Sunteți pe pagina 1din 32

ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 1

16 May 2018 Issue 167 Fortnightly editornztasveer@gmail.com designnztasveer@gmail.com Ph/Fax : 09 390 4644 Free

AuwqrI korIaf qy amrIkf ivcfly iPr KVkI,


iewk-dUjy nUM DmkIafˆ
sol: AuwqrI korIaf ny amrIkf ivcfly iPr KVk geI hY. AuwqrI korIaf ny amrIkI
rfÈtrpqI zonlz trMp qy ikm Xôg Aun
drimafn hox vflI bhupwKI isKr vfrqf
nUM rwd krn dI cyqfvnI idwqI hY. Aus qô vI
vwzI Ébr ieh hY ik AuwqrI korIaf ny
amrIkf nfl vpfr krn dIafˆ sMBfvnfvfˆ
`qy vI rok lf idwqI hY. zonlz trMp ny ikm
Xôg nUM vpfrk irafieqfˆ dyx bdly sfry
prmfxU bMb nÈt krfAux dI Èrq rwKI hY
pr trMp dI ies Èrq nUM nfkfridafˆ AuwqrI
korIaf ny ikhf ik Auh prmfxU ËKIry bdly amrIkf nfl iksy qrHfˆ df vpfrk smJOqf nhIˆ
krygf. dwKxI korIaf dI smfcfr eyjMsI Xonhfp dy muqfbk ipAûgXfˆg ny amrIkf qy dwKxI
korIaf dy drimafn “mYks QMzr jvfieMt imltrI aYksrsfeIË” nUM lY ky sol dy nfl
Auwc pwDrI vfrqf vI rwd kr idwqI hY. aijhy `c dyKx vflI gwl ieh hY ik ikm Xôg dy dwKxI
korIaf dy dOry ijhI vwzI pihl qô bfad ÈfˆqI vwl vDdy korIafeI dyÈfˆ dy irÈqy ikhVf moV
lŶdy hn. hflfik Ébr ieh vI hY ik AuwqrI korIaf ny afpxI ijs prmfxU inrIKx sfeIt
nUM nÈt krn df vfadf kIqf sI Aus nUM nÈt krnf ÈurU kr idwqf hY.

vInstn pItrË bxy inAU Ë IlY ˆ z dy kfrjkfrI pR D fn mM q rI


afklYˆz : bIqy idnIˆ inAUËIlYˆz kYbint dI mIitg hoeI. ijs ivc pRDfn mMqrI jYisMzf
afrzYnË jo ik afpxy jxypy dOrfn 6 hPiqafˆ dI CuwtI leI jf rhyhn ny vInstn
pItrË nUM inAUËIlYˆz df kfrjkfrI pRDfn mMqrI inXukq kIqf hY. CuwtI dOrfn pRDfn
mMqrI jYisMzf afrzYnË nUM kYbint sbMDI jfxkfrI imldI rhygI, jykr sB kuJ TIk
Tfk irhf qfˆ Auh 17 jUn nUM afpxy kMm `qy vfps prq afAuxgy.
2 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 3

inAUËIlYz
ˆ dI iswK sMgq vwloˆ hrnyk isMG smyq cfr
mYb
ˆ r nUM pMQ ivc Cykx dI kIqI apIl

afklYˆz : bIqy idnIˆ inAUËIlYˆz ivc cldy ryzIE doÈ iswK Drm ivcoˆ
ivrsf dy pRYËYtr hrnyk isMG dy sbMD ivc pihlI Cy i kaf jfvy . ieQy
vfr 20 gurduafrf sfihbfn dy numfieMidafˆ dI ieh vI dwsxXog hY
afps ivc mIitMg hoeI. ies mIitMg ivc akfl ik gurduafrf sRI
qKq dy hukm anusfr ibnfˆ iksy JgVy dy vfps isMG sBf ÈrlI roz
ley gey sRI gurU gRMQ sfihb jI dy srUp dI ijQy pfpftoeytoey ivKy jf
vwD qoˆ vwD ÈlfGf kIqI geI AuQy hI sMsQfvfˆ dy ky gurduafrf sfihb
iekjuwt hox df vI svfgq kIqf igaf. ieQy dwsxf ivco ˆ sR I gu r U gR M Q
bxdf hY ik Aukq ryzIE jo ik gurU Gr dI iblizMg sfihb jI dy pfvn
ivc cldf hY Aus Aupr gurU sfihbfn aqy sRI gurU srUp, poQIafˆ,
gRMQ sfihb leI ieqrfËXog BwdI ÈbdflI bolI jfˆdI gu t kf sfihb aqy
sI. ies sbMDI kuJ idn pihlfˆ akfl qÉq sfihb hor Dfrimk smwgrI
nUM iewk bynqI pwqr Byijaf igaf hY. ijs `qy ilaf ky pU r y afdr siqkfr nfl gu r du a frf
kfrvfeI kridafˆ jQy[ gurbcn isMG vwloˆ tfkfnInI sfihb ivKy ÈÈoiBq kr idwqI sI pr
inAUËIlYˆz dy 20 gurU Grfˆ vwloˆ bynqI kIqI geI hrnyk isMG aqy AuQoˆ dI pRbMDk kmytI ny
ik sB qoˆ pihlfˆ Aukq jgHfˆ qoˆ gurU sfihb dy srUp inAUËIlYˆz kfnUMnI dI afV lYˆidafˆ mnkfAU puils
afdr siqkfr nfl Xog Qfˆ `qy ilafˆdy jfx. ies styÈn ivKy ies sbMDI puils irport drj krvf
AuprMq bIqy kwl sRI akfl qKq sfihb jI nUM idwqI sI. BrosyXog vsIilafˆ qoˆ pqf cwilaf hY ik
inAUËIlYˆz dy 20 gurU Grfˆ aqy smuwcI sMgq vwloˆ Aus smyˆ kuJ hwQopfeI hox dIafˆ vI Ébrfˆ imlIafˆ
ieh bynqI kIqI hY ik hrnyk isMG, blijMdr isMG, hn aqy bhuq sfry lokfˆ vwloˆ ihAUmn rfeIts
aMgyRË isMG aqy blivMdr isMG vwloˆ kOm nUM doPfV kimÈn nUM vI ilK ky mMg kIqI geI hY ik AunHfˆ dy
krn dy Xqn kIqy jf rhy hn aqy sRI gurU gRMQ Dfrimk akIdy nUM Tys phuMcfeI geI hY aqy ihAUmn
sfihb aqy iswK Drm qy glq itwpxIafˆ krn dy rfeIts dI vfielyÈn kIqI geI hY.

vftrivAU tnl dI rPqfr sImf ivc kIqf muV vfDf


afklYˆz : bIqy sfl julfeI mhIny ivc ÈurU hoeI
vftrivAU surMg dI rPqfr sImf 80 iklomItr pRqI
GMtf kr idwqI geI sI aqy hux iewk vfr muV ies dI
rPqfr vDf ky 100 iklomItr pRqI GMtf kIqI jf rhI
hY. aYnËYztIey df kihxf hY ik sfzy kol rPqfr ivc
vfDf krn leI qkrIbn 3000 arËIafˆ afeIafˆ sn.
ieQy iËkrXog hY ik ies surMg dI rPqfr sImf 30 qoˆ
80 iklomItr nUM hux 30 qoˆ 100 iklomItr pRqI GMtf
qwk lY ky jfx leI 2 ihwisaf ivc vMizaf igaf hY.

mdrË zya `qy CfeI inAUËIlYz


ˆ dI supr mfˆ
afklYˆz (hrijMdr isMG bisaflf)-rxjIq bfvf df nhIˆ qwikaf. ies pirvfr dy hPqy df kirafnf 1000
iek bhuq sohxf gIq hY ik `rotI KfDI ey ik nhIˆ kwlI zflr df afAuˆdf hY aqy pRqI idn 5 vwzIafˆ bRYzfˆ aqy
mfˆ puwCdI, ikMny zflr kmfey 6 lItr duwD vrq ho jfˆdf hY.
sfry puCdy` bhuq hI vwzy mfieny pirvfr nUM ikrfey Auqy Gr imlx
rwKdf hY. ieh prKy hoey bol dy ivc bhuq muÈikl huMdI hY pr
AunHfˆ dy hn ijnHfˆ dy kol jfˆ qfˆ iksI nf iksI qrHfˆ Auh pRbMD kr
mfvfˆ hn jfˆ ijnHfˆ dIafˆ mfvfˆ lYˆdy hn. ieh joVf afpxy bwicafˆ
ieh sMsfr ivKf ky afp alop nUM anuÈfsx dy ivc sKqI nfl
ho geIafˆ. awj inAUËIlYˆz dy rwKdf hY aqy sfry GrylU kMm Auh
ivc iek mfˆ dI khfxI pRkfiÈq vMz ky krdy hn. ijwQy 10 sflf
hoeI ijhVI ik 10 puwqrfˆ dI mfˆ bwcf Gr nUM sfP kr idMdf hY aqy
hY aqy aglf bwcf vI jldI AuQy 8 sflf bwcf bfQrUm afid
ies dunIaf Auqy af irhf hY. sfP krky pirvfr dI shfieqf
ies mfˆ nUM supr mfˆ vI kih krdy hn. pirvfr ny kdI vI jnm
ilaf jfvy qfˆ koeI aiqkQnI nhIˆ hovygI. ies mfˆ df qoˆ pihlfˆ muMzy kuVIafˆ dI prK nhIˆ kIqI aqy ienHfˆ dI
nfˆa hY lyzI jo tgfˆtf tyrykIaf. ies df pqI hY kuwk iewCf sI ik AunHfˆ dy pirvfr ivc kuVI vI hovy. ies
afeIlYˆz qoˆ ijs df nfˆa hY ngf tgfˆtf. ies dy puwqrfˆ supr mfˆ df pykf pirvfr vI vwzf irhf hY ijs dy ivc
dI Aumr kRmvfr 22, 20, 20, 12, 10, 8, 7, 5, 3 Auh 10 BYxfˆ Brfvfˆ dy ivcoˆ iek hY. Ausdf ipqf 18
aqy 1 hY. ies pirvfr ny afpxf Cotf ijhf ibËns BYx Brfvfˆ dy ivcoˆ iek sI aqy AusdI mfˆ 12 BYx
clfieaf hoieaf hY aqy keI vI srkfrI Bwiqafˆ vwl Brfvfˆ dy ivcoˆ iek.

kfAUt
ˆ zfAUn 21 meI nUM afpxy 10 supr storfˆ ivcoˆ
plfsitk ilPfiPafˆ dI vrqoˆ krygf bMd
afklYˆz : kfAUˆtzfAUn 21 meI nUM afpxy 10 supr rukfvt quhfzy leI afpxy bYg lY ky afAux ivc hY jo
storfˆ ivcoˆ plfsitk ik iewk afdq nhIˆ hY. ieh BUlxf
ilPfiPafˆ dI vrqoˆ bMd krn bhuq afsfn hY, pr hux quhfnUM
dI Xojnf bxf irhf hY. stor ÈOipMg krn leI afpxy Gr qoˆ kuJ
hux cYkafAUt `qy plfsitk nf kuJ lY ky afAuxf pvygf. hYiniPn
bYg dI pyÈkÈ nhIˆ krygf aqy ny ikhf ik kfr pfrikMg ivcly lwgy
gRfhkfˆ nUM afpxf smfn Kud ho icMnH ivc quhfnUM plfsitk dy bYgfˆ
iksy nf iksy qrIky lY ky jfxf sbMDI sUcnfˆ idMdy rihxgy. AunHfˆ
hovygf. kfAUˆt zfAUn dy bulfry ikhf ik sfnUM pqf hY ik ieh bhuq
hnIiPn ny afiKaf ik gRfhk dy bdlfa nUM bdlx qMg krn vflf kMm hY pr asIˆ ies leI vcnbwD hfˆ,
leI plfsitk dIafˆ QYlIafˆ nUM Kqm krnf sB qoˆ ikAUˆik asIˆ XkInI qOr `qy ieh socdy hfˆ ik ieh shI
vwzI cuxOqIafˆ ivcoˆ iewk hY. sfnUM pqf hY ik sB qoˆ vwzI kMm hY.
4 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

kfˆgrs dy mYb
ˆ r pfrlImYt
ˆ ÈÈI QrUk phuMcy inAujIlYz
ˆ

afklYˆz : kfˆgrs dyaYm[ pI[ aqy sfbkf izplomYˆt ÈsI QrUm ivÈyÈ dOry dOrfn inAUËIlYˆz dy afklYˆz
eyarport qy phuMcy. eyarport phuMcx `qy AunHfˆ df ivÈyÈ suafgq kIqf igaf. ieQy dwsxf bxdf hY ik ÈÈI
QrUr jo ik rfeItr PYstIvl jo 16 meI qoˆ 19 meI qwk ho irhY leI ivÈyÈ qOr `qy inAuËIlYˆz phMcy hn. ieQy
phuMcx `qy AunHfˆ awj rfq df Bojn hotl skfeI istI ivc kIqf. ies smyˆ AunHfˆ nfl hrimMdr cImf, nirMdr
isMglf, dIpk Èrmf, ibRjyÈl sytI, aivnfÈ Èrm, js ivMdr sMDU, lvdIp isMG, amIr punf vflf, notI
isMG, snI kOÈl, mnoj Èyroˆ pRoËYzIt afeIEsI afstRylIaf, Èfnf Èohl, arjIq vflIaf, bv iZwloˆ hfËr sn.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 5

Puwlfˆ dy nfl kMzy: inAUËIlŶz dIafˆ sfrIafˆ jylH BrIafˆ


jylf̂H dI smrwQf hY 10,942 aqy kYdI ho cukw y hn 10,492[[nivaf̂ nUM rwKx df iPkr ipaf
afklYˆz : (hrijMdr isMG bisaflf)-ijwQy Puwl AuQy nYÈnl srkfr vyly iek nvIˆ ËylH jo ik 3000 bYzfˆ
kMzy aksr suxIdy hn, pr keI vfr ieh kMzy bUty dI vflI hoxI sI, nUM bnfAux dI gwl cwlI sI, pr mOjUdf
rKvflI krn dI bjfey bUtf hI iCl Cwzdy ijs kfrn srkfr ny ajy ies Auqy ijafdf kMm nhIˆ kIqf. ieh
bfg dy mflI df duKI hoxf kudrqI hY. inAUËIlYz
ˆ vI iek srkfr afAûdy 15 sflfˆ dy ivc kYdIafˆ dI igxqI 30%
sohxf bUtf sI, pr ieQy vDdy aprfD ny ijwQy Gwt krnf cfhMudI hY. kRfeIstcrc ËylH dy ivc 944
inAUËIlYˆzrfˆ df jIvn purÈ kYdI hn jd ik smrwQf
ikrikrf kIqf hY AuQy dyÈ 940 dI hY. ieQy aOrqfˆ leI
clfAux vflIafˆ srkfrfˆ isrP iek hor jgHf KflI hY
vI aOKIafˆ hn. hux iek , bfkI Br geI hY. afklYˆz
irport afeI hY ik dyÈ sfAUQ dy ivc isrP do hor
dIafˆ lgpg sfrIafˆ pRmuwK kYdIafˆ dI Qfˆ KflI hY. mfAÛt
ËylHfˆ Br cuwkIafˆ hn. pUry eIzn ËylH dI smrwQf vI
dyÈ dy ivc 10,942 vDfeI jf rhI hY. ieQy 934
kYdIafˆ nUM rwKx dI Qfˆ dy krIb kYdI qfˆ irmfˆz Auqy
rijstr hY aqy ies vyly hI hn. afklYˆz sfAUQ dy
ieh sMiKaf iblkul nyVy ivc sfry sËf jfPqf kYdI
10,492 qwk jf cuwkI hY. ies dI igxqI roËfnf adflqI 958 hn aqy ËylH pUrI 100% Br geI hY. 2012 dy
PYsilafˆ dy nfl-nfl vDdI jf rhI hY. meI mhIny dy aMkVy dsdy hn ik kYdIafˆ dy ivc 51% mfErI purÈ,
ivc iek idn ieh igxqI 10,570 vI not kIqI geI hY. 58% mfErI mihlfvfˆ, 12% pYsyiPk purÈ, 5%
idn b idn ieh igxqI QoVHI GtdI vDdI rihMdI hY. iesqrIafˆ, XUrpIan 31% mihlfvfˆ aqy 33% purÈ
bhuq sfrIafˆ ËylHfˆ dy ivc ieh smrwQf iek bYz nUM kYdI sn. eyÈIan lokfˆ dI igxqI isrP 3% dy krIb
zbl bMikMg bYz dy ivc qbdIl krky bxfeI geI sI, hY. lokfˆ df mMnxf hY ieQy dIafˆ ËylHfˆ dy ivc rihx-
pr ieQy vI iek dUjy kYdI Auqy ijnsI hmly ho rhy hn. sihx iksy hotl ivc rihx qoˆ Gwt nhIˆ ijs krky
qkVf mfVy nfl kukrm kr jfˆdf hY. 2016 dy bfad aprfDI KuÈI dy nfl hI ËylH df smfˆ kwtxf psMd krdy
kYdIafˆ dI igxqI 10,000 qoˆ Aupr twpI sI. 2015 qoˆ hn. inAUËIlYzˆ dIafˆ ËylHfˆ dy ivc BfrqIafˆ dI igxqI vI
bfad kYdIafˆ dI igxqI ivc 20% df vfDf hoieaf hY. Èfiml hY aqy keI sMgIn aprfDfˆ leI sËf kwt rhy hn.

ipClIafˆ coxfˆ dOrfn lybr qoˆ vwD nYÈnl pfrtI ny pYsf pRfpq kIqf
afklYˆz : ipClIafˆ coxfˆ dOrfn isafsI pfrtIafˆ nUM pfrtI ny sqMbr ivc vot df 2[4 PIsdI ihwsf pRfpq
idwqy gey PMzfˆ jfrI kr idwqy gey hn. nYÈnl pfrtI nUM kIqf sI. iewk sIt hfsl krn leI 5 PIsdI QRyÈholzr
qkrIbn iqMn mOikafˆ `qy imhnq qô vI Gwt sI. lybr pfrtI nUM dfn
krky lybr qoˆ vwD dfn pRfpq ivc 1,611,073 zflr pRfpq hoey.
kIqf . cox kimÈn kol dfier gRIn pfrtI nUM dfn ivc 848,468
slfnf irtrnfˆ ivc 30,000 aqy aYnËYz Pzst nUM 546,254
zflr qoˆ vwD dfn aqy lon Èfml zflr pRfpq hoey sn. lybr pfrtI
hn. nYÈnl pfrtI nUM ies muihMm d leI sB qoˆ vwzf dfn irtrier
ivc 4,57,086 zflr pRfpq hoey hfeI kort dy awj afnr rfbrt
sn aqy id EprIicAUnItIË pfrtI (eItIeI) ny dfn smilE ikAUsI ny idwqf sI ijs ny kol 130,000 zflr
ivc 2,344,110 df aYlfn kIqf sI. vwzy PMz dy bfvjUd qohPy vjoˆ idwqy sn.
6 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

``afklŶz dI nvIˆ ryl lfeIn syvf 6 sflfˆ ivc hovygI iqafr,


pr ies leI lybr pfrtI df swqf ivc hoxf ËrUrI``
afklYˆz ; srkfr df kihxf hY ik afklYˆz ivc sPr ies dI qrjIh bwsfˆ dy leI hY. ieh ryl lfeIn dy
krn vfilafˆ leI inrmfx aqy kMm krn leI
agly 6 sflfˆ ivc nvIˆ inAUËIlYz
ˆ supr PMz dy ÈurU ivc
syvf ÈurU hovygI pr axcfhIafˆ idlcspIafˆ dy
ieh ies gwl `qy bfvjUd hY. ikrq agvfeI vflI
inrBr krygf ik Aus srkfr ny afklYˆz ivc iewk
smy swqf ivc kox nhIˆ sgoˆ do ryl syvfvfˆ ÈurU
hovygf. nYÈnl pfrtI krn df aYlfn kIqf sI.
ny kwl cyqvfnI idwqI trfˆ s port mMqrI iPl
sI ik XojnfbwD qrIky nfl eyar lfeIn aqy AuqrI tfierPorz ny ikhf ik AunHfˆ dI pUrqI aMÈk qOr `qy
pwCmI lfeIn nUM Éqm kIqf jf skdf hY jykr Auh ies afDfr `qy inrBr krygf ik pRfjYkt leI smrQkfˆ
2020 qwk cuxI jfˆdI hY. pfrtI ny ikhf ik ieh afklŶz nUM ikMnI dyr qwk ilafˆdf igaf pr AUnHfˆ nUM afs I ik
ivc lfeIt rl dI lfgq aqy loVfˆ bfry Èwkf hY aqy 2024 qwk rylI dI afvfjfeI ÈurU kr idwqI jfvygI.

nvfˆ mobfiel aYp torMgf vfsIafˆ dI krygf mdd


torMgf : sQfnk bws musfPr iewk nvyˆ mobfiel aYp
dI mdd nfl afpxy sPr nUM sOKf bx skxgy. bfhI
afP pYntIsI rIjnl kOˆsl ny kuJ nvyˆ rUtfˆ leI
rIal tfeIm jfxkfrI pRdfn krn vflI aYp nUM jfrI
kIqf hy.
nvyˆ aYp tRfˆiËt ny AupBogqfvfˆ nUM aglI bwsfˆ nUM
AUnHfˆ dy sQfn `qy phuMcx dI mnËUrI idwqI hY. iewk
psMdIdf rUt nMbr sYt kIqf aqy rIal tfeIm ivc aqy bws nUM vDyry suivDfjnk bxfAUx leI hY.
AUnHfˆ dI Xfqrf dI Xojnf bxfeI. bfhI afP pYintYtI Qfrstn ny ikhf ik ies vyly aYp df AupXog dunIaf
Kyqr kOˆsl dy pbilk tRfˆsport kmytI dy cyarmYn B+ dy 10 dyÈfˆ dy 164 Èihrfˆ ivc kIqf igaf hY jdoˆ
lfiv Qvrstn ny afiKaf ik smfrt Pon qknflojI qusIˆ Xfqrf krdy ho qfˆ sQfn k jfxkfrI nUM idKfAUˆdy
nfl vDyry BrosfXog aqy kuÈl jnqk trfˆsport ho. Qfrstn ny ikhf ik ieh aYp hux sfry torMgf
syvf muhweIaf krn ivc mdd imlygI. jdoˆ asIˆ aqy pukykf dy ÈihrI rutfˆ dy nfl ktfrIkf aqy
vfeIPfeI dI pyÈkÈ krdy hfˆ ieh qjrbf vDfˆAux Emokorfa ivc vI AuplbD hY.

kRfeIscrc pRfiemrI skUl nUM dubfrf bxfAux dI iqafrI


kRfeIscrc: gRytr kRfeIscrc dy mMqrI mgn vuwzË ny pihlI vfr BUcfl pRBfivq pRfiemrI skUl nUM
BivwK ivc surwiKaq krn leI ivDfiek ÈkqI dI vrqoˆ kIqI hY. Auh rYzkilwz skUl nUM nyVly pfrk
ivc qbdIl krn leI Èihr dI iËlHf Xojnf dI qbdIlI ivc qyËI ilafAuxf cfhuMdy hn. 2011 dy BUcfl
qoˆ bfad ieh skUl bMd ho igaf sI ikAUˆik ies qoˆ bfad ctfˆnfˆ qoˆ rPqfr nfl pwQr hyTfˆ nUM af rhy
sn. rYzkilwP skUl dy ipRMsIpl roj mYiknnI ny ikhf ik swq bfad ieh suDfr bhuq hI idlcspl
hn. afgU ny ikhf ik AUh ies sfl dy aMq qoˆ pihlfˆ hI ies dI AusfrI ÈurU kr dyxgy. AunHfˆ ikhf ik
mYnUM lgdf hY ik skUl bxfAux leI lgBg iewk sfl lg jfˆdf hY.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 7

nfrQkot iËmnI coxfˆ


gRIn pfrtI ny irbykf jfˆg nUM afpxf AumIdvfr aYlfinaf
afklYˆz : gRIn pfrtI ny irbykf jfˆc nUM nfrQkot
iËmnI coxfˆ ivc afpxf AumIdvfr aYlfinaf hY. 30
sflf jOˆg pyÈy qoˆ zfktr hn aqy 2017 dIafˆ coxfˆ
dOrfn Auh gRIn pfrtI dy AumIdvfr sn. ieQy dwsxf
bxdf hY ik ieh iËmnI cox sfbkf ishq mMqrI jonfQn
kolmYn dy nfrQ Èor ÈIt qoˆ asPIqf dyx qoˆ bfad
hoeI sI. jOn ny 2014 dIafˆ coxfˆ dOrfn 2457 votfˆ
hfsl kIqIafˆ sn jo kuwl 6[8 PIsdI dy brfbr sn.
jOˆg 6 sfl dI Aumr ivc afpxy mfqf ipqf nfl
inAUËIlYˆz afeI sI aqy Aus smyˆ qoˆ hI Auh AuqrI ÈOr
ivc rih rhI hY.

cIn dy dfaivafˆ df juafbdyh hY inAUËIlYˆz : ihlyrI kilMtn


afklY ˆ z : jy qu s Iˆ afpxy ivdy È I mfmilafˆ dy dy rU p ivc ieh XkInI bxfAu x ivc iew k afgU
bjt nUM srkfr dy nftkI AuqÈfh dy ipCy dy kfrn bx skdf hY . Au n H f ˆ ikhf ik cIn dy vw D rhy pR B fv
dy qlfÈ kr rhy ho qfˆ cIn dy sfbkf ivdyÈ mMqrI df ivro D krn leI inAU Ë IlY ˆ z dI smrQf nU M aw g y
ihly r I kilM t n dI cy q fvnI qo ˆ ielfvf ho r nhIˆ vDfAu ˆ d y ho e y kilM t n jnqk rU p ivc dw s skdI
idiKaf. afklY ˆ z y s bM D I ihly r I ny blidafˆ ikhf hY jo ik inAU Ë IlaY ˆ z srkfr krn ivc asmrQ
ik inAUËIlYˆ z dy vpfrk Kyqr ivc nIqIgq hY . asIˆ Ky q rfˆ dy pR B fv leI Èfˆ q mhfˆ s fgr dy
PY s ilafˆ ivc rfjnIiqk ÈkqI aqy pR B fv nU M afpxy irÈqy aqy siBafcfrk sbM D fˆ Au q y keI
pR f pq krn leI cIn dy Xqnfˆ bfry alfrm nU M sflfˆ qo ˆ inrBr hf pr cIn dI Ku w l H I cY k bu w k dy
jgfiea, pr Au n H f ˆ ikhf ikhf pr inAU Ë IlY ˆ z vI nfl mukfbly ivc Auh Gwt gey hn. ivdyÈI
ies df juafbdyh sI. inAUËIlYˆz dy keI qrIikafˆ mfmilafˆ dy mM q rI ivM s tn pItrs du a frf bIqy
nfl afpxf Bfr qo l irhf sI pr BO i qk nIqI mM g lvfr Èfm inAU Ë IlY ˆ z dy shfieqf bjt ivc
ivc ivÈv dIafˆ nvIafˆ cuxOqIafˆ df sfhmxf krnf cfr sfl ho r vw D 714 zflr imlIan dI vfDy
pY irhf hY . Au n H f ˆ Kfs qO ` qy cIn dy Ky q r ivc ajy vI bfkI ivc iew k bU M d vI hY , pr pItrs nU M
vDyry srgrm hox df hvflf idwqf hY aqy cyqfvnI AumId hY ik ies nUM inAUËIlYˆz dy Kyqr nfl dubfrf
idw q I hY ik ieh nrm ÈkqI du a frf sM s fr dy ju V n dy pR q Ik vjo ˆ dy i Kaf jfvy g f aqy sfnU M ty b l
iesdy ihwsy nUM dbfAux aqy Aus dIafˆ PojI dy afly du a fly Qo V f ho r Ju k xf dy v y , cfhy À h XU r pI
smrQfvfˆ ddy pR f jY k Èn Au q y ierfdf sI. hflIaf XU n Ian vrgy ho r ihw s y d frfˆ qo ˆ shfieqf pR d fn
irpo r trfˆ ny vY n U a ftf ivc iew k smu M d rI PO j dy kry . isafsI qO r `qy ieh iew k sKq zIl hY , jdo ˆ
nfl cIn nU M jo i Vaf hY . kilM t n ny kR f eIscrc dI ik kO m I Gry l U nIqIafˆ ijvy ˆ ik ssqy jIpI dy
akfdimk aY n I mY r I bR Y z I dy kM m df hvflf idw q f mu l fjmfˆ dIafˆ Krcfvfˆ dy afAu x nfl aY m ey t IÂY
ijs ny inAU Ë IlY ˆ z nu M cy q fvnI idw q I hY ik Au s ny leI vfDU PM i zM g kIqI jf rhI hY . kilM t n dIafˆ
cIn duafrf rfjnIiqk dKlaMdfËI dy iewk muihMm itw p xIafˆ ieQy pR q Ik hu M d Iafˆ hnt ikAu ˆ i k pR È fˆ q
df inÈfnf bxfieaf sI. pR M q U kilM t n ny stU P ivc cIn dy vfDy bfryicMqfvfˆ vI iewk dhfky pihlfˆ
nUMdwisaf ik inAUËIlYˆ z iewk mËbUq aqy krIb inAU Ë IlY ˆ z aqy amrIkf dy ivckfr vw z y
ÈkqIÈflI ËmhU r Iaq aqy sPl arQ ivvsQf pM G fr nU M l Y k y geI sI.
8 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH
√ßÍ≈Á’ Á∆ ’ÒÓ ÂØ∫ pMjfb ivwc coxF df cwkr È«ßÁ «√ß◊Ò≈
coxF ikAuNik lokF df asl ivwc bhuqI vfrI aMdfjLy nf ho ky aMdfijLaF dy akflI afgU ies vkq pMjfb dI nvIN srkfr qoN iksy lVfeI ies sIt dI ijwq nfloN vwD ies gwl dI hY ik
sB qo N vw D iDafn bhfny sfhmxy bYTy ivakqI nMU iewk jF dUsrI iDr dy lfB dI Jfk ivwc Aus pfsy vI vyKx lwg pey suxy jFdy pfrtI lokF ivwc idKfeI dyNdI rhy qF ju ZukvF mOkf
iKwicaf krdIaF hn, pwK ivwc hmfieq vfsqy AuksfAux dy Xqn huMdy hn. hn. kuJ lok ipCly hPqy afpxI pfrtI Cwz ky kFgrs afAuNdy sfr Auh iksy vwzI lVfeI lVn jogI kfiem
ies leI ies vyly vI hr cox ivwc ieho kuJ huMdf hY. aslI gwl ieh hY ik ivwc vI sLfml hoey hn. ies nfl akflI dl df nuksfn rhy.
pM j fb dy lo k F aqy Aus hlky dy lok ies vkq ikhVI gwl nMU cox muwdf hox dI gwl vI kIqI jf rhI hY. AuNj dovF pfrtIaF df jdoN nMU sLfhkot dI cox ny isry lwgxf hY, EdoN qwk
bfhr dUr dy dysLF ivwc mMndy hn aqy srkfr jF ivroDI iDr iks nMU AuBfrdI bwJf bys doafby dy ies ielfky ivwc vI hY. ijs qrHF dI pMjfb ivwc pMcfieqF qy pMcfieq sMmqIaF dIaF coxF
bYTy hoey pMjfbIaF df hY qy ies pwK qoN siQqI kfPI hwd qwk sfP hox lwg muihMm sfbkf AuWp muwK mMqrI suKbIr isMG bfdl vwloN df Zol vwjx lwg pYxf hY. Aus mOky iewk vfr iPr hr
iDafn sLfhkot ivDfn peI suxI jfx lwg peI hY. cox sLurU huMdy sfr kFgrs clfeI jf rhI hY, Aus qoN lwg irhf hY ik ipCly sfl pfrtI dy leI hosL Bulf dyx vflI muihMm df mOkf pysL
021 904 395, 021 321 190 sBf hlky dI cox vwl AumIdvfr dy iKlfP ryq dI qskrI df kys drj krn gurdfspur dI lok sBf cox vFg ies vfrI kFgrs ho jfxf hY. ipMzF ivwc srpMc jF pMc iksy ny bxnf hY,
editornztasveer@gmail.com lwgf ipaf hY. akflI vfly puls ieMspYktr ny keI idn mIzIey nMU lgfqfr vfsqy lVfeI sOKI nhIN rihxI. eyQy BKvIN twkr dy ieho ies dy agyqy dfavy aqy vfady kIqy jfx lwg pey
singlanks2005@yahoo.co.nz dl dy sfbkf mMqrI ieMtrivAU dyx dy nfl ijhVI crcf CyV idwqI sI, ies ijhy sMkyq imlx lwgy hn, ijnHF nfl hr iksy dI hn. keI mMqrIaF qy ivDfiekF ny iewko ipMz ivwc keI
www.nztasveernews.co.nz aqy ivDfiek ajIq cox ivwc Auh vI iksy hwd qwk mudf bxdI rihxI hY. Auqsukqf vD geI hY. afm afdmI pfrtI dI cox jixaF nMU srpMc bxfAux dy vfady kr ley hn qy
isMG kohfV dy dyhFq nfl KflI hoeI ies sIt AuWqy kFgrs pfrtI ivwc itkt dy dfavydfrF vflI lMmI muihMm ivwc ies vkq sB qoN vwD srgrm suKpfl agly idnF ivwc jdoN iksy iewk dI cox krnI peI qF
mukfbly leI do irvfieqI ivroDI iDrF kFgrs pfrtI sUcI aqy ijnHF nMU itkt nhIN imlI, Auh sfry ruws jfx isMG Kihrf hY qy dUsrf koeI vwzf afgU EQy idKfeI nhIN iPr Aultf asr vI vyKx nMU imlx lwg jfxf hY. lok
aqy akflI-Bfjpf gwTjoV dy nfl afm afdmI pfrtI df asr vI ies cox AuWqy pYxf hY. ies dy nfl ieh dyNdf. pfrlImYNt mYNbr BgvMq mfn amrIkf igaf sI pfrtIaF dI QF inwjI ihwqF nMU pihl vDyry dyNdy hn.
df AumIdvfr vI mYdfn ivwc hY. AuNj Aus dI cox ivwc asr vI pYxf hY ik kFgrs pfrtI ny ipCly smyN ivwc aqy hfly muiVaf nhIN, pr pqf lwg irhf hY ik cwldI awj iewk pfrtI afgU dy soihly gfAux vfly EdoN Esy
ipCly sfl hoeI cox vflf jLor sLfied ies vfrI ies ijhVy iksfnI krjLy muafP krn dI muihMm clfeI sI, cox ivwc vfps af ky kuJ rYlIaF krygf. Auh af igaf afgU dy iKlfP bolx lwgxgy. agly mhIinaF ivwc
kr ky idKfeI nf dyvy ik EdoN vflf AumIdvfr ipCly Aus df iewk smfgm nkodr ivwc kIqf sI qy afm qF ies cox ivwc kuJ nvF rMg bwJ skdf hY. iPr vI asIN pMjfb ivwc coxF df cwkr hI cwldf vyKFgy, ieh
mhIny pfrtI bdl ky akflI dl ivwc clf igaf qy irportF hn ik iqMn hjLfr qoN vwD iksfn prvfr ies ies pfrtI dy lIzr ieh gwl mMn lYNdy hn ik AunHF dI mwTf nhIN pYx lwgf.
ies pfrtI nMU EQy nvF bMdf KVf krnf ipaf hY. hlky krjLf muafPI leI iesy hlky ivwcoN cuxy gey sn. jy
aMdr ijs qrHF dI cox muihMm dI qyjLI sLurU ivwc vyKI ieh gwl TIk hovy qF ies df lfB vI ies pfrtI nMU
geI hY, lwgdf hY ik ieh vDdI jfvygI. iml skdf hY, pr kuJ nfrfjLgIaF vI cuB rhIaF hn.
ajy qwk ijMnIaF ku irportF afeIaF hn, AunHF qoN iksy dUsry pfsy akflI dl dy AumIdvfr nMU Aus dy bfp dI
iewk jF dUsrI iDr dI cVHq jF pCV jfx dy aMdfjLy iewkI sfl ielfky dy lokF ivcfly rih ky kIqI syvf df
lfAux vfly vI srgrm hox lwg pey hn. ieh aMdfjLy pwK lfhyvMdf ho skdf hY. iPr vI ipClI vfr dy kuJ

