Sunteți pe pagina 1din 40
EDUARDO MENENDEZ _ MORIR DE ALCOHOL No Aco. Saber y hegemonia médica LOS NOVENTA pone al alcance de los lectores una coleccién con los mas variados “(oR61 Sus ‘Og61 ‘sopranos & pesuoD ‘9161 “uospIosg) SoTaWOU Sos jouooye 2p os220ud j9p aued ow0> *,owst}oyooye.19 anb OFT 9p EPLDRP F] apEIP ‘opucaiseyd opiton wey seo!Sojodonweoto0s souo}2eSisoxut Se] wur2]qoxd ge ered syousay9 Squeisuo> wun oper> iouooto, Jap orsedsoy 2p soir sodnu8 $0] uo £ oomxayy uo anb ap opei8 [9 eisey ‘pepo 2p sou 49 £ 07 ana ap souaiea tied oper augos uensifas 9s seiouaND9sUOD SUEY sosted ua auanus ap ‘sesnea seiouind se 9p bun adn (eoroyoate sisooisd ‘eoneday stsoun OHOOTY da URIOW. sanda1 sv0pl sep autouuonsig swxaGAV Ad “D ‘Swivapow s2popousnfa Sey S0po) 3p BMD) “OwUsT}0402)Y ODINOWHDaH ODIGgW OTAGO A NOIDVZITOHODTY ‘OWSITOHODTY ‘NOTODNGOULNI BLT 10 MORIA DE ALCOHOL médicos siguen afirmando que el “alcoholismo™ consti- jo cual de hecho vas tedrico-pricticas. ‘que una parte de las consecuencias del uso y demosttado que dichos sistema ideol6gico puesto en evidencia que .yen uno de los rubros eco- 3.08 y latinoamericanos, en ye uno -omo Francia, en México, erRopuccioN un en 1975 a 43.000 millones de délares; en 1980 a 89 521 millones, Nlegando fen 1983 a 125 000 milfones de délares. Debe sefialarse que hacia 1980 el cesto global por las eonsccuencas del consumo de alcohol y drogas y por enfermedad mental se astim6 en 190 000 dact costo de al tos sociales en “edad productiva”, y de les rubros en los cuales invierten los aparatos médieo-sanitarios cn varios de los paises de mayor desarrolio soeicecondmico Esa partirde lo: asorie de interrogantes, queen gran medida si son as siguientes: a) ;Porq cficacia respecto de ios problemas de por el Yaleaholismo™?;b) .por q como “problema médica”, el Sector Salud mexicano ha gene eseatas y discontinuas acciones sistemticas y sélo en la déeada de 1980 ha propuesio un programa especifico?; c),por qué incluso las ins que tienen que ver por lo menos par. fuerza de trabajo (Instituto Mexicano del Seguro Social y cuales ef “aleoholismo” constituye una de las primeras causas de rno han generado estrategias especificas respecto de esta problema 4) jcudles son las earacteristicas de la prictiea e ideologia médic: ‘operan negativamente en la deteceién, curscién, prevenciéa solucién de este problema? Considero que estas preguntas pueden ser contestadas por medio dela deseripeisn y andisis de las politicas y estrategias generadas por lap édiea nacional respecto de esta problematic. Desgraciadamente no exis {que yo sepa, para América Latina, ningun trabajo que la prictica respecto del ‘rico, referentes a de la eficacia y/o li En conseci flere a la tuciones de salud y de sus act jtaciones de determinados programas y técnicas. a fa que consideramos cruci a consideramos ejer una concepeidn abi oust Zan epeo uanaiode -v}8o]09p! e] ap auaNw | Ixa sviso ORUEGUID WIS, ‘opuiqey sowteise pub op K upinb ap sages ise ezed ‘sourefouew sou anb wos soaiseg soidsouoa £ sosondnsoid so} se1joy{dx9 eoyjdusy onbojua 215g “ypI208 1 oreuede je suiztauoo anb oi joe agap onb oneues-oompeww o1erede [2 OWOD ‘0 | opmjout “uotsez1joyoo}e ep osaaoud j2 oe) anb sountuunsy “01 sa epnied ap o1und oxsany “ owsyoyooe,, }2p o1sadso1 sea1ppus BABO}OapI 2 vonsesd Fj ap sisieue ye oeoyde eid 2199) o|2pou un seIDuaS lu} ay seysondosd seso ap rou! uoizeidosde vy] op ued jayjsnp) owt sluoronisuoa jop & (uosdwol.L) JeIo0s euOIsTY op voIUEHLG e}an9se ej op “oummeyy aq 9p jeloadso ua £ ourtosuesf owisteseu: [2p ‘(2014 elaueptar ns UD Opo} a1gos “upIDEIASOP B| BP E>! 1© =P awjnoied ua £ ‘ooyoquits oWssiUOIS>E12}UI [9p “H9LUT] 2p ,uoID 2p, aiqos seisondosd se] ap wepesaid souode sojediouid soj anb oxsp 1 Nomonqount ‘so]euo) je sew ajdumo ojapoww ouoap anb sauojouny se] 1a99}gMs9 Ouls “wo}IPUL ud viso seyuayjuD exed souOIDENAAI SNS FOS OU acdt|dxe spuaraid ‘ous souep so} { somuanuisaped so} indod,, seonoyud se] uoo souotoe]24 SNS US (un) o21uguaSayy ooIpayy O|apoyy 9p sIstIEUE A uoroduiDsep ej ap spac c opueSiisaau souluaa anb & ‘soyeI90s sojunfuo> so] sn sepyninsuoo pep -jusoyjeqns/e}uowseBoy 9p souoIsejau se} 2p [2 ‘os19=1 oduieo un ap cnUsp ‘hnjauy os ofequay ais “anauyad souezapysuos anb onboyua un 2p stuvd © sepearue(d siueSouayut sv soajosau w sezueWo> apudiaid sisiyeue om1sonNy Of TaWOD OSAOOUd NA 3d NOIDVZITVIARLL V1 :NOIDVZITOHOOTY A +.OWSITOHOITY @ augos upjoruuoyu! wep ou ‘osn ap sajsinyin souoned so] u3 nudes ase9s) pnyes 101295 [9p SopEpIAtioe SU] “odonnteorsos aumrontsost ap odsano nod sewope Soueis0- Het “yp 12 wotapyea {zg6t ‘ouoUR, & owvend 296 rap ausn pnp 2p odinba fo anb uoradsoiad 2 0918 9p uolouate ev sepeaipapsvaipau sopeptun st a £ uploeajueBio vy sp sauoiadusap seunsye Ussing S2[ a9 sossncit sp sous fseione} 2p ean fd ‘onet ap ePemen app ot “1OHODTY 30 wIHOH a ica puede convertir al médico 0 en un proceso tnicamer le masas que aeeta desde nus consecuehcias mas graves y manifiesas son ermopuccitN 15 co, sino la complejidad médico, Pero nuestro anslisis se centrara ex: para hallar en su propio desarrollo limitaciones e impos proceden silo de la prictica, del saber y la tearia medica; por el contrati una parte significativa procede de los fenémenos econémico-politices € ideologicos generados por los conjuntos sociales estratificades. Pero jus imaginaros, Mas aun, Ia dependeneia socal sopone la evidenia de Tas determina rain ha operado como un meeanismo de bien en ese tahajo se wna signifi iemdermuy diversi noramente ene” aa 5 op ‘OTE UD SIS Pep ib BseRAOS 942 IOUS we] Us opm Dy CuND lem a 3 o1r2} os Uy _cTo409]2 [ap ownsuos 94 ap owunfuoo [2 of9s ou a1uaWINEN}9 ‘2190s £ ‘owsst}oyo3|e "upioezi|oyosqe ap os300ud [9 of ul owonaouint 5 4 a 2p sbupjoan 9p mul UO “Payes 301295 | 9p sons sep eed opiussos onlaouoo un un we opm op orem ouos wezjeuo!sims 2s ob & oypeul ony 2 eps) SEPLALIEND ‘eifoop! 2 seat op onus je magus opudaal ope Oe fads (2 Kasay ep 26 wep ab oss 22

