipsis resistendi adimer.entur. jiuxiliufti a Deo posiulant, peebatis stiis ippriffiis
""•«Sed filii Ammon ef Mbab. accesserurit ad Holo- ignosci cftpienfes,quaaoninium ffialQrufficausain esse
i pherpem diceDtes rFilij Israelnon in lapeea,.'nec tioverant. '.'"'"
« in sagitla cohfidunf, sed niohtes defendunt illo"s}.i .; c Tu quia pius es miserere nostri, aut in luo fla-
.etc. Dt odiunf,quo pfosequebaiitttr Jftdaeos,isti eoni- _o _gelloyindica iniqujtates nostfas,' et uoiifradere
plereiit, et qusererites.Holopberni ih eo_coriipla.cefe,; c confidenles In ie populo qiii igiiofat te, ftl lioii
"corisiUftmdaftt ei, fid obsti'uenduni eliain illosvpar-;;. «dicatit inter jentes, Dbi esi peiis; "eoiftiP";? jrMirss
ros fpntes, gui craftt reliqui. Qupd enirii sempef efflcaciEeet devbtionis.est Jiaec pfatip, ab si .dfcant,
filios Israel odio proseeiiti sipt, patet etiam ex jibris" n fTIagellanos qftantuin tibi placuerit, sed flagello luo
Judicurii., ef ex libris Regum, Ideo est" autem, :ac si <Mitoii hominum infideliijijjj in .gtiprum ftianus pi'eca-
dicat: Filii Israejaoiiljabent arnia, nec exereitium. filui', ne tradas hos. Est auteffi siffiillhijaliuic David
praeliandi, ef prpinde iiecJlescenduftt cofttra p.osfn,' precatiP,irRe;g. ull., quanquam.praeelegjl a Deo fla-
acieni. tdeoque Sj ponatitiir ctislodes projiibeiites?; geUafi, .qtiaifi"abhominibus. "Videtur liaque prOces-
adittim fofttium sifi? aut adiPpriem, atit adfjedi.tip-i sisse hsecoraiio ex ore sacerdolftm et jiisloruftij^qni
nem cpmpelianfuf./ &;>.: .jiiagis timebant ,deslruc4ibrie_n.cujtas diyjftij quam
t Et plapuej'unt verba ha3Ccoraiii Holppberfie, et; propriae incpluinitaiis.
t corani oftipibus .satellifibus ejus, et coftstituitper/ c Et cum faligati his claniOifbus, et his jletibus
*
« gjTiim centenarios, per.slngulos fontes. t Explica- j siluissent, .exsurgeiisOzias igfusus lacrymis, dixit:
lur iiic qupmodo con.silittmdjcloruro Anjjmoftiiafu'ni'i..;~4:Mqu<) arihno estote fra'tres_' et hos quinque dies
;et.Moabitarum.exsecutiofti deniaftdatuffi sii, Liuiusv ;«Bxspecleriiftsa Doiriiiio Jfiiseficprdiaiti, i etc. Iti-
.ftterifn ho.c-pfpsequitiirteilfts Gra^cusift hunQmb-:? "discretaftihic Videre est principis cum cjvibfts cbri-
Stim i « Et placueruiit verba Iiafccorain Holopherne.f yentionem, qui.proiniserit Civitatenldedefe, rijsi ahte
.et recesserupt castra fiiioTftifiAnimon, et cum eis;, quiiique dies Veiiiret sftbsidium. non ift hoc quidem
friillia quirique nliorum A.sur,et castiaineiatj stiftl ift? ,qtibd disiftlerit ciyitatis dediliOftem, id eftirij certe
faRe. etpraebccupayeftitif aquas etfontes aquarum: ferunt, sed praescfibendb ferininftm diviuae piiseri-
filiorum fsrael. Et ascenderunt filii Esau, el;,:filiT- cordise, quare et cap,; seqiienti, ea de ,causa a Judith
Animpii, «t castametatisunt in montaftis 'conlfa.i: repreheriditur, iit ibi videbitur.
TJothaiuj, et miseruplex eis ad auslrtim, ei-suhsolia-.. ''--..
fiuiii cpijtfa Ecrebel,; qiiaees"tpfope Chusi, qtias;estj Q Juditli mcittanieset '.. GAPDTiVm.
Supef tOrrenteip JMoclimiffet reijquus exercitJis;;As-^ prm tiniore deditionem cogitanles
BjTioruift.crastraffietatisuftt in caftipo, et copfteftie-^ Jitdwoseonsolalut.ptfiimtit.
funt facieiii terrae. iDbi.tbtuftj factjiift totifts exer-5? : :t Et faciuift est, cum audjss.et hsec yerjja ludith
fjitus iatissipje depmgeps ebs ipsbs dicit missos adf i vidua. i Hactenus prseludia taftiutiiquaedaip fuerenS
Impedienduni aquaiioiiein;eQruni, quj' erarit fn "Be^: i
praeseritis iiistorise, jaiij ad ipsuni seqpftm;teridit,
fliUlia. qui ad iiiepjisiJiiifti dederant.- Jj;; liberatiPrieffi nefilpe populi Isfftelitici per JftditJi
*,Cumquefsta custodiap.er dies .rigintijfuisset efe yiduamj cujus orjgiiieffi êt pafepteiam paftcis sic
"f pleta? .defecerunt cisteTftae, > ete. Numero liuie.; : des.eriliit: -'.':._
dierum consentit eiiani hisloria 'Schpiastiea; Grae-' i ûae efat filia Merarj, filii Jdex, filii Joseph, fijii
Tcus tanien codex per dies legit _54. Explicat aufem; «pzia, filii Elaci, filii .Jatitior, fiUiGedeon, filii Ra-
.hic extfeniarii aquaBpenuriam-,ita ut ad mensftram; s phaifti, filii Achilob, filu ;MeJcbia3,filii Eraii, filii
idebueritdislribtii slttgtijis. '".'-. ?: ^ f Nathanise, filii Salatjiiel, filii Simeon, filii Ruben. $
i Tanc ad X)ziam"congregalistint viri, feffiinoeque. Deducit auteiii oiiuaem ejus pr.ogeniem a patre m'
;<jurenes. et parruli bmnes simur tina roce dixeruht:" Merari tisque ad Simeon filium Jacob, uude "eonstat
e Judjcet Dominusiftter ftos etf e, > etc. Ponitur hic fftisse et ex tribu Simeon fijiufljJacob, unde conslat
ûericulosa murriiufatio plebis advei'stuiiOziam piift- '.fuissseeliani ex. tribu Simepn"; iiafti quod Simeon
cipem civitatis.; fflultitudo'eniplaffiicta siti volebat pdslremo loco pouitur, filii Ritbeii exisitmo menduin.
dari cirltatem, quod Ozias et sacerdotes |impedie- essej Jjic cum "in Greeco spdice ppstreifto locp po-j
618" R. RABANlMADRI ARCfflEP. MOGONT.OPERDM PARS 1. - 616
iialur filii Israel, et riusquarftIegamus Rttben babuisse A.«limebat ralde,.» etc. Simile est iUud Sapienlis:
filiuin ejus noniiriis, cujus tamen filii ehumerarilur, . «IIulierfihiens.Deuni laudabitur eflaudein eam in
G-en.XLVI,et I Paralipi r. Et proinde legeiidiim erit ;.eis pofl.is, et operaejus. i . -V:
uliimo loco filii Israel, nisi riialimfts sequi senleii- ,'i Haecllaqiie cum audisset qiioiiiam Ozias promi-
tjairi Lyrani riori improbabilefti, qua iij sequenti cap. « sisset, etc, niisii ad pfesbyiefos Chariibfi el Char-
ubi patJ'em suum ypcat Siineonem iilum, qiiiullus 'mj, i et quod ipsa a.d sacerdptesriojiTveiil, .non
est slupriihi Diiise sofprjs suae, exisfiniat non enu- "fuit ex su.perbia",.sedex zelo casiitalis yidualis, qfto
merari oitines proavos, eiiani usque ad illiiffi Siiriep- inhonestuniducebal pef vicos discurrere.
nem pairiarcbam, ut latius ibi ex ipso afferenius. • . t Qftid esl lioc verbum in quo «onsensit Ozias, J
'.'t Et rir ejus fftiTMauasses, qui mortuus est in etc. Verba' sunt Jiidilh plena sapienlise,et perpetuae
cdiebus messis hordeaceae; instaljat eniffi super al- pietatis erga Deum. Quanquam aftterri Videalur pri-
t liganfes manipulos iii campo,.et yenit aeslus super . iria facie ex his verbis" Pziarii noftdufti fftisse prae-
'•«_ caput ejus, eimoftuus esi in Rethtilia civilale sua, sentein, sed superyenisse cuhihaecdiceretj verisi-
« et sepulttts estlllic cftm palribiis suis.i Nonrecen- ...Bi.iletamen facitfextus Graecus,eflni adfuisse a prin-
set de qua tfibu fuerit vir ejus, eo qttodid'oinnibus cipio, qui;sic babet-iji prsccedenii: t Et misiiad
sit niaiiifestuni cojnihune itiisse apud Judseos con- Oziani, et Ghabrip et CIiarriiin.Bt venerunt ad II-
nubia coiiti-aliifpteieos, qul ejusdem eTant;tribus ; laftj, i etc. Dirigit interim sei'inonem suftmpoiissi-
Graecusinteriiri codex addit: « de tribu ei cogiia- ifitim ad sacerdbtes, quasi msigisculpabijes," ul qtii
iioneejus. i. Ehiimerat afttem simul et o.iiglnemitior- raagis debefept essepro cultft Dei soUicitiquamprin-
bi, quo Manasses diem obiit; quod fiempe lempore jj-cipes ; eapta enhn hac civitatefacilis erat ad Rieru-
messishordeaeeae, cuniifistarefoperariisailigantibus salem aditus, et sic perictilum magnuni insfabat di-
nianipuios, filsedulb magis quod sui est olficiiexse- vino culttii, idebque necesse erai civitatem liauc '
querentur yenerit aestus super caput ejus, Cx quo*in deferidere, quam diu posserit,- " etiam-ip maxima af-
lectum deciderit, ut addit Graecus textfts, et mor- flictione. ; _• '..;'"
tuus siu J^stupi auieiri IITIDCexistiinaruni quidam .«Et qui esfis" voS, qui teptatis Poiriioritti, i elc.
idem esSe, quod calharrufti Vocafil noslri medici; Iii-quoteniarintrDomimiift ipsa .jiimc explicat, cum
;quod unde.babeafttTiesciP. MihijnagisiVidetftr affli- pfo- ::Subditj' :;_:.;';.''.''..' :.;;':'"-.;":.'" ;.;;;';';. '"-';;;
babile, ut inteUigatur Tiimio aestu caput ejus ' t
.v Pdsftistis yos tenipus niiseratJQftispomini, i etc.
ciuin, ut frequenler fiefi videiuus, et vehemeiiti illi Eadem enitiidifferentia laboravit OziasprinCeps,qua
capitis dolori aceessisse morbuni queifipiarii aliuiii, oliin per quadraginla annosfijiilsraei, eadem itaqfte
ex quo mors Secuta sit. Addii ifiterimex Grascb co- et tentavit.Deum desperans sic deDei prQviderifia
dice locufti, in quo septiltus ftiit : « in agfo qui est cifca• se, si non primum atque optasset, adesset vo-
inter Dofhaim e'l Ralamo. i . lis. Uiide -et Paulus, l Cor. x :. «..Neqne tefitemus
« Erat autem felicta ejus vidua, "jam anftis tribus Chrisluni, sicut quidani eorum tentayeruiii, eta
« et riieiisibus. seic. Et in superloribus dPnius suap serpefiiibus perierunt. >:DicCnteSenim illi, Eduxlt
« fecii sibi secretuni ;cubiculufti,'iii quo cuni puellis 'nos' ex yEgypto, ut morereinuT ift sojiludifte. Deftm
• «sftis .elausa: lftQiabalur...> Graecfts.codex-legit ;, teiitabant \ftam qui experiri bonitateffi, aut; f irtulem
t merisibus quatuor, i locuiti".auiemhuftc citans lib. diyipam .Cftpit,deillb diffldefeseosteftdit. Idemau-
de Viduis. AmbrQs. Sed ut discas, inquit, liatftiae vi- "p iem Jioc facluifi esse mauifestufliest.
duitatis affectum, seriem ipsam prosequere Scfiptu- i Sed quia patienS Doniiniisest, in hoc ipso posni
'tarum. A diebtis enim \iri sui, qulbus iUe defiiii- ~i_ teamus,-» etc. Iusigiie exeniplftmpatientiae, et.fi-
cfus esl, Vestemjucunditatis deposuit, piosroris as- duciae plenae in Deuni in febus adversis. Postqtiain
sumpsil, per orimes dies iiitefjfa jejuiiio, sacrarum- enim peecatum illis suum denibpslrayit,.ad;.poetii-
qtie temporibus feiiaruiri non refectioni Indulgefts, - fentiam hoftatur, idqueexmiraPeipatieftlia.Dnde et
sedTeligioni deferens. Mire auteifi coirimendatufIiic subjupgit:: . ;"'. -
ejtis contirietitia, qupd cum adhuc essetjuvencula, a - t Noticftifti quasi Jiorao, SicDeus cbiftHiiaablltir,i
maritb relicta yidua ad securidas npjuerit transire etc., ac si dicaf.; Quodhomo CQmminatuf,sfatinTipi-
riftptias, qubd ut facilius faetb; exseqfteretuj' ad evi- plefe .coftatur, inquaiituui potest; Peus aliquando
fandos aspectus Jioininum, .et Colloqtiiuiri, seere- coniifiiriattifquodfaeere riPnititeiidit,ut palet Jbua3,
tum sibiiii qfto -solacftm puellis degefetj-aidificaYit III deNiniyllis, ef de Ezechia rege JttdalVReg.:xx,
"cubiculftm. ; . ; . ellsaiae xxxviii. Tales: enim comriiiijaliones profe--
VEt habens super.lujribos subs. cilicitifti, jejutia- ; runtur, nonisecundttm ordittem divinai praescieiitiae,
~i bat bmriibus diebfts vilae sua praeter sabjiata, et sed secftftdum existentiam demefitorufii, quae est
i heojfienias, et festa domuslsrael. >4iitefpoh.it co- piutabilis qftidem, quaiiquam;pra3sefttiaPei slt ini-
. dex Gfaecus, i pra3tef, aiile Sabbata. i per quaeYJT mfttabilis..; .." '.'
detftr intelligere vigilias sabbalorum.; JejuniQ autem "•« "Etideo htiniiliemus illi aflimas nostfas, et ciim
usque adeo se dedidit ad reffeftaudos' motus illos «-spifitu cpftstiiuti lmniiliatb, seryientes illi.;, dicaT
concupiscentise. Jejunium enim (inquit Aiigi sernf «mus"flenles Pomino ul secuiidurijvoluntaiteriisuanj
. 250 de-.-temporej;purgat mentein, subleyat .senSftin, B•« sil facial:;noljiscftm, t etc. Quia jejttftiiiffi et cor
nec non splritui subjicit; jejunittm cof facit contri- coiitritum sine orationeparuift Valefescribat, hinc
liulatuiii et iiumiliatum quod Deus noii spernit; je- ad oraiioneift horiatur Judithf coftfidehateftim pre-
jttnium coiicupisceiitiaenebuias dispergit; libidinum cBspopuUomnes exaudiiftm iri a Pbminb. Idquequia
ardores exstiftguit, castitatis verumluffien accendit, (sicut pulchre dpcet Aug. iJictp seimone, 250) quem-
_et caetera quae ibidem /sequurilur,. in eamdeiii sen- admodum sine potu non est pleria refectio, sie et
' tenliam exsecuta est vnunc ipsa opere, quod4e justis jujunium siiie pratioiie non pblest aniffiam pei-fecie
dicit Paulus adiGal. : Qui aftlem Clifisii surit cru- nfttrire. Quid autem, ihquit, oratio, ftisi ascensio
cifixerunt' carnem sttarn cum ritiis et coftcupiscen- atiima3de terrestribus ad ccejeslia,. inqtiisilip sftpef-''
tiisjlstud aftteni vere esl carnem suaiiicrucifigere.! hOrum, inVisiljiliumdesiderium? ; 1..: . .."
'' ...; t Erat aftteni elegaiili aspeciu-.niifiis, j;etci .Duo. «;,Qu.pfiiamnonlsumus seeuii
" peccata patfttm ho-
dpfia ejus inagna; efiarrat; qttse. miillis infihitorumi «stoffim, "i"eic. -Gatisatti explicat cuf -confidat;:et
stint occasio malofum, diritias et fbfftiam; quibus non dtibitet orati.ones eofum exaudiri, quPdueuipe
tameii ipsa non taiiiuift- fion abftsa sitj quinpptius floii esseftt ^secuii limltipliceiii iilam idolpiatriam
muitum itfde iUilucri accesserit ad reram pietaiefih majoruiii, de qua lale tfactat in IV Reg. li, et Para'-'
Plurjiiium auiem iri ..'Seriptufis comraendaiipnis ha- lip.Xi A redifu.;eiiiin caplivitalis BabyloniaeiipiiIe-
buit, quse cum potuerit tfansgfedi, noft est fransgres- '..gitur"•populusIsrael in h^c:u'sqfte:tenipera idolaseii- co-
sa, elc. '."'.:.;."'. :; - /. luisse.. Est.proindeet hic"locusftptaiiduscotitfa
«Et erat Iisecin ijnwiius^XaiiiosissMa, quouiam . tenliam JiegJeri, qui tempoie Ibsi50'cbiiiigissehaftc
617 AQ EXPOSITIQNEMIN LIBRDM 3X3DJTHAPPENDIX. G18
exislimathisloriam, cum tapieft sttb Josia et Manasse A angelus in quem Detis yiiidictam exercebat, aut
'aiqfte aliis prsedecessoribus Jpsise, si iinqtiam alias exttiaiis quaedam Dei polerilia, ctvirtus peccata vin-
-vel maxime idololatria eiiam in tribu Juda viguerit. dicans iftteiligeiida venil; deposterioii autem puni-
« Exspectemus humiles cPnsoIatioijeiii ejus , * etc. fione pef serpentes ignitos locus esl Exodi xxi, ubi
Siniilis est Ibetis ille Psalmi; « Exspecla Doniintim iate tracialur.
et viriliter age, et ctistodiet te Poiftinys. s Dttde est -...'«;';-Etrios ergo non ulciscamur nos jjro his quae
. et illud Salvatoris : « Qjilpefseveraverit usque i'n ii- i patimftr, i efc, retorquendo r.empc poenas, quas
iiem, hic salvus erit, t stistiftemus iri Deum et murmurando contra Deum,.
:..*Et riunc, fralres; qfti estis ip pcjpuJoPei, etex ftisidicainus fuissefortassislanlajmalifiae quospiam,
< vobis pendet aiiinia illbf ftfti, » ete. Nuric.ad sacer- ; iif taiiquam ex vindicta qttadam ex impatientia con-
dotes, ut pote pbpuli do.etofessernionem dirigit, mo- tfa Peufti tradi iioltierinl civitalcm Bethulia;, quasi
ncns eos sui officii et oneris, quo reddere teneiiliir iu ultipnem contra Deum, eo quod niulluni periculi
rationeni 'omniiim'. subditofftift suorum secundum iiftmineret Pei cultui in Hierusalcm hac capfa civi-
illud Hieron. 59 : Fili hoffiiftis,speculatorein te dedi lateab libstibus.
dbuiui Israel, si me diceiite ad impjuni, Impie mbrte « Sed repulantes peccatis nostris haec ipsaesuppli-
Taoiieris, non fueris locuifts, iit se cuslodiat impius « cia minoi;a esse. i Alludit prorsus ad iilud Sapien-
a via sua, sanguinenf ejus de manuiua requiram, lis, Proverb. III stipra citatum. Est autcm simillima
etc. CujusmoaT etiani ad verbum fere videre est plane et pulcbra exhorlatio divi Chjysostoini, boniil.
* eunidem pToplietaificap. iii.
apud . ad pbp. Anlioch. Ne cadamus, inquif, in tribulatio-
< Dt memores siftt, quia tenlati sunl patres yestri D nibfts, sed in omnibus agamus gratias, ut aliquid ma-
4 ut prObarentur, si vefccQlereut Deum, i etc, iQjiiali gnilucrenuir, ut apud Deum inveniamur probabiles,
inodo coitla ipsoruui erigefe possiiil' sacerdotes pau- qfti iribujaiioneS-permittit. Ipsorum lucrtim Paulus
«s monel. Est autem siftiijis Iocus Peut. xm, ubi di- ripyit sftper caput, Jpco citato, dicil ad Roman. oc-
citur : « Tentat vos Dominfts Peus vester, ut palam tayo. Tfiljiilatio palientiam operalur, palientia vcro
fial utrum diligatis Deum aftnpn.» Dlrobique au- pTPbatiorieni, probatio autem spcm, spes vero non
tera ostendiiur ilipdus, quo Deus homiiiem fentare cftftfundiiur. Alludit autem in fiiie suorum dictorum
dicitur, utTeiitare Dei alitid nihil sil, quaiii probare etiarii ad illud, Deus non vult moiiem peccaloris,
fide. Dnde Aug. alludeus ad locum Jacobi i, t Deus sedCiitcoiiverfaturet vivat.
-eni.mintefttator malorum est, s id est, non teiitat ad . «Et dixerttnt illi, O/.ias el prcsbyleri, etc. Nunc
niaium quempiam; ipse enim nemineffi tentat. De «,ei'gborapro-pobis Doniinum, i elc.Poftiiur afle-
%7erbisDomiiii: Est teulaiio, inquil, inducens pecca- clus graliosus orationis Juditb, quam ad eos habuit,
tunl, qua Deus neminem tefttat; est et lentatio pro- itaut ipsam, titpro eis orei, depreceutur ; concepe-
hans fidem, qua tentare hominem Deus dignaiftf. fatif enini tum in vita, tum ex verbis cjus sanclis
Cui similia sunt et alia loca apud August. epist. 156, gratiam Dei in ea esse. Ideo respondil Judith :
ad Consiaiiiiuni lib. rii depeccalpr. iiieritis et re- .;".-'«Sicut quod potui loqui Dei esse cognosciiis, ila
miss. cap. 4 ; et de bono pefsevefant; Cap. 6, ttbi « quod facefe disposui probale si ex Deo esi, et
tractat illud: « Et ne nfts fnducas iii tenfaiionein, i t brate, » etc, Non quoti velit eos anxie inquircre
qttamdaiii uiilem leniatipnem distingueiis secuudum qubd pbstea facttira est, nam infra dicif, t Nolo ac-
quod dicilur: «Probame, Doinine, et tenta me, Psalm. ^, tuni meuiri serutemini,» sed idem ac si dical: Sicut
xxv, J aliam noxiani, qua secuhduni Jacobfitii ngnii.-''^ qiipd Jociiia sum Dei essc cognosciiis, sic cxspeclafo
nem Defts lentat, est quaiii significat Aposlolus. I. eventtim futurttm, et videbitis quod ubi facla fucrit
Thessal III : * Ne forleteiitayeril vos,is qtii lental, i populi liberatio, ex Deo esse quod cogitavi facere.
diaholus nempe. Esiinteriffi etiara liic notanda humililas Jutlilh, qua
« Meniores esse debetit, qubmodo patef nosler nPiJ sibi soli, nec orationibus, el jejunio suis solis
< Abraliam teuialus est, etc. Et onmes qui placue- cPiifisa, sed etiain oi%ilioiienipro se iieri poslulet,
< runi Deo, per multas iribulationes transierunl fitum a sacerdoiibus, fiini a popftlo ; unde cl "sub-
« deies, >etc. Similis est ioctisr ad-Tiinoth: « Omiies jttiigit: « Nihil aliud fiat nisi oralio pro me adD.o-
- qulpie volunt vivere iri Christo, perseculionem pa- ffiiftum, i etc. Dnde et valedicens illi princeps cum
lieniur. t Similis est locus Pauli ad flebrseos, xi et " sacerdotibus, « Yade, iiiquit, in pace," Domiims sit
xii: Et iterum apertior,"yejiemeiiier eos inCrepantes tecftfti, t etc.:;; ac si dical: Proui pciisti, nolumus
et dicenles: Oblili estis coiisolalioiiis, quse robis atnpiius actum liium scrulari; tu quod bonuni vidc-
iaiiquam filiisf octita Pfovefb. hempe m: « Fili ifli, bitur, et inspiralum a Deo ftierit, exsequcre.
noli negligere disciplijiaffi Poffiini, neque fatigeris,
dum ab ep argueiis. (juem euim diJigit Doniiiiusca- Jiidiill oralPrium GAPDTcilicio IX.
ingressa, indula el capul ci-
stigat, flagellal autem oiftnem filiuffi quem recipit. t ..-•
Afleri autem exeiuplum teijtalioiiis Abi-ahas, lsaae, nerecgnsper.su, Deutn oralpro populo suo proslrtila
hi t.efram.
Jacob, el Moysi. Tentatfts est euim Abraham super
filio Isaac, supef sui.iffiniolaupiie "Gen. xxij; Jacob « ^Juihus abscedenlibus, Judiih ingressa est orato-
sftper fuga persecuiionis fratris sui Esau, Gen. xxvn .Ej « fiuni suuni, e.t itidueijs sc cilico, i elc. Cum Holo-
et xxviu; Moyses afttem ftbi leniaius fueril,- non at- feriies iUe{inquit August. scrm. 228, tle lempore)
tingunt commeniarii; foflasse taftren rcele teiitatus filioriim Israel, sui exifii inimicus, exlerarum gen-
dicelur, quando ipsi- iu rubo apparens, tria dedit liiim sibi jus rindicaret, alque obsidione, anuis igui-
signa qftibus pppulum-Israel ad credendum movefet, busque pugnarei, nec iion et-multarura geiuium
ei iaineu ipse respondit: « Doniine, non soltinl elo-_ caftipos,^ caiiis inessibfts oneralbs, ih ciiierenl pa-
quefts ab hodie et nudius teiiius, s etc. ..'* sceftfe flaninia convertefet, Judithsaiictissinia, cu-
'•'«'Illi auietn, qui tentationes suas non suscepeT j'fts pfecibus patuit cceltim, oraiionis aftte arffia sus-;
« litit cuih timore Domini, i etc. Sicut exeniplo bo- citavit,:' quibus adversa eoftfijgerei, et payesceijtes
noiTifti admoneri, ila malpfuffi exeftiplo terreii vult viros feiiiiiia viridicaretur; non ehim Sunccerunt illi
populum, "alludit autem ad iiiiid, Num. n, ubipro- pfeces aiioruin tantura quotquot efant iii civitate,
pter murmur popuU adhuc; caniibus existen fibus in fiisi et ipsa se quanium pbtuit, hftlftilians eisdem
deutibus eorum furor Pomini coneilatus in populiim, opefaffi daret, sciens illud Eccl. xxxv,: *Oratio Jifimi-
pefCussit cuifi plaga magfta ftimis, atit ad cap. xiv, lianiis se peftetrai nubes. » Gilicioautem dicitur iri-
ubi agitur de sediiione et murmure ad redituift ex- dftta eliam exterius; nam ut supra pfaeced. cap. di1-
ijloratorum in lerra Chanaan, aut ad cap. xvn, ubi clufti est, habeftssuper lttmbos stios ciliciuiii,jejuna-
de sedilione Dalhan et Abiron agilur. Et sic, tani bat pinnibus diebus vilae suae.
iiie quam I Cor. x, ubi shnijiter dicitur : « Et perie- t Domine Dejis patrismei Simeoii', »Intelligit Si •
ruut ab exfei'hiinatore ; > extermiiiatoris nomlne aut meonem patriarcham; unde et supra cap*prsecedent.
' ''" "'
PATROI.. GIX. 20
Ci> B- RABANI51ADRIARCIHEP. MOGDNT.OPERDMPARS I. C20
osiendimus paucis Judilh ftiisse de tribu Simeon, A niret, cujus auctor erat princeps civitatis et pftpu.
noii Ruben. Quia tamen ibi Ruben postremo ponitur lus ojtis fautor , et eo ni(ido Ioquittir hic Jtulitb; sc-.
.fpeo, existimarunt quidam, leste Lyrano, ex palerno: cutiduni priorem yefo modum, Jacob -Gejies.xi.ix,
eairi fuisSedetribu Ruben;ex maieTnoVerodetribu rex Sanner malum dicent (s:c), Siffieon el Leviiia-
Siineoii. Yerani non videtur babuisse tam sancta tres vasa iniquiiatis bellantia.
mulief parentes qui lcgem non observarent, cum « In consiiium eorum non inlroeat anima mea, »
ilaque lege praeceptuinfuefit, ul quilibei de sua tribu etc, nisi id dicere velimus respexisse -cum magis ad
exiens diceret, Num. xxvi, id non videtu.r verisimile; propheliam de Chrislo.
quafe aut dicenduni erit ut stipra itiendiim esse-iii « Tu ehimfecisii priora elilla, post illa cogitasti, .
_pra3cederitieapiie et legendttm '« Fiiii Israel, •» non elc. Giaeciis codex sic habei : « Tu euim fecisli
«-filii fiuben; > cui favet et codex Grsecus, qui id pfiofa jllorum et illa, ct posteriora-, -et praesen-
postremo•loc-o.ppnit, nec-Rubeft-mentioneni facil,: iia, et siipervertieniia cogiiasti. > abi paulo clarior
quan.quam bt ibi deesse videjjtur. «Filii Simebn, » est sensus, Tu eiiim feristi, qns. nuiiqnam ante
quod in nostro texlu babemus; aut (quod noii ininus; illa lempora lacta sunt (ut illonimgenitivus more
es.l prftbabile) sequenda erit Lyfani seiitentia, quod Graico pro allativo poiiatur); a Crealione nempe,
cap. praecedenl. non oinnes gefterationes Juditb ad mundi et iisque lempus, et illa etiam et quaj
Siiiieon deduxerit, sed tanium. proxiinos entimerarit nunqtiam poslea facta sunt, quam qiiaenunciuerunt,
paj-enlcs, quod nulluni -facil verisimile, prolixuni et superveiiienlia fultiraquecogitasti, ordine,inquani,
illtid aftnoruni spalium, quod iuterest inier nalivi- 4isposuisti omftia.
fatem Siineon, et aetatem qua Judilh elaruit fttpote. n « Respice cbiilfa caslra AssyriGrum,,nune, sicut
aunorufti mille duCentorumsexaginia et amplius, qui tuijc-castra .jEgyptioriiin videre dignatus es, i>elc.
faclunt plus quamgenefationesifigirifa. A nativiiate Sicul liixuriostim HolopIierneinluxuripsiSjpiius Si-
eftim Isaac ad exilunf usque de /Egypto aiini fluxe^ --chimilis,sic et superbos supcfbis Assyrios-j£gyptii$
Tunl quadringeftti, ut patel Geft. xv; quibus si sub- comparat, ac si dicat : Sicul divina ostensa eVl po-
irahas *ann'Os108, a naiivitate Isaac usquc ad iiati- leiitia in illoriim, sic ei in islorum subversiohe ma-
vitaleifiRftben et Simeon, maneni adhuc residui 500, nifestabitur. Alludilaulem adillttdExod. xiv:« Respi-
vninus annis 8. Jam ab exitu de JEgj-pfo, usque ad ciens Dominus super casira/Egyptioruinper colum-
fundafioneintempli per -Salomonem aiiui fluxerunt • aiam ignis el nubis interfecit exerciluin eorum, » ct
480 (III Reg. vi), et inde usqtie ad desiructionem illud ^salm. : « ¥ultus autehi Domini super liacieni
ejus per -Nabuchoclouosoi'anni M0 secundum He- iiiaris..-!>
braebs, et posseni .probari per lenipora regum, qui '••«' Et tenebrcc fatigaveru-it cos, a elc, aHiidil ad
regnaverunt a tempore Salomonis usque ad anntiiii -illud ejustiem capitis : « Ei'atauteiti nubes tenebrosa
iindeciirium Sedecliicc,quo iitilla disseiisio-tfaclaest; ex parte ^Sgypiioriim, sic et illuminans noclein,
inde rursum usque ad quartum "aiiiiiiinGyri, ni quo ex paiTellebra-orurii, ita ut ad se irivicemtoto noctis
fundalum est secttudtim lenipiuni, anui, ut minimum tempore accedere non valerenl. s
70, et inde rursuin 8 usqtte ad Cambysen, efficiunt « Qui Conteris bella ab-inilio, :J elc. Hoc est ab
ilaque simul aiini 1260 ; quibus si addas adhuc 8 antiquis temporibus, ut patet de Amalec. conlra
anftos Cambj'sis, el reliquos Darii, sub quo contigisse . filios Israel pugnante, Exod. XVII; de Og rege Basan,
dicimus hisloriam, eliain plures erit reperire. Quod -, et Sem rege Ainorrjiajorum, Num. xx-i, de legibus
aulem spatio hoc aiinoruni fueriiit ad minirauin 50 ^contra Josue pugnantibus, 'Jos. -x, el.pluribus aliis
generaliones.paiet luiii-indeQuod omnes'generabant inlocis.
tot aiinorum existenles 40, tiim in gcnealogia'Chrlstij *t Cadat viiius eofrim i.ri iracundia -tna , qui jjro-
Slatlli. i, ubi ab Abfaham usque ad transmigratio- • < mitlunt se violare sancla lua, J etc. Ul inagis
uem Babylonis .gener-aliones sunt 28, et ta.men Deuiu ad misericordiam commoveat, ponit ei anle
pihiltuiilur ibi tj'es generaiiones regum Juda, teste oculos cullus divini deslruciioiiem, quam medila-
iiier. in Coiiim., et rursu.'n sub nomine Rooz po- banlur ASSJTH,etcontra Belhuliain, sine magna
jiunltif tres generationes pro una, et iterum a traus- difficullate opere complevisseiit; promiseriint enim
liiigi.alione Babylonis usque ad Darium, sub qiio istud regi Nabuchodonosori, ut ipse solus doimria-
coiiligitliajc bistoria, fluxcrunt anni 86, autcircii.er, reiur in Cara,-ei deus nominaretur, utsupra diclum
qiii ut mininitim dttas faciunt.generationes : secun- est, Sap. m.
ciuhi hanc, inquam, sehlenliani, Ruben iste eiit « Fac, Domine, ut gladio prpprio cjiis superbia
alitts quidain de tribu Simeon , in qiio desinat ,ge- « arapuletur, J etc. Hoc non dicit delectatione poena;,
nealogia Juditli, co qnod -vii' fueril magjii noiiiiiiis-: sed amore justitia34 sic elprophelfc, quidquidin sa-
t Qtii dedisii illi gladium in defensionem alienige-
« narftni,.quiriolalpres exsfiieruiil in coiiiquinatipjie . pientia justo judicio vitlent fuiiimm, eifnde sapien-
tian/ peluiit ut fiat, quale cst illud Psalni. txVni :
sua, J elc. Sicul in praeced. cap. j, si.c et bic de- c Fial niensa.eoi-umcoram ipsis in laqneuiii, i efc._
ieiisio pro iiltione accipienda cst; tihde et codex -et illutl Act. XXIH: « Pei'culiet le, Deus, paries
»
Graecfislegit « iti ultioiiem. Argtiil aulem mani- r. dpaliiate. J Yidetur auteni hic pfopheiice loqui, eo
festo lociis isle ipsam loqui de Siineon.palriarcha, 0 quod poslea coniigerit ut peiivil, ampulato capiie
iil pote cum iion possil islud alteri cuipiam liisloriae
uisi occisioije Sicljiinitaruni ob coii- nolopbernis proprio ipsius giadio,-ul infra cap. xin,
accoimnodari, « Capiatur laqueo oculorum siioru.m in me, et
sliiprationem Dinae fili;c Jacob, de qua Gen. xxxiv, < ex laqueis chatltatrs meai, t elc.
quaj facta est per.Sjme.oii el Levi fiatr.es Dinae,.pos- Acpercutiesêum si dicat: Sic alliciatur aspectu oculijrum meo-
Sel inlerim eliam intelligi, datus huic gladiiis in de-
fensionem (ul notai Lyranus) eo quod non ausi fue- rum, ut ex eo illi et familiaris efliciar, ui poslulafa
si oculis solis id exsequi ne-
rinl propinqui gentiles, Jacob et lilios persequi cre- adiniplereeliam valeam,
verbis meis id fiaf, ainorem prajten-
denies; ut in Gen. xxxv, territi a Deo, el ex furto quivero, Graecuscodex les.it, * labiis.deceplio-
Simeon' et frairiim ejus. Bene autem iu oralione dentibus, unde
acium Sinieoiils coiniiieinorat, qfti eiini Levi stu- ...ni.s.mese. »aQuomodo autem istud feceril Juditli, et
Deo. siiuplicitef, an aliler, ii'actabinjus
piuiu sororis Dinae ullus est, fuluiuiii eiiiin ctiafti aupetierif ubi de ejus composilione dicemus, UQIJex
erai lif Holophernes, qui' in Jtidiih voluit explere cap. seq. sbd ex virtute fuisse. _
.immunditiain libidiiiis, gladio fefiretur ultionis. libiiline,
« Qui zelavcrunt zelum tuftm , J etc, Quanquam « Damihiin ahimo consianliam. t etc. Quia qnod
enim modusulciscendi co 'fucfii non cpnimeiidaijdus, petebat arduuin eral, poiissiuiuifiul a muliere cujus
•qubd pactuin frangereiii cuffi Sicliimitis, interim fere natura inconstans est 'perpetrareiur,. petii a
zeiuslamen ulciscendi sluprumfuit licitus Cl juslus, Deo conslanliani sibi dari, ut nec lime:it IiosieiiJ,
*80qttod non haberel jiidioeiij.eliaift qui: fufiuffi pti- nec horrore dclerfeatur a perpelrandp facinore iu
m AD EXEOSITIONEiiIN LIBRUMJODITH APPENDIX. 022
caide Holopherriis. Causam auleni sua; petitionis i tiosissimis inlextum, vtilgo braoolelion vocamus.
subdit, dicens : Iltitur aulem earoce Julius Capitblinus, cuin scri-
«Eritenim hoe memoriale ftominis lui, t ete. Ac bit Maximianuifipcllice fuisse tam vasto, ul usor.is
si dicat, cuffi per feminam istud patratuffi fuerit dexlrocherio pro annulo uieretur; facit autem pro
•optis lam mirabile, et sexus fragilis tanttim ausus posteriori hoc sensft vox Graecaia psellia, qttaevel
fuerit, soli libi Deo aseribetuf gloria, nec enim iii Ammonio tesle arinillas significat. Arifiillaj autem
niulfitudine esl virtus tua sita, euffi solo possis nuiu pfo ornainentis brachioruni a. plerisque accipiun-
subveriere. luf, nec obslat quod ejusmodi ornamenta olitn viri
• t-Nec superbi ab initio plaeuefunt libi, sod hu- mililares sibi ab iniperatoribus donata non in-dex-
'« milium et mansuelorufti semper libiplacuit depre- tris, sed Sinistris brachiis ferrc consueverint, qua3
< calio, J etc. Rursum superbiam hostium et sui hrachialia- vocat- Cyprianus, quia nutlieres in utro-
popiili, suamqtteprasdical humilitatem, Sciens quod que brachio et polissimtmi dextro iis uterenttif,
Deus superbis j-esisial, hftinilibus autem dal gra- Lilia autem videntur esse faSciolaeillasa mitra de- '
tjam. In Graecoinleriffi codieeplura sunt vefba nia- pendentes, de quibus supra, quaiplijdaraedicebatitur,
ôrem affeclum.exprimentia, sic eriiffi legitur'•: Sed quoniam flofum inStar depehdebant, attt in illafuiii
iiumilium es Doniinus et iniserorum adjulor, defen- extremitate bullulaeaureae depeftdcntesin fili simili-
sor. impoleulium, desperantium proteciof, spe ca- tudinem; quale quid ridentur fuisse"liniulae jllae,
rentium salvator. -t Concludens aulem oralionem qiiariun nleftlioaem facit Isaias cap. dict, secundum
suam : Hiefon.
« Memento, inquit, Domine, testameiiti tui, J eic. r. « Et omnibus ornamentis suis ornavit se, t. etc.
Ac si dical: Si tuam haucfiiisericordiam non me- Addil codCx Graeeus,« quibiis ornabalur iii diebus
reanlur noslra mefita authuniiiitas noslra, recor- Vilaeyiri sui Manasse. » Diuturnis igitur raoerori-,
-dare proniissiotiis jam olim factae, et sinObis non bus (iiiquit Arabros. lib. de Viduis)'et quolidianis
parcis, parcas saiteni culltii iiomiijisiui, et -efflcias Toborata jejuniislsancla Judilh, quaesajculi oblecta-
jie blasphemetur jjoinen luum in genlibus. menta non quaereretj periculi negligens, morlisque
CAPOTX: ;'"" contemptu fbrtior, tit noa mente slrueret dolum,
illani Jfieundilalis, qua vivente virp vesliri
Judiih ornamenlls compta, urbem egreditur cum aii- vestem solebat, seînduit, quasi placilura viro, si pairiaiiJ
cilla, quw ab exploratgribiikretenia, dticiiur qd liberaret, sed virum alium videbat cui placere ijuae-
: Eolophernem. rebat, illuin, utique de quo dictuni est, « Post me
« Factum est autem cum cessasset clamare ad venit yir, qui ante me factus est. J Sed rursum libi
-£Domiriura,surrexit de locb, in quo jacueratpro- 11de Yirginibus : Judilb, iftquit, se ut adultero pla
tslrata ad Dominitni, J etc. Eostquani munivil.se ceret, orriavit; quaeiameft qitia boe religioue, noif
armis orationis, incipit se praeparare ad exsecutio- amOre, faciebat, nemo eam adulleram judicabat,
«em eorum quac proposiiefat, vocataque abra sua, benesunipsit exemplum; nam siilla qttae se coni-
id est juniore ancillula (id enim significare dicunt misit religioni, elpudoretti servavil el gratiam, ei
<Jraecam rocem ejus linguas periti), descendenS e nos servando religionem servabimus et castitatcm.
superiori, qtiod sibi a morte rifi aBdifiearat, cubi- Quodsi Juditb ptidicitiam religioni praeferre voltiis-
culo, e.xuit se iu priniis cilicio etyestibus vtdui- set, etpudicitiam perdidisset eipairiara.
iatis. C « Cui etiamDpriiinuscontulit spleridorem,quoniam
« Et lavit cofpus et unxit se riiyrio optimo, et « omfiis isla compositiorion ex libidine, sed ex vii*-
< discriminavit crinem capitis sui, et itiiposuit mi- < lule pendebat. » ete. Ad inlellecluto hujus et
t tram supCrcapul, t etc. Lalius explicat prnatum, pfsecedentium, alqfte etiam sequentium nplandum
<juo se ornavit; pro eo autem quod noshabemus duplicem hic esse commentarium, quibusdam dicen-
-«myrto dplimo, » Graecus codex legit «unguento libus affectiohem iliam ad liherandum pqpuli!m'in
pingui, t inieriiii redit utrumque ineumdein sen- Jitdith licitam fuisse etbonestani, per simulaiionem
-suiri, et diversiias orta videtui' ex viciiiitaie uomi- vero ejus affectionis fecisse, ei dixisse, et petiisse
ntim;.mijron enim uiigtientftm- ab Homero vocatur. quaedaniillicita, et eo ftiodopetiisse ardorem iibidi-
Si autem legamtis ut nosler textus, - inteliigendiis nis excilafi in Holophernem, eaque de causa se or-
erit de unguenlo confecto, aut ex myrrha, aut ex iiasse, et plura per mendacia Holophefni et. suis
mjTlo, cum utraque sit berba odoiifera unde un- praesumpsiss.e,.propter prius itaque illud ipsum iri
guenta conficisolent. Mifra autem muliebrem eoro- Scriptura commendaTi, et orationes ejus cxauditas
tiam significat ad ornautm capitis, qua uti solejit et pulchritudinem ejus divinitus aijgmentatam, sic-
adolescenlulaj, ex qua pendebaiil fasciolaa,qtiaephy- ut Exodi pi-imo obstetrjces coiiimeiidanlurde bona
larae dicebanttir, qtioiiiaiii florum instar depende- affeciione, quam habuerunl ad servandum pueros
renl. Ponil aulem et inter OFiiaineiilaniulieruni Hebr33oruni,.iionaiUcin de suo.raeiijacio; et aliis
multa Isaiascapite teriio tibi el plura alia eiiumerat conlra negantibus illamln aliquo hic peccasse , uec
Ci-namenta,quorumbie fil mentio. in oraiione pracdicla, nec in sni ornatti, nec etiam
« Et indiiif sandalia pedibus suis , assumpsit Din.rerMs, quaevidentur mendacia in sequenlibtis.
. dexlrariola, el lilia, etinaures, et annulos, J etc. Dicuiit enim ,quod Jtidith aliud intendebat, aliuil
Sandalia genus calceorum dicit esse Lyi'anus aeslua- providebat; iHtendebat eniijJ sic fieri grata Holo-
litim, qui corio desuper nori-suiit contecti. Yafiat pherni, ut cufti eo cbiiversando fainiliariler posset
iiuleni el hic lionnihil codex Gfaecus,quod non fiat ad cajJem ipsiuspertingere, sed prajvidebal amofeni
ibi mentio liliorum, nec sandaliorum, sed sic lega- illuiri illicitum flolophei'nis. circa se, nec lamen
lur,« Et jnduit brachiorum ofnanierita, et dextra- propterea debuit pfopositum nori .complere, quem-
riola et inaures,» elCi Unde forlasse non onmino adffiodumnec Detts peccatorein ininus puttil, ex eo
male colligat quispiam, primo loco poni explicatio- quod pi'a3sciatipsuiii sic pejorem.efiici, vel sicsal-
nem posterioris, ut dextrarioja inleiliganlur esse tem ambiebat faniiliaritaleih Holopheriiis ut yellet
brachiorum ornaffienta. Quodenim aut quale orna- se in rigorem ducei-e, elsic oppbrtiiiiiiaiem"exspfc-
menti genu.s ea vox sigiiiiieet, valde inceiium esf, ctafet pefpetraudae csedis; nec ialis.interfectioiiisi-
iiam apftd scriptores inyenimus: quidem uSuipatas diosa peccatum fuit, nam in bello justo licilum est
has voces, dexlrale et dexirocherium, veruffi vox insidiis uli, ut. paiei Jos. vui. Bellum aulem iilio-
ijua3hic ponitur, an apud tiUuminveniri possit ne^ rumlsrael cpntra Hojppberneiiierat justissimum.ut
scio. Potest itaque aCcipi, vel pro dextrali, quod pote pro cultu Dei. Atque istud valde conforuie est,
dextera est ornamenlum tam yifis quam muliefi- biiic loco, et diclis rerbis•'Ambrosii, qtiae alioqui
btis, aut pro dexlroclierio, quod muliebre est orua- falsa viderentuf, an vero simili. modo mendaciiiiii
iftcntuin ex auro in anmililaliforniam gemniispre- ejiis sit excusandum, agemus infra.
C-25 R. RABAM MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 024
<_Inipostiil itaque abi-aesuaj ascopam vini. J Exi- 1A venes et debellai'e victores, sollicilam defcndercci-
stimo^prorsus lcgendumascqjjefam, cuni correspbn- vitalem, et barbarum subvertere bellalorem.pccc-
deat lExtus Graccus ei ejus "interpfeies, et vox ea pit sincera corriiptuni, fefellit casta poiluium. Ula
fisurpala. sil pro utre pefliceo,, Sive marstfpio, ab eniift tam barbaros aiiimos insidiosi -sui vullus
asmos, qiiod uier, "el ptjra, qutid .peram significal; -fi-audeconfuderal, tilreddeietlnler exercilus vicimn
eo afttoni vocabulb et Suetoftius usus est in fsJerone, et jnier arma captiyum. •'' ;
hllerius (inqftieiis) "collo ascopera deligala, liiliif .;. «"Yidensitaqiie.rJiiditb,.IIoIp.plierriem sedenteni.in
' itaquefitiud ascopera vini, quam utrem vini slgni- t conopap.o,» etc In cathedfa neftipe supi'a qu;im
ficat, ',''-:'.. ad magiiilicetitiamsetlis appositnqi eral conopajuiu,
«eErvasolei, ef polcntarii, et lapales, et panes, coiiina, inquahJ, inslarpnpilionis ift.hjodumpyi-anjl-
e et caseum, el.profecta est. > Paulo aliter iterum disfacia. Piimum aiiteni insliliittim est id genusad
hic legit "codex'Graeeus, t.El peram implevit farina, arcendum culices a llioro; uiide eo nlaxime utun-
ef palatha ef panibus mundiS; J ex quo videlur tur"Alexaiidrini, qttod eo ex Nilo culices confluant,
fuisse ascopera siiuiil cum titre, etiam niarsiipiiiiii, quos Gr;cci conopas diciuit. Possit-inlerim eoinodo
in qfto cibos ferfc licerel.Esl aiiteni hse.c lectio, ut appcllatiini inielligi a Conope Êgypti oppido, id
yidefur, probahilior,_quodcomrfiodiusfaciunl, quam cnim et.alias supra in siniilibtis ilerivalum' putat
_si polcnfam .(feferreseciiiriiicueTii, et JTirsumiu co Lyraiius a cono, in quo fusius leruunJri absurdiiin
quodlegal palalha, vidfelur eiiimin noslro textu vi- est.
tiose" proTStiniJegi Japates, sed potius legendum pa- ' iCAPUTXI. ;
'lathas, cuni vox illa scr.iptoribus.prorsus jgnola sit. R ] Jttdith ab llolopherne supcr causa fuqcv,
Pfl/flii-yero Hesicliio tcsie massani significat fafica-j Inierrocjata
vetborutn suorutn ienochiio pitlchie iUi iniponil:
fuiri el fictiuin; dicilur aulem quasi .inler.palas
comprcssa. Eitindemêtiani vocem reperire Cst II « « Tunc Holophernes dixit ei: JEquo animo esto^
"Reg.-xvi:• «'Appaiiiif' Siba puer Miphihosetli in oe- et lioli pavere in cOrde luo, quia n.unqiiamjiocui
ciirsum Davidctim duobtis asinis, qui onerali erant «-\-ii-o,qui voluit servife NahuchodPiiosor.,> .eic.
duceiitis'"'paiiibus,et cenluni alligaturis uvae.passae, Ecce tibi se Judilb (inquit AmbrOsiftsHb. Ollic ju,
-et scplem massis.palathafum, > pro quo Jegit Giveci eap. 5) offert mirahilis, quas formidalum populis vi-
eodicis inierpres, fictuiin. ieslivaliuni; .quanquam -riimlloiopbei-neiiiadiit, Assyrioruln tiiuinpljali -sti-
eniffi proprie massam iniegram sigiiificef ficuuni patiim cafcrva. Unde prinia fronle pef graliam ct
siccarum, sive Tiii-icafum, uirobi.que tamcn accipi vultus decofem eimi perculil, deiiide sermonis cir-
Tidetur ;pro"i_psislinibus ttsiis, tititt,plurali__ponitur. cumsepsil elcganlia. Prinuistriuihphus quod inter
«Ki!)iifameii iii.teri-oganles.eaindimiserunl trans- euffi pudprem.de labei-naculo hosiis invexit; secim-
« ire, J efc. Obteiiiperanf niaijdato, qiiod.ipsisprae- dus quodfeiiiiua de viro reportavit vicloriam, fuga-
ced. cap. -iiyuiixerat, ne"facta ..ejtis scrutarentur.; vit.pppftlos .coiisUid suo, horrnerurit Pers;fi.aiida-
traetaiis auleni locum' hunc Ambfosius libi-o fertio ciam pjus. Quod aulein forma ejusf llectus, tam hu-
Officioruin cap. leriio : «.Quanta, inquit, bonestatis niariiler cum jpsa loqtia.lur maiiifestuift csl, .u'l,pole
aucloritas, ul cousilinni de siiminis Tebiis femiua altasetiain.in suljjeclis secui-tis quod dicil.se liiin-
sibi vendicarel, ac_prin(.ipibus.pQpnliconimitlei-eti quam novisse impium, qui vellct suo servire donniitt,
Quanta lionestalis auciorilas ut Dettfti adiutorem *- liiendacium" est, mendacio mox retiindendum.
prausumeret, qtiania gratia ut iiivenifet eum ! _«El dixif illi "Judith :.Suine verba ancillae luae.
« Facium esl autem cum descenderet montem «.quouiam si secutus fueris yerba ancillae luae, fa-
''"« cifca oiiuin diei, J etc Jam ijaiTatio insliluilur, « ciet Dominusperfeclam rein tccum. > Ac si dicat,:
quoftiodoifi manus liosliuiiiJndiih devenefil, egressa -Facici ie DoniiniiS pejvenire ad"'.pi-oposil'uinsco-
est autem circa orlum diei ut clam. cusfodibus .piiin. Quaiiquam aiilem J.ain hic, quaih in prajceT
: cgressa 'c.rederetur, et sic faciljus eis ioiponerei; deuli cajjiteiii verbis qiitead vigiles Iocuta est-co-
solcnt enim fere illa hora se ad somniim vigiles iiaiiturûi.lam.Judilli a jneridacioe\cusarc,.et verha
componere.: f ejusyei-itatem haJiere'.passint sceiiii(iurfi.qfHjmdaiii
« Itieo ego fiigl a facie corum quoniam futiiruift sensuiii mjsiifnu), quia lamcii seciinduni.sensum
"«"cognovi, qriod deiU.u.rVOIJJJS ui'depi'8Bdalioflei!i,»etc livieraleni, qui.primo oiiiuiuin aiite.reliquos eonsti-
Ila3Cet sequeiitia vCrba an excusanda sint a liieii- tucndus est, noh videlur posse excusari, amplccteii-
dacio dicemtis cap. seq. - duih-hic exislinio eorum sententiam., qua men-
« Et dixcrunt ad eani: ConseiTaStianimaiii Uiam; dacia haec officiosa -ftiisse dicufttuf, et .proinde
« duxerunique illam ad taberiiaculum Holophernis,t peccata venialia, a .quibus uon mirum est, si
etc. Paulo lalius hoc narrat codex Graecus: « Et cle- Judithnon excusetur, cumeliam de se.dicatJoan-
geruiit ex eis viros ceiituin ei curriihi junxerunl ci, pes evangelista ille el Apostolus sup.-I epist.,cap.
et anciliae ejus, et duxerunl, J efc Rrudit (inqtiit f:'« Si dixeriinus quia peccatuiii non.haljeinus,iios
Aug. sefmoite 228.,de lenipore) sccura uuius puellae ipsos seduclniiis; nec. obslat commeiidaiio ejus in
coniitalu contenta, ct hosiiuni securis grCssibuspro- " Scfiptura, quaidam enim iu ea comnieiidantur, noii
peravit in caslra. Intra nmrps sollicita fuit, seciira prppfer peiiectftm viituteni, sed .propter quamdani,
. fit cum ad timeiida'_,pcr'reni.-.'fu.qna feniina insi- yirtfttis indolem, scilicet quia apparebat iii illis ali-
diosaepuichriliidinis iiovitatein bostilis exercitus ve-- quid' laudahilis aOecliis, ex quO movcbautur ad
hemenler expavit, iit Iri ejus obsequio vircs aniilte- qii-edam insolila facienda. Qiieiiiadinodituiitaque
rent, arma projiceient, et colla cufvarent. Deduci- oijsietrices Exotli-i ôiiimendaiuur, et eonimempra-
tur ad pracloiiiim subjcctis -brdinibus, Iraus Ilolo- iiouem accepeiuni, eo quod -tiiuucrujit Deiim..,'non
pheniis, el liigenlis vicioria civitalis. co quotl meiitiUB.suiil,sic et Judiihlaiidatui' non ob
« Cuiiique inlrassci ante faciem fjjus, slatim ca- niendaciuiii,-quo meiiiilaestII(jIo|jlieini, sed propier
t plus esl iu octilis stiis Holftphernes, > elc. Hoc est, aiiectum Uberalionis pppuli, ciijuSLgratiapericulisse
staiim accensus esf iiuinodefaia coiiciipisceiitia ej"us. exposuit. .
Ari autem concupierit eauTpro coiiCubilufornicario « yi.vit chim Nabuchodonosor rex tcrrae et vivit
taiuum, an yero pro coiijugaii, ex texlu nou clare « virius ejus qu;e in te esl, etc.,s utiallacem lallat-,
; .patei,jiam se_tiuenliaaliquaiido liuic, ali.quajidoilll el iUusorem jlhidaf. Primuiri magiiifice extoilit
vitienlur favere .sensui:; stiliicit iiiierim iuieiilio Jti- potenliam tam ejus quam domiiii ipsitis; non est
; dilli bona,
uisftpra diciftui est, ut *ncft .peccaveril atiiein islud ceiisendupi jiii;aftuintiuli, cunialipipii
iu sui ornatu, unde dicio loco sic Atig. : « Quaip a irioiiali peccato excuSaif noii liossil, scd laiituin
.cum.yideret, iii.quii, HolQpliefftessolntus est sensi- simplex falsi asserlio.
:bus, aniniam cum ciipiie jjcrdiiurus. Jacuit enini _« iN*echoc latcl, iqiiotlloctitus est Achior, > efc.
Tiiulieris viillu captiviis, licuit mulieri inarmare ju- Ut illudat ljiagis, eiiam eam Holopheiiiis scmeniiam
-§25 AD EXPOSITIONEMIN LIBRTJMJUDITII APPENDIX. 626
appfobat, quiita Achior devicfisIsrftelitis niofti desli-i «Vfectus llulnphcrncs, alque i.l ipsa fhcere cogitabatr
naral, idque fultiruin coniifinai ob pcccala popu- qiiaiiquain aliud evsjjectaiel ipse Ilclojiherncs.
li,"quib.us.quod oflensus esset, Detis niiiiliasset per « Et inlroreus. uiiiiida mauebal in- fabei-uaciilo,
suas pi-ophetas. El inlerinf lipc intef mendacja nu- t usque dum acciperet escam suam in vespero, 5rnc.
mei-aiiduni; si enim ita fujsSet, peccasset ipsa iiii- Hoc est inuncJa manebai a consoiiio gcniUiiini;
pedierido ne dedereiur civitastTil dicilur aulem « usque tlum, > nou quoti lnnc-eiiain
« Dcnique lioe ordinaftt,, interfieiant pecora 11011nitinda manserit, sed moilo loqucudi Scri-
"i.siia, el blbaftl sahguiiifttfteoruni.;»: Yideiuf et. hoc pturis usurpato, quo douec et usqiie saepe lem,
faistim fuissc,, cutii,yei;ftiaxjniepjpiiibitimi eis fucril pus iiifinilum sigpificant, nl csl illud Mallh. 1 :
sangulieiii coifiedere. QuPftiOdpZ\ftterifiiposSil boc « Doiiee pepcril filium suum priinogenilum, i et
fefilicaii, eiiiiin secuiidum jilteram,ctii Jiibefvidere, illud -Matih. xwiu : « Ego voljiscum stim iisque ad
licebil apiidLyfanuiri. fiues saeciili. J De cnjnsmodi locis pluribus puklicr-
''.«.Et sancta Doiiiini Dei shi quaepraecepit Deus noft cst tractatus apud Ilicron. coutra Hchltiitim. Manir-
< coiiliiigiin ffumenfo,.riftQ, ef oleo, liaec cogiiave- feslum csl inleri.n c\ his \erbis, quotl eliam in ca-
i. ruftlinjpeiidefc, sic rdlufttcQftsuniere, qiiaehec ma- sjrisllolophoruis, tisqne ad vesperamiejunarit Juditb,
«"pibus debercnt contihgere, ,»' elc. Yideliir priiua quo ejus iuagis exaiidiretiir oiaiio. llnde Chryso-
facie sefisus,_quod sancta rasa; deererefant iiupeu- stomns e\ vtiriis in Matlli. locis hoin. 10 :«Dum laeti-
dere in emplibnem ifujnenti, viiji et olei; veriiin tia (ij)(jtill}\tilfii'iJudilh legiliii-, de boste tiiumphum
cum nori visa in Hiei-uSaleftirasa ejusmodi "fueriul, \ieiori.c i eporf.wit. J
sanctorum iiomine inlejligeiida sunl hic pj-iiiiitiae,el g t El facium est quaiio die; Ilolojjlieines 1'ecilco"--
deeiffiaesacerdoiibus debita;, ul apte explicat cotie.v « naui senis suis , ct tlix.il ad Yarao ciumchuni
Graeciissic habeiis: « Et pjiftiitias: fiumeftli Ctdeci- « sttum, t etc JNUIJC transil atl occasioncm, qua usa
fuas vhii et olei, qtiae sefvayefuutsacrilicanles sacer- cst Jiidith ad ccdem Holophcrnis. Yhlelur autem
ilolibus aslantibus; iiJ HieTusaJeniaule faciem Domiui celeftiassc hanc coenam ijisc tapqram nuptialein,
Dei nostri, deccevertinleonsuiiiere, qftaeneque ma- iilpoloqui in animo haberei ipsi nocte sequenii con.-
iiibus conveniebat coiiiiftgei'e queiiJgjaiii c pppulo. J uiibcre. Inslahal aulcin hic maviinuin Juditli casiiluii
Tjbi eiiapi jn postrelna paiiicuja niendaciiiiiJ est, eo peiiculum, nisi Deus juvaret: Ulitjuc, inqnil de Oflic.
quod necessilatiS leinpQiêpoteraiii.coinedi,,ufpaiel lib. 111Anibfosius 11011e\pa\il moriis pcriculum;
de Davide, L Reg. xxf, quicumsuis panes prpposi- scd ncc pudoris, quod esf grariusiioiiis feminis, nou
lionis coffieditctiani de, VPlftiilaiestttiiini sacerdolis ; uniiis icliun carnilicis, sed nec lolius c\ercilus tela
ejusniPdi stmfel reliqua_ejftsquaj sequunuir vciba. foimida\il, sielil inter cuncos ljclluloriim femina,
< Placuerunraulem oniriia vefba baeccoi'am Holo- inter anna \ictricia, secura morlis. Honeslaicm igi-
pbcrne, >,eic, Ejus approbatioiiefti yerborumJudiih lur secttta cst Jiidith, el dtim eam seqiiitur, uiilita-
pcr Holophejiieni el prhieipes ejjis,-.iln ui si sic suc- tem invenil. lloueslatis.eniin fuit prohibere ne popu-
eCdanl omni'a,.vitIeitiur iUisuuift coijj.iigiumproinit- lus piofanis se delerot, ue ritus palrios et stwjcla
tei-e, et cultum Dei ipsius, an.aulein id vere, an sub proderct, ne sacras \irginos, \iduas, gravcs pudicas
dolo rioii relerf. _;' matronas barbarica. subjiceret inipuriiaii, ne ol.si-
CAPUT-XIL dionom deditione soherel; honcslalis fuil &emalb
oiimibus poi-iclilari, ut OIIIIJCSeximerot peiioulo.
Judilh hv domum thesaiitPriiiri inlrodiicta , propriic »- pro Hoc aiituin hie
Vescelidicibis faciiliqterii pbtiiiei :et nocte tid ora- alitor in hiiiic uolantluin, quod G,i-,ccuscotlcx paulo
liorieriicgrediendi; inducta cmleineorttmHolopheriie cbo, qui erai p.a.icclus legal moduin : « Et di\it Yaroa ctinii-
tidconviviutn simul eomedil.: super omnia quteojus, n.alque
sic eliamolim lccl.uu)fuisse Daiua iicmpeaul iJaioa,
« Ttinc jussit eani.inlfQire ubi repOsiti. erant tbc- iion Yaraojiil nosier logit le\tns,patet,v'el ex Seveio
sauri pjiis, t etc. ResponSioJodith,-quae prius verbis Sulnicio. Hisloria S.icra, libro secundo, ubi siiani
Nlaijluui niinc etiam facto coftiprobaiur. Jussit eniin seiilcnliaiii, qua exjsti.nal hisloriaiu lianc contigisse
eaih introduci Holophefiies in locura thesauroiiim (iiii |joil bibloriam Estbcr, sub Qcbo lcge, qui post
fcihquaijLckarissiniamsibi, et.cui 11011miiiusConfide- Aiiaxorxem ricit Loiigiinanum, 00 vel maxiniecou-
rcl qiiaiii propriae corijugiquid quod de cibis quo- firinat argumeulo, quod B.iquas spado ijisius Ochi,
ihliaiiis illi provideat, CuLfesponditJiiiIitb et dixit: natioiic /Egyjjfius iujiuiam , (|ii.-iiiiille u-gi Ala\-'
.'_;._.«_ Nunc tion poterp ijianducare exfiis qtise mihi plioium inideiulo esim feceral, de\iola __.gyptoinorle
« ifibuis, 1 etc. Ac si diceret: Excusatum ffie habeas regis nlius sit, Historia autem haic.menrneril
cujus-
parvo ieitipore,.iie fortasse QffensftsDeus, quoejam dam Daqtiaeet boc cap. 11el sequoul. Sicut inlerim
dixi rioii pefficiat. Yîdeftttireniih" inler hos cibos, ille lali aiguincnto suaiii confirmat scnfcntiain, simili
qiisedam fuisse cibarioTiim genera Jege pi-ftbibiia, planc ct uoslram licebit c, ufii-mare (ul in pr,_efa-
•quia ut paleLGal. ii,.ftefas dftcebant Jtidaji cmn gcn- tione diximus), eo qt:od ci.triusillo iiystaspis, sub quo
tihus edere. Quid auteiifinquii.AnibrQs. de:.Yid.) aintigisse dicenius histoiiam, prafeclum queindam
ejus sapieiiliaiii praediceiiius,:quod liujusiiiodi com- liabueiit Daqusj noifiine, pcr quem (tesle Sabcllico)
iiieiifa est coftsilium,. ut dujfi potentem elicil, intem- I) rccem Oliganis cujusdam procurarit \itae sua) insi-
peraiitia iiiferiores arceret, Oceasio.nemgarafel \i- dianiis.
ctoriae , abstinentiae meriium, et pudieitiaegratiam ' Cui Juditl): 0"a3 ego siim, ut conlradiram Doi»i-
.conservarel? Nec eftiftrcJbo.ftt legiinus macuiaia nec « IJO11100,n etc. Possuul h.cc verba infc.Uigiillusorie
adullerio, lJoii minfts:sefvaia3 castitatis ex. 'Iiostibus dicta, et unibigue lotjueudo, illusofcm ipsum.deoc-
evexil tropa3ufti quauj patfiae liberafae. Et riirsiiin pisse. Intclligebat eiiinj Yagao a.ut Baqjfes
(.lit codcx
epist. 82 : Judith luxurioso HplopJiefni nequidquam. Graecus) eam loquide Ilolopherne, ipsa _vefOiocuta
itiflixit convivio, solo tilulo sPbrietatis. desperaiuiii, videtuf de Dpniino Deo.;.
aiiiinis virijibus repoiiayit ifiumphuin, patfiam. obsi- -.' « Et.surrexitet ornavit se v.esti_aeiitiss.uis, et ift-
-dione exuit, dupem miUij-p suis maiiibiis occidit, « gres.sa Sletit aiiie.facieiii ejtis,.s. elc. Ornayit se
jEgyptum docuit, qupd et iilftin tefribiicni. p.opulis laiiquaitiSponsa,. ]*ani,spoiiso,ii!alririio.niO juhgeiida.
beli-lloreni \Iruffi Juxurif sua emollivit, et banc;femi- Pauio interjiii, latitjs hlc exspaiiatiif corlex Gragctts
nam temperantia cibi yiris aeqiialfemfecit. Noii bie in hunc hiPduin- ,.«= Orntivitse vestinieii;tO,-;sftos,,;sel-
Iu sexu. stio victa est iialufa^, sed ifi ciijp sfto yicta.. omfti ornaiu iijiiliebii, el Jnlrolvit;.a)jfiila,ûSa.„eC
est, ciregem sftperbuiri .sftis.iticliftayiijejyiiiis,. SJravit ; ei. aiite Holophefiiem, In; feri-ainf pelles, '
« Et dixit Judith, etefNpii expeiidei lftfic ft.innia qijas aeceperat a
Bagoa ad qiidiidianum usufti. -.vitje
«: gftcilla tua, donec faciat Deiis I11ijjaiiu mea bccc , siiae,fit feclinata riiaiiducaret-supei'.;iHas,,:.efiiigressa.,
. t qiite cogitavi, s eie. Hic: yerissima dieit et relut acciijjuit Jftdith. «Gor aulem' HoJ.oplieriiiscoftcussiiiii.
prophctare videtur , nani piiisesl pcr camiiiier- est, J efc, Hoc est hiniio ardore liljidrriiscohimoliim;-
mi B; RABAM MADRI ASCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 628
quanquani aulem etiam isiud accipiatnr, uf eajn vo- _i git: Ubi, inqiiiens,saginacoriyiviii1nesexcessit,etgra-
liierii tanquam uxorem cQgnoscere, id taineii iaciu- vis ealicibfts soninus siiccessit, videns Judith, iiiiujici
rus esf ardoi-e libidiriisjfibn spe prolis. corporis iriclinatas.ebrielate cervices, surgehs.ijjsifts
,« Et dixit Judjtli;: rBjbaiti, domiiie, qubriiaiti riia- enientum arripuit; eolitim, coniam qftoqfte barbari
«.gftifiealaestanihia medhodie,»eic. Yidebat eniih; 'capiiisînanii, PcciipavitvDomiiie'-,.iiiqjtiit,- conflffna
appTopifiqUarehorafti libei-aiidnis:.ftopuh: Parattir bracbiuifi meiihi, et percussit tertio in cpllo ejus, et
;(iuqUitAtigustiftus sefiiione ducentesimp vigesimo ajiiputavjt capftt ejus. Exiens fdfas tradidit illfttt
octaivo) convivium fegi, Judith'interes.se jub.etur,illa puellae, et misit in peram. Etpost pusiUftffi,exivit fp-
consenlit, ut rincat, accedjt ad conriviuffi, ftihil de ras quasi ad >oj'aiioneifisecuiidiini -consuetudineifi.
cibis aul poculis hosfjuiii gustalura, quos suis titettsi- Ecce caslitas. Orafionis favore.castitas propriiim pu-
libus voluit esse confenta. "Quarovisille bellator ardorem seryavit iftiaciHffi et quietftm, decepiiqfte-
jjiorum lam cas.ls$---femirise. male sahus.allenderet. alienftffi. Jacet Inclusum cadaver, et jam' foris est
f iiltum, illa tamen quare veneiat_ de ejfis capjte cft- caput. . _ ~. ;
giiabat,:qiio snblato-ea fprtis civibus Subveniret, et; ... «El evolvitcOfpus ejus truncum,;* etc. Iiiferpre-
fiiultii capita liberaret;,;.defendef:et, yiiidicaret, . .' ;.: tatftr hoc Lyranus _ac;si de lecto yolycrit; ad terrani,
« El jueunduSfacius, est Hoiophefhes ad iilam,; ut rie quisiftteriOr statiiri caedem;factaffi advefieret.
bibitque vinuifi niiilluin jjiihis, !>etc. Ut polequi ex! "Sed cum cap, seq. Yagao dicatiirpi-iriiuniplausuift
; ardore iibidiiii&jamperdiderat discretioijein.cayehdi: fecisseirianibus.aiitecoriiiiaijj, non videtuf id fuisse
sibiab exccssit vini. Yino autem (inquitllieroftynius,: factuin,'fortassiS enim evolvisse dieenda;est e cono-
libro terlio in Epistolam ad Galatas) seiisus homiuis.-.„ paeo (jtiods.eciiuiabstulit. ! _
eyeftituf, pedes, caput-,mens vacillat, Jibido sticcen- " « Et dixit-Jndiih a longe custodibus murPinim, *
ditur; Unde Apostolus.'-Ephesseorum'quinlo. «JMite etc. Haclenus deseripta csl cajdes Holopbernis; nuue
inebriari. v.ino,iti quo.estluxuria. > Habel unusquis- descfibitui'ejus nianifestalio, quoijiodo ijenipe pri-
que suae seiileniiae potestaiem,, ego Apostoiuih se-j' mum a ctistodibus introftiissa, deiftde a senioi-ibus, a
q.uor, in viiiO esse iuxuriarii j in rind ebfieialem;' sacefdolibtis, et tdto pppulo iionoriflce excepla sit,
ebrielatem aulein in Iuxui'ia ijnler caiTiis opera liu-; eo qiipd sperayeruiit, Id ,est,,. mc;ttierurit maxiirie
inerari. ftec ilie poteSt negiire,j.qrti eisdefft passioni-! .(secundum.illutjYirgilii rilagiitimsper_arer,iA jesl. riie-
bus vincituf. Est.aulem eadeni de.re,de ebrietate tuei-e doloreni) ne reyerteretur, Jaiifltaque inlror
.ficmpe vllarida, -pulcherriiu.us.sermo
:; ' : '':'.'' Aug. 251;de; iftissa, totp populo circumstipata:
tempofe. « Ascendeiisfn eminentiorem locumjussitfleri si-
.. CAPUT XIII. « leiuiftm, J etc. Coftiihojitalem Oiftneftiet opporluni-
laiem qu_fiiit,qup possil audiri facilitts a ioto populPi.
Ebrii Epiophernis Judilh capul proprio ipsius _ense ei itaomnes ad gratiarum actiones incitare. Aslruit
abscidil,.quod ad concives effetens, ad graliarum auieiri htincfedituiii ejus pulchrisverbKlocosaepjus
koricdui• acliqnes. dictoAugiist.:Giinipalriiiiera castitale Judiih_ad"ej-'
« Ut aulemserO factum est _ fesiihayerunt .sefyi! ves sQlliCitefestitiai, nec ,pi'OliibeitiTreg;ressii, cui
;•«iili,adllpspitia shay el coiielusit Vaga6;pstia;cubi-! ; qjjfisi:ad; oraiionem ante irft eral jcofteessurii. Jam
•«;ciiii,' et abiit. Erant afttein oiiiiiesdefaiigati, ayino, recipif ftttonita civitas.tatilae victrieispaimas triuiii-
« eratqite Juditb sdlaiticuhiciilo, t etc: Pfaeffiissa plialeSjjam luctus coiivertuntftrin 1gaudiuih,jam jJorta^
liic dispositioije-ad IIolophei'ftis iiileTfeetioneni,ffiox Q plenissiraa securilate paiiduntur, iampendet murfe
subjttrigetur ejtis jugulaiio;; magnam auteffi bic so- victoribus.caput, ubi etiim assiduis pulsata orationi-
brietalis cOmmendaiiQfteni, et e coritra, ebrieiatem bus ccfilum, polentia seinper 'calcatur armorum.
quanta sequantur iftcoffinioda, hiiic- est advertere. Ecce gloriosaejeniinas easlilatem servayit oralio, et
:l]nde Ambr. sup. in dict. Jib. de Yid. Temperan- liostein servarenon poiuit mtilfitudo, intcgram ci-
•lia, inquil, est \Tritis: feinijiaruJn , qua 'in.__briatis. yitateffi ana feiijina yaluit .vindicare, et ianifts exer-
vifto et soitiiio.sepuiiis abslulit.|vidua gladiuiii, exa- citus regeiri;fton poiuit-cusiodire. ;,' ; :,;..
;cuit nianuiri,,:be.llatorisatjscidit eapui , per iftediasi , ,« Guihque omiies lacuisseiit, -dixit! Jiiditji •: Laftr,
-hostitim aeiesintemeratavprPcessii 1.Adveriatis igitiir,; "_ dafe, oiftnes,; Poiriintini iDeuiri :!iiostrum!r-s:,:etc.
quanlum muliejfbus; nocere ppssit ebfieUtSivquando, Sciens omfteniiljias victpriae; tfiumphiim Deo ascri-
vifos vina sic solvunt, til vincarilur a feminis. Nam si beiidiim, ad .gi'aiiariiiii liorthlijf .populum-acfioneiii,
Judith bibisse.t, dor.inisset cuin adulterp: sed quia: quo facto, Ctcaput illisIpsius Holopbefnis, etcono-
uon bibit. haud difiiciie. ebrios exercitus tinius so- paeuin in cohfniiiatioiiehi dictortimdeiftonstrat," T Quo
bj-ietas el vincefe potttjt, et illudere. 1'acto.; '-. :>'..:
' «Dixitqtie Judiih piiellae suaetit staret fpras ante « Yiyil D.etis,inquit, quoniani custodivil irie. ange-.
•« cubiculuffi, i.etc. Yalde prudenler opus quod con- e lus ejus, et hiiic eunteni, et ibi <;ommofantem,.i>
•
ceperal, aggressa est;- exisse autein opQriuit cubi-! efc, Ne foftasse sftspicio pfi.Teluraliqfta,;, qftod ab
cftlum; ut "lioc illi/iiuntiaret,.qurii ipsain solajfi in! Ilojopliei-ne,:atit alio quopiani damftum suaercastiia-
iCtibicftlofuissein pfaecedent. dictniii sit, ipsaque ita| lis passa esset;_;"• jurahienlQ id iiunc;,coi'am pmnipo-
ladObseJ-vaftdumne .quiSiSiipefyeuiat"fofis,;reiicta! jj-pulp " cOiifiiitiaf,ofatjonefti suain:rti:rftt:qtiaiiieoepei-at,:
Tursuffi inlrOiit; fegressa autem sciens, Oratipneni! Ifa cotfcI.udenSfaudihusDoinini Dei ef adhdrtatiojie
ad pjnrie opus utileffi, rufsus ad oralioiies coiiftigif,; ad confessionem laudis.ejiis, et .gratiarftm^tcliojieiUi
etdicit: .'• ".-..' . : pro laiiia et tato suJjita, taffiq;ueftiifablli vietoria.
« Confirifta me, Doniine Deus Israel, elrespice in « Universrauiem adofanlesDominuni, dixertintad
« bac hOra adopera maiuium mearumfui sictii pro- « eam : Benedixitie Deus in viftute sfta. t etc. Jam
"«.'niisisli,Hierusalem eiyitatem liiam erigas,» elc. sequitttr cpjftirieijdatioet benediciio Jtidilh, prim.um
Ac si dicat*. Cum fir Iiujusmodi factis soleai mens 'per popuium universuni, deinde.-et;'-per priiicipeiii
poiissime njiilieris mftltum expavescere, coftfifma1 popiili, quiubfinter caetera dicit: .' ",.-.,
fiiehteni el uiarius, ftt quod proposituffi,: est opefe .« Qui te direxit iiiyulpeTa.capitis:principjs iniiiii-
coifipleam,fdqfte :ut;;proinissa tfta effectftiftcpftseqiii ;«!('0fiirii ftostrdfuftiyJ etc.lt!e_git.lCo:dfex'0:faetujs',;^t,:ut|
fjoSsiilt, quibtis pefprophetiis sjcut etiaui ob peccatii rideluf, Ccnveftienlius,in sijigtiiai-i^riuinerd,!h viijniiS
delehda, ila posf pcenitefftiam iLeriimrea3dificalldum, capitis,'"et ca3tei'a,.q.u.iiiitpiain•iiitefim.',etiaftibis in
proifiisisti!, pei' Isaiam neiiipe, Jerefiiiam, Zacha- carftem ejus perculiendp .verisimijesit eanlplura vul-
Tiaiii, Aggaeumet.alios.; ftera inflixisse..:
« Cumqiie evaginasset pugionem, appreheridit co- t ;'Utrion reeedai laus tjia de Preh6minuiJi, qui fiie-
« mam capilis ejus et bispercussit in cefviceni ejfts, t mores fuerintviftutis Doiriiiii, n etc. Ipsa eftim ab
« el abscidit ejus caput, t etc. Attg. saepiusdicloser- liominibus.laus hpiftini jtislQ, qitantactihgue prpye-
nipiieducentesimovlgesifflooctavo'probis, teiaiole- perit, non ibi esse debet. (inquit Augusljiius siiper
- ^650
.629 AD; EX.POSITIONEMIN LIBBOMTODJTH APPENDJX.' ';
•
illud cxvin "Psajni, : Averte o.culosnieos nerideant J , facere npn autlebanl,conati suiitexsequi;;; coiigi-egati
vanilatein) ilnis boni, sed eliam ipsa referenda sunt itaque pfiiictpes,:ac li*ibu.niexereitfts, cubiculariris,
ad latidem Dei, propter quaeboria faciunl viri boni. ut pote qui;faniili'ar'uisingredi:ppssfint,.aggi*essisunt..
.« Porro Achior vocatus venit; i efc. Non habel hoc « Inirate et excitafe iljum finquieiites), quoniam-i
-Graecusparaphrastes hoc Ipco, sed capile sequenli « egressi.mtifesde cavernis suis.ausi suntpfpyoCare*
siatim post principium , ftbi de AchicT iit irienlio, « nPs adljelltim.» Uti vides, quani cphiemptibiiilei' el
isttid illis verbis proppnilur, et cefte ordo iile nuiilo oppfobfiose de-JudxisIo.qftuntur^êdm.o-xJp^nas-suL.
fidftlur coftvenieniiof. ;: oppfobrii daturi. :';' .:-
« Yideris autem Achiof caput Holophernls, angu- « T.iincingressus Yagao .cuhiculum .cjftSje.fG.,cuin
<sliatus pfaepavoi'e,!ietc. Kon praepayore angustia- «.ftttliujii niptiim jacentis seusu atiriuiii capefei;, ac-
tus fiiil, iupoteJUe jam liberatus a iiniore iuor.fiS; « cesslf proxinius atl.coftiftajft ,_ et eJev.ahs;;eaifi,>vfe
sed potius prae nifftift siuppfe et admiratione..con— ? densque. cadayef, > etsi.Baucisvexpjjcat quQniodor ;
sleiiiaifts. fuit, ulfefîleif yicieriins, ubi nunllari ad iftipeiiiim diicuin exei-cittiuin, ipse Baques, siye
contingit subiios aljquoscasus, quif a3titi;eeaiisa.no- :_Yagao,iaiiquam pi-imus cubictilafitis tabej-iiaeujuni
bis sint, mnltum eiiim njii-abile, peritiaftuiii feniiuae HoloplJeriijs ingressiis, inoiiuum Ilplophernem et
faiilum facirius pei'petraluift_~uiidestatim(leliqttiiim iruncum cadavef sine capile i'eperii, eiiam Judilli: in
qupddain aniffiDBpasstiSfst, id eniin Sigiiificat,quod" fugam versa, uhde et exelamavit:
IiauPmuS: «;Uiia-ftiulief Ilcbraea...fecitconfusioueiriin.dQmo
« Et.Testuavit aniina ejus, J pi-oquo tamen quoa- t iNabii.chodoriosor,« etc. Ac.s'i dicat: Kiifiis pfobfo-
dam exemplar-ia leguHv; hcfsitdvit, "ppslquani ad jsuiif :est; nobis ila a muliere exp/jSitum;;id enim
se ipsum ro.versus est, veltit de spmno quodain lse-" njaximiPpprobrii loco semper fu_iibabitiim.. Uhde et.
thargico expergefaClus. -Jiidiciim.ix Abime]ech a ftiulierelapiriis-ictii rulrie-
« Adoravit eam et dixit: IJertedicia lu a Deo lua-,. Tatus,,pef armigeruni suftni sejussil jnteffjci, iie di-
«iin oihni t-ibernaculo Jacpb:, » elc. Adpravil eam cereiurquod mulier iiiteffecisset etiihi : ;_---
sicut -Abfaham»in. Geft. dicilur: adofasse popiijuln •ilQuodduih audissetttprincipes virtuijsAss.yTiofuiJi,,
ierrae, non .adoraUoiielalriie-.fhiquiiÂf.gftsW-quK.sl... ".« scideriiiitoiunes restiihehtasua;» elc. :Jain descii-
serm. 6I),.sed duliae, utvoeant. ijiturrconftisiQ..e-ttufbalio totius cxereitus Hplopjier-
- " ."' - ftisy.quod.eiiam iftcausa-fuit, ftt uihuiS.sepfifipafaT
CAIfUT;JW"'; _" f entadTesistendum. irrumpeiuibiis Isr aejitis.4.turha&
nplqphernis capiiein liiurp suspensq, Achiorque cir- enifri ffiinus proridenl, leste Pliilosopjio. JScindere
Judcei ittuuntin Assyrios, qiti cum Rp~
- cumciso, excitarent, mgtluum invenetunt.
;au:teiii' yestimenla, usitaiius est iti Scriplttifs; qtiod
Idpherneni . fieri solebal, tuni ob ti-islitiani.niniiaui, iaiiiobfn-
-.. « Dixil atilem Judilb-ad omuem.populum. Audite dig-ialkiii.eiri,tuiii ob perliii-baiipiiem , .qftam ut ex,_.
(iiie, suspendite-capul hoc super niui-os noslros, piicationc
" sii opus...
-t erilque cuni exiei-ilsol, acCipiat unusquisque arnia -: '-••• CAPUTXV;-" ; -;,:-"'"'.'''
< sua, s ete. PoSt peipetiatani n.ecem Holopherr.is
Judith ad destruclioheffiaxei-cilus ejus populum ad- Eugiunt As&ijriLpetsequenieshidwos^quiindespg-:
tia cbltigettles valde Iwtaii sunt, mideJuditn a
horlaltir, quoque magis hostiiiin animos frangat, ut; pppulo, et Jdailiim summo poriiifice -benediciiur:
eaput e niufis suspftndatiif jpraeeipit. Stispeiiso,eiiiffi
Holoplieriiis capile-.(m.quit Anibros. de Yiduis) qupd:- J ,'s-Cumqiie omnis excyciius decollatuffilloipplje.r- .
'- vjrorun. consijio fioiipBtuit excogitarl, suofum efft- .? nem;:audisset, •fiigif inehs etepftsilitiniftb eis, J ,
: xit aninios, hostium freji.f:,.Sitpspudoreexci.t',ins,fip- etc. CPgiiiia Itolopbenjis.decpUafiftiie,fuhc.exei-ci--
stes qnoqtie p.tKloreperccllens, eo quod csesi' sint et ,tus ejtis eonsternatus in ftiguiii,se.pfQripitf et tisque
faligafi. Ila ufiius vidtiaj tejjiipefaritiaaiqtte sobiietas, : adeo unus. altefuin prcevenireoiniies coriabaluf,jtit pftiiiia.,
jioii solum.naitirani stianiyicit, sed quod est amplius siia;oi*naffieiii;j., Ihesaurosque ..dii'ipiendosT'e--.
- >
fecitvifps etiam 'forlioresiu, .Ilqueril: ab hostibns.
«-Tunc exploraiores necesse est ul fijgiani ad .« Yidentesftaque filii Isfael fiigientes, secuti. sunt**;,..
« principem -suumi » etc. Ut pote sine cujus volun- « jUos, descenderuitique clangeutes tubis: ,et uiuiaii--
taie nonliceal bellmh coiiiiniiiere; non soltim enira « tes-post ipsos, t etc. Cognifa-iiaque fiiga-Assyrio-
bellai-.e (iiiquit Hislor.debello Judaico), -sed-eliam . Tum;Judaei, magna festiijalipne ipsbs-iiiseqijuhltir,
Viucei-esine-duce_.aptidllOffianos erat Yituperabile. ad ftiajofeni leiTorepi. eoriirii, ut itt signuril vicforiifi
< Tunc Acbiof videiis viftttteni quam Deus fecit; tubis ciaiigentes, non'secus •aG.--.OJim Gedeon, Judi-
c-lsraei, J etc HIc priiiiuift, ut supra dieiuni est, recum cap.vu, conlra Madiatiitas pugnatuf us inbis, et..
suniitiitur quae eapjle pr;Kcedenli, de AcliiQr dicta, lampadibus.se aTffianseosexiefrifpssupefaviti
.6iinl_j-.qul.biisista subjuhguntiif;-. descfibilur. aiilein t ilisitque Ozias.nunlios -per 'omne.s.civitates eti
hicquouiodp yisis niirabilibtis.divinis o.pibus,,.j'eliclo. ' « fegiPtiestsrael-, > etc. Ut quaffipaucissiftiiljostiuhi:{
geiuililaiis rilti,Deo Ciedidei-it,.et circuiftcidi se.jus- fiiga, ppssent, evadcre ,-_IJOJI , contftitlus!-siiis; vibiis '"
seVitAcJjJofi.ifaifttinter-pfoselyios CPiislilutus..fuei'it. Qzias,:ad Qifines.misit lerrniiios IsraelfiuiiiiQsv.qtti-
tam.ijise poslefi.- 5 bfts iii Cos persequcrentiij' ftortabatuf«:Ad nuttiittm
• « Mox.qiiam-oniiies-ejus:
autem ut orlusest dies, sttspenderunt su-- i taqire ipsius Pitihes•paratissiihi ad extreiaos tisqtie
«,pfer inuros caput Holpfernis,'» ete. Inlerposita cir- flijes persecuti s.uiil. Latiiis-auteni isfa prosequiiiir
ciiihcisione Acbipr, quomodo.effeclum stiuni sil sor- in Iitiric IfiQtiumGraecus paraphrastes.-: «-"Et*fiiisit!..
tilum coftsiliuin Judith explicaiur, quoniodo neiiipe Ozias iii Beroniastlien.-et Bebe;,ci,Chftbe.,;.etCota,.e.t.
capite e niuro suspenso , exercilu gregali in Caslra iiTomiieiritentiinuni Israel, qui amftiniiafent ea qtiae -
hostiiim irrtimpurti. : facta erant.et ut Qmnesdi(hiHdereiitiifsuperiftimi-
« Quod videriles explofatores ad tabernaculum Ho- cos in interitmti eoriim. Ut. aulein audieriiiii lilii-
'«' lophei-niscueurrerunt,'»"etc. Jaift morsHolophernis -"Israel, unaniiiiiter cecidcrtiiii eos.us.qtie.Gbobe; Si-
. iijanifestaliif, quoiftodo facta sit describiluf eodem. iiiiliter auleiu el qui ex.Hierftsalem adveft6ruHt,".et
iienipe prdine, qiio Juduh.pfLcdixerat. ex oijiiiibuS, niontaiiis . el.qui in Galaad _ et qui in
t Nullus enini autlebat eubiculiirti virtutisAsSy.iio- Galjjae-a;:,; dissjpavefimt eos plaga*magna us.quequo,^
_"*•'ruin- piilsahdo auf intrando aperire, »: etc. Yirlus :pfaeteriefftntBatiiasciini et.finesejus.:».,; -;*;";
Assyfioruin princeps mililiae eoTum diciiuf, iu qJio . «Reliqtii auiem qtii. ei-antfin ;fiethuiM;ifigressj;,
robur exercitus consisiefe exisiimabaiii, sicui virtiis : sijfit casira-AsSyfiorum,,t etc, Hesidui;.qftiTejftafi**
'eprporis naturalitef exisiit in cofde. Unde Yegeiius de serarit ift Bethulia iutrantes casti'a;;iiostium, spoliis -
lieMilitari: SicutcoreStiii medio coi'pofis,Ita prin- et pfaeda eoruui repleii simt; tantus eiiini fuit in ca-
«epsin niedio exercitus debet collocari. Cum ilaque 'strishosiiufti thesaurtis , -taiitaqiie ouiniuffi omiiis
aiipropiijquaiiies viderent;isti J-udtcPsqliod alioqui geueris pjiiameuloruin vis , ut etiaiii -omftibus;illis^-
651 B. RABANI MAUBLARGHIEP. MOGUNf. OPiiRUM PARS I. 632
quolqtiot inhabitaha.nl Betliuliam, daretttr.; reliqui A qiiffd, teste ibidemIliei*., psalterium m moaum cfvpei
eliani qtii eos ad extreirios usque fiijes erant per- tantum Choi*discoiniHJiiaiursecuudtim illud Psalui.
seculi, jamrevef lefttes aijunde salis invefteruut, qfto xxxr: « Psalterio decem chofdanim psallam tibi. •*
et: iijsi onftsfi pfaeda hj patriam qujsque suam eya- Uijde dictislpcis, et rftrsum Psaiifi,!tvi fere, psalie-
sef.it, idettim esf'qnod subdiiuf : '-"';.: dicitut-ibi: «Exstifge.psailteriumet'
ria::pOiiuftiuf,:iuiri
-.';«:Hi vero qui victoTes revefsisuiii adBeihuliamj cyihara.; »IiUerim el illud iutei*essfedicit tafti Hie-
t et omnia qftaeiUorum erant abstulerunt secftm,?» ron.vquam August., Ghrysost;, efideo super psalih;.
etc. Acst dio.aturpfaeda, qtiam istt TeVeTsiadhftc CXLIXet cjj, item August. stipei* psalm. xxxu et
iiivefteruiit. i-esidua. nuTlftpacto compafanda fuifc,et xxxvi,,qiiodcyihara desui-suifipei-cutitur,psaltefium
multo majoT pfaeda qiiain alii abstuleraftt,fta ut sursum; cythara deorsuni habet cQticavum, psalfe-
oinnes. dttescerent de praedalionibtisipsoriufi. rium desursuiii, illud coucaviim lignum, quod pendet
« Joachiin aulcm sumnuis ponlifex,de Hierusalem cl laclum rcsonat, qiiia coucipitacrcm psalterium
« venil iu Bethulinm cum universis presbyleris superiore paiic, cylhara in iuferiorc parte illudhabeat.
« siiis,'» efc. Quod idein sit cjusdem nomeii Joacliim
et Eliachiin, satis superque dcclaratum cst, fum Cantal canlicitm Jttdilh CAPUT XVI.
ob victoriam, quo populum ati
supra iv cap., mm latitts in piu-fafione. Kotandum
.'ititemhic quali honore Jtidith affecta sil, ita ut vi- graiiarum ctdltorlatur aclionem, et laiideiii piena
tlcndi ejus g-.atia lantum, tum sunimus poniifex, dierum tnoritur
tum universi sacefdole.s BetliuliamvcuirCiIl. « Tunc cantavil caiilicum hoc Doniino Judith di-
« Qttaecnm exiissetad belluinbenedixerunt illam _ « cens : Incipite Doinino ii) tynipanis, cantale Qb-
« omnes, > etc. Prhna faeie videlur velle fexlus, " t ifiittOih cymbalis, niodulamiiii illi psahnum uo-
quod yeniens eo pontifex ipsam inibi nori reperil, ut « vuffi, *>eic. Adversarii de|ectiOfteet Jidelis popUli
pote ad belluiti prbfeetam, atqtie *ideo commodjor liberailone exsultaus caiilicum hoc spiritu inspifaia
niea seiiteniia erit ieclio si legatur Qftasqudd exis- divino Judith decaiilat. Fiiit eniiii ab initio lideliljus
setad helltini, ;etc.-'Ut explieetitr catisa benedicliO-; idcorisuetudinis:iitp;jiia_ victoria staiiifi, caniieuih
fiis, qiui betiedjxerUiitflli;; beJiediGliO:-afttemipsa: :aliqtipd eijm-KJiiefeul,quft:perpeiija fei eoiitiiiei-etuT;
safis maiiifesia; est, in qua iiiteriiri Iipe .ftpiaftdum, meinorial Quale Csl iii prirais iiitul caiiiicum !MoySi:-
quod castitati ejfts asciubat, qftod a Deo exaudita « Canienlus Doinino, J ete. ExiJdi;kv,; quPd Maria
."fuerif; rittdefiotandus csl-hic lOcus in encomium sorOr Moysi tyftipano in manu suihpto, In eumdem
caslitalis. . -_ fere inodiiin quo Judilh ad excitandas iii iaudein Dei
'«' POJTOanfeffi uiiivcrsa, quae Holophernis fuisse feliquas efiam feminas decanfasse ibidem "iegilur.
« prpbata sunl, dederuiil Jjiditb, » etc. Poslqnara Tympafla autem et cymliala iristrunierita sunt, iniil-
benedixerunt illi, tani p&rtiifex quarii ftriiversus po- tiim in Scfiplftris usurpaia; Tyhiparia quidem omfti-
pulus abclamatido Ameii.sive, Fiat, flat, spiriluali- busnota,qfta3 de souo extensoquelcorio facla, uiia
ter, beuftdicfio etiani temporalller Judiih impendituf ex parte plana, iiittis vacua baculo pulsantur, qutE-
(landoilli oitinia ea qi.iaocunqiieiid .Hojopliernem! ift riiaijibus fei-e.iftulierumpoftaii splent,: teste Hie-;
periinueraritjjesse enifti ,efiam;;quamdaih_iepippra-i rwjymft su,pl;aJpcP ciiato.;GyiiibaIa;fero etiam iiota
leift benedictioneijij patel ex.Illo Gen. xxx quod sunt, olini ift saciis Gybelis iiiatris. deurri iaultunta
dixit Jacob ad Laban :,« Dives effeClus,es, benedi- usurpata, quaebacillo sicinuttio taftgunt, ttt cei-lUtti
tibi Domiivttsad iuleriluin tiieum.» _ iG edant sonum.
' xilque
« Et omnes popuii gaudebaiit cjim riiftlieribus, et . Dominus CQiiteret bella, » eic, Ea nempe quae
•« virginibns, et juvenibus in orgauis et citbaris. t cofttra suttm populuin exciianlur, ut patitil hon
Nomen organi ift Scripluris usiiatum est, hinc illud soluminhacde qua agiftius historia-, verura et ifs
Psalin. CL: « Eaudale eum in chordis et ofganO, > Pharaoae,;Expdi deciiiip. tertio; et In Arnalecli,
et ilhid Job XXT:« Touant tyniparium et ciiliai'am, Exodi decinio seplimo; iii rftgibus Chauanteorum,
ct gaudent ad soiiilum orgafti, s et siirillia uiulia. Josue deciiftt), Item in Seniiaeborib et octuagiiita
:Organa lufteiilpfiinispef cxcelicntiahi dictiiiiur om-i .qiiiiiijjie illis millibus una nocte, iiUeffectis ;ieiiqx)j'e.:
iiiaTriusicofum iilstruuieiita, secftnduiftAugiisl. supef Ezechiie;; etalias fi'e(]iieijtissiifle.!;; ! ;;.-•*V
Psalmum tvj Ct cxx; Quale autem sil pectiliare iilttd « Qfti posuit castra"inTiiedio pofMlIisttijUterjpiat;
iiistrumentum oihnibus noluin est. Paftlo ihlerim « ijos demauti omniuni iiiiiiiicoTuih nostroruiu. »
diversa et magis souora fuisSe patet ex epistoia Hie- Iriterprete Hugone de SanclP yiciore locum hune
ronymi ad Dardaniim de variis nlusicorum ;instiu- de cusiodia aiigelorumqtip ex Geftesi, cap.trigesimo
mentorum genefibuS, ubide organo agens, de duabus secuiido,-Jacob de angelis sibi pbviaiitibus dixiti.
(inquit) elejihahiorumpe.llibuscoiicavuiiicoiijungiiur, i Gasli-aDei sunt haec, s et ceriesecuiiduin nosiruih
ctperduPdeciuifabrofuffi su!flaioriaeoififttilsaltir,pef lexlum, quis alius seiisus -conimo.dedari possit iioii
quemdam cythar-Baereaein sonitum niniiuin, quas in video. AliP lpnge Spcclal, et clarior Cst codex Gra3-
modum tonitruicoiicitat, ita ut per mille paSstium cus, sic iegens :
Spatia sinediibi&sensibiliierutique. et ampliusiiudian- «;.Quosiiaiifiii casiris in inediopppuli ei-ipiiit Jijie
fur. Sic apttd Hebraeosde organis, qtiaeijb Ilieriisa- D «dft: niariu •perseqiieriiiiiirijrie; lUbi-beuirilaiida.t
lem usque ad moiJteiii Oliveti et aiftplius soiian- prijnuffi de libeffttione stii, ac deiiide ad libei-atio-
tur, et audiuntui', cpmprPbattir. Duo iiuerim genera nem populi enarfandain pergit. cuffi dicitui*.
ofgatiofum a plftrisque esse dicftntur, pi-inium quod « Yenit Asur ex lnontibus ab Aquilone iu liiullittt-
pfaediximus,. e,l aUrid quod de peregiiiiafioue popuii e (liiie fortiuidinis sua., * eic,-Assur yocat prijicipem
Ist-aeiitici apud Babylofiiossciibitttr :« Suporfluitiina -inilitiije,et exeicilus Assyriorum Hplophefneiftquem
Babylonis, i. etei Cilharaeetiaffi in Scriptuiis fre- .Itii vocat a primo illo Assur de stifpe Noe, qui Ge.
queiilisshua est inenlio, ul locis jam diciis, et rtir- ues. cap. deciiiio dicitur egressus-de ferra Clianaan
suinPsahn. XLII: « Confitebor libifn cyijiara Deus aedificasse Kiiiiyen, a quo dicli suftl Assyrii,« Dixii
Detis jfieftSi »et alibi sa3pius,ita tit diclo loco scri- se.iticeiiSttfum fines iueos, t- elc, Enuuiefata ppten-
bai-idemillierQft; .cap. pfasced- cottsueiudmis:esse: tiiet magiiitudine exercitus cjjiis!.jaiii:!ruiiiasêsjus; ';'
apud liebfaBos.Est autejfi ideui iiistruniehlunl quod paucis pfpsequilui'; omftiaihaec eiiiift , q.uaiiquaiii
lyra appeUatur, unde ubi LSX. leguut Psabn. cii : JudKis ifitei-minatus fuefit,iiiiiil tarifen eofum SUIUH
:« Laudate eiimffi.psalterioet cythafa,_.i;iioiai Ghry- etiecfiim est sortituni, uude et addit adyersalivuui.
sost; qupsdafii y.ertisSe,per nablum et lyiâni. Scrihit c Dominus autem omftipoleiis monuil e.um. » eic.
atitem;Hieroiii efflci in inoduin majuscttlae litterije Sicut in ajiis iiiiiumeris^ sic et hoc loco niauifestum
Delta.et chordis viginti quatuor eompoiJifet per di- - est, non multuiu fuisse curiosftmiriterpi-elem Gram -
gilos yariis vocibus, iiniiulisque, •ictibus el diversis ; fiiaticalium fegularum ,nisi fprtasse iftendumesse
luotlis. coiicitari.. Est auteni simile psaltefio, nisi dicamus:; nihil autem sibj, sed li.ominofotam vicio-
.«&. AD 1EXP0SITI0NEMIN UBRUM JUDITH APPENDIX. ".':; Ml
Tiarii tribuif, idqtie oralipiie quali potest; ljpn cnira A vigcsiiiio priin.o. de Civitale Dei, capite prinio, se-
sufficit fiioftalis eloqtientia, iftquit AiigiistiiiuslQoo cundo, lei-lio, « Hocerif tunc in corporibus, .inqiiii,
supra cilaio ,: justoruni omiiiiim oTallones. exiifiias daninatorum, quod ntinc esse_sciitius In aiiimis
atque trittmphos, praeclai-asqne i-efo.rre .yirtutes, Iiominiim, quod neiftpe dolorem pali possit attiftuis,
quas oftmipotens Deus dedit.eis, quibus" spletcou- mofi non possit. > An autem ilie ignjs GPfpdreussit,'
ferfe vicloiiam, qui vifos et feininas vigere peiTfii- tractans ibidem capite deciifto : « Cvirijon dicaintis,
sit, el insidiosps exercilus capite Sttblalo muiidarit; inqnit, quanquaiji iniris, fameii veiisiriodis eliam
Tecifat auiem quam potest brerissime loiam, sicttf spirilus iiieoiporeos posse pneiia corpQralisigiiis
eoniigUyhisloriam, quaequoftiamex praeeedeiiiijtfts alfligi, sr spiiititsliomiiiiiui eiiam ipsi profeetp'in-
lijaiiifesta est,paucissimis perstriligemus. -'.;': coiporei;, el nuuc poiueniiu incltidi corporalibus
t HorruefuiitPersae coiistaniiaiiTejiis,etMetli aiida- nieftibris, et lunc pplerunt coi-poriiiii suorum vincti-
ciam ejus, •>ete. Estetiani isle lociis tioiantliiScoii- -lis .itisoluhiliief alligari,.i GeJienna"itaque illa, quae ;
.tfa Zieglerum. Teuipore enitft Sfto, Nabucbodoftosof Stagftumignis, vel sUljiiiUfisalibi (liciluf, cofpoi-eiist
ille, mii lempore Josiae claruit, nofi habtiit Pefsas Ignis erlt,. el cruciabit daftjtiiitpfiim coippra; ;>;Si
. sibi: subjectos,qiiin quod paulo post fllii ejus a GyiiJ quaTatiir aiUeni tihi, el qualis sit JgniSilie, resppii-
Persa iinpio exnli sltii, Dai-ius autein .ripster Hy^ det fbideiii,. capite decinio sexfp Aijgustinus-: Igiiis
siaspeSjtam Persis, qiiam Medis, et Assyriis;impera- seteriius cftjusifiodisit, et ift qiia ftiuftdi vel reium
vit, sub quo jaiii vigebatnionarchia Pefsica. ,_-. ;' parte futurus sit, liomineift scire- aiijiifor iieiiii-
Adonai, Dorniiie, Deus inagnus es ttt, »"etc. heiij; nisj fotte cui Spiriins diyiniis: psiettdit. » ;
'_._<;
Hjc filem videre est quod dicit Hieronyjiius sftper g Finito autein: cajitico Juditb jam. coriimeiJjoTaid,;
illiid psaimi : Doiftine Deus*nPster, quod" cuiii iii Tedititerum aftCtorIilji:opiiitiO;ad hislofiiB ftouii-
HebfaeO legilur, nomen Deus getiiihatum ,: priniii m ' nuaiionem; . ". •::,-::-,,;..:
sit tefiagrammaiort, secunduni vero sil Dei conj- « Effactum est posl haec, oniiils popjiliis ppst vi-
muiie,id quod oslehdendumiioc modo; Atlonai Dp- ; « ctoriani yeftitfii-Hiei-iisalem adorare Doiiiintihi, »
fnine, Adonai eniiii 'Hieroiiymus Exftdisexto trans- elCi In graiiaruin aolioiJem profectus est pniriis1:
t!ilit_ pro nomiiie Dei lctragrammalon.i id est, popiiiiis in Ilieriisaieni, qjio tibi veiiei*ect pufiflcati:
qiiaitior litlerarum, quanqtiam alibi fere interprete- suiilaquaiustraiiouis seciindiiin fprrnain desci*ipt:iiii
lur Dominus. Unde. et ipse epistDja ad;Mai*.cel(tiiii .Nuineroriini deci.mo IKJIIO.Holocausta et Iiicerisa''-.
inter varia Domini noiiiiiia mystiea islud enunfefaiis, Domiiio Pbtuleruiit, - Eecunduift factijtales qiiisqtte
Dominiisinterprelliiur. Noiaiidum atitem quod qua- suasi " .',.. ;:,-
iuoriSfa3 lilierae htijusuomiiiis, sc. he, vau, Mtiocl, « Porro et Judilb ftiiiversa yasa bejlica Holoplier- :
i.ioii. siiit coffipaclaead hoc_ ut ex eis dictio aliqtia « riis, quae dedit -1111 popiilus, et conojiajttiri,-qftorl
fofmelur. el idcirco nomen esse ineffabile, quod He- « sustulei-atde ctiliili ejiis, oblulit iij.aiialhema obli--
bfaiis revera ineffabile dici videalur, quod tuup eis «-vipilis..ft Nolauda est hic rcvereutia erga Dcftm
reyelalum non fuef.it- Triiiitatis:,S',icrametttum;,eisi ipsiiis. Judith, qu.-c noii ausa Csl sibi-coftseryare
iitlefis fuerit adttmbraluiii.- Hinc Exodi sexto, « Et _.spolia silii jure dala. scd obttilit ea Deo e't saeertioii-
iiomeii' meum, he, vau, he, igd, iion indicavi eis t bus iri Hierusalem, idque in anathenia obliyioiiis,
quod si in syllalias- cQgeietui', pi'diiiifttiafeluj-quef Id est, ea coiidilioiie, ut cis neruo uuquani ufere-
esse vel essentiaiu, aui geiiefaiioiicm sigttiiicafet.; 'J, tiir, sed asservareiiiuf liiftttuhfn niemofiani peipe-
Nec igiiofahdum quod iod, nun, claleih, cdepii,Ado- v' Iiiarii".tanise. lainque niifabilis per feininaiii faclae
nai_ Doniini mei, ftumero -miilUlUdiiiis-.--signif.ci_t,viClpfiae.
qtiando scriliitur eisdem litteris, et puiiclis quibus « Erat-autem pppiilus jucuiirlus secunduni .•faciem,'
protiuriliatiir; iu translatione autem Chaldfica, pfo , « sancloi-um,.> etc. .Istud addiljir, iie exiSliiiietiiT
lioc noiuine Dei tctragfaiftmatoft seffifjef ppjijiuf ; gaudio dissoiuliol-fiiisse faciiis iste nopuliis, sed po-
" ' • TrinijUitissigijificaiiduni,Jut : tiiis devdle, et in Doiiiino gavisus iMisse secuiiduni
itiplex iod ad mysterium
vitletuf. ., ; ; ilhid Aposioli::' « Sempei-in Doniiuo gaudete. »illuii
-. .« Montes a fuiidamentis maiiebunt cuift aquisv f eiiim seciiftdum facieni saiictorurii idein est, ac si!
elc- Alludere videlur ad exlrehiuni judiciuin, qftp dicat: sictit decet sanclos,
iuimineiUe, ut esl Lucte vigesiiriopfimp, « in lei*j'is « Et Jiidith praeclarior erat iiiiiversaclen*aeIsi-ael. »
eii.t pfessuia geiitium prae cotifiisipne sotiilus riiafis: Eclipsls eSse vidctuf, et supp,le_ndura_ universcetcrrw:
el flucluuni, et nioiites, etpetrae, sicut ccra lique- tiiuileribiis, .aul siiijile quidpiani.'.;.." .-
sceill igne coiiflagraliotiis. > « Erat auiem vifiiiti castitas coiijuitcta, > elc.
« Qili atiteiii liment te, iiiagiii erunt pef oinnia. > Nttiicosiendil qiipmodoreliqusuvitaesuo fempofe iion
Lalius islud in hunc nioduin legit •jGrrajcus Paraplira- ftiinus saiielam et caslam, qtjam aiilea a priijcipip
stes. Timenlibtts aulcm te tuin propiliaiieris, qup- vidiiiiaiis vilain egei-it; uec elala vicforia inens (Vifts
iiiarii parum tibi omne sacriflciujn In odofeni suaiii laqueos d.aboli jiicitlerit; eral iiitefiiii diebiis
vitaiis et miniriius pnniis adeps fn hpiocaustuiii feslis iu niagiia glpfia, non cx superbia', attt vaiiij
tiiuni, at qui*timet Dpminutii, miiguus seftipef. Et jgloria, spd ad petpetuain comiHeniorationein:laiiti
sic erit idem istud ciun-illo Psalnii. « Sacriflcium JD beiieiicii.
"aiileiiiet oblalioneui noltiisti, t e.t illo qtiod tJix.it « Mansil autem itt donio viri sui- annis eeniuiri ef;
Saniuel ad Sauiein, « Melior csl oljedienlia, qttattJ; « quiiiqiie, ~'tetc. Hunc locum nosifa seiiteiitia coii-
vicliiftae, elc. : tra Ziegleri plane Confirmat seiileiiiiam, qupiiiodp ;
t Vae geuii insurgenti stiper geiius meum, J elc, eriijij pPittil Judilh cenliiiij quiiique. aftftis manere
Jam .velul spifitu quodam pi-oplietico Omnibfts in CIOUJO vifi sui, quanrlo aftriis lioii ajiipiiuSquadra-
iis qui fideles prosetjuuutur jiiiliciuiii njiiialuT giiuadiiobus;, a teiuppre Josite , et touipluiii sitdc-;
exlretiittm , et d.amnaiionei.n ;ftlcinam. Unde et slnictiift), ct Omnis populiisj lain Juda- qtiaifiIsiael,,
stibdit: - -.-., iii Babylonem ductus capliytis.
• Dabit enim igneni eiyermesiftcarneseftfu.fti, J); « Eidefiiiicta estet sepulta cuui yiro suo jij )_e-
ctc. Sic enim fere Seriptufa ubiqtJe desigilat pcenas .« Ihtiliam, ct luxit eam oijjnis populiJS diebusse.
iftferni, ipsasque his lioiiiinibtts ftoiat,;quale etiUud -«;pteni.;» Varia locaiii Scripiuris; iftvjenire; est_ f
Isaiaeultimo : « Vernjis eorufii iioii morieluf _et ignls iluibusdeluiiclos luxeruiitprQximi i» yiyif degeiileSi;.;
npu exsfinguetur, s id esl eiiiiii quod et Jlic!sttbdit:, Sic Gejiesis yigesimo feftio, plajixit et deflevif:-uxo-;
« Ut ci-iicientiiret seiiliaiittisqiie in sefimiteffiitfti.'i feui suam ''.Sftfaiti Abrabani. Sici Geiiesis iiigesiftio
Qiiod quomodo flcri jjoSsit,ut ttempe semperafdeaiit qiiintpvob jiiCtumquCift.Iecit jsfael'.,eum;.filiis'fii
corpoi-a danjnaloruin,et liunquanifaftien •cpiisuniati- niofle, -Deljborae nutricis, Itehecctc apiiejliitus esi;
;.tur, qftomo.doauteiii.id fialTfactaftsAiigftslirius.IibT.p.-IPiiftSflie querctis.lleius. Siciiipiiuo.Jjfi.ijb luxefmjt;
653 B. RARAM MAURIAnCHIER. MOGUKT.OPERUM PARS I. 636
cum Josepb oniiies seiiiores tlomus Pharaonis; vene- A rurstim ohstat, quod capla Hierosoiyma Nabtichodo-
i-untque atl aram Achad, quaesita esl irans -Jorda- nosor omnem populum in captivilalcm transltilit
iiem; ubi celebraiites exsequias pianetu magno atqiie exceptis paucissittiis, qtiibus Godoliamfilius Arcliaii
vehementi impleverunt sepiem dies; et idcirco vo- pficfueral, ipsi nOn diu postea timentes Galilaeps,in
ealum est nomett loci illius planctus Jigypti. Gene- jEgyptum'migfarunt. Deinde posito quod.parcitum.
sisuliirrift, qiiod el in priucipio ejusdem capilis dici- fuisset quibusdamTeliquiis deoeih trJbuiiiti;hincnoiT-
iin*: < Flevitque tiim Êgyptus illa-septem diebus. » fit ullo pacto verisimile, quod Bethuliae parciltim
S!c Numerorum vigesimo. « Omiiis muJtilud6;Videiis ftiisset, ob qtiam tantam cladem accepisset ipse ejus-
- occubuisse Aaron, flevil supef eo tfiginla diebus, dem Nabucliotlonosorisexercitus; bie vero dicilur-
pcr Cunciasfamilias suas. i Sic et DeuteronPmii sepulla in Bethulia :-posset intei-inl forlassis eUiigii
-
ullimo : « Mortuo Moyse, fleverunt Israel in cani- quid ad ista reperire, sed plane ejus senteniiam fal-
pestribiis Moab trigiiila diebus..*>Unde de-excesstf sam arguit; quod sequitui*: :
jj-atris capileprimo.Anibrosius Iracfatis, an liigendi < Ttiiic aulem omtti spaiio vilaeejus non.fiiit,,quii
"siiil tjioiifti : < Non oftinis itifidelitaiis, hiquit, aut «:periiirbaret lsrael,. et poSt moftem ejus aiinjs
iijfifmitalis est fletus. Alius est ualftfae dolor, alia «•niultis. > Quomodoeiiiin non ceusebitur peiiurha-.
tristitia diffidentiae, et plUrimuni refert desiderare tiis Israel in tanta affliclionein Bahyloiieni transla-
quod habueris, et lugere quod amisefis. Eecertint et lus, qtiod configisse manlmstum est, non amplius
niagnuni planclum siii, cuin patriarchaesepelifentur i: qiiam 42 aimis a tempore Josiae. Si vero -noslrani
lacrymae ergo probilatis sunt iftdices, non illiciti de Dario Hystaspe sequamur seiilentiam, noii inve^
dolofis. i Hinc et Chrysostomus hoiniUasexia super n nimiis perttirbatuffi fuisse Israelad tempora usque
Joannem. « Non lugere, inqtiit,,sed iinprudentef iu- Machahajorum stib Anlioeho; nam quod retuerif.
gere veto. Non sum iinmanis alque cfudeiis-; video eiiain ipsoPbilone testeposinjorteniHolophernis no-.
iialtifam dolei-e, et quotidianam requirere consue- stei- Artaxeixes sire Nabucliodoiiosorperfici tem-
ludiifem ; non licet ijiillo affeciu moveri ftec laciy- plttni, paiicissimis annis id dtiravit, neinpe lanluni
niari, sed leniteret prudentCr, et cuiii:Dei,liiriore; t< iisqtie ad hnperium Darii Lohgimani. Unde nec-
ciijusmodi etiam pliira vjdere est apiid eunidem in Deiiufbatio vere dici possel..
fiiie homiliaeirigesimifisecundaesupefMatlbaeiim.. « Dies auieui vicioriaehujus fesliviialis ab Hebraeis-
Notandum estinterim hic qftod dicit Juditli sepul- i: iu iiumerp sanctPruni; dienim recipilur:, i eic...
iam in Betliulia , idque conlra tolies fepetitam sen- Magiiain gratilftdinem populi Israelitici ostendit O'J
teiitiam Zieglci-i, ad id enim quod statim diximus viciofiam a Deo tam mjrabilem concessani, iiiideel
de destructionft Hicrosolymae,fuftj statim secula anhiversariaffi ejus nieinoriaininstituefunt. Quomodoi
tempora ipsius Josiae,quaeritipse-effugium, dicemlO; et Eslher cap. ix iristitulumest, iit quaftani decimam
Ipsam mansisse cuni suis coritribulibiis, sicul et aliae ct quiiUaiiTdecimam mensis Adae pro feslis susci-
iiiidlaereliquiae decem trihuum reinaiiserant. Veruin pereiil.
MKJkTt &&MMM1 'MMWB,&

FULDENSIS ABBATISET MOGUNTINIARGHIEPISCOPr
EXFOSITIO m ;LIB_MIffl. ESTHEE

'''" "
." :'. Z '_'.'"'fAJNNO836.)
'
PR.-EFATJO . iC omnipotens, qui illius i'egihaementem ad liherandas-
ADJJUDITII ACGUSTAM. populi Siiicalamitates eiexeiat, te shnili sttnlio labo-
Libcr Esfner, quemIlebra_i iiiler hagiographa an- raiiiCiiiad aetefiia gaudia perducere dignetur__
iiuiuerant, multipliciter Christi et Ecclesiae sacra- CAPUTPRIMUM.
jmeniain mysterio continet: qtiia ipsa Eslher in Ec- Dc Asstteraregc et faiiiosissitnoejus convivio..
clcsiae typo popiilura de peficulo liberal, et inler- « In diebus Asstiefi, qtii regnavit ab India usque
fecloAman, qui interpfetalur t.nirju-iVas,-partemconvir< yEUiiopianisuper cenlum vigiiili septem proviu-
vii ei diem celebrcm miltit inposteros. Huiic quidem < ciaS : quando Sedit in solio regni sui. t Iiisloriani
iibriini asserit sacrae historiae interpres de ai-chivis Eslher rioii solum diviiiilibri, sed el Josepbi Aiuiqiii-
llebracorum Televatumverbuni a yerbo exprcssius se tatiiiii CQntinent, licet in aliquihus historica ilaria-.
ffansiulisse. Attainc» ea quas in edilionCynlgala re- lione (lifTerant.Sedet illud in quaeslionemcoiivei-fi-
pcr-il-nonpenitus praelermisit, sed Hebfaica veritate tur quis ille Assuefus fuit qui reguavit ab Iiiuta
plena fide expressa, caetera quae exlfinsectis.invcnit usqtte yElbiopianisuper ceiilum viginfi septein pro-
juxta fliieffi libri addCndosubjunxit. Nos aulem ea vincias; nanihuiic niemoratus Josephus refeii Cy-
.qiiaj ex Hebraooriiffifoiite prolaia sunt, allegorico riim- esse filium Xei^xisregis,. qui post Dai*iuinpa-
seiisu exposuimus. Cselera vero, qtiseex Graecoruift1D tiuuni suum regnavii in Porside. Hiinc ergo CvTti"1
lingua et lilteris insuper addila sunt, et obelo prae- dicit Artaxerxem apud Grsecos vocari, qui Longi-
notata, exponere priElerniisiiims, sed horum senstts inanus cognominabatui'; regiuini lenens annis qtia-
studiosus lector, cuin anleriora bene rimaycfit, salis draginla; sedego non puio Esther eo tempore fuisse.
Tu o eiiim Esdras de scribit "
agnoscerelpoterit. atiiein, iiobijissinia.regina, uunquani ipsa siluisset, qui
,cum sacramenta divina in expositis bene aguoveiis, hoc lempofe Esdi-affiei Meiraaiii reversos esse de
incaeteris quid seiitienduin sit, fite cCnsebis. Deus Babylone,'et ea deinceps consccula qttaeab bis gesta
657 . EXPO.SITIO I'S LIB.RUM.ESTIIEU. f -338
rcferuntur. Eusebius ergo iu Chronicis suis arbitra- _^. ille rex histoncus peifiJus eiat, quasj; propler hoc
balur hunc Assuefum esse Artaxerxeni vocatum ; regis justi typum, tenerc nullo modo possit : uoti
regnavit quoque posl Darium palruum suum cogno- ettim dicimus quod perfidia seu peccata alicujus,
lnenio Nollium, aiiuis -40. siye fidelis, sive eliam perfidi, isiius aclus expri-
« Snsan civitas regni ejus exordium fuil, t Susis maftf < Qui peccatftm non fecit, nec;est inventus
melrppolis estPersidis, quain aiunt hislOrici Mem- dolus in ore ejus (/ Pelf. n). > < Quaeeniin societas
nonis frailrem conslituisse. picta autem Stisis, quod luci adtenebras; aul quas convenfio Ghristi ad Be-
iriimineat Susis fluvio, ubi regia est Cyri, lapide li.al .{•// ,Cof. vn), t Sed bona facta ap justa judicia
candido el vario , ctim columnhVaiii-eiset laciinariis cujusquamad nulluni melius referunlur, quam ad
•
gemmisque distincia, cOnlineris etiara sirnulacfum ilium de quo est ouine borium, de qtto scriplura ftst
coelistellis micantibtis prajsignalum, et caelerahuma- < Judicabit prbem lerrae iriajquitate. et; populos iu
nis mehlibus incredibilia, Ubl et praesens rexconvi- verilale sua (Psal. ix). » Nam sicut gentiliunTeffo-
viuni ffiaxiiriufficum graiidi apparatu, et divitiarum res alque ihipia facta, ita hec fidejium transgressio-
copia subjectis populis exhibuisse tiaTratur. Unde ncs atque peccata facile per siniililudiiiem veritali
sequilur: coftjpetunt. Hasc enim ideo diximus, quia qtiidam
« Tertiq igitnr anno imperii stii fecil.grande cori- ^ doctorum David factum in Uriam et ttxorem ejus fi-
« vivium principibus suis, el pueris fortissimis Per- guraliter transferunl ad Christum et Ecclesiam. Quid
« sariiiu et Medorum inclylis, et prasfectis provin- causae esl ut aliquis dical Moysis dubilationetiTad
« ciarum coram se, til oslenderet diiftias gloriae aquaiii coiitradiclioiiis,,Aaronis,fiCiioneiii in facltifa
< regni sui, magnittidineni alque jactantiam potenlia3 vittili, Salomoiiis libidincm , Exechiae arroga.ntiam,
< suae multo lemp.OTe,cenfum Videlicel et octoginta Pelri ab.negatioiiem ac Saulis blasphemiam Redem-
« diebus. Cuniqueimplerentur dies conyirii, invi- ptofi iiostro figuraliter convcnire? Altanien* rite
« lavit omneni populuni qui itiventus esl Siisis, a ntillus denegare potesl eoruni bona facla ac rectain
< maximo nsque ad liiinimum, El septem diebus doctritiam plftrimum illi tesiiif.onium praebuisse.
< jussil convivitim praeparari in veslibulo. lioi*tiet Unde nemo nos reprebendere.debetquod rcgis ma-
t uemoris, qtiodregio cultu el nianu consjtum eral. gul pia opera acjusta judicia regi el judici omniurti
tr Et pendebani ex pmui parte tenloria aerii coloris saeculorum quodam .niodo similando coraparemus,
<et caihasini ac hyacintbiiii , sustentata fuuibus quia suum est qiiidquid bontim est, et ab eft refugit
< byssinis atque pufpureis, qui eburtteis circulis praftis iniquitas. Si cui auleni videfur. iiicongruum
< jttserli erant, et columiiis inarmoreis fulciebanlur. csse quod dicimus, Iegat Isaiaiii prophelam, qiti Cy- ,
« Lectuh quoque attrei et argenlei super pavliiientuin rum r.egem Persaruin honiinem gentilem compai-avit
< smai*agdino et pario stralum lapide, disposili Redemplofinostro,dicensexpersonaDomini : «Dabo
« eranf : quod miia varieiale pictura decofabal. Bi- tibi Ihesauros absconditos et iircaria secretorum, tit
« bebatit autem-qui iuvitali erant, "aureis poculis, et scias quia ego Doniimis, quoniani voco nomen tuum
« aliis atque aliis vasis cibi inferebaiitur. Yinum Detis ISrael, propler servunf meum Jacob, et Israel
t quoque, ulmagnificenlia regia digiiuffierat, abiiB- electum meurti, elvocavl te in nomiiie tuo; assimi-
« dans et praecipuum ponebaliir. Nec eral_fjui.no- lavile, et nOn cognovisti nie. Ego Dominus, et non
t lerues cogeret ad bibendum, sed sicut rex slalue- est aniplius, exlrame.non est Deus. Accinxi le, ct
« rat, praeponens mensis singulos de principibus non 'cognoyis.lt me (Isa. XLV).t Legat et opusctila
t suis, ut sumeret uuusquisque quod vellet..» Haec Patruni, qui actus Sive casus regum reproboruni
prajparatio opttlentissimi couvivii, licet hislprialiter Saulis et Jechoniae sauctissima Redemptoris nostri
. diviliat-um pompam et deliciarum luxus regis po- opei-a figuraliler desigiiare dixerunt : Saulis videli-
.tenlis demonStrare yideatur, tanien sacraiiore my- cel uncli in fegera, sed nierito scelefum suoriim oc-
sterio potenlissimi regis nostri, videlicet ppmini cisi, super iiinoxiiregisChristimorteinterpretantes ;
Christi, divitiarum spirilualium magniludinem ac n Jeclioniaevero translalionemde Judaiii Bahyloniain,
vitalium ppuiii excellenliam, quas ille secuiiduni inp- quam propler peccala sustinuit, ad gratiam ejusdem
duffi dispensationis suae unicuique fldeJitiin suoruift Redeifiploris nostri fypiciTeferenies- qua, relictis ob
largiter distribtiif, significat. Ncc euim alicui rex peffidiam Judaeis, ad salvandasper orbem nalioues
ille ditissimus, qui uxoris suaefidelissiraae precibus transmigrare dignalus est. Qui dicta vel acla Plia-
exoratus, Judaeorum, quem iniqui meditabantur, raonis sive Nabuchodonosor typice super hostibus
iinminenlem Temovit inleritum, quam Redenipiori Ecclesiae irilclligenda tradiderunt. "Verbi gralia .^
nostro per liguram aptatur, qui quotidie saftetaeEc- Pbarao pfaecepit irifantes populi Dei masoulos in llu-
clesiae, quae sponsa.ipsius est dileclissima, oralioni- mine necari, feminas reset-vari: qttiadiabolus fortia
bus interpellafus, liberat. ejecios suos de Iiostium iu nobis opera exslingiierc, fluxa el infirma cupit
manibus, atque iriimicos eorum dignaesubjicit vin- eiiuti*ire,"; Itfem^Nabucbodonosor jussit onuies popu-
. dictae. Ojiod auteffi Eslher typum Ecclesiae teneat, los sibi subdilos audila voce symphoniarum et niiisi-
nulli dubium est; nee ipsa alicujus sponsa quam corum proslratos adorare staiuamsuara. Et diabo-
Christi ullo modo dicenda est. Unde refugere quili- luS satagit gehus liuthauum per dulcedinem pompae
bet haftc interpretaliouem non dcbet, pro eo quod lericstris a rccliludirie liieiitis inflectere, el-ad.se-
*39 K. KABANI MAURI ARCIJIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 640
quendam cupiditatem, quae est « simulacrorum A . ei hyaciiithini, > quia ibi ornafus spiriiualis sliidii,
servitus, t deceptorum corda perverlere. Si ergo et Splenilof coeleslis sapienliae eum fulgore virlulum
quaedam opera, vel just-c poenae reproborum in fi- ad itistructionem in ea digne consisleiilium micat.
•gtira noif soluiri malorum, sed et bonorum praeces- Carba.sinuseliam color specidn auri (ut quidam vo-
s.er.uiU,cur lioiietiani bofti boftofuiriacttis sive ser+ lujil;)praetei)dit ct nieritd iiitdri cdmpafaluf divinae
miiries, qiii in prophelito voliiinine continenlur, bo- sapieiitiae, quaein cultu et religipne pjetalis maxiine
na sequeittium gesta praefigurare poluermit? "ViiiUS excellit. < Et hacc lenloria byssinis funibus atque
namque sacri eloquii, ut quidam ait, aliquando sic piupureis exlenla efaut, et coiumttis marftioreis
tranSacta narrat, ut ventara expfimatf sic f;ictofem fiilciebanlur. Byssus eiiim' mortificationera; Carnis
approbat, ut ei in mysterio coiilradicat ; sic gesla significaf, ptu-pura sanguiiiem marlyrii, ebur casti-
damnai, ut haec mystice gererjda persuadeal. Item latem cOrporis, et coluinnae manuofeaefij-niilatein
videartuisopttscula sancliAugustiiii. qui etiarii septem saiictorura docloruifi. Ber.e ergo dicitur qiiodleii-
virosunius mulieris sine filiis defunctos, de'qiiihus toiia diversi colorisbyssinis. fttnibus atque purpu-
Saddticaeij resurrectionem neganles, Dominuin ten'4 feisper circulos ebuiiieps iii eoliirtihis niafinoreis
fabant, cerlani ecclesiaslici sacrairieiili: figuram suspensa essent,. qtiia. decor sanctae EcclesiaB,sive
dixerat habere. Nec non et mulierem et sterilitatem B sit in tiieditatioue sapieiifiaj seti in ftrofectu virtu-
ejfts et niortem, ipsorum quoqtie .virorum moiiem lum per coritinentiam" alqtie castitalerii corporum,
iiguras esse rtjcmoi-abiliuinreiTitiidocuit, ctimliahc scilicet ciini niariyrii dignilate in docloribus sancli
hislofiam rieque ipse Dbraihus, neque evangelista- Eva-iigelii fulgere debel, et tafti in. illorum. verbo
runi quisquam cx sua persona ilafiaveril; sed qiiae quam eiiam exeniplo ad mtiltorura notiliam perve-
impii nefando ore conti-a Dominum prolulerant,. . uire, ut ab his instfucli, his ittcitati alqtie confor-
erangelislae propler sacralissihuim DQiriiilirespoft- taii, ad -aulam coelestis Impeiii. rife peiiingere pos-
«ttfti sttis lilteris indiderunt. Haec ergo et his similia; siiit. Ibi quoque « lecluli aurei .aique argentei supef
lector fidelis in sanctorum Patruni dictis liireniens, pavkttentum smafagdino et pario straiuiii Japide,
jion nobis"impfllel, si ad eoruffi siinilitiidiiiem iii rio- disposili efant, quod mii-a varietate piciura decora.
sfris opusculis aliqua iiiseramus. bat, ii quia liurailitas sancloruiii diversis speciebus
< Terlio igitur anno imperii sui rex Assuerus fecit vafiarum virtutuni decorata, in iiiedilatioue diviiti
'
grande coriviviuin"cunclispriricipibus et pueris suis verbijet fn indagalione verae sapieatiae electis Dei
Ibrtissimis. Persafum et Medor.um, ut ostenderet quielerii inlernac praeparal coiitcmplationis: Ubi sua-
divilias gloriaeregni stti. » Cum Redetftptor noster, vitas" agiiitionis et dilectionis Dei pie qu;Bi*eniibus
queni Assuerus el nomine expriijjit et digiiitate, in- C done Spirilus sancli largissime infunditur. De quo
ierpi-etiiliir enim ostium sive 'atrium.iiieumZcum Pa- leciulo spoiisa in.Caiilico caiiticoruindicit: «Lectulus
tre el Sjiifitu sancto senipilefnum hominis impe- noster floridus (Gant. 1), i qtiia riiittirum sancli qtti-
riuni, lertio tempore istifts saeculi iiicafnalioiiis suae, que citift li-anquillitate tenippfum utuntur-, el a tri-
htimano generipaiefecil sacrameiitftffi, et nobis yitae, bulationuiri lemporiljus cessant, lujic maxiirie lectio-
apei-ult adiium, spîiualesqfte epulas fidelibus suis. nibus sacris, jejuttiis, oralioiiibuS caeterisque fiucti-
abuiidanlissiine minislravit. Primum ergo tempusj bus spifilus vacaut, et in supernorum contemplatione
auie legem fuit, secunditm stib lege, tertiuin sub, tunC sese altius aliollunf, ad specinaiidum-utique
gfatia, iri quo videlicet evangelicam pi-aedicationem i gloriaminajesiatis divinaj, Cum serenum ab exle-
ac corporis et sanguiiiis sui universis genlibus opu». "rioribus occupationibus tempus accipiunt. Smara-
leiUissimam paravit refeclionem. Hujus scilicet con- gdus cnini geinnia est a nimia viriditale vocata; Pa-
rivii excelleiiiiain in parabola Evangelii ipse Do- fiusque genus est marmofis' carididissifiii.Et aple
iiiifttts, nlji de rege qui ftuptias filio suo fecil, ct de. dicituf ljis duohus Japidibus jjaviifteriluin esse de--
ccena magiia per honiinem facta refefebat, spii-itua- piclufti, ulli lecti ftteruiit positi, qtiia per caudPreiii;
"
liter mysterio nobis commendabat. « Septeni crgoj hocest, caslilatem cofporis, et per virorem bonae
diebftSTexhiaguus conviviuin jiistrui fecit, iu vesli-. menlis iii gralia Dei seniper virettlis bene construi-
bulo horli ei fieinoris, quod regio cultu et nianui tur fundamenluin huraililatis, ubi condigiiis quibtis-
coiiiposiluni erat,» cum Redemploriiosler lolo lcin- que praeraiurii praeparatttr aifefrise quietis. Unde
poi-e islius vilae, quod per ijuiueruni discurrit sejite-. scriptuiu est: «Beali pauperes spirilu, qiioniam ipso-"
iiarium, in praesenti Ecclesia, in qua unusqiiisqtie3 rum eslregnuiiicoeloruin (Matth,v). t Et, «Quisebene
lideliuni seinetipsum recla fide et bonis operibus adl bumiliavefit, rite exaltabitur (Mtitili.xxiii).» Hincea-
iiifroitum piiradisi ci ffegiiipriiipafat ccelesiis, pa-.! deiii Yeritas alibi in Evangclio ad discipulos -ait:
bulo diviiij veibi et dapibtts virluluui eleclos sftoss! «Discileame qiiianiitis sum, et humilis corde, et iu-
saliat; qiialetius deliciis et jucuiidilati supefni regnii vciiietisfeqtiieift atiimabus vesfris, jugum eiiim iiieuiu
peroitmia habiles fianl, ubi arbores frucliferae coii-- sutive esl, et onus nieiim leve"(Matth. xi). > <Bibe-
silas surit, boe est, sancli viri et botiis nieritis prae- bant auteni, qui Invitali efant acl' reg-aleconviYiuin.
clari, doiio lai-gienlc divino, sauclae conversationiss aureis poculis. » Attreis poculis bibunl, qui iu pre-
ei reciaj doclfiiiae ostendunt decorem. Ibi peiidcntt tiosissimis sancli Evangelii dictis sapienlianr divi-
< ex. pmui parle lculpria acrei coioris el cafbasinii nam,liauriuiif, hisqttc cibi diversis vasisinfci-uiiliii'-.
N EXPOSITiO"IN LinRUM ESTHER. ... _ 642
(34i
qtii in lectionibiis-Iegis et propheiafum aposlolo- A cunditas carnis; SiC praedieanda suiit bona, neef
fumque et Evarigeiistarum mulliplices dapes spiri- •latere juheanttir et mala; sic laiidanda sunt bofla
tualis dOctrinaeaccipere nofunt, quibus saginaiilur sumuia, ne despic.iaijlur ullima, sic nutrichda, sftnt
animae quae atl ritara niilriuiitur ;cteriiani..*Viiium ultiitia, ne diiHicredunlur sufficere, nequaquam ten-
quoque ut magnificeiiliaregia digiuim est, abundans dalur ad suiiinia. Servus ergo fidclisel prudens, qui,
ci prtecipuuiii convivaniibus ponitur, cum doiiujn coustituliis a domino dispensalor, conservis sftis in
crjelestisgratite singulisquibusqiie fidelibussccunduni leinporetriiici dat mensiifam, voce Douiinica lauda^
dispensatioiiein divinie clementiic et saneti Spiriliis' tinVel sjiper oiniiia bona sua constilueiidus proiiiit-
dislfibutioiieui Iargissime iinpendiitir, qtiando jnxla titur. U11.denecesse esl ut (|tii vcrbi pocula niiiii-
Paiili senieutiain : « Chari.las Dei (iiffusaest iri cor- sti-jit, discfelioftis norniaih leneat. qualentis de mi-
dibus iiosiris pel* sanclum Spirilum, qui daliis est. nislefio suo inagis laudem ct praeuiiuni quanl clani-
nobis (Roin. \j, t el, « Unicuique dalur manifestalio iiuin etiofiiieftta coftsequalur.
Spiritusadutilitatem.Alii quidemperSpirituiiidalur GAPUT II.
serino sapieiiliae; alii autein sermo scienliae, sccun- De Vasthi teginti qucc,vocafa ad recjein,venireapluit,
duiii etimdem Spirituni: alteri fides iii eodem Spi- ob qitod a digniiale regulidepositael a niaritp repu-
rilu: alii gratia safiitalum in iino Spii-itu: alii ope- B dictta est, ,
raiio viiiiilum, alii pfopbetja, alii discrelio spifiluiini," < Yaslhi quoqttc regina fecit convivinm felnina-
alii genera lingttarum, alii iiiterpfetatio serinonum « i'um in palatio, ubl.Tex Assueriis lnaiiere cpnsue-
{/ Cor. xn). t Quod autem norissime Iiarratin' non « yerat. i Quid per Vaslhi reginam nisi plebs Ju-
esse qiieiijquain qui nolenles cogerei ad bibe;iduin, daica expriniiiur, quae quasi regina regiiasse vidc-
sed-sicut rex slatueral, praeponeiis inensis siiigulos batftr, ciim incullu uniiis Dei caeleris getitibus pfae-
de principibus suis, ul suineret unusijuisqiie quod emiiiefe .-in.veniebatur.Haecergo epnviyium feniiiia-
yellet; significat gratiae libertatem, ubi-jiemo ad.per- riiiii, iibi rex ffifinerecoiisueverat, fecit, hoc est, iri
cipieudum donum spiriluale cogitur invitti^v,sed VQ- ijjsa Jeriisajem, ubi templuin pei ct Sancta san-
luiitas pToiiipla siiiguloruin quaeriluri jttxta illud cfofuiii fueraiit, ctijtu obsefvaniiani legis exhir
Domiriicuiii lestinionium, qiio dicit : «.Qui potest buit, velfh Scripturafum sacrartiiii meditaliorie,_ia
capcre capiat (Matlh. xix). t Et ilein : « Si vis ad qna divliiilus piiieiilhe suae iiolitiam tribuens suis
viiam ingredi, serva mandata (I-bid.). '» Et iterum : anlmabus refectionein scieniite spiritUalis iiiipeii-
< Si yis, ait, perfectus.esse, vade, veiide oiriiiia qu;e dit. . ;;
habes el da pauperibus, et babebis thcsaurum in- ^ < Itaque die septimo, ctim rex csset hilarior, et
J
cmlo, et veni, sequere me (Ibid.). 1 Pi*aeponilenini t post tiiniiani -potationenl inciihiissel mefo, prae-
rex noster in saiictaeEcclesiaecelebri ac sacro cott- <cepit llauniam, et Bazaljia, ei Ilarbona, ef Baga-
virio doeiores suos supet*mensam sacrariim Scri- < tlia, et Abgatba, ei Zethar, ei "Gliarchas, septem
plurarftm, ut unieuique fidelium dispensenf dogma < eunuchis, qtti in conspeclu cjus ininislrabanl, ut
coiigruum, et ttniuscujusque qualilateni conforinent < iiiiroducereiit rcgiiiam Vasihi coram Tege, posito
rerbi prsedicatipiii, ut inde suniai unusqiiisqiie quod < sttper"caput.-.ejusdiademalc, ut ostenderet ciinciis
sjbi possihih-pt uiile esse perspexeiit. Taiita quippe < -populis el principibus piilchfimdiiieiriillius : erat
arle vox doctoris temperaiida esl, ul cum diversa < etiim pttlchra valite. Quaereniiil, cl ad Tegis iiu-
siiit audilortim vitia, et singtilis.invcnialuf congfua, < pefiuhi veiiire conieinpsit,» Scpliinus dies conVivii
et laffien sibimelipsi non sit diversa; ut inter pas- pulcbriiudineiii teiftporuiiisignifiCal,iii qua Doihiiiiis
siones niedias uiio quidem duclu transeat, sed more '- iftcariiatus oinriia lriysteria legis eipi-oplietarum, qiii-
«iicipilis gladii lumores cogitalioiiiira carnaliuin ex bus piac menles rcligiosoruni hpiiiiriiiiii ealeiiiis pa-
diverso incidai, quateuus sic superliis pi';cdicelur scebatttur, abundantioi-i gratiainaiiifestavii. De qiia
humilitas, ut tanie;i limidis non augeatur metus; plenitudine Paulus ad Galalas scrihens ait : « Guift
sic timidis infuiitlatur auctoritas, ut lamen superbis Q auiein \*enitpieiiiludp tciiiporiim, iftisit Deus Filiuin.
11011crescat efffcnatio; sic oliosis ac toi-penlibus suum factum ex muliere, facittm siib lcge, ul eds
pfaedicelur sollicitudo boni opefis, nt tamcn inquie- qui suji Jegeei'aiit redirneret, tit adopiioftem liJiorUiii
tis hniiioderalae licenlia 11011augeatur aclionis; sic recipereiiius. Qftoiiiam es.tis Filii Dei, misit Deus
iiiquielis ponalur modus, ut tamen otitisis non fiat Spifilum Eilii suiin corda vestra elamaritem: Abba,
tpipor securus; sic ab impalieiilibus exstinguatur Paler (Gal. iv),:t Elbene dicltim est quod post ni-
ira, ut tanien remissio, ac ienibus non crescat negli- miam potationem iiicaluisset mero, qiiiii copiosain
gentia * sie ieves accendantuf ad zeluin, ftt tame» gfaiiain dono Spifilus saftcti iu discipulos suos per
ii-acundis non *addaluriiicendittm; sic tenacibus in- adveiUuiriParacleti iiiiudii. Dc qfto mero m Actitius
fuhdalur tribuendi largilas, ul non prodigis praedi- aposlolPruiri legiluf quod iii coeiiaculd Sioft, adve-
cetur parcitas, ei tamen Tenacibus peiitura rerum nieiile Spiritu sattcto super ceiitum viginii creden-
custodia non augeaturf sic incontinenlibus laudelur ies, cuifi aestiraarent eos Judaeimuslo repletps esse,
eoiijugiuiu, ut taiuen coiUiiieiiiesnori revpcentur ad Pelrus respotidit diCefis: « Viri fratres, 11011 ita ut
luxiim; sic cpiuiiicniibus laudetftr virginitas corpft- vqs aeslimaiis,,hi viri ebrii stint, cum sil bora diei
ris, ut ta.neft in eonitigibus despecta non ftai- fc- tertia. Sed hoc f st, quod dictuul esi per propheiam
6i3 . B. RABANl.MAIJRI"ARCHIEP,MOGUNT.OPERUM PARS I. / 644
Joel: <Et erit in novissimis diebus, dici.t Doniinus, iA < Unde irattis rex et nimio furore succensus iu-
eirundam de Spiritu iueo super omnem carnem, el < lerrogavit sapientes, qui ex more regio semper
prophetabuiil filii veStri et filiaevesira;, el juvenes < illi aderant, et illorum faciebat cuncia consilio,
veslri videbuiit visiones, et seniores vestri sonlnia <•sciefttium leges et jura majorftrii. Erant autem
.-omhiabunUEt quidem super servos meoset an- «. prinii et proximiGharsena, etSethar, elAdma-
i'illas meas in diebus illis effundam de spiritu meo, «tha, et Tharsis, et Mares. et* MaTsaua, et Marau-
_t prophetabunt, cl dabo prodigia in cpslo sursum,' «-.chan.j seplem duces Persarum atque Medprum,
et signa in lerra deorsum (Acl. u).» Cujus meri « qui videbant facieni ejus, et priffii post eum resi-.
dulcedinem in iiupliis inyslicis Evaugelii gustans < dere solif-ierant, cui seiitenlitc Vasthi regina sub-
arcliitriclinus ad sponsum ait: < Omnis homo pri- < jaceret, quae Assueri regis impefium, quod per
mtim boftumvinum ponit, et ctim iiiebriati fueiint, < etmuclips mandaverat, facere noluisset. Respoii-
tunc id quod deterius est. Tu autem servasli vinum « ditqtie Mamuchan , audiente rege ac principibus :
bonum usque htic. s Praecepit ergo rex in jticundi- < Non soliim regem Iaesit Vasthi, !,sedoimies pritt-
tate sua sepleni eunuchis, qui in conspectu ejus mi- < cipes et populos, qui sttnt in Cunctis provittciis
nistrabant, ut iiitrodncerent regiriam Vasthi coram « regis Assueri. Egredietur enim sermo.ad omnes
rege, posito super capftt ejus diadejuate, ut osten- B 1 < mulieres, ut conteiiinant viros suos, et dicant:
deret cuncfis populis pulchritudinem ejus : cura Re- < Rex Assuerus jussit ut regina Vasthi inlrarel ad
demplor nosler Christus,. videlicet Dominus, san- « eum, et.illa noluit, Hoe exemplo omnes conjuges
clorum prajdicatoruro ordineffi sepiiformis Spiritus < principum Persarum atque Meilpruni parvipen-
sancti gratia repletura ad convocandam Judaicam < dent imperia niariloruni : unde regis justa est
plebem ad convivitim spirituale direxit, qualenns < iiidignatio. Et sit ibi placet, egrediatur edictiim a
ejus decor et nobilitas quam habebat ex praerogaliya < facie tua, e.t scribatur juxta legem Persaruni ai-
Patrum et legis prPphelarumque scientia ac cultu < que Medoruni, quam •prajtc.riri illiciiurri est, ut
pietatis, quefn ante adveiitum Domini habuerat, cae- < nequaquam Vasthi ultra ingredialur ad regem,
teris naiionibus celebriorem lotiiis orbis iniiotesce- < sed regimm illius altera, qua? melior est illa, ac-
rct genlibus. Sed illa non solum Iegatos despiciens, < cipiat. t Quid esl quod superhiente Vasthi rex
\erum eliam supremi regis iinperium spernens ve- Assuerus septem sapientum, qiu ex niore regio sem-
nire conlempsit. Quotl in evangelicis parabolis ipse per sibi aderant, consiliura quaeril, et seiiletifiyni
scilicet Doffiinus innotuit, ctini pii patris clemen- super eam facere jubet, nisi quod Salvalor noster
tiam super fiUi prodigi poenitentissftsceplione vitu- per doclores suos Spiritus sancti gralia repletos,
lummactasse et convivium instruxissedeclaravil, 'C qui ejus praeseriliaerecta fide acbonis operibus sem-
ubi seftjof filitts, licel oppido,rogatus ftierii a patre,! per assistere curaiit, pjebis Judaipae conliimacia,
tameii introife conlenJpsit. El alibi ad nnptias quas cujus pcenae alque damnalionis rea sil, depromit
rcx filid suo paravit, nec iion ad magnam coenam senleutiatii; scilicel ul de thoro regali, hoc est, de
quara quidam homo parasse, et multos advOcasSe coijsoiiio D.eij quo ordinata ac praeelectaest, expel-
coniiiiemofatur, illi qui ambilione aliarum rerum laluf, et locum ipsius altera, quas melior est ea,
deienti fuerant, venire noile.descripti sunt; ob quod Ecclesiavidelicet geiiliuni, sincera fide ac plena de-
ciiam summi patrisfamilias justa indignatione re- volioue accipiat. Quod ergo ad cofiYOcajidamJu-
jecli, et alii in-locnm illorum Subslituti comriiemo- daearnDomiiius per legem atque prQpbelani pro-
ranlur. Seoior ei*goille filius et antitjuus Synagogae missus sujrilhi Patris consilio desliiiatus sit, ipse in
populus, qui in "Vasthireginaepersona exprimitur, Evangelio ostendit dicens: « No:i sum missus fiisi
de domiciliO:suo egredi, hoc: esi, a legis littefa ad pvcs qiice perieraiit doififts israel (Matili. xv);';'»'
avelli renuebat, sed suo arbilrio vivere coritentus in et ilem: «Nonest bouum, inquit, sumcre panem
terrehis desideriis desudantlo, loiige a patria Spi- filjorura, etmitiere canibus (Ibid.).__iSed muliere
rilus sancli ac consilio Patris factus extorris, seiu- geiilili persistenle in pelitione sua, ffiagna ftdes cjus
oer rigidus ac durus, rancore. atque indignatione nieritp ab ipso Domino laudatur. Alque alibi fides
plenissinius, hic esl qui ail: «Agfum emi, et ne- cenlurionis fidei Judaeorum praeferiur, cum dicit :
cesse liabeo exire ac videre illum :TQgofe, habe me < Ameii, dico vobis, quod niulli venienl ab Orieiitc
excusaluni (Luc, xiv).» Hie qui juga boum comparat et Occidenle, el recuinbent cttm Abfaham, Isaac ct
qiiitiqtie, et legis onere depressus, lerfenQrum sen- Jacob in regno coelorum; fUii aulem regiii bujus
suuiJi ypluplate perfruilur; hic qui uxore ducta ad :;. ejicieftltirin fenebras exlei-iofCSjubi eril fletus el
nuplias venire non polest, ef effectus, caro nequa- stridor denlium (Mallh. vni). » Item alibi ipsa Ve-
(jttam ununi esse cum spiritu valet : in hujus per- ritas ad Jerusaleifi ait: <Jeriisaleiu, Jerusalem, quaj
sona eliam illius parabolae operarii coiigruunt, in occidis prophelas, et lapidas eos, qui ad te missj
qna prima, tertia, sexta, noua hora, id esf, yocatio- sunt: quolies volui congregare filios tuos, quemad-
nibus variis mitiuniur ad vineam et lndignantur sibi modum gajlina congregat puilos suos sub alas suas,
iiudecimaeborae bperafios coaequari. Quid aufera de ct noliiisti. : ccee relinquetiir vobis domus veslra
Tasthi stultissihise reginae contuiiiacia fjctum Scri- deseria (Luc. \*in). » De yocat.onei autem gentiimi
piura ftarret autlianms*: , post resurrectionem suam discipulis suis laliter praj-
C45 EXPOSITIOIN LffiRUM ESTHER. G46;
cepit dJcens : <Ife, docete omncs genles, baptizaiues A. < pore quo Jecboniani regera Juda NabtichOdonostir
easiri nomine Patris, ef Filii, et Spirilus sancli, do- < rex Babylonis translulerat, qui fuit nutrilius filiae
cehies eos servare offinia quiecuftquemandavi vobis. < fratris stii Edissae, qnae altero noniine vocabatiir
Et ecceego vobiscum sum omnibus diebus usque ad < Esther, el utnimque parenlem amiserat, pulchra
consttmnjaiioiieinsaeculi(Mutlh. xxvm). > Aple quo- < himis et decora facie. Mortuisquepatre ac matre,
q-.teper Mamtichan, qui novissimusin ordine se- •<Mardocliaeussibi eam adoplavit in filiam. Cniiique
plem sapientum iiiiiiieralui*, senlentiam de Vdslhi t pefcfcbuisset regis iniperitim, et juxta mandatum
prornulgabat, per quo.I persoua Pauli apostoli, qui -t illitis multaepulchraerirgincs adducerentur Sttsan,
novissime ad aposlolattim convoeattis est, expriiiii- t et Egeo tradercntur eunucho, Estbej*quoque iri-
'
lur, per quem Judasis sua perfidia riie exprobratuf-. < ter caeteraspuellas ei tradita cst, ut servaretiir ift
Ipse enim de se ail : .«Ego auiem sum miriiffius < tiiimefo feniinariim. Quaeplacuit ei, et iftvehit
apostolorum (I Cor. xv).» El alibi : -<Mibi, inquit, « igratiam in conspeclu iliius. El p.raecepiteutiucho
ornnium sanctorum minimo data est gratia haec, tit -«iit acccleraret iiiundum muliebreni; el traderelei
evangelizem Christum in gentibus (II Cor: 111).t « partes sfias, ct septem pftcllas speciosissimas de
-Hic ergo dtun in Synagoga Judacorum cum Bar- < doino regis, et lam ipsaih quam pedisequas or-
naba socio praedicassetverbum Dei,' *et Judaei fe- B -1;naret atqfte excoleret. » Quid per Esthei*, quae
pjeti zelo conlradicerent his qtiaea Paulp dicehantur •iniefprclatur-abscansa, et allero ttottiine vocabattif .
blaspheniaiites, constanlcr ad eos dixit:: < Yobis Edissa, hoc est miserkordia, msi gentium Ecclcsia
oportebal primuni loqui ;vei*bumDei, sed qiioniarii desigiiatur , quae iii abscondilocordis sui projjter
repellilis illud, el indignos vos judicatis aelernaevilae, fidei castitatem placcl Deo, et niisericordiaffi ac
ecce converlimur ad.gerilcs; sic cnim pi*aocepitno- gfaliani coraui oculis Dei magis invenit qttanj Sy-
bis Doininus : Posui te in lumen gentibtis, ut sis in nagoga Judajorum, qiucmeiitoimpielalis suaeabsque
salulem usque ad extremum terrae. Audientes autcui ftiisericordia pef Oseaiu prophetam vocalur. Hanc
fgeiUes gavisa?,sttnt, et glorificaverunt verbum Do- crgo Maidochseusspi?ilu?.li&,quia ulrumque pafe;as
mini, et credidefunl quolquot erant praeordinali ad ieni amiserat, sibi adoptavit in filiam. Et quidper
Vitaiuaelefnam(Act. xin). Mardochaeum,nisi doctores gentium significanlui?
CAPUT III.; Et maxime beatus Paulus apostoltts,'qui eliani dc
ad Assueri exdiversis stirpe Jeminea, hoc est, de tribu Benjamiii se essc;
Qttod regis imperium pwyinciis
ptiellw virgines congregalw sinl, hiler qtias erctl lestatur. Gui quoque vocafione Dei a perseculore in
' Eslher , filia fralris Mardochcei Jitdwi, quam apostoluln converso, commissa est Ecclesiagentium :
ipse patrutis ejits diiigenli cura nuttiebal. C et ipse eani iiioriuo pafre et iiiafre, ci-rore scilicet
t His ita gestis, poslquam regis Assueri deferbue- atqtie superslilioiie geulili, quodamiiiotloft-cit csse
< rat indignatio, recoTdattis est Yaslhi _el quaj fe- suam, cuffi per baplisiiii gratiara et veiijftm Evan-
< cisset vel quaepassa esset. Dixerunlque pueriregis gCliioffinipoteuliPatri liliam ad saluteiri regenera-
< ac niiftislri ejus : Quaeraiilurregi puell;c vji-giiies, vit aeternaiiJ.Uudc ipse dixit ad eos : < Licetplures
< et adducant eas ad civitateiii Stisan,-et tradanf in magistros haberctis, taiiien uoh multos paircs, Ego
« domum femiiiai-um sub inaiui Egci euimchi, qui enini in Christo per Evangelium Vosgenui (I Cot.
« est praepOsitusct custos mtiliertiih fegiafum, et ir). »..ILcc ergo qiipndamper Nabiichodoiiosorre-
« accipiant mundum nmlicbi'em, et caeiei*aad ustis êin Babyloiiisin Captivitatemtraducla est, cuih per
< necessaria; et quaecunqueinter omncs ociiiis regis .diabolunl a naturali lege cl cultu uniuSDei in coijiii-
<placuerit, ipsa regnet pro Vasihi.» Repulsa igitur sionein idololatriai translataest. Sed eairi pietas divi-
Judaeaa consoriio regali, diversacgentes ac divei*sae na orniiinouon desei-iiit, imo per pracdicatores s.uos
pcrsonae sirigularum genliiuii ex diverîs paftibiis ad verifatis viam ilerum revocavit, qui ejus curaui
muiidi ad socielatem regiie dignilatis per pr:cdica- diligeulius habeules, 'educaverant eam in ojiini pic-
tores sanclos, qui ffiiiiistrifuerurit evangeliclverbi, late, et jttstilia, et veritale. Iltiic Egeus eunucluis,
adducebantur, et traditae sunt snb manu Egei, qui D boc est, pastorum ordo caslissinus, paraiismundum
iiiierpretalur festintts \e\ solemnis, pfaeposilo iliu- ltiuliebrem, sanain videlicet docnhiam cl boni Ppe-
lierura regiarum, hoc est, sub cura pastorupi-ac re- fis exempla, tradidil parlCs suas, pi-Pfectoscientiam
ciorum Ecclesiae,quibus custotiia comniissa cst ani- Scripturarum c.l honestatem inortim; cui cliani sep-
iriarum fidelium, ut ipsi cis pi*acbercrit,verbo ef lein puellas speciosissiiuas pedisequas ordinavitj
exempio, quidquid ad ctiltum pietatis necessarium qiiia plures personas fidelium septifonnis Spirifus
Crat : sicque quxcunque anima recta fide ac pura saucti gratia regctieralas, el quae bona opLTalibne
_ cpiiseienlia inlerhis pectoris ocitlis placticrit. ad vsequereiilur, ipsius disciplinalui salubefrinio subro-
rcgis asteriii llialanium niunda ac sancla, pio re- gavii; scilicet ut pfofeclu fidei el omniufti virtuluni
pudiala Vastbi conturaaci ac proterva, ijjtioduce- ajornala fuigure, ad regis aiterfti thorupi pef dniiiia
relur; , ; habilis invenifetuf. ...
< Erat vir Judrcusin Susis eivitate, vocabuloMar- « Q;i;c-noliiil indicare populum et patriaift siiam,
< docbaeus, filins Jair, fdii Senieij filii Cis, de stirpe * MardocliaJuseniiii pr.cceperat ut de hac rc omrii-
< "Jeriiini,qui iraiislatus ftterat de Jenisalflin eo tem- ftOreiicercl. t Noluit eiiiifi.Ecclesia genliiim, saiiv
647 B. RABANI MADRI ARCHIEP. MOGUNT.OPJSRUMPARS I. 048
ciorum docloiiirri pracceplis insti-ucta, patriac et pp- A viflulum operibus prislinas sordes veteris hpniinis
pitli stii prodere locuiu, quia ab oiniii labe peccaio- abiuerc el novi decorem iriduere festiftent. Sic enhn
riiitt et sordibus idololaliiaeper bapiisniuni iritiiidata_ iii Actibus aposloiorimi. legitur, quod Coinejiuf
nequaquaffi ultra opprobrium sustinet prisliuae Im- ceiiturio oraiionibus et eleemosynis primum placas
pictatis. Cui etiaiii cf pef Propbetam prsccepit Do- sel Deuni, deinde, advenierite Petro, baptismi niun
iiiiriiis diceiis : « Audi, filia, el vide, eiiiiejina aft- dalioncm el Spirilus sancti sanclificationem accipe
reift tftain, et obliviscei-epopuiuiii tuuni, ctdoftitim rel,._Uiide,sui'jftttgilur:;;;,;,;:;
« Ingredientesque ad Tegeln, qiiidquid ppstur;
patfis tui.. quoiiiain cOiiciipivit rex speciciri fttarii,
« lassent ad ofnaluin peftinens, accipiebaiit, et uli
quia ipse est- Dominus Deus tuus (Psal. xuv). .;»
Unde-subseqiiitur pftr Mardochaei iypiiin solertiam « eis placucrat, compositae de tricliuio femiiiaruift
magistrofuiii deiiioiislfando Sci-ipiufa dicens : < ad regis ciibiculum transfbant. i Quaecunqueeniiti
< Qui deambulabaf quolidie aiile veslibiiltim do- aiiima ccrlal ad coslestis Sponsi thalanium pro-
< nius, in qtia electae virgiiies servabaiilur, ctiram perare, condiguuiii a suis doctoribtis oniaium ad lior
(.'-ngenssajniis" Esther, et scire volens quideiacci- ptTcipii, quose magis devotam oslendif ad agnitio-
< deret. • Quia sancti doctores cufa pervjgiji quo- nem fidci et virtutum nQtitiam, ila ut de competen-
lidic cxeubant in doetrina Evangelii, ul jrlebis sibi B tium mimero per sancta; Trinitatis inlegi-am fidcm
coiiimissaeexploreut 'rctlulilatera el operationem, si ac plenani coiiressioncm ad pei-ccptionem unici
forle regulam recla; fidci, pcr quaiu saltts aelci-na baptismatis el unctioneiu sacri clifisuialis, ubi ece
adipisciluf, intcnla IJJCHIC sequaiUur, si diligentiam lesti Sponso veraciler jungitur, acccdai. Quod au-
habeant in cura Dei ci iu hoiiorum opertim obscr- tein sequitur.
\aulia, pcr quam regni coelestis mcrccs in futura < Qtite iiiti-abat vespci-e,egrediebaturniaue, atque
vita promefcfur; nec ciiim tilia Iiora hujiis sollici- < iude in secnudas tctlcs ducebatur, » et reliqua.
tudiiiis vacua fieri p.olcst ;ipud eos in.qnoruin cofdi- Myslice ostendit quod post occasnm vitioi-uiricxsur-
bus ardof rectae fidei ct iguis divini amoris iiiccs- gei-e dcbet fulgor viiiutuffi, qui 11011 alibi quara in
sabiliter fervet. Unde geiiiium doctor de laboribus uuitate sanctae Ecclesiaerile splendebit. At qui se
sftis ac pefsecutionibiis quaspro Cliristo passus esf,! inde per aliquafti errOfufti ac' yi.liorum fdeditatem
. veridicis- ve.fbis-'glprians siibjiinxii, diceus : < Pj*aj- separaveril, merito in secundas aedes, ubi concubi-
'terea quaecxiriiisecus suni, inslaiitia mea quotidia- nae regis niorabantur, dedtici pefhibetur, quiii casus
nay sollitiitudo .onftiiuiiiEcclesiiifuni. Quis irififnia- siiiift fidei iioii profectftin, sedrefectuirihoftorisme-
tftf, et egPfiftn: itiiifinp:f?.;qiiii;:seandalizatui',;et,ego!:___
fctuf, ncc ultfa Iiabebitftijjftseeriiodipotestateift'ad
noii tiror? (21 Cor, xi.) ».'El ajl Romaftos';-*,Testis' ^; regein liostrufti'redjfe, iiisi gfaiia;,sftp'erriavisilatus
csl, inqtiit, niilii Deiis, cui seryio in spifiiti nieo ift itefurii in pristiiiae digtiiiaiis stiitturi sfta Yocalione
Evangelio Filii ejus, quod sine .iiitermissiotie nie- resiitiiaiui'.
liioriam vestri facio semper in oraiiottibus meis < Evoluto auiem tenlppfe, per ordinem iilstabat
(Rom. i)..t'" < dies quo Eslher filia Abihail fratris Mardochaei,
; :; CAPUT IV. « quam sibi adoptaveral in filiain, liitrarc deberet
Qnod Eslher juxta ordinem vlcis suce ad regemhi- < ad regeni, qu-e 110.11 qilaesirit iriidieljrem cultuin,
irodilctaesi,: et siiper oinnesmutiefes ub eo dilectq, <
regina ebttsiilula est, setl quaecunqiievoluit Egeus euiiuchus cuslos vir-
t Guni autcin tcnissei-ternpus: singularum per or- « gittuni haecei ad oi'haiuiiific.tiil.Eialeiiiih formosa
« diiiem puellafuin ut iijfrarent ad regem, cxpjelis < valde, cl iiici-cdibili piilcliriludine, oiHijiiiftj ocu-
« oijihibus jquae;ad Tullum; mttliebrem pef tineljaiit, | ; <lis . gratipsa et aniabilisviaebaiiif i * Evoluto_ in-
« ijieusis duodeclinus vertebatur : iui duiiiaxai ut | qttit,,teijipofe, hoc .Cst, triirisaciis,;qftinqueaafalibiis
« sex meiiSihus-oleo uftgereritur myrfhiftp, et ahis i miindi, iii quibus Patrum propago! prajcedebat, ei
« scx quibustlainpigineutis et aromalibus uteieii-: Jegalis iiislitulio apud Judaeos fltjrebat, sexta a»las,
t itir. » Quidesl qiiod puellae quaead regis cubicu- . adveniente 'Retiemptofe, in qua.genlium mtiltitudo
liiift introducendae eiaril, duodeciiii mensibus oleo per Evangelium convocanda erat, iftstabal. Tunc
alque aroiuatibus prsparabaiitur, itautsex. mensi- eiiim mystice Esflier, id estEccIesia, de nationihus
bus oleo ftiyirino, quod boni odoris essc constat, uji- apostoliea pra-dicaiione ad ChriSlum regem, per
gerentur; cl aljis sex, pigiiieiili.s et aromalibus va^ sanaeDdei credulitalem et bapiismalis saci-aiiienliim
riis utercniui-,ftisi (juod omnes animae quae ad sacri iiUroducebattir, foriiiosa, ei iiicfedihili yirtutunt
e'l amabilis
biipiisirii;pacepiioiieni -et ad yeri Sponsi, Tegisyi- piijchriiudiiie onniium Oculis gj-aiiosa
deiicet Chfisli, ilialaivium inyilaniur, oleo myfrhino, | ridebatur. Ciijus temppfisnieihiiiit apostolus Paiilus
Jiocest iumirie.tidei ftl pihgiicdinedilectionis, cftm scfibeiis ad GalataSj.itaidiceiis :' t ;!Ppsiqttavhvenil;
-aromatihus yiflutiiftipeflecte iiribuuiitiir; .qiiateriiis pleriitttdo teriipQris, misit Deus Filium Suiiiftnaiftni
.ejus consoiiio; dJgftae fieri niereaiiluf.! Quid eniiii! ex iiuilierc, faciuffi sub lege, ut ebs qui sub lege
aliud agilnt praedicatores sancti, quando calechii-: erantj rediiueret, ut adopiioftetti filiorum recupci-e-
menos sftos instrtiunl vei-itate fidei, uisi ut. bpiiis mus (Galat. iv). * Et ad Ephesios : < Deus, iuquit,
operibus eaindem. fidem cps adPfiiare doceant, ftt qui dives est in niisericprdia, prppter himiamcliari-
-jejuniis, oiatioiiibus atquc eleemosyuis,-ctcterisqtie' tateii) suani qua dilexji nos, ei cum essemus iiipiiiii
649 EXPOSITIO IN LII3RUMESTIIER. 650
peccatis, convivificavil nos Chrisfo, cnjus gralia A _ munerat. Untlc ipse in Evangclio ail: « Venile ad
cstis salvati, el conrcsuscitavit, et consederc fecil in me oniiies qni laboratis el oncrali eslis, cl cgo
coslestibus iu Clirisio Jes«, nt ostenderef in saeculis reficiam vos. Tollife jugum meum supcr vos, et di-
siipervenienlibus abundantcs divilias gratiae suae in scile a me quia mitis sum et buniilis corde, et in-
bonitate snper nos in Cbristo Jesu (Ephes. n). » vcnietis requiem animabus vestris (Mntth. xi).»
Unde ctiam simul consideraftdum est ipsum aiiicu- De quo et propheta ait: «Ascendens in altum capti-
lum .leraporis, quando Eslher ad regis thalamum vam duxit caplivitatem, dedit dona hominibus (Eplies.
inlroducebatur. iv).» Cui consequenlcr addidit Apostohis dicens:
< Ducta est ilaque in cuhicnlum regis Assueri « El ipse dedit quosdam quidem apostolos, qiiosdam
< mense decimo, qui vocatur Tebelh, septimo awtem prophetas, alios vcro cvangelistas, alios au-
« anno regni cjus, el amavit eam rex plus quam tem pastores ac doctores ad consummalionem san-
t cnmes mulieres; el posuit diadema regni in ca- ctorum in opus ininisterii in aedificationem corporis
c pile ejus, fecitque eam regnare in loco Vasthi. > Chrisli, douec occurramus omnes iu unitatem fidei
Tebeth cnim mensis Hebraiorum ipse est qui apud et agnitionem Filii Dei, in virum perfectum, in
GraecosEudymos, el apud Latinos Januarius, in quo mensuram astatis plciiitudinis Chrisir(I6W.).»
incarnatiis Dominus oclava dic est circtimcisus, et a B ] ii Cumque secundo quocrerentur virgines et con-
Magis stella praeeunie adductis, jam infantulus ado- t gregarentur, Mardochaeus manebat ad regis ja-
ralus, atque mutieribiis auro, thure el myrrha i iiuam, necdumqiie prodiderat Eslher patriam et
prolatis, tanquam Deus, homo et rcx honora- t populum suum, juxta mandalum Mardocha3i, quid-
tus; in quo cliam a Joanne praedicatus est et e quid enim ille praecipiebat, observabat Esthcr ; et
baptizatus. Seplimo ergo anno Assueri, Esthcrac- c ita cuncta faciebat, ul eo tempore solila erat qito
cessil ad thalamum rcgis. Et Ecclesia adregem Chri- i jam parvulam nutriebat.» Quaerunlur ct secundo
slum, in quo septiformis Spirifus gratia incommu- rcgi virgines ct congreganlur, quia non suflicit Do-
labiliter manet, adducta atque conjuncla esl. c Quam mino noslro'Jesu Chrislo de Judaais tantum primiti-
ipsc adamavil plus quam omnes mulieres,» habuit- vam sibi associare Ecclesiam, verum etiam de gen-
que graliam et miscricordiam coram eo super om- libus per praedicatores suos fldelium sibi multitutli-
nes mulieres, hoc est, super omnes nationes lerra- nem acquiril copiosam, ut fiat de utroque populo
runi. c In cujus capite diadema regni posuit, > cum una Ecclesia calholica , sponsa videlicet ipsius no -
ipsairt sibi cousortera regni ascivit; s fecilqtie eam bilissima quaenon babet maculam aut rugam.» Uude
regnare in loco Yastlii, > hoc est Judaeorum Syna- ipse iu Evangelio ail: s Et alias oves habeo quae
'
jgogos, quae regcm nostrum spernendo cl crucifi- C non suiit ex hoc ovili, et illas oportet mc ad
gendo honoris perdidit dignitateni. Htijiis scilieet duccre, et vocem meam audicnl, cl fiet umim
reginae cxcelleiitiam Propheta intuens ad regem ovile et inuis pastor (Joan. x). « Mardochaeus,
Christum loquitur dicens : « Astitit regina a dextris inquit, mancbat ad regis januam,» quia doctorcs
tuis in vestitu deaurato, circumamicta varielate sancfi assiduo manenles in doctrina Evangelii, con-
(Psal. XLIY)ii El slatim ad ipsam loquens subjungit vocanl gcntes ad hitroilum fidei el baptismatis sa-
dicens : c Audi, ftlia, et ride, el inclina aurem tuam, cramentum; necdumque Esther nostra prodit pa-
et obliviscere populum tuum, et domum patris lui, triam et populum suumjuxta mandalum Mardochaei
quoniam concupivit rex decorem tuum. Ipse est typici, quia juxla doctrinam fidei nullo modo ali-
Dominus Deus tuus, et adorabunt eura fihae Tyri, in quid agil sanctorum Eeclesia per arrogantiam, sed
muneribus vultum tuum deprecabuntur omncs divi- in pura conseienlia humiliter omnia servat quae sibi
tes plcbis (Ibid.). * dictis evangelicis prajcipiuntur, dc qua per propbe-
< Et jussit convivium praeparari permagnificum tam dicitur : «Omnis gloria cjus filiaeregis ab inius
« cunctis principibus el servis suis pro conjtmciioiie (Psal. XLIV).t Et Aposlolus : sGloria, inquil, no-
< et iiupliis Esther, et dedit requiem universis pro- •,. tra, haee est, testimonium conscienliae noslrae (H
t vinciis, ac dona largitus esl juxla munificentiam Gor. i).»
< principalcm. i Quid esl convivium permagnificum CAPUT V.
pro nuptiis Esther cunctis principibus el servis prae- De eo quod duo eunuchi tegeininlerficere volenles, a
parari, nisi pro spiriluali conjunctione Chrisli el Matdoclmg prgditi, digne punili sunt.
Ecclesiae gaudium maximum in toto orbe terrarum i Eo igitur tempore quo Mardochaeusad regis ja-
a majoribus atque minoribus universis celebrari. - nuam morabatur, irati sunt Bagathas et Thares
In hoc enim convivio non carnales epulae, sed spiri- « duo euuuchi regis, qui janitores erantet in primo
luales sapientiae et virlutum dapes a digne convi- « palatii limine praesidebant, rolucruntque insurgcre
tantibus sumuntur. Ubisaerosanctamysteria corporis «in regcm el occidere eum. Quod Mardochacum
ac sanguinis Domini fideles quique ob salutis suacre- « non latuit, statimque nuntiarit reginae Esther, et
media percipiunt, in quo pastus aeternaevitae sislil. c illa regi ex nomine Mardochaei, qui ad se rem de-
Dat rex nostcr requiem univcrsis provinciis, ac dona « lulerat. t Quid per hos duos eumrchos, qui jani-
largitur multiplicia, quando a peccatorum onere tores cranl domus rcgiae el in primo palatii limine
crcdcutes sibi liberat, et douis spiritualibus cos re- praesidebanl, nisi Scribtc et Pharissei dcsignantur
P.VXROL.GIX. 21
651 B. RABANIMAURIARCHJEP. MOGUNT.OPERUM PARS.I. 052
Judaeoftim,ife qttibus dictum est quod habentes cja- A qui Secundijiripalieftliam bPrii operis, glpriahi,ei
yem scjenliae,nee ipsi introiefunt, nec alios introire hoiiorefti, Ct incoiTuptioiieffi, quajrunt vitam aeici'-
permiseruiit. Hi rolebant insurgere in regem et oc- • nam; his aiitetti qui ex conieiitioDe, et qui fton ac-
cidereeupi, quia ipsi doetrinae et rirtufibus Salva- quiescunt vei-itali, CTeduntautem iniqtiitati; ira et
lofis seiuper inyidenles insidiabantur, el cum mini- indignatio. Tribulatio et angustia in omftemanimam
stfis Romanae potestatis moliebantur quomodo euni operantis niftlttffi(Roin. i et \i). t De quoetper Eze-
ifiierficerent. Uftde scripturn est in Evaiigeiio quQd chielem dicltuf :'« Justitia justi super eum-eril,,iet
t abeuntes Pharisaei eoiisilium inierint ut caperent impictas impii erit super eum. Anima cum p-eccave-
eum ip sermone, ef mittinit ei diseipulos suds cutn fjt, ipsa IiiofietiiT (Eiech. xviil). >'De quo et Psal-
Herodianis diceptes : Magister, scimus quia verax mista' p.afi riiodo testatiir" dicens : < \3culi Domiiii
es, etviapi Dei in. veritale doces, ,et non est tibi stipef jusios, ei aufes ejtis ad pTeeeseofum, yuJtus
cftra dealiquo. npn enim respicis personam hoini- auteriiDomini siipef 'faciefttesriiala,ftt pef dat de terra
num, dic ergo nobis, quid tibi.videtur; Jicet cenStim meifibriaffi ePTftfti(Psal. xxxiri). J -
dareCaesari an non? t (Malih. xxn.j Et aiibilegilur, ...'. CAPUfr.¥I.
quod i collegerunt potitiflees el PliariSaeiconciiium, Airian,'prg;eo quod IUum,_Mardpchwus_ adbrare rio-
etdicehant, qujd faciemus? quia iiic horiio multa ~Q _liiit, Judwbritin.gerius bdib iiabeiis, ad regeinaceii-
signa facit, si diifiitfimus euni sic, oniftes credftnt in savii',-JS ifvei^s.inrs-î«_i
'îtdii""'iiC/e"'«. --tf
j«;'!;^'te'SJii!t--^nttJSr^(;
ettin, el yenient Romani et tollent nostrum Jocuiri.et t Ppst haec Tex Assiierus exaltavit Airiari,-filium
genfem (Joqn. xi).» Unde posl pauca sftbjuiigltuf : c Ariiadatiiijqtti efat di3stifpi_Agag, et prisuif soliuhi
«AbiUo ergo die cogitayerurit ufiiiierficerent eum « ejiis supef bfiitiespfiiicipes qftos habebat. Curicti-
•
(Ibid).t Ilas dtias personas jsaias propheta in dlia- t que sefvf regis qtii ih fofibfts palatii versabatiXiir
bus domibus notat, quibus. Salvatof Incariiatus"In "«' ileclebftht;gentia, ef adbrahaiit Amari: siceriinieis
lapideift offeiisioftiset in pelfahi scaftdaii factus est. « praeeeiiei'!!; lriipefatof;' soifts Slarddchietis fibh
et.iri laqueum ,ef riiinam liabitaniibus Jerusalehf, '< flectebat geiift;, neqfte adofabat eurii. t <_Juid pef
tiiide offendent ex eis plurimi ef cadent, et cpnte- Amaii superbum, fiisi fastiisppterituiri hti|fts"sa3culi
rentur, et irretienlur, et capientttf, HdrutiJ efgo eii- exprimitftr,;qtii berieficiis diviria pietate sibi collaiis
nftclidrum nequitiam agnbsceiis Mardocjiaeusrioster, abfttentes, pfpxifiiPs suos, quos coiisQrtes habenl
•
regiper Estiier prodit, qnia illorum doJPset prayl- iiatufae, socifts gratiae;;Iiibere iiespibiuiit. Ijnde lid-
latem cordis praedicatorum ordo iidelibus, qpi meni- iiofenf ac fevei*eiitiaffi, qtiairi soli Deo iiripendefe
Jjra Christi sunt, cavendos esse ostendit. Pptest et ; juste debtteraftt, in se nequitef trarisferre eonien-
in ipsis duobus eutiuchis persona haereticorupi et G dtint'; ePS autefti qiiilioc agere atque cotiSeijlireno-
schismaticoruin accipi, qui. fraudis atque' malltise lunl, odiis insectartttir, cruCialibus persequUftlftr,
yeftenum corde gestanfes., adverstis veritatem ini- atqtie ffiorti tfadere eftftaritur.Sed sftpefnus judex ,
qua consilia sedftfo construutit, qftaliter eam a cof- t qui huriiijia fespicit, et aJfaa ioiigefcogiiOscit,qui
dibuscredenlium aufegant, etChiistum, qul estviia ftoyit decipietiteift et eurii qui decipituf, cdnveftit
fldelium, quodammodo in eis iftterficiant: sed horum dOlofeftiiniqubrum in capftt epfuiri, el iri veriiceiii
iniquilatem saiicli dpciore.s mariifestaiites, iatelriVs eorum Iniquiias eorutft desc_<Mi..In ihsidiis suis ca-
errofum illorupj in iucem.prodiieftftt, deinft plentuf iiiiqui : jusiiig de aiiguslia siia liberabituf,
quomodd iiinocenies. pef fiei lndiciiirii•'a 'mqfte et tradeiur itiipiug ^
animaeeruaiitur, noxii justa uliidrie puftiafttur, bi_- . PPiest et pjgi Amari istuiri Agagiteft, queffi Jose-
neque merili' condigna mefcede reiriiineferiiuf. Unde plius de giirpe Anfaiec esse editurii narrat, Jtidaso-
.subjungitur. rum pppulus sanguinoleiitus figurafi, quiprophetas
:€ Qtiajsitum*est., et inventum :est, et appeiisus , OGcidefurit, et ipsuhi TJftmmumpfppheiariuft atque
WTiterqtte in patibulo, et jussit rex; utin libro me- appstdlps ejus Iriterlicere rioriiimuefurit. qfti generis
« moriali scriberetur, ut pro yita sua aiiquid.repen- riohiiiiateni propter ineredujilateffi ef dufitiafti ffieu-
« saret ei, mandatunique est Jiistoriis, et amiaiihus 0 lis sftaepef dehtes,.pef Isalani prineipes Sodpmorum
« tradilum eorapi rege. t Libri ergo memoTiales et popuius i(Jftnioffiia3,appellati sflnf, quilius per
sunt vdlumiiia duoruni Testamentof um j in qtiibus fizeciiielem dicituf: « Patef itifts Aiftoffliaeiis, et
quaejustisrpro bptiis_actibusprpftia-, ef qttse.iniquis ftiater tfta Cethea [Ezecli.;xvi). Hi efgp coiifessores
pro peccatis pp3iia3in futftro maneant, coinmemorari- Chfisfiquasi jfiostesiegisDel exisiimaiit;.Uride rioft
tuf. Unde scriptmn est in Evangelio : « Filius homi- in sdluin jyiafdocliaeunj,Iibc est; in pfaedicatores
,nis ventftrus estfngloriaPatrissui, ejt tunc reddet. Eyangelii, sed etiaffi iri omriem. piebem catholicam
unicuiqtie seeiindutii ppera sua (Matlh. x\i). .>Et irianus Ihjicefe, aique de pfaeseriti vita -fexterriiinare
item :-« Ibunt, inquit,:impii in supplicium aetenjum, fesliijaht, Sed riiofterii qiia. i&nftxips''te'mppraliler.
xxy). . Hinc litiilciafe macliiriabaritftT,ipSi riiefitis spis exigenti-
jttsti aufeni; in ritain aeteiiiani_.(M,atth,.
1
etPaulusadRoffianos scribeiis ait:« ReVeiatureiiiin bus, jiistP.jiidice fetribtiente,. sirie fiiie ift aftlriiabiis
ira DeJ super omnem impietaleni et irijuslitiamho- suis sustTiiefecogunitir. .
minum, qui veritatem in'Dei injustitia detinent, qui t Dixitque Aaiari fegi AsSuefo: Est"popuIiiSper
reddet unicuique secundum opera ejus; Iiis quidem omnes pfdvincias dispersus, et a se ftiutuo separa^
C55 EXPOSITIO IN LIBRUM ESTHER. (,,. . ,':--| GU
tus, rioris utens iegihus et caeremoniis, insuper et A A
CJPBTJjI.'.^
rcgis scita conlemnens. Et optime nosti quod iion Quod comperiens Mardgchceus^__cc__4Maidus esl, mi-
expediat regno luo ut insolescat per licenliam. Si silque ad Esther, ul apud regetn pro Judmorum
tilji placet, decerne ut pereal, .el decem millia talen- nece supplicatel.
torum appcndam arcariis gazae tuae. Tulit ci'go rex c Quae cum audisset Mardochaeus, scidit resli-
aniiulum quo utebatur de manu sua, et dedit eum e mcnla sua, et indutus est sacco, spargens cine-
Aman filio Amadathi de progcnie Agag, hosli Judaco- < rem capiti, et in platea mediae civilatis voce ma-
rum, dixitque ad eum : Argentum quod polliceris, « gna clamabat, ostcndens amaritudinem animi sui,
tuum sit; de populo age quod tibi placet. > Aiftau « el hoc ejulatu usque ad fores palatii gradiens. Non
crgo decem talenlorum pecuiiiam promiltens regi, i! enim eral licitum indutiim sacco aulam regis in-
Judaeorum raoiiem expclhil: sic"et Judaicus popu- c Irare, t elc. Audiens Mardochaeus nccem Judaeo-
lus, carnali obserranliae cacremoniarum legis dedi- rum impcrialibus dccretis destinatam , lugubribus
tus, Deum se per hoc placare credendo, verorum se induit vestimenlis, et -in amariludine animi al-
Clirisli confessorum, qui secundum Evaugolicam do- que cjulatu vocis nsque ad forcs palalii progrcdi-,
clrinam spirituale Deo servitium exhibebant, mor- lur; cum magistri Ecclesiae, audita persecutione /
tem meditatus est. Unde sicul Aman epistolas diri- B ^ principura terra quam innoceniibus Christi famulis
gens regis signaculo eas munii'e eurabal, quatcnus ingererc cupiunl, cum jcjuniis et cleemosynis, cum
per hoc facilius votura suum explcrel, ita perfidia rigiliis ct orationibus, cum lacrymis et compiuictione -
Judaeorumlibros divinae legis, in qtiibus signacitlum cordis ad secreta cocli uecessilates suas, in conspc-
summi rcgis expressum esl, hoe est, Spiritus sancti ctu videlicet supcrni judicis profundere gcstiunt; ut
gralia manifcstata cst, ad comprobandam iiaeresim per digiiitalcm etpreces vera3 reginse, hoc est sanclae
suam in testimonium 11011 j-ecte assumens, gentium Ecclcsiae, qiuKpartim adhuc peregrinatur in lerris,
COH\ ersionern ad soeictatem religionis rcproharc ni- partim autem jam cum Domino regnat in coelis, a
tcbafiu', et Chrisli Evangelium quasi conirarium di- rege omnium saeculorum exaudiri mcreanlur. Si
vinis praeceptis condemnare. quis autem qu-csieril quomodo regi justissimo con •
veniat infligere tormenta innocentibus, sciat hoc non
Nec etiam illud siue mysterio esl quod duodcci- ex
malitiae voto , sed ex summi consilii procedcre
nius nieiisis aiini, qui vocatur Adar. ad iiiterfeciio- nam sapientia di\ina, qua; vincil omnem ma-
nem Israel sortc deputatus est; sed id significat quod nutu;
lifiam et allingit a fine usque ad finem fortifcr, et..
Chrisli gratia, quae in plcniludine temporum fidcli-
omnia suaviter, ipsa omnia quae vult facit
bus commissa est, persecutionem validam novissimis rC disponit
in coelo et in terra, in mari et in omiiibus abyssis.
temporibus in mundo per fidclcs passura esl. De quo Justo enjm judicio
el doctor gentium ad Timoiheum scribeiis ait: c Hoc agitur nt fideles ejus famuli iu
nianus persecutorum tradantur, sive ad peccatoruni
aulem scito quod iu novissimis temporibus inslabiint
et erunt homines aman- expiationem, sivc ad morum correctionem, seu
tempora periculosa, seipsos ctiam ad mcritoruni augmenlum et prsemiorum mul-
tes, cupidi, elafi, superbi, blasphemi, pareniibus
tiplicatiouem, quia, ut Propheta testatur, < justus
inobedientes, ingrati, scelesli, sine affcctionc, sine cst Dominus in oriinibus \iis
suis, et .sanctus in ora-
pace, criminalores, iiicontinentes, immites, sine be- nibus
operibiis snis; prope est omuibus invocanli-
riigniiate, proditores, protervi, tumidi, voliiptatuin hns enm
amatorcs magis quam Dei, babeiites specicm qiiidem (Psal. CXLIV).\ Iti verilate, voluntatcm
timciiiitiifi se faciet, et oraliones eoruni exaudiet, ot
pietatis, virlutem aufem ejus abnegantes. > Ilinc et sahos faciet eos. Kon eniin
Domiiius in Evangelio aif : t Pracdicabifur boc petcnle Salana (radidil
Dominus Job in manus cjns ut perirct, setl ut per
Evangelium regni in uriiversoorbe, in lestlmonium
omnibus gcntibus, et lunc venict consummafio ejus adjulorium hoslem fiequissimum vincei-etet ila
vicforiac sibi palmam acquireret, hostique malitiac
(Mcttth.xxix). t Etpaulo post: c Erit, inquit, tuuc suae
tribulatio magna, qualis 11011fuil ab initio muiidi,*]-D justam poenam relinquerel. Datus esl apostolo
Paulo stiniulus carnis suae, angelus scilicet Satanae,
iisque modo, necfiet, nisi breviati fuissent dics illi ut eum
(IbicL). colaphizaret, qualcnus virtus in mfirmitate
perficeretur. Kec illudetiam silentio praefereundum
Stalimqne 111v_usispependit edictum, rege ct est quod dicitur Mardochaeussacco indutus .aulam
< Amaii<;elcbrai)le convi\ium, ct cunctis Judacis qui rcgis intvare iion posse, sed ad fores usquc palatii
c iu urbeeraiil flcnlibtis. r Hoc esl, quod Salvator pervenissc, quia nulliis cum corruptione pracseutis
prsedixil discipulis suis in Evangelio: «Amen, amen vltae potcst inti-are aulam coelestis patriae. sed hic
dico vobis quia plorabitis el Ilebilis vos, mundus interdum anteoJiitus ultimi diem debet .quisque per
auleni-gaudebil; \os autcm cQntristabimiiii, sed castigationem corporis ci compunciioiicm -cordis re-
trislilia veslra vertetur in gaudium (Joan. x\i). . gni pulsarc inlroitum, et sic post exitum mortis la_- .
Onde quid de ilardochaeo Seriptura consequenter tabundHSDomini iutrare paradisum.
r-siret, videanius. c EstlicT er.go tiaec MaTiloehsaoverba maudavit:
c Vade ct congfega omues Judteos quos in *Susisre-
t pereris, ei orate pro me. Son comedaiis, et uon
CS5* fi". RABAM MAURI ARCETEP. MOGUNT.QPERUM PARS_I 535
«.bibatis tflbfts diebus et tfibus iiPclilius. Et ego A lioc est onml devptione reueratur. Ctijus petitioai
« cuiu ancillis meis simiiiief jejunabd, et tunc ift- et ipse rex spondet se assensurum, sicut in Evan-
t grediafad regeni,contralegem faciens, invocata.D gelioait:« Petiie et dabituT vobis; quaerite et in-
Orat Mardochams ctim Judaeis pro Esther regina, veuietis;• pulsate et aperietur vobis (Matliu vn). 1
similiter et jpsa fegirta Pfat pro Mardochaeoet Jn- Et iteiii: < Pefite, Inquit, et accipietis, tit gaudiuni
dacis, quia magistcr pro discipulis, el discipuli pro vestruui sil plenum. t Gaudium eriim plenum sariefrc
magislris ad Doinimim preces fundcre debeiti, ut Ecclesiaj non alibi tribuiiur nisi in perceptione regni
universiis simul coelus fidelium, hoc esl, roembra cum coelesfis, ubi cum Christo regc felix rcgina regnabit
,toto corpore pietalc superna illaesa cusfodianlur. in aeternum. At illa data sibi electione petitionis,
Unde cst illutl quod Paulus ad Romanos scribeus, invitat eum ad convivium suum quod ei paravil; sed
sinc iutermissione memoriani eorum scmper se hoc iion aliud melius inlelligiiur quam plena ac per-
fricere narral in oraiionibtis suis; cl ipse similiter fecta fidei stioedevotio, de qua pascitur interius in-
eosdeui Romanos obsecrat per Dominum Jesum Ghri- spector el arbitef omnium sreculorum. Ad hanc
sturn, ef per ehariialem Spiritus sancti, ul adjiivcnt quippe refcctionem, hoc est sanac fidei cottimiinio-
eum iu oralionibus , et orenl pro co ad Domiinim, nem, invitat Ecclesia 11011 sohim amicos, imo cliani
ut iibej*etiir.ab iiifidclibus qtti sunl in Jndaea, et mi- B inimicos atqnc persecutores sttos, paganos videlicel,
nisleiitim sutnn, quod Jerosolymam dcfcrtur, acce- Judaeoset bajreticos, ul, relicto totius erroris devio,
plabilc (iat sanclis. Hinc cf in Actibus aposlolorum in uiia domp catholicae confessionis de commuiii
sciiptum est quod Pclro in carcere posito, fierct bOno laetentiir:
oraiio sirie intermissionc ab Ecclesia ad Dominuin t Slatimque rex: Yoeate, inquit, Aman, ut Eslher
pro eo. Et ipsc pari modo in Epislola sua poslulat, c obediat volunlati. Venerunt itaque rex et Anian
ui gratia Dci et pax in Ecclesia multiplicetur et <!ad convivium quod eis regina paravcral. 1 Nota
adimplealur in cognitione Doifiini nostri Jesu Chri- quod concordanl voluiitas invitanlis reginae, eljussio
sti. jubentis regis; sed vaailli qui malignus ad mensam
CAPUT YHI. Domini accedil, qui praecordia odio pollula habens
ct immundam conscientiani 11011vereatur atl convi-
Esther ad rcgem ingressa ipsum el Aman ad convivium Domini indignus inlrare; qui licet sajpius in-
vinm inviiavil. vitalus venerit, suis meritis tamen cogenlibns in
- Dic autem terlio indula est Esthcr regalibus laetitia convivantium non pcrmancbit; sed cum intra-
t vcstimenlis, et stctit in atrio domus regiae, quod verit rex, ul viderel ciifti ibi recumbentem non ve-
« eral inferius conlra basilicam regis : at ille sede- C slitum veste nupliali, exprobrat eisuam lemeritateni,
t bal super solium in consislorio palalii coitira et ligatis iiiaiiibiis et pedibus jubet projici in tene-
<-ostium domus. Cumque vidisset-Esther reginam bras exleriores, ubi doli damiiuin, quod innocentihus
t slanicm, placuit oculis cjus, et oslendil contra nequiler parabat, juste sustinere cogelur, juxta illtid
« eam virgam aurcam quam tcnebat manu. Quae ac- Salomonis: c In insidiis suis capieniuriniqui.»Post-
c cedens osculata csl siimmitatcm virgae ejus, dixit- quam igitur rcx secundo dedit Eslher petilionis suae
c quc ad eam rex: Quid vis, Esther regina, quae optionem, illa respoudit dicens :
t est petitio lila? etiamsi dimidiam paiiem regni < Si inveni gratiam in conspeetu regis, et si regi
t pelieris, dabilur tibi. Al illa respondit: Obsecro < placet ut dcl mihi quod posttilo, el meam impleat
t ul vcnias ad me hodie, et Aman tecum, ad eonvi- c petitioiiem, veniat rex et Ainan ad convivium quod
< viuin. 1 Quid esl quod die tenia induta est Estbcr < paravi eis, et cras regi aperiam volunlalem meam. t
regalibus veslimeiilis, nisi quod Ecclesia gentiiim II-.ccdilatio pelendi 11011 est segnitiaevilio, sed virtuli
terlio tcmpore saeculi,hoc est post incarnationem, patientice deputanda; hoc nimii'um significans quod
passioucm et resurrectionem Christi, in sacramenla justis pra3mium, el peccaloribus poena magis iit fu-
bapiismatis per sanctaeTrinitalis confessionem, fide, " turo est fribuenda. Gras cnim hic pro futuro tem-
spe el charitatc, omiiiunique virtuluin se intluit de- porc intelligilur, ut cst illud evangelicum : t Nolite
core, ul inde rcgali consorlio digna fieret, cum ejus solliciti esse dc crastino. 1 Et in Genesi Jacoh ad
amore praecipuo incessanter ferveret. Quae stat in Lahan ait : <r Cras apparebit juslitia mea. 1 In
alrio domus rcgiae quod erat inferius conlra basili- Exodo quoque ubi dc agni pascbalis esu praecipitur,
cam regis, boc esl in praesentis vitce pia operalione addilum cst :<• Kec remanebit ex eo quidquam
quac speclat ad fnluram in coelis remuneralionem, usque mane. 1 Cuiu aufem dies fuluri judicii vcne-
ubi ipse rex regum solio consedit superno, et pre- rit, el omne bumaiium geims, jusli videlicel siniul
cibus pie. ad se;clamantitim. aiinuit. Qui extendit et peccalores, atite siipremi Judieis praesentiam epn-
cpntra hancTegmam rirgam: quaifi tenet inanu, cum stituentur, tuftc; i-evelabituT qiiali mente qnis hic
. ostefidit iili regiriiifiis sui potentiami.yelcrucem pas-; vixeiiti ftbi justi ad percipieiidum regnumcoelestls
sionis; suae, pef quamsibi acquisiyit potestateiri iii patfiaeper sententjam praesentis judicis iiivitahtuT,
1
C03l0,etiriterra_etsubtus terraiii; itaut<! in npmihe et peccafores simulciim diabolo ififerni eruciatibus
ejus ottriie genu flectatur coejestium, terrestriunj et|[ punieiidi expeUiintur.
.:nfen.orum;..»Hanc quidem ipSstairiabilitefoscUlatiir,] ' ' '
--."'' ' ; . .1'•
6S7 EXPOSITIO IN LIBRUM ESTHER. CS8
.CAPUT IX. ^ Jubetur Mardochaeusregalibus r,estiiftentis iiitliii
De ep quod rex Assuetus, cumrioctem duxissethisom-? et imponi super equutii qui de sella regis est, et ac»
nem, jussil sibilafferri hislorias et annalcs priorum cipere regiunl diadema supef capftt suum, et prl-
teniporum\qui dum coram eo iegeretttur, perventum mus de regis principibus acrtyranhis lenere eqrium
est ad locum ttbi Mafdochwuseunuchos htsidiato-
res prodidit, ob quod cuni rex, voccitoAman, stola ejus, et per plaleam ciritalis incederido clamare :
"regaliet diademate decorari prwcepit, et equo regio '« Sic honorabitur, quenicuftique vojtierit rex hono-
superposiluniamicum regis per ipsum Amari prw- rare; T cum praedicatores sancti Eraiigelii et mai-
dicari, Unde Aman tristis doirium reversus est.
' gistri Ecclesiae, omnium rirtutum culttt et sapieu-
< Kpctem autem iUam rex duxit insomnerii, ju&- tiae decore iUustrati, ac diademate regiae dignitatis,
< silque afferri sibi historias et annales pfiorum tem- quia summi regis ffiembra sflnt, riobiliter honorati;
i porttm. Quae cum illo praesente legerentuf,ren- ascepdere super equum regiiim; hoc est, super fide-
<tum est adiUum locum ubi scfiptum erat quo- lium populum, in qtiorum cordibus fex ipse coelorum
< niodo nunliasset Mardochaausirisidias Bagathanet jugiter praesidet,jubentur praeesse ac dominari. De
t-TharCs eunuchoriim, fegem Assuerum jtigulare quibusequis per Habacuc pTophelam ad ipsum Do-
c cupienlium. Quod cum rex audissetait: Qiiid pro minum dicitur : t Ascendens ascendes super equos
< hac fide honoris ac praemii Mardochaeus conse- B tuoSj-et equitatus tuus sanitas (Eabuc. m). J>
"< cultis est? Dixeruttlque ei sefri illius ac mini- - Cui Affian spiritualis hostjs populi;Dei, licet inri-
<"slfi :KihiIoDininomercedis accepit. Statimque rex: lus, taffien condigiitim obseqttium praebei, cum pcr-
< Quis est, iste, inquit, In atrio? Anian quippe inte- seculores sanctae Ecclesiae,quamvis indevoto animo,
t. rius atriutti domus re^jae intfarerat,_ul suggerefet sttperno tameri imtii saepe coguntur veracilaudes Ec-
.< regi et juberet Mafdoebceum afflgipalibulo quod clesiaepraedicaretestimonio; quia vefitatepateiacta,
< ei fttefat praeparatum. Responderuntque pueri : cdnvicti non possunt abscondendo celare quod ffia-
t.Aman stat in atrio; dixilque rex, Ingrediatur. nifesttim est.
-< Cumque esset ingressus ait illi: Quid debet fieri : e Reversiis est Mafdochajus ad januam
palatii, et
< riro quem fex honorare desiderat? Cogitans Aiiiaii < Aman festinavit iTe in domum suam lugeiis et
< in corde suo, et reputans quod nullum alium rel- < aperto capite : narravitqiie.Zare.s tixbri suae;et
B let: rex nisi se lionorare, respondit: HOJIIOqiiein < amicis omtiia quas eveniSsettt sibi. Cui responde-
t-rex honorare cupil, debet indui restibus regiis et < runt sapientes, qups haljebat in consilio sub, et
i inipoiii superequum qui de sella regis est, et accir ....'« uxor ejus :Si deseifiitie Jiid-fiorum est Mardo-
< pere regiuni diadema super caput suum, et pri- < chaeus, anlequem cadere coepisli,;non pdlefis ei
< ipus de regis principibus ac lyrannis teneat equum C < resistere, sed cades ;in cpiispectti ejus.» Haecest
< ejus, et per plaieam cirifalis incedens clamet et imniutatio dexleTaeExcelsif ut ille qui nuper gldria-
< dicat: Sic horiorabitur quemcuiique rex rult ho- batur super alids se esse pdtenlem el praa omnibus
t fiorare. Dixitque ei rex : Festina et sttmpta stola gloriosum, suhito fieret vilipr cacteris et infirmior
t et equo fac ila ullocaius es MardochaeoJudaeo,qui cunclis. Cujiis dispositioriis magnitudinem eonside-
i sedet arite fores palatii. Care ne quidquam de his rans Maria ftialer DOminiin cantico Evangeiii ait-':".
< quaelocutus es, praetermittas. > Quid est quod fex < Fecit potenliam iti brachio suo, dispersit superbos
ins6mnem noctem duxit,] nisi illud quod in psaimo riiente cordis sui; Deppsuit poferites de sede, et exal-
scriptum est: t Ecce iion dormitabit, neque Obdof- lavit Jjumiles-,Esuriehtes implevit bonis et divites di-
miet qiii custodit Israel (Psal. cxx). . Leguntiir co- tiiisit iftanfts(Luc. i).i De qftp per •Isaiam dicitur :
fanj eo histdriae et annaies priorum tempbrum, in t Convertetiir Libamis, et Garmel in saltuinfeputa-
qttibuScomffiemoraiiofj.deielbofiofum actuumllilar- bitur (Isa. xxix).; > : -
dochsei continetur, quia f ex sanctorum el princeps Hinc videmus Judseorum Syriagogaecontumaciam
fegum iefrae,fn se idennnanens, oftiniftmtempofum compressam, et iiumilitateffi Ecclesiaegentitim exal-
cursus et singulorum actuum notiliam ftno cOftlem- tatam. Hinc perseeutores Ghristianaefidei, qui quon-
platur intiJitu, nec esl apud illtiffi quidquaiii recidi*-D dam ut leones feroces lacefaverimt gregerii Christi,
ruffi, sed praesentiaUter in conspeclu ejfts omnia pa- modo destructi et rid nihilurii: suilt fedacti: confes-
tent, de quo per Jeremiam dieitur: « Qui eiiim fir- sores quoque Christi in tolo, brbe statu saiiaefidei
niarit orimia ipse est, et Israel rirga haereditatis ejus, erecli et pofentia >rirtulum - sunt sublimati. Caput
Dpiriinus exercilttuiri nomen illi (Jer. x). DUrideet in caudam et cauda incaput refsa.est, quia < Om-
ApostoluSait: < In Cbristp eniffiJesunon est in iUo iiis qui se exaltat, liuiiiiliabilttf; et fjui se hiiiiiiliat,
est et fuitj. sed esi semper in illb est. s Et item :" exaltabitur. T .-'-,•'•;.'.-'
'
< Jesus, inquit, Ghristus heri et hqdie ipse in saecula CAPIITX.
saeculorum. » -: Secundo die cbnvirii regina pn populo sub depre-
Gommemoratitur ergo gesta Mardochaeicoram hoc • cante, Amanin tignq qqod Mardpchmq.prwparave-
est .
rege, quia bona opera sanctoruni doctorum liunquaiii : rai, suspensus ,...-,.
apud eum oblirioni tradentur, sed fit qupd scriptum V Adbuc iijisiioqiiefttibus,-reriefunt euriiichi regis
est: t In-meinoria aeterna erit juslus, ab audilu malo e el cito eum ad conurJttffi, qnod regina pararerat
ponitimebit [Psal. cxi).. pergere conjpulerunt, Imfayit itaque rex et Auiau,
659 (B. JAABANIMAURI ARCRTEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 650
.<ut biberent cum regina. Dixilqiie eirex eliam jij _i «'Dpprimere, me praesenle, in domo mea.'Kecdum
* secundo die, ppstquain rhio incahierat: Qtiaeest « rerbumde ofe regis exierat, et staliin operuerunt
« petitip tua, ESfher, utdetur tibi, et quid vis fieri? « faciem ejus. u Depreeatio ettim Amap ad reginani
« Etfamsi dimidiam fegni mei partem 'petieris,. im- Esthef apud fegern Assuerum pro calumnia depu-
.<pe.tfabis.Ad qweinilla fesppndit: Si inveni gra- •tabattiT: quia, immmenle die judicii, petitio ini-
..-"«tiaijifft pculis tui^, p re_s, ,et si libi placef, doip quprum noii dratio, sed irritatio fit. Uiide in psalmo
.'« mihi aftinjani.meam, .pro qua rOgo, etpQpuluui ;scfipf,upj est''"•:«Ciim jydicatiir exeat conderiiiia-
< .meuni,pro quo obsecrQ. Traditi enim sumusego - .-l.ftg,,; fit jp.ratio ejiis -flat-jn peccatjim (Psai, .cviii). t
« et popuius meus, ul.conterainur, juguleiftur et pe- Tunc eiiim pppressio iUis, qua anlea humiles
. rearous.. At titinam iu seryos et fa.ijjulasyendere^ '- ...ojiprirpebapt?: itiiproperatftr;, quia Teitiuiieralipiiis
.« muf Jessfil tojerabije maluftj,;et gemensf acerenJ. fempus adesl; ftunc enim daiupati peccatorurii sup-
'-< Nunc.aiitefti liostisesf ftpstef, cujtis crudelitas re4 ".fuffi ref.ecundia flperientftr-, siciit scriptum esl;:
< duijdat in regenj, Respoiideftsqiie rex-AssueruS .«'Cpnfus.io rultus; eprum operieii eos, J flftaiido
,« ait; Q.ui_sestfste, et ctijftspofefttiae,ut haecatideat ,ad tai-tari tenebfas pertrahuritur, ut ibi opefUDisup-
,<facefe? Dixit Esllier : Hpslis. et iftimicus jioster . Tftfticondigna, jnercedereniftnerentur. Ufideeisub-
.«pessimus est Amaij, Quo;dille audiens. iliico pbstti- Bjdifur : _, .',-_ ",
« puil, vulltimregis ae reghia?fefrenon sustinefts..t: . ;«Dixilque liarbona, urius de eunftcliis qui sjabaiit
Ecce jam secunda dies cotivivii adpsl, ftbi.'simijiter- jnniiiiisterio regis : En lignttm quod pararerat Mar-
tit prius Amaii convocalus.reni., sed maftifestaiite _ .docliaeo, qui locutus est pro-rege, stal in dpriio
Estiier pelitionefti suani, ifide danmatus ad p.renam- ,Amap, habeps altitudinis quinquaginta cubilos. Cui
; secessil. Hiuc est .enim,,qftp.diftJprangelio.ajibipran.-: :,dixit rex: Appejidite eumin §o. Suspeusus .e.|tiiaque
ditiffi, alihi coena ab honihie fagla pietiloratuT;;qftia Amaft in patibulo quod pafarerat Mardpcljajp,etregis
prajidiuuJ praesenlis Ecclesiae desigftat, cpena auleiri; fraquieyit. t Scriptum est iij PToverbiis: t Qui fodit
ffiieiiruni atque ultimum conririum. Unde sequestra-, foyeani, incidet iii illana ; etqui volyit Japidem, re-
tis peccatojibtis,, soli JjonLiii cpnspeclu suj laelaiitur. ;ref tettiTad euro {P.rpv.xxn).. J Sic el Aman cruceni,
.COndjtQfis.; .: -; ;.;.::: .,.;,.':..V"] Z.::..;: ...-':.-' ;,:' jquani Mardcchaep parayer.at,-;stistinefe .coaclus-est.
- Amaiiijuippe spiritualis, et ljoslis populi Dei, qijia Sed qii_3i'ipotest quid signiiicet quod erux .jpsa
cliar.il.atisindtimentufti, unde regaji conriyjo dignu.s quiiiquagiiita cubitorum fac.ta esse legitur, Lex epiftj
essetj iJop habftit, iratutn regein sensit; al_queeo iii fluinquagesiifia die ppst agni injffiolationemift nipjile
hortps propefatite, Jioc est, .electos sups.ad deUcias JBinapripfi popiilo data est. Et quia dixinius supfa
^
paradisi ipyitanfe, reginam prp salute sua depfecai'i .(jtipdAipap signiflcaret jpsps Judseps luniultftaiites
coi.itendit, sed frustra, quia teiripus opporitinuin ad ;. confra Clirisium, qui in lege eis pfomissus eraf, et
fioc, non jnyenif, Tujic e.nimjapi serp,.esjtad qujeyen-. EcQlesiam ejus persequentes; Jex, ipsa, quaeeis ad
dum salutis remedia, .quando.iimfiinet ujtiotiis rin- .custodianjritae data est, qtija per ipsam exslinguefe
dieta, --:. . ... p.Q.nieft Christi, at/pie cpnfesspres ejtts interficere
..Sic e.tjtijjyaiigelii parab.olg adyeft.ienfespQp.so: nipliebaritur, niprtis ill.is exsiitit .causa. Ita utjjui
stujia.;rjrgiiiesaprudentibjisoleumad vasa sfta.re- per legem injuste iftttoxiosQpprimere rojebantjipsi
flcieftdapetunt, sed non saccipiunt. Unde posttjuam peream jftstj jijdicii accipe.rent sentetitiafti,.4e-qup
Sponsus "ad nupt.ias-_c.um yifgiiiibus prftdefttUi.us: pefPaulftmdicitur: * Qfticunqueiri lege pecQayerunt,
ijilrargrit, |anuaque <ilaus.aflierit;, ipsae.excliisaeforis per legepi jfttUcabufttur(IJom, II). j)
Tei.nan.entes adituni sibi iftlrandi .exquiriift.t; queni Harjjona auteni cunuchus, qui ipsam crticem,.fa-
taiijen pullo jmodoipr^mereri ppssuntjqftia te.mpus . fitaro pfodidit, sfgniiicat docfpresilegis, qtii dojuin
miseralionis jam non inveniunt, ,quod pritis dignjs Jftdaeprumet omnja jpjae diylriispraeceptis ieeerunt
operlbusûserefe ijeglexermit. cqntraria, ipsius legis lectione manifestareruti.t.
Ibi jam;aDpmino,non potest •mereri quod petit,,..n Unde Moysesiuspiritupraevideiis.eos cpfttejaptores
qui hic -rioMt;audire qftftdi.ussit; qui iejppus;con- e_tsacrilegos fftturos, pipnia qftajJpraeyaricatoribus
gruaepceniteptifBperdidit,ffustra :ariteT.egtiijanuaoj ei;ant yeftfufa in^.canticoIleiiteroftomiipraadixit.Hinc
cumpreeibusrenit.*Hinc.etenimper SalomoneffiDo- et Salyatpr iii EvarigeJioad ips.osjudaeosait;: «iN.o-
ifiinus dieit::;« Wocayiet Tenujstis; exiendimanum lite putare ;quia ego .accftsafuTUSsufti _yos apud
meam et noniuit qui aspiceret; despexjstis omne Ratfem;; esfqtii accusat yos Moys.es,ip quo ros.spe-
Goijsiliuttj;-ftieum,;et:increpatioriesineas-neglexislis. ratis ; ;si enim. ;cfederetis Mo.ysi,crederetis forsitaii
Ego quoqfte ininlerjtu restro Tidebo, et subsanna- et -milii; deme enim flle scripsit..: si atilem iUius
bo, eum vobis, quod limebatis, advenerit; cumir- htteris noii creditia. .0"UomodQ ;mei_sverbis credetis ? t
ruerit repentinacalamitas,;.et interitus quasitemper {Joan. v.) " ; .
stas, ingru^fit, tuiicinvocabuptTfle et non exaudiam; CAPUT XI.
mane-cpnsurgerit, et non inyenieiit me^Pi-ow.T).'» QuodMardociiWusibco Aman^consliiuiluiêtaclsiig-
« Cum aulem reversus rex mtrasset ift convivii gestionem reginw epistolw prp salute J.udceornin
«loeufti,f eperit Aman super leclulum corrtiisse in inilluiiiur,, ..- ... .
t quo jaceJiat -Esthef,- et ait: Etiarii reginam vult "-"--:«Dieilladedit rex Assuerus Estherreginae.ddiiiuiii
661 EXPOSITIO IN LIBRUM ESTHER. 662
.'< Aman adrersarii Judaeorum. Et Mardochaaus in- A t excogitaveral cootra Judaeos, juberet irritas fferi.
,« gfessusest ante.faciem regis,"» eic. Quid esi quod. « At ille ex more sceptruin attreum prsetendit maiiu,
rex Assuerus dedit.Esther reginae domum Amaii ad- « quod signum clementiae"monslrabatui'. Illaque
versarii Judaeoriim,nisi qftod rex verus et Dominus. .«: copsurgens stetit ante euift et ait: Si placet regi,
noster Qmnemdignitatem et omneni hpn.pi'emquem « et si inveni gratiam in oculis ejus, et depfeeatio
prior pQpultiSex -scientialegis et pTOPheiariiffiatque « miea noii ei vldeatur cotitTaria, obsecro tit novis
culiu piaeTeligipnis habuit, ppstquam advefttuiii roer «_epistolis reteres Aman liltefae insidiatofis ei ho-
diatoris Dei _et.ho;nu'nftm iii carne sprevit, atqu.eejtts < stis JudaeQfupi, quibus eos in cunctis regis pro-
Evapgelium reeipere -noluit, tolum ad .sane_ta3 Eecler _ ymciis perire. praeceperat, corriganlur. Quoffiodo
sise transtulit .usuffi,pt ipsa pp,ssideret sp.iritiiajes t euim potero sustinere' neceffi; et interfectioneln
divitias, et custos fieret honestissima o.mnittiriyjr- « populi mei? Respondilque i*exAssuerus Esther
tutuBi.. Unde scriptum est in.proverbiis : ? Custo- « reginae et MardochaeoJudaeo: Domum Amari COIT
dilnr justo substanfia peccatoris (P-rpv..xin). .Et Do- «-cessi Eslher, el ipsum jussi afligi cruci, qui aftsus
niinus-m EyaiigeliQad ipsos Juda30.s,ait: «Auferelur ;« est manum 111'Judaeosinittere *.scribile efgo Ju-
a-vobjs .regnuni Dej, et dajjitur gehti faciepti fructtis i"_dseis sicut roljis placet ex regis nomine, signan-
ejus {Mattli. xxi). _Hinc iteruftT-peT$_alpiiionemM- -g a tcslitleras annulo meo. t Quid est ergo Esthef
cittir *.«,Qui ponus est auferet a Doniino gratiani procidere ad pedes regis eumque pro ' Saltite
-,(Pro!j. xu). y ; - ; . popiili exorare, riisi sanctam Ecelesiam pro ere-
Uh.de seguitur.de. MardpchsBPqupd ingressus sit ptipne filioruffi suorum quotidie Dominum omfiipo-
ante faciem fegis, quialaudaftte: ac praedicaote Ec- teiitem pef iidem et mysteria incarnationis Unige-
cjesiainstantiani magistKjruni suorum, ipsi do.etores niti Dei humiliter postulare, quaieiius ejtis gratiaet
saiicti pro labore quein exercuerunt jn nutrimitie hostium comprimatur audacia, et de mahibus-eo-
fidelium, gratiam Gppiosam ante conspec.lum iuve- rum fideliuniJiberetur iimocentia. Extendit super-
niuntTXJiiditorisonipium. Potest et senlentia haec de ims rex sceptfum aureum conlra peterttem regiiiain,
persona oninium persecutQrum Ecclesiae generaliter quia pietatis suaepotenlef ipsi impendit clemeiitiaffi.
prolata.accipi, qtiia quidqftid illi sUjdio. sapienliae Postulat Hla ut nequissinii Atiian veleres lilterae
yel .fttilium disciplinauuni edideruiit, aiit. de Iipner novis scriptis permuteiilur; quia lioe* studiuffi est
siale yirtftlum indagando exqftislertint, nec 11011 ea verap reginae, ut omnis erroris secta, omnesque
quae; ift-genere. poenarum ad tprquendos maf tyres coiitrariae roachinaliones; quas antiquus hostis ad
- excpgitayerunt,. totuni fidelibus CShristi hi .augriieti- exsiinctionem populiDeipef ministros suos molitur,
tum honofis et gJorias cQnyerstimest. Iêe illis hi- G saluberrimis Evangelii documentis repellantur atqtic
juslis possessoribus quidquam remaiis.it pi'Qejabo- gejeapliir. .Signautur ips2e litterae ex riomirie regis
ratu stio bonae mercedis, sgd istis totum collatuui scriptae annulo ipsius, quia* omnino eyangelieadOi
est ad plenituditiem suae perfeciionis.. Ultid qnoque etrina, qnaeex nomine Christi in toto orbe praedica-
quPd siibjungitiir, tulisse. regefli aiinulura qtterii ab tiir, Spi.fitus; sanctisignaeuloconfirmata ubique de-
Aman receperat, et tradidisse Mardftchaep,mystice claratur; cufus dono ipsipraedicatores i-epleti sem-
expriijiit quia sigftactijiiriifldei, qucd perfidi Judaei ftilerna foifittidine insiiperabiles oniftibus appaTent,
ef oftjiiespersecftiQ.Tes;.nomiQisChrjs.ti sibi per prse- e,t Jipstiupj stioruffi ti'iuftiphato.res gloriosissimi
dicatioiiein Evatngelii.objattiniTecipere. poJebanf^ ad .. permangnt. .•; ' --:.:<; _" *.'
::..:.: •:?.-'
gentium^ salutem pef aposipjps Chrisfi transiaium : :< Er^ ajiieni teropus'teftiiroepsis,.qui appellatur
est.^Tenetêfgo Estiief dpnitim':.Ani.an. hostisJudaeo- « iSiJjajifricesinia .et fertia illius die scriptae sunt
fuiii,;cuni gcclesia" ijhfisti niftp.dum possidet, lio- « episfplaeyut Mardoehaeus voliieratf ad Jtida3os*et
steffi po.n.dani C.hrisMaii^^^^ i-adprjftgipes; pro.curalo.resque,;et:fudIces,qui cen-
dpchaeus anle' faciepi fegis., cum. (jupjjdifi aniina3, « tum riginli septemproyineiis, ablftdiausijue ad
sanctpfftni de ift.cp.iatu"pfaesentis. vitae capiiintuT < ^thiopiampraesidebanti-prdyinciae atque pi*ovin4
ad cotilemplationeiiJ V-uitus Sftperni Judicis : cujus •P.« cia?, popftlo et populo, -juxla lilleras; ef liiiguas:
isetiti^înagnitiidinem pullfts o.ce.upalfjnis, sed glp- «...s.ftas,-.etJiidaejspfOttt.legere polerantet atidife.
fja. perp.es qupiidie. eis cfescit; in gaudip a.ternae. «;Ipsaequg.eplstplae,quas ex fegis nomineTriitteb.aii-
exsultatipnis. .•.';--._ <.tiir, annulQlpsius-obsignatae sunt,«t;missae per
c Es.ther. autem constitu.it Mardpehaejim supei' < yeredarios qtii per 01nft.espforincias discurrentes,
« domuffi suapi. » Ecce. Esiiier Mardoehaeum cpij- « yeferQsli.tteTastiQvisPuntiispraevenirent. n-Siban
-.s.tjtuit siiper dQiiiuni sua.m, pia hoc saluljfi sanctae nieiisis,,qui apud Ifebraeos pnsf Nisari teftius in of-
Ecclesiasplacet^^Co_iisi{io, ut mujtitudo fidelium sti.b dine est, id est.qui apud;GraeGOsvocatur Thessafi,
regiffiine statuatur saficlorum praemâtorum, quate*- et ap.ud Latinos; noniinatftr. Junius. ;Hujus vicesima
niis per humijitatem ,etpb.edientiam subdifa fiat iffi- tgrtia -di<3scrip.tae sunt jepistolae noyae seeuPdum
perio ejectorummagistfprttm., ' MardocJiaei dictationem,. ad eonfuiandas veteies
. c ISechiscofttetilaprocidjf adpedes regisflevit- Aman Jitteras. Gujus.rei significalio inpromptu -estj
«;,que ef 1ocuta ad fum ofavit, ut malitiam Aman quia EvangeUi doetrina ita condita est pef scriplores-
< Agagitae et machinationes ejus pessinias,-quas JSoviTeslamenti mediante Domino noslro Jesu Chri-
665 - B. RABANl MAURIARCUiEP. MOGUNT. OPERUM PARS I GGI
slo, ut sanclae Trinitatis fides in ca plenissime cora- A cirum esse possit, remanere permittant. Hiuc est
plecteretnr, etlotius decalogi in duobus praeceplis 'quodDominus in lege Israelitis gentes quaesibi cou-
charitatis summa perfectio esse demonstraretur: ' trariae eranl in terra repromissioiiis interficere atque
ipsaque Scriplura per veTedarios, hoc est, praedica- exstinguere fubebal. Hinc et Amalecitas poslmodum
tores sanctos, directa est in tptum orbem terrarum, usque ad interpcciopem delere praeeipiebat, quia
quod significant cenlum et viginti septem provinciae omnem scandaU occasiOneroeis auferre rolebat. Gu-
quae in regno Assueri consistebant; nam denarius . jus rei memor pTOphetain psalffiis ait: «In matu-
nuiiierus per duodeftarium jiiultiplicatus ceutesi- tinis interficiebam omnes peccatores terrae, ut
jjiuni et vicesimuni facit; quibus ; si Jseptenafius! disperderem de ciritate Doittmi; pmftes opefantcs
associalus fueril, totius summac plenitudinefti eon- iniqttitalem (Pstil. c). i
cludit. . - . . - Porro tempus qtto Iiaec iriterfectio hostuim -fieri
Ita quoque decalogi rera custodia apdstolica tra- praecepta: est, beue conrenit mysterio hufus spiri-
ditione in.omnes mundi parles fter doctores sanetos lualis intertiecioms, tiam duodecimus mensis He-
esi insinuala, sed septemplicis Spiritus gratia in brasorum, hoc esl Adar, nori nisi norissiniaffi seta-
fidelium est corda diffusa. Nec illud eiiam sine my- . lem saeculi, inoTio boc spirituale bellum p.er mililes
slerio est quod ipsae epislolae quae ex regis nomine B Chrisli maxime agitur, exprimit. SimiUter et dies
miltebaiilur, efamiulo ipsius obsignataeerant, memo- tertius decimus sanctae Trinitatis fidem cuslodia
rantiir seriptaef uxta singularum gentiijm lilteras et mandatorum Dei, unde onines adrersarii rite expu-
linguas, ut quaequegens legere el inlelligere posset: gnaiilur-desigtiat. Quodttutem subfuhgitur:
quia sic Erangelii doctrina ordiuata est, ut ejus < Et edictum regispependit in Susis, t significat
-priirii doclores, per Spiritus saneli. gratiani edocti, iifiperium ccelestisregiseminere ac:dominari in tolo
Pmiiium loquerenlur priffiuni ypcelinguarum,_ de- orbe lerrarum : t iri cujiis ditiorie f3imcta sunl po-
inde rerbum fidei per eormiJ ministeriiinJ in Omnes; sita, riec est qui possit resistere roluntali effts
scPiinaretur partes orbis: terrafum_ sicut in Actibus (Esth. xiu), J fastusque mundanus sub ejus proster-
aposlolortim legitur quod in eoenactilo Sion Spiritus nitur poteslate. Unde recte dici.ttir quod et edictum
paracletus in die Pentecostes super centum rigintf 1 regis pependerit in Siisis, nam Srisis equitatio rel
credentes in specie iguis adveniens, omnium geti- referens interprelatur. Denique superbia mundi su-
lium linguis daret eis loqui magpalia Dei, ila ut qui peratur polenlia Dei. Hiuc est qttod Salrator in
convenerant hoc audientes, stupendo mirarenlur Erangelio discipulis ait: «in mufido pressuram ha*
universi. bebitis, sed coufidite, quia ego rici mtindum
,« Quibus imperavit rex ut convenirent Judasos ^ (Joan. xn). i
t per singulas civitates, et in unum praeciperent CAPUT XII
i. CQtigregari, ul slarettt pro animabus suis , et De glgria Mardgcliwietguoinodo seJudwi ulti sunl de
s opmes ininiicos suos curo. conjtigibus ac liberis inimicis suis; ei tiecetn filii Aman in patibulo
< ,et universis domibus interficereiit." :Et cpnStitula suspensi,
« est pef omnes provincias una ultionisdies, id est, t Mardochaeus autem de palatio et de CPpspectu
« lertia decima mensis duodecinii Adar.Summaque « regls egrediens,' fulgebat vestibus regiis, hyaciii-
« epistolae luit, ut in omnibus terfis acpopulisqui j « tbinis ridelicet et aefeis ,; cororiam auream por-
« regis Assueri imperio subjacebaiit, notum fieret < tans in capite, et amictus serico paUio atqfte pur-
« paratos esse Judaeos ad capiendam vindictam de « pureo, omnisque cMtas exsultayit atque lKlata
< hostibus suis. t Qtiid est quod rexfsle terrenus < est. t Graridis gloria est sapctis docloribus quod
imndat veredariis suis ut conveniant Judaeos iu sin- ; eorum doctrina atqfte exhoftatione per virtutem su-
guJis locis, et in unum praecipiant eos congregari, perni regis fideles vmcunt saevitiam neqtiissimi ho-
quatenus stent pro animabus suis, et offlnes inimicos stis, et merces illis iride perffianet in coefestiregno
cum conjugibus el liberis, et universisdomibus in- j) aeternaebeatitudinis ac perpetfta3claritalis, quod co-
terficiant, nisi quia rex nosler, dominalor utique lor hyacinthi, et auri splendor figurare videntur,
coeli et teiTae, hoc per praedicatores siios mandat ihartyribusque Chrisli pro effusione sanguinis siii
reris Judasis, et confessoribus suis in omnibus genti- regalis dignitas simul ciim rege Chrislo reguaturis
bus, ut in uuitatem spcietatis et pacis conrenientes ab ipso fustissimo relributore in arce superna re-
pfo salule arilmarum suarum ceftent; -omnesqueinl- i peiiditiir. Cujtis rei purpurae ac serici nomina ly-
iriieos Suos.: fam risibiles: quariietiarii infisibiles, puffipraeferurit, oinniSqrieeoettisSaiiciofutti pro hoc
hocest, falsos Judaeos, qui sunt synagpga Satapae,et pariter in superna Jerusalem gaudens laetabituT. De
paganos atqfle haereticos iticorrigibiles riec non et quo sequitur.
immuttdos spiritus cum unirersis impietatibus et • « Judaeisautem nova lux orifi risa
est, gaudium,
piaris inrentionibus damneiit, nec de his quid re- « ethonor, et tripudiurii. Apud onines populos, ur-
siduum fieri sinant, quinimo confuges ac liberos, « bes atque prorincias, quocunque regis fussa re-
hoc est, roluptatem carnaleni et opera peccatorimi « uiebaiit, mira exsttllafto, epute, atque conrivia,
shiiulcum domibus, cum aipbilione ridelicet saeculi. t et festus dies: io' tantuffi ut plures alterius genlis
penitus exslinguani; nec aliquid jnde quod sibi no- «' et sectte eorum feligioiii et caeremoniisjungeren-
1N LIBRUM ESTHER. l CG6
6(55 EXPOSITIO
t tur. Grandisenim cunctosJiidaici nomifiis terror l\ < posse cognoreranl-. faiiia quoque nominis efus
« inraseral. » Plurimi ergo ex geutilitiffi afque bo- « crescebat quolidie, et per cunctorum ora rolila-
sliuffi Ecclesiaenumero, vi, sapientia atque constan- « bat. » Quia sanctorum doctorum laudabilis actio
tia sahclorum martyrum viiiuteque Chrisli per illos el polenlia rirtutum honerem grandeni et rererCn-
clarescente, relicla idololatfia atque superstilione liam tribuit mullitndini fideliuffi. Unde in Actibus
gentiU, ad Chrislianam religioneta eonversi sunt; apostolorum, ubi ipsi priffii praedicatores Evangelii
quod eos qui passiones sanctorum atque iriumphos doclrinaeverbi Dei et curationi operam dare legun-
martyrum legunt, minime latet;; indeque per Dei tur, scriptum est: «;Erant enim perseverantes iii
misericordiam numerositas quotidie crescit fidelium doctrina apostolorum, et coinmunicatiotie fractionis
el septareplentur Ecclesiae.Christiani enitn nomiiiis panis et orationibtiS' Fiebat omni animae tiftior,
rigor in toto orbe terrartitii iufidelibus terroreni et multaiquoqne prodigia et signa per apostolos fie-
credentibus excitat gaudium. De quo per Psalmi- bant in Jerusaleffi, et melus erat niagnus irt univef-
staffi dicitur : « Timeat Dominum omnis terra: Ab sis (Act. n). » Et item : « Per manus, inquit; apo-
ipso aulem comnioveantur imiversi et oftiues qui ' siolorum fiebaiit signa et prodigia multa in plebe, et
habitanf orbem (Psql. XXXII).t Et ilem: « Laatabi- '_ erant unanimiter omnes in porticu Salonionis. Cae-
lur juslus in Domiiip, et sperabit in eo, et lau.dabun-j terorum autem nemo audebat se conjiffigere illis,
tur onines recti corde (Psal. LXIII).t Et Apostolus: sed magnificabat eos populus(Act. v). t
< In nomine, inquil, Jesu oinne genu flectatur, coe- « Itaque percusserunt Judaei inimicos suos plaga
leslium, terrestriunj et inferiiortim, et qninis lingua « magua, et occiderunt eos, reddentes eis quod sibi
confiteaiur quia DominusJesus in gloria est Dei Pa- «parayeraiit facere, in tafitum, ut eliam in Susis
tris (Philip. n). t « quingentos viros interficerent extra deeem fiiios
t Igitur duodecimimensis, quem Adar vocari aute « Araan Agagitae hostis Judaeorum. D Quid qttod
t f am diximuS, tertia decima die, quando cimctis Judaci hostes suos persequentes quingenlos virosfn
« Judreis inlerfectio parabatur, et hosles eomm . Susis interfecisse leguntur, exeeptis decem filiis
'«'inhiabaiit sanguini, versa vice, Judaei superiores AiuaP, quos iu palibuiis aftigehartl?nisi quod non
<:esse coeperunt, el se de adversariis viftdicare. Con- soluiii-in geiitibus omnes Operarii iniquitatis qui
< gregatiqtte sunt per singulas civilates, oppida et perseverarit in malilia sua, nec de peccatispoetii-
< loca", ut extenderent nianus coftlra inimicos et tenliam agere volunt, neque remissioiiem deliclorum
< persecutores suos, nullusque ausus est resistere, suoruni per Spiritus sancti graliam accipere curant,
« eo quod omnes pppulos magftiludinis. eorum for- _ detestabiles et digni damnalione popttlo Dei esse^
« mido penetrarat. i Duodecimus ffieti.sis,ul supra videntur; sed etiaroipsi carnales Jiidaei, transgres-
dictuffi, novissimama3talemsaeculisiguificat, quando spres seilicet decalogi legis Mosaicaejreaturn Crucis
incariialio facta.est Redemploris,et Evangeliiipsius Ghristi, quem ex perfidia sua iu pasSioneipsius sibi
pfaedicaliotolo orbe disseininata. Similiter et teiiia conlraxeruut, fusle itiferni cruciatum sustinefe co-
decima dies lucem fidei ac bonorum Opefuip, quae gcntur, nec uUus de nuinero electorum comffiuui-
praedicatioiieevaogelica in Ecclesia per fideles quo- care eofum nequitiae aut aetus tiefandos imitari
tidie expletur, declarat. Kam dftodecimo jnenSe, dignalur. Unde merito suhtUtur quod Judaei, cum
<fertia decima die ffiensis, qtiando cunctisJudaeisin- hostessuos occidissent, praedasex "substantiiseoruin
terfeclio parabatur, et hpstes eoritffi inhiabant san- tangere et agere noluerint. -:
gftitii, rersa rice ipsi Judaei superiores eSse coepe- « Statimque numerus eorum qui occisi eranl in
fuut," et se de adrersariis rindicafe; t quia coetus « Susis, ad regem relatus est, qtii dixit regmae: In
fidelium, in quo est rera confeSsiorectae fidei, licet < urbe Susis inlerfecerunt Judaeiquingenfos viros,
hostes et pefsecutores nominis Christi ubique illis « et ajios decem filios Aman, quantiim pulas eos
perseculiones excitent et eos opprimere confett- « exercere caedem in universis provinciis? Quid
dant, ipsi tanien, gratia Dei. adjriti, et corifortati •r\ « ultra postulas; et. quid *yisut fieri jubeam? Cui
scuto fidei et armis fuslitiae, adrersarios-suos supe- « illa respondit: Si regi placet, detur polestas Ju-
rant ac ti'opa3umglOriaede eis reporlant, cum illos, « daeisut, sicut hodie fecerimt in Susis, sic et cras
repulsis nequitiis spiritualibus et errorum seminalo- « faciant, et decem filii Aman in patibulisT-suspen-
ribus qui eos per varia ritia sedueebant, ad Iucem «dautur. Praecepitque fex; ut ita fleret, » etc. In-
fidei conrertunt et participes gratiae Christi effi- lentio haec reginae Estber, qua hostes suos valide
ciftnt. « Nulhisque eis resistere est ausus. t-_Quia pa- insequi et exstirpare.coiiteiidit, studitita atque so-
ror majestatis dirinae, quae inufaciilis coTUScantibus i leiiiam verae regiuae, hoc est sanctae Ecclesiae,ex-
ift.EccJesia declaratur, carnaliurii corda ralide con-• pfimit, quaehostes suos siiie cessatione persequittii*,
cutil,; et ad cedendum rerbo Dei compeUit, de quoi et funditus prosternere atque sibi sttbjicere eerlat.
et conrenienter suhditur: Cujus voce per Psalmistam dicituT : «Persepiar.
« Naffi et pforinciariim jucUces,diiees etprocu- inimicos meos, et comprehendam illos, et nou con-
< ralores, omnisqtie djgnitas quae singulis locis ac; rertar donec deficlant: affligamillos,"nec poterunt
t operibus praeerat, exiollebant Jfudaeostimoi-eMar-- stare (Psal. xvn). J Quaeprimiini qiiingentos riros
i dochaei, qiiem principem esse pajatii et piuriiuumi in Susis, deiiide trecenlos occidit; quia non solunf
367 - B. RABANTMAURl ARCHIEP. MOGUNT..OPERUMPARS I. GGS
illos qui de peccatis suis pcenitentiahi.agere iiolunlj A Dei desceiidet de coelo, et mortuiquifn Christosuul,
seifeliam ipsos qui fldem sanelae Trinitatis bonis resurgeni primj, deinde nps qrii yivimus, qui reliqui
operibus adoruare negligiuil, dignos perpelua morfe sumus, simul rapieraur eura illis in nubibus obviam
osloudil. Unde evenil ut sicut 3uda.i in uuobus dic- Domino in aere, et sic semper cum Domino erimus
bus scpluagints quiiiquc millia hosliuni iuteifece- (I Thess. iv). i
lunl, ila instantia et conatu fidelium hosfes universi Naui quartus dceiraus immcrus, qtti scptcnariuiji
qui quinque sensiJjus corporis dediti caiualilcr sa- bis coiitiuet, animarum ab omrii labore et sollicitu-
piendo legem Dei pcr sepliforiiieni Spiiitus sancfi diue significat qttietem. Quinfus decimus autem,iibi
gratiam, spirituali dogmatcplenam atque perfectam, sepfeuarius el oetonarius simul coiitiiienlur, utrum-
spirinialiter intclligerc l-cspuunt, clarifale duoriiiii que pi'£efigui'a(,ei animarum et corporum futiiraui
Teslaiiientorum vei-acitor vincunlur atque prosier- lequiem, et immortalifafem; sicque multitudo elc-
nuutur. JSiec famen iillus dc sttbstanfiis illorum ctorum posl completosprcesciitis vitaelaijores, el post
quidquam conlingere \ull, quiancquaquam nequifiae perceplam de univcisis hoslibus victoriam, aelerna
pcrditorum crcdciitium clectio se admisccrc coii- exsultatione et mufua dileclione in co^lesti reguo
sentit; quhipotius modis onniibus eorura falsis do- gaiidebtint. Nec ullus hujus gaudii eril finis, quia
gmalibus atque iuiquis opeiibus alienam alque " nec ultro aliqua succedit tristitia laboris : quod so-
exirajieam se reddit. leiiia sanclorum praedicalorum audiloribus suis it?
CAPUT XIII. ciedendum alque sentiendum veraci doctriua com-
De eo quod illi dies quibus se Judwi ulti sunl inter mendat. Unde ct subditur :
solemnes repulubantur. < Scripsit itaque Mardoehieus onmia hscc, el lit-
i Dies autem leriius dceimus Adar tmus apud c teris comprebensa misil ad Judneos qui iii omni-
« omncs interfeclioiiis fuit, et quarto decimo die « bus regis proviueiis morabantui', fam in vicino
« caedere desiertmt. Qucm eonstilucruni esse so- « positis quam procul, ut quartam decimam et quin-
«.leronem, ut ineodciuccps [emporeracarcnlepuiis, « tam deeimam dicm mensis Adar pro festis snsci-
t gaudio alque conviviis. Af hi qtii in ui*beSusis cac- < perent, ct reverienle semper anno solemni honore
« dem cxercuerunl, tertio dccinio ct quarto decimo « celchrarent. Qttia in ipsis diebus se ulti suiit Ju >
« ejusdera mensis die in caede versali sunt; quinto c daei de iuimicis suis, el Ittclus atque liistilia in
« decimo autem die pcrcutere desicruut, el idcirco r hilarilatem gaudiuffique conversa sunt, essentque
t cuindem diem coiisliluei*unt solemiiem epularuni t isti dies cpulnrum atque hetiliae, et mitterent sibi
« atque laetiliac.Hi vero Judtei qui in oppidis 11011 t iuviceiii ciborum paiies, el patiperibus muiuiscula
« muralis ac \illis moiabaittur quartiun decimuui ^1 « largirentur. Susceperiintque Judsei in solemnem
« dicm mcusis Adar convivioium et gaudii decre- < ritum, cjticlaqtte ouaceo tcmpore facere coepeiaiH,
« rerunt, ita ut exsultenl in eo, et mitlant sibi muluo c et quacMardochaeus litteiis facienda mandaverat. J>
« partes epularum et ciboruiii. » Quid est quod Sempcr cnini quique fideles pio labore ac bonis
Scriptura narrat quosdam Judaconim in hostibus operibus, atque eleemosynaium largitionibus, pro
suis lertia dccima die mensis Adar interfeclionem hoc decerlant ul seeimdum id quod evangelica et
cxercuisse, et quaita decima die caedere desirisse, aposlolica doclrina docet, fide, spe et charitate ingrcs-
alque hanc solemiiem habeie *. qtiosdam rero per smn vitae aelernaj adipisci mereantur el fam se quam
duos dies, hoc esl. tertiam dccimam alque quartam eliamj sibi obsequentes in ajrumna praesentis sosculi
deeimampraedictifiieiisisoceisionemliostiumagentes, consolaudo confortent, ita ut spe gaudenles in
quinta dccima landcra die a casde abslinendo solem- tribulationibus sint paticnles, sine iiitermissionc
nifer quievisse : nisi quod aliqui sanctorum, post orent, in omnibus gratias agaut, ct agoucm situm
iinpletos labores qaos in seivitio Dci rccfe credcndo piis precihus fideli Domino commchdenf, quatenus
elbene \iveiido cxplevei'uut, modo antetempiisuiii- per ejus opem acterna rcinimerentiir bealitudine.
versalis fudicii iu nianibus suis sabbatismum s.teruaa „ t Amaii enim filius Amadatbi stirpis Agag, hostis
quielis habent, alii vero usque ad ultimum resurre- < et adversarius Judacorum, cogita\it contra eos
ctionis diem in carne pcrdurantes, sic superatis uni- « malum ut occideret illos, atque deleret, et misit
versis hostibus, subito pcr divinam potentiam im- t phur, quod nostra liiigua vertiuir iu sorlein. Et
niutafi, seternam quictem atque beatam iminoiia- f postea iiigressa est EstJier ad regem, obsecrans ut
litatom, tam in animabus quam etiam m corporibus « conatus ejus lilleris regis irriti fierent. ct malum
suis, percipiunt, fuxta illud Aposloli quod ad Coritt- t quod coutra Judaeos cogitaverat reverteretur in
thios scribens ait : « Eecc mysterium vobis dico : « caput efus. Denique et ipsum ct fiiios ejus aifixc-
omiies quidcro. resurgemus, sed non onines iminuta- « ruiil cruci. Atquc existotempore dies isli appellali
binuir. In momento, inictu oculi, in no\issima tuba: « sunt phurim, id est, sortium, eo quod pbur, id esl
canel enimtuba, etifioituiresurgciilincorrupli,ettios « sors, in uriiam missa fuerit. t Saspe enim nequam
immutabimur (I Cor.xvi). » Etad Tliessalouicenses: hominihus alifer suum perveniet votum quam sibi
« Hoc enim, inquit, vobis dicimus iu verbo Domiui, eveniresperarent, ef laqueum, quem ad decipiendum
non praeveniemus eos qui dormieruuf, quoiiiaiii ipse aliis disponunt, ipsi in eo obligeuiur, sicut Scriplura
Doniums in iussu et in vocc archangeli ei in tulja ostcndil diceus : c In insidiis suis capientur iniqui.
(369 EXPOSITIO IN LIBRUM ESTHER. 670
;*Efqtil ioaff foyeaffi, Incidit In eaift' (Prbv. xi)- u- A in haeretieoruifidecidamus eiTQrem; tibi fteijuaquaili
Unde et Amarij qui bosfes pfaeflgurat Ecclesiae,, salus vera, sed certa est damnatio atque ruina.
iieceffi quam paravefat Mardochaeo ipse sustinere3; Unde SJQeduhio qftibusqfteQpus est, qui se agno-
cogebatur. Sors eniif in urnam missa dispositiohein1 "scuiit serriirieyerbi Dei abEcclesia et doctoruffi saii-
cujusUbet rei in mente hQJiiinis eigijjfieat: c.ftjus. 5 Cloru.ni ipinisterip. Dep P_atri filios in baptismate
tameiiprovefttusin diyiuopendetf udicio. Unde per Sa- regeneratos, ut pie fejuiient, hoc est, piam vitam,
lomoftemdicilur:;«Sof tes iftittuiituf ift sinui sed aDo--' castani et cpntiiieiilenj ducantj clamQres,pi'aiioiium
mirio temperaritui. NPfiest efiiriifriJhPffiinis pote-" -"-'.suariilii- atque doctrinaTum exciterit,.'J-iet sbrtium
slate riaejus, sedneqtierolentis, nequectirrentis, sed1 dies, hpc est yictojiae futurae,,,reverenter firmaque
ffiiSeTenlisestDei.UiiiTersaejiiminnutftejftsohediunt, ,'" spe celebrent, et offinia quae liber duorum Testa-
et offinia quaecftfiqfterult faCit iticoeloetiti terfa, in1 hieritorum continet sana fido et bona operatione
mariet in omnibus abyssis (Prov. xfi). i>sQuftffiodQ j ' _observent.
"
ergo ipsae dies sortium apud posteros: iii; meftipria, CAPUT XIV
haberi debeaflt, ostendit ScTiptura dieens1: -Qu_o~d Assuerusrexcuncias insulas fecit trwutarias
t Suscepere Judaei super se et semen suufti, et.. ubi iiisloriaEstherapudllebrceosfinetnlutbel.
«.super icu.ftctpsqui .religiouieprftm yoliieruftt cppu-'-B • '« Rex vero Assueriis oftinefti terraiii et. cun.ctas
« lari, ut riulii Uceat.dtioshos dies absque spleftltii- .-'--"«
. fiiarisiiisiilas
- -. iribtitafias:
_ --- fecit - • ,©- '.- fortifado
--cftjus -. - et
-«jtate trapsigere : quod ScTiptura tesi.atiir,. et cert.ai'" « imperiftm, et djgiiitas atqtie subJimitas, quaj exal-
i expetunt tempora, annis sjbi fttgiter succedetitibus., « tayit Mafdbchaeum,scripta suiit iri libris'Medoruili
;f :Isti Sunt dies, quos puiJa uiiquam delebit obJiyip, « atqiie Persafiim, et-quomodo MafdochaeiisJtidaici
* efper singuIasgetieratiQnes.cttnc.tae jn_ fftto prbe, ''«'geheris Secundusji fege Assuefo fuerit, et iiiagnus
.. "-prbyipciaecelebfabunt. .Nec-.-es.t ulla cirifas int t aptid Judaeos, etaceeptabilis plebi frafriiiri siipfuiii,
;i_qua;jiies.phurini, fd est soriium, .npn pb.sefvefttur '« qiiaerens bOftapopulp suO, et loquens ea quacad
.,« a Judaeis,_etab eorurii pfogenje, cnjaeJjis caereifto- : « paceiii sui 'Seinifiis pefiinereiJt. » Qftid est quod
A niis obUgataesf ».JDdesergo sorlinfti, fn qujlftis5 dicit Assuerufii regero. oftinem tefrafti e.t ciinctas
Deu.sreris confesspribus suis dat vicioriam de ho-. iparis insulas facefe tribtilarias? cuni npii ille
:_stibus, nujla upquaiP pblivipne suftt dejendae, sed_ j Iiistoricus rex Persaruiti alque Medofum oiftiiem
per sipgulas gerieratjooes iri tpto orhe eejebra.rid.*», terraiti ftnquam sub ditiorie sua habuerit, nec cun-
grjia futtifaeanimarum quielis et fesurrectionis cor .- ctas tiiaris iusulas iacere triJjutafias posset,1quando
porum in _djefudicii "spefirma seniper apud quosque, ad supradictas insulas et paftes orbis ftec iipiftinjs
fideies..mentio est teftenda; nec itlla\ Ecclesiarum".( ^G ejus notilia tanturii perveriire potuefit; sed veracifts
iChristiin tpto orbe hufus religioftis expers e.sse, regem Jiostriim ac pominum Cbristttftj iiac senlentia
debet, sed semper hufus ritfts saluberrimi memo.r. : exprimit," cujuspPtestas ift cMo est, ei iji terra, et
.omni fempore.seffiper s_epafare, et ad futura bpoat mari et pmiiibus abyssis : qtii seffietipsftftiin Eyan-
pefcipieftda ,c.pnforfflate, quateous hjc quod tenipo-. gejio ostium noniinavit, quia per eupi vitae "atgrniaj
faliter celebrat, in fijje et spe illjc perpetualjter , iiabemus mtro.ittini, qiiefti juxla Psalriiistae atlesta.
possideatin-ipstus fei yeritate et aeterpa beatitu-; tiOiiem: « Et fotus Orbisliftiversi Vreges-lerfae adp-
ditie. guQdqtie iriterim, dufti ift hac peregTiBatlQiie , rant.Cui ei otiijiesregeS terrft seryientjfegesThaf-
*,jtiffi.us,.spjeriia dQctQT.umet Ecclesj» lostanlia adI sis et insulae ftiune.ra pffereftt, reges Arabuni et
exemplum Esther fi.t ;Mafdocha3ijiobiscum iti d.o-. Saba dofia adducenf (Pstil: LXXI)."DHujfts' ergo
ctfmêt efliPTtatJ.Qpeagefe;de_bet,uthttfuSTeJigionis regis fortiludo, et iniperiuin, et digjiitas, atque
cejebfatidae atque epiepd» seiijper simus deyoti, de sublimitas, qualiter exaltaverit yefiiiii'Mai;docji8eutii,
ijuo subdi.tur: hoe est, 'cobfufrrsartctOTumdoctortirii iuagistrprun"i
.«Scrips.efftntgueJEsthef Tegifta fljia Abihajl.et ; Ecclesiaecdraffi poptilo Ghristiatip,rion fariiuiii uriifts
i Mardochaeusetjam -se.eftP_dani episfoiain ut ppipi genlis Judaeae, sed etjairi uniyefsarurij natiOijurii
;«studfo dies jsta solemnis sap.cifetur ip p.ostefftpi.rP voceset scripta tesfaiitur. QuiVelectos^tio.sabiuiiiQ
« Et miseriuJt ad_ump.esJudaeos qtij i_u ceiitumyi- dptio gfatiae sftaee;xaltayif,et gjofiosps atque lip.no-
,c ginti ..septepjfggis As_suefiproviiicti.srersabaptur, rabiles iri coiispectri priinjuro geii.tium fecit: hi
« ut haberept pacein ef stisciperent yeritatepi ,0.^7 guaeruntbohapopulQsuo, etjogiuiritiif quaead pacem
« ser.yantes dies sortium, et suo teroppre euni:gau- pertirient seniinis Sfti, qftia jftxfa 'Isai% yaticiftaiio-
«.djo celebrafeptj: siefxt cotis.lituerat Mardp.chaeusef riero : « SpecuJatoTes IJoiriiiif leyayeruiit roce.iii,
« Esfher. .Et ffliobsefyanda susceperunt.a.se ,et_ a simulque jaudajjiint, (Isa, hu), quorunf pede.s siiiit
.« semine sup, jefftnia atque clamores, et sortiuffi speciosi eyarigejizantiurii pacein, eyanêrjzajitiuiii
« dies, etomnia quaeUbri htijus,qui rocatul*Eslher, horia '(Rorii. xj,""_» qiiia seriiper e.a fogaijtVqu& ad
t historia cOntinentttr. i Necessaria enim nobis haec pacemstml injerusalem, et scieturiiigeniibusseiiieii
admoftitio, ut habeamus semper in cordibus nostris eorum, et germen eorum inmediopopulorum. Oiiuies
pacem Ghristianam, et suscipiamus Erangelii ipsius:', ,qui^Tidej'unteos cognoscent illos, quia isti sunl semeri
verilatem, ne forte per discordiam ef dissensionem cui benedixit Dominus.
m B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS l. 672
BIlJiTi MMMMMil WiEMWi ;

V; EULDENSIS ABBA,TISET MOGUNM^ {
-'
'".;..; LIBRITRES.-(ANNO 84-0.) :
- AD QTGARIUMARCHIEPISCOPUMMOGUNTINUM.
;, Doriuno
; '.„ .revefetidissimo
,'- et cultui siricefissimse
-..,| . .; -- cha--
- I _^husqiiarii haberi. sed, Gf^^
ritalis obsefvando sahctft viro, et offihi horiote dif qfteiitiairt, Jriec inler cahofiicas iScrjpturasVaprid
gnissimo, Otgario archiepiscdpo, Rabanus In Christp aiitiquos recipi, ftt Judith,;Tobiae et MachabaeQfiim
salutetii. libros, quos et moderno tempore inler Scripluras
Quoiiescunque pfaesenliam tuaih^beaiissiittePatef, 1 sacras sancta enumerat Ecelesia, legitque eos inpu
cogilo, suavi semper deleclatione reficior, reminis- blico sicut casteras Scripluras canonicas, freqnen --
cens mansuetudiuis et humililatis, modesliae atque lef quoque orlhodoxi doctores, eisdcm sententiiS ic
temperantiae, quae praccipue in lua sanclilale vigenl, dogmalibus suis uiuntur. Yerum cur ego ad expo-
ifa ul ex hoc veracitcr aguoscaris cjus esse imilalor, nendum hunc librum laborcm assumpserim, haec
qui discipulis suis praecepit dicens : Discile a me causa fuit : quia iiullam antea super tolum librum
quia milis sum el httinilis corde. Undc quoque pluri- exposilioiiera inveni, licet prasdictus presbylcr Bel-
mi sacra dilcctione incilati, ad obsequium venera- lafor octo libros in eo se fecisse, ut praedixi, comme-
lionis liiECcucurrcrunt, et quodcunque officii pos- morel, haic haclciius ad nos non pervencrunt. Ego
suiit devota mcnte offerre cupiuul. Hinc etiam cgo aulcm hoc opns liieum tribus libellis perstrinxi qua-
licet terreiiarum rcrum opes 11011 habeam, quia ca lcmisaliquaiitaniiutelljgentiaiii in mysteriis prxdi-
solummodo possideo qtiae ad saiictorum pauperum B : cti libri avido lectori darem ; caelerum pcrfccliora
Christinecessitateffisublevandam perfinept, tamep peTfectiOribus reservaris. Tti autem, religiosissime
hoc quod ex divioa gratia percepi, sacris divitiis quas Gbristi anlisteS, utere ffttineTe a devolo tUii-famtilo
abuft"daiiter:habes in sapieiUia et scientia divinaele- coUatd, et si quid ih eo gratiim rehefias, Dei dotio
gis rOluntaria libera3itafe quoddam tiiunusetilum-ad-: soliinimodo ascfibas; siquid aulem repfehensibile,
deftdiim cOniuli, ppfans yalde ut quoliescurique sacro nieae impefiliie afque ififiTmitati magis hoc deputes'.'
conspectui tuo illud praesefttetftf, mei fecPrderis, et quanJ nialitiae, :et quo iftodo 'emeiidaridum ;s;it jnihi
si qiiid litiliiattis ip;eOfeperias,! farii tuo qiiam etiarii feffiandare rion tardes;* oratioriibus iiuoque apud dfi-
luoiumuSfti aptafe digriefis. Est siquidem munus,: ; rinam pietatem nieaifi iffiJjecilUtatem,subieres, ut
de quo loquof, praesehs vOlumenquod irt explatiatio.- qupfiiam jam dedit relle et aliqup niodo mcipefe,
nem libri Sapientiaequi a plerisque Salomonis no- ipse donel omtiiaseCuiidumVroTimtatemsuainperfe- -
mine inScfibitjir riftpef edidi, quem tamen beatus cte, Nec hoc celanduffi arJjiirQf rereferiliam liiam
Hieronymus asserit non a Saloiuone, ut usus habel, quod aliud optis habeo in mauibus, hoc est, cxplaua-
sed a Pliilone doctissimo Judaeo fuisse conscriptum, lionem libri Ecclesiaslici, quem Jesum filii Sirach
quem pseudographum pvaeuotavit, propterea quod nuncupaiil, et mulia conliucl Christi el Ecclesiaesa-
usurpatioiiem nominis sibi vindicet alterius. Cujus 'G cramenta. IIoc quoque cum, Domino rolenle, ad
voluminis expositionem presbyler Bellator OG(Oli- fuieni perduxero, si praesens munus primum a
bris sc assumpsisse lestatus cst. De quo pater Au- lua sanctitate gratanter acceptum fuerit, mox bene-
guslinus ct sanctus Ambrosius homiliarum nomine vola menteiibi dirigereconabor.
nomuiUa dixerutil. Cujus quoquc libri dictio est Sancla Deus Triuitas elindivisaunitas dilectioncm
suavissima el revera nominis sui dignilate resplen- tuam illaesam et incoiitaminalam in aeterrium
dens, atque ad .insiruendain Ecclesiam Dei uiilissi- conservare dignelui's sancle Pater, memor sis
ma, licet supra memoratus divinae lcgis interpres uostr
Ilieronvmus dicat eumdeiri libiiim apud Hebraeps;
673 _ COMMENT.IN LIBRUM SAPIENTI^. — LIB.-I. r <W
LIBER PRIMUS.
CAPUTPRIMUM.. . - 1A ompis cogitalioimpia et prava voluntas niillo modo

Sapientia, 'quce Christus esi, prwcipit habitaloribus fnngatur Domino, nee concordet summo IJOPO ; quia
. terrw diligerejustitiam, hithnutts eis quod perversm hulla est societas lucis ad tenebras nec cooveptio
cogitationes sepatant a Deo, et quod in malevo- Christi ad Belial. Ubi aulem inlentio et studinm sa-
lam animatn non introibit sapienlia.
cfarum virtutum pio inerunt cordi, insipientiumsem
. (CAPI.) Ditigite justitiam, qui judicatis terram. per viliareprobant atque arguunt crrores : unde ne- .
Adffiopet sapieulia divipa praepositos populi Dei, Cessehahent amatofes vere sapientiae ut nuindeiit
quibns judicandi data est polestas, ut fustitianf di- sua corda, et totam intenlionem animiin affectum
iigatit, et aequitatem in fudicio conservent. Alias convertanfconditoris sui.
potest haecsenteiitia ad omiies generaliter pertinere ; Qupniam in malevolam animtiin non intrqibit sa-
qui fatione vigeiit et intelligibilem mentem habeiit pientia, nec habitabit in corpore subdilo peccalis. Huic
uttemftj, hoc est, cariiem suamfudicafttesfusti- -.testimonip Jacobus apostolus paria sentiendoin Epi-
tiatii diligafit, scilicet ut non faciant carniscuram stola suascripsit.dicens: Nuiiquid potest, frqtresmei,
ifi concupiscentiis, sed spirilus imperio iUam subji- ficus olivas facere, autvitis ficus? sic nequesalsa dul-
cienles, yirtulibus quibus, anima nulritur maxime cem potest facere aquam. Quis sapiens et disciplina-
uperani impendant; deinde corpori suo secundum B j tus inter vos':' Ostendat bonam conversationetri'.«'
neeessitatem, etnon secundum roiuptatem, eonsu- mansuetudinem sapieniiw ? Quod si zelurii amarum
lant, rccolentes semper illam sententiam legis : habetis,et conteniionesin animis vestris, riolite glo-
Quianon in solo pane vivit homo, sed in omni verbo riarijet mendaces esse advetsus verit.atem..Non -est
qtipd procedilab ore Dei (Luc. ir). Et illud eran- _ enim ista sapiettlia de sursuni descendens<z_ palre lu-
gelicumfestimoiiium quoSalrator discipulosdocuit iriinum; sed terrena, aiiimalis, diabolica. Ubi enim
dicelts : Notite ergo solliciti essedicentes: Quid man- zelus et conteittip, ibi inconstantiai et pmne opus
ducabimus, aut bibemus, aut quo operiemur? Emc . pravum. Quw autem de sursum est sapientia,primum
eriim orttnid gentes inquirunt. Scit enim Pctter ve- quidem pudica est, deinde pacificq, modesla, suadi-
iter quia his omnibiis indigetis. Quwrite ergo pri- bilis, bonis consentiens,plenamisericotdia et ftuctibus
muriiregnum Deiet justiliam ejus, et Imc omniandji- boiiis, judicans sine shnulatione. Fructus autemju-
cietilur vobis(Matlh. n). stitiw:..hipace seminalur facientibus pacem (Jacob.
Sentite de Domino inbonitate, et in simplicitate iii). Nequaquam eniin in pialevolam mentem vera
cofdis quwrite illum. In bonitale autem de DominO sapieritia intrat, nec in facinoroso homine habitare
sentit qtti sacram Scriptiiram secundumVpietatem poterit; ideo ffustra sibi blandiunfur. philosophi
legit atque inteUigit, et in simplicifate cordis eum C gentilium, et omnes haeretici, nee non et falsiChri-
quaefit, qui humiliter ejus. roluntati se subjieiiad stiani, qui se arbitrantur sordida menle et scelesla
custodieftdumridelicet mandata ejus. Nam qui pie conversatione percipere posse sapierttiam Dei, quam
quarit Dominum, honorat.sacram Scripturam, et soli mundo corde dono Spiritus sancti accipere me
hori reprehendit quod nondum iulelligit, et proptef- rentur..
ea fion resistit : quod est mitem esse, de quo in '': CAPUT II.-. ''
Erangelio Veritas ipsa ait : Beuli ntites, quoniam Sapieniiaindicat ,quod Spiritus saricius discipliriw
ipsi -possidebuntlerram (Mattli.v). Hjnc ergo Tnun- effugiet ficlum, et quodipse replet orbcmterratum,
jdi pJiilosophi, et eorum sequaces haereticiexcipitin- necetim aliquid latere posse,
tur qui ratione humaua secreta se aestimantcapere Sanctus enirii Spiritus disciplintrieffugietfictum, et
posse diyina, cum scriptum sit: Sapienliam Dei quferet se a cogitqtioiiibiis quw sunt sine intellectu.
prmcedetiteniomnia quis investigqbit? Et Apostolus Unde Manichaenm, Arium, et Eunomium, cseteros-
maijifeste dicat: Incomprefiettsibilia°ssejudiciq Dei, que haereticos dogmata sua efroribus plenissima
et iniestigabiles vias ejus: qui in praeseiitiyita potius sine Spiritus sancli gralia copdidisse certissiffiuiii
coJePdus est recta fide, quam incauta disputatione. constat, quia Spiritus Domini bonus semper deducit
Unde subjungitur : " in viaro.rectam; malignus autemspiritusseduc.it, et
Quoniam invenitur ablds/qui npnlentani illumj secufores suosin laqueum pefditionis aelernaesecum
apparefauteni eis qui fidetn liabentin iltum. Pericu-• frajiit, de quo et subditur : _.-..... .: :
losniu est enim humana praesumptione Deum ten- Et corripieturasupervenienteiniqiiitate.Qui&ciim.
tare, cum scriptum sit: Non tentabis Dominum retribiitionis tempus advenerit, omnes impii et pec-
Beum tuuin. Sed salubfe est fide recta illum hono- cafores pro miquitatibus suis poenam recipient per
rare, quiafustusex fide vivit. petuam. .
Perversw enhn cogitalionesseparant a Deo; probataj Benignusestenim spirilus sapienliw, ei non liberabit
autem virtus corripii insipientes,Manifestumest quodl maledictum a labiis suis, qupniainrenum illius tesii.s
67S B. RABAM MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PA-RS I. 676
est Dominns; et eordis ejus scrutatpr est verus", et K. iniquiiatem, odit aniffiamsuam, de quo et siibdi-
linguw illius auditor. Haec sententia destruit erro- tur :
reni iUorum, qui sicut bonas cogitationeS a Deo no- In cogiiatioiiibusenim tfmpiiinterrogalio erit; ser-
bis constat inspirari, ita eliam nialas ipso instigante moiiunt auteniillius audilio ad Doininum veniet, etad
putant in noslra mente generari, cum millo modo correplionetii iniquilatum illius. Quoniam auris cceti
Dettsj qiii sumfiie bonus est; el Omheshoifiiftes Vujt audil gmnia, et tumultris iiiurinurqtignuni non ubs-
salvari, atque ad agnilionero yeritaiis peTVeiiire, cottdetur. Clafiior Sodomorum et Gomorrhaeorurii
neeeSsitatem inali verbi aftt pravi acius alicfti impo- hlftltiplicalfts vefiit ad J^dffiihuffl,-etdeseeftdii ftt ri-
pat, pef qtieftiperirepossit, sicilt JfCQliiiS'apQstPltis deret, utrurii cjaittiofefti,qui renitfid Se, Opefe COm-
oslendit dicens : Netno ergo cum ieniaiui., dicat: plererint. Igiluf Doriiinus pluit super peccatores
Quoniam aDeotentor; Deus eriitii hiteiitttlor malbr sftlphftt et igfteih a Domifto, et sftbreiiit civitates
ruiri est, ipse enini' neminem ienvat'(Jacob.I); ac si lias ef briiiiejii Circa fegibfiem. Sic et iriurjiiiiralio
diceret: Nemo cum rapinafti, furttim, falsftm testi- filiortiriiIsfael asceridit ad Domitiuift, et eCcefufPf
monium, homicidium, slupruui, ~vel caetera;liujus- DominieQiicitatus m poptdufti; pefcftsSit etiin plaga
modi comniiserit, dicat, quoniarii Deo cogetite ne- iriagna hiniis. Doffiifius efiim Deusigfiis cOnSumeiis
cesse hahuerit -hajcpatrare, et idep ntillaieiius hPfttni % est, Deus aetiiiilatof, etfeddet ftriicuiqueseeuftdurii
effectuffipoliierit declihare. Dewseriim matpriim m- opefaejus,idcifco iiecessafio nos commonef Sapieri-
tentalot cSt, Sttbaudituf, tefttaiifteriiofufti; ipse eriiiri: : tia dieeus. ;" ;-'
rieminem ieniat, ea videlicet ientatioiie, q'ua3decipit •_' '-:'--"v AFUT ni;:•
misefos rit peccent. Duplex est eniffi genustenlatip- .
aliud secuft- Sapientiq jubet auditpribus. suis ?tt ciistgdiant se .q
nis, utiuifi quod deeipit, quotlpfobat.. ''Z. iiiutitiutatibne, cMi~qciiorieei:meriAqcip,iqudniam,
dum boc quod decipit, Defts heniiffemteritat; secftft- 'fustitia httnwtPatis'__..'•,'riec 'iinpii apprelieriaeni
eani. : , ..-"'-': -'
dum illud quod probat, Deus tetilavit-Ahraham. De
qUOet Propbetapostutat: Probcime, Dbiriin:e,etleti"- Custodlte eigbvbs 'ariinritiuraiione, quqi nihilprb-
ttiine (Psat. xxv). ItiftsquiSqtie fefQ terilatiir a coft- desl, ei d deirdciiorie'parcile•:linguw, quoniain res-
ctipisceiitia.sua abstracttts et illectftsVsciiicetabsira^ pottsiini bbscururiihi vacuuinnon ibit. ftuam pernl-
cttts a recto itiiiefe, et illeeius in malttni quo tatrien ciosae; sirit jhuTniftfationes et detractiones multis
jftsto Dei fudicio pefffiittitur feadefequi Spifitfti reri- . SeHtetitiis sacrafiifii Scripitifarurii atque exemplis
tatis ijoluitobedire. fodicloftiffi DPinini pfobari polest; niaxime cftifi
'Qubriiuitispitiiusboniiiii replevlt brbem terratuiri, PoffiiriftsipSe irivetiitur super niftrmurosos ei que-
Spifiitts ergo satictus qui iti pririfofdiqcreafttfafuni G fulosOs Saepitis ri.iisis"seviridiclam. Et Scfiptura di-
infisiblli potentia fefebattif super aquas, taajestate cit qupd abominalio Domini sit omnis illusqr (Prov.
sfta Oimieriiirijplet et eoptiriet cfeaturaii], sive dprio Iii). Dicit et ApostQlus;: Susurrqnes et detractores
fiftutis sriaereplet orheffi'Ecciesia;,. iri qiio qiiotidie "Debesse "bdibIies:(Roin.'\). Hiric] ef psalihista aif:
mtiheris sui osteridit iargitaieiti. Iiide est quod sub- Delrdiieiitemadversus proxiinuin su.iitriocctilte, huiic
futigitur: _ '.",. petsecjuebat. tjiide et alibl legitur : Qiii dettahilati-
sictii mordet ser-
Et Iiocquod',,continetoninia.scientiam habet vocis., cui rei iii futuruirise obtigut, et
peris in siientib, sic qui pccuhe delrahit ffairi suo.
quiaut-Paulus ait: -._•_ ..
Mors e'l viiti inmtiritbitsiingiice. Qui peivefsi cordis
Alii per Spiriiutn datur sermo supientiw, alii setmo est, fiofi Inveiiit boriuni, et
qrii reftlt liriguam
scienliw secundum euindem Spiritum; alteti fides itt iricidil ift Hiaiiifij.Et berie dicitilf quod
responsiim
eodem Spiritu, atii grutia sanitaium inuno Spiritu, obscufmn ;in vacuuiiinbtt ibit, quiti judicio Dbtriitii
aiiippefatip mttutum, alii prqphetia , aliidiscretig feservabitur. Utide est iliaDoifiiiiiCasentefttia: 'Qiiine
spirituum, alii genera iiiiguafuin, alii interprettitig vetbutii bliosuin cfubtilocuti fuerint lioiiiiiies, feddetit
sermgnuin: hcec enim bmnia epefatut nnus aique ratioiieiii deeoiri die judicii, Ex refbis eriimf uis fu-
idetn SpiritWs;, dividcnssingtilis.prout liult (IZCof.,P stitte^befiSjetfex.yerljist^ concieiftn&befjs.De qud
'XH_s.*-' *'v. ..-'...'''' ..'.'.-•: ( :;.': et^sufcdifuf;" -;**!.;*' '.'.'.'"."''
Proptif liPc cfiii IbquItUfiniqua nonpoiestlateie, Os 'aritein qribd irierilitur occidit drihnam. Oecidit
iwc pfceietibitlliutii cofiipietis judiciuiii; quia sierit "efgo os riieftdax aniniam ipsius mefttieftfis, quia
eiecti pef Spiritus sattcfi gfatlaffi 'accipiurit donurii . mucTone peccati illarii tfansverberat; unde summo-
scietitiaeetpletalis, sic hieretici atqiie offiftesTeprobi pere cavendum est omne mendacitim, quamvis nori-
pfppfia superbia ihflati, atque a maligfio spiritft iti- iiunquartt sit aliqiiod nieridacii gefifis culpaelevioris,
stigati erroris sui liequitiairi qftaftJiiftpudetiter prosi qtiisquain pTa3Starido befieficiffnitiieufiatufûod
ierunt, eoraffi spifitu Dei abscotidere nequeuftt, pro- "paier AugustiuuS libfode Meifda6io, manifeste ex-
iiidfeiiee justae fiifehaeSlftdictam eradere possuiit; primlt, commeriioraftsocto esSe genera meftdacii';
quia siciit oetili Dbriiinl super fuitPs, et atifes effts qtiod qtiaiitef dissertiii, qtti voluefit ibi invenife
ad preces eorum, ita rullus Doinini super faeientes poteril. Qui autem aliquod geuus mendacii, quod
mala, ut perdat de tcrra memoriam eoruni. Domi- peccalum non sit putarerit, declpit seipsiuiifurpiler
niis iriterrogat justum et impiuin, qui aulem diligit cum honestumse VeSsedecepfprem ariiitfatQT alio-
' ' :
GTf COMMENT.IN LlMUM SAPIENTI53."— LIB. I.:" 078
rum. yftapfoptef quaftdo nobis de Sciipltffis sacris jA riiam sunt morte digni, qui sunt ex ptitle iXxtits.Ju-
iiientiendi ponuntur exempla, aul iftendacia ftoft slitia ergo bene perpetua et immorlalis esseVdicilur:
surit, SCd putaiitur esse duni noft inlelliguiilur; atit qnia a perpetfta morte se obsequentes liberat. In-
si mendaeia smit, iroitanda nbfi sunt, qttia fttsta juslitia uuteirimoitis est acquisitio, quia inferni cru-
esse noti possaait, sed quod scriptam est : bene fe"- ciatus peccatortim certa est remuneratio. Ipipii au-
cisse Depfii obstetricibus Hebfaeofuftiet ciirii Raab tem iriaftibfts;et verbis accersieruftt injustitiam, quia
'Jerichftnlina ifiCretrice, rion ideo factuin eii, quia dictis ct factis sequuiiluf illam, et errore deeepli se
menlitae stint. sed quia iti homines Dei niiseficof- inipunepeccareposse coftfidendonuUomodoabejus
des uierutit. JSftmesl iiaque iti eis renitinerata M- cppsortio divelli consentiunt, qiiia fam justo f udicio
lacia, sed heneroJeritia ; benigtiiias meijfis, noriirii- Dei -daninali Cvadere illain nequaquam ceritendulit.
qtiltas irieriffehtis. Sicut enitti iuirurii absurdumqne Uiideesl illud Evangelii: Qui autem ribn credit jam
noii ess.et, si alio pritiS teiftpofe coiiifilissa ab eis jndicains esl .' quia noncredidii iri nomine unigeniti
iiiala ppera, Deus pfoptef posteriora bpefa boifa fel- FiliiDei(Joan. m),Et jteftitn : Quieredil,lhquit. hi .
let IgiiOScere,itariiirandaift fttjn est qtiOdiino leffi- FiliuiriDei, habetiiiiqiif&lernam. QuiduiemhiCredu- .
pftrein uiiafjausa Detis ufruriiqtie eonspicieris ideiti lusestfiliorionyidebit vitani, ___.irti Deimaiietsuper
facltiirimiseficordiier, factftmqfietaliaeiteret bonuffi JB etilnilbid.).
"
reffiufteTarit, et propter boc boriufti iilud ffialuni ]' -' • GAPUT IV. -
igiiorit. Ubi; iiripii, despetantes tie saluie 'stiti, peritufos se
NoUtezelafemOiiem iri etrore yiiwveitrfe, neque ,. dssefurit, ellariluriiiribdoinprmSeritis&ciilovi- '
' -
acqiiiraiis peiditioneiii in opetibns iwdnuum vesira^ '? cluros.
futri. Quoniuni Deiis moitein'ttdn fecii, rieciceiatrir (GAT.II.) Dixerunt enim: iinpii apud se cogilanles
in petditigiie 'vivotutn: Superius iiftriiej-arit ea-quae nqnreclp: Exiguum elcum twdiq esl tempusvitm no-,
noxia homifti eranf, llOc est, hiurriiufaiidpepi, de^ <strm,-jetnon esi refrigeriuni iit fine Iwminis, elnoii est
traciioriem, et nfendacium, a tfuibus se-cttstodiri qui agnitus sil feversus ab iriferis-:quia.ex nihilo
pfaicepil. NuttCiderii aliis ferbis fepUcatiit scili- iiaiisumus:, et post hbc etitnus, tqnquain si npn fue-
cel ea qriae lnoiti obnoxia surit rie faciaftius, qub- rimus;:quoniam,fumusetflatusest in naribus nostris;
niam Deo inlefitus tiosler liort plaeftt, qui-rult om- et sermo scintUlmad coinmovendumeor noslrum :
ries hoinines salvos esse, et ad aghitionem refitatis qitia exstinctus cinis erit, corpus no_str,um,_etspiritus
perveriire. Qul pefprophetairi ait : Quate motieinini diffiindentur tanquam mollis aer, et transibil vita
dotririslstqel? qttia nolo ittoitem morieniis dicit Do- nostra :tanquamvestigiumnubis,et sicut nebula dis-
iniiius Deus_'{Ezech.xyiii). Reveftimini et fivite. G solvetur:, qumfugataest-a radiis solis, M:q:palgre:it-
Deus enijh auctor saluiis rion pftTditioriisnostrae eSt, lius aggravata . et nomen nostrum oblivipriemacci-
qui vidit cunciti quwfecil, et erant vutde bbria.Sed jttx- piet perteinpus, et nettiometnoriani Iiubebit operuni
ta Apbstolum, Siipendiurn pebcaii esi inors, graiia nostrorum.Vmbrmenim Iransitus est tempwsMostrum,
auieitiDeiviiawiertta^Rpin.vi).- . et iion est reversio finis.noslrl, quoniam egnsignata
Creavit eniitt.ut essentpriinia; et sanabilesfecit' na- est,et netno revertitut. Venite ergo, et,fruanvut -bonis .
"tibiiesprbis ierrurum ; ei fion est iilis fiiedicamerdum qumsunt, "et litamur .creaium tanqutim irijmentute
extefittiriii, nec inferoriirii regiium in tetfa. Ilac sen- celerMer. Y.ivco prelioso et unguentis nos iinpleainus;
f enlia sicut et in pfiofe riiabifestatur.qttod Domiiius etriori-ptaZtefeat rios flos temporis; Corpnemus nos •'
-est attctor botiorurii bpefuiri rion liialOTum, ideo rosis, tittlequam mttfcescant : nullum praluttt, sil,
fuslus estfudex, qtii riridicat pfaros acius etpec- v
qiiadripit perirbriseat luxiiria .iiostm. ZNenwvesiruiri
cala. Nec uecessitate peccajriftsdum deliquiffius, sed expfs sit tnxufiw nosttce.; ubique relinquamus sigria
perversa vojftiitate qiiae ex iiberi "arbittii prpcedit iwtitiw : quoniam hmc estpats nosita, et hmc est sots.
qiiaiitsiie.VNos"Deum fustufij et boftiirijsic iittffiaiiae Haecvox peTtiiofufti esty qui uiofe brutofiim api-
substanliae, et interiofurii exteriftiiinique seftsuum ffiiiliumaSpiCititithi pfieseptia.. nec cogitapt de fu-
novimus creatorem, iit prprsus: ab illo sit qttidquid D tttris, rieqtte post hiifiisyitae termiiiura spem ha-
peftinet ad fiatiifam, et prOrsus ab lUb hofi sit, beritullarii aetefnfequietis, de qiialihns per psalini-
quidqtiid conlfa hatufain est. Peccatum auiemcPh- stairiJdicitiir : Ednio curti in hbrioie esset hgniniel-
tfa natufam est,f;de quo riiofs et omiiia (jua3 suht ieicit, vbtnpafalus est 'juiiieritisins'ipienlibus::et,siinilis
mortis oriiintur. Quibus malistttiic se hofifo itiduit •fdctitsist Illis '(P.aL-xfviii).; QuOium.rQceiriIsaias
quando iUum iide obedieutiaque privaturif in Sftas propheta increpat dicetis : Dixistis eniiriiPercussi-
promisslones diabolus a lege Dei tradiixit, ftnmia mus f&dus cutrirriorie, et cuiri hifetno 'facieriruspa--
sibi posteritatis ejfts germiria per coriditidtierii ctuin. Fltigellum inuttdciris-cuiritfaiisieiit honveniet
deputata. stirpis obstrinxit. De qttO adhtie stibmn- super.iios, qiiia ponimus inendacitiriispem Kosiram, et
igitur/ riieridticioprotecli sunius (Isa. xxrin). IdciTCoIiaac
dicit Dbminiis : Pbntiriijp,'diciurii hipoiideteZetju-
iemmottis est acqiiisllio. Impii autem inaiiibils eiver- siiiiamin merisurti; et siibvettet giando sVeinlrierida-
'
iis acceisierunl iilam : et crstimanlesiltairi airiicam, cii, ei piolectionetn aquwimtndantis, et ileiebitut fte-
'defluiceriirii,et sporisionesposueruni ad iUatri: quo- diis _veiirum'tiifn riwtte' et pactuin Vestfiimcuin ini
679 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 080
ferno nonstabit. Flagellum mundans cutn transieril, A sphemuui interficere cogitabant. Unde in Erangelio
eritis eiin conculculioneitt, quuitdocnnqtte petttans- scriplum esl: Sitstulerunt lapides Judmi, utlupida-
ierit toltet vos (Isa. xxnii). Gai paria Amos pro- tent eum. Rcspbndit eis Jesus: Mitlla opeta bom
pbeta protttlit dicens : Vmquiopulenti estis, el sepa^ ostendi vobis ex Pqlre meo, prppter quod eortim la-
raii i,n dienimalum, et qpptppinqiittlis sotio Iniquitti- pidatis :nie? Responderunt .etgo \..: Judcei :J)e boiio
lis; qui dofriiitis in lectis eburneis, et iascivitis in opete non lupidumus te, sed de blasphemia, et quia tu
stralis vestris; 'qui comeditis agnnm de grege, et homocumsis, facis teipsum Deum, etc. (Joan. x).
vitttlos de medio arinenii; qui cahitis ad vocem Inridia enim instigati non quid ipse ageret, sed quid
psalleiii, sicut David putavetunt se habere vasa can- ipsi agere noluerinlpensantes, in lucis radiis obtene-
tici. Ribentes vinnm in phialis, et oplitno unguento brescebant; unde hujuscemodi rerba IUis confenie-
* delibuii. et nihil patiebantur snper cowtritioneJoseph. bant, ut dicerent: Gravis est eliam nobis ad viden-
Quapiopter nunc migrabunt in capite transmigrqn- dum, qiioniam dissimilis est aliis vila illius, et absti-
tiuiri, et aufereiur faclio lascivienlium, (Amos ri). net se a riis nostris taiiquam ab imraunditiis. Et
Et iterftm : iPro eo quod diripiebatis ptiiipcrem, et quia de .fulufa rita non cogitabant; ideo pfaeferri
prwdam electain tollebatis ab eo domos quadro la- suae roluptali norissima justoTum , hoe est, spem
pide wdificabitis, et non inliabilabitis in eis; vineas B futuMe rifae dolebant; indeque .praris colisiliis ad
atnatttissimas plaiitabilis, et nonbibetis viiiumearum: efus iiiterfectionem tendebant, quod sequentia rerba
quiacogtiovimultascelefavestra, etforlia peccala ve- demonstTant.
slra. Sequuntur adlmc roluptuosi atque haeretici et Videamus ergo si sermones illius veri sint, et ten-
adduut haec prioribus dictis suis. temus, quw fultira sint illi, scieriiusquw erttnt npvis-
CAPUT V. ; „.;.'. . V sima UHus. Si eniin est verus Filius Dei, suscipiet
tiberabit eum de mariu cpiittqtiorutn. Gontu-
Consiliuni. hripiofuttt Judmornm adversus Christttm, illurii,et
tractatitlufti de morte ejus, el causaniium enm quod meliq et tormento interrggemuseum,nt sciatnus reve-
ipse hitptopetatet eis peccala legis. renliam illius, et probemuspatientiam ipsius. Morle
pptimamus pauperem jtistuni etnon parcamusvi- lurpissima condetrinemusillum; eiit enini ei respe-
duw,nec veterani reveteainut canosmnlli tetnporis. ctus ex sermonibus illius. His concimia descripta
Sit autettt fortitudo nostra lex justilim : qttod eniin sunt in Erangelio, ubi PontifiCeset Phariswi consi-
hifirmum esi inulite invenitur. Licet haec generali- lium inierunt, quomodo Jesunt tnorli traderent, el in
ter pertiiiere possint ad eosqtii contemnentes Deuni cruce positum principes sacerdolum cuni scribis etse-
nulli parcuiit sexui aut astati, sedper injustitiam nioribus illudentes dicebant: Alios salvos fecit, se-
C
atque ayaTitiam omnes opprimei'e yplunt, tanien ai- ipsutii noii potest sqlvum facete. Si rex Istael est,
tiorefliie adperfidos perseeutores Ghrisliaiiorimj, et -. descendqt de cruce, et credimus ei. Corifiditin Domi-
hajrelicos redigi possunt, qui pauperem Ecclesiae pono; liberet eum nnnc si vult: Dixit enim quia Filius
pftlinti suis nequitiis atqtte pefseculioiiibus gravant, Dei sum (Luc. xxin). Mortem turpissimam erucem
et vidttam illam de qua scriptttm est: Viduam ejus nomiiiat, quia ipsa usque ad passipnem Chrisli poena
benedicensbenedicain,pauperesejussaturabo panibus: fuit reorum, quae nunc est tropaeumrictoria; et glo-
pessima volunlate conterere cogitant, propheiasque ria credenlium. Quod enim dicrt,"erit ei respectus ex
el apostolos quos veterauos hie nominat, in suisdi- sermonibus illius, hoc respicit ad resufreclionem
ctis reprehendere nitentes; neqnaquam legis divifta^ ejtis; quoniam hoc diffldentes Judasi probare rplue-
sancita eustodire, sed erroris sui devia pergere mo- runl utrum post mortem carnem suam resuscitare
liuntur, neeipsi capiti nostToparentes , sed in eum raleret, quia recordati sunt eu.ni dixisse: Solvite
hujiisceniodi impietatis verba portendere praBsu- tempium hoc, et in tribus diebus excitabo iltud (Joan.
munt. n). Et alibi: Ecce, inqttit, ascendimus Eierosolyinam
Circumveniamus ergo justum, quoniam iiiulilis est et consuminabunlur omnia qum scripta sunt perpro-
nobis, et contmrius cst operibus nostris, et imprope--' phetas de filio hominis. Tradelur enim gentibus el II-
vqlnobis peccata legis, et diffamatin nos peccatq di- lndelur, et flagellabitur el corispuetur; et postquam
sctplinm rioslrw. Promitlit se scientiqm Dei habere, et flagelltiverhil occident eutn, et die terlia resutget
filium Dei se nominqt. Factus est nobisin traductio- (Matth.xx). Unde et in passione sua ad Pilatum di-
nem cogitationum nostrqrum. Grqvisest nobis etiam cebajit: Domine,recordali sumus quia liic seductor
ad videndum, quoniamdissimilis est qliisvitaillius, et dixit ttdhuc vivens: Posl tres. dies resurgqm, Jube
itntnutatw sunt viw ejus. Tanquam nugaces wstimati ergp custodiri sepulcrum usque in iertium'diem,. ne
- sumus ab illo, et abslinetse a viis nostris tanquam tib fgrte veniant discipuli ejus, et furentur eum, et dicant
iminunditiis, etptwfett novissimajustotum, et gloria- plebi: Surrexit a morluis; etertt novissimuserrorpe-
titr pairetn se habcre Deum, Circumveiiire fustum jor priori (Matth.xxvn).
perfldi Judaeituni dispopebarit, quapdo evangelicis Emc cogiiaverunt, et erravetunt; excmcavit entm
dictiSiConveiiti_ pristinas sordes vitiorum deserere et eos malitia illorum, et nescieruiitsacramentaDei,rie-
praeceptorum Dei rerifateffi.seqtii per ChTistunTad- que mercedem speraverunt jtistittm nec judicaverunt
monebantuT, sed in eo unde caiisam salutis sperare honorem anhnctrum sanctarum. SacTamentum ei'go
debuerant, grave scandaluffi suroeiites., quasi bla- consilii Dei inyidi et dplosi pefcipere npn valebarit,'
681 . • COMMENT.IN LIBRUM SAPIENTIyE. — LIB. I. 682
quoniam in malevolam animam nonintroibit sapien- .A quia sicut aurum nori igne Hritur, sed probatur, ita
tia(Sap. i); nec intelligere potuerunt quod mors ltiartyrium sancta substantia npn ad defectum per-
Chrisli hooor est et salus aoimarum sartctarum, quo- ducitur, sed ad immprtalitatem et gloriam futuram
niam per ipsam mercedem sperant fustitiae, et in- praeparatur; et sicul holocaustum quod totum per
Ifoilum percipiunt regni coelestls. ignemofferttir Deo est sacriflcium acceptissimuffi,
Quoniam Deus creavit hominein ineicterminabilem, ita et passio martyrum per: calorem fidei et ferro-
et ad Imagiriem similiiudinis suw fecit illum. Invidia rem eharitatis in odorem stiaritalis Domipo oblata
autem diabolimors iritroivit in orbemterrarum: imi- munus illi /exstat gratissimum et donum pretiosis-
tantui flutem illum qui sunt ex parteillius. Hac sen- simuin, Unde per Psalmistain dieitur: Pretiosa estiii
tenlia destruitur error Manichaeoruin, qui duas na- conspectuDominimors sanctprutn ejiis. Quod autejn
turas et substantias introduxerirot, id est bortam et Sttbdittir'":.In tempore erit respectus.illotum,'.signifi-
malam : quia creator noster non est, auctor ruinae cat qftod noft fuxta aestimationera reproborum per-.
riostTse, et quanttiffi ad naiurae perlinet reritatem, petua est morS-sanctoruni; sed magis in die fudicii
iffimortales ab jpso condjti sumus. Per assensum au- Christo judicanle copiosissima est remuneratio illo-
tem serpentina3suggestionis mortis setitentiaesubji- Tum. ;
eiebamur; attamen primam stftlam iromortalitatis, B Fulgebunt jusli el tanquam scintillw in aturidinelo
quam liuiftariumgenus ad imaginemDeiab initiocrea- discurrent. Aliud exemplum ponens, subitani in ex-
tum, sed per invidiam diaboli seductum in Adam tremo fudicio remunerationem sanctoruni, et cele-
perdidit,per Christi mortemiterum recepit: quoniam rem demonstrat rindictam esse reproborum. Quando
mors nostra in.ipsiiismorte destfucla est, et ift fesur- enim electprum, de cprruptiptie in iiicorfuptionem,
reclione ejus \ita nostra reparata, quamris ad illam de mortalitate in immortalitalem , de ignominia ad
sortem ftoii pectineaiit iUiqui diabolicae inridia3ma- gloriam erit immutatio, tunc ;jam adreTsarios suos
gis imitatores esSeeligunt quam huiniUtatis acman- fudicaturi consurgent, et sicut seintilla Ignis sub-
suetudinis Christi. itamflammam ip arundineto excitat, ita sententia
CAPUT VI. fusli fudicii sanctorum validam in reprobos, et re-
Desanclis mattytibus, quod eotuin glotia pertribula- locem pcenarumfmmittit rindictam. Unde et sequi-
tionent prwsenlemerit mterria. tftf • , '•.
(GAP.III.) Justorum aulein aniinw :In mariu Dei Judicabunt nationes, et doinindbuntur popiilis,et
sunt, el non ttinget illos tormentum mortis. In priore regnabit Dominus illoruiri in perpetuum. Judicabunt
capilulo iniquorum sententia expressa est, quam sancti nationes, sed per illos f udicat Deus, qui men-
cofttra caput nostrum praro sensu et nefariis ser- D tibus eoruni praesidet. Dominabunlur populis, quia
monibus protulerunt. Nunc autem eorumdem error nulla eis fepugnat adrersitas contrarietatis. Regna-
condemnatur, qaem in interitu membTQrumefris fleri bit Doininusiillorum in petpetuum, quia Ghristi re-
aestimarerunt,"qaando eos direrSis pgenis pro con- gnum sine ullo termino erit permansurum. De quo
fessione hominis ipsius Irucidayerunt, Sanctorum angelus ad Mariam ait: Dabit ilti DominusDeus se-
ergo martyrum animmin trianu Dei stint, hoc est,in detn Davidpattis ejus, et regiiabli iti domo iacob in
protectioiie iUius, nee eos tormentum perpetuse mternum etregni ejus non etit finis (Luc. i). Unde et
mortis in aliquo laedei'e polest. perlsaiam dicitur : MuMiplicabitutejus imperiiitn,
Yisi sunt oculishisipientiumlmori; ei aslimataest et pacis noii erit finis (Isai. ix). Regnabunt et sancti
affliclioexitus eorum, et quod a nobiscsl iter exterminii, cum rege suo, id est, merabra cura capite suo, quod
illi autent sunt ih pace. Vere insipientes fuerunt, ad Danielem iu risione prophetica angeli rerba pro-
quando palmam martyfum afflictiojieflj et exterpii- testantur, ita dicentis : Regnum aiitem et poieslas et
riium esse aestimarerunt, cum haec illis ricloriae et mqgniiudo regni,quw est super omne ctelum,:dabitur
perpetu33quietis eausa fuii, unde et sequitur : popuio sanctorum Mlissimi, cujus regnum sempiter-
Etsi coram hominibus iormenta passi sunt;, spes num est, etomnes reges servient ei, et bbedient ei
illorum immorttiliiale plend est. In paucis vexati, in D (Daniel. m).
mitltis bene disponentur: quoniam Deus tentavit eos, Quiconfidunt inillo intelligetit veritatem et fideles
et irivenitillos dignos se. Tanquam aurum ht fornace in dilectioneacquiescent illi ,quoniqm donum et pax
probavit illos, et quasi holocausli hostiam accepit est electis illius. Manifestum est quod quiperiecte
illos, et in tempore erit respectus itloruitt. MoTstem- confidit in Domino in praesetiti rita juxta distribii-
poraUs et afflictio praesenlis ritae prosperitatem san- tionem Spiritus saricti, secundftm modum sibi con-
ctis Dei remunefationis peperit perpetuae, qiiia spes renientem hic inteUectum percipit veriiatis; quia
illorum indefectira et fldes solida usque ad flnem niuicfrideniusper speculiim;et in aenigmafe, tuttc
permansit. Deus enim rariis tentationibus castigarit autem facie ad faciem; nune cognoscimus ex parfe,
illos, et per tolerantiam patientiae.probarit eos di- tunc autem cognoscemus sicut ef cognitl sumus.
gnps esse aeteriia corona. Duo aulemexempla quae Nuncauiem manerii fides, spes, chatitas,tria hmc :
posuit, ho.cest auri in fornaci probali, et holocausto- inajof dulerii horum est charitas. Qftia caeteris de-
rum in igne cfematorrim exaroinatipriem illorum scetideritibUsIUa sPlum pernianet, unde dicit:
pfoljatissimam et pufilatem perFectissimamostendit, Fideles iti dileclioneacqtiiesceiitJHi,queniam elecli
... ; ... . -. . 'V_--22:-'
Piiaot. CS.
685 B. RABANI MAURI.ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS i. C8i
Dei post finem muiidi bono quod ante flde et spe A gloriam Dei, tunc et ipsa laboris sui prsemiumin
aiiibicbanl praesentialiler delectanles nullo modo ab ccelesli beatiluditte percipiet.
eftis societate possunt divelli, cum doiio asteriiac sa- Et spado cjtti non operatus est per manvs suas ini-
tietatis remunerati pacc fruenlur perpelua. quitalem, nec cogilavit adverstts Deum _i_quissima:
dabilur enhn illi fidei donum eleclum, et sors in tem-
CAPUT VII. pio Domini acceplissima. Potesf fuxta tropologioa
Qttod hhpii secundum qtiw gesserunt recipient condi- regulam in liomiue istius beata sterilis, scu spado-
gnas pcenas, quia a Dgmingrecesserunt. nis \irgiiium iutelligi, dequo iu Isaia ita seriptum
Impii ctulemsecttndum quw cogitavei-tinl,correplio- csi : Aon dical emaickus : Ecce ecjotignutn oridum,
nem habebunt, quictneglexerunljustiliam et a Domino quia hmc dicit Dotninvs eunucliis : Qni custodierunt
lecesserunt. Sententia universalis judicii completa, sabbala mea, el elegeiani qaw volui, el tenuctunl fcedus
qtiando sancti conjuiicli regi suo ccelestis palria3 gau- menm, dabo eis in domo mea et in mutts meis locnm,
denies iiilrabunt regnum, tttttc impii el peccalores el nomen meliiis a filiis et filiubus , nomen sempiler-
qui de saluic sua negligentcs fuerunt, secundum cor- nitm dabo eis quod non peiibit (Isu. i.vi). Ifec sterilis
dis sui et actuum sfiiquitatem cum diabolo in inferni virgiuitale fecuuda est. llic cunuchus i'egno CTjlorum
demergentiif abyssum, uiji ^sine fiue ciueiabutUur, B vim facit, el \ iolenter diripil illud. Isle cuslos est
quia vermis eorum nbn moritur, et ignis non cx- sabbatorum, et nunquam faciet opera nupiiarum.
stinguelur. Isle elegit quaaDoniinus voluil ut plus oherat quam
Sapienliam enim el dhciplinam qui abjecit infetix praeeeptum esl, ut 11011 iiidulgeiitiam aposloli ejus
est; el vackb esl spes iilorum, el labores sine frvctu, et sed voluntaterii consideret. Iste lenet foedtisDoniini
inhabitabiiia opera illorum suni. Nunc ostendit qttid sempiteinum ut nou ad tempus \acet orationi, et
sithoc, quod superius dixerat a Domino recessisse, jterum ad ipsum re\ertafur, sed accepturnm se no-
lioc esl, sapienliam et ilisciplmam alijicere, quorum \erilesse in domo Domini, quaj esl Ecclesia cjns, Io-
racua est spes, et iabores sine fructu, quia in \a- cum opliimim : multae enim mansiones sunt apud
nupi spcrantse lcmporalibus perpclualiler uti posse, Patrem. Et qui euroichus fuerii et fccerit uni-icrsa
vel peccala iaeicndo iiiipuiiilos pbsse cvadere,horum quae scripla sunt, habebit in muris ejus locum optl-
el labores sunt shie fruclu fufura mercedis, et opera mum ut scilicet lurris Domini ettlciatur, et in sace'-
illorum inbabitabilia : quoniaffi operariuin ipsorum dotali consistat gradu, ut pio carnis fdiis multos iia-
eceleslis habitationis 11011 possunt facere pariicipem. beat filios spiritales. Talem fuisse ciinuchum, quem
Gui cum iniquorum omnium capite improperaudo n Jcstts itmavilplitrimum, evangelistain Joanncm, ecelc-
bcelera sua Psalmista prajdixit diccns : Propterea J siasticae traduni historlae; qui recubuit supcr pecfus
dcsiruet te Deus, in fine evellel le, el emigrobit te de Jesu; qui Pelro tardius ambulahie cle\alus vij'gini-
tabernaculo tv.oet i adicetn tuam de lerta viventinin talis alis cucurrit ad Dominum. Facessat ergo om-
(Psal. u). Possunl el hasretici in hac sententia non uis cavillatio Judffiorum, ei risui praibcre se ces-
incoii\enienler accipi, qui sapienliam divinam et re- sel, operiens semhiris regna coelortmicurii pudicitia,
gulam rectae fidei abficienleS, laborcs docirinae suae nou iu dcbilitate corporis silji sed hi animi volun-
alque errorum scctas in vacuum et sine fructu \ilEC late, nec desidia boni praemii habebit merititm,sed
acterua; expendunt, quorum lnlenlio Stulta et nequis- pia certatio. Unde et sequiliir :
siuia suril opera. Unde subjuugitur: Bonorum enim laborum gloriosvs esi fructus, et
Mulietes eoiutit insensatm sunt, el neqttissitni ftlii quw non concidal radix sapienliw. Glofiosus himirum
coram. Mulieres vel libidines carnales, vel iiuerpre- bonorum laborum est fructus; quia aeternum gau-
taiiones sensus nefandi appeUat: ex quibus nequis- dium et requics cerla illos sequilur, ncc ea geriiiina
simi filii, hoc esl, acfus iiefarii seu dogmala per- doclrinaium seu actioiuim qua3 ex radicc verae pro-
versa procedupt, qui nonregni coelbstispraemio, setl cesserunt bapientiae, minquam habeiit casum, sed
lormeuto iofefni sunl obhoxii. De quo adhuc sub- perpeluae salutis afferenl fruclum. At contra do-
ditur: gmata haercticorum et discipuli ac sequentes Iiequi-
Maledicla cteatura iltorum, hoc est, faciura co- tiae illorum cxtermiiiabunlur; nec habeljuut spem
ruui. Non enim sapientia divina ereaturis Dei, quos salutis, sed ticerba niorte danmall iii oblivioneiu
conditor ipsorum benedicendo iu initio creavil, ma- tradentur perpetuam. De quo et.subdilur .•
ledictionis noiam ingcril, sed operationem reprobo- CAPUT VIII.
ruui maledictioiie aeterha digna esse ostendil.
Quod filii adulterorum, id est hwrelicorum, hi con>
Quoniam 'felix est sicrUis; et incoinqtiinala, quw ne- summutioneet unl, el cctstorutn generalio pertnanei
schit thdrum in deliclo, habebil fruclum in respe in perpelua ctaritate.
clione animarum sanctarum. Laudat slerilem, hoc Filii autem adulterorum ht consuminationemetunt,
est, castam et conliheftiem animam, quae non pollu- et ab iniquo ilioro setnen exterininabilur. Et siquidem
ta est soi;dibus haerecticorum, neque immunditiis loncjevixetint, in lahiium computabuniur, et sine ho-
idololaiiiae coniaminafa; hxc enim habebit fraclum notc e-ii novfcsimaseneclvs iliorum. Et si ccteritts
in respeclione animarum sancfarum , utique in die defuncti fveiini non hohebanl spem. necin dieagwi-
judicii, quando sancli japiuntur ad conleipplsudap! tionii iillociitioiiem. Noiiones emm iniqita dita st~*o
085 COMMENT.IN LJBRUM SAPIENTLE. — LIB. I. 686^
censumiriationis. Adtijteri quidem haeretici siint, qui ACtiojium _ eorum supt pravi atque feiienosi. et ideo"
adulterautes verbum Dei- in aliorum sensum illud ad nullam utilitatem apiii
transferre conantur. Horum fllii.hoc estdiscipuU, in Ex iniquis enim omnes filii qui nascuntur, testes .
cousuffirijatipne erunt, quia ad aeteriiafti perditip- sunt nequilim:adversus pqrerites interrggqtigne sita.
pem tendupt. Hi ab ipiquo ihorp polluto conscien-, Eilios iiiiqiiorumautem discipuios appeiiat auf opera,
tiae rirulento erumpente nutrimine educati,- licet quia sjcut aiumni haereticorum in die f ftdicii au-
lougaeri siiit super terram, tamep niljil eis hpc.prp- gmepta sunt doloruni liis qiii se pfaris. dogrtialibus
deritj Ouando ad conibustionem futuri: sunt ignis seduxerftnt, ita prara opera ift tempore ftoriSsimi
aeteruii Quoruin noyissimqsenectus shie iionore eril, examinis pfojjaraerilum sunt nequitiKsilloruriJ, uride
quia memoria iUorum ia aeternum beijedictiorieca- merito damnentuf.
rebit, -necin die agfiitionis, hdra videlicet unirer- :GAPUT IX; ;
salis fudicii, quando ejectia fudice sfto agttiti ad Qtipd justorum qnirnw ,post_mortem, eiunt m, reffi".:
possessloftem regni coelesliserusit invitati, ipsi nuJ-_ Zgetig, nec sii. transiitis eorurti iiigendus.
la spe restauralionis suae coftsolabuiitur, sed in Justus auiem si niotte prwoccupqiusfueril, in re-
aeternufficrueiandi a coospectu humani regis ex- jfrigetio erit.VGumantea dixissetde maloruffi inter-
pelienluTi . '.B itu, nimc de boaorum f equje subsequentef enaTrat,:
(Gkv, IV;) 0 quairi jmlclira tet casta generatio quia; ppsl finemVpraesentisfitae qp& bpnis el majis
cum cltiritaie! Imtiiotlttiis est enim memoriti' illins; _ cgnimunis est, fusti tunc incipieiit meiius fiyefe,
quoniarit: eiapud Deuin iiola est _etapud hoinines. quandoab miquis videntur funditus iiiterire, quoniapi
Guiit pfessensest, iinitantur illatn; et desiderqnt eam externa requies .tunc illi.s dabituf, quaudo istis
cutii seeduxetit, et inperpetuum.coronata iriumphal pP3B_asuccedit perpetua
incohiquinalorum cetlatnhmtii ptminiunimricetis. Sjc- Senecius emirivenerqoilis est nori diuiurna, neque
ut superius rituperavil haeresiarchas _ eorumque numero qnnprum coniputatq. Cani sunt autem senstis
sequaces schismaticPSj itanunc, laudat catholicos hpriiinum, et wtassenecluiis viiaimtnticulala. Osleh-
illoftimque "discipulos, quorum fides e.st.pura, et. djt quid ip sepectute quaereiidiiffisit, qiiia non aelasV
simplex^ doctrina atque aeleraa; per hoC TiienJoria corporis,. sed maturitas meiilis et morum probitas
digna,fquoniaffi ipsoram.generatift apud Doniipum; iti ea laudatur,: utide in Numerorum fibro Mpysi
probata est, et apud hoinmes renerabililer accepta. bominusfussit septuaginfa eligerepresbyteros, qftos
Haec inpr-r-senli vita per sacra exempla bonoruffi: ipse nosset esse presbyteros ul coiisiitueret eos ma-
operum fruelum gignit, et ad regnttm coeleste tf aiis- - gistfos populi ac judices. Et PauipS ad Timotlieum.
laia dignam sui recofdatioftem. posteris relinquit,, '-' scrib.ensait: Neino adplescentiam tuqrii contemnqt;
nec ullus erit dolor deperactocertaipine, qiiando sed exeinplitmeslo fideiiuni in verbo,in cpnversatiotie,
persecutionum niagnitudineffi prasmium yincet. . in-chatilqte, in fide, in cqstilate.
ZPlacens Deo facius est diiectiis, eiZuivensinier pec-
"Muliigeritietiiirihripipfuiriiiiiiliiiiidb ribrietitkiitis, caiores translalus est. Raptus esirie inalitia mutaret
et spiiria, vlttiiairiiriariott dtibuni fddiees dlidk, 'iiec ittteilectum
stabile firiwmrieriturncblioctiburii. Alternarido eriiiri ejus, autne ficlig deciperet animam tllius.
Non ideo ioi.it Deus Iioniinem quem diligit de iioc
loquitur decalhoUcis et haereticis ut istorurii iaft-
ihuiido, quod non possit euin iriter pefecaldfes vi-
dabileiri osiendat ..apieritiani, et ilJofuni fitupefa-
ventem iirimunem servaTe a peccalo, qtti discipuifts
biltiffi demPtistret fersutiato. Muitigetta ijftippe et suos
quasi agnos inter lupps mitteiis pafri cdirimeri-
ffiulllplex" haereliebrum dbctriiia honefit utilis, sed davit dicens : Nen rggg iiitoilaseos deiriundo, sed,
iibciVa; ftfecsupefllua ilioruffl arguriienia, qtife si- utseives a rttaio
habeftt radiftein (Joan. xvn) ; sed ut ra.tioftem
giiant spttria riliilamlria, reritatis, fudicii sui dbseryet, ut qiiQspraescivit et pfaedesti-
ideo stabilimeiitum nbn habent iortiludihjs, sed a
navit confprmes ileri iniaginis fllii sui, hps cpnvo-
vento persecutioiium sive examine diStTicti"fudicii _r
cito a sua cetj fustiiicet, iftagniiicet, ac glprificet; caeteros au-
allacti, firtoilale decidunt; unde et se-.
- '* - - teijipro jiiiquitate sria justojudicio dampet. Deqtip
quiturf- ; Setrus apbstpltis ait: Npvit Deus ptgs deieriiaiiarie
. Etsi in faitiis in lempbfegertriinciiieririt,irifirmiter efipete, iriiquos veiP in die judicii cruciahdps ieser-
posita, a ventb cominovebuntut, etq nimietate ven- vare. (II Petr. fi)V,
totum eradicabuntut. Confringentur enim rami in- Fasciiialio enim riugaciiatis obscufqi bbrid, ei in-
cbrisuriiiiiati,ei frucius iUbruni iriuiiles, et acefk ad gttstahiiaZcbricupiscenilm iransiiettit sensurrisine riiti-
mdnducariUitin,et dd niliilum apii. Ramos hoiniriat litia. Hac seftieritia licet geiieraiiter laScivia derid-
senteiitias scriptufafuhi pefvefsarurii, et Vfiuctus, fefuf reproboruni, rriiafiifestius taiieh ih ea fedar-.
settsus Ipsarura sehteriiiafum; per veritbs: quoque, giiitui astiitia ha3retic6fuhi, quaepfa\is (Ibcffiriisbt
arit pefsectitlohum irioieslias aift discussiones ju- cupiditate iiPciva serisftmlibmiriisaveftit a framiiS'
dicu desigriai: quiasicftt faihi Tragiles a vferifd, ita vefitatis; fasciriat eriiiri, Jibc est grSyat, q;ui adu-
eorurii serifehti-ftliiipeffecfe ab adyefsiiaie qiiaUbet, liiftdp impedit, vel laudando decipTf. Legiiriiisiti
"seu dlscusslone"pulsala. fecile rumpuriiur, ff-ictus- ApBstblb: Gurretalis b~erie',quisv'6s'fdsciiiavti?~(GalaU.
cjiie edfum supt inuti.es ei'acerM,'qu'i'asensUs'di-. iii,J El iii PfoyerffiisV Doimxii,trivi<Mcrticiai 'ocilZm,
687 B. iiABAM MAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. (58S
QHI apud nos iiiridus, apud Graecos significantius A.Deus; videbuntenini et coritemnent:illos autem Do-
•
pbtiilur fascinator in quibuS exfemplisdocemur, ': miriits irridebit _ eterunl post ltwc<decedentessine
•
quod rel inridus aliena felicitale crucietur, rel is honore,' et inconiumelia inter morluos hiperpetuuin.
in quo bona sritit aliqua, alio fascinante rel inri- iEsliniabant enim persecutores EcclesiaeChristi, ut
deute rioeeatur. Inridia enim haereticorum quae diximus, martyrum finem esse mleritum, "ideo coii-
hugas pieras, iion fifmamentum veritatis praeferre tempserunt eorUffifidei stabilimentiim. Sed Do-
wlet, ohscurat saepein simplicibiis bona mortalitatis, :> mlhiis eosirfidebit, quandohoc quod iUi sperabaut
quaie est iilud: Corrunipunt tribtes bonos cglloguia' sibi prodesse, osteridel "eisoniriitib iipcttjsse; qiiia
mala(I Cot. xy). Uiide Sapiefttia vetat cum nufus- cum falsa numipa deorum suorum contra Christico-
modi habere consoftium, dicerts in Proverbiis ; Ne lasdefefidere volebant, semetipsos in daimiatioiieiii;
comedas cum hotnine invidoj, nec desideres cibos perpetuam tradebant.
ejus, quoniam simililudinem tirioli el conjectoris Quoniamdisrumpetillosinflalossinevoce,etcommb-
wslimql quod ignorat. ComedeeiZbibejdicel}tibii ei vebitillosafiiiidamenlis,etnsqueadsupremuriidesola-
metts ejus nonest tecuin. Cibosquds coinederas evo- buttiur; et erunt getnenteset inemoria illorum peribil.
mas,.et
" perdes pulchros seiiiiOiiestubs (Prov. xxm).; DjsrumpetenimillosDominus superbia inflatos, sine
Coiisutnmatus in brevi, explevit lempora multq. B voceexetisationiSjita ut sinttimcperomniaiiiexcusa-
Placitu eniiii eral Deo attima illius : propter hoc pro- biles, qttia cumcognovissenlDetim,noiisicutDeum glo-
peravit educere illum de medio iniquitqluin. Sicut rifieaverunt,aut gfalias egerunt; 'sed evaiiueruntinco-
in priore coirimate liaereticorum denudavif perli- gilationibus siiis, et ebscuraiitm esi irisipieriscoreq-
diam, sic et nunc in seqiieriti riiartyrum exprimit rum; dicenies enimse essesapientes, 'slullifacti sunt:_;
gloriam, qui licet in brevi pertormenta persecuto- el inutaverunl gloriam incotiuptibitis Dei in similitu-
runi laudabilem expenderunt vitam, tamen ipsa mors dinem imaginis corruplibilis hgminis; et .volucruniet
pro annosa aeiale eis depiitaiur, quia aeternam illis serpentium et quadrupedum. Propterea tradidit illos
peperit vilaffi. Creator quippe eofum diUgens eos Deusin pussiones ignomiriiw,et inreprobuni sensum,
a nialoriim sociefate sequestravit, et apraesentis ul facetent ea quw non cotmeniunt, repletos oni-
vitae caltimnia eduxit, quaterius in regno coelesif ni iniquitate, malitia, fornicaiiotie, avaritia, riequitia,
absconderet, eos in abdito vftltus sui, a conturba- pleriosinvidia, homicidio, contentione, dolo, matigni-
tioiie homiiium, ei protegeret in tabernaculo sutt iate, susuiroiies, detractores, Deo odibiies, cbntume-
a coiitradiclioue linguarum. liosos, superbos, eiatos, hweritores iiialorum, paren-
Popttli autem videntes etiioiiinlelligentes, nec po- tibus non obedienles, insipientes, incompositos,sine
nenies hi prmcbrdiis lalia,' qugniam gtalia Dei et ^1 affectiorie,absque fwdere, siriemiseticotdia;<qui cum
miseticordia est in sanctos illius. Nequaquam ergo cogriovissentjusliliamDei, non intellexetunt, qiioniam
persecutores maTtyrttm potueTiuit agnoscere fiilu- qui ttilia agunl dignisuntmorle(Rom. i); __'commovebit
ram gloriam, quae illis successit, sed putaverunt eosafundamenlis,quiqfunditus evertetstatum vitweb-
eos cum poeniscorporum simui deficere, nec asternae rum, et usqtie qd supremum desolabuiiiut; qiiia liuu-
ritaebeatitudiiiefti post ftioiiera posse suscipere : quam post haecaliqua coosolatioiie releyabuiitur, sed
sed diverse ulritisqtiepartibus omnia eveiiiunt, quia crunt.gemenlesin poenis, et memotiaillorum peribil in
sicttt bonos post mortem sequetur vita acviCtoria, a3ternum._
sicel inalos pbst vitam teffiporalem seqtietur mors Venient in cogitalionepeccalorum suorumtimidi, et
et damnalio pefpeliia. tradncent iltos ex adverso iniquitates illoruni. In judi-
Coiidemiiat aulem.jusius mgituus vivgsimpios, et cium ergo venient impii conscieiitia peccatofum suo-
juveriius"celefius cotisumniata longam vitam injusti* rum limidi, quia cogitatus eorum accusant eos pro
Liqttet pfofecto quod martyres Chrisli post moiieiu malis quae ante gesseruiit, nec datur ullus delen-
persecutorum suoruni fttdiceSfuturi erunt, siCutin sioni locus, ubi nullus est in conscientia bonbrum
ApocaJypSi iri damnatione BabylOnis vox divina j. operum fructus.
oslendil dicens : Exite de illa populusineus, ut nec ... CAPUT_X._
patticipes siiis delictofuittejus, etdeplagis ejtls tton Quod iti adventu Domini sidbunt justi in mugna con-
dccipialis, qubniam pervetierunt peccatd ejus itsque slantia adversus perseculores stios, et quodipsi
ed ccetiirii, et recordalus est Dbiiiinus iriiquitaium persecutores tandem serqm pmnitentiam gerenl in
eius. Reddite illi sicut ipsa reddidit, et duplicate inferno de errore suo aiqtie peccatis. , j
. duplicia securiduiri bpera ejus. In pocitlo~quo mi- . (CAT.v.) Tunc stabunt jusii in magna conslqntia
tcuit, miscele iUiditplum '_;quqrilum glorificavitse, adversuseos qui se. angustiaverunt, et qui abstuletunt
et iri deliciis fnit, iaritum illi dtile tortrientoruni ei Iqbotes eprum. Videnies tufbaburilut timote hotri-
lucluum, quid in corde suo dicit: Sedeo reginct, et bili, et: riiitdbuntut in subitalione inspeiaia salutis
, vidua non sum, el luclum non videbo. Ideo itl una dicentesintra se, paniitentiqmqgentes, et prmarigustia
l die venieni plqgmejus, mots et tuclus et fames:,et igne spiritus gementes:. Ei sunt quos habttimus aliquando
coinburetur(Apoc.~i\). \n derisutn, et in simililudinetn improperii. Nas in-
"Videbuttienim finetn sapientis, el non intelligent sensati vilam illorum mslimabamus insaniain, et
ciuidcogitaverit deillo Deus:,.et ciuare munieritilium. "fineittillonmisine honote. Qtiomqdoergo compulau
689 _. COMMENT.IN LIBRUM.SAPIENTLE. — LIBi 1. -690
sunt inier filios Dei, et inler sanclos Dei sors illorum JA fluere . conqueritur, fugacis ritae ac terrenarum re-
'• est ? Tuttc :
tttique stabuntfusti in magna coftstantia rum defectus Vnobis demonstrafur. Sicut enim
adversus perseeutores suos, qui eos poeriis indebitis ;umbra firffiitatem sui stalus : nuilam habet, nec
hic anecerupt, et labores illoruui quasi stultos vitu- • nuritius discurreitts moras sustinere patituf, et sicut
.peraverunt; quoniam claritatesuperna relevati fu- aris in coelo, relnarisinroari, relsagitta ipVaere
-tJices erunt secundum feritatem, qui ante seinjuste fpcerto trapiite perguptv sic trapsitoriae ritae insta-
damnaverunt. Unde iUi cuni se subiianea comffiu- bilis etincertus semper est cursus, nec aUquid ex
; faliope viderintde gloria ad igriobilitatem perductos eo fixum manebit, nisi quod pro adeplu rifae a^ternae
-ete contrario adversariossuos deafflictionetempo- pio labore expendilur, juxta allegoriam autem um-
-radi ad honorem superrium translatos,. seiapoeni- bTa obUrionem menlis auf mof tem carnis, quibus
-tenlia atque-infructuosa tunc conqtiirunl, quod an- humaiia rita obnoxia est, possumus accipere. In
; tea, dum licuit si vellerit fructuose agere possent. nuntio percurrcnte propassiories animaa sive aegri-
: ZEtgo ettavimus _a via verilalis, et juslilice'lumen - tttdines corporis, quae indicant ac praecbriantur
npn luxitnobis, et' sgl InleUigentiw rion est orlus occasum cofruptibilis ritae. Per arein autem extol-
nobis. Yia veritatis Evangelium Chrisli est, et lex lentiam factanliae mundanae, sive Iiaeresis. Pef na-
Mivinai; de qua erravefunt impii, quohiam illi cre- B vem rero leritalem humanae mentis, quae per attia-
-dere et obedire nohierunt. QUUJUSet fustitiae lu- ras saeculihujus undaS immiiiidorum spirituum fla-
men non luxit, et sol intelligentiae non est ortus, tibtis agitatur. Per "sagittam dolos atque insldias
-tiftia Cumeis Ghristus noft est lux vera, quw illu- fiiiqiioriira. Haec"enitii otiinia in praesenlis filce
jttinat Oninemhotninem venieniem in hunc mundum ajrutona rersariturj sed post peractum finem infru-
(Jban. i), et sol fustitiae qui oritur limenlibus euni. -ctiiosam poBniientiam possessoiibus suis apud infe-
-In cujns etiam pceiiis rera Cst sanitas, quoniam in rosf elinquunt, pro quibus semper geuient et nulla
protectione ejus ritaeperpetuae conslat laTgitas, ipse consolalioiiestiblevabimtiir, propterea subsequitur'
perfldisVgentiliumpMIOsophis, nec nori eihaereticis Scriptttra dieens :
non lusit,*. quPniam traniiteto reritatis spefnerido Talia dixerutit ininfernb luqiii peccavetunt: qiio-
. .raiias _iraditiones et sectas nefandas sequi malue- niain spes impiilanquam lanugb estqum ti ventotol-
funt, propterea subsequentes dicunt : lilur,et lanquam spumd gracilis qum a procella dis-
--'-;Lsssati suiiius in via iniquiiatis el petdilioriis, el pergitur, el tanquam fumus qui a venlo diffusus esi,
qmbulavitnusvias difficiles, vidtn aulem Dotniniigno-, eltdnquam memotia hospitisunius diei praiiereuniis.
ravimus. Lassati sunt philosopMin ria iniquilatis ef - Adhuc qualuof species alias iriiroduxil ad detoon-
perditioniS", quia cura Tatiociliando mundi machi-' C straridam infirmitatem spei iriiqubiuni, qtta rel prae-
ham' dirino hoftoTe"subUmareroltterttnt, et crea- sentia stabilia atque mansura esse putaverunt, ; vel
fttrae potius serrire quam creatori elegeruut: in ipsa se inpeccatis viventes impuiie evadere posseasti-
exquisitione sua defecertint, et hon salutem sed per- maverunt. Laniigo enim quae ex hefbarum ilore
ditionera inrenerunt. Similiter et hferetici super- marcescenle oritur, fragililatem carnis exprihiit, qriaa
blendorias dilficiles ambulantes sectas composttere a verito aegritftdinum vel moleslia cofporis' toilitiir,
nefandas, nec ri.am Domini, quaeest reritas et rita, nec diuturnamaiiefe permittitur; quiaoiiinis cdro
agnorerunt; ideo semetipsos in.perditionem -perpe- : fenuny etomriisgioria ejus tanquatn fios ferii. Exdruit
luam tradideriiftt, nec eis studiuffi praesentis ritae fenuiri et flos ejus decidit; verbuin auteitt Domiriimti-
quidquam utUitatis contulit, quibus post morfem net in mletttutri {Jsd.-Zs\).ZSpuma atttem qriaeex
JlPti praemjum sed poeiiasuccessit; uride dolentes aquis edila aquis sttpematat,; appetittis hiiniarii la-
fljcuilt : '..;.• . ; voris et'factantia vulgaris inlelligi potestfquae a
_. Quid nobis ptofuit, superbia? aut diviliarumja- . proeeUa lentatiopumveLdiscussidfte fuiuri fudicii
itaritia quid cpntulit; nobis ? Tmrisierunt: omniti illa dispergitftr, quia ftuatii vana fuefirit eorum altacfu
ttivquainnmbra;,:et;tariquam:iiunlius petcutrens,. et probatftf, sic et fumus vatiitatem caducaevitae de-*
tqnquamnqvisquwpertransiit fluctuantem tiquant ::cu- " monstrat; quoriiam; sicut fumus Vehtb diffuiidittii',
jus, cumprwterieril, tion est vesligitim invenire, ne- sic humana vita; teniporuffi mutatiorie 'dissolvilur.
tjue semitamcarinmilliushi fluctibusyuuttanquumavis . Unde et per siiriiliiudiriemtranseiinli hbspiti com^-
quwtratvsvoialiri aere, cujus nulluminvenituttitgutrien- paratuf ;quia- oriines hic hospites et"peregriiii ;su-
turiiiiirieris, sed tanluni sonilusalarumverberanslevem mris, de quo Ecclesiasles ait: Genefalio^prwieiit,
'
ventum, etscindensper vimitineris aeretn .' commolis : etgeneratio qdvenit, tcrta 'aiitetri in 'swculufri'sitit^
aHstrattstiolavitet pbstlioc nuilum signum invenilur ideo omnia vaniias'' (Eccle.i).' Qtiid 'eriito:vatiiiis
itinetis iilius; auttuitquam stigitta eiiiissairilocufride- hacranilate,' ûairiferfam'riianefe;;quae liomirium
stinalum: divisusaer coniinuoin se reclususest, ut igno- causa facta est et ipsum hotoinemVterfae;;doriiirium
retur ttansilusillius: sic ei nos nqti conlinuodesivimus inpulverem repenledissolvi: uttde:seqiiitttr:':;Ori<Mr
esse, et virlutisquidem nullumsignumvaluimusosieri- . sotretoccidit,: efad locum suunt reveriilui'(IZbidM
dete: iii pialignitgte qutem nosira. consuinpti sumus. Nam ipse soj, qui in lucemVmortalibftsdattts-estiii-
Eer quinquespecies simililttdipftffi,quasprofereftdo teritum mundi.:Ortu;sfto;quotidieiridicat,,'etoccasuf
iniquorum infructuosa poeniteutia laboressuos de- et Iioc totum idcirco ut dpceat Biutationilius teuw
691 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS 1. 092
parum el ortu occasuque sidermn liumanam 8_ta- A eam (Matth. \vi); sed ft\a et inconcussa per oimiia
leip labi et inlcrire dum nescit. Quapropler merito manet saecula.
iinpii ift inferno positi dolent quod spem suam in illo Ibunt directe emissioncs fulguium, el tanquam a
posuerunt ubi stabilitas nulla est, et ab eo sensum bene cutvalo atcu nubiuni exietininabunlut, el ad cet-
averterunt, gui ante pmpia et posl omoia nimc et ium locum hisitieni. Emissiones iulgurum sunl toni-
seniper idem manel. .ruapraedicationuni, sive coruscationes miiaculorum,
CAPUT XI. jquaedirccte ibunt: quia juxta dispensalionem auclo-
ris stii ad utilitatem eleclorum, sive ad damnalionem
De sanctis marlyribtts, quod in perpetuum vivant, et reprobormii fiuni. Tanquam a bene curvato arcu
quod Dominus vindicet eos de advcrsariis snis. -j.mbium cvteruiinabtiiitur, quando aucloritafe dhi-
Jusii autem inperpetuum vivenl. el apud Dominum narum Scriplurarum per piam iiiteptioiiera sancfo-
est metces eotuiii, el cogitutioillorum upud Altisshnum. rum doclorum ad (errendum adversarios proferun-
Ideo accipient regnum decgris, el diadcma speciei de tur ; el ad certum locum insilient, qtiia conlra eos
manii Dgmhii: quoniam dexlera sua tegel eos, el bra- quos necesse esl recto tramile procedent, ree\alet
chio sanctq suo defendel illos. Cum autem peccalorum csse confusum, quod di\ina sapienlia constal esse
poenas et seram poenitentiam describeret in inferno, B ordinatum
coiisequenter justorum gloriam et pracmium apud Et a pettosa ita plenw mittenlnr grandines: quia
Dominum enarra\ it in coelo,qui in supeiiium regnum pro meriiorum a^qualilale dura emittuntui' increpa-
recepti \ita beata in conleniplationp Dci fruuntur; et tiones.
hoc ideo quoniam totam spem suam ct nicntis inten- El canaescet in illos aqiia matis, el flumina concur-
tionera in bonitatem posueiunt Cc-iditoris sui, cujus reiit duriter. Aquas maris perlurbafioncs appellat
eliam inanu coronati, el dexlera foriitudinis sunt saeculi, flumina pei'secutionum commotiones; quia
piotecli. Manus cnim Dei el dexfra ac Ijracliium pro- plerumque coida pravorum quaedocumeiita praedica-
pler effeclivam potentiani uuigciiifus Filins Dci no- tionum non craolhuiit, flagclla diversaram correptio-
minatur : per quem oniitia facta sunt, in quo habe- num per timorem frangunt.
mus rcdemplioiiem per sanguinem efus, remissionem Et contia illos slabil sphiiusvirtutis, et tanquam
peccalorum, quem Pater suscita\il a morluis, ct con- tutbo venti dividel illos; et ad exlremutn deducct otn-
stituit ad dexleram suam in ccelestibiis super omnera nem ieirum iniquitas illorum, et malignitas evetiel
principatum ct potestatem, et viiiutem, el domina- sedes poleniium. Spiritus virtutis vindicta cst ullimi
tioneni, et oiime nomen quod nominatur, non solum cxaminis, qunadiyidet impios, et ad exlieiiiumpet-
in hoc saeculo, sed etiam in futuro, et omnia subfecit J ducel omiiem terram iniquitatis eoruui, cum simul
sub pedibus ejus et ipsum dedil capul super omnia et substanliam terrenam et opera carnalia per sen-
Ecdesiae, quae esl corpus ct pleuitudo cjus, qui omnia lenliam suam fuslus judex posnaegehemiaeet acternae
jn ompibus iuiplet. desolationi deputabit. Malignitas enim evertet sedes
Accipiel aimaturqm zeius illius, et armabil creatu- potentium, quia raalitia reproborum causa cst dam-
ram ad ultionera inimicqrnm. Induet pto thorace ju- nalioiiis eoruifi.
sliliam, et accipict pto gatca jvdicium ceilam. Sutnet (C\p. vi.) Meliot est sapienlia qvam vires, el vir
sculwn inexpugnabile ceqiiilqlem: acuel auleni diram prudens quctm forlis, Sapientia ergo ubi inliabilat
iram in lanceqm, et pugnabit cum illo trlu terrarum hene semper gubernal animum. Vires enim coiporis
contra insensatos. Juxta hisloriaui ergo Creator om- plerumque insipienlcs in peccalorum iiiitluntpraeci-
nium, cujus arma sunt veritas, fustitia et judicium, pitium : unde et prudens praeuoiiitur forti, quia pru-
per crcaturam sibi subjpclam cprripit ac verbcrat denlia dirigit gressus noininis; vis aulem carrialis
delinquenles. Sccundum allegoriam auteni idera Do- licet aliquando, cum per polcniiaui aliquem supera-
minus armat creaturam ad ullionem inimicorum, vent, forliludinem simulet, tameu sine prudeptiae
quando per EyaugeUi pracdicalojes perfidiapi Judaeo- regiminc infirma esse apparcbit, quapdo stulto la-
rum, stullitian. genlilium atque dolum haeretieorum, bore consummatui. Unde in psalrao sciiptum est:
de pcccalo el de jusiitia, et de fudicio redarguit, ac Non in viribtis equi volunlalem habebil: necjuc in
telis verhpruni peqlqra eorum pupgit, quatepns tilibiis viri beneplacitttm esl ei. Beneplacitutn esl Do-
more salubri exterrjli omnipoleplis Dei manui cc- mtno super timentes eum, et in eos qui sperant in rai-
danl, et discant ei subjecti esse, cujus admonifioni sericoidia ejus (Psal. CXLVI).
nulla ratione Jebent rebellare, quia nec polentiae CAPUT XII.
ullo modo valenl resistere. Quod autem dicil orbem Sapientia increpat judices ierrw, qvi accepetunt pole-
lcrrarunj puni illo pugnare confra iiiseusalos, osten- stntem a Domino, qvod non custodirent legetnjusti-
dit tolam JHcclcsiam Chrisli simnl cum rege suo, iiw, prmdicens eis pmnasquas passmi eruni,
uiembra yideUcet cum capitc, copij'4tiuiquorHii) er- Auditeeigo, tecjes, el intelligite; discite.judices fi-
rores atque maliliam, per arma verilalis ct juslitise niumteriw. Prwbete aures, vos qai continelis tnuliilti-
pugnare. Qua3et Domiiiica anctoritafe super petram dines, et placetis vobis in inibis nationvm: qnoniam
solidjssiinam fundata csl, millo modo verctur rui- dala est a Dotnino vobis poiestas, ef virtns ab Altis-
uam: Quia pqrlw infeti non vt aevalebuntadvetsus simo, qui interrogabii opera vestra el cogitaiionesscru
G93 CpSIMENT. JN,LIBRpiVSAPlENTIiE. — Llg.L 694
tubituf; quoniam cum esselis ministri regni iljius., A.bus, qflia .piiin.i.uinlpse crealor est, et operis sui cou-
rion recte judicastis nec cuslodislis legemjusiiiiai^ne-_ ", digoajn ciirani geift atqiie opeftj qiia subsistere ra-
que secundum voluntatem Dei gmbujgslis, liprrende jeat impendit. Epstquani ergp sapiefttia ad pptent^s
et cilg apparebitvpbis: quqniamjudichmydurissimmn seTmpnepihabuit, et eor.umduritiam cofdis sennoni--
his qui prmsunt, fiet. Admonet rectores Eeclesiae ttt JjiisIpcrepayit, adipsos rectores modp seriftooeni
fuslitiam mandatorum Dei seryent, et verjtateni divi- exhpTtatibiiisconyertit, et miraljijiter laudem ipsius
horutn teslitiioriio.rumdiscere et inteiligere festinent: sapieniiae expjicat dicens:
quouiam sietit ipsi data polestate a Doniino cOpsli- Advqsergq, reges,sunihi sermbnesmei,ui discalis
Ititi sunt magisfri ac fudiees frattrum suprum ut fpdi- sqpieiitiqm et ntin excedatis. Qui enim: custodierint
i-ftnt iilos seeuftdutii ratipnem aequitatis, ef doceapt .justiliqm ejus,justejuslificabuntut; et qui didieeruttl
eos reguiam fidei e.umlippis pperijjiis sefyare, ifa et juslitiqittj invenient quid resppii4earit:.Admrinet eccle-
ipsi fudicium divinum exspectant, qupd npri iaUit , :siasljcps rectores, iuio oftmes geoeraliter qttibus fe-
riec falli p.otest, qiii rion splum opera sed et cogifa- gijfieficommeftdatuni est suaruffi anifiiartinf _ ut di-
fipties iiloruift et voltiiitates dijudicat, et eos qui tion -scant;dirinam sapientiam, quatenus hon excedant in
secjindum yoiuiitateni Dei ac legem prfficeptofumyi- praeraricationem prseceptorum Dei. Qui epipi cuslQ-
rebant, riec eiiam alios dpceljant rel fudicajiatttfli- B flierint fiisia fust.ejtjslificabuntftr, hoc est,-.quijusti-
;strictb exaifiine.fudicatufus e.st." tiani sequuntui':,a fftsto fudice fustitiae stiaeipraeiiiiuiii
Exiguo enhn cdncedilur misericgrdiq; .pgtentesau- accipieiif; et qui didicerint ftista, utiqtie in recie
teiri poientet tbtmentq paiietuut, ZELoc eis qiiip.er ignor . credepdo,et beiie operandp, illis tribuetur "quid.fe-
faniiaiii rel per fragilitatem yej efiapj necessitatein .sppndeaftt qftando .disciissiQ erit shiguloftim, "quia
Valiquacriniina perpetrarerun.t, et tanien per. iiuiftj- .honuftjpfaeseptis ritae meritum perentiis gloriaebea-
lifalem et preniterillani ipsa peccata delere non cesr ttim expetit prsemium.
sa^runf.apiissinio fudice gfatia imjgpditufTemis- ''--
MioiiislHis auteiu qui, per coutftniaeiam e{ j>er cpftr V CAPUT XIII.
temptttin mandatorum Dei, multa ac.'g;rayja cpmnii- '~f Sapieiitia horlatur rectores Ecclesiw ut audiani et
sennones suos, quoniam ipsa se gratis
sefunt facinora, et de liis pcenitentiam agere negle- "-: cSricupiscant
prwbet iitis, conferens siriiul iniegrilatetn corporis
xerunt, graribra in infernp deputat tornienta:,. sicpt .: et cqiilitqteinanitnw
efiim ftbteiitiores fuerurit iri impietatis aclione, ita
falidibres toJeraPt'po3pas in igpe geiienpae. Goncupisciteergo sermonesmeos, el diligile illos, et
Nbii eniin subtrahetpeisonarn cujusquani Datninus, 'hdbebiiisdiscipiinam. Vcrum est quod qui diligit sa-
et assidous est illius in mediialione, con-
riec vetebilut mugnitudinem cujusquatn Deus: qup- (_ " pienliairii
niaiti pusiltuin etrriagriuinipsefecii, eiwqualiter cura sefref disciplinam in moribus, nec alilerpoteslania-
est ilii de pmnibus; forlioribus qtitem jprilpr instat for prpjiari sapientiaenisi conservator sit discipliiise.
cruciatio.—Non enim est persomruin accepibt DeuZs, IJnde ipsa tyeTitasait: Si diligitis me, maridata mea
ul Petrus apostolus testatur; sed in otnni gente; quiii- servate (Jpan. xv). Et iterum ; Si quis diligit me ser-
motiemnteum setvab.it (Joqri.wi)'. Hinc et Jacobus
pietDeumetppetatufjustitiairiacceptusesiiUi^
illis autem qui sunt magistrimendaces,ei infToductiiit ait-: ZEstgteer.gbfactores verbiel nbn auditores tarir.
tuni fallenies vosmetipsos, qiiia- non auditpres legis
s_eclasperditionis,'eteumquieinitebsDbinhmiAriegairt^
superducentes sibi celefemperditioriem (ITPeirZfi)], juslificabuntur apud D.piriinuiri)sed -factores- legis
_."-'.- ;
caligo fenebrarupi reserratur. Quia si Detts arigeli^ , {Jqc. xiv).
-peccanlibus non pepercit, sedTudentibus infefni de- < Glara est, el quw n.unquam;marcescitsapientia; et
tractositt tarfaTurir tradidit in fudicirim cruVciandbs facilevideiuftib liis qtti diltgurii eam, el inveiiitui tib
reseifari, et originali murido noripepefcit, Sed oiitlt- Iiis qui quwfunt jMani.Decor sapientiae immafcesci-
rum Noe fustitiae praecbiiem eusfbdi\it,: diiuyium Mlis est; et his solis patet qui eam ip vefitate dili-
mundo impiorum iriducens; et ciritates Sodomofutii guiit, et studiose requirunt. Qui autem .eam ficte
et Gomorrhaeorum in cinereffi fedigens erersioiie D (juaefunt nullo niodo ad eafn peTtingeiit, quiaj siciii
damnavit, exetoplum eoruiii qiii iiripie actufi suiit stiperius dictum e'st, Spiritus sanctus discipthice• effii-
ponens; etjustttm Loth oppressuiri; a nerandortiiii giei fictum, et in malevbiumtittlintimnotilntioiblisg-
infusta coiirersatioiie eripuit; aspectu eftim et au- pieniiu. Cride in PTovefbiis sapientia dicit:~Ego diit-
ditufftstuserat, habitariSapudebs qui de dieiii.dieiri gentes nte ditigo, et cjuiiitarievigilant;adineittVeriierit
animam justaminiquis opefibus cf uciahahtiita etpiiric ine (Ptdv. VIII).Et iteruni: Redtus hbrrio qiii audii
eos qtii post caruem alteram in coiicupiscentia et im- me, qui vigilat ad fores riiettsquotidie, et observat;qd
tounditia ambulantaudaces, siKiplacehtbs, et sectas pdsies'pstii mei. Qiti tne iriveiierit inveniet viturii,:el
non metuunt facere blasphetoarites, iticofruptlone hauriet salutem a Domino. Qui autem in mepeccq-
sfta periburit,;percipieiites*mercedem iniftstitiae SU33I verit iwdel ariimam suam. Orririesqiii o&erurii
' riie; di-
: *
NuUius enimDeusreretur magniludiriem, qiiia ipse ligunt morteni (Prov. ___)' "V'
est super omnes et magriifiidinis;ejfts hori est fims. " Prceoccupqtquise concupiscuri{:,utitlispefsepriof
Nullius personam recipit, qma unumquemque fuxta bsieridat, Qui diZluculovigildvetit ad illatri non iabp-
\1as saasjKdicabit. /Equaliter cufa est illi de orarii- rtibit: ctssidentem enim illam fbribus stiis invenieiz
"
698' B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. '698"
Sapicntia liaec Clirislus csl Filius Dei, de quo Apo- .A sederit seternae bealitudiuis participem esse faciet:
stoius ait: Chrislum dico Dei virlutem et Dei sapien- unde el sequitur :
liam, in quo omnis plenitudo divinitatis habital corpo- Inilium enim illius verissima esl disciplinm concu-
raliter (I Cor. i). Hic ergo sua gralia omnes praaoc- piscenlia. Cura ercjodisciplinw, diteclio est; et dile-
cupat, quicunque ad ejus amorem anhelant, quia clio, custodia leguin iltins est; cuslodiiioaulem leginn
ipse estria, reritas, cl rila, per ipsum itur, ad ipsuni consummalib incorruplionis esl; incorruplio autem
teiiditur, ad ipsum pervenitur. Ille autem qui ab ori- facit esse proximinn Deo. Concupiscenlia itaque sa-
gine illucesccniis in se fidei corde derote rigilaverit, pienlim deducit ad regnttmperpeluum. IIujus commodi
non racuo labore consumilur, scd pro boni operis auicm profectuum gradus Pelius aposioltts in sua
sludio ab ipso coronatur. xlssidentem cuini illam fo- Epistola .ostendit dicens : Vos aulem, fratres, curam
ribus suis inreniet, quia ejus adfuloriuiii semper otnneni subinferenles minislrate in fide veslra virtu-
paratum habebit. Unde in Apocalypsi ipse dieit: lem, in virlute attlettt scieniiam, in scienlia autem abs-
Ecce ego stg ad ostinm et pulso; si quis autem mihi ' tinenliain,in abslinenlia auiem_palienlicitn,inpatienlia
aperuerit, introibo ad eum, et cmnabo cunt co cl ipse aulem pieiatem, in pielale attteni ainoretn ftaletniia-
mecttm (Apoc. 111). tis, in ctmote autem ftatetnitalis chatilalem. litrc
Cogilare ergo de illa, sensus consummutus esl; et J_ autem omnia si vobiscumadsint et supetent, non va-
qui vicjilaveritpropter illatn cilo eril securus qnoniani cuos nec sine ftuclu vos constiliienl, in Dotnini noslri
dicjnosse ipsa circuit quwrens, el in viis suis oslendit Jesu Chrisli cognilione(II Pelr. i). Qui enim propter
se iilis hitariter, el in otnni providenlia occurrel \illis. sapienliae aniorem disciplinabiliter in hoc iiuindo vi-
Cogitaiio purae mentis desiderium estdivinaj contcin- vit custodiens mandata Dei, hic per saerariim viiiu-
plalioiiis ; quomodoergo ille sensu nou eril coiisum- tum profcctum, ad iueorruptiouem immoiialitalis et
iiiatus, qui atl aniorem summi boni semper esl inten- pcrpetuam vitam pervcniet, quae est utique in cogni-
tus, et beatus ille erit, qui perrigili infentione sum- lione divinitatis Doinini nosiri Jesu Chfisli. Unde
mam Sapienliam quaerit, cujus vera adoplio rerae ipsc in Evangelio ad Patrem ait: Ewc est auiem vila
sincevitatis est perceptio? Sed nenio repente fitsura- wlema ut cognoscant te unum verttni Dcum, ct, quem
nius ; quin polius per vitiutum profecttmi ad summi- misisli, Jesum Christum (Jean. xvn). Cum autem
tatem debet esse asccnsus. In prasenli ergo rita sttt- cognoverit veraciler Deum, tunc in coiiieiuplaiioiie
diuiii inipcndendum esl discendae sapientiae, et iu ipsius, beatitudiiie perfrueiur seuipuenia, ei cum
itioribus, secundum ejus disciplinae norinam rivcn- rege suo siinul ipse reguans, iu luee permaiiel per-
duni. Cum autem illa eum imbuerit et perfecie pos- peiua.
;tIBEH;SEGUNDUS.;:
CAPUT PRIMUM. C sapiejitiam D.ei de nioriis laqueo ereplfim est genus