pRDfn mMqrI modI dI kOVI BfsLf dy iÉlfÌ kFgrs pfrtI vwloN rfÈtrpqI ƒ iÈkfieq
nvIN idwlI - sfbkf pRDfn mMqrI mnmohn isMG aqy kFgrs pfrtI dy kuJ hor sInIar afgUaF ny awj
rfÈtrpqI rfmnfQ koivMd ƒ pwqr ilK ky apIl kIqI hY ik Auh pRDfn mMqrI nirMdr modI ƒ AunHF AuWqy inwjI
hmilaF leI ‘ÊYr loVINdI, zrfAux vflI qy DmkIaF BrI’ ÈbdfvlI dI vrqoN krn qoN Ébrdfr krn. krnftk
dIaF ivDfn sBf coxF dy pRcfr df hvflf idMdy hoey ienHF kFgrsI afgUaF ny ikhf ik pRDfn mMqrI nirMdr modI
vwloN kFgrs afgUaF ƒ idwqI geI ‘DmkI’ dI inKyDI krnI bxdI hY ikAuNik 130 kroV lokF vwloN sMivDfnk qOr
AuWqy cuxy gey pRDfn mMqrI ƒ aijhy ibafn ÈoBf nhIN idMdy. ies pwqr AuWqy sfbkf pRDfn mMqrI zfktr mnmohn
isMG, sfbkf kyNdrI mMqrI ey ky aYNtnI, gulfm nbI afËfd, aihmd ptyl, pI[ icdMbrm, aÈok gihloq,
milkfrjun KVgy, zf: krn isMG, aMibkf sonI, kml nfQ, afnMd Èrmf, moqIlfl vorf, idgivjy isMG aqy
mukul vfsink ny dsÉq kIqy hn. kFgrs dy afgUaF ny krnftk dy hublI ivwc 6 meI ƒ nirMdr modI vwloN idwqy
BfÈx df hvflf idwqf hY, ijQy AunHF ny ikhf sI, ‘kFgrs ky nyqf kfn Kol kr sun lIjIey, agr sImfEN ko pfr
krogy qo Xy modI hY, lyny ky dyny pV jfeyNgy.’ pwqr dy nfl BfÈx df XUitAUb ilMk vI idwqf igaf hY.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 9

ies hfl ƒ phuMc igaf hY ik sMsfr df sB qoN vwzf lokqMqr khfAux vflf Bfrq -jiqMdr pƒ
Bfrq dy lokF ƒ ies gwl df bhuq mfx hY ik Auh kI socxgy, ieh hfly qwk iksy ƒ pqf nhIN, pr ies hI Xog nhIN rih igaf, Aus vwloN iksy hor ƒ iksy sIt peI sI.
sMsfr dy sB qoN vwzy lokqMqrI dyÈ dy nfgirk hn. bhfny Aus dy cox lVn AuWqy pfbMdI dI mMg ny socx qoN cox lVn df aQfrtI lYtr dyx df aiDkfr vI cMgI gwl ieh hoxI sI ik Aus kys dy nfl ieh vI
ieh mfx ies dyÈ ƒ sfzy afgUaF jF sfzy swiBafcfr vfly keI hor bVy aihm svfl KVy kr idwqy hn. jfieË nhIN ho skdf qy ies kr ky Aus ƒ afpxI inrxf ho jFdf ik ijhVf cox lVn df hwkdfr nhIN,
qy kdrF-kImqF dy nroey hox nfl nhIN iml igaf, sMsfr df sB qoN vwzf lokqMqr aKvfAuNdy Bfrq dy pfrtI dI pRDfngI vI CwzxI pvygI. nvfË ÈrIP qy Aus Aus ƒ coxF leI iksy hor ƒ aQfrtI lYtr dyx df vI
sgoN ies vfsqy imldf hY ik ijhVy dyÈ lokqMqrI rfj hor iksy rfj ivwc kI huMdf hY, ies bfry puwCx dI sfƒ dI pfrtI ny bhuq cIkF mfrIaF sn ik iksy ƒ lIzr aiDkfr nhIN ho skdf. ies qrHF kIqf huMdf qF Aus
pRbMD vfly igxy jFdy hn, afbfdI dy pwK qoN AunHF ivwcoN loV nhIN pYxI, sfzy pMjfb ivwc hI bVf kuJ cuxn jF nf cuxn dy ijhVy PYsly vyly jYlilqf dI pfrtI dy sfry ivDfiekF dI cox rwd ho
asIN sB qoN mohrI hF. dyÈ ƒ afËfdI imlx vyly asIN socx vflf hY. hrdyv isMG lfzI dy iKlfP lokF ny krny hn, Auh adflqF jFdI qy awgoN df rsqf sfP ho jFdf, pr eydF kIqf nhIN
isrP CwqI kroV sF qy ipClI vfrI dI jn-gxnf mOky ajy kys drj hoieaf hY, ies dI jFc ivwc kr rhIaF hn. ies dy bfvjUd sI igaf. cox kimÈn vI ies mfmly `c doÈI sI. ijs
iewk sO iewkI kroV ho gey qy awT sfl hor lMG jfx Auh doÈI sfbq hovygf jF nhIN, ieh Aus qoN cox kimÈn aqy suprIm kort ny jYlilqf ƒ jylH dI sËf df hukm ho cuwkf sI, Aus
ipwCoN ies vkq df aMdfËf hY ik asIN iewk sO pYNqI bfad dI gwl hY, pMjfb df irkfrz ieh ies ky s df PY s lf nhIN sI sËf-XfPqf aprfDI df idwqf aQfrtI lYtr pRvfn
kroV ho cuwky hF. gvFZ cIn ivwc aTvMjf kroV huMdy dwsdf hY ik eydF dy kysF ivwc Psy hoey keI bdilaf. Bfrq ivwc siQqI ies kr ky sfrI cox pRikiraf df mËfk bxf Cwizaf sI.
sn, sfzy vFg vDI jFdy qF ies vyly qwk Auh pOxy do sO lok coxF lVdy rhy hn qy ies nfloN aglI nfl imldI-juldI sI qy jdoN awj qwk ieho kuJ cwlI jFdf hY. iksy smyN JfrKMz
kroV hoxy cfhIdy sn, pr srkfr ny kMtrol kr ilaf gwl ieh ik kysF ivwc sËf hox ipwCoN vI coxF pfiksqfn ivwc suprIm kort ny mukqI morcy df afgU iÈbU soryn iek kys ivwc doÈI
qy Auh ies vkq iewk sO bqflI kroV dy nyVy hn. lVIaF geIaF hn. AuWGI imsfl qF nvjoq dKl dy ky nvfË ÈrIP ƒ lFBy mMn ky sËf kr idwqI geI qF ies dy bfvjUd Auh
Bfrq eysy qrHF afbfdI df vfDf krdf irhf qF lokqMqr isMG iswDU dI mOjUd hY, ijs ƒ iewk kys ivwc hox ƒ mjbUr kr idwqf hY, Bfrq pfrtI df pRDfn bixaf irhf sI qy Kud cox nf lV ky
dy pwKoN hI nhIN, smuwcI afbfdI pwKoN vI agly ds ku sËf hox dy bfad Aus ny lok sBf qoN asqIPf ivwc ajy vI ieh svfl nhIN AuWT hor lokF ƒ cox lVn dy aiDkfr pwqr dyNdf irhf sI.
sflF qwk sMsfr df sB qoN mohrI dyÈ bxn df mfx dy idwqf sI qy iPr PYsly ƒ suprIm kort sikaf. awj lflU pRsfd jylH ivwc hY qy cox kimÈn dI sfeIt
krn lwg pvygf. ivwc cuxOqI dyx dy bfad iewk vfrI lok sBf iew k mO k y qfiml nfzU dI dwsdI hY ik rfÈtrI jnqf dl df pRDfn awj vI Auho
gwl asIN afbfdI dI nhIN, lokqMqr dI krnI hY, qy dUsrI vfrI ivDfn sBf dI cox lVI qy ijwqI sI. ies sfbkf mu w K mM q rI jY l ilqf ƒ sËf ho geI qF hox kfrn aglI cox dy leI itktF dy aQfrtI lYtr
ijwQy hor keI kuJ lwBdf hY qy ijhVI gwl lwBx dI loV vkq Auh pMjfb df kYbint mMqrI hY qy kys hfly suprIm aglI co x vy l y irtrinM g aPsr ny Au s dy kfgË Esy dy dsKqF nfl jfrI hoxgy. sfzy gvFZ hirafxy
hY, lokqMqrI irvfieqF aqy nroeIaF lIhF dy pwK qoN kort ivwc cwldf hY. lY x qo N ieh kih ky ienkfr kr idw q f ik Au s ƒ ivwc ieMzIan nYÈnl lok dl df pRDfn cODrI Em
Auh ajy qwk lwB nhIN skI qy awgoN ies dy lwBx df Èfhkot dI iewk ivDfn sBf sIt df muwdf Cwz ky sËf ho x kfrn co x lVn df aiDkfr nhIN hY . pRkfÈ cOtflf hY, ijs ƒ iBRÈtfcfr dy kys ivwc ds
hfly qwk ies dyÈ dI lIzriÈp df ierfdf nhIN jfpdf. asl ivwc socx df svfl ieh hY ik sMsfr df sB qoN Au s dI pfrtI ny co x lVI qy ijw q geI aqy Au s sfl kYd dI sËf ho jfx dy bfad pYrol AuWqy bfhr af
ies dI gwl asIN ies leI CyVI hY ik pMjfb dy Èfhkot vwzf lokqMqr khfAuNdy ies dyÈ ivwc hr koeI asUlF pfrtI ny jY l ilqf ƒ afgU cu x ky mu w K mM q rI bxn ky afpxI pfrtI dI cox muihMm clfAuNdf irhf sI qy
ivDfn sBf hlky dI AuWp cox ÈurU huMdy sfr kuJ svfl dI gwl krdf hY, pr asUlF dI pflxf leI jo kuJ leI awgy kr idwqf. gvrnr kol dfavf pyÈ kIqf jdoN iÈkfieq hox lwgI qF iqhfV jylH ivwc jf ky pyÈ ho
AuWTx lwgy hn. kFgrs pfrtI ny kfPI pCV ky shI, cfhIdf hY, sfzf kfƒnI ZFcf Aus qoN bhuq dUr KVf hY. qF Au s ny mM n ilaf. jY l ilqf iPr mu w K mM q rI igaf sI. aglI vfrI koeI hor afgU eysy qrHF iksy
ies hlky qoN ipClI vfrI ivDfn sBf cox lV cuwky qy ies bfry aglI gwl krn qoN pihlF sfƒ pfiksqfn bx geI qF su p rIm ko r t ivw c ky s clf igaf ik kys ivwc Ps igaf qF Auh afp koeI cox lVn dy Xog
isrP pMj hËfr votF nfl hfrn vfly hrdyv isMG dI suprIm kort dy iewk qfËf PYsly df iËkr krnf pY ijs ƒ co x lVn df aiDkfr nhI, Au h iksy rfj nf huMdf hoieaf vI afpxI pfrtI ƒ cox lVfAuNdf rhygf.
lfzI ÈyrovflIaf ƒ AumIdvfr bxfieaf hY. vIrvfr irhf hY. ivw c mu w K mM q rI ikvy N ho skdI hY , pr hY r fnI dI ikMnI hfsohIxI gwl hY ik Bfrq df cox kimÈn
Èfm Aus dy nFa df aYlfn kIqf igaf qy Èuwkrvfr sfiraF ƒ pqf hY ik ipCly sfl EQoN dy pRDfn gw l ieh ik Au s ƒ mu w K mM q rI bxn dI shu M Bfrq dyÈ dy sMivDfn hyT cwldI KudmuKiqafr sMsQf hox dy
svyry Aus dy iKlfP gYr-kfƒnI mfeIinMg df iewk mMqrI nvfË ÈrIP ƒ pnfmf pyprË vfly kys ivwc doÈI dI su p rIm ko r t dI sfbkf jw j jsits Pfiqmf bfvjUd AunHF lokF dy idwqy aQfrtI lYtr mMnx ƒ mjbUr
prcf drj ho igaf. ies dy bfad isafsI ibafnbfËI mMn ky pfrlImYNt dI mYNbrI dy aXog krfr dy idwqf bIbI ny cu k feI sI. ky s su p rIm ko r t ivw c phu M c hY, ijnHF bfry kfƒn kihMdf hY ik AunHF ƒ Kud cox lVn
ÈurU ho geI. akflI dl aqy Bfjpf dy afgU ieh kihx igaf sI. eysy leI pRDfn mMqrI vflI kursI CwzxI igaf qF ies shuM-cukfeI ƒ eysy afDfr AuWqy glq df aiDkfr nhIN hY. eysy qoN asIN soc skdy hF ik
lwg pey ik kFgrs pfrtI ƒ AumIdvfr bdl dyxf jF peI sI. iPr Aus dI pfrtI dI pRDfngI bfry svfl Tihrfieaf igaf ik ijs bIbI ƒ co x lVn df isrP afbfdI afsry sMsfr df sB qoN vwzf lokqMqr
cox kimÈn ƒ Aus AumIdvfr dy cox lVn AuWqy KVy AuWT ipaf sI. suprIm kort dy kol ieho kys clf aiDkfr vI nhIN , Au s ƒ mu w K mM q rI bxn df hox df mfx krn vflf Bfrq asl ivwc iks hflq ƒ
pYr rok lf dyxI cfhIdI hY. votr Aus AumIdvfr bfry igaf qF kort ny ikhf ik ijhVf bMdf cox lVn dy Kud aiDkfr vI nhIN sI. jY l ilqf ƒ ku r sI Cw z xI phuMicaf ipaf hY!
10 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 11

amrIkI rfsLtrpqI ny ividafrQIaF leI nvIN vIjLf zrfPt pfilsI jfrI kIqI
vfiÈMgtn (aYn jLYz qsvIr ibAUro)- amrIkf dy rfÈtrpqI zonflz trMp dy pRÈfsn ny Èuwkrvfr rfq ƒ vIËf dI
imafd Kqm hox ipwCoN AuQy rih rhy ividafrQIaF ivruwD kfrvfeI leI iek zrfPt pfilsI jfrI kIqI hY. ieh
nIqI 9 agsq qoN lfgU hovygI. ies df asr AunHF ividafrQIaF AuWqy vwD pvygf, jo pVHfeI qoN bfad amrIkf ivc
nOkrI dI Bfl ivc ruk jFdy hn. nvIN zrfPt nIqI dy qihq ividafrQI dI gYr-kfƒnI mOjUdgI dI imafd Aus
idn qoN igxI jfx lwg pvygI, ijs idn qoN AunHF df iemIgRyÈn styts Kqm ho igaf hY. ies df arQ Aus idn qoN
huMdf hY, jdoN ividafrQI pVHfeI Kqm kr cuwky huMdy hnaqy ax-aiDkfrq gqIivDIaF ivc Èfml pfey jFdy hn
jF imilaf vfDU smF pUrf kr cuwky huMdy hn. imsfl vjoN aYP-1 stUzYNt vIËf ividafrQIaF ƒ 60 idn df smF
idwqf jFdf hY qF ik ies dOrfn Auh afpxy styts (vrk vIËf) bdl skx jF amrIkf Cwz ky cly jfx. nvIN nIqI
lfgU hox nfl gYr-kfƒnI smyN dy afDfr AuWqy rihMdy ividafrQIaF ƒ amrIkf ivc itkx jF prmfnYNt rYËIzYNsI
styts dI aOK afvygI. jo ividafrQI 180 qoN vwD idn gYr-kfƒnI qrIky nfl amrIkf ivc rihMdy pfey gey, AunHF
dy 3 jF 10 sfl qwk amrIkf vVn AuWqy vI rok lwg skdI hY. iemIgRyÈn kfƒn dy iewk mfhr ny ikhf, ‘ies nvIN
nIqI nfl AunHF ividafrQIaF AuWqy kfrvfeI hovygI, ijnHF ƒ styts nhIN iml sikaf aqy jo vIËf aYplIkyÈn dyxf
cfhuMdy hn jF pwky nfgirk vjoN afpxf styts bdlxf cfhuMdy hn.’ Epn zors irport (2017) dy ieMtrnYÈnl
stUzYNt zftf muqfbk amrIkf ivc BfrqI ividafrQIaF dI igxqI 2016-17 ivc 12 PIsdI vD geI hY.

idwlI dMigaF bfry swjx kumfr df ‘lfeI iztYktr tYst’ 30 meI ƒ hovygf
nvIN idwlI, (aYn jLYz qsvIr ibAUro)- pRDfn mMqrI ivÈyÈ jFc tIm (aYs afeI tI) ny swjx kumfr dI
ieMdrf gFDI dI mOq dy bfad nvMbr 1984 dy iswK Aukq jFc krfAux dI mMg kIqI sI. ies dOrfn swjx
kqlyafm kys ivwc dosLI mMny jFdy kFgrsI afgU swjx kumfr nMU hyTlI adflq vwloN idwqI Ëmfnq ƒ hfeI
kumfr df ‘lfeI iztYktr tYst’ ies 30 meI ƒ kort vwloN jfrI rwKx dy ÌYsly ƒ aYs afeI tI vwloN
krvfieaf jfvygf. duafrkf adflq ivwc awj hoeI suprIm kort ivwc cuxOqI idwqI hoeI hY. idwlI iswK
suxvfeI dOrfn swjx kumfr ny ‘JUT PVn vflI mÈIn’ gurduafrf pRbMDk kmytI dy vkIl jy aYs jOlI ny
df sfhmxf krn dy leI hF kr idwqI hY, ijs dy ikhf ik ijvyN ajy qwk tfeItlr ƒ ‘JUT PVn vflI
bfad adflq ny Aus df ieh tYst 30 meI ƒ krn mÈIn’ rfhIN nhIN lMGfieaf jf sikaf, Ausy qrHF
df hukm jfrI kr idwqf hY. vrnx Xog hY ik nvMbr swjx kumfr dy bfry vI sLwk hY ik 30 meI qwk ‘lfeI
1984 dy iswK kqlyafm dy kysF dI jFc kr rhI tYst’ ho vI skygf ik nhIN.

XyrUsLlm ivwc amrIkI dUqGr KuwlHx qoN pihlF ihMsf ivwc 41 mOqF
XyrUÈlm (aYn jLYz qsvIr ibAUro)- iesrfeIl dy iesrfeIl dI POj ny ikhf, ‘krIb iewk sO ihMsk
sLihr XyrUÈlm ivc amrIkI dUqGr dy KolHy jfx ÈrfrqI lo k gfËf pw t I srhw d ny V y QF-QF af gey
qoN pihlF awj gfËf pwtI ivwc ihMsk JVp ivc 41 aqy surwiKaf vfV qoN krIb awDy iklomItr dUr
iPlsqInI mfry gey hn. hËfrF lok iekwTy sn.’
gfËf pwtI dy ishq mMqrfly muqfbk amrIkf dy vrnx Xog hY ik amrIkf dy rfÈtrpqI zonflz
pRqIinD aqy iesrfeIlI aiDkfrI AudGftn trM p ny 6 dsM b r ƒ ies ivvfd pU r n Èihr ƒ
pRogrfm ivc phuMcx vfly hn, ies dO r fn gfËf iesrfeIl dI rfjDfnI vjo N mfnqf idw q I sI.
ivc JVp ho geI. mMqrfly dy muqfbk imRqkF ivc amrIkf dy AuWp ivdyÈ mMqrI jOn sulIlvfn dUqGr
14 sfl df iek bwcf vI hY. ivroD krn leI hËfrF df AudGftn krn dy islisly ivc afey amrIkI
lok srhwd dy nyVy phuMc y qy pQrfa krdy ho e y vPd dI agvfeI kr rhy hn. ies vPd dy nfl
srhwd ƒ pfr krn dI koiÈÈ krn lwgy. ies mOky rfsLtrpqI trMp dI DI ievFkf, AunHF dy pqI jYryz
iesrfeIlI surwiKaf PorsF ny golI clf idwqI. kuÈnr, ivwq mMqrI stIvn inAUicn vI hn.
12 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH
rfjnIqk Kyqr
inqIÈ kumfr iPr iewk hor pltI mfrn dI qfk ivwc
15 apRYl ƒ ptnf ivwc ‘dIn bcfE dyÈ bcfE’ rYlI jfq dy aqy DfkV BUmIhfr vrg ny vI jhfnfbfd dI
hoeI sI, Aus ‘c ibhfr hI nhIN, sgoN afs pfs dy Aup cox ‘c aYn zI ey gwTjoV ƒ votF idwqIaF. lflU
keI rfjF dy muslmfn aqy dilq Èfml hoey sn. df bytf qyjsvI Xfdv ienHF BUmIhfr qy bRfhmxF ƒ
Aus rYlI ‘c mµc qoN afXojkF ny muwK mµqrI inqIÈ ruJfAux dI koiÈÈ ‘c hY. (mnoj Jfa ƒ rfj sBf
kumfr dI KUb qfrIP kIqI, pr sUby ‘c hoey iPrkU mYNbr iesy kVI qihq bxfieaf igaf.)
JgiVaF df iek vfr vI iËkr nhIN kIqf. mµinaf inqIÈ kumfr df dilqF qy muslmfnF ƒ iek mµc
jf irhf hY ik ieh Auqy ilafAuxf Bfjpf
rYlI inqIÈ kumfr leI Kqry dI GµtI hY.
dI Èih ‘qy hI hoeI iPlhfl nF Bfjpf ies
sI aqy srkfrI ‘qy kuJ kihx dI
amly ny ies dy siQqI ‘c hY qy nf
leI gwzIaF qwk inqIÈ afpxy pwqy pUrI
pysL krvfeIaF qrHF KolH rhy hn. ijQy
sn. gY r rsmI kyNdrI gRih mµqrfly ny
qOr ‘qy iËlf rfmnOmI mOky hoey
trFsport dµigaF leI pwCmI
aPsrF ƒ hdfieqF sn ik rYlI dy bYnr vflIaF bµgfl dI muwK mµqrI mmqf bYnrjI qoN irport mµgI,
gwzIaF ƒ nf rokx. AuQy ibhfr ‘c iesy mOky Bfglpur, muµgyr,
swqf ‘c dubfrf BfeIvfl bxI Bfjpf inqIÈ kumfr aOrµgfbfd, smsqIpur aqy rohqfs ‘c hoey dµigaF
dy ies rvweIaF kfrn cOkµnI ho geI hY. kuJ leI inqIÈ srkfr ƒ kuJ nhIN ikhf, ikAuNik ies
mhIinaF bfad hI lok sBf coxF hox vflIaF hn. gwl df zr sI ik inqIÈ dI irport ‘c kuJ aijhy
inqIÈ kumfr dI ies Bfvnf ipwCy do kfrn aqy do sµgTnF dy nF afAuxgy, jo Bfjpf dy nyVy hn. ibhfr
bdl hn. pihlf kfrn; rfmnOmI dOrfn nvyN rsiqEN ‘c sB kuJ nhIN nhIN hY. ho vI nhIN skdf. jy Bfrq
ÈoBf Xfqrf kwZx dI iËwd qoN bfad lgBg awDf ‘c lokqµqr ikqy iek qF afpxy pUrI qrHF ivgVy
drjn iËilaF ‘c hoeI ihµsf qy dUjf kfrn iËilaF rUp ‘c hY qF Auh ibhfr sUbf hI hY. iB®Ètfcfr dy
aµdr kyzr pwDr ‘qy swqf ‘c glby ƒ lY ky vDdI keI mfmilaF ‘c lflU Xfdv df 23 sflF bfad
nPrq. Bfjpf df iek vrg cfhuµdf hY ik jy iËly ‘c jyl jfxf byÈwk hI adflqI pRikiraf qihq sµBv
klYktr inqIÈ kumfr dI pfrtI jnqf dl (XU) dI hoieaf hovy, pr lokF dy iek vwzy vrg ‘c ies ny
psµd df hovy qF aYs pI Bfjpf dI psµd df. Ëfihr lflU pRqI hmdrdI pYdf kIqI hY. huxy hoeIaF Aup
hY ik Bfjpf afpxf psfr krnf cfhygI qy ies dy coxF dy nqIjy ies dI qfËf imsfl hn. lok ieh
leI swqfDfrI vrg qoN afpxy lokF dy kµm krvfAuxf nhIN puwCdy ik iensfP dI qwkVI ieµny sfl ikAuN
cfhygI qF ik Aus df vot afDfr vDy. nhIN ihwlI? ikvyN ieh isstm iek iB®Ètfcfr dy
ies siQqI ‘c inqIÈ dI pfrtI ƒ ikqy nf ikqy doÈI ƒ cox dr cox sµivDfn pRqI vPfdfrI dI shuµ
suµgVnf pvygf jF iPr dUsry drjy dI pfrtI vjoN cukvf ky mµqrI ahudy ‘qy ibTfAuNdf hY? ikvyN ies
hOlI-hOlI afpxI hoNd ƒ Bfjpf dy rihm ‘qy bcfAuxf sUby dy lok iksy Kqrnfk qy drjnF kqlF dy doÈI
pvygf. ieho vjHf hY ik ies rYlI dy knvInr aqy ÈhfbUdIn ƒ iek vfr nhIN, pµj vfr lok sBf ‘c
musilm prsnl lfa borz dy jnrl skwqr mOlfnf cux ky Byjdy hn qF ik Auh kfƒn bxf sky?
vlI rihmfnI df swjf hwQ mµny jFdy Kfild anvr ‘XQf rfjf, qQf pRjf’ kQn lokqµqr ivwc Aultf pY
ƒ inqIÈ ny ivDfn pRIÈd df mYNbr vI bxfieaf hY. igaf aqy ‘XQf pRjf, qQf rfjf’ dy rUp ‘c idKfeI
ies rYlI ‘c ibhfr hI nhIN, sgoN JfrKµz, EizÈf qy dyx lwgf. sUby dy muwK mµqrI inqIÈ kumfr df afpxf
pwCmI bµgfl dy muslmfnF ny vI ihwsf ilaf sI. jn afDfr byÈwk ingUxf hovy, pr ieh lokqµqr df
rYlI dI ivafpkqf ƒ BivwK ‘c iksy ivroDI gwTjoV ivgiVaf ichrf hI hY ik Auh ipCly 13 sflF qoN
dy sµkyq vjoN dyiKaf jf skdf hY aqy nfl hI BivwK ibhfr dI iksmq ‘suDfr rhy hn.’
ivwc inqIÈ kumfr dI Aus ‘c srgrm BUimkf vI ho ieµny sflF bfad vI sUby dI pRjf AunHF ƒ smJ nhIN
skdI hY. skI qy AudoN vI nhIN, joN inqIÈ ny Bfjpf df 10 sfl
inqIÈ ny ies dy jvfb ‘c do bdl lwBy hn. pihlf: qoN iËafdf smyN qwk ‘ÈfskI sfQ’ Cwz ky afpxy
sUby dIaF coxF iek sfl pihlF Bfv lok sBf coxF kwtV ivroDI lflU Xfdv df hwQ PV ilaf, ijnHF ƒ
dy nfl hI 2019 ‘c krvf leIaF jfx. aijhI Auh zyZ dhfky qoN vwD smyN qoN inµddy afey sn aqy
siQqI ‘c inqIÈ kumfr Bfjpf nfl ieh sOdf kr AunHF ƒ Gwt igxqIaF, pwCiVaF df sB qoN vwzf
skdy hn ik ‘sUbf sfzf, dyÈ quhfzf’ Bfv jnqf ‘msIhf’ dwisaf. lflU df hwQ PVn qoN bfad inqIÈ
dl (XU) ƒ ivDfn sBf ‘c vwD sItF qy lok sBf Bfjpf ƒ iPrkU pfrtI kihx lwg pey. ajy ‘hwQF dI
coxF ‘c Bfjpf ƒ iËafdf sItF. dUjf bdl hY lflU- mihµdI’ suwkI vI nhIN sI ik AunHF ny aijhI pltI
qyjsvI Xfdv dI pfrtI rfsLtrI jnqf dl nfl mfrI, jo dunIaf dy lokqµqr ‘c iek anoKI anYiqkqf
iek vfr iPr smJOqf krnf. khI jf skdI hY qy AunHF ny iPr Bfjpf nfl iml ky
‘dIn bcfE dyÈ bcfE’ rYlI ivwc musilm aqy dilq srkfr bxf leI.
vrg dI BIV sI. jdoN suprIm kort dy hukm qoN isafsq ‘c nYiqkqf dy pqn dI ies qoN vwzI imsfl
bfad POrI pRqIikiraf dI Gft kfrn dilq Bfjpf nhIN imlygI aqy lokF nfl ieµnf vwzf DoKf pr Èfied
qoN nfrfË hn, dilq musilm gwTjoV Èfied dUjy ies qoN pihlF nhIN hoieaf sI. jfqvfd ‘c vµzy ibhfr
bdl leI agFh df rfh KolH skygf. dUjy pfsy dI isafsq ‘c nYiqkqf ‘qy zty rihxf aqy lokF
muslmfnF qoN ielfvf pwCVIaF jfqF ‘c ieh Bfvnf nfl DoKf nf krnf jµgl kfƒn ‘c brfbrI df isDFq
pYdf ho rhI hY ik lflU Xfdv nfl byiensfPI hoeI lfgU krn vFg hY.
hY ikAuNik Auh pwCVI jfq dy hn. ieQoN qwk ik AucI -aYn ky isµG

