Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
“EL LORO”
Un loro fue golpeado con una escoba en la costilla
Lo fueron a tirar en un gran barranco donde había basura
De pronto vio un perro riendo y que ya estaba muerto
El loro le dijo al perro, ¿por qué te ríes de mi?
Que no ves que tengo rota la costilla , sin darse cuenta
Que el perro estaba muerto solo que con la boca abierta
Y mostrando los dientes.
LI LORAN.
K’o jun loran ch’eyek q’ajsis che jun masb’al li rik’alk’a’x,
Xa’ ch’atixkaan pi jun nemalaj uul q’aj li rwach.
Te’ ril poon jun tz’e’ kitz’anek kamanaq chek,
Li jun loran xib’aj che li jun tz’e’ cheren kanatza’aj
Kawiltaj q’aptajnaq nik’alk’a’x, e b’ala’ li jun tz’e’
Kamanaq chek e la’ rilich’im wi’ rwach.
Juan
Ri A Xwan
Adivinanzas
Tiene oídos pero no escucha,
Tiene cabeza pero no piensa,
Tiene boca pero no come,
Ja chi k'o rixikin ma tik'axaaj, Tiene pies pero no camina,
Ja chi k'o ruwi', ma tuuch'ob', No se mueve pero te cubre cuando hay sol
Ja chi k'o ruuchii', ma tiwa'i, Lluvia, aire y frío.
Ja chi k'o raqan, ma tib'iini.
Chi ma tuusil rii', natruub'otz chi ruwach: R.. LA CASA
Q'iij, jab', xokomeel k'in teew.
¿Naq k'aari'
R. JA JAAY
«Ri kaqiq’»
Ka xojow ri kaqiq’
kulik’ikej ri uxik’ xuquje kasutinik.
Ri kaqiq’ are jun nimalaj chikop,
ri karapap chi kaj
naj k’a puwi ri kaj, «Noche»
rumal ri’ Noche oscura,
xa kaqana’ ri utewal ri uxik’. oscurísima.
A punto de llover.
En noches así
no se sabe
dónde termina la tierra
ni dónde comienza el cielo.
«Chaq’ab»
Q’eq’ chaq’ ab
sibalaj q’ eq’.
«El mudo»
Xa karaj kaqaj ri jab.
Ella vivía lejos,
Je taq chaq’ ab wa’
los domingos bajaba al pueblo
man etamatal taj
a vender duraznos.
jawchi’ kak’is wi ri uwach ulew
La esperé junto al puente viejo,
xuquje jawi’ kajeqetaj wi ri kaj.
me regaló una bella mirada
y tal vez esperaba una palabra mía.
La miré y se me hizo agua la boca
y no pude decir nada.
Otro día alguien le preguntó por mí
y ella dijo
que no quería para marido
a un hombre mudo.
«Ri mem»
Ri ali naj kelwi,
pa taq domingo kaqaj pa tinimit
xa che uk’ ayixik tura’s.
Xin weyw’j chi uxukut ri jun q’ela q’an,