Laudat vir sapicns divinam sapientiam, prwdicans liumanum; unde et sequitftr :
virlulem ejus. Muititudo aulent sapientium sanitas est orbis lerra-
Si ergo dcleclamini sedibus el stemmalibus, reges rum; et rex sapiens populi stabilimentuni est. Multi-
populi, diligite sapieniiam, ut in perpeluum regnetis. tudo aulem sapienlium coetus est sanctorum praedi-
Necessario admonet reges lerrcc diligere sapientiam, catorum, quorum doctrina sanitas esl orbis terra-
qnia sinc sapienlia impossibile est rite qucmquam rura, quia per ipsam ad fidem Christi conversa est
regnare posse. Unde esl istudPlatoiiicum: Tunc bene turba iunumerabilis diversarum nationum. Cujus
rcgilur respublica quando regiiani philosophi, clphi- scilicel tiirbae rex sapiens esl, imo ipsa Dei sapientia
losopbanfiir impcratores. Sine sapienlia cnim regiium et virlus Jesus Clirislus Deus et Domimis uoster,
lencrerelle, magis cst tyrannicae truculentiae quam qui eleclorum suorum slabilimenium fit, quoiiiam,
regalis lempcraiiliae. Quapropter rectorescoiisidci-ent Psalffiisla lestante, Dominus fotliludo plebis sucv, cl
Ecclesiae, quam bene conreniat, ut ipsi in mcdila- ptoleclor sululuriuni Ghrisii sui est (Psal. xxvn) ; de
tione assidui sint legis diriuae. Qui eiiim saci'arum quo idem Propbeta ait : Dominus pelra mea et
Scriplurariim in disccndo, docendo atque opcrando robur meum, et salvator metts. Dcus meus fortis, spe-
sequitur nonnam, sine dubio coeleslis regni percipiel D rabo in eum (II lieg. xxn).
laelitiam. CAPUT II.
Quid est aulem sapieniia, cl quemadmodumfacta Idem vir exponil originem httmanw naturw.
sit referam, el non abscondama vobissacramenta Dei, Etgo accipile disciplinamper sermones meosel pro-
sed ab inilio nalivilaiis invesligabo ci ponam in lucem derit vgbis. (CAP.VII.) Sum quidem et ego morlalis
scientiam illius, eliwn prmleribo veritatem nequecuin homo, similis omnibus, et ex genere ierreni iliius, qui
invidia tabescenteiler habebo, quoniam ista non crit prior facius esl, el in ventremalris figuratns stttncaro,
particeps sapienliw. Perspicuum esi quod invidia; pc- decemmen&iumtempore coagttlatiis sttmin sangttine,
slis consors non cst sapienliae,qtiia per iii\idiaiii dia- ex sciniiichominls, et deleclamenlosomni cpnvcniente.
holi mors inlroivil ip totum orbem lerraruui, el per Et ccjonaitts accepi communemacrem, el in similiter
697 .'_' VGOMMENT, IN LIBRUM SAPIENTLE. — LIB. II. 698
fa.fant decidi tettam, et primam vocemsimilemom- A quia uf apostoltisJacobiis ait: Qui hac indigel;poslu-
mbus emisi plorans. In hivolumeniisnutritus sutn, ett leta Deo,qui dat omnibusaffluenter,et tton impropefat
€' curis inagnis. Nemq enim ex regibus aliitd habuit ria- (Juc.i); quae merJto praeponitur regnis et sedibus
livilulis inilium. Unus etgo inltoilus est omnibus adl ef diviliis universis, qtioniam omnia pretiosa liiuudi.;
vitam, et similis exitus. Ostensura ergo sapientiai in CQmparaiioheiilius vilescunt. Unde ipsa in Pro-'
rirtutem siiani per ras sibi aptum, primo ipsum prae-' . verbiis ait : Mecum suitt divllim ac gioria, opes
dicatorem suum humiliter conditionis humanaefacit sttperiiw et justilia : melior est fructus meus auro et
eiiarrareoriginem, ut unusquisque sciat quid ex car- pretioso Iqpide, et gemma mea atgenlo electo (Ptbv.
ms origine, et quid ex dono habeat diyino. QuodI vin). Hinc et ipsa Yeritas in Evartgelioregtium 'coe-
etiiift dicit decem meftsium tempore se eoagulatum' loruift assiinilat negotiatori quaerenti bonas marga-
sanguitte, et semine hominis, et delectamento som- ritas; qui hwenta una pretiosa margarita abiii et ven-
nii cOnveniente, demoiislrat ulriusque sexus diffe- didil omniaqumhqbuit, ei emu eunt (Mailh.xm); quia
rentiam. Nam, ut physici aiunt, semen hominis est; qui cpelestem sapientiam veraciter invenit, hoc est,
candidum, et semen mulieris sanguinoleulum. Eo- •verbumDei in excelsis, omnia emolumetitapraesentis
- rum commistio certis spatiis temporuni corpus in- vitae, omnem philosopliiapi liumaiiam, omnemque
fantis facit formari, donec animaium ad tempus B oratoruffi eloquentiam despicit, et soli' theoriae di-
parttts decinio mense perveniat, quamvis non omnes viriaevacare gaudebit. Utide et sequitur :
ad deciffiumtoensem perlhigant, cjim alii septiuio, Supet salutem et speciemdilexi iltam, et proposui
alii ocfavo, alii nono nascantur; sed hunc partum pro\luce hubereillam: quoniam inexslinguibileesitu-
qui in decimomense gignitur perfectiorem magisque inenitlius. Venerunt auletn;mihi pmtiia bpna patiter
vitaleffi Csse et salubrem asserunt, qiiam ijlum qui cumilla, et innumerubilishonestas pei inanus illius.
in octavo yel nono mense prPvenerit. Nam hoc dicit Salus animae,quaeest iri possesslone divinaesapien-
initium nativitatis omnibus hominibus cbmmune ti_e,; cum operibus justjtiae, omnino praeponenda est
esse, lam nobilibus quam ignobilibus, unumque in- pffini sanitati corporis, omnique speciei corporalium
iroitumomiiiumadyilain, et simiiemexilum omnium rerutii, qupriiam, sicut in posterioribus declarabitur,
fore ostendit: quia omnis honio terrenus ex vifi et speciosior est ipsa sapientia sole, et supef omneni
muUeris semine ortus temporalis vitae sortitur dispositionem slellarum, luci comparata iiirenittir
exordiftm, et per mortis obitum fransit de hoc puripr, cum illis succedat nox ac tenelirae, htijus
mundo. Caeterftmautem coeleslisAdam, qui sine vi- autem lumen inexslinguibile est. Qubd autem sequi-
riU semine ex matre virgine editus est, proprium fur venisse sibi omnia boria pariler cum illa,.exper^
suaejaativitatishabet modum, qui et mortis suaepo- C tus est ipse Salomon, qui solam petens a Deo sapien-
teslativae dominatiooe brdiiiavit occubituiii. Yerum- tiam, regni sublimitatem. divitias, ac gloriam simftl
tamep decimo mense post conceptioiiis efus teiiipus cum illa promeruit. Mystice autem quicunque vera-
nativitatis ipsius a Christianis celebrattir solemni- citer Christi pefceperit tiotiliam, omniutri virtutum
tas, quando ab octavo Kalendarum Aprilium quo se laetatur pariter habere gratiam, et iu futuro cum
conceptus creditur usque ad octarum Kalendarum ipso vitam possidebit aetertiam.
Januarii ubi ualus tfaditur, ducenti septuagitita Et Imtutussurii in omnibus , quonium antecedebat
sex dies amiunieraiitur, qui numerusdieruiii cppu- niejsta sapientia, et ignotabam qubniam horumom-
let ftoveni menses et sex dies, et ita illa senfentia nium. matef esl. Betie laetatur in omiiibus, quem in
Evapgelica'qfta idem Salvator quadfaginta sftx annis cunclis consiliis suis et actibus praecedensregit.sa-
templum corporis sui aedificatuma Judaeis praedixit pientia; sed hocrmirum est, quomodo se dicitigno-
dissolvendum, per senarii numeri. multiplicatipiiem rasse hofum oftjniuifieam esse matrefti, cum antea
perfectioneifi inearnatioiiis efus oslendit : quia du- dixitpraeoceupasse iUaffieos qui se concupiseunt, et
cefiti et septuaginta et sex quadragies sexies sena- illis se priorera oslendere, tiisi forte.JD.processti ip-
riuto habent. Unde evidenter claret quod sicut per- sius meditatioiiis intelligens se lantum prefecisse,
fectfts Deus, ita etperfectus est homo:Jesus Cmfstus • ut priorem sCientiam posteriori coasquando, cuni
Dominus noster. hanc excellere viderit illam, in comparafioneisliiis
CAPUTm. quasi ignorantiam esse deputaverit: quale est illud
t)e ep qupdcpnfiielur se spiritum sapieiitimaccepisse, in Evangelio : quia Joannes Baptista Doininum fu-
in qtto pluta doiiorum ejus charismata enarfat. turum praeconandoetdigitopraesentemdemo&slraiido.
Pfopter hoc optavi, et dalus est mihi serisus; el in- postquameumbaptizavit, dixit se etim antea nesciisse,
vocavi, et venii iii me spirilus sapienliw; et prmposui sed Spiritu sancto super eum veniente sibi de-
illam regnis ei sedibus , et divitias nihil esse duxi in monstratum esse, ita inquiens : Ei ego nesciebqm
comparalione illius, nec comparavi' illi Iqpidempre- euin,:sed qui niisit ine baptixate in aqua, ille mihi
iiosum : quoniam otnne auruin in compatalione illius dixit: Super quem viderisdesceiidentemet nianenlem
atenu est exiguu, et tatiquani lutum wslhnabiluf ar- super eum sicut columba, hic est qtii baptizat hi Spi-
genium.in conspectu Ulius. Amalor; sapientiaedixit riiu sttticto: et cgo vidi, etteslhnoniumperhibui quia
se oplstsseet.invocasse alque expetivissesapieiitiam, hicest F.ilius Dei (Jqan. 1). Sic el in lumittaribus.
et oh hocpergratlamSpiritussanctiseillamadipisei, mundicaetera sidera licet per seclara sint, in com-
099 B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 70t
paralione lamep solis njinime clara esse depreben- ,A dielatem tempotum, vicissiludinumpetmutaliones,et
dtintur. Unde et ipsesol, eo quod solus diurno lumine commutaiioiieslempptum, aniii cutsus , el siellarum
ititer caetera astra Juceat, noniiiialur. - disppsilignes, nqlurqs aiiimaliutn,;et iras besliaruin,
Quam sitte ficlione didici, et sii}ehtvidia cptnmii- .-,vim ventoriim.,.et.cqgitationes/hqminuiii,differentiqs
iiicp,..et: hpne.sluteiniltius non qbscoiido. Superius vitgullotum, el viriuies.radicum, etZquwcunquestint
dixerat qiiod Spiritus saiictusdalor divinaisapieniiae absconsq et imptovisa didlci : oninium enini qttifex
effugeret ficturn disciplhiae,et in roalevolamanimam docuii me sapientia. QuajileTautem Sajomoij diyino
lioi) intfoiret sapieniia, punc autem verus'posses- niunere exceUeret in sapie.ntia, ostendit-Scriptura
sor sapieiilias.hanc dicit se siite fictione didicisse, dicens : Dedit quoque Deus sapientiqm Salqnioni et
ideoque veracilei' potuit ad ejtis noiiiiam perveiiire, prudentiatiimvJtqmnimis, et latitudinem cordis, qitasi
et sine iftvidia eam eommftiiieasse, atque honesta- aretiam quw est in iitiore maris, et prwcedebqtsapien-
tem iiliiis tion ajiscondisse, quia invfdia eupivera sa- lia Suloinptiissapienlitim omniuni Orientaihim titqtie
pientia nullo iiiodo potesl cbiiveiiire, quain conslaf, jEgijpliotuitt; et erut sapieiitipr euttctis-hotiiinibiis.:
Jargitatis et niisericoi-diaearoatricetri esse. Qum sapientior.Mihan, Ezraelila, et Eiriqn, et Clialchpl,et:
enim societusesl' iuci ad lcnebtas? aut qucecomtnu^ Dorda, filiis Malwl; el erat iioriiinalus inuiiiversis
nicatio Christi ad Reliql? (II Cor_.vi.) Unde Jacobus S gentibus per circuituin. Locutus-est quoque Salomon
aposlolus dicif : Quis sctpienset disciplinaius inler iria 'milliapqrqbotas, et fuerunt cqrmina ejus quinque
vos? oslendat el bbna conversaiioneopetam sucitnin et mille, et dispulavit supei;lignis a cedto quw est in
mtiiisuetudinesapienliw, Quod si z-elmnatnafuni ha- Libangusgue ad iiyssopuittquiegreditur de putiele;,et
belis,. et[contetilionessitttl in cordibus veslris,Znolile disseriiit de.jimienlis et de vglucribus, el reptilibusct
cjlgriari, ei mendaces esse qdversus veriitiiem: non Zpiscibiis;. el veniebantde cunclispopidis ad audiendam
esl enim ista scipientia.desursumdescendens, sed.ter- sqpientiam Salomqnis, et,ab unlvefsisregibtis_terras;
rena_,animalis, diabolica.Ubi eiiim %elus:etconlentip, quidiidiebattt sapienliain,ejus{lil:Reg. iv). Casteruiii
ibierit htconsiuntia:, et pmiiebptis prctvum,.Quw.au^ pacificus ljoster, qui est Deivirtus «tVDeisapientia,
lem desursum est, prhniim qmdem piidictiest, deinde coram cufus bctilis pmnia nuda et aperta sunt, non
pucifica, modesia, suadibilis, bonis consentiens,plena sbliffiiipse omnia riovit quae sunt, et qute ffterunt,
iniseticordia et fructibus bonis, judicans sirie shnu- atque futufa surit, yeruni e.ianiprppriis discipuUs,
iaiibiie (Jac. ni). Uiide apte subfiiiigituf : hoc est rijeftiljris nimiruni suis, dat intelligeiiliam
nfiiiitusenim (hesaurus est liominibus : tjiio qui mysleiionim siiOi'uin, ita ut riqn sb.hinirerum visi-
usi suiit, pqrticipes facti sunt amicitiw Dei, ptopter biliuiii iiftft et invisiblliufti scientjaffi habeanl, et
disciplintsdgttqcopinieii^qli.lnMiiumideo^ - quid IiisiQfia dpceat, aul quid allegpria ostendat,
dicit essesapientiaej quia quaiito quiSsiudiosiiis eam qttidye tfQpologia cpniinendet, et quid anagoge de
discit,faftto prbfuftdioremVessecpgiioscit; et quanto .sttpernis iiitiniet perlecte inteijigafti, upde Jjene in
piagis in ea niedUandpprbfecerit, tanto ips.amaltius EvaiigeUolegiiuf : Ipse est iitx mundi, quq: illumi-
peteref otelliget; ideoque ipsius liieditatores amici- nctt dmnem iioininem venierit_em in hunc nmiidum
iiae Dei participes facti sftiit, quia pi'a3cepioruraet (Joan. i), quepl qui sequitur PQP atiibulaf in te.ue-
roluiitalis Dei veri fiunt agnitores : de quo ipsa Ve- Jiris, sed JiabeMtluinen vitae. .
filas ad diselptilos ift Eyangelio ait : Jqni non dicam Est enhri: in illct spiritus intelligenliw, 'sgnclus,
vgs servos, guia. servus nescil qiiid fucial Dominus _uiiicus, inultiplex,.subiilis, mbbilis_,Zdisertus,Incoin-
ejiis, Vos ufitem dixi qmicos.:' qitia qrinia quwcun* guintttus, cerius, sutivis, amans bqiiuiriticiuni, qui
que ctudividPaire trieottota fecvvobis(Joan. x"r). nuliuiiiveiqi.beiiefdcete,huniqrius,benignus, stabiiis,.
Mihi autein dedil Deus dicere ex seiilenliaet ptw- ceiiiis,secufus, oinnemhabeiisviriutern,pinniaprospi-
sumere digna hprutn quw mihi dtinlut : qiioniam ipse ciens, etqui capiqt omnesspirilus hitelligiles,mundqs,
sapienliwdux est, et scipientiumemendcilor;inmanu subtiles,Isaias Pfpplieta cliarismata divina eriunie-
enhtt illitis et nos, et sermones tiostri, el ptnnis sa^ u rans, quae sepleinplici spiritu in flpre radicis Jesse
pientia, et operum scientia ac disciplina. Sapientiae requiescere praedixprat, osteiidit ohiniiini donorum
dux Deus eSt, quoniam 'pninipotens Pater incarija- Spiiitus sancti integritatem in huffianitate existere
liouis unigeiiiti Filii sni auctoi'! est, quem liiisitin Salvatoris, in quo sunj,ptiijies thesauri sapientiaeet
iriundunf, fif illuiniiiatioiieiiiverilatis perciperet ge- seientiae absconditi, et plenitudo diyiftitatis habitat
IiusItitirianumjCM dedil omttenipolesidieiriincmloet coiporajiter; iiec ei Patef ad nj.ensuraiii.dat Spiri-
iti tetttt, quoriiariiex ipsb, et peripsum, el in ipso fuin, unde fidftciaiilerdicit: Omniqquqihabel Pqter
suni omiiia, ipseque fecit iios ei iibri Ipsi nos. Nos ritea sunt; et nemq iiovit Filiumnisi Ptitet; negue
auleiti populusejiis, el ovespascuwejus (Psal. xcfx). Paitem qttis ngvii, nisi Filius,... _cuivolueril Filius
Cujusdoriurii est quidquid recte senlimus, quidquid revelate (Mqith.xi). Hic ergo cum scfiptor MstoriiC
recic ptoferimus, el quidquid in bonis actibus elqbg- yifluteift ipsius sapieiitia; enarrare yellet, aitquod
vattius'.' in ipsa sit" Spiritus intellectus, eo qubd agnitio veri-
Ipse enimdeditmihi hotumquca suntscientium ve- : tatis pef ipsam Confertur. Saiictus, eo quod saricii-
ram, utsciarit disppsitipnemptbis' terrntum,, et virtu- !ficat bmriia. Unicus, quiai uriitatem ef coricbrdiani
ies pkmeriiorum, iniiium etcqnsitmritatioiienielme- in electis facit. Muitiplex, qriia scientia et vir.iiituui
" <
TOl COMMENT.IN LIBRUM SAPffiNTLE."—. LIB; II. 702
rarietatem tribuit. Spljtilis ae mobijis, gupiiiam ri- A.virtuiis suce(Eebr.i). Pater eninj ipsam sapientiaiji
rus est sernio Dei et efficax, et penetraMlior onjni dicit ut yerbunj ejus sit, 11011quprapdo profertur
gladip ancipite, et pertiiigens usque ad dirisionem ex ore rerbuni sojjaiis:, aut anle pronuiitiatipiieni
animae, et spiritus eompagftmqtioque et medujlarftm, cpgjfatur: spatiis enim fenippfftni hoc conipletur,
et discfetor eogitatioftuin. Diseftus, quia -ap.erit os iljud autem ^ternum est, et illum|iiaiidp dicit nijbis
maloruni, etdisertasjinguas facitinfantiu.ni. Incoin- et de se el de Patre; qupd diceiiduro est lipmiiiibus,
qtiinatus, quia nulJiuSpeccati maciija sibi cojiaerel. ideoque ait: Nemo ngv.ilEilium ,nisi; Patei\ :el neinq
Certus, quia jiemmeni falli.t neGfalU pptest. Suavis, novitPalremiiisi Fitius,etcu_ vgluerit Filius revelare
qtiia ipitis et misericors est ppinijjiis ipvocaiitibus se. {Mqtih. xi). Quja p.er Eijiunj reyejat Jâlgr, id est,
Amaps lionupi actijm, et iiepiiftein-yetat benefacere, per yerjjum suuni, §i efiim Jioc yerbuiij qup.d^prb-
quianec gaudet super iftiqultateti), congatidet aiiteift ferirous teiftporaje et tfaftsiloriuni est, et se.ipsiiiii
reritati. Humanus et benignus, quia niisericors esf, ostendit, et illud de qup Jpqultiitir; quantp njagis
suaris et pius, stabilis, certus,..seCufus, quj in.Eraji- Yei-bum Dei-per quod facta sutit Qninia, quodlfa
gelipait :. Egosum via•, veritus, et vilu (Jpqn, xiv). ostendii Patrem sicufi est Pater, quia et ipsuni •it.a
Et sfabilisdicitur, quiaper iiaturam omnia coritinet.. es.t, et hoc est qiipd Pater, secuiidttni quodsapienti.a
.Mobilisautein dicitur, qtiia tiMqtte etiamnescienti- B estet essentia, Nani secuftduniYerbum non hocest
bus occurrit. Teneiis ergp omnia StabiUs praesentem quod Pater, qftja Yerbttm iipn est P-at§r-;et Yerijuni
se omnibus exbibens rnbbilis appejlatur. Sed in his relative dicilur, sicut FjlitiS, quodfilique npnPaler;
verbis nostris magna quaestio oritur, cur isle Spirir e.t ideo Chrislus yiftus et sapientia Dei, quia de
tus, qui implet omnia s.imul, niobilis et stabilis di- Pati-e virfute et sapientia, etiani ipse virtus et sa-
calur; sed si ad usum hutiianae consueludinis recur- pientia est, sicut Junieri Pei et de Palfe Jumine, et
fiitiUs, sensuni citius Jpquenlis -inreniirius. Homo fons vita? apitd Peu.m Patrem -utique.'fohtera vitae;:
quippe qftiIQ ea regioiie iii qua est ubiqne discurrit, Quoniam qpudte, inquit, ./ons- vilw. In tuiriine tug
procul dubio ubiqtie obriam femt, et repeiiteubi videbimus lunien_(Psul.xxxv); qZuiqsicut Paler habet
n.on ereditur inrenitiir. Omriipotefts ergo Spiritus vilam .htsettielipsp,, sie deditZFUiphctberevitqm in.
ftt ttbique praesens sigiiificaretur , simfti 'etVmo- semetipso.:(Jpqn.,y).;E_ierullumeti verumgiiqdiilu-
liilis ojpmem habens yirtutem,-offihia prospiciens, mittqt gmneinliominpin;nenieritein in hurie mundum;
quia dat yirtutem lasso et luitielf caeCo, quoni.atft et luinen hgc Verbumemi apud'Deum, sed ci Deus
ipSe solus dabit virtfttem et foftitiidifteriiplebis suae. erat Yerbuin. Deiis afttemîumen est, et .teJiebraejp
Ipse capit omiies spiriius inieHigMles, mundos et illo non sunt uljae. Lumep yeip non cpfporale sed
SubtUes,quig in ejus manu siittt ginnes fmes.letrw, el G spirituale; neque ita spiritale ftt lumiiiatione fa-
ciliiiudhiesmonlium ipse coiispicit (Psai.jLCiv). In Cluffisif, queniadniodttni dictuni est appstolis : ¥os
citjiis noittirieomne genu flectatur ccelestiuin, tette- estisiumen mundi : sed lunieftqupdiijuifiinat oninefti
slriufri et infetnotiiin, el ontnis liitguq confiteaiur lioroi.nem, ea ipsa et summa sapieiilia_peiis, unde
giiiq Pqmiiius nqslef Jestts Clifislus in glotia esl~Dei liunc agiifttis.. Sapieniia ergo Fijius, de sapjefitia
Pairis (Philip. n). JP-alre:.sicut ltimeii de luifiine, et Deus de Deo, uf
'.''".' cAPUTiy,-;"". \ et sipgulus P.ater Juipep, et singiijiis Filius Juineii,
Peiis.
Qug4 sqpientia, guw:est.FUiUs Dei,.qtiingit ubique, pl sitigfthis Paf.er Deus, ..et sjngulus Fijius
"-_ ijiiia setnpet ciiinPqife est, et peimqnbrisin sein- êt siijgul^s.;Fjlius.
Ergo.^f siftgiiiiis Patef-;sapie_Q'|j_i
ridvat oinriia. :'._., 'V 'fV sapieutia, et sic utrumqfte sinitil uiiuiu luiiien, et
Omnibus eniin iiiobilibus mqbiligr $st sti_pierj,liq : wnus Peft.SjSic jitruriiqiie una saplenfia,, sed Filius
atiirigii qutetn libiqueproptei suqitt munditiqm. Quid racitis est noMs sapietitia; a Pep, et fijstitia et sari-
potest ffiobllius etsubtilius esse sapienlia^quaeptiiiija ctificalio,.qftiatempor.aIiterJIQSadjlliinj co.iiyeiijniur,
creavit, omnja regjt, pmuia.prdinaf, biiapia^gubernat? idqtie ex aiiqfto tempore, ut cuto IJlo pianeaipus hi
jn ipsa enim yivimpSj inpveniur et sutous.. -Allingit aeternuni, et ipse ex .qup.danJtfJriippre Verbnm cqro
autem ubique proptef mftnditiam suairi, quia jux v fqctum est, et hqbilqvit hijipbis,
est, et tenebfae nPn sftrit in eat ujjae. - E_tctttn sit.una, pinnia peiest, el pettnanens in se
. Vdpqr est etiitti viflutis Dei, ~ei emgnatip qumdqm omnia innovtii,•et per nationes in animas sanctas se
esl clafitalis ofttiiipoten_iisDei sincera-,ei ideb nihil ttunsfetl., aniicos Dei et ptopheias constiluit. Pro-
inquinatum in illam hicurrii. Manifestum est quod pterea curo pronumiatur iti Scripturis arit liafratur
iiftigeiiitusDeiFilius, ex Dei Patris substantia natus, aliquid de sapientia, siye dicente ipsa, sive cum de
coaequalis ac coaeternus, ac Vcpnsubstaiitialis est illa dicittiT, Filius pobis polissimurii itisihuatur, cu-
Pattri; et ideo nihii;in(_;tilnaltimin 'eo;inyenitur, quia . jus imagi.pisexemplo et oos nop discedatous a Peo,
stuhmo b.ono nihil appropinquat roali, sed simplex quia et no.s imago Peisumus, iioaquidem aequaliSj
borium semper idem manet. - facta quippe a Patreper Filiumj non nata dePatfe,
Cgndbr est enim luciswternm, et speculunis.iriemu- sicut illa. et nos quia illumiiiamur lumitie, illa vero
cUlaDeimajestaiis, ethnagq bgnitatis illius. De eodem quia luftieniUuminaiis,et:idePjlla sine etempioiiti-
FUip dicit Apostolus : Qui cumsltsplettdorglprim, et bis exemplum est. Neque epim Vipiitatur qtiemquaHi
pgwraexpressa substaniim ejus, regens qmniq verfig prieced.entenjad Patrem, a.quo nuuquamesl sepa-
703 ' B..RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 704
rabilis, quia idipsura est quod illede-quo est.; nos /âd ipsum Poniinum ait: Inilio, Dointne, tu terram
auteni imitantes imilamur manentem, et sequimur fundasti, et opera inariuum tuarum siint cwli. Ipsi
stantenj, et in ipso atnbplantes tendimus ad ipsum :• peribunt, lu auiempermanes,:et otnnessicut veslitnen-
quia faelus est nobis via temporalis per humilita- tum veierascent, et velut amictum mulabis eos, etmuM
tem, qui mansio nobis aeterna per diviiiitatem; quo- tabunlur : iu tiulem idemipse es et anni lui non defi-
riiam quippe spiritibus mundis intellectiiajibus qui cient (Psul.. cx). Pe qtto et adhftc subdilur :
• Illi eniin succedit iwx, sapieniiatn aulem 11011 vin-
superbia rion Japsi sunt, in fortoa Pei et Deo aequa--
lis, et Deus praebetexenipliiiii,ut se idem' exempluto •citinalilia. Quoniam liullus electbrum in iiac rita
fedeundi etiam lapso praeberet honiiiii, qui propler: imriiuiiis est a peccato; ad Ghfistuin ergo iiftlla ap-
imnitiiiditiam peccatorum posiiamque Dioflalitatis propiijqual nlalilia. Re quo scripluni est : Reulusju-
Deum videre non poterat, semelipsum exinaiuvit, sitts in Dominbcjui inventusest sitie tnacula (Eccli.
iion mutarido divinitatem suani, sed nostram aiu- *xxxi).Et iterum : Qui peccatum non fecil, ncchi-
labilitatem assumendo, et forifiam seTvi accipiens ventus-est dglus in gre ejtts (Iscii. LIII). Ad quera
-veriitad fios in hunc mundum, qui in Iioc nnmdo pririceps muiidi reriiens in eo hon iiireriii quidqtiaiu.
erat, quia mundus per ipsum factus est, ut exem- Verumiameii languores Iiostros ipsc poiiarii, et
-pluinstirsum ridenlibus Deiim, exeraplum deorsum 3 ajgrotationespertulit, quiapeccata nosira ipse perlu-
hiiraiitibusbominem, exemplum sanis adpermanen- lit iii cOrpore suo super lignum,ut peccatis mbrtui
;duto, exemplurii inflrinis ad conralescendum, exetti- justitim viveretnus, cujus livore saiiaii suiriits
plum toorituris ad non limendum, exemplum mor- (IPetr.n)
tuis: ad reSiirgeiidtim. In omnibus ipse primatuni te- ; r
.VCAPUT.V. .
nefis, quia eiiim homo ad beatitudiiiem sequinon. Quod eadem Sapietilia qtlingit a fine usquc ad finem
ilebebat iiisi Deum, el sentire nbn poterat Deumse- forliter, et (iispoiiit oninia suaviter; quw qualnof
quefidb, Deum hominem factum sequeretur, siriml principtiles virlutes docei, hoc est, sobtietalem et
et qfteffisenlire poterat, et quem sequi debebat. Om- sapientiam, justilittin el virlulem elptirlicipessui
efficitesse gloriosos.
nipotefts quidem Pater omnipoteiiteni sapientiam de (CAT.VIII.).Altingitergoa ftneusque ad finem for-
se gentiit, quaepermanens omnia in seinnorat, quia titet, et disponit omnia suaviter. Unigeniius ergo Fi-
ipsa inirautaMlis omnia mutabilia suO riutu regit ac lius Pei coaelernus et coaequalisper omnia Patri et
brdinat, quaein electorum aiiimas se transferens sua Spiritui sanelo. A fineusque ad finem, hoeest,;ab
gratia feujcit amicos Dei, et proplietas constituit. a3tei'noiisque in aelerniim, attingit fortiter, quia
Omniaenim pet ipsum facla sunt, et sine ipso factum rirtus est Pei. et disponit ofnftia suarilbr, qpia
_,
est niliil {Joan. i). Unde dicitur: Omnia in supientiq u idem ipsius est sapientia_ qui ip Appcalypsi Joantiis'
fecisti, qttia.per Filium suum, lioc est, Verbum ac' ita ait: Ego sutn Alphq et Omega,initiuin etfinis,
sapieritiam siiarii; briinlaPeus feeit. dicii Dominus Dqus (Apoc.xxi), Initium, quem nul-
Neminem ettimZdiligitDeus,' riisietitri qui cum sd- lus praecedit. Finis, cui ntillus in regno succedit, qui
pieniiainhabitat.Si Peus neminenr diligit nisi euni eSt, qui erat, el reniurus est omiiipolens. Qui alibi
qui cum sapienlia Inhabitat, profeclo onroes sttilti- per Prophetam ait: Aiiiemenon est formalus Deusj
tiaesecfatores odit. Unde et in hac sententia decla- el post me non etit (Isai. XLIII).Aliter, sapienliaat-
ratur, q;uod onmis qui odit disciplinam gratiae Pei lingit a firte usque ad finem fortitet cum ab inilio
particeps esse non poSsit, quia longeesi Dominusab creationis mundi, usque ad adrentum Romiiii, miri-
impiis, et qui ittcrepationesodit, iiiorietuf(Prov. xr). fica Pei opera atque sincera dirinae iegis testimoiija
Cor ergb sapientis'quwril doclrinatn, et mens justi per Vetus Testamenturii fortiierasserit, et abfncar-
medilabitur obedientiam. Qui auletn cpnfidit in corde natione Yerbi usque ad, fitiem mundi diileedinem
suo, stullus est; et qui' gradilur sdpienier isle salvtibi- dirinorum ffiandatorunfper Erangelium suariler ex-
iur (Pfbv^ xxrrii). '; '!:
ponit. Unus ergo atque idein conditbr est utriiisijue
^ Esi enim hwc speciosiorsole et super otnnetnsieiia-
[VTeslamenti, mediator fidehcet Dei et hominum, qui
ruin dispositionem, tuci comparata invenitur purior. in lege sui timorem, et iu Evangelio sui affioremele-
Speciosioremfuxta Mstoriairi dicit esse sapientiam ctis -suis commendavit. Unde eiegauter sapientia a
sole et omiiium sideruni claritate: quia corporalis fine usqut ad finem. fortiter periingere dicitur : quia
lttx, quaerice iioetiuni intercederiterariala aUquaudo ubique consummafaeet perfeetae esse virtutis praedi-
apparetj aliquando yero latet, ad spiritalem et per- calur; finerii enimproperfectione saepius iu Scri-
petuaift lucem sapientise comparata, \ix parrtitu. pluris positum iiiyenimus, ut est illud Aposloli:
qttasi cufusdam scintillse habere.ridelurfulgorem : Finis prwceptiest charitas,ex corde puro et conscien-
quia omnis res transitoria pei'niaiisufae:assimiiata, lia pura, el ftde 11011 flclq (ITitn. i).,Et rufsoiii:
quasi jam hofi.esse ridetur cftm aeternitate: absumi- Fhiis lecjis est Christus ad juslitiam omni ctedenti
tur. Sic-et.mystice claritas sapietilia^Pei,' quaeest
(Rom. x). Hiiic et in Evaiigelioipsa Verilas cum duo
Christus, ad-spjeftdorem qftprtiiiiUhet saiictofum . praecepta charitatis consumnialioiiem Legis et Pro-
quos hic npjninesoliset stellarum nuncupat, assimi- phetarum ostendere veilet, legisperilo respondit diV
lata longe transcepdit, quia isti ittutabiles sunt, illa cens : In his duobus iiiandattsunivefsaLexpendet et
,autem semper idem_manet..Quod Psalmista ihtueiis Ptophetrn(Matth. xxu), hoe est, uniyersa doctriiiS;
70S COMMENT.IN LIBRUM SAPIENTLE. — LIB. 11. 706
Lcgis'ct Prophetarum in liis impletur, et in his cort- j\ diiem diligenles ine, et ihesatiros [cortitn repleam
summatur. (Prov. vm). Ila el in Evangelio eadem clamat ct di»
Ilanc amo.vi, nanc exquisivi ajuventule mea. Ama- cit: Ecjo sum lux mundi. Qui sequitttr me non ambii'
tor sapientiae quaesiisso se dicit ipsam sapientiam a lat in tenebris, sed hubebit tumen vitm (Joan. vm).
f uventute sua, hoc est, a cunabulis vitae humaiiae, et Venile c.d me, omnes qui labotalis el onetaii esiis, et
ideo eam veraciler iuvepit, quia sludiosus inquisi- ego reficiam vos. Tollite jugum ineum super vos, et
tor ejus fuil, fuxia illam promissioneiii, quam ipsa discile a me qttia mitis sum et humilis corde, el inve-
alibi dilectoribus suis repromisit dicens : Reatus nietis requiem animabus vesiris. Jtigum eniin meum
Iwino qui audit mc, et qui vigilat ad fores meas quo- suuve esl, et onus meutn tcve ( Matth. xi). Et
lidie, et observat ad posles oslii inei (Prov. 111).Qui alibi : Omnis, inquit, qui reliqueril dotnum vel fra-
me inveneril inveniel viiatn, el hauriet satulein a Do- tres, aut sororcs, aul palrem, aut \maircm, aul uxp-
mino (Prov. vm). El ilcin: Ego, inquil, diligentes rem, aul filiosjuul agros propicr notnen meum, ccn-
me diligo, et qui mane vigilant ud me invenienl me tuplum accipiel, el vitani wiernam possidebil (Maltli.
(Ibid.). xtx). Potest et haec scntenlia ad meditatores divi-
Et quwsivi mihi sponsam assumere, el amator fa- nae legis, qui in ea die acnocle rite medilantur, el
clus sum formw illius. Quaesivi,inquil, sponsam mibi B in conteniplatioiie assidui sunt divina spccialiter
assumere, hoc cst, perpetuo eam foedere mihi copn- pertinere, quia quisquis cam intento corde et bona
lare, a cujus societate scio nequaquam me separari volunlaie exquisierit, inenarrabili dulcedine sua vc-
velle, cufusquc formam elegi inaxime desiderare; ritatis internae replebilur, et bonorum omiiium lar-
forina ciiim saphutiae veritas est, quam omnes vc- gitate profruelur. Unde et adliuc subjungiiur :
raciter religiosi praecipue appetunl agnoseere: quia Si autem sensus operatur, quis horum qtiw sunl
ea sola est, qua omaes clecti Dei sperant in aeterna magis quam illa est arlifex ? Si ergo sapientia sani
quiete se beatificari. Unde ipsa Verifas in Evangclio sensus ct profundae inlelligentiae est creatrix, quo-
ad Pairem ait: Uwc est vita ceierna, ut cognoscant te inodo onmium bonorum opcrum; sacrarum virtutum,
verum Deum, cl quetn misisti Jesum Clttislum (Joan. quaesalulem slabilem suis amatoribus exhibcnt, ipsa
xvu). De quo el subjiingitur. uon est cffecirix?
CcnercsUaiem glotificai contubetnium habens Dei. Ei si justitiam quis diligit, labores hujus magnas
Gvr.erositas ergo atque uoliilitas est iiiiigenili Filii, habeni vhiutes. Nemo pervenire poterit ad fuslitiae
aeierrtitm et omiiipolenleni habere Patrem, cum quo palmam, nisi sequalur sapicntiae norniam, quia ipsa
ipse coa-quabs ct eoacternus ab inilio manet: quia ht servat aequilalis rcgulam, et per viam verilalis dti-
pftncipio etat Verbum, et Verbum eraf apud Deum, G cit ad perpeluam vitam. IIujus cnim labores magnas
et Deus eral Vcrbum. Ei Vctbum cato faclv.m est, liabent viiiutes, quia nihil iners, iiiliil dissidiosum
et liabitavil in nobis, el vidinnts ylotiam ejus, glotiam ejtis iuest operiljus, sed quaecunque suiit rera, quas-
quasi viiicjcnili a Pctlre, plenum gratice et verilatis cuuque pudica, quoecuiique fusta, quaecunque san-
(Joan. i). cla, qurccunque amabilia, quaecimquc bonae famae,
Sed et omnium Dointnus dilexit illam. Quia Pater haec agit : cl amatoribus snis facienda committit, ut
diligit Filiiini, et oninia dedit in manu ojus : Doctrix ipsius honi usu\itam conquirant sempiieriiam; fru-
csl enitn disciptinw Dci, cl clectrix opetum iilius. elus enim lucis est iu omni bottitate, et justitia, et
Quod Joanues in Evangelio nianifcste comprobat, rerilate.
dicens : Qui posl ine vcnlutus est, anle me faclus est: Sobrictatcm enitn e.t sapientiam docct, el juslitiam
ijtiuiptiot meerat, et de pleitiiiidine ejus iws omiies ct vitlulem, quibtts nlilhts nihil esl in vila honiinibus.
accepimus, el gradam pi-ocjialia : quia lex pet Mog- Principalcs quatuor esse rirtutes non solum philoso-
seiidalu est, grcttia cl veritas perJcsum Christitm pbi scnlitiiit, seii etiam noslri consentiimt, qnas liic
fciclctesl. Deum nemo vidit vnqnam. Unigcnilur,ftlius sobrietafem, sapientiam, justitiam et riiiutem nun-
qui est in siim Patris, ipse enarravil. _ ciipant. AliJjiautem ipsae rersis nominibus, prudcn-
El .ii diviiiw appeliinlur in vila, quid sapientia lo- lia, fustitia, fortitudo, tcmpcrantia appellantur. Sed
cuplelius qum oiiiiiia operatur. Sapienlia ergo Dei ct quaequatuor, rel opera sint singularum, hoc Domino
virtus Dominus Christus per quem omiiia facta sunt, illuminante debemus breriter demonslrare. Quater-
et qui simul cuni Patre miiversa proprio nuiu dispo- narium mipierum perfecliopi sacralum penc nullus
nit alque regit, fttxla iUud Evangelii: Pater, iuqiiit, iguorat, siquidem totus ofbis oriejile, occidente,
mcus usque modo operalur, ei ego operor (Joan. v). aquilone et meridie quatuor lerminari partibus sire
Ipse omnium virtutum dhiiias iti se coiitinet, et angulis iiivciiitur; et ipse Adam huniani generis pa-
amaloribus suis secundum voluiitalem suam dislri- ter, vel gencrale nonicii quod dicitur hoino, quatuor
buil, quod el in Novo, et in Ycteri Teslameuto pari litteris explicatur. Corpus quoque quatuor elemen-
modo declarafur. Unde sicut in Proverbiis ipsa satis exstrucfura quatcrnarii numeri iu se conlinet sa-
pjenfia loquitur diceus : Mecumsunl divitiw ct gloriu, cramentum. Ipsius eliara aniiuae qnatiior esse affc-
opes sttpernw ct jttsliiia. Melior esl fruclus meus avro ctiones quibus vel ad bona uliraur. vel ad mala ; cf,
ci prelioso lapide, el cjenimina meu cirgenloelcclo. In aatiqui subtililer in\encrunt, el eoruni hirenta pru-
iis juslilim o.mbido. in medio sctnitarum judicii, ul banies posteii suseepenmt. Sed ei quatuor ilumina
707 B. RABANI MAURI APCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS11. 708
qttaede pafaciisi fbiiie pf oceduut, rei^qttatuof- Erari- i\ hiat, qtii pef pfophetaifi ait: Aiiie irie iionest fofrita-
gelia dirini crirsus rotie-, qualuor 61 aniiftalia, ajae tus Deus et post me non etil (Isa. XLIII).Et iri Prb-
eoruin qtiatiiof acfacies, digiiltatem htijus ritiriieri rerbiis : .Doiiiiiiiis,Inquit,_ pbssedit riieiniiio viaiutn
bbttride cohiriieiidaiii: et IdCPvirttttes isiae qftaetari- 'suttfum, dritequaittquidqualn faeerei aprincipig ; «6
lurii 'Cbritiriehifteffeclibnis;ift ftiimefo soilicite con- "wieiiibbfdhiata suiri, et e'x dtiiiquis, anteqiiahi tet-
sidefare debeffius, quafttuiri saftctiiateip coriferaiit iutii'facei-et(.PiPv. yiiij.îiîZândpZpfmpqrw-
1
aftihie Cbristiapp, ei quairi riihil peffectiohis sltfis- Zbaiccetos, adeiaiti; quaiidoceiia Xege"e'igijfo vallb-
"
quaffi qiiOd ih Istis virtiitibus hbri sit. Nani st ieiii- bdl cib~yssb's,'quandb cetiieiafirtriabaisiirsuin,Zetlibrd-
perantia facit fempffantem, pruderitia prft.deiitem, jiat foiiies dquariirii, quaiido circumdabgt niqn lermi-
fustitia jusiuni, fortltttdo forteift,-eo qiii temperari- iiuin suutri, el lcgem aquis poiiebat lie irarisirerit fnies
ler, eifusie, prudenter agit a'c iortiter, ljescio quidV "siibs,qiiando appehdebat fuiidaineriia teffw ctitneo
possit esse pefieciius. Itaque diiBcile quidem riobis eraik ciincfa coinponetts, ei deleciubui pei slitgules
est iibriiiiia Viflutuni, quaeex ijlis quiatuOrquas prip- dies, iuderis coiain eb (ibid;). Ipse scit Vefsiitias
cipales dixiirius oriiiptuf osfeiidere; sed cum prO- sermonum, et dissoluliories argumenlorum, qui iri
prietafes el actus earuih cbeperint aperire, efiectibiis ... Eraligelio •discipftlis stiis Mi :''Egb dtibb vobZis b~set
shigularum yiftutes ex quijius exislant forsitaii ap- B 'sapieriiiatii,cuiiibn poteiiiiii fesisieie et coiilruZdiccie
pafebil. Vefuriitameri hoc iri priiiiis nosse et lenere "oniiicsadversdrii vestii'(LuCi xxi)..IpsC nofitsigiia
debeiftfts, quoa Istae rif.fules qiiatuof rel omiies quae ei jiionslfa anieqtiam fiaiit, et erehtus 'teuipofiiiii
de illis existupf dbha sliii Bbi, et ijuod riullus eifs :ac saectiiaftiih*,"qfti electbs SttbsVile iulufis iiisti-
habeat, iiabfiit aiit liabebit, liisi ciii Deus 'qui eii itteris prS*edixiteis slgria et pfodigia, .qfijaeque veri-
virlutuui oriiniftin pfoprietas et origo coniuleril-., tufa efiiili arite dierii fudieli et advCrilttmstiaiii in.
qftoftiariiquicftrique qubctiriquetempqre iii quacun- ftpvissimo,it_t-dicefts : Efiiril sigiia,iiisble ei.iuttaet
que geiite iri Deuhi cfederites, el fide vixerulit, ilJius sieliis, et iti leftis pfessura gentiiiiri pid~ cpiifusiorie
doflP tempefanfes et pfiidentcs, fftsti vel foftes" fiefi sonitusiiiaite ei flucluiim,dfescettiib'ushbinhiibiisptis
iitiilfte pdtftefunt. Qui auierii riescieiiles"jbeurii vet limbie el exspecititione cjuw 'siipetveniiinl uriivefsb.
etiam blasphemaiites sine fide vixerurit, riiliil illa- otbi. Nam vittules cwlorkrirttibvebuittitt.Et iuric vi-
fumTTflfltuiii a Deb accipefe rel liabefe potiiisse cre- debuiit filiiini hoiriiriisveriieiiferiiiii tttibibus cceli,cuni
.deiidi'sttiit. "Oiitiieserihii declhiaveruiti,simul iriutiles poiekaie riiagriti'eiiritijestdtefat feliqfta (Mditk.xxiv).
fticii ~suiii;riori est qiii fdciZaibbiiuiri;ribriest usqite tid Prbposui ergo hanc adjungere mihi ad conviven-
uiiuiri:(Psal. xili). Et licet quahldaiiripieiafis 'specierii duiri, scieris qubriiairicoinmunicavit mecum de bonis,
iiabeffe Videferitiif, virfuteiri fairieri ejris peiiiius C et eiil allocutip cogiidiibnis et twdii mei. Plura,iiar-
igilbfayeiiiiit, quia siibdi breaiori siio ii6Iuerurit. rafts vlr sapieris de viiiulipus saipientiae, iiovissiiiie
Uride rafiii "iciutahtes et per dirersa quaerendo ac stibfecit efuS se sbcietaii cbnfungi desiderare, unde
disputarido teudentes, riaift sapieriiiaeriesciefuiit, he- habefet cbiisblationem, eifedii sui levatipnem; iia
qiie 'riatii discipifriifi iiiveileruht, pfopterea perie- et popujus Ecclesiae qtti vere rex et veraciter pru-
ruftl. Et qftOftiamtioft liahtterunt Dei sapiehiiaffi, ih- dens esse dici potest, quia ccelesfis regis et domiui
tefierurit pfppief sftaiti sapiefttiaffi. Detis .enitii.et hiemljfa suiit, dicente aposiolo Pefrd_: Vos aulettt
DeitsiiVsiet, qiti esi:f'diis'ftlm et.iux vefti, vefbuin ei _. eslis geiius eiecluin, regate.sacetdotiuiii, gens sancta,
trirlus ei sapitntia Dei, ad quem alius nullus iestima- pdpulus acquisitionis (II Petr.n), conimunicationerii
biiuf,.Iieq~uesimilis irivettlluf, hic aclinveriii.oinriem diyinae s"apieritia3 videlicet Dpmini Jesu Ciiristi se ha-
viurii dBcIplhm, ei detiit illairi JMbb piietp siib, ei iiere corigaudet, et in. ipsius amplexu alqite' coiivivio
Isttiel dilecib sub, Posi iiwc supef tefium visus est, Spiriialifugiter niaiiere delectat, quem piissiiftuiri ac
ei ctirit hoiriiiitbuscbnverstiius est (Rtirueh. iii). Pfft- benignissimum esse liorit, el donorum coeleslium
ptefea Oriiiiis'utilitas discipliriaa et iutelligeftiiae, sa- dispensalorem largissimupi^ Unde idem in Apoca-
pientiae, pfudeiiliyqiie dPcffiftii ad iliufti fefefeftdai L: lypsi sancti Joannis ioquifur dicens : Ecce slo ad
ftst, quia pinrie Haiuiii 'opiiiriurii,eibiritte doimm pet- ostium etpulso; si quis imdierit vocemmeqm, et ape-
fecturii desUfsUiiiest, 'desbeiidens a Paite Ititiiiiiuni ruerii jaiiuarii, httrqibo adiUuiri, et, cwmbo cumllip,
'(Jac. i). Uride'et sequitiir: et ipse mecum. Qui vicer.It'dabo ei sedere triecum iit
El siriiUltitiidhieittscieiiiimdesidettit quis scit ptce- llirono tneo, sictit el egb Zvici,et sedi cum Patre ineo
letitti,, el de fuiutis msiimal; [scit veisulitts sermo- iri iitrono ejus(Apoc.ni). Potest et jiiciocus ad Yii-gi-
nuriiei dissbluinnes urgitinentbruiri; sigiia el itibii-' hem Dei geriitficem fefeffi, quaepfopositurii in se
siruscii aritequamjitirii, ei eventus iempbrum et sw- habens caslissimae rirgipitatis meruit dirinae yerbo
'cidbitiiri,Maiiifestuiii esi quod sstefriaevirttiti et sa- riffutis fecutidari, ac geherarido Dei Filitipi ad sa-
pieritiae Dei, Dftffiinti \Tdeiicet riostfo Jesti Ghfisio liiiem liumani .genefis celeb.errimKlaudis pra^conio
oihiiih paieatit, atqiie ei cuncta p!6'syibiliasifit, tiec ab oriinibus renerari. tliide et ipsa iD caatico Evan-
eiStquidquam. quod eum lateat, fieque aliquid resl- gelii dicit: Qttia respexit liuiniliiatem anciilm stuv,
stefe polefit vbltthtati ejuS. Sed omriia quaeciiiique: ecceenim ex hoc beatam me dicenl onines generatio-
vull facit iri ccelo et in terra, in niari et in briifti- nes (Litc. i). Cui eiiam roci CPiicordant quaein lioc
iius abyssiS, ipsfe scit prsetefita ;<5't'deftituns sesti- Ibco suJijunguntiii'.
~
769 \ COMMENf. IN LlBRUM SAPIENTOE. —UB. II. ftD
Eabebopiopietiianc cttirittitemddturbas, eiZhoiioreiri Ahibus gefttibus copiosam tiirbarii siise diseipliriia
__
apttd seniores juvenis :~et aculushweiiitifittjiiclicio, sefvatricem babebftftt. Ufideet seqiiituf:
et in conspeclu polentium adiriitabilis ero., et fdcies DispOnampopulos, et iittlibnesriiiliierutit subjeciw.
principum mitabuiiiuf iiie. Tdcentetn me susiinebunt, Tiniebiiriime audierilesreges lioireridifin miiltiiudiiie
et ioqueniemine respiciettt, etsermociiittrileinirieplurq, videboi borius_ Htiri bellb fpriisZDjsjibriunt dpctofes
]riiuiius oti sub impbiieiit.;^YIfgiiiiseftiri)partus onihi- SMiclIpopulos, et iiatiOriessibi subffeclfisdiscipliria-
jifts sfeculis exstitit adtftifaftdus:, qiii ad ruinarii et litef vivefe efudiuftl; cjiiandpI_egiSctFfbpJiet&TiiiBi
ad resurrectioiieto multbrum; fuxta beati Siirieonis festiriionia illis'exponerido apefiurit; et s&cfisEvftii-
rocem, advenit, et in signurii ctii cotifradieebatur. gelii dietis ebs oljedife faeirittt, fiec fam pef vafias
De quo et per Isaiam dicitur : Rctdix Jesse, qui stat sebtas vaciilaiites abire siiiunt, sed fidel vefitaterii
ih signuinpopitlpfum,supet quem teges conihiebuntos et doctririae siricefitaieiri Iri Qmtiibtis sbfviife cofti-
suuiit, ipsuiti gentes depiecabuiitnr, et etiisepulctuiii .pellurit, quibus etiaiii et ipsi pefsefcutQfes sabvi, ac
ejus- glofiosuni {Isa, xi). Aliter coelus sanctbrum f egeslibffehdivicti eofu& paiielitife cedefS eQgiifttuf,
doctofum doctrina imbutusSalvatoris, etpergratiam "qiiiapbteritiaeChfisti, qu& iri eis viftutes bperatiif,
saricti Spirilus illuminatus, claritatem Iiabet ad lur- __liuUo iiiodo'f esislef e valeftt, (jftiIn Eviihgeliodiscipu •
Jias, cum EvangeliuHipraedicaridbct virtutibus yer-. S iis su.isait;- i'ti/triMidbpresStifdriiJiiibebilis,scdrcPn'fi'i
bum Dei eommendando.eleciorurii ex onjnibus gen- '- 'dileiZqilid vrbl ego miiiiduiri fjbtiii:.:xvi); Et, iierii i .
tibusiid fideni Dei cpnvocat niultiludinenii Habef ; :Fbtiitit\ inqtiiti esl qullii i)ebis:esi; qiidtri qiitiri
honoremapftdseniorescftmprincipatus etpoteslates mimdp est. UridefpioqueIpsiiiihiulfiludihe fideliuri)
istius mundi subjicit Teligioni Ghristiahae; siye eliam rid6iituf pii ac heiiigrii. ifi bellb autem aSrefsafib-
-juxta anagogen habet hPnoretn apud setiiores, cum furii sftofiiiii fidi atque foftissiihi-. Htee atiteih fofis
patriarchis ac prophetis jtingitur iti regftO coslesti, ageiuibtis.
' qiiid eis lulus sapietitiapfaeitet audiariius.
Juvenis et actitus invenilur iu judicio, cuni offinia -IritiansIridbinuriiriieahicbiiqUwicim^ iitin
secuftdum legis Dei diseernit atque dijudicat sanctio- eiiiinhtibelctiriuritudirietticoiiveistiiib"Uitiis, iieciwdiuiit
nenr.Etin corispeetupotetitium est admirabilis, cuia ebiwicius ipsiusysedtwiiiidm 'eiijaiicliUrii;Pbsf pra3-
feges terrae et-priftcipes stftpent ad praedicationeffi dicatibrteni divitii verbi, pbst 'l_fbbfeS bbribiftnt
Evapgelii., et mirantes reverebuntur, loqftenletoque ^ctutiril, qiiiijiis saftcti firi "fpfiftsectissbiatia pfae--
fespicient_ ac disputantiresislefe non valent, quod bent suis auditoribus, ad domicilia pectbfis siii
saepissinie evenisse, sftb Novo Testamepto liber fedeuntes iii fifetlitailone^sSpientiie iJbMeiiipiationi
Actiium apostolorum et sanctorum martyrum pas- . racaftt divihae,'et sifeafufBulenilteiiegbtibfftm Sisecii-
siones testantur. Unde in praedicto libro legilur, 'J lafiutii. liiblestiis iritiis cohrehieht qjjleiefti supefriae
quod pfaedicante Pelfoficret omni ctiiimw lintor. •'dftlcedihis. Ntiti eiiiiri;,Ihqttit, itUbei hihciiiiudiriein
Miiltct qubque ptodigia :et signa.pet upostolosfiebunt - corifefs&lib illius, riec imdiurit c'oiiin'citts'illhis;quia
hi Jetusatem, et metus erat magnus in universis,, cofpbfafles-deliciaecttrii avide suifittfttuf cbfpfts grft-
(Aci. i). -Similiter ineodem libro narraliir, quod hi varit, spiiftales aiiteiri deliciaequSnfd riiiigis capiuii-
qui disputabaaicuffi Stephauo, nonpolerantresisiere tiif, tatitb magis riieiilehi.feleVaiit.iloc eiiihi (lisiare
sapientim et spifitui qui loquebaiur (Act. vi)i Item -iriier delicias cbrdis el cofpofis"sbletVi}uOd:cbrpbTaies
Saulfts postquam iri Damasco Atiania prajdicante delieiae, ctiin non habeiiiur,'|fare Iri sb desidefiijrii
pefcepit fidem Dei et baplizatus est • magis conva- ac&ehdurii; iiurii veroavide suriiurituf, ednibdenleni
lescebat et confundebat Judaeos , qhi Iiabitabarit protiftus iii faistidiurii pef saiietafeifi veftulii. Al
Damasci, affirtiiansquoiiiam liic est Chrislus, fiducia- "cdntf&spiritalbs^deii6i-ctmm;hbft hab6ritiif Ih fasti-
lilet rigens in iiomine ;_Dei:(Act. ;ix). Idein quoque dio suiit; cftitt vefo liabefitftf Infiesiderio; iantbqiie
aposiolns dum praedicaTet in insula Gypro rerbum it comedente ariiplius esufiiihtftr,' quafttbietab e'Sii-
Dei. et ibi ittreniret psetidopfophetam Judaeorum fiente ampiius conieduiiiuf, lli lUis appetitus placet,
Cui nomen erat-Barhieu=. qui erat cum proconsftle-^ expefieniia displidet; iiiistis ap*peiittisviiis est,
Sergio Patilo virb prftdeftte, httnc cum comperisset expefieritia magis piaceti ih iUiii appetitus satuf ita-
TesisteTe sibi _ bt IiicfepMnspeTculisset caecitate, - terii, satttiriias fastidiiiiii genefat : iii Isfis aiit6ffi
riibxptpcoiisulfcitin vidissil facium; ctedidit tidtiiltaris appetitiis safiifitaiteifiv ssiiUfitas"appetittiiij parit;
~supefdbctririaDoitti]ii:(Act.xni). : atigerit eiiiirt Suini6t sjjifitale_>delicjae desidefiuiii iii
mente cum satiant, quia 'qUahtpfnagis ieariitiisapor
j Pi-djji_i-_atiabeb pet litiric hiiriibfiaiiiatem, el riie- pefcipilttf, 60 afiftpliusboghbsbitftf ffiibti aVidius
ijiofiaiii wierriarit his quipdst riie fuiuii. suiit reliii, aftjetuf, et idcifco rioii habitae aiftafi hbri pbsstiftt,
:quam. Imffiortaliiaiem habent sancti, quia fidei quia eafftftl sapor ignbfatuT.
reritate in&trucii, et iii eharitate divina radicati et Hwc cogitans apud irie el'cgiririieinbfarisvri cgfde
fundati, fain spe imftiOTtalitatisfultirae suftt partici- iiieb,q~u6iiidiriimmoftalilMisiiiiibgm
pesfet ift doctiffiefttissatiaedoctrinae, atqtie bonorum eiin amicitia 'illius delecititibbotta : et Iri opeiihm
operuiri exemplis : Cuffiviftutum frtictibus, yeiituris -triaiiiiuttiilliiis Iibriesftissirie defecllotie, el iri ietia-
post se geii6fatioiiibttBmefiioriam beataffi reliri- itihistb'qu'elw'illiUssapieriiiti,etprwclcititusiti <~omi)iU"
oueht j et ineiilo quia fideliupi discipulorum ex orii- nicaiiorie:seiiri'oritimipsius. Itiipjbftalltas est in co^
'
711 B. RAEvANIMAURI ARCfflEP. MOGUNT.;OPERUM PARS I. 712
gnaliopesapientiae, quia qiiidquid veraciterde nattira A.et si.niilisinnoeeiitiaepercepit, et sacris studiis in-
ipsius cognoscitur, lotura immortale et serftper tentus proficere certat, et pervenire ad culmen
yirens esse reperitiir. In cufusamicitia*, delectatio riiiutum. Uude et sequitur. ,
bona; et quanto quis in.amofe efus profecerit, tanto CAPUT VI.;
suarius in ejus dilectiqne exardescif. In operibus Quod Sapientla Dei, qum est incominutabilebonum,
manuum illius est honestas sine defeclione, quiaipsa venit advirginem sanctam et incottuptani, suinens
est origo omnium rerum, et per ipsanTcreata sunt hidecofpus cgiiiquinatuiii,undeillam beaiamdicunt
ottiites genefationes.—Atnatbr Sapienliw postuldt
in
onuiia quae;111coeliset quae terra, et quae subtus a Deb dari sibi sapientiam,ut sciat quod acceplum
terramsunt. De quo scfiptum est: Oinnia in sapientia sit corum se otnni tempore.
fecisli(Psai. cin). Et in Erangelio inqtiit: Omnia Et cum esseinritogis bonus, veni ad corpus coiiiqui-
per ipsum facta sunt, et sine ipsofactumesl nihilquod natuni. Nam superius scriptum est, quod eusloditio
faclum est; in ipso vita erat, et vita erat lux liominum, legum Dei consummatio sit ineorruptionis, incor-
el lux in tenebtis lucet,[eltenebtmeam noncomptehen- ruptip autem proximum facit esse Deo. Sed neffip
derunt (Joon. i). In certamine loquelceipsius sapien- ad hufusmodi perfectiooem peryeuire poterit, nisi
tia et prwclaritas in cgmmunicatione sermonum eum divina gratia sublimaverit. De qua etiamscien-
ipsius est, quia ipsa sapientia aperit os mutorum, et - tiaedonum et virtutum collalio expetenda et speranda
linguas infantiumfacit disertas.Hsec enimoiDiiianolo est, quia fuxla Jacolii sententiam : Otntie dqluiri
extra Christura requiras, onjiiia quippe quaeDei sunt, opiiriium, el pinne dgnuinperfectuiiidesursum est,de-
Christus est: ipse sapieritia ejus, ipse foftitudo, ipse scendens a Patre tuminum (Jac. f). Quod Sentiens
fustitia,ipsesanctitas, et redemptio, ipse, ut ad prae- iste vir sapiens consequentef ait':"
; sens reniani, etiamprudentia. Sed cum sit iii sribfa- Et ut scivi quoiiiam atilet tton possuni esse conli-
cente, pro rarietate sensfttim,dirersisrocabulis ntiftcu- nens nisi Deus det, ethoc ipstim etat sapieniiw,'scite
patur, aliud significat sapienlia, aliudfustitia. Quando cujus esset hoc donum, adii Dominum, el deptecatus
eiiim sapientia dicitur, discipliiias dirinaTuifihuinana- sum illutn; et dixi ex tolis ptwcotdiis meisi (CAP.IX.)
i'umque rerum instituet. Quando fustitia, distributor Deus pattum meofitm, et Domine niisericotdim,iqui
elfudex mefitorum significatur. Quando sanctitas, fecisti omnia verbo tup , et sapientia tua constituisii
illa yirtus describitur, quse credentes Deo efficit homiriem,ut domiiiatetur creaturce, quw d te facta
sanclos, __., ut disponat otbeni 'terrarum. in wquitate et jusli-
Circuibdm qtiwrensut eam mild assumetem. Cir- lia, et in direclione cordisjudicium judicet, da mihi
cuitus iSte diligentiam significat quaereiidi, acstu- sedium tuarum assistentem sapientiam, et noli me
p
dium medilandi, per quae corda electorum satagunt reprobare ciptieris titis , quoniam servus tuus sum
pervenire ad iioliliam sapientiae. Unde et sponsain ego ,: et fitius ancillw tum. In Evangelio :Dominus
Cantico canticofum dicit: Surgam ei circuibo civita- prolato exemplo illius qui amiCftmsuum in conclavi
tem per vicostet plaleas, quwrens quem diligit aninici ppsitum de tribus panibus constanter posltilayit, mox
mea.Quwsiviillum etiioninveni;hivcnerunlnte vigiles ad discipulos sermonem cohveiiil dicens : Petile et
, qni cuslodiunt civilatem. Num quem dilexit atiimaffli- dabitur vobis. Qnwrite cl invcnielk. Pulsate et aperie-
dislis? Paululum cum pertransisseni eos, inveni quem iur vobis.Otniiisenim qtti pelil accipil,et aui qttmrit
dilexil anhiia mea (Gant^ in). I -irivenit, etpulsanti aperietur (Matth. vn). SimiliteTet
Puer autem eram ingeitiosus_,.et sortUus sum ani- Jacobus apostolus auditores subs admonet, tit sapien-
mam bonam.Referenle Scriptura Regum didicimus ,tiam a Deo implorent, ita dicens-: Si quis miiem
qttod Salomon in ptterifia posiulaverit a Dominb veslf.um.inaigelsapietttia,postulet a Deo; qrii.datoiri-
sapientiam, et por .docibile ut rile.fudicare posset nibus afftuentet.et. noti: imptopetat ,.,et- dabUur:ei
populuro Dbmini, et discernere iiiter boiittm ef ina- (Jac. i), Unde patet quod quisque ri.te postulat, et
luiti, quod et impetrarit, in tantum, ut-nullus ante ea quaesecuiidum Dei voluntatem sunt, noti frustra-
se similis ei fuerit de regibus, nec post eum surre- Wbituf efus petiiionis effectu. Invocat ergo iste cautus
clurus sit. Unde et quodamipodo haec sententia ad orator Deum Patrem ut det sibi sedium suarum
ipsum coaptari potest, quia sortitus sit animatii assistricera sapieiitiam, iUam videlicet quaeet sem-
honam, in eo quod habueritcor sapiens et intelli- . per'cum eomanet, etregnat, et nuiiquam separari
gCns. Sed ridendupi est utrum id quod sftbjungitur abeo potest, quae.et Verbum ipsius est, pef-_quod
ad ipsum pertinere possit. omnia facta sant, et homo ipse rationalis ad imagi-
CMJIIessemmagis bonus, venidd corpus coinquina- nem Dei condilus est, utcttnctis terrenispraeemiiie-
lum. Cum ipsum ScrjptUra in roultis Ioeis reprehen- ret creaturis, et subditus Deo sub.se positum regeref
dat, eo quod amarerit mulieres ajieiiigenas , qtiffi orbem. Quod tamen altiori sensu-ad ipsum Redem-
, arerlerunt cor efus, et offenditPouiinimi aedificaiido ptorem nostrum referri potest, qui aPatre missos
idola, propter alienigenas uxores, quae adplebant in mundum per rirginem homo pasci dignatus est:,
thura , et immolabaiit diis suis, idcircomagis.miM qui et orbem -Ecelesi» proprio nutu regit ac guber-
videtur conrenife fuxta allegoriam ad sanctorum nat. Gujus fudiciiim inutquam fallit, quia Prophela
populuui, qui laracro sacri baptismalis regeneratus leslante : Juslitia erit chtgulum lumborum ejus, et -
et fide Salvaloris imbutus, puerifiam bonaeindolis, fides cincloriumtenium cjus (Isai. xi). Judicabit os--
" - COMMENT.IN LIBRUM SAPIENTLE. — LIB, II.
. 714
7i3
bem terrw m (equitate , el populos in verilate sud l _ quam fecit orbem terrarum ipsa seeum peritianeat,
actus ac cor secundum voliintatem suam .
(Psal. xcr), qui non reprobatus sed magis electus ejusque
est a Deo ,'de quo per Isaiam dicilur : Ecce puer dirigat. Sed quia ipsum templuift refigurabat Eccle-
meus,:suscipiam eum, electusmetis, complacuil sibi in siam Christi, qua verus pacificus, et rex ftoster
illo anima mea(lsai. XLII). Qui et serri nomine Pominus Jesus per operarios suos, hoe est, praedica-
"dignatus est nuneupari, unde ei per memoralum tores sanctos quotidie aedificatin laudem et gloriani
prophetam divina vox ait : Parum est ut sis mihi et honorem nominis sui, possumus non inconve-
servus ad suscitandastribusJacob, etfwces Israel con- nienler has preces quas Salomoo pro se obtplit, ad
vettendas. Deditein lucem genlium, ut sit salus mea personani doctorum sanctae Ecclesiae transferre, qui
usque ad extremum terrw (Isa. XLIX).Cufus et mater norunt 'quod omnia quae ad regimen populi Dei per-
auciUani Dei nonrefugit semetipsamprofiterl, quae tiiient, non suaeesse opis sed muneris divini, Unde
in Eyangelio.sibi divinum partum angelo praenun- et quotidie poSlulant, ut ipse qui auctor est tolius
tiante respondit : Ecce ancilla Domiiii,;fiat mihi boni operis, ipse largitor sit summae perfectionis.
secundumvetbum tuum (Luc. i)..Hujus ergo membra Quidquid enim de sapietttia Dei in divinislitteris
sunt saneti qui per Ecclesiam matrem aqua et verbo scriplum est, nop ad alium quam ad uiediatorem
retiali, et Spiritus sanctigratia alabe peccaloruta ;B Dei et homifium referre debemus; ipse enifti pax
nrandati, humUiler se ejus subdunt servitio. Orat ftostra qui fecit utraque unum, qui rirtus et sapien-
ergo Eilius Patrem , caput pro corpore deprecans, tia Dei ab Apostolo nominalur : ImagoDeiinvisibilis,
ut efus gratia illuminetur, et deducatur in via justi- priniogenitusomiiis creaturw, quiti in ipso coriditasurit
liae; novit enim ipsius esse donum quidquid boni universa iti cmliset hi tetyis, visibilia et itivisibilia,
habet in sermone, volunlate simul et opere; qna- sive throni, sive dominatigries,sive principatus, sive
propter subsequitur dicens: pbtestates, omnia peripstim, ctinipso creata sunt, el
liomb infirmus, et exigui temporis, et minor ad ipse estante omnes, et omnia inipso conslatit, etipse
intellectum judicii el legtim. Nam et si quis eril con- esl caput corporis Ecclesim, qui est principium, priino-
summalus inter filios, liominum, si aufugerit ab illo getiUns ex mortuis, ui sit in omnibus ipse primalum
sapientia tua, hi nihilum coinputabitur. De hoe et in tenens : quiain ipso complacuit omnem pleniludinem
1'ibro Job legitur : Nonne in antiquis est sapietttia, habitare, el per eunireconciliari omnia, in ipso paci-
et himulto temporeprudenlia? Apttdipsum est sapien- ficansper sanguinem crucis ejus, sive quwinterris
tiaet forliludo; ipse habet consilium et intelligenliam; stint, sive qum in cmlis(Gol.i). Unde et sequitur:
si destruxerit, nemo esl qui wdificet; si hicluserit ho- Scit ettim illa otnnia et hitelligit, et deducet me
minem, nullus est qui apetiat (Job*xn). Liquido patet G Ingperibus meis sobtie, ei cuslodiet me insua poten-
quod humana mfirmitas nisi ope suslentatur divina, tia. Et erunt accepta bpera meq, el disponam popii-
casibus innumeris deficiens ad nihilum redigelui*. lum tuutri juste, et eto dignus sedium patris mei.
Gralia enim Dei salvali sumus, et omne donum Omnia enim ntida et aperta sunt coram oculis sa-
perfectum desursum habemus. Quod Paulus sentiens pientiaeDei, nec ullalatet eam cogitatio; quapropter
de semelipso ait : Infelix ego, quis me liberabit de eum quem ipsa regit, rirtutum calle sobrie deducit,
corpore morlis hujus ? Gratia Dei per Jesutti Christum et;ab adrersariorum laesionibus reraeiter prolegit,
Dotninum noslrum (Rotn. rn). Etiteniinquit: Gratia acceptaque opera ejus faciens, dignum reddet remu-
Dei sum id quod sum, et gtatia ejus in me vacua non neratione sanctorum in reguo coelesti. Sed quia so-
fuit; sed abundantius illis omnibus laboravi, nonego lius Dei est nosse qua3ipse rult, et proprio nutu agit
aulem, sed grtilia Deimecum (I Gor.xy). .unirersa, idep iste laudator operum Dei subito ex-
_ umeelegistiregeiiipopulotuo,etjudicemfiliorum parescens admiratur magnitudinem ejus et subfungit
luorum et filidrum; eldixisti me wdificare templurii dicens:
himonte' stincto tuo, ef in civitate liubitalionis tum Quis etiim liominutn poluetit scire consilium Dei,
altttte, similitudinem tabetnaculi sancti (.-., quod autquispotuerit cogitare quid iielil Dominus?'Cujus
ptwpatastiab initio; et tecum sapieniia lua,qum novit " excellenliam et Paulus obstupeseens ait: 0 altitudo
opeta tua, qttm et affuit tiinc cum otbem terrarum diviliaruni sapieniiai et scienlim, quatri incomprehen-
faceres, et sciebat qttid esset plqcitum oculis tuis, et sibilia suttt judicia ejus, et invesiigabiles vim ejus!
quid directum in prwceptis tuis. Mitte illam de cmtis Quis enim. cognovit sensum Domini, aul quis consi-
sanclis tuis, et a sede mugnitudittistum, ut meCumsit liarius ejiis fuit ? Aut quis prior dedit illi et telribuet
- et mecum
laboret, .ut sciam quid acceptum sit apud te. ei? Quoniam ex ipso , el per ipsum et inipsosunt
Narrat Regum historia quod David rex volens tem- omnia, ipsi honor et
gloria in smcula swculorum.
_ plum aedifieare, Domino prohibitus sit per prophe- (Roni.ii).
tatii, quod fiUus ejus qui sibi succederet in regno, Cogittitionesenim inorlalium timidwsunt, et incertm
ipse templum aedificaturus esset Doniino; sicque providenlimnostrw. Ideo mortalium
faclum est ut Salomon, qui conditor hufus libri esse midae sunt, cogitationes ti=
- «stiiuatur, templum Domino mirificum aedificaverit dentia. quia fragiles, et ideo incertae prori-
hominis, quia anima efus est mulabilis, et
iti Hierusalem; proinde nunc idem rex commemo- caro
eoiTuptibilis, sicut sequens sententia bsteiidit.
raiis beneficia Dei, poslulat ut sapientia ipsius : Gorpus enim, quod
per corrumpiiur, aggravat animairi,
PATROL. CIX. • 23:.
713 . B. RABANIMAURIARCfflEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 716
et iettenti iriliabitatio deptiniil sensuiiitiiulta cogtian- _\-tit ScnpttiTa iiarrelquodforraatis Cimctisafttiiiaiili-
ietri. Et difficiiemstiiiitimiisquw in letfd suni, ei qtice bus terrae, et tiniyefsis yoJatilibus cceli, adduxefit
.iripibspeciu siiiit irivetiiriiuscurii lubofe. Qtiqi•dntetii eaVDeus-ad Adairi,- ut videret qriid vocaret ea, ap-
iii ccelisstttit quti_iiivesiigabil'?]Seiisum auiem tuutii pellayeritque' Adarii tioffiiriibus' suis cuftcta airi-
qtiissciet; ritsi iu dedetis sapitihiiiirii;eliiiisetisZSpi- iriafritia, ef tinivefsa voJaitilia-ebeli,' et oriines be-
riiiim saiiclum tuiirii de ailissiiriis';,et ii ctiriectw.sirit Stias teffafc(Geti.ri). Sed cuiu pfbptef transgfessio-
seitiilw:eoriirii qttisuiit iri terris, ei qum ilbrplaceni fleri) ftiaftdati de pafadisb ejeefus est, eiift'a3rtiEi-:
didicerint holiiines?—Bealus liorrioseinperpavidusest narii istius saecull devolftliis, fuTsftS pef divi-
(Ptdv. xxviii), necteiftpofe aliqufd COgilafe, loqfti liaift Sapiefttia:rii, pef quafti'pfiiftltus coriditfts esty
aut agere pfaesuniit. E cbnlra siulltis fefeticoruiri h"6'cest, Ghristuni, 'fepafatus, 6t-hoC:iridicium est
popttlus coiifidif Ct illaqueatuS est-,- captus prbpriis iftagnoepietatisPmnipotefitisDel,-:quodhoiniiiem qui
sermonibiis; ideo Sciiplufa-dicil: Quiautetri irieitiis pef alieftani s_ia'siofi'effi seducfusItiCidifiii peccatfum,
esl diirw, cbrruel:iri iiialuni (Ibid.f. Gonyepit eiiirii iterftm restaftfafe decr6\ft,- ne opus.sfturiipefiret,*
servo Dei de lerfenis sofjfie, 6t de eosiestibus cauie qftod ad Iffiagiftem et similitudineni suaffi ab' ifiitiQ
Iractare , meritlneiitque scripiohi : Altidrti teiiequw- factuin1,ha"bebat:. Sanabiles eiihri ;fe'citnaitbnes drbig
sieris ; ciiiictti bbriu Deus fecit in temporesuo; ei 'B teffttftirit(Sap: i)-. et qul rilalttiti'riori fecit, ne optis
iiiutidiiniiradidii dispuiaiionieofum, utribri invetiiai sttuift pessiftiurii-fiefet,hoc.estyii&oûs suuniin bo-
hoirioopus; qutiddperdliisesi Deus; tib hiiiio•tisque ad ffiine'mii(IituîiVterifeti.- V-J : r--'-'-'- : -:VV .3
- Ali.hae
firietri (Ecclh fn)V Ef allBr: Appbiui; iftquit,; cbr, -Injustiis til feceMi itimti siiri, pet iratri
riieutri;:rii siitiiri stipieniidiii, ei ihtetiigefeiii'dispeiiP hoiiiicidii ffaietiii^^
saiiorieiriquw versaiiititi teifd;- ethiieilexi'quM oiri^ hoceStf Gairi'deiiotat,- Cfaipef malitiaffi irividisea
riiuiii opefuitiDeinullam vbssit libirio-iriveiiitefdtio^ Deo fecessit, et fratrem siiftffiABel!insftiiiietiiiter-!
iietiieptiitri quwfiuttt sitb stile : et quciriibutriplius la^ ituffi iafiista-neee pereihit. Gujus-piaculivindicta eum
boravit tid qucdiendurii;ianio minus inveniei. EiidiriZsi indiluvio-fiiissetexsoluta, et-Caiif-genefatiodeleta.
dixefil sapieiis se~iidsse,nori- pbterit hivenife (Ecck rursum divma sapientia, pef afftae.faljficamNoe de
viit). Ided"bftfte'liiejdicitui': Q'uwiri.pfd'speciii siiiitln- Setli sfirpfe:de"sCerideiil'eni: ad^fep-afatioiieffi orbis
Venhriusciim iutidre; quce in cwlis duteni siiiit cjuis CUPT filiis suisfeservavii, quodisequehs seuleftiia ita"
iiivesligavit? Sed fte fofte despefatiPhem riobis fa- i-deffionstrat'.:;; -.' .=.;..:..'- :;.;;._ .;;;.,; : j,:.,;., :.:;;
ceret- de: .divihis ifiquiferidisy eohsbl&tibftemnoMs ;, Ptoptef qriodcuni tiqua .deleieniettain:iterhrisd^
de gratia' Spifilus saiictisubfungendo ifafert, di- nabii sapieniia peivcbnteitiptibileMyiiuiri'justiini gu-
cens-:. . . ;' .. : _:'-'- jj bernans. Altiofce,-auiepl sensu' -per5;"coiiteffipiibile
Sensuiii:autem:tuum:qiiisscivit, ttisi itt dedetis _. ligftuiftfustttm gubernaiis sapientia festajiravii ge-
sapienlitim, et iiiiserisSpiriluni sanctum tuum de afc - iras' huhianum,,:quaftdo per passionem' crucis Ghfisti
tissiniis? Manifestum est eniiri quod lion nisi pef totius mundf deleyit' peccaltimy -efadreghi caelesliS
sancti Spiritus gfatiani! divinaiiuriireruftf pftsSftftiiis adifum perduxit sorieni eleclofuifiVSedrfufsurii posf ,
percipere scientiam,, qftia rieiiio seit qua?;sunf iii dilurii ablfttioneftT, quid sapieritia miri opefiseffe-
Jiomine,-nisfspiritus homiriis:qui estiin' homine. Ifa ceTit ednsequeriter sftiifurigil:V~:':.'_. ::Z ;.''
et quaeDei s.uiit nemo*nbvif.nisi;Spiritus Dei1.Spi« : Ewcei iiicbriserisii riequiftm-cutii s'enalioites cbii-
ritus eniin.oronia: scrutalur,- etiam profunda Bei-y Vtllissenf;seivit jiistniri ei servavil' sinequerelci Deo)
ipse corda saoctorum illuminat, et deinyisiljUibusac Sf-iri;filiis'-miWricorditiiH[fofieih'Cu^ddivil-. Pbstquani
coeleslibusiftstruiT, ita ut- iHtellectum*divinaa mafe-- ergo diabolus peT supbfblaffi'ift' chnStftibtiPrie-tftfifs
stalis prp modulp siio percipiantj; eteffts bonituteik seduxitV|enuslitiffiftfliifti!,ft'a;tit;pefiiariiitfaiisgres-
semperamare necessitantur. -,.:'.> sloiiemlingu^cbmmfthiiperdefef unitaleih1,-fttfsurii
V _' ::. :: Dei sapibritia:-Abfaha3' stifperii' aduriafif iri fidei Sua3
CAPUTvn;'; ;. /; ; ; ;. v
feritateV dafiSei iegeni' ef cftltuHiIriVqftb'uriios 'lifei
Qiibd.pei Sdpieriliairi, lioc esiZChristum,suncti sunt,1 se"probarettt, refaces'es'se':culfpfes:;
otriiies'qui piacuetunt' Deb. Quod Stipieiiiia $& dercujus*etiairi
semper cutiiZPattemarieat tinte swbulq','pet qtiaiii semine humarii gehPfis:fedeMptiPrieni-pfoducensbe
inlege, et anle legem,-et'.in_~ Evungelic\omnid bt- nedixit hi eooiiineS ri&tiorieSteri____* et ifa qubd su-
dinaid surii.
perbia- diabolr Corifuditlihmilitas GhfistTpef'gfatiant
Nam pet sapientiam sanati surit quicuttque plti- sham iftnotitia et lbijuel&omriiuniliiiguaffittfitefuni
cueruiil tibi, Doinine,:a principio. Niffic ineipit ex-. adunayitV :: :•• ;::- ;
ponere, quodpersapientiam Dei, hoeest-Ghristum*, - Hwcjiisiitm'a pereiinlibiis'impii'fliberdvti;~fitgieti-
Omiiessanati sunt quicunque placueruftt Deo. ;. letti:descerid'enieiri igtietiiiri PeriidpolimZ,: buj0.iii'ie-
(GAT.x.).Ewc:iilum qui priinus fictus est ti-Ptitre Sthiionium nequillw fuinigabuiicla-cotisttii dcseria
orbis tertarum,cum solus essel crealus,custodivit,et terrayet incerld tempbre:ffuctusjidberiidid'fbbres;ei
eduxit illum a- delicto sup ,. et dedit illi virlutem conli- incrcdibilis- tinimm statts liieiiitjfia fiijitteiitiitii'salis*.
nendiomnia. Bonitate enim conditoris prinjus liomo Sapicntiuriteiiimprcetereuntesrioiitariluiiiiri hoclapsi
crealus est, et in paradiso collocatus _ cunctis ani- sunti utignorarent bona, sed hisipieiiticesuai:relique-
manlihus ordinatione auctoris.sui praelatuserat, ita runl homittibusiiiemoriam,ui itt liis qttmpeccciveriint;
' — flV^ '• im
. . 'Z COMMENT. TNILIBRUM SM>IENTIî LIB.
717
auiemhos qui se ob- .i;pefsectftiOiiii.iis libefafit. et ab; insidiis eofunf ip- ;
nec latete potuissent, Sapleritia
a dolotibus libetabii. Ojiam sehtentiam quo- eontanihiatos protexit, confortatfs ebs' gfatia. Spifi-
setvunt, et s^>efufufae ftiefcedis,-tfttidemque -ri-
daumiodo beatus Petrus in .Epislola sua exposuit de' ftfs sriiieti,*'
Sodoinb-. ctis:hostibiistiriiveifsiS:-,;victofes felicissimos: ad fe-r'
fuslitia Dei ita scribehs: Civitates, iriqult,
eversioiie ^riiihi a6iCTiffiifi;pefdtixit;: ii't ihf pefpStftaiifer latides^-
rum.et Ggiiigfrhmotumincitietem redigens
actunsurii. pb- sflii: dicbfeiiti cu|us bpe Se sefVafb^sVacsslratos sci-
d.amnavit,.exeinplum.eoji-um;.qui~iiiipie ' refit: "
nenZs,_et_jtistuiii\LotlipppfessUi^ injusia ;; ; ";'" ;"-;': ,"'V'''"V '".'„""
cgnversalioneeripuZit.;AspectnZeiiiinet.qudiiu jusius. ' "Ewciielidiittitijm^
toribus liberavit eum ; 'descendilquecum itlb iri fo-
eratliqbitans. tipud eps, _qui.de' dieiti;dierii.driimarii '
eiiiivhicuBs iibri defeliquit iUuriiyddriectiffet- '
justatn iniquis opefibus cfuciabqnt. Novit Deus pibs vediw, eos qui
de ieiitalioite. eripere,- impigs vero in dieni judicii retiiii icepifuM regni, el poieritiam tidvetsus
cruciandgs reservute, etc.fioisi, eriiffi hisloria, quo- euritZdepriitiebdrii,-et'riimdiceiosieiidii.,qui'riiddrild-'
Histo- _
modo ijeus ignefti irijSltiri Pefttapdlim , ei civitales.' vefurifiiluiii,eidedii:iUiiiuriid^^
et post-
peccatrices fusta ijltiorie danjftavit lerrainiqfte ubei- ' ria quideM Jbsejpli patriafchae caluhiriiasy
rbnam iri soliludiriem fedegif. ftf ifuctum. ceftftift . modufti feiicitateift fidetuf sbiiare, qui vettditus a
ultra non referat, ostendeiis quod anim* damiiafaeJEf ffattTibtiSdeductiis est in -^gyplriin. ibiqttepfopter
L accusStibrieriiVdohiiriae mlssfts est iri cTarcerem,:uiide
in gehenna sine :ptjmitefttia3:ffftctuitt aeternphiar-
:
debtint. Nam qubdLblhiiidefiigiente atquead-mpn- pfopfef cpiijectftfaiii soniftiofftui f ugstt; Pbafaoiiis
cohSlitriebaiuf. Sed sicut".
tgs tendertte, fixpf ejus, eb qubd aspexefit reirb educttiS,*pfiftceps jEgypti
necin ccepiotransitu persererayerit, rersa in statuaip. illftmsapiejitia Deilibefavit ab hosiiuift niaiiibtiset
salis me.moralur, .myslice hos admonef iit qui pef doriiiriatpferii-feffae constittiit, ita et specialiter san-
subli-
gratiairi Dei f egenerati adfetefhain rifani focati su- ctbsfriaiiyres de poeftiSpersecutofftiri erueiis
aeterriafruentes
mus, retro a'dreterem hominen. non respiciairius, et mavit in regfio coelesti, ubi claritate
ih media vi.aut siuHi remarieanius. Quodverb eadem fudices veritiiri sunt cuni Cbristo hostium suorum,
uxor respicieris femansit, Vet in saje eoiiversa esf, ftt eospTP sceieribftS sttis et mendaciis poeftisdepu-
: <:_ ;
exemplum praestat ad coridiriierituiiifideliuni, unde teiit aetefftis/
alii saliantuf; natiinec illud facuit Ghrislus dicens". v - e^puf Yiii.
Meriieiiloteuxoris Lotlt, scifieet ftt ftos taiiquam sale Quod ipse eduxeril popufujriIsrue*ae Mgtjpio, juxtd
coridifet, ut Bon tahquaiiii-fatui liegligeremus', sed quoiuni iijpuin saiicios'iiiaiitjtes liberdvil ' de iriiindi-
.
prudentes cavetemus, boc eftirii et illa adirioriuit, : persecutidtiibuS.
; cuffiiri sfatuaffi; salis corivefsa esi. Sapientia autem u Hwcpopulum justuni; ei semett sineZqucfetd,libe-
Dei eos qui se obsefvauit, _f curictis dolofibtts li- favit dridtioiiiiius'qum illum deprimebtint. intravii in
berat, et in qftiefe pacis aeiefriaepeipelftalitef coft'-' riiiiiiiutiigeivi Dei, el stelil cqiitra reges hbffendgs hi
servat. portetitls' 0 signis. Et feddidii jiistis riiefcedem labb-
IIwc autetti prbfugum ird frdtiis jusliiriidediixit pef rum subtuiri, et deduxit ilios in via tiiitabili, ei fuii
vias iecias, et osteri&itilli: regtmrii.Dei, et dedil illi illis in velatiterito diei, ei in luce steliurum pefno-
scieiitiatiisuncloriirii: lioriesiriviiilltimln Itibpfibiisel ctem:' tiarisiiiUi illbs pef iridre Rubfiim, et tfdnsve-
cbmpleviilabores illiiis: Iri fruiide eircuirivenieriliutii
~ xlt illos pei aijuativ riiiiiittiri.Iiiiiiiicbs'aulerti illoruiri
illum uffuiiitli, et lioiibsturri'fecit illiini. Custodivit deiriersii iriiriate, et ab alltiudirie iriferoruni eduxii
illuiri db inimicis, etM. seductdfSus -tutdviiiiiuiri,'et iiios. Ideojusli itileturii Spolia impibruiri, ei dectih-
certtimen fotle dedit illi iit viiicetei, et scitet qiibiiititn taverunt, Domirie, nonien sunclum iuiirti, et viciricem
dintiium poteitiiot est sapientio.^HicloCuSlicet ad Ja- itturiuitt'luatii:luiidavefiirit paiitef.
cbh patfiarcliam Speciaiiter fiixta historiafti" pefti- : ef semCri siiie (jiiefeiaVappellaf
PQptiliitii fustum
iiere videatftr,- qui Esau fratfeni sutim fugiens, ad popiilurif1Israeiiticum, qui de seniine"patiiaf chafum
Lahan avuncttlttttiSuum in MesopQtamiamperrexit, nriius, Dei cultof exstitit, sed*ali iEgy-
^descenderis,
ubi iti ilinere pef sonitiiuih scalauf erectaiu yidit, et ptiis ac caeteris riatibriibus opprimebatuf,
p6f dtica-
angeloS fierpef eairt 'deseeftdehtei' et ascetidehfesV fuhi Moysis~'eiAafbif inde liberatuS', et mlfabilibus
ipsumquein Dbriihium,itinixiitiv sculw dicenleirisibt: Dei sublimatiiS est, llbe 6St, per fratiisilum marls
Ego siittvDoniinitsDeits Abtdhaiii patris iui, et Detis Rttbri, et per nubis pfotectioiiem in die, splendo-
Isaac; ierrairi; hiqua dormis; dtibo Hbiet semitii tuo Temqiie igtiis iri nocte, ef caelefls ffiiractilis
quae
in
(Gen. xxviii). Vefiiensque Mesopotamiaffi Liam ~apud eos in deserto abfthdantissiirieVfiebant. Mv-
et Racjief filias ariiiiciili stii m coftfugiuih accepit,' sfieeautefti Dbffiiriuselectos Subs iibefat d6
perSe-
pfo quibiis et ores; ejuS diutissime paril. Sed quativ- querititirii ffiariibfts, et pef mifacriloftinf cdfuscallo-
vis-eiimille mefceder sua pef ffaudem-prifare nite- ':.ueta ieffef advefsaribs,
datqiie sbfvis^siijs Sapibn-
fetur-; lllaesus;pef Dei sapieMianlHservatusCSI_ af" tiiim. Cuiiibii-potbfiirifrbsistJefeefcbrilfadicefb 601-'
quein patfiaiti. ditatus Opibus validis rediiClus; G6- ries advefsarii iiiorurii'. ijride et' coram et -
riefalitef autera ftixta allegofiani'ad sanctos mafty-: . p'6testafibti'sisTiiismuridf asslstunt fegibus
res pefliiiet,-quoS:difiiiii sapieiitia; eiifislus videlicef litef loqtieiVtes'vefjjuiii impavidi fiducia-
Dei, et per passiorienf maf- '.
Dbmirius nostef suamisericoTdia, a cunctis liostiiiift' tyfuiri pbfvehiuttit.
acVpfaemiacCelestis fegrii, uBi;
719 B. RABANIMAURI ARCIilEP. MOGUNT.OPERUM PARS 1. 720
perpetuo et siue fine deeantant laudes condignas A sed uncti sumus oleo Spirilus saucti, et quia nos
regi et liberatori suo : gralia libertatis uttxit, dominaliopis daemooicae
fu-
Quoniam sapientia aperuit os miitorum, ei. linguas gum putfuit. -
inf'qiitium facit disertas. Manifestum est quod sine Per quw enim pwnas passl sunl inimici illorum, d
sapientia Dei humana mens aliquid digneexcogitare, defeclione potus sui, etin eis cum abundarent filii
vel os proferre non potest, unde ab ipso solo quae- Israel, Iwlati sunt. Per liccccutn illis deessent bene
rendus est sobrius intellectiis, et facultas sani elo- cuni illis aclum est. Nam pro fbnte quideni sempi-
quii, qtioniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt tettti fluminiSyhumanum sanquinem dedisti injustis:
orania. . ; Quicuiniiiinuereiiturin traductioneinfantiuinocci-
;(CAP.xi.) Direxit opera Ulorutnin manibus prophetw sorum, dedisli illis abundantem aquam insperate;
sanciiilter feceruntperdeserta qtiw nonhabilttbantiir, Zostendetis pef sitimqum tunc fiiit,:lqueiriadinoduni
inJocis secreiis fixerunt casas. Prior populus ex Mgy- tuos exaltares, et adversarios illorum necares. Gom-
plo egrediens ductu Moysisper.deserta gradiebatur, memorat beneficia Dei, quae priori populo per lni-
et irt locis inhabitabilibus labernacula fixerat, sicuf seiicordiam divinam collata sunt, quando sitientibus
Pentateuchi narrat historia: ita et nunc sequens •eisde pelra aquam produxit, et abundanti potu
populus, hoc est Christianorum, per ductum prophe- B ipsos refecit. Sic et e contrario narrat pcenas qtias
tiae in deserto islius mundi graditur, quo perveniat " inimici illorum passi suntin iitterfectione primoge-
regnante Ghristo ad patriam regiii coelestis. Quod et nitorum suoruffi et varia clade quaefusto judicio Dei
Pelrus apostolus manifestat dicens: Hubetnus fir- super eps venit. Mystice autem designat quia popu-
miorem prophelicum sermonem cui benefaclis allen- lus Dei et cves pascuae ejus, quas summus paslor
denles, quusi lucernmluceiitiin caliginosoloco donec pretio sanguinis sui redemit, silini suam restinguit
dies elucescut, et lucifer orialur in cotdibus vestris fOnlerivenlis aquce, et persecutores eorum aeterna
(II Pett.y). '"• *,. egestatc deficientes morli tradentur perpetuae. Huic
Slelerunt contra liostes, et de inimicis se vindica- loco illud simile est, quod per Isaiam proplielam,
vefuni;silieriinl et iiivocavetunt le, et data esl illis de : contra adversarios suos Dominus loquitur dicens :
petta altissima aqua , ei requies silisde lupide dttro. ~ Ecce (servimei cotnedent, et vos esurietis. Ecce servi
Quid autem illa petra significaverit,- de qua bibe- mei bibent, el vos silielis. Ecce servivnei Iwiabunlnr
banl Israelitae, Paulus testatur dieens : Ribebant elvos confuiidemini. Ecce servi inei laudabunt prm
autem de spirituali coiuequenleeos pelra, petra autein exsultatione cordis, et vos clamabitisprm dolore cor-
erat Chtislus (I Cor. x). Haecpefra, virga crucis per- dis, et prw contritione Spirilus lilulabilis (Isai. LXV).
cussa, quae in manibus, boc est, scripturis prophe- G Potus autem ille hic accipiendus est, qui orietur de
farum prieiiuiiliata fuit, effudit aquam viyam qtiae fontibus Israel, quem quibiberit habebitiii sefon-
replet omnes electos etsalietate reficitaeterna. Unde tem aquaesalientis in vilain aeternaift,quftmet Sal-
ipsa Yeritas ait : Qui silit Vettiut ad me etbibat, et I vator in regiioPalris se MMlurum. cum appsiolis
de ventre ejus fluent aquw vivm(Joan. vn). Et alibi: poUicetur, qui kelificat cor hominis, ita ut bibenles
Qui biberil, inquit, aquuin quam ego do, fiel in eo possint dicere vReati qui esuriunt el sitiunt justiliam
fons aqtiwsalientis in vilum miernam (Joan. iv).. Hasc (Matth.x). Et mater Domini pjena Spiritu sanclo
ergo pelra ideo dicilur altissima, quia ift ea conti- prophetabat: Esurientes impievit bonis, qui prius ci-
netur gratia Spiritus sancli. largissima ; ideo Iapis bum Domini non habebant, et diviles diinisil inanes
durus, quia firmus est et stabilis, siiper quein omais (Luc. j), qui dati sunt pro sepullura ejus, et quem
sapiens acdilicat domum suam ut nulla tempestate prophetam promiserunt, respuerunti De qujbus ct
movcatur. De hoc et Moyses in cantico Peuterorio- in alio loco Psalmista decantal: Divites eguerunt, el
mii ait: Suxerunl metde pelra, el oleunt de firma esurierunt (Psai. xxxm), id esi, pupulus Judaeorum.
petra (Deut. xxxnj. Nusquam tale aliquid circa M- Qui auiem Dominuni qumruiri, id est, turba genti-
storiam legilur ; si tota Yeteris Testamenti series . liiim, non egebunt omni bono. Gumque servientes
rccciisealttr, pusquam de petra mel, nusquam popu-' v Chrislo, et credentes ei loslati fuerint et laudaveriiil
lus ille oleum suxit. Sed quia juxta vocem Paulipe- Doffiinumprae exsullatione cordis et gaudioi tunc
tra erat Christus, mel de pelra suxerunt, qui ejtis- illi confundentur videnles in suuni locum alios sus- ;
dem Redemptoris nostri facia et niiracula viderunt. cipi, et clamabunt prae dolore cordis, implentes II-
Oleumvero de firma petra suxcrunt, qui efTusione lud, quod scriptum est.: Ibi erit fletus et stridor
sancti Spiritus post resurrectioneiii ejus 'ungi ffie- dentium (Mallli. VJII), quando steterhit agni gen-
ruerunt; quasi ergo in firma petra mel dedit, qtiando lium alque f ustorum ad dexteram, "et haediJudseo-
adhuc morlalis Dominiis miraculorum suorum dul- rum atque impiorum a sinistris, aliis recipienlibus
cedinem discipulis ostendit, Sed iirma petra oleum aelerna pra^mia, aliis supplicia sempitema. Conlritio
fudit, quia post resftrrectionem suam factus fam iniT autem spiritns prae dolore cordis intelligettda incon-
*
passibijis per afflationem Spiritus doniito sanclae un- scientia peecatorum, fuxta illud quod scriptum est
ctionis emanavit. De hoc pleo per prophetam dici- Cognoscent cftantes spiritu iiilelligeniiam (Isai.
fur : Computrescitjugum afacie olei (Isu.x). Sub xxix), el cot coiitfitum et humiliatum Deus iion de-
jugo quippe tenebamuf daemoiiiacae dominationis, spicicit(Psal. h). Conteritur spirilus quando elevalur,
.731 '-.' COMMENT.IN LIBRUMSAPIENTIiE. — LIB. II. 722
quOd derege iniqiio Israel scTiptimiest: Induravit A' xxix); sic enimeruul prhrii novissinii, el iiovissimi
Dominus. spiritum ejus. Et de Babyloriiorum prin- pritni (Maitli, xix).
cipe, quando elevatum est cor ejus. et induratus est Duplex enim ilips accepetat tmdirimet geniituscum
Vspiritus, nt superbiens , diceret: Hwcest Rgbyloti, ineinotia ptmteritotum. Cum eriim audiferitpetsuai
elego feci eam{Dun.iy). tofriientabenesecum agi, commemotati sunt Domi-
'-". : CAPUT IX. ';'-[- nuniyet admitanies in fiiiem exitus. Qttem enitn ii.i
••',_ -
Seqititurui supra. expositioneprava projecluni deriserunt; isii silicriies,
Cutiienitn lentati sunt, equidem cum misericordid in fineni eventus Inirali sunt. Duplex est tasdiutti
disciplinamacciplenles, scieriiiil qnemttdmodumcum, impiqrum, qttando praeteritorum maloruffi recorda-.
ira judicaii impii tbtmenta paterentut. Qui Yeteris tip rion mintiitur, et praiseritium tribttlationiim teni-
Teslamenli lectioneffi diligenter inspicit, facile agno- pestas augetur. Unde nec in futuro spem .habent
scit quomodo Deus Israelitas ssepitis peccantes pla- remedii, quia licet .simulent peccatoruifi poeniteft-
gis dignis corfipuit, et itefum poenilentes opporluno: liam, nulluhi tamen habeiit sludium suaeemendatio-
solatio fovit. Alienigeftasautem, hoc est, J^gyptios nis : sic de Judseis in Psalmo LXXIX scriplum est :
alque GhauanaeoSjtanquam indignos misericordia Cum occiderei eos, tnnc requirebunt eum, et conver-
sua judicans, dura vindicta exterttiittavit. tfiidese- B tebanlur ante tucem, et veriiebant ad eum, eimeino-
quitur . tati siiiit: quia Deus adjuiof eotum est, et Deus ex-
Hos quidem tunquutn pater adtnoneiis prbbasli, il- celsuslibetatpfillorum esi. El dilexerunt euminpre-
dos tiulem taitquam durus rex inlerrogans condemna- suofet lingua suamenliii sunt.ei, cor autein eorum
sti; absenlesenim et prmsentessimiliter torquebanlut: iion erat tectum cttm eo, nec fides habila esihi lesla-
Quod dicit absentes-et praesentes similiter torque- meriio ejus....
bantttr, aut hocfuxta hisioriani sigrilfic.atquodnon Non similiter justis faciens. Quarc noii facit illis
soluffiiUi jEgyptum qui praesenles erant euffi Pha-. siniUiter ? Quia non peccant ajqualiter. Sepliesenim
faone coram Moyse et Aaron decem plagis peycu- cadit juslus,- et tesurgit : hnpii auiem cottuent in
fiebaiittir, verum eliam caeleri omnes, qui pef lotam intilum (Prov. xvm).. Nam impius cum in ptofuitdum
terrani .^gypfi habitabant similiter pftniebantur; malorum venerit, conlemnit. Unde subjungitur :
=aut illud quanido non tanlum hi quos Israelitae fe- Pro cogitationibusautem ittscnsatis iniquitaiesUlo-
centi clade pef siugulas civitales peremerftnt pce-: rum. — Secundum dutitiatn suatn ct cor impmnilens
" nas
suslinuerunt, sed et omnes geptes terrae Clia- ihesauriztmt sibi irtim indie itw eirevelaiionis jusii
-naflaeoniffiaudienies ulique Tietoriam populi Dei, judicii Dei, quotiiam cor durum male hubebil (Rom.
et; signomm potentiam,. quas in eorum educlione ^ n). In novissimo putula sunt derisoribus judicia et
Domitii nulii fiebaiit, nietu eorum valde terrebaB- peccalores perseqiieiitut maium, justis autem retfi-
tur : quod et rerba Raab meretricis ad exploratores btienlur bona (PtOv, xin).
Jostiae prolata ostendunl: Nbvi, inquit, quodtradi- -VCAPUT.X. .:'.
eterit DPminiisvobisierram; Meiiini irruit in rios ter- Quod in detinqueniempopulum, dtim peccatet, itnriii-
ror vester, et elanguerunt omnes habilatotes lerrw. setitbesliqsulltices,
Audiviittusquod siccaveril Daminus aquas matis Ru- Quod quidatn ettantes colebaritmullos serpenies
iiri adieslrwm hitrpitum, quundoegressieslis ex JEgtj- et beslias siipervacuas, immisisliillis multilitdinem
pto, etcjuw fecerilis dttobus AmotrhceOtum regibus miiltoruni animdlium in vindictam, ul scirent qnia
qui etaiit traiis Jordanem, Seon etOg, quos ittterfe- - per quwpeccat quis, per hwc et torquelur. Non enim
-cistis.Et hwc dudienles pertimuiinus, et elanguii cor impossibilis erat oinnipolens manus t«a,- qum cretivit
-npstrurii, nec remansit in nobis spiritus ud iriiroitum otbem terrarum exmaleria inVisa,iinmitlereillis mul-
vesltuiri. Dominus-eniiii Deusvesler ipse esiDeus iri litudinem ursorum, aut audaces leones, aut novi ge-
ewlo sursuni, etin terra deotsum (Jos. n). Sed licet neris ira plenas igiiptas besiias, atit-vaporem ignium
hsc apud pribrem populum tehiporibus legis age- _ spirantes, aul funii odoremprofetentes, aut horreiidtis
Tenttir, nort tameri versa vice Judaei, qui incamalio- ab oculis schitillas emittentes : qutirum non splum
iiem Fiiii D6i sperttebant et pfaedicatioiieni ejus re- Imsura ppterat illos exterminare, Sed'et aspectus per
cipere iiolebant, norisolum intra palriaiii, sedetiam thnoretn occidere. Sed et sine his uno spiritu poie-
per uftiversuiri orbem terrarum vagi et profugi va- rantoccidi, perseculionempassi ab ipsis factis sitis,
riiscladibus tofquentur, et geiites quse recipiebant et dispefsi per spiritum virlulis tuw. Dighum fuitiit
fideiii Dei, et converSi stuit a siriiulacris suis ad qui pro creatore crealurara venerabanlnr, unde
uiiius Dei verum"cftltum, quaftdo delinqimnt patef- quaerebant opem, ittde habefent ultiopern. Pugnat
ham CQTTeptioneift suscipientes, nunquam a iniserir enim pro eo orbis terrarum- eonlra insensatos. Sed
cordia Dei fiurtt exlorfes; haecest eommutatio dex- quiain Mstoria Yeteris Testametiti hae species ignp- •
terae Excelsi,Vtitqui diidum fuerunt caput, nunc tae qftaenumerantur bestiarum nusquam inveniuii-
sint catida, et qui dudum cauda, nunc fiunt caput. tur alihi 6xpr6ssae,ita ut ialia portenla puuirenl pee- .
Coiiversusest Libaitus hi Cheiinel, el Chermel insul- catores, melitts ad spiritualem' sensum transfere-
ium reputalus est.Justus est Dominus in omnibus nius, ut intelligamus omnes idolorum culiores, e.t
Vtis suis, et sariclus ih omnibus operibus suis (Isai. hsreticos aique schismaticos, qui errorum suoriim
723 B. RABANI MAURI ARCHIEP. JtiOGUNT. OPEIUJM PARS I. 724
sectas pro veritate eolimi, a spiritualibus bestiis, _/y Consurge, consttrge, induere foiittudinem btacltium
hocesl, ah immundis spirilibus digne punicudos, Dontini. Consnrcjesicttt in diebus anliquis, in genera-
a quibus Prophela oral ut fideles auimae diviiia. gra- iionibus scvcnlorum. Nunquid non tu pcrcitssisiis«-
fia Jibei-entur : Ne tradas, mquif, Domine, bestiis- ' perbtim, vuhterasli draconem ? clc. (160?.LI). Loqui-
atiimas confilenteslibi (Psnl. ivxtx). Quorum ctaspe- turpropheta ex persona populi ad brachiumDotniiii,
ctus tennbilis, et ati'ocitas fiimia, el furor est iiu- et ejus depreealur adveiUum, ut qui per raulla sae-
mciisus, quia eorum loia inleiitio esl lmmanum ge- cula sancfos suos de periculis liberavil, et jam prae-
nus odiis prosequi, cl crueialibus iiiferni secum ior- ' seiitialiler veniens clcctos sucos ab hostibus de-
quendos redigi. Sed qttia Dcus iieminem injuste fendat.
damnat, nemincm indebite poenis suljigit, ideo sub- CAPUT XI.
"ungitur :
Sed otnnia in mensura. numero et pondere dispo- Gmuipolenliam Dei laudat quod ante etsmvisibiliact
suisti. Quia omnia secundttm vej-itatem, judicium et invisibilia lanqnam gulla toris et ianqitam momett-
tuiii stalerm sunt omnia.
justitiam facit, ncc cst aliquid in operibus ejus, et
in faclisinordinatum seti inconvenieiis, sed omnia Quoniam ianquam momenium stalerm sic anle tc
fudicia sua summae aequilatis libra moderando tem- - est oibis letraruin, et tanqitam gutia totis sntelucani
perat atque disponit. Polesl et haec seiitentia ad qum dcscendit in lerruin. Huic sentenliae similc est
creattirarum omiiium conditionem transferri; quia .qiiod in Isaia legitur : Ecce genles qtwsi sliilu silvlw,
creator oranipoteiis omnia opera sua q.uaeab hiitio et quctsimomentum slateiw repututw sunl (Isai.XL).
condidit, certo liumefo, mensura, et poudere erea- Etpaulo post: Omttps, inquil, gentes quasi nonsint
vit. De quo scriptuni e<si: Qui niimeral multiindi- .sicsunl coram:.eo, el quqsi nihili el-inanerepulaiw
nem:siellarum,.et oninibus pis iiqmhtq vocttt (Psal. suiit ei, Boe inteUjgi ytijt qiiod mefts -et' ralipfilseii-
CxLVi).Hjnc et in Job ita legitur : Ipse ettim finem ..sus Dpjpfii per qftem,facta sunt.omiiia,.el.sInequo
mundi iiiliieiut, et qinnid qum sitb cwio snrit,'respicii, -factuftir.esfnihil, iljesit de qup in psajmis caiiitur _'
qui fecit venlispondus, _etuquas appendit ntensurti, . Yetbo Doinhiieceli firittpti sunl, et spiriiu:pris,. ejiis
qutindo poriebtitpluviisiegem, et viam procetlis soriaii- oiiinisvirtus egrutn {Psql, .xxxii), Omftes_gentesquiB
libus (Job. xxviii). HiiiC 61 per qttepidairi dieitur : Jion noyeftiiit creatprepisuiim, siveupiversftmmor^
'Offiftia quaecimquea priifiaera f erftiri riatftrai con- .tajiuift, ad cpmparatiofieifi JOei qtjasi stilla . f-jiftlas
structa sunt, tiumerorupi videiitur f aiiprie formata, j,tifit,etquasimomentum, statefae^.qnpdleyipondefe
boc etiim fuit principale iri aniirio condi.loris.exehi- r, in partem -alterain decJiDatui',_et quomodogutta r.p-
plar. flinc ejiilft qualftof "elemeiiforuiifm.iiliitftdorou- *' ris anteMcapi quae oriepte,s,Qj,efacile siccatuf, vel
tata est, liinc temporhffi yiees, lliiic motfts aslro- .quo.iftQdo si de s.itula stiUa modica fjua.t_. poria.nte
rttm CoaJiquecOnyersio. Quae"cuffiita sint, ctimqtte Tiegligitur, ita ujiiyefsa gentiiim jnftjtitudo c__e-
omnium stalus liuinerorum colligatione iingatitur, lesli splendpri, et sup.erftis minisieriis, alqpe-an-
eum quoque numerum hccesse est in propria sem- .gelorum multitudini coniparata^
pro nihUo ;d_u-
per sese habeiilem acqualiter stihstanlia permanei'e. ciiuj-.
Quis crgo bane fiiensuram, hunc iiumcrum el hoc Sedel miseretis omnium, quia omnia poles, et dis-
poudus Dei sufficit comprehendere, ut constitulio- simnlus peccata hominum propler pmnitcntiuin. Po-
nes ejus universas in his tribus definitioiiibusvaleat tenlia ergo Dei mista semper bonitati, licet nullius
enarrare? In mensufa puto quod eonstei qualitas, in sil indiga, iameti opus suum in hominibus proptcr
numero quantitas, in pondereralio. Ilaec peraequata dclieta non dcspicit, sed per pcenijentiam iijdtilgeii-
in fudicio et misericordia Dei constat, quia in his do a peccaiis abluit, acpictale paierna ad se recol-
dnobus terminis sanclis coiiclusa sunt,*in quibus ligeiidum fovet ac uuirif. Uude suJjfungitur :
pcr haecmuiidum constituil, gubemat, ef fudicatu- Diligis enini omnia quw sunt et niliil odisti horutti
ITISest, in his Deus judex fustus comprehendi 11011 Q quw fccisli, nec enim odiens aliquid conlutisti. Quo-
polest, non potcsl reprehendi. Omnia ergo quae su- modo aulem posset aliqitid pennanere nisi tu voluis-
perius diximus, vel dicemus in clausti*ohorum trium ses ? atit quod a le vocatum non esset, conservarelur?
nobis iiune abscondita latent : quae solis clavibus parcis autem omnibus, qnoniatn lua sunl, Domine,
fudicii et misericordiao Dei func reserabuiitur, ul qui atiimas amas. Bonus opifex bojium opus diligil,
sciantur, quando in adventu DomiHiilluminabuiilur, serval ac regit, el ideo si quando hominuni infirmi-
ut laus unicuique sil a Deo vel poena. las a via verilafis peccando declinat, soslinet in
Multum eniiii valere iibi soti supererat semper, el multa palienlia sua exspcelans eos per pGeiiilentiam
virtuti 'brachii tui quis resistil ? Omnipolenli nihil conycrfi in melitts. Unde solemsttum otiri fucitsuper
impossibile est, unde ei nemo resistere potcst; in bonosel malos,el plitilsuper justos et injuslos (Malth.
voluntate elenim Domini universa sunt posita, et v). Qui auteni patientia Dci abutuntur, ncc sii po3-
noii cst qui possil resisterc volunlati ejus. Omnia niteiitiani coiivertiintur, fusto judieio ipsius dam-
quaecunque voluit Deus fecit in coslo et in lerra, in nanlur, quia justus Domintts et jusliiiam dilipil,
mari et in abyssis. Brachium ergo Domini non aliud cequitalcmvidil vultus cjtts (Psal. x).
quam unigenitus Filius Dei, cui per Isaiam dicitur:
52S COMMENT.IN LIBRUM SAP1ENTL£._—' LIB. II. ." 7-26
CAPUT 301. A mtilta ibi' eyeriiTe"posse in vindicta peryersorum,
.
ConfitetufSapientiaquia Spirittis sancûs§uayis esl jn- quae'scriptof historiae pef fdtum tiOn curavit ex-
omiiibus,qui bpna Del disli\ibuitiri uriiversqprbe. primere, vel hiagis tropici focutione yespas hic po-
0 quam bpnus et suavis est, Domine, spiriius iuus ;sitas pro ferToribus qiias Israelitae pttgnantes gehii-
"in oinnibusi Ptopter quod hosqui exerranlpartibus, bus Circuiftquaqueingerebanf. Fama ehini illoriim
corripts, ~elde quibuspeccqnt admones, eialioqueiis hellorum, qiiaeDomifti-vlftttte'peracta sunt, acfttis-
]it, relicta malitia eorum, cr.edtintin ie, Domine. ;siniistimOris; aculeis parentmm cordapungebant,
'
Suavis est enim spiritus Dei, quopiaip ipse est amor ita ut in eis omn6m vigofeni resisiendi fuuditus irt-
Dei, ellargitor tdtius bopi, ipse corripit homities, terimeret, et hoc tandiu quo usque illi culturam Dei
quia eos quos replet corripere facit peccafttes, sic- fideliter exhUiueraiii. Postquam autem peccaveriiiit,
iit ipsa Yeritas m Erangelio discipulis ait: Egove- et Deo servire riegiexeTtitit,traditi sunt in mantis
ritatem dico vobis, expedit tiobis ut .ego vadam. Si inimicorum, ita utqui atttea fuerant illis subfeeti,
enim 'iion tibieto; Paraclitus iion veniet ad.vos; si \postinoduffisuperiores essent efFectf.
auteiri abierO, miltain eum adZvos. El cum venerit ~ Quis etiim clicit libi : Quid fecisti? aut quis stabit.
ille, argttet munduni de peccato, et dejustitia, elde contra judicluiniuum? aut quis iti conspeclum tnum
jndicio. De peccalo quidein, quia not.i credunt in me. &yettiet vhidexhiiqupfum Iwminiim? aut quis httpitlu-
Dejustitia vero, quia qd Palrem vado etjum non yi- bit tibi, si perierint licUionesquas tu fecisti? Nec
debitis me. De judicio .auteiii, quia pfinceps hujus enini est ulius Deus qutim.tu, cui eura eslde omni-_
inundi judicalus est_(Jotin. xvi). Beattts hoffio qtii bus, ut oslendas quoniantZnon injuste judicas judi^
liujus magisiri audit rocetti, et obedit mapdatls, 'diciuin. Nequerex nequeiyrannus iii conspeclu tuo
quja possessor futurus erit regtii coelestis. inquirenl de his quos perdidisli. Mamfesta ratione
Iliosenini antiqupsiriliabitatotesZterrw sanctw tuw Pstendit quol nullo niodo creatofi imputandum est
qttbs exiigrruisli, CjugiiiattiodibiliaPpeta libifacie- <quodcreatufain suairi secundirai prdpfiam disponit
-bcinipet medicainina et sacrificia hijusta et fiiiorum Vroluntatem. lii voluntaieeiiim ipsiusuttiveisa sunl
' subruitt necatotes sine niisericordia, et Coinestb- -posila, elnori est qui possit resistere ejus volunlali
res viscetum hotriirium, et devorutofes sariguinisa {Esther xiii). Unde per Paulum dicitur-; 0 liomo,tu
' medio sactainento itto, el auctofes
parerites ariimq- quis es qui fespaiideds Deo t Nuitquid- dictt figmeii-
rum Inauxiliulatum -perdere voluisti pefiriaiius pa- tuni ei qui se fiitxit: Qiiid irie fecisli? An non habet
• rentriinnostrpriim,ut digiiam perciperent
peregiina- polestatemfiguhis iuliex eadem mcissa fuceie uliitd
tionem pueroruiii Dei, quw tibi briiniuin cltqtior est quidem vtis iiflionotem: aiiud vero iticontumeliam?
'leria.Sed et hisidnquam homiiiibuspepercisti, el ini-.x ,y'|Rom. ix.) Ex IpsP eolift 6t per ipsftfti, etiii IpSO
sisti antecessores exercitus tui vespas, ut illos parila- . stint omnia : sed fuslus est'Doriiiaus in oninibus
ihri exterminarenf. NPII quia hnpotens eras in bello vils sttis, et sauctus 'iif omriibus operibus suis. Uftde
._-subjicereimpiosjuslis, aut bestiis swvis, wtit verbo ket seqftitftr:: .'
'
duto sitntil extenniriate; sed patlibus judicans dti- Cuin ergosisjusius;juste omnia disponis : ipsum
'baslocum pmnitentiw, lioii ignotans, quonium ite- cjuoque qiii ngn debet piinifi, condemiiate exterum ~
quutn estnuiib eotum; el naiuraiis nialiiiu iitorum, wslimas a iuavirtute.-VIrtus enim tua juslitiw ini-
et quoniam non pbierai inutari cogilatio illorum- in tium est :et ob hoc qUodpmniumDotriinus es, omni-
perpetuum. Semen eiiitn eral malediclum ab itiiiio ; bus te parcere faeis. Qui(i*estquod =euraqui non d6-
nec iimens aliquam veniairi ddbas peccalis illoruttt. fjeat puniri eondeinnet, cttm ipsa coiidemnatio eerta
Coiiijftemoral historialiler, quprriodP septeta geiiles, «il punitio-; sed hic punire pro corripere posuit, ae
qua; ierram Chatiana3oTumpbssederaiit propter iit- "si diceret: Euni qui'.hoii Tecipit correptionem assu-
fidelitatem etitijustitias qttas operatae surit, de locis •riief cofrepiioriem, fustecoftdemnat in igneni aeter-^
suis Dominus ejeeil, ei filios Israel cultores rideli- huffi, qui cxter est a peivirliite, hoc est, iridignus
•C6t npifiinis sftiinlocuni eOruftiinlroduxit.Iilystice _. dirina" pietate. Virius eriiiiiDei justiiim hiiliumesi;
autem septem gentes illae iiequissiiiiae signiiicant quia fudiciuni Dei sir6 iri cOrreptiPne eleclortim,
finlrefsitatem \1ttoTuin quaepdst pftevaricatiftnem slve ih condemnatione tepToboTumsuifima aequil.atis
priirii hoffiinis possidere coepefunt genus huhiaiiuni. perfeclip -est, etideo per fioriitatem «uani diu diflfe-
"sed pef gratiaffi Christi expiilsae sunt a fidelium rendo suspeaidit fudiciiim iut plurcs habeaf qftibus
"ijordibiis, ac sacfarum virlutum ibidem intrQdftcla reddat heiiefieium. Qiiandoenlin sttpefbiens Vcrea-
'estnuffierositas, -qftatenus efectis d6 lerra anima- tura erigit se CofttracreatQrem^suftiii,rtihil vult sflb-
Tufti jpef EvangeUumGhiisti ppssessoribusiiefandis, fieiefus dominio, justaeaifii-punit riftdlcta, fte ri-
•fcabitatoreslegitimi,hoe est. rhiutum ffuctus *ope- iealuf CPiitTa opifieeffiVsftjim praeralere' faetura.
i*ante Splritu sancto germina ibi proferrent -rHalia- Potest ethic loeus adipassioneffi Redemptorisiio-
6i quis autem quaerendum pulat quomodO dicatur stri apte traiisferri, ijuem-Pater pro -iiobisadmor-
jexercitus sui antecessores respas Domiiius 'immi- tera -Iradidit.Sedpeusaii.diiffi-est:(ittOipodojuStftssit
-sisseingentes prarissimas, ut paulatimeas exter- et omnia fiisieJisponat, si ejimiqui npn-debetpuniri
iriiiiarent, cum hoc nusquam in historia Yeteris coudemnat. Mediator ertimnoster.ptiiiiri pro semet-
/T.estamenti legatur corporaliter contigisse, sciat- / ipso non debuit, quia nullum culpae contagium per-
727 B: RABANI MAURIARCIIIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 72S
petrarit, sed ipse si indebitam mortem non suscipe- A CAPUT XIII.
ret uusquam nos a dehita morle liberaret. Pater Sapientia latidat Dei palientiam, quia dal locum pec-
catoribus pmnitentiwel non slctlitn ulciscilur.
ergo cttiii fustus sit fustum punieiis omoia juste dis-
ponit, quia per hoc cuncla fustifical, quod eum qui Dpcuisii auteni populum tuv.mper talia opera, quo-
sine peccato est pro peccatoribus damnal, ul eo ttiam oportct juslum esse el hnmanum, el bonm spei
electa omnia ad culmeii justitisc surgerent, quo is fecisti filios iuos. Quoniam judicans das locum in
qui ost super omnia darana injustiliae noslrae siisli- peccalis pmnileniiw. Per mirifica enim opera onmipo-
neret. leutis Dei fidcles iiistiTiuutur, ut caveant iniquorum
hiutem enim oslendis lu, qui non credetis esse se implicare delictis, magisque sludeant semetipsos
in vitiute consummalus, et hotutn qtd te nesciunl au- iiicoiiiaminatos servare negotio, fidemque ac spcin
dctciain traducis._Yhtutem cnim suam ostendit diri- in Dominum habendo, non negligant fempus silii
nilas in coiTeptione reoTum, ne de sua rirtnte prae- indultum pOenitentiam agendi et bene operandi, ifiio
suiiiat cPntftmaeia stiperboruffi, sed tamen sifte:tilla tolo nisu per charitalem coiiteiidapt suo servire COR^
passione aut perturbaiione sumet, qftia Deus est i-- ditori. .'.' V '" :.-' •" '
impassibilis, et nulla uiiquam commutatione a se Si enim inimicos servorum iuorum el debiios morti
diversus, sed idem ipse semper niancns innoval, 15 cnm lanta cntciasti altentione, et liberasli, dans lem-
disponit atque ordhial omnia, quod ita sequens sen- pus el locum pcr qnm possinl mutari a malilia, cum
leniia probat. quanta diiigenlia judicas filios tttos, quoriim parenli-
Tu auletn domhiulot virlutis cum tranquillilute ju- bus juramenla el conversationesdedisti bonarum pro-
clicas, et cum magna revercnlia disponis nos;stibcst missiotitttn. Narrat liJjer Exoilus quomodo Domiiius
enhn tibi, cum voltteris, posse. Omnipotens quippe per Moysen et Aaron decem plagis verbcrarel jEgy-
Deus cum tranquillitate suae ijatui'se fudicat omnia, ptios, hoc est, hosles populi Dei, et inter ipsas
sed patienti rindicta Dei ridettir se sustinere iram, plagas respirare eOs aliquando concederet, quate-
quae etiam riulla est, sed afiectus liumani siciit et pus castigati corrigantur, sed quia perseverabant in
membra tropica locutione Deo ascribunlur, tit se- malitia divitta trucidabaptiir ripdicta. E contra refo
cundum niodum nostrum et intelligentiam sc con- populus Dei quibus promissio facla esl et patribus
formenl cloquia divina. Unde et leguntur in Scri- eoTum parum corripiebanlur, partimque consola-
pluris : Oculi Dei, ct aures, os, manus et pedes, ira banlur, quousque disciplinis erudiri sustinebant.
et furor, el caelcrialTeclus qui diversi sunt in ho- Postquam autem Evangelium Christi spreverunt, et
minibus, cum "simplexnatura nullum habcat divor- Filium Dei criicifixerunt, mirilico modo de araicis in
lium, nec vera unitas ullam rccipiat divisionera, sed C inimicos sunt conversi, ct idco de propria terra eje-
miilliplicia ac diversa opera unus atque idem sem- cti per tolum orbem dispcrsi sunt, et tandem sen-
per operaltir Deus, de qtio el per Prophetam dici- liebant dure castigati, quod antea nolebant intelli-
ImzOittnia nt veslimentumveterascent, et velut aitti- gere paterna pietate correpti, Hanc sententiam siirii-
ctutti -mntabis ea, et mutctbuiitur : lu autem idem liter possumus et de liiartyribus Ghristi ac pers6-
ipse es, el antii lui non deficienl (Psal. ci). Nam ctiu culoribus eorum intelligere, quia cum illi ipsos con-
Micbaeapropbela ita scriptura esi: EgredielufDo- fessores Christi lormenlis cruciabant paticntia eo-
inintis de loco suo, el descendel et calcabit super ex- rum polerant si vcllent inslrui ul desererent idolo-
cclsa terrw, ct consummentur mentes subler eam, val- rum cultum, et Christianae se religioni subjicerent.
tesque scindenlttr (Mich. i). In Isaiaequoque : Dtminus Sed sicut illi pcr poenas lemporales gloriam conse-
riiiulnincgredlelur et conierel bellum, el suscilabitcoe- cuti sunl aelcrnam, ita el isti post gaudia parva hu-
kim,el clamabit supet hoslessuos cum fotiiludine (isa. f us vitae in supplicia demcrsi sunt aeterna.
XLII).Egredietur ergo Deus de loco suo, quando CAPUT XIV.
quietem et maiisueludinem, el clcmenliani suam Quod cotnmendatbonitalem suamdivina pielas, quw
pro.emeftdatioiie peccantium rtimpere cogituf, qfti : jusla est itt oninibus judiciis suis=
eum per natur_arilduleescit, vitio nostro affiarus ef- Cum ergo nobis discipliriam das, inimicos noslrps
ficituf, non sibijSed sustiiienlibus quibus ainafa tor- mullipliciter flagellas, ui boriitatem tuam cogile-
menta sftnt. De natura quoqtie efus aliter ipse lomus judicantes, ei cum dg nobis judicatiir spete-
quitur per prophetaoi:dicens : Ego sum Deuseinon mus misericordiam. tuam, Hoc est_quod in psalmo
commutor {Mqlqch. in). Hinc et per Jacooum dici- : scriptum est : Mitlta flagetiu peccdtoris, sperantes
tur : Apudqueninon estJransmutatiOinec vicissiiudi- I quierii inDqmino: iiiiseticpretiu scircumdabit\{Psal.
nis obu,tribralig{Jdcob.i). Unde etPaulus:de:Ghristo : xxxi)fMaigtia:eiiifodistaritiaestlritef ftidiemm ele-
ait: Qtiiesttmqgo Deiinvisibilis (Colpss.i):. Et fttrr i ctorum et reproborum, qtiia filos Dominus cQrripiti
sum: rRegiaiiiemsmculorum hicqtriiplibilis invisibili ut a peccatis mimdet et a ritus coerceat, istos autem
Deo (I Tim, i)Z Et in Evangelio scriptum est: Deurii ut superbiae et perfidiae stiaepoetias Juant, et contra
tictno vidit unquam.Unigenitus Fitius, qui est in sinu dominatorem omtiium se reptignare non posse co-
:PalriSjipseeriaimvit{Jean.i). _: gnoscani. FeUx qnippe eSt qui jn fudicando sem-
per pietatem atque bonitatemfudicis sni anteoculos
] ponit, el sicut siM a Domino misereri.rult, sicej
,72».. -'.->. ; COMMENT.JN IJJBRUMSAPjENTIÊ.-W.LIB. III. -' " - - 73O
IpsealitsmisereiT non detrectet, quia judiciuip eisme A pjfts ffiortuipossuiit quani.yiyi, et. Riortui pptiores
misericordia, qui fton facit .niisericordiam, Reali supt vivis, a yivo enim Deo recedentes mortuis fa^
enitn misericotdes, qiionium ipsi misericptdium con- -vent, in quQriiAinuniero, sicut scriplufti est, Jlfqr-_
~
seqiteiituf(Mattli.~m): talismortuum fittgit mahibus iniqtiis (Sup. xv); sip ,
Cttdeet illis qui inYmta sua iiisensqle et-injuste eiiirii I)ei majestateift et glbfiam nJinueriint, ut ho-,;
*
vixerunt; per hwc quwcoltierttttt dedisli suinma ior-; *lTtfti quae miriima et parva stint, similitudinl _Dei
•
menta, etenimin erroris via diutius efraVerurit, degs ; hoDorificentiamdarent. Priftiienim Babylonii Deum
wslintanies hmc'quwin animalibiis sunt supetvacua, vocavefunt, figmentum Belis,', quondam hominisV
infaniuminsensutorumpigfeviventesi ptopiethoctan- ffioftui, qui principatum in eos dicifuf egisse. Co-
quam puerisinsensaiis judicium in defisuni dedisti. lfterirot el sefpentem draconem, queftfVDailielhoiftft:
Merifo iUi.qui in-rita sua infaste et insensate rixe- Dei oCcidit, cufus siniilitudinem habeiit-. fEgyptii:
runt„per haec quae eolueruntsiislinebant tornieiita, aiitem coluerunt quadrupedem,-quem dicebant Apeui,
et divinpfUdiciocum ftolebant cpftditofem Sftuffico- in sitnilitudiiieni vaccae. Quod malum iaiitalus est
gnoscere atque condigne honorare, tTaditisuftt in re- Jefoboam, vaccas iiistruenS in Samafiaqttibus sa-
probtim sensum, ut facerent ea qttaenon coftveniuiit crificareiit Judaei, et volucres, qnia coracina sacra'
cOntumeliis afficientes corpora sua in semetipsis, inVB habent pagani. Harum tameri omiiiuin-Terum quas
quo et hic lurpitudjneni, et in ftitttro cruciattim ha- memoravi sinnilacra colfterunt__Egyptii,et alia qtiae
berent a3tei'fuim.Cufus Tei apostolus Paftlus jft Epi- nunc dicere hon est necesse; Haecab his facta simt
stola sua ad RomanPs exponit vefitatem ita dicens : qtti sapientes se a^stimavefont in mundo; quia enitti
Revelalur enim ira Dei de ccilo iti omnem itii- invisibilemDeftm- non honpraverunt ista faciendo,
pietatem ei injustilium liominum eprutii quiverilatem nec de his quaevisibilia sunt recie sapere potueruot.
iiiitijiisliliani delhient, quiaquod noium est Deima- Qui auteni ludibriis et hiciepalionibus tton correpii.
nifeslum est in illis. Deus enim illis manifesiqvii.Iii-,. .suttt; dignurif Dei judiciuinexpefti sunt, Utiqu6 qui
visibilia enim ipsius a cteatuta mutldi per- ea quw per flagella Dei castigali, cprrecli poil suftt, coridi-
damriationis 1ad hoc eniift
facta suntintellecta cpnspiciuntut: sempiletiiaquoque gnam poenam expertisunt;
viftusejusel divinitus, itu ut.si.tt inexcusabUes, quia Deus cofripit ut eraeftdet, nolens qftemqiialriperire,
cum cognovissent Deum, non sicut Deum glprificave- quia omnes homhies vult salvos esse, et ad agriitionem
runt; atit gtatias egetunt; sed evattuetunt in cogita- veritatis pervenire. Qui_âfttemiiigratus est Dei vi-
lionibus.suis, et obscutaium eslcor insipienseptnm. sitatione, etper impatientiam incidit iii mtirmttra-
Dicentes-enim se: esse s_upientes,:stultifqcti sunl, et . tionem, de temporali UageUoad tijrmenta ducitur
mutavetunt glotiam iricotmptibitis Dei, in siriiilitu- 'G perpetua, ideoet deiisdem impiis subjttngitur :
dinem iiiiaginis coftuptibilis honiiiiis, el voluctuiiiet - ltt his eriim quw patiebaritur niolesle fefebant, ;in..,
quadtupedum, et sefpenium. Proptet quod tradidit qiiibus palientesindigriabdnluf, pet hcec quos putrir;._..
illgs Deusin desideriti cqrdis egrum:hi immuriditiqm, batit, deos , in-ipsis_ cuttt extermiriareniut videntes,:.
ut coiilumeliis afficitiittcorpotasuq in semetipsis, qui ilium, quem olirn negabant; se nosse, Deittn vetum
cominutaveruiitveritatem Dei iriinendacium, et coliie- agnoverunt; propter quod et finis cbttdemnationis_
runl et servietuiit creaturm potius quamCreatori, qui Utpfumveniet, Misera gentilitas quam diu idolis ser-:
est benedictus in swciila. Amen{Romi 1.) Sie ob-' riejjat, haec etiam ;errore,delusa deos esse putabanti
: caecatufti est cor iUoriim tit- .majestatem iftyisibilis' quorum
perstiasionibus Seducebaiitiir, et propter
Dei, quem ex Jiis factis agnoyerant, non homiiii- . boc diversis poenjs afflciebaiitur. Unde et ex ea
bus, sed quod pefus est inexcusabile crimen in: si- plttrimi Peum yeruni queiriVrifiteain b.eneficiissuis
miliiudinem hominuift mtilarept, tit forpia coiTupti- credere noluerunt, hunc fnfudiciojustoposlmodum
bilis honiinis DeuSab his voeetur, hoc est, simtila- -• omiiipoteiiteiriagtioverimt. Non eriimVpbteratJatefe,
Crum hominis, ut qtios vivos nomine Dei donarenOn quem constat onmium doniinatorem esse, quia aut
audent, j mortuorum _imagines in gloriaifi Dei reci- hic per poenitefitiam)cotiversis misericordiam irii-
'piant. Quanta a3gritudo, qttaiita sttiltitia hos sapien-' D pendif, aut per superbiam rehellantibus iu futuro
tes_ appellare ad suam damnatjonem apud quos peenamf ribuit seihpiternam.
. LIBER .TERTIUS. V
CAPUTPRIMUM. siittt, qui creatorem suum npn agftoscunt. Vani sunt

De idotolattiw errorei Quod ipsi idqlolutrw quwrentes auieiti omnes homines, iri quibus nonsubesi scienlid
in crealuris Creaforeni,' si 'vetlent, ipso adjuvgnte ~Deii hoc est, iimor et revefeiitia Dci.; Und.e per Jftli
possent invenire. '::' dicitur : Ecce timor Doniini, ipsa est sqvientia, et
(CAJ?.XIII.) Vani: sunl autem. pmries homhtes, in. recedere a malb inielligentia (JPD. XXVIII).Recedit
qiiibtts ndii siibestscientiuDei. Si afttem univefsa Va- eniffi a malo, qui recedit ab idoiortiiri cultu; tiniet
f.itas est dmftis Siomoyireos, quahto magis illi vani DeuiiJ, qui niaiidata ejus custodit. Iriilium enitn sdi
735 B. RABANIjIAURl' ARCUIEP. liOGUNT.' OPERUiF PARS I. 752
pientitv timor Domini, intelleclus bonus omnibvs fa- A ciosas speciosissimus el splcndidissimus .agnosccre-
cieulibus cutn (Psctl. cvi). lur crcator, sed e\aiiueninl in cogilationibus suis,
Ei de his qttccvideniui bona non poiuetvnl inlelli- ct clegcruni servire creaturae poiius quam cieatori,
$ctc eum qni esl. Ex bonis operibus enini poiucrunt qui est benedictus in sajcula. Kon tantum .ergo veii-
cognoscere bonum artifiecni, qui proprie cst, quia tatc, scd ctiam verbis suis reviiicuniur; sicut euini
semper immuiabilis est, qui solus babet immorlali- domus hi usiim habilandi facta per se piMl sentii,
latem, et liicem habitat inaceessiJiilem; qui seroper (lominoque subjecta est qui eam iecit aut incolil.
idem est, et cufus aiiui .uinquam dcftcient: qui aeter- ita niuuduspcr se liihil sentiens lacloriDcosubfacet, •
mis ct omfiipotens siiie iiiitio, et sine fine seroper in qui cuin in usura sui' fecit. Duplici ergo latione
se maiicns, secundum voluptatem suam regii ac gu- pcccator ab iiisipienlibiis, prinmm quod elementa,'
bernat orania; proindc vanilas Jiominuin \ auissima id esl, Dei opera Deo praeferuut, deindc quod ele-
est, qui crealuras pro crcatore \ eneraniur. Undc et mentorum ipsorum figuras hiimaua speeie compre-
sequitur . hensas colunt, uam solis lunaeque simulaera Jiuina-
Neque operibus attendentes acjnovetuiii q-oh essel num iti raodum formaiif, iiein iguis et terraj et ma-
urlifex, scd tiui igncm, avl spiritum, aut cilotum aeris qnae 'Vulcaiiiim, Yestam, Nepttiiium \oeaut.
rem, aitl gtjrttm sleilarum, ctut nimiom aqncim, aut B Tanfa liomines hnaginuni cupiditas lenet, uf eliam
solem el lunam, rectores orbis icrrarttm deos pttiavc- viliora ducaiitui-illa quts rara sunt, auro scilicet et
rviii. Alii enim ignem pro nnminc colebant, quera geiiimis et eboj'e delectaiitur, liorum pulchritudo ac
appellabant Vulcaiium; alii aaibcrem shc aerem, nitor pcrsiiingit oculos, nec nllain religionem putanl,
quein liuncupabaiit Jovem aut Junoncm. alii ui- ubiciiuque illa non fulserunt. Itaque sub obteiitu
niiani aquam, qtiam Neplunum lioniiuabanf; alii gy- dcortim a\atitia et cupiditas colitur, credunt cnim
ruin stellarum, qui a diversis figuris aiiinialium po- (icos ainare quidqtiid ipsi concupiseuiif, quidquid
-sitiones et cursus distribuebant astroruiu; alii solem cst proptcr quod furta et homicidia latrocinia quo-
jjro Dco venei-abaplur, queni Phoebuni sctt ApoIIi- lidic seniunl, propter quod bella per totum orbeiu
jiem \ocabanl; alii luiiain, quam Diauam voeitarc populos ufbesque sub\ertunt. Gonsecrant cigo diis
solebant. Tali euim crrore decepli, \ii-tutem omni- maniibias et rapinas suas, quos certe necesse cst iiu-
potentis dei falsis figmentis suis ascribebanl, ut qui- bccillcs esse, ac suinmai virtutis incxperles, si sub-
dain poetarum geiililiuni fribus rersibus ita terroina- fecti suiil cupiditalibus: cur enim c«3lestes eos
pufe-
ret diccns: mus, si desidcrant aliquid ex tcrra? vel beatos, si
Tot numero faliqucDeus sitmilaerafiguris aliqua re indigenl? vel iiicorruplos, si voluptatiha-
Imposuilcoelo,perque alras sparsatenebras, *-"bent ea in quibus appelcudis .cupiditas hominuni
Clara ruinosoejussildare luminanocti.
•.Quodsi fieri nonpolcst ut stellae dii sint, ergo nec IIOEimmerito daijiiiatur ?
.soi quidem ac luna dii esse possunt, quoniam lumi- CAPUT II.
iiiluis astrorum, IIOJIratione dificrunt, sed iiiagnifu- Sequiiutul svpta.
-dine. Quod si dii nou suiil hi, eigo ucc c-Q3lum qui- Secltanien in his adhuc minot esi qveteia. El hi
dcii!, in quo illaoinnja continentur. Simili modo si eniin fortctssis eirant Deum quairentes ei volentes in-
Jcira ,quam calcanuis, quam subigimus et coliuius venire. Elcnim cum in operibtts illius conver&eiiWr,
ad victum, deus non est, nec campi quidem ac montes inqnirunt, ,el perstipsvm habent quoiiiam bona sur.t
,dii erunl; si hi dii lion sunt, ergo itec tellus uiiiversa qum videni. Iterutn autem ncc his debet ignosci. M
,dcus videri polcsl. Item si aqua quac servil aniniaii- enhn tantum poiuerttnl scire ul possenl wslimare sw-
tibus ad usum bibendi aut Javandi deus 11011 esf_,nec cvlttiii, quomodoIntjvs Dominum facilius nott invcne-
fontos quidem ex quibus aqua profiuit. Si fontes du rttnt ? Hufus loci similitudincm Paulus apostolus scri- _
non siml, nec fluiniiia quidem quae de fontibus col- bens ad Romanos in Epislola sua, sicut jam supcrius
ligunlur. Si flumina quoque dii 11011 suni, ergo mare osteudimiis, expressit dicens : Revctaiur eniin ira
,quod,ex ilupiinibus conslat xleushaberi nou poiest. . Dei de cwlo super omnem impielaiem el injustitiutn
jQuod si neque coejuip, neque terra, nequc marc qine' hominuin, eoriiiii qui veriiatem Dei iti injnstitiain dpti-
liiuudi parles sunt, dii esse possunt, ergo nec mun- nent, qvia quod notutn esl Dei, iitanifesfutn esl in
dus quidem tolus Deus est, quem idcm ipsi Stoici c( iilis, Deus enim illis manifeslavit. Invisibilia eleitim
animantem el sapieniem esse coiiteiiduiit, el pro- ejus, a creatura mundi per ea quce faau sunt in-
plerca Deum in quo tam incoiistaiites fuerunt ut nl- tellecia conspiciuniur, sempitetna quoque viiins eins
hil ab liis dietum sit, quod non ab iisdcm fuerit cl divinitns, ila ttt sint inexcnsabiles (Rom. i). Ko-
eversum. iitia Jiei mariifcsla est cx muudi fabrica. Ul eniin
Quorum si specie dciectali deos putavervnf, sciani Dcus, qui iiatura inrisibilis est, etiam visibilis possit
guanto liis dominalor eorum speciosior est; speciei sciri, opus factura ab eo est, quod opificem visibiii-
eniin gencralor hmc omnia consiitttii. Aul si viriutem tate i>uaraanifosiaref, ul per certum incertum possjt
et opera eottttn mirali sunl, inielliganl ab ipsis, qvo- sciii ; ut pcr hoc quod caeteris impossiliile est, ille
niam qui limcconslituit fotliot esi iilis, a mctgititndine esse Deus oiimiuiii crcderetur, qui Iioc opus fecit:
cnim speciei et cteaturm cognoscibililerpoterit horttm ita ul siut inexeusabiles: quia quern esse et operari
creator videri. Dignum essel quia per creaturas spc- ad utilitatem suam non ignorarent, ea eiiim quss
753 --. . -POMMENT-JN-OBRU-M SAPIENTLE.-Tr -LIB- III, - 75i
usibus evojuto. atino gignuntur. ipsum.de-,__
' htuuaiiis A Aut siquis arlifex faber de silpq lignupi_recluin.se-
nulli iutduMum venit; sed cum cognovksent cuetit. ?t liujus docie etadat.Piiiiiem eqriicem, etqrle
' crevisse,
eum, non sicui Deum mtigiiificuveriintuut urulias . suti usus dUigeriterfqbricet vqs.uti.lein cgiiversalipneiii
egerutil, sed evunueruiit in cogitutionibussiiis, dicen- vitw, reliquiis autem ejus _opefis ;ad. ptmparqiiptteiri
lesse esse sapieiiies;stnlli facli sunl (Ibid;). Sapientes '.escmqbutaturyeixeli.quumhbfum qupcfqd nullps.usus
-enim se arbitraiiluf, qtiia ralioiies phjsieas iftvesii- ..fttcit, tigniint curtiuni, et lipiticibus :pleny,in sc)ilpat.
gare ptitaht, scrutariies cursuni siderum et qualiia- diligentef pet vaeuitulem suani, et pet _scienlidmsuw
: les
elementoriim, Doffiinftniautem horum spefneriles qrtis figuiet iilud, el.ussimUei Uludimqgini liqpihiis,
ideo slullisimt. Cum ergo htec laudanda Sinf,qtianto ,au_talictii .<___ 'animglibnsillud copipqtetj peiiiniens ru-
niagis creator illorum? Solent tamen pudorem passi bric.a,,et rubicundum facieiis fncp cotqrem Uiius,;el
neglecti Dei misera ftti excusaliope, dicerites per piiiiiein inaciiiuin, quwin iilo esf, periinie.ns;pt faciat
istos posse ire.adDeufti sicut per comiteSperveftitur .ei dignam hubiiqtipnein, et hi pqriele. ppnpnsillud, £t
ad regem. Age, nunquid tam demens est aliquis aiit _cpnfirmttnsfeirp,ne forte cadql, prqspicieit.s-Mli, scietis
• salulis sttae'immenior, ut IionOrifiCentiamregis rin- quoiiiqtn itoii ppiest, adjuyqre,:s,e: ifiiqgb pnim est,_et
dicet eomiti, cum deiiac re, si qui etiaffi iraciafe ' opus.illi adjutgrintii. Et de su.bsianliqsitq, et de.fitiis.
fuerint itirenti, fure iit ei damnanlur mafestaiis? B suis,;ct de niiptiis vbluni faciens, iiiquirii; Npn.erube-
Et isli se liort putaftt reos qui horiorem nominis Dei scit Ibqtii cumillb, qui sirie qnima esi; ei ptp saiiilqfe
praeferunt creaturae,"et relicto Doraino couseryos ad- quidcm infirmiim deprecqtur, ef prq vitq r.ogutmpj-
orant, quasi sit aliquid plus quod servetttr Deo! , tuum,el in adjutorium iiwlilem invocti{; et prp iti-
is'am et ideo per Tegeffiad tribuftos aut coaiiles ittir, nere pettl ab eq, qui ambulare non poies{,,et de qcqtii-
quia homo utique estrex, et nescit quibfls' debeat rendo, et. de .pperandq, .ef de .omiiiumtetum .epeniu
-rem publicani credefe; ad-Deum autefti, quem titique peiit qb eo,,.qliiin oiiinibnsesf ?>Mii/.(s,,.IIa3,c,adiftSfll-
-mhil Iatet, omnium enim Hierita novit, ad pfoineren- tatioiiein jdplprutii et idolpiatrtifti sapleiiiiapr.6lulit,
.dum suffragalore tibii opusêst, sed menle devoia. ut inlelligaiit hftfusmodi operatpr.es .ahjue ador.ato-
CAFUTIII. res, quam perniciosum sit _et quam.ricinum roojfi
Deridel inmanufaclis idblolalrim errorein. perpetuae unurft Deum pmflipp.tenle.rtiet omniftni
- Infelices autem siintet htler motlubs spesltiorum : crealorem deserere, et figmenta varia ,in cpiitftmejiam
esl, qui appellaverunt deos opera manuum lioiriinttm, Dei pro ntimioe ..cplere. Upde et pcr prpphetapi D,0-
-uurum et dtgentum, tirtis inveiitionem, et similitudi- .ltiinus de sua yefteratione et ,de idolprftm falsitate
-nes animalium vel-Idpidetti hiiitUemepus maiius anii- dudiim ad ppp.uiftmsuuift ita lpcut.us.est; Egq, pyi-
quw. Yenitinl igitttr- ad deos, ribii tam feligiOhis V iitus et ego liovissiittus, ;et absque mpport,.,esf_qfifts
gralia, -qussnuUa potest esse in Tebus niale paratis Deus. Quls simUismei? Vflpelef qiifimliei,et prdinetn
-et eorfuptiMlibus, quam ut auriim oculis hauriaril. ppiiat ntilii ex qu.o cgnslitui .pgpulum-aiitiquum, _et
nitOrem levigati marmoris aut eboris aspiciatit, ut qum'venlurq sutit pniiunliel eis? Noiiletimere, tteque,
insigues lapillis et coloribus vesleS, vef disfittcla "corilur.bfi_~nit_iij.ex iunc qudite. ie feci, et .annuntiqvi
gemmis fulgeritibuspoeula insaiiabiii conteriiplalione futurq.: vos estis t.esfesmei. _Nunqujd..estp.eus absque
contrectept; et qiianlo fuerint ornaliora tertipla et ine, et forinqtor queniego npn ngverini? P.lqsfmidqli
pulchriora simulacra, -lanlo plus niafestalis nabere omnes niltU sujii, et _amanfissiniqeor.nrifpon.prod-
credantur : ideo religio eorum nihil est aliud quam 'erunt eis.,: ipsi .sjtjtl.testeseqrntn, quiq ni>npfdqiii, ne-
jquod cupiditas miretur; Saepius:dixittius argeritum qriZehilellicjuntnt cpnfun,dqi}fut.jQuis fprntavit Deum,
et aurum pro sermone et sensu accipi posse, quae ei sculplihileePnflavit ad nt.hiltttiie? Ecce otnnespat-
.cum a Peo homitiibus .dala sint ut vel loquantftr vel ticipes' ejits cpnfundentur; fqbri eiihn suitt, e.iex ent-
-sentiant Deum, et Jaudepf creatorem suum, illi ab- tiibus cpttveniuiil, omnes stqbuilf ei' pqvebuiUel epn-
Uttititur hp.cmuftefe in idolorum simulatione, juxta fiindeifluf-siiriuL Faber ferrqrius liniq ppetafus esfiii
i.llud quod scriptuffi vest: Dedi eis urgentum et au- . pt-unis, ei in.mttlleis fprmavif illud, efpperalus est in
rittii, ipsi vero de argerito .et auro itteo opetali sunt P brachio fortifudiiijs.sitce;..esuript el (ieficiet, nqn bibet
Raal{Osew n). €um efgo quis Domiiii lerrore per- aquqm ,et latiguescet. AftifezcMgtiuiius extendU rioy?
lerritus, primmti m speiuiicampectoris sfti idola mqmZetfpfinupii illud iq, runcinq; feciiilluditt ctfi_-
condiderii et in v_oragiuibusterras abscondefit pro- giitari, ef citcino totiiavit illud: el.fecit iinagiiietttviri,
ferre non audens quod male finxerat, secundus prd- qttasi spe.cipsniiiliominemhabilqntem indgnio. Sttcci-
fectus estut cielata.prius projieiat, et iii se essenoii dit cedrps, tulit ilicetn, et .quetcutti gtlw:steletal hiiet
paiialur. juxta jUudlsaiae : Ini/i_,-,inquit, :illa,pro- lignq sqllus; plantavUpinut)i;quampluviqnuttivif, fif
jiciet hpmoidolq tif.genlisui et simulqcfa auri sui, fuctq est hqminibus hifocutiii sunipsit exeis etcaler
qttw fecerunt sibi ut adgrarenl, talpas et vespertiliones. factus.est, et sitccendit el expoxitpqnes; de religuq
Et ingredienlur in fissuras petrarum, et cqvernas ttuieiii operaius est deuin, _ef adotavil,• ei fecit spulr
'saxoruntq facie fetinidinis pomhii, ela glqfianiaje piile, et cunatus est anle illud. Medititnejus combus-
slatis ejus cum surrexefil percutere tetrqm (Isai, n)' sit igni, etde medio .canies comedit; Zcoxit pulnien-
Sed yjdeamus quid adhuc de simulacris in seqiienti luiriet saluraliis esl,et cutefactus.est, et dixit; Vah,
ius dicaluf. eulefuclussum, vidi focum. Reliquum tiutemejusdeuni
7S5 B. R'ABAMMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I, 756,
fecit, ct sculptile sibi; curvalur ante illttd, et adotavil. A Uuidquia autem ae ldoiis aictum est, polestre-
illud, et obsecrat diceiis : Libera me,quia Deusmeus ferfi et ad haereseorum principes, qui. simula-
estu. Nescierunt neque intettexerunt; bblitienimsunt cra dogmatum sttorttm atque arlifici corde com-
ne videant oculi eoruiri, ne hilelligunt corde suo. Nec ponunt et venerantur ea quae a se sciunt esse si-
rccqgitunt menle stiu, nequecognoscuiit, neque sen- mulata, nec sufficifeis error proprius, nisi simpli-
tiuttt, ut dicant: Medinm ejus combussi igne, et coxi ces quosque eorum ab oratione deceperunt, et qui
sttper carbbttes.ejuspanes; coxi carties el comedi,et quaestum pulan t esse pietatem, et devoraut douios
de reliquo idolum faciam? ante truttcum ligni pfoci- vjduarum, abutenlesque vftlgiimperilia_ ila arle dia-
dam? pars ejus cinis est: corinsipiens adoravil illud, Iectica, quasi ascia tereli et lima et runeina forinapt'
et ttgn liberuvit aiuniam suam, nequedicit : Fotie deum suurii, et Cftdunt riialleo, atque inaurant ser-
mendacium'est in dextera mea (Isaiw XLIV)?HU- monis rhelorici venustate, quorum defts venter est,
fus prophetiae narratioiiis talis est sensus; nam quod . et gloria ift confusione eorum.
dicit : Ego sum pfimus et novissimus, idem est (CAP.XIV.)Iterum aliusnavigare cogitat, et per fe-
qutid alibi legitur ex divlna mafestate prolalum : ros fluclusincipiens iter facere, ligno porlante sefra-
; Ego sum Alphti et Omega, initiumet finis (Apoc.
giiius lignum invocat. Illud enim cupiditasacquirendi
xxi). JSSecenim dicit esse solum, sed pra;ler vir- excogilavit, et urtifex supientiu fubricavitma.Tuq
tutem Suaro atque sapientiahf iiullum esse exter- .. autem, Pqlet, gubernat sapieniia. Ii3se siitiililer sic-
uuffi Deuni, deorumque multorum opinioiiem etsi- ut et priora in sugiUaliotiem ponit idololatraruni,
mulacra condemnaps : Quis, inquit, simUis mei est? quia' maxima vecordia est, ut homo ad-imaginem
VOcetea quae non sunt quasi sifil, et exponat ordi- Dei condifus, rationajem ab ipso habens animam,
pepi ci'eaturaemeaequa euiicla ratione liberaverim, per quani excogitare potu.it artem, quomodo in flu-
ex quo feci liomhienj super terram, nec solum volo, ctjbus iter nieandi haberet, navim fabricahs secun-
sed quaero etiam scienliam futurorum. Unde tu, dum arlis suae peritiam, non hoporem illi tribtsat
Israel, cujtis ego rex et redemptor sum, noli limere qui hanc Scientiamsibi dedit, sed potius invocet ido-
simulacra, qua3 esse nihil in monte Sinai didicisii. lum quod simili arte sed mafori vanitate ipseforffia-
An forsitan.alius creator est quem ego 11011 noyerim, yil. Nam cum ille sit mafor et melior secunduni ra-
aut praelef hunc alius est ffiundtts qui igiioti Dei . tionem natura eo quepi ipse iiisensibilem ad
aliquod
iiionstret polentiani ? Neque \ vero ea solura quaj siinulacriim finxit, nori debttit oberfarettt mafor ffii-
fiunt, sed et illi qui faciunt liabebuntur pro nibilof norein adoraret, quia minores a maforibus auxi-
cumque vindictae tempiis advenerit, riequaquam po- liftm quaerere debent, non mafores a minoribus. Ex
terunt eos -manuum stiarurn opera liberare, quae divmo autem munere sicut navigii praeparatio, ila
caecaet insensibilia confundunf artifices suos. Quis et navigandi ctirsus postuJandusest, quia Oftmipoteiis
enim posSit hoc credere quod a sua lima et terebro Grealor quemcunque deserit, inlerimit; quem aiilem
mailleoque formetur deus, yel in pruttis simulacra ille-gubeniat, iiitegra prosperilate exstiltat. Oiraies
fundantur, vel liornia runcina; et angttlaribtts circi- autem haefetici qui in dogmatibus suis raria couduiit
rioque in deos repente consufgaiit, praeserlimque simulaera errorum, ideo in fluclibus hujus saeculi
cttra fame et siti aflificis artis vililas demonstretur : obvolviintur,
quia navipi Ecclesiae. reliqueruiit et
fit enim lignea slattta humanam expfimens speciem, Deupi
gubernalorem habere noluerimt.
el quanto pulclirlorfuerit/tanlo deus pritalur augu-
stior, poiiilurque in fano, et aeterno clauditur car- Qubmodo dedisti in mari- viam et inier fluctus se-
.. mittitn fintiissimamj ostendens quoiiium potetts~es ex
cere,-quae longo tempore creyit in saltibus, et pro
*varielate arborum cedrus, et ilex et quercus vel lwttiinibussunafe,eliam: si quts sitie rate adeal mare.
Juxta historiam ergo Doffiini potenlia demonslTala
pinuS fuit, mirumque in modum segmenta ejus at- cum populttm Israeliticum per mare"Rubrum
que rasurae mittuntur m focum ut calefaciant arti'fiT est, sicco pede transire fecit; similiter ef exeiintem de
cemdei, et eoquaiit diversa pulmenta; pars autem
altera formatuT in deuin ut opei:eeompleto adoret D deserlo eumdem per Jordanis ttlveum transduxit di-
illam factor suus, et operis sui imprecetur auxilium, yisis ex ulraque parte aquis, ut terroreni incuteret
tiec intelligit vel recogitat, imo riec caruis nec mentis genlibus Chaiianasorum extefminapdis. Sed ftixta
fion allegofiam ipse Dominus ftdelibus sftis intef saeculi
aspicil oculis, quod possit esse deus cufus pars fluctus
igne consumpta est, nec Iiomhiis maiiu fieri divhia tam fidei atque persecutorum tonfteiita prajparat senu-
majestas, pleniiisque super irrisione idolorum pro-
. atque copstantiae, per quam possint ab
sermo facilis omni scandalo transire illaesi, nec eis htimani SOT
pheticus contexitur, qttae inieUigentiae erit opus, ubi potestas Ahjssimi siiaBvirtu
suttt, nec laciniosafii imo superfluam exposilioneni Jatii ibi
tes,mirabiles oslendit effectiis.
desiderant.VSuper quo et Flaccus scribit ip saty-
(Jeridens simulacra genliliuni Sedut iwti essent vacna sapienticbtuw opera,.pto-
*',r' piefhbc etiam exigub ligno credunt hoiriinesanimas
• ..- , OlimtruncusefamCculnus,inutileligmim, suas, et transeunles ntare per ralem liberati sunt, sed
'-<_um faber,incerlus.scamnum faeereiuePriapum, ab initio cum perirenl superbi giganles, spes oroistet-
jlaluit essedetim.Deusinde ego, fufutaayiumque
;.:Maximaforiuido.. . - ; rarumad ratem coiifucjiens,remisitsmculosbtnea«ff^
-757 GOMSEENf.WLIBRUM SAPIENTLE. — LIRVIII. '_' im
iivitalis, quwmanu ttta eratgubcrAaia. Mirabihs Crea- A. toroienlapatieiitui. qtiia falsa pro reritateret factu-
tof cfeatufae suae dedit scienfiam, qftateftus in pra6- ram pro factore vefterari moliebantur. Sed quia li-
senli saeeulo suaepossit consulere necessitati, et.Do- gnum pro homiiie posituni saepe in Scripturis sacris
hiirii sui deservire voluntali.VSic etiatti ab iftitio inveninius, juxta frppoIogiaeTegalam/beiiedicliisest
quaudo genus humanum et idolofatriae serylre coepit, homo qui yerba veritatis profert, et opera facit jti-
et offinia mala per superbos gigatites gerebantur in sti tiae. Haerelicus aulem qui erroris sui figffienta
terfa, arbiter omiiipotens fidelem CftltOfeffisuuffi vejieratur maledicttis" eSf_ et pefditioni depfttattus;
Koe afcam facere fussit, p6r qtiatii ipse et progenies aeternae,ipse videlicet et ppus,eftis, hoc esty doctriiia
ejtis salvaretur, speciesque omniuift: ariirijantium ad efus, qtiam Jlle falsQprp reritate docerepfaesumpsiti:
futuram restauratiOiiem orbis sefvarerilur. Cufus de quo et Stibfftligitftfi
videlicet mysteriumVPetrtiSapQstoJrism Epistola sna Simililet auiem ZDebpdip sunt ImpiusZet impietqs
ostendit dicens : Chrislus seiriel ptb peccatis riosiris ejus. Etenim quod fqctum est ctim illo qui fecit tof-
mbttuusest, justiis pro injiisiis, ;iit hbs pffetet- Deo menta patietur. Hipc etper Jeremiamdicitur:: Stul-:
morlificatus quidem cariie,ZvivificaiuS:autetnspiritu: tus fuctus est ointtis liomo a scienliasua, confusus est
Inqrio et hisqui inearcere eranl spiriiu venieris prw-- omnisfaisofinsculpiile, quia menddx coiiflatot ejus,
dicavit, qui htcreduli fuetani aiiquarido, quando ex- B nec est spiritus ineis, vtina enitn suttt opeta, et risu _
spectabantDei patientiatri. In diebus Nbe ciim fabfi- digna, intempore visitationis sum peribunt (Jer, x).
caretut arca inqua pauci, id esi; octp animm salvw Propterhpc etin idblisnatioiium noneritfespectus:
factw suril per aquqm, qttod et VOsnuncsiiriilisfotmm qupnium crealqrm Deiiri odium factw sunt.,et:hiien-
salvos facit baptisma (I Pelr. iii). Formam baptismi tatipnem "animisIwminuta, ef in muscipulum pedibus
assmiUatam dicunt arcae et aquis diltiyii, et recte - insipieniium, ZNimsunt eniiii idola geutiiim et inlia-
omriino quia et ipsa fabricatio arcae de Jigtiisleyiga- Mtalores eorftm, majigfti yidelicet spiritus, digiiiye-
tis coiistruclionemVsigniBcat Eeeiesiae, quae fit de nia, quoftiam homines qui adfmagipepi et horipfepi
coUectioneauimarura fideliuffiper ftrchiteetosverbi. . Dei creati suiit, a cohdjtdre suoVaJJstrahebaht, et iti
Et quod pefeunte prbe toto pauci ,VMest, Ofto aoiniae erToris sui decipftlani iniifiittendo subyertebaiit. Si-
salvaefaelae sunt peraquam, significat qtiia ad com- mUiter et ha3retici:siperseyeraveriiitinhequitiasua>
parationem pereuniium gentiliufti, Judaeorum, haere-.. qtia homines a reritateln falsitatem seducunt, neq;fte
ticorum et falsorum fidelium, jftujto hrevior est nu- se correxerint et poeftitentiam egerint. non eradept:
merus electorum. Unde de aiigusta porta et arcta ; fudiciuin ignis setefni. ,
fia quae ducit ad yilam; dicitiir : Et patici sunt qui Iniiium eniinZfofriicalidnisest idolqrum inquisitio,
inveniunt euin (Matlh. vn). Et iteriira : Nelite titnete; y et udiiiventioilloruiti cgriiiptip vitw est; neque.enitii.
. pusillus grex, quia complacuit Pairrvestro dure vobis '' etatit ab initio . iiegue' eriittt in perpetuum. Licet
regrium(Luc. xn)._ Qtiod ergo diluviiaqtia ftoji sal- multa siut fornicaiionis geiiera, lamen pessimum est-
rarit extra arcam positos, sed occidit, sinedubioprae- iiltld quo aftima foTiiicattir fecedefts a Deo et colens
figiirabat omnem hssreticuni iicet Iiabentem bapti- idola. Siriiiliter et illudpernieiPsum est, qftod dese-
smatis sacramentum non aliis, sedipsis aquis ad in- rit dirini dogiiiafis feritateffi, et setjuitur h^reticae
fernamergendum,-quibus arca sttbleyatur ad coeiuffi.'; opiiiionis.falsitatenjv.VNainet Paulus apostolus avari-
Ipse qftoque oetonarifts ftumerus animafum qtiae tiam idojorum. Serviffttera appellat (Eph. y), unde
salyaefactae sunt per aquam signifieat, quod- saricta : conjJcSdatftr omneiu majanj concftpiscentiaiii reete
Ecclesia in sacramentum Dominicae resufrectionis fornicationem vocari, quando aflima neglecta supe-
haptismi lavacrura percipit, tit sicut ipse resurrexit i'ior a lege qua regittirinferior, naturarum tuipi yo-
a mortuis per gjoriam Patris, ita nos expiirgati a ' luntati quasi mefcede prostitttta coiTumpitur , sed
peccatis per aquam regeiieratiOiiis in novitaievilae haec omnia sicut ab ittitio noti fuerunt creata, ita et
ambulemus. . . = ift aelerftumrion ertint pefiuanentia. Disperdet enini
Renedictum est eriini lignutn per qupd fit jusiitici. nRoiniiiusunivetsa iabiq, doiosa, et perdel omnes qtti'
Perfiiunus autem quod fit idglum, iiigledictum est et ioquuiituf mettdacium (Psat.xi). Unde et per Jere-
ipsum, et qui fecit iilud: quiqilleguideni operqtus niiam dicitur: Dii qui cwliim et terras tion fecefunt
est, illudauiem, cum fragileesselj detts Ctigiiominqtus pereant a terra, el de Mis quw sub cwlis sunt. Dotni-
est. Diversa est haec comparatio, dftftfftiiliignorttra, nns auteiri Detisvefus est, ipse Deus vivenset rexseni-
quia unuffi benedictionem, ftlterurft yeromaledictio- pitetnus (Jet.x). sUttde autem priffium processefirit
nemmeretur. BenediCtum est: eftim Iignuiii Vcrttcis, idola, sequens ostetidifsentetitia.: .-.
in quo.per sangumem Cbristi reparatiis est orbis, et -
Stipetvacuitas eiiini hdiriinum hqc adinveiiit in or-'
redeipptio perfecta est humani geiieris. E cotitrario bem lerrarum; ei ideo brevisiiloittm-finisiitveniiis.est.
vefo maledictnm est idolum, hoc est, Simulacrum et Acerboenim lucludolens pater,-ciio sibi rapli
filii_fe*
cultura falsorum deorum,- cujus esiVcerliis mteritus,: cit imuginein; el illum, qui tunc qtiasi honiomotluus
et operatoris ejus manet crticiatuSVaelernus. Nam., fuetat, nunc tunquum deutn colere cwpit,et constiluit
diabolus recte inde punielur,: quod honorem divi- hiter servqs suos sacta et _sactificia. Deinde'ihterve-
Kurii sibi offerre persuasi.talque epftsensit: liomi- niente ienipoie, cgnvaiesceitte
iniqua consuUudine, hic
ues auleiii qtii illum prp Deo colebaiit inde merito ertgr tanquam lex cvstdditus est, et 'tyrdnriqrum im-~
'
7S9V. 'B.,RAJ3&NIÂURI,;AR^^ '.,. Ufr
petio colebatttur figmeitta. Et hos qttos in pcilam ho- A . alios hoijores \ifa carentibus dcfcrant, invenire noa
mines lionorare non poteitint, propler hoc qttod lotuje posstim : proptcrea pietas eorum qui successeraii.
essenl, e longinquo fitjura iUorum vllala, evidentem plurimuni couliilii ad crrorein, qtti ut divina stirpo
imaginein regis, quem honorure volebunt, feceritnt: ui nati viderentur, divinos honores a parentibus detule-
illutti qui aberat, tanquam prmsentem colerenl sua riml, deferriquefttsseruiit : ideo dicif, iiicommunica-
sollicitudine. Provexil autetn ad horum culinram, ei bile nomeii lapidibus et lignis imposilum : quia vivi
hos, qni ignorabant, atlificis eximia diligentia. Ille- et omnipolcnlisDci,qui solus est, inconiprchensibile
eniiii volens plocere illi quise assnmpsil,eictboravitatie nomen iu simulacris perfide compositis maieria3in-
sua, ut similitudittem in melius figuraret. Mnttitudo s"ensibiliel fi-agili ascripseiunl, et simul cum falsa
aulem Iwtniniim abducla per speciem operis eum, qui religione omuibus vitiis se impudentcr perdiderunt.
antc icmpns lantjuam honorutits fueral, ntinc denm Uude dicit:
wsliinaveruiit. El hcec fttit vilce htimanm decepiio : El non suffecerat errasse eos circa Dci scienttam,
quotiiam aut affeclui, aut regibus deservientcs homi- scd el in inctgno,vivenlesinscicniiw betio, tot et tam
iics,'incoiitmuiticabilenomcn lapidibus et lignis impo- mctgna mala paccm appellaiti. Aui enim ftlios, suos
suefttnt. Firmianus autcm Lacfanlius in libro primo sactificanles, aut obscuta sacrificia facientes, aui in-
quem scripsit de falsa rcligione deorum,- lmicJoco B saniie plenas vigitias habenles, neque vilam neque nu-
similia pfoferl diccns : Non cst obscuruin qua ra- ptias munclasjiitn custodiunl, sed alius aliumpet in-
fione hoifiines dii coeperinl nominari, propler homi- vidiom occidit attl adulierans conitistal; el omnia
mim cnim pravitatem qui agrestem vitam sme ullo commista suni, sanguis, hoinicidhtin, futlum el ficlio,
rectore vivcbant. Non esl (itiMuniqmn illis lempofi- cotfiiptio el infidelitas, turbulio et perjurium, tnttitd-
bus homincm regcm, ipsuin totamque gentcm jaelare tus bonorvin, Dci inimemoratio, aiiimarum hiqninatio,
'
suniinis laudibus ccepcrint, ut eliam deos appella- ncttivitalis immulalio, nuptiartitn incoiislaniia, inordi-
rctit, sive"ob miraeulum \iitulis hoc vcre pniahant, natio mwchia: el iiitpndicitim. Qui enim mutaverunt
rudes adhuc et simplices, sive, i;t fieii solef, \\~adu- gloriam iucorruptibilisDei in simiHludiiieni iiuaginis "
lationem praesentis pctciitioe, sive ob beneficia qui- coiiuplibilis hominis, et volucrum et quadrupedum
bus ad humanilalem composifi; dciude ipsi reges et serpcntium, ei commiilavcruut verifalem bei ift
cum- ehari fuissent his quoquc ritam composueraut, metidacium , cl seriierunt creaturae polius quairi
magiium suum dcsiderium mortui reliquerunt. Ita- creatQri, qui cst bciiediclus in saecula; licel se sa-
que homines eormii simulacra fixeruiit, ut haherenl" pientes iiominarcrint, stulti facti sunt : traditi enim
aliquod e\ imagirium conlemplalioue solalium, pio- sunl in rcprobum sensitm, ut contumeliis afficerent
gressique longius per amorcm, memoriam defunefo- ^1 corpora sua in semetipsis, et qui ciim Deo per fidenV
ruhi colere cceperuiit, ut et gratiam referre bcne rectam, et boua opera fcedus iuire nolucrunt, sub
mei-iiis riderentur, et succcssores coruin' allicerent diaboli cultn conslituti, pacem veram nuUomodo iti-,
ad bene imperandi cupiditatem. Quod Giccro de na- \icem habere potuerant. Igifur filios suos sacrifica-
tura deorum docet diccns : Suscepif autem rilam verunf, ut in sacris Salurui ipsi gentiles feceruuf,
hoiniiium consueludo coinraunis, ut bencficiis excel- qui eidem Saturno immolabant pro odio Jovis, et
lenles, riros in eoelitm fama »c voluntale tollerenl. tcneras atque innocenles animas, quae maxirae est
llinc.Hercules, hinc Gastor, hinc Pollux, hinc Êscu- aitas pareniibus dulcis, sine ullo respectu pietatis
lapius, hinc Liber. Et alio loco : Atque in plerisque cvslinguebani. Alii enim virluti quam Bellonam vo-
chitafibus inlelligi potest acuendoe \irtulis gratia, cabaut liuniaijuin sanguiiiem litandofuderunt; nam
aul quod libenlitis lei publicae causa periculum sacerdotes ipsi non alieno, sed suo cruorc ei saerifi-
adirent, optimi cujusquc \irorum fortium memo- cabant, disirictis gladiis semelipsos ferienles. De
liuin, in Iioiiorem deorum immoiialium coiisccratam. quo optime Quinliliantis ait: Istud, iuquit, si Deus
Hac scilicel ratione Romani Cajsares snos coiisccra- cogit, iratus est. Alii obscura sacra facientes insa-
verunt, et Mauri suos reges; sic paulalim religioues n fiiaevigilias plcnas habebanl, ut in sacris Isidis Êgy-
esse coeperunt, dum illi primi qui eos noverant eo ptiae, etCereris Eleusinae facere soIebant;-nam-sic-
rilu snos liberos atquc nepoles, deinde omnes po- ut ibi Osirisplanclu ftiatris inquirebaiiftir, ila hic
stei-os inibueruuf, et bi tamen suiimii rcges ob ccle- ad iiiceslum pairui matrimouium rapta Proserpina
brilatem liominis in provinciis omnibus colcbantur. requirebatur. Quain quia facibus e\ ^lhnae veiiice
Prhalim vero singuli populi gentis aul uibis suae accensis quaesiisse iif Sicilia Ceres dicitur, idcirco
conditores seu viri foiiitudine insignes eranl, seu fc- sacra efus ardentium taedarum factatioiie celebran-
iiiiiia3castitate mirabiles, summa venerationo colue- fur. Similiier el in saeris Liljeri patris irisauiae
runt, ut Êgyplii Isiclem, Poeni Uraniam, lloinani pleiiaj rigiliaj habebaulur; uec rion ef in festa'Ma-
Quirinum, Samos Junouem, Liberum Xaxos, Mauri gjâftMatris, ubi ad exemplum dcorum suorum, qui
Jubam, Latini Faunum, codem ulique modo Paphos iu eftis l'esti\itate epulis saliaii noclem lusibusdu- 1
Yenerem, Apollinem Delos, jlaceuoucs Scabrivin, cebani, islitotam nociera luao inulili cousumebant.
Aiheiiieiises Minenanr, Vulcanum Lemttos, _ic per Keque vitani, nequc nuptias ntuiidas fam ipsi pagard
populos ac regiones vaiia sacra susccpla sunl, dum custcdicbant, quia per lihidincm el imuuiuditiasvitae
homines grali esse in suos priucipes cupiunl. Et cur diis suis seplacerc aestimabaiii, omnia enim corifusa
_ aAPii.lNTLE. — LIBVIII. 742
J7J ALesse, ct ad agoiiionem \critatis pervenire. Qui pcr
ro^^Tl?nl° „''
jlt niagis se Deo propbetam ait : Nolo mortem pccculoris, sed ut con~
veitalur et vival (Ezech. wxni). Cujus nianum si
crafif rihj,vj*, "^ idolorum cuttura , omnis mali peccaverimus e\adere iton possumus, quia efus crea-
?*r'J"ro*"witwl el fln*s- Kulla maJ0Tdeipculia est tura Kiriims. Si autem peecare desicrimus el bonis
/JB»'*''"deseret-o Deum vivum, et desenirc idolis operibus insislimus, certam i'eifiimeraiionem ab illo
Sortuis, et ideo omuis maU causa cliniiium est ido- percipiemus, apud quem omnium bonorum acluum
.oTurncuUura, quiapostquam meus humana a\erlif iiumerus inleger servatur. Ipse enim novil omnes, et
se a creatore suo, omniuni scelerum se implicavil er- iuillum corara eo latel seeretum. Ejus auiem cogui-
roribus. Iniiium enim omnis peccali superbia (Eccl. lio quid nobis conferat sequens seiiteiitia maiiifeslal.
\). Similiter autero et finis est. boc est, consumma- Nosse enitn te consnmmaiajustiiia esl, cl scitejusti-
tio seu plenitudo onuiis roali eadcm idololatria; nibil liant el virtutem tuam, radix est hninotialitatis. Qui-
cnini deest illi in nlla malttia. qui diabolum colit pio ciKiique vere Deiim nossc cupit, ab onmi peccato se
divina potenlia; idcireo ei omnia in maltmi et in pec- abslinere contendit, quod Joftimes apostohis compro-
catum reputanlur. bat dicens : Omnis qut habel spetn hanc in eo sanctifi-
Aut ciiiui diiiit Iwlaniur insanhatt, ant ccrte valici- B cat se, sicuf et ilte sanctus est (I Joan. ui). El ilem :
nantur faisa, aut vivunt injuste, avl pejeranl cito. Omnis qui itt eo manel non peccat, omnis dutem qvi
Dttm eniin confidunt in idolis qvce suni sine anima, peccat non vidit eum nec cognovitcutn (Ibicl.). Kosse
male juranles nocen se non sperant. -Omnis eoruffi aulcm Deum consummata est juslilia, hoc est, summa
\ita in eiroribus est constitula; si Lelanlur, \cl ift beatitudinis perfectio; et seirc justitiara ejus et \ir-
fcstis vel in ludis suis insaniunl, dum aui homicidia tntem radix cst immorlalilalis. Qua3est autem ju-
conficiunt, aut libidine obscoene se polluuiit; dum slitia et virtus Dei nisi illc de quo Aposlolus ait:
vaticinaiiliu', fallunt, cl auditorcs suos scducunt; Cktistum Dei dico virtvtem el l)ei sapieniiam, qni fa-
dtim injuste vivunt, anima mortui sunt; si pejcranl. clus esl nobis a Deo sapienlia et jtistilia, sanclilctsel
cito ad infeinum ducuiitur; cum furaut in idolis pol- ref"etnptio. ZSosseeitim Denm et jusiiiiam ejus alqne
luunl nomen Dei, qui in legc ifa praacipif dicc.s : virlutem radiv est immorialitatis (I Cor. i), hoc esi
Non assumas nomen Dci lui in lunnm (Exod. x\). Et perceptio ipcorruplionis et conlcmplaiio veritatis in
item : Pet nomen; inquit, exletnoium deotum non aeierfia \ita, sicut ipsa Yeritas in Evangelio a'd Pa-
jurelis, sed in nomihc DominiDei teslri (Exod. x\m). trem ait: Ilcec est enim vita wtcrna,' ul cognoscanl
Sed cuni deludere se Deum posse ajstinianl iii a;terie unuiii verum Detitn, ef, quem misisti, Jesnm Chn-
liam iiiortem semelipsos prajcipitant. Allegorice au- stvm; quetit ntinc ex ptirte cognoschnus in fide, tunc
tem hairelici errorum suorum simulacra colentes cMtemcognoscenvis in vetiiaie , sicut el cogniti sn-
perditionis suas ip&i sibi existunt causa quoruni domus, quoiiiain videbimuseum sicttt esl: niinc vero vi-
ctrina est falsa, vila iujusta, laetitia insana, mors ne- demtis per spectilvtn el in mnigmate; lunc ciulem facie
iaiida. Quoniam cum infuste furaiit in idolo et non acl faciem (Joun. xvn).
sperant inDeovero, coniemnenles fustitiarn, merito-
rum suoruni fustam reeipieiit viiidictara. Quod el CAPUT V.
De divcrsis ertoiibiis idoloium, ^qualitet introducti
consequcnier insinuat. sint in genere htimano; er quod vitw liumanw sem-
Non enim juranihnn est virlus , sed peccaiilium pei deceplot sii idolorttm eultits.
pwnaperambulat semper injustorutn prmvariccitionent. Non eiiim itt errotem indiixil nos hominum malw
Justo enim Dei judicio damnati sero ptrjnilentes aiiis
excocjitatio,necitmbta picturw, labor sine fructu,
agiioscunt, quod autea viventes crcdere nolueruiit; effigiesscttlpta per vaiios colores cujus aspectus insen-
sic et Psalmista testatur dicens : Cognoscelur Dbmi- sdto dal
coticvpiscentiam, el diligil tnotluib imaginis
rittsjudicia faciens, in operibus maniium suarum com- effigientsine anima. Ex persona fidelium
loquitur,
prehensus cst peccator. Conveiienlvr in .
peccalores ,-, qui Dei gratia muniti nullo modo geiitilium iniqni-
infernum , oinnes genies qum obliviscnntur Deutn' lati se immiseere voluht, nec errbres eorum quos
(Psal. ix). habenl in idololatria ct diversis sceleribus dignanlur
CAPUT IV.
imitari, quia sinefructufustiliaohujusmodilabor est,
Gonfitelur Deo qnod ejus sctpientia gubernal omnia. imo nioiiem meietur perpeluam, de quo et subjun-
CAP.XVI.)Tu autem, Deus noslet, suavis et venh gitur: v.
es, patiens el in iniseticotdia dispoitens omnia. Et- Malorum atriatores digni sunt morte, qtti spem in
\cnim si peccavetimus, tui sumus, scientes magniludi- taiibus habent, et qui faciunt illos, el qui diligunt, et
Uiem tnain. Et si non peccavethitvs, scimus quoiiiam qui cotitnl. KOHsolum crgo hi qui fabricaiit idola,
apud te snirius compntaii. Deus nosfer suavis, quo- sed et illi qni diligunt ea atque colunt spem suam in
niam ineffabiiis esl dilectio. Esl verus, quia nemi- illis ponentes hbxii suut el praevaricaiofes, quia non
nem fallil, et a nemine fallitur. Patiens et in nrise- tantum facientes roala, scd ef consentientes facienfi-
ricordia disponens omnia; propter bonifatcni cnini IJUSdigiii sur.t niorie. Quales aiiterii sunt qui sp.em
suam palienter sustinens nos exspectat comerti in habepl in -idolis suis ostcndit Psalmisla dicens : Si-
melius. nolens quemquam periie, sed oranes sahos mttlacrct geiitium argenluiri el aurum, opera ma~
;W '""-' ..-''&v'BAi.__#:MAlM:'ARCHte'».-'»''"
nuuiri honlinuiri. Os hubettt et noriHoquenlut, oculos Ar..nj;i,yc.QP].RWf
15
. htibcnt ct[tionvidebunt. AutesZhubenletnon audienl, sordidior vitailldFaun^" * s*- L ___,
nates: tiabent et non odotabunt. Manus habetit ei non fmxii, ei mentem inio\i\i.sv«*--»- <H
paipabunt, pedes habeiit efngniqnibuiabunt, non cla- sciml 111cogitatiombus suis, beu^;---' 0« /
mabuntin gutttire suo; lieque erihn est spiiitus in ore trum spcruettdo qucm illi in dhinis, ScSSS1??"^-^
ipsbrum: Sitiiilesillis fiatit quifaciutil ea, et omnes Spiritus sancli habcbant, novos errorcs ac^si v^*
Zqui'confiduriiitieis (Psal. GSIII). Morlalis etiimmor- vanos propter bumanum iavorem et terrerium \i_
tuum fingit manibtts iniquis et colit stultfts stultissi- crum impudenter condunt, errantes scilicet et iri er-
inum. Allegorlco:autem sensu inyeptpres et exstru- rorem quoscunque possuntitiittentes, ut iuexcusabi-
ctores pefversorum dogmatum hffireslarchae sunt; les sinl in die judicii, quando judex omnium vencrit
aniatpres autem ef cultdres eorum sequaces et alumiii judicare peculta cordium et reddere Vunicuique se-
eorum, qui omfies rei sftnt et obnoxii peidilionis ; cuuduroQpera sua. Unde et seqttittti'-: V V
Omites eriim pavebutd et stabuiif, et siinul corifunden- Hic enirii superomnes sctt se delinquere,: qui ex
tur (Isai. XLIV).Disperdet enitriDomintisvitum hiitic terrmmatetia ffagilid vasa et scutplUiufingit.R-illam.
qui Iwc fecerit, mtigistfum et discipulum ejus{Malac. enim excusationem habent haeretici, Vquia scieriter
ii). "tce animw eorum, quonianireddita eissuntmald B peccant, duffi sauctos et catholicos dPcfores inVfide
(Isai. iil)i •,.. recla et doctrina sana nolunt sequi^ sed fuxta iriveii^
V Sed et figulus: mollem terram ptemetts, laboriose liones suas perversas magis eligunt terrenuni etVfra-
fingit ad usus nostros unumquodque vas, ei de epdetit gilem sensura, quam spiritaieni efcoelestemvin do-
iuto fiiigil qucemunda sunthtusum vasd, et similitei gmatibus suis molirj. Oinnes eriirii.inslpieniessupta
quw his .cotitraria : horum aufem vtisofiiiti quis sit modum qniinw supetbi sunt.
:
usus; judex est.figulus. Et ctlm labote, vano deuni ';"••' CAPUT VI.. "-.'• ''. ^VV
firigil de eodetri Ittig,,'ille qui panlo atite de tetfa f«- Quod idplolutfim cau.saoniiiia,nefanda:tib.ethnicisshit
etus fuertii, ptposl pusiliumrediicii seuttde acceptus _ feperta, et qtipdfropter iilcim muliaZpassisiiritior-
riieiila.
~:est:,:repelitusunitiiw debitum quamhabebat. Sed cutti .'.;- -
est' illi, noiiquia iaboraturus:est, nec quoniaiii bievis _ Ihimicl pppuli tui et impefaiites ilii,- qtienianipm-
Mlivitaest, sed concetialur aurificibus el argentariis : nia idold riationum mstimaverunfdeosiquibusmeque
sed et wrarios imitatur, et glofiam ptmfeti, quoniain " eculqrum usus est ad videndum, rieque.riates dd. pet-
fessupervacuas fingit. Ginisest enimcqf ejus, et terra cipieiidumspifitum, rieque aiires ad audienditniZ,ne-
&upervacuaspes illitis, el luto vilior vita ejus : qnO- que digiti manuutii ad iructnndum, sed et pedes eo-
niam igtwravil qui se fntxit, el qvi inspirctvitilli c/ni- C rv.m pigri ud ambutanduiii. Superbi quippe hostes
iitam qum operatut, el qui insufflavit ei spiriiuni vita- populi Dcict inimici omiies jusliliae, licet ad lcmpus
lem. Scd et wslhnaverwit lusum esse vitam iiosirant, in lerra dominari videantur, tamcn qnia insipienles
el conversalionem vitm compositam ad lucrum, et sutil cum insensata idola naiionnm teslimant esse
oporlere undecunque eliutn ex mctlo.acquirerc. Supe- deos quibus non est visus, uec audiius, nee tactus,
rius narraverat dc his qui de liguis aut lapidibus aut ncc ullus viveiidi sensus; infeliccs sunt super mo-
metallis aliquibus idola fabricaverant; nunc ct de dum animae suae inleriium in gehenna exspectanlcs,
illis dicit, qui in arte figuli eamdem vanitatem sc- wbi erit perpetua poena cruciatidi; nam vermis eorum
cuti sunt, pari errorc noxios eos essc comprobans. non morilur, et ignis non exslingnelur, pro eo quod
In tanlani cnim stullitiam ipsi genliles devoluti sunt, iioii dederunt honoremDeo vivoct vero, et servierunt
ut non solum de auro sive argento, sive ctiam lapi- sculptilibus quw ipsi nequiler finxerttnt (Marc. ix).
dibtts pretiosis idola conderent, sed el de vili luto Hotno eniin fecit illos, et qui spirilmn iniituatus esl,
simulacra pari modo fmgerent, deum appellantes finxit illos; ncmo enitn sibi similem homo detim pote-
eum, qui de limo lcrrae testaceo opere formatus erat. til fingere. Cum sit enim mortctlis,mortuum fingit ma-
Unde juste eis retribulum esl, ut qui homihes de nibus iniquis. Melior esl enim ipse his quos colit, quia
lerra facti fuerant, cum meliorem sui parlem, hoc tpse qttidem vixit, cum esset moriatis, itle aulem nun-
est, rationabilcm animam quae ad imagiiiem Dei cjuam. Melior est enim bomo idolis secundum raiio-
creata esl, ad adorandum Deum vivum polcbanl senem crealionis suae, quia ipse vivil et infelligit, illa
qui, viliorem sui portionem, hoc est, corpus terre- aulem nunquam. Sed lamen quia magis secufus est
num imitando luleum adorarent deum, sicque post- vanitatem crroris quam scientiam veritatis, imple-
moduifi sine boni operis fructu terrae iiiseusibili, de tur in eo quod per Psalmislam dicitur : Homo cttm in
iuseiisati et iiiuliles redderen- ' honote esset non
qua sumpti sunt, ipsi htlcllexil, compatatus est jumenlis
lur. Myslice auiem oiimes haeretici atque sehisma- insipientibus, et similis faclus esl illis (Psal. XLVIII).
tici qui veritatem Dei in injustitiam detinent, et Sed et uiiimaliu miserrimu colunt; insensala enim
mendacium pro vcrilate in doctrinarum suarum si- comparata his, aliis sunt deleriora. Sed nec aspectu
mulacris colunt. Licel aliquando venusta locutione atiquis ex liis attimcdibusbona potest conspicete. Effu-
aut verisimilibus ea viiiulibus polleaiit, tamen fra- getunt autem Dei lctudem, et bcnedicliomm ejus, Jli-
gilia ac si lutea sint onmino esse probabuiit, quia scra geniililas non solum humanam speciera iu in-
res supervacuas frogunt, et proinde ciuis est cor co- seusibilibus rcbus fonnatara pro -numhiecolebat, sed
74S COMMENT.INLIBRUM SAPIENTLE. — LIB. II. .746..
etiam caelerorum apipialium species peiverse ad-. Ji.iulis ad cotnniemorationemmandati legis tuce.:Qui
orabat, nec juslam discrelionem in ulla rehabuerat. enim conversiisest, 11011 per hoc quod videbat sqiiaba-
.Secunduni consideratioiiem, enim veritalis -rivenlia - tur, sedpcr te oinnium salvatorcm; el in Iwn autetn
inimicis nostris, quia lu es qui iiberas ab
proponutitur n>ortuis,.et sensibilia insensibilibus, et oslendisli
ratioualia animantia caeleris animaiitibus; sed di- oinni malo. Item legitur in praedicto libfoNuniero-
giiuiti fuit ut qui creatorem suiim ignorayerunl, in rum quod murmurantes filii Isfael, in trigesiffia
creatuf is quoqueipsius distinctioiiemcongrtiamfacere quinta mansione pra3 fcedioilineris ac laboris, et
nescirent; qui enim Dei laudem et benediciionem in prae tenuitale viclus iram Dominicontra se incitafint-.
semeiipso habere riegligit, in aspectu et discretione Quamobremmisit Domiitus in populum ignilgs ser-
animalium semetipsum errare probabit. pentes, ad quorum plctgasel moties vlurhnorum vciie-
sunt ntnt ad Mptjsetiel dixetunt : Peccavimus, quia locuti
(Cii>.xvi.) Propler hocper his similia pctssi sumus conlra Dominuiit et ie; orti ut tollat a nobis
digtia lormentd, per et mulliludinem bestiarum exler-
scrperites. Oravit Moyses pro popttld, et locultis est
minati suitt. Haec si ad JHgyptios refers, qui cum
Dominus ad eum : Fac serpentem mtieutiiel ppne eutn
idololatraefuissent et variis erroribus dediti popu- pto signo : qui percussus aspexerit eam, vivet, Fecit
lum quoque Dei infuste perseeuti sunt, in illis de- mneum et posu.itcutnZpro si-
JJ ergg Motjsesserpentem
cem plagis quibus Dominus eos corripuit, pro, eo gno,
suum bestiarum quemcum percussi aspicereni sanabanlur (Nutn.
quod noluerunt populum dimittere,
xxi). Sed diligenter pensandura esl hoc quod dici-
eos potest inteUigere saeviliamexpertos esse; nam et lur : Qui eitiniconversusesl non per ho.cquod viclebat
ibi nfuscaediversi generis et locustaeeos describun-
sanabatur, sedper te ominvm saivatoreni. Koh enifti
tur devasfasse, similiter et ranae et rupetae et .csielera aeneus serpens, qui pro signo liguraliter ponebatur
animantia terrae, de in
quibus psalmo scriptum Cst: salvavit illos, sed sacrameiilum mysterii, hoc est,
. Immisit eis muscam caninatn, et comediteos; ianam, mors Christi,
et qui in eo serpente figufabatur, ipse sal-
el exterminavit eos; et dedit erugini fructus eoruin, vavit genus humanum : onmia eftini in figura con-
labores eorum locustw (Psal. LXXVII).Aliter quoque . tingebant illis. Sci-ipta sunt autem ad
correpttpnem
Iiaereiicoset schismaticos atqftcomnes iniquos spi- nosiram, iti flftes saecftlprumdevenerunt, Sed
quos
rilales besliae, boe est, maligni spiritus laniatit, dis- vulnera in liominibus ex
quid ijlud siguificat qttod
sipant alque extenriinaiit, quorum quia consentie- niorstr feroruni seipentium facta exaltato et respecto
bant volunfati fusto Dei fudicio subdili sunt di.lioni, aeneo
serpente sanabaritur, rtisi quod mmc in lypo
ut eos erucienl atque disperdant. . Salvatoris, qui ferum antiquumque serpenlem in pa-
Pro quibus tormenlis bette disposuisti populum r tibulo crticis, triuffiphavit, diaboli veneua superan-
tuv.m, quibiis' dedisli concupisccnliam deleciaittenti tur? ila ut qui vere expresseque imaginem Filii I)ei
^sui novuiii saporem, escani parans eis oiiygometram, passionemqne ejus cotispexerit, conservettir. Hoc
ul illi quidem concupisccniesescctm, propler ea qitw enim sigiiificant et yei'ba ipsius Domini dicentisV:
UlisMstensaet itiissa suul, eiiatn a necessatia concu- Sicul exulluvit Moysesin eremb serpetilem, sicdporiet
piscentia averierenlur. Iii anlemin brevi inopes facli exaiiari filium hotninis,ut omnis qui credit in eum
novam gustavefuttt escam; oporlebut enim illis qui- 11011 percal, secl habeai vilam mteriiatn (Joan, uj).
-.dem sine excusuiione stipenetiire hiterilum exercenti- Recte ergo serpeiis ae.neusipse ei*al, qui ligiio sus-
:bus iyrarinidetii; his aulem latituni ostenderequein- pensus est; aes quippe caeteris metalljs durahjlius-
admpdtim initnici illprum extermiiiabaiitur. Legitur ' esse solet, e.t aperte aeneus.serpens in ligno suspen-
iii iibro Nuinerorum quod popultis Israeliticus cuin sus esl, ut Dpmittus et in serpente mprtuus et ip
esum carniumin deserlo concupierat, mulliiudinem aere significarelur aelei-uiis; videlicet ui indicaret.ur
colbtirnicUifiDomino tribueiiie acceperit, quas co- mortuus per bumaiiilatem, et laifiCii esset quasi
medens salialus est usqtie ad nauseam, sed lamen aeueuspropter diviiiiiatem.
nonprocul ab eis fuil ipsius concupisccpliae.vindi- Illos enim tocusiarum et iimscaritmocciderurilmor~
cta, ua.nifuror Domini concitalusin populum,.pcrcus-j) sus, et iioii est hiventa sanilas cntimmiUoruiri:;'quia
sit eum plaga magnu nimis, vocatttsqueesl locusille dlgni erant ab htijusceinodiexlerniinctri.Filios. aulem
sepulcrum concupiscentiw(3V«w..-xi).Hoc ergo nunc - fuos necdtaconnm venenaloritm viceriintdenles, Nc-
conmiemorat sapientia alternando. disputans de in- tanda est distinctio, quia sicul ejeelos aliquarido ca-
VtcrnecioneiEgyptiorum et correptione Israelitarura, stigatio probat ac comnionet, ul caveanl peccata et
quia cura illi Deo repugnanles el iii populum ejus operibus insislant fustiliae, ftdemque Dei et ftjanda-
;iyrannidem exercentes sihe excusatione subilo pe- tortim efus cuslodiam diligenler observent, ita re-
rieruriti Isii vero ad tempus correcti et disciplinabili- probos qtioque correplio adhibita deficit ac dispei*-:
ter castigati, iion lamen oranino solatio divir.osunt dit, qtioniam nulia in eis invenilur corrcctio et
destituii. TJndeet seqtiilur; emendatio condigna; proplerea ergo idololatras
.;' Elenim cum superveniret illis swva besliarum ira, parva animantia Deo volente intercmeruni,-' et 0
riiorsibits perversorum colubrorum exteftninabcintut. conlrario Israelitas cultorcs veri Dei, vis venenato-
Sed 11011 in perpetuuin permansit irq lua, sed ad cor- rum serpentium non potuit extcfminare, quoniam
revlionem in brevi tiirbati suiil, signttm habcntessct- povil Domiiius pios de ieiitatione eripere, iniquos
:- ~~~ ~
V PiTitOL, CIX ."''" ' n-
7,47 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARSI. . 718
'vero ih .diem jndicii cruciandps servare. Unde et. A eraut auimalia, sed ul ipsi videntes scireiit quoniaiu
sequitur. Dei fudicio paliuntur persecutionem. El quodam
CAPUT VII. lempore in aqua super rirtutem iguis ardebat undi-
Cpnfitelur Deo quod suavis et vertts, paiiens el miseri- que ut iniquam terrae nationem exleriuinaret. Igitur
eors est, per sermoncm suum sctlvanseleclosel judi- sicut in libro Genesis legitur, quod plueril Dominus
cans teptobos. super Sodomaffiet GoraQrrliam ignein et sulphur de
Misericordia tua enim adveniens sanabat illos; in coelis a Doriiinotit disperderet impios (Gen. xlx), et
memotiq ettim setmomtm luotuin exainiriabuniuf, et in Exodo niislura grandinis et ignis narralur iinpios
salvabanlut, ne in altam hicidentesdbtivionetn, iton : percussisse (Exod.ix), itain Numerortim libro com-
.possentiiti tuo adjulQfio; etenitn neque herba neque memoraiitur ignlti serpeiifeS, rebellosos ct inurmu-
ftialagmd satiavit illos, secl luus, pdmiiie, sermq qtti ratores exterminasse, quatenus ipsi proteryi agno-
sattat omnia : Tu es enim, Domirie,qtti viim et ntoilis scerent, quod omnis creatura ad ulliPnem parlita est
hcibespotestatem, el deducis ad portqs nwiiis et redu- perversorum, qttando coridiloris sm non forriiidant
cis. Nota quod dicit a serpentibus laesos, non. per r.ebelliii'epraeceptis (AT«ni.xxi).
malagma atque medicorum opera sanatos, scd per GAPUT IX.
Verbum Domini, ho.c est, Filiura per queiii uuiversa Prwdicat Deitiridcdissepbpnlolsraeli limenti se escam
«condila sunt, et sine ipso faclum est nihil :,cujus deieciatnenii.
poleslas dominatur ubique, et omnia quajcunque Proqtiibusttngelorumescttiiutrivislipoputumiitnm,
vull faeit in coeloet iii terra, In mari et in omnibus etparalum panem de coiloprcvslitistiiltis sine lctbore,
abyssis; ipse curat corpora, ipse a spiritalibus be- omnedcleclamentnm in se habenteni, ct otnnis saporis
stiis, hoc est, malignis spjrilibiis salvat et aiiimas, suavitatem. Subslciniiq eniin ttta dulcedinem tuatti, .
ncc esl quipossiiresislerevpluntutiejus (Esiher. xin). qttttm iri fiiios hctbes ostendebal; et desetviensunitis-
Ilomo uiiiem bccidit quident pet malilium aniinqni cujusque voluntali, ad quod qnisque volebat, convetie-
sitam, et cum exicrit spirilus tioiirevetiur,necrcvocti- bcttur. Nixauiein ei glacies sustinebant viinigitis, et
Jbiianimain qttw recepla est, sed iitum munumeffugete non tabescebant: ut scirent quoniam ftucius inimico-
impossibile est. Per malitiam hominis aninia occidi- rum exletiriinabat igiiis ardens in grandine et pluviu
litr, hoc est, per nequitiam; propriae roluntatis, et coftiscans. Hic atitem ilerum ut riulritenlur jitsli,
effectum prayi operis. Upde qtiidam ail: Nemiriem elium suw virlulis oblifus esl, Commemorat hic sa-
laedi posse nisi a semelipso, qiiiaaftl proprii sceleris pienlia populo Isi'aelitjco in deserto cibum manna
ipse .invenlor est, aut alienas neqftiiiae assensor et coeljtus datum iuavissimuni ac saluberrimum scili-
fantor. Si cnim homo cttstodit njenlein Stiam, ei non *- eet, quaieiius Redemptori suo inde majores gratias
consentil p.ersuasioni iniquae, liber est ab omni cri- referrent, qui non solum ab hoslibus coanguslatos
nihie. eos misericorditer liberaverit, sed etiam indigentes
CAPUT VIII. dapibus supernis largiler paverit (Exod. ix.. Si quis
Subsunnat invenlores idoiolcttrim, ostendens qttomodo autem quaerenduniputat, quid sit quod dicit, nireiii
D.eo judicctnte per aquqm el, grandinem: et_icjnem ct glaciem suslinere rim ig.niset non tabescere, in-
excriiciabqntur: ''.. : ..-'. | lelligat ibi Iion innotuiSse, quod duo cOnlraria ele-,
Necjanicsatiient tiosse leimpii per foriiiudinem bra- menta, boc cst, ignis et aqua gelata impios concor-
'chiitui, flageltaii stitil novis aquis, et-gtaitdinibus, et>. diter fericbant, vel qualitalem aliquam coelesliscihi.
pluviis petseculionem passi sunt, et pet ignem ion- qui in esca populo Dei datus est, ibi expressum esse
sutnmaii. Quod enim mitabile erat hi aqua qum om- . qui vim ignis ubi opOrlebat sufierebat, et tanicn.
nia exslinguit ptus icjnisvalebat, vindex est enhn orbis quando oportebat, ad calorem solis liquefiebal. Le-
justorum. Gum Moyses Pliaraonem Domiui verbo gilur. quoque in'Exodo, quod apparuisset in solitu-
compellebat, ut fiUos Israel abire permiileret ex dine album minutum el quali pilo loitsum in simili-
Êgypto, quatenus sacrifiearent Domino in deserlo, ludinem pruinaasuper teiTajtii cujus esum sentiebanf
ijiduralus profana voce respondit: Nescio Domhtum, quasi similaecum melle mistum, nec ob vhn iguis
et Israel non dimittam (Exod. v). Quapropter diver- defeclum patiebaiur. Unde in Numerorum libro sci-i-
sis plagis simttl cum populo suo correptus esl, inter plum est : Eral anlem iiianna qnasi semen coriaridri
-quas:gi'andiue slniul etignepercuiiebatur sicut Je- cgloris bedellii; .circuibalcjuepoputus colligensillud,
gitur in Exodo : quoniam grando et igtiis commista ' frangebat mola,sive tetebai in nwrlario, coquens in
pariierferebaiitftr, el percusserunt cuncta quae fue^ olla et faciens cxeo toriulas sappris quttsipants olcati.
.Tiiftt iii agris ab horaine usque ad jumentftrii, cttn- . Sole autem brlo iiquefiebal(Num. ii). Myslice aiiteiri
biamcjueherbam agfiper.cussit graiido, et omne lignutn sicut in flagello grafidinis et igjiis dura increpatio,-
iegionis confregit (Exod. ix). Nec mirum quod duo quasi Scriplura divina peccatores cruciat.inlelligitur,
cOntraria elementa, hoc est, ignis et grando simul ita el in coalesti cibo consolalio superna, qua; iustos
feriebanl, quoniara omriia creatoris sui conseiitiunt ac Deo devolos quotidierefbTCl significalur. Alitcr
roluntati, nec ibi est aliqua adversitas, ubi divina manna significat panem illtim, qui iuEvaiigelioaii:
iinperat niajestas. Quodam enim tempore mansue- Ego stim panis vilw qui de cmlodescendi, el do vham
tabalur ignis ne coinburer.eiitur,qua3ab impiis missa mundo, Qtti vcnil ad tne non esttriel, el ctuicrcdifin,
7iS COMMENT.IN LIBRUMSAPIENTLE. — LIB. III. 530
me nonsiliet unquaiti. Et item : Panis, inquit, quem A est subtritus. En quadfagesiinus annus est ut teco- .
ego dabo, cato mea est prg inundi vila. Etrursum : gites in.cpfde tuo, quiqsicut efudithonw filitimsuiim,
Qui manducat carnemtrieametbibiiineuin suiiguinem, sic.DominusDeustuus erudivit.te ut cuslodias ritan-
iii ine inanet et ego in eo (Jgqn. vj). Quieunqueergo data Dei tui, et ambules in viis ejus, et limeas eurii;
ad hujtis panis participationem. veraciter pervenit, Dominus enim iuus hiiroducel te iri ierrutn boriuni
procul dubio vilam aeterriam sine fine possidebit. (Deut.vin). Sed quia ipsi semper ingrati fuerunt
Cruciantur ergo reprobi spiritali fame, et pascttnlur et figurae adhaerentes, ipsam veritalem ad se ve-
elecli salubriter ccelesti pane : illi quotidie diversis nierttem recipere nolebartt, ideo ad ffftcius saftclae
laboribus praeparantur ad futuram poenam; isli au- Ecclesiaeutiirersa translata sunt; omnia 1enim iri
tem ope divina quotidie liutriupfuf ad vitam aeter- figttra contingebant illis. Scripta suht auteifi Vad
nam. Quod et Propbeta -testatur dicens : Mulla fla- correptiopem nostram, quod et PauluS ad Corin-
gella sunt peccatorttm; speranies antem in Domino thios scribens ffianifesteprobarit dicens : Nolo enith
misericordia citcumdabit (Psal. xxxi) vos ignorate, frattes, quotiium paires iioslii Ptiines
sub nubefueiuni, et omnesmare transierunt, etomnes
CAPUT X. in Motjsebaplizati sitnt iii nube-et iiimuri, et omnes
Narrat qiiod mortis el viiw solus Dominus hubeal B eumdemescam spiritalem mtinducaverunt, et omnes
poleslutein, qui nitlu suo regit universa, flagello eutndem potuni spiiitaleiit biberunt. Bibebant auiein
piiniens impios, et ptine ccelesti feficietis pios. de spirittili eorisequenteeos petra: peltti autem eidt
Creatura eniiii tibi creatorideserviens, excandescit Chfisius (I Cot. x). Tolius enira legis firmanienturii
'
in lormenlum adversns hijustos, et lenior fiei ad et figuraereritas Ghristus est-, quem qtti crediderit,
benefaciendumpro his qui- viiw corifiduitt. Confun- totairi legeiri,impleril; qtii auieffi non crediderit,
duntur hac sententia oniiies impii et peccatores, quasi-praeraricator legis in aeternum peribit.
quodeum caetera crealura creatori suo deseiviat, Quod eitim ab igneiwitpolertttexteriiiindti, sttiiim
ipsi soli ejus voluntali et mandalis repugnare in- ab exiguo radio solis calefaclum tabescebat, ut iiotum
Yeniantur. Sed quia nemo poterit resistere volun- omnibusesset quoiiiani oportet prmvcnire solem ad
tali ejus, iude merito creatttrarum omnium con- benediclionemluani, et ad orientem liicis opotiel.le
cordia flageUantur alque corripiuntur, et si npn adorare. Siiperius fam diximus quod manna igtiis.
poenituerint neque se correxermt perpeluis poenis odorem sustinens ad solis ealorem labesceret; nunc
cruciandi tradentur. Solis autem bonis vera praepa- auleffi quia idem repelit mysterium efus dicere satis
rantur bona,. iniquis aulem indeCcientia destinata esse credimus. IUe enim figuralis cibus histPrialiter
suiit lornienfa. C pascebat.patres nostros, sed.ad orlum reri soUsli-
CAPUT.XI. qiieiiebat, hoc est, in natiritate Ghristi ad spirilaleiii
usum solyebalur. et in ccaleste sacramenluni verte-
Secjuiiur ut stipra. batur^ quatenus praeveniamus solem in benedictio-.
Propter hoc et tunc in omiiia transfigurata otnnibus, hoc est, Cbristi divtnilatem a3lernis pra3coniis
,niuni iiuirici gralim tuw deserviebat, ad voluntalem praedicemus, dicentes cum evangelista Joanne : Iii
eorum qni u ie desideraii sutti: ut scirent filii tui, principio erat Vetbuin, et Verbum erat qpiid Deuin,
qugs dilexisli, Domine, quoiiiam non nalivitatis fru- etDeus erat Verbtim. IIoc eral in prhtcipio apnd
citts ptiscunt homines, sed sermo tuus hos qui in te Deum : omniq per ipsum facta sutil, et sine ipso fa-
ctediderint, conservat. Multiplici ergo solalio po- cium est ttihil, elc. (Joun. i). Ad orlum autem lucis,
puliis Dei in deserto divina miseralione fovcbalur.. hoc est, ad advenlum Salvatoris, dicamus : Verbum
Pluit illis de coelo manna, data est eis de petra caro factum est, et habilavit in nobis, et vidhnus glg-.,
aqua largissima, pasti sirol aviuin carnibus, vesti- ritttn ejus, gloriamquasi unigenili a Palre, plenum
menla eoruffi non sunt altrila, neque calceamenta graliw cl veritutis. Quid autem de illo populo cafiiali
consumpla ; per diem sol non 'tirebat eos , quia subsequafuf videariius.
eduxil eos iii nube dlei, e't tota npcte in illumi- ** Ingrati eiiim.fides tanquamJi{betnuvisglucies, ta-
liaiione ignis, ut creatori suo inde magis devoti bescil et disperiet tttiiquani uqua supervacua. Irtgrati
fietent, quo cos gratis in omni necessitate pro- enim populi, hoc est, Judaeoriimspes quam.iUi ha-
curando adjuvaret. Ideo eiiim illis temporaliter bent modo in advenium rcgis sui, nimirum Anfi-
consulil, ut illum p'erpelualiler diligerent atque in- christi, tanquam hibernalis glacies tabescij,, hoe est,
lelligereiit, secundum hujtis loci meiitioiiem, quo- frigida in infidelitatcsine frnctu justitiae marcescit,
uiam nori_nalivitatis fructus pasciinf homines, sed et disperiet fanquam aqtta supervacua, cum omnis
sefmo Dei hos qui in illum credu'.,t conservat. traditio doctrinasillorttm, nullo usui apta deputetur;
Qftodet Mo5*ses in Deuteronomiocomprobat dicens : dicit eriimnobis Salralor nosier loquens ad aposlo-
Afflixit te penuria, et dedit libi cibum maniia, quem los:. Sinite iltos, cwci sunt duces cwcorum. Omiiis
ignorabas tu el,paires ini, itt oslenderet tibi quod plantaiio quajfii.noriplanlqvilPatefineiis '
cmlestisefa,'
non in solo pane vivitIwmo, sed in omni veibo quod dicabitnr (Mattli, xi'), :
eyredittir de ore Dei-. Vestimeiilutii ttiuin quo ope-
nebaris iiequaquainvctustate defecit, el pes tnus iibri
751-.''; B.RABANI.MAURI AHCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 752
• '
CAPUT XII. A. Neque enim qnce continebal illos spelunca sineti-
more custodiebat: qiwniam sonilus descendensper-
Sapiehlia laudat Deum,Jcjuodmagna siiil judicia ejiis
el inencirrubiliaverbaipsius, qui mirabiliter punie- lurbabalillos, et personcetrislesillis apparentespavo-
:bal adversarios. •.;.."'.... remillisprmsldbanl. Et ignkquidem nulla vispoierat
'(GAP.XVII.)Magna enim sunt judicia tug, ei in- itlis lumen prarbere, nec sidermn limpidcs flarnmce
eharrabilia verba lua; propter lioc indisciplinatm ani- illuminare poteranl illam noclemhorrendam. Semper
ihmerraverunt. Magnasunt judicia omnipbtentisDei, tenebras comitalur horror, et quanto quis perepi-
et inenarrabilia verba, quibus nulu mirifico crea- cere non potest, nec discCrnereea quse circa sesunt
turam regit universam. Proplerea enim insensaloe lanto majorem timorem liabet, undique advcrsa
arnimseinfidelium erraverunl, quoniam creatorem suspicans, et li.psionem payilans. Sic quoque et
suum, qui verbo suo omnia fecit, credere et intelli- iEgjrpXiiscontigit, quando maximas tenebras triduo
gere noluerunl, nec ei debilum honorem in cultu paliebaniur, quas nec sol, neque luna, sed nec slelte
pietatis exhibuerunt. Nec esl conlrarium huic sen-r potuerunt illuminare : ubicunque latitabant terrore
lenliaj quia dicit inenarrabilia esse verba Dei iilud nimib pavebant. Quod autem dicil persohas trisles
quodPsalmista ait: In labiis meis proiiuhtiuvi omnia illis apparenles pavorem prasstare, potiiit fieri iilpro
judicia oris iui (Psal. cxvin), quia quse ille ore B machinaiione malignorum spirituum aliqua phautas-
pronuntiare, hoc est, inanifeslare voluit ut ea hu- mata illis apparereiit, quse ad augmentum prenarum
mana *fragiliias inteliigere et referre polesl; quoe suarum horrorem nimium eis incuterent. Simililer
aaitem ipse abdiia esse dccrevit, nulhis omnino in- et nunc persecutores fidei Chrislianoe et yeritntis
yesiigare potuit. iriimicos circumdant undique tenebrae peccalorum
1)um enimpersuasum hdbentinicjuiposse dominari suoriim, quia solem justitia; ignoraril,. nec eos do-
nationi sanclw, vinculis lenebrarum et tqngm noctis ctores sancti fulgore doctrinarum suarum aliquo
compedili, inclusi sub tectis fugitivi per tiiaih provi- modo illuslrant. llos et sonilus descendens, hoc est,
deniiam jacuerunl, et dum puianl se tatere in obscuris proedicatio cooleslis pcenas eis futuras praedicens
peccatis, tenebrosooblivionisvelameniu dispersi sunt, peftiirbat, et pefsonas tristes, hoc est, dasmones qui
pavenles horrende el cum ddmiratione nimia pertur- eos lofiiiri sunt, praecognili terrifieanl; nec lamen
bxtti. Commemorat hoc qiiod in yEgypto hostes po- ,j fructuosam ppsniientiam in iltis generat, jmo dete-.
puli Dei in caligine tenebrarum perpessi sunt; quas riores faclos ad perditionem perpetuam sine cessa-
Scriplura tam densas refert, ut palpari quirent; in lioneprajparanl: quoniam cum desperant semetipsos,
quibus horrorem nihiiuni perpessi, merito peccato- nec se corrigerc volunt ui relii:quant errorem suum
rum suorum et lenebrosaeOblivioniscondignepunie- C et opera facianl juslilioe, thesaurizanl sibi iram in die
baittur. Myslice aiitem oiiuies persecutores Eeciesiso irse et revclatioiiis jiisti judicii Dei qui reddit uni-
Christi, Judasi videlicet, pagani et hseretici, hec non cuique seeundum opera sua.
et falsi Christiarii lehebras sceleriim suoriim atque <""'" CAPtfT XIII. "."'
errofis paliunlur enormes, neque usquam tuti ac se- j Quod semper prmsumplio sxva. turbet coiiscientiam
curi esse possunt, quOs reclores tenebrafuni harum impiorum, et cjuod ipsi per varia somnia el hna-
jiixta vOluntalem suamducuht, ei ad extfemum in ginationes exterrili torqueaiitur.
lenebras exleriores, ubi erit flelus et stridor den- Apparebal auiem illis ignis subitaneus, timore
lium, perpetualiler secum puniendos deinergunt. plenus; et tlmore percussiilliu-squmnon videbatur.fa-
Quod autem in tejiebris SUni onmes maie agentes, 1 ciei, wstimabanldeieriora esse qum videbanlui: Ap-
ostetidit ipsa Yeritas in Evangelio dicerts: Omnis parente enim illo igne qui impios flagellabat timore
qui male agit odit iucem, el non venit ad htcem ut perlerrili, undique poenas formidabant, quia quanlo
noh arguanlur op.eraejus ; qui autem facilveritalem quis graviores poenarum sentil dolores, tanto majores
vehit ad lucem iit manifestentur opera ejus, quia in verelur sibi supervenire horrores.
Deo suntfacla (Joan.m). El iiem : Qui sequUur, in- El magicm artis appositi eranl derisus, et sapien-
quit, me, non ambulat in lenebris, sedjiabebil lumen P tix glorim cprrepiiq cuin conlumelia. Illi enim qui
vitce (Joah. vm). Hinc et Joannes ait: Qui odil fra- promillebant limores, ierrores et pertwbaiiones, cx-
ireih .simm adlinc in lenebris est, et inlenebris ani- pellere se ab anima languenle,. hi cum derisu pleni
bulal, et hescit quo eat, quoniam lenebrwobcmcave- timore languebant. Namelsi nihil illos ex monstrts
ruiil oculos ejus (I Joan. n). De quo et Petrus ad perlurbabat,' transilu animalium el serpentium sibi-
c'redentes dicit : Vos aulein eslis genus elecluni, latione commoti,tremebnndi peribml. Qualiter magi
regale sacerdbtium, gens sancla, populus'acquisitio- in iEgypto resislerent Moysi facientes, falsa pro-
riis, ut virlutes annuhlietis ejus qui de tenebris vos digia per iiicanlatipnes magicas seducentes populum
vocavit in admirabile lumen suum, qui aliquando Iiber Exodi mcminil, sed tandem pum se vjderent
non populus, nunc autem popidnsDei; el qid non siqieratos virtule signorum, qua; per Moysen ct
smculi misericordiam , ?mnc autem mhericordiam Aaroii divinitus fiebant, coacii fatebanlur digiimn
conseciiti (II Petr. n). Hinc et Paulus ad eosdem esse Dei, qui luec magnalia gerebat (Exod. vn),
ait: Eralis enim aliquando tenebrw, nunc anlem lu$ ipsique qui paulo anie medicos omnium asgritu-
inpomino, ul filii hwis ambuldte (Ephes. v). diiium se esse plaudebant, jn adventu serpeiHiiuu'
— '
7£S ; COMMENt, IN LIBRUM SAPIENTIÊ. LIB. III. :-',..->W-; ... 734
cl cKterbruin animalium qui eos affligebanl,simili.A vlgilanies (errore niniio crucialjanlur; nec enija'
..cnai csctcris pavore percussi laborabaut; et sic et . libera eis alicubi secedendi dabatur facultas, sed
- nunc temporibus gralise, omnes qui reJjgionem • sine coinpede, aut caiena ferreacarcere tenehfafiim
Christianam derident, qui in suis se arlibus jacli- fuerunt conclusi. Unde scriptum esl: Tribiis diebus
iant, hoe est, gentilium divini et aruspices, nec nemo vidit fralrem suum, nec movit se.de eoloco
aon et hi qui a)i Eeclesise unitate per aposlasiam iti quo eral (Exod. x). .
recesserunt, ul hoeretici atque; schisnialici, licet Si enim ruslicus quis êrat, aiit paslor, dut agri
viclores esse se simulenl, poientia tamen Christi ' laborum operarius prmoccupaius esset, ineffugibilem
peradler vinciinlur, et serpenlem antiquuni curii suslinebattiecessilatem.Vna enim cateng ieriebrarum
eatellitibus suis saevissiniurnin exlremo palienlur oinneseranl colligati. Sive spiritus sibilans, aul inler
iiiimicum spissos arborum ramos avium.sonus siigvis, dut vis
Et uerem quem nulta ralione quis-effugerepbsset, aquw decurrenlis nimium, aul so.nus.validus prmci-
ncganles se -videre. Frequenler enim. prwpccuparit pitatdrum petrarum, aul ludenlhim ghimaljum cursus
uessima redargumteeonscieiilin, curii sit enimtimida .hivisus, aut mugientium valida besliarum vox, aut
aequitia, dut teslimoniumeondemnata.-Xa eo enim resonans Ae gltissimis monlibus echo: deficientesfa-
q'0(l dicit illos iniquos negasse se videre aerem, B 1 ciebant iltos prw limore. Uridique enim.miseri poena
- cujus prseseniiam omne aniinal yivens et spirans conslringebantur, quia quidquid de sono auribus
aliquando non pOtest devilafe, nimietatem limoris ])ercipiebanl, vel sensu aliquo sentiebant, totum ad
" cxprimit, quem proplcr oppressioiieiiiimminentiurii perniciem suam inlendere formidabanU
pcenarum malo suo redafguente conscientiam pa- Omnisenim orbis lerrarum limpidp illuminabatin-
titur. Cum sil auteni limida semper nequilia pavoris lumine, ct non impeditis operibuscontinebaiur. Solis
sui dat iniiiiim supplieiis conderiiriafa. dutem iliis superposita erat gravis nox, hnggo tcrie-
Semper enim prwsumit smva perturbaia conscien- brgrum, qui supefvenlurg illis erat. Ipsi ergo sibi
tia, fflhil enim esl limor.nisi prwsumptwnis adju- eranl graviores tenebris. Soli enim inipii in tenehris
torium, proditio cogilalwnis auxiliorum; et dum ab erant; cultores auiem Dei laTgissimo-exuberabant
intro minor est exspeclaiio, majorempulal.coiiscien- lumine. TJndeita legitur : Ubicunque autem habilg-
tiam ejus causw, de qua tornieniumfrmstat angineh- banl fitiilsrael luxeral (Exod. x). Sed et hoc consi-
tum. Seniper cnim lurbida, et quoe serenitatem derandum quod dicit:: Sglis illis superposita erat
Ntranquillitatis iri se non habet conscienlia, proe- gravis nox, imago tenebrarnm quw. superventnra-erdt
sumptuose se elevat, sed limore ip~sapraesumpiio illis, quoniamipsi sibi eranl: grgvioresienebrw.In qiio
eomprimilur. Unde, dicitur. timor ejiis-esse adju- 'C omnino demonstratur quod graviores suritspifitales
torium, Iioc est, medicamenluni. Qui eliam pro-' lenebra;, quas mens palitur corporalibus. tenebris
dit infirmitaleni meiilis superbientis, quoe vana quas ocrilus sustinet; ex istis enimtehehris; hocest',
spe auxiliofum seinelipsam cogitando dementabat, infidelilatis et erroris atque scelerum, pefducilur
quando id se posse sperabal, quod nulla ratioue homo ad tenebras-exteriores,: ubi eril fiehis et stri"-
perficere polerat, ac proinde dum ejiis interius .' dor dentium; quas illsetenebfajjEgyptionim periigu-
niiuor eral valeludo earuni. rerum quoeexlrjnsecus _ fam expresserant, quoniam sicut ibi corpora ad
patiebatur, majorem putabat esse poteiitiam, quod omne opushonum inutilia tenebantur, ita.ethic cor-
et in perseculoribus fidelium freqiienler evenit; pora simul et.animavad omne opus bonum inhabilia
quia eurii propler cajcilateni cordis sui se potentes carcefe ajterno includuutur, quoniam nec ratio, nec
esse jestimaiit, quando sanciorum corpora variis locus, nec tempus est operandi apud iuferos.
lormentis excruciant, palienlia eorum vicli cum id CAPUT XIV,
,se efficere non posse vident quod volebant, prppriae De sanctis , quod in lenebris JEgypti, lioe esl mundl
nienlis angustia cOntriti, tandem agnoscunt se id erroribus, lutnine clivinoillusirabantur.
non essequod ante.se fieria3stimabant,et ejus ..' (CAP.XVIII.)Sanctis autem luis maximq eiat lux;
•
majorem forlitudinem esse pefpendunt, qui mili- el horum quidem vocem audiebanl,. sed figuram non
tibus suis patientiam, poenas tolerandi el virtulem videbanl.Et quia non el ipsi'ead-empdssi erant, )ria-
bostes suos superandi tribuebat. ._ - gnificabant te; ct qui anie Imsierant; quia noiilcede-
Illi aulem qui impotentemvere noclem, et ab in- bantur, gralias.agebant; elutesset di/ferehiia,donum
fimis, el ab altissimis inferissiipervenientem,eunidem pelebanl. Propter quod ignis ardentetwcolmnnamdu-
sdmnunidormientes, aliquando mohstroium exagila- cem habu.er.unlignolm vim, el solem-sinetwsiirdbon
banlur. timore, atiquahdo animm deficiebaniIradu- hospitii prxBstiiisti,Sanetis eniin Dei maxinia erat
ctione ; subitaneus enim illis et insperqlus limor lux, quando el foris corpofali luce, el inlus spirilali;
supencneral. Deindesi quisquam ex illis decidisset; lumine illuslrabantur; fides.eniniDei et puritas cpn-
cuslodiebahir.in carcere, sine ferro reclusus., Hoc scientiseillos intus illuminabat, quorum vocem ini-
dicit cum in jEgypto hostes populi Dei horrore le* niici audiebant, sed figuram non videbant,-quia:te-
nebrarum circumdati eraiit, quod nec vigilantes nee nebrjejobcoecaveruiiloculoseoruni.i et;qui'a.plagarum
dormientes aliquani quietem Iiaberent, Aut enim ienlatione qua; supervenerunt iEgyptiis isti lioii per-
doi-uiieiHeshorrendis visionibus,exagitahantiii-i.aut cuticbantuf, sed coelcstiducatu per columiiam iguis.
" B. '
-<rxs" RABAW MAURl ARCHIEP. MOGUNT.OPERIJM PARS I. 7Sfi
iii nocte, et per cclumnam nubis in die ducebanlur," A foris ad tempus impediri possint, ne eultum Chri-
ceuditori suo dignas gratias agebant. Igitur quoniam stianoe religionis palam celebrent, tamen nullo modo
sancli patres illi qui sub Yelere.Teslanienlo dege- prohiberi possunt, quin in ahdilis cOrdis sui sacrifi-
iljant, sanclorum qui .sub Novo testamenlo Christo cia divinp.conspectui digna exhibeant, quia scriptum
militant lypum praferebant; illi in jEgypto hislorieo est; SflcrificiumDco spirilus cpniribulatus, cor con-
sub Pharaone afflicti laborabant, istos pefseculio Iritum et humitialum Deus rion spernit (Psal, L);_
diaboli in mundo pressuris fatigal; nanihis maxima Et item idem Propheta ait: In me sunt, Deus, vola
lux iiiicat, qui luceni veram quoe illuminat omnem ': lua quw reddam laudaliones libi (Psdl, LV). Vota jii-
Iioniinem venientem in hunc munduni in cordis sui slprum placabilia sunt Domino et vietimaeimpiorum
habilaculo sedulo gestant. Horum quidem vocem aboniinal)iIes.
prsedieationis inimici audiunt, sed figuram verilatis Resonabal autem inconveniensinimicorum vox, et
quse iii eis est non agnoscunt, ideo el illis non flebilisaudiebalur ptanclus ploraioriiminfanlium. Si-
credunt. Hos et colurima ignis in-nocte, et columna mili autem pasna servus cum domino affliclusest, et
ntibis in die ducit, quia eos iiicafnatio Chrisli in ad- '' poputaris hpmo regi similia passus. Simililer ergo
versis et prosperis proteciionls suoemunimhie sem- omhes uno nomine moriis, morluos habebant hmmne-
per custodit. ;:'!,'' . B rabil.es.;Nec enim dd sepeliendum vivi siifftcieb.anl:
Digni Cjuidemilli carere luce, et paii carcerem quoniam uno momenio, qumergl prmclarior,natio illo-
4ehebrdrum; qui inclusos custodiebant filios luos, per rum exterminatg est. Dc omnibus enim non credenies
quos incipiebat corruplum lecjis lutnen smculo dari. propterveneftcia, tunc vero primunumm fuit exlertni-
Guih .cogitarent justorum occidere infantes; et una ' nium primogenilorum, spoponderuntpopulum Dei es-
expositofilio~elliberato, in traduclioiiemillorum mul- se> Commemorat hoc quod liber Exodi narrat de
liludinem filiorum dbstulisti, el pgriler illos perdidi- primogenitorum interfectione, quando percussit Do-
sti in aqua validg. Ilta enim nox anfe cognita est minus in noclis mediO omne primogenilum in.terra
a-patribus noslris, ul vere"scierilesquibusjurameniis .4£gypti, g primogenilo Pharaonis qui sedebal in soiio
crediderunl animmquiores.essenl. Merito jEgypti te- suo usqueadprimogenitum captivcequm erat in car-
nehrarum poenas suslincbant,;qiii invidioe obscuri- cere, el omne primogenilumjumentoruni (Exod. xn).
tale exeascali popuhim Dei ciii lux dhiriae legis tra- Ubinon sicutprius exitumlsraeliiafumseconseniire
dendaerat, in carcere suo relinere volebant, el cum dissimulabant, sed palam arguebantpopulum Dei de
infantes illorum nee tradere disponebant, uno filio, terra jEgypti exire velociler dicentes : Omnes mo-
lioc est, Moyse, ab aquae ihterfectione Dei judicio jriethur.
erepto mullitudo advcrsarioruni per ejus ministerium '^ Gum enim quietum silentium conlineret oninia, et
iriaqua valida submersa est, ilaet nunchostes spi- nox hi suo cursu medhtm iler hdberet, omnipotens
ritales qui ccetum fidelium perimere mpliunlur, cle- sernto tuns de cceloa regalibus sedibus, durus debel-
clis Dei per aquam baplismatis ab hcslibus libera- lalor in mediain extcririihii ierram prosilivii, gladius
tis, soli illi cum rege suo diabolo in ipsis aquis per acutus insimulgtum hnperium luum porians, et sians
Chfisti ijotentiam opprimuntur. Cujus mysterii ratio replevit omnia morle, et usque ad. ccelumaliingebat
et dudum est antiquorum actibus proefigurata, et : stans in ierra, Noclis niedio dicit omnipotentem
liunc. per adventum. Christi completa Deum sermonem de coeloa regalibus sedibus dururn
CAPUT XY. debellatorein in fhediani exlerminii terraih prosilire,
De cxtermmatore /Egypli, qui-ausus non fuit agni et morlis judicium potenter in impiis exercere. Quis
sanguine poslesHebraicos eonsecraloscontingere. est enim sermo Doniini, nisi Filius. Dei? de quo
. Suscepta esl auiem a - populo tiio saniias qui- Joannes ait : In principio erat Yerbum, et Verbum
dem juslorum, injustorum autem extermindtio.S:cut er.at apud Deum, el Deus erat Verbutri-(Jodn.i), per
enim Imsisti adversarios, sic nos provocahs magmfi- quem universa facta sunl, qui et alibi brachium Do-
casli: Absconse cnim scicrificabahtjusli pueri bono- _^ mini nominatur, dicente Isaia : Et brachium Do-
'
rum, et jusliliw. legem_in concordiam disposuerunl; mini cui revelatum esl? (isai. LIJI.)Tderii el dextera
simililer bona et mala percepluros justos patri om- 'Domini nuncupatur propter efTeclivamdivinoevirtu-
nium jam decantanies taudes. Eo tempore qrio po- tis potenliam. Intelligendus est ergp sermp ipse tune
pulus Dei per Moysen et Aaron de jEgypto educen- per evangelicum miiiisteriuni judicium facere in pri-
dus urat, ipse populusadhuc in jEgypto constitutus mogenitis jEgyptiorum, qui postmodum sanclifica-
Domini jussu pasChoevictimam immolabat; et pro- bit sibi primogenites Israelitarum, et nunc per aquam
pterCa dicit eos ahsconse sacrificasse, quia melu ; sui baptismalis salvat riiultitudinem credentium, ubi
hostium territi id occulte gerehaut, uli et legem pa- et interfecit innumerabilem exercitum spiritalium
schae qualiler deinceps servarida esset per Moysis lioslium. lnsimilatum enim imperiuui Domini gla-
doctfinam didicerant, tenlationem reproborum passi diuin acutum porlasse dicit; quia sermo Domini vi-
ad tenipus, sed ab hostlum fnaiiibus divina ope cito vus et efficax:et penetrabilior onini gladio ancipiti.
liberandi. Simili modp et nunc temporibus gralise, Ih yeritale et sine ulla fictione judicat et dispomt
servi Dei qiiibus data est lex divina in ccnccrdiam ; omnia; stans in terra usque adcoelos atlingit: quia
duorum tcslamentorum, licei a perscculoribus suis licet incarnatus inter hbmines «onversaretur in ter-
757 COMMENT.IN LIBRUM SAPIENTLE. — LIB. III. : - 7.58
ra, majeslate lamen sua transcendit universa cce- Aduobus, quse.tanta virtus, quod merUHhi, quo sex-
Ieslia. -,.;-''. centa millia et eo aniplius liberenlur ah inleritii y&-
Tunc conlinuo visus somniorutiimalorum iurbgve- statoris? Ego arbitror, quod in Mpyse lex significe-
runi illos, ei Ihnorei superveneruritinsperali. Et alius iur, quaadocet liominesscieniianj el aniorem Dei,,Tii
alibi projectus semivivus propter quam moriebgiur, Aaron supplicandi Deum et obBecrandi eum fprnia,
causam demonslrdbat niorlis, Tisiones etiim, quct:il- "cprisislit.-Si- efgo\accidaf aliquaiido indignarj Jiobis
los turbaverittit, limc prmmottebani, ne iriscii qugre yel tmiverso populo Deuin, et sententia uliionis prow
maiapatiebantur perirent, Recie diCilur quod visu$ cedat a Deo, redeat aulem lex Dei iii cor hostrum,:
sbniniorum rtialoraih ct timpres inSperali lurbaye- commonens nos et dpceiis coiiyerti ad poenitentiaiii,
rint hostes populi Dei, ul hec vigilarilibus neqiie satisfacere pro. delictisj suppllcare pro- ciilpis, eessa-
dOrhiieniibus requies tilla daretur qui proptef scelefa liit conlinuo iracundia, indignatio cPnquiescel ,' prp-
isua futuri erant ad tormenta perpetua.- Quod autem pitiabitur Dominus, quasi/Moyse" et Aaron intercc-
ipsse plaga; praimonebant feos ut agiioscereiit quare dentibus pra nobis, et universo populo supplicanti-
iliala paterenlur, rie iriscii perirent, hoe bonilatisest , bas. Si vero aliquando oriaiur indignatio Dei ei.
Dei, qtii ideo peccarilcs casligat iit a peccafis se; veiiiat"pro peecatis sseya correptio, non indufe!ii«i
coerccanl,el pceniteritiam de nialis proeterilis agant; B aulem corda noslra ne coiiyeriamur ad Deum, neve
si autem pcrseveraverinf iii riialo et patienlia Dei ad 'liumiliemur in coiispectu ejus, ut in coiifessione siip-
augmehtum facirioruni "suofumabuluntur, justo Dei plicatioiiuni motus ejus jetifacuridiani mitigemiis, sed
judicio damnaii sine excusatioiie in fuluro'puriian- : e conlrario dicamus : Non est Deo cura de vita Jhor-
tuf.. - . -'"'-"-; laiium, nec pertinent. ha;c-,ad Deum; reliquil nos
'_-'.'.' CAPUT XYL olim, nec ad notiliairi-ejujs.ista perveniunt. Si talia
De Moyse et Aaron. ngfrat.quod non virktte corporis,, cogitemus in cordibus nostjis _ et Iiaecde ore nostro
sed fide el orgtione eduxerurii populum de JEgij- procedant, certum est.npn esse in npbis Moysen et
pto. -'
Aaron, legis scilicet scieniiani el fructus poeniteliliae,
Teligil riutemiuhc et jusids tenlalio ihorlis, et com- per quos inlerilum iminiifeiitis. exitii possimus eya-
moiio iti "ereiiiofactg.estmullitudirils, ied nori idiii: '"dere,. . '' •;.;
ia ird lua. P-ropcrans enirn homosihe qrie- ,: _ . CAPOT XVIL"
' liermarisii
rela deprccari pro popidis, proferens sermtutissum .: Commemomt.quciliter fitii Israel in deserto coricu- '
sculum, orglioriem per ei hicensum .pierant carnss et cldla est illis ortygometra.
deprecalionemal-
legans, restilit irw, el finetriimposiiil necessilali, dsieri- Cum enim jam acervgtim cecidissent super atler-
dens quoniam tuus est famulus. Vicil autem lurbas, C ulruni morlui, ititerslilit_,:etamputavil impetum, et dU.
iwn in virlule cofpdris, riec arinalurm poienlig, sed visit illain qum ad vivos ducebgt viatn. In vesieenim
verbo illum qui se vexabgl subjecit, jurginenia paren- poderis, quamjiabebqt, tdiuserat orbis terrarum, et
titm, el lestamentum commeittorans. Recordatur liic pareHlumriiagnqiiain quaiiiorordinibus tflp
hisloiia;, quse ih Numerorum libro narraiur, quo^ scttipla, et ritagmficeniintua-ht diademate. capitis il-
jnodo post inierfectipnem ChOre, Datlian et Abiron, liussculpla erat.ln ep auteni quod dicit in yesle pp-
iiliilsrael murmurayerint cOnlra Moysen el Aaron, deris, quam ppiitifex liabebat, esse tolum orbem .iep-v
dicentes : Yos iiilerfecisiis popuhtm Dei. Gumquedri-. rarum, el parenlum magnalia jn quatuor prdinibus,
tctuf sedilioet iumntius increscerel, Moysen et Aatoii 'lapidum sculpla, et magnificentiam Dei in diadeniate
fugerunl hi taberiiaciilum.fmderis. El locultisest Do- quam ipse pontifex iri capite gerebat, licet lioeeyir-T
minus ad Mogsen et Aaroti dicens -:Discediie de riie- tutum omnium expfimant seiiem, quas pontifex Dei
dio synagogmhlijus, ethilerimam illos cle setnel:Ei jn doctrina et conyersatioiie sua habere debet, ta-
teciderunt in facietii stiam. Gumquejacerent hiterra^ meri serisum quem Hebraji Iii veste sacerdotaji ha^
dixit Moyses ad Adroti : Tolle ihunbulum, et hauslo bent, hic pOnenles mysticam ejus significatioriem
igne de altarimiUeincensumdesuper,pergcns ciio.gcl alibi disseiendani reseryamus, Qnatuor ergo colores :
-
populumnl roges_p.ro-eis, jdth enim ecjressdestirg_a ad quatuor ele.menla referuiit ex quibiis: imiyefsa.
Domino, el plagd deswviil: Quod cumlfecissetAarori, subsistunt : byssiini terôe deputant quse ex tcrragi-
el cucurrisset ad mecligmmullihidinem,quant vastgbat gnitur; purpuram mari quoe ex ejus conchjs tingi-
incendium, oblulil ihimiania, el slans inler mprluos ac lar.; hyaeinthum aeri _ propler eoloris similitiidi-
vivchtespro poputo deprecaius est, el plaga cessavit. nem; cpccuin igni et aJtheri, qui Hebraice sani ,ap-
Fiierunt aulcm qui permtssi suni qualuordecim miliia pellatur: et justum esse commemprant, ut pontifes:
'lioiiiinum etseplingentr_dbsqueiis qui periergnPhise- «reatoris non solum pro Isfael ,,sed et pro uniyerso
diliorie Ghore (Nicm.;xyi);-Un.depensaiidum est quo- mundo roget. Siquidem ex terra et aqua et aefeet
modo in Sodoniis qiiando ad miniinunl decem requi- igne niundus iste consislat ei lipecelementa sint om-
rebaulur. por quos yis.<si forle salvari possent, lij quj riium. Unde primum lineiim vestimentum est terraiii
Iiabitabant Peiitapolim Sodoniofurii, nuiic auietn et sigriificans; sccundum hyacintliiiium aereuni colo-
jam duo si tamen ihveriiantur tales, qualis fuil Wqjr rem demonstrans, quia de terfenis paulatlm ad ex-
ses et Aarori sufficefe possunl, ut gens Israeliiafuni celsa suslollimur, et ipsa yestis liyacinlliina a capite
lota salveiui;. Qiiitlergp dicemus amplius esse in liis. usquc ad lalos venicns indicat aerein.de ccelis iisque
759 B. RARANIMAIjRl ARCfflEP. MOGUNT.OPERUM.PARS 1, - 760
ad lerram iusuiri. Mala autem punica et lintinnabula A rat, providebat. El illos quidem tune imago pra-fi-
in iiiferipribus posila , fulgtira tonilrtiaque demon- gurata salvavit; ad nos autem salutis yeiitas ipsa
strant, siye tefram el aquam, et oninium elemenlo- pervenit, neque enim ihdumenta poniificis piirpura
rum inier se consonanliam, et sic sibi uiiiversa per- ac lanahyssoque contexta erubuisset ai,gelus ilie
pleka, utin singulis omnia repefiantur., Qiiod aiileni' 'yaslatof" ,; ''
supradicfj colorCs auro intexti sunt, id significari
vitalis color el.divini (CAP.xix.) Impiis anteni usque hv novisshnumsme
voluni, quoil sensusprovidenlia misericordia tua
universa penetret. Super humerale et duos lapides tura illorum." supervenil, Prwsciebat enitri et fu-
vel smaragdinos vel onychinos qui desuper sint, et qtioniatncumipsi permisisseniul sc edu-
humerum duo' inter- cerent, et cummagna solliciludineprwmisissenlillps,
utrunique tegant, hemisphaeria
aliud aliud sub terra consequebanlurillos pamitenlia acli. Adhuc enim inr
pretaiitur quorum super terrani, ter tnanus habenles luctum, et deptoranles ad mona-
sii, sive solem et Iunani qusedesuper rutileni. Zena; . aliam sibi assumpsenint cogitatio-
illa qua-saeerdoiis pectus arctatur, el Iinea luiiica, menlgmortuorum, riem inscieniim; et quos roqantes pr.ojeceraiit hos
id est; terra, constringitur, interpretarituf oceanum.
llatioriale in medio posituin lerram edisserunt, quoe lancjuam fughivospersequebantur; ducebat enimittos
ctd hunc finem digna necessiias; et liorum qnw acci-
ad instar puncti licel omiiiaIn se se habeat, lamen a Tj
derant commeinoralionemgmittebanl, ut quw decranl
cunctis vailatur elemenlis, Duodecim lapides vel zo- et populus,quidcm iiius
diacuin interpretanturcirculum, vel duodccimmen- lormeniis, repleret puniiio;
mirabiliier Iransiret, itii auiem novam tnortem iuve-
scs, el singulis versiculis singnla' assignantur tem- nirenl. Ideo eniin inimicis populi Dei viiidicta usque
pora, et his lernos deputanl menses. Puldire autem ad consumniationem
hoc ipsiini quod in medio est appellatur rationale; supervenit, quia in eorum mo-
ribiis el vila nulla emendatio digna fuil. Fictis ergo
.ratione eiiim cuiicta simt plena, et terfena hoerent: siiiiulabant poBniteiiliani, et idep ab iu-
ccelestibus. Irnmoratio terrenorum et lemporum Ca-, argumenlis
loris el frigoris, et duplex Inter utfamque temperies spectorecordiurii, perfeclam nonacceperunlindul-
Unde legitur in Exodo qupd Pbarao, quan-
de cffilicrirsu ct ratione descendit, linde et rationale gentiam.
do plaga aliqua cum-populo suo divinitus percussus,
cum ephot fpriius instringitur. Porro quod dicitur in.
slatim proniiserit, populum Dei se dimitteresi prae-
ipso ralionali et analogian, esl,id manifestatio atque s.eiis discrimen evaderet, sed
doctrina yeTverilas, hoc ipsum sigriificatquod nun- paululum respirans
ilerum ad crudeliialem prislinam reversus est, donec
quam iu Dei ratione mendacium sit, sed et ipsa ye- in extfemo quando exeuntem populum persequeha-
iilas niultis signis ef argumentis monslretur homi- .
„ tur, maiis R.ubri fluctibus demersus inteiiit (Exod,
et
nibus, iisque adiiiortales yeniat. Unde facturii est ("
iit fatidneiii solis etiunoe; el aiini, etiiiensium, el xiv). Talis enim infidelium et superho.rum hosiiu.m
• nominis Chrisli perlinacia, ul cum iiicorrigibiliter
teiiiporuiii, et horarum ei tempestatiim quoque sere
in malitia , laiidem senlialit imperia,
nitatis atque yentoruni et rerum.omiiiuni noscere- pefsliteiint
insitam a Deo ei quantuni proevaleat omnipotentis Dei in judicando
iims, accipientes sapientiam, ipso
habitai.ore' atque doctore doniicilij sui nohis et fa- justitia.
bricoe scientiam demonstrante, super omnia cidafis . Omnisentm crealura ad suutn genus ab initio re-
et vitla hyacinlbma cdelummonstfat, et auri lamina, figurabatur, deserviens luis prmceptis, ul pueri Jui
quoe in frOnte poniificis est, scriptumque nomen cusiodirentur iltmsi. Nam nubes castra eorum obum-
Dei,' •uniyersa"qiioc subler sunt Dei arbilrio guber-f brabat, et exaqua, qitw anleerat, lerra arida appg-
iiari." : | :"''" ruit,'et htmari Rubro via sine hnpedmienlo,et cam-
Ilis autetii cessilqui exteftriijiabut,et ttcecexiimuil. pus germinitns de-profiindo nimio:\per qtiem omnis
Erat enhri:sola lenlaiid irw sufficieris.Spiritalem ergo nalio transivit, qumtegebalur tua mgnu. Omnis Crea-
iion (igufaleni speciein vaslator misshs extiniuit, tura ab initio ad suum genus refiguratur dutn prae-
'qiiia veii Pontificis niag;iiitudinemagnovit. Ascende ceplis obedit sui coiidiloris , el ejus in omnibus de-
jiunc ad verbi hujus celsiora vestigia, et inde quo- ^D servit yolunlali. Ad hoc enim creatura est, ut sub-
rnodo yerus ponlifex Jesus Cliiistiis assuhiplo bacillo jecta itobediens fieret suo creatOfi.. Qualiter auiem
carnis huinanoeet siipefposiio ignialtaris anima sine niibes castra Israelilarum operuerit, ita luceret eis
duhio illa magnifica cuni qha natus est in carne, et in Tiocleet obumbrarel eos contra solis ardorem iii
adjecto eliarii iiicenso qul est spiritus lmniaculalus die, qualiterqUe Rubrum niare diyisumviam populi
iiiedius iriler vivos el moriuos stetit, et rhortem non Dei proepararet, liosles iHorum in semet reductum
fecif ultra grassafi, sed sicut. Apostolus dicit: De- demergeret. Exodi satis declaral histofia. Nec enim
struxit euinqtii liabebdtmortis itnperhim,id est, dia- etillud asque elarum cst, quod niihes quoe ducatum
]m\um, ut qui credit ~hieum jattinon morialur, sed pOpuloDei prdebeat,Chrisli significet.incafnatioiiem,
vivctlm mteriiuin(Rom. ix). Hoe fuilergo mysteriuni quoeeredentes in boc mundo lumine Evangelii illu-
qnod posiea futurum jam lunc ille qui populum ya- sirat, el gralia sua a persecuforibus suis protegif
slabal expavit; agnpscebat enim figuram bacilli et atqiie custodit. Mare auteni Rubfum baptismi gerit
ignis et inceiisi et qualis oflerenda esset Deo hostia sacrameniuni ubi salvanlur fideles , e.l suffocanlnp"
ab eo qui lricdius inortuorum vivoruiiique conslite- conlrarioe potestates; sed sicut tuiic filii Israel Jibe-
7C$ COMMENT.IN LIBRUM SAPIENTLE. — LIB. III. 762
raii , Domino laiides decanlavere liipudio magno .k csecilate sicut illi lenebris excoecaiieranl, qui in fri-
xibus jjusti, hoc esl, Lot, oberravertiiit, ostii siji
gaudeutes.
Videnles mirabilia el monslrg. Tanquamenim cqui tTaiisilum quaereiites et non invenienles, quia qui-
depaverunl escam , el lanquam agni exsultaverunt, cuhque tenebras erroris intus patitur, gravissimis
magnificanles te, Domitie,qui liberasli illos^ Memores damnis undique conslfingitiir, cum viam vilae igno-
enim erani adhuc eorum qum incolalu itlorum facta ravefit. Etosliuni illud quod in Evangelio ait: Egq_
ftieranl, quemadmodumpro natione animalium ediixit siitn oslium; per mesi quis introierit salvabilur el in-
terra muscas,et pro' piscibus eruclavil fiuviusmul- grcdietur, el egredielur, el pctscua ihveniet, ipse ober-
titudinem ranariim. Ita et nos Pportel omrii lempore : rans invenire.npn poteril (Joan. x).
""" Inse cnihi elemeniadum
creatori nostro pro ereptione noslra gratias agere, converlunlur, sicul in or-
exsultantes dicendo cum Propheta : Benedic, anima gano qnalitctlis sonus immutalur, et omnia suum so-
mea, Domino, el omnia interiora mea nomensanclum tmm ctistodiunt. Sicutergo ininstrumenle organi di--
ejus. Benedic, atiitna mea, Domino , el npli oblhisci yersi iiiter se discrepant soni, sed ad coiicordiam
omnes relribuliones ejus (Psal. cn). Quod et.Aposto- melodioo lemperanienlo cOnsentiiint niusici, ita et
lus docere nos videtur dicehs: Sine iniermissione varia elemenla licet ab inviceni diversa discrepent,
orale, in omnibus gralias agile, hmcest enim volunlas S qualitate, ad creatoris sui tamen se.rvato jure na-
Dei inChrislo Jesu in omhibus vobis (I Thes.-y). iurae-Ilecluntur yohinlale ; non enim conditoriio-
CAPUT XYIIL sier creatuiani suam sibi condidit contraiiani sed
'..."'.''
'- Laudat Denmmagnificassepopulum.stmm, quemedu- per oninia voTuiilaiisuae fecit consentaneam:
xil de lerra JEgypli, et hondrasse. . Vnde mstimari, el ex ipso visitcerto potesl: Agreslia:
Novissimeauiem videruni novam creaturam avium, enittt in aquaiica converlebanlur; el quwcunqueeraht
cum adducli concupiscentig postidaverunl escas epu- riatanlia, in terram transibanl. Igiiis in aqug valebat
lationis. In allocutioneenitn desidcrii, ascendit Ulis supra suam vitiutem , et aqua exslingiienlis naliirw
de mare orlygomelrg; et vexationes peccdtoribitssu- obliviscebattir. Flammm e conlrario corruplibilium
perveneruni, non sine illis, qum facla erant argumen- gnimalhim tion vexaverunt carnes coambulgnliv.m,nec
lis per vim fluminum. Npta, prudens leclor, auod ad- dissotveuanl illam , quw f.gcile dissolvebatur sicui
versariis Dei terra producebat muscas, et fliivius gtacies bonam escam. Homines enim et jumenla pro-
ebullivit ranas; cultoribus autem Dei terra dedit fundum maris Rubri sicco vesligio transierunt, et
fructum et mare proebebat carnis alimenlum, quia ranoe de fluviis procedentes, domos jEgypliorum iiji-
est ut fidelibussuis pef Opera sua nutrimen- pleveriint. Ignisxum grandine nlistus de coelopluit,
' dignum
tum divina proeuretprovideniia. Inimicis autem suis G et nec ignis aquam, nec aquaignem aversabatur.,
condignum tofmentum per crealuram sibi suhdilam" sed pariter cadenles, ierram percnticbant JSgyptip-
Oairiipotentis proeparet juslitia. rum. Ubi autem erant filii Israel neminem laeseriiiit,
Jusle enim paliebaniur secundum suas nequitias. ut oslenderet quod oninia elementa nniridi non suV
Elenim deiesiabiliorem inhospitalilalem inslituerunt; iantum adriituntur conditioni, sed creatoris sui suh-
'
dlii quidem igiiolos non recipiebant gdvenas/gtii du- jecta deserviunt voluiilati. . .
temltoiios hospites hi servitulem. redigebgtit, Et non In omnibus eniih his, Domine, magnifica&lipppulmn
soluin hwc , sed: et alhis quidam respectus iltorum _luum, et honorasli, et non despexisli in omni tempore
'
errit; "quonianiinviti recipiebanl extraneos. Qui aulem . el inomni loeo assislenseis. Haec clausula.lib.fi noti
cum Iwtitia receperunt hos qiii eisdem usi eranl' jusii- ; solum priorunj Patrum , sed et praeseiUiuin.atque
liis , smvissimisafflixerunt doloribus. Percussi sunt futurorum simul facit mentionem fidelium , quia
anletn cwcilaie: sicut illi in foribus jusli, cum subi- nunquam pius et misericors condiior noster pnini-
laneis codperii essehl leiiebris, unusquisque trdnsitum polens, videlicet Deus sperantes in se deservit, aut
ostii qumfebal, Si ehim illi. qui anliquos servOsDei deserturus erit,sed benigno auxiliO fovet, prolegit
profaria necessitale ad se veniertles dure el iihmise- n atque regit. Nec hoc quisque nobis ppponere debei,
ricorditer tractaverunt, condigrias poenas recipie- quod sanclorum marlyrum corpora in perseciitoruin
hant, ita ut ifiente tenebrosi et affeclu rigidi, obscu- suoruni nianus iraduiilur, quia non ad eoruni con-
ritatem tenehrarum el diveisorum idolorum, sensu demnationem, sed ad probalionein hocfieri permit-
cofporis suslinereiil, quanto rjiagis illl qui Cbrisii lilur, ut sicul aurum in caniino ignis non exuritur
servoset proedicatores Evarigeliiinhoneste respuunt sed probalur, ita electorum animae per ignem tri-
atque contemnunl, insestimabilibus et inenarrabili- "bulaiionis examinatoe pluriores conspectui crealoiis
hus poenis in aeternum cruciandi sunl. Unde ipsa siii reddantur, quia scriplum esl :Vdsafiguii pro-
Yeritas discipulis ait: Quiciinque non receperit vos,. "bai fornax, et hoihines juslos lentatiolfibulalionis
neque audierit sermonesveslros, exeuntesforas.de (Eccles. xxvn). Mullmenim iribulationes juslorum\.
domovel civilale, excutile pulverem depedibus' ve- ~el de his omnibus libergbil eosDominus. 'Ddmitius
stris : Attiendico vobis, lolerabilius erit ier.ne Sodo- custodil omniaossa eorum, itnum ex eis npn.conlere* -
morum et Gomorrhworuni in die judidi quam illi cilur.Redimet anitnas servorum suorttm, einon derelin-
vitati (Matth. x). Et bene dicitur quod percussi suiit qnet omnes qui spcranl in eum (Psul. xxm).
705 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERTJMPARS I. 76V
EULDENSIS ABBATIS Et MOGUNTINIARGHIEPISCOPl |,
MIISflKIMIII E IGBMIICIl
: .
; :V;'. | LIBBj J>ECEM (A.NNa;8i0.1/. ., :|:'.;
l "
/v; ; "PRJEFATIO' . ''"";\'V
AD OTGARIUMARCHIEPISCOPUMMOGUNTINUM,
Bomino in DoiiiiuO domiiiorum dilectissinio, Gf- A . Ecclesiaslicus nuiicupatur, ad instfuclionem Eccle

GiBiq archiepiscopo, RATBANJJS peccatoi;, in Christp siaeDei, hoc esl populi Cliristiarti; surtl iililissimJ':.
1
-salutem,'.-, l '.. , ,'!;' quoruni priorem .cojiciohaiprem ,possumtis dicere,
j-
Scieils benevolam intenlibiiem luam ct studiuni altefum vefo eortgregaiorem seti eoileetorem. Sed
in Chrisli servitio nobilissinium, qui fide et eultu iuter Ecclesiaslem et inter Ecclesiasticum jstam Pa-
EcclesiamDeinoii ignobiliter ornas, apposui quidem tres posuere dislanlianj, quod Ecclesiastes ad Chri-
ego vidissimus servorum Christi servus aliqupd so-_ stum DominumJnaxime debet refefri, Ecclcsiasticus
laiium tuse, sartcle Pater, impetidere sOleiiiae,in ex- vero cuicuiique jusio prasdicalori potest ahsolute
pjanaiione yilelicel diyinaruni Seripturarum, lit congriiere, qui Ecclesiam Doniiiii sanClissimis solet
yplolup -satisfacereiii, :et ECclesiajChristi debiltim liionitis congfegare :quod Ulique pfaeserileiiilihrurti
servitiuni exliiberem. Uride etiam explanatiuiiculairi feeisse manilestunJ esL Qui proptef excellentiahi
qtiani tribus iibellis in Sapieriliae"librum, quivuigb yiiiriturii suarurii panareios,'i est yiflutiiiii omnium
appellatur Salpiiionis, edidi, tuoe veneratioiii pridem iapax, appellalur. Cujus tanta clarilas, -tanlaque
direxi. Et nune opusciiJum quod in exposilione li- latinilas est, ut sibi texltis ipse cOmnientarius sit;
bri Jesu filii Sirach, qui Eccjcsiasticiis nuncupalur.. alqiie utinam quam cito niente eapitur , tam facHi
decem libris nuper confeci, simili deyotione offero. B actuum qualifaie redderetur. Hujus ergo libri lectio
.Cisummus sacerdos Ghristi [et architectus diyiiii frequeris apiid le sit, sanete Pater, ei iestiijibniorum
aediiicii, domiim sapientiae, quanj Ipsa sibi iiindavit; ejtis assidua-iiieditalio:, quateiras cogiialicl;!qua; te^
atque in sepiem cOlumiiiserexit, scriplis 'ecclesiaSli- curii pro lipiiore gradus ct yirtuluni liieriipincessa-
eis pro modo libi a Dep eoricesso adornares, et lu- biliter conyefsatur, assidrie verbum Dei audial, et
crtiin gregis Dei amplificares. Nec aliudiiistfumen- disciplinarum utijitatem intelligat, aique servare di-
tutii ad hoc aptius esse ptitavi, quam quod ipsa Sa- seat. Ut honip Deisemper sit" parattis ad omne opus
pientia suo noniirte et arte dicavif: quod in super- honum, et religio Christiana, et viia fidelium plene
ficie qupque et ih nledulla vifiutem tenet scientiae clarescat, glprifieeturque Deus per,ornnia in oinni-
:fetpietatis,_sicui 111.proQeniiopraece.deiitislibii. el iri hus. De Caeteroqupquemoneqieclpreni, si ejiis pru-
capite prseseriiis deelaratuf. Dicit etiiiti beattis IIie-' deiilisealictibi in hoc bpere nostro serisus dispiiceai,
ronynius in proIogOiqueniiiitefpfetatione VOlumimim vel ofalio sbrdeseat, non nos temerario judicio cilo
SalOmonis ad Chroroatiuro et Elibdofum episcopos feprehendat, sed magis infirmitati et ignofanliae ve-
cojiscfipsit, liunc librutii Jesti filii Sirach se apud niamtribuat; scialque locaibi esse difflcilia, et di-
Hebraeos feperisse non Ecclesiaslicum, nt apud La-.;s - versis aBiiigmalibusvalde Obscura.: tiiide.dehel igno-
tinps , sed Parabolas pfaenotatiim. Ctii juncii' erant' ^ scere labofi ljostro; aut si quid meliiis pbtuerit in-
. Eccle.siastes et Canlicum:caniiCofum,ut similitudi-: yenire, nos iri ejus sentehliani paratps sciat transirc.
iieiii Salonioiiis nort soliuii librofuiii nuftiero, sed et: DuniniOdonpvefit yeriiam, quani iipbis illurii opta-;
njateriarum genere cosequaretJ Alterum vefo , hoc; mustribuere, se ab aliis, ul)i indiget, aliquarido ac-
est Sapiehtise Iibf,um,Jiusquam;apud ipsos Hebraeos ceplurum. Scfiptum est enim : c In quo judicip |u-
reperisse. Sed magis illum Graecam redolere' elo> dicaveiitis, judicabittir de vobis,» Saricta Deus Tri-
quentiaro, quam et liomiulli Philonis esse aflifmant. iiilas beatitiidinem veslram uhique et in omnibus
Praeterea notandum quodille liber Saloiiionis , qui conservare dignetur, sancte Pater, meinbreiii no-
' '
dicitur Ecclesiastes et iste Jesu filii Siracli,, qui stri ,-.-_.-'- ':':'. ,
765 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. L 766
LIBER- PMMUS.
CAPUT PRIMUM. A generis salute teniporaliter incarnari. Verlmmenim