uo sone Sst p50] 3p WoIMbpERD uns em ‘sora 000 U2 1 2 so 19'S anu [9 ea erooN4 EUENL 3p we Fun yet eu oer} sess al Pepyeaoe |p UPSEZUNpURIES wp sopra! | BOS ptonoe oc. 286 W wnfoues HN HOD Sue FGa|ONN DIM SH op Se #1 sod operusioens eoiSejonuepid> [ied un anauieumiuos openuoaal ny ueW [2p oranpoud so e 4od €"p4 9p sei v| rosed aocy anb ojustuai9uy oyor0U Un Raiasgo 2 €161 9p ed Y "TIUDTRS So] 9p B| Ua ‘9s074) evuayja0 0] uo ouatune ap ou So] uo osuonpos std wuanou}9 50) cise eiHaH6n 0 2959 2 yenue vioueind ey 9361 vo LE'c9 © K qu6t v9 sour 79 © wo 9S'6r €“OF6T AP sove Ft €OFGT U9 Save g'OF ap osEd amb s9>eu aap wruesodso | op o1uoUoI9u! [2 U2 OSA 98 o[fOuIeSOp 215 peptone | uo 3u 300 001 40d zg © ‘euasas So] ap Epe2—p B{ US 999 OOT 20K go ep FIpaUL ESE) Souanu se] op voujesowap eIauDpUDN “zest tun ap opesed ey .se1u2qor anued e ezourd ej £ og61 uo epunias | ‘ou61 Ua e190401 nb e| ‘e1xas e] 498 © vi rent shun sei op von apes on -ucu as “sexes sepepuoine st usBoe ‘nb ‘osuadsyp [> CC os (€ opena asta) pepa 2p sove $9 sf so] smuo supeoign sey ——«|-—=«=«AAM UM 910498 9 “eJUDIas So] 2p SouE SossUULA & euDS—S SO] 9p EpE?P EL cosuad se] ueuow sofeno sv] 2p ,sopepouuioyus, sapediouud se] ueimnsuo> ‘yueinp ojuotumeaajeoesap je e1auapUa un ap ofan anb voipu O15 A semes seuinyn san seiso }ggT Ug ‘worieday siSOMiID & X SoIpIoIWoY 1°7B61 42 AN 000 T 4od FEE F OL6T UP ¥AN 00 [ J0d alec 140d wa v] Uo seiuspiooe e oporaiqos azad ‘seoeipiea sapepouusojua eno 95894) CBI US'S KROL ud out odrus opeuwouap Je us anrawaremuop usado sojuotuijeaped neu uowearysoedso o1ayos awjoosoaud pep ct “ast ‘st “yt Lat as eset argo te89 819 o86T ce oe ozo sores S009 oust 66 oust ones ze09 194s 096 aul oe oer ws oer oset z91 oser rr oszr acor oret ere S oret a9 ort s09¢ ret 99% ocet ree saint axoty are, | omg ow O861-OE61 ‘ODTXSIN UEOVN TV VGIA 3d VZNVUaSa €861-0861 ‘ODIXSN Nd TVWANSO AVAMIVLUOW Toxavng, | Towavn3, -oNSMoNooTY. "aa VT GOW TH | sonosty ga araon oz Orden im, Orden Los otros grupos Total de grupos Mi, Orden 1564 Orden Nim Cuapro 3 PRIMERAS CAUSAS DE MORTALIDAD EN MEXICO, GENERAL Y GRUPOS ETARIOS EN EDAD PRODUCTIVA, 1981 $ 7 45.64 25-48 Orden im. Orden Nim 15-24 in Grupo etario Causas de mortalidad 1) Infeceiones itestinales S86 SEEEE E. 2 memnuina Emo 23 eens ere pe Mientras. asa de mortal La Z2SSe $8298 ERS 17 por 100 600 hab Hagze SaRas Age sido de 38 por 100 000. El conjunto de la mortalidad por violencias ha pasado de representar el 6.55% cel total de muertes en 1960, a constitui el SGSES FEETE |. 7.1% en 1970 y el 14% en 1979 SeSES Seles s La mortalidad por cirosis hepa : Sete SEERR 2E2 particular. Desde hace mis de tr R2ede 2855 455 quince causas de muerte, y desde agens SRIS2 238) desde idad por ESSSE GEESE EO 122s ha sufrido pocos cambios. Para la década de fos Eetee SbseR sesenia fue de 22 por 100 000; de 22.8 por 100 000 en 1970, de 21.7 eee por 100 000 en 1980 y de 22.28 por 100 000 en 1983, Dada ia tendencia paces 82258 925 al decremento de a mortalidad general y de algunas causa particulates, RIE ey Reet) dea la mortalidad pot cirrosis ha pasado de representar el 1.19% del total de muertes en 1960 a conslituir el 4.2% en 1983. Un gran nimero de ESESE EREEE F. especialsias nacionales y extranjeros dudan sobre ia veracidad de estos SSeS SSEER E' valores considerando que deben ser necesariamente su - wages usar as acién conduce a algunos de ellos a desestimar la u Seatac lore iticts as een cia Cicle ‘A partir de asumir el incremento en la mortalidad pot violencias y en Ine por aecidentes; de asumir que los valores sobre mora SESKE BREESE EF cirrosis estén notoriamente subestimades y agregando la mort eed kd ee por psicosis alcohelica, consideramos que a mortalidad directa eindrecta por aia ateeromtet ital ate consumo de alcohol constituye la primera o por lo mens la segunda casa 82S §S 88 S52 286s de muerte en México. Sage o¥ gos 458 Debo indicar que el Sector Salud no analiza asi el problema que venimos presentando; de tal forma que la mottalidad pot alcoholism no aparece ESESES FHEET ES entre las diez, veinte, ni eincuenta primeras causas de mortalidad. La te ces eee codifcacién oficial del fendieno,a pant de la década de los cuarenta, y are Ban sobre todo de | 1a, hatendidoa negatlo. aacultala, antoa travis g 8 B85 de la clasficacisn por padecimientos, como por agripamiento de enferme- gage" a"geg “28 dices 2 i > La wa ds mera por cinois ha rermancio cs sin camo, pse al notte 3 i, inceméno dl cnsn Je cholo pease mds seen), Dice Conome, gifs 2 2 te de Lslermann verdes eas spicaion a purine conesoenrcoais, gfag 2iidy |g Sriste 2 S82 3 tl i gigdieiina |i BeaC cet ezessesale Baaeackesaf sass |2 : ie “seme sod pepinsou 3p sown us somsor sod wap vr8poep = sjurptosojoe upsoaponal | ORs) Op HO sosoan! sop uo aox9 PMG? On ra po-Sh 9p odnud jap oot ‘op sesnto stistutid sani st] uos Uoprzoe so] ‘1861 ug “emneD Tun! Eulens Pj uos sorpro Woy, voneday sisomts e| ‘owua}wiesoye ‘so ‘epunfias ouioo uasaiede pepljevo}ousiut e] eiousl as sojeno se] Uo S3uOISO] stj ‘seiquajus ‘e19032) e soiplonioy so] £ wsne> eowud vf 49s v used _se|ou9|o|4,, o> 494 anb uouon (s9jeuopioae sepleo X j9p|398) susnea oxjeno seiowd Se] Tg] eat sayusp|99e so) & +908 $0] & Sauanu ap esne> &) =6261 e1ed anb soureas 1g TE UOUISIOU So eoUSpUa) 2p seungje oquswajusueuuad op) seadasgo aitunied souvio sodru unas sepejeuas sesneo st -109 epia v| 9p sejoumsu} seu10 se] ap & saueystuey Sodus soj ap’ 0] 9p jesus us X ofe eziany e] 2p ugfoonp jed souout o} 20d “se0|}dxa ted sonosou