hlkf Pulkf
rfjyÈ (rfkyÈ ƒ), ‘‘Eey, afpxy-afp nfl ikAuN kuVI, ‘‘[[[ikAuNik mYN muµzf hF aqy myry Gr vfly nhIN
hwsI jf irhf eyN?” cfhuµdy ik mYN kuVIaF vfly kwpVy pf ky GuµmF.”
rfkyÈ, ‘‘huxy huxy pqnI dy hwQoN Gr dy myË ‘qy *********
rwiKaf Puwldfn izwg ky tuwt igaf, iPr mYƒ pqf suirµdr (kulivµdr ƒ), ‘‘Xfr, mYN awj ijs zfktr
lwgf ik Puwldfn ipCly iqµn sflF qoN mYN hI glq kol igaf, Auh pfgl sI.”
jgHf ‘qy rwiKaf sI.” kulivµdr, ‘‘awCf kI ikhf Aus ny?”
******** suirµdr, ‘‘kihµdf ik kuVIaF df ipwCf Cwz dy, nhIN qF
iewk kuVI pul qoN Cfp mfr ky afqm hwiqaf kr qUµ mryNgf.”
rhI sI. iewk muµzy ny Aus ƒ dyK ilaf aqy boilaf, kulivµdr, ‘‘hF, shI ikhf Aus ny.”
‘‘mYN kdy iksy kuVI ƒ ikws nhIN kIqI, qUµ qF mrn suirµdr, ‘‘kI shI ikhf, kuVIaF ipwCy jfx nfl Blf
vflI eyN, plIË iewk vfr ikws kr lY.” koeI mrdf hY?”
kuVI AuWqrI aqy Aus nfl ikws kr leI. kulivµdr, ‘‘sfilaf, AunHF kuVIaF ivwc iewk kuVI
muµzf, ‘‘vfh! ieh qF dws ik qUµ afqm hwiqaf ikAuN Aus zfktr dI hY.”
kr rhI eyN?”
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 13
14 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

dwKxI qy AuWqrI korIaf df iewk hoxf ‘Bfrq-pfiksqfn’ leI sbk


dunIaf dy amn psµd dyÈF ny AuWqrI korIaf qy dwKxI jyy AuWqrI qy dwKxI korIaf 65 virHaF dy
korIaf dy 65 sflF dy qxfa pUrn sµbµDF qoN bfad lVfeI JgVy ƒ Kqm kr ky iewk ho skdy hn qF
dosqfnf mfhOl pYdf hox ‘qy suwK df sfh ilaf hY. iPr Bfrq aqy pfiksqfn aijhf ikAuN nhIN kr skdy.
afpsI msilaF ƒ hwl krn df ieh iewk hF-pwKI pRDfn mµqrI nirµdr modI cfr sflF ‘c cOQI vfr
qrIkf hI nhIN, iewk nvyN Xuwg df afgfË vI hY. cIn gey aqy cIn dy rfÈtrpqI ijnipµg nfl
asl ivwc zonflz trµp dy amrIkf df rfÈtrpqI mulfkfq kr ky ieh sfP kIqf ik Bfrq qy cIn iml
bxn ipwCoN AuWqrI korIaf nfl amrIkf dy sµbµD ky ivÈv ÈFqI ‘c aihm BUimkf inBfa skdy hn.
bhuq Kqrnfk moV ‘qy phuµc gey sn qy lwgdf sI asl ivwc ieh iewk gYr-rsmI mulfkfq sI, ijs
ik iksy vI smyN dovF dysF ivcfly aYtmI jµg vI iCV ‘c afpsI sµbµD suDfrn df cµgf mOkf imilaf hY.
skdI hY qy qIjI sµsfr jµg dI buinafd rwKI jf aslIaq ieh hY ik awj 21vIN sdI ‘c rih rhy
skdI hY. dunIaf dy ies Kyqr ivwc iekdm afeI lok ieh gwl cµgI qrHF smJ gey hn ik jµgF,
qbdIlI nfl iewk nvIN afs jfgI hY, ikAuNik dUjI kqlyafm nfl koeI Pfiedf nhIN huµdf. srhwdI ivvfd
sµsfr jµg dI smfpqI ‘qy 1945 ivwc jfpfn ƒ krfrI qF dunIaf dy keI dyÈF ivcfly rihMdy hn, pr Auh
hfr df sfhmxf krnf ipaf sI qy korIaf do ihwisaF POjI kfrvfeI dI QF afps ‘c iml ky hwl krnf
ivwc vµizaf igaf sI. cfhuµdy hn. awj dy dOr dI ieho kUtnIqI hY.
1953 ivwc AuWqrI korIaf ny dwKxI korIaf AuWqy amrIkf qy kYnyzf ivcfly vI srhwdI ivvfd rhy aqy
acfnk hmlf kr ky Aus Auqy kbËf krn dI koiÈÈ amrIkf ny do vfr kYnyzf ‘qy cVHfeI kIqI, pr afiKr
kIqI sI. AuWqrI korIaf dI ipwT AuWqy rUs qF dwKxI ivwc dovF ny iml ky srhwdI ivvfd ƒ hmyÈf leI
korIaf dI ipwT ‘qy amrIkf KVHf sI. afKr 1953 Kqm kr ilaf. cIn qy rUs dy keI jgHf srhwdI
ivwc ieh lVfeI muwk geI, ijs ivwc 25 lwK qoN vwD ivvfd hn qy rUs aqy jfpfn dy vI, pr ieh afps
POjIaF aqy afm lokF ƒ afpxIaF jfnF guafAuxIaF ivwc POjI qfkq nfl smwisafvF df hwl nhIN cfhuµdy.
peIaF sn. ienHF dovF dyÈF ƒ iekwTy krn leI kuJ iesy kfrn ieh dyÈ ÈFqI pUrn ivkfs dy rfh ‘qy
vwzIaF qfkqF ƒ aiDkfr idwqy gey. AudoN qoN lY ky cwl rhy hn aqy afriQk pwKoN mËbUq hn, ijs nfl
awj qwk dovF dyÈF ivcfly iksy qrHF df koeI sµbµD AuQoN dy lokF dy jIvn pwDr ‘c vI bhuq suDfr afieaf
nhIN irhf. ienHF 65 sflF dOrfn dwKxI korIaf dI hY.
2010 ivwc jI zI pI 73 lwK kroV rupey sI, jo ies Bfrq qy pfiksqfn ƒ ienHF sµbµDF qoN bhuq kuJ iswKx
vyly 94 lwK kroV rupey ho cuwkI hY qy ies dI jI zI dI loV hY. awj df pfiksqfn qy bµglf dyÈ 1947 qoN
pI sMsfr dI arQ ivvsQf dy 2[28 PIsdI dy brfbr pihlF Bfrq df ihwsf sn. ieh aµgryËF dI sfiËÈ
hY, jd ik AuWqrI korIaf dI jI zI pI 2010 ivwc 93 df iÈkfr bxy aqy Bfrq ƒ iqµn ihwisaF ivwc vµz
hËfr kroV rupey dI sI, 2016 ivwc 1[07 lwK kroV idwqf igaf. awj 132 kroV BfrqI idloN cfhuµdy hn
rupey ho geI aqy ivÈv arQ ivvsQf ‘c ies dI jI ik pfiksqfn qy bµglf dyÈ vI cµgy guaFZI vFg
zI pI 0[03 PIsdI dy brfbr hY. rihx, AuQoN dy lokF dI gurbq Gty, pr pfiksqfn
dwKxI korIaf dI sB qoN vwzI kµpnI sYmsµg df lfB ny Bfrq hI nhIN, dunIaf dy keI dyÈF leI awqvfd
2017 ivwc 3[3 lwK kroV rupey sI, jd ik AuWqrI dI smwisaf pYdf kr ky iewk bhuq vwzI musIbq
korIaf dI jI zI pI sYmsµg dy munfPy df iewk- KVHI kr idwqI hY. Bfrq nfloN awz hox qoN bfad CyqI
iqhfeI ihwsf hY. ies qoN sfP hY ik dwKxI korIaf ny hI pfiksqfn ny kÈmIr ‘qy hmlf kr idwqf qy Aus
afpxI sfrI qfkq afpxy dyÈ df AudXogIkrn krn qoN bfad 1965, 1971 aqy 1999 ‘c vI Bfrq nfl
aqy ivkfs dy rfh ‘qy cwlx ivwc lf idwqI, jd ik pµgf ilaf, pr hr vfr Aus ƒ Bfrq hwQoN krfrI
AuWqrI korIaf isrP aYtmI hiQafr bxfAux ivwc hfr imlI.
smF brbfd krdf irhf, ijs nfl Aus dysL dy lokF awj pfiksqfn awqvfd dy ËrIey kÈmIr ‘c lgfqfr
dI mflI hflq idn b idn ivgVdI geI, jd ik gVbV kr irhf hY aqy Aus vwloN t®yNz kIqy gey
dwKxI korIa dy lok KuÈhfl ho gey. awqvfdI vI roË mfry jf rhy hn. pµizq jvfhr lfl
AuWqrI korIaf dy hfkm df iekdm mn bdl jfxf nihrU qoN lY ky nirµdr modI qwk dyÈ dy sfry pRDfn
hYrfn krdf hY aqy ies qoN ieh vI iswD huµdf hY ik mµqrIaF ny pfiksqfn nfl cµgy sµbµD bxfAux ‘c
Auh afpxy dyÈ dy lokF dI BlfeI aqy dyÈ dy ivkfs ksr nhIN CwzI, pr pfiksqfn ny aijhf aVIal
vwl iDafn dyxf cfhuµdf hY. ies leI ikm joNg Aun rvweIaf apxfieaf hoieaf hY ik Auh afpxIaF
ny afpxy aYtmI pRIKx sQfnF ƒ vI Kqm krn df krqUqF qoN bfË nhIN af irhf.
PYslf kIqf hY. zonflz trµp ny vI ies df KuwlH ky svfl ieh pYdf huµdf hY ik jy AuWqrI aqy dwKxI
svfgq kIqf hY. dovF korIafeI dyÈF ivcfly sµbµD vIaqnfm iekwTy ho skdy hn, pUrbI qy pwCmI
suDrn nfl dunIaf dy dyÈF leI iewk imsfl kfiem jrmnI iewk dysL (1990 ‘c) bx skdy hn aqy
hoeI hY, Kfs kr ky Bfrq aqy pfiksqfn leI. AuqrI qy dwKxI korIaf ny dunIaf sfhmxy nvIN imsfl
pyÈ kIqI hY, qF pfiksqfn dy hfkm ies qoN sbk
ÈRIdyvI dI mOq socI-smJI ikAuN nhIN lY skdy? ieh pfiksqfn dy ihwq ivwc hY
ik Auh awqvfd ‘qy kfbU pfvy, Bfrq dy aµdrUnI
sfiËÈ sI : inwjI jfˆc eyjMsI mfmilaF ‘c dKl dyxf bµd kry. Kud vI snmfn
muMbeI (ibAUro)— bflIvuwz aiBnyqrI ÈRIdyvI dI mOq nfl rhy qy guaFZIaF ƒ vI ÈFqI nfl rihx dyvy.
dy mfmly `c nvfˆ moV afieaf hY. idwlI puls dy sfbkf afKr Bfrq qy pfiksqfn dovyN hI DrqI dy ‘jfey’
ey[ sI[ pI[ qy Aus dI inwjI jfˆc eyjMsI ny dfavf kIqf hn.
hY ik ÈRIdyvI dI mOq isrP hfdsf nhIˆ sI. eyjMsI df pfiksqfn aqy bµglf dyÈ ‘c rihx vfly lok awj
kihxf hY ik bflIvuwz aiBnyqrI socI smJI sfiËÈ df qoN kuJ sdIaf pihlF ihµdU hI sn. Drm bdl jfxf
iÈkfr hoeI hY. jfˆc eyjMsI dy muKI sfbkf ey[ sI[ pI[ koeI nPrq dI buinafd nhIN huµdI. jd dunIaf dy
vyd BUÈx df kihxf hY ik svrgI aiBnyqrI dI mOq dUsry lok vwK-vwK DrmF ƒ mµndy hoey afps ‘c
dI jfˆc bhuq hI lfprvfhI nfl krky CyqI hI dubeI iml-jul ky rih skdy hn qF Bfrq aqy pfiksqfn
puls nqIjy `qy phuMc geI. vyd BUÈx df kihxf hY ik
dI kI muÈkl hY.
ÈRIdyvI dyÈ dI vwzI adfkfrf sI. ies leI Aus dI mOq
-pRo[ drbfrI lfl,
dy rhws qô prdf cuwkxf cfhIdf hY. AunHfˆ ny ieh vI
ikhf ik CyqI hI mfmly dI dubfrf jfˆc leI AunHfˆ dI sfbkf izptI spIkr ivDfn sBf, pµjfb
jfˆc eyjMsI suprIm kort `c ptIÈn dfier krn vflI
hY. sfbkf ey[ sI[ pI[ ny dwisaf ik 24 PrvrI, 2018
nUM iek ivafh smfroh `c ihwsf lYx dubeI geI ÈRIdyvI
dI BydBry hflfq `c mOq ho geI sI. mOq qô bfad keI
qrHfˆ dIafˆ atklfˆ lgfeIafˆ jfx lwgIafˆ. iksy ny
iËafdf Èrfb pIx dI gwl afKI qfˆ iksy ny idl df
dOrf dwisaf pr 26 PrvrI nUM dubeI dIafˆ jfˆc eyjMsIafˆ
ny ÈRIdyvI dI mOq nUM hfdsf dwsidafˆ nhfAux vfly twb
`c zuwbx nfl mOq dI gwl dwsI. AunHfˆ ikhf ik AunHfˆ dI
jfˆc eyjMsI `puls silAUÈn ieMzIaf` dI tIm dubeI dy
Ausy hotl `c jfˆc krn phuMcI. hotl jumyrfh
aYmIryts tfvrs dy 2201 nMbr dy ijhVy kmry `c
ÈRIdyvI rukI sI, Aus dy TIk Aupr vfly 2208 nMbr
kmry `c AunHfˆ dI mOq df sIn duhrfieaf igaf. ijs
twb `c ÈRIdyvI dy zuwbx dI gwl kIqI jf rhI sI, Aus
dI zUMGfeI qy lMbfeI imxI geI.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 15
16 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 17
18 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

ajy qF ÈurUafq hY : ieiÈqf rfj Èrmf kRImI tomYto pfsqf


idwlI ivwc rihx vflI ieiÈqf rfj Èrmf ny * quhfƒ afpxy prvfr df ikµnf sihXog smwgrI- Aubilaf hoieaf pfsqf do
hymf mfilnI dy iewk tI vI Èoa leI afzIÈn imilaf? kwp, iewk kwp sPYd sfs, cfr tmftr
idwqf sI, pr Aus dI cox nhIN ho skI. Aus - mYN iewk cµgy pVHy-ilKy Kfndfn qoN hF. jdoN kwty hoey, tomYto ipAUrI iewk kwp, tomYto
qoN bfad Aus ƒ iPlm ‘ipafr kf pµcnfmf’ myry Gr vfilaF ƒ pqf lwgf ik myrI rucI kYcap cfr cmc, afilv afiel do
ivwc iewk ikrdfr inBfAux df mOkf imilaf. aYkitµg ‘c hY qF AunHF ƒ bhuq hYrfnI hoeI. cmc, do cmc kwitaf hoieaf lsx,
Aus qoN bfad ‘ipafr kf pµcnfmf 2’ ivwc iPr vI AunHF ny myrf sfQ idwqf aqy mYN muuµbeI lo V anu s fr iclI PlY k s, svfd
vI ieiÈqf ƒ kµm krn df mOkf imilaf. af geI. jdoN kdy myry kol kµm nhIN huµdf qF anusfr nmk, loV anusfr qulsI dIaF pwqIaF, do cmc pfrmIjYn cIË pfAUzr.
ies dI qIsrI ikÈq bxn vflI hY, ijs ‘c mYN PlfeIt lY ky idwlI afpxy Gr phuµc ivDI- nfnsitk pYn ivwc qyl grm kro aqy Aus ivwc lsx ƒ do imµt qwk Buµno.
ieiÈqf hovygI. huxy ijhy ieiÈqf dI iPlm jFdI hF. mYƒ juafieµt PYimlI ‘c rihx dI svfd anusfr iclI PlYks pf ky imlfE. tmftr ipAUrI aqy tmftr pfE aqy cµgI
‘soƒ ky tItU kI svItI’ kfPI sPl rhI sI. afdq hY, ies leI Gr idaF ƒ bhuq ims qrHF nfl ihlfE. nO-ds qulsI dIaF pwqIaF pfE aqy cµgI qrHF imks kro. tmftr
Kbr hY ik ieiÈqf jldI hI rfj kumfr sµqoÈI krdI hF. dy glx qwk pkfE aqy Ausdy bfad Aus ivwc tomYto kYcap aqy sPyd sfs vI pf
nfl kµm krn vflI hY. pyÈ hn Aus nfl * qusIN idwlI qoN ho qF muµbeI ‘c rih ky kI idE. Aubilaf hoieaf pfsqf qy nmk pf ky imlfE kro. pfrmIjYn cIË pfAUzr pf ky
gwlbfq dy aµÈ : vwKrf mihsUs krdy ho? cµgI qrHF imks kro aqy gYs bµd kr idE. ies pfsqf ƒ srivµg bfAul ivwc pfE.
* afpxy hux qwk dy iPlmI sPr bfry dwso? - idwlI ‘c myrf prvfr rihµdf hY qy mYN ikAuNik iPlm ihwt hoeI qF kµm krnf aqy iclI PlYks aqy qulsI dIaF pwqIaF nfl gfrinÈ kr ky srv kro.
- myrf sPr afsfn nhIN sI. Aus nfl bhuq ipafr krdI hF. muµbeI kµm imlxf afsfn ho igaf qy sfzI iewk
iPlmI dunIaf df ihwsf bxn nMU bVI imhnq myrI krm BUmI hY. ieQy mYƒ kµm krdy vwKrI pCfx bx geI.
* ies df mqlb ieh hoieaf ik pihlI iPlm
Èrbq bxfE aqy iplfE
krnI pYNdI hY. jdoN mYN CotI sI, AudoN qoN hI hoey cµgf lwgdf hY. idwlI ivcly lok kfPI ÈihqUq df Èrbq
mYƒ iPlmF ‘c aYkitµg krn df ÈOk sI. sU t y z -bU t y z rihµ d y hn. mu µ b eI vfly qoN quhfzf nvF kYNp bx igaf hY?
- kYNp nhIN kih skdy. hF, asIN sfry iewk smwgrI : iek iltr pfxI, 300 gRfm ÈihqUq, KMz
ajy qF myry sPr dI ÈurUafq hY. mYN bhuq sfDfrn kwpVy pf ky ikqy vI inkl jFdy 3 kwp.
awgy qwk jfxf hY. AuNJ mYN kihxf cfhFgI ik hn. ieQoN dy lok keI vfr cwpl pf ky vI dUjy dy gUVHy dosq hF. myry dosq myry prvfr
vFg hn. ienHF nfl kµm krnf mYƒ bhuq ivDI : kfly ÈihqUq lY ky sfÌ krky cInI jfˆ stIl
myrf sµGrÈ kfPI muÈkl sI, pr iksmq iksy mIitµg ‘c cly jFdy hn. idwlI dy dy Bfˆzy ivc KUb mslo. jdoˆ guwdf brIk ho jfvy qfˆ ies ivc iek iltr pfxI ivc pf
ny myrf sfQ idwqf qy myrI pihlI iPlm lok pfrtIaF bhuq krdy hn. muµbeI cµgf lwgdf hY. sYt ‘qy mYN Kud ƒ bhuq
kµPrtybl mihsUs krdI hF. ky Aubflo aqy KMz svfd anusfr pfE. iPr poxI nfl pux ky boql ivc rwKo pr ies
‘ipafr kf pµcnfmf’ kfPI sPl rhI. ajy aijhf Èihr hY, ijwQy koeI vsxf cfhy qF nUM iËafdf idn nf rwKo. qfËf-qfËf bxf ky iglfsfˆ ivc pf ky dyxf iËafdf cMgf
huxy ijhy hI ‘soƒ ky tItU kI svItI’ ny ieh Èihr Aus ƒ afpxf bxf hI lYNdf hY. * kI qusIN ies kYNp dy bfhr vI kµm krnf
psµd krogy? hovygf. Aus ivc brÌ vI pf skdy ho.
bfks afiPs ‘qy kmfl df ibËns kIqf hY. * iPlm ngrI ‘c qusIN afpxf gOzPfdr Pflsy df Èrbq
BfvyN myrf awj qwk df sPr kfPI muÈkl iks ƒ mµndy ho? - mYƒ bfhr dy pRozkÈn hfAUisË qoN vI kµm
iml irhf hY. mYN kµm krnf hY, BfvyN myry smwgrI : Pflsf 100 gRfm, pfxI iek
sI, pr jy tylYNt hovy aqy pbihlI iPlm -ieQy myrf koeI gOzPfdr nhIN. jdoN mYN iltr, brÌ Èrbq dy leI, KMz afpxy
cµgf ibËns kry qF awgy vI sB kuJ cµgf ‘ipafr kf pµcnfmf’ kIqI qF inrdyÈk qoN sfQIaF nfl hovy jF ikqy hor. jy mYƒ ÈurU qoN
hI kµm iml irhf hY qF mYN afpxf kµm mn svfd anusfr jfˆ 2 kwp.
hI huµdf hY. lY ky sfry klfkfr qwk myry dosq bx gey, ivDI : Pflsy nUM Do ky stIl dy Bfˆzy ivc
lf ky ikAuN nhIN krFgI?
Audoˆ qwk mlo jdoˆ qwk bIj vwK nf ho jfx.
‘mfAulI’ ivwc irqyÈ dyÈmuK dy afpoiËt hovygI isafmI Kyr bIjfˆ nUM suwt idE. iPr Aus guwdy ivc iek
iltr pfxI aqy KMz imlf ky KUb ihlfE.
‘imriËaf’ nfl bflIvuwz zYibAU krn vflI aiBnyqrI isafmI Kyr gwl krdy hoey isafmI ny ikhf, ‘‘mYƒ KuÈI hY ik mYN mrfTI BfÈf hux ÈIÈy dy iglfs ivc Br ky Aus ivc
ies iPlm ‘mfAulI’ dy nfl mrfTI isnymf ivwc zYibAU krygI. cfr ivwc kµm krn jf rhI hF aqy Auh vI irqyÈ dy hom pRozkÈn ivwc. brÌ pf ky pIx leI pyÈ kro.
idn pihlF aiBnyqf-pRoizAUsr irqyÈ AunHF ny ‘lX bfrI’ dy ËrIey mfrTI isnymf iemlI df Èrbq
dyÈmuK ny afpxI dUsrI mrfTI iPlm ivwc aYkÈn-zrfmf jfnr ieµtroizAUs kIqf smwgrI : pwkI iemlI 50 gRfm, KMz 3 kwp, pIisaf pudInf, pfxI iek iltr, kflf
‘mfAulI’ dI ÈUitµg ÈurU kIqI hY. afidwqX hY.” isafmI dI dfdI AUÈf ikrn mrfTI nmk 1?4 cmc, brÌ.
sproqdfr dy inrdyÈn ivwc bxn vflI ies isnymf df vwzf nFa sI. pµj dhfky qoN vwzy ivDI : iemlI nUM pfxI ivc sfÌ krky iBAuˆ idE. iPr iek GMty qoˆ bfad iemlI nUM
iPlm ivwc irqyÈ dyÈmuK lIz rol inBf afpxy krIar ivwc AunHF ny ‘dfg’, ‘piqqf’ msl ky ies dy bIj kwZ ky vwK kr lE. hux Aus ivc KMz, iek iltr pfxI, kflf
rhy hn. iPlm dy mykrË ny bqOr lIz aqy ‘cupky cupky’ vrgIaF ihwt iPlmF ivwc nmk, pudInf imlf lE aqy brÌ pf ky
aiBnyqrI isafmI Kyr df nFa PfeInl kµm kIqf aqy keI aYvfrz vI afpxy nFa pIx leI idE.
kIqf hY. ies Kbr dI puÈtI krdy hoey irqyÈ ny ikhf, ‘‘asIN ies kIqy sn. isafmI AunHF dI ivrfsq ƒ awgy vDfAux jf rhI hY. aMgUr df Èrbq
iPlm leI iewk nvyN ichry dI qlfÈ kr rhy sI aqy sfƒ isafmI Kfs gwl ieh hY ik isafmI dI aFtI qnvI afËmI ny ‘lX bfrI’ smwgrI : 1 iklo imwTy aMgUr df rs, 1
iml geI. Auh Xµg hY aqy afpxy ikrdfr ‘c iPwt bYTdI hY. asIN ivwc irqyÈ dI mF df ikrdfr inBfieaf sI. isafsI ny ikhf, ‘‘myrI iltr pfxI aqy 800 gRfm KMz.
AunHF dy nfl kµm krn leI aYksfeIitz hF.” ies imAUËIkl pihlI mrfTI iPlm ‘mfAulI’ hmyÈf myry idl dy krIb rhygI ikAuNik ivDI : KMz aqy pfxI imlf ky awg `qy rwK idE.
aYkÈn-zrfmf iPlm ƒ irqyÈ dI pqnI jYnylIaf izsUjf pRoizAUs ieh iPlm mYƒ myry mhfrfÈtrIan ivrfsq nfl jooVdI hY. ies dI do jfˆ iqMn qfr dI cfÈxI bxn qwk pkfE. awg
kr rhI hY, jo ies qoN pihlIN irqyÈ dI pihlI mrfTI iPlm ‘lX ÈUitµg krdy smyN mYN afpxI dfdI ƒ bhuq ims krFgI, ikAuNik jy qô Auqfr ky cfÈxI nUM pux lE.
bfrI’ vI pRoizAUs kr cuwkI hY. afpxI pihlI mrfTI iPlm dy bfry Auh huµdI qF myrf mrfTI zYibAU dyK ky bhuq KuÈ huµdI.” hux cfÈxI ivc aMgUr df rs imlf ky ies nUM

kYtrInf aqy vrux Èyar kr rhy hn zFisµg vIzIEË hlkI awg `qy pwkx leI rwK idE. do qfr dI
cfÈxI bxn qwk pkfE. awg Auwqô Auqfr ky
vrux Dvn CyqI hI zfierYktr rYmo izsUjf dI axtfeItlz zFs iPlm dI ÈUitµg ÈurU krngy. ieh ‘ey bI sI zI sIrIË’ dI aglI TMZf hox leI rwK idE. TMZy Èrbq nUM boqlfˆ
iPlm hovygI. iPlm ivwc vrux dy afpoiËt pihlI vfr kYtrInf kYP idKfeI dyvygI. ies iPlm dy bfry gwl krdy hoey vrux ny dwisaf, ‘‘ieh ivc Br idE aqy Zwkx nfl sIlbMd kro. ieh
iPlm rIal lfeIP storI ‘qy afDfrq hovygI. rYmo dy nfl dobfrf kµm krn dy leI mYN bhuq aYksfeIitz hF.” ienHF idnIN ies iPlm dI iqafrI Èrbq ÈkqI aqy cusqI-PurqI dyx dy nfl-nfl idmfg nUM vI qroqfËf bxfeI rwKdf hY.
kr rhy vrux kihµdy hn, ‘‘kYtrInf dy hF kihx dy bfad ieh iPlm bhuq vwzI ho geI hY. ies smyN asIN dovyN iPlm dy bfry kfPI sfrIaF gwlF
krdy hF, zFs vIzIEË vI Èyar krdy hF. ies nfl asIN dovyN idmfgI qOr ‘qy iewk dUsry nfl kµm krn leI iqafr ho rhy hF.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 19
20 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

idwlI qy hornIN QFeIN JwKV dy nfl 41 mOqF, hvfeI


AuzfxF vI rokxIaF pY geIaF
* pMjfb ivwc kudrqI kihr dy kfrn iqMn jixaF dI mOq
nvIN idwlI (aYn jLYz qsvIr ibAUro)- Bfrq ivwc awj ErIaf ivwc 12 aqy bulMd Èihr ivwc iqMn ivakqI
qUÌfn afAux aqy asmfnI ibjlI dy izwgx nfl 41 ËÉmI hoey hn. aFDrf pRdyÈ ivwc asmfnI ibjlI izwgx
lokF dI mOq ho geI. dysL dI kOmI rfjDfnI idwlI, pwCmI nfl 9 lok mfry gey hn. sRIkkUlm qy kfzwpf iËilHaF
bMgfl, AuWqr pRdyÈ aqy aFDrf pRdyÈ ivwc kwul imlf ky ivwc iqMn ivakqI asmfnI ibjlI pYx nfl ËÉmI hoey
41 ivakqI mfry gey hn. pwCmI bMgfl ivwc cfr bwicaF hn. pwCmI bMgfl ivwc qyË mINh aqy asmfnI ibjlI
sxy 12, AuWqr pRdyÈ ivwc 18, aFDrf pRdyÈ ivwc 9 aqy izwgx nfl 12 lok mfry gey. ies rfj dy huglI qy
idwlI ivwc do jixaF dI mOq dI Ébr hY. nvIN idwlI ivwc AuWqrI 24 prgxf iËilHaF ivwc BfrI mINh pYx nfl
qUÌfn nfl keI ruwK izwg gey aqy sVkF AuWqy jfm lwg afvfjfeI lIh qoN lwQ geI. srkfrI sUqrF anusfr
gey. dyÈ ivwc qUPfn nfl ryl afvfjfeI, hvfeI AuzfxF hfbVf iËlHy dy AulUbyrIaf ivwc asmfnI ibjlI izwgx
aqy sVk afvfjfeI pRBfivq hoeI hY. qUPfn kfrn hoey nfl 7 ivakqI mfry gey aqy nfdIaf qy pwCmI imdnfpur
mflI nuksfn df aMdfËf lfieaf jf irhf hY. awj acfnk iËlHy ivwc do-do ivakqI mfry gey hn. iewk 14 sflf
mOsm ivgVn nfl idwlI dy hvfeI awzy qoN AuzfxF Twp ho bwcf kolkfqf dy pfrk srks mYdfn ivwc mfiraf igaf.
geIaF. krIb 40 AuzfxF ƒ dUsry hvfeI awizaF vwl pMjfb ivwc awj Èfm afey qyË JwKV ny BfrI qbfhI
qbdIl kIqf igaf qy do drjn hvfeI AuzfxF smyN qoN mcfeI qy do aOrqF sxy iqMn ivakqIaF dI mOq ho geI.
pCV ky hoeIaF hn. afsmfn ivwc cVH geI DUV dy mMzI aihmdgVH ivwc ruÉsfnf (25) pqnI muhMmd irafË
kfrn aMqrrfÈtrI aqy GrylU AuzfxF AuWqy pRBfv ipaf dI AudoN mOq hoeI, jdoN JwKV vyly koTy AuWqoN kwpVy lYx
qF eyar lfeInF ny musfPrF ƒ tivwtr AuWqy AuzfxF dy geI qF gvFZI Gr dI kMMD Aus AuWqy izg peI.
pCVn dI sUcnf idwqI. imlI jfxkfrI anusfr kfTmMzU, huisLafrpur ijLly dy mihlpur nyVy ipMz KyVf ivwc aMb
irafD, kolMbo, jwdHf, kfbul dIaF AuzfxF pCV ky geIaF df BfrI tfhxf izgx nfl iewk prvfsI mËdUr aOrq
qy tokIE, inAUXfrk aqy kolMbo qoN afeIaF AuzfxF dy mfrI geI. ÈmF nFa dI ieh aOrq JwKV dyK ky aMMbIaF
rUt bdl ky dUsry hvfeIaF vwl Byj idwqf igaf. AuWqr cugdy afpxy bwcy lYx geI, pr aMb dy tfhxy ny Aus dI
pRdyÈ ivwc awj afey qUPfn nfl kfsgMj ivwc cfr mOqF, jfn lY leI. kpUrQlf dy ipMz PËlfbfd ivwc iksfn
bulMd Èihr do qy iewk iewk mOq knOj, alIgVH, sMBl, suwcf isMG aqy Aus df puwqr crnjIq isMG afsmfnI
gfjLIafbfd qy noiezf ijLilaF ivwc hoeI hY. ipRMsIpl ibjlI ivwc lpyty gey aqy hspqfl jf ky suwcf isMG
sYktrI avnIÈ avsQI ny dwisaf ik sMBl ivwc 13, dm qoV igaf.