Dewtema Dei Sapicntia, qttod semper cum Palresit creationis ad hiimanam non ad diyinam periinet na-
atile swcula..'..'..'. turam. Sed propter unilatem personoe aliquando di-
vero creatus : princi-
(CAP.J.) f Oniriis sapienlia a Domino Deo est, et citur filius genitus, aliquando
cura-illo fuilsemper, et esl aiiie seyum, > Piinci- pium ergo viar.um Dei est, ul ipse ait : « Ego sum
pium ergoisliusiibri de seterna Dei sapientia (quae via-(J"o.fl»'i. xiv); B qui surgeijs a morluis iter fecit
est Christus) narrat, quod, semper ciim Palre sit Ecclesiae, ad regnuni Dei ad vitani oeternani. « In
ante sascula; et concordat Evangelio Joamiis, quod opera,inquit, sua : i qui ad redjmenda opera Patris
ita inehpal.: e In principio erat Yerbuni, et Yerbum exvirgine creatus est. Suscipiens carnero, utopera
liberaret. Caro enim
erat.aptid-Deum, et Deuserat Yerbum: hoc eral in Patris a corruptelae servitio
Christi proptef ppera, divinilas aiite ppera. Unde
pfincipio apud Deum. i Omnis ergo sapientia a Do-
niiuo Deo est, qtiia Christus, quieslfons vitae et«lux sequitur :
vera quoe illuminat onineni honiinem venieiitem-in GAPUT III. '_.•..'
hiiucmundum, ia Deb"Patre natus est, et somnia Sequiiur ut supra,
per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. J ( Fons sapientioe verbum Dei in exceisis, et in-
Qnisquis aulero hujus sapientiaeltimine caret, in te- -« gressus illius mandala seterna. J Qrigo-oninis
nehris ambulat, et nescit quo vadat, quoniam tene- sapienliee a verbo Dei primum processit: quod Deus
braeexeaecaveruritoculos ejus. Et quidquid huic sa- ex Deo semper cuni Patre permanet in coelis; sed
pienliae adversatur, stultitia magis dicenda est quam per dispeiisationem susceptoe luimanilatis ingressus
pruderitia. Uude PauJus ait: s Sapientia enim Iiujus est niundum, et dedif mandata salulis aBlernaeiQuod
mundi stultitia est apud Deum (/ Cor. m). i Et item : intelligens Petrus aposlolus ad ipsum Dominuiri ait:
cPrudenlia enim carnis mors est. Prudentia autem s Tu verba yitoe eeternoeliabes, etnos credimus quia
spirilus, yita el pax(Rora.yni). i Qiioniamsapientia tu es Christus, Filius Dei vivi (Joatt. vi). » De cujus
carnis inimica est Deo; legi enini Dei non est sub- origine atque.nativitale adhuc subjungitur.
jecta, nec enim potest. CAPUT IV.
,«-'Arenaro maris, et pluyioe gultas, et dies soeculi, De sapientia Deiprophetalum quia de Virgine ex Spi-
c quis dinunleravit? Altltudinem coeli, et latiludi- rilu sanctp Filius nasceretur.
inem terroe, et profundum abyssi, quis dimettsus t Radix sapientiae cui revelata est, et astutias
t est? Sapientiam Dei praecedenteni omnia quis in- c illius quis agnovit? Disciplina sapientioe cui reve-
e vestigavit? i Comparationerii facil Corporaliuni re- c lala est, et manifeslata? Et multiplicationein in-
Q
rum ad spiritalia, ut ex diflicillimis pensetur, quod i gressus illius quis inlellexit? Unus est Altissimus
omnind impossibile est. Si enim arenam maris et c creator omnipotens, et fex potens et metuendus
pluviaegultas et dies soeculinemo dinumefare po^ « riimis, sedens super thronum iJlius, et dominans
test, neque altitudinem coeliet lalitudinem tej-roeat- < Deus. Ipse creavit illam iri Spiritu sanclo, et vi-
que profundum ahyssi metiri: quoe tameii omnia <tdit, et diiiiinieravit, et mensus est. Eteffudit illam
certo numero, mensura et pondere a crealore suo « super omnia opera sua, et supef oninem camem
condita sunt: quomodo sapientiam Dei., quoe sirie « secundum datum stium, et praebuil illam diligen-
fine et inilio conslat, et inenarrabilis atque inaesli- « libus se. n Cum Interrogat cui sapienliae radix
mabilis semper manet, ullus investigafe polesl? Yir- revelata sit ac manifestata, et multiplicationem in-
tus enim Dei el sapientia (quaeest Clirislus) semper gressus illius quis inlellexerit, oslendit neminein
cum Patre erat, el sicut Pater sine initio, sic el Fi- posse profunditalem consiiii Dei penelrare, aul nia-
lius sine inilio est. gnitudineni honitaiis el misericordiae ejus, (unde ad
GAPUT II. liberationem eXilluminalibnem humani generis ipse
De sapieniia Dei, id esl Filio Patris,quod gnle omnem homo fieri dignatus esl) comprehendere. Sicut et
sit crealuram, el Oinniaper ipsam facta sinl.Quod D Isaias propheta stupens mysterium nalivitatis ejus
etVerbuniDeiDeussitiiiexcelsis. ait: t Generationem autem ejus quis enarfabii?
« Prior omnium creata' est sapientia et intelle- (Psal.uu.)» Solus enini Deus Paleroninipotens uni-
e ctus prudentiae ab aivo. s Hahc seiiterttiaiu sicul et geniti Filii sui adventum , per ipsum Yerbum sibi
illam in Proverbiis uhi scripttirii est : t Dominus cooeterrturiisimiil cum Spiritu sanctp ofdinavit at-
cfeavit me principium viarum suaritm (Prov. vni); que disposuit, quoroodo per virginis parlum ad sa-
de incarnaiione Domini dictani Patres iiitelligurit. lutein murtdi prOcesserit, ut repararet srcaturam,
0aia sicut secundum divinilalenrFilius a Patre ante quam fecit ab initio, ac hominerti (quem ipse creavit
egmiia soeculanatus est,ita ante omnia lempora in rectum, se;i ille se per inobedicnliaiu fecit pcrver-
coiisilio Dei Patris procdestinalus est pro iiuinani suin) iierum ad agniiioneni el dileclionem sui revo-
767 B. -RABA.NlMAURI ARCUISP. MOGUNT,OPERUM PARS L 708
carel, daus illi donum Spiritus sancli, ut ipsius niu- A_ mo docloris. Charitas vero Dei, quae cerlissiiuuni
nere salvaretur et servarelurin aelernuiii. donuai esl Spiritus sancti, citissiine ad intelligenda
« Timor Domini gloria el laeiitia, el corona exsu.- alque observanda Dei mandata cor quod implet, in-
ii tationis. » Denique tjnior Domini certissima esl flammal. Ipsa facit hoimm incipefe, ipsa et perfi-
salus hominis, qui coereet illuni a peccalis, et dirigit cere, ipsa et reriiuneratio nostra erit in futura viia.
in opere pielaiis. De quo el per Psalniistam dicilur : De quo Propheta ad Dominum dicil: « Adimplciis
« Bealus vir qui timel Dominum, in mandatis ejus nos laefitia cum vultu tuo, delectationes in dextera
eupit nimis. J Et paulo posl: « Gloria et divitioein tua usque in fineni (Psal. xv). *
donlo ejus, et juslitia ejus mariel in seeculumsseculi i Timenti Dominuin bene erit in extremis, et iii
(Pscd. cxi)'. V Quoiiiam glofia viflutum cl gloriatio « die defunctionis suoebeiiedicetur, et cuni fidelilius
rectaeconfessipriisin•pfsesenli vita illuni coniitantur: « iu vulva concrealus est, el cum electis feminis
in fuluro auleuV sequiturlaelitia perpetua?.vilae, et « gradiluf, et cum justis ct fidelibiis agnoscitur. J
corona beatitudiiiis ajternae. Unde de eodem tiriiofe -Quicunque enim propler timorem Dei in credulilale
adhuc sequitur. «t doclrina atque operalione serval regulani justi-
CAPUT Y. tioe, in extremis, lioc est,,post obitum proesenlis
De limore Dei, quod.ipse sit iniiium sapientiw et & - vitae, benediciioiierti aeternaeheatiludinis percipiei.
etectorum probgtio Hic cum iidelibus iti vulva malris Ecclesiae renattis
t Tiinor Doinini delectabil cor, et dahit laetitiam alque nutritus est: et cura electis feminis graditur,
« el gaudium in loiigitiidinem dierum. J Duaespecies quia sanclis animabus sociahitur; et cum justis fidc-
limoris in divinis: libris leguntur. Uiia enim est de libus agnoscelur, quando in die novissiina curo cae-
qua Joannes ait: t Timor non esl in charitale; sed leris sanctis a dcxlris judicis collocatus ab ipso
prfecla cbarilas foras mittil tinlorem, quoniam ti- , Domino audiet: « Euge, serve bone et fidelis, quia
mof poenam habet. (I Jo.aii. iv). » Hunc enim timo- superpauca fuisti fidelis, super multa te constituam,
rem illi habent qui pfopter nielum geliennaepeccare intra in gaudium Domini tui (Malth. xxv). i-
.desin.eutes, yitam suanj meliorare contendunt. Alia '•c Tiiiiof DOminiscienliae religiositas. Religiosifas
aiitem species limoris:est, de qua in psalmo scri- :« custodiet et juslificahit cbr, jucunditalem alque
plum esl.: « Timor Doiiiini sanclus pefinanet in sse- .« gaudium dabit. t Qui sine liinore Dci observaliti-
culum saeculi-(Psat. kvm). i>Duo namque stint, tit lieiii maiidalorum illius, religiosiialeni scientiae sibi
diximus, timores. Unus quo timenl homines Deum , pollicelur, fallit semelipsum. Unde dicit Jacobus
ne riiittantur in geheimam, Ipse est limor iile qui aposlolus : « Si quis putat se religiosum esse, non
inlroducit charitatem; sed sic venit, ut exeal. Si '*-"fefrenans.(Jac. i) linguam suam, sed seducehs cOr
enim adhue propter poanas limes Deum, nondum suum, hujus vana est religio. Qui slalim osiendit
amas queni sic times : non bona desideras, sed mala subjungens, qualis esse debel vera religio : « Religio,
caves Sed ex eOquod mala.caves corrigis te, el in- inquit, niunda el inimaculata apud Deuni et Patrem
cjpis bona desiderare. Gum bona desiderare ccoperis, hoecest :.Yisitarepupillos et viduas iti tribulalione
eritin te timor sanclus. Ille scilicel ne ipsa bona eoruni, et immaCulatumse cuslodire ab hoe soeculo
amilias, rion ille quo limes ne millaris in gehennam, (Ibid.). J Namque in eo quod pupillos et viduas in
sed ne te deserat praeseiitia Domini quem amplecle- tiibulalione eOruni visitare jussit, euncta quai erga
ris , quo in oeternum frui desideras. De.hoc sciiicet proximum misericordiler agere debemus insinuat,
timore dictum -est: « Timor Domini delcctabit cor , quod quantum valeai , ipso judicii tcmpore pande-
(Eccl.i), t quia amore inenarrabili afficil niente.ni tur, ubi dicluitis est judex: « Quandiu fecistis uni
possessam. Et hic suavitatem trilmit internam,;iii : ex his fralribus meis , mihi fecislis (Matth: XXV).J
futuro aulehi yitani scle.rnam.Quod oslendit sequens PoffOin eo.quod iiiimaculatos"nos ab boc' soeCulo
. sententia, dlcens,: custodire praecepit, universa in quibus nos ipsos
a Dilectio Dei, honOraoiassapienlia. Quibus aulem ._- castos servare decet, oslendil.
« apparueril in visu diligunl eam in visione : el in « Plenilrido sapientioeest tiniere Demrt, et pleni-
« aguilione magnaliumisuorum. Iijitiuni sapienlioe « tudo a fruclibus illius. t Quanto quis Deuin liiagis
« timor Domini. » Onmiho igitur charilas Dei vera timel, lanto sapientior apparet; el quanlo sapien-
esl sapienlia : haec per Spirilum sanctum, qui datus tior, tanto plehior fruclibiis boiiorum operuni. Non
est nobis, diflundilur in cordibus liosLiis; et replet enini limor Deiiinior est otiosus, sed donis viiiulum
nos dulcedine dilectionis Dei et aguilioiie magna- replet vitam honiinis, et thcsauris scienlioespiritaiis
lium suorum. De quo Joannes in Epislola sua scri- . cor ejus illusirat. . - ..
hens, ait: i YOsunciionem Iiabetis a sancto, qui « Corona sapientiae,timpr Doniini, replens pacem,
.' iioslis oninia, etiion necessehabetisut aliquis doceat « et salulis fructum; elvidit, ef dinumeraviteani.:»
vos, sed unctio ejus, docet yps de omnilius (/ Joan. Quod timor Dei illi qui sapienler graditur corpnam
n). > Unctio enim spiritalis ipseest Spiriliis sanctus, conferat vitaeailerneeceiiissimum est, quia ipse in
cujus sacramentum est in Iunclione visibili, cujus cujus conspectu onmia sunt opera noslra certo nu-
gralia parlicipem sui instruit.de omnibus, quia liisi , mero , unicuique servat condigiiani relfibulioneni.,
. ideiU' Spirilus cordi adsil audiciitis, otiosus est scr- Nec iu oblivione unquam bona merita coram.eo
7fi9 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. I. 770
erunt, sedpacem et salutis fructum pro eis recom-.A •« Usque in tempus snsli.nebit patiens; el postea
pensat. Unde ipsa Yerilas diseipulis suis ait:« Yestri « reddilio jucunditalis. » Hle vere patiens est, qui
capilli capitis omnes numerati sunt : gaudete el suslinet aequairimiteradVersa; et noii-mala prO nia-
exstiltale, quoniam nierces vestra multa est in etelis lis, scd bona pro malis loedenti se iriJiiiit. Sicut de
(Mallh. x). t capite iiostro Petrtis" apostolus lestatur, dicens :
«Ulraque aulerii suntdoiia Dei. » Sapientia viJe-. • « Christiis passus est pfo iiobis, relinquens volii.s
licel el timor Dei : « Quia omiie daium ct dnine exeniplum ut sequaniini vestigia ejus : qui peecatum
donum perfectum desursum est, deScendensa Patre lion fecit, nec inveiitus est doJus in. ore ejus; qui
lurainum (Jac. i). » ~ euiii rnalediceretur, hon remaledicebat; cum patere-
c Scientiam et inlellectum prudentiae sapienlia tnr, jioii coniminabatiif; tradebat autem judicanti se
« conipaiiietur, et gloriam tenentium se exallal. » irijuste, clc. (I Petr, n). » -; .
Ostendit quod per sapienliani divinam habet homo « Bonus seusus usque in tempus abscpndet verba
scienliam devifandi maluin et intellecium faciendi « illius, cl labia multorum eiiarrabuiil sensumil-
bonum. Utrumque enim ipsa. in auditore suo opera- «,lius. DHiuc in Provefbiis .scriptiim esl: « Labia
tur, et ad seternam gloriam se lile teneiitem iii fine sapientiuni custodiunt eos (Prov, xiv). » El iteui;
exalfal: quoe alibi ita loquitur diceiis : « Qui audit, B « AslutusT(inquit) oninia agit cuiii consilio. Quiau-
me, non confundelur; el qtii operantiir in me, tem fatuus esl, aperii stulliiiam (Prov. xm). »Igi-
non peccabunt; qui elucidant me, vitam ceternam lur sapientis honiihis est verba tentare, et omnia
hahebuiit (Eccl, xxiv).» modesle agere. Cujus-.tamen temperantia plurinio
« Radix sapientiae est timere Doniinum -: faini rum voces et actus Iaudanies pracdicant. Nec potest
« enim illius longaevi. » Quia nimirum : « Initium abseondi, quodjusti.ia dictatnianifestari.
sapientioetimcr Domini, inlelleclus bonus omuibus "CAPUT VI. .'-'•
facientibus euin. » Rami efgo sapientioe senterilia; Ilortalur Sctpienlia concupiscenles se servare man-
siinl Scriplurarum sacrarum, quas periotum orbeni daia : sic in Evangeiio Dominus docet,
lerrarum ad utililaiem homimim evangeiica expan- . t Fili, conciipiscens sapienliam conserva justi-
dit doctrina. Unde in Evangelio Dominus de grano c, liam, el Deus proebeljil illam lil)i. » Qiialiter"ad
sinapis paralolam profeiens, volucres cceli dixitha- sapientiaepercepiioiiem.pervenirepossimus, ipsa sa-
bitasse iu ramis ejtis. Quomodo auieni sunt longayvi pientia tramitem noliis denionslraf: quia sine cpn^-
rami sapienlioe-,Dominus in EvangeliOdemonslrat, servatione justitiae licnio pefveniel ad cuJnien sa-
dicens : «Iota unum atit uiius apex non prae:eribita piciitise. Unde et Jacobus apostolus docel, dicens :
Iege, donec omnia fiant. Coelumct terra transibuiit, C '*.Si qtiis autein vestrum indiget sapieiuia, poslulet
verba autem niea rion transibunt (Matth. v). » a Deo,qui dat omiiibus affluenter, et non imprope-
« In thesauris sapienliae ihlelleclus et scientise rat; et dabitiir ei (Jac. i). »'Ilem : « Quis sapiens,,
t religiosilas. » Quando in legis DominiJiieditatione inquit, et discipiinatus intcr vos? ostendat boiiam
utrumque declaratur, et quomodo devilanda sunt conversatioriem in niaiisuetudine snpicnlias (Ibid.
peccata et errores; et quoriiododiscenda estspirita- m).» De quo cpnseqnenter subdilur:
Jis sapieutia, et exefcenda operatio bona, in quibus « Sapientia eiiim et disciplina , timor Doniini; et
duobus religiosilas vera consistit. « quod beneplacitiim esrijli, fides el mansueuido ;
'
« Exsecratio autem peccatoribus sapientia.i. Quia et adimplebit lliesauros illius. » Jam soepeclictum
abominabilis est illa doctrina apud perversos, quae est, quod linior Domini sapientioe et discplinse est
prohibet peccala, et carhalia sequi desideria, sicut custodia : cui bene conveniunt fides recla, el moruiii'
el in Proverbiis scriplum est: « Noii amat pesti- temperanlia; « qliiaimpossibile est sinefide placere,
lens einh qui se corripit,.nec ad sapientcs gfaditur. Deo (Ileb. xi); » et oninis bonoriim vita lran,uiila
Doctrina mala desei'enliumyiain'vilae : qui incfcpa-^. est. Unde viiius et"sapicniia Dei Cliiistus, in Evan-
liones odit, morietur (Prov. xv). J gelio discipulos suos docuit, diccns : « Discite a me
« Timor Domini expellit peccatum; nam quisine t> quia milis sum et humilis corde; et invenietisrc-
c limore esl, non potesl justificari. » Superius scri- quiein animabus vesiris (Mcttih.Xi). » Et aple dici-
p!um est quod initium sapientioe sil timor Domini : tur, quOd impleat thesauros illius, quia qui vere
quia initiuhi conversionis ad Deum et iler esl ad tihiet Deum , noii potest esse sine fide et bonis ppe-
justitiam. Nunc autem dieit limorenl Dei expellere films: quae limcntem Deum sacris yirtutiJms iin-
peccatum, quia qui per pcenilentiam niundat hpnii- plent, et faciunt euin esse acceptabilem Deo. Utide
ncm a peccatis perpetralis, aut ecefcel illnm sive in Ecclesiaslc scriptum est: « Horiiinibono in con-
prohibet a lipiiduni coiiiroissis. Qui auteni spernit; speclu suo dedit Deus sapientiam et scientiam et Jee-
Deuni, nullo nioao ad juslitioe palmam pervenifepo- titiam. Peccatori atitem dedit affiictionem et curam
terit. """. " ..
: < Ifacundia enim animositalis illius subyersio il- superfluam (Eccle. ii).' i
« Non sis iiicredibilis timori Domini, et ne acces-
c liusest. » Profecto qtiia is qui per timorem Dei se « seris ad illuni duplici corde. » Crcdere enim opor-
a vitiis cohibefe rion vult, iu peccati voraginem ca- tct aecedentem ad Deum, ul Patilus leslatur « qnia
dit el praecipiialur iii m.oiiem. ': est; ct inquirentibus se remuneratof fil: s ef.qui.
771 B. RABANi MAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I 772
«:siroplici eofde quaerit Deuuif inyeniel..illutri,{II:eb.,A '',':;'.;.,";". ..,CAPUT,VIL,':;:; :; , ;;.(
xi). » Undescriptimi est :'*: Simplieilas justofum Sgpientig monet gccedeniesgd servitutemuei stgfe in
diriget eos , et supplantafip perversorum vastabit juslitia el limore, etaiiimam prwparare ad tentg-
illos (Pi-Oii.xi).:» Omnis quippe qui duplici animo et lionein, quoniam, secundum Aposlolum dicentem:
Onines qui vojuiit pie vtvere in Chfisto persecu-
non sincera fide ac bona inteiilipne.se Deuroiarbi- ''-*
tionempatiunlur ;
tratur invenire posse, sem.etipsuni fallit. Utide Jaco-
bus aii>. -f Qui enim liaesilat.sjriiilis estfluclui iiiaris (JGA*:.:JI,;); « Fili.: accederis ad sefyittiteiri:Dei,sta:
qui a vento; movelur et circunifeiiur. Vix duplex « in justitia ei tiraore: etproepara animam luaiti ad
animo inconstans estiii omnibus viis suis (Jac.i). » « tentaiionem. > Cum prius doceret quid vilaiidum
Vir duplex est animo., qui et hic vulf gaudere cum sit, nunc demonslrat quid agendum est: hoc est, nt
sa;culo, et illie regnare ctim Chrislo. Item vir duplex qui divino servilio se rite niaiicipare vult,manealin
e.st animoyqui in boiiis,quaefacit rton, relriliutipneni Justilia,et iinioreniDei seryef; sicqueanimani suam
interitis, sedexterius laveremfqtiecrit. pfaepafet ad teiitalieneiii, qpia impossibile est tit' is
iii liominum et qui se tentat ab. illecehris mundi abstinere et Dei
« Ne fueris hypocrlla cprispectu , mandata mundi non patiatur.
« non scandalizeris in labiis iuis. » Pessmium ge- B ; « Omnes custodire, adyersa
fiete et" enim, juxta PauJi sententiam, quipievb-
nus est liypocfitaruni, qui omnia agunl; lunt yivere in Clirislp, perseculioiiem'patiunlur
aliud gesiatit corde, aliud quOjiue oslendunt qperaj-- (II Thn. :iii)i„:.».Quanlo;enimquis sp a muiidi ampre ,
tioiie; Hbfunique OmniuriViiequisSimisunt haefetici; averterecerta et ad sef viiiuui Dei coadunare festi-
DOminus ail : « t,
de quibus in'Evaiigelio Attetidite taiito graviora bella ac lentamenta ab hostibus
aiitem yobis a falsis prophei.is, qui veniunt ad yos iri nat, tolerat. Quisquis enim accingiin divino servilio pro-:
vestimentis ovium, intfinsecus auiem smil liipi ra-
: » hi corde machinantur perat, quid aliud quam se cpntra antiqui adversarii
paces (Mallli. vn) pfayq certamen liber in certamine ictus susci-
- ' parat?ut "
nialuni,;ef omni ienjpore jurgi|a seminant> ut ince-- ..'.;' :'"'': ,, ," :' -:: ::':-: >''
;. :*--<. ':;' irt
deiites viam veritatis suhvefliint: quos rnaxime capiat,, qiiJ quietus sub. tyrannide eaptivitate ser-
viebat. Sed in eo ipsp qupd mens .ccnfra hpstem
vere necessafiurti est. Unde per Salonionem dicitiir:
i Gonsiliuni cjistodiet te, et prudenlia servabit te, ut aecingittir, qup aliayiiia subiit, aliis reluclatur. Ali-
tanien de culpa aliquid quod jion valde no-
eruaris de via mala et ab honiine qui pervefsa loqui- quando
ttif. Quifeliriquit ilcf rectumi et anibulal pef vias ceat remaneiê perniiititur, El saepe nietis, qua; ad-
eruafis a iriuiiefe aliena ei; ;ab yersa mujta;et foiiia sijperat, mnirii in se etTortasse
iteiiebfosas, tif extraT mininium et
nea quae mollit' sermones suosj, et reliiiqnit ducera ^( quanivis Jiiagria inientione invigiiet,
non expugnat: quod diyina iiimirum dispensatione
pubertatis stise," et pacii Dei sul oblita,'est. Incli- ne ex omni yirtutibus splendens in ela-
ua.ta est enim ad mortem doiiius ejiis, et ad in- agitur,suMevetur. Utparte duni parvuni qtiid repfehensi-
feros semilae ipsius : omnes qui ingrediuntur ad lione
ncn yalet, nequa-
eain, nou fevefteutur, nec appreliendent seiiiiiaE Iiileyidet,-sediamenhpcsuhigere
"'' ":.''',:", quam sibi,;sed auciori yictoriani tribuat,;,ih;his'quai
""Vita3('iPfO!i.Xl).-''' -|."
subigere fortiter valet. Sed quia hiimilitas et patieii-
t Attendile in illis ne foiie cadas, et adducas ani- lia illi necessaria est, etiif s'e documentis divinae
« moetuse inkohofationem, et revelct Deos absconsa legis coaptet, ul sciaf qualiter usque ad finem
« tua, in inedio synagogic elidal te : qiioniani acces- vitai iii servitio Dei perseverarc debeat, hinc sub-
« sisli maligre ad Dcmn, et cor tuinn plcnum est ditur,
« dolo el faliacia;. » Maiiifestum est quod qui scqui- c Deprime cor luum, el susline. Inclina aurem
tur haerelicos aiiimoe suoe acquirit damnalioiiem, r tuam et suscipe verba intelleclus, e( nc festiucs iu
quaudo in judicio divino revelabunlur occulta cor- « lcmporo obduclionis. Susline sustenlationes Dei,
dium, et justus judex reddet unicuiqtie seeundum « Cohjungefe Deo et susline, ut crescat in novissinio
opera sua ; et disperdct omnes tju.i loquunlur men- « vita tii.a. » Deprimere epr jubet, ut in elatjpne non
daciuni, quia;yifum sanguinuni;etdolosjim abpmina- )B fuiiiescat; sustinere maiidat, ut;in:,tribuiationlbiis :
•bitur Doniinus. Unde ipsa Yelitasih Eyaiigelio disci- non defieiat, imo longanimis fiai. Sed haec
quia
pulos suos adiiiOnet, dicens : « Aftendite a fermento lieiiio.perfecle agcre noyit, nisi ille quiex divinis
Pliaris320fum quotl est hyppcrisis (Luc. xn). » Et praeceptis haec didicit, ideo ad meditalionem
legis
mali servi ruinam, qui conservos suos perciilit, Dei eiiin mittit. Et quia non sufiicit Jjene incipere,
iiiaiiducai, et bibil cum ehriis alibitestalus est, di- iiisi studuerit iusque iti fineni iii
eqpefseverare, ideo,,
ceris:: « Veniet Dpminusjsefyifillius in;;;diOqria neii ' jubet utnpii pusilJaniroitate: fraclus, celeJ-emifineni
spefat, et liofa qua ignorat; etidiyidet etira, partem^ laborum exoplet; sed sefeunduiiiybluntaiem creato-
que ejus ponet ciiui bypocritis. Illic eril fletus et ris sui aequaniiiiiter sustinendo ipsius judicium ma-
stridor denti-tim(Maiih. xxiv).;
gis exspectet. Unde adhuc sequitur.
« Orime quod-=tibi appiicUum fuerit aecipe, et in
«,dolOre' susline, ,:et in humiliiate tua paiiejitiani;
« habe. Quoniani in igne probalur'aurum-et argciir
? tum-: liomines vero receplibiles jn "canijn.p"Imriu-
775 - --''' COMMENT.IN ECCLESIASTICUM,— L1B,T.; . m
< lialiouis. » Ul autem in lempore castigationis at- A largilionem miserationis ejus; qui auterii per pusilla-
que examinationis noslrde longanimes ac fortes si- nimitatem et impalientiam ah illo deeJinaverit, ruiiiE3
mus Psalmista liorlalur nos, dicens : « Viriliter prOximus erit. Unde per Jeremiam dicilur : « Oin-
agite, et conforteluf cor veslrum, omnes qui spera- nes qui te derelinquiint, confundcntur; recedenles
lis iu Domino (Psal. xxvi). » De quo et in Evange- a te, in terra sciibenlur. Quoniani dereliquerunt
lio scripium est: « Qui verbum Dei retinet corde yeiiani aquarum yivenlium Dominum. (Jer. xyn). t
perfeclo Cl optimo, fructuin afferet in patientia (Luc. « Qui linietis Dominum, credile illi, et non evacua-
VIH). J Sic et ipsa Yeritas aposlolis ait: c In pa- c bitur merces vestra. Qui timetis Dominum, sperale
tietiliavestrapossidehilisaiiimasvestras(I6irf. xxi). J «iu illum; el iri ohlectalione veniet vobis misericor-
Idcirco possessio aninieein virtute patiertliaeponilur, <tdia. Qui timetis Dominum diligite illum, elillu-
quia fadix omnium custosque yirlutum patienlia es.t. i minabimiur corda yeslra. » Bene quippe hortatur-
Sciendumque quod Iribus modis palienlia cxerceri illum qui tiniet Domintimut eredat illi, quaieims ad
solet, Alia namque'sunt quae a Deo, alia quae ab certam proveniat mercedem, quia juxla proplietoe
autiquo adversario, alia quae a proximo sustineraus. senlenliam : « .Juslus ex fide yivit (Habcic.n), » Et
A proximo namque perseculiones, damna et contu- in Evangelio Domiiius : « Confide, inquit, fili, re-
melias; ab anlique adversaric tentamenta; a Deo B millurttur fibi peccata tua (Matih. ix). Et alibi:
auiem flagella toleramus. Sed in omnibus liibus his « Fides tiia te salvum fecit (Lttc. yjn). » Sic et illi
modis vigilanti oculo semelipsani debel mens circum- qui speratiii Domino, desidcrata proyeniet miseri-
spicere, ne conlra roala proximi peiirahalur ad re- cordia;,~et qui diligit illum, per Spiritus sancli gra-y-
tribulioiiem mali; ne contra teiitanieilla adversarii Xiam lunien sapienlioe capacius percipiet. Nota, le-
seducalur ad deleclalionem vel consensum delictl.;. ctor, quod limentibus Doniinum trinam facit discre-
nccontra flagella opificis ad excessum proruat raur- tionem : nam primum illos jubet credefe Deo;
murationis. Perfeete enim adversarius vineitur, secundp sperare in illuni; tertie diligere illum : quia
quando mens npstra et inler tentamenta ejus a dele- ii.de, spe et ehafitale omhis anima fidelis colil Deum.
clatione atque consensu, ei inler contumelias pro- Et pef lias, species perveniet ad contemplatioiiem
xinii cuslodilur ah odio, et inter flagella Dei com- sanctae Triiiilatis, quae est illi merces vera in beali-
pescitur a murmuratione : nee hajc agentes, retribui tudkie sempiterna.
nohis proesentia hona requiramus. Nam pro lahore t Respicite, filii, nationes liOminum,el sciiotequia
patientiae bona speraiida sunt sequentis viloe, ut tunc « liullus speraît.inDomino et confusus est; pernian-
praemiumnostri iahoris incipiat, quando omnis labor « sit in mandatis ejus, et derelictus est. Et quis in-
jam funditus eessat. *-"« vocavit illum, et despexit eum: quoniam
pius et
« Crede Deo, et recuperabit te, et dirige yiam « misericors est Deus, et remittet in temporo tribu-'
rtuam etspera in illum, J Fidem in omnibus hunc e Jationis peccata omnibus exquirenlibus se in veri-
sefvare oporlet, querti dolor et afflictio lentat, et di- « tate. » Ergo et hie sieut in superiore commale tri-
rigere gressus operum suorum ante conspectum D6- pliceni facit disiinctionem, dicens : Nullum sperare
mini, et spem suam in Deo ponere, quia qui confidii in Domino, et confusum esse; permanere in manda-
in illum, non confundetur. De quo Pfopheta ait: tis ejus,:et defelictiini esse; ihvocasse illiim j et de- ,
« Revela ad Dominum viam luam, el spera in euin, spectura fuisse, « Quia corde creditur ad justitiain,
£tipse faciet (Psat, xxxvi). » Hinc et Jeremias :«Be- Pre autem coiifessio fit in salulem; et omnis qui
nedictus, inquit, vir qui confidit in Domirio et erit facit yoluntatem patris coelestis, ipse intrabit in re-
Dominus fiducia ejus, et erit quasi Iignum quod gnum eoelcrum (Rotn. x). » Et bene dicit remitti a
iraiisplantalur super aquas; quod ad liumorem mittit Domino in tempore- tribulationis peccata omnlbus
radices suas, el n'6n timebit ctim venerit aestus; et exquirentibus se in veritate, quia « sacrificium Deo
erlt folium ejus viride: etin lcmpore siccitatis non est spiritus coritribulatus : cof contritum et humi-
erit sollicitum; nec aliquandp desinet facere fru- lialuni non spernil (Psal.%); » et t Prope est Domi-
elum (Jer. xvn). i ^nus omnibus ihvocarilibus se in verilale, volunlatem
t Serva timprero illius, et in illo veterasee. » Hpc, timenliiini se faciet, et oraliOnes eorum exaudiet.
est, permane, quia tiinerili Dominum bene erit in et salvos faciet eos. i
riovissimo. Exspectalio Israel, Salvator ejus in tem- « Yoeduplici ^corde, et laljiis sceleratis, et mani-
pore tribulationis. Uiide adhuc sujiditur. i bus nialefacieniibus, et pecealori terrara ingre-
i dienti duabus viis. » Superius admonuit ne quis
CAPUTYIII. duplici corde accederet ad Domirium. Nunc sulcriT
Sapienlia horlaturlimcntes Doininumspcrare in illum, dicit va? esse duplici corde, et labiis sceleratis, et
id est, ul spe cerli sint, ne fiat iimor ingnis. iuanibus nialefacientibus : quia qui prava eogitat, et
i Meliientes Deum sustinele misericordiam ejus : perversaloquituf,atqueiniquisinsistitoperibus, nisi
« et non defleclalis ab illo, ne cadatis. » Beneplaci- poeiiiteiitia interveherit, yoe illi perpctuum remanc-
tum est enim Doniino super timentes eum, ct in eps biti Quod autem subditur :
(jui sperant in misericordia ejus. Qui eniin yeraclter « Voe peccaloii lerram ingredienii duabus viis. >
meluit Dominum, patienter sustinet, et cxspectat . Dualius ergo viis peccalor terrani ingreditur, quando
7-3 B. RABANI MAURIARCIIIEP. MOGLM. OPERUMPARS I._ 770
n;a!e facil el sperat sibi bona provenire posse, juxt: A versioneni noslram ; in ilJa autem rcddet unicuique
illuii quod scriptum cst : « Faciainus mala, til vc- secundum opera sua.
liianl boria (Rom. m). » Quoruni cSamnaiiojusla esl, « Qui limeiil Doroinum, non erunf incredibiles
Vel quando carnis scctalur "opera in cpiicupiscentiis .« veibo illius; et qui diligunl il.Ium, conserval)unt
« viam ilJiiis, Qui timent Domhium, inquirent quae
ejus, et spirilus sanelificatione se arbitfatur perfici
« benepiacita sunt illi; et qui-diligunl eum reple-
posse in tiraofe Dei; vel quando el Dei esl quod
opere exhibet, et mundi quod per cogitationem quoc- « buntur lege ipsius. » Alternaudo loquitur de ti-
fil. Omnes aulem isti iuxla Jacobi. seiiienliam in- more et dilectione Dei, quoniam « timor Doniini
; coiistantes stint in bmnibus:viis:sriiS: quia facillime sanclus permanet in S3eculum;saeculi;,»et « oiunis
in adversis soeculideterferitur et prosperis irreliun- qui diligit ex Deo riatus est, eicbgnoscit Deuiih »
lur. Ule ergo qui tiinet Dominum, et qui diligit illuni,
-« Voedissolutis c.orde, qui non eredunt Deo : ideo credilScripturis sacris, et servat operando praecepla
c iiori prptegentur ab eo. » Adbuc perseverat in ra- Domini, et semper meditando quajril quce benepJa-
iione pristina, ut doceat rios errores eavere et verir cita siint illi, sicque replebitur sapientia et chari-
tatem amare. Oportet quippe ut sinceritatem fidei tate Dei. «Finis enim praecepti est charitas de cordc
servel, et cOnslariliahi menlis habeat-.,.-quicunque B puro, efeonscienlia lipna,et iide non ficta (I Tim.i). >
a Deo prolegi desiderat, quia ille qui fide dubitai ae el qui diligit prbxinium, legem implevit.
spe vacillai, consequens esf uf ad coronam non per- « Qui timent Doniinum proeparabunt corda sua,
veniai, quoe solis fidelibus ac Dominum veraciter ti- . « et in cOnspectu illius-sanctificabuut animas suas >
memibus, hoc est, qui fructum bonorum Dperum i.n 0 quam felix anima quoequotidie Hiundalcor suum
palientia proferunt, repromiltitur. illis autem, qui et cogilaliones suas, quatenus suscipiat in se habila-
per apostasiam sive liaefesima| fide discedentes, pra, torem Deuni, ciijiis.quicuiique .posscssor esf, nuHo
visque operibus insistentes, derelicto verilalis tra- bono eget, quia oninium honoruni auctorcm in se
mite, in viliorum voraginem incidunt, ira el tribu- habet, et quia necesse esl in mundatione cordis cu-
laiio alque angustia perpelualiter remanebunl; Sic- stodia mandatorum Dei cumpaiieniia boni operis,
ul Paulus lestatur, dieens : « His quideni, qui quO pervenitur ad perfectam agnitionem divihitaiis,
secunduin palientiam boni operis, gloriam et hono- sequitur :
rem et incorfiiptioiiem quserunt vitam «ternam. Kis c Qui linient Dominumcustodiunt liiandatailJius ;
antem, qui ex conlentione el qui non acquiescunt « et palientiam habebunt usque ad inspeClioiieni
yeritali, credunt aulem iniquitati, ira et indignalio, « illius, dicentes : Sipoenitentiam non egerimus, in-
fribulatio et angustia in omneni aiiimam Jiominis G i cidemus in manus Dei et non in manus liominum :
operaulis malum (Rom, n). Unde adhuc sequitur ; t secundum enim magnitudinem illius, sic et mise
« ricordia ipsius^ cum ipso est. » Mos quidem est
CAPUTIX. . : sanctorum semetipsos peccatores accnsafc, quatcnus
Sdpieiitid commhialur,his qui post susiirieriliamdereL condignaijj :huriiilitalis ;suoe.'aeci[iianl mefcefJem,"
tinquunt vias reclas etvadunt per viaspravas. quia sicul humilitati proemiura, sic el superbia; pccna
c Voehis qui perdiderunt suslinentiam, cl quj de- deputalur. Dicit enini tilanifesle Joannes .ipostolus :
4 reliqueruat vias rectas, el divcrierunl iu vias pra- « Si dixerimus quoniam peccalum non babenn:s,
i yas; et quid facietis,;cum inspicere cceperit Deus? i ipsi nos seducimus, et verilas in nobis non est. Si
Licet omni lempore inspicere Deus credalur bonps confiteamur peccata jiostra, lidelis est eljustus, ut
ac malos, el nibil eum possit latere, tamen usu Scri- remiltat nobis peccata nostra, et emundei nos ab
plurarum , frequeniissimo tunc dicilur inspicere, omni iniquitale (I Joan. i). »Unde stibjunxit: « Se-
quando vel probarc vcl impfobare aliquid dignosci- cundum eiiim niagnitudiiiem illius, sic el misericof-
tur, Quid ergo facturi crunt qui yias deseruerunt dia ipsius cum ipso. » Quia, ut prppbela tcsialur,
reclas, et se implicaverurtl jniquis operibus, qnando • « secundum alliludinem coelia lerra conlirmavilDo-
jamjudicii aderit tempus, et IHIUUS datur locus poe- riiinus miseficofdiahi suam super timentes e;;ni
.nitentiae? quando, juxla Sophoniam,,« Dies Domini (Psal, ,c]i).:»Et iteiii: « Misericordia ,inquit, Do-
magiius veiiiet, diesirae, diesXribnJaiioftiset angu- riilni a soeculoet usque in' saeculum saeculisuperii--
siiae, dies calamitatis el miseriic, dies lehebraruni et liientes eum, et justitia ejus super filios filiorum
caliginis, dies nebuloc et lurbinis, dies tuboe et clan- cuslodienlibus leslamentum ejiis, et mciiioria reli-
goris.Super civitates inunitas et super angulos ex- nentihus mandata ejus ut faciant ea (Ibid.).
celsos, et tribulabuntur homines, et anibulabunt (CAP.III.) « Filii sapienliae, Eeclesia jusloru.ni; et
caici : qiiia Domino peccaverunt, et effundetur san- « naiio illorum obedienlia et dilectio. » Filios sa-
guis eorum sicut humus, et corpus eoruni sicut pientiaemerilo dicit esse Ecclesiam jusiorum, quia
stercora. Sed ei afgentum eonmi ei aurum non po- qui vere sapicns est, /verus esijustitiae cultor, quo-
leril liberare eos in die iracDoniini. In igne zeli ejus niam vera sapientia yeraciter justitiae dictal nprraam,
devorabilur omnis terra, quia consuiiiniatioiieni cum Nalio, inquit, illorum obedienlia ei dilectio. Qup-
festiuatione faciet cunctis habitantibus terram (Soph. Tiiodo aulem naiionem vocat juslorum obedieniiaiii
}V.:Jj.' Jiac autem viiaDeus exspeclat el accipit co;:- et dilectioiiem? Gmh pljedienlia el dileciio vijiuics
111 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM. - LIB. I. 778
sisit, quse liabcRtur a justis. Nisi quia tropica locu-- A 6 Qu>lionoral patrem suum, vita vivet longiore,
tione per ipsas virtutes exprimit virtulum posses- c el qui obedit patri, refrigerabil matrem. » Yita \i-
sores. vct feliciler longiore, qui remuncratus a Domino
« Judicium patiis 'audilc, filii, el sic .facite utl oelertia fruetur requie. Ille refrigerabit malrem, qui
« salvi sifis. » Pater universorum naturaliter Deus_ obedit patri: quia malrem Ecclesiam Iselifical, qui
est, cx quo omnis paternilas in coelis et in terris5 obediensêsl prseceplis selcrni Palris.
nominatur; quia ex ipso', el per ipsum, et in ipso> o Qui timet Deum honorat parenies,'el quasi domi-
sunt omnia : qui diligit ea quoefecit, ut in hoc per- i nis serviel his qui se genuerunt in opere et ser-
maneanl quod facla sunt. Quienim hujus Patris au- p mone, et omni patienlia. J Nota quod dicit his de-
dicrit judiciuni et fecerit ejus proecepta, procul du-- beri famulalum inslanter exhiberi, qui se geimeHint
bio sahus erit. Cujus mandatum est, ut etiam patrii non ex vulva .ventris, sed in opere el scrmone et
tcmporali et malri honoris reverentia exhiheatur. Utt patientia, ul oslendalur spiritalis pater maxinie di-
esl illud : c Honora patreni tuuin et rnatrem, ul sis_ gnus lionore csse: cujus rei mcmoj' Apostolus, scri-
longocvus super terrain, quani Dominus Deus tuus; psit ad discipulos, quos ipse per Evangelium genuit,
daturus est tibi (Exod. xx). i Unde sequilur. dicens : « Rogamus vos, fratres, ut noverilis eos qui
c-Deus enim liPiipravit patrcm in filiis; ct judi- B ** laboranl inler vos, et praesunt vobls in Domino, et
« cium matris exquirel in filios. i Cui ergo Deus Iio- - monent vos : ut habeatis illos abundanlius in chari-
norem iu progenie sua constiluit, non est fas, ut a tate; proplcr opus illorum pacem liabete cum eis
filiis suis inhonoretur, quia'Dominus suojudicio ex- (1 'Ihes. y). »Et ad Timotheum:« Qui bcue prse-
quiret, qualiter ejus procceptum servelur : cujus sunt, inquit, presbyteri, duplici honore digni habcan-
secutores coronantur, et conlcmptores punienlur. tur: maxime qui laborant iu verbo el doctrina « quia
.« Qui diligit Deum, exorabit pro peccatis, et con- « dignus esl operarius mercede sua (1 Tim. v).»
c tineliit se ab iilis, in oratione dierum exaudietur. i <LUonora patrcm tuum, ut superveniat tibi bcne-
II!e quippc c qui diligit Deum, i ut ipse in Evangc- t diclio a Deo, et benediclio illius in novissimo ma-
lio testatur, c mandata ejus sorval (Joan. xiv), et < neal. » Honor patris sive spirilalis, sive carnalis
continel se a peccatis, quantum lmmanse fragililalis, benedictionem a Domino promercwr ; et apte dici-
possibilitas sinit, et tamen pro excessibus suis,non( tur, quod «in novissimo benediciio illius maneal, »
desinit quolidie orare, quia scit miserieordem judi- quia seterna mercede recompensatur.
ccm ejus preces sie omni tempore exaudire, et quia « Benedictio patris firnial domos filiorum ; male-
Scriptura testante, honor parentum, primum man- _ c dictio autem matris eradicat fundamenta. » Invc-
datum cst in repromissione (Exod. xx): iude adhuc, G niuntur patriarehae quibusdam filiis suis benedi-
subditur._ xisse, ul Noe, Sem , et Japhet (Gen. JX) ; poslerila-
c El sieut qui thesaurizat, îla êl qui honorificat tem aulem Cham maledixisse (Ibid. xxv ). Benedi-
c matrem suam. i Bcne thesaurizat qui honorificat xil autem Abraham Isaac filio suo, et Isaae JacoJi
matrem suam, quia pro custodia mandatorum Dei, (Ibid. xxvn), el Jacob duodecim palriarcliis sin-
qui jussit lienorare parentes, praeniia seternae vitae gulas benedictiones dedit (Ibid., XLIX). In quibus
percipiet. omniiius henediclioiiibus ille prsefigurabalur, .qui
de patriafcharnm siirpe seeundum carnem desccn-
CAPUT X.
dit, Christus ulique Saivator nosler, qui est super
Ilonorandos parentes a fitiis, ul benediclio parenlum omnia Deus benedictus in ssecula. Quoniodo autem
filiis prosii. malediclio parentum noceai soboli, ostenditur in
c Qui honoral patrem jucuudabilur in filiis, ct in semine Cham. Cujus progenies a fiiiis Sem., lioc est
<;die orationis suaeexaudietur. i Filios hic vel sobp- filiis Istrael, a tcrra reoromissionis exslhpala alque
lem discipulos appellat, in quorum nutrimeiito ssepc delela cst.
gaudebit, qui suis magislris -\el parenlibus, antea « Ne glorieris in coiitumeliapalris tui, non enim
aurcm oliedientioe inclhiavit. Sed quia secundum D c est tibi gloria ejus confuslo. Gloria enim liominis
Listoriam uhique hoc non evenit, ut honoralores pa- « ex honore patiis sui, et dedecus filii pater sinc
reutum suoruni vcl magistrorum, filios she discipu- c Iionore. » Quod autem coiitumelia patris vel ma-
los habeantsibi de\otos. Cum sacpe legimus sancto- gistri Deo displiceat, multis probatur exemplis. Nam
rum virouim degenerassc sobolem, el a sernita de- nudalum patrem suum Cham irrisit, et serviluteni
siasse niajorum. Juxta tropologiam magis mihi perpetuam semen ejus inde suslinuit. Absalon David
videtur convenire quod dicitur, ul filios accipiamus dc sede regni sui expulil, concubinasque ejus stu-
fructum bonoium operum. Qui ergo obediens prae- pmit; sed niorte condignas poenas luil. Sic et Eli-
ceptis Dei honorat parentes vcl praeceptores suos, saei propbetse calvitium pucri Bethel irriserunt, et
in multiplicatione bonorum actuum lselabilur in fine egredientes duo ursi de saltu quadraginta duos pue-
dierum. et sicut illius qui avertit aures, ne audiat ros cx eis lacem erunt: cujus myslerii ratio in
legcm, oratio erit exsecrabilis, ita" hujus qui obedit Christi passione complcta csl, qucm puerilis stul-
pra:ceptis' Dei, dirigefur oratio sicut incensum in tilia Judseoruin in Calvarioeloco crucifixum irrisil.
conspectu Altissimi. Sed quadragesimo secundo aimo post ascensionem
PATUOL.^GIX. 2S
779 _„' B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNt. OPEfrOM PARSI. 780
ejus ad cosios, duo-ursi, hoc est Yespasianus etj 4_et ecce omnia munda sunt vobis (Luc. xi). > Unde
Titus, de saltu gentium egressi, illusores sasvis- et iti futuro judieio dieturus est eis, qui ad dexte-
sime iariiaverunt. ram ejus consistunt: «'Venite, benedieti Palris mei,
" - pereipite regnum, quod vobis paratum est ab ori-
>": '-': CAPUT-XI;
gine niundi. EsuiiVi enirti, et dedistis nJihiinandu-
Senectapatris guberriandqd fitnssuU. .',,', caf e; sltivi,! et dedistis niilii hibere, elc. ( Mgiih.
,.« Fili, suscipe senectam patrls tui, et ne conM_- xxv). » Sicuf et ih PrOverbiis sciipluni t.st; « Qui
< steseum in yita illius; et si defecerit sensu, ve- prorius est ad misericofdiariiTieiiedicetur. i
« niam fla, et ne spernas eum in virtute lua.»Betie «Quam maloefamae est, qui relinquit patreni; et
convenit, ut -filii atque discipuli. honpribus atque <tesl malediclus a Deo,.qtii^xasperaliilatferii.iTm-
solatiis foveant parentes et nutritores suos, quia pietatis crimine feus teiietuf, qui ifrcligiosus est in
chafitatis affeclus magis iti hoc augelur. Unde Pau- parenies ; et maxime ille, qui.spuilaleiii paifeiii vcl
Tus praecepit yiduis mutua jiivicem reddere parenti- matf eni pravis sernioriihusa tqiie iniqnis opcribuscxa-
bus, qaia hpc acceptum est coram Domirip.Hipc eti cerbat. Ideonecesse esliit sequenlis sciiienliaj do-
ipse Dpminus in Evangelio reprehejidlt Scfibas et ctrina servetur, ita diceiis. ' '
i*liarisseos, qupd Xyadilipnibus, suis legis Dei -511106-;]
% .:. '.. i :.
-' '"•. • GAPDT.Xn. ,' ,' <
ritatemcorfujnperentjdicens adeos :« Quare etArosr
transgrediminimandatum Pei|propter traditionem, Docet Sapierilia in. mgrtsuetudiiie opefg \quai ad
vestfam ? Nam Deus dixit: Honora patrem ei ma- cultum-Deipeflhienlprwcipienda.'. ..''.
trem, et qtii.majedixerit pairi yel mairi, mprte njp- t Fili, iii niaiisuetiidine ppera iua peffice, et supef
riatur. Yps autem dicitis : Quicunque dixerii patrf t onifiium glOriam diligefis. Quanto nisigiioses, hu-
vel mairi, muniis quodcunque est ex me, .tjlii pro- «.miiia ie irt omnibus, et coranxDeo iriveuies gra-
derit; et non-henpiificabit paifeni suum aut nta- «liam, quoniam magiia poxerilia Dei solitis , et.ajb"
trem, et ifritum fecistis mandaium Dei propler tra- i liumilibiis hohoratur. » Manstiefudo enim et htimi-
ditionem vestram (Matih. xv); » Honor quippe in litas niaxiiiiani gratiam ef gloriahi paiiunt haheii-
Scripluris npn tantu.m irt salulatiojiibus et officiis tibus eois. Sictit e cohtrario stiperJiia et furpr eps.,
deferendis, quantum i.neleempsyna ac jiiuiiefum c.6l-_ qiios possideiit, ad maxiniam fuiriam impelluiit.
latione sentitur.,«. Hbnora,»inquit Aposlolus, c yi- Quia iiiitium oninis peecati supefbia-est ; quse ex
duas, quae yere yjduse sunt (iTim. v). » Hic eliam angelb fecit diabolum, et furpr sibi Pbsequeiites'
horior donuni intelligitur. Sic et subsequenXer de • pracipitat in inerteni,. quia cliariiatis dissipat tra-.
munificenxia; quse exhibetur parentibus, Iiic sub- ' liiiteifi. Idcifco DoiiiiiitiscOlitfa litijoscemodipesles
jungitur. cousilium dans, semetipsum ad Imitanduni propo-
« Eleemosyna emm patris non erit iii obiivione; suit, dicens :' « Discite a liie quia initis sum ef hu-
« nam pro peccato matris frestituetur tibi bonum ; milis cbrde, et invenieiis feqiiiein animabus veslris
« et in justitia sedificabitur tibi. » Misericordiseergo (Mgtili. xi). »'._Etiteni: «Qui se, incjuit, exaltat.j
affectus cum pietalis operibus, nunquam pblivipni huniiliahitui ; et qui se humiliat, exaltabitur (Luc.
' "
tradetur. Unde Dpminus ait: « Beati. misericordes, XIV, XVHl ). J
quoniam ipsi niisericordiam co!isequentur'(.JJfl«/j. GAPUtXnl.
y). jÊtiii Provefliiis..: « Fcenera.tur, inquit, Do,-
mino, qui miseretur pauperis., et,yicissitudinem Sgpieriiig docei riita Lti'phesse qucereildd, id esi
profuiida."
suam reddet ei (Prpv. xix ).» Quod autem dicit:
i Pro peccato matris restituetur tibi bpnum. » Pec- . «Altiora te lie quaisiefis, et forfiofa te nb.scfuta-
catum hic trcpica locutione ipsam eleeniosynam i tus fueris. Sed quoe pfa;cepil tibi Dominus, illa
nuncupai, quae delet peccata,- Sicut el alibi iio- « cogita seiripef, et in pluribus operibus ejus ue
sliam, quse jprp peccalo oifertur, peccatum vocat. |L.."« fueris"cufipsus.. Non est eiiiin libi. necessarium
Ui cst illud : e Ponat niamim suam super caput « ea qtia; abscoiidiia sunt videre octilis (uis.» Ordi-
, peccati sui, et sieeam Dpminb pfferaf. » Qui ergo nem servat dOctrinoeprseceptOf,Iiumilitaiis scilicet,
in parentibus et .cseleris indigentibus iiiisericordiae ut sicut prius docuitiii liiOribus tenere mansuetudi-
exercet ppera, sine dubic justilisesucefecipiet prse- nem atque operibus humilifafem ; sic et nunc doceat.
mium, et a peccatis abselutus rtiercedein vitae.pcs- servare cordis puritateni; iie fbrte ea quoe humana
sidebit selernae. Unde et sequilur. ratio crimpreheiidere nbn yalef, ijicaula dispulalionc.
c In die triliulalionis conimemorahitur tui, et sicut fimari prsesuniat. Unde.dicit Ecclesiasies ; c i\e le-
c in serenp glacies solvenlur peccata tua. t Hinc et mere quid Ipquaiis, neque cpf tuum sit velox ad
Daniel propheta Nabuchodonosor regi hujuscemodi proferendum' sernlpneni cpram' Deo. Deus enim in
consilium dedit, dicens : « Consilium lneum;, q. coelo, et tu super terram. idcirco sint pauci sernio-
rex, placeat tibl, et peccata eleemosynis redinie; et nes iuj, nitilfas curas sequuntur somnia, et lii mul
iuiquitates iuas miserieordiis paupefum ,. forsitan tis sermotiiljus invenilur stultitia (Eccl, y).»Iii qui-
iguoscet Deus delictis tuis (Dan. iv). » De quo el lius verbis videluf praecipere, ne aut loquenles aui
jpsa Veritas in Evangelip ail: « Date eleemosyiiam, cogitarttes plus ue Deo quam possitmus opincmur.
781 . - COMMENT.IN ECCLESlASTiCFJM..— LIB. I. 782'
f->edsciamuS iifibeciilitatCm hoslfam, qucd, qtiati- A.et hoiiofeni, et iticorruptiotiem quaertintVJtamseier-
"tum ccelum dislat-a teffa, tatittim nbstfa ppiiiatio ham. His autetii, qui sunt ex contefltione,- et qui
-"analtira illius separetux, et idcirco debefe vefba non acquiesCiintveritati. cfeduiit atitein iniquilaXi,
iipstfa esse modefata. Sicut eriim, qui iri multis iram et indigiiaiioiiefii, iribtilatioheni et angustiam
cegitationibus Cst, ea somniat frequentef deqtiibtis (Rphi. ii )'.•* « Qriiamat; inquit, peficuluni , in illo
cogitat, ita qui plUfa yoluerit de diviiiitate disse- peribit.»Ille dicituf amafeperictiiuin,- qtii non eurat
refe, iticidit ifi sXiiltitiani. HinC et Paultis dticet: fiec sitidet vitafe pericultifti; Alioqiiin qtiis est _ qui
:«NOnpltis sapefe quaia Opoflet sapere : sed sapere' velit ineidere In periculuhi, cum oJfiriesVeliriteva-
ad sobfietaleni, et jtixta inenstiftim fidei (-Roiii: defe interituin ? Sed ille quodamifiodo amat pdriCu-
xii). » Et alibi:' c Noli, itiquit, altuifi sapefe, sbd lum., qui diliget eas fes quse tendurttadititefilunj,
tinre(Rorii. xi). s Stifficit eniin hoifiini, ut ea jiia. ut estiibido, ayafiiia, luxuria, et cagtefsepef niciosae
COgitaXione tf tictet, et opere impleat, quse a' ooiidi- cupiditates : nec non et haereses atque novilalum
tore stio sibi eotistituta, alque pfsecepla stirit sef- praesumptiones, quse Certissiinsesunt anifiiarumper-
vauda; quaeaiifgfficcciiila et qtise incoifiprehensibi- ditiones. Unde suhjungitur-: .
lia sunl judiciorum Dei, -scrutari non attentet; di- t Cor ingrediens duas vias non habebit succes-
catque cmn Propheta :« Judieia Dei ahyssus multa B « sus : ef pfavtiiri cof iti illis scafidalizabitiir. t Cor
( Psgl, xxxv); t et cum Apostoio mirando laliter « neqiiarii gfavabitur ifi dolofibus, el peccalor adji-
seniiat, diCetis:'« 0 aititudo"diviliafum sapietitise et « eiet ad peecaiidum. » Cof hsereticoruni ingredltur
seiefitiaeDei",quaifi incohigfehertsibiiia stirit judieiti duas vias, quandti Vefa perffiiscet falsis, effaisa
ejtis, et irivesiigabitesyjae'ejiis : quis enini.cogrioVit insefit veris. Aliqtias etiim seritentiasl sacfafiim
serisum poiriini ? atif quis"corisiliafius ejtis fuit?». El Scfipttirarum lite inteiligurii a'CpTOfefunt, et ali-
fetrlbuetuf ei, quoniani <sx"ipso, „efper ipstini, et quas secmiduiti suam VeCordiairiin setistifri.peryef-
iti ipsosunf oinriia.:' Ipsi horiof et glofia ifi seeciila Suni ffahunt,- suisque auditrifibus eas comfaibiidafe
sseculorum (Rpm. xi). salagunt. Qui (jtixta Paiili serilefitiatti) i safiani dO-
'
. Li stipefvaciiis vefhis holi scfutari niuitiplici- ctrifiam nOn sustiiiehunt, sed secundum sfia desi-
i tef; et in piuribtis ppefibus ejus hOti efis crifiti- deria coacefvabufit sibi iiiagistfos, pfufiefites ati-
« sus. Piurima enim super sensus homiiiurii ostefisa fibus; et a Veritaie qtiidem atidiiuiri aVertetit,- ad
« sunt tibi. Multos qtioqtie supplantayit suspicio II- fabiilas autehi cbfiVeflentiir (71 Thh. iy); »vEtideo
«Jorurfi, etin yaiiitate detinuit jsensus'•ifioriini. » scandalizabuniuf ; "nebhujtismodi siibcOssus'Mbe-
Supervacuas fes scrutari, esi eas res rationabiji- btitit, qtiia eofiitii labofes in-vabtitiifi ibjJiif; Gfa-
;tef agnpsci velle, quos raiip docet inyesiigari nOn ^" vantuf eofiiiii pfseepfdia doli Vefstitiis,; et ideifcp
debere. Uride Ecclesiastes dicit :'« Qtiid necesse onefahtur muiiiplieiJjus peccatoruin safciriis.
est iioniirii tiiajpfa se quserefe, Cum igticret quid « SytiagOgaesuperljoruni nbn bfif ssinitas ; ifutex
conducat sibi iii Vita siia niiniefp dibfum peregfi- « eniiri heccati Ofadicabituf ifi illis, et ficfi ifitblli-
.nationis siiae, et tefripofe qtiOdveltit iimbfa prsete- t getur. » SyfiagPjgsesupeflidfurtj suni cenventicula
ril ? atif qtiis' ei pOtefit iridicafe qilid p*osteuiri fu- Iisereticprufti : qtiofutii g_efnien* eradiCabittif, et non
-lufurtisui) sble'"sit? (Eccle. vii.) j E£ iteiii : « NTe iritelligetur ctim doctrina eortini intitilis daititiabi-
dieas, quid ptitas causse est, cujii priofa feinpora - Xuf; fiec ficiip eeftiin apud Deuifi prOliattif. Qtiid
nielibrk fuefe qifam riuric stitit? Stuita est eiiini aiitem catholicos itianifesiet, subjunge&dobstendit:
Hujtisceiriodiiritefrogatio (tbid. vii). i Sobriiis etiihi «Cbr sapifefitis inteliigittir iri sapieftiia, et auris
lhteilecttis ifi omhibiis est optiriius, qui feficit arii- «bbria audiet Ctim oiiirii coiieiipisceniia sapiefi-
"matii, et noti ffaVat menlein^ Unde in Prdyerbiis i tiatii. »In pftideniia - eiiim .doctrinse COTsapiefis
docet, diCens: «Mel itiyenisli," comede secufiduni yeritateifi iiilelligilur, bt ifiliiaritCf boni
" .gapietitia
quOd sufiicit tibi, ne forte satiattis evomas illud, et audilOfes haiie doctfiiiani discunt, qtiae cofiimetidat
pefjufes tiOiiJenDei tiii (Prpv. xxv). Quod auteni yifitites, et pefsequituf vitia : quod subseqtiefiter
dicituf"-:Sluitbs supplaniasse suspicioriem illofuni, - osletiditur, cuni dicitur.
et iii yahitate'detitiiiisse seiisus illorum. Ostetidit « Sapietis eof et iiitelligihile absliriebit se a peCCa-
onmes hsereticos duohtis r&odisexistere: h'o:c:esi, i lis; et in operibus justitioe suCCessushabCIjit. »
ciini vei de cfeatofe vel •devcffeatufk tiltfa uioduni Qui efgo fite ihtelligit legis Dei tfaditiotieiri, coer-
scfutafi vOlenlbs, pefverse seiitieiido erfotieas con- eet se a peccatis, et in opferibtisexefcei justitise,
dufit docffinas, et quia dogniSXibiisvefltatis 66dere quofuni tiobilis poftio est eleemosyfiaruifilargiiio,
iiolunt, qiiid eos ifisequatuf ostetidiluf, ciim stib- pfOptefea stibjufigif.
jiirigiiuf. 6 Ignem afdenteni Cxstinguit aqtia, ef Cleemosyna
i Cof diiruhi fnale haheliit ih" fiovissinio : et qtii « fesistit peCCatis; et Deiis pfospectof festejiis, qui
« aniat peficuiunl, in illo peiibit. J — « Secuiidtifii < reddit gfatiam; meminit ejtis inpostefunJ, et ii
durifiani aiiteni stiani et itiipdeiiifbiiscdf, thesatirizat «teinpofe casus sui invenict firmaixienititiJ.» Sicu;
sihi iraiti in die ifae et fevelaiionis justi judicii Dei, etiini aquse elefiientum effusum, igtiis exstiflguitaf-
iiui feddet uiiicuique secunduin opera stia. His qui- dorein, siC et eleemesyna, qusepef fcliaTitaXisaffe-
deni, qui secunduni patientiani horii operis, glpriam cluiii expendituf,^^ peccaiofufii obftiet flaiiirijanV.Ideb
785- . B. RABANI MAURIARCHIEP, MOGUNT.OPERUMPARS I. m
quoniodo eleemesyna danda sit,- in Evangelie decet. A amico tuo : vade et revertere, cum cito possis dare
DpirtiiiuSrdicens ;« Cum facis eleemcsynam nesciat (Prov. ni.). » Et alibi,: « Qui despicit, inquit, pro-
sinistfa tua quid faciat dextra tua; ut-sit eleemc- ximum suum, peccat: qui autem miseretur -paupe-
syna tua in absccnditp, et Pater tuus, qui est iri ris, beatus erit (Proi). xiv). » Et qubmodo sit elee-
abscondiio, reddet tibi (Malik.yi). » Non enim mosyna danda Apostolus docet, dicens : < Non ex
propter favorem bumanse laudis ac cupiditalem tristilia, aut ex necessitale : hiiarem enim datorem
prsesentium rerum facienda est eleemosyna; sed diligit Deus (II Cor. i). » Magisergo prsestat Deo,
propter dilectionem Dei ,• et amPrem seternse heati- qui modicum devota mefite pauperi pprrigit, quam
ludiiiis. Tunc enim, si ita fuerit' expensa,. habehit ille qui tristi cefde multam pecuniam expensani fa-
remuneratorem Deum, qui in Xempqre casus. hoc • cit. UndeDominus ohlalionem yiduse p.auperculpe,
esf, in fine praesentis vitae feddetpramium seternae quse duo serea minuta iu gazcphylacium misit,in
yitse, Evangelic: laudavit, dicens : « Hsec plius omhibus
CAPUT XIY, misit (Marc, xn); » quja fion quantitatem muneris
1 - De eleemosyniset pauperibus. supernus judex, ' sed. deyotioneni pensat cordis=
„ : ' GAPUt XV;
CAE.iy...);.«Fili, eleemosynam pauperis ne de-.;B ;
« fraudes, et ociilcs luos ne transyertas a paupere; Abinope non avetiendos oculos.
« aiiimam esurienleni ne despexeris, etnon exa- «AJ) inope ne avertas oculbs ttios proptef iram,
« speres pauperem in inopia sua. i Quantum elee- « et non relinquas quserentibus iibi retro itialedi-
mosjma, pia menle data, apUdDOminum valeat. ;...i cere. Maledicentis;enim tibi in amaritudine ani-
ostendit ipse in Evangelio, dicehs : « Date eleemosy- « nise, exaudietur deprecatio illius : exaudiet autem
nam, et ecce omnia munda sunt vobis (Luc, xi),» « etini qui fecit illum. i Nullo mpdo prppter iram
Quibus alip loco tantum tribuit'Scriptura divina, exasperandus est pauper, sed blanda locutione pla-
ut earumtantummodo fructum se imputaturum candus, quia ira viri jusiitiam Dei non operalur, et
proiiuntiet Dominus dextris, et learum tantumiiiodo j qui pbdurat aurem suam ad elamorem pauperis,
sterilitatem sinistris. Quando his dicitirus est ; ipse" clamabii et ncn exaudietur; cui eiiim est ifi
«"Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum.i substantia uiide dare pessit, tribuat necessilatem
lllis autem, «Ite in ignem oeternum (Malth. XXVI.J patienti, quia munus abscondituni exslifaguitiras, et
Sane cavendum est, ne quisquam existiroet infaiida doiitim in sinti ifadignationem inaximani. Cui autem
illa crimina, qualia qui agunt regnum Dei non pos- non est. substantia, tantum sermo responsionis poi'-
sidejbunt, quotidie perpetranda, et eleemosynis quo- G ! rigatiir bonus'; quia sermo bOntis superdalum opti-
lidie redimenda. In nielius quippe est vita mutan- mum, Aiitef quomodo Charitatis habet-afTectum,
da, et per eleemosynas de peccatis _praeteritis est qui despicii proxiniuiii «genum ? Dicit eiiirii rriani-
propiliandus Deus, non adiioc emendus quodanj- feste Joannes appstPlus : c Qui habuerit stibslantiam
modo, ut ea seniper liceat impune commiltere. Ne- mundi, et. viderit fratfem sutim necesse babere,
mini enim dedit laxamentum peccandi, quamvis quomodo charitasDei manet in eo?( I Jogn, m.).'»
miserandodeleat jam facta peccata, si non salisfa- Sic et Jacobus mortuam esse fidem sine operibus
clio cpngrua negligalur. Sed multse sunt spewes miseiicordiae ostendit, dicens : « Quid proderit, fra-
eleemosynarum, non soluni ergo qui dat esurienti iresmei, si fidem quis dicat se habere, opera au-
cibum, sitienti potrim, nudo Vestimeijtum, peregri- tenj iion habeat ? Nunquid poterit fides salvare euui?
naiiti hospitium, fugienti iatibtilum, segro vel in- Si autemfrater atit soror iiudi sunt et indigenf yi-
cluso yisilalionem, captivo redemptionem, debili ctu quotidianp, dicat autem aliquis de yebis jllis :
suhveciionem, cseco deductionefii, trisli consolatio- Ite in pace, calefacimini et saturamini, non dede-
nem, non sano medelam, erranti viafii, deliranti ritis autem eis.quse necessariasunt cefppri, quid
consilium, et quod cuique necessarium esl indi- " proderit? Sic et fides sinon habeat opera, morliia
•
genli; verum eliam qui dat veriiam peccanli, elee- est in semetipsa (Jgc. u).i Quapropter necesse
mpsynam.dat;, et« qui einendat vei'berej in queni est ut non tanXumcredamus atque diligamus verbo
pptestas datur, vel ceefcet aliqua disciplina',"»et ta- nec lingua, sed opefe et yeritate. '.
men peccalum ejus, queabillp laesus atit effensus i Congregationi pauperum affabilemte facito, et
esi, dimittit ex cerde, vel crat ut ei dimittatur, nen « presbytero iiumilia animam tuam; 'et magnati
solum iii-eo quod dimittit atque orat,yerum etiam .« humilia eaput tuum. iHis setitentiis commeuda-
in eo quod corripit, et aliqua emendatoria poena ple- tur noJiis mansuetudo et humilitas cordis, quia
ctit, eleemosynam dat, quia misericprdiam pi-aestat. mansuetudo neminem spernit, humilitas nemini se
« Cprinppis ne afflixefis,et non pretrahas datum prsefert, sed pmnibus se subjicit. Decet enim Chri-
(i angustianti. Rogalionem contfibulali neabjicias, stianum, ut sequalibus seu inferioribus sit affabilis
« et tion avertas faciem tuam ab egeno-.» Quod au- et mitis, senioribtis autem sit subditus atque liumi-
tem donum eleemosynse non sit prolraliendum ac lis, quia omnis exaltatio genus est superbise. Quod
differendum in'aliud tempus, cum facultas adsit mirifice distinguit Psalmista, diCens:« Domine, Don
liibueijdi.^ ostendit Scriptufa, dicens : «Ne diCas estexaltatum corineuni, nequCelati sunt oculi mei;
_yss .:_ •"_' COMMENT.JN ECCLESIASTICUM. — LIB. I. 786
el proeibit iu viaiJijustilia;,
neque anibulavi in magnis, lieqiie in mirabilibus Amansuetcs Dpminus,
super me, etc. (Psal. cxxx). »- qui ait: « EgP sum via, vcritas et vita ; qui sequi-
t Declina pauperi sine tristilia aurem tuam, et turme, nen ambulat in tciicbris, sed habeliitiunien ,
» illum diligit, diligit
t redde debituni: tuum, et respende illi pacifiee in vitoe (Joan, xtv). Unde qui
fiiaiidala illius, ad seteriiaiii
.'< mausuetudine. » Debitum est pauperis cum man- vitafif, quia servartclp
- suetudine censolatio temporalis, qui autem hanc perveniet vitara; el qui vigilaverint ad INam, eOm-
ei dare negligit, congruum debitum illi non im- pleetentur placorem cjiis. Sicut in Provcfbii.s spon-
det, dieens : « Bealus liomo qui audit nie, et vigilat
pendit. ad fores meas quotidic, et observat ad postes ostil
i Libera eum qui injuriam patitur de manu su-
mei (Proo. viii). »'.Foras suas, et postes ostii sui,
« perbi; ei nen acide feras in anima lua. i Igitur Sciipliiras sanctas et earum doetores nuiicupat,
sicut prius"expensienem opis in pauperes eleemosy- sine
qtiibus ad vitam quam polliCetur nen valeimis
nam esse ostendit, sic et ntinc liberationem ejus,; inljredi;
qui emin ad has feres vigilat, hcc est in-
qui inique opprifiiitur a superbo, misericordiae opus tenla inente meditandp perseyerat, magrtiludinis
fieri declarat. Unde in Proverbiis seriptum est: ipsius suavitatenipercipit.-
c Erueeos qui ducuntur ad mortem, et qui trahun-?B « Qui tenuerint illam, Vitam hsereditabunt,: et qi.o
lur ad perditionem ne cesses liberare.. Si dixeris: « introibit, benedicet Deus. » Dle quippe vere tenet
Vires non suppetunt; qui inspector est cordis,ipse sapientiam, quiGhristi mandatis adhibet obedien-
intelligit; et servatorem afiiniaj tuse nihil fallit tiam, et qup ipsa inlraveril benediclio Dei, illuc si-
(Prov. xxiv). »Jdep et hic dicitur, « Non acide feras mul comilatur. Sicque eum, qui per ejus fidem et
in anima tua; » hpc est tsediese vel indigne : quia dilectionem coelestis regni aditum quserit, benedi-
charitatis fervorem erga proximum se non habere ctione aeterna ditabit. Unde ipse in Evangelio ait:
ostefidit, qui eum ab hoste eripere. noii cofitendit, i. Ego sum ostium',;,per me si quis intfoiefit, salya-
CAPUT XYI. bitur,. et ingredietur et egredietur, etpascua inye-
niei(JosK. x). i
De pupillis et viduis itijudicio defendendis in miseri- i Qui serviuntei bbsequentes erunt sancto, et
cordiq pro patrc « ees qui diligufit illam diligit Detis. J Qui enim
« In judicando eslo. pupillis misericors ul pater, veraciter servit Cliristo, et spem habet in-illo, san-
« et pro vifo matriiIIofum,et eris velut filius Aitis- ctilicatse sicut et ilie sanctus est, quoniam faciendo
« simi obediens; et miserebitur tui iiiagis quam justitiamiustus est, sicut et ille justus est. De quo
« mater. » Ne aliquam speciem oinilleret eleeinosy- G Domihus in lege pfaecepit, dicens : « Sancli eslote,
iiarum, parenlibus atqtie pauperibus jungit pupilip.s quoniam et egO sanctus suni, Dominns Deus vcster,
et yiduas, ut etiam"eortim euram hahere non despi- et eos, qui diligunt illam, diligit Deus' (Levit. xi,
ciamus, sed ppem cendignam illis feramus. Sicut xix et xx): » quoniain qui diligunt eum.qui genuii,
enim pupillq paternus impendendus est affeetus, ita dihgit eum qui natus est ex eo, quem ulique diligit
et yiduse vifi sui in solatii collatione imitaiidum est Pater, simul diligit et Filius : sicut in Evangelio ipsa
exemplum; atque Tiseefaciefites filii Allissimi in Veritas ostendit, dicens: « Qui diligit me, diligetur
obediendo mandatis illius esse probabiinur. Quia a Patre meo, et ego diligam eum, et lnanifestabo ei
magis nobis miserebitur. in-reniuneratioiie prsemii, meipsum (Joan. xrv). » Sed quia prebaiio dileclionis
quam matefna affeclio unquam fecerit instudio exliiJjitio esi operis, sequitur,
nutrimenti. i Qui audit illam, judicabit gelites; et qui intue-
;CAPUT XVII. i tur iJIam, permaiieoit Cpnfidens. Si crediderit ei,
c hsereditabit illahi, et eruiitin conttrmatione crea-
De sludio sapientiw : quod diligenles ecimcunclis vir-
tutibus justiliw, adjuvanle Domino, operam dent, i turse illius: quoniani: in tentalione ambulal cum
dicente ipsa Verilate : NOn Omnis qui dicit mihi, n « eo, et in primis eligit eum. » Qui eiiiiu diligit
Domine Domine, inlrabit in regiium coeJorum, sed •Christum, niandata ejus servat, et ille
judicat gen-1
qui facit voluutatem Patris mei.
tes, sicut ipsa Yeritas inEvangelio promisit, dicens.'
« Sapienlia filiis suis vitam inspifat, et suscipit « Cum sederit filius hominis in sede niajeslatis suse,
i exquirentes se; elprseibit iu via iustitise; el qui sedebilis et vcs super sedes duedecim, judicanles
• -i illam
diligit, diligit vitam, et qui vigilayerint ad ducdecim tribus Isfael'-'(3f««ft.xix). » Et in Apoca-
« illam, cpmplectentur; placQrCm ejus. » Sapieniia lypsi:'« Eece sto,ihquit, ad osliiim et pulso : si quis
divina parvum sibi aptum laiidat, ipsam sapientiam audierit vocem meam, et aperuerit .ianuain, intrpibti
Dei, quam non aUam quam Christum Filium Dei iii- ad illum, et coenabocum illo, et ipse niecuni. Qui
telligimus, De quo Apostolus ait:« Christum diep yieerit, dabo ei sedere mecumin throno meo : sicut
Dei virtutem et Dei sapientiam (I.Cor. 1). » Ipsa et ego Yiei, et sedi cum Patre meo in throno ejus
eniifi sapienlia fijiis suis vitam inspirat, quandp (Apoc.m). » Idcirco is qrii intuebitur eam,boc est
-discipulis suis et caeleris fidelibus' agnitienis suae totam inteiitiofiem anifiii sui et fidei virtuleni in
praebuit sacramentum, et Evangelii; revelavit my- eam ponit, permanebit coniideiis, nec eum subver-
steriuni. Snscipit perquirentes: se, quia. suseipiet tere poterit tentatio prajsentis vitae, sed eruiit in
787 B. RABANIMAURI ARCHIEP, 5I0GUNT. OPERUM PARS--Ir -m
confirmatioiie opera iusius,. et ad pracmia aeteraa; A. « Pro aninia iua ne confundaris dicere verum.
bsefedit.atis remuiieraiida servaJmntur, pro civjus « Est enitii confusio adducens oeccatum, et est
amprejproniafecit. Jta ut eOrum'acceplor dicat tunc « cotifusip adducens ^loriam et gratiam. » Hortatur
ciji» Prppheifi: i Haecr.pquies mea jn sa;culum sse- mil.ites Christi, ijt cum tCmpus persecutionis insti-
culi : hie lia.bitflbe, qupniam praeelegi eam (Psgl. terit, np.fideterreantur pro Cliristi noiiiiiie animam
'.CXXXI"), •» - ppnere; .iieque confundaiitur voce et "oreyerae fidei
« Timerem, et meium, ,et pi-pbatioiifim indticei c.o.nfe.ssioriem pfpferre, quia esi confusio adducens
4 super iHum; et cruciabit illunv in tribulatipne peccaturo, de qua ipsa Yeritas ait: « Qui me cru-
« doptrina. suse, don.eefentet illum in cogitalionibus buerit et nieos sermones, hune filius hominis"crube-
'jt suis, et eredat animse iljius; etfirmabit illunr, et 'scet Cum venerit in majestate sua, et Patris, el san-
« jlef addu.cet diKctuni adillum; et denudabit abs- ctorani aiigelorum (Luc: xix). » Es").quidemVetalia
« consa sua illi, ef ihesaurizabit super illum scien- confiisio, quae adducif gloriani et gratiam, cmn quis
j tiamet intellectuni juslitise.» Hac seritentia priora pro peccatis suis compungittir, el poeniteniiaiii agit,
:ConfirniabunlUr, quoniani iilum, quem sapientia "Dequa Dominus per Ezechielem prophetam ad Hie-
diVinaintroiens inhabitaverit, opera ejus dirigel; et rusalem alt: « Suscitabo iibi paclum sempitermim,
prseparabit illum jn variis Jenlatieiii!)us exercendo \\Wet recofdaberis viarufii . tuarum , et. conftmderis
atque probando ad futurse yitae gaudia percipienda. (Ezech. xvi). j.EipauIo post: « Et scies, inquit, quia
t Tiniorem et metum et probationem inducel super ego Bominus : ut recorderis. el confuttdaris, cuion
illum; p quoniam tfibulatio paiieiiliaiii operatui'. sit tilii ultra aperife os pfaj eoiifiisjoiie tiia>;Cuiii
patienfia vero probationem; probatio vefo spem; placatus fuero tibi in oniiiibiis quve-fecisti, ait Do-
spes autem non confuadit. i Quia charitas Dei diffiisa ininus Deus (Ibid.). s - .
est in cordibus eleclorum per Spiritum sanclum, « Nec acCipies faclem.adversus facicm tjiam, nee
qui datus est eis.» Unde dicit, firmabit allum, et iter i adversus animam tuani mendaciunJ.•» Advcrsus
adducet directum ad illum, et denudabit absconsa persecutores fidei el haerelicos semper est diinican-
sua illi, et thesaurizabit super illum scientiam et dum alque resistendum • ncc erroii eorum unquam
intelJectum; justiliGe, J quoriiam ubi Spiritus .saucli "cedendum aut consenliendum. Utide et sulijun-
gralia donum infuderit charitatis, profecto absconsa gitur.
et alistrusa mysteriorum illic psitehunt, et thesaurus i Non reverearis proximum tuum in casu suo,
scientise atque inlelleclusibi revelabitur. - *'. nec retineas verhum in tempore salutis. .* Hine
« Si autem oberraveiit, defelinquet illufii, et tra- etDotiiiims iiiEyangelio ait: < Gumaudierilis prseiia
«,._deteum in manus iriimici suL » Ille aviaveritatis " et sediliones, nolite ierreri (Luc. xxi).,» Etilem:
« aberraverit, qui fidem, spem et charitalem per- i Quod dico yobis in tenebris, dicite in lumine; -et
e dideril, queni sapienlia derelinquit, quoniam in- quod in aure audistis, proedicate super lecla. Nolile
dignum sua iniiabitatioiie jtidicavit. Sicut per timefe eos qiil occidunl eorpus, \ animaiii aufem
prophelam ipse Doniinus ait: «.Juslus autem meus non posstint oceidere; sed -pptius etim liiiieie qui
ex fide niea Vivit: quod si subtfaxerit se, non place- potest animam et corpus perdefe in geliennam
bit animse me.se,,et frtidet eum in manus iuimiei sui (Mallh, x). »
(Habac. n), » eum eum sua proleclione exutum, in i Non aliscondas sapientiam tuam in decore ejus,
inanus hostium suoruin justo judicio incidere per- i In lingua enim cognoscitur «apientia; el sensus
miftit. .'-'--"'' t ct scientia et doctriiia in verbis verilaiis, el fir-
; - .GAPUT,.yvni, ... i liiaiiientum in operilms iustilise. »Nequaquam
Sapieiitia hdrtaxwr':m tempore Iribulalionis pro fide enim sapientia coram his •occullandaesl, qui eam
t juslitia siiindum pro satute anhnw. pia nienie suscipere et discere volunt, nec yerbum
« Fili, cortserva iempus, et devita a malo. » Su- prsedicaliOniS cpfani intentis audiloribus abscon-
perius laudans comriiendavit sapienliaedoiiura, nunc dendumj quia ut in Proverbiis scriptum est : « Qui
osteiidit ipsius sapienliae factum, quia' quicunq?.ie^ abscondit frumenlum, maledicetur in populis : Be-
veraciter pfa;cepta servat sapientiae, cautus est in nedictio autem super caput yendentiuni (Prov. xi):»
temporum liiutatione, nec deserit viam justitiae in boc est, qui sanctae prsedicationis apud se yeiiia re-
tempore persecutionis et angustioe. Ideo exhorians linet, hic maledicitur iti ppptilis, quando in solius
filios suos ipsa docet sapientia, ujt conseryejit tem- culpa silentii pro miiltorum, qtibs cofrigere potuit,
pus, quja « lempiis ,omni rei sub coelP; e| tem- poena damiiatur. Ipse est servus plger et malus, qui
pus est belH, et tempus pacis, » qupniam quandiu pro relenlione ialenli, quod accqiit in exterjores
in-hpe sseculc sunjus,tempus estbelli; et prp fide tenebras missus esl. Vendunt aulem frunienlum,
ae justilia standum, et pro salule aiiimss pugnah- qui verbum yitae audienlibus conferufit; a quibus
dutii, Unde et omne maliim, hop est, vitium nobis prelium fidei fet Confessionisrecipiant, dicente Do-
est devilandum. Cum auteni fiiigraverimus de lioe miiio ; « Negoiiamini.dum.yeiiio (Luc, XJX),»-quo-
saeculo, pacis tempus adveniet. lu pace enjm;IQCUS 1'iim capiti benedictiO supervenit, dura sihgulisde
.Dei, et civitas .nostr-aHierusalem de paee sortita Xali negotio. redeuntiuiri Dominus; dicit.: :«Eug«,
^vocabulumest. ! serve lione ei fidelis, quia super pauca fuisti fidelis,
7dg- - .... -COMMENT.IN ECCLESIASTIGUM..;••*.LIB, I. . ;790
te inimicos tuos : » ostendit quod nen iiuuiaiia
supef roulta te eonstituam, intra in gaudium Domini, A,pro
tui. > Et merito in.talium lirigua dicitur agnosci sa- virltite, sed divina ope adyersarii yjneuntur. Unde
dpctrina Jpsa Yeritas confessprjbus suis ait; 5 Ponite ergp in
pientia, et sensus et scientia, in querum
verba sunt veritatis atque in exempli firmamentum cpfdibus vestris non prserneditari, quemadniPduni
justitiae, Prp quibus yidelicet pronibus aeterna mmi- .respondealis : Ego enim dabo ypbis os et sapientiam,
jieratione cor.onanlur. cui non poterunt resistere pt fiontmdicefe omiies
j Non conlradicas veritati ullo modo; ei de men- adyersarii vestri (Luc, xxi). t-
< dacip ineruditionis tuae confundere. » Multi sunt t Noli citatus esse in lingua lua, et inutilis
a suis pro ma.le.conimiss.isar- « et i'emissus in pperibiis tuis. » Yelpcem essein
' qui, cujn fecloribus
guuiiiur, aut Iipc defuiiduntqucd inique.gesserunt, lingua valde periculosum est, quia morset vitaJn
aut fiilsu deneganl qupd in eonscientia suayerum manibus linguse. « Qui custodif ps suuni, eustodit
esse: non ignoraijt. Ideo. admojiet ne quis praesumat ab angustiis animam suam: qui autem ineonside-
conlraveritatem eoiiteiidere, et fallaciter excusando ratus est,;ad loquenduni, senliet niala. » Os enim
seroetipsum defendere, quoniam qui abseondit sce- lubricuni operatur rtiinas. Unde Jacobus apostohis
lera su.a, non corrigiiur; qui autem confessus ea docet, dicens :« Sit autero onmis hOmo velbx ad
reiiquerit, prpfecto sanabitur. Unde Psalmista ab B audiendum, tardus autem ad loquendum, ;et tardus
hujusniodi malo se erui postulat a Domirio, dicens: ad irafii (Jacob. 1). » Et itenj: « Estote, inquit,
e Pone, Doroine, custodiam ori rneo,-et pstium cir- factores verbi et 11011auditores iantum, falletitps
cumslanti33labiis meis. Non declines cor meum in vosmelipsos (Ibid.). » Hine et alibi scripluiij est:
yerbum malum , ad'fixcusandas excusatioiies irt « N011est In sermone regnum Dei, sed in viriute.
peccalis,: cum liopinibus operantibtis iniquitatem Qui autem facil voluntatem Dei, mariet in seternum
(Psal, civ), » (I Cor. iv). -»Inulileni auterii fiefi et refiiissunj in
« Non confundaris eonfiteri peccata iua, et ne operibus, valde ignominiostiriiest propter qtiod di-
« stilijicias ie omni homiiii .prp rjeccalq. » Sicut cit in Proveiiiiis : « Qui mollis et dissolutus est iu
hortatur ad,confessionem peceati,. ita prohijjeta ppere suo; irater est dissipantis opera sua, qui
consensu operis nefandi. Qiud esi epim aliud non operatur tefram suatii, satialjituf panibtis; qui
sujjjici homini pro peccato, nisi nOn eonsentienduRi "sectatur ol.ium, repIeJiitur egeslate (Prpv. xviii). »
illi qui alljcit aliquo liiodo ad peccan.dum ? Do.cjpr « Noli esse sicut lep in domo liia, evertens dome-
enini yeritatis, et qperalor justitise. semper audito- i sticos tuos, et opprirtiefissubjectoslibi.» LeOneni
rem suuni ad meliqra et perfectiora provoeai. iiic ponit pro feroce, quia' non cpfidecet Cliristi ,di-
,E contrario auteni assertor mendapii et factor ini- v scipultiiii, esse fuiibundum liequb cfudelem,«I3eaii
quiiatis, consenlientes sibi trahit ad fpveam pei'di- -roites, quotiiamipsi possidebtint terram (Mdtih. V).»
tjonis.. ..,_, Possuht etin ipsa setitentia hseretici deriotari, qui
«.Noli resistere eontra faciem petentis, nec cp- in domo Ecclesise per linguaevolubilitatem sedticunt
i heris cpijtra ictum fluyii, Ip jiistitia agcnizare veorda fnnoceiitium, et per insoleiitiam morum ctin-
« pfb aniifia tua; et usque ad mertem certa pro turbanf mansuetudinem simpliCium, quos etiam
t jusiitia, et Deus expugnabit pro ie jnimicos tups. i juxta ApostOlum oportet fedargui, ut discant rion
Obedienlia ei'ge lfiajorilijis semper. adiiibenda est, blasphemare.
ubi praecepia eor.um concordant regulse veritatis .a.fc- 1 Non sit porrecta mantis tuaad accipienduni
que justitise, quod et Iex pari mpdp docet et Eyan- -t.',et ad dandum collecta.» Avaritiam ulique vetat,
gelium. Si aufem poleslas .humana JIOSyultad bla- et misericordiam commendat: ut non avare aliena
spheroandum cbmpellere., yei ad opej'a iniquitatis rapiamus , sed nOstra miseiicorditer largiamur.
peftrahere, nullo modp debemus consentire, se.d i ileafius est enini magis dare quam accipere
pro recta fide afque vera refigione, in quibus certa (Act. xx). »
exstat salus animae, omni tempore decertare. Unde CAPUT MX.
D
ipsa Yeritas in Eyangelip ait : «. Si pciilus tuus In diviiiis nPn confideiidum,secundumillud : .Sttil.te,
scandalizat te, erue eutii et-.projice abs le. BonuiTi hac necte aniroa tua auferetur, et quaeprseparasli
esitibi unum oculum habentem in vitam ingredi, xujus erunt?
quafii duos oculos habentem mitti in gehennam (CAP.v). i Ncli attendere adpossessionesiniquas, et
. ignis, Et si manu.s lua vel pes luus scandalizat le, i ne dixeris, esf mihi sufflciens vita- niliiJ enimpro-
abscinde eum et projice abs te, Bonum esl libi ad « derit in tempofe vindictse et obductionis. »Quani
Viiam ingredi debilem et clatidum, quam duas ma- stultum sit-ad terrenaspossessiones avareiiihiafe,et
lius vel duos pedes habentem mitti in ignem seler- niaxirtie ad injusta lucfa animum verlere, mutabili-
num (Mallh. v et xvin). » Et alibi discipulos suos ad tas rerum et auctorilas divinaf um liiterarum osten-
certamiua passipfium prpvpcans bprtafur, dicens; dit, quia sicut niliil intulimus ifi liuhc mundum, haud
« Si quis vult pos.tme vertire, abneget semetipsum, dubium ita jiec auferre quid possuinus. Radix enim
e,t tollat crucem suani et sequatur me; qui euim omnium -malouim est. avaritia. Unde Dominus in
volii.erit animam suam salyam facere, perdet eam Evangelio divitem, qui de fulura usura et qusestu
{Lyp, jx), t .Quod aqtem diqitur:« Deus expugnabij plurimorum amiPfum superflue tractabat, redarguit,
791 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT, OPERUMPARS I. TO
dicens : « Slulte, hac nocte ariimam luam repeiunt a A '-; CAPUT XX.
te : quai autem parasti, eujtis erunf? (Liic. xn).» Sic Non esse tgrdgndum ad[Dominum'converli, et
jlif-
est qtii sibi thesaurizat, et non est in Deum dives. ferre de die iti diem, et rion extolliin cogiialip-
,' nibus: 7 -. :^.:
Hiric et Paulus discipulum admonet, dicens : « Divi-
:tibus hifjus sseculi prsecipe, non superbe sapere, ne- « Non tardes converti ad Dominum, et ne differas
' e de die in diem. Subito
qiie spefarein iticerto diVitiaruin; sed in Deo viyo, enimfveniet ira iUius, et
qiii prsestat ntibis oninia abunde ad fruenduni : « in tempere yindictse disperdet te. » Unde Dominus
bene agefe, divlfes fieri in operibus honis, facile in Eyangelio admonef, dicens : « Currite dum lumen
tribuere, communicare, ihesaurizare sibi fundamen- Tiabetis, ne forte tenebrse vos comprehendant (Joan,
tiim bbfium in futurum, ut apprehendant veram xn). » Et item : .< Poenitentiam, inquit, agite, ap-
vitam (I Thn, vf),» propinquabit enim regnum coelorum(Mattli.iii, &).t
< Ne sequaris in fortitudine tua concupiscentiam Et iterum:« Yigilale ergo, nescilis euim quando
«..cbfdis lui: et ne dixeris: Quombdo potui? aut quis ^Dominus domUs veniat: sero, an mbdia nocle; an
i me.subjicietpropterfaCtaiiiea? Deus enini vindi- galli cantu, anmane,iie, cum yenerit repente, inve-
« cansvifidicabit.»— « Juslus Dominus etjustitiam niat vos dormieiites. Quod autem vobis dico, omni-
B.bus dicp,' vigilate (Marc.xm). » Etrursum: «Yigi-
diligif (Psal. LXi); qui reddit unieuique secundum
late itaque otiini tempore,.orantes, tit digni habea-
opera sua (Prov. xxiv), pluit superpeccatores laqueos
mini fugere ista omnia quoe futura sunt. et stare
ignis, et sulpliur, et spiritus procellarum pars cali- !
cis eorum (Psal. x). Ibunt impii in sUpplicium*ter- ante filium hominis (Luc. xxi).'.»
num: Justi autem in vitam aiternam (JIfa«/j, xxv).» . * Noli anxius esse in diyitiis injustis; nihil enim
« proderunt tibi in die ebductionis et yindictae. » Di-
< Neiiixeris : Peccavi, et quid accidit mihilriste;
;vitiseiirjustse sunl,quaeiniqueaequiruntur, et ayare
« Altissimus enim est patiens redditor. » Nihil stul-
servanttif; ad quas animum Cliristiani nen oporlet
tius est qiiam pietatem Dei ac paliefitiam in usum anxie
anhelare, cui promissum est regnum coeleste.
convertere peccalorum, qui ideo delinquentes exspe- Conturbat enim doniuni sectatur ayari-
suam, qui
ctat, ut se convertant in melius, et agant poenitentiam; qui autem Oditiininera,vivet. Undeipsa cu-
tiam de peccatis suis. « Quoniam misericors et mi- mulatio divitiarum non valet in die
serator est Donimus, patiens et multummiserieors.» judicii de manu
|vindictse eripere;possessorem suum :quae hic ante
Qui pef pfophetam ait : « Nolo mortem peccatoris, niisericorditer
sed ut cpnvertalur et vivat (Ezech. xvm)_, » quia egentibus expensa non fuerat. Ideo
Salvator nos prsemofiuit, diceris : « Quid prodest
autem mentis est durse, etindulgehtiae tempus dissi- ^
si universum mundum lucrettir, animse vero
mulando tardat converti, thesaurizat sibi irani in die homini,
; susedetrimentum patiatur? Aut quam dabit honio
ifseet revelationis justi judicii Dei. Unde et sub-
commutationem pro animasua? Filius enimhpminis
ditur, venturusesiin gloriaPatris suicumangelis suis; et
:' Noli esse sine metu, neque adjiCias peccatum tuncreddet unicuique secundtim opefa ejus (Mgtth.
< super peccatum.,et ne dicas : Miseratio Dei magna xyi). » '
.-;
i est: multitudinis peecatorum meorum miserebitur; « Non venliles te in omnem ventum, et non eas in
< miseficordia enim et ira ab illo icito proximanl, et ''"f omnem Viani: siC eniin peccator pi'bbatur iri du-
inpeccatores respicit ira illius. -t Nunquam enim < plici.lingua.i Inslabilitatem vituperat,quse prpprie
hominis animus sine melu Dei esse debet, quia ju- 'stultorum est, sicut scriptum est: « Stuitus ut luna
slus Dominus in omnibus viis suis, et sanctus in bm- mutatui-, et vir duplici animo iiiconstansestinom-
nibus opefibus suis. Custodit diligentes se, et emnes nibus viis suis (Eccle. xxvn). » In oinnem venturo
peccatcres disperdet. Unde beaius lienip semper se yeiililat, et ifi omneni viam vadit, qui luxum sse-
pavidus est, et tiunquam de misericordia Dei despe- ;culi sequi, et timorem Dominiservare separiter posse
rat, quia suavis est Dominus universis, et misera- ; sestimal, et mundo ac Christo sequaliter militare. Qui
_ tiones ejus super omnia opera ejus. Beneplaeitum est enim hujtiscemodiioquendo aul operando illusione
enim PemiiiPsuper timente.s eum, et in |eis qui spe- fallitur , peccator nrmifum esse probatuf. Aliter,
rant super misericordia ejus. Hinc in lege ita prae- ; prsemonei iios sapientia divina, ne hserelieorum va-
ceptum est : « Ne auferas in loco pignoris inferiorem initatem atque errorum devia sequamur. Quia dupli-
et superiorem niolam (Deut, xxiv), » Superior aulem citas doctrinae eorum, in qua aliqtiando vera, alj-
et inferior mola. est spes et tinior, Spes Vero ad ; quando quoque falsa proferunt, noxios illos esse
alta subvehit; timor autem cor inferius premit. Sed comprobal. Sed quid nobis servandum sit sequens
mola superior et inferiorita sibi necessario jungun- 1sententia dembnstfat.
tur, utuna sine altera inutiliter habeatur. In pecca- « Esto flrmus in via Dei, et _.nveritale sensus tui
toris utique peclore incessanter debet spes et fbrmido « et scienlia, et prosequatur te verbum pacis e'tju-
conjungi, quia iiicassum misericordiam sperat, si non c stitise. » Firmus in via Dei est, qui regulam eatlio-
1
etianijustitiam timeat. Incassum justitiam metuit, licae fidei rite efedendo sefvat, et doctrinam evan-
si non etiam demisericordia confidit. . gelicam recte vivefido ac bene operando sequitur.
Hunc prosequetur Verbum pacis et justitiae,quaiido
~ " '
793 COMMENT,IN ECCLESIASTICUM.-'LIB. I. /- 794
in meritoruni retributione illi confertur praeniium _Amactet, et perdat (Jorin x). i Iidem dieuutur et
jelernae glorise, dicente Dofiiino: « Euge, sef ve bone bilingues, quia-bifaria Ipquuntur, hoc est aliquandp
et fldelis, "quiasupef paucti fuisti fidelis, super multa vera, aliquando falsa, sed eorum denotatio est pes-
le conslituam: intra in gaudium DoinmiXui (Malth. sinia, quia confusio sempiterna.
xxv). » < Susurratori autem odium, et inimicitia et con-
< Esto matisnetus ad audiendum verbum, ut iritel- i tumelia. » Recle iiiimiciiia et odiumet cpntumelia
« ligas; et cum sapientia preferas respensum ve^ susurratoribus adjungutitur, quia fraus illoruro ac
Vrum. » Benorum ergo consuetudo seroper est, cum riequitia facit illos Deo ei homitiibus detestabiles.
mausuetudine audire et suscipere verbum vefitatis, Ufide per Paulum dicitur : «:StiSurroneset detracto-
et temperate ac pruderiler verbuniproferre. Unde res Deo odibiles (Rom. i) » Et Psalmista : < Detra-
Jacobus apostolus admonet, dicens : « Sit autem hentem, inquit, adversus proximum sutim pcculte,
Omnis homo velox ad audiendum, tardus autetn tid hune persequebar (Psgl. c).» Dequoet inProvef-
loquendum, et tardus"ad:iram (Jacob. i),» Etpaulo biis legitur. : « Abominatio, liominum detraclor
post : c In mansuetudifie, inquit, suscipite verbum (Prov. xxiv). » Etitem : < In ore stulti virga «otiXu-
insitum,qued pptest salvare animas vestras (lbid.).:t meli&(Ibid. xiv). »
Et e ccntrarip inter superbes semper jurgia sunt, et B « Justifica pusillum et inagnum similiter. » Judicii
homines pestilentes dissipant civitatem. Ideo et in doeet sequitaieni ne forle pefsonarum acceptor fias,
Proverbiis alibi scriptum est: i Yidisti hominem et pefodium alicujus seu adulationein a via veritatis
velocem ad loqueudum? Stultitia speranda est njagis declines. Unde in lege scriptum est: c Non accipias
quamillius eorrectio (PI-OD.xxix). i Unde adhuc personam in judicio. Juste quod justum est perse-.
subjungit, dicens: - quaris (Deut. i; Levit. xix; Exod. Xxm). »
«Si est tibi intelleclus, responde proximo; siii (CAP.VI.)« Noli fieri pro amicp inimicusprpxinio :
< autem sit nianus tua stiper os tuum, rie capiafis in < improperitini enini et contuineliam malus haeredi-
< verbe indiseiplinatc et confundaris. » Sictit iJIe « tahit, et omnis peccator invidus et bilinguis. .»
peccal, qtii habet erudilionem doctfinse, et non vult Hac sententia ostendit nobis jus veraecharitatis, gtiia
prOximo dpcendo prodesse, ita ille non mediocriter qui vere amicus est, non potest ad inimicitiam re-
delinquit, qui non habet scientiam Seripttirarum, et verti:.« quoniam Cliaritas non agit perperani. lioii
lamen vultmagisteresseaiiorum. Quamobrem man- eogitat malum, non gafidet super iniquitatem, con-
daf illi, qui non suffieitalios docere, iinguse custo- gaudet autem veritali.» Ufidein sequenlibus dicitur:
diam habere, et ore vefbum indiscretum non pro- _ .< Amicusfidelis medicariientumvitaeet immortalita-;
^1
ferfe, quiain confusionemperpetuam. cadit, qui prse- tis. » At contfa hseretici qui ah unitate fidei el so-
cavere erforis Taqueum non contendit, cietate cliaritatis discedunt, non permanent in aifii-
i Honor enim et gloria in sermoiiesensali; lingua ciiia vera, sed ex amicis in inimicos cpnvertuntur.;
< verb impfudentis subyersio est jpsius. »Honor Ufide Joannes de ipsis ait: « A nobis exierunt, sed
videlicet immortalitatis, et.gloria selernse beatitudi- nofi erant ex nobis • nam si fuissent ex nobis, per-
nis sticcedunt sapienti; quse promefetur catholicus mansissent utique nobiscum (I Joan. ii),j Sed-iit roa-
doctor in verho discretus; nec nOn et subVersio nifesti sint, qupniam npn sunt efiines ex npbis, isli
aetertii interittis seqtietuf imprudentem, quem nofi impreperium et ccfitumeliam pravse dpctrinse sequa-
effugiet hsereticus vaniloquus. cibus suis relinquunt, et omnis peccalot est inyidus
< Non appelleris susurro in viia tua, etlinguatua et bilinguis, quia omnis hsereticus odit yeritatem, et
i ne capiaris et confundaris.j Susurronem appellat seminat falsilatem.
detractorem, cujus confusio vera est,;quia damnaiio < Nofite extOUasin cogiiationeanimae tuse yelut
certa. Unde in Ecclesiaste seriptuniest:«Sicut mor- i taurus, ne forte allidatur virtus tua per stultitiam,
det serpens in silentio, sicqui occuliedetrahitfralri « et folia tua comedat. et fructus tuos perdat, et re-
suo (Eccte. x). » Et alibi.':,: « Qui detrahit, inquit, « linquaris velut lignum aridum in eremo. j Yetat,
- alicui rei, in fulurum se obligat (Pfov. -^
xm). » Ali- jaCtantiam ac detestatur superbiam, quia initium
ter, possumus in susurronibus haereticos iutelligere; omnis peccati supeiiiia est, et oninis arrogantia abo-
qui occulte cofistruufit dolos, e't ponfint insidias, ut niinalio estapud Deum, etne sufficere nobis creda-
incatitos' quosque deciplafit. Sed « qui fodit fo- mus, si extollentiam yiteinus in actu, dicit: « Non
veam, incidit itiillam; et in insidiis siiis capientur leextollasin cogitatione animsevelut taurus, > Deus
iniqui. » enim inspector est cordis, et fion secundum faciem,
« Super furefn enim est conftisio,-et poenitentia, sed secundum veritatem unumquemque dijudicat,
<;et denotalio pessima super bilinguem, » Fufes quem nemo potest per hypoerisin fallere, quia omnia
eosdein appellathaereliCos,qui adfuris similitudinem uuda sunt et aperta ocuiis ejus; qui si iu internis
obscuritatem amant tenebrarum, et latenter laqueos auimse cervicalam ac tumidam cogitationem con-
errorum ponunt, ut spolia yirlutum ac rectse'.fidei spexefit, npn ei placebit, sed allidetur yirlus ipsius
ab iguavis et desidiosis auferant. Hinc ipsa veritas in' superbi per stullitiam elaticnis, et folia verborum ejus
Evangelio ait : < Omnes quolquot venerunt, fures suntvacua, et fructus operum inu.tiles, et velut li-
s.iiutet latrpnes, et fur non venit nisi ut furetur, et giiuin aridum nonhabenSiViridilateni dilectionis, iu-
•70,? B. RABANI«AURI ARCfflEP, MOGUNT. OPERUM PARS.-I. 79C
ter steriles iniquorum actiones deputatur, Unde in .4 Unde scriplum est: « Qui in uno qffeiidif,factus est
psalmo scrip.tum cst: « Quoniam Deus dissipat ossa omiiium reus (Jwco(_..ii).» Etalibi: < OnmiIialjcnli
Iiominuiii sibi placentium : cojifusi sunl, qupniam dabitur : ei autem qui non Iiabet, et hop quod yide-:
Deus sprevit eos (PsaL LH). t De quo et Petrns apo? turliabere, aufereturab eo (Mgfth. xni), » Iti gau-*
sfolus ait:« Superbis Deus resislit, huinilibus autem dium ergo inimicoruni, hoe est malignorum spiri-
dat graliam (I Petr.y). » Hinc et ipsa Yerilas in luum, incidit, qui reete eredendo ac bene operando
Eyangelio ait: i Omnis qui se exaltat humiliabilur; ; praeeavere non studet, ne insortero veniat impioriim.
et qui se humiljat, exaltabitur (Luc. xiy, iS), » Yerum quia de cpnversione disputans pleniler oslen-
« Anima enim nequam disperdet qui se Iiabet:: <lit quse sjt yera cofiyersio, liec est morum atque
.« etingaudium inimicis dat illum, el deducit in seriuomim correct io; et ne iferet pristinam slnlli-
sortenx impiofum, » Sicut bonse volunlali fruclus tiaiu, ne veniat iii gaudium iiiimicorum, el in dairi-
bonorum succedit qperuni, ita malitiosDementi nihil liatioiiemimpiorum,.Libro prinio hic finilo, quid de
proveniel prospermfi, quia si dileclio non adhaeret amicitia vera et caufela sapientia docpal, in alierius
pecipri, fruslra quis fmgil se operam dare viriuti. libri pandamus exordio.
LIBER SEGUNDUS*-.
'...' CAPUT PRIMTJM, B * etin dpmesticis tnjs fiducialiter aget, » Pef diverr
-".._
De grglig amicorum,quod puris el dulcibus colloquiis sas species falses amices exprimeps, tandem ad veri
iriimiciliwnonsubrepaiit, amici pervenit demonslrationem, quiamulli .amicos
i Yerlium dulce multiplicat aniieos, el miligat inise esse profitentur in prosperis, et in adversis.se'
f iiiicos; et ljngua eucliaris in bono homine abun- manilestanliieri ininiicps, Unde subjungilur:
t dat. J Hinoel in Proverbiis scriptum est: « Lajiiti « Si humiliaverit se cpntra te, a facie tua abs-
justi erudiunt plurimps, et -in l.abiis.sapientis inye- s ccndel se. » Fingit enim se facie tenus esse devo-
nituf sapientia (Prov. x).,j Et item : < Sermo.durus tum, sed in necessilaljs eyeiitu proliabit se corde
suscitat. rixas, et sernio lenis miligat suscilatas esse alienum. Ideo dicitur, t abscondet se, J hoc e^t
(Ibid. xv). » Mulliplicat ergo ecclesiasticus. vir, in fingit se essequod non est.
quo liiigua euchariS;.hoc est. bbnae gratise,.;abundat; < Unaiiimem haljebis amicitiam bpnam, ab inimi-
fidelium tufliaro docendo; et persecutorum furorefn < cis tuis separare el ab amicis tuis attende. 1 UJ)i
perspicua ralipne veritatis ssepe mansuescere facit. unanimitas est inter aniicos, ibi stabilitas est ami-
« Multi pacificj sint tibi. el coiisiliarius sii libi cilise; uhi aulem fmtioet non.verijas, ibi nequaquam
* uiius de inille, » Gum omiiibus ergo iiominilius, ,est ainicitise firmita*s.Unde admonel ut ab inimicis,
quaiitum po.ssiluiilas sinit, pax est lenenda; sed non G ' ubipatent inimicitiae, penitus se separet, et caute-
cum multis cpiisiliupi ineundum. Quia scriptum est: lain babeal in amicorum discreiione. Notandum au-
.<Mtilli liomines misericordes vocantur, virum aulem Xemquod haee discretiouis obseryantia maxime ne-
fidelem quis invenieX? (Prov. xx.) » Et alibi : « Iiii-; cessaria est inter catholicos et jiaeretjcos : quia
niicus cum in corde tractayerit dolos, quando sub- . haeretici omnem machinationeni suamper hypocrisin
miserit vocem suam, ne credideris oi, quoniani se- agunt, quatenus incautos quosque facilius decipiant.
Drtde Salvalor in Evangelio prsemonet, dicens :
ptem nequilias sunt in coi'de illius (Ibid, xxvi). J
Et Ecclesiastes : « Yirijms inquit, de mille unum « Atlendite aulem vobis a falsis propbetis, qui ye-
reperi:iiiuliei'emexoiimibusn6iiinveiJi(JBce'c. vn). j niuntad vos inyestimentisqyium, intrinsecus autein
Suntenim quidam qui devotionem habent bonqevo- sunt lupi rapaces, ex fructibus eorum «ognoscefis
Iunlalis, s.ednon mentis prudeiitiam. Alii autem pru- eos, » etc. (Mailh, vii). Hi_ncet Apos.tolusad disci-
. dentes suiil corde, sed perversi voluiilale. Ubi auteni puluni scribens, ait: « 0 Tiniothee, depositum cu-
devotio fidei et sensus inlelligentiajpariler inYeniun- slodi, devitans profanas ypcum npvitates, el ojippsi-
fur, ilii consiliuni utile opporlune quaerilur. . iiones falsi nominis scienfiaj, quan) quid.ani proniil-
CAPUT II. tenies circa iidcni excidefuul (I tim. yi)J jEi ad
D Romanos : « Rogo auleiii vos, fratres, ut obseryciis
Sapienlig notal athicum qui lantum propter epulas' eos
menswslat, ei iri necessiiatc sublrahil se. ; qui dissensiones et offendiculaIpraetcrdoetrirtani
J Si possides amicuin, in tenlationeposside euni,et quam vos didicislis faciunt, et declinate ab illis: hu-
i_ne facile credas ei teipsum; est enini amicus se- juscemodi enim Cliristo Doniinonoslro nonserviunt,
« cunduin tempus suum, et 11011 permaneliit in die sed.suo ventri'; et per dulces sermones el benediclio-
.i iribulalionis; et est amicus qui convertitur ad nes seducunt corda innocenlium (Rom. xvi), »
i inimicitiam, et est amicus qui odium, et rixam, « Amicus fidelis piotectio fortis , qui auleminve-
,c ei convicia denudabit; est autem amicus socius i nil ilJum . inveiiit lliesauruiii. Ainieo fideli iiulla
4;jnensse, et non permauebit iu die liecessitatis. Ami- < esf coniparalio : et tion est digna pondefafio atiri
«cws sinermanseritfixus, erit iibi quasi coajqualisj « et argeiiti contra bonitatem flddi illius. -* Quid esl
797- ; GOMMENT.m ECCLESIASTICUM.>r-LTB. TL-;. ;- .?:;;; imr
eniiri aniieus, nisi ccnsors arnoris, tid quem animum A substantia? 'mundialis, et qiuuium quas liabemug.re-:
luiim adjungas atque applices, et ita miseeas, ut rum despeclione esse dixej'unt. SecuridunJ,:utita
uiium yelis fieri exduobus, Cui.te tanquam alte- suas unusquisque ':resecet yolu)ita.J,es,rie se sapien--
i-Uiiitibi committas , a quo nihil -timeas, njhil ipse teni atque consultum esse judicans, suis malit quani
eommpdi tui causa inhoneslumpetas.Noneiilm ve- preximi diffinitionibusobedire. Teriium est, ui sciat
etigalis amicitia est, sedplenadecoris, piena-grafia omnia,etiain quaeutiliaacneeessariaaesti.m;at, post-
virtutis. Quid amicttia preliosius ? Quaj arigelis.com- ponenda bono charitatis ei pacis. Quarttim. tii cre-
niuriis ef hominibus est, Unde Dojmiius dicit : dat nee justis nec irijuslis de catisis periitus irascen-
< Eacjte yobis amicos de iniquo -roaaiirioiia (Luc. duin, Quintum. ut adversum se iraeundiaifi-•iratfis,
xyi). »IpseDominus nosler amicos ex-sems feeit, etiam sine ratione Coneeptam, epdeni-mpdo quo
Sieut aii secundrimloaimem > « Yos ainici meiestis,. suam:eurare desideret, scierts aequalitef .sibi pernir
si feceritis quaa egp praeeipio voJ)is.{J<)«ri.xv.). ? Dedit eiosam alterius esse trislitiam, ac .siadyersus aliuiri
formam amicitise, quani sequamuf, ut faeiairriis anii- ipse.moveattir, nisi eani, quantuiH:In se est, etiaiti
«Toluntatem, ut aperiaiiius secreta tiostiaatiiico, de ffatris liienle depulerit. Postferiiuni illtid est,
qnsecunque in "pectore iiabemus, etillius arcariaiion qiiodigerierale viiioruni omnium pereniptoriuin esse
gooremus. Ostendanius illi pectus riostfum .êt ille B non dtibium est, tit sedehoc murtdo cfedat quotidie
nobis aperiat suuni. «Ideo, inquitj -vosdiii amicos -, migraturum; quseperstiasio n6n solum nullamin cofr
qnia omnia quaecurique audivi a Patre meo,-nota fecl de trisiitiam residere permittit,, veruni etiam urii-
•vobis.»Mhil ergo occultat amiCiis, si Verusesf; sed yersos concupiscentiarum ac peccatofum omnium
effundit animuin sutim sictit effundebat niysteria Pa- coroprimet motris. Hsec igitur; qtiicunqtie tenuerit,
tris Dominus Jesus.-Qui enim servaf amieitiam ,'Dei. amaritudinem irse atque discordise nec pati poterit
amicus est, hoc honoratur nomitie, qui est rniani- neeiriferre» .. • .; •
. CAPUTIIL ;.';,:.;.
mis, nec qtiisquam enim detestabiliof estquam qui
amicitiam laeserit. Unde in pfqditefe Dominus hoc Sgpieniig hortalur ftlios,. id est Ecclesidrh fidelium,
tri urid omiies, et in omnibus iihurii, excipiehdam
gravissinium genus "sCandali irivenit, quojejus eofiV ddctriiigth, utix fidc et operibus doclfind sit clgrg.
demnaret perfidiam. Quod graiiae vieem iipn fepfae- t Fiii, a juventute Xua excipe dociiinam, et usque
seiitaverit; et eonvivis amicitise veftenurii malitiae < ad canos -invenies sapieriliam. J Hiuc etiiiPrb-
jniscuerit. ''::[. vprhiis scriptum est: < Fiirini, si iiitrayerit ^sapien-
: « Amieus fidelis medicametitum yitseeiiirimprta- tia cor luum, etscientia animsettiaeplaeueritj Coiisi-
«Titalis; ~et qui metuuni Dotijinunif itivenierit il- p liuffi custodiet te, et pfiideniia .s.ef-vanit^r:,;''ui.:«fua'-
i luin. -i Aroictis dicitur qtitisi aniifii custosJTnanii- fis a yia mala.et ab homine, qui peryefsa. Ipqui^
Co qtiippe fideli niedicamentum est vltae et imniprta^ tur (Prov, ii).» Quicuiique.ergpiriqjiyefittite^
iitatis : quia si fidelis est, seCunduiu Detiiri fitique sariaadpctrinae aurem adliibefe'. obedieritise,in serie-
•amieus est; «i auteiri sectifidum Detim -aniifcusestj cirite duMssinios fructtis metet sapientiiri; -
ea semper cutii atiiico tractaf, quae ad jfiedicamen- i fjuasi is qiii arat ut semiiiat,, acCede ad illam
tuin vitaeseternae et immortalitateiri perpetuam per- ~ietstisline bonos frucltisUlius, inopeie eftiriiipsitis
lineiit. Unde est-illa Tullii Giceroriis seritentia".,: < exiguum laborabis, et cito edes de generatiohjbtis
't Amicltiam irisi ihtef bonos esse fipn pOsse.Est enim J ipsius. » Yomere quippe Evangelii de cprde suo
boni yM (quem etitiidem ;sapienterij iicet ;dicere), geriimina viliprnm debet exstirpafe, qtii seiiien divi-
jiaec duo lenerein amieilia , primuni rie quMiictum ni verbi edere; et fruclus duicissinios sacraruni viiv
:ît, neve simulatum. $ Aperte enim vel qdisse ma^ iutum desiderat melere. Quod aJiteni dicit : t Sii-
gis ingenui esl, quam fjonte pccultare sentenliam ; siine bonos fructus illius », ristendit qula patifentia
.deinde non solum aJ) aliqtic allalas criroinationes re- proiiatio est yirtutum. Sicut ipsa Yeritas ifi Evan-
pellere, sedneip.suni quidem eSse suspiciPstitiisem- gelio tCstatur, dicens : « Qni auterii VeWitiiriTetiuet
per aliquid existiiiiaiiteni ab amicc esse viclatimij JJ iri coide borto et optimo, fructurii affefpf,in palieu-
. accedal huc. suavitas quaedariiripoftet sermonuBi.at- lia (Luc yiii). i < In opefe,inquif. ipsiris exiguum
quemorum, haudquaquani niedioCre eotidiinentum laborabis, et cito edes de genefationibus jpsius, iûia
, amiciliae. Tristilia auteniet-In oinni:re severitas.har nori sunt condignaepassipnes hujus tefijporisad fu-
bet illa quidem gfavitalem, sed âriiteitiaifeiriissior Xuram gloriam , quse f eyelalrittiT-in riobis,s(Rptn,
esse debet, ef libeiior, et dulcior, et ad :omfieinfa- Vrii). } Nain tribtilatio: praesentis iemperis i&jifieri-
cilitafem proclivior. '_--- , stim gloriae pondiis in futuro: operabitur iii nobis.
:, « Qui timet Deum aque habeMt- amicitiam ho- •Quoniani s eculus "non•vidit, nec atifis audiVit, rie-
.;<jiaui,qubniamsecundumillumeritamicusilliuB. » que in cor hominis ascendit, quaapraeparavit Deus
Pleiiain ergo atque perfectam amieitise gratiairi, nisi Ms qui diligtiiit illum. » . '
;;'
-iiiterperfectos viros, ejusdemquevirtutisperseverare « Quam aspera est nimlum sapienlia itidoctis hO-
uqii posse sancti Pafres docuerunt. Unde quoiiiodo i mifiibus, et non permahebit; i«-ilia excors, quasi
:,ad perfectionem IlJius et inviolabilem statuhi perve- * lapldisvirtus probatio erif iri iliis. ,et npn demo,-
;;iiiri possit, quasi gradus quosdam slatuefunt. Pri- i rabufiturprojicere illam. » Tmprudeniibus sempef
.jnum igitiir gradum yera amicliiee iq conteuiptu et stultis abominabilis est meditatio sapienti^, ej
799 B. RABANFMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 800
detestantur eos qui se arguunt, quia nesciunt utilita- .A. « In omni animo tuo aecede ad illam, et iu onmi
tem disciplinae. Unde scriptum est in Preyerbiis : « yirtute tua conserva yias ejus. Inyestiga illaiii, et
< Stiiltus iffidet patfis sui discipliriam (Prov. xv).'»' « mariifestabitur tibi: et Contiriensfecttisne defeli-
Et item < Argue sapientem, et- diliget te; increpa « queris eam; in novissufiis enim invetiies.requiem
stultum, et odio te habebit (Ibid. ix). » Etrursum : «inea, et conVertetur tibi in obleetalionem. Et
t Nenamat pestilens euni qui se eorripit, nee ad sa- « erunt tibi compedes in protectionem forlitudinis,
pientes graditur (Ibid. xv). » Atiris quae audit in- « et bases virtutis, et lorques illius in stolam glo-
crepatipnes vitse, in medio sapientium commorabi- « rise. » Corde enim niagis accederidum est ad. sa-
tur, qui abjicit disciplinam, despjcit animaifi suam; pieiitiam, quam corpore, quia spifitalis Jux aniino
duramenim sestimant esse disciplinam, ideoqiie nio- inspiciendaest, noh earne; sedtamensensiiscorpo-
liuntur a se abjicere illam, Sedlicet hsec sententia ris regendi sunt mentis ralionei Unde nos docet
generaliter ad omnes irisipientes pertineat, tamen Apostolus, dicens : « Spiritti ambulate, et desideria
prsecipuedenotat hsereticOs, qui per duritiam mentis carnis non perficietis, etc. (Gal, y).i Qui enim ani-
suse non recipiunt correptionem, nec sustinent ab mo devoto meditatur et agnoscere certat Dei sa-
erroresuo divelli, atque.inviamveritatis dirigi; hi pientiam, quse est Christus, servare studet mandata
quamvis assidue Scripturas legant, lamen earum B (^jus. et corporis iuxum pro conlinentia restringere,
vim riequaqtiam intelligtint, Unde scriptum est : ne diffiuat in voluptalibus praesentisvilae, sed magis
•« Quseritderisor sapientiam, etnoninveiiiet(J6id.).J: vivat sub regula coelestis disciplinse; hic nimirum in
In perceptoribus aulem suis probatio eritillius, qua- ; iiovissimis suis inyeniet requiem. ^Quandocarne so-;-
si lapidis virtus, hoc est soliditas sensus, cui nullus lutus pro prsesenti labore prsemia percipiet seternae
terrenarum opum comparari polest thesaurus; quia glorise. Unde sequitur:« Decor.enim vitaeesl inilla;
verae sapientise super otimia exeellit stalus. Quod et vincula illius nectura salutaris, Stolam gloriaein-
Psalriiista veraciter intelligens ita ait: « Judicia Dei dues eam : et coronam gratulationis superpones
vera justificata in senietipsa, desiderabilia stiper iibi. » Sapientiffi enim certa notifia facit hominem
aurum et lapidem pretiosum multum, et dulciora proximum Deo, et yilae pefpetuaepossessorefn , nec
super mel et favum (Psal. xvm). » De quo et in aliler quisquanl ad immoftalitatis slolam et gloriae
Proverbiis scriptumest: c Melior est sapientia cuiir coronam pervenire poterit, nisi-per^veram agnitio-
ctis pretiosissimis; et onine desiderabile ei non pp- nem sapientise, quia sola est in coelesti regno sancto-
lest cemparari (Prov. vin).» rum beatitudo, Contemplatiovultus Dei et perceptio
< Sapientia enim dpctrinae secundum nemen ejus veritatis. Unde ipsa Yeritas in Evangelio ad Palrem
«iestj/et ncn multis est nianifesta; quibus autem Gait: «;Hsec est atilem 'vitaaetefna :,;:ut:CognosCant:te;
cognita est, permanet usque^ ad conspectum Dei. » solum verurn Deum, et quem inisisti Jesum Cliri-
Sapientia doctrinae, sinceritas est legis divinaj; quse stum (Joan. xvii). » Et item : « Pater , inquit, quos
secund.um nomen ejus esf, hoc est, prudentia et ve= dedistimihi, elc., quia dilexisti me afile constilulio-
ritas et.virtus : quia « praeceptum Domini lucidum, nemmundi (Ibid.). »
illuminans oculos, » et omnis sermo Dei ignitus cly- ; CAPDTIV.
peus est, iiinc et in ProyerbiiSi legitur : •«.•Sapienti.a Prdmiitit
est virp prudentiaj quse tamen ;nOnest multjs roani- Sapieniia diligehlibus se prwmia wlernitalis,
festa , quia solis amatoribus suis in yia seostendit < Fili, si attenderis mihi, disees; et si accommo-
hilariter (Prov< x),» Qui auteni contemnunt illam,: « dayeris aiiiiiiaifj tuam, sapiens eris , siinclinave-
eruiit ignobiles, Quibus autem agnita est, hoc est, « ris aurem tuam. excipies doctrinam ; et si dilexe-
qui eam recta fide ac bonis operibus servant, perdu- «ris audire, sapiens eris.» Admonet Sapientia virum
cit illos ad contemplatipiiem glprise rDei. « Beati ecclesiasticum (quem nomine filii iiuncupal) ut me-
mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. » ditationi divinse legis ex omni parte se applicel, et.
« Audi, fili, et accipe consilium inlellectus, ,et ne _ primum hortatur ut discat; deitide ut afiimam ad
< abjicias consilium meurii. Injice pedem tuum in: liocaccommodet;'postea ut aurefii Cordis inclinet;
« compedes illius, et in torques ejus tuum collum ; tunc ul diligenliam audiendi adhibeat: sicque sa-
< subjice humerum tuum et porta illam, etneace- pienlem eum spondet esse futurum; quia necesse
t diefis a vinculis ejus. »Docet sapienlia quemad- est qt qui verse sapientia} qua? esf Chrislus, perfe-
modmri subjici oporteat legi divinae, quia qui illi ctam agnilionem pereipere desiderat, primtim magi-
eoriseritit, semetipsum in seternum conservabit. Inji-: strorum calholicorum se huiniliter subdat dpctrinis,
cit; ergo pedem suum in compedesîllius, qui pro-, sicque omnes affeclus animse suse eorum subjiciat
gressum vitse suse riiunit prseceptis illius. Ihdit col-: discipliiiis; deliinc tit intentipnem eerdis ab pmni
lum stium in lorquem ejus , qui lemperat sermones desideiio prtivo avertens,- ad audiendum verbem Dei
suos.secunduni regulam Ipsius. Suhjieitilli hume- diligenter adhibeat, sicque eaveat ut ipsani medita-
rum sriuin ad portaiidum, qui actus suos subdit ma- tionem legis Dei non propter ambitionem terrenarum
gisterioillius, et implet opere quod juhet, etrie quis rerum, vel laudis humanae, sed solummodopropler
tsediose et gravitev ejusdoctrinam accipial, subjun- ipsius boni appetitum, totum studium impendat,
..git,Ji.cens.:: ., .....,, .K;1;:,..,; ; sicque veracitef ipsius yeraj sapientiae ille percipieti
: ': COMMENT.;iN ;;
801 ECGLESIASTIGUM,;:—EIB.II.: 802
fructuin..; et ne-quis proprio fidens ingenio, absque A fitis efiiifinuniertis in Scripturis, aliquando iri bono,'
magistrorum tfaditione Scripturam sacram tehtet aliquatido iti malo plenitudinemi'ei signifieat. Uride
scfutari, subjungit dicefis: et pef Isaiam,; pleriitudo diviriorum .eharisroatum
: < Ifi mtiltitudine presbyterorum prudentiurii sta,; et m.flore radicisJesse septemplici spifitu requiescere
csapientise illorum ex corde conjurigere, rit orimem deseribitur (fsa," xi). Etin Evangelio ipse Dominus
« narrationem Dei possis audire, et pToverbia laudis dicit malignum spifiiiim in donmm vacanteni septein
« non effugiani a te. Etsi videris sensatufn, eVigila sfiifitrisneqriitifes sfesecum introduCere, ex qup fiarit
« ad, illum, et gradus ostiofum illius exterat pes noVissinialiominis illius pejora prioribus (Luc. xi).
«tutis. i Qtiam periCuJosunl sitpfopfiae seieritiaj Etnequis pfaesumptuose appetat IiOnorem ecelesia-,
inriiti,iet erthodoxorum doctorum tfadiliones despi- sXicsedignitatisirquasi dignum se sestimans ordine
Cefe, nitiltipiicesbaereticorumindiCant casus : quos riiagistefialis pfotinus suhjiingit, . : ;
superbise suae fastus niaxime supplanttivit, eo quod < NoIi:quserere ab homine ducaturti, neque a iege
suas seefas doctriuis sanclorum Patrum prajfereJiant. •' t Cathedram honofis,» Ambiiio eriim praelationis
Uiide in Proverbiis •Sapientia lios fepf ehendit, ,di- nequaquam sefvat tenoreni Verai htimilitsitis : unde
cens: «Qtii feiinquunt iter fectuin, et ambulantpef: £ riec ppus pptesi exefcere justi regimiriis; quia semi-
vias tenebrosas, iaetantuf cum male feceririt,: et "Bitam Tiabere neglexit vefse; pietatis; liiric est qucd
exsultaiit in rebus pessimis : quorurii-vise pervefsEe ipsa;Yefifa's iniEyangelio elationerii cafnaleni disci-;
et infaffies fgressus eorum ;(,Pj-oi),-n), » Quid vero ptilpftiiti suofum de primatii; conteftderititim edicto 0
agefadumsit, ipsa magistra fidelium pOst aliquahto salubri-eompfessit, dicens : « Reges gefitiurii domi-;;
ostendii, dicens : «Habe fidueiam inDominO ex ioip riafiturBofum _ et qui potestatem habent supereos,
eofdetuo, et neinnilaifs prudentiae tuse.In omiiibus berieficiVdcarittif. YOs autefti non sic; sed qui fiia-
viis tuis cogita illuni, et ipse diriget gressus fuos. Ne. jor est in ^'obis, fiat sieut j'unior;; et qui prsecessof;
sis isapiens apud temelipsum; time Domimim et f e- . es;t^;ESCut:rijihistratof (Luc. xxii), i Urtde, el Ja-;
cede a malo, Cogitatum trium babe in praeceptis Dei,; cobfis-ait: « Nolite plufes magistri fieri, fratres mei,
et in mandatis illius maxime assiduus esto ; et ipse sClentesquoiiiammajtis jtidiciumsumitis (Jacok ui).i
dabitcor tibi, et Concupiscentia sapientiae dabilur De qiio et paslof Eccleswe docet, diceiis : « Omnes
tibi (Ibid.jUi);» Meritoilirdsibitur.cprdis purusin- autem irivicem Kumilitatem insinuate, quia Deus su—
tellectus, et sapientiae jfivinse anicr saluberrimus, pefbis-resistit, numilibus autein dat gratiam (I Pelf.
qui cpgiiatiPnes suas Xefiiperat-secuiidum .prsecepta \; Jac. M). t ';.'•.,
Aftissimi, et ea meditatur assidue, qriselegis Dei con- •;-:;;.: >CAPUT VI.;,.'..-.
cptdant doctrinse; ipsaque opere studetimpief e, quse:C-'Ndn debere seihominemjuslificgrettnte Deuihet npn
nq\it suOcOnditofi ortinimodti plticere, ; -':'. :,;,.:': se iiderLvelle sgpientem, ',_-..-
CAPUTY- < Noti fe j'ustifices afite Dommum : melius est
Sapientia loquiiur a guibusinalis, et qudritis nps cit- « humiliari quarii extolli; quoniam agiiitof eordis
_ stodiamus, non nostfis mribusl, sed ejus duxilio. «ipseest:etpenesfegettjripliyelle videri saipiens.»
(GAP,VII.)'•«;JMi facefe niala,etnon te appfe-, Nrilia pfsestimptio pernicipsiOr esi ,quanj de pfo-r
c hendent. Discede ab iniqtio, et deficient mala abs pfiCjustitiaâut scientia;quemquam cpnfidere ,; di- ':,
c Xe. i Dupliciter hseCsententia intelligi potest: hoc ceiite Seriptufa : « Non est honio super tefram qui
. esjt, et genefaliter _prOhibere omnitim peccatorum fjaeiat Jjonunij ei riofi; peccet, fJPsa/. xin). » Etiler
aclienem, pre qua poena sclyetrif perpetua, et spe- rrini::!« Jtstfa, ifiquit:, nOn: sunt muidain ripnspeCtu •
ciaUtef haereticorfim perniciosam societatem, quae Deii quante magis homq putfedb. et filius hoiiilriis
Scriptura teste, reliquit ducem pubertatis stiae,, et vfefmis?(Jpb. xv, xxV.);..»Etin Proverbiis : «: Quis;
pacti Deisui oblita esi. Qtiamobrem irielinata est a:d ppt^st, inquit, dicefe: Munduriiest cor meuin. pui'tis
morteni domus ejus, et ad infefps semita ipsius; sufii a;peecatP? (Prov, xx.) » Etrtirstim : «Yidisti,
omiiesque qui,ingrpdiuntur ad eafii npn reverteritur, aitv hominem -sapientem sibiyideri? magisillo spem
nec apprehendent semitas vitse, Unde nune admpnei D habebit sttiItus(JiJM,, xXvi). » Et in Evangelio Donii- ,
ut discedas ab iniquo,,et deflciefit malaâbs te. Ne- ntis : * Omnis, inquit, qui se exaltat, humiliabitur;
mo ergc eum illa cchabitans, a sprde errpris iniT etquisehumiliat, exaltabitur (Luc. xiv. xvjii).-».-;
niunis esse pofest. Unde Paulus disCipulum docet> Hine etPsalriiista ait: « Quqniam Deus dissipat ossa
post seeundafii et tertiam [increpationem haereticum hOminum sibi placentium, confusi sunt, quia Deus
hpminem deyitandum (Tit, rii),: quia Tiujusmodi ,. spreyit eos (Psgl. ui). J Igitur penes regem Chri^-
peryersus est. D.e quo subsequens sentqntia adhue stum ririUiiicetSe sapientem ajstimare, quiaomnis
iiOs;iristruit,subjungens : arrogantia abqminatip est apud Deum, Unde Paulus:
«•Nonsemines mala ifi sulcis injustitiae, etiton hPrtatuf, dicens : « Noli altum .sapere, sed time"
« fiietes ea inseptulum. » Seminat ergp jnaladn sul- (Rom. xi)/ »Efiterum :.i Dico,inquit, per gratiam
cis iujustitise,'quiin labure perversa? dpctrinae ;0p6- Dei,;qube data est mihi, omnibus qui suntinter
rando exemplainseritnequitiae; quorum frucitisme- vos, npn plus sapCre quam epprtet sapei-e, sed sa-
tet.ln septuplum, quando in fine pr seseniis viiaepef-: peread sobrietatem, et unicuiqueslcut Deus divisit
feclam ultioneni s.usciptet in.igne gehennse. Septefia^ mensufam fidei (Ronu xii). i :;__;._"
'8.03' B. RABANI MAURI AftCfflEP. MQGUNT. OPERUM PARS I. 804.
... « Neli qriserere fleri judex, nisi valeas virtuie A tes ad orationis confugere auxiliuir hortatur, di-
< irfuifipefe iriiqtiitates, iie forte exlimescas faciem cens : « Tristatur aliquis vestruiii? Oret; aequo
« polenlis. el ponas scandaluiri ifi sequitate tua. » animo est? Psallat (Jac. v). » Simililer et pastor
Proprias unufiiquemque oportet vires perpendere, Ecclesiae sequanimitafem et beneficentiam commen-
"
et.sic aliefii jufis pro quantitate viriuni cufaifi ac- dat, ita in Epislola sua scribens : « Charissimi, no-
cipere.; Qtii ergo adhuc per mollitiem animi tei-reiiis Tite peregfinari in fervpre qui adXenlationeni vobis
desideriis occupattir, cavendum illi est,- ne distfiCti sit, quasi aliquid novi vobis contingat; sed com-:
ifafn jutticis gravius accendens,' dum loco delecta- municantes Ghristi passionibus gaudete, ut et in re-
tur glorise, fiat subditis auctor ruinae. Solefter ergo yelaliorie glorise ejus gaudeatis exsultantes, Si ex-
se quisque metiatur, ne locuiri regimirtis assumefe probramini in nomine Christi, beati eritis, quoniam
audeat, si quod in se adhuCvilium regnat. fie isqui gloriae Dei spiritus in vobis requiescit. Nemo enim
per Critiien depfavatuf pfOprium, judex fiefi atipe- . vestrum patiatur quasi hOmicida,saut fur, aul niale-
tat ctilparum alienafuau Hle igitur modis Omnibus dicus, aut alienorum appelitor. Si autero ut Chri-
ad exemplurii debet vivendi pertrahi, qui cunctis stianus, non erubescat, glofiflcel aulem Deum iu
carnis passioflibus moriensjam. spiritaliter vivity isto noiiiine, quoiiiam tempus est, ut iiicipial judi-
qui prospera mundi postponit; qtii nulla adversa B cium de domo Dei. Si autem priifium a nobis, quis
perliriiescit; qui sola iriterfia desidefat; cujus inteq- finis eorum qui non creduiit Evaiigelio? Et sijiistus
tiorii bene congruens,' nec oniiiinP per imbecillitatem yix salvabitur, impius et peccalor ubi-apparebunt?
ccrptis, nec valde pef contumeliam,-repugnat; qui Itaque et bi qtii patiuntuf secundum voluntalem
ad aliena cupietida non deducilur, sed propria lar- Dei _ fideli Creatori commendatit animas suas in
gitur; qui per pietatis viscera cititis ad ignoscendum benefactis (/ Peit\ iv). » ged tunc ipsa beneficentia
liectitur, sed nunquam plus quani decet ignoscens, acceptabilis erit Deo,- si humililalis viani non de-
al>arce reCtittidinis-inclinatui'; quinulla illicila pef- serit,- neque in elalionem mentis declinayefii'; de
petfat,- s6d peipetfata; ab aliis tit pfopfia deplorat; qtio et subdilur:
qui £?xaffectii COTdisaliense infifmitalicompalituf; « Ne dicas. in mullitudine mufierum meorum
sieqtiC inboriis proximi sicul in suis profeclibus < respiciet Deus, et efferente me Deo"allissimo
laefatuf; qtii ila se imitabilem cseteris in cuficiis quse « suscipiet munera mea. i Quid eniiii bertefacienlem
agiliMsinffaXjtit irtfer eos; rioii habeat quod salterii servuto de suis faelis. sefltife oporteat, ipse Douii-
de trarisactis erubescat; qui sic studet vivere,- ut nus in Eyangelio data rjarabola de servo ab agio
proximorum qttoque COrda arerilia doctrinae valeat . regresso, et Domini sui in ministrando domi jussa
fltienfis irfigafe;- qui oratiotiis usu et expefifiietito explenti, novissime ita concludeus osteridit,- dicens :
jam didicit, quSd OliXifiefea DoiriiiiOqrisepoposcerit < Nunquid gratiam habet servo illi, quia fecit qtiae
ptiSsik i '.---':; sibi iniperaverat? Nonputo. Sic etvos cum feceritis
« Npri-pcCes in riiultitudiriem Civitatis j fiec ie onmia, quae prsecepta surtt veliis, dicite : Servi
4 itiiiriittas iri poprilunii » HPC vetat, ne is qui ra- inutiles sumus-; qued debuinius facere, fecimus (Lnc.
tiotie pollet,' etiiberi arbitrii pqteslale prsevalfet, xvn).» Quanto enim hPmo sua benefaeta per jactan-
subdit6tum itisoletitia provocettif ad peCcanduni, tiam extollit, tanto niiiioris meriti-apud Deum fluiil.;
sed cofistantisfcrobore fesistai alienae nequitise; nec Ideo necesse est ut boiip operi studium impenda-
sepulet imptine peccafe iii 60 quod plufimorurii vo- liius.' Sed tameri ante onjriia huiiiililaleai; in cpfde"
luritati elegit erins6iistiiripfseberei Unde sequiftir: sefveirius, et per .cliaritatem pfoximis nOstiiS con-
« Neqtieaiiiges duplicia peccata,-iiec eriimin urio' cordes et Coriipaiienles siriius. De quo et siibdiiur :
« erisimriiiinis.» DupIiCiapeccaitaille alligal qtii iiofi « Nofi iffideas homiuefii in ainaritudine auimai;
soJiitii'sCiiiCtipsuina peccatis iioii Coliibet,-sed etiam « Cst enim qui htimilial et exaltat cifcuriispecfor
aliis ad peccafldurii cotisentieiido frfvet: Ctii ifl tirio c DeUs: > Hinc et iti Proverbiis scriptuni est: « Cuifi
featu: sa'l!isessetv etiarii si in allefb Se fiori iriipii- jv ceciderit inimicus tutis, ne gaudeas : et in ruina
cafet. Qtiaiifbptef iLposttilu^praeVaricaiofes legis" ejus iie exsultet eof tuum : iie ibfte videat Dofiii--
Deife'da'fgiiit, diCens: « Qtii curfi justiliafri Del Co- nus, et displiceat ei, et atiferat ab eo lraim suafa
giiOyiSsent, fiofi inteliexefufii quOfiiam' qui talia (Provi xxiv). E cOiiirario vero Paulus, quid ge-
agiint digiii stifit riiOfte, el fioii stiliini qtii ea fa^ reiiduni sitj salubritef iristruit, dicens : < Gaudele
ciuiit, secietlaifi qrii cofiseriXiririt
faeierilibus (RbnUi); Ctiiflgaudentibus,' flete cuni fleutibus, id ipstim itivi-
« Noli CSsCfjusillaiririiis iri ariima tua; exofa!f6 et cefti sefiiientes, NOrialta sa'pientes ; sed liuhliiibus
« facere eieerii6'syiJa'ifirie'd'6'spicias.» Pusiilaniriiiias Cdriseiitierixes\(Rdhuxii).'
idep lugierida est, quia ^sepe.pef iilaifi tristitia sae- CAPUT "sih
culi, qriae iri'6'fteni'oêfatiif, h3:scitifr,.•At .CoTrtfa De mendacio nori pfofererido cPiilrd amfciiiii:
coristafltes aiiiriid iiblftiier' pef paXieriiiam sfiffeTiitrit 4 Npliariiafe riieridaciuifladvCfstis trStfeiri ttiuiii.
laJJoreiri, quia Oriifieiiiprsesetitis vifse corttemnttrit c rieqrie iri amiCtitii siiriiliief faicias. * Si riuliurii
dofofefli. tlflde iri'PfpVefbiis scfipttiiri e''si.:'*«'Ndri. fiiendticiumlaudabile Cst. et Cuiquaiti sCanffalutiiin
, conffistaJJif jûsfufii oûidqriid accidefit ei (Pfov! fefre peffliciOsiinj. quarito magis contra amicum
xii).» Ideo eAJacobus apqstolris'ttistitiam srisirrieii- aiiqriid rief frarideiri inolifi viliiperabfle Cst? Et iiOn
805 - COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. II. SOG
levis noxae, falsum crimen. fratri imponere, quo- Aut rugitus leonis lta lerror regis_: qui provocat
nianj iesiis.mendax peribit. Unde in Proyerbiis Sa- eum, peccat in animam suam (Prov, xix). »
pienlia dicit : « Sicut noxius est qui niiltit Janceas ,« Humilia valde spiritum luum :quoniani vin-
et sagittasin mOrlem. sic. vir quf frauduienter nocet « dicta carnis impii ignis et vermis. » Sicut omiiis
amicOsuO; et cum fuerit deprehensus. dicit: Lu- peccati initium est superbia, ila initium sapienlise
dens feci (Prov*xxvi). » Et alibi.: « Ne moliaris, humililas et timor Dei.. Beatus enim honio qui
inquit, amico luo malum, cum ille habeat in te semper pavidus est |: quoniam « qtii se exalfat,
fiduciam (Prov.iu). » htimiliabitur; et qui se humiliat, exaital)ilur (Luc.
. « Noli velle meijtiri omne mendacium : assiduitas xiv, xvin). » Yindicla carnis impii ignis et ver-
c enim illius non esf bona. -i Omne mendacium mes, quia caro peccaloruni, quse luxuria afflue-
noxiumest, qu.iapeceatunt est. Os enim quod men- bat in mundo, simul cum anima pcenis additur in
Xilur, oecidit; ariimam; et quanto quis illud usilat, futtirp,et igne cruciabitur gehennae.Yermem autem
tantc graviprem sarcinam peccaleruni accumulat. etignem in gehemia esse ipse Deinitiusccmmemerat
Sed licet diversa gefiera sint mendacierum, tamen in Eyangelie, dicens : « Et si scandalizaverit te
primumac capitale est mendacium lengeque fu- manus tua, absciiide illam: bemnnest tibi debilem
giendum>qiied fitin dpctrina religionis : ad quod B intreire in vitam, quani duas iriaims habentein ire
jneiidaciujn nulla ccndilione quisquam debet adduci, in gehennam, in igiiem inexslinguibilem, ubi vei-
quia per hoc cerlissimum est homjnem a Deo"semis eorum non moritur, et ignis noii exsiinguilur
parari. vQuisquis autem aliquod genus rnendacii (Marc. ix). » In-verme . putredinem gehenuse, sicut
quod peceatum non sit putaverif, decipiet seipsum iii igne ardorem designat; sive yermem dicit seram
turpiter, cum honestum se deceptorem arbitratur scelerum ppenitudinem, quse nunquam iu tornien-
aliorum. tis conscientiam alDictorum mofdere cessabil, ut
«Noli yerbrisusesse in multiludine presbyterorum, ignis sit prena extrinsecus sseviens, vermis dolor in-
< etnonileres verbum.in lua oratione.» Quia supe- lerius accusans.
rius dixinius, capitale esse mendaeium in doclrjna « NoJi praevaricari in amieuin pecuniam differen-
religipnis. Quisquis hanc sentenliam sef vaveril, hoc « tera, neque fratrem cliarissimum auro spfeveris. »
-.esl, qui doetrinaro seniorum magis devole audire, Multi perierunt prepter avariliam, et cupidilalem
quam suamimpudenter proferre delegerit, ab hoc terfenarum reruni habentes proximum, hoc esl,
periculo fongius eri^Ttitius enim; est audire quam liominem, qui ad imaginem Dei conditus est, ne-
loqui. Unde Jacobus in EpiSlola sua adrtionel, di- ; glexertint, Ideo docet ut magis diligat proximuni
cens : « Sit autem omnis homp yelox ad audien- G quaui pecunise thesauruni. c Radix enini omiiium
dum, tardtis autem ad loquendttm, et tardus ad iram malorum est eupiditas,' quam quidani; appetentes
(Jdc. i)ji .". erraverunt a fide, et inseruerunt se dplpribus multis
< Non oderis laberipsa epera,- et rusticatienem (I Tim. vi). » Et merito, quia dilectione Dei, quae
< ab Altissimo creatam. » Utili Jabori insistere, et firmamentum est juslitiae, perdiderunt. Quapropter
oliositatem fugere, laudabile est, quia otiosiias ini- Joannes .horiatuiv dicens : « Nolite diligere niun-
mica est animae. Unde et Paulus TliessaloniCeiisibus dum, neque ea quae iii' mundo siint.. Si quis diligit
-scripsitj ut cum. silentio operantes suum paneBi mundum, non est charitas Patris in eo (I Joan.u). »
manducent, hoc addens, si quis non vellet operari, Etilem : « Qui habiierit, inquit, substantiam iiiundi
" nec
manducaret, suum exemplum eis proponens, •etviderit fratreiti suum necesse habere, et clause-
quoniam noninquietus fuitinter eps, neque paiiem fil viscera stia ab eo, quomodo charitas Dei ma-
gralis ab aliquo manducavit, sed in labore et fati- net in eo? (/ Joatti m.) Qui propterJamicum negli-
galione,nocie et die operans, ne quemquani eorum git damnum, jtistus est; et qui odit munera, viyet
gravaret (// Thessi n), Qttod -aulem rusticationem (Prov. xii, xv),» .
dicif -ab Altissiino Creatam, sigqificat peecanti hp- • . < Noli discedei'ea muliere sensata et bona, quam
mlnilianc sententiam datain, ut labofe maiiuum sibi « sorlitus es in limore Dei. » Secundum historiam
victttm quaereret: ut est illud Gerieseos: <In sudofe, -fojdus corijugii servaiidum docet, ne facile disrum-
inquit, vultus tui veseeris pane, donee revertaris palur, juxta illud evangelicum : « Quod Deus con-
in terram de qua stimptus es.: quia pulvis es, et in juxit, honio non separet (Matih. xix). » Yel liiagis
pulyerem reyerleris (Gen. m). »- . juxta allegoriam, a soeietate Ecclesisefidelem quem-
... «-Non te reputes in multitudine indisclplinato- libet prohibet discedere, quia pactufii qtiOdcum Deo
< rum; memenlo irae, quoniam non tardabit. » In- in baptismale pepigit, oninino necesse est ut ser-
discipliiiatos- voeaf; inquietos' et inobedientes, qui :vet, quoiiiam magna reniunerafio seque.urillunj,,
praeceptis Dei obedire' nolunt: in quofum societate qui veraereligionis fidus est exsecutor, Unde subjUn-
conyersari periculosum est/ quia lalibus eerta regitur. -
servabitur vlndieta, quam irse nomine nuncupat, si « Gratia enim vereoundiae iliius super aurum.__»
floii se ad meliorem vitam correxerint. Unde in —-«Quia oculus non vidit;-nec aurisaudivit, nec in
ProverJjiis scriptum est : « Paraia sunt derispribus eorliomiiiis ascendit, qusepi:a.paravixDeus his qui
judicia, et maliei pefculientes stultorum corda. Sic- diliguut illuui (IGor.n). > Potes hanc muliereiii
807 B. RA-BANIMAURIARCHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS I. 808
sapiehtiam ititelligere sacrarunf Scripturarum, qutim A tameti aequahs est seeundum nalurse propnetatemi
Evangelium margarit-am pretiosam nuneupat, quarn Quod et Paulus ostendit, dicens:« Sive seivi, sive
ncgOtiator spiritualis dum invenerit, abiifet veridi- lihefi; urium suriius in Christo (I Cor. vn). » Et
dit omnia qusehabuit, et emitillam. De-hacetEe- Item : « Servus vocatus es : non sit tibi curse, sed
elesiastes ait : « Yive yitam cum muliere quam diet si potes liber fieri,magis utere. Qui enim in Do-
lexisti, Oninibusdiebus vanitalis tuae, qui dati sunf riiiiio vocatus est servus, Jibertus est Domini: si-
tibi srib sole (Eccle. ix). » Sapientiam sequere ef liiiiitef qui liber voeatus est, servus est Ghristi.
scientiam Scripturarum, et lianc tibi in conjugiuni PretiP efiipti estis, nolite fieri servi hpminum. Untis-
copula. Dies autem yanitatis, dies hujus sseculi si- qnisque in quo vocatus cst, fratres, in hoc permaneat
gnificat. De quibus Apostolus non tacel. Quod an- apiul Deum. »
lem ail: « Yive vilam cuin muliere, » ambigue 5 Pccora tibi sunt? atlende illis; el si sunt utilia,
dictuni est: sive vive el conlempJare vitam, el ipse, « perseverenl apud le. i Pecora eos appellat, pro-
et uxor tua tccum. Non enim poteris sine tali uxore ptcr simplicitatem mentis atque humilitatem : quia
salvus vivere, vcl vidcre vitam; et pulchre prsecipit sicut pecus ad domini sui per omnia su!ijectum'cst
ut iu dicbus vanitatis nostrse, veram vilam , et cum yoluntalem, ifa et servus bonus scmper ad Domini
sapientia uxorem quoeramus; haec enim pars nostra B sui paratus est utilitatem. Unde non nierelur indi-
esl,et hic laboris fructus, si in hac vita umbraiili vi- gne alijici, sed cum omni diligenlia reservari.
lam feternam invenire valeaiiius. cFiliiXibisunt? erudi illos, et CurVaillos a pue-
CAPUTYHI. « fitia illoruifi. » Hac sentenlia ' qualiter serviMs
De servo boiio et fideli, coriditio ntttrierida sit, aperte monstraftiri Affe-
i Non lajdas servum in veritate opefantcm, neque Ctus ergo filiorum propter jiis naturae fovendi stint;
« niercenariUni danlera animam suam. t Admonet sed disciplina fortiore propter ifistabilifatem nieii-
Sapientia ul modestiam et sequitatis f egulam in sub- tis domandi. Unde in posterioribus istius libri di-.
ditis noslris conservemus. Non enini decet utser-' Cilur : < Gibaria, el virga, et onus, asino : panis, et
vus devotus cl bene operans, propler iiisolentiam discipliiia, et opus, servo. Operatur in disciplina.
Domini sui calumniam paliatuf; neque ut merCe- et quserit requiescere : Jaxa manus ilh, el quserii !i-
narius debila laboris sui mercede fraudetur, qriia -beftafetti (Eccte. xxXin), » -
legalis et apostolica lectii) eyidenler deeet, ut uria- « Filiae tibi simt, ,serva' corpiis illafum, et non
quaequcpersona cum aequilale jlractetur. Nam Pati-: «; oslendas luiarem faciem tuam ad illas. J Sicut
lus adTituin scribens jubet sefyos doniinis suis stib-; supeiius; bonos ser-yosin Joco filiorum habere do-:
ditos esse, in omnibus placentes,npn coiitradicerttes,; C cuit.siceffiiriicancillasirileccfiliarunihabefejijbei;
npii fraudanles, sed in omriibus fideni hoiiam osten-: sed; tainen- euni discipljria,•,sicut, filii haberidi surit,
dcnlcs, ut doctrinam SaJyaloris Dei ripslri orneiiiiri pfoinde alibi scriptum est : < Lacfa filiuni, et pti-
omnibus (Tit. n). ldem in Epistola ad Colossenses,; Teriieni te faciet: Jude euifi eo, et contrislabit te. Npii
postquam servos docuil, utebediant pef oirtiiia do- arrideas illi, ne deleas, et in fiovissinio pbslupeseanl;
'
niinis carnalibus non ad oculuiii servieiiies quasi defites tui (Eccli. xxx). j ,.--
beminibus placenles, sed in simplicitatc ecfdis, ti< CAI>UTiX:.
mcntes Deum, dominis praecepil, diceris : « Doniiiii. De parenlibus Jwnorandis a filiis.
quodjustum esletsequum servisprsestate : scien- i 'Trade filiam, ei grandc opus fecefis, et bomjui
le"squod el vos Doininuni habelis in eoelo (Goloss... «-sensato da iitairi. » Tradi filiam jiibel, et subjieere
in). t Qui euim injuriam facit.iecipi.et id quodinique matrimpiiip, ne fprle lasciviatin dpmo parentuiii, et
gessil; etnon esl persoiiarumacceptio apudDeum, cpfruat libidine. Sicque grande qpus. hOcesl titile,
De mercenariis vero in Deuieroiipmio ila Dominus diCitpefacium. Qu.ia liiejius est ut sub custedia et
lnandat: « Non licgabis mercedem indigeiilis, et discipliua ,'viri maneat servala, quani in dpmo pa-
'
pauperis fratris tui sive advcnae, qui teciim mora- nret;lum, eum jam superadulta esl, coniamincliir
tur in lcrra, el intra portas luasiisl; sed eadem die neglecta. Sed ut Jioc 1'acilius possit perfici, Jiomini
reddes ci praemium Jaboris sui anlc solis occasum, scnsato, Jioc cst prudeuli, ct slrenuo mandat eam
quia paupcr cst, et eo suslentat arimain siiam, ne tradere. lfa cnim solummodo servata erit. Quia. ut
clamet contra tc ad Doniinum, el repiitctur libi in in Proveiiriis scriptum cst:« Qui graditur sapienter,
peccatuni (Deul. xxiv). iste salvabitnr. Qui aiilem liutrit scorta, perdel sub-
« Servus sensalus sit tibi dilectus quasi aiiima slaiiliam (Prov. xxvm).
i tua : lion defraudes illum liberlate, neque inopem « Mulier si est libi secundum animam tuam, non
i derelinquas illum. » Dignum csl ut servus sivc c projicias illam; et odiliili non credas te in loto
discipulus intelligcns et benevolus dilectione domirii « corde.» Hic loeris lieei videatuf eommendarepur
sui non careat, nee privetur poiestate congfua bene dicitiam corijugalem, ut ipsa sola legitime fetenta,
operandi, neque violentia servitutis pppressus ad spernatur omnis meretrioum et concubinaruiii feluf,
inopiam perducalur. Sed ut condigiia proyisione attafrien alliore sensu nos admonet, ut eallioiicam
in omnibus ei procuretur, et ut frater tractetur. fideni cuui yera i'eligione,;quam primum post bapti^
Quia licet per conditioneni inferior sit, servilem, smiperceptioriem sortiti sumus, firmiter teiientes_.
809- ..:;;v.€Opn^ 8ift
onmem hDsreticorumperfidiam penitus spernamus. JA.non differt corrferreEcclesiseministfis. Dequoetse-
De quo etin Proverbiis Sapientia hortatur, dicens : quitur ; . .'.' .
«.Fili, audi me,et attende verbis oris mei, ne abs- « Da illis partem. sicut mandatum esttipi primi-
trahatur mens tua in viis illius, neque decipiaris « tiaf um et purgationis, et de negligentia tua purga
seuiili.s ejus. Multos enim vulneratos dejecit, etfor- « te cum paucis.» Prirriitiarnm-et decimarum atque
lissinii quique iriterfecti sunt ab ea. Yiaeinferi domus . oblationum diversaf urii oblatiofies, quae porniims in
ejus,-penetrafites interiora mortis (Prov. vn).» legejussit offerri, adsacerdotumet levitarum usum
« Honora patrem.fu.uni, et gemitum matris tuse pertinebant, Dicente Domino ad Aaronet ad iilios
< neobliyiscaris; memento quoniam nisi per illos ejus :;« Omnes priniitias sanctuarii, quas; offeruut
« natus non fuisses; et retribue illis, quomodo et filii Israel Domirio, tibi dedi et filiis ac filiabus tuis
« illi.tibi.» Ssepiuscommendat honorem parentum, jureperpetuo. Pactum salis est serapiternum coram
quoniaro illud niaiidalum primum est in repromis- Pomino tibj ac 'filiis luis. Dixitque Dominus ad Aa^
sioiie, Uiidc et Paulus doeet viduas, quse filios et ron : In terra eorum nihil possidebitis, nec habebitis
nepples habenf, ut discant primum"domum suam fe- parteminter eos: Egoparset haereditas tua inuiedio
gere , et mutuam vicem reddere parentibus : hoc filiorum Israel; filils autem Levi dedi omnes deciifias
euiiii acceptum est CoramDeo. Aliler autem: Deura B . Isfaelis in possessipnem pro minjsterio, quo serviunt
Patrem recta fide, et bonis operibus honorare debe- niihi in tabernacrilo fcederis",'ut non aceedant ultra
mus;;et gemitum nialris Ecclesiae, quaCnos partu- filii Israelad tabernaculuro, nec committant pecca-
riendo niultum laborayit, non oblivisci, quoniam tum moftiferum, soljs filiis Levi riiibi in iabernaculo
non, nisi per illos, Christiani iuisseirius,.et in nu- servientibus,etportantibuspeceatapopuJi,iegitimum .
merp fUiorum Dei rton eoijiputaremur. Omnia enim sempiternum efit in genefationibus.'. vesfris.; Nihil
bonajusta et sancfa„quae nobis fecerunt, cum gra-r alitid possideburtt, decimarum; oblatiphe. contenti,
tiaTiim actione recipere, et laudem condignam illis quasin ususebfumetriecessaria sepaTavi(jVMm.y),»
referre debetiiris. Cui etiam sensui sequentia viden- Qriibus non solum primiiiarum et decimafurii dpnatio
esi, sed; etiatri- hostiarum et yictiiiiarum,
tuTaslipulari. " delegala
quae Doinino Pficreharitrif in; ejus usus Concessus est."
CAPUT X. Unde dicit, et primitlafurii,et.purgaiioriis prirXem
De timore Dei et sacerdptibus honorandis, eisque ministris Dei dandam,. Quia ipsi peccata portant
primiiiasdfferendas. populi et ofarit pro' eis, QuOd autem subjmigi-
'
«In tota, inquit, anima tua time Deum, et saeer- tur : ;.'_ -."-'""";_' ;."" ''; ;;;
« dotes illius sanctifica, in ornni virtute tua dilige G i Et de riegligerttia; ttia pufga te cum paucis, »
« eum-qui te fecif: et.ministros ejus non derelin- ostendit quOd Oblatio, quaeex hitinili mente et pura
< quas. i TinioremergoatqueamoremDei itihono- diiectione Deo" otfef.Luf,iicet pafva sit quantitate,
rificentia ministrorum ejus probare debemus; quia multorum delictorumriegligentias pufgat. De quo
ipse dixit in Evangelio : « Qui vos honorat, me ho- scriplum est:« Chafitas operit ifittlfitudineni pecca-
norat; et qui yos reeipit, me recipit; qui autem vos lorum (I Petr. iv). »..Et Psalmista : « Sacrificium,
spefnit, me spernit (Matlh, x).» Sed quia honor ali- iuquit, Deo spiritus contribiilatus, cor cpntrituin et
quando necessitatum prsebitionerii et solatiorum liumiliatum, Detts, nOfldespicies (Psal, L). J Unde in
stibsidia significat, subj"ungit: Evangelio ipse DomitiusduOaefis ftiinuta paupefculse
« Hpnora Deum extota anima tiia, et nonorifica viduae" non stifevit, sed gratanter aceepit (Marc.
' '
« sacerdotes, et purga te.cum brachiis.» Bnde Do- XII) '..-''-"
minus discipulis suis ait: « Dignus enim operarius « Datum braChioruifi tuorum, et saerificium san-
cibo suo. In quamcunque civilatem aut castellum « ctificationis offeres Domino et initia sanclorurii,
mtraveritis,.interrogate quis in ea dignus sit: et ibi « et pauperiporrige manum tuain, ut perficiatur
liianete donee exeatis (Matth. x). i.Hinc et Apesto- « propitiatio,"et benedictio tua : gratia daliin cOn-
Jusait: « Laborantern agricolam opprtetpriinum de " spectu omnis viventis. » Sicut superius per collatio-
ffucfibus pereipere (I Tim. n). »'Et .item:'« Quisi nemoblationuni, quse ministris Dei offerunXuf,pur-
inquit, militat suis stipendiis unquam ? Quis plantat gafionem spopondit pfferentibtts, ila et nunc per
vineam, et fructus ejus non edit? Quis pascit gre- eleemcsytiarum. largitipnem, quae ex justO labore
gem, et de laete gregis non manducat (/ Cor, ix)?» pauperibus tribiiuntur, yeniam peccatOrutil, et bene-:
Et post pauca : Si nos, ait, vobis spiritalia semina- dictionis gratiam benignis et misericordibus promit;
yimus, magnum est si carnalia vestra metamus? » tit. Quia sicui aqua exstinguit igneni, itaeleenipsyna'
Et jursum : « Nescitis", inquit, quoniam qui in sa- exstinguit peccaturti. Unde ipsa Yeritas ifi Evaiigelio
crario operantur, qriaede sacrario sttnt edunt? et qiii ait: « Date eleeriiosyriam, et ecce qmnia riiunda sunt
altari-deseryiunt, cum altari parlicipant? Ita et Do- yobis(Luc. xi). «Sanesciendumquod quisceleratis-
iuiuus ordinavit his qui Eyangelium annuntiant, de sime yiviint, iiec crifafif taieiri yitam moifesque cor-,
Evaugelio vivere (Ibid_.).t...JPufgat.se Cum brachiis, rigefe, Ct inter ipsa faCiriora et flagitia sua eleeirio-
qui de labore manuum suarum eleemosynam Iribuit synas freqrierilafe non cessant,' frustra illi sibi blan-
egenis, et de fructibus suis decimas atque primilias diuritur;quoriiani DOminus ait: «Dateeieenipsyiiani,
s"':w' ""::;:
PATUOt. CIX* ;'" ;:7'":"26;:'-"
811 6. RABAM MAURI ARCHiEP.iMGUNT.- OPERUM i*ARSL Si2
et eece omnia timhda sunt vobis.» Hoc enim quam A qtiid admonuisset, et qtiid ipsi facere iioii ciifareiit,
late pateat non intelligunt,-sed ut intelligant, atten- ne iliuin putarent eorum eleemosyriasigiiorare: Sed
dant qttibus dixerit. Nempe ih EvangeliPsic scriptum «Yse vobis, inquit, Pliarisaeis. t. Tanqttarii diceret:
est: « Cum leqtiefelur, TPgavitilltiiii quidam Pha- Egc quidem commonuivOs eleemosyfiani daridam,
risasus, ul pranderet apud se. Ef ingfessus recubuit. :. per qriam vObis mmida sunt omhia; «ed vse VObis,
Pharisseus autem cpepit intra se reputans dicefe, : qtti deciifiatis mentam, et rUtatiiyet ofiine Plus: has
quare nefi baptizatus essetante^rahdium. Et ait ad enim novi eleenlosynas vestras, ne de illis iiie miiic
illiiifiDominus : Nunc vos Pharisaei quod deforis est TOSadmontiisse arbitremini; et pfsetefilis jtidicitim
caiicis et eaiini mundalis: qtiod auteni intus esi et Cliaiitatem Dei, qua eleempsyna pOssitisab oniiii
vestrum, pienuni esf rapina et iniquitate. Stulte, inqttinamenlo interiore mttndari, iit ypbis munda
rionne qui fecit id quod deforis est, eliam id quod esseiit et Cofpora, quaelavatis, iioc est enini omnia,
de intus est fecit? Yerumtamen quod superest, date etinleriora scilicet et exteriora. Sictit alibi legittif:
eleemosynam, et Ccceomnia munda sunt yob~s_(Luc. « Mundate qttaeintus sunt, et quaeforis sunt mtinda
xi).» Itane IiOemtellecluri sumus, utPharisaeis nori ertint: » sed ne istas eleemosynas,quaefiunt de fru-
habenlibus fideni Chrisli, etiam si non in euifi cre- ctibus lerrse, respuisse videretur;:« Haec, inquit,
diderihl, nec reiiatffuerint ex aqua et Spiritu sancto, B oportuit facere, judicium et charilatem Dei: el illa
munda sint omnia :Xantiimsi eleemosyiiasdederit? non omittere (Matlh.^xxin, eiLuc.xi), iid esl elee-
sicut isli eas dandas putant? cum sint inimuiidiPm- mqsyiias fruciuum terrenpriirii. Non efgO se fallarit,
nes, quos non mundat fides Chrisli. De qua scriptuni qui pef eleemosynas quamlijiet larglssimas fructuuni
est: Muhdans fide cpfda eorum. » Et dicat Apostp-, suprum, Vel cujuscunque pecuniae inipttiiiiatciii se
lus : «Immundis aritem et infidelibusnihil est mun- einere existimant in faCinpruriiimniuriitale aCflagi-
dum, sed pelluta sunt epruin et mens, et coiiscien-. tiofttni nequitia pefnianendo.':Noii sOlttin eniili hsec
tia (Act, xv).»Quomodo ergo omnia Pharisaeis munda; faCiuiit, sed ila diligunt, ut in eis sempef oplent
essent, si eleemosyrias darent, et fideles non essenri (tantum si possint impuiie) versari: « Qui autem
Aut quomodo fideles essent, si in Christum credere,. diligit iniquitateui, odit animam suam; et qui odit
atque in ejus gratia renasei noluissent? Et tameni aiiimam suam, non estin.eam misericors, sed crude-
verurn est qupd audjertint: « Date eleemosynam, et; lis.» Diligendoeam quippe .sectindum sseculum,odit
ecce omnia muiida surit Vobis.» Qui enim vult or-i ea.iri;seeundum Dettm. Si ergo,veliet.ei dare eleemc-
dinate dare eleemosyriam,a.seipso debet incipere, synani, per quam munda esserit illi omnia, odisset
et eain sibi pfimum dafe, Est eriini eleemosynaopusj , eani secunduin sseculuni,et diligeret secundtimDeunj.
misericofdise; verissiirieque dictum est: « Miserere.y Memoauiem dat eieemosynatii qttamlibet, iiisi iiide
animsetuse placens Deo (Eccle. xxx):» propter hoe 1 det, uiide ab illo acCipiatqui riofi eget. Et ideo di-
renascimur, tit Dep placeamus, cui merito displicet ctum est: « MisericOrdiaejtis pfaeyeiiiei ine (Psal.
quod nascerido contraximus. Haec enim est prima txxxv). » ;".
eleemosyna, quam nobis dedimus, quoniam nosmet- ; CAPUT ii.;-
ipsos miserosper miserantis Dei miserieordiani re- Pro defunciisut coiisolaiioiribuaiur ptordnlibus;
quisivimusjustum judicium ejus confitentes, quo inir c Et roortuo non prohibeas gfaliam. Non desis
seri effecli sumus. De qqp dicit Appstplus,.:< Judi-: « plorantilius in cPnsolatione,et Cttriiiugentibusam^
cium quidein ex uno in coiideninationerii(Rom.y) ;.>' « bula. » Quod ad eleemosy^naiiimdoiiatibnem peiv
et niagnsecharitatiejusgraiias agenles, de quaiderii tirieat hoc qtiod.sepiilttira fiioftuis praibeltir, Tobias
ipse dicit gratiae praedicator: « Commendat autem palriafcha aetibus suis iiisiriual.?De quo Scriptura
cliaritatem suam Deus in nobis, quoiiiani cum adhuc refert, quod iti captivilate AssyiiOfuiiippsitus, per-
peccatores essefiius secunduni tempus, Chrislus pro geret per oumem cognationem sutifii, et consolare-
iiobis mprtuus est (Rom. v): » ut et yeraciler.de tur cos, dividereique uiiicuiqiie prout poterat de
nestra miseria j'udicantes, et in Dei cbaritate qua, facultatibus suis. Esurieiiles aJebat, nudisque vesti-
(lciiavit. ipse se diligentes, pie recteque vivamus, rflenta praebebat, et mortuis atque PCCisissepultu-
quod judieium et charitaiem Dei cuni Pharissei prse- ram sollicitus exhibebat. Sedsi iiiorluaiii carneni
lerirent, decimabant tamen propler eleeniosynas eleemosyna est sepelire, niullo magis Iiomineriivi-
quas faciebafit, eliam qusequeminutissima fructuum yurti in tribulalione Consolari atque solatiis subve- .
suoruin; et ideo non dabant eieeniosynam a se in- nire. Unde Paulus ait:« Gaudete cuni gaudentibus,
cipientes,-secumque prius mispricprdiam facientes; iiete cuni flentibus (Rotn.xii).» Qupd et se recisse
prppter quem dilectiOnisordinem dictum est: « pi- atleslatur, dicens :« Quis iiifirrriatur, et ego fion
lige proximum tuum sicut teipsuro(Marc, xn),» Cum iiifirm.or? Quis scandalizaluf, et ego non uror?.«.
ergo increpasset eos, fofinsecus se lavabanl, irilus Factus sum infirimis,ut infifmos lucrifacerem: omrtia
autem rapina et iniquitate plenj eraut; admoiiens pmnibus faclus sum, ui omnes facerem salvos {//
quamdam eleeniosynanj, quam sibi liomo debet, pri- Got: xij. Unde et seniiitur: -
mitus dare, ef inferiora mundare:« Yerumlamen, « Noii te pigeat visitare"infirmum, ex his lii dile-
inquit, quod superest, date eleemosynam, et ecce "« clione fifmaberis. » Probatip qupqtte dilecliouis
oamia munda sunt vobis,» Deiude ut ostenderet exhibilio est operis. De quoet Joannes dicil: « Qui
SIS CGMMENT.IN ECCLESIASTICUM.- ^ LIB. II. Sli
liabuerit substaiitiarii mundi, et yiderit fratrem isuumA coiivertit utique ad perversifaiem iudicii, quia mu-
necesse bahefe, et clariserit vjscera :sua ah eo, quo- nera excaecanl oculos sapientium, el mutaiii verba
modpchariias Deinianet in eo1' Filipli roei, nofl di- j'uslorum. Proinde Dominus hortatur cavere ab omni
ligainus.yerbp nec lingua, sed opere et veritate.» avarilia, et docel discipulos suos, dicens : « Audislis
Sed qtiia iemo potest perfepte peccatuin devitare, quia diclum est: Oculum pro oculo, et dentem pro
et operibus justitiai deseryife, tiisi qui 'sjferat se dente. Ego autem dico vobis nou resistere malo; sed
qriptidie de hpc rriundp migrafe. Qtii enim cqnsideral si quis le percusserit in dexteram maxillam tuam,
-qtialis est in riipfte, geniper fit timidus in opera- praebe illi el alleram. El ei qui vult tecum judicio
tione, afqrie unde in ceirils-suis.am quasi non viyit, contenderc, et lunicam tuani loilcre, dimitle ei et
nliqtitid transit appetit, cufiCtisprsesentis yitsedesj- pallium; el quicunque te aiigariavcrit mille passus,
derijs cqntradicit, et pene mcrtuum se cpnsiderat, vade cum iUo ef alia duo. Qui petit a te, da ei; et
oîamprituTuiri roimtiie ignefat. PerfeCfaeriim vitu volenti muluari a te ne avcrtaris (Matth. v). »
est inpiXis; imitatip, quairi dum justi spjlicite per- « Non litiges cum homine linguato, et non strues
agtint. crilpaftiiri laqueOs eyadunt, Unde supjungi- c in ignem illius ligna. Non comiiiuuiccs homini in-
tuf':;" ;: ;:_-:.".-, ...'.,.",: •-., : •;'.. « docto, ne male de progenie tua Ioquatui. t Contra
Iri piriniljus operibus tuis jiieniprare npyjssima B -' eum qui indiseretus est verbis, slulfum est conten-
s tua; et in aeternuni npnpeccabis. t Hec iamen de dere, ubi non ratio, sed furor dominafur. Similiter
pmiii;peecato nori dicit: quia «'iion est herop super et cum imprudenti dispulare inutiJe est, quia faeilis
teifaifi qui faciat bojiuni, ef ripn peceet.» Et Joan- est ad proferendum conlumeliam. Nam hsec duo
ries;;'< S.i dixefipitis, inqtiit, fltiiapeGcatum lipn.ha- testiinonia Jicel ad omnes pcrtineant, insipicnles ct
beirins, ipsi nos seducinius , et yerifas irt fiobis nqfi praviloquos, tanien specialiter vidcnlur dcnolare
e&V- (I Jpan. i).» Sedde qupnaifi Jjpc ynlt peccaip haireticos, de quibns alibi scriptum csf:« Sub lingua
iritefligi? Ufiq;ue deeo qupd ducit ad mOrtefii. De eorum Jabor el dolor, et venenum aspidum sub Jabiis
quo Joaifiies dicit; «.Oronis qjfi natus esX;ex Deo, eorum (Psal. xni).» Quoruin os maledictione et ama-
lioii Tacilpeecatum, quia semeri ejus iri; ipgp;maiiet, ritudine plenum esl, \eIoces pedes eorum ad effun-
et non pptest peccafe, quiaexiDed riatqs egi^Jp?.?. dendum sanguinem. Cuni his orgo sermocinare ei
in).» Qtiod tiit,« qui natus est eX; Dea, npn pecQat,» communicare perniciosum est, quia polluta est nicns
certtinf qupddam p.eCCatuminielligit, qiiod npnpp;- eoruni et conscienlia, et scrmo eorum ul cancer ser-
tesf adriiitferehomQ, qui ex Deo _natus esf,- et J,ale pii : errantes, c-tin crrorcm mittentes. Unde Aposto-
peceafririi est iJlud, ut si quisquam lioe adroisefit. lus jubet slultas et sine disciplina qusesliones de\ ilai e;
corififriiet csetera. Si quis aulero hoeiiQri admigerjt^lG simililer et profana et inaniloquia, quse multum pro-
splvat caetera. Mandaluin enini Ghristi >.diJeeiio Vp- flciant ad implfttatem; et Tifo scrip&K,u( hserelicum
cafur': per hanc dilectioriem peccatasfllyuriiur, tec homincm ]iost unain et sccundam eorreptioncm de-
si riori.teriealtir, et grave peccatum esi,.etj.'adix &B- vilaref, sciens quia subversus est, qui ejusmodi es!,
liium peccatorum. ;;'. el deliquil pipprip judicio condeuirtatus (Tit. in).
"'":." CAPUt:XH.:-: , ;;.,.." ..'. Iste enim de progcnie noslra niale loqnitur, quando
" Non
litigaridumcumpqlente, blasphemat Chrisiianam religionem ei catholicam
;.{CAP,-'viri.)« Noti litiges curii homine potgnte, ne fidem; sed solis blasphemis sua nocct blaspliemia,
< fofte incidas in manus illius.» Homineni pote.niem quia omnia niunda mundis, coinquinatis aiitem et
fofsitan hic superbuiri vult iritelligi, adversus quem infidelibus nihil mundum. Confitenfnr quidem se
corttendere non est utile. Unde in Pj»yerM!s:.:^cri'r nosse Dcum, faclis autem neganl, cuin sint abominati
jjlurii est::.« Ne respondeas sirilto juxfa j3.tulj,itja_m el incredibiles, et ad omne opus Jionum reprobl.
siiam, rie efficiafis ei similis (Proti. xxvi). ».Inter gii- « Nedespicias hominem a\ertenteni se a peceafo;
perbps efiim semper jurgja surit. Seryum iwrtei» < nequc iijiproperes ei; memcnto quoniam omnes '
Dofliini non oporiet litigare. sed mansuetum ess.ead ,n r in correplione sumus. » Magis eondeeel Chrislia-
omnes, docibilem, patientem, cum modestia corri^- num compali proximo, quam improperare Japso,
pierilem quiresisiunt Vefitati quia incerlum csl apud unmnquemqiie ad qticm
«Npri cohlendas cutii viro locuplete, ne forle conira fincm perducaf acfus suos, nec seiro polcrii quid
« cqfisiitât litem tibi: njtiltos enimperdidit aurum sibi lentura pariet dies. Unde Paulus prremonet
« atque argeritiim: efrisqiie ad cor regtim extendii dicens : r Itaque qui se eijsji.nat stare, videaj. ne
i ef eonveiiit,» Perietilosum est etgo cum eo litem cadat (lCor.\).'t Et ifcm : c Tu aulem, inquii,
agere qtii terrefiis lucris atque tivaritia. sestibuspro- quid judicas fralrem tuum ? auf tu quare spei nis
batur anhelare; qtiia ifide ofiuiitur invidiae, conten- frafrcm tuum? Onmes e.iim stabimus ante triliunal
tiories, odium, homicidimii, et caetera hujusmodi Christi (Rom. xn). t Itaque umisquisque nosfrum
ijagitia quae inergurit homities ifi inlefitum el perdi- pro se rationem reddet Deo. Hinc est quod Dominus
tioriem. « Radix riariique omriiutti nialoruin esi eupi- iegilur in Evangelio pulilicanos et pcccatores rcce-
difos: quam quidarii appeterites erfaverunt a fide, pisse, et manducasse oirii illis; ef limlierem mere-
et iriseruefunt se doloribus multis (I Tim.wi).t Nee tricem cum lacrymis pedes ejus rigajitem a ppccatis
uori et corda reguiii ejusmodi peslis 5a?pe polluens .- absolvisse : qui ct Pharjsceis inurnmraulibus rcspon-
815 B, RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 816
dit:.« Eurites discite quid sit,, Misericordiam volo A et doctrinse : insta in illis. Hoc enini faciens, et le-
et non, sacrificium : non eiiim: veni vocare' justos, inetipsum salyuni facies, et eos qtii- te audiunt (JI
" sed
peCcatpfes (Matth: ix). » Et alihi: '«',Gaudhim Tim.Jv); » Borii"enim lriagisiri nori aliud idocetit
est.iiiqu.it, in coelis super uno peccatere' poeniten- quam quod ipsi a bonis praeceptoribusperceperunt,
tiam agente, quam super nonagitita uovem justos, quod eliam a summo magislrO.ad eorum notiliam
qui non indigent pcenitenlia (Luc. xv). »'- pervenit, Sictit Eeciesiastes osteridit, dicens :«Verba
« Ne spernas hominem in sua senecta : etenimex sapientium ut stimtili, etquasi clavi in allrim deflxi
nobis senescunt, .» liop considerans Ecclesiasles ait: (Eccle. xn) :» quseper magistrorum consilium data
« Vanitas vanitatum et omnia vanitas (Ecples.i). '» sunt a pastore uno. Hinc et iosa sapientia hof tatur
Etitem :'"Vidi, inqiiit, quse liunt sub sole: etecce ''• ''-"'
adliue, dicens:
uniyersa vanitas et afuiclio spiritus (Ibid.). '» Et « Non te pfsetereat narratio seniprum; ipsi eniin
post aliquanta : « Oronia, ait, tenipus haberit, et « didicerunt a patribus suis: queniarii ab ipsis disces
suis spatiis transeunt imiversa sub coelo.» Hine « irttellectum,'' etin tempere necessitatis dare re-
beatusmartyr Cyprianus ifi libro ad Demetriarium « spcnsum.' » Sie et aposlolus Petras - admOuet,
de; mortalitate elegantef dixit: «Hsec seiiteatia dicens : « Dominumautem Jesum Christuro sanctifi-
mundo data est; haeCDei lex est, ut omnia orta oc- B eate ia cordihus vestris, parati sempef ad salisfa-
cidant, et aucta sefiescant, et inflrmentur fortia, et ctioriemomni poscenti vos rationem de ea, quae iu
lriagna minuafitur. ».Naifi cum olim ultra;octirigenr| vobis, est spe (I Pef.m). i Gondecet enimseryum
; tos et nongentos annps vita liomiiium longaevapro- Dei.diligeriter et" caule ea a magistrisdiscere, quse
cederet, vix ntinc possit ad ceritetiarium riumerum' ipse postmodum aliis prudenter et salubritef possit
pervenire, Ganosvidenius in pueris, capilli deflciunt profefre, ne forte, si illeprius piger et segnis sit ad
antequaro crescant; nec setas in senectutem desirtit, meditandum, postea aliis inveniatuf inutihs ad do-
sed incipit a seneetute : sic in ortu suo ad finem cendum. : ;
naiiVitas properat, Sic quodcurique nunc nascitur, « Ne incendas carbOnes peccatorum arguens eos,
iriundi ipsius senectute degerierat, ita ut nemo niirari «et ne incendarisilaniniaigtiispeccatoruiriillorum. t
debeat singula in; muudo coepisse delicerequando Cautus essedebet qui aliis disciplmam adbibet, ne
totqs ipsejammundus ifi defeeiione sit et in fine. forte per riiiriietateiri correptioiiispejorfiat irfilalus
animus' delinquentis , vel iie ipse lsesus gravetur
'.'.'.-.'; :::'CAPUT;.SIU;:..:'' .:.;;
De mortuoinimico noiiesse.gaudendum,scientes quod peccatis alienis. Unde Apostolus Galatas admonet,
omries moriniut:" . ^J ut illum qui prseoccupatusfuerit aliquo delicto, hi;
1
« Noli de mortuo ininiico iuo gattdere, sciens; qui spiritales srint instruant;in spiritu lenitatis ,
« quoniani omnes mprimur : et in gaudium nolumus eonsiderantes seipsos, neetipsi terttenlur (Galat. yi).
« venire. » Subattdituf,; iiiimicofum nostrorum. Si Hinc et in Deuteronomio Dominus jubet eum qui
etiiiri secunduiri DoniiriliriandaXuriidiligiriiusiriimi- cum ainico iii silvam ad incideiidumligna ierlt,. si se
"cosfiostros, et bene 'faciiriushis';qui oderunffios, curis effugerit inanum, et vulneraverit proximum, is.
imllo modo de eorum easu possumus laetari. De qui percussit proximum,: fugiat ad unam urhium
qtio et alibi Scriptura nos prohibef, dicens: « Ne illarum, quaerefugis deputatsesurit, et ibi ab ultore
Iseterisiu alterius casu (Prov. xvn), » sed eorunivice sanguinis proximi illa.sus servetur (Deut, xix). Ad
condolentes, sicut nostram iia et illorum ruinam silvam cum amieO imus, quoties cum quolibet pro-
defleniusi Mqrtis enim occasus; omnibus communis ximo ad intuenda delicta nostra conyeftimur; et
"est; et ideo sicui nos rtolumus in gariditirriifiimi- simpliciter ligna succidimus, . cttm delinquentium
corufn jaOstrofuiri incidere, ita nec ipsi de eorurii vitia pia intentiofie; resecamus; sed securis mainim
interitu debemus gaudere; sed illius sententisesemper fugit, cum sese increpatio plus quam necesse est
roembres esse", qua dicturii est: « Qudd libi fieri in asperitatem pertrahit, fefrumque, de manubrio
"riori vis, alteri ne feCeris (Tob.ix).» Nee non' et. rvprosilit, cum de eorreptione sermo durior excedit,
• illius Dominicipraecepti, quo ait: « Omnia qusscun-" et amicum percutiens occidit, qui auditorem suum
que vultis ut faciant vobis hOmines, eadem Vosfa- prolala coiitumelia ab .spiritu dilectionis interficit.
cite illis(Matth. yii; ' Luc.yi)."t Correpti namque inens repente ad odittmproruif,
« Ne despicias narratioiiem presbyterorum: sa^ si hanc. immoderata increpaiio plus quam debuil
« pientium; et in Pfoyerbiis; illoruifi coriversare;; addicit. Sed is qui incaute .lignunifpercutit, etpro-
«ab ipsis enim: disces sapieritiam et doetrinam' in- ximum exstinguit, ad tres necesse; est urbes fugiat,
e lelleclus, et servire magnalis sine querela.» Recte ut in ufla earum defensus yivat, Quia"si.adpceniten-
' adiiionet ecclesiasticum
populum, rit subditus sit tise lamenta; conversusin unitate sacramenti sub spe,
saficiis doctoribus, etassiduus maneat in doCirina fide et charitate absconditur , retis perpelrati homi-
'
' illorum, quia inde' perveniet ad intellectum sapien- cidii non teiietur, eumque exslmcli prpximus, et cuni
tiae, et ad mofalilatein'disciplinse.:Unde Paulus irtvenerit, non occidit, Quia cum djstriclus judex
' Timotlieo
prsecepit, dicens :,« Duni venio, attende . venerit; qui sese nobis per naturae nostrae consoi'-
:
lectioui',: exhortatiorii etdoCtfrooe; iii Jiisesto ; ut tium juiixit,.ab eo proeul dubio Vindicfairide culpa?
pfofectus tuus nianifesttts sit cmnibus. Attende tibi featu noii expetit, quem sub ejus venia spes, fldes
"
8l~l COMMENT.IN ECGLESIASTICUM; LIB. II. :'[' — 818
et eharilas abscondit;: Citius ergo eulpa diniittittir, .4.'« yadit, et simiil cttm stullitia illius peribis. i Au-
qtiaenequaquam malitise sttidio perpetfatur, '; daces hic pcssumus seiiiife; hsefelicos^ qrii rirsesrim-
CAPUTXIY.'; '; piionis suae coriduiit sectasV in-quibus omnifip
' npn
De vitdndis malis dictisj[fgctis', cogitgtionibus per est fiobis*gradiendurij, qtiia securidum volriritateiri
auxiliuriiDei. : - suam, et non secundum voluntatem Dei vadunt:
« Ne cofitra faciem stes cofltumeliosi, ne sedetit «|ui etiim illofum semitas pervefsas grailitrir, simtil
c quasi insidiator ori. tuo. » Contumehosum bene Ctim stultitia illorum, peribit. Nota qtiia sicut su-
possumus accipere hsereticum, qui semper yerba perius prohibuit contra faciem conlumeliosi stafe
riestfa quaeril subvertere, ef ad, nequitiam sensris stii et fortiofi fenerare , ifa" et nune >proliibet ctim
perttahere, prOinde hujus Ccllocutio pefnicipsa es.t, atidace.in via ambulaire, quia secuiiduro psalitio-
et ideo onifiifip fugienda, sicut in Provefbiis Sapiefi- - graphi serilentiam : »|Beatus"est yir qui riOri
tia hOrtatur, dicens : « Filimi, site lactaverint pec- alriit in consilio impiorum', et in _via pecCatPfuifi
caiofes -,'ne aequiescas (Prov. i), ,t- Et item,;:,« Fili rioustetit, et in cathedra pestiientisa rion sedit; sed
itii, ne ambules cum eis; proiiibe pedem . tuttm a , iri iege Domjni volunfas ejus, .ei.in legeejus medita-
semitis eoruin. Pedes eninieorrim ad riialum currttnt, bitur die ac. nocte (PsaLi), t De «|tio et adlJtic hPf-
et fesxinant'ut;effundant'sariguioem (Ibid.).»,._: : B tattif •siibjungens.: ; .::':: ;- ::;,:;:
; « Npli fenerariiiomini/ortiori te; quod si: fenera^ - «. Gum iracundo non facias rixam, et ctim audace
« veris, tanquam.perditttm:habe..jFprtiOremliie « non eas iti desertuni: qupniam qtiasi nihilest arite
fioti viribus validum, sed elatiorie ttimidum fiuncupat, «illtim sanguis, et ubi iipnest adjutoriuni. elidet
cui prphibet fenus tribuCre; quianori laudat cuin. « te. » Licet Jiislorialiter iios admoneat yitiosum
eo amicitias jungere. Superbp itaque, hoc est, haere- atque furiOsum hominem deviiare, Xairienriiystice
lico eommunicare, injuriae magis incrementum est, docet blasphemantium Judseorum et hsefeticofiim
quam quietis emoluinentum;;et idep in ofiini r,e cOnsortia fugere, artte quorum ocuios nihil est san-
magisdejitandum est ejus consortium , quani.ali-: guis, quia'aut corporalitef Carneiiiaiiibiunt friicl-
cujus lucri auf eloquentiseper eum appetendum ad-- dare,' aut magis aiiimas sj)iritualiter: per erfOris
miniculum; perdit enim fenusj, qui ingrato; tfibttiiv pravitatem enecare. YeloCCsenim pedes eofttni sunt
et minuit substantiam, qui perverso; commrinicat. adt eifuhdefidum sangulneni, et contritio atqûeiii-
Unde Salomon in Proverbiis admoiiet, dicens: « Bi- feiicitas est inviis eorum, qui et in desertum dticurit;
be aquam de cisterna tua, et ffuenta putei iui habeto qriia de terra Ecclesiae evellere, et in deVia;erroris
ea solus, nec sint alieni participes Xtii (Profiv). » sui, quoscunque possuftt, inducere contendunt.De
; «Non spondeas super yirtutem tuaro; quqd si Q qtiibus et adhuc subdilur;.:''
« spoponderis, quasi restituens cogita. » Bpmimest « Gum fatuis ne consiliutii habeas : nori efiirii po-
ut quisque cpnsideret mensuram viritim suartim,et «teruiit diligere , nisi quae ipsis placent, iFattti
sic yotuni.iemperet, ne in mendacii reaium incufrat. efiim sunt onmes desertores Veritatis, quia relin-^
UndeDomiiittsper Moysenpfaecepit, dicefls ; « Gufti aêntes viam jusiitiae, yiam iiiiquitatis eiegef uiit»-riee
yoyeris votuin Domino Deo tuo , non iardabis f ed- patruni regulam sequi, sed suis VOluplaiibtisdeser--
dere, quia requiret illud Dominus Deus tuus;;etsi yire probaverunt. Unde in Proverbris scripturii est:
moratus fueris,. reputabit libi in peccatum; si np- «•Non recipit stuftus yerba pruderttise, nisi ea dixefis
lueris polliceri, absque peccatp eris (Deut, xxin). * ;.""quse.versantuf iti coj'de ejus (Prov. xvin). » Sed tie
Quod autem semel egressufn est de. laJiiis iuis,:ob- ; hoc prsecaiyere yolueruiit, quod alibi Scripltira pfo-
servabis, et facies sicut promisisti Domino TJeo ttto, elit,-dicens : « Sunt vise, quse putantuf abhominibus
elpropria voluntale ex o.fe tuO lpcutus es. HMc et justse, novissima autem eorurii deduCunt: ad pfo-.
Ecclesiastes ait: «,Si quid vovisti Deo , ne moreris frindttm inferni. (Prov. xiv). t Unde sequitur eos
reddefe ; displicet enim ei infldelis et.sfulta promis- igfiOroinia, et opprobriuin, -etperditio sempiterna.
sio; sed quodcunque Voveris, redde: mtiltoqueine- ,. ;t COfamextaiiep nefacias cpnsiliufri; nescisenini"
.liris est non vovere, quani post>otum proniissa nori « quid pariet.,» Extraneus ncbis est, q;ui a flde
ieMeveÊccle. v). i- .... et religione Christiana alienus est; cuin quo nofi
« Non judices contra judicem :quoniam secundttfii est coiisilium ineundttm, hoc est de sacrarrientis
« quod dignum est judicat. » Hsecsenientia.et mpra- divinis et mystefiis occultioribtis disputandurii, qtiia
liternPs dpcet, ut simus. subjecti prseppsitis et ju- nescimus sensus ej'us qualitatem, utrum ad fidem
dicibus.nostfis, qui nos seoundum diyiiiam legem velad blasphemiam veiialur. Hinc et ipsa yeritas
judicant; et -juxta allegoriam ;pmiiibu$ .advefsafjis.; flos instruxit, dicens :.,« Nolite; sancitini dafe caiii-'
vefitatis, hoc est judseis, paganis et haereticisin-, bus, neque niittalis mafgaritas vestfas. ante poreos
terdicitur ne adversentur Eyangelio Clirisfi,.quoniani (Matih: vn) : » ne conyersi disrtimpant yqs, Hinc
ipse est cpnstitutus aDep judexjyiyofuin;et.mor-; . et; ipastor Eeclesise ait :,'«'-,Yo's;i.gituf.'.fratres:^ftrie-
tuorum: et « ipse judicat ofbem terraeiti aequitate,,: scientes custodite, ne irtsipientiiim efrofe tfaducti
et populos in veritate siia. » V : excidatis a propria flfiriitate (II Pet. iii). » HiiiCei
. « Cumaudaeinpn eas inyia,ne fortegi-ayet niaia, Joaniies ait: « Omfiis qui recedit et nori pefmariet;
« sua jn te; ipse enim secundum voluntaienjsuam in rioclriiia Ciifisll, Deuriinon Iiabef: qui pefiii.ajiet'['
"
819 B. RABANI MAURIARCIHEP, MOGUNT. OPERUM PARS I. 820
in doctrina. hic filium et palrem habef Siquis veint ^ niulieri petestatem m amma sua IIPIItfibuil* et qui
advos, et hanc doclrinam non affert, nolite recipere regulani verae fldei servare Contendit, hsereticaepra-
eumin domum, neeave ei dixeritis. Qui enim'dicit vitati nOficonsentit.
jlli ave» cOmmunicat operibus illius maJignis (II « Ne respicias mulierem multivolami ne forle
Joan. i). » « ineidas in laqueos illius.'» Multivola mulier est
« Nonomniliominicortuummanifestes,nefoi'tein- haerelicorum synagoga, quia nofi unionem caiho-
it .feraitibi gratiamfalsametcomicieturtilii. » Quod licse fldei, et verltaiem eyangelicsedoclfinse servare
superius subobscurepostiit, cum extraneo iio.nineun- appetii, sed per devia diversOrumerfOrum pergere
duro cpnsiliuni, quia nescitur quid pariat: hoe in diligit, ubi et Jaqueos ponit, quia sectas perditionis
hac sententiaplanius exponit, scjlicel ut bypccrisin ad decipiendas afiimas instruif; ad quain respicere
simulatorum.caveamus , ne forle, si ineaule aliquid proiiibemur, quia nequaquaifi spcietali illius commi-
eoram jpsis loquamui' aUt aganius, eorum insidiis sceri " pefmitiimuf; . ; '•
capiarour- Unde et jft anterioribus prsemonuit, ut ; i Cumsaltairice rie assiduus sis, nec audias iilafii,
multi pacifici essent nobisi et cpnsiliarius unusde t :ne forte pareas. ist effieacia illius..»:Quain•.saliatri-
milleVH.fieet in Prpyerbiis scriplumest: «-Inimicus cfelfiirielius possurous accipere; quarii baereticoruin
cum in corde tractaverit dolos,'quando siibniiserit B tufbam, quaj pro instabilitate mentis suse uuiie lioc,
yocerrisuam, ne cfedideris rii, quofiiani septem rie- : rirific iiliJd eligit, jiec uriqriarii iu istatu vefilalis
quitiaesufit ineorde illius {Prou. xxvi). » Corisistere novit? Volubilitale enim linguae sua?
(GIVP,ix.)« Noji zele.s mulicrsin sjt.us tui, ne quasi feiaUi -cefppfisgyrando ad hoe Itidit, ui quein
« ostendat Mper te inaliiiam doctrinse xiequaui* » eloqueritiaesuseamatofeifiesse Corispieit,iri asseiisum
Mulierem sicut in bonp, ita el in malo positam in pravitatis stiaj qtiasi ilieflerii citius pefifaiiai. Quod
Scriptutis invenimus. Mulier in bono, ut in Prover- et Salomori eslendil. -dicetis:« Irretiyit ettitt riiuliis
biis legilur : « Mulierem fortem quis i.nveniet? pro- seriiionibiiSi et blariditiis ItiJiiofum prolraxit euin :
cul et de ultimis finibus pretium ejus (Prqv. xxxi). » statiifl e&ro seqtiiltir, qriasi bos ductris ad viciiinam,
Et in Evangelio : « Mulier abscondit fefmentum jn etquasi agmis lasciviens etiglieraris qtipd ad Vin-
farinas satis tribus, donec fermentatum est tofum Ctila slultris li'ahaitir_,donec trarisfigat sagitta jecur
(Malth. XIII_,Luc. xm). » Ubi fides et devqlip prae- ejtis : velut si avis festinet âdlaqtierifij, et neseii
dieatur Ecclesiae. Gpntrario vero in male ppsita est qriia de periCuio ahimaeillius agitur (Pibii. vii). »
niulier in Proverbiis . ul)i ila legitur : « Ecce .milier k Virginerii he Cofispicias,ne foiie seaiidalizefis
occurrit iili ornatu meretricio praeparata ad capien- * in deeofe iliius. i Pef inerifSamqitippe aspeetus
das animas, garrula et vaga, quielis jmpaliens, nec G ssepiiirirbattifinteftitis aninii riiolus. Ideo proiiibet
valens in donio consistere pedibus sjiis, iiunc foris, ! ribs ito Vjfgihefiiijorispicere,quia ri libidine lrieriteni
nunc in plateis, nunc juxta angulum insidiaiis, ap- iVOstfairiillaesaroVrilt permariere. Hhrc ct alibi Sa-
prehensunique deosculatur juvenem, elproeaci vultu | pientia Wocei; diceiis,: ..i.Mtilicfyiri, prBUpsairi ani-,
blanditur, djcens ; Victimaspro Salute vovi, hodie :main capiti NotiePntiupisCaipiilclifitudiriemejiis cor
reddidi vptamea, etc (Prov, vii). »In quo haeretica ttitifii, riec capiafis iiutibtis iJJiiis, pfetiuin eiiiin
pravitas denptatur, quse etiiicsub variis speciebus • | seorJi Vix -Csiiinius iiriiils (Prov. vi)l j.MysliCe au-
descriJiitur, Mulierem enuu sirius nestri, falsos tehi iiofi debehitis decofein eldqrientiae hseretieorum
fratres possumus inlelligere, qui liobiscum niaiien- aiiiare,, iieque in sjileiidOfeinsiiiiulataruiri vifItiturit
les, foris pacem simulant, inlus dolPs parant, et eofuni iiitendefe, ne seandalizeiiirii' in fictionibus il-
maliliam doctrinse nequam relineni. A quibus ipsa lofttm. llnde etsubjungit, diceris :
"Veritasin Evangelio dpcuit discipulos stios cavere. « Nori.-des fofiiicariis aiiimani itiani 'in uIlO, ne
dicens -: « Attendite autem vobis a falsis proplietis_ « perdas te et haefeditatem luam.»Quia ntiliam com-
qui veniuntadvos in vestiroenlis oyium, inirinsecus muiiionem debeinris habeiê Cririihaereiicis atque
auteiti sunt Jupi rapaces (Matllt, vn). » Unde et schisriialieis, iie forte seductioniiius eofuiii depra-
doctor genliuni in Epistolis suis pseudoaposlolos ^ vati pefdafiitis aniinas iiostras; ei ad haefeditatem
saeplusarguit, et falsos fratres se asserit loleras.se:. qiraenobis promissa est in coelesti patria rieri pef-
Idcirco bona est caulela in omnibuSj ne forte ficljp veiiiaifius/
siiiiplicem decipiat, et incaulum malilia subvertat. * Noli cirCtimspicere iii vicis civilalis, nec ober-
« ravefis ifi plaleis illius. » Nuue sub alie pafadi-
CAPUT XV.' . - gfflate eafndertirefii exprimit, qnam superiusin niu-
Sapientia. docet virum caslum mulieri poteslatem iiere iiptavit. Yici feiiim.civifalisnon alii sunl quam
in ariimam suatri iion dare, iie per amiciiias elidat conventicula
eutti, riectum jocanie habere consotimm. haereticorum, qiise :se ti eastris Eccle-
;siaesepafaverunt;. jiequeih, tihltate ;ciyitatis fiei, de
« Non des mulieri potestatem aniraaefuaesue inqua scriptuni est: « Glofiosa dicta surit "dete; .civi-
« grediaturin virtutem tuara, et cpnfundaris, » HaeG tas Dei;(PsaL isXXxvi).»"perseVefare:VoJuerurit. Iri
sentefitia secundum Iiistoriam ddcet eastitatis pu- ^hsecergo circurnspicere iion debeiritis, quia a seiisu
dicitiani, et secundum allegoriarri contra hseresim Ecelesiaerecedere non pefmiltimui', ile fofle iu pla-
proyideiiliam, quia qui libidiuis pullutipfieiu fugit. teis iUius qbefremus : quia «lala et spaliosa via
#1 Y';' €0MMpO\M m
; est, qjise riricit ad mpfierii; arcta.auteriJ et aiigrista, ^ rit pi-ribatuni airiieum nbfl derelinquris, rieo te in
quae dttcit ad yitahi (Mqiili. vu). i ; ignpti fiderii iiriprovide cpmiriiitas. -AliiCfadriionet
« Averte faeieiri luam a ifiuliere;'.ePnipta, et ripn rie ab aiictoritate saficlpfuffi Patriiiri cMliolicofrim
l-cireurtispicias specieiri alienairii pfopter speclem fteiuxfleclines. qrii VefitatiSrritjiistiliaefilisiintser-
€ mtiliefis mrilli perierjifit: et ex hoe coneupisCen- yafbfes. iXeque cito ad fudes et fieveltos dpctofes
? lia quasi ignis exardescit; »Ilane mulierem ripii profumpas, qiii; licet a Vefq erimiho riqfi deVICnt,
aliam qiiarhêam cuj'us siiperius spcielatem pfclii- pCffectionis^ Xanieriapiceni yixobtineiit; TJrideet-Bal-
iiuit. intelligiirius, quaeprriatu verborurn Coroptariiul- yattifiii Evangelio, rie rios IfiimatUfi a"ddoeeridurii
torunj pefditipnis exstitit causa; cnjus specieSiriiri- pfofuefemus. su6 exeirijilo iios instfuxit, cufii ipse
sipienlium. animos cpncupiscentiae igneifl ingefit: dttodeCefinissedebai ifi inedio d<iCtoftiro,;aridiefisil-
quse et hic riamriias illipiti amofis iriilJis exeitat, et Ics ei iiiierrpgaris (Luc. n); ei post tfigesinittfli tin-
ifl fuliiro gehemiae ranibuS.tionera ipsis prseparat. iiuiri doeendi suseepil offlcium (Luc. in)* Quid atitem
Quaproplef eju.s cbnimunionem .onifairiofugerede- liiilC facieiidUm sit, seqriens senletitia vIrisiriuat:
beifius, et dsspicere formaiii,quia,;ut sequCnspftibat eYirium floVuifiamicus noytis; Veieraseet, et Crim
Sefiteiilia. ,: ; ';:..: .-"'".'• «;suavitate bibes illud. » Rtidisenirii doCtof studefe
* Oifiiiisifiuliei' quse est foriiicaria. qurisi sfeieus; B debet ut fifmitateifi stinae doctiiriiri cum' horiis actl-
:,*.iri via eoticulcabituf. » Hoc-esi, omnis pervefsa bus pfimuiri plefiiief percipiat, et SiCtairi sibi qua&i
dpctrina InViarectsefideiPmni eonfusionedigritide- etlrini,aliis prcfectuosus et utilis esse ipfobelrif; et
pritabiluiv Hitieetjpse^ Dpminus Ifi"-EvafigeIioSer- bene iipiriinatuf afliicus, qui reclae fideiVefse sa-
nioneni ad discipulos faciefls ait:« VOsesiissaitef- pietitije fidelis est exsecritof. Quia ariiieus, rit yeteres
fae, quoi si -sal eyauuefit,-in quo sailetuf ? Ad iiilii- Voiuefttiit, diCitrif qtiasi aiiifiii custos.-Ille etiiiri eu-
Itini valet riltfa, riisi ut mittatui' foras.et conculcetrir stodit atiinium ffatfis, qui cufii
ipsc' Xfactat quse ad
ab hotiimibuS.{ilfa^ft: y),i Sietit efgo sal i&Tatiia- saiutehi_peftiiierit setefnam.!:; ;;:
Xuin ctiffi ad erindiendos cibos cairies&rie siccandas _._.«Non zeles gteiiarii el qpespeccatoris Irioh ertiro
Valere desierlt, firilli risui apturii Cfit, fleqtie efiiiri, « SCisqtiai iuttira sit iljiris stibyersip.» Ttepfiinatu
rit aliris testattif Evahgelisia (Lub. ,Siy), ih ierfaffi et poteDtia terreria.uliie npfi est certtendefe, sed nia-
uiileest, ciijtis injecXttgefmihafe piohibettif, rieqtie . gis de pfofeciu yiftuium cefiare, Uflde et:§aiyator.
iri sierquiliniufij agricultrifai pfofuttiftim, qttbd ViVa- supg discipuips adfiioiiriit per.afctairi Viairi.et aflgu-
•Cibtislicet glebis iriiniisium ntiri fetafe seffiiriaTfri- Siam Contendere ifiifare, quae dtieit ;ad;V)tarii;~iion
gtiiri, sed exSlitiguefe flaitirtiiiter sotef: sic oroiiis; pef latam et spaliOsam, quiri "dricitadmpf tem (£«<;.
qtil posf. agnitipriem Verifatis fetfo fediefit, rieque 1JQxnf);. et opBs atqiie divitias, iririndi speftifere, quate-
ipse frucluiti borii qperis.ieiie, neqrie Mies exceiere nris thesatifos in coeiesti fegiio poSserit habefe,
Valei, sed fpfas; iriiilefidris,iipc est abEeciesise est ita diceris : « Kblite thesaurizafe Vpbislliesaiifpsln
riiiitate secefiieridris, ut juxta aliaifi parabplain irfi- tefra, tibi ajfugo; et tiriea demolilur, et ubi fures ef-
derites erini itilriiici dicatit: « Quia iiic iioitio ccepit foditirii et fufantuf, Theisaufizate auteiri Vobis iiie-
aedlficaTe,et Jjon potuit consummare (Luc. xiv).;» sarirosiricoeio., tibi fleque ajfrigo, rieque tihea deriio-
« SpeCieroriroiieris aiieiise multi adfiiifati repfobi Htur, et Ubi fures rion ellojdiuritrieqtte fufaritrir. TJbi
'« facti suiit, colloquium etiliriiliius quasiigriis rixaf- enini est ihesarirris tUus, ibiiest*! cor xririiri{Mditli.
idescit. illulti rirgo adBiirantes eioqueritiain tiae- . vi). fHitiCrit Psalifiista ab ayafitia et a^mUiaiip&e
reticoftinij ifi errofeni ab illa«eductisunt, quia col- pfava fideleifi cohibens ail: «:Soli ariiuiari in ma-
ioquium ipsofum flanimam aeqtiitjse iri auditoruni iignaritlbus, firiqrie zeltitus friefisfaCientesiniquita-
suofum eordibus exeitat_ nisi citius ab eqrum eori- tem, quOniahi tanqriam retitifti;yCibcitef areseent, et
soriiprecesseririt.TdeosuI.ij"ufigiiuf: , sictitrilera iiefbafiinicit&âderit: spefa in Doiriino
« Cum alieiia mulierene sedeas omhiho,iieCae- et fac boniiaterii, fet"inliabita* tefrarri, et pascefis iri.
.t cuiiibas eUriiea supef.cubitum, etiion alterceris diyitiis ejus (Psal, xxxvi). i [[:' . '.':':-"
« cum illa iti vino >rie Tpfiedecliftet eof itiririi Ifi]D .( Npn placeat tibiiiijuria injustrifriiri, SeiCrisqupr
« illahjj. et sanguiiie Moiabaris ifi perdiiloiieirii:» « nirinirisque adlrifefOs rionpIriCebit iriipiris. t Non-,,
- Ne sedeas, inquit, eutii illa, JiOCest fie irioreris curii esi gaudendum iii Calttfiitiia bonorum, sed inagis 1
illa, nec aeeflfiibas sripef cubitum. seilicet a boflo COiidOlendurii:quia is qui jrijusle laesris est, pa- \
opere ne toipeas; et riofl allerceris eum illa ifi Virio, tientise suse fecipiet mereedeiri; qui aritefri injusie
liocest, neidispuieseutiiilla iii legisDei riieditatio- lsesit,riori evadet itiiqriitaiis srisedebiiarii uliiohem.
firi; vinum fetiimSigriifiCatgtatiarii Scripturartirii, ne « iipfige abesto ab lipininepotestatem Iiabente oc-
forte cof iuuifi illlcial ad-amorerri suum, etin pfo- « cideridi; et riori susriicabefls tiifiOrem mortis. >
litiuiii aiiimseiliiaeirilerituiriiride coffrias. Quid yult iioc qucd jubel IOfige abesse ab liomine
0 ;':.;,. '
-'".';''.. [['_-':./ .' CiPtl^TvT.';' ; potestatehi haberite Pccidetidil riisi qriOdCaritOsrios
Nonyelinque'nduriiamicurii.dhiiq'uurii. in erimiljus vult fiefi, ne, fpfte per inettfiafli iiibitla-
. « Kori defelinquas amieuro antiquum, uOvusenifii mus in pericuium ificrlis. Ilieeriim se bene ab occi-
iiiori erit siniiiis ilii. » Yefum quia expertarum re- sione cuStodif, quifesdignasiMfierioij^
fuhj fnajqr est Mucia qriam ignotaruro, ideo suadet et seqiiitur
'
•823 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. m
«Et si accesseris adillum, noJi aliquid commit--jA,« gleriatio tilri, etin sensu sit lilii cogitatus Dei, et
« tere, ne auferat vitam tuam. » Hoc et.Paulus ad- « pmnis enarralipluain praeceptisAltissimi. »Gon-
mpnet, dicens : « Nam principes , ncn sunt timpri . yivium hoemagis pertinet ad spiritales epulas,quam
bnni pperis, sed mali. Yis autem non timere potesta- : ad corporales delicias. Qui ei-go cum justis virjs as-
tern? bonum fac,;et habebis laudem ex illa; Dei sidue manet in meditatione sanctarum Seriptura-
enim minister est tibi inbono. Si autem malum fe- . runi, et in exercitio saeraruni virtutum, et corde si-
ceris, time : non enim sine causa gladium portat; , mul et ore Dominum omni tempore confitetur, pro-
Dei enim minister est, vindexin iram ei qui nialum cul dubio ille asterna satietale Teplebilur. « Reatus,
agit (Rgm: xm). » Quaeri;autem hic pptest si ad hoe - ihquit, qui. manducat panem in regnO Dei, panem
. a Deo;constituli sunt, ut ultionem noxiis et peccato- : scilicet vitae, quem qui mandricaverit nori morietur
ribus infligant, cur permittantur persecutores Chri- ; in seternuni, sed vivet et i_audebit cum sanCtisan-
stianofum et haeretici, innocentes et religiosos poe- . gelis in regrto coelesti (Luc. xiv). » Quod et ipsa Ve-
iiis.subjicere? Quod ulique juslo judicio Dei fieri rilas discipulis suis in Eva,ngeIiopromisit, dicens :
permiltitur, ut boni propatientia sua coroneniur, et . « Vos eslis, qui permansistis mecum. in tentationi-
. m.aiipro sua iniquitate damnenlur. Aliter autem per bus meis; et ego dispono vobis, sicut disposuit mihi
malos sicut etper bonos principes Deus reos judicat, B Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super men-
ut ipsi qui sceiCratos punieiites eadero scelera fa- sam meamin regno mep : et sedeatis super thrpnos,
ciunt, postmodum jiro suis iniquitatibus condignas judicantes duodecim trilms Israel (LMC.xxii). i
poenas luant. Unde in Apocalypsi scriptum est:« De -_ «In manu artificum opera laudabuntur, et pfjn-
fumo putei exierunt locustaein terram, ei data est il- .« ceps, populi in sapienfia sermonis sui: in sensu
lis potestas, siCut liabent potestatem SCOrpionester- .«, vero .seiiioruni verbuin. » Artifices isti iidem suiit,
rse, et praeceiJtumest illis, ne laedereiit fenum ter- qui et principes populi,: doctofes yidelicet sanetii: [
i'ae, neque omne viride, neque omnem arborem, nisi in quorrim manu, hoc est actione, lauoabitur opera
tantumiioniines, qui nOn haJj.entsignum Dei in fron- virtutum, et observantia discijilinae.In.qtiorum etjam
tfbus suis (Apoc. ix): » Et post afiquanta : « Yjdi, sermone splendor mlcat sapientiae simul cumfacun-
inquit, equos in visiOne, et qui sedebant supereos dia eloquentise. In sensu enim seniofum verburti, Iipc
habebani loriCas igneas et hyacinlhiflas, et sulphu- est, verburri Evangelii. De que et Paulus ait: « Yer-
i'eas, et capita equorum erant tanquanl capita leo- bum enim brevialum Dominus feeit super univer-
num, et deore ipsorum procedit ignis etfumus et sam terram (Roin.ix). »Isli sunt seniores, de quibus
sulphur. Ab his tribus plagis occisa est terlia pars .in Deuterpnomio scriptum est: « Interroga patres
hominum de igne etfumo et sulphure, quse procede- C tuos, et annuntiabunt tibi; seniores tuos, et dicent
bant de ore ipsorum. Potestas eriim equoruni inore libi (Deut. xxxn). » Istos praeiigurabant et illi se-
eorum est, et in caudis eorum. Nam caudaeillorttm niores septuaginta, quos MoysesDomini jussu elegit,
similes serpentibus habentes capila, et in his 110- et universo pppulp praefecit; eum his et ipse rex je-
cent. » Per fraudem enim nocent hserelici, et per gum j'udicia sua secundum veritatem dispenit. Sic-
dplos praepai-ant animarttm interfectionem. Quia, ut SaJomon ostendit, dicens : « Nchilis in pprtis yir
sicut scorpio palpando ineedit, sed cauda ferit, ita. ejus, quande sederit cum senatoribus terrae(Pi'0!).
fraudulenta pernicies malorum blanda et_innoxia in xxxi). » E contra yero illud quod sequitur:
facie Videtur; sed dum oeculte feriunt, quasi mprtem « Tefribilis estin civitate sua homo linguosus, et
latenter indueunt.Ttem «potestas equprum in ere « temerarius iri verbo suo odibilis ,est, J haereticos
eerum est et in caudis eprum: »id est, in sermone . significat, hi enim temerarii semper lites amaiit, et
,et ofDcio. Prppheta enim docens mendacium, ipse •conteiitiones, et rixas suscilant. Unde odibiles sunt
cauda est. Qui autem sesignoDei yivi nonmuniunt tam Deo quam etiam hominibus; qui et terribiles
infrontibusfuis, nec catholicafide cOrda sua diligenti sunt in civitate sua, hoc est, in mundo; quoniani /
custodia Xuentur; horum videlicet ruhia iiiijromptu quos valent in errorem pertrahentes, de fiiiis Dei
jv
.es.t. Upde et sequitur : , ;; êfficiunt filios diaboli, <3tpabulumignis aeterni. Dei
« Gemmjinicaiipnem mortis scito, qiioniam in i quibus ef Psalmisla: ait: « Vif linguosus non dirige-.
« medio Iaqueorum ingredieris, el super dolentium tur supef terram, virttm inj'ustum fiiala capient in-'
«arma ambulabis. Secundum virtuiem luam cave interitum (Psal, cxxxix). »Ideo Paulus ipraseepit,
« te a proximo tuo; ef, cura sapientibus et prudenli- dicens;; «;Profana autem et inaniloquia deyita, ef
«biis tracta.,» Proinde nceesse est ut caveamus do- i.verborum novitates. Multum enimpfoficient-ad im-
losorum insidias, et cum sapientibus et prudeiitibus, pietatem, et sermo eorum ut cancer serpit (I Tim,
hoc est, cum orthodoxis Patribus et Deum timenti- vi).» Etitem : Erunt, inquit, homines seipsoSaman-
bus fratribus omne consilium nostruni. tractemus, et tes, cupidi, elati, superbi, blasphemi, parentibus
viam juslitiae.et vefitatis non deseramus. De qtio inobedientes, ingrati, Scelesti. sine affectione, sine
adhuc subditur: pace, criminatores, incontinentes, immites, sine be-
__'.;.;:.CAPUT TVH. nignilate, proditores, protervi, tumidi, voluptatum
Deconvivisjustis,idestsociisbonmfamw. arnafores magis quam Dei: habentes speciem qui-
i Viri jusli sinl tibi conviyffi,et in timpre Dei sit dem pietatis, virltilem aulem ejus abnegantes: et
S2S; TJOMMENT.IN EGGLESIASTIGUM.i—MB. M ; : "..-... ffefc.
jios devita (IlTim. in).» De quibus et Judas iri Epi- A. negantes (Judm i).» Verrim queniam f emeraiies m
stola sua ait: « Subifitroiertifit eriirij qujdarii IiOroi- verbo juxta finein prseseiitis lil)ri odibiles esse osten- :
ri'es,.;qui olim prseSciipli suntin jtidieium impii, Dei idit, quid de judicejuste sentiat, iri initie sequentis
iiostfi gratiam trafasferetites iti Ittxttriatii, et solum yidearous. •
dominatorem Deriiinum ripstruro Jesum Christtim
tiBER :.TERiros.
r CAPUTPRIMUM. mane, nec velOciter. Non ertim in pfaesenti s33culo

'Sdpientia Idudat judices judicatites populuni suiim. qusefufit voluplatem, sed in tempore suo roanduca-
(GAP.X:) «Judex sapieiis 'jtidicabit populum siium, bunt, eum i'etribtiiionis tempus adveiierit: « Bea-
« et principatus sensati stabilis erit. » Judiceni sa- tus. inquit, qui rriandueabitpanemin regno Dei(£ac.
pjentem neminem meliiis quam Domifium Ghristum xiv). •»,'•"
possuinus intelligere, qui Contfa universos hostes « Rex iiisipiens perdet populum suum..»lile uti-
poptiltiin suum'tuetur.-De quo per proplfetam dici- " que rex, de quo superius dixiriius, qui puer est, et
«
' tur :« Zelatus est pominus teifanf stiam.et pe- eujus pfincipes mane Comedurit,qui pefdetpopuiuni
percit popttlo stio (Joel. u); » eujus principatus etiam suuiri, lioc est, omnessibi Obedieniesirt barathrum
stabiiis erit.;Quiti, Isaia testante, «ipsius principatus secum prsecipitat infern - .
stiper httmeruni ejus, et vtfeabitur nomeiiej"us adnu> « Et civiiates inhabitabuntur per sensurn potett-
rabilis, consiliarius, DCus foftis, pater futuri sse- «tium. » Ecclesiaevidelicet Salvatoris firmantuf per
euli, princeps pacis: MiritipUcabitur ejus imperiuifii, doctrinam sanctorumprsedicatofum;.
et-pacis noneritfitiis : super solium David,et supef ;-- « Quoniam in manu Dei potestas terrse.» Hoc est
regaum ejus sedebit, ut confirmetilhid et eorrobo-. sub giibernationeChfisti statiis vigetEcclesiai. De
-ret iri judicio. et; justititi, amodo et usque., iri senipi- qua terfa Propheta ait: « Deus atilem rex nostet
lernufli: zelus Doifiini exereituum faciet hoe (Esa, « anfe sseCula operatus est salutenj in medio terrse
ix). i Huie vatieinio etianJ - angeli vefba in Evange- « (Psal, Lxxni). » Ubi ejus voluritas quotidie iifi-
lio ad Mafiam ctineprdaiit, quibus -Ghristi itaperium pletiir. Iri qua et eum qua ipse se pfomisit pernian-
permansurum lestatus est, dicetis.; «'Dabit ei DomK surum usqtte ad eoiistiroifiationeni; Gaeferttni «;data
ritis sedenj David-patris ejtis; etregriahit in domo „ .«-est illi oronispotestas in ccelo et Irt ierra, et iipn
Jaeob in aeternum, et iegifi ejtis non erit fiuis (Liw, « eist qui ppssit resistere voIuntatRejus,,» Qpoftet
i). » Gujus nimirum normam discipuli ejtis sunt se-s" ^nim eum regnare donec, siibjiciat omfies inimicos
cufi: -quqd sequCns seritentla prObat, tibidicittir: ejus sub.pedibusstiis.r.De quo .subjurigiltir:
« Secundum judicero populi, sic et;miniStri ejus; : «i Et exsecfabllis omfiis ;iuiquitas genriuin.j Id
c;el qualis reetor est Civitatis, taleset irihabitantes est, damnabilis, quoiiiaiiJipsej'tidex|ustttSinj'udicid
«iri ea. t Givitas enim Chfisti sancta est Ecelesia,; suo .daniiiatomnes peccatores terfae,; et ^dispefdet
qtise ejus vestigia devote edrdis secpiitiir' affectu,,et de civitate sua omiies qui opesâirtuTimquiteteBi.
bofiorum.operuni imitairir effectu. Ubi et iriitiistri Aliter ex^ssfahiJis e&t oninis iniquitas gentium, quia
ejris, lioCestreciofesfidelium, et prsedicalofes san- pef prsedicationem apostplprum-,rejn-pbata est infi-
Cli, ipsius mandalis -sedulo obtemperantes e.ruijt : delifas et error.gentilium, quos SalVatorad liocmi-
aliisque similiter facefe instanfCr praecipi.unt. Guj'us sit in ifiunduni, ut contumaces redargueretif, inscios
lempefantisemodurij Ecelesiastes; laudat, diceiis : doceretit, et infirmos saiiafent. Unde et seqiiituf:.
« Beala terra, cujus est rex nobilis, et cujus pfinci- « Et-utilem rectprem in teropus suscitavit Supef
pes vesctthtur in tempore suo, tid reficiendtiro, ettiofi «: illam, in mami Dei pptestas hpminis, et super
adiluxuriam (Eccl. x). » E Cotitrario vero de alio . « faciem scribae imponet honpreni sujim..;» Poleslas
rege dicit: « Vsetibi, terfa, cujfls fex est puer, et' eniin sanctorum doctorum dispensatione Dei ordi-
cujus principes mafie comedunt (Ibid.).'» Vse ergo nata est, quibus ,et ininisteriurii'- llOnOiis dedit .:
tefrae, eujusfex est diabplus, seniper npyarum re- quando eosyice sua generi humano prseposuit. Ipsi
runi cupidus; hic judices etprincipes ees habet, qui suiitenim scribae, de qtiibus ipsa Yeritas in Eyan-
amatit' hujus sseeuli vphiptates^qtti antequani dies gelio ait: t Siinilis est hoftilni patrifamilias, qui
mertis adveniat diCunt: « ManduCemuset bibamus, < profert de thesauro suo nova etrvetera (Malth.
cfas enim moriemuf. » E cpntra-beata terra Eccje- « xv). » De quo et Psalmista : « Lingua, inquit,
siae, cujus rex Christus filius irigenuOrum, de Abra- .(-'..meacalanius scribse_..yeibciter sCribentis (Psal.
hafli, et Isaac, et Jaeob, proplietarum qtioque et « txiv).» Hoe est, Mysteria. diyina stib yelamine
oirinium sariclorumstirpe deseendeus, quibuspeccar proplietise breviter notantis : quiaXex et Prophetse
tuin; npn fuif dpminatuiri, et ob id :ftterunt liberi; usque ad Joannem, et-fiHislegisCliristus adjtisti-
•
priucipesquoqueejus sunt apostoliet onines sancti, iiam onini Credeiifi « Jtpse est. enirti pax npstra,
quf regeni habent filiuni ingenuoruro, nec, comcdiint «";. qui .fecit tttfaque unum;: Jiec aliudffiOmen.est da^
m B. RABANLMAURI ARGHIEP*MOGUNT; OPERUM PARS I. 828
t tiiriiJiOffltnlbussuper terrarii, inquo ojiprteat sal- _A'-eX caelera vilia, ideo Paiilus ad Timttheum scri-
i vos fitiri. *-..., / liens ail; « Prsecipe divitibus Iiujussseculi nonsu-
* Oinriis injuriae proximi iie nieiniiiefis, et niliil ii hlime sapere neque sperare in 'incertp.diviiiafum;
« agas in operihus injuriae. » Huic sefltenliaesimile « sed in Deo yiyp (qui praaslatnobis .omflia abuu-
est illud quodmjLevilico scriptum est: « Non quse- i dantef ad friiefldtin.) betip agerei diyites fieri in
« rasUlliOfieirijjiecmeniOTerisinjuriseciviumluoruni c operibus bonis, facile tribuere, eommunicare,
« (Levil. xix). » Si memiiierimus illius senlentise « thesaurizare sibi fundamentum bonum in fulu-
Dominicse,.quaeprsecepit nohis diligere iiiimicos no- , « runi, ut, apprehendant verani vilam {Ibid.).»
siros, et benefaeere his quioderunt nos,'et ofare Nam quia avaritia est idolorum servitus, qui iliam
pro persequentibus et caluuiniaiitibus nobis, et au* sectatur, contemptor Dei esse proliatur, et ideo nec
ferciiti iiobis tiinicairi, dimitlimusetipallium, per- rerura dominus is rite fieri posse ponvincilur, quando
cutienti. maxillaui praebemus et allerani; haiic sen- exlreniaprimis, et yilissima anteppnil preiiosissimis.
Xenliani veraeiter adimplenius; llle eniiii bene in- 'Aiiimam enim suapi yenalem habet,,:el proiticri ac-
jtiriarii proximi iion memifiit. qrii dileclionem Conifa quisitione in vita sua projecit.. inlima sua. ? Quid
odium, et benedictionem contra calumniam proxiflio « enim, juxla Verilatis testimonium, proderit ho-
iti.peiiditi •."' B « mini, si universum niundum lucretur, animajverp
.« Odibilis eoram "Debest et IiomiiiibuS superbia, ,« slise detfimeiitum pa|,iaiur?,» , ,.
« et exsecrabilis oninis iniquilas /genliuifi. » Hinc in « Omriispoleiitalus breyis yila. » « Fenum agri
PrOVCrbiisscripturii est: t Abominatio Domini est * hodie est, el eras in clibamim niillitur: filius
« omnis arrogans, et dproum sinJerborum deinolier s eirim hominis venturus esl in glpria Patris sui
:« tur Dpminus (Prov.xyi)'. t Hitic et Petrus. ait : i cum atigelis suis.j ettunc reddet unicuique sp-
«LSriperJ)isDetis resistit, iiuinilibus tiJitCiiidat gra- « cutidum opera sua•: et ibunt inijiii in supplicium
« liam (/ Pef. y), i HinC-et Psalniista : « Populum « oetermirii,jusli autem in yilam Peteniani. »:
« inquit. huniHem salvufii facieSj etoctilos super- s Langtior prolixior grayat medicum, brevem laif-
«.bprtim huifiiliabis (Psai.xyu).. »,Etitem : « Odi- ,,< guorem prsecidit medicus. » Hanc cproparatipiiem
a sti, .Doniiiie. qui bperantiir iiiiqiiitatem ; perdes .; ideo facit, ut pstendat quod ayarilise pestis, si diu
"* oifliies qui ibquuntur niendacium (Psai, v).;» - meitleni possederit, difiicile ctirabilrir; si auieni sta-
« Regnuni a gente iii getiierii iransferiur, pro* tim injirima .fronte a spirituS rationC illi resistituf,
« pter injusiiiias. et injuriasi EtcoiHunielias, et riiV etperf>el timbrfiin ae ppenaruhi meturti ei irtgressuS
r.versos dolos.. :»,'nujus;:,;sentenl,iacVeritatem om- , ex cpgitatiorie npxia «ccludiluf. facilius ejus virttis
jiiu.nlpene genlium jibtaiit liistorise, et eausas diver- exsliiiguifuf. Sed et hoc multnro adjuyai ad resi-
sorrirti pOptilofurii ostenduiit Nec hoe ignorare stendum avarilise, si breyilas transeuntis yitaB, el -
poiest, qrii Ghaldaeofrimet Pcfsai-um:Grseoorumque ftitura defeclio in catne ac gehemiss horrer ifi ani-
ipoientissittia fegna Stibyefsa fegit. et Roniitiiofuifi I ma- ceriimemorelur ; idee subjungit:
fegrtufii vaeillare CPiispicit, iiee siabiJe aJiquid in «Sic ct rex hedie est, et cras morietur ; cum
niuudorisse pCfperidit. Aiiter, lioc 'significafepotest, jt efiiiii mcrieiur hortio, liseredilabit serpeiites, el
quod hiopieri pfaevaricaliories el caeeilatem piioris .« liestias, et yermes. * Poitestas mufldana et divitiaa
poijuli tfaiislatririiestad prites Evangehuifl Glifisli. sssctili longarir lion , possunt iribuefe yjtam, quia
=Quodet ipsa Yerilas ifl Evangelio eisdeni Judaeisiil- htiiiitanafragiJitas cursus sui terniinum transire non
siriuavit, ilicehs : « fdeti aufercluf a vobis regfluro potest. Morielur honip, et piilyjs reyertetur in terrani
« Dei, et dabiiur geflti facienii frueius ejiis (Maiih, suam: uec caro, quae aliquando fldrebat juy.entut.e,
i xxi). *'. ' ::V' ; ., >.- yeriiiium; pulredinem elTugiet",;sed,lota Jucuiidifas
-CAPUT u. ej'us fetore Consumetur. Mystice auiera,': iioniP qui
De tiviifitiwiridio. peccatis vivebat, Si se ab eis non fcofrexit, atqiie a
« Avaro riuieifi niliil est scelestius. Quid supefbit' jPj delictis fioiicPhibuerit, •mpfle muHattir ffi.terna,ubi *
«; lerra et cinis ? Niliil es.l iiriquius qiiaiii amafe pe- serpenlem antiquum. el besxias diaboJicas, atrp-
"i eriiiiam."tlic enilri et ariifiiafiisuafli yeiialem ha- cissimos sentiel se punirc toftofps;; necjani spem
t bet, quoniririiiii vita sua projecii ititima Sua. » Iiabet evasioiiis, cum riulla requies illi datur con-
Postquani defegrii niutatiOne nafravit, apte deava- .Xinuiiloloris.
fltia Sulijuiixit, quiri propter ayariliaiii.yis recli fe- ' :'
CAPUT IIl. i
giiniiiis roaxinie fiegiigiHif. Dum eiiinisibi lerretiaS D'e superbim mcilo, quod ipsa fmtal apostgtgtea
res pef riupiditalem tiltra ifiodum qttisyeiidicat, in Deo:
stiperbiarii elalus, alittiii definibus suis inyideridd t IhitiutiJ supefJjiaa hpniinis, aposlatare" a Deo
ejlcere cerlai.-« Radix eirim oiiiiiium roaloruin est: « faCit, quoiiiaiii alieo qrii fecUillum, recessit.cor
..« eupldilas, quani quidawi appeleriteS erray.eftihi a: « ejtiS. »" Apostasia eiiim iiulla major est,' qtiam
,« fide, et iflsefuertitit se doloribiis miiltis (J T.irii. aversio crealurae a ereatore Suo; et haec merito
i vi),» et desideriis Vafiis et riocivis, qriaenieiguni asefibiluf Superbise, qttQiiiam supefbia jest. -quod
iiriliiines iii iniefittiin et pefdllioliem, et quia avari-; iiiediocre bpfiuni assimilafe yei; adsequare >sevult
liaro; sempef supefbia leomifettir. simul el invidiaji .fiummb bPfifi. Hric fuit iiiitium sdiabolieasuSjiioriieX.
82S '''.-;;COMJffiOT;JN^ _ fegb
Iiuuianse praeVaricationis exofditifn. Unde et stib- A clauso cordis oculo, Judieii Beqtii(,aiCiri;pfaiti Narii
jungitur cuncta qux abillisyel behe gcruiilufj displicerit:
t Quoriiam inilium peccati oniiiis est superbia. » Sola ei qtise ipse vcl prave egefit, piaeeiit* semper
Quoeritur cur Paulus apostolus dicat, radieem esse aliena opera despici.ij" sempef niiratuf quodfacil ':
Dmnium malorum cupiditaiem, cum hie vir sapiens qrija iet quidquid egerit, egisse se Sihgiilaritef Cfedil;
dixeritiiiifium peccali esse Superbiam? Spirifus euim atqrie in eo quod exhibet pef gloiise ctipiditateiin si-
sanclus per pfophefam ari Veleri Tesiariieiitb. et per Jbimefipsifavet pef eOgitatipiicm. Ctetiiri se iii ctifl-
Apostolum in Novo, idem loculus est, neti sibiffiet ctls tfanscendere casteros aisliifiat, pef iata Cogita-
ullo modo potest ipseesse cdntrarius. Undesollicite xioriiiifispatia secum deambiilans, laudes istias.laciltis
considerare debemus, quareille iniliuin OiiJnis pec- clamat. Nonnunquahi verb''&d'"laiitam elaiionelfl
cati superbiam. hic radicem omniuui riiaJbrtini cu- ,mens ducifur, ut in eo quod timiet, etiabl pef nsiefl!-
piditalem jiominare voiuerif? an forte seiiiibnerii iationem loculionis effrehetur. Sed iariiO faci-
propbeticurti PauluS apostolus, ut solet, exposuit? iior fuiiia scqtiittir-,;,qtiaiilb,a_ptidse qtilSqtie iiripu-
Quafldpquidem; sive initium oinnis peccati, sive detilius exaltatur. Hine etiiiti scriplinri est: « Ahlb
radicein qmnium malorum dicas, unrim. ideroque « ruiham Cxaltavit cof. i>Hiiic per Daiiielefiidici-
significas. Pofi'p ciipiditas atque superbiairt taiilum B fur : « in aiila Babyioiiis deaifibulabat. Respondit-
uuum est nialum, ut necsupefbus siriecupiditale, i qrie fex el ait: Noflneliaee est Babpmi magna,
nfec sinesuperbia possit cupidus iiiveniri; Siqtiidefli « quam Cgo aedificaviin dSiiitirtifegfli iti robofe fof-
ei diabolus, in quo Xenelstipefbia prineipaiuiri, pro- .«. tiiudiiiis meSej iri'glpfla deePfIsmei:{fl(iii.:iv)? »
'
priai potesiatis ac perditipriis liiimahae ciipiduS fuit, Sed Iitificluiiiorem qtiarii coiiciiaViiidictrifepfesserit,
et ipse homp per appetitum arboris iiUerdiClaeac illicti adjutixifjdicChs : « Gtimqueadhric seriiio esset
diviiisesiiiuliitidinis affeelibiieh), roorbo se affecturo « iflbrefegis, Voxde cceio ftiit: Tibi dicituf; Nabu-
ciipidiiatis oslehdit, Multa eniin maia de superbise « clibdoiiOsoffex : Regnuiri luiifii tf aiVsibitti'te_ et
pestc procedunt, quaeitilefituiri eerluin "stijsposses- i ribiititiiinibus IC ejiriienl. et ctirii bristiis ferisque
soribus pariusit, sietit Seqtienliaiteslinitifiia pfobaflt. « efit iialJifaiSotiia. leiiuro qriasi btis eotiieilfes, et
Sed juVat leetorem, Si ex scriptis saticli firegorii •* septem xeropbfa tiiritabrintur Stijper te. i> EcCe
{efijus seiisuro iii hoc opefe ssepius secttli SufliUs) quia ttinior mehtisriSque ad apefia Vefba seprolu-
qriaedanjvetJia, ita ui ab eo prolata su'nt-, potiamtis. lil, patientia judiCis pfotiflus uSquri ad.setitenliain
Hic erga iii libro Moralium xxxiii, ctirii setitentiairi efupit ixaiitoque liuric 'dislfictitis pefctilit, quahio
Dnirii.ui.'_qua de Leviathaiilocutus Cst 'adJpbj di- ,.. ejus.,se;sup'eii)iaimhjpdefaiius;efexii;;-^
cefls : i TpsCest rex SupCf uriiversos filins.SurierbitfiC>mCfando botia dixit ifiljtiintis sibi piactiit. ehtime^
« (Job.xu), » exposuiSsei, liaiic qiioqiie senten- "rataitiala, lii quibiiS feriretUr, atidiviji Scienduifi
lianl Sapieniise addidlt, dicens : « Scripliifkinanique Verbestqubdipsahsse;, de quatrabJliniuBi^latio. alios
t Cst: Iniiitim ofrifiis peccati "supefbia{fittft-.x). i ex rebus ssecularibrisi alips yefo ex spiritualilius
Et paulo post ioiigiofe Sefniohe de ipsasujyerbia pdssideu Alter naiijqueiritiimescit aurb..:altef eio-
disputans,: ita loquitur, diceris -:'« Per iiaiife eniifl iqaio. alfer. ihfiitils ei feffenjs rebus;; aller .srinimls
« ipse succubuit, pef haiic se 'sequeiiiemMfpiriiherii ccelestibusqueViftutibtis : riiia taineri eadeniqrie anle
< slravit (Ibid.), i Ee teienim telti Salutem riostrae_ Dei pculps agituf, quaroyis ad Jiuniaria cOrda ye-
immorialifatis impetiit, quo viiafii suae bealiludiuis iiielis, iri eoruifi oJjltitibrisdiversp aniictii pailieiuf.
exstirtxit. Sed qtiia pccasio de stipefiiiaedisiiriiatipiie Nam Curiiis, qtii terreiia pf ltis glbria Sijpeibiebatj
se pfaebet, debenius Iiane subtiliris SPlliCiliusquedis- pOsttiiodufiide sariclitate exipHitUr, rieqiiaquaflicor
ctiiere, alqrieadiiuhiaiias ffleriies quantaVel qualis ejtis elalio.deseruit; sed tid Crim.C'onsue.tayeriiens
veniat, et qtiibus quaiiter subrepat demprtstrare; alia ut coghbsci rilequeat, vestem mrilavit; Sciertdum
quippe vitia eas solrimnrodpVlftrites impelunt, qui- qupque riSl,qripd alitef hsec pfoposlttiS,. aique aliter
bus ipsa dCstfiiaiilur, ut Videiicet ifa patienliaiii, *i subditbS teutat-. pfaelatb naiflqriie in cogitaiipnibus
gastririiafgia absiinentiani, libidp cofitinentiam Cx- suggerii, quia solo VitaemeritoSupercseteros excre-
pugnet. stiperbia autem, qttam Vitiorum radicerii di- yii; ei si qua ab eO berie aliqtiartdb gesta surit, liaec
ximus, fieqtiaqtiarii uiiius virtutis exstiiictiOne con- itiipbrtutie ejus aniriip objicit, et eo hriric Deo sin-
lertta, cofitra crincia aiiifilsemembra se erigit, el grilafiteT plabriiSse lrisSnuat : quo fadlitis suggesta
qtiasi gerieialis ac pesiifer riibfbus eofpus omne cOf- .pefsuadeat, ipsam ad testimonium pbiestatis tfaditae
rriinjit, iil quidquidilla ihyadente agilttf, elianisi es- retrfbuiioiieni vocat, diceris: Quia nisi jpmnipplens
se yirtris osicridatur, fion $er liOcf)eo, Sed soii vanse Deus te his bmhibus meliorem cerneret,; oranes lios
gloriseSefvitur. iQtiasieniifityratitius quidam obses- sub tuo' f egihiiiie nori dedisset, ejrisquc .mtix riieii--
sain civitaterii intefcipit, cum fflenteifi superbia tem erigit. "VilesatqueinritiiCs eos, qrii stibjeclisttht,'
irrtiiiipit; et quo diliorem qrieifiqueCeperit, eq in. esteiidii, itaut nulluiii jam quasi dignum fespiciai,
doiiiinio dufior exsurgit, quia quo ampiius fes yir- cui aeqtiafiiifiilefioqtiatur, uiide el riioxinentis tiari-
tutis SiribiiuitiUitaieagilur, eo lalius ista doiiiijiatur. quillilas ifiifam vertitttr. Quia duiri cufictbs despicit,
Quisquis vefo ejus ih se lyfamiidem captiva. mente. durii sensuiri vilamque omtiSum sine nibdefatiorie
•
susceperit, ~h6c primuro damiium patitur, qucd reprehendit, latiiO'iii*rfenatius se iuifacriridiaril:
«51 B. RABANIMAURTARCHIEP. MOGUNT.OPERIM MRS I. 83S
dilatat, quanto eos qui sibi commissi sunt esse sibi-1.A nullis exhertationibus fleclitur ; ad hoc aulem quod
met hidignosputat. At conlra,:cuin subjectorum cor latenter desiderat, quaerit ut cogatur: quia duni
superbia instigat_. hoc summopere agere nilitur, ut inelttit ex desiderio sub vilescere, bplat vim irj ipsa
sua aeta considerare funditus negligant, et semper sua voluntate tolerare. Igitur quia humaiios animos
tacitis cogitationibus rectoris sui-judices fiant. Qui aliter tentari ex rebus earnalihus, atque aliter ex
dum iiiillo quod reprehendere debeant importune spiritalibus diximus, audianf illi : « Omnis caro fe-
respiciunt, in semelipsis quod corrigant hunquam « num, et gloria ejus sicut flosfeni {isa, XL). J AU-
vident. Undeettanto atfeciusi pereunt, quanto a se dianfisti quod quibusdam post.miraculadicilur ;
oculos avertunt. Quia in hujus vitseilinere offenden- _•«Nesciovos unde sitis. Discedite a me, omries ope-
tes corruunt,' dum alibi intendunt, et quidem pec- « rarii iniquitatis (Luc. xm);» audiant illi:"« Di-
catores se asserunt, neCtaffien Xantum, ut tam nO- «. vitise si affluant, npJite cor apponere (Psal, ixi).»
xise in regimine personie tradereritur, et dumqjuS Audiaiitisti quaefattisevirgines, quaeyacuisyasculis -
facta despieiunt, dum praecepta coiitemntint, ad yeniunt abinternisnuptiis excluduhtur. Rursum quia
tantam usque insaniam devolvuntur, ut Deum res aliler tenlari prselalos, atque aliter suliditps praefati
hunianascurarenonsestlment, qnia ei qui quasi jure sumus;audiant illi, qiiod per quemdam sapientein
reprehenditur, essesecommissosdolCnt; sicquedum B J dicituri « Ducem te constitui, noli exfolli, sed
contra, rectorem superbmnt, etiam cotitra judi- . « esto in illis quasi tinus ex illis (2?cc/.SXXII).»
Cia conditoris. iutumescunt. Et - dum pastoris sui Audiafltisti, « Obedite praepositis vestris el sub-
vitarii dijudicant, ipsani quoque; sapieiitiam -omiiia « j"acete eis. Ipsi enim pervigilant, quasi ralip-
disponentem impugnant, se autem rectoris sui dictis « neirt reddituri prp aniniabus vestris (Reb.
proterve objiciunt, eteamdem ypcis superbiam li- %xiii).:» Audiant illi,'cum de accepta potestate
bertatem yocant. SJc; quippe elatio se quasi pro gioriatuf, hoc quod Abrahae voce ardenti diviti di-
rectitudine libertatis objieit, sicut saepe se et timof citur: « Memenio, fili, qtiia recepisti botia in vita
,pi'0 humilitate supponit. Nam sicut plerique reti- tua (Luc. xvi). jAudiantisti, cum contra-iectores
cent ex liriiore» et tamen tacere se ajstimaiit ex hri- sttos iii querela prosiliunt. hoc quod murrriuranti po-
militate, ita nonnulli loquuntur per impatientiam pulo Moysi et Aaron vocibus respondetur: « Nec
elationis, et tamen loqtii se credunt per libertatem qontranos est mtirmur yestrum, sed eontra Domi-
rectitttdinis, Aliquaiidoautem.subditiproterva quse nuni: flos enim quid sumus (Exod. xvi) ?,t Audiant
sentiunt nequaquam produnt; et hi quorum loqua- illi: « Turbabuntur in conspectu ejus patreS orpha-
citas vSxcompescitur, npmnmquam ex sola amari- norum et judices yiduarum (Psal, LXVII).t Audiant
Xudineintimi rancoris obmutescunt: qui per dolo- .G > isti, *quodcontra conlumaciam.subditorum dicitur:
rem mentis; procacitatis. suse yerba protfahentes, « Qui resislit pofestali, Dei ordinalioiii resistit (Rom.
cum male loqui soleant, pejus tacent. Quiacumpec- xm). _t Audiant siuittl omnes: «Deus superbis resi-
caiiles aliquid decprrecticne audiuiit, indignantbs stit, humilibus autem dat gratiam (Jac. iv), t Audiant
eliam ; resportsionis yerba suspendunt. Cum his omnes: « Iromundusestapud Deum emnis qui ex-
qiiandp aspere, agitur, ssepe ad querelse voces de altat cpr (Job. xv). ».Audiant omnes: « Quid super-
iiacipsa;asperitateprosiliunt.|Cum vero,eos magistri Jijt, ciiiis et terra (Ecc(. x)?»; Gontra hujusiaiiguoris
sui blande praeveriimit,, de hac ipsa humpifate qua pestem, audiamus cuncti, quod magistra Veritas do-
prsevetiti sunt, gravius indignantur; et tanlo eorum cet, dicefls: « Discite a me, quia mitis sum et hu-
roens fprtius acceiiditur, quante cbnsideralius infir- milis corde (Matth. xi). J Adiioc namque unigenitus
maridicitur. Hi nimifum.quia humilitatem (qusevir- Dei Eilius forinani infirmitatis nostrse suscepit; ad
tulummater est) nesciunt, usum sui laboris per-- hoc invisibilis non solum visibilis, sed etiam despe-
dunt; etiamsi qua bona sint, quse opefari videan- clus appar.uit; ad hoc contumeliairumludibfia, irri-
tur, quia surgeiitis fabricae robusta celsitudo rion sionum.opprobria, passionum lormenta loleravit, ut
figitur, quae nequaquam per fundamenti fortifudi- ," superbum non esse liominem doeeret humilis Deus;
nemin petra solidatur; soli efgo ruinse.crescit, qupd quanfa ergo humilitalis virtus est, propter quam so-
aedificant, qui anteinolem fabricas, humilitatis fun- lam veraciter edocendam is, qui sine sestimatione
damenta non procuranl, Quos bene ab inlimis prp- magnus est, usque ad passionem factus estparvus?
dimus. si paucis in extefioribus ostendariius. Cunctis Quia enim priginem perditionis nostrae se prseJmit
flamquc superbia apudse, cbgitafiqne trimentibus. superbia diaboli, rostrumehtum redeniptionis riostrse
inesl clamor in locutione, amaritudo in silentio, iiiventa est humilitas Dei. Hostis quippe npster mter
dissolutio iii hilaritale, furor in tristitia, improbitas emnia conditus,;videri supra omnia voluit elatus.
iii actione, inhonestas iijimagine, ereclio inincessu, Redemptor autem noster magnus nianens supra oin-
rancerin respensipne; hpruin mens semper est ad nia, fieri inter omflia dignatus esiparvus. Sed me-
irregandas ccntumelias valida, ad tolerandas in- lius et elationis causam detegimus, et fundanierita
firma, ad obediendum pigra, ad lacessendos vero humilitatis aperimus, si breyi commemorationeper-
alios iniportuiia, ad ea quae facere et debet et prse- slringimus quid mortis auctor, quid vifseconditor
valet igiiava, adea autem quse facere.nec debetnec "- dicat. Ilie namque ait: «In coeluniconseendarii(Psal,
prasyalet parata. flsec iri, ep qriodsjjpnte npn anpetit LXXXYII) : » iste attlem per Prqplietam dicit: «Re-
833 COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LIB. III. 834
eura in finem : proptefea exho-
pleta est malis anirna mea, et vita lneainferno ap-_ _.dictis, et subvertet
'nialorum et destruxil eos
propinquavit (Isa. xiv). t Ule dicit: « Supfa astra noravit Dominus conventus
cpeli exaltaJ)P solium ineura (Zgch. n). »Iste humano usque in finem. » De superbia namqtte nascqntur
generi a p.aradisi sedibus expulso dicit: « Ecce venio haereses,schismata, deti'acliOnes,invidia, verbosilas,
et habilabo in medio trii (Exod. xxv, xxix). > Ille dicit: jactaiitia, contentiOnes,animositates, ambitio, elatio,
« Sedebo in monte teslainenli, iri lateribusaquilonis praesumptio, vanitas, inquieludo, mendaciurii, perjn-
(III Reg. yi;IV Reg. iv). i Iste dicit: « Ego autein rium, et csetera ejusmodi. Sed haec quis dubilet ex
sumvermis et fion homo, opprobrium bominum et cupiditate quoque proCedere, crim onmes qui fuerint
abjectio plebis ~~(Isa.xlv). » Ille dicit: « Ascendam illis omnibus niprbis, quos liomiriavi, corrupti, ha-
super alfiludinem fiubittm, similis ero Altissimo beantur et cupidi?Itehi cuiiigulosos, intemperantes,
(Ibid.):»Iste, «Cum in forma Dei esset, non rapi- ebriosos, avidos, rapaces, fornicarios, adulteros, slu-
nam afbitratus est esse se sequalem Deo;" sed semet- pratores, iiicestos, flagitiosos, cujjiditas reddat:
ipsum exinanivit, forroam servi accipiens (Phil. n);» quando possunt sine superlria tales fieri ? sine qqa
et per membra sua loquilur, dicens: « Domine, quis omrtinonon possuntDei praecepta contenini? quibus
similis tibi (PsgL xxxiv) ? »Ille per membra sua lo- prolfibenlur illa omnia mala quse superius compre-
quilur, dieeris: « NesCioDeum, et Israel non dimilto B hendi; ideoque si volumus consummare nostri cer-
(Exod.y). t Iste per semetipsum dicit: « Si dixero taminis cursum, caveamus imprimis cupiditatem at-.
qriia non novi eum, ero similis vobis, mendax: sed que superbiam, nOn duo mala. sed unum ; a quo
novi etim, et sermonem ejus servo (Jogn. yu). t Ille traliunt omnes maliaclus inititim. Nam sine superbia
dicit:«Mea sunt flumina, et ego feci ea (Eccl.sxi\').t quse possunt saltein inchoaripeccata? cum dicatur:
Iste dicif: « Non poSsum egp a nleipso facere quid- «Inilium omnis peecali superbia (Eccl.x);» autsine
quam (Jpan. v), i Et Tursum: «Pater roeus in roe • cupiditate, quse est malorum omnium radix,' quae
rfianensipse facit opera (Joan. xiv). » Ilie regna om- possunt fieri mala, cum "sineradice omnia, aut nulla
nia ostendens dicit: « Tibi dalio potestatem banc deputentur, aulmortua? Deinde si quodlibet pecca-
umversam, et gforiam illorunij quia mihi tradita ; tum perpetrare non possum, nisi meae delectationi
smit, et Cui volo do illa (Mattli. iV). »Isle dicit: conseiitiam, quod cupiditatis est proprium, et Dei
« Calicem quiderii mieunibibetis ; sedere autem ad prsecepta conlemnam, quod est supefbiae malum:
dexteiam vel ad sinistram meam non est meurii dare quomodo non ex cupidiiate, quse est Tadix malorum
Vobis, sed quibus paralum est aPatre meo( Matth. omnium, et ex superbia, quae initium omnis peccati
xx). » niedicit: «Eritis sicut dii, scientes bonuro dicitur, omnia mala rion nascuntur ? propter quse
etmalum (Gen; m). »"Iste dicit: « Non est yestrum G mala exlionorabit Doniinus conventus lflalorum, et
nosse temporayeTtiiomenia, quse Pater posuit in sua destruet eos usque in finem ?
potestate (Act. i). » Dle ut voluntas divina despicia- « Sedes ducum superborum destruxit Deus, et se-
fur, etut possit prbpria suadere dicit: « Cur praece- «dere fecit mites pro illis.'» Hujus sententiselsimilitu
pit vobis ibeus, ut non comederetis ex omni ligno dinem Maria fiiater Domiiiiin cantico eyaiigelico ex
paradisi (Gen. in) ? » Et paulopost: « Scit Cnim ' pressit, dicens: « Deposuitpbtentes de sede, et exal
. Deris, qriod in quocimque die eomederitis ex eo, ape- tavit humiles (Luc. i). » Quod licet generaliter d"
rientur oeuli vestri (Ibid.). »Istb dieit: « Non quseio omnibus superbis et omnibus humilibus infine muiid.'
voluntatem meam, sed voluhtatem ejus qui misit possit accipi, quia « Omnis qui se exaltat, humilia
me (Joan, v). t Ille per membra Sttaioquitur, dicens: bitur : et qui se humiliat, exaltabitur, -t tamen spe-
« Nullum pratum sit, quod fion pertranseat iuxuria cialiter ad doctores legis priscse, hoc est Seribas et
nostra: coronemus nos rosis, antequam marcesCant,. Pharisseos, et pf sedicatores Evangelii, hoc est,i apo-i
uliique relinquamus signa lsetitlsenOstrae(Sap. u).» stolos et evangelistas transferri potest. Destruxit ergo
Iste membris suis praehuntiat, dicens: « Et plorabitis Deus cathedfas et magisteriuni Scribarum et Phari-
et flebitis vos, mundus autem gatidebit (Jdatu xvi).» sseorum, quia venientem Filium Dei prsesentialiter
Ille fiihil ahud mentes sibi subditas docet, quam cbl- ^ recipere respuiebant, et apostolos homines yidelicet
siludinis culmen appetere, cuiicta: oequalia inertlis mitissimos, SUiquemagistri imitatores fortissirtios in
tumore transcendefe, soCietatem omnium hominum . honore dignitatis illorum sublimavit, ut eorum do-
alta elatione transire, ac sese corttra potentiam con- ctrims atque exemplis nationes orbis tefrarum; iln-
ditoris erigere. Sicut de eisdem per Psalmistam dici- buerentur. Qttod et Prbpheta in psalmisprsecinebat,
tur : « Trarisiertint in dispositione cordis, cogitaVe-: dicens : « Pro patribus tuisnati sunt XibTfilii: con-
runt etiocuti suntnequilias (Psal. Lxxii).!» Iriiqrii- sfitues eos prinCipes superomnemterram. Memofes
tatem in excelsum locuti sunt., Iste ad sputa, ad eruntriominis tui, Domine. in omni getiefalione: et
palriias, ad colaphos, ad spineam cofonain, ad cru- progenie (Psal. XLIV).» Sed;quia sicut magistri Ju-:
cem, ad laneeam, atque ad inOrtem vCnierts, mem- daebrumprbpter perfidiamfepfobati sunt, ilaet ipse.
bra sua admonei, dicens: « Si quis 'roihi ministrat, pbpulus propter irtfidelilatem dispersus est, et.gentes;
Eiesequatur (Joaiu xn). » Hucusque Gregorius. De- in eorum iocum credentes Ghrislo, et obedientes
:hinc qrioesequantur in historia videamus.; : - Evangelio successerunt. lnde subjungit^ dicens:: :
' « «Radices gentium superbarum arefecit; Deus, et
Qui tenuerit, inquit, illam, adinijilebitur male^-
85f> B. RABANI MAURI ARCIiJKP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 816
c plaiitavit humilcs ex ipsis gentibus. Tcrras genliuin A. « Semen _hominum hoiiorabitur hoe quod timet
t evertit Dominus, et perdidit eas usque ad funda- « Dominum, senien autem hoc iiilioiiorabiuir liouii-
« mentum; arefecit ex ipsis et uisperdidil illos, et c num, qiiod prseterit roandata Doniini. » Seinenpo-
i cessare fecit memoriam eorum a terra. Pcrdidit nit pro generatione, quia apud Prophetam legilur :
« Deus lnemoriaiu supcrhoiiiro, et reliquit memoriam « Generafio qusercntium Dominum , rcquirenthnc.
< huroilium sensu. » Superbaruni ergo plebium ra- faciem Dci Jacob (Psal. xxni). i El in Evangelio alia
dices arcfecil Dominus, quando gcntem Judaeorum gcueratio describitur, boc cst, prava ct perversa, et
ciim suis cseremoniis expulit; ct plantavit Jiunriles geiiimina \iperarum (Luc. m). Sed generafio reclo-
cx ipsis, quando ex cadem generalione apostolos elc- rum bcnedicetur ; super pravani geiicrationeni c ve-
gil, ct primilivam Ecclesiam in [Jerusalcm conslru- niel oninis sanguis justus, qui efliisus est ab origine
xit. « Terras gentium evcrtil Dominus, cl perdidit inundi: » hoc cst, c a sanguine Abel jusli usque ad
eas usque ad fundamentum, r quando homicidani saiiguinero J novissimi sancti, qui in fmemundi ven-
civitafem per duces Romanos et mullitudinem gcu- turus est; s el ibunt impii in supplicium aeternuro,
tinm usque adfundameniuni dejecif. Temjilum quo- jusli autetn in vifani seteniam. i
que inccndio coneremavil, ipsosque praevariealores « ln medio fratrum reclor illorum in honore, et
parliin clade, partim pestilentia et fame, paitimque B c qui timent Deum erunt in oculis illius. t Ordo ec-
eapiivilaie disperdidil; cl synagogam eorum per uni- clesiaslicus hic est ul doctores ct prsedicatores fide-
•\ersas mundi paries dispcrgcns, Ecclesiam jier fo- liuin sint apud cos in honore, et niaxime illi qui ti-
tuin orbeni lcrrarum ad lionorem cl cullmn sui 110- uioreni Dei coram oculis liaberc probaiitur. Unde
liiinis fundavit, quafcnus nienioria illorum cuni so- Paulus prxcipil, ut qui benc praesunipresiiyleri, du-,
iiitu perirel, et islorum meulio in auternum coram plici Jionore digni haljeantur: maxime qui laboranl
oculis Dci pcfinaiieret. Nec iiicongiiie Iiic Jocns ad in verbo et doctrina ; pt in Evaijgclio Doiiiinus ad
perseculores Christianorum et martyrum Chrisfi discipulos ait: c Qui vos honoral, nie Iionoral: el
aplari pofesl ; quis ergo non considerat, quod impe- qui vos spernil, me spernit (7 Tim. v).
ratorcs mundi rcgcsquc et duces, qui Ecclesiam Dei < Gloria divilum hoiioratoruni et pauperum timor
projncr odiuni noroinis Ghristi dudum pcrsecuti sunt, c Dpmiiii esl; noli despicere horiiiueiii juslum pau-
el confessores iiominis cjus atroci mortc interemc- « percm, el noli magnificare virum peccalorem divi-
ruiil, modo eum sua posfcritatc dcleli sunt, cl marfy- tem. i Yera est enim gloria, quam timor Domini
rum gloris in veneratipne iidelium ubique cxcellit? paril: quia jusliliam el sequilatem servat; nec j'u-
Ulorum quippe mcmoria oblivioni peruetuse tradclur, stum paupcrero despicit, nec magnificat viruni pec-
el istoium Jaus ct vicloiia sine cessalione in Ecclesia ^ catoreiu dhitem. Oniuibus enim congruani revereu-
Christi praedicabitur. Ideoqucexsullatione propltclica tiam exhibel,nec in alleraniparlcm declinaf, deserto
noliis proclamandum reslat: « Juslus Dominus in tramite veritalis. Unde Jacobns in Epistola sua ad-
omnibus viis suis, et sanctus in omiiibus operibns monet, dicpns : c Fratres mci, nolile in persoiiarum
suis. Custodit Dominus onincs diligentes se, el omncs acccptione habere fidem Domini nostri Jesu Clirisfi
peccatores disperdit. Bcuedictus Dominus in seter- gloriae; elenim si inlroicrit incomeiuum vestrum
liuin, fiat fiat. » vir auieum annulum liabens in Nesle candida, inlro-
( Non esl creata hominihus snpcrbia, neque Ira- ieril auteni et pauper jn sordido habitu,'ei inlendalis
cundia nationi mulieruni. jYitia ergo non suut in eum, qui indutus est vesfe prseeJara, et dixcrilis
creala in houii.iibus, scd in pervcrsa volunlate ra- ci, Tu sede hic bene : paupcri anfem dieatis, Tu sta
(ionaJ)ilis animi rcpcrta. Oninia cnim peccata boc illic, auf. scdo sul) scabello pedum mcorum, lioiine
uno gencrc contincntnr, cum quisquc avertitur a di- jutlicalis ajiud vosuielipsos, et facli eslis judices co-
vinis vcreque manentijius, et ad mulaliilia alque in- gilationum iniquarum (Jac. n)? »
certa convei titur, quae qiianquam in ordine suo recle c Magnus est judex et jiotens est in nonore, et non
locala sinl. cl suam quamdain pulchritudiiiem per- y, ( est major illo qui firael Dcum. ; Hoc asserit quod
aganl, pervcrsi tanien animi est et inordinati, eis lieet potestas terrena in honore se exallet lemporal',
sequcndis subjici, quibns ad mifiiro suura ducendis taincii prsecellere tinieiilem Deum 11011 valet, quoniam
potius divino ordinc ac jure prailalus csf. Nee crea- juxta propbelae senfcnfiam iiihil deest limenfibiis
tor boims, qui cuncla quas fecif valde bona condidil, Deiini: « Divitcs eguerun. ct esuricrunt, iiiquiren-
in operiJius suis repreiiendendus esl, sed negleclio tes autem Dominura non deficient ouini bono (Psul,
crealurae a sumnio bono aversaevalde reprchensibilis xxxm).
est, cum temporalia praponit aelernis, cl caduea s Scrvo sensato liberi senjenl.» Hocjuxta liisto-
mansuris. Initium eniin superbise lioinines aposlatare riam gsepe evcnii, quod ille qui ignobilis pst genere,
a Deo fecit, quoniam ab eo qui fecit illum recessit sed nobilis fide et scientia Scripiurarum, illis, qui de
cor ejus ; et bene dicilur iracundiam nationi mulie- nobilifate generis se jaclitanl, praeferatur, sjcul in
rum non esse creatam, quia per mollitiam animi, Proverhiis scriptum est: « Scrvus sapiens domina-
quam sexus muliebris denolal, iracundiaevilium sur- bitur filiis stullis, ct inter fratres haereditatem divi-
gif : quod taroen per conslanliac virtutem superalur del (Prov. xvn): i quia ut Ecclesiastes ait: c Sapien-
ac oppriiuituf. tia confortaJ)it sapientero supra docem potes.alem
851 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LlB. III. 838
Jiabentes, qui sunt in civitate. » Plus eniro potest A tiarum opulentia se j'aefal: de qtto liiemoralus Apo-
aliqua tribulatione afflictis praestare sapientia, quam stolus ad discipulum scribens ait: f Prsaeijie diviti-
quaelibet maxima polestas. Juxta allegoriam vero, bus bujus sajculi non superbe sapere, neque sperare
servus ecclesiaslicus, qui devota mente religionem in ineerto diviliarum (1 Tim. M). »
servat Chrislianam, praepoiiilur noliilihus synagogse « Qui autcm glorialur iu pauperlatc sua, quanto
filiis, sectmdura illud quod scriptum esl: c Maj'or e magis in subsfanlia ? » Ule ergo qui in tribulalio-
serviet minori (Gen. xx\) i et, c Jacob dilexi, Esau nibus gaudct, in necessilatibus, in aiigustiis nunc pro
autem odio habui (Mal. i; Rotn. ix). » Cliristo, quanfo raagis gaudebil, qiiando pervcncril
« Yir prudens et disciplinatus non murmurabit ad relributioucm fuluram, el ad dhitias veras, quse
c correptns, ct inscius non honorabitur. » Huic si- elcctis Dei servantur in regno coelesti?
mile esl illud, quod in Proverbiis legilur: « Argue « Qui aiitem gloriatur in substantia, paupcrtafem
sapientem, et diliget te. Corripe slultum, et odio te vercafur. » IIoc esl, ille qui totam fiduciam suaro
haiiebit (Prov. i\). i Qui ergo abjicit disciplinam, ponil in terrenarum rerum abtmdaiitia, paiipcrlafcm
despicit animam suam ; qui autem acquiescit incre- fuluram ^crcatur, liicmoielque scmper illam evan-
paiionibus, possessor est cordis; et alibi: c Qui geJicam paraholam de divile purpuralo, et paupcre
ignorat, ignoraJiitur (1 Cor. xiv): t Hoc cst despi- B Lazaro, quoroodo ille de gloria teroporali in tormenia
cietur, non utiquc bonorabitur. projecfus esl aeieina,iste autem de miseria praesenfis
c Noli te exlollerc in faciendo opcre tuo, et noJi vilse ad gaudia conscendil sempiterna. Dc quo ct
e cunctari in lerapore angusliae. » Proliibet ne quis per Jacobum dicitur: c Glorietur autem fraler Iiu-
jiro bona operalioiie sua sc j'actitet, quia oinnis ar- milis m cxailalionc sua, dives autem in huroilitate
rogantia abominatio est ajmd Deum ; et ne quis in sua (Jac. i): i quia onniis qui advcrsa humililer pro
adversitafijjus a bono opere cessct, quia tribulatio Doinino suffcrt, sublimiter ab illo rcgni prseroia pcr-
palicntiam operatur ; patientia autem probationem ; cipiet. E contrario autero dhes in humilitate sua
probatio vero spem: spes aufem non cocfundit. glorielur: quod per ironiam dicitur, quando gloriam
Melior esl qui operatur et abundat in omnibus, suam, qua dc diviliis supcrbiebat el paupercs despi-
c quaro qui gloriatur et egel pane. » Melius csl sci- cicbaf, ant etiam opprimebat, perpelua poena finitam
licel ul qtiisque diebus V>__?>.susestudeal in bona ope- csse conspexerit.
ratione laborare, uiide certa illi reslat roerces re- CAPUT IV.
muneralionis, quam ut in vanitate dies suos con- Laudatnr samens,'quia exaltabilur el tn medio magna-
sumat, et expers fial pane illo qui de ccelp dcscen tnm scdebit
dit; quem qui mandueaveril, non niorielur in scler- '" « (CAP.XI.) Sapienfia liumiliaii exaltahit capul ip-
num. Beatus esl euim qui manducal panem in regno « sius, ct in meriio magnalorum consedere illum fa-
Dei. c ciet. t Sapieiitiahuroiliaii eslfides Chrisli, quseper
« Fili, in mansuetudinc serva aniinam tuam, et da dilectioiiem operatur". Haecnon pliilosophiam Iiuma-
«illi honorem secundum nicritum suum. i In man- nam, nec jaclantiam yanam hujus mundi sectatur;
suetudine animain servat, qui per Iiuiniiitafem opera sed maiisuctudinem ct modcstiam scnipersui dciiiini
exercet pielatis ; et dat illi honorcm secundum mc- iinifalur, qui dixil: c Discite a me, quia mitis suin, et
riluiii suum, qui se spe futurse mercedis pro sfudio humilis corde (Malth. xi). » Unde fiet quod sulijun-
eonsolatur jusli laboris : quia juxfa Prophclam Deus gitur, c et invenietis reqnicm aniinahus vestris. »
reddel singulis sccunduin opera sua (Psat. i.xi). E Possessorcs enim suos in roedio magiialoruro consc-
eoutrario vero quid de pecealoriuus sulijungalur, dere faciel, quando eos ctun patriarchis et proplietis,
audiamus : cum aposlolis et mauyribus et cseteris sanctis regni
« Peccanlem in animam suam quis j'ustificabit ? coelcstis tribuet esse participes.
t et quis honorificabil exhonorantem animam suam ?» « Non Jaudes virum in specie sua, neque spenias
Eilionorat animam suam, qui peccatis lllam polluit;. « hominemin visti suo.Brevis in volalilibus cst apis,
el quis jtislitiae illi liibuit meritum , quem conslal « ef initiuin dulcoris habet fructus illins. s Pro-
susesaluiis Iiabere iieglcctum ? c Oroncs enim ojior- hibet iie quis juxla speciem corporis aestinicl qua-
letnos stare ante triliunal Christi, uf referat unus- litateiii mentis : quia sicul divisa esl natura animw
quisque propria corporis sui, prout gessit, sive bo- et corporis, ifa el dignitas eorum est diversa ,
inin, sivemaluin (II Cor. v). » nec consequens cst ut quantitalcm staturse se-
«'Pauper gloriatur per disciplinam et timorem quafur modus sajiienliae. Uude el in IRegum, ulii
« suum : et est homo qui horiorificatur propler sub- Saniuelem Doininus misil, ut unum de filiis Isai
c slantiani suam. » Pauperem Iiic Iiumilem debcs ungerct in regcin super Isracl, cum primogenilus
intelligere qui in timore Domiui et in oliservanlia cjus Eliab introduclus esset coraro prophela, dixit
verse religionis tolam gloriam suam slatuit. De quo Dominus ad eum : « Ne respicias vullum ejiis, neque
per Paulum dicitur: c Qui gloriatur, in Doinino glo- altitudinem stalur33 ejus, quoniam abjeci eum, nec
rietur. Non cnim qui seipsum commendat ille pro- juxta infuitum liominis judico (I Req. xvi).»Homo
batus est, sed quem Deus commendat, ipse probatus eiiim vidct ea quse apparent: Doroinus aulem intue-
est. t Est autem alius qui superba inteiHionc in divi- tur co)'; et bene species apis iutcr csetera volatilia
B. RABANI MAURI ARGHIEP. MOGUNT, OPERUMPARS I. :
839 840
ad comparalionein suroitur; quae et aCtileopungit, et \iAliaBreditatempefpetjiam, GhriStotribriente, percepii
opera inellis cotificii. Sic eiin bfeyi corjirisCulos*pC! . (Deui.-xyu, xix,; Matth. xVm). .::-.;.
ingeniosa inhabitat anima, quse;et acumifie yiget," ei « Prius quatii inieiToges, he yituperes quem-
iri.doetrina stta novit proferre suavflatem sapien- « quain;; et iCuminterfogaveris, corripejuste»» Te-
tlse merarium j"ridicium nos facefe prohibet.-Hinc etiii
...« In vestitu ne glorieris unquam, necin diehono-; lege Doniinus pfaecepit ne qriisquaim piinifetuf [iji-
« ris ttiiextollaris. » Quod;auteni vanitas vesthimfu- nocens, nec unp cbntra se...dicerjie testimonium,
gienda sit, Dominus insiriuat in Evangelio, ubi-Joan^ sed in qre duqrum vel trium. tesliuro staret cmne ,
' nem
Bajjtistam pro asperitate irtdunienti laudabilem; " verbum;{ifefa'. x). Sirtiiliter et apbsioltis TimolhCo.'
ostendit, ad .lurbas dicens : « Quid existis iidere? jubetjjit advefsuni presbyterum accusationem uon
hominem mollibus vestitum? Ecce", qui inollibus've- recipiat, jjisi subdupbus, aut Xribus testibus: pec-
stiuntur, in domibus regum Sunt (Luc. 7). J Jpse catites auterii cpfam .oirinibus arguai, uf cseleri me-
autern Joannes habebat vestimentum de pilis eaifie^ tum habeant (LTim, y).
loruni, et zpnam pelliceam circairimbes suos -: esca «;Prius quam audias, ne respbndeas ryerbum.,:et
autem erat locusla.et niel silvestre. Et Petrus apo- « in medioserroonuni ne adjicias loqui. » Dequo
stolus in Epistola sua jubetmulieres noriindui yeste ,B etifl Preyefbiis scfiptuni est: «J(iuj prius respondei
pretiosa; neque margarjtis aut circumdatione auri; antequaifi audiat, i stultufii se esse demonstrat et
sed magis morum honestate et iricprruptibiHtate confusionedignum .{JPfoji.xviir). »:Id est, qui prius
quieti et; medestispiritus (/ PeU iii). Proinde nofl- doctof esse-desideraf quam discat, stultitiae noxam
decet honoribus mundanis quemlibet_ extollere, scd iion declinat. Qui j"udicare proximorum facta prius-
magis virlutum honestalc senietipsum adornare. quam plcne causam ufriusque partis dignoscat, in-
Unde el sequitur: ordinate festinat, et illc se confusione dignum Me-
« Quoniaro mirabilia opera Altissimi solius, et monstrat, quia magis pertinacem .quam prudentem
« gloriosa et absconsa et invisa opera illius. » Opera esse probat.
« Dc ea re quaete non molestat ne certeris; et m
enim Dei quia secuiiduni veritatem et sequitafem
« judicio peccantium ne consislas. i Admonel ul in
omnia fiunl, ideo mirabilia et gloriosa sunt, necnoii
cl absconsa cl invisa, qu-ia rationem illorum 'nemo superfluis rebus non nirais simus cuiiosi, ct peccan-
ad integrum invcstigare polcril. Quaj ipsc sccundum -tium pravitati non consentiamus. Docet enim Apo-
consilium suum cl sapientiam suam solus agit. Quod stolus, « ut habentes alimcnta ct quibus tegamur,
Iiis confenli simus (/ Tim. vi). i Et alibi : « Non
intelligens Apostolus obstupendo admirans ait: cOal- C
titudo diviliarum sapienlise el scientise Dci, quam ia- solum, inquit, qui faciunt mala, sed et qui conscn-
sunt et tiunl facienlibus, digni sunt morle. Beatus enim vir
comprehensibilia judicia ejus, invesligabfles
! enim scnsum Domini? Aut est qui non abiil in consiiio impiorum, et in via.
viseejus Quis cognovil non stctit, et in cathedra peslilentise
quis consiliarius ejus fuit, aut quis prior dedit illi, pcccatorum »
el retribuetur ei? quoniam ex ipso, ctjier ipsimi, et non sedit (Psal. i).
« Fili, ne in multis sint actus tui, cl si dives fue-
in ipso sunt ouinia (Rom. xi) » : qui eliam facil
s ris, non eris immunis a delicto. i Docei sapientia
roagna et inscrutabilia. Hinc ct Ecclesiastes ait:
« Iutellexi quod oraiiium operum Dei nuilam possit filios suos ne certcnt ulira niodum in adipiscendis
et
homo invenire rationem corum, quao fiunl sub sole lcrrenis lucris, quia pestem avaritise et invidise
non deviianl. Unde et in Proverbiis scri-
(Eccl. xvm), » el quanlo anijjlius-laboraverit ad hujusmodi est: c Yir qui fesliuat ditari et aliis invidel,
tanlo miuus inveiiiet: eliam si dixerit ptuin
quaerendum, ei (Prov. xxvm). »
sapiens se nosse, non poterit invenire. Quod cnim ignorat quod egestas supcrveniat
aliuni Deus humiliat el alium exaltal, susepotestatis Et item : « Conturbat, inquit, domum suam, qui
sectalur avaritiam (Prov. xv). ? Melius est pariiin
alque judicii esl, sicut sequentia probant:
^ cum timore Doniini,"quam thesauri argenti magni ei
« Multi lyranni sederunl in throno, el insuspica- inslabiles. Et in Ecclesiastc : « Avarus, inquit, non
'
« bilis porlavit diadema; multi potentes oppressl impletur pecunia; et qui amat divilias, fructus non
« sunt valide, el gloriosi iradili sunt in nianus altc- capiet ex eis (Eccl. v).i Juxta tropologiam vero saepe
« rorum. » naec el secundum historiam intclligi' suscepla cura regiminis cor pcr diversa diverberat;
possunt, quia saepe per ordiiiationeni Dei illi ad cul- et impar quisque inveuitur ad singula, dum confusa
men houoris ascendunt, qui nullius antea apudho- mcnte dividitur ad multa. Unde hic consulle per sa-
niiiies dignitatis fuerunt, et e contrario illi, qui po- picntiam dicitur : «Fili, ne in mullis sinl aclus lui: t
tentcs fuerunt, judicio Dei prcssi ad paupertatem et quia videlicel, nequaquam plene in uniuseujusque
ad despeclum perveniunt. SimilHer el secundum al- operis ratione colligitur, dum mens per diversa par-
legoriam, populus prior qtii de parentum nobilitate! litur. Cumque foras per insolentem curam trahitur,
jaclabat, et in polenlia carnali gloriabatur, propter a timoris intimi solidilate vacuatur, fitque in exterio-
perfidiam divino judicio a primatu dejectus est : porum disputatione sollicila, et sui solummodo ignara.
pulus vero genliuro propter fidem Dei in filiorumi Scit multa cogilare, se nescicns; nain cura plus yuum
-iocum subrogalus, benedictioncm patriarcharum ini; .__neces&e esf se exterioribus implicat, quasi occuuata
'
841 '' ;GQMMENTi IN ECCLESIASTICUM. -^LlB.ffl. 842
ifi itinere obliviscitur quo xendebat:, ita rit a sludio A riunt. Quid enim habeant, qui Deum requiruiit,?
; suse inquisitionis aliena, ne ipsa quidem quse pali- Suhsequitur : « Inquirentes autem Dominum non
tur damna corisideret;. et perquarita delinquat deficient ofimi bono : » quia nullo bono deficirint
ignbret. qui spii'itali"perfruuntur fiam cum dHigimus Domi--
«Si enim seeutus fueris, ficn appfehendes; et num, inipso bmriiaireperiinus. Unus est qui quseri-
« non effugies, si prsecurreiis: rQuiarion est inpote- liir, sedin qtto omnia contirieiitur. 0 luCrttin mira-
state acCijHentissed dantis. Nafii si per sestum ava- bile! 0 Compendium singulare! Cur rios per diversa
fitiae.incitatus exardescit diVitias aggregare, veras fatigenius? ad ipsuiri ergo unanimiter festinemus,
divitias non apprehendet ,et sifideTdevotione prae- post quem cunctabona iiltra nohiquserimus, sed
: currat vlrtuium ppera exercefe, pfoSep_rienlufeuni tenemus, Siciit AppStOlus;dicit: « Scimus qriOiiiairi
iu futura f eriiuneratione opes supernae. Juxia allego-. diligentibtts Deuni; omnia coOperantur In bbritiiri
riaro autem hserelicOrum actus lnttitisunt, quiauni- (Rom- yui). t ;: . [
tatem fidei et verilatis tfairiiterii'[serVare nplunt. :. i Bona et riiala Vitaet mprs, paripertas etherie-
Uride lottts labor eoruni varius.iest, queniin copiti « stasaDeostint.» Legiturifl lsaia Domirium dixisse:
rheloricae et dialeclicav aiiis condehdo plures libros « Ego Dominus, et.non esf allier forniaris luceni et
expefidunt; nec imriirines surit a deiicto, qtiia Xpta B creans tenebraSj faciens pacem et efearis maium.
fjieditatio eorum est in dolo. Hinc et Ecclesiasles nos Egp Dpminus faciefls cmnia hsec (Isa. XLV).'.-tUnde
admonet, dicens : « Fili mi, cave ne faCias multos quaeritur qucmpdp bofla etmala a Deo sint, efvitti
libros, quibuSnOnest finis , » et reliqua (Eccl. xn). etmors? curn SCriptura dicat: « Yidit Deus ciincta
Moris est Scripturarum, quamvis plures libros, si quaefecit, ;et erant yalde.bona (Gen. i). » Et alibi :
iriler se fipn discreperit, etdeeadeiri re scribant,' « Deus morfem non.fecit, nec Iaeiattir in perdilione
uniim yOlurriendicere. Narii et ypluirieriin Isaise sef- . mprientiumiSa|)/i). Sed j'uxta:cortsequentiam prio-
hione signatum est omnis Serip tura :Dei; et uno car rum hic intelligimus;bnna prp prosperis. et roalapfp
pittilo.Iibri Ezechiel Joaniiisgue iieeturitnr. SalvatPf adversis pesita; similiter yitam salutem et mOftem
quoque onmium retro sanctorum ypcibus propheta- . iriteritum cafijisOsigfiificasse., Nofl enimvDeus alia
tris ait : i In capite librl scririlrifii est de roe. » fecitiiisl. bona; sedXamehjustb.judicio suopeccar^
Juxta hunc igitur sensum ariiilfpr fiune pfseceplum tibus proveiiire permittit adversa. Eaciti ergo ipse
rie plttfes libri fiant, Quidquid enim dixeris, si ad Deus res intra se cOntrarias, lucem et tenebras , id
eum referalur, qui in principio efat apud Deum est, diem et nocteni, pacem et malum, hoc est,
Deus Yerbum, unum volumen est, et innumerabiles ptium eibellum.PpfiqtiaJsigiiifieatiratuifl se ftiisse
libri, ufialex, ununi Evarigeliufii.'Quod*si diversa " peijulo suo, ^quandpitenebras captiviiatis. nialaque
discfepantia disputaveris, et cttriosifale; nimia buc sustinuit servittttis,;et rursum_misertum, quando re-
atque "illuc anifluiiu adduxefis, etiam in uno libro missiin jialriam^paceni.et gaudiuin receperunt. Qtio-
lnfllll libri sunt. Unde dictuniêst;: « Ex nlultilo- modo luci: coiitrariaetenebr* svait,, ita paci corttfa-
quip fiOn effugies peccaturri (Prov.£}___»Taliljusigi- rium estbellum. Ufideetconfundittir hseresisi quoe
turiibris nen est finis. Benurii enitii Pfiine et omriis malorum afbitratur Cpnditorem DCum : cuin hic
yeritas cerlo fine=concludjtur::jriialilia atque meri- malum flpn cpntriarium beno, sed pro afflictieiie ppr
dacluni sifie fiiie sunt, et quanlo pltis fequirunfur, nalur et: bellb,. Secufidum jillud qutid iii: Eyangelip
tanto major eofum series nascitrif. scriptum est::« Srifflcit.dieimalitia su&(Mgtth. Vi),•>"
J « Est honio laiiorariset festlijans et dbleris liripipsj sed crim hsec; ifa se habeant, videamus quid se-
« et tanto magis npn abundat. pst hpifip iriarcidris, quilur. ;,
« egeiis recuperatione, plus deficiens virtute, e.t « Dalid, ihquit, Deipermanet juslis, et profectus
« abundans jiaupertate : et octilus Doroini respexit « illius successus liabebit in seleniUiii. » Solis ergo
« illum in bonp^ et erexit illum.ab bririiilitate ipsius, jusfis, hoc est, fideiibus.iet.Deum fiirientibus donum
« et exaltavit caput ejuSj et mirati sunt in illo multi,, „ perpetuse lucis servatuf, et iij profectu yirtutum
« et honorayerunt Domirium. » Iste locus Chfistiana anibulanles multiplici mercede: In se.lernurn remu-
inagis exprimit tempora, in quibiis illi qui jiauper- . neranttir. - ' .;.... ;. _ ..
taterii voluntariam sectanttir, magisabtiridant omni- - « Est quiiocupletaturparce ageridp, et lisec pars
juis bonis, quamilli cui Ceffant iii acquirendis qtio- « mef cedisi illius in ep quod: dicit, Inyeni requiem
:lidie terrenis divitiis. Quod.et Psalmisfa in iino Ver- « mUii; et mine mandticajje de bpiiis.ijieis solus. Ei,
siculo bi-eviter cxpiessit, diceiis/i %pivites eguefunt •«iieseii quod ieropus praetereat,:;et;nibfs, appfppin-:;
et. esnrieriijil, iiiquircnics autem Dbriilnuiii'.ririudefi- « qiiel.,.et i*li!jqtiaibnmia.aJJis.; »:HiS:siiirilia.SaIva-
deiit oinni borio (Psal, xsxjii).-, J.TCiTanmi siqui- tof-iji Evaj)gelica;;paraboIa,;de;dh.itC:,i)aij;ayi
uem" divites, et"paupefes GlifiSti, riiagniftca -conti-a- ;agcf ul.eres.ffucius;protulit,_ct;dixii, rcp.tfans apud
rietate' dislinxit. Ait eriirii:.'« DiyiteS eguerufit ef se :'«: Desiruaifihofreamea ,.et iaeiam, ea.mjjora,
estitierrint. » Qttande egertt diyites? qriaflde fideiii et dicairi ariimse'riiese;::Aiilma;, cpinede et biJje et
lion haheflt rectam. Quafldo esuriufit? quando pastu :laetare,;habes inulta bOna posiia iri anuos pluiirijos
corporis Domiriici mininie saliaijtuf. Tales efgo di- (Luc. sii). » Gui talia .cogiiariti f espondit Dominus :
yites egent, eif saiuraii Veritre-,;spifitu seniper esu-".-- « Stulte, Iiac liocte ariiinaBi.Xuam.repelertla te,quse
'
JPATROL."GIX.; .;: ""'•' .... . ':.:' "'.." :: -r-' :m:
843 B. RABANfMAUBI ABCHIEP.MOGU,NT. OPERUM PARSI. - 344
auteni parasti,- eujus erunt ? t D.e quo et Ecclesiastes; A xvi). » Quodautem dicit: ie Malilia hprseeblivioucm
loquitufy dicerts;: «"Est Ianguor pessimus quemvidi i ; facit luxuriaemagnae : » malitiam ponit prp adversi-
sub sole, divitiascustpdiri in maluifi ppssidenlis eas,,. tate et tribulalioiie, qusesuJjilo veniens totuniluxum
et peribtiiit diviliaeilloQiu distentiofle pessiroa, hp-... praetefiti temporis-dissolvit, ut est iilud veibi gralia,
iiioque extraneus Vprahitilias:(Eccl,.y)..:t Secundum .; cumfebris valida, veTpaupertas grandis arripueriiit
siroplicero seiiSum divitem avaruni. descfibit, qui hominein, onme tempus quod in sanitate et deliciis
stultissima separcitate crueiando.aliis deyOrafldas ; aiitea consumebat, jn pbliviorieiri tradit, et sola
coiiservat divitias. Caeterumut altiuSeleVemur, dei :iniseria yel segfitudooccupatumilium tenet, necjaiu
pliilosophis riiihi yidetur et hsereticis dicere, .qui- - aliud eogilare perniittit; vel si aliquando ei in cru-
cpiigregaiit -divilias;dqgmatuiri;in imaluni suuro,'-riec; ciatu cbnstituto quiddaiii pristinse felicitatisiin me-
repCftores utilitatem pbssimt aliquarti coiisequi, iiec ;: moriam yenerit, nequaquamilji relfigeriuniprssstat,
sectatoriJjussuis frucirim reliriquerepefpeluunifsed sed ppenam accumulat.
ipsi et discipuri-eorum reyertuntur in lerrarii, - et , « Ante mortein non laudes hominem quemquam,
perdunt divitias; Suas.: Honio ariiem eecJesiaslictis, -...,.« quoniam in filns suis agnoscitur vir. ». Nirois
qui iii Scripturis; coelestibus.omnemlaboreni liabet, .absurdtim est militemadhtic inagone consistentem,
quidqiiid in sapipntia3 dqgmaiibus invenerit, iptuni B-qri.asi,jamyictofem laudare, quni incertum situtruin.
ad vvsuh)boni Operis .eoiiverlere satagit.. Undb eps- hostem yincat; aut.ab eo yincaiur ;i sed peraefo
lestem vitafai ifi.reriiuneratiofle fritura-possidebit::_ bello Jâm condigna painja cpnse.quitur triumphan-
liincet consequenXersequitur.. «'>-'. - tem, Ila et incertum est cum viderimus queirilibet
« Sta in lestameiitp tup, et in ille ccllpqriefe. et ... bene age.nlemet justeviVentem, utrumiri eb risque
«iii opefe niandatorum tuOfuiri veterasee. Neifiafl- '•-.-.ad iiriem perseverat an npri.Si autem Iri fecta fide
« seris iii operibus.peccatorum, fide;ariteni;in Dep,: -. et, Jjpnis pperibus perseyefaiyefit usque ad fiherii
« ei rnane in loeotuo : facile est efliriiifi oe.tiiisifDci yitae, ttinc jairi laude riignus et ai) oniiiibus- estrirse-
«-subito honestai%paupereM.BehridiClib;Deiiri:liiei'- dicandus, quoniam iri.filiis vir agiiqscituf, hbc est, Cx
« Cedemj'usli festiriat, et ifi hofiofeyelricipfocessus. bonis actibus hominis riieritum illius probatur. -
« illius fructificat. '.».Stat in testaifiehlo sttb',- et iri .. « Non omnem liqminem inducas in donium luairij
illo colloquitur, ,qui in prsecepto diyinitus sibi CPfli- :« multaeenin insidise-sunt dolosi..» Licet haec sen-
iiiendate fideliter martet; etiii ille-assidue medita- tentia trojpoiogice admoneat ne sinius incauti et
tur. In opere riiandatoruni Dei Veteraseii,;.quiifi ijnprovidi erga ignotosetaiierios, quia ssepesirinilaid
bonis operibus usque ad fiiiem jjerseyefafe ;studet,- .species fallit innpcenfes, fanien aiiipfe serisu socie-
et a peecatis orofiibus quaiitufii pbssibile est cavet; gtatem proliibet hajreticorum, rie eis cujri aliquid iri
qui enim fide sts^, et juste viYere-eerlat,benedictio : sermonibus suis aui.actibus veri etiibiiiassimulave- .
Dei in seterna Jjeatitridine illumremunerabit, etre- riiit, cito assensum praebeamus; sed j'uxta Aposto-
pleluni fruetu virtutum iii stiperna arce collocabit. lum , qui ait: «.Nqlile omni spirilui credere, sed
'< NC dictis : Quid-esf niilii ojJtis, et-quse efitiit ../ probate spiritus qui ex T>ePsunt (I Joan.:iy) : »oin-
« fiiihi ex hop hbfiai?neCdieas;: Sufflcieus mibi sum. iiia probemus, et sic quod bonuni est iteneamus. D'e
« Ct quid cx Jioc: pessimalibf? »:Afrogaiitiuni:Tisec ;. quo ipsa yeritas. disCipufosdocuit,dicensi:c Atteri- •;
VoxeSt. quid stttite eorifidunfiif potenliri lerreiia, et : dite auteni vohis.a falsis proplielis, quif Veniunt ad
in divitiiS cadticis alqrie vbluptatibus sseculi, qtiibus yqs irt veslinientis oviurii, intrinsecus aiiteiri sunt
flihilprbdeSl hseCfiducia, quiaiiistabiliset traflsiiiira ilupi rapaces : ex fruclibus eprtim cogiibseetis:eos
. (Mqtth. yu). » -
eoruni est substantia. Unde subjuhgitur. ...'._:. .,.'. .;;.,.:,..
« Sicut enini eructant prsecordia-fetantium, et si-_
,,.,;;' .;[[:;. ;.GAPU;T;;^;.-:;;-:-;-;.,-;.;;_:
In diebus bbriis, ndtiôbli^s^dhm^mldrMîV in « prit perdix iiiducitur in'eayeam,:e(! ut.:eaprea in
di:ebus"mglisridnoblivisci;b[qndrum..i:: « laqueum, sic et cof superborum- *-,Hauc .sitnilitu-
« Ifi dieboriOfiim fieimmeroorsis riialomni, etiu dineiri de aiiiiiiantibus sensu sagacioribus et visu
'« die malrifurii ne imniemor sis bofaorum,qubniam li perspicaeioribus ideo posuit, ut bstenderet, quod ;
« facile est coraiii Deo iu die obitus retribuere uni-- saepe illi, qui seprudentes aestiniant, per versutiam
c euique Securidum;yias suas. Malitia horse Oblivio- hffireticorum- capknrar.-Sicut enini: pletfus. vefller
«• rieiri facit Irixufise niagnse.:et ififiri'e hOinmis:dC- , male .digestuni cibuni fetide.eruclat,ita etiiserefieo-
« nridalip bpBrtiriiillitis. »; Semper debethemp esse i rum cqrda dolos,; qups intus n.ialitiose',cbristruunt,
srispectus et Sbliicitusde statti saluiis suse, et triripre foras fraudfllenlCrpi_qduCuni,quatefius qupscunque
Dei Cempriirietb tuffibrem inentis. ne in presperis pcssunt in caveam erroris sui et in laqueuiri nequi-
elevetur;. et speniiseficpfdise Dei-ariûsliam aiiimi tise praecipitent.
sui SubleVafe, rie in' tribulatione dcficiat: qtioniam i « Etsicut prospectcr videns easum prpximi sui.
facile est aptid Deuflibumilem-exaltare et sujierbum « Bona enim inmala cpnyertens insidialur, et iu
Iitiiiiiiiare: Iri fineenini lioiriinis turtc manifestabilur , « eleclispenetmaculairi. iPrespicitlisereticuscasuitt
qiiaii irierite-quisTiic vixeril, et eujus sit meriti : prpximi, et non eum adjuvat, quia felaiiitentio ejiis
quia «Filius licniinis venturus est ifi glbria Patris-sui>,.. est ad nocendum et ad subvertendum siuditorem
ettunc feddetunicuiquesecundum opera ejus (Matth. suum. Bonaenim testimonia sanctarum Scripturarum
8SS;:; ; ; .: : COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LTB. IH. 816.."
in ifiala "dogriiata seCriridum praVilateffi sehsus sui i4. sinistfa tua, quid faci.at dextera tua, rit sit eleemo-
cofiVeftenSjSeniperaddeeipienduriiparatus est. Unde isyna tua iii abscondito, et Paterttitis, qui videt iri
et saepe ifiillisj qui pef-bona bpefa.electi esse yide- absconditp, reddet tibi. » « Benefac, inquit, justp, et
barifrif.ingefitrriaculafii errorissui. invpflies retributionerii magnain, i>Benefacit justo>
: c Ari^scifiiiUa-ufiaaugetuf ignis. ei ab uno doloso qui ob justitise aniorem opem porrigit egeno, eujris
« arigefiir sahgttiS: lirimo Verb peccalbr sanguimin-' retributip est magna. quia. atithic vicissitudinem
c sidiatrir.. i. Sicut enini Vparva scintilla ingejis; fecipiet cliaritatem ivaterriam;,.atit ab ipsq Doriiino
incefidii exCitatrirflaitima,;ita etab riniushaeretici iii futtiro remurierabitur arce superna. « Beaii enini
malitiariirilfpfuiriperditioriis existit causa: _Peccafof"' qqi esiiriuiit et s.iliUntûstiliam, qrioniam ipsi satu-
sanguitil insidiatrif,icuiri haefeticus vitse rioniiiiiiiri fabuiitur (Mnttli.y). t[ i , _..__'.
moftein ingerefe molitur; Sanguls enim pro vltti i Nofl est ei bene, qui assidtiusestin malis, et
lioniinis hic iritelligituf. Sed qriid inde sapientia.; « eleeifiosynaui non danti: quoniam etAltissiirius
facere persuadeat, Videabius/ ; .: « odipjiabei peccatpies, et misertus estpreniteiiti-
« Atteride tibij iriquit, a peslifero; fahrieat eriim « bus: V Gray.issimunieriinen est etimpietati depu-
s mala :: ne fdffe iriducat stipCf te subsaririatibiieni tandurii; quod qnis post pecCati commissum iion
« inHpefpetutim.» Haefeticusi eirirn; cooperaiur dia- gi vultpoenilef!, ihec peccata eieemosynis rediinere;
ijoloy;qtii pef; doli machmatiories-quemcriijque Sub- sed addit peccata ipeccatis, et niala muliiplicat in
yerlerii, aeterfia; corifuSiririedigriiihi "esse ostendit. scelbribus plurimis; et desperansde semetipsb, nullo
Unde miagnepere curandum est, et omne studium modo sibi subveniet per poenitefitiselamentrim,Hinc
impendendrirti,;ne:sedttcaniurab hujUsmodi hOiriiiii- etpef prOphetamDoniihUsait: «Sriper tfibus scele-
bus, qupr.um doctrina; etbpera alienti sunt-a Cllristi ribusTyri, et Sriper quatuor non conyeriam eum
Eeelesia.Unde ,et alienigenaniin: sequentibus; ialem : (Amps. I). », v;_:
nominat, quiaomnino alieniSunt a genefatioriequse- « pamiseiicprdi, et ne suscipias peccaiorem, et
rentium Jiominum, ireqtiirentiuni faciem Dei Jacbb, . « impiis peecatoribus reddet yindictam,custodiens
efperfinentadillam gefieralionem, de quascfijitum i c eOsin die vindictae. » Qui indigenti eleeroosynam.
est ::$Generatio pravaet pervefsa, aqria bmriis tribriit, nec eum propter delietum aliquod commis^
sum spreverit, hene misericordiamijure cuslodit,
sanguisjustorum requiretur, qiii effusus est ab Ini-
tio mundi, a sanguine Abeljusti. uSqtiead saiiguitiem qttianaturaln.eleemOsynafumlafgitioneeoiisideraiidsi
Zacharise rilri Barachise, qui occisus est inter tem- est, npn jjerspiia, Unde dicit: « Da miseiicerdi, et.
plum et altafe (Mgtth. xxin)i » iniipcenies enim nensuscipias peccaterem. »iifimitibus autem et im..
interficiunt: etintemplb Dei, bbc est, lege; diviria 'Q miseficerdibus Deus reddet vindictam., reservans
mortefn moliuntuf ministris Chfisti. Ufide sequilur: illis Cpiidigrium pfsemium in die yindiciae;,;quem
t Admitteadle alietiigetitiitij et subvertet te iri Apestplus appeljayit diemifae: « Dies eniro irse est
..« lurbine, et abalienabit te a triispropriis. t Non est peccatefibus, qtip punientur (Rpm. i), ».Ideo ipsis
admittendus:;;hujusmodi IioStis ad communionem esl ira, quia serttiimt pojnam in die reyelatibiiis justi
•EccJesiaj, quia periculosa est ej'us sbcietas ; subyer- iudiciiDei. Revelabitur eniiti, id est, agnoscetur quod
tetefiim assensorem sutim in corifusipiieefrpris, et modo ftituruin negatur; quodenim nipdp quasi cc-
aiieniim eum esse fa;cita;Cliristi membris, criineum cultuiri reseryatur, tunc quasl manifestum ulci scetur.
participem efiecerit.su.seperversltatis. .; « Daberip, et rieii receperis peccaterem; benefae
« humili, et npn dedefis i.mpio. » Huic simile est
^V^ÂPUT..1^,: «iqupd in Tebia legitiif: «Panem tuum et vinum
Lguddt onera eleemosynm., ;«tuum super sepulturaro justi censtitue, et neli ex
(Cii>, xii.)«Si henefeceris, seitp cui fecefis, etef it « ee manducare neque bibere eum peccateribus
«' gratia iri benis tuis.;MriItabenefacjustp, et.invenies '« (Tob. iv). » Panem enim suum et vmum
praebet
« reifibritlerierii magnarii; et si riofl ab ipsb, cefle a
peccatpribus, qui iniquis subsidia, pro eo quod iniqui
« Domirib. » Hsec ergo Evarigeiica est dbctriria, et; D
sunt,impendil. Unde et nofliiulli hujus mundi divi-
cbricbrdai-sefifiOriibuS SalVatpris.^^Pfiriiuiri'eiiini hpr- tes, cuni fanie cfucienlur Ghristi jpauperes j, effusis
tatur ut simplici aflimo facias ble"Criibisyn'am, qriiaita largitatibris; nutriunt histrioiies, ;Qui verp etiam in-
SolinririiodomiSeficordise bpera ajrid Deumprobari- digenti peccatori panem suum_ non quiapeecatoi'.
iur, sf "siiripliciet munda Iiileritibrie exhibearitur: sedquiahomoest, tribuit, nimifumnonpeccatorem,
« Atteridite, inqriit, rie jristitiani Vesifam faciatis co- sedjusiumiiutrit, quia iii illo nnn
eulpam, sed natu-
Tarii hbiiimibtis, ut Videamirii ab eis (Mattli. yi). » ram diligit: Aliter autem si secundum
allegeriam
Idest; eaVeie hbc aniriip ienefe, ut ctim juste Viva- peccaterem et iiripium bic lisereticcs intelligis : lan-
iis, slVe-aliqriidborti bperis faciaiis, ibi bonrimve- diu nen est illis cemmunicandumi quandiu in errere
sffurii 'cpristituaitis,ritvos; Videariiiibiriiiies; lllisqrib perseverant. Unde et ipsa Vefitas in
Evangeiio ait:
placeatis , laudeiriqiie ab eis accipere quaefatis , et « Nolile.sanctum dare canibus, neque mittatis mar-
rib hoe Verbiiiercedis fruetti priveriiim'. Unde et garitas vestras ante porcos, ne forteconculcent eag
isubifitiif : « Alioqriin fnefcedeiiiinon habebitis apud pedibussuis, etconversidisrumpantvos
(Matih. vii).s
Patrem vestrrim, qui in coeiis esl (Ibid.). » Hiuc ite- Canes enim pro expugnatoriJmsverilatis, porcos pro.
yUm ait: « Teautem faciente eleemosynam, nesciat coiHemptorilius positos non incongrue .accipimus-
847 B. RABANI MAURIARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 848
Hiiic et Paulus ait:« Hsereticunihomiriempost unam A dalizatur, et ego non riror (II Cor. n)?» Et iteni:
et secundam inerepalioiiem devita, sciens qriia sub- c Facttis suni-inlirmis inllrmus, uf infirmoslucri-
versus cst qui e.risroodi est, et proprio judicio con- facerem (I Cor. ix). t Et alibi: « Gatidere, iuquit,
deiimatus (Tit. m).» Quod autein sequilur, adeum- cum gaudenlibus , Here cum flenlibus (Bont.xii).»
dem sensum refei.fi pbtest. - - ; Irtiiriicusveroitteo prbbatur, quia in bonis proximi
« Prohibe paries illi dari, rie in ipsis potentior te invideris cofltriStattir, et in adVersitate illiuS exsul-
« sit. » Nbii eriim panis verbi Dei niysterlis coelesli- taiis laetatur. Necprosperitas quippe amicum iiidicat,
bris pleriuS falibus tribueridus esf, fie forte in bla- nec adversitas inimicum celat. Quia et ille saepe
spheiniam erurtipant, et blaspheriient boriuiiinomen, prosperitatis nostrae reverentia tegituf, et isle"ex
; qtiod iiivocatum est super nos. Hinc Paulus ad Timor coiifideiitiaadversitatis aperitur, yir igiluf jtisius in
tlietim scrijisit, diceris : «Alexander ajrarius miilta llagellis positus dicat: Qui tollit ab amico suo inise-
riiala mihi osteridit: reddCt illi Domintis secunduni ricordiam, tiroorem Domini dereiiuquit :'quia niffii-
opera ejiis; quem et tu devitia: vaide enirii festitit ruin qui ex adversitale prOximuni;despicit, aperte
verbis neslris (II Thn. rv). » Hiricel Joannes 1 ait: eonvincilur, quia hunc in prosperis non aniavit; et
.«: Si quis venit ad vos, et IiariCdoctrinaiii non aiferl;, cunj omnipotens Deus ideo quosdam perculiat, ut et
nblite recipere erimin doinum, neC Aveei dixerilis. B percussos erudiat, et nonpercussis occasionem boni
Qui eriini dieit illi Ave, cbmmunicat operibris illius operis pfaebeat, quisquis jjercussum despicit, occa-
malignis (II Jogn.) t Qualis autem sit haeretica do- sionem a se virtutisi repellit; et tanlo se fiequius
ctrina bstendit seqttCnssententia,: contra auctorem erigit, qtianto liunc. nec pium ifi
" « Nani
duplicia mala invenies iri orimibus bonis salute prepria, nec justum in alieno vulnere agno-
« qtiaecutiquefeceris illi.: quoniamet Altissinius edio scit.
« habef peccatores, et impiis reddet Aindictain.:» « Non credas inimiCOiub in selernum : Sicut eniffi:
Dttplex: est eiiirii oninis lisereticefum declrina,: id « ajramentum serugirtat nequitia illitts; el si hunii- •
est, dubiaet: dolosa, qtiia illi inexpositiOnebonarum t liatus vadat cufvus, adjiee animuni tuuniei cu-
seritentiarurtidiviiise legis expehdunt, et ideo niala t stodi te ab illb. Non statuas illum penes te, nec
ctiwi aijquaiido vera iriviti pfoferunt, aliquando vefo < sedeat ad dexteram tuaro, ne forle conversus stet
falsa vefis.sporite interriiisceiit, et ita corruffipunt « iu loco tuo, ne forte conversus in loctim iuum, in-
atque confuiiduiit omnia, ul nihil apud eos pene sin- « quirat calhedfam tuam, et.in novissimo agnoseas
ceruiu sit. .Unde et "macula leprae illorum varium t verba mea, et in sermonibus meis slimuieris.»
colorein liabens Domini iiianu indiget cutari. Duplicia Pfsesens ergo capitulum lieei juxta historiam <Ie
p
eiiiro.mala semjier essb invenies in offinibusiis, quia falsis amicis, hoc est, dolosisinimicis pOssit irilelligi.
vir duplex animo secundum Jacobi sententiani inqui nequaquam -nrmi sunt in fide et dileclipne, quir
cbnslans "est in oniriibus viis suis (Ideob.i). Ubi bus utique neu debet facile credi, sed magis a talihtis
aulem zelus et conleutio , ibi inconstaritia et orime convenit caveri; lainen altiori sensu denotat haere-;
bpuspravuffi; Et aUbi Seriptiifa dicit::« VffipeCca- tiCos, qtibs et sripeflus vittiperavit. Illi eiiitii yeri
iorlierfariiingredienti duabusviis (Eccl. n). » Dua- iuimici sunt, quoruni doctrina plena cst rubigine
lius quippeviis peCcalor lerfaiii irigreditur, qqando erroriS et riequitiae. « Sermo eniiiJ iilorum ut cancer
liaeretietisin quibusdain vera pfoiiuntians, in quibus- serpit, » et ideo non debet. eis credi in selernum,
dam vefo falsa" et oimiino detestanda praedicaiis, eliam si se huroiliantes flngaiit esse fideles etcatho-
.lefram"-Ecclesiae maculare festinal; ideoqueilli vse licos: quiJms in nulla parte debemus consenlife,
pefpetuurtiremancbil, quoriiani et Altissimus odio nec potestaleroin nobis tribuere, quam significat
liabct peccatores, et impiis reddet Vhidictam, qriando dexlefa, ne forle.iios a .loco uostro, hoc esl, a statu
iliiiritiij sujiplicium aeterrium, iusti autem iu Vilam rectae fidei. amoyeant. Inquirunt enim cathedram
aelernain.•'•' • nostram, hoc est doctri.nam sua malilia "studefit
• •. .CAPUTm i:- ;;
j> suJjyertere. Quibus quicunque consentit, seterno do-
Deairiicis bonis et:malisjfatsiset veris. lore in geiieirija ignis cruciabitur. Isti etiam difficile
<".'
i Non agnoScelurin bbnis aifiicus, et noii aJiscon- corriguntur, Unde et subjungitur: ; ;
«-delttf in; liitilis iriimicus1; agriitus esf Iri bOnis viri _:'« Quis miserebitur jiicantatori a
serpente peiv
«iriimScus illius,itilristitiaet malitia illius aroieiis. J .< cussp, ct. oranilros
fjiii appropi.int ]>estiis?.,Efsic
Jlulio pivfaijus aiqiio faciliiis 'iii advc!''siia(e 'amicu.s <, qtii 'oomilaUiveuiri Vii-b.iniquo,'-et .obvoliitus csi
ct: ininiicus 'ijiiaiiVin prosjieritale probantur , ijuia .«.m.pcccaiis-cjus. i. lucaulaipr eiiim .spiritalis lite-
jriiiitiiunici-nicns;!':'jiuii''pcrniiiiicljiintiiii'die liecessi- ri.liciis esf, .quia doeloris (jfficium,gcril. el aniina-
laiib.-Qui eiiim vefciiljctijiis ajiiicus est,.in tfibula- rimi-medicuiii-se-esse credit: sctl-Iiic thim a. sci-
tioaecjus condolet el compatituf ei: qtii autem falso pente antiquo percrissus est, et veiienum malito
aiuieus est, siniulat quidetri se aniicitiam veram ha- ejus semel hausit, difficilecurabitur. Unde et Salva-
bete, cum prOsperiias arridet; iridicat auterti se tor in Evangelio. docens discipulos suos ail: « Yos
falsiim aifiicum esse, cum tribulationi non condolel. cstis sal lerrse ; qupd si sal evanuerit, in quo salie-
Anveramaiflicitiam Paulus ifl.ou habttit? qui ait: • tur? Ad niiiilum valet ultra, nisi iil mittatur foras,
'.«"Quis iiifiiiiiatur, et ego non iiifirnior? fjuis scau- el couculcciur ab Iioniinirius
(Mqii.y). > Sicut ergo
849 GOMMENT.IN ECCLESlASTieUM.-^ LIB. IIL 8S0
,sal infatualum ,cumad condiendoscibos carnesque A.iracnndos pertinere posslt; tameri speeialiter de-
siccandas valeie desiefit, iiullo jam qsui aplum erit. notat haJreticOsomni nequitia plenissimos. Genera-
•Neque enim, ut alius testaturevangelistaîn lerram iitef; auteffi dicendum estqiiia sicut perfecli vifi
utile est, cujus injectu germihare jirohibetur (Luc. perversos iproximos npn - debent fugere,; quia Illos
xiv). Neque In sterquilinium agriculturae profutu- stepe ad rectitudirieni irahmit, et ipsi ad perversita-
rum, qupd vivacrous licet glebis immistum non fe- tem nunquanr trahuntur, ita; iriilrmi quique socie-
tare semina frugum, sed exstiiiguere naturaliter solet. latem debent declinare pravorum. ne mala quseffe-
Sic oninis "W Post agnilioneni veritatis retro redie- •quenter aspiciunt*et corrigere non valent, etiam
delectentiroitari.. ' :.'._.'.::-:.'-.
rit, neque ipse fructum boni operis ferre, neque '._
alios excolere valet, sed foras mittendus, hoe est, ''« Poiidiisisuper se tpllit, qui libnestipri se ccm-
ab Ecxlesise unitate secemeiidus est. Quienim ap- « municat; et diticri te ne secius ftieris. Quid Cem-
propinquat bestiis, hoc est, malignis spiritibus, sive « miinicabit caccabus ad ollam? Quando eninvse
haereticis, et qui coniitaturcum yiro iniquo, a quo «;colliserint confringentur.- Dives injuste egit et fre-
Psalmista se deprecatur liberari (Psgl, xvii) -et mti- « met; panper autem tesus iacebit; Si largitus fue-
lignitate ejus implicatur, vix inde eruitur. Et ideo « ris,.assrimet te; et si npn habueris, derelinquet
iieeesse est omnino a societate lalium declinari.. B c te.Si habes,; corivivetXecumet eVacualiit te : et
« Una hofa tecum.permanebit; si autera declina- « ipse non dolebit super te. Si necessarius illi fue-
« yeris, non supportabit. » Hoc est, adhoramse «,.-ris. supplanlabit te, el stibridens spem dabit libi,
veracem et fidelem simulat: sed declinando a semita « narrans. tibi; boria, diCit: Quid Optisesilibi? Et
justitiae sieuiri obaudieris, malitiarii ejus sufferre « confufldetXCjn cibisiiSuis, dohec te exiilaiiiat bis
non valebis., «-etter; et in noyissimoideridebit ie, postea Videns
« Quia inialjiis suis indulcat inimicus, et in eorde « dererinquet te, et caput suum movebit ad te. >
« suo insidialur, ut subVerlafte in foveam. In octilis Hsec:similiter juxta niortalitatem nos instruimt, ut
.« suis lacrymalur iniifiicus, et si invenerit tempus,- semper Iiumiliasectemur, et quae superba sunt pe-
« nori saliabitur sanguine. Si incurrerint tibi mala, nitusfiigiamus..Unde Jacobus apostoltis ait:; « Fra-
« invefiieseum illiCpriofem, et quasi adjuyans suffo- tres mei, nolitein personarum acceplatione habere
t diet plantas tiias. Capnt surim movebit et plaudit lidein lipmini npstri Jesu Cliristi glerise. Etehirif si
< manu, et mulla susiirrans coromulabit vulfum introierit in conventum vestrunfvir aureum anuu-.
« sutim. t In omnibus ergo his senteniiis bene per- lum hahens et in veste eandida, introierit autem ef
versorum ficlionem inSifluat, qui vana loquuntur ad pauper in sordidtfhabilit, et intendatis in euni qui
proximurii suttm. Labia dolosa in corde, ei loquun- G indulus est veste praeclara, et dixerilis : Tu sede hic
lur mala, qui insidianiur ut rapiant pauperem,in- bene: pauperi arilemdicatis : Tu staillic, aut sede
sidianlur in occultis ut interficiant innocentem. Qui snb scabello pedumiiieoriim : nonne j"udicatis apud
dum aliquem deceperint, caput niovent, jilaudunt vosmetipsos, et facti estis judices cogitationum ini-
manu et exsullanles dicqnt: Euge, euge, absorbuinius quarum? Et crctera (Jdcob.u), Hin.c etPetrusdiCit:
eum. Lsetantur cum male fecerint,. et exsuliant in « Qmnes autem inviceffiIiumilitatem irisinuale, quiri
rebus_pessimis (Prov.u). Sed si recordati fuissent Deus superbis resistit, bumilibus aulem dat gratiani
quid deeis Sapientia in Proyerbiis diceret, forsitan (I Pet. y). » Mystice autem docet, tit divitem Ju-
pcetiitentiam egissent. De quibusita scriptum est:; dseum qui;inlitteralegis gloriatur, ethserelicum qui
« Homo apostata, virinulilis graditurqreperverso;; superba intentiohe spernit sensuffi calholiCum, eli-
annuit oeulis, terit pede, digitploquilur, pravo corde gpns eaquse ipse yana argumentalioiie:coiistruit
roachinalur; malum, etin omni teiupore jurgia ser omfiino devitemus, quia curti illi eyangelicam liumi-
- minat (Prov. n) : t. liuic extemplo veniet perditio litatem despiciunt, suam pervefsitatem omnibus
sua, et.stibito conteretur, nec liabebit. ultra medi- pernicioSam esse ostendttlil. Iidem qiibque exina-.
•". " -.
cinam.v riiunt nos bis et fer, cum duofurii testariieritOrum
CAPUT "vin. ,: : sinceritatenj corrumpunt, et rectiludinem fldei san-
De socielgte divilum, aquibus cavendumsit hortalur cta; Trinitalis-ubieunque possunt auferre non desi-
et monel. . slunl. Iri novissimb quoqueerrore suo deceptos de-
.. (CAP.-XIII).« Qui tetigerit picem , inquinabitur rident, quia aeterna eoiifusione illos dignos esse:
« ab illa; et qui coramuiiieaverit superbo, induet ostendent, qiiandp cum diabclb et angelis ejus iu-
« superbiam. » Per smiilitudinem picis ostendit no- poena gehenrtseperpetualiter gement. Preinde dicit:
civam esse communionemsuperbieritis,qui nigredine • i Attende ne seduCtus ifl, stultitia Iiumilieris.' »
pollutus;vItioruro maculare non cesset nitorem hu- Hoc est erronea doctrina depravatus, ne confunda-
milium. Unde. scriptum est: « Amicus stultoram, : ris. ' ' '' '-:'_ ,-' -
efHcietur.eis.similis;(ProT)ixm). » Etilem :. « Noli, « Noli esse hurailis in sapientia tua, ne humijiatus
iiiquit, esseaniicus homini iracundo, neque ambules , « in stultitiam seducaris.. t Nonhumilitatis virtutem
euni viro furioso, rie forte discas semitas ejus, et i hahere dissuadet. :quse.'in oninibus laudabilis est;
sumas scandalum aninise iu_e (Prov. xxn). «Haec sed auetoritaXemfirmam conlra expugnalores yeri-
geutentia generaliter licet ad omnes furiosos atque tatistenere docet, quis.nullomodo JiisestcedenUuin,
8M B. RABANIMAURIARGHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 8S2
eed fprliter resistendum. Unde Paulus seribens ad. _4 festat, versulia illius se deceptumposlmodumdolebit.
•
Galalas, Iiujuscemodi liominibus glorialur fof titer se Cndeet subjungitnr:;
restifissp, neque ad hprani cessisse (Galat. ii). Et :. « Cave tibi etatlendediJigenter audilui tuo, quo-
adCorjntJiios : -«'lu camie, inquil, ambulantes.i non e niamcum subversipne tua ambulas; audiensverba
secuudum cafnetii roilitafites. iNaiji arrria militiae 4 illa quasiiii semiiis, yide et vigilabis onriii yjta
: nostrse nori;carnalia surii, sed potentia Beo ;ad der "':;i.uaii Nihil lutunjj nihil iirmum apud niundi ,ama- -
"
.struetipnbm mrinitionum, cbnsilia destruerites,' ;;et tof em, quia cum mutabilibus rebus inhiariter incuni-
pninefl] altitudinefii extpllentem se advefsiis SCien^- •Mt, simul cuni illis incessariter perniutalur. Ut alibi
tiara Dei, et in captivilatem redigefiles omnemiri- seripturti est : « Sttiltus ut luna mulatur (EccL-
lellectum in pbsequium Cliristi, et iii promptu ha- Sxvn). » Potes et hsereticps etfalsps Cliristianpsvin
bentesul.ciscipmnem inpbedientiam (Tit.i). t Hinc hujusnipdi pptenlibus spiritaliler intelligere, quibus
idemapostplus discipulo suo praecepitquomodoquos- nunquarii plenam fidem adhibere debes, quia incon-
dain redargueret, diceris ; «Increpa illos dure, ut slantes suniin oinnibtis viissuis; eisi te ahillisiion
sani sint.infide nOnintendeiites Judaicis fabulis, et observabis, qriandp cpflsuropseris carnem et ccrjms,
niandalis hominttm ayersantium se a veritate. Omnia sine fine poenitebis. ' ;> .';_'•'
inunda , mundis : coinquinalis autem et infldejibus B « DiligC Deum, etirtyoGa eurti in salqte lua. t
iiiiiilmundum, sedinquinataesrint eorufri ei njBiis ;Cseteris feprobatis quse riiutabilia et Caduea sunt.
et coriscientia. Confitentur se nosse Deum, factisau- boc solunr quod stabile ei roansururo est, coifimen-
tem negant, cumsint abominati et itiCfedibiles, et dat; hocesf, ut Deum dSIigas.et mandata ejits ob-
adomiie oprisbohum reprobi (TU. i). » Binc etJu- serves, etauxiiium ejus qtietidie implores : quoniani
das apostplus ait: «:Iri novissinio tempore venient « bonus csl Dominus speranfibus in se, aninlse quae-
illusores, seeundum desideria sua ambulahtes inim- rerili iilum. Prope est oinnibus timentibus eum.in
pietatlbus, Hi suiit qui segregant semelipsos, afli- veritate. Voluntalem timenlium se faciel, et oratip-
males, spirilumnpn habentes. ¥PS autem,- charis- nes eoruffl exaudiet, et salvbs faciet eos (Thren.
simi, suiJeraBdifleantesyosmelipscs sanctissimseve- III).- » ; ,. .' ;' ' -
strajfidei, iu Spiritu sanctc orarttes, ipsos Vosin «' Gnineanimal diligit similesibi; sic et omnis homo
dileclione Dei servate; el hoS qtiidem redarguite « jirbximum sibi. Omnis caro ad sinjilem sihicoii-
judicatosXJarfa; xvm). »••' -i « j'ungitui'j et omnis honio Siffiili Bibi sociabilur. *
-: »,' ,M ea qusesuperius posuit haec feferenda suut, hoc
« Advocatus a potentiore discede : ex hoc enim esl, ut divilum etpotentiumistius mundi, qui super-
t iiia,gisteadvoc^bitvNe.improbussis, neimpingaris; G ( biunlin abundantia diviliarum suaruni, declines SOr
t etne lpnge absis, ne eas in oblivipiieni. Ne i-eii- cietatem, et cum eo amiCilia eonjungaris qui libi
e neasexajqup Ipqui cum illp,el ne credas muitis studio eireligiOnepar etcbnsors est; Nam, ut sau-
c verbis ilJIus; ex mti.liaenini lpqUela lenlabitte, cti Patres tradiderunt, eummulla sintgenefa amieir
t et subridens interrqgabit te de absconditis tuis. liarum, quse carnales et minus infelligentes sesti-.
« Immitis animus illius, et cbnservabit verba tua : nianl ad veram pertinere dilecfioneiii, sOlttmraOdo
« el non parcet de maliija et de vinculis. » Tempe- lioc unum gCrtusest-irisblubile Charitatis, quod riec
rantef nps :agere eum- pelestatibus istius mrifidi cbmroendatibnis graiia, nec officii Vel muiierum
sapientiadqcet, nq fpfte, si incaufe cnroillis ambur magnittido:contractusvecuj'tisquaift falio, veliialurae
'fimus, pffefidamus. Inspleniia enim-ipsbrum et HlH-:\ riecessitas j'urigit, sedsblasiiriiliiridoiirtuturii; lisee
perbia.fr,equenter deridetiiinPceiitiumsimiJlicitatehi,: €st qtiae nullisrinquamCasibtis scindilurj qtiam lion
et despecfoseos Iiabet; quos a negotiis mundi se solum dissOeiafe vel delere locbfuifi vel' tertiporuiii
abstinere yidet; sed qupnianj prdp lalisCst mpflalis iritervalla iion praivaient, sed ne mors quidein ipsa
vitse, uf alii excellant divitiis el potentia, alii depri-,; divellit. Haec est vera et' iridlsfupta dilectio , quae
liiantur inppja etegesiale, ita sane se cenfprmet . gemina amicorum perfeetione ac virtute concrescit,
sefvus Christi cum pptesf,atil)usmuiidi, u't eis debi- D ] Cttjus semel initum foedus nulla adversitas mutare
luurhenpfein secundum ScfipturarUmlradilionem pplesi, nec desiderioruifi varietas violare. Gsetera
coiiferat, ettamen timoreni Domini tic mandatorum yero interrumpit freqtienter ac dividit loeorum di-
ejus custpdiam fiullo modo derelinquat. Quodet; sCfeliO,et oblivio temporalis, et; verbi VCIcausse
Petrus iri Bpistpla sua qps agere hortatttr,. dieens:, ; riegotiOruniquecoiitractus; Ut enim ex diverSis vel
« Sicut seryi Bej pmngs Iioilorate,,fraternitatem di-: luerii vel libidinis, vel Consanguirtilalis ac-necessi-
ligite; Deum timete. regem honofificale (I Bet.n).» tudirtuni variarum sOCieitaiibrisacquiri: solent, ita
Vulteriimnos liberos esse aservitio culparuro, ut intrirCedertte qualibel diyprtii pccasione solvunttir.
servi Creatbris nostri boni et lideles permanere pos^- Igittir quam inconveriieftssit eorum societas, qtios
simus; et nionef ut eongfuum cririctis imperidamus insequalitas aiiimorum et disparitas morum oninirio
lionoreni, ac juxta imperium Domini, « Gaesari quae disjtingit, subsequenli ratiorte per exempla compro
Csesaris sunt, et Deo quaeDei sunt reddamus (Luc/ bat, dicens:
-ax). » Quiautem incaute et ineonsiderate cum tali- « Si conimurticabit luptis agfio aliquando, siepec-
bus coiiversatur, et eis-plus aequbseriietipsum marii- « cator jiislo. Qusecomriiunicafiosancto honiini ad
855 COMMENT. IK ECCLESIASTICUM. — LIB III. , 85i
« canem ? Aut quaepars bona divili ad paujjerem? A Quanquam enim nuilus meroiiieril sapicnfis" paupe-
c Yciiatio leonis, onager in ercmo : sic pascua sunt ris illius, cum loeta sint eninia, sed universi dhitias
c dhitum pauperes. El sicut abominatio est supcrbo etpotenliam admireiitui, cgo tamen secuiidum pa-
i Iiumilitas, sic et exsceratio diviti pauper. i>Sicut trum traditioncs magis honoro conlemplam sapien-
enim rapacitas Jupi cum agni innocentia non eome- .liam et \erba quae nullus audire dignatur.
nit, sic a\ari rabies cum simplicis modestia nullo c Bona est substantia, cui nen est peeeatum in
modo coucordat. Quaa csl cnim communicatio san- « censcientia : cl nequissima paupertas in ore irn-
cto homini ad immundum pollulumque sordibus pcc- « pii. » Bona esl enim et utilis subslanlia, quacper
catorum? Quia « sicut canis revertitur ad vomitmn jiistitiam acquiritur, ct non per fraudcm vel avari-
•suuro, ita.qui iterat slultitiam suam. t Ilaque nulla tiani congregatur, quia liujusmodi possessoris COH-
parifas esl superbi diyitis cum liumilitatc paupeiis .scienliam doli \elinalilisc peecatum non conculit.
CJiristi. Ille enim ad depreliendendum semper para- Conturhat autem dorouni suam qui scclatur ayari-
\us est: iste ab omnibus saeculi illecebris se absti- liam, quoiiiain abominatio apud Deuro est. Pon-
jiet. Ille proximum per elalionem menlis despicit: dus et pondus, et statera dolosa non cst bona. Hsec
isle adversarium suum per lnimilitatem patientiae autein juxta hisloriam. Sectiudum allegoriam autem
suslinel. Sed ille imitator dialioli faclus de sublimi B bona esl substantia sanctaruin Scripiurarura, quam
in tartarum decidit : istc vero vesligia Christi secu- fidclis vir mcdilanJo cl bene operando coacervat in
tus, de-terrenis adccelestia icgna eonscendit. , mcnlis susesinum, quodcliam non compimgit erro-
« Dives commotus confirmalui' ab amicis : humi- ris delictum : quia non desernil verilatis sfaluni. E
« Iis autem cum cecidcril expellitur et a notis. contfario vero hseretieoium doctrina innps semper
« Diuti decepto multi recuperatores : locutus cst veritatis ncquissima csl, quia opulentia charitatis
« superbe, el justificaveruiit illum. Humilis deceplus in ea iioii est, et ideo dicit ncquissimam pauperla-
c est, insupcr et arguilur : loculus csl sensate, et lcm esse in ore impii, quia \efbis malignis praepa-
« non est datus ei Jocus. Dives loculus est, el omnes ral sibi cgestatem sempiternara.
« tacuerunl, et verbum illius usque ad nubes pro- « Cor hominis iinmutat faciem illius sivc in bona,
« ducent. Pauper locufus est, et dicunl : Quis cst « sivc in mala. » Sarpe per indicium vulfus et verbo-
5 hic? et si eflenderit, sub\ ertuiil illuni. t Adhuc rum qualitatem deprelienditur niotus mcnlis, sive
ergo eumdem tenoremservalquem supeiiusdc dhite ad bonum, sive ad malura. Juxla illud quod in Pro-
et paupere coeperal, quia multi sunt qui per adula- verbiis lcgilur : « Cor gaudcns exhilarat faciem, in
tionem divitum verba et facla exallanl, el pauci qui mcerore animi dejicitur spirilus (Prov. xv). > Et
humilium doclriiiam el yirlulcin rite inlelligunl. Ar- ^1 Domiuus in Evangelio : « Bonus, iuquil, homo de
roganles enim semper inveniunl suos prsedicalores, bono thesauro cordis sui profert Jipnum, et malus
el humiles e conlrario reperiunt sui eoiiiemplores Iiomo dc malo thesauro proferl malum. Ex abun-
atque reprehensores. Juxla illud quod in Proverbiis dantia enim cordis os loquitur (Matih. xn).»
scriplmn est: Dhitise addunt amicos plurimos, a « Ycstigiuin cordis boni et faciem bonain diificile
paupere autem et hi, quos habuit, sepa>anlur (Prov. t invenies et cum labore. » Quia multi simultate
xix). Et-ilem : c Mulli, inquit, coluut pcrsonam .vivunt et licte loquuntur, ideo dicit difficilehunc in-
potenlis, et amici sunt dona tribuenfis : fratres lio- veniri in quo cor ct facies, hoc est cogitalio et ope-
minis pauperis oderunl eum, insuper et amici pro- ratio alque doclrina in bono concordenf. Ubicunque
cttl recesserunt ab eo (Ibid.). »Quod cliaro iiijustuni autem hoe inveneris, da gloriam Deo, quia ipsius
judicium Ecclesiasles videus inlcr honiines, repre- est donum, a quo etiani c omiie datum optirouro, et
Jiendit, dicens : c Hanc quoque vidi sub sole sapien- oranedonum csl perfectum (Jacob. 1). » Hseretici au-
liaiii et probavi maximam : Civitas parva et pauci tem omnes atque schisuialici exlranei sunt ab hoc
in ea viri. Venit contra eam rex magnus, et vallavit munere, quia procul suut a recta fide et bona ope-
cam, exstruxitque munitiones per gyrum, et perfecta n ratione : « Omnia enim inmida niundis : coinquina-
est ebsidio. Inventusque est vir pauper et sapiens, lis autem el infidelibus nihil niundum, quoniam
et liberavit urbem per sapientiam suam, el nullus pollula est eorum mens et conscientia. t
deinceps recordatus est liominis illius paupcris. Et CAPUT IX.
dicebam ego meliorem esse sapieiitiam forliludine : Laudat virum qui non lapsvs sit in ore suo, hoc esl
quomodo ergo sapientia pauperis conlempta est, et qui non emiltil verbum quo capialur.
verba ejus non sunt audita, » aliis omnia incerta di- (CA.P.xiv.) e Beatus vir qui non esl lapsus verbo
centibus, et justum ab injuslo amplius nihil habere. c ex ore sup, el nen est slimulalus in tristilia deli-
Egc sapientiam Dei maxime cliam in hec ccmprp- « cti.» Beatum dicil eum esse qui verborum suorum
bayi, qupd ccntra oinnium suspicicnem vir pauper caulelam habel, ne forte ea loquatur de quilms post-
el sapiens tanto malo liberat chitatem; el ingralam modum poeuileat: quia qui cuslodit os suum et lin-
boininum miror oblivionem, qui postquani fuerint gumii suain, custodit ab angustiis aiiiraam suam.
HJierati, nemo meminit sapientis illius pauperis, Huic quippe sententiae concordanl verba Jacebi, ui-
nemo refert gratias pro salute; scd einnes Iienpranl cenlis : « Si quis in verbo non offendit, hic perfectus
divites, qui in pericule nilril subvenire potuerunf. cst vir (Jacob. m). t Scd quaeritur quomodo dicit
8SS B. RABANIMURÂRGHIEP; MOGiUNT.OPERUM PARS I. «5G ':
perfectum esse yirum, qui in verbo non olfeiidit; cum A « "ViroCupido et lenaci sine ralione est substari-
preemltteretidem apostbluS diceiis :«; lii-multis ofien- « tia, et horoirti lividpad-quidauruin? Qui aceryat
dinlris omnes (Jacob.in). t EtSaloroofiait:«Noniest c ex artime suo iiij'uste aliis congregat,'_ et in boiiis
homo justus iri tefra qui faciat borium et non peCcet « illius alius luxtiriabitur. » Avafitisepestemnequis-
(Eccl. vn)."t EtPsalmista: « Ego, inquit, dixi iriex- simam describil, quse excruciat riientem possessoiis
cessu mentis meae,Omnis homo mendax (Ps. xxx).» sui, neceum permittil laboris sui coiisequi fructuro,
Et Joannes evangelista :« Si dixerimus , ait, quia sed ipse in egeslate vitam siiam agens, omnia quse
peccalum non habemus, ipsi nos seducimus, et vc- per fas nefasquc cengregayit, aliis eensumenda rc-
ritas in nobis non est (I Joan.i).» Ad quod respon- linquil. De quo in Ecclesiaste seriptum est: c Si
deri potest quia divcrsse oliensionum sunt spccies. quis vixerii multos annos, etpluresdies ajfatis Jia-
Aliter namque elecfi, aliter offenduni reprobi, Salo- buerit, et anima illius non utatur bonis substantise
mone teslanle, qui ait: « Septies enim cadit juslus, suse, sepulturaque careat, de hocego pronuntio quod
cl resurgit: impii aulem corruent in malum (Prov. melior sit illo abortivus. Frustra enini venit el per-
xxiv). » Etsi enim j'ustus per fragilitatcm carnis, vel git ad tenebras, et oblivione delebitur nomen ejus
ignoraniiam forte olfenderit, jiislus taroeii esse non (Eccles. vi). » Nempe divitem avaruin demonstrat,
desistil, quia ut quotidiana esl hujusmodi el inevi- B qui cum slultissima se parcitate crucians, aliisde-
tabilis ofiensio, ita csl ct quolidiana orationum ac voranda conservet hona, ejusquc aiiima cupiditate
boiiorum operum medela, quse olTendentemjusfum, el avaritia contabescat, multo delerioris condiiioiiis
sie in lerram proruat, et nuplialcm charitatis ac fidci sit abortivo illo, qui statim ul natus est inleriit.
veslem pulvere viliorum sordidet, ocius erigit. « Si Ille enim nec mala nec bona vidit. Iste vcro crsn
quis crgo in verbo non oiTendit, hic perfcctus est bona possederit, seroper tristis et cogitafione ex-
vir.» Illo videlicet verbo, cujus offensionem Jiumana cruciatus esl, et lanien ambo sequali fine ra-
polest vilare fragililas, ul est verbum doli, detraclio- pieulur.
nis, iiialedictionis, superbiae, jactantiae, excusationis « Qui sibi nequam est, cui alii boriuSerit? etnon
in peccatis, asmulalioiiis, disSerisionis.hseresis, mcn- « jucundabitur iri bonis suis. Quisibiinvidetriiihilest
daCii, perjurii, sed etotiosse fiec-riofl etiam super- « illo fiequius. Et hsee redditio est malilise illius;
fluse loeutioiiis, in his quae necessarial viderittir : iri « et si beuefecerit, ignoranter et rton yalens facit,
quo nimirum verbo quisque se sine bffenslone custo « et in noviSsimo marilsfestatmalitiamsuam.»iLIcet
dit, hic perfectus est vir. . hsec seeiindum historiam, voluntateni; ef vitam avafI
« Felix qui rion habuit animi sui tristitiam, et et invidi describant, qui frustfa laborani; qiioniatii
« rion excedit aspe sua;'» Felix estquiinpr&sentis G iaborem suum inaniter consuffiuiit, nec de boiiis:Sriis
vllae adversitalibus nori cbntristatur, : sed agoneih uiiqtiam Isetitiam habebufit, tamen allegorico sensti
suum DOminri;commendat, speransabipsoin futura designant philosophos el haefeticos, qui sifle Christi
vita mercedem laboris sui. Itcm fclix est qui cavet fide congregant divilias dogmatumin malum suum,
se a peccatis. Unde merito contrislalur, quisquis se a quibus ipsi liullam ulilitatem possuut coiiscqui,
his irojilicayit, et bonis operibus insislil, pro quSms nec sectaloribus suis fruclum relinqucre pcrpe-
sperare debet praemia seternsevitse. Omnis enim quc tuum; imo poenam itidem inveiitores malorum si-
Dei mandata custodit, et fidem, spem et charitatem mul et sequaces eoruin merentur seternani, et per-
scrvare in prsesenti vita contendit, si usque ad finem dunt divitias suas quas sibi perpetualiter proficcre
pcrseveraverit selcrnam in coelis bealitudinem cum sperabant.
Chfislo possidebit. Dicit enim Joannes aposlolus: « Ncquam est oculus lividi, et avertens facicm,
'« Charisshiii, si cor nostrum non rcprchenderit nos, s el despicicns animam suam. » Quia superius di-
fiduciam habemus ad Dcum, ct quodcunquc petieri- xcrat nihil esse iniquius illo qui sibi invidet, hoc
nius, accipiemns ab eo : quoniam matidata ejus cu- est legitime bono non ulitur concesso, eo quud prn-
stodimus, cl ea quse sunt plaeita coram eo facinius pter avariliam et parcitatcm negligit benum liabere
(1 Joan. iii).» Cor noslrum nou reprehendit nos, si largitafisel miscricordise, Jiunc quoque idemrepelit,
a malis aclibus abslinemus, et bona- opera agimus dicens : oeulum lividi csse nequam, lioc est men-
non pro terrcna laude, sed pro CGelesligloria. Et tem malignam. Unde et averlit faciem suam, ne
juxta illud Dominicum prsecepturo, diffiittimus debi- indigeriti misericordianr" tribuat:; nec suse afli-
toribus nostris, siCut et riobiS debita nbstra ab eo mse coiisulit, seininans terreria ut ffietat ebelesfia.
difliitti voluirius. Tttric fiduciarti Iiabemus; quod ea Cortgregat enim. divilias irt malum surim. The^
quse a Deo petiefiriius, accipiemus, qflia;ejus volun- saurizat. et ignorat cui congregat ea-, et ani-
tati obtemperare in oiririibus parati suiriusi Magna nia; ej'us non implebitur bonis. Unde e*, subj'uu-.
Iisec et desiderabilis fidelibus data proniissiO; Si quis gitur:. ;.
Tefo tam vecofs et absufdus :est,:ut pfomissis non ' t Insatiabilis oculuseupidiiin parte iniquitatis :
delectetur cbjlestibris, saltem peftiiriescat Iipc, quod « iion satiabitur donee consuriiat arefaeiens ani-
e contrario Sapieritia tenibiliter intonat, diceris=: inam.suani. » Sihe fruCtu enini bonorumi ope-
Qui« avertit aurerii suam, ne: aud.iat legeiri; bratiq fum corisumit vitam suam,/ et sterilem ;animain
'
êjus efit Cxsecrabilis (Prov, viii)i»; -.;S perpetuis: ignibus gehennse tfadit lexcriiciaridamf;
COMMENTUN ECCLESIASTICUMi— LIB. III.;: ;- 8S8
gg7
« Oculus malus adfliala; et non satiabilur pane, A « Iri divisipfte sorlis da et accipe, et justifica ani-
•t sed iudigens et in trislilia efit sttper mertsam « mam tuam. Aiite obituro XuuiJlPperafe justitiam,
< sriaffi. t Oculum hicappellat intentionem mentis :« quOniaminOri est apud infefos irivenife cibum. >
pef quamnialus homo-semper- vergit admala, per- In divisione sortis datet accipit. iqui lile- verbum
yefsa scilicef opera faCieudo et pCrpetrarido gravia docifinae proximis siiisiriipendit? et. boribrum ac-
peccata. HicnOrt satiabitflr parie Vilae,Sed in remu- tuumexempla felinquit, ut in futtifo pro; hoc prae-
rieratione futura indigentia labprabit perpetua. My- miuiri aeternse yitse accipiat. Justificat ille animam
stice:aulem;hsereticofttm oculus. quia seiflper ad er- suam, qui pef confessionem el pteriitentiaiii mundat
rores sequendos intentus est, parieni coelestem, hoc nientem suani;; et Operaturjustitiam, quimandato-
estintellectum divmaesapienliae non irieretur ; sed runiDeidiligeiitem habet custodiam, qriOniamnOn
in mensa sacraruni Scfipturafum indigentia tenua- est lapud inferps jnyeiiif e cibum, hoe est p.abulum-
tur .Sempiterna. vitae..« Quoniato non est, inquit,in morte qtti me-
v'-; i GAPUT X. : mor sitlui : in inferno autem quis confitebilur iibi
; ; :
(PsaLvi)? » ;:
"Beiiefacienduiiiseinper, quianiorsnontafdat de viro
' [srincio, vet mcirtyre,M'cdrifessore,vel jiislo :.latis •« Omnis; earo sieutfoeiium Veterascet, et sictit
Sapientim.; B.{ foliuiii fructificans in arbore viridi. Alia gerterantur
. «iFili. si babes. bene fac tecum, et Deo dignas « ef-.-aliadejiciuntur : Sic generatio carnis et san-
« oiilationes offer. Memor estoquoriiaiflJflors nofl « guinis : alia finitur, et alia nascitur. » Coniparai
« tardat, et testaffientuni iiiferoruni qtiod demon- humanam naturam _.secundum carriis condilionem
t stratumestitibi. Testamentum-eiiimhtijusinuiidi ad.fqjni et folii siniilitudinem : quia sicut fenum iri
« niorte morietur. » Haie Evangelica doctrina est terra, vel foliuiiiin arbore nascitur, creseitjVires^
adfuturaniret cpeiestenines instruens Vitani, utcori- cit, exsiccatur et dejicitur, ita earnis noslrse na -
lempta mundi luxuria,iboriorum operum digiias ob- tura nascitur ex progenie parentum, crescit in in-
iatiOnes Deo: qriolicUe;bfferaifiuS: quia breve eSt faritiaatque prieritia, florescit iiradblesCenlia, ma-
•hujus yitse spatium, in quo licet. operari. Finis ttireseit in j'uventutej arescit in sertectule, et dejici-
autefii univefsorum appropinqttat, quandb jatfi nort lur iu liiorte. Undeper Ecclesiasten dicitur:« Gene-
est tempus operandi, sed singulos quosque juxta ratio yadit eigerieratio yenit, terra in saeCulumslat
merittim:. suuffi rCmunerandi. Uride: ipsa Yeritas (Eccles. i). » Hinti et Isaias ait :« Omnis caro fe-
.ait:_"'.«Currite dum lumen habetis, ne forte tenebrae num, et omnis gloria ejris quasi flos agri; exsiccatum'
vos coraprehendant (Joan. xn). » Et item : « Duffi est fenum, et cecidit flos, quia spiriius Dei sulfia-
Iucem,inquit, habetis, credileinlucem, ut filiilucis ^ vit in eO. Tere' fenum est po__)ulus : exsiccatum est
-sitis-'(I6id.)..j Et iterrim : « Operattiini donec dies fenuin, Cecidit flos ; verbum aritem Domini nostri
est: venit eniflinox, quandoj'affinoii licet opefari nianet in aeternum (Isa. XL). » A generali iiici-
(Jogri. ix). J Hinc et Paultis ait:;« Ergo dtini tenijius piens": « Omnis caro fenum. etbmnis gloria ejus
habemtis, opefemur bonum ad omries, maxime au- quasi flos feni, t pervenit ad speciale, ut niliilorpi--
tem ad domesticos fidei (Gatgt. vi).» De hoc et sub- nus dicat de pepulp: « Yer.e ferium est populus. '»
jungitur: ; - Et revera si quis fragilitatem Carnis aspiciat, et:
« Ante mortem beriefac aroico tuo, ef secunduni quod per horarum mpifienta creScimuS-atque de-
« vires tuas;exporrigenS da pauperi; et rioni defrau- crescimusj nec in eodem nianemus Statu, ipsuinque
« dcris a die bona, et parlieuia boni opCris non. te quod Ipqttimur, dictamus et scfIbimus de yilsenostrse
« praetereat: rionne aliis relinques labores tuos et parte praetervolat, riofi dubitayit earnem ferium
<. dOlores?» Hic tempus:est'beflefaciendi, illic au- dicere, et gloriaejus quasi florem feni, siveprata
tem mercedem accipiendi. HiC ienipus laboris,.•illic camporum:: qui duduffi irifans,', subito puer ; qui
requiei. Hic hora seralnandi, illic frttetus.nietendi. puer,.repente juvenis; et usque ad senectutem per
Unde et; pef Paulum diciiur : « Quae eniro semina- j. spatia mutatur incerta, et anle se senemintelligit,
verithomo, hsecet meiet; et alibi:;« Quiparce;iu- quam juvenem non esse miretur. Pulehra mulier,
quit,; seminat> parce et metet; et qui seminat in quse adolescentulpruropust se trahebatgreges, rirata
benedielionibiis, ;de: benedictioiiibus nietet vitaifl fronte conlrahitttr : et quse prius amori, postea fa-
seternam : hilarem eniffidatorem diligit Deus (UCor: stidio est. Quod, et egregius apud Graecos scribit
ix).i» Hinc; et in Proyerbiis Sapientia admonet, orator speciem corporis aut tempore: deficere aut
dicens: « Usquequo piger dormies ? quafido consur- languore consumi. Exsiccata est igitur caro_ et ce-
gesesomno tuo? Pariluluiri dormies,paululum dor- cidit pulchritudo, quia spirittis furoris •Dei atque:'
mitabis, pauitilum:conseres, manus, ut dormias, et sententise flaVit in ea, ut a generali dispulatione ad.
veniet tihi quasi viator egeslas, et pauperies quasi Scripluraaofdinem revertamur,.qui poliatiniagiiieifi
virârmatus;;si yero impiger fueris. veniet ut fbfls terreni, et servit yitiisatquejuxurise, ejus.caro fe-
messis tua, etegestaslpngefugiet a te; (Prpv-:vi). » luiiri est, flosque praeteriens. Qtti autem habet atque.
Mundriseniiritransitetconcupiscentiaejus. Jusliau-. custodit iniagineni coelesfis, iilacaro esi,quaieer-.
terii jnpefpetuumviyent,etapudDominum estmer- nil salutare Domiiii, quse quotidie renoyatur in co-
;egsjeorum, = - .; . gitaiionem seeundum imaginem Gfeatoris, et. incor»
'
859 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. ." m
fuplibile atque iniinprtale cerpus accipiens mutaf; i scfibendi adhibetstttdium sepundurii fegulam utique
glpriam non naturam : « yerbum auieiiiDeinoslri,» fidei, et sensum calholicum,rerouiieralibnis suaenon
;
etiiiqui verbo saiiati sunt, epermaiientin seteriiuni.» pefdet prajmium. ; ..'''"'"-..":.'',-;i
Unde subjungitur : , '.-' .. i «' Statuet casulam suarii ad mantis ifliris(..'"Jel.jrB-
,"« Orone opus coffujitibile ifljfine deficiet; et qui « quiescunt in casula -illius bori.apef ajvum.i » Et.
.« illud operatnr, jbit cum ipso; et oftme pptis ele- ; qriid per casuiam nisi' sacerdptii digfiifas .expfimi-
?• ctum j'uslificabitur. Et ;qui cperatur illud, bono- tui"? Ille enim casulam Suaffi adflianus sapieritiae
« rabitur iq illp. t Opus eorruptibile ih finp deficiel, \apponit, qni dpctoris qfficiuni in Eccle.siagerens sa-
quando carnalis cpncupiscentia cum iiifrucluosis nae dpctrinse pj)ei'a justitise cpnj.uflgit, ut auditpres
qperibus carnis in fine praespijlis vitse sine reriiune- suos per reclam dpctrinam siniul iiistTuat, et per
ratione deficiet vitseaeternse; etqui illud operalur,- bona exempla, ufinutriusguemuneri.sutilis.fialex-
cuni ipso ibit, quandp anjma simul cum carne, pef pensione, -.- :.- "'.?'
quam peccayit, pro peccalis suis in interiluni yadit; « Staluet filios'sups sub tegmirte illitts, "ef sub
,'el cmne epus electumjustificabilur, hoc est, effectus « ramis illius niorabituiv Protegetur. sub tegmine
bonarum. aictioiiuin, justitise prsemium merebitur ; « illius a fervore, et in gloria ejus fequieScet. t
bperatorque iljius honprabitur in ipsfl, quando cum 1i Tunc fiiios suos bonus doctor statuCt Sub legnien
eiectis angelis et sauctis homiiiibus, regnp pptietur sapientiae, quando subditps eps, faciet .cpelesti
aiterne : qupd et Paulus apestplus in EpisioJa sua-os- disciplinse : quia etsub faniis illius niprabtiiftur,
teudit, dicens :« Nolite errare, Deus non irridetjir ; .quaudo juxla teaditipiiem. ejus irrcprelierisl.biliter
quaeenimsenjiiiayeritlioiiio, lisec etmetel; quoniarii cpiiversabuiitur. Prctegelur sub. iegifiine; iljius a
qui seminat in earnesua, de cariic nietet cprrujjtio- fervpre, quia ej'us niunere ab iniiiiicoruni defendeiur
riem; qtii autem seniinat iii spiritu, despirittt metet furpre : liic elin gJpriaejus Tequiescet, quia per ej'us
viiam seternam (Gato. yi). » dueatum spem yitse set.ernsahabebit,
« Beatusvir quiinsapienfiasuamorahitur, etqui . (CAP,xv.) « Qui timet Detini faeiet bopa, et qui
c in jtislilia sua meditabitur, et in sensii cogitabit « coiitinensestjusfitiseappreheudetillarii. sPerspi^
i circumspectionem Dei. »• Beatuin illum esse der cuum est quod nemo, nisi per Ximofem Dei et
scribit qui in sapieiitia morabitur, hoc est inmedi- «onyersalionem justitise, exsecutor fieripossit sa-
tatione sanclarumScripturarum assiduus erit, et se- liieiitiae; quanto enim quis sollicitior estin eus-
cundum id quod ibi legif reete viverido opera facit lodia mandaloi'um Dei, et studiosiPr in justa
j"uslitiae;;et haec agens non liumaiium favprern, ccnversatipne, fanto largius gaudet in sapientiae
sed.divinam quaerit laudem, illi soli placere cu- G percejitione. ^ "
piens, qui inspectorest cordis et quem nenio fallere « Et obviabit illi. quasi nialef-'-honofificata', e£
potest; - ; ..."•- « quasi muliei' a yirgiiiitate suscipiet iilum.» Merito
« Qui excogifat vias illiusin suo corde et in ab- ergo Sapietitia niafer nuhcupatur propter gratiam
« scpiidilis illius intelligens, vadens post illani qiiasi nulrinienli, el virgo prOpter specieni palchritudinis
t investigatpf, et in viis illius consistens. » Vise et sanctitatem easlilalis, quoniam niiiil in ea est
Bapienfisesunt praecepta divina, etabscondila illius inroiundum neque coinqtiinatumV Spsa est eflim
cqelestia sunt sacrairienla. Hsec ergo qui diligenter candor lucis ajterrise, et speculuifl siue macula
discit, et studipse: ffieditando rimaXur, hoc oiiere Dei majestalis, et imago. Ijonitatis ilUus, et per
studens perficere, qtiod sana inlelligit fide, ipse ipsam sanati suh.t quicunque placuerunt Deo a pfin-
sine dubip:;:beatus;etit, quia cprtditori sup yera- cipio. '" _
eiier placeJiit :: quod ei Psalmista shniliter coni- « Cibavit illurii pane vitae et iritellectus.:i Di-
lirobavit, rdjcenS: «Beati ininiaculati in via, qui citur panisvitaj, dicittir et panis"'-.rflbfidaciir; ;secl
ambulanl in lege Dpmini. Beali qui scrutanlur panis vilae corpus est Chrisli, vel doctrina- divi-
testimbnia- -ejus.., in. ioto corde exquirunt eum nae sajrientiae : « quia non in-panC solovivit ho-
(Psfltexviii);. t '.: '.'.:• ; P mb, sed in Qinni Verbo quOd procedit de OreDei
« Qui respicit per fenestras, et in januis illius (Malih. iv).» Panis verp fliendaCiidoctriria est lise-
« iiudiens.; .» Fenestrae sunt "sapienliae lestimOuia reticorum, quae commessoribus 'suis'ffiorteiri;infert
Scriptufse sacfse;; janua quoqtte linguae praedica- perpetuam. ": -: '";_
tOrum in bis qui assidue discefido eommoratur, « Et aquasajiientisasalutafispbtavitillurii, * Le-
oeulttmque: meritis et: aureffi; obedientiae exhi- gitur aquainbono,iegitur:etiri malb ; sed aqria"in
bet,, ille procril dubio Ciaritateffisupefni luiiiinis per- bono significat gratiain Splritiis sanCti,yelhausXufii
:
cipiet. 1 : "''; :-' coelestis Sapientise, utest illud Dominicura : « Qui
i Qui reqriiescit juxta dOmuffiillius. et in parie- 1 biberit, inqvflt,aquam quaifi ego dabb Ci,:fiet; in Cb
«tiljus illius figens palum. t DomttnisapieutiseposSu- fons. aquse saliefltis iii vitaro oeternaifi(Joo»;iv);»
mus iiiteliigere'Scfijiturarii sacfam,:iibi ipsa iatet Aqua atitem in maloj rit-Cst: illud in ProVefbiisi
eiyeiaroento litterafrim tegitur,;; seil a pie quseren- : < Aquaj furtivse dulciOressunt, et pariis abscotiditus
tibris «alubfiter iriVenitur; parietes autem illius sttaviof(Prov. ix) -.» quodiiiliiifunisignificatsectam
duo-suritêstanjentai-in liis qui figilpalum. Iibc esl, el decejitionem hsereticoruin, quaeerrautibus pfopter
"
;861 '-.- COMMENT.IN ECCLESIASTICUM. — LIB. HI. 8G2
eloquentiam verberunfvidelur. esse suaviOr ei pro-- K confefre-velle gratiam, si ad ejus perceptioiieni eon-
... babilior. -- dignain eOruuiinvenerit diligerillam; diCileriim alibi
« Et firmabilur in illo,: et non fieetelur. »Fir- ipsa Sapienlia : « Ego diligentesnJe.__dil_igam* et qui
mabitur in sanctis yiris yigor coelestis sapientise,, nianevigilayerint ad me, inyeiiient me (JVpii.yiii).»
. qui nescit haereticis et impugnatqribus cathclicae; Quod autein sequilur :r
fidei et verae religionis iillo mpdp cedere. sedl « Horoines stulti non videburit illam; ibnge enim
fqrtiter resistere; et hop dommi est Dei,. quii « abest a superbia eitdolo,» ostendSt supervaeuuni et
uiique perjSpiritus sui gratiam' fideles . eontraL iiiiitilem esse haereiicorum labprein, quipene quo-
adyersariPs suos confortat et rpliprat. JQndeet.se- iidie desudant docendo et scribendb, divinofuni
.quituf; iibrorum yeiitilantes senlentias, cum proeul sint ab
« El eoiiliiiebit illum et non cpnfundplur..» Quii intelligenlia verae sapientiaa; supefhia enini illofum
-enimadhaeretDomino, jiequaquam confusionem iniqua cpiitenmunt sancioruin.Patrum sequi regulaiii,
jnicofttffi palielur, sed veritate vincente satis ubique' . et doliis quo.aqditores suos a tfafiiite justltise sedu-
hoflorabitur. Unde propbeta ad Dominum aii: : ; cere certant, non permittiteosad iljitis perveriire
« Universi qui te exspectant, Donjine, non cpn- nptiliam; caeCienim stint, et duces csecorrini, et in
fundanlur; confundantur iniqui facientes van.a (Isa,.-P erroreni mittentes : ideocuni seqaaCibus sriissirtiul
XLIX); » et item : « Beatus yir qui implevit deside-• cadent in fovearii perditibrtis.
rium suum ex ipsis, non confundetur, dum loquetur « ."Virimendaces 11011erutit illms_:memores,-etviri
Inimicissuis inppfta. : « veraces invenieiitur iii illa. » ;Qui; surifviri; nien-
« Exaltabit illum apud prpximps suos, el in me- daces, nisi iicereticiet onihes corruptores Jegis Dei ?
-.« dio Ecclesiae aperiet os illius, et iniplebitillum qui npn sunt sapientise Dei meniores,'quia veritafis
c spititu sapientise et intellectus, el stola gloriae snnl deserlores, et mandatofum Christi conlempto-
« vestieiillum. Jucttnditaiem et exsullalioneur Xhe- res.Si enim veraces esse voluissent, nunquam Eran-.
i saurizabit super illum, et in nomine oeterno hse- gelio Dei contraria sentirent vel docerent. Ait eniro
« reditabit illum. » Eleganter expressit formam ipsayeritas: « Oninis qui est ex'veritate, audit vo-
apostolorum et praedicatorum sancti Evangelii, qups ceni meam: » viri ergo veraces ideo inveniuntur in
diviua sapientia, Chfisius yidelicet, qui est Dei vir- illa, quia credendo,,meditaiidp, afqtie bene operando
lus et-Dei sapienlia, uniyersseprseppsuitEcclesiae, el semper commorantur iri ipsa;
•jirse caeteriS:fidejiuni tufbis in.airce dignitatis cql- « Et sticcessuiniiaTjebutit usque ad luspectionem
Ipcayit; Iiunc ergp cpelumexiniiuni dpciprum di\ina « D.ei. J-Hi ergo.siiccessuni, hoc est,profectum vir-
pptentia intus Spirijus sui gratia illuxninavit, et C tuturo haijebunt, usqiiC ad Conteffiplationeniyultus
.fpris copiam elpcutionis adrainistrayit, ut bonum Dei, donec peteriia claritate divinse majeslatis cum
qupd ipsi intelligebant lijeii.te; aliis facundo...ex- angelis Dei perp.etualiter satienlur,; et imjileatuf in
ppiierenl sermoiie; et recle,. ul suroinus Dpmi- .eis illud Psalniislse quod de electis Dei sub iyjjbbpnse
nus, qui electis dispipulissuis sacerdolii dignitalem arboris protulit, dicens".-:.« Erit tanquam iignum
Xribuit, elegantiaiii simul sanse dpclriflse, et avidila- quod planlatuni est secris decursus aquafuffi , qribd
tem sacrarurii virtuluni tfibuefet,. quatenus npnien fruclum siium dabit in ienipbre suO;. et fblirini ejus
bonuni et prffimium magnu.fliin cpsfesli regno Jir.o non decidet, et pmnia quiecunque feeerlt pfospe-
hoc liaefedilarent inperpetuum. rabuntur (Psal. 1). » Anibulaburit enim de.Virlute
« Homriies siuiii rion apprehendent illarn; e.t hp- in virtutem; yidebilur Detts deorum in Sipn. E CPII-
« niines sensati obyiabunt JUi. » Homines" stulti tfario yero, qtiid sequatur de adversariis Jegis Dei
sunl pagani, qui idpla yana eohint; pre veroDep; videamus.
«unt et. Judsei, qui Crucifigentes Filittm Dei, et res- « Non est speciosa laus in orC peccaibrisvquoniam
pueufes Evangelium- ejus temperibus gratiae, um- « non.est a iDominomissus. » Npn est enirii Deo pla-
branrlegis servare yplunt, Suflt etiam et haeretiei, Cita dpclriiia liaerelicorum-, quse fraude et malitia
qui sinceritalem sacra.runi Scripturarum suis errp- plena est, et mendacip sprdet; riec Ipsi ex Deo,-libc ,
ribusi corrtimptint, et homiiies falsis doctrinis deci- est, ab Spiritu Dei surit ad pfaedicafl;dufijdirecti,
piuut. Hi ergo omnes non apprehendent sapientiani, sed iiiajignp spifitu inflati ex cerde Suo jirofertiut Ca
quia Spiritus sanctus disciplinseeffugiet fictum; el qu33perverse Ipquuntur. De quilius Psalniista ait:
iri inalevolam animani nen intrpibif sapientia. E « Labia dolo.sain corde, et corde locuti suiit lriala :
centrarip aulem hpniines sensali, hoc est, homines disperdat I.pniinus universa labia dolosa, et iinguam
catholici et religiosi,M qbyiant iUi,quia cogitatioiie, magrtiioquara : qui dixerunt: Liiiguain nostrain
sermone, siffiulet opere divinsedecernunt pbtempe-: magnificabimus, labia npstra a nobls sufit, quis fio-
rare vplunlati. Superius eirinj dixerat, quod qui ster Dpmiiius(Psal. 11)?» Hine et per Jefemiam di-
cotilinens esset justitias,is apprehenderet sapientiam, citur:«Falsp prpphetsevaticirianiurin tiOminemeo:
et Obviaretilli quasi mater honorificala; etnunc nonniisi eos, el nonprsecepieis, neque locqtris sum
dicit sensalum hoffiinem obviare eidem sapientiae, adeos. Yisionem mendacem, et diViriatibnein, et
ut intelligamus diyinam pieiatem semper prpnain fraudiilentiam, et seductlpnem ccfdis sui pfpphetant
esse ad misericcrdiaro, et sponiesuam hominibus vobis (Ilier. xiv).
;8ffi B. RABAM MAURl ARCHIEP, MOGUNT.'OPERUM PARS I. Ml
« Quoniarij a Deo profecla est sajiienlia. » Omnis Aesi: •__.'«
Concupiscis sapieritiam ? SerVa mandata, et
etiiiii sapientia (sicut principiunj libri hujus testa- : Dominus pr.aebebitiUaifilibi (Eccl, i). »
tur) a Domino Deocsf, quia Christus unigcnittis Dci c Non dicas : Ille me implanavit; non enim ne-
Filius a Deo Patre natus cst, qui in Evangelio ait: « ccssarii sunl illi homines impii. » Noti est cnim
t Exivi a Patre, et veni in mimdum (Joan. xvi); et crroris noslri, et pravae aclionis causa Deo depu-
ilerum : c Ego lux in JIUHCmuiidum veni (Joan. tanda, quia ruina nostra iionestilli neeessaria, sed
xn). » A Deo enim jirofecfa cst sajrienlia, quia a magis ipse allevat omnes qui ruunf, et crigii omnes
fonle vilae processit veritatis doclrina, cui rite om- clisos; de quo Jacobus apostolus in Epislola sua
nis competit laus, virlus et gloria. Unde et sequi- scripsit, dicens : « Nemo eum teiitatur, dicat quod a
tur : Deo lentelur: Deus enim intentaior malorum est
« Sapicntiaj enini Dei aslabit laus, et in ore fideli (Jacob. i) ; » subaudilur lentameiitoruni, ipse eniin
« abundabit, et dominator dabit eam illi (II Tith. ncniinein tenlaf. i Ea videlicct tenfatione, quse deci-
n). » Dat eniiiiDominus fideli amatori suo iiitellectum pit miscros ul pecceut: « Bonus est enim Dominus
sapioiitise et verba prudentiae, ul Jegis suseverax sperantibus in se, animse quserenti illura (Thren.
agnitor el idoneus doclor exisfal; nec ipse donum B m). »
largitalis suaealicui invidet, qui vult onnies homi- « Omnc exsecramcnlum erroris odit Deus, ct 11011
nes salvos essc, et ad agnitionein vcritatis pervenire; « crit amabile timentibus illum. » Sicut cnim 0111-
idco consequcnter dicit. neni errorem dctestatur Deus, sic ct ille qui limet
« Non dixeris per Deum abest: qusc edit eniin ne Deuni, exsecratur universam erroiis nequitiam, et
fecerisi »„_Gaveiidum est n.e ea.faciamus, quseilli qmrii studiq atqrie sagaeilate festinat peryenife a"d
displiCefe.emninp non ignoramus, et sic ejus-sapien-. veritatis nbtitiani.
tise veraciter participes sunius. Unde et scriptuiii
. LIBER QUARTO^
CAPUT PRIMUM. solum culpam malse volunlalis et actionis rentille-