aziua ewan y ou Jse2 sosaz01d SOISY “OXDE 40d UDIZEI>URIN,IP uD sopewor opis vise 9p sajupuruusoiop spul sajesneD se] UaKmilisuod ‘so199URD Bp sods sopeuiuerap £ sozjnasvaoipres woo oyun ‘selouajo!a se} owoo e>nedoy, S{s01> | owe) anb epnp agro ou ‘sox2s soquie 211U9 2p sziokeli sofas ed 000 O01 30d L-2¢ 2p f ssuadea eked OGD OOT 204 St -Susmonooy. aa veenaows 72 S911 9p Fa oomxayy us (earqoyoare sysootsd « ste0u119) owstjo\ooqe sod Popijeuous 9p es wun woxer2910q "p961-961 onde] [2 EIed WYO A42y}ne sod s9p ugin pepHeuou! B 2p Jp souaus of tod apsop ‘9 ‘souozen e1ed go'p9 9p X sasofnul exed soue L¢°OL 9p epta 9p ezuE; un $96T-086T Osde] J2 eed tuINs? pHIES ap vUtioIS ET “viOUDI—pIp eysip ssieiueuiaiour ev epuen onb eoIput opor £ OR6T vO souE st'9 TP'T ap opesed ey epia ap ezueradse ap eouszaytp of 1199p Sq ‘ORG! U2 £¢'R9 K SOUR gI'Z9 © 961 UD.aINOWIEANoodsO1 sou Z¢ 99 X SOUL aed ie L46-£961 "8 vst ‘on6t “7019 sw Lit Bt ew ara soy e861-0c61 ‘ODINSIN NA VOLLYdaH SISOWID YOd GVGTIVLUON 'yowavny, ‘Tonosv aa union ira 26 MORIR DE ALCOHOL MORTALIDAD POR ALGUNAS CAUSAS SEGUN ORDEN DE. FRECUENCIA EN EL GRUPO ETARIO DE 15 A 64 ANOS, MEXICO, DF. Ano amici Tul 1929-1931 » se o o 1929-1931 ” 6 10" = 1955-1957 " 2 : o 1975 ra e s n 198 » e * oe 1929-1931 10" e 5 ro 1955-1957 a r wot 6 1975 to" * a a 1981 st “ io 8 1975, 1976, 1978, 1985 causes, y en 1975 fa décima. En el ai bereulosis. y ico sobre todo se la ha considerado como 1 esto asi también pondetado por una parte de los anilisis demograficos y dé EL PROBLEMA DEL “ALC les, Desde esta perspectiva, la notable ineidencia de moi cculosis en estos grupos ctaries debe ser considerada parc! redetermina al grupo en edad “productiva™ Asi, para el grupo de 15-24 afios constituye lat aikos es la cuarta causa en 1929-19: 1975 y 1981 En los tllimes afios se han presen ‘mortalidad diferencia Minujin y Jiménez como de Bronfman y Ti lo para México las notables diferencias en la posi muerte y de esperanza de vida segiin pertenencia a di sociales. Desgraciadamente en estos estudios no se anal por eausas, de tal manera que con el por cirrosis hepitica para la poblacién asegurada pasé de ser la ‘causa de muerte y de representat el 3.7% de todos los padecimientos en 1976, a ser Ia segunda causa de muerte y const defunciones en 1986. La incidencia negative sno se dan dates sobre astepedccimiene, por mis que la segunda causs de mortlade od ote ostaqun op asamp Hove 3} 961 eam sopnuanjosasoen sy upIDEx essen p05 opsop euieifo.d ‘ooippus overed (4 2959p 9p osadaud |> 319 DUDISPYDUI €] 91905 109s sajuoae anb ssuo}sunyap ued ua & “owso\ooye 2 enb euuijuo> Teno & “Og ed wvierwonjsena Ruts foud [240d epraxipoo k ep 98 s0UI}U09 [eit ope fe B1ed“seUapY 69 tipod uoiargod et 9p 362 1499 oodeyPY So} 21905 (9161) auI0Ie] K aNCIET ap OoFEO}odoN ‘oxpmsa [9 ‘Za ns y "so>1|9qo918 0 SOaIS99X9 Se10P992q UeHA sapEAMA InWOD SeSD ap eatlonpord PEPS UD ssuoIeA SO] ap YOE UNA gee 2 anb uorenuooue sepmis sea/Sojodonue souo!aeTHisa, sv] “spjeulRuvur sojearu svoae U9 sopmuoud seua}qoud so] 2p oun owsos ousst|oyo>}e |e opuesapisueD 109 avHYTOD JOd YpEIBUDe UoLDETLIsOAUI v| 1WOUD} f9p eIOUEUOSUU jeana seaup waed ou ouspiaa vy seo}Bojodoxjue souo!seSsoAU -ONSTIONODTY. TE0 WHETEON 73 3s un vpoy, 018° uanbyjs94 anb soIep tod SoUFEIUO> ON “U} 0948 10Keu 8 uo}9ez}eI2j0ud & uorseztuegan ey anb Opi due oniauiepuny us ‘searB9loapr ssuorse\waL0 sep oe aod popyjesne> e] 2)u2Uue}9us19)1pe193)¢ 1s opuend sod 0 sisouuis Jod poplyeuout 2p soyetsust2yip $2[aqlu 1s UP PB uapuatua ousonu‘aanpluo9 ou euE 9409 ET sosenoud soj82 Uo Uototi20se | sestgaid ayuiad anb (¢z61 ‘ssoy-toonUEWlOY {49 -uon uoraouuojut wewuasaid sooifojodonue sofeg ‘uozes wun gunuosua 2¢ sodiud sou u8e ssiopefeqen £ So15190) wsoui}940d uosoty se}ousi9yp a0) anb ssiektugns 2q2q “oiplatuioy sod pepiltvow ap sese1 sei nb so} AI [2 4 {If 2 wos arouse 40d & sisouuio sod popireuou 2p sese) sou0Aeur sr] uCtoU: afeq Seu 50182152 So] uOS onbeUDRDUD 96 “Son HY (000 O01 40d Z¢"61) exes E| SOIpIonOY f (gy'Z9) ESNED 738 “(000 OOF 40d Zo"6L) PePHEUOU! ap ese? epundas aed §69°5 2p Jo ug “soztuoroedno0 son ub e}ousz9)Ip eau 2p $9 900 | tod ese foniens ussou0sas 2g °S0) dis Tonos 3a UHH, 8% 30 MoRIR DE ALCONOL, de Ia ssa, pero Centro Médico IMss revelaba un diagnéstico de mortal Desde pot lo menos la déeada de padecimiento con: mortalidad por este de muerte en los Servicios de s, conformando desde enton. ie ocurren en los derechohabientes ala que estudios realizados en Mss a fines de los sesenta comprobaron que el ausentismo laboral por consumo de alcohol entre los derechohabientes de dicha institueisn supa Ia pérdida de 160 000 horas de trabajo en Muzquiz, meses y medio como promedio, o sea 625 horas de trabajo perdidas. Un informe interno re para Pelrdleos Mexicanos (PENEX) es festa empresa hay dias, por otra parte, en los que Departamento de Salud Mental 20 de Noviembre (\sssTF), en est i6n habria un sujet por cada 50 personas. Elalcoholismo cor Ja principal causa de ausentismo en derecho: habientes del mss; mis aim, aparece como un problema grave en algunas de las principales empresas estatales mexicanas, como la Comision Federal de Electricidad, Teléfonos de México y pewex. Hay una estimacién de que de 11 000 horas diarias de trabajo 05 de la unast (1980), centr (1977), ‘ign Social de la Secte: ‘contra el Alcoholismo a la incidencia del " EL PROBLEMA DEL “ALCONOLISNO™ 31 Afectada por edad productiva; que el 12% del ausen' mo pot consumo de representa el 9% del total de las jomadas anuales de trabajo." ‘Ademds, el uso y consumo de alcohol interviene negativa hombre ejeree violen: jos. Respecto de esta problema ivos generados por la investigacién loanterior, debe considerarse estructura global del gasto, y en