MATRIMONIAL
Looking for Beautiful Divorce Permanent Resident 37 years 6'2"
Fair Complexion slim clean shaved Sikh boy having own busines of
clothing factory. Cast no bar Contact 0211002288
email : baljitnz@gmail.com

MATRIMONIAL
Looking Handsome guy for may Beautiful Daughter. She's 30 year 5'.3"
tall NZ Citizen, Kamboz with Master of Engineering, Currently working
for the Government in NZ. Only Contact if you're a professional with
genuine qualification and living in NZ. Any Visa will be considered. Upper
Caste no bar. Send biodata on whatapp on mobile +64 2102450300

MATRIMONIAL
Looking for suitable match for jatt sikh handsome boy, 28 years,
height 6’ft working as a asst.manager in hotel in New Zealand. 1
sister is in Australia and 1 is in New Zealand.“Looking for a de-
cent girl with good moral values preferably PR or citizen of New
Zealand.“Contact 0212440940 or
email: sharanis05@gmail.com

MATRIMONIAL
Looking for a Permanent Resident Girl for Mazbi Sikh Boy 5'11" 23
years old handsome Chef working at reputed company,on work
permit. Father is Govt employee and sister married PR in Nz.
“Caste No Bar.“Whatsapp number 0091-9815727701
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 21
krky Auh kihµdI, ‘swcI gwl qF BfeI khI
khfxI nIlf JwKV jFdI aY.’ jdoN qoN Aus dIaF DIaF kYnyzf
-ruipµdr isµG cugfvF igwl
vyKIN kI huµdf. mhfrfj mUhry KVH ky JUT
geIaF hn, Auh hor vI hµkfr geI sI.
nIlf pÈUaF hyT suwtx vflI imwtI dI trflI boilaf, JUTf ivafh kIqf. awDI ku sËf qF
agly idn bcno rxbIr dy Gr afeI qF
Brn vfsqy afieaf sI, pr Aus ƒ nyVy imlgI, ieh afpxI DI df ivafh iksy qkVy
Aus dI mF ƒ suafh nfl BFzy mFjdI ƒ
qyVy koeI imwtI puwtx vflI mÈIn idKfeI Gr krnf cfhuµdI sI. Auhny AuQy ivafh
vyK ky kihx lwgI, ‘myrf qF jIa kfhlf
nf idwqI qF Auh koeI aijhf itwbf vyKx krf ilaf iksy dUjy Drm dy muµzy nfl qy
pYNdy qyry hwQF vwl vyK ky. qusIN hfly suafh
lwigaf ijs dy nfl lf ky hwQIN trflI BrI dUjI kuVI vI dwsdy aY ik iehdy kihxy ‘c
ivwcoN eI nHIN inklIaF.’
jf sky. itwbf vyKdy-vyKdy Auh isvIaF nyVy nHIN. qfhIN qF mhIny mgroN muV afeI. mYN qF
rxbIr kuJ bolx lwgf qF Aus dI sµq
Aus jgHf phuµc igaf, ijQy hvfeI sYnf dy soicaf sI gµd inkilaf, pr ieh Pyr dwd
suBfa dI mF ny ieÈfry nfl Aus ƒ rok
jMgI jhfËF dy inÈfny lfAux vflI sYNkVy lwggI.’ rxbIr cOkVI mfr ky mµjy ‘qy
idwqf. Auh aµdroN duKI huµdf cuwp kr igaf.
eykV jgHf duafly kµizaflI qfr lwgI hoeI bYTf sI aqy pwkf krnf cfhuµdf sI, ‘nhIN,
bcno rxbIr ƒ afKx lwgI, ‘vy rfq kOx
hY. Aus ny qfr dy nfl iek itwbf vyK ky nhIN, qYƒ ikvyN pqY?’ nIly ny ivaµg nfl
sI? QoVHI pI ilaf kro. pYr nHIN sI lwgdy.
trflI lf idwqI. nIly ny itwby Auqy jf ky isr mfridaF ikhf, ‘mYƒ kI BuwilaY? BUaf
ÈrfbI hoey kI KyKx krdy sI. awDI rfq ƒ
aµgVfeI leI qy lµmf smF trYktr clfAux qF myrI eI aY.’ bcno qfeI dI aslIaq
qUµ myrf cfcf mYN qyrf cfcf.’ bcno rfq
kfrn aµby srIr ivwcoN akVfa dUr kIqf. pqf lwgx ‘qy rxbIr ƒ skUn ijhf imilaf
vflIaF gwlF dI nkl lfh ky dws rhI sI.
awsU df mhInf awDf lµG cuwkf sI. sUrj qF Aus ny nIly ƒ ikhf, ‘cwl qyry nfl
rxbIr ƒ guwsf qF bhuq ciVHaf sI, pr
df guwsf kuJ Gwt igaf sI. huµms Bry pury rotfvytr puafvF.’ dovyN jxy Gr ƒ qur
Auh eynf hI afK sikaf, ‘qyrf BqIjf hI
dI QF pwCm vwloN rumkdI KuÈk hvf ny lY pey. jdoN Gr puwjy qF qfeI bcno mµjy ‘qy
sI.’ qfeI buwlH kwZdI hoeI bolI, ‘kOx?
leI sI. itwby AuproN qfr dy dUr qwk ivKfeI bYTI rxbIr dI mF ƒ kYnyzf dIaF gwlF
nIlf? ieho ijhy BqIjy ƒ mYN bfr mUhry dI
idµdI ryqlI ËmIn aqy Aus ivwc Augy srkVy suxf rhI sI. nIly ƒ vyK ky bcno ny
nHIN lµGx idµdI. AuhdI krqUq df nHIN pqf
dI vIrfnI aqy mOn vfly suµn ijhy mfhOl iqAuVIaF pf leIaF. nIlf ikhVf Gwt sI.
qYƒ. Auhƒ qF koeI Gry nHIN vfVdf. qYƒ vI
kfrn Auh QoVHf Audfs ho igaf. itwby Aupr Aus ny mµjy ‘qy ipaf aKbfr cuwikaf qy
bws ieho ijhy imldy aY.’ sux ky rxbIr ƒ
bYTf qfr dy aµdr KVy afvfrf pÈUaF ƒ pVHn df ZoNg krn lwgf, ‘knyzf jfx vfsqy
bhuq burf lwgf, pr Auh boldf vI kI.
vyKx lwgf. lok afs mukf cuwkIaF gAUaF BYx Brf ny ivafh krvfieaf.’
jdoN i˵dgI dIaF qlK hkIkqF nfl nIly awgy ƒ Juk ky bYTf sI. rxbIr ny gwl drasl do ku sfl pihlF nIly ny ipµz dI
aqy byloVy vwiCaF ƒ qfr dy aµdrvfr Cwz rxbIr dI mF hwQ joV ky kihx lwgI, ‘vy
df vfh ipaf qF Auh hfly Kyzx mwlx vfly jfrI rwKI, ‘ijµnI CyqI lwk bµnH ky lwg dohqI nfl ivafh krf ilaf sI. rxbIr
jFdy hn qF jo ienHF Auqy Krc nf krnf pvy swcIN? vfhgurU-vfhgurU kljug aY BfeI.’
dOr ivwcoN lµG irhf sI. Gr dy kµm ƒ Aus jfeyNgf, Enf hI cµgf rhyNgf. ZyrI Zfhux ƒ Aus ‘qy vI Ërf ku guwsf afieaf. rxbIr
aqy ieh PslF vI nf AujfVn. nIlf hwsdf hoieaf kihx lwgf, ‘qy hor
ny kdy hwQ nhIN sI lfieaf. Kfxf qy kbwzI nfl qF sgoN hor nuksfn hoAU. mYƒ pqY qUµ aqy nIlf afQx vyly aksr ipµz dI iPrnI
nIly dI nËr do iqµn mhIinaF dy iek vwCy byby, ienHF ƒ ikwQy zr mhfrfj df. koeI nf
Kyzxf do hI kµm sn. iesy kfrn Aus ƒ kdy kµm nHIN kIqf. ieh aYvyN vyKx ƒ hI ‘qy bxy ÈYz ‘qy iml pYNdy sn, ijQy lok
‘qy peI. BolIaF-BflIaF awKF vflf Auh eyQy eI ihsfb hoxy ny. mµjy ‘qy pey cUkxgy
inafx mwq smJ iksy ny pYsy AuDfry nf aOKf lwgdY, jdoN idl lf ky krn lwg peIey kµmF qoN ivhly ho ky ibµd Jwt gwlF kr lYNdy
vwCf bhuq mfsUm lwg irhf sI qy ziraf qy iksy ny pfxI nHIN dyxf. skIaF BYxF dy
idwqy. kI irÈqydfr aqy kI Aus dy ipAu dy qF ieh skUn dyx lwg pYNdY. bws lwg jf sn. rxbIr nIly dy bybfk gwl kihx dy
ijhf KVf sI. ieµj lwgdf sI ijvyN awj hI muµizaF nfl ivafh krI jFdy aY.’ rxbIr
dosq imwqr, sB awKF Pyr gey sn. acfnk qkVf ho ky.’ nIly ny Aus dI gwl lV bµnH Zµg, ijs ivwcoN dlyrI JlkdI sI, df bhuq
koeI Cwz ky igaf hovy. vwCy ƒ vyK ky nIly ny vyiKaf ik qfeI df lflI vflf gorf rµg
peI ies ibpqf kfrn idnF ivwc hI Aus dy leI sI. iesy kfrn awj Auh pUrf sOKf sI. kfiel sI, pr awj jdoN nIly ny koeI hfsy
ƒ ds sfl purfxI afpxI hflq Xfd af iekdm icwt ho igaf qy iPr ijvyN rµg Auz
kxk-vµny rµg ‘qy iplwqx iPr geI sI. dUroN iksy afvfrf pÈU dI afvfË sux ky vflI gwl suxfeI qF rxbIr pihlF vFg nf
geI, jdoN sµKyp ijhI ibmfrI qoN bfad hI igaf.
Aus dIaF zUµGIaF ilÈkdIaF aqy afsF nIlf bIqy dIaF XfdF ivwcoN bfhr inkilaf. KuwlH ky hwisaf aqy nf hI Aus vwl bhuqf
acfnk Aus df ipqf cwl visaf sI qF ‘mYN vI jFdI aF BFzy mFjx vfly pey ny.’
nfl BrIaF awKF QwkIaF-QwkIaF lwgx Aus ny ieµny Coty vwCy ƒ ieQy Cwz ky jfx iDafn idwqf. nIly ny ies ƒ srsrI ilaf,
Auh ies vwCy vFgUµ ziraf-ijhf afpxy afp afK ky qfeI Gr clI geI.
lwgIaF sn. Aus dI byprvfh qy msq cfl, vfly ƒ iek motI gflH kwZI aqy khI nfl pr agly idn rxbIr dy nOkr ny qfeI
ƒ ies BrI BukµnI dunIaf ivwc iekwlf rxbIr dI mF ƒ kuJ smJ nf lwgI aqy
ijs dI sihjqf ivwc bfË vrgI PurqI lukI trflI ivwc imwtI suwtx lwigaf. imwtI dI bcno vflI sfrI gwlbfq nIly ƒ dws idwqI.
mihsUs kr irhf sI. Aus ƒ ipAu dI mOq Auh hYrfn hoeI nIly vwl vyKx lwgI qF
hoeI sI, vI ibmfrI qoN AuTy bµdy vrgI ho trflI Br ky jdoN Auh ipµz phuµcy qF sUrj Aus ƒ smJx ivwc dyr nf lwgI ik rxbIr
dy duwK dy nfl Bog vfsqy pYsy df pRbµD Auh afKx lwgf, ‘lY byby afvdI jTfxI ƒ
geI sI. QoVHy idnF ivwc Aus ƒ lwgx lwigaf sµqrI rµg df vwzf sfrf sUhf golf bx ky kwlH ikAuN vitaf-vitaf ijhf sI. Auh
krn dI icµqf ny vI Gyr ilaf sI. Aus ƒ BfvyN hux awKF ‘c pfeI iPrIN, jy Borf
ijvyN Aus ny keI sfl iekwTy hI pfr kr dUr KyqF dy ipwCy DrqI nfl lwgf ipaf sI. iswDf rxbIr dy Gr igaf, pr Auh Gr
afpxI DOx kbIldfrI dy Bfry jUly Qwly rVkgI qF mYƒ kih dyeI.’
ley hox. ds sfl pihlF rxbIr vwloN kIqI mdd nhIN sI. Aus ƒ tyk nf afeI. Auh rxbIr
dbI mihsUs ho rhI sI.
nIlf socdf-socdf itwby Aupr bYT igaf qy kfrn nIly qy rxbIr ivwc iek sFJ ijhI dy Kyq vwl tur ipaf. rxbIr mµjy Aupr
imµnI khfxIaF
imµnI khfxIaF hwQF nfl ryqy dIaF CotIaF-CotIaF ZImF bx geI sI. Auh rxbIr dy GroN koeI vI ipaf sI. nIly ƒ afAuNidaF vyK Auh kUhxI

muwl
Bµndf Auh rxbIr bfry socx lwgf, ijs ny
Aus ƒ Gor inrfÈf ivwcoN bfhr kwiZaf sI.
sµd ibnF puwCy iljf skdf sI aqy jdoN
rxbIr ƒ koeI kµm huµdf qF Aus ƒ hokrf
Bfr ho ky awT bYTf ijhf ho igaf aqy Aus
dy bYTx leI jgHf bxf idwqI, pr nIlf qrk ivhUxy
nIlf AunHF plF bfry soc ky joÈ nfl Br mfrn dI loV nf pYNdI, nIlf pihlF hI hfËr sfhmxy vw t Au p r bY T igaf. ‘ikDr -qrsym isµG BµgU
-mfstr suKivµdr dfngVH
jFdf sI. drasl, jdoN Aus ƒ ikqoN vI ho jFdf. Auh rxbIr df aihsfn nhIN sI iPrdY?’ rxbIr ny svflIaf nËrF nfl bIbI Drm kOr Dfrimkqf ƒ pUrn rUp
nfjr isµG dy Gr ivwc inµm df ruwK sI.
pYsy nf imly qF AudfsI ivwc zuwby ƒ Xfd Buwilaf qy imwtI dI trflI vI Aus dy Gr qwkidaF puwiCaf. ‘qyry kol hI afieaf sI ivwc smripq sI, pr qrk df pwlf
nfjr ny Aus ƒ afpxy puwqr vFg pfilaf
afieaf ik iek vfr Aus dy ipAu ny gwlF hI lfhuxI sI. rxbIr ny afiKaf ik imwtI rotfvytr puwCx, pwTy bIjxy aY.’ nIly ny hmyÈf PVI rwKxf afpxf Drm smJdI
sI. iksy vyly Aus dI CF hyTF sfrf prvfr
kridaF sihvn afiKaf sI ik rxbIr kµm svyry lfh lvFgy, pr nIlf ikwQy mµnx ikhf. rxbIr ny ibnF Aus vwl vyiKaF hY. ipCly idnIN Aus ny afpxy Gr aKµz
rOxkF lfeI rwKdf sI. nfjr dIaF dovyN
afAux vflf bµdf hY. so nIlf Ausy vyly vflf sI. Aus ny trflI ivhlI krky hI ikhf, ‘ȵkr qoN puaf lYxf sI, puwCx vflI pfT krvfieaf sI. pUrI ÈrDf nfl Aus
DIaF qy puwqr ies inµm dy hyTF hI pINGf
rxbIr dy Gr vwl ƒ qur ipaf sI. Aus ƒ pfxI pIqf. Auh ieµnf ihµmqI qy jrvfxf kI gwl sI?’ ies ‘qy nIlf qnË kwsidaF ny afp iqµny vyly pfTI isµGF ƒ pRÈfdf
JUt ky jvfn hoey sn. buwZI Aumry BfvyN
afieaf vyK ky kol peI kursI ‘qy nIly ƒ sI ik kµm Aus dy mUhry Auizaf iPrdf sI. boilaf, ‘mYN soicaf puwC lvF ikqy qfeI ny pfxI Ckfieaf. bIbI dI ÈrDf vyK ky
Aus dy cyqy ivwcoN nmolIaF df sfbx
ibTf afp rxbIr mµjy Aupr bYT igaf. iesy kfrn lokF ny Aus ƒ JwKV kihxf afK idwqf hovy dyxf nHIN.’ rxbIr AuT ky vµn-suvµn Ckx vfly bIbI dI syvf Bfvnf
bxfAux df gur ivsr igaf, pr Aus ƒ
nIlf sµkoc ijhy nfl bYT igaf sI. Aus ny ÈurU kr idwqf sI, ijs ƒ sux ky Auh aµdroN bYT igaf aqy hwsdf hoieaf boilaf, ‘kI qoN bhuq pRsµn sn. Bog vfly idn Gr
swk rgV ky lhU pIxy PoVy df kIqf
nIly dy aDIngI vfly vrqfa kfrn aµdfËf KuÈ huµdf sI. imwtI lfhux mgroN nIlf aqy bolI jfnY?’ nIly dy aµdroN pRcµz hoieaf ivw c irÈqy d frF qy aFZ-gu a FZ dI
ielfj awj vI cµgI qrHF Xfd sI. inµm
lf ilaf ik Auh koeI grË lY ky afieaf rxbIr bfhrly Gr bYTk ivwc bYT ky QkyvF guwsf inklxf ÈurU hoieaf, ‘cfcf, gihmI-gihmI hoxI kudrqI sI. sµgq
dI dfqx kIqy bgYr Aus ny kdy cfh
hY. QoVHf ijhf sihj hox qoN bfad nIly ny lfhux lwgy. rxbIr dy moh aqy siqkfr PwPykuwtxI df mYƒ guwsf nHIN. Auh qF hY eI vfsqy lµgr dy irJdy pkvfn mihkF Cwz
nhIN pIqI sI. nfjr dI ies ruwK nfl
gwl ÈurU kIqI, ‘cfcf, mYN iek kµm afieaf ivwc iBwjy nIly df nÈf dUxf hoieaf ipaf iehI ijhI, pr qUµ vI AuhdIaF gwlF ‘c af rhy sn. bIbI ny Bog Auprµq vrqfAux
bhuq pIzI sFJ pY geI sI ikAuN jo Aus
sI qyry kol.’ rxbIr ny Auqsukqf nfl sI. jdoN rxbIr Aus ƒ bfhr Cwzx afieaf igaf.’ rxbIr ny axjfx bxidaF iPr vfsqy kVfh pRÈfd iqafr krn leI
ny afpxy puwqr krm dy jµmx vyly aqy
puwiCaf, ‘hF dws, jwkdf ikAuN aY?’ nIly qF Auh afKx lwgf, ‘cfcf, mYN qF qyry crnF ikhf, ‘kI bolI jfnYN?’ nIlf roxhfkf siqkfr vjoN sfP-suQRI kVfhI aqy
poqf hox vyly iesy hI inµm dy pwqy bµnHy
ny aµdroN hOslf iekwTf krky gwl ÈurU dI DUV aF, jdoN mrËI jfn mµg leI.’ hoieaf ipaf sI. afKx lwgf, ‘nhIN cfcf, smwgrI nyVy rwK ky bflI sI ik pfTI
sn.
kIqI, ‘pfpf dy Bog ivwc cfr idn rihgy, rxbIr ny Aus ƒ jwPI ‘c lY ilaf. rxbIr qUµ boilaf nHIN cwj nfl afQxy. mYN dwsdF isµG af ky kihx lwgf, ‘bIbI jI qusIN
nfjr dI ƒh ivhVf sfP krn vy l y
Gry koeI pYsf nHIN, afVHqIey ny vI ro ipwt ny BfvyN Gwt pIqI sI, pr aijhy jËbfqI qYƒ ikAuN krvfieaf sI ivafh. iehdy mF pfsy ht jfE, ieh dyg asIN iqafr
inµ m dy JVy ho e y pw q y vy K ky hr smy N
ky pµj hËfr eI idwqf, qUµ afp vyK lY, pµj mfhOl ivwc Auh vI srUr dy diraf ivwc ipAu inwkI huµdI dy mr gey sI. cfcI ny krFgy.’’
ikc ikc krdI rihµ d I sI. iew k idn
nfl kI bxUµ.’ rxbIr ny puwiCaf, ‘ikµny qfrIaF lf irhf sI. ‘mhfrfj eI sfrf kuJ pflI sI. svyry gohf kUVf swut ky skUl bIbI ny bVy siqkfr nfl ikhf, ‘‘koeI
Au s ny afpxy pqI krmy ƒ ikhf,
nfl srU?’ Aus dI gwl sux ky Auh hOsly krn vflY.’ rxbIr ny ieµnf hI afiKaf jFdI qy af ky Pyr sfrf kµm krdI. qYƒ nf bfbf jI, qusIN icµqf nf kro. mYN iqafr
‘‘mY Q o N nIN aY n f kU V H f inw q hU µ i Jaf
nfl boilaf, ‘Gwto-Gwt vIh ku hËfr qF sI. AunHF dI sfrI gwlbfq rxbIr dI qfeI kI-kI dwsF? ikµnHF doËKF ‘co lµiGaf iehdf kr idµnI aF.”
jFdf, Au W qo N sfrf idn pµ C I ivhVy
lwg eI jfAU, iekwT vI vfhvf ho jfxY.’ bcn kOr drvfËy ivwc KVI sux rhI sI. jIvn. Pyr iehdI cfcI iksy vwzI Aumr dy ‘‘nhIN, sµgq ‘c vrqfAux vflI dyg
ivw c gµ d pfeI rw K dy ny . ”
nIlf hux TrµHmy aqy ivÈvfs nfl bol irhf bcno df irÈqf nIly dI dfdI ny krvfieaf duhfjU irÈqydfr nfl mVHn ƒ iPrdI sI qy isµG iqafr krygf. qusIN nhIN kr
ro Ë dI bu V bu V qo N iKw J y krmy ny
sI. Aus dI afvfË ivwcoN iQVkx ijhI muwk sI. iesy kfrn nIlf Aus ƒ BUaf kihµdf mYN ikvyN[[‘ nIlf sfh lY ky iPr ÈurU ho skdy.” pfTI isµG dI kwtVqf avfËfr
afKr nfjr ƒ bgY r dw s y hI inµ m ƒ
geI sI. ‘lY jfeIN svyry,’ rxbIr dy ienHF sI. bcno QoVHf icr pihlF kYnyzf qoN vfps igaf, ‘ieh kmlI qF afvdy vrgy smJdI hoeI KloqI sI. qrkÈIl bIbI ny bfbf
vy c x df PY s lf kr ilaf. Au s ny
bolF nfl nIlf iekdm ipafr aqy DµnvfdI afeI sI. nIly nfl Aus dI Gwt bxdI sI. aY sfiraF ƒ. jy mYN DoKf dy ky pfsy ho jFdf jI ƒ svfl dfÊ idwqf, ‘‘bfbf jI, ieh
Èihr qo N vfZ vfly bµ d y bu l f ky ru w K
Bfv nfl Br igaf sI. Aus dy ichry Aupr Aus ƒ bfhrly sfk df lfrf lf ky bcno qF Pyr mYN cµgf sI? mYN ivafh krvfieaf ikwQy iliKaY ik dyÊ mYN iqafr nhIN kr
df mu w l pµ j hËfr ru p ey kr idw q f.
kuJ rONa prqx lwgI. Aus ƒ Èrbq vflf Au s qo N Ky q IbfVI df mfVf mo t f kµ m qy iewËq idwqI aY. PuwlF vFgUµ rwKdF. qy skdI? iqµn idn jo Ckdy rhy ho, mYN hI
ieh su x ky ko l KVH y krmy df pu w q r
iglfs PVfAuNidaF rxbIr afKx lwgf, krvfAuNdI rhI sI. bcno df kwd mDrf aqy iehny PwPykuwtxI ny kI kIqf pqY qYƒ?’ iqafr kIqf sI. Aus pRÈfdy nfl iksy
bo i laf, ‘‘pfpf, ey n f Gw t mu w l ? mY N
‘nIilaf, bfeI arjn vflf Gftf bhuq vwzY. rµg gorf sI. Aus dIaF lgBg ibnF rxbIr ny Auqsukqf nfl nIly vwl vyKidaF ƒ kuJ hoieaf? jy hor sB kuJ mYN iqafr
ivigafn dI ikqfb ivw c piVH a Y ik
sfzI i˵myvfrI hux qyry ‘qy aY. vyK ieh BrvwitaF qoN CotIaF-CotIaF awKF hr vyly puwiCaf, ‘ikvyN?’ nIlf sihj ho cuwkf sI. kr skdI hF qF dyg vI mYN iqafr
ds lw K ru p ey dI qF iew k ru w K afpF
koeI qyry ‘kwly nfl nHIN hoeI. sfrI dunIaf iksy df mËfk AuzfAuNdIaF lwgdIaF sn. Auh kihx lwigaf, ‘iehny qF isrf eI krFgI. qrk ivhUxf AupdyÈ qusIN afpxy
ƒ sfh lY x leI afksIjn gY s hI
nfl huµdI afeI aY. Bfxf mµnx qoN ibnF Aus ivwc BlfeI ƒ Cwz ky sfry gux sn. krqf, knyzf jfx vfsqy skI BYx dy muµzy kol hI rwKo.” bIbI vwloN qrkbfxF dy
dy idµ d Y . ” ru w K dy iew k ho r axmu w l y
koeI cfrf nHIN. eys musIbq nfl qYƒ hI iksy dI gwl bxfAuxI, ËKmF ‘qy lUx nfl ivafh kIqf afpxI DI df.’ rxbIr hmly ny pfTI isµG inZfl kr idwqf.
gu x bfry su x ky dU r KVH y by v w s nfËr
nijwTxf pYxY.’ Auh ieh sfrIaF gwlF iCVkxf, iksy ƒ nIvF ivKfAuxf aqy cuglI df mUuµh KuwlHf rih igaf, ‘hYN? swcIN?’ nIly hux bfby kol isvfey afpxI jgHf mwlx
dIaF aw K F Br afeIaF.
iDafn nfl sux irhf sI aqy QoVHf ijhf krnf qF Auh afpxy hwk smJdI sI. cuglI df guwsf kuJ Gt igaf sI, ‘qUµ iehdf hfl dy hor koeI cfrf nhIN sI.
22 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

ivigafn aqy Bfrq df purfxf hY irÈqf


Bfrq dys mhfn lokfˆ dI DrqI hY.ieQy smy smy qy vfry.afE hux kuJ aDuink BfrqI ivigafnIafˆ aqy
sMqf,pIrfˆ,PkIrfˆ ny avqfr lY ky mfnvqf df kilafx Auhnfˆ dI Koojfˆ vfry crcf krdy hfˆ.sB qo pihlf gwl
kIqf hY.ijwQy Bfrq pIrfˆ –PkIrfˆ dI DrqI hY, AuQy hI krdy hfˆ BfrqI pulfV pRogrfm dy ipqfmf khy jfx vfly
Bfrq mhfn ivigafnIafˆ aqy ivdvfnfˆ dI DrqI vI hY. ivkrm sfrfBfeI jI dI.pdm BUsx pRfpq sfrfBfeI ny
purfqn aqy afDuuink BfrqI ivdvfnfˆ aqy ivigafnIafˆ pulfV nfl sMbMiDq Kojfˆ ivc afpxf ivsys Xogdfn
ny afpxIafˆ Kojfˆ aqy isDfqfˆ nfl smucI dunIafˆ ivc pfieaf.sfrfBfeI dy Xqnf sdkf hI iesro (BfrqI pulfV
afpxf nfm kmfeIaf hY.purfqn kfl ivc BfrqI Koj sMsQf) hoˆd ivc afeI. awj ieh dunIafˆ dI CyvI
ivigafnIafˆ ny jo isDfq idwqy Auh awj vI afDuink sB qo vwzI pulfV Koj sMsQf hY.pMCI pRymI slIm alI
ivigafn df Durf hn.sfzy BfrqI ivigafnIafˆ ny jo ny afpxf sfrf jIvn pMCIafˆ dy aiDaYn Auqy kMm
hjfrf sfl pihlf iswD kr idwqf sI Auh afDuink kIqf.Auhnfˆ ny pMCIafˆ Auqy keI pusqkfˆ iliKafˆ.Auhnf
ivigafn aqy ivigafn dI pRgqI dy mIl dy pwQr sfibq ny pMCIafˆ dy srvy nUM iek qrqIbvfr qrIky nfl pUry
hoey hn.awj ies lyK ivc afpfˆ Auhnfˆ hI kuJ purfqn Bfrq ivc kIqf.mhfn Kgol ivigafnI mygnfd sfhf
aqy kuJ afDuink kfl dy BfrqI ivigafnIafˆ vfry crcf afpxI `sfhf smIkrx` kfrn pRiswD hn. 1983 dy
krfˆgy.ijMnf dy isDfqfˆ ny ijwQy Bfrq nMU ivigafn dy nobl purskfr ivjyqf subrmnXm cMdrsyKr. Kgol
Kyqr ivc iek ivsfl mukfˆm pRdfn kIqf hY,AuQy hI ivigafn aqy gixq dy bhuq vwzy ivdvfd sn.Auhnf
smucI dunIafˆ ivc afpxf aqy dys df nfm cmkfieaf dI `cMdrsyKr lIimt` dunIaf Br ivc pRiswD hY.bos-
hY.sB qo pihlf afpfˆ `jIro` dI gwl krdy hf.jIro Bfˆvy afienstfeIn isDfˆq nfl dunIafˆ Br ivc pRiswDI Kwtx
bhuq Cotf hY pr ies qo ibnf ivigafn aqy gixq dI vfly BfrqI ivigafnI aYs[ aYn[ bos ny kuafˆtm
klpnf lgBg asMBv ijhI hI sI.sfzy leI bhuq hI iPjIks dy Kyqr ivc afpxf ivsys Xogdfn idwqf.boson
mfx dI gwl hY ik smucy ivsv nMU jIro df igafn sfzy kx vI aYs[aYn bos dI hI dyx hY. mhfn BfrqI
BfrqI ivigafnI ny idwqf.dUjI sB qo mhwqvpUrn cIj ivigafnI Bf[ vfeI[ aYs[ rfE ny afpxf jIvn dvfeIafˆ
`dsmlv`.ieh vI sfzy Bfrq dI hI dyx hY.moty awKrfˆ dI Koj Auqy gujfr idwqf.Auhnf ny bhuq sfrIafˆ jIvn
ivc ikhf jfvy qf `jIro` aqy `dsmlv` ivigafn aqy nMU surwiKaf pRdfn krn vflIafˆ dvfeIafˆ dI Koj
gixq dy mUÜ isDfˆq hn.iehnf dy afAux nfl gixq kIqI.Auhnf duafrf idwqy gey isDfˆq awj vI icikqsf
aqy ivigafn jgq ivc mMno kRfˆqI hI af geI.jykr dy Kyqr ivc bhuq aihmIaq rwKdy hn.bhuuguxI
kMipAUtr dI Bfsf bfeInrI dI gwl krIey qf ieh vI sKsIaq dy mflk zf[ rfjf rfmMnf Bfrq dy pRiswD
sfzy iek vYidk ivdvfn dI dyx hY.awj dy jIvn df inAUklIar ivigafnI sn.Auhnf ny BfˆBf nfl iml ky
kyˆdr ibMdU mMinafˆ jfdf kMipAUtr.jykr bfeInrI Bfsf inAUklIar Kyqr ivc afpxf ivsys Xogdfn idwqf
nf huMdI qf kMipAUtr df inrmfx lgBg asMBv ijhf hY.imsfeIl mYn zf[ klfm ny afpxf sfrf jIvn
hI sI.awj smucI dunIafˆ iek dUjy nfl juVI hoeI hY qf ivigafn aqy qknolojI nMU smripq kr idwqf.Auh Bfrq
iesdf ÈRYa jykr iksy nMU jfdf hY qf Auh BfrqI ivdvfn dy rfstrpqI vI rhy.Auhnf dy ivcfr awj vI smucI
hn.jykr imxqI dI gwl krIey qf ieh vI sfzy BfrqIafˆ noojvfn pIVI df mfrg drsn kr rhy hn.jykr BfrqI
ny hI dUijafˆ nUM isKfeI.sRoqfˆ qo pqf lgdf hY ik pRcIn ivigafnI sI[vI rmn dI gwl krIey qf 1930ivc nobl
kfl ivc hI sfzy BfrqIaf kol imxn dIaf aiq purskfr ijwq ky Auhnf ny Bfrq nUM ivigafn dy Kyqr
afDUink qknIkfˆ sn.ivigafn dy Kyqr ivc sB qo ivc iek ivsfl mukfˆm pRdfn kIqf.`rmn pRBfv` kfrn
Cotf mMinaf jfx vflf kx `prmfxU` (atom) .ieh vI Auhnfˆ nMU ieh purskfr pRfpq hoieaf.BfBf aqy sfrfBfeI
sfzy iek BfrqI ivdvfn `knfd` dI dyx mMinaf jfdf Auhnf dy hI ividafrQI sn. ieh qf kuJ ku BfrqI
hY.zfltn qo vI sqfvdIafˆ pihlf knfd ny prmfxU dI ivigafnIafˆ aqy ivdvfnfˆ dI gwl hoeI hY.ies qo ielfvf
ivafiKaf kIqI sI. Aus ny ies nUM `anU` (anu) df nf vI anykfˆ hI BfrqI ivdvfnfˆ ny ivigafn, gixq,
idwqf. ijs df arQ hMUdf hY bhuq Cotf prmfxU vfˆg.sRoqfˆ qknIkI dy Kyqr ivc apxf ivsys Xogdfn pfieaf
qo pqf lgdf hY ik pRfcIn kfl ivc hI plfsitk hY.ijMnfH ivc sRIinvfs rfmfnujn , homI jhfgIr BfBf,
srjrI aqy hor srjrIafˆ vfry vI BfrqI ivdvfnfˆ nMU jgdIs cMdr bos , hrgoibMd Kurfnf, afid vI sfiml
bhuq igafn sI.jykr BfrqI ivigafnIafˆ aqy ivdvfnfˆ hn. iehnfˆ ivigafnIafˆ aqy Auhnfˆ dy isDfˆqf nfl
dI gwl kr rhy hfˆ qf `afrIaf Bwt` jI df ijkr nf jfx pCfx krfAux df iek hI Audys hY ik asI ieh
krIey qf gusqfKI hovygI.BfrqI ivigafnI aqy ivdvfn jfx skIey ik sfzy BfrqIafˆ ivigafnIafˆ df lohf sfrI
afrIaf Bwt ny pRfcIn kfl ivc hI Auhnfˆ isDfˆqf dI dunIaf mMndI hY.pr awj kwl ieh dyKx ivc afieaf
ivafiKaf kr idwqI sI jo awj dy afDuink ivigafn dI hY ik ividafrQIafˆ ivc ivigafn aqy gixq ivsy pRiq
buinafd hn.Auhnfˆ dIafˆ Kgol nfl sMbMiDq Kojf pRiswD rUcI GwtdI jf rhI hY.jo ik iek bhuq vwzf icMqf df
hn.Auhnfˆ ny KgolI ipMzf df vI aiDaYn kIqf aqy cMn ivÈf hY.awj loV hY ik aiDafpk aqy mfqf-ipqf ies
aqy DrqI ivckfrlI dUrI df vI pqf lgfieaf aqy pRiq sucyq hox.Auh Kud ivigafink njrIey nMU apxfAux
hor vI bhq kuJ.Kojkfr mMndy hn ik rfkyt df inrmfx aqy afpxy bwicaf ivc vI ivigafink soc pYdf
vI Bfrq ivc hI hoieafˆ .mMinaf jfˆdf hY ik tIpU sulqfn krn.KoKly aMD ivsvfÈfˆ ivco ivigafink soc apxf
ny rfkyt vrgf hiQafr iqafr kIqf sI jo Ausny aMgryjI ky hI bfhr inkilaf jf skdf hY.afE afpxy afp
eIst ieMzIafˆ kMpnI dy ivruD hoeI lVfeI ivc ivc ivigafink soc pYdf krky iek ibhqr smfj df
vriqaf.ieh 2 ik[mI[ qwk mfr kr skdf sI. ieh qf inrmfx krIey.
kuJ ku gwlf hoeIafˆ pRfcIn kfl dy Bfrq dIaf aqy PYsl Kfn
pRfcIn kfl dy BfrqI ivigafnIafˆ aqy ivdvfnfˆ mob: 9914965937