Qnod Detts ab initio haminem conslituens in manu ret, sed etiam bene velle, agere atque in his perma-
sua consilinm reliquit. r nere donaret: « Omne eiiim , inquit apostolus Jaeo-
« Dcus ab iiiilio constituit liomiiicra , cl reliqnif Jjiis, datum optimum , et omne' donum perfectuin
c illum in mauu consilii sni: adjccil mandata et desursuin est, desccndcrts a palre luminum (Jacob.
« pnecepta sua.» Conditor crgo noster quando crea- 1) : » qui quale sit liberum arhilrium, quod huniano
vit coeluinel terram, et divcrsas spccics germiniim spirilu agitur, et qualc sit qtiotl a Deo rcgitur, evi-
atque aiiimalium in eis csse consfiluil, hominem ad denter ostendit, dicens : « Quod si zelum ainaruni
imagiiicm suain condidit, caeterisque aiiimantibus habclis, el conientioiies sint in cordibus veslris, 110-
illum prsefecif, dans illi liberum arbitrium, utipse lite gioriari adversum veritatem etmendaCes esSe :
iinaginerii Dei tenens, quanto gloriosior fuisset cse-- rtofi est ista sapientia desursttm descendens, Sed
leris,:xantp devotior esset in subjeClione sui eondi- teffena, aiiimalis, diabolica; ubi enim zelus et con- '
Ipris. Sed ille abpsus concessa IiaCpotestateper sug- tentio, ibi inconstantiaeX oraneopus pravum : quae
gesfiOneifiaritiqui serpentis erexit se in contrarieta- ariteifi desursum est sapientia, pfimum quidera pu-
teifi stii arlificis, volens propria uti potestate, iiec dica est, deifide pacifica, ffiodesta, suadilniis, plena
subditus esse sub creatoris sui dominatiofle. Unde misefiCofdia et fructilius bonis, non dij'udicans;sii.e
factumestut transgfessor ffiandatoruifiDei existens, siriralatione (Jacob.u). t Quicttnque ergo his virtu-
idqiiPd stijilimius accepit prse cseleris , minoralum] Diiibus sttiderit atque inhaeretit, nPn sua, sedsupema
liabefefbmiii teifipore suseperegrinatiortis. Nec jam sapienlia illustrati sunt: qupniam DpinSnus:dat sa-
alitef salvafI possit, nisi per gratiam Jesu Cliiisti, pientiam, et afaeie ejus seientia et intellecius (Prov.
videlioet sui Redemptoris ; liberurii enifli arbiiriiim uj; bthseC eorum yerissinia gloria est, si nofi in Se,
.se exesecaVefat,;etipsumSe illuriiiriarenott pbteratv sedtoDbmino glofiarituf. ; ;; , : :;. 'S\;":_
: NuflC- . .autem
. ..,-..idem arbitrium:.; cbrivefsttfii -. "':. ribn :, « Sivolueris: riiandata;eorisefvafe:,:epriservai)Uiil: ;
f. .•- . est,
eyefsiiro; et donattim est ei ahter velle, aliter sa-- « te, et inperppfutim fidem placitam facere.:» Qui-
pere, alitef agere, et iricolumitaterii suam non in se, cunque ergo fflandata Dei eustodire, et operibus im-
_ sed ifl riiedicp cpllOcare, quianecdttnj tairi perfecta plere elegefit, fideroquereetani et catJjolicara risque
utitur sanitate,. ut ea quse ei nocuerant, nequeant Irtfinem yitsetenuerit, ab insidiis antiqni Iroslis illaer
ijairi jiocerei aut in-salubribus possit j'am viribus suis isrisstib proteelione omnipotentis Dei manebit: quia
lemperare. Proiiide hpmp qui in libero arbitrio fuif et ipSaiVeritas In.Evaiigelio osiendil, ubi ait: «"Si
inalus, in ipso libCro arbitrio facltis est bonus ; sed quis sernionem meum servaverit, morlem non vide-
pef.se. nialus, pef Derimbonus, qui eum itainillum hitinajternuui (Joari. vni).» Et item : ,« Si qiiis.dili^
initialera lioflpfem alip initio reforiiiavit, ut ei nOn . git me^:sermonem meum servabit; et Patermeus
»65 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM. — LIB. IV. SGG
diliget cum, el ad eum venienms, et maiisionein,A Domini semper contemjjlentur bonos el nialos, ct
apud eum facieums (Jpan. xiv). » noverit oinnia, tamenproprie oculi ejus-dicunlui' ad
« Apposuit tibi aquam et igneni, ad quod volucris timentes eum respicere, quia misericordise ejus in-
« porrige manum tuam. » In igne tribulatio , in tuitus ad illos maxime respicit; ct ea diciiur agnos-
aqua refrigcrium exprimitur. Apposita ergo sunt co- cere, quaeconstat eum probare ; eaque nescire, qusc
ram nobis tribulalio , el prosperitas ; si voiuerimus nullo modo vult probare. Unde scriptum est: « No-
opere excrcere mandala Dei, habebimus consolatio- vil Dominus viainjiislorum, etiter impiorum peribil
nem vitse sefernse; si autcm contemptores fuerimus (Psal. i) :Hinc et in Evangclio legitur ad stultas vir-
mandatorum cjus, sequelur nos in furore poensege- gines pulsantes ostium, el introituni sero quserenles,
hennse : quod et evidcnlioribus conscqueuter cxpri- ipse Dominus respondisse : Amea dico vobis, nescio
mitur verbis, cum subj'ungitur: vos (Maith. xxv): » et idco quid faciendum nobis sil
« Ante hominem vila et mors, bonum ct malum : consequenter ostendil, dicens : « \igilate itaque,
« quod placuerit ei, dabitur illi. i Multis enim in quia nescilis dierii neque horam. » Bealus ergo esl
Iocis sancta Scriptura nos inslruit quomodo per ob- qui vigilat semper, et custodit vestimenta sua, hoc
servantiam prscceptorum Dei possimus hseredes fieri csl, actus suos, ne nudus ambulel, el non videlicct
coelestis regni; et c centario qualiter per negligen- B vacnus bonis operibus in advenlu judicis appareal :
tiam et contemptum verborum ejus, erimuspabulum quia ira viri non parcet in die vindictse, et rex qui
ignis selerni. Unde in Deuleronomio scriptum esl:" sedetin solio judicii dissipat omne malum intuitu
« Si audiensjudiciaDomini custodieris ea et feceris, suo. Juxta est enim dics Domini, et tribulabitur ibi
custodiet Dominus Deus luus tibi paclum et miseri- fortis.
cordiam, quam juravil patribus tuis, et diligel te, et « Nemini raandavit impie agere et nemini dedit
mulfiplieabit (Deul. vii). i Et iterum : « Sciens, in- c spatium peccandi. » Sicul enim Dominus non csl
quit, quia Dominus Deus tuus ipsc est Deus forlis et auclor peccatorum noslrorum, ita riec spatium ali-
fidelis, cus'odiens pacfum et misericordiam diligen- quod temporis conccssif, in quo homp impune pec-
libus se, cl Jiis qui custodiunf prsecepta ejus in mille care possit; sed semper mandat quse recta simt, et
ceuer-uiones; et rcddcns odientibus se statim , ita cohibcf homiiicm a delictis.
ut disperdat eos , et ultra non differal, prolinus eis %Non enim concupiscil niuJlitudiuem filiorum iu-
restiluens quod merentur (Ibid.). t Hine et per Psal- r fideliuni et inutilium. » Solummodo ergo illi pla-
mistam dicitur : c Cusledil Dpminus oinnes diligen- cet, quod boiiuni cst; omnis autem perversitas in-
tes se, et omnes peccatores disperdet (Psal. CXLIV). I fidelium ct inutilium ei displicet: t Quoniam justus
Hinc et Salomon ait: « Abominatio est Domino vila C ( Dpmimis, el jusl.iliam dilexil,
soquitaleni vidii vultus
impii; qui sequitur justitiam, diligitur ab eo (Prov. ejiis : odit onnies qui operantur iniquitatem, elper-
xv). i Hiuc et ipsa Veritas in Evangelio ait: « Si vis det omnes qui loqtmntur mendacium (Psal. x). s
advitam ingredi, serva niandala (Matlh. xis). i Et CAPUT II.
item : « Qui solvcril, inquit, unum de mandatis istis De mnllUudine
filiorum malorum non esse lcelan-
minimis, et docueril sic liomines, minimus vocabitur dum : quorum opera perversa commemorat:
in regno cpelorum. Qui autem fccerit et docUcrit, hic (C.vr. xvi.) L Ne j"ucunderis in filiis impiis, simul-
magnus vocabitur in regno cpelprum (Malih.y). t c liplicentur; ncn oblecteris super ipsos, si non est
Etilem: « Non est arbor bona, quse facit fructus c timor Dei in illis ; non credas vilse illorum, etnc
malos; ncque arbor mala, faciens fructum bonuni: « respexeris in labores illorum. » Hsec sentenlia
uiiaquseque euim arbor ex fruclu suo cognoscitur: contra eos valet qui delectautur in multitudine ob-
onrois arbor, quaenon facit fruclum bonum, excide- sequcntium et in turlris discipulorum , nec curant
tur et in ignem mittetur (Lttc. YI). » ulruin secundum tiniorem Dci converseulur, qperi-
« Quoniam multa sapiciitia Dei, et fortis in poten- busquc deserviaui juslilise, au sceleribus diversis
«tia^ videns omnes sine intermissione.» Nullus eiiim. implicentur. Cum solummpdo illa vera sit in subditis
prsesentiam Dei effugere potest, nec aliquid cogitare delectatio, ubi sensus prudentia et honeslas vitse
aut agere quod eum lateal. Unde scriplum est: commendalur. Caeterum meliiis est in secreta quem-
« Omnes viaehominum patent oculis ejus; spirituum libel degerc vita, quam inler indisciplinatos tempo-
.ioii'l<M':ilorest Donifnus, quia inajesfas ejus' omnia rum Miorum inuiilifcr corisimierc sjiaiia. Umle cl
.i'iov. wi). ; Quod ei Ps:ilniisiacoii-
i_oiiij>rcJicii'li( ^cquifui':
c
.jidri.uis.. aii : Qn.»ibo a spiriiu luo, eta facie lu:i ! Mclioi-r.st entiii iiiitf- liineiis J)(;iiro, quam mille
.jn" lugiaro: »i asccudcio in coclum, fu illic es-; ,-i i Jilii impii : uiilc mori siiie filiis qiiain icJiiiqucrc
ite^ceittlcio iii inU-iiinin. ades (l'si,l. cxxxvm). : ' lilios inqrior. - Hoc ct Snhalor in Evangelio inve
)lt ideo neeesse esi ut homo seroper in omni vila uilur proJiare, ubi docuil diseipulos suos ab oumi
sua cautus sit, cl ea cogitel, Joquatur et agat, scaudalo cavere, diccns : « Si oculus tuus scandali-
quse divino sinl digtia conspeclu, ct quaeilli placere zat te, crue cuni et projice abs te. Bonuin est cum
valeant. uno oculo intrare in regnum Dei, quaro duos ocu-
. « Oculi Domini ad timenles euiii, et ipse agnoscct los habeiileni mifti in gehcimam ignis ; et si dextera
s oninem operanj hominis.» Quamvis ergo oculi manus tua scaudalizat te, abscinde eam ef projice
8CT B. RABANI MAURI ARGHSEP. BIOGUNT. OPERUM PARS IV. 868
abs te : expedit enim tibi ul percat unum mcmbro- A.et semetipsos in laqueum perdilionis aeternae mit-
rum ttioium, quam LOlumcoipus fuum eat in gelien- tentes.
nain (Matlh. ix). » « Et sicut sexcenta millia peditum, qui congre-
et a Irilius « gata sunt in duritiam cordis sui. » Veleris recor-
« Ab uno sensato iiiliabilatulur palria,
a calholico datur historise, ubi sexccnta tria millia Israelitarum,
i impiis dcserctur. » Hoc est populo, qui
terra Ecclesiac inhabi- qui exierunt de iEgypto propter duritiam cordis sui
in uiiitdle fidci conversatur,
et ab haereticis, qui in sanclaj Trinitalis fide prostrati sunt in descito, et neino illoruro Iii terram
labitur, intravil prjetei Josue el Caleb, qui
iepromissioiiis
erranl, deserelur. DequibusdicitJoaimes aposlolus: sincera fide et devoti in Dei servitio permanserunt
« Ex nobis exieruht, sed non erant ex nobis ; si ex
\i\).
nobis essent, permaiisisseiit ulique nobiscum (I (Num. « Etsi unus fuisset cervicains, miruiu si fuisset
Joan. n). » Aliter , unus sensatus iiuelligi potest,
fide el <•imrounis, » Censura cnim dhini jiidicii oaquiJalcm
qui secundum regulam sanctse Scripturse
tres autem scr\ at in onmibus, et ideo nec uni nec pluribus par-
operc in semila pefmanet jusiiliae: impii
illi sunt locri- cel, si se a peccatis non con\ erterint; nullum enim
qui patriam deserunt, qui cogitafione,
so- peccatum, ut in Scriptura testalur Deus, imjiimitum
et
fione opefe, semetipsos a borioium sequeslranl
cousistunt: di- B dimittitur, quia aut homo ipsepoenam peccati in se-
cietate, riee jam in palria quia per
versa scelera a fidelium consortio se abscin- mefipso exigit > aut dislricli judicis examinaiioiie
dunt. punielur.
« Misericordia enim el ira est cum illo. Potens ex-
« Mulla talia vidit oculus meus, el fortiora horuni t oratio, ei effundens iram. » Misericordia eiiim
« audhil auris mea. » Quanto enim quis ardentiiis « Domiiii super tiroentes euiri redundal, et ira con-
discit legem Dei, lanto majore scientisa illustratur « temptoribus ej"uspra;parata esl. » Apud eum pura
luinine; etquanfo diligenlius maridata Dei servave- et de\ota mulium prse\alet ofatio, et furor ejus su-
in
rit, tauic amplius jirpfeclu virtutum et charitatis
per coi impceniteiis hominis iniqui, cui poena vin-
meulis suassinum dilalari gaudebit. Unde ipsa Veri- dictse recte effundelui.
tas ait: c Qui habet niandata mea et servat ea, ille t -Secundum niisericordiam suam, sic correplio
est qui diligit me ; qui autem diligit me, diligilur a « illius : hominem secundum opera sua judicai. i
Palrc mee, el egp diligam eum, et manifestabe ei — « Justus ergo est Dominus in omnibus viis
suis,
meipsum (Joatt. xiv). et saiiclus in omuibus operibus suis, qui reddcl uni-
« In synagega peccantiura exardebit ignis, et in cuique secundum opcra sua : his quidem, qui se-
« gente ineredibili exardescit ira. t Ira divinae in- G cuiidum patienliam boni operis misericordiam ejus
dignalionis ct ignis justse ultionis inpeccaiitium mul- praeslolaufur, gloriaiu et lionorem et incorruptionerii
titudine el in fldcliuro eoetu merito exardescit, quia quaerentibus, \ilam seteiuam; his autem, qui sunt
dura mens illorum comminationis Dei viudiclam non ex. conlcntione, el qui non acquiescunt veritati, cre-
e\pavit, nee ob re\erenliam nominis ejus se a pec- dunt autem iniquitati, iram el indignatioriem, iri-
ealis coercere, et jusiiiise opeiibus insistcre voluif. bulationcm et angustiam (Rotn. n), » ut perpeluali-
Undc dicitur pei Prophetam : « Piuit super peccato- ler in igne crucientur seterno.
res Jaqueus : ignis, sulphur, et spirilus procellarum c Non effugiet in rapina peccator, et rfoii retar-
pars calicis eorum (Psal. x). t s dabit sufferentia miserieordiam facienfis. r Pec-
« Non exoraverunt jiro pcccatis suis anliqui gigan- C3tor qulppe in rapiua non cffugiet, quia fapaella-
« tes, qui destrucli sunt confidentes suss vhiuti, et lis suse juslam cxsohei vindictam ; et non protela-
« non pepcrcit pefegiinationi Lolh, et exsecratus est tur suflereriiiamisciicordiainfacientis, quiapatientia
t illos prsc superbia verbi illorum. Nou niiserlus est pauperum non peribil in finem, sed condigna roei-
c illis gentem tolam perdens, ct exlollenlcm se in cede remunerabitur. Unde ipsa Veritas discipulis
c snis peccatis. » Gigantes hos appellat, qui terrenis n in E\angeIio ait: « In patienlia vestra possidebitis
dcsidefiis irfetiti, et jieccaiofum sarciriis prssgra- aninias vestras (Luc. xxi).'» c BCati'misericordes,
vati, cor indomabile gerunt, nec ad poeriitudinem qûoniamipsi rflisericordiam Jconsequeritur. »
illud ilcctere donsentimit; piojiterea misericofdia « Omnis nilsericordia faciet locum unicuique se-
Dci iiibigni, detrimentum suse salutis perpetientes in « cunduni merilum cperurii suorum, et secundum
iiiteritum seternuiii corruunt; possuni et lueretici « intellectum percgriiiationls ipsius. i Gloria autem,
hoc nomine desigoari. qui confidentes in scientise h.bnpr, et pax erit omni operanli boiium : quoniam
suse Virtute, et in divitiis gloriantes rheloricoe, ab qui seminat In benedictione, de benediclionibus me-
erroris "suidevio recedere, ct ad \iarii veritatis con- tet vitam aetcrnam. Quod .autem dicit misericor-
verfi detreclant; idcircopercgfinafioni illorum, qua diam iacere locum unicuique sccundum intellecium
a caitiiolica.fide extorres fieri elegefunt, divinum iu- peregriualionis ipsius, ostendit quod quieunque ho-
(liciuni r.on parcet, sed (otam geiitem illorum per- nis operibus eertat maiidala Dei cuslodire iu liujus
det, exsecrans eos maxime propfei superbiam do- ppiegrinaiioiiis tempoic, el pio labore cum gemitii
cirinoe nequaro. eteUoIJeiHiam, qua inpeecatis suis ei lacryrois sttiL-elpeecala sua emuiidaie, setcrua
superbiendo se jactitanl cbnlemnenles j'udicium Dei, quieie mcrebitur ronsolari, Unde scriplum esf :
869 COMMENT.VS ECCLESIASTICUM.— LIB. IV. 870
« Beati qui lugent nunc, quoniam ipsi coiisolabun- . i. dil virlutes : de quibus sciiptum esl : « Lauclate
tur. Eeati qui esuriunt et sitiunt jusiitiam, quoniam eiim, coeli coeloruin, et aquse quse siiper coelossunt
Domini (Psal. CXLVIIJ) ; in lerroe ve-
ijisi saturabuiilur (Matlh. \) : i hinc ct Sapienfia laudent nomen
ait: « Qui sequitur jusliliaro e! niiscricordiar.i, in- ro \ocabulo liomines et terrcstiem creaiurani, sicul
veniet vilam eljustiliam et glbriam (Ptov. x\i). » in abyssi infcrrialia denoiat loca et spiiilus qui iri
CAPUT III. ijisis comersanlur : qtise omnia iri corispectu suin-
Sapieniia docel ut dum peccat quis, in domo, in agro, nii judicis commovebunlur, quia ejus fmiore ae ler-
in corde, in lecto, non dical: A Deo abscondar, et rore concutiunlur, cl reveicntiam tfibuunl virtuti
qttis me viclet? quia Deus omnia sva majcslale con- et sapieiitioc Dei, per qiiem facta sunt omnia, juxia
spicil alqve comptehendit. « In nomiiie Jesu oinne gcnu
c Non dicas : A Deo ahscondar, et ex summo Apostoli senteiitiam.
? In non flcctatur coelcstium, terreslrium, ct infernorum
qttis mei mcmorabitur populo roaguo agno-
(Phil.u). i Per nionles cnimet colles poteiiiium jjcr-
:
scar quae esl enim anima mea in fam immcnsa
sona demciislraLur ; el pef fuiidainenia teir;e, con-
creatura?! Arguit eos qui dicunt Dcum non curare
osten- silia meniium humanarum. Hscc crgo ad inliiitum
inortalia, et \ias hoiniiiuni non examiitaie,
cuin Dei conlreiniscunt, quia ejus dilioni omiiiiio suli-
dens inanifeste quod hsec iinpia sit_.cogitalio. duntur : in Scriptura quippc sacra ssepe monliuin
omiiis Scriptura sacra tesietur nihil latere Detuii, g nomine
et oculis ejus cunctapaleie. Ilanc ctiani errantium prsedicantium alliludo signatur. De quibus
in libro pcr Psalmistam dieilur : c Suseipiant riiontcs pacem
sententiam reprebendit Elipliaz Themartites,
: c An non Dous excel- pojmlo tuo (Psal. LXXI): s electi quippe praedicato-
Job, ila dicens cogilas quod
non immerito montes vocanlur,
sior co?,lo sit, et super slellarum vcrfices sublime- res aeiernsepalriae
vitae suse celsitudinem ima terrarum dese-
tur ? Et dicis : Quid enim novit Dominus, et quasi quia per
runt, et coelo propinqui fiunt; subjectis crgo divinae
per caliginem judicat ? Nubes lalibulum ejus, nec voluntati eleclis Dei sola
nostra considerat: et circa cardines coeli pcrambu- repugnat mens superiio-
illi satagens, ipso se gladio con-
lat (Job. xi). Sic etPsalmisla \eraciter Dei poten- rum, sed conlraire
tiaui inielligens, ita iniquis exprobrando ait : « In- tradictionis frangit: ordini inierno reriiiitur, sed
nunc eslis in populo, ct suis victa conalibus ligatur. Unde in Job ila scri-
tclligite qui insipientes
c i estitit ei el paccm habuil ? quia
Slulti aliquando sapile : Qui plantavit aurem, 11011 pturn esl : Quis
mens unde se contra auclorero crigil, indc
audiet? aul qui finxit oculum, non considcrat? qui perversa
non docel.hominem se in semelipsa cbnfundil; Iiabere crgo pacem re-
corripit gcntcs, arguet? qui
duro supeibiam confusio
scientiam? Dominus novit cogiiationes horoinum sislens non polest, quia
vanse sunt » El iiem: « Scru- G sequitur, quod stulte per culpani geritur," hoc in
quoiiiaui (Psal. ycm).
mirabiliter ordinatur.
tans, inquit, corda ei renes Deus (Psal yn). » Unde agentis pceiia
cl per Salomoiiem dicitur : « Omnes \iae licminum i Et omne cor intclligitur ab illo, et \ias illiusquis
patent oculis Dei (Prov. xvi) : » Hinc ct per Paulum « inielligit : et proccllam quam nec oculus videljit
clieilur : « Vhus esl enim sermo Dei, et cfficax, et « hominis ? » Cum enim oniiiia sapientia Creatoris
penelrabilior omni gladio aucipiti: el perlingens sciat, ct omnia nosceiido dijudicet, profunditalcm
usque ad divisionera animae ac spiritus, compagum tai.wen consilii sui cl potentiam judicii, quae pro-
quoque ct medullarum, ac discretor cogitatiouum - cellaenomiiie hic designatur, uemo penetrare pote-
cl inleiitionuiii cordis (Hebr. iv). rit, quoniam j'uxta id quod sequilur:
c Ecce coslum el coeli coelorum, abyssus et uni- « Nain pluiima oi>eraillius sunt in absconsis, scd
« versa terra; et quoe in eis sunt in conspectu il- « operajuslitiae quis enuntiabit, aut quis suslinc-
« lius commovebuiitur; montes simul et collcs et « bit ?» Quia ea nulltis ad ltquidum diguosccre pole-
« fundamenta terrse, et cum conspexeril illa Deus, ril : i Incomprehensilulia cnim suntjudicia ejus, cl
« tremore concutientur : et In onjiiibus Jiis insensa- invesligabilcs viae cjus. » Tantura ergo binc ratio
« tuin est cor. t Enumerat prsecipua dc creaturis j. crcatttise agnoscere poierit, quanfum illi re\elarc
Dei, qualiter omnia secundum voluntatcni suara dis- veluerit pietas largiteris. Unde dicitur : « Opera
posuit alque dispensat, ut intelligatur, si majora juslitise quis euuntiabit? autquis susiinebit? » quia
majeslas ejus comprehendit, minora etiam illo modo sicut nemo eiiuiitiare potest justitiae Dei subliinita-
eum lalere non posse. Nulla enim creatura invisibi- tero, ita nec sulferre valet judiciorum ejus dislri-
lis est in conspectu ejus, quia sequaliter et magno- ctionem, nisi cui ipse donaveril, evtquautum dona-
1'uniel parvorum ipse creator esl; quoniam ex ipso, venl.
el per ipsum, et in ipso sunt omnia; cLomnia pa- « Longe enim est testamentuni a quibusdam, et
\cnl et contremiscuut ad nutum ejus : sola enim « inlerrogatio oranium in consummalione est. » Lon-
ralionalis crealurse voluntas in perversis contrafia ge cst leslamentum a paganis, qui idololatrise exer-
illi sentit, sed non praj\alebit, quia in \olunlate om- cent falsitatem ; longe cst cl ab hoerclicis, qui fidei
nipotcnlis conditoris universa sunt posila, et non deserentes verilalem, secfas conslruunt erroris,
cst qui possit resistere voluntati cjus, Doroinus longc est el a malis catholicis, qu.i Iicet fidem le-
e.iiui universorum ipse est. Ivysiice autctn in coeli ctam teneanl, tamen opeia iidci condigua non ha-
lomine militiam coelebtemcl rngclicas comprchen- Jiciit, ct proptcrea teslamenti Dei êracilerpartid-'
"
871 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS IV. i S72
pes non sunt, « quia auditores Jegis non justifica- A « ei initia ipsorum in gcntibus suis. » Ex quo ergo
buntur apud Deum, sed faclores legis.,» Dicunt liominis propaginem dilatare Deus disposuil, sin-
eiiini se nosse .0011111,factis aulem ncgani; sed ho- gularum gentiura originein per partes singulas liiun-
rum oinnium inlerrogalio in consummalione est, di discrevil, ita ut unaquaeque gens ex parenlis sui
quando 11011 die judicii singuli reddent rationcm Deo vocabulo denominata, scdes proprias in singulisjiro-
prq aniiuabus suis : « et lunc recipiet unusquisque vinciis possideret. Myslice aulem divina sapicnlia
jiropria corporis sui proul gessit, sive boiium, sive Ecclesiam suam inslSiuens, per tolius partes orbis
malum. t illam dilalavit, alque in siugulis gentibus collocavit,
« Qui minoralur corde cogilat inania, et vir im- ila ul specialia nomina in diversis locis vinclicaret
« prudens et errans cogilat stulta. t Minoratur cr- sibi. Unde est quod in Apocalypsi septem Ecclesiis,
go corde, qui reeedit a veritatis tramitc. Ilic eogi- qusefuermit in Asia, sermo Dei direclus £it, quando
tat inariia, hoc esl falsa pro veris meditaiur condere angelo Smymae Ecclesiae, et angelo Pcrgami Eccle-
dogmata; aut si falsa non docet, perversa lanien siae, angeloque Thyatirae Ecclesicc, similiter el cai-
iffipurie se credit posse agei-e opera. Hic ergo vir teris evangelista Joamies jussu Dei admpnitus scri-
imjjruderts et eri-ans merito dicitur, quia sfulta hu- psit, eteaquae in eis ftiefunt corrigenda singulis
jusceoiodi est aeslimatie : « Qtiseeiiim seminaverit B annuntiavit (Apoc. 1, 2)^:
hOnio, hsec et metet: t quoniam Deus non irride- « Ornavit in seternum opera illorum, nec esurie-
tur, sed unicuique secundum propria reddel me- « runt nee laboraverunl; et 11011 desliterunt ab ope-
rita. « ribus suis. » Prseparavit cnim Deus opera Eccle-
APUT IV. sise suae, el charitatis splendorc ipsam perpetualiler
Exhorlalio Sapienlice qualiter disciplince lcncalur illuslravit: propterea nullam virlutum paliuntur pe-
via.
nuriam, nec pigritiai lassitudine deliciunt, sed iu-
« Audi me, fili, el disce disciplinam scnsus, el iu tenli bonis operibus semper iiisistunt.
< vcrbis meis attende m corde tuo, ct dicam in secpii- - f Uiiusquisque proximum sibi 11011angustiabit,
i tate disciplinam, et scrutabor enariare sapien- { usque in arvnm. » Quia « cliarilas non qimitquaj
« tiain. 1 Admonet paterna soJlicitiidiue \ir cccle- « sua suiil (I Cor. xin), ; scd quse aliorum. Unde
siasticus eos, quos filii ljuiieupat iioiiiifie; et pptat .prsecepit Apostolus, dieens ;. « Tanquam filiis dico:
habere loco, ut disciplinam sensus discant, hoc est Dilatamini et vos, et nplite jugum ducere cum inft-'
fidei audiant verilalem, et attendant in corde suo delibus. » Latitudo mandati chaiitas est, quia ubi
ad verba ipsius, scilicet ut sine cessatipne servare chatifas manet, noa sunt angustiae. In ipsa latilti-
sludeant ca quse ad mcrum pertirteiit pfpbitatenii .^ diiieefat Aposlolus cum diceret: « Os nosffum pa-
. etsic veraciler disciplinse etsapieiitise diyifise.eruift Xet ad vos, 0 Corinthii, cor npstrum dilatatumi est,
meditaleres : quia « cjui yerbum Dei fetirietiii cpiv 11011 angusti.amini in vo5)is;(fi"Cdr, vi). » Ideo eflim
dc Jieiio et optimo, lructiiro aiTefet ifl patierttja,; 1 ;| ...alibilegituf :;«'.Lattim riiandatum jtuum valde (Psal,,':
( Et in verJris meis attende' ' ''1''in cofde '.'•."--"^''
triov et dico
' ;'! , "cxViii) Mjiquod qsiiatuffi imaiidatuni datuiii:: «iMari-
. . .''''.."'
« 111scquitate spiritus virtutesi, quas jiosuit Deus in datum noyum do. Vobls, fit yosiiriyiceni i diligalis
« opera sua ab initio, et in veritale enufitio scienf (Joan. xiii). » Charitas efgo nori angustatttri Vis
« liain cjus, ct in judicio Dei opera ipsiiis ab ini-r non arigustari in terra;? In Jato haJiita; quidquid
« tie. » Qui enim cerde intento veritatis appetit ha- enim tibi fecerit horiio, npfl te anguslat, quia illud
berenotitiani, ipse iiitellectum seJiririniCum effectu diligis, quodnon nocet: homo, Deuiii dijigis, fraler-
virlulura iu lege Dpifiiiii feslinat habefe; et sic ad nitatem diligis, Iegem Dei diligis, Ecclesiam Dei di-
gratiain Dei accipiendam polerit pertingere, ila ut ligis, sempiterna riierces efit: «. Laboras in terra,
sciat operumDeiab exordio ratioriem, quse seeunT sed pervenies ad frtteturii pfomissum: quis tibi tol-
duin just.umjudicium suttm ab inilioipse ordinavitj iit quod diligis?» ;V :,: : ''-"
ct in statu rectitudinis.pefnjaflefedecfeVit.Sedi «,Noij sis irtcfedibilisyerbipillius. » Quiasuperius .
j.
quia pars creaturoe pcf corisensum suasibriis tliabb-;" dixerat qubniodp Deus ab iriltio in scientia, et judi-
licse cccidit, rursus eam auctciis suIpbteiMaacasri \eib bfdinayefat opera stiaj nune iad; pbservantiam*:
crexit; mirabililer eiiifriibmnipbtens-Berisabiflitiq ';fiiandaitbruiriejus; sententiai ifi niediaralibiieiiitei^
creaturam suam per verbum surim cofldidit, et flii-r posita, auditbrera hortatuf he incredijiilis yeiiip
lobilitis in Jinc Sicculorura pef euriidem ;tiiilgenitum •jllius astatii rectiludii)is;.deueclere pfsssuiiiat. Et sic
riJiiim iiium eain icjiaravil, -quando liomineiii, qui iterum atl na.rratioueniiritrirceplamredii, ostendens
ad iiuLigiu<>m Dei crealiis est, ariritfii libertate. dela- :q'ualiief clciuentia- CreatpTjS.postcasuin pristinuiii
pMini,iiii.suni pef gratianisuauiiu. j)i'istinuoi resti- rejiaravit genu.sliumanuiii';'dicens:
luii, ct onlinabiliter acjusteeum yivere: docuil, uf • « Post hsec Deus"iii\teffaiJj fespexif. et 'implcvit
quod origp npn cuslodierat, reparatiO Coflsefvai;et: illani hoiiis suis. » Respexit: ergo Deus in terram
hoc ergo licet hie aliqtio modo liisiOriam explicans htinianse naturaj, quando Camifijsericor.diaesuaein-
retexal, taroen alliore seflsu statuni sajicise Eccle- tuitu Testaurare decreyit. Ifiipleyitillam bonis; suis,
sise dilucide manifeslal. fide yidelicet recta, cuni yirutuin Operibus,qui Sjji-
« A!j juslhulioac ipsorum distiuxif iiaries illoruiU ritum guum in eofdibus cfedeutiuuiidistriJjuit, sicut
873 COMMENT. IN ECCLESIASTICUM. — LIB. IV. 874
scriplum est: « Unicuique autem datur manifestatie A jus excmpla pro caplu noslro scqui, cujus adhaerere
Spiriius ad utilitatem : alii quidcm per Spiritum donis, cujus obtemperare mandatis, est iniaginem
dalur sermo sapientise, alii autem sermo scientiaj Dei, quam in velere homine perdidimus,, recupe-
secundum eumdem Spirilum, altcri fides in eodem rare in novo. Non crgo sectindum corpus, sed se-
Spiritu, alii gratia sanitalum in uno Spirilu, alii cuuduiii intelleclum raeiitis, ad imaginem Dei crca-
opcratip virlutum, alii prophetia, alii discrelio spi- tus esl homo; quodque ct in ipso corporc habeat'
rituuin,alii genera Knguarum, alii iutciprelatio ser- quamdam proprietatem, quse hoc indicet, quod erc-.
monum. Hsee autem omnia operatur unus atque cta statura faclus esl, ut hoc ipso admonerctur, non
idem Spiritus, dividens singulis proul vull (I Cor. sibi terrena esse scclanda, velut pecoribus quorum
xn). » Et quia in praesenlia Dei onrois vitalis con- voluplas oninis ex terra est. Unde in alvum cuncta
stat anima, et ad opificcmonmipotentem totius ope- prona atque prostrata simt. Juxta quod quidam
ris respicit condilio, sequens scntentia probat, cum poetarum piilcherrime ac verissime dixit (Ovid. lib.
subjungitur : i Melamorph.):
« Aiiima omnis vitalis dcnuntiavil ante faciem
Pronaque cum spectent aniaialiacseleraterram,
« ipsius, ct ipsa iterum reversio illorum. » Ante fa- Os liominisubliniededil, coelumquevidere
ciem enini Domini denuntiat anima vitalis, cum co- j} Jussit, et erectos ad sidera lollere vullus.
gitationes videt, ac tolius vitse ipsi patet arcanum. Congruit ergo et corpus ej'us animse ralionali non
Unde Propheta ad Dominum dicit : « Inlellexisli sccundum lineamenta flgurasque membrorum, scd
cogitationes meas a longe (Psal. cxxxvm); et itc- potius secundum id quod in ccelum erectum cst,
rum : « quia cogitatio hominis confilebitur tibi (Psat. ad intuenda quse in corpore ipsius mundi supcrna
.Lxxv); » et rursuni: « Dominus novit cogitationes sunt, sicut anima ralionabilis in ea debet crigi, cjuae
bominum (Psal. xcm); » et ipsa itcrum erit ejus in spiritalibus naturaliter nunc excellunt, ut quse
reversio, quoniam sapientia Dei continet omnia, et sursum sunt sapiat non quse super terram. Quae
adipsum refertur omnis crealura, cujus potenlia imago diligentius ex interioris hominis nobililaie est
secundum modum nalurse suse exslal condila ; et consideranda. Primo quidem, ut sicuti Dcus unus
quia inler cseterascreaturas excellit natura liumana, sempcr et ubique lotus est, omnia vivificans, 1110-
pro eo quod ad imaginem Dei condita rationis prac- vens el gubernans, sicul Aposlolus conflrmat, quod
valel potentia, mox sequitur. in ep vivimus, moveraur ct sumus, sic anima in suo
CAPUTV corpore ubique tota vigel, viviflcans eum, movcns et
Quod Deus de lerra creavil hominem, et secundum gubernans; nec cnim in majoribus corporis sui mem-
imaginem ejus fecit itlum, et dedit illi scientiam. C bris major et in' minoribus minor, sed in minimis
(CAP.XVII.)c Deus crcavit de lerra hominem, et se- tota, et in maximis tota, et ha?c est imago unilalis
cundum imaginem suam fecit illum. t Ilorao ergo de oitsnipotcntis Dei quam anima hahet in se ; quaj quo-
terrae limo formatus, animam a creatore sup acce- que quamdam sanctse Trinifatis habet imagincm,
pit rafionalem, in quo exprimit conditoris sui ima- primo in eo, quia sicut Deus est, vivii, et sapit. Esl
ginem. In quo aulem sit Iiomo faelus ad iinaginem quoque et alia irinilas iii ca, cjua ad imagiiiem sui
et simililudinem Dei, teslatur Apostolus, cum nos canditoris perfeetae quidem el sumiuse Trinitatis
solertcr admonet, ut hanc quam in primo parente (quse esl in Patre el Filio et Spirilu.sanclo) condita
siniilitudinem perdidimus, per gratiam ejusdcm con- est; el lieet unius sil illa naturae, tres lameh in se
ditoris reeuperemus in nobis. erRenovammi, inquit, dSgnitates habet, nempe intellectuni, voluntatem et
spirilu menlis vestrae, et induite novum hominem, memoriam, quod idem, licet aliis verbis, in Evan-
qui seeundum Deum creatus est, in juslilia et san- gclio designatur dum dicitur : « Diliges Doroinum
clilale et veritate (Eplies. iv). t Creatus est ergo Deum tuum cx toto corde tuo, et ex tota aniina tua,
Adam novus homo de terra secundum Deum, ut es- el ex tota mente tua (Matth. xxn) ;» id est, ex toto
set justus, sanctus, et vcrus ; subditus humiliter et intellectu, el ex tota voluntate, el tota mcmoria. Nam
adhserens gratise sui condiloris, qui aeternaliter ac D sicut ex Palre generatur Filius, cx Patrc Filioque
perfectejustusct sanctus et verus existit; qui quo- procedit Spiritus sanctus, ita ex inlelleclu gcncralur
niam pulcherrimam lianc novitalem divinse in se voluntas, el ex his ita ambobus procedit memeria :
imaginis peccando corrupit, corruptaraque in se sicul facile a sapiente quolibct intelligi potest. Ncc
prosapiam generis liumani procrcavit, venit sccun- enim aiiima perfecla potesl esse sine his tribus, nec
dus Adam, id est Dominus ipse cl condilor noster, horum trium unum aliquotl (quanlum ad suam per-
uatus ex Virgine, crealus incorruptibililer atquc in- tinet bealitudinem) sine aliis duobus inlegrum cou-
commiilabiliter ad imaginem Dei, id cst, iinmunis stal; el sicut Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiri-
omnis delicti, et plenus omnis gratise et veritatis, tus sanctus est,. non tamen tres Dii sunt, sed unus
ut imaginem in nobis suam ac similitudinom exem- Deus, tres babens pcrsonas, ita et anima intelleclus,
ylis suis reslauraret et donis. Ipse est enim novus anima volunlas, anima memoria, non tamen tres
homo veraciter secundum Deum - creatus ; quia auimsein uno corpore, sed una anima tres liabeus
nimirum ita veram de Adam carnis'substanliam uignitates, alque in his tribus ejus imaginem iuira -
suiiipsit, ut ril de illo \itii sordentis traheret: cu- bilitcr eril in sua natura noster interior lionio, ex
PAXHC-L.CIX. gC'
875 B. RABAM MAURI ARCfliEP. MOGUNT..OPERUM PARS I. S70
altioris mysterii gratia faclum est. Significabaiur
quihus quasi exeelleutioribus animse dignitatibus j'u- . i.
bemur diligere condiforem, ut quaiitum iutelligatur, crtim quod de latere Chrisli in_cruce per niorleiu
et quanlum diligalur, scmper in memoria habeat, sopili sacrameuta esscnt salutis exitura, videliccl
ncc solus suflicii de ec intellectus, nisi fiat in araere sanguis el aqua, de quibus sponsa illi conderefuv
cjus volunlas. Imo nee duo hsec suflieiuiit, nisi me- Ecclcsia. Nam si tanti sacramenii non essel figura
inoria addalur, qua semper iu roeiite intelligenlis et in creatione fcminse praemitteiida, quid opus crat
diligentis maneat Deus, ut sicut nullum potest esse dormissc Adam, ul costam illlus, de qua feminam
memenlum, quo homo non ulatur vel frualur Dei facerel, tolleret, qui et vigilanti ac non dolenli idem
bonitale ct misericordia, ita nullum debeat esse mo- facere polerat? Quid necessarium ut cum os, quotl
inentum, quo prsesentcm eum 11011 habcal memoria. de \iri latere suroptum est, in ferainam eondebalur,
; Et hsee de imagine habeto. Nunc vero de similitu- in locum ossis non os, sed caro suprjleretur ? nisi
dine aliqua inleliigc, qusa in moribus cernenda esi. quia figurabalur. ciuod Clnislus propter Eeclesiam
ut sicut Deus creator, qui liomincm ad sinrilitudinem infirmus, at vero Ecclesia pcr ipsum esset firma fu-
suam creavil est cliarilas, esf bonus, el justus, atqtte tura. Ergo simililer ut viro, dedit Deus mulieri sen-
mitis, mundus et misciicors, el csetera viilutuin sum corporis el virtulem intelleclus, quia singuJis
sanctarum insignia quai dc eo leguntur, ita homo 3 singulas aninias dedil, el virluiem seienlise liabere
creatus est, ut cliaritatcm Iitiberct, ut bouus esset voluit. Unde et sequitur:
et justus, ulpatiens atque miiis,'mundus et miseri- «Crea\it illis scicntiam spiritus, sensu 5mi)le\it
cors foret: quas virtulcs quanlo plus quisque in se- c cor illorum, el bona et mala ostcndit illis. Posuit
ipso habet, tanto propius est ct inajorem sui con- c oculum srium super corda illorum, oslendere illis
ditoris geril similitudinem. Si veio (quod absit) ali- « magnaJia operum suorum, ul nomen sanclifica-
quis per devia viliorum ei divbrlia criminum al) hac «tionis ejtis collaudent. et gloriari iri mirabiJibus il-
• -iiobilissima sui factoris sirailitudine degener aberratj
r.lius, ut niagnalia enarreril operuin ej"us.» Quid est
siiuilitudinem Dei in se non conservat. Cum aulem quod dicit,« bona ct mala ostendit illis ? » nisi quotl
de imagine interna animae sententiam e>plicarel, vim discernendi bonum el malum eis friliuit. c Ocu-
stalim dc corporis substantia subsecutus est, dicens: Jum supcr corda corum posuif,*i cum rationem in-
« Et iteriun converfit illura in ipsara. » Hoc est, tellectus, mide a caileris animanlilius distarent, in
terram, juxla illam Domini seiilentiam , qua ad animabus corum cxcellere voluit. Ubi eis et magna-
peccantem hominem ait: « Terra es, et in terram lia operum ejns cognbscere, et nomen sanctifica-
iljis (Gen. in). » ,.a tionis ejus collaudare, et opera ejtis gJorificare pos-
c Et secundum se veslivil rlhim virtule : numerum sibilitas data est.
«dierum et tcmpus dedit illi. » Creavit ergo Deus « Addidil illis discijilinam. et legem \itae; haere-
hominem rectum, et sensu ac ratione pollentein, ut
sed e ditavit illis lestameiilum selernum. Constituit cunt
observandb justitiam vitam haJieret continuam;
non c illis et jusiitiam, et judicia sua ostendit illis, et
quia ille condiloris sui Iegem conservavit, JJCI
c magnalia honoris ejus vidil oculus eorum, et ho-
inobedientiam longsevae vite perdidit gloriam, nu- c norcm vocis audierunt aures illorum, el dixil illis:
merumque dicrum et temporis spatium aeccpit, jn
lcrminum. c Attendite vobis ab omni iniquo, et mandavit iliis
quibus praesentis vilse clauderel
sunt «unicuique de proximo suo. t Disciplinam ct legem
« Et dedit illi polcstatem eorum quse super
illius oimiem car- hic aut naturalem legem intcllige, quam Deus dedit
«terram; posuit timorem super oinni homini, ut per ipsam suo sulijiceretur ereatori,
«'nem, et dominatus est bestiarum el volatilium. » el boiiorum honorificenliam in semetipso
maxime faetus est liomo ad" operum
Quia nimirum iu Iioe custodiret, ut jirudenter et juste el modeste ct tem-
imaginera Dci, in qua irrationabilibus animanlilius
peranler omni tempore vilse suao in hoe mundo vi-
antecellit, capax videlicct el rationis conditus, per
veiet, aul legern litterse, quam ad correctioneni mo-
quam et creata quseque iu niundo recte gubernare, 3 rum et ad
reparationem abolitse legis priscoe con-
et ejus qui cuncta creavit possel agnilione peifrui,' scribi decrevit; hoc enim el lex naturalis, et lex lit-
in quo honore positus si non intellexerit ut bene teroe insinuanl, ut Deum ex toto corde, lota anima,
agat, eisdem ipsis aiiimanliJjus insensatis, quibus tofavirtute diligamus, et ejus mandata in divino
prselalus esl, coinparabitiir, sicul et psalmista te- cultu et proximi noslri dilectione custodiamus.
stalur, dicens: c Et homo cum in honore esset non
inlellexit, comparalus est jumentis insipientibus, el « Viseillorum eoram ipso sunl, semper non sunf
similis factus est illis (Psal. XLYIII).t « abseonsaeab oculis ipsius.» Viae enlm.homlnum
« Greavit ex ipso adjutorium simile sibi, consilium sunt \olunlates et actiones illorum, quse utique
« et linguam, et oculos, et aures el cor dedit illis agnitionem Dei non latent, quoniam omnia uuda et
e excogitandi, et disciplina intellectus replevit illos.» aperta sunf oculis ejus. Unde per psalmistam diei-
Quod mulier de viri latere facia esf, propter ipsius tur: <•Dominus novil cogitationes hominum, quo-
eonjunctionis \ im commendandam if a fieri oporluissc. nlaro \a;ise sunt (Psal. xcm). i Attamen eorum raa-
eredendum est; qiiod autem dormiente facta est, xime \ias novit, quoram acliones probaf. Csslenmi
quod osse detraclo in cujus locum c?ro suppleretur, eosiguorarc dicilui, quorum opera reprobaf. Unde
877 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. IV. 878
scriplum est: c Novil Dominus viam juslorum, et _A rat praemia, sicut e conlrario mala perpetua prome-
iter iinpiorum perfbit. i reltir tormeiita.
" c In
unaquaque gente praeposuit rectorem, etpars « PoeniteiitSbusautem dedit viam justitiae, et con-
c Dei Israel facta est raanifesta, et omnia opera il- « firmavit deficienles sustinbre, et destinavit illis
c lorum velut sol in conspectu Dei, et oculi cjus sine « sorlem veritatis.i Volunlas est bona, ui post per-
c interniissione inspicienles in viis eorum.» Rcctores petrata peccata homo se per confessioiicm et pceni-
qiios proposuit Deus in unaquaque gente, aut ange- lentiam coftvertat ad justiliae epera, cui Doininus
los possumus intclligere, quos depulavil ad custo- cemmissa dclet peccata, el coiifirmal debiles gressus
diani singularum gentium, juxta illud Deuleronomii: ' In vlrtutuiu semita, ut posl condignos labores, in
« Statuit terminos gcntium seeundum numerum an- sorte electorum coelestia percijriat pramiia.
gelorum Dei, t el princeps Grsecorum, princepsque CAPUT VI.
-Persaruin, nee non et princcps populi Dei Michael De converlendo ad Domhmm el relinquendis peccatis.
esse in Daniele legitur (Dan. x); aul doclores san-
in orbera terrarnm electio divina ad « Converlere ad Deum, et relinque peccata tua ;
ctos, quos prae- c
dicandum verlium suum direxit. Unde in Apocaly- precarc anfe faciem Dei, et iniiiuo oiTendicula
« revertere ad Dominum, el avertere ab injustitia
psi Joanni pracipilur, ut scribat angelo Ephcsi, ct JJ et nimis odito cxsecralioncro, ct coguosce
angelo Smyrnae, atque angelo Pergami, angelistpie «tua,
ca;tcrarum ecclcsiaiuin (Apoc. i, n). Pars autem Dci «juslitiam, et judicia Dei, et sfa iri sorte proposi-
Israel facta est manifcsta.-hoe esl, eongrcgatio san- <<tionis etoralionis allissiini Dei.» Posfquam enini
ctorum prcbata, qupruin dogmata lueent sicut sol sapicnlia narravit dc condilionc bominis, quoniotlo
iii conspeclu Dei, et actiones Deo sunt placilss. all imaginem Dci ab initio crcatus est, et cieteris
« Ocuii cnim Domiui supor justos, et aures ejus ad creaturis terresiribus judicio Dei honorc prselatus,
nimc pari modo hortatur, ut post lapsum peccali
preces eorum, quoniam oculi eorum ad Dominum
rursuni convertatur ad faelorem suum, et relinquat
inleiidunt, ct anior cordis eorum anhelal (Psal.
xx-xm);» ex quorum Videliccl persona, Propheta errorcm, per quem semetipsuin illudcndo decepil ;
Dominuni assidue pro oiTcnsionibussuis,
loquilur-, diccns : c Oeuli mei jsemper ad Domiinim, dcprecetur
quoniam ipse evcllet de laqueo pedes meos (Psal. alque tofa animi sui inienlionc ad dhinam confugiat
spcrnaf idololatriam, ac cliabolicseservi-
xxiv); i scd quia illorum iniquitas, qui resisluiU pietatcm,
vcrbo Dei, et repugnant verilati, Evangelium Ghri.- lutis fallaciam. et discat maiidatofum Dci iiormam
s(i oppiimcre non jiofesl, neque destruere, scd magis rectissimain, ul in sorte sancfflatis, qua prceolc
ipso prsevalente Slliticjiciunl, ideo subjimgitur : rj ctus esl, permaiieal, ct in faudibus pcrsevercl AI-
«Non suni absconsa lestamcnla per iniquitatcm tissimi.
« eorum, et omnes iniquilates coruro in eonspectu t In partes vade saeculisancti, cum vivis et dan-
c Dei. -: Vcrlium enim Domini non csl alligatum, sed c tibus confessioneni Deo. i Sseculum sanctum cst
alibi nuncupatur sseculuro
cjiis exosores oeternis vinculis pocnarum sunt maii- cjuies ceteriite vitse, quse
el sseculumsaeculi, sou ssecula sseculor<im.
cipandi, quoniam catenis scclerum ebrum jam sunt seiermim,
Necessarium ergo est urucuicjtte ut dum vivii el
\iucfi; funibus enim peccatorum suorum unusquis-
locum sibi setcrnse beatitudinis recle cre-
cjtieconslringitur, ct ideo Dominus justo judicio tales prsevalet,
daumat, quia jierversas vias eorum esse consideral. dcndo et bene operando prseparef, qoia post finem
c Vulfus autem Domini supei facientes mala, ut pcr- islius vitse non esf fcmptis operationis, ut recipiat
dal de terra iiicmoriam corum.» imusquisquc prout ante gessit, sivo Jionum sivc ma-
3tui. Unde ipse Dominus in E\ angclio auditores suos
t Elceraosyna enim \iri quasi signaculum cum
admonuit, dicens : « Gurritc duin hroien vilselia-
c ipso, et gratism bominis quasi jiupillam couscr-
« vavit.» Kisericordise quippe opera reconsignatam Jjcfis, ne forte tenebraj \os coroprehendanl (Joan.
Et item : « Vigilate, inquit, omni tempore
nicrcedera faclorilius suis in coelis resliluenl, et xii).»
in bene D orantes, ut digni habeaniini fugere isla omnia, Ciuae
gratiam\irtutum meritis ccrlissime conser-
futura sunt, et sfare ante lilium hominis (Luc. xxi).»
vabunt, juxta sententiam ipsius Verifatis qua dicit: Paiilum dicitur: c Ergo dum tempus ha-
c Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam Ilinc el per
» « bemus operemur boiium ad omnes(Galat. \i).» Hine
consequeiUur (Slattli. v). Et alibi: Dalc, ait, et EccJesiastes ail: « In die liona fruere
et er.ce oronia munda sunt vobis. » honis, et
eleemosynam, roalum praecave (Eccle. vn). s
c Et postea resurgot ct tribuel illis retribulionem uiem
c unicuique in cajjut ipsortiin, ct converlet in intcrio- CAPUT VH
c res partes terrse. J Resurget enira Domiiuis in Non esse demorandum in socielate imptorum.
judicio, hoc esl, ad reliibuiioneiii se prceparat, el «Non demorcris in errore irapiorum : ante mor-
retribucl unicuique juxta mcritum siium, el juxta c tem confilere. A morluo quasi niliil peril eonfessio.
intentionem corjis sui, secundum quam judicia sua c Confiteberis \ivens, vivns et sanrs confileberis, et
tempcrat. Unde dicit, c conveiiet in inleriores paries c laurlabis Demn, _et gloriaberis i<>roiserationibus
leme, i hoc est, jtidicat secictum voluulstis intcr- t illijs. i I.Iorcri in enGie ironlcfuH), cert-i esiiier
iiaj: ouia voluntas bona aeternsebeatitudinis pvce;;a- i'.il'-o homimr.n, quia po:-t fh.em pn«seiuis \ifse in
,879 B. RABANIMAURIARCIIIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 880
iiihilum depulabifur omnis pompa humanae glpriaj; A. sor Domini, ita dicens:.« Qui post me venturus est,
qui atitem spatium praeseiitis vitae in divina consu- ante me factus est, qtiia prior me erat (Ibid.), » et
mit laude, et jusla. quandiu vixerit semper instat de multitudine ejus nos omries accejiimus, graliam
qperatione, hic postmodum feliciler remuneralus in pro gralia, quia lex per Moysen dala est, gratia et
tBfenia exsultat beatitudine. Unde EccJesiastes more veritas per Jesum Chrislum facta est.
stto.nos admOiiensinstruit, ne perdamus otium con- « Quid Iucidius sole, et hic deficlet; aut quid ne-
cessi iemporis ; sed ad utilitatem nostram illud con- «quius quam quod excogitavit caro et
: « Nemo est sanguis, et
vertamus, ita dicens qui semper vivat, « hoc arguetur. i Ostendit quod orariis mundi nia-
et qui hujus reiliabeatfiduciam.Qupdcunque petest ,.china teraporalis et transitoria est, neciux
corpo-
nianus.tua facere, instantef operare, qriia nCc opus, ralis, quce iJluniinat terrara, perpeluo eaderii man-
nep ratio, nec sapienlia erunl apud infefos, quo lu sura est; quauto magis vani cogilalus, quos fra-
-jiroperas (Eccl. ix).» gilitas hiiraaiia exprimit, instabiles sunt et omiiiuo
;: c Quam magna misericordia Dei et propiliatio il- decidui.
.« liiis converlenlibus ad se^» Soli illi duleedinem ifii- « Virtutem altitudinis coeli ipse censpicit, ei cm-
sericordise Dei noverunt, qni ad ejiis pietatem totO « nes honiines terra ef cinis.» In coeli nomine coe-
, corde se converlunt. Unde etper Jeremiam dicitur: P lestem
desiguat creaturam, in hominis vero ter-
« Bonus est Deminus speraiitibus in eum, auimse restrem; et hoc qstendere vult quod coslestis et ter-
qucerenti IUum(Thren. ni),-t Hinc et psaimista ait: restris creatura ejusaequalifer factura est. Mystice
« Qusmi magna. mullitudp dulcedinis tuae, Dumine, i aulem virtutero altitudinis coeli Deus
limentibus te censpicit,
qUam abscondisti ; perfecisti auterii quande perFectieneni sancterum prpbandp dinume-
eaui speranlfbusin te. inconspectu filiorum lioiui- rat. Honiinis vero fragilitatem nihilommus novit,
num (Psftf. xxx). > cura peccatorem reprobando vitam despicit, quorum
«Necenim omnia possunt esse in omnibus, quo- opera pulveri et cineri
comparantur, quia examiue
.« niamiion esl immorlalis filius hominis, etin yani- venluri judicii omnino dissipabuntur, et ad nihilum
«lale maliliae placuerunt.» Non possunt esse pmnia redigentur.
iiiomtiibus, sed juxta dispensatipnem Dei unusquis- , (CAP.XVIII.)«_Quiyivit in seternum, creavit,'qm-
.quepioprium habet donuifi ex Deo, sicut per Pau- ; nia simul.» Herum quijipe substantia simul Creata
lum dicitur : * Unicuique autem datur manifestatio est, sed simul formata non est, et quod
alii per species
Spiritus ad utilitafem: quidem per Spiritum simul exsiitit per substaiitiam materise, non simul
datnr serme sapicnlise, alii autem serme scieulise
per speeiem formae. Cuni enim siniul fa-
secunduin eiundem Spiritum, alleri fldes in eedein apparuit ctum eoeluiii terraque describitur, simul spiritalia
Spiritu, alii gralia sanilatum in uno Spiritu, alii
alii alii discretio atque corporalia, simul quidquid de coelp oritur,
operalio virtutum, proplielia, spi- simul factum
quidquid de lerra producitur, indica-
. riluum, alii genefa linguarum, alii interpreiatio ser-
tur. Sed hanc utique crealionem , materh» anle
lUOiiuiii.Hsocautem offinia opeirilur unus atque idem. omnem diem
dividens vult Cbr. » hujus sseculi fecit, Cum ;in principib
Sliiritus, singulis prout (I xn). coelumcreavit et terram, quando etsi terra erat iua-
. Quod aulem ait:« Quoniam non est immortalis fi-
t> nis et vacua,et tenebrse super abyssum, in ipsis
jjus hominis, et in vanitate maliliae placuerunt, tamen terrse et abyssi,id est, aquarum natura quasi
. ostendit quld habeat bomo per corriiptam naturani,
substantiam seniinalem simul condita latebant,
et quidliabeatper divinam gratiam. Postquam enim per ex hujus opere.conditoris non simul
hbmo per iiberum arbitrittin peccando naturse suae quaepostmodum erant producenda.
bonum corrupit, perversse yoluntatis suae per prava
« Deus splus justificabitur, el manet iiiyictus rex
exemiila multa indicia prsebqili ,Uiide scriptum est;
« Seiisus eiiini liumani pordis ad riialitiani pronus est «'in Eetermim. » Quid est quodDeus solus Justifi-
; omiii tempore ab adolescenlia sua (Gen.Vm).» Et cari dicitur, cum saepe iu Scripturis leguntur jusli
iu Genesi legitur: « Videns autein Deus, quod multa p homines. qui juste \iveiites laudem meruerunt jusfi-
nialitia hominum esset in terra, et cuncta cogitatio tiae, sed ille solus est juslus, sicut et bonus, per na-
cprdis intenla esset ad maluffi omni temppre, peerji- '. luram, cseteri aiitem per gratiam. Unde sCriptum
tuiteum, quod hominem fecisset in lerra (Gen.vi).> est in psalnio : c Non juslificabitur in conspectu ttto
Et iteni: « Cumque, inquit, vidisset Deus tcrram omnis vivens (Psal.;CXLH).» Et in Job: «Nunquid
esse cofriiptam (pranis quippe Carp corruperat viam juslificari potest homo comparatus Deo, autappa-
suai.u super terfam) dixit ad Noe: Finis universse rere niundus nalus de rouliere? Ecce etiami non
cafnis venit coram me ; replela cst terra iniqttitate sjilendet luna, etstellae non sunt iriundce in con-
a facie eoruni, et cgo disperdam eos cuni terra speclu ejus, quanto magis liomo putredo, et filius
(Gen, vi).» Sedpostquam ipse, qui hominem cOn- hominis vermis (Job. iv, xxv).» Ad bonitatem ergo
tlldit, inter bomines incarnari voluit, « et Verbuin et justiliam Dei cemparata bonilas vel justitia an-
caro factum habitavit in fiqbis, » dicit de eo evangeli sive hominis, jaro non bonitas atque justitia esse
gelista Jnannes:« Vidimus gloriam ejus, gloriam videtur, quia maj'estate sempiternae bonitatis atque
quasi uuigenili a Patre, plenum gratiaaet veritatis justitiae inaestimabiliter superatur. Unde Ipsa Veri-
(Jown. i).i De quo et pafia êrtsit .Jpannes prcecur- tas in Evangclio ad cum, qui se magistrum bonum
appellavit, respondit : «Quid me dicis bonum? A vellet quserere, cur Moysi ita loquatur Deus « Quis
Kemo bonus, nisi solus Deus (Marc. x)» : quoniam fecil mutum el surdum, videnlem et csecum, t nonne
ad ipsum omnc bonum referendum est. e Omnc da- ego Dominus Deus?» et dicat, Cur cseeus et surdus
tmn optimum et omne donum perfectum desursum cl mutusita creali sunt? elcseterahis similia, suinen-
esl, descendens a Palre lurainum (Jgcob. I),J hlc dum cstjin hoc loeo lestimonium de seplimo decimo
manet inviclus rex in seternum, quia ejus potcntia psalroo, in quod ad Dominum dicitur:«Cum san-
omnia viucit, omnia superat: cui nemo rcsislere cto sanctus cris, et cum pervcrso subverleris,» ct
potest, sed universa in voliinlafocjus sunt posita; dicendum est, sanctum Deum esse cum eo qui saii-
quapropter scrutator et conlemplalor iste mira- ctus est, el perverli apud eum qui sua voluntale ante
bilitiro Dei obstupcscens, adhuc subjmigit, dicens: pcrversus fueril
t Quis suflicit enarrarc opera illius? Quis enim c Cum coiisummavcrit Iiomo, tunc incipiel; el cum
« invesligavit magnalia ej'us? Virtutcm autem ma- c quieverit, operabilur.» Quando enim homo nian-
« gnitudinis ej'us quis enuntiabit ? Et quis adjiciel data Dei pia consummaverit opcralione, lunc j'am
« enarrare misericordiam ejus ? » In eo cniro cjuod ostendit se rerum lalentium mysteria scire, ct cuin
dicit, quis sufficit, seu quis invcstigavit, vel quis se ab omnibus mundaiiis curis quietum reddiderit
enuritiavit, ostendit neminem per semotipsum ido- B acl complendam verilatem Dei, et justiliam volun-
neum esse penetrarc profundilatem consilii Dei, aut tatis ejus, tunc incijiiet opus Dei Pperari, Iioc est,
magnitudinem virlutis ejus scire posse per omnia, sanse fidei regulam servare. Unde ipsa Veritas in
vel enarrare, sed lantum quemque nosse, quantum Evangclio ait:« Operamini 11011 cibum qui perit, sed
ille voluerit ei rcvelare, vel suo dono coiicesseril qui permanet in vitam seternam \Joan. vi). »
eum posse lingua proferre. Unde ipsa Veritas in Rcspoudenlibus aulem turbis el interroganlibus eum
Evangelio ait: « Nemo nOvit Filium, nisi Pater; quomodo opera Dei possent operari, ait: « Hoc est
neque Patrem quis novit, nisi Filius, et cui Filius opus Dci, ul credatis in eum quem misit ille (Ibid.).t
yoluerit revelare • (Luc. x).» Quam sententiam ila Ille enim rccte credit, qui rite inandata Dei custodil;
ofiorlel ut intelligamus, el Palrem et ipsum Filium qui autem oicit se nosse Dcum, cl mandala ejus
per Filium nobis revelari, quia ip*seest menlis no- non custodit, hic mendax est. Confitetur quidem se
strse lumen; Verbo enim suo se Paler dcclaral; nosse Deum, factis aulein negal. _
"Verbum autem non solum id, quod per Verbum de- c Quid esl homo, aul qucc gralia illius? Et quid
claratur, sed cliam seipsum declarat. Erubcscat Eu- « esl bonum, aul quid iiequam illius?» Poslquam
nomius tantam sibi notitiam Patris el Filii, quanlam isle disjjulator magnalium Dei a conlemplatione
alterutrum inler se habent j'aclilans\ quid si inde •Qmajestalis divinac se conlulil ad considerationcm
contendit et suam consolalur insaniam? quia se- humanse subslantia;, parvum sibi videbalur omnc
quilur : «El cui volueril Filius revelare.» Aliud esl quod in ea reperil, quia nihil in ca iinmutabile sive
nalurce aequalitale nosse, quod noverat; aliud reve- diulius idem mansurum, sed mutabile et cilo dcci-
Iantis dignatione. duum invenit. Unde et subjungil:
, c Non esl minuere, neque adjicere: nec est invenire <Numerus dierum hominura ul multum cenlum
c magnalia Dei. »In meditando ergo et in legendo i anni, quasi gutta aquse maris deputali stint. Et
Scripturas sacras debemus essc cauti, nec quid adji- -«sicut calculus arense, sic exigui anni in dic cevi.»
cere ad ea quae scripta sunt, nec demere aliquid ab Paucitas dierum humanse vitae benc comparata est
eis quse ab auctoribus divinarum Scriplurarum in guttce aquaemaris et ealculo minulo arenae, quia ad
libris comjfiehensa sunt, sed ea cum sumroa vene- comparaiionem perpetuse felicitatis nimia in ca bre-
ratione habere quselbi inveiiiuntur, cl omni nisu ad- vitas et riiaxima miseria invenilur. Unde in 3oh
implere quaeibi "praeceptasunl. Manifeste cnim dicil scriplum cst: «Homo nalus de muliere, brevi vi-
Jpanncs in Apccalypsi sua, quae clausula est telius - vens tempore replelur multis miseriis; quasi flos
cancnis divini: c Ccnlester ego emni audicnti vcrba egreditur, et conteritur, et fugit velut uinbra, et
prophetise Iibri hujus. Si quis aj)posuerit ad hcec, D iiunquam in eodem statu permanet (Job. xm).» Et
ajiponel Deus super illum plagas scriplas in libro •iterum : « Homo, inquit, ad laborem - naseilur, et
isto; ct si quis diminucril de verbis projihctiae hu- avis ad volalum. Mililia est vila liominis super ter-
|us libri, auferet Deus parleni ej'us de Jibro vilce, ram, et sicut dies mcrccnarii dies ejus (Job. v, vii).»
et cle civitate sancla, et de his quse scripta sunt in « Propler hoc paliens esl Deus in illis, et effuudit
libro isto (Cap. ult.). t Hsec quoque jiropter, falsa- « super illos niisericofdiam suam. Vidil praesumjuio-
toies dixi, non propler eos qui simjiliciler quod t nem cordis illorum, quoniam mala est, et cognovii
seiuiimi dicunt, in nullo projihelia mutilala, et sensu «subversionem illorum, quoniam ncquam cst. Ideo
catholico depravato. Hinc constat illud nobis de c adimjilevit propitialionerii suam in illis, el ostendit
Seripturis sacris rimare sufficere, sive illa contem- « eis viam aequitatis. t Quid suflcrt ffagililatem
platione elementofum scire et inlelligere quse facta noslram nisi bonitas conditoris nostri, qui indi-
sunt; non lameii causas ralionesque perquircre, gnos fovel, ingralos pascit, conlemptores tolcrat,
tjuare unumquodque sic faclum sit, vel alitcr fieri aversos revocat, et conversos ad poenilentiam nii-
^JeJiuisse quam factuni est; verjbi gralia, si quis scricordiier suscipit, ct oninium pcccaioniro largU-i
885 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUKT. OPERUM PARS 1. ,g8&
simam veniam trilraii? Unde quid fantse pictaii con- Ajuslificato, r videlicet ut dafum exhibeii dehe.it
dignura possumus repcndere? aut quid refribucre pcr piclatem, el bonum vcrbum tribui pei humili-
«Doinino pro onniibus quse refribuit nobis?» nisi lalem.
boc, quod psalmista ail: «Calicem salutaris acci- « Nonne ardorem reifigerabit ros ? sic ef verbum
piaro, et nomen Domini imocabo? (Psirf. cxv.)» Dj- .'« melius quam datum. t Sicut ros segetes refrige-
camusque gratulando cum eodem proplicta : « Ma- rans defendit ab ardore solis, sic •verbuni bonum
gnus Dominus ct laudabilis nirois, et magiiiiudinis .graliam impendeiis muncri Jargientis protegit eum
ejus nonestfinis; misericors et miserafor Dominus, .a.nequitia Jinguseirascenlis. Unde alibi scriptum esl:
patiens etiuultum jnisericors. Suavis Domiuus uni- ji Sermo durus suscital rixas, el sermo lenis mitigat
versis, et miseraliones ejus super omnia opera ejus. suscitalas (Prov. xv). i
Laudcm Domini loquetur os nieum, et benedicat c Nojnie ecce verbum super dalum bonum, et
omnis caro nomen sanclum ej'us in seternum, el in c utraque cum homine justificalo. i Scepe verhum
sseculum sseculi (Psal, XLVII,xcv, CXLIV). I prsecedil donum gratum, quia lingua eueiiarisjimi-
i Miseratio hominis circa proximum suum; mise- mam gratiam prceliet Jiomini. Unde Salomon ait:
c ricordia autem Dei super omnem carnem. Qui « Aqua profuiida verba ex ore viri, et toiiens re-
« miscricordiam habet, docet, el erudit quasi pastor B dundans fons sapientice (Prov. xvm). » Et ilem :
«_§regem suum.» Raro invenitur qui perfectc opem < Qui moderatur, inquit, sermoues suos, doclus el
miseiicordise impcndal in proximum, at "Domini lirudcns esi, elpretiosi spiritus \ir erudilus (Prov.
pietas rcdundat in uuiversum mtmdum, i qui solem XVH),» sed ulraque, Iioc esl, verJjum et munus
suum oriri facit supcr bonos et roalos, et pluit super conveniens dat, cjui justitise viam gradilur, quia
.ustos el injuslos.» Et rcete, quia omnium conditor utraquc proximo suo competcnter offerro molilur.
el Dorainus universoruni ipse est. Grex enim Bo- E coiilrario vero ille, qui ncquara est, <ALiacii qute
mini. Ecclesia est calholica pcr iotuin orbem dif- sequuntur.
fusa, cujus pastor unus est, quia ex duobus populis c Stullus acriter iinproperabit, et datus indisci-
unum sibi conslruxil ovilc, ut gregis dominici fieret £ jilinati tabescere facil oculos. t — c In ore ergo
unum o\ile el unuspastor. stulli, (ul alibi legitur) virga esl eontumelise.t et
« Miserelur excipienlis doctrinam miserationSs, el ideo domroi ejus exstat ingratum, quia mcnieni acci-
,« qui festinat in judiciis suis. i Horlalur eos qui pienlis exacerbal.verbis malignis. Myslico autem
doctrinam evangelicam, in qua gratia prcedicaiur, se.nsu hceesentenfia denotat bceietteos, qni quitlquid
accipiunt, ut ipsi misericerdiam proximis suis im- proferynt sub virtulis specie, pravo polluunt ser-
pendant, ct fcslinent judicii dicm misericordice ope- " mone, slultas movenfes qusestiones, et contentiones,
riims prsavenirc, semperque exaltent miscrieordiam ctpugnas legis. Et ideo Aposlolus jubet nos illos de-
judicio, quiajudicium eisinc misericordia, qui non yilare, scientcs quia subversi sunl ejusmodi:
fecil misericordiam. «Beati crgo misericordes, quo- « Sermo eoruni ut cancer serpif, cl tola doctrina
niam ipsi-misericordiam consequentur (Matth.v):t eorum dolo et mendacio plena veraciter improperium
«Fili, in bonis non des querelam, et in omni dato cst (// Tim. u). i Propterea dicit: e Improperia cx-
.« non des Iristitiam verbi mali. t Reclc doeet, ut probrantium tibi ceciderunt super me (Psal. LXIV),I
bonis operibus non inlermisceamus verba imprope- quorum tamen. finis interitus, et procella tenel)ra-
rii, neque maculemus bonum dafum sermoiiibus ruin in selernum eis servata esl. Unde admonet au-
perversis : quia «corrumpunt mores bonos collo- ditores suos sapientia, ul prsevideant sibi in poste-
quia mala {/ Cor. xv), i el ingralum faeiunt bonum rum, et de fuluris prcecpgilent, qualiler evadant
donum verba injuriosa. Dicil enim Jaebhus aposto- poBnamvindictse, et jjiisericordiam inyeniant coram
lus de ipso Domino:«Qui dat omnibus affiuenter el .eeulis Dci.
noii improperabit (Jacob. i).» Undc decet, ut .dalura c Ante judicium para justitiam libi, et antequam
bonuffi bonis commendemus sermonibus: cBeatus r. c loquaris, disee; ante languorem adhibe medici-
liomo qui non peccat inlingua sua (Jgcob. m). t Qui « nam, et ante judicium interroga teipsum, el in
aulein non ofiendil verbo, hic perfeclus est vir. Sed < conspeclu Dei invenies propiiiationem. Anfe lan-
sunt nonnulli qui niox ut ab egenis fratribus fuciint •«guorem humilia teipsum, et in tempoie infirmila-
necessaria postulati, post dona largituri, in eos ^ tis ostendc conversationcm tuam. i Hcce cirim
prius coiilumcliosa verba jaculantur, qui elrcbus mi- .onmia ad cautelam fidelium dicla sunt, ut semper
nislerium pietatis perficiu.nl, verbis tamen gratiam parati sint, el nunquam perniciosa sceuritate sibi-
humililatis perdunt. Ita pleruniquc vidcatur, quod metipsis blandiantur, sed omni nisu in servitio Dei
illatse jam injurise satisfaetionem solvant, cum post usqtie ad finem vitae suce laborarecontendant, anfe
contumelias dona largiuntur, nec magni est operis, judicii tempus et diem illum, quo unusquisque debet
quod postulata tribuunt, quia ipso dationis suse jnu- pro se rationem Deo reddeie. Ille diseil alque jusxi-
nere vix eumdem excessuni sermonis teguiif, quitiam sibi praeparat, qui quotidie rimatur, quid de
bus bene iioc loco dicitur : c In onnii dato uon cies convcrsatione sua et actilms Deo placeat, quidve
trisfitiam, verbi mali;» etpaulopost, cEccever- disjiliceal, et ita se per compunctionis lacrymas et
bum super datum bonum, el utraque cu.m homiue casligalionem corporis, studet a deliclis mjjndare.j
' '
; •- Y$k
:SSS COMMENT7lNECCi^SlASTICUM.fi«il3ilVH;':
ut npn necesse sit pro pollutione peccalofuni ceXefnis:.^..'eslbratibi,-quia sblummodoini ab febariiliunttti"qui.f
.eruclalibus in die.viridiclsedenub illum sflbjfe. Illani -recta fide et-bbriis bpefibus leyarit bratibnes stias ad
;"
euint bpram JafigttoreraappCJIatct tcriipitsinfirmiia- •Dettni.:'-''''-''":.:-"': "'c '"' :';-. :'; ':'';:' ;
,iis_; quandq justa retribolib mnicuiquepfo-aislibus L" « Metiieritbifce itt die cbrisuirimatipnis,et tenrpus
prqpr.ijsrep_endi.ur, Nec jata.iieetetiiquariiioperari, c«retribulibnls ari CbnVersatipriefaciei.'» «Memertto,
..sedfasestopernmsuprttm iriefcedefiivufiririiquemque •ifiquit. ifae,L»;hoc"est VindicTtse,quserpeceatbribus
.recipere. JEeenimdies qualis sit,*'Sopiibfiias pro- ireserVaturiri3ie.univCrsalis judicif, et in: resurre-
-pheta oslendit.j -dicens : « Juxta est dies Deriiini 'Ctibriecurictbfurii; qriaridocorpora immoftalia resttf-
.magnus et •yelpxnimis : yox dieiDoinirii :amara", «gunt, qrialis"ttriic retribuiib a justo judiCe uriicuique
iribulabitur ibi fqrtis, dies tribrilatipiiis et angustise, festituattir, iJusttis ei)irii Dbniinus, iet jtislitiam diiiT
_dies calamilatiset misericc. dies leriebrarufii ei cali- git, cequitatem vidit vultus ejus, quireddetBingulis
.ginisjdies nebulce etXqrbjnis, diesctubse etclangp- secundum opera «uaJH Ti:.'Z/B. .
jrls, super clyitaies_munitas, jsf sripef angulbs 'ex- ,.,«. ])fempntp,paupertatis in tempqre ;abundantiae,
_ce!sos.Et tribulabp iiomines, el ambrilahuntifit cjeci. .«et necessitalera paupertatis^în:"die:'diyitiarum. »
..quia Dqnrinppeccay.erunt,.et effttndetur sangtiis;eo- Saluberrinia doctrina'est rit iri leinpofe islius; \ilse
rum sieut hiraitts, et.ccfppra eerurii sictit 'rstercofa; B quolicet operari, eleemosynseet misericordiae aeti-
sed et argentum eoruni «t-aurum non poterit libe- btts eperam' defiius., fiCCperdamus biiurii riebis cbn-
rare eps in die irse Deqiini; iti igne fzeli-ejus.de- cessuin, «qttia vertiet tempusiquaridoijam iibri Iieet
lyOrablttir PJnriis terra'.,- quia : .consrimiriatibnem operari.»; Hbe eriira.hic teiripusr-paupeftatis et dieiri
cum festinatione faciet cunctis habitantibus teffam riecessitatis"nominatt Unde Balvatbf Iri Eyarigeliq
(Soph; i).,»>-;:.:': :_; :,::'"':' ' '':::" i"'- J discijiulos.-"Mosdocuit, diceiis : « Gurrite diuirilu-
V "': '' :;-;: .ÂPUT-Vm. : ': h;- ' - men Jiabetis; -neforte .teiiebrceVbs:Compreberidaiit
Ulnori impedian}urpmref)ominutri:semper,:A Etitem : « FaCite,iriqriit^rybbisami-
(Jioo?j."xi3)..:i>
diceiitei jSitie intermissierie prate.;' .; . •. cos.demamriipna iiiiquitatis, rit curiildefecerilis, fe-
'__'"
, i Non inTOedjarisorarei semper, ,ef fion wereafis cipiant vosirt ceterna tabefnacuia. i1 ; '
i usque ad mortenT:]tisiificari,.qubniairimerces D : « A riianeusque:advesperani mritaJritur tempus,
%manetmceteraum.i Apostolicaexhortatio hcecest^ « etIjsecpriiriia citataineculisDeiriirti. i—«Amane»
quse dicit:; « Sine mtcrniissiorie orate, iin qffiflibus dicit, hoc est ab oftu nativitafis;«risqtie ad vesperam »
giatias agite.. Haec esl enim yolurilas Dei"in Chri-; senecluiis « fiiulsibitrir"tenipus * Selatisiibniiiiis, quia
sto Jesuinpmnibus vpb.is{lI'Thess, ii)i jfdeiri Ape- « replettts-nfttltismisCriisfrigit yelut riiribrsi,etriuri-;
. stqlus alibi de nuptiis disputat iquomodqinnujita v quamin jeqdem statripefitiahei(Job: xiv). » Vel ali-
cpgitatquae.Dpmiui sunt, utisitjsancta corpore ef tef : A niarie, Kbc est ab iriitio creationis liiundanse'
spirilu, et qualiter jlla quce nupta .est" cpgitat: quse usqtie ad vesperafn sajculi seinper iriutabuiituf tein-
sunt mundij qupmpdo placeat .virb,êt subjurigif pofa,:et ver; sestas, auturiinus ei.hienis; -dies et nox,
dicens : «Pqrrp-hpc ad utililatem vestram dicoj uo^ nttriquani requieseunt: et tamen baec bmriiaad sta-
utlaqupum yobis injiciattij.sedadidqriodhonestufii luiti'seterriitatis cbriiparataicifb' ffansife videritur,
^_l',.et-'g_i|Lq_i-;i,acM^^m;pr^.elFit:sme impediirieiitc' riric aliqiiid de Corpofalibusrebuspef^
ppniinuni obsecrandi (I Cior. Vn). iiiiiic et ipsa Ve- Sed oirifiia-cbrarri bculis Domirii tf ariseiint, et certo
rilasiq Eyatigelip ai>: «.Vigilateltaque omni tenipofei fiiie clariduniiir: IpsC arileni senijjeridein_est, ' et arini
brantes,*ut digni;habeaniini fugere iSfaqmnla quaei ejusribii defieient. i .''"'.'
fqiura is,unt, efstare.ante filium lioriiiriisyquoiiiairi' -'«'-Hoifib sapiefis ift oirinibiis meluit, el iri diebus
nier.ee| D.eij,iupit, jnanetiiiia3ternririi.j(£te;,xxi).»" «delictbfiiiriattendet ab Inertia. » Hibmo, iriquit,
Prudens leclor, rattende qupd dicit mercedem Dei sapiens in orriniliusmetuit, quia beatus iiomo sem •:
niaijere in ce^rjiuiri. Ef scitp.qu.ad frustra hsefetici "per pavidus.rist. Iile quijipe Vere sapieris est, qui
suspicanlur supplicia peccaterum :fipn ;esse ajterna.i' . tiniorerii-Dei sempef • anie oculbs ebrdis Iiabet, ita
Juxfa eya,n_gelicam ergp sententiani: «Ibunt inroii in "rit abonroibus delictis, quaniurii pbssibile est, ca-
suj).plicj.uni.«lernum,jusfi autem in vitam feternain: veat,- ebliviOhetii^^ prsecepiOrurii'.DeYfiigiat',,-et inaii-
> - :
et
QlqtUi, xxy),» ufrigtte Ordini £ua retribulio per-: datai ejris bpere imjjlefe studeat,; qiiia; prepheta
peiualiterpermanet.;., ..-... -.:. . :.. . . - ' testante : rlriitiim sapientiae-esttimpr Dpmini, in-
... Ante qrationem. praepara animamtuam, etnoli : tellectus borius oninibus facientibus euw:(Prov; ix).»"
c;esse quasi hpmp .qui teritat Deura. » De hoc qui- ; CogitatioriesiJnini robusti seihper in abundantia. et
dem in Eyangelip diseipulossuos praemofiuit,dicens: - brimispiger sefriper in egesXateerit; ; * i
«;Gum .stabiiisad brandum, ^mittite sf quid;habeiis « Omnisrisiutris agrioscit sapleritiarii, et inyen:iefiti-
adyersus aKqueffi,ut Patef vesteiyqui iri coelisest, t "earii'dabit cbnfessiOnem:% Astutris,"hbe [eSf, dili-
diinittat yqbisp.eccata:vestra'. Qtiodisiyosi-ribrildiirii-- '• gens et interitus meditaioW
; tisirij-Dei esse
seritis, nec :Pater vester, quiiriCcelisest,:dimittet Cliristum;' et pbsXquam iriverierit
vobis peccata .vestra (Marc. xi).» Hle enim homp eum, ef coide eredulo ejus ^gnitipriem perceperit,'
Deuiri videtur.tentare, qui ita orat, ut docuit, et ipse dabit bieonfessionem rectaa pfcedicationis, et
;
taineu lion'..Iioc.agit.quod Jussil, GujuMnfr&cluOsa sludiuin condiguseoperatieriis..''- :
887 B. RABAM MAUM ARCHIEP.;MO&UNT. OPERUM PARS f. 888
« Sensati in verbis et ipsi sapicnter egerunt, ct. A. tamen in turba eonversanli non videlur grandis
i inlellexerurit verilatem el justitiam, et imjilorave- esse culpse, cum Seriptura dieat: « Omne verbum
« runt proverbia el .judicia. i Sicut prius ait aslu- otiosum quod loculi fuerinl homines , reddent ratio
tos agnoscere sapicntiam, sic et nunc seusatos in nem de eo in die judicii (Matth. xn). » Et alibi:
verbis bonis actibus demonstrat probare sensus « Risus, inquil, dolori miscebitur, ei exlremum
prudentiam ; in verbis enim scnsati ipsi sunl doelo- gaudil luctus occupat (Prov. xiv). t Unde Dominus
res sancli, qui non solum intelligunt veritatem et noster, qui venil in liunc mundum peccatores salvos
justiliam mandalorum Dei, sed ct proverbia doelri- facere, ct omnia irahere ad scipsum (Mgtth. ix), ut
narum obauditorum suorumprofcrunt.uliliialem, et nobis ostenderet soliludinem aliquando prodesse
bonorum exemplorum non cessani cis exhibcre imi- propter circumspeciionem cordis noslri iniiovandaiii,
talionein. scribitur fugere in desertum locum, ct inmonte so-
CAPUT IX. lus orare, alque in nave conquiescere (Luc. v). Non
De continenlia animm, eo quod non sit eundum post quod illum aliquis hedere potuisset, aut aliquo cri-
desidcria cordis, id esl non esse acquicscendum 1 mine polluere (quem constat ab omni peccalo iromu-
cogilationibus vanis , sed auxilio Dei obsistendutn nem esse), sed ut nobis exemplum darel, qualiler
eis. ] humansevitse peiicula possimus devitare.
B
« Post concupiscentias luas non eas, el a voluptale -CAPUT X.
i lua avcrlere: si prcesles-animce tuse concujiiscen- Qttod ebriosusnon dilgbitur, et
spernendomodica pau-
« tiam ej'us, facict le in gaudium inimicis. » Omnem Tatimdecidal: etquodmulieres et vinum aposlatare
concupiscentiam carnalcm noeivam csse oslendit facianl a Deo.
Scriplura «acra. Unde in legc dicit: « Non eoucu- « Ne fueris mediocris in contentionc ex fenore,
pisces domuni proximi tui, nec desiderabis uxorem « et non est tibi in sacculo nihil, eris enim invidus
ejus. Non servum, non ancillam, non bovem, non « luse aniniaj. » Ifae sententia provocat nos ad mi-
asinum, nec omnia quse ilJius sunt (Exod. xx). Et serieordice operti, ul non simus pigri in prcestando
alibi scriptum est : c Concupisccntia avertit cor proximis nostris beneficia terrena, quia non inde
eorum (Dan. xm). t De quo per Paultim dicilur : decrunt nobis solatia teinporalia; imo si hoc facere
(. Radix enini omnium malorum est cupiditas, quam negligentes fuerimus, animce nostrce non perspicic-
' mus praeparare bona futura. Ubi temporalis elcemo-
quidam appetentes erraverunt a fide, cl inseruerunt
se doJoribus multis (/ Tim. vi). »'Ilinc cl Joannes syna remunerabitui' mereede perpelua.
ail : « Nolite diligere mundum, neque ea quse (CA.P.XIX.) « Operarius ebriosus non locupletabi-
in mundo sunt. Si quis diligil mundum, non cst C • « tur, et qui spernit modica, paulatim dccidit. t llcec
charitas Patris in eo : quoniam omne quod est in senteniiaad superiorarespicit, ubi dicitur : «Ne oble-
mundo, concupiscenlia carnis, et coiicupisccutia cteris in lurbis, nec in modicis delccteris, quorum est
oculorum csl, el superbia vilce, quce non est ex Pa- assidua commissio. t Igitur in turba propler usum ne-
xre, scd cx mundo est, et mundus transil, el concu- qulssimum non grancie crimen esse putatur ebriela-
yiscentia ej'us; qui autem facit volunlatem Dei, malis vilium, cui lamen adhceret pcense omne flagilium,
net in cetcrnum (1 Joan. n). i Qui enim voluptatibus sicul in sequentibus demonstrabitur. ubi quce ebrie».
opcraro dat, verendum illi esl ne in illud prophelicum tali succedunt mala, evidenter ostcnditur; licet enim
iueidat, quo dicitur : « Corrupti sunt, el abomina- gulosis parvum crimen videalur esse nimia potalio,
biles facti sunl in voluntatibus suis (Psal. xm). J in detrimeiilo tamen et amissione bonarum rerum,
Et alibi: « Voluptas habet pcenam, ct necessitas pa- el in mullijilieationc scclerum, tandem sibi senliunt
rit coronara ;» qui enim prcestat animse suae con- valdc esse perjiiciosum, quod antea spernentes cesli-
cupisccntiam, facict eum in gaudium venire nequis- maveruut esse modicum. Nam sequitur :
simis hostibus, lioc esl malignis spiritibus, qui scm- c Vinum et muliercsapostatarefaciuiilsapientes,et
pcr interituiii noslrmfi desiderant. Unde princeps <Larguunt sensatos; et qui se j'ungit fornicariis, erit
aposlolorum ait: c Novit Dominus pios de tenlalione « nequam el jiutredo, et vcrmes licercdital.unt illum,
cripere, iniquos vero in diem judicii cruciandos re- « et extollelur in exemjilum maj"us,el tollctur de nu-
servare (II Petr. n), i magis aulem cos qui post « mero anima ejiis. i Vinum, inquit, et mulieres
carncm alteram in concupiscentia immundilise am- apostalare faeiuut sapientes, etarguunt sensatos,
Jjulanl, et quia concupiscentia non solum in luxuria ac si diceret, cbrielas ae fornicalio illos qui se sa-
ei in dcliciarum appelilu constat, sed ctiam in aru- pientes in acumine iugenii et in subtilitate sensus
bilione primatus el amore obsetjuii popularis, ubi sestimant, faciunl adversos el alienos a vcra sapien-
peccatum difflcile devilatur. Ideo sequitur: tia, el reprehensibiles csseostendunt, co quod prauer
i Ne oblecleris in turbis, ncc in modicis delecte- donum praeeipuum sapientiaein stultitiam maxiniain
« ris; assidua est enim coramissio illorum. » Qui dcvoluti sunt. Ut se fornicariis jungerent, propterea
enim cautus non est in turbarum frequentalione, et putredo et vcrmes futurce pcense sequentur illos, et
se inlermiscet populari conversalioni, frequeiiler malum excmjilum posteris relinqucnles de nuniero
cogitursive in verbo, sive in risu, ske in vanifale sanetoriiiu lollentur, nec in corum societate adnu-
aliuua mandatorum Dci transarcssioiiem faccre, qusc merarj racrenUir, quod benc espertus esl Salomoiij
qui postquam acccpit a Deo mullam sapientiam A esf quod quicunquc malisoperibus animani suain pol-
ciuasi flumcii, deseruit Dcum patrum suorum, ei luit, infutnropoeiiiiebit, cjuandooiniiej)'eecatumj'usto
.uuctus est mulieribus alienigeiiis, quarum amore judicio Dci punietur. Qui eiiim jucundalur malilia,
turpiter detentus, fana profana, el idola diversa eis denotabilur, quoniam hi qui lcetantur ciim male fe-
fabricavit. Unde el laudem glorise maximse perdidif. cerinl, et exsultant in rebus pessimis, jitstissimi
et non inter eleetos, sed intcr aposlatas computari judicis senlentia damnabunlur, dicente ad eos ipso
promeruit (III Reg. xi). Haec juxta hisloriam dicta Domino : « Discedite a me omnes qui operanniii
sint. Cccieriroij'uxta allcgoriam vinum lisereticorum iniquitatem, in ignem ceternum, ubi est fletus ct stri-
de quo in cantieo Deuleronomii scriptum est: « Uva dor dcntium (Psal. vi).
eorum uva fellis,etbotrus amaritudinis (Dev.l.xxxn).» c Ne iteres verbum nequam et durum, el non
Furor draconum vinum eorum, et furor aspidum in- - « minoraberis. » Verbum ergo nequam ilerare est
sanabilis, et fbrnicalio corum nequissima, qua dese- posl fletum commitlerc, quod rursum nccesse sit
rentcs fideiveritatem juncti sunt dsemoniis. Conversi flcrc. Iterat vcrbum nequam, cl hoc defendere sata-
in vaniloquium, et in hypocrisi loquenles menda- git, quod male locutus cst, qui hoc quod maliliosa
citim. Dicentes se sapientes esse, stulii facli sunt; mente conccpit, pessimo replicat facto : cujus est
liorum ciucialus,ut cruciatus estscorpii cum percu- " cerla minoratio, quia post pravum commissura nulla
lit hominem, « et vermis eorum non moritur, nec ejus parct emendatio. Unde Cain postquam iratus
ignis exstiiiguitur (Prov. i). » Undenotabilesfacti, ei esl contra fralrera suum, el eum occidcrc ccgilavit,
omnibus abominahiles de tcrra Ecclesice.cradicantur, vece Dominica coireptus est; scd quia sua corri-
et de societale sanclorum in ceternum sequestrantur. gere noluit, et verbum maliliosum quod cogitatu
c Qui credit cito levis corde est et minorabilur, et conceperat, implevit facto, piaculi sui Domino retri-
« qui delinquit in animani suam insuper habebitur. » buenle j'ustam recepit vindictam (Gen. iv).
Videndum est ne hsec sententia contraria sit illi apo-
slolicaasententise, qua dicit de cbalitate : c Omnia CAPUT XI.
eredit. omnia sperat, omnia sustiiiet, charitas nun- Sapientia monet, sive amico sett hmmco, propere non
pgndere secretum.
quam cxcidit (7 Cor. xm); » sed ibi perfcclio bonse
voluntatis, quae semper prompta est ad omne opus Amico et inimico noli narrare sensum luum , et
bonum; hie autem levilas animi describitur, quse c si esl tibi delictum, noli denudarc; audiet eniin
semper mulabilis est, et statum firmitatis non habet. c te et custodiet te, et quasi defendens peccatum
Unde alibi scriptiim esl:« Stultus ut luna mutatur. t « odiet te, el sicadhserebit tibi semper.t Cautelam et
Qui ergo facilis est ad subvertendum, et prurieutes G discretionem doccl nos in omnibus haberc, ut non
aures habens a veritate auditum avertil, ad fabulas cequaliler ainico et inimico calholico et hccretico
autem conyerlilur, liic .minorabitur sensu ct virtule, nostra pandamus occulta : quia inimicus perversum
ct delinquens in animam suam inter stullos deputa- habens tractatum, lieet per Iiypocrisin 'aliquando
bilur. foris hlandialur, dolum lamen et dccipulam in oc-
c Qui gaudet iniquitale denotabilur, el qui odit cultis nobis scmper praeparat.
« correptionem, minuilur vita. » Ille gaudCt in ini- « Audisti verbum adversus proximum luum ?
quitate, qui non habet illam charitalem, dc qua « commoriatur in te fidens, quoniam non te disrum-
scriptum est : « Non gaudel super iniquilatem, « pet. A facie verbi parlurit fatuus tanquam gemitus
congaudet autem veriiati (Ibid. ). i Et ipse denota- « parlus infantis. t Non cequaliter verbum prolalum
bilur, quia per operalionem pravam valde reprehen- recipit sensus sapientis et stulti, quia sapientis ani-
srbilis demonslrabiltir, et talis eliam, quia odit cor- mum diflicile commovebit verbum durum, stulti au-
reptionem, ct nou vult eonvcrti ad melius, minuilur tem totum perturbal sensum. Ita ut gemitum doloris
vita, quoniam carcbil quiete sempiterna. exprimat per actum nefaiidum. Unde scriptum est:
« Qui odil loquacilatem, exstinguit nialiliam. » _ e Non conturbat justuin, quidquid acciderit ei; qui
Grave vitium eslioquaeilas, dieente Scriptura : c In aulcm perversi cordis est, non inveiiiel bonum
mullilotpiio non effugies pecCatum, et vlr linguosus (Prov. xvn). Sed cavendum esl illi qui de firmitate
noii dirigelur super terram (Prov. x). » Hinc el Ja- cordis sui confidit, ne diutius verbi duri menlionem
cobus aposlolus ait: « Lingua quiciem modicum in corde habeal, quia serpentina suggestio, ubi in-
mcmbrum cst, cl magna exaltat. Ecce quantus igiiis, troitum iiivenerit, virus nequitiae infundere non
quam magnam silvam inceudit, et lingua ignis est cessabit, et mentem invasam cito corrumpil.
uuiversitas iiiiquilalis.Lingua conslituiturin membris «Sagittainfixa femori canis [Vulg., carnis], sicver-
nostris, quce maculat totum corpus, el inflammat «bum in cordestulti.i Canisaliquando inbonam par-
rotam nativitatis noslrce, inflammala a gehemia temrecipitsignificationcm,aliquando vcro in malam.
(Jacob. III). i Qui autem a multiloquio se continel, Inboiiamergo,uteslillud in Psalterio:«Convertenlur
exstinguil malitiam superbise et iniquilalis. ad vesperam, et famem patienlur ut canes, ct circui-
« Qui peecal in animam suam, pcenitebit; et qui buiitcivilatcm(Psa/. LVIII).» Quod significat doctor.os
« jucundatur in malitia, denotabitur. t Hccc cjuidem ex Judceis legis Dei justitiam esurientes, posl vespe-
seufentia expositiope non indigct, quia manifeslura ram passionis Ghrisli civifalcm Ecclesiaesoleiii cur»,
SQi B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 892
circmmre, et ialratu praedicationis defendefe. liine A ante jam moiroii, utpaiientia et mansuetudo roagis
legiiuus iu E\ angelio, quod canes linxcrjut ulcera valcat in correptione fratrum, quam furor cl du-
Lazari mendici (Luc. x\i). Canis vero ad malani ritia : quia indc datui locus limori Altissimi, et.
parleni vertit signifieationem, cum peccatorum ex- comersio a peccatis. Omnis enini sapientia cst liinor
primit sordes, ul est illud : c Sicut canis leveititui Dei, ct in ilia homo nihil discil nisi timere et hono-
ad vomilum suum, sic stultus, qui itcrat stulfitiam rare Deum. Unde et scquilur :
suam (Prov. xxv-i).» Sagitfa infigitur femori canis, « In omni sapientia disposilio legis, et non est
cmn concupiscentia niala ex diabolica suggestione « sapicnfia nequilise disciplina, ei non esl cogitalus
iiriigitur in corde peccaioris, qui merito stultus di- c pccea[or<im prudcnlu. » Lex eniin Doinini sapien-
cilur, quoniam quasi Jios irahilur ad \ictimam, et tia di\ina disposifa afque-ordinata est, nec esl iii ea
non prcevidebit sibi nec cavel seterni iiiteritus rui- alitjuid ncquilice ncc aliqua peccatorum roeditalio,
nam. sed tota sincera, LOta\eritate atque juslitia plcnis-
« Corripe amicum ne fortc non iiitellcxeril, et di- sima. Unde scriptum esf : c Justilia fua justitia in
* cal, Nonfeci; aul si feccrit, ne iterum addat fa- ceiernum, el lex ttia \eritas. i Ilanc aposlolica pan-
t cere. Corripe proxiniuni, ne forte 11011 dixerit, et si dit doctiina, et calliolica jier totum oibem tenet
« dixcrit, ncfoiie iteret.» Salubris \alde et discreta BEcclesia; de iHaveio cjuce huic contraria esl, hoc
h,ec est doctrina, ut coriipiamus, amicos nostros est hccreticorum docfrina, subsequenter dicitur :
delinquentes cum omuipatientia, quoniam aliquando « Est nequitia, et in ijisa exsecratio. » Nequitia
jieccalur per ignorantiam, aliquando per negligeii- enim hcereticoram emnibus bonis ei justis est exse-
tiam, aliquando vero per contemplum el inobedien- crabiiis, ct ipsam detestalui omnis religio Chri-
tiaiii; sed si discipliiia talibus adJiibetur cuin mode- stiaua : t Sermo enim eorum ul cancer serpit, ct
sfia, de prceteiitis malis gencrat iu eis verecundiam multum proficit ad inipielalero : quorum sociclas
atquc poenilentiam; de fuluris vero e\hibet diligen- pefniciosa est, quoniam juxta Salonionero, « icli-
liam alque eautelam. Unde auditorcs suos Paulus ad- queruut duccmpubertatls suae, elpacti Dci suioblili
monct, dicens : « Fratres, si prceoccupatus fuerit sunt; inclinata est cnini ad lnorlem domus eorum,
lioino in aliquo delicto, vos qui spiritales estis, iu- et ad infcros seroitae ipsorum. Omnes qui ingrediun-
Struitc hujusmodi in spirilu lcnitatis, consideraiis tur ad cos, non re\ertcnlur, nec apjirehendeiil se-
teipsum ne et lu tcnieris; allcr allerius onera por- mitas vitse (Prov. n). t
late, ct sic adimplebitis legcni Christi (Galal. vi). e Esf insipiens qui minu tur sapientia. i Ilcec
c Corripe amicum : ssepe enim iit commissio, el „ sententia
' quibusdam \idetur ad superiora lefeiri,
c noii oimii verbo credas; est qui labitur in lingua lioc est, ad hsercticorum evseciabilem
nequitiam ,
r sua, sed non ex aiiimo. Quis est cnira qui non de- quorum mens
quantum caplivataest eriorc, tanium
liquerif in lingua sua. » Grandis disfaiitia esl mter procul recedit aveiitalc; scd quia sequens locus
euni qui peccat per simplicitateni \el igiioranliam, ijoii de hsercticis, sed de
simplicibus, qui iniims in
el eum qui per maliliara. Potesl cniin lieri, ut quis Scriplurariim scientia docti sunt,
dispulare videlui,
olfeudat in verbo malo, quod tameii ipse non suspi- potesl iion iiicotnenieuter tle talibus
dici, quod sit
celur csse malum, ut esl usus quotidiani otiosique insipieiis qui minuitur sapientia, Jioc esl
mysterio-
senuonis, qui non ex dqlo, sed ex lcyitate animi pro- rum Dei caret inlelligeniia, quantum ad doctriiiaro
cedil; hujusmodi ergo yeibum licet noii careat de- pcrlinel; sed lanieii non abest penitus a mandafo-
licto, lamen uon adsequatur in noxa illi qui plenus rum Dei cusfodia; p^ropterea cori&cqueiiterdicit:
cst nequitia el dolo. Quis est ciiim qui npn dcliquerii « Melior est horao qui minuitur sapientia, el de-
in lingua sua? Non esl enim homo super terram qui ficicns sciisu in timore, quam
qui abundat sensu, et
faciat bonum, et uoii peccet; sed illi de quiijus scri- traiisgrediiiir lcgcm Allissimi. » r.lullum
ergo distat
piuin est: c Linguis suis dolose agcbant, veiienuni inier eum qui habet scicnliam legisDeiin cruditione,
aspidum sub Jabiis eonini, quorum os maledictione ,j sed Jameu noii sei\at eam in operatione, et illum
et amariludine plenjipi est (Psal. xm), si non con- qui licel non habcat profundum iutelleclum, in ti-
\ci*6ifuerint, et condigiiam poaniteiiliam de peccalis more tamcu Dei quanlum no\it et potest recte vi-
suis non egeiinl, iiioi.iis seiiteutia eos manebit. Gon- vendo con\ersatui'. De illo ergo dicitur : c Scruis
trilio enim el infclicifasest in -.iis eorum, et \iain qui scif \olunlatem Domini sui, et non facit, vapu-
pacis non cognoverunt, nec Jiabuerunt timorem Dei lahit mullis (Luc. xn). » De islo vero « qui non scil
antc oculos eorum; propterea in csecilate coidis sui, et non facit, vapulabil paucis
(Sap. \i). De illo scri-
cl in iniquilalibus suis iiitcribunt. ptuni cst: « Potenies potentiora lormeiita patiunliir
CAPUT XII. (Ibid.).t De iste qupque ita dicitur: cExigup ccnce-
detur misericcrdia. » De hpc et Jaccbus appstolus
Sapienlia monel prius corripere proximum anie com- ait : s Si
minationem, secundum praidicationem Evancjelii. quis auditor est verbi et non factor, hic
coroparabitur viro consideranti \ultum nalivilatis
t Corripe jiroximum antequam coramineris; et da suaein
speculo. Consideia\it enim se et abiit, et sta
« locum liniori Altis_simi,quia omnis sapientia fi- tim oblitus est
qualis fueiit. Qui autem perspexeiif
MiiorDei, et in illa timere Deuro. ; Hoc est quod iu legem perfcctain liberlatis, et peimanseril in ea,
893 COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LIB. IV. m
noii auditor obliviosus factus, sed factor opciis, hic jA eiiitii cordis os loquitur (Ibid.). J Sic et Aposlolus,
beatus iu facto suo erit (Jacob. i).'t qure sunf indicia malaruui quceve bonarron yolunia-
c Est solerlia certa et ipsa iniqua, et est qui eroit- tiiin expressil, dicens : « Manifesta autem sunt opera
«tit verbuni ccrtum, enarrans vcritatem.» Modoin- carnis, quce sunt fornicatio, immunditia, luxuria,
cijiit fidelium qui ambulanl secundum verilalein, el idolorum servitus, veneficia, inimiciliae, [conlculio-
hypocritaium qui cuncta ficle faeiunt, enarrare dif- nes, cemulationes, irac, rixcc, disscnsioncs, sectce,
ferentiam, et exponere rationem. c Est, inquit, so- invidise, homicidia. cbrietates, cpmessationes, et his
lcrtia certa, etipsa iniqua : » hoc est, hcereticorum siroilia : quseprsedico vobis, sicuf prsedixi, quoniam
versutia arte dialectica instmcta, quce euucta dolo qui taliaagunlregnumDei non coiiseciucnfur: fructus
agit, et pravo eorde scmper machinatur maium, et aufero Spiritus esi charitas, gaudium, pax, palicn-
inomni tempore jurgia seminat; c et est qui eroif- fia, Jonganimitas, bonitas, .benignilas, fides, mo-
tit verbum certum, » Jioc est, strenuitas sanciorum desfia, continentia, * elc. Sic crgo bonarum __ar-
doclorum, quae recte verbum prcedicat Evangclii, el borum osteiiduntur boni frucius, ci malarum mali,
fidci edoeet verifalem : bcec docendo et operando , quoniam bona opera manifesla fiunt, ct quse aliter
regulam justiiiie seclatoribus suisostendit: illa quose Jiabent, aJiseondi non possunl.
que semper quoscunque polest, per artis sucefalla- 3; « Est correptio mendax in ira contumeliosi, et
ciam seduccre el deeipere non desistit; hccc itcr re- c esl i'udicium quod non probatur esse bonuni. »
etum, illa devia pergit erroris; hcec ad verain vi- Ilacleiius scrval tcuorcm, quem prius tenebal, dis-
lam, illa ad ceternam lendit pcrditionem. putans de falsa iiumililatc Jiyppcrilarum et hsereti-
« Est qui nequller humiliat se, et intcriora ejus corum; quia meiidax esl eorum correplio doctrinse,
Ejileiia sunt dolo; et esf qui se nimium submittit a ct judieium falsum, quia sieut erranl in fide et reli-
c multa lnmiilitate. i De illis\ero qui se falso hu- gione, sic titubanl. judicioruin suorum qualitate;
milianl, et in cordis secreto plcni sunl dolo, quali- nec potest esse bouuni judicium, quod non bono gc-
ter cavendum sit, ipsa Yeritas prcemonuit, uicens : rilur animo.
t Altendite a falsis prophelis, qui veniunt ad ,vos in CAPUT XIII.
veslimentis ovium, iiitrinsecus auicm suui lupi rapa- Quod bonum sit arguere loquendo, quam lacenao
ces. » Igitur c a fruclibus eorura cognoscetis eos dolos tenere per iram.
(Matlh. vn). ; Dc his autcm qui vere huiuiles fiefi (Gu>. xx.) c Quam bonura est arguere, quara
volunt, a se escmplum sumere prcecepil, dicens : Srasci, ct confitentcm in oralionc non prohiberc ! t
c Discite a me, quia miiis sum ct humilis corde, et Bontmi est crgo omnia
circumspecle et patienter
iiivenielis rcquiem animabus veslris (Matih. xi). i '-' agere, quia ira viri j'ustitiam Dei non operatur, et
Si orgo volumus Veritatis esse discijmli, a •jordis doelrina homiuis per patientiam
dignoscitur. Unde
radicc verce Jiumilitatis bonum primum sumendum et superius ita admonuit : « Corripe
proximum an-
est, et sic per ipsum bonorum operum exempla fo- tequam commineris, et da locum timori Allissiroi,
rlnsccus prseparanda. Quid autem ficta humililas nc forfc per inquietudinem animositalis
perdal in
faciaf, sequens sententia ostendil. proximo fructum correptioiiis (Eccti. xix), s c et
- c El est qui inclinat faciem, et
fingit se nou videre confitentem, ait, in oratione noli prohibere.» Non
c quod ignoralum csl; cl si ab imbecillitate -virium est ille
proliibendus, qui confilelur Deo in oratione
c vetefur peccare, si invenerit lempus malefaciendi, sua, et laudat ipsum in orc sup, sed instrucndus, ut
i malefaciet, » Sic enim hseretici, sic omnes hjpo- rcclce fidei et bonorum operum ,eoncordiam adhi-
critse, licel speciem \irlulum habitu el gestu extfiu- beat, quia non cst speciosa laus in ore peecatoris ,
secus simulcnt, lamen quia virluiem ejus intrinse- sed « corde creditur ad justitiam, ore autem confes-
cus non habeut, in eo quod ad tempus sumunt fir- sio fit ad salulem : » pfoinde Propheta dicil: « Be-
miter manere non possunt; sed statim ut loeum pee- nedic, anima mea, Domino, etoinnia mteriora mea
"caiidiinvenermt, quod prius sub velamento tegebant, noiiica sanctum ejus (Psgl. cx). » Et alibi: « Ele-
iu propatulo declarando revelant: quod et sequens; vatio, inquit, manuum mearum sacrificium v.esper-
senleiitia probat. tinum (Psal. cxi.). J
« Ex visu cognoscitur vir, et ab oeeursu faeiei co- c Concupiscenliaspadonisdevirginavitjuvcnculam,
c gnoscitur scnsalus. Amictus corporis, et risus t sic qui faeil pcr vjni judicium iniquum. » Probat
« dentium, et ingressus hominis emmtiaiii de illQ. i .exenijiloquod superius protulerat verbo, ut bonum
Per indicia enim exteriora saepedeprehenditur inte-. sit iioii irasci : quoniam ^sicut concupigcentia spa-
iior aflectus animi, ct per gestum corporis demon- donis maculat quidem virginem, sed non generat
stratur qualilas volunlatis. Unde est illud Evange- sobolem, ita et violentia iniqua, simulal quidem j'u-
lieum : c -Konesl aibor hona quas facit fructus ma- dicium, sed non servat cequitatis modum.
los, ncque arbor mala faciens fruclum bonum. Una- c Quam bonum est correplum manifestarc poeni-
quseque enim arbor ex fructu suo cognoscitur (Luc. c teiitiam: sic enim effugies voluntarium peccatum. s
vi). J Et item : <-Bonus, inquil, homo de bono the- Sicut prius prohibuil iracundiara prcevalerein judicior
sauro cordis sui proferl boiium, et malus homo de sic et nunc laudat, ut correptioncm magistri sequa-
malo tiiesauro proferl malum. Ex aliundanfia tur pccnileiilia discipuli: ita quoque .concupisccntia
S9S . B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERtjM PAR-S.I. 89G
opprimilur peccalum, et vertia impetralur delicli, A « Est processio in malis ylroindiseijiliiiaio, et est
UiideSalvator in Evangelio Petro jiraecepit, dicens: « inventio in delrimenlum, t Sub lingua eiiim eo-
,« Si peccaverit in le fraler luus, vade, corripe cum ruiiJ lahor est et dolor, sedent in oceultis ut inler-
ititer te et ipsum solum : quod si poenitenliam ege- ficiant innocentem; quapropler tota machinatio do-
rit, lucratus eris fratrem tuum,» etc. (Mdtth. xvin). lpsse inveiilieiiis eorum rejiutabitur eis in ojijyro-
Ilirtc et in Proverbiis Salomon ait : « Qui abjicit brium sempiternum. Fiet enim mensa eorum coram
disCiplinaffi, despicit aiiimam suam ; tqui autem • ipsis iii laqueum, et inretribuiionemetiii scandalum.
acquiescit increpationibus, pOssessor est cordis « Est datum quod non est utile, et est datuiu
. (PrPv: xv). i c ctijus retributio duplex. »^Datum quod non est
« Est iacens qui invenitur sapiens, et est odibilis utile. hoc est, cum homo eleemosynam iribuens
« qui procax est ad loquendum. » Hac senlentia expendit eam pro humario favore; et est iterum da-
laudatur modestia boni viri. et vituperatur temeri- tum, cujus est retributio duplex, quando homo elee-
tas superbi, vel magis commendatur religiositas et mosynani pro Dei aniore et pro seternaeyitaedeside-
prudeiilia boni catholici, et reprehenditur atque derio facit; cuihie meritorum tribuitur lipnor, et:in
lestatur stultitia et procacitas hserelici; quia sicut fulura remuneratione gloria sequetur sempiterna.
iste immoderalo silenlio ostendit sapientiam suairi, B. Unde ipsa Veritas in Evangelio ait : « Nempest,
sic et ille in loquacilate superfltta maiiifestat stulti- qui reliquerit doinurii, aut fratres, aul sororesV
Xiam suam, sCd quia taeiturnitas aliquando proce- aut patrem, aut matrem, aut filios, auf agros
ditex bono, aliquando vere ex malo, inde subjun- propter me et propter Evangelium, qui non aecipiat
gitur: i centies tantum nunc in tempore hoc cuni perseCu-
« Est aulem lacens non habens sensum loquelse,et lionibus, et in sseculo futuro vilam seternam (Luc:
« est tacens seiens temjiusj aplum. '* Sunt enini xvni;,»" cuj'us sententise;sensus talis est: Qui prppter
mulli qui ideotacent, quoniam-non habent sensuin Evangelium Christi carnalia reliquerit, spiiitalia
et peritiam loquendi; sunt et alii qui non per insi- bena recipiet, quse comparatione et merito sui ita
pientiam, sed per seientiam silent, observantes in eftnit, quasiparvo nttmero centenarius numerus
loquendo horam apli temporis, quia c tempus est comparelur : quia nimirum a fralribus atque cen-
tacendi, et lempus loquendl; »liec omne tempus ad snrlibus propositi sui, quiei spiritali glutinocolli-.
omnia aequaliter conveniens est. Unde et sequitur: gantur, multo gratiorem etiam in hac vlta reci-
« Homo sapiens taeebit usque ad tempus. » Liu- piet charitatem, et in futuro prsemia sempiterna.
gua ilaque discrete frenanda est, non insolubiliter « Est propter gloriam niinoralio, et est qui hu-
obliganda, ut nimirum cum opportunum considerat,' G «liiilitate levavit' caput. t Hic locus evaiigelico le-
postposita censtira silentii, loquendoquse congruunt, stimoiiio exponi Videtur, ubi dicitur : « Omnis qui
in usum se utilitatis impendat. se exaltat, bumiliabitur; et qui sb humiliat, exaltar
, « Lascivus autein et imprridens iion servabunt bitur (Luc. xry. xvm). i Propter gloriam ergo luiiio-
tempus. '» Mos est semper pfudentium, ut modererit ratrir homo, cum prppter exaltationem cofdis meri-;
eermones suos, et aptum temptts observent; slultn- tum virtutis illi decrescit; et ab humilitate leyavit
rum verp ut nec locum, nec teffipus, jiec modum caput, cum post prcesentem coiitritionem anima
cusfodiant, sed totum spiritum suum impudenter ejus gloria sriblimatur ceterna;
proferant: quod saepissime hsefetici et schismatici « Est qui multa redimat modico pretio, etresti-
faciuiit. Unde Apostolus Timotheum docet qualiter 'i tuens ea seiituplum. t Multa redimit niodicoprCtio
auditores suos instruat, c ne intendant fahuiis et ge- quiper confessionero humilitalis ab omni meretur
iiealogisintermirtatis, quae qusestionesprsestantmsc- resoM deliciq;«et restituit ea septuplum, i.quando
gis quam cedificationemDei, quce est. in fide; finis invitiorum lccum, cppipsuminserit virlutuni nume-
autem prsecepti est charilas de corde puro, et con- rum. Nam, ut ait Apostolus,'«ubiabundavit deUctum,
scientia bona, et fide ubn ficta : a quibus quidam . superabundavit et gratia : ut sicut regnavit pecca-
aberrantes conversi sunt in vaniloquium, volentes D tum in mortero, ila et gratia regnet per justitiam Iii
esse legis doctores, non intelligentes, neque quse lo- vilam ceternam per Jesum Chrisium Dominum no-
quuntur, neque de quibus affirriiant (I Tim. i). i Sifuril (iSom.v).» ,: ,
Quorum stullitiam adhuc redarguilSapientiadicens: « Sapiens in verbo seipsumâmabilemfacit; gratice
! « Qui roultis utitur verbis, lajdit artiniam suarii; « autem fatuorum effundentnri t Sapiens in verbo
« et qui potestaleni sibi sumit injuste, odietur.» est doctor catbolicus, qui 'in docirina sua seipsuni
Jlultis utuntur verbis hajretici cttrii per eloquentiam amabilem facit, quando in testamentis divinis verita^
httinanam cerlant suam velare malitiam; qui sihi tem sequi npri negligit; gratice aiileni fatuorum, hoc
injustam usurpant potestatem, quoniam contra ve- est dogmata hcereticorum, effuiideiitur,necullo_usui
ritatem sentiendo nonrecle sibi usurpant magisle- bpnp aptce erunl: de quo adhuc subditur:
•rii dignitaiem. Unde ipsi odibiles erunt, quia tam « Datus insipientis non erit utilis tibi; oculi euini
coramDeo quam etiam corarri honiinilius turpes et « illius septemplices sunt. » Datus iusipientis noii
detestabiles fiunt; quoruni doctrina et studium lOr erit ulilis, quia doclriua haeretiCoruranulli est sa-
tum Vei'titur illis in detrimentum.Unde sequitur: lubris; oculi enim illius septemplices sunt, quia in-,
807 : COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB.IV. ." 898,
tentio "voluntalis ejus Vtifiis nequitiis maculala esl, ^ « sunt. » Quprtiam qui cbmmimicant degmatiiisere-
quarido ad nocendum semper exstat parata. Seple- ticerum, ipsi infide etscieiitia mendaces fiimt; unde
narius ergo numerus, qui propter divina charismata per errorem suuin qmnibus rtotabiles erunt. sicut sc-
: qtiaelstiias propheta in Spiritus sancti dorioenume- quens sentettlia probat.
rat (Isa. xi) peffeclioni consecratusest, idem econ- « Quoties et quanli irridebunt eum? Neque enim
tra aliq_tiandO plenitudinem nequitise significat, ut « quodhabendum erat idirecto sehsu distribuit, si-
est rllrid in Evangelio, quod Salvatbr de Spirilu im- « militer et quod npn erathabenduni.»IdcirCe enim .
murido ad tempus deserente hOminem narravit, di- detestabilis est iisereticeruni «oetus, quoniam ca-
cens: « Gmn immuhdus spiritus;exierit de homine, nonCm diviuuui, et sacramenta quce iri illo conli-
perambulatper locainaquosa, quaerens requiem; et uenttir ipse recto sensunon Interpretatur, nec
non inveniCnsdicit: ReVertar in domuni nieam, unde expositionem tractatuuta: suorum, quce nulli est
exivi. Et-eum yenerit, invenit earti, sCopis munda- necessaria,-catholico sensu proferttnt; etidebprcedi-
tam, Ct tunc vactif et assumit septem spiritus ne- catio eorum siffiulet spcietas proniapest devifanda.
quiofes se, et ingressi habitant ibi, et sunl novissima « Lapsus falsce linguce quasi qui in paYimento
hominis illius pejora prioribus (Luc. v). J « cadens, sie casus malofum festinanter veniet. J
« Exigtta dabit et mulla improperabit, et aperlio B Sicut eriim in planitie paVimenti:, ubi offendicula
« qris illius inflammatio est. t Exigua dabit hcereli- non suht, frustra quis cadit,,sic hcereticorum.sensus
cus, hoc est, raro in lota doctrina stta yeritatis indicia propria nequitia excaecalus,insemiia veritatis, quce
ostehdit; et multa impfpperabit, qtiia in multilp- lucidior sole est, hequidquam titubat, et casum inve-
qriio suo plurima improperia erroris effundit, etaper- nit; quid aulem eis rumampariatj-continuus^sermo
: lio oris illius inflainmalioest, quoniamsermoejus ne- palaro insinuat.
quitiam erroris in peccatoribus auditorum iriCendit. « Homo ingrafus :quasi:acharis>•..»Qma ergo in-
i Hpdie feneratur quis, etcras expetit; et odibilis -gratus est hcereticus, excellentis irigenii dolp, quod
« homOrtujuscemodi.»HcecsententiaetinslabiIitatem percepit ex munere divirto, magis elegit suunferro-
, licerelicorumsighificare poiest, qui viplentef:erroris rem cOndere quarti:divjnairitradiliOtiem in Scriptura
sui assensum ab audiloriliiis suis eXtorquent. Unde saCra seryare; ideo sine;,gratia;Spiritus sancti de-
et odibileserunttam.cpram DCPquam etiamceram viando demonstrat se auditoribus suis semper ama#
hemintbus; vel altipri sensu irisinuat qued ille rum et noxium esse. Acliaris enira interpretatur
qui eleemesynam pauperi trihuit, et in praesenti vila amarus, sive suie gratia; et ffieritoipse dicitur ama-
retributionem qucerit, odibilem semefipsum co- rus, qui non mefuit divina"gratia fieri rejjletus.
ram bctilis divinse majestalis facit; decetenim ma- (Q < Fabula vana in bre indisciplinatoriim assidua
nIfesteinEvangeUcipsaVeritas,propter quidfacienda - « erit. » Bene efgo doctrina hsereticorum, quam ne-
sif eleemesyna, ita diceiis : « Cum faeis elcemesy- fando ore garriuirt, fabula nuncupaiur, quia vanita-
. nam, nesciat sinistra iua quid faciat dextera tua tem omni niodo sequitur. UndeApostoIus bujusmo-
(Luc. yi); » et item : « Nelite, inquit, thCsaurizare di docirinam respttens ad Tirootheiim scribeiis, ait:
vbbis thesauros in terra, uhi cerugoet tinea demo- « Sicut rogavi te, ut remaneres Ephesi cum irem
litur, et ubi fufes effodiunt et furanlur. Thesauri- in MacCdoniam, ut deuurtiiares quibusdam ne aliter
zate autem vobis thesauros in coelo, ubi neque seru- dPcerent, ueque intendefent fabulis et genealpgiis
go, riee tinea demolilur, et ubi fures non effodiunt, interffiinatis: quse qusestiones prsestant magis quaui
neque furantur (Luc. xiv).» Et alibi cuidam principi cedificationemDei, quse est in fide (I Tim. i). s.Et
Pharis.eorum idem Domiriris dixit : «' Cum facis rursum: «ineptas, inquits et aniles fabulas: devila :
-pfaridium aut coenam, nolivocare amicos tuos,'ne- exerce aulera teipsuffi ad pietaterti; Nani corporajis
qfie iffatres, neqiie cognatos, neque vicinos divites, exercitatio ad modicum utilis est: pietas autem acl
ne fbrle et ipsi te reinvitent; et liat libi retributio; omnia utilis est, proniissipnem habens vitcequseuunc
sed cttm facis cOnviviurii, voca pauperes, delriles, est, et futmae (I Tim. iv). t Nam quia undiqueper-
ccecos^ cjaudos, et beatus eris, quia non habent ]D versoruffi sermo r.eprobabilis exstat, inde adhuc
..retribuere libi (Luc. xiv): >xelribuetur autem tibi subditur: ; -•
in resrirreetione justorum. « Ex ore fatui reprbbabitur parabpla; npn enim
; « Fatrio non erit amicus, et non erit gratia bonis dicit illam in tempPre sttb. » Fatuus est erge Ju-
< illius. i Fatutis tam ille est qui spiritalis laboris dseus, qui-cseremOnias legis teniporibus gratise ne-
praamium in hae vita non in futura quaerit, quam cessarias esse docet, circuniCisioneriividelicet,.neo-
eliam haeretieus, qui laridem humanam appelit, et menias, et sabbata, Ct hostias pecudum, et.ea sub
glofiauiquaea solOestDeoqttserereiiegligit; liujusmodi allegorica expositione juxta sensum suum inteipre-
ergo IiOuiinibus amicus yCrus non erit, quia eorum tando asserithabenda, « etim finis legis Christus sit
stullitia verum amicum, qui secundumDeum amicus ad justitiam omhi crederitiv.»Fatuus est et philoso-
sit, habere nescit: et ideo labor eorum in coelesti phus, qui huinana ratiocinaiione cestimat se omnia
reguo retribiitienem nen habebit, cjuia transileriae posse GOmpreheiiderej yertitque doctriijarii suaui
vita3 gaiidia maxiiiie qucesivit. disputaudo justa eiementaimundi,et rion secundum
« Qui enim: eduut panem illius, falsce linguae veritatem, quae est in Giiristo Jesu^ Fatuus est^ et
899 B. RABANI MAURI ARCHffiP. 3I0GUNT. OPERUM PARS I. 900
hcereticus, qui falsis arguraenlis et sophisiicis Jocu- .^furaris (Rpm. n);i et haoretici jnendaces, quoruni
tionibus conafur deslruere doctrinam Evangelii, et facinus eo propensius est Judaaoium facinorc, que
vcrilalem calholicse fidci. Ilorumergo omniumre- posi percepfam gratiam baptismatis_,et induraeiilum
jirobabitur parabola, Jioc esl argunientalio falsa, tiiriicae Clnisli quo incluebantur, ad apostasiam
quae, luecscenle per Christum ubique \eritate, um- redieriiiit, et spiritui graiias calumiiiam fecerunt;
brain legis veteris et figmenta falsa in Ecclesiam sed ulrorumquc reafus pcrditionem seternam, si
inlroducere vohinl. sir.e ptxnitentia obicriut, inveniet.
« Esl qui velaiur pcccarc prae inopia, clin requie « Mores Jiomirium mendacium sine honore, et
c sua sliraulabitur. » Supcrius icprchendit falsita- « confusio ilJorum cuin ipsis sinc inlermissione. t
teni hcereticce doclrince, nuuc similifer viltiperat in- Ergo morcs hcerelicorura pervcrsi, noii sunt digni
fcnlionem voluntatis perversse; sunt eiiim talcs, qui coelcsii hoiiore, sed perpelua iiifenii confusionc:
Jicet aliquando proptcr cvenluiu aliquem non pos- quce cum ipsis sine inlermissione permanet in per-
sinl peecatum peipetrarc in facto, lanicn nunquam .peiua damnalione.
volunt quicscere a malo desiderio, quos parum ju- CAPUT XV.
val forinseeus capthatos teneri versutia et dolo. Yerbum parabolarum.
« Est qui pcrdit aniroam siiam prse confusione, B t Sapiens in vcrbis producet seiiisum, cl Iionio
c et ab imprudenli persona perdct eam : personae « prudcus placcbit niagiiatis. » Sapieus semelipsum
c aulem acccplione perdet se. t Hle animani suam prodet in verbis, quando prudenliam meniis de-
prcc confusioncperdii, qui tiinciis transitoriam po- monstrat in Jiene diclis. Quod ipsa Vcritas in Evan-
lcslateriislius mundi, non audet profiteri verilatera gelio ostendit, diceus : c Bonus homo de bono tlte-
Evangelii. Manifeste enim ipse Dominus dicit: c Qui sauro cordis sui profen bonuni, et malus Iiomo de
ine crubuerit ef meos scrinoncs, hunc filius homiuis nialo thesauro proferl maluni: ex aJmndanlia cnim
Srubescct cum sederit in majestate sua. » Et ilera : "cordis os loquitur (Luc. \;); et homo jirudens
« Nolite, inquit, timere cos qui occiduni corpus, ani- roagnatis placebit, quia sunctis docioribus placct
maui aulem non possunt.occidere ; sed potius ciim uevotio discipulis bene obcdientis, cujus merita pa-
tiniele, qui potcsl animara et corpus perdere in ge- riunt sibi mercedem vilae ceternae, sicul. sequens
Iiennam (Luc. ix). t scntentia declarando insinuat.
CAPUT XIV. « Qui operafur terram suam, inaltabil acervura
Usilatam rem loquilur, av.iamulti snnl qni pra: con- frugiim; et qui operaiur jusliliam, ipse cxallabilur. t
fusione promillunt atnico, et gratis evm suis labiis Ule ergo operalur tciram suam, qui carnem suam
acquirunl inimicnm. ^ evangeJico exarans vomerc facit eam plurimarum
t Est qui praj confusione promitlil amicp, et lu- virfutttm fructus gignere, el ju.slilice operibus de-
i cratus est eum inimicuni gratis. i Est quaedam scrvirc. Cujus opera palcrfamilias in fulura exa-
?>ars hnminum, quce in usu habet plura aliis pro- miiiationc-collaudaiis ccelesii lionore condigne reniu-
niitiere, sed pauca proptei parcilatem solcl redderc, nerai, dicens : <•Euge, serve bonc et fidelis, quia
uiide hujusirtodi cos, quos poterant non promittendo supcr pauca fuisti fidelis, super imilln ie constituam,
Jiaberc araicos, in promissione mcntiendo gratis lu- iulra in gaudiuui nomini lui (Luc. ix). i
crati sunt inimicos. c Qui vcrojilacetmagnaiis. eiiugiet iiiiqiiitatem. s
c Opprobrium enim nequam in homine rocnda- Hoc est quod supcrius fiixit, c Homo prudens place-
c cium, el in ore indisciplinatorum assidue eril. > bit magnaiis; » iu co enim pJacet de\olus discipu-
Non enim panum vilium est mendaciuiii, sed intcr Ius Jionis magisfris, quod fugere cerlal oiiinera ma-
prcccipua vilia enuriieraiur, Unde in Decalogo Icgis cuJaiii iniquifatis. Unde per psalmistam dicitur :
scriptum est: c Ne falsum tcslimonium dicas (Expd. c Beati immaculaii in via, qui ainbulant in lege Do-
xx);» et alibi: « Os, inquil, quod mcntilur occidii mini (Psal. cxvm); » ei item : c Beattts \ir qui ti-
aniniam (Deut. v). t Ejus quoque assiduitas valde est met Dominum, in mandatis ejus eujiiet niniis : po-
" tcns in terra erit semen
viiuperabilis ct peniicibsa; Unde cl sequitur : ejus. Gloria et divifice in
c Potior fur quam assiduitas viri mcndacis, pordi- . donip ipsius, el justiiia ejus manef, in sseculum sae-
< tionem autem arabo hsereditaJiunl. i Non cxctisai culi (Psal. cxi). »
ftirem quasi sit sine peccato, sed in ejus compara- c Xeuia et dona excsccant oculos judicum ; ei
tione aggravaf. assiduitatcni mendacii: sicut in Ezc- < quasi mutus in ore averlit corieptiones eorum. »
chiele propheta, fornicalio Ilierusalem coniparafa Quod eiiim dona et pecuniai judicia. judicum ab
fofiiicalioni Samarice, sceleialior imenilur (Excch. sequitalis tramife ie via iniquitatis avcrlant, juultis
xvi); sed tamen arobcedignccsunf raorte. El in E\ aniii iocis sacra Scriplura prcecepil, dicens : c Judices
gelio peccatum Judce comparsturo peccafo Sodoroo- et roagistros conslitucs in omnibiis portis tuis, quas
ruin propensiiis esse ipsius Doroini ore pionuniia- Dominus Dcus luus dedciit libi per singulas tribus
iur; quibus tamen ambabns in judicio condignce luas, ut judiccnt populum j'iiotojudicio, nee in alte-
reiribuliones poenarum i eservaniur (Matih. x). 5ij- mm paiiem decliiienf. Nor. accijiies pcrsonain nee
sfice autein fures Judsei possuni iniclligi, quibus inuncra, quia muncra cxcrccan) oculos sapieritiuni,
per Pauluin dicitur : c Qui praedicas non furandum, ei mutanf verba justoiuro. Juste quod jusluu. est
90i - .-' .GOMMENT. IN ECCLESIASTICUM.— LIB. V. . - ,- ' - . "-. 902
nie-
persequeris, ffi \ivas etpossideasXCrram, quam Do-. 4 dit iu terra, multuin cbjurgavit, rependens.llh.
liiinus Deus tuus dederit tibi (Deut. xvi). i Quasi ritam poenam : Idcirco c melius esl hominibus (sicul
mutusiii ore aVertit correptiones pecuniaruni ama- hic scriptum esl) ut occullent insipienliam suam, »
tor, quia hoc silet propler illas quod dicendum erat ne eam proferentes non nulla generent dellela, quam
aut lroc di'cit,.qtiod reiicendum fuerat : quorum ut abscondant sapientiam suam, per quam lecte
ulfumque inutiie est in judicio, ubi omnino regnare praedicandoet bene vi\endo possenl aliis ad salutem
debet vefitas et pravalere justitia. Quod sequens prodesse, elsibipiaeparareinregno coelesli merce-
senterttia etiam srib exemploprobat. dem perpetuam, in die \idelicet judicii, quando
i« Sapientia absconsa et thesaurus invisus, quse « recipiet unusquisque prout gessit sivebonum si\e
critiiltas iriutrisque? Melior est qui cclat insipien- malum : r admoneiidi namque surit, qui cuni prssdi-
liaro suam. quam qui abscondunt sajiientiam suam. » carc utililer possint, immoderata tamen humililate
Sicut nujia.utiiitas est thesaurorum, qui in terra refugiunt, ut e\ miiiori consideraiione colligant,
.defpssilipmrijilrolatent agnilionem et aspectum, sic quantum in majoribus relms delinquanl. Si enim
et sapieniiainfiisereie occultata possessoribus suis indigentibus proximis ipsi quas haberenl pecunias
riullum affert ffuciuiri,imo maximum detrimentumi absconderent, adjutores procul dubio calamilatis ex-
prpjride Doininus, quando in Evangelio laudavit seiv _{___
slitissent: iquo igiiur reaiu.constiingarilttr aspiciani,".
vum, quiiiegotiaiido multiplicayitpecuniam Domioi qui dum peccantibus fratribus Verbumprcedicaiieriis
sui, prsemium cpndignum illi restituil; servum ne- .subtraiiunt, niprienlibus mentibus . yitse reinedia
- - ..; ,-•;_
guarii, qui acceptum talentum sudario li garidp aJisccn- abscoriduiit. _
:MBlfT:;QimTOS, -.
/;.';.;';';,-CAPUT^PRIMUM;' ipse enim interlicit hominuffi artimas,, quia' ipeecaii

seterna morte eflicit reas. : .;;..
£gpiehiia docetunufti hpminem iri dmriibus,-et omnes JaquebCaplas
inuiio ;non gdjicietidum=essepeccalutiisuperpccr ••« Quasi romphaea bis actita oninis iniqttitas :pla-
, cgip.m, sed pfgndum Deuin ut.awAliumprmbeat.. « gse illius nOn est sanitas.:» Bis acuta foiriplisea
(CAJ?,;xxj,) Fili, peccasti? non adjiCias-iterum:; Iioriiirtis iijiquitasii itide dicitur qtibd utfiqrib -srilJ-
«sedetde pristinis deprecare, ut tibi dimittaiitrif.» C stanticb ijisiiis, coiporali videlicet et spifitaJi gCne-
Salubre dat cpnsilium,, ut quia peccayimus (neti est ret iribf.tehi: qriiaiguis |(6heiftice;tarii cofpus quafu
enim -heme stiper Xerfam quifaciat botiuni. et non etiarij;arilffiariipost dieiriiudicii; excfticiaiuftis est1;
peccet),non iteremus peecala, sed de pristinis cOn- ciijris plagse non est sanitas; qriia poslqriam hoiiiri
dignam posniteritiam agentes .'deprecemur Deuui, sifie pceniterttSaereuiedio dC hac viia exieWt,;et iiliuc
quatenus diitiittat nobis":misericorditer quod iibs jttsto Dci jttdieio dalftiiaius fuetifr sirie firiri ibi:af-
per fragilitatem liostram eProinisiffius;nequiter. riebit. Unde ipsis jieccatbribtts ih extremo Cxaniirie
-::« Quasi a facie colubri fuge peceata; etsi acces- ilicitur: « Iieiriigriem setefnttm; qiii jjfsepafatris est
:«-serIsadifla,;.suscipieritte..» Gqluber eiiini ille anr diabolo et arigelis ejus; Ct iBuntiriipii iri stipjiliCitim
tiquus,; qui: seniper eolit .umbras peCcatorum,; et aeterriurii. jtistl auteiri. Iri vitairi cetefnarii1(Maiili.
reguai infiliis tenebrarirm, .interitttm nostruffi sine xxv). » Sed quia opportuiiitas Ibei se atttijit, rit de
cessatione desiderat, et suggerit jiobis opefa faciiio- irremissiJiSIi pec"cato"aliquid diCairins,:piacriit: nobis
rosa; ipse omnino nobis fugieiidtts est, qtiia si acces- ex vefbis sancti Augristiriiaiiqtia pbrieferqui iri ser-
serimtts ad iflurirconsehtiendbsuggesliombus ejus, nione tid pbpulttm; ubi=exjtosuit"qrice sit irremissi-
suscipiet.nos .ad infCrni tartarum secum ducendos; 'bilis biaspheiriia In Sjiifituii safiCturii, itaait: Pri-
quatertris formeritpruni ejus siffiius participes, et Briio ergo in nos" ad accipicridarii:;Vitariliriterriam,
daniriafiptiis' cctisorfes. Unde adhuc -de ferbcitate qucein novissimo dabitur, ile bbriftatC, Dei riiurius
ejus leqrieus," addit : «Detites ieetiis derites ejus, -veriitab iniiio fidei, reriiiksib'jpeccatbriiiri: gef qribd
iiiterficieriies aninias bPmiftiimi» In Scripfura ergo berieliciririi erriirtuir de potestatb- tenebrafriffi, et
sacraiepaliquarido iribotiamparteiri acciriittif, ali- prinCeps btijtts; iritindi' rijittituf fofais1 fid§: noslra,
ijUarido Verb iri malani ': qrieriiarrilCe dicifrif Ghri- qrii opefaftiri iri ifiiiis irifideiitaXis;ntilla Vi alia,"riisi
. stus, et e CentfariO leb dicitur diabolus; sed leo societate et obligatibne jpecbati. .Iri S_birlfu:jeriim
Gbfisttis prbptef fortifudiriem, rit est illud Joarinis: sarieto, quO iti' uiitim Dei poptiius cbngfegatuf, i ejl-
1
« Ecce \icitleb detribu Judas radix David; aperire Citur spifitris iriinititidus, qui iii seipsumdiyjdituf.
'libruiiij ef sblVeie septeirisignacUlaejus (Appc. v).» Gotitfa hOcdOriuingiatuituhi, Cbiitraisfafti Dei gra,-
Itemieo diabolus proptCr sceVitiani: de quo Petrus tiam loquituf cbr iiiipceriiteris. ljisa efgbiiiiipbani-
scribeijs ad crederites, ait: t Sobrii estote et vigi- teiilia est Spiiiitis blasjibeiriia, qricerion ferijittetur
laie in qratioulbus : quia. adversafius Vester diabo- iieqiie in hoe ssecrilb,neqrie iu fuiufo.' Gofttfa eriiiri
liis taiiquam leo rugieris cirCttit .qUcefensqueiti de- Spirifum saiicium, quo Mptizaiitrif quOfum pCcCata
ivorei .; cui resistite forfes m Me(I Petr. y) : » bninia dimittuntur, et qriem accepit"Ecclesiaj ut cul
B.' RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. . - 904
903
diiniserint peccala, diniittaritur ei, verbum valde..&slenlia cooperantium personarum ;Tquia et Filius dc
malura et nimis impium, sive cpgilatione,"sive etiam illo natus est, et Spiritus saiictus principaliter de
lingua sua dicit, quem patientia Dei cum ad poeni- illo proeedit, de quo natus est Filius, et cum qubilli
teriliam adducat, ipse secundum duritiam cordis sui communis est idem Spiritus. Hinc est quod Domi-
et cor impoenitens,thesaurizat sibi iram in die irce nus Jesus in Spirilu sancto dsemones ejecit; neque
et revelationis justi judicii Dei, quireddet unicuique enim boc et solus implere non poterat, atque illum
secundum opera ejus (Rpm. n). Hsee ergo impoeni- in adjutorium taiiquam lraic operi non sufliCiensas-
tentia (sie enim unO aliquo nomine possumus utcun- sumebat : sed spiritum divisum in semetipsum, eo
que appellare blaspbemiain, etverJram eontra Spiri- Spiritu coiigruebat expelli, quem Pater et Filius non
tuni sanclirm, quod remissionem non habet in seler- divisuni in semetipsum cbmmuniter habent. Sie et
lum) hcec, inquam, impoenitentia, contra qnam peccata, quia prseter Ecclesiam- non dimilttmtur,
clamabat etpraeeo et judex d.centes : « Pceniten- in eo Spiritu dimitli oportebat quo itt unum
tiam agite,j»-appropinquavitertim regnum coelprmn Ecclesia congregatur. Deniqtie si quemquam extra
(Mailh. 111);contra quam Dominus os evangeliecc Ecclesiam suorum rioeniteatpecCatoruni, et hic
orsedicationis aperuit, et coritra quam ipsttm Eytiti- tanti: peccati quod alienum est ab Ecclesia Dei
gelium in toto orbe prsedicaridum esse prsedixit, jibi. B cor impoenitens habeat, quid ei prodestilla poeni-
postea quam fesurrexjt a ;mortuis, ait discipulis tentia, cum isto solp verbum dicat ccnlra Spirituin
stiis : « Oportebat Christum pati, et resurgere;a sanclum, quo exiraneus estabEeclesia, quse accepit
mortuis tertio dle,_etprsedicari in nomine ejus pceiii- hocdonuniuteaiii Spirilu sarictoiiat remissiopeeea-
tentiam et remissiencm peceatprum per offines torum? quam remissionem cum Trinitas faciat, pro-
gentes, incipientibus ab Hierusalem (Luc. xxiv) : » prie tamen ad Spiritum sanctum intelligitur pbrti-
bsec omninp impoeniteiitia non habet remissionero, nere. Ipse enim est Spirilus adoptionis filiorum, in
iieque in hoc sseeulo, neque in futurO; quia poeni- qup clamamus : «Abba, Pater,» ut ei pessimus di-
tenlia impetrat remissionem in hoc sseculo,quseva^ cere, « diniitte npbis debita uestra.» Quisquis igitur
ietin futuro. Sed ista impoeuitentia vel cor impce- reusfueritinipceiiitentiaecontraSpirituiii, in quo uni-
nitens, quandiu quisque in hac carne vivit, non tas et societas Communionis congregatur Ecclesice,
potest judicari. De nullo enim desperandum est, nunqaam illi remittetur; quia hoc sibi clausit, ubi
quandiu patientiaDei ad poeuitentiaffiadducit, riec reffijttitur: et merito damnabitur cum spiriiu.qui in
de hac vita rapit impium, « qui non vult mortem seipsum diyisus est, diVisuset ipse ccnlra Spiritum
iropii sed inagis ul converfatur et vivat. t Paganus ' qui in seipsum divisus nen est. Item inter ccetera,
est bodie : unde scis utrum sit futurus crastino G Ut de blasphemia Spiritus hcec sententia diceretur,
Christianus? Judseusinfidelis est hodie : quid si cras causa exstilit ex eommemoratione spiritus immundi,
credet in Christum? Hserelicusest hodie: quid si cras qui in seipsum divisus est. Diclum enim erat deiDo-
sequelur catholicam veritatem ? Schismaticus est mino, quod in principe dcemoiiumejecerat dcemOnes.
Iiodie : quid si cras aiftplectetur catholicam pacetii? Uhi ipse Dominus ait in Spiritu sancto se ejicere
Quid si isti, quos in quocunqqe genere erroris nottis, dsemones,ut Sphitus, qui non est in se divisus ettm
et tanquanidesperalissimosmodo damnas, aniequam qui in se diyisus est vineat atque ejiciat. Ille au-
finiant istaiii vitam, agant pcenitentiam, et inve- tem homo in ejus perdilione remaneat, qui in hujus
niant yerani vitam? Quisquisuniversa sua vita, qiram qui in se divisus non est, paeemperimpoeniteritlam
in ista gerit carne, quantalibet longitudine proten- irapsire detreetat. Hoe eiiim Jlarcus ita narrat:
dalur, qucecuilqtieVerbavelbre vel sola cogitatioiie «Anien dicp vobis, qupniam pronia diroittentttr filiis
locutus fuerit corde impceiiitenli, cqritra remissip- ,Iipromumjieceata et blasjriiemisequibus blasphema-
nem jieccatbrum, quaefit in Ecclesia, yerbum dicit veririt: qui autem blasphemaverit in Spiritum san-
coiitra Spirittim sanctum. Si efgo (inquit) et Pater clum, nen habebit reniissienem in;seternum, sedreus
et Filius et Spiritus sanctus peecata dimittunt, cur _ erit. celerni delicti (Mrirc.m). i HaeCverba Demini
illa impqenitenfiaquse nunquam dimiltetur, tantum- cum dixisset, sua deinde ceiijuftgit, dicens : « qrio-
mpdp ad Spiritus blasphemiam dicitur pertinere niam dicebant : Spiritum immundum habet: t ut
tanquam ille, qui hoc impoenitentise peccato fuerit ostenderet hinc fuisse exortam causam, ut hoc dice-
obligatus, donp sancli Spiritus resistere videatur, ret, quod dixerunt euffi in Beelzebub principe dae-
qupdeedpnofiat remisslo peccatorum? Intercsetera moiiiorum daemones pellere. Kon quia Ipsa esset
liaecita dicunlur, ut tamen inseparabiiis intelligatur blasphemia, quse non remiftetnr, cum et haecremit-
operalio Trinitaiis. Ita ut cum operatio Patris dici- tatuf, si recta pcenitentia consequatur : sed quod
tur, non eam sine Filio et Spiritu sanCtooperari in- hinc, ut dixi, causa exstitit, ut a Domino illa sen-
telligatur, crim operalio Filii, non sine Patre et Spi-• tentia preferretur, facta mentiene spiritiis imnumdi,
ritu sancto; et cum operatio Spiritus sancti, tion quem adversus seipsum Dominus divisum 'qs_tend.it,.
sine Patre et Filio : quOd satis notum est recte CrC- propter Spiritum sanctum, qui non solum adversuro
denlibus, vel etiam ut possunt inlelligentilius, ett se divisus iion est, sed eliam quos colligit eflicit in-
illud ideo dictum esse de Patre, c ipse facit opera, »• divisos. Nam et si quisquam ita sit contrarius veri-
quod ab illo sit origo etiam operura, a quo est exi- tati, ut Deo Ioquenti non in prophetis, sed m unico
•<J03 ,: COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. V. .:. •: 906
Filio (cum prepter nbs eurii, ut ribbis iri eo lOqriere.--
_£ « Notus a lorige potens lirtgua audaci, et sensa-
tur filium hominis esse voluit) reluctetur, remitteiur «tus scit labi; se ab ipso. » Maiiifestatur ergo prse-
ei, cuui poenitendoconversus fuerit ad Dei bonita- ; sumptio hseretica in lingua temeraria , qua ioqui
tein : qui cuuimortemimpii nollet, quanlumtitre- ' prajsumit adversus Deuminiquitatem; sed cautela
yertatur.etvivat, dedit Ecclesise srise Spiritum san- hominisreligipsi et fidelis observatsej ne in ej'us er-
ctum, ut cuicunque in eo peccata dimitteret, dimitte- roremcadat.; .- :- ,' -:
"rentur.ei. Qui vero buic dono exstiterit inimicus, . « Qui aedificatdomtimsuam.impediisalienis, quasi
ui npn iUudper poenilentiam pelat, sed.ei per im- « qui colligat lapides suos In bieroe.» Hanc seuten-
paenitentiamcpntradiCat, fit irremissibile; non qutid- tiara possumus duplieiter intelligere, ut aut juxla :al-
cimque peccatuni, sed contempta vel etiam oppu- iegqriam signrficefhaereticum,: qrii testimonia divi-
gnata ipsareinissio peccatorum.. Atqrie ita" dicetur naruin Scripiurarum: a sensu pi'avq omnifto aliena
verbuin contra Spiritum sanctuin, cum ex bisper- : congregat in urium, ad cdnfirmalionero errqris sui,
sipne ad cengregatienein nunquam venitur, quae ad frustfa Jabprare : qriia .ViridiCtaultipnis justEedissol-
Temitlenda peccaia accepit Spirltum sancluffi. vetur duritia actionis riefandse;",aut securidum tro-
« bbjurgatie et injurice annullabunt substantiain : pplpgiam ayarum raptprem, qui ei alienis rebus. sua
« sic substantia superbi eradicabitur; et domus.quse Blucra studet atigere, bnftiibris boriis yacuum in dic
« riimie loCuplesest annttllabiiuf superbia. > In alia judicii pro nialo opere suo..vaIida tbrmenta luere-
editione legitur, «Objurgatio et injuriae annullabunt [: '::[:, 7 :CAPUT;II- , "'; . '.r'
stibstantiam.» Juxta bistoriam facilis est sensus : '''Qus4 M&np.dcpllecta synagoga sitpeccanliwm, et hai-
cpjia ubi conlenliones et ihjurigs excrwcunl, ibi mi- reiicoriim "cpiibentimla,ut et [zizatijgrum •' fqscisculi
- ;,
. '[exureiidi, "'"';';: "'' ;'":;'.'..
ntietur et decrescet stibstantia, et tbta dbffiUSjpos-r
'sessiorie annullata, deficiet discbrdantium superbia. "'' " «jStuppacoliectasyhagogapeccantittiii,et COiisum-
Inter supefbos enimseriiper jurgia sunt; ubi autein «maflo illofrirqiflainmaignis.» Comparat fei fragili
prcevalet hpminum dissensio, ibi: coiiiinuo sequetur peccatbrttm synagbgam, ut pstendat ejus yililatein ef
rerum suarum defectio. Unde quidam sapieniiurii yelocissiniuiniffferitum; quia sicut stujipse colieciio
interrogatus defapsu potenlissimi regni, quare tam igne adhihito facile coiiflagrat, ita peccatprum coe-
cilo ceciderit, respondit: Concordia resminiinsecre- lus in fritura Vindictasine mbra disperiet. '.;
scunt, discordia autem.maxiiase dissolyunlur. Juxta « Yia peccantium cproplanata lapidibus,,.et in fine
allegoriariiVeroomiiis constructio hsereticsepravita- «illerum inferS et tenebraeet poenae.» Riedditcau-
lis et nmltiplex eorurti error irinitens argumentis vri- sam quare velox sit malprum perditip, quia via, id
riis et SyllogismorufficOnclusioriibusidcirco annul- v est, Vila illorurii prseseris, per quairiadremuneralio-
labitur, et ad nihilum redigetur, quia veritatem ca- riem frittirairi tendebarii, plenrifuit doloribus et duris
tholicse fidei<et unitatem pacis sanctce Ecclesisese- peccatoruni Ppefibtis. Unde etinfihe illbrum succe-
"qui noluerunt. dunt eis inferni et tenebrae et pberiae,quibus nierito
« Deprecatio pauperis ex ore usque ad aures ejus exCruciabuntuf iri aetefrium. E coritrario yerojustus
:«perveniet, et judicium festinatb adveniet ilii. t In ab his oriinibtis se observat, et ad ccelestetiiretribu-
psaluio scripluro est:« Desiderium pauperum exau- Xionemse prseparat. Unde et.sequitUr:
divit Doniinus (PsaL IXJ, » desideria cordis eoruiu < Qui cusiodit justitiaffi, continebit sensttniiejus,
exaudivit auris tua. Et in Evangelio Dominus, ubi « Consiimmatibtimofis Dei, sapiCrttia.» Qui iergo cu-
narravitdevidua, qucepro defensionCsua clamabat « stoditjustitdam,» servabituf abilla, et in fine illum'
ad judicem"iniquitatis, poslea subjunxit, dicens : i sequetuT aetefna gloria : qtria consummatio borioe
• f:;Audite
quid judex iniquilatis dicit : Deus autem Voluntatis ejus, quanj in divilio fiffiore habuit, crea-
jion faciet vindiclani eleetorum stiofum clamautium toris sui agriitiofte et cOniemplatipne remunera-
"
ad se die ac nocte, et pafientlam habebit in illis; bitrir.':
Dicoauteni vobis, quia citb faciet vindictamillorum ^ '•«Et sehsus ejusiien efudieiur, qrii non est sapieris
. (Luc. XVIII).» Ex bre enim pauperis depreeatio ad «in bono. Est aulem. irisipienlia, quae aburidat in
aures judicis veriiet, quia anxietas Ecclesiae, 'quarii «riialo; elftori est sensus, ribi abrindat amaritudo.»
habetiri diversis Iribttlationibus, perVeniet ad aures His quippe sententiis confuriditur Crror hcereticortim,
piissiitii judicis, etipse eam ab omnibus iribuiationi- quia eorurri sensus, quem habent in Seripturarum
bus suis eripiet, omnesque hostes ejus dignis poenis sacrarum ffiediiatiorte, non est salubris scrtitaritibus
suhjiciet- eum; velpotius non est sensus dicendus, Ubi aiburi-
:« Qui qdit correptionem, vestigittm est peccatoris; datneqtiitia et dolus; qtiia Dpminus Creavit heffii-
« et qui timet Deum, conVertetur ad cor suum. t nem reclum, et ipsi imffiiseuefunt se irifinitisciiice-
" "
Qui noD vult se corrigere a peccatis, et odit corre- stionibus. V" 'i . -;i
ptionem admbnitoris, ipse indicium.praebet in se nei «Sciehtia sapientis tartquariiiriuftdatib abtindabit,
quitiae sui sedttctorfs, quoniam malignus indttravit « et consiliuiri illius siCut fons vitse"permanet. »
tiieniem ejus, ne crederel etobaudiret veritati. Nam Quisqiiis a Deo dorium verce sapientia?percipit, ipse
qui timorem Dei habet ih semeiipso, cOnvertit cor multiplicibus doctrinafum etvirttitttm fructibus abun-
gtfifni-adaridieiida.et iiriplendapfceccptalegis diVinaet dabit; quia in illo replebitur illa Dominica serileiltia
ÂxiicjL, GIX 29
907 B. RABANl MAURl ARCHlEp. MOGUNT. OPERUM PARS I. 18
CAPUT m.
qua dicit: « Qui biberit aquairi quam ege dabe ei, A.
fiet in ee fons aquaesalientis in vilam ccternam (Joan. Sapienlia oslendil tisum cutpam esse, mn' gaudium:
ad et quia gaudium a Deo est.
iv). » El item: < Qui sitiJ, inquit, veniat me,
bibal: et de ventre ejus flucnt aquce vivse (Joan. «Fatuus in risu exallat vocem suam, vir auteni
« sapiens \ix lacite ridebit. t Homini prudenti tem-
\n). »
c Cor falui qnasi vas confracfum, et omnem sa- perantia in omuibus -bene coinenit, quam fatuus
« picnliam non ienebit. » Mcns ergo stulti hserelici verbo et rooribus oiiinino servare nescit. Juxta
quasi \as confractum csl, quia maliiise stimulis un- aliorum aulem sensuro, stultus hserclicorum coetus
dique est perforatum, nec jam habilis est ad usura jilausibili operatione per rhetoiicam artem docendo
sapicntise, quia virtufem ejus, quce sincera ct jrara auditorum fa\orem quceiit, sed ordo sanctorum do-
est, propler sui fbeditatcm continere non potest. ctorum ita jucundilatem loculionis suis intermiscet
Unde dicil: c oranem sapientiam non tenebit, i quia doctriiiis, ut tamen a verilatis tramiie, el evangeli-
Spiritus sanctus disciplinse effrigiel fictum; c et in eis nullo modo aberret disciplinis. Unde ct se-
malcvolam aniinani non introibit sapienlia. » qiiifur :
« Yerbum sapicns quodcunque audierif inscius « Oriiameiitum aureiim prudenti doctrina, et quasi
«Iaudabit, et ad se adjiciel: audiel luxuriosus ef dis- P « brachiale iii brachio dextro. t Ergo qui aurum sa-
< plicebit illi, ei projiciet illud post dqrsum suum. i pientice sjjlenclorem ct m\rsticum divjnce legis scn-
Inscium appellat humilcm auditorem et inlentum sura significat, quasi oriiameiitum aureum est pru-
lncditalorcm \erbi Dci, qui sitit eum prophela et ap- denli doctrina, cum jiraedicatio illius dhina iiluslra-
petit, ut perveniat adprsesenliam et agnitioncm Do- tur sapientia; el quasi brachiale in braehio dexiro,
mini sui; hic secundum saeculum est slultus, secun- cum universa opera sua et totam \itara suam virtu-
dtiin Deum vero ad diseendum studiosus : c quia filii tum circumdat disciplina; ncc enim aliud docere aul
hujus sceculiprudentioies sunl filiis lucis in geneia- agcrc novit, nisi ouod norma cequitatis et justitise
tione sua. i Talis ergo quodcunque verbum sapiens dictat regula
audierit, laudabit, amabit, et in suam mentem re- «Pes fatui facilis jn domum jiroximi; el hoino
condere fcstinabit. E contra vero luxuriosus el ama- c peritus coiifundilur a pcrsena potentis. » Pes fatni
tor ypluptatum sceculi, cum audicrit \erbum Dei, facile progreditur in domum proximi, cum hajrelici
displicebil illi, et projiciet post dorsum suum, hoc auetorum suoruin sectam in domicilio scriplurarunt
est, in irritum ducit, nec ipsum opere imjilere con- suarum latilaiitem studcnt imitari; sed homo peri-
tendil. ius confunditur a persona potenlis, quando catholi-
« Narratio fatui, quasi sarcina in \ia; nam in la- ^1 cus doclor erubescit crrprem sequi homiiiis super-
t biis sensali inveniefur gratia. » Doctrina ergo Jice- bientis.
retici cunctis saiium sajiientibus oneiosa estin\ia « Slultus a fcnestra respiciet in domum : \ir au-
Iiujus sseculi, cjuia nulli usui apla, sed omnibus bo- c fem erudilus foris stabit. » Hic loeus per /iguraiii
nis esl coniraria. Iii Jabiis crgo scnsati iineniefur ostendil maliiiosam hcerelicorum calliditatcm , ef lu-
gratia, quia iii \eibis forloris catholici repeiitur culenlam cailiolicoritm jsimjilirilafem. Slultus eigo
saua prcedicatio ct gratia Spiiilus sancti. a fenestra resjiicict in domuin. ,quando callidus ar-
c Os prudenlis quseiitttr ii: Ecclesia, cl vcrJjaillius guii>enfalorin domo Scripturaium foramina qiueiit
« cogilabunt in coidilms suis. » IIoc cst, doctrina occultioris sensus, unde erroris sui possii arripere
catholici praedicaloris quceritur in populo Dei, eldc- assertioneui: sed cafholieus doctor foris siabit, quia
voli auditores verba illius retraclando cositanl in Scripluram sacram nianifeslare, el ad multoi um
cordiJms suis, quatenus ea recte inlelligendo et bene notitiam prccdicalione sua peiducere eonteiidii. Vc-
vhcndo compleant actionihus piis. rilas enim angulos nonamat, sed per lucis senntam
< Tanquam domus cxlcrminata, sic fafuo sapien- ambulat.
< (ia, etscieutia insensati ineiiarralrilia \crba. t Do- « Stuliilia hominis audirc per ostium, et pruJens
jrius cxieiiiiiiala bene polest dici hccrelicorum sy- r gra\al)ilur contumclia. » Stullitia esl Iiominis ab
.icgoga, iiJri recti ct calholici scnsus spernitur sa- ore liccrcticeruni \clle prsedicafienis audirc verbuui,
pienfia.Proplerea scicnliccillorum stini inenarrabilia cjuia inde fidei sucepotcst acciperescandaJuin. Verus
verba, quia mulliplicibus erroribus sunt obnoxia; ergo praedicator \erbi s.epius malorum affieilur COIH
noii eiiim docenl, quod \eritas habet, scd quod falla- tumelia. quia ab cequilatis nullo roodo\ull discedere
citer corum fmxitiiequifia regula. Hoc enim distat inier hccrclicum ei calholi-
< Compedes in pedibus slulto clocfrina, et quasi c.uro, quod illc ajjpefit laudem humanam, iste glo-
« \incula manuuni supra manum dextram. » Ver- riam divinam; ilje qusarit prospera niundi, isle non
bum enim vitce, quod libcral amorie aninias iideles, pertiniescii pro Chrislo ad\ersa .pati: ille lendil ad
obligat conipede animas erraiites, quia giessibus eo- portas moriis, iste ad gaudia regni ccelestis.
rum, quilius incedunt in \ia iniquiiatis, contradicit, «Labia iniprudeiijlium stulta aarraliunt: yciba au-
et dextrce corum, hoc est operibus pravis vincula «lem ijrudentiuni slatera ponderabuntur. i Ifoe
injicil, quando actiones eomro damnando forliler irisinuat, quod sermonesinsipieiitiuni stultitiam piavi
leprehendit. Leiisut,sempcr proferunt, veiba aulem fideJiurojegu-
909 GOMMENT.iN ECCLESIASTIGDM.^ LIB. V. .910«. «
. ,
lain recle fidei in doetrina sua qbique. servare conr A j qui in Iapide lutep vel de stercore boum Iapidatusest, \
" . •
teiidunt pppulum sigriificat Judceoruni, qui ex;'fragili genti-
«In ore faluorum cpr illorunii, et in corde sapienlium lurba et legeiti ignorarili (quemlapisfiguratlu- "
tiuin os iUorura. t' In ore fatuqrunj cor ilJOfum esf, teus) exprbbratur, ep quod prp prayitaf,e sensus srii
quaiidp haere.ticorumet schismaticpruffi stulta inten- Iii Clirisluro palam adyeriientem, qui sibi in Lege et
tio verborum intehdit ornatu. «Iti corde aiiiem sa- Propheiis prOmissus est, renuit credere. Idem efde .
pientiuht qsillorum, _»quando electoiuffi st.udet elo- stercore botiiii, hoc estde .Jiidseiscredentijius, qui ex
quiuiri y.erse sapientice fidelitef expfimere sensum. aiitiquis bobus, pa.triarchis videlicet religibsis, et le-
t Dum maledicit impius diabplum, maledicit ipse gis juguffi pbrtaulilius editi stint, prp caecjtate cordis
« animam suam. _» Non ideo maJedicitur impius, stii i.rridenttir, g.uoriiam incafiiationeffi Salvatbris
quod niaiedicluni riicit -maligrtum diaboluni;•' sed praesefttialiteT sibi datairi digna flde recIpCre iip-
quod hunc, quem nqvit maligrium, ripn cessat per- lueruftt. ".''.'*'
Versa vchintate et qperibus pravis s.equi inimicum. f Cpnfusio patris est de fllio' indisciplinato : filia
Unde peminus in Eyangelib ad Judseps ait: «Vps ex f auteirt fatua in deininoratio.ne liet. i COiifuiiditui'
palre diabolb estis, et desideria patris vestri yttltis enim dOctor quilibet pro repfohis moribus disclpuli
facere (Jggn. viiij. » Non enim fiiii diaboli ipsi fue- 1B indiseiplinati, qui.a iii eo laboris sui ffuctum: cOridi-
ruiit conditione naturce, sed malitise illius perversa gnum rtOn iftvenit. Similiter in filia indis.eiplinata
iroitaiione. In eo enirn semetipstim impi.us nialedi- iiOnoris ej'us diminutio fit, qtiia in peryersitate nio-
cit, quod diabplum propter impietatero su.am dam- rum illius tristitiam et non hilarilatem cofdis habet.
iiatum magis elegit imitari, qriam Christum pro sa- An ille contristalus de disciimlorumimprobitate fuit,
liite humaiii generis crticifixuro. qui ad quosdam ita scripsit, dicens: « Veliem autem ,
.« Susurrp CcirtquinaJjitanimani suaffi^,qt in omni- esse apud vos modo, et mulare vocem meam : quo-
« ljus qdietuf; et qui cum eg niariserit qdiosus erit, hiani confimdor in vobis? » (Gai, i\.) Qriialibi^de
«tacitus et sensatu$ hoiiprabilur. t Susurrq nujlus profectu bonorum filiorum garidens gratuiando exstil-
m.elius intelligi pptest quam iicei*etieys,qui pcculte tat, dicens :J Mtilla mihi fiducia est apud vos; mulla
in declfina sua insidias eiiaqueos erroris .disjJ.pnit, mihi glorialib pro vobis; replelus sum consqiatione,
ad decipiendas iroprudentiuni aniffias. Hic sceleribus superabundo gaudio in omni tribulatiotte nostra (II
multls animanj suam cpiiiqtiinabit, et iii pnmibus Cor. vii).» Et itein :«In consolatione, iliquil, no-
taui yerbis quarii etiam faCtis coram sapieriliuni slra abrindaritius roagis gavisi sumus supef gatidio
qculis semper pdipsus erit_,et quicunque e.orum se- Titi, qiiia refectus estspiritus ejus ab omnibus vobis;
clis deceptus In eis permanere usque ad fineiij vitce P ! et si quid. apud illum de vobis gloriatus sum, nori
decreverit, jsle simililer pmnibus boriis p.djbiliserit. sum. corifusiis (Ibid.). »
E cpntrario vero iile qui liiiguce stise serrat -tempe- f Filia prudens, hsereditas viro suo; nam quae
ranientum, ei yerbprum mpderaturii tenet sileniium, « confundit ,:in coritunieliam fit genitoris. » Aniroa
iste secundum boni sensus sui dignitateni ccelestero, ergbquce pfudentef et devbte Ghristi servitirim agit,
Christo tribuente_,possidebit horibrem. ad hsereditalem ejus pertinebit: quse atttem confu-
' sione dignas res gerit, contuineliani geiiitori spiritali
CAPUTIV,
facit, qui eani per Spiritus sancli gratiam in ba-
Piger iste, qui delapide iuteo ei de siercore boum la- plismaie regeneravit, ei sibi filiani adoptaVl
pidaltif, poputttsest Judworum cutn de lapide lufeo,
id est geniilium legem ignorantiuin populo expro i .Patrem et yirum confundjt aqdax, et ab inipiis
bralur : ei de sfercore boutiij id est a Judmis jgm « non minorabitui': ab utrisque autem inliqriorabi-
credentibus. « tur. » Paier atiimse Christiatise Deus est, yir
(Cxv. xxii.) « In lapSdeltiteolapidatuf piger, et om- autem ej'us Ghristus. Hcec ergo si ad apostasiam
« nes loquep.t.ursuper aspernationem illius.» In la- yenerit, et licereiicorum erroreiii procaciter defeu-
pitie luteo lapidalur piger. quandp peccatpri duris ^. derit, inhonprat palrem suuni sjiirilaleiii ei vifum.
- Sed licet ab
Scripturarum sententiis foeditasscelerum suorumex- injpiis ,et ,'suierrpris participibus prse-
probratur. « Omnesque loquentur super asperna- senlialiter non vituperetur, ab uiriscjue tanien? hoc
iione illius, » quia ,omnes bOnidetestantur et despi- est, patre et viro, de quibussuperius dixit, infutufo
ciutit sordes operum ipsius; et^quiamaxime tales pCr judicio cortfundetur, et dartinatione nierita perpetuis
"officia dqciorum arguuntur, inde apte subjungitur : poenis suJjjicietur,
« De sterCore boum Iapidatus est piger, et omtiis « Musica in Iuctu importuiia narraiio; Gageila et
« qui teligerit eum, excutiet manus. » Lapidatur pi- « doctrina in pmni terapore sapien).ia. J Contra eos
"ger de stercore boum, quaijdO pigritia .nialoruni in facit qrii opefatione _suain Ecclesia plausum populi
bono qpere tpfpenlium per aptaim stultiti_e suae ora- etfavorem quserrint, et ripn ad hoc tendunt, ut ma-
iiqnem a sanclis prsedicatpribris illis improjiefalur, gis coropunctioiieriilacrymaruin in auditoribus sriis
ita ut qniftes qui aliqup nipdo Conimunicayeriiitne- excitent, cuni Eeclesiae panis, non pariis sit riden-
gligentiaj CQruro,marius qperum a squalore fcedita- tium, sed lugentium. Idep dicit flagella et doctrina
tis ilJ.prum.excutiant, et ad observantiam mandato- in omni teropore sapientiae, quia in omni temppfe
ruro Elei u.tili exercilip recurrant. Aliter piger iste, ffionvenit, uf ad praesentium rerura despeciuiii ,et
911 «B. RABANf MAURI ARCHIEP."MOGUNT.-OPERUMPARS I. 912
ad fu.uirofum.appetitum per tloctores suos populus Airiijiii
, pmnes diesvitce illprum; J Duce quippe sunt
prbypcetrir, ut sciat iiunc tenipus esse lugendi 1, niprtes : una cerppris, quae omnibus iiominibusest
lunc autem rideridi, nunc ienipus belli, tunc ari- comrtiunis; alia animae, quce peccaioribus solum-
tem pacis. Uftde ipsa Veritas in Evangelio ait : modo est speeialis : una in praesenti ssecriloterini-
'« Beati qui lugent iiinic, quOnianiipsi consolabuntur natur; altera autem in aelefnuninon finletur. Ideo
(Mailii.y), i»E conlra alibi niundi amatoribus, qui dicit, Super raortuimi inodicum plora, quoniam
prcesertiis vitce consojationem quaerant,"comiiii- requievit; mors enim corppris praesentis laberis
nalur, dicens : « Vse yobis qui lidetis, qttoniam est liiiis, etrequiem "datsanctis a dolqre vitae prae-
flebiiis, V Hiricet Salomon ait : « Gor sapientiurii irii sentjs.. Similiter.et illudquo dicitrif, luctus! mprlui
domo luctus, et cor insipientiuiniii domo lsetitise:.,» septeui dies, faiui autem et impii omftesdies vitae
id est, indomo lalis yiri, quise corripiat delinquen- illorum, significatqubd corpo.ralismofs tatitummod.o
tem, et adducat ad lacrpnas : «iion .ih domo Iseti- iit in praesentls yitae spatio, quod septenario dieruni
tiae; t ubi doctor deeijrii.ei decipltur, quando non riumero discurrit; fatuorum autem bocest, pbcca-
coiiversienem audienlium,. sed plausus qiiserit et toruni et impiofum permanet omnes cliesyftce illo-
laudem. Hie queqtte.qubniam saturatus est, prepter- fum, boc est in ssectilum sseculi; quando animce
ea reeepit consplati.onem suarii; Denique: hriic Cxr']B illorrim sifte moftis intefveiitu perpetualitef excru-
positioni etiam sequentes versiculi concordant. Ait; Cianfur in iiifernO;
enim : t Stelius est audire increpationem sapienlis, « Cum slulto non mriltum cOlIbquafis, et cum
super virum audientem carmenstultorum, quia sicut « ihsensatb rib abieris : serva te ab illo.ut non mo-.
vox spinarum ardentium sub plla, sic risus slulti, « lesiiam Iiabeas^ et rion coinqumaberis peccato
sed et hoe vaniias (EccL vu) : t Meliusest enim a « illius. Deflecteab illo eiirivenies requiein, et non
sapiente corripi, quam per adulationem decipj blan- '« acediaberis in stultitia illius..». In his_sententiis
dieniium; ctti simile est illud :« Meliorasurit yulnera: sapientia doeef, rit cum stiiltis liominibus noh pro-
amici quam voluntaria osculainimici (Prov. xxvn). JL trahamus loeutioftem; qriia ibi riullam inveniemus
Sicut enim vox spinarum sub olla ardentium strept ulililalem, et maxiirte ih hcereticis, quofuro stulti-
tum reddit insuavem, sic et palpantis magistri verba tia plena est blasphemia. Hujusmbdi eniffi homines
non proderunt vel adcuras sseculi, quae spinaeinter- devitandi surit, ne in peecatprumillpriim sordibus
liretantur, auditores suos cphprtantis, vel future coinquinemur, et quietefn pacis et trariquillitateffi
ees incendie prseparanlis.t amittamus, quia ctim liis riunquam reqtiiem inve-
V-'--^::;''',-'.CAPUT-Vl-,:-';. riiCmus; si eniffise cOnvCftefeVolriefint, et deserCre
Quod. itle qui loquilur verbum:rion uttendenli1, sic est G errorem suriffi, ut resipiscaiit a diaboli laqueis,
quasi qui dormientem dc gfgvi sUscitgl somno.) j quibus capti tenebantur ad ipsiris Voluritatem, jam
Qui docetfatttum, quasi qui conglutinat testam.» " non ut inimici, sed rii fiaties tractandi sunt.
Sicut testa, iieet multo labore artificis conficiatur, Gceterum autCffi quanditi in effore suo persiite-
tamen ad firmitatem lapidis non perducilur, sed ex rint, Omnino sutit fugiendi ac devitandi, nec ullo
fragili materia fabricata, ffagileni sui corporis ex- communionis solatio fovendi. Uftde dicit JOannes
!hibet
statum, sic et fatuus, iicet i solerti cura ma- ;aposlolus : « Si quis venit ad vos _ et; hanc doctri-
gistri in omni disciplina nutriatur vel edbcealur, . Jiam non aflert, nolite recipere eum in domum, nec
\ix tamen ad perfeclionem bbrii diseipuii perdiicitur. avCeidixeritis (II Jogn.i): »qui enim dixerit illi ave,
Sed sicut sensii est brutus et atiimo indevdtus, etiam ; comraunicat operiJiusejus malignis. Hiiic et Paulus
scientia et viftute minime erit perfeCtus. Uftde et ait: « Hsereticumhominem post unam et secundam
subditur.- - correptionem devita, sciens quia subversus est qui
;_
« Qui narrat verbum nori attendenli, quasi qui hujusmodi est, et deliquit proprio judicio condera-
« excitat dormientCiri de gfavi somno. liApta iit riatus (Tii. iu). "i Et qriiaIiujrismbdihbminum niofes
coriiparatio dorhiientis, _et"rion attendentis,' qtiia et verba difficiliasunt ad portandum^ ideo subjuii-
sicut ille gravalur soffino, ita iste stulto opprimitur D gitur :
sensu- Unde subj'ungitur : « Super plumbum quid gravabitur? et qjiod illi
Cum dormiente loquitur qui enumerat stulto « aliud nomen quam fatuus? Arenam et salem et
« sapientiam, etin fine dicit, Quis est liic?» iNon .« massam ferrifacilius est portare, quam homiiiem
enim fite".inteUigit doctrinse;verbum, neque grate :« Imprudenteni et fatuum et impiunii » Huic siniile
suseipit dbceritis studium. Unde in hujusmbdi dis- -; est illud, quod in Proverbiis scriptum esf : « Grave
pendio magis dolendum est quam gaudertdum, et est saxum, et onerosa arena; sed ifa stulti utroque
pro feCupefationesegrolicum fletibus brandum, quia :-;gravior (Prov.xxvii).»Etitem:«Meliuseslocctirrere
ipse prb salute sua gemere neseit. ursse raptisfetibus, quam stullo confldentiiri sluliitia
« Super niortuum jriora, defieitenim lux ejus; et 'sua (Prow.XVII).«Afenairiintitoruta Jibtestsignificare
super fatuuni .plo.ra, deficit eriim sensus ejus. Modi- multitudinempeccatorrim: sal qriiapfo sapienlia scepe
cum plpra super raerluum,, queniam requieyi.it. in Scripluris iioriiXuf,; hic potestsigftificafe jriiilo-
Keqiiissimi fenim nequissima vita, super liierteiii sopiios geniiliurii, qui sapieriliaeiriiilanluf studium;
fatluV Lucttis mortui septeiri dies., fatui auteiuiet imassa ferri duritiani jiersecutiorilspaganorturt; ct
i.13 '•-" COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. V. 914
quia haec omnia comparat hoifiini imprudenli et_Alidati, et cordis timidi hserelicorum vacillantis in
fatuo et impiOj VidelicCthaereiico. qui iriiprudens stultitia errorum ipse Salvator in Evaiigelio luculeiifa
est scientia, fatuus doctriria, irtipius vila1,significat similitudine exposuit, dicens : « Offinis ergo qui
iiitolerabilius esse maltim, quod ipseagit post pef- aridit Verba rnea Ii33cet facii eti, assimilabitur virp
ceptionem sacri baptismatis, et confessionem no- sapienti, qui aedificaiviidomum suam supra petrairi,
minis Christi, agnitionemque Veritatis apostata fa- et descendit pluyia, et verierunt flumiriav et flayer-
ctus, quata hoe qtiod vel homo catholieus committit ' rriutventi, et irruerunt in domum illam, et nori
in multitudifle minutarum transgressionum, vel phi- cecidit: fundata enim erat supra petram; et omftis
losophus gentilis In humanse sapientiae scriptis, vel qui audit verba riiea haec et non facil ea, similis est
paganus persecrilor qui nondum perVenit ad fidem; viro stiiltb, qui sedificat domum suam super afe-
et ideo ignorans odio habet vefitatem, et persequi- nam; et descendit jririyia, et yenCrunt fluijiina, et
tur Ghristianam reiigionem. « SCrvus ehiiri qui sCit flaverunt venli, et irrueruht in domum illafti et ce-
' voluntatem dpmini sui et nonfacit, vapulabit mullis. cidit", et fuit fuina ejus magna. » Fundamerttum
Qui autem nescit et non facit, vapulabit paucis qtiod apostolus Paulus afChitectus posuit unum est
(Luc. xn). » DOiiiinus noster Jesus Ghfisius; super hoc fuftda-
« Loramenlum ligneum co.ugatum in fundamento B mendum stabile et flrmum et per se robusta niole
« sedificiinon dissolvitur : sic et cor confirmatum in fttndatum, sedificatur Christi Ecclesia; super arenam
« COgitationeconsilii. » Ligna ergo legitaus j'ustos vero, quse fluida est et Coagmentari npn pptest ^ nec
viros significai-e, qui fructum dabunt in tempore in tinam cepulam redigi, pmnis hsereticerum sermo
suo, ef quorum folia non decidunt, et omnia quae- adhoc aedificatur ut cPrruat. Quid per pluviam nisi
cunqtte fecerint prosperabunlur (Psgl, i). Funda- multimedas diabolicas fentationes? per flumiua,
mentuffijatitem aedificiiapostolos etprophetas, quo- apertas manifestasque pefsecutiories? per veutos,
rum prsedicatlo; sustinet Ecclesiceaedificium. Lora- malignos spiritus intelligi voluit ? quia uniuscujusqtte
mefttumenim ligneum colligatuta fuftdamento cedificii cpnscientia, quse spe defixa in Deum iien permanet,
non dissoiyitur,,qnPniam_fidespassionis Cliristi in rieque in tentationibus, iieque in persecutionibus,
cordibus credentirim adjuncta doctrince apbstolOrum, fteqrie anle malignos spifitus subsistere Valet, et
indissolubile cedificiumEcclesicefacit, veraeque cha- tanto uniuscujusque cortscienlia taaligftis spiritibus
ritatis glutmo fortiter connexuffi.Nee persecutorum acrms concutitur, quanto niens carnalis in bis quse
minis et flagellis, nec hserelicorum itisidiis unquam mundi sunt amplius a superiOribus disjungittir ,
destrui permittif; firmurii enim; stat Domini funda- qilantoque amplius in iriferioribus illigafur.
mentum, etcor fidelisyiri in liujusmodi dogmatibus G ; f Sicut ornatus;arenosus in pariele limpido, sic
confirmatum, aliqua adversiiate infifmari hon po- t et Cor trepidum in epgitatione fatut. Omnitem-
test"; sed summi aftificis manu corroboratuni, ifise- «-pere nen metuet; sedquiin prseceptis Dei; per-
suta permanet in perpetuum, qubd et sequens sen-. f mariet, semper pungens oeulos deducetlacrymas:;
tentia ita eomprobat : f et qui pungit cor, proferet sensum. i Aliud para-
« Cogitatus sensati in omni tempore vel metu non digma ponit, in quo pstendere vult quod sicut lim-
* depravabitur. » Rullo modo eriita adversitas mun- pidus paries propter lenitatem suam non recipit
darta, aut persecutorum flagella, vel hsereticorum pulverem arense, sic et cprfatuiin cegitatipne sua
-bella, sive etiaminsidisemaligtiorum spifituttm sub- spernit scelerum suerumf ecordalionem, necvult
vertere vel depravare cor pradentis hominis pole- pXenarum futurarum habere forniidmem; qui yero
riint, qui juxta diyinoruni librorum consiiium divina in praeceptis Dei bene operando semper pernianet,
maridata custbdit, et totum aiiimi sui eonsilium Deo, ille eordis sui oculum timoris aculeb pungit, et prp-
omnipotenti spe firma committit. E Contrario vero( ducit ex eo compunctionisiaciymas tam pro terrore
quid tiriiidis cofde, et dissolulis robore mentis con-. judicii futuri, quani pro amore vitae seternse; et ila '
tingat, sequenii comparatioiie bstendit, dicens : timorem Dei seinper inconspectu cordis habens stu-
« Sicut paleaein excelsis et Caemenfasine impensaL det recte Scripturam sacram intelligere, et aliis'
« posita! contra faciem veuti nort permanebunt, sic, Veraci sermone praedicare; ;"..•.
« et cor limidum iri cogitatiorie stulti contra ini-• - . GAPUT VI. •-
t petum timoris nbn resistit. -» Sicut ergo paleae. Sapienlia loquitur in jufgio amicprum verba convi-
ieves in excelsis locis posilae flatu venti tolluntur, et[- '." : ciorum vel secretorumndri proferenda.
sicut caementaquae mixtura calCisnen berte eenglu- f Mitlens lapidem in yOlatilia, dejiciet illa : siCet
tinala sunt, parietem firmumfacere non possunt, sedj t qui convicialurataico, dissolvetamicitiam. » Docet
in adveritu turbinis Citodeciduum reddunt, sieet corr sapiCntia ut amici inter se jurgantes verba Corivi-
tiuiidum insipiefttium iitereticorum, ubi Spirituss eiorum in alterulrum non proferant, neC secreta diu
sauclusnullumprsestatreetce fideiflrmamentum, ett vejata per furoremin irtyicem denudetit.: quia siCtit
verse charitatis solidamentum adveriienti molestise e Japidis ictu vblatus avis dejicitur, ita et convicii
jjefsecutionuffi resisterenonyalet, sedruincemaxime3 Vefbovis amicitiae dissolyetur.
patet. Has ergo duas cbiriparatibnes, boe est, cordiss « Ad amicum si prodtixeris gladium, neii despe-
iirmisensatoruffiirifundamentocatholicce fidei so-- -';.«.:res: est enim regressus. Ad amicumsi aperueris
9IS . .B.RABANI IVIAURI .ARCHIEp. SlOGUNT. OPEROM PARS I. ..':. ;. 9-f0
« os triste, tiqn timcas : est enim concordafio ;_A omnis qiii iritelligit quanta boiia sinf in amicitia yera,
« excepto convicio, etimproperio,"et superbia, el cavet rie per incuriam perdat illaiu; cavet euiiu ne
<sraysterii revelalione, et plaga doibsa : in his om- convicio et improperio, et cceteris quae supra enu-
t nilius eflugiet amicus. » Nunc aperit cjuaeres ami- meravit exasperef amicrini, etIsedal ariiicilisejura.
criui Jioiiumpossint conservare, quseveillum peuilus: •« Quisdabitori mep cuslodiam. et supra-.labia
eflrigare atque alienum facere. Si enim verbo cor- mea signaculum certum? ut nbn cadam ab ipsis, et
reptiOnis aroicum pro aliquo commisso inhonesfo, lingua mea perdat me. » Novit enim vir sapiens
cJiaritalis affectu corripueris, ita ul velis eunj cor- qnarila mala evenianlper teineritatem liiiguae;: ideo
i-igere, non debes de amicitia ejus desperare, quia interrogat, quis sihi custodiam prsejjeat suseloquelce,
Jicet ad tempus doleat de objurgatione, postmodum ut iioti declinet in verbum malum , unde anirocesuce
ianien, agnita correplionis utili(iate, citius regreditur cerlissimuro possit evenire detrimentum. Qaaiittmi
ad juspriOris amicitice, nec propter verbuin triste; autem periculum hutiianaeyitae consistat in jioteslate
perseverat in accepto dolore, quia omne quod erga linguae, Jacobus apostolus in Epistola sua ostendit,
euin actum est, absque fraudis esse iritelligit machi- dicens : « Ecce quantns ignis quam magnam-sylvam
natione. Si aufem lceserisillum conyicii sermoneet incendit: et lingua ignis est; universitas iciquitatis
improprii, et superbia, et secretorum revelalione,, « lingua cOnstituitur in niembris liostris, qtise maculat
.et.dolpsitate nequitice, in .pmnibus liis efiiigiet aroi- totutn corptis,,et inflamriiat rotam nativitatis nostrse
cus, eiiam de reditu ejus ad arnieiliam prislinam irtflammata a gelienna. Omnis enim natura hestia-
poteris desperare. Unde alibi dicitur : « Amico reruni et volucrum et serpenlium. et cseterprura do-
conciliato non eredas iu cetenium (Ecct. xn). » mantur et domita sunt a nalura numana. Linguam
« Fidera.posside cum proxiroo in paupertateillius, autem nullus hominum domare potest,. inquietuiii
« ut et boiiisillius laeteris. In iempore Xribulationis malum, plena yeneno mortifero; in ipsa benedieinms
« illius perroane fidelis, ut et in hcereditaie illius Dominum et Palrem; et in ipsa nialedicimus;homi-
c cohaeres sis...» Iri adyersitate fides amici magis nes, qui adsimilitudinem Deifacti sunt. Exipso ore
probatur quam ia prospCritate, quia « mulli amicS procedit benedictio et malediclio (Jac- ni); »-."
mensce, et npn pernianentin dienecessitatis. » Idep CAPUT YII.
suadet.til in paupertate et tribulatione fidem serve- Oratio cdirimunisomnibus iwbis iitdic'dfhus,D6mine
mus-proximo,-quateiius in bonis illius simitl cumeo Deus P.ater et dominglor vitcemem,ne relihqugs irie,
colletaemur.- Myslice auteta quicurique in prcesenti! et ne sinas me cgderej hoc est coniinegs me, ne fg-
ciriihfuiridtii de irie pfcesumeiido.
sceculoetirt tribulatione pfaeserttis vitceconcloletfra-
J (CAP.
tri, el prOXimo, in hsereditatefuturccpatrice lcetitiae XXIII.) « Domine pater el doininator vitae
« niese, ne derelinquas me in consilio eorum, nec
ejus efit partieeps et glorice.
, « .Anfeignetij Calnini yapor el.fumus igiiis»inalta- « sinasjLii.ecadere inillis.» Kam cum prius .inlef-
« Xur : sic et aiite saiiguineiJi.maledicta et cOntume^- rogaret quis daret ofi suo custbdiam, et supfa ilabia
A lise et minas.-» Sicut fumus praecedit ignis incen- signaeulum certum, quia neminem invenit qui hoc
dium, sic et, verborum dufitia prsevenit hOmicidii perfecfe facere possil, ad ejus opitulationem se
malurti. Uiide: in Pf oterbiis scriptum est : « Serriio convertit qui eum Sn initio creavit : ut cujus opere
.durus suscitat fixas. » Et-item: .«Cumdefecerint-,-. fuit uf in riatura subsisteret, ejus munefe fiat ne in
inquit, ligna, exslingueturignis:, et susurrone sub- vitiorum.voraginem cada*
iracto jurgia eonquiescunt : sicut carboues ad pru- « Quis superponit in cogilatu roeo Ilagella, et in
nas H ligria ad igneiii. sic homri iracundus sns- « corde meo doclrinaro sapientiae, utignoralionibus
citatirixas. ». Hiiic et Salvator in Evangelio Cau^ <ieoruffi non parcant mihi, et npn apparearit delicta
samirae pTseceptostio auferre voluit, iie homiCidii « illorum, et ne adincrescant ignOranlisemese, et
scelus addefehir, dicens : « Audistis qula dicmrii « multiplicentur delicta mea, et peccatainea abun-
est aftfiquis' ::NPn: occides-; qui auleni occiderii , ;J^ « dent, et incidam in consjjectum adversarioruiii
reus eril judicio..Ego aulem diCovqbis, quia Omnis t meorum, et gaudeat super nie"iiiimicus meus ? »
qui irascitur fratri suo, reus eritjudicio, elc. » Quia vir sapiens intellexit vitiorum criniina sSbino^
« Ainicum salulare non confundar, a facie iilius xia esse ac moriifera, ideo (juaerensappelil in co-
non me abseotidam : et.si hiala mihi evenefinl, per gilatu suo disciplinaeflagella, et in corde suo doctri-
illum .sustinqlj.o.;»Quanta Jjoiia sint in yera amici- nam habere prudenliae, ne forte ignoraiitia detenlus
tia, rion est possibile enarrare; et quanla mala sint i nori agnoscat delicioruni pericula, et augeanttir. fa-
in odiosa inimicitia, nullus veriiis potest enunliare; cinorum crimina, pro quilius incidat in raanus ad-
quia sicut aroicitia lolius bon.iest laudabiie solida- versariorum, el gaudium perficiat spirilalium inimi-
menlum, sicet e contrario inimicitia totius mali est corum.
detestabile argunjentum. Si enim eveneririt tibi bona. «Dpminepater etDeusvilsemese, ne derelinquas me
amicus tuus ti.bi congaudebjt; si.autem acciderint « in cogitalu illorum. Extollentiam oculofuro meo-
mala, amicus tibi condolebit, ac' sufferre lecum « rqm ne dederis raihi, et pmne desiderium.pravtira
eertabiti. - « avefte a me, Auier a me yenlris concupiscentias,
. Omnis qui audiet, cavebit se ab eo. » Hoc esi. e el concubilus conctipiscenlise ne apprehendaiit
917 COMMENT. IN ECCLESIASTICUM. — LJB. V, 918 .
{ me, ef amnife irreverenli et infrnnitce ne tradas .h. aliud quedcunque j'urameiilum ; sif auteift vestrum
<:me. » Deum patrera universorum ef facforcm et jurameiitum, esl, esl, nnn, non (Jgc. v), i qnia le-
doiiiiiiatorera yitce Jmmance rogat nc se deserat, Ihiferum linguse virus ad miegrutii in suis atfditori-
uec in eonsilium maJfgnorum spiriluum vcnire per- bus exhaurire desiderat, qui detrahere allerulrum
millat, sed magis tollal ab eo elafionem mentis, vetuii, qui judicare proxinmm interdixit, qui in
omneque desiderium pravum auferat gastiiroargise, adversilatihus allerutrum ingemiscere prohibuit,
Iioc est, gulse \ilium, etlibldincm fornicationis, et quse sunl aperta peccata; addit eliam hoc quod qui-
liiaxime ne animceirreverenti ct iinpudicaetradatur, biisdam le\e \idetur, ui juris quoque jurandi con-
sci-licct ne hujusmodi \itiis capi,'tur aut obligclur. suetudinem tollal. Nam hoc quoquc illis nequaquam
Diritur enim Deus fradeie homipem aJicui perictilo, parvipendeiidirn pafenter apparel, qui illamDoraini
quando j'usto judicio permitlii eum incidere in illud. sentenliam sollicile considcr.ini, qua dicit: i Omne
ldeo rogamus illum in orationc Domiiiica, ne indu- verbum otiosum, quod loculi fuerint hbmines, red-
cat nos in lentationem, hoc est, ne permittat nos dei<t rationem de co in die judicii (Matth. xn), »
induci in lenlationem. « Deus enim neminem ten- ul non sub judicio dceidatis. Ideo, inquif, vos a ju-
taf, i hoc est, iieminem decipit, « quia ipse inlen- rationis culpa compesco, ne frcquenter \era ju-
lalor cst malorum tcnfamenlorum (Mglth. vi). t B rando, aliquaiido eliam in perjuilum decidalis; scd
CAPUT VIII co longius a pcj'erandi viiio stclis, quo nee veruin
De doclrina oris audienda. dejerare nisi pro maxima necessitale velilis. Sed
rcatus dccidil, qui etsi nunquam .
i Doctrinam ofis atidite, fihi, et qui custodieril et ille sub judicium
tamen quam opus est verum deje-
« illam, noii periJrit laljiis suis. nec sca'ndalizabifui pejerat, crebrius
locutionis otiosi-
t in operibiis iibqiiissimis. » Docfrinam oris appellat rat: quia nimirum ipsa Siiperiluce
tale dclinqnil, oflciidiique jiidicem, qui et inulile
disciplinam verborum.- llane audire,- hoc est cbii-
\erbuni el juramentum omne vetuit.
genter discerc ct ser\are jubct, quoniam qui hanc
< Sicut enim ser\ us inlcrrogatus assidue a livore
custodieril, nori peecat in labiis suisv nee seandai-
« non minuitur : sic omnis jurans el nominans in"
zabilur in operibus ii6quisslnii5,-hoc esf, in facfiotie
f foto a peccaio non purgairilur. i Servum interro-
doli el nequitiae, falsilaiis, malediiiibriis, perjurii,
dicit corrcplionibus castigatum. Unde in
detraclionis, quae opera surit oiis indisciplniati. gatuni
passionibus inlerrogalionem pro flagellis
Qui eniiii custodit os suum, cuslodit ab angusiiis martyrum et lormenfis positum in\ enimus. Sicut enim servus
animam suaiii.
c In vaiiitate sua apprehenditur peecator, et su- , assitlue correplus a Jhoris crimine non abstrahitur,
G
« peibus, ef inaledicus scandali/.alriitir in illis. » sed roagis ad odium provocatur, sic omnis jurans et
nominaiis scepe in juramcnto suo nomenDei nonien-
In vanitale sua apprehendilur. peccator, quaiido in
inde a peccatis non purgabitur,
desideriis el \oluplalibus Iriijus \itce caplivatnr, in que sanctoruni ejus
ct roaledicus sed roagis polluitur.
qua superlafs scafidalizabitur, quando « Yir mtiltum j'urans implebitur iniquitafe, ct non
amori Dei et desidefio futurse patriae, illam praepo-
f discedet a domo illius jriaga. Et si frustraverit,
nere non veTeiur. Pioinde admonet Joannes aposlo-
Ius in Epistola sua, dicens : « Nolite diligeie riiun- « deliclum ipsius supra ipsum erit: el si simula\e-
« duplicitor. E( si in vaciium jurave-
dnm, neque ea qnae in mundo sunf. Si quis diligil r ril, delinquet
linnidum, liOu est charitas Patris in eo. Quoniam lit, non juslificaJiilur. » Ille ergo qui usum habet
omne quod iu mundo est, concupisccnlia carnis, et jilus quani dccet jurandi, gra\abilur deliclo trans-
gressionis, quo transgrcdiiur roandatum Dei, qui
concupiscenfia dculoTum est, 61 supeibia \itai: quae
uon c»t cx Patre, scd ex inimdo esl; et mundus prsecepit omniiio non juraro. Unde non diseedet a
domo corporis ejus iriaga vindictse, quia per prseva-
transit, et conciijriscenlia cjus : qui autem facit \o-
ricationcm linguae subibit simul cum anima poenam
luntatemDei, manct in celcrnum (IJogn.u). t
gehcniisp. Si ergo in jurando iraudem perpctraverit,
CAPUT IX.
peccalum ejus supia ipsum crit; si aulem verilatem
Qvod cavendumsil a jurdmenio, sivebono sive malo.
per jurainentuiii manifeslare dissimulaverit, dupii-
c Jurationi non assuescat os tuum; multus enim citer delinquit. hoc est, qttia per siroulalionem ve-
« casus "inilla. Nominalio vero Dei non sit assidua rilatem cela\il. ct alios per falsitatem in errorem 1
«. in Ore luo, et nomiiiibus saiictoriim uon adnii- seduxit. Porro si in \ acuum et sine ulla necessilatc
« scearis : quoniani non eris iromunis ab eis. »Ideo in otiosa locutiouc saepejurare non caverit, jusiilicc
enini \etal juraroeiuura, ne iiat pcijuriuin, quoniam merituro habere non poterit, sed reus delicti in no-
qui scepej'urat, aliquando pejerat. Unde Dominus in \issiroa relnbulione tormenta sustinebil. Inde se
Evangeliojuramentaprohibuit, quoniam uoxia sunt, cjuitur :
ei iu perjurium horoineni mittunl (Matlh. v). Sicul < Replebitur enim retributione pessima domus
enim falsum loqui uon potest, qui non loquitur, sic c illius.j Nec est alia retributio pej'or iuferni suppli-
pejerare non potest, qui non jurat. Unde et Jacobus cio : ubi \ermis mordens noi noritur, el ignis cru-
apostolus ait : « Ante oraiiia, fraties mei, nolite cians non exsliiiguilur.
jurare, neque per coslum, neque per terram, neque « Est el alia loquela coiilraria morli, non inveiku-
919 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 920
« lur in hsereditate .Tacob.Etenim a misericordibus . i. ardens s mens avari, quce ardet jn coucupiscentia
« omiria nccc aufercntur, et in deliclis non volula- lerrenariim rcrum : eujus ardoris flamma non miti-
« buntur. » Aliam loquelam contrariam prcccepfis gatur, donec lucro terreno repleatur. Sed quia ava-
Dei, et morti obnoxiam, ul reor, significarc vult ritiae pestis morbo hydropiceest similis, quo qui Ia-
blasplicmiam, quce etiam cseteris quas anle enume- borat, quanto plus bibit, tanlo plus sitit,' sic et
ravil niagis noxia est. Unde optat ut non inveniatur- anima avari, quanto plurain pecuniarum qucestu ac-
in hsereditate Jacob, hoc est, in populo ecclesiastico, quirit, tanto plus in eorum ardet ambitione. ldcirco
qui merito Jacob nominatur, quia supjjlaniat vitia, dum dicitur, c non exstinguetur donec aliquid glu-
et deservit in virlutibus Deo. Etenim a misericordi- tiat, i non ej'us morbi in eo exprimitur curatio, sed
bns, hoc est clectis Dei, omnia hcec auferentur, qtiia perversi usus denotatur multiplicatio : ut dum appe-
inde refugiunt et in delictorum sordibus non se in- titum lucrum acquirit, inde quasi jam absolutus ad
quinabuiit. alia appetenda paratior reddatur. Homo vero ne-
c Indisciplinatae loqueiaenon assuescal, os luum; quam in ore carnis suse non desinil, donec incendat
« esl cnim in illa verbum peccati. » Hoc prcecijrit ignem, dum superbus quisque elationo eordis-car-
ne omnino disciplinam deseramus et indisciplinato nalis tumescens, tandiu contra proximum verba
ore sermones nostros proferre non assueseamus, B contumelise latrat, donec ignem'odii et inimicitise
quia inde verbum peccati prorsus nobis adbsercbit, in eo incendat. Omni quoque fornicario omnis panis
Iioc est,' doli, detractionis, crroris, et blasjihemice. est dulcis, hoc esl, onmis mcechia el impudicilia
Unde futurse morlis perdiiio prseparaiur. per libidinem male esl suavis, et non cessat trans-
« Memento patris et matris tuse, in riiedio enim grediens, donec lethale peccatum opere perficial
i magnatorum consistis : ne forfe obliviscatur tc fornicationis. Myslice autem hasretici el schismalici
c Deus in eonspectu illorum, el assiduitate tua in- ealidam el ardentem habenl animam, dum per am-
« fatuatus improperSum patiaris, el maluisses non bitionem favoris laudem quserunt hunianain; iii sci-
« nasci, el diem naiivitatis tuse maledicas. » Pater licet pervcrsse mentis more carnis incendunt ignem,
nosler Deus est, et mater nosira Ecclesia, magnali dum docirinse nequam in auditorum suorum eordi-
et principes populi suni patriarchse, prophelce, et bus erroris immitlunt ardorem : ipsi sunt homines
apostoli, in quorum medio consislimus, quia eorum forniearii, quia paclum quod cum Deo in bapiismalis
doctrinis et bonis excmplis undique vallali sumus, perceptione inierunt non servaverunl, sed viruni
ncc jam ultra lerminos fidei et traditionis eorum priorem relinquentes, errorum suorum idolis se
nbbis licet excedere. Unde decet, ut omni terapore commiseendo adulterati sunt: in quo crimine tan-
oblivionem prseceptorum Dei irigiamus, et doctrinse C diu moraniur, donec carnis claustris exuli per
qua mater Ecclesia quofidie nos' docet et nutrit; mortcra prsesentem in mortem incidant sempi-
quin pofius scmper mandata divina inteiite medi- ternam.
iari, el faclis adimplero studeamus, dicentes cum CAPUT X.
Propheta: « Tunc non coiifundar, dum i'cspicio in Sgpientig narrat verba injusli disponentispeccarc: ut
omnia mandata lua (Psat. cxvm) : t ne fortc pro est illud, dixit juslus, ul delinquai in semetipso
inlquitatibiis nostris obliviscalur nostri Deus, el i Oinnis homo qui transgreditur leclum suum,
projiciat in lartarum, ubi propter crucialum ceter- « conlemnens animam suam, et dicens : Quis me
num jipenileat nes nasci, el.diei nalivitalis nostrce t vidct? tenebrce circumdant me, et parietes co-
maledicamus, cui Job cl Jeremias prophetse maledi- « operiunt me, et nemo circuraspicit me : quem
cere videntur; videlicel tempus mortalitalis, et prce- « vercor? delictorum meorum non memorabilur
varicaiionis humanse aclum detestantes. « Altissimus. Et non inlelligit rjuoniam omnia vi-
«.Homo assuclus inverlris improperii, in onmi- « det oculus illius, quoniam expellit a se timorem
« bus dicbus suis non erudietur. > Ilomo assuetus « Dei hujusmodi hominis limor, et oculi hominum
in verlris improperii est hcereticus, cujus os bla- p. c timentes illum : et non cognovil quoniam oculi
sphemum malediclione et amariludine jilenum est. « Domini multo jrius lucidiores sunt super solem,
Ilic in oronibus dicbus, quibus in errore suo perse- « circumspicientes omnes vias hominum, et pro-
vcrare discemiti non erudietur doctrina catholicce « fuiidum abyssi, et hominum corda intuenles in
fidei, sed errans et in errorem mittens ad foveam « absconditas parles. » Qui enim eastitatis virtutem.
perditionis, el laqueum mortis propcral. perdif, el imjiudicilise sevitio tradit, cum ipse te-
c Duo genera abundanl in peccatis, et tertium nebrosce sit nientis, tenebrarum opera Sine con-
« adducil iram et perditionem. Aniina calida quasi scientia alterius aestimat se agere; el quia Dei ti-
« ignis ardens non exslinguetur, donec aliquid glu- niorem a se expellit, in eo maxime deluditur, quod
f tiat; et homo nequam iri ore carnis suae non de- occultorum omnium conditorem se fallere posse ar-
« sinel, donec incendat ignem. Ilomini foniicario bitratur : cum Propheta teslanle didicimus, quod
« omfiis panis dulcis, non faligabitur transgrediens c vultus Domini sit super facicntes mala, ul pcrdat
« usque ad finem. > ln his tribus speciebus tria de terra memoriam eorum (Psal. xxxiu). t El« Do-
principalia vilia deiiolantiir, lioc est, avaritia, su- minus interrogal juslum et impium : quiautem dili-
perbia et fornicatio. « Anima calida esi quasi ignis git iniquitatem, odil animam stiam (Psat. x). > Gtf-
'921, .: ...iiGOMME^ . 922
rani sole iusiitise nihil latere jjotest: bmnes etiimI A vit, et ream 6x broni parte fecit.» Unde dicit priirib
yice hominum paterit peulis pei. « Ccelorum ipse>, illaffi deliquisse, eo quod fegi Altissiini iricredibijis
coijtitiet thrpnum, et abyssum jhtuetui' (Prov. xyi);; fuit, quandp sanctofurii Patf urii fidem et traditip-
Ceslum palmo metitur, etterram pugillqconcludit: : nem in sacris Scriptriris seqrii riOIuit.SSecUndo Vi-
ipse noyit cogitationes nominum qubniam Vatise ; rum suuni dereliquit,:qriia charitatem Dei et pfp-:
surit,'ei singuloruin eogitatiotibs intelli|it a lorige:: . xiriif habere despexit. ;TertiO in adulterio fornicata
bpffio eniffi videt iri facie, Deus autem intuettir'i est, quando foedefe tflrpissittib per errorem asso-
cor (Isg. XL); ciata est diabOlo, a quo filios .igiiobiles accepiti
,;.CAPUTXI;-: quahdOprava dogmata ef perv6rsa pperaejusmalignb
Pfospicienspmnia sapieniia ldquitur,quid dmnesMCB i instinctu geherayit:hcec in Ecclesia addtieetur, et in
facientis,ioquentis, cogitantiSfCogriitcesuntDeo. filios ejus respicietur, criffi ejtisperVersitas ubique
;'i bomino enhn Dep antequafti crearetttuf,biririitiL incqnyentufideliuffi jier sanctorflm doctofum soler-.
.« siirit agiiita: sic et post perfeetum respicit oiftnia.» tiairi-declaratur. et dbctrina ejris ribiqrie damnatur,
Nbtum estbeo ab firitio opusejris, riec aliquidnp- nec secta illius, quia fundameritum. veritatis non
Vumei aceldere petest, quia ante emnia prsesciebat habet. pefseveranteni bortofum pperura frtictum gi-:
tempera, qiise inteinpore volriit facere opera; et; B gnere prcevaJet, sed ignominiOsam memqiiam post
pOstpeffeetiim opus nihil illi defuit atit prsetefiit,, se reliiiqueiis eonfusione pefpettta cbnfuiidetur.
qriia rieque prseteritrim neqtie fufurum/aliquid illii. Undeetfideles qtiique: ejiis dahinationeni fttturam
est,i sel otiimti prceseritialiter corarii eo sunt. Irii agrtOseentes spernuntjejus -sbcietateiriy et eligurit
oirinipotente enim Deo ea quce secuiura. stint xeffi-. catholiece fideifenere " in biiinibus firmitatem. Sic
pora, prsesentia sertper consisttint, cui nec futura enim.sequituf;: ; ;
yeiiiunf, nec prceferita discedurif, sed.ctiricta simul « Et agnoscerit qui derelicti .sunf, qubniam niliil
ariteqjus oculos. assi9turit;- fuisse vel futurum esse « meliiis quain tiiiior Dei,.et riihil dttlciiis quam re-
cetefnitas nbnliabet: cui nimifum riec prseterila;. t spicerein ffiandatis Domini.Gloria riiagiia est se-
transeunt, rieque futura supiefveniunt, riiii cuiicta «:qui DeUftv:loiigitttdo enim; dieruni assuineltir ab
prcesens videt. i ep. » Nihil etiim rrielius proficit homjrti ad salutetii
« Hic in plateis civitatis yindicabitur, et quasi perpeiuam prpmerendam, quani-timor D6i;,et niliil
«iprillus equinus fugabitur; etubi riorisperavit, ap^ duTcius, qttarii fespicere in ffiandatis ejijs. Unde ,et
« prehendeiur. Et eflt dedecris omnibus, eo qqori Psalmista ait;: « Quam dulcia faucibus ffieis eloqflia-
« non intellexerit; timorem Dei: » De eb quo snpe- tua,; Dpminei::.sttper melet favum bri mee. » Et
rltis, hoc est, aduitero et libSdinosodicit, qui inff6- C iteiri : « Ideo, inquit, dilexi iriandata tua-super ajiV
riis qutisi equris et ffiulus irisanieris ad libidineiri larum et topaziori (Psakcxnu): i Glofiarmagnaest
sdViendo discurrit, et in platea, hoe est, in lataet sequi Deum : quoniam qui in luce ariibulat, noh ofh1
spatiOsa via qticeducit ad mbftem moralflr. Uftde' fendit Undeiipsa iVeritas ait : r«;Qui sqqriiiur ,me,:
iibi decipulairi nori veretur, laquetim perditionis iri- nonambulat interiebris,êd;habebit lufrien Vitce:-»
veniet; ;et quia timofeffi Dei liabere negtexit. sor- Cui etiam longitudo dienim datur, quia perennitas
dibus yitiofuffi poUtttriscorani oculis sancloruffi in in ;ceternabeatitudiiie SUieorifertur, .ubicum sanctis 1
futufoûdicio dedectiset despectus efit, angelisin sseculum ssecuiitjreatorem.suunilaridando
"".;•«Sic et ffiulier OmflisreUnqiieris viruin suum, et cerifitebitur. r. ..-.::;:;:::; -v
«istataens hsereditatem-exali.eiiomatrimoiiio: priirib ,..-. CAPUT/iXH.;ii
f ertim in iege Attissimi increblbihV friit;; et securidb .--.;' Laus sapientiaij pet quam facta suntqmnia.-
« iri virurti suum dereliquit; terlio, iri adultefio (GAP.xxiv.) « Sapientia iaudabit aniniam suam,
« forriicata tist, et ex aliO yiro filios siatuit sibi. « et in Deo honorabitur, et in medio populisui glO-
« Tlcecin ecclesiamadduceluf, et in filibs ejris re- « riabitur, 6t in ecclesiis Altissimi:aperiet os suuin,
« spicieiur, Non traderit fllii ejus fadices, et raffii «-etin conspectuvirtutis illius gloriabitur. i Sapien-
« ejus non dabunt fructririi; derelinquerit in male- D tia hsec non est alia, nisi de qua dixit Aposiolus:
c dictum inerooriamillius, et dbdecus iilitis tion de- « Christum: dico;, Dei: yirtutem; et, Dei saplentiam
«"lebitur. » iEqualiter quippein Viro et in femina (ICor. i). > Ipse « laudavit animam sflam, » qflia
divirtum judieium daiririat adulterium,;et gerroert omnibus ostendit laudabilem esse vitatti suam ; « et
hujtismodi coptilceriori est Domirioamabile, nec po- irt Deo honofaiiitur, » quia simti! cum iDeqPatre et
lestriiopris placere, quod ex peCcati corttagio con- Spiritu sanctp in Cpeliset in terra adoratur_; « et in
stat prolatuffi esse. Mystice.autemhcereticorum syri- medip pppuli sui gloriajiitur, » hoe est, in ccetibus
agoga, vel pffinisanitiia bcereticaipravi tate decepta, angelieis et in pppulis -Christiariis ;:glpripsuspr?edi-:
Deo jam nbn erit plaCiia,. qriia relinquens virum carur, Unde. etin nativitate ejus angelicecinerun t.
pribrem et ducem pubertatis sriae,qui eam sibi in dicentes'.--.e Gloria in excelsis Deq, et iri terra pax
sacii baptisirialis foedere;copula\it, priiaroentisque hominibus bpnse volimtatis; in ecclesiis Altissirai
variaruffi virttitum decofavit. De quo iti Ezecliiele aperiet ps suum, » quia in cnnyentu.fideiium prsedi-
rilenissime scriptum est:« Junxit se aiii.viro, » dia- cai Evangelium suum, de quo rscriptirai est: « Et
bolo videlicet,;« qui earii diversis errpribus inacula-- aperiens os.stium dpcebat eosi-dieens : Reatipauper
923 ...... B. RABANI MAURlARCHIEP. MOGUOT.OPERTOIPiiRS J. Wl
res spiiitu,- ete..(Jlf«M/(.v);: etin couspeclu virlutis A. A vestigatib, riullflsserisus possit a'ftuigefe: Nairi querii-
iliius gloriabilur. » quia in ostcnsione miraculoruni admodum valct coiiipfeheridi, deqtto scfiptumest:
silorirm ad iaudaudum Deuni provocabatlurbas po- « Generationeiii aiiferii ejtts qtiis enafrabit (Isai.
pulorum.: De quo scfiptum est: « Multitudo laiiguen- LIII)? » mira Jjfevitas et stifflcieiispro noistra itifir- -
tium,-et qui vexabaniur ab. spiritibus •immundiscu-. mifaie mensura, quia riec pltis pPsSunius capere, e't
rabanliif..» Et,,« omnis lurba qucerebat eum tan- -; liocabundesufiicit ritiqfle".cfedidisse,et«jui.a Vefbuin
gere,. quia viftus de illo exibat, el sanabat onmes Dei, id est Filius e't sapientia Dei riomiiiattif, fecte
(Luc: vi).»"J&talibi : « Oranis plebs, ut .vid.t, dedit dicil: « Ego ex ore Allissimi prodivi, »\ut iiifefliga-
latidem Deo (Luc, xvin). » Etitem : « Accepit.au- tui- per. Verbum et sapieritiariiDei omnia esse crea-
tem orones ti.m.or.-et magnificabant Deum dicentesy ta. «Oriiiiiaenim perIpsunifactasunt, ef sirie ijisbfa-
quia propheta niagnus surrexit in noJris, et ,qui» ctum esl.iiihil (Joan. i). » Qubd auleiii dicil se primo-
Deus visiiarit.plebem .suaiii(Lttp, xyii.). » El r.uiv , genitairi ante omnem cfeatufarii Osteiidifise iioii 6sse
SHiii: «.Yideiitesaiitera tufbce tiniuefunX et glbrifi- cum cfeatufa,v'elajilecfeatflfariiefeatriii', sridaijinitio
caveriiivtDeum,-.qui dedit potestatem.lalem homiiii- ex Patre geiiitani : quia ipse est origo tOiius boni,
JJUS(Matth. ix),- ». ; qfli cum Paire et Spiritri saricto sirie iiiilio keiiiper
.«In ftiedio populi exaltabitur,- et in plenitudine B ? existit, per.queiri omnerri cfeatrirani Pater, qoanrio
« saiiclai admirabifur, et-'in multitudirie elecloruni i voluit, et quomodo vOluit, fecit; sed qriiti Paulus
« Iiabebitlaudem,- et inter benedictos benedicetur, alibi dieit Christum pririiOgeriitum ex riiofluis (Co-
( Ifi medio,,inquit, jiopuli eXaltabitur,,» hoeest,' in tps. i), alibi vero primbgeiiitttrii tolius Cfeatufae,irt-
roedio Christiani populi lionore sublimabitur. De quo lerrogaiil quidam, cuni Christtis Deus et hOniouna
PsaJmistaait: «.Exaltate' Doroiiium Deum npstf um, persoiia sit.in frinifale, qiicifiadinbduin srisceptus
et aderale seabelluffl peduro ejus, qupniam sartclum homo priffiogenitus possif videri tOlius creatufce,
esl (Ps«/.»xcyiij). ? Et ift jrieniludiiie sancta admi- cum non sit ante omnem creaiiiram, sed ul esset,
rabitur , quoniam in ipso Redemplore nostro eom- in novissimis aceepit temporibus ? non iritelligeiites
jilacuii omnero pleuitudineni babitare,^ quia' ipse est quoniam primogenitus non tempore dicilur soluin,
aiife oiniies,. et omnia inipso eonstanl,.et ipse-est--. sed et pro bonorationefrequenter, eo qtfod pfiriio-
caput corpofis Ecclesice, qui est principium et pri- :i genitus dicitur yeraciter illorum, qui posf illurii ge-
mogenitus ex moftuis, ul.sit in oninibus ipse prima-f niti fuerunf. Hujus ergo iiomiiiis translatione, lioc
turo tenens..;Unde; clicit Jpannes :- « y.erbum caro est,, primogeniti scepe utitur Scriptura liorioi;iscau-
factum esi, et habilavit iiiiiobis. i et vidirous gloriam :. : sa : ut est illud quod ad David dicitur : « Ego pri-
quasi. uriigeriiti;a1Patfe, plerium1gratiae ef verita-iis C y mpgenituim.ponamillum excelsiimprse fegihris lerrce
(Joan. _i), iEl: de pleriitudine ejtis nos omnesaeee- (Psgl. Lxxxvni); » 6t aiibi scripium esl : « Filius
pinms graiiam^piiogfatiai.f In1pleiiitridine;,*iiiquit,, meus priniogeiiitus israel (Exod. iv),, » hoc est ho-
saneia admirai)rlflr, T>quia-rtiifaliilisest Deus in san- norabilis mihi. Nam erant et alibi aiite Israel, qui
ctis snisv.Undeet«iu-riiullitudine electorum liabebil) filiorum Dei iiuiicupalione digni fueranl habiti, de
lauclemvet inier benedictos beiiedicetur,» Ijjseeniro quibus Moyses dicit: « Yidentes filii Dei filias iiomi-
dabit Virtuteni'et forlitudiriem plebi susebeiiediclus lium quod essent pulchrce, acceperuftl sibi uxores ex
Deus. « In seinine enim Abrahae, hoc estin Ghristo,: oronibus, quas elegerani (Gen. vi). » Sic et in Iioc
benedicertlur onmes ftatiories ierrae, » quem bene- loco; quo dixerat Apostolus de Christo quod essel
dicunt omnia opera ejusy,qui' etianr est super omnia priniogenitus lotius crealurse, hocesi, super omnem
Detts benedictus iri steerila..Qui haec quce'sequttrtlur cfealurarii honorabilis, si quident dixisset absolule
de seriietipso'per vas' sibi aplitini priedicayit, di- prini04_eiiiius,.honoi'ai. ilem lautumniodo diceret. Nain
eefts: quia adjecitpnmis erealurse, illum designal, qui ab
omni honoratur creatura. Naffiis qui secundum car-
..' GAÛf £lII/:
nem est Christus, et tempore primpgenitus dicitur.
Laus sapienticeper quam fgcla sunl:omnia, Snpientia |)P..'
veraciier totius ereaturse. quse in illo facta est, De
l6qiiiiuY,[idMt,Glirisius:Dei;Filiu's, Deivirius, et
Dei sapieriiia,-p'eraitam ciirietce ' cfeatufce dispotien- qua heatus Paulus hoc in loco videtur dixisse. Un.cle
;.:lUf, ;.:;: ,,-.; . ,;:, : 1 .:',.' :' •.< ci illud qqed dixit primogenitus iolius crealuraein-
1
«Ego'6x' pfe Alljssimi pfodivi, primbgenita- ante terpretans, adjicii : « Quoniam inipso, creata suut
« oiniiteiriJefea-iufarii.» ¥olens eTgo sapienlia. Deiy oronia : »inon dixit per ipsum, sed « in ipso. » Nec
quai est Ghristus Dei Filius, semelipsam secuhdtim enim deprima dicil crealura, sed illam creaturse se-
divinitaferii a riiillis exisleritibus vel etiarii ex nrhiJo paratioriero quae jn eo faeta e.sl, secundum quam
osteiideibripti esse creatafri, sed ex Dei Patris sub- omnia dudum dissoluta in unum sunt consertsuni
stantia;geiiitarii,a'it.: « Ego ex ore Altissiriiiprodivi perducta,: sicut et alibi dicit: « Recapitulare oronia
(Eccl, XSiv). i Crii Pater tilibi aii : « Ex uterO ante in GbTisloqusein coelissunt, el qusesuperterrani: » .
luciferuiti genui Xe (Psal,- xix) , » id est,- CXaTcaiiP propter honiinum eleiiimnialitiaro oronis, ulita di-
substanfiae ffiece',ex.ipsa Videlicet deitate loittm ex xefim, crealura disrunipi vi-iebalirr.Averlebanl enim
'
toio, omnipoiertteiu de otiiiiipotenle, lumeij ex luse a:nobis angeli, et pmnes invisibiles yjrfutes, prp-
Kiine, summum ex susscx?; ro<s£arjiriiim nulla iu- pter indevotionem noslrani, quain erga Deuroexerr
92S GOMMENT.1N ECCLESIASflGUM. — LlB. V. §2"6
cebamus; insuper cliam cl nos ipsi mortc sohimur, A muere. Cumque prinia idolorum rtiina fuerif, prco-
ex qua accedebai animam separare a corpore. Ei- sentiani Domiui ferrc non suslinens, ct aple dicflur
eniui et oiiiiiis connexio crealurco hinc solvebalur; incarnalio Salvatoris columna, proptcr rectiiudiuem
facius est euim hoino a principio quasi aliquod ani- doclrinse et firiniialem opcralioiiis, quia electos suos
"
nial cognatione omnibus junctum, eo quod corpus crigit ad qiiajfenuam salutero perpciuam, ct totum
quidem goncraliter ex omnibus consistebai, id cst, ssdificium Ecclesiae suse ipsc portat alqtie susienlal.
ex quatuor, elenienlis, anima vero ad imisibiles vir- « Gyrum coeli circuhi sola, et profundum abyssi
lules propinquitatem habere videbatur. Una \ero « penclravi, in fluclibus maris anibulavi, et in oiiroi
quaedamuniver&orumcopulatio ex iiinc fieri videba- « lerra steti, et in omni populo et in omni gcntc
tur, proplcr iniquitatem eam quani ad lioininem cun- c primalum habui, el omiiium excelleiilium et hu-
Cfa habere videbantur, omnibus inidipsum concur- « milium corda viriute caJcavi. » Ilaic oralio domi-
rentibus, ila ut ei uno consensu Deo redderent de- natum sapientise Dei ubique ei fortiiudinem cxpri-
bitam cuUiiram cum cauta sollicitudine. Ergo Dei niit, quia simul oroneni crcafuram in quatuor nonii-
sapientia otiinia quce in coelis ci quse in lerra sunt nibus uno tenore concludit. 7\"amcoeli nomine omiiia
facta ipse fecit. Unde el subjungitur : coelcstia compreiicntiil, iii profuudo abyssi ea quce
"
« Egp in cceJisfeci ut oiiretur luroen indeficiens, subftis tcrram stint, in fltictu vcro maris et in terra
« et sicut nebula lexi omnem caniem. t In cocli omnia quce in his duolius eJemcnlis consisimit de-
nomine spirilalem , in earnis vcro corporalcm coni- monslrat. Significat ergo iiihil esse in rcruin natura
prelieudit creaturam. Tecit ergo sapienlia Dei ul quod in ejus non sit polcstatis dominaiione : hsec ea-
spiritales creaturce, hoc est, angeli et anirnceboiui- dem approbanle David, qui in psalmis ternario nu-
iium Iuuien Jiabcrent rationis iiifelligenfiae; corpo- meio ad laudandum Deum universani creaturam
raies verojuxla voluntafcm ct dispensationcm crea- jirovocando perslrinxii, dixit-: c Laudent cum coeli
toris sui modum habercni suse facturae, ul omiie et terra, marc el omiiia quce in eis sunl (Psal.
quod est iii reruni natura vivit, senlit et sapit, ab i.xvin). » Exliinc ei Aposfolus, ut osienderet Chri-
ipso haberel originem, quoniam ex ipso, et perip- stum, Dei sapientiarii el Dei virlulcm, proptcr hu-
suni,- et in ipso sutit oiniria (Rom. xi). El nola quod militatis subjectionem in onini ralionali crcatura
dixit eam facerc in coelisluraeiioriri, et nebula oin- primalum habere, ef oiiiniuni potestatum atque re-
tieni carDem contegi, cjuoniam sicut lunicn clarilate gnortini projiria virtulc doniinari, eleganler ait :
sua prceceliit obscuritatem ncbulce, ita spiritalis crea- c Christus factus est pro nobis obediens Patri iisquc
tura corporalem suse nalur.e quodamroodo prcccel- ad roorleni, moi tem autein crucis : propter quod et
lit diguitalem. Unde sicut vivenlia prsecedunl oiiinia Dcus exallavit illum, et donavil llli noineii, quod est
vila carenlia, ila anima ratione pollens nobililate super onme uomeii, ul in nomiiie Jesu omiic gcnu
suse naturse pivecedit orone auod rationcm discer- fleetatur, coelcstium, fcrrestrium, et infenicrum, et
nendi rton habel. omnis lingua coiiiitealur quki Dominus Jcsus Cliri-
'- Egqin alfissimis habilavi, el thronus meus in stus in gloria est Dci Palris (Phil. ii). »
« coJumna nubis. t Utramque suam naturam, Jioc i Et in his omniJius rcquiem qucesivi, el in han-e-
est, diyinam et Jiumanani sapicntia Dei Christus 110- « dilate ejus morabor. » In omiiiluis gcnlibus re-
bis hic denionstrat: divinam vidclicet in eo quo di- quiem silii quserit sapicnlia, quia ex omnibits genii-
cit se in altissiniis habitare, lioc est, supra oiniiem bus sancla congregatur Ecclesia,- quce elccta ejus
. altiludSnemcaiestis regni simul cum Patie et Sjri- hccreditas cst, ubi in sscculumsseculi ipse pcrnianet
rilu sanclo unum Deuni regnare; Inimaiiani vero in et regnat. De qua ipsc per Psalmislam ait : s Hcere-
eo quo dicit se iu columna nuJiis thronum haberc, dilas mca jiraeclata cslmilii (Psal. xv); i et in Isaia :
quia corpus quod de Spiriiu sanclo coiiceptuui\irgo « Benctlictus, .'nquil, populus mcus Jigypli, et opns
mater edidit, nullius peccali pondere praegravalum inanutim roearum Assyrius (lsa. xix) : » hsercditas
est,nec terrenaruni reruiii voluptaiibus desidcriis- râulem mea [srael.
que obligalum, sed superna \irtule suhliuiatum. « Tunc praecepil el dixit milii, creator omnium, et
Tlironus regice dignilalis cmicuit, in quo potcnlia « qui creavitroe, requievil in tabcrnaculo meo, dixit
divinitalis omuia juciicia sua polenter disponit alqoe c mihi : In Jacob inhabila, et in Israel licereditare,
clispensat. Quod auieni nuhes carneni signiiicet Sal- c cl in elcctis meis niitie radiccs. » Quid est quod
' Lvaloris, osteiidit Isaias, uhi ait : c Ecce Domiims dicit Sapientia sibi crcalorein oinnium praecepisse,
asceiidet super iiubem le\ em, ct ingredictui Jiig\- nisi quod Filius secundum humaiiitatem inlelligil sibi
r crea-
ptum,- et ino\ebuuiur siinulacra iEgypti a facic cjiis, Patrem majorera esse? Uude sulijiiugilur, qtii
el eor Êgypti tabescet in medio cjus (/*«. xi\). i vii mc, inquit, requievitin tabernaculo meo. i Crca-
Hsec ergo prophciia ad Salvatoris lcmpara refcrtur, re eiiim Dei, est sapientiani unigeiiili Filii, bumani-
quando ascendit super nubeni levcni, id est, corpus tatcTiisingularipuritatc de Spirilu sanclo conccpiara,
humarium, quod ex \irgine assuropserat, nullo ct Maria virgine edilam procreare : qticeet taberna-
hunianse commisiionis seininc praegravatuni; sive culum non iniiuerito dici polesl, quia secundum id
Dei
.quod a nube levi portatus si! , id est corpore virgi- quod capul esl corporis Ecclcsice, tabernaculum
paji, ei ad ingreisum ejus omnes dsemones coiitre- est, in quo cpmplacuit omiiem plcnitudinem divini-
927 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 928
talis habitare. Quserilur ergo cur in Scripluris sacris A j CAPUT SIY.
iuinquam fere de sapientla quidquam dicatur. nisi Saoienlia loquilur poleniiam suam cl dispostltonem
ut ostendatur a Deo genita vel creata? genita scili- operum suornm cuni Palre.
cet, per quem facta sunl omiiia; creata vcro vel fa- « Ab initio ante saeculum creata sum, et usque
cla, sicut in hominibus cum ad eam quae non creata « ad futurum saeculumnon desinam, et in hahita-
el facta, sed genita est, convertuntur el illustrantur. « tione sancla coram ipso minislra\i. i /Eleriia Dei
Ijisis enim fil aliquid quod vocetur eorum sapienlia, sapientia Christus sacramentuiii iricarnationis suse
vel illud Scripturis prsenuntiantibus aut cnarranti- ante ssecula praeseitum et praedestinatum esse affir-
bus, quod « Yerbum caro faclum est, et habitayit in mat : cujus vis usque in S3eculumsine ullo sui de-
nobis : i hoc modo enim Chfistus factus sapientia fectu permanel, cl m habitaiione' sanclse Ecclcsise
esl, quia factus est homo. An proplerea non loquilur onuiem riium veras religionis ordinando disponit. De
in illis libris sapientia, vcl de illa dicitur aliquid, quo adliuc subditur:
nisi quod eam de Deo natam ostendat aul factam, « Et sic iii Sion firmata sum, et in civitate sancti-
quamvis sit et Pater ipse sapientia? quia in illa no- « ficata similiter requievi, et in Hierusalem potestas
Jris sapientia commendanda erat ct imitanda, cujus c mca. El radicavi in populo honorificato, el in parte
iiuitatione forinainur : Paier enim eam dicit ut Yer-1B c Dei mei hscreditas illius, el in plenitudine sancto-
Jium ejus sit, non quomodo profcrtur cx ore verbum « rum detentio mea. t Sion igitur et Hierusalem non
sonans aul ante proiiuntialionem cogitatur. Spaliis aliam significant quara civilaiem Dei, sanctam vidc-
euim temporum hoc completur, illud autem seter* licet Ecclesiam, quse a primo eleclo usque in novis-
num est; et illuminando dicil nobis el de se ct de simurii aedificatur: de qua pcr Psalmistam dieilur :
Patre quod dicenclum est hominibus. ldcoque ait : c llierusalem quse cedificalur ut civitas, cujus parti-
<iNemo novit Filium nisi Pater; el nemo novitPa- cipatio ejus in idipsum (Psal. cxxi). » Et item :
trein nisi Filius, et cui volucrit Filius revelare (Luc. c Fundanieiita, inquit, ejus in moutihus sanclis, dili-
x) : » quia pcr FiliumrevelatPater, id esl, per Yer- git Dominus portas Sion super oninia tabernacula
bum suum. Si enim hoc verbum, quod nos proferi- Jacob. Gloriosa dicta sunt de le, civitas Dci (Psal.
mus, temporale cl transiiorium est, et seipsum osten- LXXXVI). i In hac ergo sapientia Dei quotidie fructi-
dit, ct illud de quo Ioquimur, quanlo magis Ycrbura fical, quia eleclos suos in unilatem fidei suae ibidem
Dei, per quod facta suuf oinnis? Quod Sta ostendit congregat; ibi et rcquiescit, quia sanctorum suorum
Patrem siculi est Paier, quia et ipsum ita est, et boc pia intentione et bona devolione exhilarescit.« Su-
est quod Paler, secundum quod sapientia est et esper queirt, iriquit, requiescil spirilus meus, nisi "su-
senlia. Kam secundum quod Verbum non lioc est ^ pcr Iiurailcm et quietum et trementem sermones
quod Pater, quia Yerbum non est Pater, et Yerbum mcos? » Ibi et potestas ejus manifestatur, quia ibl-
relaliye dicitur, sicut Filius, qiiod uiique lion-Pater; dem voluntas ejus assidue adimpletur. Potestas enira
cl ideo Chrislus virtus ct sapientia Dei, quia de Pa- Dei licet liusquam desit, quia omnia quaecunquevult
ire virtule et sapientia, eliam ipse virlus et sapicntia facit in cpelo et in terra, in ffiare et in omnibus
esl, sicut lumen Dei de Patre lumine; et fons vitoe abyssis; taffien ibi maxime clarescit, ubi prcecepto-
apud Deum Palrem, ulique fontem vitse : f Quoniam .rtim ejiis cuslpdia prsecijjue cbnyaiescii. c Et radi-
apud tc, inquit, fons vitse, et in lumine luo videbimus eaVi In populblipnorificato, etiriipafte Deiinei hse-
lumen (Psal. xxxv), quia sicut Paicr iiabet vitam in reditas illius, et iri plenitudiiie sarictoruni detentib
semetipso, hic dcditFilio habere vilam in semetipso.» mea: »In populo honorificatb, dicit in popttlo Qhri-
Quod aulem dicil, c Iu Jacob inhabila, et in Israel stiano; qui nomSnis ejus insigni prseeonio meruii
hsereditare, » aut illud exprimit quod incarnatione Iionofarr; qui,;pafsêjrisethcereditasriiclttir, qiiia ad
Salvatoris populo Judaico praesentialiter uli conces- ; sbrtem ejus lnter omnes: nationbs mundi ipse sbius
sum cst, sicut ipse ad Canaiiseammulierem respon- pertinet, et in plertiludine sarietoTumdetentio ejus :
dens ait: t Non sum missus nisi ad oves quae peric- _, quoniam illi membra stintcorporisejus.ipse iitom-
rant domus Israel (Matth. xv) : » et ad discipulos : :- nia iri omnibus. Nttllo igitttrmodo beneficentius con-
i In viam, inquit, gentium ne abieritis, el,in civila- !- sulipotiiit gerieri7:lirimartb,qriairi crim ipsa Dei sa-
tes et Samaritanorum ne inlraveriiis; sed potius ite pientia, idest unieris Filius consubstantialis Patri et
ad oves quse perieruni domus Israel (Mgllh. x). » eoseternus Xotum hominem suscipere dignatus est:
Unde el in Jerusalem piimilivam elcctorum Dei pri- « Et Yerbum carb factum est, etiiabitaVit in uobis.-j
mitus fundavif Ecclcsiam; aul hoc significat quod Ita:enim demonslravit carnalibus et jnOn Valeniibus
noii solum ex populo priore, sed eliam cx gentibus iiitiieri menteVefitafeiri, cbrppreisqiie :sensibtts de-
clecti Dei convocandi erant. Jacob eirim aliquando in ditis, quam excelsrim locuffi irtter cfeaturas iiabeat
Scriptura pro antiquo Dei populo positus inveuitur; humana natura,quod non solum visibSllter. Nam id
Israel autem pro plebe sequenti, hoc est genlili. potefat et in alSqttpafhereo eprjjofe ad nosiroruni
Unde in psahno scriptum est : « Laetelur Jacob et ! aspectuum folerantiam temperato, sed hoffiirijbusin
exsultet Israel (Psal. xin, CXLIX).» Ex utroque ergo 1 vero horiiineappafuit.Ipsa eniriinatura suscipieiida
populu elecli Dei ad fidem Christi convocati sunl, ei'at,quce liberarida; etne quis fbrie sexus a sno
et doctrinse Evangelii radix in eis firmata. creatpre ;se ccntefaiptum putaret, 'yinuii-.suseepLt,
929 COMMENT.1N ECCLESIASTICUM.— LIB. V. 950
natus ex feraina est, niliil egil vi, sed omnia sua-1 x ipse Dominus : « Ego Dominus, qui erui vos de ser-
dendo et monendo, licet emenles ct vendenles fla- vitute, qua epprimebant vos /Egyptii, ut. incederetis
gellando cjecit de templo. Sed quid hoc, aut quan- rccti (Expd. vi). » Palma autem manus victricis est
tuni est? quamvis et daemones liolerites ab Iiomini- ornalus; sed et apud antiquos quicunque in certa-
bus, non sermone suasionis, sed vi poteslatis cjecerit. minc vicissent, palma aurea coronabantur. Statura
Yelcri quippe scrvilute transacta tempus libertatis ergo sponsaeassimilatur palmae,cum erecta in amorc
illuxerat, et opportune jam homini suadebalur, atque supernorum omnis intentio fidelium medilalur; in-
salubrifer quam libero esset creatus arbitrio, mira- terim in acie consistens bravium illud, quo victrix
culis conciliavit fidem Deo, qui erat passioni subji- finito agone donanda csl. Itcm quia palma inferiori-
eiendus in hominc quem gerebat. bus aspera videtur, in summo autem pulchritudincm
c Quasi cedrus exaltala sum in Libano, et quasi et fructus suavitatem ostendit, merito huic statura
c cyprcssus in monte Sion. » Cedrus enim et cypres- assimiiatur Ecclesice, sive animse cirjusque fidelis,
sus arbores sunl altitudinis eximice, el odoris prse- quse asperos pro Doniino porlat in lerra labores, sed
cipui. Libanus mons est Phoenicum altissimus, cujiis mercedem a Domino gratissimam accipere se spe-
iiieminerunl projriielce, dictus a thure, qtiia ibi col- raf in ccelo. Aspera est palma juxla lerram, quia
ligitur. Sion aulem collis est nicrusalem superemi- B perseculionem paliuntur propter juslitiam electi.
nens urbi, el interprelatur speculum. Ilaec ergo no- •- Pulclira et dulcis in summo, quia gaudent in prcs-
mina arhorum el monlium eoiiveniunt emineiitiori- suris et exsullant, scienles f quoniam merceseorum
bus Christi membris, qui cum Apostolo dicere pos- copiosa est in ccelis. t Item quod palma diulurnis
suiit: « Chrislibonusodnr-sumus Heo(IIGor. u); » est veslita frondibus, et folia sua sine successione
"et, « Nostra conversalio in ccelis esl (Phitip. m); » conservat, quis non videat quod typum teneat sla-
ef, c Quis nos separabit a charilate Cliristi (Rom. turse fidei? quse variante statu sseculi labentis ea-
vm) ? t Et reliqua. Sed et hoc quod .odor ccdri ser- dem semper verba rcclse confessionis quasi folja
pentes iiiterimere et frigare solet, juxta illud poetse nunquam lapsura relinct, eamdem operum perfectio-
(YntGiLics,Georg.m): nem, quam ab inilio cepit, quasi decorem palmitum
Disceet odoratamslabulisaccenderecedrum, usque ad finem sseculi in electis suis intemeratam
Galhaneoqueagitare graves nidorecliclidros: custodit? Apte auiem palmse exaltationi Cades locus
eisdem sanctis doetoribus congruenter aptatur, qui deputatur. Legilur ergo in Numerorum libro, trice-
virtule verbi coeleslis solent venenata hceieticorum siuia terlia mansione filios Israel caslra mefatos in
dogmata repellere, eosque a simjriicium seduclione C deserto Siu, hcec esl-Cades, ubi Maria morlua est et
fugaie. Hoc quoque quod ejus resina, quse cccdria u sepulta, et propler aquas contradictionis Moyses et
dicilur, in conscrvaudis libris adco est ulilis, ul per- Aaron offendunt Dominum, ct proliibentur transire
liniti ex ea nec tincas palianlur, nec lempore conse- Jordanem (Num. xxxui). Yidetur mihi in Maria pro-
nescanl, quis non videat quantum eisdem prsedica- phelia morlua, in Moyse et Aaron legi et sacerdolio
toribus sanctis conveniat? quortim sensu spiritali Judceorum finis impositus, quod nec ipsa ad terram
Scriptura sancfa confecta est, quse nulla haerelico- rcpromissionis transcendere valeant, nec credentem
rum astutia corrumpi, nulla potest sseculi labeniis populum de solitudine hujus mundi educere. Ubi et
cctate consumi: adeo, « ul donee transeat coslum et Ecclesice status per Chrislum coepit ordinari, quia
terra, iota unum aut unus apex non prcctereat e ipse est finis legis ad justitiam onini credenfi. Inter-
lege, donec onniia fiant: i quod cum dixerit Domi- pretatur aulera Cades mutala sive translata, qucc
nus de lege, quanlo magis de Evangelio intelligen- nomina benesanciae coiiveniunlEcclesise, qusetrans-
dum reliquit? Cypressus cliam in«eo quod medendis lala ab idolorum cultura, el mutala a gcntili errorc,
apta est corporum passionibus, quod suse venusta- unius Dei verax coepit esse cultrix. Quasi palroa
teni comse nullo ycntorum impulsu deponit, con- ergo exaltatur in Cades, cum sancti quique viri et
stantiam exprimil eorumque actionem qtii alfioribus n perfecti in Ecclcsia fide et convcrsatione eriguntur
virtutum ornatibus sanelam Ecclesiam dccorani. ad quserendam ccelcslis regiri patriam, et acl possi-
c Quasi palma exallata sum in Cades. t Palma est dendum vitse fnlurse gaudia sempiterna. Posl exalla-
arbor diuturnis foliis. et suavibus pomis; palma lionem ergo arboris palmce,adjungit Scriptura aliam
dicla, quia manus victricis ornatus est, vel quodop- simililudinem, dicens :
pansis est ramis in modum palmse hominis. Est « El quasi planlatio rosce in Jericbo. » Rosa spe-
enim arbor insigne victorise, proceroque ac decoro cie floiis imncupata, quod rutilanti colore rubeat.
virgullo diuturnisque'vestita frondibus. HancGrceci Ilsec martyrii significat sanguinem. Jericho urbs,
jiliceiiicem dicunt, quod diu durcl, ex nomine avis quam Jordane transgresso subvertit Jesus, rege il-
illius Arabise, quae multis airois vivere. pcrhibetur. lius inlerfccto : pro qua exstruxit aliam, Ozam de
Hcec ergo arbor preeerce slaturse, sanctse compara- Belhel, ex iribu Ejmraim, quam Dominus atque Sal-
tur Ecclesice, qua ad terrenam concupisceiitiam in- valor sua prsesenlia illustrare dignalus est. Sed et
eurvari despiciens, totam se ad ccclestia promercnda hceceo tempore quo Hierusalem oppugnabalur a Ilo-
feuslollit.De qua monet Apostolus dicens : « Yigilate, manis, propter perfidiam civium capta alque destru-
gtale in fide, YJriUHiragito (I Cor. xvi). J De qua el cla esl; pro qua tertia cedificala csl civitas, quseho-
95i B. RABANI MAURI ARCIUEP. MOG-ONT.OPERUM jPARS I. S52
dieque permanet: et ostendimtur utriusque urbis A.esl, id est, inslilutiim est lignum crucis a Deo, quod
vestigia in prsesentem diero. Nam et Jericho inlcr- semper in fide viresceref ac cresceret, sequitur, c se-
pretalur odor ejus, vel luna, f quasi planlaiio crgo cus decursus aquarum, i in comparationis gralia
roscein Jericho t esl, cum odor virlutum cum pas- perse\erat. Nam sicut (errestris aqua decurrens
sione martyrii in sanctorum redolet meritis. Lima vila esl lignorum virentium, sic aqua spiiitalis si-
ergo prqptcr iiicrementum sui luminis simul el dc- giium crucis inundal, qucesalus esse fidelium cogno-
trimenlum, Ecclesice peregfiiiatioiiem in prcesenlis scitur animarum. Hcec ergo aqua est, de qua in
vitaemortalitate figuraliter exprimit. Ubi et alii quo- Evangelio dicilur : c Si scires quis est. qui a te aquam
tidie liascuntur, et alii de hac \itatraiiseunl. peiil, petisses ab eo, u( daret libi aquam vivain. etc.
c Quasi oliva spcciosa in camjiis. » Oliva Grsece (Jpan. iv). » Operseprcliuni esl quoque perpendere
oleon dicitur, ex quo iu Latinuro tracliim cst ut oliva guare dixerit, c secus decursns aquarjim, j hcilicet
dicalur. Olea auteni ipsa arbor cst, ifuctus oliva, utnec nimia inundalio Jignum dclerel, nee ileium
succus oleura. Esl auteni arbor pacis insignis. Et irrSgatio procul conslituta siccaret. Igitur cruxpas-
quid pcr olivam, nisi sancta Ecclesia desigiialur? sionis Chnsti exaliaia est juxla aquam in plateis,
'
quseiu campis lolius niundi ft ansplantata decore or- quia redempfioiiis noslrae niir.ibile sacramentum per
bein imivcrsum illustrat, cl Spiritus sancli graiia pcr P prccdicationcni E\angelii innotuit cuncfis per orbero
Urtclioneni sacri chrismatis sanciificat credentes ; naiionibus, ut onmes agnoscerciit succ salutis in eo
pcr olei namcjue phiguedincni, qua cl lassi atquc i.c- consisiere efiectuni, et proinde Redempfori suo
firroi arlus recreantur, el giatia prcestalur luminis, merito se impendere debere jiuruiij dileclioiiis affe-
inierna sccpe dilectio mc.iiis ef opus misericordice ctum.
desigualur. Hinc eleniin Psalroista: t Ego aulem sic- « Sicut cinnamoroum et balsamum aromatizaiis
ul olha fruciifera in domo Domini: spcra\i in mi- c odorem dcdi. » Ciiroamomum el balsanrom aroroa-
sericordia Dei mei in seternum et in saecuJumsseculi ticce arbores sunl. Nam cinnamoroum dielum, quod
(Psal. ri). » Ac si patentcr dieal: Ego quia miseri- corlex ejus iu moduin caniicesit rbtundus et gracilis.
cordiae iructum indigentiJius exliibui, niihi quotjuc Gignitur in Indicc et JHthiopice regionibuh, frulicc
in ceternuni a Deo repelendani miscricordice graliani brevi duorum taiifum ciibitorum, colorc subnigro vcl
speravi. cinerco, leiiuissimaruin yirgarum. Nain quod in ci as-
« Et quasi jilatanus exaltata sum juxta aquam in situdinciii euendilur, despectui est; quod vero gra-
c plaieis. » Plaianus a latiludine folioruni dicta, \ol ciliusproveueril, exiinium; quod cum frangitur, vi-
quod ipsa arbor patula sit ef ampla; nam platos sibile spirameiitum emittit ad imaginem nebulce scu
Graiei lalum vocanl. Expressit lrojus arboris Scii- 'G puheris. De balsamo \ero Plinius Sectmdus ila re-
ptura eliiorocn el iormam, dicens : f Quasiplalauus ferl (Lib. xn, cctp.2-i) : c In eodem Iractu balsa-
dilatala sum in plaleis. » Est aulero fcneriirois fo- mum aspalathos nascitur, spina candida, magniiu-
liis ac mollibus et\itium similis. M\slicc autein hsec dine arboi is modicce,flore rosse, radk ejus uiiguen-
arbor Domiiium Ghrisluro significaf, qui in toto oibe tis expeiiltir. Tradunf in quocunque frutice curve-
in membris suis dilatatur, cl mansueiudiiiis ac in- tur ai'cus cceleslis, eamdera quocunque aspalatho
nocenlise suse ubiquc fidclibus salulifcra moiistrat sua\itatem odoris existerc, sed in balsamo inenarra-
excmpla. Ce qua arbore in psalmis scripluni est : bilem cjuanidam. Quidaui eam crysisceplrum vocant,
<<El eril fanquani lignum quod plantatum csl seetis alii sccplrum; cujus probalio cst in colore rufo\eI
decursiis aquarum (Psalm. i). » Bene, ut arbitior, li- igueo, facluque spisso, ef odore castorci. Pciinula-
gno ifuctifcro coroparalus esl Dominus Chrisfus jno- Inrin lihras quindeciin. » H.ec cigo duo arbuscula
ptcr ciuccm, quam jiro boiniiium salute susrcpil, pro suibre\ilalc a quibiisdam iuter hcrhas dcpiilan-
qticc merito lignum vilac dicitur, quando cl ibi Do- lur odoriferas, quae lecte pro ipsa Jiic\it;ife Jiumilcs
minusGlirislus, cjui est vila nosira, suspensus est, et sjiiiitu, quorum est regnum ccelorum, significanl
latroni in eadem confitenli diclura est: r Araeii dico qui quasi puijiureo veslili colore, semper Doininiccc
f ibi. hodie inccuni eris in paradiso. i Denique et ho- I) sunt passiouis iiieroorcs, semper ipsi ad paticndmn
die omnisiii eo credens scternsc \itce dona consequi.- jjro Doriiino parati, qtialis erat qui ait: c Quonia.ii
tur; sive, ut historia refei l, lignum re\ era fuit in pa- propter te roorle auicimur tota die, restimaii sumus
radiso perennis \ilse, si detesfabiiis inobedieniia non ut oves occisionis (Psat. XLIH).t iNamet hicc est vir-
fuissel. Uude eiiim mors habuisset infroituro, si tuSj quce maxime inler nos animorimi molus ac la-
Adam monslrateel devolionisaffecttmi? Ilinc sanctis- sci\iasquasi viscerurn dolores castigare ac tollere
simi Patres sua\issima mella sudaverunt, diccntes : consueul. Cum recogilanles quid pro nobis passus
c Dedit mandalum, ul invcnirel arbilrium : fixit le- est Deus, niinus nos pati quam meremur, agnosca-
gero, ut facerel cauiiorem. » Sed ille cum impro\iiIc mus. Bene ergo corrjungimlur cinnarooratim et balsa-
seculus estliostem, et infeliciter \itce reliquil aucto- mum, qtiia Domiiiiccepassionis sacramento nostrce
rem, tunc lamentabili sorte deceptus vitam perpe- conversalionis conformari deJi.etstatus,ut juxla Joan-
tuam, quam possessurus erat, amisil, el in mortem, nis sententiani, sicul ille pro nobis animam suam po-
quam nonliabebai, incurrit. Sedut ad eonceptc si- , suif, ila et nos discamus jiro fratribus aniroas nosfras
mililudiiiis instituta redeamus, quod dieitjilantatum ponere (I Joau. 111).Nam quod ciniiauioinuineolous
935 COMMENT.IN EGCKESIASTICUM.— LIB. Y. 954
siibnigii\el ciuereiesse perhibetur, animis congruit Anum adhibeijt. Nam storax arhor Arabice similis
huuiiJium, qui fragililatis projiriae eonscii quolidia- malo Sidonii, cujus virgul.c inler caniculce orlum ca-
iiis in precibus Deo dicere norunl: t Loquar ad Do- yernatim lacrymam fluunl. Distillatio ej'us in terram
ininum mcuro cum sim pul\is et cini.s(Genes.\\in). » cadens munda non est, sed cum propiii corlicis
Et jlerum : c Ipse me reprehendo, et ago poeiiiten- scrobe 'servatur; ilia auicni quse virgis et calamis
liam in fa\illa et cinere (Job. \LII). Quod autcm bal- inhceserit munda est et albida ; dehinc fulva fit solis
samum spinae candidae siniilitudinem habet flore ro- causa, ct ipsa storax calamites pinguis, resinosa,
scp, significat quod doJorem passinnis Dominicje in odoris jucundi, humecta, et veluti meliosum liquo-
nostra con\ersationis anguslia quotidie deberous inii- rem eniittens; storax aulem dicta, quod sit gutta
lari. Ju\ta illud evangelicuni : c Qui \tilt, inquit, arboris p)'ofluens et congelata. Nara Grceei Siyriam
\enire posl mc, abneget seniptipsum, et follat cru- guttam dicunt. Grccce auleni sfyrax, Lafine storace
cem suam quotidie, ct sequalur me (Luc. ix).» Quod dicitur. Galbanum auiem, ut Plinius refei t (Lib. xn,
autem radix ejus unguentis expetitur, significathu- cap. 25), datSyria iu Amano nionle; fei ulxque ejus-
miiitatem Cbrisli omnium \irtulum odo,rem com- dem nominis resinae moclo, quod slagonitin appel-
mcndare, el ad suavitatem selernce dulcediuis ele- lant : maxime laudant cartilaginosum, purum, ad
ctis Dei redundare. B siniilitudinem animoiiiacce, liiinimeque 'lignosum.
c Quasi myrrha electa dedi suavitatcm odoris. t Ungula atitem eadcni est, quce in E\odo onyca nomi-
Et quid per luyrrham electam nisi laudabilis sancto- naltir (Exod. x\x) : quce curo ccetcris aromatibus
rum coiiiiiientia demonslralur? quse in consnectu ad tlijmiama conficienduin Domini jussu decreta
Domini odore suavissimo fragrat, quia eam charita- est; qucc autem Graece ouyx, hcec Latinc ungula di-
lis dulcedo aJiuiidantissiraeinflammal. Myrrha quijipe citur, eo quod in modum uiigiiis humaiii formata
ct aloe coiHincntiam carnis exprimuiit,quia niuiirum sit. Gutla vero, quce et ammoniaca dicitur, laciymas
horum nalurae est arqmatum, ut ,uncta e\ eis ccr- slillat in arcnis suis. Genera enim duo, hoc cst,
pora .defunctoruni minime putrescant, sicut Domi- slraton. quod rnasculi thuris similiiudiiiem Iiabet,
nicae quoque scpulturce documenta leslanlur. Quo- illudque maxime jjrobaiur. Alteium pingue et aicno-
modo cnim corrupfio morluce camis putredinem sum , quod pirama appellant; adulteratur arenis,
luxuricc, ita condiiura ejus (ubi typicc in bonum ac- -yelul liasccndo appreJicnsis: quod laincn gicbis ct
cipi(ur) \iriulem continenliae cl casfi.tatis, quaemem- quam niinimis probafur cl purissiuris. Ipsa ergo
bra nostra a vitiis reirenal, ajitissime deroonslral. gutta vel ammoniaoa hoc medicince habet, ut cuict
Est autem mjn-lia arbor Arabiae, aliiludiiiis ad quin- durilias aliqua necessitate contractas. Ilce crgo spe-
que cubitos, similis spince, qu.aro acanlhon \ocant G<cies aroraatum odoriferce sunt, quia Doraini prscce-
Graeci,cujus gutta \iiidis atquc amara, ,unde eino- plo ad thyiiiiama conficicndum dcpttlatse sunt. UJri-
men accepit myrilia. Quse cuncfa morlificationi car- cunque enim lioslris codicibus Ihymiama habetur, i:i
nis aple congrimiil, quce amara a(dJcmpus sentilur, Hebraio nccotha Jegitur, quod Aquila styraeem
sed in spe seroper virentis pairise libentissime susci- transfulit; significal orationis incensum cum odore
pitur; illius \jdelicet, dcqua JPetrus ait: < Regene- sacraium \irnitum. TJij-niiama cx arqmatiJjus com
ra\it nos in spem vivam per resuriectionem Jesu jiosiluin facimus, ctmi in altaic boni operis\ir(ulmn
Chrisfi cx mortuis, in liscredilatem inccrruptibilein lnulliplicilate rcdolemus: quod roixtum et puriini fit,
el iiiconlaminatam (I Peir. i), i imniarcescibilem, quia quantum \irtus \irfuti jungilur, tantuni inceii-
coiiservatam in coslis in vobis. Spincc autem merito sum boni operis sincerius exhibetur. Unde iti iixodo
confertur, quia ut pientein perpetup sahef, coipus bene dicitur : c Ctimqtie in lcnuissimum pul\ ereni
laljofum puneliorblius lcinporaliier afliigit; scd el universa contudeiis. pones e\ eo coiaro fabenu-
Jioc quod gulla ejus sponle raanaiis pref iosior esl; culo testimonii (Exod. xx\). i In tenuissiiiium pul-
elitita aulem conicis \ulnere \SIior judicaiur, quis verem aromala uni\ersa coiilpriraus, cuin bona no-
iion \ideat majoris ante Dcum csse \irtutis. cum stra quasi in bilo cordis occulta discussione lundi-
quis sanum oorpus suuro ac vcgelum , arridente P mus, et si vcraeiter bona sint subtililer rcliaclamus.
eliam foris lerum .copia, castigare ac serviluti suJ)- Aromataergo inpulverem redigere, est\irtutes reco-
jicere conlendii, quam cum pressus cegritudine vel gitaudo tei'ere,et usque ad subtililatcm occultceexa-
aliis sccculiadversis invitus a lascivia cainem comminationis revocare. Ei notaiidum (jtiod dc eodem
pescii, atque ad absfinenfice remedium coarclat? pulverc dicilur: c Pones c\ eo coram laliernaculo
: bona noslra
quam\iset liocinter yjrlutes magnasjure annuroe- festimonii (Ibid.), quia lunc nimirum
rari debeat, .cum flagella quis paternac correptionis veraciter in conspeciu judicis placeut, cum h:ec
paiicnter, humiliter, gralanteique suscijiicns , ad mens sublilius lecogitando conlcrit, et quasi de aro-
dona per haec -jiromisssebccrediiatSs castigatus per- matibus pulverem reddit, ne grossum durumque sit
veucrit. quod agitur: ne eliam si hoc arcta retractalionis
c Et quasi sterax ct galbanus, et ungiria, el gulta. » manus non comminuat, odorem de se subtilius non
fisec ergo pigmenta preliosissima apud medicos Iia- aspergat. !
benlur , et significanl per sacramentum virlutum e Et quasi libaiius IIPIIincisus vapcrayi habilaliO".
species, quas inedici spirilales ad curationem homi- c nem nieam. > Libanus, si Ilebrseam scquamuf.
935 , B. MBAM MAURIARCIIIEP. MOGUNT,OPJElRUM PARS I. .936
'elyfaolpgiam , 'candor inlerpretatur; si Grceeam, A j semperque manentibus. Arbpr auteroi balsamum, li- '
llius; denique in Cantico caiiticqrum ubi legimus, gnum ejus xylobalsamum dicitur; fructus sive se-
c Dos ad coJIem thuris, » quidam codices habent, men carpobalsamuffi, sriccus opobalsamum : quod
,f ad collemLibani (Gant. iv). » Ulrumque autem no- ideo cum adjectione signiiicatur, eo quod percussus
men yirtutis industriam sonare facile cuique palet. ferreis viiiculis cbrtex ligni per .cavernas eximii
Libet paruni de natura affomatisipsiusignaros itt- odoris gulta distillat. Caverna enimGrsecosermoue
struere, Arbpr est Arabice,;cortice, ut aiunt, et fo- ope dicitur, cujus guttam adulterant admixto cj<-
}iolauri similis, succttm amaygdalaemodo emittens, prino olpo vel melle; - sed sincerus prohatur a
qufbis:annp; colligitiir, aiitunmo etyere; sed au? melle,,si icum lacte coiagulayerit; ab oleo, isi instil-
tumnali collectione prsepafanturiarbores incisis corr ! laius aquse arit admixtus facile. fuerit resolulus";
ticibus inflagrantissimp ajstatis fervore ,. ac prosi- prcelerea et si laneaevestes ex ipso pbllutse nonnia-
liente spurriapingui, quceooncreta densatur ubi loei culantur. Adulteratus qttidem neque cum lacte co-
natura pespat tegete palmea excipienie; qqcd in ar~ agulat, et ut pleum in aqqa supernatat, et yestem
bpre haesit ferrp depectiiur;; idee certicesum y\r liiaculat. Balsaina autem si purafuerint, tantam vim
detur purissimum ; hOc et candidum thuis est. Se- , hahent, ut si sel excanduerif, sustineri in maim hon
cunda vindemia vere; eadem hieme corticibus inci- B 3 possint. Hujus ergo liquoris, hoc est, balsami noy-
sis'rubrum hoe exit, nec comparanduni:priori. Cre- slice menlio fit in; Cantico caiiticorurii, dicente
ditur et novellsearboris candidius esse, sedyeteris sponsa de sponso rt Dum esset rexin accubitu suo,
odoratius: quodex eo rotunditale guttce pependit nardus mea dedit odorem suurii. Fasciculus niyrrhse
masctilum vocamus. Regio-ihurifera Saryia nuncu- dilectus rrieus:mihi,Inter ubera niea coriiffiorabitur.
patur : quod significare Gfsecimysterium dicunt, un^ Botrus Cypri dilectus riieus.mihi, in vineis Engaddi
dique rupibus iuviaet a dextra scppulis mari inac- (Cahl. i). t JEtqttidenihuj'us ultimiversieuli juxta su-
cessa. Evehitur unp tramite artguste.; silyarum lon- perficiem litterse hic sensiis est: SiCutin irtsulaCj-
giludo est ceniunJmilliapassuuro, siye,ttttradunt ali- prus inajbres csetefisjterrisbotros gignere solet, et
qui, octpginta ialitudo diniidium. Atlolluntur colles i sicut iri civitate "Judceaequse vecalur Engaddi nqbi-
alti, decurruntqueet ihplanaafbores spbnte nalae; liefescceteris yiiiece hasCurituf, ut pbie de ;qilibus
terram argillosam esse convenit raris fontibus ac ni- liquor non yirti, sed opobalsami defluit, ita dileclus
trosis. Hsec prout in iibfis antiquorum reperimus riieus milii specialis est prse omriibus charitafe con-
strictim de uatura et ipcethuris sint dicla, quse nexus. adeo ut nulla me crealura ab ejus affectu
perte emnia (si quis diligenter attendit) figurate san- : diveiere possit. Typice autem quempdo myrriia
ctorum virlQtibus congmuttt, maxime quod regioin 'C propter amarfitiidiriem (est eniin quantura: meden-
qua nascitur mysterium cognominatur. Nam quod dis irifirmilatibus salribris, tantum gustu amai'a)-tri-
arbores sponte nascuntur, apte competit eis quorura stitiam Dominicce passionis significai; uhiipse et
summa virlus non coactalegalibus edictis, sed obla- myrrhatum \inum a militibus aecepit bibendrim,' et
lione yoluntaria soletesse miranda, diCenle.Domino: sepelieiidus a-discipulis mj^rrha perunctus est, rit
« Si vis perfectus qsse, vade, vende, » etc. (Maith. prcediximus, ita botrus nonincongrue resurfectiOnis
xix). Quod iricisis arboribus tburis lacryma profluit, gaudittm denttrttiaf. Yinum enim lsetificatcor homi-
qirid nisi compunctionem humilium corde, de qua nis. Botrus ergO Gypri factus es't Dominus in resur-
pura oratio ac fletiJiusdulcorata generarisoJet, iiidi- rectionerqiii fuerat fascicttJus myrrhse in riassione.'
cal? Quodhabet fonlesrarbs sed .nitrosps; convenit Meritp iriter iibera conimpratur -sponsce,qriia iderii
eis de quorum ventre Iluunt, sicut dicit Scriptura, inbotrttirt versus est virtece.Ideo sancta Ecclesialiie-
flumina aqusevivae(Joa». vii),Iiioc bst dona doclrinae rapriam Dominicsemortis nuiiquamsup decbrdede-
spiritalis emanat, elianr mundandis proximorum ppnit, quia ipse qui prpptef delicta ejus niprttius
lnentibus accommoda. Nitrum hamque et medendis est, prppter ejus quoque justificationem a liiorte re-
infirraitatibus, et abluendis sordibus esse solet aptis-,. surrexit, atque ei vestigia ipsius sequenti, post an-
siiiiuni; quodundiquerupium etscopulorum est fe-;** gorem mortis resurgeudi exemjilum tribuit. Qui be-
gio circumsepta muiiimiiie, congruit meritis eorum ne etiam in vineis Engaddi esse mempratur, Nam-
de quibus Ipquitur pef parabolam Dominus: « Homo que iri viheis Engaddi, ut prsefalisuirius, balsamum
erat paterfamilias, qui plantajit yineam, et sepem gignitur, qupd in clirismceconfectione liqttori olivae
'
circumdedit ei (Malilu xxi). » Plaiitavit namque Ee- adraisceri, a pontificalibenedictionesolet cOnsecrari,
clesiam Dominus prceeeptis vitse instilttendo; etei' quatenus fideles onines cum impositioneiiianus sa-
sepeiu circumdedit, custpdia suce proleclionis eam cerdbtalis cpia Spiritussanctus accipitur , hac un-
uiidique,rie a pravis vel spirilibus vel Iiominibusex- ctione signenlur, quaetiani altare Dominicum dedi-
terminari posset, iutandp. catur, et ccetera; quse sacrosaneta esse debent per-
f Et quasi balsamrim n.on mixtum bdor meus: » unguntur. Uride Teclissimeper vineas Engaddi clia-
Balsamiarribr inJudsea iritrii tefiriiries tairitunivigiiiti rismata^diyiiia figiirantur; ei sponsus in yineis est
jugeruiu' erat. Ppsteaquara eadem regipiie Romani Engaddi, quia et ipseDominus in carne apparei.s
potiti suiit, eiiam latissirais collibus propagata est. plemis est Spiritui sancto, et ejus doiia Spirittis cre-
Slirpe siriiiiUsyiti, fbliis Siriiilisfutce sed alJjioribus ..dentibusipse ;iaiîlui'.;:Ideo.,autemarboresbaIsauu
nbr:':'- GOMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. YI. 958
vincas appellal, quia in vinearum morem-extollun- A clrina, et ab oiiini Jiaereticoruramacula aliena, qtiae
tur, quce sine adminiculis seipsae sustineiii, quippe sacrarum virtutum odorem red.olei,ac graliam Spi-;.
viti similiores quam myrto, perpetua coma insignes; ritus sancti fidelittmmentibus infundit.
proceritas jiitra bina cubita subsisiif, semeri vinoi •«Ego quasi terebinthus extendi ramps meos»» .
3_jroxirounigustu , cplpre rufum , famus crassior Terebinlhus arbor est Grajcum habens nomen, ge-
quani mjTto, qucecerto anrti lempore balsainum su- nerans reslnani omniuni resinarum prsesiaritibrein.
dant, sed et agricolcevirgulta eorum aculislapidibus; De terebintho aulem Pliriius secund.us ita refert::
sive osseis solent iiiciderecultellis, riairiferri tactus t Sj'ria terebinlhum habet. Ex his masculae sine ,
Isedit. Pcr quas incisiones emanat succus odorisi fnuctu, feniinafuiri duo genera sunt. Alteri ffuctus,
«xiniii, et Jacrymis pulchre rorantibus, exeeptus la- rubet, fentis magiiitudiiie; -ilteri .pallidus, cum vite
,nis parva colligitur in cornria, quod qtiia percaver- roaliirescit, non grandior fabajiedorejucurtdioij, tra-,
nam profluat corlicis sseplus, opobalsamum nomina- ctu sinuosus. Circa Idam Troadis, sed in Macedonia
tur; ope enim, ut diximus, Graece caverna nuncti- brevisarbor Iisecalque fructuosa. Iu Dainasco Syrice ;
palur; singularunique afbowim largior vena ter oin-• magna materies et admodum lenla ac -splendens,,
nibus percutilur cestibus-;prcecipua autem lacrymcei. flos facemosus olivccmodo, sed ruberis, foiia deiisa::
^gralia, secunda seroini, teriia cortici, miniina ligno. B fert cl folliculos emitfeiites qucedam animalia ceu
•Qucecuncia Redemptori nostro, si solliciteconsitle- culiees, leviorque resina quce ex corfice erunipit. »
fantur;:aptissiroe:Coijyeiiiunt, qui humilis in carne, Etquid per lerebintlium riisi Ecclesiae status figu- '
«ed plenus gratiae"et Virlutis apparens f yulneralus; ratur,qua3per tolum erbem terrarrim extendit ra-
esi prppter iniquilates noslras, -tac de suis vulnerikis roos suos? quia per prcedicaiioneinEyangelii.per
yitsenobis et saltiiis sacraiiienlaprofudit. Unde etipse, singulas gentes ramos fidei expandil, et dilatat lo-
qui virtus et sapientia Del est, Joquitur in praeseiili cuni habitalionis suce; cui sub aliasihiilitudine.per
Ecclesiastico: f et quasi balsamum rton niisium Isaiam dieitur: « Dilata locum tenterii tui, etpei-
odor meus. » Mirandus sane ordo verborum, ut les labcrnaculorumtuorumexteiidereiieparcas; Ipn-
prius spousa dicat accumbente rege nardum suatti gos fac funiculos tuos, et davos lups eonsolida. Ad
odorenr dedisse; deinde ipsum faseiculo myrrhce dexleram eiiini et ad Icevampenetrabisji. et sertien
comparet; Xcrtio eumdem bolrum Gypri cpgnomi- trium genles hcereditabit, et civitates deserias.inha- '
iiet;-ad ultiiimm in vineis Engaddi emn esseccm- bitabit (Isa. LIV).» Cujus resina est prsestanlissima,:
nicmoret, qula et piius discumbentem in ccena Do- qriia medieina illius, qua subycnit segritudinibus anir
lninum mulicrdevota nardo perfudit.Deiride disci- marum, est oplima : cui etiam hoc coiiveiiit quod tfe
puli eiucifixum ac sepeiiendtimroyrriia unctum iin- Q geuere ipsius arboris jaiii .diximus.::quia..iJiasculse;
tcis irivolveruiil, et post haoc ipse gaudio resurre- arbbres sine fruciu stint, feminarnin ariiem dttp
elionis mox advehieiiie, spirilalia fidelihus dona dis- .suritgeiiefa, quoruffi uhi fructus rtibet, alleii palli-
iribuit. Nec prsefereuudum qupd Engaddi fons haedi diis,cuni Vite niaturescii, quia iJli qui per eSalio-
inlerprelalur, quo nomincpateriier lavacrura sacri riem inentis aliquem yigorera propriae.'vif.UiliSsibi
baptisnialis ostendilur, in quo peocatorcs adliuc et adscribunt, sine fructu viiluium existunt; qui autem
siuistra pafte digni deseeridinius, sed jam niundati a infirniilatem suam agnoscenles totam spem suamin
peccatorum foedilate aique irt agnorum ihimero com- op.eriiet gratiam sni Conditoris pommt, hi iiimirum
putandi ascertdimus. El bene cuiti JseliiiaiuDominiccc autfructummartjaii per lolerantiam passiouis ex-
resurrectionis signifiearel dicendo: f Bolrus Cypri quiruiit, aul per conlinentiani et munditiam cofdis
dilecius metis milii, » addidit continuo, f in vineis atqtte corporis speciale pfaemium in coejesii-regno.
Engaddi, »id esl, fonfibus hcedi, quod est aperte di- curii agiio possidebuiit, canlaliunlque canticum illud
cere in donis spirilalibus, qiice ex fempore baplismi quod in Apocalypsi iiienioranliir cantasse cenlum
fidelibiis coriferuiilur. Hacteuus-Ecclesia a lledem- quadraginta qualtior inillia qui slabant cum agnp
jiiore sue accepit dona, quae dilectioiiis pignora ter _ supra monleni Sion: « Etnemo polerat dicerecan-
sfatur. Bene ergo dieit Sapieniia divina, « Quasi ticumillud, nisi illa centura quadraginta quatuor
balsaniuin iion mistum odor meus, » quia nullaiii millia,qui empli sunt de tewa, qui cuiii niuheiiJius
ici se habet erroris contagioiiem, nulla recipit con- non suiit coinquinati, et sine macula sunt ante iluo-
fortia perfidorum, sed pura el sincera ejus est do- nuiii Dei (Apoc.xiv). t ' S" ^\
:-^-
LISER SEXTUS.:
CAPUT PRIMUM. c et flores mei fructiis honoris el horiestatis.:»iQuid.