pa referentea alimentacidn, Esta también cons! ria de las investigaciones sociaeconémicas te POLITICAS DEL SECTOR SALUD EN MEXICO RESPECTO DEL PROCESO DE ALCOHOLIZACION Planteada la envergadura, y en este caso la antigiedad del probl partimos del supuesto de que debieran operar toda una serie de instituciones y fuerzas sociales para intentar controlar, limitar y de ser posible dicho problema. Y esto, lo volvemos a subrayar, cuando observamos que los problemas analizados constituyen algunas de las primeras causas de -'sociales caraclerizados por su capacidad organiza: pedemos “pensar” que ofrecen servicios y re icas un sector de las institueiones del aparato médieo- ‘one eft piustoald un ‘Ssh pepunas < payes u cow ono sonalioo sun ered &oloueep sou 2p Onin f(y ieuifpond 2s Sos t]oeayout ep sero 2 opraiue(d uey 2s ou code ns us anb ouIs ‘eaysi20dso eHD}0 ndod ewjs:peui ap seyBoyenso ou jaxzidjuotouaye 2p sodnal so] (1 ‘SauoIse91xoIUISep Sey ap ruogeur e] us lus opuis andis £ “opor a1gos ‘& eipau asny ua ue8a} s1S0uI9 9p EsNED w AgRY O| EpIPUaIE UoIDeIGod e] ap eYOKeUL fourqin ‘o1paus jap tiany sooy}2odso sorsyasas2p vusjo ajuatueonouid aistx9.0u (9 ‘pepowuiojua op soroau1put 2 sormauip se1oyonpoud so] ua ou & sorafns $0] ua Uo!ouaAaad v| UvOIPEL jo10d ‘anb sayeas je ueayjde os eiuoys0 se 2p o1padsar ze -onsnonooy. 73a VETEOW 73 401995 [2 sod oge> e sepeast] seoqoyoafenuE seottjod Se] ap SIs ‘sojeuorsvdnso sodnu8) uroquansayy pe “seayioadso sepepianioe senunuoasip & seseosa opezs{ ta: 861-0881 o11U2 pajes Pa !phIeg 401295 jo Ue soIveURUOp se19 YOdTe B| 2p voyreuia}qoud e] 21908 nb *,pepausta}vo e] 2p eLnsnpul, ‘a19|Jaud 26 1S ‘0 Pep. id eunuousp 2¢ ant J-ootwouoaa & seo!80]09p1 sur seunsje ap £ “ToMoDTY 30 ON ze 34 MORIA DE ALCOHOL, tenemos reconocimiento de is yueatecas de la década de t e if e Be EL PROBLEMA DEL “ALCOHOLISMO™ 35 ‘en edad produc i sociales, yy siguen generando una escasa demanda de atencién y sol los conjuntos sociales mas afectados directamente, es de NOR e461 sve OINIIKT ret os 06 - wi sre Lo ° #50 sro ow - onl st 300) oe sosou0u8 soul, ‘peo 2p SOU, ane ‘sou wa popu, ose teeet oust osor 10 0p gaa 1661 ‘SONY HONINO 3d SAYOAVIN NG SYOTIQHODTY SVdlaas 30 VLigyo wad ONNSNOD ODIXaIN “O861/6. 9 ouayna, Le -ONSrIONOOTY. "aa YT HONE TH ed» ezaJ0\Yoo]" Uo!sonpoud e] unfuoo sayuss9;Ip 40d B28 oyooye ja anb ue ‘uo Son] g9 v O56! UD S04 ‘0 seivndod ups $0) & 5021 souo|2nnnsur se] v sepeZ soojijod ‘sap: ‘Tondbw aa union oe 38 MoRIR DEALCONOL, Cuanro7 TASA DE CRECIMIENTO ANUAL DEL pat DELA INDUSTRIA DE BEBIDAS ALCOHOLICAS Tipa de bebila Periodo 1970/1960 1 Bebidas base de agave, salvo pi a7 i os y similares 22 tario debe ser analizada no respecto de una de las el notable proceso de desfinanciamiento generado en el aparato médico-sa- nitario durante la década de los ochenta, No deja de ser paradsjico que just era ver el Estado mexicano est 1986), sea en el periodo en que por lece un programa contra el alcohe un fenomenal desfinanciamiento asd jones de pesos en 1970 a 8 C00 mil (Sobersn, 1987). Esta notable di narse con la dindi feta, que si bien redujo comparativamente su volumen de produccisn rante algunos afios de esa década, sigue siendo una de las indust dindmicas y, en un nivel de difusién y disponibilidad, la de mayor vez, eficiencia. Capitulo I ANTROPOLOGIA DEL “ALCOHOLISMO”. UNA LARGA ¥ DISCONTINUA HISTORIA = bebidas sicohdlicas deatiada y ia derogs guas regs tuvieron un efecta desmoralizator en la poblacisnindigen, Ms an, los espafles pronto reco- del alcoholismo en términos generates y, en lar, en relacién con la prictica médica, vamos a tratar de sintetizar aportes antropoldgicos que consideramos estratégicos. para mn de las interrogantes planteadas en la introduccién. Desde una perspectiva general, podemos considerar tres corti aportes empiricos y teéricos a la antropologia del alcoholism. los trabajos qp por medio de las denomi laconstituyen los estudios sociolégicos 39 ‘suinBas a1ueuusop uo!se DLO e| [pp upisinat tun osndosd joyooy (GL61 9peyas 's961 * ‘uouOH) SoxsWd Sop eumynoiayuyodn 2p souot: jowesap y2opinyy 2pudp. jodoniue soy anb o} © siowuing sod oprustio e80jo190g op ojvaweuedaq] un op viouDysix9¥| Jod 2]9s ou oluinse of1g “e}Sojodanue e] ap uoloediomied souayin e} exed vou stpiaquy anbojus woo euiayqaud 2 a1gos SOIpNIsH ap OIIUSD [9 UaIq IS [2 9p uora2—uIp Bf p afa odno vise ndoad & owss1}o4o>} sblopmiogrjo> ans apap anb epipoutwazog “108 mon 9p annalfag Jesso4, ove epea ueqesas8u} anb so>yjoyosqe sa1usfoed ap soy 6 ap soprpeuuayu> so] 2p ea1oae upjoedinssau) wsoypanoud £ wsojsiquie un oxpuaidusa uoinb tt ssessprunpeiso S080) JP Soplun sopeisg so] us eueaio 2s Puan so] ap EpRO=p v| aiuEiNg ‘opue “upuiaiout anfis as anb eutpiqoud un ap ojsodsou warpaws wonioead b] 2p sot se] v ‘oxo 10d & seisiuoforqnyoud seanyjod se] ap ose; Je “Ope tun 20d ‘s0apaqo ojjouresap ns & soprip SopeIse, ‘as BuIsqu Ey] sa]siv0s & seatSojodonue seroust9 se] woo eu ;>BI0geIO9 uodoid sod euzyoroeres 25 ‘eoipau voriorsd v] ep epuewep vj ap ued ua1g 1s onb ‘ousjouooye [2p eoneuro}qoud vj a1q0s wo!seBHSOAUT op anisadsiad evant eun ez1ue8i0 25 gp61 ap soidioutsd A o¢gT ap Saul a9 ‘enb asieuuye epond esuppeoe aniawijesare|jun eapoadsiod eun 9psoq OdVOHINA ODIUOAL SNDOINa NN VIOVH VOIDQTOAOULNVOIDOS VALLOSASUAd VAAN. VT -ONSMOHOSTY.Ta9 VIOMONORLNY ay o!oEzyIOYOOIe,, 9p SOUIULIRY UD OU ‘eiuaseid enb s08s96 so] v asad “ojapour © ‘ousifoyooye [ap orpadse1 uosnuysuo> foo so} anb seo18oj09p1 2 SouorarwDsaidas so} dnb o ap suineenodse oo Bp eBojodone ey ‘utfuoo ve kop uo sou os cousouoae, 10d poy aaqos orad ‘our . Se] © optiajar ,seaneino, seojopid se] op sisijeue ep ojopous souodoid t uosafngunuod sofeqss Soisg ‘seue|midsoy sepepiun ap sauois f eBwesIsgRS