suprIm kort ny ssqy `c bKiÈaf; nvjoq iswDU nhIˆ jfvygf jylH


ikRkt qoˆ rfjnIqI `c Èfiml hoey kfˆgrs nyqf nvjoq KVHI hox `qy AunHfˆ ny iswDU qy sMDU nUM ies nUM htfAux
isMG iswDU nUM awj suprIm kort ny qIh sfl purfxy leI ikhf, ijs kfrn mfmlf kfPI grmf igaf sI.
`sVkI guwsy` mfmly ivwc kyvl 1000 rupey df mfmUlI ies sbMDI pulIs ny dfavf kIqf sI ik gurnfm isMG
jurmfnf lgf ky brI kr idwqf hY. nfl nvjoq iswDU ny kuwt mfr kIqI sI aqy bfad ivwc
iswDU nUM ies mfmly ivwc iewk sfl dI sËf ho skdI sI AuwQoˆ Bwjx dI koiÈÈ vI kIqI sI.
jfˆ iPr jylH jfˆ iPr dovyˆ vI ho skdy sn. ies mfmly ivwc Cy dsMbr 2006 nUM pMjfb
gOrqlb hY ik sfl 1998 dy `sVkI guwsy` dy mfmly aqy hirafxf hfeIkort ny iswDU aqy sMDU nUM iqMn-
ivwc pMjfb qy hirafxf hfeI kort ny sfl 2006 ivwc iqMn sfl dI sËf suxfeI sI qy ies ÌYsly iÉlfP
iswDU nUM iqMn sfl dI sËf suxfeI sI pr iswDU ny hfeI suprIm kort ivwc apIl krn leI 10 jnvrI 2007
kort dy ies ÌYsly ivruwD suprIm kort ivwc apIl qk df smfˆ idwqf igaf sI. hux suprIm kort ivwc
drj kIqI sI. hux vI ptIÈn `qy suxvfeI dOrfn pMjfb hoeI suxvfeI ivwc jsits jy[ cylmyÈvr aqy jsits
srkfr ny hfeI kort dy ÌYsly nUM kfiem rwKx dy pwK sMjy ikÈn kOl dI bYˆc ny 18 apRYl nUM afpxf ÌYslf
ivwc dlIl idwqI. pMjfb dI kYptn srkfr ivwc sYr- rfKvfˆ rwiKaf sI, ijs ivwc iswDU ny dfavf kIqf sI
spftf mMqrI nvjoq isMG iswDU `qy doÈ sI ik AunHfˆ df ik gurnfm isMMG dI mOq dy kfrnfˆ dy sbUq shI nhIˆ
27 dsMbr 1998 nUM afpxy dosq ruipMdr isMG smyq hn aqy ies bfry zfktrfˆ dI rfie vI `aspwÈt` hY.
pitaflf ivwc kfr pfrikMg nUM lY ky iewk 65 sflfˆ iswDU qoˆ ielfvf ruipMdr isMG sMDU ny vI adflq ivwc
bËurg gurnfm isMG nfl JgVf ho igaf sI qy gurnfm apIl drj kIqI sI, ikAuˆik Aus nUM vI ies mfmly
isMG dI hspqfl ivwc mOq ho geI sI. ies sbMDI ivwc doÈI krfr idwqf igaf sI aqy pMjfb aqy hirafxf
pIiVq pwK df kihxf hY ik iswDU aqy sMDU kiQq qOr `qy hfeIkort vwloˆ Aus nUM vI iqMn sfl dI sËf suxfeI
27 dsMbr 1998 nUM pitaflf ivwc Èyrfˆ vflf gyt nyVy geI sI. gOrqlb hY ik ies mfmly sMbMDI iswDU ÈurU
iewk sVk dy ivckfr ijpsI lY ky KVHy sn qfˆ pIiVq qoˆ hI kih rhy sn ik Aus nUM Psfieaf jf irhf hY.
gurnfm isMG aqy do hor ivakqI mfrUqI kfr ivwc bYˆk awj dy adflq dy ÌYsly qoˆ bfad hux iswDU afpxy
qoˆ pYsy kZvfAux leI jf rhy sn qy ijpsI ivckfr mMqrI ahudy `qy bxy rihxgy.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 23

swjrI pYV df ryqf (nfvl) -isLvcrn jwgI kuwsf

DI BYx kf jo pYsf KfvY..


khY goibMd isMG nrk ko jfvY.. (rihqnfmf)
rfq ivc cfr vfr Aus nflL PLuwl vrgI ho geI sI. ijvyN srIr qoN koeI mxF mUMhIN kOr df idl ihwl igaf. Aus dIaF awKF ivc iPLkr ny qlfk bfry aplfeI kIqf hoieaY, do vfr adflq
‘hm-ibsqr’ ho cuwikaf Bfr Auqr igaf sI. Aus df idmfg aqy vjUd swqvyN Jlikaf. pr DI ‘qy Aus nUM iksy gwl df sLwk nf hoieaf. vI jf afey aYN[[! hux qIjI pysLI ‘qy pwkf qlfk aY[[!
sI. kuVI dI pivwqrqf imwDI svrg ivc AuzfrIaF lfAuNdf mihsUs hoieaf. iPr -”mMm[[! asIN svyr dy pMj vjy qwk zFs rmxIk vIr jI nUM afKo ik Auh myry hwsbYNz nUM
jf cuwkI sI. aCuh kuVI Aus nUM pqf nhIN kI suwiJaf, Aus ny Guwt ky iemrfn nUM krdy rhy, sfrI rfq suwqy nhIN, qy iek awj mYnUM pIrIaz smJffAux[[[! mYN qF pwtI geI BYx jI[[[!” Auh iPr
mDolLI jf cuwkI sI. sfrf jwPLI pf leI. iemrfn nUM gwl krn df mOkf imlL igaf. af gey, hor koeI gwl nhIN, bws ishq ijhI nhIN zusk peI.
srIr cUisaf nhIN, cUMizaf -”sIql[[[! iek gwl afKF[[?” TIk[[[!” sIql ny srfsr inrol JUT boilaf. sMKyp -”kI gwl kI hogI, ksUr kIhdY[[[? Auh qlfk ikAuN
jf cuwkf sI. igwdV dy CwlI sIql ny sqrMgI pING vrgIaF awKF Aupr gwl krky mF df iPLkr nbyVn df Xqn kIqf. mF nUM vI mMgdy ny[[[?”
df doDf cUMzx vFg! cuwkIaF. gwl suxn leI kMn KolHy. iksy hwd qwk sMqusLtI ho geI sI. -”jy swc dwsF qF ksUr qF BYx jI srfsr myrY[[[!
ipMkI Aupr afeI. -”awlHf qflf dI ksm, sfrI ijLMdgI ipwCf -”qUM ieAuN kr[[! kuC Kf lY qy jf ky ‘rfm kfhnUM iksy nUM vfDU dosL dyvF[[[? rmxIk vIr jI
iemrfn ny KLUn nflL nhIN jy idaFgf, myry ‘qy ivsLvfs kr[[!” iemrfn nflL sON jf, TIk hojyNgI puwq[[! kI krnf sI pfrtI ‘c Gr hI ny?”
ilwbVy bYWz vwl iesLfrf boilaf. jf ky[[[? kI QuiVaf ipaf sI aYho jI cMdrI pfrtI -”hF, Auh Gr hI ny, gwl krvfvF[[?”
kIqf. duKI ijhy idl nflL! sIql ny Aus nUM iPr glvkVI ivc Guwt ibnF[[[? jdoN ishq eI nHI TIk[[[?” -”krvf idE BYx jI bxky, nhIN myrf Gr qF pwitaf
-”hya vwt ey PLwk[[! sLI vfjL rIalI ey ilaf. inrbl hoeI dy Aus dy hwQ kMbI jf rhy sn. -”mMm[[[! mYN pIjLf Kf ky afeI aF[[[! KfxF igaf[[[!” divMdr df iPr rox inklL igaf.
vrjn grl iemrn[[[!” ipMkI ny KLUn nflL lwQ pwQ iemrfn ny vI Aus nUM jwPLI pf leI. kuC nHI, hux mYnUM kI pqf sI beI mYnUM AuQy pIrIaz af hnI ny PLon rmxIk nUM PVf idwqf. -”hYlo[[!” -”Bfa
hoey bYWz vwl dyK ky ikhf. -”hux ishq ikvyN aYN[[[?” jfxgy[[[?” jI sfsrIkfl[[[!” divMdr ny kuJ sMBlidaF afiKaf.
-”XYWs[[[! sLI vfjL[[!” iemrfn isrPL -”TIk hF[[! pyt dy hyTF drd ho irhY-!” -”Pyr jf ky sON jf puwq[[! sON ky TIk -”sfsrIkfl jI-!”
ieqnf hI afK sikaf. -”ht jfvygf, pihlI vfr huMdf hI aY[[[.” hojyNgI[[[! jfh arfm kr[[[!” -”Bfa jI mYN divMdr boldIN aYN, blivMdr dI imsjL[[!
-”zoNt vrI abfAUt PLwikMg bYWz aOr blwzI -”mY Q o N hy T ilaF dy mw Q y nhIN lw i gaf sIql aMb df jUs pI ky afpxy bYWz rUm blivMdr, jIhnUM ibwlU kihMdy aY-!”
bYWz sLIts[[[! asIN sPLfeI vflLI nUM mMgvfAuxf hI hY, jfxf[[[!” sIql nUM Qwly bYTy muMzy kuVIaF qoN sLrm ivc clI geI, Aus afpxy kYlMzr ‘qy kuJ drjL kIqf -”hF, hF mYN jfxdYN[[[! blivMdr nUM vI jfxdYN qy
ieh kwpVy vI Do jfvygI[[[.” ipMkI ny Aus dI musLikl ijhI af rhI sI. aqy lMmIaF qfx ky pY geI. imMnHF imMnHF drd Aus dy ibwlU nUM vI[[[!” rmxIk ny ivaMg nflL afiKaf.
hwl kr idwqI. -”sfrI rfq Auh vI afpxy vflf kMm hI pyt dy hyT ajy vI ho irhf sI. pr grm grm pfxI -”quhfnUM Bfa jI sfzI khfxI df pqf eI aY[[[!”
-”afeI aYWm sOrI ipMkI[[[!” krdy rhy aY[[[!” iemrfn ny aslIaq dws ky Aus df nflL nhf ky Auh kfPLI hwd qwk TIk ho geI sI. jldI -”sfrf eI pqY BYx jI, sfrf eI pqY[[!”
-”PLOrigwt iewt iemrn[[[! ieMjuafeyz[[[?” sMsf nivrq krnf cfihaf. hI Aus nUM nINd ny Gyr ilaf. rmxIk nUM KuMDk cVH geI. ”[[[[[[[[[[[.” divMdr
ipMkI ny sLYqfn njLrF nflL Jfk ky puwiCaf. -”nHFa[[[? rIalI[[[!” sIql nUM XkIn nf ajy rmxIk kMm ‘qy jfx leI iqafr hI cuwp Dfr geI. kI afKdI[[[? jd dosL hI sfrf Aus
-”XYWs[[! afPL kors[[[! EbIieslI[[[! QYNk afieaf. hoieaf sI ik iksy df PLon KVk ipaf. df sI[[[!
XU ipMkI[[[!” iemrfn sLukrfny ivc Juikaf ipaf sI. -”awlfh dI ksm[[[! iblIv mI sIql[[! PLon hnI ny hI cwuikaf. -”BYx jI gwl ieh aY[[[! isafxy afKdy
Aus df idl ipMkI qoN kurbfn ho jfx nUM krdf sI. mYN do ku vjy hyTF kok lYx igaf sI, pYm qy rvI, ipMkI jdoN Aus ny ‘hYlo’ ikhf qF awigEN iksy dy huMdy aY, vkqoN KuMJI zUmxIN gfhy aflL pqflL[[! jy
-”nHo prOblm aYt afl iemrn[[[! XU afr qy jYs horIN mYN afp awKIN dyK ky afieaYN[[! iemfn nfl zuskx aqy iPr rox dI avfjL afeI. hnI hYrfn ho qusIN smyN isr vkq sMBfilLaf huMdf qF afh nObqF eI
hYpI, afeI aYWm hYpI[[[!” afKdYN!” geI. ieh kOx sI? jo PLon ‘qy ‘hYlo’ kihx sfr hI rox nhIN sI afAuxIaF[[[! BYx jI guwsf nf kirE, qusIN
-”pr sIql duKI ijhI hoeI peI aY[[[!” sIql dI jLmIr hlkI ho geI. lwg ipaf. qF AudoN afbdI ijLwd mgr lwg ky GraflLy nUM AUNeIN
-”koeI gwl nhIN[[[! zoNt vrI abfAUt Aus dy mn df boJ kfPLI hwd qwk lih igaf -”kOx aYN[[[?” hnI ny iPr puwiCaf. itwc smiJaf[[! QonUM qF ieAuN sI beI ibwlU sfAU sLrIPL
dYt[[[! hux Aus nUM ies df Bus pYjUgf[[! bws pihlI sI. -”hYlo[[[?” PLon krn vflLI koeI aOrq sI. ijaf hYgY, Auhny ikhVf kdy kuC bolxYN[[[? QonUM ieh
vfr hI mihsUs ijhf huMdY[[[! sB nUM eI mihsUs huMdY, sfiraF ny duiphr df KfxF KfDf. pIjLf Aus ny nwk suxkidaF ‘hYlo’ afKI sI. nHI sI pqf beI vkq bMdy nUM bhuq kuC isKf idMdY[[[!
beI kI kr ilaf? pr iPr ies qoN ibnF rih vI nhIN srivs vfilLaF qoN pIjLy mMgvfey gey sn. -”hF, bolo qF shI[[[!” hnI ny afiKaf. qy jy loV pvy qF PLisaf bMdf bfgI hox qoN vI guryjL
huMdf[[! dyK lvIN, qyry kolL BwjI afieaf krU[[[!” qy duiphr df KfxF Kf ky sIql tYksI lY ky -”hnI BYx jI mYN divMdr boldI aF[[! qusIN nhIN krdf[[! afh hux dyK lE! Qozy sfhmxy eI
Auh AucI AucI hws ky Qwly Auqr geI. Gr af geI. Aus df Auizaf mUMh dyK ky mF nUM iPLkr mYnUM nhIN jfxdy, myry hwsbYNz quhfzy hwsbYNz nflL aYN[[[? aOh bYTY pqMdr bixaF[[[!”
sIql nhf ky vfips af geI. sfrf srIr hoieaf. suaflF dI mUrq bxI ikrpfl kOr sIql dy sikAUirtI ivc kMm krdy ny[[[!” divMdr ny awigEN -”Bfa jI kuC kro[[! plIjL[[[! mYN bhuq
Aus ny rgV rgV ky Doqf sI. kdy Aus df mn kuVwqx sfhmxy KVHI sI. gurcrn isMG Gr nhIN sI. CuwtI df sMBlidaF ikhf. duKI aYN, myrf qF pyikaF df sfrf twbr duKI aY[[[!
nflL Br jFdf aqy kdy kuJ soc ky afnMdmeI ho jFdf. idn hox krky iksy pRogrfm ‘qy igaf hoieaf sI. -”hF dwso kI kMm aYN[[[? sB suwK sFd qF sfzy qF Kfndfn ‘c iksy df qlfk nHI sI hoieaf Bfa
Aus nUM ieh nhIN pqf lwg irhf sI ik Auh ies kfry nUM -”kI ho igaf sIql, bhuqI bwgI ijhI hoeI hY[[[?” jI-! nflLy QonUM pqY beI qlfk aflLI qImI nUM lok
burf grdfny jF cMgf[[[? pr Aus dI rUh jLrUr hOlI peI aYN[[[?” sIql dI qrsXog hflq dyK ky ikrpfl -”suwK sFd kfhdI BYx jI[[? myry hwsbYNz ikwdF dI smJdy ny[[?” (⁄ÒÁ≈)

suKbIr isMG bfdl qy hrismrq kOr vwloN mnpRIq ivaµg


bfdl ƒ rYlI ivwc rgVy nINd dI kImq vsUlx vfly
* kyNdrI mMqrI leI rwKI geI rYlI mnpRIq ivroDI ho inwbVI
ikhdf-ikhdf nF lY ilaf jfvy ik kOx Ëflm, duÈmx, kr lYNdy ny qy iPr pUrI rfq ‘BAUN-BAUN’ BONk ky lokF dy
biTMzf (aYn jLYz qsvIr ibAUro)- akflI dl dy pRDfn isMG ny rijMdr kOr BwTl df krËf muafÌ kr idwqf qy pwQr idl sfzI imwTI-ipafrI nINd dI kImq vsUl DIrj df iemiqhfn lYNdy ny. ienHF afvfrf kuwiqaF ƒ
suKbIr isMG bfdl aqy AunHF dI kyNdrI mMqrI pqnI byaMq isMG dy poqy ƒ srkfrI nOkrI dy idwqI. krdf hY? ikhVf ipafrf qy afpxf vsUl nhIN krdf, cIËF Kuaf-ipaf ky lokF ƒ afpxI nINd dI kImq adf
hrismrq kOr bfdl ny awj biTMzf ivwc eymË hspqfl vrnx Xog hY ik ieh rYlI awj eyQy iewk AudGftn dy sgoN sfzI nINd dI kImq adf krdf hY. sfzI nINd krdy rihxf cfhIdf hY. hor sfry lflcI iksm dy
dI AusfrI ivwc aiVwky pfAux qy ÉflI ÉËfny dy muwdy islisly ivwc af rhy kyNdrI mMqrI aqy Bfjpf afgU curfAux vfly qy nINd dI kImq vsUlx vfly axigxq kuwiqaF ƒ vI afpxI nINd, amn, cYn dI kImq afpF
AuWqy afpxy isafsI sLrIk mnpRIq isMG bfdl ƒ inÈfny iniqn gzkrI dy dOry nfl joV ky rwKI geI sI, pr hn. kuJ sxy ivafj vsUl krdy ny. Auh koeI ilhfË sB ƒ qfrnI pYNdI hY. iksy jgHf koeI nyqf styj ‘qy
AuWqy rwiKaf. AunHF df dOrf rwd ho jfx ipwCoN akflI afgUaF ny ieh nhIN krdy. irafieq nhIN idµdy. pihlF gwl pRymIaF aqy ciVHaf AuWcI-AuWcI BfÈx dyeI jf irhf sI qy sroiqaF
eyQy kIqI geI rYlI ivwc kyNdrI mMqrI hrismrq kOr rYlI afpxy isafsI sLrIk nMU rgVy lfAux leI vrq pRyimkfvF dI kr leIey, iPr afpxI sB dI. jy pRyimkfvF ‘c bYTy kuJ kuwqy mUµh cuwkI Aus vwl vyKI jf rhy sn.
bfdl ny awj mnpRIq isMG bfdl ƒ Aus vwloN lfey leI sI. afpo-afpxy pRymIaF dIaF awKF ‘coN nINd corI kr lYNdIaF asF AunHF ƒ ikhf, ‘‘Eey, jfE, dOVo ieQoN! sfƒ iehdI
ny qF AunHF dy pRymI vI AunHF dI nINd AuWqy zfkf mfrdy ny. koeI gwl smJ peI nhIN aFvdI, quhfƒ ikvyN af
dosLF df jvfb dyNdy hoey ikhf, ‘mnpRIq dI pVHfeI dy
lwK lfhnq hY, ijs ƒ eynf nhIN pqf ik kyNdr ny pYsf
aslf brfmdgI dy kys ivc vI mihµgy qohiPaF df lYx-dyx kr ky ipafrI-ipafrI jfAUgI?” ieh sux ky kuwiqaF df afgU kuwqf bolf,
nINd dI kImq adf krnI pYNdI hY. ipafr imly, nf ‘‘ieh nyqf bVf inrdeI qy Ëflm bµdf ey. ieh BfÈx
jfrI kr idwqf hY aqy awgoN eymË AusfrI dy aYn E sI
jfrI krfAuxy pMjfb srkfr df kMm hY. mYƒ Auh anpVH
jgqfr isMG hvfrf brI imly, ies dI koeI gfrµtI nhIN imldI. ijnHF ny ipafr- dy-dy ky sfzI nINd ivwc Kll pf irhf ey qy quhfƒ qF
lu i Dafxf (aY n jL Y z qsvIr ibAU r o ) - sfbkf mu w K muhwbq ƒ PYÈn smiJaf huµdf hY, AunHF ƒ qF gfrµtI zfZf qµg-pRyÈfn krdf hoAUgf.” afmdn tYks vsUlx
dwsdf hY qy Éud ƒ pqf nhIN ik eydF dy aiVwky dUr Aukf nhIEN imldI. hF, qy nINd dI kImq vsUlx vfly vfly aPsrfn qy mulfËm vI nINd dI kImq vsUlx
krnf rfj srkfr dI iËMmyvfrI hY.’ vrnx Xog hY ik mM q rI by a M q isM G dy kql ky s dy do s L I jgqfr
bVy ‘Auh’, bVy hrjfeI huµdy hn. jo koeI afpxI nINd qy vfilaF ivwc Èumfr ny. jI aYWs tI vsUlx vfly vI.
kuJ idn pihlF kyNdrI hrismrq kOr bfdl ny ikhf isM G hvfrf ƒ aslf brfmdgI dy ky s ivco N aw j
mn dy cYn df muwl nhIN qfrdf, Auh rfq-rfq Br hAuky lokF ƒ afmdn tYks adf krn leI pRyrq qy AuqÈfhq
sI ik hspqfl bxfAux dy rfh dy aiVwky pMjfb srkfr adflq ny brI kr idqf hY .
Brdf hY. iewk-dUjy df idl, mn df cYn qy awKF dI nINd krn ihwq ieµny idl kµbfAux vfly ieÈiqhfr huµdy hn
dUr nhIN kr rhI. jvfb ivwc ÉËfnf mMqrI mnpRIq imlI jfxkfrI muqfbk hyTlI adflq ny hvfrf ƒ curfAux vfly afÈkF qy mÈUkF vFg GrF, dukfnF, ik ienHF ƒ pVHn-suxn vfilaF dI nINd KµB lf ky Auz
isMG bfdl ny ikhf sI ik hrismrq kOr anpVHF do È I krfr idqf sI aqy ky s sI jy aY m (cIP kfrKfinaF, dPqrF afid ‘coN qrHF-qrHF df sfmfn, Dn, jFdI hY. AunHF ƒ idn dI roÈnI ivwc vI jylH df hnyrf,
vflI gwl krdI hY, pMjfb srkfr eyny vwzy lok BlfeI juzIsLl mYijstryt) dI adflq ivwc Byijaf igaf gihxy, kwpVy vgYrf curfAux vfly cor vI lokF dI gUVHI jurmfny df zr BYaBIq kr idµdf hY. afmdn tYks
pRojYkt ƒ ikAuN rokygI. awj hrismrq kOr ny ikhf sI. ey Q y su x vfeI dO r fn jw j su r y È ku m fr go i el ny nINd dI kImq vsUldy hn. bVI huiÈÙafrI nfl vsUldy ivBfg dI icqfvnI ‘c kr corI krn vfilaF ƒ kfƒnI
ik mnpRIq isMG ÉËfnf ÉflI hox dI rwt lfeI jFdy jgqfr isMG hvfrf dy vkIl jspfl isMG mMJpur hn. awvl qF lokF ƒ CwqI qrHF dIaF iPkrF-icµqfvF kfrvfeI dI Dmk (grË) suxfeI idµdI hY. ies ivBfg
hn, kyNdr srkfr ny ipCly idnIN tYksF ivwcoN 42 ÌIsdI dI dlIl nfl sihmq hu M i daF hvfrf ƒ brI krn kfrn CyqI nINd afAuNdI nhIN. jy af jfvy qF cor, lutyry dy isr ‘qy srkfrI KËfnf Brn dI vwzI i˵myvfrI huµdI
df hu k m jfrI dy idw q f. vrnx Xo g hY ik ies qo N AunHF df qrHF-qrHF df sfmfn corI kr ky, luwt ky, AunHF hY. vqn dy rKvfly qy pihrydfr sYink, imhnqkÈ
ihwsydfrI idwqI hY, ijhVI 600 kroV rupey bxdI hY.
pihlF ro p V adflq ny bw b r Kflsf ieM t rnY È nl dI nINd dI kImq AunHF qoN vsUldy ny. jy cor iksy df mUl mËdUr, iksfn, ivigafnI, swcy smfj syvk, suDfrk,
iesy rYlI ivwc sfbkf Aup muwK mMqrI suKbIr isMG
dy jgqfr isMG hvfrf ƒ kql dy iek kys qoN brI Dn sxy ivafj corI kr ky lY jfx qF smJo ik Auh Aus buwDIjIvI, inzr qy iemfndfr pwqrkfr, swcy rihbr
bfdl ny vI mnpRIq isMG bfdl AuWqy inÈfnf lfAuNdy dI nINd dI kImq sxy ivafj vsUl ky rPU cwkr hoey ny. kdy iksy qoN afpxI nINd dI kImq nhIN vsUldy,
hoey ikhf ik ÉflI ÉËfny df rfg alfp ky mnpRIq kr idqf sI. cmkOr sfihb dy gurduafrf kqlgVH
ijµnI vwD mihMgI cIjL, EnI vwD kImq qfrnI pYNdI hY. sgoN ieh sfry afpxy suwK nINd, afrfm dI kurbfnI
isMG iËMmyvfrI qoN Bwjxf cfhuMdy hn. suKbIr isMG bfdl sfihb dy gR M Q I dy kql ipw C o N pu i ls ny 14 agsq
ijhVy lok afpxI nINd dI kImq corF, lutyiraF, zfkUaF, dy ky sfzy sB dy suwK, cYn, nINd dI kImq adf
ny ikhf ik amrIkf dy isr sB qoN vwD krËf hY, pr 1988 ƒ Dfrf 302 hyT axpCfqy hmlfvrF iÉlfÌ
nyqxIaF, nyqfvF ƒ vsUl krn qoN rokxf cfhuµdy hox, krdy hn. keI afpxIaF jfnF kurbfn kr ky krdy
Auh dunIaF ivwc sB qoN ÈkqIÈflI dysL hY. awj jnqk kys drj kIqf sI. bfad ivc jgqfr isMG hvfrf, AunHF ƒ bf-huiÈafr hoxf peygf. hn. sB qoN ipafrI qy idl dy krIb rihx vflI
smfgm ivwc suKbIr isMG bfdl qy kyNdrI mMqrI Bu i pM d r isM G aqy jsvM q isM G dy iÉlfÌ adflq GurfVy mfrn vfly Kud pYr psfr ky sON mF kdy afpxy bwicaF qoN nINd dI kImq vsUl nhIN
hrismrq kOr bfdl ny kYptn amirMdr isMG dI ivwc cflfn pyÈ kIqf igaf sI. ies ivc hvfrf qoN jFdy hn, pr afpxy lfgy (nyVy) sOx vfilaF ƒ jgfeI krdI, Auh bwicaF vfsqy afpxI nINd, afpxf suwK
srkfr dIaF nfkfmIaF dI crcf kIqI, pRMqU muwK mMqrI ielfvf bfkI sfry do È IaF dI pu l s mu k fbly ivw c rwKdy ny. jy mIaF-bIvI dovyN GurfVf-rfg pµcm sur qy afrfm, cYn kurbfn kr idµdI hY. bfp vI afpxy
amirMdr isMG bfry bhuqI kOVI BfsLf nhIN vrqI. sfbkf mO q ho geI sI. iehI nhIN , rU p ngr adflq ny ‘c gfAux vfly hox qF AunHF dy pflqU kuwiqaF jF hor bwicaF df jIvn qy BivwK sµvfrn vfsqy idn-rfq
mMqrI iskMdr isMG mlUkf ny kYptn amirMdr isMG jgqfr isMG hvfrf ƒ swq dsMbr ƒ bfbf BinafrF jfnvrF ƒ pRyÈfnI ho skdI hY. AunHF ƒ nhIN, glIaF, imhnq krdf hY qF ik bwcy byiPkr ho ky sON skx
vfly dy zy r y dy bfhr bM b Dmfkf krn dy ky s ivw c bfËfrF ‘c afvfrf Guµmx vfly kuwqy-kuwqIaF nMU vI qF ik rfËI-KuÈI afpxf jIvn guËfr skx.
ƒ iswDy hwQIN lYNidaF ikhf ik krËf muafÌI aqy Gr-
vI brI kr idqf sI. huMdI hY. Auh vI idn ‘c sON ky afpxI nINd df kotf pUrf -nUr sµqoKpurI
Gr nOkrI df vfadf pUrf kr ky kYptn amirMdr
24 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