Sapiehtia matris affectu loquilur, sicut ibi: Hierusa- per hancvilem irisi ipse expriiiiitur qui ih Evange-
lem, Ilierusalem, quoties volui congregare pullos lio discipulis suis ait: t Ego suni vilis vCra et .yos
luos, sicttt gallina. paimites (Joan. xv); cujus vitis licjuor lcelificat cof
c Ego qtiasi vilis fructificavi suavitateni odoris, lioiiiinuin, quando bibendo sanguinem ejus igajideiL-
PATROL. CIX., 30
959 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. DII}
[ Ceslaudaill redemptipnis stjse veherabiJesaciameii- A.parabilisesl jlulcediiiis; et Iicereclltassnpenia qiia.
liuiri. HcecVitis ffuetifieat suavilatem odoris,quando: hi agnitione; et dileelione 'Dei tribuelur sanctis,
per Xoirimorbera fariia spargiitir evangelicceprcedi-: quando eum yidebunt facie ad.faciem, etidelecta-;
calioiiis, flbresqtieipsiUsii'uciiis surit honoris-eiiiio-i : bunluT in dexiefaejususqUe iiiiirierii, rion est enar-
-siesialis, quia:;jucundilas et decor omniuui virtuturri; rabilis, sed oiiinino est insestiroabilis, quiascriptura,
quolidie ejus dono. flprescit atque .clarescit in cre- est; « Oculus. non vidit, nec auris .-.audivit, necin
(Jentiuin tufbis. - cor hoiriinis ascendit, quse prseparayit Deus his qul
:< Ego mater pulolirss dileclioriis, et timofis, et diliguntillum ^/ Gor. u):i
:« aghiiioiiis,et-sanctse spei. »"Bapieiitiaergp.D,ei,qucc f Memoria mea in generaiionera saeeuloram. »
Csl Glirisius, maier-rist pulclrrar dileciionis, .efprigo'; Memoria cnini sapienli;c Dei in gencrationein ora -
1
^nriiiurii yiriuiuffi>:qiiia.ipsiusigralia geiieratur in| nium sncculorum jjerinanebii, quia ijisam Iatidatit
ribrdibus eIeCiQrurii»affectris:yefnascliaritatisyXinioi: angeli, collau(iantai'CiiaugeIi,\aticinanl:ir pfojiJieUe,
saluhris, intellecius seierilice spif itaiis., spesque vitce' prcetlicanl aposloli, omnisque miliiia c >Jesiinin vir-
ceternse, et gaudii fuluri; sine bo quoque iiihil boiii tuluiii, cl iufiuila lnuliiludo saiiclarum animaruin
habeiiius, quouiamf oinne datum opliroum. et ora- adorantiet glprificant in seteniuni;.
ne donum perfecluni de sursnnf est, descendeus a; B -t Qui edurtl me, adhuc esurieijt: et qui biiiunt
Palfe iuiiiiiium, ipse est; fons-vitce; et in iuminei « me, adhuc.silient.» Magna enini distanlia estinler
ejus. videbimusiLimen. (Jacob.i). t De quo ei -Paulus! coTporales delicias et spiritales, qqia corporalcsdeli-
i aiti « Graiia;Dei,i:n(_riit,;;i5umiid4Uod:sum;(fIG<)?'.•':CicecumJibiiiffibenfur,i%rayein:sedesideriurfl acceri-
Urideei . ' ' : ' .durii; curii Lyefoaylde eduntu'r,.cpriiedenlera proli-
xv,),:.» seqiiiluf. '!
•"" GAPUTII. . "' ; .! nu» -fcifastidiuni per ;satietaleni Veftunt. At conlra
Sapientidlitiriatnr dicens : ~*uiconciipiscilh: tive, '-a: spiritales delici;» cuin non iiabent.ur-, in faslidio
geiieraiionibus meis imptemini'.; et Spiril-us,tneus. sunt; .criiriverp IiaJjeirtur, iir desiderio; lantoquea
.-supef.meldiilcisj ille tihnirum Spiriiiis-, de cjtto cpmedeiite aniplius esuriuriluf, qiianto et ab csii-
' dtcit: Quem.Paierroiuii in lioiiiiiieineoSiririiuin
Verilatis ':'el qui de ""riicoaceipievijjse vbsdoee-; Tieiiic amplius comcduiitui-.4ri illis appelilus placet,
. ; bit onmia, etc. : : experientia displicet; in -Islis ajjpetifus vilis est, et
• flh-roe ,gratia;oroiiis yilce etiyeritatis,>iii -ffie pro-j -experienlia ;riia;gis;placcji;; iii iilis appetitus; saiurila^
< nis spes yiueiefyirtiitis.» Peripsum.liabe1nris.pra3-; Xero, rsaturitias fastidium.generat:: in istis aritem a]x_
seiilem vilam, fpiia « inipso viyimus, mov.emur, et p.elilus saturiialeui/salufiiasappetilurii parit. Augent
surous, •».per ipBumhabebiiims -in futuro yerani eti eiiim spiritales delicice desiderium: iri"'-niente duin sa.
immortaJila- P
^ ''..".' . .
jjerpetuani Viiaiii.per ipsuin speramus tiant: quaiito magis earum sappr percipitur, eo am-
lem nobis -eonferri, aique eoronam gloricc•superiiam. plras cognoscitur qupd-avidius ametur, etidcirco non
Uude ipso IriliUente eertainus pro modulp ribstro li.abitccaroari iion.:possuiil,quia eavum sapor iguora-
calle\irlulum gTaclieiidp;perveriireadouieteinpatfiae: ttia'i Qiiis enim 4iiiiare valeal qupd ignpral? ,'Prpintle
icoelesils. [: .;''-:_'-:;: "';:': "[:::'-..,"'-;:'; sPsalniisia ribs adrooneieuin dicebat;: if!-Gustateet Vi*;
-.«.-Transite ad irieonines quieoncupiseiti.s-roe, eti dete, .cjuoiiiam suavis cst Doniinus:(Psal, "xxxiii,).•»
'.» a generalionibus meis implemini. » Materao affe-ctu Âc sia parte dicai,-Siiavi!aie!iiejus iion-cogiioscilis,
adroonet sapientia fiiios suos, ut ad ipsam eoncur- si hanc niinime gustaliis; sed cibum yitcc ex palato
rant, ejus nmnefe ditenlur, ac ope reficianlur. Tale cordis taiigite, nl probantes ejiis dulcedinem aroare.
esl eiillud Evangelii teslinionium; quo Salvatof roi- Valeatis. Has auiero Iionio delicias iuric. amisit, cum
"
seficorditer laborantes. Iiortatur ad ;se -venire :. iiiparadiso peccavit; exlraclus enini a cibo celernce
f Voiiite, iiiquit, ad roe,piiines qtii ialieraiiset ehe- duJcediiiisris clau.sit. Unde nos cjupqueJiatj in liiijus
rati, estis_;et: ego: reficiam Vos',(JIi«Kft.:'x.i_).. -t ;.Et ; .peregrinatibiiis cefUniiialiic ifastidipsi jam: yeniinus.
ileiri : t Qui sitit veniat ad me, et bibat; el de ven- nesciraus.quid desidcrare deJjenius; tantoque seain-,
tre cjus flueiit aquceyivce (Joan. vn). » pJiusfaslidliiioslfimprJius exaggerat.,.quantP lnagis
f Spiritus eninj nieus super nlel dulcis, el hcere- ab esu illius dulcedirtis aniiiius elpngat, el ee jam
f ditas mea super mel et favum. » Spirilus eiiini isfe haernas delicias non appetit, quo eas eomedere diu
lion alitis qtiam Spirilus est sanctus, qiii comniunis longeque desueyit, Fastidio ergo npsfro tabescinuts,
est Palri et Filio, quia procedit a Patre, pfOcedif et et Jongaiinedicepestefaiigainur; et.quia guslare in-
: aPilio ; liiiltiiur a Paire, iiiiiiitur et a Filio,- sicut tus nqjumus pafatain dulcediriein,,aniamus fpris .mi-
; Ipsayeriias iri Evangelio Xestaiur;; -diceris : « Para^ seii' faniem; nosiram;, seJ sujjeriia, nos piefas riec.
clettis autem Spiritus sanctus quem liiittef Pater.iii . desereiites.se deserit, coiilemptas bnini illas delicias
nomine meOj ille vos_ddeeb.itomnia, el siiggeretVo- ad iiieiiiorice nostrce oculos revocal, easque nobis
bis oniaia qucGCiuiquedixero vobis (Joan, xiv). » Et proponens in proroissionem, torppfem exculit, al-
. item :;«?Ego, iucjuit, liiitiam promissuni; Patris niei iine ut fastiaium iiosirum lepellere" debeanius irtvl-
iii vos; vos auieni sedete inciyilaiei quoadusque-iti- . lat. Sed.quid spirilajium deliciarum gustus utilitalis
duaniini virlulero ex altp (Luc. xxjv)s'i Is!e:eniii, habeat, sequens seiilentia nianlfeStat . .
, SpifiUis:super roel esf diilcis. qiiiu charitas Dei, qusd . ..«' Qui audit me nOn coiifundefur,;eiqui bperantur
pef ipsuminfiindiluf in ccrdibris eleclorhirijiiiebrii; «in...rijeiiph peceabiint.:» Quid est; eiiini' ;audii'cet
941 COMMENT.IN ECGLESIASTIGUM.—-LIB. YL 942
diligere Boriiiimrti,nisi ejus maiidalis bbedire ? sicul A gni non erit finis. » Hic erge -ex semiiie David se-
ipse in Evangeiio ait •_< Si quis- diligif me, sermo- cuiidum carnem natus, non solum Judseaesed ef lo- ,
nem rticum servabil (Jogn. xiv)'.-1 Hic profeclo non tius orbis, inlo cceli^terrceque pefpetualiler possidet
coiifundetinvquia pro obedienlia prceceptorum Dei regniim.
-seierna mereede coronabilur, qui vero pperantur in «Quiimpiet quasi Phison sajrientiam, et sicut
sajiienlia et dilectione Dei non-peccabunt, sed pec- ;* Tigris in diebus novorum, qui adimjjlet quasi Eu-
catorum maculam omnino ftigiunt; seriplum est «phrales sensum, qui nmltiplicat quasi Jordanis in
.-enim : c Chafitas, incmit, non agit perperam, non f lempore niessis, qui mittit discijilinani sicut lueem,
cogilat malum, non gaudet super ini- < el assistens quasi Gehpn, in-iemporevindemicc.,-».-.,
irriialur, 11011
quitalem, cpngaudel autem veritati (I Gor. xni). i Et Dicamus prinium de ipsis natufis flumintini, quae a
Joannes apostoitis: « Onniis, inquit, qiii manet in sciipioribus naturalium rerum percepimus, et sic
'
eo, non peccat (I Joan. w). » aIlegPriain;eorUm coiisequenter retexemtts. Phison
< Qui lucidant nie, vitain ceternain. habebuul. » fluvius est, qui alio noniine Ganges dicitur, et exiens
Quid esl crgOsapientiam elucidare, nisi ejrisjilenani de paradiso pei'git ad Indice regipnes. Dictus auteni
el perfectam agnilionem pereipere? Qui ergo perfe- Phisoii, id est caterva, quia decem fluminibus riia-
clam habeliil noliliam Dei,ille iiimirum viiam seier- B gnis sibi adjunciis impletur, et efficitur unus. Gan-
«am el gaudia possidebil coeieslis fegni.De que ipsa ges auterii voeatus a rege Gangaro Indise; ferlur au-
Verilas iu Eyangelie ad Patreni ail r -c H;ee esl autem, Nili modo exaliari, et super Orientis terras
temvita celerna, ut cognoscantte rinurti Deum, et, erunipere. Tigris fluviusMesbiiotamise. de pafadiso
qtiem misisti;?esumGhrislura (Joun. xvii).» Sed quia exoriens, et pergens cOntra Assyrios, et ipost mul-
iiemo in hac vita perfecle visiorie Dei frui potest, siclos circuitus in mare. Mortuum infhiens; yocatus
ut ipse.testatur, dicens : c Noii enim videbit honio, autem hoc nomine propler velocitateni, instar bestiaa
et vivere poiest (Exod: xxxiu) t. fuiurae vitcehoec ligridis nimia pernicitate currentis. Euphrates flti-
grali reservatur : t Nunc enim yidemus per spe- Vius Mesopotaniise,de paradiso exoriens, copiosissi-
eulum et in cenigmate, tunc aulem facie ad faciem.» mus gemmis, qtti per mediam BabyJoniam influil;
Nunc cognoscimus ex parte, tuiic autem cognosce- hic a frugihus vel ab ubertate riomea accepil, nani
nius sicut et «pgnili sumus. ' Hebraice euplirata fertilitas interpretalur : Meso-
< Hacc omuia liber: vilse, » subauditur continet. potamiam eteriim in quibusdaiiiilocis itairrigat slc-
- Et quis sitiile liber, statim subjiingil: ut Mlus Alexaiidriam. Sallustius autem auctor
c Testanieiitum Allissimi et agnilio veritalis. » ceffissimus asserll, Tigrin et Euphraten uno fonle
Liber isle continet Novum,et Yetus Testamentum, G manafe in Armenia, qui per divefsa euntes longius
in quo cst agiiitio veritalis, quia per ipsum demon- dividuntur spatio mediorelicto roultorum miliium :
siralur fides ac doctrina Salvaloris. De hoc libro quselamen lerra, quoeab ipsis ambitnr. Mesopota-
Ezechiel propheta CQmmemorat(Ezech. n), et Joan- mia liicitur. Jordanis, Judseaefluvius a duobug foii-
iies apo.siqlusin Apocalypsi suaiion tacet (Apoc. x). tibus hominatus: quorum alter Vocalur Jor, alter
c Legem mandavit Moyses in prcecepiis jusiiiia- Dan; his igilur procul a se distantibus in uiium al-
«rum, et hseredifatem domui JaCoJ),el israel pro- yeurti foederatis, Jordanis deiiiceps ajjpellatuf. Na-
< liiissiones. i Manifestum est cjuod Doriiinus per scitur antem sub Libano roonte, et divid.itJudseam.
Moyseniegeffi dedit domui Jacob, hoe est jiopulo et Arabiam, qui per niultoscircuiius j'uxta Jerieho
priori, in quo prcecepla fuerunt justitiae, scilicet ut in niare Morluum influil. Gion fluvius de paradiso
peccaia cavereril, etviriutibus sacris Deo deservi- exiens alque uiiiversam JEtJiiopiam cingens, vo-
renl; in hac promissiones Dei ad Israel fuerunt, catus hoc nomine, quod incremento suaeexunda-
qriia per adyentuin Salvatoris redempfio huniani tionis lerram jEgypti irrigel. Ge enini Grajce, Laline
generis in ea praedicebatuf, ut est illud Mosaicum terram significat. Mic apud ^gypfios ;Nilus. voca-
in Deuteronohiio: <Prophetain,inquit, vobis suscii- tur, propier liniuin quem traliit, qui efficit fecundi-
tabit Dominus de fratrilius vestris, tanquam me, latem, unde etNilus dictus est quasi Niam ciaon;
ipsttin audieiis (Deiit.xvni).» Et non solum in lege, nam antea Rilus Lalinc melo dicebatur. Apparet
sed etiamiri prophetis eadem sponsipfacta esl,sic- aulem in Nilide lacu, de quo in meridiem versus
ut scriptmrt est: t Jtiravil Dominus-David verita- excipitur .^gyplo, ubi aquilonis flatibus repercus-
lero, et nbij frustrabitur eum : de fructu ventris tui sus, aquis retro luctaiitibus, intumescit, etundalip-
poiiam super sedem nieam (Psal, cxxxi). » Uude et, ncni Êgypti facit. Quod autem quaiuor flumina
"sequi.lur. paradisi ex uno fonte procedentia assimilat sapien-
t Posuit Dayid puero suo excilare regem.ex ijjso tia regi, qui ex David ortus est, sigiiificat. ex Do-
< fortissimum, et iu tbrorio honoris sedeiitem in mino lioslro Jesu Christo vero Filio Dei, nec ribn
• « sempiternum. » Haec
quidem sententia non ad hi- elyero filio honiinis, hoc est l)avid,. qnia ex ejus
storicum Salortioneraperlinel, qui propter pcccalum ;semine secundum carneni natvis est, qualuor Evan-
perdjdit regnum, scd ad verum pacificura, Dojniiium gelia procedere : quse lolam-.tefrani-nationumprcc-
videiicet nostrum, qui forlis in praelio forXemvicit, dicalione sua irrigant, ut credentes Ghristo liiuJti-
dialjoluni; € ctijiis est polesfas selerna, et cujtis re- plicesv.irtu!um fruclus geTminiare.faciunt. Abcoet
,943 B, R-ABANfMAURI ARGIIIEP. jMOGUNT.OPERUMPAUS I. ,., ,; I.S..4.
--Joiuailisalveus •proecdii, qriia Jiapfisriii sacrameiii..',i uiide et 'ctim Alexattdei' eum tfaiisgrbdi Vellel ppiitc
ttiva ad aiiiuentla eriiriiifa generisIiumaiii hujus dis- fabricato, tarita \i inundavit, ut ponleni diruerei,
pensatione in niundum veriit : qtii roitiit discipli- Iiic brevibus intervallis ab EupJifatis ortu caput-iol-
iiam sieut lucem, quia ejus pracepta lucem vitae lit, ac deinde Caspiuni fertur iij ma.rc. Doricum au-
celernoefidis operatoriJius suis iribuunt. Unde ipse- tem a Graccis lniric cestim.ini nuncupalura-; -esr.au-
'quaiidp post resiirrectioneiri sitani di.sC".pulpssuos i teiri pafs Grceciae gerilis Dbris ;riunflupata, ex qua
ad docendas et bapiizandas-geiJlesiiiisii,-in Evan- teflia Jirigua Gfcecofum Dotica appellaia est.My-
gelioadipsfts ail: f Ite, dopeie omrtes genies, bapli- sfice autem sapientia comparaf se iluvio rapidissi-
zanles eos ift i.oroine Patris et Filii et-Spiritus san- mo, et aquce egredfenii ae paradiso, quia doclrina
-'ci;i: docenteseos servare ehinia qucectiiique\ffian- i "Salyaloris dc cailes.liprpdieiis thesaufp oniuia pl)slar
cjsyi;vbbis^*Ei>eCceego ynbiseririi;sifhi:qnhiibus;die- ; cula erfbrum; alqiie persecutioririni (sria yelbciiate;
biis, iiscjne. :sd cansnmmaiicneiiJ 60501111- (Bctllh. alque forliludine disrunipii acjraingilj ita rif per
xvnfj.Y ..'_'' ora pfcedlcaforunl in totum orbeiiiiongissima atque
<rQui perficil primuiii scire ipsam, el infiimior noii 1latissima diffluat. Unde scripium es.l : .<In omncni:
, «"iiiVestigabiteam. A mari eiiim aJiundayil cogilalio )-'lerrani exivit-.'„. sonus :--;':'-
eorum, et in fines
, ., orbisrlerrce
« illius, etcorisilium ipsiusab abyssoiroagriavi»:[Nere >,verba eofiim '(P$al. XVHI).t,,., ;;':-:| , ;"
enim Dominris nosler auclor est scieritise spirilalis « Dixi: Rigabo ineuiri Iiortuiri^jilaiilationum et
et saiuJnisdoctrinse, quia ipse psr Moysenprinuiiii f irieJJriaboprati mei fructum. Et ecce factus esl
cpndiditiegem, ipscinspiravit prophetas,ipse do- « riiiiii tranies abundans, cl fluvius nieus approjjiri-
cuit apostplos, ipse ordiuavit cvarigellslas, el prce- f.quavit ad mare, quoniani dociiinam quasi anie-
diealbres Npvi, Testaffieiili,:,;nec |alius;.est pjenus et •;"fiucaiium iliumiuabo.ororiibus, ;etienarrabb;illciro: ,,
ligrteetiisjijvestigafoj" el agnitof sapieiilice l>ei, nisi i f usque .ad Iorigiriquum. Penelfabo lOimiesirtfcrlp-
is.quicumPatre et Spiritu saiicto uiius esf Deus, « res parles tefrae, et inspiciam omncs dOrmieriles.
ue qup seripttim est: it Neino novil Filiuta ni.si Pa- f et illiimiiiabb qmnes speranles in Dep. t Hortiis
ler, neque Palfem quis iipyit nisi. Filius,et cui yo- : eriini jjlantalioiuim sapientiae saneta esl Ecclesia,'
luerif Filius ,feyelai'e,{ifaM/j., xi;,;Luc, ,x). » Qupd quam ipsa. "Veritas suo dpgniale, seiriper;.irrigal et,
atilem clicilur : t A mafi abundavit cogiiatio illitis, inebriat, ut ffuctum partus spiritaiis quolidie prb-
et.coiisilium ipsius ab abysso raagna,» Pstendil pro- fefal, iti doclfirta'videlicet catholica.et sacrisvir-
funditaterii sapieiilice divince incesiimabileni et in- tutibus; et nieritp, quia illiiiriinata a vera luce,
cpmpreliensibilem esse, quia nemp secreiaillios per , .«;qtiseilittininat omnem hpiiiirieriiveiiiertlem ih himc
-rimfiia penelrare ppiest, iiisiipse-u.nus et soius Deus J,,ffiunduni(Joan, i|, t. ri:sole justiiicejpspque efieinie,,;
Pater et Filitis et Spiriius- isanctus,'..qui s.eiiietipsum ,: de qtip scriptum est i «VisiiaVitiios briens ex Aio.i
per Omiiia novit, et consilii sui verus agnilor est, Et alibi : « Ecee vir oriens noinen ejtis (Zach,
Dai ereaturce suce laiitiiffi de se nosse, quantum vi). t Facit suani docirinam eiiarrari in longinquo,
novif illi expedire; et dbetfincesuce fidelibus suis hpcest, in finibusoibis, ut omnesagnoseaiit vcrita-
seeunduro;modum dispensationis suce ..tribuit inteJ- : leiii ad salvaljonem humani geiiens.venisse. Pene-
. • ' irat autem iiiferiofes parles>lerrfp, qribniaro carila-;
. iecliim.
t Ego sapientia effudi fluraina, cgo quasi traines litiiii corda el cogif.aiiones scfulatur. Iiispicit.omiies
« aquce imffiensccde fluvio. » Ergo Cliristus sajrien- dormientes qniyelignorantice spnino vel torporene-
tia Dei effudit in munduni fluriiina doctrinae evar.ge- i gJigeriticedormitanl, et illuroiiiat recla fide et agrii--
lic.ce,.'quceabnndaiilJssimerefieluiit eiisaiiaiil avidas tione sperantes in Deo, quoniani qui; sperat iil Deo :
iricrites electbrum. Ipsie est ..trambs,aqucearonienscc •beaius.esl. « Deiieplaeituiiiriiiiirilesij Dproinoiiuner
cle flcnio, quia sicut DeuSvdeDeo, luirien.de luniiiie, tiiri.cnteseuni, et in ebs qui spefarit in 'misericordia
ita ipse aqria iniroensa de. fonte Patre sive fluvio, ejus (Psal, XXLVI).t . .. - ;"
fropice dici potest, qupniairi Paier origo est diviui- v% «Adhuc doclfinam quasi projjheliam effmidam,
latis, quando sicut de-Paife geiiilus est Filius, ita et « et relinquani iJJaiij qiice.feutibusisapienliaro, el
Sipifitus sarictLis;procedit ,a -Patre; queh.,in: Evaii- ; -trion desiiiam iu pfogeniesiilorumusque: irijceyum;
gelio aquce iioaiine Doiriirius 'fiuiicupavii,: diceus : :«sancluiri. •>Insinuat quippe seriptbr. Iiistorice liac
«Qui biberit aquam quam.ego dalio ei, fiet in co sente.iilia, quodmysticusisteliber sit, et spir-italepi
fons aqiise salientis ili vitam celernam (Jo<i». iv), » . qriccrat Jrtlelligentiam, et qubd valdc titilis sit ad
Et Jtein : f Qui sitil veniat ad ine, etbibat, et de ; legendum, quia justa historiain.iiioraJitatem dpcct,
':' yehtre ejris fltient aqtiai yiyce-(ôan.i;vii).:;!> Et alibi ;:rieijuxla allegofiam fidei imbuit sacramenibi: « Ef
icgit.ur : i Aqua sapieiiiice salutaiis -pbtavil euro ; iibri ttesinam,';inquit, in prpgririies Sljofumiisriue in
(Eccli, xyi).~t ; i nevurii saiictuni, » cjuoniam non eessal Scriptura sa-
f Ego cjuasi fluvius Dofix, et sicut aquseduc.ius cfa ab sevo usque -incevum docefe genusjiunianum,
« cxivi deparadiso. s Huii« fluvium quidarii bislo- quatenus intelligat ex proeceplis Dei quid vitare
.rialitcr Araxini aninero Armcnlce eise .piaant, qrii .de.Jjeaf.quidve; agece, ul iiehio sit qrii rilo sepossit
. rib ui)o luftnte cuni Eujilirate divefsa sjibcie orifiif;; [" excusafe; quasi riesciefil quidpfcecepium sitiinlege
illctcis auieui q.iol. iapaciiale cuncla prosleriiat, diviiia, cu.iii sapieiitia viani veritatis et noniiani ju^
- 6i6
94S C0MMENT. IN ECCLESIASTICUM.--LIB. "VI.
sfiliae palani oroiiibus demonslref. De quo adhuc A . f val.de animce illorum: pauperem '-siip.efbuin-.divi-
subditur : c tem mendacem, senem fatuum et iilsensalum. j
« Yidete qupniam rion solum mihi labpravi, sed Ergo sapientia, qnco ctinela odit vitia , tres spccic'j.
? omnibris exquirenlibus veritatero. » poctbr .ergp - sibi dicit esse odibil.es, et aggravatam se asseritani'-
ecclesiasticus Verba Dei scfib.eridb et docendo hon rais perversofiiiri, eO quod, cbntraria sibi. seniiant:,:
solum sibi laliorat sed et.aliis; qriia sibi; laljorat pro paupereiri,v5delicet detestans superburii-,:.qui.coiiiKa
ccterisa mefcede et quiete, aliis auiero prp ve.ra sa- condilionem pauperlatis suce;aniroo elaiq,superbil;
iute ac perpetuarequic. Unde in Daniele scriplum .ei divitem riiendacem, qtii concessis bpnis llon se-
est: i QuLdocli fueriill fulgebuni siciit spiendor fif- cundum legem Dei iu Verilate fruitur, sed abutitur
mamenti, et qui ad juslitiam: erudiunt multos, . in iHeiidaeip; et seneni.fatuum:et insensatum, qui,
quasi slellce iri -perpeluas selernitates (Dan, Xii). » . loiigcevi-- teroporis-negligenleri .perdit, otium, quandp-,.
Ilinc et Jacobus ait: « Qui coriverti fecefitpeecato- discendi sapienliam nullum- habet sludium. Mystice
rem ab errore i vice suce, salyabit animani ejus a aiilem ille i yere jiauperesl, qui \i.i'tutibusi:inbj)sfit,
inOrte, et operit .rijuttiludineiii peccalorum (Jgcob. etXanien ad exercitiiini yirtuium lionxuJtiSuperbum.
v). » De quo et Paiilcis ad TimoilieUiri scribeiis, ail : inclinareariimuriu^^ qui
« Altende tibi et doctrince sance, insta iri; Illis.; lioc-...B.abuiidat seiisui.et se.rnione.,_sed jiolitisielegit iii liis
enim faciens, et teipsuio;saIvuro faeies, et eo.s qui errori quam veritati deservire. Senexfaluus et in-
le Siaiienl (II Tiin.iv). » Hinc et ipsa Yeriias in scnsaius'est-,-qui' prcefert prseseniisiyitse.cleliciasvilae
Evangelio ait: «-iQuisolv.critunum de niaridatis istis fulurae, et magis amat caduca quam ceterna. Cum
minimis, et doeuerit sic homincs, iriininiiis. vocabi- manifeste Jpaiines apostolus hoe 'prohibeat, dicens :
luf in fegno coelPrum; qui aniem feceritet docue- « Nojiie diligei'e.rourtdum,.iieque ea.qucein niuiido
rit, iiiagnus, vpcabilur. in regiio cpelpfurii (Mailh, sunt; mundus eniffi transit et ePnCupiSGeniia ejus:
v). »'Et ileni- «, Yos, inquit, estis Itix riitindi; sic qui aulem facit voluhtatem Domlni, raarief in ceter-
liiceal lux.yestra corairi honiinibus, ut videantopera ntirii (I Jpati. ii), J Possunt hce tresspecies. .odiljil.es.,,'
vestra bona, et glofificenl Patrem yesiruhi, qoi in Deo ad apostalaiii. angelum, hoc: est diabolumj.per:-.
ccelis-est.»
'" . significalidiiern ifaiisferri, qui paupef e.t superbijs..,.
- - CAPUT III. est, qui cuin.supeiiiam gloriarii pfopter sup.erbianj.
'-.'';. suam perdidissetj.adhuc superbii'e<ngn.\c.essat;divcs,
Sapieniia loquitiir in tfibus placiltim esse spirilui
ejus : in cPncprdia frqtrum, el amofe prpximprum, esl et mendax, quia cum .teiienas.diviiias iji-.ayafjs.
et hi viro cuih muliere beneSibi lcotivenieiiti,. et cupidis jipssessofibus: possidet, toiiis, nieridacio..
(GAP.xxv.) i In tribus placitum est spirilul meo, iC deditus esl," sictil ipsa: Veritas in Evarigeliq de,;eo,.^.
i quse suat proliafa corani Dep et hominibus : epri- testai.ur, dicens'': « Uleiieniicida. erat aib iiiltio,- ei.;
«cprdia fratrum, et amor proximorum,. ei vir. et .. iji::veritate rioii steljt,.qula.yefitas in eovqpnest .
« mulier .bette sibS. consentieiites. .-.»Placet. qiiippe - (Jogn. yiii)-: ,i cum. en.iin. loqtiitrir .nieiidapiiiro, ex.
sapientise diyinse quse.in lege Dei probabilia et ac- jjropriis lpquituf, quia mendaxiest et pater ejns; se-
cej)labilia,,.et hoininibus salubria esse ffianifeslan- nex fatuus est et.iriseiisatiis, quia cttm inter cceleras
lur, hpc est concordia fratruni, dc-qtia Appslpliis angelicas \iftutcs, iu gloria ccclesti per sapientiam
nienet Ephesles, ut suppprlantes inyicemin cbari-, Dei in initio creatus est, sapientiam sibi datam non
tate solliciti siijt servare uiiilatem spirittis in vin- conservavit; ep- qtiod. conditQii.suo- subjeclus. esse
culo pacis,. Ef alibi rogat audilores sups; iit" idem iioluit: ctliactenusiiiipsastultiliaperseverat,quando -,-.
sajiiant, et uririffi dieant onmes; ainorque proxi- cpiitra cbridiiorem suuiii rebellafeinbn cessat. De
morum ,-. de quo idem Ajjosiolus scripsit,: dicens : quo sene fatuo;.iii Ecclesiaste pef SaJomoriero tlici-
« DilecliopToxmii:malumiipnopei'atur(P/iJifip. iv), J lui": f.lfelipr est
puer pauper et sapiens, quam rex
Plenitudo ergq iegis est. dileciio (Gaigt.yl.. -"• senex,et. stultris, qtii ijescit prcevidere in posierui)),;
« Et vir et mulier bene sibi corisjeiilienles':..-
cjuando de doriiovinculalorum egredilur in i'egnum •
Qupd juxta Iiistoriam, et j'uxta allegoriam intelligerer^*' (Eccle.iv). t Queni locum Origenes.etVTictoiiiius--
possuro, quja secuiidumhisloriani mandal appsipJica stiper Ghristqet .diabolo.irtierpfetati -suJJt,;.yqleiiles
auctoritas vhis, _utdiligant uxores suas, sicut Cliri- puerum
paupereiri •Christuin intelligi,. qtti.jiattis est
slus dilexit Eeclesiani; siiriiliter et mulieribus, ut in fegno senis diaboli, et idcirco^
dieit.;:«-Regrtum
suJjj'ectsesint viris suis, sicut Dep •-qupiijani vir ca- nieiiiii noii est;de hoc nnnitlo (Jpgn, xviii). ,t;-In-iJlius'
put est muliefis,slcrit et Ghfisltis caput est Ecclesice .itaquesenis stulti;,regijo, qui os.tei.iditei.omnia re-
(Ephes. v), Allegprice auleni possumus iiL-virospiri- gna iiiuiidiet gloriara ejj!S,:nalus.est ppi,irouspuer, *
luril, etin muliere animam intelligere; qusesi iri liet de dpmo yinculatorum, De quibris Jeremias in
niore et dileclione Dei consenserint, qiiiaquidpelie- Lamenlatioiii.bus Ioqui,tur,, diceus: :...'«• Et lmmiliaM::
riiif secundunl yoluntatem Dei, impetrabrint. Unde sub pedi1ius.,ejus,.omnes.Vinctostefrce (TJsren.
i.ij);.»..:
ipse Dominus ait iii Evangelio : c-Si duo conseiise- Processit ad regniini, ut--sub"suapoteslate haberet
rint ex vpbis in ununi, de omni re quamcunque pe- coeleslia siinul..et leiTeiia, unde ijise post resurre- 1
iierii.t,.fietillisa Palremeo (Maith. xviii)> t":. ciioncm suain ait: « Dafa est mi.Iiidmnis.pqtesXgs':.
<•...
_Jr.esspecies bdivit ariiriia mca, et aggraVor in. caio et iri terra. i.. :-.:': ' ':
1)17. B.RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARSI, 9*8
« Qucein juVentute tua rion congregasfi.quomodo j^. « Novem insuspieabilia cordis roagnificayi,:et;de-
,,'i Irtveriies ea iri senectute':iua?>;Liquidppaiet quod ,' « ciniuffi djcani in .lingua hpminibus : Ifonip qui
: qui.in juveiilule disceridiisapierittani stridiuni riOn «jucundalur in-filiis, viyens et Videns subfefsionenj
habuiX; in senectule e.us fruclurri minime habebit. :i « inimicorum suorum. Beatus qui iuhabiiat cum
: f- muliere. sensata, et qui lingua sua non est lapsus,.
ScriptUffiest eniffi inPioverbiis: « Aiiimalaboranlis
laborat sibi. Egestatem operala est ffianus remissa, cetquiiioii servivif. indigriis se. Beaius qtii.invenit
; manus aulerrj fortiunl aiyilias parat. Qui congregat ,«. arjiieum yerHm i et qui enarrat jusliliam in aiire
' iri
messe,ifiliussajiieiisest; qrii aritem siefiitceslate," • t• audi.enf-is'.Quara magnus qui iiiyeriii sapientiaih
;fiiitis coiifusionis (Proi!.i);i »'•'Hiiibitem filiqs suos i i' _&,. scientiam ! sed rioij est sitpef Xiirieriteirijpeuriii
iiionei Sapientia, diceiisi;* Audi, fih riii, ef este sa- c Tinior Domini super omnia se sriperposuif: bea-
'pierisj et difige in via animum tuum.-Noli esse in <Ltus cui donatum est liabere tirabrem Dei : qui
conViviiSpotalortim, nec in coniessationibus eorum « leiiefillum, cui assimEabitur ? TimpT Dei Iiiiliuin.
(Prov. xxii), J Hine iiipsalmo legilur, quod qui me- -« dilectionis ejus: fidei auiem initiuni agglutinan-
ditatuf in Jege Doniirii die ac noete, det fructum in ; f dumeslei. i Quid est eniffi quod noyem dicilse
Ueiiipbre srio; et fbliuiri; ejus, iiprt; decidat.ief offinia -magnificasse;irisuspicabiliacordis:, ei decimumîH :
quceCu.ncjuefecerii prbsperum; eVentum
' habeanl}
' B
' xissein-iingua horaiiribhs, nisi quOd« corde-cfeditur
• : -
'(Psdlii}; [ . •;' -' adjiistitiam, ore autem CPjifessiofit ad salutem?!
f Qciamspeciosum canitieij'ttdicium efjjfesbyteris Noveni ergo sunt insuspicabilia, hocest, certa et
« coiisllium cognoscere! Quam specipsa vetefanis vera, -.et ah omni suspicione falsilatis aliena:viriu-
: t sapieiiXia,et gloriosus inielleclus el cons.ilirim!Co- ; iuni dona, qttce fides recta parit in honiine : lioe est,
« roria seritiiii iiiulta periiia;, et -gioria illprura tiroor ut ijoffipjucuiidetur in filiis;, iu fructu videlicet bo-
.^«;Dei.jDecet ehim crinesc i rjbrum/pperurii vivat, yideri&subversionbiuiriinjicp--,;
'
serisus, etsetatem loiigseyariiuiiliiatem noscere con- . runi; yivat scilicet vita Deo, e"tvideat subversibriem
•
silii, rif secundum timorem Dei sciarit et possint ! dcemOnunjsive efiaro yitioruffi, sicm PauJus ait:;
judicium juslurii facere,et proximos suos secundurti f Yivo auieffi jaffi non ego, vivit vero in nie Ghri-
lequitatemjusliiise regere ac dijudieare , quiaiiide stus (Galat. n). t E.t item: i. Slate,. inuuit, sttccin-
'
illis/riiagria exereseit. gioria , si seeuiidum prcecepla cli lumbos vestros in veritate^ et induite loricam jus-,
' diviiia
legis Dei ijisi reete yiVant, et aljostaro Verbis. ,.iliiice, et calceati;pedes in, .prceparatipne eyangel.ii
quafai ieliam; exeniplis bene doceant. Audiaiit ergp pacisi:";in omnibus. srimentes scuttttti fidei, irt quri
presbyteri et piceposili ecclesiafum Dei, quia nbn possit is. omnia tela rtequissiroiignea exslinguere, et,
iieet illis igriorare legis Dei scientiam et sapieutise ^ galeam salutis assumite, et gladium spiritus , quod
doctrinairi. Unde Paulus praseipit Tiiiiolheo uthis est verbunj Dei (Ephes.yi). > Beatus est horoo qui
cpffiriieiidet doctriiiDSofiiciuffi, qui idonei sint alias iiihabitat cum mulieie seiigata, 'Jioc.est, sapieiiiia et
;' docere, (II Tim. n). Ifinc Tiipprsecipit.iif djspen- prudeiitia. Unde scriptuin est: « Possicjesapieiiliaroj.
satbferii' EcclesiseJ&ejordiiiet',. pon supefbum, rion ,.ii,'pbsside*pf:udeiiiiam ;(Pf6tiriv).»iSi,intfayeritsapien-,
' iia in cpr tuuni,. ef scieqiia aniraae tuse placueriti
iracuiiduiJi, noii VirioJeiituni.nonpercussorem^npn
turpis lueri:cupidum,:sed liospitalem, benignrini, so-' ; consiiium cuslbdiel ie, etprudeniia servabit le'. Si^
- Jiriuro,justuni, sanctum, coiilineiiteni,amjiiectcntem militer ct beatus est qui iu liugtia sua non est lapsus,
euniqui secundum doctrinam est fidclem sc-rroonero, qtioiiiani qui in yeibo non oiiendil, hic perfeclus est
ut poteiis sit exhortari in doctrina sana , ct eos qui vir. Qui custodil osstttini, custodi! ab angusliis ani-
contradicurit• arguere (Tii.i). Paslcrnm impcrilia mara suara. » Et qui non scrvivit indiguis se, hoc
• voce. veritails
Iricrepalnr, cum per prophelam di- est malignis spirilibus si\e peccatis; a quo eniiii
-citur:-. « Ipsi paslores ignoraverunt inielligciuiam quis superatur, hujus et servus addictus est. Beaitis
, (Esg.•LVi).t Qiios lursum Domintts deteslalur, di- qui invenit amicuni vcrum, illuin nimirum amicum
ceiis : « Etlenenles legem nescierunt me (Jer.u). i .. qui in E\angelio discipulis suis ait: t Vos auteiu
Kesciri ergb seab eisqueritur Veritas, 7et riescire s.e_" dixi amicos, quia omnia qucccunque audiviî Patre
. principatumiiescieiitiuiirprpiestatuf , quia; pfpfectp •ffleb, riqlafbciyQbis:(Jba?i. xv). > Et; qiri enafratjuT
•lii qrii ea qtiaefsunt Dpriiiriirieseitint; .aD.oniino irie- 'stitiairiiri aufe audienlis, hbcesi, deypte vefburiiDei
sciuntttr. Paulo attestarite; qui ait: « Si qiuisauiera "percipientis, recte iiilelligentis, et'bene pperaniis.
ignorat, ignorabitur (/ Cor. xiv), t Quae nlmiruin Qtiariiriiagnus est, qui invenit sapienliam et scieri-
-pastorUm scepe imperitia meritis cciigruit suJijecto- :" liani! Hujus sententice iniegriias.in duo diyidiiuf:
rum, qui quamvis Jumeriscierilicesua Cuipaexigeiile hoc est,in sapientiam et scientiam; hanc eriim Vetc-
. nen habeanf,, distrieioxameii judicio agitiir, ut pBr ;" res Volueruni esse diffefentiam inter: sapiefitiaiii et.
;.eorrim ignpraritiain lii etiani qrii, sequuntur;; qfienr ."scientiahi;;, quod sapieiilice" esset bpriuni: facefei.
:.daiiii. Ilinc nainqiie iii EvangeliO; per seffietipsarii scieiiiiicevefo;malum cavefe. Uride iriJob scfipturii
-Yeritas Hlicil-:'«•S.i cceeus ccccb ducaium-prsebeat, est: « Ecce timOr Doniiiii Ipse est sapierttia, et fece-
"ariibo in foveam c&imit-(Malili. \y).t GunJ autem "dere a malb intelligentia(Job. XXVIH). »Hinc est.quod
ait timorem Dei;csse glQfiaro senum, mox subdidit his novem speciebus virfutuffi superadditur thiior
dicens: .-..'' Dei, quoniarii sicut liovenariusnumeius iinperfecfus
'
949 . COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.~-LIB. VI. . 930
esl, quousque denaiio siipplealur, ita omnis ope-AL« et omiiemobtlucium et noii obducfum odieiiliuiii;
ralio virlulum mediocris esi siiie timoris Dei per- « et Oiiineinviiidictaiii etrion vindietain iiiimicorum. >
feclione. «linior enim Doroini sancttis pernianens V.idet enim plagam cordis.cum ihtelligil iiijustiliam
in sceculuirisceculi.» Ijfse est fidei fundanientuiii,, succBravitalis.' Sed tamennon videbil.qtiiajier jxjenir
ipse ciiarilalis origp; per ipstiiii opefalur nonurii, ienliarii el cofrecliorieiii seeleris sibi ad salutem non
per ipsum pervenitur ad praeniium..Se'd quoniaih jifovidebit. .JMequitiainerrbris seriiit, sed lainen poe-
scripium est:- « Initium , sapieritice timor Domirii liaiiifutiiri lorjnehliiioiicaveliiirJustiiianicequissiriii
(Prov.l, ix ; Eccti. i)'; ef iri Epistola Jparoiis jtidicis, qui per vindietarii fuUjr-aninomen odicrilittm
legittir: « Tiriior 11011 est in charilate ",.sed perfecia s'e dejei, el inimicosisuos' igne.geliennceqirinleij.nou
cliaritas foras mittit tiiiiorem,.quia tiiiior ppeham ha- ignorat; sed (araen.evasibnemmalonim ilidrum nul-
bet (/ Joan. iy); et in psalmp: ita scfiptura esl: lam sibi prseparat: Unde in)jjletvii'.'iii'ea. illiitl A[jo-:
«,TiiiieleDoniinum,oiunessimctiejus, qubijiam nihil sioli, quod de cojiieroptbribus-^ljei e.l ingratis bene-
deflst timentiJius. eum ([Psal. xxxui): » qucerilur. ficiorum illius ad Rbmanos scfipsit,; dibens;: « Qui.
quomodoXimor;_siinitiiiiiiest sajiienlice et iniliuni curo justiliam Dei cognovissenl, rion intellexertiiit,
dileclionis Dei,iion sif in.charitate; etqubmodo om- qiioiiiam qui lalia agunt digni surit niorte: noiiso-
nes sancti diligant Dommuni,.einihjl. desiilimeiit'.- B[?luni qui faciunt. sed eliairt qui cbriseiiliunt facieiitl-
bus eum; et.qualiter illud fiat quod timor.Dei sarir- bus-(Pb'ni.i) :i-:Scieruiit euim hsec Deo'displicere,.seci
' clus
permanelin sccculrirosaeculi. Sed hscc qusestio- hcGciii aniroo"porierenolueruiit, fquoniam qui lriec
ita.solviiur: illuffi scilicet timorem Dbmini, quo agtini, digiii sun.l niorte,> el non soliuri qui faciuirt
tiinet quisque incip.ieiis,.opefa jiislilice , rie veriiat ea, sed etiani qui- conseniiunt faeieii.libus. Assensiis.
distfictus judex et se niinus casiigaliriri invenien.sv, enini pariicipatio est. Sunl quidain qui se reos iibii
daninet, illum chaiitas pelliffofas, qucb'pro iiierito. jiutant, si Hori.opefeiiturquceroala surit, assentimit
justiiice-fiduciarohabel in die judiciii Sed etpraesen- aulem facientibus. Asseriiire est autem, si cum possit
liurii adversitatum iimorem- perfecta charilas ejicit. repreJiendere laceat, atil audiens vanas fabulas a'du-.
ex aniino, quam. habere quaereiiai, qui Dbmino sup- letiir; sciens eniro iriipurusel malignus iion ignorari.
plicans ait: «-A.ijnior.e'iiiimieieripe aiiimam meani. quce agit ,..'et iriiiiiine' se vitari,.sed et honofi esse-.
(Psal. xxx); i- quam liabebal qtii: dixit: .«.Quisnos gloiialur fere se talem; riec confirodi potesl in \m,...
separaliit a cli.ariia..e.Cbrisli?-lribulalio?.-an arigri- qiiaodo videtfaveri sibi et obseciiridarer.ab.iiisqiii'
stia? an perseculio ? aii nuditas? att fames? an pe- rioiisiiril lales , et ita esl ut qui fomitem prcebeanl..
riculum ?_anffladitis?-*etc._ (Tloiii;YIIJ..)'JS'ecpjilari- deJictis ilIo.ru.rii,.ipsidigiif sint ut:..pari criminc rcii.
debet beali Joannis. sermonibus esse; coii.trarium G * habcantur. Sunt iteruhi alii qui?non soluni faciunt,
quod Rsalroista dicit: « Timor Doniini sarietus per- maJa, sed eliam. qui consentiuutfacieiiiibiis, ut lioiK.
nianens ih sceculum sceculL(PsaL xsiij). » Duo naiin- soJuni facianf, sed ettalib.usicorisenliaiit.. D,uplex.:
que simf limai.es : uniis.quo linient Deutti horiiiiies ergo horuin esf nequitia,; non eniro tam mali suiif
ne miiiautur 5n gehennam i.ipse estxiijior ille, qui qui faciiiiif, et_ faeierilibus CoritradiCunt:. scientes.-.
inlroducet charitalem; sed sic venit, ut exeat. Si enim nefaria, uon illa viiidicant. Illi enim tam iie-
enini adhuc projjler ppeuas- limens Deum iionduni . quissioiUsitnl,. quia.faciunt ct epnsenliunt facieii-i
amas qiiera sie ilmes,.non boria desideras, sed mala tibtis,'. ut nec 'DeumlJiiiearii,- "incresc.ere cupieitles.
caves, sei ex.eoq.iia niala caves, corrigis te, et in- roaIa;"icleoliceenpri viri;dicaril,rfui.suat'caiii.jlla noa..-
,::,-. ...
cipis bona desiderare.Curii boria desiderare coeperis;,. esse vitanda;.:
erifin le timor sanctus, ille scilicet ne ipsa.boria t...Non.iesfjeaput ftequius,:-sii;percaputicoliibri, eip
aiuiitas; nbn illeqttolimesne mittarisin gelieiroam; « non,esl ira super irarii riittlieris. Cbninibrari Ieoni
sed ne. te deserat pfaesenlia Dbmini, quem aniple- «-et draconi placebit quam habitaie ctim muliere.;-.
•
cteris., cjuo ceternum frui desideras. « riequam. t .Nequilia ergpiiisereticoruro coingarafa..
CAPUT IV. '.. venenatis serpentibus,. et.isaJvis'..-tcrrce.-
anlniaiilihus,.
ferocior invenitur niagisque nbxih-: quia illa corpus
Deneqitilia mulieris, jn, cujus consorlio c.asluvi^vet.gt,.lccduntj.hcecanimaiiiiiiieriroit; illa riinfteni
cotnmorari,si vult.caslus.esse. fempo-
falem coriferunt, hccc jjerpeluam. Ideo ejus cohabi-
fOmriispIaga Xristitia;c.ordis--esl,jet omriis mali- tatio omnibus noxia esf, ntillicjue saliibfis. Unde et=
«.tia iJeqttiliannilieris. i.Sietttniajor graila alia non sequitur:.
est quara charitas vera in lcetitia bonce nientis, ila fr Noquiiia niulieris iiriroulat-faeieroejiis, etobccer
major jilaga non est quam tristitia dolosi cordis in t cat vultum sUuin taiiquani.ursus, :el quasisaccmii__
idololalria seu erroreJicereticcepravitatis.In.ejus enini «.ostendit. In niedio proximorum.ejiis
irigeiriuitvi.e.
nequiliaoronis est roalilia; sed qriia in duritia per « ejus et audiens suspirayit modicum. ti Pervefsilas
errorero seductceaniroaeplaga iuest iniquitalis, nec
brgo hcereticse factioiiis immuiat faeieni ejus , cum
lamen ipsa sen.iitruinam sucedeCepliOnis, ideo sub- per hypbcrisin loquiiur roeiidaciuro,, et fictas simu-.
'
jpiigilur:." lando ostendit spccies virtuluni. Qiisc lartquanj ur-
< Et oinneni p.agam etnon plagam videbit cordis; sus Obcsecatvtiltiim
- suum, cumper„duritiam cordis
'tefonmem nequitiani el iioirnequiliam ffiulieris; meiitis exccecatvisrim, necfuturum damiiatipiiissu_5_.
'95! . B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. ojra
prospjeit judicium. Quasi saccum ostendit in medio Aiici viri superflua loquacitas Iiseretici;.unde ejus so.-
proxiniorum ejus, cum hieptas coram auditoribus cietatem noxiam estendens, eonscquenter illis conir
suisprolert doclriiiaruffinpvitales, et turpitudinera munionem yetatdicens :; . ,,-i, ...,, ,-
seiisus sui nefaiido tegit yelauieuto verJiorum. Nec _«Ne respicias in mulieris speciero, et nori coneu-
illius mulieris forlissimce atque sapienlissimse actus « piscas niulierem : in specie mulieris ira, irreyo-
iiiiitatur, de qtta in Proverbiis Jegilur: « Qucesivit « renlia, et confusio magiia. t Species mulieris liu-
lanam et Jiiiuro, et operataest consiliomaiiuuni sua- jus est versuta doctriiia hsereiicorurti, fuco verbo-
ruin. j.Qucerit ergemuJief fortisianain et liiium, et rum adornala. Cujus dolosameloqrienliam si amave-
operatur consilio maiiuum suarum, cum Ecclesia ris, prettam et coiifusioiiem setertiain susliiiebis.
sancta sollicite perquirifquiljus se jiietalis fruciibus Qualis auteinsit species liujtts mulieris, Salomon in
exerceal, quomodo a carnalibus ciiiundel illecebris: 'Proverbiis ostendit, dicens :.« Favus enini distiilans
. ct hoc utrumque consilio prudentissimo, iioc est, labia iiieretricis, et nilidius oleo guttur ejus : novis-
siipernae solummodo relribuiibnis facit iiituilu. De siiiia illius amara quasi absinlbiuni, et acufa quasi
qua rursum scriptuin est: « Stragiilaiam yeslem giadius biceps (Prov. v). » Cum in; ore hcerelico dul-
fecil sibi,])yssus et purjmra iiidumenlum ejus (Prov. cedo eloqucntice non ad sufticienliam soluinniodo,
xxxi). » Slraguiala: veslis, quae yariante textura B yeruro ad superfluilalero resonat, et ob id falsilas,
solet firmissiraa confici, forlia Ecclesice opera, et quia ajile proferri cernilui":,veritas a. stuJfis ccsli-
diyersa virtutum ejus oriiamenia significat, de qui- matur. Oleo auterti Spirilus sanctifides calhoJica -
busPfoplieta.insummiregls.yiri videlicet illiusiaude! consecratuf, quo hcereiici nitidius siiuin guftur os-
cecinil: « Aslilit rcgina a dexlris luis irt yestilu cle- tcnlant, cjui siia sensa patruni fidei antepoiiiint. Pa-
auratq, circumamicta vaficlate (Psaf. XLIV).IByssus tet de meretrice, quia et sermonis suavitatcin ct
quocjue et purpura indumentuiii ejus. Byssus iii ca- forinositatem cprporis ad caplandos miseros quseril.
stitale purpurse convcrsatioiiis, purpura in effusione « Novissima, -inquil, illius amara quasi absiiiliiium,
pretiosi "sangiiinis. Byssus riamque caudidi coloris - et acula quasi gladius biceps. t Pplibabsinlbii i.nlus-
est; purpiifeus aulem colpr et de sanguine aniraan- amarescit in visceribus. gladio foris memlira feriim-
tis, quod piifpura yocaiui'.,conficitur, et ipse san-i tur. Ul igilur oslendal iiiiquOsin noyissima Ultiohe,
guinis liabct speciem; unde pulchre diclum esl a el intiefiusimjileri et exlrinsecus poenis circumdari
pairibus ,, quia sancta Ecclesia eleciorum .floribus, perpetuis, et amariludiiie illps absintjiii lorquendos, .
ycfiians iii pace lialiet lilia,.in bello rosas. Qiiodau- el gladio asseverant esse Inincandos, quare autera
tem sulijurigilur: « Audiens suspiravit modicum, J _, idem gladius biceps sil diclus, Dominus aperit cum
siguificat quod jierversa niens Iicerelicorumlicet a ai.l: f Sed eum Xiniete, qui potest ei animam et
palliolicis docforibus riie corfipialur, difficulterla- coipus jjerdere jn gehennain (Matlh. y). >
inen ad verani poeniieiitiaro fieclitur; el si aliquando t Mulier si jirimaluiii habeaf, coiilraiia cst viro
fingit se pceniterc,. tamen quia non corrigit errorcro, .« s.tio. Cor Iiuiiiile, et facics trislis, et plaga coidis
manifestat se iii ccbptamaliliaiperseverare. e nmJier nequain, nianus debiles, etgenua dissoltita, ,
« Brevis omnis malilia stqier maliliaminulieiis, « lnulier qtiaj non beatificat vifum suiiro. A muliere
«sors peccatorura cadetsuper illam. t Hocestquod « injliiim faclum estpeccaii, et per illam oinnes ino-
anle dixii, non esl captit ncquius super caput colu^ « riimii".,t Ilsec juxla hisloriam pslendmit, quod
Jjri, et non est ira super iram mulieris. Parva est mulieris piimatus niagis noxius sit quam utilis, qttia
uiini omnis malitia in comjjaralipne idololairiceet infirmior sexus, fortipri sextti sulijici debet, noii
iicerel;i.ccopi'ayilatis,,qttia iij Jiis nonper fragiJitateiii prccpjni. Uiideîn iiritio mulieri. ppccanii et virum
carnis peccatur, sedper superbiam. meiitis. Omiie sediiceiiii Dominus dixii :.« MullijiKcaboaeruniiias
eniin quod in eis agiiur, in coiitemplum DciTit; et tuas et conceplus luos :. in dolore pavies filios, et
ideo iinpietas dieitur, quam alio nomiiie negationem sub viri potestate eris, ct ipse dominabitur lui (Gen.
"Dei possuraus apji.cUare,quce incorrecta non habct n m). t Hinc el Apostolus ad Timoiheum scribens ail:
veniam, sed pcenam sempiternam. Idee in Zacbaria f Mulicr' in silentio discat cum omni subjectione.
prppbela mujieri sedenti iri mcdio aropJiorce,massal Docereauteinroulieri non permitio, nequc domiiiari
t Et cur
•pluinbeaiproj.icilur in os,et deferlur in BaByloiieiri in virum, scd esse in silentio (1 Tim: u).
: «Adam
(Zacha: v): cjuia impielas quccsedebat sujjer peccata hocjusseril, mox causain reddidit, dicens
Israel, et in suo scelere gloriabalur, posteaiiiitlitur eiiim priraus formatus est, dchide Eva; et A.dain
in medium Baliyloiiis, el Captivitaiis malo ijremitur, non esl seduclus, mulier autein seducia in pfajvari-
ut obduratuni o.s habeal, et Ultra se jactare nou catione fuit (J Thn, n). '» Mystice auf.emhanc mulic-
:
possit; vel eerte ab angelis Dei opprimitur, ut quaj rem synagogam possumus hcerelicorum accipere
ducem
prius latebat in scelefe, seterno silenlio coniicescat. quce, juxta illud ProverJiiorum, «Reliquit
« Sicul ascensus arenosus in pedibus veterani, sic puberfcsiissuce,etpaetiDeisuioblilaesf'.(P-rpi).-ii),»
<imulief linguala homini quieto. > Pulchram conipa- quia reiiquil doctorem a quo fideni Ecclesice.didice-
rationem. facit, quia sicutarena fluida etiristabilisi ral; etolilila estpacli Dei sui, hoc est, fidei sanclio-
sc
gravis esl ad iucedendum infirmis pedibus veterani, nis Doroiniccc,quae in syrabolo contitielur, qtiain
sic eliam ad audiendum piierpsa est modeslisecathe- dic Jjapfismaiis servaluram esse proniiserat. Hsee
95» COMMENT.IN EGGLESIASTICUM.— LIB. VI; VM
quoque si pfimatuni habeat contraria erit vifo suot Ai." . ;- .; - : CAPUT;V- ""-.- .,.-,
doclori videlicel calhblico, perversa senlierido et De muliere bona :qupd mulier bona esl Ecetesia
prava doeendp. IIujuS:cpr, cogilatio yidelicet vilis . virgo, quam Christtts sito jsdnguiiie bonairi fecit,
est alque desjiecta ;-et facies' trislis, quia iccliliam mundans edtiipef lavacrum regeiieratipnis.
Spiritus sancti rion hahety.quce el confert amaloribtis (CAP.Xxvi.).« Mulierisboiicebeatiis.vif : rtumerus
suis plagam mortis aJiernsei Iltijus quippe operatio f eiiim annorumillius dujriexiiiSiciit prius in"v -,,
esf dbbilis et gressus iiistabilss, qtioniani non beaii- fuperatipne liiulieris, iiecjuaui ps, aperuit,. sic eiiaiii
ficavit vifum su'um,pfiorcm; cum qno jnirauni i.niit .iniuc ad prsedicalionem. mujieris bpnae sernionera
jiacturii, ul illi pbediret.et fidero ejus servaret, sed cpnvertil.. Mrilier eriim-l)Oiia.aut. specialiler justi ac
aiiulterium perpetravit cum viro aiieno; ab ipsa eriini - boui hPraiiiis esf anima; aulgeiieralitci' iota ;:electo>
iiiitium facitini esfpeccati- Quoiiiani stipeibia elarum Eeclesia, cujiisvirbeatiis.esse describituf, qui.i
lioiiis ejus, qua viam Veritatisjdeserere, et In erroris. Ghfislus, quiejus vir est, bealiias: et celsiludo in
devia declinare praesuropsit, origo et causa lam uiliverso ittundp prcedicatur. e Niimerus eiiim aniio-:
. sibimetipsi qiiani etiarii omnibus sibi bbsequeiitibus,," ruiii iilorum dtiplex, » quia hic vivil Ecclesia- stib
fuit ceternaeperdilioiiist custodia mandatorum Dei ctim.bonestate viiitttum,.
«Non des aquce tuse exituiii bec iliodlcum, nec B el iii futurpyeraciter gaudebil in pereeplione coele-:
« hiulieri nequam yeiiiarii"prodcuiidi Si non ambu-: .SliinnprceiriSorunj. ,',;;_' . '"
«iavciit atl mariuro-tuain;;eoiifiiiiJet te iii consjieetu..'• f Mtilier foflis oblectat Virura suuin, iet aroios
« inimicorum. A caniibus Xuis abscinde jllahj, rie « yiise SJJiusiii pace iinplebi.t, » DelectatiO esl enini
« seinper le abutalur. T>Aqua hjc sapientise doctri- Clifisti forliludo Ecclesiae, qriam illa non ex semet-
iiaiii signiflcat. Docef ergp ul exira stalum recliludi- '..- ijisa, scd ex ejus dono habet, qui et amios illius iii
nis eruditioni tuseprodcuridi 11O11 des Iicentiarii, nee pacc adiniplebit, cuni in pfsesenti pacis sucemuiiere
etiain aiiiniceper hcereticaiii pravitatem diaboli arte eamditabii, elposlliaiicvitamiiiceterna quietesaii-
delusaecdnsenlias, neque Jibertaiem tribiias docendi; ctis angelis adccquando peffecla pace.consummaJiiti
sed si libi a!) errqre recedeiido subdi noluerit, qt con- j'uxta illud quod ipse in Eyarigelip;-.discipulis ait:
tciiliones et litcs coritra tecoram stultis el iiisipieii- « Paceni lelinqup vobis, pacem ffieaiii do vObis(Joan,
tibns agitaveril, ab Ecclesiae comiiiuniprie,iliam se- xiy)_":J ac si dicercl: Hic reliiiqupi illic do; sequeii-
jlares, ne ultra ad luxuffisuae.-pravUalis teabulalur. tibiis reliiKjuo, pervenieniibus do, De liac mujiere
iliiic quoque aposlpjus Tito jubet, ut licerelicumho- fpni et in Proyerbiis ilascfiptuiriesl: « Mulierem
lninein post unam et secimdam cOrreptioiieni devi- forteni qtiis iiiveniel?. prpeul et de .ultimis finibus
tet, scicris quia subVersus est qui ejusmodi est, et "breli.uni Cjiis, Gonfidit in ea cor vifi sui, el spplii^
deliquit proprio judicio condemnatus, (Tit. m). Et... non indigebil (Prov. xxxi). .» Mttiier fortis Ecclesia
loannesin epislola stta nionet, ttt nec ave hujusmodi catliolica vocalur. Mulier videlicet, qriia. spiritales
iiortiinibusdicanius, nec eos in dcinuni recipiarrius. Deo filios ex aqua el Spiritu saiicto^gignere cousue-
Non est erge-huic ipcb cpnlrarium illud quod in vit. Forlis, quia cuncla ssepuliadversa siraul el jiio-
Pfoverbiis scriptutti esf : f Bibe aquam de cisteriia sjiera pro condiloris sui fide co.hteninll: quia ipse
tua, et flucnta piitei i.ui; deriveniur forites tui fofas, iii carne apparens infirmairi quideni invenit, sed in-
eiiu plateis aquas tuas dhide; liabetp eas solus, ne veniipne sua, hoc est, pia Vlslialione fpftero feddi-
sint alieni participes iui (Prov. v). » Docet ab hsefb- dii. Gnde post ej.us redeirijjô.he.m.ad.riffilosredicns:.
ticis caveiitfum, et custpdiseScripturarujri ac leclioni siipe.rnis rcivibus .gaudenSajebat: «.Gongrafulamini
aitendendum. Scierttiarti, inquil, qua'prcedieas alijs .niihi, qriia inveni oVem qtise perierat (J/MC.XV),»
ipse serva, et tui irfigaiioue seriuonis fundere. De- Videns ergo Saloiiioii geiius huinaniini ronumcris
rivenlur. fonles Xui fofas, et in plateis aquas ttias - implicatum erroribus, qubdqiie ad ejus saJvationem
divide. Guitt ipse sefvaveHs, tttiic el aliis praedica, niillus paliiafcba, liuUus: jifopheta, nulhis pinnino
et iri magiia audilorurii anjplitudiiie, divina cloquia - electorum pfseler sbluni niediatpfeni Dei etliorai-
juxla iinitiserijusque qualitatem dispensa. f Halieto '. iiunJ sufliceret, ait :.t Mulierem forlem qiiis invc-
eas solus. > Aquas ei.in plateis dividinius,;el tamen niet? prOcul et de ullimis finibiis:.preti'umejtis t; ac
soli possidemus, qtiandp et exteritts Jale prsedicatipT ;si aperte fuluram Domirii .graliam .adriiiraiido.pfo-
nem fuiidinius, et famen- per eam Iaudes Iiumanasi te.stelur: Quis Xaritaeyirtulis, quis ,-talis cst inc-
cprisequi iiiinlme ambimtts. t Nec sini aJieiii jiartici- riti. qui.de tot iricrediilis ac scelestis mundi na-
pes tui. »Imniuridi spifitus pariicipes fiunt dOclofis, tioiiibus, uiiara sibielectPrumEeelesiaiii cojigrege.t?
si cjus irtbntem vel fastti elalioiiis dum prcedicat, yel quam sua gratia^forleni atqtteiiisuperaJriJen] advcr-
baeresi, vel afio quplibet vitio corrunijiunt. Solus au- santibus eunclis efiicial? Quodiergp dicit,.« cpnfidil
lem aquas possidet,cum riierabrisEcclesice fideliter in ea cor viri sui, t ab humana niniirum cbnsuclu-
coniiexusab Cxtraneoruri] se eonsoitioliberuin ser- dine iractum est."Sicut eniiii Is qui forteni fidclem-
"vat; "' .. -' . queel castain lialiet eoiijugeiri. cPrifiditin ea ceriis-
sirae,, qiiia nil conlra suam "yblun.taieniagcre, nulla
aduJterina saJteni cogitaiione .possil atlaiiiinaii, cuii-
cta, pi'6 siip amorc ciiam aclveisa Iibentci" tollerct,.',
955 -V B. RABAM ItAURl ARCIIIEP. MGGUNT. QPERGM PARS I. :S5tI
et qupscimque valet, ad suam amicitiam cpnvertere A persec-uiio iiitelligitur, et iii calumnia mendaci hlas- .
desideret, sie liiinirum sicDeriiiiitts et Redemplor pliemia Judceorum. Inmuliere qiioquezelolypahcere-
ncsief in Ecclesla cbnfidit;; ripyit eninj; spirituih: ',. Xici,.qui^zelo et inyidia •contrayefiiatbro ,pqghai:t,:
gratice querri dedit, novit yirtuteffi charilatis. quaiu et dolorem cordi luctunique maxiQium iEcclesiceIIICL-
ejus prajcordiis infudit. Ideoqiierion' diibitat eam :tri ingerunt, Hsecqffinia super nioriem suni grayja,
nori. soluiii a suceifidei iritegritale iiequaquam posse quia foierabilius. est morlem sulijre lempprajem,
corrumpi, sed et perseveranter insistere, ul plures -quam ceternaiii In gehenpa pro peecatis sustinerp
ad ejusdem fidei congreget uiiitatem, IIoc est enim conibustioiieni.
quod seqriitur : t Et spoliis npii indigebit. » Spoliat: f Iir rouliere infideli flageilura iiiguae, pffimbiis
enim:dIaboIiimiEcclesia,.cum:pei praedicatbres suos. i «,:cpmraiihieaiis, » ffcc ,est,; in i•...a.niiu.ai gentiii ;siyd
ebs quosiiipseideceperatj ad y.eritatis ilef revocati; haefeticapfayitate decepla^ blaspheinia Sonatetle-
Et beiie dicitrir,; f spoliis.noii indigebit, squia nun- cutip perversa, quia sive corde cogilet mala, isive
quam cessabit Ecclesia liberaiasa diabojica ffaudft qre proferat verba nefanda, semper ad-iiocendum
animas GhrislL fidei. reslituere, donec, completo. esi parata, indeque omnibus sibi cortseiitientibus _
nmndi cur.su,. suorurii quoqpe pf ccfiiiila:coniplealur erit iioxia.. . -
' . B;, «-Slcut boum juguiii., quod rooveturîta, et.mu^
sunima membforum, ',
'
f-pars bona mulier npna;.;ih: parte bona tinien-! f Jier nequam.iJtigum: hie bpuffi;.ppnirprb insi-
« tium Deuni dabituf.Viro proi liictis. boriis..T'Pafsi jjieriiia stullpruni. Sicuf eriim brutaianimalia ne-
bona et mulier bona estEcclesia eallioliea,! quae in i scimil diseerriere inter amicum, ctiiniiriicuiri, inler
sorte limeriiium Deuni annumeratur, quia ad hcere-i veracem et fallacem,i:inler bcnum et riialum,: ilain-.
ditatem ejus pertinet. De quo itt caniico Deuterono- -Sipieules igncrantdistanliam. calholicsa doctrinae et.
mii scriplum est: « Pars Doinini pppulus ej'us Ja.: hcerelicce,.vefitatis et falsilalis, justiliae et iriiquitalis;,
eeb, fuiiiecilusIicereditatis ejus IsfaeI:(De«{,xxxii). *-' êcl cequaliler falsis>et.yei'is,doctoribus prbmpli siint^
Cui eliarti ad dexterani ejus constitufce,. ipse in jtt-!: obedire.. Conlra illiid Apostoli; e Kplile oriirii.spifi--
dicio dielurusiesl itiluro cif-êiiite,: benediclf PatrisJ:i; frii credere1;:;sed pfpliate spiriius;,si: exi-Deo siiit
roei. percipite regnuni,qtiod Vobisparalum est ab - (I Joati. iv), jHiiiC siroile est iilud quod in Prover-
origine riiundi (Matllt. xxv)> t Ilcec dala est viro suoJ! Iii.isubi, de procacilate mefetricis iiarratur,.qu8eJE-
Ghristo proi faclis bonis, pro redemplioiie videlicet: yenem nit!ltis,serjnpnibus irretivil, et blandiiiis Ia—
•
geneiis humani, sieul Isaias tesfaiur,. dicens :. t Si biorum protraxil,. scriptuin est: « Siatim eam se--
posuerif p.i'b peccalo animam suam, videbit scmenj quituf quasi. bos.ad viclimam, et quasj agnus lasci-
longsevunjj:etybluntas Doiriini in iiianji ejus riirige-.: yicns; el ignorat qqod ad:Yicliniam stultus jprotraba--
tiir!^sfl. ,Liii);.>iIIincquoqtie ipse ppsf_,:resurrectio-:i i: tur,,dpnee iraiisfigal:sagitta;jecur cjusiI>J'oK.ariij.i'»'.
neiri Suam apparenS. discipulis ;ait » Data-est liiihi iNescit eniiii pericuiiim itturo doiiec c.adatin "inler-
omnis-polestas iii coclo et.in ferra. Eiintes docele itum mariifestuffii
omiieS: gentes, baptizantes eos. in noniiiie Patris, et « Qui teriet illam, qtiasi qtii apiireliendatvscorpio-
Filii, et Spiritus sancli (Maiih. xxvm). t.Quid au- f. nem. >Pulchre quocjue haeresim assiffiulaf.scpr-
lem fides Cl.uisli et bapiisriialis saciamenlum hu- pioiii, quia siculscorpio non ore, sed cauda ferieiis.
mano generi coriferal, sequens senlenlia manifeslat: ; venenum inftindit.: sie el Iicerelicpruiri astutia noa
« Diyifjsi autem et pauperis coi' boririm, i» omni ajjcrfa: froiite, seddplbsa neqiiifia ineautos .decipit,:
«; teiripore yriltiis illofum hilares. t Non esti persona- « jWuIierebriosa Ira niagna : et coiituriieiia el trif-
rura acceplof Deus: sive dives, sive pauper ad gra^ : « pitudp illius noii contegetur.D-Mulier ebriosa bce-
tianj Ciirislj perveriiaf, si devoia nicnte in ea per- Teiicorum est sjroagoga, qtice dolo; et necjuitia esk
severaverit, »yultusillitis Icelabuiidtis conlenipJaliorie pleriissima;.quanietiam sequitur U'a:iriagttaetcpntu^-
Dei ffneliir perpetua, Quid aulem ex illis fiat, qui nielia,. quando ejus: iiiiqiiitati sticcedet gfavis pcena.
ab hoc munere alieni existimt, suJjjttiigendoiiisimiaf: SJ'et dainnalio perjJeiiia,.""ubi turpiludo .erroris illius-
« A tribuslimuit cor nieuffii, ei in quarto JaciCs- roanilestabilUr in exirenia sententiai.
t me.a nielult. Delaturarii civitatis, et cbllecliortem 6!Fbrnicalio mlilieris in exibtleritiaocijlorum, efc
i pepiili, et caluroriiam mendacero, sttper mprleffi « in palpebris illius agnoscelur. J Licet histoiialiter.-
i nrtiiiia-gfavia; dolor cordis et luctus, mulier zelo- describat habitum mulieris meretricis, qua; lascivis
c tjpa. » His ergo spceiebus demoiistranlur illi, qtii motiljus corporis et iiut!bus:.peulbrumostentat libi--
extra Ecclesiam sunt, et in "tinitate Verasreligionis diiiera earnis,; mpiiee tanien estendit robrem haere--
non coiisisftiiit, hoc est, Judaei, pagani eliiceretici, XicoepfaVitatis,quceXornicalionero suarii in sriperhiaT
nec riori et falsi Cbrisiiani. -Namqiie in idelalOriJitis:; sensus, ethi facundla yeiljofum jactitat, qrio faci-
ciyitalis ,: hoe" est, prodiiPiibiis EccJesise, possti- ! lius curiosos et rioviiatum amatores ini ascensufa
liius accipere falsos Christianos, qui coiifitenluf se ; . suuiii attraljat; dei quibus alibi. legitrir, qiiod pni-
riosse Deuiii, factis autciii tiegaut; nec cbarilatem, rientes. auribus a veritate auditum ayertaut, ad fa--
qtiae mtiniirienlum riiaximum prsesiat coetui ficlelium,; bulas autera convertantur (II Tim. is),
ipsi habere velunt, sed oninia ficte aguiii. In cOlle- «jn filia iiori ayertente se firma custodiam, nein-
riioiie vefo pppuli non inconveiiieritef genliliuin ; f yenta occasione aj»utatur se,,ab omnf irfevereulia.
957 COMMENT.LN ECCLESIASTICBiSi— Lffiv Vli' ' 958
< oculorum ejus cave. t IIoc monetul ejus personce A dientio, pingucdiiieni cliaritatis-;e|ris iii medulla cbr-
qtice sibi comniendala esl, doclor slrenuaro curam dis se habere osiendit. Unde eliam- ainorem ejus
habea£ hee eam negligat, scd diJigenter miiriat, Spseiiiipetrabil; 'sicut.ipsaêritasijrEvaiigelio ait:;
.dSsciplinabiliterque viveie doceat, ne invenla occa- «Qui aiuat mandatamea"ef servat ea, ille est qui.
sibne per*carnalem concupiscenliam in aliquod faci- diligit me. Qtii auterridiligitme,; diligitur aPaire
nus proruat. Sensus enim et cogitatio huinani cordis meo, et egp diligam euffi etmanifestabo eiffieipsum
adnialuminteiila est omiii tempore ab adolesceniia (Joatt. xiv). J Sed quia neffio prius eum diligit qriani
stta. Unde consequenler subjungit: .ejus. gratia ad sui amorem"_ ilirim proVocayerit, se-
f.Etne mireris si te neglexerit: sicut vialor si- quens sententia declarat: " ;: , .;
< iiens ad fontem os aperiet, et ab omni aqua « Disciplina: illius: datum Dei;;est. » Omne qriippe
,f prpxiffia Jiibet, el conlra omnem palum sedeliit, Jjpnura Ecclesise, donttm est. Dei :; quia « oirine dar-
tr.et conlra omiiein sagittam apcriet pharctram do- .lunl oplimum, et onine dpriuiniperfectuni de sursuni
riee deficiat. t Per haecqnidem tria excmpla curiosi- est, descendens a Paire luminum;. apud quera nort
tatem oslendit humanae meiiiis, cjuce facilis esf, et est traiismutalip, riec yiGissitudinisebumbratio. No-
ad muudi iliecebras. Unde Joanncs luiitarie-enini gentiit iios;yerbo veritatis,:ttl simus
~semper palel
apostolus trijiliei dislinctione eam distiuxil, dicens : Cinilium aliquod creairirce exus (Jacpb. i).•»•
i Kolile diligere -mundum, nequeca quce in mundo t Mulier sensata eXtacilia, noii est immulatio eru-
stint. Si qilis diligit nuuiduro, non csl cbarifas Pa- f dilse animce. » Sapientia quippe Dei, quse artimas
trisin eo : quoniam onine quod in mundo eslycon- eleclofum iml)uil, eisque pris custodiam etoperis
cupiscenlia carnis, et concupiscenlia oculonim est, efljcaciam Iribuit; a se eos mutari, etiu errOris de-
,et superbia vitse : quae non est cx Patre, sed cx. via cleclinare non perroittit. QuodJoanries irtEjiistpla
niiffido est; et niundus iransit, et concupisccnlia sua manifestat, dicens : « Omnis qui nalus est.ex
ejus.Qui aulem facit vclunlatcm Dei, manet in oofe.- Dep, peccaluni npnfacitj.quoniam seroen.ipsius iii
num(I Jogn. n).»His quippc viiiorum vocaJiuIisonniia eo maiiet; et noii: potest peqcare, quoriiam ex Deo
yitiorum.genera compfehentlil. Conciipiscenlia nam- natus est.(I Joo.i, V).B Hoc tamen nonde omni pep^
que carnis est omiie cpiod ad yoluplaleni ct dclicias catp dicit,sed deViolalipnerectse.fidei eXcIiaritfltis^:
corporis perlinet, in cjuibus suul maxima cibus, po- quaiii fjui semen D.ei,id est, yefljttra Dei, quo rena-
tus, coucubilus. De quibus Salomon ait: « Sangui- lus csf, in se habet, coramiilere ijbnpOXest.
sugceducesurttfilitediccntes, aflcr, affer (Prov. x\x).« < Gratia super graiiaiii, niulier sancta et pudo-
Goncupiscenlia oculofum est omnis curiosifas, qucc .« fal.a,-1 Super gratiam efgp legis et synagogcesub
jfit .m-'.discendisariibus ncfariis, in conleinplandis C ea constituice gralia est Evangeliiet decor Ecclesice
spectaculis lurpibus \el supervacuis, in acquirendis saiiclse, quse fidem-Salvatpris suicasfe et iiivioiale
rebus teroporalibus, in dignoscendis etiam carpendis- custodit, ct sapieriliam divinairiinhianter discit; IIMC
que vitiis proximoruiii. Superbia vitse cst, cum se in leclione Legis et Proplietarrim velamen Mosaicum
quis |aclital in -honoribus, et pcr clalioiicm mentis super cor nonhabel, sed:revelata facie gloriam Do-
yance gloriae et arroganlice deseryit, Per hcec tria niini eonlemplatur,! et intfai. in sancluarium Dei ut
tanttim cupiditas_huffiana lentaiuiviPer hcec Adam intelligat propositiones ab initio sseculi.
terilatus est et victus : per coricupisceritiam scilicet « piniiis autem ponderalionott est digria conti-
carnis,'cum ei hosiis cibuni ligni vetiii qslendit, :«nenlis auirose, J Curictce Videiicet opes miindi et
eumque a"dcomedendciinsuasit. ,Per cpncupisceniiaiii divitice sapieuticc .sseciiiafis"rioirpossunt ejns devp-
oculoruiri,;ctiin dicerel: « Scietis borittm et riialum, tioni:, quarii liabet in seryitio JGhrisii et in scienlia
el aperieiitur oculi. veslfi (Gen. iii),:Per Buperbiarii spirifali adsequaii; ipsa "negbtiafrix est illa, quse iu
vitce, cum diceret: « Eritis sicut diS. iPer hsec ten- Evaiigelio niargariiam pretiosISsIffiam,,sprelis tenj-
tatus est Dpminus et vicit;- per- cPricupiseentiam poraliljus Jjoriis, comparayit, rit ipsam possideret in
carriis, id esl cibuffi, uiji suggeriiur ; _«Dic ul la- n ccteriium -(MdUiuxiii).:Urtde fitquod sequitur:
pides isti paries fianl (M.atih. iy); » per cpncu- f Sicut sbl orierts.mundb in altissiniis: Dei, sio
pisceritiam oculorum, id est, Curiosifatem, ttbi de «mulieris bona species in ornamentum domcisejus.' i
piima temjiji adiiionelur:, ut se deofsuni mittat, len- Soli.s eniin juslilice splendor fulget in specie nlnlieris
tandi gralia, iitrum ab angelis suscipiatur. Per su- littjus, et totam domuni ejtts, quseper urtlversum 6r-
pej'biamyilce, id est, inaneffij'aclanliain. ubi in"mpnle liemdilatata est, ofnattt sapietttiseet virtutum deco-
co.nstitulo Oslendunlur oriiiiia regna hujus terrse, et faf (Sap, in): pro quo etibm supernce claritatis fjil-
promittuiilur si adoraverit. ; gorem obtittebit, ut fiai qupd scriptum est: « Eulge-
i Gratia mulieris sedulce delectabifyirum suum, burit justi sieut sol ih regnb Pairis^êpfum (Mriith.
t eiossaiUius impingtiabit; s-Gratia qiiippe borise xiii). :i>. ".
devolionis et obedieriiice, qiiani.habet quselihet -sari- « Lucerna splendens super cahdelalirum saiicittm,
cta anima, vei generaliter tota electpfuni Ecclesia, « et species faeieisupefaetaiteni staMierii,» Lucerna
jucundat horii dpctpris animum, vpl pptius;Ghrisli dcctfirise Evattgelicae; spleudet jjuper icandelabrittii
Dpmini noslfi, qui vertis sporisus esi Ecclesice. Cui Ecclesiae, et species virtutum:cj_uce:m facie illius,,
qui devola humilitate obedit; pr.vcepta ipsius cuslo- hocest, iri ojieribus .ejus-elticet, seyb perpetuo sia-
ff^ ""-."- B. RABAM HAURf ARGlIIEiP. MOGUINT.OPERGM PARS I. SGO
bilietur, et ceiernb prcemiOremunerabilur. De hac iA dcvia erforis.'Yir ergo bejlator deficit periiiopiam,
iueefna: ipse .Dorniiiuspcr slmilitiidinem discipulqs cuin JS qiii liiuliPS labpres in agone islius iiutndi
Stios instruxit; dicens : « Vos fesfislux rtiuridi; iJpn siistiimit jiro Cliristo, novissirae !a[iqua advcfsitaie
jtofest civitas aljscondi Super Jno.ntemposita, ncque : fraclus perdit laboreni per incpiistantiam riieiilis.
luceruam acceiidunl et ponunt eam sub inodip, sed Vir sensatus cpnteninitur, cum doctpr calliolicus et
super caudeiabrtiro, rit luceat onii.ibus qui in domo prcecp veriiaiis a stultis spernitur, e.l ejtis sancedo-
sunl (Matth, v).•» Lux mundi aposioli appelr.tiitur, clrinneprcepoiiilursectalHimanaepIiilosophiae.Trans-
quia per ipsos Juee fidei et scientice illuijiinaiidus grediinr vero a justifia ad jjeccafum, qui fideTatho-
.erat mundus, Mpns Ghristusjintelligilur, jsuper.:,; iica priniuin iiiilitittis baplismuirisGhrisii atcipit,i sed ;
queni civilas Eeclesice, lioc esl,;in ejiis fide fuiidata, pbsliiioduni per sripefbiam aiquearrpgarttiaiii deserit
est, Lucerna quidem,.uf diximiis,est evangelica db- reclae fidei regulam, cenve.rtiique se in haerelicce
, ctrina, Candeiabruffi: cujuslibet yiri fidelis- aninia. pravitatis apostasiani. Huiic ergo Deus-parat acl
Ponereergp tueefiiam sub inodioi est superiora fa- rhonipliccam,quiaproiuiquitate stia ad pcenam illuni
cere corporis coiiirooda quani:prccdicaiiOJiemveTita- servat peipefuam, sicul ipse DOroinusperEzechieleni
iis, ul ideo quisque yejitaleni.npn prcedieet, dura :prophetam lestalui', dicens : f Sfavertefifsejusfus
Ximet nealiqriid in relius ctirpqralibus et fempbrali-:!;B::ajiislilia;:sua.et.rocefit:jriiquilaieni,;secri bniiies
bus molesxiccpallaltir. Sub ihbdio ergo lucern.ani aboiiiinalipnes, quas operafI Splet imjiliis, omnes
ponit, quisqiris lucem doclrince bonce commodis jusiitice ejus quas fecerat non fecordabuhlur : in
teiiiporalibus obseurat et legil, Super candelabrnm prcevariCatione, qria prsRvaficalus est, et in peccato
aiiteiii., qui corpris suum riiinislerib Dei sul-jicil, ;ut. suo, quod peccavif, ln ipsis moriefur (Ezech. xvm). s
superipr sif prccdiealio iveritaiis, infeiior seryitus- « Duce species diDiciiesel pefieulosce iiiilii appa-
corporis,- ; ;. ',.,: -1,i„ .V ';::..: „;:': ,i:,r,uei:iirit;.,difu,eile;,exui:urnegotians a jiegligeniia:; :
« CoIuiWnse aureae sripef ibrisesargSiiteas, el pedes «;et nbriLjustifitaliitiif caujib apeccaiislabioiriili,»
« fifmi suprir planlas slabilis .muIiefisV> Columnae Ilic loctis, nisi caute requiralur, liabere yideiur al>
aureaj sunt doclores sancti luee sapieniiae praeclafi, :qtiain contrarietaf-m, el niovere qucesiioneni. Naui
qui supef bases argenteas collocantur, Ctim cloqtiiis si oraiiis negoiiafpf vel caupo Priiniiio damnandtiS
Scriplttr.irum sacrarum prccdiealionc sua innituntur. cst, nec illi Jianc pcenani refiigiiuit, qui artes reli-
Coluiniiiscnim merito aposloli el aposlolici viri coin- quas exerceie noscunlur, quid esl enini aliuil nego-
paraiitur, quia lerrena vilia in imd dcpriraunt, el iiatio, nisi cjuaj possunl vilius constarc, carius vcile
supernas viitutes ad gialiara regis coelcstis exlol- distraherc? Gceteruni in Vitis patnmi Paphimliiim
Iiint. llornin pcdes firmi super planlas mulicris sia- *- illum sanclissimiroi virum, per revelalioneni ncgolia-
bilili suiit," quia incessus prcedicationis eorum, lori leginius coniparatum, hodieque invenimus in
quo per tolum orbem verbiim Dei dissemiiiaverurtt: Ecclesia tractanles quidein ffierciinonia, spd summa
« lii oniiiem eriim terrain exivif sonus eorum, et fide jiollentes. Actus enim pcssimus,non res honcsla
f Iii firies pibisierrse verba eoram (Psgl. XVIII): i> damnatur : sicut et de divile legiriiusnon iiitrbire in
Siiper catliblicsa fidei slabilitateiri;firihiter coiisislil. Tegnuiii Coeloiiim,Cirinlameri Jol?, Aljrahain, Isaac,i,
De quo ef sequilur : ! Jacob patfiarcbse valde fuerint alllueiites. Negbtiato-
« Fuiitlauienla setcrna super .pelfarmsolidam, et res ergo illi abbriiinabiles cestiraantur, qui justiliam
« mandata Dei in corde mulieris saticlae. » tota Domini mininie cpnsiderantes, perinlirtoderalani pe-
ciiitti prcedicatio aposloloruni et evaiigelislarunj'Sti-i" cuniae ariiliitipiiem pplliiuiifur, nierCes suas jilus
-per petrain solidam.hoc esl, CJirisluni fundaia esf. perjuf iis oneraudo quaffi jiretiis. Tales Dominus eje-
Idcirco jiiartdaia D.ei in corde sanclse inulieris, boe citde lemplo. dicehsxt Nolile feceredpniuiriPairis
i„'esl Ecclesice, siinttrarisplaiitaia, fpseque fiiridaiiieii-i roei dortiiim rtegoiiaiioliis, et speluucamlalfbrium
lutu niefiio dieilur, qui sic Ecclesiam suanl ccnii- (Mgtth. xxi). j biilcile ergo exuittir hegOliaiis a ne-
nei., nt nulla jjossit quassalioiie litubare, sicul dicit ' gligenlia, cujus =mens ardet in pecurtiarum conctiT
Aposiolus : « Fuiidanieiittitti enini-aiiud iieino potest piscentia; et noii juslificaJrilur caujjp a peccatis Ja-
ppnere prceteridrquod posilum est, qood est Chri- biortim, qui fraude aliqua vel fictis verbis.-subverlefe
stus Jesus (I Cci!'.m). j Merito ergo ab IJJSOsuroi- studetjustilianiproximoru.nl.
tpr cridificatioriis,splritalis;exordiuni, querii rerurii: :'..- ;-'-;. \.-i.immî.;f:;[;.[[:.;[::
oiririiuiri consiat esse pfiiieipiinril'."-.;; - "[':::-_.
; iiiopiairi;iriitilidetinquitnij sed in qittbus non
.« lu duobus coiitfislalum est cbr nieura, et iii, ,.. Propteresi chgritas Dei,ham a charitalei PeinuUd. iws-
« leriio iracundia mili'i adveiiit : vir bellator' de- creatnra poleriiseparare,
«. ficiens per iiioj)iam, et vir seiisatus .coiileiiiptiis, « (GAP.XXVH.) Propter inopiam miilti deliquerunt-,.
t el qui iransgrcdilur a jctslilia ad peccaltim ; Dcus c et qui quceril locujilelari, avertit oculuin suuro. 1
« paravit eiira ad riioiiipiiieain. » Ilis seiilcntiis de- filulii ergo per inopiam delinquunt, sed inagis pro-
testalur sapicntia stuliitiain sciisuslmraaiii, cuni pcr pter inopiam cordis quaro eorporis : quia mulfos
Jragililateiii carnis perdit laliorcm vimuis, sivc eum \iros sanclos paupercs rebus in hoc iirondocsse ie-
jicr denicnliaiu corilis ncscil eloiXionein rci mclio- ginuis, divitcs atitero in fidc ct viitutibus; qui eani-
ris, seu cum, deserlo fr.unife verifalis, dcclinaf in dein fidcin Chrisli el jnslitiain ejus inlcr advwsa.
9Gi COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.-+' LIB. VI, ?C2
istitis sseciili usque in finero vilcc servavorunt, sic- A qui friticum purg.il vcniilarolo coiiculere, docct mil -
(jue ad coronam celcrnsevilce perveiierunl; qui ma- lins fidcm a dialiolo nisi Deo pcrniitteiilc lenlaii;
gis lliesaurum coelcslem quain terrcsircm quccsi- Satansa cjuijipe ad cribraiiduni bonos cxpeleie, est
erunt. «Beali pauperes spirilu, quoniamipsoruiii est ad affliclioncm coruin nialiliie aisfibus anJielare. Quo
regrium cceloruro. t Al ille qui qucciii in hocmuiiclo enim eoriim tentaiioiicni in\idciis appelil, co illoruro
Iocupleiari, avertit oculum suum a liniore Dei, et qtiasi probationein deprecaiis pctit. Ciim vero j>ro
sequitur eupidilales islius mundi, ideo carcbit J)C- Petro rogans Salvalonion ul tenlelur, scd ut non
iiediclione Coelcslisrcgni. deficiat fidcs ejus obsccral, hoc esl, ut j)6st lapsimi
« Sieiil in medio compaginis lajtjduni palus figi- negalionis ad staluro pristinum pocnifendo resurgal,
. * iur, sic el inter mediuni vcndilionis et cmplionis insiroial ulilc sancils esse lenfaiioiium llainmis exa-
« angusliabilnr peeeatis. i Apteper coniparalionem minari, ui\el tcnlaii qttia forlcs fuerini ajipareanl,
pali ih medio lapidum fixi, exprimil iiitercinplionera velcogniia per (cnlalioncs sua infirinilatc, foiiiorcs
ct veridjlloneni aiigustinni avari: cui lam deesse vi- fieri discant, elsic ctim proliali liicrinl, accipiaufct
detur qtiod liaJiet, quam qtiod 11011 habel: quia diim ijisi coronam vilas quani reproniisil Deus diligeiili-
iimet amitteie quod possidet, el aiicna rapcre, bus se.
aiiimo incessaiiler ardet, semper illiroi sollicittido " * Sicul nftlicafio dc lgno oslendil fruclum illius,
nox'ia lorquet. Sed Jicet»hic liiijusmodi torincniiim f sic verbuui cxeogilatum honiinis cor. i Jlnjiis sen-
haheat. si se ntin eorrcxeril, cerlum cst ut futuram lcntiic seiisum cxposuil ipsa Yeriias in Evangclio,
geliennce pocnaui non evadal. Ubi fit profecto quod ubi ail : « Unaquaeqtiearbor ex frtictu suo coguosci-
sequilur: tur: ncquo eiiiin de sjiinis colliguni ficus, nequc de
« Coiiteretiir cum deliiinuenie deliclum. i Ibi ergo riilio vindcroiant nvam. Bonus honio de bono tlie-
cessat pecanianroi arobiiio, ubi rnploris aiiima si- sauro cordis sui profert bonuiii, ct nialus Jioroo de
niul el corpus piinienlur in examinc novissimo. Scd nialo Uiesauio profeil nialuin : ex abundaiitia enim
quia soJa est causa per qiiam salvari potest Iiuniana cordis os loqiiilur (Mallh. vn; Litc. vi). » Cullura
natura, qnomodo h.t-c mulia vifari possint discri- ergoiigui in fruclu manifcslal qiialiialein ipsius stto
niina, prolinus sribjutigcndooslendil: cultori, quia bbua arbor friictus bonos facit, inala
c.Sinon in liinorc Domini tcnueris-fe inslaiiter, autem arbor friiclus malos paril. Qui sit fiuctus quo
«-citosulnerlctur donius tua. i Manifeslum Cblciiim mala bonave diguosei debeat arbor Aposlolus osfen-
qriod ftimorUoiuini bominis custodit vilani; qtieiii si dil, dicens : « Mnnifcsla aufein sunt opera carnis,
; deseruerit, mox ininiicorum iifsidiis alqiic sedliclioni qucc suul fornicalio, inroiun :ilia, luxuria , idolortitn
palebil.« Tiineiiii enim Dominum sempcr licne servittts, veneficia, iiiiroicilicc,coiilcnlioiies, ceiimla-
erit, » qiiia iiinor Doinini fons csl vitce, gloria cl tiones, irce, ri\ae, dissensiones, hsercses, invidi.e,
lcclitia el cprona exsultalionis : quem qtii lenueril, liomicidia, ebrieiales, coiniiiessalioiies, ct liis sirai-
hicbonorum ojjerum dignis meritis crcscit, ct in fu- lia, qure jiradico \obis sicut prscdixi, qtioniaro qtii
ttifo Icetitiaiii el gaudium in longitudine dicrcim lalia agtint, regnnm Dei non coiisequeiuur. Fmclus
Iiabebil. auteni spiritus sunt charilas, gaiidium, pax, patien-
«-Sicut in percussura cribri rcmanebil pulvis, sie tia, longanimifas, bonitas, benigniias, fides, mo-
•ciaporia Jioniinis in cogifalu iJlius. Yasa figiili pro- destia, conlincniia'(Ga/af. v). t Idemergo lliesaurus
[* bat forriax, et liomines justos lcnlalio tribulalio- cordis, quod radix esl arboris, ct quod de conle
t nis. i Convcniciili exeinplo osfeudit timoreni Dei profertur, idem est quod arboiis ifuctus. Qui ergo
purgare; ariiroam bominis. Sictttcniin cribrum pur- thcsaurum in-corde palientiiepeifeclique lialiet amo-
jganienta cplligit, el grana a paleis secornit, ita timor ris, oplimos niinirum fruclus eiTuiidens, diligil ini-
Delper-curam alque angorero aniiui ouiiies sordidas inicum, bcncfacil odienli, benedicil maledicenli,
-cqgilalion.es a corde expcllit. Et sicul vasa iiguli jiro- oral pro raluniniaiitc, jiercutieiiti sc vcl disjiolianli
bal ilanima fornacis, sic homines juslos inundal a jy iioii reluclaiur, onini pelenli tribuil, sua ablata non
peccalis tentatio iribulalioiiis. Aporia cnim Grascum repctil, noii judicare, non coiideinnare desideraf,
iibriieri esi, ei inlerprclatur fluxio, vel dcrivalio, sti- eriaiiicra palientci' amanferijiie corrigit,_ci ccelera
inulus sive niolcslia; potesl el in cribri nomiue ten- qucc stipra Salvator cdocuil. At cjttinequam fhesati-
tatio Satanse inielligi. Dc lioc cribro ipse Domimis riiin corde servat, odit amicmn, nialcdicit diligenti,
.-iiicntiorieni facit in Evangelio" diccns ad Pclrtim : maledicit benedicenli, ct cretcra quce Dominicus
"'« Simoii Simon, ecce Sataiias expetivit vos, ut cri- sernio rcdargiiil.
brarel sicut Ifiticuni. Ego aulcm rogavi pro le, nl e Aute sermonem noii laudes virum : hcec .enim
npn deficiat fides tua (Luc. xxri). i. Ne gloriarcntur « tentatioest hommiiiii. t Si sermo viri enunliai co-
uiideciffi apostoli, suisve viribus trilirierciil,qtiod soli gitafum illius, dccct crgo ut iiemoalteriim laudet,
perie inter tol millia Jtidieornm diccrentur in tcnta- aiitequain cum dignuin laude inaiiifeslis indiciis pio-
lionibus perinaiisisse cum Doinino, ostcndit ct eos, bet; el quia sermo ssepe in Scripluris pro operibus
si lipil juvanlis se Doinini cssent opilulatibne pro- jionitur, polcsl hic scrino jiro aetione accipi, ul ne-
tecti, eadeni procella cum cceieiis jioluissc conlcri. roinem ante jirobalioncni bonorum acttiuin laude-
Veruiri cum Salauas expelil eoa tcnlarc, cf vcluli mus. Iiidc alibi scripttim est : « Non Jaudcs anie
'
9GS B. RABAM.MAURI ARGHIEP. M0GUKT..OPERUM PARS L mk
mortem quenqiiara, > qtioiiiairi « qui jierseyerayerit Ai lipstro elOqiiiQiiabere., ut terapus pppoftijnuni, et.
iniiOiib tisqiie in ifinein, iiic salvus erif (Eccli. xi).i jripduiiiinioquendo sefyeriitts, qriiaissepelfit ril in-
Recie ergb impfobata laudatip lentatio..hoiriinum di-; cprtsiderata Jocutio scaridalurii irifirmis .auditoribas
ci.ur,quia ex levi.tale animi prpcedil, iipn ex diclalu faciat, el eos pef Ibquacilafem perdat, quos per
jusliliae. doctrince temperantiaiii sairare posset.' Sarte tutius
« Si sequaris jiistifianij appreherides illam, et inesl audire, quam loqui; Proinde hic jubet tit scrves
«idues quasi pOdereni hoiioris, el inhabiiabis curii tempori yerba, et assiduris sis in ffiediocogitaiilium j
«;ea,;efpr6icget ie iri seriipiteijmiii.-etiridieagiii- bot est, doctrinanl iegis Dei irii cofde suo sedrilo
'« tioriis inveriies firroaiiieiitum. » Qui eigo sequiiur. meditaiilium atqtie tfactanlium; !hinc iu ProVefblis
jusliiiam recle docendo et bene coiivefsarido, hic scfiplririi esl: « Cof sapientis qucerit doClrinam , ci
appreheodet eairi, quando pro illa vila. Temuherabi- m stultorunlpasoilurliiiperitia (Pfov:.xv)._tEfitem':
itir celerna. Irtduet eigo quasi poderero hohoris.'!et sItoetriiia,itiquit, stultorum fatuiias; Gor sapienis
innabilabil cuin eaVPoderis est tunica usque adia- efudiel osejris, et ialiiis ejus addet graliam.j Kins
ibs.peflingens.ûidiesl;ergotaJariBituiiica,,nisi aclip i; ef per:Jacqbuffi ditttur: « Sjt a|ifem oiriiiis.hoiiio
consummala ? Quasi eiiim prPteiiâ : ttirtica laluin yelox ad aucliendura , tardus aulem ad loqiiendum
«orporis cpoperit, cum bona actio aiite" Dei oculos IQ(Jiic.i). i. Sed quia pltires inodo sUnt, ut dolens
usque ad yitce nOs terniiriuiri tegit. Urtde et per dicam, prcediealpres verbi quam faclores, quaiis eo-
MPysen eauda hpsiicfein altare offerri prcecipilui', ut rjiin doictriua sil apud Deum subdendo nianlfesiat:
videlicet oiiinebonum quod incipiffius. eliam perse- < iNarratio peccaiitium odiosa, elrisus illorum jn
yeranti fitie compleairitis, Quisqtiis: ergti tisque rid « deliciispeccati.» HincipsaVeritas inEvangelioait:
sfiiieffiyilse perseybfatin boii.i!aciione,:j>roleget eurti « Qrii ergo solverit uriurii.de' maiidalis islis miriimis,
Dqrtiinus iri senipUeriiiim; et in die agnitioiiis, hoc et docuerit si.c honiiiies, miniriius vocabitiir iri Tegno
•esl,.in die judicii qutindo Venieiis Domhlus iUuiiiina- eoaloruni, -Qui auleiri feceril et docttefit, hic niagifus
bit abscondiia tenebrarum, et. ijiaiiifeslabit consilia vpcabitur iii regno Cbeloriim(Mailh. v). t._Potest et
«ofdiuni, tuiie inveiiiei firmaraen.turii, tjuia lunc j'u- hoc moraliler accipi. Solvit aulem maridalumTici
siiiise siiccverura ef firniura percipiet jjfcciiiiuin. ; is qiii non implel; quanquam iiori iii niaiidato splu-
.'.•<Volatiliaad sibSsitiiilia conveiiiiriit. ef verilas ad iioiiein faciai, sed iri semetipsp:; firmum esieriim
%eds qui operaniurillain reverteliir.» Vhlatilia pos- Dei fiiandaiunii et iion jjolesl solvi.Scriptufa, Lex
sunius sanctas aniraaseleclorum accipere, qui pen- ergo qiiodam modo Jigalio est. Qui aritem ligatiories
iilsyirlulumsemelipsosa lerrestrium et carnaliuni Dei excedii, ipse mandata solvei in senietipso, elrion
spcielate Stiblevani!. et saiiciis arigelis in coelesti iC iri ipsis. Talis quidem minimus yocabitur irt regno
gatidio assbciari ajjpetuiit, quibus eiiam in fulura cbelorrim, quia despectissinius est SnEcclesia sari-
yita ConjringuiiluriquaridpVefitasGlirisfitereveriblur etoriimV Nam -et regntirii coeioruro hic 'praesentero
in die judicii, et ebsijui mandaia ejus bene operando Ecclesiam significatv SiCut el alibj, itbi scriplum est:
cuslodieruiit, ad semetipsuin recolligitV E conlrario « Siiiiile est regnum coeloruin sagenaeffiisscein niare,
vero quid peccatoribus restet, subsequerido dempn- et rcgnum Dei in.lra yps esl (Matih. xin). Qtii atilem
strat. •;-'-.""- . .' ; ;' fecerii; iiiquit, el dpciKirit, liic magiius yocabiiur iu
-i Leo venalioni irisidiatur stimper, sicpeccata ope- regno coeloruni (Mdlih.v). t In facieiido eiiim
legis
«Tariiibrisiriiquiiatem.* Leoiquippe est diabolus,qrii :;mandata,'jjiagiii liOirienniereiuf illp qui dbcei;;(iuia
gefriper iiisidiafuT liunianp geiieri. ut pervefsis roa- riolj doctores iieCaiiditbfes, sed facicres legis jiisii-
chiiiationibus illiid deeipiat. Qui aiiteni insidias ejiis ficaburitiir. apiid Deurii. Qucd aulerti aii: « Risus
honcavel, sed ipsiusstiggeslionibtts iniquis consen- ijlorttm in deliciis peccali, t ostendit qriod hixiis
fierido faVet, sine duljio in taqueuni perpetu* mof tis sceculi et anior voluplalum, in quibus dominalur,
eadet. ' . magntiin super illos cougreget cumulura peccator
.-.:.".'.«
HoriiP sanctifs.iri sajrienlia ttiaiiet sicut spi, nam , ,,funi.;. ;-.' .;••''-..- ; •.,..];; ;.;
« stultiis isiciil luria!iiriiiiuialur.> Sapieiilia saiicii "'' « Loqueia riitiltum juraris,
horripilationem capitis
yiri aptc coinparalur coutinup solis splendori, qui « slatuct, el irrevcrenlia ipsius obduralio aurium. i
perpeluomical, nec fulgorem uiiquain mulat. Nam Frequens ergo adjnralio liorrofem incuXit capifi',
stultris sicuf hitta iininutalur, quia incoiistans esfcl lioc esl, human;e mcnti, cf laediuin ingc-ril iionesfis
njutabilis in oinnibus. Unde in proverbiis scriplum atiribus. Unde ipse Doniiniis i:i EvangeJiodiscipnlis
est: « Gor stulioruiii dissimile erit (Prov. xv). s Cor suis ait: i Audislis quia diclum esl antiquis : Non
quippe sapientiiim sibiroelipsi semper esi siinilc, quia perjurabis, reddcs autein Domino jnramcnla ltia.
duiii reclis pcrsiiasionibiis acquiescil, conslanler se Ego autem dico vobis , non juiare omnino, r.cqtie
in bonp operc dirigit. Cor vero slulforum dissiroile
per coelum, quia ihroinis Dei csl; neqtic per leiiam
erit: quia duhi liiutabilitate se varitim exhibet; nun- quia scabelluiii esl pedum ejus; neque per Hieroso-
quam id quod;fuerat maiiet. lymam, quia civitas estmagni regis; neque per ca-
« In inedio Insensatorum serva veroum tempoi-i: pttt tutiro juraveris, quia noii
poiesimuni.capilluiu
; :f;in:medio autem Cogita:j|iurii:assidaus:;esiri.-j;;Hi|)c •aibuiri faCereaut riigfuiii.;' Sil "aulerti sefriiOvesier.
senleniia docet nos temperaiitiam ,* qt cauielara in :Est, est, Kori, non.Quod auiem bis abundsntius est
"'
^jg! COMMENT.IN ECCLESIASTICUM. - LlB. .VI. . .-" .068.
a nialo esl (Matih. v). * Ila ergo intelligitur pfasce- 1\_« alijiciel: in conspectu oculorum tuorum coiiculcs-
pisse Doimnum ne juretur, rte qrilsqttani sicut bonura « bit os suura, et sujier sermeiies tuos adniiraiiifurii "
appelatjusjurandum, ef assiduitate jiirandi in per- « Novissime autem pervef tet os suurii:, clin-yerbis
jurium per consueludineni delabatur, Quapropter « luis dabit scaiidalum. Mnlta oilivi, non coajquavi
qui inlelligit non in bpnis sed irt necessariis juralio- « ei, el Dominus odiet illum.D Quia superiusfde
ncni hahendain, refrenat seqtiantum potest, ut non proiJitore.disserucrat*. quod difiicilis ejus esset con-
ea' utatur-nisi -necessitate, cum videl pigros esse vC:sio. Nuiic oslcndit inconsianliam niorum ejus,
homiues ad Gredenduin quod :eis ulile esl credere, qui universa ficte *et dolose agit, el inde maxiiue
nisi j'uralione firmenlur, -Sed neroo npvit nisi qui perseverat in male, quod nemo eum abjicini, hoc esl,
expertus est quani sil dilficiJe el=consuetudiiierti,ju- riemp reprehendat., iiemb casliget. Quod ubicunqiic
randi exslinguere, ef nunquam temere facere, qttod fit, rittgmeiitiini facit sceleris, noii lticrum correctib-
rioiruuriquamfacere necessilas ^cbgil. riis. Et.quia Tiulii raelius'coropetit prodiforis sigriifi-
« EfTusio sanguinis in rixaûperboriim ,-et ma.e-- catio quam iicerelico sen scliismatico-, qtii fideni
« dictio illorum audilus gravis.» Jnler superbos scm- perdil, etprodiiionis sceJefe verilalem veiidil, aple
jier_urgiasunt,_ubi aulem.jurgiuni et Jis freqtieiileiv Jiic loctis ad coiuni nequitiain denionsXfaiidamper-
ibi erit et efiusio sanguinis. Malediclio illoriiiii.au- -B -finet, qtiorum etiam iritemperaiitiaro el inlioiiesla-
diius grayis, quoniam sicut aclio eorum esi conlraria ileni".ostcndit Saloinon iri Proverbiis, dicens:«Ilomo
oaniibus lionis, ita et loquela eofnm ad riialetJicen- -appstala vir inutilis graditurpfe perversp : aiinuit
dum prpmpla probis hominibus ad audiendum sera- pcaJis, terit pede, aigUoioquiliir, praVe ccrde ma-
per est gravis. chinattir maluai, el in oroai lenqioie jurgiS semiiiat
GAPUT vn. :(Pjoii.vi). » Dixeral«iiim!superiiis de liceresilius, et
Qv,odquidenudai'(ittC[ml)'arcaiiarimici,1&esl secreta, ajiis vitiorum generibus ins.lilueral pfaeceplofem.,
.--.- perdit fide"i.. ^ excilaverat pigruiii; at riuric .re.diirgiiii'el scliisma-
« Qui denudat arcana amiei, perdit fidem, el non X";euin.Ubi liolaiidura, quia quem seniiijantein jtirgia
« inveniet amiciim ad auiniuni suum. Dilige proxi- dicere voluit, prius apostalam nomiiiavii, quia liisi
« niunl, et cOnjungefitieiii cum illo, Quod si denu^ rtwre . siiperbieiitis aiigeli a' conspeciti conditoris
c daveris absconsa illius, non persequofis post euiii.. * pritis iiitus aversione meritis caderct, fpras post-
« Sicut enim Iiomo qui perdil amiCum, sic qtii per- lnodum usque atl seroinanda jufgia non veniret.
< dit amicitiam pfoximi sui. Et sicuf qui dimittit Qui recle dicilur, quod « arrouit ocrilis, terit pede,
« aveiii. de manu sua , sic qni reJiquisfi proximiiiri digiio loquitur..» Iiilerior iiamque est cuslodia, quae
« tuum , et non eum capies: non illtim sequaris, 'C ofdiiiala servat exterius niembra. Qtii ergo slatum
< qooniam longe abesl. Efftigil eriiiri quasi caprea de mentis perdidit, fbras in inconslaiiliani niotioiils
•«laqtieo, quoniara yulnerata est ahiriia ejtis. Ullra fliiit, atque exteriori mObilitale deiiionslfat quocl
« euro non poteris coUigare, et uialedicti est concor- Tnilla radi.ce interius subsistal, El quia jani dictuni
i datio. Denudare autem aniiei mysleria, desperatio est qtiod hujusmodi peste Iiomini' eoriupio aliud
t est anirticeinfelicis. t. Hoc efgo cajjilulo oslen il nlaluiii coadaequari non ppssil, eo quod Dominus
sapientia in quo maxime laeditur ariiicilia : in malo odirel illnm, roemoratus yir sapiens ostendil, dicens:
uliqtie proditionis et nequitise, quia per ipsam per- « Sex sunt quse odit Domiiius, et sepiirourii de-
dil fidem, et hon cbnservat amicitice cequitatem, et testalur aninia ej'us : oeulps subliines , linguam
idcirep omnein dissipal chaiilafem, el elTiigerea se niendacem, manus cffundehtes innoxiuffi sartgui-
facit amici dileclioriem. Cui pulchram adhibel com- - iieni, eor machinans cogitationes pessinias, pedes
parationem , quoniam slcut. avis de aucnpio el ca- veloccs ad eurrendum in.-malum, proferbntem ,me.n-
prea effugiet dclaqueo spoiitaneam ultra noniiabet dacia, el eiim qtti seminat ihter ffalres discordias
reversionem, sic amicitia lacsa per infideiitatein, - (JPror.YI),J IIoc quod scptimum ail delesiari animam
nullaffi deiuceps cum infideli iiabebit recujieralio- Dei, eumdctti quem supra plenius quara sit Deo
neffi, Sictiletin anlerioribus, ubi de ainicilice jure ^ odibilis discordiam serrtlnaiido insinual. Quod au-
conservando disputatum est, liquido claruit: maxi- tern -animaffi Ddmini dicit, Iiumano inore facit..
iiiuiu eniiii mialnmest prodilio ct difiicilis ejus Cmen- ut etini plena inlenliorie et uon leviter tales edisse
dalio. Quod.eliam in Judcc jjroditoris exemjjJo de- sigiiificel. Tale est in Isaia : « Calendas veslras et
riionstralum e.st,: de quo per Pippiiefam In psalmp solemnitates vcslfas odiVit anima mea (Isa. i). i
dicilur : < Homo pacis mcse in quO sperabain , qui « Oculos, inquit, suhlimes, linguam mendacein ,
edebat panes meos, ainpliavit adversuirt me stipplart- manus effundenles Iiinoxiuni sanguinem, cor ma-
talionem (Psal.. XL).J Qui conscientia peccati' sui cliinans cogilationes pessiriias^ pedes veloces ad
deterrilus despcrando magis occurrit ad laqueum, ctirrendum iri malum,proferenlein mendacia, lestem
quaui ad poenilenliaesalubre reniedium. Unde seri- fallacem, et eum qui semiuat inier fratres discor-
ptuiii est de eo • « Dilexii malddictioriem, -efveniel dias. » Eilunierat sex capilalia crimiiia, qiiae tanien
ei: et noluil beneiliclioneni, etproloiigabitur ab eo comparaliorie discordias seminaiilis quasi minora
(PsaL cvm). i .. -, i deponil, quia niniifum rnajtis est facinus illud, quo
«.Aimueiis oculo fabricat iniqtia, et lieme eum unitas et fraternitas quse per 'Spirilus sancti gfa-
967 B. RABANIMAURI ARCHIEP.MOGUNT. OPERUM PARS I. . 708
tiam est cbnncxa dissipatur. Pelest eniin quilibet. A ctariiuf castis ju.stofliin, vel iribriuaiur ciecepiipriem
oculos jactanler extollere, Jingua mentiri, horiii- proxjmorum suorum. Dolor aulem invidice atque
cidio pollui, mala proximo machiiiari, aliis scele-; malitisesnceintus illos aiitefmem vitse suseexcruciat;
ribus niembra subdere, falsuni contra quempiam quibus tamen post moriein sine defeclione mors^suc-
tcstinionium proferre : qtiod nonidemesse puian- cedetperpetua. V . ;
dum esl, quod supra Jingtiam niendacein noiiiinat, c Ira et furor utraque exsecrabilia sunt, et Vir
Potest enini meiidacium sed non contra proxinnfm « peccator contiiiens erit illorum. » Nune ihcipit
dfcl. Nain etbeatus Augusliiius oeto esse geijera dispulare de illis, qui furore nimio exardescunt, et
mendacii iii libro quem de mendacio coniposuil do-; lo.ngai»iracundiam in pectore suo domiiiari pefmit-
cct. Polesi, iriquani, perditus quisque liujusmodi ttint. picit eiiim exsecrabiiia esse utiqtie in cbn-
mala vel sibinieiijisi, Vel aliis iriferre pace servata spectu Dei iram et furorem, et virum peccatorem
Ecclesicc. At iDonatus et Arius eortimque sequaces Iiorum esse tenacem. Ira euim vifi non operalur
graVins est quod feceruiil, qui cPncordiam fraternae juslitiam Dei. Sed quia scriptuili est iia:: « Melior
lroitalis discordias seininando; sciderunt, Quae an-, est ira risu (Eccle. vn). t Et Propheta dicit:
iem hbs maililiOsos et doli fabricalores retributio «Irasciriiini et nolite peccare (Psal. iv).» Quseritur
sequatur, Scriptura insiiraat, diceiis : B<juae sit haec ira, quain sapienlia taiiluin exsecratuf;
«-Qtii iu allum rniltit lapidem sttper caput ejus coiilra viiia enim irasei perniiltiniur, ul zclo Dei iu
« cadet, et plaga dolosa dolosi dividef vuinera. Et iioliisirietipsis et proxiniis npstris Illa persequaiiiur.
« qui fodil foveam, in illam decidet; et qui staluit Iloniines aulem omnes ut consorles nostrae iialurcc
«iapidein proximo, offertdet iii eO; etqui laqueurii suiit diligendi, sed in omnihiis iriodus el discreiio
«alii parat, peribil in illo.n In altum lapidera cptima est, el nilril sine limore et ehariiale Dei
mitltt, qui biasphemandb divince majestali calttni- agendum. Yenialis est enira ira, quaj ad elTeclum
niam facit, et coiitra suum aiiciorera blaspbema iiidignationis sucenon pervcnit. Sicut scriptum esl:
verba loquitur, iliumqtie quem laudare digne nenio « Melior esl qui vincil iram, quam qui cajiit ciyita-
suflicit, ad iram iiijuriosa loquaeilaleprovocaveiit. tem (Prov. xvi). » Et ideo pfcccepliim cufaliqnis
Sed siiper eum duritia ejus vindiclce veniet, et adhibetur, ut si jairi irascimur, noir inconsulta tc-
menteni ejus perpelito dolore excfuGiabit; similiier roeritate peccemus. Motum siquidem aniiui femduni
plaga rnalitiosa dolosi anget yulnera peccatorum, propter humaiiam fragilitalem in poteslate babere
non sanat aiiimas peccantiura ; sic et qui paral non ptissuinus, suffragante lamen Dei gratia ratlone
aiteri perditionis foveam, ipse decidet in illain; disciplinabili continemus. El ideo healus Proplieia,
et qui oirensioiiem alicujus seandali coiistruit ^ quod est quidera corisuetudinis permisit, quod vero
proximo, ipse reus erit seterno torraenlo; riec non culpce prohibuit. Nam si irascamur, nec Domini
et ille qiii iiisidiarum laqucos jionit alii. ipse pro- consideralione refrenemur, sed a volo nostro impe-
jirice nequitise caplus dolo in Veternum peribit in diaraur aliquo necessitatis objeclo, tuiic uiique cbn-
illoV. slal nosfacli crimen portare, etiani si non posstt-
« Facienti iiequisslmum eonsilium, super ipstini mus quce volebamus eflicere ; sive ut quibtisdain
« devolvetur, et noii agnoscel unde .veriiafilli.il-. jilacet, prceleritis pbccalis irasci debemus, ut jiraj-
« lusio, et iinpfoperiuni supeilipruni. Et vindicta sentenjnequitiam jjpssitnus effugere. Dclicfa enim
« sicut leo insidiabitur illi, i •iQuicuriqiis'efgo psr- recerifia decJinare nbn possuiriusi, iriisi Vctiisialaii-
yerso corde cOuli-a proxiinum suuin pravum ma- dabili exsecratione danincmus. Quid est enini aliud
cliinatur consllium ,: in selerncc jioeiiaese devolvet poinitere, nisi irasci sibi,.nt horreal quotl fecit, et
inlerilum. Sed quomodo diciiiif qiibd iion agiioscat crueiatus a se exigat, ne judex iraius politis af-
unde illi illusib et impfoperiuiii superJioruin adve-i fligat...?-;.. . ..-. ;,,. ;,-.
nial? nisi qtiia non considerat uride reatuffi con-! !
GAPUT YillV
tfahat, pro quo poenas solval, /Eslimat enim hae- _ De remissione peccali.
reticus et omnis schismatieus, quod sua falsa electio (GAP.xxvin.) « Qui vindicari vult a Deo inveniet
inelior sit quam calholicae fidei vera prsedicatio^ « vindiciam, et peceata illius servans servabil..»' In
Ex quo illudit senielipsuni, diim non! observat ca-! Iioc ergo.capitulb evangeJicocpef bronia coiicordal
fliolici dogiriatisvestigiuin; affial enim mandalofum doctriiise, ubi non yicem talipiiis secundum legcin,
Dei transgressionem, et non limet ceternani perdi- sed Ipleranliani patienlice sccunduni graiiam docel.
lioneni; sequitur errorem •, et non praecavet futurcc Unde Paulus ad Romanos scrihens ait: « Nolile esse
yindic.tieultionerii. Proprii enim erroris illusio, et prudentes apud vosfli.eiipsos: iiulli nialum prb malo
diaboli (qui Jep jjroplcr ferocllalem recte noiiilna- reddentes; providerites bona rion laiiium coram Deo,
Xur) sediictio, vindictam pefjmtuam faciet iropios sed etiani coram oninibus bpmiiiibus. Si fieripotest,
; subire in inferno. quod ex volris est, eum oroiiibushoiniriibris pacem
« Laqueo pcribunt cjui olilccfantur casum justo- liaberiles. Non vpsmetipsps defendenles, charissiini,
« ruiii. Dolor autem coiisumel illps anleqtiam mo-: sed date locuni irce;
scriptuni est eiiim -.Mihi viri-
« rianiuf. .1 Laqueus eiiim cctcrnai perdiiionis capti- dicla; ego reiribuam, dicilJjoiiiiiius. Sed si esurie-
vat persecutoresClifisiianorttin, et pmnes qui ohle- rit inimicus Itius, ciba
illuin; si sitil, potura dailli:
g69 ..._ COMMENT.-,INECCLESIASTIGUM.— LIB. VI. V 970
boe enim faciens.carbones igniscoiigeres super ca- A t « Non sit inler vos zelus et coiitentio (I Cor, m). »
put ejus. Noli vinci a malo, sec yince in bono ma- Etitem :>«Yidete, inquit, neinvicem mordenies ab
lum (Rom, XII). i invicem consumamini (Ggl, v). t Et si corisideramus
«Relinque proximo tuo nocenti te, tunc aeprecanti pacis quantum.sit bonum, facile infelligemus quan-
«tibipeccata solventur;s Tale est iUud evangelicumi: tum discordicesit maium, quod si « beatisunt paci-
.c Si dimiseritis hominibus:peccata eorum, dimittet fici, quoniamfilii Dei vocabunlur, » proeul dubio
vobis etPalervester.coelestis delictaveslra. Si autem contentiosi maligni sunt, et filii diaboli, qui inter pa-
uon dimiseritis hominibus, nec Pater vester dimittet cem habentes seminani discordiam, et generant ini-
peccata vestra (JfafJ/i. vi).:» micitiam; quoruni jjrcecijiua,'.pars suflt hcereliei
'.«•Homo bomini seryat Iraffi, et a Deo quaerit me- • atque schismatici, qui dum seetas inuliles defendere
« delam? In hommem similem sibi non habet mise- gestiunt, cpntentiones et seandala facere non me-
« ricordiam, etde peecatis suisdeprecatur? Ipse luunt. Proinde Paulus aposlolris Timotheo prcece-
« dum caro sit reservat irani, et propitiationem pit, dicens : « -Noli verbis contendere., ad nilril
.«pelit a Deo?j Indignuro est eniffi utqui Deum vult enimutUeestnisi ad subversioueni attdieniium (II
lfabere propitium, ipse se conlra proximos oslendat Tim. u).t Etiterum : « Stultas, ait, et sine disci-
crttdelem et inimicum, prsesertim cum nemo possit 1B pliria qucestionesdevila, sciens quia generant Iites.
stiorum delictoruiri a Deo corisequi veniam, qui in Servurii autem Domini non oportel litigare, sed
se delinquenti non vult dare indulgeniiam. Unde mansrielum esse ad omnes, docibilem, patientem,
subjungilur cttm riiodestia.corripieiitem eos qui fesisluttt yeri-
« Quis exoravit pro delictis illius? t.Acsi diceret, mi(u Tim.n). t ;...;
Nemo; quia frustra quis pro iUo Deum orat, qui < Secunduni enim ligna silvse sic ignis exarde-
non vult cum fratre charitateni habere quam Detts « scit., ef secundum virtutem hOminis sie iracundia
niandat. . . c illius efit, et securtdum subsiantiam suam exal-
c Mementp novissimorum et desine inimicari: « tabit ifani sriam. J Pulchra comjiaratio qna furi-
i tabitudo enim et mOrsimminet in mandatis ejus. > bundi potentiam assimilat ad Jignoruin siivam, quia
Qui novissimam horam ante Oculps cordis habet, sicut nutrimentum ignis sunt ligna, ita augmenlttm
necesse est ut se a vitiis' temperet, Scriptura atte- sceleruin iracundi fit potenlia. Quanto eniffi majo-
stanie, quse ait : «In omnilius OperiJjustuis memorem valetudinem habet in potestate, tanlo, fortior
rare noVissima lua, et in aeternum non-peccabis est in furoris nimietate; et quanto plures sub sua
(Eccl, VII),i Tabitudo enim etmors imminet in domiiiatione babet, tanto pluribus sua immanilale
mandatis, qula iii mandatis Dei ubi salus exstat' C nocet.
Deuhi limentibtts et praeKeptaejus custodieiitibus, « Gertamen festiriatum incendet ignem; et lis
ibi etiam vindictapraeparata inobedientibus, etDeum t festinans effundet sanguinem, et Ungua tesliiicans
contemnentibus. Unde ipsa: Verilas iri Eyaiigelio ad « adducet inortem. t Quid in certamine fesliiiato,
Judaeos ait: «>. Nolite pufare quia ego accusaturus nisi indiscreta actio designalur? Quidquid enim in-
sim vos apud Patrem. Estquiaccusat.vosMoys.es, discfete agitur, facile in vitium.vertitur;undeprae-
in quo vos speralis (Joan. y).-t Et item: « Qui ceptum est: Ne quid nimis fiat. Hinc et Ecelesiastes
spernit me et nori accipit yerba mea, habet qui ju- docet,; dicens : « Noli esse justus multum, neque
dicet cura : sermo quem iocutus sum. ille judicabit pks sapiasquam necesseest, rieobsiupescas(Ecc/.
euniiri npvissimp die (Joan. xii).t- ra), j De quo rursum ait: « Ne temere quid loqua-
« Memerare timorejri Dei, et-non irascaris proxi- ris, neque cor tuum sit velox ad proferendum ser-
i.mo. Memorare testamentum iAltissimi,.et.despice .monem.coram Deo (Eccl, y). t Hinc iterum scriptiim
« ignorantiam prpsimi. t Qui Deum limet, iramet est:, «;IIaeredItas ad quam feslirtatur in, principio,
furprem in semetipso; coercet, et non obliviscitur .innovissimo -benedictione careJiit i(Pi;o<j.;xx).t Et
testamenli Altissinji, qui pacluiri inter se et liomines . alibi/Iegitur : « Qui festinus est pedibus, offendit -
'
D
ui
coristiluit, qui yeUetremissionem peccatorum ab (Prov."-xix). t Disciplina ergo immoderata excitat
ep aceipere, ipse nen detractaret prOximorum coffi- ardqrem furoris, et prpcax loquela parit iieffusioriem
niissa benigno animo iiidttlgefe.Dicit enimipsa Ve- sangiiinis, atque deducit in laqueum mortis. Sed
ritas : « Dimilte el diniitletur vohis, date et dabitur quia in nostra pptestate est utrum iram perficiamus
vobis (Luc. vi). t Et in. Oratione Dominica ejusdem annpn, sequitur : .;-.
pacti cpnventionem Iiabeinus ubi dicimus ad Deum : « Si sufQaverisin scintillam quasi ignis exardebit,
« Diiriille nobis debita jiostra, sicut et nos dimitti- c et si exspueris super illam,;exstinguetur : et.utra-
mus debitoribus nostris (Mglili. vi). t . _ « que ex cre preficiscuntur. t Ex incerisiderata ergo
« Abstine te a lile, et minues;peccata; homo enim . lecutiene ira excitatur, et si prudenler temperateque
«"iracundus incendit litem, et virpeccalor turbabjt . verbum proferturj, excitata ..iracundia subito' exstin-.
« ajiiicos, et in inedip.pacem habentium iminittet . guetur. Unde in Proverbiis; legitur : «;Seflilo durus
« inimiciliam. J Quanlum. malrim sit litis, et quan- suscitat_rixas,;etsermo lenis miligat suscitatas
(Prov.
tum inhoiiestum tsit homiiii Christiano conteniioniT xv). t Et berie dicilur quod ulraqiie ex ore jirofici
bus ac rixae deservire, Paulus ostendit, dicens : ..scanlur, quia. mors et viia iri niauibus liiiguce,
PATROL. GfX. 31
97i B. RAUAKI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. '972
sicut Ipsa Yeritas tesfatui, dieens : c Ex verbis. 1 tit nequitiae lisereticorum, et cujus cor eloqueulia
tuis justificaberis, et ex' verbis tuis condemnaberis eorum subvertere non poterit", quia sicut alienus
(Mallh. XII). i esl al) eorum malilia, ita exsors erit iu ulliouis
CAPUT IX poena. Non eiiim sub jugo et vinculis ejus se im-
De malo linguia in susurrone et bilingue commisso. plicaii consensil, quoiiiam jugum ejus durissiuiutn
c.Susurfb enim et bilinguis maledietus : mtillos est, et ligamentum illius diuturnum : quse sibi con-
< enim turbabit paccm habenies. t Querii melius sentientem iri mortem deducimt peipeluam. Unde
susurroiiem et nilinguem possumus appcllai e quani dicit utilem potius iiifernum esse quam illam, quia
bcercticum, qui oeculte machinatur dolos, ut deci- mclius esl corporalem lcmporaliter perdere vilam,
piat iinioccntes? Ilic ergo bilinguis esi, qui aliquando quam cum illa sccietaleni iu gehenna habere per-
111dogmaie suo profert vera, aliquando \ero falsa : peluam. Saiie quoniain non omnibus nocere prce-
ef sic miscci el confundit omnia, ul onmibus fidem valebit. sed' soiis perditionis filiis : consequenter
saiiam el reclara habenlilsus sint riiulilia : liic enira oslendil.
« lurhabil riiulios pacein habentes, t quia eos qui in c Perseveranlia illius non permancliif, sed obti-
niiitate fidei el pacc Ecclesiae eonsisluiii, a regula e heliit vias iiijuslorum; et in flamma sua uoii
ventatis discordare faciuni. B « comburet j'ustos. Qui derclinquunt Dominum in-
c Lingua teriia multos commo\il, et dispersit illos e cidciil in illam, et exardebit in iUis et non exslin-
' degente ingenlem. Ci\itates muratas divilum de- « guetur, el immitletur in illos quasi leo, et quasi
< stroxit, et domos magnatorum effodit. Yirlules c pardus lcedetillos. i Lieet eiiim tentare prcesumat
c pojjulorum concidil, el genies forles dissohit. eleclofum corda, iionpotefit subvertere illa, neque
<;Liiigua tortia mulieres fortes ejecit, et privavit in maliiiae stice coinburere flamma; sod injustoruin
i illas laboribus suis. i Linguam tertiaiu ipsam do- aetioncs bbiinebil, et roentcs deliriquenliuin in Deum
clrinani appellal liserclicoruin, quce nec Yeteii Te- caplivabil. « Exardebit autein iii ilUs et non cxsiin-
"slamento nec I\PVPccncordat. Hsec seroper audiloruin tmelur, t quoiiiam qui hic ardent in roalitia in in-
suorum corda superstitione conturbal, et de genle ieini jYefpelua criiciahiintur flahinia. Ubi leo fero-
in gentem pergens seditiones cxcitaf. t Civiiates cissimus, hoe esl, diabolus (qui et pardus propier
ttiuralas divitum deslruil, et doraos magiialorum diversa scelera, et poenarum varia iprhienla dici po-
effodit, i cum eos qui magni ab aliis aesiimantur, test) sinc fine puniet illos.
vel se magnos per elalionem mentis esse confidunt, « Sepi aures tuas spinis, et noli audire linguam
a statu recliludinis dejiciunl, et habitaculum crude- « nequam, el ofi tuo facito ostia et seras. i Posi-
litatis suse machinationibus dolosis efTodiunl, aique G quam de male linguae susurrpnis disseruil, ad declri-
subvcrlunl; robur populoruni el studium disceiilium nam de\cti audUoris se ccnycrtil, adnienens illum,
rnaliiia sua concidtint, etfortcs gentes in operaiione 'ul aures suas spiriis sepiat, liee esl, aculeis timoris
uiili dissolvunl, quia dum sanara fidem eos habcre Dei audilum suum coerceal, ne loquclara suam pra-
non permiltunt, lolura laborem iUoruin dispergimt. vam et pervcrsam linguam audiat. Ponal cuslodiam
« Sine fide enim impossibile est placerc Deo (Rcbr, ori srio, el ostium eifcunslanticc Iabiis suis, ut noii
xi). t IIoc eiiam significat illud quod dicil, linguam decliuet os suum in maluui verbum, ad exeusandas
tcrtiain mulieres forlos ejicere, el pri\are illas de excusationes in pecealis. Cohibeat Jinguam suani a
laboribus suis, quia animas hominum piis operilius inalo, ct labia ejus ne Joquaniur uoium. Scriplum
insislenies consiliis nefandis dcfraudanl, etlaborem esl enim : c Yerbum uiendax justus delestabifur
eorum dissipant. (Prov. XIII). t Ul)i autem pluriroa verba sunl, ibi
c Qui respicit illam non habet requiem, nec habi- frecjueufer egeslas; et quia ulrumque necesse est ut
< tabil cum requie. Elagelli plaga livorem facil; bomo eatholicus el sensum jiurum habeat et recfam
« plaga aulein linguceconimiuuet ossa. Mulli ceeide- locutioncin, prolinus subj'ungil :
t ruul in ore gladii, sed non sic quasi iiiterierint c Aurum tuum et argentuni coufla, et vcibis tuis
« per linguam suam. s Nunquam crgo habel recjuiem c facito stateram, cl frenos ori luo reelos; et al-
qui attendil ad luerelicorum vauilatem, sed flagellum c tende nc forie labaris in lingua tiia, et cadas in
linguceeoruni plagceejus infiigit livorem, et roboris € conspeclu iiiimicorum tuorum insidianfiumlibi, et
coniminuet forlitudinem. NuUus eniin casus est cru- « sit casus tuus insanabilis in moiiera. t Aurum
delior ruinse eorum, quia non corpus sed aniniam crgo suum atque argenlum conflat, qui sensum
pcrsequunlur; et quoscunque seducere possunl, igni- tractatumque cordis sui et locutioiiem oris igne
bus pcrpetuis IraduiH. Spiritns sancli cxaminaiido purgat, ut verilali ca-
« Beatus qui lectus est a lingua nequam, quia in tholicse fidei, et regulse sacrarum Scripturarum per
c iracundiam illiusnon Iransivil, et qui iiou altra- onuiia concors fiat; qui autem sernionum suorum
« xit jugum cjus, et in vinculis illius non est liga- cautelam Iiabere non curat, consequens est ul iu
c tus. Jugum cnim illhis juguniferreum est, et vin- conspeclu inimicoruin suorum, hoc esl, malignoruin
c culum ipsius vinculum cereum est. fclors illius. spirituum sibi iiiaidiaiiiiuro conual : eiiani ejus ca-
« rnors nequissima esl, et ulilis potius infernus quam sus inmorteperpetuainsanahilis cst.
. . illa. t. Bealitudiiieni illi ascriJjif, qui nqn consen-
'
TJ75 COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LIB. YIL 97/1
GAPUT X. __« joecunia sua, etpossidebitillum inimieum gralis,
De fenore, el quid in eo faciendum sit quidve vi- « et convitia et maledicta reddet illi, el pro honore
tandum. c et beneficio r.eddet illi conlumeliam. t Hujusmodi
(CAP.XXIX.)<•Qui facit misericordiam, fcneratur ergo morbura nequilise non alia res nielius curai,
c proximo suo; ei qui prasvalet manu, mandata quam timor majestalis divinse. Qui ei go Deum sera-
c serval. i Ilprlatur sapientia auditores suos ad per in corde habet praesenlem, liimirum pcrlimescit
benignitafem misericordiic, et ad Jargiialem benefi- contia ullum hominem in aliqiia re perpetrare frau-
centise, ostendeiis eis quod qui prompfus sit ad dein.
misericordiam , et laigus ad jiTcebendam olecmosy- r Multi non causa nequitiae feiieraverunt, sed
nani, mandalum Dci servet, alque pro hoc meicedem c fraudari gralis fimucrunt. t Ilac igilur sentcnlia
bonam sibi in fuiuro prceparel; ait cnim ipse Domi- illonim qnaliialem cxjjrimit, qui dolo nequitise ne-
hus : t Qui pelit a lc, da ei; et vbJenti tccum mu- mincm Icedcre ajipetmit; scd in hoc viluperabilcs
lare, ne averseris (Maith.v); t et item : r Bate, simi, cjuod aliis propter timorem perifuraruni reruni
inquil, el dabitur vobis (Lnc. vi). i Sed quoniam prodesse noliint. Undc contra hoc nialuni misericor-
coram Deo jusium csi uf cequitas inomuibus serve- diaeel cliariiaiis medela oiiponenda est, ct recorda-
tur, hoc esl, ut indigenti proxinio fcnus pr;»sfelur; B lio illius Dominicse senicnlice, qtia ail : c Nelitc thc-
ctiterum feneraiori ille, qui mutuura accepit, jus saurizare vebis thcsauios in terra, ubi icrtigo el
sutim reddal, cum taraeii niiilli sint qui fraii<lcm in tinea demolilur, ei ubi fures eifodiuiil el furaniur.
fenerando faciunt, ne aliqua fraus fial in itllo com- Thesaurizafe aulenfvobis fJiesauros in ccelo, ubi ne-
mereio, pfotittus sulijungit, diceris : que cerugo, ncque iiiiea demolitur, et ubi fures non
c Fenerare proximo luo in ieropore^necessifatis effodiunf nec furantur (Malth. vi) i Hinc alilii Icgi-
« illius, et ilerura redde proximo in teinpore suo. turdeejusdem charilalis ojiulentia : « Omni Iiabeuti
« Gonfirma verbum. et fideliter age cum illo; ei in dabitur, cf almudaJiit : ei aulem qtti 11011 Iiabet, hoc
c omni tcropore invenies qtiotl tilii necessarium quod videtur habere aureretur ab eo : cui eiiam sc-
* est. j Si eiiim fides et jusliliaab ulroque, hoc est, quens leslimonium concordat
a fenerante el mtiluum accipiente, servatur, et nulla c Yeriimianicii super humilem animo fortior csto,
fraus in corum negotio dominari permiftitur, in c el pro eleeroosjua 11011trahas illiim. t Esl ergo
onroi lempore invcnienl qtiod siJii necessarium est, misericordia omni indigenti devoto aninio impcn-
quia graliam Dei liabebimi, quce omnium rerum denda, nec propler pecuniarum amorcm charitas
enioJumeiitum maximuin est; ait enim ipse Domi- n proximi amiftenda. c Qui cnim viderit ffalrem suum
uiis: e Primum quaeriie regiium Dei et justitiam "* necessitaiem habcrc, et clauserit viscera sua ai) eo,
cjus, et hsec oinnia adjicieiHur yoJjis (Matih. vi). t quomodo charilas Dei mancl in eo? ? Qnotl aufem
Sed quoniain mulli SUJIIqui'liancper doli nequitiam pro eleemosyna cl fenore dato non csl pauper allii-
perdant, macliinaliones eorum el mores in sequen- gcndus, ostendit Seriplura, dieens : « Cum repetis a
tibus describit. proximo rem aiiquam cjuaro debet fiiri, non ingre-
c Mjlti quasi inventionem ccslimaverunl fenus, dieris in domuni ejus ul piguus auferas, sed slabis
c et praestiteruiit molesliam his qui se adjuverunl. foris, et ille tibi proferet quod habuerit. Si autem
c Donee accipiant, osculantur manum dantis, et in pauper est, non peinoctabit apud te piguus, sed
« promissionibus Iiumiliant vocem suam , et in stalim reddes ci ante solis oecasum : ut dormiens in
t tempore reddilionis poslulabit tempus, et loquetur veslimeiito suo benedical tibi, et habeas justitiam
i vcrba lcedii et niuriiiurationum, et ieropus cau- coram Domino Deo luo (Deul. xiv). t Ycrum hoc
c sabitur. Si autero polueril reddcre, adversatur idcm sequens sermo abundaiiler declaral, quod ta-
c solide, vix reddet dimidium, et compulahit iUud men alio inchoandum est exordio.
c quasi invenlioncm. Siri autem, ffaudabit illum
MBlESEPOTOS.
- CAPUTiPRIMUM; . VV ;>';_' ]Di»urpufafritii et deliciis afilu^teriiiie^rircis Iri Evari-

De dalo itt proxitnp id est omnem lipmiwiiidiiitprb-' . gelio jifopief teriaciani suam iiiInfefiiO sepiiltunijet
ximum. ; e coiitrarib meridicuffi Lazarumpost riipftein! in-si-
i Pfdpler mandaium assuriie paupefem, et pfopter riuffi Abraiicereceptuiri (Liic. xyi). :Ideb;necess'e est
i irioplairi ejus ne diiriittas iliurii .yaedufiif V-Hbfia- uljiixta prseceptuffi SalValbfis faciamus ribbis ami-
: tur Bps' sapiehtia ad eleehiGsyriafuriiiafgifaterii, ut cbs de mariimPria iriiqiiitaiis, ritVcufridefecefiriius,
pbssiiriris-gratiairi Dei pTOinerefi, quLjussit irippiaKi reclplaiit iipsin celefiia iabeTriacula:(£iw.:.xyi). .. '
teiTeiid selatio susleiitafi.- Scripttiffiestbriirii;: VQui « Pefcte peciiiiiairi pfppier.fraXfem bt airiicririiV
obtrifat aufem suafn adclLinibfeiripariperig, clariiabit :.« iiori abscbflSccliJiarij srib lapide Iri' pefdiiibneifl. t'-
etipse, et rion exaudietur (Prov.: xxi). ii, Divitem Pefdit pecuniarii teiiijjoralifer, ijui <3is'(ribuiteara
975 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGGNt. OPERUM PARS I. • 976
pauperibus misericerdiler; sed reeipiet centuplici- JAhoc mundo, ttt aeternae beatitudinis fiant perpetui
tef, quandp ppst peractum judicium a rege emnium possesspres, Haecetiam quod et contra omnes iui-
ssectilcr.timad fegiium ceternum percipiendum inviia- micos lutelam; tribuat, maiiifeslaf seqiiens seu-
*tiir feliciler. Is atttem qui abscondif pecuriiam srib tentia:;." '. , ",.l,;.,. /
laplde, lipb est, sub immiti etdriro ebrbe., reservat j c Supbr scuturiipoteniis,ret sujjerlanceariiadver-:
isiJji eani iri pefdifionem, quortiam post firiem prce- c sus iriimicum tuuin pugnabit. Vfjtratio enim; elee-
sentjs vitse parcitatis susejustb judice tilbtieritecon- riiosynce lriagis valet eoiitra ignita teia 'riequissimi,
.dignam recipiet mercedem: qqando «impii ilrarit in et toritra oninem virtutem inimici, quani arm.a ter-
sui>p]iciumajlcrnum , justi autem in vitam oeternam rena contra corporales hosfes in praesenti vila ; quia
(Malth. xxv). t hcec seniper sub dubia sorte jacent, illius autem
<•Pone thesaurum tuum in prseccptis Aliissimi, el cerlissimam vietoriara suis mililibus parient, ila ut
c proderit libi magis tjuam aurum. t Pra>.ceptumesl ipsa mors absorbcatur in victoria, el id quod mor-
enim Altissitni ul cleemosyiiam denius indigenli : tale est consumclur a vita.
quod niagis noliis proderil quam aurum, quia seter- « Yir bonus fidein facil pro proxirao suo, et qui
nse vitae conferct prseinium. Undc ipsa Yeritas in «
perdideril confusionem, derelinqucl sibi gratiam.»
Evangclio discipulis stiis praecepit, dicens : « Nolilc B ) Hoc quod superius diximus de spiritali eleempsyna
tliesaurizafe vobis ihesauros in tefra, libi cerugp et praesens probat senlenlia, quia dpctor
tinea demblitur, etubi fures effqdiuril et furantur. quilibefpror
pler Dei amorem et cpmpassiqnem communis na-
f hesaurizate autem vobis tliesauros In coelo, ubi ne- turae
pfoximoruiii suorum suscipit ctiram. Nee eru-
que certigo, neque tiijea demolitur, et ribi fures non bescit infirmorumdeseryire moribus, ef eoruni segri-
effotliuiit necfuraulur. Ubi eiiini estxtiesaurus tmis, tudineffi curate
sermbnibus,- habeqs; ex Dei dono
ibi est etcor tuuffi (Matth. yi): ..' unde prpdesse pessit in erudi#ne prpxirnp.: j'ttxlai
;'::::'''';:/[/ -.^GAPm^ ', '-VJi.' iUud: prbphetse : « DoriiinUs,i irtqiiit,; dedif friihi Jini-
:._ 'Demisericordi.a:iri'pauperes. ,i guani eruditanj, utsciam sustentare eum, quilassus
« Conciude eleeinosynatti ih corde paupefis,. e.l lisec est verbo, (Isa. h). t Procul-..dubio;cpiidignara sui
« pro te exorabit ab oiiim malo. J Eleemosyna, ut laboris recipiet mercedem, nec dpctrince suse un-
SDejJiusdiximus, Jion soluiiimodo esfin •victu.ct.in quam perdet gratiam, sed aelernain pro ea a Do-
veslitu, qtiibus coiisulitur egenli, sed in omni re inino inveniet misericordiam.
qua per misericordiam favelur iiecessitatem pa- , « Fidej'ussoris ne oblivisearis, dedit enini pro te
lienli, corporalitcr scilicet sivc spiritaliler. Qui animani suam. i Fidejiissor est doclor catholicus,
ergo instriiit iguoraulcm, atit ad hocquod no\it bo- G ' qui scraelipsum dedit pro proximorum salule, quando
IIIIIUut faciat incilal pigrum, eleemosynam rcclc eorum curani suscepil sub suo regimine : quem dis-
facil. Undc et signanter ait:« Conclude eleemosy- cipnlorum solerfia non debet olriivisci, qaia hoc ju-
liaiu in corde pauperis, r, ut ostenderet inlcrnain Jiet sanctio apostolici praecepti: ul est illud: c Com-
opem essc eleemosynam, quia sicut in corporc, ita municet autehi is qui catccbizalur^ycrbo, ei qui se
et iu aniuia iniscricordia rite cxerccri potcst. Sed cl catechizat hromnibus boiiis (Gal. vi). i Unde ipsa
iiaic largitorcin stium exorabit ab omnl malo, lioe Ycritas in Evangelio ad discipulos sutfs ait: c Qui vos
est, emundal ab omni delicto. Sicul enim aqna cx- recipit, me recipit: et qui vos sperni l, me spernit (Luc.
siiuguit igneni, ila eJecniosj-nacxsiinguil peccafum. X).J Et item : c In quaincunque domurn intraveritis,
« Elecmosyna \iri quasi sacculus cum ipso, ct piimum dicite : Pax huic domui , ct si ibi fuerit fi-
« graiiam honiinis quasi pupiUam servabii, ct postea lius pacis, reqniescel super eam pax vestra; siu au-
< resurgel ul ietriluial illis rciribulionem unicuique lem, ad \os rcverletur. In eadem auicm domo ma-
« in caput illoium. i Quod aulem elccmosyna, quce nete, edenfes ei bibentes quae apud illos sunt: Di-
liic egcno - misericorditcr iribuilur, in futura vila a gnus eiiim est operaritfs mercede sua (Malth. x;
remuiieratore omnium copiose restituatur, et pro-. Luc. x).» Hinc et Paulus ait: «Rogamus aulem vos,
'
pheticaet apostolica locutio teslis est. iSIaradicit de fj-atres, rif noverilis eos qui laborant Inter vos et
Jioc Psalmista : « Dispersit, dedit pauppribus, jusli- priesunt vobis in Domino, et monent vos, ut habea-
iia ejus maiict iu saiculum saeculi, cornu cj'us exal- Xisillos abundanlius in charitafe, propter ojms illo-
tabilur iu gloria (Psal. in). t lliuc el Paulus ait : rum pacem habele eum eis (II Thes. v). t Et ilcm :
« Qui scmiiiat in benedicfioiiilius, de benediclioni- c Beneficenlise aulem, inquil, ct comniunicalionis
bus metcl vitam seternam (II Cor. ix). s Et ite- nolite ohlivisci; talibus enim hostiis promeretur
rum : c Qui autem, inquit, minislrat semen scrai- Deus. Obcdiie prceposilis veslris, ct suhjacete eis;
nanlij et paneiii ad mandttcandum.lpraestabit. Et ipsi eniffi pervigilant quasi raiioneni proanimabus
inultiplicabit semen vestruitt, ef augebit incremenia .yestris Domino reddituri: ut ctim gaudio hoc fa-
frugum justitiae vestfse : ut m omnlbus locuplelati ciant, ef non gementes : hoc eniiri non expedif vo-
abiihdetis;(H Cor. ix). t Hiric et ipsa Yeritas in bis (Hebr, xm). t Et quia aliquando Ingratus estau-
Eyangelio promittit se dalurrim ih die judiciir re- •ditor, et sperriit doctorem suuffi, ideo subjungitur :
;guura; JPatris sui his qui a dextris.ejus ermit, prp ': « Reprpfnissprem fugif peccatbr et immundus. t
, Jjeiieficio qup sristeiitabarit roibimqs Ifatres svtos iri ! Fugit enini. ifacinorosus renromisSprem,;:Iioc;iest,
977 COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LIB. YH. 078
doctorem suura, qui sibi promiltita Domino pro % (Deut. XXVII).J' Quia, juxta Salomonis sententiam,
bonis operibus vitam ceternam. non mulando locum, «qui custodifmandatuni, custodit animam suam : qui
sed spernendo ac.deserendo praeceptum, et ideo coe- autera negjigif yias suas, mortificabilur (Proa. xix).»
<
leste non consequetur praemium, quod solis bene Et qui.a instabilis esi semper conyersatio et operatio
c
facientibus, et Dei mandala servantibus repromitti- perversorum, ideo subjuiigifur : Qui conatur multa
tur fuluriim. Sed quia multi sunt qiii suo se merito, agere incidet in judicium. > Multa conatur agere,
non dorio se ,sperant salvandos esse divino, pro- qui unitatem rectae fidei et sincerilatem legis Dei
rioncrirat 'custodire,. sed erroribus' variis' et sceleri-
pterba redarguit eos sequens seutentia, dicens:
c Bona reproniissoris isibi ascribit peccator, et iiibus'diyersis mavult se implicare.Iste incidet in ju-
« gratus sensu derelinquit liberantem se. t Hoc testi- dicittm reproboruffl, hoc est, damnationem pefpe-
monio percutitrir Pelagius, qui liberum arbitrium Xuaro; quau'do'ei in exlrettio j"udiciodicilur cum his
prceponitgratise, cuiri per solam Christi gratiam ab quirid sinistram jtidicis istabunt: «Ite,maJedieli, in
onmi scandalo liberentur electi. Unde: Aposfolus ignem aeternum, qrii prseparatus cst diaholo et an-
ail: c GTatia enim salvatf sumus'(Ep/i<3S.n). t Et gelis ej"us(Matth.:x%v). t Proplerea Sapientia dicit :
ileffi : « Quisffie, inqriit, Iiberab.il de corpore mor- «Fili mi, rie imillis sint aclus tui (Eccl. xi); t et Ec-
iis httjris? gralia Dei per Christum Domlnttnl 110-** clesiastes : c Multas, ait, curas sequuntur soiiinia,
slruin rTtom.vn). t Etrursum :;«Gralia Dei sum id et in niiiltis sermonibusinvenieiur stulti lia (Eccl.v). t
quod stiffi (Ibid.). t Ei: « Gralia ejus in me vacua Et in ebdem' Jibro idem doctor admonet dicens:
non.fuil (/ Cdt: xv). t Et.qriia hserelici. Iiuj'usmodi c Yerba sapientium sicrit stimuli, et quasi clavi in
doclrinam spementes sectas conslruendo nefandas, altum deftxi, quajper magisirorum coiisilium dala
perversis: dogmalibus quoscuncjue. possttiit sedu- sunt a pasiore uno. His amplius, filimi, non requiras,
cunt, quosdam vero pef impudiciliam sensus sui a faciendi plures libros nullus eslfniis;(E'cct. xn). t
se abscedere faciunt. Unde subj"ungitur: - Moris est Scriplurarum, quamyis jjlures libros.si in-
-. Yir feproriiittit de proximo siio, et cura; perdi- ter se non discreperit, el deVeadem re scribant,
derit revefentiam, relinquetur ab eo. t Perdit reve- unuiri voitimen dicere; rtam et voltiffien in IsaiaJ
rentiaffi;.qui Scripturarum sacrarum non obserVat sermone signatutn est omnis Scriptura Dei, etuno
regulam. Proptefea a -caulis qriibusque iste relin- capitulo libri Ezfeeiiiel,Joannisque noscuntur. Sal-
quilur, quia doclrirta veritatis in eb rioBinvenitui'. Valbr quoque offlnium retro saiictorum vpcibus pro-
. i Repromissib nequissima mullos perdidif difi- phetatus ait:'«In capite libri scripluin csl de nie
cgentes; et commovit illos quasi fluctus maris. » _ (Psgl. xxxix). t Juxla sensum hunc igitur arbitror
Hsereticorum ergo prava traditio multos, qui se in hunc jirseceptum, ne jilures libri fiaiil. Qtiidquid
caUe justitise ambqlare arbilrabantur, ob pusillani- enim dixefis, si ad eum referatnr, qui in principio
milatem cordis eorum a recla fide in errorisdevia erat apud Deuni Deus Yerbum, unum volumen est,
abdueit, et quasi tempestale eos avulsos ad ruinam et innumerabiles libri, una lex, uiium Evangelium;
compellit, quia non super petram, sed super are- quod si divefsa, discrepantia disputaveris, et curio-
nam colloeaips invenit. Qrii enim, jrixta Salvateris sitate rtimia huc illucque animum adduXeris, eliam
sentenliam, demum fidei suae sedificat supef pe- in uno lihro niulti libri sunt. Unde dictum est:
tram, turbineni tempestatura nen: ffietttit, sed il- «' Ex multiloquio non effugies peccatum (Prov.x). t
laesus ab imini scandale permanebit (Mdtlh.vii). « Recupera proximuffi secrindum virtutem tuam,
Qui auteni super arenam demus sttse furidamenta « et ailende libi ne incidas. t Reclissima doetrina,
coliocat, vi ventorum ae imbrium riiniietate,flu- et uiilissiimini eonsilium, ut proximo secundumvires
ctuuuique valetudine conquassatus niaxifflse rriittse pfsebeas sOlatirimVet tibimelipsi prcevicieas, nc in
' V
patebit.! <..--• peccafi vel efroris ihcidaslaqiieum. Hsec quoque in-
«:Yirospoientes gyrans migrare fecit, etvagati signia sunf Christianae religionis, liaecvia yerifatis,
i suut in gentibus alienis. sYiros potentes, viros TJ hsec, regula justitice. Unde etJaccbUs apostolus in
superbos.et arrogantes viilt intelligi, quos girans Epistbla sua scripsit, dicens : « Religio liiunda et
migfare fecit, hOc est, errore vario a statu rectse iriimacrilata aprid Deuiri et Patrem iicec est: Yisi-
fidei: eveUit, et errantium tiiriise commiscet: qui tare prijiilloset viduas in Iribulalione eortim, et im-
ffierito dicuntur gentis aliense, qula extofres sunt ab macuiatuiri se"cttslodire ab hpc saeculp (Jgc. i). i>
unitate iEcdesiae eatholicse. De quibus per Psalmi- Quia dixefat faetbreni Pjjeris beatum in faclo suo
slam dicitur : c Alienati sunt peecatores ab utero, futuruni, nriric qucefactaDeo maxiine placeant clicit,
erraverunt a vefitre, loeuli sunt falsa (PsaL ivfi). t .riiisericprdia scilicet et inribcentia. Nanique in.co
. c Peccator traiisgrediens raandata Domini inci- quod piipillos et yiduas in Iribulatione eonim yisi-
c det in promissionerii nequam; et qui conalur tare jussit, cuncta quce erga proximummisericprdi-
cmulta agere, incidet in"judiciiim. t Peccator trans^ ter agere debeariuisinsinuat • quia quantum valeat
grediens mandata Domini, incidef in proniissioiiem ' ipsb judiciitempofe parideluf, iibi.'dicturjiisest ju-
nequam. Illam VideUcetde qua in: DeuteronohiiO' dex: « Quandiu fecistis tini ex bis fratiibtis meis
scriptrini est: «Maledictusomnis qui non permanet ffiihiiriis, ffiihi fecistis (Mgiih. m). t Porro in eo
insefmonibus legis Domirii, nec opere eos periicit quod immaculalos nos ab hoc sseculocusiodire prae-
'#7.9 B. RABAM MAURI ARCfflEPVMOfiUHT. OPERUM PARS I. fl.SO
ccpil, uuiversa in quibus nosipsos caslos servare de- cMinimum pro magno placeat libi, ei imprope-
cel osteudil. In quiJnis sunl et ea quse supra oJiser- <-riumperegrinaiionis non audies. i Ae si patenter
vare monueral, ut tardi simus ad loquendum, el dical: Sufficial tibi quod habes, nec superflue opes
iardi adiram. qnceras, quas adipisci non vales. Unde cjuidam sa-
GAPUT III. pienliuni ait: Melius esl non Itabere qttod tribuas,
De frugalilale honesta, id est continenlia, cl parcilate, qvam impudenler expelere quod non hdbeas. De quo
el hospilalilate. el in Proverbiis scriptum esl: c Melius esl parum
t liiilium vitsa homiiium acjua el panis cl vesli- cum limoreDci, quam thcsauri magni el instabiles.
c meiiium, et domus prolegens turjiitudinem.» In _Qui.diligitejmlas, in egeslale eril: qui amal viimm
hoc capitulo sajricntia docel frugalifalem, honesta- _elpinguia, uon dilabilur (Prov.xv). t Et item: c Me-
tcm, ct •liospilalilatem, ul haJieamus teinperanliaiii lius est nomen bonum quam divitise multce : super
invictu el vestifu, Iionestatem in moribus, largita- aurum el argenlura, gratiabona. i
tem in suscipiendis fratribus. Quod enini dicit ini- c Yila nequam hospitandi de cloraoin doniura ; ct
tium hominum vitse esse aqnam ct panem, ycstem « ubi Iiospilabilur, non fiducialiicr aget, nec aperiet
ct donium proiegenlem lurpitudineni, ostendit quod < os. t Quam bonum sit slabilcm quemlibet esse in
in iiiitio non erat iii hominibus tanta luxuria cibi et ) gradu suo ci in couveisalioiie sua, ct quam turpe
potus quanta nunc esl; nec talis ambiiio in ornatu cireeUionum niore per diversa Joca vagari, evangc-
vcstiuin, et in couslruclionc turriuni atquc palatio- lica et aposlolica doclrina patefacit. Unde Salvator
riira : sed unicuique in eo suiliciebat quod terra sim- discipulis suis prcccepil, dicens : c Kolitc tiausire
jilici friictu miiiisfrabat, cl natura loci in habitacu- de doroo iti doiiium; ef in quamcunque civitateui
lis prcebclm. Unde legiiur quod pomis arborum ct iiilraverilis, et susceperiiit\os, manducate tjuce aji-
germinibus olerum \escereiu,ur anliqui; el quod ponuiitur \ obis, e( curale infirmos qui iu illa sunt
propler pcccatum Adsefecisset ei Dominus et uxori (Lnc. x).t Jliuc et Paulus Thessaloiiieensibus scri*
suse lunicas pelliceas, et iiiduissei cos. At nunc quc bens, gyrovagos redarguit diccns : « Audivimus au-
maj'us ost studium in varietatc prsebenda cibcrum et tem quosdam infcr vos anibulaute» inquiete, nihil
poculorum, el in cultu vestium atquc domorum ha- operanles, sed curiose agenles (II Thess.ui). t His
benda, eo minor est diligentia in oiiservantia bona- aufem qui ejusmodi suiit, denuntiamus et obsecra-
rum disciplinarum, et major iniquitas in transgres- mus in Doinino Jesu Ghrislo, ut cum silentio ope-
sione divinorum maiidatorum. Unde Doniiiius red- rantes suum paiiem nianduccnf. Quod auleni dicit:
arguens iniquitatem Jerusaleni, ad exeniplum pro- f Ubi hospitabitur non fiducialiter agef, nec aperiet
lulit peccatum Sodoinorum, cujus illa imilalrix, * os,. ostendit quod difficileseeurifalem inter iguotos
imo superalrix fuerat (Mailh. x ). Sicul jiropliclse iiivenia), quam Salomon cjmclis deliciis jrraeposuit,
\erlia leslaiilur : c Ecce, inquil, hsec fuil iniquilas dieei>s: <.Secura raens quasi juge convivium (Prov.
Sodoniaesororis tuse : superbia, baturifas panis, cl xv). i Grandis cnim poena est inter eos scdulo con-
abundanlia, et otium ipsius, ct filiarum ejus, ef ma- versari, quorum nec aiiirao ncc vcrbis credat, sed
num cgeno et pauperi non porrigcbant. Et elevalse sempcr .suspieetur de infido auimo laqueum eaptio-
suiit, el fecerunt aboiiiinatioiies coram roe, et abs- nis el scandalum oflensioiiis.
inli cas sicul vidisli : et Saraaria diinidium pecca- e Hospilabilur, ei pascel, ct potabit ingratos : et
ioruni luorum non peccavit, sed vicisti eas sceleri- c ad -hcceainara audict. i Hospitabitur videlicct iu
bus tuis, et justificasli sorores' luas in omnibus aliena domo ingrate susceptus, nhi edit, et Jii.bit,et
abomiiiafioiiibus tuis quas ojierata es (Ezech.xvi). t semper adversa pertimescit; ssepeque ab alterius
i Melior est vicfus pauperis sub tegmine asserum, lingua irritalus improperium audit.
« quam epulss splendidse in percgre sine domicilio. s c Transi, hospcs, et orna mensam; et quai in roanu
Jtixla sensuin hisloiicura commodius esl tenueni c habes ciba cccieros. Exi a facie honoris amicoi'um
\ jctum sub yili tugnrio cjuemlibet cuni securitate su- , c corum; necessitudine dorous mece Iiospilio mihi
inere, quam splendidas ep.ulascum fatigatione nimia c faclus est frater. t Ilcec sunt veiba imprcperii,
ac sollicitudine superflua in inceflis loeis passim quce dixit bpsjiilantem ab hospite aioara senlire,
qticerere. Juxta allcgoriam aulem melior est vietus quorum contexlus lalem potest habere sensum : Tu
spiritalis sensus, qui sub vili tegmine lilierarum a qui semper vis alterius hospiiio uti, recede a uobls
paupere Ecclesice populo in unifate calholica habe- et redi ad tua, ibique cx tuo labore fe et alios pascas,
lur, quam, ambitioscedelicice philosophicormii doet noli dc aliena domo tilrimci paslum superfliium
groatum,' quce in diversis libris liielorum a jihiloso- <jusore,''e; sufficit mibi acl cohabitalioiiem doinus
pbis sive liccrelicis erronee et jiutative magis quam mesc susceplio proximorum, ct consortiuni fratruni.
\craciter coniiiicnlur : ubi magnus labor, et super- Teautem conveiiii a domicilio amicorum meoriuii
flua cura, et parva ulilitas invcnitur. De quibus per recedere, el infer tuos id agcre quod iiiter alienos
Paulum dieitur: c Semper discentes, el nunquam non ccssas impudeiiter cxpelere.
ad scientiam \erilatis per\euienfes (II Tim. m). i « Gravia hcec homini habenli sensum : correplio
Quoniam stultam fecit Deus sapicntiam lmjtis mundi. «cioiiJus, et iniproperium feiieratoris. t Qui enim
nec cst in sernionc regnum Dei, sed in virtttle. pudicus sensu, grave cst illi liujuscemodi corrcpfio-
981 "." COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. VII. 982
nem et rmproperium ab ore feneratoris susCipere, A cerunt sancii aposloh el piimi doctcies Ecclesue,
Sed qui Impudens est, nec dicto corrigelur, nec re- nisi de nulriminc sue ppst se dereliqueruni pastores
pichensione emendabitur. Mystice autem hic locus et reclores jilebium, uiipsi more,paterno sculo fidei
admonet yirum ecclesiasticum in domo Ecclcsise se- et veiitatis rcsisierent adversariis, el suhditis sihi
dulo nianere, ubi pabulum \erce sapicpfice poiest ha- reclce doctrinae el hoiiorum exemjiloiuin exhi-
bcre.ei sine lccsione per\ersorum dogmatum ttitus bereni gratiam ? Sic enim ab ipso Dominpinstiluluin
manerc. Ke si inier philosophos el hcerelicos pen- est, ttt in meiisa labernaculi paues proposiiipnis
culose Jiospitando sceeularis sapieniiae doclrinam duodeciiii assiduc roanei-ent, ila lameii ut pcr sin-
quiesierit, ubi tamen utilitatem sani dogmatis ntillo gula sabbata, sublaiis\eteribus,no\i paues in eorum
modo invcnire poleril, ipse in futuio exaniine pro locuin apponerenUu (Levit. x\iv); et quiti hoc si-
pelulanlia sua ceXerroeconfusionis improperium co- giiificii, nisi quoci doclorcs quiqtie sapctse7i>elosw,
gatur susiinere. Dical crgo magis bomo calfiolicus coroplclo tcmpo.e sui sancfi la',oiis, sdcn.a in calis
ad collegara suam illud prophciicum : c TL \ero qmeie rcmirociajiUii , et aliosposl sc i.i i'xm oyt^
houio unauimis dux meus et i.oius ir.eos, qui siroul laboranJi in \wJ,o faiib ejiisdciii s_e ic'.'i\.ii) i^
mecum dulces capiebas cibos : i:i domo Dei ambu- reiii.qimrl'Qi'od intuens PsalnusM pre^-.clitr s;/-
lemus cura consensu. Ycniat niois supia aJversa- B rituprjccincbal, .hccns : c Piopatr<;)i s ivvz, :-fit:-i t
rios nosiros, et desceiidant in infenvm \i\enics. tibi iili!; co.isiiUics eos prmcipcs si.per oir-iem lox-
Qiioniam nequitisc in hospitiis eorum, in iiiejio lani; meroor.'& ciMiil noiiii;'is i<ii . ;)C'ii.i..c, >'i
ipsorum, elc. (Psal. uv). i oroni geneiatione ct progci.ic (Psal.LV.) Scci q<ii.i
ipse ccetus sauctoruin doclontm jion solum filiis
CAPUT IV.
suis compatilii'' iriiimo cordis alTectu , mio pro
De disciplina ftliorum, qvo affecln diligendi sunt vel salule eoruro cruciatus corporis sui suslincic , et
corripiendi. auiinas suas ponerc paralus esl. Unde subjungilur :
(C\p. x\i.) <,Qui diligit filium suum, assisiual illi t Pro animabus filiorum colligaljit vulncra sua,
c Uagella, ut Icetciur in novissimo suo, el non pal- c el super omncni vocem lurbabunlur \isceraejus. i
« pet proximorum qstia. i Hccc scnteutia non tam Uinc cst quod doctor gentium respuens omnem
patres carnales quam cliam spirilales, hoe est, yorem perverssc doctrinse, et ciangelicam \eiitatem
dpclores fidelium admonet, ut curam sibi commis- senans, gloriatur in passionibus, in iiecessitatibus,
sorum habeant, et studium atque diligentiam in eru- in tribulationibus, in angustiis quas sustiuuit pro
diiione etnutrimenlofiliorumsuoriimmipendaiit, qua- Chrisio, ita dicens : « Ilabemus auleni thesaurum
tenus eos discijilinabiliter vivere, et oraneni inhone- G isfuin in \asis fictiljhjfs, ut sublimilas sit \irlutis
stalem fugcre doccant, domi proJiis moribus yjvant, Dei, el 11011 ex nobis. In omuibus tribulationeni pa-
ne laseiviendp per aliorum dogmata inutililer dis- tiniur, sed non angusfiamur; aporiamur, sed nou
cunaiit. Uiide inProverbiis seriplumest: <.Erudi fi- destiiuijnur; perseculionem patiinur, sed non dcre-
lium luum, ne despercs; ad interfectionem autem linquimur; Jiumiliamur , sed non confundimur ;
cjnsiie ponas animam tuam (Prov. xix). i dejieimur, scd non perimus, semper morlificationem
f Qui docel filium suum, laudabilui in illo, et in Jcsu iu corpore noslro circumferenles, ut et vita
« mcdio domes.ticorumglprificabitur. i Quisana dcc- Jesu in corporihus noslris manjfestelur (II Cor.
triua discipulum suum insiruit, et fidei \crilafe im- i\). ».Qttid auiem de Indisciplinatis filiis sajjieiitia
buit, hic nimiruni pio liujuscemodi siudio laudcm sentiat, audiamus:
el gloriam peipctuam in consortio sanctorum obti- c Equus indomilus cvadit durus, cl filius remissus
nebit, quando Seiiptura dicat, quod justi viri, qui c c\adilprsecejib. Lacla filiiim, el pa\cntem te fa-
c palam facict disciplinam doctrince suce, et in Jegc <.ciet; ludecum eo, et conlrislabil le. Noii corrideas
testamenli Domini gloiiabitur; multi laudabunt s.a- c illi, ne doleas, el in no\issimo obstupcsceni dcn-
pientiam ejus, ct usque in sseculum non delebitm'. e tes tui. Non des illi potestalcm in j'uientute, et nc
Non recedet memoria ejus, et noinen ejus requi- - c despicias cogitaius illius. Cuna cer\icem ejus in
retur agenerationeingenerationem^JEct/es. xxxix). i c jmentule, el lunde latera ejus duminfaiis cst, ne
c Morluus est paler illius, et quasi non esl moj- c forte indurel, et non credattibi, et erit fibi dolor
c tuus siinilem enim reliquit sibi posl se in \ita « animaj. Doeefilium fuum, et operare in illo, ne in
c sua. i Successio cnim filiorum sanctorum, qui post c turpiludinem illius ofiendas.» Sicut enim superbia
palres suos ex bac vila decedcnles bonum studium equi ittdomili in prsecijritium prona est, ita lascivia
eorum in sancta religicne et bona convcrsatione filii indisciplinati in pec.calj ruina proxima est, et
iinitantur , mortuos parenles quasi redi\hos ex- ideo docet praepositos EcGlesiaeet Patres .spirilales,
bibet, cum eorum doclriiiam et disciplinam in suis ut filios suos aique discipulqs cum discijriina nu-
diclis et factis onmibus servando manifesle deelaral.' triant, et cum omni caulela semper servent, cor-
c Yidit et laetatus csl iii illo ; in obitu suo non est ripiant tempore opportuno , et nunquam libertati
<rcontristatus, nec confusus est coram inimicis; re- immoderale eis irena relaxeni, ne forle cadanf in
i liquit enim defensbrem domus contra inimicos, et turpitudinem vitiorum, et proinde iguomiiiiam susti-
c amicis reddcnlem gratiam. i Quid aulem aliud ie- neanl senipilernam.
983 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS.L m
./':V.v ;'';:... ..GAPGT vl; :':_';:;':-_ ;";; :';;i A bns ylrtulum, quibus semper 'insislit devpiio Me^
De btincisamtdlts,quiu pieliorrpsipaupeitgs eisariitas liiim, aliqripd iiegOtiulrihtijus riiuridi adaequarl ya-
:'. divitiis. , ; ilet: quia quanlum distarit diuturriitate, tarito dis-
- c!Melior est pauper sanus et fortis viribus suis, cerntihtur et dignitate. ; ; '
* quarii dives imbecillis et flaigeUaiusmalitia.[t Non : « MeUpr est ffiers quairi yita amara; et requies
taffi ergo hic sanitatem corporis quam' ariimceprse- «aetefna quam -languer perseverans. » Iu* EcCle-
dicat, quia qui sanus est menle, rion noeet eum siaste scriptum est :c Laudavi inagis niorrriOs quam
vexari in corporali irlbhlatiohe. Gnde Paulus de ylyerites; etifeliciOfeiriiitroqueûdicavi, qijineedrimi
semetipso ait:« Qaando infirmbr, tuncpoteris sum; natus est, necyidetiiialaquai-sub sole sunt (Eccles:
lihetiter igitur gloriabor in infirmitalibus nieis,' ut iv). t Ubi ostendit ad comparationemmiseriarum,
iuliabilet in nie virlus/GIiristi (II Cor. xn). sNecali- quae ih boc saeculo ffibrtales premutit, feliciores
quicl adjuvat, quemlibet sanitaie corporali et divi- esse mortuos quam viyent.es. MeUorem autem his
liis scecularibus abundare, si iinbecillis sit fide, et; duobus, vivente videlicet: et defuncto!, qui riecdum
vexetur stimiilo malitise: quoniam melipr est pauper: natus est; ajitis enim adhue patitririmala;, alius quasi
affibrilans iri simplicifafe sria, qttam diyes in pfaVisi de rtaufragio riudus eyasIt.!Porro qui riecduffi riatus
itineribus. iNihil enhri deest pauperibus Ghristi ti-'•'B est;, in eo felicior est qudd necdum mala mundi
mealibus eum. Divites autem mundi egebunt et esu- expertus est. Hsec aulem sententia, quadixit me-
rient, et iii egestate spiritalium atque verarum diliorem esse mortem quam vitam amaram, et reqriiem
vitiarum quotidie deficient; inquirentes atttem Do-, Eeternamquam laiiguorem perseverantem, juxta sim-
minum non deficient iomni bono. Quod et sequens; plicein intelligentiam, osteridit meliorem esse hane
'
senteritia prdbatj diceris: :i '. I niprteriJde qua scfiptuiri esti: c^retibsaestiri corir
« Salus animse itt sanelitate justitise melior est speetu Domini mors sarictoriirii ejus"(Psql, cxv),*
c omni auro elargenlo, et cOrpus validum quam quamyitam amaram, qria degunt fMjceatOres.•.iriiipis
i ceftsiis immensus. t Vera salus aniinaVjuslitiaest opefrbus vacantes, etreqttiem seternam , quain tev
secundum mandata Dei cristodita, nec ei comparari neut justi iri conspectu Domini, quam languorem
valent auri et argenii iriimensa pondera, quia hsec pefseyerantem qtio in peccatis versauies ;qtiotidie
siint decidua et veloeiter transitura, illa autem per-i tabescentj-quoruinliriis est inleritus, etigloria in
,petualiter- marisura. Unde ipsa Veritas aiti c Videte ceiifjisiprtem ipsprurii, qtii teTferia sapirint. V
et eayete ab omni ayaritia, quia tion in abundantia: « Bpria abscendita in qfe clauso, quasi appositio-
cujusquam vita ej*us est ex his qua possidet. Quid ^ « nes epularum circuhjpositae iri septilcrp. J Hcc
ertimiproderit hemini si universuffi ittundum lucre-' J tesliriipnium cbntra ePs valet, qui ialentiirii verbi
ttiiv aniriise verosuse detrimerttum paliatur? (Luc. Dei qiied ipsi inteUectu perceperuflt aiiis prsedicare
xui) » flinc et Saloinpn;ait: « Noii prpderunt di- riegligrint,:qunrumseientia;ita viveritibiisinutilisest,
vitise indieullieriiSjjustitiaautemliberabi sierit eprilcecircrimpositce! mrirtuorum sepriieris. qrii
•Justiliasimplicis diriget viam ej'us, et inympietate qori inaiiducant,: neque: biburit, rieqne aliqueffi fru-
sriacoiiuet impius. Jrislitiarectorum liberabit eos, ctttni ex illis capiuht. Unde et sequitui':
etin insidiis suis eapientur iniqui (Prou. xi). t Qtiod c Qtiid enira pfoderit iibatio idblo? Nec enim man^
atttem dicit corpus yaliduhi melitis esse qriam cen- -« diicabit nec odorabitur. Sic qtii effugatrir a Do-
suffi immensum, ostendit cprptis : tunc bene sarium c minp, et pertaris ffiercedesiniquitatis. Videris Ocu-
esse, quandqyalidelaboratiri diyinolqpere^cui va-.; « Iis etingemisceris, sicut spatio cpnipiectens yirgi-
leluclini non cocequatur censtts ingens! diyitiarum, « nein et suspirans. » Nulla enim ratio: estVrit homo
quia, juxta Ecclesiastis sententiam, « i3ulcis est rationalis deserat Deuffi faetorem suuffi, qui eum
somnus operanti, sive parum siye multum comedat: creavitad lionorem ac gloriamnominis srii. Quatenus
saturitas auiemdivitis hon siriit dprffiire eum (Ec- sibi offerret sacrificiumjnstitiae, et speret inDomi-
cles.y). t Perro qma spmnus naluralenijaiiquandp; r. np, et deferat libationes idpHs vanis, qui nec sen*
yerocominunem de hae Tita si-.f tiuntj hec aliquid sapmtit, nee yieiriihumanocoinniu-
'.quieteffi, aliquandp
griificat; exituffi, meliOr erit - requies ejus iri ftiluro, iiieant. Uttde et Scriptrira dicit: < Simrilacra gen-
qui pperatur in prcesenti, et secimduni.vires suas in tiuni argentum et auruni, opera manurimhoininum. Os
bonis operibus cpnyersatur, quam eprum divitise, de habertt et nonloquentur, oculos habent et npn vide-
quibus scribitur:«Vce ypbis divilibus, qtiia reeepisfis bimt. Aures habent et tipn audient, riaTesbaberit et
consolationem vestram (Luc, vi). j non odorabunt. Manushabentetnonpalpabtiht, pedes;
-!« Woii est census super censuriisalutis corporis,et! baberitetnonanibulabuht, iionclairitibtinlirigulliire
«.iionest oblectatiq ssuper cordis gaudiumV* Hocest; Srip (Psdi. GXHi),t neqiie 'eriim' est spifitus in iore
quodsupradixit ,in sanctitaitejusfilise salulem esse arii- ipsofum. Quid aulem factoribus suis riiereedis re-.
mseVetin corporevalido dignitatemfierisuper thesau-i coropensetur, sequens versiculus ostendit diceus:
ruffiatirietargenti, quia delectatioiii verse sapientise,! c Simiies illis fiunt quifaeiunt ea, et oniries.qui
quceiiivera cliaritate cpnsistit, et eonleiiiplatipni confidunt iri eis. j--.Quod.et coufparatio spadoiiis ad;
ijishts yerilatis quce est cerla-iagnili0 Dei, nullum yirginerh sub alioparadigriiate .demonstratV.''Iuia
gattditthiterrenuiii comparari polest. Neqne operi- sicut spado iribabilis est ad coriipiexum^f§™sj
qss COMMENT.IN EGCLESIASTIGUM.—IIB. VII. 986
sicet adoratio idolorum eis indeeens est qui aliquod A oblatum coram Deo j'am erit acceptum. Unde Apo-
qricerunt ab illis adjutorium, quod tamen omiiino nori stoltts ubi ad eleemosynaruiii largitatem Corinlhios
\ iuveniunt. . hortatur, dicens: « Qui parce seminat, parce et
s "s Tristitiam nott des anirase tuse, et non afiliga.s metet:;•et qui seminat in benedictionibus, deijene-' 1i
t; temetipsum in consiliotuo. t Tiistitia ergo unum dictioiiilius ffletet vitam celerham (H Cor. ix)',V
est vititim deôcto principalibus.yitiis; tristitia vi- cdntinuo subj'unxit: c Unusquisque prottt distina-
delicet sceeuli, quaemortem operatur, et in despera- vit eoide suo, iion ex tristitia. aut exiiecessilate :
tionem bominemmittit. Eaaulem trislitia qusesecun- hilarem enim datorenidiligit Deris (Ibid.):t Multos
dum Deumest, stabilem salttlem operatur, etjnundat enim occidit tristilia, et non est uliiitasin illa. Quo-
liominemab offinibus .delictis, quoniam juxta Psal- niodo ettim poiesl ibi esse aliqua ulilitas, ubi bb-
mistae sentenliam,' i Sacrificium' est Deo]spiritus norum operum est sterilitas, et totitis yitcriperi-
contribulatus, cor contritum et humiliatum Deus clitatio atque mortalilas? sicut sequens seriteniia"
non spernit (Psul, L). t Tristitiam, inquit, nOn des probat.«r : •
ariiinaetuae et non afliigas temelipsum in consilio « Zelus etiracundia minuent dies, et anie tempus
tuo,: hoc est, in cogitattt tuo , quia cogitatio trislis c senectamadducelcogitatus. t Manifeslum estjuxta
yalde aCfligltanimam. Unde neeesse est ut hoffio B Msloria, quod zelus et perversus animi affeclus de-
seffiper animum suum ad Deum vertat, spemque bUitat corpus. Siculiegitur in libro Geheseds, quod
sttam assidue ipsi committat, a quo certam salutem propter iram et invidiam consideret vullus Cain
. inveniel. Unde propheta voee consolatoria animam (Gen. iv). El in libro Regum, Jonadab amicus Ani-
suam inlerrogat, dicens: « Qttai-e tristis es, anima mon filii David, per inaciem vultus deprehenderit
inea, et quare conturbas me? Spera in Deuni, quo^ animi perlurhationem, quam habuit in concupiscen-
niaiu confitebor illi, salutare vultus meiet Deus tiani Thamar sororis suse (II Reg. xni). Cujus sen-
meus (Psgl. XLI). i tentise similitudinem Salomott in Proverbiis prblulit,
"
« Jueunditas cordis Iiaec estyita hominis, et the- diceris : c Animus gaudens setatem floridam facit,
« saurus sine defectione sanetitatis. t Vera jucun- spiritus trislis exsiccat ossa (Prov. xvii). t Juxta
ditas cordis non alibi quam in yera charilate consi- allegoriam vero zelns et iracundia minuent dies
stit, ribi et vita hominis cum virtutum tliesaurd sine liominis, cum eum vita ceterna indignum efficierit,
defeclione sanctitatis penrianet, eo quod nulla virlus anle tempus senectutem adducent,'quia c viri san-
sine ejus ope subsistere valet. Hsec enim excellen- guinum et dolosi non diffiidiahunt dies suos (Psdl.
lior est via, quam Apostolus universis linguis mar- •; LIV),t hoe est, prosperitaie sine vindicia quam sihi
fyrio, afque eleemosynis ante statuit, et fidei atque C proriiiltriiit, perpetualiter habere nonpossunt.
spei prseceUere ostendit, diceris : « Nunc autem ffia- ; « Splerididrifficor bonrim in epulis, epulceenini
rient fides, spes, eharitas, tria haec, majoraiitem c IUius diligenles fiunt. t Utiqtie boria voltirttas ele-
horrim est cbaritas, quia cceteris decedentilius ipsa etorum jucundatur in epulis virtutuni, quse epulce;
sola permanet (/ Cor. xm). t indefectivashabent dpes spiritaJium diviliarum.
'
~'~iExsullalio viriestlongccvilas. t Hoc dicendo non CAPUT VI.
deprsesentis yitsediUlurnilale, sed de futurce feli- Vigilia propter Dei, timorem tgbe acit carnes,, id est
citaie disputat, quia ibi vera est exsultatio, ubi vera raomat, namvi iliaad malaperpetranda criminosa
est et beatitudo. Caeterumprsesens vita tota est plena est: ... :•-. .'.•' • ;
'-'
miseria, et instahilis atque mutabilis semper, quod (CAP.XXXI.)« Vigiliahonestatistabefaeieicarnes,
et poeta nobilis yersibtts expUcat, dicens : « ef cogitatus iUius auferet somntim. [t Vigilia Jipne-
statis est cauta yigilaritiaariimi cumsfudip virtulum,
OptimaqusBquedies miserismortalibussevi
. Prima fugit,subeunt morbi, tristisqueseneetus, quce tabefacit carnes, quia in electis Dei carna-
SLtIaboret dirssrapit inclementiamortis. les mortificat voluptates. Gogitatus enim illius aufert
(VIRGIL.Georg.iu).
^ somiium, quia inteiita solliciludo eorum quam qtto-
Quid autem nobis certam requiem cOnferat, se- tidie in servitio Dei habent,' pigritice ab eis repellit
queris senterilia manifestat : tcediuni. Unde proplieta, qttise senliebat in servitio
; « Misefere animse luse jilacens Deo, et couline; Dei proficere, et in araore illius crescere, ait: c Quo-
« et congrega cor tuum iu saiictilate ejus, et tristi- riiodo dilexi legem tuani, Domine, tota die nieditatio
«tiam longe expelle a te. Multos eninj occidit trisli-. mea est. In riiandatis tuis exercebor; eteohsiderabo
«itia, et non est utilitas in illa. t Muila sunt mi- vias tuas.Tnfige tiniore tuo carnes meas; ajudiciis
sericordise genera, ut ssepejaffi diximus, sedlioc : enim tuis tiiniii (Psal, cXvni)..i) • -
prsecipuum est, quod hic comiriemora.tur, ut per : c Cogitalusprsescieiiiiseavertitsetisuffi, etinfifmi-
cOnlinentiam, sauetitatem, et jiistiliam studeamus «tas gravis sobriaffifacil animam. J Cogitatus enim
placereDeo, et ad hoc congregemus fotum nostri bominis quem in timore Dei habet, prseseiendoquod
animi affectum, ut ipsi acceptabiles simus, et bono- vera sunt oninia quse Scriptura sacra prsenuntiat de
ruin Operumfructus cum humiliiate et pSadevotione - fuluroprsemiobonorum etde venltirapoeuainalOrtiiiij
Illi offeranius; tristiliam aulem longe a riobis expel-:: aiverlitseiisumhomiiiis ab oriirilconeupisceritia-niala,
Irimus.; auia nullum munus' curii tristitia mundana ne ea concupiscat in possessioneliabere, veliudcsii
- B. RABANI MAURI ARGHIEP, MQGUNT. OPERUM PARS I. ! 988..
m
deriq nequam adimplere, quccnoyit coiiditori sup dis- j Lavaritiam ceUigitur, et per parcilatem iu nialuiu
jillcere. Siriiililer et infirmitas gravis cqrporis so- suum reservabitur. Qui autem iu hac atobitipiie
briahi facit a deUclis ariimam. Unde alibi scripttim prsesentem eensumit vitam , ceterna rejilebitur iguq-
est: « Liypr yrilneris absterget mala, et plagae in minia: -
secretionibus yentri.s (Prov. xx). t Malaenim liyor e Mulii dati sunt in attrj casus, et factaeslin
y.uirieris abslerget, quia flagellorum dolor vel cpoi- c specie ipsius perdilio iUoj'uni.t In^casum auri da-
la.tas yel peipetratas nequitias diluit. Selet yerp -tur, qui ejus ambitione cajjtiyus teqetur. Cujtis .sp.e-
venlyis appejlalione mens accipi, quia sicut veriter cies iUi perditionem geiierat, quia ipsius aittqre til-
eoilsumit escas, ita niens pertractando excoquit iras. ira lqpdu.m exardescere npji fprmidat. Avaritia
Qiuiaenim.yentermens dicitur, ea sentenlia dpcetur, eiiim, ul ai.t Apestolus, idolprum est servitus (Colgss.
qua scriptum est : « Lucerna Bpmini -spiraculum' iii.), et ulji culiores ac servitores idplprum depuiar
hpiuinis, quse investigat pmnia secreta .yentris buiitur nisi in tarlarum inferni ? « ubi yermis epr.uni
(Ibid.);-t ac si diceret: Divina afilatus illuminalio- -non moritur, et ignis qon exstinguitrir,(/sfl. LXVI). t
cum in mentem liominis yenerit; eam sibimetijjsi De quo prolinus sulijiingilur: ;
iUuininans osteiidit, quce ante Spiritus sancli advenV --'-«Lignum ofren.sioi.iis est arirum sacri&cantiuffi Ya..
: lura cpgitatipnes prayas et"po.rXarepoterat, etpen- IJi illis qui seclantur illud, et omnis iijiprudensdepe-
sare liesciebal;: «tiyor ergo yuliieris al)sierget ni.ala,; V.rieiiriiilo, t .Offensioin Scriptufissacrisrijt desola-
ei plagaehi .secrefioribusveiilfis, » quia cunJ exteritis lio idolorutiJ nuncupatui', qttia iri Iioc deseiilrir. ye-
percutimur , ad .peccatorem ripstrorum niemoriami rus Dei cultus , et rnaxinie in falsa cullura Deus of-
VtaciiiVafflictique reyoeairiuf,' atcjrie arii-e- pculpsi: feiiditur. Ligiijiiu eriiirjoffensjpiiis est aurunJsaerifi-
iicstrps cuncta quse a liobis sunt male gesta, redu- cantiuni, qriia sicul Adam in ligni velit.i trausgres-
ciffi.us, ei per hoc quod foris patiniur magis intus. sipn.e P.er serpentls sqggestioiienii;decejilus avare
quod fecimus dplemus, unde fit ut inier. apertai deorum plurimoriim sublimatttm sibi sperabat ventu-
.v.ulnera coiporis ampUus nos abluat plaga secreta: rutti, ita auri affiatores diversorura errorum sihiul.a-
yentris, quia sanat nequitias pravi operis pccullmn cris deservientes aiiinias suas qqasi, sacrificando
vtilnusdclpris.Hij.cet Paulus ait: « Quaudo Infir- dseraoniis inimoiant, ul plurimortiro ppunj possesso-
mpr , tunc pctens suni. t Quando enini sustinuit; res fianf. -Sed vce illis qui lianc sectanlur pestein,
foriiisecus flagella persecuiionum, intrinsecus,ereyii; quia iinprudeiites ceternam sibi inde acquirunt dauir
dotto.spriilalium gratiartiJn. nationeai. Poteslet juxla allegoriae regulam in auro
! Labpravit dives irt cpngregalio.iiesubslantiaj,- et idolofhyto hcereticorum et j)hilosoi),Iiorunidoctrina
c in requie sua replebjtur bonorum stiorum; Iabo- ^2 accipi, quae splendore iiilet eloquentise, et eiiricso-
c ravit pauper in diminutione victus, et iri fine inops rum per ojnnia se portendit ruinae.'Qui autem ejus
c fit. t Multis iniocis Scripturarum laudantttr divi- aiiiore caplus non prsecavet latentis liequiliae insi-
tise, et iu multis yituperantur, sed ubiiaudantur, dias, erroris et peccatprum laqueis cpnstrictJis per-
diyitiae spiritales sigiiificantur; ulji autein yitripe- petuas decidet in poerias. Sed qu.id de electorum po-
rantur, corporales opes et novicse mundi damnaiitur pulo, qui div.esest in divipa s.cientia et recta fide ac
cupiditates. Unde et in.iipc capitulo alternalim de tpiiis pperibus, cpnsequenterdicat,;yideamus.
boni.set malis diviliis disputans j jixla qualitatem per- « Beaius dives qtii inventus.esfsinemacuIaVel.qtti
sonarum, primum laudat divitem laborantem in con- c post aurum flOn abiit, nec sperayit in pecuhise
.gregatione diyitiaruni, iunclerejriebitur ibqriis,in re-1 Vfhesauris. iQttisest liic , et JaUdabimus eufti? fecit
quie sua. Deinde yitupeiât pauperein , ;quia"-lab,o,ra^':e eriim;mirabjlia in vjta sya. Qtii probatus est in iUo
vitVm diminutiqne vlcttis.;:_,etInfineincpiamLcpnse-! c et perfectus est, eril illi gloria ceterna. Qui poluil
quetur, subjurigens quanta maia s_equanf_ur auri ,et «transgredi et non e.st traiisgressriS, et facefe hiala.
pqcuniariim avaiitia. Ppstea il.er.uinIaudat diyitem c et ncn fecit. Ideo stabilita sunl bona iUiu.sin Deo,
secunilqin;J),eum, qui inyentus iestsiiieiiiacuia, ta- : c et eleemosynas illius enarfabit ecdesia sanclo-
borat ergo j'uslu.sdiyes ,-in congregatione spiritalis:' *'-t rum. i Beafus enim iUe diyes est, quem fuilla pb-
substaijlise, in .roedifandoyidelicet sanctarum Scri- fuscat macula errcris, nulla affibitie epinquinat pe-
plurarum .scientiam , et cplligendp bonarum frttctus . eunice saecularis. Fecit mirabilia inyita sua sacris
yirlutum, pro quibus oninibus post finem prsesentis virtulibus operam dando, sive miraculis coruscanti-
yitce requiern ipeternaniet reniuneratipnem percipiet bus infirmis pt debilibussanitates prsestando,qttpniam
coelestium prajroiorum. E eonti-ario vero pauper in "conditoris Sttiampre fideliter perniansi.t, qttelidie
scientia et inops, virtute laborat, quptidie in'.terrenis. p.rqficieiidp,imde sibi restalqtiies pe^pettia, :et coeie-
. cupiditaiibus,iprp quibus in fine npn abundantiam stis regni gloria aeterna. Potuit enim juxta datam
ccelestis habeijit gaudii, sedpoenasac dolpres susti- sibi liberi arbitrii facttifatem transgfedi prseceptum,
nebit inferni. et non est transgressus, et facere malsf et.upn fecit.
c Qui auruffi diligit, 11011
justificiibitur, et quim- Ncii dicp quod nunqiiaffi peceaverit, sed qupd pceni-
« sequifur cohstimplionem, .repiebitur ex ea. t Au- tendpper gratiam condiloris sui onmiuni peccato-
ruffi pqssunius accjpere pro omni pectinia et thesaurum suorum maculas diluerit. Ideo bpna quse in hac
rp terreno, quse ab amatoribus suis npn nisi per prasenti ijessit vila, stabilita ad remunerationjs fu-
'
989 COMMENT.IN ECCLESIASTIGUM.— IIB. VII. 990
turae servantur prajmia, et misericcrdiseiUiusopera A reclani teneat, modum iu scienlia aaJjere iioii neglir
a generaiione in generationeiripraedicandoenarfahif - gat, ita ut charitatis regttlaro in.ea per'.o.mui.aser-
sanctorumEccIesia. V yandaiii esse ^ciat, et sic coram Dep placilus, et cp-
--.:::: GAPUT VII. :: ,. âni hpminilius eritprobaius. . : • ,.-. ,
:_:__ De.eoiitineniigcib.orum, •"',..-.-'.._..; :{ ftuani sufflciens est Jipmini eru.ditPyinum exir
c Supra mertsam magnaffi sedisti, iionaperias su- c grium-, et irt dprmiendp npn laborabis abillp, et
«per Ulamfauceni tuairiprior. B,Licet.hcec senienr.! .;.••c non..se.ntiesdolorem. s Maiiifesttimest quod part
tia historialiter. conlinentiani nohis. videatiir coro- cus etteiiqis victus tamcorpori.tjuani anirasc tililis,
,'menclare,ut non per gulseappetituffi simus' iiiienipet sit. et.e contrario superffuiiscibus yel potus.cegri.ttj-
rahtes in comedendoac bibendo, sed sobrii e.t purii dinem cprporis generet, et aiiiirisesensutn minua. De
tamen alliore sensu nos docel ut iri meditatione ler quosuJijuiigitur .: - ',-
gisDei simus cauti ac provldi. Mensa magha est eo,- f Vigilia, et .cholera, et .tortura viro in.frunilp. y
_.'pia Seripturaruni divinarunj, super quam sedentes !Unde Aposfolus.discipuluni. tie mqderatipne. victus
non debemusesse procaces, ut aliquid inde indigne;: servanda instruxit, dicens : j Noli adljuc aqtiam bir
sine doclore et sine prceviorapiaffius, sed niagis bere, sea nipdico vinp utere propter stomaclium, et
triiam viam sanctorttm doctoruffi sequentes eoruijj B frequentes tuas infirmitalesV(l Tinu.v), »,Sic et vi-
discip-linisinstructi regulam veritatis terieamus, ne ntim spiritale si cuffiparcitate. et mensura suniitur,
aliqua scruprilOsitatepernioli dubia etincerta aliqua'/;.certam aiiimaequietem praejiarat; sic auterii ejus
ibi esseputemus.ldeo subjuiigitur i potio nipdum et ratienem excedit, Iiominemin insa-
«; Non dieas sic :: Multa-,sunt, quse super illam iniani vertit, et a Dep recedere comjjeUit,.unde illi
c sunt; meniento quoniam malus est oculus ne* _ anxia cura, turbalio maxima etperpefua tortura.suc-
. _,« quam. R.equius oculo quid crealum est? Ideo ab cedunt, nec erit illi.uUtim rernedium, qtii pp.st agni-
.«.pnini facie sua Iacryniabiturcum viderit. .-»Non tani veritatem elegit usquein fineni bcerelicceperr
.epini debemus.crederejbiesse aliqua falsa, sed oin- versilalis subsequi vestigium. .
,-_iria yera. ae.summa ratione firmissitaa, licet tradilio « Semnus sanitatisinjhomine p.arco, dormiet us-
nequam; hsereticorufn sensii peTverso illamaculare i que in mane, et anima illius cum ipso deleetalri-
eonlendat, qupruffi intenlione nefanda quid:nequius «tur. s Qtiantuin ad historiam -periiiiet,'salubripr
:
reperitur, ideo in futura ultiotie , ,cuin justo judice est sonjnus illi qui parcb;[ulitur yicl.u, qiiam eiqui
reyelanteid patefactum fuerit, qttod ante, latebat, liimiacomesiione et ppiione gurgitat alv.um.U:t su-
.fleluperpeluo acJgneinexslingiiibili cruciaJjituT, '•- - perius ait: « "Vigilia, et cholera,, et lortura.segritii-
« N.e exiendasjnanum tuaiii prior, eljnvidia. cqnr G dinem gignit. i Mysticeautem, is qui spiritalis vitii
«.taniinatus eriibescas. > Hpc est, ne prajsuniptuqse sobrius potator est. iti cpntemplatiplieyeritatis usque
. aliquid agas, yel ullra moduro petulans, antequam in niane resurreclipnis suayiter cpnquiescit,.et lunc
discas manum ad seribendum. niittas, iie per ittyi- :." iuadventujudicis sui ad seterha prcemia invilatus,
diam diaboli.errore cpntamirfatusin futuro judicio perpetualiter in coelesti regno fruelur bpnis prpmis-
- erubescas, dicente judice: « Discedite a me, Omnes sis; cui bonp Prppheta alacri, niente aspirans ad
qui operaittiniiniqujlafem (Psal. \u). ,t . ipsuni Dqniiiiriraait: «Notas milj fecisli .vias yitoe,
« Ne coraprimaris in convivio,vino, intellige reffi adimplebis me jcetitia cumVyultti ûq, deiectaiioiies
« proximi ttti.ex ieipso, J-Est yinuni inquo estiuxu- in dextera tua usquein fineffi.(%«(. xy). ».
:.ria, estetvinuffiirtquo.estgratia.Caveridurijergoest . « Etsicoactus fueris in edendo mtiltuni, jsqrêre
nobis, ne contra Apostolumiiiebriemur yiiio in ;quo « medio et evome, et Tefrigerabitfe, ctiipnadduces
esl .omnis luxuria; et prudenter utendum est vipo,; « corpori tuo infirmilaieni. J. Aiunt niedici .qupd
I» quo est gratice doetrina., ne forle ultra modtiffiil-' liqnip jejunus si ypmitum faciat, stpmachi vitia pur-
lud bibentes yelSmusplus sapere quam oportet sa,- -.get, ;et choleram niinuat. Mysticeautem, qui.tran.Sr
pere , sed magis strideaffiusjsapere ad solirietatem. -•.- greditui' meiisuramiiicoiicupiseentiis carnis, et ag>-
Unde subsequitur : ! •*
^ gravatur ejus delictis , ;necesse est ttt per confessio-
« Utere quasi Iiomofrugi his quce tibi apporam- nem peccatprum foeditaleni eyoroat, et sic per jeju--
< tur , ut npn cuni-ffiatiducasmultum , odio habeai hiuni et cas.tigationemcprporis ad statum pristinae
«ris. Cessa prior causa disciplinse, et -noli hiniius sanifali.sredeat... -.,.[
-« esse, Tieforte offendas. Et si in medio mulforum c Audime. fili, et ne spernas me, et inriovissiino
« sedisti, prior illis non exlendas manum tttam-, «inyenies mea verba, in orimibusojieribiis triis es.to
.« necpriorposcas bibere.-.t Multuin decens est, et « velox, et omnis iufirmitas non occurret -tibi. J Ad-
virtuli dignissimum, ut homo Ghristiaiius sobrieta- monet Sapientia ne perdamus nObis tempus indiil-
tem diligat, omniaque leffiperantef agat, et ne quid tum, sed itt exercitio boiioruiii operum, et cuslodia
nimis,-iie forte offendat, rie si ullra mensuram tem- niaiidatortim Dei tptumillad consuffiamus, et sic iii
peranliae excedat, in scandalumperpetuse confusior. futura vila requiem animabus rtostris inveniemus,
nis-incidat. 'Coiiveiiit ergo viro disciplinis Evangeli- Hoc est quod dicit : « In oiunibtts pperibus tuis esto
cis erudilo, ut bumili.tatemanie oninia impendat, in velox, el omnis iiifirmitas non occurret tibi, t ut
meditatiOneSeripturarumcau lus leclor existat, fidem cjtiidquid inveneril mauus nostra in Iiac prsesehti
991 B. RABANtMAURIAiiCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS 1. 992
yitaiiistanter operemur, nec infirmitas tcediioecupet. A t bibas illud moderate, eris sobrius. > Non euiin vi-
iios; sed dum tempus habemus, operemur honum ad iiuin riioderate potalum aequamvitam hominibustol-
oinrtes, quia nec tempus, nee ratio esl operandi apud Iit, sed sobrietatem cum cceterisvirtutum omameii-
inferos, sed post finemprsesentis vitsejusto judice re^ tis adducit. Quid autern raali.ebrielas seetatoribus
tribuente percipiet unusquisque propria corporis. conferat,"sequens sentenlia manifestat.
prout gessit sive bonum sive malum. Huic sententise ! c Quaevita est ei quiminuitiir yino:?,quiddefrau-
siiiiile est hocV quod in Proverbiis scriptuni rist : dat vitam, mors.'»' Vinttm mortem, hoe est, ebriela-
« Vidisti viruffi velpceffiin opere suo, coraro regibus ! tein vitse inteffectricem riuiicupat,! quia vivacitas
stabit, nec erit ailte ignobiles (Prov. xxn). t Scili- sensusindeminuitur , :et segritudocOrporisinde ge-
cet quemcunque veJoVi.sivideris in opere suo, id est, neralur. Quasi enim increjiaiido ipsani mortem:, cur
in opere bono , quod ei erat facere strenuum atque vitam defraudet inter-rogat, quia nimiam potationem
sollicitttm,:scite hrinc in die nevissimi examinis ce- quasi hominis deceptricem vituperans damnati
ram apcstolis, qui cum Christo muhduiri j'udicaluri: ''' CAPUT VUI.
sedebunt, esse statutum, quia yidelicet eorurii jussa De ebrietate. '_.
servaverit, neque in parte ignobilium doctorum, c Viuum iii jucuiiditatem creatum est et non in
qtiorum cavefecjt errorem, hoc est, ad sinistram ju- B ebrietatem ab. ittilio: t Adhoc enim, creator fructus
dicis esse ponendtmi. terrenos-condidit, ut liomo quia factore suo Dpmiuus
: c Spleiididum iri panibus benedicent labiamulto- terrce ceristitritus est,iiaberet Inde leinporalis vitse
e rum ; et testiffionium yeritatis illius fidele.'">Haec aliraentum, non sanitatis suae detrimeiitttm. Unde!
sentenlia videlur jttxta liistoriam ad eleemosynarum de ipsis fructibus lerrse, hoc est frumcnlo et viiio
largitaiem nos exhortari: quoniam, jtixta apostolum ipse Conditoi rerum et Redeinpior hominum aptuui
Paiiluni^ « qui parce semiriat, parce et metet, el qui mysterium faciens in cofporis et sangiiinis sui saera-
seminat in benedictionibus, de benedictioiiibus me- mentum converlit. De quo irt Projiheta sciiiptumest:
tet vitam. seternam; hilarem enim dalorem diligif c VimroiJaetificatcor hominis, i elc., c pariis cor ho-
Deus (II Cor. ix-). t Spiritaliter autem qui panem miiiis confirmat (Psal. cni). i Ut humana natura in
verbi Dei proximis suis fideliter expendit, et festimo- utraque substantia haberet suse salulis nutrimen-
niumveritatis coram beiievolis auditoribus nori abs- ! tum, et inde riberiores gratias auctoii suo referret,
condit, a: muitis accipiet laridem benedielionis, et-: i qtJOsibi omiiibus heae ac ulililer provisriffiesse sen-
ab ipso Dominohauriet gratiam semjiiternse nierce- tifet. - • j . •
dis. Hinc et in Proverbiis scripturo est::« De fructu « Exsultatio animaeet cordis, vinum moderale po-
oris viri replebitur venter ejus, et geniminaiabiorum " « taluiri. > Eadem saepiusrepetit, ut eorttm liiemo-
ejus saturabunt euni (Prov. xvni). t E contrario ve- riam in auditorum suorum rtienlibus fortiUs figat,
ro quidde usereticorumperversa doclrina subsequa- et virtulum-seriem decoremqtie niagis illis com-
tur, audiamus : mendet, vitiorum vero turpituoUiiemet noxietatem
« In nequissimo paue murmurabit civilas, et te- secundum possibilitatem suam funditus exterminet.
« slinionium nequiliae iJUusverurii est. t In neqriis- Proinde.adhucaddidit, etdicit :
simo ergo dogmate hsereticorum qui adulterarites « Vinum multum polalum irritationem , etiram,
verbum Dei noii pane vitse, sed pane pascttiitur men- « et ruinas multas faeit. Amariludo animae vinuui
dacii, qiiidquid pestifer sermo eoruiri profert, quo- .; c multum potatum, ebrietatis aniinositasimpruden-
liiain veruni est testimonium quod de eis scriptum e lis offensio : minorans virtutem, et faciens vul-
est : « Testis falsus non erit ihipunitus, et qui loqui- : nera. t Quidlucidius dici potuit, quamirritalionera,
tur mendacium, peribit.n iram etruiiias inultas ex ebrielate nasci, amaritudi-
c Delectantesin yino noli jirovocare, muilos enim '. nem animse inde:generari, imprudentis animosam
« exterminavif virium,:t Docetnosvir Ecclesiastieus, offensioneminde oriri, yirttituni seriem decrescendo
ne commisceamur eluiosis, quia faciles sunt ad ira- -p.:minorari, et scelera vulnera multiplieari ? Unde fe-
scendttm. c Multosenim exterminavit vinum, t hoc lix est qui se cavet ab hujusmodi peste, et spem sa^
est, nuillos subvertit ebrietas, quse et sensum mi- lulis suse in Doinini eonstituit voluntate. Cuslodit
liuit, iram excitat, libidinem inflamniat, aniini secre- eriini Domiuusomnes diligenles se, et speranles in
luni per furorem arit amprem denudat. Undesubjun- eo misericordia circumdabit.; : Vr
gilttr :'..• ••.-' ; c In convivio vini non arguas proxiirturo, et non.
« Iguis probat ferrum durum, sic vinum corda su-. « despicias illmn in jucunditate iUius. Verba impro-
« peiiborumarguet in ebrietate potatum. VHoc est, « perii non dicas illi, et-non premas illum in Tepe^
sicut ignis calore sue ferri duriliam emoUit, etse- : c tendo. i Frequenter conlingit iit bomo fragilis mo-
cunduninaturcc suceyiin iliud excaudescere facit, sic dttm excedat in hibendo, sed tamen ebrietatis vllium
vinrim in ebrietate potatuin corda superborum ar- non sectatur in tisu nefando, unde prohibet ut non
dore suo inflammanssiibito ad.facinus perpelrandum; arguamus preximum in cenvivip vini, nec despicia-
provocat, et superbceintentioni niajorein audaciam iiius illum in jucuiiditate illius, nec imprpperii veTba
ad inali commissum tribuit. conviciandodicamus ei, sed magis juxia ;Aposloluiu.
c ^qua yila hominiJitts, yiiium in sobrietale, si oneraiioslra invicem porleriius,;et sic adiniplebinuis .
'
993 . COMMENT. IN EGGLESIASTICUM.;—LIB. VII. ;: -994
" legeffi Christi (Galat. vi). In promptu eriini habeV.A verbum Dei cum omni fiducia quasi maj'qrem
natu3
mus exemplam hujusmodi de Scriptriris sacris; Quo-- rion' utique aetatis' corpqfece provectu,: sed sobriae
-riiarhNoe vrrio ebriurii atque nudalrim: criffi Chaffi menlis itilellectu; el primuinJioc:-'seffiper aiteiidat,
• medius fiUus ejtis derideret, maledictionem setefnam . ut ejus sermo magis proflciat audilOrjbus suis ad
- pronieruit: ita e centrarip priffius filioruffi ejus et eruditionem, qttam fautoribus propter
.elOquettliani
ultimus, hoe est Sem et Japhet benedictioneniper- adinaneirifayqrem.i Sicut. Paulus ThiniOfheum in-
pettiam possederunl, ee qutid patris sui huditatem slruens:docuit, dieens :;«: Testifiepr. ceranr Deo et
- velaverunt, nec lurpiludinem ej"us videre yohie- • Christo Jesu,.qui judicaturus est yivqs
etiffiortrios,
runt (Geh.ix). Similiter et altiorl serisuJudsei qui , et adyentumipsius et regnumejus : prsedica verbum.
merte Salvateris npstriin cfuce deriserunt, vitam et _- insta opportune, importufle, argue,pbsecra,increpa
! regnumisiniul perdiderunt. E contrario vero gentes, - inômni patientia et doctrina (II:Tim:rfj.:i Qttid
:qtise passionem Ghristi condigne yerierabrirituf,: ab aritem. inaiiis eloqueiilia suis amatOTibuscoriferat,
eo benediei in hoc sseculo et In iuturo prbinerue- ; sribdendq riJariifestat: Erit eriim' tenipriscrim sanam
riirit. doctrinam npn: sustiuebrint, sed ad Sua desideria
CAPUT m ;.:;-- ' eoaceryabunt sibi magistros, pruriente^-anribriSj-et
De rectoribus, episeopis, vel judicibus, JJ a yeritate 'quidem aiuditum avertent, ad fsibulasau-r
(CAPîxxii.) « Rectofetai te posuerurit ?;.n6Ii ex^ tem convertentur.t Et quia discretiOnemiEyangelii
--« folU; esto in illis qtiasi tintis exipsisV» flsec.eccle- doctorem in praedicatione sua "oporiet liabere, iit-ibi
siastica et apostolica esi doetrina-, ut isqiii dighitate V: proferat serrnonem,;ubi.se'conspicitproi"ectum fa-
prceest ariis, bumiUtatis el mansuetudinisi exenipTum eere posse, isubjungitdicens: !:
prccbeat niultis. Unde ipsa Verilas in EvangeliOdisei- c Gbraudilus non est, non effundas sermoiieniintem-
pulos docuit, dicens : <f Qui ffiajor est Vestfum, «pestive, etimporiune noli extolli iri sapierifia tua. »
fiat sicutjimior; et qui prcecesspr est, fiat sicuf'mi- Non est eriiffiutileibi sermonemmultiplicandppro-
nislratOr (Matth. xx). t Hinc et Petrus pastores -telare, ubiconsiderat se nullum fructuffi in audilo-
;EccIesiSe adinonens ait : « Senioresergoqiiiin i'0- :'" ribus Jnvenire. Unde quidam peetaruffi ait::
bls stiiit, pbsecre, cerisenipr et testis Christi passio-
' Felix quiloquitur causamprudeiitisin aurem. ,,
riurii, qui et ejus, quse in futuro revelanda est,
'
glorice communicalor, pascite qui est In ypbls gre^ ' Dominus enim rioster qui discipulis suis prsece-
geiri Dei, providentes non coacte, sed spOntarieeise- pit, dicens'.':'« Nolite dare sarietuiri carilbris,! neque
cimduffiDeum, neque lurpis lucri gratia, sed yolutt- mittatis margaritasyestrasantepdrcosVne conversi
tarie; neque ut doniiiiantes in clefis, sed.fprma'| Gdisrumjiant vos(Matth. VII).» Hittcet ISaloinori iti-;
facti gregis ex ariimo, et cuin:apparuerit;priiJCeps ;'Proyerbiis ait : « Quierudit derisPrero, ipse facit
pastorum, percipietis; immarcescibiiein giorice cPre- slbi irijuriaia; et qui arguit impiunijgenerat siJii
naffi (I Pelr. y). > _'•- :- maluffi. Npli arguere derisorem, neoderit;"te'. argue
: i Curam ilJorum habe, etsic coiisidera, et omni ;" saj)iehtem, et; diligette. Da sapienti occasiorierii, ef
t eufa tua expllcita recumbe : ut lceteris prppter addetur ei sapientia. Doce juslriffi, et festiriabit-acci-
-€ iUos, et ornamentulh grafiae aecipias corpriaril, peie (Prov. ix). t '' " ' '"..;-
« et dignationem consequaris corigregationis. i; Ih- « Gemrijula .carbunculi in ornamento ariri,; et
stantiaic ergo docet prccdicafionis, quia non citc comparatio musicoruiu in convivio vini. t Omiiium
dcbel quis securitafem premittere sibi quietis pcsl ardciitium gemmarum principalum carbunculus lia-
inceptum labprem, sed instanter in illo usque in bet: carbunculus autem dictus, quod sit ignitus ut
fincni vitce perseverare, quatenus perfectc ccrlami- carbo, cujus fulgor nec nocle vincitur; lucel enim
nis sui agone sccurus possit cum Apostolo dicere : in tenebris, adeo ut flamraas ad oeulos vibret. Car-
t Bor.uni certanien certavi, cursum cousuinmavi, buttculum ergo comparat ad sjilendorem auri, el
fidem servavi; in reliquo reposita esl niihi corona musicum melos ad convivium vini, quia sicut gemma
juslitice, quam reddet mihi Dominus in illa die jastus D . pretiosa adjuncla auri metallo duplical splendoris
judex, non solura autem mihi, sed el his cjui dili- decorem, ita dulcis mclodia ad convivium vini ad-
gunt advenlum ejus (II* Tim. iv). t Qualis aulem auctamulliplicatjucunditatem. Mystice aulcm aururn
sit merces sanctorum praedicatorum in fulura viia significat divinam sapientiam, carbunculus sacraruin
ostendit ipse Salvalor, dicens : « Quis pulas fidelis virlutum gloriam. Yinum graliam spiritalein, et
esl dispensalor et prudens, quem constituil Dominus musica Evangelii prsedicationem. Sicul enim conde-
per fainiliam suam, ul dei illis in tempore trilici cel divinaesapientiae virtutum fulgor, iUuel spiritalis
niensuram ? Bealus iUe servus, quem cum venerit graliae condigna est vera prsedicatio verhi. Cui com-
dominus ejus, invenerit ita facientem. Verc dico parationi etiam consequenter adjungil aliam simili-
vobis, quia super oninia sua coiisliluet illum quce tudinem', hoc modo:
possidet (Lnc. xn). 1 « Sicut in fabricatione auri signum est suiaragdi,
c Loquere major natu, decet enim lc- primum c sic numerus musicorum in jucundo el modcraio
c verbum, diligemi scientiam, el 11011 impedias mu- vino. > Smaragdus lapis est nimiae viriditalis, adeo
i sicam. 1 Decet enini docloiem catholicum loqui ut bcrbas virentes frondcsqae ac gemmas superet
995 B. RABAM MAURIARCHlEP'. MOGUNT. OPERUM PARSi I. 896
omiies, iiificiens circa se viridilate repercussum A limoris infunderel, cura ipse etiam qui lairi non pos-
aerero, gul mcro el viridi .proiicil oleo, quamvis na- sef, perfectse viice gratiam non nisi perfecta selale
lura imbuatur. Gujus geiierajikirima, sed nobiiiores prsedicarel. Vigilanii itaque censideraliene pensan-
Scythici. Secundum locum feneni Baclriani. Tertitim dum est quod cum desus amiorum duodecim dicilur
jEgyjitii. Significal aufem aniroasfide semper viren- in medio doclorum scclens, non doceus sed interro-
tes, qtisequo magis adversiiate sseculi (quam iigiira gans invenilttr. Quo cxemnlo scilicet ostenditur nc
Seyihiae designai) atlentantur, eo amplius hrercdila- infirmus doeere quis audeaf, si ilie puer doeeri iu-
lem immarcescibilem et ceternara coiiservalam in ferrogaudo voluit, qui per divinitatis polenliam ver-
ccelisct merile concipere spcrando, ct in proxiinos buni scienlise ipsis suis doclorilius ministravit. Si
satagunl spargere prcedicando. Quce eliam calice ergo sapienlia divina Iiumanam naturam induens ho-
Domhiicce jjassionis ct iuieriiae -pinguediue cha- inincni sub exemplo docuit dicere et audire, quid
rilatis, qui per Spirilum sanclum daiur, ad coiilem- humana prcesuroptio superllua loquacitate appetit in
pium mundi proficiunt. Sicut enim in fabricatione vacuuni garriie?
auriadauget decerem splcnder smaragdi,sic crudi- c Anfe grandiiicm praibit coruscatio; ei aule vc-
tioiicm viri amplificat charitas reeise fidei, quae per c recundiam prseibit gralia, et pro revereiilia acce-
dileetionem operatur, el mysleriapassionisDomiiiicce B c dcl tibi bona gratia. i Fulgor coruscationis praeibit
condigno veneraniur sacrameiito. pondus grandinis, sic etiam nitor gratiae prsecedit
c Audi tacens, et pro reverentia accedet tibi gra- grafiam verccundioe, et auget pro reyereutia donum
«tia bona.j Postquamde spiritali Icetilia musicorum supernse^lorise.
in convivio vini mystiei disputavit, addidit de modc- c Et liora surgendi non te trices : praecurre autem
tia sermoneni, no forlc quis euni clamorem \ocis <•prior iu domuni luara, el illic avocare, el illic
vel risus caehiimum in prcedicfo convivio cxaltare « lude, et age conccptioiies tuas, et non in deliclis
velle ccslimaiel. c Audi, iiiquit, tacens, ol pro revc- c ei verbo superbo. Et super his omnibus benedic
renlia accedei tibi gralia bona. i Itaque quain bo- s Deum qui fecil te, ei inebriantem le ab oranibus
num sit silenlii rcvcrentia, ostendit Jegislalor, di- c bonis suis. i Admonet ne simus tristes seu tardi
cens ad populum priorem : c Audi, Israel, et tace. _» . in disciplina ct mcditatione sapientiae, sed redeamus:
; Hiflc, ef SaiottiPrialt: « Pili iiii, atiende sapjeiitiam ad nientem rioslram, et iu doffittm conscientiae
mearaV^t pfudeiiliae mese incfiria aufem tuam u.t . floslrae nos ayocemus, et illuc per sobrias cogitatio-
cuslodias eogilationes,.et discipUnam 'abia tua con- . nes ventilemus et mminemus verba Seriptiirai sar ;
scrvenl (Prov. xxn). t E conlrario vcro dicil de crce. Omninoquo caveamus, ne cogitafio superba
imilicrc exlranea et aliena, quse verba sua dulcia ^ subrepal noiiis, et inde faciat nos reos coram Deo,
facit : i Praeparaia cst ad capiendas animas; garrula cesiimaiitcs quoa suffidenles simus eogitare aliquid
elvaga, quietis impaliens, nec valens in domo con- a nobis qtiasi e>: noliis : sed sufficientiam ncstram
sistere pediiiiis suis. s Hinc quoque Jarobus IValer omniiio ex Dco esse novcrirous, qui Spiritus sui
Doniini iii Ejiislola sua admonef, diccns : « Sit au- cloiiofecif nos esse docibilcs ei Snleutos ad disceii- '
tem oranis liomo velox ad audiendum, tardus autem dara sapiciiliam sucm. Ipsum semper benedicamus
ad loqueiidum, el tardus ad iram (Sac. 1). t El qui fecit nos, ei por gialiam suam bonis suis rejile-
ilem : <iNolite, incjuit, plares magistri ficri, frafres vit: cui sit honor, ei gloria, el potestas in omnia
mei, scientes quoniam majus judicium sumStis; in sceeula scecdloruro.Amen.
multis enira offendinius omnes. i Si tjuis autem iu .. Qui (imet Deum, excijiiel doctriiiam ejus; et qui
verbo non offcudil, hic perfeclus cst vir. Unde et c vigilaverit ad illum, invenient bencdiclionem il-
sapienlia discipulum instruit, diccns: c lius. i. Iloe est indicium timoris Dei, quod' bomo
« Adolescens loquere in tua causa vix cum necesse diligenter meditetui" legem cjus, el humililer exci-
<-fuerit. Si bis inierrogalus fueris, habcat caput piai doctrinam illius, sitque vigil el slrenuus in
<•responsum tuum. In mullis eslo quasi inscius, et p, custodia mandatorum ejus.et sic.procul dubio acci-
« audi lacens simul et qucercns. Iu niedio maguato- pict benediclioiiem remunerationis illius.
« rum non prsesumas; el ubi suiit scaes, sion multum < Qui quserit lcgem, replebitur ab ea; el qui insi-
< loquafis. » Oporlet ergo magistrum Ioqui et do- » dioso agif, scaudalizabilur in illa. i Magna distan-
ccre, discipulttm verb convenii tacere cl audire. Et tia esi iiilcr benevoluni legis Dei scrutatoiem, et
si quando contigerit eum loqui, pauca et rationabilia iiisidiosum recfce doclrin;e captalorem; infer catho-
verba profcrat, ne videatur pius loqui quain especlit. licum rectce fidei sectalorein, el haereiicum falsi t
Hoc eliam ipse Dominus suo exemplo nos faeere dogmatisperversiroiinvenlereni. Ille enim quod j'u- \
docuit, quando in Iiierusalem duodecennis sedebat stum esi jusle exsequitur, iste verifatem in menda-;
in .medio doctorum audiens illos et inierrog3ns. cmm sulivcrierc nititur: ille devotus verbi Dei est
De. quo coniinuo Scriptura subjiingit, dicens : auditor, islc maliliosus Seripturarum est interpre-
c Slupebant autem omnes super jjiiidentia el rc- tator; illebona quserens rcplebifur bonis, islc srau-
sponsis ejus (Luc. iv). i Doctor aiigelorimi aute tri- dala macbinans scandaliâbilur in illis. Unde cf
ceiiiiale tempas in terra magisiev ficii uoluil iiomi- subdifur :
iiuni, m videlicef prcecipitalis vim saluberriiui < Qui limcnL Domiuuni, inveuieni judicium ju-
997 '-.-- GOMMENT.IN ECGLESIASTICGM.-i LIB. VH. 998
t stum,etjustitiamquasLumen accendent.-Peccatof jAinodd calefiet? et si quispiain prcevaluerit coiilra
c bomo devilabit coreptionem, et secundum volun- mium, duo resistunt ei (£ccL iv).» Describilur qtiid
i tatem suam inveniet comparatibnemVi Tinientes bpni habeat amicorum coritubemium, et commune
ergoDomittum, qqi justiliam rectsedoetrince etbono- solatiuffi : quia alterius ruiua alterius auxilio suble-
rum operrim quasi lumen ad inslruetionem proxi- yatur, et curas doriieslicas atque ipsius qiioque no-
morum suornm accendent, et coram mullis lueeseere ctis requiein melius exigit ille, qqi fidum amicuin
facient, invehient ûdicium justuni '; quouiaffi pro habet, quaiii qui solus opibus incumbit requisitis;
beriefactis- recipient coeleste prceffiium : e coritfa et quaiilo duo uno differririt,si ainore conjuncli sunt,
vero peccalores, qrii devitant el fugiunt salubrem taiito eliaffi trium eontubernium plus valere patet...
correptionem, secundum perversce voluntalis suse Eteniffi vera' charitas et nrilid yiolata livore, qtiantp
electionem in geheifua igiris inyenient cottdignain augetur nuniere, tanfp erescit et rebpre. Sed tamen
peccatoruni suorum reconipensatignem. ".'."..' sciendum qued ffiultisunt qui ineurit consiliunr, sed
c Vir "consilii non disperdet Jriielligentiain. t yeriliatiset pacis non invenient slabiliijienluin. Sicut
Quanto Iiomo prudentior est, tanlo magis titiiur :in..EyaugeIio legitur, quod Spribae et. Pliafisaei
consilip prpxiriiprum, et iride additur ei iritelMgeii- s aberinles.êriasiUuSif' imeiwi-JMvirrsimiJesijiv iijt.
lia, et non minuetur scientia. ]gjcriaeteifeerimin sermone (Matth: xxii).: t. Etitem '.:'."."
c Alienus et superbus -rton pef tiniescit-jjnjrireiri,". c Priricipes sacerdotu.m consilium fecerunt, quo-.
-i etiampbstcrriamfecitcumeosinecpri-silic),et suisiri- iriodo Jesrim dolo tenerent et occidefent (Mtilih,:
t sectatioiiibus arguetur. »:Qui ergosuperbainteritiotte xxvij. t Ufidein Psalterio, beatuffiyirum esse dicit, :
alieiirihi se facit a bonoruni corisiliatorum -eomtririr qui iiqn abiit in consijio impiofurii, et in via pec-
uicatiorte. rion perlimescit Deiiffi, quitiiriof etanior riatofrim nOn stetit, et-in cathedra peslilentise non
est fidelium. Et postquam sirie coiisilio facto- siio sedit. Sed in iege Domini volunias ejus, et in lege
iiiuilens aliquid nequiter iecerit, eX suis inseelatio- ejusmeditabitur die ac nocte (Psat. i). t. Soluni-
nibus repreheiisibiUs inventus .arguetur. -Hic ergp riiodo ergo safubre est consilium quod ex Spiritus
lccus ad catJiclicutti licmiiiem et hsereiicum petest vsancfi dono juxta legem divinam per fideliuni,êt
transferrij qiiia bene calholictis et Deum timens Deum tiffieniiiiniprofertur documeiiluffi
'Ottiriiaagit jtixta Pf thOdoxoruhiffiagistforum consi- ! c In via rtiincenori eas, et non offendasin lapides,
iiuffi, et sanctarurri Scriplrirarani doctinienlum; hse- 4 neccredas te vicelaboriosse,.ne jjpnas animce tucc
f eiicris vefo qrilaproprio nililtir cogilalu, e'tperyefsis i scandalrini. V Via ruittce est bsefetica dectrina,
-rion desislit adhsefere inventionibus, postquam inqua ncri est anriiulandumi quia pffensiperrcris et
stullitia ej'uspaiefacta furit, per sanctos pfsedicato^ iC scelerum ibi censistit. QttPd atiteffi dicit: c Ne cre-
"felseriteritiisdiviriis cdefcebitur. flas te vice Iaboriosce,rie ponas anifficeluce scanda-
" lurili » estendit quod infinitis et irralioiiabilibus non
V, .-. >-'_"- CAPUT X.
'Ciiincoiisilibfgcienddoiniiig, sedbona cumtidjiitbrio debemus irisistere quceslionibtis, ne fofte in errorem
. ' -Dei. "";''' cof ruariius, si ultfa iiiodfliriea,jquiriiatent, perscrtt-
t'Fili, isineconsiiio fiiliil facias, etpostfacluriinOn tariyelimus. Uhde scrijJturij-est: -c Mel invenisti,
*<rppenitebis. s Gprisiliumest, tit qtiidairi voltirit; de- ebriiede quqd sririicit tibij ire fofte satiairis evenias
iiberatio riierifis, si\'e rafio Seiisus, s.ettjudieiutti. :iMi:(Proi). xxv). i Etitems -<tQui cehijditin cpgi-
floc adflionet, rit nihil sirie dlscreiipne, ratione, et iafiPriibus suis, impieagit: et qtti scrutatpf est inaje-
i^diciofaeiainus. At coritfa praecipltes fcriiriborioriim staiis; oppfiriiitur a gloria (IMd.). t Utrriffiqueenim
alcttiufhteriipus praaveriiurit,merittim pefverturit, et ::clo6e't,- ut*et,caveatrius aIierio's. se;qui erroresj e;£
isaepeiri; rrialisi;6ffuurit, duin bona miiiiriie -discer- pfopria -ultra niodumqriaefentes,-et disjJtitantes non
nunt, qui nequaquam quse et qtiarido agartt iriispi- condamiis. Tertium quippe adhtie addit quod rieces-
ciririt; sed plertiriique acta, qriia ita ribn debuerunt isariuriinpbis esf olJseryarejiibi ^dicit:
;'agef'e, cogriosciint. Unde per Salomphein dicituf,:.. ; c A filils tuis caye, et a dpiriesticis tuis attende. s>
cPalpebfse triaj prajeedantgfessus tttes. (Prov. jy), t jj;'Ut caveanius eliarri rie!;jsrayis actibus eafliclicerum
' JPalpebrse qulppe gressus prsecedunt, ciim opefaliP- et pftrvefsis exemplis, qttasfalsi fratres et carnales
; riem ribstfarii corisilia fecta piajvenirittt. Qiii eriim -riuiqriein Eeclesia-bsteiiduat, ad.pscearidum seduca-
negligit corisideraridopra3\idefe qriod facit, gfesstis riittr, quiri petius illiid secieffiur, qued inferius
tendit, oculds claiidit, pei-gendpJlef confieit, sed .subjuiigit,- dicens :
; prceiidendo sibimetipsi rion attendii;-atque idcirco c In driinibpere-ttto cfedeex ficieaiiiffiseluce, liaec
citius ctifiuit; qiiia quo pedeffi operis ponef e debeat ! e estemiri eonsefvaiiofljandatofuriji Qtii credit Deo,,
- per palpebram cPrtsiliiriorialteiidit. Nolandum autem c atteridetmandatis, etquicoiifidit iriillo, lion mi-
quod hriic seriteniisesiniile est illud, quod iri Eccle- i ribra-bitur. t Qtiidquid enirii;ageridum nobis est
siaste scriplum est •/'«' Melius est efgo duos esse seciiridum- catliolicseiidei fegulaffi, illrid teiiijierare
simul, quam untiffi: habent enim erooluroenium so- debefnus et jrixta liiaridaiorum -Deicustodiauij quo-
cietatis srice,si ttmis cecideril ab altero fulcieirir. Vaj. riiarii qui veraciter Deo cfedit, mandata _ejus custo-
soU, guia cuni eeciderit, nori habet sublevantem se. -dlt: Gseterumqtti dicit se ncsse Deum et mahdata
Et si ddrriiierint drio, fovebuntur mutuo :unus quo- ejus rion custcdit, mendax est (i Jocm. u) ; Quf
999 B. RABAM MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPEIIUM PARS I. 1000
ergo eonfidunt in illo, lion niinorabtintur, nec a maligno A fide (I*Petr, ni). J E contra vero de stullis praedicato-
scandalizabuntur. Unde per Prpphetam dicitur : ribus sequitur:
Qui ceiifidunt in Doniino sicut. mons Sion , non c Praecofdia fatui quasi fota carri, et quasi axis
'commbvebitur ih ceternum qui habitat in Hierusa- c versatilis cogitatus illius. t Sicut ergo rota carri
lein (Psdl. cxxiv).' » Et" alibi : c Oinnis, inquit, et axis versatilis instabili rriotu a summis ad iina, ab
quicreditin illo, non confundetur (Jogn. xm). t imis ad superiora severgriul, sic stultorum praecor-
XI. dia, et bseretieorum Cogitafioperversa semper insta
.;'.''/.. GAPUT -"-._' biles sunt; et aliquando hoc, aliqriando vero iUud
,Timenli Dominum non occurrent mgla sed pro meri- cogitant, agunt, et docent,'nec aliquid apud eos fixum
V- lismternitatis prmmid.
et slabile manet, sed seffiper variomodo mutaniur.
(GAP.XXXIII.)c Tiffienti Domirium noii oceurrent Uude de eis scriptum est: c Striltus ut lima niutatur
c riiala, sed in tentalione Deiis JUum conservabit, (Eccli. XXVII).*Et item : c Gor, inquit, stullorum
t. ef Jiberabit aimalis. i Gertum estquod tiffieriliDoffii- dissiffilleerit (Prov. x-v).i
minum non occurrenl mala futura, quaeiniquis pro c Equus emissarius sicut amicus sribsamiator, sub
peccatis suis prseparala simt., sed in tentatiorte c omrti sujjrasedente binnit. t Comparationem ele-
• Deus illum conservabit, quia, juxta beati Petri sen- B ganteffi irrationalis animantis ad slullum amicuni
'
teutiam, e Novit Deus'. pios de tentatione eripere : facit, quia sicat in bruto juiiienlo nulla est ratio,
iuiquos vero in diem judicii cruciandos reser- ita et in falso amico nullus est sequitatis ordo. Sicut
. vare (II Petr. u); t Uberavit enim Dominus ele- enim eqrius Jascivus et superbiens hinnitu suo non
ctos srios a maUs, quia defendit eos a malignorum . discernit infer verum dominumiet aliettum, sic stul-
spiriluum' suggestioriibus nefandis et pravorum ho- lus et derisor non discernit spirittt suo inter hyjio-
: lninum actionibus: perversis, c immitit eniro.Domi- crifam et fidelem amieum; sed per oris officia, meu-
nus angelum suum in circuitu tiriientiuro eum j'ustp- tis sequaliler utrique pandit seerela:
• rum, et erijriet eos (Psal: xxxin), t Salus autem a c Quare dies diera superat, et iterum lux lucem,
. Doiiiiiioest, et protector eoruiiiest in leffipore tri- c ,et aunus annum a sole? A Deniini scieutia sepa-
bulatiottis. . c rati «unt facte sple et praeceptum custedienie. t
. c Sapiens noa odit .maudata- et justitias, et non , Quia prius yiluperaylt slulti heminis imprudentiam,
': t illidetur qriasi in proceUanavis. t IUe vero sapiens queniam millam ia rerum dissimilitudirie habuit
est,.qui non odit sed diligit Dei.mandata, et servat distantiam, liunc a cenditpre universerum estendere
jusfitias ejus; hic in navi Ecclesise positus rion illi- vult inrebus omnibus esse Ordinem decentissimuui.
detur procella persecutionem et turbine tentationum, C c Dies ergo diera superat,-et lux lucem, et annus
- sed per.Jesum procellas tempestatuiii imperio sedan- aimum, t propter ascendenlis et descendenlis soUs
tem et fluctus saevi maris conculcantem-liberabitur, cursum, qui rigat ad meridiem, et flectitur ad aquilo-
et ad portum saliitis perducettir. nem, lustrans universa circuitu suo, et luffiiuaribus
c Homo sensatns credit legi Dei, et lex illi fidelis.i minoriiius radiis suispraestat spiendorem, discer-
Si ille: sensattis et sapiens est, qui credil legi Dei, nens tempora, dies et annos, quia in seslate longio-
omiiiuo ille insensalus et slultus est,. qui non credit res et ciariores dies reddit quam bieme,' et annum
et non obtemperat legidiyiiiaj: quia lex Dei fidelis lunse et caeterorum siderum facit inler se Ordinabi-
est, etnonesliiiilla ulla Jniqtiitas, sed jilena felici- liter differentiam habere : quia a'd hoc crealus est
tas. Lex enim Pomini, jiixta Psalmographi senten^ cumcaeteris siderjbus, ut essent in signai, et teiri
tianr, Cst Jrrepreheiisibiiis_, j"convertens animas : pora, et dies,et annos, et hominiiius qui legem Dei
.lestlmonium. Dpniini fidele, :sapientiam praestans . acceptttri forent, cefta fesiivilatuni dempnstrarent
paryulfs (Bs«/. xyin).-.»' ; teropora. Unde sequilur :
c 'Qui interrogationem manifestat, parabit ver> c Et iromutavit tempora, et dies festos ipsorum,
. « brim, et sic deprecatus. exaudietur, et conseryabit c et in illis dies festos celebraverunt adlioram. Ex
.• c discijilinam, et tunc respondebit. t De sanctis do- D c ijjsis exaltavit et magnificavit Deus, et exposmt
.' ctoribus dicit, qui ut ad interrogata condigne re- . c innumerum dierum.» Quidenim aliud Dominus
"
spondere possint, prseparant verbum in corde suo, 3n lege praecepit de dieruni, mensium et annorum
. et deprecantur Dominum, ut ipse eis manifestet rei observanlia, nisi quod sol et luna cursu suo deno-
verilalem, et conservant digna operatione, quaeipsse tant? liide Sabbatum, inde Neomenise, inde Phase,
jussit eis custodire; et,sic meditando, orando, opC- inde Pentecostes, inde meiisis septimus, iiide.et an-
. raudo, condigiium iiiterrqgaiitibtts se prcehent re- nus septimus, inde et qumquagesimus ritu suo ce-
- sppnsum. Sic enim Paulus discipiiltim docuit, di- lebrantur, ut Inteliigamus omnia aiDeo ordinabiliter
cens : c Sollicite Cura teipsum probabilem exhibere esse constituta^ et maxime Illi hoc placere,-quod se-
Dep, ppersirium incenfusibilem, recte tractantem cimdum ordhiem et rationeffi;fit, , r
- verbum verilatis (II Tim. n). i Hinc et Petrus ait: c Et onroes horiiines de solo et ex terra, unde
. c Pominum autem Chiislum sanclificate in cordibus c creatus est Adam. In multitudine disciplince Do-
yeslris, jiarali semper ad salisfactionem omni po^ . c minus separavit eos, et immutavit vias eoruin. Ex
gcentiyos rationem de ea cjuceiii vpbis est spe et c ipsisbe5.edixil.et exaltavit; ex his sanctificavit.
1001 . COMMENT.IN.EGGLESIASTICCM.— LIB. VII. 1002
c et ad se applicavit; et ex.ipsis exaltayit et.liumi- A despicit, sed non lamen-sme justnia; ni figulo enim
« liavit, et convertit Ulos a separatione ipsorum. J homine tantum est voluntas juxta liberum arbi-
- Poslquani de sideram disposilione et ordine tempo- trium, in Dep aiitem uniyersorum conditore semper
rum disputavit, de liommum qUoque conditipne justa est yolunlas cum ouinipotentia. Unde scfjptum
subjunxit, ut intelligeremus omnia ordinatipne sub- est: « Omnia qusecunquevoluil fecit. i Scit eniin cu-
sistere Dei, nec aliquidin rerum universitate con- jus debeat misereri secundum praescientiam et prse-^
fusum et inordmatum esse. «Et liomines, inquit, destinationem suam, et quem despicere secundum ju-
bnines de solo et ex terra, i subauditur, fecit. Quia slitiam et judicium suuiii; nec. enim summa justitia
proloplastum parentem nostruni ex limo terrae for- aliquid yelle aut.facerepbtest, nisi qupdbmnino ju-
mavil, unde omne genus liomuium originem duxit. stum est- Unde dicitur :• ; .
Sed poslquam ipsi multiplicari cceperuiit, et quidara , « Omnes yise secunduin disppsitipnem ejus : sic
illorum variis erroribus et peccatis' se obligaverunt, t homo in manu illius qui se fecit, et-êddet illi
discreyit inter eos, etseparavit-illos ab eis,.qui in « secundum judicium suum. J .Deus enim, quia pm-
sua fide et justitia perstiterunt; et eos qiii digni nium est parens, ideo nulli male vult. Quia ergo
fuerunt, benedixit: illos vero qiii impie gesserunf, fecif, incolumia yult manere, nec competit ei ut in-
ieterna malediclione reos juste damiiayit. Unde B justus sit; cujus beneyolentia tanta apparet, ut npn
Scriptura sacra numerat Abel, Enos, Enoch, Noe, solum faceret esse quae npn erant,;Verum ea ipsa
Abrahani, Isaac, et Jacob, et ceeteros. sanctos, qui yita seterna dpnaret et gloria; ut Lppus ejus aliquid
divino eultui rile insislebant, et vera religione uni majestalis; ejus simile Iiaberet. .Qui er^p"tarn pro-
Deo devote serviebant. IIIos autem qui deserehtes vidus et bonus est, ambigi non debet quia Justus
verum Deum, falsis desefviebant idolis, et multipli- est. #;, .:...^;; ; ;,, . :. : ., ;:;.,; ,.% \ ...; .
cibus sceleribus semetipsos obuoxios fecerunt, par- ... d Contra malum bpnum est, et cpntra mortem
tim diluvio, partim pestilentise clade, et veracium « vita: sic et conlra yirum juslum peccatpr. Et sic
cultoriim Dei gladio et devastalione delevit atque « intuere in pmnia opera Altissimi. Duo et duo, et
consumpsit. Ideo dieit, « Et converlit illos a sepa- t unum contra unum. J Diligens invesligator ope-
ratione ipsorum,» quia sua discretibne illos distiE- rum Dei«t pius serutator yiarumejusiiivenit in re-
'
xit, quibus pro benefactis praemia condigna daret, rum ordine distanliam, et quamdam .inter se con-
etquibuspro malefactis justa tormenta rependeret. trarielatem, sed tamen sapientia Dei mirabiliter or-
-ln manu ergo potenti sumnius artifex operis sui dinatam. Unde dicit : « Gontra malumbonum est,
juxia volunfatem suam distinctionem eongruam ef- et cpntra mortem vita,: sicetcPntra yirumjustum
fecit. Unde subjungitur: C-peccalor..» Non est evgo mali Deus conditori de quo
« Quasi lutum figuli in manu ipsius, plasmare illud scriptum est:«"Vidit,DeUseuncla quaj fecerat, et erant
« el disponere. Omnes viae ejus secundjimdisposi- . yalde bona (Gen. i): t Nec.mortis est auctor :.de
« tionem ejus; sichomo in nianu iliius, qufse fecit, quo alibi legitur: « Deus mortem noti fecit, nec Ise-
« et reddet illi secundum judicium suum.> In po- talur in perditione morientium (Sap.i): J sed unir
testate ergo sua omnipolens condiicr.habens tnas- versitatis mirabilis; et ihenaiTabilis ipse. est ofdiiia-
sam hunianae naturae, unumquodque vas secundum tor. Aliud est enim esse naturam, aliud vitium; aliud
yoluntatem suam fingit ac format, « nec est qui pos- essenliam, aliud defectum; aiiud speciem, aliud pri-
sitresistere vbluntali ejus :» nec tamen eum quis- vationem. Dico esse omnia bona, et addo, ut fiat
quani injustum dicere debet, quia omnia juste et planius, inquantum sunt., Omnia ergo ^quaesulit, inr
secundum ordinem facit. Unde Apostolus de prae- quantum sunt, id est inquantum nalura;, inquan-
scientia Dei et potestate in Epislbla ad Ronianbs tum essenliae,inquanlum substantise sunt, vel si quo
dispulans, in exemplum Jacob et Esau assumendo, alio verbo eadem res planius enuntiatur,, ex Deo'
quomodo unum secundum prsescienliam suani ele- esse dicimus. Vitia vero essentiaruni, quaj privantur
gerit, alterum secundum judicium deseruerit, ne ali- specie ac pulchritudine, npn est esse Deo. Si quaeris
quis injuste factum esse crederet, iriter caeterasic unde siut, diligenter attende quid faciant. Ut enim
ait: «Quid ergo dicemus? nunquid iniquitas:apud natura quaique res non aliud quamesse cogitur, ita
Deum? Absit. J Et non multo post : « An ,.inquit, yitium (nam id est contra naturam) in cphtrarium
non habet potestatem figulus luti, ex eadem massa repellitur, id est, ut non sit, e_tpessime id.qupd est..
facere aliud quidem vas in honorem, aliud vero ih pereat. Unde vitiosissimum pessumdatum et perdi-
contumeliam? {Rom.ix.) Magnaest iniquitas et prae- tum, quanquam et hocusitatum nequissimorumnp-
sumptio resppndere in adversis hominem Deo, ini- men est, quia jam peraiti A-ocanlur,et ipsa pequitia
"quumjusto, malum bono, imperitum perfecto, infir- denihiloasseriturtraxissevocabulum, etfeveraten-
mum fortissimo, corruplibilem incbrruptp, immor- dit ad nihilum.
lali morlalem, ser\Tim nequam- Domino optimo, « Ego novissimus evigilavi,.et o_uasiqtii cplligit
crealurani conditori. In potestate enim auetoris est, .« racemos post vindemiatores. In benedictione Dei
qualem velit condere creaturam. Unde et Deus cum « et ipse speravi: et quasi qui vindemiaht replev
omues ex uno, atque ex eadem massa simus in sub- .«-torcular.» Custos humilitatis non se arroganter
stantia, et cuncti peccatores, aliis miseretur, etMo^ ypluit osientare, ged tamen voluit de s.e pmiiinp ve-
m
1003 B. RABANt ^Rt'AKGittEPj'MMuSf îgMRUS^MRS 1. WM
ritatem hoh felifcere; rioluii,ehihi S'earitiquis sfcfi- ; pblfcstatfcfrilcituf": ûahto riiagis iii aiirith se erigit,
viri- ciini se eietiaili pbtestas siibjrihgif? quain iariien
ptoribus sacrorumiibfofiiih, qiios "vinispifitalis
deihiatdrei Vbfcat,aiiqub tiibdd praelefreVsed tahteh potfcstatehi fecle 3isperisat:, qrii sbliicite ribpiil fet"
noii hegavlt se' eorriiri coPperatbreni esse; Bicit se sunifcffc!exiliaijubii adjuvat, fctexpu|hafe qubd.ien-
novissimhiu vigilare, et in.behedictibhe Dei''$$&are, tat, et: «quaiem iii:cilih iija; fcsSteliieefriere, ei ia-
et bli hoc quasi vihderiiiaibfehi! tofcuiar reptefe, iit, riieii sfc-pfcccahlibhsMb hitibliis anteffcrie. Siihi-
bsteiideret gfatiairi sibi diviham sieut et caetfcrispa- mus itaque ibfcusW&i'efegituf, fciimis qui pfaeesi,
tf iii.risadfcsse;ut fruclurii sfcieiitiaeafauhdariier prb-; yitiis potiiis quam ffatribus dbniihaliif; ied fcuhi"de-
ferfet. Sihiiuief et Pauiiis apbMblfisiiuriiiiia de se- liriqufchtes iubditbs "pfsejpiositicbffiguht, festat he-
metipso sentiens, tamen gratiani Del sibi cbllatarii cfcsseV eit ut-soiiifcite iittfchdarit qhatehus pef disci-
iioluif-ceiare qui riafrahs iri Epistbla sua -qubhiddo plihatii| 'debithhi delicia qhbdam jufe pbieslalis
Curistiisfibst resufrectibheiri discipulis'appafUii, de fenarit,;fs|4-per Mniiiitatis;fc^ se
seriietipsb ita subjiihxit, difcehs:;«jKbvissihib auteiri ipsis -ffaMbus, qiii corrlguhluf, kjnoscahi. Sbiertef
bmriiuuitariqUahiabbrtivb visus est et riiihi. Ego eriiiii quippe*iritueriduiii, lieduiri inimbdefaiius "custbdituf
summiriittûsapbstblbfurii.quihbnsutii dighusvocafi viftus iiufiiiliiatis, sblvaritur jiifa regiihinis; et dinri
apbstblus, qubriiahi persfcfcuiussuin ^cclesiani Bei., >praelatus quisque pius se quam decet dejicit, subdi-
Gratia auteiri Dei suhi id qiibd sum, et gfaiia ejus' ibf hhi yitarii sirihgere. slib discipimse vihciiib ribri
in tiievacua noti fuit,sed abundahtius illis bitiriibtii pbssit. Tehearit ergb refctofe"sexiefiris. qiibd pfb alib-
labbravi : iibfi aiitem egbi-^sed gfatia Dei mecuui riim' utiiitate suscipiuiii,.s'eiH'ehtiritefius quod de
; '-'-'_ r ''-". sua "aesiihiatibfaepef iinieseurit; sed: ianiett. quibus-
(IGor.^.i
« Respicite quia non solum mihi laboravi, sed darii sigriii jjeceiilef eiuriipehtibus; eoi apud se nri-
« bhmilius exquirentibusiTdisciplitiamVj Dbctof fca- riiiids<eiiafii"suibjecti depfeneridarit,"quaierius et iu
tuolifchs tioh soluhi iri labbre suo sibiutilis est-, duifl aucipritate ebruiri, qupd fpfriiidarit' videarit, el de
quaiferidb et mediiaridb lucem acquirit sapieritiae,sed humiiiiatequpd imitentur .aghpscant. Stiideant igi-
etiariTaiiis pfbfectiibfeus,ciini ifi docirinis suis eis' tiif iihe iritefmissiohe qui prasurit," tit eofiirii po-
exhibet cbffectibtietii vitae et mblestiam discipiinse. teriiia quarilo niagna extefius cefriitur, tanlb apud
«Auditeme, magnatfcs,ett'oriiries pbprili'et ieclb- eos iritefihs depfiriialur : ne cbgitatioriem vincat, ne
« fes Eeeiesiae, aufibus perfcipite; Filib et riiuliefi-; ih deieclatioriem sui ahimurii fapiat, iie jani sulj se
t ffatfi ei amico hbn des pbtestateni supef te ih viia hiens eani fegere ripri pbssit, fcuise iibidihe dbmir
.4 tua;st:nbh dedefis alif possesiibitetii liiatii,- rie , iiSndi sugpohii. iritfcf iiypcntas eriihi jhfe depula-
i fbrte pberiiteat te, et depfecbfii ^prb iiiis.» Oihhbs -! thf, qui ex similitudine disci[iiiDffiriiihisiefiimi ffc-
quippei fcbmmunitef, id est, magribi et parvbij re- giiriiiiis vfcrtit iri iisilm drimiriatioilisl et.tairieu hbn-
ctbfes et-subditos, hobiles et igtiobiles adhiSnei, ut riuriqhain gi-aViusaeiiiiqiiiiur; ii iriief pefvfcrsosplui
junssiu ratibrierii ribri bitiittant; quiahbii aiiifef vilae aequaliias;quam disciplina custbuiiiir (11 Rq). ii, ivj.
suaY habere pbssuht pabem et; quieierir. Quisquis TJuia enlm faiia pifciate sriperatus tifcli feriffc deliri-
ehihi aufctbritatem pfitnatus sui iffatiohabilitef pef- queritfei filios tioiuit, apud distficiurii judicem ieiriet-
dit, seiiietipsum ih despfcdtioheiflfct angusliairi niit- ipsiirii-: cuiri filiis criideli dariihaiibrie perCussit;
tit; qiif ahteiii Ibeurii suhrii fefcta fidbj saha do^ PfCiride ffcfcibfesei niagistii Ecclesiae fite bfdiireih
ctiiria, e't bbnis opefibus sef vat, seifielipsum fcusto' siiuiri ifciiearit,fctfcumdisfiipiina subdilbs sibi ifcgaiit
dit ; etiilibs atijrie discipulos guoi iri bfflirierii discil atqiig feusibdiarit;;ui drihf bterieHiihiitfavfcrint;,gfa-
plihae et 'pfbfectufli viriiiiuiii dirigiti' Uhde siibjuri- dririi sibi bbfiuhi rifcqiiirarit;et fegtiuhi ailerrtiihi pfo
gituf: " -: bbriis meritis,:Giifislb ifibufctite,ih fihe vitae suici-
"
« Diimadhuc supefes eiaspifas, hbh ihiihutabit piatit. .'""'-. . - """"'
:
« ie bihhis caro. Meiius fcstehihiiit filii tui te f b- ' •;"" :.: CAPliT Sli. J
i geht,-quarii te fespicefe ih hianus fiiiprurii tuo- De diiciplinit servovum..
« -Mirii-In bmnibiis bperibus tuis iifaeceliens esto; 3 ;« CibSfia fct Vifga et oriris aiihb : paiii.s'ei' disci-
* ne dfcdefismafculamiri glofia tiia; In dle corisum- « piirii et opus. servb. flpefatiif iri discipliiia", ei
c hiaiibriis difcfuhi vitae tuae; et ih" tempbre exiths '« ûaerit feqhieicere : laxft ttiaririi ilii, fct"quicfiiii-
i:tui disttibue haereditatehftuam..i Hoecioihnisfafib i :b'ertatfcrii,'Jiiguiii et Ipruih ciifyant cdlliiiriaUrutii,
et riStfes hisibhaliifcf dbfcei,fjuombdo filiis suis fitfc i etiefvUrii ihfciihaht bpefatibhes ^ssidus: Servb
pfaesifit, fct cuhi discipiina illbs nutriaht, qribusqiie « niaieVoiotbriiifa fct ebmpefles, iriilte iiiurii iri ope-
ad plffefctahi aetalerii vehfcridf; Tit digrii iiaeredes "« fatibtierii rie vacet: riihiiaih eriiitiihaliiiam doeiiit
pafefitum shbruni pbst- "aiscesshm[illSfuiri pbssiht «"ffiidiitas. iri bperfcfcbristitueeuiri, sic.fchiriicoride-
existere; et rectores Ecclesiae spirilaiitef iiislfiiii, « cet illuih: Qiibd si rion btiediefit, riurva iliiiin cpni-
iil digiiitalehibMirils sul fchiiiauCiofitate' fatibiiabili '« pedibus, et rion aihpiififcessupef oinriehi c.afneiri:
el jusie-Hibdgfauiiufcusqhe-ad fi&emtfciiearil,;fcisic M vfcruiil'sihe judicio' riiliil: faciai' gf ave.» 1316:'de
lierie 'eriulfitbs discipulos utiles^^
liabfedes;sui"labom diicipiiha serVbfiirii disputat-, qui aliqiiaiido degfc-
,• qUbdvhd- riefes ariiriibspfcfversis riibribus bstehduiit; se'd iaifcs
reliriquahft. Ihtef haec lanieii: sfcifcftduni'
:iriahaihehs plfcfuittqtrfcextoliit(if,etijiui clim nulla /ftecesse fcsi ttt tioiiuiioûhi suWuiii cbusinjigantifl;
iOOS J: t:iGOMMENT:IN.ECGLESIASTIGUM..-^,LIB. VHL ... ,,•' .. • . rjftujS
seyeritate, Jiee peccando illicita"fr.uaritUflibertate.;.A :« Si est tibi servus fidelis, sit tibi;quasi,anima
Nori estenim in eisccriditipiiaturaedfcspiciehda, sed t fua; :quasi fratrem, sic feum trafcla, .qubhiam in
iuipfobitas inbfum cbereendav ut seiant se subditps; t sahguine aiiimaecomparasti eum.:Si_a_seris illum
esse debere, etiioh farotervasuperbife.yoluritate. « injusie, in fiigam convertetur; fet si extbllerii dis-
M.enim-fefcte dieuritiir servi, qtii .se viliOTuhisub-r * cesseri., quetri qiiaefas, et in qiia via quaeras il-
iûnl domlnatibni; illilvero. qui se ad.oliedieridum V lum, nesfcis. » Superiussefvi bohi: fcoriscripierat
subduntjustitia.'etsequilati; ei verilatfcm:recle te- legem, ita dicehs : Non l_edai sfefViiitiopefariteni iti
nenlcatholieae Jidei, illiperomnia ascribendi. sunt •vferitatejhequeniercfcnariuiri d-riiteni ariiriiahisuaiti.
huic liberlaii; qua Chfistus libefaylt rioiy qui iri Seryus seiisaliis -sit tibi dilecttii qria_.i ariitiia tua,
. Evangelib ait":-«Si fergp filius vos libfefaVfeiit,yefe tioti. defrarides iiluitilibeftatfe, rieque-ihbpfehi dfcffe-
iibefi esiis {/«_....viii)- i Naiii ut ijuld___hpbetafuiti" liriquasi-ltt-ti, fetfc".: itriquo-bsienditiif ijuia fcjusdem
ait : -'- -"._.:.:... '..."...::.';. ,."o ;.:.;. ;;/.::;._ iibbischm stitii fiatuf_fe,si:tierieVbiisiiit fel ^bbedien-
- tfeSjqubd ita tfactandi surit ut fralres ;: si aulem
': Libertasnulla estmelior.inajorve.potestasi duri; et &up'erbi.coridignasint pi_eha::et uliscihlina
"";" ij_t'_unservtteDeo, ciii bene servit aitipr.""".'",
fcbfefcfendi.'Qiibd aiutemdicil,- ut fratrem fcsse:eum
Describiiur ergo hic . sapientia -dictahte, qualis esse __tfactariduni; qtiOHiamfex satiguine" cbmparayimus
: debet servilis nulritura, et qualis erga itidOiffitPS feiifti,sigfiificat qubd riathra_ricdmffiuiiemiheb di-
disciplih_e:Slriclura,-ila"iit habeant victum et-yesti- ligererdeb'e_tiuSi;efsi fiecesse fest; ahitiiatanestram
tutn,' et non.pliosfevagandi illis cconcedatur biium:, prd feissieiit fratribus esse porieiidatri.Nonêriiiritio-.
quoniarii. otipsilas -inimiea. est ahihiae. Sed quo^ mineiti debeihris bdisse' fet pefseimi, sed rviliis; qusp
liiam fcummensura. debent fieri omniajinde subjuh- tibcfeht hoifiihi fet ad; ihffefiturii, :si prseVfiluerinf,
gitur.: :.:'"''"„:.. ;..;:;_.; ;',::". cefturii traliutitf bitiriinbiibbis fest fesistendum. >
:xifeEf::<5GT_l^tfS.
CAPUT PRIMUM. : i- ,. \ >: iibe, quodpernocturnas yisionesiostenditur^debeat

De somniisnon credendis, nec acquiescendumspelius tiniefvari, ita respondet,-dicens]::« ScienduhivPetre>
: illoTumsIjiiiaSapienlia docel divindiibneset augti- P estquia sex jnbdis.tanguntanilnum imagines. sbiti-
, ria errorummendacid! esse, et somnia maleficentiuhi ' aiioruni : aliquando nainque sbtiini-iventris plenitu-
'.. vanitdtesesse. • . .. ditievel inanitatej; aliquando .illusiorie,- aliquarido
(Gi-P-xSxnv)' « âna ;spes, et„ mendacium virp fcogitalione'.-simul et illusione,; aliquando;ifevela-
« insensato; ef spmnia cxtolluht impruderitfes.Quasi ,tione;,: aliqtiahdo autem cogitalione.isihiuf etre-
'•«-.qui-appreliendituinbramj et persequitur yentum,: velatione geherantuf. Sed ;duo,q'u_e prima dixi-
« sic.et qui attendit ad yisa mendaciaf.:IIoc sfccuri'- ihus/c oitines. experimentb cognosciinus,s;subjuncta
« dum boc Visiosomniorum : ante faciem IiomihiSj J- auteBiillis,:quodiri sacrae"Scfiplurae paginisinve-
« simi_itudo:alterius hominis. Ab imnnmdp_quis nimus. »: Somnia etenim nisi plefumque al) oeculto
4 mundabitur? et a mendace quid .vfcfum dicetur;? Jiosle perillusibrieih cfierentf riequaquam hbc Vir
,« DLvinalioerrprls et auguria mendacia, et somnla sapiehs indicaret , diceiis": « .MultosiBhimerfafe
« malefacientium vaniias est. Et.sicut partufientis, fecerunt somnia, et excideruiit speranles ,in illis,
_r.:cor.;luum pliaiitasias patitur, nisi ab Alti.ssimo Vel certe nbiv aCugufabimini,nec observabitis,;spm-
« fuerit emissa yisitatio,. ne dederis in; illisrepr .nia^JQuibus prbfectoverbis cujus sinX delestalionis
•« tuum: multosenim errare fecerunt somnia, et ostenditur, quaeauguriis coiijungunttir. Rufsum nisi
.« excidferunt sperantes inillis, -? Insinuat.qupd j) aliquaridb ex.cogitaiione simul etillusiorie prpeede-
visa spmniofum saepe per inendacium malignofum xent, Vir sapiens iriinime dixisset : « Mullas-criras
-spiriltiuriiiiomines : deludant, et cffedentes.sibi in sequuntur sbmiiia;: * et nisi aliquando sbirinia;ex
errofes noxios njitlant; siaoncaute:fea discefnere mysterio revfelalionis orirentur; Joseph praefereri-
curaverint. Unde pr_emoriet,-:difceris": «"Abimirmndo dum se per soriiriia- ffatribhs non'.-videfet {Geiv.
quis mundabitur? et"a nTeiidafce qiiid yerum dicelur? xxxvn) ;- tiec Mairi-fespohstiin- ut ablalb.puero iri
Divinatio erroris •et augufia niendacia, et somnia ____gjrptUtii fugeret, per sbhinluni angelus admbneret
malef_icientiumvanitas est. > Uride iii; lege;jta;: prae- (Mdltli.ii); Rursuin hisi" aliquanab soriinia & cb-
fcfeplumest:« Non obs.ervabitisxsoinnra;,neque;di- :gifa_ioriesimul et feyelatiohCprocfederent, nequa-
vinationes et augu.ria sequemirii:(__ici)!f-.
xix),ri;Sed quatti; DanieT propiifeta Nabhfcliodoriosorvisioriem
quia aliquando.revelationes per somnia fiunt,-sicut dissereris a radiefc cbgitalibriisiriClioasset, dicens...
:in: diviriis libris ;s8epiusdeaionstratuni invenimus ' «:Tu,: rex, ccepisiicogiiare in stratti luo qriid esset
non itigratum aeslimo.lectori,-si beati Gregorii yerba iuturrim prist haeci fctqui revelat mysteria bstendit
;,dediscrelione somniorumin hoc opusculo nbslfp tibi qu_evenlura "suut (Dan.: n).'»; Et paulo posi :
.poiiaitiusj quiPelroDiacono sub sciscilanti, utrum k-.Yidebas; :elecc'e quasi statuauna grandis, suUua
1007 B. RABANIMAUM ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1008
illa magna, et statura subliniis stabat conlra te, A' pressura. sunt per exhertationem, qua. exiiorlaitiur
elc. (Ibid.). > Daniel itaqtie dum somnium et imet ipsi a.Deo (II Cor. i) : quoniam sicut abuiidaiit
plendnm reyerenter, ,et ex qua prlumsit cogitatione passiones Christi in nobis, ita et per Christuni abuu-
nianifeslat, patenter osteuditur, quia hocplerumque dat consolatio tiostra. Idem alibi ad eosdem Corin-
ex cogitatione simul et revelatione generetur. Sed thios ait :;« Notain autem facimus vobis,'fratres,
nimirum eum;somtiia-tot ferumqualitatibus, alteiv gratiam Dei,' quae data,est inrecclesiis Macedonise,
nenlurtanto eis.credi difficiliusdebet, quanto et ex ; quod in itiulto experimetilo tribulationis abundantia
quo inipulsu.veniant facilius norielucet. Sancti au- gaudii ipsorum fuit, et altissima paupertas eofum
lem yiri'inter illusipnes:;alque ;revelationes ipsas abundavit in diyitias simplicitatis eorum. Tribulatio
yisionumyoces-aut imagines qupdam intinid, sapore enim palientiani pperatur; patienlia yero probalio-
discernunt, ut.sciant vel quid „a-b.pnospiritu pefci- nem.; probalip ;yero spein; spes autem nori con-
piant, vel quidtibillusipii.epa.tiantur. Nanisi erga ! fundit; quia charitas Dei diffusa est in cordibus
haecmens cauta nonfuerit,per decepiorem spiritum i nostris pef spiritum sanctum, qui datus est nobis"
mullis.se vanitatibus immefgit, qui nonnunquam (II Cor. ,yni);;: V Qui ergo nori habet tribulatio-
solel multa vera.praedifcere, ut ad extremum valeat nis experientiam , nec virtutum ipse potest ba-
aniniam ex vana aliqua.falsitate laqueare :-sicut ctii- B bere cbpiam. Ideoriicit:« Quinon estexperlus, pauca
dain noslro nuper cerlum est. contigisse, qui dum recognoscit. > . - , '. .
somnia;Vebemenler;attenderet, ei per somniumlonga -: « Qui autem in mullis factus est, multiplicavit
spaliaiiujus" vilae promissa sutit; cumque multas « malitiam suam. J Quid enini vult insinuare in eo
pecunias' pfo iphgioris vitae stipendiis collegisset, quod dicit,.« Qui in?multis faclus est, multiplicavit
ita: repente defunctus es.t,;ut intactas omnes relin- maliliam suam, s nisi quod ille qui mulabilis est
queret,; et ipse secuninihil exbpnp opere portaret. mente, et per multas curas ac sollicitudines saectili
i Sine mendacib consummabitur verbum legis et divisus, inslabilis est, actipne multorum vitio-
« sapientia' in,"pi» fidelis complanabitur. VSpretis fum criminibus saepe iit obnoxius ? vel; aliter,
somnibrum fictionibus vir sapiens horl^tur magis qui .uriitatem fidei perdeiido multiplices haereii-
credendum esse doctrinaesapienti_e, quae iii ofe fide- corum sefctas delusus sequitur, multorutii sce-
lis viri complantaia sine mendacio consuminat ver- : lerum impielatibus implicatus perniciose deseT-
bum,quam inani fallaciae.perversorum. Illud enim ; ruit, et malitiosae mentis multam nequitia os-
pinniho teriendum etservandum est, quodiex divina tendit.
et Eyangelium docel;etneque ad dexteram, neque _. • « Multa vidi errandb, et plurimas vefborum con-
ad sinistram ab fcodeclinandum est, quia Spiritus « suetudines. _ Hoe demonstrat, quod quiintenta
sancti ilistributiohe, quae ibi scripta continenlur, riiente meditatur Scripturam sacram, et humili
ad salutem humani generis in munduih directa sunt. corde deprecatur Deum, ut per graliam Spirilus sui
Sed quia alii suntquispiritibus efroris decepti vana earum sibitribuatiiitelligehtiam, bic reruni scienliam
sequuiituf somnia, alii verb falsam doetrinam se- ac verborum ipso dpnante percipiet copiam, et quod
quuntur haereticorum ,:ideo in sequentibus :ad- graliam saepecomitatur persecutibnis angustia. lnde
irionel,: ut qui ex diVhiis;Iibris didicit yeritatem, subjungit:
ef expertus est inii_ereticii et ebrum sequacibus « Aliquotie^ usque ad mbrtem periclitatus sutii
, diaboli pr_eyalereialsitatem, inde: se separet et > , « liorum ' causa,
:'-.: / et liberatus
. sum.1 a ogralia
.. ..j.Dei.
, »
'divinorum liliforum magisteflum: per ohinia se- Virtus enim in infifmitate perficiluf. Unde et Paulo
îiatur. ::„' ''':"-'' -'" apostolo datris fcstsliiriulus fcaifnissuae, angelus Sa-
• «Quirien tentatus esl,,quidsit ? Vir in,mullia tanae, ut eum colaphizaret (II Gor, xn), et nbn
.expertus, cogitavit multa; et qui multa didicit, tatri: sibi quani caeteris: Evangelii praedicatoribus
enarrabit intelleclum. "Quinbn est experlus/ pauca muitae illatae sunt a persecutoribus injuriarum
recognoscil.".» Teniatio hic experientiam significat _ molesti_e, uti earum coriiritibne admoniti humili-
tribulationis, quaeelectis exhibetur ad probationem; tatis bonum nbn- perderent, et graliam virtutura
sicut scriptum est: « Yasa figuli probat fomax, et conservarent. Dominus autem electos suos liberat ab
bomines juslos tentatio tribulatiouis (Eccli.xwu). i onini angustia, et non dereliuquet omnes qui spe-
Ojianto enim quis Iribtilatibnisi experitur labores, si rant in se. Unde' subjungitur. ;
in fide persliterit et patientiam servaverit, tanto .' " ; CAPUTII
contra alios labores in tolerantiaevirtute fortior eritj De limentibusDomtnum.
et qui niulta :didicit, id estj-multa sanctarum Scri4 « Spiritusiimentium Deum quaeritur, ef ih eon-
, piurarumniysteria in sinu mentis su_ecblligit,' ipse «=spectu illius benedicitur.' Spes enim illorum"in
aliisyerbum sani intellefciuset spiritalis consolalio- « salvantem illoi, et oculi Dei in diligerites se.«
nis fiie enarrare". valenit. Unde et Paulus ait.: Prope est eriim Domitius omnibus invpcahtibus se in
« Benedictus Deus et Pater Dbmini tiostriJesu.Chri- yferitate; fctspiritus,' hoe est; voluntatesiimentium
sti, pater misericbrdiarum, et Deus totius consola- se coiispicit, et eorum oratipnes exaudiet, tribuens
tionis, qui consolatttr.nos in pmni tribulatione no- eis benedictionem supernam; et salvos faciet eos,
stra, ut possimus etipsi cbnsolari eps, quiin omni coiiferendb ilUs vitam asteraam. Gus.ouit pmnes
lim COMMENT. IN.ECCLESIASTTCUM.- LIB. YIII. - i(M0
diligeutes.se, et omnes inimicos eorum disperdet. A J « Dominus solus suslinentibus se in via verifatis et
Unde et semetipsos consolanlur, el de fulura re- « justitiae. . Dispulaturus de ohlationum qualilate
muneratibtie spe cerla gralulantur, dieentes cum priiiio demonstrat, ut immolalio ex iniquo lucro
praedieto dpctore gentium : « Licet, is qui foris est oblaii despccta et dctestabilis sit coram oculis Dci,
noster homo. corrumpalur, lamen is qui intus est quam etiam nuncupat subsannalionem justorum,
,renoyatuf de.die.in diem. Id enim quod in prae- quia quasi irrisio fil anle Dcum, quando id quod
senti est nipmentaneum et leve tribulationis no- nialum est Dco gralum"esse arbitratur. Cum di-
stroe, supra.modumin sublimitate aeleriium gloria. vina majcstas non aliud donum accepto fert, nisi
pondus ippfefaltir in; nobis : non coniemplantibus quod ex jusla acquisilione secundum regulam
nPbis quae yidentur, sed qua. non videnlur. Qu_e veritalis per fidem vcram et dileclionem illi of-
enim .videntur, lernporalia sunt : quae autem - non lerlur.
videntur, ; aetefna sunl (II Cor. iv). Scimus c Dona iniquorum non probat /Allissimus, nec
enim quohiam si terrestris domus noslra hujus c respicit in oblationes iniquorum, nec in rnulti-
babitat-phis dissolvatur, quod aedificalioneiiiex Deo « mdine sacrificiorum eorum propiiiabitur pecca-
habemuSj doinuin-tion inanufactam, selernam in coe- tis. _ Ccrtum est quod ille qui iniquitalcm facil,
lis;(II€(.r/v).;i ": : ] el peccaium vitare non curat, gratam oblationem
E
; . « Qui: limet Dominuin nihil trepidabil, el non Deo offerre non potcst, nee veniam promcreri de-
< pavebil;;quoniam ipse est spe.s eius. t Qni enim licti; sed qui fugit vitia, et digna poenitenlia ac
timet et spBm iti.illb habet, quomodo hpslium kciymarum effusione delere sua studet peccata,
ininas: ei-perseeutiones horret? Unde et Petrus hic Deo acceplabilia offert munera, quia t sacri-
apostolus Jioftatur, dicens : c Timorem autem ficitim est Deo spiritus contribulatus, cor conlriluni
eormn ;ne timuefitis, et non conturbeniini. Do- el humiliatum Dcus non spernil (Psal. L). I Aliier :
minum autem Christum sanctificate in cordibus ve- Hoc loco reprobantur oblationes carnales Judaeorum,
slfis (I Petr. m). » quse post Chrisii advcntuin non Deo, sed daemoniis
, « Tinientis Deuin beata estanima. Ad quem re- offerebanlur. Qui non limentes sanguincm prophe-
e spicit, et quis est fortiludo ejus ? Oculi Domini tarum el aposlolorum fundere, victimarum suarum
i f super timentes eum, protector potentise, firma- Dco sperabantiiiuliitudincmplaeerc, cumjamdudum
« nientum virtutis, tegimen ardoris et umbracu- eortim immolationcs per Isaiam Dominus reproba-
«:ium meridiani, deprecatio offensionis et adju- ret, dicens : « Quo mihi muilitudinem vicliniarum
« torium/casus, cxallans animam, et humilians veslrarum ? dicit Dominus. Plenus sum; holo-
* oCtilps, dans sanitatem, ct vilam et benediclio-( C causta arietum, adipem pinguium, et sanguinem
c.nem. ».Cutti ait timentis Deum beatam esse ani- vitulorum, et agnorum ct liireorttni nolo. Cum]ve-
mam, les.atiir quasi nescius ad quem ipsa anima - niretis antc coiispectum meum, quis qusesivit liaec
respiciat, et quis sii forlitudo ejus interrogat, cui de manibus vestris, ut ambularetis in alriismeis?
tamen interrogatipni ipse slatim respondit. Quae Ne offeratis ultra sacrificium fruslra : incensum abo-
figura Graefceerotema dicilur : quando interroganli minatio cst mibi. Neomeniam et sabbalum et festi-
fil.apta rjespoiisio. Dlcit enim : « Oculi Doiuini super vitates alias non feram : iniqui sunt coelus vestri.
tim.entes eum, i hoc est, intuitus misericordiae ejus Calendas veslras et solemnitaies veslras odivit ani-
super credentes in euni : ipse est protector polen- ma mea. Facta sunt mihi niolesla, laboravi susti-
ti_e ab omni adversitate protegens eos. Firmamen- ncns; et curn exlenderitis manus vestras, avcrtam
lum virtutis coiifortans illos. Ipse est legimen eorum oculos meos a vobis ; et cum nmlliplicaveritis ora-
contra ardbrem tentalionis, et umbraculum conlra tionem, non audiam : manus cnim vestrae sanguine
yaliduni aestutn perseCulionis : hoc enim meridicm . plenac sunl. Lavamini, mundi cslote, aufcrle malum
significa!. Ipse est propilialio delens delicta ofiensio- cogilationum vestrarum ab oculis mcis, quicscite
• nis :i-ic
pfa_bet adjutoriuni suis nc cadant in pee- agere perverse, discile benefacere, qu_eritejudicium,
catis maxiniis, exaltans animas fidelium suorum in " subvenite oppresso, judicale pupillo, defendite vi-
culmine pej-fectipnis, et illuininans oculos mentis duam. Et venitc, ef arguife me, dicit Dominus. Si.
epruhi, pfaebfens eis gratiam internsc contempla- fueiint peccata vcstra ut coccinum, quasi nix deal-
tionis. Dat ipsis sanitatcm incorruptionis, vitam babuntur; et sifuerint rubra quasi vermiculus, vcl-
iiiimorlalitatis, et behediclioncm pcrpetuac bacre- ul lana alba erunt. Si volueritis et audierilis nie,
ditatis. « Yenite, inquit, bonedicti Patris mei, pcr- bonalejT_ecomedetis. Quodsi noluerilis, et me ad ira-
cipite regrium quod vobis paratum est ab origine eundiam provocaveritis, gladius devorabil vos, quia os
inuiidi (Matth. xxv). _ Dominiloculum csl (Isa. 1). t Quale autem sacrificium
. CAPUTIII. _ Deo placeal, per Psalmislam ipse Dominus declarat
Sapientia frascipit de injustis rebus non esse immo- dicens:« Sacrificium laudis honorificabitme, et illic
..." landum, id esl, offerendiim, vel eleemosynam fa- iterest in quo ostendam illi sabilare Dei (Psal.
cieiidamde diipmm detrhnenlis. LXI).B
« Qni oflert sacrificium cx subslanlia pauperum,
_ « imfflplaiitis ex iniquo oblalio esi maculata ; ei « quasi qui viclimal (iliumin conspectu patris sui. J
;c itbn sunt benepiacila. subsannationes injustorum. Quid liainque esse iutolerabilius potest, quam mors
1
mi B. RABAM-aiAURiA_RCHIEP. 'MOGUNTVOPERUM MRS L iM
filii ante cculps patris? Hoc itaque sacrificium A_diiectioiiis eaiti ad aures diviri_e pietatis ripri pfo-
; -',' " -
. .'" : -;;
quanta ira aspicialur Pstenditur, quod oibali pa- ducit.
tris dploii fcotiiparatur,,feltariienfplerumque quanta « Qui baptizatur amortuo, ei iterum iatigit illum,
tfibuurit, pehsant,quahta auteih fapiuht,'corisiderare _ qtiid proiicit lavatio illius? sie hbriib qui jejurial in
Sissimulant : quasi mefcedetiiriuiheiSiit, et perpeti- _ peccatis suis,; et iterum'eadem:faciens,;quid pfb-
derecujpas refcusant. Aridiatititaque quod sfcripluni "«ficit liuiniliando se ? ofatibnem illius quis fexau-
est : « Qui mefcedei pbh|regavit, inisit eas iii « diei?» Baptizatur quippe a ihbrtuo qui rilundatuf
pertusupi sacculuni '(Agcj(c..j).\iiri s^cculo quippe lietibus apeccatb, sed- pbst baptismum -ihortuum
peftuso yideturquarido .pecuriia „ mittitur, sed tarigit;"qui eulpam post iacfynias repetit. Sed quid
quandb aniittituf hbh vidfcltir."Qui ergo quanta proficil lavatio illiui, cuin nbri ;permanet femiindatio
larg'iuntur,aspiciunt,.sed quanta rapiunt non perpen- ejus ? ;Jfcjunat;etplorat pfo peccatis suis, sed tatiien
diirit,' in.pfcrttisosaccul.o.mfercedes miltutit: quia fecfedere nori;vult ab ipsis; -unde ejuscoratio a Dor
prpfecto iiai iri sperii su_e'fiduci-eiiittjetites conge; miiip exaudifi iion nieretur. Quid ;eit ehim :Culpam
,rurit,;sedpbnirituerites perdunU'! flere,;tiisiiiuniiritalerii DeodevOtiPiiissu-eostendere?
. « Panis egeritium, yjta paupefis e.st; qui defrau- „ Et quidest pbst iletum prava agere, liisirSuperbas
B in eurii quem rogaverat inimicitias exefcere ? Jacobo
_ dat illum, bomp sanguinis est. „» Quia paupernon
«
d.ivitias .cpngregat, sed, vietus necessaria parat ::- attestatitej qui ait: Quieunque voluefit amicus esse
qui hoc .ei ^pllit, unde vivere debuit, quasi hujus s_eculi,inimiciis Dei cPnstituitur (/acoft. iv). i
Isaiatii
sanguinpm ejus fundandp interiniit. Unde et se- Doniinus ergo quid nobisfaciendumsit, per
„, . rics instruitj dicens : « LavairiiriiVmundiestote, au-
quitur:,,
: .«Qhi auferf in sudore paneiii, quasi qui occidai ferte ihalurii cogliatioiium vfestraruiriab JDCUMS meis;
j quleseiie agere p"ervefs"fe, -"clisciteberie faeere, etc.
«.proiimum suum, _>In sudbre eiiim vultus sui pau-
sibi ;sed (Isa.%).» Posf lavafcruhi-eriiitiiritihdusesse negligit,
pef acquifif >paiiein. quiiiunfe sibiper vio.-* vitaeinnofceniiamtion custo^
lentiam lollii; proximum suum rapaciiatis gladio quisquispost lacrymas
inlerficit._Undeliujusmodi oblatip Deo gratia non erit, dit; et lavahtuf efgb, et -'tiequaquam inundi sunt,
rion labore; sed alieno clamno qui comrnissa flere iion desinunf, sedrursus flenda
quia guo aequiritur '.; comitiiltunt. E cotitra veioiaVat;sfe a sbrdibus et
Violenterenini exquirit, quaemiseficofdiler largiatur. itiundus
Sed alj.ud;est pfo peccalis misericordiam facere, permauet, qui peccafa pfaetefiia lacfymis
: layat, et ea rufsum nbnperpeirare cerlat, sedbbnis
aliud;prp-rnisericordia .facienda peccare quse jam . insistere feslirial, uiide
nec misericordia nuric,up"ari rpotest, quia ad dulcem ,G operibus quantum praevalerfct bona conversatibne sua tiieiito
fructuni .noifprofieit; qiia. per vifos pestiferae^radicis Dbmini gfaliam pro -- - :
inyferiietlDe qrio ef subditur.
amarescit; Hjnc" est enim, quod ipsa fclianisacfificia 1
per propl_etam"Dominusreprobet, dicens : « Ego Do- u',' V,":'"'.. y,cûT.:iv;; ;/.^':;' ^,.;;;.;'^;
minus:;diligensûdicium, :et'iOdiouabehsrapinamin j)iscinlina
' ' ciistodienda} tegis,.ei qiwd-'sacrificiumsit
salutare alterideremandatis.
hblocaustuin (Isa.xxi); i Hinc itef urit dicit r« Hosliae ;
(CAP. X XXV.) « Qui conservat legem, multiplicat
iriipiorum abominabiles, quia offeruntur ex scClefe « oblationem. Sacrififciutii saliitare est, atteridere
(P.-oti.xxi).* Qui saepequoque fetindigentibus subr
tfahunt, qua. Deoiafgiuntuf. : --- «mariclalis, ef diseedere' ab biritii ihiquitate, et de-
« precatio ejus coram ocuiis Dei iriveniet gfaliain.•»:
-ii Qiif effundif sanguinehi, ef qui_ fraudenffacit Beue efgo orat, qui mahdata Dei serVal; fet sacri-
-"hiercenafib, fralres suiif. »;sFfJttres"eos:dicit tioii ficiunf ialutare «iffeft, qui niurius fectJE fidei quae
generatioiie, sed scelfcfuminiitatibne, et peccalbrum per diieclionem opefaluf, Debexhibet: lalisque de-
similitudihe. Ideo quoqufesaepius repfclit sanguinis preeatio coram bculis Dei inveniet gratiam, quia
effusioriemiri cpmparationfc f apiriajfet fraudis, ul ex bene operando servavit justitiatri. Unde perlsaiam
reatu tiomicidii quod omnibus patet gravissimum uicitur: « Dissolvfe cblligationes impiefatis, soive
scelris esse,.alia quae minus noxia esse videbanlur; fasciculos deprimentes, dimitte; eos qui confracti
' immania et morli perpetuae digna aghoscantur. iuiit lil.feros,:ef oinne onus "disfumpe. Frarige esu-
«.Unus.aedificanset unus. destruens, quid prodest iienii panerii turim, et egenos vagbsque induc in
«,illis nisilabpr? Unus.pransei linus nraiedicens, doriiumtuam ; cum videris riudum, operi eurii, et
_ cujus, vpcemi:..exaud.iet; Ppniipris? J Ilpc esl, quod Cafneni tuam ne despexeris. Tunfc;efumpet quasi
superius.dixif, Dep sacfificium.acceptabile npn esse, irianfelumen tuum, et sanitas tua eitius orietur,"et
quoS-fexraipinAquis illi sludetpfferfe. Is ergo qui ainteibit faciferiituaih justilia tua, et glbria Dbmini
pffeft niunusex scelere, videtur 'sibi virjiutum cedi»- colliget te. Tunc invocabis, 'etDoriiinus exaudiet;
ficium praeparare, ei npn perperidit liofc ppus largi- clamabis, et dicet, Ecce adsuiti (Isa, LVHI).»
tatis nph eise, sed crimen ayaritiae. Unus orai, quasi «'Retribuit gratiam, qui offert similaginem; et
pfo suo facto Deuin benedicendo : alter querimo- « qui fafcit misericbrdiam, offert sacrificium. » U-
iiiatii .paupertalis suae prbfeft tid Dbniinuril yofces irumque enim muiius Deb ^sl acceptabile, hoe est,
exaltarido. El ideo hbfuni bratib cum odorfc siiavi- illud quod in panis et vini oblaijoiie-ob''-c'6'mmeiiiO-.
tatis ad Dominum tion asceffdit, quia concofdia ratioriem Doriiini noslri Jesu Giiristi rite in aUarf
• 10IS ' ' COMMEKT.IN"ECCLESIASTICUM. — LIB. VIII. 10.4
offertur Deo et hoc quod per cbarilatis alTeclum A datorcm, Paulo allcstantc, diligii Deus (7/ Cor. ix),
misericordiler in liceessitalibus suis confcrtur pro- el bojiam voluntatem offerentium gralissimam habet.
ximo; sed quia. h_ec tunc digne ab offerente exhi- Uncie duo aera miiiuta vidu_e'pauperculoe Salvator
betitur Deo, si se studuerit ininiunem servare a pec- in E\ai)gel_o cunclis donariis, quae per diversos ad
cato, sequilur: templum deferebantur, praeposuit ~(Luc. xxi), et
« Benepl^cjtum esrDomino rccedcre ab iniquitale, caliccm aquae frigidae in populo datum non sine
« et deprecalio pro peccatis recedcrc ab injusiilia.» mcrcede esse pronunliayit (Mallh. x). Primitias ergo
I. ene placet Domino qui recedit ab CJrantium hairc- et decimas Doniinus in Exodo populo Israelifico jus-
iicGiiimcoiioortio ; ejusque depiecalio mulfum vilel sit daic. sed iunc solummodo acceptabiles erunt,
apud Djeiim, quf mqlc opeiantium socictati nullo quando tiono animo offeruutur (Exod. xxn, xxm,
conjungilur pacto. Unde sciipluin est: « Facere nii- x\xr\). I.iystice aulem primiiiac1 frugum vel primo-
t seriGordiam et judicium, magis «lacel Deo quam gcnilorum, piincipia operum bonorum oslendunt,
t uctimce (Piw.xxi). „ .cl ipsam bonam .olunlalem, quse prior esl opere,
. _$on apparcbis anle conspectum Dei vacuus. Haec quaiii Pelagiani sibi tribuendo oilendimt : Deus
c enim omnia propfer mandalum Domini fiunt. i In autein dum illa sibi a nobis jubcl oflerri, indicat ad
-coiispeclu Doniini vacuus apparel, qui nihil secuin B ipsius gratiam pertincre. In decimis ilaque Deo of-
de fructu laboris portat. Alius nanique adipiscendis ferendis dcnarius numerus perfeclionem significat,
bonoribus c&sudal, _alius liiuliiplicandis facuilatibus quia usque ad ipsum numcrus cresciL Ideoque sicul
aesluat, alius promercndis laudibus anhelai; sed quia in primitiis principia \oluntalum, ita in decimis con-
cuncfa baechic quisquis moriens deseril, ante Dpum summaiioiies nosirorum opcrt<m ad Dominum re-
vaciius apparcl, quia secum ante judicem nihil iulit. ferre praecipiniur, a quo ci boni operis initium, et
Hiiic ergo pcr legem salubriler admoncmur, dicen- pcrfectionis donatur cffectus.
tem : c ISon appai cbis aute conspeclum Domini va- 1 Da Allissimo secundum datum ejus, et in bono
cuus (Exod. xkiii, xxxiv). i Qui enimpromerendac -.itae c oculo adinvcntionem facito manuum tuarum : quo-
pieicedem bene agendo non proyidil, In conspectu « niam Dominus leliibucns esl, ct seplics lanium
Domiiii vacuus apparei. Hinc dejuslis per Psalmistam c recidet libi.» Dat Altissimo faccundumdatum suum,
dicitur.« Veuienles aulcm venieut ih exsultationc, qui bencficiorum suprum memor , primum semet-
porlantcs manipiilos suos (Psal. cxxv). 2 Ad examen ipsum rccte credendo et bene operando offerl Deo,
quippejudicii portanles manipulos '.eniunt, qui in quia ab ipso habel quod suhstantialiter est, qupniam
semetipsos recla opera, quibus vitam mereantur, « ex ipso, et per ipsuin, et in ipso sunl omnia (Rotn.
oslendunt. ^ xi).» Deinde hoc quod cxtra se sui muneris pos-
t Qblalio jusli impingual altare, et odor suavilatis sidct, hoaa inlenlione totum in iaudem ejus expen-
< csf in jconspeclu Ailissimi. Sacrificium justi acce- dat: hoc est cnim qupd dicil, « Et in bono oculo
« plum jest, et mcmoriam ejus non obliviscelur Do- adinvenlionem faeito manuum tuarum: quoniam
« mijius. i Ideo ergo pblalio justi impingual altare, Dominus, inqml? septies iantum reddcl: » hoc est,
quia ex _er_e charilaiis offerlur devolione; ct ideo perfcctam reniunerationem rctribuet. Scptenarius
in conspcclu Dei sutivis esl odor, quia misericordia. eiiim nunieius propter dpna Spiritus sancli, quae iu
_£t yerifa.is in ea rc flagraf ardor. Sacrificium justi co demonstrantur, perfeclus est, et quia ideni nu-
.fibi Deo acceptum, quoniam bonoi.um operum ejus nierus iiiterioiem et exteriorcm hoininis subslan-
nuinus Deo est gratissimum. Unde el memorjam tiam comprehendit, hoc est, in ternario aniniac na-
ejijs ljon pbliviscejur Dpminus : « Quoniam in me- luram, in qualernario vero corporis. Unde ita ipsi
moria rclerna erit justus, ab audilione mala non homini in lege praecipi.ur: « Diliges Dominum Dcum
timebil.» luum ex lolo corde luo, el ex tola anima tua, et ex
« I„onoanimo gloriam redde Deo, et 11011minuas tota virtulc tua (Deut. \j). _ Corpus autem notissiniis
t primilias manuum luaruni.» Omnc muiius quod qualuor constat elementis, boc cst, terra, aqua,
c\ Jiono animo 11011 datur, gratiam corain oculis Dei aere, ei igne. Polest iii septena rctiibulione ipsius
nullo modo nieretur, quia bonio videl in facie, Deus hpminis rcnpvalio significari, .quando
corpore in-
autem inluelur cor. Unde Dominus vanas lauues Ju- corrupiibili pl anima immorlali ad possidendum re-
. d_aorumper prophetam reprobat, dicens : . Populus gnum Patris coeleslis, Christo donante, perducitur; f
Jiic Jabiis ine honorat, cor autem eoruin loiige est a tiinc cnim retribuitur honiini scplies tanium, quan-
. me (Isa. \\i\). Iu vanum autem coluntme, docentcs tuin illis dedit, quando pro bona couversalione sua
doclrinas et mandala hoininum {Marc. vn). _ _: Et ipsc sibi, ul \ival et gaudeat in a_terna bealitudine,
non minuab, inquil. primitias manuum tuarnui.» dono jusii judicis restituetur. Sed quia septenarii
Minuit piimitias operum suorum, qui hoc quod iium.eri hoe in loco nientio faeta est, libet de ejus
exlcrius laborando e*.ereet in opere, intus bonae perfectionG cx sanctorum Palrum diclis aliqua hic
volunlaiis non exbibet affectione. Propterea suh- poncrc; septcm namque diebus universum tcmpus
<lidit: vol.ilur. /Elerfia eiiim dies quse explela septem
i In omni dato hilarem fac vultum tuum, et in dieruni \icissitudinc sequitur, scilicel octava cst.
•, exsidfaiione sanciifica decimas tuas, _Hi.aremeniiti Undc el PsalmisU resurrectionis diem considerans,
301S B. RABANI MAURI ARCIIIEP. LfOGUNT. OPERUM PARS L .,;! riOIO-
quia dc extremi judicii crat districtione loeulurus,. A « Non accipiet Dominus personam in pauperem,
praemisit titulum, _ Iu finem Psahnus David pro f ct deprecationem laesi exaudiet. Non. despiciet
octava. i Ut enim quain octavam dicerct demonslra- « preces pupilli, nec viduam, .sLeffundat/Ioquelam
rel. diem illam tremendi terroris in psalmi inchoa- « gcmitus. Nonnc lacrymae vlduae:admaxillaiti de-
tionem secutus est, dicens : „ Domine, ne in ira tua e scendunt, et exclaniaiio fejus super dfeduceiitem
arguas me, neque in furore tuo corripias me (Psal. ,«eas?A maxiila eniriiaseeriflunttisquerad iccelrim,
vi).'» Sepienario numcio perfectio _elernilalis in- « et Domiiius exauditor tion deiectabitur itiiins.>
nuitur, cum dies septimus in requiem Domini san- -Non accipict Domiinis personam in paupeiem, et
ctificatus vocatur, cum jam vcspera incsse non di- deprecafioncm tesi exaudiet, qtioniam non sefcuiidum
ciiur, quia setern_e bealitudinis requies nullo ler- personarum qiialitatem judicat queinqriam^sed: se-
mino coarclalur. Hinc est eliam quod Iege data dies cundum causas ralionerii.« Jtisius enim Doiriinus:est
septimus feriatus esse praecipilur (Exod. xm, xxxv), el justiliam diligit, requitatetii yidit vultris ejus, nec
ut aeterna per illum requies designctur, quia per speniit neqiie despicit preces.pauperum, pupillorum,
seplenarium numerum praeseniis vitse universitas et viduarum ; sed dum clamaveririt.adeumj exiiu
designaiur. Tunc magis osteuditur, cum post eum dielillos, et salvos faciet feos quoriiam spefaveruiii
quoque etiam oclonarius subinfertur ; septenarium ;B in eunv (Psal. x).» Mystice auterii.istae pefsoh_epau-
quippe cum adhuc alius sequitur, ex ipso ejus argu- peiis, pupilli-ct yidu;e, possuht significare Ecclfesiam
mento cxprimitur, quia iinienda lempora _elernitate . et populum Chrisliaiunn ; de quo scripirim est:
concludantur. Scriptum est: „ Da partcs seplem, nec « Tibi enim derelictus. est pauper,, pupillo;4u eris
non et octo.» Per seplenarium quippc"numerum lioc adjutor (Psat. ix). » « Beati fenim pauperei ispiritu,
_quod septem diebus agiiur, prnesens tcmpus expres- quoniam ipsoriiin est fegnum.ifeoelofrini(Mdttli. v)y»
sit; per octonarium yero vitam pcrpetuam desi- et alibi: ' Viduam cjus beriediccnsbenedicanvpau-
gnavit: quam tamen sua nobis Dominus re»urre- percs cjus salurabo pariibus (Psal,,cxxxi). » Hujus
ctione patcfccit, cum Dominico scilicet die resurrcxif, ergo vidu-C lacrymae a maxitla ascendunt tisque a<_
qui dum diem scptimum, id est, sabbatum sequitur, coelum, quia dolores persecutionum:quas patituriii
a eonditione octavus invenitur. In annorum curri- praesenli saeculo, aspeciurii diviriitatls miriiriielaterit.
culo sepienarius nunierus septies multiplicatus mo- , Unde et illi laboris sui mercedem In futuro justuR
nade addito ad quiiiquagenarium ducilur, ut per- judex restituet, el hostibus"vindictam merita infernj
petuam beatitudinem sumens, Jubilei sacratissima rependet pcena. ;: •,'• .:
requies observetur. Septenarius nuraerus apud sa- « Qui adorat Deum in oblectatioiie, suscipieturj et
pienies bujus s_eculi quadam sua habetur ratione '-' « depvecatio illius usque ad riubei propiriquabit. Ora-
pcrfectus, quia ex primo pari el ex primo impari c lio bumiliantis se nubes penetrabii, et doriec-pro-
consummatur: primus enim impar, lernarius esl, t pinquet non consol_ibitur,:etrnon diseedet donec
prinnisque par, quaternarius; ex quibus duobus « aspicial Altissimus. Et Doiiiinus non elpngatiit, sed
septenarius constat, qui eisdem partibus suis mulli- t iudieabil jiislos el faciel:.:3udicium, et fortissimus
plicatus in duodenarium surgit. Nam sive trcs per « non habebit in illis palientiam,:quotisque fcorilri-
quatuor scu quatuor per ires ducimus, ad duodena- « bulet dorsum ipsorum; et gentibus reddefvindi-
rium pervcnimus. Nos quia superno munere veri- « ctani, donec tollat plenitudinem superborum;: et
tatis praedicamenta percepimus, baec fixa scienti_e c sceptra iniquorum contribulet, donec reddat-hpnii-
altitudine despicienda calcamus : hoc procul dubio « nibus sccundum aictus subs, et secundum opera
inconcussa fidc retinenlcs, quia quos Spiritus gratiae « Adae, el seeuiidum pf.sesuniptioiifcm:IllitisVdonee
sepliformis^repleveril perficit, eisque non solnm «judicet judiciuin plebis suae, et bblefctabit justos
Trinitalis notitiam, sed etiam \it'lulum quatuor, id « misericofdia sua. J Ilic locus totus ad supefiorem
est, prudenliae, tcmperantiae, fortitudinis, atque ju- respicif sensum. qnia Dominus oratiohem fideliuni
stiliae operaiionem pr__be_. suorum, quae pio affectu transgrediiur nubes et coe-
CAPUT V. los penetrat, miscricorditer iexaudit; ijuoniam; iri-;
Sapientia monet non esse o/fcrenda munera prava, id stanter et persc\ eran ter qubtidie illumtam pro semet-
ei,l non tempore incerto, nec ipsas preces oratio- ctiani pro suis oriinibus;depreeatiiuf, et
nesque hicondilas el infrucluosas : quia bona esl ipsis quam
oratio cum jejunio el eleemosyna. non cessant doiicc coiisolatibricm. ab eo; acfcipiarit.
- « Noli offerre munera prava, non cnim suscipiet Undc eiDoininus ipse nou elongabitab eis auxiliuhi
«illa ; ct noli inspicere sacrificium i-_j.is.nm, quo- suum, sed judicabit justos, iaciens. eis judiciuni,"
«niam Dominus juJexesi, etnonestapud illum gloria et districte judicando proferet ultibnem in adver-
_ personae.» Apud supernum judicem non quanlitas saribs suos, non prius cessans, dotiefchostes eorum
muneris, nec persona potentis appendifur, sed quan perfecle puniat, reddens eis condigham vihdiclain
litas uevotionis, et humiliias cordis. Ideo horlatur, quousque uiiiversilalehi superbientium pefseetitorum
ut non ex iniquo lucro offcramus muncra Dco, sed tollat de supcrficic terrae,;fet sceptra tyrS)noru_ti
e\ labore justo : quoniam Dominus justus judex esf, iniquorum, qui tornientis divefsis: fconfessofessubs
ncc aecipit personam divitis, nec despicit personam inferficiebant, conlerat, reddens perversissecun-
yauperis, Unde sequitur: dum aclus suos, el secundumbpera Msef lioc est.
im , /;,--COMMENY.;INECG_^ iOIS
-pfimihotninis lapsutti,, qui pr«sumptupse..transgres- A:populi " Dpi, postmpdum fiant fratres et coh_eredes
sus.est mandala Dei; tinde tam sibi quam uniyersp .regni ccelesfis.
getieri suo conscivit ppenam exsilii etmortis, dPnec in « Innova sigiia. et inimtita mirabilia. Glprifica
exlrettto examine judex vivorum et mortuorum faciet «itianuiii et tiracliium dextrum. ExCita furprem,
Judieium plebis suae, et oblectabit justos tiiiserieor- t eteffunde iram. Tblle adversarium, et aiHige ini-
dia sua, transfefetisillos ad fegnum patris, tibi; in « micuni. Feslina tempus, et meineuto finis, tit
eotitemplatione vultus sui heate viventes delectatibne ~ « enarrent niirabilia: tiia. i.Ho.c orat ut diyina ma-
fruentur perpetua. jesias per manum et brachium dextrum, hocest,
-:CAPU_C¥I.:V \. . Dbmititim Cjifistum miracula quae antiquitus fue-
2 J::,,.'.;' funt factairinpvet temporibus gratiae, ut idem et
Deprecatio dd Deum et laus misericordimDei.
unus legis veteris et nov_e-.inielligatur esse Deus,.
«; Speciosa misericordia Dei in tempofe tribtila- tiiediator videlicet Deiiiominumque homo Ghrislus
« iioiiiSi quasi ri.ubespluviaein tempore siccitatis; >
Jesus, qrii cum Patreet Spiritu sancto tunc et iiuiic
Sicutiii tetiipore sictitatis nubes pluyiam, terrae pp- facit mifabilia solus.
sic '-e't Dei Quod autehi ppslujat excitare
pprtunam confert, m iserifcprdia necessarip furofeiti et effuudere
ifamj utextollatur adversarius
humanae pccurrit infirmitati in temppre tribula.Io- B; fet
aifligaturiniiiiictis, hoc significarevult, quodtie-
nis,; quia soli; illi competit opere ;suo>multifarip cesgafio per adyeritrim Christi aufefttir diaholui a
oonffcrre ppem miserationis su_e, de qup scriptum 'cpfdibus itifidelium; ne (litititis
est: « Suavis Dominus universis,. et miseratipnes eps ift errofe etiti
idblbi-itiiateneat captivbs, quod et ipse Saivator
fejussuper omnia opera ejus (Psdl. CXLIV^. in Eyangelio expressit, dicetis : « Cum fortis arma-
GAPUT "VIL "-'"' : tusctistodit atfium sutim, inpace sunt ea qu_e pos-
"
Oratio Sapieniice. sidet. Si autfciiifortipr illosuperveniens vicefiteum,
(CiP. xxxvi.) « Miserere nosiri, Deus pmnium, et iiiiiversa arina ejus Eiufertin quibus confidebat,' et
« respice nos, et oslende nbbis lticem misefatioflum spolia ejus disfribuit (£«c. jxi). J Ille est enim Verus
"<tuarum; et immitte titiiorem tuum super geiftes iuimieus et hostis , populi Dei, super quemifa Dei
;« quae tion exquisierunt te, et cognbscant quianon effundetur usque ad finem, nec est sanabilis plaga
« est Deus nisi tu, ut enarrent magnalia tua. t Ex ejus. Quod autem dicit: « Festina tempus, et me-
pefsoha fidelium sapientia dirigil orafionem ad iuento finis : . hoc est, quod Proplieia in Psalmis
Demti, ut dextera suae potentiae defendat illos, et ad Deum ait: « Tu cxsurgens, Domine, misereberis
Inimicis suis reddat relribulionem justae vindictte, Sion, quia venit tempus miserendi ejus (Psal. ci). .
quatenus perhanc digni correpli agnoscant unum " Hoc orat, ut quia tempus est novissima; horae, et
vferum Deum, et desereutes idola falsa, soli vcro finis mundi appropinquat, venial ille qui promissus
"Deoexhibeant cultum piae religionis. Notandum au- est, et miserealur liumanb generi, quia ipse est
tem qubd sancti viri, quando videntur in diclis suis cxspeclatio gcntium.
orare cbtifra adversarios suos, aut hoc deprecan- « In ira flamm_e devoretur qui salvatur, et qui
ttif,' uf ipsisflagellis eruditi deseranl vanitalem et « pessiniani plebem tuam, inveniant perdjtionem. »
sordes peccalorum, el convertantur ad reclam fidem lloc pracdicit, quod hi qui amanl animas suas in vo-
et opera pietatis; aut hoc eis prophetico praedi- luplate vilae istius, nec eas pro Chrisfo pouere vo-
'fcutitspiritu, quod ipsis omnino in mcrita vindicta lunt, imo persequuntur plebem catbolicam, et fide-
cotislat esse futurum. Orat cnim Ecclesia pro per- lcs Dei internecioni tradunt, in ira flammse futurae
sfectitpribusstiis, ut ipsi convertanlur ab errore suo, devorentur, cl .eternam in igne gehenn_e invenianl
ef agaut pbenitentiam de peccalis suis. 0 deside- perditionem.
riumsanfclaemenlis eximium! Quis cnim in causa t Conlcre caput priiicipum inimicorum diceiuium
stiji amplius petere potuit, quam ista pro inimicis « non est alius prseter nos. r Caput omnium iniquo-
Suis acerfimis postulavit ? Talium itaque Dominus n rum et infidelium, diabolus est. Hoc rogat Eccle-
iniserfciur, qui misericordiac momenla non ncgli- sia, ut ipse contcratur, qui princeps est istius sae-
gutii; sifcutin Evangelio scriplum est : « j.eati mi- culi, et idololatras excital in persecutiones Chrislia-
sericbrdes, quoniam ipsi niisericoi'diam conscquen- norum, diccnles : _ Non esl alins prfeter nos : »
tiir (Malth. v). i quia se solos in mundo arbitranlur dohiinari, nec
" « AlleVa manum tuam
super gentes alienas, ut subjici volunt aelern_eDei potestali.
;« Videant pbtenliam iuam. Sicut eiiim in conspe- « Congrega omnes tribus Jacob, ul cognoseant
« ctii eofhiti sanclificatus es in nobis, sic iti conspe- « quia non cst Deus nisi tu, ul enarrenl magnahV
«ctunostro magnificaberis iu illis : ut coghoscant liTja,' et haereditabis eos sicut ab initio. » Post-
« te sieut et nos cognbvinius,' quohiam nbn est Deus qtiam orationem explevit cbntra peccatores, et ca-
« pf_etef te, Domitie. » Genles aliena. stint etlinici, put ebfum diabolum,- rogat sapientia pro Ecclesiae
qui fide et ctiltti a Christiaua religipne sunt alienl. statu, et salutecredentium. Quid iunt ehiiti tribus
Allevat: enirii Doniinus supef eas riianum suam, Jacob, ..nisi iEcclesiae ex gentibui; congfegatEe.Ipsas
quaiido eas praedifcatione ot miraculis coiiveftit ad enitii prtefigiif aVit itiinor filiui qui ffatfcrnam;subri-
fideiti, rit qtii prius fuefuntinimici fctpersefcutofes ptiit tienedictiotifciti. Hbs etiim tiongregari petit.lioc
"
•ibi9'-. B. RAMMS&RI A_SHIEP.:1GGUNT^ iiM.
fest,in unitate fcalholicae fidei solidari, ut fideliter. \"{Ephes. m). » Ipsius enim stiinusfEiciura, creati in
Deuni cogiTOSCfcntes, et ejus mirabilia in praedica- 'Christp Jesu, in pperibus botiis, quae prtep.aravit
iione saiifcii Eyangelii tiaffent, 'fet haereditas iilius -iteus, ut in illis ambulemus, hpfcfenimpfecatur "sa-
•sicut ab; initio ficleiab eb possessi sunt, ita et usque 'pifetifia,tit prpmigsiones, qu_i"sde cpnyocalione gen-
in:S-ecuiuHipermaneant,êqup adhucsribditurr,' tiuni ad fidem Christi prbplietafepripres locuti siiiii?
« Miserefe plebi tusej super quam invocaiutii est "per:advenlum Christi iirip.iearitur. Unde.et subjuti
"" " '' " " •--.
"1 iiomeri tuuniyet Israel, queiri coEfequastipfimoge- "gitur: '";
« nito lufe. Misererfe civiiatis; saneiificationis tuse. « Da mercedem,Domine, stistirieiitibusfe, titpro-
V Hierusalemcivitaiis requiei liiae.» Piebs enim Dei « phetae lui fideles invetiianttif, et exaudi orationes
ea.deti)est quae ciyitas .Dei, Ecclesiavidclicet.callio- « sefvofum fuorum. «rAbraham fexsulfavilut videret
liea, Hjerusaifcm spiritali's,;vis*iPpacis, etlocus ha- dieiii Chfisti,yidit?ef gavisusSsf (Jrdan.:vni). i Isaias
bilaliohis Aitissimi, super quam invpcalum est np- %it: « Pomine, susiiiiuiihus te, nbriien tuum etme-
nien Dei,. quia ipsa eStpppu-ui-ejus, el grexpascuEe; tiibfiale tuum iti desiderio ainiiii_e(Isa. xxvi). »
fejiis,quae et Israei iiriiifcupattir,. qui iriterpretatur 'Multi reges et justi vbluerunt yideffe, quae yiderunt
icctus Dei, vei vir yideni Deurii, quoniam reetoli- -' •aposioli, et tibn viderutit ;et atidife :quse ipsi au-
"dci graditur caile, et.Beuiri puiji cotilemplatur iriert-,Bdiebant, et nbh :aridiferufit,'HI_icef Simeotiiespbn-
rie ; iianc irie cocequayit primogenito sub, tioc est, "sutiiaccepil a Spiiiiusanfcto, rion visurum sfemor-
icol__eredemffcfcituiiigfenitoFilibiub, qui esl 'p.fimo-: leni, riisi prius videfet GhfisittiriiDoniihi :'iihdc cuih
genitus niorluoruiti fct prjiiceps iegum terrae. Undfe " eum praesehierii in iilhas "suas acccpisset, ait:
"felSequitur :' '":' ,<'Kunc dimittis seiWinWuiri,'; Domine, sec.undum
'- t Reple, Sion, inenafrabiiibusyerbis tuis, <efglbria verbum tuum
in,.pace; quia-Jyiderunt oculi mei sa-
!« tua popuium iuuhi.» Sioti enim .iiiterprelatuf spe- .lutare-Deuni, qupdparasti ante facjein -pmniunipo-
culatio, et mefilp sancta "ECclesiaspefculalipdictiui-, piilpruni. Lupien ad revelaiipnem gciitiiim? pt glo-
quja inde fidelium 'cbi'da"£britehipJanlur gaudiarer riam.piebis tuae Israel,(LaC; n). Merce§enim sjisli-
'gtii; fcoelestis-,quaiti itieiiarfabilibiis verbis 'suis.pb-: nentibus D.eiiiiidaiurj. quaiidp fidejilius exipeetan-
iniitius fepiet, ctim eatiiiiotitiajdwiiiprum libiwutii, libus gfatiain Christi, et sper^ptibjis 4n ejii.n- remji-
tibf inenaiTabilis viritis Dfei,'fctinaestiitiabiiis glpria neratjp fuiurae yit/p. praesjatur. ,jta enim jlivini
itiajestatis ejns praedicatufj instfuit, fet slgnis iuira- prophetae ,e,tfid.eleset, yeridiciinveiiiuiitu.r, et exaur
cuiorum inter tiniyefsas genlfeSetiiinefe facil, ita.tit ditup pralip devQj-^servorupi ejus, qui prant qiiplj-
inde omnibus per cifcuitum nsiliotiibus ipsa terrpri die « pt adyeniatregjijim;Dei, etfigt ypluijtas ejus
sit et hetipfi. Hijie iegithr in Actihus aposlplprun), - sicutin ccelp el in terfa. .
qriod prg.diea_)fe PatilpJ'£t riiiracula facieriie, in i Secjinduni benedictjpri.emAarpn da pppu)p Jup,
'Epheiiorum civitale^cecldit tirhor sjjper binn<_siflos, „«etdirige nps in vjani -justitiiB, et sciEjiitpnines
hoc esl, Judaeos .atque ^gentiles, gui liabitabant ibi «gtii ijjhabitanl lerraiii, quia tji es;D.eus cpnspeclpr
:et magriificabant rioriigripbmirii _Jj_.sii?riitillique ,«,i^gulprii.m- » Qu.aeest,ejiinil)enedictip Aiiroii, nisi
ferederitiumvfetiifeiiatitfconfiteriifeifct aiririuntiaiites m^dpetiifus sacefdotii, qufcm Dpniiiius deditppr
actiis suos. ''Mulli atifem ex bis, qui fuferaritcuriosa pulp.sup, qu^ndo adunayit eujn ;Ghrisip unigenitp
"seclaii, cbntulerunt iibrbs, ei feoitibussferuntcofaiti guo Eilio ? Ipse eninj.. sacerdps yerus, qui semetT
omnibtiS, ei cptiipulalis pr.etiis iliorum inyenerunt ipsum obtuMt hpstiam Paitji prp npbjs, et corporis
pecuniain den_iriorum. qiiinquaginta millium, ilj ei saiiguiiiis sui sacrajnenta: npbjs tradidit, de qup
forliter vefbum Dbniini cifesCebat et corifirmabatur scriptum est: « Tp es sacerd.osiji Eeiernum, secuiir
(Act, xix). Cui seniui cpriveniunt ea quae coniinua^ dum ordiiiem Me].Ghisedfeph;.(Psa/, cix).,» Qui nos
tim sequentur : '""' fecit r,fegnuniet saperdptes peo et Paffi suo- Unde
" t
I)aiestimohiijmhis:gui tibiriitipereatiira. tiiK djpit, Pelfug.. anosipln§..i<.« jVps jijitem etjtjs. geniis
« suiit, etsusfcita pfEedieaiibnes;qrias lpcuti surit i.nI; eiectuni, regale sacerdptiu,_il,gens san.cta, popjjlus
« npritine tup.prophetag prioies. » Oriihes prbphetae acquisitionis, ul Virtjjiesaniiliniietis:ejjjs qui de tpr.
teslinlonihm perhibueruht ihcamatipni Salvatoiis iiebris yos ypcayit in aîhir_ibi]e,Jjjnien suum,• a.d
ribslri, quod Deus horii.pfaclris Ecclesiapi sibifide- quem accedentes lapidem vivum, ab hbminibus qui-
liuiti conslruerfct,. spoiis£.msibi illarii exhjbfcns.glo- dem.reprobaluiji; a Peo autfem electum el honori-
riosam, non ha])etif,em niafculam aut rugam. Unde ficatum., et jpsi tahquajn lapides yjyi super_edifica-
djpit : « Dai testinipriiuiti bis qui ab iijitio creaturae niijii, domus spiritalis, sacerdpijpni s^ncium, ofr
ip_esunt..».Grfcatura enini; Dei esl Ecclesja, quairi ferre spiritales hosiias, acceptabiles Dep per Jesum
ipse sibi per.gratiam Chfisti ac dpnum Spiiitus san- iJhil.slum (/ Pefr, n). » Sfecundum beiiedicljpnem
. cli, acqjiisiyil. Ut juxta Pauli sentfentiain « intiole- enijj) Aarpn vere tunc datur pppulp Pei, quando di-
scat pripcipibus e{ -pblestatibus ..iti;.ccelestibus.p,er*. rigifUf iu yiani jjistjiia^,,ut qfipd Aarpii praefigprabat
eapidein Ecclesiani tiiultifprmis sapieniia Dei", se4' i'n yiclimis cpi-ppfalibus ipgis, hpc istp ih spiritali-
ctiiiduru praefihitiQrieinsgculprum, quam fecit in bus hostjis adimpleai Eyangelji. « Sciapt, inquif,
Ghrislp Jesu Ppmhlp nbstrp, iri qup habemus fidu- O.ninesqui inhabitant terrain, quia tu es D,eusc.pii;
Oiaui et accesstiiti in coiifidentia per fldem ejus speclpr sEeculcrum.__tHpc est, omries gentes a^np-
' '
I(j21- GOMi^W/'iN':)_:CCLESIASTICUM. — LIB. VIII. 1022
scant in mirabili Christiani populi salVatiotie, quia A . Unde scriptura est in Proverbiis : « Confidil in ca
iu es Deus ante ompia s_ecula?et posl otiuiia sseeula cor viri sui, et spoliis non indigcbil. "Reddclei bo-
ideni nianens, quj itaofdinabat praeteritaJ tempora, num, et non nialum omnibus diebus vilae suae
ut eispropier. gfatiahr.Christi superfcriiinere f-teeres (J'ioii. XXXJ).1 Elilcm, t Forlitudo, inquil, et de-
tenipora fulura. . ; \ cor indumentum ejus, el ridebit in die __o\issima
« Oninem escain riianducabit vehter, et fcit fcibus (Ibid.). » Kulla enini concupiscenlia hominis hujus
« cibo nielior. .'Faiuces contihgtiiit cibum ferae, et desidcrio compai;ari potest; quia ita scriptum cst:
« cor sensatuni verba niendafcia. » Post qralionfciri c Fallax gralia, cl vana es1 pulcbritudo (Ibid.). »
ebmplfctam,et yaticinjum, qtip .pfbphetizabat fuiu- Mulier timens Deum, ipsa laudabitur.
ran) cpriypfcalipnem genliuni adJfidferiiGJifisti, dp- « Si est lingiia curatlonis, est et mitigationis et
cel nos sapieiilia ut habeanius-distanti.ariiin diveiv c misericordise. . Miseiicordiajn hic graliam Cbri-
sitate dogmatuni, adhibens exehipluni de' sjetitre hti- sli appcllal, quae per praedicniionem E\pngelii ani-
jiiano et faucibus, ut qudmpdp gtittur escas' d.ijudi- maium curat vulnera, ct mjtigat Eestumcarnalis
cans, secernit. suavein cibum ab amai^sjfc animus concupiscenlire. llaec crgo misericordia redundal in
prudeniis dogmatum differentiani dignpsceris, dis- Ecclesia calholica. Indc dicit ejus desiderium esse
B super omnem concupiscentiain homiiiis, quia in ea
linguat veracem doctrinain a.faljaci. .
« Cpr pravum dabit Irislitiam, fct."Tioitiopfcritus decor virtutum et pulchriludo doclrina. mirabiliter
« resislit illi. » Cor pravum b_ereticbruiii, tbia dje fulgel.
meditatur injustitiam, „ei lingua eorum concinna- « Non est vir illius Secuhdun) filibs bominum. 1
vit dolum, ethomo peritus in calholica. doctrina rer Vir eiiim Ecclesiae est Chrislus, qui non est secun-
sislit illi scuto verafefidei, et: gladio spiritus, quod dum filios hoiiiinum, quia ciignitas ejns longe exce-
est verbum Dei. dit humanam naluram. Unde de eo scripium csl in
« Omnem masculum excipiet riiulief, et fcstfilia Prophela : c Speciosus forma prse filiis hominum,
«' melior Dlia, » Mulieronirieiti .tiiasfchlutiisuscipiens, diffusa'cst gralia in labiis tuis, pioplefca benedixit
in eis ihteUigiltir gui dicunt, «ego quideni sum te Dcus in sclernum (Psal. XLI\). » Scd cum in
Pauli, ego autem ApbllO, fego VfefoCepliEe (ICor. Isaja legatur, c Yidimns eum, et 11011 eral ei species
xn):. » Filia melibr iutelligitur in iiii qui dictitit, egb neque decor : sed specics \ultusejus sine bonore,
auteniChrisli. Ipsaest inGantifcbcanlicorutiiproxiiiia abjecta prae omnibus hominibus (Isa. LIII) : » quocri
ejus iti medio filiarutiijr«sifciit liliujti in tiifedipspitiEi- potest quomodo \ ir bic super genus hominum spe-
furii (G-in..rii). '» Aljter in tiiaieulb possumtis acci- ciosissimus describatur, non quia forma ejus deco-
pere serrnbneni divincelegis, qui fecundat inlelligi- iG rem laclei coloris duxit, aut ilavo crine splenduil,
bilem animaiti prudenlia sapifetiii_eef bbria opera- aut iusigiii statura prspminuit, sed vcraciter huma-
tione. Unde ct perlsaiam dicitur: « Quphipdp de- 110geneii pulchuor fuit, quia peccata 11011 habuil.
scendit iniber et nix de cpelo, et iliic ulifg 11011 Illud enijn speciosjjm recte dicimus quod gralia
reverlitrir, sed inebriat terram, fet irifundit eam fet liHindissim.epuriiaiis ornalur, quamvis pater Augu-
gei'niiiiare eam facit, et dat semen' serenti, et paneni slinus specicm corporis cjus dicat fuisse laudabi-
coinedehti, sic erit verbum metiin qiiodegredielur lem. Sed exeiiiplnm Isaiaesupra posilum ad passio-
de oremeo : non revertettir ad me vacuuiu, sed nis cjns rctulil tcnipus, quando el colaphis cresus,
faciet qiiEecuriqueVolui, et prospefabitur iirhls,ad et spinis coronatus, el sputis legitur esse complc-
quse misi illud (Isa.uv). » Qupd auteni ait : «;Est tus. Ecclesia vero, qu_e Domini Salvatoris portat
filia filiamelior, » ostendit distantiajti essfciif pro- imaginem, sic legilur in Canlicis canticoruui di-
feetu scientiae el virtutum bpefatiotie, et qu_edani xisse : « Fusca sum et decora (Catit. 1), 1 id esi, fu-
opera esse bona, qua_daniautem perfecta, siciilipse sca coipore carnali, formosa coeleslihus meritis. Et
Dominus in Evangelio fcstendit diceiiS : « Si vis ad quare speciosum dixeiit, probaf, quia loquente
vilam ingredi,' serva niandata (Matlh. xix). »"Et Christo per gratiam Deo rcconciliatus cst miindus.
iteruni: « Si vis peiiefclus esse;vade; verideomriia B ; Quid crgo potuit in lnimano genere esse tam sinnle,
qu_e babes, et da paupefihus:: et liabebis thesau- quam ipsum inraraalnm conspicere, per quem )e-
rum in coelo, et veni sequere nie (Ibid-). » Unde demplionis donum totus oibis accipit ? Nam sic de
et Paulus differentiam essfeiiilelligi Volensin sancto- ipso et pr_edictus liber Salomonis enuntial : c Labia
fum remuneratibrie, ait: « Stella enim a steila dif- lua ef loquela tua speciosa (Cant. IV, \). » Sequi-
ferl in clariiate,ita el resurrectio mortuorrim. » lur : c Proplerca benedixit le Deus in a.lernuin. »
« Species mulieris exhilafat facifem vifi sui, et Proptcrea dicit, propter pr_cdicalioucs evimins 01
t super omnem concupisceniiam hominis superdu- pictatcm omn.bus modis singularcm, quia nulla cui-
« cet desidefium. * Hanc mulietein possumus aut quam pio meritis contnlil, scd omnia sua potuis bo-
specialiter aniniamfideleni, atit gerieraliter oiiinem nitate conccssit. Benediclus est einin in seterniiiii,
Ecclesiam accipere; hujus enini mulieiis species, ciijus legni 11011 crit finis. Bene dictuui esl autcm a
boc esi, deeof quani babet in reela fide et bonis formn ser\i : c Denedixil te Deus, » qua. ct passic ;
operibus, -exhilarat faciem vifi;sponsi videlicei sui neni pcitulii, et aJ regna coelorum pervenit
Pomini Jesu Ghristii qui delectatur ih profeclu ejus, « Qui possidcl nmlierein bonam, inchoat possos*
io23- IBTMSANI MAURI ARCHIEP,^^ MOGUNT.OPERUM PARS I. 1024
sioneni. » Hsee ergo sententia demonstrat llseredila- A .' laverunt, et aliquas viriutum species imitati sunt,
tem Ghristi, sanctam esse Ecclesiam, quamipse supervacutis et omnino sibi inutilis est, quia quid-
sponstis gloriosissimus fidei sri_edono, et baptisma- quid extra sarictam Ecclesiam fit; gemitum perpe-
lis sacramento primitus fundavit, sicque adeam iuum, tion gaudium Eelerrium,parit.
oruniuni gehtiutii nationes occurrere fecit. Unde pa- « Qtiis credit ei, qui upn babet niduni, et dede-
lefna; vox ad eum in pialmo' ait: « Postula a me, « ctens ubicunque obseiiraVcrif;, quasi succihctus
et dabotibi gentes h-ereditaterii tuam, et possessio- « lalrp exsiliens de civitate in civitatem. » Nidum
liem tuam ferminos terrse (Psal. u). » Hoc pfer ha- hic nuncupat sanctam Ecclesiam, tibi piae elfcctorum
bitirin dicitur formamque servilem, ex feo qupd fi- animse iilios bonorum eriutriunt; unde scriplum cst
lius estvirginis'; quidquid enim in lempore accfepit in «psalmo: « Passer invenit sibi domum, et turtur
Ghristus, secundum hominem quae non habebat nidum, ubi reppnat pullos suos (Psal. LXXXUI). '»'
acquirit. Hinc enim jubetur, utpetat secundumna^ Ubi ergo requiem et tutelarii habet, qui npri intra
turam inferiorem, et accepta possideat. Nam secun- SaiictariiEcclesiam niaiiet, ubicunque.eiiim per ha.-
jciumpotentiam verbi, -indifferenter oninia quae ha- reticoruin dogniala vel pMlosoplioiuin sludia de-
bet Pafer, habet et Filius, nec illi necesse est pe- flexerit, seinper iii errofe erit, et luccm iiriceise
tere quae simnl agnoscilur possidere. Genles autein B 3 veritatis nusquani inveniet. Quasi etiani siicciiictus
signant natibnes tolo orbe diversas, quas distinctos latro decivitatein civitaiemexilit, quia instabilis in
afc sepafatos satiguis aniplectilur Ghristi. Nam lioe omnbre yagus et profugus de;errore';iii crrpreni ca-
ipsum qupd ait, « tuam, » incarnationem vefbi esse dit. Sequilur,, ..' .
demohstrat, ut hihil intelligatur esse divisum, quan- CAPUT VIII.
do uria majestate omnia possidentur, sicut in Evan- Non esse ainicum tantum notiiine, sed opere et fide et
gelio ipse dicit : « Oinnia qu_e Paler habet, mea cliariiate.
sunt, et omnia Palris, mea sunt (Joan, xyn). » « Et (Ckv. xxxvii.) « Omnis amicus dicfct: Et ego ami -
possessionem, inquit, tuam terminos terrse. » Hic «;ciliam copulayi; sed est amicus, sofo nomine ami-
niariifestatur universas genies in Ghristi nominfc * Cus.:» Superius ubi de ainicis dispiiiavit^ diligen-
crcdittiras, per quetii niundus explosis superstitio- tius dissefuit qualis sit amicus verus,quaiisve ami-
nibus reconciliatus est Deo.. Nam cum et hic dicit ciis falstis, quia alibi dicium est:.« Esl ariiicus se-
i posseisionem -tuaiii.i . naturani humanitatis acce- fcundumtenipus suum, et non pernianebititi die iri-
pit, quod semper divina possedit. Majeslali enim bulatiohjs, et est amicus, qui egreditur ad inimici-
ipsius dari nori polerat quod habebat. Termini enim - tiam. Estque amicus, socius niens_e, et notipernia-
teiTEe sunt; qui iellurem;cingunt atqufevconciii-i iG:nebit in die necessilatis (Eccii. vi).'.» E eontfarib
dunt, aut non solum arida, verum etiam tofius ae- vero amico fideli iiulla eSt comparatio, quia Miiicus
ris circutiijecta stibstantia et omnium creaturarum fidelis itiedicamenlum est vilse et iminortaliiaiis.
sigiiificalur integritas, sicut ipse in Evarigelio sub Oninis amicus, boc est, vfcruS etfalsus, sc amicum
brevitate conclusit, dipens : « Data est mihi omnis esse profitetur; sed qui permanet fixus, ille tiierito
poleslas incoelp et in terra (Natlh. xxviii). » Et hujus .nominis lionore decoratur. Nam quoniam in
Apestolus: « Ut in nbinine.inquit, Jesu omne genul falso amico: firnlissima fides noni iiivci.iiiiif, prp-
flectatitr, coeiestium, lerrestrium et infernorurii pterea subjungit, dicens-:
(PhU.n). » c Npnne tristitia est usque ad nioriem? Sodalis
« Adjutorium secundum illurii est etcolumnaut « auteiti et amicris ad inimiciliaiti convertentur. »
requies.'» Adjutorium enim Ecclesise secuiidum dis^ Maximum enim nlalum est, et conlinuo dolore ge-
ppiisationem Domiiii et sppnsi sui est, iiec illa mendum, quod ubi speralur fidelitas, ibi iiivenilur
aliuride nisiab ipso qriEeritsoiatiuni,,quia iniilo to^j malignitas, et ubi ainicitise.assiniilata esl fcliarilas,
tius suainecessitatis invenietopportunum suffragium. ibiinimiciliae reperitur perversitas.
Unile in psalmo ipse ita dicit: « Justum adjutorium « 0 praesumptio nequissima, unde creata es coo-
meuni a Domino, qui salvos facit reetos corde (Psal..'.D t perire aridam malilia et dolositate iliius. ,» Mira-
v.ii). » Ali quo eliam babet infirmitatis sustenlalio- lur ergo vir sapiens orlum nequitise, quam tamen
i.i.enietlaboris requiem. Unde dicitur columiia fieri constat ex_mala voluntate creaturse prolatam esse,
ui.reqjiies, quoniam ipse qui in pi-aesentiest ejus fra- Ct detestatur valde liypocrisin, quia pessiinum vi-
gilitalis Susteritaculum, ipie in fuluro fiet ffequieiil- tium est^quemlibet hoc se fingere yelle, quodpeni-
lius siipplejnentum. tusnon est, cum malus sesimul et bonum, injuslus
i Ubi nbn est' sepes, diripietur possessio, et ubi justtim, iniquus _equum, inhnicus ainicum simulet.
«iion est mulier iiigemiscit egens. » Hoc indicat Cooperiendo dolositatem et aridam dblosilafem, ubi
quotl-iibi non est murus fidei catliolicae,quipef san- iion est pinguedo dilectioiiis et misericordise; deci-
ctonnii doctorum ora fundatur, frustra vif.utum pit eiiirii veraciter scmelipsum, ciim se htinesuiin
possessio cblligitlir, quia ab imrilutidis spiritibus toia delusorem putat esse aliorum.
diripieliu'. « Imppssibile est enim sine fide placere « Sodalis amJCoconjuCundalur iu oblectalione, el
Beo (Hebr. xi)":'» uiide conjici dalur,'quod totus c in tenipore tribtilaiionis -adversarius erit. Sodalis
. pliilospphprum gehtiliuniiaber; qui de etliica dispti- « amicb cotidolfct cauSaVentris, et contra hosleni
1025 — LIB. .VIII: "
;; GOMMENT,IN TiiCGLESIASTICUM. 10__6'
t accipiet scutum. » Adhuc , ergo scriptbr historise A. et Jn omni fratre suo non habeat fiduciam, quia
perseyferat in objurgatione falsorum amicofum quia" bmnisfraler supplantans supplantabit, et oninis
artesimulatoria deludunt simplieium aspectum, etsub ainicus fraudulenter iiicedet, fetvir fratrem suum
spfecieVenustatis:malitise occultant venenum : Con- deridebit, et verilatem noh loquentur; doeuerurit
jucundantur in obleclalionevoluptatis, et in tempore enim Iihguam .suam. loqtii mendacium, ut inique
adpersitalis, recedunt. Arma conira hostem causa agereut laboraverunt (Jer. ix). » El ilein :: t Sagitla/
venlris sustollunt, sed fidi defensores amicisui tion - inquit, vulnerans lingua*eoruni, dolum locuta est in
erunt,,quia noti; pro-citiiuni/sfeddelicias diligunt.' ore stio.' Pacem cum amico suo loquitur, et oeeulte
Possunt non" iicongrufe iti liis falsisamicii et haere- ponit ei insidias. Nunquid super his non yisitabo ?
ticiinfeliigi, quia omtiia'ficte faciunt, qui sequidem dicit Dbminus, aut in gente: hujuscemodi npn ul-
simulant salutii bomintitii proVisofes esse et consul- ciscetur anihia inea.»
tores, sed ut magis apparet vef i stint animarum de- -, CAPUT.IX."; ..."-..
ceptores et pefditores, tinde et omnino cavendi sutit
et fugiendi: sicut ef Doitiinus in Eyangelio discipu- Sapientia docet cum quibus tractandum; id estcum
los sups admdnuit, dieeris: « At.endite a fsilsis pro- religioso et justo.
phelis, qui veniunl adjvos iti Vestimentis ovium, ]} .« Cum yirp religiosotracta de sanctitate, et cum
intririsecus autem suritiupi fapaees. Igitur ex frti- «injusto de justitia noli consiliari, etcum muliere
clibus eprum cpgnoscetis eos. » Et alibi: « Cavete, «deeaqu.eaemnb_.-ur. Cumtimidode beIIo,„cum
inquit, a fermento' "Pharis_eorum et Sadduc_eprum' « negotiatore de trajectione, cum emptore de Ven-
- ~- « ditione, cum viro livido de gratiis agendis, crim
(Mattli. vn). »;:
.« Nbnobliviscaris amiciiui in animotub, et non" « impiode pielate, cum inbonesto de honestate, cum
« inimemor sis illius iti pperibus tuis. » Non enim « operario agiideomiii opere, cumoperaiio annuali
verus amicus discordat-animo etopere, sed sicut di- « de consummatipne anni, cum seryp pigro de multa
: nou attendas his inomni consilio. t
ligit menle, ita fratri pfpfecttiosus erit et operatione. «-operalione
Quod et Joatities apostolus in Epistola sua docet,: Hi.c diversas species enumeravit ePnsiliahtiuni, in
dicens: «Fillbli mei, non diligamusverbo nec lin- quibus tamen plures personas notavit, quse a veri-
gua., sed opere et veritate (Luc. xn). » tate discordant voluntate, et ideo non sunt utiles in.
« Noli consiliari ctim feo, qui tibi insidiatur, et a consiliorum actione. Unde etiam juxta.principium
c zelantibus teabsconde consiliuni. » In socero, qui: hujus capituli prsecipit sapienlia,.cum talibus non
a parte femitiea Coghationi adjunctus est, muliebrem. consiiiandum, et in fine similiter monet, h.is nori at-
et niutabilem ostenditanimum, a quo nunquam tua C tendendumin omni Consilio quia quorum non con-
fides speranda est, sic et zelus, qtii prsecipue in sexu veniunt corda et aclus, sine dubio perielitafur co.nsi-
riie consilium cum quolibfct
praevalfetfeniitieo, instabilitatem mentis significat,: lium. Quapropteris qui
cui nunqtiam.fides adhibenda est : « quia, n"t quivult agere, consiliarii sui primuiti perpendere debet
dam ait, sicut litfus sine porlu est,- infida statio na- prudetitiam, fidem, voluntaiem, etreligibsitatem, et
vium, sic et ariimus sirie fide perifculosus est in con- sic ejus uti ccnsilib, '
de qtip et seqtiitur.
'
sortio amicorum.;» CAPUT.X... :"'
c Omnis consiliarius prodif consilium, sed est
Justis etbonce famm semper sociarimpnet.
« consiliarius iti semetipso. 7 Non est cum mullis • « Cuiti viro sancto niaxime assiduus
cbnsilium ineundum, quoniatii pauci sunt qui lid.e fesio, queni-
. « cunque cognoverisobsefvanteititimoretii Dei, fcu-
perfecti el prudenti sint animo : uflde scriplum est:
i Multl sint tibiamici, fetconsiliarius unusde mlHe « jus anima est secundtim aniniam tuam; et qui
« tiiubaveris in tenebris, condolebit.tibi. Cor
(Eccli, VI),I sed est consiliariusin semelipso, quia « cum
boni consilii statue teciim; nonest enim tibi aliud
clegit facere quse novit cohditori suo per bmnia «
illo. » Qufem enim timenlehi Deum cogriove-
placere. Hoe enim*consilium est tinicum, et ex D plus
Spifitus saticti gralia in cor humarium infusunv • - ris, fidelem libi et devotum sperare poteris ; qui au-
"«A
ccnsiliario serva animam tuam^ Prius scito tein timorem Dei deserueritin.tenebris yitiofuiti
« quse sit illius necessitas, aut quidipse animo suo ambulanS, nequaquam tibi fidem: integram serVafe
« cogitet, ne forte mitfat sudemin terram, et dicat poterit, nec consilium: utile prcebere: ante omnia
« libi : Bbna est via ttia; et stat e-contrario^videfe' eniin cor bPrii consilii eligere idebes, et iilud prae
« quid tibi eveniat. i Eadem repetit quse superius caeteris charius omni tempore haberer,
dixit, utnostiori simus incautiin amicprum et con-: "[.'- '- ";-'CAPUT::XI.:;"'
:-; '
siliafipruni.eIectione,;nec ultra modumpetulanter 1 nanat: mirttani. viri sancli, quce sahcii Spfc
Sapientia
'
agamus iti suscipiendis amicis ef adhibendis cotisi- rittis seplenario numero vitiutum impletur, proplie-
liariis, quia multi sunt qui facie tenus se assimu-: . iardi :"''•'• •'"-' •' . ' ;;;. ; ;.. :n
latit fidelitateiti servare iri .amicitiaj sed doluni ;exco- « Aninia vifi sanfcti 'enuntiaf-aliquando vefa j;
gitant animo, et insidias meditantur fcorde. Unde « quam septfemcircumspectorfcssedenles itiexcelso,'
Jereimas de tiujuscempdi nialo cavendo nPs instruit, _ ad ipeculandum. » Gum superius de consiliaioruiu
#.cens. j_»Ûiuisquisqufea proximo suo:se custodiatj: . divevsHate disseruitj consequenter adjunxitquans
£027 15.RABAMMAURI ARCHIEP.MOGUNT. OPERUM PARS I." 1028
lin_i;sapieriii_eiiuman_e fexcellat saiicti viri scientia,...A ...: ,..•"- ,....-; CAPUT XII.
qiiaE.donp Spiriius saiieliiri~atiiiriain",IIlius inftisa De - 'vetsuta
- ' ei- ' sophisiicd
' locthibfie, id jest ponlpd
'
/ pliiiosdpliicdiJ'. - :; . ";
est. Septemergo circumspeciofes"philpsophiiibera-
lijjm artium ,(quae in septeiiario numero ab ipsisi" '."«.Qriiauteiti sbpiiistice Ibquituf, pdibilis esl • in
ecmprehenduntur);"sunt-fpdiioresîsed, magisyefEi «;'..omnirfc dfcffaudaMiur."Ndnesf eniiti llli a Pbnliiib
essfc:iivomiiibus claret cafiiolici yifi niodesta dp-; <i"daia" graiia; onini sapifchiia delfatidatuifeitl » Iri
ctrina, quae in divinisiibris.fconsislit,,quam. omriis,: bac seritfcntia et vfcrsuta Ipfcutib ffcpfelifeivditur,et
phiiqsophorum-mullipiex,in disputando et in argu- liEefetica hequitia damtiatuf. Noii ergo; ad cbr-
mentandp soiertia, in hac enim paucis et puris sef- porji setisus, sed a_d fatibtieiti aniriii diifciplina.
mpnibus irrepreiieiisibitispef .pninia elucet veritas, pertiiierit riispulatibnis etntinifcri. tri.qiiibus aDeuiri
in illa vero in exquisitarum reruin oberrans bpinio timentibus Yferilas pie quseiituf, e"ltitilitef frivfcrii-
garrula loquacitale, imo manifesla apparel falsiias. lur, sed dispulationis discipiina ad binriia 'genefii
Sed quia omnis.sapienliaaiibinino Deo est, nec W.- quseslionum, quse in litierlssariciis" sunf petietrahda
lamiqtiisquani:sine ejus; inuhere habe.re ppiestt ideo ,; et dissblvenda plririinum yaiet.7Tarituni iril'caverida
subjungit, difcensi':'''„'1 '--;:;-.:;• est .iibido rixandi, et puerilis quasdai-iosietilatib de-
f "-Êiinirii-btiitiibrii deprecare AUiss-ftiiim; ut di- B.cipietidi adversarium.Surif erilm faitiita quse appel-
_;rigif in veriisiie viaiiiiuaiii: » De htfclpso et kT*.J lantur sopbismaia, falsae conciusiones raiipntim, fct
tetiipore pierumque iia veras iitiiianies, lit hori sblurii lardos,
BiSi-filiuiftsiirini adriibtiuit; difcehi: --'_JOititii
bfcnfcdib' Dfeiini,fetpetfc ab fePutlyias tuas difigaVef sed ingeniosos etisim"minus diUgeriier alterifos de-.
briihla fcotisiliaiua iti ipso!perinatieaiit (Tob; iV-).;»" cipiant. Proposuitenim quidam dicens.ei, criin quo
Hiiic et Pssilmislaiita Dbmifiutii dbprfceSihr: « Dliige loquebatur: « Quod ego sum, lunon; es;.».. ait ille
fpia tii ;es, DeuSi„sa-: consensit, yerum enim erat ex parie; yei eo ipso
f-ifeihyefita-fef fi_.;fet dbcfciitifc}
liitaris riifcui; fetfe suslitiui iota difc (Psati __x__iv).. *: quod isieinsidiosus, ilie simplex erat, turii ;i.ste ad-"
'-".'«;Afiifcbmriiii bpera' Vfcrbiiiiivefax "pf_ecedet-le,': djdit: «Ego autfem iiomo suni.» Hbc qubque cuui
«fefatitfebriifierii-aciuiiicbiisiiiutiistabile. j Ilbfcquo-; ab illo acfcepisset, conclusit difceris: « Tuigitur nbti
que vfcfbumtioii exterutii; sedinibrri uitivtiltiritfclligi;1 es.lipmp.-» Qupd genus capiiosarum conclusionum
qiiod •«_.__.Cogifaiibriemfcntis!pfodiit, sfceuhdutiiqiibd Scriptura, quantum existimo, detesiafur hoc ioeo,
locuiibnes e't actus fcxteribfes dispotiurituf. Utidfc: ubi dictum est, « qui sophistice loquilut, odibilis
sfcnpititii"fest: « Ex abutidaniia fcpfdis Psibquitjif' estj J quanquam eliam sermo npn. captiosus, sed-t.a-
men abundantius quam gravitatem decet verioruni
-{Mdiih. xii).'t Si fcnimcbgiiatio' honiiiiis iii Veritafi.
et i)pri_iVoiuriiaieVefbtitiifetfcotisiiihniSuiiiti sfccuh-V ornamenta consectans sopiiisticui. tri.liac quidain
dtihi limoffcniDei ordinat, binties actris ejus fiunt iii sopbistica loculione denoiantur hseretici, qui ,-omnia
pafce, e-cpiitfafib Vefb de Ejlioyfefbosfequilui.: v'r -;; -ei malitiose •'ad:. •;.--_,:,:
captiose seducendum alioi
-._:.:. .,.., -,,-: con-
« Yfcrbum.rieqjlain imnititabit fcbr. »llpfe fcst,cbh-; struuiit, hi-pdibiles suiit tam Pep quaniefianj piiiiii-
bus bonis hominibus :qui omni rfe ufili et yersi d'b-
siiiuiti mairim tofatii hptiiiriis peftufhat fcbriscifcti-
ctrina defraudati sunt, quoniam non est illisdata a
tiarii, et voiuntaieni ejris corifuridit,"cuiti fcatraciaf Domino gratia Spiritu"s sancti. Spiritus eniin san-
quae coram oculis Dei displicfc_i|; ctus disciplinae fiffugiet Jfleluni, fetin « ani.mam ma-
t Exijuoîiu^fifc1'''paflBShfiiifitur;:;bbtium:et,ma- levolampon inlroibit sapifeniia
(Sap. 1). » Uiide et
«ium, yilaêt mbfs ;et dominatrix illorum est as- sapifentia coelesti defraudaii _Sunt,qui ea quse Dei
«:sidtiaiingua. »;JS_cquoyihquitj hpcest, ex verbp sunt nori sapiunt, sed ea quse'hpminum, errantes et
cprdis, qualubr: parles. 6riuntur,ho_tmm el matum,-. in;errorem-tiiiilenteS:(|_"-!-./i.,xyi)i_,., ., ,
: libfcfest;:bbnoih vel maluitixptisiliurii^.et f.eriiunera-; .•«Est.sapifeiis :aniiti._e,su_e sapjeilij •etfr.ricius: sfe"n-:
t tib eofriiti viia vel mors,' quia siipeiidium peccatiest '«•sus illius iaudabilis.»,Qui -eniniyere e.st sapiens,
"niprs. gralia auletii Dei vita EClerna(Rom. Vi).„„ ea quse ad saiutem animse suae sentit, docet ,et fa-
Qucd autetii dicit; dominatricerii eofuin esse assi- cit, ideoque fructus sensus iljius est laudabilis,
diiamlinguam,"osteridit quod peflihguse inihiste^- quoniam ea quse Deo sunf placita hiente tractal,
rium sefcreta.cofdis pahduritur; Mors enim et .-vita; Ihigu.aprofert, fetuliii operatione exercet.
in inaniblis sunt linguae;iindeipsa Yeritas ait:« Ex « Yir.sapierispiebem suam erudii,.elfruciusseri-
vfcrhiseliini tuis j uslificabefis, etex verbis tuis con- « susiillius fideles,suni..»..Pocior 4uippe ecciesiEisti-
deninaberis (JifaM/t-xii).:»::;:.:;.,. ,.,-;j;;;;,:•;.'..;•; ,.-.-) cus .conimissam sibi piebem efudit" yefiio," fef .iii-"
« Yir perilus multps-erudivit, el animae suae sua- struit "exfempio,.etffuctus sensiis iliiiis,""qups yel.
visrest. » Quia praedixerat.de operibus liiiguse, nunc scribendoveletiampr-edicandopfotuterat, suritfi-
coiitinualim dfe'bbriis itiaiiive: dbcibf-ibrii sfcrhipriferii deles:: quoniam in eis -non reperiunlur bsereses et
explicat. Qui eriim peritus esi in Scriptufa sacra, schisjnatum. peryersjtates. Unde_2ei quod sequiiuf.:
efyerax-serinone probusque moribus probatur, ejus « Yir sapiens impifcbilui -benediclionibuS, et vi-
ertiditio plurimis est.profectuosaetsaiubris, ipsius- « dentesillum laudabunl.»Impiebitur quideui iene-
que sludiuui anim_e suse ;_etern_evitse pafiet suayi- diclione,- quando remunerabitur coelesii mercede:
iaiem, , . '-.•...... - ... : . ', et yidentes illum laudabunl, quahdo Angeli boni et,
." COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. YIII. '
1029 lOuO,
iancloriJin animsc consideranfes ejus meritum,. in A < erit infirmitas, insalietas, aviditas ct npleslia ap-
praeuiii illius retribulione congaudebunl, ncc mi- « propinqual usque ad cboleram. Pi-opler crapulam
ruin, cum ipse paterfamilias scrvo bona merito in <i mulli obierunl, qui aulem absfinens cst, adjiciet
judicio fuluro dicturus sit: c Euge, serve bone et fi- c vitam. » In his quidcm sententiis juxla histoiiain
dclis, quia supcr pauca fuisli fldeliss super multa laudat parcimoniam victus, ct\iliiperal aviditatem
te constituam , inlra in gaudium Domiiii tui el superabundantiam ciborum, qiiomani usque ad
{Mallh. \x\). i nauscam el ad cholcroe infirmitaleni perducit in-
« Yila viri in numero dicrum, dies autem lsrael temperantem. Mysticc aulem admonet ut in spirila-
« iimumerabiles sunl. » Quideslquod \itam viri in libus cibis simus tcmpcrantes, et nequid nimis, ne
numcfo dierum comprehens&m dicens addidit, dies forle si volueiiinus moiium cxccdere _>cienli_e, inci-
Israel esse innunicrabilcs ? nisi quod sanclorum \i- dainus in errorem, el propter siipeilluam scrutalio-
tam in ccelesti beatitudine oslendit esse seternam et ,nem rerum incomprehensibilium vcniamus in slulii-
iufmitam. Quod aulem \ita praesens hominum ccrlo liam maximam, unde mors et perdilio certa nobis
numero in prsescicntia Dei ct dispositione constiluta restat. Ilinc quoquc per Salomouem dicitur : _ Mel
sit, ostendil Job, difccns: « Brcves dies hominis iincnisli, comede quod sufiicit tibi, ne forte saiiatus
sunl, numerus mfeusiumcjus apud te est. -Constitui- 13e\omas illud, et pcrjures aioinen Dei iui (Prov.
Bli lerminos ejus quos prscterirc non polciit (Job. xx\). » Hinc et Paulus docet, c 11011plus sapcrc
xiv). » At vero Israel dies, hoc csl, saucli \iri, qui quam oportct sapcre, sed sapere ad sobrietatem , cl
recta fideet bonis operibus in hac prsesenli vita Do- unicuiquc sicul divisil Deus iiicnsuram fidei (Rom.
niiiium semper coluil; post finem pi'sesentis laboris xn). t
pura mente serenum Dei vultum in coelcsli regno CAPUT XIII.-
perpetualiter cofilemplalur. Cujus boiri sifcut nulla De medico honorando.
est labes, ita et gaudii nullus cst finis. (Cu\ xxj.viii.) c Ilonora mfedicmupropler neces-
t Sapiens in popuio h_credilabit bonorem, et no- -« siialcm , elcuim illum creavit Allissimus. A Do-
t nien illius eiit vhens in Ecterrium. . De ipso sa- t iniiio enim est omnis medela , ct a icgc accipict
pieiitc hic dicit, de quo et superius qui plebeui suam « donationem. » Discrelos nos \uli essc in omni re,
secundum veritatcin calholiC-Cfidei erudil, cujusquc nec aliquid temci'e agere, quoniam omnia opera Dci
-scnsus fruclus fideles gignif, qui implcbilur ccelesli non solum bona, sed eliani valde sunt bona. Unde
benedictione, et laudem consequetur a_ternain. Ipse non debeinus ca spcrrerc, quse no\crimiis ad utili-
liEcrcditabilin populo, quia in corporc Ecclcsise glo- tateiu nostratn ei sruiitatcin crcatorem i.oslruin no-
riosus manens hseredilatetii superfiae patriae spe lae- G bis procrclsse, sed cuin gialiarum actione ea per-
tabundus exspeclat. Gujus nomen \ivil ina3teriium. cipere, el ad ustis-noslros comerlcre. Sunt corpo-
quoniam « in memoria setenia eril juslus, ct nonien ralcs niedici, sunt et spiritales ; sed sicul corpoia-
ejus requiretur a ge.ieralione in generaiibhem, » de les per hcibarum medicinain curant corporum aegri-
-quo ipsa Yeiitas in E\aiigeIio fideles suos praeccpit tudines, ita ct spnitales pcr divinorum praceptorum
gauderc, quoniam hoc pr.cscicbat illis magniiih pr_e- medelain sanaiitanimaruiii infirmiiaies. Utiique ergo
niium futurum esse. « Gaudete, iiiquil, ct cvsul- cum iionorc habcndi sunt, sed spiritales eo majoris
tatc, quoniain nouiiua vcstra scripla sunt in ccelo rcvci eiiti.0 sunt pr.icfercndi, quo eorum opera ma-
(Luc. \). } •gis diuturna el magis salubria constal imeniri.
c Fili, in \ita tun (cnta aniinam luam, et si fueril ' Disciplina medici exaltabit caput cjus, ct in con-
« nequam, non des llli potcsfatein. Non enim omnia «
speclu lnagnaloruin collauuabiliii. vDisciplina mc-
c omnibus cxpediunt, et non oinni animse oniiie ge- dici
spirilalis pariet aniin_e su_e gloriam scmpiter-
t nus placcl. » Pioecipit sapientia bomini ut caule nam, et in conspcctu sauclorum aiigelorum ac
senet vitam suam, ne forteper incuriam in variis sanctarum animarum merces illi \ita_ conferetur
desideriis dilfluaf, et in peccati mortem dccidat ,• eetern-C.
ideo dicit ul lentel auimam suam, hoc cst, probct D c Altissimus creavit de leira medicinam , et \ir
iininiae suae voluntatem, et si fucril pcncrsa, nou « prudcns non abhorrcbit illam. » De terrenis rebus
liibuat illi potcstatem peificiendicam, quia nonom- pro\idit Dcus infirmitatibiis humanis solalia, unde
uia omnibus expediunt, ct non omni animsc omne sane quis sapiens audct contemnere ct despiccre il-
genus voluntatis vel actionis utile est. Proindeapo- lam ? Non esl enim eoiitcmiicndum, quod a creaiore
stolus Puulus ut nos reddercl caulos, scrip.it di- bniniuni nostrje infirmitali misericordilfer fesl prola-
,eens : « Probate spiritus si ex Deo sunt (I Joan. tum.
n). E Et itcm : _ Omnia autem probate, quod bo- « Koiine a iigno indulcala est aniaia aqua, ad
'imni est tenetCj et ali omni specie niala abstinete c agnitioncm honiiiium \irtus illorum, el dedil ho-
\os (l Thess. v).-» Et-alibi : c Onmia niilii licent, i miiii scicntiam Allissimus, honorari in mirabih-
sed iion oiniiia cxpcdiunl. Oninia mihi Iicent, sed « bus suis, et in his curans niiligabit dolorem
ego sub nullius redigar polestatem (I Cor. M, \). » (Exod. xvu). » Yclcris recordatur hislorise, ubi filii
« Noli a\idus cssc in omni epulationc, ctnonte Isiacl ambulantes pcr deserluui Sur, tribus dicbus
*~seffuudas super omnem escam. Iu multis enim escis 'iiou imeniebanl aquam. Tandetn eigo venienles iit
1051 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.:OPERUM PARS I., 1052
Msira, nbti bibere poterant aquas de Mara, eo qubd A desperemus nosmetipsos, quia desperatie aflligit ani-
essehf aniarse; sed osteiiditDoininuslignum Moysi: mam, et mortem illi parit cettissimaiti:; sed tiiagis
quod feuni misisset in aquaS, dri dulcediriemf.Vfcfsse oretiius Deuiti;;etipsi ctiramfcomtiiendfemussalutis
iuriti"Ubi jrixta histbriaiti denionstrata" estpptetitia nosira., qtii:Salvatbf est omtiium tiohiirium,iriiaxiiiife
Dpitiini,medifcabiliaf te pef lignutiiin aqtias dtilca- autem fideiiuni' (_"Tim. iV). De qub Jacobusaposto-
tai. GujuSfactimysteriuminprotiiptuest. Slurmurat lus nos instruit, dicens ; « Irififmalur aliquis iu -yo--
efgo populus yidens aquai, fct potare tion sustiheris. bis', inducat pfesbyleros Ecclesiae,: et orent super"
Mittit lignum Moyses in aquas, et faclse sunt dulces. eum, ungcntes eum oleo in noinineDbiiiirii, el bra-
Intellige amaras aquas oecidenlis litlcrse, ct, legis ha- iio fidei salvabit hifirmum, et allevabit eum Donii-
bere figuram; quibus si inimiltitur confessio crucis, nus, et si in peccatis sit dimittenlur ei (Jacob. v).»
el passionis Dominiccc sacramentum jungilur, tunc Sed hoc lunc digne fit, si averlimus oculos mentis
cfiicitur aqua amara suavis, et amaritudo liltersevcr- noslrse ab omni malo, el dirigimus manus noslrasin
lilur in dulcedinem intelligenli_e spiritalis. Unde ct bona operationc, et mundamus cogitationes cordis
scripluni est: « Conslituil Dominus legem populo nostri ab omni dolp_et nequitia : sic enim incremur
suo et judicia, el tentavit eum. » Alio quoque scnsu, exaudiri a Domino, el misericordiam ejus adipisci.
quod aquse amarse ligno in se susceplo dulcescunt, ]} Additur practerca salutaris sacrificii oblatio , quac
indicio eral amariludinem gentium per lignum cru- maximc adjuvat infirmitatem auimarum noslrarum,
cis Christi in usum dulcedinis quandoque esse versi ex pura meulc ofleralur, sicut sequens sententia
tendam. Ad boc crgo Aliissimus dedii homini scien- probat.
tiam in rebus a se mirabilitcr creatis, ut eorum usu t Da suavitatem et memoriam similaginis, et im-
sibi profeciuose concesso ad bonorandum et glorifi- « pingua oblalionem, ei da locum medico, etenim
candum opificem suuiniiicitarentur. « illum Dominus creavit: et non discedat a tfe, quia
- . fEtunguentarius facie, pigmeniumsuavltalii, et < ppera ejus sunt necessaria.;» Panis efgo et vini
. tinctiorieni' conficiet sanitatis, et non consumma- sacrificium iti memoWam Dominicae passioriis obla-
"«biintur opera ejus.,-:Pax; ehini Pei super faciem fuiti praefcipueanimarum yulnera"fcjirat, fetimpef sst;
,« tefrse. iDiyerioehimitiOdpiriedici arte;:sua-coh- cfcfdolismitiisterium inaltarfc siritiilfctiitiiafcrisbra-
tra itifirmitates divefsas ntuntur, hpc est, in; cibis, ih tienibusDeo offertur. Uride sicutbeatus Gfegorius
petjbus, iri emplastris, atque nnguentis: ut juxla in libris Dialogbrum ait: « Si culpae post mortfcm
qtialitalem morborum artis «use accommodent con-r insoltibiles non surit,- multum solet atiiitias fctiampost
-gruum medicanientum, quod scilicet spiriiaies me- uioriem sacra oblatio hostiae saltitafis adjtivare. Ita
dicrsecutidtim arlis suae"peritiam.ad saluteni salu- y ut liontitinquatii ipsse defurictoruiti:-animse bbc Vi-
bfiter. facere. sblent animarum:: exhibent fomenta deantuf es:petefe; et nori solum defutietis, sed etiain
dPfetrinE.ruiti, tingufenta:adhortationum,, aiqufc itiar: yiyis niiilttiin;:pfpfuturum tesse idferiisacrifi(_iui_i:cfe4
lagma assiduae orationis. ;Mfedicabilesetiam poius ditur, si dignfcbfferatiir. » Hinfcfcst qjiod audivimus
atque cibbs .diyinarum Scripturarum faciurit ."etiain, quemdam apud hostfcs in CEiptivitaifcpbsitUm,fctin
ubiriecesseest, exustiohem exfcommunicalioriisvel vinfculis feligatiim fuisse, prp quo sua fconjux difc-
iricisionisvirgafum, ut.quoquomodopossint, ho- bus certis sacrificium offerre consuevefat, qui loiigo
miiiem ab aegritudinevitiorum perducaut adsanita- post tempore ad conjugen^reversus, quibus diebus
tembonarum virlutum. Quod autem dicit, non con- ejus vincula solverentur innotuit, ejusque conjux il-
summari opera ejus, significatquod usque ad finem los fuisse dics, quibus pro eo oflerebat sacrificium,
mundi verus medicus noster non cessat per ministros recognovit. IIoc enim factum est gralia omnipotenfis
suos quotidic sanitalcs in Ecclesia sua operari, do- Dei, ut cx visibilibus rebus mortales discerenl
nec in exlremo cxamine per ejus gratiani totum quanta spirilalis hostia pro animarum salute oblala
quod mortale cst absorbeatur a vita, et tunc fiet invisibilitcr possit operari.
quod sequilur : « Pax Domini super faejeni lerrae,» « Estenim tempus quandp inmanusillorumincur-
qtiatido,absumpta morte iiiyictofia.resufgent moiv "- « ras.; ipsivero Dominum deprecabtiritur, ut difigat
. tui iricorf upti, et transffcretitur ad pbssidetidaiti pa- « requiem eofum, et sariitaieni pi.opter coriversio-
friatii coelestis regni;:sed"quiaiiiteritii, qiiotisque hofci « nem illbrumV Qui deljnqriit Iri"fcbhspec_upjus qjii
fiati orationisemper irisisteridurii est,:;et pro vitse « fecit eum, incidet in manus medici.i Hoc quod
statu semper. Dbminum_ deprecandum , a pefccatis. "dicit tempus esse quapdo hoitio in manris tiiedicorutii
quoque declinandtim,;et"in bonis. operibuspro viri- incidat, tempus"sfcgritudinissignaf fetmofestl» cor-
bus dfcsudaiidumosleiidit sequetis senlenlia. . poralis, quando qui male habent, nefcesseest ut cti-
1 ;";' - ';GAPUir::xrv.;- • ' rentur.
'"-"; ,' Ipsa autfeminfirmitas jux;ta diipensationeiri
-DeorandpDeo Pdtreitvtempore infirmitatis, etien- Dei immittitur ad probatibriem yel: ehiendatibneiri
- 1:;;1":.., :;i jlationisiei-cd^ciîscetilia!..'/ -
;_-_...'.r""' elfcclpium, adcbrfeptibtieiri vel ad dainnatiptiem jffe-
; «iEili, in tiia iiifirriiitate tibn despiciai teipsum, !
probofum. Unde dicit: « Qui delilwjuit iti cbnspectu
;«isedora Dominum, et ipse curabitie. Averte ade- ejus qui fpcit eum, incidetin matius medici.i Ju-
i: licto et dirige manus, el ab omni delictb munda -stum est enimuf qui superbieudo mandata Dei fa-
M^W^lPSiuiW}. ne iti Mmiitate
'?___?51_.iF-u..)'?__.?-_ ?ei'« CW.empi?it, casiiga,tus p_ej.pfij-piitateuiJ-Uilift
1033 CoMMENT. IN ECCLESIASTICUM.— LIB. VIII. ; 1051
lietur; et qucerat flagellatus opem , qui incolumis A corporis prout geiseras siye bbnum sive malum,
ante noluit. inlelligere sui benefactorem. Mystice Proinde_nunquam pbliyioni tradas noyissimse horae
vero sancli doctpres et spiritales medici animarum exitum, sed semper paratus esto , quia poslquain
seniper opportunum tempus quserunt, quando infir- hinc exieris, nequaquam ultra huc revertens spatiutii
inis animabus congruam posslnt adhibere medici- bene operMidiiiabebis, etideo cautus eslbin bmni--
nam, orationibusque sacris virtulumoperibus in- bus, ne forteiri obituproximi plussequo doleas,.quia
sfanter Dominum deprecanlur, ut dirigat opera eo- nihil proderis illi plorando, si leihetipsum lscseris
runi, et refrigerium praestet bis qui variis viiiorum doloribus immeriiis afliciendp.
segritudiiiibuslaboraverunt. « Mfcmoresto.judicii riiei, sic enim erit et luuni;
- CAPUT XV. « mihi beri, et tibi hodie. » Judicium suum dicit
De exsequiis mortuorum ,. et tempermneritoIristitim. obitum dfchbc mtitidb, qupd unicuiqtie proprium est,
t Fili, in morluum pfoduc lacrymas, -et quasi tam prseieritis quam etiam. praesentibus : quia « ntil-
<-dira passus tiiGipe plorare, etsecundum judicium lus;*s.t bomo supfer tferram qui vivat,; et hon videat
c contege corpus illitis, e.t nOn despicias sepulturam mortem. » Etbenedicit, « Milii heri etlibihodie, »
« illius."» Postquam deihfirmitate .egritudinuni et ac sidiceret: Quod iri me |am cpmplelum pst, in
medicorum cufatibne disputavit, Consequenter de -B temodo instatimplendum. Hsec admonitio bonorum
exsequiis morttiorum sermonem protulit: quiasicut. patrum est, iit filios suos admoneant, quatenus df-
in infirmitate utilis est niedicinae curatip, ita et in scarit in casibus priorum, stium qubque in praesenti
morteflecessariaestsepulturae exhibitio. Sed tamen saeculo dititurnum npn esse slalutii, ac ideo prsepa-
qtiia niortis miseria cogit. hominem lacrymas fun- rent sibi bonorum operiim viaticum., quo in futura
dere, et solemnes planctus legimus in, defunctorum vita cum sanctis arigelispossipt yivefeinperpetuUm.
patrum factos .exsequiis, mbdum in ipsa lafcryma- ;.- « In requie mbrtui requiescere fac memoriam ejus,
rum effusione etgemitu habere docet, ne forte; tri- .«;et consblare illum iftexittispiritiissUi. » HoCiiio-
stitia abundantioredebiliteturcorpus dolentium, et net, utin transitu mofituri obiivionimemoriam ejus
pffendatur Deus per amenliam desperantium. Mortis tion tradat, sed in mente eaiti ad stii meliorationem
eniin sentfentia pfoptfer peceatuiri data est ;morlali- eonlinuo servet, fcteuiti qui de, hofcSseculotiiigrare
bus, sed spei fiducia -per gratiam Ghfisti data est incipit, fide cbrroboret, et spe confortet, quatenus
cfedentibus. ..... , in anguslia' ultimi -Jempbris fide nbn deficiat, sed
: -t propter detractionem amare fer luetum illitis spem suam Deo commIttat,;"quia qui berie «eiiau-
«uno die, e.t eonsolare propter tristitiaiti, et fac lu- tibus"fidei tijerito pfomisit praeinium, ipse sperati-
«.cttim seeundum meritum ejus uno die vel duobus G tibusih se potens est sempitefrium iribuere regnum.
« propterdetractionem. Atristitia enim festinatmors, « Sapientiam scfibeiritfcinpore yacuilatis, etnui
« et feooperietvirtutem, et tristitia cordis fleclit cer- ,.«.minbralur actu, sapientiam percipiet. » Docet
« vicem. »; Propler detractionem, inquit, hoc est, ergo tit, dum'-,vacat et otium babeinus, sapientiam
proptfcr abscessionem proximi condoleas casui" ejus divinam discamus, fet eam in tahulis cordis nostri
jparvo teinpore, et consolare inspe resurreetionis, seribamus, quia ille qui concupiscentiis carnis et
ne tristitia nimia mittat te in interitum. « A tristitia .yoluptatibus saeculi servire desistit, ille Scfipturani
eniriifestinat mors » animae desperantis, et obscurat ihtente meditando supernaeContemplationismunere
omnem virtutem bonse actioriis ejus-, et fortitudi- gaudebit; sed quoniam sapientise dono penilus
nem cordis emolliet,;et infirmarifaciet, extranei non sunt qui agrieulturae tempore pppor-
«In abducfione permanet trislilia, et substanlia tuno insistunt, et artificiorum singulorum, quibus in
«inppis secundum cor ejus. » Ubi enim dolorimmo- prsesenti vita homihes studiose labofant, periliam
deratus obtinef cor, et ahdueitur animus, ne reeiplat babent, primuni ergo eorum eriumferat scientiam;
consolaiionem, ibi permariet trislitia : quia hic inci- rieinde addens propotiit illis vferamsapientiam,, quse
plt per doloris afilictionem, et in futura permanet in agnitione volunlatis Pei, "et in cuslodia mandato-
posna,propter diffidenliamsupern_econsolationis.Ye- •Drumejus per dileclionem COrisislit,ut ipsa arceni
raciter enim temperalur subslanlia viri inppis ahimp teneat dignilatis, quaesola inrebus potestatem habet
secundum cor ejus, quia quantum deest illi in fide et , justi regiminis. Nbs quoque, primum breviter histo-
spe, iantum illi crescit moeror_"inaiigustia et dolore. riam langentes singuloriim artificiorum, allegoriam
«Npn dederis, in tristitia cor luum, sed repelle deinde exponehdo subsequamur : .. : .-
c.eauiate, etmemento novissimorum. Noli oblivi- « Qtia sapientia replebituivqui tenfet aratrum, et
« sci; neque enim est conversio, et huic nihil pro- c qui gloriatur in jactilo. Stlmulo boves agital, et-
< deris, et temelipsum pessimabis.» Hujus loei quia . « conversatur in opferibtisebtuiri, et narratio ejus
per difficultatem oralionis obscurus est senius, dica- .,«.in filiis taurorum : cor stiuin dabit ad versandos
mug aliquid qupdlucidioreillum edisserat sermpne. « sulcos, et vigilia ejus in; saghia vaccarum. ,t
Nec occupet fristitia s_ectili cor tuum quae inoffem ..Quaritum ad hisibriatii pertinet, ostendit quod ex.
anlmaeoperatur, sed abjiceeam afe_,etmfementbnp- sapientiae dono hoc habet hbino, ut insistat utiii
V^ssimorum.temporum, quia qualis liinc exis y talis labori, qub ,sibi fet proximis suis pfpdfcssepossii, ul
.ante judicem prsesetitanduSeris, ut recipias propria exeroeat agriculfurarii, fet curam agat in, paslu
PATROL. Cix. 33
4058 B. RABANIMAURJ A-RCHIEP.MOGUNT. OPERUM PARS I. «156
aitimaliuin atque jumentorum , quse ad usum homi- _\ « eonsiderans opus fcrri, vapor ignis urit carnes
num creata sunt, ut victuni el veslitum lam sibi c ejus, el in calore fornacis concertatui-. Yox mallci
quam suis prseparet, quibus humanae vitae miseria « imiova\it aurem ejiis, elconlra simililudinem vasis
iii praesenti sseculo nutritur, el funditus carere non « oculus ejus : cor suum dabit i» consummafione
poiest. Mystice autem qui tenet doctoris officium, c operum, et vigilia sua ornabit in perfeclionem. _
et eolere debet vomere evangelico corda hominum, Perfabrum ferrarium idcm quiin architeclo, hocesl
gloriatur in jaculo divinorum teslimoniorum, senii- ordo sanclorum praedicaiorum exprimitur, qui juxta
naf vcrbum Dei sfimulo exhoitationis, agilatbrutos,' incudem, hoc est, juxtadurumprsesenfis\iffelaborcin
qjiatcnus i:on scgniter vivanl, sed forliicr in bbnis sedens, arma spiritalia, •documenta videlicel divina
operibus convcrsciitiir. Superbos quosquc prsedica- scribendo atque doccndo fabvicat, quatenus contra
tionis sermone casfigal, et disciplina evangclica hostis antiqui tentamcnta suos forliter dimicare
domat, tit non \acenl oiio, sed carmcn suam mace- doceat, el l.Eereticorum alque philosophorumsccfas
ranles, ct desideria carnalia in se iiioiiificanles, et perversas de\i(are, afque persecutorum niinas con-
vilia omnia a se exstirpare festinent, el virlutes temnei'e faciat. Ilnjus ergo fabri carnes, hoc esl
spirilalcs pro eis plantare cerlent. Qubd autem pcr corpus, vapor" ignis et calor fornacis urif, cmn tri-
boum et faurorum cxcifationem, vigllias dicit_B bulalio et persecutio rnundi cum fafigare non desi-
paslorisesse in sagina vaccarum,ostcndit boni recio- slit. Yox mallei innovavit aures ejus, cum edicta
ris esse ofiiciuni, utiiusque sexus curain habeat, et principum terrorem toimentorum non cessanl inge-
prsedicalionis studio eos pascat, alat et nutriat. rere sensibus illius; af _pse-cor suum dabil, ul eon-
CAPUT XYI. summei opus officii sui, et vigilias soleriife suaead
De singnlis arlificibus. hoc impendil, ut vasa electarum animarum ad scicn-
c Sic omnis faber et archifectus, qui noctem tice et virtutum perfeclioneTnperducat. Unde Paulus
« iaaquam diem transigit, qui scalpii signacula apostolus horum annorum pra_cipuus fabricator
« sciilplilia, et assidiiitas ejus variaf picturam . quibusuam suis auditoribus ita scribens, ait :
_ cor suum dabit in similitudinem piclurae, et vi- « Conforlamini in Domino, ct in potenlia virlutis
« gilia sua perficiet opus. _• Quid pei fabrum ejus. Induite vos armaturam Del. ul possitis stai'e
hiinc cf archilecluni, qui sti'diosc isoele-dicque, in -adversus Insiuics diaboli, quia non esl nobis collu-
opcre suo laborat, ut signacula sculpet et Iiomic-is clalio adversus carnem et sanguinem, sed adversus
imaginem artc gemir-aria formct. nisi prsedicalo- principes el polesta.es, adversus mundi reclores
res sancti insinuantur, qui omni femporc aut tcnel.rarum Iiaruin , contra spiritalia nequiliae in
docendo, aul exliortando, aut bona exempla csfcn- 'C coalestibus. Propierea aceipite armaturam Dei, ut
dendo auditores suos insiifuunt, quatenus inlcioris -possitis resisiere in die malo, el in onmibus perfccti
liominis \irfuiem eliciani, et ad condiioiis sui ima- "stave. Statc crgo suceincti lumbos vestros in verilafe,
ginem animam humaiiam reforment? An non ille ei indnti loricam juslitise, et calceai pedes in prse--
faber et arcbilpctus streniius in aric sua fuif,, qi.i in paralione Evangclii pacis : in oninibiis sumeiites
Epislolis suis ita scripsit, dicens : «Dei enim siimus sculum fidci, in quo possitis omnia lela Jiequissimi
adjutores; Dei agriculiura cslis, Dci aeriificatioestis : ignea exstinguere, ci galeam salutis assumite, el
secundum gratiam qii_e data est mihi, ui sapiens -gladiuiii spirilus, quod est verbnmDei (Ephes. \i). _
architecfus fundamentum posui. alius autcm super- "Et quomodo ih pr_cscntis vitae laljorem his arinis
sedificat (II Gor. 111)._•Unusquisque ajitcm videat ufcndum sil, idcm alibi ostendil, dicens : « In om-
quoniodo superaedificet. Et alibi : c Filioii, inquit, nibus cxhibeamus nosmefipsos sicut Dei ministros,
mei quos ilerum parturio, donec formetur •Chrislus in multapatientia, in tribulalionibus, in necessitali-
in vbbis (Gatat. iv). _ El in alio loco : c Renovamini, bus, in angustiis, in plagis, in carcerilras, in sedi-
aif, spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem tionibus, in laboribus, in vigiliis, in jejuniis, in
qui secundum Deum creatus est, in justitia et SE.II--r, caslitate, in scicniia, in longanimitatc. in suavitate,
ctit-.te vcritalis (Ephes. iv). Et item : « Esiote in Spiritu sanclo, in cbari.ale 11011ficta,m verbo
ergo jniiiatores Dei sicul filii charissimi, et ambulaie ycrilatis, in \irluie Dci, per arma justitiae a dextris
iii dileclioiiesicutetCbristusdilexit nos (Ephes. iv).. ct a sinistris, per gloriam et ignobilitateiii, per infa-
Et rursum : « Nolite, inquif, coniristare Spirifum -miam et bonam fainam, ut seductores, et veraces,
sanclum Dei, in quo signali cstis in diem rcdem- sicul qui ignoti et cogniti, quasi morientes, et ecce
ptionis, etc. (Ephes. iv). s Quot enim -species vir- vivimus, ut casfigati, etnoninortificati, quasi tristes,
tutom sunt, tot operationes bonas et documenfa sempcr autem gauf.enies, sicut egentes, mullos au-
doctores sancli in mentibus eleclorum et conversa- tem locupletantes, tanquam nihil habentes et oiunia
tione exprimere sataguni, ut sint sancti et corpore possidentcs (II Cor. vi.). 1.
et spiritu, dicentes cum Apostolo : c Ipse autem Do- « Sicfigulussedensadopussuum,etconvertenspe-
minus pacis sanctificet vos per omnia, ut integer vester «dibus suis rotam,quique in sollicitudine positus est
spirilus et anima et corpus, sine qucrela in adventu « seniper propler opus suum, ei innumera est oniuis
Doinini nostri Jesu Christi ser\ei)iur (7 Thes. v). c operatio ejus.liibracliiosuoformabitliituniselante
« Sic faber ferrarius sedens juxia incudem et « fociemsuain cur\ abii \irtutem suain:corsuuuida-
;._37 COMMENT.IN ECCLESIASTIGUM.— LIB. Ylll. 10158
-: bit ui consummel linitionem, et \ igilia sua mundabit IA doclrinae digne pi'ofcrre, aul aliquid boni operis rite
c fornacem. _ Et quid per figtilum bunc, nisi ipsi, agerc poterunt. Unde quoque ipsi sancli doclores
de quibus supradictum est, sancti prsedicatores charismate divino ad opus verbi se ordinatos aguo-
dcmonslrantur? Ipsi enini per diversa officia gradus scentes, crealuram humanam temporaliler a Deo
sui niinisterium digne agunl, et doctrinam suam conditam, per pr_edictasspecies doni cocleslisin fide
secundum qualilatem auditorum temperant : quia et bona operatione confirmant; etdeprecatio illorum
aliler adinonendi sunt sapientes, aliter insipiontcs; cum bonis actibus \irtutum acceptabilis crit Deo,
aliter forfes, aliter infirmi; aliter iuvcnes, aliter quoniam animas suas dederunl pro Ifalribus suis
senes; aliler viri, aliterquc femiiiEe. Ipsi aratro secundum pracceptuni legis Altissimi, qui in Evan-
Evangelii excolunt agrum Domini; ipsi oves et ani- gelio discipulis suis ait: « IIoc est praecepiummeum,
malia Dominica pascunt pabulo verbi; ipsi sculpunl uf, diligatis inviccm sicui dilexi vos. Majorem hac
signacula novi hominis in cordibus humanis; ipsi dilectionem nemo hahel, qiiam ut animam suam
per lingusesuseministeriumfabricantarma virfulum; quis ponal pro amicis suis (Joan. xni). i Quanium
ipsique fragiles et infirmos verbis et excmplis for- autera divina sapientia cxcellat humaiise sapientiae,
mant atque conforlant, qhatenus eos efficianl vasa , sequcns sermo ostendit.
honorabilia, el ad minislerium Dei aptissima. Hic B ] CAPUT XYII
ergo figulus in operando convertit pedibus suis Sapieniim laus, id esl Fiiii Dei, quod pcr ipsam omnis
- sapienlia et prophetia sit : quia semper cum Palrc
rotam, cum praesentis vitse volubilem conversalio- et cutn Spirilu sanclo opere et potentia ubique est.
nem per vesligia bonorum operum suis sequacibus
convcrtit ad exemplum, qui sollicitudincm gerilsibi (CAP.XXXIX.)« Sapienliam omnium antiquorum
< exquiret sapiens, et in prophelis vacabit. Narra-
comniissorum,utbonorum operum insistant actibus, c tionem vironim nominatorum conservabit, et in
qui suis faclis inSrmorum roboial opcrationem, et
_ versutias parabolarum simul introibit. Occulta
humililatis atque mansueludinis eis praebetexeinpla;
« proverbiorum cxquiret, et in absconditis parabo-
qui cordis sui totam voluntatem ad hoc ponit, ut
«-larum con\ersabilur. Et in medio magnatoruin
quidquid asperum slt in moribus subditoruni, leni- « minislrabit, et in conspeclu prsesidis apparebit. In
ialis su_e leniat documcnlo; ad bocquc omnem
« terram alienarum gentium pertransiet: bona enim
vigilantiam suam impcndit, ul in cordis fornace igne « et,
mala in hominibus tentabit. J Exquirit enim
excoquens charitatis tolam operationem discipulo-
bomo ecclesiasticus, el diligentius discit sapienliam
rum, flanima cohsolidet dilecfionis ; qu.ia totuni opus
casus sui habet detrimentum, si charitalis illudnon patriarcharum cl pj'ophetarum, et ad scripla eorum
coadtinal glulinamentuni. (i meditanda vacEit, narrafionem virorum nominato-
;*
t O-tines iti manibus suis speraverunt, fet untisr rum, hoc est aposlolorum et evangelistarum, recte
« qtiisqufe in aftfe suaSapiens"est, jOitineS.videli- crederidb et bene operando conserVat. In parabo-
cet satiela. Dei doctofes Efcfclfesise bbtise operalipnis lisquoque eyangelicis.diligenter Scrulandoyersalur,
liabentstudiutii,-.-et utiusqtiisqufe ebiutii juxta.distri- ei mysticuin sensumin sententiis divinis exquirens,
latentem allegpriam in historica narratione inyesti-
butionfeiriSpifitus saticti sanse docfririse utile habet"
ut sciat quid luculentus sermo juxta •mpralita-
donunr;: qtiia « alli quidein per" Spifiluiti daiur; gat,
seritiP sapietitise, alii autem Sfcrihoscifcnti_esecun- lem.et fidei regulam utilitatis habeal, quidve juxla
diiin «tiitidfcniSpirittirii; alteri fides iti epdeno.Spi-", allegoriam e.t anagogen spiritaliter accipiendum insi-
nuet. Hicergo «inmedio magnatorum ministrabit, J
ritu, -Llii;gfatia sariitatuiti in uno. Spiritu : alii ope-
ratio Virftiium,:alii pfophelia, alii discretio spiri- cuni inter catbplicos doctores dlsciplinabililer con-
et in ecclesiasticis pfficiis stfenue mini-
ttiuiri; -liiigeriera lihgUaruiii, alii iiiterpretatio sfcr- Versattir,
et boc ut non laudein bumanani. appetat fafcit,
itiontiitiVHaecatiieititim.hia opfcratiifunus.atqufcidem" sifat;
sed utcbrani ocuiis interni inspec_pris,.qui praesU
Spirittis-;divideris siriguliSprout Vult (I Cdr..'iirj."j..
"'« Siffe his Omnibtisrion _fedificatufcivitas, Et Iion det ccelo et terrse, et dominatur omnium creaftira-
j. runi, pistceat, Nam et iste cuni bene eruditus in lin-
«: inhsibltabuni nfcc itiaitibulaliutit, fct iti .efcclfcsiani.'"
t horitfatisiiierit;'supef sfelianijtidicfcS tibti sedebutit, gua divma per..uiagislrorumcatliblicoruin.solertiain"
c et-tesfametituiti judifcii n.oti ihtfclligfetit,nfequepa- fuerif, ef ecciesiastica disciplin.asufficienter insiru-
«;iaitiiacietit disciplitia-ti,et _judipitiiti,etifiparabb- ctus, iioclbiis officium acciplt, et alifcnis gentibus,
« listiohhivferiientrir : sed cfeatur_im seViconfifiiia- quse utique. alienae a veriisrael _fide fuerunt, et
« butitjfct deprfecatip illortiiti iti opefatiorieafiis, religione pertrarisiens praedicat verbitin Dfci,et teti-
« acfcbitijnPdantes atiiitiam suaiti, et cbtiquiretites . tatido probat tibi satiae iidei possit ititroducfcre
ciiti lege Altissimi. i Sine his bmtiibus, donis yide-. veriiateiti, ef tibi devotuiti auditorem ifiveniat, ubive
et
iicetspiritalibus, tibti aedificatiirclvitas Ecfclesi_e,ef irigratuin conteniptorfein,
npn Ijatiifebuht.fidelgl iti ea, tiee anibulabutit sarifcli, ; GAPUf XYiii. '•';';•
de viftutfciif yirtuteiii, nfcc arite ccelesiis iliis^pan-' Sapienlia pandit quod oratitibus.Spirilus sdnclus ddt
dfctuf ititroituS. Cathedr-itii qtipqtie hpnoris p"r_edica- - inleileeium , -et tanqudm imtireni emitlet eloquid
iprfes Eva-jgelif absque his ritfc,ribn tenent, lifcqiie . daitdo,- snggerendo, docendo, secunduiii Apostolum
rficeHfe?»: Spiritus postulal pro-npbis, etc.
ijileliefctuiti legis Def tiabfcre, itiio iiec seritibneni « Gor suuin tradet ad vigilandumdilucuload Doroi-
....... B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. QPERUM PARS I. 1040
« num, qui fefcvtillum, et in conspectu AUissimi de-.A « Bonum certamen certavi, cursum consunimavi,fi-
«precabilur. Apefiet o.s suum in oratione, et prp dem servavi.in reliquo rcposila est mihi corona
e deliclis sriis deprecabjtrir..» Mores et.vitam boni justitiae, quam reddet mibi Dominus in illa die justus
doctorisluculenter sapienlia explicat, qui cathplicae judex (II Tim. iv)."» Et alibi: « Secundum, inquit,
fidfciregulam servans tam verbo quam etiairi exem- exspectationem et spem meani in nullo. confundor,
plopr-eceptaDomini sine Cessationeprsedicsit.« Tra- sed in pmiii fiducia sicrit semper magnificabitur Ghri-
dit ergo cor siium ad _vig.landu._ndiluculbad Domi- stus iri corpore meo sive per vilam sive permor-
nuni _ iile quicorporis segniliem aserepellit, etini- tem : mihi autem vivere. Christus est, et mori iu-
tium atque perfectionem omnium actuum suoruhi erum, Quod si vivere iri carne hic mihi fructus ppe-
Dpmino conimfcndat, quatenus ipse ejus intentio- ris est, et quid eligam ignoro. Coarctor autem e duo-
nem, yfirba"et totam:conversalionem secundum.vo- bus, desideriumiiabens dissolvi ei cum Christo esse,
luniaiem suamdirigal: hoc quippe pialiorie pura as- muitp enim melius; permanere autem in cafne, ma-
sidue deprecatur, ut clemetitissimus jridex concedat gis neeessarium est proptef ybs (Philip. i). i
sibiveniam delictorum ct bonorum operum magni- « Adhuc conSiliabor Ut enarrem," ut furore enim
"
iieentiam tribuat. « repletus sum iii"voce.»Intelligerts enimyifsaricius
« Si enim Dominus niagnus voluerit, Spirituin- B ' pef incitalionem Spirilus, sapieiiliam Dei yelle prip-
« teliigentiae replebit illum.Et ipse tanquam imbres ribus sei-inonibus adhuc plura addere, dicit se
« miltet fcloquiasapientise suse : et in oralione con- promplum animo sestuare et secum consiliari, ut fca
« fitebitur Dominb. Et ipse diriget consilium ejus, et quse adhuc reslant de mirahilibus Dei enarret. Sci-
« disciplinam, etin absconditis suis corisiliabitur. licet quomodo bonis bona, et malis mala securidum
«ipse palam faciet discipliriam doctrinae suse, et in meritum operum suoruni praevenienl. Incilaique au-
« legfctestairiehti Doriiini gioriabitur. Collaudabunt ditore.s suos, ut bonorum operum fructum quandiu
« rinilti sapientiam ejus, et usque in saeculumnon vivant gignere non cessenf, dicens :
c delfctiiiiir.Nbn recedet memoria ejus, et nomen c Obaudite me, divini fructus aquarum, et quasi
< ejus requiretur a generaliohe in generatioiiem. » c"rosae plantatae super rivum aquarum fructifica-
Dat Doiriiritis;fideli suo oratori et diligeriti coelestis te, » Aquae in Scriptura sacra aliquando' Spiriium
sapifctitiseexquisitofi Spirituni intelligentiae, ut sciat sanclum, aliquando scienliam sacram,' aliquando
quando ef ubiet quomodo divina eloquia proferre' scieiitiam" pravam , aliquando tribulalionem , ali-
debfeal; ipseque dirigit cpnsilium bonae voluntatis fct quando autem defluentes populos, aliquando mentes
disciplinam- rfccta. conversalibnis ejus, et interna fidein seqtientiuni demonstrare solent; per aquam
irispiratione illum consolatur ac roborai, ut divino- Q quippfc sanfcil Spiritus infusio designaiur- Sicut
runi testatiienfprum; prseceptEjinter adyersa mundi iti Eyapgelio dicitur : « Qui credit in me, sicut di-
-fiducialiler prsedicare valeat. Uridemulti sapientiatii cif Scrjptura, flumiria de venlre ejus fluent aqrise
dociriiiEcillius iaudant, et bonorum operum illiiis yiyae (Joam vn) : » ubi Eyangelista secutus ad-
nieriioriam a generaiione in generationem servant. jtinxit : « Hoc autem dixit de Spiritu, quem ac-
Hoecfergogratja quia nori aliis data esl. nisi doctori-- cepturi eraiit crodentes in eum (Ibid.). » Rursum
bus Evangelii et gloriosioribus inembris corporis pfer aquam sancta. sapientia designatur," sicut di.ci-
Christi, quae ab ipso capite per officium singulorum tur : « Aqua sapientiaesalutaris potavit eos (Eccti,
inembrorum ministratur, sequens senientia testa- xV)..'» Per aquam quoque prava scienfia appellari
tur:! .,'-'. solet, sicut apud Salomonem mulier quset}'pum hae-
rfeseas tehet callidis suasionibus blanditur, diceiis":
'.«Sapienliam ejuS eiiarrabunt gerites, et laudem c Aquaefurtivaedulciores sunt (Prov. ix)..» Aquaritm
«"fcjusnuntiabit Ecclesia. » Omties ergo gentes imo nomine nonnuiiquam solenf tribuialiones.-in-
iri universis gentibus praedicando pronuntiat Ecclesia ergo
sicul per Psalmistam dicitur:«Salvum me fac,
caibolica laudem Cbrisli, quod idem Filius Dei qui lelligi,
est virlus el sapieniia Patris, tolius sentehtioe etj Deus, quoniamintraverunt aquse usqu.e ad- animam
meam (Psal, Lxv.ni.Jj Per aquam populi designaii;
propheti-6 atque oirinium bonaruni virtulum arictor tur, sicut Joannem dieitnr : « Aqtisevero sunt
fctdistributor gratiarum spirilalium, unus et so- per
sit,
lus DeuScum Patfe et Spiritti sanclo regnatis per populi (Apoc. xvn),» Per aquam quoque npn solum
flrixus decurrentium populbrum, sed etiam1bbnoium
orimia ssecula.
ltientes prsedicamenta fidei sequeiitium designaiHur,
. «Si.peritianserit npmen ejus, derelinquet plus- sicut prophetaaif: «Beati qui seminatis superomnes
« quam itiille : et si requieverit, proderit illi. » Hpe iqms{Isa. xxxii). » Et per Psalmistam di'citur: :
vtilt ostendere, quod bonus "doclor, qui probabilis oYox Domini super aqrias (Psat. xxviu). s Hpe ergo
estaclibus siinul et doctrina, si vitalongiore vivat.; inlofco quid aquarum nomine nisi eleclprum cofda
multos lucrefur, et plurimis fiat causa salutis; si designantur? quse per intellectum sapiehlia. au.dit._un'
autfcin obierit, ad seternam requiem migrabit, ubi jam supernse vocis acceperunt. « Obaudite, inqiiit,
merces condignameritis ihius ajuslojudice recom- me,.diyinifruclus aquarum, et quasi rosae plaiiiatae
pensabitur. Unde et doctor gentiuin de agonis srii super rivum aquarum fructificate;"» ac si dice-
certamine prsfcmiumceriuni sperans audenter ait: ret: Atteridite ad doctrinam meam ,"per baplismum
1041 ; COMMENT.IN lECCLfelASTlCUM.'—LIB. YIII. V$k
"regenefatae uberes"meriies electoruni, fel fructum A.rientem pascimus, dum nuduni yestimus, dum aegro-
"niartyrii in disfcursu mortalis yitaegignefe non fof- tum visitaitius, etc., quseiicet videantut carnalia,
tii-date; quia odorfcm suavissiinum el sacrificiurii divinitatis tameti amore peraguntur. Citharizamus
acceptabileDomirio irideprofertis. Uridfesubjungilur: quoque, cuiti in passionibus noslris vel danuiis sfc-
"-"'« Qriasi Libanus odorem suayitatis babetfe. Flo- ctiri ac lseli dicimus : « Dominus dedit, Dominus
< rete, fiores, quasi iilitim et dateodorem, et fron- abstulit; sicut" Dominp placuit, ita factum est: sit
'«" deteingratiam,el collaudate canticum:et benedi- nomen Doinini benediclutii (Job. i). » Psalteriurti
c eite Deuni in opferibussuis.i Nam jPropheta pas- vero decachordum est, quod ordine converso alviim
"siotieiti martyrii Domino.gratlssimain esse agno- 'ciiharse in superioribus liabet, unde ad inferioreiii
scfens, in psalterio ait: « Quid retribuam Domirio partem cariora fila descehdunl, cui prsfccepta'deca-
"pro onmibus quse retrlbuit mihi? Galicem salutaris logi conyenieriter aptantur : quia secuiidum formani
afccipiam,et nomfcnDomini irivbcabb. Pretiosa est ihstrumeiiti hujus de supernis venieniia Domiiii
in ccnspectu Domirii mors sanctorum ejus (Psal. jussa suscipiitius; et considera quia solum eslinstru-
cxv). » El quoriiam sicut rosse iriariyrium, ita et li- nientum musicum, quod -pro excellerilia sui deci-
iium caStitatem s.gtiificat,'tit ostendat utruitique no- Chordum diealur; non enim hoc.de cilhara vel de
stro conditori' accfeptsibilissimumfore, dicit:« Flb- B aliis hujusmodiinslrunieutis lectuni esse meniini-
rele.; flores, .quasi liliuin;» ac si pateiiter dicat: Dale inus. Decachordiim vero psalterium (sicut veleres
flores jticundissimbs cum castitate coelestium vir- dixeruhl) ei illud nobis indical sacrahienluiri, ut
luium, quarum bdor et frondes . spargantur per feferamus iria adDeum, qtila Trinilas est. Id est pri-
lolmnorbfcm ad exettiplum aniniabus fidelium; hoe muin quod ait: «,Non habebis deos aiienos corarij
est qtilppe laudare canlicum et benedicefe Dbmi- iiie. » Securidum : Non facies tibi sculplile. > Ter-
num iri operibus suis, tit corde, brfe, simul fet opere tiuni : « Non assumes tibi notiien Dei tulin viicuuin
pro bonis suis tbtus homo graiias"-' suo referat con- (Exod. xx).">. Iu quo cbnjungit et de sahbalo. Se-
"
ditori.: • . plem vero quse sequuntur ad dilfcctionem dixeruht
" c ,'_'
Date nomini ejus magniiicentiam, et confite- proximi pertinere. Id est, « Honora patrem luum
«niini illi iri voce labiorum vesfrbrum. » Dat enim et matrem. Non occides, non moecliabefis, nonfur-
riomini Domini magnifieentiam," qui bene conver- fum facifcs,non loqtieris coiitra proximum tuuni fal-
sans rile praedicat ejus polentiam, ut illi qui rectam stim testiriibnium, rion coneupisces domum proxinii
praedicationem ejus audiunt, fet.bonos actus consi- tui, nec desideres uxoremejus, elc. ;> Sic loliusde-
derant; reddarit prb hofclaudes^Dominc, et eondi- cachordi psalterii virtus perfecta nobis et honora-
grias graitiarum actiones. Juxta illud Dominicrim G bilis iudicatur. Psallimus quoque et decem cbordis,
praeceptum : « Sic, inqriit, luceat lux vestra Corairi quando in quinque sensibus carnalibus, et in quin-
IibmitiibtiSjUt vidfcant opera vestrabona, et glorifi- que spiritalibus probabili non conversalionfe tracta-
cent Patrem vestrum qui in coelis fest (Matih. vj. > mus. Yertim ista quse dicimus non sunt extra nbs
ffinc est et illud quod in Dominica Orsiiibne ora- posila, sicul in uiusica disciplina, iri iiobis est psal-
inus Domino dicetitfcs: « Sanctificetur nomenluuin terium :imo ipsa organa nbs sumus, quando ad si-
(Mdiili.Yi); t ut ejus satictitatetii et voce pra_dice- milittidinem eorum per graliam Domitii acttium uo-
mus> atque in bbnis exemplis aliis deinonstremus. strorum qualitate cantamus. Hoc aulem et illb exem-
Caetertitii illis, qui sfcelerata conversalibne et fe- plo dalur inteljlgi; ubi ait: «In nie sunt, Deus, Vota
prbbis moribuS Detim itihonorarit^ dieit Scriptufa: lua, quse reddaiti Iaudaliones libi (Psul. tiv).» Quod
«Per vdsenini nomfenDeibiasphematurinler gen- enim jubet ut in cohfessione dicamus opera Domini
tfes (Rom. vt). » QuOrum quidetii finis interitus, et universa bona yalde; arit hoc vult juxla historiam
gloria; erit in confusionem eorum qui terrena sa- deriipnstrare, quod oninia ppera Domini quse fecit
piunt. Sed quid sapientia fidelibus adhuc. dicat, viab initio a bono crealore, bona creata sunt; juxta
' - illud quod scriptum est in Genesi: t Yidit Domiuus
deamus,
« Inoanticis Iabiprum et in cilharis, etsic dicetis D cuncta qusefecit, et erant valde bona (Gen. i): > aut
« in corifeSsione: opera Domini riniyersa bona val- juxta allegoriarri : Omnia quse fecit Deus Pater per
« de. »Hoc est enitii quodsuperius dixirtius, ut la- Chrisltim in reslauratione geueris humaiii, universa
biis fet actibus Dofiiitium pfsedifcemus.Proihde Pro- opera sutit bona valde": quia ut Paulus testatur :
pheta ifi psalmo justos ad laudandum Dfcuinexhor- « In ipso complaeuit Deo Patri in dispensatione ple-
tans dicit: « Gaudetfc;justi, in Dbmino, rectos de- nitudinis lempbrum instaurare omnia quse in coeliset
cfct coilaudatio. GonfitfcminiDomino in cilhara, iri quEfein terris sani(Ephes, 1). » In quo etiam sorle
psallerio decem chofdarum psallite ei (_Psa/.xxxii).» voeali sumus, praedestinati secundum proposituni
Cithara esl lignei veritris, in imo sita : eoncaVitas,^ ejus, qui omnia operatur secundum consilium volun-
quae stirsum chordEirunifila tratismittens, sbnis dul- . tatis suse, ut simus in laudem glofiae fejus. Unde
cissimis pferfeussaprbloquitur; qqse ideo tale nomen jristum est, tit semper laudfcm ei sirie cessatiorie et
accepit, quoniam cita iieratione percutitur. Huio gloriam binni lempore dicamus.
itierito comparantur opera, quse de terrenis rebu. «ln verbp ejus stetit aqua, sicut congeries :."et in
ad supernain gratiam porriguntur, id est duhl esu- t sermorie oris ejus, sicut exceptoria aquaruins
J0i3 B. RABANIMAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS' I. 1044
« quoniam in proeccpto ipsius placatio fit, et non est A pcrpetuos, nec coutenti sumus secuiidum Evan-
« minoratio in salule illius. » Omnia enim opera sua gelium malitia diei, nihilque in crasliniun cogi-
per Yerbum suum, hoc cst unigenitum Filium, Deus ianius; Deus eiiim omne quod fecit bonum est,
Pater fecit. Unde scriplum esl : «Quia ipse dixit et quia \icissim juxla dispositionem Dei bonum unum-
facta sunt, ipse mandavit et creala .sunt (Psat. quodque opus. Dedit quoque Deus mundum ad in-
xxxn). »In verbo eniinejus stelit aqua.sicut con- habita.nduru hominibus, ut fruantur varietatibus
geries, quando congregavii aquas in unurii, el appa7 temporuin, et non quserant de causis rerum natura-
ruit arida, fccitque firmarnentum in medio aquarum, lium, quomodo creota sint oinnia, quare hoc-vel lllud
ei divisit aquas ab aquis ; nec extra ordinem suum ab initio inundi usque ad Gousummationem feccrit
relabi polerunt, sed juxla modiim suum locata con- crescere, mancj'e, mutaii.
sistunl, 1'itumque conservant. Sive aliter, aqua stetif. (i Benediclio illius qu=isi fluviiis inundavit; et quo-
sicut congeiies, quando in transitu filioruin Israel de « modo cato.clysmus aridam inebriaut, sic ira illius
__Egyploaqusc niaris Rubri divisse sunt; de quo Scri- gentes, quoc non cxquisicrunl eum, hsereditahit. i
plura narrat, quod aquse eis essent quasi pro inuro Benedictio crgo Dci ct gratise illius donum super
a dexlris et a sinisfris (Exod. xiv). Juxta mysticum tinieutes eura. abundat, et tanquam fliivius aquse
vero sensum, aquse pcrsecniionum, de quibus pre- ]__vivenlis. De qua ipsa Yeritas ait : _ Qui biberit
catur Propheta se salvari, dicens: « Salvum me fac, aquam quam ego dabo ei, fiel in eo fons aquoe salien-
Deus, quoniam iniraveruni aquae usque ad aiiimam lis in vitam seternam (Joan. iv).»Largiter eos irrigat,
meam (Psal. LX\IH), » verbo Domini eoercentur, ita ut illud in cis iiuplealur, de quo idem Dominusait:
nec ultra dispensalionem ejus procedere possunt; « Qui tn me credit, flumina de ventre ejus fluenl aqure
quoniam ereafor oninium opem misericordise suse vivse (Joan. vn); t e conlrario vcro aquoe coelestis
firielibussnis iinpendit, nec est invalida manus onmi- vindiclsc illos suflbcant, qui increduli ejus dictis
polentis, quin liberationem et salufem conferat ele- exslitcrunt, ct leyem ejus noii exquisierunt ut
ctis suis. Sunl cnim in conspectti Dei hi qui tribu- custodirent mandata ejus : sicut in diebus Noe li-
lant, ellii.qui tribulantur, nec quidquam etim latef. beratis per arcam. Deiculloribus, - inipii ef incre-
Unde cl scquilur: duli, qui viiiditafem reclse fidei cl honorum ope-
« Opera omnis carnis eoram illo, et non est quid- rum noii habueranl, cataciysmi inundatione peiic-
.' quam abscouditum ali oculis ejus. A steculo et runl (Gen. vn).
« usquein sxculum respicit, cl nihil cst mirabile in « Quomodo convertit aquas, et siccata est _erra,
« coiispeclu ejus. » Prscscientia crgo Dei omnia an- « etvioeillius viis illorum directae sunf : sic peccato-
lecedil, ef quidqaid temporalifer fit in mundo, ante i__;c ribus offensiones in ira ejus. i Quomodo ergo post
omnia tempora coram eo prscsens erai. Undc nihil diluvii elfusionem aqusc ibant euntes et rcdeunies,
novuin, neque mirabile in conspeclu ejus : quoniam ut itcrum apparcrel arida, ei ierra fructtis suos ger-
omnia queefueruni, et quaesunl, alque quse futura minarei, ita etiam post e.vstinclionem impiorum, data
sunt, ipse uno intuilu comprehendil, ct sempcr sibi est facultas electis Dei, ut proferrent fructus bono-
praesenlia consistunt. Unde el Aposlolus de unige= rum oporum. Quod aulem dicit vias Domini viis il-
nito Filio ila scripsit, dicens : «In Cbristo enim Je- lorum cssc directas, ostendit retributiones illius se-
su, non est in illo est et non, sed cst in illo est (II cunduui mcrila ipsorum esse dispensalas : « Yise
Cor. i). » Et item : « Jesus, inquit, Christus heri el enim Domini suntjudicia ejus : via autem hominum,
hodie : ipse in saeculaSEeculorum(Hebr. xm). opera illorum. » Unde Dominus « qui juslus csl in
c Non est dicere, quid est hoc, aut quid esl illud ? omnibus viis suis, et sanctus in omnibus opcribus
« omiiia enim intcmpore suo qu_crentur. _ Curiosos suis, et rcddit unicuique secundum opera sua (Rom.
nos vetat esse, et ineplos scrutatores lalenlium re- ii), cusloriil omnes diligentes se, et omnes peccatores
rum, quas nos non eonvenit scire, el animi nostri in- disperdcl (Psal. xcvm).» Unde et scquitur :
tellectum adhuc latent. Guncta enim in tempore suo « Bona bonis creatasunt ab initio : sic nequissi-
maiiiiesiabuntur, scilicet« quando, juxla Pauli scn- ^5 c mis bona et.mala. » Bona quippe vilse sclernse
tentiam, venerit Dominus, et illuminabil abscondifa prscparata sunt bonis ab inilio. Undc Dominus
tenebrarum, et manifestabit consilia cordium (I Cor. dicturus est in pdicio his qui a dexlris ejus erunt:
iv) : » huic simile est illud quod in Ecclesiaste scri- t Yenite, bencdicti Palris mei, percipile regnum quod
ptum esl:« Ne temei'c quid loquaris, ncque cor vobis paratum esl ab origine mundi (Mailh. xxv) :»
tuum sil velox ad proferendum sermonem coram nequissimis vero bona el mala : bona quippe, si se
Deo (Eccles. v). Ef item : « Cuncla fecit Deus bona convcrtcrint a peccatis suis, et egeruit poeniten-
in tempore suo : et mundum tradidit disputationi liam; mala aulem,siperse\eraverinl in errore et de-
eorum. Ut non invcniat homo opus quod operatus esl lictis suis, cf poenitenliain agere neglexerinf_,quibus
Deus ab initio usque ad fineni, cum omnia suo laban- judex justissinius lembililcr dicet in extrcmo exa-
tur tempore, et sit lenipus destruendi, vcl sedifi- mine : c Discedite a me, malcdicti, in ignem a.ter •
candi, acquirendi, tacendi, loquendi, » etc, qure num, qui prceparatus esl diabolo el angelis ejus
dicta de tcmporum contraiietate sunl, frustra eona- (Matth. xxv); » sicque ibunl impii in suppliciuin
inur extcndei-e; et breves vitae labores pulamus sclcrnum : justi auteni in vitam seternam.
"
1045 COMMENT.1N ECCLESIASTICUM.—"LiB. IX. _046
.;;;-"'' . .-;.. CAPUT-XIX.'' '''':'' /;"":';"''i Aiierii sedufcttisfcst/justfciti fcjus potestatem tradiius
-estj qiiia Doitiini:sui matidata .tfarisgrediens , itii-
ârrdtSgpmifia, humanai.vitce,iniimq.pandens, ne- -"juilci tiefatidi pefverSis stiasibnibus.fcbtisetisit,et ila
"; - \.ct%sttriarim'f(^fy.li(sirmilefiUt'._'" ":""
i&eus oriiriipoteris(qui est summe bonris, iriio sum-
_;:;« Inititim :necess_iTiEe rfei in Vita tiomiflum aqus.,- •itiuin bPtiuin, uniyefsorum ofdiiiEiloroptiinus) lio-
.__:ignis, fetferruin, el sal. lac; fet paiiis similagiriis, Ttiiries superbientes sub doiriinio supferboruin aiige-
_i ;et ;;melcetbotrus uvse, oleutiiy' fet.yeslirheri.iurii. iorum subegit, utabipsis cPfrepti discerent, quati-
-;; Haecomnia sanctis in;bonum : sic el iriipiis et iuni distat: inter veri et piissimi Dpmini.et ititer
;t peccatoiibusin mala eonvefteriltif: >»Narrat sa- lyranrii crudelissimi servitiitem; ipsi Vfcfodsemones
•pientia human_evitse itiilia, patidensnefeessaiiaiTim "etiortores hominum alrocissimi in fufbfe: stio cou-
seruni itistruirienta, ut compese_tthumatitis ariimos a •fifmanl lormenl-i sua, qui in futuro judicib pro ne-
Juxu itiundi, et illicifarum rfcruhi concupisceiitia. quifia propria et huitiani generis seduciione. suppli-
.Aqrise"enim. et ighis elementis maximfe cbfpofalis fcia.subibunt seterna; sedquoniam illi in novissinip
•vita nuti'itur< et ferri.. itialeries ad instriimetitutii ctenipore niaxims humano generi iiifesfi feriint, et
diversarum arlium tfibuta fest: sifcfetsalad cPiidifcri- .ejus interituin iuhc praecipue meditabutitur quando
-idos cibos, ad compescendam putfedirtem proyidfcti-R-soh.etur Satanas decarcere suo, et exibitut sfcdu-
4ia-di\ina collbcatum est. Iia quoqtifeet atite diiu-- «at gentfcs.quse isunt super: quatuof: angulos: terrse
^viuni .frhctuterrsei et tiaturali cibo vfescfebantur. fiog et Magog,et congj'egabit eos iti praeliumj qtiati-
jhomines, nondtim quoque illis cafhium esu cbn^ •dbqiie revelatus fuerit bomo peccati filius perdi-
.jcesso; sed qriia ipsee res bmnfes fionse a bofib •tionis, .qui adversaiur fet extollitur sUpra otiitie
•cffeatore ad -usum hoitiinum '"createsunt, illi qiii qubd dieitur Deus aut quod coli.ur, ita: ut in templo
£is teinperate uturitiir, et secundum mandata viven- Dei Jsedeat oslfcndens se tanquam ipse sit Deus, vir
jtfes,in omnibusdiseretioiiem haberefebniendunt, ipsis Dfebdeditusliocprophelico more prsenurilial, dicens:
-njmiruiriresbonaead fultifa bona adipisceiida adinlnii :"; s«;In lempore consummalionis eifundent virttt-
.iculofiunt. IUisauteiriqui Illecebris sseculideserviufit^ ;« tem, .et furorem ejus qrii fecif illos placabunt. »
©tbbnarum rerum nequissimrim'usum liabent,' poerise -Tiine enim' secunduin Eyarigelicam :attestationem,
fiiturae eis proeparatiofit, ep quod bonis.prsesentibus erunt dies illi tribuialiones tales, quales nbnfueriint
•_lHciieabu_en.es futuraiiona quserere tifcglexerlitit. . abinitio :creaturae quam. condidit DeuS usquenunc,
;;:« Sunt spirifus qiii ad vindictam creati sutit: et Beque fifent:« Et nisi breyiasset; Dominus difcs,non
«in furore suo ,eenfiririaverunt tornienta stia. •»De fuisset salva «mnis caro : sed propter electpSj qups
maligdis __pirilibusdicit, quos bbnus oreator bohos iQ elegit, breyiabit dies. » Et bene dicitur : « Et furpr
ininitib creavit; sed ipsi proptfer superbiam suaiti ; reni ejuSjqui fecitillos ;cpnfundent (Malth: xxiv),
-(feujusiuefuntiidem priitii invefitbres) de. coelesti guia iri iniquitatibus suis et initiimicitia quam con-
âudioin miseriani maximani cbffuerutit; pbstquaiti tra Ecclesiam Ghristi babent, coelesleni in se Vin-
tiuteriiliomo a Deb conditus perdiaboli suggestio- •dictam provpcare non timent.
:tIBEE: NONtlS,
.;;.-.-" .\ ÛT_mMUM;." ... ':-..: suscipiebat. Siniiliter et sinimanlia atque replilia