Wy ue PEpLNE 109 “esOIUZE bJaUDIS}x9 2p SoUDIZIpUOD st] UO sopeUD}E|24 ‘9p sofaniu saxoXeus 0] anb vlouapias vpesaduios powos s2n10de| (Base exed eplonpas 326 # 5 anb TeSIOAIUN OUDUIONRS Un 9) P| © upiezusisere> onb epyued op sownd sop sot 24% ownsuos jap ssuorouny 50] 3p panbsng Pj Uo> o 5018p pepy0 99 ou & w2gaq ow93 4290190159 ap outed enb ‘ 2p joyonje ap worse ap sougey so} o=!3pjodaniue vista ap o¥und {2 2P20q “ouazue 1opaqag [2p ednooaid a5 oj9s anb oussyoyoaye f2 B1qos UoIeS Sonu b] Ma eiueunwuop anboyus [2 wants ‘oidiouud ug "vorpal eayroadsiad 1] 21998 uotsnoiadas eseose uoss}an) anb ozad ‘ooiSpjodosnue ofeqes [2p sued ues ubyezusiaeie aiuousousyin anb sooti9s) & so>/Sojopo.aul soyd “1ouud ap 2195 eun ss92}qe169 ua FaauId v] So UoUO}L ap eysondoad -sojeanyjn soseo 9p pepipunyoud us soxpmss ap 1x9 U| U9 Owos Ise ‘opereduloa jpue |2 uo asrepuny EHoqap enb ‘owistjo\ooe jap je1aua OD wUN Je] 10} & sepstouidure souoiaeo1}dxe se seiodns suodosd as arvawseny| ey upiquiti azarede 0159 puop ‘oo ‘jwouorne oj auoded & s9p sp soa)ge089 ou onb oie , 5 2p oidaouo> fop outed ‘eyidx9 wuuo} us oid “use anb jen TW Sraiod sau sontpiane vo eouspsu ns | *wIsuaN99su09 UD *°) od opeiaual outsyoyo: 10d sopeacoas 198 uspand ‘Tonooty 30 wson tr 46 MORIR DE ALCOHOL ANTROPOLOGIA DEL “ALCO! 47 formas de aleoholizacién apatece estrechamente Vineulada con los meca- nismos de mayor 9 menor control social. En 1954 Lemert publicd una de las inve son causa de ansiedad; ‘oneluye que *..donde fa Sgeno puede operar directament ton total 0 funciones an més importantes que en determinados grupos € ic0s socioantropoldgices de toda una si 8, psicosociales, sociolégicas y antropol -sanalizada como reductora dete Horton puede ser vinculada a dos propuestas teéricas de Una de ellas es a explicacién elaborad parte ya de partida an a década de los treinta Hal (1969) consideran el punt inhibicion. A partir. ‘modelo segun el cual ,cuya hostitidad latente se expresaria por medi jeria y de las relaciones sociales jocosas. El alcohol pas: como ¢l principal desinhibidor de esa conducta 1 1946, 1955). a propuesia se organiza en tomo a explicaciones no demasiado boradas que consideran la ingestion excesiva del alc leterminadas pot fa ropuestas se complementarin y ul de la teoria de Ja anomi ), de la depravacién cultural, generando un espe vas donde ia ansiedad sigue jugando uh papel te6r Publica el segundo estudio antropolg I de Field, que parte de la necesidad de Ia comparac up) us sosasoud soy eZee ‘opoi ezejdsop jexnyjnojoamne pepriqelsen e] uo SISeyUp 1g {pUE [op osn ood Anu 2984 £ ‘coh |fod-oo1woUsa UOIStaAL sip 0 efauew ou ‘eiBojodonue wf anb fen je *eoI8o "pein ‘es6r Wepcus ‘ov6t “316g a6. youd vpuon epesaqu nubugap Fis opueno A(souee oma ap soses so] us oul) seuo(qoudwioua® ol aiUauss20s epesBow, open anb ofnouoo sons S19 uoofesepigaq #0 0d epesa4o8 ] uo SOMnEULOU SEIOFA £0} 3p DUD puoniat‘efonpuos ef Us seousnoecu09 SNe UD £ JoNODLe 3p iba] 2p etouanyu ed sepednaoaxd 2 bp ouios bun 28s0w e1u9r0n9 30] >P UPES9p&] 8 ‘tisvana2s40o sn 2190s Ue uusoqoaye 2190s sono luaig_Pu=® Joyoo[e 9p Uo! nuad 28 OC61 A OZ6T AP SEPEDPP 1908 sofeqes So ‘SOWIeTeURS OWLOD “UDG 1S 2109 ofog outsjoyoor > #1091 us anb o| 3 9ab ‘sore ‘and ugzEs Key ou anb opou 2p “S0x2¢ 50 x3 ou anbiod OulsYOUDs|e [> vp 36 ou od f anuiouons sspod fo Seussius oy ap 2 -oNsrIONOgTV. 73a VIDDTOROLLNY ‘ost ja 2/Bojodoziue ua sajeam, dx oXesU9 2153 “seueatiaurepns s vd 2s anb (eauou cpus | $9 2aneuquss Foye: Ind 95 sols £0] uo Ksopedoyu quousauin; sodiud 1290 2pand “uncqlapueyy ap uplstaad e] unas “Sopernsas sns siuawyr01 eqeTEAT OF 2 soipat aiqos so>tfojota0s sofeqes) 09 se] Usig 1S ‘oyedsai ap 0 885 eamonaise safeuosiodso4u souo)e[ar & "80, 2 sepypat9os sol us uBUIWOp ZaneLsqU ‘guuaied 2p SaUo‘o"z/UeH0 SaTusLeHP J09 Wig ‘SepIUap arg souoTDUNS yodi09 (90s upioez|ue840 &] op epipiad eI Siou2 vun s9 pepsisue vj anb eispuod A ua opeseg uotoeor|dxe e] votiua plats auoue!9 ixq oasoquared [2p uo}9vz|uDB10 vj Ua D}UBWEDISER :[PID05 UOIDEZIUESIO onuis9 e] UB bjpey JoIne [> anb o 3x9 ODUU ONO © DITURE fasta 2889U wig ;Pepaysue e| ap soIINpez OWOD JOYOo/e fp uotouny ej 3p olsadsas uouo}{ ap uo}snjouoo Bj euoTIsano sis!]eUE MS ojopoiaul wun 2p Luotsejmisod ef ap ated v pepaysue e] 2p euoar e| 2p uprsiaas wun oYDo4 9 dnnisuoo ofeqeai ng “Teete euos} Cun Jauodoud w eaq]exed yeamyynazaiu ‘owooTW 30 usON BP 50 MORIR OE ALCOHOL ANTROPOLOOIA DEL ALC Yy no como respuesta fe las lineas de foques tedricos y metodolsgicos q sélo de la antropologia médica, sino también de la antroy cuyos principales represehtantes fueron Red! POR UNA TEORIA DE LA “REPRESENTACION” CULTURAL DEL ALCOHOLISMO y setent elaboradas sobre todo a partir de los sesent icca!. No obstante, ser ieas que lossetenta revisaron sociologia rales y conc ‘uenta fueron las siguientes: Ia sociedad; esta interpreta- sub mangjadas o no icoholismo como ligacion tuabajo z sopeuuusip uo soosvde lopigag e£ey 0 opigaq eh: 128 9p so¥se1 50} Soper Losap uty sounsye & *epiBuyy za {| osnpout 2 uoioearxoiwopnas v| opewuauind0p ey sad1}e180U19 sol s08010\unN “t[9n959 v}S9 UOD 494 anb UOUD! GDod anb se>qL0N1 $990911509 up 2198109501 59 ‘oorjoquils owstuora>% 89 UDI IS ecieust eqs ues spuop seni 2p esa sky wana op Sinead ue os. p94 clo amos pt eb e0§ nour apopmais ovenbod un koe ms, yen seb on vk pena 9 ia ot 2aupq [8 SOur9pI0091) 0: “uakmmnsuco uoiaezyjoyoo|e e| ap souot>%pKica se{ apuop }2evUasexdax wun OWO> 19q>% aP UPI2|ULjap e} opuEsapUOd op! vy indo1008 afezipuaade owi09 uorsezzfoYoole | dun © Inisod ye onb ols "joyosye ap owns £49999 ap seuuOs ty eav¥gjodonue uorsonpoid Hod! epemjuiousp sede [2p aed Jeno 19 ua om twio} 2uodns 621 ojodonue anboju> 2p od ono us unulos eisuaysaique ap sofse: 50) elonpuoo e} onb ap serousiajas asienuosua usjans ealsn]ouy ‘elouaptod (© pepouiajua 9p euofaye> ef suodns ou o1s9 anb eay|dx3 as oiad ‘OnISSOx9 ofK e2quo19 owist}oyoo|e eis9}op as osnjout "Z=nBelsquia &| aqL2950p 95 ‘UD -aIpe of pepoutsajua owoo ouist|oy of U2 opesajiucur ey 95 015g 1oyoaye fap uorses8a0U1 e} ap Uo} ‘oyaul09 spl 19s wed ‘0 sejsuanoasuoo srs oo owsi}oyooye fe siqiozad ap opefep ey A ey ‘ouinsues ns ap sajueumiop souoned s0] & joyooye jap peprfeucrsuiny v| Jez10903 1 "voIBo}odonuE eotoead ey (9461 ‘ie2ung) sondsap soue cz epe> -rgnd ‘ofeqon oxdord ns auqos pray: Cun u> a20uodas 0} uaInb ‘pzung, 2. 