¡≈Í∂ ω∂ ‡∆ Ú∆ ͵Â’≈ Á≈ È≈’Ø ‡À√‡


suafl: ies ikwqy vwl ikvyˆ afey? ies Gtnf nfl glI ivwc sfzI bwly-bwly qy rfjnIqI, ienHfˆ iqMnfˆ `qy itkI hoeI hY jI
juafb: bcpn qoˆ hI sfnUM tI vI nfl bVf ho geI aqy nfl hI sfnUM sfzy Cupy hoey sfzI roËI-rotI. iewk sqr dI Ébr nUM iKwc
ipafr sI. sfzI idlI qmMnf sI ik iewk `tylYˆt` df vI aihsfs hoieaf ik ikvyˆ sfzy ky awDy GMty dI storI bxfAuxf, ÌflqU ijhI
idn asIˆ vI tI vI skrIn `qy afeIey pr ivwc cUhf vyK ky plyg PYlx dy Éqry nUM Ébr nUM snsnIKyË bxfAuxf, ieh sB qfˆ
ijAuˆ-ijAuˆ vwzy hoey, sfnUM aihsfs hoieaf suMGx dI klf hY. iPr qfˆ jI Gr dIafˆ afpxy Kwby hwQ dI Kyz hY. hwQfˆ nUM Cwzo,
ik tI vI qk phuMc krnI sfzy leI Auvyˆ hI Ébrfˆ, mMmI pfpf nUM lVfAuxf, JUTIafˆ- aijhIafˆ Ébrfˆ qfˆ asIˆ bgYr hwQfˆ qoˆ vI
sfibq ho rhI hY ijvŷ sfzI hfkI leI qgmf. swcIafˆ gwlfˆ nfl mMmI qy dfdI ivwc `mYc` bxf idMdy hfˆ. jy asIˆ KyqI krnI hovy qfˆ
nf qfˆ mYnUM gfAuxf afvy qy nf adfkfrI. krvfAuxf, skUl ivwc aiDafpkfˆ bfry aMbfˆ dy bUty qoˆ syb JfV dyeIey….
bVf soicaf asfˆ ies bfry. iewk vfr qfˆ gwpÈwp. cwl so cwl. bs jI, kflj jfx suafl: snsnI ikvyˆ pYdf krdy ho?
asIˆ, mMmI pfpf nUM lY ky do mYˆbrI kimÈn qk sfnU M aihsfs ho cu w i kaf sI ik juafb: ieh ikhVf suafl puwC ilaf qusIˆ!
vI ibTfieaf ik sfzf BivwK qYa kIqf jfvy pwqrkfrI sfzy ivwc jmfˆdrU hI kuwt-kuwt mMn lE ik sfzy Èihr ds imMt mIˆh ipaf.
Bfv tI vI skrIn qk phuMc krn leI ky BrI hoeI hY. aMnHf kI Bfly, do awKfˆ. asIˆ kYmry smyq iksy Coty ijhy toey `qy
rsqf kwiZaf jfvy pr Aus kimÈn ny vI sfnUM pwqrkfrI dI pOVI rfhIˆ tI vI qk phuMc ky irporitMg ÈurU kr idMdy hfˆ ik vyKo,
Auho kIqI jo bhuqy kimÈn krdy huMdy hn. phuMcxf afsfn idKfeI dyx lwgf. so asIˆ ikvyˆ Èihr ivwc jl-Ql hoeI peI hY. jy
hVHfˆ dy idRÈ lY ky Ébr Br idMdy hfˆ. bx ho?
aMq BUaf jI aqy dfdf jI nUM lY ky hfeI tI vI pwqrkfrI vwl af gey. Aus toey ivwc pfxI Gwt hovy qfˆ bfltI pfxI
geI storI. keI vfr ikqoˆ nf ikqoˆ aYvyˆ juafb: quhfnUM dwisaf qfˆ hY ik sfzI
pfvr kmytI df vI gTn kIqf pr iksy nUM suafl: Aus muMzy kuVI df iPr kI bixaf? dI koloˆ vI pf idMdy hfˆ.
Ébr kwZ ilafAuˆdy hfˆ ik PlfxI qfrIÉ nUM pwqrkfrI ikRkt, bflIvuwz qy isafsq `qy
kuJ smJ nf afvy. sfzf mslf qfˆ jI kÈmIr juafb: bxnf kI sI jI? iqMn ku mhIny kuJ kMm kYmry dy kloË awp kr idMdy hn
dunIafˆ Éqm ho rhI hY. bws jI, iPr qfˆ hI itkI hoeI hY. iÌlmI Ébrfˆ nUM lok vI
msly nfloˆ vI vwD AulJ igaf. acfnk bfad pqf lwigaf ik gwl qfˆ asl ivwc qy bfkI ksr sfzI jIB kwZ idMdI hY. ieMny
BUqnI Bulf dyeIdI hY. bhuq sfry lokfˆ nUM tI bVy ÈOk nfl dyKdy hn qy ienHfˆ nUM clfAux
sfzI glI ivwc vfprI iewk Gtnf ny sfzI koeI hY hI nhIˆ sI pr Audoˆ qk asIˆ afpxf ku pfxI qoˆ ÈurU kr ky asIˆ iBafnk hVHfˆ
vI `qy idsx dI bVI iBafnk bImfrI hY. so ivwc Éqrf vI koeI nhIˆ. bhuqy iÌlmI lok
iËMdgI hI bdl idwqI. kMm kr cuwky sI. qk dI BivwKbfxI kr idMdy hfˆ. bfkI Èihrfˆ
cfr ivhlVfˆ nUM KVHf ky puwCdy hfˆ ik quhfzf vYsy vI `pblIistI` dy BuwKy huMdy hn. jy
suafl: ikhVI Gtnf? suafl: qusIˆ jrnilËm (pwqrkfrI dI vfilafˆ qfˆ zrnf hI hoieaf, sfzy afpxy
dunIafˆ dy Éfqmy bfry kI ivcfr hY? iewk iksy adfkfr nUM iewk inwC vI af jfvy qfˆ
juafb: E jI, sfnUM iBxk peI ik sfzI pVHfeI) ikwQoˆ kIqI? Èihr vfly zr jfˆdy hn ik ieMnf mIˆh afÉr
kmlI, dUjI pf idwqI isivafˆ dy rfh. Auh pOxy mulk nUM Ëukfm ho jfˆdf hY. aijhy mfhOl
glI dI kuVI dI, dUjy muhwly dy muMzy nfl juafb: (hYrfnI nfl) …Auh kI huMdI hY? pY ikwQy igaf? ies kropI leI kudrq nUM
ivhlV qfˆ awgy hI mfx nhIˆ huMdy, Auwqoˆ asIˆ ivwc asIˆ iÌlmI gwpÈwp nf clfeIey qfˆ
mfVI-motI gwlbfq hY. lE jI, asIˆ kr suafl: ÉYr Cwzo. ieh dwso ik Ébrfˆ ikvyˆ vI gflHfˆ kwZ idMdy hfˆ qy nfl hI srkfr dy
mfeIk AunHfˆ dy hwQ PVf idMdy hfˆ. hor kI krIey?
idwqI jfsUsI ÈurU. Auh Ébrfˆ kwZIafˆ ik kuVI Bfldy ho? inkMmy pRbMDfˆ `qy vI sUeI Dr dyeIdI hY.
iPr cwl so cwl, dunIafˆ Éqm kr ky hI suafl: pr qusIˆ jnqk msly ikAuˆ nhIˆ
muMzy nUM juwqIafˆ puaf ky hI sfh ilaf. kuVI juafb: Bfldy nhIˆ jnfb, Ébrfˆ qfˆ sfzy keI sfl pihlfˆ afey hVHfˆ dIafˆ qsvIrfˆ
sfh lYˆdy hfˆ. jy sfzI Ébr vyK ky lok zr- AuTfAuˆdy?
nUM kfljoˆ htvfAuxf sfzI vwzI pRfpqI sI. kol mOjUd hI huMdIafˆ hn. ikRkt, bflIvuwz ivKf idMdy hfˆ. Auh nf lwBx qfˆ iÌlmfˆ `coˆ
zr nf AuwTx qfˆ iPwty mUMh hY sfzI pwqrkfrI juafb: (hYrfn ho ky) Auh kI huMdy hn?
jY W t ey a rvy Ë dy ieµ n y Gply inklx ‘qy vI srkfr cu w p ikAu N dy. swc nUM JUT qy JUT nUM swc bxfAux ivwc
asIˆ rwb qoˆ vI awgy hfˆ. QwpV qfˆ vwjx vfly
suafl: ijvyˆ anpVHqf, ÊrIbI, byruËgfrI,
aOrqfˆ `qy Ëulm, iksfnfˆ dIafˆ ÉudkuÈIafˆ
ipCly sfl qoN asIN Bfrq dI sB qoN vwzI dyx qy ahudy qoN mukq hox ivcfly kYptn dy iewk hI vwjdf hY pr skrIn `qy QwpVfˆ afid.
eyarlfeInË jYWt eyarvyË qy Bfrq srkfr ajy isµG ny zI jI sI ey ivwc jYWt eyarvyË -ivnIq nfrfiex df mIˆh vrHfAuxf sfzI klfkfrI hY. juafb: (hws ky) ieh msly AuTf ky asIˆ
dy ÈihrI hvfbfËI mµ q rfly dy iB® È t nfl sµbµDq ikµnIaF PfeIlF df inbyVf suafl: ies ikwqy ivwc Éqrf ikMnf ku hY? BuwKy mrnf hY? sfzy leI iksfn dy mrn
pqf lwgf hY ik jYWt eyarvyË dy mflk
aiDkfrIaF dI gµZquwp bfry dws rhy sF. kIqf? ies dy jvfb ivwc ieh pqf lwgf ik juafb: bhuq hY jI. smJ lE ik asIˆ `Kqrô nfloˆ adfkfr nUM afeI inwC dI Ébr vwzI
nryÈ goiel df pI afr ivBfg AunHF sfiraF
ies Gply dIaF qfrF bhuq dUr qwk juVIaF asqIPf dyx aqy ahudy qoN mukq hox ivcfly ky iKlfVI` hfˆ. keI vfr lfTIcfrj vgYrf hY.
ƒ, jo Ërf vI rOlf pfAux dI qfkq rwKdy
hn. BfvyN XfqrIaF dI surwiKaf dI gwl kYptn isµG ny jYWt eyarvyË nfl sµbµDq dI kvryj vyly do cfr zfˆgfˆ sfzy vI mOrfˆ suafl: tI vI pwqrkfr bxn leI ivakqI
hn, muPq hvfeI itkt jF hor lflc dy ky
hovy jF dyÈ dI Èfn mµny jfx vfly eyar 66 PfeIlF df inbyVf kIqf. ieh anYiqk ivwc Tuk jfˆdIafˆ ny pr asIˆ bhuqI prvfh ivwc ikhVy gux hoxy cfhIdy hn?
ÈFq kr idµdf hY. Auh lok BfvyN isafsqdfn
ieµzIaf dI ivkrI dI, aijhy sfry GpilaF afcrx hY. nhIˆ krdy. bfkI gwpÈwp GVdy-GVdy keI juafb: ivakqI `alOikk` ÈÉsIaq df
hox, BfvyN vkIl jF mIzIaf dy sfQI, dyr-
ivwc jYWt eyarvyË df iksy nf iksy qrHF idwlI hfeI kort dI cIP jsits gIqf imwql vfr ksUqy vI Ps jfˆdy hfˆ. afm qOr `qy mflk hoxf cfhIdf hY. KMBfˆ qoˆ zfr qfˆ koeI
svyr ies dy awgy gozy tyk idµdy hn, pr
koeI hwQ ËrUr hY. ny suxvfeI dOrfn ies gwl ‘qy srkfrI asIˆ hIro, hIroienfˆ dy nfˆvfˆ dIafˆ prcIafˆ vI bxf skdf hY pr pwqrkfrI leI ibnfˆ
‘bwkry dI mF kdoN qwk KYr mnfeygI’ ikAuNik
hYrfnI dI gwl ieh hY ik ieµny Gply inklx vkIl ƒ KUb JfV pfeI qy ikhf ik ‘jy ieh kwZdy hfˆ. ijnHfˆ dy nfˆ dI prcI inkl afvy, KMB qoˆ zfr bxfAux dI klf hoxI cfhIdI hY.
afm BfrqI ƒ vI awj vI inaF pfilkf ‘qy
ipwCoN vI swqf dy gilafiraF qy mIzIaf ivwc gwl swc hY qF kfPI gµBIr mfmlf hY.’ koeI AunHfˆ dy afps ivwc `aPyar` dI Ébr bxf suafl: pr smfj pRqI vI qfˆ quhfzI koeI
pUrf ivÈvfs hY aqy Auh inaF pfilkf dy
AuP qwk nhIN hoeI, jd ik ies AuWqy qUPfn inwjI eyarlfeInË qoN afieaf hoieaf idMdy hfˆ. ieAuˆ hI asIˆ iewk vfr rxbIr iËMmyvfrI hY?
sfhmxy sfry qwQF ƒ rwK ky Aus dy PYsly
mwc jfxf cfhIdf sI. ipCly idnIN idwlI hfeI ivakqI ÈihrI hvfbfËI mµqrfly ivwc sI kpUr qy krInf kpUr df aPyar GV bYTy juafb: beI ieh qfˆ sfnUM… (acfnk awK
dI AuzIk krdf hY. kflcwkr ƒ vI inaF
kort dI aYkitµg cIP jsits gIqf imwql aYWP E afeI dy ahudy ‘qy inXukq huµdf hY pr vyly isr sfzy cIÌ nUM KuVk geI ik ivwc pey mwCr nUM bfhr kwZ ky) …muafÌ
pfilkf qoN aijhI hI AUmId hY ik sfry
aqy jsits sI[ hrIȵkr dy zvIËn bYNc qF ieh gwl suBfivk hY ik Aus dI vPfdfrI ieh dovyˆ qfˆ asl ivwc BYx-Brf hn. kMm krnf BfeI sfhb. afh mwCr nUM lY ky hux
dsqfvyË aqy doÈF df imlfn krn qoN
ny ÈihrI hvfbfËI mµqrfly dy nfl afpxI eyarlfeInË pRqI hovygI, nf ik dy boJ hyT keI vfr ÊlqI vI ho jfˆdI hY. asIˆ zyˆgU PYlx sbMDI Ébr bxfvfˆgy. bfkI
bfad, Auh rfÈtr ihwq ‘c hI afpxf PYslf
zfierYktr jnrl isvl aYvIeysLn (zI srkfr pRqI. sI aYWP E afeI df kµm suafl: qusIˆ iÌlmI msly hI ikAuˆ vwD lYˆdy gwlfˆ iPr kdy. cMgf jI siq sRI akfl.
suxfeygI.
jI sI ey) aqy jYWt eyarvyË nMU ‘kflcwkr’ sfrIaF eyarlfeInË dy afpRyÈnË dI jFc
ibAUro dy smfcfr sµpfdk rjnIÈ kpUr dI
jnihq ptIÈn ‘qy noits idwqf sI. AunHF
krnf aqy AunHF ‘c KfmIaF imlx ‘qy sfrI
kfrvfeI krnf hu µ d f hY . ies gw l ƒ
puafDI bolI, puafDI aKfVy -hrpRIq isµG

qmfm doÈF ‘qy ienHF iqµnF qoN juafb mMigaf JuTlfieaf nhIN jf skdf ik Bfrq dI sfry mnwuKF, kbIilaF, smfjk guwtF df jFdf, puafDI ivwc pµjfbI bolI ivafpkqf bfkI gfiek mµzlI huµdI hY. tolI df muKI
sI, jdo ‘kflcwkr’ mYgjLIn ny ienHF ivruwD rfÈtrI kMpnI eyar ieµzIaf ƒ munfPy vfly Aucfrx Zµg qy ÈbdfvlI nf iewk hY aqy nfl vriqaf jFdf hY. puafDI bolI mlveI sUqrDfr dI BUimkf inBfAuNdf hY ijs ƒ
dosL pysL kIqy hn. ptIÈn ‘c ienHF iqµnF rUt aqy smF nf dy ky Gfty vwl Dwkx df nf hI vwK-vwK BUgoilk siQqIaF aµdr pYdf nfl coKI imldI hY. puafDI ‘sfƒ’ dI QF bfkI klfkfr qy sfi˵dy ivlwKx lihjy ivwc
iDrF ‘qy sbUqF smyq aijhy keI gµBIr kµm ieQoN hI ÈurU hoieaf hY. jdoN eyar hoeIaF Aucfrx ivÈyÈqfvF iewko ijhIaF hn. ‘mfƒ’, ‘eyQy af’ ƒ ‘Aury af’, ‘igaf sI’ gfAuNdy hn. ienHF aKfiVaF ivwc mnorµjn
doÈ lwgy hn, ijnHF dI jFc inrpwK qOr ‘qy ieµzIaf dy ivinvyÈ dI gwl ho rhI hY qF iesy leI kihµdy hn ik bfrHF kohIN bolI ƒ ‘igaf qf’ boldy hn. puafDI dy kuJ nfl sdfcfrk kdrF kImqF, Aucf-suwcf
huµdI hY qF ies mµqrfly dy keI mOjUdf qy Aus ƒ KrIdx leI jYWt eyarvyË ny bdl jFdI hY. AuNJ ieh iekdm nhIN ielfikaF ivwc ikiraf rUp imafrI pµjfbI ieKlfk aqy sucwjI jIvn jfc sµbµDI gIq
sfbkf sInIar aiDkfrI sµkt ivwc af idlcspI idKfeI hY. bdldI, isrP Aucfrx Zµg qy ÈbdfvlI aqy mlveI nfloN vwKry hn, ijvyN ‘KFdf gfey jFdy hn.
jfxgy. ies ptIÈn df iewk doÈ jYWt ieh gwl vwKrI hY ik kflcwkr vwloN dfier ivwc QoVHf ijhf Prk pY jFdf hY. hF’ dI bjfey ‘KfhF’ aqy ‘jFdf hF’ dI bjfey aKfiVaF ivwc iksy ivÈyÈ Drm
eyarvyË dy iewk aijhy aiDkfrI kYptn ptIÈn aqy lgBg 100 afr tI afeI pµjfbI dIaF hor Aup bolIaF vFg puafDI ‘jfhf’ boilaf jFdf hY. ieh pµjfbI dIaF jF Kfs iKwqy bfry nhIN, sgoN sfry DrmF
ajy isµG dy ivruwD hY, jo pihlF jWYt arjLIaF dyx dy kfrn jYWt eyarvyË ny vI kuJ ku iËilHaF dI bolI hY. ieh pµjfb Aup-BfÈfvF nfloN vDyry ivXogfqimk hY. aqy iKwiqaF bfry lokF dIaF swDrF, AumIdF,
eyarvyË ivwc Auc ahudy ‘qy huMdf sI aqy eyar ieµzIaf dy ivinvyÈ ivwc ‘kfPI sKq dy pUrb vwl dI bolI hY. BfeI kfnH isµG mlveI ivwc kuJ QoVHy ijhy sµXogfqimk rUp AumµgF dI qrjmfnI krn vflI gfiekI pyÈ
do sfl leI Aus ƒ ÈihrI hvfbfËI mµqrfly inXm aqy kfƒn’ df hvflf idµidaF afpxf nfBf ‘puafD’ Èbd dI ivafiKaf phfV qoN ajy vI vrqy jFdy hn ijvyN ‘ÈihroN afieaF’, kIqI jFdI hY. puafDI aKfiVaF ivwc gurUaF
dy aDIn zI jI sI ey ivwc jfieMt sYktrI nFa vfps lY ilaf hY. kflcwkr dI ptIÈn pYrF qwk dyÈ, Auh dyÈ jo KUh dy pfxI nfl ‘awKIN dyiKaf’ ivwcoN ÈihroN aqy awKIN dy nfl-nfl pIrF PkIrF, dyvI dyviqaF,
dy ahudy dy brfbr inXukq kIqf igaf sI. ‘qy ÈihrI hvfbfËI mµqrfly, zI jI sI ey isµijaf jFdf hY, nfl krdy hn. AuGy BfÈf sµXogfqimk rUp hn. puafDI ivwc ienHF dy Kuafjy, ngr KyVf, guwgf pIr jF lok
ieh hYrfnI dI gwl hY ik kflcwkr dI afr aqy jYWt eyarvyË ƒ noits dI Kbr Bfrq ivigafnI aqy KojI zfktr grIarsn ny ivXogfqimk rUp vrqy jFdy hn, ‘Èihr qy nfiekF dy pRsµg gfey jFdy hn. ieh aKfVy
tI afeI arjLI dy jvfb ivwc zI jI sI ey ny dI iewk muwK smfcfr eyjµsI ny clfeI, pr BfrqI BfÈf dy nfl pµjfbI BfÈf leI muwlvfn afieaf’, ‘awKf gYl dyiKaf’. ies iKwqy dy lokF dI Drm inrpwK soc aqy
iliKaf ik AunHF kol ies gwl dI koeI kuJ aKbfrF ƒ Cwz ky ieh Kbr sB QfvF kµm kIqf hY. puafDI bolI ivwc aKfVy vI lwgdy siBafcfr dI gvfhI Brdy hn. ies vyly
jfxkfrI nhIN ik kYptn ajy isµG ny zI ‘qy clfeI geI. ieh sfƒ hvflf kFz dy grIarsn ny puafDI Kyqr bfry hn. iksy smyN ipµzF ivwc aKfVf prµprf puafDI bolI Kfqmy vwl vD rhI hY.
jI sI ey dy sI aYWP E afeI dy ahudy Auqy idnF dI Xfd idvfAuNdf hY. sfzy doÈF ƒ kOmI jfxkfrI idµidaF puafDI df psfr ropV qoN byhwd mkbUl rhI hY. puafDI aKfVf prµprf AuNJ, ies ielfky dy lyKkF vwloN
inXukq hox qoN pihlF jYWt eyarvyË ‘c mIzIaf ny gµBIrqf nfl nhIN ilaf, pr ibafs diraf dy kµiZaF qwk mµinaf hY, dy moZI Bgq afsf rfm bYdvfn sn, jo ies bolI ƒ bcfAux leI kIqy jf rhy kfrjF
afpxf asqIPf idwqf hY jF nhIN? kfƒn dy jdoN 1996 ivwc 115 qfkqvr lokF ƒ Bfrq pr ies df psfr iËlHf muhflI, pitafly muhflI iËlHy dy sohfxf ipµz dy vsnIk sn. qoN QoVHI afs bwJI hY. keI vwzy lyKk ijvyN
jfxkfr ies ƒ ‘knPilkt afP ieµtrYst’ dy ieiqhfs ivwc pihlI vfr iB®Ètfcfr dy iËlHy dy kuJ ihwsy, rUpngr dy kUJ ipµzF jF awj vI sohfxf ipµz ivwc AunHF dI smfD ‘qy igafnI idwq isµG, mohn isµG hµs, Bgq
mµndy hn. smyN smyN AuWqy kYptn ajy isµG mfmly ivwc cfrjÈIt kIqf igaf qF pUrI PiqhgVH sfihb dy kuJ ipµzF qwk hI sIimq aKfVy lwgdy hn. afly duafly dy ipµzF dy afsf rfm, blbIr sµDU, gurbKÈ kysrI
ny sI aYWP E afeI dy ahudy AuWqy rih ky dunIaf dy mIzIaf ƒ ies ‘qy ilKxf ipaf. rih igaf hY. cµzIgVH Èihr dy ivkfs nfl lok iekwTy ho ky puafDI aKfVy vyKx afAuNdy aqy mnmohn isµG dfAUN puafD ielfky nfl
jYWt eyarvyË ƒ kfPI lfB phuµcfieaf. jdoN jYWt dy kys ivwc kflcwkr dI ptIÈn qy puafDI df AujfVf vI huµdf igaf. hn. puafDI aKfiVaF dI ÈurUafq Dfrimk hI sµbµDq hn. ies sB dy bfvjUd puafDI
kflcwkr ny iewk hor afr tI afeI arjLI noits ƒ lgBg iqµn hPqy ho cuwky hn qy puafDI dI DunI ivAuNq iblkul mlveI vflI pRsµg jF mµglfcrx qoN huµdI hY. bfad ivwc bolI ƒ afpxy hI Gr ivwc axgOilaF kIqf
ivwc zI jI sI ey qoN ieh puwiCaf ik kYptn mIzIaf dy keI aijhy imwqrF ny sfzy qoN hY. puafD ivwc mlveI vFg hI AucI sur dI hr qrHF dy smfjk, siBafcfrk, jf irhf hY. iËafdfqr nvIN pIVHI ies ƒ
ajy isµG ny sI aYWP E afeI dy ahudy qoN ies kys dI pUrI jfxkfrI qy ptIÈn dI vrqoN mfJI qoN Gwt huµdI hY, pr nIvIN sur ieiqhfsk, imiQhfsk jF lok nfiekF dy bolx ivwc afpxI hwqk smJdI hY. kuJ vI
iks idn asqIPf idwqf, Aus df asqIPf kfpI lY leI hY qy ieh Brosf idvfieaf ik dI vrqoN mfJI afid pµjfbI Aup bolIaF dI pRsµg joVy jFdy hn. puafDI aKfVf lfAux hovy, puafDI bolI ƒ bxdf mfx siqkfr
iks idn mnËUr hoieaf, AunHF ƒ ies ahudy Auh ies ‘qy Kbr ËrUr pRsfirq krngy, qrHF hI hY. Ault jIBI (l) ijhVf pwCmI vflI tolI ivwc 18-20 qwk klfkfr huµdy imlxf cfhIdf hY aqy ies ƒ bcfAux leI
qoN iks idn mukq kIqf igaf aqy asqIPf pr AunHF dI Kbr rukvf idwqI geI. ihµdI dy vDyry ielfky ivwc nhIN Aucfiraf hn, ijnHF ivwc iewk nwcx vflf mrd aqy Xqn hoxy cfhIdy hn.
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 25

afE bËurgF df krË AuqfrIey -rxbIr isµG


‘jfmx kI Bfa hY BfeI?’ glI ivwc jfmxF vycdy hoey Aus dIaF jfmxF kfPI motIaF qy igtk pqlI ijhI hyTF hI irhf. Auh mYƒ hyToN hI ieÈfry nfl dwsI jvy. bfry soc irhf sI qF myry glI ivwc iewk bwcf myry
BfeI ƒ mYN afvfË mfr ky puwiCaf. huµdI sI. imTfs dy kI kihxy, gulfb jfmx vI Aus dy mYN qoV qoV ky afp vI KfeI jfvF qy hyT Aus nMU vI kol afieaf qy jfmxF nfl Biraf ilPfPf myry vwl
‘25 rupey pfeIaf srdfr jI.’ Aus ny jvfb idwqf. sfhmxy iPwkI lwgdI sI. kudrq ny jo imTfs afpxy dyeIN jfvF. bVf hI suafd af irhf sI. pUrI msqI kr ky kihx lwgf ‘‘lE aµkl jI jfmxF KfE, mYN
‘‘25 rupey pfeIaf? bhuq mihµgIaF ny.” mYN hYrfn PlF ivwc afp BrI hY, Aus df mukfblf bµdy dI bxfeI nfl asIN dovyN jfmxF df suafd lY rhy sI. swcmuwc quhfzy vfsqy lY ky afieaF.”
huµidaF ikhf. miTafeI ikvyN ruk skdI hY? bµdy dI bxfeI miTafeI agr jy koeI mYƒ Aus vyly puwCdf ik svrg ikwQy hY, ‘‘vfh-vfh puqrf ikwQoN lY ky afieaYN?” mYN Aus ƒ
‘‘ieh qF 100 rupey iklo ho geI.” nfl aksr lokF ƒ ÈUgr dI ibmfrI ho jFdI hY, qF mYN kihxf sI bws ieQy hI hY. KuÈ ho ky puwiCaf.
“nhIN TIk-TIk lgfE.” jfmx ÈUgr ƒ dUr krdI hY. KYr afpxy asl ivÈy asIN dovyN jxy afpxy ies jfmx rUpI svrg dy nËfry ‘‘sfzy skUl ivwc iewk jfmx lwgI ey Aus qoN qoV ky
‘‘ryt TIk hY, srdfr jI, khIN BI pqf kr lIjIeygf. vwl afAux qoN pihlF ies ‘pRymI dI jfmx’ nfl juVI lY rhy sI ik acfnk sfzIaF KuÈIaF ƒ gRihx lwg ilafieaf sI.” Aus ny jvfb idwqf. glI dy bwicaF
ies sy km nhIN lgygf.’’ Aus ny ikhf. iewk rock vfrqf mYN afpxy pfTkF nfl sFJI ËrUr igaf. ipwCoN dfdf jI dI nINd KuwlH geI aqy sfƒ ibsqry df myry nfl kfPI pRy m-ipafr hY aqy Auh aksr
mYN vI jvfb dy idwqf. “rihny do iPr” kih ky Auh krnf cfhFgf. AuWqy nf vyK ky GridaF ƒ puwiCaf ik ‘‘ikwQy gey?” sfzI Cwq qy Kyzx af jfieaf krdy sn. ieh bwcf vI
awgy qur igaf. 100 rupey kImq sux ky hI myrf iewk idn mYN afpxy cfcy dy muµzy nfl jfmxF Kfx df cfcf jI dI bytI ny ds idwqf ik Auh jfmxF Kfx dI AunHF ivwcoN iewk sI. mYN Aus koloN jfmxF KfDIaF qy Kf
jfmxf Kfx df cfa Auqr igaf aqy afpxy mn ivwc pRogrfm bxfieaf. pRymI dI jfmx afpxy pUry jobn gwl kr rhy sI. bws dfdf jI ny afpxf pµj Puwtf KUµzf ky jo igtkf sihj suBfa nfl pey gmly ivwc suwt
Aus BfeI ƒ burf-Blf kihx lwg ipaf ik ikvyN ienHF Auqy sI aqy motIaF-motIaF kflIaF jfmxF dUroN hI cuwikaf qy phuµc gey pRymI dI jfmx kol. mYƒ AudoN idwqIaF. hPqy-ds idnF mgroN igtkF jµm peIaF
lokF ny pµjfb ivwc af ky luwt mcfeI hY. jfmx 10- iksy ƒ afpxy vwl iKwc lYN dIaF sn. sfzI smwisaf pqf lwgf, jdoN AunHF ny cfcy dy muµzy ƒ ipwCoN af ky inwky-inwky puµgry jfmaF dy bUty bVy sohxy lwg rhy
20 rupey iklo huµdI sI qy ies ƒ pµjfb ivcw koeI ieh sI ik myry bfbf jI mYƒ jfmx Auqy cVHn nhIN sI grdn qoN PVH ilaf qy do-iqµn krfry-krfry QwpV sn. ‘‘Xfr ienHF ƒ ikqy lfAuxf cfhIdY” mYN afpxy
puwCdf nhIN sI. awj ienHF lokF ny eynI mihµgI kr idµdy aqy hr smyN sfzI ingrfnI krdy rihµdy sn. lf idwqy qy Aupr vwl mUµh kr ky grjy ‘AuWqr hyTF afp ƒ hI svfl kIqf.
idwqI hY. afpxy ienHF iKaflF ivwc AulJ ky rih igaf. myrI Aumr Aus vyly 13-14 sfl dI rhI hovygI aqy ikwQyN qUµ?’ pwiqaF dy Auhly hox kr ky mYN AunHF ƒ iewk idn pfrk ivwc sYr krdy krdy mYƒ kuJ jµgly
ies df mqlb pµjfb ivwc jfmxF dy bUty Kqm ho ieh sµn 1972-72 dI gwl hY. mYN Aus vyly gvflIar nËr nhIN sI af irhf. mYN cusqI vrqI aqy PtfPt bUitaF qoN bgYr nËr afey. bws mYN Ausy vyly PYslf
gey? ivwc afpxy ipqf jI nfl rihµdf sI aqy grmIaF dUjy pfsy vwl Cfl mfr ky Bwj igaf aqy afpxy afp kIqf ik ienHF bUitaF ƒ pfrkF ivwc ilaFdf jfvy.
kihµdy hn ik ijwQy cfh hovy, AuQy rfh afpxy afp dIaF CuwtIaF ivwc aksr afpxy ipµz af jfieaf ƒ mfr qoN bcf ilaf. brsfq dy idnF ivwc kuJ bUty mYN afpxy sYktr swqr
bx jFdy hn. kudrq nfl mYnUµ bcpn qoN hI ipafr krdf sI. myry dfdf jI dupihr ƒ rotI Kf ky do-iqµn awj sfzy bfbf jI ƒ guËiraF lgBg 31 sfl ho gey dy pfrk ivwc lf idwqy aqy kuJ afpxy hmiKafl
hox kr ky, myry idloN-idmfg ivwc lgfqfr jfmxF Gµty afrfm krdy sn. asIN AuhI smF jfmxF Kfx hn, pr AunHF dI Xfd sfzy idlF ivwc awj vI Ausy lokF ƒ vµz idwqy. 2010 dI brsfq ivwc lfey jfmx
bfry iKafl af-jf rhy sn. bcpn ivwc ipµzF ivc vfsqy cux ilaf. rotI Kf ky asIN vI sOx df nftk qrHF hY ijvyN ik sfhmxy hI hox. bcpn dI ies Gtnf dy buUitaF ƒ jdoN ipCly sfl Pl lwg igaf qF keI
jfmxF AuWqy cVH ky jfmxF qoVnIaF qy iPr Kfx df krn lwg pey aqy dfdf jI vI sON gey. jdoN sfƒ AunHF ƒ jdoN asIN cfcy qfey dy puwqr Brf Xfd krdy hF qF lokF ny mYƒ vDfeI vI idwqI. myrI KuÈI df koeI itkfxf
afpxf nËfrf huµdf sI. sfzy ipµz jfmxF dy kfPI bUty dy GurfVy vwjx dI afvfË afeI, asIN cuwpcfp AuTy KUb hwsdy hF. nhIN sI. ies qrHF ijwQy asIN Pwldfr pOdy lf ky afAux
sn, pr srdfr pRym isµG dI jfmx, ijs ƒ sfry aqy isKr dupihry jfmx Auqy jf phuµcy. mYN jfmx KYr mYN afpxy ivÈy vwl afvF. ieh sµn 2009 dI gwl vflI pIVHI leI PlF df ieµqËfm kr rhy hF, AuQy
‘pRymI dy jfmx’ kihµdy sn, kfPI mÈhUr sI ikAuNik Auqy jf ciVHaf aqy cfcf jI df muµzf Cotf hox kr ky hY. afpxy mkfn dI Cwq AuWqy bYTy-bYTy jdoN mYN jfmxF sfzy Auqy cVHy bËurgF dy krË qoN vI mukq ho jfvFgy.