Sapienti-anarrat quQdpropterpeccatqJwminum vin- ieiTO, quseprius sribeo mitia et mansueta fuerunt,
:,dictaprocedgl,idest,fe
~- ste- postpefccati co-timissumin conirarietatem etnoxie-
rilitm, eiinorlalitds:, ."'-' '.-.. taiem ii]i yertebantur, quia rhompheea coelestis vin-
, « Ignis, gfatido, fames et mprs, ornnia lisee .ad djctae in impiis dninum.judicium exercebat. Qupd
i. "vindictam.„creatasunt; Besiiarum denles, et scprr autem dicitur : « In mandaiis ejus epulabrintur, ei
« piones, et serpenies,-et -rhoniphaea\inriicans in ex^ iri necessitateprseparabunlur : »insinuat quod juxla
« tern-iriiuiti impios. „iri mandatis ejus epuiabuntur, Supernam sententiam immissa ultio peccatores tcm-
« et super terramin necessitate prseparahunturi el pore opportuno devastat; cui simile estillud quod in
-f in teirippribiis suis npn prseterient yerbum. »] D canlicp Deuteronomii ex. divina persona prolatum
Quaudp enim bpmo a Dpp^.reatus, subditus creatori iegiiur : «;Exacuam yelut fulgur gladiuni meum, et
suo parebat, nihil adyersitatis suslinebat, sed omnia agetjudicium manus mea, et retribuam judieium
illi prospere eyeniebant, cunciaque animantia lerrae inimiciss et liis qui oderunf me reddam; inebriabo
sub sua dpminatipne tenebat. Cum aulem super.- sagitlasmeas iu sanguine, fetgladius meus mandu-
biendo praeceptitin creatpris sui .transgredifebatur, cabit carnes,asaiiguine vulneratorum, acaptivitate,
de felifcitateparadisi ejectus, in hanc cpnvallem Ja- a capite principum inimicorum,(i)e_.f_XXXII),. »
crymarum decidit, ubi diyersis calumniis agjtabatur; « Propterea ab inilio fcpniii'matuset .cpnsiliatus
Jbi epimlabbrando sterileni terrani babebat,;qusepro « sum,"et cogitavi, et scripta dimisi.,» Hsec quideni
fajmerito spinaset tribulos germinavit, ipsisque ele- senlenlia ad superiora respicit ubi scriptum est :
mentisyapulabat. Unde famis .tieeessitateni passus « Non est difcer.e,quid est hpc? aut quid est iUud?
asgritudinibusque ajrectus, tEtndein mprtis danmuni, pronia enira in tempore suo quEerenlur (Ecciu
1047 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. . 1048
. sxxix). » Yidit enim sapiens yir incomprehensibiliai A bas terrse. In sudore vultuS tui vesceris pane, donec
Dei judicia esse, etinvestigabiles yias ejus; et noni revertaris in terram, de qua sumptus es : qttia ptil-
. ausus est temere aliquid loquendo aul scribendo de. vis es, et in pulverem reverteris (Geri.m). i Unde
. eis proferre, sed temperate de operibus Dei magni-• bene dicitur, « Jugum gr_ive.sttper fiUosAdam, a die
.ficis disputans causam el inodum divino consilio at-• exitus dfcventrematris eorum»positum esse,«usque
que decreto manifestum dimisit. Unde subjungitur;:: in diem sepulturoe in matrem oninium : i>tioc est,
«; Qttinia opera Domini bona, et oinne opus horai ab exordio nativitatis humanse, quando eum geni-
« sua subministrabit. Nori est dicere : Hoc illo ne-• trix in dploribus et serumnis peperit, usque in îem
« quius esf: omnia enim in tempore suo comproba-. defunctionis, quando in. lerram, quse est mater om-
« buntur. ». Hulcioco consonum est, quod in Eccle- nium mortaUum, mortua caro sepelielttr. Huicergo
siaste jegitur : « Ne dicas, quid putas carisseest, quod loco simile est illud, quod in Job seriptum est :
priora tempbra meliofa fuere quam nunc sunt ? stulta « Militia est vita liominum super tefram (Job.ya) » :
est euim hujuscemodi interrogatio (Eccle, vn). » sive ut alia translatio habet,« Tenlalio est vita no-
Unde necvetus sseculum proesenliprseferendum est, minum super terram : » quielus bomo pOssiderecar-
quia unus utriusque fconditorest Deus. Yirtutes bo- tiem potuit, si bene ab auctore conditus possidere
nos vivenli.faciunt.dies; vitia, malos : ne dicas ergb _gvoluisset; cumque se erigere contra conditorfcmsiu-
meliores fuisse dies sub Moyse et sub Christo quain duit, in semetipso protinus carnis contumeliam inve-
modo sunt, nani etlllo teinpbre plures fuerunt in- nit; sed quia cumculpasimulaborigineetiam posna
creduli, et dies eorummali facli sunt; et nunc cre- propagatiir, incerlo infirmilatis vitip nascimur, et
dentes multi recipiuntur : de quibus Salvator ait : quasi nobiscum Iiosteni deduclmus, quem cum ,Ia-
« Beati qui me non viderunt fctcrediderunt (Joanl bore superemus.ipsa ergo hominis vita teritatio est,
xx). » Omnia enim opera DfeiSunl bonti, et sub dis- cui ex semetipsa nascitur unde perimatur; quse elsi
pensatione , cohditoris sui cpnsistunt universa, ac semper ex virlule succiderit quod ex infirmitate ge-
ideo de judiciis Dei inirabilibris potius silendum est nerat, semper tameri ex inurmitate genefat 1qriod ex
homini quam loqui, quia sub ejus regimine ordo dis- virtute succidat; sie itaque humana vila teniatio
currit totius sseculi.: est, ut etsi jam ab ihiquitatis pfcrpetratiorie coni-
« Et nunc in omnicorde etiore collaudate et ber pescitur, in ipsis tamenbonisoperibtts, modo malo-
« nedicite nomen Domini. » Hoc enimunicam conr rum memoria, modo seductionis caligine, niodo in-
siliumnobisdatur,utvidentes mirabiliaDei,et opera tenlionis suoeinterfuptiorie fuscetur.
ejus magriiftca, nonihcaiite ea discutere prsesuma-:; < Cogilationes eorum et timores cordis, adinven-
mus. Sed magis crealorem optimum corde, ore et ifj « tip exspectalionis, et dies definilionis. » Ntinc in-
opere laudemus, benedicatiius, atque glorificemusj fcipitenumerare quse mortales mala;propter peccata
quia ipse solus est quem foto corde, tola anima^ sua suslineanl, hoc est, sollicitudines varias.mentis,
iota virtute diligere jubemur; et cujus praecepta ser- et limores cordis, adinventiones diversseoperalioriis,
vare, in ejusque servitio quotidie consistere debemus, quibusin diebus exspectalioriis (quia mortem ex-
quateuus a bono Domino ut utiles servi in furore spectant) afiligantur, et ad uitimum in die definitio-
judicii pro recta fide et bono opere coronemur. nis sententiam cerlam judieis pro meritis suis acci-
~
(CAP.XL.) « Oecupatio magna efeataest oninibus piant; et quia juslus judex personam cujuslibet non
« hominibus, et jugum grave super filios Adam, a accipit, sed omnes securidum eequitatem judicii sui
« die exilus de ventre matris eorum, usque in diem judicat, sequens sententia probat.
« sepuiturae in matrem qmnium. n Hoc est quod « Et residentes super sedem gloriosam, usque ad
alibi scrjptum est : t Homo ad fahorem nascitur « humiUalum in terra et cinere: ab eo qui ntitur
(Job. v); Occupatio ergo;magna creata est omnibus « hyacinlho et portat coronam,usque ad eum qui
liominibtis, quia protoplastus humani generis parens, « cooperituf lino crudo; furbr, zelus, tumulius,
ita a Deo conditus est, ut utili opefatiorti insisteret, « fluctuaiio, et timor mortis, iracundia perseverans,
sed tamen sine afflietione aliqua atque labore. Unde ]D « et contenlio. » Deus enim personam Jioininisnon
in Genesi legitur: « Tulit ergo Dpminus Deus ho- accipit, quouiam Dominusjustus judex est, et nbn
minem, et posttit ettni iri paradiso voluptatis, ut • est apud illum gloria .pfcrsorise,nec accipit pefsonairi
opfcrarfcturet cilstodifet iUum (Getuu). » Poslquam in paupere, sed reddit unicuique secundum; opera
autem in praevaricationisculpam decidit, mox justo sua. Furor enim fct zelus", ostenditur ifi viridicla,
Dei judicio de felicitate paradisi ejectus, iri hanc quaridopeccatores pro delietis suiS fcruciabuntur in
cbnvallem niiseriaruiri deyolutus est, ubi ipse et pro- pcena, ubi tumultus esl et fluclualio, quia;« nullus
gfeniesejus quptidie fcumlabore operans, laboris sui ordd, sed perpetutts horror ibi inhabilat (Job.x), i
friiclum Vixatqtie difficilfcinVfehiret;:fct merito, ut tibi timbr nibrliS fest, fetirafcundia; perseVerans, et
quinoluit praeceplumcum felifcitateservare. poenam conientio. Yere ibi timpr est mortis, ubl contiuuum
iiibbedieritisesimul ctim laibore sustineret, dicente ad incendium est gehennseignis; irafcundia perseverat
eum Domino : « Maledicta tfcrra in opere tuo: iri et cbntentio, quoniam nrilia pax: ibi fcst; etnulla
laboribus comedes ex ea cunciis diebjis vitae tuoe. doloris miligalio. Isaias propheta de rerjrobis et de
Spinas et tribulos germinabit tibi, fet icomedes hfcr-_ supplicib mahclpalis, longe arile praediXit: « Yer___is
;
1049 COMMMT. IN ECCLESIASTICUM.'—LIB. IX. :!0!»0
eoruui non niorielur, et ignis eoruin non exstin- A;niino cruciatus vivat, quia et adfinem per formenta
• gueltir, » et erunt « usqtie ad saiietatem visionis •properat, et sine fine deficiens durat. Inferni
suppli-
-
omni cami (lsa. txvi),» Quid enim liorribilius dici, ciis peccatoribus deditis, fit miseris'mors siiieitibrlej,
quid cogitari potest, quam damnalionis vulnera sus- ; finis sinfcfine, defunctus sine defunctu, quia et mbrs
cipere, et dblores vulneruni nunquam finire! In vivit, et -finis scjnper incipit, et deficere dfcfectus
hujus.viloe tormentis timor dolorem habet, dolbr ti- nescit, et niors periitiit, et non exstiijguit; dolor
morem non habet, quia nfcquaquam mentem metus crticiat, sednullateiius pavbrem fugat; flaitimaconi-
. crticiatj eum pati jain cbeperit quod meluebat. In- btirit, sed nequaquam tenebras deCtitif; quariium
ferni ignibus feprobi traditi, etin suppliciis doloiem ;per nolitiam prsesentis vitae colligiturj supplicia or-
senliunt, etin doloribus arigustia, pulsante semper dinem non habent, quia non suam per pninia qua-
pavore, feriunlur, ut quod timent tolerent, et rur- litatem tenent. Quamvisillic ignis et ad consolatio-
suni quod tolerant sine cessatione pertimfescant: hic nem non lueet, lainen ut niagis torqueat, ad aiiquid
flamma quoesucendit,iUuminat: illic ignis qui crtt- lucet, sequaces quoque suos secum in tormeritis" re-
ciatôbscurat; hic metus Etmittitur,cum tolerari jam probi flamma illustranle vistiri sunt, quorum simore
coeperit quod timebatur : illie et dolor dilaniat, et deliquerunt; quatenus qui eorum vitam camaliter
pavor angustat. ; B conlra praecepta conditoris amaverant,ipsorum qup-
« Et in tempore refectionis in cubili, somnus mor- que eos iiiteritus in augmentum sttse damriatiouis
« tis immutat _scientiam ejus : modicum tanquam affligat. Qupd et Evangelip iestante cblliglriius, iii
« nihil in requie. » Temptis f efectionis dicitlempus - quo, Yeritate nunliaiiie, dives ille, quemcoritigit ail
'renninerationis, qriando fcorpore condito in cublli Ectferuiincendii tormenta descendere, quinque fra-
sepulcri, anima locis poenaUbuspro peccatis suis de- . trum meminisse describitur, qui Abraham petit, ut •
putatur. Tunc somnus mortis immutat scientiam ad eorum eruditionem Lazarum milterel, nfc illuc
ejus, quia longe aliter lunc setitit de actibus suis, eos quaridoque venienles par poena cruciaret (Luc.
quam antein bac vita senliebat; quia iunc timnia xvi). Qui igitur ad doloris sui cumjilum propihquo-
manifestabuntur, quaeprius fueftint occulta; alque a rum absentium meininit, constat procul dubio quia
malignis spiritibus ei in mfcirioriamreducunlur, quae ad augnientum supplicii patilo post potuit etiam prse-
Tilc negligebanlur aut oblivioni tradebantur. Tunc sfcntesvidere; et bsec uiide peccantibus ialia ve-
enim impletur quod Salvator ad Hierusaleiu de sub- niant manifestaiur, cum subditur-:
versione flendoproedixerat-.:Y"eniertt,iuquit, dies in • «;Et ab fcoin somnis quasi irt die respectus '-: cori-
ie, ei circumdabunt te undique inimici tui vallo, et « turbatus est in visu cordis sui, tanqttam qui eva-
circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et , « serit in die belli.in tempore salulis"suse "fcxsur-
ad lerram consfernent tfe,fetfiliostuos quiin te sunt '« rexit,"et admirans ad nulium timbrfcm, ciiinomni
(Luc. xix).. » Maligni quippe spirilus undique ani- : '« carne ab homine usqiie ad pefcris.Etsuper pecca-
niani angustant, quarido1ei non solum bperis, veruni « tpres sfcptuplum.-»Ideo ehim maii crriciabutitur
etiam locutionis atqne insuper cogitalionis iniqui- in poeria geherina?,quiain. tempore sibi indulto non
"tates replicant, ut quseprius se permulta dilatavitin prsevidebant, ut peccare desinerfcnt, et ionis operi-
Scelere, ad extremum deomnibus angustetrir in rebus insislerent; -estimaverunt ehim pervprosperita-
tributione. Tuneaniriia per cogitalibneni reatus sui tem nitindi, quasi per somnum delusi, "qtibd tenipus
ad terram consterniiur, ctim caro, quain yitam suam pacis essfct, fetnon dies belli; cum ad 'hpc tantum
credidit, redire ad pulvereiniirgettir. Tunc in hiorte spatium temporsdis"vilsebomini concedatUr, ui per
fiUiilliris cadunt, cum cpgjtatioties iUicilae,queemodb boiium certamen pervenire feStinet ad"prsemium
ex illa prodeunt, in exirenia yilse ultione dissipan- vitse aternae. In tempore ergo saltitis sti_e,,de qup
tur. Tunc-modicumianqtiainriihilestin requie,quia Parihis ait: « Ecce nunc tempus 'acceptabiie",'ecce
licel caro nlortua et insensibilis a dbloribus ad tem- tiuric dies'salulis, exsurrexit (II Cor. vi),"» hbc esf,
pus requiescere videalur in ferra, ahima tamfen vi- j^ noriad bene operahdum se levavit, sed iri"supfcrbiam'
vens ante jttdicii diem senlit dolbrfetii, et in difere- sfe erexit, ut cupiditate tfefrenafum' refttrn aestuans,
surrectionis ipsum corpus pfcrquod peccavit immor- sine ullo timoreDei contra omnem conditiotieni ho-
lale recipiens, in poertasvivet sempiternas. Horrfcndb itiinum fconfiigeret, scilicetcontranobilfcsetignbbi-
igitur modo erit tutic repiôbisdolor cum formidine, les, contra iniirmos et potentes, contra diyiteset pau-
flamma cum-obscuritaie, si sic videlicet a damnatis peres, conlra Viros el feminas, ut sivepef doluin,
sentiri pondus sumitiee sequi.atis debet. Ut quia a sive per violentiam qusccunque ppsset, "ab eis au-
volunlate conditoris nequaquam suntveriti discre- ferretsibiqufevindicaret. Undfesuper ialiter 'peccaii-
pare duni viverent, iti eoruiri' quandoque interitu tesseptupla, hoc est, plferiaetperfefctavfctiiet vin-
ipsa a suis qualitatibtts etiam toririenta discordent, dicta, rit quilempore vitse cofporalis, quod septe-
quatfenusquo se impugnent cruciatus augeant j fet nario dierumnumero discurrit,"pfcccai'e "nbti cessa-
cum varie prodeant,multipliciter seriliartlur : quia verunt, sine tillo fine et absqtie uUairequieln tor-
infefni supplicia in se deniersos et ultra virescruciant metilis crucientur. Undeet suhjurigitur":
etiu eis vitsesubsidium eistiriguenies serVanl, ut sic « Adhsecmors, sanguis,conteiilio et rhompbsea,
vilatit.tefminuspuniat, "quatenus.semper sine ter-. < oppressiones, fames, e't centrilio, et flagella : su«
,,-4051" B. RABANI;MAURIARCUIEP. MOGUNT-.OPERUM.PARS I. i052
_,.«. per .iniquos^crfeata sunt, hoec -omnia, et; prppler A sonitu (Psql, ix). Gaudent quippe ad iempusin pro-
, «, ijlos facius est cataclysmus,» Propterpeccali enim sperilate mundana, cum aperiunt mauus suas ut ra-
cbmmissuuiad vindictamhpmjiii a justp judice pffina piantaliena; sed quiapravaricati, surtt Dei.prsece-
_.nuiltiplex depulata est, ut per banc correptu.s de ptuin, quo ait, « Non concupisces rem proximi trii,»
perpelratis malis poeni.entiani agerct, fct de csetero in feonsumitiatione tabescent, quandb vacui bpriis
,, cayeret ;ne in similfcinruinaminciderel; sedille non operibiis pro peccaiissu-sdemefgenlurin ihfernum.
, emendai'e:studuit culpam| quin politis augere : qua- «Nepotes impiorum rion multiplicabunt ramos, et „
propler ob niulta ejuspeccata et scelera nefanda « radifces immtindffi super cacuhien petrsfc sbnant.
factuni-est ut jiistus arbiter diluvium toti irifunderet « Supferornnem aqiiam Vifiditas, el ad oram fiumiiils
orbi,deleretquehonijnemquem creavit, de,superfi- « ante onme fenuni eyellentiir. » Juxtaiiistbriam
cie terroe, riisi fantum octo aiiinias, quae ad repara- ergo s.Eepevidemus progetiiemimpioruni fcitocessa-
: tionem generis in arca sprvabantur. Unde scriptum ,tui'am,et non dijitufno progfedi successu, et ibi
, esi.: « YidfcnsDpminus qubd multa malitja Iioniinuin maxime, ubi filii iinitatilttrparenltirii suoruniiniqui-
..essetinterra, etcuncta epgitatiocordis intenta esset latem. Spiritaliter vero nepoies impiorum.non mttl-
,.ad matam omni tempore, poenituit eum quod ho- tiplicaiit rambs, quando opera pefccatofum niercedis
minem fecisset in lerra, et tactus dolore cordis in-. B supernae non acquirunt ffuctum, sed ppenarum ge-
.trinseetis:: Delebo, iiiquit, hominem queni creavi, a iiennaemerentj.ii' interitum. In petroso ergo loco,
facie terrae, ab homine jisque ad animariliaj a reptili bocfeSt, iii durilia cordis sui,. ubi mulfam ierram
fusqueadyblucres eceli : poenitet eniin me feciss.eeos .bonaj devolipnis et perseverarilise inon haberit, quo
(Genes,yi). » Sed ad cpmparatioiiem fulurse pceii_e .possintbonorum operum acceptabilem ferre -frti-
,parvumest pmne quod in pr_esenlilionio paiitur, quia ..clurn, compuncti tejnporaliler aliquam similitudi-
.lormenia prajseniia finem habent, futura autem nuUo nerii viftutum incipieiido ostendunt, sedTadicemfir-
' termino finientur. mam perseveranti_enon babenl, quia « ad teinpus
« Oninia.eiiim quae de.terra sujit, in terram.con-! credunt, et in tempore tenlationis recedunt (Luc.
(i Vertentp. Et aquseomnps iii mare reyerteritur. i. yni)..;»Inchpant enini gerrtiinEire,quasi juxtaaquam
iluic simile esi illud quod in Ecelesiaste legitur : plantaia sinl, sed flucluante tentationis tempestate,
« "Omnes torrentes Vadunt in niare, et mare norf atqrie pxorto persecuiionis _estu, subito arescunt,
adiniple.ur: ad lpcum de quo torrentes exeuiitj illuc atque ante omne fenum-"eveljentur: « Fiunt enim
ipsi reyertuntur ut iterum fluant (Eccle. i). _•He- sicul fenum :8edificiorjim,qupd priusquain feyellatur
l)r_eistib tprrfcntium et maris nomine pfcr metaphp- " "exaruit (Psal. cxxvm). » UndedetaljbusinJereniia
ram hbmihes signififcariarbitraiitur, quod in terram G .scriptujn est: « Maledictushpnio qui confidit in hb-
ûndfesttinpti sunt redeatit; et torrenles vocenturnon -mine, etponit carnem brachium suum, ei aDominp
iluinina, po qtiod cito infundilur, nec tamen impletur recedit cor ejus. Erit enim quasi myricse in de-
tfcrfa mnltitudine morluorum. Porro si ad al tiora serto, et iion videbit eum venerit bonum, sed habi-
coriscendamus, recte currentes aquse in"mare,uude iabil iu siccitate in deserto, et in lerra salsuginis et
et substiterunt reyertentur; et, nisi fallor, absque iiihabitabili (Jer. xvn),» E contrarip yerp quid de
additaftieiitti nusquam torrelis iri bonam par.tem 16- Jopniset sanctis vhis dixerit audiamus : « Beatus vir
gltrii:: mare ati.teminsaliabile, quo.modoet in Prp- "iquiconfidit in Domino, et erit Dojniriusfiducia ejus.
verbiis fii"isesanguisugse{Prov; xxx). Unde difcitur, _Et erit ;quasi lignuni quod transplsint£itur super
« Mare non adimpletur (Eccle. i). » aquas, quod ad.humo.renimiltit radices suas, et tion
« Oitinemunus et iniquitas delebitur, et fides in timebitcum yeneril "sestns: et erit folium ejus yiri-
« Sseculumstabit. » Omnis videlicet quaestus pecu- .de, ef iniemppfe siccitalis non eril splUcituni, nec
hiarririi, qui p.er ayaritiam colligitiir, simutcum pos- aliquandp desinet facere: frucfurii [{Jer.. :xyn). »
sessbre srio depraesenli, vita iiiteriet, et rapacitas JJnde:et sequilur:
ejus fineiniiabet, sedsceleris illiuspcenaperseyerat Gratia sicut paradisus; in benediclionjbus, et mi^
__-.II
perpetua. f idfcsariiem sauctPrum, quaeper dileclio- " t sericordia in ssecuja permanel. » Gratia ergo Dei
nehi operatttr, et misericordiaejuracuslpdit, Serva- quse superabundat in fidelibus et ejectis De.i, sicut
toris sui vitam in remuneratione seternse beatitudi^ paradisus fructificat diyersas species virtutum; unde
nis stabilit aClufcefirmat perpetua. , misericprdia quam pro recla fide et. sancta conyer^
« Substaritlaiiniquorum sicut fluvius siccabunlur, satione merentur, in ssecula permanet, quia vitam
^ fcfsicut ibriitrtitiminagtium in pluvia personabunt. seternain in ccelesli regno pro bonis meritis; acci^
« In apeiieridp matius Suas lselabitur : sic p.rsevarir pient. « Beati enim misericordes : quoniamipsi mi-
"«'cateffesin corisiinimationetabesceiit. » Iniquoriim sericordiain consequentur* » :
ergotbesaurus sicut inopportune etindisc,reie_cplli- ,«Yita sibi,Stirijcientis pperarii indulcabitur_.et in
gitrir, ita Valideet velpciter dissipatur, qui ad toni- « ea inyeiiies thesaurum {Matth. v). •»Rectfcqupque
tfui siiriiiitudinem iri impetu avaritise tempesiaieni su-ficienlisoperarii vita dicilur sibi indulcari, quia
Jacit, sfcdcito in ipso tumultu fsitiscit. Unde scriptuin pi'o boiioet utili labore mfcrces sibi reeompensabi-
est : « Inimlci defecerunt franiesein finem, et civi- tur Ecterna, et thesaurum coeleslis remuneralionis
talfcs eoruiti destruxisti: periit memoria eorum cuni in.venietj ulji gaudio et dulcedine^fruetur perper
„"1053 . - '." r-"' ^(MMENlV lN:ECC__lSIASTICUM.:'--^LIBriX;""'' ibk
-iua. Hiiic :simUeest iUttd, qupd in Pfovferbiis-diei- AspirituS in fcbrdibustiostris (II Cor. i). i EtapoStb-
:;tur.: .«iP-ilcisest somnus opefanli, sive pafurii siVe liis Joatines: « Et Vos urtfctloiifcm,"quam accepistis
Ijnullunrnianduept (Eccl. v). » E cotitrafio Verode ab eb, in vbbis inatieat, et rioti tifefcfc_.se liabetis ut
•fotiosisseriptuniest ;'.* Desideria bccidutit pigruin: aliquis doceatyos. » Sfcdsifcut unctio ejus docet vos
.sipluernnt ehim quidqurim tiiarius ejus Ppfel'afi(_Pr6_i, de oniriibuSjitfcm tingueniis ffagfatit bpilitiis, ctirii
:__£_), sEtitem:«Orimjspiger seiriperin egestatfeerit;» opiriionem botise srisebpei'0itionis vel pfEfeaicatibiiis
, :;sÊilij-edifiealib civitatis .confirmabit riomeii: fet ibhge laffcqueprbfuiiduiit. Sicut ipsi airiiit: '«"Dep
ii super hsec niulier immaculata: cotiiptiiabitur. » autem gratias, qui seriiper tririmphat rios in Chfisib
..GonstrufcliP qtilppfc bonorum opertiiti: eonfiiitiat tib- Jesu, et odoieiri iiblitiai. sueeitiariifestat per "tips !h
jnenChristianum, quiaille vefe Chflstiarittritse essfe bmriiloco (II Cor, ii). » Ad hoc ariteitii'espiciuht
.probalyqtti Ghristi mandaia J'ectfefcrfcderidofct bene illa qttsfcIri ebdetii capitulo subseqtititittif.
-operando.servat; et rsupef hsec iriulifciimniaculala, « Giatiam et specieiti dfcsiderSbiibculus ttitts, et
Iioe est, ariima mutida, sancta fet-coinquitiata coiti- « super hoe vifides sallbties. Ariiieus fct sbdalis iri
putaturifProeeipuum ergo et supreriium in merilis « lehjpofe convenientfes, et supfcr tiifosque niiilief
e.ectorum virginilashabel pr_emitim, quseetahgelis c«fcurii\irb, Ffatres in adjutoriuni in ifcitipbfetribtt-
sociattirin ecelis, et agtium sequitur quocuhque iefit. B « lalloriis : ef super eos niisericordia liberabit. Au-
: s Yinum et musicaieetifiearit coiy et supertilfa- «:rum et argfeiitumconstitijel pedeni,et_ittpferutrniti-
< qufcdilectio sapierilise. Tibia et psalterium Suaveni « que feotisiliumbencplacilum. Facultates et victus
iiifafciuntmelodiam, et super utraque lingria stia- « exaltatit cor, et super bseciiitibi' Dotiiini. Non est
ai.vis.» Yinumet ars musiea Cuni inslrumerilis suis « iniimorfe Domirti niinoraiio, et non est in eo iri-
per voeis sonoritatem nattiraUter detiiulcent et nio- « quifere adjiitorium. Timbr Domitiisicrit paradiSuS
:yenl humanum animum ; Sed dilectio sapieritise, fct «•beriedietionis,et supferoriiriemglbriam operiiefrint
lingua suaviter docens multo plus cbnfoftat cofdis '«illum. » Gratiam et speciem stiperant yirides sa-
iritelleclum. Aliter : Evartgelica "doctfina et sfcrisus iibnfes, ciini brnatum lempli et fcullursfcdiversitatem
spirilalis riiulto inelior est austeritate legali et histb- "CEerfemotiiarutiiqrie ei festivitaium bbsfervarillain,
jjca traditione Yeteris Testamfehti, qutiriiJudsei e&r- quarit prior populus sub lege habuit, Evaugfeliiprae-
naliterêntientes seculi sunt. Utide clicit spbnsa iti ;dicatio iri tbto brbe lerrafurii seitiitiaia fidfegenliuiri,
Cantico ,ranticorum 4e spo&So: « Oseulfetur mfe feibbnofuhi operurii Viriditate excfcilit,'Supefaiiiicujri
oseulis oris Sui, quia nielioia siint ubfera tua vino : fct sodalcrii in tfcinpbre cbriVenifcrites.Mulief fcuin
fragrantia ungiieritis optimis {Caiit.-i). n Yinuni vifo behe cbncbfdans exsuperaii quaridb sbcietas
quippe fervorem„scienti_e legalis, ubferayfefo dicit C Chfisli "etEcclesiseoinnfcrii sbdalitaiem pribrum pa-
rudinienla evangelicse fidei. De quibus ait PEJUIUS^ trurri -riiriltipiicitefpraecedit. 'Fratris adjufbfiuin irt
« Lac vobis pottimdedi non esCam{I Cor. m). » Et tempbre Iribulationis viricit misef ifcbfdia iibeiatiortis,
iterum : « Non enim judicavi me scirfe aliquid inter ctitii tiiajor sit miSericordia redemptibnis tiostf_epfcr
yos nisi-JesuinGhristunii et huric crucifixum (I Cdf. gratiatti Doiriini ribsiri JeSti Ghfisti cbllata, qua hu-
ii). » Ubera ergo sponsi meliorasunt.mtio, qtiia rudi- riiarib gerifeijper passibtierii suatii cbtisuiuit, quani
inenta Novi Teslamfcnti quoscunque ex aqua et spi- foiasalatia pareiitiitii, qtii liuriiariuhicastiiri Vidfciiies'
rilu regenerant:, moxr vitse coelestis introitu aptbs coridblferepotuferuni, sed adjii\'are "hotiprffiValufeftint.
reddunt," quod longa legis observalib nfeqaaquaiti Aurum et argentum et diyilieedatae a Domlrib ifem-
facere valebat, nec in his quidem qui gustu supef fias pbre legis irbbofaVerutif'coida iati"tiqri'ofririi, qiii plro
suavitatis accensi. veraeiter dieere Deo poiferani: bohis tfefrfenisDoinino niiiiiaverutit, qriibtis in ipsa
"?Et poGulttm. luuin.- iriebriaris quam pfaeciafutii' legfe dicturii est: « Si volueritis, et ob:audieiitis,
est! » Probante Apostblo,qui •dicit: «:Nihil ehini ad botia tfeffsefcbmedeiis.» Sed super ontiies fEicttltates
perfectnm addnxit lex (Psal. ixii). » Siauleititibefa' atqufe deiicias praeceilil titiiof Domitil, et Voluiifaria
Ghristi, id est primordia Dbmiriicse fidfei, meiibra' paripfcftas EfeclesioeCiifisti, quse reriuhtiairiSmriridb
sunt vino.legis, qtianlo magis ViriumChristij id fcst D et voiuptaiibus fcjus.pro coelfcsii iegtio quotidifccer-
perfectio :.doclrinee:evangeUc_e, cunctis legalibus coe- tat,.et serVii Dfcp. « Beati enitii patiperes spifitii,
remoniis preestai! (Betn: yn.) Si sacrariienta iiicar- quoniain JpsPtttiti fcst regnuiti coelorum, » Noti fcsf
nationisiejus ad yitain mitiunt. quarilum divinilatis fcrgfein litiiofe Dominl miiiofalio virttitiini, nec fesl
ejus agnitio , qtiaritum Visio glorificat'{' Uriguentst in eo inquirere aujriioriuriiterrehum,-quia'fltiior Do-
optima sunt jioria Spirilus ssmcli, qriibus' ubera niini sieuf paradistts betifedifciionisest" timenfibus
Ghristiffagrant, «piia doetores sanclv mitiistri Vide^ Derini, et surifef:oirinenv pbmpain tefreham bpfefit
licet;lactis::eyangelici_j per: urictionetii Spifittis iti illbs glofii coeleslis. Uriiie pfcr PropiieiEutidicitiif :
Virluium amore prbficiuit; et quiderii bona fcrant « Timeie Dbminum, bmrifeSSEirictiejus, qupiiianiiii-
iiuguenta; quibus pfpphetee et sacerdotes Visibiliter hil deest titiifcntibusetimv Divites egufeiutit etfesti-:
ungebsirituriti legfe, sed eptinia sunt illa utigiienta, rierunt; inquirentes autfem Dominum noti deficietit-
quibuS apostoli sunt apbslblbrumqufcSuccessbffcsiii- oftiriiborio {Psdl. xxxiii). » Ei iri EVaiigfclioipsa Ye
visibUiler unfeti. De quibus ait Pattlus : « Et qui un-: riias disciptilis aii: « Nblitfcsollifciti fcSseqtiid mkrif
xit nos Deus, et qui signaVit nos, fet dedit"pigntis- ducetiS)«iit quid b_batis,aut<nib cbbpfcfiainini: scif
•3035 B. RABANI MAURI ARCIIIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. IOS0
eiiim Palervester coclestis, quia his onniibus indige- A 5 adhuc valcnli accipere cibum! » Qui prospevitate
lis. Quserile autcm primum regnum Dei et justitiam hujus muiidi ct diviliarum quscstu innititur, niors
cjus, et hsec omnia adjicientur vobis (Mal!h:\i). » carnis (quoe corporalis vitoe tcrminus cst) amara illi
CAPUT II. esse videtur, quiavitoe fufurse gaudiaamare nescit;
De indigentia; miseria et de memoria morlis. sed quoiiiam mundiis transit el concupiscentia ejus,
« Fili, in tempore vilse lusc ne indigeas : melius omnes qui diligunt illum, in dcfectu ejus plangent.
« esl enim niori quam indigere. » Admonet nos sa- Unde in Apocatypsi posl subversionein spiritalis Ra-
picnlia, ne per oliosilatem perdamus tempus nobis bylonise scriptum cst, quod plangercnt super illam
indultum, sed magis laboremus recle crcdendo; in- omiies rcgcs terroe, qui cum illa fornicati sunt, cl in
tente legem Dei meditando alque bene opcrando, ut dcliciis vixerunl, diccntes : « Yse, veo, civilas nia-
hic habeamus opcs virtulum, el in futuro vitam seter- gna, in qua divites facti sunt omnes qui habeut na-
nam. Melius cst cnim a prsesenti vifa cito dccedere, ves in mari de prcliis ejus : quoniam una hora de-
quam bic diu inutililer vivere, quia otiositas diutui-ni solata esl (Apoc. xvm). » Goeteruin quid de pau-
lemporis majorem iu lormcntis habebit vindiclam. peribus Christi et haeredibus sseculi \enturi sequa-
Huic sententioc simile cst illud quod in EvangGlio tur, audiamus.
scriplum est: « Qui scandalizavcrit iinum de bis pu- B ; « 0 mors, quam bonum esljudicium tuum homini
sillis qui in me credunt, expedit ei ut suspendalur mola «indigenli; et qui miiioratur viribus, defecto selate;
asinaria in collo ejus, cl demergalur in profundum c el cui de omuibus cura csl; et incrcdibili qui per-
maris (Malih. xvm). » Expedit autem ei dicit, quia « dit patienliam! » Ronum est ergo culloribus Chri-
mullo uiilius est innoxiuni pcena quamvis alrpcis- sti meditari judicium mortis proescntis, quonhun
sima, femporali tamcn, vitani finire coi'poi'eam,qtiam per ipsum transeunl ad vitam aeternam, qui paupe-
loedendofratrem morlein aninise mereri perpeluam. rcs sunt ct indigentes in rebus terrenis, cum omuia
« Vir respiciciis in mensam alienam, non est vita sua dereliquerunt piopler Chiistum, minorantur
« ejns in cogitalione viclus : alil enim animam suam viribus : quoniam humiliter sentientes, non de viii-
« cibis alienis. » Stultum esl crgo ut quilibet semet- bus propriis, sed de potentia confidunt Salvatoris,
ipsum in bona operatione exercere negligat, et de qui deficiunt aelate, quia in rccta pcrseveranl con-
alieno labore sibi mercedem queer.it, cum justus versalionc. De quorum uno in Genesi scriptum esl:
judex iinicuique reddai secundum opera sua. Unde c Fuerunt auiem dies viise Ab_ah_c,.cenlumseptua-
in Evangelio slultae virgines , quae vasa sua vaeua ginla quinque anni: et dcliciens niorfuus esl in se-
gestabant, et a prudentibus oleum mendicabanl, ncclute bona , provect_equc aetatis, et plenus die-
diccnlcs : « Date nobis de oleo vestro, quia lampa- C rum (Gen. xxv). » Quibus , inquit, de omnibus cura
des r.oslree exstinguuntur : » tale ab eis accipiebanl esl: illa videlicet cura, ut omnia mandata Dei con-
responsum : «Ne forle non sufflciat nobis el vobis, servent, sive ut proximis suis quantum possinl pro-
ite potius ad veudentes, et emite vobis. Dum autem desse festinciit. De quo Pauliis ait: «Instantia nica
ircnt emere, venit sponsus, et quaeparatae erant in- quotidiana sollicitudo omiiium ecclesiarum. » Ipsi
traverunl cum eo ad nuptias, et clausa est janua incredibiles sunt, quia non consenliunt errori et per-
(Matth. xxv). » Necjain ulira intrandi facultas illis fidiae haerelicorum, perdunt sapientiam mundi, quse
dabatur, quse paratoe adnuplias cum eeeleris non stultitia est apud Doininum, ut vere sihtsapifcnteSj"
iiiyeniebanlur Ulam haurientes sapiehtiam, « quEe .desufsrim ifcstv
.. « Yir autem disciplinatus et eruditus custodiet deseeiidens a Patre Juminum. » Dfeqtto Apostblus
i "se. » Custpdifct itsique se iie otipsus sit_tempore" hprtatur, dicens : « Si quis yideturinteryos
sapiehs.
oppprttttio, in" qno licet operari,. ne duni teinpus essfe, stulius fiat utsit:sapiens'. (I Cor.n). t Et ijub-
prseterit, inopia consumatur, sed niagis prp bonis nianimprs cafnisfidelibus Ghristi-hdtiest-formi-
actibus mulliplicl iiiercede ditetur; sjcut servrts iile danda, sed njagis pfcr,ipsam ad quietem yitEetratis-:
evangelicus, qui a Domino suo quinque .laletita ac- eutidum, mox subdit, dicetis : ; '.;.. '.'.;,_'
cepit, dum negotiando ejus pecuniam mulliplicavit, D ;. t Noli metuere judicium mprtis, Menientp qua_:
lnercedem ab eo cppiosam suseepit: qui autem Ptio- «ante te fuerunt, el quai superventura Sint tibii"
se talenlum sibi commissum seryavit, in tfemporere-- « hPcjudicium a Dpmino omnicarnLEt qu_B!superr-;
fribuiiPnis pro oiipsitate sua a bomirio poenas spl- « venient tibi in beiieplacitp Aitissimi? Siyedefcem,
\il[Ma,tih.xxy). Unde etsequilur ":..,..,• . f sive centum,sive-millesmt-anni.Nonenlitiiii iti-
fiin ore impudentis condulcabitur inopia ,; et lii « ferno acciisatio Vitae.» Non est eiiim judiciwm.mpr-:
« yenlre.ejus ignis ardebit..> Cui enim modo plaeet tis tenipqraUs formidanduni,sed;Uie potitisiiDieridus
magis.desidi-eotio lorpere quamyerbodoctritiaepro- est, qui -babet pptestatem vitee; et mortis^ cl_tveiii
xiinis prodesse, in futura poena ardens etiam poeni- abyssi et dominationem ihfertii. De qub, sfcriptum"
tentiee doibribuS in animo sesluante sine: remedio eSt: « Dpitiinus iriprtificat fct vivificaf, deducit ad'
cniciabitur. inferps et feducit (I Reg. ii). » Hinfcet :ips_iYfcritas
_(C.U'.XLi.) « 0 mors, quam amara est mempria discipulis suis ait: « Nolite tjttiere eos qiji pfccjdurit
«lua iiomini pacem habeiiti in subslantiis suis, viro corpus; animam autem tion pbsstint: oecidere; sed
< quielo, etcujus vise directesutit inhojtiinibus, et potius eum timete qui pptestanipam et;cprpus_.per?
' ' COMMENT.1N ECCLESIASTICUM.^- LIR. IX.
I0S7 1058
derein gebennam (Matih. x). » Mortem autem prae- A git iniquitatem, odit animam suam.Pluit super pec-
"sfenlisvitse, quam propter peccalum primi hominis catbres iaqueos ; ignis, sulpbur et spiritus procella-
conditio carnalis promferuit, qiiando ei senlentia di- rum pars calicis eorum (Psat. x). -i .
vina dictum fest, « Tferra es, et in terram ibis(Gen. « Yeevobis, yiri impii,;qui derfcliquislislegem Do-
in),»oriiui homini communis est, neceam quisquam « mini Allissimi;' et si nati fueritis, in malfedictione
evadere potfest, fetiamsi centum aut niille annos,aut « nascemini; et si morlui 'fueritis,-jii- maledictiorie
tiltra vixefit. Unde iti; Ecfclesiaste scripltim est: « erit pars vestra.;» Quoniam bintiis iibmo ex viri
"cNemo est qui semper vivat, et qui hujus rfei hn- semine et mulieris nalus, cuni peccatis tiaScilui; et
beal fiduciam (Eccl. ix).» Hinc et per Psalmistam nisi per gratiam Chrisli renascatuf, et liberetttr a
dicitur: < Quis est tibmo quf ViVit, et non videbit inaiediclibne illa, nbn salvabi.tur. Utide et Psalmista
tiiortem, aut qui servet aniinam suam de maiiu in- ail: « Ecce eriim in iniquitatibus ccnceptus sum, et
ferit (Psat. vi.j » Sed hujus morlis quandoque erit in peccalis concepit memater 1niea (Psat. L). » Et
finis, cum resurgent niprtui incorriipti, ei evigila- item : « Asperges me, inqtiit, hyssbpb, et mundabbr;
bunt qui in terrae pulvere dormiunt, alii in vitam lavabis me et super nivem dealbabor (Ibid.).»Iiripii
aeternam, alii in opprobrium,; ut videant semper; . Vero qtii a inaledictione antiqua. in qua nati sutit,
quia juxta Yeritatis sententiam, » venitbora in qua •B per graiiam' Chrisli non merentur liberari, addilis
onines qui in monumentis sunt, audient voceni ejus; propriis scelfcribus,post finem isiius Vitee:in niale-
et procedent qui bon_i fefcerurtt in resurrectionem . diclioriemvadunt perpetuam. Quibtts in futuro judi-
Vilse, qui vero maleVegerunf in resttrrefctionem cio dicetur:« Ite, maledicti, in ignem eetefnum^ qui
judicii (Joan.y). » Qtiod auteni, dicit,« Non est in praeparatus
" est diabblo et angelis fejus.» ";
inferno afccusatib vitee, -i; ostendit qttod in loco poe- « Omnia quee de terra sunt, in fferramcbnverten-
narum non sit cotifessib glorise, sed flelus dolentium c tttr. Sic impii a malediclb iti pefditionfeni.»"Prib-
atiimariim. Unde Propheta ad ipsutii Dominum ait: ribushsec senteniia concbrdat, ubi de morle lempb-
« QuoniEimnon est in "morlfequi memor sit tui, in rali disputat, quoniam sicut homo securidum carnehi
inferno autem quisconfitebiturtibi? (Psal. xxxm.) » de terra creatus, propter peccattim priitii hominis
Inferorttm fergo carcer malis deputatus est, ui ibi 'ileruin. in teitse pulverem redigfcndusfcst, licet pfcr
semper gemant; non bpnis, ut ibi laudes caiiant, gratiam Christi rurstis in iricbrrtiptioriehi in tlie jti-
sicut
" insequenlibus demonstratur. djcii restiluendus sit, sic impii propter peceata stia
« Filii abominaliorium'fiunt filii pfcccatprum: et maledicli cum corpore et aniriiaiii Eefernatiitunc
« qui conversantur secus doinuSinipiorum. » Abomi- vadunt pefditionem, « Uhi vfcriiiiseorum non mpii-
nabiles fcrgosunt Domino filii peccatprum, nonquia C tttr, et ignis non exslinguetur, » qttia Chrisli tion
de peccatoribus parentibus sunt nati, cum multi mfcruerunt cum electis invenire redemplionem.'
jusli habaerint patres iniquos, ut Ezechias Achar, « Luctus hominum in corpore ipsorum, homen
et Josias Jbathan, sed quia malofiim palrum imitati « autem iinpiorum delebilur.»" Hic Iiomiries ponit
sttnt aclus nefandos. Unde subdidit: « Qui conver- pro sapientibus, qui berie ratione animaeutuhtur, et
santur secus domus iiripibrum, » hoc est, scelera se" divinis obedieiido subduntur mandatisj bi in prse-
culi srintparentumreprbbrofum, qui facihorosa con- seuti vita tantum luctumhabenf, postea autem in
versatione vixerurtt,ideo eliam haeredilate coelestis gaudio leetabuniur perpetuo. Undfe scriptum est:
patriae carfebunt, et inconfusione manebunt perpe- « Beati q.ui lrigent nunc, quoniam ipsi eonsolabtititrir
lua, ;sicutsequens sentenlia dfcmonstrat. (Matth. v).» Gaeteruiriauiem nonieii impibfum delfe-
: « FUiOrum peccalbriim peribit liaereditas, et ciim bitur,
quia in infernum demersi, aelefnse bblivibrii
« Semihe-iUoruitiassiduitas opprbbrii..» Hihcquoque' traderitur; liis ehiin dicluruS est judex: « Discedite"
et in psalmo quinquagesimoprimo, qjii contra caput " a nie, omnes qui operamini iniquitatem. Amendico
bmniuminiqriorumVideUfcetAriliehristum aPropheta vobis, quia ntinquam novi vos {Psdl. yi). $ ~
prolatus est, enumeratis sceleribus suis, mox sribjun- « Curam habe de bono ribmine;; hoc enim magis
gitur : « Propterea destfiiet te Deus in finem, eveUet D « permanebit tibi, quam rhiUetbesauri magni et pfe-'
te, etemigrabit te de taiernaculb suo , et radicem « tiosi. » Bonum norrien ille; habfcbif, qui sancte fet
tuam de terra yjvfcntium,etc. (Psal. ti). » religibse yivit; cujus nominis adeptio, hoc est, i'eclae
. « De patre jmpio querimtur filii, quoniam propter fidei et safcrarum vjrtutum acquisitib, mplius fcst
« illum sunt in opprobrio. » Qui filioS suos bene nu- eunctis opibus terrenis, et utiiversis ihesauiis sseculi
trit, et disciplinabiliter;Viyere docet, mercedem nu- prsesentis. Huic simile est illud qiiodin Prpverbiis
trimenli sui non perdef; qui autem eos prava" do- legltttr:« Melius est nomeri borium quaiti divitiae
Ctrina, seu perverso exemplo seducit, perditionis muitse: super aurum fet argentum gratia bona est
eorttm damnum sustinebit. Ppssumus et spiritalifer (Prov. xy).» Nomen bontiin dicit, non qriod dalur
filios peccatbruni opera eorum intelligere, quse ex verbis vulgi imperiti, sed quod fidelium, quamVis
prava voluntale nequitef ediderunt; pro quibiis au- paufeorttmteslimonio laudeluri; tiequfe enim boiiuin
ctor eorum discussiorie justi judicis fcxaminatiis, nomen refugit, sed a boriis solum quserebai laudari
morli tradetur perpetuae, Undfcscriptum est: « Do- _ qui ait: « Si adhufchominibus placefem, Chris.i ser-
ininus interrogat justuni et impium: qtii atitein dili- Vus tioti essetii (Gai: i). _•Nomen ergo 'bonvpii est
jOSO B. RABANI MAURI ARGHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 10G0
nomen religioms, quod divitiis mundJalibus jure prae- A tra qui abscondit sapientiam suam, plurimum necet,
ferlur. Nam cl si mundum quis lucraretur uni\er- quia cum talentum ingenii sibi a Deo commissi pro-
sum, merifo bunc contemneret, tanium ut nomen ximis suis ad mulliplicandum bona operatione ex-
ejus scriberetur in coelo, ejusque memoria el inter pendere negligit, semeiipsum in laqueum perditionis
homines sanclos figeretur eetcrna. Super argenlum tradit. flic itaque, cum apud se sermonem praodica-
et aurum gratia bona : illam significat gratiain, cum tionis occullat, divinas confra se senlenlias terribi-
quis pro bono opere laudatur a bonis; imo pro col- liter audiat, quatenus ab ejus corde tumorem limor
laiis ei donis meritorum glorificatur Pater qui in expellat. Audiant ergo eruditi ct sapientes, quod la-
coelis .esl. lenlum qui erogare noluit, cum senleiilh Jamnalio-
c Bonae vitse numerus dierum, bonum aulem nonis amisil. Audiant quod Paulus eo se a proximorum
c men permanebit in sevum.» Bonae quippe \iloe sanguine mundum credidil, quo feriendis eorum vi-
numerus dicrum erii, quia plenitudo seternsefelicita- tiis non pepcrcit, dicens : « Gontcstor vos hodierna
tis illam coronabit, sicul Prophcta de bomine spe- die, quia mimdus sum a sanguine ommum; non enim
ranle in Deum ex persona Domini in psalmo testatur, subterfugi quo minus annuntiarem omne consilium
dicens : c Eripiam cum et glorificabo eum : Iongilu- Dei vobis (AcUxxvi). i Audiaiit quod voce angelica
dine dierum adimplcbo eum et ostendam illi salutarc B Joannes admonettir cum dicitur: c Qui audit, dical:
meuni (Psal. xc).» Bonum autem nomen permanebit Yeui (Apoc. XMI).t Ut nimirum cui se vox interiia
in aevum, quia merces boni mefiii in contemplalione insinuat, illuc etiam clamando alios, quo ipse rapi-
Dei sanctis permanebit in sefernum; et quomodo lur, trahal, ne clausas fores ctiam vocatus inveniat,
boc evenire possit, subjungendo manifestat. si \ ocanli vacuus appropinquat. Audiant quod Isaias,
« Disciplinam in pace conservafe, filii. i Discipli- quia a verbi ministerio taeuii, iUustrafus superno
nam ergo in pace conscrvat, qui secundum duo pree- lumine. magna voce po3;itenti_e sc ipse rcprehendit,
cepfa charitatis in sanclilate ct justitia vi\eie certat. dicens : c Y_emihi, quia lacui (ha. XLII).» Audiant
De quo Paulus ad Hebraeos scribens ait: « Pacem quod per Salomonem in illum praedicaiionis scientia
sequimini cum onmibus ct sanctimoniam, sinc qua multiplicari proniillilur, qui in hoc quod jam obti-
nemo videbit Deum (Ilebr. xn). i Etquia non sinTicit nuit,torporis\itio non tenetur. Ail namque: c Anima
cuilibel per sc bene \ivere, si proximis suis in sana quoe benedicil, impinguabitur; el qui inebriat, ipse
doctrina quantum polesl non sttiduerit prodesse, qtioque inebriabiiur (Prov. xi). i Qui cnim exlcrius
prolinus subjungi lur. praedicando benedicit, inierioris acumenti pinguedi-
« Sapienlia enim abscondita, et fbesaurus occul- nem recipit, el dum vino eloquii auditorum mentem
« tus, qusc utilitas in utrisque? i Admonendi namque 'J inebriare non desinil, potu multiplicati muneris ine-
suni, qui cum praedicare uliliier possinf, pro desidia brialus excrescit.
tameri sive immoderata humilitate refugiunt, ut ex « Yerumtamen revertemini in his quse procedunf
jiiinore consideralione colligaiil quanfum in majori- « de ore meo : non est enim bonuni onineni irrcve-
bus rcbus delinquanl. Si enim indigentibus proxiniis « rentiani observare. i Quia prius prscdixerat bonam
ipSi qtias liabfeient pectitiias abscbtidereflt, adjutores vi.lametbpnum nomen utile esse babentibus ea, et
profculdubio-fcalainitatisexstitisseiit: qrioigituf reatti ppstpa f.epreliendit eos qui habfentesscieiiliaiti legis
cbnStringantuf aspiclant, qtti dtiinpeccatitlbus fi-a- Dei, .nolunt impendere proximis suis proedicatipiiis.
tiibiis yerbuihproedifcalibnissubtraljurit, mbrientibus solertiamj nync liprtalur ul fejus verljis couiuipiiiti
ltifetitibusvifsereiiiedia abseotidunt. Si pbpulos fames" : fevertantur adstudium.cjocendi,.qjiia nonestbouuin
atlefefet, ei pcculta ipsi frumenta seryarerit, aucto- irreverentei-i esse", et inob.edienlem existere: proe-
fes prpcul dubiP nibriis exisierent. Qtta itaqufeplfc- ceptofibus suis, Hinc quoque in. superioribus.condi-
ctehdi sitit ppena .corisidfcretil,qtiicutii fame verbi tor hujus pperis in ratione sua Dominum deprecatur,
atiitiise pfereatilt,ipsl panfenipfetceptaegratlee noti itii- neirreverenti etinfrunitse animseIradatiir,; sed quo-
iiistraiit.. Uudeet beife per Saipmoneni dicitur : rv niam iion omnia.quEe proferuntur omtiiiini animis
« Qui Eibsfcbndiffruinetifa, inaledicfcturiti populis in fide corisistentium bene conipiacerit.iioc quoque"
(Prgv.±i)\» Ffuihetit-i quippe" -d)scbridferfc est prse- npji prEetefmitiit,:dicens :,.. ... ,;
riicatioriis satic.se apud se "yerbarelinere. Iri populis" «Et"non bmriia pmnibus bene p-acfchtih fidfc.»
auierii"taiisqrilSqiieJtialfcdicelur,quia iri "soliusculpa Non enirnuna eademque curictis exhoftafib corigruit,
sileniii pfbitiultoruni qubs^^fcorrigerfcppiuit pb3ri_i qriist nec Curicibs par ittoruiri qualitas astfirigit;
datiinaljir. " '•"_','"-' s_eperia.iriquealiis officiurit, quse aliis prosttrit, quia
'«"M.eliofest enimlioitip qui abscpridit stuliitiam et pleruifiqtie hfefbse,qtioe"hsee animalia iiutfiunt,
« stiairi,qtiatii liomo qui abscphdit sapifcntistinsuam;» aUa ofcfcidunt;fctlenis sibttlus eqtios itiiiigat, catulos
Sttiltitiam stiam absfcpridit,qui variiloquium devitare,, Iristigatj.et riiedifcamfcrtitim quod hunc jiorbitinim-'
fetih perversa dpctfitia Ps EfpefiffeCbntfeninit;quia mititiit,aiifcriViffesittiigil; :et panis qui Viiamfortium
jtixta Salomotifeiti"•«Hpmp qtii biandisfictisqueser- rbbofatv pE-f^Tilofuriiiifeeat. Pfb qualitate igitur au--
iuoriibjis loqriitur airiico stib, rete expandii gressibus dienliuiti formari.debet sfermodoctorti_ti,iit sid sua
ejus (Prov, xxlx).» Hujusriiodi ergb irielius est ut singulis fcbtigruat, et tanien a cbmmurilsicdificaiio-
S.jlteat,quam alium Volubili liiigua ;dfcfcipiat;at coh- : ni.s arte' tiunqitatiirecfcdat. Igiiur qoiaonmeinirre-
'
lOGi COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LIB. IX. 1062
vereniiain non bonam esse prius docuit, nunc qua- .V consulcrc despicit. Unde per Salomoneni dicitur:
lilcr ab omnibus vitiis per vereeundiam declinandum « Qui obdurai aui'cm suam ad clamoicm pauperis,
sitostendil. clamabit et ipsc, cl non exaudielur (Prov. xxi). »
' Hine Tobias senior filium suum de misericordise
CAPUT III.
operibus inslruxit, dicens:« Ex subslantia lua fac
Ab omnibus vi.iis declinandum, scd pelendum auxi- cleemosynaio, el noli averlere faciem tuam ab ullo
lium a Deo, a quo gressus homimnn dirigenivr, ul paupcre; ita enim fiet ut nec avcrtatur a te facies
eis non dominelur iniquilas. Doinini (Tob. iv). i Nam qui aufert ab aliquo parleni
t Erubescite a patre et a matre de fornicalione ; aliquam pccunia., ct 11011 rcslituil ei, similiter peccat,
« ct a prsesidenie et a potenle de mendacio; a prin- quoniam omnem avaritiam et dolum abominatur
_c cipc ct a judice de delicto; a synagoga et plebe de Deus. Unde in lege Dominus prsecepit, dicens : c No-
. iniquitatc; a socio et amico de injustilia; et de loco lile facere iniquum aliquod in judicio, in regula, in
« in quo habifas, de furto, de veritate Dei el testa- pondcre el in mensura (Levil.xix).» Et item : « Non
c mento, de diseubitu in panibus, el ab obfuscatione fac-clis,inquil, furtum, non menliemiiii, nec deci-
« dati ct accepti, a salutantibus de silentio, arespe- piel uuusquisquc proximum suum (Ibid.).» In Eze-
-c ctu mulieris foniicarise, et ab aversione \ultus B chiel quoque propheta inler ccetcras laudesjusli viri
c cognati. J Hcec juxta tropologiam nos instruunt, Dominus prsedicat, quod lioniinemnoii contrislaverit,
ut a vitiis caveamus el virtutibus operam demus, pigims debitori reddideril, per viril nihil iapueril,
quia valde confusione dignus esl, qui spretis melio- panem suum esurieiili dederit, et nudum opcrucrit
ribus, pejora cligit, pro quibus eum confusio seque- veslimento, ad usuram non commodavcrit, ct am-
tur sempiterna. Altiore autem sensu coram matrc plius non acceperil (Ezech. xxn). « Beatius esl eniin
Ecclcsia ct patrc Deo crubescit de fornicatione, qui magis darc quam acciperc (Acf. \\). i
idololalriam gentilium seu stultitiam sectatur hsere- « Ne respicias lriulierem alieni \ii'i,elnc seruleris
ticoruni; anima enim quse i'elicto Dei consortio se- « anciilam ejus, neque slctcris ad lecttim ejus. »
quitur perversorum errorem, spiritaliter fornicatur, Mulier quoque alieni \iri, esl doctrina prava hsere-
unde et damiiabiliir. Erubescit autem a praesidenle tici, qui alienus fide et religionc est a consorlio Dei
et a potenle de mendacio, qui coram oculis divinse ct societalc fidelium. Ilanc ergo prohibel sapientia
majestatis prsevaricator esse convincilur sponsionis respicerc, boc csf ejus eloquentiam amare; ancilia
sute, quam promisit in baptismi percepiione. Ifem \cro ejus eupiditas est carnalis, quse subjici debuit
coram principe et judice Christo confundetur in fu- spiiitus impcrio, juxta illud <quodbominus ad Cain
ttiro judicio, qui se non curavit obseivare sive mun- C ait: c Sub te crit appelitus ejus, el tu dominaberis
dare a jdelicto; a syuagoga quoque et plebe corripi- illius (Gen. i\); 1 sed ipsa versa vice dominatur in
lur pro iniquilatc, quando coram angelis Dei et reproboi-um con\ ersatione. Idcirco prohibcmur iianc
plcbe sanctorum arguitur de variormn scelerum per- auciUam scrutari, hoc est suggeslionibus illius sub-
pelralionc; similitcr et a socio atque amico repre- jici, et stare ad lectum ejus, iii dcleetatioiiibus vide-
benditur de injustitia, quando in judicio fuluro missi licet illius accumbere. Unde Sapientia in Provcrbiis
angeli colligenl de Ecclesia Dei omnia scandala, et banc mulierem in eubili suo luxuijanlem, et ad sui
bonos pisces collocabunt in vasa sua, malos autcm commislionem alios illicientem rcprehendil, ipsius-
projicient foias (Mallh. xm). Tunc autem et ille que viis inniti nos probibel, dicens : « Nunc ergo,
manifestabitur, qui contra veritatem ct lestamen- fili, audi mc, cl atfendc verba oris mei, nc abslra-
tum Dominiin tabernaculoprsescntis Ecclesicefraudu- hatur mens tua in viis illius, neque decipiaris semi-
lenier \ixit, ct dolo fuitum perpetravit, nec atten- lis ejus. Multos enim vulneratos dejecit, ct fortissimi
dil quod apostolica auclorilas prsecepit, djcens: , quique inteiieeti sunt ab ea ; visc inferi domus ejus,
< Qui furabalui', jam non furelur, magis autem la- pcuetranles interiora morlis (Prov. vi).»
boret, operando manibus suis quod bonum est, ut n c Ab amicis de scrmonibus improperii.» Subaudi-
habeat unde tribuat necessilalem patienti (Eph. iv).» fur absiineas, quia non decet aliquid doli contra
Ncc non ct ille lune confusione dignus apparebit, qui aniieum machinari; cum Scriplura dicat: « Ne mo-
comessationi el ebrielati semetipsum tradens lurpi- Uaris arcico tuo malum, cum ille in te Iiabeal fidu-
ter incubuit; similiter ct ille qui per avariliam ab ciam (Prov. m).»
aliis rapuil quse non debuit, sive per parcitatem ea . Et cum dederis, ne improperes. J Obfocal enim
proximis non tribuit, quoeeum cseleris omnibus com- datum. qui rnalo improperii lacerat proximum; ma-
muniler babenda a Deo accepif; nec ille etiam tunc gis ergo oporlct illum largilorem imilari, de quo
immunis esl, qui talentum verbi nequiter abscondit, Jacobus apostolus scripsil, dicens : _ Si -quis autein
et proximisillud expendere neglexii, vertitque^nltum \esti'um indiget sapicnlia, postulet a Deo, qui dat
a cognatis, et hominibus catholicis, et iramiscuit omnibus affluenter, ct non improperat, et dabitur ei
sc pollulis fornicaloribus et nequissimis bsereticis. (Jac. i): » consulle ait, c qui dal omnibus afflucn-
c Ne averlas faciem a prokimo tuo, et ab aufe- ter, v ne quis videlicel suseconscius fragilitatis acci-
_ i'endo palrem el non reslituendo. i Ille a proximo pere se pelentem posse diffidei-et,sed potius quisque
faciem averiit, qui necessilatibus eius misericorditer rccoleiel, quia dcsideriiim pouperum exaudivit Do
1065 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. ©PERUMPARS 1. 10G4
inimis. Etsicut idem alibi dicit: « Benedixit omne A nionem ejus qui dixit:« Tu es Christus Filius Dei
timentes se Dominiis, pttsillos cum majoribus (Psal vivi (Matth. xvi),» pulcherrimum esse afflrmavit,
et non improperat, quia neminem despicit
cxni) ;.-.,_; cuin responclit:« Beatus es Simon Bai^"ona,quia caro
lieminfcm irritat: sed omnes misericorditer fovens; et sanguis non revelavit libi, sed Pater meus qui in
ad sul amorerii provocat: « Qui solem suum orir; eoelis est (Ibid.). »Ipse ergp erit sine confusione, et
facit super bonos"et malos, et pluit super justos ei gratiam habebit coram omni homine, qui ante om-
'"
injustos (Maitli.v).» ':' -nia eligit catholicsfcfidei regulam sermone, ef reete
'"' ''' '"'"
: . ..\ CAPUT IY. " docendo, atque bene oneiatido firmiter persistititi
Ab amicis reinovendi sermonesimproperH, verilatis iramite.
(GAP.x__ii.)«Nonduplifces sermonem auditusdereve « Ne pro his omnibus confutidaris. »Hoc testimo-
c lalibnesermbnisabsconditi,eteris Veresine corifu- nium respicilad fcaqusesuperius deseripserat devi-
« sipne,et invenies gratiam in conspectu omnium ho- tanda, et qu_edeincepsin boc eodem capilulo simi-
« mintim.» Hac qtiidem sententiaprohibetexocctilto liter enumeraVit cavenda, Qui autem se diligenter
cordis vocem boni maiive simul proferre sermoriis, inde observaverit, sine confusione hic etinfuluro
quia scriptum est: '.«Yefba bilingttis quasi siihplicia, ... permanebit.
etipsa pervehiunt usque ad mteriora yentris (Prov. B , «Et rie accipiaspersotiaiti ut delinquas de lege Aliis-
XVIII).» Utidenos JPaulus apostolus adinonfet,dicens: «simi, et testamento, etdejudicio justificareimpiuin.»
« Omnis sermo malus ex ore. veslro non pfocedat, Scriptum namque est in Iege, Dominb jubenteac di-
sed si quis bonris-ad--edifieationem, ut det gratiam cenle : « Judicesfct magistros constitues inomnibus
audientibris;(Eph. iv)".:» Hinc'per;JacCbttm dicitur : portis luis, quas Dbminus Deus tutis dederit fibiper
« Ex ipsoore prpcedit beiiedictio et maledictio : non singulas tribus tuas, ut jttdicerit popultim justo judi-
qportet, fratres.mei,h_efc ita fieri. Nunquidibns de cio, nec iti alteratii partem; declinpnt. Non afceipies
eodem foroimineemanatdulcem et amaram aquam? personam, necmunefa : quia munera excaecanlocu-
dulcis et amara aqiia non possunt los sapienlium, et mu.tant vferba iostorum; juste
' (Jac. ni.-)t Sicqt
simui una de vena fontis ebullire, sed et si miscean- "quod justtim est persequefis (Deut. xvi). i Hinc
titrin vase.velcisterna,dulcisquidemirioxamarescit prbbalur qualiter Domino displieeat, et quam grave
ab amara, amara aulem adniistione dulcis iri dulce- sit delicturii.personas in judicio accipere, etsive pro^
dinem nescil immutari,ila benedictio et maledictio pter timorem , seu propter hunianurii favorem cbn-
in unoore-nullatenus potest cPiiveriire, sed quicun- demiiare justum, et justificare impium. Hinc per
que sic Deriin benedicere orando, ypi Verbum ejns Salomonem dicitur : « Coghoscere personam in ju-
pr-edicando cpnsueyit, ut etiam maledicefe hpiriines ->dieio nonest bonum. Qtti dicunt impio, Justus es,_
non oriiiserit, cbristaf quod dulfcfedirifem beriediclioriis tiialedicent eis poptili, et: detestabuntUr ebs tribris.
ejus amaritudo nialedictionis consumit. « Modicum Qui arguunt eum, laudabuntur, et super ipsos veniet
enim fermentum totam massam corrumpiti et non benedictio (Prov. xxiv). i Snperius docuitregem ti-
est pulclira laudatio in ore peccatoris (/ Gor, v). >. rnere, dicendo.: « Time Domirium, fili mi, et re-
Denique si facias fislulam bino ore, unde aqua in- gfem : » et nunc personanJin judicio cognoseere ve-
tret, simplici, unde exeat, et in hoc amaram aquam, tat. Unde colligitur quiaita principibus debitum ob-
in illo dulcemimmittas, absque ulla dubietate ubi sequii lemporalis subjfectosoportet impendere , ut
ad unum"exitus foramen pervenitur, permista utra- nunquani reverentise vel timoris eorum respectu, a
que non dulcis, sed amara apparebit, quia tiiniifum via yeritafis exorbltent.
multo facilius dulcein amarum,ubi miscfentur, quam « De verbo sociorum et Viatorum", et dfe datione
amarum vertiiur in dulce: quo exetiiplo cblligitur, :.« h-ereditatis aniicpmm.ii Subauditur, ne cpnfunda-
quia colloquia. mala sicut mores bonos., Apostolo ris. Qui enim cavet coram notis et ignotis, propriis
.t.este,sic fetiam sermones bonps corrumpunt (I Got-. et alienis vfefbafalsa et infcptaloqtii, et tie lamlcovel
xv). Aliter autem : buplicat "sermoriem anditus ex ulli liomini per fraudeni aliquid niachinetur mali,
revelatione sernionis absconditi, qui mystica verba poenam futuri non sustinebitjudicii. Hinc Paultts do-
divinae legis. audet maculare sermone pferversi docet ministros Christi nemini dare ullam oflensionem,
gmatis; fetsimplicem fidei catliolicseveritatem ihva- ut-non vitupferetur ministerium iUofum; sed sint
rium corrumpendo vertere errorem. Hoc quam sinceri, et sine offensa in diem Christi, rfepletifru-
noxium sit, SCriptura manifestat, dicens;« Abomi- clu justitiee in gloriam et iaudem Der, facienlesbo^
nalip; Domini,-cogitationes malae: et ptirus sewno, . nuin adomnes, maxime atitem ad doniesticos fidei
'
pulcherrlmus firmabitur ab eo (Prov. xy).» Abomi- (IIGor. Vi). ".' . .
riatur itaque Dominus cogitationes hoereticorum, « De seqiialitate staieree et ponderuiri, et dfeacqui-
siniuletverba,,'imo omnfcspietaticbhtrariasdetesta- « sitione multorum et pattcOrum.De corruptione em-
-tur sectas. Purus sermo recteefidei firmabitur ab « ptionis et negotiatoruiri, etile niulta discipUriafilio-
eo, qiiando in judicio npn solum factis, sed et yerbjs «:rum. » Ad lisecomnia respoiideiiir, Ne confunda-
pmriibusdignapreemia reddet. Abehiinatris estfcpgi- ris. Atifcndfcndumeriini fest onini Ghiistianb et fidfeU
taliones itialas eorum qui dicebant: « Quis est hic, . Dei famulo, utin omnibus aequitatemyerifaliset re-
qui eiiain pecfcatadimitlit? (Luc. v.)» Et purum sei- gulam justitioe sequatur, Eequalilalemslaterae etpon-
1065 COMMENT.IN ECGLESIASTIGUM. — LIB.
<r _- IX. *060
dcrum servet; el quidquid lucretur sive mulium sive A sJib ccelo : lemptis lacendi, tempus loquendi (Eccte:
» ' '" -'
parum, non sirte jusiilia faciat, non fi'au"deiti
u llairi' m). '
in eiuptioiie et negbtialione fcommillaf; el subjeclos" .' ". : CAPUT Y. ' '
sibi non nimia, sed discreta disciplina tiutiiat. Qubd De disciptina insensatiet fatui.
auleiu hypocrisis ef dblus multum Dominb displi- « DfcdisCipliria insensatielfaiui, el.de seriibribus
ceat, manifeslat Scriplura, dicens : '« Slatefa dolbsa « quijudicanturabadolesceiuibus. Et eris eruditus in
abomirialio apud Bbminuni, et pondus oequumvolun- « oinnibus, et probabilis In conspectu bmriium vivo-
tas ejus. '» Statera dolosa npii laniuni In mensura- t ruui. » Hoccad superiora respieiunt, ubi jussit ut
tibne peeiinia.,sed etiii judiciaria discreiione tenelur. quodcunque traderes, .numerares diligenter ei ap-
Qui ehim aliler causaiu paupcris, aliler potenlis, ali- pendefes, dalum yfcroet acceplum omne desci;iberes.v
ter sodalis, aliter audit' ignoti, statera Ulique librat Quicunque ei'go congrua:disciplirtaarguit delenqueh-
iniqua. Sed et is qui sua bene gfcstairieliora quam les, el uniuscujusque person_e qualitalem cfeiiside-
proxiirtorum, suaque errala judical ievibra quam raiiSj convenienlem mbduin correptioiiisilli appbnit,
alioriim, trulina pohderat dolosa ; ,-n.ecnbri. el ille erudilioriis suse certum indicium ttibuit, et pfobabi-
qui onera importabilia imponit in • liumeros liomi- lem in doclorem conspecluoninium virorum, bofcesl,
- nurii, jpse aulfcmuho digito suo non vult ea fangere; B sanclorum et virtuosorumiiominum se esseostfcndit.
illeefiam qui bona in publico el niak agitin occullo, Nec eliam oetas juvenilis in doctore despicienda est,
proiniquiiale libroe dolosoeabominalur a Domino: si ipse prudenliam menlis et vitamprobabileni ha-
al qui sinceriter agit iubitinihus, qui causam fctcau- bere invenialur, quia legimus quod Samuel ct Danicl
sam eeqtialanCe discfcrnit, is niiniiuni justi-judicis pueii prfcsbyterosjudicaverint (/ Reg. vn;'__)««."xiii).'
voluiiiali et actioni cpngruit." Hinc ct Paulus ad Timotheum scribens, ait: « Pree-
« Seivo pessimb laius sanguinare. » Quali disei^- cipe hsec et doce. Neitio adolcscenliam tuam cbiiietiir
plina servi traclandi sint siipra descripsit, ubi ser- nat; sed exemplutn eslo fideliumin verbo, in con-
vo malevohf torltiram et compfcdem jussit inji- veriatiOne, inchaijtale, infide, in castitate. Ad _ela-
fcere, berievolum autein quasi fratrcm fraclare. tem, inquit, tuam tioli rfcspicere.Diligenliam verb
Sed felnunc quod servo pessimo admorietlatera sari- adhibe eorum utdicas et agas il.Ia quae diei Oportet
gtiinafe, hoc insiriuat quod qui verbis corrigi noti (I Tini. iv.) » Qub secundum id quod condecens est
polest, Verberibus cbercealur. Sed alliori sensu, ser- conversentur, ut criaritalem eam , quseerga bmiies
vus lsfe non secundum eondiliorteni generis, sed seest, teneant; ul firmi shitinfide, ul pudicitioediligeii-
cundum affectuni infeniisaccipi polest, quia « non liam adhibearit, ila til ipseformam te pr_ebeas fide-
est pfcrsonariimacceptor Deus (Act.'\):i Et:: « Sive " libus pro quibus vilatn regis tuam, inslruens eos
servi sive liberi, uriritiisumus ih"GliriSl6(/Coi-.XII)."».. queniadmbdum conveniat eis convcrsari, ita ut ex
Qui autem servit viiiis, et non vuli liber essea pec- ipsis actibus luis lestiiiioniuni vitse luoeiisdemprae-_
'
calis, merito drirsidisciplina casligatur. De lali sefvo beiis. . . ."'"
ila scriplum est: « Seryus tion polest verbis eru- « Filiapatris abscoiidita est, vigilia et sollicitudb
di.ri (Prov. xxix), » Etin Evangelio ipsa Yeritas ait: « ejus aufei'et somnum , ne forte in adolescentia sua
« Servtis noii manelih domb in oeiernum, filius au- «adultera efiiciatur, et commorata cum viro Odibilis
Jem hianetin oeterriuni(Joan. viii). » « fiat. NeqtiandopoUua.ur in virginitate sua, et in
« Super muliefeni nequam bbnuiti est signuin. » « paternis suis gravida inveniatur: ne forte curii viro
Hsecest mulieriUa,' quam in hoc libro ssepissinife « cominoraiairansgrediatur, aut certe stferiliselficia-
jiiei-ioral, qujfeest fornicariEicl adultera , prpcax et «fur. » Doceiiiisterialilef parenlfes ut sobolis:suee
omnibono conlraria;^superquain bonum eslsignuin, curam compelenlem gerarit, cum disciplina eam nu-
sigiium ulique citholicse fidei, per quod cjus pfavilas ifiant, ne forte in.lfcnera selaie lasciviat et luxnrie-
conteiitur, et impieias supefatur. •tur, polluatque seiibidine alqueillecebrisvoiupta-
- « Uhi inanus multifcsunt, claude : et
quodcunque lum, unde ppslmodum aliis odibij.is fiat. De quo et
« trades, numera,' et appende. Datum vero el acce- ^superius diligenter dispulavil, etpi'Eecepit nulritori,
'
'« plum omne desfcribe. » Nori hoc dpcel ul parci si- rdicens : « Ne dcs potestatem filioin juventtite, et nc
mus proximis riostris indigentibusin tribuerido nedespicias cogitatus illius. Cur.vacervicein ejus inju-
cessaria, sed iriagis mystice nbsiristruil, uttibi dir ventule, et lunde latera illius,"dum infans.est:: nfcin
-versse existant voluritales' spiritalia lucra qu-creri- iurpitudinfe illius coiifundaris, et dolorem anim_eha-
tiunj, ibi cauta sit et prbvida ratio dispensariiium. .beas maxihiuni (Eccli. xxx).» Spiritaliter atitem. filia
-Alii enim tenlandi, alii discendi votb; ab orfcdoctb- patris est anima fidelis viri, vel Ecclesia credenlis
ris exquiruni vfcrb-(jti,sed nou omnia oninibjis com- populi, doclofi strenrio commendata; qui sollicitu-•
miilenda sunt. Dicit enim in Evangelioipsa Yeritas : dinem Ulius gerfcns, pervigilesl, el sagax in oinni-
« Nblite sanctum dare eanibus, neque miitatis mar- bus, ne forte dum rudis adhuc est in fide et scienlia,
garitas veslfas anteporcos (Matlh. vn). » Diligcnter •adultera efflciatur baereticorum versritia : pro quo
enim allendere jlebet sacroe pecuiiiae distribulor, odibilis fiat viro siio.Iegiiiijio, cui desponsata fuil,
quid det, et cui dfct; et quomodo tribuatur, fct quo- juxtaillud Apbstoli: « __E-mulor enim.vos Dei seiiiu-
modo accipialur. « Tempus enim esl unicuique iel lalione. Despondi cnini vos uni viro virginem caslam'
PATROL. CIX. 3t
1067 B. RABANlMAURl A-RCH.EP.MOGUNT. OPERUMPARS I. <_G03
exliibere Ghrislo (11 Cor. xi); »ne sub nu.tri.mine!A fiririorum, occasio peccati. Ilsec mjjlier cpnfunditin
inaglstri constiluta, errore inveiiiatur gravida, ct.in, opprobrium , quia hic res fconfusionedigiiasgerens
•domo viri commorans, transgredialur legem. ejiis, "pi'0 bocppprobrijiiti .susi.ine.bit'in-fcternuni,"
"tuide in bonis operibus efficiatur sterilis,..rifccei me- « Memor ero igitur opefum Domini, et quse yidi
ritodicere possit: « Filii tuisicul novellseolivarum « annunliabo : in sermoriiiiiis Doniiiii opera ejus. »
ih ci.rcuilu mensae luse, El videas filios filiorum tuo- Haclenus scriptor histori_e de variis rebus dispu-
rtiii). pacem siiper Isracl (Psal, cxxvn). » i. tavii, et moralitatem singulorum, secundum quod
« Stipfcr filiam luxuriosam. confirma,eusiodifVm, sjbi oppprtunum yidebatur describens, "varias virtu-
« nequando facial teiii bpprobrium veiiire in.imicis. tiim et vitinrum species uspressit; nunc vero in lau-
«A detraclione iii civilate et alijeclione plebis, et dem creatoris, et ad pr_eclicalionenioperum ejus
« confundal tein muititudine pQpuli. » Persona ergo serinoiiemconverlil. Et post baec patrum priorum
luxuiiosa diligeiitemnjagisti'i:qi!_eritcustocli.am,quia inemoriam faciens illorum fortia facta describit :
si dimiltilur volunlati suse, Gonfunditdoctorem suum. «in sermonibus , inqtiit, Domini opera ejus'. qnia
3n niultiludine poptili illuin erubescereiacit, cuni ipse disit, et facta sunt : ipse mandavit, et creata
dpirti forisque fuipiS; et imililis iiiveiiiatur, detra- sunt ( Psal, xxxii), i ., , i
clipni vacans, etvulgo ignobilium igriominiosis acli- B « Sol illuininansper omnia respexit, e.tgloriaDo-
btis se immiscens. Unde scriplum est: •« Nalusesl « niiui plcnuni est opus ejus. » Solem appeUat.hic
sluliusiti ignominiatii suam; sed necpaterin faiuo Dominuni Ghrisium, qui et lumen sapienlise divinse
laeiabilur, iraque patris est, filiusstul.us, el dolor •est, fet splendor jjistilise. De: qno alibi legilur :
Jiiairis quse geiiuit eum. » E co.ntrario'-verpexsullal •«Orielur vobis timentibus nomen meum sol justitiEe,
giiiidiopaterjusti, qui sapieiilein genui.,<eil_etabiiiir « et sanilas in pennis ejus;(_tf«/- iv ), » Ipse est lux
- in-eo. : Tera:, qii;c illnminat omnem bomiiiem venientem 5h
'
« Gmni homini noli intendere in speeie, el in mc« iiunc mundum (Joan. i) : » et omnia conspieil, quia
« dio mulierum noli comniorari. De vfcstimentiseuim _ « non.est ulla creatura invisibilis in conspectu
« procedit linea, et a muliei'e iniquitasyiri. »In- ejus {Eebr. iv). » Gloria enim Doinini plenum est
struit nos Sapieitiia qjiomodo.puri.alem fcordisel ca- opus ejus, quouiam sapienlia ejus lucet in factisip-
stilatfem corporis servare p.ossimus, utiqiie ui lion siu.s. Unde per Prophetanl dicilur : « Quam magni-
libidinosa nieiite aUendam.usih faciem iascivoe perf "'iicsFtasunt opcfa tua,;DoiiiineJ •oiinnia..in;;sapi'e_itia
sonse , et a societale -mulicrum separcmus corporis fecisli (Psat. xc, cui), »
iiostri situm. Sicut cu.iin"linea diu uiio Ipco conimo- GAPUT VI. •
rans. corrodit vestinientum, ita libidinosce menlis »j Sapientia narrat (per•quatn omtiia facta sunl:)quod
diuturna cogitatio a suo vigore mollescere facit bo- sancli viri narrent mirabitia ejus. .
minis spiritum. Unde qnidam eleganter_ail: «.Pferi- « Nonne Dominus ieeit sanctos cnarrare oninia
culose tibi niinjstrat, cujus viiluiin frequfeiiteratteiir ?smirabilia sua, qu-fe confirmavii Doiiiinus stabi-
dis. » Nam impudici pculi non noruntai_im_e.pulchri- «-liri in .gloria sua ? » Quoniddosancti enarrant om-
tudinem corisiileraie, sed •corporum. nia mirabilia Dei.cum nullus sit quipossitpeneirare
« Melior est iniqujlas viri quam benefaciens mu- sapienliam Dei? « Ineomprebensibilia enim sunl ju-
« Uer, el.mulier coiifandcns in oppi'obi'ium. » In sa- dicia ejus, et inyesligabiles vise ejus,(Rom.xi). » Sed
cro eloquio riiulier aut pro sexu ponituf, aut pro in- oninia mi.rabiliaejns, quae agnitioni homiuum pa-
firmitate .: pro sexu quippe, sicut .scripium est..: tent,por sanctos ejus nobis rfcvelatasunt: quse ojn-
i. Misit Deus Filium suuin , faclum ex mtilifcre,tii- 'riippteris Deus slabiiis iti gloria stia, et sfcmperidem
clum sub lege (Gat. iv);.» proinfirmitate vero, sic- manens, ..quandovoluit, et quomodoToluit, forma-
ut in Job legitur : «Homo natus de muliere , brevi vit, et confirmavit. Huic simile est illiid quod Pro-
vivens tempore (Job, IV). » Et hic per hunc sapien- pheia in psalmis ml A t In labiis meis pronunliavi
temdici-iir. « Melioresi iniquitaS viri,quam benefa- oiflnia judicia oris tui (Psal. cxym). » Omnia enim
ciens mulier, » Yir eienim fortis quilibel et discre- '-'judicia Significat, quse scripla yel dicta sunt. Cse-
lus vocatur : niulief yero infens iiifiraia, vel indis- tei;um universilliter non: potest rironunliarij quod
cfeta accipitur. Et s_epeconlingit ut eiiam discretus -nulla notitia prsevalet apprehendi, sicut in alio psal-
quisque subito labatur In culpam, alque indiscretus mp dictum est: « Judicia lua abyssus lnuUa (Psal.
alius ct infirmus bonam exbibeaioperaiionem:; sed xxxv). » Hinc ipse Dominus passione vicina dixit
is qiiiiiidiscretus atque infirmus est, nonnunquam .aposlolis : « Non onniia dixi vobis (Joan, xvi).» Qna-
'
de eo quod bene cgerit amplius elevalur, alque gra- propter figuraliler pro parle dicilur totum, quod in
-vhis.In cu.lpamcadil. Discretus vero quisque, eliam Scripturis divinis frequenter conslat eifectum.
ex eo quod male se fegisseintelligil, ad discretionis « Abyssiim et cor bominum jnvestigavit, et in
regulam arctius reducit, et iiuie altius ad justiliani -« astucia illorum excogitavil. » Sapieutia ergo Dei,
pfoficit, unde ad tenipus a juslifia cecidisse videba- qu_e cst Chrislus, profundilatein novit consiliorum
fur, quia in i'ferecte dicilur :„« Melior esl iniquitas Dei, et diversos tractatus cordis humani ipse scruta-
vjri, quam benefacifcnstiiulifcr. » Quia nonniinqiiain tur, sicut seiiptum esl : Serutans corda ef reues
eiiani culpafortiuiii, bccasio virtiifis fii., etvirlus in- • Deus (Psal. vil) ::» quoniam : « Sicut Filium nemo
• "
i<369 : :;" COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. IX. 107«
iiovit nisi Patef, ila 'm<im Palffem quis novit nisi Fi- A ipstim perinanel; quae futura simt, ]am fiierunt; et
liuS, etcuivo'lueritFiliusrevfelare:(if-iH/i, xi). » Nec ' Deus ins.aurat, quo.dabiit. Nihii.esl in miindo quod
eliam Spiritus sanctusab hac potentia cxcipitur. De noviini :sit: solis cursus, ei Iuji_eVjefcS,et_.'teiT_e ar-<-
quo scripluriiesl : « Spirfiusomnia scrutatur, eliain borumqiie siccitaS, vel Viror. cuni ipso mundb nata
profunda Dei (I Cor.iij:» Sola enim sancla Tritiitas sutit atque conCreata; et idcirco Dfeuscerta rafione
Deus omnipotens seiiietipstim per Pninia novit, et -' cuneta nioderatus est, ei jussifeleriienia servife,, ut'
- 'omnfciiiscieniiam ipsfc"cpmpreheridit, De quo sub- Iioriiines haec videnlesîtilelliganfrjpfbvitleriiiarii, et
jungitur." . -'.. ; timeanta facieDei, dum ex rerurilqualitaie, cursu,
" ''«"
Gognovit enim DPfflinus omriem scieniiain, fet prdinfe, atque constaiitia, inieliigunt-icfeatbrem. ..
t inspesit in sigrium aevii annuntians quse pra.terie- -- < Omnia duplicia, unum contra unuri), felnon fecit
i runt ,"et quae_.uperveiia.i'a surit, revelaris vestigia « quidquam deessfe: uniuscujusque confirniavit bo-
'« occultorum,' Non pr_eterit "illum omriis cogilalus. «;;ha. » Gonditpr; eniiri uniyersilalis ita Gitinia ordi-
< etnon abscondit se ,ab eb uiltis sei'nio,<»Inspicit navit atque disposuil, ut. quaeiiitfcr se viderentur
eriinJ Domirius in signuiti ._evi, quia bmries celatfcs fesse diversa,in i.nyicemsibi couvenirent.Uiidequa-
inuridi "tamprseteritaequam etiam pfsesenfes siveiu- tuor. eiementa licel. ab invicejn aliqyb niodo discre-
iufae, in praesentia ejus sunt, quando apud illum B' peht, non tamen omnirio dissident,;:se.(l aptissime
'riihil praeteritum, ttihilfugifihti est, sed onitiia pr.e- cohserent; siniiiiter etqualuor, vicissitudiiies tempo-
sentiali.er videt. Ipse soiiisrevfclat mysteria, qui -iflriiiii quaiifatibus suisinter:se;;djsta_ileSiin anni
scit singulorum corda; nefc ullus anle eum sermo oc- fciirsij aptissime sibi sunt-coricord-intes, cum hbc.
cultari potest, vel lafere cpgitatris, quia oriinia nuda ..quodper huriiorem veris exoritar.j.pey-fiaJdre_niesta-
et aperta sunt oeulis ejiis. . -- ' ' .tis. excrescit; per siceitatem au.uriini matufescit, at-
« Magnalia sapieniia. suse decbravit, quiest ante .qtie per frigus hiemis deerescit,: nt itei'uni;ad_futuii
< sceculiim",etusque in sa_eulum,nec adjectum est, anni fructusprpferendos terra pr_eparetur. Nam et
'<_nec mi.nuitur, ettionfeget aiicujus "cpnsilio. »'-.Ma-_ yitalis crealura- alque corporalis sicin, opere Dfci
gnalia sapientise suae Devis decoravit, quando per cpiteordant, utcorpus aiiimam gestet, et aninia cor-
Proplietas et aposlolos sacramentum consilii sui, pus.vegetet, ne conjunctio iiobilissimaaliqua discor-
qiiod a sseculis et generatlotiibus fuil abscondituili, di.a dissipetuiv Uniuscujusque ergo.:crea:ior optinius
"fidelibussuis revelavit. Ipse eriim est anle onines, et cPii-Irniat bona, etad oinneih jucunditaiem facit essa
post orimes, nefcsapieritisfeejus.aliqiiid adjicipotest, niilissjina:; quaprppter liic; vir sapifcjitissimusobslji-
sed nec etiam minui; iie.que eget alicujus .eohsilio, .pescens in admiraiione- opef;um'Def, gloriam. ejus
-eiijus cOnsilip universa subsistuni. « .Quoniam ex *v iiieriafi-aMlein, et dulceainein.iji*sti.mab.ileni:_.ubser
ipso,' et pef- ipsum, et ihipso" suntomriia. '*., quilur, dicens : ... .; "."-."
GAPUT tll, : « Et quis saliabitur videns gloriam fejus? i.Salietas
'"_-
Laus uiihersilatis, qum per Sdpienliani facta esi, et eiiiiti ista nori fastidium generat, sed. desiaerium ex-
-~:_per verbum et viriuiem iri Filitim Patris,- Deum citat, et qiianio quis ejus refectionem percipit, iantp
. apud Deum, creaia esi, " magis iti ejus amorem exardescit. Uride ipsa Sapieri-
t Quam desiderabiliaotiinia opera ejus, el tanquam ija iji hoc eodem Iibro superius aif •: < Qui cdunt
e scintilla, quam est consideraie. » Oinnia opeia Dei ;hie,;adhuc fcsurieiis.: et qui bibiriii.itife,adhuc sitient
sunt desiderabilia quoriiam perfeeta : de quo spri- (EcclL xxiv),» Beatus qui in hac satjeiat.e repletnr,
plum est: «Igiturperfecli surit cbelietierra, et pmriis quoi-iani aninia ejusin gloria iBterna:;citm sanelis
bijiatus eorum, el viditDfeuscuncta quse fecii, ei.eraht arigelis Sine fine laetabitur.
valde bona (Geti. n). » Quaetanquam scinlillam cpn- . (CA.P,;xtiii,) « Allitudinis. firmaitieritiim pulciifi-
sideramus, quia vix aUquain parvam noliliam inde ,«tttdp ejus; species coeliin visione glorise. » Artifex
percipimus, Non potest eniiti bumana infirriiitas ope- ergp iiujus operjs liisforialiter narrandb Dei prsedicat
rttiti Dei magniludinem fctpeffeclionem penelrare, cieaturam, sed juxia mysteriurii cbnyenifcntius in
acper omnia-scire, quoiiiaiti iUi soli liEfcfc nosse Cbin- ^ Ecclesia Dei opem collaiidat-diylnam. Pulchritudo
pelit, qui sefeundum sapietitiae Suaejnaguitudinein ergp"fiijnamenii per ciaritatem sitierum "potentiaiii
cunfclapotenter creavit. ; pstendit creatoris, sed mtiitipJicius decof Ecclesisein
« Onuiia hsecvivurit et tiianfcnt in saeCulum; et in yirtutibus etin miraculis sanclpi'uiri excellentiani
« oiiini necessitatfe omhia Pbeditint ei. » Omnia scj- maijifesfat ..RfcdeiJiptorjs, qiria ipsfc sblus aeternus
iicet creatori suo Vivunt et manent in sseculum, quia splendore suo illustrat credentes, et ardbre judicii
uibil illi periet,cui oinriiapfcesentia erarit antequam suipunielpeccatores, De quP,Sttbjutigliur,; .'..':•
ea crearet : et in onini necfessitate ei curicta obe- : « Splin aspectu arinuntians iri exitii, vaSadmira-
di-irii, quia « in vPluntaie ejus universa snntpesita, «biifcopus Excelsi, In ineridianb exurfet lerram, et
et tioii est qui poSsil fesistere yolunlati ejus. » Hinc .ciii cotispeclu ardbris ejus qu-js poterit sustinei'e:? ,
per Salomonem dicitur ^ «Didici quod bninia ppera « Fofnaceiti custodiens in operibus Sirdoris : tripli-
qiue fecit Deus, persevferanf in perpetuum (Eccle. e ciier soi exurens montes, radios igneos exsulilans
ji_).;_,Non possumus his quidquam addere nec au- '..« et refulgens, radiis obcsecat oculps, » Soi.isle qui
ferre |ra_e fecit Deus, uttiitieatur : quod facitim est, prituf iimentibus Deum, in aspfcctu,"libc fcst, in prse-
1071 . "' B_.RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. • 107?
seiilia iriearnationis susc evangelixavit regnum Dei, A bus cl cursu suo per zodiacum sciieiii aniiorum st
Cujjusnaliyilas singularis admirabifis cst, quod lion aeialesniundj demoiistret, quia Ilebraci omnem coiii-
fexviri semine, sed ex oninipotcnlis virtute': « Yer- putiiin teinporis et annalem Iransitum secundumlu-
bunicaroTactum est, eihabitavil in nobis. (Joan. _.)» risecursum meliebanltir, qui primum mensem eorum
< In conSpfcctuardofis ejusquis"poteTit susfutere'?» quo exierunt de Ji)gj'pto Pascbae solemnis honorave-
quia nullus corporalibus ociilis diviniialis ejus splen- rtint, et Neomenias singuloruin merisium ceiebrave-
dorem potesl sufierre; ait quippe ad Moyscnfamu- runi. Nec jipn el ipsos menses suos, ut Hieronymus
lum sutim . « Non enim 'videbil me liomo, ef.vivere lestis est, a luna_vocabulo, quam Jareiu nomiiiant,
potctsV(Bxod. xxxm), » lileo humaria nalura indti- yocaverunt, de quo hinc dicitur I: « Mfensissecuii-
fus esi, ul fragililas lioriiirium splelidorem aliquo dum nomen ejus est. » Similiter ct mensis a men-
inoclo poluisset siiifcrre divinum; sumpsit vclanieti sura vcl a luna, quae Grscco scrmone _us.vjw. vocEilur,
earnis, quo facilius ad se accedere possit conditio apiid Lalinos appellalus cst; anliqiii enim inenses
liominis; bic fbrnacem ciistodil iii «.peiibus ardpris,- suos, ut. dixiinuSj non a solis sed a lunaecursu coin-
quia supplicia praiparat peccaloribus gehennseignis, puiarc solebant. Unde quoiics in Scripiura sacra,
tripliciifcr exureiis Jiroiites, quaiido supefbos pro co- yel in lcgc seu ante legem, quota die mensis quod
gitatione mnia, pro loqiiela iifcfanda, pro operalione B faclmn dictumve sil indicatuiy non aliud quam lun_e
Iniqiia seterna excruciatflaninja; rste siqitidcm sol setas sigiiificaiur, qua scmper IIebr_ei, quibus cre-
refulgens radiis suispravonim excaecatoculos, quari^ dila suiit cloquia Dei, anliquo palruui more menses
do niysticis.verbis pro nequitia sua supeiiientinm observare lion cessant, pririium luensein novorum,
. deiiidit iiitellectuii). De quo ipsa Ycritas in Evange- quiPaschse cseremoniissacratus esl, Nisan appellaii-
lio discipuiis "interrogautjbus; de paiabola semints tes, qui propter niultiyagum lunse discuisuiti, nunc
rcspondit : «-Yobis datuin esl nosse niysteriuin tein Martiuiii niensem, nunciiicidit in Aprilem, nunc
gni Dei, e_elerisaulemiii parabolis : iit videiilcs non aliquol dies-Maii mensiS occupat;"sed rectius Aprili
videant, e' audientcs uon iiitelligantflf..../., xm). » depulalur, qiiia senj.per in ipso vfclincipit, vel rie-
Ilinc ct adIsaiain divina voce dieiiur :«Yade et diccS siuit, yel totus includilur, el sic per oidineni singu-
populo lnjjc : Audite audientes iriB:,-fcliiolite inlelli- los nienses seeundum ralionem eorum coihputant.
gere, el vidfctevisionem., et noliiecognoscere. -Ex- Postqtiam ergp de sole dispulavit, consequenter de
ca>ca cor populi inijus, et auies ejus" aggrava et iiinaadiecit, qtiia Ghristum sequitur Ecclesia, ct-sic-
oculos ejus claudfe, iie Torle' viileat oculis suis, et ut luna a sole, ila el-Ecclesia a Cliristo illuiD-inatur_.
auribus suis audiat, et cordp suo inleHigat, ct coif- elejus gloria stabjliluiv De hec ergo iii .psalnio, ubi
vertatur ct sancm"cum ;(/s«, 'Vi). » Sed quia IIECC ad " de rege el filio regis inystice Propheta-loquitur, Scii-
tenipus Dominieaeiiicarnationis niaxime respiciunt, ptura commemoral, dicens : « Permanebil cum sole
ubi superluis audilus Jud_corumfetY.sus.caplnsesl, et aiile lunam in saeculunisscculi (Psal. LXXI).> Sol
ita ut non inleUigere potuissetit dictirSalvatoris, nec qiijppe esl Yerbum Paliis, Filius Dei, qui Deusboino
credere miraculis ab feofaciisj dicamits hoc quod seL unus ex duabus etin duiibus iiaiuris dislinctis atque
qiiilur : perfeclis peunanet Christus'; permanet vefo Chri-
< Magnus Dominus qui fecit illtim, et in sermo- 'stus aiiteiunam, id est, anle conspeciu_nEcclfcsi:c,
« nibus ejus festinavit iter. » Magnus ilaquc Doini- qucni cprdis seinper luminibus conluetur; Iuiia eiiini
nus, qui ita temperavit iic disposuif.dispensationein •Eoclesisenierilo comparatur, qusenativum non babet
incarnalionis mediaioris Dei fethominum, ul superbi sp.lendoreni, sed a sole cfcrlismodis «uscipit luincn,
quique confuiiderei.lur, et huiiiiles scieniia Dei hp- quod aslrononii iiiter alia diligeiiter exponuiii; sic
riorarentur, ut prudenies et sapienlfcs istius mundi ergo Ecclesia a vero illo crealofe ti_eiisuratesu_.ee-
lion caperenl sapientram divinam, quae parvulis ct pil lumen, quse modo pcrsccutionib.uSyidetnr iiuiiii-
bumilibus rcvelata est.Tunc In serjnbnibus cjus ffc- liui, ileruinqiie Iraiiquillitate rccepia clarissimi luini-
sliiiavit iler, quoriiam in pi'_edicatioiiesacii Evange- nis bilaritate coniplelur. Unde dicitur quod crescat
lii praeparata est. via salutis, fct aditus patuit regni mirabiliter in consuininalione. Ipsa sane est vas ca-
coelestis, utrlioiiTpbsca illa ignea, qiimpost ejecfio- strorum in excelsis, in firmamenlo c»li rasplcndeus
neni pioloplasli de pai-adiso ad custojliendam viam gloriosa, quia ipsa animarum fijcliiun eoiisisiil iurba,
reiuo- quaein firiijameritoveritalis et divihaeprsedicaliohis
ligiii-vit_edepuiata esl, per':CIiris'ti.'_.a'ngiiincm
veretur, cl elcclis Dei aditus vi_e pcrcnnis apei-i- per lolum brbem gloriosa resplendel.
relur. « Species cceli, gloria slellaruin , mundumillumi-
i Et lima in omnibiis lempoiibus stiis ostensio « nans in excelsis Doiniiius. El ih verbis sancli sla-
c temporis, etsigimm aevi. A luna signiiin diei fesli, « biiiit ad iudicium, et non.exardesceni. in vigiliis
«.luiriinare quod minuiturin cohsuminaiioiie nicnsis « suis. > Ornalus Ecclesi_csanctorum pulchiiludo,
< secunduin nonien ejus esl, crescfciis adniirabiliter quos Doiijiiius excelsus ordinavil ut prsedicatipiie
« in coiisummaiione. Yas castrorum iii excelsis : in Evangelii ctvirUiluinsigiiisorbem illusliareluuiver-
< lirniameiitb coelfresplendens glofiosa.» Quod dicit suin, hi in vej'bis sanctis, hoc est in doctrina vei_e
lunam osiensipnem esse lenipoiis el signum ;evi at- fidei pcrinanenies cxspectabuiil judicijim Dei., nec
qufcdiei fesfi, ostendil quod jpsa iueiislriiis defecti-- adversilatibus isiius sseculi fiahgiiiiiur, neque ad
iOtS COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.— LIB. IX. 1074.
iracundiam excitim.ui\ sed patienter omnia ferenles ii. ignoras. Nix quippe vel grando fuerat Satilus per in-
persistunl in custodia gregis sibi commissi, memores fidam insensibililatemfacius j^sed nix et grindo contra ad-
cst, vel eandbrfcjuslitise,
semper Ulud Dominic<i_n_edulo in corQevolventes : versariorum peclora
t Shit lumbi yfcslri praeciucli, et Iucern_feardentes vel- dislricti eloquii correptione. 0 qualeni hunc
in nianibus vesiiis, et vos similes hoininibus exspe- tbcsauruin innive et grandine habuit, quando illtiin
clanlibus domirium suum, quando revertatur a htt- inter pravorinn vitam positum jam lunc electuni
0 ad-
pliis (Lue. XH). Estote parali, qtiia qua hora non suiim. Domitius latenter praescivit! adquanla
lianc iri manu stia
{.utatis:, filius -lominis-veiiil (Mattli. xxiv); _.In pa- ver-sariorum pectora ferienda
tientiavestra possidebitis animas vfeslras. graiidinem suiripsit, per quam tot sibi fesislentia
«Yide arcum, et benedicqui fecit illurii : valde corda proslravil? Nemo itaquede suis operibus exlol-
« specidsusesi in splendore suo. Gyravit co_lumin lalur; nemo despeiet eos quos adbuc frigidos videt,
< circuilu glorise suae, manus excelsi.aperueruntil- quia thesauros Dei in. nive et gr&ndine tion yidfct.
.« liim. » Areum omnipotehs Deus iriler se atque ho_- Quis enim crederfct quodper appslolatus graiiajti lii-
mines in slgntim posull, iit ullra inundum diluvio pidalum Stepiianum illfc pr_ecederfet'v':'quiin niorte
noii delereti unde el in arcu.eodem.color aquae et ejus omniuin lapidanlium vesiimenta sefvarfct? (Act.
ignis siniul os-endiliir-, qtiia ex parte est caeruleus, B vii.) Si ergo ad isia dona vel jiidiciabcculta recrir-
et.es parle rubicundus, iit utriusque judicii lestis rimus, nullos omnino desperamus, nec illis nos iri
sit. Uriius videlicfctfaciendi, et alterius facii: id fcst, corde noslro praeferimus,qiiibuspro lempore prselati
quia mundus judicii igne cfemabiliir, nani aqua: di- sumus, quia.elsi jamvidemus quaiitumpra.cessimus,
iuvii est deletus. Arcum itaqjie Scripiuram Novi et nesciiitiis quanlum duni currere coeperiritpraeceda-
Yeleris Teslamenii congruenler accipimus, qui duo- niur. . •- -
Uus qupdanimodo curvalis flexibus devolorum colla ; « In •magnitudine sua posuit nubes, et confracti
cpmpleetiiur. De quo.Icgilur : * Arciun suum tfcten- « sunt lapides grandinis. »Nubes ergo doctores Sunt
dit,.etparavit iUum(Psal. vir). » Ilic fidelibiissuave sancti, qui imbrerii coeleslis doclrinae pprtant, et
jugiini ostcnditur, conlumacibus aulein arintiiefii- terram huinanicordisirrigant, qui etiam fetteriipe-
liilia declaranlur. Arc.usvalde speciostisestin splen- slatem in se increpationis gefunt, et ubi oppor.uriuni
dore suo, quia Scriplura sacra valde Cst prEcclaraI.n est eflundurit. Unde dicilur qtiodi-jpides grandiiiis
sensu el intelleciu suo. Gyravit ccelumin circuilu frangant, cum duriliam pravorum for titeivincrepando
glorise suce, quia de supernis et irifimis sufiicienter a pfersecutionis.instantia emolliant, ne friictuhi vita-
narrat. Manuseniin excelsi apefueriuit illuni, quando lis germinis.in fidelibus Gbristi iillia. fefire prseVa-
per virtiiteni et sapieiitiam Dei Domimimvidelicel Gleant. Deistis scilicet nubibus simul et grandineali-
Clirislum totus ordo Yeteris et Novi Teslameriticbii- ler iii psalnio; sciipium esl : « Prse fulgbre iri cbn-
ditus est, de quo dicilur: « Os eiiini Doihini Locutum spfcclii.ejus.nubes Iransicrunt;. grando et caiboiies
est bscc (Isa. xxv). » igriis..» Prse fulgore Vero nubes traiiseurtt, quia prse-
«Imperio suo accelerayit uiv.emyet afccfclferat co- dicatores siincli uriiversa mundi spatiajriiraculorrim
< ruscatioiies emillere iudieii.sui.• »..In.tiive-quippe claritalc percUrrunl; qui etiairi grandp et carbories
cordai frigida,pravorum.ppssumus accipei'e,in co- ignis vocali sunt, quia et per correclioiiem feriuiit,
ruscaljone terrores judicii sive virlulum miracula. et per flaiiimam charitalis accendunt, Ipsa quoqufe
Sed quia saepe Dominus sentenliis sacrse Scripturse libera sanctorum jncrepalio in Jiatura grandinis con-
comminando, atque coruscatione hiiraCuloriimter- venienlerexprimitur; grando enim.venienspercutit,
rendo corripit adversarios, fit profeclo ul frigidos ad liquida rigat. Sancli aulerii viri cbfda: audifenlium
iiitorem jttslilise perducal, etper supernam gratiain terrentes feriunt, ei blandientes'irifuridunt; nam
candidos essp facial, scriptuni namque est : « La- quemadmodum feriuut Proplifeta testatur,. dicens :
• vabis.
me,. et super nivem dealbabor (Psat. i_). » Suo '.«;Yirlulem terriljUiuni tuofum .dicent, etinag.iiludi-
quoque imperio Dominus nivem et coruscationes _ nemluam narrabunt (Psal. CXLIV) ; » et queiiiadmo-
acfcelerat, cum celeri couversationfcid quod anle ei dum blandienles rigent conseiiuenter adjunxil:«Me-
disjjlleebat commuiat, ei conversorum yitafti in bo- jiioriam abutidanlicCsuavitalis luse eructabiinlj, et -in_
nis operibus sibi placere declarat; sed quia hsbc ex tuaJHSlitia;exsullali'unt'(/6.rf_)."»_
occulio divinse pietatis procedunt thesauro, idcirco ;"«- In conspectu ejus commovebuiituf niontfcs, etiri
sul.j_irigji.ur_.. •;- _'•volnhtaie ejus aspirabit notus. s Mbntes supefbos
« Prcpterea aperti sunt tbesauri, el evolaverunt ei elatos sigriificantlibiuines. Notus et ari-
ergo;. qui
« iiebul_e sicut aves. .» Huic quoqiie loco congruit ster dicilur, ventiis calidus,
qui aquas frigore Ugaias
iUud quodad beatum Job divina voce dicitpr:« Nun- vaporis sui virtute dissolvit, figuralifer exprimit
gra-
qu.id iiigressus es thesaiiros riiv.is?:aut thesauros tiam Spiritus sancli, qua_ delicta morlis.geiti con-
giandims aspexisti, ,quaepi'3_paraviin tempus hostis stricla sui caloris ardore..disculil. Aspirat ergo rib-
lii diem pugnse et belli?» Ac si aperle diceretur : lus, el cbmmbvetiuntur niontes,
quando per pned:-
NuUi le d.eoperibus tuis prEcfei'as,quia de bis quos calorfessahclps.flatum s'an_edoCtrin_t. eiJiittit Spiritus
intueris adhuc per culpaiti frigidos, quanlos opera- saiictus. Unde commovcbuiitur montes, citiri.potcntes
laircs j"ustiliie.et.defcnsores rectae fidei.sijn faclurus, islius mtindi incitarilur ad Glirisiiariofum persefcutio-'
1075 B. RABANI MAUM 4.RGIIIEP. MOGUNT. OPERUM PABSL 1076
JICS; sed tamen ssepe fit, ut iidem per pr_edicationeni _.i gsceftsurum iii ccelum super asira Dei, et exaltatu-
v.erbi divini moveantur ad fcorreclionem sui delicti, rum soliuni suum in morite Testanienti in Iateribus
el fit eis ilie moitissalubris, quibus anteriorfuit aquilonis ? Hujus vero tempestas et congregafio spi-
datiiiiabilis. De-li.i.s.quippemonlJbus in psalierio seri- ritus sunl varia lenlameriia, quas per malignos spiri.
ptuin est:: «"Montfcs.Sieutcera -Juxeruntafaeie Dp- tus mentibuSliumanis idfcmbostisantiquusingerefe
'minl, a ;facife:;Dbitiiniiremuilj; omiiis tferra (Psqk j certat,;:ut:.eas;^.a-.stalu rectae.fidei.subvertatv e.iffcr-.
i;
xcvi). »isiis siquidfcmmbritibus, hofeest, "elatislio.? ytire dilectionis-Dfei.frigescere1:faciaf; hitVpropter!'
niinibus, quifet sseculiiiujrisaltiiudines appeluht,:et elationem cordis;i'ecte ayi cornparalur, qui aspaigit
irisensEJtasuperstitiphe d.ireseunt, mirabiliter" com- nivem ad sedendunij „cum per rigbfem niali.lise ubi
parataest cera liquens, quojiiam tantp fafciliusis. insi.dat, prseparat sibi liaibitaeulum; ipse quasi Ibcu-
poeniteniiam dcfluunl, quanto se duritia immobilis sla ascensu suo demergit. quia quidquid \iride vel
csse credidcrunl, quod liodicque fieri comprobamus, frucliferura reperit corrodPre aique exsiiipare eon- ?
cani poiestaics sseculi \el pagani vel bseretici vocafi, tendil.
damnantes supersiiliosiini voiiim, divinum magis c Pulcbriludinem coloris cjus admiralnlur oculuSj
eliguni subire seniUum. « et super inibrem ejus e'_'_)t>\escil'cor.» Pulcbiitii-
« Yox tcnilrui ejus vcrberabit terram.» Quid cnim B diucm vero ejus oculus admiiabilur, cuin se fingit
pcr tonilruum, nisi prscdicatio supcrni lerroris acci- r.iinislrum csse luminis et Iegat_i;npacis; sed stipcr
pitur? quem terrorem dam percipiunt humanacorda in brem ejus expavcscit cor, qiiancioaperlns pei-sc-
quafiuntur. Aliquandovcro in lonitruo ipsc incarna- c.iliontim pi'ocel!asnjovcf, iti quos non potuit blanJa
tus Doininiis figuiatiii', quia ex anliquorum patrum fietione, hos seducat tormeiiti r.iagniludinc. Alitul.
convenientc propbetia ad notitiam nostram quasi c\ quippc iJcm doli .ij'tifc\ iiitriu&ccus gerit, aliud ex-
nubiuni concuisione prolalus est, qui inter nos visi- tiinsecus ostendit; tansfigiirat enim se velut arige-
biliter apparens, ea quae super nos erant terribiUter ltnn lucis, et callida deceptionis arte plerujiiquepro^
spmiit. Unde ei ipsi sancti aposloli de ejus gralia ge- por.it laudabilia, ut ad-ilUcila' peii.ralial; ostental
a.erati boanerges, id*est filii tonilrui sunt \ocali foiis visu gloriosa, ut abscondat quaeintus in corde
(1'aic. m). AUquando autem, sicul dictum est, to- gestal lurpia, sed eum in lioc' se. frustfari cpnspiciti
nilruus pro ipsa ejus prsedicatione accipitur, per niox in.apertarii"S-eyitiarii.erumpit, ut hoc efficiat
1 lerror auditur. Yov
quam supernorum judicionini per tbrmerita quod notirpotuit iacerfc perblandi".
quidcm tonitrui exprobral terram, quando prsedica- nienta; , •,'; '- " :,['' -_
lio divina carnalibus (qui terrce noniine rite censen- c-GeIu'sicut salem effandet S-iper terram,. et diirti
_tur)iiicrepandb:innbtesfcit sua vilia, litiiis dfepositisC « flavefitfiet lanquarii sicumiiJatribuli. » Ia gelu.ffi.
se praepareni ad audieridum praecepta divina.=Deiiofc gusirifidelitalis figufaturîh sale yefo infeciiticiitas
.qiioque tphitrtio seriptum est :« Yox totiitfui tui iti gej'minis„: quia tibICunque:sal in' terrain spargituf,
xota, illuxeruntVcoruseationes tuse orbi terrae, coirir in slerilitatem protiiiusivfcrti-ur, unde scriptiim est:
mota eslet cotitreinuii ierra. _ Elfioc quoque -cpm- -Terram fru.clifefam Ipsalsuginem' a rnalifia inha
.parativc dicitur:, quja tonitrui vox ita fevolvitur, bilaii.ium in ea;» et. quascltiiti urbes legimus ira
quasi de rbtis Venire pet'sli'epfentibusaudi&tur; sifc yifctoram salfc seitiinaias,.Jit.nijlltim in eisgermeri.
enim.cum de;stimirioiundiii_r,';sp-iiia coslbfumiyplu^ ferifetur.: Gelufergosiciit^salfciti" aiitiquus hbstis, supfcr:
bili muririuratibtie;pfcrtraiiseuri^ ut rotatus atqufcsi- tfefram.e-_ii_idi_i, lciiih^perfrigus infidfc!i.alis[ierfe!ioi
nuosus ipse sonitusjsferitiatur";.sive tiiagis In rfeta riim honiinum eordaad Mictiisbonofuiiibperum"
pr_.em terrarum; debemus accipere ,-'-.quiiri speciem „ inhabilia reddfct,;fet dumicn-alibiiunvprpceila flave-
iotse absolula rotundiiate concludilur. In rotaergo, rit,facit ea tanquam tribuJivEicuitiiiia,boc esl, spi-
i.d e.st, in niundo vox tonitrui ejus egressa est, qiiaft^ nis vitioi*uma^fcrj-itiia. "Dequo el.subditur :
do prsedicsilores Ghfisti circulum totiuS orbis yerbis « Frigidus.yentus aqtiiloflavit, el gelavit erystal-
tonaniibjis-impleyerunt. Sedillas nubes ifiaque torii- _ «ius ab-Sqiia. » GfystalliiSvfefo ;est ininodutn vitrl
trua sequuntur coruscationes illucfesfcenteSorbi ter- .„pfefnuitierosasgemhiasgkcies condurata, et in dti-
r;e. Coruscaiioiifcs,:diyina pr_ecepta dieit,.veriia„is' ritiam saxi licjnens 'admodum "pefducf.a substantia *
lumine radiaiitia, quse,tpnfebi'ashpminumpfer toliini , cui-obstinaiipfeccaiofeS; mefito cpmparahtur, qpi a"
munduiti: salutari; 'jlluiriihatipne.:fiigayefiiht. Dlcit rigore perfidiEecoristric_i;per"dieS;Sirigu]ps"cPri|ei_i-"
enini lonitrua et cprusctitibri.es"istse quid egerint, nl scunt. IhCitatio ergo.diaboUhoniines natura mollis-
terra, id fcsi, cprpora riostra commoverenturet Simosefficit lapides solidpsy!quia frigore perfidise ia-
CoritffenliScerfent.Audito tarito iiiiraculo cohimbtos cit illos esse durissimps., De quo in Job sfcfiptum
quippe ei iremfcfaclpsiUos dicif, qui verbuiti Dei esi: « Dfccujusutero egressa est glacies, fctgelude
fldeliter atidieBtes ad eonvfcrsalionisstudium CMisli cpeloquis getiuii? In similitudinem Iapidis aqu_e~du-
inunere perveneiTOit, rantur , et superficies abyssi consiringitttr (Job. '
« Tempestas aquilonis. et eongi'eg.atiospifitus, et xxxvin).-.»-Glaciem et geiu perfidiam diaboli signl-
_:sicut avis.vdepoBensad s.edendum'aspargit riiyem, ficare jam dixinius, et aqijas populos eiiam ssepius
« et sicutiocust-a demergens descerisuSejus. »'Quid: docuimus. Salan qiiippfcquasi deiDei utero glacifes
per aqullonein iiSsiiUfcexpfimiijir,; qui:Seiplaudebat .prGcessit, quia a calore sfecffelorum[ejus;tiiah"tia2fpr-
4(177 '' • COMMENT.IN ECCLESIASTICCM.— LIB. IX. 1078
pbre-frigidus, magister iniqnilatis exivit;ipse gelui A. cfib diaboli accipilur, sicutde illo a Domino dicjttir:
de coelo esl g^nilus, quia constriGiurus„cordaa suin--" «Huie montes, herbas feriint,» ac si dicerel : Su-
riiis cadefeestad ima permissus; qui benein ceeie-_ perbi ac luinidi dum se illifcitiscogitalionibus atque
siibus conditus,. iii' culpaefrigbre mentes sequacium[ actionibus. efferunt,. siiisiUum iniquilatibus pa-
quasigelU;dinn cecidit aslrinxit, qiii; ad terram ve- seutit; sed quid hujus iiosiis nequissimi-maliti_e
tiicns, quid iuiioiniuibus egeril.explelur cum stibdw;.• obsislat in sequenlibus denionsiratur.
tur : «In simiiitiidinemlapidis aquas durantur. j IUoi : « Medicina-omiiiiirain festinalione^nebiilse, etros
igitur adimaveiiiente in siniilituciinemiapidisaquEe . «.obviaiis; ardorR yenienli. bumiiem eulciet eum. B
duratie sunt, quia fejus-maliliam imitali liortiihfes; Quid per nubem vfclnebulaiii, nisiincarnatio Redcm-
nioliia visofera cliaritalis amiseriint. 'Cujus fraiidu-. ptoris nostri el doctrina ejus designatur ? pef qtiam
ieiita corisiIia,_qiiiaa seductisvhominibusdeprehendi : diviria pielas buniano gcneri consulriit, et i'ore su-
iion possunt.,. rectfe siibjtingilur. «..Et superficiesi pertise gratise obvians persecutionibusbostis antiqui
abyssi coiislringitur. » Abyssi ergo superficies con-.. eum .•virJ.iilepotentise suse contrivit, et prsedam at
stringitiir, quia dum quasi bonapersuasionis ejusi ere ejtis eripuil. De hoc eliam Isaias propbeta in
vclul solida glacies osleiitiiiur, lalens ejus etin pro- onere -Egypti testatus est; dicens : < Ecce Dominus
futiduiritralieiiSimalitianon videtur. " aseendet super iiubemicvem. et iiigredielur __Egy-
« Siipeivomnemcdnlraclionenia.quawimreqaiesc-it,. pluin, et movebuntur siniulacra __Egypliafacieejus,
«;et siciil Ibricam induit se aquis. »,.Hic loc;is sive et cor jEgypti tabescetinmedio ejus (Isa. xis).-.-.»
'
illiid tenipiis exprimil,. quando inftdelitasanleiiicar- . «AsceiidetDominussiipernubemlevem,» corpus sati-
na.ioneni ChriSti iri mundb iiiaxime pravaluit,. et; . ctaj virgihis Mariae,quod nullo humani semihis pon-
gehlilium lurba idolorum cti]liir_eioto nisti servivit, dere pr_egfavaiumesi, vel certe corpus sttuni, quod
seu etiainnum, citm licet miilli si.nt Cliristo ereden- „de Spiritu sanclo conceptum est;. ei ingressus.est
tes, et taiiiea iu singulis natioriibus idem-anliquus „_iEgyptunihujjustiiundi,.statimque omnia __Egyplisi-
liostis suos servilores habel, in quibus ipse qupdam- mulacra commola sunt,, ita ui, divinationes et uni-
modo requiesait, et conlra Dei inilites, suos beilalo- versaffausidplolatrise, quce capluih possidebat or-
res disponit. Contra qtios qu.itiler pugaare^dfcbea-., benj,,se fjvac_am,esseseniiret, in fantum tit Magi ab
mus, Paulus apostolusnos inslituil, dicens : « Iaduile. oriente docti a dsemoiiibusi;vej, juxla prophetiam,
vos arniatiirain Dei, ut pbssitis slare adversus.insi Balaam inlelligenles natum Filirim Bei,"qui omnem,
dias diaboli, qjiia non esl. nobis coUuctaiio..adversus arfis eorum deslrueret potcstalem, venirent De-
carnein et sanguinem, sed adversus principes et p.o- thleeni, et.oslejidente stfclla. adoraverinl pufcrum...
"
testates,adversus mundi rectores ienebi'arum haruin, De hoc rore eliam Domiiitis a.d Joh ait: « Quis cst.,
cOntra spiritalia neV_uiti_e in..coeleslibus. Propterea,, -pluvisfepater, vel" quis genuit) slillas. roris ? (Job._
accipite arnialuram Dei, ut pyssilis resisterein die TXXXVIII:) » ac si diceret: Nisi ego , quis siccain ter-
malo, et in, omnibus perfecli stare. State ergo suc- ram humani cordisgiittis scifcr_li_e gratnito aspergitt.
cincti lumbos vestros iri veritale, et induiteloijcam De hac enim pluvia alias dicitur; « Pluviam volunla-.
justitise,;fct fcalceatipedcs in pra-paralione Evangelii -riam segrfegabisDeus Iiscrediiaiituse (Psal.ixxn). »,.
pacis : in omriibus sumentes scutum fidei, in ,-quo -Yoluhtariani quippe pluviam lisereditatis su:e Donii-
possitis onniia tela. neqiiissimi.ignea exslinguere,. et -nus segregat, quia non eam nobisprp nostris.ineri--
1
galeam salulis assumite, et gladiuni .spirilus,: quod tis, sed pro suse munere benigiiiialispi^_estat;el id--
esl verburiiDei (Eplie.s...\i)_..s cirfcbhoc locb pater pluvia. dicitur, quia superna no-
«Devoraliit monles, exuret desertum, eiexslingue- . bis:pr_edicalionon de nostro riierito sed deejus gra-
«tur viride sicutignc. » Qtiidper monles, nisi su- tia gcneratur. Slilla. fenim.rorisipsi sancli priiedicar
perbi-et elali homiiics? et quid per desertum, nisi tores sunl,-qui arva pectpr-isnoslri inler mala vii_e
deserlores verilalis eljuslilise iiisinuantur? Devorat •prEesentis,,,q.tiasi inter ienebras siccsenoctis arentia,.
ergo diabblus monles etexurit deserlum,,qiiando su-,]~ gralia supernse largilalis, infundunl. Ilic si quidem..
perbos qiiosque et iniquos hbmines cunclis virtutibus rps; bumilem fecit diaboIuiii„.iipc esl,;,despecium,,.
spoliatos in suttm pastum redigit, et igne cupiditalis quia occuI._as-insidias.ejus-claro sermone proiluxit in.
quasi, desertum incendit : ubi si quid virtulis atqtie -mtmifeslum,,uf jam mundus ab idololalria et pfcrse-
scienli_e germine viruit, pcr ignem malitise toluiti cutionis tempesiate cessaret,,qui se diu illusum ab,
'
protinus exstiiiguit :in Scriptura enim sacra aliquarido aritiqtio hoste scnliret._Unde et snbditur : .
per berbiim viror glorisetemporalisssignifica'tur,;aIi- «In sermone iUius^siluit venlus., cogitafiPne sua
quando refeclio diaboli, aliquahdo-siislentaiio prsedi- «.placavit abyssum, et plantavit in illa Dominusin-
eatorum, aliquando bona operatio, aliquando:_eterjise «Siilas. ». In senrione ergpevangelico a tufbine per-
vita_ seienlia atque doctrina. Yirornamque gjorise secritionum miligatus est niiihdus, quia sapientia
leniporalis accipitur,. sicut Propheia ait: «Mane diviria; qusecreayiiorbeinieiTariim, ipsam suo nulu
sicut herba transeat,. mane floreat et perlranseat consmotumplacavit abyssum; abyssus enim dicitur
(Psat,xxxxix). »- Mane namqrie sicut herbaflorere aquafum copiosissima niultitudo,-quse et in bono et.
aique transirc, esl in prosperilaiehiijus SEecuIitem- iu malo plferumqueponilur. HEecjnerito hic super-
poraUs gloriie.velocitcrdecus arescerfc. Herba fefe- .stiiios.s atque persccitloribus comparalur. Et nol&i
1079 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARSi: ,4080".
q_uod mfciturBomlnum Jesum plantasse et placasse AA peslati ut. quiescat,' et qjJiescil. Sequitur :...«Draci>'
abyssuni, quia ipse auctor est oinnium reruiti, « per. iste quem formasli ad' illudendum ei;» Hicaperte
qiiein oitinia facta sunt, et sinelpso facluiri estnihil ' diabolum significat, qtti vere draco dicitur,"propler
(Jban.i). * Iiierriergb quarilse potestafis esset osteri-. veneniJm quodEva; priniECmulieri pesiiferis suasio-
dit, quarido in navicula pfcr discipulos a somno sus- nibus inspiravit; istecreatus bonus est, sictit in Ge-
citatus surrexit, et«imperaVit veiitis fct niari, et nesi legitur,:.« Fecit Do.minus"omnia valde bpna"
facta esf iranquillitas magna"(Maltli,: vin)/» "Ubi (Gen..i).i Sed postquam.sua vpluntate peccavit, a
pixla litteram notandum quod bmnes creatiir_e sen- Deo ila fonnattis est, ut ei iUuderetur ab angelis,;
liant crealcrem; quibus enim infcrepatur el ihipera- quando propter .exsecrabilem pej'vei'sitatem,naliva;
ittr, sentiunt impeianlem, non [errore lisereiicorum,; dignitatepfivatus est, sicuteiiim difcit..DPminiisiiili-
,mi omnia piitant auimantia, sfcdmajestate condito- bro Job : « Non est quidquam simile eiiactuni super
ris, quse apud nos insensibiliaj illi sensibilia sunt. lerratn,, ad illudenduin altangelis meisv»"llluditur";
Mystice aulem ventum Dominus surgens increpayit, "aaira ei ab angelis Dei, sive per juslissimas. increpa-:
quia resurreclione celebrata diaboli superbiam stra-, • libnes, ui qui creatus fcst adobsfcqttiunvDpmiui,foe-:
vit, dum per mortem destrusit eumV qui habebat dis, videalur perversltatibus implieari,',.sive. niagis
niorUsimperium; teinpestalem; quoque aquse sur- :^ illudilur quando ei animse...eonfiientium.imperio su-
geris cessare fecit, quia vesanani Judseorum rabiem, 1 pernb" de perniciosa polestatetolluiiiur; iliudilur
quse caput quatiens clamaverat,.'« Si Filius .Dei "est,:; etiam et a fidelibus viris, .dumiiifcentiya. vilioruin,.
•desfcendat nunc de crucC, et "credhnus ei (Matth.\' ejus detestabili errore rejiciunt. .-
xvii), "> de sepulcro surgendo labefecil. .-..'. -' « Propter ipSum confirmatus esl itineris finis, et iit
« Qui navigant mare, eharrant periculum ejus: et;- _«sermone
ejuS-coinposiia sunt-omnia.-"»: Prbpter:
.« audieriles auribus nostris, admiramur,illic pra.-
ipsum, inqtiit, bocest Filium Dfci,' conQrmatus est
•« clara et mirabilia opera,;varia genera' besliarum,. ;ordo Iranseuntium rerum, el tenninus; eorislilutus
•«'ct omnium pecudum,' et creatura belluaruin. ».: est sseculi, ouia sicut ab
ipso verbp peiuniversa pri-:;
Mare hisioricum quatita pericula etbbSlaCiilaiiabeati
giiiem acceperunt, sic et iri ipse fiiiijuitur.-Ipse enitn\
navigandiin scopuUs, in Charybdi et in syrtibus, no-.; in;Apocalypsiait: «Ego sunia etu, priricipium et
runiqui in illo frequenier pefgunt ::ubi etmirabilia- finis..»; : '.".'-"'-•'
,Dei mbnslrantur opera, ihyariis generibus besliarttiti « Multa dieimus";et egemuS,yei'l)is„consummaliO;
et pecudiim, el crealura belluarum, sicut naturaliuni: '« auteni serinonuiii est. > :i)hiriis; locutiri parva:
ipse
jerum scriplores in suis libris produnt, el Proplifcta"n est in'-
compafatione glori_e ejus , et omnis; lingua
,in Psalterio commemorat,'dicens : « boc mare raa-r-
egfcna vfcfbis,"riec sjifficit ad enuntiandtim viituieiri
.gnuni ei spatiosum, illic replilia quorttin non-est nu— ejus; quia • Insestimab.iliset; ineffabilis Ecstimari fet
•riierus : aniitialia pusilla eti.iiiagna, "illic nayes per-; êflari: a quoquani-tioti - poiest.îpse^fcoristimmatiov:
.iransibunt, draco iste, queni fprmasli ad illudendum-: ;sermoiiuni tiostrorum: fcst,-sicuf et'condiiof_:iiaiur_C:
ei (Psal. ciii). '»: Sed quamvisin capite hujus verstis •-nostraj.:.-. - ;• '. :•'-'• ' '-'''
de hiari tiavigabili dicere videatur, lamen de hoc sse-- «In omnibusyglorianieS aa 'qiiid yaiebimus?:ipse .
culo congruenter accipilur, ubi diabolicse sine nu- ;_.enim omriipbtens supetiomnia: opera sua';:.>.hQuid
•niero serpere probantur insidia., maliliaque dEeiuo-: enuri yaletcorriiptibilis crealura delncomprehensi--
nitm, velut quibusdani fluctibus animarum yoluiilas„'; 'l_.il!.Dei dispiitare esseiitia; qufcmnemo yjtfii uiiquaii),
•instabilis cbmmove.ur/ Mare enim ips_e reddunt, riec « bomb ;vivens supei'• tcrrairi "viderfc;potest ?•_»
_dumnaufragare compellunt, quia dubiuni "non fcst" ipse enim estomnipotenssupef.omnia bpera;'sua-,-et:
-illum undas immanissimas pali, qui mergitur gurgiie-: uiiivei-sa'sub pctestaie ejus consistunt.' '.. ;., ;
peccatorum. Mare quippe a meando.. dictum est„ - '::<Terribilis Domirius; fet inagrius;vebeinenter; et,
"quod semper eat ac redeat. Sedisti spiriius iniiu_: •"«• miraliilis poteritia ipsius i Glbrificaiites Domiiiuiii-,,
mfcrabiles nobisDeo coniprehensi sunt, qui arenam ,j\ « quantunicunque pptuferilis,:sijpeiyalebit.adbuc adr"
tiiaris, _et pluviarum gultas enuiiierat; et ne omnino ;«:mirabilis magnificentia ejus.i»; IIiiie;lbco:concinit
incbmprfchehsibiles linquerentur , quantitate hon'•; .quod-Psalmista ;coriybcans.oniiiesgentes.ad iaudaiiT
qualitate ea definivit. Deriiquede eis dicitur : «Ani- : dum^Deum.ait.:' «Omiies; geiitesLpJaiidite.jnatiibus,:.
malia pusilla et magna, » quoi-iam inter ipsos ei riia- jubilate:Dfco;iri_.voce. exsuItaiibnis,,;qiioniam':.Deus
jores esse.nfcquitiEeprobantur pnniimodiset minor .summ.usterribilis et iex.magntts. sijperjOiniiesdeos
res. " Illufc, inquit, naves pfcj'ti'.ansibunt, illic, itt (Psa/.XLVi).»-Etitem ::;«':Aiinuntiate,iriquiti iiiier
riiundp: scilieet, quem supprius dixit mare. -Per": gerites gloriam cjus, in; PIiii)ibus;populis:niij'abiIi"a'
naves aulem significalur Ecclesia, quse periculp- ejus, quoiiiani tiiagrius.Dp.ininuset.laudabilis.nimis,;
sos fluctus inundi pcr iignuni igloriosseerucis evar .et:''terribilis :est: Super; oinnes":Jl eps; (_Psffl(.""xcy) ::*.-
,dit, porlans popjilos qui signo fidei crediderunt. : :Reddit causasquareDoinirio et.plaudi.debeat et-juj:
Nautse autem el remiges prsedicatores sunt san- :bilari.. Prinnnn. quiaisumnius,est_.Dejis,',j.terri.bilis,;
cli, qtti Ecclesiam regunt iiiter flufctus hujus sse- .quia ipse judtcalurus est inunduiff; rexmagnus; quo^,
euU. Inliis quippe navibus habilat Chrislus, qui nlam rex reguin ei;Dominus est; doininahtium : nia-
:si a credentibus exciielur, dicit iminanissimse tem- giius ad poiesiateni"peiiin.et_-.quia;super.:ctiiicla.por:
-inRI COMMENT.IN EGCLESIASTICUM.— LIB. X. 1082
lentior est; laudabilis ad pietatem, -quoniaiii duin __ A « Nbn enim habebitis: quis.videt eum et enarrabit,
esseiuus caplivi, prelioso sanguine nos redemit; rti- «_et quis magniricabit eum sicutest tib initio? »-
mis aulem congrait ad utrumque, quia nee-quantum , Yalde enim iridigeniusipsms ope, ut ad fcumiau-
magnus, neeqiiantuni-audabilissit poleratexplicare; daiidum ejijs rcpleamur virtuie,; Quod eriim dicit:..
sed quoniam consideranli seslimatio defecit, pjilchi'e «; Ne.laborelis, non eiiimhahebitis, » ostendit qupd
addidit nitnis; ita nbn exponendo quod jntendebat,. : divina secreia, quse ultra nostrum, mpdtini sitnt,:.
uberrime sighiflcavit, et declaravil non cpmprehfeii-. scrulari non debeainus: quia ejus occulta- judicia
dendo. quod voluit. Nam idem Propheta alibi.ait :„ omnino penetrare non ppssumus. Unde scr.ipluin
«.MagnusPPmiiuis etlaudabiUs jiimis. et niagnitu-, est::« Ne quseras opes ad quas pertingere non posr
dinis .ejus.non est Jinis (Psal. XLVII,XQY,exLiv).! . « sis (ProK.xxin). i EtEccIfesiasles : «Dixi, inquit,
Miranda cpmp.lexio,:vera prsedicatio sic laiidare Do«- sapiens efliciar, ei ipsa longius recessit anie. Mullo
ininiiiii,_ut,<uiantumesi; magnusnon seslinies expli-; magis.quatii erat, et alla profundilas, qiiis inveiiiet
conduin; sensiis"eniiri iplius:crfeatur_e:.deficit, et ad; eaiii?(/tVc/e. yiii) i, ""
i!Ia rel.ractio semper excrescit. Nam siciitnullolpco: . « Multa abscpndita sunl majpra ;lris;;','.paiicaeriim
clauditiir,;ilainec eloquenlia-quanivis -aitiplissima,; *:«,-yjdiriius,pperaejusVoninia iiulem.Dominus fecil,
ejus-possunt prseconia^terminarii.viftus inexplica- ?. «,:el pie agenlibus dedit sapienljain.;» Siad.uniyei'-
bilis, pielasiiicpmprfehensibilis. sapientia ineffabilis;-- sitatem mirabiliumDeiallendimuSf.paucissima: siirit
•
ciijus vera definitio es.tfinfeniin sanctislaudibus non de quibus. noliliam babemus: qui lamfcrt-sana et
habere. Et nota quia dum dicitur niagnitudinis ejtis plena fide credinius el confitemur, quod unus Deus
fineiu non ;esse, nunqtiam te praicipit ab ejus.pfsedi- omnipotens-Paifcr • et Filiiis- et. Spiriltts-; sanctus
catibne cessare;:.nam et lacili gfatias agimus,: cum- -.omniuni yisibiliuin et ihvisibilium creator est, et pie
nos probabili coriversalioiie traciamus. qui "euiriiiul.: ageiitibus,.hpfc est,-iTeligioseyivieiiiibus ethumilitfcr
lis possit laiidibus cortiprehendi,;singulis lamfcnser-i qtiiErciilibus dat agniiionem stiarii; qtiaiilum ille
nionibus indiealur,-euiri dicilur :;«:Maguiis nimis. »; noverit eis :pi'odesse'.;:_C-_ctfcrum de ejtts-majeslalis
• scriiiatione-cohibere nosdebemus, et dicere cui.ir
Etilerui)i;:;^Magnitudiiiisjej_is nbn estfinis:» -
.--«.;Benedicenles Dominum exalfafeilluni quahlum:; .--Pauio apostolo,: « 0.alliludo (iiviiiaruin sapieiitiie
t\ potesiis : major esteiiim bmni lauile.':» iiifeitai nos- fctscientise Dfei,quam-incomprehensibilia Suiil jti-
Sapientia.adbenedicendum Detiiii; "ut quaiuum hf dicia cjiis," fct invesiigabiles viie fcjui.i (Jtiis eniiri
nobis sit, et quantumnosiHe posse confcessil,Sfcm^; .cogiibvit serisum Dpmini, aut quis consiiiarius ejus
. p.er laudemiis iUuin; "atlanien omni liiodo scieii-feSj:._,fuit, aul. quis prior dfcdit:illi, et retribrietur fei?
quod condigrifceuin-Iaudare.iibii pbssiimiis,:quia"ad. .. quoiiiam fex ipso/, et pfcf ipsiim, et-iriipsb sunt
celsituilineiiimagniiudihis.ejus periingej-fcnoii valef: .oriinl-i: ipsi iioriof fefglbria iii s_cciila ssecuioruhi
-mus; ejus est enim gralia",'.quidquidrite i.rilaudibus • (/.OHi;xi).'»: Sed qui-tjaiiiplufiiria riibf-iliifcr.dispu-
-esjus;pitiferimus.: Deiqiio scriptuin est: s.Do.iiinus-.- .....taiido aUegoriani fet anagogfcii in:plefisqrie taiigendo .
.virtulem populo suo dabit,- '»,-.
el «"Beiiedicel.populutii: iiiysteria" sacramenti-Uviiii superiiis' edidefat, nunc
-Euumin pace (Psa/.xxviii)..»::' ; : ;,. ;::' -';: .'> de Saiiclis Pairibus etyirtuiuin ;viris iricipit iiar-
- ' ,;: :'. •' " ' ' .-:•_ -
-«,-Exallanles..eum"repleniinivirtule,_ne Iaborfctis.j - rare_: ;- ; ..
,|IBEIU;;J)ECIM|IS^
-;• :imPUpPRIMyM:v ._ '. "VinajitiIbcutibne siniu] et visibnc; et prophetae qui"

&th'pafrum\i':
' id est'palriarcharum prophetdrum,'; dono Spiril(is;sarifcti 'fepleiiinulia ChrisiIEcclfcsiie
dposioiorunvet marlxjruiiiyAigquibusSjririiusDd^' D"qn_efufurabmysteiia pfa.cinuere. ,'IIi domiriaiiles in
Minilocutusest.'-'- ;• -:. .---.;__•':-::.:.: •potesfatibus'suis -erarit, quia"plures" illofurii reges
"(GAP.xiJV.Jve-Laudeinusyifbs gibriosoS'et pareti-.! fiifcrefaciiliatibtis abundanfes;' sfcd majofe pbtestate
4? tes iiosti'os;iii; geiifcratiotie-sua.-MuitamVglofiEim" sfcmctipsbs-regfcbaiit;" cuiri abliliciijs cbricupisceitiiis
«: fecitD"()minu's;itiagriificentiaf sua{ars_ecuIo.:Dofiii-'. ; se cbercebant. Iriiperantes populis ef viriufepruderi-
a-tiahies injppfestatibus suisiiomines riiagni"viftute,;• tije SUEC -ristruebarit^-qudfuiti 'aiiqui musicos sorio^,
« el prudenlia!:sua:pi'a_diti,:tiutitianies;"irtprbphetis'' reqjiifebarii, tit Daridêl CEeteri.qttictiiri ipso psal-l
<<;:digriitalenicprophetafuiti,;.efimperahtfcs:i_i-pf_e-' riib-iianibrdiiiabant.'Aliivero puicliritudiriis'studiuin
«; senli ppprilP,;etjyirtute prudeiilise populis sanctis-''.,.-haberiies, :ni"Mo5'ses";et_Sal6inon,-qui iabwriaculiihi;-
* simEtverbai:;.Iri;:pueritia sua requireiites-modos:.: ;atqufe::templuriii.um":'._ariisvasis,fct utensilibus Do-.
' "' '* ''
«.. musicos,' ei narrariies carmlria Scripturarum. Ho4.- -minb sedificaveruntv
&•'mines' divitesi'via;\irtute,::piilchriiu_finis; studiiim;"i •:«:Oinnes istiiri geneiationibus genlis Susfegloriam=
i-- hahfcntes,pacificaiiies iifdoirtibus suis?fWyi fergb; >_ ..«"adepti-sunt, el iif diebussuisiiabentiirniilaiidi-:
glonosi lenjpbribus s'uis"fuefunt>;cicligi)ipeioriihia ,- :;«,ibus.iQui'de;illis,-ria"ii siiiitj-reli.quferrint/.iipinei.",
laude, saucli scilicfcttpatriaridiEcV-qui rijcfiicruiitWi-,:, ,?'.iriarraudiiatidfcs fcb_tim.;.»:iIabueruiit"fergosaiictv
" B.RABANi MAURI ARCIHEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. „1084
1085
•viri in genorationibus gciitis stitc gloriam, qriia A bona pronieruil. Undfc est illud, quod Moysespro
nierilo prudentise et virtutuin a subditis honora- eoilem populo Israelitifeopeccante orans. Abiaham .
bariiur. Lhidfeposteri eortini qui eoruiri sanclani et Isaac el Jacob, quibus promissiones datae sunt,
coriversationeiainiilali sunt, vbcc sitiiulfet actione diicit in memoriam, ut feorummerilis Dominus pla-
laudes iilorum celebraveruiil: quod etiam ttiali ho- ; calus, pfeccanlibus filiis donaret indulgentiam. Sic
inines fet perVersi moribus adipisci non meruerunt. ad David meritum, filios ejtts in mullis adjuvit, ob
De quibus subdiluf: ctijus inemoriam eliani Dominus filiis ejus mullo
« El sunt qubrum rion est meriiori.%.perierunt tempore regnuni seiravit; Sed Sacfatiore sensu viri
« quasi qtti noii fuerint. Ef, riali suril qjiasi nbii misericordi_e sunt apbsibli Dorilininoslri-Jesu Ghri-
«' riali, et iilii ipsbruni fctim illis. » Nori fueriinl sli, e.IprsedifeatoresNoViTfestanienli;qui verbo Evan-
ergo impii el peccatoreS digni membria „ quia si ge.lii et sacro baptisinate, filios Dei dignos quotidie
aliquid de his narraltir in Scrip-tura sacra, nbn ad pariunt.: Qui imitatores parenluni suorum facti, in
laudeni, sed ad viiiiperalioneni eoruin pertinel. De fide ej conversatibne eortitii exempla sequuriliir.
iilis enim in Psalmo scriptuiti fest: «'Inimici defe- Hbrum scilicet fcbrpora post finem vitse pr_esenlis
cerunt framea in firiem, et civiiates eoruiii destruxi^ dormiunt in spe resufrectiOiiisjexspectantes fulurain
sti. Periit mfcmoria eortim ciim sonilu.i » quoniaiii B glorirni, quando semen borioriim operum illorum
diaboli gaudio in coiisummaiir,ne miindi illi quiad ccelesti niercede a stiperno judice rerauneretur.
civitatem eju| pertinfcre noscuntur- deficienl, et - CAPUTill.
eortim meihoria cum clamOre novissimo interiet;. De Enoch.
quando merguiitttrin posnam perpeluam. Quod « Enocli placuit Deo et translalusestinparadi-
exemplum inde tracluni esl, qtiia fieri solel quando « suni, ut det geiitibus. poenitenliam. » Bene crgo
res prosperse gravissimo fine claudunlur, ut necpo- non deAdamqui transgressus est divinuni iijanda-
tesias corum videaiui' i'emanere,.neciioinen inlueri, " liim, et ejeclus reliquit paradisum, incipit feiuimer-
quod dicit iilios eonim cuni ipsis perire,:myslice raive sanclos.palres, sed de Enoch, qui ambulavil.
signilicat opera peccatortim in sclerria. daihiialioiie cuin Deo, et translatus est in paradisum. Qnia in>
siiiiul cum ipsis interire.. hoc clarpt eleclio sanclorum, qubd dfcEcruriinaislius,
CAPUT'11..' ''.,' s«culi.. transferuntur ad quietem ccelestis, regni..
Demqrtyre, et confessore,et:sacerdote.. Hic ergo creditur venlurus cum Elia juxla fiiiein
t Sed illi viri misericordise sunt, quoruni pielales inundi,. ut hominibus det consiUum a peccatis ad
« nori defuejunt, et cum semine ipsorum perseve-: poeniteiiliain convertendi, et sic ctim collega srio in_
« rant boha , iiffereditas saneia nopotuiti 'illorum_.G persecutioiieAnlichrisli.solvet debitumletK.I;. .
«-.El in testamenlis stetit sertiei) eorum,;et filii eo- "GAPUT-IV.
« rum propterillos usque in .eternuni permanent:. DeNoe.
«, semcn eoi'um el glpria eefum non,dereIinquetur> '...* Noe ihventus est perfeclus, justiis,. etin tem-
« Corpora ipsorum in pace sepulta.-sunl, et npmen « pore iracundice faclus est -reconciHalio, ut. del
« corum viyetin.generaliones et gpnerationes. Sa- «•genlibus pcenitentiam. Ideo remissum esl reli-
« pienti.in eorum narrent poptili, et laudem eorum, «,quum lerrsc cuni factum esseldiltivium,.tes|airiei)ta
« ntintiel Ecclesia. » Illi quippe viri suntmisericor- «; ssseuli posila suiit apud illum, ne deleri posset
dise, qui refciafide et bonis opefibus miserifcordiani « diluvio omriis caro. J Noe vero de quo Scriptura
Domini promeruerunt. Nam « iuisericordia. ejus a narrat, quod vir juslus atque perfecliis fuefil in
progenie in progenies limentibus eum : » liorum generatibnibus suis, ambulans eum Deo, bfinedicitur._
actiones bonse non defuere in relribulione, sed fcum Iii temporfeiracundi_e faclus est l-econciliatio, quia
seminc eortim.iioc est, luijus Dei cultoribus, qui nnindo pereunte (jiliivio,ad boc reservatus esi, ut.
nepoles et h_eredesfiebarit tii, el religiosEe coaver- : poenilenliani genlibus indicei'e_t agendain,. et sno
sationis eorum lestamentum legis Dei firmum stetit, exemplo demoiistraret, quod qui Deo devote. ser-
et propago sobolis eorum propier illorum merila D viunt, iimnunes ab a.terno inlerilu fierent. Cum quo-
lptigo lemporejnansit, nec gloria sanclorum Palruin etiam Dominus;paclum slatuit el fosdus. pepigit, ne-
ulla oblivione delebitur. Sed corppraipsorum iii ultra aquis diluvii deleret terram, sigJiificatauleni
pace quiescenlia exspectanl jesurreclionis diem, ul rectores populi Dei, •qui inter fluctus istius S£eculi.
accipiant gloriam incorruplioiiis : nomen aulem eo- arci.m regunl Ecclesise Chiisti, -.praedicar.t bapti-
rum celebre apud posterps suos perse\.ei'at. Qui sa- smum poeiiitenlise,ei oralionibus atquc sacris obla-
pientiam ipsorum ubique prsetUfcanf,etlaudabiiein lionibtis jilacatam redduni hiiitiaiiogerieri divinarii
yilam eorum quolidie in Ecclesia sanclorurii magnis majeslatein. ' '
laudibus exaliant. Hsec qu.idem juxlahistoriam ad . ,. CAPUT V. .--
piitriarchas et proplielaspertinere yidenttir, quorum De Abraham. .--'-
semeii, hoc est Israelitse, propter .eoruninierita et « Abraham magniis. paler inuliiludinis gentium,-
proiiiissioiies, ;quse ad ipsos fact_e sunt ssepe de an- s Et nori, est inyejitus similis ilUin gloria. Qui
giisliis iiberatiiiuesl; et yeniam peccaloruin non « conservavil legein Excelsi, et fuil in testameiilo.
sua justiti.a, sed parcnlum subrum fide el aciione « cum iHp, in carue ejus slarc fecit lestaiueuluii!,
1083 COMMENT.IN ECCLESIASTICUM.—1_13. X. "--- 1080
« et in ifchtaiioneinvehlus est fidfclis.Ideb jureju^ .A ;''•"-"- CAPUT VIL ;'; -.',.
«' ratido dedit illi gloriam in -gteritfe-sria",cfescere : : DeJacob.: : \
exallare
« illiim quasi tferr_ecu_nului>)j.-feiiti|j_.i|UEis: ;« EttfeStamentumeonfirniavitsiiper capiitJacbb,'
« seiiieri ejus; :et hrereditari-illbs-a tiiafi usque ad : «.agnovit eum in benedicliPijlbus suis, et dedit illi;
« mare; fet a;.fhiitiittfotiê. ;ad lern)inos - pfbis « hserfedjtatfcjjjjet divisit ei pariem: in trlbubus
jiixiahbmitiis.sui iiiterprela-. «.dttodecijn:; et co.nseryayit illi hpmihes misericor-
«-lerrsfe.,».-:.Abf_iii_i_n:
iiofiem:_5Wef-"#J:"m_./„ar«m., omriiilm vidclicet gen-: dise itivcnientes graliam in ocnjis. pmnis carnis.,»
;tiuni jh :GhristP: crfedentium; quia solifideles sesti- : C.onfirmaium est enim lestanientrim super caput_
ni-iiitttrin"semirie','quotiiam non quiiilii-carnis, sed: Jafcob,; hpc .est, genlilis pppuli,- qiii posleripr ad
quifilii sunl fldeij ipsi .semen srint AbrahEC. « Cui _. graiiam fideiet baplismalis rfcgenerationemaccesslt.
libhfuit similisinyentus in gloria; ;»,qtiia suis tenirr: Cui tai.nenpleniiudo benedictJonis paternse preveiij!:
poribus .excellentissimiis erafvêt-fidelissimtisin-: «_eldfcdit 1111 yidelicet pstn
iiiered.ifalem. », $iipfcj'na3
yenius. est. Hic fiiit iri testameiitp-eurii illo,.quando,. trire, «.fcfdivisil eipariem in tribubus duodefcini..;»
ei prpmissum fesf qtibd iri semine ipsius.benedi.ee- Ut per dupdecim apos.tolos edoctjis;,. siroul ciim
rentiif oftiries, cogriatiories 'terr_e_.fIn.fciijus;.;car.ne illis regiium Dfeipossideret êteriium.: huic conser- .
starefecit testanifenlumcircumcisionis, ut significa- 1*vavil Domintis lnisericoidiam suam, ut baberet gra-
returrenpvatahaturatioslra per baptismuin Chrisli, - tiam in oculis omnis cainis, qu!a Ecclosia Clnisti
post exspoliatiprierilvcteiis hominis el induiliouein ab omnibus gcntibus honoratnr, ct digna laude pro-
novi,;qui secundum Dfeum crcatus cst in justitia et pfer ciilmrain vcri Dei ab univcrso uinndo prtcdica-
sauclita.e yeritafis.; Hic vero palriarcha in, tenta- tur. Ciii ciiam per Isaiam ipse Dominus ait: e Eccc
tjorie inyentus: fest:fidelis quando in figuram passio- Ievo ad gentcs niaimm nieam, el ad populos exalta!;o
nis doniiiiic-e:visus fcst iminolarc filiiim-smim uni- signiim meum, et afferoiil filios luos in ulnfs, et
genitum. Ideo jurejufanco dedil iili Dominus semen lilias tuas super humeros port-nb.iiil, ct erunt reges
in geiite sua_,cresccfe ilhim in seniine sno velul liutrilii lui, et regiiia. nutrice: tu_e; vullii iii ter-
arena maris, et slcul slellas coeliqu;epr;B lintlliiiitlinc, ram dcmisso adorabunl le, et pulveicm pedum luo-
nuinerarl nonposstirit. Duplex crgo fit ligttra pro- rtim lir.gent; cl scies quia ego Dominus, snper quo
niissi semiriis ejus, id cst, in siinililudinem arense noii confiiiideitiiir, qui cxsiic-.i-inlciihi (Isa. xux). »
niaris, in-quo exprimiinlur Judoei slcriles; et in si- CAPUT VIII.
mililudinem stelliiriim rocli, in quo demonslranlur De Moyse.
omnes gentes in Gbrislo credentes, qni' rcsurrectio- ,_, (CAP.SI.V.) CDilectus a Dco el liominil.ns Moyscs,
nis iuniine in-fii.uro coruscanl-sicul astra ccen . t cujus meinoria in Lcucdiclione esl. Similem illnm
« S.ella enini ab stella differt in claritale : sic eiit el c fecil in gloria saiiclorui», et magnificavit euin m
rfesurrecilo mpritibrtim. » ll.eredilavil crgo semcn «limore jnimicorum, et in yerbis suis moiistra
ejus aniari usque ad mare, et a fliiniiue usque ad « placavit. Glori(ica\il illmn in conspeclu rcguin, et
terniinosorbis terrsfc.;» Quia Christus ex semine «jussit illi coram populo suo, et osiendil illi glo-
Abraham orltisdominatjir a mari usque al mare, « riam suam. Ii: fide cl lcniialc ipsius sanctum fe.it
el a flumine nsque ad termiiios orbis icn-re, el Ec- c ilhnn, cl clegit illtt.n dc oinui c.trne. Auditam fe-
clesia ejus, hoeest, COTptisipsiiis universos termi- « cit iili voccm suain, e! iii_!u..il-illnm in nubc; et
nos occupat mundi. NoLandiiinquippe quo.i ALr.ihain . dedit illi p:;rcepta et logem vilte, et disciplina.
triplicem habet figiiram in semelipso : primo Salva- c docere Jacob (csiamenliini, ct judicia sua Isracl.t
toris, quando relicla, cognatio.rie sua venil in.Iiunc, Dilectus enim Deo et botiiiiiibus Moyses fttit, -qnia
niundum; sefcundopatris, quando imniolavit ujiicum lioino erat suavis el mitissintiis, ut Scripluranar-,
fiUtuu; teriioVerb iri hoc-qttod tresyirps Suscipiens r_it„(i¥wti:.xii)..'-Gtijus;m.emprjain.benediclipne est,.
utiiimadorayit. figtiram.gesiavitsancibrum, qui ad- qubniairi nbii inihbris glplise qitam CEeteri sancli,
VcnluiriGhristi in earnfe cum gaudi.b.;susceperuut. Palrfcs fufcie,.; sed pereiini: djgrius est pfcr omriia.
Gujus inCaTnatioriisâcramcnltiiJilotasatictaTiinitas • laude. Hic inagnificaiuS est iri iiniofeihimicoriim,
feeit, sed spltis FiliuS suscepii:-«Yerbiiiti enini caro dum por.tenla multa feciteorairiPharaone et servis
faclum est, fcthabitaviiin nobis. », -":>.. ejus, et ipsas plagas quaridb-vbluit teniperavit;
- -"'•CAPUT VI. ';-; _,. unde gloriam in conspectu regijm Cbnsecutus est.
';.. ., Delsaac. -- ; . .. Jussit illi Dbminus coram popiilb suo, fct oslendit
« Et in Isaac eoderii fecit mpdo, pfopter Abrahain iilj gloriam suam, quando suiêcrfcticum fecit esse
« palrem ipsius benediclioneiri priiiiiuin genlium pai*ticipfcrii,fct volunlalis Stt_e:ragiiilorem.De; qilo,
« dedit illi.;»: Pedit fergoDominus Isaac benedictip-: £ciipttiin;;6st::-«Irigffcsso-aiiteriiv-illo tabeiiiaculum
nem omnium; geniium prPpter jiisjuraridiinj, jjuod. foederisydescendebat cb.Ijimna/niibis, et" stabat ad
juravit patri ipsius, « ut in semineejtis, j.-.Iioc est, ostiuni .ioqiiebaturque cum Moyse, cernentibus"tiiii-
Christo « benedicerentur omriesr.Cogitatiories tefrae;» versjs quod eolunma nubis stafet ad ostium tabenia-
Cui Paler in psalmo ait: «'Ppstula a tiifcet dabo ciili, stabaiitque ipsi et adoiabant per fbres tabfer-
t-bi!getitesh¥reditateni tuam et^possessionem tuam naculbruin suorum. Loquebatur aulfein,Dominus.ad
teaiiiuos tferfoe..»-- „ : -- Mqy_3'cn;-facife ad faciciii, sicnf ilpqui; solel homo ad
m* B. B.ABANIMAURI ARCIIIEP. MOGUNT,OPEIIUM PARS I. 1088;
aniicum suuin : in fide'el leiiilatfeipsius saiiclum fc- A'.ostendunt. QuEeaulem sunt ipsce vestes, quas Moy-
cit ilhinv, el clegit ipsum de omni earne (Exod, ses fecil Aaron fratri sup, hpc est, Scripturam sa-
xxxiu). » Gertum qudque est quod fides et lcriilas cram Icgis rectoribus habendart) commendat, e.t os-
ipsius sanctum eum esse fecit ctDfeo acceplabilem > tendilPauliis, dicens: « Opoi-tetenim episcopumsine
reddidii,: qui de pmni populb divina providentia felfc- criiiiine essej ul Pei dispeiisaloi'em,.non stipei-buin,.
ctus est, •rit praeesset uiiiversis : ctii Domiritisiii iipn iracuiidiim, npn • vinolenuim,."i)on percusso-
moiiteSinai legem dedit etpr_ecfcptavil_c consliiuit, rem, noti ttirpis iticricupidum",: sed liospitalein^"
cum eo Ipquens in nube audienlibus filiis Israel, ut benignmti, sobrium,. jjislum, sancium, continen-
iii his erudiret populum suutii et diseiplinabiliier vL- lem,-' auiplectenteni: fcum, qui seeundum -doctrinain
vere dpfcfcret; qui iieet diyersas figufas babeat in est, fidelem sermoneni (Ti/.i). » Octo ergb ge-
singulis locis, tanlfcn iniibc, qtiod populurii Dei neribus veslium pontifex teinpore sacrificii solebat
eduxit de -Egypto per aqtias maris Rubr-i,,et-in de- iiidrii: hofcest,fationali, superhumerali, lunica hya-
serlo educavit coluiriha tiubis pr_eeunte.et yitiiti de- cintbina, et linea siricla,cidari,:balleo,feiiiii)alibus,
nibnslraijte, iypuni tenetlegis, qti_epei Gbristi du- et supra omnia, bocest froiite, lamina aurea, inquo
caliim crfcdenlfcsde __Egypiospifitali, etdepoteslate nomeri Dei scripluin eral. Rationale autein pfcctoris
vfcri Pharabiiis' pef aquas baptismatis liberavit, ut vhabitiis eral, sifcut .superliuinerale httmerorum; tu-
iri eremo istius niundi diviriis pra.ceptis instrucii et niea autcin hyacinlbinii, qriaj tinlinnabula aurfca in
ediieati pervcniant ad terram repromissioiiis, ad mio-habebat h_ec super lineam induebatur. Ipsa au-
coelestem videlieet patriam, ubi otiiriium honoriim tein.linea siricla,i'd est, camisia totum cofpus. ope--
habeaiit eopiam, et vita fruanlur perpetua.. riebat,: cidaris vero caput oruabat. Balleum autem,
" CAPUT IX. :.;'"' uiramque lunicam simul et superhuinerale afctius
' ''
- : _DeAafon. :'. ad corpus:aptabat, e qiiibus fcrantquattipr el minpris
"« Ex.cefe.iinIccjt Aaroiifratrem ejus, et 'similfein ordinis sacefdolibus concessa, feminaUa videticet li-
«"sibi (letiibti Lcvi. Slaluit- ei lestamenlujn icter- nfca, tunica etballeus, et cidaris; deeebat enim ut
i iium, fctdedit illi sacerdotiiim geiitis, et beafiftca- ' : quo inajore; quis gradu esset insignis, eo pluribus
i vii iUutiiiu gloria, elcircunifcinxililirin.zona jtisti- yiflutiun aciibus admirandus fulgerel. Cuneta atiletn,.
v liir. Induit illum stoh "gl"o'ri_c,'"'el
cbi-onavitiiluni in' fiiint de auro prfcfiosisqiie coloribus, qtiia iiU vile
« vasis virtutis in ince.ssu siio, circumpedes ct fe- ac sordjdum in sacerdolis ore vel opere debetappa--
« nioralia el humerale postiit ei, cl cinxilillum lin- rfcre;- sed cinicta qute agit, universa quoeloquitur..
« linnabulis aiifeis plurhnisin gyro,"darfcsonituni ih n omniaqua. cogitat, et coram hominibus pr_eclara et
t iuccssusiio> audituiu fafceresonilum in iemplo in J in coiispeclii iritenii arbitri pporiet esse- gloribsa..
«•nienioriam filiis gcnlis "srice.Siclam sahctahi auro-: ! Siiigulaeautfcmspecies Vesliutil mysiifcuniiiabeht iri--
« el lij-acintho et purpura, ppus textile, viri sapienlis tfellectum, quia in rationali, pleniludo scifciili_eex—
_ jtidicip et veritate_pr_editi,tpiib cocco opusartificis,- primilur; in superliumerali, bonorum operumaclus;;
« gemiiiis pretiosisfiguratis in ligalura auri, etope-. in tjinica hyacihililna, coelestis conveisatio;. in tin-
« rc lapidarii sculptis.in tiienioriani: secunduin j»u-. tinnabulis, prajdicalio sacri verbi; in.tunica linea,.
i meriiril Iribuiim Israel -cproiiam aijreain super mi-:. quse et hic circumpedes nominatur, eo quod adtalos
_: tram.__j.isexprfessainsigriosarifctitatis,:fctgloria ho-> perfnigebat, consumriiatio caslitatis insinualur ; in
« noris; etepus viftulis,-desideriapculbruiii:ornata.; balteo 'conlinentia;-'in cidari, quse caput tegebat,
«> Sic pulchra antfe ipsuinnon fueruiit talia; usque ."otnniuin.sensuumcustodia;in femoralibus veroca-
« ad originem. Noiiiiidutus Csl illa" alienigena ali-: sliinonia corppris contra libidinciii. Corona autcm.
«: quisfSed lEiiitumfiliiipsius soli, êt nepbifcs;ejus: siiper mitrain, in qua expressum cral signum casli-
« peronine tempris.» Rilumdescribit sacefdotii Ve-: taiis; boc est, iibmfcriomriipolfcntisDei, lioiiorificen--
teris' Tesiamenti, ct orjiaturii pontificis quce liguram: tiarii sigiiificat -divincemajestatis, qUani in arce «la-
•per Pmriia;gerebahtNovlTeslaiiienti, etveri sacei'-' p, lus nostri et super omnia statuere debenius, ita ut.
dotis Doiriihijibstii Jesu Christi: qui ~_fnori per sail-- iri omnibus actibus noslris, sermonibus el eouyfersa--
guiiieiriMfcofum eiyilulorun),; spd pefpropriuiri tioiie honbrificetur Deus per Jesum Ghristuui Poini-
saiiguiiieiti; introivit semfcl--sancla'; _etfern'a;i-edcni-" iiuin noslrum, qtii • esl caput cofporis Ecclesice, Ct;
ptione invenla (Hebr. jx). » -Vestimcnia aiilem pbn- Salvator omnium, maxime fidelium. Siquis aulem
tlficis iibii-alia;siiiit quani operavirlutunv el sapien-. horuin'sensum spirilalcin pleniiisnosse desiderat, le-
li_e doctr_ii_i_qit-evei-e Doniini' saccrdblem bfriant,; gat sanc-toruriiPalruin diversos tractatus.'de taber-
ctiiii itiiiis fcbnVersafirite iiiveniuntur.: Unde fct hic; naculo Dei, et vestibus sacferdolalibus; quorum ta--
diei-tirSt.CoronaVitiUuiriiii vasis-viftutis. » Sa-; mfcn coiripetidiuiti-si qti_csierit, legat nostrttiri opu--
liicntes'aulcin cordfe:qiios; ad facieiidas easdetii ye-; ; seulum .qubdsuper Exodilibrum quatuorlibellis com-;
stes Deiis spiritu pruderilhe repievit,: ipsi; SJintpi'o-; prehendimus; el ibi, ui falloi', inveniet quod SUEC-
,phel_e et aposloli,"CEClefiqije doctoi'es verilafis, quf .iudigenti-esatisfafcial. -:.-.-.-.: ,-.
__1ibis:'apei'tissimfc"Jtionsiratit," qupniodo' vivere sa-> . i; SEicriiiciaipsius consumpta sunt igne qtrolidie.
c*ei'dolcseltiiihistrialtarisv qualitcrdocereilfcbfcaiit,' «•.Complevil.Moyses manuni-.ejtis, et unxil iiltini
''iSiye-exeihplo-su_e.iciibhis,;scu verbo exhortatioiiis,: «.oleo sancto.Facluin estilUinleslamentuni a_tei-:
'
1083 COMM__.NT.INECCLESIAStlCUM. — LIB/X.' \ - "1090
-« rium, elseminl ejus sieui dies eoeli. Fungi sacef- \ Eleazari, ut Numfcroriim liber testis est, ifcstamen-
« dbfio, et liaberelaudfcm, e.i glorificarepopiilHiri iuiti pacis idco a Dbmino afcfccpit,quia zelo Dei in-
< suum innomine suo.lpsijrh elegitab onini ViVenlfc, sfigaiiis viiuiti Israclitam fornicantem cum niulifcre
« offerre safefiriciumDeo, iiicensum, el bonurii odo- Madianila siniul irilerfecil. Dfcqupiitmehjorato librb
« rfcm, in inemoriaiii placaj-epropopulosuo: eldedit legittir, qiibd Dpminus (lixeiit adMoysfcri: « Phiriees
«illi in prEeceptissuis poiesiateiii, et in iesitinifctitis filiuS Eleaiari filil Aai-on Sacerdbtis iiverlit iftim
_ jridiciorttpj docere Jacpb tesfiinonia, etin.lege sua itieam a filiis Israel,' qtiia zfclo tiifcp;cpnimplus- est
« liicem dare Isfael. Qtiia ebritra illujri slfclertinf "cpritra eos, til iiori ipsfedelerein filibsisraelirizeld
« alieiii, el propter jnyldlanl circtimdederuiil illum, nieo. idcirco ioquere' atl fejimêCce do ei pacem
;« in dcserloiiohiitiesqj-ieiaiiteum Datban et Abi- fcedeiismei, et erit lam ipsi qii.am seitiitii illiusest
..«'ron; el coiigregalip Core in iractindia. Yidit Do- paetuiti sacerdotii sempilerniihi, quia zfelalus pro
t nihius Deus, et noriplacuit illi, et cbnsumpti sunt Deb suo, ct expiavit sfceluSfilibrtim Israel (Num.
« iu iinpetuiracundi-c: fecitillis iuonstra, el coii- xxv). jJuxla mysliciiin qtioque seiisuin betie Phi-r
< stimpsit eos iiiilainnia ignis, et addidit Aaron glo- iieEefilio Eleazari saCerdbtis proplef zelum, qufem
« fiam. EtdediliUibsei'editateni,pi'iinitiasfi'uct_iuai ^cxei-fctiitin foi'iiicaniibus,: pactumseriipitferni sacef-
-« terraj divisil illi, panem, ipsis in primis paravit in B dbtii repromiliiiur, quia quisquisiselo Peicoiripun-
«' saiietalem, Nam sacrificia .Dpmini edent quse de- ctus carriis SUECslimulos coriipfimere satagii, vel
«. dit ipsi et seniirii-ejiis. Cietfcfumin terra genlfcs fcbsqrii sibi subjfcctisurit,:tie pef iaseiviaiti et. libi-
...*non liEeredilavit,ei.parshOri est illi iii gente. Ipse diiiem a Veritalis trariiite dfevifent,digiie cPrilpit
« enirii parS ejus .est fel IiaMfedilas.» Quoinodo au- aiqtie cpercet, senipiierni sacerdbfii digriilatem in
tfeiii Mby-.esAaronfratrem suumetfilios ejus unclio- Ecciesia Dei liabebit adiHuiti saeerdotem rite perfw
iiis oleo Domirio cbnse-eraret, et quales hostias pro tiens. De quo scriptum est: «-Tii fessacerdos in teler-
se in die unctioriis su_eofferri juberet,'et de jugi sanum sefcundum01'dinetii Mfclcliisfcdecli"(Psal,cix.)»
cfiiicio quod quofidie mane et yespei'e offereiidu-ij- Cuinipso regiiuin.sempiternuiriiiiluce superna pcr-
erai, et de CEe_eris officiis ejus MberLevitictis copio- pelualiler possidebit. liilerprclatur autem Phiriees_
sissiine.narrat, nec noiidfcseditioiie Cbre, Datban et prfcparceiis, vel ore requievit, vel oi-isaugiiriuin,et
Abiron, quam contra iloysfcn et Aaron cxcitavcrant, Eleazaf Dfcusineus adjutor, sive Dei adjulpriuin. Aa-
ct ob hoc vindicla in eps a Doinino prolala es!,.liber rpn niPiisfortiiudinis, siveinoiisfbrtis. (JiiEfcnoniiria
Numei'01'umjnariifeslisslriie declarat.(-V.<m. xyi),: iioii iijcojjgfue eumdeiii seiisurii qufcin proposuiiiius
in quihus Jhystice dembnstratiir quod hi qui haire^ expriitiunt; nij.ti qui ore prava Joqiiipafcit, et iiiyste-
"Scs el scbismaia uicfcre cbriantur, et multos seciini G ria"cGelestiaverbo fileatidiloribiis suis exporiit, per
traherido decipiunl contfcinnenles sacerdoles Ghristi, Dei ad]uioriuin pium laborem expleiis,- ad mOiilein
et sfc aclero ejus piebisqrie socielale segreganles, foitiludiiiis, de qiio per Prbphfcl-ijn;scriptum est:
eonsiiluere audeut ecclesias et alittd allare, precem- ;« Eritmotis domus Doinini in verlicem riionliurii, et
qne alleram iUicitis yocibus faciunt, Doiriinic_eho- elevabilur super oiriiies colles (Jsa; n), » bbnis
sli-Overitateiii pcr falsa sacrificia profananle% ijisi aclibus ascendens, felieiter peiveniet. Quod autem
qjioqtie,. cum contraordinatipnem Dei nilunlur, ob dicilur, quod teslamenliim David regis filii Jcsse ha_-
temeritatis audaciamierra. coinpaglbus ruptis, pi'o- rcdilaieni illi ct semini ejus benedictione et gloria
fundo bialu niergtintttr.iXeciaiituhi hi qui duceser- Eeteriiamfeceril, oslendilur quod David in distribu-
rorum suiit, sed et illi-qiii consentiendo parlicipes tione minislrorum Domini(qua eosin viginti qualuor
feorumdemcffecli sunf. iiiigneiii .cterni judicii pr.e- - sorles divisit, ut vicibus suis ministi-areiif coramDo-
parata ultione peribunt. Ghristi enim sacerdoliuin el niino) iion minoravit gloriam Pbinees, sed ctiam au-
ritus saci-ificiorumab ebcorislitulusin sEeculiiniper- xit. Undc in Paralipoineiion, ubi CorilEesnperopera
nianet, nec ulla coitimutatipne eommulabiiur. Cui ministcrii, custoJes veslibulorum iabcrnaculi,ci fa-
. paler jiiravit, dicfenS: <Tri. es sacerdos in a..eriiuni _ inili_e eorum per vices caslrorum Dominicuslodicn-
.« secundum ordinem-SIelchisedech (Psal. cix). » tcs iiifroitiiiii inemorantur, ita sul.juiigiuir: c Phi-
CAKUTX.: necs aiitem filius Eleazari erat du\ eorum Domino
De Phinee. (1 Par. IX) i PXhoc llebrsci iradunlqiiod idein Plii-
e Pbinees.filius Elfcazai-iteffius 111gloria est m nees aiiliiicin eo teiupore vixcril, ct in tabernaculo
.« imitandp ipsumin -imoreDoinini,eislaie in rcve- vices niinislraniiuin oidinaveiil.
« reiilia geniis, jti boiiiiate fetalacriiate aniina. SUEJ. CAPUT XI.
_«-placuit Dep Israfel; Ideb statuit illi leslamenliiin De Jesu Nave.
.« paeis,prin_cipe_iissihcloi'uni-et;geiiiis sute, ut sit (Cvr. XLVI.)« Fortis in bello Jesu Kavc, successor
« illi etêminiejussacerdolii.dignitas in a.lernum. « Moysi in propbelis, qui fnit niagnus secunduni no-
« Et tfestanientuniPayid legisfilii Jesse dc liibuJu- « nieii suiiin, liiaxiiiius in saluteni electoruiii Dei,
« da, hteredilas ipsi el seniini ejus, tit darel sapien- « expugnare i.isurgenles hosles, ut consequerelur
« tiam in cor liostruiri judicare geniem suain in ju- t hiercditateni Israel. Qtiam gloriam adeplus est in
' « « lollendo inanus suas, ct jaclando conlia civilalcs
stitia, ne abolereiiitirbpnaipsoruni, et gloiiamin
« gentem eorum __clfciJiam" fecit. "» Phinees iilius «'rhompliEcas.iJesus Crgo filius Kavfc fctnoniine fel
409$ B. RABANlMAURI ARCRIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 1092
gestu lypum expriinit Salyatpris, cui Deus paler:J i divinaecpniminaiiones quse in Scripturis sacris con-,
« dedil notiieh, quod esl super bmne nomen. Idcirco tra improbos leguiitiir prolatse, tibi gehfciiuaignis et
in nomine Jesti omne gcnufiectiiur, coelestiuiii,ter- poena eis prEcdicilurpeipetua. Hoc ergo niodo Jesus
reslrium et iiifernonim : ». et quia est hocnomen cuui ducibus.et virtutibus suis adesl bis quiprb no-
snper o:iJie noiiien,ideirco in multis gencra.lioni- niine sup contrariis virlulibus oppugnantur; et non
bus a iiullo cogiJOininatiiii)esl. S.cripsil Moysesli- soliini auxilium pr.rstat in liello, verum et producit
brum Genesis, in quo lcgimus Abraliam, et fcosqui; leiupus diei, et spafia lucisprolelans advenlum dis-
ex eo generati sunt, in quibus sunl jusli quampluri- cuiit noctis. Dies prpducitur el differlur occasus,
ini, sed iiull.us.ex ipsis Jestismeruit noniiiiari; neque iiee unqijani sol occtunbil, sed semper orilur, dum
Abcl Jesus dictus est; ncque ille qui coepil invocare credenlium cordibus sol justitiEelumen veritatis in-
nomen Domini Dej; neque ille qui plactiitDeo et fundil. Cumvefo replela fuprit mensura credenliuni,
translatus est, cujus uiiquain nori est iiivenla mors; et deterior jaiti ac decolor a.tas ultima. generalionis
iieque ille quiin generalione sua solus juslusinven- ailveneril; cum increscenle iniquilate.relVigescetcha-
tuseslapud Deum Noe;. sed neipse qtiidem qui reritas niiiltoriim, el perpaufci remaiiserint, in qtiibus
promissiones acceperal teslameiili Abrabam; nec fides invenialur: luac jam breviabunlur dies. Ideni
ille qui de eo iialus esl Isaac; sed nec siipplaiitalpr _[\ igilur ipse Dominus novit exlendere dierii, cum sa- .
Jacob, nec quisquam ex filiis ej«s; Moyses fidelis lutis est tempus ; et breviare eumdem, cum iribular-
erafiiioiniii domp sua, necdum tanicn vocaiui-Jesus: ; tionis et perditionis esl tempijs. Nos;tariien duin ba^-
sed Jesu nomen priinum invenio in Exodo, elvoloin- bemus diem et producilur nobis spatium lucis, sicut
tueri quandpprimum noinen Jesu cogiiominalur,: in die.hone.sle anibulemus, ei opera lucis operemur.
« "Vcniljinquil, Ainalec etexpugnabat Israel, et dixii « Et in diebus liloysi iriisericordiam fecit ipse,
Moyses ad Jesum in Raphidiin (Exod.. xvn). » Ihec « et Caleb filius JephoiiECstare coiilra hosleiu , et
est prima appellalio notniiiis Jfcsti: «Eligc, inqtit, « prohibere genteni a peccatis, et perfringere
libi, viros potentes cx omiiibiis filiis Israel, el egrs- « niufmur maliti_e, elipsi duo coustituti- a periculo
dere, et conflige cuin Amalec, crasliiio. » Ipse est « liberati stint a numero sexcenlortim millium pe-
quipost mortem Moysisuscepit imperiuni; ipse est « dilum, inducere illos ia b_erediiaien), in ter-
qui ducit exercitum, et co:ifligit adversus Amalec: et « ram, quse manal lac et mel, et dedit Dominus ipsi
qiiodibi adumbralur inmoiile manibus extensis, affi- « Galcb foriiLiidinem: et usque ad seneeluieni pef-
gitcruci su_e triunipliaiis principalus et potestates « nlansit ijli virtus, ul ascenderel in excelstim terr_e
in semetipso. « Ipcuin, et semen ipsitis obtinuit Iisereditatem, ut
< Quis aniei.llum sic restitit? Nam bosles ipse) ^ « vidcrent oiniies filii Isiafelquod bonum est obsequi
« Dominus peicussil. An non iiijracundia ejus im- « sancio Deo. » Narrat quoque : liher Nuineroruni
« pedituseslsol.elunus dies faclus est quasi duo? quod Moysesde deserto Pharau duodecim explora-
«. Invocavil Altissinium poleiitem in oppugnando lores de singulis iribubus singulos, lqiscril ad ex-
.« iiiimicos undique, ctaudivil iUurtimagntis et sati- ploraiidaih Iferfaihreproniissiriiiis; qui rfeveftenleset
« ctus Dominus,. in saxis grandinis virlulis Valde referetilfes fruclusde terrailla, populum in despe-
« fortis. Impetum fecit conlragteniem lioslilcm, etin ralipnein iiiiseriint omiiem pr_eier duos hoc est, Jo-
< descensu perjlidit.conlrarios, til cognoseaiilgenfes , sue filium Nun et Caleb filium Jeplion.6, el niurmu-
< poientiani ejus, quia contra Dpminum pugnareiipn rai'e feceruni contra Doniinuri), Pb qtiod riiissa est
..« est facile, etsectiltis est. a tergo polentes. » Quo- super eos plaga, et inlei'dictum, quod nullus viro-
mbdo autem pccursu suoinipeditiis sitsol, et tinus rinn illoriim qui cxierunf dei_Egypio,iiilralurusessot
dies faclus est quasi duo, pandil hisloria Jesu Navfe, in terram repromissionis, pr_eter nieinoraturii Josue
tibi ipse cum filiis Israel pugnayil pro Gabaonitis et Caleb (ATMHI. xiu). Deiiit aulem Domintis Galeb
contra quinque -rcges Amprib-eoruiii. Sic enim ibi longsevam vilam et continuain prosperitalem, quod
.-scriptum pst: « Tunc loculus esl Josue Domino in ipse leslatiir, loqufensad Josue : « Quadragirita an-
2ie qua tradidit Amoriiueuin in conspectu filiorum " norum eram, quando nie inisit Moysesfamulus Do-
Israel. Dixitque coram eis : Sol, contra Gabaon mihi de CadesbaniEeul coiisiderarem terram, nun-
ne movearis, et luna contra vallein Ahialon; sie- tiavique ei quod mihi verum videbalur. Ffalres au-
leruntque spl et luna (Jos. _c).» Noniie scriptum tem mei, qui ascenderant mefcum,dissolverunt cor
est iioc in librb Justoruni? « Stetit itaque solhi me- populi, el nihilominus ego secutus sum Domiiium
dio coeli, et non fesiiiiayil occumbere spalio unius Deum nierim. Juraviique Moysesin die illo, dicens:
diei; noii fiiil anlea el posiea latii loiiga dies, ober Terram qiianiealcavit pesluus erilpossessio tua, et
dienle Domino voci boininis, et pugnanie.pro Is- •filiorunl tuorum in selernuril, qtiia secutus fcsDomi-
rael. ». Tunc etiam « Dmninus misjt super ipsos» num Deuni meum. Concessit ergo Dominus vitam
Amori-ha_os«iapides magnos de coeloiisque adAze- mihi ut polUcitus esl usque in pr_esenlem diem.
ca, et morlui sunt inulto plures lapidibus grandi- Quadraginta et quirique aiini sunt ex quo locutus
nis, qiiain quos giadio percusserant filii Israel.-. cst Dominus verbum isiud ad Moyseu, qtiando airi-
Mystice aiilenj lapidfesstint grandihisîurECviridicl_e, bulaVit Israei per solitudinem : hodie octoginta
qurc ccelitus mitluntur super hostfespopuli Dei, vel qtiinque annoruni sum sic valens, ut eo valebam
51193 : COMMENT,LNEGCLESIASTIGUM.— LIB. X. 1094
iempore, jjuando ad explorandum missus sum: illius A_Irum el reliqui_feeorijnv jaceiit, id est, Abraham
in me temporis fortitudo usque hodieperseVerat, lain cum Sara, Isaac cuni Uebecca, Jacob cuni Lia. Me-
ad bellandum quani ad gradiendum. Da ergo miibi ruil ergp Caleb palfuin.reliquias in h_eredilatem
inonlem istum quem pollicitus esl Doniintis te quo- suscipere, sine dubio quia per sapientiam , qu_ein
que audienle, in quo Enacim surtl et urbes riiagnse eo eraf, quse vigebat et -s.ubMoyse ef sub Jesu, in-
alque inunilas, si fortesit Doniinus mecum et pp- lellexeral conjunclionis ipsius'raiionem, et perspe-
tuero delere eos Sicut pfomisit milii.» Spiritaliter xerat quid - esset caussc qiioJ cum Abraliam, sola
autem exorbitante popiilo iegali sub decem manda- Sara jiiceret, iisi neque Agar^ neque Cethura ei ine-r
tis constitufo, etin tcrfam repromissionis irigredi ruisset. adjungi; vel qtiid esset caus_e, quod cutri
iioii valetite, ingreditur Jesus et Caleb, quiinterT Jacob sola Lia jacere viderciur, et r.eque^RacIielqiia.
-prelatur quasi cor, cuni turba.populi novi,. ui possi- amplius fuerat dilecta ncque aliqua ex concubiiiis
deat illam. Quod auteni ait Galeb: «fiodie valeo iii sepulcro ei fjieiat-copiilala. Ipstim crgo in meino-
sicut yalebam,» significat quod sanclus quisque et riis palrtim liEeredilatem capit prudens el sapiehs
intelligens corde, similiter valel-in .piEcsentibus,et Galeb; ipsi lesus Eiiachilaruin gentium metropolim
in pr_eteritis, etih novissiniis, el in 'veteribus, el in tribuit Hebron, ct efficiiur ei sors usque in bodier-
Evangfeliis,et iri Lege. Hoc estergo quod dicil va- B num diem.
Iferfese hodie sub Jesu, sicutiunc sub Mpyse, quia « El jiidices.siiigiili suo iiomine, qtiorum non est
in uti-iusqueTestanienli mysteriis cpr yigilans valet. < coi-riipliim cor. Qui non avcrsi siint a Domiiio, ut
Sed videamus etiani peiitioncin ejus, quam poscit « sil hicmoria illoriiiii ut bchediclioneni, ct ossa
ab Jesu iste Caleb filius Jephonse :;« Peto te, inqnil, « eorum piillulenl de loco suo. Et nomcn ipsorum
itipnlem hunc sicut dicit Dominus in die illa. -»Nihil «pernianet iil setcrnum. Permancntc ad filios eo-
humile vpl dejectum sahclus rfcquirit, nihil quod in « rtiui sanctorum yiroruin gloria.» Po.st Jesum Nave
•demersiseonvallibusjacet; sednioiitem.qua.rilexcel- quoquejiidices pr_efuerunt populo Dei, qui eos regc-
sum, et monlem in quo civitates magn_e el nitinitiE, - bant et conlra hosles•dcrendcbani, iia ct post Salva-
etex hocliEecposcebal,quia noyferatbelligerare,,Sicut toris riostri passioiiem, resurrectionem cl asceusio-
seriptum est: « Civitates munifas occupavit sapiens, neni ad coelos Aposloli, et aposlolici viri reclores
e£ destruet jnunitionem jn guai coiifidebant impii exstiterunl Ecclesise Dei, qui eam sacris monilis
{Prov. xxi).» Putas cutii ha_c diceret Salomon, hpc erudiebanl, el bonis merilis simril fel sanctis oralio-
nos volebat docere, quia sapiens caperfct civitales, et nibtis coiitra.spiritales nequitias, et conlra univcrsbs
munitiones destrueret ex lapidibus conslrucfas? An hosles muniebant; apleque dicitur quod eorum cor
iilud polius indicat, quod .ciyitates et niuri sunl G ' noii sit corriiptuni, neque avevsi essenl a Domino,
iinpiorum dogmala, et syUp,gismipliilosoplioriim, quia in recta fide ct yera religione perseveraverunl
quibus astruunt impia. qu_eque el diviiia. legi con- usque ad finem yitje, ut memoria iliorum perpetua
iraria, quse apud paganos yel barbaros observaiitur"? benediciione, firmarelur, e| robur bonorum operum
êd illa his depiiianda suiil, et civitates niiinilas seterna mercede douaretur. Ita nt memoria eoruin
esse, atque in moniibus collpeatas, qute lnereliciin noniinis ad postfcros suos cum gloria transffcrretur ;
Scripturarum. asserlipnibus velui in altis mpnlibus sapientiain ehim eovum narraburil on.nfes populi,
coUocant. Islas ergo ciyitates sapiens quisque ver- el laudem eorum pronuntiat omnis Ecclesia san-
btim veritatis pr_edi.cansdestrui i, et urbes mendaces ciorum,
.yerilatis ariete subvertit; sieiit et Paulus dicebat: CAPUt XII
« Cogitationes dcstruenles, et bmriejii altitudiuem De Samuele.
JluEeextoUiise adversuni :scieniiani Dei (II Cor. x).» « Dilcclns. a Domino Sariiuel propbeta Doniini,
Ita etiam ntiric sapienlissimus hicCaleb assislit aule « renovavit imperiurii, et unxil principes in gento
Jesum, et promittit se valere ad bellum, etproin- « sua. Iniege Domini judicavit congregationem , et
ptuin esse ad prselium, et ideo deposcit permitti sibi « vidit Dominum Jacob, et in fide sua prpbatiis est
velut diSputalori faculialem, ul congrediatur cum ^* « propheta. Et cognitus est in verbis suis fidelis,
dialeclicis SEeculi,cum his qqi-pro vefis falsa con- « quia viclit Domiiiuinlucis; fet invocayit Deuni
firmaut, ut eos confulet et superet, ei-subverlat om- « polentem, el in oppugnando bosfes circuiustaii-
nia, quse illi falsis assertionibus conslruxerunl. Ideo « les undique in oblaiione yiri inviolati. El iiiionuit
denique videns alacritaieiii ejus Jesus, « benedixit, « dfcfccelo Dominus, et in sonitu magrib audilain
inquit, eum, » scilicetqupd talia deposcat elaudeat; « fecit voceni suam, et conlrivit principes Tyrio-
.sed et lu, si vis dare operam studiis, et legem pru- « rum, et omnes duces Philistbiini; el ante tempus
denter nieditari, et efficj cor in lege Dei,poles islas « finis vitsesuse et sEeciiliiestimonium prsebuii in
magnifieas Ctmunitas urbes, id est, asserliones sub- « conspectu Domini, et Chrisii; pecunias et usque
yertere falsitatis, utet tujnerearis benedici ab Jesti « ad calceamenla ab onuii carne non aecepil, ef non
et accipere Hebron. Inlerpretatur autem Hebron « accusavit jllum homo. Et posl boc dormivit etno-
conjunctio vel conjugiiim ;.per„quod potest fortasse -« lum fecil regi, et ostendii illi finem vitsesuEC,et
illud oslendi, quod spfcluncaduplex .eomparala ab « exaltavit vocem ejus de terra iii prophetia deiere
Abrahain patriarcha in ,ea cst, in quaconjugia pa- « impielalen) geniis. > Plana esthisloria, qusenar-
4093 B. RABAM I.1AUR1ARCIHEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 1096
rat de Samuclc, cui Dominus in infantia sua cuni A « slare fecilcaiilorcs coutia altare, ef iii sono co-
dormircl in templo apparuit, etde fuluris iristruxitj « riiin dulces fecit psalnios. Et dcdit in celebralio-
quod renovaveril imperium, cum rcgcm super Isracl c nibus decus, elornavil.tempora usquead consnni
ipse unxcrit (7 Reg. m). Priiinun videlicel Saul, cl « nialionein vitte, ui laudarcnt nomen santtuin Do-
deinde David pugnans confra hosles populi Dci ob- « mini, el amplificareni mane Domini sanclifalem.
tulit bolocaustum Doinino : unde faclum esl, ut cum « Cbristus purgavii peccala ipsius. Exaltavit iu jcler-
ipse offerrel holocausliim, Philislha.i inirent bellum '« num cornu ipsius, ct dcdit illi testamentum regum et
conlra Israel. elntoiiuit aulcm Domiiuis fragore t sedem glorise in Isracl. » Scripior islius libri ex
liiagno m die illa super Philislbiim, cl cxlerruit cos, latcre langil historiam David, conimcmorans actus
ct csesi sunt a filiis lsrael; iste quippc per oinnia ejus. -De quo ct liber Regum et Paralipomenon ple-
fidelis invenlus, et ab omni avarilia alienus, donni- nissinie narrant; quod autcm ipse David rex no-
vil in pace, el posl niortcm suam apparens Saul, siriiitt regem Chrisluiri "maiiufortem et desiderabi-
casum illi fuluruni pr_edixit. _ Myslice aulem san- leni mystice significet, penc omnibus qui Scripturas
ctorum prophetaruni locutio verax per onuiia fct sacras logunl notum esl, qui leonem diabolum, et
fidelis esse invciiiltir, quse regiiuin Christi futuruiii ursiiin Aiitichristum conlrivil, giganlemque super-
proedixit, ct olco Spiritus sancti illuin ungendum " bissiinjim, hoc est, Satiinan in funda ac lapide slra-
prsecinuil.; ipsa ctiam posl coniplelioiiem Yetcris vil, quia spirilali sensu Scripturaruni, per scienliam
Tcslainenli et fincin legis priscre, quam significat lc-gis Dci potentiam hostis aniiqui in culloribus ido-
niors proplietse; lex eniin et prophcla. usque ad loriuii, el asseiioribus perversorum dogmalum vieit
Joaniiem {Mailh. xi), et, finis legis cst Christiis atque dcjecit; sicipic popiilum Dei a timore bo-
(Rom. x). Nunc lenipoiibus gralicc manifeste pr_c- slitim, nialignoriiiii videlicel spiriluum liberavil; cui
nunliat in leclione stia inalis rcctoribus poenani fu- victori ab hostium coede redeiinii mulieres, hoc est,
luram, et niortfcin succcdeie peipeiiiam, aniriise fideliuni triiiiiiphi laiidem dccantanl, et de-
CAPUT XIII. cfemmillium viclorem prsedicanl, quia ille:-oiiincs
De Nailian. Iibstes lam spiritales quam eliam corporales per-
(CA_>. XLVII.)c Posl hoc surrexil Nalhan prophela fecic supeiavit atque proslravit. Isti ergo nuineri
« in dicbus Da\id, ct qnasi adeps separatus est a pcr denarios perfccti sunt, cl perfectam Christi
t cai-ne. » Isie Nalhan iu David regis feinporibus uhique vicloriam demonstranl. Deniqtie David no-
in gentc Jiid.ea dono prophcliic insiguis claruil, qui sler oleo ]_ctili:c prse paiticipibus snis in regem un-
ipsuni David ob pricvuricalioncm, quia praivarica- ctus, univcrsos hosfes Ecclesix contrivil atque ex-
lus esf in adulferio Rclhsahee, et in nece I3ri;e viri slirpavit : iit se nimiium, juxta lypum quem David
cjus corripuit (II Reg. xn). Hic cliam illi, quod non hisloricus praifcrcbat, ccclesiasliciim minislcrium
a_dificuluriis essct leiiijilum Doiniiio pr_edi__it,idem in donio Dei, quod csl sancla Ecclesia ordinat, cl
quoque Salomonem filiuin David simiil cum Sadoch oflicia singiiloriim suo arbilrio ad laudandum Deum
sacerdole s:tcra jinclioiie in priiicipem consecravit disponil aique dispensat. Ut in oinni loco domina-
(III Reg. i). Quod aulem dicil cuin separalum esse tionis ejiis crealura cosleslis alque lerreslris bcne-
a carne quasi adipem salutarem, oslendil cum gra- dical Domiiunn in omni tempore ejusque laudem
tia Spiritus saucti leplelum a carnalium et peccalo- scmpcr in ore decanlet. Apte autem dicilur quod
ruin honiiiiiini consonio, in moribus et vita seque- Cbrisliis purgaret pcccala David, et exaltaret in
slralum csse cl alienuin. selerniiin coniu ipsius, quia juxla Petri seiilenfiain,
CAPLT XIY. « non est aliud nomen super tcrrani datum honiini-
De David. bus, in quo oporleal salvari (Acl. i\). » In hocergo
« Sic David a filiis Israel cuni leonibus lusit quasi nominc pcenilenlia pr_edicaltir, el rcmissio peccaio-
« cuin Eignisovium, et in ursis siiniliicr fccil, sicut rinn in oimies genles; ijistim aulem propler obe-
« cuin agnis ovium. Iu juventuie sua liunqiiid non j. dicntiani crticis Dens Pafer c exaltavil, el dedil illi
« occidif giganlem, clabslulit opprobrium dcgcnle? nomch quod esl super oiniie noinen, ut in noniiiie
« In tollendo niaiiuin, in saxo furid_cdejccit exsul- Jesu omiie geim fleelatur ^coelesiiuin,tcrrcslrium,
« talioiiem Golite. Nam invocavit Doiiiinuin oinni- eiirifcriioruiri, cl oninis lingua cohfifcatiir, qiiia
c potentein, et de.il in dcxlcra cjus tollere boiiii- Douiinus Jesus Chrislus in gloria esf Dei Patris (Phi-
« nem forlem in bello, cl exallare cornu gcntis suse. lip. n). »
« Sic in decem inillibtts glorificavit illtiih, et lauda- CAPLT XV.
_ vil illuni in hcnediclionibiis Domiiii, in ofierendo De Salomone.
. illi coronani glorite; contri\il iniinicos undiquc, . Post ipstnn suriexil filius sensafus, et proplcr
« et exsliipavit Philislliiiin conlrarios usque in lio- « illum dejeeil omncm polentiam ininiicoriim. Sa-
« dieriiiim diem; conirivit cornii ipsormn tisque in « lomon iiuperavil in diebus pacis, cui subjecil Do-
« iclernum. In omni operc dedil confessio.icin San- c niinus omncs boslcs, nt condere domuin in no
« clo, cl Excclso in vcrbo glori;c. I)c oinni corde c mine suo, ctpararcl Bancliialem in scmpiicrnum,
« siio laudavil Doihiiiuiii, el dilcxit Dciim qui fecit « queiiiadniodtiih cruditus csi in juvcnlulc stia. Et
«illuiii, et dfcdil illi cohlra inimicos poiontiam. Et «impletus esl quasi litniicii sapicntia eticrraiu re-
i0c,7 r COMMENT.IN ECCLESLASTIGUM.— LIB. X. 10J#
«texit anima 'sua. Et replesti in comparationibus ALternum (Isa, ix). » Hic templum Deo jedificavit, hoc
« senigniata, ad insulas lbnge diVulgatumest nbmen est Efcclesiam catholicam,. quse de yivis Iaj)idibus
ctuum. Et dilectus es in pace ttia, in cantilenis et constructa est, ubi laus ejuS et gloria, nunc et sem-
« proverbiis, fct coniparatipnlbus et interprfetationi- per, et in seterna permanet saecula.Cui Deus divitias .
« bus miratse sunt terr_e. Et intiomine Dbmini Dei, omnium gentium dedit, quia illipotestatem coeli
< cui est cognomen Detis Israel, collegisti quasi au- terr_eque contulitet magnificavit-iiltirn supfer omnes
« richalcum auruni, etutplumbum co_tiplesti ar- reges:terr-e':divitiis,et sapien.ia, et"utiiversa terra
« gentum, et reelinasti femora tua. mulieribus. Po- desiderabat videre Vultum ;Salombhis,'(ut audiret
«testalfem habuisti in"tuo corpore, et dedisfi itia- sapieiitiam fcjus,quam dederat Deus in corde ejtiS;
t culani in gloria tua, et. profanasti semen tuum et singjjli deferebant ei munera, yasa argentea et
tinducere iracundiam adiiberos tubs, etinc_eteris aurea, vestes et arma bellica, quoriiam super celsi-
c stultiliam tuam, ut faceres imperium bipartitum, . tudinem sanctbrum, qui vere reges dicuntur, exal-
« et fexEphrahn iniperare imperium durum. Deus "tatur, ettiuUus ei cbEcquaripotest, quoniam « quis
«autem non dereUnquet. niiserifcordiam suartij et inriubibus _equabitur Dpminp, aut quis similis erit
« non corrumpet neque delebit opera sua, quia iion -Deo inter fllios Dei?» «Deus qui glorificatur in
t perdet a stirpe nepotes eleeli sui, et semcn ejus Ig cpnsilio sanctorum, magnus et nieiuendus super
:. qui diligit Dominum noti corrumpet. Dedit autfcm omnes qui in circuitu ejtts sunt (iPs«/. .CXLVI). »
« reliquum Jacob et DaVid deipsa stirpe.» Sane non Et item : «Magiius Dominusnosfer, et magtia virttis
ignota est bistoria; qtise narrat de Salomone filio ejus, et sapienli_eejus non fest numerus.» Unde et
DaVid, quomodo ei Deus, per visioneni apparens. Joannes dicit: «Et vidimus gioriam ejus, gloriam
concessit ut peteret abeo qttod vellfct; qtii cum cor quasi unigeniti a Patre, plehuni gratia et yeritate
docibile sibi dafi postjilasset, ut discernerefposset {Joati. i). ».Et uriiversa ierra desiderat Videre
iuier bonum etm_dum, acjusto judiciopopulum Dei vultum regis nostri, quia universa EccleSia saneto-
judicare (III Reg. m), placuit sfcrmofcoramDomino,' rum boe soluihmodo appetit, ut ad conspectum
et deditilli cof sapiens fetinteUigenS, intanlumut gloriEeejus perveniat. Cui per Prophetam dicitur;
nullus anteseei simiUs fuerit, nec postfcasurrectu- « Tibi dixit cor meuiti, qusesivi vultum tuum, yul-
rus sit. Insuper quoqtie deditiUi divitias elgloriam, iumtuuin, Domine, requiram(_Ps_.l!;xxvi).t Et alibi.
ul nemo fuerit similiseiin regibps cunctis retro «Sicut cervus, mquit, desiderat ad-fontes aqua_
diebtts, deditque illi: pafcem undique ab hostibus rum, ita desiderat anima mea ad te, Deris (Psdl.
suis. Utide divulgatum estnomeii ejus ad insulas XLI).» Et singuli deferunt ei munfcfa, dum unris-
longe, et dilectus est in pace sua, quia sedificavitlG quisqtie secundum id quod vireS sibi suppeltint, in
templum Domino mirificb opere, et cantores cbnsli- verbo,-s'eu faetis obsequium studet pr_csiare Deo>
tuit, cantUenasque dispoSuit, ita.ut proverbia sa- Jam p.orrb de cajteris operibus Salombnis quid di-
pienter ederet, et comparaiiones et interpretatjones "eam? quem veberiienter arguit sancta Scriptura
conderet. De ijuo Scriptura ita narrat: « Locutus atque eondemnat, nihilque de poenitentia ejus vel in
« est quoque Salpmon tria miUia parabolas, et fue- eum indulgentia Dfeiomninp commemorEit;apparet
«runt carmina ejus qiunque jnillia, et disputavit enim in-persona Salombnis itiiraexcellentia, et mira
t super Ugnisa;Cedro,"qui est liiLibano, usquead submersio. Quod igitur in-illp diVersis temporibus
i iiysopum qui egreditur de pariete; ef dissCruit de exstitit, prius bonutii, etposterius malum, hpc in
t jumentis, et volucribus, et reptilibus, et piscibus; Ecclesiainisto. adhufc s_ecuIo simul uno tempore
« et Veniebaiitde cunetis popuUs ad audieudam sa- iostenditur. Nam per bona. illius, bonos EccIfcsiEe,
« pientiam Salomonis, etab universis regibusterrEe per mala auteni ;illius,,malos Ecfelesisesignificari
-« qui audiebant sapientiam ejris (III Reg.. iv-.).J puto, tariquam in unitate unius afese: siciitin-illo
Sed quia poslea cum jam seriex esset, depra- unoiipinine bonosin graiiis, nlalosinpaleis, aut in
Vatum est per mulieres xor ejus, nt sequefetur nnitate Jinius segetis, bonps in triticp, malos in
deos Edienos, nec erat cor ejus Cperfectum cum;j) zizariiis expressos esse seiitimus.
Dpmino Deo suo, sicut fuerat cor David patris ..; GAPUT XVI.
-ejus. iratusDominus disrumpens scidif regnum iUius_ _ i/eRpboam etHieioboam,
etfiiiis suis tiiiit potestalem , ut non dominarentur «iineni habuit Salomon cum patribus suis, et
super lotum Israei, sed tantum siiper duas tribus, «-reliquit ppst se de semiiie suo gehti stultitiam. Et
hocest, Juda et Benjamin. Mysticeidem Salomori, ciinmiuutum a prudentia Rpbpam, -qui avertitgen-
qui interpretatur pacificus,.in nomine etin pluri- «tem consiUb suo. *' "Hujusloci sensum edisserit
bus.operibus suis significat regem nostrum pacifi- historia Regum, quse narrat quod Rpboam filius Sa-
cum,,de qup Prppheta ait: «Orietur in diebus ej'us lomonis relicto utili seniorum cpnsiUo, cpnsilium
juslitia et abundantia pacis, donec extollatur luna iuiit pum pueris cosevissuis, et pef duriim respon-
{Psal. LXXI),» De quo aliiis prppheta tiicit: «Multi- sum quo respondit pepulo ,.dicens : •«'jPaler meus
plicabitur ejus "imperiurii,et pacis non erit finis su- posuit super vos jugum grave; ego autem addam
•per sblium David et super regnum ejus, ut confirmet super jugum vestrum. Pater meus cecidil vos fla-
illud in judicio et justiila amodo et usquein sempi- -geUis, egc auterii c_edamves
scorpionibus: irrilalus
-PATHOL.GIX-' -. 35
iS& B. RABANLMAURLERGeiEp. MOGUN^ OPERUM P-ARSI. M00
populus feiiqtiit dbmum Pavid, et etfegitJeroboam __V multitudine sibi obsequentiuin, nec tamen coiidigiiani
fiUutii Nabaili (III Reg., xn). »."Omnis videlicet habent soUicitudinejnsibi copimissprum. luterpre-
Israel exfcfepiisduabus tribubus, hbc fcst, Juda et tatur autem Rpboaoj latitudo pppuji;; et bene lalir
Berijamin, deceiti autem irihtis fueruntcsub ;Jeror tudp pppuli npminari possunt, quilatani:et spatio-
bbatii.:De qtib subjtitigituf:: :•" sam yiam gradientes y per-quam multi vadunt, ad
'"« Et Jferbbb-imfiUtimNabath qjii ffccit pecfeare mprtem,. angustam viam, qu_e paucorum est, et.ad
«israei, fetdbdit Epliraihi Viatiipfcceandi; Et plu-_ -eternani;yilam ducjt, ingredi detrectant; relictp-
« riiiia redritiiiaVertttitpeccala-lpsbrhiri, valdfceniiti que sanctorum patrijiti coiisi-io, guorum dicta, et
« aVfciiertiiitiilbs deiferra siia, fct qtiaesivitoiririfcs ; fexemjilaad celsitudinem ten.dunt perfeclionis, feli-
i iifequilias usqtib drim pervfcriiret ad iilos defensio. guntjuy fenumSbiemperare pr-ecepiis.,-hoc est,. eo-
« Et aii briifiibtis peccatis"UberaViteos. » Et Jero- j'um qui juvenilibus desideriis fflancipati, Iaudibus _
boaiti,' iriquit, filitim Nriballi, sribariditur, reliquii jiiiquis et-adulationibus eos gravant, et, fitin: eis
pbsi se, qui "pefcfcarfc ffcfcitIsrael iri idbibriiirifcullufa;: jquodper prophetam dicitur * «_: (Jualis ijoptilu.s.talis
quia ffcVfcfittisqtibdjibpulus Dfci, si-riscfcridfcretiti estet sacer"dos;(/s«?..xxiv). » Omnes eninva iinnimp
HiertiS-ileinbiferre sacriitcia indemb Dbmiiii,rever- nsquead maximum ayaritia. siudent v fe.tcaeci csecis
teffcttir ail "dbiiiriiftDavid, excogitaib ebtisilio , fecit T>ducatum prsebenlfesin foveam perditionis .pariter
dubs. vitulPs aiirfcbs,"-et iiixit fciS;: «::Nblile' tiiifcf a| eadunt;: quibus coniminatur sapientiEfDei, dicens::
ascetidere iiifcrusaleiti.Efcetedii tiil,isi__tel, qtii -tfc: i«y_e tibi; terra., «iijus rfex est ;puep;et Cujus princir
eduxfeiiinf.de lfeii.a':_EgyptI,iibsuiiqufeitiiumin Be- pes mane .cpitiBdunt{Eccles^ : » et fecpntrarip, dfc
tlifcl, fct aitferurii iri Daii; felfactititiestverbuinl.be sanclorum Jiopulp"et- rege: eoruin Christo laudando
iti pfccfcatiiiri;ibat efiihi-pojjuliis ad adbratiduiti viA subsequitur, .dicens : t Beataierracujus est rex no-
tuliirii usqiifcitt Dah, fetfefeitfaiia iiifexCeisis,'fet_&»! Jbilis, et .feujtisprincipes vescuiHurin itempore stio :
cfefdotfesdfeeStreriiis pbptili, qui nott' erant dfcfiliis iquia bmnia : <ju_6eunqiie : fecefit; .pi'osperabunlur
tfcvi. GPtisiituitquedifemsolfeitfnelti iti tiifenseoclriVb; {Ibid,). » Jeroboam yfcro qui decenitribus a domo
quiniadeciiria difemfetisis:,In similitudirieiri solfeiririir I>avidet;„a.tfeniplo. Dei separaijs ad idololatriam peiv
tatis qtia. eeiebraitir iri Juda,el erexit altare simili^ duxit, significat hsereticos, qiildisSensionem aniant,
ter inBfcihel, uf immblarel vitulis qtibs fabiicatttS fet unitatein fidei catholicse Iiseresibiis scitiduht,: ac
eiat. Cohstituitque iii Beiiiel safcfcfdotfes fexteelSoruiti si cuUtii nialignbrum :spirituum . sibi obsequenles
quse fecerat, et ascendit super altare qtiod exstruxei itradunt. Ihterprfetatur; autem Jfcrobpam dijttdicans
fat iti Bettiel;qtii-itE.deei_iia difemertsis bfctavi, qufeiti popiiluni,Kani etha_retici dijudicare populum yideh-
finxferat dfe'corde stib, fct fecit soleinnitalemiiliis" Q tur, cu_nef rpris sui sequacem faciunt i-cui relbene
israef. i Hrijus ergo scfclusinVentibriistaiti dittpef- cPnveniunt verba prophetse!AebanB Salonilis; qui
severavit iti poptilo decfcm:tribuum, quousque Do- jnissus est.ad Jerobbamitadicens : « Tolle tibi de-
ininus in feds transmisit vitidifclam,et aspprtari ffe- :cem Bcissuras; hsecenim dicit DeniintisDetis Israel:
fcitin Assyrios. Quod atttteitidicit, «'usque dum per? iEcce ego; scindam regnUbiSalomonis, et dabp tibi
Venirfctad Ulos deferisip,;et a!bomnibuSpecfcatisii- •decfcmtfibus.Porro tiria tribus remariebit fcipropter
befavit eos'--;»bbfction aliam rebr 'significare deffeft- 'serVum mfcumDavid et 'Hierusaleltieivilalfem,qiiain
siorifeiti fct liberationfcm-; quatii SalVatoris hbsM -elegi ex otimibus tribubus Isfael {MI Reg. xi). pe-
advfcntuin, ;qui ad se fidfcliier cbtiVfcrsbsetbaptisv iiefeirietiJiri sfcissuras Jeroboam afccepit, cum ifegis
inate sub ablutos ab btiinibus pefcfeaiis iibeiat, vlolando'cbrrtipit; fct tiiititribjisrfcum ;so-
:pra_fcfept£i
et ai) iiosfibus uriiversis deferidit. TJiidfc'scripiriiti- 'bolfe:Pavid rematisit--, .dtim 'sbrs- satifctofumjuxta
est i i i(Jubtqtibt atiteiti feGfeperuilteum, dfedit-feis japostblicam docfritiaitiIn fegula 'fidfei-caiholie_e per-
'potestaieril :filipsDbi fieri, qui nbrifex satigtiiriibris, '•mtitisit,ijuia tinus 'estDominuS, tiri_i fiidfes,titiumet
•neqttfeexvbiuritatfc fcai^tiis;tieqtie ex"VolutifateVifi, :])api__sma:pÂ(.s.:iV). i>:; •!, :,
sed ei Deoiiati surit {Sodri.i). i BeriiqttfeRbboatti ':':- '"-;-:: 'CAPUT XVH."' : :"
' '" ''-" - :: '
filius Salomonis, qui, titili senloruni ebnsilio felifcib,;Q DeElia:
adolescenlium consilium sectitus est, licet de domo > "(G__ri. xtviii;) « Et suirexii Elias pi'Pp!hetaquasi
David fuferit3, taitieti in via ejus: rioti gradiebatur. ".'*ignis, ef vefbtim ipsius quasifak afdfeijat; "Qrii
Fecit enini Jttda,:-ScripturEi tesie; iti illitis diebus '"i itidtixit in illos fatiiem; etIrritatites iUum'i_ividia
malum' fcbfani Doiriino-,fet irfitavferuiit feurii"Supfer -:<tabefafcti siint. Nbnpoterant-eriihi sustiritereprEe^
bmnibtisijti-e:feceiant pattesebfuitiitipebcatisqu_e :< cepfa Dei. Verbo"Dbaiihi exaitavii coelum, et de-
pefccaVfcrant;-__Edifie_iVferi_irit auieiti et-ipsl sibiara's, «"jefcitde C03I0ignerii ter.» Sic airiplificatusfestElias
et staitias-, fetihcbs supef eriiiierii cbilerii exfcblstiiri, 'tiri niirabilibus: suis. Et qtils pptest SimiUier:glb-
et subter btiinetii*ari)tii'e_nfrondosani; sfcdfet effe- ;« riari tibi? Qtti 'sristulisti mbrljiubi abrlriferis, de
minati fuerutit intefravffcceruniqtie-oitines abbfiii- : i sorfeirioflis in verboDbminiDel. Qui dejecisti re-
nafioties gentium, quasaferivit DbhiiritiS.ariitefaciem •«ges ad perniciem, et eonfregisfi facile poteritiain
fUioruni Isfael.-Sigriificat ergo.itialos iectoresiri "iipsoruiti, fct gloriosps de _fccto:siib. Qriiatidisjn
Ecclesia, qtii tefrenis cupidifatibtis 'dfediti,:negii- : i Sina ludiciumj el Iti Hbreb jtidicia deieiijiioiiis.
;gunt cufam habfere-subditorum, e"t:dfelebtanie!s in " f%m utigifereges ad poenltentiam, et prophetas fa^
1101 COMMENT.INECCLESIASTICUM. — LIB. X. 1102_
« cis successoies post le. Qui receptus es in lurbine A _VElisaeus, ! et reliqua (/// Reg. xix), hoc non ita
« ignis, in curru equorum igncorum. Qui scriptus accipiendum esl, quod propheta Dei ElisEeushoini -
c es in judiciis temporum lenirc iracundiam Domini; cidafulurus sil et tyrannus-, sed magis spiritaliter
« eoiiciliare cor palris ad filiuni, el rcstilucre tribus infelligendum, quia justitia divina quoesingulis red-
t Jacob. Beati sunt qui te viderunt, ct in amicifia dit secundum opeia sua, punit peccatum hominum
._ tua decorati sunt; nam nos vita vivinius lantum,- aliquando manifesla ullione, aliquando occullo judi-
« posl moricm autem nou erii lale nonien nostrum.» cio vindicat per reges el duces; vindical per pro-
Narral historia Regum de Elisc prophetse geslis mi- phelas et saccrdoles, cum alios nocenles facil plecti
rf.bilihns, qualiter duos quinquagenarios ab Ochozia muerone, alios transverberat gladio lingU-O.Unde
rege ad se missos, misso igne de coelo conflagrare Da\id et Salomon et c_eteri reges pcenam a reis
•iecerit, et qualiter ipsi regi in leclo segrotanli dcnun- cxigebant, cum eoslrucidarejubebant. Et item alibi
tiaverit, quod e lecto suo sanus non deseenderet, scriptum est de superborum et inobedicntium poena :
sed morle moreretur ; eo quod consulticrit Bcelzc- c Dolavi eos, inquil, in prophetis, occidi eos in
bub deum Accoron de salute sua, el non Dominum verbis oris mei (Ose. vi). Sublevatus namquc Elias,
Deum Israel. Narrat etiani qualitfcr clauserit ecelinn asccnsionem Dominicam significai: ille enim moricm
annis tribus el mensibus sex, ut non pluercl super B 1 dislulit, non cvasit; Redemjtior aulcin noster, quia
terram, el quomodo sacei'doles Baal jusseril occi- non distulil, supera\if, eamque rcsurgendo con-
dere, qualiterque Achab impiissimo regi h.lerilum sunipsit, et resurrcclionis sute gloriam ascendendo
suum prEcdixerii, qui in monte Choreb cum Deo lo- dcclaravit. Notandum quoque est, qno.d Elias in
eutus cst et visiones vidil. Hic duos rcges iu ullio- curm Iegitur ascendisse , ut videlicet aperle mon-
nem pravorum un.il, Hazael quoque super Syriam slraretur, quia honio purus adjutoijo egebat alieno;
et Jeliu filium. Nam si super Israel, uecnou efEIi- per angelos quijjpe illa facla et ostensa sunt adju-
sseum filium Saplia.h ordina\il post sc prophetam menla, quia nec ad coelum quidem aereum per se
Domino. Post hsec aulem curru igneo receptus esl"• ascendere poterat, queni'natur_e su_einformitas gra-
jn ccelum venturus ante diem judicii in terram juxta vabat. Redempor aulem noster non curru, non ab
Malaclii_eprophetiam, ul con\ erfat cord_tpatrum ad angelis sublevatus legitur, quia is qui fccerat omnia,
Dlios, et corda filiorum ad patres eorum, ne forie niiiiirum super omnia sua virtute ferebatur : illiic
veniat Dominus el percutiat terram anatbemate. enim revcrtebatur, ubi eral; et inde redibat, ubi re-
Myslice aulem Elias in eo quod apud Sareplhanam mancbat : quia cuni per humanitatein ascenderct
\iduam fempore siccitatis alebafui', significat in coelum, pcr divinitalem et terram parifer conti
muiido, qui in maligno posiltis esl, arido el sterili' ^ nebat ct coelhm. Sicul autcm Joscph a fratribus
permanente, in Ecclesia catholica pie receplos et vcndilus venciilionem Redemptoris noslri figuravit,
tractatos fideles ipsam benighissimam matrem pa- sic Enocli translatus atque ad coeluin aereum Elias
scere dono scienli_e ef sapieiitise. In cujus nunc va- sublcvatus, ascensionem Dominicam designaverunl.
sis oleum grati_e, el benediclionis farina redundal, Ascensionis suse Doiiiinus prEenuntios et tesles ha-
in omnibus fere gentibus fame manente, quarurn buit, unum ante legem, alium sub lege, ulquando-
esuriem in verbo Dei et fidei Trinitatis incdiam que \ eniret ipse, qui veraciter coelos peiietrai'e po-
congrue pr_efiguravit illa quondam tricnnio fames ; tuisscl, undc el ipse ordo in eorum qnoquc utraque
in hoc autem quod suscitavit filium matrisfamiUa., sublcvalione per qu_edam incremciita distinguilur.
expandehs se tribus Vicjbus super puerum, lypuni Nan) Enoch franslatus, Elias vero ad coelum sub-
.gerit Salvatoris,;quiperfideinsanctse Trinitaiis sucr -vectus esse.„memoratur, ut yenirei posttnoduiu qui^
-currit mundo. et susciiavit tiium a peccati mortfc; et neetranslatus nefcsubvectusy fcpelum_elhereumsua
eripuif de iuturse perditionis :damnp. Nam quod yirtutfe peiietrafet; qui nobiS iti sfe credentibus caf-
,-nittitrex.impius duosquinquEigenarioscnmstibaitis ; mis qtioque inunditiamiargiretur, et sub eo pef-in-
S-bi miUtibus, ut exhUieant Eliam, qtti divinp ignei j, cremenla temporum virtus castitatis excrescerfct-
consiinipti sunt, tertiusautem missttS.salvatur, hoc , Jn ipsa quoque eorum tfanslatione, qui ascensipi
itiysterium habet: ijtiinquagenarius painquenuttiefus jieni Dotnitticam ut yidelicet fairiuli designaverunti,
confessio poenitenli-e es"t, quo declaratur reinissio- et iri ipso se^ qui :ad cceluni aseetidit; Dpmintis
peccatorum. Judsei ergo noleritfes.Ghristumjifeuitt pstendit. Nam Enoch q_uide_nuxorem et fllios -ha^
esse perfec|um, nec-principein pcenitfcntis, clicunf buit, Elias vero tieqtifcuxbreni neqiifefllios legitur
ad erim :'« Quinquaginta *annos npnduniliab.es, et;' .babtiisse. Peiisate efgo qupmbdp-per incremeiita
Abraham nosli? in futuro diviniignis incendip exstin- cteverit mundiiia castitatis, qupd fet pef tratisiatps
.guuntur. Tertius autfcm quinquagenarius, quia cbii- fanitilos, fet per ascfetidentis Pomini personam ,pa-
_\&csasad fidem Trinitatis pGenitentise,sacrariienta[ .tehtfer pstenditur. Translatus namque est Enpeti,
: ,-cognpyit, jndulgehtiam mferuit.. Qubd autetii |(issui ,per cbiluni gfenitxiset per coitum generans;-. rapitis
Dei reges unxit et prpplietam EIisa_uin-i_iultionemi: jsst J-Uias',.per eoilum genitus, sfcd.nbti-eiiam pfcr
•inimicpramdicenteadeum ipso Bomitio : tEterit . eoittim- generans;.assuitipius: fist:. yero-Dpiriintis j
Jiuicunquefugeritgladium Hazael,oecideteum Jehii^;" neque per coitum generansv neque percoitiim feijB-
,§t ûicunque fugerit gladiuin Jeiiu, inlefficiet eunjr . patufc _. ..' :...',,..:"':!:..;-; "-:-.:"-
1105 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMMRS I, 1104
CAPUT XVIII. _\ cit : « Petite ct dabitur vbbis (Mflth. vn). » ES
De Elisaio. ilem : « Pctitc, inquiti fetaccipifetjs; ut gatidium yfe-
t Elias quidem m turbine lectus est, et in Elis_eo slrumsit plenum:(J!oan.;xVi). » H_tcefgo fidttciaEic-
« completus est spiritus ejus; el in diebus suis non cepta a Domino posttilatEliSEetis, hocfegt, popiilus
« pertimuit principem, et polentia nemo vicit illum; Christianusut fiat spiritus Ghristi duplexin eis, hoc
« nec superavitIllttm verbum aliqupd, fet mortuum estjduplex gfatia Spifitus saiicli, in reitiiSsionem.
rprpphetavit corpus ejus. In vita sua fecitmonsiraj utique peccatorum, et collatibne virtutum. Redem-
t etin mortfe mirabilia operatus est. Iri omnibus ptor igitur jibster, qui non habuil peecatum neque
« islis ftpft pbetiituit populus, fetiibti recesserimt a pfcccatuin ffccit, nee dbliis Inventusest-in oreejus,
« pfeccatis suis,iisque durti fejfcctistitit de tfcrra sua, feniissiotie peccatprilrii iion eguit 1, qtil pfcccatuin
t et dispersi sutit in omneiti tfcrfatij; fct rfclicta est titillttm habuit, ppera auteiti virtutuih in; Sgiritu sau-
« getisperpaufca, etprinceps itidomoDavid. Qtiidam ctoiiecit, sicutipse in Eyangelio dicit Jtid_eis:: « Si
t ipsorurri fecfcrunt quod plaeferet Deo, alii autem egb in digito Dei ejicib dseinonia, profectp pervenit
« mulla conitiiiserunt peccata. »-Guiii aulem Elias iti: yps iegnum Dei (Ittc. xi). »Inseparabilia sutit
Dfeivoluniatfe de ferra ;ad cbeluitisutileviEitidus esset, igittir ppera Saneise Trinitatis, id est; Patris et: Eilil
EiisEettsdiscipttltis ejus rpgavit ejim,;tit duplfcxspirir B et SpirituS: sancti, Yeritate alles);ante, quse ait:
tusfejtts iieret iii eo,.quod etiriin ©fcodotiante prb- « Quia:qu_e,Pater iacit, lisefcfcadeiriet-FUius siriiiii-
mfcruit. Unde in pptenlia fetVifHile hbstibiiS Insu^ ter f&cit{Joan.,\). » Et.Apostolus': « ;Hsec;inquit,
perabiiis ftiit, qtti in vita sua et in mprte inonslr_t pmnia operatur utius atque idem :Spiritus,-dividens
signorum et mirabilia opera fecit. Quod afltein dicit sirigulisprout Vult (I Gor. Ix). » Bene .quidem poslti-
niortuumcorpusejtts|prppbetassfc,ostettditquodm'ysti- lat Ecclesia, ut spiritum duplicem acciinat Ghristi,
cum opus fuit rfestiscitaliofcadaveris,quod projeclum quia et remissjone peccatoruin iudigetj qua non
fttit; iti sepulero EliS-fei,Ut Reguitihistoria tiarrat:; eguit Ghrisfus, fct nirinefe Vi_.tuttiffl,:qua!se5:plenitu-
sed populus Israel tali Virtritfc:•sigriorurii npri friit dmfc sriaper Spirittitiisanctum tribriif Ghfjstus ^ qtii
coitiniotusadpcehitentiam, necrecesserunt apfcfcca- asceridensiri alttim « caplivatil dux.it; captiviiatemV
'lissuis, usqtte duni ejecti sunt de tfcrtasua, fctder dedit dona'hominibiis (Ephes. iv), »illis Videlicel
dufcti in captiyitalem (IV Reg, xjn). Quod atitein heminibus, qui spem stiam firmiler in illiitii pbnuht.
dicit, c Rclicla esi gens perpauca, et princeps in Hinc est quod Elias dicit ad Elisseum : c Si videris
domo David; quidam ipsorum fecerunl quod place- me quando tollar a tc, erit quod petisli: si autem
ret Deo, alii autem niulla commiserunl peccala, _ non videris, non erit (IV Reg. n); » quia nisi quis
ostcndit quod stirps domus David cl tribus Juda"at- " rcct_e fidei oculos in illum ponat, et credat fideliter
que Bei-jamin non penitus abjecerunt cullurain Dei passipnetii, resurrectionem, et ascensionem ejus ad
et templuin ejiis, sicut fecerunt decem iribus, qui Patrem_ petilionis suse fructum non capiet. « Mor-
fuerunt in Sai.ia;ria, sed alii epruiu fueruiit idplolalrse, tuus est ergo Elissetis, et sepeUerunt fettm; la-
til jprarti, Achaz etManasses, Joachim et Sedechias; tfuncnli quoque de Mbab veneruiit in terram ipso
alii autem adhseserunt Deo suo,. sicut fecit Josaphat, annp : qjiidam. autem sepelientes hbriiinem vldeiites
Ezeehias
,-.-'.; et Josias. : " ' autein
' ,:'-:- Similitef ' |: .; ;et:. horrims5Ubdiii
, ; latrunculos,projecferunt cadayeririseptilcrp Elissei;
diVfersesentii.baiit; alii atttem epruiti recta incede- , quod Etmbulavit, fct tetjgitbssa EUs_ei^"fetrevixit
bantvia,aliiaulemerroreclaudicabant, Undefaclum homo,"et stetit supfcr:pedps. subs ilV.Reg. xiu). »
est uovissime ,ut multis jam a yeritate deviantibus, Quid significat Ii_ec restiscitatio cadayfcris mortui
ultio captiyilatis jniniitlerelur, ut qtii simulafcraco- per cbntafctum ossittm Elissei, nisiviiam fidelium,
'
iuerunt in terra sua, ipsi etiamidola coiefent in lerra qii_e in morte Christi veraciter constat. Quicunque
alicna. QuEerilur autem quomodo Elisseus, cum suus ergo firma fide tangitmorlcm Christi, el spem suam
magisler Elias locum poslulandi ci olferrct, duplicem veraciter in ipso eollocat, sine dubio particcps erit
spirilum Elise poslulaverit, cum Dominus dicat in resurreclionis ejus. Dicit enim ipsa Veritas : s Ego
Evangelio, « Non est discipulus super magistrum sum resurrcclio et vila : qui credit in me, non mo-
(Matth. x) : i perfectus autetn omnis erit, si sil si- rlelur in seleuiuni (Joan. xi). » Et alibi: c Sicut
cut magister ejus; cujus petitionis mysterium si con- Moyses, inquit, exaltavit serpentem in deserto, ita
sideretur, non importuna, sed necessaria postulalio exallari oportet Filium hoininis, ut omnis qui credil
decernilur. Dixit ergo Elias ad Elis_eum: « Postula in ipsum, non pereat, sed habeat vilam aelernam
quod vis ul faciam libi, antequam tollar a te. Dixit- (Joan. in). »
que ElisEeus: Obsecro ut fiat spiritus luus duplex in CAPUT XIX.
me. Qui respondit: Rem dilficilcm posttilasli : Atla- De Ezechia.
men si videris me quando tollar a le, erit quod pc- c Ezecbias munivit civitatem suam, et mduxit in
tisiij siautem non videris, non crit (IV Reg. n). » c medium ipsius aquam, et fodit ferro rupem, et
Quem enim lioc loco significat Elias, nisi capul no- < sedificavit ad aquam puieum. In diebus ipsius
strum, Dominum scilicet Redemptorem; et quem « ascendit Seniiacherib, et misit Rabsacen et sus-
EUSKUS, nisi corpus ejus quod cst Ecclcsia? Dat « lulit manum suam contra illos, et extulil uianuni
ipcuni ppstulandi Elias npsicr, cum in Evangclio di- _ suam in Si.on : et superbus facius pst pQlejilia sua.
'im .':'' : £p &$'
-t-Tutic itiota stint corda etitiantis ipsorum.: fetdo^ A,rayent et civitatem simiu. piepena exstmctis hpstibus-
-.«'iuferunt-quasi parturientes tiiulieres fet invoeaye- suis, ostfendunt^ferbti Pierum, nbi ita Ifegitur. «Ôrat
< f unt bbminuin misericordem. Et expatideritfesjtia^ yerunt igitrir .Ezefcbiasjex fctIsaias filiusi-ôs^jirp--
« nusextuierunt in coelumi ef sanetus Domintis Deus phetes adyfcrsum hajic blasphemiain, ac- ypciferati
i aifdivit;cito vocem:ipsbf ilitiJ tiori tist commfcmpra^ sunt usqtte incoelum. Et misitPbininiis angelttiri.>
c tus peceatorum iUorum,: nfcque dedit; illPsinimicis tjui percussit omnem yirum rpbtistiuti etbellatorem
« suis, sfcdpurgavit Ulos in manu Isaise satietipro- etprineipetii exercitusregis Assyriorttm, reversusqtie
t phetse. Dejecit Castfa Assyrlortim fctcbtitrivit-iiloS "est cumignominiairi terram suaift (J/ PardU xxx\ j);»
«.EthgeiusDomini. » Historia"Ezechiae in libris Re- 'Egressusesfautfem't angfeliiSDoiriirii;,et percjissitjn:'
gum et Paralipomenbn plfctiitfcrexpressa CSt, tibi castris Assyriprum centum etoctbgjrtta jjuiiiqtie mil-
nafratiir qubd a.difieayerit agens industrie omriem lia-,:» etisurrexferunt mane, et.ecce omnia cadayera
mttrum, qtii fuerat diss_patus,"et exstruxfcrit ttif res tiiorluortimvetfcgressus est, fet abiit;: « et reyer|us
desupfcr,etforiiisecus alteruiti muriim, instajiraver.it- est Setinacberib rex Assyribruni, et habitavit in.Ni-
que Melloin ciVitate Dayid et ffecefit uriiversi gene- nive; » Et facttim est« cuni adoraret in temjfio Nfe^
ris armaturani et clypeos, coriStitufcritquepriricipes sfoch deriin_suuiti, Adrameleehef Sarasar' fiUtfcjtis
bc.llatorii_n. Cbi etiam nbn silenilp praeteritur, qtiod B percussemnt etiin gladib, fiigerlnitque in tferram
induxerit aquani incivitatfcmvbbduraVeritquefotiles Ararath: et*egnavitAsari_iddon;fiIiiiS ejus pro eb_»
et rivum qui fluebat iti medib terrse, hofeest, qtiod Cenlum octoginta quinque mjliia forlissifflorum vi-
liic dicitur-:.« Fodit ffcrro fupe_ri, et -edificavit ad rorurii ab urio artgelb ttna nocle csedrintiir, et absqjie
aquas puteurii:»myslice autefii urbfcm sanctam , de yulneribus pfcfeisorummors sseVadiicurrit, excludens
qua scriptum est:'« Urbs fortitudinis nostrsfc"Sal- corporibus atiimas Domini yoluhlate, solusqtierex eo
vator, quse in inonte sita ialfere iion potfest("_.sa. tenipore idcircp reservtitus est; ut scirfct potetiiiatii
xxvi)». Bequo et in aUo locp scriptuiti est:«Flu- Dei, fct blasjphemantia ora cbnipriirieret, fieretque
minis jmpetus Isetificatcivitatem Dei ( Psal. XLV)-. »• leStis: illius majestatis quatti parilo ante con lempse-
Et rursiim: * Glofiosa difcia sunt de tfe, civitas Dei rat. Sic Phafao qupque in decfem__Egypti-servafur
(Psdl. xxxxvi). » llle condit etmunit. Dfequo loqtii- piagis, nt tiovissiriius pereat, quod et iste passurtis
,ttir Pater, «Isle sedificavitciyitatem meatii,» fetipse est.Ctim fetiim rfeversus! essfctip Niniyeiti urbfcnr
otimeni murumsanEe fideirafc:Ver_e religiortis, qul piimani ^fcgnrsui, et adprafetin letiiplb SesfPcli
fuerat malitia paganoruiti .sive liserelicortim in ali- deuiti suum .quasivictoriamcle hoslibtis reportaret,
quibtis dissipalus, restauratet exsiruitturfes viflu-; et delubrum idoli sui triumphans" et gratiilabundus
tum, ponif et forinsecus alteriim mtirum-_'.'Jioctist C incederet, cprilehiptor vferi Dei iin fano falsi nuiriir
..antemttrale, qupd in: aedificatiorie'castroritifi. solfcrif nis trucidatur; nec angeli perii gladio, qttod erat
.luriculas _appellarei cuni boritifum operum tenere commune cuinpluribus, sfcdparricidio filipfuhu ;
docet efficaciam; non enim-stillifcit niuruni habere " -
'-'"'rtGAPUT:-XX. ;- ";'"':: \
fidei, tiisi ipsa fidfcsbonis opeiibus confirnietur. Hie De Isaid prophetd. !-;.:;
murus et lioc antemurale de vivis lapidibus exstrtti- t Natii ffccitEzechias qupd placuitDeo, etfprtiter
-tur, quijuxta Propbelam vblvunttir super terram. t iVit in via patris sui David:, qttaiti mandayit IHi
Idem rex fecit universi gerieris Eirmaturamwetely- •t Isaias prophetamsignus etfidelisin ccnSpectuDfci,
peos, cum sanctarum Scriplurafnm divefsa cptidit «In diebus ej'us retro rediit soljfct addidit iegrvi^
testinioriia, etdofctririam feyatigelicatilad muniineti- -« tain. Spifitti magiio vidit tiltitiia'»fctcbnsolatus fest
lum EcelesiaVsttse cPmpPriit, brd-natque; dPctorfes - "<lugeritfcsiriSIbri usque insetiipiiernum fet .pstfctidit
qui principfesspiritalium bellatbf um sint, et uniyfef- « futufa etabscondita aritequahi Vfenirent.'»Qualitef
sam mjlitiam fecle ac rafionabUiifcragant, castraque auifcin EzechiaS per bona opeia plafcuerit Deb; fet:
EcClfcsiajcontra bostes urtrVfcrsospppprtunfc.defeti- quombdo pfcr Isaiam prophetaiti abaegrittidinfc Stia '
dant., Qupd Ezechias infestantibus bello Assyriis, _' sanatus sit ,illoqufc pelente sigrttim, sblis curSuspfo
-tefram-Judseorumet contrEiHiferusalemptignantibus' hoc nnitaiiis sit, ita ut decetii lineis retro rediret,
jussi.t fonifcsobturare ac.riVttm qui flufebatinmedib Iibri Regumfet Paralipomfertpn:,tifeetioti et Isaiseyo--!
tferr_e,rifevetiientes reges Assyporttrii invenirent aqiia- -iuineii'-satis' deelaratit; Hic ergpilsaias? spiritu pfb-
rum abtiridaiitiam,: sigriificat quod, coritra paganos! phetico fotttra et abscondita-tiiysleria dfe adveiitii
atqiie hsereticos repugnanies afcblasphemantes dUi-„ Chfisti, et de fedemptibne genfcris liuniarii, deEfc-!
-genlia atqtie eautfela adhibenda est, et divinorum clesise qttbqufcslatu, et de j'iidicio Dfeifuturo copio-"
safcranienfbririn cprain ejs- stitit Velatida mysteria. •sissime In librp SUPdisseruit,:: De quo aliquid liic
Necimptidenter Verbttm Dfei blEispiifcmisirigfcfeh- exempli: .gratia pohere supferfljiuin fcst.,euiri -pferie
-
duin, qtii tiesfciutitdbctrinani -satictani piis vmoribus iotttsiiber, quaritum ad SpjritaIfetiIsfctiSunt;pefiiiie„t,
honofa,re,"sfcdmagis sttidentbre Venetiato lacfcrarfc. in his Vfcrsetur!. .'.. :,., '-:"..-••; ;" -'•- --•-".
<Quod;arilfcjri dicltur Sentiaeherib fex Assyrjorurii "• '-: :.i-:.-":GAPUTXXk;:/-": -.-: -/-.^
misisse rnantitii validarii ad HifcfuSEileniper-Rapsa- :''...' DeJosia: ::: "
_ .,.:.,:,
ceti blaspbetiiuin, tit ever.eret eain, branteque Eze- ( CAP.XLIXV ) « Mempria Josise jncompositionfciu .
chi_t atqtie Jsaia cum c_etero pepulo, Dominus libe-> t odpris faci opus pigmentarii. In onitii pre quasi;
MO'5 B. RABANl-MAUftlARCH_EP»;MOGUNT.::OPERUM;i'ARS 1. MOS
:.:«iriel ihdiilcabitiir.inetiiqria:, et ut:mtisica iti-eon;.;, A pietatis ppera epmmempranlur,-sedjion ite peiêcta
-< Vivio vini.ipsfe est direfetusdiVinitusiti poenitentia sicut hpru.m trium. Maximajautem pars regum Juda,
•« gentis, et iulit ab lloininibus iriipietates.Et guber- -sicut et reges Israel, decUnaverat ad operaimpieta-
:< navit ad Dominum cpr jpsius, et in diebus pfec- -lis tit scfelerapeccatorum. Unde et lneritani yjndi-
.« catojum cotrob'or_ivit-pifelalem.* Bfcne:coiriparat •cfa.mpereeperiint, siput consequenter ostenditur, -
'mfcitioriaiti:JPsi-eregisodori operis pigmenfarii, et :' :' -'-."
::-:_: 'eAPUT -S.Xil."-'1"-'"-"'' ;
inellis dulcedini, et orgario musica., quia fama yir- :'--:;:;'"-'
' "'
tutis ejus, et suavilas modesti-fe, etstudium quofl '.'•:*•'-. DzTeremia, ~\
liabebat ui resfaurando cullum Dei, offlnemodorem - c RegfcsJudse defecerunt ,!et cohtempserunttimo-
pigiiientoium, et dulcedinem mfellis,necnoh fetcap- "<retiiDei. Dederuntenim-regnumsuttmaliis,.etglo-
lilenam itiusiCEearlis superat; qui bene cum David •« riam suam alien_egenti. Incenderunt e]ectam san-
dicere poterat: « Quam dulcia faucibus meis eloquia :« ctitaliscivitatem, efdesertas ffeceruiltvias ipsius in
ttta, Domine, super melet favum ofi ineo. Ideo di- -«.manu Jerfeinise,nam niale tractavefuntillum qui a
iexi maridata tua, siipferaurum et topazion. Proptfcr- - s ventrematris cojjsecraiiis est liropheta; eveftere et
ea ad bnirtia mandata tua dirigebar., omnem viam .« eruei-e,et perdere, et iierum a_dificareet rejiovare.»
iniquam odio. habtti (Psal. cxvin ). »De quo Scrj-" B;Qujd estquoddicit,in-manu Jereniise;genteslnceri-
^plura narrat, quod cuiti adhiic essetpuer, coepefit -dere.civilatem eleclam sanciilalis; fetd.esertasiacefe
quserere Donilnuirt-pEitrissui David ,;et jiiundayeiit .yias illiiis, nisi qjiodin seriplls Jerfefflispei sermo-
fJudametHienisalem ab-excelsis, el lucis, simula- nibus ejus, patefacta -,estvasiatiofutura Hierusalein
•crisque, et sculptilibus, 1 destruxeritque aras ef-si- -et filiarum ejus? Fuit enim idem prophela, sicutipse
iitiulaera, luCos et Sculptilia sufcciderif. Ossaque sa- .testatur, iemporibus Josi_e,;Jp.acbjni, Jeclipni-e, !et
,-cerdotum conibusserit.inaltaribusidplQfttm, inuii.- -Sedechise i'eguin Juda . seinperppiiiiltiin apepc-itis
-.daVeritqufcJttdam et Hierusalem ; sed et in urbibus -compescens, et ad conversionem atquebona opera
-Manasse ef Ephraim; et Simeon tisque Nephtalim •provocaus ; sed ipsi inale tractayerunt jlluni,- qui a
-cuncta subverierit. Secundutn allegoriam aulem Jo- . ventre matiis eotisecralusest
pi-ophet.a;,eyertere fet
•:sias isle typuin tenet Dohiini Salyatoris, qui salus .et •eruere-et perjlere, et iterumsedificare et-rehoVare
fortitudo Doitiini tiieritodicitui', quia jpse est dequb _•(Jer. i_). Ita.,cnim iii epdem propbetascrijrtuift est,
Scriptura dicit: « Dominus forlis, Dominus potens dicente ad eum Domino": « Ecce ego conslitui te ho-
jn prselio ( Psdl, xxm). » Et alibi: «Ipse eiiim sal- '..die super gentes et super regna, et evellas, et de-
vuiti fafcifctpopulum suuni a pfcccatiseorum (Matth. .struas, el disperdas, et dissipes, et sedificeS,et plan-
-1):»Ipsfc quideni zfclb dei muiidat terram Jtida fct G les (Ibid,),-» Gpnsideranduni quod qualuor tristibus
: Hierusalem ab ojnriibus immrindiliis fetabominatio- :-duo.icetasuccedant. Neque potferant sedificari bona,
nibus, qui pef Prophetam dixif: « Zelus domus tuse -nisi destructa esseiit mala , nec plantari tiplima,
comedit me ( Psai.LXVIII). i>De quo et Joannes di- -jiisi eradicarenluf pessiriia. « Omnis enini pl'antatio
cit: « Cujus ventilabrum iri manti sua, et purgabit -quam non plantavit coeleslis Paler, efadicabitiir
- aream suam ( Mattli. in). » Dfequo.etTMalacbiasdi-
.„(Matth. xv.).;.»Et Eedificalioquse super petram non
cit:«Ecce venit, dicit Donririusexercituum; quispo- ,Iiabetfj]n„daineii|um, sed in?areha exstructaest, ser-
. terit cogitare diem adventus ejus,: et:quis stabit ad .mone. Del suffb.dituratque destruitur ; illam autfcm
•Vidfendunifeum? ipse enim quasi ignis conflansj fet rquani cpnsumet Jesus spijjtu-brissui, et jlestruet
quasi berba fullonum ; et sedebit conflanset emun- _adyehtu prsesentiaesuse, «pmnem scilicet-sacrilegam
dans argentum, et pjirgabit filios Leyi-,-;et conflabit .-.perversanique doctrinam disperdet in perpetuum
eos xjttasi aiirttm, et qiiasi argeiitum; et eruntDb- \(II TJiess.n).»Pprro ea quaeelevaiitur contrascien-
juinoptterentessacrificia in juslitia ,.etjplacebit Deo -tiam Dei, et jn sua confidunt sapieiitia,: qus; apud
sacrificium Juda fct Jerusalem sicut dies s_eculi, et -Deuni stultilia est, dissipabitatquedeponet;:ut sedi-
sicutanniantiqiii. Et accedam advosin judicio, et ficentur pro his humilia, et in-Iocum superiorum qu_e
ero teslis yeloxmaleficis, et adulteris:et perjuris ; destrucla siint,;et evulsa, exstruaniur atqufeplanten-
el qulcalumnianiur mercedem mercenarii_ efhuAii- ;.tiir,.qU3efeCclesiastic_ecpnyeniunt yerilati, etimjilea-
liant vlduas et pupillos, et ojipririiuiit.peregrinum;, . tur illrid quod dicit ApPslolus :,« Dei .sedificatio,i> ei
nectimueruntme, dichvDominusexercituum (Maldc. agrjcultura.estis (ICor. in); » Multi hunc Jbcum su-
III). » Quod auleiti iniaudibus Josise adhuc subditur: per persona Cbrisli inlelligunt. Jeremias eniminler-
:« Prseter David, et :Ezechiam, et Josiam, oinnfes ;pretatur;excelsusDomini, quidestruxitregnadiabo-
«peccattimcommiserujlt; nam reliquerhnt iegerii Al- .li,qu-esibi:in excelsomontisostenderat. Adyersarias
«tissimij'egesJuda. »Insinuathostresregesmaxime perdjdit pptestates, delens chirographum errpruin
, Deo jilacuisse ob devbtibriemcordis et cultum pietaiis incruce. De quibus.et in psalmo post histbri_e veri-
quem habuerunt in obsequio Dei. QtiiUbetin aliqup tatem ?f>omr.S>s loqiiitur:«Quareiremuerunt gentes,
crimine capti sint et j'eprelienslbiles inventi, tameti etpbpuli meditati sunt inania? Astiterunt reges ter-
per condignam poenitentiam deleverunt quod inique r_e, etprincipes cbnyenerunt in unum (Psql,ii).t
:gesSerUtit, unde et perfectamindulgfcntiam nierue- Pro his evulsis,, destructis ,perditis et in irtferiora
•Tiiiit. Ftterulit etiatti fetalii regesin Juda, quortiin detractis, Eedifieat.uralque plantatur Ecclesia-Pei.,
1109 COMMENT.IN ECCLESJASTICUM. — LIB. X. MIO
CAPUT XXIH. A CAPUT XXV.
De Zorobabel et Jesu filio Josedech.
De Ezechiete.
« Quomodo amplificcmus Zorobabel? nam el ipse
t Ezechiel qui vidit conspeclum glorise, quam « quasi signum in dexlera manu Israel; et Jesum fi-
c oslcmiit illi in curru chenibim. Nam cominemo- «lium Josedech? qui in dicbus suis sedificavcrunt do-
>,i atus est inimicorum in imbre, et bene facere illis _ iiiumelexalla\ei'uiitteniplunisaiiclumDon_iiio, pa-
< qui ostenderuiil rectas vias. » Ezechiel crgo pio- _ raium iiigloriamscnipilerijam.» Zorobabel istcdux
pheta in prima visionc qua videral qualuor ani- fuii populi Israel, qui cum Jesu poniificc filio Josc-
malia quatuor specierum, et quatuor rotas juxfa ea, dccb, ct cseteris Israelilis rediens de Babylone reslau-
\iuit gloriam Domini per similitudinem quasi aspera\il temjilum Domini in Jerusalem, sicut jirseseus
ctum hominis sedenlis supcr ihronum ; et in alia vi- locus manifestat; quomodo autcm ipse siguum sit
sionc vidit gloriam Domini super chcrubins, el soin manu dexlralsrael, Aggeusprojfiicta in finc libri
3iifi:s alarum cheiubim audiebatnr usque ad atrimn sui denionstral , dicens : « In die illa, dicil Dominus
exlerins, quasi \ox Dei omnipoleniis loquentis. Quod exei'cituum : Assumam te, Zorobabel fili Salathiel,
auteni dicit cum commemoratum csse inimicorum serve meus, dicil Dominus cxerciluum , et ponam
in i.iibrc, et bencfacere illis qui osleivlertuit lectas ^ te quasi signaculum , quia le elegi,. dicit Dominus
vias, significat qnod ipse prredicaverif super pecca- exercilnum (Agg. u). » Denique jubeliir projihe-
lores veoturam esse pliniam \indictcc, et viam man- ta ad solum Zorobabel loqui, - quoniam in lypo
jdalorum Dei gradientibus promiserit consolationem Chrisli propler assumplionem corporis ex semiue
iniseiicordiEe. De hac \ia Psalmista Doininum depre- Da\id, eum prsecessisse demonstravinius. Huie erg©
eatiir, diceus : c Legem mihi conslitue, Domine, in dicuntur quse in fine ventura sunl, quod iranscat
via tua, et dii-ige me in semita recta propter inimi- figura luijus mundi, et fial coelum novuin ct terra
cos meos (Isa. xxvi). i Myslice aufem Ezechiel, qui nova, et commoveat Dominus coelum ct terram, et
roboratus a Deo interprctalur, el in Babylone con- destruat omnem principatum, et potestalem, el vir-
versans plebi peccatrici pra;dixit caplivilatem \entu- Jutem, et dissipet sedes regum, post destructionem
ram. et coinersis alquep03nitentibus proniisit pec- cnim soliorum et lortiludinis regnanlium , et qua-
catorum \eniam, signifieal Dominum Salvatorem, drigarum, et equoru.n, et equilum. c In die illa, dicit
qui esl \irius et sapientia Dei, el brachium Domiiii Dominus exej'cituum : Assumam te, Zorobabel
a prophefa eognominatur, nos incapthilatem islius filium Salathiel scrvuni meum. i Servus au[cm' di-
sseeuli positos \isiiasse. Ubi ct peccatoribus poenas citur propter corpus huinanum, quia tunc et ipse
piscdixit fuluras, et posnitenlibus remedia promisit ^ filius subjicielur ei, qui sibi subjecii omnia , el in
a?lerna. subjectis omnibus videbitur et ipse subjectus,; sed
CAPUT XXIV. cum boc fuerit impletum, ponel eum Deus qua&i
{.ignaeuluiii in manu sua. Hunc cnim signat Deus
De duodecim prophelis
Paler, ct bic est imago Dei invisibilis, et forma el
c El duodecim prophetarum ossa pullulant dc loco subsianiia ejus, ut quicunque ci'edidcrit In Deuin,
c stio. Nam corrobora\erunt Jacob, et redcmei-unt jioc quasj annulo consigijetur. Quod autem Zoro-
c se in fide \irfuiis. i Duodecim proplielas illos, ni babel el Jesus _edificaverunt domum destructam,
fallor, nmiciipat, quos nos minores dicimus, quorum ei exaltaverunt templum sanclum Domino, signi-
libelli simul exslant conscripti, quorum etiam pri- _ficalquo,dper gratiam Domininostri JesuCbristi, qui
nius in catalogo esl Osee, uliimus vero Malachias ; rex et sacerdos nosler est, posl captivitalcm reso-
quem Esdram scribam, legisque doctorem Hebrsei Jutam dsemoniacse dominalionis, illi qui rcsipiscunt
esse aufumant. Horum ergo ossa de loco suo pullu- a diaboli laqueis, qiiibus capti tencbantur ad ipsius
lant, quia dignam niemoriam bonorum exemplorum volunlatem, et non solum fidei sinceritatem alque
posteris suis reliquerant, qui corroboraverunt Jarob pi integrilalem boni operis perdiderunt, veruni cliam
prfedicationibus suis, et rcdemerunt se in fide vir- per aceri)itaieni sceleruin gentilibus ac publicanis
tulis, quando annuntiantes populo verbum Dei sc assimilati fuerant, juxta illud Dominicum : « Si
immunes fecerunt a crimine noxise lacituruitatis; autem Ecclesiam non audierit, sit libi sicut eihuicus
juxta illam sententiam Domini qua ad Ezechielem etpublieanus(Malih. xvin).„ Posl septuagiiita atinos,
prophetam ait: « Fili hominis, speculatorem dedi hoc est post septemplicem gratiam Sphifus sancti
le domui Israel. Audiens ergo ex ore mco sermo- per cttstodiam Decalogi, qui eos \isita\it atquc
iiem, annunliabis eis ex nie. Si me dicente ad im- consolatus est liberanlur, ac doinumDei ef civitalem
pium : Impie, morte morierjs: non fueris loeutus sanclam ie_edificanl, quia nomiunqaain hi qui pcr
jjt se custodiat impius a via sua, ipse impius in iui- ;sua peccata a commu))ion.eae societate sanct;» Ec-
quilate sua morielur, sanguinem aulem ejus de manu eler>i_eseparati iufidelium societali ac numcro co-
lua requiram. Si autem annimliante le ad impium pulabanlur, rtirsum per donum saneti Spiritus stu-
vi a viis suis con\erlatur, non fueril comersus a diose aclum bona_ operatiojiis exercenl, ac per hoc,
lia sua, ipse in iniquitale sua morietur; porro iu consortium fidelium , domus videlicet et civilalis
ariimam luam liberasti (Ezeclt. m). i Pomini, de qua fuerant ejecti, recipiunt, et bene
'iiii B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. Uli
dicitur, quod templum hoc sanctum paratum sitt A quandiu Jerusalem, hoe estvisionem pacis, quani
Domiiioin gloriam sempiternam, quia non templumi nobis Dominus reliquit et commodavit, perbella
inateriale quod Salomon sedificavit, sed quod Chi*i- dissensiohttm cernunt esse desertam; et portas
stus de vivis lapidibus construxit, itt gloriam sem--, yiriutum, quas iuxta Isaiamiaudatip occupare de-
piternam nianebit. buerat, pr_evalentibus inferorum- portis dejectas
': GAPUT XXVI. '""
atque opprobrio habitas contuentur. Unde satagurit
De Nehemia. ut collecti6 iri Jinam industriam verbi minislris,
c Et Nehfcmiasin memoria multi iemporis , quii citius fcaqusedestructa esse videbantur, fideiacbonEe
« erexit nobis muros eversos, et slare fecit portas_ actionis Ecdificiaresurgant.
« et seias, qui erexil domos nostras. » Porro Ne- CAPUT.XXVH.
hfeitiiasqui irilerpretatur Latine consplator Dominus,, Recapilulalio de Enoch.
cbnsolatus a Dotiiino, qui renovavit muros Jeru- « Nemo natus est in terra talis, qualis Enoch :
salerii, ab nostiuiti insultatione libefatum In divitia_I -«tiam et ipse jêceptus fcsta terra. _\iQuid est qupd
legis observantia sublimaVit, profecto constat quia( de Enocri.supra disserebat, et nunc de eodem iterum
et vocabulo, et. opfere, et persona sua non incott-. recapitulat, nisi.quod translatione sua typum prse-
venienter mediatorem Dei et hominum hominenit B ferebat ascensionis Domini nostri Jesu ChriSti ad
Jesum Christum designet, qui se ad consolationemL coelos, qul in tioVissima setaite sseculi incarnalus
psiuperum spiritu missum insinuat, cuni ascensurus; est, cui omnes patriarchse et prophetse testimomum
in coeluinidiscipnlis ait : « Ego rogabo Patrem, et; prsebuerunt ? De ipsb enim recte dicitur, quod nemb
alium Parafeletum, hoc est, :consctlaforem, dabit; natus estinterra talis, qualis Enbch,hocest, dedi-
vobis, t a.quo sedificaiidamcivitatem Dei, sauctam, catio, qui dedicavit Ecclesiani suani, et consecravit
videlicet EcClesiani Simulfet consolatidos essemoe-; sanguine sancto stio. Hic sine pfeceato venit iti
renlfes bstendit Psalmista cumdicebat: « /Edificans immdttiiij et cum gloria receptus est in coeluin.De
jefusalem Dominus, et dispersiones Isfael cohgre- quo et Psalmista ait: « Specibsus forma proe filiis
-gans, qui sanat fcontritos cofde, etc. (Psal. CXLVI). > homintiin (Psal. XLIV) ; » et iterum: « Asceudens
Congruit figura Nehemise et sanctis pr_edieatoribus, inaltum, captivam duxit captMtateni, dedit doua
qttorum ministerib superna nbbis cbrisolatio prsesta-• hominibus (Psat,ix\u).»
lur, dum propter lapsum peccati spem Veriiseac CAPUTXXVHI.
pfopiiiationis divinse poeniteritibus pbllicentes, quasi De Joseph.
diruta ab hostibus Jerosblymorutti moenia:iriurosque '•« Et Joseph nalus est homo, princeps fratrum,
restauraril; quibus bene cotiyfenluhtvefba Nfchenii_e" « fifmamenlutii gehtis, rector fratrum, stabUinlen-
dicfcntis: t Et yfcni Jerusalem, et niansi ibi tribus « tum popuU.Etossaipsiusyisilatasuntet post mor-
diebus, et surrexi nocte fcgoet viri pauei mecutii, et « tem prophetaverunt. » Joseph itaque, qui npmine
npn indicavi cuiquarti quid dedisset Deus in ccrde et gestu typum prseferebat Domini salvatoris, aple
ineo, ut facerem Jerusalem; et jumentum non erat dicittir princeps etrector esse fratrum, et firmamen-
mecum, tiisi animal cui sedebaih. Ef egressus sum per tum gentis, alque stabilimentum poptili.Inlerpreta-
portam yallisnocte,» etc.,usque dtimait:« etcon- tur enim Joseph auctus,-etDominus nosler merito di-
siderabam inurum, et revfcrsusivehi ad portain val-!; citur auctus, qtiia gratia Dei plenissimusycui« Patfer
lis, et redii (Neh. ,i). » Diversa tirbis desiructa loca!! nonadmensuram dedit Spiritjim, sedomniaqu-felia-
liistratido pervagatur, et siiigula tisec quoniodo de- betPater, ejus sunt, et irt quo pleriitudo divinilalis
beant reparari sollicita niente sCrutatuf. Sic et Do- habitatcorporaliter. De fcujuset nospleriiiudiiieoinnes
clorumestspiritalium ssepius nbetu Surgere, afcso- accepimus gratiam progratia. In quo etiam omnes
lfcrti iridagine statum sanctse Ecclesi_equiescfcntibus thesauri sapientiie et scientise sunt abscondili.» Hic
cseteris inspifcere, ut yigilanterinquirant qualiterea princeps et rector est fratrum,iHorum videlicet
quse yitiorum bellis in illa sordidala siye dejecta,'**fratrum, de quibus ipse ait : Ite, nimtiale fratribus
sunt, castigandoemeiideiitet erigant.'-Miiriisautem meis ( Matth. xvm ): » et Propheta, « Nuntiabo,
Jerusalem dissipatus jacet, et |coriversatio fidelium inquit,nomentuum;;frairibusmeis,inniedioEcclesiEe
teiTenis aiqueinfimis sordet afiectibris. Pottse sttnt laudabo te{Psci/. xxi). »Idemfirmaitientumest gentis
igni consuraptse, cum jam quoque qui-et aliis !do- Judsese, et stabilimentumpopuli Christiani, qtiia ipse
cendointroitum vitse panderfc debuerant, reliclo « missus estlumen ad revelatioriemgenlium et glbriani
veriiatis magisterio communi cum cseteris ignavia plebis suse Israel (Luc. n); t Qubd titttem dicitossa
iprpent, aciemporalibus curis iriservitint. Et dixit Joseph visitala esse, et post mortfcrti prophetasse;
eis : « Vos nostis afflictionem in qua suitius, qtiia historialifer hoc commemorat, quod ipse Joseph
Jerusaleiu deserta est,"et portse ejus cotisumpt_esunt ante morlemsuam prsenuritiaverif fratribus suis
igni. Venite et sedificetur murus Jerusalem, ete.» liberationeiri de Mgypio , euni consolaretur fcos,
iisque dum ait, « et cPnfortat_e Sunt mantis" eorutii atque dixisSet: c Deus visitabitVes : asportate vo-
in boho (Neh.11). t Plana suht hsec et sjiiritali biscum ossa mea de loco isto(t3c«;„L); » qubd fa&-
sensui nimis accommoda, quia doctores sancti, imo tuin est,.ufliber Exodi meminit, ciiifi egrediebantur
bmiiesqutzeloDeifervent. in afflictionesunl maxima, filii Israel de /Egypto; et postquam. venerunt iij
iliZ : i}OMMENT,;:IN$GC .;'-:: AUi
": " ,
tferrani repronrisslbnis," sepeUera.nl.eum inSiehem, A pto, apud Syriain vcro et Asiam 'Seleufcus; et apud
itieivilate pairjs Sui: quse et nunc Neapolis" voca^ Macedoties Antigonus. Palet profecto in hoe quod
tur, nrbs Samafitanoruin (Jos, xxiv). Spifilaliter hujus Simonis, modesliam et stiidiuin liquido iste
autem hoe quod Josepli, sicutpater fcjus Jacblyifcf- Jesus cxpressit, quod uno eodemque icmpore in
rain repromissiqnis; Ipta mente desidfcrabatj inco- gente Judsea arnbo fuerc; nam si ejus vitain et morcs
ialunique __Egyptidetfcstatur, jibs Ihstriiit, titquan- ignorarel, nequaquam lam pleniter de eo narraret.
diu sumus iti libc iriurido, semper desjderfemusiri- Nos autem quod hujus viri actus alibi minime legi-
gredi terram viVetitium,ibique requieseere pptemjis, mus, ignotce rei explanationem facci'e nequimus.
quod tune digtife iit, si numerum sinnofjim" aetEttis Juxta myslicum vcro sensum liujus Simonis actus
ipsius nioribus imitfemur, Gentum ergo fct defcem laudabiles el slrenuum ministerium ad sanctorum
yitse suse tinnis expletis itiortuiis est; etnbsstu- doctorum ordinem el officium transferre valemus,
deamus, quo per decalogi bbservanliamad ffitferDatii quibus aple Simouis nomcn convcnit, qui prsedica-
bealitudittein,;quatn cfentetiarius niiinertts- desigtiat, tionis verbo humanum genus ad poeniteniiam jiecca-
perveniamus. .::-.::: torum provocanl, el mandatis Dei obedirc mandanl.
\ YGAPUT,XXIX, :„.•:.'. Inlerp]'ctatur autein Simon pone moeroi'eni, vel audi
De Selii et Sem: B trisfitiam. Yeruni isfe Simon spiiitalis tempore prse-
« Seth et Sem apud bbmines gloriatii adepli sutit, sentis vitse sermonc doctrinse suffulcit donium Ec-
< et super omnemauiriiani in brigine Adam. _>Qrditie clesise, et corroborat temjilttm de vivis lapidibus
prcepostero prius prophetas posuit,:etposteapatriar- construclum : templi etiam altitudo ab ipso fundata
chas anliqnissimos. Sedhicusus fi'<_queniissiriiusest est. Dujilcx a_dificatio,.cxcelsi parietes templi. Unde
ScripturEesacrEe,utlocafet iempora in narratibtiesua per Paulum dicitur : « Dei enim sumus adjutores,
commutei. Sefhergo filitts Adani et Sehiprimogfcriitus Dei agricul.ui-a estis, Dci sedificalioestis. Sccundum
NOPapud hominesgloriani adepti''sunt-;qtiia tamfide, gratiam, qitEc data esl mibi, ul sapiens architcclus
qtiametiambohis moribus illius sevihomihibuspraelatl fundameiitum posui : alius aulem superccdilicat;
sttnl,quandoplurimiidblblalrise deservieb_int,etl)euni unusqiiisqiie auiem videat quomodo supersedificet
poenituit hominem sfefefeisse in tferra.: Sed si hic (I Gor. in). _•ruiidamentum autem hujus ccdificii
setisus tibi displicnfcrit, transfer te ad" aUegpriarri, quale sit memoratus apostolus subjungendo manife-
fctInteUige in isiis duobiis hominibus btttifcpfsefigu- stal: t Fundamenluiii enim aliud nemo potest po-
raitini, qui Deus et lionib est, qriem Detis Patfcr sus- nere, prceter id quod positum est, quod esl Chrislus
citavitaniortuis, et-coiistituit ad dexteram siiatii Jesus. J Doclores crgo sancli templi allitudinem fun-
in cdelestibus supra omtiem principatum, et -potfcsta-C dant, quando Ciirisii incarnationem, passionem ct
tfcm, et yirltiteiri, fet dbminationemj et oinrie tipinen, resurrectionem in fide credenlium collocant, ut to-
quod nomiriatur^Jipn splum ifi hoc sseculb,sed etiaiti iius sedificii summa, boc est boni operis forma, inde
iti futuro, fetomnia Sttbjfecitsub pedibusejus_ consurgat. Unde fii quod duplex sedificalio excelsos
• ;:; CAPUTXXX. pariefes iempli faciat, quando verbo et exemplo de
De Sitrionefilio Oriiaisqcerdolis, quod coiistans fue- Judceis et gentibus pluririios ad arcem virlulum do-
rit intimore Dei\, ei tempimn Domini riiirifi.cedd- cendo ct exbortando erigunl; parietes enim domus
prtiaverit. ''""" :.' . Dei in expositione catbolicorum Patrum.duos popu-
(C_-P.L.) «Simon Onise filiuSj saefcrdbsfiiagtiiis, "los intellectos esse reperimus, et merito, quia inde
t: qiii iti yitasiia siiffuisit domunt, et iii'diebtis stiis eonsurgens structura crescit in tcmplum sanctum in
tfcofrohbraVit teitipiutii., Tfcmpli eiiam altittido ab Domino.
t ipsoiundata est, duplex aedilic.afio,et excelsi pa- «In diebus ipsius reinanaverunl pulei aquarum, el
« rietes templi. » Post priores patrcs scripiof h'istp- « quasi mare adiinjjleti sunt sttpra modum. » Puleum
fiae ad sui fempbris pervenit hbmines. Nsim Siinbn aquarum non alium melius accipcrc possumus, quam
iste filius fuit Onise, qui de Simone cogrtotiietito Ju- profunditaleni scientise sanctarum Scripturarum,
sto pfoplet soliicitani in Derim religioriem •'fet-in ci- D quse in divinis libris quasi conclusa fignris lalebat,
Ves stios pronatii; clementiaiti natus erat. IS aufem sed sanclorum prEedicatorum orc ad jiliirimorum sa-
Onias ,-ut Josephiis refert, paryulus meritfe:et pecti. tietalein quasi marc redundabat; quod enim prius
niis avarus existens,:PtoleniEebregi, tributaiion red- quasi obscurtim latebai in profundo mysterii ad-
detis i ad iram eiitii iriiptilit. Veftim Josephus .Vlrin- aperlum prolatuni est per laborem prsedica.oris or-
ter suos nobilis, legatus a Jud_eis ad Ptolemsetim thodoxi.
niissus, cumfamiliaritatem regisob plurimaiin ettra « Qui cura\it gcntem suam, et liberavit illam a
iheruisset obsequia,- dux Judseaeet regionuin finili- « pernicie. » Evangelii scilicel verbo, et baptismatis
iharum coristituitiir. Morluo autem pr-edjctb"Onia, sacramento, libcravil anditores suos a peccalis el
,principatum;sacfefdotii Simoni filio derfeliqriit: qtto dominaiioiie Satansc.
fctianimortiioiiUus ejus Onias iu hpnpre siifcfeessjt,ad « Qui prsevaluit amplificare civitatem, » quaudo
qrieni rex Laced-emoriiorumDariusiegationem dire- per graiiam Ghristi prsedicatorum labor proficiehatad
xit et epistoias. Fuit auteiti liic Simon pontifex Ju- plurinioriiin salulem. CivitaseninrDei sancta estEc-
.difcorumlempofeiquo Pibiemseus EyfergelesiftJSgy- clesia. De qua iu psalmo scriptum est: tGloriosajfi-
im B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUKT. OPERUM PARS I. "uw
cta suiil de le, civitas Dei (Psal. LXXXYI). > Hanc. A bus quoque pretiosis virlutum dccor exprimilur. Cum
-ergo amplificai sanctornm prsedicatorumordo, quando ergo virlutes sacrse fulgori sapicniia. intermiscentiir,
eam per verbum prcedicationis el sacramentum ba- vas animcehccc habens pretiosissimum esse demon-
ptismafis auget in credenlium numei'o. De quorum slratur.
conversione etiam ipse glorificabitur iu prsemii per- « Quasi olivapullulans, et cypiessusiu altitudincm
ccptione. Unde subjungitur : c se exlollens. i In oli\a lux fidei et affectus miseri-
c Qui adeptus est gloriam in coii\crsalione gcntis
cordice,iu cypresso \ero altitudo perfcctiouis, et odor
-« ct ingrcssu domus elatiii amplificatus est quasi suavissinuis bonce \olunlaiis,
quam habent saucli,
c slella maluliiia in medio nebiiln?. Et qursi luna bene intelligi polest. Sed si qtiis olivce et
cypressi
-« plena in diebus suis hicct, el quasi sol refiilgens,
sigiiificaniiam iilenius nosse volucrii, in prioribus
« sic ille effulsit in lemplo Dei. » Ingrcssu ei-go do- )i)\e!iirc
polest.
miis et afrii excellenlissimus ordo sanclorum prscdi-
•calorum amplificalus est, (juia lam in illis, qui ru- t In accipiendo slolam glori;e. et vesliri eum eon-
des adliuc sunl in fide, quod atriuin figural, quam « sumniatione \irlulis. In asceusu altaiis sancfi glo-
,'eliam imperfectis domum Dei incessu bonorum ope- c riam dedit sancliialis ainic.um. In accipiendo au-
rum ingredientibus magistrorum excrescit merilui.i, B « tein pariesde manu sacerdolum. i In accipiendo
. redundaiis illis ad ccriesle prscmium. Quod autcm ei'go slolain glori;e, el vesliendo se coiisummaiioiie
:cos comparat stell.e mafutii)_c ei luci lunse, atcjne virlulum, saccr ordo prcedicatoriimjudicium dignita-
.fulgori solis, dislantiam cruclilionis et mcritoruni in tis stifO cum ornalu reelte fidei ct \estilu boiife opc-
ipsis doctoribus signifieat. In quibus invicem diffc- ralionis lnuiiircsic demonstial. Siceuini in sacerdo-
ruiit habentes gralias dhersas, quia, ut Paulus ait : tali habitu Moyscsej)l:od, id est superlnunerale. pri-
c unicuique datur mantieslatio Spirilus ad utilita- mum fieri mraidal, quia in saccrdcte Christi bene
lem : alii quidem per Spirilum datur sermo sapien- est, nt bona operalio primum elarescat, e( sic ad do-
iliEC, alii autem serino scientise secundum eunulem ceiidum alios procedat. Piimum eiiis debenl opera
Spiritum, altcri fides in eodem Sjtiiilu, alii gralia cogr.osci; ut duni lioc quod foris oimiihus patel, ir-
sanilalum in uno Sjtirilu, alii operafio virtuiuni, alii reprchcnsibile paruerii, coiijenienlcr ex tcmpore ct
prophetia, alii discrelio Spirituum, alii gcnera lin- integrilas cordis cjus, et fidei sihcciitas seivetur.
guarum, alii interprelatio sermonum. Hsec aufem Kam de ipso principc paslorum ita scriptum esl:
oiuuia operatur unus atque idem Spiritus, dhidcns c Coepit Jesus facere ei docere (Aci. i). i Unde c qui
.singulis prout vult (I Cor. xn). » Hinc et alibi ail : feceril mandata Dei el docueiit, magnus vocabilur
e Alia claritas est solis, alia clarifas luncc, alia clari- Q in regno ccclonim. Qui autem solvcrii unum de man-
tas slellarum. Stella cnim ab stella differt in clari- datis Dei minimis, el docueril sic homines, mininius
iate. Omnes quidcm lucent, scd secundum donum \ocabitur in regno coelorum (Matili. v). 1.In ascensu
sibi datum a Deo (I Cor. xv).i quippe aliaris sancliiatis amiclum dabit, qui saccr-
c Et quasi arcus refulgcns inter nebulas glorice. i dofii sui jura rite custodil, ul recte subditos doceat
-Per arcum scientia sanctarum Scriplurarum insinua- etj)ro illis quotidie ad Dcum preces fundat; paries
lur, per quam spicula divinorum testimoniorum in autem accipit de manu sacerdoium, qui bona. ope-
corda audienlium jaculanlur, et bcne arcum dicit rationis adminislris suis expostulal actum, qui lam
refulgere inter nebulas glorise; quia in ohscuritate sibi quam eliam illis utilis fiat; hoc ctiam lunc di-
allegorise reluccl splendordirin_c sapiejitice gne fit, si ipse doclor primum coram discipulis suis
« El quasi flos rosarum in diebus vcris, el quasi bonse opcr.tlionis exbibet usum, quatenus illi ha-
'« lilia quse suttt in transitu aquse. » Quid per flores beant unde sumant virtutis exemplum. Unde subjun-
rosarum in diebus veris, nisi martyrnm sanguis in gilur:
virore nascentis Ecelesi_e exprimitur, quia tunc < Et ipsc stans juxta aram, ciica illum coiona
maxime prcedicatores sancti trucidali sunt pro do - c fratrum, et quasi jjlantatio codri in monte Libano,
gmate evangelicse fidei; et quid per lilia, nisi casto- " c sic circa illum sielerunl quasi rami paljiia., eloin-
rum el virginum ordo, quiin transifu labcnlis sceculi c nesfilii Aaron ii) gloria sua : oblatio autem Domini
.semelipsos castraveruut propler amorem Dei7 ( in manibus ipsorum, coram omni synagogalsr.iel. i
c Quasi thus redolens in diebus cestatis, ct quasi •Bouuhi est ergo, ul qui primus esl in ordine, prce-
t ignis effulgens, et tbus ardeus in igne. i In thure cipuus fiat in bona operalione et eruditionc doctri-
ergo pura oratio cxprimitur, qtise retlolel in diebus nse. Deinde fratfcs ejus illum circumslent, boc est
__BStaiis,'quiaejris od.or.spargituriii claritate.fi.dei, fet amitentur -:;.fratres feniin hic; p.ossunjus inielligere
: ardet inigtie amoris. Licfetehim .tliufis- odpfper se -pfesbyteros, diacones et :c_elerosrtiinoris prdiftis yi-
-benfeoleat, :sed appositusigtii, fortius redblet, sic et ,rbs, qui boni pastoris pium sequantur exeniplum. fet
oratio pura,Iicet per seDeosit grala, lamen si -ridhi-i sfcorairi.omtii sgfnagoga Isr__fci,::hbc;! est, .credfenthiii-;
. ipp igne passibnuihi iri diifeetjbneperseVei-rverIt;:,fco- Iniultiiudinfeilighe sui brdin)sagant;iplfici-in)i|nt iiide;
%in "_culisDei magis grafus redolebit. i omtifes provoceritur ad laudandiim ; pmnipplentem
-'; ;<Et quasi vas atiri sblidum ornalum omni iapide -Deum. Ita enim ipsa Veritas iri Evangelip;pr_ecepit,
"'*$^_?_B___!:i & auro splendor sa!pienti$,in lapidi- -dicens: « Sic lucfcat lux yestra ccram hpiniriibus,
;lii? ::. COMMENT..IN EGCLESIASTICUM.;„-:LIB. X. !..: , : 1118
- ut yideantopera vestra bona, et glofificent Patrem,';A consttmmationem:mundi, qu.andP cbrpus Cbristi in-
cvestrum qtiiin coeUsest_(Mqtth. V). s „ .-cofruptione honorabitttr.I et fcofijungenturjnemlfra
« Et consummatione inngens in ara, amplificare ;capiti suo.. ;: .'..; !
;« oblationeiti excelsi regis. Pofrfexit matium suam '«Tunc descfendensextuiit niatitiSSuas in omhem
_:;«.in libalione, etiibavit de sangtiine:_uvce. Effudit c-fcbngregationem filiortim Israel, dare gloriam Dfeo
j infundamento altaris rodofem :divinum; excelso •«Irilabiis suis, et in liotiiitie ipsiiis gloriari. Etiie-
< principi.i Consummata oblatio-f-iigittir.fexcelso :<_rayit orationem suam, volens oslendfcreVirlutfctii
, regi, quando corpus Christi; in sacro-allari offertur « Dei. Et plus oravit Dominum omnijini,qui magna
iDeo oifinium domiifatori, tibi et. libatip fit sanguitie ;i ffccitinomni tfcrra, qui auxit d.iesrioslros a veritre
uvse, quando sanguis Re.demptbrls exhibeiur iri ca- •:«inatris nostrcevletfecit tiobiscum; Secttrid.umstiafti
, Iice:;qupd fundfetidumest ih; fundanientuni altaris, •« Inisericordiam, det jiobis jucunditateni cordis, "et
hpc est toluni agendum in Gommemoratiorieriinostri .Hiifieri pacein iri diebiis :noslris In 'Israel perdifcs
; Redeinp.toris;ipse est enim fundamentum quodpor- .;t, sempitfernos; credere Israeinobiscuhi esse miseri-
,lat iptum Ecclesise -edifi_cium:.._Cujus oblationis odor .« cordiam Deiut liberetTnos indiebus suis. »;Tunc
._Suavissiinusest excelso principi, quia beheplacfct "ac .enini cbetus satictormn dbeiornin exsulians exlpllit
.-graiissima-estDeo^Patri-omnipotenti. ... : '•B.maiius ; srias "in: pinnem congregatlonem ; filiorrim
/- « Tunc. exclamaverunt filii 'Aaron,:etin tubis du- :Israel, qtiando gratias Deo agit pio perfeetione labo-
t ctilibus sonuerunl, ct auditamfecfcfunt magnam ris sui fct salute universi populi;, tunc laudes multi-
_« vocem in memoriam .cofani Dbmino_» Filii quippe plicat, tunc ofationem ilerat, quianuiiquamaiau-
, Aaron sacerdotes: sunt Christi, et ministri altaris dibtis Dfeicessat, yoleris ostendere virtutem Dei, boc
.divini; hi yocem exaltant iniubis dufctiUbus,hoc . est, enarrare ei prsedicare miserieordiam: eju.s qui
. est, prsedicaiionemexhibent doetriri_feper passionem •dat nobis j'ucuriditatem cbrdiS et pafcfemih tfeitipofi-
sconsuinmatsein memoriam coramDoniino. Ductiles ,bus _etei'nis, quatfenusorilries IsfaelitEfc,hbcest, vfcij
auteni apte dicuntur, quia fideles diversis passioni- •cultores Dei et airiatOres regis seterni, agriPscerites
rh.u.s.tunsi Domino largienleproficiunt, et tanfo plus tprsedicent potentisiitifct '
bbnitateni Dei in liberalibrie
terescunt, quatilo atiiplius;:diri maUei fueririt ilera- -populfstti. 'i:": -" ••'''.'" ":[. '' "•'!••
,-tipne pereussi; maUeus enim esf •diabolus, de quo « Duas gehtes oditatiima mea : tfcriia autfcm;rion
rpropheta dicit.:-„«.Gontrittis jest maUeus rmiverssc "<festgens, quam oderim; qtiisedent in mbnte Sfcif,
terrse(Jer. j_). »: ':;:"_ '.'_'ei PliiliSlhiiin, fctstuitus poptilusqui habitat iri!Si-
- « Tune onmis populus simul properayfcruiit, et __-cchiinis. » Duas getitfesdifcitsebdisse : tina
qtiaruin
_.-«cecideruntjii fsiciein super terram.adorare Domi-' J est gens Jtidaica. sub legis liltfcra constituta,' quse
< num Deum sttum, et dare pfecesDeo omnipotfenti eiiamfei Seir nominfe detiotala fest,qttod interpreta-
t excelso, et amj)Meayerunt psaUentes invocibus ftir hispidus vfclpilosus. Sfeirenihl idern fuit qui fet
:«suis. » Gum ergo digne officium ,ecclesiaslicum 'Esaii, cjuod iniefpretatur rubeus, major filitisIsaac
-per ministros. altaris. Ghristi in menloriam Domini -etRebeccse; minor:autfcin yoca"baturâcob. Sfcdfcur
_agitur, tunc etiam imiyersa plebs eredentiutii ad lau- ille tottis rubeus ef hispidus, nlsi qriia populus prior
•daiidumet adorandum Dominumprbvocatur, prosler- prophetaruitiet Glifisti fuif, fcrtiofe poilulus,-ac pec-
,nit se in faciem, lipc est, cprdis. sui ante: Deum ex- 'Cati et nequiiicesqualore êxstiiit cbeunidattis? Cu-
^Mbet.huniilitatem,} datprec.es et ps.allit in.-yoceju- jus ideo itiiritirfcalcariettnl teriuit, quia mystice ma-
."bilalionis., quia quidquid in timore: fet amore Dei jorem populum minor supfcraturus efaf.Hsee est
,agit, "totum.coram Deb'PratiO:est. et odpr suavi- enim generatio praVa etipefveisa atque adultera,
latjs. '::::: '!\: ",": .juxta veridieani voceni Eyarigelij; quse « occldit^prb-
«Etin magna.domo factus: estispntts suavitatis phelas, et lapidayit eos qtti adse missi sunt. Novis-
-i plenus. El rogayit pbpiilus Dbniinttrii excelsum in 'Sinie autem in ipsum hserfcdeiririon perlimescebat
;«.prece, usque dum perfeelus.est hpnor Domiiii, et. „ jnaiitis impias injicefe et trucidare Filium Dei (Luc.
« munus suum perfecefunt.» Magiiaitaque domus xiu). » Hanc ergo genlfcniidep detestatur sapieritia,
est Ecclesia calholica, in qua niajores et mino_.es :qjiia sedulo perseverat in cordis duri|ia et sensus
soiiurn suavein rfcddunt:quia quidquid in unitate -stultitia. H_efcautem dicitur sederfc in montfe, rion
reetae fidei Deo offertur, rite et secundum ratioiiem in celsitudine utiqtie viftutum, sed in tumore super-
•prsebetur;:quidquid autem extfa Ecelesiam agilur, "bise,quia semper Deo dura fcerViceet iricireumciso
totuni ad impietalem depiitatur. Magntis ergo inEG- corde rebellabat. Altera, gfcns est Philisthjifai-,quse.
"clesia=fitsonitus, quando orantibus; safcerdotibuset interpffclaiur ruina duplfcx_, significans.gentem natio-
„ benedicentibus, Tesporidetornriis populus Anien: qui •rium, quseplinidololatria scelestaque conversalioie
souus tam ad clamorem Vofcis,quairi.ad devolionem sitiiul polluta fuii, fet idfeoodibilis, quia longea ve-
;pertinet cordiSjqiiiahoniovidetih facie, Dfcusautem ritatis via errandc recessit; Teriia autem est hsereti-
.intuelur cor. Rogal ergO populus: Dominttmexcel- .corunl,synagpga,;cujus stttltuspopulus babitatin Si-
sum iri prece usque dum pefficitur honor Domini, cliiniis,hoc est,iri Iiumeris siveiabofibus, cuniqub-
quia pmnis Ecclesia fideliumhoe ambit,inde satagit lidie perversasfcribendoatqiie:pfavadocendb, stuite
ut pferseveretin^precfc et laudibus Dei tisque ad iaborem suum cbnSuniittQuod atttenidicithauc non
1119 B. RABANIJLAURIA.RCHIEP.MOGUNT.OPERUM PARS I. 1120
esse genlem, ostendit qtiianon ex una geneiatione,;.A non habentem maculam aut rugam, aut tiliquid hu-
yel siinplici errore ipsi hseretici prodeunt, sed ex jusmodi, sed ut sit sancta et immaeulata;(J Cor.xi).»
diVersislocis orli plurimi sunt eri'oribus obnoxii, et -Hic ergo adjulor etproteetoriactus est spons_esu_e,
lameii ihter se invicem conlrarii: aliter eniiti Ariani :cum tradidit semetipsum pro illa, ut liberaret eam
docent, alque aliter Sabelliani; aliter Novatiani, . a perditione in quam per: prsevaricatioiiem:primi
atque aliier Donatislce; simititferet cseterifalsis do- hominis lapsa est, et a laqufco linguse iniquse, a
gmalibus ab invicem discordant 'dissimilesque sunt blasphemia nimirum idololatrise,ne immolaret, „ne-
sermonfc,sed pares errore. que serriret creaturse potius quam creatori,:_etala-
« Doctrinam sapieritise fet disciplinse scripsitiri 1 biis operantium mfcttdaciuni,hoc est, doctriniSfalsis
« fcodiceisto Jesus filius Sirach HierosolymUa, qui jibilosophorumatque bsereticorum.
« renovavit sapiehliam de corde suo. Bealus qui in « Et in conspeclu astantium faclus es mihi adju-
< istis versatur bottis; qui ponit illa in corde suo, ' « tor. Et liberasti me secundum mullitudinem mise-
« sapiens erit semper. Si enint hsec fecerit, ad om- « ricordice iiommistui a rugienlibusprseparalis ad
«tiia valebit, quia lux Dfci vestigium ejus est. » c escairi.» Hoc testimonio exprimit persecutores Ec-
Aiiclor librL narrat de labbre suo, et de utijitate ip- ,clesi_e, qui propter odium nominis Ghristi:persfe-
, sius operis, oslendeiis quantum gratise illi conferat,! B quuntur fideles, et tradunt eos suppliciis diversis
quiin eo meditari et operari non detrectat. Qriod morti afficiendos,quatenus*eosavertant a confessione
aulem lemporibus Plolemsei Evergelis in _?Egyptttm catbolicse fidei, et a cullura veri el unius Dei, quod
- veniens, praesentem librum idem Jesus ititerpretando bene cbmparal ssevis besliis, qucerugitu forti et fe-
ediderit, prologus ipsius libri testis esl, qui sttb hoc roci hiatu escam appetunt; Sed de his Dohiintis ele-
sermone, cujus in prsesenti capitulo meiitiphabita ctossups liberat, cum animas eoruhi a persfccutio-
est, narrat iUum hunc perfecisse hominein adulili- numsestibus illsesos seivat, propler •quarum ever-
tatem duntaxat eoruni, qui eum intente legunt, et sionem ssevi persecutores corpora inaxime laniant.
factis monita illius fideliter obsequuntur. Unde di- Unde sequitur :
cit, « Beatus qui in islisversatur bonis, »hoc est, t De manibus qu_erenliumanimam meam, et de
divina pr_eceptameditando, el operibus illaimplen- « portis; trjbulationum qtise circumdedertint me. '?
dp : Si enim, inquit, hsec fecerit, ad omnia bpna fet Portas ergo iribulalionum, quas melius sfcntife pos-
utilia Valebit,quia lux Dei,iioe est, sapientia divina sumus, quam ora principum fct tyrannorum? Unde
ejus vestigium est, et ductrix in via veritatis; per . minseprodeunt et fraudulentse suasiones,indieiioties-
quam ad quietem regni coelestis, si in ejus calle perque SuppIiciorum,.ut sive per.ficta blandimenta, seu
fecte gradiendo permanserit, pervenire yalebit. Post C peratrocia tormenla, seryos Dei fidem Chrisii abne-
nsec sequitur oratio ejjisdem Jesu, quam nieUus ge- gare faciant: sed « immittit angelum Dominusin
neraliter ad totam Ecfclesiamtransferimus, quam spe- circuitu timetttium eum, et eripiet eos. »
cialiier ad cujttslibet viri personam; quia cum mujtse « A pfessura flammse quceeircunidedit Hiej"et in
. deseribttntur in ea species tribulationum, et diversa I t medio ignis non suni Eestjiatus. i Hoe plerumque
solatiajuvaminum, melius ad totum corpus referutt- hisloriaUter in passionibus martyrum conligisse le-
tur quam ad quamdam partem corporis. Orat enim gimtis. Utsicut tres pueriin camino ignis ab ardore
Ecclesia Dominum suum regem Chrislum, et gratias flamm_e illsesi servali sunt, ita et isli ab incendib
illi refert de beneficiis sibi copiosissime ab eo col- ignis incontaminali servarentur; sed quia Iioc:om-
iatis, hofcmbdo incipiens.j ; nibus martyribus Dei non êstcbncessum, cum plui-
CAPUT XXXI. rimi eorum in igne corporaliter concremati essent,
Confessio et oralio, ml caiiticum ejusdem fiiii Si- verumiamen animceeorumlibere ad cceli secretape-
rach. tierant, nieliushic igne et flanima yalidum persecu-
LI.).«Confitebortibi, Domine rex, et coUaudabo lionissestum intelligimus, qui licel sanclos Dei tem-
t_C_-P.
« ieDeiim salvatoremmeum.Coiifiteboriipiiiinituo, poraliter afiligere posset,:'usque ad animce ilamen
« qupniam adjiilpr et protector factus es mihi, et lir ,. internecioiiemiierlihgere non potuit. Ideo.sttbjun-
« berasti corpusmeuma perditibne, a laqueo linguse gitur:
« iniquEfe,et a labiis operantium mendacium. » Do- « De altitudine ventris inferi, et a lingua coinqui-
minus enim et rex, Deus et Salvator Ecclesise est t riata, et a vefbo mendacii, a rfcgeiniquo, et a lin-
Jesus Christus, qtii et caput et sponsus fcjus est. ,« gua injuSta. » Subauditur liberavitvie ;:non. enim
Unde. Apestblus moriendo mulifcres viiis suis subdi- prsevalebat vis nefanda inimicorum uscjuead interi-
tas esse, ad Ephesios scripsit, dicens : « Mulieresvi- tum pervenire aniniarum (quem hic yentrfeminferi
ris suis Subject_eslnt, sicrit Dotiiino : qtioniain vir appellat), nec lingua coinquinata blasphemiis, nec
caput est nitilieris, sicut et Ghristus caput est Ecr- verba mendacia a rege iniquo et lingua injusla
clesise. Ipse Salvator est; corporis (Eph. y). » Et prolala potuerunt aliquo modo Yiolare sanctorum
item, « Yiri, inquit, diligite uxores yestras sicuf et prsecbrdia; sed licet corpofa poenis variis afiieerent,
Chrislus dilexit Ecclesiam,; etseipsum tradidit pro el morli lemporali addicerent: animsetamen in con-
ea, ut illam sanctifiearet mundaiis lavacro aqusein fessione nominis Chrisli usque ad fineinvilEepersti-.
•;verbo.ut exhiberet ipse sibi glbriosam Ecclesiam terunt.4Jnde et felicius post merteitilin seterna vila
"'
_H2I :. COMMENT-IN.EGCLESIASTICUM.-- LIB. X. i"i__2".
:cutiisanetisangelisDei sitie fine gaudebunt.Dequo _&. i eorriperet, turbalum se esse -tsserens prse ira et
•etsubditur: '"--"-' inVeterasse inter omnes inimifcoSsttos ; prolirius
« Laudabit usqufcad tiiorteni anima mea Domi- quasi jam de evasipne sua ab ittiriiicis sfccurus fcx-
•« num, et yila mea appropinqiians erat in lttfernp ifclaniat, diceiis : < Discedile a tne, pmiies qui ope-
;« deorsum. » Yitam suaiti in ihferno appropinquare Tamlni iniquitatetii, qttOnia.tiiexciudiyit Domittus '
dieit, quia fcartiis yita qubfidie deficiendo ad tiior-. Vpfceni flfelus mei, exEiridJvitDpmiritis' deprecalio-
: leni apprbpinquat. Itifefnus fcnimhic pro morte pb- tieni meam, Doitihius oratiohfetti;tiieaiti asstimpsit
sittis fcSt, quia mbfs cafnis prsevaricationis primce {Psdl: vi). J Sed et hic Ecfclesia;exatiditam pra-
est yindicta, sieut inferritis peccatricium animarrim tioriem suam. .proteslans,-' ereptain Sfeab itiiinicis
perpetua poena; sed jtiorifciri cairiis nemo evadit, asserit, et ab iniquitate prsesetiiis vitse liberatam,,
Quis est enhn hoffiP _qriivivit et non videbit mor- ribi itiagis confusio prseyalet qua tiiodp spondpt se
lem? Undfcalibi scriptum fest: « NeffiPest ergp qui ereptori suo laudem fct confessiOnem.perpetuo de-
semper vivat, et hujus fei habeaf fidticiam (EccLrs.j.i carilaturam.
Itiferni vero crueiatunt sanfeti homines per gratiam. «.Ctim adhuc juiiior sum, pritisquam bberf arenr
Christi evadere.possuiitVquia de carnis vinculo tib- _.t queesivisapientiani palajtt iti bratione mea. Ante
soluti ad coelesle g-iiidittinmox niigrabUnt: _B:< tempus postttlabam prb illa, fcfusqttein novissimis
^« Circutiidederunt nifeundiqttfc, fetnbn erat qui ad- : « jhquir_tm illam. » POstpratibnem: quam ex pfer-
t.juvaret. Respiciens eram adadjutbriurii hotiiinunl, s_.na Ecclesiss protttlitfcbnditpr Iiujus opferisrefert
-:<et non erat. MempratusSuiti miserleordise tuse, quo modo ab infantia sua qusesiyerit sapientiam, et
t Domitiej et cbopefatibiiis tuse quse a sseculp est: 'Dorriirium pro ea petivferit. (Jupd autfcm difcit prius^
i quoniam eruis stistiftfcnteste, Domine; et liberas quam junior esset setate, qusesjsse illain, antfe tein-
t eos de inanibus gentium.;» Yidens Ecclesia mfcm- pttS postulareproiUa, demoristrat sfcante errpfeni
"
bra sua undique ab. hpsiibus circutiidari, et hititia-'" pueritise atque adeleseefiti_e,:fet ante tenipus juveni-
num solatium defieri, inde -quserit adjutorhim, undfc lis Eetatis illam desiderasse,;"ef a Dottiinb sibi dari
novit omnium bonbrum vfettire prbfefctunj. Non ergp Instattter postulasse quam: usqtte ad noViSsinium
suis meritis nec huniariis actibus, sfedjnisericordise prbinittit se ihquisiturum. in Jnulio enjm periculb
Dei tribuiti qubd seab inlrriicis ereptani et libfcra- exslat adolescentla, et juvenilis; setas, quia exterib--
tatij esseagnoscit; et!nonsolum ljberatam, hhb fet; jjsiiomiiiis actuS iri ea Eetatetiiaxitiie pr-eyalent:
jam Jionpre virlutum stibliitiatanii alque tiiifaculo- sicut Salombn in Proyerbiis aif: « Yiam juvfcnls
rum fulgofe glorificatam, Uiide dicit: in adolesfcentia sua sfe perijtus ignbrasse (Prov.)
t Exaltasti supfcrtfcrraiti habitationem meam, et G xxx); j el Proplieta Dbminum deprecatur, ne
t promortedefluente detirfccatusSum- » Yidet enim delifcta juventtitis et igtibiariii_e su* riieininerit
se dp ctrina fidei et viitutum SigniSirimrindo Clarfc-: (Psal. xxiv). » Hihc eliam PhiloSppbi Ylitteram,
scere, sed non contenla hoc solo est miinere, ita hutiianse vil-fe cpnfprmantesi sinistram tramiteni
titnpUtampUus aliquidquKrere ; quiti potius fcertat pueritice et adolesceritise,;dextfam vfcro apicem for-
atiguslias prcesetitisyitEfeprecibtis honestis superare, tiori setaliadscribunt, qttatidb jam intellectus vali-
etita adquietem supertise iatri_e feliciter• ;p"erv<&: dibf rfcprobat stultiiiam setisus pribris. Nam hane
tiire. '
:'--.;.';.:': ;.....,; ;..;:-:.; tlitteram.; Pythagoras ad fcxfenipliimyit_e httmanse
_. « IhVoe_i\jDommum Patrem Dbinini niei, titiiort prittiiis itaInstitjiit, uti VirguiaSul)tilipr. qti£e iiiimo
;t derelinquat me indife tribidationis mfcse; fct in" est, iiifcertum statum priniEe -fctaiis signiiicaret, quse
< leiripore supefborutii: sine adjutbrio. Laudabb nb- adhuc nec viliis, nec virtritibtis dedila est; biViuiti
t itientuum assidue.etcoilaudEibo illttd in coiifes- atitetii quod superest ab adolfcscettliaiucipit, fcujus
< sione. » Dies enim iribulationis et lempus supfcr-;' dextfEi pars ardua est, sed ad beatam yitariitfen-
boruin, prsesens est vitai ubi botii tribtilantiir,' et; detis, sinistra facilior^ sed st«3labem interitumque
impiiin superbiam extolliintiir. Qrat enim sporisa vydedttfceris. De qtta sic Pefsius ait:
Christitit Deus omnipbtens.Pater Domini sui Jesu '.": Ettibi cuiSamiosdeduxitliftefa rariibs,
Christi se noti dereljnquat in tenipbfe necessitatis.,. Surgentem dextro moristravitiimitecallem.
Sti_e,.quando supejiiia iriiniicortim eam affligerfcde- ,.-« Et deflbruit tanquaiti prseepx uya : Isetatum est
siderat cruciatti.tbrnientbruni, promittitqiie se tio- «eofineuiri iflea. AmbniaVitpfcsmeusiterreCtum:'
men fejusassidue Iaudaturam, et collaudare iUudin t a juventute mea investigabati) eam. » Bfene quo-
eonfessione, hoc est itt cbnfessjone nominis ejusus- que decorein sapientise assimuat prsecoqtiEeuvEe,
que in fihem vitse persevfcrare; et.quasi jam securaL" tit bstehdat jucunditateni aptid eum maxime valere,
sit.dfcifflpfctratpauxiUo, seqthtur dicens": qtii jam ad eani capiendam pfbmptaiti inipendit vo-
« Exaudita est oratio mfca; liberasti enim me dfci Irintatem. PrEfeeoqiiEe ergo tivseittde sutit yocatEe,
? perditione, et eripttisti.-me. dfc.temppre iniqtio ; ipiod cito matiirescant, et attte otifflessole coquan-
t propterea confitebbf, et latidfem dicam tibij et; tur: has Grseci lagos dicunt, quod current ad uiatu-
* beriedicam nomen Dptiiifii. » Huic simile est illud ritatfem.vfclocitfcr, utlepus ; undfcipse dicit: « Qui
quod in sexto psalmp Pfopheia, cum depfefcatusfcst: marie vigilaverint ad me, inyettierit me; » fct quis
pomjnum ne se in :ira argiierfet, neque ili furore jrielius eam inyenire pbterity quaiti is qui iifcr rectttm
im B. RABANI MAURI ARCHtEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1124
mandatoi'um Dei custodif ? Dc quo scriptum esl,:. A laverint ad mc, invenient me (Prov. vni). i Et alibi:
« Goncupiscis sapienliam, serva mandata, ct Deus « Qui operantur in me, non peccabunt, qui eluci-
servabit illam tibi (Eccl. i). J> -danl me, vitam selernam habebunt (Eccl. xxiv). i
c Inclina\i mocliccatirem meam et excepi illara, - t Vcn.er.iiieiis coiilurbaftis est quaercndo illam :
« niultam mvcni in meipso sapientiam, et multum « proplerea possidebo bonain posscssionem.. Quod
t profeci in ea. » Ad perfectionem enim sapientiEe dicil veiilrem suum contuibatum inquirendo illam,
pervenire non csl humani studii, sed niuneris divini. vel hoc iiisinuot quod in cjus meditatione anxium
Unde niodicum sibi \idetur laboraie pro adeptu habuerit aiiihium, quia omnis diseiplina in jirsesenti
magnse intelligeniia., quam Deo donanle pixcepif. amaia csf; vel hoc iiHlmat quod per ejus notiliam
Hoc taiJjen sciendum quod multa oislantia esi inter ad pecca.orum suorum compunclus si' pceiiilciitiam.
sltidiose quierentem ct desidio&e negligenlcm. Om- Unde scriptum esl : < Qui addit scientiam addif do-
nis eniin qui petit accipii, et qui quceril invenit, et lorem : » hinc et Joannes in Apocalypsinarral, quod
pulsanti aperictur. Qui autcm desidiose agit, lucrum angelus darcl sibi librum, ct diccret ei: c Accipe li-
quod adipisci per solertiam poluit, per negiigentiam b)'um, et devora illum : et faciel amaricaic veiilrerii
perdit. t-iun., sedin ore luo erit dulcc tanquam mel. El ac-
« Danti mihi sapienfiam dabo gloriam. _ Recte JB cepi libellum de manu angeli, el devoravi illum :
ergo dat gloriam datori omnium bonorum pro dono .ei ciat in orc meo tanquam inel dulcc. Ef cuin de-
sapienlise sibi concesso, quia tanti muncris possi- yorassem eum, amaricatus est venter meus (Apoc.
dere largitatem agnoscitnon susesolertise, sed divinse x). _•Se_Ipossidet in boc bonam possessioneni, quando
gralise. Seri q.iomodojusluni esl ut post perccptum per hujiiscemodi conversionem ad scienia.a pciveuiet
donmi) iiitelligenti_e homo sen.clipsum exerceat in requiem. < Qui enini conveisus ingemuerit, salvus
bona operatione, istc aniafor diir.x sapicntia. erit (Exech. m); _ et, « Bcali qui lugenl imnc, quo-
suuiii cxcnipliini conscquenter profert in medium, niam ipsi consolaountur (Matih. \). .
ut auditor iulenlus suum imiielur studium. « Dedit enim mihi Dominus liiiguam mercedem
< Cousilialus sum euim ut faccrcm illam. Zelalus « meam, et in ipsa laudabo cum. i Bona nierces est
,c sum bonum., ct non confu:idar ; colluela.a esi ani- lingua ertiiiila et boni loq':ax : qiiam qui dono Dei
t ma mea in illa, el ia faciendo eam confirnialus habet, Deum iccie lauuare, et proximum siium rite
€ sum. _ Attendc quod primum dicit sc inisse con- yalet instrttere. Undeper Isaiamdicitur : i Dominus
silium ut faccrel illam, deinde boni zelo exardes- dedit mihi Iinguam eru_iilam, ul seiam suslentare
cere, postea animam suam in illa colliicfare, el in euni qui lapsus est vei-bo. i
facicndo eam se confirmatum esse, el inlelligere ''G t Ajipiopinqualc ad me, indocli, cl congiegafe vos
quod primuui cst ineimdum consiliuin ut seceriialur t in doiniun discijilincc.Et quid adhuc refardatis, et
boHum a nialo. Deinde voluntatem ad hoc verlendam « quid dicitis in his? anim_evcsti'ie sitiunt vchemen-
ul id quod bouum est ametur. Postremo sfudium t ler. » Hoilalur vir sapiens palerno affectu indo-
boni operis adbibendum, ct ita ut non parvo tem- clos atque incliscijilinatos bomiiies, ul sine retaida-
pore sed continiio ac feliciter in eodem conatu per- lione alque conlradictione propcrcnl et congrcgenl
maneai. Sic enim confirmatus ad fructum perveniet se in domum uisciplinse,qusccst Ecclusia, ubi pruden-
sapieniise. Unde in Provei'biis ipsa Sapieiida ait : lia vera discitur, el morum honestas assidue habe-
,_ Meunicst consilium, ct «equitas, mea est pruden- iur; nec non eleos arguit el repiehendit, quod dum
lia, mea esi fortitudo. In viis justiti_e ambulo, in me- silim verbi Dei patianlur, refrigerium doctrin_e spi-
dio semitarum judicii, ul ditem diligentes me, the- ritalis nolint recipere, et quid sibi faeiendum sit
saui'os eorum i'cpleam (JProti.vtn). t protinus subjungendo manifestat.
« Manus meas extendi in altum, et in sapientia c Aperui os meum, et locutus sum: Comparate
« ejus luxit anima mea, el ignorantias meas illuuii- « vobis sine _<rgenlosapienliam, et colluin vestrum
« navit. Animam meam dircxi ad illani, et ia agni- _ subjicitc jugo ejus, ct suscipiat anima veslra disci-
n
« tione inveni eam. Possedi cum ipsa cor ab initio :; c plinam. In proximo est enim iinenire eam. i Mer-
« propter hoc non derelinquar. _ Manus exiendil in citnonium optiuium est. ubi uevolio hoc j)romereri
altum, quiprecibus piis superuum qu_erit auxilium, valet, quod pecuniaruin grandis impensa impetrare
in sapientia illius cluxil anima, qui ad illam medi- non potesl; qui ergo intenle discit, el disciplinabi-
landam benevola dirigit prsecordia. Undc in agni- liter vivil, doniim coelestis sajjienlise veraciter obti-
lione ipsius inveniel eam, hoc est enim sapientiam uebil. Huic senleiiti_esimile esl illtid Isai;», quo di-
invenire illuminata mente pleniler eam accipcre: et cil: ? Omiies sitieiites venite ad aquas : el qui non
quoniara hoc non aliis conceditur doiium, nisi il- habetis argentum, properate, emite, el comedite.
lis qui in ejus perceptione prseparant cor mundum, Venite, emite absque argcnto et absque ulla com-
ideo dicit: c Possedi cum ipsis cor ab iiiitio. _•Ac si nmtatione \inuni et lac. Quare ajipenditis argentum
diccret,« Dilexi eamj.mo corde ab initio, propterca non ih panibus, el laborcm \estrum non in saluri-
non derelinquar: . impossibile cst cnim ut cxsecti- fate? Atuiite audienlos mc, e. conicdite bouum, et
tor vorse sapienii_edcrellnq.iatur ab ea, cum ipsa di- deiccLabiiur in crassifudine aniina \eslra (Isai. I_V).I
cat: « Ego diligcutes mc diligam, ct qui inane vigi- Spreio igitur illo aigento ct pecuniis, quibus aquas
.1128 . CQMMENT.IN LIBROS MACHAB_EORUM.: — PROLQGUS. . :M__6-
pomini emer.e npn ppssuniiis, pergamus ,ad eum qui Aniium-. Pretiosior est ci'go discijjlina ecclesiaslica
tenens calicem sacrametiti discipulis loqjiebalur : multo nuniero argenli et eppiosa pos.sessione auri,
'« Accipitfe et bibite. bic esf sangriis nieus qui prp yp- ijuia bsec aeternas proeparat delicias, ista autem
Ms effundetur. iti remissionfeni peceatorurn (Matth. . parvo, et m brevi penitus deficiunt tempore : mun-
:xxyi). '» Qtipd Vinutiiniisctiit,,ef sapientia in cratfcre dus eniffl transil et concupisceptia ejus. Qui autein
sub. bmnes stultos. ssecuU, mundique sapientiam facit voluntatein Dei manetin _eternunl.: ,-.
iibn habenles prpypcaris ad bibenduni, ei npn so- ,:.: « LiSeteiuranjma yestra in;njisericprdia:}ejus; et
iriniyinrim einamjjs, sed et lac : quod significat in- „ « npn Confundeminiin laude ipsius, * Pulchre.hor-
nocenliam parvulorum. De quo lactfe dicebat et tatur animanilaetari in hijsericordia JO.ei,,. quia ma-
Patilus : « Lac ybbis potum dedi, non solidum cibum : gnaalacritas est cordis, dum recordafur niisericor-
(1 Cor, in). i ElPelrus: « Quasl modo nali parvuli diasn supeiJii judicis, « Beneplacituin est enijij Dp-
rationabile lac desiderate\{I Petr, n). ._Unde etMoy- . liiinp super limentes eum, etin eps qui. speraiit iu
ses,vinumetlac inChrisii inleUigens passionemmy- ..niisericordia ejus .(Psal. CXLVI).;*,!!« Et non con-
stico sermone testatur :« gratiosi oeuli ejus a vinp, et ^fu.ndemini, inquit, iri laude ipsius. > Mon Cpnfun-
caridididentes ejus alacte(G«n. sxix), »Ergo 11011juxia .detur: quisquam inlaude Domini, sfed ille qui. ingra-
abtiridatiliam ipsam et dfcUcatoscibos, et crassitudi- B tus dono, Deo negligit referre graiias ipsi. Dicit
tifcuicorpofis, avesque pUasIdes, fetcrassas liirttiies, : eriiinPsalmlsta : « UtiiVersiqui tfcfexspfcciaiii,Domi-
mulsum merum, uxorum pulchritudinem, examina :_:.;ne,;non confundentur (Psal. xxiv). i Confuudentur
liberorum. Dominus animsepoUicetur, sfed"iflasde- iniqtii facientes vana. Quali aulfemclausula artifex
licias ad quos nos mysticfeproVocat, dicens: ''¥ Dfc- isie in fine opus suum concludat, audiamus, « Qpe-
-leciare sive vdeliciis ffuerfe in Dofflinfe, et dabit 'jâmini opus Vfcstfttitiante leriiptis, ei iJabifcvobis
:iibi petitiones eprdistui {Psril.xxxvi). » Et tilibi: iiifercedeni vfcstrEiinIn ifempore sub. » Huic sfcn-
;Cfedo videfe hona Domini in lerfa vivehtiuin ientise canon tbfihsdivinEe legiS cbrii.cfdat, el lioe
(P-sdi. cn). » Et in alio psalmo : « Benedic, anima ^rfcsonat; hoc docet bbcqufehtiriaiur, iii dtini tempus
mea, Doinitio; ;et omtiia interiora mea tiomirii habenius, sfempei'bono opefi itislstainris, qriatfcrius
salicto ejus (Ps ai,, xxvi). » Onii implfct in botiis Iti tempbre opportuiio, justissimo jtidice retribufcnte,
idesideriurtilutim. Denique infert: « Audite. me, fet Mseternammercedfem pro liofc afccipianiris. Taliter
viyet anima: Vestra. i. Qmnium bonorum prbtiiis- Ecfclfcsiasieslibrum suum 'fcbncludit;dicfcnS: '4 FI-
sio vita est seitipiterna. 'iifetii loqueftdi, bihnes pariter atidiatiius. Deutii
--.-_'. Videte ofctilisvestris; qubniaiti inodicum labo- •iitiifc, et bmtiia tiiaridata fejus"()J)Sfefy_i : hbfc est
;« ravi,. et invetii mihi inultam rfeqtiiem. Assumlie G fcriim bmriis horiio, etctincta quse"firirif, addtifcfct
_ dlseipliham in multo tiuinero argenti; fetcPpioSiiiti 'PfciiS in jtidiciuin pro bmni abscbndito', siVe bo-
t aufuiu possidele iti ea. » Bbtium Studitim quod -tium Sive malum sit (Eccles. «...).-J
jnfcdtbcfiief inipehsum _etertiumpromerebittir pi'se-
•
,.,:, .:-;;;. ':FULDENSIS,ABBATIS;ET MQGUNflNI ARGHIEPISCOH - :'
GOMMENTAEIA IN". MWm "MACHiy^