2p ¢] “elsueuodun ap eoujesfours uprseRsanu eiaupd | ua ek soared uos anb ‘sauoyoryor ‘x2 ‘zenBeqiquio v] aiuowies}said spur o “owis}}ouooqe [> & Joyoo[t j2 spuop opxa1U0d [2 ua ouIs oIpmase =p o1—fgo OULOD OPELO} EY ou owstjo4ooje 2iqos eo: Sojodasue uoroe8}iseaul ¥| 2p PEp!1ei0} !se9 0 sep 18p popratseaBe vj ap osn jp aruauies}U0k ‘youd epuadnjout ‘searupuode X seatifod ‘sa[eio0s Sau0}De|9s sn UO UAL PY O61 2PS2q “svo14091 Sanbo{ua sojusH9}tp so] uD saIUeU sound 1993} 80d 0] uD Souda 15 “oO18 ‘SOUICIApISUOD OU UDIq 1S weap 809 OD EpIA Le tua seisuenoasuos se} opmaudion suo|sas8sea1 & sauo|2equea se] ap eiuon9 pou ‘s)ueIsqo ou ‘ewHipeied a1sq “pepajoos epeD ap svoIseA SeU0I9e|21 nwoUa) Uno 1k ‘e21joyo9qe owaqueuodwoo, ap oida2u09 J2 Uo opt es -ONSTONOITY. Ha VIOOTONOULNY . ‘ouooW ga union, zs 34 MORIR DF ALCOOL, tepejanos de ninguna mar amente provechoso y estin igualmente p sus efectos pemiciosos” 2 suconciencia de que} algo que ver el la mujer Desde el estudio de Bunzel, nel nivel comparativo, podemos detect tiva antropolégica del Gran cantidad de material entog! ‘Thomas para los zoques: ANTROPOLOGIA DEL “ALCOHOLISN siguiente: a) por lugar en el conexto de ‘de los erimenes y algunas veces jones mas frecuentes $0 componente normal de: we poi sp ersten sj yal wun gious any tua 9s r Ile] & SOWIL;91 SON “SoUUoLY. sodnu@ so] ap soajuejd so} e seprisose ayuaUN uussaiede onb svorpaw souo}seiaidiaiut ope: jewny 495 ye Ues0p|suoe sond 2p tHoxeu bj anb soueuos 2p a1s96 wun epoy ios asvpn) stiouasoyip swusweayiogsd Key suaqul uoroThsenut B| unas “eqes0UR! of ip}ods5u00 e] opupns ‘ous {pina ey 2s ‘sajbin uw) sPwapY “ouinsuo> 1099 uoisuaunp v] 2p ejoueroUst 1uB09 & estjeamyjn9 $9 W180} corquieo ap sossooud ajutinp 0} pique s2] opejeuas ury eiuawatuanoasy < ‘seuaipul sodrul 1qtiOU e| OpEfana1 UY soBojodonue ‘uo}seuuio) NGO ow EDISojoIMIopida joadsad ‘sejeI>08 sa1oysas 9p ounsuoD ‘anbojus oysiq ‘tune voHaWy eued souDU! o| od {9 so| amb sajquyjuo> seu soiep | ap sexta e popipunfaud ua eo}, je anboyus 1g “sopey 1p eusa|qoud jo anb eBayu vaio orsedsa1 zivouinses oseoely un opefauspiaa e “PEPIN, NS epnp UD JoUod w OYDDY ap oj -2su0d se] ep uo|situo aquanaayy v o1og of eiue uptodasuas oun wsaidx9 98 Pun B BUDA “eoneday sIeOAsTD jeUOw tj UR sBIoUENOasuOD Ens ap O}UOIWLIUDIUEL ]2 “50% sod ‘0 ojuauiasous 12 opep epezeysas k xpeuoyisand 59 19w eatiogsd &] ap uorouny ‘se uo onb sour 1D 1 epeuipuogns & ruepuns ‘sojemiund ~ | ap sued eaiBojodoanu SSojoind ov uorodasu0d ( :uos sauiode soysiq, du. uasasede p seuiode so] ap anbojus jap ugisesodnoad &] ‘ueuo!anjos anb so] anb sewia[gaud sew opsiousl uey sewisiur sey anb opep ‘seisiuoiaiqnjoud seopijod se vorsands uey 25 eon ese uoD awuawiauanuBued ‘eseauEae anb Seanez -loBiosap seiousnoesues se] sepep walve8ou owoe weaiue|d soSojodonue ts -ONSMONOIT. 72a VIOOTONOLLNY ‘ToWoDtv 30 wI4oOn, 95 ANTROFOLOGIA DEL “ALCOHOL 59 58 MORIR OF ALCOHOL Ts frecuentemente com las propuestas médicas y altemativa y opera mayoria de la poblacidn, que en forma creciente reside en las grand ciudades. Aqui los sefialamientos de Mac Andrew y Edgert hacen cada vez més certeros, en la medida que los nuevos espacios urbanos definen las relaciones sociales e ideologicas en forma diferenciada La no consideracién de la dimensién econémico-politica sigue siendo una de las limitaciones mas cuestionables del trabs alcohotismo (véase Singer, 1986); y no para redi uye Un factor bisico para entender algunas particularidades del problema en su conjunto. Hemos sei escasa investigacisn yfo teorizacién marxista sabre esta problematica. Di cha situaeion expresa a nuestro juicio varias cosas, entre otras la impos lidad de explicar la alco! econémico: fen cuenta los procesos 1no implica que se ignoren los procesos productives y ocupat ddan cuenta de algunas especificidades determinantes, paraent diciones de inctemento de produccién y consumo, y las resignificaciones ideotégicas y los desplazamicntos sociales que se articulan en tomo al so de aleohol. Ademés, la funcién de control social que se desarrolla a ps del aleohol fue-tempranamente subrayads por antropélogos como Lemer fo obstante, esto no se manifest en una preccupacién por los problemas dde poser derivados tanto de las relaciones socioecondmicas, como de las funciones de control socicideoldgicas.