ieiqhfs dIaF pusqkF bfry BµblBUsf jdoN gulfm alI ny ivclI gwl dwsI
pµjfb skUl iswiKaf borz dI 11vIN aqy 12vIN Kyz hY. ies nukqy ƒ vI awKoN Ehly nhIN krnf
jmfq dIaF ieiqhfs dy ivÈy nfl sbµDq pfT cfhIdf. ipClI sdI dy dsvyN dhfky dy aµq dI gwl hY. pfiksqfn sI. sroiqaF dy mnF ‘c PrmfieÈF aµgVfeI lYx lwgIaF.
dy pRiswD gfiek gulfm alI brnfly afey sn. AunHF iksy iewk sroqy ny AunHF awgy PrmfieÈ vflI prcI jf
pusqkF bfry keI idnF qoN BµblBUsf bixaf pµjfb skUl iswiKaf borz vwloN bxI mfhr kmytI
vwloN suxfey gey gËlF aqy gIqF ƒ sux ky shoqy aÈ- rwKI. Pyr kI sI. prcI dr prcI df dOr ÈurU ho igaf.
ipaf hY. ikqfbF ivwcoN iswK ieiqhfs kwZ idwqy dI 16 meI 2014 ƒ hoeI mIitµg ivwc 9vIN qoN
aÈ kr AuTy sn. pRogrfm Kqm hoieaf qF pqf hI nf hr koeI jFdf aqy prcI gulfm alI dy hfrmonIam dy
jfx dy AuT rhy suaflF dy jvfb ivwc pµjfb dy 12vIN qwk df islybs soDx df PYslf kIqf igaf
lwgf ik ZfeI Gµty kdoN bIq gey. sroqy ajy vI AunHF ƒ Kwby pfsy rwK idµdf. Auh ijAuN ijAuN gIq gf rhy sn,
iqµn mµqrIaF vwloN mfhrF ƒ nfl lY ky kIqI sI. ies PYsly qihq soDy gey pRsqfivq islybs hor suxnf cfhuµdy sn, pr byVI pwqx qoN PrmfieÈF vflIaF prcIaF inwkI ijhI ZyrI
pRYs kfnPrµs nfl vI mfmlf sfP nhIN hoieaf. ƒ 21 mfrc 2014 vYbsfeIt Auqy pf ky suJfa dUr jf cuwkI sI, ijhVI moV ky nhIN sI bx geIaF. PrmfieÈ kriqaF ivw c
ies leI msly ƒ gihrfeI qwk smJxf ËrUrI mµgy gey. 23 julfeI 2014 ƒ hoeI mIitµg ivwc ilaFdI jf skdI. AunHF ƒ brnflf dy lfienË klwb dy mYNbr vI sn aqy aPsr
hY. borz ny pihlI vfr ieh ikqfbF Cfpx df 11vIN jmfq dy islybs bfry sihmqI nhIN bxI. lfienË klwb ny swidaf sI. myry ipµz vI. Auh inrµqr gf rhy sn. cwldy gIq dI
PYslf kr ky bfrHvIN dI ikqfb Cpvf ky vµz 9vIN dI pusqk 2015 ivwc iqafr sI, pr ÈRomxI qfjoky dy ipCokV vflf pRoPYsr rfkyÈ sµGI Guwt ky PrmfieÈ krn dI iksy dI
idwqI qy 11vIN dI ikqfb ƒ aµiqm CohF idwqIaF gurduafrf pRbµD kmytI dy ieqrfË krn qoN bfad ijµdl klwb dy muwK ahudydfrF ‘coN sI. ihµmq nhIN sI. pRÈfsn dI hfËrI ƒ hr
jf rhIaF hn. ivvfd iswK ieiqhfs ƒ islybs muV pVcol krky 9vIN aqy 10vIN dIaF ikqfbF Aus ƒ pqf lwgf sI ik gulfm alI idwlI koeI isr ‘qy ltkdI qlvfr smJ irhf
ivwcoN kwZx dy svfl nfl ÈurU hoieaf. borz 2016 ivwc CpvfeIaF geIaF aqy 11vIN qy 12vIN af rhy hn. Auh klwb dy pRDfn ƒ nfl sI. pRogrfm dOrfn sµKyp ijhf snmfn
ajy qwk islybfs jfrI krdf irhf hY aqy dIaF ikqfbF 2018 ivwc CpvfAux df PYslf iljf ky gu l fm alI ho r F ƒ brnfly smfroh vI hoieaf qy pRogrfm dI kµnI Pyr
afAux leI swdf pwkf kr afieaf sI. gulfm alI dy hwQ af geI. iesy qrHF AunHF
pRfeIvyt pbilÈrF vwloN gfeIzF Cfp leIaF kIqf igaf.
AunHF ƒ iewk lwK rupey idwqy gey, jo AunHIN dy gIq aqy gËlF df pRvfh cldf irhf.
jFdIaF sn. sfl 2018 ivwc CfpI geI 12vIN jmfq dI ikqfb
idnIN bVI vwzI rkm mµnI jFdI sI. klwb mYNbr socdy aµq AunHF ny hfrmonIam bµd kr ky PrmfieÈF vflI
borz dIaF ikqfbF iqafr krdy mfhrF df kihxf ivwc keI qrHF dIaF glqIaF hn. imsfl dy qOr
sn ik eynI rfÈI ikwQoN afvygI, pr klwb ny pRÈfsn ƒ inwkI ijhI ZyrI vwl vyK ky hws ky ikhf, ‘Xy PrmfieÈy
hY ik iswK ieiqhfs mnPI krn df suafl hI Auqy drbfr sfihb dI jgHf svrx mµdr iliKaf ies pRogrfm ivwc Èfml kr ilaf. gulfm alI df nFa bhuq iËafdf hY. ies ky lIey afp ko muJy eyk bfr iPr
pYdf nhIN huµdf. AunHF dI rfie muqfbk iswK hY. isµG sBf lihr bfry igafnI idwq isµG jF vwzf sI. ies leI pRÈfsn cuµbk vFg iKwicaf igaf. bulfnf pVygf.’ ieh sux ky lok Audfs ho gey ijvyN
ieiqhfs dy keI pµny 9vIN aqy 10vIN aqy bfkI hornF dI dyx dI Jlk ies ivwcoN idKfeI nhIN pRÈfsn dI Cqr Cfieaf hoeI qF klwb vfilaF dI icMqf grmI ‘c pYNdIaF TµZIaF PuhfrF iekdm ruk geIaF
11vIN dI ikqfb ivwc nvIN qrqIb rfhIN Èfml idµdI. 12vIN dI pµjfbI dI ikqfb anuvfd pwKoN lwQ geI. aglI kqfr dy sroiqaF leI pµj sO rupey hox. gulfm alI gfAuNdy rihµdy qF lokF ny AuTx df nFa
krn dI koiÈÈ kIqI hY. pµjfb XUnIvristI dy kmËor idKfeI idµdI hY. srsrI nËr mfiraF jy aqy ipwCy bYTx vfilaF leI 200 rupey dI itkt rwK nhIN sI lYxf. 1pRogrfm Kqm hoieaf qF lokF ny AunHF ƒ
ieiqhfs ivBfg dy shfiek pRoPYsr aqy mfihr ieµnIaF glqIaF iml jFdIaF hn qF sfP hY ik idwqI. pRÈfsn ny kmfAU ivBfgF ƒ kfPI itktF mVH duafly iekdm Gyrf pf ilaf. mobfeIl AunHF idnF ivwc
kmytI dy mYNbr zf[ jsvIr isµG df kihxf hY ik mfhrF dI kmytI ny pUrI qrHF iÈwdq nfl ikqfb idwqIaF qy klwb ny afpxf rsUK vriqaf. smJdfr iksy iksy kol huµdf sI, ijs AuWqy isrP gwlbfq hI
ikqfb QIm ƒ afDfr bxf ky bxdI hY, cYptrF Cfpx qoN pihlF pVHn dI Kycl nhIN kIqI. ies sroiqaF ny afp phuµc kr ky itktF leIaF. AunHF leI kIqI jf skdI sI. lok lfienË klwb vwloN bulfey gey
ƒ nhIN. ieh pRfeIvyt pbilÈrF df vpfrk kµm ivvfd dOrfn srkfr afpxy stYNz Auqy ajy vI ies Èihr ‘c gulfm alI df afAuxf bhuq vwzI gwl sI. PootogrfPr ƒ ieÈfry kr ky qsvIrF iKcvf rhy sn.
aµqly idnF ivwc klwb vfilaF ƒ gulfm alI ƒ idwqy ieh islislf ds-pµdrF imµt cldf irhf. kuJ lok
ho skdf hY. QIm anusfr pfT pusqkF pVHn kfiem hY. pµjfb dy kYbint mµqrI suKijµdr isµG
jfx vfly lwK rupey afAux dI afs bwJ geI sI. Aus AunHF nfl afpxI PrmfieÈ pUrI nf krn df iglf kr
ivwc rvfnI huµdI hY aqy ividafrQIaF ƒ rOick rµDfvf df kihxf hY ik ikqfbF vfps nhIN
Èfm kuwl imlf ky krIb swq sO sroqy afey. aPsr qy rhy sn, pr gulfm alI mUµhoN nhIN sn bol rhy, sux ky
qrIky dI jfxkfrI imldI hY. 11vIN dI ikqfb hoxgIaF, jo vI glqIaF hoxgIaF, AunHF ƒ drusq
AunHF dy prvfr awgy bYTy sn aqy pYsy Krcx vfly AunHF isrP hws rhy sn. ies ipwCoN rYst hfAUs ‘c Kfxy df
ajy qwk CpI nhIN, ajy aµiqm CohF idwqIaF jf ËrUr kIqf jfvygf. qoN ipClIaF kqfrF ivwc. iewk pfsy pwqrkfr sn. gulm pRogrfm sI. aPsr qy pwqrkfr EQy sn. gwlFbfqF
rhIaF hn. ies ivwc iswK ieiqhfs bfry iek pµjfb dI isafsq ivwc vot bYNk qoN pfr dyKx df alI dI pyÈkfrI qoN pihlF kuJ rsmF inBfeIaF geIaF, kridaF mYN AunHF ƒ ikhf ik quhfƒ sroiqaF ny bhuq
pfT (cfr sfihbËfidaF dI ÈhIdI) pihlF vflIaF irvfj nhIN irhf. iesy leI ishq qy iswiKaf ijhVIaF byloVIaF jfpdIaF sn qy loVINdIaF vI. ieh sfrIaF PrmfieÈF kIqIaF sn, qusIN iksy vI sroqy dI
ikqfbF qoN vwD hY. 11vIN ivwc bwcy pµjfb aqy vrgy vwzy muwdy pfrtI isafsq dI Byt cVH jFdy rsmF pYsf pRfpqI df afDfr sn. PrmfieÈ pUrI nhIN kIqI. myrI gwl sux ky Auh hwsx
iswK ieiqhfs pVHngy qF awgy 12vIN ivwc afDuink hn. pµjfb dy srkfrI skUlF ivwc grIb aqy kfPI smF mihmfnF dIaF qfrIPF dy pul bµnHy lwgy qy kihx lwgy, ‘‘mYN mjbUr Qf! ikaf krqf? sfrI
Bfrq df ieiqhfs pVH lYxgy. ieh kOmI pwDr dilq vrg dy bwcy rih gey hn. ieh Auh skUl jFdy rhy. pYsy Krc ky suxn afey sroqy aµdroN-aµdrI PrmfieÈyN ihµdI, pµjfbI aOr aµgryËI myN QI. muJy isrP
Auqy ieko ijhy islybs dI Dfrnf hyT kIqf jf hn, ijnHF kol ibjlI df ibl Brn jogy vI pYsy aOKy ho rhy sn. Auh BfvyN mUµhoN kuJ kih nhIN sn rhy, AurdU Ëubfn afqI hY. ab afp bqfE? mYN krqf qo
irhf hY. nhIN. ijhVy skUlF ivwc vwzy afgUaF, aPsrF jF pr AunHF dI Gusr musr qoN lwgdf sI ik iKwJ rhy sn. ikaf krqf.” AunHF dI gwl sux ky mYN inrAuqr ho igaf.
ies spwÈtIkrn ivwcoN iek suafl hwl kIqf Auc mwD vrg dy bwcy pVHdy hn, EQy kurbfnIaF Èfied ieh gwl mµc vfilaF ny BFp leI aqy smyN dI kihx leI kuJ irhf hI nhIN sI ikAuNik ieh duKFq dyÈ
zor gulfm alI dy hwQ PVf ky kfhlI nfl mµc KflI kr dI vµz nfl juiVaf hoieaf sI.
jfxf ËrUrI hY ik jo bwcy awj 12vIN ivwc hn, kI df ieiqhfs ikµnf ku pVHfieaf jFdf hY, ies bfry
idwqf. mµc KflI hoieaf qF AunHF ny sur Cohy. sfË vwjx -bUtf isµG cOhfn
Auh iswK ieiqhfs qoN vFJy rih jfxgy? AunHF ƒ kdy gµBIr crcf nhIN suxI. pRoPYsr pUrn isµG
nfl ikvyN qoiraf jfvygf? ny TIk ikhf sI; ‘pµjfb vwsdf gurF dy nfm ‘qy’,
lwgy. aflf-duaflf KfmoÈ hox lwigaf. plF ‘c pqf
nhIN ieµnI ÈFqI ikwQoN af geI. gulfm alI ny pihlF pwQr
iek hor mfhr amndIp isµG igwl ny ikhf ik pr ajoky isafsqdfn aqy buwDIjIvI kI ies afpxIaF kuJ gËlF pyÈ kIqIaF. jdoN AunHF ny mOlfnf myry irÈqydfr suKdyv isMG dI lVkI dy qIjf bwcf DI
pRfeIvyt pbilÈrF dIaF ikqfbF vwzIaF bxfAux suafl df jvfb dy skxgy ik pµjfb df pVHn hsrq muhfnI dI ilKI msLhUr gËl ‘cupky cupky rfq pYdf hoeI. Aus qoˆ pihlfˆ vI do lVkIafˆ sn. Kbrsfr
ipwCy motf pYsf hY, ies leI Auh krIb 30 ilKx dI smrwQf rwKdy prvfrF df hr bwcf idn aFsU bhfnf Xfd hY’ ÈurU kIqI qF pµzfl qfVIaF leI mYˆ lVkI dy ipMz prvfr smyq igaf. jdoˆ Gr vVy
PIsdI ihwsf ikqfbF ipwCy svfl jvfb dy rUp gurUaF dI ies DrqI nMU Cwz jfx dI dOV ivwc nfl gUµj AuiTaf. afvfË dy jfdU nfl sroqy JUmx lwgy. qfˆ sB qoˆ pihlfˆ lVkI dI sws bYTI imlI. mYˆ suwK-sfˆd
ivwc lf idµdy hn. aiDafpk qy ividafrQI dovF ikAuN pY igaf hY? ieh sfry bfhr pVHn dy pwj pµzfl ivwc iPr hOlI hOlI ÈFqI psrn lwgI. ies ipwCoN puwC ky lVkI df hfl-cfl puwiCaf qfˆ mfeI bolI, ``kI
leI ieh ruJfn Kqrnfk hY. ies qrHF AunHF dI jFdy hn. sfzy hukmrfn sQfnk ivwidak AunHF ny afpxy afp hI iÈv kumfr btflvI df gIq Coh
dwsfˆ, do pwQr pihlfˆ eI, qy afh iewk pwQr rwb ny hor
ivÈlyÈx smrwQf kmËor ho jFdI hY. qkrIbn sµsQfvF ƒ sfh-swqhIx krn ivwc vwzI BUimkf ilaf, ‘kI puwCdy E hfl PkIrF df’. ies gIq nfl
suwt `qf. pqf nIˆ sfQoˆ.“ Gr af ky myrI awT sfl dI
do lwK ividafrQI ieiqhfs ivÈf pVH irhf hY inBf rhy hn. pµjfb dy BivwK leI ieh vwzf aijhf mfhOl isrijaf igaf ik hr ivakqI dy ichry
‘qy byvsI AuBr afeI. ijAuN ijAuN gIq aµq vwl vD irhf bytI sMdIp jo sfzy nfl geI sI, kihMdI, ``zYzI pwQr kI
qF cfr sO rupey qoN vwD dI ikqfb jy borz vwloN suafl hY. kbUqr dy awKF mIcx nfl ibwlI dI huMdY, jo AuQy byby kihMdI sI?“
sI, hr sroqf afpxy aµdr zuwb irhf sI. sB ƒ gIq
Cfp ky sO rupey qoN Gwt idwqI jFdI hY qF jfn nhIN bcdI, pµjfbIaF ƒ ies nfl iswJxf hI -blbIr isMG bwbI
afp-bIqI lwg irhf sI. gulfm alI df pRogrfm jfrI
ividafrQIaF df boJ Gtygf. ieh kroVF dI pvygf. -hmIr isµG
26 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH
-pUnm afeI kOiÈÈ
ijwnfh dI qsvIr lfAux nfl XUnIvristI ‘rfÈtr ivroDI’ ikvyN bx geI
svfl : ÈYqfnI Bry qfËf Èbd df nFa dwso, qoN pihlF ihµdU Xuvf vfihnI ny XUnIvristI irhf hY ik XUnIvristI ivwc iewk qsvIr iewk ieiqhfskfr df kihxf hY ik ‘alIgVH
jo dyÈ ƒ iPrkU afDfr ‘qy vµz skdf hY? kµplYks ivwc sµG dIaF ÈfKfvF lfAux dI lfAuxf rfÈtr ivroDI hox dI vjHf bx musilm XUnIvristI koeI ieiqhfsk klf
jvfb : muhµmd alI ijwnfh, jo pfiksqfn mµg kIqI sI aqy XUnIvristI ‘qy doÈ skdf hY? kI ieh virHaF purfxIaF iPrkU vsqU nhIN, sgoN ÈbdI arQF ivwc alIgVH
dy bfnI sn aqy Bfrq dI vµz dy i˵myvfr lfieaf sI ik ieh jyhfdI pYdf krdI hY. BfvnfvF ƒ muV BVkf ky ihµdUvfdI nIqIaF aµdoln dI sPlqf dI sfkfr mUrq hY.’
sn. ivvfd ƒ hor vI hvf idµidaF XU pI dy muwK ƒ qfkq dyx dI koiÈÈ kr irhf hY? kI Bfrq dIaF iËafdfqr klf vsqUaF vFg
svfl : kI vjHf hY ik sfzy isafsqdfnF ƒ mµqrI XogI afidwiqafnfQ ny dfavf kIqf, ies Xqn nfl aYn zI ey gwTjoV ƒ vwD ieh XUnIvristI sfƒ isKfAuNdI hY ik Bfrq
AunHF dI qsvIr ivwc nvIN iksm dy rµg ‘ijwnfh ny dyÈ dy toty krvfey sn, ies votF iml skdIaF hn? kI aijhI rfÈtr dI klpnf ny afpxIaF sfrIaF
nËr afAux lwgy hn aqy Auh BfrqI leI Bfrq ivwc AunHF dy guxgfn df svfl mfniskqf iksy dI dyÈBgqI df sbUq hY? AulJxF qy afpf-ivroDF ƒ sµjoeI rwKidaF
muslmfnF bfry KdiÈaF ivwc iGr gey hn? hI pYdf nhIN huµdf. Aus dI qsvIr Èfied kI sfƒ rfÈtr pRym aqy dyÈBgqI dI ikµnf lµmf sPr qih kIqf hY. bIiqaf smF
jvfb : vot bYNk dI isafsq ivwc ies nIqI hmyÈf leI AuqfrnI pvygI.” kyNdrI mµqrI isiKaf dyx df sµG df ieho qrIkf hY. ibnF iksy kmIny guaFZI vrgf nhIN huµdf, ijs
dy qihq sfzy isafsI qµqr ƒ hr qrHF dy nkvI ny AunHF dI sur ivwc ikhf ik ‘‘ieh Èwk koeI vI ivakqI ieh dlIl dy skdf nfl qusIN jdoN cfho, ivgfV lE. iewk hor
sYkUlr aqy iPrkU ihsfb-ikqfb ivwc keI muwdf sµvydnÈIl phuµc apxf ky hwl kIqf hY ik XUnIvristIaF aqy hor ividak pwDr ‘qy ihµdUvfdI ibRgyz dI ieh Kyz XkInI
guxf iËafdf AumIdF idKfeI dyx lwgdIaF jfvygf.” ies dy jvfb ivwc pRqIikiraf adfry sfzIaF nslF ƒ isiKaf aqy hunr qOr Auqy ijwnfh dI qsvIr dy bhfny ey aYWm
hn. iesy kfrn Auh hr aks ivwc afpxI dyNidaF kFgrs ny ikhf ik pfiksqfn dy isKfAux, afAux vfly jIvn ivwc afpxy XU ƒ bdnfm krn dI sfiËÈ hY qF ik sµG sB qoN pihlF ies XUnIvristI ny gFDI jI
mrËI dy rµg Brdf hY aqy BfrqI muslmfnF kfiedy-afËm iewk afËfdI iewk afËfdI pµsIddf Kyqr ivwc qrwkI krn leI loVINdf prvfr qoN ivcfrk dUrI rwKx vfly ies ƒ aqy Aus qoN bfad ijwnfh ƒ snmfnq
ƒ Èwk dI nËr nfl dyKdf hY. ies dI icµqf GulftIey sn aqy sfƒ AunHF ƒ Ausy qrHF igafn hfsl krvfAux vfsqy sQfpq kIqy XUnIvristI kµplYks ivwc jµg dIaF lkIrF kIqf sI. ieh snmfnq hsqIaF ivwc
kOx krdf hY ik ies dI pRikiraf ivwc hr df snmfn dyxf cfhIdf hY, ijs qrHF gey hn? ies qoN vI vwzI gwl ieh hY ik iKwcIaF jf skx aqy iswty vjoN BfrqI zfktr aµbyzkr, zfktr rfijµdr pRsfd,
iksy ƒ nf isrP Auh GtIaf rµg ivwc pfiksqfn ivwc ÈhId Bgq isµG ƒ imldf ienHF adfiraF ƒ bhuq iËafdf sbiszI muslmfnF ƒ ÈYqfnF vjoN pyÈ kridaF nf mOlfnf afËfd, sr sI vI rmn, jYpRkfÈ
idKfAuNdf hY, sgoN ieh kµm keI-keI vfr hY. aYn sI pI dy muKI Èrd pvfr ny imldI hY, ies leI ieh mµg iblkul dlIl isrP AunHF ƒ PuwtpfAU ansrF vjoN pyÈ nfrfiex aqy mdr tYrysf afid Èfml hn.
krdf hY. sfzf isafsI qµqr Buwl jFdf hY mhfrfÈtr dy muwK mµqrI dyvyNdr PVnvIs vflI hY ik ividafrQIaF ƒ ividaf dy kIqf jfvy, sgoN bhu-igxqIvfd ƒ ienHF gwlF ƒ bhuq afsfnI nfl BulfAuNidaF
ik ijwnfh vI kdy rfÈtrvfdI sn aqy ƒ llkfridaF ikhf ik AunHF ivwc ihµmq igafn hfsl krn pRqI smripq hoxf BVkfAuNidaF ieh pRcfr kIqf jfvy ik AunHF modI ny bµby hfeI kort dy ajfiebGr df
BfrqI rfÈtrI kFgrs dy aihm nyqf huµdy hY qF Aus ijwnfh hfAUs ƒ zyg ky idKfAux, cfhIdf hY aqy iPrkU nPrq, vYr-ivroD dI hmdrdI aqy vPfdfrI awj vI pfiksqfn AudGftn kIqf, ijwQy gFDI jI dy nfl ijwnfh
sn. ijwnfh bfry mOjUdf ivvfd dIaF jVHF ijwQy kdy ijwnfh dI irhfieÈ huµdI sI. svfl dIaF cµ i gafVIaF nhIN BVkfAu x IaF dy nfl hY. ies qrHF kYrfnf lok sBf Aup dI bYirstr izgrI ƒ vI drsfieaf igaf
alIgVH qoN Bfjpf aYWm pI dy Aus pwqr AuTdf hY ik 1875 ivwc sQfpq hoeI cfhIdIaF aqy nf hI KrUd mcfAuxf cfhIdf cox qy vwK-vwK rfjF dIaF coxF qoN pihlF hY, pr AudoN iksy vI ihµdUvfdI ny ies gwl
ivwc hn, jo AunHF ny ivÈv pRiswD alIgVH XUnIvristI ƒ afpxy hI ieiqhfs ƒ Buwlx hY. XkInI qOr ‘qy ieh Gtnf sfzy kOmI iPrkU DruvIkrn dI Kyz Kyz ky cox lfB df ivroD nhIN kIqf sI. aPsos dI gwl hY
musilm XUnIvristI (ey aYWm XU) dy vfeIs qy ies qoN ienkfrI hox leI ikAuN mjbUr hµkfr dI kmËorI df iewk pihlU pysL krdI leI mËbUq afDfr iqafr krn dI koiÈÈ ik Bfrq dI vµz aqy hËfrF ihµdUaF,
cFslr ƒ ipCly hPqy iliKaf sI. AunHF ny kIqf jf irhf hY? afpxy aqIq dI inÈfnI hY. ieh kmËorI bOiDkqfvfd df ËihrIlf ho rhI hY aqy ies koiÈÈ ƒ agly sfl muslmfnF leI ijwnfh ƒ iewk Klnfiek
XUnIvristI dy stUzYNts XUnIan dy hfl vjoN ijwnfh dI qsvIr lfAux nfl ey aYWm ivroD krn nfl vDdI PuwldI hY. aijhf hox vflIaF lok sBf coxF qwk jfrI rwiKaf vjoN pyÈ krnf ieiqhfs ƒ AultfAux vFg
aµdr pfiksqfn dy bfnI ijwnfh dI qsvIr XU ‘rfÈtr ivroDI’ ikvyN bx skdI hY? kI lwgdf hY ik ividak adfiraF ƒ jF qF jfvygf. ies kFz nfl iewk vfr iPr ieh hY. ies ƒ glq smJo jF shI, aijhf
hox ‘qy ieqrfË pRgtfieaf sI, hflFik ieh ieh sB kuJ sµG prvfr dI ieiqhfsk kuJ sµgTnF dy rfÈtrvfdI ieiqhfs dy Kulfsf ho igaf hY ik sfzy smfj ivwc lwgdf hY ik dyÈ afpy bxy rfÈtrvfdIaF
qsvIr keI dhfikaF qoN AuQy mOjUd sI. qwQF nfl CyVKfnI krn aqy AunHF dI QF nuksF muqfbk cwlxf pvygf, nhIN qF AunHF aµdrUnI tkrfa ikµny zUµGy hn. ijhVy aqy siBafcfrk kTmuwlfvfd dI jkV ‘c
Bfjpf aYWm pI ny ies ƒ htfey jfx dI mµg afpxf nvF eyjµzf awgy vDfAux dI ƒ ies dI kImq cukfAuxI pvygI. awj kwlH ivcfrF ƒ psµd nhIN kIqf jFdf, AunHF ƒ hY, ijs kfrn pRiswD hsqIaF aqy iPlmF
kIqI aqy aijhf kr ky AunHF ny ieh kfrjÈYlI df ihwsf hY? ikAuNik ey aYWm XU ieh Buwl gey hn ik ijwnfh dI ieh qsvIr ËbrdsqI hfÈIey ‘qy Dwkx dI koiÈÈ ho hI nhIN, sgoN ividafrQI vI bVI qyËI nfl
kihµidaF ies sµsQf dy rfÈtrvfd ‘qy iewk kyNdrI XUnIvristI hY, ies leI mnuwKI Bfrq-pfik dy ieiqhfs dy do tukVy kIqy rhI hY. ienHF lokF df ies ieiqhfsk qwQ inÈfnf bxdy jf rhy hn. aijhI siQqI
svfl AuTfieaf hY ik ies qsvIr dI soimaF dy ivkfs bfry mµqrfly ny hux qwk jfx qoN vI pihlF XUnIvristI ivwc lfeI nfl koeI lYxf-f-dyxf nhIN ik vwK-vwK pRiswD ivwc koeI lyKk, icµqk, ieiqhfskfr jF
mOjUdgI ies qwQ df sbUq hY ik ey aYm XU ies qsvIr ƒ nhIN Auqrvfieaf. kI aYn geI sI. kI ies aqIq ƒ imtfAuxf iksy hsqIaF ƒ Aumr Br leI siqkfr dyxf soÈl vrkr eImfndfrI nfl hor kfrj
rfÈtr ivroDI ansrF ƒ Èih idµdI hY. ies zI ey gwTjoV sfƒ ieh dwsx dI koiÈÈ kr qrHF nfl pRikRqI df sUck ho skdf hY. XUnIvristI dI lµmy smyN qoN pRµprf rhI hY. nhIN kr skdf.