^(CIRCA ANNIJM 85.0.) '
PE0L06US.
AD 1UDOTICUM REGEM FRANGI-E. .
Domino exceUentissimo, et iu cultu Christian_e!D grandis quEestionis anihi angustia in aniriip ver-
, religionis slrenuissimo,: LUDOVIC-O regi, RABAi.ns, , satur, cpgitanti quid potissimum reyerenti_e vestrEC
vilissimus servorum Dei, ih Domino dominorum per- , offeram, quando alii juxta id ,quod sibi coridecet, et
peiuam optat salutem. opulentia rerum vires illis ministrat, muitjplicia mu-
Cuni sim promptus ahimo ad pareiidum atque- nera vobis deferuiit. JEgoautem ita per rne Jioc non
serviendum vestrse voluntati, quotidie cogito qiiid etficere posse sentio, sed tamen .vacuus a munere
. faonori-_centi.e.vestr_e gratum exhibeam, ,ut mei , penitus Jion -erp, quia juxta pauperiatein viriuni
rmemoria sedulo apud vos maneat, et devoiio menlis __anearumet ingenui tenuitatem ea quse in jnedita-
. saese erga obsequium vesiruiu appareat : unde tipne sanctarum Scripturarum elaboravi, offeiTede-?
'
1127 B. 1UBANI MAURIA'RCHIEP. MOGUNT.'OPERUM PARS I. H28
cernb. Qu_elicet non sint condigna prudenti_e ve- A dicto opere reperiatis vobis gratum et rite prolatum,
strte, lajnen eredo non sttnt ubique Spfciiienda.Prse» ejus gratise hoc deputetis a quo est bninfcbonttm;
terito siquidem anno transmisi vobis tractattim in si quid auteni mintis recte vel inconyenieiiter po-
Danielein prophetam, quem noh solum ex dictis situm vobis ibidem videatur, iniperitiEemese magis
jiTajorum, quin et ex nostrse parvitalis sensu fece- deputelis quam malitise, qui quanditt in hoc fcorpus-
ram. Nunc vero quia tempus est illud quo Romana culo vixero, in Ghristi servitio, prout ppssibilitas
Ecclesia constituit libros Machabseorumlegi in Ec- fuerit, laborare contendo. Ipsius enim est miseri-
clesia, eorumdem librorum expositionem, quam cordi_e,ut qui mihi in aiiimohoc dedit^ nunc ipsum
ante annos aliquot, rogantibps aniicis, sensu histo- me bono opere faeiat consummari, de<pioPropheta
rico siinttl et! allegorico dictaveram, Excellentise. ait: Prope est Dominus omnibus invocanlibus se in
Yestrse defero;. ut si aliquando sensum mysticum veritate, et non derelinquit omnes qui sperant in
meis vos digrioscere delectet, habeatis in nromptu se. Divinitas Domini nostri Jesu Christi diu vos hic
quo illum explicitum invenire valeatis : non dico incolumes et legis Dei verilatem amantes ad multo-
valde-diserte et oratione rhetorica, sed lucido ser- riim salutem custodiat, etpost hujjis vitse cursum ad
mone et cathohca fide. Vos quoque si quidin pr_e- . veram et Eeternam-beatitudinempervenire concedat. -
PROLOGtJS ALTER.
Reverendissimo, et omni charitatis oflicio dignis- B solus impetraveras, ad plurimorum utiUtatem per-
simo, GEBOLDO, sacri palalii archidiacono, RABASUS, venire facias. De c_etero qubque volo saticlitateni
yilis servorum Dei Servus, in Ghristo. salutem, ; tuam seire quodipsum opusideopartim de divitia
Meriiinime in palatio Yangionum ciyitatis consti- . historia, partim de Josephi JudEcorumhistprici tra-
lutum tecum babere sermoneni de eminentia saneta- ditione, partim vero de aliarum gentium historicis
rum Seriplurarum, et de difficultale divinarum contexui, ut quia npn tantum gentis Jud_eaeac prin-
hisloriarum, in quibus non solum per aliquanta loca cipum ejus, sed et aliarum getitium similiter in ipse
propter varietateni rerum et situm provinciarum .libro mentio fit, ex multorum librorum coUatione
! obscurus est sensus, quin et per tropos figurarum veritas sacrse histori_epateat, et sensus narratioiiis
occultus est mtellectus; et quia eodem tempore ejus lectori lucidior fiat. Tu yero, si quid in memo-
commentarios inlibros Reguiri nuper a nobis editos rato opere libi graltim alque titile inveneris, Iargitor
verierabili abbati., Hilduino tradideram, lu quidem omnium bonorum mihi gratias referat; si quid au-
parvitatem meam exhortalus es quatenus in lihros tem reprehensibile in.ep esseprospexeris, tiostr_e
-
atque Machabaeorunicommentarios infirmitati et imperiti_e.deputes et apud clementfem
li(._-K),e_7ro_j.lv__v
jux-tavestigia majorum pari studio conderem. Feci judicem veniam impetrari nobis per sacras orationes
quantum potui, et prioris libri expositionem, Ludo-11 G festines, sicque opliino largitori dignum honorem et
vico regi editam, dfedi; sequentis vero tu_e-sauclitati fragili Opifici oj)portunum conferes solatium. Fra-
tradendum reservavi, ut petitio tua non esset yana, ternitatem tuam divma majestas prosperis successi-
haberes -
tiifc
neque suggillandum quod tibi roganli bus pollentem et _etern_ebeatitttdinis gaudia prome-
nolleiu conferre quod aliis gratjs contulerim. Proinde rentem onitii tempore nostri memorem conservare
quia jam confectum opus habes, utere eo sicut decet dignetur.
servum Christicumcommunipnemultorum;-et quod:
M LiBRUM PBIMUM.
CAPUT PRIMUM. ens: Et factum est pestquampercussitAlsxander,elc.

Et sermo conjunclionis est, et scimtis quod
De Alexandro filio Philippi, de Antiochoradice pec- nonnamque
cati, de eivitate Jerosolyma exusta; mulii ex Israel\ D eonjungitur sermo subsequens nisisermpni prae-
cotisenserunt ediclo regis sdcrificatXdoidolis : lex cederiii; cjui ergo nihil dixerat, cur dicit: Et faclum
: exusta esl, multi ex Israel truciddntur. est, cum non sit sermo cui hoc quod incipit subjun-
Et factum est, postquatn Alexander Pliilippi Ma- gatur ? Qua in re inluendum est quia sicut nos cor-
cedo, qui primus regnavit iti Grmcia, egressus de poralia; sic prophetaj et scriptores divinorum libro-
terra Cethim, percussit Darium regem Persarum, rum sensu spiritualia aspicittnt, eisque et illa sunt
constituit prmiia muita, Initium libri Machabseorum prsesentia quse noslrse ignorantise absentia videntur;
simile est principio libri Ezechielis prophet_e, ubi unde fit ut in menie prophelarum ita cpnjuneta siht
scriptum est: Et factum est in trigesimo anno, in exterioribus interiora, quatenus simul ulraque vi-
quarlo jnense,'etc. Unde primum nobis qusestio ori- deant, simulque in eis fiat et inttis verbum quod
tur cur is qui adhuc nihil dixerat, ita exorsus fcst,di- audiunt, et foris quod dictmt. Patet igitur causa
"'- LIBROSMACHAB.SORUM.—• IN LIB.I. . ,1130.
im COMMENT.;1SS
cuf qni niliil dixerat inclioavitdifcpns : Et fdclunij t geriteiDiin- deditioneni accepil; CaUistheneittphilo-
, esl; deinde s\ibi\mgit:Po$iqv.timpercussil Alexander sophuni, sibiqiie apud Aristotelem condisciprilurii,,
Philippillacedo, qui piintus regnavit. in 'iGrqiciaj cum plurimis aliis principibus, qubd eum, deposito
egressusdeterra Cetliim, Dariuiii Persarum regem et saiutaridi niofe, ut dominumnbn adorsiret, Occidit.
- Medorum.ItaqueAlexaridruni, Philippi et Olympiadis Post hEfeclridiampetit, ut Ofcfcario ttl|imoqufcOriejite
' filiuin, Dariuriiregem Pefsarum atqtifcMedoniin oc-; " firiiret iiriperium, Nisam ufbem Etdiit,Psedalos mbn-
cidisse ommbusnjaijifestiiitiest. Qribd ef Danielin tesi resfnaqiie Clfeophidis[Ms,, Deophylis] rfeginse
visibne sua, qua liircum caprarririi arieleiti veniilan- expugnayit ;;-qu_ecum se dfcdisset, cbttcribitu fegiti
tem cornibus contrivisse dfescribit;fevidentei'expres- fegriufflredenilt, Peragrata pefdbriiitaque Alfcxaiider
*sit. Sed /qiiseritur qubmbdb dicatuf Âlexander pri- Iridia, fcuinad saxuffi mirse asperiiatis fct altituditiis,
vmus;regnasseifl Gr_efcia;cflnimulti ibidfcniiri diyer- . iti qtibd itiuiti populj confiigera.nt, pervfcnisset, eb-
sis locisantfcrfcgnasse reperiantur; niultp'ertimanle gnovit Hercrilehi ab iiiipugiiatione: [fcxpugn-ttioiifc]
Argivls, Attieriierisibus,Lacedferiioniis, Corintliiis et - fcjtisilemsaxi tfciT:_emoiuprobibitum. iEniiilatioiie
Lydisreges prSefiierurit. Nfccverb in Maeedonia pri- pefmOiris, ut Herculis acta ;superaret, cum Sumirio
musrex Alexandet- esse irivetiitut, sfed vieesimus labbre afc periciilo saxo politus, omnfcs lofciejus
quarlus : primus rex eniJn Macedonum Carauiius B gfcntes.in dfcditionemaccepit. Gum Poro, fortissiffip
eratj eo tempore qup Hebr_eorum Jtida Azarias, qtii IndPrum regfc, crufentissihiuffibellum gessit. Postea,
-. el Ozias, rex fuit (III Reg. xn), ef Hfcbrsebrtiin'," cufli Oriferitales populos singularuin provinciaruin
Isrtiel rex Jeroboam\(II \Par, xxvi). •Latitibrum quo-\ rioti sitie ci'jienta yicloria cepisset,epnscensis navi-
qufeProcas Sylyius, et Laced-eiftonioriim Calcame-; btis, ctiin Ocetiniliitbfaperagraffct,adurbpniqiisini-
jifcs, Goritilhiorumque Alfcsandfer,fet Alhenifensiuffi •damciiivAmbjgfer [Ambiraj rex prseerat,.pervenit.
Thespites; sedideo priitius rfcgriassedicitur in Gr_e- Sed in expughatlbiie fciyitatismagrisimpartem exer-
cia Alexander, quia:cEeteris;regibusatitea In singulis citus saglttis hostium, yeneiio illitis, amisit; acpost
. partibiis regnaritibus, prinius ipsfe et -solus in tota heiha qtise per somnuni [somniuri)]sibioStensa est,
Grsecia regnavit. Naiti stibvfcfsisThebis.; iri Persas iri pbtturi saufciisdaia, ctim rfeliquissubvfcnirelttr,ur-
arraa corripiens apud Gangfcffifltivium itiito certa- beiii expugnavit et cepit. Postquam fcircuttiafctam
itiinfcDarii duces superavit,et ad extremttm ipsum [Pbst qtiasi fcirfcumactatiieta] ad Oceariuin et Induiti
.percussitarjetem, et duo jejuscorflua conffegit, -Mfe- fiiiriien ingresslis,; Babyloriiam celeriter rediit, ubi
dos ac PersEts, misitque^feuni.sul) pedibtis stiis et erim ctiitiexteriitarum tbfJus prbis proviticiatuni le-
, utriiique cornu suo siibjugavit iittpfcrib.Qtiod autem - gati fcxspectarfeiit,Iioc est Garthagineijsium et toiiiis
dicitur egreisus deCelhirii:,deipsa Gfseeiasigiiificat. Q A:fric_ecivilaium, sfcd el Hispaiiprum, Galloruih, Si
Setiiim eriim fuit de posifefis _Mpfe,Thoc est, jTlitis ia,- eili_e SardiniEeqiife,plurim_eprseterea. paries Italise.
vau, filii Japhfel, filii Noe, fctSitammam [Ms,;Ciihi- in Summo Qriettte constituli dticis po-
TatiXUS:li|riof
nian] insulam habuit, quse-nurifcdiciltir Gypftis, ut- prilos ultinii.:4_.'c'cidentis inVaserat, ut irideperegrinain
Josephus testis esl, et ab.ea Omnes!itisulte fctitiari- ... certieres tbfp niurido lfegatioriern,quo vix cfederes
lima loca Cethitti: Hebraice-nomirianiur.; Legainus perVfcriisse-rumorem; unde berie sfcript-tm est: .Et
Yarronis de AiniiquilaiibuSlibros et Sisiiinii Gapi- siluiiterrqinconspectu ejus,,quianullusei rebellare
tonis et Gr_ecumFlegonta csetferosqueeruditissimos audebat. -" , .
vjrbsr et Videbinius;bhirieipenejttsulas etiotiusbr- Eicbrigregavit virtutem et exercitum_fprtetn nirriis,
bis Uilora et-terras marivicmas a Grsepis accolis Devictisi ubiqufc gentibus undiqtie thesaurbs. et opes
occUpatas,'qui ab Ainatip [Ms~:,!Dariiano] et Taurfe fcafumA^lexariderabsiulit, unde feomortuo sateUites
moutibus Omtila;maritima. lbca usqufc ad Oceatium ..- atque"tiiilites ejus prppter opupi magnitiidirifc_ftquas
possedere Rritanriicum. corigregatashabebat, ac ob potentiam regni, tib invi-
Constituit, iaqait, prMid multa, eionfniuin pbti- CCmdissei)tifebani,sicttl'Pompel.u.s Ti'oguSejusque ab-
nuiiviMiiiiones,etinterfeciireges ierfm_\ei accepil spo- breviator Justinus iri libris Historiariiin suarumosten-
" iidmultitudinis
geniium,"et siluil terra iticonspectu D diitit, sctibetiles qtiod, dfefttnfctoAlexatidro;in the-
ejus. Ergb AJexandef Magriris^sifcut- tradunt bistorici, Satiris ejtis qtiinquaginta itiillia talenla auri repe.ria
post. Darli mortem Hyrc_iniam Maeidbsqufe [Ms.:, sunt, etin. .alinuo vectigalis tfibuto tricenariiillia.
HjTcanos ac Gyrodomattbsi.subegit:,; post hsec Par- Denique;' Alekander, inter perieula pr-eliprum'."jijei
llioriim ptignam aggffcssus est, qtibs diu fetiiientes tititii seryatus; ad exiremuin cum in B_fbyloneurbe
delevii prbpemodumantfequaiti7vicit. IndfcThiaces nioraretur, pfcr insidias Medorum interfectuS est, „et
[Dfangas] Evergetes, Pafymas, Pariammenos, Hy- maximfe factione Atilipairis ducis ejtis, qui peir Cas-
ilaspios c-etefbsque popiilos qui in Gaticasi radice: ssandrum:filitim stium euffi Vfcnenoexst-nxit, sieut
aiorabantur subegit. ufbfe ibi Alexaridria supfer prsedifctusPonipeiusTrpgus narrat, dicens qurid cuni
amtieiu Tanaim constituia. Sed huinEini sangtiiiiiK; Babylbriemrfcvertfcnli'[reversris] mriltis tliebus pllp
iriexsaturabilis, sive hostium. sive fcliaitisocibrum,; dalis, inteririissum plim cPriViviunisplerterfsolerii-
recentfcm tamen sfcmper;sitiebat cfuorerii: itaqiie riiierÂifcxatider iristitueret, tolusque Iri Isetitiani
pertlriaciimpetuin bellajprociirreris Ghfefasinbset e&sus^cjim^diei.soctem.peragilem
Dracas [Ms., Choroasitibs et Aciatbs] indoniitain; dfcnteriijsiittaconvivio itiedicusThfcssaluSjinstauraiii.
PATROL. CIX. !' 'V1-':' ';'"'. "'
'"".'.'"'.' "•""''36 ''.
ijU B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. «52
eoinfessatione, et ipsum ac sodales ejus in\ita\it, ,___ Igitur Alcxander per duodecim ai^nos treinentem
ubi accepto poculo media polione repcntfc \ elut telo sub se orbcm oppressit. Piincipes \ ero c-jus(juatttor-
Eonfixusingemuif, elafusque a comivio semiaiiiniis decim aunis ('ominati sunl, et velut opimain pr_eJani
ila cruciatus est, u( fcrruiii in remcdia posceref, a magno Ieo'je j)i'ostratam a\idi diarerpserc caiuli;
tacfumque homimnn \eluf vulnera indolcsceret. Rc- secjue ipsosin\icem in i'ixani incilatos pr_ed_eEemu-
vei-a aulem insidioefueiunt : nam ineinorattis Anli- latioue frogcrunl. Itaque Ptolomseo prima /Egyptus
pater, cum charissimos amieos suos interfeclos vi- ct A''rie.e Arabisequepr.rs sorfe provenit. Confiiieiii
derct ah Alo-andro, seque magnis rcbus in Grcccia huic ct prpvii:ciaiJi Syriam Laomedon MiijlenEeus,
gcstis non tam gratum apud rcgcm quam iiividiosum Ciliciam Philolas t-iiin filio etlllyrios accipiunt [Cili-
esse, a malre cjuoqueejus 01yinpinde\3iiis se crimi- ciam PhUolas, Philo Illyrios accipiunl]. _.!edi_ema-
natioiiibiis vexatum, ad occupandum rcgem Gassan- jori Acropaltis minori Alceta frater Pcrdiccas [mino-
druni fiHum dato veiieno suboinal, qni cum fratri- ri socer Pcidicc_e] pia-poiiitur. Susiaua gcns Sino,
bus Philippo et Iolia minislrare regi solcbat. Cujus Phiygia major Anligono Philippi filio assignatur;
veneni tanta vis fuit, ul non _ere, TJ.P ifcrro, non te- Lyciam el Pamphjliani Nearchus, Cariam Cassan-
gla [tcsta] conlincrclur, ncc alitcr ferri nisi in ungu- der, Ljdiam Mcnaiider sortiunlar. Leonauiius mi-
la cqui potuerit, prsemoi-ij?)jfJLône alicui quam ]B lioiem Phrygiaoi .lccepif. Thracia et rcgiones Ponttci '
Tbcssalo et fralribus crederet. IlaeigiUir causa apud inans Lysiinaeho, Cappadocia cum Paphlagonia Eu-
Thessalum paralum repclilumque convhiuin est; meni datur; sumiiia castrorumSeleuco Airiioclii filio
PhilipjMis et Iollas, pj segustare ac temperaie poium. cessit; stipatoribus icgis satellitibusque Cassander
regis soliti, iri aqna frigida vencnum habuerunt, filius Antipal.ri proeficitiir. In B-tclriana ulteriore el
qua prteguslala eam potioni supormisenint. Quai ta Indise rcgiouibiis pr_efecii priorcs, qui sub Alexau-
die Alexander indubilatam moriem scniieiis,agno- dro essc coepcrunf, permanserunl. Seies, inler uuos
scerc se fatum domus niajo.-um suorum aif : nani amncs II\da«])bein et Indum conslitulos Taxilles
plerosquc Aeacidarum intia tiicosimum annum de- habiiil. In colonias iu lndiis conditasPhjton Ageno-
functos. Tumulttiautcs deindc milites et insidiis per- ris fdius millilur. Parapainenos fines Gaucasi nion-
ire regem stispicanies ipse sedavil, eosque omnes, lis Apiarches accepit. Aracussi Gcdrobiquc Fibnuli
cum nrolatus in editissimum loe-im mbis esset, ad [Sib\ rlio] dccernunlur.Branceo.ct Rancos Stantano,
conspectum smim admisit, osculandanjque dexteram Baclriauos Auriota [A-_n\ ntas] sortilur, Sechodianos
suain flentibus porrexit. Cumque lacrjinarentur etc. [Sogdianos ScytliEeus,]Nicanor P__I'I_IGS, Philip-
oimie'., ipse iion sine lacrymis tanlum, verum sme jjusiljrcanos, Fratafernes Armcnios, Neoplolcmus
ullo trisiioris menlis srgumeiiio fuit, ul quosdam ^ Persas, Penccstes Rabylonios, Artbous Pelasgos,
impafientius dolenles consolaius sit, quibus manda- Archesilaus Mesopolamiam aggrcssi [adcpli] sunt.
ta ad jiarcnles eorum dedit, adeo sicut in hostc, ita Sed taiacii inter csetera hEecrcgnc quatuor tantum
ct in morte irivictus el animus fuit. Cum deficere eminebant, hoc est jEgypU, quod lenebat Ptolom_cus
eum amici viderent, qucerunt quem imperii faciant Lagi filins ; Macedonum, quod Philijipus, qui cl Ari-
hseredem; respondit, Dignissimum. Tanta illi magni- dcus, frater Alevandri, posscdit; Syria. cl Ba!.\lotiis,
ludo aniini fuit, ut cuin Heiculem filium, cum fra- quod Seleuchus Nicanoi' sibi vindicavit; Asi_c_,quod
trem Arideum, cum Roxanein uxovcm prfcgnanlem tenuit Antigonus, sicut in visione Danielis prceinoii-
rclinqueret, oblitus necessiludinum, dignisiimutn stratum esl, quod fraclo uno cornu majore in capilc
nuncuparit h-cretlem : prorsus qtiasi nelas esscl viro hirci illiiis insignis, orta suut pro eo qualuor cornua
forli alium quam virum forlem succedere, aul tanti mhiora pro eo immota. Endc seqiiitur :
regni opcs aliis quam probalis relinqui. II_ic\oce Et obiinueruni pveri regnum unusquisque in loco
veluti tiellicum inter amicos lonuissct [cecinisset], suo. Decedente igitur Alcxandro Magno tolum cor-
aut maluin discordias misisset, ita oinnes in semula- pus regui Macedonum, quod ipse non sine grandi la-
lioiiem consurgunt el ainbitionem vulgi tacilo ser- bore coadunaveral, pueri ejus per iyrannidem diri-
inone et fsuorein mililum* qu_eriiHt.Sexta aie prte- puerunt el iiuillis atque gravibus prneliis dilaniave-
clusa voce exemptum digilo annulum Perdicae tra- runl, sicutin liistoriisgcnlium copiosissimescriptum
didit, qu-C res gliscenlem amicorum dissensionem in\eiiiliii'. Sed ex iis plnriinis omissis scriptoi prse-
sedavit. Nam elsi non voce nujicujialus est h_eres, senfis bisfori_e ad Annoehum Epiphanem pervenit,
judicio tamcnelectusesseyidebaltir. DecessilAIexi-i)- qui plnrima in Judseos commisit mala, el locum san-
der mensc uiio, arinos Ire* ct triginta natus. Ilsec au- ctiun polluil ac legem profanavil; de quo sequi-
Semquia iu histoiia Machabseorum regni Alexanciii tur : Priinus itaqtic post Alexandrum Magnum re-
ineiatio facta est, ideo ex libris gentilium inteiposui, gnavit Sjrise Selcucus, cognomento Nicanor, annis
nt lector agnoseerel non frtistra virlutem Alexandri triginta duobus: secuudus, Ainioehus, qui vocabatur
enamri, sed magnanimitate atque actione ipsum Sotber, annis decem el novem; iertius, Anliochus,
esse principiuni [praecipuum]. Quod auicro dicitur qai vocabalur Theos, reguavil annis quindecim-;
Alexanderdhisisse regnuni suuin, cum adhnc viveret, Quarlus, Scleucus, qui eognomiuatus esl Gallerius
puciis suis,qui secum erant in juvenlule nutrili, non [G.illilicus] fiHus Anliochi, an:_is \_ginli; quintus,
tam ipsc hoc divisii, quam illis dhidendum reliqttit. Scleucus Cerpunus, filius Seleuci Gallciii [Galliiiici|,
1135 CbMifENT. m LIBROS MACHAB-EORUM.— IN LlB. I. ,4134
ahhis trjbus; sextus, AtttiocbuS Maghus, quem _A i_responSum ad affiicorum coricilium^detulisset,brbeirt
Scriptura iiic Antioehi illustris dicit esse patrem^ , dicitur fecisse Marcusjri arenis bafculoquem tettebat
qtii frater erat Seleuci Cerauni et-filius Seleuci Gal- manu, et circumscripsisse regem atque dixisse :
Iinici,"~regnavitantiis triginta sex; septimus, Seleu- Senalus et popultis Roiriatius pfseeipiunt ut in istp
cus, qui et Philopator cognominatus est, annis duo- lpco respondeas quid consilii geras. Quibtis dictis
decim; post qtiem; Anlioclms Ejiiphanes, qui et jile perterritus, ait; Si hoc placet senatui et popttlo'
prceclarus sive ?io.-)iVisdicitur,frater Seleuci Philopa- Romano, recedenduiri est iiinc; atque ita statim
tofis et-filiusAritiociii Magrii, annis.undecjm, dequb inovit exercitum. "lis corisfentanfea Joseplitis cbtiscri-
modo Sfcfiptura uarrat, qubd ,etc eis exierat radix. psit, quod rfcversus pioptef Rbriianorum iitiiorfciriab
peccatrix Aniiochusillustris, filiusAntiochi regis, qui JSgypto fex Aritiochtis Hiefosolymam duxerit exerci-
fuerat Romm qbses. Qui merito radix peccalris dj- tum; quo perveniens anno ceniesiriio qriadrageslmo
cituf, cum stirps inutijis ad peccata proclivis et ad tef tio post regnttm primi Seleuci, cfcntesimaquin-
inipietatem erat prompiissinius, iub qup legis Dei qtiagesima terlia olyriipiadfe^die Vicesimofct quarto
perseculio et Machabseorumbella narrantur. CoHi- mensis Gasleu, queni MacedonesApeilebtttibmiriant,
gitur eriijn omtie lempus ^regtiiGrsecorum a primo. cepferit eam siriferesistentia cujuspiEim,apfefjfetitibus
arino Seleuci Nicanoris usqufe ad iriitium regni An- IEteipprtas iis qui voluntaii ejus consfetiliebant,.iti-:
tiochi Epiphanis anni cehttim-triginta septem. gressusqtie civitatem SierosPlyiribrtiiii inultos intfer-
eniit sibi cotitraria sapieutes, nee non fct ebs qui
Iri dieb'us:ilii's-exieYuiit:^ <•( Dei tradidertintj'___>__opter
sridsefunt iiiuitis, dicenies' -: EdMis et\ disporiariius pprtam aperierites civitatem
testametiiuin curii gentibus: GrsecaiafcRbmaiia tiaiiat tempii diyitias iiterie.cerit, mtiltasque auffetetis ab
ad Antipchianj reversus sit. PPstquahi
LiStofia îibd Antibchus Epiphaties cbijtfa Ptblb- feppecunias
ita ut vasa Pfei etIticeriias
itiseumPhilopatiem '[Philbmfctoretii]Glfcbpatrsesofo- auteni sppiiavlt tenipijiirij
et merissiin, et
ris suai -ilium; eti|us Ipse avtinetihis ferafc,ilolbs cbti- aufeas asportaret, et.arajn auream,
sacrariutii, de vfelisEtbstinuerii, quse ex bysso
slruxerit, -et etini rfegno__EgyptipriVarit; ei fcuinpost et eocco neque
nibrterii G.feopMise erant, et exhauriefts aurum fet tliesauros,
Alanicus-fetitirichus-,tiuiriiiusPhi'- nihii penitus derfcHriqjieiisad maximuin JudEfcos
lpmetoris, et Lferieus fct
jEgyptuiti rfegeretit peterfciit luctum
propter hsee nsque pferduxerit. Nafiiqiie fet
Syriatii, quamAntioehuS fraude^bfccUpaveiatporiutii .
est Iiitef avunfculum et pufcruiti PloIomEetiitiprsa- quolidianas immolationes quas Peo sectitidum iegeS
Uiiiri.Gumqueinifer Peiusiuhi St mbhtehi GaMiiiti offerebant celebrare prohiMit; deperdens autem
alios captivos
coinmisisseht; victi sunt; ducfes Ptblomsfei-. pbfro r tofam civitatem, quosdam iriterfecit,
J cuiti filiis et uxoribus dedttxit, ita ut numerus tiriil-
AiitiochtiS',;pai'feenspuferfcVet amifcitias siitiulatis; tiludinis
asfcefidit Memphis, fetibiex ffibre __Egyptiregriuin capiiVorura usqtie ad dfecem miliia existere
videretur.
accipieWs pueriqufcrebus providere se dicetis eum
modico populb totairi iEgyptum subjugavii, et Mystice autemAritibfchushifc,qui iritfaVitin tfcrram
abundatites atqtifc«berrimas ingressusfcst civilates, sanctam etira superbia, et devastaVit teinpium, et
et lpcum sanctuni poUuit superstiiibiifc gentUi, typum
fecitque quodriOti feceruntpatres ejus palre's;pa-
tfum lllius,-'sicut in Danifele.defeo^sefiptiimesfc Nril'-; tehet. Anticiirjsti, quicoritfa Ecclfesianl Giiristi bel-
ium crudfeiitef.geflt, fet aniriias credfentiuiti, qtiffi
Itis enim in rfegtibSyri_e ita vastavit:__EgyptumV fct Dei siint,ferfbrfcsribpbiluefe cbntendit;
onmfes'divitias fcoruitidissipavit. 'feMamcallidus fuit•, yeretfcmplum
de quoiri Danielis pfophetia (Cap: xi) sub *jfigura
tit prudentes cbgitatibnes ebruiii titii duees pueri
istius Anliochi-ita scriptum fest : Cor ejus adversus
erant sua fraude subverteret.
tesiantentumsatictum, ei faciet, et revertetur iri terram
Et convertit Anliochus postquam percussit Mgy- suam. Statiilo tetnpore revefleiur, et veniet qd au-
ptum in centesimb et quqdragesimo teflio gnno, et sirunij ei indignabiiur contra teslamcntutn sarictuarii,
ascendit HieÔsoiyinaniin muttiiudihe gravi."Conse--- elfaciel, reverteiurque , et .cogiiabit adveisus eos
quenter fergo de eodem rfcgfein pi'"_edictishisto- D ] qui':dereliquemril lesidmentuni sarictuaiii. Et brqcliia
riis narratur qriod posfquain reyefsus est fcxpul- eseo 'stabunl, et pbltuent sancluanutii fortiludinis, et
susab ___5gyp!-iis, veriisse fcuni iti 'Jud_earii,Iibc est diifereritjuge sacrificiuin,,efdabuiit dbotriiiidlibnemiti
adversus teslanifentuni sarictuiti, fet spoliasse tfcm- desolalionem, Et iinpii 'hitesiariienlum-siriiuiiibutit'
plrim et attruin tttlisse quampltiriniuhi,, positpqrie frduduleriler, populus'aiiteiri sciens Dewni suurii,
Iri affcfepi'_esiclibMaeedbntini, reyersum in ieiTain obliriebitet fqciet, etc. Nulli dubiiim esi quin hsec
"stfam fetpbst bietiijitim rttrsurii cptitfa PtoIonlEeiim qtiffisub AniibfchoEpiplianfein iniagineprsecesseruni,
exefcitii-ti corigregasse ad attStrum.Grimqrifcdtib frar :hoc est tit rex sfcelfcratissiriltispersectittis sit pbpti-
tres Ttoioinsei,Cleopatrsfefilii, qribriitiiavtitifculusefat lurii Dei , "ssevitiamprseftgurfet Antifchristi_, ;qui
Antiochus, obsiderenttir AlexandriEe,legatos Vetiisse Gtirisiianiim populufti persfcqufctur,qUiiridighabltur
Romanos,.quo„r_a.mijpusJlarcus PulSiusLeliaSj fctiin cbiitra ifestamerittimDei, et cogilabiiadvfefsus illos
euni stantfcm.iji.venissetin iiltore, et sariatuscon- • quos viilt D.eilegeni feiinquere, poHiifetqiifesatictua-
giiltui_a;dedissetqtio iub.ebE-tu.rab timicis ppptili.Ro- iiumDei, hpmihes"videlicetad iim^gmenl-Dbicfeatbs
aiai-iirecedere fctstio imperio cbntenras esse,'et ille ',.. divefsfs vi.tiis fcbfriimpeiKibVEitifetei ju^feâci^fifcitini
H3S B. RARANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1156
quaiido hbstiam laudis Christp Dei Filio ofierre ih A nulla persona iminunis est a persecutione, geuiil-
Ecclesia prohibebit; abominationem desolationis in que quisque taiii pro tranqiiillitatis detriiiieiito
loco sanclo statuet, quando divinurii cultum a quam eliam de fide caderitium damno, quia, sicut
Chrislianis sibi extorquebit exhiberi, ita ut ih Paulus ait {I Cor. xn) : Sollicita sunt iri Christi
ternplo Dei sedens, ostendat se tanquam ipse sil corpore prq iiivicein meinbra, et si patitur uiium
Deus, undfcmulti nostrorum putanl, ob ssevilise et membrum, compatiuntur omnia membra; unde et
turpitudinis niagniiudinemDoriiitianumsiveNeronem ideni Apostolus scribens contra eos qui yanam glo-
Antichristuhi fore : sed Hfcetipsi Antichrisli fuerint, fiam amabant, enumeratis laboribus suis quos ipse
duanlum ad ejus corpus pertinet, et meriibra ipsius corporaliter sulferebat, subjuijxit, dieens (II Cor.
sunt, tamen ipse omniuin in quorum capuljuxta xi): Prmter illa qumintrhisecus [exlrinsecus]sunt,
finem mundi.veniurus est, quando, j"uxla Veriiatis instantid mea quotiiiana, sollicitudo omnium Eccle-
senteritiam, eril tribulalio lalis, qualis noti fuii ab siarunt. Quis infirinatur, et ego non irifirmor? Quis
inilio mundi usque rnodo^nepfiet postea (Malth. xn). scatidalizalur, et ego non, urorl Si gloriari oporlet,
Verum, juxta Joanriis voceffi; Antichristi jam multi qum infirmitatis mem sunl gloriabbr. Et alihi : Gau-
sunt (Jodn, n), per qusemembra stia iderii malignus dete autem cum gdudentibus, cum flentibus flele,
boslis jam mysteriiim operatur iniquitatis , per g idipsum invicem sentienies; non alta sapientes, sed
hsereticos videlicet, schismalicos atque paganos, et humilibus consentienies. :_
seduciimultos, tunc eliatn,si fieri pptest, ipsescanda- Et post duos annos dierum misit rex principem
lizal electos, quia solVetur Satanas de carcere suo, tributorumin civitaiesJudiB. Diximus superius quod
et totum furorem suum, qrianlum periniltitur, in Anliochus teneret typumAnlichristi;' idfcirisimiliter
Christicolas perfundet [euiindet]. Tollilfergo Antio- persecutionis [perditionis] filius hocin loco piinceps
Chusde Hiferiisaiemaltare atireum, quando eos qui tributorum accipi polest, quem princeps hujus
perfeciiores essfevidebantur, et pro populi siatunori mundi et reclor lenebrarum harum diabolus ad hoc
medioeriter Dominum eSorarfe, siiasu maligiio evel- incilat, ut in civitatibus Judse, hpc est in Ecclesiis
lit de Ecclesia. Tollit fet caijdelabrum luminis et Ghrisli, tributum peccatoruni sibi solyere-exigat;
universa yasa ejus, quando feos qui prsediesitionis tamen oum hoc non ubique vim agendo perseculio-
oflicio fungebantur, et veluti luitiinaria per diversas num exposlulat, sed aliquando lormentis, aliquando
species dogjnaium in populo Dei lucere debuprunt, blandimenlis, aliquando ininis et aperta saevitia,
sive per metum, sive per cujiiditatem terrenamde aliqiiando ffaude et dolo. Undescriptumest: Locutus
ordine suo prsecipitavit. Toilil ergo niensam propo- est ad eos verba pdcifica iri dolo. Sed qui crediderit,
sltionis ac vasa ejus qiiandbSeripijirrtS sstras cutii G sibimet pfcrSeculiohemprseparat; agit enimliocideBi
imiqua Jnlerprelalione cbnfundere per hsereticbs hostis uefandissiniusstiasti malignp signis atque j>ror
saiagit, et ebs qui in mfcditaiione legis Dei, vfclut digiis mendacibus, ut eum hominc-Sdeaiu esse cre-
vasa mensse Dei. ac panes propositionis coffimanei'e dant, et divinum cultum iUiexhibeant. Qui ergo sibi
videbantur, aslutia nequilise suse cofruinpere atque credunt, hos in anima spirilualiter occidit; qui
jn errorem sedticere coniendit. auteffiTesistuiit corporali cruciatu eos affligit. Unde
qubque ei cotpnas, fct;ornamentuitiaufeum, evenit, quod cum itiagnb dolore mentis;:lfegendum
Yfcluiri!
cjuod in faoie templi erat, idem antiquus hostis, est, utperdal populum mullum exlsrael, cum plu-
tollit, et comminuil omnia, quando lil.teram legis rinios de Christiana religione in apostasiam convei'-
Dei, in qua sapientia diviria ac mysieria ccelestia tit : accipit spolia civitatis, cum ornamenfa eccleT
latenl, etubi corona perpetuse mercedis et bene la- sioelollit; succendit eam- igne, cum persecutione
boiantibus, et prsecepta Dei serVanlibus, in regno devastai; destruit domos ejus et muros in circuitu,
coslesti"ac claritate pfcrpetuapei-cipiendaprbmittitur, eum plebes credentium dissipat ac defenspreseorum,
conlriiis senlentiis ac sensu depravato in aiietium . hoc est doctores, enecat, caplivasque ducii niulieres,
jntellectum converlit, ailimas sibi obedienies hoc et natos, ei pecora, qupd illi qui molHtiemanimi
aiododecipit. Nam aurum argeniuinqiie etthesauros v babenl, el pueri sunf sensibus ac carnalibus deside-
occullos liihil aliud intelligo quam eloquii venusla- riis servienles, more brutorum animaliurii vivunt,
tem ac sensuum puritatem cum ihesauro virtutum captivitati ac laqueo antjqui hostis maxinle pateni,
quse occullis cordibUsaptid fideles collocantur; hsec devastalis ecclesiis Chrisii, pt dispersis propler per-
omnia diabolus de regno Christi auferre molitur, secutionem ministris ipsius, hostis tnalignus iri loco
cuin possessores eorum, his bonis spoliatps, in ba- eoruiri artem impietatis erigere, et blasphenios cul-
rathrum suse perditionis secum trahere conatur. tores substituere molitur, quatenus, si possibile sit,
Ijinc quotidie planctus, geniitus in Ecclesia, nsiscilur, per pravos liominestiomen Christianum, quodsolum
Cum de easu proximorum per compassionem coetus in orbe prsevaluit, funditus deleatur, et diaboli
fidelium non mediocriter contristaiur. Unde sequi- voluntas i'n pollulione idolorum et niultiplicitafe
inr :Et .fecit cadem magnam homirium, el locutus peccaiorum explealur. Unde sequitur:
estinsuperbia magna, et factus esl planctus magnus Et e/fuderurit sanguineminnocenlemper circuttum
in Israei. Omnis dignilas, atque omnis setas, atque sanclificationis , et conlaminaverunt sanclificatio-
omiiis sexus dolet lumultuanle persecutore, quia nem, etc, Habitatores Hierusaleffi fugiunt quaudo.
4157 COMMENT.IN LIBROS MACHABÔRUM. — IN LIB. I, UI38
"
persecutione ferverite, alii corporaliter fiigiunt ut A suasti, sfcd etiam :diversarum poenaruni iieiu coguiit
lion scandalizeritur; alii merite fiigiunt, et grave tormento. Utide sequitur: ; - ;
scandalum in aniiiiabus suis patiutitur, alii ia con- El quicunqueribri fecisseritsecundum verbumregis,
fessione Christi usque ad nioriem persfcverant, et morerentur, secundum ontriiaverba hmc. Incatidescit
liberi a persecutorum manibuSJncoeloseffiigiunt ut . crudelitas quaudo fervet' impietassssevitimmanitas
remunerentur; fitque terra sancta babilatio extero- quando sesluat cupiditas. Oiftni tegnb Aniiofchusper
-xuni, quando membris Chrjslj jier martyrium coro- '. scripturas iridicit ''tormenla, et nioftem 1 ingeffere
nEitidis,ih tot.b mutido inultiijlicatur numerus perse- ; cultoribus IfertEeDei : sic fet Anlichfistifs pef-riiirii-,
eulbrum : dies ffcsti ejus cpriyeftuntur in luctum, .stros stios scfelfesiissimosvafia fexquirifjpoeiiaruin
"
quando ritus celebefrimiis religjCttis Ghristianse npn genera, qtjaiferius Ghrislicolas a statti ffcligioriis
:peiiniititur haberfe sui fiilgoris oipatun); etsabbdta "''sanclissimseevellat,fconterat atque disperdat. • :
ejus in opprobrium; et spes qriarij;Iiabeftt in futijra Die(juiiitadecimq metisiiiGqsieu, quintqetquddra-
" aniniaruin
requie aboletur, veiabhoste deludillir fide- ., gesimo, et ceniesimo anrio, mdificavil rex: Aniibchus
*-IintitiSecuridnirigtoriam ejusmultiphcaiaeslignominia qbgminanduni-despldiionis idolutri.•'Mensisi Gaslfcu
'
:ejus.. Eoedatttrfenim glferia Efcclesisefideliumigrio- ridem esi aprid iGfsscos qui apiiti Latinos: difcitur
- minia,
quando|inimicOdoniiriantegloria cceleStiumsa- B December, Iji bujus inehsis die dfecima; aiirio cenie-
: crameiitoriim et tionestas divinbrrijn ofiiciorumimpiis simo quadfagesinio qulnlo regni Grsecortim, quod a
: blasphemanlibus maximuin stistinet; bppfobriuiti. primo-anno Seleuci compjitare iricipiurit, Antibfchijs
- -Et scripsii rex Antipchus omiii;
regno suo; ut esset Epipbattfesabom!nantiuniidbliinidesplaiioiiis in iem-
...tmnis popuius iinus, et relinquereturiusquisque.legem ; plo statuil Dei, Iioc est simulacrum Jovis Olympii,
'- suunii-- Scriptum fet Epistola spiritualis Antifecbi, -' principatus aiiiehi sui.ianhp octavo, quo \idelicet
* philosoplii sunt geiitilium lisefetici atque schismatici ' anno in Sapiaria; super vefticem ciotttis Garizim
•' Christianoruitt, qui veritalem legis Christi atqiie Jovis Peregrinj si.ve HbspilaHs delubrum sedififeavit,
statutum caiholicsefidei subvferteie ciipiuiit, qtiibus ipsis SaoiarilaniSjtttidem faceretperepistolampre-
dplor est cultus clivijjus et religio Christiana : sed -'canlibus, sicut Jbsepliiis testiS fcsi : sed legiriius in
quo niagis per tirrorem student sibi homines ad- ; Evangelio secuiidtini Matihseiiin Salvatbrem disci-
rinare, ep magis faciupt illos ab jnvlefem discoi:dai'e, pttlis interrogariiibtis de sigrioad-iiiitus sui, etcoji-
qtija nec ipsi inler se jnyiceiti: fconcordaht, sed - summaiioiie saefculi, inter alia respdridisse : Crim
" variis sefctisdissentieutes
djscfepant, et ideo minus ergo viderilis desolationis abbriiiriaiionem, qumdicta
i se obsequentes et in uniiate corisociare praevalent. esta Dqnieie propheta;' slanlem in loco sancto, qui
: Inter superbos enim; Scriptura teste, seffiper jurgia G legilintetligal {Mrilth. xxiv). Quandb ad inteliigen-
sunt, el, juxla Yeritatis sentetitiam, Dmrie regnum . liaiti provocariirir,' iriysticuin monsifal esse qubd
in seipsmri divisiim desolqbilur, et doinus super.do- -.:difcium est. Scfiptutii fest auiem in Daiiiele hoc
: mum cadef. Mandant Ubrl et fepistolsfcAntibclii in ''inbdo : Eiinmedio hebdomridisdufereiur sacrificium
Hierusalem et iti civitatibus! Jridse ut seqtierentur meum el libaniinq, el erit intempio desotationis ab-
"
leges gentium, miarfe ei" defitiiaiit holocausta, et oriiiriatip et usquedd cotisummationem ierriporis et
;: sacrificia et placationes facferfeitjlemplo Dei: quia :finempersevembii\desolatio. ,'.: ::;:, ;.;,:.
- maxiriia cura maximumqufe studiumest hserfeticis '- J)e hoe Apostoltis loqtiitur
'(II thess. «)- qtiod
alquepagariis tit iti ecclesia GhriSii cultum di\jiium homo iniquitatis adVfersafius elevaiidus sit-fcontra
.' seu confundaht seupenittis'fcxstiiiguant,nesiiieerilas : omne quod dicilufDeus et colittir, I tatit atideat siare in
• fefctsefidei, quse per .dileciion.ein operatur, iri ara -teniplp Dei,, e.t ostfcndefe
quod ipsfc Dbminus si!.
- cordis credeptis graiurii holofcausfiimDeo offei-atur, Cujus adventus securidum operatibriem Sataiise de-
:; nec sacrificia myslica corporis et sangtiinis Dbmini siruet eos, et ad sblltJidinem rediget qui eum susfce-
cum sacra fidelium oralione atque placatione bono- perunt.: Potest autfeitisimpliciter aut de.Atiiiclifislo
rumactuumin vero templo Dfeiomniuiti creatori et aut deimagine Csesaris qjiam Pilatus postiit
- bonorum pmtiium âecipi,
larîiori djgrifeexhibeatitur; pro- " in tetiiplo, aut' dfc Adriani equestri statua, "qu»"."in
.; hUjeanlur celebrari sabbatuffi, quia negatit iti cce- ipso Sancto sanctorum loco usque in
pfsesfeiitem
lesti regnpsanclarum requiemfuiurutii esse ariitiia- diem stetit. Abomlnalio quoque secundumveritatein
; ruiji. Jubfent sedjficaii aras,:fet lejjipla, et idola, quia Scripturarum idbluhi Huncupatur, et idclrco additur
mefttes fideliuni malignoruni spiriluiim cttpjnnt efii- desolatio, qubd In dfcsolato templo atque deserto
!; cere vasa; imijioiari carnes, suillas etpeco.ra cotii- idolutti positjjiri sit; staltjto autem idolozeii iri ifciri-
luuijia, lioc est immundani dueereyitam, et bruto- plp Dei per niiivfersas fciviiateis, inde: ministrl regis
"rujrianiinalium moreiti Irixiiria atqjjecbncttpiscfciiliis Jiequissimi sedificant afas iniciicuiltt, et ariifcjaiiuas
carnis conversari; 'feliriqtiere filios Sups infcirfeUffi- domorum ' et in plaleis ineenduiit thura et sabrifiv
.""cisos, hoc cst nulla cuslodia, nulla:continentia,!ritti- cant; quia i-egriarile iri dpmojmmundo Aritichristo
:Ia_quedisfcretibnfecogitalibrifes,serniones atque opera .." astij)ulatores et fatitbres ejris , e£ omnes Iniqrii,
-
lenipferare, ita ut obiiviscEintjirlegem - dMtiaih, et rejecio verp Dei:uriius cullu;, et spifcta Dei dpitio,
immuteht jusijttcationes Dei in diVersortim scelerum quse esi sancta Ecfclfcsia,confusa mente turbaioqufe
facttiram : el hsec omnia^noti splum sermbnum erdiiie in divefsis locis yarjoriim errbf rim' et multiit
:„«38 B. RABlffl MAURI-ARCffiEP. MGGUNT..OPERUM PARS I. M&Q
; pUciuni seeleruni dsgrnonibusfunesia deferimt s.acri- A fidei interjmfere non tardant. Similiter et illqs qul
flcia. Et bene diCitur quod iri circuitu. mdificaverunt circumciderant eos trucidaiant}, quia praedicatores
nrgs,, ;quia, simplieitate yeritatis relicta, errotieas sanclos, qui cultro pietatis ac verbp evangelicsedo-
impielatis sequuntur sectas. In circuiiu enini, ul clriiise subditos suos coercentes castiganl, niaxfrne
Psalmisfa lestatuj', omnes itnpii ambulant(Psal. xi). persecutionum molesliis iiifeslant,
Eiante januas aedieulorum atque in plaleis inccn- E( multi de popuio Ssrael definierunt apud se, ut
dunt thura et sacrificanl, qui introire ad altarc Dei non mqnducarent immunda. KuUa perseculio nulla-
ibidemque quod inccnsum pui'seorationis Deo inferre que tribulatio sanctos Dei qiii pj'ajdeslinati sunt el
r.on merentur, sed in lata ac spqiiosa via qum ducil vocitali secundiiin pj'3eseientiam Dei Patris, a fide
ad morlem (Matth. vn), actus suos ac verba secum Chrisfi nunquaiii evellere potuit : sed in veiilate
hosfi deferunt maligno. pei'sistenles, nec idoloihyta manducabant, nec im-
Et libros, inquit, tegis Dei combusseruntigni, scin- mundilia poccatoiHiincoiuquinari consenliebaiit, nec
dentes eos. Libi'OSDci scindunl comburuntqiie igni, eliain legcm Eei sanclam hnsrctica pravitate infrin-
qui per cupiditatis iguein legis Deisinceriiatcmfiaire- gere atque corruEipere paticbantur, sed magis cli-
iica praritate a reclitudinis suss stalu diseii)dei'e cu- gehaiti pro homine Chrisli mori quam coiisentire
piunt, sanctosque prEcdicalores, quibus ihesaurus B jmpiclali. Unde quidam illorum liac confidcnlia fre-
teslameitiorum Dei commendatus est, malitioe suse liis, ad discipiilos sciibens iia tcstatus est, dicens :
mucrone trucidarc gestiunt. Certus sum enim quia neqve mors, neque viia, neque
Quid per viccnarium numerum el quintum nisi angelvs, neqve principatus, neque insinnlia, neque fv-
designantur qui, quiuque scnsibus corporis ear- lura, neque virlus, neqve allitudo, neque profundmn,
halibus desicferiis implicali, legi Dei qmo in duobus neque creatura alia nos poleril separare a charitale
Testamentis el in duobus prseceptis, dilecfione Dei, qttm estin ChrisloJesu Dominonostro(Iiom.\u)).
videlicet Dci etproximi, cpnstat, contraria faciunt ac Scd quse consolatio laborantibus senis Dei missa
gapiunt sit, videamus.
"Viginliergo el quinque quinario nuniero in se- CAPUT il. :
nietipso ffiultipHcEitbconticiiintur , nleritoque hic
Matliatliias et quingue ejus 'filii lamentantur populum,
BU.merus desertoribus legis. coinparalHf, qui, pfcr . tetriplum et desolaiioriemlegis. Cogitur Mathathias
lipunjqueinquesensum corpprisjliocestper visum, ati- sacrificareMqlis, sed notuit: Pccidil.sacrificanlem
dituin, •gustuin,.odprathni.fetl^;actuni.,prseeeptis.idivi-.;_• jniriistrutri regis Aniiqchi. \Eugienfes, iii; deserlum
'.",.'.
: Pccisi Mntsin sabbatp ::cqiistiiuit Mathqlhias, pu-
iiis,:qu33ift PentEttericiioconsfcripta simi, ajiyersari- , gridre msdbbat 0 ': ipsi'•etejusfiltioccidentes pecca-
liir. Et ideo dieituriquQdsacrificayeruril stiper arani p ' iqres,:ams idotoruin subveiluni. Mpthathias.mori-
(fum erat conlra qiiqre, quia in altare inipietatis, livrus qdnwnet fifips defeqderelsrqel, etc.
quod superbia erexerat cpptra altare fidei catholicse, In diebus illis surrexii: 'Mdthathids fiiius Joannis,
oiniies iniqui aclunm ac verborum suorum diabolo filii Simeonis, sacerdos, elc. ln libro Danielis, ubi
jnfaiista inimolant sacrificia. huj'us loci inentio sub ainigmate facta est, iia scii-
El mulieres oum circumcidebcut ftlios suos Iruci- plum rcperifui': Et impii in teslamenium shnulabunl
aabantur , secundum jussnm regts Anliochi. Patel fraudulenlcr; populus aulem sciens Dominum snum,
historise se»sus, qui cxnonil formenla quse persecu- oblinebit et faciei. Ei docii in populo doccbvnt pluri-
tores nefandi, et iunc in Yeleri TcstamentO, el nunc mvs, ei rucnl in gladio, el in flamtna, et in caplivitate,
similiier in Novo cultoribus ingcrunt. Nec faeile est el in rapina dierum. Cumque corruerint sublevabvntur
cuiqutijn enumerare omnia suppliciorum geneia mxitio parvvlo, et applicabuntur eis plurimi fraudu-
quse tortores nequissimi marfyribus Christi infiige- lenter. El de ervditis ruent, ut eonfienlur, el eligan-
bant. iur, ei dealbentur, usque ad tempus prcefinitwn, quia
-Sed ju\laallegoricuni,quid per rmilieres quce cir- adhuc aliud tempue erit.
cumcidebanl filios suos, nisi -lionestseTideliumperso- Quanls Jiida>i ab Antiocho passi sini, prsesens
jjse monstrantur, qni actus suos et sermones atque bisioria Machabseoram refcif, et triumphi eorum
cogilalus siiftima discrelione circujnspicieiiles, quid- testimonio sunt, cjai pro custouia legis Dei llaniiiias
quid in eis siipeifiuum reperiunt, gladio spiriius am- el gladios, et servitufem ac r-ipiuns, et posuas ulti-
pntare festinant: ba;c spirifalis Antiocbus trueidare mas sustinueruni, qusefmura sub Antichristo, nemo
desideraj,, quia aut corporaliter cas per tormenta est qui dubiiet, multis resislciilibus pofentiai ejus
ferire, aul spirilalitcr per abnegationem in anima et iu diversa fiigieiitibus. Quce Hebrai in ultima
necare de,certai. Inlerpretatur Aiitiochus pauperlatis -eversione templi, quaj sub Yespasiano el Tilo ac-
silenlium, et merilo hoc nomine censetur, qui expers cidit, ihterpretanUir, fuisse de po;)ulo plurimos qui
spirilalis scicnlice el inops sacrarum virtuium, lioc scircrif Doniiijuin-suum et pro.ruslodia lcgis iufer-
,quod jpse minime in se babet, per invidenliam in fecli siint. Cumquecorruerint, inquil, sublevabuniur
aliis persequitur; undebene sequitur : ausitio, el rpplicabunlvr tis plurimi fraudvlenier. Et
Et suspendebanl, inquil, pueros a cervicilms per de \ervclitisrvctil, ni ,conflenlur,el eligantur, et deal-
,4omos eorum. Quia illos, qui non sensu sed malitia bcniur nsqva ad prssfinitumtempus,quia adlmc oliud
SSjit parvuli et humiles sjiiritu, propter confessionem lempus erit. Parvum auxilwm Mathaltiiani historli-
"
'ii/l COMsIERt. & LIBROS"'MlCJPBAiGRUM. — F\ LIB I Ht*
hiei sigmfieal de \ieo Mod.n, qm aihcismn duces A . desceudu nse csl el qiu ascuidtt stipet omnei coilosat
\ tioclu iebclla\i', et cultum \eu re< sei\aie co- impltiel omtita, el ipse dedtl quosdamquidem aposio-
i."tiis est. Patoum autem auxiltummde \ocat, qma loh, qaosdam aidem piophetas, alios veto evangehslas,
Ton longo tempoie post ltiehoafam defepsionem \i- ahoi auteni pastoies ei doclotcs, ad consummalionem
\n. sed JIIIOe\oIuto anno defunctus est, et postea sancioium in opus mmislein ad mdtficationemcotpo-
Judas filtus ejus, qm \oeabatui Machaba;us, pu- its Chtisti (Ephes. i\).
gnans cecidit, et cseten fiaties ejus ad\eisanoium Etce luc qiiinque species denotanlui in ilhs pei-
fraude deceptt sunt. sonis quas di\ina \ocitio ad magisleiiiini Oidina\il
Mystiee autem Mathatluas Donnnum sahatoiem Etefesi-c Sed consideiemus quomodo lpsi filn Ma-
sigmficjt, qm piineeps est populi Dei et defcnsoi - il nliiaicum mterpi etationibiis nominum suoium ins
elecioium suoium cujus fihi pugiiant pio domo specicb"s pos^mt aptm.
Isiael, defeuduiit saneluaiium Dei ac legem dra- Pnnibb ejgo filioium iHius nuncupatur Joanues,
uam. Intcipietalui aulem M?lhall<iaSdonutn i)et, qui cog.iominabatui Gaddis. Joannes qnoquc ciicitur
cujus nomims aieantim ipsius liieaiiialionis nobis gtaliu ejus, Gajdis aulem Imdus, si\e tenlalio mea.
patefecit saciameiituni. Unde et jpse ait m L\an- Bcne eigo hac nomina oiJini ajostoloium, msi fal-
geho Sic emm Deus dtlextl mundum, ul Fihum sauiti B ior, comciuunt, qui pci Donnui gratiam ouliuen tio-
unigenduiii daiel, ui oinnts qui ctedtt m eutn non nons hujus clecti sant. sea tamen a peccitoi ibcs et
peieat, sed liabeat vttam tetemam (Toan. m). peiseciilo) i)us niultas peipessi sunt icntitio.iesa*'. ie
Qui enim datus a Deo est, peifectum Dei donuin iiijm las, quod Jcleni Salvatoi pisediceie eis \idetur
est Scd lucc oe mcainalione lpsuis tanttim dicta cai.i in f]\ augel o a.l Ego vos eleqi de tnunao, ul-
sunt Cseteium de druiiiliie ipsius, qua jequahs est ealts ei ftucium pluiMuin afjeiatti,, et fiuclus vcslei
Palii el Spnitui sanclo, simul cum Paue ei Spi- maneal (Joan. \\), et ltem Ecce cqo IM'IOCOSsicut
ritu sancto qjsain dispensatioiicjn faceie cicdi opoi- oces tti mcdto lapoiuui. Eslote eiqo ptudenies stcut
tel. Sieut et Spintus sinctus donu^n Dei legitui. seipeu'es, u sttnptices stcul columbce,c'c (Matih. \ )
sed tamen cura Patie et Filio unus Deus ciedilur Ecce qti g-aUa DOIJIIJJI sunt teple'i, ii.alosuih om-
atcjue adoratui • uncle m E\angeho et nussus le niuin dciiioiistianlui eonlumehis non lnediocnter
gittir, et spontc \emsse, ut esl illud Doininicum aiQiLii.
Rogabo Paliem, el aliuta Paiaclctuiii dubil vobis Scciiiid' s autem filioium Mulhalhise fiut Siiieon,
(Joan. \j\), el itein Cum auietn tcaent (iiiquit) qui togi.onnnabaiui Thai-,1, qui m sequentibus ple-
Paiacletus, quem ego mtltom vobisa Palte, spiittum lisque locis Snnon nominalui. S)mon eigo, si\e Si-
vetilatis (Joan, xv). Ad Nitodemum ail Sptthus ubi G ' i>ieon, lhleipietatur audtens, si>e audtvil twstittati';
vull spttat, et vocemctus cudis, el nescis uade icttiat Tharsi, c\\AotaHo gavdii Nec incon\enientei luee"
aut cjdovadat (Joan. ni). piophelaiumoidini oon\ei)iunt, qui, SJHIIUSsancti
Ihc eigo Mathatlnas nanaiui fihus esse Joannts, gratia llluiiiiuali, cl futuias poenas maloi 11111 piseri-
filn Siiiieoms, sacetdos ex filus Joaub Joannes gia- dcnt, el \cnluia puonna sanctojum consolationc m-
tia Dei intcrpietalur, Simeon audtens, Joaum Domi- tenia gustando insenostiini; alnsque futuia mala
nus exaltans. ilecte eigo hae uitejpietaliones huic pi Bea\eie, et futuia hoivi ajipeteie peisuadenl.
imsteno coinpctunt, quia mediatoi Dei ef honn- Teitms in oidine fibus Judas Machaîseusfuil Ju-
iniin gtaita Det dici potest, ut est lllud Apostbli das enim confitens \cl glo.tficuiib i.iieipielalur cl
Gtaiia Detpto homtntbus gvs'avil moitem (Ilebi. n); Iuatiiab eus bellatoi. Satisque bcne hsec denomiratio
ef avdiens, quia mse m E\angelio ail . Qace ou- con\enit e\fuigehstis, qm E\aiigelmm paeis e. gloiiEe
diu a Palie, liac loquoi m tuundo (Joan. x\); et Cbiisti p"cdicant loto oibe ipnauni, exjnigiianiq.ie
Dominus eialtans, de quo Piopheta ail Eaoltate, e. 10.cs nefandos paganoium atqueba;)et)co)um
DoiMae, m vtttvte tua (Psat. w). Ipse enu.i meiito Quarfus aulem filius, luc est Eleazai qui cogno-
ct saceidos nommatui. de quo scnpium est Ju-_ minabatui AUion, et m puoie nonunc Dei adiiiio-
lavil Dotiiinus el non pctnttcbilevm . lu es sacetdos in ^ iium, Jii sequcnli \eio qcnetationem emcehaoi sO'iil,
ceteinum secundum otdtaetn Melchtsedech(Psal. cix). non tminexlo pastoubus pei figuram us similatm
IIujus ifathatbise filu sunt onmes sancti, qui coi- qui aajulouo Dei satis loboiati, exeelsique fide ac
pons ejus meinbia dicuntui, sed quoniodo quina- virliilibus, pixposifi in Ecclesia coii&titiiuntiu, ut
no nuineio designan possunt, non inconvementei o\cs Oei sai.a fide bomsque exemplis ad vinditatem
tjiiKiilur. Tot emm Ieguntur filn Mathatlnse Insto- coelest.s palii^ nte pascendo perfucanf.
jnce fuisse. hoc esl, Joannes qui cognoimnaintui !Novi«s'musaulem hoium fihoium \ocaius est Jo-
Gaddis, et Simeon, qm cognominabalui Tharsi,et nathas, cognomine 4Iphus. optimc sancfis doctou-
Judas, qui cogiiommabatni Machabseus, et Eleazai, bus juxta intcipretalionem nominum suoium con-
qui cognoniinabalui Abaron, et-Jonalhas, qui co- \emens. Inlerpielauii cnun Jonathas columbm do-
guominabatur Alphus. Yideamus eigo si alicubi twir, si\e Domtnt spontanevs. Alphus autem fugittvus
iste numerus m No\o Testamento eamdem lem ev si\e iiullestmus. Cl bene lns no.nimbus doctoies
primeie lnvematur. Legimus quoque Paulum apo- Chiisti expumuiitur, qui, sancti Spintus giatia rc-
sloluni ad Ephesios de Chnsto iia dicenlem : Qut pleti, u&quc ad niorte.n spontaneam Domino se cub-
1U5 B. RABAM MAURIARGHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. U'U
jiciinit; ut ejus vitse legatione funcla, legem Dei ini A attamen illud valde lsetificat quod sequitur,. quia
, liiundo prsedicent, et bomines terrena desideria fu- , Malhathias et filii ejus conslanter steterimt; cuffi sine
gere atque sempilenia gaiidia quoereredbceant, qua- dubio illi in veritate atque in justitia persistunt, qui
tenus ibi, jtixta miUenariitiumeri significantiam, DepI veri Mathathise, hoc est Jesu Christi, fijii esse me-1
retribuente, et plenitudinem mercedis accipiaiit^ et; ruerunt, ejusque fidem ac mandata servanles, selern;ie
vei-atiibeatitudiiiem cum Ghristo et angelis ejtis sinei vitse prsemia constanti animo iper ejus gratiam radi-
"fine possideant. Quod aulem hic sequitur : pisci compescunt [contenduntj;
Hi viderunt mala qum fiebant in populo Juda et Et respondentes gui missi erant ab Antiocho, di-
Hierusatem, etc. Quia isli ulique scandala diVersa xerunt Malhathim : Princeps, etc. Sive per dolum,
quse ab iniquis in Ecclesia Dei perpetuo [ingeriinlur] sive per vim, semper niachinalur antiquus hoslis
. coiidplendoagnoscunt, mucrone spirituali -vindicare quomodo everlat cultum pietatis in Ecclesia Christi.
gestiunt, semelipsos hostiam ppnere.ac j)ro suorum' Ipse eniin qui ad tentandum liedempioreiti iioslrum
salute morti tradere non metiiunt. Utide sequitur : in deserto accessit, dicens : Si Filius Dei. es, dic ut
' Et scidil
Mdlhathiasvestimentasua, et filii ejus,elc. lapides isti panes fiant (Matlh.vu); et postquam eum
. Quid est ergo vestimenla scindere, nisi corpora sup- sttperpinnaculum templi in sancla civitate consiiuiil,
pliciis tradere. Et quid operiri cilicio, nisi jtistos B dixit : Si Filius Dei es, mitte ie deorsum (Ibid.).
quasi peccalores, tt vel punire tormento. Cilicium Scriptum est euiffi : Quia angelissuis mandavitde ie,
quoque fit ex hsedis aspprum setigerumque tontien- el in manibuslollent te, ne forie offendasadlapidem
liim. Nam hsediad delicta jure referunlur, quoniam pedem tuum (Psal. xc). Indeque eum transferens in
et in judicio Dominiin peccatornm partes sunt pp- iiionlem excelsum, et osienditei omnia regna mundi
siti (Psal. xxxiv). Ergo Dominus quia carnem pec- etgloriam eqrum, et dixit ei: Emcomnia tibi dabo si
cati assumpsit, cilicium se induisse commemorat: procidensadoraveris me (Matlh. vn). Eadem quolidie
nam si hisforice accipimus, nusquam eum legimus in membils suis per niinistros suos dolose suggerit,
usum fuisse ciUcio.Ergo dum Judsei per contumelias qualenus pro ambitione ssecularideseratit viam jusli-
et insidias essent molesti, ille divinitatem suam car- tise, et faciant jussum regis nequissimi qui regnat in
. nis velamine tenebrosis mentibiis occultabat; quia universos filiossuperbim(Job XLI),etc. .
hon merebantur agnoseere quem lali impietale tra- Et resporidiiMaihqlhias et dixil magria voce, eic.
ctabant occidere. Propter eriim peccala popttloriim, Consfanlia Matbathise confortabat- animos filiorum
> Redemplor hurnaiii generis carnem suam tradidit ad suorum; sic et patientia et longanimitas Domini no- .
inortetii, et condoluit nostrse.infirmitati: de quo ipse stri Jesu Christi omnium credentiuin corroborat
Dominus per Isaiam ait: Propter sceius popud mei C fidem. Uude discipulis suis ait : Nolile mirari si
percussi eum (Isa. u), et : Iniquitates eorum ipse odit vos itiundus, scilole quia me priorem vobisodio
portabit. Ideo disperliam ei plurimos, et forlium divi- habuerit (Joati. xv) : neque timeatis eos qui occidunl
det spolia, pro eo quod tradidil in morte qriittiam corpus, animam autem occidere non possunt; sed po-
suam, et cum-sceleialis depulalus esl, et ipse peecata lius eum qui polest el animam et cqrpus perderein
multorum tulil, et pro trarisgressoribusrogavit (Isa. gehennam (Matih. x). In palienlia vestra pdssidebiiis
tiii). Similiter et fiUi ejus, hoc est apostoli et mar- anitnas vcstras, et erit merces vestra multa in cozlo
tyres ipsius exemplo edocti, non dubitabant pro legi- (Luc. xn). Qui aulem perseveraveritusque in finem,
liniis Dei et salute fratrum snorum temporaliter hic salvus erit (Mattli. x)
Iiiori, qualenus regni coelestis gaudia cum satictis Et ut cessavit loqui verba hmc, etc. Judseus hic
angelis per hoc possenl mereri. Unde Joannes apo- qui sacrificavit coram oculis omnium idolis, signi--
stolus ait : In hoc cognOscimuscharitatem, quoniam fical malos catbolicoS, qui pravis operibus.et pec-
. iile pro nobis animam suam posuit; et nos debeirius catorum nota scandalizant proximos :suos.. In eo
pro fratribus animam potiere (I Joan. in). enim idolis sacrificare probantur quod principalibus
Ei veiierutitiliic qui missi fuerunl, elc. Mittit nam- viliis captivati esse matiifestaiitur.
que Anliochus spirilualis in civitatem Modin, quse Unde avariliam Paulus apostolus idolorum servi-
interprelalur judicium : in Ecclesiam yidelicet san- lutem appeUat(Gal. v). Sed hos gladius Mathalhise -
ctam, ubi judicia Dei diligenlissimecustodiuntur; ut trucidal super aram, quia ultio sequissimij'udicis
eos qui confugeranl HIucremedium animarum sua- ' justam in lalibus exercet vindictam. Nec non etvi-
rum quserentes, a lege dispedere coganl, peccatorum rum quem miserat Antiochus qtti cogebat Iffiniolare,
yictimam et ctiltum impietatis diabolo exsolvant. in ipso tempore occidit: quia in die extrema exatiiiv ;
Sed hoe quod subjungitur sihe gemitu legere non nis, rion solum peccatores homines, sed peccaiortini <
possimus, quia multi de populo Israel. consenlienles ' insligalores, maligni yidelicet spiritus, seternse dam- :.
accesserunt ad eos, cum videmus tormenlis coactos nalionis meritam recipient poenam; simul et ara f
a religione pietatis apostatare; alibs cupidifale istius impietalis destruetur, quia post peractum judicium !
mundi illeclos retrorsuin relabi, alios haerelicorum ulterius peccandi facullas tilla hon tribuetur iniquis.
aslutia seductos decipi, alios et luxuiia atque libi- Quod autem sequilur : Zelaius est legem, sicul fecit
dine projiria ad pristinas vitiorum sordes reverti :' [ Pldnees Zaniri filio Satonti {Nvm. xxv):,! o^lendil
a Deest aliqiwd. .
'
;ii45 • C0MMEN$./1N LUJROS. MACHABJEORUM.-- M IJB. I, im
quod forlia facta Sanctorum patrtim pTsfigurabant Aet ambiilasseperloca itiaquosa, quserenQOrequiein
Redemploris nostri in novissimis teniporibus nobilis- . et non ihvenisse. Iterum cum septem spiritibus tie-
'
. siuiuni actum. _-' . quioribus se pristinaiudomiim vacantem ac scbpis
Et excldmavii Malhqthias voce mdgnq in civitdle, mutidatam,et ornatain, reperisse : tales quippe ab
dicens, etc. H»c verba MathatbiseprSefigurabant Do- . hostibus spiritalibus facile obruuntur, quja scuto
mini nostri Jesu Cliristi doetrinStm,, qui exhertatur fidej, galea saliitis, loi-jcajustitise, ct gladio spiritus
ubs quotidie relinquere yanitatem; hujus mundi, et (Ephes. vi), cum quibus inliiiicis resistei'e debuerant,"
qiiserere coelestia gaudia regni.. Dicit enim: ipse- in armarition curabaui Uhde subjungiliir qtiod Malha-
Evangelio :• Qtii nonrenuniiaventbmnialomriibus'] thias et ahiici ejus Juctjjni habueruntStiper horum
qucepossidei, non polest riieus esse discipulus.' Qui interitu, quj.a grandi dplpreafflci.tur Ecclesla (itiarido
dtriat pairem suuin aul malrem suqmplus-quamme,; , aliqupS de tiuinerPsubrtitiiper insidias alque/perse-
non est. me dignris;et qui nqn bajulqi crucem suam cuiioneni inalignoium hostium in peccaloriiitiprseci^
quoiidieet sequilur nie,iipri, esi nie dignus. Qui enim pitiuni agiioscit cpiTuisSe. .:, . . . .: .
- volueritanimam suam salvam facere;per_deteam (Luc. Et dixit virproximosup : Si omnes fecerimus sicul
xiv);' qui aulem perdiderit animdritsuain propter nie, fralres noslri fecerunt, ele. Yalde igitur deieslantiii
hweniet eam (Matth. x). Quid enimprodest homhii si jj boni otiositatem , qua?,inimica est animse; et imo
_universuin inundum lucrelur, dniniaj vero sucedetri- polius eligunt contrijinimicos spiiilalps quolidie vir ,
menium patialur, aut qtlarii cdriimutationem dabit . tutibus cohfligere. quaiti desidia iiiali otiose tbrpBre,
iiomo pro atiima sua (L«c,.lx)? Filius eniin hotninis ...luaxime cuni speiti yjctprise, iion a se, sed auxril.ium
veriturus est in gloria Pairis sui' cum gtigetis suis,et - prsesumant habere divinum; nec sibi securitatetn in
reddet unicuique secundumoperd sua (Matth, x\i). prsesehli, sed in futuro. prp.miltant, quando destru-
Fugit enini Redethptpr tioster et filii ejusinno- ctis cunetis adyersilatibus, novissima ips.a dcstruetwi
centes, et reHijquunt quaieuiiqiie habent ih civitale, - iiwrs (I Cor. \\)-,:riec\irU'ulird'4uctftsj7ieiiut clamor,
tiubniam per ducalum ipsius Yeritalis altiludiiieni neque dolor , qupniam-primg qbierunt (Apoc. xji),
virtuluffi ascehdere cupimus, et ea quse afl luxuiti , quando lseiificabuntttj':satictiiti gaijdio viiltus j)ei, et
sseculipertinent, quasi supterflii.Ssperhefltes, abjici- . delectatione saltiberrjma fruehtur in dextera ejus
lutis. Inde est quod legitur in .Eyangelio (Matth. \) usque in finem (Psflfe/xx).
Isdem Domiims duxisse disciptiibs suos In montem, Tunc coiigregqta est ad eps: synagqgd Judmorum
e*tibi sedisse, ibique docere eos; ibi brabat ibique \Assidmoruni\ fortis viribus :ex Israel, etc. Narrante
pascebai lurbas, ut semper ad ulteriora, ad altiora Scriplura manifestum est quod-Salyatbre et appsto
et perfectiora suis exemplisnosprovOcaret, etc. C ljs ejiis prsedicatile Eyaugplium, mulli de Judseorum
Tunc descenderunt multi gumrentes judicium et populo veniebant ad fideni credeiites legi, et prophe-
justitiam in deserlum, et sedertirii ibi ipsi et filii tis de. advpnlu Ghristi tesiantibus,, necnpn de prose-
eoruin. Istos qui cum Mathathia et filiis ejus 11011 lytis atque de advehis plurimi, relinquentes idola
ascendebanl in-montes, sed deseenderunt in deser- sii'a ac superstitiojiem gentilitatis, confluebant undi-
tuni, tit ibi sedentes qusererehtj'udicium et justiiiam, que ad audiendum verbuiti Dei, et additi sunt ad
quos melius per aUegoriamaccipere possumus quam numerum credentluhi"•: /
Judseos qui, post acceplaffl gratiain bapiismatis Et percusserunt peccatores in4m:sua, el viros ini-
Ghristi, cireuffieisionemetlegem yetereffi observan- quos in indignaiione stia, Ciirii zelo fidei instigati,
dani putabaut. Et bene bi in tlesertuui isse memo- nialignos spirilus et ab bbsessjs per errorem bbtiiini-
'
rantur, qui, lucescente Evahgelii yerilate, deserlam bus ejicientes expulerunt, /et fraudis suse yeiieiia
legis iimbram quasi sibi adlitic tiecesssiriam reputa- ipsis patefecei'imt. Judsei qupque compulsi fugerunt
barit, sabbatum legale observari debere prsedica- ad nationes, jiixta illud.Eyahgelii quo sanatis hp-
bant, cum omnia hsec temporibus legis in signuni niinibus dsemones perniissi sunt a Salvalpre ire in
prsecesserint j et spiriluaHter in Nbvo Teslamento porcos (Marc. y), ut imniundi possessores vasa im-
observanda sint. Gonlra quos Apbslblu» m Epistolis D monditise possiderettt.! ,
suis copiosissinie dispuiat, asseretis nnem legis es.se Et obtinuerunl legem dp manibus regum. Obline-
"
Chrislum ad justiiiam omriicredenti (Rom. xx). Isti bant milites Christi legetii. de manibus regum
ergbspiiilualiiim hbstium gladibineritbferiuntur,qui quando in yeritate Evangelii persistenies, nulli cede-
Christi gratiam suflicere sU)i ad salutem noii arbi- bant crrori, quin potius orantes prsedicatione sua
Irantur. Possunt quoque juxta tropblogiani in ipsis subjiciebant vcritali. I.idc factum est quod pltirimi
appetitoribus deserti desidiosl quique iiiteUigi,' qui, epriim qui, pcr fastum mundi elali, persecutoi'es ante
Ghristiatiie religipnis, satis sibi fieri fueranl. Chrislianse religionis, iidem, poslinodiim
' percepta gratia
sestimant quod perceperutit charismata divina et conversi, essent asiertoies firmissimi veritatis, ct
mundationem baptisniatis, tiec volutit pbst absolu- non dedcrunt cornu peccalori, quia non conscntic-
lionem sorditini opera' exercere yiriutuffi, neque bant iniquitali; juxla illud Esiher, quse in oralione
recordanlur illius evangelicajparabpise, qn.a SEilvator sua dixil : Ne tradas, Domine, sceplrum luum his qui
- in Eyangelio de imniundp spiritu tiarrando dissere- non sunl (Eslh. xiv).
bat, uhiaiciiimmuiidunispirilum exissedehomine, Etappropinquuverunt diesMathaihicemoriendi, etc.
AUl B. RABANI MAUHIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. UW -
Exliortaiio liDseMathalhise, qui exhoriabatur filios 1A Sanctifica, inquit, nos hi verilale. Sermoiuus veritas,
. suos ut semulatoresessent legis Dei e.idarentanimas est; sicut me misisti in mundum, ct ego misi eos in
suas pro iestamento patram, bene convenit evatige- -.niundum, et pro eis sanctificomeipsum\iit siritel ipsi
;Jicse doctriiise, quia ipsa ¥eritas discipulos subs; •sanctificatiin verildte, etc. (!ftM.).!Talibus ehiin lo-
' verbis et exetaplis instruebat qtiomodo resisterent cutionibus Mathathias noster suos alumnos instruxit
universis erroribus Judajoruiii/: paganorum atque ac benedixit. Sicque pbsilus est adpatres suoS, quia
hceretiGoruni, et mundum prsedieaiionibus suis ad peromnia, sicut de eo scriptum erat, sanctorumpa-
; iidem
converterent; ipsamque doctrinam suam a "triim dicla, passione sua, ac resurrectione sua, atque-
testimonip legis et prophetarum affirmabat, osten- . aseensione, implendo coiifirmavit.
dens eumdem esse auctorem. Novi. qui et Yeteris Et defunclus est cenXesimopt quadrggesimO-sexlp
Testanienti. antio, et sepiitlus est a filiis in sepulcrispatruiii suo-
Vos ergo, filii, confortamihi et 'viriliter agite hi tum iii Modiri. Supra dictum est qiiod Matbathias in
lege. Legimus in Evangelio Joaiinis quod Salvator cetilesimo et quadragesimo sexto anno, gentibus
ad passionem properans eadem hocte qua tradiius templiim Bei profanantibus, surrexerit, et filii ejuS,
est, post epenam niystieam et lavationeni pedum zelare legem Dei et vindicare sancla. Nuuc quoque
quain discipulis suis praeeinctus linteo exhibuit, plu- "BScriptura refert enmdeiii Malhatbiain centesiuio
rima exhortationis susejiraibuerit documenta , inter quadragesimo sexto aiino defuhctum esse. inde ap-
quse et passionem quse ets in niundo erat futura .paret quod 11011amplius quam uno auno einn filiis
piisedixit,et gloriam fttttiri regni ac gaudium cceles- suis postIiicoBptani uitionem paritbr vixerit, sicque
tis pafrise promisit (Joaii. xiii). Sed qtiia mors defunctus est. Iste enjm ntimertis annoruni bene cbn-
Mathatliisepassioneni prtefigurat.Redemploris, quo- : venit mysterio Dominicaj passiouis, quia post pleni-
niodo Ecclesise magisterium ordinayerit per omne tudinem teniporis qtia Deus Filium mittere decrevit,
tempus prsesentis vitse audiamus. , -sectmdum attesfationem legis et EvangeJU, sexta
Et ecce Simeon fraler vesief, scio quod vir consilii. «tate sseculi [Salvatbr] hominem, qui sexto die
est: ipsum:audilesemper_,etipseeritvobispdler,Supra Creattts est,:sexia die jiassus, sariguinis stii pretio
diximus quod Simeon audiens interpretatur, et bene perfecte redemit ac reparavit. Quod auleiti sepultus
dixit Simeonem virum esse eonsiiii, quia qui, Spiri- tiicitur a filiis suisiri sepulcro patrutii siioriiin iti
tus sancti gratia docente, auditu instruunturiiiteriio, Modin, signifieat passionissua; merooriam quotidie a
utiles per oinnia atque iiabiles suiit consilio. Unde fidelibus in sancta Ecclesia, tibi judicii et aaquitatis
Psa.lmista ait: Audiam quidioqualur Domiriusin me, locusest, congrue veneiari, planctumque salubrent
auoniam loqueiur pacetriin ptebetnsuam, elc (Psdl. -^ ibidem celebrari, quia aeternsevilse desiderjo saneti
Lxxxiv)."Etiii Apocalypsi: Qiitaudk, mquil, diaai, viri accensi, in cordium suoruft) cuMculis sliuLent
Veiti (Apoc./xxii). IlPrtatur nos magisler coelesiis 'salaliferis hcryiriis/copjpiiiigi.-
qualenus. illos audiamus quos ipse interius docens, CAP.UTIIi.
galtibres nobis esse fecit itiagislros. Surrexit- Judas Machabmus iii defensionem Israel;
Et Judas, inquit, Machabmus fortis viribus sit occidit',Apollonium, auferens ejus gtadhim: Occidit
\et Seroti principem exercilus Syriis, J.ussit Antio-
vobis princeps militim, ipse aget bellum populi. Quid , chus ul Lijsias.desttuerel Israel et peiiilus ffq terra
per JudEijnMachabseum,nisi priini pra.dicatores de- deieret."
«igiiantur Eyangelii, qpi ,.ab jpspSalvslore eruditi,, Et,snrrexit Judas,\qui®ocqbatui\\!j.Idcligbwus, filius.'
idonei fueruhtad agepduni belium Christjani populi? ejus pro eq'. Mattialhia decedente, Judas Machabffius,
Sed quia Judas cpnfessiqinlerpretaturj et plerisqije filitis ejus, successit in locuin ipsius, quemadjuya-
in locis typum tenet ipsius Saivaloris, sciaitius tunc bant omnes fratres ejus, et uniyersi qui se jiinxerant
ordinabililer agi bellum npstrum, quando ipse di- patri ej'us. Quid ergo hoc.factp nobis iniiiiitur, nisi
gnalur dirigere et consiUumetactum npsjruni. Unde Redenip.lor ii.bster postquam passione ac resurre-
jpsa VerilaS discipulis,ait ; Maneie. in mf et egq in j*' ctione'sua completa ascenditin cceios, successpres
'vobis: sicut palines rion potest ferre a setnelipsqfru- sibi in .evaijgelicaprsedicatioiie,misso decpelp Spiritu
ctum, nisi manserit in vite, sic nec vos, nisi in me -sanctc, .apostoiosprimum ordinavit,.quijnei'itp Jpdse
- mariseritis, quia sine me niliil •
potestis fa.ceie (Joan. nbniine, iioc es.t coiifitentes,censeiilur, quia de ipsis
xv). Et, Ecceego sum vpbiscumotnnibusldiebus iis- Lucas in Eyangelip.ajt : Eranl setnper in teniplo lau-
que ad consuminaiionemsmculi (Matth. xxvm). dantes et benedicenlesDqminum (Luc.-x\i\). Huuc
'
- Ei benedixileos, etappositusest qdpdlressups, etc. ergo omnes fratres.sui et universi qui se eonjuijxe-
Scriptum invenitur in Evangelip-quomodp Salvator, rant patri ejus adjuyabjanj;: quia; minoris ordinis
ôslquEhtif)iiivit cbenam quam cum dispipulis suis; yiri, et omnes cre,de;nief3qui dpgmateC.hristi.ad
antepassionem suamhabuit, ultimamprsedicatioijeni;- fidenlcpnvenerunt, iiiati;es:tatipneEyangeliipro riri-
qua inslruebat ipsa nocte discipulbs, ad extremumi bjis chorp apostoiorjim collabprabant, ""
bratibne ad Paireni directa, finierat, suosque disci- Et prceliabqniur prmlintii israel cum tmtitia, et
pulos ipsi-servandos cbinmendaveral, dicens : Pater dilqtqvit gloriam pppulo suo. jjjuia ipsp apogtolicus
sancte, serva eos in notnine ludquos d\edislimihi, utt .ecetus, Spiritus saneti .grafia repletus, instaii.ter
§int unumMcut et no.s (Jpan. xvn). Et paulp posi :; jobiqueverbum Dei prsidicEtbat,,gEtudeptes;ip tnbit-
:im ' - ' ' '...' '
/LUUMMENT. IN/LIRR0S MAGIABJSGiRUSI.'^-IN .LIB. Iv:' . .:/if&Q
lationibus et in presstiris, et in jieeessjtatibus, ati- _, A dpginaie requisisertint.CJupruin^spoliaaccejiif ludEis,
getido et multiplieaiido ubique numertim in Dpmijio cuiti oitities: csej-ejnonias legis^ •.quasiUi cariiauter
credentium. habuei^nt, dispipuli Christi ad spiriitualeiti tisutii
Induitse loricam sicut gigas, Qniscfor{ittidine ildei convertebant.
tindiqiie se mtiniebat. - Et glqdiupi Apolloniiabstulit J-ud.aS:,-etemfp_ugnqiis
SuMirixilse arma bellicd. Juxlsi plud Bauli apo- in eo p.miiibusdjebus. Gladiiim Appllpnii 11011alijim
sloli quo 4peuit,dicetis": State ergg succincli lumbos' .intpnigimus quain sCTinoneni/legiset prpphetaruffi , .
veslrpsinvetitate.i et itiduii loricaiii juslitim..,et calceali gypjii sajjcii piisedicatp.restollentes., o.mnibusdiebjis
pedes'inprmparatione Evangeiii pacis,in omnibussu- in eppjignant, fijumaCarnali pppjilbhlstbjiBin diyjnse
mentesscutum fidei, inquopossitis omnia ielanequis- legis, -spiritali- sensu aposlolica traditione intejpre-
stmi ignea exstiiiguefe, et {jaleam salutis qssumite, :tatam,auferentes, pm.niumgentium d.ebeUanierr.ores,
: ei gladinmspiritus, quod est.verbum D.ei(Ephes. vi). Ct o.mnibtis diebus sseculi bujus gaudii yirtus. sarjptse
Sicquecottlrahnstespugnabatet protegebat castra . Ecplesise glGiipsissJmam.parit yiclpriami, ,.: •!
Ecclesise. Et siriiiiis factus lepniin operibus sqis, et Et qudivitSerqn, princeps exei.citiis, $yrim,:qupd
; sicuicatulus Uonisrugiensinvenaiione. Illi Videlicet cqngregavit Jitdas congregqtipneiiiet ecpiesiqirifide-
'-leoni/ admodnm simUis de quo -seriptum est iVicit fi:-/npi: secum,et .qit: Fqciap\mihirip\nen, e.t gtdrificd-
leo detribu J-uda,radix.David (Apoc, \); et de quo '.bprin regnq•_,. .etc. Per ;S.erph,.principem iexercitiis
; Jacob
patriarcha per figuram in beneflictione jnystica Syrise, signifi.caturpolentatus istius tiiundi, quibene
filiortim suoruin inter cselera, ait -: Oatutus leonis S.yrisenbffiine .censefur : Syria eniro jn.teEpretaljjr
: Juda; dd :prmdam,,filimi,..asceiidisli: requiescens sublimis, sive liumectatts, quia mundus iste sjipeiiiia
'; xtccubuistiut ko,,et.quasHecena: quis suscitabif eam? exGoljlur,Juxpriaque glbTiatttrvDisponititaque Seroti
(iienes. xtix.) Venatio atqueUlaspiritalis fuit, quando debellaj'e Judam et pps qui egm; jpsb sutit;;cum fas-
spiritales ivenatores retibus Eyangelii hommes ad tus inuhdanus d.p.ctoribtissaneiis etfidelitiiti poptilo
/fidein rapiebarit. Taliter ergo Judas mpiiee perse.cu- insidias mpliluri castraque impioruffi ad hPe cpn-
itis est iniquos et qui conturbabant populum .siijjjn gregat utper plurimorum nocentiuni splaliuiti pppri-
succettditliammis, quia siye persecuiores honiines ffiat innpc.en.tes, cpnfidens tiiagis iti poleiitiajn regni
siye Jfit malignos spiritus lali studio lalique actu quam in virtijtePei, Sed contra ppinip&em su.ainilli
persequendo, contui'bationGmmbdo minimam, flam- evenjt, .qui.a lapis abscisjisM m.ojite sihe niaijibus
'"jnis invidiae Suceensis,ingerebani. .....'- {Dqn. ij^.-i?PJJteret.sta.ti.iam ;S!jp,erbJ.i3e,, cpijijtjijjuet
Et repulsi sunt inimici prm liinore ejus.Et exacer- aurum et argejitjtin, EBSet ferfum,; dabitttr reghuni
;babqtreges niulios. Illos videlicet qui resistere Evati- !G populo sanctoruiti. Vipit le.q de f_riku'$u,d\q,.,rqdix •
gelib Christi moHebatitur." - J}qvid,{Appc.\), ctti gmriis pqtes.tqi$;iti pqiiQ.dqtq _est
EilmtificabatJacobin operibus suis. Quando cre- -£t\i_ntexra(Mqtth.jLX\m).'._'-.
fientium poptilum eonfprlavit verbo et cxemplis. Et uppropinqiugvemnt .t^_u_e:,Bellj_srpff:.i.<__^.e^H
.--" Elinsceculiimmeinoriaejusiribenediclione.&eeuti- . Jiida.s qbiiium iUis ciifri\pqu_fis,,fieiie;diciitir;,qupd
dultiiUud sapientis ; Sapienliam_\inquit, sanctomin ,exerGitus %ria3 appjcojjinquarjeti guia. jjpiyer|iim
v narraburit omnes populiêtktudem.eorum pronupiiabit suuni actuip profefi ^jfl-Ju.nitjitij^.jBiB^pro^/pijiejm
Pmttis Ecelesiamrictmum (Ecci. xu\, xxxix). Jttterpretaiu.r dprims im, _Giii Jui|as. plj.yjayit..cjini
; Et peranibuldbat civitates Judd, et perdklit impios . pau.cis,qjj.J.aiJljQjûs sanpipruiti ij,ptipefir$!iti, sejjp.er^
ex eijs.-Quiaexplorando Eccipsiainim fidein,Ii8ej'elicos palientjain Mque liumjlifatej»;,. pespm.ipf V$IUM§i
;qui cpntraria leetse" fidei sapiebant, anathejtiate : *iiipKe.cejituni e.sta,,D,bml.n;Q dicgnte f Estp cgnseii-
pKFcalerat.', ... liens gdvers.drip.tup,Gitp-MfawriMfl-.W&fiWli eP..::ff,go
Ftnominatus est.:usquepd rioj>_issimum term. :;Quia (ItitpQi_dieq{voMs noi_i.3:e.sl0re,.)i}glq;jsecf!$ _quis\te
in_qmnemierrai£fxiM:ôrim_eorum, et mfiws prkis pgKpss,erit:mde0prqî_inqx§lgni^
ie.rfiBJBerbaeorum. - ,et ei:_gui:vult_tee_u:m:
cpritêmJriiudicipet Iwiicgm
'-- Et xongregqvitApdUonius.genlps:.
fiui.clper Ap.cjlp--:-<4uqmioli£je„ dimilte e\pt ,pqifi_ufq ijiqltfi. y).
nluitt nisi Judffioriim.saeyilia exprimitur, qui ex Ut _yj4'_ex}tQt
gjftemexffciturii.ypnienfetri.sMdbviam.
• Samaria virtutem mtiltani cpntrajsrael c,pngregay.e- -Werha ,timeB.ti,uni!fragi!itat:ejn exprjmttnt qUorljtada;!!!
raut, quiaiperpbservatitiatii lilterse JegaUS fide_m .StibditjpfiJm,;qui, jiiagis iniSjecilljlajtep). sjiam;cprisi-
Ghristi, quasi eontrariani pi-aeeeptisDei, debellare derajjtes, pertimesciint casji.m, quain per robtir ildei
«e-rtabant. .' :'.:, fid.uciajjiIjabent iij Domjnu.m;;;se.dillajn fpftaMineiti
Sed obviam ApollpmoJudas sxiity.percjissitque.et.. doctoruin s.oleitia. pjjs .exbo.r.tailo.hlbus/eQnlpesqens,
:pccidiieum. QuiaGhrislus in apostolis suis Judseo- .defuttirfl Dei adjufbrip ceriapi illis tribuit spem,
. -ruin errorem attestaiione ipsius Jegis et prpphetarum qui protector est oinnipm fldeiiter: in s,e spprati-
•d.ebellaiis-, eontrivit, ostendendo q.uodjimhrse legis :iiiim. - -.: ...• .'. •- ,
et prophetarum prsefigurabant veritateni ;Evangelji. . Ei pontrittis est S.erqn, e_t_ exercjtus.e_jus:iêprigpectu
Gecideruritque ex eis- buinerali mulli. j,Quia per ipsius. Quia sspe patrum sajjctprum. £}iumilitas] fu-
. inyidjam sauejati inulti ex Judseiscorrueruni..;iJe%wi .rpf,enijnitigat perseqtientium, ;et n)ansuetud.b buthi-
êxo -fugeruiit. Ho.eiest salntejn sibi ab ..ee.eles.)astico ;liMm".prfis.ternit #ttdaciajn ;s,iiperb.Qr,up., Inije,e§t guod
ilSJ B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. .. 4152
Paulus dpcet, dicens : Ht esurtent mtmieus tuus, ciba A Quid per Lysiam, tiisi iastus mundanus deslgnatur»
itlum; sisitit, potumdailli; hoc enim faciens,carbones qui per tres viros, tioe est, tres ordines persecuto-
ignis congeressuper caput ejus. Noli vinci a malo, sed ruffi, belluta Christi Ecclesise ingerit, hoc est per
vincein bonomalurii (Rom. xn). paganbs, per hsereticos et pef falsos Clirislianos:
Et ceciderttnt ex ".isoctingenli vtri. Bene per octo- quibus subrogantur quadraginta milliavirofum, el
narium numerum suKinia concluditur salubriler ca- seplem millia equilum, ut disperdantJudam securidum
dentium, quia illi qui voluritarie cedunt veritali, et verbum fegis. Quid per quadiagenarium nunierum
circumcisione spiritali omnes a se abscidunl spirita- nisi universitas teffiporis designatur quod persecu-
liter vohiptales, el octo bealiludinuin studPnt in se tionem in ffiundo toleral Ecclesia. Quatuor eniin
-
recoUigeie virltttes. ; principales parles sunt orbis, hoc esl Gilens, Occa
Cmteri aulem qui fttgerunt veneruniin lerrdm Phi- sus, Septentrio et Meridies, in quihus dilaiaia.con-
listhiim: Quia quidam persecutorum, licet resislere sislat Ecclesia. Quam ut congregaret Eilius Dei
ubi aiilepassionem suarii qua-,
' nullo mpdo veritaft possjtit, tameii magis eligiint descenditinmundtim;
cbhfugere' ad latibiila erroruiti suorum, quam cedere draginia diebus et. quadraginta noctihus jejuiiavit,
atque obedire utili consilio spiritualium magistro- ostendens tenlatioiiem nostram in carne sua, quam
runi. Et bene dicttim esl, fugisse eos interram Phi- B deiiostia morlalitale accipere dignatus est, partici-
lisfiiiim.PhiUslhiiin enim interpretatur ruina ditplex; pare volttisse. Unde ab; hora morlis ejus usque ad
duplicein habel ruinam is qui primum cpiicidil pec- diluculum resurrectioriis constant horse quadraginta,
cato", et deinde, settietipsum desperans , perseverat si ipsa nona connumeretur. Post resurreclionem vo-
in ffialo. / :- : liiitque non ampHtts quam dies quadraginla cum
'
Et ceciditjimor Judm ac frairum ejus, et formido discipulis in hac terra esse: binc eorum vitse adbuc
super omnesgentesiri circuitu eonitn, etc. Timor Judse huniana coiiversatione commistus, et cum Hlis ali-
el fratruin ejus super omnes genles cecidit, Cum po- menta morlalium quamvis jam non moriturus, acci-
tentia Chrisli per virtules atque miracula in mem- piens; ut per ipsos quadragmla dies significaret se
bris emicuit. occulta prsesentia quod permisit impleturum, quatido
Et pervenit qd regeni nomeriejus. Quod potenlatui ait: Ecce ego vobiscum sutii otnnibus diebus usque
hujus mtiiidi innotueritprsedicaiio evaugelii ejus; ad consummationemsmculi (Mallh. xxvm). Per se
el de pi-seliis Judse narrabant ojnnes gentes, cura ptenaiiumtiumertiin vero, quo equituni millia descri-
victoriam Redeinptoris nostri de. ffiorte ac lnortis /bunttii', non aliud quam pleiiitudo jperseCutionum
auctore lotius orbis prEedicatitnatibnes. dembiistratuf; quia sicut per septenarium numerum
Ut audivit autem Anliochus rex, etc. Anliochi G septiformis gratiaj sancti Spifitus bstenditur, sic et
hujiis liistofici affeclus, quibus itiimedioGriiersestua- cum e contrario legitur in Evangelib quod spiritus
bat, hocest, ira, cupiditaset superbia, bpne expii- nequam ih hbhiine seeum introduxerit septem spiri-
luuiit' Anliochi spiritalis mores, quibus lotum vali- tus nequiores se (Matth. ,vn), et alibi a mulierepec-
dissime-infestal mundum- iiunc per membra sua, catrice legitur Dbjttinus septem dsemonia ejecisse
sed in line mundi per semetipsum; quando tribula- (Luc. VIII),omnes ergo persecutores recte diabolo
tio talis eril qualis nOn antea nec post fulura erit instigante ad hoc coadunantur ut Ecclesia Christi
(Mattti. xxiv). Irascitur auteni quando audit gloriam destruatur, «t confessores omnipoteiilis Dei blasphe-
sanctorum et virtulem atque cOnstantiam eprum, ffiare coffipellant; et hoc non seghiter, sed tota vir-
congregatque exercilum, dans illi slipeudia in an- tute pefficiuut.
niini, cum per prsesentis vilse commoda el honores El processeruntut irent cum universa.virtule sua ,
ainbitiosos quosque incitat ad persecutionem fide- etc. Quid per Emmaum nisi amalores hujus mundi
lium: vilse nequam, fastu muiidauo ac cupiditale expriniunlur, qui per cupiditatem sseculi negligunt
optimaies suos eligit, ut provideant regni negotia, : babere amlciliani Dei. Unde scriptumest: Quivult ,
'
qtiando itiinistrbs suos silqtte sequac.es ad hoC ordi-., | esse amicus liujiis sqicuti, inimicus' Dei conslituitur
nat ut prsesentium reruffi illecebras suggerant, ac D (Jac.w); et Joannesinquit: Qui diligitmundutii,non
provbcandoad voluptalesterrenasconsentientes sibi esl charitas Dei in eo (I Jpan.ii). Et merilo hoc no-
pertrahaiit. Filioruin! noihin.eilli censentur qui Iiiii- | ffiine talesnUnciipantur. InterpretatureriimEmmaus
tatores sunt Chrisl). Hos enim per optimales suos poputus abjeclus , abjeclione quippe .digni sunt qui
; nutfit, cum
per sceleslissimos quosque variis vitiis amore prsesentis Sseculi prseferunt dileclioni .Dei.
corrumpendo pabulum igrtis seterni efficit. Hoc prse- Unde ipsa Veritas in Evangelio ait: Qui amal palrem
• cipue suis magislratibus prsecipit ut exstirpent vir- suutn aut matretn suam plus quatn me, nori est:mc
tutes lsrael et reliquias Jerusalem, el consliluant dignus (Matth. x), Nec ineongrtie Emmaus in terra
altenigetias prb eis, quia iiulla invenlio, nullatiique campestri esse dicilur, quia lala el spatiosa est via
studiilm magis diaboli est, quam ut evertat •Eccle- qum ducit ad morletn, et multi intranl per eam
siam Christi, el robur fideiin electis niollificet, at- {Mallh.wi). '----
que iu loco virtutum vitia subltitroducai. Et audierunt mercaiores regionuni nomen eorutn.
Et elegil Lijsias Piolommum filium Dorimini, el Mercaioresislos, qui ambiunt servitiumHebrseorum,
Nicanprem et Gorgiam viros potentes ex amicis regis. non alios melius significare arbilror quam malignos
1153- '--: COMMENT, IN LIBROS MACHABiEORUM.— IN LIR. I, • HS4/
spiritus, qui desiderant iriteritum fidelitim, ei/hpc jA. quod memoriamjdivinbrum prEeceptorumbonis acti--
gestiunl ut per ctipidilatem terrenam Cbelesieffitipbis bus demonstrant, qui dighe niilil-areprobantur.;L,ex
auferant gloriam , et liberlatem quam babemus in enim Doinihi irreprehepsibilis, converlens ahiinas
gralia Ghrisli, in eiiltum ac serviluteni convertant (PsaL xviu) electprum, reprobat malefacla perfido-
diaboli. Unde in EvangeliO legitur quod ipse diabb- rum:, et detestatjir idolorjjmculturam, et oihtiein
ltts caput nostrum, mediatorem videlicet Dei el hb- contradicit iffipietalis facturam. Attolhint: sacerdoV
minum, dupens iri montem. excelsum , Ostenderit ei talia ornamenta,qui sacerdolii ecclesiastici digrie fa--'
omnia regna mttndi ac gloriam eofum, atque tehtani- ciunt oIHcia; primiiias et decimas; donant, qtii ini-
do dixerit \ Rmc emtiia libi dabo si procidetis adora- tium et perfectioriem bopi operis Deo depulgtii;
veris me (Maith. iv), Etbene dicitur quod additisunt suscitant NazarseOsqui impleverunt dies, qui per
ad eos exercitus Syrim ei ierrm alienigenarurii:, caslitatis munditiam gratam vitam omni lempore
quia liixuriosi quique et alieni vero Dei eiiitui Deo exbibere sludent; et/clamavit voce magna in
jungunttir inimicis nbstris, et moliendo ifilefitum ccelum, qtii Divinitatein piisprecibus. ac bonis acti-
nostrum cooperatpres sunt immjindojuim spirituuta. bus per [ad] mlsericordiam provocant. Sicut eniffi
El vidit Judas et frairesejusquiamultipiicatqsunt clamor impiorum, qttetifblasphemla. e't pravisopefiT-
malafet exercitus gpplicabant ad fines eofumj et cp-r:. B.bus proferunt,, Deuiti ifritat; sic CPnfessib el fldes
gnOveruntVerbdregis,qummandavit populo facere in sanctorum, quse per .dilectionem operatur, majestEi-
inierilum et cOnsumniationem.iEstuantibus persecu- tem divinam in pffini tetapore placat,
toribus, et pugnam contra fideles disponenlibtis, ipsi Et post hoc constiluit Judas duces populi, tribunqs
magis, ad exemplum Jttdffiac fratrum ejus incitaii- et centuriones. Tribunos appellat eos qui mililibus
turad augmentum fidei etpi'ofeclum virttittitij, jtixla miUe praeeraiit (quos Grseci xikiapxws vccatit); cen*
illud Psaltaistse: Dum superbit impius, inceriditur . turiones, qui centum; decuripnes, qui decem. Ordi- -
pauper (Psql. ix).;Talis ergo intehtio debet esse ser- naiit enimprsedicatoressancti stibjectos sttos, qua;-
Torum Dei titpiignentpro populo et sartetis:sttis, tenus nil in eis inordinaium reperiatur, sed miHtja
quia pro statu fidei Chrlstianse reHgionis atque prp Ghristi raiionabilitef perfiingahlur, Uride PauliiS aii-
fraterna salute debent cpntra splritales neqtjiiias et ditoribus siiis ait: Qmriia vestrq honeste eisecuridum[
conlra prayos hoitiities ihstaiilef dimicaje, adjtitp- pfdinem fianl (IQpr. xiv); etiteruui: Netno, inquit,
xiumque assidua oraliorieiittplorare, quiaipseest de coronabilur, nisi qtii legiiime certaverit (H Tim. iij,
- qua scriptuni est iAdjuior_in opporiunitaiibus,iri iri- Et dixit his qui mdificqbant domos , et sponsabanl
bulalibne; tibi soli derelicius est pauper, etpiipitlff tu uxores, et plantabaniviiieqs , etc. Scriiilum est ergb
eris adjulor (Psgl.jx), quia paterna pietate laboreffi 'G in Deuteronomio (Gap. x) : Hqmo formidoipsus et
et dolorem. considerat suofum, coitleret brachium corde pqvidonon egrediqtur ad bellum,vadat et rever-
peccatoris el malitjrii (Ibid^, judicat pupjllb elhti- latur ad domum smm, riepdvere faciqtcoidg frqtruiti
ffiiii, ut nonqppOnai ullramagnificare seliomo :su'per suorum sicut ei: ipse iimore perterritus esl. Quibris
_terram (Ibid,). - ... : • , yerbis edpcet noti; posse quemqiiam prpfessipuis et
".-Etcoiigregati sutit, et venerunt iri Masplia cdntra .contein'plaiioms,''''Yî/spin^
Jerusalem, quia tocus orqlipriis erat iri Masphd, dtile eituin, qui adliuc nudari terrenis operibus pertime-
in Israel, etc. Hli qtti ad diinicanduiti cptitra hoStes scit, he rursus infirtoitate ttieniisad pristhias sordes
congregati fuerunt^:venerunt iri Maspha contra Jera- reverlatur, suoqtie exemplp aKos ab evangeliea per-
salem. EtViuid per-."Maspha,qui judicium interpfeta- fectioneâvocet, et fidelium vigorem jnfirhiet: juben-
tur, nisi' Veljis Teslahieijttim significatur; Ibeus tur ilaque tales ut, discedetil.es a pugha, revertantuf
orationis erat iri Maspha, quod prospicit seffiper ad iti doinuin suam, qttia tioh possunt duplici coi'de
Novum Tesiamentunij et Testaitientumprsebet Evaii- bellst Domiui pfseliEiri. Yir eniffi duplex, aniino iti-:
gelio Christi. Illucenirii nCcesseest •u't spiritales ini- conslans est in oniinbus viis suis. Tales quippe ppor-
Utes Dei cordis ititetitjonem veiiant, quatentis ex tet ut tiec iniiiiin) fehpvaiionls accipiant;. quibiis
lectione diyina irisifuantuf qualitei' contfa tibStes ." irielius est ut in activa vita/Consistaiit'qtiam tepide
spirilales prseliari debent. Lpcus enim oraiioniserat cbntenjplationeffi exsequerites, majori discrimirie
in Masplia.^tm autemifl Israel; quia oraCttladivina seipsos iiivolvant; meliiis est-npn! vovere quaLinvo-
per Ubros iegiset.prophetarum primttm tiobis ititip- vere etnon reddei'e. Similiter et ille a fali mjliiia
tuerunt, deinde per -Eyatigelium. Jejunaverunt itla suspendiiur qui uxorem duxerit, cjui plantaverit vi-
die. Quia cbnlinehfiK bpefam dabant. Indueruiit se neam, etc. Non enim pptest servire divinse mHitise
citiciisel cinerein capiie suo. Quia pcenitenliam prb servus uxoris, nec potest assequi siudium cdtileiti-
peceatis suis, quseper catiis. fragili tatein contfaxe- plationis qui adhuc in delectalione configilur cafnis;
ruttt agere [ageptes], Deb digne deserviunl. Et sci- Netno., inquit ApoStoliiS, riiiliiqiis Deo, impiicat jss:
derunt vestimenta sua. Cuffi cbi'pus casligaiit^ ej negotiis smcitlaribuSj ut'ei plaieat cui $e pfobdvit
carnalia in se desideria mortificant. Qubd atiteitt se- -" {II Tim. \i): _::'";:"',; ', •/• /:
quiturquia, .' '-•.'.;'-' / .' .:';.-.' Et moverunt casir_a', ei coliocaverurit qd dusiirum
Expanderunliibros legis. de quibus serutabariiur Emmaum. Recte exercitus>JiidseadaustrunlEmmaiiitiL
gerites similitudirimi simulacrorum suorum, ostendit castra coUocare dicuntur, qiîa niiliies Gliristi, cuin
SI8S' B. RABANISIAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS l. iJ5C
conlra hostes suos proeliaii disponunt, calore fidei A nunt, et conicruttiur gentes, quia per lubse sonitum
magis se animare quam frigore infidelilaiis torpore \oxprsedicatIonis c\p:imilur; milites Judse tuba ca-
cligtinl. nucl, cum prsedicatores Cbristi Evangelium in toto
Et ail Judas : Acctngitnini el eslotc fihi potenles, mniido annuntiahl. Unde conterunltir hostes, quia
estote parati intriane,ut pugnclis adveisus nationes fidei Christi subjiciuntur gentes , nec uou spiri-
lias qum convenerunt disperdere nos. Talis debel esse tales iniimci \iitute contcruiitur Clnisli, atque gla-
docti-ina sanctorum prccdicalorum talisquc exhorla- dio Spirifus sancti tiucidati mei'gunlur in piofun-
lio, ut ineitcnt anhnos auditorum suorum, robo- dum abjssi.
reiilurque corda coruni ad resisfeudum diabolo el Et persccvii svnl eos usque Gczeron, et usque in
exercilui ejus, spcm quoque victorise soli Deo com- cainpos Idttmwm, et Azbli, el Jamnice. Nomina loco-
millunl. lum usque quse pcrsecuius est Judas hoslcs suos,
CAPUT IV. demonslranlTirlutis suse efficaciani; G&ieron emm
Debellatis Gorgia et Lysia Jvdas purificavit lemplnni; inlerpretalur ji/a;fa tvmen mcum ; Idumsea, rufa si\e
de dedicatione allaris el outam lempli. teirena; Azotus, ignis paliuelis; Jauinia, mctte si\e
Ei assutiip'sil Gorgias quinqve millia virorum et dextera ejus. Et quid perGczeion nisi iumcn fidci,
equiles'elec'tos.Gorgias quinquc mlllia in evercitum B ei quidper Idumseam nisi genfilitas? Quid autem
suinn assuitipsit, cum diabolus earnciles qiiinquc per ignsn pafruclcm, nisi ardor cliaritatis; el quid
sensibus corporis decliios illceebra voluptaium sibi per Jamiiiam, nisi proiimditas scicntise el effectus
adtinare contendil; niiile cquiies secum lolHt, cuni boniopeiis demonslralur? Tandiu eigo persequitur
omnc belliim suum in superbik et cotiteippln mahda- chortis sanctorum dociorum gentilem populum , do-
torum Dci agere disponit, quatehus cohlritse pauis nec illum ab errore gentiliiatis ad lttmen lidei pcr-
in hbc agmina superet, cuin cos pravaricare prsece- ducat, et ignem charitaiis in eo accendat, pro\ocet
pta 'Dei suadct: Tniiium enim omttis peccaii superbia eum ad ineditationeni di\inse legis atque studium bo-
cst (Eccl. x); ubi auctor mortis sibi el sequer.libus ni operis. HJCCenim persecutio salutifcia esl, et in-
itnenit ruinam. Et benc dicilur quod nocfe pi'omove- terfcctio salubris. Ui'de subjungitur :
ril casfra; quia lolam nequitiam" suam per csccita- El cccidetunt ex illisad tria millia virorutn. Sicut
temmcnlis in sibi siibjecfis exereere eoncupiscii, ul enim iria millia fuerunt sociorum Judse qui perse-
nu"llo'modoprasvideant qualis sibi ruina es. coiisenû quebanlur, sic et ceciderunl e\ hostium parle tria
peceairimmineat. inillia; ceciderunt non ut funditus inieiircnt, sed
Et filii eorum qtti erant ex arce erant illi dnces. ul posf jasnm ciccti mclius starent : quia imbuli
Arx liic non altitudincm virlulutti, scd excellenliam *- sauetse Trinilatis fide, ad corum socictaiem pcrtin-
vanse glorice significat: illi enim pcccatoribus duca- gcre stJidebani quos sc pio animo persecutos esse
tijin prabcnt qui in superbiam se erigere audeiil; agnoscebant.
possunt ci maligiii spirilus in liis ducibus adverti, El reversus est Judas et exercilus ejus sequens eum,
qtii ad cjus parlem perliniit qui dixit: Iti ccelutn etc. Mililes quoquc Chrisli nequaquam imminente
ascendamlel 'ponam solivm meum in aqvilonem, et ero bello eito debent csse seciiride\icloi'ia, sert tandiude-
similis Allhsimo (Isa. xiv). Isli enim duces iniquita- bent jjrseliari, doiiec certisintde concisione hostium
'tis in foveam et voragmcm scelerum consehtieutes spirifualium. Cum cnim pei'sequendo homines pec-
sibi nunquaiii trahere 'desis tuni. eafores seu infidelcs, eos comerlerunl ad pccniten-
Et audivit Judas, et surrexil ipse el potentes ejns. tiam peccalorum -et ad fidem Chrisli, qasi per dile-
Nota, lector, quod pars ather&aquse juncta fuitGor- ctionem operEtiurbona opera, tunc oporletut eorum
giae, totam dispositioneiii sui belli in noele facit; et colliganf spolia, hoc esf, corum utanlur scientia ac
Judas atque sui sequaces in die: quia operatoi'es sce- pii laboris commuuieeiit induslria. In auro enim
lerumet exseculorcs errorum contaminantur semper, possunius accipeie scientiam , in ai'ger.to eloquen-
rectores tenebrarum lucein odiendo di\ inoruni prse- tiam. in bjaeiiilho coolestem eon\ersalionem, in
,ceptorum , et obscurilalem uiligendo ssecularium puipura pe>'mivfj iium saiiguinis cffusio:iem. Tunc
\oliiplalum. LTndcper Paulum dicitur : Qui clor- enim frucluose colligimus ba« opes, in fide recta in-
tniunt, noclc doriniunl; et qui ebrii sunt, nocle ebrii \enimus eas esse acceptabilcs, si tameii adspintalcs
sttnt: nos autem, qvi diei svmus, non sumus noclis hosles hanc Iransferiiinis victoriam. Tunc debemus
.fitii neque tenebrarum (I Thess. \). Yerum Judas, hoc cssesecuri, ciim post finem jirseseniis viiae non est
esl confessor Dei, omneni apparatum belli in luce neccssc hostirm insidias timeie. Tum -enim salubri-
fidei alquc mcdiialione lcgis Dei ordinal; unde cum tcr colligihius sjyilia, cum laboris nosiri a Cbristo
trihus milliltus virorum laaluic in campo apparcl, eondigiia accipiemus prsemia. Unde bene dicilur Ju
cuiu illis \idelicet qui non in mundana potcnlia, scd das socios suos evhoriari ut non concupisccrent spo-
in fide Patris, et Filii. et Spiiitus sancli fiducialiter lia cum [quandiu] iflimicorum sseva imminebanl
^genfes, cumsiniplicitatementisyilaffiiionestam iti bella cum penitus inimici superali erarit y tune cuni
Iipc mimdo ducere student. suis reversus est/ad spolia castrorum coUigenda,
'
Etipvdverurit ulienigenmoc_u_los_:suqs. ¥«tiientibtis /quia- jiecesse. est tit .praedioator qaisciue adinpueut.
ex adversP hpstibus in prseliuni, socii Judaj tuba ca-; Uuditores sups ut itiimicoruin prsecaveaat jacula!
H57 COSMENT. IN LIBIIOS LIACHABJIORUM. - IN LIB. I. llS8
quaudiu temjius estbclli. Cum auteni pervenerit tem- A cujus niaximo confidit jiotcntatu; et tandiu in«istit
pus pacis, ipsius videhcel pacis qnain Sahalor disî- jnvelio, donec inunici sni attjue adêrsiria aima spi-
ptilis suis piomisil, dicens : Pacem '.nectmdo vobis ritaha ad porfectum jugulcniur gladio. Unde in preco
(Joan. \iv), luuc prxlati simul et subditi gaudiura Judse subjungitur :
a;teinum habcbunt de percepta remuneratione, quia Dcjice eps gladio diliqeniinm te. Qiiinque sunt u-
nequaauain ulira pertimescenl de sequcnli laboium bri legis Dei, etquiiicjue sunt sensus, u't prsedixiinus,
ac laci-jmariim dolore , tunc quia [quando] Deo ad- corpori. Qui cnini secuntluin doctrinam legis reslrin-
jutpri suo laudes canendi tempub est. Unde scri- gil coucujttscchtiam carttis, avcifendo'oculos suos
ptum est: nc videanl vaiiitolem, obtin'anclp atires suas ne au-
Ei coavasi hymnum canebant, et benedicebant diant linguam detrabeiilein (Psal. cxviu), et bbscena
Deum in coihlm, quoniatn boaus est, quoniam in sm- carmina achersus mundanos, quibusfrequeiileraudi-
culum mhericordia ejvs. Salus inagna est in Isiael tis inquinatur inteiior liomo ; qul 'odoiaiuin atque
quando iiumerus credenlium niulliplicatur in Domino gusium suuiii cohiinel ne illecebra tilatur volupta-
populoiun, qui Sahaloremagiioscunl fitle, confiien- tum ; qiti coercet linguam silaid a malo, ~ellctbiasua
tur orc atque in una glorificant opeiatione. Si\e ali- ne loqttatur dolum, diverlit a molo el facit Uonnm, in-
fer lunc in Isiael salus erit magra, «iianeo iii Ecclc- 3 quirtl pitcem et perscquiiur eam (Psdl. x\\'vi), iste
sia Cbristi ad\ersitas eril nulla. Et signanter addi- inimicos suos superaus, \ictoriam capict salubei'ii-
tumest,J)i illa die; in die utique resunectioiiis, mam, et triu.npho gauuebil largissimb. Sed Lysias
quoniam sponsa nobilissima in eoelesli regno supci'- spiiitalis, Hcet seinel bis terque conti-itus fugam inie-
no jungelursponso, quantlo omiics sancti in conspectu rit, lanien nou desistit accepta [a coepta] nequitia,
Dci non solum de animarom rcqiiie suarum, sed sed rediviva itcrum resascilat prsclia. Unde scri-
el de corporum gaudcbunt inimortalitate. TJnde scriplum esl:
ptum est : Videns aitiem Lysias bitorvm fugam, etc. Dixit au-
Quicunque aliemgenarttm aviem evaserunl, vene- tetn Jvdas, etc. Beue dicitur quod Judas contritis
-utit el iitinliavetun' Lysim univcna qvas accideiani. hostibus, atque sopitis ad lempus bellis, borlanir
Deiiique aUenigense e\adenlcs \icioriam Judse an- suos quod ni!ih'Iaroiii sancia ac renovarcnl, quia
nuniianl Ljsise, quia quidain, non [dum] sancloruui magnum sludium habeut sttncii docfores ut in qui-
per docloitim niimslcria Chrisli salubcrrima capiun- buscunque Isesa ab 'hostibus subjectorum sibi fuerit
tur piswia,prseccploribussuis a quibus nutriuiitur ad Ecclesia, ad prisiinum staliun saiictse conversatio-
morlem, licet in\iti, quia veiitate coacti, gloriam . nis iterum rcslaurelur. Juxla tropologiam aulein,
annunliat)l'Chi'isli. Ljsias eiiim, qui inlerjirelaiiir *- necesse esl ut unusquisque fidelis montem suum
geneians, signiftcat muudi poienles, qui, licel sinl (quam bene monlis Sion vocabiilo designatam pos-
generati, non tamen baptisma Cbrisii merueiunt sumus accipere, quia Sion specuium inlerpretatur.
generari. Hi ergo militcs, Gbristi audicntes victo- el beati sunt mundo corde. quGiiiamipsi Dominvm vi-
riam, constcrnanlur animo deficiiintquc, qu>a non debttnl \ Matih. \J). si aliquid per fraudem hostis in
qualia \oluerimi, taliacontigerunt in Israet, el qualia ca pollutum est, sanctum instanti visu expurgei,
mandavit rex. Eorum enim \ oluntas talis eral ut dohec ad iulegrum renovelur. Ihi enim el desertani
non pra5\alerel 'E\angelii per sanctos doctores prse- saiiclificationem, et altare profanatum, et portas
dicatio, nequc in Domino ciedentium augeretur mul- exhstas inlelligere possnmus; quia ibi laudis hostia
tiludo : et talia etiam suis rectoribus, boc est im- iu altari fidei Deo immolabatur, et ingiessus coelestis
niunclis spirilibus, placere scicbant; quia in proia- vilafmedilahalur. In atriis vero \irgultanasciiniur,
nis idoloruin simulaci is, divino cuiiu ab hominibus cum iii cordibus humanis supeiiluarum cogilationum
veneraiis, hoc eis persuadebant ui fidem Ghrisfi niultiiudo gcueraluf".
non recipeiejit, sed non prDevalebant, quia Paicr Paslophoria. inquil, viderunt diruta. Pastophoiia
gloriam Filii sui iu universis iiationibus longc late- Grsece'dicuntur thaiami, \el cubicula, in quibus Lc-
quc manifesfat. vifsecxcubabant in atriis domus Domini, quorum
Et scquetiii ctnno congiegavit electorttm viiotvm coimiicinoiatio fit in ultima visione Ezechielis pro-
sexaginta millia. Et elegil L)-sias sexagirila millia phefte. Paslophoria ergo diruuntur ctim secreta
virorum, el equitum quinque millia ad bcllandum mentis per des.dcria illicila dilaniantur; sed liasc
f contra Israel cum omni tempore istius mundi, quod omnia maxime oj)us est per pcenitentiam peccafo-
sex cetatibus distiiiguitur, per quinque sensus cor- rum, el emendationein morum, ac pias preces ad
porcos princeps bujus sseculi, incitanlibus tenebra- Domimim, inslaiilissime purificentur. Unde reele de
rum liarum rcctoribus, milites Ghrisli dhersis viiiis exercitu Judse seripluro est quod cuin viderent san -
laxando siipcrare contendit, ae per malos homines clificationetndesertam , scideruiit vesiimenta sua, el
bonorum meditatur necem. Sed occurj it illis Juuas planxerunt planctu magno.
cum decem millibus \iris: quia regis nosiri e\erci- Tunc ordinavh Judas viros ut pugnarent advetsus
tus in hoc est validior ceioris. quod pcr omnia sl.i- eosquieranl in arce, donec emvndarent sancta, clc.
det dhinis obtemporarc praiccjifis, assiduasiuc prc- Aple diclum esi quod ordina\ejit Judas viros ut
ces ad Dominum mittens ejus conforiatur manu, in pugnarent adversiiseos auieranl in aree donec emun-
4459 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGGNT. OPERUMPARS I. _ liGU
darenl sanctg, quia ho.c ordinat Redemptor noster jA intrinseeuS ornarit scientia sanse fidei, et iorinsecus
per prsedicatores suos, quaienus niilites ipsiusad- honesia conversatione; atria sanctificant,; quando
yersus eos qui inhabitabant in arce superbiae, hoc noviter venicnles ad fidem sacraffientis diviiiis im-
est, homines inflalioiiis spiritu elalos, vel in mali- .buendo dedicant : faciunt vasa saticta nbva, quando
gnos spifilus supejbia tumentes instanter pugnent, corda lipminjim ad corripiendum verbum Dei red-
donec corda electorum ab offinilabe iniquitatis, ex- dunt habilia. Infei'unl candelabrum, el altare incen-
purgent.jEiTelegerunf sacerdotes sine macula,_voluri- sorum, et mensam in teinplumy quandp doctrinse
tatem habentesin iegeDei, etmundaverunt sancta, quia spiritalislucem, sanctae orationis puritatem, et Sci-i-
ejectis his de pfficio ecclesiastico qui erforis lepram pturai-um sanctarum meditationem , in Ecclesia Dei
vel scelerum maculam iri seliabebant, volunlarios exsuscitant. In candelabi'0 ergo, in quo lucere de-
atque moribus probos in fide elegerunt admjnistra- bcnt Iucernse, recte sermonem evangeUcsedoctrinse
tores verbi, tit sanctae.Ecclesise coiiventicula ab onini possumus advertere, in quo sancti doctores igne
erroris cogitatio [contagio] eificiat aliena. Imp sub- sancti Sppiritusaccensi lucere debent, utqui ingre-
junetum est quod tulerit lapides, contaminationis iti diuntur iuffien videant;
loctim muridttm,.quia hsereticos qui poluerunt per Unde Veritas ipsa in Evangelio ait: Nemo accen-
conversationem rectse fidei et sanae doeiriiiEelapides B ] dit lucefnam, el ponit eam sub modio, sed super can-
pretiosi fieri, anathemate percussos aique ejectps, delabrum, ut luceat omriibusqui indonio sunt(Matth.
onmibus patefecit quod essent feprobi, etc. v). Per altare incensorum niliil melius quam per-
Et cogitavii de altari iiolocaiistorum; qiwd profa- fectam sanctorum vilam acciperepossumus, unde
natum erat, quid de eo faceret, etc. Altare holocau- quotidie fragrat odpr virtutum, et sanctse orationis
sioruiu est fides pura , doctrhia pura, et conversa- in conspctu Altissimi. Mensam ergo Domini non
tio niundanajinunda] Christi ministrorum. Sed hoc aliam quam sanclam Scripturatii intelligimus, in
allare profanatum fuit liseretica pravitate, vel sce- qtia perfeclio animarum consistit. Quod autem dici-
lerum immaniiate j'am deslrueiidum erat, hoc est-a lur, quod appenderunt veta, el consuminaveruritom-
sacefdotii dignitate depPnendum, ne forte oppro- nia opera quw fecerdtit, in appensione veloram px-
briiim sit satictse Ecclesise quod habeat pravos ct primituroccullalio mysleriorum. Non enim bniiiibus
' omnia
facinorososdoctores, qui a diabolica asiuiia seducli patefacienda sunt divinse legis mysleria, sed"
sunt. Unde Domiuus in Evangelio discipulisi-a.it: pro caplu ingenii quorumlibet et profectu scienlise
Vos estis sal terrm. Quod sisal evanuerit, in quo sa- atqtte virtulum. Unde Dominus aposlolis prajcepit,
lielur, adnihiluin valet ultra,nisi ut millalur foras et dicens : Notile sanctum.dare canibus , nequemiltaiis
coriculcelurdb hominibus; De qno et Pauius scribens Cmargaiitdsvesirdsaniepprcos (Mdlih, vn);! ciPau-.
ad Titum ait: HmreticumIwminetn, posl primam et lus fudibus discipuHs ait: Lac vobisdedi potum, non
secutidam increpationetn,devila, sciensquia subversus escam : hondum enim poleratis, sed nec quidem ad-
est qui hujusmodi est , el delhiquit, cum sil proprio huc potestis (II Cor. m). De perfectorum ergo scien-
judicio condemnqlus. Hiricet ad quosdam delinquen- liaalibi/ait: Et nos revelata facie gloriam Domini
tes ait: Per vds nometi Dei bldspliematurinier gen- conleinplamur, in eamdem imaginem Iransformati,
tes. Taliter ergo deposito [reposito] aitari mystico, ianquatnd Domirii Spirhu, etc.
reponi debetil mystici lapides illi in monle domtts Cbnsummant ergb oinijia opera quse facienda in
in loco aptoy quoadusque Veniens propheta respon- domo sttnt^Dei, qui fide; sermone et opere student
deat -dicetts [docens] quia. peccantes redigi debent secundutii ordinem iffiplere omnia mandata Dpmirii:
subposniteniiam, donec per sanclos doctores dijudi- nec deest qjiidquaiti in perfeclione, ubi humana vo-
centur pro eomniissocrimine conveiiieiis sanciificatio luntas diyinse per omtiia obtemperat voluntati.
perpetrata. In loco autem eoriim lapides iiitegri"se-, Et arite malutinum surrexerunt quinta etvic.esmta
cundum legem subslitui debent, "u.tfiat altare no- mensis riorii, etc. D.e hac aulem renovatione Jose-
vum seciindum illud quod fuit prius, quia homiiies -n
phus ita narrat, dicens (Antiq. xii, 10) : « Quinla
fide calholica sani, scienlia sanclarum Scriptuia- vero et vicesima mensis Casleu, quem -Macedones
rum imbuti, bonis moribus feUgiosi/in locum re-
Appelleonvocant, accenderunt Iumina siiper cande-
giminiS tinde deCidcrtint prsevaricaiiones [prsevarH labriim, et adoleverunt holoeausta quse obtulerunt
cantes] subrogari debent; secundum auctoritates in novo.allari. i HKCautem facta sunt post tres an-
tilique divinsplegis, ut sine reprehensione in novi- nos, eodem die qtio mutata est eorum religio ad
tatevitae et-nonriEi justiiise exhibeatur ministerium profattsim eorum idolorum consueludinein.: a Nam
Deo in sancta Ecclesia, quain sibi acquisivit Chris. tempium deslruclum ab Antioelio sic tribiis annis
stus prelib sanguinis sui sponsam, et non hqbenlem permansit : quinto enim anno et decimp, et cenle-'
ttiaculam neque rugam (Ephes. v). simo iii lemplo facta sil, quinta et vicesima die Ap-
Et mdificaveruntsancla, et qumjuxta domumerant pelleon mensis ; octavo et nono ac ceiilesimo anno,
inlrinsecus: et wdem et atria ^sanclificaverunt, elc. plympiade centesima et quinquagesima quarta, De-
jEdificarit sancli prsedicatores sancta intra dotiiumi solationem vero templi contigjt fieri secutidum.Da-
ihtrinsecus et sedeni, quando subjectam plebein ett nielis prsefalionem, quam ante aecinie et octavo prs-
» Locus cpfruplus.
ii6i COMMENT.IN LIBROS MACHABÊORUM. — IN LIB. I. 1162
dixerat anno, per quaro significavit quod Macedones ALquem nos vocamus Martium, opus ad finem usque
iUud deslruerent. Celebravit autem Judas cum civi- perductum. Cum videlicet tunc pperl prsefuerunt
L-iis suis pro renovatione templi sacriflcia pef dies • dtices plebis slrenuissimi, ut diximus, Zorobabel de
oclo , nullum genus deliciafum relinquens, prelio- regio genere, et Jesus, sacerdos magnus; sed etpro-
sissiniis dapibus eos pascehs": Deum auteni laudibus phetse Aggseus et Zachaj-ias adjuvahtes eos atque
et psalniis glorificabant, seque ittutuo canlibus de- adversus insidias impedientium opus nostiumcbr po-; }
lectabant. Pro renovatione yero soletonium, post puli roborantes. Inde post annos fermetrecetitos et'/
risuiluni tempus inslaurata religioue, receptbres legis quinquagihta sex rex nefahdissimus Grsecorum An-
posuerunl ut posteri post bpto dies baiic renovatio- tiochus, fraude Capta Jerusalem, leniplum idem sor-
iiem lempti celebrarent. Unde etab illo lempore ha- dibus idblorum profanavit, auferens inde et cpnfrin-
ctenus hanc festivitatem celebramus; vocantes eam getis altafe Domini aureum, meiisani propositionis,
Lumina, eo qttod prseter spem tioe nobis splendide candelabrum luminis, et csetera quse supra comme-
lumeri colendse religionis apparuit, mystice aulem itiorata sunt.
renovatio templi conversio est hominum ad poeni- Sed Judas Machabseuscum esset de genere sacer--
lentiam peccatornm, qui aliquibus erroribus atque dotali, coHecto exercitu juslorum, adversus Antio^
facinoribus contaminati erant. Tunc etiim cantan- IB chi duces arma corripiens, eosque de Judsea expel-
dnm, gaudendum, lsetandum, jubilandum atque lau- lens, persecutioni soevissima)fiiieminjposuit, ac tem-
dandum quibusque fidelibus esl, quando videriut pium ab idolorum itaaginibus emandans, nova rursus
proximos suos per correctionem viarum alque me- altaria et csetera vasa vel ornamenla faciens alque
ditationem legis Dei in semetipsis instaurare, qtiod ' in lemplp reponens, dedicavit ea simul cum templo.
antejamper negligentiam deslruxerant. Quod purificavit et renovavit vicesima quinta die
Unde etsacrumEvangeliiimnarrat Salvatorem di- mensis rioni, qui apud nos appellatur December, et
xisse (Luc. xv) in coelis gaudiuin nasci super uno ad hiemeni perlijiere nulli dubium constat. Stalttit-
peccatore poenilentiam agenle : Si de uno, quanlo - que decretum, ut prsedixinius, omnibus annis diein
niagis de multis exsultatio erit conversis ad verum - Encseniorum, id est, iiuioyalionis et dedicatioiiis
cultum Dei. Quia sicut scriptum est: In mullitudi^ lempH, festa devotione celebiari, sicuf locus is.te
nein plebis dignitas est principis (Prov. xiv); illius nunc testatur. ./,../.
videlicet principis: qui vuit homines otnnes salvos Quseprofecto omnia, sicut Apostolus docet (/ Cor.
esse et ad agnitionemveritatisperveiiire(I Tim. n). x), in figura facta sunt noslri, et propter nos ulique
"Et slatiiit Judas et fratresejus, et uriiversa Eccle- scripta, imoque nobis: solertius spirilali ralione dis-
sia Israel, ul agatur dies dedicatiqnis altaris in tem- v cutienda.. Salomoii quippe rex, qui interpretaiur pa-
poribus suis. Hanc quidem soleinnitatem ipse Salva- cificus, ipsunl Redeniptorem nostrum typice desi-
tor in EvangeHoprsedicatione sua Iegitur decorasse, gnat; de quo. Isaias ait: Multiplicabitur ejus impe-
ubi scriplum est: Facla sunt Encmnia in Hierosoly- riurii, etpacisnon erit finis. Templuni quod ifedificavit
rriis et hiems eral, et ambulabat Jesus in templo in catholica ejus Ecclesia est, cfaajn de universis per
porlicu Salomonis, elc. (Joan. x). Unde sciendum orbem credentibus, quasi de vivis lapidibus, in unam
est quod Encseniabsec quse lectione evangelica facta suse fidei et charitatis compagem aggregat. Quod
. cbghovimus, non ad primani templi dedicalipnem, autem septem annis sedificatum est temjjlum, sjgni-
sed ad ttltimara pertijient; quod ex eo facile colli- ficat quia per totum hujus sseculi tertipus, qiiod se-
gitur qttia hieme facta feruntur. Prima siquidem ptem diebus evolvilur, saiictse slructura Ecclesise
ejus dedicatio a Salomone tempore autumni; media tiunquam crescere desinit. Quod octavo anno dedi-.
autem, Zorobabel et Jestt sacerdote, lempore veris; catum est, et celeberrima illa ac maxinia solemnitas
ultima aulem, Juda Machabaeo,tempore liiemis, est a Salompne rege cjinctis filiis ISrael tempore com-
facta : quando specialiter constitutum esse legitur ut pletse dedicatipnis exhibita, insinuat mj^stice
quia,
eadem dedicatio per omnes annos in membriam so- . perfecto in finemundi numero electorum, diu desi-
•p.
lemnibus revocaretur officiis juxta quod usque ad' deralse immortalitalis secura festivitas erit, et
per-
tempus Dominicse incarnalionis observatum fuisse acto universalis resurrectionis miraculo, iijox omnes
stiprkdicta senlenlia Evangelii agnovimus. Haecau- qui ad pacifici regis veri, scilicet Salomonis, regnum
tem fuit causa sectindse et teriise dedicalionis. Quia pertinent, Eelernacum po gaudia patrise coeleslisin-
Salombn quideni templi opus quodDomino condidit, trabunt.
septbm annis perfecit, octavo autem anno, decima Kam quia Dbminus noster octava die^ id est, post
die septimi mensis, qui a nobis October appellatur, septimam sabbati, resuscitari a ffiorfe voluit, recte
iti magna gloria dedicavit. Sed ad boc templum post numerus octpnarius nostrse quoque resurrectionis
fiimos quadringentos trigintaascenderuntChaldsei, et festa ventura designat. Quod templum, ab bostibus,
Jerosolymorum urbe destfucta, populum Israel in ihcensum rursum Dominb miserante cpnstfuitur,;
BsibylQrieiiiabduxere captivum ; qui post annos se- quod ab idololatris coinquinatufti denuo, supernse
pttiaginta, regnantibus Persis,in palriam est remis- , pietatis auxiHo, mundatur; varios sanctseEcclesise
stis, rursusque aedifieatuin est templum per annos insinuat eventus, quse nunc infideliuin perseeulioue.
quadragiuta sex, et tertia die mensis duodecimi, premitur, nunc autem, perseeutoribusreddilalibG-
PAXROL.GIX, 0
5165 B. RABANI MAURI ARCIIffiP. MOGUNT. OPERUM PARS I. ilGi
rior. tranquillius, inslaiite Domino, servitute famu- A tur ac perfcquuniur servos Dei, ad nihilum eos
laiur: nunc in quibusdam suis membris hoslis anti- redigerc volcntes, quando consideraht eos in altarj
ffli pcjiclilalur insidiis, nunc inslanfe solertia doclo- rectsefidei bonorum opc-rumvellc observantiain. Inde
itiui fidelium, quos ad horam pertlcre videbatur, dicitur quod eogitarenl lollere gemis Jacob qui erant
pcr poenitenfiam jam casfigalos rccipit. iiilereos,et cceperunl ejus occidere, cjuia clareseenle
Quod vero temphim secuiidum quadraginta et scx in mundo E\angeIio Christi, et omnibns fideiu Dei
annis scdificatum cst, ad significationem Doininici recipicntibus , torquebaiituf persecutores , el poenis
corporis quod de Virgine assumpsil spiritaliter respi- cos macfantes inde avertere studebant. Siiniliter et
cit; de quo ipse Judseis ; Solvile, inqtiit, tempiuni hostes spirifales cum incidenint [viderint] allquosev
hoc et in tribus diebtts cedificaboilhtd (Joan. Ji); quia desidia el negligentia se restaurarc velle in ciiliu
videlicetsolufum passione corpus suum ipse die tcrlia pielatis, moliunlur eos gladio impietalis occidere, ac
resuscilavit ad vitani. Ferunt siqtiidein physici quia pro morte peccalorum trucidare. Sed Judas, fortifer
corpus homiiiis quadragesimo sexto die post conce- cum srulo ficleihostibus resistcns,dcbellat filiosEsau
ptionis initium in mcmbronim distinctione formetur. in Idumsea, quia cborus sanclorum doclorum idolo-
atque non casu geslum, sed divinilus pi'ocuratum latras,quispiiie(is\itiorumsuntaspciTim),etfuneslis
cst, ut eo aimorum uumero templum sedificaretur B sacrificiis aique luxuria mundana felidissimi, gladio
quo dierum numero coijius Dominicum, quod per spirilus interimens, de contrariis efficit subjectos ae
temjiluni figurabatur, in utero virginali perfici opor- de hostibu'; facit amicos.
lebat. El cos qui erant in Acrabathane , quia circumse-
Quod autem Enc<enia pcr omnes annos celebrare debant Israelilas, elc. Ili qui iri memorafislocis, hoe
sattciium est, hoc profeclo nos admonel ut mcmo- est Acrabathane et Rean , habitabant, el circum-
riam Domiiiicse resurrcctionis, quam j"am factam sedentes filios Israel in laqueum et seandalum fiiuil
cretiimus, semper animo i-etinenles, nostram rcsur- [fiieranl] insidiantes eis, significant Judaeos alque
rcctioncm futuram sperando taliter aganius ut non bsereticos, qui conlra Ecclesiam Dei scajidala et
ad judicium, sed sicnt Domiiius bis qui bona ege- iiisidias scmper dispor.unl. Sed tales autem a Juda
runl promisil, rcsurgere mcreamur ad vitam. et sociis ejus in lurribus suis coiicludunlur, cum in
Et mdificaverunt in teinnorc illo monlem Sion, el superbiaj suse machiiiaiionibtis per doctorum in-
per circuitum muros altos el lurres firmas, etc. Êdi- dustriam capiiintur, el errores eorum anathematl-
ficant sancli doctores nionlem Sion, quando san- zanttir; qtiorum lurres incenduntur ignicum omiiibiis
clam Ecclesiam \eibo atque exemplo ad profecfum qui in eis sunt, quanclo aiictoi es scclcrum et invcn-
virtutum provocant; per circuitummuros altos con- u toj'es crrorum pro peccatis suis et nunc exuruntur
struunt, quando eam culmine catboliese fidei ac ardore diviiii sermonis. et in futuro cxamine, nisi
opere prccum unriique muniunt; furres firmas eri- condignam poenitentiani ante egerint, igne concre-
gunl, qua.ndo spcm totam in Dei bonifatc ponere niabuntur pcrpelutc ultionis.
prsecipiunt. Nc quando gentes eum ul monlcm pri- El transiil ad filios Ammon, et invenit maiittm for-
stinum coiiciilcehl; ut non malignonmi spirituuin iem, et populum copiosutn. elc. Quid pcr filios Am-
nequilia vcl pravorum hoininuni malilia eos aniplius mon, qui inlerpretatur filius populi mei, quam
noeere prsevaleal. schismalici el hserelici exprimuntur, qui quoiidain
Et collocavit, inquil, illic exercilum ut servarent filii sanctse Ecclesise yidebantur, sed jaui i'ece-
eum, etc. Exercitus in Sion ad servandum euin lo- denles et in errorem se mitientes . facfi sunt filii
catur, cum miuistroruin (urba servandse legis Dei ad diaboli. Unde Joannes apostolus ail : Ex nobis
sacramentorum coelestitimritum in Eeclesia submi- exierunt, sed non erant cx nobis, nam si fuissent
nistratur. Muniunl enm ad custodiendctmJiethsuram, ex nobis, permansissent uliqne nobiscum (I Joan.
cum cxhortalionibus validis incilant ecclesiasticos u). Hi habent Timolheum ducem, boc csl, hsere-
ut regiilariter culturam servent divinam (Bethsuia [\ siarchas, qui juxla nominis sui interprelalionem
enim domus robusli intcrprelantur). Ut habeat popu- ajmd eos laudanfnr, sed juxla intelligeniiss verita-
lus munilionen contra faciem Idutnmm.. Hoc est, ul tem apud nos nequaquam esse deprebenduntur. Ti-
fidei constaniiam servet advcrsus hostes et contra niolheus cum iiene/iciisinfeipretatur; sed hiec opinio
furentis mundi pertinaciam. liseresiarcbis aptid deceptos esl, apud nos autem
CAPCT V. veiiefici nuncnpanlur. quia maleficiis suis vciieuum
Debellal Judas genles volentesperdere Israel. De Ti- eri'oris auditoribus suis miscent: contra quos Judas
moiheo duce Atninon. Simon missus a fralre expu- consurgit, ct suporior exislens victoriam capit erro-
gnat genies. De beltis Judm contra Timothcutn, etc. resque eoi'iim dcslruendo in JudEeam, boc est, in
Et factum est ut audirenl gentes in circuiin, qttia coiifessionem laudis Dei, cum iriumpho regreditur
cedificalum estallare eisanctudrium sicutpfius, irqtm hpstium.
surii valde, etc. Irritaiitur genles cum yideritit Ctil- Et congregatm sunt gentes qum suniin Galaad Qd-:
ttifse Ifei renovari facturatii, quia' sive liostes visW vcrsus Isfqelitasqui erant iri.finibu_s_eqrutn ,ul tqlte-
Mles seu invisibiles, quijinyidise sestibus conira fidei reni.eos,etc.; (Jentes; quse sunt ih; j%laad adyersjis
actiiftutUm profecttim aiiMatit, Irascfiiitur, cfucisin- IsfaelilascppgregEintur uttpllanteos,^^ cummultitudp,:
Uffi COMMENT.IN LIBROS MACHABÔRUM. — IN LIB. I. 4166
iiseretlcbrum atqtie schismaticortiin ad IioEconvenit A _ sive/circumcisib legjs spiritahter oBsefvahda, sive
tit Scripluraruin testimoniis seciindum suum serisum resuffectio Chrisli veraci ter credenda esse dbcetur.
depravatis, expugrient catliolicam fidem , qttsbest in Et abiit-SiiiioninGaiilmam,et comtriisilprmliariiultd
SseculEi.Galaad Henifiiinterpreiaitif dcervus testi- cum geniibus, etc. Gbjntiiitlit Simon prselia tiiulla
irionii, el nomen betie cotivetiit liis qui Scripturaruni cum geiitibus, Cum prsedicatores sancli per tbtuin
mediiaiiorii iiisisturit. ititindum idolblatriam et confusbs geniiuto debellare
;
Sed fugiunt Isfaelife iti muhitionem, cuffi fideles certant errores; et cPniritse sunt getites a facie Po-
qtiiqtietid fidei coiifugiunt verilaiem; auxiliumque rum, cum pertinaciam resisteildi Evaiigelio Dei de-
sibi afierri poscuiit a Juda et fratribus ejus, quia ponunt. Pefsecutus est. eos usque. ad porlam Ptole-
Evangelio Christi per stijietoruni prsedicaiorum mi- inaidis, cuni in suis adinventionibus, quibus per
tiisleria defendi gestititit contra.Tiffiotlieuni Spiri- studia vana machinabantur coiitradicere yerbo
taleffi, de quo supra dixiinus, et sbcibs ejus. Dei, jpsa veritate superati capiuntuf alquC confes-
Qubd auteffi conqtfeftintuf Israelilse de inter- sione recise fidei subjiciunttir. Uhde aple subjun-
fectiorievirofum subrurii et captivitate, osiendit iion gitur:
iiodicihh aptid fideles esse getitium doioreul*quando El cecideruntde gentibus fere trid iiiilliavirorum.
yideriitil aliqubs suorum a veritate secedefe, et iti B • Qui de superbise tiequissimo statu in poenitentiam
efrorem pravorttm corruefe, etc. peccalorutii decidetites, itielius pef fidein rectam re-
Et ecce alii nuiilii venerunt de Galilma conscissis surgendo, in bonorum operum stalu etigi tiiefenlur.
iuriicisMtritirintesverbd hcec, etc. IHi qui de yariis Quoruffi spolia accipii Siinon, cum quidqtiid litie-
locis aUenigense convetierunt ad constimendum po- farum scientia vel investigalibhe vefitatis' elabora-
pulum Dei, manifeste designant gentiuin plebes, qui verint, lotum ih serviiutem Dei doctof cathplicus
in itffidelitate sunt, adhuc beUa ac persecutiories convertere studet; untle plurirtii eoruin qui libe-
advefsus Chrisliariosconimovere. Sed audilis serffio- ralibus artibus sub gentili conversalione inslituti
tiibus quos diversse legatioties ad Judam et socios fuertiut a ..... -illos autem qui fuer.urit in Galilsea,
ejus deiuietunt,~ coiivenit ecclesia riiagna cogitare cuin uxoribus et iiatis et omnilms quse Ciant cuni
gitid facereritde fratribus suis qui in iribulatione erant, eis, addiixit iti Judseam cum Isetilia ffiagna, cura
et expugnqbdntur ab inimicis : quia totius sanctse calhdlicos quoslibet, sseculi aclibus implicitos
EcclesiaesoUicitudoac cura est maxima, quomodo per doctrinam Evangelii inde eruens, ea quse
cbtttra diversos hostes, hoc est Judsos , pagatibs, simt Dei tola soHicitudjne tbioque- nisu appetere
hsereticos atque schismalicos, fiHbs suos defendat. docbt.
Hic qttoque prudenti coiisilio ac ibto nisu cum his G Et Judas Mqchabmus et Jotiathas et frater ejus
qui erudiliores aC fortiores videntur esse in fide ac transierurit Jdrdanein, etc. Contra eos qui captivos
virluium opefe agit, qualitef hostibus resistal, et Judsebsin Galaaditide detinuerunl Judas Machabaeus
stios bpporltiiie defendat. et fi'ater ejus Jonalhas cum comitibus suis directi,
-Dixitque:Judds Simorii fratri suo , etc. Sicut di- transierunt Jordaneni et abierunl yiairi triurii die-
H-erssesunt iffipugnationes Ecclesiseab hoslibus, sic rum per deserlum : ita pfsedicatores sancti ad coti-
et dislincta debent esseprselia spirituaUum bellato- vocandos homines ad fidbm Ghristi, et ad expu-
ftihi.it jgitiir Simon itt.Galilseamcum tribus millibus gnandos Judaicos alque schismaticbs errbfes in
yjfis, sicut in sequentibus ostenditur , ul Hberet mundum direcli, primuni Iranseunl Joi'danbnI, id
fralfes subs; Judas autem et Joiiathas eunt in Galaa- - est, per baptisini sacramenlum de tenebfis infideli-
diliin cum octo millibus. Et quid per Simonem, qui fatis iri gratiam Chfisti primum transeundum do-
M Galilseam,hoc est rolam, mittitur, nisi pra^dica^ cent, attestante ipsa Verilate qttod nid quis renatus
tbresi in gentes direcli insiriuantur; qui cum Iribus; fueril ex et aqua Spiritu sanclo rion potestinlroire iri-
itiiUibus,hoc est, cum sanclse Trinitalis iide, contra regtium Dei. Deinde viam triuin dierum per deser-
adyersarios suos ire parantes, per evangelicam praj-. y. tum abeuiit, quia sanclse Trinitatis fideni, quani in
dicatibnein hostes dejicere et cfedenles libefare de- bapiismate fideles quique profitentur, toto leihpore
cerlant. Jtidas atitem et Jonatbas illbs doctores ex-, incolatus istius mundi cuin bonis operibus bbservan-
priniunt qtii, in Jiidsa verbtim Dei prsedicatites, sive dain esse afiirinant. Quod aiitem Nabuthsei occur-
JudEeos,sive et hsereticos, Scfipturarurii lestimoniis; ferunl eis pacifice, et tiarraveruiitquse accideruijt
abuientes, pet yeritatem sani intellectus debellare. fralribus in Galaaditide, significal quod dicla san-
student. Etnota quod contra gCnliles'soluffi Simon, ctorum prophclarum doctbribus sanctis Opportune
cuffisuis ffiittitur, contra Judseos auteffi et bsere- sblatium conferiint, cum omnia quse cfedenlium
ticos duo pergere cum pluribus moliuntur : qtiiain , [credentes] in Christum passuri sunt tofmetita at-
gentibus sola idplolatria cum errOre paânico debel- testatibne sua mahifesta fEiciunt. Nabtithsei ehim
landa erat, iri Judseis verb et bsereticis partiriii prophetantes interpretantur, erroresque quos filii
yetefaiitts iisiis, parlitti ttova Superstitio, per dtioriiriii jperdilioriisconira yeriiatem Evaiigelii Ghfisti bppo-'
*restanientbi'umspifitalehi seieniiEim'corrigetida fue-: here-machlnanttir verb vaticinio pfsediciihl. Biide
futif. llbi octo ffiillia virortitii sutouiituf, qtiia ibii' Osee vacciis Beiliate. et iiabitaibfes' SiiMafl^ iii&&
a Deest aliquid.
1167 B. RABANI MAURlARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1168.
quiiur (Ose. iv), et Anios.sacrificantes de fermentato A agnita virtute et veritate Domini nostri Jesu Chrisli,
laudem vituperat, nec non cos qui convertunt in perterriti fugiunt; et percutiunlur magna plaga,
parasinlhum a judicium et justiliam, et aceipiunt mu- quia in eis secundum justitiam pef, doetores sanctos
nus depriniuntque pauperes iiiporta (Amosiv), dete- exercetur anathemalis vfndicta; caduntque ex illis
slatur. Quod aulem compreherisos esse quosdam ex fere octo-millia virorum, cum omnis cumulus eorum
Judseis in Barasa et Bosor, Nabullisei indicant, bene quos contra veracem intellectum spiritalis circuiii-
noniinis eorumihterpretaiio effeclum rei exprimit; cisionis, seu eonlra fidem resurrectionls Domini no-
interpretalur enim Barasa etBosor tribulaiiones et stri Jesu Christi et membrorum ejus, contrahere
anguslia, quiaomnes, juxta Pauli vocem, qui volunt "nioljebantur, ipsa vincente destrtteretur "Veritate.
pie vivere in Christo, persecutionem pqtientur, nec Hinc est quod Salvator in Evaiigelio solvens lypi-
effugiet bsereticorum injuriam, qui sanse fidei ser- cum sabbatum, prima sabbali, quse et oclava dies
vare conlendit doctrinam. Quos Joannes aposiolus in • post septiniam, resurrectionis suse nobis patefecit
Apocalypsi sua cruciatum facere, sicut crucialus est sacranientutii, Hinc et Paulus apostblus docet (Cd-
scorpionum cum percutit hominem, describit; quia loss. n) circumcisionem non mantt factam in ex-
sicut scorpiones yenenum in cauda portant, ila bse- spoliaiione corporis carnis, sed Spiritu Dei vi\i
reliciin consummatione fraudis malitiam occullant, B in cordibus credentium agi debere; unde et lex
quo magis incautos non aperta fronte, sed lalentibus vetus prseputium cordis docuit esse circumciden-
insidiis noceant.' dum.
Et converlit Judas el exercilus ejus, etc. In supe- Post hmc qutemverba congregavitjimolheus exei-
jioribus narrat ciyitates Galaadilidis, in quibus ciium alhim, et caslra posuit coriira Raphon, etc.
comprehensi sunt Judsei, munitas fuisse et.magnas, Poslquam Timbtheus semel atque iteruin victus est,
quas [quos] Judas statuitin una die comprehendere non cessavit augere nequiiiam, sed mulliplicavit
et tollere : quia per uniiatem prsedicatorps sancii; malitiam. Denuo instaurat exercitutii contra Judam
destruere disponunt omnes munilioiies falsarum et socios ejus: quia haai'elicis non satis est semel
doctrinarum quas hseretici conslituunt ad decipien- alque iteruni in parvo numero contentiones agere,
das animas innocentium et captivandas erroribus sed nova adversus Ecclesiam semper excitant nella,
suis. Nunc autem dicit Jidam in deserto Bosor oc- ac perfidise suse muliiplicia effundunt yenena. Castra
cupasse Bosor civitatem, et occidere
1
offinem mascu- ponunt contra Raphon trans torrentem, quia summo
jiiim in ofe gladij,tet aufefre spolia eorum, et stie-i nisu stiperbiaesttse excitaht fuforetii inoveniqjie bel-
cendere eam "ignj;; quia hoe magnopere student loruni tempestatem; nec non et Arabas, qui inter-
sancti doclores ut, occupata niunitione hsereticoruiii, C pretanlur catnpeslres, ducunt in auxilium, quia vo-
omnem vigorem iniquaruni sectarum, quam per luptuosos qui luxuriam hujus ssectili sequuntur in
mundi philosopbiam et inanem fallaciam consli- auxilium erroris sui assumunt. Unde et omnes isli
tuunt, giadio Spiritus sancti, quod est yerbum Dei non mediocrem contra Ecclesiam erroris sui ex-
(Ephes. vi), destruant; qiiatenus id quod per osten- straxere nequitiam. Sed Judas horum millit specu-
tationem suam iUi finxerunt esse prsecipuum, isti lari exercitum, cum doctores sancli auditores suos
demonstrent nugas/esse et frivolum.-Accipiuijl att- admovent pravorum prsecavere lumultum ne fraudis
tem spolia eorum, cum testimonia Scriptui'aruni san- suse acturii ad iiiternecionem simplicium perducant
ciarum, quibus abusi sunt, ab eis cjuasi ab injustis animarum. Quod autera Timoiheus, quasi colleclu-
possessoribus auferunt, ipsamque confessioiiem ana- fam faciens, ait priricipibus exercitjis/sui: Cuin ap-
theinate perpetuo comburiint. Quod autem seqtiilur propinquaveritJudas et exerciltts ejus ad lorrenleni
quia surrexerunt in nocie, demoustrat eos fuisse in aqttm : si iransierit ad nos prior, non poterimus sus-
tenebris erroris sui relictos. - tinere ettm, quiq potens polerit adversum nos; si
El faclttm est diluculo cum elevassentoculos suos, vero liinuerit iransire et posuerit caslra extrd flunien,
etc. Quid per scalas atque machihas gentiuni, nisi transfrelemus adeos, et poletiinusladversus illum.
exsultatio atque conluniacia superborura exprimi- •P Ostendit quod omnes hserelici fiduciam atque con-
tur, per quam Ecclesiam Chrisli expugnare etsub^ stanliam pertimescunt recte credentis populi, et eo
vertere cupiunl? Sed Judas nosler, qui totum ap- se infirmiores agnoscunt, quo illos in unilale fidei
paratum belli inluce disponit,lribusordinibus contra considerant fortiores : si aulem reliquos de catho-
cos pugnat, hoc est, sivesancfse Trinitatis fide, sive licis perspexeriut in cogitalione legis Dei atque in
dupliei dogmate, id est, historico, allegorico alque exercilio b.oni operis fieri tardiores, borum sibi
tropologico; et clamat tubis in ccelum, quia forli triumphum atque captivitatem pollicenlur congratu-
prsedicationc exsultat vocem, et intimo cordis ; lanles.
ciainofe. Deum atixiliatprem advocat ifi bratio- Uigulem appropinquavit Judas ad torrenlem
nem. aqum, etc. Transiens Judas torrentem aquae staluit
Et cognoverurit castra Timothei quia Machabmus scribas populi qui turbam post se exbortarenlur ire
est, et refugerunt a facie ejus. Caslra Timothei, coin prselium, cum Redemptor noster, adiens passio-
guito Machabseo,fugerunta facie ejus, quia hseretici, nem crucis, apostolos Prdinavit, qui credentes in se
» Sic habet cpdex Ms. pro absitithium.
iim COMMENT.m LIBROS MA^CHABJIORUM. — IN LIB. I. MfO
doeerent contemnere tormentutii corppreEemortis et jîn Carnaim, iterum iUi quifuerunt in Ephron re^
confidere depotentia supernse veritatts. Undeest ilr sislere Judse et sociis ejus moliuntur : quia contii-
ltid: Noliie timere eos qui occidunl corpus, animam tis diversis hajreticis,*adhuc iUi qui litteram sequun-
autem non possunt occidere: sed potius eumlimete tur Yeteris Testamenti aditus spiritalis iiilellectus'
qui polest animam et corpus perdere in gehennam /aperire nolunt. Quidenim per Epbfoti, quw pulvis
'
(Mallh. x); et ifenim: Inpatienlia veslra possidebi- mceroris, sive pulvis et inutilis interpretatur, nisi sti-
tis animas vestras: qtti fulem perseveraverit usque pervaCua observantia legis temporibus gratise insi-
in finem, hic saivuserit (Luc. xn); et alibi : Reati, nuatuf.in qua Judsei coijfitentes se Includunt et ob-
:
ait, qui persecutiqnempatiunlur propler justiliam , struunt portas lapidibus; qui umbrse dediti histori-
quoniam ipsoruin est regnum ccelorum:(Matlh, v). cani iraditioiiem, qtiselegis iti lapidibus scripta est,
Binc bene subj'ungitttr: Evangelii prsedicatoribus opponunt, nec consen-
Transfretavit ad illos prior et omnis populus post tiunt ab illa ullo modo diveUi,nec nos'-reclioreni
eum, quia oportebat, ut mediator Dei et hoininum seiistim conceduut sequi. Unde vcevobis legisperi-
primum passionis suse expleret mysterium, et sic ,tis, qui tulistis cldvein scientim, ipsi rion introistis, et
ejus exemplo confortati pro ipso patiendo mortem eos qui inlroibanl proilibuisiis(Luc. xi). Sed mittitad
contemnere discerent ex universis genlibus fideles. ]B eos Judas verbis pacificis, dicens •.Trarisibimus per-
Et conlrilm suni ante facicm eorum omnes gentes, terram vesliam, ut eamus iri ierram iiosiram, elnemo
Gum diversi hominum poteniia virtutis Dei conter nobis nocebit. Quia prsedicatores. sar.cti, j'uxta man-
ruttlur errores. datum Doniini noslri, primunj pacetti offei'utit ad-
Projecerunt arma sua et fugerunt ad fanum quod versse parli, ul fiat iliud quod sCriptum est : Si
:est in Camainu Gum deserlis contentionum obsta- fueril ibi filius pacls, : requiescelsuper illum pax ve-
• C.ulis,persecutores veritatis 1'eslstererion audentes, stra; sinaulein, inqttit, advos revertelur (Luc. x).
. indelubris dftorumsuoruni secondendo, undequai- Transiemtts, inquiunt, in teriam vestram, ttt ea-
ruijt tutelam, inde habent ruinam. Carnaim autem mus in terrain noslraffi; ac si dicant: Legamtts
- interpretatur cornua; cornua vero apte pro regno librorum vestrorum hisloriam , ut ihi allegorico
atque defensione accipi possunt. Sed non juvit eo- sensu promissam in cceiis reperiaffius nobis pa-
rum opiino, imo fefellit; quia occttpavit Judasipsam triam; et nemo voBisnocebit; qula noster transitus
civitalem et fanum succendit igni cum omnibus qtd innoxius vobis erit; tantum pedibus transibimus,
. erqniiri ipso; quando non solum machinatiouem quando gressu bonbrum operum regnum supernum
onmem erroris hsereticorum atque perseculorum de- adire cupimus. Qui nolebant aperire, cum in tradiia
slruit, imo omnes qui in eo confidimt-Salvatof :G gibi JEge jiolehant cum Evangelii prsedieatoribus
nosler igr.e juslss cotiTuurit tiltionis. Unde Domi- conimunicare.
nus in Deulerpnoinioprsecepit diceiis : Si audieris El prmcepit Judas prwdicqre iti casiris, eic. Quid
inuna urbium iuarum, quas Dotriinus Deus luus da- est quod Judas praedicare prsecejtit in castris ut
bit tibi ad habitandum, dicentes aliquos : Egressi sunt applicarent ad civitatem unusquisque in quo erat
filii Belial de medio lui et averterunt habitatores ur- loco, nisi quod doctores sancti auditoribus suis li-
bis sum atque dixerunt: Eamus atque serviamus diis beram in SCripturis sacris tribuunt intelligentiam ,
alienis quos ignoralis, qumre sollicile et diligenler, rei ut unusquisque quod in lectibne divina, sive per
verilale perspectd, si inveneris cerlum esse quod dici- "allegoriam, sive per irppolPgiam, sive per anago-
tur, et abominationetnhattc opere petpelratarn, sla- gian, juxta yolum desiderii sui sibi aperiri-quEerit,
timpercuties habitatores urbis illius in Oregladii, et superna gratia annuente, ihtrandi accipiat faculta-
delebis eam, omniaque qum inilla sunl usque ad pe- tem. Et nota quod viri virlulis ibi applicare dicun-
. cora. Quidguid etiam supellectilisfuerit congregabis turet
oppughare civilatem tota die et tola nocte :
in medio platearuni ejus, ei cnin ipsa civilale suc- quia nisi quis vir virtutis sit, ut id opere implere
cendes, itaut universa consumas Domino Deo tud, ' desideret quod didicerit magistrorum traditione, et
etsiitumulus sempiternus (Deut. xni). D instanter legem Dei meditelur lota die et tola nocte,
Et corigregavitJudasuniversos Israelitas qui erant hoc est, omni tempore, victor-prsedictsecivitatis non
iri Galaaditide, elc. Judas Israelitas de Galaaditide erit. Unde Psalmista beatumvirum ait quiiii lege Do-
cphgregat, cum Redemptor noster per doctores suos mini medilalur die ac riocte, et noti dbiit cumconsilio
~verbo Evangelii Cos qui ab hsereticis capti suntad impioritm, et in via peccatorum non stetit atque in Ca-
caihplicam fidem revocat; hoe est enim venirein thedrd pestilenlice nbn sedit (Psal. 1). Qubd auleiii
terram Juda, recta fide el bbnis operibus Dominum dicit peremisse eos ojntieni inasculum in ore gla-
laudare. dii et eradicasse civitatem, sicque accepisse spblia
Et venerunt usque EphrPn, et hmc civitas tria-7 ejus Cumtransiret per totani civitatem super inter-
gria, etc. Universa gentium prselia varia vitibrum fectos, et deittde transgredi Jordanem,oStendit no-
atque errorum significant bella. Diximus quod gen- bis ut si legis Domirtivelimus esse ppssessbres, et
fes illae quse fuerutit in terra Galaad et Israeiitas ejus spolia , hbc est, diversQSitiielleclus, secunduin
captivare contendebant, sigriificarent hajrelicos at- fidem rectam percipei-e, studeamus primttni conte-
que Judseos; sed modo his oppressis qui fuerunt rere superficiem lilterse, et/condemnare omnes hse-
«71 B. RABANI.MAURl ARCHIEP. JMOGUNT..GPERUM PARS I.' .'«72
fsticoruih errorcs; sicque transgrediamur in cam- A j ]'ectsefidei \eramita tcnenl confessionem iti impleant
piun liiagnum, hoc est per bajtiismum mundati opere quod piseclicaiHore, merito omniuni genliuui
flitere, iti libertalem gloriae transeamus, ubi nobis vocelaudantur;elveniunl ad eosfausta acclamaiues,
Mccat sol juslitia), in cujus pennis vera csl sanitas, bocest, per custodiam mandatoruin ejus bcatilicantcs,
qui illuminat tcnebras, abseondita tencbrarum , et laudes Judse referinit regi coslesli, juxta illud Psal-
revelal occulta mystcriorum his qui eum noiisimula- mislse, quo, considcratis bonis Ecclesiae, ail : Bea-
tionis fictione, sed fidci requirunf verilafe. Unde tum dlxeruni populwn cvi hwc sunt, bealus popuius
Sapienlia admonet dicens : Senlite de Dominoin boni- ciijus est Dominus Deus ejus (Psal. CXLV).Ilinc et
tate, et siinplicilate cordis quwrile illum, quoniam in- Salvator nostcr discipulis suis iu Evangelio pi-sece-
renilur ab his qui non tentant illttm, appuret aulem j)it, diccns : Sic luceat lux vestra coram hominibus,
eis qvi fidem habent in iltum. Perversw eiiim cogi- ul videunl opera vestra bona, et glotificenl Patrcm
taliones separanl a Deo, el probala virlus corripit vestrum qtd ui cmlh esl (Slattli. v).
insipientes. Quoniam in malevolqm gnimcim noii in- Et exivit Judas el fralres ejus, el cxpugnabctnlfiiios
troibit sdpieniia, nec hqbitabit in corpOre subditopec- \Esau in lerra quwqcl .quslrum est, etc. Quid; per
caiis.. Spiritus enim sqnctus disciplinw effugiet fi- Esau imelligjlur; qui per cupiditateiti escse vendidit
ctum_,. et auferet se a pogitationibus qum sunt sine}B piliuogenita sua niinO)'ifratri Jacob, nisiprior po-
inlellectu{Sap,i), :. :- \ /puliis,, qui; pi'ppter, Qtipiditatem-terrenam iiidignum
Eieratjudascpngregqnsexlrenioseie^^^ ,, /se •primogehitj Iiotiofe/pstendjt,, et; pb bbc dignitas
puium peiioiqiiiviam, elc. Qupd Jiidasregredienscuiji iola ad gentium populum translEita,est. Et betie in
exercitu sub irjterra Juda congregansextremosexliorta- jerra qiue ad dustrum esi filiiEsau manere dicuntur,
baiiif popuium per totdin viqin donec venerunt in ler- quia Judaicus populus, p.ixipier acceptanl legem et
r.dmJuda^ dpctpres sauctse Ecciesise exemplosuo iii- scripta propbeiaf um IJUSS in Illis tradi ta sun t, appro-
struit, qualen) sollicitudinem quantumque studium pinquare videbantur Iumini solis seterni; sed qtiia
debenl habere erga subjectos, ut in via prseseritis meiiie excitati sunt, et juxta lucem positi (illam vi-
vitse verbuffi exhortationis jlHs impendefe non negli- _ deHcellucem qum illmtiinat omnem liominem-veiiieri-
gant, sed docendo, aclmoncndo, increpiuido, atqiie tem in hunc mundum [Joari. i], eam coram positam
consolaiido, semper eis protlesse studeant, nullunique recijiere nolueruuf, inde aperte per .ludam et fra-
relabi a suo comitatu atque deperirc, quantuni in ircs cjtis cxpugnati inemorantur. Quia doctores san-
ipsis est, permitlant; sed magis fostinchf ui conser- cti erroicm illorum eis iinproperanics, pro inobe-
vato numcro in suaffi curam susccptorum, lieti in dientia jusli sprelis alquo damnatis, ad genliuin
lerram Juda, juxta Pauli sentcnliam (Ilebr. xn) acl 'G procuicationcin convci'si sunl; eii'oremque perfido-
montetu Sion ei civilulem Dei viventis Jerusatpm cm- rum tam in ipsa Synagoga quam et iu singulis
festemao multorum:milliumaiigelorumfrequeritiam,et .personis mucrone verbiDei percutientes , turres
Eceiesiamprimitivorum, qui conscripli sunl in coslis, superbise, quas illi adyersus Evangelium Ghristi
eijudicem omnium Pominum revertantur, eiqtie tunc elata mente erexeruntj igoe debitce damnatiohis
dignis laudibiis gratias aganl cujus dono ad sedem exutebant.
quielis ac pacis pervenirc potuerunt. Et movit castrd- ul_:iret in terrqm alienigetta-
Et iti diebusquibuserat Judas elJonathas in terro Ga- rniii.,,. etc. Nota, tector, quod, omties illas species
laad, ctc. Quid pcr hosduos principes, Joseplium sci- adversaribfum, quas atite conmiemoravefat, nutic
licct et Azariam, qui cemulalionevirttilum Judscprovo- brcvjter ai.tijigendb.recapittilat, IjbC;est Jjidseorutii
cati, per jacfautiam sibi nomen in prseliis acquirere genlilium alque bEefetiCbrutii.Natii cum patilo.anfc"
voluerunt, nisi hypocrilaritm persona tlesignalur , expugnalos, esse filios Esaji narfavit, ftipx castra
qiii non simplici intenlionc, sed fastu arrogantia; alienigenarum sitotil cum a.ris et/spoliis deofum ipso-
viruites sanclorum imilari appetunt. Sed sicut illis rum succensa esse subjunxit; deinde perairibulataiti
iioii.pi'ospci'e cvcncruiit qua) non liono animo ges- Samariam ; nunc SamEirianicPmiiiemorat, quia tioti
serunt, ita et isfis de coiialu stio non vcra gloria , D ] solum Judaica superstitio, sed et gentiliiiffi error
sed sen)pitei'na sequilur igiiominia; quia de suorum atque hsefelica -pi-avitas, praedicantibus aposlblis,
iioii nierentur vicloria gaudere, scd magis lugebunl per EvangeUuin.GIiristi snperaljir, cbnfundilur, de-
de sua suoruinquc damnatione jierpelua. Unde j-eele slruitur, aique ad nihiltim redigitur. Prsesertim ta-
Subjungilur jneii vicit lep de tribujiida rridix David (Appc. y),et
Ei facta esi fuga magna in populo, ctc. Merifo ergo quis :;fesist^t:ei?,Dejboeiojudidum jaculsrlutiiesti;
luagnae plagsepafiiur casum, qui noii Judai spirila- terrii. Ifeintiit et qulevitduni/exshfgeist in jtidicib:
lis salubre audit co.".siiium; el quia non crani de Deus et salyoS faceret pmnes quietos terriB (Psat. '
nnmero electortmi, qui Spiritu Dei instigati opcia LXW), Quod aiiteiii inter alia dicilur cecidisse sa-
virtutum gerunl, pro sua iinpudenli audacia tujpilcr cerdotes in bello, dum sine consilio.exeunt-in prce? :
confusi iti extremis ;cuin peccatoribus ei'unt. liutn nimis fprmidaftda setiteiilia est.
Et viri, Juda magnificali sunt valde in conspectu
Isrqcl, etc, Rene dicilijr quod viri Juda itiagtiificatj
sunt VEildein conspeclu oinniuffi gentium, quiaUliqtii
"
;1173 ." COMMENT.1N LIBROS MACIIABJilQRUM.— 1N LIB. I. 1174
GAPUTYl. A noslri propter hoc abalienabanl se a nobis, el quicun-
: Demorte Ariiiochtet successione filii ejus, qin niisit que inveniebantur cx nobis interficiebanlur, et hturedi-
:._..exetcitumqd;debeltandumJudam, et vincilur : pa- laies nosirte dhipiebantur, ei 11011 ad nos tantum exlcnde-
cem datficie quam cilo rumpit; hic diciiurin betlis runt manuin, sed in omnes fines nostros. Et iralns esl
usus elephdriiis.; rex, at hwc audivil el convocavhomnesamicos suos, et
.-..' El rex Aritiochus peratnbulavit superiores regio- principes exercitus sui, ctc. Congfegai typicus xAntio-
-:Jies,- etc. Post .inipietatis opera plurima quse gessit chus cxercitura non soltun ex propfiis,' sed et de extra-
_Antiochus in loco sanclo elin populo Dei, dhino ncis, quia ssevitia persecutorum, non conteuta scdi-
. jtidicio juste-peremptiiS;est, sicut ipse in sequenfibus tione interna, sedetforinsecusservisCInisti immania
. tesialur,.diceris se Cognovisse quia propter ea in- excitat bella. Instituunt peditcs, ordinanl equites,
venissent se niala,- et inde peiircl trislitia in lcrra prseparant elephanles, ul nihil tlesil corum crndeli-
alienav Lipet Polybius Anegalopolila [Megalopolila] tati; sed quiuquid eogitare polest impietas, totuin
hislorious, Joseplio ieste, scribal soluin euni perisse praeparat atrocitas. Sed figuraliter sicut pedites el
quja yoluit teffiplum Dianic in Perside devastarc : equiles possunl designare Hctoies et carnifices, iia
êd bsec opinio riullo modo 11fidelibus recipitur, qui et clephanti, propler enoriflitatem coiporum ac
sciunt quod.omHesdii dmmonia, el simulacra genlium B crudelitalem animorum possunt designare fastum
qrgeittum et aurum i opera mtniutim homitium sttnl -principum , cui bene convenit quod bcstiis ad cxa-
_(P:sa/.cxiii).QuodaulemcontraDojniiiiomnipotenlein cerbandam iram osiendeniiil sangniiieni uvce ct
/superbia inluniuit, condignam ultioncm rccepit : sic mori, quia in effusione sanguinis marlyruin excilata
ret pmnes ihipii;- npe non et ipse novissime novtis esf sse\ilia persecutoruin. El bene dicilur quod asti-
filius perditionis, quiextollitur super omne qudd di- terv.nl singvlis elephantis mille viri in lorlcis concalc-
pHurDeus aul celitur [IJ Thess. 11] (cuj'us bic An- nalis el gatem mrew in capitibus eorttm et quingenli
tioGhus typus fuit);,. propter impietalis opera qttse equites ordinati nnicuique bestim : quia plures sunt
/aciet, superno visitantis judicio interibii, quem Do- qui favent adulatioue principibus; quorum loricse
ininus Jesus,jiixia Pauli^vocem inlcrficiet spiritu oris "concafenatosstint, hoc est, dolis pravorum consilio-
\sui (lbid,),',e't destruet illuslrationc advenlus sui. "rum invieem perplexi sunl : et galeam aiiieam ha-
Unde hic Anlioclitis typuni lenel perseculorum Chri- bent in CEipiiibussuis, cum iniquitatis dujitiam cir-
gli ei Ecclesise. cuiridant meiililnis suis, ubi et equites sunl ordinati,
Et mprtuus est illic Antiochus rex anno cenlesimo quia supei'])ise elatio ibi non rieeril tibi communis
quqdragesimo nonb, eic. Non mirum quod ex cru- nalurse per misericordiam non consideratur ccquali-
deU patre tructiletiltiS filius est genitus, cjui opcra G las, scd inundani favoiis appetitur vanitas. Sed ct
tiefattda nequissimi pati-is imitalus sit. De quo in turres lignese, quse imposita) bestiis triginta iu se
Evangelio Dominus ad Judseos seniorcs ac superbos conlinebaiit viros, exprimunt fragilitatem potentite,
ait:; Vqs ex paire diabolo estis, et desideria patris qua sempcr se persecutores pivcvalerc inartyribus
veslri vultis.fdcere: ille enim ab initio hbtnicida erat confidiiiit. Et recte dieitur : Inlus erat magister be-
(Jqan. vni). Et recte honiicidsc filius homicidium sliceet residuum equitum hinc indc, quia crudelilas
facere meditatur nott sblum corporale, sed et spiri- inentium, quse totum machinabatur malum, intus ae-
tale, hoc est, tiecerii. animarum quce in peccato et sluabat in cordibus perseeuloruni, qui est acius su-
impietate: laoriuritur. perbise, forinsecus autem niaculabatur in lortura inno-
Ellii qui erarit iri tifce concluseranl Israei in cir- ceiitiuin. Hisque ila dispositis Judas slaluit exerci-
cuitiisii:orum[sanciorrim], ctc.Quiautem sunt illi qui lum suum commonere quia prsedicatores sancti, cum
1-in arce concludebant Israel in circuitu suorurii, et insisttiul bella persecutionum, non ccssanl verbis
quKrebant eis mala semper ad firmamentum gen- confortare animos auditorum; et licet lcrrcna gloria
lium, nisi M qui in afce superbise se erigcntes ve- resplendeat in pompa niundana, seu varia in crucia-
ram feligionetii persequuntur, quafenus verbuin Dei tibus tormentorum incandescant gcucra, iamen niai-
& tyres Christi imperterriti mancnl, cl judicis sui,
suffpcent, et errorem atque idololatriam iiislaurciit?
Gontra quos Judas prseliari disponil, quia iola in- Judse uticine spirilalis, adhnerentes laleri, vincuht at-
tentio saiictorum doctorum hoc disponere maxime que prosternunt inipiorum audaciaiu.
salagit, ut errores expiignenlur ct errores vcrilatis Et vidil Elezaar filius Sctura unam de besliis lorica-
effi.inentiasuperentuf; Sed hoc studio commoli qui- lam toricis regis, etc. Nolaiiduiiiauicin quod Elea/a-
dani de êtilibiis, tit sunl pbilosopiii, quidaui et es rum Josephus fralrem esseJudceaffirmat, de quo supra
impiis Israel, qui suijt bsejclici, provocant principa- narralum est quod essel unus dc quinque filiis Matba-
tum istiusmundi in Odium servorum Dei, quatenus lliise vocitatus hoc liomine. Sed quseri potest iiuo-
"JjpcSolatioadjiiti impietalem suam facilius extollere modo dicatur esse filius Saura, si filius fuit Matha-
possint. Unde legitur quod isli adeunles j-egcm ihisc ; nisi forle Mathalhias ipse alio nomine Saura
djxerunt ei: vocalus sit. El qtiid per Eleazarum, qui elephanteit^
Quousquenon faciesjiidiciuin el vindicas fratres vr- inlerlicieus occubuit, nisi persona arrogantium de-
bis. Nos decreviniusservire palri luo et ambulare in signatur, qui dtim volunl fortilcr aliquid -gercrfc,
prwceptis ejus, et 'obsequi dictis ejus: el filii populi sed tamen non simplici animo, scd ereclo, iu suis
li?S B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 1170
conatibus devicii prosternuntiir. Potest et non m-J A prsesumpsisse imperiuffi, et rerii publicam Antio-
convenienter hseti res ad hypocritarum significatio- chi sibi velle suscipere/prsetermiltentes obsidionem
nem transferri. Dum enim.bypocrilse contra luxu- ire adversus Philippuni decreverunt. Quod consilium
riam, aut contra gulani, aut contra corporalia de- ' nequaquam manifestum cseteris ducibus facere vo-
licta per abstinenliam eonfligunt, carnemque per luerunt, sed jussit rex Lysiam ducibus dicere diulur-
jejuuium seu per yigiljas ct caetera abstinentise nam obsessionem nihil eis possc prbficere, qUarido
opera dpniantes, npnsea spiritaHbus nequitijs be- et locum adversariorum conslaret esse niuuitum
np pbservant, ila ut aut ab elatione, aut abinvidia, et sibi victualium necessitas irrpgaretur, et expe-
aut a cupiditate non caveant, quandoque vincendo diret pacem facere cum Judseis, eosque relinquere
vincunlur, quia dum alia vita superant, in ista vi- . propriis uti eseremoniis, uride hacteutts a nobis pro-
cloria iijcatili ab aliis conteruntur. hibiti, existerevidentur aversi. Hsecdicens,dePhilippi
Et applicueruiilcastra fegis ad Judwqmet montem tyrannide tacenduni esse decrevit, ne exereitus snl
Sion, et fecitpacemcum liis qui erant in Bethsura, etc. dubia corda perciperet. HsecLysiadicente, exerciitti et
Promovel niysticus Antiochusad Judseam etmontem ducibus senlentiaplacuit. Tmic mittens rex ad Jttdam
Sion.quia totum apparatum belli vertit ad subversio- paceni promisit obsessis, et palriis legibus eos vivere
nem EccIesiseChrisliet facii pacem cnm hisqui erant IB pollicetur. Hi vero suscipientes verba, et confir-
in Bethsura, cum non veram pacem,«ed falsani offert matis sacramenlis et fide, exierunt a teuiplp. Inlraris
liis quos vtilt deciperP et per simtilalionem fallere. vero Anlioclius et aspiciens lnuiiituni locum, impu-
Sed illi taniumniodo ad euin exeunt de civitate, qui- ,deriter sacramenta transgressus est, j'ussitqne omnem
bus non erant alimenta conclusis ; qtiia IUi«olum- exercitum in circuitttstantem depbnere niufbs usque
modo de Ecclesise munimine seducli recedunt', qui1 ad solum. Postquani lisecfeeit, reversus est Antio-
nOn habent pabjiliim scienlise alque charitatis, quo chiam, dueens Otiiampritieipem sacerdotum, qui et
in animo pascaffiur. Qui et niale sabbalizant, cum Menelausdicebalur. Nam Lysiaspersuasit regi Mene-
non virtulum studium, sed segnitiseotium diligunt : laum occidere si vellet pacalos esse Judseos, dicens
ipsique ab hoste captivante in ejus dominium re- hune fuisse initium malorum, qui flexit palrein suum
deunt, qui prsecavere ejus insidias riolunt. Quod au- cogere Judseos religionem patriam relinquere. Mit-
lem dieitur quod conyertit castra rex ad locum tensergo rex Menelaumad Keriam Syrise civitatem,
sanetificationis dies multos, significat persecutores interfecit eum, post decimum annum priticipatus
fidelium non faci]e cessare a persecutionis crudeli- sacerdotii ejus ; et ut ipse principatum obtineret,
tate, sed.omnibus diebus usque ad consummationem impulil Judaios traiisgfedi leges. Princeps vero Ordi-
sseculi, bella ingefere. Ad probationem quibnsdam:,( G natus est post Metielai,interitujn /Aleimus, qui et
credentibus, quibusdam ad deeeplionem. Quia dura Joachim yocatus est. Rex autem Antiocbus, inve^
mystica mulier, quseperfiguramEvseexpressaest, ca- niens Pbilippum rebus imperanlem, debellabat eum,
put conterit serpentis, ipse anguis venenatus nun- queni sub sua faciens potesiate occidit. Eilius aulem
quam cesSabitinsidiari calcaneo ejus. Quod autem principis sacerdotis Onise,de quo prsediximus,adhttC
subjungitur : Et remanserunt in sanctis viri pauci, puerulus defuncto palre felictus, videns quod avun-
quoniam obtinuerat eos fames, et dispersi suntunus- culum suumMenelaumrexinterfecissetelprincipaluin
quisque in locum suum, significal quod, persecutione ; sacerdolii Alcimo dedisset, «t non existenti de ge-
infideliutti fervente, pliirimi eorum fpii facieteuus in nere sacerdotum, sed Lysia flexus, ut transponei'et
Ecclesia,etnon fidei cpnstantia, perseverabantinilla, honorem ab ea familia ad aliam domum; fugit ad
disperguntur propter limorem poenaruin, juxtaillud Ptolomseum regem jEgypti, et honoremmeruit ab
quod Dominusin Evangelioprsedixit novissimis tem- ipso et Cleopatra uxore ejus, locumque.peliil in re^
poribus futurum : Erit eiiiin inquil, pressura magna gione Heliopolitana, uhi simile Jerosolymorutii sedi-;
super, ierram etirapopulbliiiic.Etcadentitidregladii, ficaret templum. t Hactetius Josephus.
et captividucenturin omnesgenles,el Jerusalem coar- Quod auleiti Antiocliusfoeduspepigit ctim Israeli-
clabitur a gentibus, donec impleanlur tempora natio-;P lis, et juravit ille et principes ejus, nec tamen jnra-
tiniii. Et nisi breviati fuissent dies ilti, non fieret sal- meutum servavit, sed sblvitjusjurandum et violavit
va omnis caro, sed propter electos breviabuntur dies pactum ; significat quod cuffilisereticiset infidelibus
illi (Luc. xxi). nuilo modo firma erit pactio fifederis, quia nequa-:
Et audivit Lysias quod Phihppus, quetn constituit quam apud eos fixa est obseryatio juris. Undetiullo
rex Antiochuscum adhucviverel, etc. Quid Josephus modo cum vitiis et vitiorum auclore feriendum est
liinc referat non indignum yidelur buic operiinse- fpedus,licet pacem promittant et prosperitatem si-
rere; nec grave debet videri lectori si diversarum mulent; sed omni tempore Inslanter contra eos di-
historiarum inyicem conferunlur narrationes, quia micandum cum scuto fidei et armis justilise : tunc
alterulrum se iuyareyidenturad explanandam rei re- autem cessandum a prselio, quando: hoslis Ahtib-
cliludinem historicerelexere verilatem. Narratautem chus non siluitin mundo, sed demei'susreii'udiuirin
Josephus hoc modo (Lib. xn A.ntiq, cap. M) : : inferno. :
( Lysias dux et rex Antiocbus cum Philijjpus a Per-
side veniens nunliauis est eis commeiidalum sibi
1177 , COMMENT.IN LIBROS MACHABJilORUM. —IN LIB.L. 1178'
CAPUT VII. : A!postmoduni digijis iffipendat poenis quod operibus
Demetrius, occisisAntiochoel Lysia, oblinuit regnum. nieruerunt iniqttis.
De AlcimoetBacchide et malitid eorum; de san- Et misit rex Nicanorem,unutn.exprincipibussuis
guine. effuso 'in circuilu Jerusalem. Misit Deme-
trius Nicanorem conlra Israel : oravit Judas et nobilioribus, qui erat inimicitias exercensconlra Is-
vicit. _ ... rael, etc. Per Nicatiorem istum, queffi in alio loco
Annooetttesimoguinquagestmo primo exiitDemer prsepositum elephaijiortim fuisse leginius:, falsos
trius Seleuci filius ab nrbe Ronia, etc. De hocaulem apostolos sive pseudopropheias, qui ex; Judseis sti-
Demelrio PompeiusTrogus in sua Historia itanarrat perbise-susefunctioiii;ihcedentes(?)adEeclesiamgeii-
dieens: Cum Antiocbus recedit [decedit], relicio lium veniebant, ppssumus inlelligere. Hi p^r simu-
parvulo admodum filio, cui tutores a populo dali es- laiionem in Ecclesia. Cbristi errorem; iritroducere
sertt, patruus ejus Detnelrius, qui obses Romse erat, molienles, fingebanl se essepacificos, sed tit in finem
cognlla morte fratris Antiochi, senaluni adiit, obsi- ajiparebit, erant hostes soevissimi.De quibus Joari-
dem se vivo fratrevenisse, quo morluo cuj'us obses . nes apostolus in Apocalypsi sua scribens (Cap. n),
sit se ignbrare ; dimjlli igittir se ad regiium impe- ait: Qui dicunt se JudmOsesse, elnqn suril, sed sunt
teiidum sequum esse, quod jure gentium majori fra- synagogaSatanm;quosffiagistergentium in Epistola
tri cesserit, ita nitpc sibi, qui pupillum antecedebat B sua*(II Cor. xi),pseudo aposlolosnomiiiat, operafios
setate deberi. Cum se non dimitti; animadverteret a subdolos,qtti transfigurantur in apostplps Ghristi; et
senatu , tacito j'udicio lutius apud pupillum quam non mirum cum ipse Satanas transfigurel se qiiasi
apud bum regnum futurum arbitrante, specie venan- angeluin lucis; unde non magnuni est si triinistri ejus
di ab Urbe prpfectus, Ostisetacitus cum fugsecomi- transfigurenlur velut:_ministri:justitim,\quorum:finis
tibtts navem ascendit. Delatus in Syriam secundo eritsecundum opera ipsoritm. Hi ergo, velut Nicanor,
favore offiniumaccipilur, regnumqtie ei, occisopu- exerentes [exleiidenles] manum cbnlrEi templum
pillo, a lutoribus tradilur. Doffiiiii, blasphemant; quia potentise ChfiSii, qtii
/ El veneruni ad eum viri iniqui et impii ex lsrael, est iti Ecclesia, velutmitius yalidse defogarit, dlceii-
el Atcimus dux eorum, Ctb. Quid per Demetrium tes fratribuS : Quia nisi circutiicidamini secundum
regem, tiisi principes gentium qui persecutionem moreni Mpysi non polestis salvari /(sic enitii iri Acti-
movent contra Ecclesiam Christi, designantur. Quod bus apostolorum (Cap. xv) ebs dbcuisselegitur), sed
bene nominis interprelatio ita explanat; interpre- victoria per Judam nostruni et sbCibs ej'us adepta,
latur emmvehementer itmeclens, sive nitnium perse- caput blaspheraum ltiiic errori sitiitil cuni Nicanofe
qitens. Ad bunc ergo priiicipem veniunt viri iniqui. et dexlera pravseacfionis abscidittir; neultf a jnajestati
et impii.exIsraei, el Alcimusdux eorutn, cum illi qui 'J divinse injuria talis blasphemise irrbgeiur. Dicit
post fidem Christi perceptam ad apostasiam redie- enim nbbis Paulus apostolus (Ephes.ii) : Gratia
runl, religionem Ghrislianam blasphemaut et eccle- ejus estissaivali per fidem, lioc rioiiex vbbjs, donum
siastico delrahunt cultui; quorum duces sunt bsere- enim Dei est. Non ex operib'us,ut ne guis glorietur.
tici, qui per ambilionem sublimitatis volunt ab omr Ipsius enim sumus fqctura in Ghristo Jesu in ope-
nibus magni videri. Sed proditione hiyttscemodi ribus boriis, qum pfmparavit Deus utin illis ambu-
suscepta mittil Demetrius typice Baccbidem, qui do- lemus. ':.':__ -. ':_-:
minabalur trans flumen in regno, ut Alcimum jm- CAPUT /Vffl. ; -'
piuin conslituat in sacerdotem, et ultionem faciat in De Romariorum famd et ppteslate.IIitiit Jiidas tega-
filios Israel: cum per paganos.quoslibel apud saectt- fos Rotriam.causa
' pacis : fescriptum Romanorum
luin pptentes, qui necdum nierueruiJt Chrisli bap- rid Judwos.: ,•-.-•
tismate tingi et in numero fidelium computari, hse- . Et; audivil Judas nomeii Roinanorurii,
quia sunt
reticis fasfus sui prsebebunt adminiculum, etveris poteiiles viribus, etc. Judas miltit [[raittehs] legatbs
confessoribus Chfisti tormentorum ingerent crucia- ad Romanbs conslituere cuffi illis ainicitiam et so"
tum; sed licet talespersonse Judaeet fratribus ejus D cietatem, significat Redemptorem nostrum per prse-
verbispacificis loquantur in dolo, non tamen acce- dicatores subs Evangeliuffi pacis gentibus ofiferreet
dunt serinonibus eorum, quia nullombdo confidunt convocare eas ad fidem suam. Quibus illi rescripse-
perfidise eorum. runt in labulis mreis, quod postulati filerunt, et mi-
Et vidit Judas omnia mala quw fecit Alciinus, et serunt in Jerusalem^ ut esset ibi apud eOsmemoridle
qui cum eo erant, etc. Quid est quod Judas ullionem pacis et socielatis : quia gentes ad credulitatem
in prEevaricatoribUs facit, nisi quod Redertiptor Christi conversge, firmse fideistise statuutit paCliim,
lipster vindicat eleclos suos, nec quemquam suorum quod; significat longo tempore dttratttrum, et verae:
in yacuuH) perjre permillit. Sed duobus modis vin- confessionis monumenluni tradunt in Ecclesia ca>'
dictam in-his qui merentur, exercet: aiios enim de tholica, ut ibisit jnenioriale soeietatis eorum in per-
foute niagnsspietatis suseadpoenitenliam errorissui petiium. Uhde per prophelaiii dicitur : Ecbe Domi-
provocans, facit eos adversus semetipsos exsurgere, nus auditum fecii, et legalos pd genies'misit (Jer:
ui puniant iamentis quod prius commissis egeruntj, XLIX);Iteni: Et angeius faciei ejus salvabit eos, iri
.alios vero j'usto judicio post perpeirata scelera, in- dilectione.suaetindutgehlia ska': ipse redemit ebs~
correctos in duritia sua perseverare diniilljt,-ut eis (Isa. LXIJI).El item .Parvumesi, inqtiitj ui'sisniih\
,4179 B. RABAM MAURIARCHIEP.: MOGUNT. OPERUM PARS I. 1180
servus ad suscitdndas tribus. Jaeqb et fwces Isrqel ±kprsedeslinati sunt ad aeleriiaim be.atitudhieiu per-
convertendas (Isa. XLIX),dedi tein lucerii gentium, cipiendam, instabilitate saiioefideiperffianebuiit, etc.
:ut sis salusinea usque ad extreriiumterfw (Isai. XLII), El movit exercitus de cqslris_et_sletentnt illi ob-
.--Etilerum : Dedi Xeiri fxdus populij utsuscitdres ier- viani el divisi sunt eqv.itesiri duas pdrles. Quid est
ram el possideres hwreditaies dissipalas (Isa. XLIX). quod proffioto exercitu de castris equites in duas
Et quid esl quod Judas duos legatos coniponcndse j)ai'tes divisi nananlur, nisi quod inter superbos et
pacis gralia ad Romanos misil, nisi quod Reclemp- arrogaulcs iiuuquam unilas ct firma concordia ser-
tor nosler, ad convocandas ad fideni et socictatcm vari potest ? tcsianle Sciiplura, qu;e dicit: Intcr
pacis gentcs, duo Teslamenta .in •iiniiidtnn direxit, snperbos semperjurgia sunl (Prov. xiu).
sive alitcr binos •nuntios millil propler sacramen- Et fundibnlarii, inquit, el sagiliarii prwibaui exer-
tum charitatis, quia duo sunl pisecepta eharitatis, et citum. Quic per fundibuhrios et sagitlarios, nisi hi
•charitas minns quam inter duos liaberi non po- qui ad illicienciasliomiiniin uieiiles ad idololatriam
tesl. Nemo cnim proprie ad scipsum habcrc chari- sive aposlasiam, aut var.is prosperitatis promissio-
taleni dicitur, scd dileclione sc in alteruin lendit, ut nibus blantiiendo, vclul. rolatu fundse, fidelcs per-
esse charitas possit. Binos ad prsedicandnm inEvan- veriei'e cupiiiht, aul luiiils tornientorum eos, qiiasi
"fgeliodiscipulos Dominus miltit, quatenus hoe nobis Bsagittaruni ictibus, terrendo decipere coiiiendunt..
tacitus Inniiat, qtiia qui cliaritateiti ei:gaalterutii non Apteque hi praire exereiturij describtintui', quia fflos
liabet, prsedicationis ofticiuin sttscipere 1 riullaXehus fiiil semper persectitpfum talibus studiis pfsevenife
debet. Bene autem dicitur qubd inisit eos arite fa- cxaclionenl tornjeiilPriiiti.
ciem suam in omnem civilaiem et loctim quo crat Ei commota est terra tt voce exercilnvm, elc. Et
ipse veniurus (Luc. x); pncflicalorcs enim suos Do- comtnoia est, inquit, terra a voce excrciluum; hoc
minus sequitur, quia prsedicatio prsevenit, et tunc esl, carnalium corda eoncussa sunt pa\ore nersc-
ad menlis noslrae liabilaculmn Dominus venit, verba cutionum.
cxhortationis priecurrunl atque per hsec veritas Ei cotnmissum esl prmlium a mane usque aa ves-
inenle suscipitur. perttm. Cum ab orlu lucescentis lidei tisquc ad fincm
mundi castra diaboli athersus Ecclesiam Dei con-
CAPUT IX.
fligere non cessant, et ad\ersilate iribulalionuiu
Miltil Demetrivs exercitum contra Judwos. De morte jiunqiiam bonos mo\cre desisluiit. Quia, juxta Pauli
Judw Machabwi. De viris itnpiis et maliiia Bacchi-
dis. De nuptiis in luctum conversis. Jonalhas obli- sententiam : Ontnes qui pie vivere volttnt in Chrisio,
nel principalum; Alcimns volens destruere lem- persecutionempatiuntur (I Tim. m).
plum, obmuluit, etc. G Vidit Judas qttia firmior crai pars exerciius Bac-
Interea ubi audivit Detrietrius, quia cecidit Nicanor chidis in dcxlris, el coadunatis secum omnibiis qui
et exercilus ejus in prmlio, etc. Instaurat rursum De- fueranl conslantes corde, confrivit illaiii : dum con-
meirius bcllum per Bacchidem et Alcimum contra juncfis ojiporlunis fidelium solatiis, doctores saucli
Judam, quia per paganos atque hcciclicos de fide gentilium impetuin verbo ficlei cxjmgnare et ad
Christi relapsos, muncli princcps eonlra Ecclesiam tranquillilalein fidci pcrducere salagunt. Finnior
quotidie novis arlibus vetcrcs insidias ad nocendum eiiim illoruni pars esse \idebatur, quia a parte pa-
instaurat; eum quibus et dexlruni cornu misit, cura ganico enoreper iormenlorum immaiiilaten) contra
ad tale nefas pcrpelrandum valiclain auxilialorum Ecclesiam fervcbanl, qtiain iUorinn fictis aniiciliis
manum tradidit ; conira quos Judas cuni tribus dolose fratribus insidias (iisponcbaiil. Scd Bacchitiis
inillibus vadit, quia contra hosles omnes fidci ccetus exerciium Judas usque ad ficlemAzoli perscquilur,
dpclorum cum fidelibus prseliari disponit, ut per cum gentiHum furoreni prajdicatores Evangelii ad
sanclse Trinitatis fidcm hostium catervam siernat, incendium j>ii amoris perducere conlendunt. Inter-
quse praesumplione superbiendo contra auctorem pretalur enim Azolus ignis patruelis. x\.morille, qui
suum SGeiigere audcl. Sed videamus quid hinc scri- in patriarcliariim. cordibus fervcbat dici polest, quem
" in filiorum mcnlibus strenuitas doctorum formare.
plum scquilur:
Et viderunt mulliludinem exercitus quia mulli sunl desideraf, ul fiat illud quod de Elia scriptum esi.:
el titnuerunt valde, elc. Quia Hcet multi in confes- Ul convertat corda patrttm in filios et iricredutos ad
sione calholicsc fidei videantur mancrc, tamen per- prttdeiitiam Justorum, ptwparel Domino plebem per-
secutione exardcscenle, aipparcbil qui fixi fuerinl in feciam (Luc. i).
fide, et qui facielenus in ea esse videbaniur. Unde Et qui in sinistro cornu erant, viderunt quod con-
scriptum est in evaugclica parabola (Matth. xiu), trilum esi dexlrum cornu, ctc. Dextro cornu, quod
quod exprlo sole aruerunl segetes quse fucrant in validius fuit, decidente, sinistrum cornu a tergo Ju-
pelrosa et terram multam non habucrunt; quia qui' dam pei'sequitur ; quia sopila quodammodo gentilium
firmas in corde credulilatis radices non tenent, ad gravi perseculione, bceretici sinistra intentione san-
tempus credentes in tempore tcntaiionis recedunt. ctam Ecclesiam dolosc insidiando afque occulte quasi
De tribus ergo millibus non reinauscruut cum Juda, iergo Isedendo nequaquam Dcrseaui desinunl. Unde
liisi tantummodo octiiigenli viri; quia reprobis ab sequiiur:
Jijcclesise gocietalibus defluenlibus, soli eiecti, qui Et ingravalum est prwtium et ceciderunt multi vul-
*m- GOMMENT.IN LIBROS MACHABJEORUM.— IN LIB I. . 1182
nerati ex ftts, etc. Ingravatum est prwlium, quando jASOIMS,et benedictum nomen majestatis ejus iri mter-
pagani, aperta persecutione, et hsefelici subdola se-; num, etin swculumswcuti (Psal.x\).
duclione, Ecclesiain Chrisli impetjmt. Caduntque El faclum est posl obilum Judw, enierseruntiniqui
multi vultieraii ex his el UUs, cum mali, Jnvidenles inomnibus finibus Israel, etc. In prioribus, ubi de
bonis, nequitise suSetelis sauciali deciduutnumero.:. MaiijathiEemorte commemoratiim est, scripluffi re-
lormentis malorumcoacli blaspheiriare compelluntur, perUur qtipd ipse cenlesimo et.quadragesimo sexto
quod ibi ssepissime eyenit ubi plebes auxilio magi- annp .defiinctttSsjt, In cujus lbcum surrexit Judas
strorum destituunlur. Unde subjungitur : .Et Judas filius ejus et prseliabaiur prseliuni Israel. SimiHler
cecidit, et cmleri fugerurit. Quia trucidatis pasloribjis etirt sequentlbus sciiptum invenitur quod' Jbiiathas
: greges in diversa fugere cogunlur, sicut in Zacharia post Judam fratrem suuni: suhipserit priticipatiim.
pfopheta in prsesagio passionis Christi scriptum est: PostqueitiAlciffius annp centesimb quhiquagesiitio
Percute, inquit, pasiorem et dispergenlur oves gregis lerlio prsecepit deslrui ijiuros domus sanetse et opera
(Zach. xni). Qtidd evangelista in passione Dominj, prophetarum, qui mprtuus est tempore illo. Josephus
ubi ipso comprehenso a turbis discipuii pmnes, re- autem narrat quod ppstquain Alcirous; qui et Joa-
licto ep, ftigerunt, ad teslimoniiim introduxit; quia chim, lenens principattitii sacerdptii qualupr anriis,
quod prsecessit in capite, necesse est ut sequatur in B inierit sacerdotium, Judsepopulus coniratiis.it, jpsum-
corpore. que dicit, postqiiairt pfincipalum sacerdPtji trjbtis
annis ministraverit, esse defunctum, In his bmnibus
El Jonatnas etSimoriiulerunt Judam fratremsuuni,
consideraUir qupd Judas posl mprteiti Matbaihise
. et sepelierunt enm in sepulcro patrum suorum iri ci- ducatum pppuli gerej'et septeni anijis ; in
ele. patris sui
vitate Modin, Noti poiest tratisire sipe discipu-
Antioclji dupes in Jiidsea dimi-
lorunl tristitia bbnoruin magistrorum per occasum quihus quadrjenhium
candp expellens, et ieffiplujn idplpruni iniagiiiibjjs
niortis temporalis ruina : intie dicilUr quod flevisset hsec sujs civibus red-
Judam omnis populus Israel pittnctu mugno. Httic eiiitindans, palrias leges post
in didit, olyinpiade cenlesima quarla [prima], sjc.que
quoque simile passione Stepbani scriptum in- saeerdolii et tfes atiiios in eo
venilur: Curaverunt Stepiiqnutn trir.i iimorati et fe- accepil pripcipaluni
expleyjl. Unde et hi Chrbhicis irivenitur Jonathas
cerunt super eb planclum magnutn (Act.wtx). Secl
sexto anno Demetrii SoteriS Judaeorumducatuiii ac-
licet dolor abscessu suorum tangat fidelium metttes
cepisse, quem tenuit decem et nbvem anniS, post
per compassionem, tanien non deest eis consolatio mortem videlicet sui Mathathise artnis decbm,
habent de pairis
quanl futuia animsiruni fequie per cerlam centesima quinquagesima quirita. Illa ergo
olympiade
spem. Tristantur enim sancli aliquo modo in cor- G prayorum infeslatio, qusepost obituraVJtidseittquie-
ppris sui dolore, sed mininium lsetaiitur animo de taverat filios Israel, mystice Sigriificat qtibd, ablatis
consignata sibi ih coelesii regno mercede. Unde Sal- /bonis doctbribus, disperidium non iniiiiffiititi fideles
valor discipulis suis de passionis magnitudine et de sentiant cum' occasione pereepla tion
auditores,
triumpbisui certa remuneratione in Evangelio prse- solum, pagani sed et hseretici-gravibus pCrsecutio-
dicans, ait: Reati eslis cum mtiledixerhitvobis homi- mibus EcclesiamDei. Hiric Patiltis Jefoso-
et vos et emne fatigent
nes, perseculi fuerint dixerint inalum coiivocatis majoribus Ephe-
adversum vos mentientes,prqpter nqinen meum. Gau- lymam perrecturus,
inter alia dixit:' Nunc ecce egd scio quia
detein illa die etexsullate, quoniqm merces veslrq siorum,
miillaestin coelis(Matih.\). amptius non viclebilisfaciem meain ".-vos-omnes,- per
quostransivi prwdicans regnitm Dei. Quqpropier con-
Et cmtera verba bellbrum Judm el virtuium, quas -testorvos hodierna die quia mundxts surria Sanguine
fecit, etc. Multa sunt bella et viftutes quas faciurit omnium, Nori enitn subterfugi,, qiiomirius ddnun-
sancti, imo Dominus itteis, quarum omnium lioti- lidrem otiirie consitiutriDei vobis. Alteridite vbbiset
liam nemo percipere pbtest, sed in sola agnitione universo gregi, in qiio vos Spiritus sarictus posuii
permanent auctoris. Unde de ipsisPominjjs in Evan- -- episcoppsregere Ecclesiam Dei, quam acquisivit san-
gelioait: Oves riiemvocemmeam audiunl, el ego -D guine suo. Ego scio quqiiiaiii hitrdbunt jposl disces*-
Dominus agnosco eas"{Jdan..x) ; etitem : Gaudeieet siohehi meam lupi rapaces in Vqs, ribriparcentes gregi,
exsultale, inquit, quoniairinoininaveslra scripta sunt sed ex vobis ipsis exsurgent viri Ibgueniesperversa,
in cmlo, etenim vestri, ait, capilti capilis otnnesnu- ut dbducatil discipulospost Se.Propler quod vigitaie,
merali sunt, et capillus de capite vestro non peribit memoria retinentesquod per irienniitmnocleet die non
(Luc. x). De qub et alibi scriptuni: Novit Dotninus tessavi, curiilacrymis monens unumqudmquevestrum.
qtiisuntejus (Mdtth.x) ; et item : Ipse soius novit Etnunc commendovos Deo et verbo grdtiw ejtis, qui
corda omniutn filiorum Adam (Luc. xxi). Hiric in poteiisest: mdificareetdare hmreditatemin sgnctificq-
psalmo Prophela ait: Qui' numeral multiiudinem tionibus (Act.xx).
steltarum, et omnibuseis rioniina vocat (Psal. cxtivi); lii diebus illis:facia esl farhes magrid vdtde, etc.
et item. Mirabilisj inquit, Dominus insanctis suis; Fame oborta.tradidit se Racchidi bmnis regio : ijuia
ipse dabil virtutem ef fortitudinem plcbi suw (Psal. defieientibus prsedicatoribus propter fatiiem yerbi
txvn). Unde neeesse est ut dicaiit singuli, dicant et Dei, unde animse saginari debent, quia, sectitiduiti
iuilhes: Benedicluspoimniisgui fecil mirabilia magna WiUatis sententiatii: Non in solo panevivit hotiw^
1185 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 4484
sed in omniverbo quod procedit de ore Dei (Matlh.j A,tiior lacrymarum ab Oculis, ad jirovocandum miseri-
iv), quidam tormeplis coacti, qnidam yero yanis sua- : ccrdiam Dei, largius foris effunditur.
sionibns illecti, de ecclesiasticonim numerp tradttnt Et cogiiovitBacchides, et die sabbatoruin venit ipse
se.gentibus. Qui amices veri Judse, quem teslante et omtiisexercitus ejus tians Jordanem, etc. Quid est
Scriplura laudant omnes fratres sui, perscrutantui'., " quod Baccbides in die sabbatprum trans Jordanem
etcum inyenerint, illudentes vindictam exercent iti cum exeixitu venitcontra Judseos, nisi quod perse-
illos. Hane ergo inlerprelalionem cognoscit eve- culores Chrislianorum, paci et quieii Ecclesisejnvi
nisse primis teniperibus Ecclesicecultoribus Christi, ' dentes, cum timiultii irrunipendo baptismi sacra-
oitin.is qui ecclesiaslicam hisloriam legit: sed et -menliim cpnturbare et fidei slatum subyertere stu-
sj)iritales nequitise, quse antiqui hosiis deserviiiut ": dent. Ad hoc NEfbutbseosamicos stios iti auxiliuitt
voluntati, cum viderint auimas hominum pane verbi - provocant, quia bserbiicos ad coniritionem fidelium
Dei carere, sludenl eos in errorem- millere, et ad alque malevolos sibi associant. Kabuthsei eniffi, ul
vilia pertrahere; quatenus de amicis Judse efficiant quidam affirniant, prpfanantes, seeuiidum eordis sui
prsedam Satanse, et vasa Dei pabulura ignis seterni. nequiliam, interjjretahlur, et apte hsefetici hoc in
Et. facla est tribulalio magna in Israet, qualis nbri loco profahantcs dici possunt, non enlm sana; fidei
fuit, elc. Postquam eiiini noji est visus projiheta in B docendo cominendant veritatem, sed ejToiis, secun-
Israel, facla est tribulatio magria; quia, cessante do-; / ciuin cofdiS sui nequiliam, depi-omunt .'falsifalem.
clrinsiin pbpulb, peccaloruffi exeitatuf plaga, et inde Unde et in lege propbetoe qtti vana sbitiniabaiit et
in eos Dei processit vindicta, unde necesse est ut divinabanl mendacia, secundum senlentiara Domiui
dbctores Ecclesise sint studiosi ad docendum Sub- morli dijudicabantur [adjudicabantur] ; quod ceiiis-
jecios, et audilbres sint intenti ad audiendum vef- siintini est hserelicis evenire, qui se per schisniata
burii Dei. HinC quoque per Saiomonem dicitur: Do- et sectas iiuiiiles separant a Deo, el per errorem
clrina bona dabitgraliam (Prov. Xin). Labia sapien- alque blasjfiiemiain conj'uiigunt diabolo.
tium cuslodiunt eos. Ubi non sunt boves,prmsepeva- Et exierunl filii Jambri ex Madaba, et comprehen-
cuuni est; ubi plurimw segetes, ibi manifesta forti- .clerunt Joannem etbtnnia quw habebat, elc. Quid
tudo (Prov. xiv). Botiis in omtii opere bono erit per filios Jambri tiisi voluptuosi istiuS muiidi ex-
abundantia. MiSericordiaet veritas prwparant boria priniuntur, qui exire ex Madaba, boc est, ex: nali-
(Ibid.). _; vitaie Domini [dicuntur], cumcohcopisceiiliaiu caf-
Et congregati sunt otnnes mnici Judm; el dixerunt nalem, quani origirialiter cx parte/carnis cohlraxe-
; runt sine permutalione visitare conteiiduiit? Hi
Jotialhw, etc. Quid est quod ppst obitum Judseleglttif ;v
Jonalhas a pppulo in sacerdotium eligi ul suppleat ergo comprehendunt Joanhem et omuia quse habebat
locuiu fratiis sui, nisi quod obedienlibus [obeuntibus] el abierunt habentes ea, cum aliqttejn de filiis Ec-
clesise baptismatis unda ablutum, et gratia Dei reila-
per maf tyrium primum doetoribus Ecclesise, succes- illicita Sesideria ad se raplunt, et stiidia
sores eorum, adruinislranle Sptrilus sancti gratia, in luni, per
locum ipsorum substituuntur, cujus administrationis-" bona quibus militabat Deo, pei'TCrtentes, adiliece-
bras voluplalum pervertuiit. Sed Jonatbas et Simon
efficaciamnominis Jotiathse interpretatio demonstrat:
ulcisci ea cupientes, sponsum qui duxil filiani uiiius
iiiterpretatur enim colmnba eorum, sicut superius de Chanaan iti aritbitione inagiia,
magnis principibus
deiiipnsiratum est, Ejdmbyens pi'sedicatores yei'bi/ cum omhi Sub et amicis suis subverlit at-
ducatus sui ofiicium in Dei ! apparalii
quatenus digne plebe
que occidit: quando doctores sancti aliquos ebfutii
gerant, et defensionem congruam contra hosles sub-
Sed sicut ita et quos loto nisu conspiciunt voluptatibus mundi in-
dilis.impendant. piloribus sequen- .
tibus populi Dei docloribus ab infidelibus et hsere- hjare et ad Iuxuriam proclives esse (quibus princeps
ticis truculenta immiltuiitur tela, et ssevahostium ad- hujus sseculi ad decipiendum ardentes quoqiie in
yersalur inimicitia. Unde sequilur : concupiscentia carnis proponit ad societateni suaiu
eps pprtrahendo) ab inlentione praya eripiunt, atque
Etsuscepit Jonathqs tempOreillo priiicipatum, etc. 4^ in eis hoc quod nocivum fuit et reluetans divinis
Ftigit Jonalhas imfflineiltebello iti desertum Thecuse, mandalis mucrone divini verbi occiditnt. Taiis eniin
quia, exardescenie hostium persecutione, doctores; victoria bene hps condecet qui ex.magistro coelesti
sancti cum sttis sequacibus -coelestis aulse precibus; didicerint diligere; jniffiicos suos et benefacere bis
penetrant secfetuto, ut ibi invocando omnipolentis; qui oderunl se; orare pro persequentibus et calum-
Dei invejiiaiit auxilium, queni tota intentione cordisi- niantibus sibi, b.enedicere maledicenlibus et non re-
veriire si-biposlulant in adjutoriuni. Thecue enim in- maledicere. Qui eorum spolia accijiiunt, quatido to-
terpretsilur tuba sive clangqr. Quod autem subjun-,-' los nisus [usus] eorum in usum ecclesiasliciim con-
: Et consederuntad lacus vertunt. Unde - ' "
gituf aquam Asphar, signi- apte subjungilur:
ficat vacare conjpunctionislacrymis, quo facilius om. Et converswsunt-.nuplim in luctum, et vox musi-
liipotentis Dei impelrare satagant solatium, quaudbi corumipsorum in iamenluin..Quia vanani Isetitiata
non alibi, sed ejus pietatis solummodo expelunt re- inundi in lucluni ppenitenliseet vanos jpcos ac car-
fugiuni. Unde Asphar inlerpretatur sedit sive humus, niina inulilia in psalmodiam divinam, ctmi compun-
quia quando cor vitiis sanalur, et compungitur, hu^>, j clione lacrymarum,. sancti prsedicatores doeeitt eos
dl8S GOMMENT.IN LIBROS MACHABJIIORUM:; — IN LIB. I. 4186
commutare, quos saliitifera prseda rapiunt, el a A subvertentur et dissolvetur vigbr praiTO.vbluntatis
vila carnali ac veteris aclibus hominis fundilus oe- eoruro, quando quod voluiit"ad efFecttiniperducere
/ cidunt. Sicqtte revertuniur ad ripam Jbrdanis, cum noii possuni. Nec etiam de domo sua, tioc est,
"ebsperducunl ad statum GhristianEereligionisatque de subsequenli conversatione stia, iinmiiietite jam
ad perceptionem sacri baplismatis, uf ibi evan- superni judicis sementia , ordinari Hcet, sed fiet
gelicus expleatur rilus, pro quo labor illud quod per Psalmistam dicilur: Disperdat Do-
' exercebaltir
- ' '
tOlUS. ~: -' minus universa labiq dolosa et iinguariiriiagniibqiiariu
' Et audivitBacchides et veriitdie
sabbatorumusque Qiii diXerunt : Linguam nostrdm magnificabimus,
adoram Jordanis in virluie multa, elc. Cum perse- labia riostra a nobis surit, quis Dbmhiusnosler est?
cutores fidelium sabbato spifiiali, quo vacatit ipsi (Psdl.si.) '"- ''' !;
cullores Chrisli a terrenis cupiditatibtis ad audieiti El iriorluus est Alcimus in ietnpore illo curii ioi-.
dum verbum Dei, et laudem Domiho cbncinendain; tiiento inagno. Quia perduraiilibus hsereiicis in sua
per invidiam cbncili perturbare eos contendutit, et nequitia usque ad finem prsesentjs vitEc, nibi;sstib-
sacramentum baptismi per potentiam ssecularetij sequitur secunda , et mittentur, juxta senteritiam
Conlaminarenituntur ; Jbnathas niyslictis suos iiir Apbcalypsis Joarinis (Cap. xiv), in siagtilim ignis
citat ad pugnam spiritalem, hoc est, ut pef patien- B seterni, et cruciabiintur igiie et Sulphtire in cori-
tiammeutis et roburfidei pugnent ex adversOcon- spectu angelorum sanctoium, et in Conspectu Agni,
tra inimicos stibs, non quod dimicando aut feriendo et fumus toririentorum eorum ascendet \in scecula
eos Isedant, sed per paiientiaffi et mansuetudineffi smculorum, nec liabebunt requiem.die ac nbcte,qui
' tolerandoac beneficiis remunerando melius
vincant, adoruverunt beslicvmetimaginemejus, et-comman-
secunduin illam sententiam Salvatoris, qui discipulis ducant linguas suas prse dolore, et blaspheniant
suisait: Audktis quia dicium est antiquis : Oculutti Dominum cbeli prse doloribus vulnerum suoruni, et
prO oculo, el dentempro dente ; ego aulem (ficovobis non egerunt fructuosam poenitehtiam ex operibus
7 notiresistere malo, sed si quis te percvtsserititidex- suis, quia anle se purgare, dum licuit, nbluerunt
tram marUlani_, prazbeei ^j alleram > ei ei qui vuli ab erroribus-suis. •
tecum in judicio conlendere et-iunicaiit tuamidllere'_ Et vidit Bacchides quoniam mortuus est Aicimus
dimiite ei ei pallium (Matth. v). El item : In pqlicm^ el reversus est ad regem et' siluit ierra annis dubbiis.
tia vestra possidebitisatuinas vestras (Luc. sxi). Hinc A persecutioriie infidelium et hsereticorum infesta-
et Paulus ait: Si esurierit inimicus luus, ciba illum ; tione pacem habuit ad lempus Ecclesia, secundum
sisitit, potum da illi: hoc enitn faciens,carbones illud quod in Actibus apostolorum legituf (Cap.ix):
ignis congeressuper caput ejus. Nolivinci qmalo, secl G Ecclesia-quidem per lotam Judmam, et Gaiilmam,
vincein bonomalum (Rotn.xn). Talihus enim hostiis et 'Samariairi, habebat pacem et mdificabaluf am-
iwomereltir Deus, qui dat yictoriam servis Suis et bulans in limore Domini, el consoialiorie.saricli
prosternit Siinicos eorum sub pedibus ipsorum/ Unde Spirilus repiebalnr. Sed quia diuturna etpermansura
in posterioribus scriplum est quod Joriathascum tioti erit pax et securitas in prsesenli vita, inanifesiat
Bacchide composuerat pacem, et quod jurayerat ; sequehs sententia, ubi scriptum est:
Racchidesmali nihii se ei facturutn omnibus diebus Ei cogitdverunt ointies itiigui dicenles, elC. Invi-
vilm ejus, reddidilque captiviiaiemei quani prius\era_i. dent hostes universi paci et qttieti Ecclesise Dei.
prmdalus de terra Jiida. Unde [Quod] exoritur successu felici bonoruiu,
Ei anrio centeshno quinquagesimp tertio, mense quEeruiil ad nocendum auxilia pravorujn. Quod de-
secundo , prmcepit Alcitnus destrui muros donius. signat epistola Bacchidis, occulte missa SOGUS suis
Diximus superias quod Alcimus, coiilamiiiator lequi efant iu Jtidsea ut comprehenderent Joiiatliam
gis et prodilor pairia;, significaret hsereticos, qui et eos qui cum eo erant in Judsea; quia persecu-
- Testaffientum Dei seclis nefandis profanare et Ec- tores ssevi exti'insecus non
prsevalent tormentis
clesiam Dei perturbare non metuunt; hic niodo stibyerlere confessores Christi, construuttt dolos in^
destruit murbs sanclse domus inlerioris, et opera D trinsecus perfalsos fratres, qui videntur in Eccle-
prophetarum demoliri cbminembratur, quod con- sia commanere, ut quos illi ,ion potuerunt gladio,
venienter aplari potest ipsis haereiicis, qui; non hos illi decipiant dolo. Uride & Paultts apbstolus
solum oracula prophelarum vanis Iradiiionibus de- ssepe in Epislolis suis (Gal. H) conqueritur.falso-
pravare, sed et niunimenlum fidei (qupd in cordi- ruin frairum fraudem, qui subintroierunt et perver-
bus credenlium ad cohversatiPnem mysticse Iegis terunt veritatem Evangelii, sed nonpotueruiit, quia
Dei intertta mente custoditur), qualicunque modo; " innoluit eis consilium eorum; agit cnim industria
possunt violare atque disputare contendunt. Sed" boni doctoris ut plebi sibi subjectbruni'providere
yideamus quod sequitur communiter : - .'-'. et cavere sCiat astutiaiil perversofum. - :
In tempore Ulo percussus est Alcimus et pefdiia Ei appreliendit, inquit, de viris regibnis, qu%prin-
sunt opera illius, elc. Quia licet inani fastu: hsere- cipes erdnt mililiw, el occidebdrilura RdcchiAe:\Qiiid1
tici superbiant, Iicet ad tempus praevalere fidelibus aliud iiisi hi qui, superficie Htterse legalis contenti,;
per subsidia potenLum hujus mundi audiantur [vi-; Penlateiiclium legis nbn spiritaliter, sed carnaliter,
tteantur], tamen omnipoteiitis Dei judicio iii fioe in circumcisione et sermpnibus qbservare.volunt;
1487 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS 1. 1188
qtios redargult doctor, gentium scribens ad Gaiatas, A construunt calamitates,sicut superius demonstralum
ilbi ait : 0 hiserisali Gaiaiml quis vos fascinavil ? .est. Quod et ipsa nomina suis interpretationibus
Quomodo cotiverlimini ilerum ad infirma el egena pon. iijconveiiienter exponunt. Odaren enim gene-
ctetrienlaqitibus denuo servire vullis? Dies observatis, ratio ejus, el Pliasei'Oiicon/ztszointerpretatiir. Unde
et menses, el tetiipora, et qhttos, Timeo ne forte sine per Odaren et fratres ejus i]li denolari possunt
causa laborqverhn in vobis. Guriebatis bene, quisyos a qui per unitateni cathoiicce-cpnfessipnis ejusdem
impedivit veritali non obedire? Persuasio hwc non est secretum bonis et simplicibtis fingunt esse geue-
ex eo quivocat vos: modicumeiiim fermentum totam - rationibus, sed alios se ab ipsprtim societate psteu-
massam corruinpil; ego cqnfido.de vobisin Domino dunt factis iriiquis ; de quibus dicit Aposlolus :
quod niliil aliud sapietis; qai autem conturbat vos Confilenlursiquideni nosseDeum,factis autem neganU
pbrlabit judicium quicuiiqiie est ille. Talibus tiulem Per Phaseron autem ca?teri, qpi ab Ecclesise mii-
perfidia hoslis antiqui in aniraai niorle peremptis, tate non solum religione, sed et professione fidei
videamus quid sequitur: . . • discrepant, designaniur, talesque schismata, et lites
Et secessil JoiiathaSj et Shrigii, et qui cutii eb alque calamiiales veris Christianis parare nunquam
erant, etc. Quid est quod Jonathas, lunjultttanle Bac- . desistunt (Tit. i), sed eorum macbinamenta et dolos
ciiide, se reCPHigitcum suis hi Bethbessen, qum est B duces spirilales in ipsos retorquent f et non mllites
ih desetiOi et exslruxit Mrula ejus confifmans eam, : Christi fraudibus suis nocere perniittunt.
nisi quod prsedicatores sancti, cum viderint perse- El conversus abiil in terram suam et notr apposuit
cutorura prsevalere ffiattum",iia ut uon possint cum amplius mnife in fines ejus, etc. Cessantibus turbini-
prsedicalionis vefbo procedefe in piiblicuin, ad tem- bus belli Jonathas in Machmas egreditur, ibique in-
pus.se cediitit in loca secreta, quatenus ibi jejuniis habitans judicat populujn et exterminal impios ex
et oralionibus opefam dent, et quidquid per incu- Israel; quia sopitis prayorum beUis^ pradicafores
riam inter populares conversando de cerlitudine vilse saffcti:hoc quod prius de moralitate subdilorum,
suserelabebatur, hoc separatum per inslanliam boni propter imminenles tempestates prseliorum, nun-
studii, iterum ad ihtegrum renovetur. Betbbesse tiabatur, reslaurare contendunt, Sedjuslse servitutis
enini domus oris floretitisititerpretatur. Floret enim pensum bonis raoribus creatori euo.reddere omni-
os- cuiti precibus atqtte psalmodiis hyitinisque Dei modp satagunt. Machmas eniin historialiter victis
consoftis (sic) resonabit. Quod yidetur et Dominus est grandis, »qui usque huc in, finibus Elise osten-
in Evangelio discipulis niandarei cum ait :Cum per- ditur, antiquum npnien reiinehs, novemque ab ea
seculi ftierint vos in uria civitate, fugite in aiiam niiUibus distans, j'uxta villam Rama. Iiiterprelatur
'J
{Matth. xx). Unde ipsa Verilas, cum Judsei cogita- enim Machmas vitlm tribuum vel decrelum, quo
rent interficere eum, jam non in palam ambulabat yidelicet sancta sigttetur Ecclesia, ubi instahter Deo
apud JudwdSi sed abiitin regionetnjuxta desertunii quotidie deservitur, et ubi juxta decreta legis Dei
in civitalem quw dicilur Epliremj ubi morabatur cum justa judicia per doctos fideHumsedulo exercenturi
discipulis suis (Joan.ia); et alibi legitur ipse exisse alque pravorum neqnitia a vPro Israel procul ex-
ih nionlem orare ubi eral pernoctans in oralione Dei terminatur.
(Luc, yi). Sie et Paulus et.Barnabas cuni in Iconio CAPUTS. ;
prsediearettt verbum Dei(4c<.xiy),et fqclus .essetim- Aiexaiidcr occidil Detiietfiuriiei dccipii filiam Ptolo-
petus.gentiliutmelJudmorum curit principibus suis, ut mwi regis uxoretn. De glofia Jonathm, qui e&-
coiitumeliiset lapidibusqfficerentet lapidarent eos, in- , pugnat Apolloriium,et cui Atexandermiltii fibulam
auream.
telligeiitesconfugeruntad civilqlesLycaonim,Lyslram
et Derben el universam in cir.cuilu.regioiieitti el ibi Ei anno centesimo sexagesimo ascenditAlexander
evarigelizaveruiit. Sed iiequitialiostisanliqui nullum Anliochi filius, qui cognominalits est Nobilis, et oc-
locum in mundo tutum ab insidiis fieri permittit. cupavit Ptoiemaidam, etc. Anliochum Kobilem ipsum
Hinc et Bacchides super Reiljbessen ducit exercitum dicit quem Grseci appeUant Epiphanem, filium Aiir
ut bppugriel eam, et cultpres Dei quieLevivere non •"J liochi Magni, de quo superius plura narrantur.
permiltit. - Et. audivit Demetrius rex et congregavitexercitum
Et reliquit Johglhas Shnoneni fratrem suum in,, vtilde copiosumêtc. De hoc autem bello Demetril
civitale el exiit in regionem__etc. Quid est quod atqtte Alexandri qubd Pompejus Trogus ejusque i)fe-
'
Jonathas fratrem suttffi Simonem in civilate reli- viatbr JuStinus referant, non absurdum vtfetur con-
qtterit ipseque exierit in; regionem ul adversarios sjderare, Sic enim in Epitomica ejusdem Pompeii
persequeretufi nisi.qupd sancti doctores inttis ope- Trogi, Hbro iricesimo quinto, scriptum est: Dbme-
ram dant virtutibus, et tamen fbris cujn fidei sculo trius, occupalo Syrise regno, novitati suse otium
et gladio spiritus contra bosles dimicare nott ces- periculosum ratus, ampliare vires regni et opes au-
saiit: sed ipsi hostesEcelesiaenonsuntuniformes,- geri finitimorum suorum belUsstatuit. Itaque Aria-
quiti potius yariis persecutiopum generibus multfc recti, regi Cappsidocise,.pfopter: fastidifas sororis
plices, cum Judsei, pagani, hseretici atque schisma- tiuptias infestus, fratrem ejus Holoferncm. per inju-
ticj.- hec non el falsi Ghristiaui; ad nOcendumbonos riam regno pulsum, suppUceffirecepil. daltimque
-alitictis ccffuptusv i :,
U89 GOMMENT,IN LIBROS MACHABÊORUM.— IN LIB. I. 1100
sibi honeslum belli.tituium grauilatu"s,reslituereeum ,Amorte, a stii rectitudihe staius inclinari puisliit.
in reghnm staluit. Sed Holofernes, ingralo animo Per Beihsufain, qusedomusrobustbrurii ifltei'pfetattir,
iuita eum Antioehensibus pactjone, offensis tunc Eccfesia, aliqjiandG vefp Scfiptufa sacfa desigtiEitur,
DemelriOi peUere etim regrio a quo restiluebalur iti qua robiisti, hoc eSt, doctores sahcti et apbstolici
consiliiim cepit. QiipcognitbPemeifiiisvitseqiiidem tlfi, cbmriiariere\ldenttif: sed sicut iti Ecclesia pra-
ne A-riarectesmetti finiiimi beili libeiaretur, peper- seiiii bbni ef itisdi cotisistutit, donee sagetia!DPhiirii
cit, ipsttm autem coniprehensum SeleucisectiSlbtliri bbhbs et irtaios pisces cbtitraberis ad Iittiis (Maiih:
jubet; nec Antiochenses judicio terfiti a defectiotie xiii), bpc est, finenl mutidi, et.ad jtidiciiiiti extrertise
deStiierunt. Ilaque adjuvantibus et Plolemseo fege (iiSci*etiotiis pefducat, ifa Scripiufa sancia e't iectofes
1 liabet pips, qtii eaffi csitlipiicp.sensu finiatituf, et
Mgypii et Attalo rege Syrise, regnuitt velut patef-
num armis repeteret, et ne quid coiilumeliaedeesset, pfavos, qui eain ad seustim Siiuffi'pravuih ceritra^
nomen ei Alexandri datur, genitusque ab Atitiocbo jieiido depravafe cbnatituf. Uiide Patiitts appstolus
rege dicitur. Tantuffi odium-Pemetrii aptid'bmnes scribeijs ad f Imbtiiejifii ait : Oriiiiis Seripiurd divi-
erat, tit seniulo ejus nbn vifes lantttm fegice, veruni nilits irisiiiuid esl ulilis dd doceiidUiri,ad dfgueriduin
et getteris tiobilitas consetiSu bmniuffi tfibueretuf. et cqrrigendum, ad eiudiendurri iri jusiiiia, ui perfe-
Igitur Alexander admirabili rerum varietate pfisti- 8 cttiii sil iibiiioDei dd\ otrine opus borium irisifuclus
naruni sordium oblitus, toiius feiine orientis viribus (II Tiiri. iil). Mali atitein hpmities et seductores pfb-
suecinclus, bellum Demetrio infpft,- yictumque vitsi ficitiht iti pejtis efrantes el iti errbrefti tiiittehtes,
pariter ac regno spbliat. Quanquam nec Demetrib Hiric et pfiriceps apbstblof um dicit indccibs et insta-
animus in propulsando beilo defuit; Nam et primo bilfesScfiptiifas Sacras depravafe ad suato ipsbrujti
hostem fugavit, et regibus bellum restittientibus perditioueiti (II Petr. iii). Desiiientibus ergo .genti-,
uiulta niillia ih Mysia cecidit; ad postreititim autein, Iiiirri pefsetiutibnibus fbfihsecus liacfeniis lisei'etici
laitieti invicto arilirib, iriter fbrtissiftiPS fprlissitiie atque schisniEitibi mbUutttiif bbhis catholiCis bella
dimicans eecidit. Initio beUi Demeififis dtios filios iritritisecus, quia fbHqtiefittit legem fibmihi etviatii
apud qtteradam hospilem suuiti eiim niagno pondere vefitatis pbsefvafe rioluefurit. Idcifcb dicitur Beih-
auri commeridaverat,;ut belli peficulis eximei'entttiv siifS eis ad fefugiiini fieri, quia quidquidl serisu ne-
et si ita sorsluUsset, paiertiae ullibni Servareiiliir. qiiam excogitavefvii)i,atit pravo eibquio prbtuieiunt,
Ex his jutiior Demetrius.annbs egreSSusptiberiatisj fotuta tesliii)'Pniis Scfipturse sa,bi'senpn recte iritel-
audita Alexandri luxuria, quern iiisperatae opes et leclis confifniare satagutit.
aUensefelicitalis brnamenla vbltit eaptufii iriter scbr- . Et qudivit Alexander rex promissq qum promisit
tortim greges desideffi iii regia tenebant j aiixiliatili- -. Demelrius jonqihm, ele, Qiiod reges Syrise atque
bus Cretensibus securum ac nihil boslile metuentem Jilgypii conlenderttes de fegno auxiUuin et ami.cil.iam
aggreditur. Aiitiochenses qaoque, veterenl patris of- jpnailise siijguli expelebant, non.aliud. significari
fensamnovis meritis corrCG.turi, se ei tradtittt; sed . afbitror nisi qu.od carnaies quique superbj, et avari,
et milites paterni favore juveais accefisi, priofis sa- atque vokiptuosi, licet inte.f se sempef disseritiant j
cramenti religionem novi regis superbiseprseferentes, nec ictam pacem et foedus nequaquam firmiter ser-
signa ad Demetrium transfefutit; atque ita Alexan- vare possint'_, noiinuriquani tajpen. yidentes immu-
. der, npn miriore inipetu.forlunce destf uetus quam ela-. nitatem et. co_ncor<Ham sacra), Scripturse yel sanctse
tus, pfiiuo prselio.yicius interficitur, deditque pceiias, . Ecclesise, ipsi deferunt hpnpreffi;: quia dpijum qubd
Pemetrip quem qceiderat, el AntipGha cujus inenli- se liabere npn cpi)spicitih*t_,in ipsa liabituiti vene-
tus origiiiem fuerat. rantnr JipttPtiUi,quia ejus pptant-habefe amicitiam}
, Et venit Jonqlliqs in Rierusaleni, etoi. Demelrio vel in oppprtunis solatiis adjuvari,.ut per oralioiiem
pacem per epislplas.deferente, Jonathas Hierusalenj et studio virtutiim et ipsi meliorentur.
inhahitans cflepit innpvare.civitatem; quia licetper 1: ; In qtinp centesimp seXqgpsimo.quintOrvenitDeriie-
secutofes aliquando minis fideles.terreant, alijqu.andpD trhis, filius Demetrii, a Greta, in ierram patrum suo-
vero blandimentis, fo.yeant, do.ctpres saucti lamen runi. Quid per Ap.ollonium.ipfsefeetum Goelesyrisej
assidue insislunt spiritaU, sedjfioatipiii et innovant quem Deitietrius cuffi.exercilti direxit in Judseam:j
civitatem Ecclesise, qualenus eam hostes sui neque nisi lictores et lerrense potestatis ministri designan-
vi irrumpere neque fraude/circnmvenire possirtt. tuf, "quibuscpnimissu.n)est a dominis suis ut fidem
Inde quod mpntein Sion Jonalhas jussit facieiitibus Chrisli expugnent atque confessores; ejus blsisphe-
opera lapidibus quadratis undiqtte munire, qtiia prseT ni.are compellanl,-:.hi itiique: cum suorum !numero
.djcatores Evajigeliiprsecipue sitident castra Ecclesise confidentes; d&auxiHo sci.licet:SUperb.brumse exttil-
sauctis ac foriibus yiris cifciirodare, quos qjiadrati len.tes, insultatit Jotiathse quod potestatem exerceat
lapides designant, np facile bostiUus pa.teat lpcus in mpnttousciimsaiictis doclorib.us, de.spe quamha-
ciyitatem sanctam invadenti!: quadratuffi namque bep.t de super no,adjutprip.illudunt, provocanlque ebs
omne, quocunque verlitur, fixum stare consueyit. incampum, ho,c.e.st,ad terrena desideria et delicias'
Cui nimirttni figurse corda assimilantur electpruni, niJindi, qup faGil.iiiS: eos in iniis conversatiies obruefe
qui ita in fidei firmitale cpnsistere didicerunt, ul possint. Latqest emmvia quw.ducit ad triortemet
nuija occurrente rerum adversitate, nec ipsa etiam multi sunt qui intrant per eqm (Matth. vn). .
5191 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1192
Sed Jonathas et Simon decem millibus contra A CAPUTXI.
Apolloiiiuni et caslra ejus confligunt, eumque su- Surgit Ptoleinmus conlra Alcxatidrum et Alexandcr
perantes proslernunl, cum sancli jirsedicalores Ghri- occiditur. Confiriiialur fojdus cum Jonatha. Try-
sti, associato sibi fidelium iiumero, qui mandata phon erigil Anliochuin, filium Alexandri, contra
rite contra fidei Demelrium, qui salvaiur auxilio Jonalhm, etc.
Decalbgi custodiunt, persecutores
constanter dimicani, et fidoi divino adjulorio om- _Rex autem Piolemants obtinuit dominium civitatum
nes inimicos suos, qui cogitant eis mala, vincentes usque Seleuciam mariiimam, etc. Ptolomseus Ever-
superant. Joppe enim, quse interprelalur pitlchritu- getes, qui post PtoloinseumPhilomelorcm regnavP.
do, aptc mundum significat, cujus spccies carnali- in Alexandria, ut chronicorum libri teslanlur, Ale-
Inis vidctur esse pulchra, quiacarnis suseexplere cu- xandro filio Balc, regi Syrise, filiam suam lradidit
piuiit desideria; ibi quippe Jonathas custodiam uxorem, quam posiea, iuimicitia inter se et gen&-
Apollonii expugnat ubi vanam philosophiam mundi rum exorla, abstulit el iradidit Demetrio filio De-
el sectatores ejus per veritalcm Evangelii lurba do- metrii in uxorem cum regno quod abstulerat lis
clorum debellando conculcal; pugnat cl idem coo- Alexandro, quod nunc Scriptura commcinorare vi-
tus sanctorum prsedicatorum contra Azotum, qui in- detur.
prelatur ignis patruelis, cum cupiditatem tcrreiiarum B In fliebus illis congregavil Jonalhas eos qui erant
rerum in hominibus exstinguei'e cupit: sed iugiuni in Judwa ul arcem quw est in Hierusa,-
excrcilus Apollonii in Azotum ad Dagon, idolum expugnaret
lcm, etc. Quid esl.quod Jonathas eos qui erantin
suum, ut se libereiit, cum infideles a dsemoniis quse arce
Hierosolymitana expugnat per eos qui sunl isi
supcrstitione colunt, quserunl protectionem. Dagon Judsea, nisi quod doctores sancti inseelantur eoruns
eniin inlerpretatur piscis iristiiitv, significans dia-
conlumaciam qui, exaltalione cortlis atque superbiffi
bolum, qui in pelago istius sseculi lalitans, quos va- divinis prseceplis rcsislere atidenl, conlra
let deeipere certat; sed Jonalhas succendil Azotum, innitentes,
facit machinas iniiltas, quia multiplici disci-
ct tenipluih Dagon, eoscjuequi fugerunl in illud oc- quos
ac diversa Scjiplurarum doctrina eos expit-
cidit gladio, quia doctores sancti [idolis] incendio plina
et ad bumililaiem provocai'e student : scd
destructis anafhematis, diabolum similiter cum cu- gnare
sieut lunc quidam de his qui oderanl gentein suam
piditate mundi in perpeliium damnant, idololatras- viri iniqui adierunt regem accusantes Jonalhain, sic
que gladio divini verbi necanl, quia poenam, quse et nunc hi
eos in gehennam subsequetur pruedicant. qui disciplinam ecclesiaslicam recipere
- Et fuerunl cerciderunl in nolunt, abominantur eos qui sUiiiniquitatem suam
qui gladio cum his qui /-i auferre conantui', accusantes eos apud sseculi pole-
succensi sunt octo millia virorum, etc. Per.octona-
eos in odium illorum converlant
riuni nuinerum et cireumcisio spirilalis, el dies re- slates, quatenus
el persecutionem eis insislanl [suscitenl]; sed nou
surrectionis, sicut ssepe diximus, oslcnditur; ubi Deus adjutor et proleclor eortiiu
omncs qui bic 11011 circumciduntur gladio Spiritus prsevalenl, quoniam
divini in poenain traduntur. esl, et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit
Et movit inde Jonathus castra, cte. Jonafbas pro- cos.
movit castra elapplicuil Asealonem, cttni praedica- Et postulavilJ onathas a recjeut immunemfacerelJu-
tores sancli apparalum pii certaminis ad debellan- dmam, etc. Toparchias,hocest, villarum vel oppido-
dum gentiuni errorcs el ipsas ad fidem Christi con- fum principalum, ea loca nuiicupat quse Demelriu-i
vertendas disponunt; quos illse. cum devotione sus- es regno Samarise addidit ad Judceam, de quibus iu
cipiunt, quandb eis obedientiain in Evangelio gra- sequenlibus narrat, hoc esl, Lyddam et Ramalham :
tanter impendunt. Unde rccte subjungilur commu- Lyddaenim est civitasPalestinse in litlore inaris ma-
niter. gnisita, elRamalha urbs estSamarise,dequaii]Hbro
El reversus est Jonathas in Hierusalem, etc. Quia Regum narratur (I Reg. j). Jurc ergo amicitiaj rex
cum , doctoribus Novi Tesiamenti prsedicantibus,. Demelrius .Tonathseconcedeus immunitalem, Judsea;
verbum Dei gentiles felicitates fide credentium con-' D addidit civitatcs praedictas, remiltens decimarum et
spiciunt, mbx ad refcrendas Deo gratias iii Eccle- tribuloruitt censum, et areas salinarum, in quibus
siam Chrisli redeunt, ut ei dignas laudes referanl, salis confeclio reijmblicsc dcbebaliir; nec non et alia
cujus gratia dbnuin hoc acceperunl de quo grandi debita quse illi regio faslu defcrebantur, juxta con-
tripudib exsullant. sessionem cum Jonaiha liabilam, omnia condo-
Et faclum est ut audivit JLIexandersermones isios, navit.
etc. Quid esl quod Alexander, audiens facla Jona- Tryphon autem erat quidam partium Aiexandri
thse, addidit glorificare eum dans ei regale onialum, prius, elc. Qualiter autem Demetrius in odium exer-
nisi quod principes genliuju, agnoscentes magnani- citui suo veneril Pompeius Trogus ostendil, dicens :
mitatem el fortiludinem Ecclesise, regise dignilatis Reeuperalo paterno rcgno Demelriusj et ipse rerum
eireferunt honorem, quia illamRegis ccelesiis cogno- successu corruptus, vitiis adolcscentise in segnitiein
scunt veraciter essc sponsam : tribuunl ei urbes in labebalur, lanlumquc contcmplum apud omnes,
possessioncs, qui finium suarum tradunl illi inha- quantum oclium ex superbia pater babuerat, cou-
bilationem. . Iraxil. Ilaque cum ab imperio ejus passim civitates
1195 COMMENT.IN LIBR03 MAGHABÊORDM. — /IN LIB. I. 1194
deficerent, ad abolendam segttitise macuiam bellum A . cuni non suis viribus, sed graiise divinse victoriani
Parthis iuferre statuit : cujus adveritutii iioti inviti quani adepli sunl depulanl, direiiles cum Projjhefa :
Orienlis popuii videre propter Arsachidse regis Par- Non riobis, Dotnine, non nobis, sed notnini iuo aa
ihorum crudeUtatem, et qupd veteri: llacedohuiti gloriam snper miscricordia et verilale lua (Psal..
imperio assueti npyi pppuli supeibiatti itidigne fej'e- CMIl).
bant. llaque cuni Persarum et aliprum yiciiiorum Et sedil Demetrius rex in sede regni sui, elc. Quod
auxilio jtivafetur, mullis praeliis Parthos vastaios Dcmeirins Jonalbse pro bencficiis retribuit niala,
fudit: ad postremum ciinf pacis siffiulaiioiie dece- significat carnales slullos, cum eis coiisuliliir ad sa-
pltis capitur, traduclusque pef bfa civiiatuin po- lutem, non reddere benefacloiibus suis seCuudiin)
pulis qtii deseruerunt ejihi, iUudibrium favoris dcbifa beneficia, sed seeunduni obtrusi cordis sui
pstendilur; ffiissris deitide in Jlircatiiatii beiiigne et prava cousilia : quiclquid enim eis agitur ad utililu-
juxla cultum piistiiiutii habelur. tem, illi tolum reputaul ad noxielatem, ct inviJise
Ei misit Jonailiasad Demetriuinui ejicerel eos stimulo incilali nequissiiiise suse eliguiii deiCi",iic
qtii in afce erant, etc. Quid est qUpd/Jbhathasarege vohinlafi.
Demetrio petit tit ejiceret eos qui eratil in arce Hie- El exivit Jonalhas el perambulabat trans flumcn
rtisalem et in prsesidiis, qui el impugnabant Israel, B civilates, eic. Per Jonatlise trarisilum ullra llumen
a qub e contrario postulat Pemetrius auxilia adver- prsedicafionem verbi ad eos qui necdum baplismate
sus inimicoSi rtisi quod doctores sancti expeluiit a Chrisii abluti sunt, possumus accipcre, quia prscdi-
gentiuni principJbus "et ab omiii pppulo erroris el catores sancli aliquando gcnliles ad sacrum baptis-
superbise debeljationem, et ipsi simiHter a sanctis mum provocant, aliquando fideles ad profecluin vir-
doctoribus postularit suffragiuiri doctriiise ei Pralio- tutuih excilant. Cum ergo trans fliimen regreditur
iiis ad superandps spiritales inimicpS : nettler eni.m Jonathas, venit ad eum exercitus Syrise in auxiliuni,
ordo sine alterius ppiiulaiione effecluffi minislerii quia quando aposloli de Juaseis ad gentium prsedica-
sui riteperficere valet, quia nec doctores sancti me- lionem migraverant, mox plurimi de genfibus ad
ritum lucrificandi 'sine conversione et obedientia fidemet bapiismum Christi coineniebant, qui adjii-
• subditortiffi, nec ipsi subditi salutem promereri pos- iores prsedicatoribus sauctis in E\angeIio Dei fue-
sunt siue dpcumeiilo et inslructione itiagiSlrorum:; runt, quatenus paganos ad credulitatem perduce-
uterque etiim ordo, ut prsedictum est, ab .alio ful- renl. Perrexil Ascalonem, quse inIerpretalur appensa
citur etab aHodiyinatur .(sic). Uttdepaulus Thes- vel ignis infamis, et occurrerunl clc cwitale honori-
saloni.censibus.ait (cap. iii) :. Tunc viviinussi vqs sta- ' fice. Ciiin prEudicaiorihus sanctis hi qui ambitioni
lis hiDomihq, quqniam gaudemus pfopter vos .ante G sseculi deserviebaijl, audientes verbuni Dei, statim,
Dominum nostrum : ei ad Gorinthios : Gioria, in- relicta cupiditate mundi, ad obediCntiam cbnciirre-
quit, veslra sumus, sicutet Voshostra "indieDoinini banl Evangelii.
iioslriJeniChristi (IlCor. i). Et abiil in Gazam el obsedit eam el concluserunl
Et viderunt qui eranl de civilate quqd:dbliriuisseiit se qui erant Gctzm. Pcr Gazam, quse iulerprelatur
Judmi civitaterrisicut volebant, etc. Quod Judsei vi- forliiudo, cxpi-imilur obslinalio iiifidelium, in qua
cloriam capiebanl dp boslibus, cpgebattl eps pacem seductse nicntcs pravorum includuntur, quia ccdere
postulare et dextras sibi dari, significat quod robur vcritati |non] consentiunt. Quam obsedil Jonalhas,
sanctse Ecclesiae hostibus prseeminet universis; et el succendh civilales in circuilu, cum doctores Chri-
sive eos per conversatjojiem salubriier cedere facit, sli undique testimoniis sauctai-uin Scriplurarum per-
sive cOritemptofes in sua pertinacia insistentes juste fidos coarctant, et errorum iliorum niachiiialiones
punit, quia ipsa a Salvatore suo Domino nostro Jesu debellando vastant. Uude rogavcrunt JonaLhain
Chrisio poteslatein accepii calcandi sitper. serpentes dextras sibi dare Gazenses, quorunraccepil filios
el scqipiones, et Super oinnemvirlulem inimici (Luc, obsides mitieiis in Ilierusalein": cum pravilate de-
x); de qua alibi iri EvaiigeliOloqtiens ad aposiohim victa superborum diutius vcritati rcsistere non va-
Sutim Petrum flil : Tu es Peirus, et super hqnc pe- "' lentes, pacis sibi foedera magistros Ecclesisc dare
tram mdificaboEcclesiatn•trieam: etportm inferi non deposcunt, siiosquc hlios eis ohsidcs tradunl, hoc
pfwvalebunt adversus eqm (Matth. xvi). -est, fidei eiToris pignora, \idclicet ad ncgationem
"
Ei.nbminatisunt, inqiiit, Judmi in regno. Quia et obedieutise siibjectioiiem, in Ecclesiam promil-
confessores Christi gloriosi apparent in tpib ffiuudo, tuiil, quatenus conversationis ad fidem spes certa
sed banc glorlam non sibi ascribunt sanctl viri, sed reddatur.
Regi sup, omrtium yidelicet .bpjiorutii largitoriDeo. Ul audivit aulem Jonathas quia prwvaricali sunl
Uiide et subditur'!:.' principes Demetrii in Cades, qum est in Galitwa,
Regressisurit in Hierusalem hdbeiites spblia multri. cum cxcrciltt mullo, volenics eum removere, etc. De-
HujuSmodigfates et Psalmisla Deo se fefefre ter melrii principes, qui prsevaricati sunt in Cades Ga-
statur dicens : Beiienuniiavi juslitiam itiam in Eccle- iilscse, non incongrue potestales sseculares inielligi
sia magna: ecce labia mea iioh prohibebo (Psal. possunt, quse licet inler fiueles pi'opler catholicam
xixix). In Ecclesia ergo fideles quique habentes confcssioneni anriumerenliir, hoc enim Cades, quse
•spolia virlutum regreditihtur," ut laudes dicaht Deo, interpretatur sancta, vel mittata, et Galilsea, IIOP
/PiXEOL. GIX. -::'- "''"-''. 38
1195 B. RABAM MAURl ARCIIltP. KOGUNT. OPERUM PARS I. 1196
esl, transmigratio facta, per figuram exprimuut, A tur sagitta tnminis, et Aposlolus ce eodem aposiata
SEepe tamen tales fraudem nioliunlur, abnegantes augelo scrioens ail: Ipse enitn Salanas transfigural
gratiam regni coelcstis : quibus occurrit Jonathas, se in angetutn lucis (II Cor. xi). Unde non mirum
quia necesse est ut istis solertia sanctorum docto- si ministri ejus transfigtirantur vclut ministii justi-
rum occurrat ne fraudem quam disponunt animo, iisa. Ibi alicnigense occurrentes in campo tcnduiit
expleant faclo. Simonem fcatrem suum tamen rcli- insidias in inoiitibus: quia sive maligni spiritus, seu
quit inter provinciam ut lueretur eam infrinsecus et perversi bomines iu luxuria sivc superbia prse-
conlra petulantium insolentiam : sic etiam sancfi sentis vifse, vel sEeeiilaribus desicicriis quoscunque
proedicafores, licet aliquando ad sseculi acfus mode- possunt sedueere contenduni; quibus necesse esl ut
randos ct indiscij)Iinatorum infcstationcs lemperan- mililes Chrisfi currant ex adverso, ct confiiganl for-
das pcrgant, tamen nullo motlo "sfse vitis ministe- titer cum illis, ne forte conscntiaiit pcisuasionibus
ritini ordinarc inlfa Ecclesiam ccssaut; sed habcnt corum, ct colujitatibus atque illecebris dissolvaiilur.
semper ibidem, qui regulariSn iu ouinilJus conscr- Sed commisso prEclio fugerunl hi qtti ex parte
vant discipliuam, ul sicut in eaieripribus utiles, sic fuerant Jonathse omnes, et nemo relictus ex eis
ifbiquo inveniantur salubres nisi Malhathias filins Absalomi et Jndas, filiv.sCalphi,
Et applicuil Simon ad Beihsuram et expugnabat B princeps mitilim exerciius .'.quia, proli dolor ! miilli
ecnn, eic. Quid per.Befhsiiiam nisi lecLio sancta- de ecclesiasticis per ambitioncm et voluplatem islius
rum Sci-ipturarum denotahir, quia Betbsufa domus mundi subvcrluntur. Unde in parabola e\angelica
fobustorum inleipretalur, et benc Scriptura sacra Domiinis ail (Luc. vm) : quod exortse sjiinECsuffo-
domus robuslorum dici polesf, quia ibi quique ro- caverunt segolem, hoc est, divitise et volupluosa
busti et fortissimi semper diccndo et bene operando vita suflbeaveruni segetem, ita ut non ferai fi'uctum.
itthabiiant, qui cum Psalmista in legc Domini mecU- Sed tamen Malhalhias, qui interprcfatur domtmDei,
tanlur die ct nocte (Psal. cxviu). In hac enim domo et Judas, hoc esl, confitens, perstant cum Jooalha,
aliquando h3erelici ialso inhabitare videntur, cum quia Hli qui douo Dei illuminali atque confortati
Scr-ipturas lcgere, sed nou intelligere omnino pro- suin, et riic credeucio atque benc operando veraci-
banlur. Unde dicitur quod Simon expugnavit Beth- ler sunt Dci confessores, hi persevcrant in eastris
surani diebus mtiltis, el ceperit civitatem et ejece- Ecclesise, et hostcm forliter premunt, donec eum
runt pra\os habitatorcs inde, posueruntque ibi prse- conleiant, e( suos, qui cetfendo hostibus fugerant,
sidium : quia clocloressancti hoc habenl maxiinc in castris prislinis iferuin restiluant. Sed videamus
conatu, hoc lotoagunlnjsu ut hsercLicosexpugiiciti, quid fecerit Jonatbas quando milites sui versi sunt
falsDmeorum opinionem destrucndo, Scripturaiiique G in fugam.
legis Dei ab eorum manibus eruant. Ponenles in ea Et scitlit Jonaltias vesthncnla sua et posuit ler-
prmsidium. IIoc est, pios scrutatores et meditalorcs ram in capite suo, cfc. Sic enim prajpositi et nia-
sapientise divinse, qui studeanl recte intelligerc ef, gistri Ecclesise agere debent cum suos lalescere in
rite profcrrc divinuiu sermonem. prselio ac lerga liostibus vertere conspiciuut: scin-
Et Jonalhas el castra ejus appiicuernni ad aquam dere vcstimenta sua, hoc est, corpus jejuniis ac la-
Genesar, etc. Quid cst quod Jonattias ad aqiiam Ge- crymis affliger.e; el ponere leiTam in capile suo,
nesarum castra applicuit, nisi quod coetus sancio- Iiocesl, fraginiatcm corporis revohere in mentc
rum prsedicaiorun), Spiritu Dei acccnsus, mundaiiis sua, et orare Doniiiium pro delictis suis vel populi,
fluciibus in fidelium persccntionibus obviai'e parat. ul ipse, qui omuipolens esf, opejctur salulem erga
Stagnum Genesareth idem dicuiii esse quod maie infirmos, et rcducat eos ad prislinam sanitalem ;
Galilsese.Ttfare vero Tiberiadis a proxima civitale, sicque exliortari unumquemque oportei ut rcsipi-
quse olim Generelh vocata, sed ab Hcrode Tetrar- scat a diaboli laqueis, qui caplivus fuerai ad ejus
cha ihsiaurata, in honorem Tibcrii CsesarisTiberias voluntateni, et revertatvr ad Dominvm, et miseiebitur
esl ajipcilala. Porio Gcnesar a lacus ipsius nalura, ejus, el ad Dotninum nosirvm, quoniam mullus est ad
qua crispaniibus aquis de se ipso sibi excitai'e au- " ignoscendum (lsa. LY).
ram perhibelur, Grsecovocabulo qnasi generans sibi Et ceciderunt de alienigenis in die illa de tria mil-
auram dicitur. Neque enim in stagni morem sterni- lia virorum, etc. Nota quocl alieiiigenccteniario nu-
lur aqua, sed frequentibus auris spirantibus agita- mcro proslernuntur, quia per sanctce Trinitatis
tur, hauslu dulcis et ad potandum habilis. Sed lle- fidem universi bosles EcclesisecoiJferuntur, superan-
brseseliiiguse consuctudine omnis aquarum congve- tur atque prostermititiir; et turba credcntium regre-
gatio, sive dulcis, sivc salsa, tr.are nmicupatur. Qut ditur cum duee suo in Ilierusalem mysticam, quse
lacus interfluente Jordauc centuni scxaginta sladiis est mater omnium hoslrtim, ut ibi gratias ei iaudes
in lougitudine, et scxaginta cxtenditur in latiludine. referat Deo nostro in KteiT.um e( in sseculum sss~
Quia ergo slagnum sive mare praescus sseculuiu dc- cnli.
sjgnat, Jonathas nosler cum suis sseculari tuniullui
fesistere prpperat et atite incein vigilare certat in
campp Aspf f/hoc est contra/insldia^g;diaboli!vigllan/
tis stiidiose observare eurat, Aibr etiiffi/iiiterpre£a-
4197! .,-;- .. /GOMMENT.IN LIBROS MACHARiEGRTJM. — IN LIB. I. 1198
; -- CAPUT XII. .'jjt pfseliari et eorum perfidise resistei'e: qiiibus egre-
Mitlil Jonallias legatos el epislotas Boiiiariiset Spqr- dietis ab Hierusalem occurrit in Aitiathite r.egiohe,
-
. iiaiis, fugatprincip_es:Demelriiet exercilunieorum, . licet interria conleiJiplatione et atiimi oculo
. percutit Arabes.,Tryphgn volensqssutnere regnum quia,
Ariliochidblose eqit cum Jonalhq et qccidUeuttiet iniuentur celsitudinem Creatpris ef supefriprtira ma-
'- exerciiuniejus. '-'-'"/ ;• griitudijiem prsemiofum, ad tempus exstant ut CPn-
''
Etvidit Jorialhqs quiqtempiiseuirijm fligaiit cuni lipstibus, iamen a fectitudiiie yefitatis
foset riiisil Romam, eic. QuOdtilillit Jpijalhas epjstp- tiullb mpdb declitiant: natii Atiiallii veritas meq in-
las ad Rbjtiatibset ad Spartiatps, et ad aliaIpca, ut iefpfetEitur. Sed sive -iti cortflictti dispuiEitipiiiscon-
retioveijt' pactttniêt atiticiliajti cum eis quse ffater ira-errores epruin coiitendaiii, siye fiagella eorum
SijiisJudas prior ctirii illis sponte iniit, dcffionstrat acvcsedes patienter Iolereiit, justitise iainejj yerita-
qupd magnasollicitudp saiiciis debei esse prsedicatb- -" - teitinullb mpdo relinqiunit, nec eis tribuunt factilta-
ribus tit paeem quain Ghrisius iti pitjivdoobtulit, ipsi tefti ut per fraudem aliquo modo '111fegipneni Ec-
ipto studio innovare atque coriservare ubique cpii- clesi» ingi'e(Iiantur, sunimopere niiujitur tit statini
tendant: quia ipse: Dei FUius, qui_ venit jn ierfijiii in initio doli pi;avilatem eoruiri'-"cotiiei'ant et castra
ul pacificaret in carne sua cpelestia atqii.e lerrgstria Ecclesise illaesa conservent.
{Coloss,i); qvji Statini iti expftii tialivitatis suaeyo-1B ..' E:l riiisit specuialores in castm eqrum, etc. Missis
luit ab angelis decaniari: Glbririin excelsis Deb, ei speculatoribus caslra hostium JonaihaS explorat,
iri terxq pax .'hominibiis bohm vbluntalis (Luc. ji); cuin pi'£edieEitbressaiicli pef viros indqstrlqs frati-
qtiam uiique paceiti idept mediaior Dei et iipinirium deni ininiicofuin investigatti, qtiatenus, epfum cpn^-
jam honiofactus suisdiscipuliscpmijiendavit dicetis: siHispravis coiripertis, dolum ipSoriiffi factiius prse-
Hdbete paceiriintervOs(Mdith:\vx)-,ei: paceinineam cayefe possint. Qui aiuiuntiavefunt ejs sttpervenii'e
do pqbis; pacenimeanirHinguq:vqbis:(Jqqn. xiv); pa- ' ipsa aideos vclle nocte : illi eriitii nocte pafant ve-
ce eieniffi et cpncofdatitia universum cbrpus Chri- nirb, qui cseco corde opera meditahtiir tenebrafum
sti adunatur, regitur ac stabUitur : qtti ajiteiti eiiiii agere. Ac eonlra Jpnatbas subsvigjlare et esse in
pfbxiniis suis non vult habere paceni, Iti corpbre ariiiis paratos ad pugiiam j'ubet tota nocte : quia
Cbristi riuUamhabet sbcietalerii, nec jaitiad ffiter- proprlum est electoruih magistforuriiLut pefvigiles ac
nain potest peivemfe reqiiiem, unde se separavit cautos dbceaiit essc subjbctos suos omni tenipore
per coii|entjotieln. "-/;."/'.. istitis yitse,' quo in iiicerto (Icgentes ad cerium fineni
''EtJiocscriptujn, etc. .Qapm.qclpaufeni Spartiatse tendtiiil. Et audientes adverSarii quia paratus est
ftierunt de genpre Abfaham, fapile non invenitur':' Jpnaihas cum suis in bello, liitiueruiit valde et ac-
poluit etiini[taineii] fieri quod Abfabapi phires/fi^ Q ^ cetiderunt focps in eastris et meditatj siint fjigam:
lips, exceptolsaac quem peperit ei Sara, liabjierit, qups seciitus est Jpnatbas, tanieti tion cPinpreheiidit,
de.Agar videlicet et Bethsura, sicul Scriplura mani- quia trans flu.menjani positOs iiiyenit: fonnidant
festat, ul ab aliquo eorum origo processerit Spartia,T advefsarii quod se prseparant in spiritale prseliiim
tarum. Sed Josephus,, huj'us loci mentionem fa- ecciesiastici; et accendetttes fbcos in caslfis suis,
ciens, nori yidelur tajrien eognatipnem Spsrtia- lipc est, fingunt fortitudinpm belli iu turmis suis.
iarum, cum Judseis yefam, et [sed] âliquam soGieia- Sed in mane luqpscpnlis fidei persequituf spjritaljs
tem velle exprimefey qui Lacedajmoniofum ejtisto- Jotiathas hostes suo.s, qubs tatiien noti cpmpfeheii-
lamscriptani 'referl : c Rex Lacedajijj.oniprUmOnjas dit, id esl, ad credulitateiti npti perduxti, quia iij
[sicj Jonalhse sacerdoti iiiagno s.alulem, Legentes amore fluctuantis sseculi illps sesluantes; conspiciens,
L •'.""'"
scriptursis aliquattdo: inyeninjus ex uno quein [ex iirevpcabiles esse juci.icavit, ''."'
uno genei'e] Judaios et Lacedseffiones exslitisse, e.t. Et reversusest Jqnqlhgs, el convocavitseniores po-
fapiJUaritalem cum Abrahaiti socialiter babuisse: puli, etc. Qtiod Joiiatbas feyersjis-dispojiit ffidifieare
justu-mergo est, cuni fralres exislalis, et transifiit- ffiufos Hierusaleiii, et cpnsilio jnito cuiti senibribus
tefe ad vos et peiere quse vobis necessaria judicatis : pbpuli, pi'Ksidia constrinxii [construxîi] et altiludi-
faciemtts yero et nos idem, e.l vestra prppria s.imil|r D neni magjiam inler medium arcis et ciyitatis, ut ser
tef et nostra .cpniiiiutiia reputajnus, Portitbr li.tterar: paratet eapj a ciyiiat^, signifi.caf _sahcfo.s,4pct'bres,
rum Demptit.es epistolas yobis! defert qjiadrangulo pbsiquam forins.ecttsbellis ad ienipus ppcupati fue-
scriplas, signaculum babentes aquilani draconem jn rint, intus de Ecclesise mjinitione cuni spifiialibus
tinguibus deportanteni.:»EpjslolEiigjtur a Lacedsemo- viris traciare ne forLeper hbstes.interrtos lajdatjur.
tiiprum rege/desiioata texium liujusinodi contiiiebat. Hiergo qui Marche (sie) civitiiiis erant et insidiaT
Et gudivit Jonalhasquqniam egressi sunt principes; bantur ciyibus Hierosplyipjtanis, significaiit hserpti-
Demetrii cum exerciiu.piultp, super gupm prms, pu- cbS,/qui, in, ,arcsesupefbise suse -cqllpcati,..tiuiiquam
gnqre qdversus eum, etc. Quidijain Sjgttificat qupd aclyersusEcclesiara machinari desistunt :,qups inlpr-
Jonathas adyersus pemetrii principes, qui adyersus cludit Jpnalhas myslicus spiritali ,prsesidip, ljjt sinl
'
e.uni egressi sijnt pugoare, exfifht Hierusqlpm, et sjnguiariter etnoii emantnequevendaptjexcoinmu-
ocfurrit eis hi Ainall}ilP:-i\egidne,
iiisi cjjiodsacer ordo nicatione validissinia ab Eceleslseun,itatj3:ejectis,.j)ee
doctorum adversus persecutores Ecelesise,hoc est, eorum secfa; recipiantur, nec. eccleslastica dpctriiia
Judceos, paganos et haei-eticos, semper paratus esi iilis, ianquam spurcissitiiis et omni foeditate spurcis-
«99 B. RABAM MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1200
siinis porcis, ad eonlamiiianduni ullo modo com- A manifestabit. Potest et Jonathas simplicium qui sunt
miltilur, cotitradicente hoc ipsmn et prohibenle in Ecclesia typum gerere, quos versulia calUdorum
Domino Salyatore in Evangelio, ubi ait: Nolite san- ad tempus caplivare videturcum corporalibus dauittis
ctum dare canibus, neque mitiatis margaritas veslras eos aflligit,quorum in fideiverilate animsepersislen-
atite porcos, tle forte conculcenteas et conversi di- tes post inorteiti csirnisin iuceni evadent perpetuain.
rumpaiil vos (Malih, ix). Mutus ergo qui cecidit su- Unde et plurimi ipsorum post obitum prsesentis
per torrcntem ab ortu sOlis, queni et reparayit Jo- yitse victricia signa jttxla sua sepulcra habereme-
nathas, significat eps qui "videbaniuriri Ecclesia ali- ruenint sicut Simon in sequenlibus legiturj palri Ct
quam custodiam gregis sibi commissi gerere; sed niatri et fratribus memoriale in sepulcris ipsorum
in rebus transitoriis inniientes alque ambitioni sde- Condidisse/Pori'0 sancti, quos Salvalor in simpHci-
culi deseivientes, prolapsi sunt in voluptalibus istius tate innocentiaj suse permanenles conforlat dicens :
vitse, Ct a pfoprio statu deciderunt: qtios necesse Nolite limere eos qui corpus occidunt, el post bsec
est ut sanctorum solerlia restaurare contendat et ad non babent quod faciant vobis, sed polius eum timele
priorem firmitalem Ecclesiastico dogmale roborando qui, poslquani bcciderit, hdbet poteslatem mittere in
deducere conelur. geheiinaiivignis(Ma:th. x), et itenl : Beati eslis, ait,
Et cum cogilasset Tryphon regnare Asim, el assu- 1B cummaledixerinl vobis hOmineset perseculi vos fue-
mere diadema, etc. Tryphoi) isle hypocritarum atque rint et dixerint omnemahim adversumvos menlientes,
hserelicoruin figuram lenel, qui aliler agunt aliter-; propterme gaudete iri iiladie et 'exsultale, quoniam
que loquuntur, atque aliud intentione moHuntur. inercesveslra inulla esl in cozto(Matlh.\); el iierum:
Contra [quem] Jonathas cum quadraginta millibus Gqudete et exsuttate, inquit, quoniani nomind veslrd
occurrit, qtiia contra lales evangelica dPctrina et scripia sunt in-caslo (Luc. x); de quilins Psalmista
ctistodia mandatoruiti Dei necessaria est: qui enim ail : In memoria wterna erit justus, ab auditione
secundum Evangelii documenla legis prsecepla ser- ntala non limebit (Psal. cxi); hi secundum morleni
vaveril, hosliuni cunebs securus penetrabit. inagis valere et felicius vivbre creduiitur, cum ipse
Sed quod Tryphon dolo persuasit Jonalbse ul re- Rex et Dbminus eorum, Jesus videlicet Christus,.
miserit a se exercilum secumquepacificeperceperit 3, triumphos eorum signis etmiraculis coiuscaiitibus in
sicque eum delusum captivavit alque secum com- • toto orbe declaiare cognoscitur, ita ut juxla menjo^
meantps occidit, significat eorum rtiinam qui legi- riam reliquiarum ipsorum csecis Lribuaturvisus, sur-
time se nou observant, nec cautelam in clrcuni~ dis audiius, claudis gressus et mutis loquelam; arca-
spectione cordis.elcotiversalipne corporis babent. nis segritucHiiibuscura salubris per eoruin oratioiies
Hi enini quia Evaiigelii illatii (loGtrinaninon attetidit:(C prsestetur, et e contrario ibidehi perversi acmalitiosi
ubi Salvator discipulis suls prsecepit dicCns: Vigilate aDemelriis [clsenioniis]invadantur, flagiliosi el in-
et orale, ut nori iritretis in tetitationem (Maiih. ji); creduli punianiur-ipsique dsemonesvalidis tormeiitis
et ilem: Allendite, inquit, vobis a falsis prophetis, juxta id quod palam rugiendo profiteri cogutttur, ex-
qui veniunt ad vos in vesiimenlis ovium, iiitrinsecus CruGiantur. "
-
autem stint lupi rapaces (Mallh. vu); merito ergo CAPUT-XIII.
horum superatur atqiie interimitur exercitus, quia; Simon pro fratre suo dux consiituilur : mitiii argen-
lum et duos filips JonathmTryphoni. Demortc Jo-
magisterii coelestis doctrina ab illis non condigne nathw el filiorumejus. De mdificipsepulcri. Occidil
servatur. Pprro loco Jonathse Sittionfrater ejtts sa- Tryphon doloseAnlibchutri adolescentem,el itnpo-
cerdotio fungitur, et poptili dticalum gerit, cum iu suit sibi diadema Asim. Consliluit Deinelrius pacem
cum Simone, etc.! '.;
prsesenti Ecclesia, aliis recedeiilibus alii sttbstituuii-:
tur qui loGuiiiregiminis ieneant et in caslris spirita- El audivit Simon qUod cbngregavil Tryphon exer-
libus milites Chfisti sedulo exerceant, quatenus ho-: cilum copiosuni ut veniret in terram Judq,. elc. Et
stibus universis belli gerendi opporlune resislere mdificavit Simon super sepuicrumpalris sui, elc. Si-
valeant. Sed Tryphon typicus simili modo sermonum moij patii, et matri, et fratribus, ex lapide polilo
fictionibus tales [talibus] ut fratrem ej'us deluserat I ) menioriaiii super sepulcra fabiicat, cum sancti pj-as-
decipere conatur, quia nunquam antiquus [hostis] dicatores facta prsecedentium patrum ac fineni glo-
per se suosque ministros cultoribus Christi insidias riosum, ad exemplum prsesentibus commemorando,
disponere cessat; sed qui Simonis, hoc est, obeclien- magna aucloriLate ostendunt: boc enim ante el re- "
tis et divinis prseceptis rite obleiiiperantis, digne ge- tro lapidem politum ponere, ut qualiter-'anle finem
ritotficiuni, uiiivei'sorum hostium, superno adjutus vilse prOdogmate et sancla cOnversalione vixeruut,
ajixiiio, potest deviLarescandalum. etqUale exemplum jiatieiiiiselongaiiimitaiis susepost
Tryphon vero simul cumJonatha filios illius, quos obilum posteiis reliquerunt, manifeste audilorihus
obsides accepit, occidiL, licel eos promiserit similiter: Suis sludeant fidauarratione declafare. Qiiod autem
cura patre servandos, quia anliquus hoslis quoscuiir" sancli viri patris ac matris atque fratrum nomine
que .seducendd in peccati mortem impellit. Horuffi nuhcupentur, pstendit Salvator in EvangeHo dicens :
.profecto filios, hoc est opera, licel anlea pacem blan- Quicunquefecerit voluntatem Patris mei, qui in cm- _
,-diehdo siitiulayerit, in fine selerno cruciatu digna lis esl, ipse meus fraler, soror et mater est (Matth,
P'Sic ms. Forte veriefit
1201 COMMENT.IN LIBROS MAGIIABÔRUM."—IN LIB. I. ..-1202
xn). Hinc apostolus Paulus ad Gorinthios scribens A atque duritiani. ConstruJt ergo machinas ttiultas Si-
ait (ICor, iv) : Nam si leeem-.miUiapmdagogorum mon adyersus Gazam, ciiffi doclores sancti divefsos
habeatis in Ghristo, sed rion triultos palres : namin spifilus dogmatum ad capiendas genlium munitio
Ghristo Jesu per Evarigetiutn ego vos geriui; et de nes confefuiil, quatenus. eos prsedam ;saluliferam
Timotheoad Philippenses ait : Experimentum autem Domiiii regis sui, Jesti/yidelicet Christi, retligant.In
ejus cognoscitequoniamsiculpalri mecumservivit in quo percussil turrem unam et coraprebendit, CIIJII
Evangelio. , superbiam genlilium stravit eorumque cprcja in obe-f
Statuit et Simon septem pyramidas,_unam contra ; dientiaiii EvangeHiadduxit.
unam palri et matri acquatuor fratribus, cumdo- Qul aulem, qui eranl, et quj sunt illi qurcum uxo- .
ctor quiUbet qualiter unicuique personse priorum ribus et filiis supra murum- scissis tunicis asCende-
Patris"[patrum (?).] lux sapienlise, quie perseptifor- rttntela Simoi:e dextrassibidarhpostulavei-uitt, nisi
mem Spiritum QdelibuStribuitur, cPllala sit denioii- illi qui sollicitudinibus et cupiditatibtis hujus mundi
stret. Et circumposuithis columnas [el super cqluin- diyiljis impliciti, poslmodum conversi, non vesti-
nas] arma.ad memoriam ceteinam, cum infirnijtatem "mentasua, sed corda per poenitentiam scinflentes,
et rectiitidinem fidei eoruffi, et iti ipsa fide qtiomodo dextras recoricilialionis e.t socielatis ab ecclesiasticis
armis spiritalibus contra bostes pugnaverint, insi- B sibi dari exjielunl: quorum pelitioni miseiando Si-
nuat. mon spirilalis consentiens non analhemalis gladio
Et jttxia arma naves sculptas, quw viderentur ab eos percutit, sed de. supersLilione geiiiililalis edu-
omnibus naviganlibus riiare. Quia qualiter prseceden- ceiis, errores eorum abscittdejjdoamovit, quateriusLa-
tesjiisti prajsentis-viuepelagus navigio crucis Chri- bitalioijenj concUgnamineorunipeccaioribusDomino
sti transierint in mundi istius fluclibus Jaborantibus, Christo prseparet. Eruperant inlra machinam in civi-
a.d spem solatii ipsorum, docehdo confirmant, ut co- laletn; Quia insolentiabarbai'oruin licet evadere Evan-
gnoscant sicut quando [quod sictitj illis pra3dictum gelium recte qusesierit, tamen veridicis lestimoniis
navigium salubriter contulit Httus quietis, ita et sibi legis Dei circiimligaia atque compressa est.
crediilitas passionis Christi et npstrse redemptionis El factus est motus magnus in civitaie. Guni totus
in ipsa, si condigtta eidem ci'edulilati et opera' ha- mundus concussus est evangelica- prsedicatione
bere velint, portum salutis aeternseconferat molus enim magnus facius est in civitale, quando
Tryphon aulem cum iter faceret cum Anliochorege genrium feiltas excitata est ad perseqiiertdum con-
adolescente,dolo occidit eum, ete, De hoc Pompeius fessores Christi, ul veri efliciebaiitur marlyres qui
ita refert .- Duffihsec agtuitur intefini in Syrise par- fidei ac dogniatis Christi fidi erant asserfores.'
tibus,•'Tryphon',qui se tulofem Anliochio, Demelrii C Et tunc intravit in ea cum hymnisDomiriw/ribene-
privigno, substitui a populb laboraverat, occiso pii- dicens, eie. Tunc et. quando errores ejeeti fuefint
pUlo.tegimen Syriseinvadit: quo diu potilus landein, genlilium, cum laudibus Dei doctores sancti in con-
exolescente favore i'eceritis imperii, ab Antiocho' yenticula intrabunt gentium : lunc quo.que yirps
puero admodum, Demelrii fratre, qui in Asia edu- qui legem faciuiJt ibidem ponunl, quia veros eultp-
cabatur, beUovincitur, rursutiique regnum Syrise ad res Ghristi piis pi'sedicatiOnibusibiesse faciunt..
sobolemDemelrii reverlitur, Et mutiivii eam feciique sibi ibidcm habtiationem.
El eiegitSittton viros, etmisii ad Demetrium regem, Cum per Evangelium tindique fidei nmnimine Ec-
etc. Quod Siition ad Demetrium regem viros misit clesiam firmantes, .in-ejus. domiciliQ jpsi ittagisiri
ut faceret femissionem regioni, hoc, ni fallof, signi- commoraiido pro Iabore pio seterna prsemia, qtiem.
fical quod sancia Ecclesia pfsedicatores suos adprin- pro confessione ipsOruin impenderunt, a.jpdiceyiv.Qr
cipes isliusniundi dirigit, qualenus eos verbo fidei rum ac mortuorum jn fine sibi relribiiendaêxspfi-
sibi cohciliet, et acla Trypbonis figuralis, lioc est, clant.
bsereticorum alque schismaticorum, in irritum du- Qui autem erant in. arceJIierusalem proliibebanlur
cat, eprismque superbiam, propter quam noluerunt _ egredi, etc. Hi qui erant in arce Jerusalem et ipsos.
mansuetudini ecclesiasticse cedere, per rigoremex- infestabant Judseos significant hsereticoset schismai-
terarum pptestalum cpnterat. Quibus el coronam att- ticos, qui in arce superhise susese cPHocantes,lites,
ream ipsi legati deferunt et pacem [Vulg., baheffi], et bella rtiovent contra catholicos : quos vetat Si-
quod tradunt esse ornamentum lolum ex artnulis au- mon egredi elingrediin regionemet emereet vendere,
reis confectum secundum morem provincise: ciuti quia talibus doctores sancti cum catholicis conlraT.
eis pro bono cerlamine seternsevitse coronam, et pro dicunt omneni societatis habere eomffiuniQnew
solaiio opporluno quo ecclesias suis edictis atque de- propier quod mutti ex eis fame perierunt, quia multri
fensionibus adjuvent, prsemia coelestia repromittunt. ex ilUs, cum anathemale exlra commuiiioiieiivEecle-
I|a coffimuniter. sise sequestrali fuerint, fame verbi Dei et inedia
In diebusiltis Simoriupplicuitad Gazqmeicircum- spiritalis scientise dispereunt. Sed quia, necessitate
dedit eatn castris, etc. Quid esl quod Simon Gazanl exlrema compulsi, hujuscemodi sibi .dextra.scom-
oppugnareaggredilur, nisi quod prsedicatores dam- municationis dari ab Ecclesia postulaverunt, lioc
nar.dos errores debellare cottantur. Gaza, quse inter- eis ab ipsa iiidicitur pacttim; ut relinquattt errores
-
pretatur fotiitudo ejus, significat genliuin rigorem suos, et anathemalizenl sectas nefarias quibus an-»
£205 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGU_\T.~OPERUMPARS I." "1204
tea adhseserint, et mundeiil conscientiam suam ah A . apttd Dominttmsicitl miile anni, et mille anni sicut
omiii nequiiia hserelicorum, et sic eoitimiiuicationi vnus dies. Non tardai Dominus promissis [promissio-
Ecclesise restiniitur. Unde convenienLer subjun- netn stiam], sed patienler agit propter vos, noieiis
jgitur : aliqvem perite, sed omnes ad pmniientiain revcrti.
Et intraverunl iri eatn tertia et vicesima 'dieseeundi Adveniet nuicm dies Dowini sicui fur, inquoemli
mensis, anno cenlesimo septuagesimo pfimo cum magno impeiu transienl, elementa vero calore solven-_
laude, etc. Numeri isti, hoc est, centesirims septua- iitr. Lum hcec igitur dissolvenda sinl omnia, quaies
gesimus primus, el vicesimus lerlius, sacfis plehi oportet nos esse in sanctis conversationibitsel pietati-
sunt mysteriis : nam cenlcsimus, in quo Abraham bus, exsvectatiles et properantes diei Domini, per
Isaac promissionis filium genuit, vitae significat per- quetn ccnliardentes sotveniur, et elemeniaignis ardore
feclionem; sepluagesimus, in quo caplivilas Biero- labescent? novos vero cceloset novam terram et pro-
solymilarum soluta est, peccatorum sigiiifical remis- missa ipsiv.s exspecitimus, in quibus jvslitia liabital.
sionem : sed quia bsecnon nisi in Ecclesise consistit Piopier quod, clwrissimi, hcec exspcctanles saiagile
veritate, proplcrca snper septuageiiarium immcrum immacnlati inveniri in pttce, el Domini itoslri Jcsu
lnouas rddila est. Porro vicesimus terlius numerus Christi longanimitatem sahuem tirbitremii>i (II
sanclse Trinitalis fidcm cum duobus prceeeptis cba- B Pclr. iu).
riiatis, in quibus tola legis pleniludo cousistil, dc- Et vidii Siiupn Joachim [Vulg. Joannem] filintn
signal; secundus autcm mensis, in (iiio Pascha fa- suum, quod vir forlis essel, clc. Simon Joachini filio
eere videbatur ilh qui super animam bominis mundi suo, cum vidcref quod vir essel. clucaiuin nnivcr-
eranl, tempus gratise et vocalionis gcniitim ostendil. sarnni virtiifum commisil, ut os.enderci quocl nullus
Gum ergo secundum haiic dictionem aique signifi- niagi.sti'oi'umfilio vel discipulo suo debcl committere
cantiam myslicorum numerorum vicloria a lldelihus potesfaleni ac ordinem ceclesiastici rcgiiniuis nisi
capitur, hoc esl, ul sanclse Tlinitatis fidem cum anlea eum vidcrii esse virum, hoc est, scnsu pj'oba-
duobus prseccptis cliaritalis secimdum cvangelicam tum el virliilum opcribus studiosum : sed qitia in
doetrinam integram serveul, el vilse perfeciioncm superioribus diximus Simoncm sanctorum gcrere
pro mcdulo suo habenles, iu Ecelesice uhiiato inlel- figuram doctorum, pofest in boc loco siguifieatio-
leetu et fidc permanendo ad pleniludinem reraissio- nem exprimcre principis pastorum, tjui pupulo ca-
nis pcrveniant: sic lunc rite cuni canlico eL ramis tholico sacii rcgiminis minislcriiim et omniuni vir-
palmarum, hoc est, cum laudevera et ceiia vicfo- lutinn dedit notiliam atque effectum, cui el optirae
ria, coelestem intrabunt Ilierusalem, nnilliplices convenit quod in sequcntibus scriptum est
gratias et latides pro adepla ealulc et sccuritate
Grealori suo perpelualitcr rcfcrant, quia contriltis CAPUT XIV.
esi, inimicus magnus ex Israel el mors, cum ipso De sublimitale et polentia Simonis regis Judti, de mul-
inbrLua auclore, iu perpeluum cxslal damnala, Nec litv.dine pacis illis lemporibus. Renovanlur amici-
lite inier Romaaos et Judaios, elc.
refugit hoe expositionis sequenlis sensus, ubi scii-
pfum est quod constiiueril Simon ut omnibus aimis Et silvil ierra Jnda omnibus diebus Shnonis, elc.
diei huj'us Iselitia agerelnr, et quod munierit mon- Sciiptum est in Isaia prppbela de ipso Doinino Sal-
lem lempli, qui eral sccus arcem, et habiiaverit vatore : Muliipticabiiur ejus imperium et pacis non
ibi ipse et qui cuni eo eranl : tiuia omni tcmpore erilftiiis. Super solivm David ei super rcgnutn ejus
istius vilcc illius diei memoria in spe rclinenda est, sedebit, ul confirmei et corroboret illud injudicioel
in qua triumphanles de morte per graiiam Redem- justiiia, amodo et nsque in scmpiternum (Isa. ix).
ploris nostri vitse resliluemur selernse. Pilncipatus autem illitts el imperium erit super so-
Imo cum singulis annis resurreclioiiis Dominicse Hum et super regnum David, quod posl caplivitaiem
solcmnia celebramus ut indicemus nos per ejtts re- Babylonicam fuerat dissipalum ut confirmel illud
surrectionem el vicloriam de morle sperare, ac et corroborct, et doceat csse jierpetuum, ne cassa
nosirorum corporum lcsurreclioneui in fine steculi D Dei proniissio judiceiur, el in psalmo Piophela di-
fuluram, ct vilam iii coelcsli rcgno perpetuam : cit: Orielnr in diebus ejvs justitia el abitntiantia pa-
proptcr quod montcm templi, qtii esl.secus aiceni, cis donec ioliatur luna (Psal. LX\I). Keinini enini
niunirc debemus, hoe esf, Christi incarnaiionem, alfeii hsec eon\eiiit promissio nisi soli mediatori
quse omiiem altituclinem perfectionis sauetorum Dei cl Iiominum Chiislo Jesu, qni pro nobis incar-
perfectione sua transcenciif, firma fidc incordetc- natus per obedienlian crucis coeli terrsefjtte posses-
uere et iu hoe omni lempore vitse nosira;, tam per sor esl faetus, cni Patcr in Psaiierio pcr Prophe-
uos quam pcr nobis coiniiiissos, sive pcr societalem tam ait : Posiitla a nte et dabo iibi gentes hmrcdiia-
coiijunclos, pie Iaborai'e, quatenus ejus coiijuncti tetn tuam et possessioneni tuam lenninos lerrm
corpbri 'atqiie coadtinati, similiter cumLipso capite {Psal. JI). Silel omnis terra Juda, omnibits diebus
regni/cpelestis efficiamur hseredes; cujjis yidelicet Simdnis', qiiia terra Ecciesise a tempore iticaruatio-
dieilseiitiain ac inetiibfiaiti beatus Peiius apostolus! tiis Cliristj usque in senipltertium; ncet fprinsecus
Mi!Epistplti stia tiobis cbiiiffiendat; diceus:i: Unum -. pefseeutiphes ab itiiitiicis tblefet, intus Jainen pactj!
itere iibc• hdriititeqt vos, chafissimi, quiaurius dies frhiliif vera.Gui ideiti Balyator irii Eyangelio ait ;.
120S COMMENT.IN LTBROSMACHABÔRUM. —! 1N LlB. I." 1206
' Pecerii rrieam do
vobis, paceinirieam relinqtio voliis,/ \_ Feciipacem super ieirdrii.Qdmipseesipaxhostrq,
(Joan.xiv), ipsb qui strtiit bbna geriti stise. giti fecit uirqque uriutri (E.plie.s.ii). ^
Ei piucuit illis polestas ejus, et glbfia ejus qmtiibus Ei iwtalus esi Isfdeliwiitiamagria. 'Qtiia Imtdbitur
diebris.Oriinia videlicet bona ab ipsb collata stitit justus in Domino, et sperabit ih eb, et jtiudabuntiir
Ecclesise iti remisslprietii peccatortini' et dotiiiiiatib- oniriesreciicoide(Psql.hXui)._
rieiti wtuiuni. titide' cbmplacet illi poleSlaS ejiis et Et sedit unusquisque sub vite sua ei sub ficulned,
gloiiaejuS, quia illi soli servireoiiitii tempbreelegii. nec erat gui eos terrerei, Hoc esl juxfaillud quodin .
Ipse dccepilJbpperii in porlum.ei fecit inlrbilum in Machsea .dicitur ,: Requiescei uniisquisgue sub- vite
tnsiilis iridns. Giim iiitroitum jQdelex genliuiripb- sua \et stib. ficulneq sua, et nqri erii qui exierreal
pulo sibi fiindavit EcclesiaiQ,. tinde itilrbitiiiti in (III Reg. iv). Hsec est viriea quse iri Evangelib lb-
fidei per Evatigelium panderefgentibtis totiuS bfbis, quebatur: Egb suiri vilis etvos patriiiies et Paier
Jdppe putcliritridointerpretatur,et quse piilchf ipf esl meus dgricoid. Oriinis qui itori facit fruclum: bonuni
sancta Eeclesia cui sponsiis iti CantiCPcaiiticoruni excideiur, et inignerii iiiiiietur (Jban. xv, Maltli. VII,
ait : Qutiiii pulchra es, amicd.nieti, qitam pulchrq Luc. III). Huj'us fritctus bibunttir et Cbffiedunturei
es, bculi itii columbaruni absquc. eb quod iniririsecus Iseiificaht Cbr 'hOriiiiiis,et inebriatit aniicos spbiisse
iatel (Gtiiii.i): Utide dilatavU fities geriiis s«(e,.id! B c't in i'egnb Dei iibvi bibutituf quotidie. Sub ficu au-
est, Ecclesise, oblinuit regibtieiii toiius niutidi. Et\ tem requiescit, et ttuliEisittsidias foritiidat, qui dul-
cbngregavitcapiivitatem mitttam: De qiib siipfa scri- cediiie sancti Spiritus fruitur, et illius fructibtis sa-
pttim est -:: Asceridensin aliurii caplivajii.duxii ctipii- turatuf, charitate, gaudio, pace, cbtitinetitia, pa-
"- tiehtia, de hujusmbdi dicitur planiatbre, quiplaniat
vitdtem, 'dedit dona hoirihiibus(Ezecli. vi).
Et' doiriiriatiis est Gdztii(e,\et Reihsurm, eiafei. ficiim, comedii frucius-ejtis(Deut. xx)j/qui tales sedi-
a Qtiia ffiundari fectum per Evarigelium dbtiiatidb iti ficaverat dbitibs et j)laiilavefat vineas,-de qiiibiis
'"'
proprium redegit Dominum et/abslulit immunditias Apbslolils- loquitur : Ego platittivi, Apotlo rigavit,
peccatoris atque Viiioriim, ititindans eam lavacro Deusihcrenieritumdedit (ICor. iii).;Gomedet,laboi'es
Tegeneratibnls; inanjiuni suarum, -et seminqns- hi spiritu, de spiritu
Et noti ertii qui Hsisieretei.Tie quoscripttitivest: metet vitam- mternam{I Cor. m), nec diaboli etisa-
In voluntaieiua, bomine, universasuntposila,etrion teUituni ejtis fratidibuS sujiplantabitur;
esl qui possit resislerevqluntati tuw. Tu enim fecisti Et confirmavit otrines humites populi sui et legehi
cmlutiiei feirqtn ei uriiverstiqum cceli ghibitti cbnli- excjuisivit(GaL\i)'. Humiles popttli siiiit saticii qups
neiitur, Dohiinus universbruriiiu es (Estlier. xni). ";' in Evatigelio (M'ai$ii \)' pauperes spiritu appeliat.
Et iinusquisque colebat ierram sudm cum pace:' u Opera qubquepopuli Dei ilbti veterascetii, sed ititio-
Corpus stitim scilieet virttitjbtis /exercetis, vel tet- yabunttir et eotisutoihabuntuiy vel confirtiiabtintttr
fam Ecclesiae Uonis operibtis. SinguH quique sati- quotidiej ut non ambwienliri veiuslaie liiierw, sediii
ctorum pfo viribus coltiiit. Aiovitaie Spiriius (Rom. vu); taleiti legeffi exquisivit
Et terfdddbat frucium suuhv.Caro videiicet nbstfa Sijnoti Jioster', et dbstulit omiierii iriiquum ei iiidlum,
fruclus botibrnm opertim affert sitiiiliter. cum niodb per satictbs doclofes excbnimjinicat lise-
Et lignd campoitiin. Hbc est, lioniines vlriditate feiicbs et scbis)Ltiatj,(ibS, et oinnes pibs Iri fine mtindi
fidei semper florentes germina yirtuttim proferunt. niiltjt, et epUigent bitinia seatidala de fegno ejus
Seniores iri plaieas sedebaht briines, et de bonis (Matth. xiii).
lerrmtractabant, et juvetiesihduebani se gloriam et : Sancta glorificavil et multiplictiviivtistisanciorum,
sibius betii. In sehiolibus possumus accipCre pfo- cuffi reHgiotiem Novi Testartienti ordittabiliter/et
phetas, appstolbs et doctores "sanctse Ecclesise, qui fite in Ecc'es"iasua servai'e dbcuii.
auditores: suos cotisiliis juvatitet seriflbnibus-robo- Ei tiudituni est Rbmm quiti defiMcius-esset i.onti-
tatil; juveties auteni, ccetus Udelium, qtiia,: glbfia ihtis, el usque in Spatiiaias: ei coritiisltiti suiit
confessionis Ghristi freti,. itidtiimt/se armls viftu- . vtiide; etc. Sinibne sacerdolium accipiente divefsse
ttim, qtio facilius possint cotiterere hbstium "exer-. D gehtes ad eum legatos miltunt, rogantes ea quse pa-
. citum. : cis sunt, significat quod apostblis atque doctoribus
Cwitaiibus tribuebat alimoniaS. Hoc est, Ecclesns Novi Teslaffienti post passiotieffi Christi, resurie-
impendebafit setmoiies doctritiasque; ; - ;ttionem alqtie aseetisiotietii ad coelps"Evattgelium
Quriseohsiituitesse vasamuriitionis, Ut scilicet the- iti ffiuiidb prsedicititUjus, multiludo getitiuin "ad,fi-
saufam sapientisespiritalis servarent, in corisciehtia deiti cbnfltixerit, et paeeinNtiagtiepere cuiti Ecclesia
pura et fide rion ficla (I Tim.), qttbd tanditi fecit liabere postulavefit. -::
quoadusqueiiominalum -estiioirieh giorim ejus ustjue Millenles epistbitis. flbe est, secfeta cbfdis sui.per
ad extremumterrm,quia.inonineriiterrtiih exivii sorius -confessionemiUis patefaeientes, quatetitis vefba ve-
prsedicatibttis apbstolorum; eiin fines orbis iefrm fitatis accipiendo regulam justitise ab cis: edisee-
merbaeorurii(Psal. xviti). Unde per Isalam dicituf -retit. '"/'": '• -':_\: !' -:-:
prophetani:: Auditam faciet Ddmirius gtbriam. vocis Tabulmwrem membrialepeiyetuum.^sr^
iutp,Plterrbrembrqcliiiostendet{Isa. xxx); 'etilmiInmembriawiefna erii•'jt&uipffi&udistMne
a Locus corruptus, ut alii bene multi, .,--.v f
1207 B. RABANi MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. m&
mala nori timebit (Psal. cxi); seris quippe metallum A ventura messis ostendit, sicut et ni: vicesimo priino
diu durabile est atque sonorum, sic amicitia alque psalmo ipse dicit: Semen ineum serviet J7K./Mane-
sbcislas sattctorum firmissimum afque clarissimum bunt efgo sancti in seternum, qui In excelletiti ac
uiansionis statum babel. beata conversatione demorantur. Unde illos pfbpriej
Post hmc aulem misit Simon Numenium Rotnam, manere noti clicimuS,quia a regno Domini repellun-
etc. Simon Rpmaiiis clypeum aureum niitlens Iia- tur. Thronns autem Dei hic intelligenda est anima.
betilem pondiis mnarum mille, ad statuendam cuni fidelis, in qua revera insidet quando eam majestatis
eissocielaiem, significat doctores sanclos in pi-sedi- suse illuminatione compleverit; sic enim scriptum
catione' Eyangelii gentibus promiltere regrtum coe- ! est: Sedes Sapientimanhiid jusii, addidit, sicutsbl in
leste et celernam bealiludinem, si fidem Christi re- conspeclumeo. Lucida quippe efat anima illa jusfi,
cipere voluerint evaiigelicamque dociriuam in fine • quam sedem diximus Salvaiofis. Dicendo aulem sic-
vitseservare. Clypei enim rolunditas et aufi splen- ut sol, comparalipnem rertim visibilium "facit. Naffi
dor nec non et millenarii numeri perfectio, per figu- si niagnum est de creatura clarescere, uiulto melius
rani sefernsequielis coronam significant, etc. " de Creatore lucere. Luna perfecta significat trans-
... El siatuerunt eis liberlalem et descripserunl ht ta- niutationem corporis de corruptioue in eori'uptio-
bitlis cereis, etc. Ebul [Vulg., Elul] mensis est octa- -B nein. funcenim perfecta erit qorporum noslroi'um
vus apud HebrEeosqui apud Grsecos diciturtof rctKio?., natura quando mortalilas vel corrtiptio jara noii erit
apud Latinosyero Sepleraber; sed dispersi sunt or- ulla : quod enim ipsa luna, qusecrescit et decreseit,
dines numei-orum propler diversas inchoaiiones an- carnis humanae mutabilitalem sighifical, in multis
npruin, quse.apud singulas gentes exislunt. Naffi Scripturarum locis demonstrari potest. Hsecquidem
Hebrrei, qui primiint mensem Nisan, hoc est Aprileni, lestimonia de psalmis posuimus, ad oslendenduffi
in sexto loco liabent supra menioratum Ebul. Grseci veri Sinionis fii'missiitiiimet sempiternum esse sacer-
aulem, qui suum annum ittchoant a primo mense dolinm.
eornm, A.izpillq; diclo, hoc est a Kalendis Decem- GAPUT XV. .'":
bris, decimum mensem habenl _vopma.lov. Lalini ,au- Antioclius, Demetrii filius, accipit patris regnumet
teni, qui antjquitus prijnordium anni sui a Kalendjs scribit episioias Judmis. Perseguilur Triiphonem.
Misit Simoii in auxilium Antiocho, et notuit acci-
Martii habuere, Sepleinbren) septiffium mensem corii-
pere, elc.
puiaverunt.'
El suscepit Simon el placuit ei ut summo sacerdo- El misit rex Anlioclius, filius Deinetrii, epistotas ad
iio fnngeretur el esset dux, etc. Peribolus Grsece dj- "' insulas maris Simoni
. sdcerdoti, etc. ; Antiochus hic,
J
cilur murus atrii domus Domiiii, qui toium tem- qiti Evepyizns, ideiti ac fidejis , cognominatus est,
plum per quadrum amhiebat in circuitu, sicut bealus filins fujt Demetrii Sotheris, frater autem Demetrii
HieronymusinExposilipne Ezecliielisprophetse, libro roinoris, qui post Alexandrum Philopatrem (Philo-
decimo tertio , osteud.it. In loco ergo celebri atrii polum ) i'egem in Sytia regnayit. Demetrius aulerir
irtterioris domus ponebaiJtur tabulse serese,in quibus Sother post Antiochuni Eupatorem, filium Antiochi
confirmatum fuerat per seripturam sacerdotium Si-, Epiphanis, ul Cbronicbn Eusebii et Hieronymi lesta-
ffionis et filiorum ejus. Mystice au|em Chrisli satur, regnavit annis duodecim, post cfuein Alexander
cerdPtiijmetfiliorum ejus,;hoc esi pppttli Ghrisliani, Philopolus annos regnavit undeciffi; Post hunc De-
in alrio donitts Domini, hoc est. in prsesenti Ecclc- metrius, filiiis Demetrii annos tres;: captus autem a
sia, Scriptura testificante, confirmatur, et in omni- Partliis,, in Hircania ab Arsacide rege retruditur.
biis geniibus stabile et perpetuum esse declaratur. PostquemAntiochus Assideles [Sidetes] fraterejus,
Unde esl illud qnod in jjsalmo scrip|um est : Juravit Demelrii tenuit regnum annos quatuordecim, post
Dotnintts elnonpmnitebit euiii: Tu es sacerdos in cujus inleriluin iterum reslituitur Demetrio, quod
mternum secundumordinem Meichisedech(Psal. cix). postea tenuit annis quatuor. Qualiter autem Deme-
Etiterum:Setnel, mqnil, juravi in sanclo meo, si David n-j trio et Antiocbo fratribus regni successus provenit,
nieniiar : senien ejusinmteriium manebil, et sedes ejus \ non grave yideri debel'.lec.lori.si aliqua huc: de Hi-
sicut sol incpnspectumeo,elsicuilunaperfecta inmter- storia Pompeii Trogi iiitromiltatur, qui inlibroxsx
numel teslism ccelofidelis(Psal. txxxvm). Consuetudo boc ita refei't: Igittir Anliochus , memor quod et
« est frequenler jurare uteispossit aliquis credere : pater pi-opter superblam invisus, et frater propter
Deusautem semel jurat, quia nulla varietatetenjporis segnitiem -contemptus fuissel, ne jn eadejn vitia
immutaitir. Jurare aulem illius diximusesse ventufa incideret, recepta in.matiimoiiium Gleopatra, uxore
promittere : nam ejus se religioni constringit, qiii fiatris, ciyitates quse in initio fralerni imperii defe-
non.habet fortiorein; dicit ei in sancto tuo, in Cbri- cerant, suinma industria pfosequitur, domjtasque
sto, qui dixit : Custodi animam meqm(Psql. xxiy), .rursus regni terminis adjecit, Judsepsque, qui in. Ma-
quoniam sanctus sumsi David mentiar; si negative cedonicp imperio sub Demetrio patre armis se in
positum esl, quod et communis usus habet. Semen libertatem yindicaverant, subegit: qiiortimyireslaiilse
Christi suntoranes qui ei fideli mente crediderunt, fuere,..ul posl hoc iiulluni Macedpnum.regemtule-
quia ia ipsis futuruin fegnuin seminatuin est, qu.pd rint, domesticisque inlperiis..usi, SyriatU: niagnis
a Addenduin hmrehcorum; vel aliquid siiiiile.
1209 COMMENT.IN LIRROS MACHABJ.ORUM. — IN LIB. I. 1210
infestaverint bellis. Item.-in libro tricesimo.Pctavo A reyocaretur. Interim, quoniam viribus non poterat,
atque tricesimo anno priori narrationi suce ista sub- insidiis Antiochum ubique tentabat. ."Prtipter inUlti-:
nectit: namque Demetrius, sicttt supradictuffl est, tudinem hominum exerci.tus Anlibchi per civilates
cum bellum Partbis intulisset, multisque cohgres- hiherno tempore divisus eraf, quseres exitii catisa
siouibus yictor fuisset, repenieinsidiiscircumvehtus, fuit. Nam cum gravaii se cbpiarttiti:-prselibatione et
amisso exercitu, capitur. Gui Arsacides * Hjreania injuriis militum civitates yiderent, ad Paf thos de-
non cultjiffi flumen regnurii [Arsacides, Parlhoriim ficiunt; et in die statuta omties aptid se divistini ex-
rex, magno et regio animo , misso in Hircaniam, crcitum perinsidias ne iiiylceiriferre auxilia possettt,
non cultum lantum regiunijprsestilit , sed et filiam tiggrediuntui'. Quificuffinuntiata Arilloclioessent,au-
in ffiatrimonium dedit, regiiumque Syrise, quod per xilium proximis laturus cum ea manti quse secutii iiie-
ejus absenliam Tryphon occttpaverat, restituturum niabat, progreditur. Iniiinere bbvium regeni.Partho-
promitlit. Post hujus mortem, desperato redifu, non rumiiabuit, adversusquemfortiusquaniexercftus ejtts
ferens captiyitateiri Demetrius, piivatam, etsi opu- diniicavit: adpostremum tattien, cum virtute hostes
lentam vilaffi pertcesus , tacitus in regniinj fugain vincerent, metu siioi'um deseftus occiditur;; ciii
meditatur. Hortalor illi et comes Gallimander amicus Phrabates exsequias regio more fecit, filiamque De-
erat, qui post captiviUitem ejus a S3rriaper Arabise B metrli, quam secum AiJtiochus adduxerat,"- captus
deserla,ducibus pecunia comparatis, Parthico habilu amore virginis, uxorem duxit. Pcenitere deinde di-
Rabyloiieffi pervenerat. Sed effugientemPhrahates, missi Demelrii ccbpit; ad qiierii retrabeiidiiffi cutii
qui Arsacidi successerat, eqjiitumceleritate, petcom- turmas equitum feslinalo misisset, Demetrium tibc
pendioslores tramites occupatum retrahit. Ut est de- ipsum .metueiitem jam in. fegtto missi iiiveiiefuiit,
duclus ad regem /Gallimandro quidem non tantrim ve- fruslraque omjjia- conati, ad regem suum fevefsi
niam, vernm et prsemiumfideidatum. Demetriumau- sunt. Antioeho in Partbia cum exercitu delelo, frater
tem, graviter casligalum, ad conjugeni in Hii-caniam ejus Demetrius, obsidione Parthorum liberatus; ac
remiltit, arclioribusque cuslbdiis observari jubet. resliLutus [in. regnum], cunromnis Syrialn luctu
Interjecto tempore, cum fidemilli et suscepli Uberli propler amissum exercitum esset, quasivpatrjarcha
facerent, eodem amico comite repetita fuga est; [Parlhica] ipsius ac fratris beila quibus altef/eaptuSi
sed pari iflfelicitate prppe fiues regni siii deprehen- alter oCcisus erat, pfospere gessissent, ila iEgypto
ditur, ac denuo perductus ad regem , ut invisus a bellum iuferre slaluit. Regnumqiie jEgyptiCIeopatra
cpnspectu submovetur. Tunc quoque uxori et Jiberis socrupretium auxilij adversus fiatrem srium polli-
donalus in Hircattiam , poenalem sibi civitateto, re- cente. Sed dum aliena affectat, ut assolet fieri, pro-
njiltitur,.talisque aureis in exprobralionem puerilis '-*pria per defeClionem Syrise amisit. Siquidem Ati-
levitaiis donatur : spd hanc Parlhorum tam mitem tiochenses primi, duce Tryphone, exsecrantes siiper-
in Demetrium clementiam neo ffiOsgentis faciebat, biam fegis, quse conversatibjie [Parihicse Cftideii-
nec respeclus cognationis, sed quod Syrise regnum talis] intolerabilis facla erat, tiiox Apamenii Caete-
affectabant, usuri Demelrio adversus Antiochum rseque civiiates exeffipluni seculse, per absetitiam
fratrem, proutvel terapus vel forluna belli exegisset. regjs [ejus] a Demetrio defecere. PtoleniaeusqUoque
His auditis , Antiochus occupandiim bellum ratus, rex ./Egypti, bello ab eodeui petitus, cum cognovis-'
exercitum, quem multis finitimoruin bellis indura- set Cleopalram sororeffi suam, opibus jEgypti tia-
verat, adversus Parthos ducit. Sed per luxiiriain vibus ifttppsitis, ad filiuin et Demetrium, generum
non mihor appaiatus quam militiae fuit: i>quippe suum in Syriam profugisSe, immisit juvenem quemi-
milUa multa armatomm seeuta sunt treceiita ljxa- dam Mgyptmm, Protharsi negotiatoris filium, qui
rum e quibus coquoruni [quippe ocfoginta jnillia regrium Syfise armis peteret et compesita-fabulai
armatornm secuta sunttrecenta millia lixarum, ex qijasi per adoplipnem Antiochi regis recepttis in!
quibus cPquorum, elc.] pistorumqiie major nume- familiam regiam esset, nec Syfiis quemlibet regetii
rus fuit. Argenli certe aurique tantum, ut gregarii , -. aspernantibus, ne Demetrii superbjapi patetentuf;
milites auro caligas figerent, proculcarentque ma- nomen juveni Alexander- imponitur auxiliaque ab
teriam cujus "amore populi ferro dimitturil [dimi- jEgypto ingentia inittuntur> Intefea corpus Antio-
cant]. CuUnarumquoque argentea ittstrumenta fuere, cbi interfecti a rege Parthorum, in loculo argentep
proi'Susque ut ad epulas, noti ad beHum pergerent. ad sepulturam in Syriam remissum, perveriit: quod
AdvenientiAntiochomulti Orientalesreges occurrere, curii ingenfi studio civitatuffi et regis Alexandfi, ad
tradenlesseregnaque sua cum exsecralione sup.erbise confirniandam fabulse fidem<f excipilur. Quse fes
Parthicse. Nec mora congressibni. fuit. rAntipehtiSi magnutii fayoreni populariuffi conciiiavit, offinibus
tribus prEeliis viclor, cum Babyloniani occupasset, non fictas iri Co effuhdi lacryffias: existimaritibus/
magmis haberi ccepit.Itaquead Cumorimibuspbpulis Dettietfius auteirt, victus ab Alexandro, cum: undir
defluentibus , nihil Parthis reliquum prseter patrius qtie Ch'cumslantibus malis rpreinerelur, ad postre-
finis fuit. Tunc Phrahaies Demelrium in Syriani ad mum eiiam ab uxore filiisque deseriluf. Relietus
Occupandumregnum cum ParihicO prsesidio miilit, igitur cum paucis !servulis, euiti .Tyruffiv/reHgibne
ut eo pacto Aiiliochus ad sua luenda ad Parthiam se teinpli-defensiirus, {ietisset, nam egredietis> pr.iE-
a Hic iris. legi non poterat. ij.Advertehic erroremins.- -'. :.: : ;. ;; ...: >.
*3H B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. ma
fecii jussu inlerlicitur. Prsediclis eausis cniin qnod A 1 lignos spii-ifus,quateims dcfendanlfidemClirisiianam
Anliochus pbsscssas per piselia civicatcs a Shuonc et proiegant vcros confessores Dci.
rcpelil, significat antiquiim hostein semper sancto- Esloie, inquit, loco meo, el fratres mei, et egressi
rum virtuiibus dnvidere cl injusto serviiio sibi eos pvgnaic pro gente noslra, auxilitim vero de ccetovo-
subjugare velle : sed eos Simon spiritalis sibi vindi- biscumsit. Cui stini isli fi'atres'uisi illi de quibus ipsa
cando, sui juris -dis.itac patrum siiorum IiEereditu- Tovilas i'csiii'gens a mortuis ad mulieres ijisius se-
iem, nec ullam ibi habere communionem, quia pos- piilehrum visiiantes in Evangelio ail: Iie, nuniiale
sessio virlutum proprie electoruni est, non repro- frairibus meis nl eani in Galilceam, ibi ine videbunl
borum. Unde terras Clianaiifeorumin quas introdti- (Matth. r-.xviu). In loco ei'go Cbrisli el aposloloium
cuntur filii Isi'ael,,filii Sem fueianf quondam in orl.is eius suiii sancli, qui facientes voluntaiem coalcslis
divisione sorliti, quas deinccps per vim atquc po- Pairis, et veiitatis victoriam et aniinarnm quscrnnt
tciJtiam posterilas tam porsuasionis iiiiquiiate pos- salutcm : quibtis auxilium de ccelo c-st, abipso ntique
sedit : in quo el Dei iudic'um rectissimum compro- de quo ic psalmo scriptum est : Mirabilis Doinimts
batur, qui et illos de Iocis alienis. qurc malc occu- in sanclis suis, Doivinns Israel, ipse dabil virtulem et
pavcrant, expulit, et islis sanctis lanquam palrum forinudinem plebis suce (Psal. i/xvu). Isti elegerunl
possessiouem, quce prosapif? eorum in divisionem ITJviginfi iniilia virorum hclligeratoruin , quia eos so-
•orbisfueranl deputata, restituta, quse iu nobis fuc- liunmoJo habiles ad spiiitalcm militiam depjitant.
rat, cerlissima ralione cognoscilur. Nam voluntas qui in dnobus prseceplis ciiarilaiismaiidalojum Dei
Domini posscssionem cordis nostri non viiiis , cxscculorcs atqiie operalores fiuui.
sed virtutibus naluraliler depuiavit : qtiie posf prce- El admovil cttsira conlra facicm eorum ipseelpo-
y.aricatioiieni Adse , insolescentibiis vifiis , id est palv.s ejus, elc. Ouod dux cnm ipse videi'et populum
populis Cbananseis a propiia legionc depulsis, cum trepidauteni ad lr<insfrclandum torrcnlem lransfi"c-
eis sursum perDei gratiani diligeniia nostraac labore tavit prhnus, oslendil, qnod illi segroforum [Forie,
.fuerint j-estilutae, non tamcii alicnas occupasse ter- magisli'01'um] loco ct doeloris oiiicio iu Ecclcsia
ras quam propiias credcndsc sunt reccpisse. fungiinlur, limidjtalem subjeetorum suse(iclei atque
El consliluil rex Cendebwum ducem maritimum et conslanlise exemplo conforlarc dcbenf, ac sacris
exercitum eguilum, efc. Quid per Cenuebseum ducein tubis, hoc esl dcgmalibus di\inis, in aciem contra
niariiimum, quem Anliochus ad debellaiidumJudceos bosles exacuere .*•sicque Cendebsctis sphitalis el
mittit, nisi potentatus islius mundi, et pcrseculores castra cjus fugantur, et cadnnl ex eisniulli vtiliierali,
teligionis Ghristianae desifinalur? Quos Aufiochus, quia divinDe majestatis rirtulem tandem sentitinl
myslicus Aiitichrislus viiicliccT,in exlerminhsin po- G ^- timore couciissi.
puli Ghristiaui cum cxercitu lictoruni atque canii- Tv.nc vttlneratv.s est Jnitas fraier Joannis, elc.
ficiim transmitlit ut conculcent veram Judoeam, Quod Jtidas vuliieralns est in pralio et Joanncs in-
hoc esl Ecclesiam, el captivent per erroiein, bive secutiis cst bostes, illud, nisi fallor, significat quod
itilerficiant per blasphejniam , lidelium populuin. Paultis ait : Ex partc cmcitas comigil in Israel donec
Jubelur pratierea Gendebseo ut asdificelCedioiiein. plcnitudo gentiitm subinirarct, et iv.nc omnis Israel
Cedronenimtorrcijs sive vallisjuxla Hieruselem csl, salvus fierel (Roin. xi), quia tard3iile in fide Cbrisii
ad oriejitalcin plagam, cujus ei Joaiiiies crangelista plcbe Jiiditica, geuiium Eeciesia foriiier bostes pre-
in passioue Domini meminil (Joan. xvm). Ob hoc iiiit, dojiec eos salubri comjnigjiatione ad pcenifen-
autem sedificari jussus est Gedrou iiiobslruereiiiur liam convertii, aut perse\erantes in nequitia niiuis
portse civitatis et coangustareUir populus. Interpre- fulurani pceuaiii prsedicanrlo puniai ; cuni auteni
latur autem Cedron trisiiiia, sive mwror, sivc dolor, tempora gcntium complc-lninlur,e! ipsarumplemludo
ci apteille Jiiissus esl Gcdronein nadifieare cui com- ad fidem subinira\eriL, tunc omnis Isracl, hoc est
mendatuin est Christi coufessoribus ptenarum dolo- omiiis Eccicsia, exutroquc videlicet pepulo, salubri
rcm itifliscre; _" eonfessione per fidem, spcm cl charitalem, Christi
munei'c salva erit.
CAPUT XVI. El Piolemmus filius Abobi conslilutus eral dux in
Misii filios duos Siinonad debellandmnCendebwuindu- campoJericho, elc. Quid per Ptolemceumnisi hypo-
cem. QttodJudas filius Simonis vttlueraiusesi. Occi- erilse atque versuti homincs figurantur. Hi ergo ficto
ditttrSimon cv.mfiliis suisUn convivio.Joannes ejus
filius succedil fralri in principalu sacerdolum. disciplinatu bonis magistris adliEerenles, simulan-
tcsque pietatem, cujus viilutem penitus ignorant,
Mt ascendit Joannes de Gazaris et nuntiavil palri plerumque ad honorem ecclcsiasticamque dignila-
Simoni, etc. Biximus superiusquoJ Simon priricipem lem, ipsis magistris tribuentibus, perveniunt: boc
sacerdotum , illum vidclicel qui per obedientiam esl euiij) summi sacerdotis generuiii esse, illas ulique
crueis obiulil scmelipsum -Patri pro nobis, in cujus persouas quas boui magiKtii aqua et vej'bo regcue-
donio Filii duo sunt populi credentium ex Judcaiset rabant, in potestatcm regiminis sui accipere; sed
genlibus. His commendat Pater virlutem belli contra cum, accepto gradu, pi-opihe poteslatis esse coepc-
Iiostes univcrsos el iuimicos verilalis, hoc cst, coiitra runt , singuli cupiditatibus servientes, ipsos sui
Judseos, paganos et ha3retieos}necnon cpntrajna- auciores honoris dolis el menlitionibus supplantare
"
«213 COMMENT.IN LIRROS MACHARyEORUSL— IN LIB. I, m&
atque subverlere sludeiit; occiciuntque filios eoruin ji secuLus,postquam Dco sacrificia rcddidit, velociter
ae jjueros pariter, cum nulli persoiise secum babi- Pioleuiisiim petiit et matri simul el fralribus adju-
lanti parcmit, scd pecunias atque adulaliones sibi mento futurus. Caslellumque aggressus, aliis quidem
sseculares potestates a Ecclesiam oceullis insidiis rebiis supeiior craL, justo autcm dolori cedebal:
seu manifeslis pcrseeutionibus infestant. Plolemceus cnim, -quolics prcmerctur , matrem ejus
Nec mirum lalcm nequitiam aliquando prsevalere fralresquc in nitiruin perciuclos palam ut possent
in Ecclesia posse, cum legimus Ecclesise capere (sic) conspici verberabat eosdemque prsecipitaturum se
dolum Judseproditoris; magus a Philippo baptizatus minabatur. Undc Rircanum quidem plus tinior qtiam
est, sed non a nequilia mentis pui'galus; Julianus, iracundia commovebal. Mater vero ejus, nihil plagis
apostata a lectore Ecclesise excitafus, tisqtie ad fi- aul inteiilata nece perterrita, manus prselcndeus, $.-
nem vitsehostis truculenlus in ccepfa malilia perse- liuin precabalur ne suis parceretj imperio siquidem
veravit: qualcs et islius temporis seias nonnuilos ha- ipsa mortem sibi a Plolemsco propositain in morlali-
bet, qui, licet magistros suos non occiciunl gladio, late ducerct meiiorem, dunimodo illc pccnas eorttm
tamen invidia atque odiis persequi non cessant. qusa iu clomum sitam admisisset, cxpenderet. Joan-
Et prmcurrens quidatn nuniiavit Joanni in Gazara nes aiiiem, uunc obstinationem matris cogitans, ad
qnia periil paler ejus , elc. Joannes quiclem, patre :B preccs ejus audiens , ad pugnandum iiiipellebatur,
per dolum uecalb, se cautus ab hosie observat, ac modo verberari eam lacerarique conspiciens, effemi-
viros qui cum \cneranl perdere occidil, quoniam nabatui' totuscjue plenus doloris eral» Ob hoc autem
quilibel ex fidelium numero gralia Dei salvafus, ac diu tracla obsidione, ferialus annr.s advcnit, quem
providus ac sollicilus de sua salule servanda, audita seplimo'quoque orbns apud Judseos cessare moris
deceptione aliorum hoslium, ii.sidias pi'secavere ac esl, excmplo seplimorum diurum; ei in hoc Pto-
inachinas corum perversas contererc studct: non lemseus, obsidionis rcquiem Jiacius, fratribus Joan-
enim sola siinplicitas cuique sufficitad salufem ser- nis uiia cura matreoccisis, ad Zenojiem coiifugit, tjui
vandam , sed cum siniplicliate paritcr debci esse Coihila [Cotilas] cognoniinatus est, Pliiladelj)biie
pimdentia. Unde Sahalor in Evangelio aif discipu- iyraniiuui. A::tiocbus autem ad ea quse pci Simonem
lis suis : Estote ergo prv.dentessicut serpenles, el shn- passus fueral iratus in Judseam ducit exercituni, ibi-
plices sicul columbw_(MtiHh. x); et Apostolus ail: quc assidcns Hierosolymis Hiicaimm obsidebal: ille
Nolile pueri efficisensibus , sed malilia parvuti eslotc autcm patefacto sepnlcro Da\icl, qui regum dilissi-
(/ Cor. xiv). Debct ergo sinmlicilas a jiobis haberi inijs fucral, ablatisque indc pecunise plus qaam tri-
ulneminem noceamus; debet ct prudentia, ue de- bus millMj-jslalenloruirt, el Aniiocho persuasit, tre-
'p
spiciamur ab aliis : nec multum disfat iulcr deci- cenlis ei lalenlis datis, ab obsidione cedcre, priinus-
pere quemlibet et ab alio decipi posse. que JudiEorum praviLalis opibus alcre peregrina
Etcwlera sermonum Joannis el belloniin ejus, ctc. coepit auxilia.
Iste Joannes, dux Judssorum simul et pontifex, vir- Hiicanus deinde, niortc Antiochi eognita, slafnrf
iutum vir fuit ac mtilta opera mirifica coufecil; Iiic adSjrlte civitales expediiioneffl pamil, \-aeuns eas
quoque llircaiii iioinen accepii.; ac s Romanis jus propugnatoribus csse ratus, (jtiod ita erai. Kam et
amicitiECposltilans, dccrelo senams inlcr auiicos re- Medabani, et Samogam, et Sjciiijnain ; el Garizim
latus est; qualiter aulem Josephus de eodem Hir- cum vicinis ecpil, el superbum Giiahceorum [Cu-
cano nanet, admanifestanda caquse in fine libri Ma- lliSBorum] genus adjacentia fano loca colentiuni,
chabseorum hrcvilcr tlicta sunt, non incojigruiiinjvide- excmjtio ejus quod esl Hicrosolymis sedificato. Gapit
tur nobis hic pohcndum. Posiquam enim tte Simo- aulcni Idunweajquoque non paucas alias civilates, et
nis vicloria aliqua commemoravil,de fine ejus taliter proeterea Adoreon [AoracumJ et Marasan [MarisamJ:
refert (Lib. xm Atitiq., cap. 15-17) : ]>Igilur Siinon, 5n Sainariam vero usquc progressus ubi IIUHCesl
annis octo principalum teneiis saccrdoiii Judaeorum, Sebaste civifas, ab Herode rege condita, ex omni
morilur in convivio, eaptus insidiis Ptolemaei, ge- T»pailc concludit fiiiosque suos Aiisloboltim et Anli-
neri sui, q;ui, ejus conjuge duohusque filiis in custo- gontim otisidioni prsefccil : quibus nihil renilentibus
diam conclusis, certos amicos misitut Joannem, tcr- ad hoc famis nccessitale, qui crant inier civiiatem,
iium, cui Hircanus iuit nomen, iiilerficercitt, Cognito vcnerunl ut insuelam carcem cogerenlur altingere.
aulera impetu qui p.irabafar, adolesccns adci\ita- Igilur AHlIochamadjutorein sibi advocanl Spiritus
tem properabat, nmlloque populo frcius, ct propter Domini cognoniinalum, qui cum prompta ejus vo-
luemoriam selernsevirtutis , et quocl iniquitas Pto- lunlate paruisset, ab Arislobulo et Anligoiio supera-
leinseicunclis cssetinvisa. Yoluit auieifiCLPlolcniEeus lur, et illc quiJeiii ad Scylliopolim usque persequen-
aliam portam civilaiis ingredi, sed a populo rcjcclus tibus cominemoratis fvatribus effugit.
esl, qui maturius Hircanum susccperat, ct hinc qui- Hi vei'0 in Samariam reversi multitudinem inlra
dem btalim rccessil in aliquod ullra Kiericho castel- iiiuruiii ilcrum compelltinl el expugnata civifate,
luui quod Dago vocaLur. jpsamqiie diruunt eL habilatores caplos abducunt.
Hircanus auLcmpaiernum honorcm poniificis as- Prospeic aulem geslis secedenlibus, alacritalem
a Deest aUquid. i>Qusebcqtuintur ex Josepho translata foeda pas-
fcimet insanaliili corruptione laborant.
1215 B. RARANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. l£i6
refrigescere non sinebant, sed cum exercilu Scytho- Avero confirmat alqiie Ahtipatrmxi, Herodis Ascalo-
polimnsque pi'Ogi'essi,et ipsam percusserunl, et nitse filium, procuralorem Patestinse facit. Sieque
agros iriler Carmelum omnesinter se partiti sunt. Hii'canus animo deses,adjnvanle Anlipatro prsedicto
Seciindanim rerum Joanhis et filibniiti ejus invidia procuratbre, tenuit pontificatum annis triginta qua-
sedilionem genlium coijcilavit,niullicjueadversus ebs iuor. Postea autem Antipati'o per venenuni in eon-
collecti non quiescebant, donec aperto bello devieti vivio necalo , HerodeSj iiHus ejus, successit in re-
sunt. Reliquum vero lempus Jbannes cum forluna- gnum, qui et Hircanum interfecit. Hinc et Herodes,
tissime viveret et oplinie res per annos triginta tres praedictiAntipatii Ascalonitseet mairis typidis [Gy-
adminislrasset, quinqne reliclis.Hberis moritiir. Vir pridis] Ai-abicsefilius, a Romanis Judceoriim susce-
plane beatissimtis; el qtii inillam dedisset occasioneni pit prihcipalum cujus tempore, Christi nativitate
cur ei causam de forluna quispiam -quereretur. De- : [vicina] regnuiJi et sacerdotium JudicEe. qtiod prius
• nique tria vel prsecipua maxime soltis habebat: nam ; per sncGessiones annorum-lenebatur, destructum
Ct genlis princeps et pontifex erat, et prselerea pro- est; completa propbelia, quse ita per Moysenioqui-
. t>heta, cum quo Deus coUoquebalur, ut futurorum tur : Non deficielprincepsexjuda, neque dux de fe-
nihil periitus ignoraret, quia et.de duobus mulieribus moribus ejus, donec veniat cui repositum est; et ipse
filiis suis quod rerum domini permansuri non essent P erit exspeciatiogenlium(Genes. XLIX).
. antevidit atque prsedixit. tn hoc loco et Christus, quem Daiiielis Scriplura
Tenuit autem ipsum pontificaliim post patris ob- prsefatur (Dtin. ix), accepit finem. Nam usque ad
itum, secundiimclii'onicoruiivfideniannis viginti sex. 'Herodem, Christi [id est] sacerdoteserani reges Ju-
Pater ejus autera Simon ante eum poiitifex fuit annis dseorum, qui impei'are cceperunt a sexagesima
octo, ante qijeni Jonathasfrater ejus anijis decemet quinla olynipiade et instauralioue templi sub Darlo
. ocfo. Judas quoque, fiater Jonathse et Simonis, tri- usque ad Hircanum, et ad centesimamet oelogesimam
bus tantum annis pontificalum habuit, Hcet bel]a sexlam olympiadem, antiis quadringentis triginta tri-
plura cum ducibus regum Syriseiante gesserit. Post -bus.in medio trarisaclis : quos Daniel qtidque signi-
"OEinnemquippe Aristobolus, filius ejus, pontifica- ficat dicens : Et scies , el intelliges tib iniiio sertno-
Eiiniapud!Judseos accepit, qui rex pariter fieri vo- nis respondendi et cedificandi Hierusaleiri itsque ad
teus, diademalis sumpsil insigne. Clirisliprincipalum, hebdomadw seplem; et liebdo-
Postquadringentos ocloginta quatuor annos Ba^ ,domadw sexaginla duw. Quse sesaginta novem heb-
. bylonise civitatis, hic Antigonum fratrem suum dolo domadse faciunt annos quadringenlos oclbginta tres,
. inlerfecit, eluno anno in regno expletp, miserabili ; in qiiibus Chrisli.id est sacerdoles, per unctionem
morie fralricida vilam fifiivit cui successit frater : consecrati regnaverunt usque ad Hircanum : quo,
ejusAmiects[Jamiieus], qui et Alexander,infegnura, eKti'emoomnitim, a Partbis capio, Herodes, Atitipa-
quod tentiit viginti septeiri aunis, lam crudelitef, ut -tri filius, nihil ad se pertirieniem Judseam ab Augu-
5 etiaffi irritata plebe sibi quserenti ab his quidnam fa-
sio el seualu accepit, filiique ejus post eum regna-
tieus animos sibi plebis reconciliaret, responsum verunt [usque] ad novissimam captivitatem Hieroso-
est: Si moreretur; vix enim forte cum morluo, tam lyffioram, nequaquain sacerdotalis generis pontifici-
gravia perpessi, in graliam reverterentur, ttt odia bus constitulis, neque perpetuitate vita? secunduin
. ^dversus defunctum deponerent. Quibus excitatus legem Moysi servientibus Deo. Ignobilesvero quideui,
oellaudique assuetudine mu]iis necatis, reliquos co- et alio-lempore alii, et nonnulli unius aniii sive mo-
. git Inurbeffi cui nomen Beiselel; cui expugnatio dico ampiius, et a Romanis sacerdotium emebant.
•jcerbiorem solito pestem invexit, tam ssevocrudeli- -Quseomnia el Daniel pi'opheta vaticinatiis esl di-
tatis processu, ut ex eo nuniero octingentos in nie- ,. cens : Et posl hebdomadasseptein el sepiuagintaduas
dio civilatis circumfigeret [crucifigeret], quoruui ia _interibit christria, et judicium non erit ineo,el lem-
conspectu conj'uges eorum filiosque jugulari jussit. plum sanclum corruinpet populus •' duce veniente
Hsec speclabat accubans in medio .concubinarum, jycmdenlur in calaclismo belli; et in sequentibus : Et
(setusinter yina et pocula, sed magis sanguine quam super terivpluin,inquit, abomindtio desolaiionuin: el
vinoinebrialus. .... usque ad consummdtionemtemporis consuminalioda-
Hoc solo facto, ampliiis populum quaffi nello lef-r bitur super desotationent. Ilerodes Avanulum [Ana-
fuit, ila ut proxima nocle Judseorum octo millia ul- nelum] quemdam de Babylone accituni, pontifieem
.tra Judseam descenderent, quibus fugse finis mors constituit Judseorum, et post exiguum teniporis Ari-
Alexandri .foret;. eo mortuo Alexandra uxor ejus, stobolum fralrem uxoris suse, nepotem Hircani, suc-
quae et Salma [Saloine] cognominata est, regnavil cessorem ei dedit: quo postrenium [post annum] in-
- Hierosolymis annis noveni. Dehirtc duobus fralribus terfecto rursum Ananelo reddit sacerdotium. Nec
filiis Alexandri, HirCano et AriStobJilo,de imperio |am. fuit subcessio legalis' in sacerdotium , sed fine
(limicantibus, occasionem babuere Romani ut Jur ipsius legis et sacerdotii appropinquanie, cotifusa
Iseam inyaderent. Ita Pompeius Hircano invitanle Crant omnia. Hic auteniHerodes strenuusfuil inacti-
Hierbsolymam venil, capta ttrbe el templo deseraio busbellietin gubefnatloiie regni atqtie instauralione
usque in SanClo sanctorum accessit, Aristoboltim sedificiorum, sed infeUcissimus ac crudelissimis
miiibrem fratrem suum sectim adducit, pontificatum moribtts; apud Hierosolymam multas et ffiagnas eo
12117 CQMMENT.IN LIBROS MACH^BiEpRUM. — IN Lffi. I. 1218
clesias eonslruxit; Sairiariaffi, olim in ciijeribus se- A quse iri lacum feraceifl biiumiiiis, qtiiAsphalditis vo-
deniem, a fundamentis stiscitahs, in honoferti Au- catur, effluentes , pfb dulcedine potiti:;[ pblabiles}
gusti Sebasten appellavif,-el in Paneade, id quod Pa- sutit. Ibl aiilem corpusejus, quod ffiedicis oieo cali-
nion vocalur exsti'uxit;;CseSareamihnoffiine Csesaris diore foveri plaCuerat, irt doliuni plenuffi demersuin;
condidit, qttse prius Turris Slratonis vocabatur; ita dissolutuffi est/ut et lumina, quasi; ittortttus, ve-
Condidit prseterea Antidana et Aniipatridam atque sbluta iorqueret. Deinde periurbatis qui: eurn cura-
Herodiatiairtin horioreni PalrisiAntipatri etsuumex- bant, ad clamorem quidem illbrum , resjjicere yiSlis
struxit; Iniiuffierabilia qtioque bpera iti singulis ur- est. Desperala vefb saliiLe et militibus quinqua-
bibus quas regebat solertissime aedificavit. Sed inler' genas drachmas mttitamque pecuttiatiidhrectbribus
Hircaotim, qui olim sacefdos Judseoruffi fuei'at, de aique aniicis dividi jussit. Cuffi au.tem rediens iii
captivitate Parlhoruitt regressuffi, et filiuitiejtis^ qui Hiericbo venisset, atra bili correptus:V et ipse pette
sacerdotiq patris successerat, irilei'fecit; sororera ffiorti iirimiltebatiir , faclum nefarittffi exeogilavlt-:
quoquCejus uxorem suatitcuin duobtis filjis;pfopriis Cblieetbs enim cujusque vjei ex omili Judseanbbilib-
j'am addleScenlibus, et ffiatretti tixoris bccisse,sbcrutii feS; in locnift ctii nometi est Hippodfbmb coriciudi
Suam, cfudelissiuie necayit: siquidem ipse Herbdes, prsecepit, deinde sorofe Salome et Alexandro iriarito
ne ignbBilis forle et a Jjidseomm semine argiieretur B ej'us ad se vocatis, Scio, i.tiquit, mortein meam festis
extraheus, eombussit Ubros otiines quibus nbbilitas gaudiis celebraturos esse Judseos, vertiiti per alios
geritisjudsesein lemplo sefvabatur adscripta, ut, de- lugeri.po.lero et clarissimos bonores assequi "sepul-
ficientibus probamentis, et ipse adtianc pertinere tufse, sicque [si quse]ipSe prsecipib feceritis: ho.syi-
pularetuf, insiiper et-ut Stiam soblem [sobbletii] re- ros qttos haoeiis in custodia, cum anijriam efflavero,'.;
gio Ulorttttigeneri commiseeret. Deside feffiina Hie- statim militibus circurndaios occidjte!,tit invisa niihi
rosolymltana, quam priyatus acceperat uxbrem, et omnis Judsea oninisque domuS illacfyiaet: et simul,
a nalo Antipalro filio, sqciat sibi- Mariannam filiam his matidatis, legatofuffi quos Romaffi miserat epi-
Alexandri.-,' tieptem ArislOboii frairis flircani; qui stblce;sunt allaise, qtiibus Arclielatiin jussti Csesaris
anle euffi rex ei*atgenti Judsebrum. Hsec quinque fi- intehipei-atum (sic) el Aniipatruiti mofte damnaturii
Uos ei genuii, quorura dubSj Alexandruffi et Aristo- esse itidicabatuf, quejn an pater inexsiliuni dafe,
boluffii ipse necavit In Samaria; nec multo post et mallel, id permisisse Csesarem scriptujti erat.
matrem filiorum, qua liil charitis noveral, sjniili Herodes autem, patilulum hbc nuiitio recreatus,
scelere peremil, e qtiibus Aristobolus Herodem ex f urstinique dbloribus victus, inedia et morbi pariter
Berenice susceperat filjuffi , quem in Actibus apo- violetitia vifibus disteridebatur.; sicq;ue fatum prseve-.
stoibrum ab angelo. perciissnin le§intiis fAcL xu). 1G nire coiiatus est,suinpioque malb etcuiteilurn popq-.
Nec npti,adea qu»snpracrudeliter gessefatet hoc scit, sectum enim comedere consueverat, Deinde cir-
addiditutyirum soforis stiaeSalbme interfieeret, et cum cumspeclo ne quis arbiterimpediret,tatiquamseper?;
eamaHiiradidisset uxbfeni , et hunc necavit; scri- cussurus dexteraffi sustulit.Gutti vero,Aciabii conso-
bas qaqque et inierpretes' divinse legis-sitiijli scelere brittusejus accurrissettit manum.coritinuissel, tilula-
occidit. !; tiis tiiaxinius iti regia statim exotius est,quasi rex esset
. Cum atttem Christi Dbmiiii nostri natlvitaleiti, niofitttis; excitatus est eoque propere audit.oAtitipa-
quod in anrto tricesimo securtdo regni ejus itt Be- ter,fidueiamreperit,lsetusquejam custodes, promissa
thlehem natus est, maglsirorum indiclb cognovisset, etiatii pecttnia, rogabat ut se solverent atque dimit-
nniversbs parvulos jussit:ihterflci. Sed posiquajn re- tefetit, qu.od eorttrti princeps npn soluffi ne fierei,
gni sui tricesimum annum sepiimura expleveral yel obstitit, sed ei regi vClociier nuntiayjt : iile auleni,
[aquse]:intercutis ihorbo, et scaienlibtts totbi corpofe foriius; exclainans quam vires segrotatitis valebant,
verniibus, niiserabilitef digne mbrjtuf. «^Jualiter coiitinub, satelliiibuS niissis, oceidit Anlipatruni et
aulem de fine Herodis Jbsephtts narrat iion incon- in Hifcatiio Sine tillb honore sepeliri jussJE.Peinde
-
gruum videluf huic opuscuio noslro insei'ere, qui fursutii corrigit leslamenttim et successofem qui-
.tioc modo tefert (Anti17.iifi.xv11,cap. 9). Naffi febris " dem Archelaum, natu maximum Anlipalris fralrem,
quidem non mediocris..eraty. prurigo auteffi intole- scfibity tetrarcham vefo Aiilipam; Post'interiium au-
rabilis habebat omnem corporis superficienii assiduis teffifilii sex diebtis exactis nioriluf, antiis quidem
auteffi yexabaair cblli tofmetiiis, pedesque tajjquam trigiiila qtiatuor, ex quo jiiterfecit Antigonum, re-
ex intercutis aquceviiib" tumueraiit, quouiaui el in- gnopotitus : trigmta.vero et septem postquam a Ro-
flatio venlricuU putredoque iesticuloruffi vermiculos inatiis declaralus esi; anno itaque iffipeiii Augusti
genefahat, ac prseterea creber anheiitus et interrupta quadragesimb septimo morluus est,:pro quo substi-
eujn Stispii'ia membrorumqtte omnium cohlraclto tutus ab Auguslp fllius ejusArChelaus/"regnayil annis
fatlgabaiit, ut qui hsec ad-''Diyinilatem; referebant, noyeni, id est usque ad ipsius Augusii finem : tiihc
pcenas eas esse dicerent sbphistaruin. IHe auteiti, etiitii 11011ferenlibus ttltra, sed accusaiitibus aptid
qtiamvis cum tot vitiofum cruciatibus luctaretur, Augustum, feroeitateii) ejus videns, Vierinam ufbeni
vitffi taffien cupidus efat et remediis excbgitalis sa- GalUcerelegaiur, et ad ffiirtuejidaffijudaici rCgni po-
lutem sperabat. Denique Jordanem traijsgressus, tentiaffi insolentiamque doniandam, quatuor fratres
anud Gollirem rGallirhoen] aquis calidis titebalur, e|us pro eo. teirarchse cbnstituii suiit, Herodes, A^
mt R. RARAM MAURI ARCIIIEP. sIOGUNT. OPERUM PARS I. '1220
tipaier, Lysias ci PhiKppns, deinde verq Archelaus. A notiiias ambiebat; maximjs aulem eolebat officiis
Posl Ai-chelaumvero Ilerodcs fetrercba Jiida.se gcii- Gcrmanici lilium Gaiani, cum adhuc esset privalus.
tis Lenuil piincipanjiii annis viginti quatuor, cui Ti- Quoclamautcm die inter copiosum epulaium appa-
heritis impeiator hau.c, dederat potestafem, cujus ralum, quibus apud eumdeni edebatur, ad ullinium
aniio ditodecimo Pilatus iu Judaâprocurator ab eo- exlonlis manibus aperlc ccepit Dominum preeaiiuf,
dem uirigiiur, atque ihi pey deceni annos coiitiuuos ccicriler ciefunclo Tiberio, Gaio daretur imperiuui.
iisqne ad ipsum jiene fnicm Tibcrii pcrdura\iL Anno Quod ciun Tiberio nuntiaium esset, slaLim concludi
quinto decimo Tiberii Gccsiris (Luc. n), simibier et jussit Agrippam, qui sub grandi cerumna usque ad
1'egni IIei'odis quiufo decimo, ui bisloiiEe jjrodunl, moi lem Tibcrii in carcere per menses sex tenebalur :
Joannes filius Zaciiari<ie,in deserfo juxta Jordanem sed defimclo co posl regnum annorum decem, dic-
fiuvium prccdieans, Cbristtiin Filitiiii Dci in meaio rum triinn, sacceucKS in iuiperium Gaius Caesarab-
liorum csse teslalur : qujm prcedicfus JierodcsyHe- solvii Agrippam a\iiiculis et lctraichiam Pbilippi
rodiadc uxorc Philippi fratris sui suadentc, in con- (jam eniin iste decesserat) ei tradidit regcmque ap-
vivio ob sallalricis pucllic petitionem dccollare jus- pellavif. Gum autcm veuisset in regnuin, Agrijjpas
sjt, sicut sacrum Evaijgeliuiji manifeslc dcr.".onstrat IlciOtlis letrarchse cupidilales pei invidiam suscita-
(Jltiith- xj\). Ipse quoque Dominus Jesus Cbrisfus B \it: Irritabat autein eum maxime in specie regni
hinc in populos salutarem >iam aununfiai signis at- Heroiiis uxor e\probrans ei concordiam, cl dicens
qsie \iriutibus \era coniprobaus essc c|iiredicebal. qiiia per id quod nolnerat au Csesarem navigare ca-
Simililer el o.cta\o decimo aimo utriusque principa- rcreL polesLale majorc. Kam cum Agrippam e\ pri-
tus Jesus Chrisfus, secundtun propheias qui de eo \alo regem iccissei, quomodo dubitaret illum e.\ te-
fuerant prselocuti, ad patsioneiu \enil: ubi huic Ile- irarcha coclcm lionore ciouarc. Lis adductus Ilerodes
rodi p.cr Pilati missos prsesenLalus,non fi;ie reeepius, \cnil adGaiiiin, aique ob avaiiiiam \ebemeiiler in-
ged pcr faslum mundanum spretus, indulus \este ci-cpatus in Ilispaiiiam fugil : secutus quippe fuerat
alba, ilerum remissus est ad Pilatum, a quo pcr mi- accusalor Agrippas, cui et teirarcbiain illius Gaius
litum offieium crucifixus, tcrtia die rcsiiiTWjt a ioor- adjecil; atque ita Ilerodc quippeln Hispania pere-
tuis. Referl autem divina Scriptura iniiium e\ange- grinante, seeum el uxor Ileiodias dccessil. Poiitius
licse prsedicatiouis ainio deciino quinto Tibcrii Cseâ- autcm Pilalus, prseses eodem aano quo Silvaior pas-
ris inchoasse, et ipsjim Jesura onme docirincoSJSK sus esl, secreto nocfis imagincs Ccesaiis in tcmplo
lcnjpus Gxegisse sub poiuificibus Anna ct Caipha, staiuil, ut Joscphus liv.dif, et iioc primse sediiionis
quo gcilicel anno ponlificaius tenipore ipcipicnlc doet furbarttm evidens causa exslitit. Poslea \ero sa^
cere coepefal, et tjsquc ad initium Gaiphsepcrtendc- G crum thesaurum, qt.eni coj-bouan Judsei \ocanl, iii
ral, in quibus spatiis vix Loii quatuor concludunlar aqusEduclum Jcrosolymorum cxpendens , seciindss
anni. Legalibus porro prtteeplis jam per illud fem- seditiouis prasbuil scmina. Sed cum deCbristianorum
pus et ambilioiie cessaniibus : ljulli quippe pontjfica- dogmate idem Pilatus ad Tiberium rcferrel el de ip-
tus honore Jud.se\el generis merito reddebacur : scd sius Redomptoris geslis, passione ac resurrectione
Rpiuana poteslate aliis nunc, item aliis sumnium sa- aliqua memorarel, Tiberius relulit ad senatum ut
ccrdoiium prosslabatur, iia ul annuis ccssationibus inter sacra csetera reciperentur. Verum cum ex
miitarentur. Denique jam idcm Joscphus (Lib. x\ui consullo patrum Christianos eliminari llrbe placuis-
Antiq., cap. i.) refeit ijuatuor per ordinem usque ad set, Tiberitis jiej' cdictum accusatoribus Gliristiano-
Caipham pontificalus ofiicio posl Annam esse perfuii- ruin coinminaius est mortem, sicut scribit Tertullia-
clos, bis verbis serihsns : nus iii Apologctico. Multi senatorum et cquitum Ro-
Yalerius Gralus, Anna sacerdotioperturbatojsmac- manorum ab eodcin inlerlecd. Igilur Jutlseos pro
lem dcsigna\it fiHum Bassi; scd et lninc non mullo coiiiiiiisso scelere uhio divina dairnabat : sed el
post abjiciens, Elea/.arum, Annae pontificis filium, ipsePilatus, qui in Salvatoiem iniqui jndicis functus
ponlifjcaLiii subrogavii. Primo annum vero et liunc oificio esl, iisdem temporibus Gaii lanlis ac talibus
arcct ofTicio,el Simoiii cuidam, Camsi filio, ponfifi- malorum claciibus crucialtis est, ul propiia se manu
catus tradidit mjnjus, quo iion ainplit.s ct ipse qitam ti'ans\cri)crasse el uefariam vitant vi abjecisse i-efe-
unius anni spatio perfunclus, Josepiium, eui et Cai- ratur. !Xec eniin polcral tanti piaculi miuister im-
phas lioinen fu.its accipit successoi'em. Sic per hoe puititus evadere, sicut in histoiiis Grxcorum iuve-
omne tempus quod Dominus et Salvalor noster iii nimus, eoium dmitaxal qui olympiadas sciibunt, et
lerris docuisse describitur, intra quadriejnjium tem-. annualcs reium gcstarum libros ad posleriialis me-
poils spatia, in quo quatuor istse, quas Josejtiius inoriam condunf. Agrippa autera ct qai Ileiodis filius
mcmorat, successiones ponlificum describunlur, \ix Arislobuli, post intcrfectionem Jucobi filii Zebedaei,
per annos siugttlos quiUbet administra\it. Qualitcr Petrum apostolum misil iu carcerem (Act. xu), et
aulem Berodes lelrarcha regnum amiserit Josephus pei'Scculiouem credenlium in Chrislum excitavit:
prftdii, dieens: Accusato Herode tetrarcha, Agrippa sed iioii impunitus e\asil. Sic Lncas in Actihus apo-f
filius Arisloboli, quem pater Ilerodcs iiittrfecil, ad stolorum mamfeslal, ct Josephus in xvin libio Anti-
Tiberiumvcnit: illo autem non suscipicnte accusa- quilalum commcmoral, qui de codem boc modo rc-
1'onein, lesidcns Ronife aliquorum quidcm Doieiituni ieit (Lib. -\ix Aniiq., cap. 8) : Tertium, inquit, an-
"1221 ; GOMMENT.-IN LIBROS <MACIIAB_<EORUM. — IN LIB. I. 1222
mim iiripefii Judsesetolius.expleverat, cum fofte Gse--X.\ero tofius pro\incise, Saraarise quoque. Galilffiseet
sarEeatii,qtise prius Turris Stratorii.s vocabattir, ad- regiopjb cpiccdiciitir irans Jordancni, proeuraloreui
vetiit, uoi curii in hbtioretii Csesaris speciacula' civi- misit. El iiosl par.ca addidit hsec : Infiammalur au-
bus erexit, ybtivo, ut \idebaiur, salutis CcesariSdie; teni ct scvilio acerijissima a pontificibus adversum
cuitique illuc totius provinciEe-viri honofe ;el facul- sacci'dotes cl piimosplcbis JerosoljTiiorum-,quorum
tatibtis piaedili coiivenissent, secundb speeiaoutoraffi siiigtiH coiiquorenlcs inducunl [lurbas] pcrditoruitif
dieiiidutu.syeste fulgetiti e»atiro argehloque inira- juvcnuin el novis legibus gaudentiuin, et quisque
bilitercontexta, hicipietiteii&jpfcceditad tbeatruffi, eoium videbalur cssc princeps.Et cor.fcrenics semet-
ubi cujtipriiubs
' solis radiosaraentese vestisgremio ipsos ad lifes, aiteiunis dejogabanf ct sc lapidibus
suseepissel, repercusso spleridore, duplicatairi jispe-; obrticbant, ncc quisquam erat qui eocrccjet: scd
elantibus lueeiti fulgor ffietalli-vibraritis efitidit, itt agcbanlur oiriuia laiiqjiam in urbc non haheiite re-
iJUtiehtibtis persiringeret acietii terror aspecttis, et clorem. Igitiir pontifices in tanlam venere pentt-
per .hScpIusaHquiclde eoiqusim iiumatife naferse est riam, ul, servissuis ad ai-eas missis, iiivaucrent de-
arlifejfcarfoganiia ffieriliretuf;- illico aciiilatitls viilgi ei.nas qua; saGerdolibus debebantur; accitiebat ut
concrepEttitvoces, hoaoferit sonatiles,; sed [soli] ori^. nonn Ili cx n'iinoi'ibi:s sacerdotibtis, quoruin aliuio-
tufo:-canfe'rfinles,- et hincalque; itide adulatsrihus -' uiai diiepliu fueiant, incdia deperircul : its setiilio-
conclamatitibus, deus appellarettir, utque fieret-pfo=- iHSinvioleufia jus fasqtie confuderat. lfcin posl pauca
pilius simpHciter exOTa.tu.r,::,d.Jcerif,ibus;
_populi_s__;quod: subjunait ct lioc : norinunquain autcm ct iu nicdia
nunc usque ut hominem te iimuimus, sed ab hoc jam chitale concuricntes se trucidabant; prsccipuc in
supra humanam te esse natura;m,fa|letiiuf. .gedfeix t!.ie:.'.>sfi;si<s, sicarii plebihus admisli, occuliatis pu-
acclamationem contra fas habitam non repressit, nec gionnus obeiranles, ut quisque designatus cis, si
impielatem illicitss.adulationis exhorruit, donec re- comiiius incedeiet, euni pejimebanl, ct arte nefaria
spicieris patilb;pbst yideraf stipra suum vertieem in cum coiTuissel is qnem occuUo vuhiere straverunt,
futie sedfinfem bubonem, quem sehsit continub exti;mii;o ipsi pc-.cussorcs vclut indiguari se simula-
itus sfii ffiiiiisirunyquem prius noverat provisorem btcn:.rd\crs;is eos qui hoc in media urbe eomirtilte-
honoruin. Ei eeee repente irtieiatus euffi ex iclblbrfi rcnl; alqusboc u.GdooccuPa eoium facinora per-
iiicredibiii -ventris. atque inflatione corripuii, respi- mancbaul, el pi'i:nuni omnium ab iis Jonaiiias pon-
cierisquetidaulieGS : En, inqitit, ille ego "deusvesler lifex ir.ierficitur, pcst illinn quampluriini jugulanlur,
vitam. muiare cbmpelJor cbnfesiim, qusedatii diyina ut jam ita ipsis morfihus csset gravior inetus moriis,
-yirtus nuper coUatas iti ffiefalsas arguitvoces, et „ dum unusquisquc quasi in procincttt semper positus,
u
quimodo cUcebar inimoffaHs a vbbis, jam" rapior in per Hiomenta singula speraret iuterfici.
morteffi rsed suscipienda est senteniia, qtiati) Deus Cutti autcni Claudius, rmiiis quatuordecim in im-
-sialuit..,Naei et vixittitis.liaod.cotileitirieiidi, et IOHT pcvio esplctis, n>ensii)ijssepteni, diebus \igtnfi ocfo,
gsevilateai quse beata pjitEtbatur explevimiis; et cum defunctus est, acccpii iniperium [JSero], quod tenuit
hpc dixisset, vi dbloris veheffientius agilatus, jnstari- annis quatuordeeim, incnsibus septpm, cl diebus
ter adpaiaiiuni reportaiur;, ctimque divulgattim es- viginti octo. liujus secuudo anno Feslus Judcesepro-
set euiri propediem njoritufum, ingeris iriultitudo curator succcssil Felici, a quo Paulus Romam vin-
--totiuS -;setatis.et. sexus coriyenieiis,iBore; patrio sn- ctus mitlilur, biemiiuni in libcra manciis custodia
per ciiieia: strati, OJtinjpOtentiDeo prb: i-egis itieo- (Act. xx\). Post lioec ad prscdicandum dimittitur,
Iuffiitate,;supj)}jcab.ant.-<Ji))KJSautem' dbiiuis. iegia nccduni Ncrone ia tanta erumpcnfe scelera, qtianla
piatigtibus ct gemitibus pefsoaabat, cum ititefitfl rex de eb narranl iiistorise; Jacob frater Domini cum
-ipse in excelsb isolario recubans et deoi'sum respi- trigiiiia annis JerosoIymoi'uin rexisset Ecclesiam
ciens, ac proribs pi"ostraibsque omries cnm fleiibus (Act. xu), seplimo Neronis cnno trucidatur a Judseis,
prseyidens, non ipse quideui;teriipefabat a,laci^tnis, vindicanlibtis in illo quod Paulum inlcrficere nequi-
Gotilimiis vero qtihique-djebiis ventris doloiibus cfti- verunt. Festo magistralui JudEeceSiicccssit Albinus,
ciatiis yitam yloleiJter.abrupit quinquagesiffiujti seta- "Albino Florus, cujus lnxuriam et a\aritiam csetcra-
tis quafturii agens' annum; regni vero septimum, quc flsgitla uon fci'entes Judsei, contra Romanos re-
'-
quatubfeteiiim" sub G-aio:Csesareaniiis regnans, at bellavciT.nl; advcrsum quos Ycspasianus, magister
Philjppi Tetrarchiam tiibtis annis bbiinens : quarto mililise, transinissus plurimas urbes Judcesecepjt.
. aulem iei IBei-bdis sibi adjungens, tribtis yerb feli^ 3S'ci'(;priniiis super oinnia scelera sua et Cbrisfianos
quis atitiis sub Olaudib Gsesafe'exaciis.Post Agiip- persequitur , quoruni cx numero Romce Petrum
pam patrem regnum JudSeseteneriteffiariflissexfilitis cruce, Paulum orcidil glauio. Hicjure mililari nihil
ejus Agrippa a Claudio stibstittiituf iti Tegiium, quod omnino ausus, Brilamiiam pene amisit. Nam duo
teijuit aimis viginii sex, hbe est, usque ad seeundum sub ea nobilissima oppida illic capla alque cversa
annuffi Vespasiani, quando;:urbis excidiumfactum sunt. Deniquc vero cum a senalu quserereiur ad poe-
est. Qualiier autem Josephus de hoc narret {Lib. xx nam,e palatio fugiens, ad quarlum Urbis niilliarium,
Ariiiq.ycap. 13), hob in locbponendum esse censtti- in suburbano liberti sui, inter Salariam ct Numenla»
mtts. Clatiuius, itiquit, Agrippam filiuni AgfippcSJti;- nam viam, semet interfecit, celatis trigesimo sccundo,
dcporuffiregem constituit • Fletiteffi [CuspitimFaduffil atque in eo omnis Augusti familia consuinpta esi.
1223 B. RABAM MAURIARCHIEP. MOGUNT. QPERUM PARS L 1224
PostNeronem vero Galba in Ib.eria,Yj|ellius in-Ger- ji multitudo Jerosolymis reperiretur causaffi Azyino-
niania,.et OtboRomse imperiuin arnpuerunl: Galba rum fuisse refert, ob quss ex omni gente Judcei ad
SeptiffioitienSe iitiperii: sui in medio Romanse ur- teniplum coufluentes, ufbe quasi barcere sunt fe-
bis foro capite truncatur;. Yespasianus duobus pfse- clusi : oportebal enim in iisdem diebus Paschse eos
liis superatos Judseos ad necem compulii; Olho, ler- interfici, in. quibus Salvatorem crucifixerunt. Colli-
lio regni sui mense, venatum [apud Bebriacuni] pro- gitur autem omne tempus in secundum annum Ves-
pria manu occubuit; Yilellius a "Vespasiaiiiducibus pasiani et novissimam Jerosolymorum eversionem,
in Tiberim projicitur. Romanorum septimus reguavit a decimo quintq anno Tiberii Gsesaris, et ab exordio
Yespasianus tinnis octo, mensibus undecim, diebus evangelicse prsedicationis anni quadraginla duo. A
viginli dttobus, qui apud Judseps imperator ab exer- capiiyitale autem quam ab Anliocbo perpessi suulj
cilu ajjpellalus, el bellum cilo filio conntiendans Ro- anni ducenti triginta octo [novem]. Porro Darii se-
mam per Alexandriani proficiscilur. Cujus secundo cuudo anno, sub quo rursdm lemplum sedificatum
'
aiino Tilus Judsea capta et Jerosolymis subversis, est, auui quingenli lioriaginta.-Aprima autem sedifi-
sexcenta millia virorum interfecit. Josephus vero calione teinjiU sub Salomone usque ad novissimam
sciens afflrmat sexpenta [undecies centena] inillia ejtts ruiiiam, quse sub Yespasianp facta est, anni
yirorum gladio et fame periisse, et alia centum mil- B ! quingenli honaginta ffiille ducenti [anni undecies
lia caplivorum .publice venundata. Ul auiem tanta; centeni et duo]
IN LXBRU-M SEGUNDUM. r
Secundus Hber MachabseorumHisloria), licet bre- nis undecim. Antiochus Eiipator annis duobus, et
vior si| priori ejusdem operis libro in hislorica nar- Demetiius Sother anriis duodecim, qui sunt anni a
ratione, antiquiora tamen quadantenus replicaf tem- principio regni Seleiici Nicanoris, regis Syrise,"a
pora, excepto quod ille Alexaudri Magni Macedonis quo regni Grcccorum compulantur tempora, usque
in principio sui brevem facit cortimeriioratiouem. ad finem Demetrii centesimo sexagesimo secundb,
Nam et Seleuci regis, cognomenio Nicanoris, in Ju- quibus adjlcianttir amli septem de i'egno Alexandri,
dseos commemorat iste beneficia, quem Historia qui ignobilis et vitiosus, indignusque regia dignitate
Antiquilalum Josephi et chi'onica Eusebii teslanluf Q a Pompeio Trogo describitur, sed cum regnum le-
Jttdseos iti republica sua digne efficere [effecisse], nuisse describatur anttis decem [septem ], fiuntcen-
et sequum eis honorem cum habitatoribus Macedo- lum sexaginla noyem. Dicamus et aliter, primus
nibtis et Grsecis deputasse; simililer et Aiiiiochus -po.s.tAlexaiidrum Asise regnavit Anligonus annis de-
Magnus, testantibus supra memoratis auctoritali- cem et novem ; post quem Demetiius, qui el PoUor-
bus , eos crebris epistolis laudat, et multiplicibus cetes, regnavit decem et seplenf ajmis. Hic ei'go
lriuneribus donat. Habet quodamniodo idem liber Demetrius decimo sepiimo anno regni sui semetip-
diversam a priori narrationem, sed Lamenbislorise sum Seleuco tradidit, et coiijuncta est Asia regno
non destruil veritatem : qaia licet multa prioris Ii- Syricc anno Seleuci Nicanoris vigesimo octavo. Si,
bri conlineat testamenta, tamen noiinuUainterserit ergo cosperimus computare nunc seriem annorum a
quse in.illo non iiiveniuntm'. Scriplis enini ab his vi- primo anno regni Anligoni, qui regnavit m Asia
detur qtli morali sunt in terra Juda, ad eos qui Iri amiis septem anlequam Seleucus in Syrja regnare
exieris fugerunt regionibiis. Unde idem iia incipit. coepisset, prccponentes eosdem septem annos regiio
CAPUT PRIMUM. .';-'. -Seleuci, et eo modocomputum annorum regiiuni
Judmis in JEgtjpto dicuni Judwi Bierosottjmis salu- Syrise usque ad novissimum annum Demetrii Sothe-
tem. Antioclius occisus.esl in lemploNanem. De D ris perduxeiimus, summa prioris numeri tota ibi
: igne sacrificii abscondiio in puteo. Ofatio Neemim invenitur. Sed mirum
talis erat, quod regi Persarum manifeslum faclum quomodo in sequentibus di-
est miraculum mutationis ignis et aqum el calur Judas in cenlesimo octogesimo octavo annd
' e 'con-
verso, ; .": ; ': . cum senalu Aristobulo, magislro, PlolomEei regis,
; Fratribus qui sunt per JEgyptum Judmis saluiem dixisse salutem et mandasse de purificatione tem-
dicunl fralres qui sunt in Jerosolymis Judmi, et qui in pli, quam ipsi facturi erant quinta et vicesima die
regione Judma, elc. Demetrius hic. (sulj quo se meusis Casleu; cum Judas in priori Ubro supra-
orasse Jerosolyiiiiise cominemoranl) iu Jigyplo dicto Demetrio vivente legatur multb ante esse de-
constitutus ipse est: qui post Antiochttm Eupato- functuS : siquidem sexlo anno Demelrii secundum
rem Asise et Syrise regnavit, qui et ipse cognomina- chronicorum fidem invenilur occisus. Sed quia in-
lus Sother, hoc est salvalor. In hunc enim anno- certi sunt ipsi auctores librorum, non absurdeyi-
runi numerus hic computatus est, hocesi, centesi- dentur in computatiorie temporum discrepare,
'mus sexagesimus nonus, decurril. Naffi Anfiochiis maxime eum in legalibus libris LXS Inlerpretum
lEpiphanes, qui post centesimum tricesimum sepli- editio cum Hebraica verilate in compulo annoruni
ijiium regni Grsecprum coepil regnare, regnavit an- mtilium discordei
1225 -COMMENT. IN LIBROS MACHABaSORUM. —-iN LIB. H. 1220
Nos Judwiscripsiinus vobism\tribultitioneetimpelu, 1A mise scriptis aut dictis aUcubi reperire potuimus, sic-
qui supervenit riobisinislis arinis, etc. Jdson ipse est ut nec illud quod in posterioribus de arcae et ta-
frater Onise pontificis, qtiem sequentja istius libri beraacttli abscotisiotie pef- Jeretiiiam asserimt, nullo
narrant ad Antiochum Epiphanem, lioe est nobilem, inodo in ipsius Jeremi.selibfb scriptum itiveniri po--
propter anibitionem summi sacerdotii convolasse, testi Unde constat boc illos aut niajortim suorujn
eique persuadere ut gentilem fitum Jerosolymis in- traditione didicisse, aut iti apocryphis eoruni libris
slitueret. .:'..• .....-.:.. exarata reperisse. Nos ergo, quod inceriuni est non
Populus qui est Jerosqlymis et iri Judma senalus- curiose inquirentes; adeaquse certa canonicortim
que, ete. Aristoboltts hic natiorie ftiit Judseus, sed librorum attestatipne esse manifestum est, calamum " -,
Peripateficus philosophus esse agnoscitur, qui ad cbnvertamus. . j
Philonietorem Ptolemseum explanationum in Moy- GAPUT m.
seu Cbmmenlarios seripsit., ut chrbnbgraphi pro-
dunt, quo et tempore Syriseet Asiccregnabat Anlio^ Prodidit Simon dona templi Dei; miltitur Heliodo*
chus Epiplianes. _:fus ut ea auferat; sacerdos etpopulusdeprecantur
Dominum ut deposita cuslodidnlur. Heliodorus,
De magnis periculis aDeo liberali magnifice gra- volens spbliare templttm, correptus est:. liberaluf a
titis agimus ipsi, elc. (Jualiter- aiiteffl Antiochus ^B plqga per sacrificium oblatum.
Epiplianes, qui mala Judseis idtra omnes reges qui ; ],;.. , '. . v : ;.. :.,:.. .,;..,-.:.
antesefuerunt in Syria,infligebat, regnumperdide- - Jgilur cum sancta civitas habitarelur in
omnipace,
rit, et vitam finierit, liber prior bistoriEe islius com- . etc; Igilur quia varii sub diversis regibus erant pon-
memorat, et Josephus in historiarum Antiquitatis tifices, neeessarium judicavimus juxta narrationem
Judaicse [libro duodecimo testatur dicetts : Rex An- historiographorum nomina recitareillbruffi qui pbn-
liochus, sujjeriorem provinciam percurrens, audivit tificatum regura temporibus habuerunt, n6c non et
civitatem Persarum divitiis exCellentem, Elimaidam eorum qui post captivitatem Babylonisein genle Jtt-
nomine; pretiosissimumque teinplum in ea Dianseet dEea-fuefuntjut Caclarior appareat historiEeveritas.
omni specie ornartientbruin plenum; insuper et Prlffius siquidem Sadbch pontifex fuit tenipli qubd
arma et Ioricas reliquisse audierat filium Philippi Salomoii sedificayit; post etim vero Achimaas, filius
regein Macedptium Alexandrum. Commotiis ergo ejus, in honorem successit; post hunc autero Joraiai,
egreditur contra EUmaidam, etobsidebat eam : his -et pbst eum Anxidianius. peiude Judas, post Judaim
vero qui in ea erant minime territis impeLu ejus yero Sudeus. Ppst huttc Hyltts, Hylo vero successit
neque obsessione, sed pertinaciter repugnantibus, Joatham : ttim rursus Urias, Urisevero Nerias. Post
spe deceptus decessit. Nam exeuntes civitatem fu- C > Neriam autem-Odeas fuit. Post hutic vero Sel-
gaveruiit, et persequebantur eum usque ad Babylo- lalti,,deiude Elchias. Pbst huhc Zara, et ppst htinc
niain, nbi cum post multam suorum militum amis- fuit Josedech, qui caplivus in Babylpniam deductus
sionem venisset, quidam de Judseis nuntiavit iUi et est. Isti siquidem in pontificatum filii patribus per
ducum perdilionem, qnos pugnare contra Judseos ordinem successerunt. Post Josedech autem filius
reliquerat, et crevisse fortitudjnem Judffiorum. Stib . ejus Joannes sacerdotium accepit, sub quo templupi
priorem itaque curam hbc crescente malo, iricurritr resedificatttffiest; etposf hunc Joachim fiUusejus.
in aegriludhiem, qua diu leriente et crescentibus Defuneto autem et hoc. Joannes filius ejus honorem
passionUjus intellexit quod. morerctur. Cotivocans- suscepit:.fniiente yero \itam Jotirine siiccedit pri-
que ainicos mbrbum suum eis atrocem esse itidica- matui sacerdoturii filius ejus Jaddus ,:sub,qtto, rex
vit. Cotifessiishsec ideo se pati quod Judseorunl gen- Alexatider Macedo Jerosolymam.yeiiit. Post qtiem
- tem
affligenstemplum exspoliasset, Deulnque con- Onias filius ejus clarus habetur, Post huncSimbn
tempsisset: quo dicto, Ulico exspiravit. Unde miror filius ejus, cui cogri.ome,iJtijmJustus fuit, propter
Polybium Megalopolitam,quod, vir bbnus existens, sollicitum in Domini religionem sludium, el in cives
dicit ideo periisse Antioehum quia voluit templum suos pronam clemettiiam. Deiinfe Judseorum pouli-
Dianse in Persida deyastare. Nam qui nullatenus v fex Eleazarus, frater Simonis, suscepit teitiplj mi
egit peccatum, sed tautum cogitayit, nullo reatu te- n.isterium, filio Simonis Onia parvo admodtim dere-
nebalur. Si autem Polybio -videiur ideo Antiochum -llctp::. qui Eleazartts.;, PtoiemajO Philadelpho pe-
yilain finiisse, multo-plus verisi.mile videtur propter tente, LXX Iiilerpretes ad interpretandum legem
templi Jerosblyinitani excidiiiin; sacrilegum regem ^divirtain lransmisit..Post Eleazarum auteni ayuiicu-
perUsse. ItiS ejus Manasses accepit sacerdoliuiii. PoSt Marias-
CAPUTU. sen vero Judseorum ponlifex Onias,, Simonis Justi
Sequilur utsupra. filius, clartis habelur ; qui consueta Plolemseo regi
Facturiigitur quinlg el viceshna diemensis.Gasleu tiibuta non reddens ad iram eum impttHt. Yerum
purificationemtempli, iiecessarium duximus signifi- Josephiis, iriter suosnobilis, legatus aJudaeis,.ad"
care vobis, etc. Hsee quippe qtiseJerosolymilaiii Jq- .Ptpleffiseum.missus cum familiaritatem regis ob
dceiscribentes adeosqjiiper ^lgyptum fuerunl Ju- pltirima meruisset, iii eum obsequia, dux Judsese
dceosde jgne reperto in puteo iti simUitudiiiemaquse et regionum finilimarum constituilur. Post Ouiam
cfassse converso, neqtie in Esdrse, neque iti Nehe- autemSimon, OniEe.filitiS,JudEeorum'pontifex cla-.
PATROL.GIX* 39
1227 B. BABANI MAUBIARCHIEP. MQGUNT.OPERUM PARS I. 1228
rus habetur. Sub qub Joannes, filius-Sirach Sapien- __ A.Onia orante; descendit eques terrUiilis, arma ba-
lice librum cbmportens, quem vocavit •Paharelon, bens aurea, ille videlicet de qub Jbannes in Apoca-
id;est virtutuni oninium capacenjj.ct Simouis in eo lypsi sua scripsit, dicens (Apoc. xix) : Vidi cmlum
fecit irientiouem. Post Simonem autem:,Ottias, filius apertmn,et ecce equus albus,.et qui sedebqt super
ejusdem Simonis, insignis habetur : ad quem Lace- eum vbcabalur fidelis et verax, et cum juslilia judicat:
dajittoiiiorum rex Arius legatos mittit: habuit re- oculi ejussicul 'fiammaignis, in ctipiteejus diademata
gnante Syrise et Asice Antiocho Magno et Seleuco mulla, habens nomen scripluin quod nemo riovtl nisi
Philopatore filio ejus usque ad Antiochum Ejtipha- ipse: et.vestilus er.atveste aspersa saugiiine ei voctilur
nem; sub quo: pontifice Qjiia Iise.Cqusade Simone notnen ejus Verbum Dei. Orantibtis quidem inenibris
prseposito templi narrantur facta sunt„.j_egnante in Christi suecurrit ipse eis in auxilium, qui est via,
•
Syria et Asia Seleuco.^Philopal.ore,cum successit in verilas ei vitq(Joan. xiv) e.t ad debeilandos inimi-
regnum Aniiocbus Epiphaiies. Simonautem, prse- cos et lerretidas pravorum prsesimipiiones. Cujus
positus tempUJerosolf)nbi:uni, adiApoUbtiiuitiPhoei ! equus erat incorruptus et veslis sangjiinblenta, qiiia
hicis dtlceiti cbhfugiehs, tiitiltis ei niuhefibus.' repro- mors carnis ejus erat innoxia : ipseque terribilis,
tiiissis, sacerdbtiu.hi sibi vijid,ica.reccepit..Quo Se- quia valde mirabilis, atqtie j'udex juslissimus esl.
ieucus audito Heliodorum millit ad negfttium pro- B ] Hic erat optiinis operimeiitis adornatus, quia om-
videndum : qui eum in Judaiam pervenisset inique iiium yiriuluni decore splendor clarissimus. Gui om-
dijudicar.s et roulta prosp.era gerens djvinis adver- nia arjna aurea, quia Opera ejus mirifica : ipsius
sum se signis deleri-etur, et ad Seleucumrevertituri enim dono Ecclesia sua habel sculum fidei, loricam
Onias auiem sacerdos curaveral ut Siffionprofugus : juslitim, galeam salulis, et gladium. Spiritus, quod
fieret, etc. PsniquehEec historja seciinduiif tropb- est verbumDei; quibtis armis ipse qiiotidie Iri nieniT
Ipgiseregularti, j.nsinjjat quia bjrines qui; in superhia bris suis pu_gnat cpnlra hosles suos, videlieet hic
insligati sauclificationem D.omihicontamjtiare atque eques cum, impetu Heliodoro priores calces elisit,
pollulis manibus indigue tractare prEesumpseruut, quia incarnatioiiis sacramentuin omnes prosternit
Coelestijudicio. sunt iiuniendi, quia, Yeritale aiuj- liostes, hp.c esl Jttdseos, paganos et hsereticos, qtta-
stante, domusbfalionis est cunclis geniibus (MatilL tenus Confusi ab immanitate scelCrum aliquando
xxi; Isa. LI), nec licel eam cuiquam facere spelun^ desistant. Illi ergo duo juvenes qui cum ipso equile
cam lalronum. Hinc et Psalmista ait : Domum tuam apparuerunt, decbri virtute, optimi gloria speciosique
decet sanclitudq', Domine, in longiludine dierum aniictu, qui circumsleteruni Otiianr-"exulraque parte
(Psal. xcn). Nec licet ibi aliquid gerere vel condere, el flagellabanl sine intermissione Heiiodorum inultis
nisi solius Dei laudibus et orationibuS vacare. Unde 'G pltigis verberanles, significant doctores utiiusque
et ipse Dominus in Evangelio ( Joan.ii) eliminavit Testamenti, qui, circumstantes Christiincarnalib-
de teriiplo vetidentes et ementes in illo, el ses nuin- nem virlttte fidei ae bonorum operuin decori, glo-
niulariotumeirudit, et cathedras veudehiium columria miraculorum optiffii et amictu, sanciaj sciettlise
bas everlit. Hisque peractis erat quolidie docetisin alque sapientise speciosissimi variis teiupoiibus exi-
lemplo.Juxta allegoriam auteiti Onias. sacerdos Dei stentes, prsedicationibus suiS verbeiant pravbrum
magnus et figufalis templi custos, signilicat Doini- insensibilitatem et ad-terram decidere cbmpelluiJt:
num Salvatpreffijqui a Deo Patre pontifex factus in sicque fiet ut iste qui ante LempluffiaggressuS est
-selernum secundum ordinem Melcbisedech (Psal, superbus, per correptionem disciplinseappareat in-
cix), veri Dei templi, quod esi Ecclesia, cuslos et in- validus : qtiia non est sapientia, noii est prudeniia,
habitalor Cst : quod nomen Onise satis expiimere non est eonsilium contra Dominum (Prov. xxi);
videttir, intei-pretatur enim Onias dolor Doinhii sive quia omnia quwcunque voluil, fecit in cmlo et in
doloris Doiriinus: et quis doleus Dominus melius terra, in mari.et in omnibus abyssis : et rion est qtli
dici potest quam Redemptor noster, de quo per possit resistere voluntati ejus; Dominus universorum
Isaiam dicitur : Vidimus eum, et nonerat aspectus, ipse (Psal. GXXXIV). Quod autem Onias, oiferens
et desidertiviinuseum despeclum et nqvissimumviro- " hosiiam salutarem pro salute viri, salvavit ipsum
rum, et virlim dplorum el scienlem.infirmitalem: Heliodorutii miilta caligine cirCutafusunjj sigriificat
vere languofes noslros ipse tuiit el dolpres nostros quod misericordia Redeffiptoris nostrisEepe iiigratis
ipseportavit: ;-.-'.:.-• et immerifis confert beneficium coiiversionis, qua-
Heliodprtts autem, invasor et spolialor aefarii Do- tenus per ejus graliam qui senietipsum bbtulit ho-
inini, paganossive Judseos, sive et hsereticos signifi- stiam salutarem pro mundi peccatis, exuanttif ab
cat, qui sine reverenlia Dei doiiis abuti et in nefa- erroribus suis et lUierenlur a poleslate Satanse, cu-
rium actumea converlere vbluit. Irtvadunt enim jus nequitia quondam-captivi erant ad ipsius yolun-
pagani thesaurum lempli Dei Cumfidem ac meriluin tatem, referant gratias Redemplbri suo etlaudem
Christi destruere conatuf. Invadunt eum et Judaai ejusprcedicentin universa terra;
cum reHgibtiemGhristianam' veteris legiscseremo-
niis Coiifundere cupiunt. Invadunt et haeretici,
quando veritatem Evangelii et sinceritatem legis:
Dei falsis dogmatibus corruinpere gestiunt. SedJ
1229 COMMEKT.IN LIBROS MACHABJSORUM.— IN LIB. II. 1230
CAPUTIV A gant (Tit. i); namqtte \iclu et \eslitu modei'ato non
De insidiis Simonis prodiloris cmttra Oniam. Jason sunt contenti, sed volcnles droiles fipri, inctdunl m
muneiibus coirtimpit tegetn Anliochuin. Sacerdoles lentuiionem, et in laquenrn diabpti, et desideiia mulia,
feslinant, negleclis saciis, ad ludum palmstrm. el iitutiha, el nociva, qute ingerunt homincs in interi-
Menelaus Jasonem excludil a Sacerdolio, cui suc- tum et
cessil Lystmachus, etc. perditioncm. Radtx enim omnium malorum est
qvaritia; quam qnidcm appeienlcs erraverunt a fide
Sed post Seleuci vitm excessum, cum suscepissel et inseruerunt se dolottbus mttljis (I Tim. vi).
regnttm Anlioclius, qui Nobilis appellabalur, elc. De Cum aulcm quinquennahs agon lyn cetebraretur,
hoc Josephus ita narrat (Anliq. lib. xn, c. 6): Per et retc prmsens esset, eic. Reguante apud Judseam
ideiu fempus defuncto Onia principc saeerdolum, Ozia et Azaria rege leproso, et apud Israel Phacee,
fratii ejus Antiochus saccrdotii contulit principa- apud Alhenienses quoquc vEschylo, et apud Latinos
tum, nam filius quem Onias reliquerat adbuc inlans, nuUo, secundo anno JEsch) |i judicis Atheniensium,
erat. Demonstrabimus autem singula iu loco pro- prima Olympias acta esl, in qua Choi'03bus Helien-
prio, qucc adhuc pueium pertinere vidobanlur. Jesu sis viclor exslitil. Ilelii agunt quinqueniiale certa-
vero (nain hic eral frater Onise) principatuni sacer- mcn, quatuor annis in medio explelis, iu quibus
dotii rex abstulii iratus, ei dedit eum miuori fralri B ijrincipcs annui coiistiliiunfur quatuor; quam olym-
eoium. noniiiie Onise: Sinioni naiiique tres filii hi piaclcm Iphicus filius Praxonidis sive /Emonis pii-
iuerunl, ad quos priucipaLus sacei'dotii, sicul pi-ce- mus instittiit. Ab hoc lemppre Grseca dc temporiinis
"diximus,pervenit, et Jesus quidem Jasoneiu se no- historia vera creditur: nam ante hoc, ul cuique vi-
niiiia\it, Onias aulem Menelaus esl nominalus. Se- sum est, divei-sas sententias prolulerunf, Hunc enim
ditiouem iiaque prius piinceps sacerdoiuin Jcsus ad- quiiiqueiinaleni agonem liinc Antioebus apud Tyrum
\ei'sus Menelaum concilavil, ct divisa in uLrumque cclebrasse describitur, et ea qua) deinde eonamemo-
populi multitudiiie, pro parte Meneldi filii Tqbico rantur de Jasone ct Menelao postea facla sujiL.
coiisistebant, populi vcro pars jfiuiiina Jasonem ad- Jason quidem, qiti proprium fratrem, hoc esl,
ju\abat. Unde laboranles Meiielaus ct fiiii Tobiaead Oniam seniorem, Simonis filium, captivaveral, ab
Antiochum discesseuiiif, ad notitiam cjusproduceti- Meiielao, boc esl, minore Onia, quj binominis fuit,
tes quod vellent palrias relinquere leges, et conver- accusalus apud regero atque deceplus prpfugus in
sationem et moj'es [lcges] obseivareGrcecorum. Ilo- _Ammanitemexpulsus est legwncm. Menctaus
quideni
ga\ei'unt crgo eum ul pewnillcrct eis sedificai'e principalum obunutl, sed dc pecunits pro ppntificatu
gyffiiiasiumJerosolymis : cumque eoncessisset, cir- regi piomissis nihil agebat, ob quam causam siraili-
cuincisiojjciu suam velaverunt ut non apparerent jn -G - ler el ipse remolus csl a sacerdotio, succedente sibi
denudalione Grsecis csse dissimiles; cseleraque om- Lysiinaeho: qno lenenle sacei'doj,ium Menelaus, An-
ma lelinquenles quse illis mos palrius imponehal, jjocho abscnic , propler secundos Tharsenses et
aliarum facta gentium rilusque sectabantur. Ilsec Mallotas, ratus sc accejtisse lcmpusupportunum, au-
Joseplius. Sed miror quomodo ipse Oiiia defuucto rea qusedam vasa feraplo furalus, donavit Androuico
dicat Ajitiochum jratri Jasonis sacerdotium conlu- comili, qucm j'cx reliqui), ad luendam regionem.
lisse; cum Iiaechisloiia huic narralioni non concor- Undc cojijjiiolus Onias senioi', frater ejus queui Ja-
det, sictil in sequentibus demonstrabitur. Denique son captiyavcrat, aiguebat Menelaujji pro impielate
Auiioclius Epipiianes cum de regione Plolemseo- pcrpetiata, ipsc in loeo luto _=econtiiiehs Anfiocbise,
IUJU,quam subito nnaseral, senalps pra?cepto re- secus Daplinen. Unde Menelaus, accede^nsad Andio-
cessisset, in Jndseam veijit; ibiquc Jesu, quj e,l fra- nicuin, logavit ut Oniam inlerficeret. Qui cum vcnis-
tri Oiiice, poutificatum tradidil. Quo denique ex- get ad Oniam, et datis dcxtris cum jnrejuraiido,
pulso, Oniain, cognoniento Menelaum, successoi'ein quamvis esset ei suspectus, el suasisseL de asylo
el declit; itaque ob sacerdotii digniutem oj'!a s,edi- procedei-e, slalim euiii peremit, non verilus j"usli-
lione inter principcs, ingeiuium iniseriaruin semina _ iijiin, ob causam quain non soliwn Judsei et alise
piillula\eruni. Hsec ergo facia supciborum alque quocjue nationes inclignabaniur, et molcsfcfeiêbant
tiansgressormn legis Dci non allegoriani aliquam ad <le nece lanii \iri et injusla. Hinc Judcei simul ct
jedificalionem utilem nobis ingerit, sed, proh do- Giseci icgressum regem deGilicijc locis adiei-unt,
lor! isto tempore imit.itores facinoris sui jiluies in- pjouenlcs quod facttim fuerai, Ex hoc coinniotus
veniunlur, hi qui in Ecclesia populi Dci e( saiiguhie Aniiochus usque ad laciyuiaium efitisionen), rccor-
ejus Filti unigeniti redcmpta praeponunlur, deserla datps defuncli soin-ielaiem el hiodesiiam, acccnsus-
E\aiigelii docirina el \era religione, a culiu unius quc animo Aiidronicuin exulum pui'pura circumdiici
Dci qui ibi coramendalur ac insinuatur, pi'a\is mo- pcr totam civiiatem jubel, cl in codem loco quo in
ribus ad jccultam convolanl tilololalriam, cuin per .Oniapi impieiatem commiserat, sacrilcgum vita pj-i-
anibitionem pecuniarum el dhilias pisesentis vilse yari, Domino illi dignani pccnam rctribuenle. Mullis
luvuriosaiii vilam et Deo deiesiabilem ducendo, adu- enim sacrilegiis iii templo a Lysimacho commissis
laioiumallendenlesfavorem, multossecum Irahunt Meuelai consilio, et divulgata fama, congi'egata £St
ad perdilionem. Isli profeclo secundum Apostolum mullitudo adversum Lysimachum : alii lapides, alii
confileuiai quidem se nosse Deuiii, jaciis autetn ne- vero fustcs validos ampuere, quidam vcro cinerem
1251 B. RABANI MAURIARCfflEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1232
jii Lysimachum jecere, et mulli quidem vulnerati, ALdeutur intellectum animi; manifeste designant ju-
quidam et prostrati, onines vero in fugam versi slissimura judicem alque sequissimum relributorem
sunl, ipsum et sacrilegum secus serarium interfece- singulis, prout debita eorum postulaverint, nierce-
runl. clem cpndignam reslitucrc; hoc est, piis ae Deum
- De his ergo coepit judicium advei-sus Menelaum liinentibus prsemia seterna; impiis autein, ctpecca-
agilari; et cum vcnisset rex Tyrum ad ipsum nego- toribus, et blasphcmis, posnam ignis perpetui; nec
lium detulerunt viri tres, missi a seniorihus, et cum ullus debet sibi blandiri pro lerrena felicitale ac
superaretur Menelaus , 'promisit Plolemseo mulLas pra;sentis vitse prosperilate, si in peccatis degeie
pecunias ad suadendum rcgi. Ilaque PtolemEeusin voluerit impurius; nec ctbene agens, cuin validis
quodam alrio positum, quasi refrigerandi gratia, tormcntis aut variis tribulalionibus in prccsenti vita
regem adiit, et a sententia deduxit, et Menelaum coangustatur, desperare non debel de fulufa salute,
quidem ab universis rcrum criminibus absolvit. Mi- si injuslitise perseveraverit tramite; quia scriplum
seros autem Judseos, qui, etsi apud prsesides cau- est: Mullw tribulalioncs justorum, et de omnibus his
sam dixissent et innocentes judicarenlur, morle liberavit eos Dominus (Psal. vu); el: Multa fiagella
damnavit. Sed cum falsus rv.mor exisset lanquam peccalorum isperonles autem in Dotnhto misericordia
vita excessisset Antiochus, assumplis Jason non mi- ]3 circumdabit. Lwlamini in Dominoet exsultate, justi,
nus mille viris, repente aggressus esl civitalem, et civi- et gioriamini omnes recti corde (Psal. xxxi).
bus ad murum convolantibus, ad ulliinum compre- CAPUT Y.
hensa civilate, Menelaus fugit in arcem. Jason vero
De signis cmlestibus faclis in Jerusalem. De morte
non parcebat in cwde civibus sitis, nec cogilabat pro- Jasonis pcrsecnioris civium. Anliochus persequens
speritalem adversum cognctlosmalum esse maxitnum, Judam, populo occiso, lempium spoliavil, duclore
arbitrans hoslium et non civium se tropwa caplurum. Menelao. Non propier locum genlem, sed propler
Etprincipatum quidem nbn oblinuit :finem vero insi- geniem locutn Dominus elegil, etc.
diarum suarum confusionem cmpit; 'et profugus.ite- Eodem tempore Anliochus secundam profectionem
rum abiit in Ammanilem. Ad ultimum,' in exilium paravil in Mgyplum, etc. Portenla ergo aliquando
sui conclusus ab Areta Arabum tyranno:fugiens de portenduut prospera, aliquando vei'0 pi'sefigurant
civilate in civilalem, omnibus odiosus, ul refuga lc- adversa : sed semper juxta id quod summus arbiter
gum el exsecrabilis, ul palriw et eivium hostis, in singulis rebus ac teinporibus convenire dijudicat.
/Egyptum expulsus est; ei qui multos de patria expu- Nec iniruin quod in Machabseorum temporibus equi-
lerat, exsul periit Litcedpemouasprofeclus. Menelaus tes, auratas slolas babentes, armatse cohortes per
autem cum ajwd Aiitiochum Eupalorem simili modo I aerem discurrere visse, ac armorum aureorum splen-
ul antea dolos [meditarelur, Rex regum snscitavit dor fulgens advcrsitaieiu prsenuntiare fuluram, et
animos Antiochi in pcccatorem, el suggerenle Lysia cladem Judseis ventuj-am, cum ante subversionem
hunc esse causatn omnium malorum, jussil, ut eis Jerosolymorum, Joscpho tcstanle (Lib. vn de Bello
esl consuetudo, comprehensum eodem loco necari. Judaico, cap. 12), discimus quod slella prsefulgens
Eral autem in ipso loco turris quinquaginla cubitorum gladio per omnia innninere desertse civitati, et co-
aggeslum undique habens cineris; hwc prospeclum ha- metes prseterea exitialibus flammis ardere per folum
bebatin prwceps. Undeincinerem dejici jussil sacri- visus est annum. Sed ante excidii tempus ac belli,
tegum, omnibus eum propellenlibus ad inlerilum; et cum populi ad diem feslum Azymorum conveiierunt,
lali lege prwvaricatoremtegis conligil mori, nec lcrrm octava die mensis Antiochi, qui est Aprilis, uoclis
dari Menelaum, quia mulia erga aram Dei delicta tempore, hora nona, tantus luminis fulgor aram
commisil, cujus ignis et cinis erat sanclus, ipse in ci- templumque circumdedit, ut putarent omnes diem
neris morte damnalus est. Refert autem Josephus, clarissimum factum ; et permansit spatio horse dimi-
sicut iti: sjiperiori Ubro bstendiitius, qubd fifius prin- dise, qtiod imperilis quidem etignaris bontim augu-
cipls sacerdbtum Oftisecum adhiiC puertilus defuncto rium esse videbatur : sed legisperilos et :proBos
"patfe feliclus sil, videtis quia aytiheulum Suum Me- D quosqtie doclpres non lattiit exitiale pbrterituin,, In
tielauin-rex! iiileflecissel et principaiujti" sacerdotii ! eadetiiquociueiestivitaievilula! saCiificIis admbta et
Alciffio dedisset, non existenli de geriere sacerdo- assisteris, inter ipsEismiriistrofuffi tiiatius eriixa est
ttini; sed a Lysia flex-usut transpoiierel horiorem aquam; sed et janua- interibris sedis, quse respicie-
ab ea faniilia ad aliam doniiiffi, fugit ad Ptolemseum bat orientem, cum esset solido sere Induta immensi
regem jEgypli el bonorem incruiL ab ipso et uxore ponderis, quse vix viginli viris summo conatu impel-
cjus Cleopatra locuniquc peiiil in regione Cleopali- lentibus claudcretur, ferreis quoque vectibus ct se-
lana, ubi civilatem nomiuis sui condidil, et templum ris muuita, et pessulis in altum dimissis lenerelur
ad similitudinem tcmpli palris construxit. Alcimus obslructa, repente hora noctis sexta apparuii sponte
vero, adversum Judam Machabseum inimicilias ge- patefacta: sed et transacto die festo apud aliquot
rens, post non multum lemporis ira Dei pcrcussus dies, prima et vicesima die mensis Arlemisise, qui
interiil, ac sic cum omnium Judoeorumfavorc Judse Maius apud nos vocatur, prodigiosus apparuit visus
Machabseosacerdotium decernitur. Quaequidem om- el fidem penc excedcns, quod verc falsum pulare-
nia niagis nioralem quam allegoricuin sodificarevi- tur, nisi occullorum [Forte oculatorum] fidem ccra-
•IffiSS- COMMENT.IN LIBROS MACHAByEORUM.— IN LIB. II. 1234
firmassetmaloriim eoruni consecuta pernicies. Et- A serturos Judmos, etc. Postqiiam sciiptor historise
enim prdpe solis occasum visi sunt currus et qua- narravil de Lysimachi et Jasoiiis impiprum el sacri-
drigse,-in omneffi regioncm per aerem ferri, el ar- legorum inleritu, commemorala insuper signorum
matoram cohortes tranantes nubila, et civitatibus eL prodigiorum visione in aere, ad narralionis ordi-
circumfondi. jiem rediit, hoc est, ad Anliochi Epiphanis profc-
InaUo autem festo"die,~qui Pentecostes appclla- eiionem de y&gyplo,qui irritalus inde, eo quod sena-
tur, noctu Sacerdotes ingressi templum ad ministe- lus-prcccepto de regione Plolemseorum, quam inva:
ria ex mbre complenda, primo quidem molus quos- serat, jussus est recedei'e, efferatis animis in Ju-
dani strepitttsque.senserunl. Deinde voces subditas dceain venit, sicul in superioribus demonstratum est,
audiunt dicentes : Migremus hinc. Addilur et aliud et Jerusalem armis cepii gentemque mulctavit, lem-
terribilius: Ctenim quidam Jesus Ananise filius, vir plumque spoliavif, et multa ncfaria in ipsa comrai-
plebeius etruslicus, ante qnartum belli annum, cum sit. Quoil auteni Anliochus ipsius AntichrisLi figu-
civitas in pace et abimdantia perduraret, in die feram prseferal sanctorum primum iradilione riianife-
sto Tabefnaculorum repentc clamare coepit: Yox ab stissimum est: quia sicut Salvalor prsemisil Salomo-
oriente, vbx ab occidentc, vox a quatuor ventis, nein et eseleros sanclos in fypuni advenlus sui, sic
voxsup.er Jerosolymam, ct vox super teiujjlum, su- B Antichiistus pcssimum regem Antiocbum, qui san-
per sponsos et super sponsas, vox super omnem ctos perseciiliis es-t lemplimique violavii, i'ecte ty-
iiunc populum. Hocque iiidesinenter diu nocluque, pum sui habuisse credeudus est.
oinnes plateas cireumiens, clamabat, usquequo qui- Cum aulcm appositus esset contra Judmos, misit
daifl priiribres ex populo viri, velut ex infausto pra> odiosum principem Apolloniumcum exercitu viginli et
sagio indigna|ipne commoti, correptum homineni diiobus millibus, prmcipiensei omnes perfectm mtatis
mtiliis yerberibus afflciuiit; at ille ttequaquam pi'0 se hilerficere, mulieres, ac juvenes, ac virgines ven-
aliquid loqtiens, sed nec eos quidem qui circuinste- dere, eic. IIujus loci el superior liber meminii, ubi
terani deprecatus, eas denuo voces pari obstinalioiie el Judseorum in sabbati quieie inieifeclio et Apollo-
et clamore repetebat. Tunc principes intelligentes, nii nequilia simul et iiileritus ejus per Judscam nar-
tit res efat, magis.divinuin esse hominis lnoium, ratur. (Juod autem Antiochus prsecepit Apollonio
perducunt euln.ad j'udicem Romaiium, apud quem omnes perfeclm mlatis inlerficere, muiicres ac juvenes
flagris ad ossausque laniatus, iieqtte preces, neqne - vendere, significat quotl Antiochus hostis eorum ne-
lacrymas fudit, sed eamdcm vocem miserabiliter et cem maxime mediiatur quos perfectos in religione
cum qriodaffi ululatu emitiens, per singula pene Christiana esse conspexit; eos aulem qui molles at-
verba prbferebat, addens et hoc : Yse, vse Jerosoly- G que inslabiles sunt, de quibus scriptum est: Slultus
mis, Ergoomnia prodigia misera civitas merito per- ut luna mulatur (Eccli. xxvu), ipsos variis erroribus
pessaest, qtiia semper, secundum latoris legis testi- . implicitos per diversa vitia ventilando de lerra Ec-
monium, seditionem egit contra Dominum, et in- clesicc separans, in profundum scelerum procul
grata beneficibrum ejus, servos summi patrisfami- jactat.
lias, qui ad eam ab illo missi sttnt, cum irrisione Judas autem Machabmus, qui decimus fuerat, se-
tractabant atque interimebant. Novissime vcro cesseral in deserlum, etc. Quomodo autem dicat Ju-
ipsum interficientes bseredem, exlia castra prpjece- dam Machabscum esse decimum non inyenio, nisi
runt. Utide ipse Dominusiti Evangelio, increpans forteper enumerationem ppntificum quifuerurit in
inCreduiam ciyitalem, ait;: Jerusdlem, Jerusqlem_ ,gente Judsea temporibus regrilGfsecprurnshEeejjistp--
qum pccidis prophetas et Iqpidqs eos qui ad- te:missi; ria comptilit annos, qtioruin primus ponlifex Qnias.
sunt! Quolies volui congregarefilios tuos quemtidmo- Jaddi.filius; secuiidus, Simepn Otiisefilius; terlius,
dum gallinq congregat puilos suos sub alas suas, et Eleazar fratef. Simeonis ;.'.-guartus,"Manasses: ayun-
holuisti: Ecce relinquelur vobis domus veslra deserta cttlus Eleazari; quintus, Qnias. Simonls Justi-filius;
(Maltii. xxur); Hoc enim prsesagiebaturantiquituS : sextus, Simpn Onise filius:; sept.imus, Onias Simonis
hociri posterioribus hbmicidse truculenlissiffiicon- D filius; octayus, alter Onias, qui: Jason est nuncupa-«
- dignam reatus sui
pefcepefuiii mercedem : ita ut tus, ffaierQniEeprioris;nonus, Meneiatis, fraterJa-;
'
paftim fame necarentur,:partim pestilentia perireni, sonis; decimus, Judas, qui Alcimb lentante poritifir
partini. occisi et captivi in tbiius orbis partes ab hpV ficalum Judseorum invadere, divirioque judicio de-
stibus ducbrentur; sicque!iffipletumest Jeremise il- structo, mifabili consensu.omniiiroprimi sacerdotii
lud qupd de eadem gente et civilate projjhetayit, di- accepit dignitatem. Spiritalitef autem Judas merilo
ccns"":Migravit Judqs propter affliclionemet multitu- dicitur essei decimus,quia Decalogi prsecepta;in:_fide
dinem servilutis : habitqvit inter genles, nec.iriveriit et deyoiibiie periecta invenituf servasse;
jpsairique
requiem: oirines perseculores ejits appreheiidermt legemzelando ab hostium manibus primus post; pa-:
eum inter angustias. Vim Siori lugent,eg quqd non trem armisdefendisse. Quivefe ihter feras^scribitur
sitni qui meniqnl ad solemnitatem. Omnesportm ejus cum suis in! monlUius vitam duxisse, etfeni; cibo
desiructm, sacerdotes ejus gementes, virgines squalidm yesci: quia saiJCtprum exempla secuftis (ipsl euiin
eiipsdoppressaamariludine{Threii.i). sunt motttes Dei), beslialespersecutortim mores,#ii-
His itaque gesiis suspicatus estrex socielgtetride- !;temnendqn vitam Dep pjacitaiti ;elegit,iietyirttituu»
1235 • B. RABANI MAURi ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 423C
semper virenti pabulo se pavisse optnnum duxit, qua- A crudelissimi regis impictas porcinam carnem in se-
tenus indeficicnli anim;e viciu nuirilus famem non nectnie sua ederc cogebal, significat populum Ghri-
sentirel perpetuam. stianum, qucm Anticliristi saBviliaanle finem mundi
Nobis aulem lecLio actuum Judse ita solummodo ad idololatriam atque Spurciliain vitse convertere su-
proficil, si constantJEeejus ac sobrieiatis virtules tagel. Interpreialur autem Elcazarus Dcwmeus ad-
linilari voluei'.imus; nec pisepoiiiiiius delicias niundi juior, quod nomcu nplissime roiivcnil fideliiim po-
ac pompam hujus sseculi justiltse et \eritati Dei, me- pulo, qui cum Psalmisla Domino dicerc novil: Ad-
mores semper illius vocis Dominicse qua^ a'l: Quid julor meus es tu, ve dcrclinqtias me (Psal. xxxu); et
enim proderit homini, si vniversnm mundum htcrelur, rursum, Liberalor meus, Devs inevs, sperabo hi enm
animw vero suw detrimentum paiialur (Mailli. \vi)? (Psal. -XVIJI;scd sicut nequissimrrcgis imnianitas
El itcrum : Qui amat anhnam sitam perdel eam, qni Eleazarum ad esnm porcinse carnis compellere ne-
odil animam suain in hunc mutidum in vilam mier- - quivit, ila ncc cleclorum coelum Anlichristi crude-
naiti cusloditeatii(J_oaii.xu).. litas contaminare aliqua immuhditia tillo modo po-
terit. -"''
: CAPUT:YL; .:'/:: '' '
;'-.-. GAPUTYII. ; -;"L-;'.. •;;;
..3/j$«;.t .4tf;-JMrf^.vc_o*jip^"W-_3it!enfK*i-|ff
:ftaaj ;/îf?.": ef./JOK-'
i^fi*».-
tamiriare tiemplum,JMdwi. ad \sacrificia idolorum B' \-De passibne seplem fratriiiri *eihititris ebruiiu "•'<
cogiinthr. D\e passiprie dutifum muiierum ' '• cum in- Gontigit autem sepiem fratreS cutifmalre- suti tip^
fantibus, et Eleazarit piehensos eompelli arege edcfe Contra fas carnes por-
Sed fidri: pbst riiultuiri'ieinpusliiiisiirex serietn citias,fiagriset taureis cruciatos, etc. Q_uidper hanc
.Sojjijjer//ei'^t
giieirt^6>^~4;>itii)Biie')iiilin.>''.ijjri* .'J"adteds'-'t(t
*sfe.; malreirt seplem filioruin, nisb nialjis Ecclesise fe-
trah'sferrtitt:d'pdwii's et Deilegibiis, etc: Hsec eadeiti cundilas, qu^pbr septiformis Spiritiisgratiamadb^
ih librb 'Superiori feferutitui, qtiod Aiitioelius per ptivos Deb Patri filios generat, designalur? Qtios
legalos suos *cbntamiiiaverit tejnplum, aedificando in Antiochi typici, hbccst Antichristi, alroGilas,:]ieet
illo idoliini desolatiotiis super allare Dei; cujus lOci patrum per-mihifelros stiospartum per Semetipsiiin
,,,..-, a siffiul 'cutil tiiatre diversis cruciatibus laniet, ad
allegoriaffi ibideti) postiinitis.
•'
NecMriipUiiierJudwuin se 'esse quisquqm; 'confile- , blasphemiam tanietieos Jieqnaquaiii jpertrahere va-
baiuf: &uiebtiritrir auiem cptm amarti 'necessitqte iii leli Quse autem hanc muUeiein et filios-ejus pi'0 la^
dientttniis regis adsacrificiq, etc. Lrberuiti Patretii bbre quera in prsesenii perpessi sunt nierces maneat
dominutif vini 'genliles esse *dixerunt,cujus sacra ih futura;Isaias ostendit, dicens: Laudu, steritis ,gum
Aniiociiiisjn.iiataij suo njaxime eelebrari jussii, eo non paris; dectititq ttiudem et iigmnupt [hinni], qum
qtiod iiluffi:tiatali: suo fayereL credebat. Nam Libe- & iion pqriebas,::quoniam hitiii fmullQ filji desertw,
ruffi a Mbera mehte appfeUari vblunt, qttofi qtiasi :magis quamejus quw habet fifttm, dicit Dominus.
itiares iti cbetindo per ejus beneficium emissis semi- Diirita locum tenlorii tuv, ei pelies labernaculprum
nibus liberefiitir, prbpter quod idemLiber muliebri tuqrum, extende, iveparcas : longps fac funicuios.tuos,
. et delicato corpore pingiiur. Dicunt enim mulieres et clavos iuos consolida.Ad dexieranfetud Imvtim
ei" &ltribtiiks;;-etyiiiunt; proplericxcitandtitti-libidi- .!peneirabis, ei:sehieti tuurii genies hmfedilgbii:\Noti
nem. Utide et frons ejus :patiipitiocingilurji-sed Tacto \\thrie're,quia, non cohfurideris neqrie efubesces. Non
[Forte capite] cordnani viteaiti et corrtti iiabetv quia : eniiii ,te pudebit tiuia cohfnsidnis addtesceniim IUK
cutii grseeejparce] et moderate vinum bibitur, la- qbimsceris, et opprobrii viduilalis ium non recorda-
titiam prsestat, cum ulliia niodum, exeilal liles et beris amplius. Qitia dominabilur tui qtti fecil ie, I)o-
quasi cornua dat. Idem aulem et Lyseus a polu lysei, minus exercitnum nomen ejtts, ei redemptor luus san-
truod iiiiilio vino membra solvantur. lstc et Gricce cins Israel: Deus omnis lerrce vocabiiur, quia ut mit-
D\'onisius a monte Niso, ubi dicitui' esse nutritus. lierem derelictam, et mwrentem spirilu vocavit te Do-
Cseterum esl ct Nisa civitas in qua colilur idem Li- minus, el uxorem ab adolescenlia abjectam, dixit
ber, unde Kiseus dictus cst. Sacra Liberi Palris pri- Deus tuus. Ad pttnctnm in modico dercliqui te, et
mus Orpheus induxil in Griccos, primusque celel;ra- Ti in miserationibits magnis congregabo te. In momenio
vit in monte Boelicseac Thcbis, ubi Liher uatus esl, indigiwiionis abscondi faciem tiieam parutnper a te, el
prosimo : qui cum frcquciiter cilhara; canlt 1 peiso- in misericordia seinpilerna miserttts sum iui, dixil
iiarei, Githeron appellattts est; et sacra mmc Or- redetnplqr luus Dominus. Paupercula, tcmpeslgle
phica aominaiitur, irt quibtis ipse.dilacerattis, postea convuisa, absque ulla consqlatipne. Ecceego sternam
et captus-fujt per eadein' ferc lempora qiiib s Fau- ; per ordinein lapides iuos, et_fundabq te iti'sapphiris,
nus. SedqtiiS setate ^prsecessit, dubitari poiesi, si- ! Et ponani jaspidem propugiiticuia tuafel portustiias
-qiiidem per eosdem annos Latinus Priatiitisque re- : iri Itipidesscutpios, et omnes teririhioStuos hi Itipides
gnaveruiil. I|em pati'es eoj'um Picus et Laenipdohi desiderabites: universos fiiios tiios doctos a Domiiio,
quo regnante Orpheus cum Argonautjs ad Athenien- et multitudinemyricis filiis luis.-El injus.titia funda-
siuiii littus accessit, i f< •.;,.-. ! beris. Recede procui acalumiiia (Isti. trv). ;Quod
IgilurMfeazarusi uriui;de prioribus scribdrum, vif '. latitetti postfiHos-et nialer consumpta est, denioijstrat
wtale.pfpvecius, etc. feleazariis hic, quem Aiitiochi ; quod post iriuitiplibs singttlortim fllibruni JEcclesisa
a Leg.:__:Licet partunipef tninistros suos el per semelipsrim,elc.
1237 COMMENT.IN LBROS MACnAPJEOllUH. — IN LIB. II. 4238
qnibus hostes viiiccnles [vicerunt], liberis animabus X. . Christi Deus, qui caput laniahat in marlyre, Deum
requiem intrabunt seiernam. Novissime ipsa mater et Chrislum perscqucbaLur in capitc. At ille in mar-
•fideliumomnium in fine muiidi'coiistiminabitur, et tyrio siio fidcns, el resnrrcclionis sibi prseiniuin de
Iropieuni glorise de omnibus inimicis suis capiens Dei remuneraiione promiiiens, exclamavit et dixit:
regnum possidebit perpctuum. Tuquidemiinpolens exhac prmsenti vita nosperdis;sed
Qualiter autem bealissimus martyr et suavissimus mnndi rex defuncios nos pro sttis legibus in mlernam
doctor Cypiianiis de eisdem sepleni fralribus scri- vilm resiirreclionem suscitabit. Tcrlius linguam po-
bens ad' Fortunalum morc rhcloruin facundb ser- siulatus cilo prolulit: uam pcenam Hnguteexsecandse
mone dissereiet, hoc loco inserendum ceiisuhiius, jam didieoral a fraliTe-conlcmnere; manus quoque
qtii ijiter cclera sic ait : Quid vero in Maeliabseis, ampuiaudas constanlcr cxlendit, inultum beatus ge-
s"|)lem fratres el jialaliuni parilcr el virttitnm sorle nej'e islo supplicii, cui cmuigit euensis ad poenam
consiniiles, signifircut, nisi sepicnurium nuincruin nianibus passionis Doininicseinstar iinitari. Nec non
sacramcnto perfeclse coiisummalionis iinpleiuni? Sic et quartijs, pari virluts toimenta conlcmnens, ct ad
eniui septcm fratres in martyrio cohserentes, ut relundcndnni regem coelestivoee respondens, excla-
piitni fnerunt in dispositioue divina seplem dies an- m:t\it el divit: Polius est ab hotninibus morli dalos
iJOJ'iiinsepiem millia foulinenles. ul seplem spirilus B '. exspcctarespem a Deo, ilerum ab co resuscitandos in
el angeli seplem qni assistunl el coiivers;iiitur aute viitnn ailernam : tibi enim resurrectio ad vitam non
facieui Domiui, ei lucerna septiformis in laburtia- eri". Qi!intus,prseterquod carnificinani regis et duros
culo marlyrii, cl in Ajiocalypsi septem canrlelabra variobijue crnciaius fidci vigore ealcahal, ad prce-
aurca (Apoc.i), cf ap-id Saloinonem coiuniiise se- scieniiam quoqttc ct nolitiam futurorum spirilu di-
])tc'ii, super quas sedificavit domum Sapientia vinitaiis animalus, proplictavit regi et indignaljonem
(Prou. iv) : ita et istic septem fratrum numcnis, Dei ei uliionem velocitcr ])roseculuram: Potesialem,
Eedesiarum sepleni niimcrum sui quaiitiLale com- inquil, inler homines liabens, cttm sis corrnptibilis,
plexiis, secujidum quod in priino libro llcgiioriiin facis quod vis. Noti autem putare getius nosirum a
(Cap. n) legimus, sierilcm seplem pepcrisse. El aj)ud Deo dereiictum csse. Stisline el vide magnain poiesta-
Laiam seplcm mulici'es unum hoiiiinem apprehen- tem ejus, qualiler te et semen tnum torquebit. Qttale
dtint, cujus invocari super sc ijomcn exposcunl (Isa. illud levamentum marlyri fuil, quam magnuin,
i\). Lt apostolus Paulus, qui hujtis nuineri legitimi qnam grande solatium in crucialibus suis non tor-
et ccrti rueminit, ad sepiem Ecclesias scribit. Et in inenla propria cogitare, sed tortoris sui supplicia
Apoealypsi (Apoc.i) Do jiimis mandalft-sua divius et pr.cdicare? In sexto vcro non virlus sola, scd et
prsecepta coelestiaad septem Ecclesias, ct ad earum JC humililas prsedicanda est; nihil sibi martyrem vin-
angclos diiigit, qui nuiic iste in fralribus numerus dicassc, nec confessiouis SIJOB lionoi'cm supcrbis \o-
ii)\eiiitur, ul consiimm&lioiegilima coinpleatur. Cum cibus ventilasse, peccatis suis potius ascripsisse
septem liberis plane copulatur ct malcr origo ct ra- quod perseculionem a rege paterelur: Deo vero de-
dix; quse Kcclesias seplem poslinodum pepeiil, ipsa disse quod postmodum vindicarelur. Docttit esse
priiiia el una super pelram Domiui voce fundala. martyres verccundos, de ullioiie fidere, et nibil in
Nec vacat quod in passiouihus sola cum Hbcris ma- passione jactare, Noli, inquil, frnstra errare : nos
lcr esl: marlyres cniin, qui se Dei iilios in passione enim propler nosmelipsos htec paiimur, pcccanies in
testantur, jam non nisi i)eo Patre ccnseutur, sicut Deum nostrum: tu autem, ne te existimes impuniluin
In E\ angelio Dominus docei, dicens : Ne vocavcritis fttlurum, aggressus pugnare ciim Deo. Admirabilis
vobis Pairem sttper terram, unus esl enim Pater vc- quoque mater, quse nec scxus infirmit,ite fracta,
sler gui in cceltsest (Maiili. x\m). Quse vcro edide- nec multiplici orbitate commoia, morientos iiberos
runt confessionem prsecouia, quam prsedara, quam spectabal libenter, uec poenas illas pignorum, sed
magna documenta fijci prsebuerunl! Rex Anliocbus g-lorias computavit, tam grande marlyrium Deo
inieslus, jjno in Aiiliocho Aiilichrislus cxjircssus, pi\ebens \irtute oculornm suorum, quam prsebue-
ora niailyrun) gloriosa el spiiiLu confessionis juncla B raiu filii ejus tormcnlis et passione membrorum.
[iu\icla] conlagio suilUcquajiebat carnis macularc, Cum sex occisis ot pnnitis superesset unus ex fra-
cl cum flagellis gravilcr vcrbei'asset, ac nihil pro- tiibus, cui rex divilias, et potentalus, ct mnlta pol-
movere potuibscl, sartpgines jussil igniri: qui'uis licebaLnr,ut crudelilas ejtis ac feritas vel unius sub-
ignitis el accensis eum qui prinius iocutus fuc- acti solatio foverelur, ol peteretut ad filium deji-
rat, et niagis iram regis virtulis ac fidei coustan- cicndum sccum .depiwareiur el nialer; depreeaia
lia ptwocaveral, admo\eri pi'secepii, ct frigi, pro- esl illa filium, sed ul decebat mariyrum niatrem, ut
ducta el extiacla [exsecla] prius Hugua, qu;e coii- decebat legis et Dei memorem, ut decebat filios suos
fessa Deum fucral ; quod marlyri gloriosius conli- uon dclicate sed fortilcj' djligenlem. Beprecata est
gil; lingua enim confcssi nortien Dei, prior ipsa ad .ejiim, sed ui DonJinum confilpretur: deprecata est
Dcum debuit pj'oficisci. Posl in secundo cxcogitalis ne a fialiihus si;is fj'aler in consortio laudis el tfw-
«ci iorihus JXBHIS ; anlcquatii csctera mpmbra torqnc- rise separajelur; tunc se septem fiHonini compulans
ret, cutem capitis cinn capillis detraxit, odio scilicel niatrem, si sibi eontingerel fdios septem Deo pepe-
cerio, Nam cum viri caput Ghristus siL, et cajiut -risse, uon sseculo.Armans itaque eum el eorraho-.
1239 ~B. RABAM:MAUMARGHIEP;MOGUNT. OPERUMrPARS.L ;|2i0
rans, et felicioil tunc partu filium geherans: Fili, A. suuffi, et dedit ei diademaj el stolam, et annuluiu,
inqjiitytwiserere mei, quteinuterp\te hqvem menslbus tit educaretAntioehum fiHum suum, et nutriret euiii,
portaviy.eitad.trierinio dedi,M._aiui, et intetatemis- ;, et, regnsiret : qtiem; praedictus; Lysias simuL cum
iUmperduxi. Orp, fili, aspicitis iri\ cmlum_'ettefram; ; Aniiocho juniore reyertenS Antiochiam, inveniens
etonintbusquce. in ets sunt aspeciis, intelligas quiaex dominatttem eivitati expugnavjt. Unde qnseritur quid
nihilo fecit illq Deus et hominum genus, Itqque, fiii, dicaljir Philippus orilinare Ptolemsei transiium Ni-
tietimegS; cgrnificem istutnj sed dignus fratribus efr canoris et Gorgise, ad Judseam, cum pridrhistoria
feclus, excipias mortem, ut in .illg miseratione cum . narret, morante Aniiocho seniore in Perside,. eum-
frqtribusiuis le recipiam. Magna iaus matris in ; dem ac Gorgiam dttcem simul, et Lysiaffi ordinato-
exhortatione virtutis, sed inajpr in Dei iiffiore et in !rem, Judseis esse Superatos atque fugatos, et boe
ildel yeritate, qtiod iiihil sibiautulip desex; ffiartyf :iortotuisSe ;Antibcbp ,reyerteiili,; ipstimqtie pb htic;
rum lionore promisit, nec fratrum precem profutu- ijlcidisse in languoreffi proe tristitia,! quia non est
ram eredidit ad negantis; saltjtem : persjiasit potius factum de Judseis sicut cogitabat : hoc, ni -fallor,
Ijassiotiis participem fieri, ut in judicii die posset haud aliter. solvitur, nisi ut Philippus, coniffiendato
cum fratribus invenjri. Post hsec autem Iiberis suis sibi imperio, hoc idem statuttim rescripsit ducihus
coitiirtoriiur et maler; neque enim aliud jam de- jjSyrise faeiendum qnod Lysias antea jam facere tiio-
cebat, qua nt quaa niarlyres pepererat et fecerat, in lieiido suscipiebat [susceperat], sed non perficiebat,
consorijo iUis glorise jungeretur;et quos ad Deujn itieque ita ut dispbsuit ipse per suam missipneni
prsemiserat, ipsa quoque seqtieretur. ;Judseis. effieere valebat, ut sequetis= Mstoria de-:
' " . -i
;\ ::::: .! CAPUT YHI. •"' ': mpnstrat.
De Jtida Machabmo. Mittituf Nicanor impius in Ju- Gonstituit aulem Nicanor regi in tributum, quod
dmam;: hqrtaiur suos Judas ad constanliam, etc. Rbmanis erat dandum, duo millia lalentorum, ete. Hoc
Judas vero Machabmus et quicumillo erant in- ih superiori libro breviter commeitioratum est: sci-
trbibarit idtenier in caslella, ete. Et quse de Matha- 'licetquod mei^catores convenerunt cum atiro et ar-
ihia, patre Machabseiet, fravruffi;oj'tis,!priorls, Hbri [gento ut Coemeretit filios Israel sibiiinserytjs: hic
tiarrat-liistoria, scriptor prseseiitis libri^ et brevitati Itititem itianilcsiius tiarrattir qtiod sd) jNicanore, qui;
stiideiidoomittens, ad Judse faciaietprselianarranda |regi proniisit de ffiancipiis Jttdseorum bupplere tribttr
se ContuIit,;aliqua de eis narrans, sed plurima more ItumRomatiis dandum, invitati sunt ipsi mercatorcs
suo orijitleh|i Sed quia jam aliegoriam ipsius supra ad coemptionem Judaicorum niancipiorum.
plurima ex. parle exposuimus, qtiod semel dicttim Judas autein uhi cpmperit, indicavit his guisecum
. est tioti tiecesse credimus iierariv Si quis auteni quse- Q erant Judmis Nicanpris adventum, etc. De isto Nica-
sierit quid sex millia yirortim qui Judse in prjncipip , ;norjs adventu in Judseam, qui sub Anliocho factus
assocjati sjnit, significent, aghoscai; per sensirii ;et est, prioi' liber manifeste non dicit: iamert narr-ans
milienarii; numeri perfectionem, itiilituni Ghristi in -per Lysiani eum electum esse, siinul (itiffiPtpleinseo
fide sinceritatem perfectam designari devotionem. et Gorgia, viris potentibus, adjuncta simiil comitum
Unde iti Aetibus apostoloruffi de primitiva Ecclesia turba, ut invaderent et disperderent Judseam ; sub
Judseis scriptujn est: Multitudinis autem crederilmm pemetrio aiitem eum illuc esse missum asseritetper
erat cpr unum et anima und, nec quisquqm eqrum dolum veUe capere, atque invadere Jud»am : sed non
qum pqssidebql aliquid esse suiaii dicebat, sed erant pKByalere potuit. ,Quod auleni ipse Nicanor hypo-
xllis pirinia communia. Et virtute\ magna reddebqnt crjtarum, qui bmnia ficte faciunt, typtim tetieat jam
apbstbliiestimpnihm resurrecliQhisJesu Gliristi: Dq- istiperius diclum estvSedJtidascum SeptemtiJillibus
mini.nostri, et gratid inugna-ergt in pntnibus illis cpntra Nicanorem et socips«jus confligitac vineit,
(Act,W).:\: quia persepliformis gratiani Spiritus pppttlus Eccle-^
, Videtis gulem Philippus paulaiim virum ad pro- sia? cuffirectoribus suis vincit hpstes nniversos; nec
fectum venire, etc. In priori Iibro scriptum est quod de eo uiiquam victoriam capit Judsetts,sive paganus,
Atitiochus, profecturus in Persidem, reliquerit inlra D, seu hsereticus, vel scMsmatictts, sive ulltis hypocri-
regjium Lysiam, hominem iiobilem de genere regali, !tarum aut iiequam: imo ipse cumrege suo vincenie
SJipcrjjjegoila.regia, et ut nuiriret: Atitjochum filiuni- tropseuffigloriiBppssidebitiiiaeternuni.:, ; ;
sttiiin, etquod ipse Lysias eiegerit Plolejtiseuih fi- ,' \El'cum epicinia qgerent iri Jerosblymis, eum qui
lium poryitiini et Nicanorem et Gorgiam, viros po- saeras januas iricenderat; id est Callisthenem, cumin
tentes ex; amicis regis, et miserit eciscuin quadra- -quoddam dotnicitium refitgissetincenderunt, etc, Pro
ginla itiiUibus yiroruni, ut disperdereni Judseos se- eplciniis legi tii alia editione, dies victoriw. Supera-
cutidum yerburo regis. Nunc auieni refertur quod tis ergo hostibus Judas festum celebrat, quia cum
Philippus .scripserit ad Ptoleirt^tim ducem, ut atixi- sanctis quilibet per gratiam Ghristi de hoste atitiquo
Jititiiferret regis uegptiis, ipseq^ttemiserit ad lioc tritijnphat, gaudio spiritaii repletus laudes condi-
Nicau&retai; datis ei "yjgititl;inillibus arrtatbrum, ignas cayere, ac graies; multipliCes titictori stio debet
juncto ei et Gorgia viro mililari. Hiiric eniffi Philip- ,: reierre;." nec decet fleri ingratum, qui se metiiihit
puui meffiQratusrex Antiochus, reveilens de Perside divino opereesseadjtttum.
in Btibylotieni,'prseposuit superutiiversum regnuto
1241 COMMENT.IN LIBROS MACHABiEORUM.— IN LIB. II. 1242
•••• CAPUT IX-.- V.Antiochum filium suum, donec rediret. Nunc autehi
Anhochus apud Persepolinivictus est. Pefcussit Do- narj-atur ipsum Antiochum, filium Antiochi Nobiljs,
\ minus Antiochumplaga; quiinpmnis egit pmnilen- hoc est Eupatorem, eumdem iLysiam super. negotia
tiam, etmoritur '.'-
regia constituere. Sed quia dicit se breviasse in nar-
Eodetn tempore Antiochus inhoneste revertebaturde ratione multa qusein bellis gesta simt, ea quse An-
Perside, etc. Qnseinsuperiori libro de fine Antioclii tibchus minor bella per semetipsum gessit contra
breviter adnotata sunt, in tioc plenius explicahtur. Judseos,quando cum elephantis et multitudine magha,
Mystice autem ostendit quod persecutores Christia- taffi.de suis quamdealiisnationibus, congregata ibi-
norupi pro malefactis suis alque inj'ustitise operibus deffivenit; quando Eleazar filius Saura maximuih
qtisegesserant, in futuro justamaDoffiino pcenariim elephantoruffiinterfeeit, arbitratus ineo regemcon-
recepturi sint retributioneni; etqui hic eonlurbare sistere; ostenditse in ordine historise prseleriisse.
fidelium corda non metuebat, in exlretija ultione in- Gorgias autem cum esset dux locorum, assuinptis
ternis doloribus sera poenitentia cruciari. De quo in advenis, frequenter Judmos debellabat, etc. Hunc
Sapienlise Ubro scriplum est-:Tunc slabunt jusli in Gorgiam, ut jam supra ostendimus, prior liber nar-
magna constariiia adversus eos qui se dngusliaverunt rat, Lysiam simul cinn Ptblemseoet Nicanore egisse
et qui absiuterunt labores eorum. Videntesturbabun- ^ ad impugnandum Judseam, cujus impugnatio qualis
tur timoreliorribili, etmirabuntur in subitatione in- fuerit in priori et prsesenti libro refertur, sed victo-
speratmsalutis. Gementesprm angustid spiritus, dicent ria a Judseisstetisse declaratur.
intra se pcenilentiamagentes: Bi surit quos aliquando Nam quod ipse Gorgias, quoniam gentes diversas
habuimus in derisum eiiii siriiililudinem improperii. provocabat ad bellandum contra Judseos, diabolity-
Nos insensati vitam illoruin mstimabamus insaniam, pum leneat, stiperius jam dictum est, qui incitat in-
et finem illqrum sine honore..Ecce quomodo compu- fldeles contra Ecclesiam-Christi, et movet benum fi-
ttili sunt inler filios Dei, et inter sancios sors illoritm delibus ejus; sed quia ibi sepLem millia virorum
est. Ergo erravitnus a via veritatis, etjiislitim lumen Gorgiam elegisse in prselium scribitur, et hic, se-
nori illuxil nobis, et sol intelligentimrion est ortus no- cunduin quinarii humeruffi in semelipso tiiultiplica-
bis. Lassati sumus iiiviainiquitatis et perditionis, el lionem, viginti seplem millia trucidata referuutur,
ambulavimusvias difficiies, viam autem Domini igno- significal quod omnCs qui septem sensibus corporis
ravimus. Quid profuil nbbis superbianbstra, aut divi- per carnalia desideria diabolo militant, mprte condi-
liarum jictanlia quid iulit nobis? Trarisierunt omnia gna mulctentui'.
illa; velutumbra, etc. (Sap. \.) autem cum confugissentin duas turres yql-
' J de Quidam
CAPUT X munitas, etc. Macbabseo spiiilali dimicante, com-,
Judas Machabwus templum recepitet Jerusalem. De pulsi bostes iri duas turres confugiunt, cum hi qui
solemnitate celebrata. Anliochi filius regnum obti- Chrisli exercitum expugnare mtebarilur, licet nul]0
nuiipatefnum. Ptolemmus venenofinit vitam. Gor- modo veritali Evangelii resistere valentes, tamen sa-
N
giaset aliisuperantur. lubriter credentes nesciendo, nec judieium Domihi
Qua die autem lemplum ab alienigeiiis polluium futurum pertimesceiidp, magis eligunt in superbise
fuerat, etc. Hanc festivilatem quse vicesimo quinlo atqiie idololatrise turfes effugere, quam poenitentise
riiensisCasleu, qui apud Latinos vocatur Deeember, doloribus compuncti errores suos relinqttere; contra
legitur celebra.ta, simili modo et in priori Hbro cdm- qups Judas cum Simone et Josepho milites miltit;
memoratur ;Iquodautem Tabernaculorumfestivitatem sed pecuniarum amore aliqui eorum deeepti, belluiBi
eos ante in montibus et in speluncis Cgisse narrat, commiSsumperagere neglexerunt, ^juia ssepe cpn-
propler quod thyrsbs, etramosvirides, etpalmas prm- lingitul hiquibus saCerdotalis dignitas ac spiritalis
ferebant ei qui prosperavit muridari locum suuni, agonis militia commissa est, per cupiditatem lerre-
ostendit nos in prsesenti vita, ubi tribulalioniset do- nain "decepti, magis avaritise suse satisfacei'e velint
lorislocus est, peregriuos nosmetipSosagnoscerede- quam, coiitemjrtis terretiis eommodis, Chrisli volttn-
bere; et ut Uii certemus flores virtutum et ratiios tatem legitime pngnando extollere. Sed: tales poenas
bonorum Operum seffiper virentes Deo pro setemse meritas ^non eyadent; quin potius cuni veri docto-
vitse adeptione et coelesti regi munerationis mercede res, Spiritu Bei confbrlali, hosies prSeliandoac su-
offerre. Thyrsus eniffigCneraliter estomuiuffi herba- perando exstiiixerunt, ipsi ab eis anathemalis ul-
' rum yel olerum niedius frutex, dictus
eoquoda tione juste punienturi
lerra sursum conscendit; sic e-tex terra nostra ma- AlTitnoiheus, qui prius fuerat a Judmis superatus,
teria germen utile debet ascendere, ut cultori cordis . cpiivocato exercilu peregrinm multiiudinis, etc. Ti-
nostri, qui per Spiritus sui donum nos cplit, fructum mptheiis iste tenet typum hserelicorum, sicut in su-
acceptabilem semper reddamus. periori Hbro demonstrayimus, qui tam per se quain
.Et'Antiochi quidem, qui appellatus est.Nobilis, vi- per aliorum auxUium et suffragia, ftdem Chiisti ac
tmexcessusita se habuit, etc. Prioris lihri historia veritatem Evangelii destruere nituntiir seiuper; sed
narrat quod Anliochus Nobilis, profecturus in Perst- conlra istorum nequiliam doctores sancti a Doiuiiio
dem, cpnslituerit Lysiam super rtegolia regia, a flu- auxiUum petunt, ipsique certa spe de cbelesti coiiiii-
mine Euphrate ad flumen Êgypli, et ut nuiriret dehtes adjutorio, cofitra hosles fortiter puguant.
1243 B. RABANI MAURI ARCIHEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 5'244
Equitcs aulem quinqne, qui in equis apparucrunl h. tandcra sua confusione coaclus, ac Philippi irruptio-
cuin frcnis aureis decori, ac Judseisducatuin jiraesta- ne in regnuni perterritus, sicut alibi demonstratiim
banl, quinque Hbros legis significanl, qtiibus ad spi- est, per&uasitregi pacem facere cum Hebrseis, quaiD
ritalem scienliam redactis ac de lypico vclamine lit- tanien non servavit.
lerso ad scnsum Evangelii spiritali scientiarclractis, CAPUT XI.
opporlunum solatium suib pisebent exsccutoribus, Conatur Lysias ex.phgnare Judwas el sacerdoihtm
ac \erostt)iifessorcsC!irisli pcr dtio prscecpta cha- vendere. Milliiur a Deo Judceis episcopus in veste
ritalis dcxlra Isevaquettienlcs, in adversarios ignita candida in auxiliitm, etc.
seiilentiarinn tela jaclant, c quibus cajciiatc menlis El appropians Beihsurw, qnm erat in ancjnsioloco
coniusi, replcli perlurbatione scnsus cadunl. Ex his ab Jcrosolyma, intervallo qninqne staclioruin, itluti
aulcm viginti niiliia el quingciti prostcrnunlur, cum pra',sitiiuin cxpugnabui. Bethsiira civitas in Irihu
oiJines qui calholicai doclrina;, qua; in duobus Tesla- Judse sett Beiijamin fuit, et nsquc hoilie Beihsura
meniis csl, cl Spirilus sancli giatise coulraria sa- videlur euntibus nobis abjEHaad Ilcbron viccsimo
piuni, verilale viuceutc, superanttir atque dejiciun- lapide; j'uxta quam fons, ad radicem monlis ebul-
tur; siniiliter cl cquiles scxcenli couteruntur, cuni liens, ab eadem in qua gignitur sorbelur bumo; et
supcrbia mcnlis eorum, qua s;epe prsevalcre caiho- B ajjoslolortim Actus refei-nnl eiiimclnim Gandacisrc-
licis sperahanl, snpcriio nutu perfeclc desiruunlur. gina; in bocesse a Philippo baptizatum. (Acl.vm.)
Thnothcus aulem confugil in Gazaram, prmsidi,.m Ul aulem Machabwns, et qui cvm eo cranl, cogno-
munttiim, ctti prtverat Chmreas. Machabwus auiem el verunt expngnari prtvsidia, cum fielu ei lacrymis ro-
qni cttm eo erant la'.ianiesobsederunt prwsidium die- gabanl Dominum, otc. Quod Lysias Judsaoium ho-
bus qitalnor, etc. Qaid esl quod Timotheus a Jnda stis srcvissiinus, qui paganorum lenct principalum,
supeiv.lusin Gazarse prsesidium munitiim eum suis [eos] tjui Ecclesiam Dci gravissimis infestant perse-
coiifugieus, inde malcdiclioiies, confisus loci lirmi- culionibiis, significel, jam dictum est. Is cum docto-
talc, jaclabat in populum? nisi quod hserelici ab res et confessores Christi gravissimis scandalis per-
unilale reclse fidei divisi ac superati, errorum suo- scquilur, ae faslu superbise sua; inuilcns, inani
rum lalibulis se coffiniillontes, eonfidendo versnlise favoi'e sihi subscquentium extollilur, sancluarium
sua; munimine, malediciionis vcrba jaclanl coulra profanarc, et legem Dei coneulcare corde moliiiir :
catholicos. Interprctalur eniin Tiiijollieus beneficus sed in aciihus suis secunduni dispositam fraudein
sive niagis veneficits,ct Gazara, clivisiosive prcilium. iioii prosperatur, quin potius a mililibus Christi,
Sed Judas cum sociis qualuor dicbus prscsiiHumob- qui bumillimis preciijiissupermimquseniiitaiixilium,
sidens, tandem per vigimi juvenes, accensos animis -" fugatur alque prostornilur. Quibus duclor eques in
propter blasphemiam, inuhitionemirrupit, tui-resque veslc candida et armis aureis in auxilium niittitur,
el porlas sticeei)dii,aiqueipsosmalcdieosvi\os con- quia ipsis munuissima Dei el hoininum incarnatio
cremavil; cum doclores sancli qualuorEvangelii li- ad coiilercndam tiniversorum boslinm conlumaciam
bris hostes undique obcludcndo, per cos qui legis concedilur; cuj'us aiina aurea, hocesldiclaetexem-
niandaia per duo prsecepla charilatis cusio-liiint, il- pla, clarissima aiquc speciosa sunl; nec psl pote-
lorum machinas desirmiiiliir, alque ipsos ignc dolo- sjas ip coelo, neque in terra, ncque subtus lcrrain,
ris ac poenitentise vivos comburiiiil: sicque biduo, qure huic possit resislere.
duorum Testunientorum [ope], pivesidium cunclo- Sed sicut iu Daniele prophetica visione prajsigna-
rum erroruiii devastantcs, \eruni Timoihcum, hoe fum est (Dan. u), lapis de montepretiosus [abscis-
cst diaholtim, caput oiiinis erroris aiquc auclorem sus] sive lnauibus, comininuiLniiruni,ai'gentiijn,;£s,
totius mali, in sua nequitia lalilare volentem, gla- fejTiim, et faclus csl mons magnus qui imitiel u.ji-
dio Bei verbi iuicrficiual. versam tewam, cujtis regnjini iu seternum non dis-
Quibus geslis in Itijmnis ei confessionibusbenedice- sipabilur, cl icgijum ejus populo alteri non trade-
banl Dominum, qni magita fecil in Israel, el victo- tui'. coininimiei cl consumcl uni\ersa regna Chri-
xiam dedit itlis, elc. In priore hujus historios libro u stus, et slabil in iciernum. Suscipicnl auleni regnum
scripluin cst quod Lysias, commciidalo sibi ab An- saucti Dci allissiini, et obtincbuni illud usque in sau-
liocho, qui cognominalus cst Epiphanes sivc Nobilis, culni)),sc(l sseciilumsseculorum.
negolio rcgni, dimica\eriL conlra Judseos, ubi coni- Anno ceiitcsimoquattraqesimooctavo, Dioscorimen-
missoprselio inlerfcela sunl in exercilu Lysise quin- sis die vicesimaqttarla. liegis epislota isia continebal:
qucinillia virorun); vidcnsquc Lysias suoriim fugam Rex Anliochus Lysite fratri saltiiem. Patre noslro in~
el Jiiiiseoium audaciam, abiit in Anliochiani ut ile- ter deos translato, nos volenleseos qtti snnl in retjtto
rum congregai'ct copias e\ei'cilus. profeclurus rur- nostro sinc iumullu tiijere, el rebtts suis adhibere di-
sum in Juriscam.Nunc autcin quia lefcrtur quot! ile- tigentiam, autlivhnus Jndteos non consensisse palri
rum sul) Anliocho Ettpalore venciil in Judscam, et meo, elc. Mcnsis ille, qui apud Grajcos dicilur Dio-
ibi bello infeliciler gcsto fugions turpiter evaserit, scorns, idem esl qui et apuJ Lalinos vocalur Ju-
appviict quod idem Lysias sub iilroqne rcge Antio- uius. Iluic ergo hiensi Gcminormn signa ascribaii"
cho, hoc cst, palre el filio, contra .lu i;eos pugnave- tui. Nam Gemini, id est Castor ct Pollux, Grwce
i'Hs ct in utraque pugna a Judaiis viclus fuerit; sed Dioscoii vocanlur. Gujus rci leslis est urbs Golio-.
1245 COMMENT.IN LIBROS MACHABÊORUM.— IN LIB. II. - 121fi
rum (stc), quse ab Ampbio el Circio, Getiiinorum A niam , quse inlerprclalur mare, schismaticoruin
aurigis fraeta, et eoium nomine Dioscori cognomi- conciliabulum , qui semper in tempeslate stint, in-
nata est. Nam Dioscori plcrisque aurigae interpre- telligi polcrit. Schisma ergo , ul quidam volunt,
tantur; sunl autem Gemini, ut diximus, Castor et abscissura esl morum voeatum : eodem enim cului,
Pollux. Quod autem Lysias, timoi-c Judseorum con- codcm ritu credil, de cselero, solo congregationis
ductus, Aiitiocbo persnasit cum Judscis paciuni ini- delectalur dissidio : fit autem schisma cum dicimt
re, demonstrat hosles Ecclesisc virlute divina saj- omnes nos sanclilicamus immundos, et his similia.
pe superatos, et licet non volimlalc, tamen neecs- Cognoscit autem Judas Janinitaspari modo facere ut
sitate illi cedei'e, cum id quod volunt ad effeclum Joppitoe,machinari insidias Jttdaiis secum habilanli-
perducere non possuut. bus, cum doctores sancli dolum &chis>i)aiicoriim
Annoccntcsimoquadragesimooctavo, Pandici mcn- fraudi hoeielicoium similem comperienlcs, dcccptio-
sis seplimo, miserunt et Romani epislbliim, elc. Mcn- nem ab cis mctuunl fidelium : contra quos bellum
sis Pandieus apud Athenienses ipsc esl qni apud movenl, et in lenebris supcrstitionis eos invenientes,
nos Aprilis nuncupalur ct apud llebrseos Nisan, apud simul ctini macbinis eornm per igncm excommuni-
quos, juxta legis prseceptum, idem mensis primus calionis exuiunl; ita ut iiiceiJdium eojntm ajipareat
cst in mensibus amii. in auo etiain Pascha ccle- B Jerosolyinis, id csl, tit eonun crroris manifesielur
brant. damnatio oinnibus cnlloribus vcrse religiouis. Unde
CAPUT XII. ct Panlas scribens ad Tiinolheum insipienlium erro-
:
Joppitm dolo occideiunt Judwos ducentos, et Iws vin- res manifestando ait (// Thn. m.) Iloc aulem sci-
tiicavtl Jitdas. De Arabum viris devictis Timoiheus tole quod in novhsimis dicbus instabunt letttpora pe-
a Juda expugnalur. De sacrificiis pro defunclis, eic. riculosa, el erunt homines seipsos amanles, cupidi,
Joppiiai verotale qvoddam flatjitium perpelraverv.nl: elali, superbi, btasphemi, parentibus inobedienles, in-
rogavcrunt Jutlmos cum quibus habitabant ascendere grali, scetesti, sine affeclione, sine pace, criminatores,
scaphas, quas paraverant, cum vxoribus et filiis, qua- inconlinentes, immites, sine benignilaie el proditores,
si tiutlis inimiciiiis inler eos subjaccntilnts. Sectindutn protervi, iumidi , voluptatum amalores magis qunm
communeitaque decrelum civitalis, el ipsis acquiescen- Dei; habcnles qnidem speciem pielalis, viilutem av-
libus pacisque causa nihil suspeclum habenlibiis, citni tem ejus abnetjanles. El lios devila : ex his enim snnt
in attvm pi ocessissenlsubmerserunlnoii minus ducen- qui penelrant domos, et caplivas tlncunt mutierculas
tos, elc. Joppitseveio isli, dequibns nari,il Scriptura, oneratas peccalis, quceducunlur variis desidetiis:sem-
liabitatoresfuerunl oppidi Palscstinse quod -dicicur per discentes et nunquam ad scientiam verilatis perve-
Joppe, ct est maritiuium in iribu Dan coiistiiuluin : C nientes. Queinadmodum autem Jamnes el Mambres
el ul de gentilium fabulis aliquid perstringam, ibi restiierunt Moysi, ila et isli rcsislunl veiilali:homines
usque bodie saxa monslranl pvnacelsa,in Httore maiis corrupti, menle reprobi circa fidein. Sed ullra non
sita, in quibus Aiidixmieda religata, a Pcr.seo quon- proficient : insipientia cniin eorum munifeslala erit
dam fertur Hberata fuisse. Secundum autein nij-sii- otnnibus, sicut el illorum fvil. Similiter el princeps
cum sensum, iidem-Joppitoe qni, habilsinles jju.via aposlolortini, commonens dolum iiefandoriim homi-
mare, Judseis scnndalnm feceraut, significant hserc- num prseca\cndum , ad fideles ait (II Petr. in) .
ticos propc fluctus lurbulenti sseculi habitantes, qui Vos ergo, fralres, prwscientes cuslodite, ne insipien-
Judseis, hocest \eiis confessoribus Christi, sejnper tium errore traducli cxcidalis a propria fiimitnle. Cre-
insitHaiiiur, el quosounquc possujii, dc eorum nuffic- scite vero in gratia el cognitione Domini nostri. Ipsi
ro in erroris sui foveam pertrahere satagunt. Quasi gloria el nnnc cl in die wiernitalis. Amen.
scaphas ergo Joppiiic consliijjuul, in quibus Jutlajos, Unde ciimjam abiisscnt novemsladiis, el iter face-
a liltore abducios, in profundum demergunl, cuin rent ad Timoiheum, etc. Arabes, qni inlcrprctanluv
baerctici, dogmaia iniqua condenLes,pulchro sermone humiles slve occidentales, possunt eos signifieare qui
ca adornant : quod bene significaie potesl Joppi- niundanam atque ssecularem sapiculiam diligmit;
iarum nonien, inlerpi-clatur enim pulchriliido; qua- D quoe meriio Immiliscl occidenialis dicilur, quia ve-
teims facilius siinplices quosqne linguse volubililale ram sitpientiam, quse de coelestibus venit, iiuiiari
decipiant, quos cum a stabililale rectse fidei abslra- nescit. Ergo inlenti contra Judam ct socios ejus, cum
henies sihi coadiinariiiit, in perditionis baralhrtim quinque millibus virorum, et equJlibus quingentis,
incantos prjeeipilant, Sed Judas lypicus hoc mul- confiiguni: quia carnis sensibus ac studiis implicili,
tum fore non sinit:. quin potius homicidas in erroris onine quoi per doctores sanclos eis spiritalis scnsus
sui lenebris latitanles reperiens, justoe ultionis cx- iijgeritur, quasi coiitrarium ac prolanum essc vidc-
crucial vindicta, eorumque Iraudes perpetuo igni dc- tur. Unrle eL rebcllare eis conlcndunt : sed dure-
bilos manifestans, cum ipsis aiicloribus prsevarica- scenle vcritaie devicti, ac conslantia sanctorum pr;e-
lioois anathematis gladio recte perculil, ncc eorum dicatorum superati, dextras sibi pelunt dari; ila ut
malilise virus ulterius occulium latere permitlit errorcs suos derelinqucntcs catbolicse fidei virlutem
Sed cum cognovissetet eos qui erant Jamnim velle appetant, seque confessoribus Christi associare de-
pari modo facere inhabilanlibus secum Judwis, Jam- siderent. Quibus spiritalis Judas, Judoeis eos in mul-
niam el vortum cumnavibus succendit, elc. Per Jam- tis uliles fieri posse [arbilralus], .prprniitit pacem^
1247 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM.PARS I. 1S48
dat dextras et illsesospermitiit abire: quia ssepeta- A id quod ipse erat prsecipiebat. Qui enim manducat
les, quiphilospphia muiidi imbuli fuerant, cum ad cibiiHiforis positum in suum eorpus trajicit; pise-
iidem Christi conyertuntur, ad destruendam stulii- cepit ergo tit nationes per incredulitatem-ante fores
tiani alque errorem gentilium aptiores atque habi- positse, interfecta prseterita vita, soeietali Ecclesise,
liores fiunt; et cumeis.verbum fidei pleniter prse'di- quaffi significat Petrus , inserantur. Juxta qtiod de
catum fuerit, utraque armatura instructi contra per- seipso apostolus Paulus ait-. Ego enim per legemlegi
fidiam fortius pugnant. Hiiic Salomon in sedificalio- mortuus sum, ul Domino vivam Christo (Gal. n); et
nem [templi] Hyram , regisTyri, ad csedenda ligna iteni: Vivoautemjamnon egq, vivil vero in me Chri-
de Libano auxilium petil, quia iix hacarte doctiores i stus (Ibid,). , \ ;:
erant servi Hyram servis suis; sed nbn per se soll - Nec illud et sine mysterio est quod adjacens sta-
huic ipsi operFinstabant, quando et associali servis gnum hominum confectorum sanguine confluere vi-
Salomojiis solemne ac deeenter illud perficiebant; deretur : quia sanguinis effusio cruentse yitse amis-
cujus rei causa in promptu est, quia nimirum apostoli sionem significat, quasi sanguis aqiia ^ffecta fluere
certius yerbumDeia Evangelii quod-a Domino au- videtur, cum in baptismalis sacramenlo, ubi peccato
dire noverunt; sed genliles ab errore conversi, atque fldeles inoriuntur, sanguinolenta opera et carnalis
adveritatem.Evaiigelii.per eosdertiapostolos transfor- •" vitse sordeS ablui coghoscuntur, quatido exiiitur veius
mati, meUus ipsos gentium errores floverunt : et homocum aclibus suis, et induitur novtts, quisecun-
quo certius noverunt, eo artificiosius expugnare dum Domiriumcrealus est in juslilia et sanctitateveri-
atque eyacuare didicerunt. tatis (Ephes. iv).
Aggressus est autem et civitaiem quamdam firmam, : Et veneruntin Characa ad eos qui dicuntur Tubia-
pontibus et muris circumseptam,quw titurbis habita- riwi, Judwos : el Timotheumguidem in illis locis non
btilur, gentium promiscuarum, cui nonien Casphiri.Hi
vero qui inlus erant, confidenles in stabititale muro- cpmprehenderuni, nulloque negotio perfecto regressus
est, relicto in quodam loco firmisshnoprmsidio, etc.
rum et apparatu alimoniafum, remissius agebant, ma- Audivi
quondam Hebrseum disserentem Tubiasseos
ledictis lacessentesJudam, ac blasphemgntes, ac lo- Judaeosillos
nuncupari qui, alienigeiiis eonvocalis,
quentes quw fas non est. Civilas hsecsub cujtts muni- in adjutorium Judse venerunt, et dictos Tubianseos
tione plurimseturbse diversarum gentium convetiien-
quasi alienis tubis conduclos.
teS habitaverunt, nihil melius quam mtindi istius po- ' Dositheus autem et Sosiputer, qui erant duces cum
tentatum sigiuficare arbitror; cujus sub dominatione
diversse adierunt gentes, ut sub ejus defensione cor- Machabmq, perememnt a Timothco retictos in prmsi-
Q dio decemmillia viros. Isti duo duces, boc est Dosi-
poraliler tuerentur carnisque suse libitu fruerenlur.
theus et Sosipater, sanctos prsedicatOresdesignant,
Hujusmodi ergo conventus, confisus in slabiHtate viri Machabsei dispositione, hoc est fprtissisni
murorum,, maledictis lacessit Judam, ac blasphe- qui,
mans loquebatur ea quse fas non erat.: cum diversse prseliatores (de quo in psalmo scriptumest -..Dornh
nus fortis et potens in prmlio [Psal. xxm]) conlra
personse hominuffij,faventes adulationi principum, omnes errorcs perfidorum belligerare des.linantur :
eorumque beneliciis gaudentes, contraria fecere san-
ctis prsedieatoribus, atque idola colerttes, verba blas- qui apte binario numero notantur, quia duoruni
Testamentorum spiritali scientia satisinstrhcti, prse-
phemise contra ipsam Divinitatem jactaverunt. Ju-
lium Domini rite confieere noscunlur. Hi ergo a Ti-
dasergo, invocalo mundiprincipe, peripsius adjuto- motheo relictos in
rium cepit civitatem : quia sancti doctores partim prsesidio decem millia vlros inle-
cum hseresiarcharum, ad tuendam
oraiiotiibus, parlim et dogmatibus, cptitra adversa- rimunt, suamsocios
rios suos coiiflixerunt, donec ipsps Dei verbo per tiequitiam ab ipsis constitutos, legi Dei contra-
Domini voluntatem captaverunt principes. Sicque ria senlientes, per ejusdem legis auctpritatem alque
inenarrabiles csedes conficiebant hominum, non ut severitalem spiiitali gladio juste interfieiunt.
interitu seterno funditus perirent, sedut mundo mo- " Judas autem vehementerinstabat puniens prqfgnos,
rieiites Cbristo felicius viverent. Hujusffiodi quoque et prostravit ex eis triginta miilia virorutn, etc. Quse-
Petro csedesin Actibus apostolorum (Gap. x) jussus ritur quomodo Timotheus bic parretur ob precum
est conficere, quando vas illtid mysticuin quatuoj' ini- suarum bumilitatem a; Judseis ducibus vivus dimis-
tjis submitli de cpeloin lerraminexstasiconspexerat, sus, eo quod multorum ex Judseis parentes haberet
iti quo erant omnia quadrupedia et serpentia terrse, ac fratres, quos morte ejus decipi contingerel, si
et volatilia coeli, et diclum est ei: Surge, Petie, oc- ipse esset occisus; etpaulo ante narrattir quodipse
cide etmanduca. Artimaliaergo oinnes gentes signi- fuisset in Gazarse prsesidio, ubi a miUtibus perem-
flcabaiit erroribus immundas, sed in nomine sanclse ptus : si enim ibi lunc fuisset occisus, nullo modo
Trinilatis sacro baptismale ffiuiidaiidas, quse bomi- hicnuucvivus esset dimissus; quod haud aliter, ni
niS imaginem relitiqueiiles, per imitationem bestia- fallor, potest solvi, nisi quod atit ibi per anticipa-
rtiffi et serpentiuffi sumpsere flguras; quas jubet vox tionem dicatur occisus, aut alius ille Timotheus in-
illa coelestisPelro oecidere et manducare, quia illum lelligatur qui in Gazarse prsesidio est interfectus, et
occidere in gentibus id quod fuerant, et tfacere eos alius iste qui per Dositheum el Sosipatrum legitur
-; a Deest aliquid.
1249 COMMENT.IN LIBROS MACHABiEORUM.— IN LIB. II. -1250
dimissus. Quod autem Judse duces, considei'anLes., A deriis carnis luxurim cos qui paululum effugtunl, qui
fratrum utilitatem ac suorum redemptionem, Timo- in errore conversantur: libertalem illis promillentes,
theo pepercerunl, oslendit quod aliquando cura er- cum ipsi servi sint corruplionis (II Pelr. u). Judas
ranlibus mitius est agendum, non dico ut eorum con- enim cum suis usquequaque hostium tuiiias stra-
sentialur iniquitati, sed pielate palerna consttlaiur vil et vicLoiiam habuit, quia doclores sancti veri-
eorum infirmitati, ct maximc illis locis ubi fruclus Latis asserlores, el universi erroris expugnalores,
aliquis de errantium conversionc speralur, quate- divina ope adjuti, ubique de hoslibus suis Iropseum
nus mansuetudine ecclesiaslica provocentur a dia- victorise capiunt. Unde dicere cum Paulo possuut:
boli laqueis effugere, et convenire ad catholicam Deo autem gratias qui semper triumphat nos in
jibertalem. Undc in Africano concilio de Donaiislis Chrislo Jesu, et odoretn nolilim suw manifestat per
hserelicis coiistitulum est ul levius cum eis agerc- nos in omni toco (II Cor. n). Esse commiittiter com-
tur, ubi ita scriptum est: Perlraclatis et conside- munis. (?)
ratis ornnibus quse ulilitati Ecclcsise convcnire vi- Inde ad chiialem Scylharum abierutil, qtiw ab Je-
-
debantur, annuenle alque admonente Spirilu Dei rosolymis sexccntis stadiis aberal, etc. Scythopolitse
decernimus cum memoratis hominibus, quamvis de qui Judasos benigne traclanles, pro beneficiis suis
Dominici corporis umtale inquieta dissensione sen- B 3 apud Judam graliam el laudem -promeruerunt, signi-
tientibus, leniler et pacifice agere, uf, quantum ficaijt eos qui doclores sanclos ei confessores rectse
in nobis est, omnibus qui in eorum communione fidei rapiunL[excipiunt], et solaliis corporalibus pro
et societate hseretici sunt pcr univcrsas provincias viribus adjuvant: quorum merces in vacuum non
Africanas penitus innotescat quam miserabili errore peribit; maxime cum Dominus in Evangclio de tali-
devicli sunl, nequando, sicul dicil Apostolus, no- bus ad aposlolos dical: Qui recipit vosme recipil; qtti
bis in mansuetudine corripicntibus divcrsa seniien- recipitprophelamhinoininepropheiwmercedemprophe-
les, det illis Deus pwnitenliam ad cognoscendam tw accipiel: et quicunquerecipit juslum in nomine
verilalem, et resipiscant a diaboli taqueis, a quo ca- jusli, mercedem justi accipiel;el quicunque dede-
plivi tenentur ad ipsius voluntatein (II Tim. u). rit polum uni ex minimis islis, et calicem aqum fri-
Judas autem egressusest a Carnion, inlerfectis vi- gidw tantum hi notninc discipuli, ameti dico vo-
ginti quinque miltibus. Post horum fugam el necem bis non perdet mercedem suam (Matth. x). Unde
movit exercilum ad Ephron, civilatem munitam, in Joannes scribens ad Gaium, in epislola sua ait:
qita mullitudo diversarum genlium habitabal; el ro- Charissime, fideliter fctcis quidquid operaris in fra-
busti juvenes pro muris consislenlesfortiler repugna- tres, ei hoc in peregrinos, quilestimonium reddideruni
bant, etc. Diximus in prioris libri expositione, ubi dei C charilati tum in conspectu Ecclesiw: quos benefaciem
Timotheo tractatum est, quod ejtts exercitus signi- dedttces digne Deo, qui pro nomine ejus profecli sunt,
ficai'et iurbam hserelicorum; similiter et de Ephron nihil accipientesa gentilibus. Nos ergo -debemussusci-
urbis habitatoribus, quod illos figuraliler exprime- pere hujuscemodi, ut cooperalores simus veritatis
renl, qui rilum Judaismi temporibus gratise exte- (III Joan. 8). Sic et Paulus hoc laudavit, scribens
niiavcrunt, ul fuerunt ipsi Judsei et hoaretici, qui adCoriuthios: Obsecro,fralres, nostis dotnum Slepha-
cuin Evangelio legis coeremonias scrvare volebanl: nw, et Forlunali, et Achaici, quoniam sunl primiliw
quia isti carnaliler senlientes spiritualem scientiam Acliaiw, el in ministerium sanctorum ordinavcrunl
discere volebanl, nec inlelligere polerant quod finis , seipsos: ut el vos subjecti silis hujusmodi, et omni
legis est Chrislus ad jusliliam omni credenti (Rom. x), cooperanli, et laboranii. Gaudeoaulem in prwsentia
Judseo scilicel atque gentili. Quinque millia pro- Slephanw, et Forlunati, et Achaici, quoniam id qnod
strata in bello Ephronilico legunttir, sicut in HIo vobis deerat,ipsi suppleverunt: refecerunt enim ct
bello qttod in carmen [Carnion] confectum est, quia meutn spirilum, et-vestrum. Cognoscile ergo qui Int-
sapientia hujus nturidi siultitia apud Denm est, et jusmodi sunt (I Cor. xvi).
pritdenlia carnis mors esl (I Cor. m); Littera enim Et post Penlecosten abierunt contra Gorgiam, prm-
occidit, spiritus autem vivificat (II Cor. m). Unde', TJ posiium Idummw. Exivit aulem cumpedilibus iribus
item perPaulum dicitur : Slultam fecit Deus sapien- millibus, et equilibusquadringentis. Quibus congressis
liam httjus mundi (I Gor. i). Et ilernm, animalis ho- conligit paucos ruere Judworum. Gorgias,prsepositus
mo non percipil ea qum sunl spirilus Dei: slullitia Idumsese,benepolestlypum gerere diaboli, qui rubea
enim est illi, et non poiest ea intelligere qum spi- atquesanguinolenla semper deleclatus conversatione,
ritaliter exatninantur (I Cor. n). Hine Jacobus apo- speciem tamen aliquando virtutum simulat, Hcet ipse
stolus, scribens ad dispersos, ait (Gap. m): Quod si per vitia sedulo contra virtutes pugnet. Unde sim-
zelum amarum habetis el contentiones sinl in cordi- plices quoslibel defidelium nuniero astn deludeus
bus vestris, nolite gloriari et mendaces esse adversus interficiL: sed tamen victoria diurna non potilui',
verilaiem: non esl "eniniista sapienlia desursum de- quoniam potius per ducatum viri Judse, militibus ip-
scendensde Patre summo, sed terrena, animalis et sius Dominum invocanlibus adjulorem, ac precibus
diabolica. Cujus sectalores princeps prseliorum [apo- atque hymnis insislentibus, pars adversa, timore
stolorum] fontes sive aqua et nebulas turbinibus exa- confusa, in fugain vertitur, et Iriumphi honor veris
gitatas appellal, quibuscaligo tenebrarum reservatur: Dei cultoribus tribuilur. Unde Petrus, scribens ad
suut enim vanilates loquentes, pellicienies in desi-. credentes, in Epislola sua ail (Cap. v): Humiliamim
mi\ B. ftABANL MAIJRI ARGmEP.MOGUNTvOPERtJM PARS L ; 42S2
iditur sub '"potentvnianu DeU ut vos exatlet in iem- ^facta collatione duodecim inillia arachmas argenti
misii Hierosotijmam, offerri pro peccatis moriuorum
pore visitalionis: omhem sollicitudinem vestram proji-
cientcs in cnm, qnoniam ipsi curaest de vobis. Sobrh sacrificium, elc. Quod vero post cxitiim vitas praisen-
estole ct vigilate, quia adversarius vesler diabotus lan- tis pro fidelium peceatis exorandum sit, el eleemo-
cm synarum opus agendum, quati;nus hi pro quorum
quam leo rugicns circuit, quairens quem detoret:
rcsistite forles in fide. Hinc el per Jacobum dicilur; rcinedio res agitur a peccatis solvanlur, et prasens
Resislite diaboto el fugiel a vobis (Jac. iv). Qjiod vcro locus ostendit, et in E\angelio Dominus, ubi de Spi-
Dositheus Gorgiam voluit capefe vivum, sed non ritiis sancti blaspbcmia, irreiHissibilepeccalum illud
pbterat quia, hufnero ejus; amputalo, hostis ejus ostebdens, ail: Qui dixerit verbum contra Spirituni
evasilslioe per figuramostendit,rquia non humana Sanctuni)non remiltetur ei, nehue in hoc smcidp, ner
foriitudme, sed ope diviria hostis: antiquus vincitur, quein futuro (Matttu xn). Gum 'enirif dixefit unum
Nam qui propria virtule cufn Peligranislis [Pelagia- illuil irremissibile .pecGatum, ostehdit alia tam in
de prffiseritiquam et iri futufa vita posse remitti. Qua-
nistis] eonfidens, vicioriam adlplsci posse sperat
diabolo, is profecto' nori hostem yifteit, sed nec vo^ i life aiitem pro defunclorum salule agendum sit,
%"ntatis:suai statum ^^ ,:,-: -. ; 'bsteridunt sanctiPatres iii scripiis suis. pnde placuit
'JZfsequehtixiieyehitm ut cornora 5 unuiri de opusculissancli Augustiniiiiiic' bpefi iuse-
- prosiraloruin iolleret, et cunipareniibus ponerel .in:se- reridum^ lectori rriandantes his slmilia in :aliorum
ihteri Patrum dicta requirerida; refeft enim meriioratus
piilcris paiefnis. Invenemht MUemjsubtunicis
et
fectorum de•donarlis idotorum, quai apud. Jdmnium Patef iii opere quod ad Laurentium deFide;Soe
fueruiit,a quibus tex prbliibetjudceds', etc.Hi qui Chafitate coriscripsit, ita diceris: tempus aulem
ab hosle proplcf iddlolalriam- bccuUain proslrati quod inler bominis morlem et uliimam resurreetio-
sunl, quos melius significanl quam cos qui se in senem inlerpositum est, animas abdilis receptaculis
cvelo cordis per cupidilalem alque avariliam conla- continet, sicut unaquajque digna est vel requie vel
lniiiant. De idolorum donariis sub tunica gestant, qui BQrumna,pro eo quod sorlita esl in eame cum vive-
virlutum opcra causa cupidilatis teneiiEC,seu ambiret. Keque negandum est defmiclorurn aniinas pie-
lionis humanae laudis, foris agitant, Sed sub \elami- latc suorum relevari, cum pro illis saeriflcium Mc-
nc pielatis dolum ncquilise intus celanl; tales merili dialoris offcrtur, vel cleemosynae in Ecclesia fiunt:
ab hoslibus prosternuntur, quia virus doli, quod sed prosunt eis qui, cum viverent, hsec ut sibi poslea
veslra (sic) aspcclum hominum laluil, interni juiU- possinl prodesse meruerunt: est enim quidam \i\en-
cis intuiium non felellil. Quod autem cupiditas al- ^J di modus, nec tam bonus, ut uon rcquirat isia
que avavitia idololatria sunl, ostendil Paulus di- post moilem; nee tam malus, u( non ei prbsint ista
GCIIS(l Tim. vi) : Radix omnium malorum esl cupi- postmortem. Estverotalis iiibono,utha;c non lequi-
ditas; quam qnidem appeientcs errarerunl a fide, el ral, el est lalis rursus in uiali», ut ncc his valeal,cum
iiiseruetuntse doloribns mnhis. El itcruui (Ephes. \): vila transieril, adjuvari. Quocirca hic omne meri-
Hoc auieiu, inquii, scilotc intclligentes quod omnis tum couiparatur, quo possil post hanc vitam releva-
fornicalor, aul immundus, ant avarus, quod esl idolo- ri quispiam velgravari. Kemo auleni putet se quod
rum servitus,non babei hmredilalem in regno Cliristiet hic neglexeril, cum obierit, a Domiuo promereri.
Dei: propier luvc enim venil ira Bei in filiosdissidcnlia Kon igilur isla quai pro defunclis commendandis
|Vulg. diffidenli(e).Contrahocvilium Salvalor huma- frequentat Ecclesia iili aposlolicaesunt adversa sen-
nis mentibus medicari volens, in E\angeliodoeel, di- tcnlice qua diclum esl: Omnes enim astabimus
ccns : Aitendile ne jnsiiliam veslram focialis coram lio- anle Iribunal Clirisli , ul referat unusquisqne
minibus,utvideamini abeis: alioquinmercedemnonlia- secundmn ea qumpcr corpus gessil, sive bonum sive
bebilis apud Palrem vestrum qui incmtis est (Matih. vi). malum (Rom.xiy), quia et hocmciiluin sibiquisque,
El ilerum, Yidete, inquil, el caveleab omni avarhia, cum in corpore \iverel, comparavil, ut ei isla pos-
qnia non in abundantiu cujusquam vila esl his qua. rj siul prodesse. Kon cnim omnibus prosunl; et quare
postidet (Luc. xn). non omnibus prosunl, nisi propler merita vila3 quani
Myilicus Judasmilitibus suis propler simulationcm quisquegcssitin corpore? Curn ergo sacrificia si\e
casum evenire considerans, non deseril eos , scd altaris, sive quarumcunque eleemosynarum, pro ba-
paierna pieiate consulit, tam prccibus pro peccalis ptizalis dcfunclis offeruntur, pro valdc honis gralia-
eorum interveniendo, quain ei \erbo praedicalionis rum acliones sunljpro nonvaldemalispropilialiones
atque exhorlalionis errorem illorum corrigendo, suni; provalde malis, etiamsi nullasunl adjunienta
qualenus .pielatis cuitui iterum restituti, cautius morluorum, qualescunque vivorum sunl consolalio-
dcinceps se observenl, ne simili ruina ilerum in de- nes. Quibus autem prosunt, aul ad boc prosunl, ut
terius cadant, juxta illud evangelicum : Ecce sanus plena flal remissio, aut ul tolcrabilior fiat dam-
faclus es, noli ultra peccare, ne deterlus libi aliquid natio.
contingat (Joan. v).
Al vero ]forlissimut Judas Iiorlabalur popuium
conservare se sine peccato, sub oculis videnles qum
[actaiunlpro yeccalis eorum qui prpstrati sunl. Et
I N LIBROS MACHABiEORUM. — IN LiB.;lI. . £$&%
i§0 COMMENT.
CAPUT xni. A. gentilium pbseryarent. Demetrius autem, audita re-
VenitAhliochus cohtra Judaiam. Occidit Sudas in latione Alcimi et caeterorum quiinimici erant Ju^
.' castris Anliochi qualuor niittia,et maximum ele- das, et in acctisatione fayebantj staiim Nicanorem
phanioruni, et accipil Ptolemaidem,elc. praepdsitumet elephantorum-ducem misit in Judajam,
Sedfex mente effrenalus vehiebat neqiiiorem se dalis mandatis ut ipsuni quidem Judqrn caperet, el
patrestio Judmis ostensurus. Quibus Judas cognilis, eosqui cum.illo emni' dispergeret, et ut constitueret
prmcepilpoptilo,ul die ac no.cte iiivocarelDominunr, Alcimum maximi lempli summum sacerdolem. Qui m
qitod sicut semper et nunc qdjuvaret eos, quippe qui Judseam veniens, pririium; pacis se flnxit tedus
lege, et pairia, sanctoque templo privari. vererentur ; eum Judaeishahere velle; postea inanifestata inimiei-
ac populum,quinuper puululum respirasset, ne sine- tia monstravit se esse homiiiem nequissimum niagis
.rei Maspli.emiisrurms nalionibus subdi, etc. Hisloria quam fidelem amicum. Sed diyina yirlute proslratus,
qusebellum Anliochi Eupatoris, el Lysise procuralp- MasphemiSecontra Deum-prolatoeet pertinacife suaj
ris ejus contra Judaios, navrat) inpriori libro com- poenasluit; quse omnia inpiloris.libriliistoriacQnti-
memorata simul et j uxta allegoriam explicata est i iientur; licetaliqua qiise ibi propter festinationem
sed illud consequenler narratur quod in castris regis narraritis omissa sunl, in hujus narratione inserta
inleffecta nocte fuissenl per Judseos quatuor millia, B feperiantur: allegoriaeauterii sensus juita modum
et niaximus. elephanioriim eiim his qui suppositi ibgenioii -tnei dehac eadem fe ibi expositus est,: nec.
efa.nt, in priore narralione manifeslius expfimiiur, itefarc operae prelium esse videturi :_
ubi refertuf qubd Eleazarus "fiHus Saura, JudSeus, • ! Razias autem quidam de senioribus abjJerosolymis
videns unam de bestiis Ibricatain loricis regis emi- delatus est Nicanofiyvir.amator civitalis, Btc, Haec
heiiiem super cseteras beslias, cum existimaret quod qiiidam legentes et invenientes ibi s.criptum : quod
in ea csset rex, irrumpens iri legionerii subtus pedes ^Razias,prbpria manu sibi inferens moflenij eiegis-
elephantis cucurrerit eumque inlerfeeefit; qui ca- set nobililer mori potiusquam mbditus. esse peccatp-
dens super ipsum pondere suo euin oppressit, et fibus, et contra natales siios indignis injuriis agi:
mortuus est :cujus significalio spirilalis ibi explana- rie forte simplicioris animi :cfedant, cuhi neces-"
ta est, cum jactantia superborOni proprio nisu con- sitas urserit,; potius sibi prbprio aclri aliquo modo
-trita monslraUuv dicente Scriptura: Onuiis arro- irifefendam esse mortem quam iiicidendum vi-
gans abominatio est apudDeum (Prov. xvi); etitem: vum in marius peccatorum, utile fore arbilratus sum
-Anle ruintim exaitalur corel anie gloriam humiliatur bx dictis venefandi Patris Auguslini huic pperi iio-
.{Ibid.y, et alibi: Deus superbis resislil, humilibus au- %trb aliquainserere, uiide lectbr sohfius quid sibr de
iem dat gfaliam(Jacob. iv); et in Evangelio Doininus £ talibus rebus agendum sit intelligeret; refert autem
<Hxit,Qui se exaliat humiliabitur,et qui se humiliat memoralus Pater in .prinjo.suo.lihro de Civitate Dei,
exultabitur (Malth. xxin). - - ubi utrum alicui liceat seipsuln interficere copioso
Post ha:c aulemhisioria explicat qualiter Deme- tfactalu disptitavit ila dieens: Miiliise iiiterfeceruii t
trius, filius Seleuci, in Judseam veniens, £t regno iie in niaiiils-fibbtltjiuJjietvenivPiitiNpil" inddpqUEeri-
potiius per Alcimum incitaretur adversus
' Judamet mus utrum sitfacium, sed iilrum fuerit iacieiidum.
socios ejus, ubi ita scriptum est: Sarra raiio' exemplis anteponeuda est cui
' qriippe
" •
CAPUT XtV. quidem exeriipla concordariti sed illa quoe tanto di-
Demelfius ihcitatur' cohira Judais, miiiens Nicqno- ghiora suni-irriitaliorie/ quaiilo excellentiora pielate.
reiit qui cum Simbne bonceftdl; sedJudas ' effugit "Nbn fecerurit palriafchsej non prop.hetse,non aposto-
manus ejus. De.Ruzia et ejus consluiuia:
li, quia ipse Dblniniis Christus, quandp eos, si perse-
. Alcimusaulem quidam, quisummus sucerdosfuerat, cutioneiri paierehtUr; fugere admonuit; de civitate
sedvoliintarie coinquinalus est lemporibus commislio- "iri civitaletri, poiuit adnionere ul sibj niaiius infer-
MiSjconsiderans nutlo modo sibi essesalulem, iieque rerit^ ne in inanus persequeniium pervenirenl. Porro
accessumad allare,venit ad regem Demetrium, etc. sihoc ille npri jiissil aut inbnuit, uteo modo sui
Quod dicitur regi talos [thallos] simul cum corona Drex hac vita liiigrarenl, quibus inigranlibus se niari-
aurea, et palmamAlcimus obtulisse, osteiiditquod ei siones aeterrias pra;paraturum esse prpmisit; quaili-
regni dignitalem,«t victoriam hostium, simul cum bet exempla opponant gentes quao ignoranl D.eum,
templi cultu^pro indieio munerum suorum por- manifestum est boc non licere colenlibus unum ve-
lando promisit. Talia enim dicuntur vasa offerlpria "riiniDeum. Restat ut de homine intelligamus, quod"
esse, juxta- modum turrium facta, cum' quibus in diclum est; Noii occides,rieeallerum ergo, nec te, ner
prascipuis festivilalibus offerebant; quorum simili- queenim qiii seoccidilaliud,quam hominem occidit.
tudo haclenus in' quibusdam lbcis liabeniur. Assi- " Quasdam yerb exceptiones eadfittiipsa divina fecit au-
daeiaulem dicuntur illi esse Judasi qui semper cullui etoritas ut non liceat hominem occidii Sed his exce-
dlvino insistebaiitj ab assiduitate vocati dietique ptis, quos Deus occidi jubet, sivedata lege, siye adper-
Assida3i,quasi assidui; quales Judas etsui auxiiiatores sbnainpro tempofe expressa jussibhe: nonauieriiipse
in cultura Deiet observatione legis ipsius friere; Alii occidit, qui minislerium debel jubenti sicut admini-
vero Assidaeosa munditia vocatos asseruntl quasi ' culum gladius utenti; sicque nequaquam conlra hoc
muiidos Judajos, eo quod se ab idololairia_et a rilu i^)ra3ceptumfeceruiitquodicl.uiri.est: Non occides&
^ - '
1285 '-'- ORDORERUM 4258
qui Deo auctore,bella gesserunt, aut personam ge-1\Quiescile, inquit, ab homine cujus spiritus m nari-
fehtes publicaepotestatis secundum ejus leges, hoc ' busejus, quia excelsusreputatus est (Isa.n).
est; justissimae fationisimperium* sceleralos rnorte Ipse sacerdotalis.ergo ordo per komiries qui in
Testamento divino officio
puriiefunt. Et Abraham ,.non solum non est eulpatus leniplo Dei sub Veleri
crudelitatis crimine,' verum "etlaudatus nomine pie- rite fungebantur, non solum pro populi delictis exo-
iatis, quod voliiit filium nequaquam scelerate, sed rabatur, sed et incarnationem mediatoris nostri fu-
obedienter, occidere. Etmerilo quaailur utrum pro turam demonstrat, cujus ope mundus salvandus
l)el jussu sitliabenduni-quod-Jephte filiam, quse pa- erat. De quo Joannes apostolus in Epistola sua ait:
tri dccurrit, occidit, cum id se vovisse immolaturum Advocalumhabeimts apud Patrem Jesuin Christum
Deo dixerit, quod ei redeunti de prselio victori pri- justum: et ipse est propitiatio pro peccatis nostris, et
murfl occurrisset (Jud. ii). Nec Samson excusatur non tantum pro peccatis 7iostris, sed et pro iotius
aliter, qui semetipsum cum bostibus ruina domus mundi (IJoan.u). :
oppressit, nisiquia spiritus latenter hoc jusserat, . Hic ergo dedit gladium aureum Judae enm divinaui
qufper illum miracula' faciebat. His ergo exceplis Scripturam sensu spiritali fulgentem ad; niunimen-
quos vellex generaliter justa, vel ipse fons justitiae tumlolius Ecclesiae defensionemque popua sui con-
Deus specialiter oecidi jubet, quisquis hominem ]B cessit doctoribus, quatenus contra hostes univer-
vel seipsum, vel quemlibet occiderit, hOmicidii cri- sos armatura uterentur, et hosliuni proslernerent
mineinneclitur; et quicunque hoe in seipsis perpe- multitudinem, etc.
trayerunt, animi magnitudine fortasse admirandi, Exliorlati * itaque Judm sermonibus bonis valde,
ntfri sapientise saiiitate laudandi sunt. Quanquam si de quibus extolli posset impetus, etc. Karrat Iiber
rationem diligentius consulas, necipsa quidem: ani- Esther quod, Aman suadente, rex Assuerus jussit
mi magnitudo reete npminatur, ubi quisquenon va- omnes Judaeosin regno suo interfici, et ad hane ne-
lendo tolerare vel quaequeaspera vel aliena peccata cem conficieudam decretafuerunt dies triginta meii-
seipsuiri interernerit..Magis enini mens iniirma desis duodecimi, qui vocatur Adar; bbnaque ebfum
prehenditur, quae ferre non potest yel duram sui diriperentur: sed Domini nutu eadem sententia con-
cbfppris servitutem^vel stiiltam yulgi opinionem; versa est in percussbfes eoriim; ita ut meriidratus
luajorque animris dicendus est, qui vitam. aerumno- rex, mediante Mardochaeo Judaeo,post veteres scfi-
sam magis potest feiTei quani fugere; et humanum i ptiones novis epistolis missis, mandaret ut 1Jridaei
judicium, maxirneque vulgare, quod plerumque cali- ipso die quo sibi ab hostibus suis occisio prajpa-
girie erfbfis involvitur, prae conscientise luce ac ; rabatur,:hosles ac persecutores suos interficerent.
pusitate eontemnere. (C Quod et fecerunt in decima tertia et decima quarta
die.me,nsis; de.que in eadem historia scrixrtum est
CAPUTXV. ita : Dies decimus terlius inensis Adar unus apud
Apparet Onias et Jeremias quitradit Judw gladium omnes interfectionis fuit, et quario decimo die cm-
aureum a Deomissum. Manibus Judmi pugnabant, dere desierunt, quem constituerunt esse solemnem,
cordibus orabqnt. Caput Nicanori abscindilur, etc. itt in eo
deinceps omni tempore vacarent epulis, gau-
Erat autem hujusmodi visus : Oniam, qui fuerat dio atque conviviis.
summus sacerdos, viriim bonumet benignum, verecun- , Unde modo scriptum est quod" interfecto Mca-
dumvteu_,modestummoribus et eloquiodecorum, etc. nore, et manifeste auxilio Dei ostenso, omnes Ju-
Si quis autem quaesierit utrum haec visio ad mi- daei communi consilio decreverunt deeimam ter-
nisterium aliquod referri possit, hoc ni fallor ex tiam diem mensis Adar, qui yoce Syriaea pridie Mar-
eo. sentiri potest quod Onias sacerdos sacerdotalem dochaeidies dicitur, omni tempore solemnem habe-
significat ordinem; et Jeremias propheta, qui in- re, et ita haeduae solemnitates inviceni sibi conve-
terpretatur excelsus Dommi, ipsum Donrinum et niehant: hoc est ista quae in Machabaaorum,et illa
caput exprimit prophetarum; de quo Moyses dicit: quae in Esther bistoria legitur, ut in decima tertia
Prophetam suscitabit Dominus de fralribus vestris,'j) die et in decima quarta niensis Adar habitae pariler
ipsum tanquam me audielis (Deut. xviu); et Isaias : jungerentur. .
;r;OBi>o WBmwm >
QU^: IN HOG TOMO COWTINENTWR.
llABANU'STiIAURUS,FULI)ENSlSABBASET M6- CAPDIPRiMnM. — DeElcana'et duabusuxbfibus ejus,