* igunas), debe reconocerse que Ia preccupa depositada en éstas, En 1984 Room publics de ta produccis grafica antropol alcoholismo es inherente a la perspectiva antropélogos. Para Room los elementos determi radican en el dominio de los presupuestos func: de integracién funcional, en el uso de las técnicas totalidad Ia earencia de ieas que-permitan detectar determinados problemas. al domi * Parcialmente ejom- 1 Al respecte che subrayase gue ai slgunesprecesos interesante Joven ‘eo1ugwe8oy eorSojodosiue eanoadsiad e223, ~Puuto} op opresi soutay (S61 & 1861 "23p% v3, wo1paur eiBojodonue uo usuueynoied X *e>/Sofodeuiue wajapad & vost {Ne soucunWuop sauo!serudts0 se} ¥ EpLaja) 498 aq9p 091Xx3}A] 21908 EPEL Sus outs}joyoo|e [2p EIBojodonue ey anb 3si920U0304 aq3p ‘OUI JO ‘UoIDEZ1}yoD|@ 21908 SeNIRO} 01905 & searojodonue ssuoiseS soau sv a}qzIOU BuO, UD Osjndil WIN ua sopuo) ap omsuiasou} amuouo}sa4 s2]buoTDeuo1U) sopuoy ap o1pouL Jod et coupueoUNey uD epezifeas UL 21904, v] 2p & OwSITOYORE fp * seonipusa|qaud se} ap ,owarwqnosop,, [2 pep ‘0por 21q08 X ‘ewuanDUtD So] 2p sopeipal spsap IS Se] ap oJousessp ‘soypaui s9101295 $0] UD OpO1 2190S “oUowIE] ssnieis [2 U9 oIquiea) [eiD0s odN) ap & (eaNejal Uo!aeZHEWITLSD yf “OU I89-0048oj09p1 “(wiaTOYOD!E euIeput x] ap Poxjodouow uotoenuasue> { ojfowses3 -oxi-om1uioto99 soso.cid sounsye anb soutsuip ojos & 30) ideo ais ue o1sd “uotoonpoud eya1p uespensua jou-oo1wouada sose0oud 50] 1e10U8} suodns OU UDI9e7I, C00} wISy "e1U2i98 S9] ap epLogp 8] & eluted $0} 3p epeoap e| 2p souyy ana oa1xpx 21q0S aTUaUIEA!ST|IK2 UPEIBUOE UoIoONp oid &] ua sousenus2uea v eioye sours ‘owwstoYoote fap eyBojodonue 2 ojjoutesep [op sayeious® seoiGojoporous seo:a901 Seouy Se] SePIOA|QRIEH, YOULTOd VINONOD V1 3d SHTVEALINO SBLINTT S01 0 YNVDIXEN VOIDQTOUOULNY NOIDONGOYA VT 9 TOHODTY 3a wHON 09 MORIR DE ALCOHOL ANTROPOLOSIA DEL “ALCONOLISNO" 6 En ningtin caso se considera el alcohalismo como problema psiqui incluso en el capi otras reas pl in referencias 9 ser Politicos generales témica que avala teadicionales, sino 9 jaguez iderada enfermedad, se concluye: de los indies chiapanceos puede set cor Considerando esta fase del problema, es de cas como necesidad, vicio 0 ismocrénico; ésta sea un producto de 29 P. owo> 21 se] 9p sypuefue ap euaisis {9 cued JoYOD|e Jap UOH 1 2qu2s9p 9¢ sez0g ap UOIDEEIsaaut Y] wy “OULSOYOD]E ye Cus0) Ue WEsado ‘anb somquipuosa s9saroqul so} £ 031 so} seus ep 2p spwape uorDez1Joyo>|e o| 9p eUID|gOX rulso) ua opeiea; wey anb so] ayuang vl aq & se2od ap sofeqen So] wos ‘uorsonpoad 3p so|eusieus ap sa se] © susmeysyides aieyat 2s ope: ‘ap souoiavjas alos soiep eu ou apuop “uuls[eg X tsianbia op ofeqes | Ua aassnjauy Ug!aeI0\dx0 ap 0 oD:ntosl oxu0e odned 9p #9u0}o1pl09 Sb} a1qos ucsado anb soajtjod-oaywouos2 soseo0ud spyeunyeu sosunsa: sonson 9 uoroesedondust ejay souou Soulsped ou anbjnd ed enuoo epee sauojuoue sou i9u029 opi2ui 2p sound sow Jeans woiseygod ©] ap sepeprsooeu sey sop agap anbjnd 2p anSeus 2 anb 20npap 25 O12 20. sey ap cans uvp anb soayiBours sol “oBrequio uys ‘ausiAn 9s pepoisu e| 2p seay}oaels9 £01031 2 f) ua ju orad ‘peparst uuiojeg & ws}anbia 2p $o| a oulo> 'serog ap Souo!sesoau se] U9 OWE, 0d) ol ‘uLLOW oxDInb ou Ox O12 1 sbu10) ap s0fap opand ou 1p Sut ‘Seu s91N0) OW EA “OK OWL jut seiouaajas Ley ‘soy syuatpuense 2 japday | ap uotonynsue> e) eoseur anb sojenpiarpur * senuesed se opuryors & ezian ap apseye uoo's929;0 spa yoo anBiszed 2s anb or] so -ONSMONOSTY. Tad VIDOTONOULNY ‘Touoo1v aa urEoN +9 66 Monin B& ALCOHOL para la reproduccisn del grupo en cuestidn y sofiatande al respeeto que fas soluciones no pueden ser meesnicas, Esta pereepeidn te con la defensa del pu izacidn de los “quest términos psicopatoldgicos 0 anémicos. A: pregunta provoca decsos sores por la cual muchos prefieren no contestarl vvacios; han dejado su cult con otras sig nes. Ellos beben para escapar al se vacuidad y indigenas, que Debe subrayarse que las cancepciones cul queen los que foc: laneg: en los trabajos 2 existencia de 10” entre los indigenas. Esto. estimaciones como las de Me problemas de alcoh luso desaparecer en los, ANTROPOLOGIA DEL ALCOHOLISNO™ or produetores mestizos y el se tradujeron en frecues ign como proceso integrator Si bien los mater referencias alas Aescrita, pero sin anall asociacién supone, y su arti funciones de integracion Es también interesan papel del alechol camo in pero, sal is de procesos ideolsgices don rho tenemos deseripeiones etnogrifieas de c: ponderarse las Este éafasis contrasta con Ia antropoligicas no especificos iva por lo mei iénJpérdida del alma, de sofalar fa poca relevanc’ nto de la i hacia la m excepciones (Pozas, 1952; 5: p28 opuens un epifeuojouny ns ot UDIes & piuasas so} 2p sepeogp sey uo ULID -uorsejnorue eysip 210U sonosou 9p epipaw ues us o1onps | 9p [pal [2 oo sequue ca ed 9 atod “ouusto|uovoaa fo susedns op 9 2 oyooy dso serenut un ciouap Sai 1 $0] 2p our usu ap epee ou wn oust one aoe sul ap auod 25 o1s9 anb 9 seuoisuowip sy Uo efaueU 2 YOIDO1030I NOIDVYOSLNI OOD NOIOVZITOHOOTY V1 WHALING VIDOTOdOULNY ‘ono aa MORIR DE ALCOHOL. de alcohol. parte, aquel patrones de consumo, sino t ron valotes que supers sgacisn epideriolégica. Nos rel como a los de Romanucci Ros ‘una comunidad de Morelos se encor mayores de veinte afios de edad, 29 ( eran bebedores excesives. El todos los varones. a Temasealeingo podian ser con: ‘Ambos informacién que les permi del consumo de En la mayor ta gxpresando c: | salvo en dos cconclusiones propuestas. Mas ain, con generada sobre estas In desarrollada para el sobre todo para poem sr 2p epoteu ew od ovo ome scuba sergany fan esse ove on ‘9p SqS|IPUE ns UD ssoY-ToonueWOY, sd osn 2180 9p a1ueaaqou SPU ojduafo. 9 juuoy uossea1 e) amb souresopy roidonioaisd 2499 96 ey90r0f9 ered X ‘asieyesop opand anb ejousjora e] vos ‘ojduiafa sod ‘epe|majue 22s agap uotouny ey>%p SeIX2IU0D SOW S059 Us | 2p upioeauipow 2p pep! sootdonoatsd 5019949 $0 © 2UapUD Se| 9p eoISojodoi J anb so: 40a 49s apand ou jsauod ‘9s 49d of 2p aued eun souaus 1 zedease apand 0 aiteujeso0s of a -OnSTIONCOTY. 