smfjI swQ peIaF duwD dy ivwc mDfxIaF nI[[


-zf[ ipRqpfl isµG mihrok ƒ cftI ivwc Guµmfieaf jFdf hY. nyqry dy Gr ivwc idn Br vfsqy lwsI pIx leI
pihly simaF ivwc GrF ivwc duwD ƒ hwQF dovF isiraF ƒ PVn leI isiraF ‘qy lwkV vrqI jFdI sI. cftI dI lwsI ƒ Gr dI
nfl irVk ky mwKx kwiZaf jFdf sI. ajy dI iek-iek gol guwlI bµnH idwqI jFdI brkq smiJaf jFdf sI. grmIaF dy idnIN
vI pµjfb ivwc irvfieqI jF iksy bdlvyN sI. AunHF guwlIaF ivwc AuNglF Psf ky vrdfn smJI jfx vflI lwsI ƒ aFZ
rUp ivwc dhIN irVikaf jFdf hY qy Aus df mDfxI ƒ afsfnI nfl Guµmfieaf jf skdf guaFZ vI Byj idwqf jFdf sI jF aFZI
mwKx kwiZaf jFdf hY. pihly simaF ivwc hY. pkV vI cµgI bxI rihµdI. guaFZI afp af ky lwsI lY jFdy sn. kwcy
aOrqF qVksfr AuT ky nym nfl duwD/ dhIN pµjfbI lokDfrf ivwc mDfxI df iËkr bhuq kory GVy jF mtkI ivwc sFB ky rwKI lwsI
irVkdIaF sn qy nfl nfm jpdIaF QfeIN bVI iÈwdq nfl kIqf imldf hY. ƒ idn Br leI pIx vfsqy vrq ilaf
jFdIaF sn. dhIN irVkx dI pRikiraf lwsI mDfxI df sµd ikAuNik lok mn dI kfZ jFdf sI.
ivwcoN mwKx kwZx nfl isry cVHdI sI qy mµinaf jFdf hY, ies leI lokDfrf ivwc KUh ivwc pfxI, mF myrI rfxI
iPr aOrqF lwsI vgYrf ƒ sFBx dy afhr Aus df vrxn hoxf mihË suBfivk vrqfrf kwZygI ksIdVf, pfeygI mDfxI[[.
ivwc jut jFdIaF sn. bx jFdf hY qy mDfxI nfl sbµDq keI mDfxI dy nfl-nfl keI lok gIqF ivwc
dhIN irVkx df kµm aksr qVksfr kr gIq vI lokgIq df drjf hfsl kr lYNdy cftI df iËkr vI afAuNdf hY. ienHF dovF
ilaf jFdf sI. Auh vI smyN sn jdoN svyr hn: dI sFJ ikAuNik sdIvI hY, ies leI cftI b x f i e a f j F d f h Y . b h u q v w z f irVkx vflI purfxI mDfxI dy mhwqv
sfr cftI ivwc mDfxI pY jFdI sI qy mDfxIaF[[ dI gwl krn vfly lok gIq vI vyKdy hF: pirvrqn af jfx dy bfvjUd vI dhIN ƒ Cuitafieaf nhIN jf skdf.
mDfxIaF dy Gu µ m x dI GU µ a -GU µ a dI hfey Auie myiraf zfiZaf rwbf bIkfnyr ‘coN AUT ilaFdf
afvfË nfl Gr qy cOigrdf JUm AuTdf
sI. vfirs Èfh ny AunHF simaF dy id®ÈF ƒ
ikµnHF jµmIaF
ikµnHF ny lY jfxIaF[[
dy ky rok pcfsI
Èihxy dy ivwc JFjr bxdI
GrF dy ivhiVaF ivwcoN GVy dI srdfrI Kqm
-mfstr sµjIv DrmfxI srIrk qOr AuWqy qµdrusq rihµdy sn. GVf
bfKUbI icqiraf hY: mDfxIaF, mDfxIaF, mDfxIaF muksr bxdI kfTI
GVf sfry amIr pµjfbI ivrsy df hr ruwq ivwc hr QF sfzy leI ÈuwD pfxI
icVI cUkdI nfl jf qury pFDI pyky dovyN BYxF nwcIaF BfeI bKqOry bxdy tkUey
ainwKVvF ihwsf irhf hY. ieh afpxy TµZy hfsl krfAuNdf sI. GVy dI mOjUdgI qy
pfeIaF duwD dy ivwc mDfxIaF nI. shury nwcIaF drfxIaF jTfxIaF rwly bxy gµzfsI
aqy ishqmµd pfxI, BfeIcfrk sFJ, KuÈI- ivhiVaF ivwcoN Gwt jfx kr ky awj keI
ieknf AuT ky irVkxf pf idwqf pyky dovy[[ rAuNqy dy ivwc bxdy KUµzy
gmI dy sµgI-sfQI aqy lok sfË vjoN qrHF dIaF smwisafvF ny mnuwK ƒ Gyr
iek DoNdIaF iPrn mDfxIaF nI. lokgIq dI iek hor quk ivwc Dfr kwZx Dur BdOV dI cftI[[.
pµjfbIaF dy idlF ivwc ivÈfl aqy aimwt ilaf hY qy nfl GVy bxfAux aqy Gr-
mDfxI df muwK Durf lwkV df bixaf lgBg qy duwD irVkx df iËkr ies qrHF kIqf mDfxI nfl irVky duwD ivwcoN mwKx kwZ
QF bxfeI bYTf hY. GVy dy pfxI dI isPq Gr hokf dy ky GVy vycx df ikwqf qy pCfx
iqµn ku Puwt df golfkfr zµzf huµdf hY. Aus igaf hY: ilaf jFdf hY qy Aus ƒ Aubfl ky iGE
nhIN kIqI jf skdI aqy ies dy sµqoKmeI imtdI jf rhI hY. sfzy siBafcfrk gIqF
zµzy dy hyTly isry ‘qy igwT ku dy krIb jF duwD irVky JFjrF vflI bxfieaf jFdf hY. AuproN-AuproN iGE vwK
TµZy pfxI dI rIs mihµgy qoN mihµgy aqy qy lok gIqF ivwc GVy df iËkr afm imldf
Aus qoN kuJ Gwt lwkVI dy crKVI vrgy do kYNTy vflf Dfr kwZdf. kr ilaf jFdf hY. BFzy ivwc lwsI rilaf
vDIaf qoN vDIaf Pirwj jF vftr kUlr hY. sohxI-mhINvfl dI amr khfxI vI
tukVy iPwt kIqy gey huµdy hn. golfeI vfly duwD/ dhIN ƒ irVkxf qy cftIaF ƒ mFjxf, iqrimrf ijhf pdfrQ Qwly lwigaf rih
kdy vI nhIN kr skdy. GVy Auqy afDfrq hY. GVy ny sfzy duwKF,
muwK zµzy Auuprly ihwsy ‘qy golfeI ivwc kuJ kUcxf, Doxf, sµvfrnf, sukfAuxf bVy kiTn jFdf hY. Aus ivwc iGE dI vI mfmUlI
kdy GVf Gr dI Èfn, iq®pqI, TµZk suwKF, afpsI sFJ, siBafcfrk pwKoN qy
JrIaF huµdy hn. ienHF JrIaF duafly vly kµm smJy jFdy sn. aijhf kµm krdI- mfqrf huMdI hY. Aus pdfrQ ƒ JhyVU kih
aqy sµqoK dI inÈfn huMdf sI. EdoN muitafrF qµdrusqI pwKoN sfzy idlo-idmfg Auqy rfj
nyqry (zorI) nfl mDfxI ƒ Guµmfieaf jFdf krdI Qwk hfr geI iek suafxI afpxy ilaf jFdf hY. keI jugqI aOrqF JhyVU ƒ
KUhF qoN pfxI ilafAux smyN GiVaF dI vrqoN kIqf aqy sfzIaF XfdF df aimwt ihwsf
hY. mn df drd ieµj pRgt krdI hY: rotIaF copVx leI vrq lYNdIaF hn.
krdIaF sn aqy hfsy-hfsy ivwc do-do irhf.
hyTF GVvµjI Auqy cftI itkfeI jFdI hY, kUc-kUc cftIaF mYN hyTF Auqy rwKIaF mwKx, iGE, lwsI, JhyVU dIaF brkqF
GVy isr AuWqy cuwk lYNdIaF sn. keI vfr ÈihrIkrn, afDuinkqf dI hoV qy
ijs ivwc irVkx vflf dhIN pfieaf jFdf AuqlI cftI ivwc lwsI mfeyN myrIey[[ pRdfn krn ipwCoN mDfxI iek mhwqv pUrn
igwiDaF afid ivwc vI GVy dI vrqoN huµdI siBafcfrk jfgrukqf dI Gft sdkf
hY. cftI imwtI df bixaf qy pwk KuwlHy mUµh sONkx bVI kupwqI mfeyN myrIey[[. sµd vjoN kµm krdI afeI hY. duwD dhIN,
sI. sfË dy qOr ‘qy vI GVf aihm BUimkf awj sfzIaF rsoeIaF, GrF aqy
vflf KuwlHf BFzf huµdI hY. mDfxI ƒ kuV swsU ny qF pf leI mDfxI AuT ky vwzy qVky mw K x, iGE, pnIr, lw s I, KIr afid
inBfAuNdf irhf hY. KuÈI smyN gIq gfAux ivhiVaF ivwcoN GVy dI hoNd aqy srdfrI
ivwc itkf ilaf jFdf hY. kuV lwkV df mYƒ kihµdI cwkI Joa lY, kµm mukfeIey pdfrQF df Auqpfdn awjkwlH vwzIaF
vyly GVy dI srdfrI afm hI huMdI sI aqy Kqm hI ho geI hY, pr ijhVy suBfgy
bixaf XU afkfr df holzr huµdf hY. kuV rl ky kµpnIaF krn lwg peIaF hn qy sfrf
gmI smyN GVf Bµnxf vI sfzy siBafcfr bµidaF ny GVy dy sµg jIvn df kuJ ihwsf
dy dovF isiraF ‘qy iek pwkI sUqI rwsI AuiTaf nf jfey swsIey kuJ vwzy-vwzy brFzF dy nF hyT zwbf bµd
ivwc Èfml hY. GVy AuWqy rµg-ibrµgI bqIq kIqf hoieaf hovygf, AunHF
bµnHI huµdI hY. Aus ƒ cftI ‘qy rwK ky ivwcoN nINd awKF ivwc rVky[[. ilPfPy bµd qy bµd pY k dy vµ n su v µ n y rU p F
klfkfrI aqy icwqrkfrI vI kIqI jFdI vzBfigaF qy KuÈiksmq pµjfbIaF ƒ
mDfxI df zµzf lµGfieaf jFdf hY. cftI dhIN irVkx vflIaF aO r qF dI ies ivw c iml jFdf hY . ku J idnF dI iekw T I
huµdI sI. GVy df pfxI ivwc mOjUd ishqmµd kdy qF GVy dI Xfd ËrUr afAuNdI hovygI
GVvµjI ‘qy rwKI huµdI hY. kuV ƒ cftI ‘qy pRikiraf dOrfn srIirk ksrq vI ho jFdI kIqI mlfeI, duwD dI krIm qy dhIN
qwq hor dUjy pfxIaF ivwc nhIN imldy. aqy ikqy nf ikqy AunHF dy idlo-idmfg
rwK ky Aus ivwcoN mDfxI dy zµzy ƒ lµGf ky sI aqy Auh qµdrusq rihµdIaF sn. Auh afid ƒ ibjlI nfl cwlx vflIaF
purfqn lok rfq ƒ GVy ivwc rwKy pfxI ivwc GVy leI ËrUr QF, ipafr, siqkfr
GVvµjI ‘qy lwgy zµzy nfl kws ky bµnH idwqf hwQIN kµm krn ivwc ivÈvfs rwKdIaF sn. mDfxIaF, imkscr, grfeIzr,
ƒ svyry-suvwKqy AuT ky pINdy sn aqy qy BfvnfvF hoxgIaF.
jFdf hY. ies siQqI ivwc itkf ky mDfxI blYNzr afid nfl irVk ky mwKx
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH 16 May 2018 Issue 5 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 27

Compulsory te reo Maori is nothing to fear - it's the decent and civilised choice
Auckland ( NZ Tasveer Bureau) I know of another c-word – colonisation. This year couple of M?ori Labour ministers have minds them of this. Choices were ines-
people who are savages. These people we have a hint of rebalance, the sugges- mentioned the c-word as an inevitability capable. They threw up their hands and
drive their cars, eat icecream, spend their tion of compulsory te reo in our schools (apparently a political gaffe) isn't surpris- chose to confuse inclusion with separat-
days Facebooking, scrapbooking, watch- by the Greens and a couple of Labour ing. It is a start to rebalancing those de- ism. And I know, people shouldn't have to
ing television and grumbling at their wives MPs, and for some people the primitive cades when te reo M?ori was treated like feel bad about stuff that happened in the
or husbands. They go to work, come fears resurfaced. These worried people are a dog that had followed his master to distant bloody past. It had nothing to do
home, take their dog for a walk. You might our savages. Photograph them as much school, and was kicked out the gate by with them, they say. But shared beliefs
even be one of them. But despite every as you like, but for God's sake don't so teachers. The very act of making reo M?ori run through generations like a residual fe-
thread of civilised cloth on their backs, much as call them P?keh?, or their available for all that want it in schools is ver. This current crop still thinks medicine
these people have a set of primitive be- P?keh? soul will fly out their mouths like revolutionary. It is a revolution of decency. is poison. The language of my ancestors
liefs stretching back centuries. M?oris, Batman's batarang. Next they'll be delet- Compulsory reo would help save a lan- was the subject of generations of compul-
they think, are gonna steal their souls.I'm ing The Eagles Unplugged off their Spotify, guage and remake an entire nation in a sions by the later arrivals in Aotearoa. The
learning te reo in full immersion this year, and playing Stan Walker on repeat. single move. You can join it – do the right language is in danger. I salute the Greens
and it has been wonderfully life-changing. I can't understand the primitive fears of thing for yourself, your country, your part- policy, and I salute the Labour ministers
I had the choice to do this, with a large these people. They hate a language so ners in this thing. After all, the biggest who apparently have to whisper the c-word.
dollop of good fortune, but today I write much that they refuse to be described by choices in our lives are subject to com- Instead of being ruled by primitive fears
about compulsion. As soon as this land even the simplest of its words. To have pulsion. We are compelled by conscience we should sign up to the revolution. We
was belatedly discovered by P?keh?, the such beef with words, let alone the entire to choose between right and wrong. Or at worry about our kids eventually making
word "compulsory" was taught to Mori. culture they contain, is exhausting non- least consider doing some shade of the their own choices in the world. Like us,
Occupation was compulsory. Land was sense. Anyway, is it just me, or are the right thing. There is no escaping it. There's they'll probably let themselves down. We
compulsorily acquired. M?ori were com- reo policies in the news some of the big- death, taxes, and selling out. We all fail just hope they can pick themselves up –
pulsorily removed and many were com- gest changes planned for education in de- to stick to our beliefs sometimes (I've of- because that part isn't compulsory. Sup-
pelled to drop dead if they disagreed. Lan- cades? Even the M?ori-lite policy outlined ten failed miserably in my life, and for porting te reo in schools is a decent choice
guage was compulsorily forgotten. M?ori by Labour, presumably building a someone on the Left it weighs heavy. we can make now to improve things later.
have had generations of the c-word. And workforce of reo-knowledgeable teachers When you fail on the Right, it actually All you have to do in this revolution is en-
not the gentle, hand-in-the-small-of-the- to allow universal availability by 2025, is makes you a better man. Go figure). But joy a moment of silence, have a coffee,
back compulsion endured by P?keh? un- an astonishing commitment. I love it. Once having to make a choice is compulsory. and relish the thought of kids walking down
der the state. Maori got slapped around this is in place, making te reo compulsory Maybe some people in this country don't your street switching between reo M?ori
the face with both the carrot and the stick in schools would be within reach. That a like all the compulsion talk because it re- and P?keh? like civilised people.

Winston Peters' job description when he takes BJP vs Congress-JD(S): Karnataka's fate
hold of the prime ministerial reins now in Governor's hands; highlights
Auckland ( NZ Tasveer Bureau) As the fate of politics in Karnataka hangs in balance,
Prime Minister Jacinda Ardern has
released details of how the run- the key lies in the fact as to who Governor invites to
ning of the country works when formally form the government first
she goes on maternity leave and
hands the reins to deputy Winston
Peters. In effect, it will be no dif-
ferent to any other time the prime
minister is out of the country which
automatically renders Peters act-
ing prime minister. But the ex-
tended length of time - six weeks
Ardern was hoping to take off af-
ter giving birth to her first child -
heightened the scrutiny of the situ-
ation.
So in a two page letter, released
by Ardern's office, the two have past. ence of a letter of expectations
sought to work out a clear job de- "The only thing that's different is meant he was being put on no-
scription that would see Peters the length of time. There has been tice: "If you want to be relevant,
take care of the day-to-day run- a lot of questions, so for the sake don't be extremist." Auckland ( NZ Tasveer Bureau) As in the state have left Karnataka
ning of New Zealand, while Ardern of clarity we've been quite happy Peters would not be moving to the counting for Karnataka Assembly Assembly in hung, the final deci-
remained just a briefing away. to put out what is our usual way ninth floor of the Beehive. Ardern polls has ended, the Bharatiya sion will be taken by Governor
"As acting prime minister, you will of functioning in the public do- said that seemed like an "unnec- Janata Party (BJP) won 103 seats Vajubhai Rudabhai Vala. All eyes
exercise the functions and pow- main," said Ardern. essary inconvenience" for him. and is leading is one, emerging are now on Governor Vajubhai Vala
ers of the prime minister, in con- Peters said he and Ardern had However her staff, including chief as the single largest party. The who will have to decide whether
sultation with me where appropri- worked closely and consistently of staff Mike Munro would be avail- Congress party stood on the sec- to call BJP, the single largest win-
ate, particularly where matters of on a range of issues over the able to assist Peters in his prime ond position with 78 seats, while ner of seats, to try to form the
significant political, strategic or course of the Government, and this ministerial duties. Should Peters' former prime minister H D Deve government or go with the JD(S)-
public interest, or national secu- was no different. role as foreign affairs minister re- Gowda-led Janata Dal (Secular) Congress combine, which together
rity arise.Both Ardern and Peters "Can I just say the prime minister quire him to take any unsched- party bagged 37 seats. Apart from have a clear majority in the 224-
rejected any notion that the letter and I crafted this letter - we've done uled or emergency travel, then this, Bahujan Samaj Party (BSP), member Assembly. Elections
was a "behaviour" contract, to it together - and in the last six Labour deputy leader Kelvin Davis Karnataka Pragnyavantha were held for 222 seats on May
keep Peters in check. The letter months that's exactly what we've would step in to the role, as he Janatha Party and independents 12. Both sides rushed to meet
was set out in close collaboration done. Not seven days a week, but had previously done on two occa- won one seat each. Vala, their vehicles slowly cutting
between them, and collated rules we've worked co-operatively. sions when both Peters and The Karnataka Assembly election through the throngs of party work-
that were already explained in the "Anyone that says otherwise is, Ardern were out of the country on results threw up an unexpected ers and supporters assembled
Cabinet manual. to use [former prime minister sir] official business. But Peters was suspense today, as a simple outside the Raj Bhavan gates, and
"As I say, this is already set out Geoffrey Palmer's favourite expecting to remain in the coun- majority tantalisingly eluded BJP staked claim to power. Elections
in the Cabinet manual. There is phrase, is spreading rumour with try for the entire duration of and the Congress quickly pro- in Karnataka were held at 222 out
already guidance on how this op- malice." Ardern's maternity leave. claimed support to third-placed of 224 seats, on May 12. A party
erates, we've already undertaken He also had a parting shot to jour- Ardern was planning to work right JD(S) to keep the saffron party out or an alliance needs 112 seats to
these kinds of situations in the nalists asking whether the exist- up to her due date on June 17. of power. As the results of the poll form the government in Karnataka.
28
Wednesday
¡ÀÈ16˜ÀMay 2018 «È¿±˜
‚ Â√Ú∆ NZ Tasveer News English
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH 28
Newspaper

Uber Drivers take a day off around NZ Speed limit around Waterview Tunnel to
to highlight low pay rise to 100km/h
Auckland ( NZ Tasveer Bureau) Sher Another concern for drivers was Auckland ( NZ Tasveer Bureau) The
Abid - the organiser of the action on Uber whether Uber was paying tax on their be- speed limit on the motorway surrounding
from the Rideshare Drivers Network, which half out of the 25-28 percent cut they take, the Waterview Tunnel will be returning to
represents ride-share apps - told Nine to Mr Abid said. Those who pay 28 percent 100 km/h in July. It has been a firm 80km/
Noon the 'Uber Driver Day Off' aimed to of their earnings to the company believed h since before the tunnel opened in July
bring to light the concerns Uber drivers Uber was paying the tax on their behalf, 2017, and many motorists have been tick-
face, such as low pay. but with nothing in writing, were worried eted by speed cameras in the area. The
Drivers ended up with less than the what would happen if they were contacted NZTA has proposed changes allowing a
minimum wage because costs, like petrol, by IRD. "The tax structure is not really 100km/h speed limit in certain conditions
were taken out of their own pocket and organised we need more education and on State Highway 16 and State Highway bound 255m east of St Lukes Rd to 880m
about 25-28 percent of their earnings went clear instructions on tax," Mr Abid said. 20. Moving the variable speed limit from west of the eastern abutment of the
to the company, Mr Abid said. However, The confusion with regards to insurance 30-80 km/h to 30-100km/h will take place Rosebank Bridges Including all on and off
an Uber spokesperson said that the feed- on accidents was similar, Mr Abid said. in two phases. The first phase of changes ramps connecting to local roads. The
back they recieved from the drivers about "Uber says we only need personal insur- will take place at the following locations: change comes after the NZTA received
earnings and other issues were being dealt ance but there have been cases that some- SH20 southbound 650m north of Maioro 3000 submissions from the public, many
with in various ways. "Earnings vary de- one had insurance on their car and they St to 5m north of Dominion Rd asking for the speed limit to be increased,
pending on when driver-partners choose had an accident and Uber never came back SH20 northbound 25m south of Do- during a four-week feedback period. Lim-
to use the app, and the vehicle they choose to them," he said. So in some cases driv- minion Rd to 440m south of Maioro St, its will change following signage and sys-
to drive," the spokesperson said. "We ers were left out of pocket, Mr Abid said, SH16 eastbound 880m west of the east- tem requirements. It will still be lowered
have introduced a number of initiatives in but according to the law the drivers need ern abutment of the Rosebank Bridges to following events like crashes, maintenance
recent months following their feedback. commercial insurance. The network has 235m east of St Lukes Rd, SH16 west- works or extreme weather conditions.
"This includes paid wait time, ratings pro- tried to contact Uber about their concerns
tection features and fuel discounts via a but have not had any luck, because most
partnership with BP, which accompanies of the communication took place via email Fate of Trump summit will be clear if US speaks of a
other partner benefits via our Momentum or the app itself. According to Uber's
program such as vehicle maintenance and spokesperson, the company holds regu- Libya-style denuclearisation for North: KCNA
financial management assistance."Out of lar driver-partner events to engage our North Korea giving up its nuclear
6000 registered drivers around the coun- driver-partner community and offers a num- programme, the North’s state media said
try, only 100 were expected to take part in ber of ways for driver-partners to engage on Wednesday. Citing first vice minister
today's action. Mr Abid some drivers were with the business locally. of foreign affairs Kim Kye Gwan, North
reluctant to strike because they could be
dropped from the app without warning.
Working arrangements Korea’s central news agency also said the
fate of the US-North Korea summit as well
"It has happened many times that
people were actually kicked off the app
with Acting PM as bilateral relations “would be clear” if
Washington speaks of a Libya-style
Prime Minister Jacinda Ardern has today denuclearisation for the North.
because of costumer complaints about
them or for any other reason... [Uber] will released a letter to Deputy Prime Minister Auckland ( NZ Tasveer Bureau) North The statement added US President
be spy on social media groups and if any Winston Peters regarding working ar- Korea said it may reconsider holding a Donald Trump would remain as a “failed
driver is saying anything against Uber rangements while she is on maternity summit with the United States if Wash- president” if he follows in the steps of his
they'd just kick him off," he said. leave. “Mr Peters will act as Prime Minis- ington continues to unilaterally insist on predecessors.
Wellington Uber drivers want the com- ter while I am on maternity leave from later
pany to change its policies and reduce the next month and will work with my office
commission taken by the company to 10 while staying in touch with me, as he does
North Korea suspends talks with South over S Ko-
percent, Mr Abid said.
He said the self-employment status of
on other occasions when I’m away,” said
Jacinda Ardern. “While it’s no different than
rea-US military drills, casts doubt on Trump summit
the drivers, known as partners, was part North Korea threw into question next take careful deliberations about the fate of
other times that he is Acting Prime Minis- month’s unprecedented summit between the planned North Korea-US summit in
of the company's structure that was caus-
ter, because of the public interest in these Kim Jong Un and US President Donald light of this provocative military ruckus
ing concern because Uber was not obliged
particular arrangements, I have set them Trump, denouncing on Wednesday US- jointly conducted with the South Korean
to make sure they were paid above mini-
mum wage. out in a letter to Mr Peters.” South Korean military exercises as a authorities,” KCNA said. A Trump-Kim sum-
provocation and calling off high-level talks mit until recently had looked impossible
New Zealand’s gift for Royal wedding with Seoul.
A report on North Korea’s official KCNA
given the insults and threats the two lead-
ers exchanged last year over North Korea’s
New Zealand’s gift to the Royal wedding tastic support to a group of very vulner- angrily attacked the “Max Thunder” air development of nuclear missiles capable
of His Royal Highness Prince Harry and able children,” Jacinda Ardern said. “The combat drills, which it said involved US of hitting the United States. “Kim Jong Un
Ms Meghan Markle will be a donation to wedding this weekend also coincides with stealth fighters and B-52 bombers, and had said previously that he understands
Pillars, a New Zealand charity supporting the 30th anniversary of Pillars. “The couple appeared to mark a break in months of the need and the utility of the United States
the children of prisoners, Prime Minister are both very interested in initiatives that warming ties between North and South and the Republic of Korea continuing in
Jacinda Ardern announced today. Prince support vulnerable children and young Korea and between Pyongyang and its joint exercises,” US State Department
Harry and Ms Markle have asked that any- people.” A donation of $5000 will be made Washington. spokeswoman Heather Nauert told a brief-
one wishing to mark their wedding con- to the charity on behalf of the people of The “Max Thunder” drills, aimed at “boost- ing. “We have not heard anything from that
ing the capability of pilots”, would go on government or the government of South
sider making a donation to charity, rather New Zealand.“This gift reflects the couple’s
as planned and were not aimed at attack- Korea to indicate that we would not con-
than sending a wedding gift. Pillars aims wish that as many people as possible
ing a third party, the South’s defence min- tinue conducting these exercises or that
to help the children of New Zealand pris- benefit from the generosity of spirit that istry said. Any cancellation of the June 12 we would not continue planning for our
oners achieve positive, crime-free futures. has been expressed in response to their summit in Singapore, the first meeting be- meeting between President Trump and
“The couple were happy that their wedding engagement and wedding. I wish them all tween a serving US president and a North Kim Jong Un next month,” she said. White
will be acknowledged in New Zealand by the best for their very special day on Sat- Korean leader, would deal a major blow to House spokeswoman Sarah Sanders said
a donation to Pillars, which provides fan- urday,” Jacinda Ardern said. Trump’s efforts to score the biggest diplo- the United States would examine the North
matic achievement of his presidency. Korean statement “and continue to coor-
National organic standard consultation Trump has raised expectations for a suc-
cessful meeting even as many analysts
dinate closely with our allies”.
South Korea’s National Security Office
A proposal for a national organic standard ers a valuable product backed by a brand have been sceptical of the chances of head Chung Eui-yong said after meeting
is to be consulted on from today, says focused on sustainable use of our natural bridging the gap due to questions about Kim in early March that the North Korean
Agriculture and Food Safety Minister resources. “Productive growth for our pri- North Korea’s willingness to give up a leader understood that “routine” joint mili-
Damien O’Connor. “In New Zealand there mary industries is about getting more from nuclear arsenal that it says can hit the tary exercises between South Korea and
are a range of voluntary standards that what we do now – not just doing more. “A United States. The KCNA report called the the United States would continue in spite
organic producers can choose from to la- consultation launched today gives produc- air drills a “provocation” that went against of warming ties.
bel their food ‘organic’,” says Damien ers and consumers a say on whether New the trend of warming ties. That was widely considered to be a major
O’Connor. “Officials have advised that a Zealand needs a single set of rules for or- “This exercise, targeting us, which is be- North Korea concession, although
single set of rules may help boost con- ganics production, what that may look like ing carried out across South Korea, is a Pyongyang never publicly withdrew its
sumer confidence in organic products and and what costs or other factors need to flagrant challenge to the Panmunjom Dec- long-standing demand for an end to the
laration and an intentional military provo- drills. Kim’s latest move could be aimed
place our organics regulatory system on be considered. “The Ministry for Primary
cation running counter to the positive po- at testing Trump’s willingness to make con-
the same footing as many other countries Industries will seek views from producers,
litical development on the Korean Penin- cessions ahead of the summit, which is
– potentially growing market access for consumers, processors, retailers, import- sula,” KCNA said, referring to a joint state- due to be preceded by a visit to Washing-
organic products. “The organics industry ers, exporters and the public through meet- ment from an April 27 inter-Korea summit. ton next week by South Korean President
is a passionate one that offers consum- ings and online,” says Damien O’Connor. “The United States will also have to under- Moon Jae-in.
Wednesday
ÏπæËÚ≈, AF16 May
Ó¬∆ 2018
B@AH NZ Tasveer News ¡ÀEnglish
È ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 29
Newspaper 29
30
Wednesday 16˜ÀMay
¡ÀÈ 2018 «È¿±˜
‚ Â√Ú∆ NZ Tasveer News English
ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH 30
Newspaper

“Golden Years of Old Age”

A highly motivational workshop was orga- make life more blissful by cherishing each
nized by Bhartiya Samaj Charitable Trust and every moment of your life. This inspir-
in collaboration with Global Organization ing workshop not only enlightened the souls
of People of Indian Origin (hereafter referred but also motivated the seniors to live posi-
as “GOPIO NZ”) on 28 April 2018, at Mt tively. A video was shown to reinforce the
Roskill War Memorial Hall. The event wit- learning. The grand finale of the event was
nessed the participation of around 200 se- a lavish spread of sumptuous lunch served
nior members and was graced by the pres- by Bhartiya Samaj to everyone present
ence of many dignitaries. The meeting there. The event was yet another milestone
started with the usual practice of offering achieved by Bhartiya Samaj Charitable
prayers and seeking blessings followed by Trust in their efforts to socially engage the
birthday wishes to share the moments of community. A special thanks to GOPIO NZ
happiness. The workshop was presented Auckland Central President, Ms Shefali
by a renowned psychologist Dr. Prakash Mehta and other team members for facili-
Grover aimed to educate the seniors on how tating this workshop. Also, special thanks
best senior citizens can utilize their golden to Joan Lardner-Rivlin from Auckland Coun-
years and lead a stress free life. A very cil Seniors Panel, Anne-Marie Coury from
strong emphasis was laid on the impor- Puketapapa Local Board and Asian Liasion
tance of having peers and friends to over- officer Ms. Jessica Phuang from NZ Po-
come isolation. He emphasized that death lice, including Dr Prakash Grover for grac-
is inevitable so why sit and worry, instead ing this event.

Government looking at shared


equity scheme for first-home buyers
People struggling to buy a home could and supply agreement with the Green Party
soon be given the opportunity to co-own a includes a commitment to investigate pro-
property with a bank or government agency gressive home ownership models such as
to make it more affordable. shared equity. The Greens' version of the
A shared equity scheme, which is being scheme, which it called rent-to-own, would
considered by the Government, could save require participants to make weekly pay-
first-home buyers up to $100 a week com- ments of no more than 30 per cent of their
pared to a commercial mortgage. income to the Crown, which would co-own
Officials have begun work on the policy, the house.
though it is not expected to be in Thursday's Part of that payment would cover the
Budget. Crown's costs, and the rest would go into
Under its Kiwibuild programme, the Gov- paying off the home. The Greens estimated
ernment is planning to build 10,000 houses that the payments would be $100 lower a
a year, which will be sold at up to $650,000 week than an ordinary mortgage.
to first home buyers.Housing Minister Phil Twyford said a shared equity scheme would
Twyford said that price was still out of reach sit alongside the HomeStart grants intro-
of a large portion of the population. duced by the National Government, which
"I've got officials working on shared equity gave first home buyers on modest incomes
because we know that even the Kiwibuild up to $20,000 towards a deposit.
price brackets are not affordable for lots of Those grants had not been effective in
people," he said. Auckland and Queenstown because there
"There's no way they could take on a were too few houses available below the
$600,000 mortgage – a $400,000 mortgage, HomeStart price cap of $650,000. The con-
maybe, then you'd get a much bigger group sideration of innovative ownership models
of people." The shared equity scheme comes as Labour has been forced to lift its
would allow a third party such as a bank or prices for homes built through Kiwibuild. It
a government agency to co-own a property had initially promised to build houses for
by taking on a share of the mortgage. That between $500,000 and $600,000. They will
would reduce the owner's deposit and now be priced according to the number of
weekly mortgage payments. The owner bedrooms, and three-bedroom homes will
could then buy the remaining share off the be sold for $650,000 – higher than prom-
third party when they could afford to, in- ised during the election. National Party
cluding any capital gains. It appears that if housing spokeswoman Judith Collins was
the scheme goes ahead, it would be lim- critical of the way the Government lifted the
ited to first home buyers on a modest in- Kiwibuild prices, saying today that the
come. Twyford said one of the key obstacles higher thresholds had been quietly included
would be financing the scheme. The Gov- in tender documents to developers.
ernment is in talks with banks about Shared equity schemes have already
whether they would be interested in put- proven successful in the community hous-
ting up capital for it. Labour's confidence ing sector.
Wednesday
ÏπæËÚ≈, AF16Ó¬∆
May 2018
B@AH NZ Tasveer News ¡ÀEnglish
È ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ 31
Newspaper 31
32 ¡ÀÈ ˜À‚ Â√Ú∆ «È¿±˜ ÏπæËÚ≈, AF Ó¬∆ B@AH

S-ar putea să vă placă și