-;:'-:._ GUNirifUS ABJCUIEPISCOPUS. hoc est AnnaetPhenenna. /''- n
COMMENTAEIA iN LIBROSIV REGUM. Cbl. 9 • CAP.II.— CanticumAnnse,quod cantavitpost iiativita-
16
9 tem Samuelis.
Pr«fatip. CAP.III.—De ministerioSamuelisiu templo, de et
M LIBRUMPRIMUMi.. . i . ..... ,..,. .11 excessu filiorumHeli.sacerdotis. ;Quodincfeoatur He.i
mi QU__EM HOG TOMQCONTINENTDR. 12-8
per virumDei pro scelere Dliornm ' suoruiriquos riohrii-. 21
sepb.>uraSaul et flliprume]us. De op quod Abr.er, (ilitis
Ner, Isboseih,iititimSaul, regem roilstiluil snpef israel
paler corripuit.
CAP.IV.— Demulalionesacerdolisveterisilegis.TYse- David reguame in Hebron super solamtribum.Juda. D«
lium PliiiislliiimcontraIsrael in quo area Deicapla eSlet eo quod Abncret pueri IsbosclhcomraJoabet puert/
tluo filii Heli"occisi, et [icpulus lsraelilicus fugatus et Davidin Gabaoncertaverunt, -
et de interfeclioneAsaet
Helidetunclus^ 26 fralrisAbner. ",71
CAP.V.—De eo qucd Philisihiim imppsuerunl arcani CAP. III. — Longa cnnrertalio inler domumDavid ei
Dei conlra simulaerumDagon,prupterjqubd percussit S.iul, sed et noniinasex liliorumDavid,qui nali sunt ei in,
Dominusomnes PiiilisthiBos•in posteiiofibusobiusulta- Hebron. Quod Abner exhortatusest"popiiluhi ul, relii'1»
lionem. .. 27 lsboselh (ilio-Saul, se tratisferret ad David,queni Joab
—
C»P.VI. Quod Pliilislhffii facienles plauslrum" novum dolo'inlerfefil, et obhoca.Davidnialedictionis senlenti\ •
vaccisfelis Irah.enlibusreniisertintareatnBethsaines,et per propheiiamperc.iiitnr. 7.7
de ejus n.i myslicaS-gnifiealione. 28 CAP,IV.—^;Quoditechab et Ilanaias Isboseth, Glium
—
CAP.VII. De <o qtio.d SamtiPl a lloeutus esl Israelem Sa.ul,iiiterfecp.riinl... . .. . ; .79
"ulrelinqueret Bualiin etAstai'Oth,.etsW.virei.it Uomino, CAP.V. —Quod universre Irilms Tsrael et senes ds
el quoJ illo"orante"libefali sunl, Israeiilaea Philislhaeis Israel venenintad DavidinJ.febron,qui trigiiiiaaniibrum
liec iiltra pr;svuluerunlrlis indiebtisSamuelis. .52: rcgnare incipiensquadfagintaannos reghandoconiplevit.
CAP.VIII.-— Quotl Samui.l duus lilios snos: jndiccs Dî1p_quodDavidcoiilraJebiisseu.m r3imicans cepil arcem
Israeli cons.iluil,qui exeeiscrunl-;qiiaprppler peiieruiit civitalis,qua.nappellaviticivilateih D avid. De uxdribus et';
fegem, ipsequeSaui requirens asinasad pioohetamper- conntbiiiisDavid,quas habuit ih Jerusalem, ef iiliis,et
veiiit,a quo in regeni ul. unctusesl. 3'j tiliabusejus. De pugnaDavidcontraPhilistlia?os. 80
CAP. I X.— Sequilur supra. 56- CAP. V I. —'De eo qitod Davidarcahi iaddu.ceiis, ob ca-
CAP.X. — Seqniturut siipra.. . 57 suui contrariiim,id est percussionemOzaeLevita;,diverlit
CAP.XI.— BeUumNaas Anmonitaeadversum Jabes eam ad domumObededom,indequeeam traiislulitiu do-
Gidaad,qu-m Saul cumIsrac.iiis pugnausprostiayil. 38 mum suam. Cumquecomplessclnfferens holocaustaet
C.VP.XII.—Sequiiurulsupra.: 59 pacilica-,parlitusesl cibum universaainullitudini Israel.
C.AP. —
XIII. De eo quodSaulrex ccnsiitultisexercitum QupdDavidsiillaiiscoramarca Doniinia JlicholfiliaSaui '
smimnrdmavil,et quod ipse Satil in offen-ndoliolocau- irrisusesl. — 85
sumi t.ffendilDonmiutn,el (juod rh.tisthaei pruhibuerunt CAP.VII. QuodDa id Deo.'-domum..sediGcare volensa
arina fabricari i u omnilerr-aIsraei. ..:-•- 40 propheta Natlian. Domiui s ermone prohibilus est, eo quod
-: CAP.XIV.— QupdSaiildimicaltirusadvorsusPliilistliiiin. iiliuse.us hoc coinplelurusesset, Dei provideuliadi-po-
universoexerciVuiindixitjcjlitiium,qued Jon^.tliasiguo- nente. 88
rans pi-rguslalionemmellisireîl, el obhoc vix precibus —
CAP.VIII, De pugna David conlfa ljhilisthasos,et
nece liberalusest. ...
j.opiili3XV. . - ii quod Mpabitaspercutiensmensusest funiculc,cea^qnans
C-ip. — De bello quod Saul prjecepto Dominiccnlra l rrse. Nec nonqupd SJTPSpercussilin yalle Salinarum, _
A-malecgessit, ubi Dominumol.eiidil per inpbedientiam, el de QliisD— ayidsacerdoliiius. , .... - 93
eo quoduon disperdidl lolumAmaleccumomni.Siibstan- CAP.IX. Quant.umpiefatis"exhibuerilDavidMipliir.
lia proptef cupidilalem;unde Doininuseum exprobravit boseth, lilicJoiialha? ciaudri,, _ "., 93
et per prpphetaniincrepavit. 44. —
CAP.X. De pughaDavidconlraAmntsnregeoi ffliura
CAP.XVI.—Quod fauie reprobalo, electus esl perSa- Ainmon,cb quoddehonestavisset nuhtiosDavidmissosad
•muelcin Davidin ei
rege.m, quodipse DavidcoramSaule se. ,. - ...,--,, :,, ;.,'-. .,... 9f>.
furenlecitharaeanebal. '.'-.'.- 49 CAP.XI. —De delicto David quod commiseratin Belh-
—
CAP.XVII. Do pugna David.cciilra GpliathPhili- sabeeuxore— UriajKitiiti. 98 i
sltouni, quemjan.iilapidisi| se.pccidit. : Hl-. ".-CAP..XII. -Goiisilium Jo.ib dncisdicentis ad Davtd:
D e
CAP."XVUI.— pado.Jonathse cumDa v idet despon-. . Adeslovietorise lielii, ne posimodumascribatiir.yicioria
salione Mieliolfilice Saul. _>__ liiilii, sed poliuslibi. Quod Davi't perliciehs,Ammonitas
: CAP.XIX.—QuodSuiilDavidp?allenlemcilhara voluit .-coulrivil, ac super eos ferrata carpenla circumegiu
lanceaconligere.De illusioneSaul,quomodo-p.erslaluam ,10't-
in lectoTpositanlet pellem pilosamcaprarumillusus est, CAP.XIII. —Incesins Ammonquem cum soroê siia
cum quaerebaiDavidoecidere: SS tltaniar commisit,quem Absalom ' fratcr ejus ol)hoc occi-
—
CAP.XX. De eo quod Satilmisit nunliosad quoeren-. - dit. - ,'_ 105
dum David, qui venteiiles ad cuneum prophetaruar ipsi e l CAP.XIV.,— QuodJoabper Thecuitemmuliefem regem
proplielabanl, n eciiou et Satil poslea iiluc venienstota cum Absalom pacilicafe studuit. . ..' ^ -.-.101
die nudusprophetavit.De verbisJonathaead Davidel de . CAP.XV. De conjuratioue — ' Absalom coiilra David.
signo sagiltae—quoddedil ad ipsuin David. S7 '.: ..-"'- -. 103
CAP.XXI. De eo quod fugit David-ad sacerdolem de
CAP.X\i._—Seqiiittir conspirationeAbsalom. 106
a
Aliimclech, quo pastusest, propterquod ipse sacerdos CAP." XVII.'—Sequilurutsupra. \ 106
a Sauleiiitcrleclus esl et lurba sacerdotum' cumeo. De CAP.XVIII.—"DepugnaservpfumDavidcpntra"Israel
ftigaDavidad— AcliidregeiiiGelh, : 58 et nece Alisalcmquem morluumplangebatDavid. 109
CAP.XXII. Ue co qiiod David fugit speluncam, • GAP.XIX.—ê advenlu Miphibosethin pccursumre--•
in
-Odollam,ubi eum fralres ejus et.otpais doinlispatris ejus gi*',el rk1.f editu totins Israelad David,et" conspiratione
visilavenmt,et alii plurimiad ettmconvenerunt. (jO "SebaitiliiBochri cpnlraDavid. ,;-": 110
CiP. XXII. —ijupd Dayidin deseito 'Zipliin silvala- —
CAP.XX, De e'pquPdJoab Amasamdplo inlerfecit;
tuil,quein Ziphsei p rodidefunl Sau'1. ..'.'""'- OL -..-.... '. m
—
. CAP.XXIV. Quod David in. eremo Khgaddi spee in CAP.XXI,—iDa f ametriuiBaiinerum qu» epnligerat|ii
lunca latilans, oram chlamydisSaUllatenter abscidit,qui_ Israe.lob i.nlerfeclioiiemGabaOKitanimi, quos Saiilquasi •
ingressus esl in eamdem
' speluncam tit'purgaret ven_-. zelo.inteifecit, iiicujusrecomiielisatione slirpsdeleta esri
'Irem. •• 02 Bclla qumuof David cenlra Ptiilislhiebs,nlii feperii sui.
.. CAP.XXV.— De niorle Samuelis et de historia PJabal viri stalura preceri, in qiiibus iinus eofuuisenos
_ ' digitos
el Abigailuxoris ejus, quomodoegerunt ctimDavid. (_5 habuil in manibus,sivein pedibus., 112
— •
CAP.XXVI. Quod Davidfugiensa facie S.tulis,cuni . CAP.XXII.-^-GanlicumDavid, quod canlavit Domirir»
-euin dormie.nlemreperisset,nou occidit,.sedsolamlan- in die qua liberavil eum de nianu omuium"inimicoruii,
ceaniet scyphumaquaeabstu:il.':'-. 63' ejus etde manuSaul.- •",..._;.. llt- .
—
CAP.XXVII. Sequilurde geslis David. US CAP. XX111. — De calalogo virorum fortium David, et de
CAP.XXVIII. — Ilerumde m.qrteSa.muelis. 06 insignibiisactibhseoriuiii. - '- 115
—
CAP.XXIX. De pylJipiiissaquaj o.brogalum Saulis - *-
CAP.XXIV. De ctfensa David.qua.ofiendilDominuni
Samuelemsuscilavil,qui ei de vicinamorie iniimavil.66 in ditiumeralioiieIsrael, ei;dei;pbgaob liocin Israel di-
—
CA?.XXX. QuoiiI)avidAmaiecitassuperavitel prae- rcea. QuodDaviJplacabatbbniinu.uipiferetidoholocaust:»
, damquamabstulerantin Siceleciieripuit. 69 iu area-AreunaJr-biisa_i. -,:".-
:
120
_ C.*r.XXX-i.— Pugna Philisthiirn " coiilra Jerusalem, et IN LIBaUMTKllTIpM. • . 125
de inorleSaulisel iiliorum ejus. 70 CAIUT pm.«UM."— D e senecmte Davidet frigiditale, .
IN LlBllUMSECUNDCM. .'.'..., 71 qnem calefaciebatAbisagSunafhitis.' 125
—
. CAruTrniiiuji. QuodDavid.nunCium scleris Anrale- CAP.II. T— De Adonia,qui regoare-appetelmtpre David
e'tem jtsssil anle se percuiipro morte Saulis. De luctu -palreSUP,qui.et AbisagSuiiuiiiiiemexpetebat sipi lieri
Davidquoplangebat iuleifeclosSaulet Johatlian, quod tixerem; qupdqueDavidSalompiiiin manditis'dal de ad-
et
prscepit liliosJuda doceriarcum; 71 versafiissuis. '._ .; . <2_>;
! CAP.I!.— QuodDavidin.regehi tinclus snper doriium . CAP.III. — JudiciumSalo.-nonis de mulieribusquse de
Juda viris Jabes Galaadper nuuiios'gratiasrefcrebattiro infaiilibusdisceptabanl. . . 126
PATROL,CIX..'" -'""."
-'. ";Jv_;;..-' . -" : ::.--:W: Mkt
i2.9 ORDORERUM 1260
CAP.IV. — De potcs.nte Salenionisqua impenibatuni- CAP.XXIT.—De-Visinne MichKreprcj.heta?,qui Achab'
versis, et de sapienlia.ejus, de divitiis alque del.ciis, et regis Israel, proeiiieit eem. • n 219
de psce qnam habebat in regue suo. Oupd Salomoutiia IN UBRIJMQljARTUM. 221
milliaparabolaruni,-locutus esl, et quod fueniiVeaimina — De Oclioziarege, iqui cecidit per
ejus quinque niillia; quodqueipsedisseruit dejumeillis. CAPI:TpnuiCM.
volucril.us,replilibuset piscibus.De aedificiodomusDei, cancellOsdomussuae, <-lpro hac inlirniiiaternisitad con-
cl qnod oediflcatiotabernaculiunam eartidemqueChristi sulenduniidolumAcc. roa, .tuideiratus Dominusper jiro-
Erclesiamdesignet. 150 phclarneondigiia ei respondit. 221
. CAP. II. — De raplu Eli e peclurbinemin coeli!m,:eide
CAP.V.—Quomodo Hiram.rex Salomonerhin opere poslulalioueKlisei
tetupU juveril; qtiot operarios Salotnon in opere templi in-se
iieri. Miraciiluin
qua posttilavitduplicemspiriiumEliie
Eliêiin Jericho, ubi invocavitDo-
liabaeril. et dequali lapidelempltimsitfacluni. 154 niiiiiUTi
: CAP.VI.— Quande vel ubi icdilicalumsit lemplum; etconvertit aquasin ilulceilinem;el depuerisqui
cujusmensuraj Eliseo
sit facluni,quotanuissit aadificatiiiii.140 sunt. coiiviciabaulur,et propterea a duobusursislacef«ti
— -
CAI>.VII. Deeoluimiisserois, etc_: quod in regione — 22i
Jordanis facta sunt vasa donius Domini; de cardinibus Israel CAP.III. DC bcllo Irium regtim, id e^t, Juda; et
in
psliorum perfeclioiie operis dcmus Dqmini. 166 atque Edom, coulra regem Moab, etde viclorlacol-
—
. CAP.VIII. Quodillala arcaDomiuiin oraculumlem- lata eis a Domino. 223
vectes ejtts til.fa noii appare- . CAP. I V. — De eo quod Eljseus niuiierem in bene-
pli iii sanclnmsanctoruin, djctioiieolei eirrediiore nec"non..et
baiitexifinsectis siciil prius apparere ceiisiieverant.De Sunamilide libeiavil, de miiliere
eo quodnebula impieveril domuni Domitii,el non potc- ainaro cujus lilium l-.liseusresuscilavit;de pulmento
rant sacerdoles stare el minislrare propter nebulamj.et quod Eliseus per inimissioneinfaiina;indufcavil,
"de dedicalienelempiiper. Salcnionem ' et pnpulumIsrael. deque eb'ationevirivenienlisad
-^- El.seum. 228
• -.'." CAP.
184 seus in V. De Naainaii Syre, cujusle, ram curavil Eli-
—
CAP.IX. Qued Salomon posl serliflcaiionem lempliet noihineDomini. :. 251-
domusregis cediiicavil urbes plurimas,etvicos ad seper- CAP.VI. — De liliis proplielarumconquerentilmspro:
lineiiiesmunivitmurh; et de eo quod tribus vicibusper angustia loci, el de revoc^tione ferri ab aqua per Eli-
-iiinossihgutosofler-.bavholocausla,ettiuod classeminsii- - CAr.VII.— seum. .'-." .253
luil ad duccnd.um au.rumdeOphir. ..-"-.""!9u De co quod rex Svri;e
"" insidial.alur.Eliveo.
— . '.,' ! '. 253
CAP.X. De regina S.iba,qu"_e ven.ilaudire.sapieu- CAP. —
tiain Salomonis;quod feeitSalomonde.lignis thyinisf 1- sioiiemBenadad V III. De fame in
facta Ramariapropter obsos-
cra domus Domini,etc ; et quod tnagiiili.amsest sitper liraelitarum regis Syna?, el de l.befauonemirabili
onines i-ogeslerraadiviliiseVisapieiHia., > !_)_> :- per graliiin Doniini., ; 236'
G.VP. ' — De alienigcnismuiieiiibus
XI. quas,arhayil' Sa. CAP.JX.^De iiiiclioneJelm in r,egeni.: ..,,,',' ,%_$
lumon. ! "' l'J8 CAP.X. — De fyrannide AiJialiseiiiaifis Ochozi_efe-
- CAP.XII.—Dedivisione decem tribtiuma dPmnDavid gis. 258
et
propterpeccaturiiSalomoni'!, quodRoboani,dtrelieio CAP.XI. —De Joiada pontifice;quomodo -Joas filium
seniorumconsilio,juvenuin obedivil peisuasioni. 109 . Ocl.om. regem ccnsiiluil. 259
CAP. X ll. — De studioJoiadss
CAP,XIII.— De prophelaiqui Jeroboamincrepaveral, pontificisinrestanratione
el sedutlus a pseudoprophetaeonlra prasccptum -" Dom:iii lempli, — 241
ocmedil, et ob lioca leonein viaoccisuscsl. - 200 CAP;XIII. De in
a_grolationeElisei, qua praedixit
—
CAP.XIV.' DeSesac rege -Egypi.i,qitomodopropter ObilusEliseihominis regi Joas, Domino julienle, gentem Syriffipercutiendam.
peccalaltoboametspoliaveril Jertisalem,sub.latisihesauris tuumcum Dei,cujusfunUscorpusaliciijusmcr-
domusDomiiii thesauris regis; sciuis qiioquecureis . tetigisset, slalim fevixit. 243
qntefeceral Salonion,pro quibus fecilfex itoboamscula in valleSalinarum. CAP. X IV.— De Amasia rege Judn,quipercussitEdom
a_rea,el tradidit ea iiimahutlucumscutarioium,quodque Sio
belliim fuit seinper inter Roboamel Jefoboam,eliuter eslCAP. X V.—De Azariarege Juda,qui alionpmineOzias
Asa regeni JudaelBaasaregeui Israel, cuiiclisdiebnsf o- nec
appellalus, nonet de Jerobcamrege Israel. 2i(i
.rum. CAP.XVI.—De Acliab repe Juda, ob cujuspeccata,
201 Basiiirex
CAP.XV.— Qucd sermo Dominifactus est ad Jehu, ascenderuntin Syrioe,et Phacee iiiius Komelise,rex Israel,
filiumAnani,conlra Baasa,regem Israel, pradiceuspce- Jerusalemad praliandum. 2f_
iias ei futuras, eo quodpeccarefeceiat Israel, et de Amri CAP. XVlI—Delfauslatione decem tribuumqusere-
rege Israel, quomodoemerilmontein Saman». De leni- ghabant in Samaria,in Assyriosper Saltnauasarregem
poribus Achab, et quomodoAcliielde Betlie!aediflcavit Assyriorum, in quibus locisilidem ipse rex alioscolonos
Jericho, in Abiran primpgenilnsun fundanseam, elin adduclossubsliiuit ibi
qui deos propriosquos in lerra sua
Segul)uovissitnesuo ponensportasejus. _ 203 coluerunt, colebant,et niiiilominusDeumIsrael. 2S0
—
CAP.XVill. De Ezechia rege, cujustcmporibusrex
CAP.XVI.— De Elia TliesWte; qiiomoJoalisconsuro Assyriorum Sennaclieribmisit nuutiosin Jerusalemcum
in forrenle Carilh pascebaul euiu eorvi.defefeiiies ei miuiuvalidaui Deum vivenlem. 231
pancin et carnes niane, similiter' paneui et carnes CAP. XIX. —blaspheinarent
OraiioEze:hi;e in templo Dominicontra
vespere. _. 205 verbaregis Assyriorum.De <o quodangelus Domiriioclo-
CAP.XVII.— De Sareptaha vidua qu.e pascebat pro- giniaquiiii|uemillia percussitin caslris Assyriorum, et
phelam, cujus farina»et olep ob lioc benedixil Donii- de inteiiuiSennacheribregis Assyriorum. 235
ims; et de iilio mulierisnialrisianiilia.
'"".''. q uem suscitavit
- 203 CAP.XX.— De segrolationeEzeclii» el de sermoiie
Klias.
CAP.XVIII. — De disceptalicne Eiiaeconlrapropbetas Dominiad eumEprolato per Isaiam ]irophetin. De signo
Acbab, et qucmodoimmolaiidoo veiiderit De.umveruin „iiuiitiisBeiodali quodpostulavil zechinsin rcducticnecursussolaris.De
esse Deum Israel, idoiaautein falsos.deosquos colebat et serii.piieDoiiiiui regisBabyloniorumad Ezechiamimissis,
Achab.Elde pluviaqttaininipeiraviV Elias. _208 relulit. quem Isaiaspro ipsis nuuliis Ezechia.
259
CAP.XIX.— De fnga Elise qua fugiebatJezabel/et CAP. X XI. —DeManassefilioEzechiae^quando postpec-
quomodosedens in umbra juniperi petivitaiiimaeSUKul. ratiiin poehitenliamgessit, el ob hpc de carceremeruit
inorerenir, quem.angelus Dominisubciiiericio pane el liliffari.'':' ,-,::'' ",;i:;.i"..":i*,;.: i20(S"
aqiia ibi;piisccbat.QuomodoKiias iin moriteHoreb in spe- . CAP.XXII.—De Jcsia rege, Juda
iuncalalitans mullimodalocutioneDomipi ibi coinsnlatus "ab idolorumspurcitiaemundavit.qui terramomnem 26(5
esi, eui et delet;at Domiiiusungere reges et Eliseum . CAP.XXIII.— Quod Josias cpntaminavitThopheth,
i.foplielamproseêl dal eis jiotestatempercutieudi gla- quod esl in convalleUliiEnnon,abslulit;equos ûos de-
.liiO. . ;.;-";• "-. ;•..,-;.-:'.: ,- .210 ueraiii JudaSoliin introitutempli Domini,excelsa
CAP.XX.— BellumBenadad,regis Syfi_e,cnntraAchab polluil,reges et sepulcra inorluoriiinefTodieris combussit.De
regeinlsrael, cum appartiitpropliela confortaiis e um, et 1'haseceleberrimoquod fecilJosiasinoclavodecimoanno
riata est ei vicleria per pueros piincipumprcvineiaruni. regni sui iiomino.De morteJosiseel substilulioneAchaz
De r.oquod Beiiadad,rcx Syri_e,sernel vicitts,inslaurat lilii. ejus in regno Judaj, postqttem Joachimregnavit-iii
: setl simililer ab ep supe- locofratriscaptivali.DeJoachiutrege, qui et Jeehonias
praeliumiletuin cpntraIsraelclementiam
falur; "quiconfugiensad regis Israelsiue aiio noiiiineest appellattts. 26S
jtissu Dominifoederatusesl cunieo, ob quodjier prophc- —
CAP.XXIV. Quodregem Joachimrum matre et uxo-
lama Doniinomissumcorripitur. 214 ribus, cuin eunuchisac csetcra turba, et purievasorum
CAr.XXI.— De eo quod Acliab res cohcn|iiveratvi- Dci, Nabuchodonosor iransiulil Babylouem.De Sedechia
neaiiiNabothJezrahelilae,quam, illp occisoper Jezahelis regp,qui ob scelerummaguiludinem traditusesl cumfiliis
eonsiliuni,sibi usurpaveral,et obJioc per Eliam-pmplie- et omnipopulo. - 271
t;un ccrripitur. 2.17 CAP. XXY.—De r.abuzard.ii orimipeexercitusregs
iSGl QU/E IN HOG TOMO GONlTINENXUR. -4282
Babylohis, qni lcrrairi Juda.oruni devaslavit, civilatPS. Daviasuprr Israel el principibnssuis,-quosprajfecitpo-
destruxit,teinplumconcremavit61ddmosregias ineendio pulo. 567
consumpsil, el omneiripriEdamiii BabyloaemseCumtrans- CAP.XIX.— De HaiionfilipNaas regis Ammnnitanini^
lulil. 27i qui Davidriiiiilipsad sa dimissnscdhfudil,el bcllc cbhoe.
.-'COMMENTARIA IS' LIBROSII PARALIPOMENON'. ' cpntra eum faclo. . •;., 571
CAP.
279 siruxit X X. -^'De eo qupd Joab" percussitRnbbaet de-
PrologusRabaniadLudovicumimperatorem. 279 De lieliis enm; cujns iriumpliuniascripsilil!e noriiiiiiDavid.
D_tvi.d"diversis, qu:e confecitcontraPliilistliaeps,
LIBERPRIMUS. 281 ubi-cigigarilesquosdami nerfeCit.' 572
CAPCT —
pRiaitni. Catalognsgenerationnmab Adamnsqne CAP. XXI; — Deeo quotl David Israelilasnumerareju-
ad Abraliam,ilemab Abral.iam usquead Israel. 281 bens offeiidit ob
Doiniiiiun, quod tnissaesl plaga gravis-
CAP.II.—De general.oiieduodecimpalrjarcliarumab siiuaB-moflalitalis-in Isral. Qml D.ivitl, viso a.igelo1)0'
Israel patre eorum. De genealogiaJud__patriarchseper mini,qni iuteiiecil pipulnm, fecil allare Doihiiioin area
dhersostiiios producVa?, 2S8 OriuuiJi-bustei,ct obiulil libi hplpcaustaet patifica,iuvo-
CAP.III.—De Davidrege el sna piogenie per regum caviiqueDouhnuui, et exaudivitetim. 3^5
CAP.
siiccessiouesusque ad trausmigrationemBabylouisel ul- cafe XXI1.^-De eo qtiodDaviddecrevit ibidema_di(i-
tra. 295 filium lemplumDomino'quod el faclumesl per Salomoiicm
CAP.IV.— Iietn eiiumeratio filiorttmJuda et qui ex Davidsuuni, cui dedit sumptuset iihpensasplufiinas. Ubi
filiisejnsnaUsuiil; et de Jiibesqui fuil inclytuspra;fratri- Salomonipraecepilde construetione.teinpliDp-
bns suis. De Caleb et fiiis e.jusAiaeiret virisReclia. De niini, el el assignavitvaria inslrumentaiu aure, et ar-
'filiisCenez,H his qui ex en nati sttnt. De Sela (ilioJuda?, gento, et Eere;el ferrp, in lignis et 1ipidibus,qu_eipse ad
ftlde cognationedomusoperaiiliumby-snm; el de ligtiPs hoe cpngregaverat.el pjurimosartificesatque caempnla-
qiii liabitaveiuntin plaiitilioiiibusel sedihus.regis. I)e riosad opustempli.' 580
UliisSimeonet his quie per eosfaclasunl; et de filiisGad. CAP.XXIII.—Deeo quod DavideprislituilSalomonem
..'-'. 302 filiumsuu.n regem super Israel, et congre.;avilomnes
—
CAP.V. De (iliisRtibenei 'aclibuseorum. prihcipesIsrael, et sacerdotesalque Levilas,quorumol-
509. ficia
CAP.VI.—:De liiiis Levi et canloribiisquos constituit per siiigula niinisteriaipsedisppsuil. 587
—
Davidul cautareulcoramarca Doiiiini.De Aaronetfiliis . CAP,XXIV. De vigiiitiqiiniuor fortibiis,'quibi!sD:i-
ejus. 311 vid liliosEleazar,et liliosIthaniardislinxilad scivieudiim
CAP.VII. — De Ben.amilis.' .-'. , 513 Deoin templo —
Dominipervics suas. 591
.".;CAP.VIII.—Rursus de Benjamitis; de generaii Mie CAP. XXV. De eo quod Davidet magislratus exerci-
Saulregis,— qiii ex ea tribuorlu>rst. liis
314 Hemanel spgregaveniiit ioniiiiisieriumDomiiii lilips Asaphet
CAP.IX. Quiprimiiiliprumlsrael liabiVavcrint in Je- .Idithun,qui caiuafeuliu .cithariseL|isallerii__-
rtisalem,eloOiciasacerdntuin et
el Levilaruin;gene.ratibii.es. cymlialiscoramarcaDomiui. , 'S-S .
quoqueSaulac filioruinejuslepeluntur. oib GAP. XXVI. - --.De et
janitoribus principibusc-sloJiartiui
CAP.X.—De pugna PliilislhiimconlraIsrael, el nece Domini;qiii omnes forles divisi vicibus ministeria sna
Sa-ilregis etiiliorumejus. 5z0 CX'plebant, PtthesaurostloniusDominiprovidebaiil.,'39i5
—
CAP.XI. De expugnatioileJebiis_soi'umper Dayid, CAP.XiXVIL—De diversis priiicipibus qui prreerant
qiti haliilanlin Jebus, inc esl Jerusnlem. S26 Isfiieiiiis juxta dispositionem Davidj-Dehis qtii prieerant
CAP.Xil. —De sdvenlu liliorumIsraelad Davidin He- subslantis David,hocest in urbibus, invillis, iu agris et
lirp.nut coiislituereuleumregem super Israel. Caialogus his viiieiset olivetiset pecudibus.De cpusiliariisDavid, et
virorumforliumDavid,qui adjuveriiuleum, ut rex fieret qui fuerunlcum — liliisregis. 402
. siiper o iuiemIsrael. De advenlulilioriinlGad et filiofum CAP.XXVIII. Verba ncvissimaDavid,qnibiis com-
monuit
Beiijaininet Juda el David. De his qiii Iransriigeruntad oedificalione Salomonem lilium suiiuiet universum lsrael de
euni de Manasse,cuinessel Davidin Sicelex,et de Joi.da terapli, el cullura Dei. 407
principeslirpisAaron, el de liliisIssachar,qui praesidium Dpmimtm ^ -
CAP.XXIX. De benedictioneDavid, qua benedixit
oflerebantDavid. 552 cumomniIsrael, iinmolansvietiniiisDoiniuo,et
CAr.XIII.T— De POqtipdDavidiniit consiliumcumlr:- offerensholocaiisla-: uliiunxefunt Salprnnnem,lilitimDu-
bivaispl ceiiturionibuset univcrsis piincipibus, ut con- vid, sccumloin principemDomino,el Sadocin pontificem.
gfpgala rtiirkiludiuesncerdolumet Levitarum,feduce.-. De eo.quod Salomonsedil snper soliumDavid,cl p-irii.it
fent arcamDominiaTi^se de 6-mo' Abiuadab.De OzaLe- illi pmnis Israei, cui dedirDeus gioriamregni, qitalem - 412
vita, qui miuabalpbustrum, ef.le.lueiismanumsuam,ut nuilushtbuit ante eum rex in Israel.
susentaret arcam,ne forle ruerei, ob leiiieriVatein lacltis LIBERTEUTiUS. 415
perciissusest a Domiiio.Hoc Duvidvi ens obslupcft,et . ,G%pnrPKuiuM. — De principioregni Salomonis: quo-
avertil arcam in doihumObededomGelhsei,ubi maiisit modp oiilulitmille liostiasiiiextvlso Gabiion.ubitunc
-tri.busmensibus. ipse
537 erai tabernaCiilum fcederis
. CAP.XIV,—Dehocquod,confi.matoroghosuperIsrael, vtl S.domohsibiPurrusiet Domihj.De eo qhodco.agrega-
jiavid duxitaliasuxoresin Jeruâlem,quasgenuerunt et versisprbvinciis. equites atque quadrigasex di-
(ilioset (ilias.De eo quodDavidPh lisllia_os_pei'cussit in 415
—
CAP.II. De eo quodSjlomonelegil operariosdomus
Baalpharasim, qttosa_iavictoriapercuisii
•• in Gabacn usiue Dei, et tiiisitad Iiiram regeiiiTyri, postulansab eo auxi-
Gazera. : 512 cuiilic postulata ydluiilarieconcessit.De numero
. CAP.XV.— De eo quod David constiluitcanlores qui lium-i qui ad opera doirnisDei ordinabantur; 417
"ciiutabantin organis miisicorumcoramarca Djmiiii,hoc pioseiyVoruiri
est Heman,Asaph,EUiasi,el ciclerosqui cuineis erant. CAP.III..—rDe sedificiodcnius Dei, eV Iengitudineac
514 Iaiitudineatqlie alliuidiiie. Quod donium.majoreinlexit
LTBERSECUNDUS.. 549 labulis lignnis, et desuperlaminisaureisadornavit,scul-;
CAP.XVI.—De eo quodeumD.ividadduxisset,arcam psilque lllam variis picturis. De paviuienlodoiriusDei-,
marniorepreviosissimo strayit. Desanciosaiicloruiu
P-umiiiiin -jubilo in laberuaculutnquod leteiideral ei, quod
oblulerunt iiotocaustasacjrdolcs el pacificacorani Do- el facluracherhbm in ilio. De v.elbqtiod opj.ansiiiriera.t
coramarca
ltiino,b^neclixilqueDavid jiopuloin nomineDpmini,et debat, Dediiiibtiscoluiiinis Domini,et.sanctasanctortima saucluari.odivi>
tiivisituniversisper singulos,a viro usquead mu iercm, posiiitin vestibiilolempli. ex eisquas • lihxit Salomori,et
425
lOrtanipaniset pariein asssecarnisbubalieet frixamoleo CAP. I V.— De allafe
siinilam.Deleviiis quos constituit David, ut ministrareut bus hPlbeaiisti;de marioenee,et bu-
cpramarca Domiuiet de Asaphet fralribusejus. De can- quibus stiperquos ipsumpositumerut; de decemconchisiu
ticp quodecmppû.tDavidad laudandumDoininiimDeeo et dece;n lavandiEerant hosti;e;de decemcatidelabris.aureis
de atriis domus.DuminietdisliUctione
quod reversusest Daviduvbenedicerevdomuisua3. 519 eorum; demeiisis; diversisvasisquae(inxitHiramSalomoniin re-
CAP.XVII.—De verbis quaelocutusest Davidad iSTa- gione Jordatiis,funderisea in argilosa lerra.-De alfari
tban prophelamde a_diIicatione: lempli, et responso Do- apreb,-liocesi.tbymtunatis,et measa p'ioposilionis,atqtie
-niiui per euriidemprophetamad David. De coniessione candelaiirocurnlucernissuis, et c-_eteris vasisniinisteria-
qna iaudavitDavidDoniinum prn universisbeneliciis
' ' sibi libiis De hostiistempliinteriorilnisel exierioribus. 458
ab ipspcpllatis. . _. 565 CAP.V.'—De eo qtiod inlulit Salpmonpmiiiaquaevp-
CAP.XVIII.—Deeequprl DavidpercusserilPhilisihiim verat D:ividpater suns, aurum et argenlum,el universa
el-humiiiaverit eos, el Moabitaset Adarezer. regem Soba, vasa simul cum arca Doniini,et paralufa taberriaculiin
- et Syrum Damascenum:a quibus trans'ata vasa aurea, templumPotnini. Quodsacerdotibuscollocanlibusarcaiu
argentea et asnea consecravjtrex DavidDomino.Quod ju sanciissanctorum,Levila:cymbalisel psalteriisel ci-
Abisai percussitEdomin valle Salinarumet con.siittiitin tharis lamlesDco canebant;quando " nebula implevil do-
Edoui pra;siditim,ul seivircl IdttmjcaDavid. De reguo uiuinDoniiiii. . - ISS.,
ms «RDO RERUM 1261
'.'' CAP.TI. — DeTiasiaehea,super'qi:amslelit Salomon, •:eefdosniagnusfilioslsraolconfiderede Dominipraeseutia
ijuand.odedicavittemplumDomini.De solemnitalededi- cohortalur,ne hostia-npaverenvincursniii. 550
cationistenipliirimense.festiva, et maximacelebratione CAP.V.'.—QuodHdloferiibsaudiens filioslsraelitiiiera
ipsinsfcslivilatis., 463 inontiumconclusisse,'iratusest valde, et a principibus
CAP.VII. *^ Quodexplelisannisyiginti,primusdomum suis exquirit, unde liiiilsraelorlginemducerent, vel quse
Domini, et domuinsuamet ciyitatesplurimascoristruxit, eorum virtnsesscl, cui Acliiorpleiiiusri.ehac rerespun-
et alienigenas subjugavit,et fecit.eostributarios. 405 dit_Adejiis relationemiralipriiicipiesHplPfernis.,- 553 .
CAP.Yllt. — De. principibusexercilus Saloiiioiiis,et CAP.VI.—HnlofernesAcliiorsacefdotemduii jubet ad
Leviiis atque sacerdotibusabeo ordinatisin minisleiiuin Bethuliamalqtte adarbnremiigarij.quemfiliiIsraelr.eso^
DoiiiinLUbi SalbmonnavesIransmisitin Opliir,ul inde iutum vinculisad Bethhliamduxeruiil,alqueeuni conso-
auruliisibi deporlarent;et de regjria Saba. Quod servi l.ili surit. 5o6
HiraincumservisSalonwnisaltuleriintaurunvcx ' Ophir, et CAP.VII. — De eo qnod Holpfernes e xercitumadBe-
ligca Lhyma,
' CAP. elgemmas prei.iosissiriias. .-" 467 Ihuliain duxit, et eorum aqupduelusincidi-'praecepit,"
IX.— De diicentishaslis, et trerenlis sc.ulisau- ensqtiea fontibusarceri. Quod Belhuliaj cives, sivispe-
reis, et solio ebtirpeo,quod.rniriGce feceratSalomon. D e nuria cparctali,ad Oziamveherunt,precantesurlieihtradi
inagnificenlia-SalotBoniSj el divitiis.ejus,alque peteslale in manus Hclofernis;quosille qhiiiqueadhucdies exspe-
etlineSaloiupnis. . 472 clare persuadet. . . ,- 536
LIBER QUARTUS, CAP.VIII.— Ubi JudithChabfiet Cliarmipfesbyteros
, 485 a-guit pro eo quodOziasprinceps diem libera.tipnisDb-
CAP,X.—D.eregne Rpbpamet Jereboam. . 483 mino stalhit, ij:saquese ad liberandum populiim-i-accih-
CAP.XII. — QuoniodoRpbnamSesaclirex vEgypliHie-* gcns, nnnvult quidsit acturainquiri; 558
rcsplymamvehiens,ccanguslavit,; aufereiis ihesauros do-.i CAP. IX.— Judilhseseliuiniliaiis pro populi liberatiorie
inusDominiet domusrrgis. .,.';. 48i prccatur. 535
CAP.Xlil.—Pe regno Abioe filiiRoboam. _ 483; CAP.X. — Juditli post pfeces, induta ornamentisju-
CAP.XIV.—:D._Asa rege Jertlsalem. 487 cuuditalis suas, portas-civitatis pergens'ad Holoferrie.in
CAP-.XVI.'— Spquilur.deAsa. . 4S7 egressaest, qirje,susceptaab exploraloribtis,ad Hplofer-
—
. CAP.XVII. De Josaphatrege Juda, el bonis actibus, hem dcducla esl. HolofuniessciscitalurJudivhquamob
el provisioneimpeiii. 488i causamveuerit". • 563
CAP.XVill.—Sequitur de Josiphat.. _ 4K9 —
CAP.XI. HolofernesKJudilhdefusuSjfiliosIsrael ca-
. CA?.XX.—Sequilur de Josaphai. . ^92 pere se posseconlidit.Judii.Iiquoque pulchriiiidinemet
CAP.XXI.^r--D.eJoram fili_>Josaphat, et finepessin.o- 7sapienliamomnessuntadii.irati. . : SC8
vilie ejus, . , . 49i; CAP.XII. —Qupd HolofcrnesJudiLhiu loc.othesaufo-
CAP.XXII.—De OchoziafilioJoramel nefandisaclibus -rnm suorum manere pr_ccepit,qus, vocata ad coeriain
eitis. De Joas rpge Juda et J.erusaleni,qu.emJ.oiadapon-; lilius, a c.i.liisejus abstiiiuit,evfaetovesperein cubiciilum
tifex resrryavii. De nece qu_imexercueral Alholia;con- cjus Iiitroducu est. . 570
stituil se reginamsupcr duastribus. •
497 , CAP. XIII. — Ulii Holofernes cuni lemulenlusIPCI.UIO
: CAP.XXIII.— Sequilurdc siq.ra. 498 dcciimberet,Judith, prece facta, caput ipsius absciiljt,
- CAP,XXIV.—:Deeo quod Joas prsecepitsacerdcibns: 1 invoIutUmqne eonopeosuisillud civibusdeporlavit.Fact)
jnstaurar.e"sariatecfadoinusDoinirii,et i-ulvuraiii renova- ad porlasciviialisniagno populi concufsu, JndilhDomi-
vit.tompli.Dp.fineJ.oiatfae poiili-b.is: eliiiteifeclioiipZa- numbenedicenscaput Holbferniseis oslendit; uriiversi
chariae,lilii-.ejus,quem Joas rex -iiiierteaiplumet aliare aulem laudantes DnmiiinmbenodixeruhtJudiih. Lbi
occiderejitssil.De obilitJoas. -5,0 Achior,visocapile Holofcrnis ' augusviatus
•- ! p raj limo.rein
—
CAP.XXV. l>e regno,AniasiaSj filii Joas, ih Jerusa- 'lcrramrorruit. - . 572
lem. .506 C-P.XIV.-—Jiidilli poj.uloconsliitmprKbptul, exeuii-
—
CAP.XXVI. De Ozia rege," el ten.e.itale ejus, qua tes exlra po- las, armis porslrepanVulAssyriis-mclumin-
sacrificare voluil in templo: undepro vindicla lepra in jiciant. , — • '-. . 576
euinniissae.sl. .. . 509 i CAP.XV. PopulusAssyriosin fugam veriit et csesis
—
CAP.XXVII. De Joatham rege, cl bonis actibus quaniplurimismagnampr:eiiamreporiat. Joachimsummus
ejus. 515 -pontifexab Jerusalem(lesceudilBeibuliamut videat Ju-
CAP.XXVIII,— D.eAchazrege, et actibus illius ne- dilh, quam benedictionibuscumulaviL;populusquepmnia
fandis. - bli qua3fuerantHolofernisvictricifemina;largitus est. 577
CAP.XXX.— DeEzechiarege Juda, et bonisoperibus, CAP.XVI.— MirificumcanticumJudifli. De e_oqtiod
qbibuscultum— d.ivinumcelebeirinieexhibuil. 517 perpelratavictcriapcpnlusad orandumDomimim J<_rus3-
CAP.XXXI. Sequilurde Ezecira. 518. lem adii.1;Judiihquoque,expletisceuvuniquinqueannis,
CAP.XXXII.—DeSeiniacheribrege, qmiliacommina- vitamsuamfiae extimofinivil. -581
tus.est facereconlia Jer.tijalemet leinpl.umTtomihi, eon- AD RABANIMAURIEXPOSiTIOXEil
ira queinvindictaa Domiuo prolata est. De tegritudine INAPPENDIX LIBRUMJUDITH.—.JACIBI PAMELHC051ME'NT-
lizochia;,et sanitale-ipsius.De lcgatipue.Assyrio>'tim ad TARIUMIN EUMDE5ILIBRUM. 595
Ezecliiauipro pprtenlo,qundaccidcrat;etde cbitu ipsius " '
EzechiiL 1. 518 Pnefalio. • 5.95
CAP.XXXIII." '' — De Mauassefilio
' ejus et Ammonejus CAPUT —
rittsioM. Nabuchcdpnnspr,victpArphaxaV, qiti
sobnie. 525 .regiiiiin Medorumadeoque suum ' omiie vi occupariii,
CAP. XXXV. — De Josia rege et bonis actibus illiu.s, cunclisregnis nilitur iinperare. . 599
quem Nechaorex in praelieinterfi-cit. 527 —
CAP.11. Holdpheruesa Nabuchodonosore'• niillilnr
- CAP.XXXVI.—yEgypti De Joacliaz el Joakim liiiisJosice,et o:i:niaregna et populosfebellesvasialuriis. . 002
—
pbilu illprum. De ep quod Joachinregem Kabuchoiiono- CAP.III, Holophernesetiamsese; sponte dedentilius
sor, rex Babylpnis,ducil in captivitatem,et matrein noiiparcit,nec tirbibus,neCdiiseorum. 604
ejus acserves.De.Sedeciarege, et excidipurbisHieru- —
CAP.IV. Filii Israelse muniunladvcrsiisHolophfir-
salein. 550 nem, liorlanleseosad hocEIiachimsarerdoVe. 603
CAP.V, —Achior moiicVHolopheriiem,ne contraJii-
EXPOSITIOIN LIBRUM JUDITH 539 daeosleniere puguet. . 607
Epistoladedicatnriaad Judith Auguslam. 559 —
CAP.VI. Achiorab Holopliernein manusJudasorum
Prajfatio. S<5l ' traditur. . frll
CAHDT PR15I0M.—De Arpliaxadrege Medoruni,qui, • —
CAP.VII. Holophernesobsessosin Bevhuliasiti crti-
superalismtilLisgenlilms, licbalniiiscitilatem exstruxit, ciat, ob._Lruclo aquseduclu ipsorum,ila ut fere in sedi-
el quomodd postmo.duni a Kabiichodoiiosorsuperalus "lionempopiilusversussit. -..-• 612
est. ' '"'- 5i_t —
CAP.VIII. JudiLhvacillanleset prsetimorededitio-
—
CAP.II. DP.Kabttoliodonosor rege Assyriorum,qui nem cogilaiiles Judieosconsoliiluretlifmat. 614
propterspretos nuntiossiiosHolofernempriucipem inili- CAP.lx. — Judilh oraloriumingressa^cilicioindutaet
liaj ciimexercitudirexit, ut ei .piiiiiemOccideniemsnb- capul ciner-econspersa,Deumorat pro populo suo pr.o-
jugarel. — . Sio slraia in lerran. : . . 618
CAP.IIL UbiHelofernesprnvinciasdevasLans diver- —
CAP.X. Jtidilhornamenlis cnmpta.Tirhemegredilur
sarumregicnumlegaipsad se missessuscei.it, qui se et cum ancilla,quas ab exploratoribusretenta, ducilurad
cunctasua ei tradiderunt, et tamen ipsprnm ciyilatesac Ilolriphernem. _ , 621
deos deslruil. ' 54S CAP-XI.—_InLefrogataJudifh ab Helppliernesuper
1 CAP. IV.— t'bi filiiIsrael, cogniloadventuHolofernis, causaftigaj verborum suorum icnociuid.-pulcbreilli im-
ext.erriti, elco_peruritprap.arare mu.nilioneset tlam.are po.nit. i 621 -
ad J3oininu_Q iustantissiinavoce. De eoquo.dEliachinisa- —
CAP.XH. Judilh in domutn.ihesaurorum-iutrdducta,
'
126S" '.' QU_4iIN HOC TOMO GONTINENTUR. . d2G6
propnis vesccndicibisfacultatemobliiiel et.nocte adora*a :.-, I_.AP. viu. —yuoii iiiiiajuuerortmi, ,tp est>,jiser.cuco--
lionemegrediendi; inducLaauleihCoraniHbloptie_._ie.ad" iiicposumiriali rum erunl et castpruiiigeneratiPpermauet
conviviuhiiamulcomedit. ... 625 iilperpetiiaclaritiile..". "".''•'.' , GSi
— —
CAP.XIIL Ebrii HoloplierwsJudilli caput prpprip _ CAP.IX. Qho.djustoruni.animiB''ppst mnrtemeruiit
ipsius erise.s.bscidif,quodadrSohcivese-FerenSj.ad gfa- iri:refrigerio, —
nec sil IransiLus.eor.uiiliiigehdiis. "686
-.-lia-uinhorlaturactiones.; -_..:_"- .-..,. 6-1 in
CAP.X. Qiipd aiivehluD6niiiii;__labuhl.jusli in hia-
—
CAP.XIV. Holopherniscapiie in muro suspensp, giia . consl..ntiaadversiis persec.utores.srios, qnodipsi et
"AchiorqiieCireumciso, J udaei- i fruuiit in Assyrips, qiii persecuiorestandem serain pceiiilenliam gerent in inferuo
cum Holppherneinexcilareiit,iriortuuinirive.nerunl.629 de errpresup alque-peccalis. ... 688
—
CAE.XV. FiigiuniAssyrii_persequeiuesj tidaeos,qui CA;>.XI. -r-De sun.ctismauyfibusqhpd:inperpetiuim
imie spolia colligentes valde IsSlaiisurit,unde Judiih a vivanl, et qued Domiiius vihdicet eOs de '""adversariis
popuIo,.etJpachiinsu urnopPuii(ice.'benedicitur. . 050 suis, ; .. '.."".•-_. - ;, Ba't"-
__ .GAP.-XVI.—."Caiilateaniicuni —
Judith ob vic:priam,;qiip ; GAP.XII. Sjpienlia iiicrepaljudjces.terrae,qui acce-
poj.iilu.m.ad,;gratiaruin adiiorlafur-.aciipuetn,et tatidein peiutit.potestaleriiaDoiniiio,qiiodiiprieuslcdireiitlegem
plena dierutnmoritur. . .•'!".*, jiisiiviie,priedicciiscispoeiias quas p:issiiflernht. .692
. EXPOSITIO1NLIRRUMESTHER, - i ; CAP.
65b audianlXIII, — Sapieiitiali.oirtiilurr.ecfofes.Ecclesiae,ut
: 05o gralis pa_bpvillis,el coiiciipiscan.Vsernipnes suos,.quoiiiamipsase
Frielalioad Judith A.tigustarii.:-" . confercns siiuuL iuiegiitaLemcpfporis
CArcr.pitiacsi.—DeAssuererege, et fampsissimo ej.is etcastitaLemailiiriae. .'.".-.. :.; , L94
ConyMiav-. 656
CAP.II.-- DCYaslhiregiiia,: qsisevocalaad regeiii;ve- -,' LIBERSEGUNDUS. ,".;.; 69S
nire tioluil, ribquoda digtiitaie r.egali deposila,pVa ma- CAPOT pnntinM. — Laudal vir sapiens.divinam'-sapie:i-
rifo fepudiataest. .6f__ tiaiii, prisdicans virtuVeiH: ejiis. .- ; : .: : 695'.
—
,CAP.111. Quod ad Assueri regis iriiperium ex diversis GAP.II. —idem vir exponitPriginerri':iiunianse:iiatur,a\
prp-iriciis puellaevirginescpiigregaisesinl, infer quas "-" - ..--'-'• ''-. . .-. .'-.*" :';":.693
erat EsLher,(iliaftalris.MafdochsiJudtei.,,quahi ipse pa- "i, CAP: 1 11.--.De.eo s_e
.cpnliteihf :S]iirifum:sapien-
IruuSejus.diligenlicuraiiutriebat. 643 ti-Eaccepisse,in quoqupd
CAP.IV. — Quod Esllier juxta ordinemvicis SIIIEad .ral. plura doiiorumejus ; charisiiii.ta
" enar-
".-."..- V6g7
fegein ihlroductaest, et super'; pmnes1iiiulipres ab-eo di- —
CAP.IV. Qupdsapientia,qriaees.lFilins Dei, altinsit
lc.cta, fpgiaa.consLiluta esL. -- ,647 ubique,
- CAP.V. — Deeo, quod duPeiinuchi regem inLerficere iunovatomnia. quia seiiiper cuin Patreest, el .permaiieusiii.'*se
voletilesaMafdPchieC sunl. 650 ;' . ... ;•_ 701
priodiii,dignB*-[_JUniti CAP."V. — Qupd p.adem sapientia,atfingit fiiipusqiio a
CAP.-YL-—Anian pro ebqbpd ilfum Mardoiliseusadp- ad (iuemfertilef, e.t disppiiilPmniasuavilef, quaequalupr
rare.upluiL,Judsoriim geiius-edioIiabcns ad rogemae- -virlutcspri.iieipareS:dOceL.hoc
.cu.sav"it,.qiiosiI!e univ.ef-sps,uhS.We jiissii liiLerfici. 633 'tiam,.iusiitiaiii:etvirluiem, el esl^spbfieLalem, eLsapieii-
BliiciL
CAP.Vlii — Quudcoini.ieriensJlardosihieussaccp intiii- SOS.' •""• -: ..: -..'-., " '-. ' participessui - glcrip-
'., . ".* '/.'- :__; '.' 70i
ttis es"t,misiiqueaJ Esllici', uf apudfegem.proJudasoiuin • CAP.VI.—iQiiiodJsapientiaDei :;
iiece snppiicaret. . ,- - _ : 635- bPnumvenit ad "vlrgiiieihsaiicLaiiiet quaeest-incommuiabile
CAE.-VIII-—Eslhcrad rrgeift"ihgressaipsrimet Atnan inde ccrpus incoiuquiiialiim,uude iliain iiicPifuptam,sumens
ad eonviviuiiiiivifavil, tbo pinnesgenerationes.Anialprsapieniiaeppsiulat lieatam dieniit
-— De eo rex cum a Dep dan
., Cap.iX.
' soiiinem quod lAssuerus, iioctem iii-_.. sibi sapieiiliam,ut sciavquodacceptumsit coramse ciiai.i
tluxissel, jussit sibi .afierri hjslprias et-aniiales..-'lemppre. ..,'._ _, ,,.:.: 712
priorum temporuin, qni dum corahieo legcrentiir, per- —
CAP.VII. Quodper sapieni.iahi,liocest Cliristumsa- .
ventuih* est ad locum_tibi M3Tdnp_!__us eunucliosiasidia- _ nati suiit oinnespui . placiieruiit Oomiiip.'
lor.es prpdidit, ob qiiod emn. rex,. vocaLo. Aman, sLola Deisemper Quod sapientia
cninPatre muieat aiite sEecuja^perquauiin
. regali et diadeniale.decoraripnBcepil,et equo regip su- l.ege, ev.aniei legeni,-et iu Evangelioi iomiiia -Prdinata
perpositum amicuih fegis per -ipsum Amaii prffidicari. spiit. ••• ., ,:" - - ' 715
UndeAmantristis doiiiuiurPvefsiisest. .057 CAP.¥111.—iQtipdipse. eduxerit; pppulun-iIsrael de
CAP.X,— Secuiidodie comivfl regina prop.opulosuo:; Êigyplp,
deprecaiit?*,Aiiiaiiin.ligrio/quod-iM.ariilocliieo prajpariive-. de mundijuxta quortimlypuiri.sanclpsimarlyresliberayit
perseculiohibus. . 718
irat, saspensusest. ''''',' -.-_"-.-658: CAP.IX."—S.equitur ut siipra. .. . . .'_. 7it
GAP.IXI,—-Quod MardpchaBus locpAmanconsVitiiilur, GAP.X. — 'Qriqtlin delifiquenlem
et ad suggesliotiemregiuffi,epistol<ejifoJudifiuru.m-saliiteciiret, immiserii bestiasu.ltrices. ' populuiu ' _._; ,. dum" pcc-
, 722
uiitti.iuluf.-..... ''...," ... .600: ;GAP.XI.i—OiinipoteutiamDei.Isudat 'qupdanteeuni
CAP-XII, — De .gloriaMardpehEei,. el quoniodoseJti- visibilia
dsci ulii;su;ildeiuihiicis
" suis; e.t deceni filiiAiimn,in;p.a- riientumet.ihvisibilia taiiquiimguLlarOris,el lanquumm'o-
libulo'suspeiisi.. Stiiveraeiisuni otiinia. ; . ," , :..724
6:34 ; GAP.X.lI:.'-''^--;Co!l3.itel'urr
sa'pi'enX1_i';q'!.ii''a'---Spi'riinB' '.sai!C-'iis
CAP,X.II1.— De eo quodilii.dies, quibus se Judiei ulli suavisest in omiiibus, boha Dci dislfibu.iti.ri. u niversp
sunl,iqib.r solemnes repntabarilur. 607 orbe. .-.. qui " '
CAP". -XIV.— Quod Assuerus rex cunctasiiisulasfecit — '";'. , _. -. "-. -. '.i: .: 73o
CiP..XlII. SapicnlialaPdat Dei -paliehliam, quia d;it
Iribuvarias,ubi historia.Esther-apudHebraeosliiiemlia- Ipcuui peccalPribus pceuiLentiae el noh staviin-ulciseiliir.
l>et, _ :.'. _- .670 ,: -:-_ ::::-: -_', r -_--:;-;. -,..' ; Tis
COMMENTARIORUM IN.LIBRUM'.SAPIENTliE LIBRI CAP.XIV.-—Qhodcpnimendatbonitatem suam dixiiia
TRES. - 671 .pieias,qnie,.hsta est in otriuibusjudiciissuis. ' 72S
: rrologus- ad Otgarium archiepiscopuniMogunLinum. LIBER TERTIUS.::; . : ,: m
'- 671 ' GAPOT pBufflii.'--r De Idplplatriae errore.;^'... 72.)
LIBERPRIMUS, -675: —
GAP.Ii. SeqhitiirUtsnpfa." "::,:,:.:,: . 752
CABD* sniMUM.— Sapienlia quse Glinstusest. pr-iEGipit CAP.lU.^Deridet iiimaiiu-faclis idololalriaeefroreiii.
Iiabitatoribusterne diligere -'justiLiaiii iiiliinanseisqsod ..".." --' - '":...-.'':,*";•":" ,;"7557.
perverssecogiLationes a
sepafant Deo, quod et in hlaievo- . D eo
CAP.IY.—ConBletur - quode]us,sapieiitia'gubefiiat
lamanimamnon inlroibilsapiehlia. 675 oninia. -..,: ... -,..,.:. 7JLL
GAP,II. -—Sapieuliaindleat qupd;Spiritus sandtusdisci- ^GAP. —
Y. iDediversis erroribus idblofum-qualiler in-
plinseeffuigietDelum,etquod ipserepkt orbein lerrafhm,, troducli siiil in genere Iiumano, etquod vilaeIiumnniE
nec e--im; aliquid lalere ppssit. . ;, 67i semper:r!eceplorsitidolorumeultus.; _ 742
—
CAP.111, Sapienliajubet aiiditriribussuis ut custe- —
CAP.Yt. -Q.iiod: idololalri» causa omnia nefanda ab
dia.iil.sea mufmuratioiie,detfactipne el ihen:!acio,;qUP- elhniciS:siiitfcpefta, et quoJpfoiiverillam,multa passi
niam,JustiViainimorLalis-est,iliec iiiipii iippreheiident sutit tprrneilta.-iV -',' .'.- ..;71i
illam. -._':.. _-;; , 676 ; CAP.VJL—CohfiletiirDeo quod suavis;et verus, pa-
CAP.IV:— Ubiimpiidesper;int.ie_ de salute sua.peritu- lieiis.eLmiseriepfsesi,:perseimonemsuumsalvaiiselecLos
rosseasserunt, et' linlummodoin praeseiiliSKCulu.vicfu'- " et judicaiisrepf.P.Bps. , :' ; . 7i7
f05- • : 078 CAP.Vilf. —-Subsannatinvenlpres idplqlatriie, osten-
CAP.V. — .Gonsiliumitnpiorum:Judieorum advefsus dens qupihpdo.Deo judicanVeper aquam et- grandihem 1
de ' et
Christum, traclanlium morte sua, et causantiumeVirii' iguomexcriiciabaiilur. .-- 7i7
e is
quodipseiiiijirpperaret peccata.legis. (37.9 CAP. I X.—PricdicavDeum dedisse popuio ilsraeli ti-."'
CAP.VI.—_DesanctismaHynbusquoJeorumgloriaper meiiLiseescamflelectanieiiLi. .";." '';:: 7-48
tribhialiPiiempraeseulemefil ajtefua.;. • . (_-*! CAP.X. — Nafrat quod mortis etyife.soliis po;iiiiiiis
. ,.CAP.VH. ^- Qupdimpii secuiidiimquaegesseriuilreci- .lla.bcatpolesliitenijqui niilii siip regil; tinivprsa,fbgeilo
.pieatccndigiiaspociias,quiaaDominorecessertiiil. 0_83 ptmieiiiimpiosjei panectclcstifcli ieiis jiios..; " 7ii)
1267 ORDO RER.iJM 1268
CAP.XI. — Sequiturut supra 719 CAP,VII. — De inendacionon proferendoconlraami-
CAP.XII. — SapieritialaiidalDejim, quod magna si.nt cum. , -.--, ;:.',. 80f
GAP. VIII. —• D e sefvp-bonoel_0de.lL; 807
jridiciaejus, et inenarrabiliaverba ipsius, quimirabililer — De .-• 808
i jmniebataiiversarids.-, :i'i'jJ:J-: :" 751 ;-: Gip.IX,— pafcnlji?hslipnofandisaifiliis.,-
CAP.XIII. — puod Setnper;prffisiiihpliosaevalurbet !:i CAP^X; De tirnoj^Dei :.et. " sacefdotibusioriorandis,:
' '•- :; "
et
cotiseientiamimpiorhm,, qrindipsiperivaria somtiia et eisijue pfimitiasoflefehdas. 809
hnaginationes e.xtefriti lorqueaiilur. 752 CAP.XI'.—Prodefurictis,.ut consolatiotribualur plo-
—
GAP.XIY, De sanclis, qliodin tenebfas ^gypli, hoc rantlbus, -',;:*:_'-.-.. _'. 812
esl, miindierrofes, iuminedivinoilluslrabantur. 7oi CAP.XIL—Non liligandum cum petente. 815
CAP;XV,— De exterminatore.figypli quiaiisus non • —
CAP.XIII. De morttioinimicouon esse gaudendum,
fiiil agrii sanguinepostes Hebraicos corisecratosconl.in- sciehtes qiiod— omneSmoflniur. 815
:gere." " :'""' 'SS ; CAP. XIV. De viiaridis malisdiciis,factis,cogilalio-,
—
GAP.XYI. De Moyseet Aaron ].narrat,quod nOnvir- pibiisper auxilium Dei, > ,; | . -811
liiie corppris,
' " sed fideel ofatioue
- eiiuxeruntpopulumde 1 : CAP; XY.^—Sapieiilia ilpcel vtrumCastummufieripotc-
'jEgypto: "'".."!"" i!""H"'-', :''.'''*:;;.:"--. ••;":- 757 i^statelninahiihahisûamnpii^diire^niiper atiiiciLias êlidat
—
CAP.XVH, Commemofatqhaliter, filii Israel in de- ! eum, hec —jccante habere censertiuffl: ciini 819
serlocOiieupieraijtcarries el data est. illis arVygOiiiPlra^ ;Ca.p.XViI.—De '. :,CAP. XYI. Nen feiinquendum amicum ahtiquum.821
7S8 conyiyisjustis, id est sociis bon;e
CAP.XVlil. — Laudat Denm magriifiCassepopuluhl famae, 825
suum, quem eduxit delerra jEgypli,et hohofasse. 761 y_J i:iBER TEUTIUS. _,J^rJ^ 823
COMMENTARIORUM IN ECCLESIiSTICUMLICRI "..- CAPUI; PBIMUM. —rSapiealia laudat judices judiBariles
DECEM*..;':-, .:;;;; ;,,':;;' ;-;;.- 763 ppjpulum suuin. 828
Praefalioad OlgariuriiarcliiepiscopumvMoguntiiium. 765 JJJCAP.II.—— De De avarlliae tnalo.'""''....' , ! ,..,'f 827
CAP.III;
':'"LiBER-PRIMGS;"'.-':"" ''• ^'liî-JJ--:;::' ,;765 !;;;
iiafe.aDfO: — -;;-.','.:"-.;;
supeibismalo, quodipsafiiciataposla-
T: "v'<"' -r:'.:828:
CAPUT PIUSIUM. — De apternaDei Sapientia, qtiodsem- . CAP.IY. Laudatursapiens,quia exallabitui'elih me-
percum Patre sit aute saecula.....'. 763 ; diOmagnalumsedebit.' ..-;. .." - 858
—
CAP.11. I)e Sapientia Dei, id est Filio Patris, qupd" CAP.Y-—In diebus iionisnonoblivisci diefum ihalo-
ante pmnemsilereaturam, etomnia per ipsrimfactatiut. rum, rit in diebusmalisuonoblivisci b onorum. .- 815
Quodel VerbiimDeiDeussif iniexcelsis. 765 ; CAP.VI.—Laudalopefaeleemosynai; : 8iS
CAP.III. — Seqiiiliirul siinra. 766 —
CAP.VII. De amiclsbonis el "malis,falsis el" veris.
—
CAP-1V. De SapienviaDei!:propllelatum quia de Vir- ;'",-' ::;:-:':.'- "J. • '847
gine;ex SpiriiusartcioFiliiisiiascereLiir.;;:; . . '.'. 706 sitCAP.YIII.~iDe societatediyitum,a qUibnscayehduin
.}.'i-G^p-¥.'..—7. DetihipfeiDei,quodiipsfcsitlriifium.isapien-;; "CAP. liprlalufetjihoiiei;-",; i*';;;;;:'p„:J::}:;:','::.:;-849
tiaeet electorum.prpbatiD. , , i! \: i:i':. :;;: 767 —
IX, Laudalyiruhiqui.noiilapsuSisiliii stiO, Ofe
Yi! —
.CA'P,; HrirtatiirSapienliacobciipi.scehtes ' seservare i-lioeiest. qhi nonermltifvefbuhiquo r.apiatur.;,- V i8?ii
;niandata, Sic—ih Eyahgel.ioDpminu-i dpcet. _. 770 ,CAP.X-—lenelaciendtimseniper,quia mprs.hontardat
.,,".CAP.Vil, Sapiehiia mohet accedentes servitulem ad de virOsancto, vel hiartyre, vel ccufessore,veijustp,
Dei slare in juslilia el lirnore, e.i ahimaih"praeparare ad laus sapienliae. '.-'.' ' 837
, tp.iiiatioiiem,quoniam, seennilumApPstoldihdicenlem, LIBEIt QUARTUS.:; .i". 865
, OiniicsquivehmlpJievhere ih Chrislopersecutionempa- CAPUT pitiMUM.—iQuodDeusab inilioliominem;cons'i-
li:;nlur.: '-; 7.2 : tuens in manu sua.cphsiliuihreliqhit. ; ,,j; 805
CAP.YIIi;-^ Sapienlialipriaiurlimehtes^DQminiimspe- liiuitiludinepliprum malorumnonesse1»-
: rare ihiillum,ll:id,est-, utspecertisipfyihejiati timor iria- !':iShdiim;:
;CAp.:iI,-"-De
qiiorurri o pefa pefversacorriihemrirat. ;!':-'; *;;806:
iiis^ :" ;":.,": '''. '."'!'.";*;;.'':: .-'773 ! GAP.III. — Sapientiadoeetut duni peccatqriis-,!ihno-
: CAP.IX.— Saplehtiaccmminatuf lris qui posl suslineh- mO,iti agro,-in ccrde,"ulleeto.,non dicat: A Dep abseon-
liahi derelinquunt viasfeclas Ct vaduritperviis praya=:.;dar;:et qhis me videl?quia Deus omniasuamajestaie
- ,:.;..': 775 ; comprehendil.". 809
... GAP.X.— Hohpfaridosparentes a fi.liis,ut beuedictio :ceiispieit alque
—
CAP.IV. Exhortatip.Sapienlise, qha"liter_,discip!ii!ae
pareiitiim filiisprosit. "777 teiieatur via. ..-; , 871
••C.»i'.XI.—Senecla patrisgubernandii,a Rliissuis. 779 ' CAP.V.r-^QuodDeusde lefra creavitliominem,e.ise-
CAP.XII.—DocelSapieiiliainriiaiusueludine
: ad'Cu1luiiiDeipeftineht-prffieipieniia. ; , pperaquae ! cuiiduuiimaginem ejus fccit IllUm, et dedil iiii scien-
i : 780 .Ltiani;, :.',; ":-i;'.i.. ;S73
::.;. Ciip.X III. — Sapientiadocetaltajhphiiesse
id estpfoltinda.; /._"--' *'!-::"-':;',:: qiiterendai :iiCAP-.YI.',~-De.cciivertendo
7S0 ; dis peechtisi ' ;' adiDpminumetUfeliiiqiien-;
JJ"::87S:
;:' CAP.XlV.-^fie eleempsyniset pahperibiis. . 7<S5 .GAP.VII. —Nnn esse demprandumin":l':-J"'': spcieLateimpio-
. CAP.XV. —Ab inope non averiehdps.ochlos. 78i- rum. '.•.."' ,,' 878.
CAP.XVI.—De pupilliset viduisin jqdiciodefcndendis CAP. Y ill. — Ut npn impediemur orare Dominum .s>rij-
;.jh uiisericordiaprp palre. , :;.-"'-, 783 . pef, a.poslplpdicenle: Siiievilcrmiss'oneorate.. HHo
CAP.XYII.-—Desludiosapiehtia3;,qiiPd diligenves eam —
_GAP.'1X. pecoiitinenlia; aniina;, eo quod non sit
cii.ncUs...yiriulibus"justiliaj, adjuvante Dpiriino,.operam •;,-- eiindum posv desideria cordis,id' esl tionesse acquiesceii-
deul, dicerite ipsa"_ Veritate.:-. Non:-oninis"qui clcil niihi : diitn,cogilationibusvaiiiSj sed auxilio Dei;obsisveudum
PmniiieDoimneintfaMlinregnum cwlomjnySedqui facil ;;:ei*3.,'*'''...-,„ ,',_:"; ,,,;" '- , -.;:.- ;.:.; sm
: ViiliiniatemPalrismei.::,i :, 'j\J.J'::î^x-'i.,' V 785: —
jCAk:,,X, QuOJeiifipsus;:hpn . ditaliilrifj. et'spei;iiendpi
";; CAP.XYIII.-^7Sapieniialiortatur!:, in tempore 1tfibula- .;;;".; ; mpijlcti paulatiindecidailj:iet'q.uod iniilieresel vinuiriajio-
tionis pro fide etjusLiliastandumproisalutea(ii#. - 787 sfatarie faciaula Deo. : "! 88S
CAP.XIX-—ilndivitii.sii.rin.confidehdumisecundumil- " GAP.XI. — Sapieiitia.mpnei, sive amlce5 seu iiiimico
Xu&iStiille,lidciioctemimaiua aufereiut,_ei;qumprmp propereuon pnhderesecretum; 830
rasii cujus eruni? _, .790 —
.".-GAP.XII. Sapicntianionefpriuscorripereproxirtiuin
. '; CAP.XX.—Konessetardandumad Deminumcnnverli, ame comminaviouem, secundutnprKdieatioheuiEvaiigelii.
et.dillerre de, die indiem, et non.exiolliincogilaliorii- -' " . . :. "; 831
.iius. ;".-. ;-,-" .- .; ._'.•" . —
792 ; CAP.XIII. Qnod.bohri.msil argttere lpquendo,;quani
.;:rMBEU:SECUNIJDS. : ;'. f';.:JJ--^, ':'-, 793 :"tacendodolpstc-nereperaram. , '; . . .891;
—
C4p.;-XlY. Usitatanmiihlpqiiitur,qrijamiiltisuritqui
,..;''CAPnfpniMrai.—iDe'gralia- aihiccfiihivi qucil puris Ct 1';
idulcjbuscellpquiisliiimicitiae non shibrenaliit.., \ 793 I; praecohfusione ipfpiiiiLluiit amico,el graViseiiirisuislabiis!
.,GAP.II. —-Sapieritiarietat aniiciiiniquiitantumproptcr aciiuirunl inimicuni.. '-: _- 89.)
793 ' -GAP.XV.—Verbum-parabolarum. 900
epulasmensaes'at-,ei in necessitate.subtraiiitse. ""
.';''CAP.III.^T Sapientia borlatur (ilios, id*est Eccle=iani LIBER QUINTUS.... 901
lideiiuininuno orartes,et innmnibhs unurti, exripiendam GAPOT PRIMC.M.—Sapiehtia dpcefutiumlipminemjn nm-
• dpclrinam; ul ex fldeet eperibusdoctrinasit clara.' 798 ; hibus, el emnesin unp,.npn adjiciendUmesse peccaluin
—
GAP,IV. l5rpuiittilsapiemi»diligehVibusse praemia ! super peccalum, sedoratidum.Deum " ut auxiliuin'prae-
. «teruilalis. i! , 800 "!beat.; . -"' ;-; ;- ::_: 901:
':__. ;:CAP.Y.-ASapientiaIbquittiraiquibrisimaliselqnaiilis ! . GAP,II.— Quod sluppa cbllecta synagogasit peccan-
. aos 'Custodiahiusi,: ' vifibils,sed ejus auxilio.;: liom, el liaereticorumcoriyCnlicula,
rish hostriis htiet zizahiOruthifasci-!
'"" '','
":*.-:'-iv':-;;; "80.1 euli exufeiidi. ."'.,- ."'" 90(3
— —
(JAP;Y-I. Noii debere se liominemjastificare ante : :CAP.III, Sapientiacstendit risuiu culpamessej uon.
Deum et nonse videriveileEopieuteiu.'.•--,'.-.' 802 gahdiuin,quia gaudium Deo a est, • 9i'3_
•069 .tttpi-IN HOG;fOMO:;:GONTINENTi;R;. M7Q
CAP.IV.—PigefJlstequi delapide luteo ef de slercofe iitimolaiidurri, id est offerenduni,vel' eleempsyiiahifacienr
lioumta;p*dalll,•. Dpbtilusest Jiidiepnimciimde lapide l.u-. dam de iiliortiiiidetr.iihentiis. ; ... 1009
iec, id esi ênliliuhiiegeni igiiq$ajiiium populp expfpbfa- ::CAP.:IY.—.Discipliiia custodiendajiegis,etquod sairir
lur, et :"-
de stefcore boutri,idesi&fesfudueisjam ' ' credehli- fi.iiiriisit saliilafeaiVeiidereiiiaiidatis. ," :_ i.OlJ
bus,:'
• CAP.Y. — Qtind '-"/'-., %iX£tMi '"'-"- "'-''V-.-SOD. -'. CAP.Y.—SapieiilJa.iiioiieL IIOII: essei offerenilamunera
j-le-quiiotH^ppTrbutii nonaltenden- priiva,id eil- rionlenipore iiicerio,,nec ipsaspreces.pra-.
sicest quasi qui doimleiilepRegfavi suscilal-sohino. iipiiesqiieiiisondilaset;,infi,ucluosas.,,quia
;"ti,-.:;'".". bou_i,:esl:Orritip.
*-:,"-; .;'-";":;: .-:. V9tl .cuiiVjejiinioet eieeihosyria, . :: "v ':'_:' -..ViOLS
-— iri
..-,:CAP.YI. Sapjehlialoqmtuf jiirgip amicof verlia u in ; CAP.VI,^—:Deprecatio. ad Deuniellaus misericofiliaJ
-coiiviciprum vel secrevnrum nori proferendii. .914 Eei. 1017
C.p, YII.—Oratiocommuiiis; oniiiibus:fiobis titdieamus: "- ,.€A;. YIL--Oralio sapientiiB. ,1017
''Domi.ie':_}.eus Pntef et doiuihatei-yitiemeaa,ue reliiiqiiiis GAP.Vlii.i—JS.oii." ess.e aiiiicumiantum homine, sed.
me, et iie.sinasinecailere, Itocest coiiiiife.as * rhe,,iie".a- opere,:;fl iide, ei chariiafe. •;- V ':." WW
. ciam ruinsmde mepiajsuuieiido,; V;; 910 '.' :(Vi'..lX.:-i Siipieiilia.do.cet cumiquibust.raCLandum.itd
: CAP.VUL— De dcclrinaofis audienda.V .917 esvcuhi' religiosoe.vjusib. 1026
CAP.IX.^—Q.nd "eavetidum.siti.a juraitiehl-),si.ve ~ bPno, CAP.X''.—"""'' Juslis et bonaj famaesempCrsociafi • riiouet.
sivenialo. •; ;-*,-, v 917 ""::i' :"„:':: -V' V1026
•: CAP.:-JCi- — SapieSitianarratrverba-i.iijiisti dispnnehiis :; J:Ct.p. I t-s- SapienVIa: hafratVanihiEm 1"yirjVsaiicli s quiri
-liecrMeVutest iilud. Dixiliniiislus, iadelin-iuaimre- "satictiSpirivusseplehaiio:riutneroviftiiVumimpleiur pfp-
:Md$0^ —V : w - "'-:•-. V"-. "920 piietiire. : ; : ":'"-:,: V ;: 102(5
CAP.XI. Pfospjfciehsomhia, SapicnliaIoqul.lnf,,quia '.".CAP.XII.*—Devefsuta el sopliis.tica10chLiohe,;idest.
pmnes vias-facieutis, ' loqueutis,cogiLanlis,cogtiitaesuiiL ppiiipapliilpsppliiCa. ;.:.;' ,: t02"i
vDeo.-Vv;
• CAP.XII. — Laris iJi:, :; ->:,::, ,:-,:-'.)H' CAP.Xlii..,—DemediccihPhofahdd. V 1*050
Sapiehtis?,:per quahi.facla suut ohi- -,:GAP.;X'lY,i— De:orii.hdo De.o1'alte.iii lemjpre 'iniirJrif-
aia. V ;
— .; . •; ". §i'l
-
talis el leniaLipnisetcPnciipisceiifiiB'. V - 1031
CAP.XIII. Latis SapienliJeper,qiiam,faela smit;om- ; iCitp.XV;—-DeexsequiisiiKrnipfiiin,et temperanieiifo
nia. Sapieiilialcqiiiiu.-., id est CiiiislusD?i EiliiiSjBei-jjf- "tfisfitioe.:";Jii.-.'. ,1035.
lus, el Dei sapichlia^pcr quamcutictiepieaturaiidispo- ,:::GAP.X\"L;-^De:S!ngiilisarii!iciliiis;V, .''.'10.55
iienliir. ,",, '", ;t)25: : CAP,XVlLi-*—Sapiehiiie liiiis,veresl FiliiDei quodpfcr
CAP.XIV,—Sapienfia loquiturpptentiam * suamet * d.s- ipsampmnissapient.ia lirpjVheiia et sif, qtiia seniper ctiin
positiohemoperumsuofum cuihPalre., . V 918 Piitre cl cuhi Spiritu sarietoopere et.poiehtia ubique esl.
.;;.: : , V-v:; 'v,..v;,; :* ;ios8.;
. LIGER-SEXTUSV v". ";% J ;; -V ;957 '; CAP.XVllIi—-SapiehiiilpandiVqhor!
. CAPUT pfantibiisSpiriiiis
.rRi3!Ui!.,-i;Sapienli3;rna!ris affeciuloquiluf,sic- sahctusdatiiiileilccluni,et tiiriqhamiihbrem eihitlel elo-
ul ibi: terusaian, Jemsidzm, qudliesvoltii congregare qniadijndo,siiggerendpj doceiido,-ise('Uiiduni"Aposto'.uin
pv.lt-sluos, sicul (jalhna.; _ -957 Jdicentein : Spmtus posiulaljifo-liopis.e;ci: 1058
--
C.tp.if. Sapieutialiorlatuf dicens; Qid conctipiscilis ;;CAP,XIXV —Narrat Sa.pivniiali.uiiiaiiie ,itie*ih.lima;paii-
a
',»w«, generittionibusmeisiiiiijiieiiiimî: elispiritiss.hteus "deris.hecessariafunirefum iiisiriiriierita. '-:;'.' I0.H
iupe.r mel dulcu, iih> uimiruiiiiSjpi ilus tle quc.'dicitiiiQiic»! V.V' ..;;"'-.- V.
I'al<r miitilin nomine meo Spmt-;m recjmtis-;et: Qiiide ;' LWERNONUS., CAPDT —
pnisiDM. Sapieiilia narral qiiodifopter peccala
, ttXiSV
meoaccij.iet,ipseros docebilbmnia,eic. V 95.9' bomiuumvihdicla procedat,id e-st;,faniesj bellum, siV.ci-.
;; CAP,111.— Sapieiilii loquiiur in iribu.s.placitu:ii-esse:,tas, et i-terilitaSj.eL mortalilas., ... ; . . ._' ,i lOio
fpirilui ejus : iiicoiicpfdia frafrUiii, et aihore proiiinio- dememoriamortis.
ium, elin.vi.ro cummiilieieijene sibi cohyeuieiiii." 945 , V:CAP,II.-^'De;iiidigeiltfe.mise'ria,eL
''•: V 1055
GAI'.IV. — De B.Squiia '-niuiieris, i.n cnjus consofiio " GAP. III. --^-Ab pmnibus viiiis deolinaniiurii, pelen- sed
ciisliim vetatco!imipr,:ri,si ytilt caslusesse. 9i9 diim a.tixilitihia'Dee,
: ,CAP:V,-—DeihUIiereboi;a: quodiiiuiier bona esf Ec- uteis non.doftiinetufiiiiquitas. a :quegrcssus;liPmiuuiiidirigeiilnr,
-.; .- 1001
clesia xirgo, quariti.Cbrisius.suti sauguiriebtiiiaijlieeit, ' -CAP.IV.— Ab amicisrempveridiisefmPnes ittiprPpefii."
iiiuiidans_eEm per lavacruinregeiieratipiiis.. .: 9oi -_.''.' 'J' - ';'. loe^
CAP.VI. —^Piopterinopianiiniilli deliiiquuiii;,ssd in —
CAP.Y. De discipliriaInsensatiretfalui. 1006
quibusnon est chafifas Dei, riaiii a cliaiiiaveDei hulla GAP. YI.--Sapienlia;narral;(perquaiii oiniiiafaetiisunt)
tios crealura poteril.Sfparafe, ;,:.9B.O.. viMnarrent rriifa-bitia 1008
CAP.Yll. — Quodqui deiiudat.(inquit)arcaiiaairiici,id qiicdsanfti CAP.Vll,-- Laus BnivprsiLaiis-,
ejns,
esl secrela; pefditliiiem".'. "-• 965 facta qutc pef Sapiehliain
et per verbum virtuierii in Eilium Patr.is,
et
CAP.YIIL — Ddremissionepeccali. . 968 Deumesf, apudDerim,Creataesf. 106J
CAP.IX. --*-De riiaio lingiiie in susufr neet bilingue *'V
coiiiinisso. .-"-•-....' .; 971. ^JLIBElt DECIMUS. V 1081
CAP.X,—De fenore, etquldjn eo faciendum '" si!i quid- CAPUT PBijitM.—Lilus patfum, id est pafriarcliaruni,
ve vitandum". "975 prophetariim, ajpnsiolofum el maftj-rrim,
' in quibusSpiri-
LIBERSEPTISIUS.i V 975 lus Doniiniiiiculusesl. ;,;. i; :'.'"! 1081
; ; GAP,II. — De marlyre, et coiifessore, et ..sacerdoie.
CAPOT rRiMUM. — Dedaloiu ' proximo,id est omnemJip- ;-: . vv- ;,v -"'1,085'-
hiincnidicit proximum.. -'"'."";; . 97,5 V CAP.III.— De Enocli;; ' "V; 10SI
CAP.ii.--De niiseiicerdia.--in pauperes, 975 CAP.lV.^-iDeNce, ;V ;108t
CAP.111.— De f:-ugalii!itelipuesia,id est conliiteritih,-..- CAP.V. — De Abraham. : 10>I -.
; et parcilale, et liosjilalifale. 979 CAP:VL — Delsaac; V 1085
—
GAP.IV. De disciplina(iliPrhm;qup affecludiligflidi CAP:VII.-De Jacob., . i: i:" V; ::;,:;- ilosa
suht vel corripiendi. ; ,: 981 -CAP.VIlL— DeMoyse. ; :l:0ii6:.
CAP.V.— De boriosaniialis,quia meliOrest paupe:las CAP.IX,—DeAaron. .'.-"V 1087
el sanitasdiviliis. ,:".
— •; 985 ' CAP.X. — De PhimeV 1089
CAP.VI, Vigiliapropler Dei limorem labefacilcar- —
CAP.XI. De JesuIVave, 1090
id
nes, esl domal,Uamvigilia ad niala peipelfandacrinii- . GAP.XII.— De Samuele. • .l(!Hi
JiosaesL; — '., - ,:.?_. , 986 CAP.XIII.i—DeNiitliiiii.::''-''-'-:" 1095
CAP.VII. De coniineDtiaciborum,* 989 —
CAP.XIV. DeDavid, ,'"'' 1095
CAP.VIU.-^Deebrietale. , 992 CAP.XV,— De Salomone. 10 6
GAP. IX, —De recloiitius, episcopis,vel jndicibus. 995 CAP.XVI.^De RoboametJeroboam. 1'98
. CAP. Jii: —Cuinconsiliofacieuda omhiaised bcna cum —
'CAP.XVIL DeKlia. -"V ii,(:0
.ailjuiario.D.ei. 9J7 VCAP.XVIII.-DeEI_!_eo. 1105
CAP.XI. -^TimehtiDominuhihonoccurrenl mala, sed CAP.XIX.—DeEzechia llji
pro tnerilis seterhitalisi)ra?niiaV ' 999 CAP.XX.—-DeIsaiapropliela. 1106
CAP. XII. -^ Ded.sc plina,sefvo:um. JOOt CAP,XXI.—Deinsia. V , ,1106
•CAP. —
XXII. De Jercmia. 11.03
LIBER OCTAYDS. "'', ,•".; 1005 CAP.XXIIL—DeKz^clii.le. *H 9
CAPOT PBiMUM.-^-Desomniisnbn cretle.idis,nec acquje-. CAP.X.VIVI — De duodecimpropiietij.. . 1119
scenduihspebusillorum,qtiiaSapieiiliadocetdjviiiafiones CAP.XXV.—De Zorobabelet Jesutilio Josedecli.1110
Ctauguriaeprorurnhiendaciaesse; 100.')' CAP.XXYI.-^DeNelienia. i 11U
: CAP.H.—De limeriiibusDoniinum, ", 1 , -1008 :,::CAP. XXVIL—llfC!ipviulalioilc::E;oc!i. - 1112
CAP111,— SapieilLia pra?ciiiitde:iijuslis_rebiis nonesso VVGAP. XX-Vili:— DeJ&epIi. : _ llîa
'" ;:v,;v|^fa
'V:iM:"V':;,v:":';*."
CAP'.XXIX.-^De Setli;et:Sem.:vV;V: -lllg :: CAP.'^lYV —De subli.niiiate.etpolentia Simonisregis
Siihepnefiliy:C'riife:,sacecoolis^qiipii' ;.Juda,;d,e;-miilLitudiiie: pa;cis'i.ljis le;iri])pfibus..Ileiipv.iin:.uf
; .VCip/XXXi.^-De
cpiistahsIueritjii!tiiupfeiêii^tteirijiluni: Dbihihfiiiirilice; :ai)itciLi3;irifer;Rpihahps et^Jpd^s.êtegijirV^ViVrV-lSiOi;
-
adofhaverit. V V '-.'"' VV";;,,.' "VVV; VV : 1113 _.: CAP, iXY. • — AritiocJ)^,- Deirie'triili.iiiS/i-aeai^piifris
CAP.XXXl..—CdnfeSsIo:*ei: oraliPj velrcatilieum ejns- "reghuhi e.t scribit epr%jlas;rJâ;is".'i^rsequilur;Trypiibi
deiri;milSirach;: V ; :VvV;_V ; -VV V1I19 nem.-Misil Simoii-««(ikaliaiii.Aii,ti;oclio, :et noiuii.scci-
.-'•-COMMEN-IffiMIN.rLlERGS;MAGIIAB/EORpM, 1125 rperevele.- ,;*;*:. '^lft^JiJJ-i ::-l:~i-:': ,:J"JJ:ii'l£QtS
CAP. XYI.,'—
V'" V'1125; debiEunitiuceni.iLJuod Misiltfiliosôs.SihiPhSd.id.tjbellari
vPfplpûsMiiiudpvichhifegein Erahciiri:.. v.uliieraiusest.
; Krologusalter. ;"' . -:V ' ii27J ;0.eeiiliturSimonciinililiissiiis Jiid:asi:|jliiis;Simohis
.iiiieohvi.vio,.joituhes ejus:
' - r V '1127
1N LII3RDSi:rRIHUM, -tilitissuccediffratri in;priiic1palu':sacei:dbtuiii.; ;>:; 1211
G.irBT v—
pnlsioa.i De Alexandroi filio 'Pliilippi; _ deAnlip-;
: clib r>ldice:peccali,;deCivitiite: JefosolyiuarJexusta:iiiuTtl.:,' :irf:itiBia'GM':SEGi3NDUM;;:; V,; V^V;:V::;-, J;;'i;Jp^s
exlsrael cpnseitserunt edicto f egis-siiciiriianjo idolis;,, G.iputritisrosi.^—JudaaisinvEgyptdaiCiiiiit. Judsi;Hie-
lexexusta est";'multiex Isfael LrueidanUif, " i . 1127: Tosdijhiiissalutein,"-.Antiochus p.ccisus est ih leniplo.Ka-
—
-CSP.II. Mallialliiaselquiiiqueejiis Jiliiliiriien.laiitur neic. Deigiie .SaeriiiCii abstvpniiito.iii puêo.-Qrali.PKrie-;
pppujiini,templiimeljdesplatipneihlegis. Gogiliif Matlia- iiitip lalis erat.,,;qhod regi Persariiiii^^ hiaiiifestririi; factuin.,
-tiriasSiicririicafe idoli^se&iioluitiippcidit sacrilicaiiteihhn-i; est riiiraculiimimVilalioiiis i igiiiS-etaquSeei:e iJOiiverSo,"
iiisi-runiregisAntioclii.Fhgientes;.indeseitum;occtsisiiiiiin-: ':"";:!:vv.v. -V'V': ;vv„ ,..-.', V-Vv^ .iia^s
in
sabbatqiconsliiuSlMaLhaihiaspiigiiare; sahbaib: ipsiet .. CAP.II.—Seqriiturutsupra. ; _,,:. -^f3?-l:i2a
ejus liiiiipccideilies.peccatOreSjhfasidolprtirn subveriuin. CAP.III. — PfpidiiiiiSimpiidonat.emjili;Dei; -Ttfflfiiur
M'atliailiiisi:mrjffi*urus adirionelIiliosidefeudcreisraei;etc. Heiipdpriisut-eariihferaf;.saeerdrsel. ptijuiliiS;;dejifecah-,
-:-. ;:;:;;fv;:v.;:;;:vvv' ••>i,:J ":' VVVY": ;vvv.;;*4i#- tu"rDpmiiiumuLdetibsita ciistpdianii:iS.IIeIiod6rus,;vpletis:
..;';G.APi III: ^rSiirrexil Judas Macha&us:in: defeiisiphciii :Sp0liar'6.,teiiipluin'; .correptus;est: liberaluf a pbga,per
TsraiU•;oecidilApplloniuiri;a.ulerensejus,gladiuni. Occiilit- sacriiiciunipiilaLuin. - ''."-"•-' 1*22(5
;el SerPnpriiieipemexerciius SyfiievJusiit.Amioi-biis ut _GAP:;IY.—De iiisidiis8iffipnis;,prpdit.Pris cpntra"Ouiam.
J.ysihsideStruiefet Jsrêl.et ipeniiiis deterra delsi-et.-siliB -Jaspiijiihiiefibus^^rcbrriiihpitrrcgeiri ,Aiilipcliuiii,,Sa(;er,do-;
VVCApVty.'-V:De'iie)IaiisGHr^fi"etJ^ --tesleaihahi,; riegfe^
de dedicaiipriea.ltafisVei-Priii :iaus Jasoiiein::excludii-a:S-icerdolio,:cui succeSsiiLj-siinaT
-leriijjlurii;
.CiPjVY. —ivbebellat Ju.das genlps ypleiiies.--sp.bfiiefii_^\ss_^.ii_%.^_ii:_^:::'.J-.pJr^^-'J;:y_:-_-;.;;,';} -osa
Israci. DuXiiiiothieOiduee^ : ;CAP,;Y,;."-;De:|ighis ciElesliliiisfaetisin JeriiSa.le;iri,:;De
expiighaigehles.- Ds bsllisJhdai.cpntraXiihollieuti^.etp. -v;v,vv:;v
.i))Ci;Le3jiSPnis perlemilptisiciviiiii*:. Sriiiiofiiihsperseqhehsi 1
;';'.;V'"- ,Vv"; :; :.':v,'"'r;:,r iipg: Juilaiii^pcjiulo bcasb,"feijipltiiri^sjpoliavit:, ^ductQiê-Meiiic-
CAP.VI, r—*Pe.mOrte Ahiiocliict sueeessionefilii ejusi: lao. Nojri-jifopler-lbfnui geiiteihysedpfopLergehteiiiio-
quimisirexefcituihadVdebellaiiduhrJudaii) , ekvincjluf:. euiiiDbiiiinus elegiit.,"elG.. . ~i--> '_..-,1152
dal hic
pacem liclequittncito.fumpitj dicilui'iiiii_bel.lis usus- —
CAP,YI. iMisit'rex,.ulJridiei"cPmp;el'efehthf;*;a;.l;ege
-:e)e.pliaiilisvi;,;;;-V5,;:;:;.;',:;:,;;.VV.vV-.Viv; vVV-VvrVV'''rVl'175:; Dei, :et-cbntamih;ire;lempluhi: Jhda1!jtd"sacrificiaidoipfuilt
;.GAPVYIL AhliPelip
.-^DemetriusâecisiSi et etEpiii^pbti- cpgunthr De passipiie.dhiiluiu imilt&iuinicimiiuTaiitibus,
rnuitiregfium VDeiAlcimo:;etriIJ3eCt]ide: msljiia eoruui"; jeflifeaz ri. . V-;. - "; v i .'»-;.-_'I2oS
de.saiiguiiie elfuso iircircuiiu; Jerusiileiii.iMisit Deiiie-. CAP.V-II,—D.epi5sioae:
' scptem fralrumet nialris eo-_
triUs JSicaiiPrerii:cPhLra: IsraelV oravil Juilas:et vieit.- ruiii.'.:'"-: V.V':r;..-:,;::':V;:;::v;::^;:'V;;:V:; ,,j Vr,:I25f3
;':-.:;;:;:;:;..:":;:::;vi."-::V;;;; - - ::::-':,:.'- „.;.:v;-j-:, HJJV • 'CA-pi'.:yiIIs ^;De'Jiidii Mactiabieo.JiBtLilurîiSriOfim-;
. GAP.YiilL'—De Roniaijofuni:fama, el pofestafe Mittit' pius iii Judffaih; -fipflaturiieosJutiascpiislahliamj:.('lc.
Juj.as legatosRpmamiCiiiiSa:_pacisr::fescripluhi.Itoinaiio"- -" , —v,:-;;.v: -v-v-vs' v;;Vv:vvi239-
runvac Judieo.-.-..,;.;. ;.,. ; . ; • _ - -V 1,178 CAP,1X.— Antioplius,npildPersepolimviCLps ;'est:.Per-
;C*P, IX,—MiititDemelriuSexefcitumcpntraJudiCos De; cussiL,Dominiis;Autipclium:iplaga;: qui ih-poiuis;egitptE-
ihofLeJutiLe Jliichabsei. De virisimpiiseLiriaiitiatiacclii.dis. uUeiiiiairi, et mofituf. ""' :;-J:'::J^JJ-JJJJJts^tJlÛiXi
De Inij-lilsin.lucturacoii^rsis.Jon.alliaspblirietpfiiicipa- CAP.X.'"— JudaSMacliabceus templnmrecepitStJefu^
lunVjrAlciiiiUsyoleiisdesW^^ sa!eih,"!De soleiiiriiLato celelirafa. Anliot-liil_i.lius:.:.regnuin
: CAP,X;-^:At6x"aride r.Gp.tad il D.e.iheiriuirir;et.accipiL lil.iain pblintiiiip,;iie.riiuih.rrLPleiiiifius;vciieiic firiiLvii--'mJrG_"qrg.'as;
IJiplohiMi'fegiif ;.uxpi;,eili',VDe;;g1p^ et idii;sii,])eraiitufi;,":;VV:-J,-::. ;,,;;:vfr";;."-!',,:! .V-:::;;;viti;l:
ghatApoUOiiiuin/êPcuiiMexarideriuiitUtiii^ :!;GipvXlV^GpViaturDysias:exiuigh:;fe,Juila;os*tsacefV
;-,:'V':v -:.,'-vvv;.; ;;:»;;;; :V;r;:v ;:; .• v.-- nmet {loliiiiii.verid.efe./Millitiir a:DeoJuUtciscpiscophs.iri
' vesfe;
'".CAP.XI.•^Siirgit PLoleniKus conlra Alexahdru.m candidain auxilium, eie;v ;: '':_'- : ;.-; ": -1214
AlexaiuTefoccidiliif. Cprifirmatur.-foedus. curii. JpiiaLlia, CAP.XII.—:J.o,ppii:s3:do!p pceiderunt'J.udKps(iiiceiilos.i
:TriphonerigitA:tiLioeliuiri,;liiiuin;A!feaiidri,;cphlfa •.eLliosAJiidi.caflt-y.udp?^
tf itiih,qui siilvathKauxilipJ6ni)tliife:);i3tc.;'."';V;r-'J:::-{192 llieusa Juda exûgiialuf.De.Sac.iiiieiiipfP deliihctis,eic.
GAPXII,-^ Miilif; J o!iat!i'as :'legalbs-:etepisfolasRohiar '"- Vrr' _;-:-:: h':J.J":- -: •''' '".'";:,;:-" V- --i.iis
et
,nis Sjiartiaiis, fiigal.pfiiicipes Dchieliii;et exerciLuui : CAP..Xlif. —^YenitAnliccliuscontri Juda?am. Occidit
, cor.urivperciilitAf.abeS.- f rjpjipu vPjensassunieieregnuih Judas.in ca^trisAntiocliiquatuormiilia,el iiiaxiuiutiiele-
'-AtKlîiiTdolpsftegitrCuni^phatiiifiheil^b ..;.;;; [ihaiitpruiii, CLiicclpitPtPl.itiiaideiii: elc:;:. ;;V Ifiip
'eitiiiriejiis,; :;::':::*:"""'.' -;::•;:-:::: .y-.;--; ::.':1.:[,97; —
GAP,XiV. DenietriusincllafOrcbritfa.JudajpSi.itiit»
;: VCiJ,.,;-:.XiiI. "^Simen pfo fralre Suo dux cpnstiUiiliir.: lens:Ki.caiiQrerh qui cuinrSiiiioue.cphcertal.f.sed " Jiidr^s
ihittil argeiitumet.duos.lilitsJonailiiBTfyiihphi.De inot- eiii.igil.manus.ejriSiDe lVa?.ia"et ejus cpiislaiitia, V 12;io
le Joiiatliieeirjfiliorum.ejus, iDesBdjliiiosepulcn. Occi- GAP.XY.—iiApparel':Onias:el JGfemi:ts<iui.tradis.3iidie
'' difrTfvfiiiphidpIpseAiitipcliiiiiii 'ad(ilescc;i!:t6m^;eu:iifl.Rosuit aufeniiiVariJep.ihiSsum/'MaiiiiUusJuda;i;piigiia-
e umV;|- , "gladiuiii
sibfUiadrithiiiAsise.; (Miisiiiuit^Dfethftfiuspai_ehi baiil,.cordibiisPrabailt:CapulSicariQsiaiiiscindiLur. 1253.
iiiuiie,eic.:*V;; V J; i-:_:,: .1200
FKISiiTOMl '"GENjESBUy-K.QSl.

Migne. Patrologia Latina Tomus CIX.

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Migne. Patrologia Latina Tomus CIX.

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Raban Maur (0780-0856?). Soeculum IX. B. Rabani Mauri,...

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMNIUM SS. PATRUM, DOGTORUM SGMPTORUMQUi ECGLESIASTIGORUM

AB..iEVg" APQStOLIGt) AD INNOCENTir HITEMPORA

PATROLOGIABINA EDITIONETYPIS WAKDATA EST, ALIANEMPE LATINA,ALIAfiUJiCO-LATIKA.^

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD Jv-P. MIGNE EDITOREM,

FULDENSIS: ABBATIS ET- MOGUMTINrrpCIIIjEPISGOPI

JUXTA EDITIONEMGEORGII COLVENERIIANNO 1617 COLONI.E

:"- '' "

"AGCURAJSTE J.-P. MIGiNE,.

EXCDPEBATUR ET VENIT APUD J.-P, MIGNE EDITOREM, -

AUCTORUM ET GPERUM QUI IN HOC TOMO GIX COWTINEMTUR

RABANUS MAURUSrlFULDENSIS ABBAS ET MOGUNTINUS ARCHIEPISCOPUS.

Commentaria in libros quatuor Regum. Col. 9

Ex typis MIGNE,au Peiit-Moulrouge.

FULDENSIS ABBATISET MOGUNTINIARCHIEPISCOPI

COMMENTARIA IN. LIBROS IV REG-UM.

; Domino reverendissiino et hi menibris Christi A breviando "explanavi.

(a) Nomina haeenos parenthesi distincta in textn inseruimus. EDIT.

'..-' T-7 mlilBRUM' PttlMUM. -; -::y- .-

CAPUT PKLMUM. ^estintribu Epbraim, in quo loco arca lestameriti

'IN LIBRUM II.

CAPUT PRIMUM. . .Amodo quo ille perierat, perirent. Quodvero sequitur:

CAPUT PliniUM. iQ I^aac duplices David annos'habuit, et curti Rebecca

CAP.Uf PRIMOM. 1i remedia invenire non meruit. Gonfugit enim, sicut

BE^TI RA.BABIE MMMm: .

eOIIENXARIA II MBiOS II PMMPOMIM.

.,ANNO 834..) . ''."'

PROLOGUS BJJBANIS^ ...".I;

' ' ''

. LIBER PRIMUS; ."

CAPUT PRIMUM. ] vir secundum linguam suam, cOgnationemsuam, et

a- II RCg. xxiv; I Par. xxi';' IV Eeg. Svi xvii; xxfc' ;

.V:,^6f..P!ffliDM.-.;- eo, et magnificavit eum in exeetsrim, Quidest, quod

CAJ5Uffa./ A.rum Patrurii consiiio, qripfiirii Sicta ef exempla ad '

IXPOSITIO II. 'XffifilJM: IITDITE.

Dominse'electa3,etnierito niagnsepietatis ab omni- G gorico sensu ad sanetse Ecelesiaemysterlum a nobis

m. LIBRUM JOTITH ;GOMMENTiEIpL

CAPDT PRIMDM. B palus,e turribus et quadrigis pugnandi, ut viderc est

MKJkTt &&MMM1 'MMWB,&

EXFOSITIO m ;LIB_MIffl. ESTHEE

BIlJiTi MMMMMil WiEMWi ;

CAPUTPRIMUM.. . - 1A ompis cogitalioimpia et prava voluntas niillo modo

CAPUT PRIMUM. C sapiejitiam D.ei de nioriis laqueo ereplfim est genus

CAPUTPRIMUM. siittt, qui creatorem suum npn agftoscunt. Vani sunt

EULDENSIS ABBATIS Et MOGUNTINIARGHIEPISCOPl |,

Bomino in DoiiiiuO domiiiorum dilectissinio, Gf- A . Ecclesiaslicus nuiicupatur, ad instfuclionem Eccle

CAPUT PRIMUM. A generis salute teniporaliter incarnari. Verlmmenim

r CAPUTPRIMUM. mane, nec velOciter. Non ertim in pfaesenti s33culo

CAPUT PRIMUM. solum culpam malse volunlalis et actionis rentille-

/;.';.;';';,-CAPUT^PRIMUM;' ipse enim interlicit hominuffi artimas,, quia' ipeecaii

CAPUT PRIMUM. c et flores mei fructiis honoris el horiestatis.:»iQuid.

- CAPUTiPRIMUM; . VV ;>';_' ]Di»urpufafritii et deliciis afilu^teriiiie^rircis Iri Evari-

CAPUT PRIMUM. : i- ,. \ >: iibe, quodpernocturnas yisionesiostenditur^debeat

.;;.-.-" .\ ^UT_mMUM;." ... ':-..: suscipiebat. Siniiliter et sinimanlia atque replilia

-;• :imPUpPRIMyM:v ._ '. "VinajitiIbcutibne siniu] et visibnc; et prophetae qui"

GOMMENTAEIA IN". MWm "MACHiy^

CAPUT PRIMUM. ens: Et factum est pestquampercussitAlsxander,elc.

;r;OBi>o WBmwm >

QU^: IN HOG TOMO COWTINENTWR.

llABANU'STiIAURUS,FULI)ENSlSABBASET M6- CAPDIPRiMnM. — DeElcana'et duabusuxbfibus ejus,