720 VIDTOMOMLNY (C21 ‘sopsaa | 9p onuag “e -Npud> ap jelouaiod JopeaipU un Soojod gud vj tab ower so SEUILUIDI9p v} uas2inbpe so1edsa so} ued uesd anb se10u8) aoased se8 20 40d soaysoodse ot ‘rows 2a ulvon. z 74 [MORIR DE ALCOHOL, ANTROPOLOGIA DEL *ALCOHOLISNO™ 8 en las estrategias de modernizacién. En ambas investigaciones hay un obj livo que no aparece en las, otras obras analizadas, y ademds existe una especial referencia a las condiciones productivas y vcupacionales del contexte analizade, Debe subrayarse que e de Fromm y Maccoby es el unico que analiza explicitamente Ia alcoholizacién en términos de enfermedad, y cl ‘inico para el cual las dimensiones psicoldgica y psicosocial son determi- nantes (1974: 237). Si bien el trabajo de De Walt hace referencia especifica al de Fromm y Maccoby e inclusive aporta datos epider dimension psic« ravds de la excesiva interviene negativame riales de Stross y de Dennis ameritan algunos come éspecificos. El primero, por conatiuir el inico aportesovieantropologico respecto de uno de los principales expacios de intersecion sce amente a sujet ecco, ervecerias, bares © cantinas en México, El ensayo de Dennis entender la aleoholizacién como construcci ‘oma se sefald, puede rastrearse en cl desarrollo de polégica especifica y en el caso mi Keamey, Dennis y de Stross y rechazo puede acarear conflictos graves ¢ incluso | famos ante una dependencia construida es considerada como dependencia ‘i en los andlisis antropotigicos, “cantina” aparece como el espacio donde determi- \duetas pueden ser representadas, tanto para las hombres, como ipo especial de mujer. La carencia de una elnografia urbana ha ‘conducido a ignorar o secundarizar los procesos que evidencian que en el ‘medio urbano los actores necesitan seguir construyendo espacios especiales de representacis 'y cyjtural, La cantina constituye un lugar de Fepresentacién potencial donde pueden desatarse determinadas conductas mnsacradela tesguinada tarahumara pero fanto wna como otra suponen espacios culturales cole vos de representacisn de la borrachera. te proceso, es para que te en la produccién Ta explotacién otidad femenina. La presentan las transgresiones, donde se puede llegar a “hablar”, donde se i acompafiado, pero donde tambidn se puede morir. Pricticamente casi ‘Ambos parten de ob} ee trata de describir yexplicar anel progreso. ‘sejeuorzeu 2p oideou0o sued we 905 wo} Un fd epse FSS Tis) '2 av0uo0s9p/adou03a1 as 2}89 apuop & eco opeuoy > pun yaw &upssSeuey ears ‘usBainuo 9s ,senraypusdapur, souour so7 ‘souous © opussysuosiod s2uoin ‘sts 9p using 29 23quot{ sy anb ue esode ‘pepleu & sfeustaqy ap epotod un “senuieys soj ered 59 yeaCUse> 2p eISOy FY seBaide A “(6L “9861 J94oUA) ,soos1uLaRULZ so} © uLDy|de 2s aiuautjewiou anb sojesour S9u0|204}S01 Se] 9p e199I| $2] 26 $2490U OX}eN & sep onteno aieing ‘sono ap sesundya e stip o1reno 2p exa4se110q un 2p womnyjsip soups} o sosfau ap uezedjstp 2s anb ssaquIOY So| ‘Je19U28 va 9p opotiad un s2, eaeuse> (3 “peplanetuou v] ey ENS Bp o!SINUIstOD 2p 'sejor 2p UorseIdaude ap ‘epezijeu soufsueni 9p uo!ouny oulstu e] s1}dusn> v apuan sapeprunutod ed, [2 onb ua woIpes tod Sen1u09 9s yone un fi uw -ONSIIONONIY. "aa VjBOTOEOMLNY “ToHloow aa widow 78 MORIR DE ALCOHOL, tiene una tasa de homicidios de 1.78 por 1 000 h: ‘comprendido entre 1927 y 1960, nsgres ademas, parte estructural del ct inte, ys igo dominante. Tanto en un caso (carnaval) como en el o escenarios sociales y cul vos, de control de bru les donde se representan los procesos recurrente, es el espacio de fas sda esposo, esposa, hijos en numerosos contextos éinicos y sociales donde se verifica a permisividad diferencial en el uso del aicoh alcohol dentro de estas relaciones sir ¥ también, mas que ningtin otro elemento, el ciclo unis, ‘mujer. Maisaun, en algunas descripciones etnografieasy clinicas la relacin alechol/abandona constituye casi una estructura de la relacidn varénjmujer ide abandono y de agresion es concluye: “La mujer mexicana tiene una expectativa Permanente de ser abandonada y construye una imagen del hombre irres. ponsab| cai viole i ella y sus hijos, aleohdlico o casi magen se verifica en la prictica Ia aleoholizacién, y frecuentemente 'Thomicida al abandono conjunto de " conducen al Ja comunidad y de Ia mujer, PRACTICA MEDICA E IDEOLOGIA ANTP-POLOGICA io) se construyen firmacién de la masculinidad (machismo) 0 ANTROPOLOGIA DEL “ALCOHOL levanie para los tarshumaras, .cién_antropolégica at otee que materiales para el medio urbano generados por la ingest as y desde una perspec! izada de alcohol en grupos de Los. va, expresa, hasta st i ‘embriaguez en las rel istema construido de reglas La corriente dominante en Ia investigacién antropolégica del aleoholis- mo halla su fundamentacién en el cul 0 integrative de los treinta y jos cuarenta desarrollado por Redfield y Foster y su continuidad en las corrientes cognitivas de los cincuenta y sesenta, La “antigua etnografia” y jenen una continuidad notable centrada en 1a radical te del marco teérico de Foster y su teoria de Ja orientacidn cognoscitiva segiin la cual el comportamiento alcoholizado, al igual que otros compor- tamientos, es consecuencia de premisas culturales respecto de la realidad culturales preexistentes det mayor sofisticacién metodolégica, partian de premisas sit Kay y Metzger (1973) el punto de partida que los guis fue el de que ningtin porafraseando 9 G: os salen 0 ice respecto de eompertoae dela naera Lancepiacignde i compertamintosupone reconocer ong comportamientoy las condiciones en que ocure, Estas etablecen res sp aus tun "eusae | 3p eptsan -pruso ss19120169 So] 9p ©, ‘tun owtoo odus sono anb upjoewoyu jad eun 9p exsuaysixa joyoare, |9p seoIppur souorsriuasaadas sey ‘pip ap ewanbse un swjuesard ‘a1qos e2}Sojodoniue upteanpord 109 so} wed JoyO>qe fofeqen a1s0 uz 1 anb soweuido oad inoqued ua sowsriquosep }o]00p} fox1u0> 2p sosaooud so} ua K ursodo anb sauorauny & seiauanoasuos se} ‘osiuPa9ts ow0> oYe>} ns ua opor aagos & " “woupauy eouiseud b} Jod sepioouonau os sein ‘sepeidaoe oysay ap Uos sauolDe}20se Seis “(ASB6t Zepupuayy) oorSojodonue vuiSipeied je seuo!ouny sepe!sose uaoainde se 1] 9p SouoqoUny Se] £ seat 18

S-ar putea să vă placă și